Bibliographic criteria: none
(All documents)
Search criteria: illa
Your search found 6869 occurrences
More search results (batches of 100) First 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
Occurrences 5851-5959:
5851. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
Christianarum religionum
cultoribus lex constituerit; quod si concessa fuerit colonis rusticis,
terras dominorum suorum saltem colentibus, non possidentibus, atque ideo in republica per
ipsos terrestres dominos sufficienter repraesentatis, nativa illa liberae migrationis
libertas: nae, tum in complemento vetustae suae et antesignanae gloriae posita gens Hungara
ultro quoque aliis populis se immitandam praeponet; utpote quae aequitati, ceu basi verae
libertatis, iam a patribus dudum fundatae, felicitatem totius
5852. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
Senatu eadem per omnia
observetur, quae alias in comitiis obtinet; quare etiam cuncta Senatus decreta in absentia
Regiae Maiestatis Budae residenti duci Hungariae, velut plenipotentiato regis ministro,
eiusque principali comissario pro sanctione exhibenda erunt; quo sic illa etiam usque in
futura comitia (quae stante hac provisione saltem occasione inaugurationis novi regis ita,
uti supra dictum, celebrari sufficeret) vim et vigorem provisoriae legis
consequantur, et per Regiae Suae Maiestatis summam executivam potestatem mox
5853. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
possidendi, quosvis magistratus gerendi, et suffragium in comitiis nationis edendi ex aequo
gaudebant. 3 Habebant quidem illi maiores et minores militiae praefectos, sed
munera haec non erant hereditaria, et ideo non tribuebant illa
distinctum a reliquis nationis individuis statum, sed
temporaneam solum officii potestatem. 4 Unicam
illi praeter hereditarium ducem, id est imperantem, hominum conditionem, unicum regni statum
5854. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
Conditionarios postea etiam clerus et optimates habuere.
1 Haec conditionum varietas in regiis terris primum enata fuisse videtur.
2 Postquam reges episcopatus et monasteria fundare coepissent, mancam
credebant futuram donationem, nisi illa omni ferme, qua ipsi utebantur, conditionariorum
specie dotent. 3 Et ideo aliquam iobagionum etiam
castri speciem illis conferebant, nimirum qui armis tantum episcopatui aut
monasterio servire debuerunt, et postea iam
5855. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
conferre liberaliter dignaremur. 5 Cum rex Uzdam, cui ante decennium
terram Vendeghi contulerat, inter iobagiones castri de Thurucz numeret, satis
apparet quod ille iam per primam collationem ad hanc conditionem evectus fuerit, hic autem
prior illa collatio tantum confirmetur.
6 Idem recitat ibidem pag. 83 rubricam alterius eiusdem regis de 1298.
litterae, qua Benedicto et Petro, filiis Chepani lapicidae, terram Souchauch, ad quatuor
aratra, sub libertate filiorum iobagionum de
5856. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
iure perpetuo, quae proprietatem
donare videtur, sed clausula heredibus eorumque successoribus.
8 Denique non puto ego quod Ruthenus ille conditionem iobagionis
castri tanti, idest 30 marcis auri, emere voluerit cum illa, per impetrationem
paucorum, ut vidimus, terrae iugerum potiri potuerit.
9 Cum donatio haec nec clausulam exemptionis ab oneribus prioris
conditionis, nec aggregationis in coetum servientium regiorum contineat, videri
posset quod
5857. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
ab oneribus prioris
conditionis, nec aggregationis in coetum servientium regiorum contineat, videri
posset quod Ruthenus iste iam antea nobilis fuerit, et per donationem hanc novam tantum
terram impetraverit. 10 Verum retrahit me ab hac opinione clausula illa
pro suo auro hereditatem de nostra possessione dare dignaremur; aut enim me
omnia fallunt, aut e clausula hac totoque usque adeo diplomatis contextu non obscure dici
videtur, quod Ruthenus hic nunc primum terra donetur.
5858. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
sunt
dispersi, requirat, et ad eorum loca propria... servetque nobis in debitis eorum
libertatibus et servitiis nobis impendendis.
5 Ujvár et Borostyán erant finitima Regni castra,
et ideo, qui intra illa habitabant, ad conditionem spiculatorum, idest
exploratorum, reducti fuerunt; nam cum supra provocatum Stephani V diploma his terminis
utatur: de numero populorum speculatorum, puto ego quod non singulares tantum
aliquae personae, sed integrae
5859. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
commendari... eundem Iacobum de
pristina conditione sua eximendo in numerum... nobilium Regni nostri, simul cum vineis suis,
quas habet in promontorio Barach, duximus aggregandum, volentes ut tam idem Iacobus, quam
ipsius heredes heredumque suorum successores illa eademque per omnia gaudeant libertate, qua
alii veri puri et naturaliter nobiles Regni nostri gratulantur sub vexillo regio
militantes.
13 Peculiare est in hoc diplomate quod eius impetrator nullam
terram, sed
5860. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
35.1 Ful sic
Abany vocata, a pristina eorum conditione eximentes, ut numerus bellatorum augeatur,
in coetum et consortium nobilium Regni nostri duximus aggregandos, volentes... ut illa
gaudeant libertate eoque potiantur honore, quo veri et puri Regni nostri nobiles
gratulantur... nulla prorsus de caetera pristinae conditionis macula in eis
remanente.
2 Et ingressus diplomatis huius et complures Rit.
5861. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
nobiles
gratulantur... nulla prorsus de caetera pristinae conditionis macula in eis
remanente.
2 Et ingressus diplomatis huius et complures Rit. Expl. Verit.
§§ docent quod castra regia non tantum eos, qui se circa illa illocaverant,
castrenses, sed remotiores etiam villas pro servitio suo sub nomine
castrensium destinatas habuerint.
3 Clausula ut numerus bellatorum augeatur confirmat depromptam
§ 4 sententiam, quod et
5862. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
praeter officium militandi oneribus et
exemptio a iurisdictione omnium aliorum praeter regem, quod, inquam, aevo Emerici posterior
praerogativa pro principali haberi debuerit, et ideo diplomati inserta sit; postea vero maior
sit habita ratio primae praerogativae, et ideo illa in posterioribus litteris exprimi
consveverit.
§ 37 Aliud exemplum.
1 Protulit Kollár in laudato opere pag. 88 diploma Belae IV de 1266. quod
sequentes clausulas habet: Quosdam Simarth... qui de
5863. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
existimare quia,
si fuissent iobagiones S. Regis, diploma id tanquam quid determinati indubie
expressisset. 4 Obiverit aliquis e horum maioribus quodpiam castri munus quod
specifice exprimere, quia longum fuisset, maluerit id compilator generali illa clausula:
de altioribus castri officialibus
37.4 officialibus sic
oriundi, exprimere.
§ 38
5864. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
contendunt, aliam realem
sequelam inde deducere conantur, nimirum quod rex collata licet perennaliter
bona, cum libuerit, iure recipere possit. 11 Quae quidem
quaestio non iam ex ambiguis iuris civilis vocabulis, et ex illa multis alioquin
aequivocationibus obnoxia dominii in utile, plenum, et
altum, seu eminens, divisione, sed e legibus et diplomatibus
patriis et usu decidi debet.
12 Iam
5865. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
castri exemplum productum sit. 28 Andreas II
terras castrorum nobilibus primum conferre coepisse videtur. 29
Verum reflexus indubie a ministris suis quod hoc primitivo Regni instituto repugnet et quod
hac ratione sensim tota illa castrorum militia extingui sicque vires Regni sensibiliter
accidi possint, ad collatarum iam eiusmodi terrarum revindicationem subinde
processit, uti id e Ritus Expl. Ver. §-phis 361 et 368 luculenter apparet.
5866. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
nobilibus, ut infra dicemus, exaequaret. 34 Caeterum scriptores in
principiis iuris publici minus versati, cum in diplomata incidissent e quibus Andream II et
Belam IV ad Revindicationem avulsarum a castris terrarum processisse apparet, novum inde pro
sententia illa, quod reges donationes pro lubitu revocare potuerint, argumentum desumpserunt,
praesertim cum aliqua eorum diplomatum vagas contineant clausulas, uti: Cum ad
revocationem inutilium donationum processissemus. 35 Verum combinent
illi cum totum
5867. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
praesertim cum aliqua eorum diplomatum vagas contineant clausulas, uti: Cum ad
revocationem inutilium donationum processissemus. 35 Verum combinent
illi cum totum singuli diplomatis tenorem, tum ipsa diplomata ad invicem, et videbunt quod
omnia illa de terris a castro avulsis sonent, quae aevo illo ita abalienabiles
reputabantur, sicut nunc bona coronalia pro talibus habentur. 36
Sicut proinde rex nunc etiam ad recuperationem abalienatorum bonorum coronalium procedere
potest
5868. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
tanquam veri
heredes, dandi, legandi, vendendi, et conferendi, cuicunque voluerint, liberam habeant
facultatem.
5 Post clausulam Nostra propria persona, vel vice, videtur
vocula nostra deesse, secus enim illa completum sensum non habet.
6 Patet e hoc diplomate quod Rex impetratoribus sylvam indubie sub
conditionaria aliqua servitute iam praevie concesserit, et tamen collationem hanc rex
privilegium appellat; quod deinde exstyrpatam iam et
5869. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
magister compellitur; verum quidem est quod, ut
supra ostendimus, complures, qui comites compellantur, postea primum nobilitatem adepti sunt,
adeoque sicut comitis, ita etiam magistri compellatio potuerit cum statu
ignobili componi. 6 Illa etiam diplomatis clausula tamquam sub regio
nostro vexillo militare debentibus, quod impetrator nunc primum nobilitatus fuerit
indicare videatur; omnia tamen haec incertum satis evincunt Carolum I usus nobilitandi per
armales authorem fuisse.
5870. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
in illo nobilitati per id impetratoris mentio
continetur; imo cum possessor diplomatis hujus familia nunc Zaverszky scribatur et stirps
haec sitam in comitatu Varasdinensi possessionem Zaverzje ad nostra noque
tempora possederit, probabile admodum est quod illa relicto nomine Közel a
possessione, quam jam ante impetraverat, cognomen Zaverszky assumpserit, adeoque
insignia illa sibi pro majori tantum stirpis ornamento procurarit.
8 Praeter duorum horum ego nullius e secunda periodo
5871. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
sitam in comitatu Varasdinensi possessionem Zaverzje ad nostra noque
tempora possederit, probabile admodum est quod illa relicto nomine Közel a
possessione, quam jam ante impetraverat, cognomen Zaverszky assumpserit, adeoque
insignia illa sibi pro majori tantum stirpis ornamento procurarit.
8 Praeter duorum horum ego nullius e secunda periodo regis diploma legi quo
scutum gentilitium alicui confertur. 9 Quare mihi rem in medio relinquere
tutissimum videtur donec plura
5872. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
et iobbagyiones castri
(Ruiche) tamquam veros et naturales servientes nostros Regales duximus
eximendos.
2 Vidimus etiam § 34 quod idem Ladislaus in provocato illic de 1281.
diplomate hac utatur clausula: illa gaudeant libertate, qua alii veri,
puri et naturaliter Nobiles gratulantur. 3 Vidimus denique § 35 quod
Andreas III in recitato illic de 1299. diplomate eandem ferme clausulam adhibeat, dum dicit
volentes ut
5873. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
gaudeant libertate, qua alii veri,
puri et naturaliter Nobiles gratulantur. 3 Vidimus denique § 35 quod
Andreas III in recitato illic de 1299. diplomate eandem ferme clausulam adhibeat, dum dicit
volentes ut illa gaudeant libertate eoque potiantur honore, quo veri et puri Regni
nostri nobiles gratulantur. 4 Quod per veros,
puros, et naturaliter nobiles primitivi Regni nobiles
intelligantur, ipsa verborum horum
5874. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
hae nobilium classes
honoris tantum gradu, vel vero realium praerogativarum beneficio inter se
discrepaverint.
§ 53 Distinctio nobilium majoris et minoris officii non subsistit.
1 Phrasis illa minoris officii de honesta societate servientium
regis, quam § 49 memoravimus, in nullo praeterea alio, quod sciam, diplomate
occurrit, neque servientes regis majoris officii uspiam alibi memorantur.
2 Qui diploma
5875. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
videtur, quod incolae
campi illius, qui uti nunc, ita indubie tunc etiam plures hospitum centurias efferebant,
omnes ad semel nobilitari voluerint, id Belae regi non arriserit; ut tamen aliquid eorum
precibus detulisse videatur, provocatum diploma cum aequivoca illa clausula
iisdem elargitus sit. 4 Adduxit me in opinionem hanc aliud Ioachimi totius
Sclavoniae bani de 1271. diploma, quod Stephanus IV subsequo statim anno 1272. confirmavit et
in archivo Turopolyensium perinde conservatur, in quo rex et banus eam ipsis
5876. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
Ioachimo Bano ut in suo statu
53.5 statu addidi
iobbagyionatus castri, quod infra statum nobilium etiam minus perfectorum fuit,
confirmentur; quare hos non obstante paradoxa illa minoris officii de honesta societate
servientium regis expressione in sua iobbagyionum castri conditione,
quae quadam tenus pro nobili habebatur, relictos fuisse satis constat, praesertim cum illos
plenam nobilitatem nonnisi
5877. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
iobbagyionis castri vel ecclesiae originem habet, ita
naturaliter nobiles perinde ac naturales iobbagyiones a reliquis solo
existimationis gradu discrepasse tuto statuere licet. 12 Verum ex iis, qui
nobilitatem impetrabant, urgebat quosdam illa ambitio ut primitivis nobilibus in ipsa hominum
existimatione exaequntur, id autem ea ratione a effecturos arbitrabantur si clausulam
ejusmodi donationi iniseri procuraverint. 13 Quod tamen eos minime assecutos
fuisse puto; invecto enim haereditariae
5878. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
nobiles
iobagyiones seu castri seu ecclesiae (horum enim semper eadem cum illis sors fuit) a
genuinis regni nobilibus non tantum honoris gradu, sed praerogativarum
etiam numero discrepaverint. 36 Haec itaque fuit illa
imperfectorum, ut ita dicam, nobilium classis, quam Verboczius
part. 2. tit. 14. § 11 et 12 conditionaria quadam servitute collectarumque solutione obnoxios
fuisse tradit, et quam primo Ludovicus in communionem omnium, quibus veri nobiles
5879. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
2 Hujus
primum de 1224. adeoque ante cladem Tartaricam editum diploma in hunc sensum, ut
§-ho 52-o vidimus, emanavit quo familias iobbagyionum castri Zagrabiensis in campo tunc
Zagrabiensi nunc Turopolyensi dicto habitantes cum ambigua illa clausula
minoris officii de honesta societate servientium regis in album nobilium
retulit. 3 Aliud ejusdem regis eodem §-ho provocatum diploma est de 1269.
adeoque jam post cladem Tartaricam, in quo iobbagyiones etiam ecclesiae
5880. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
4 aratrorum... fidelibus Geubulino et Germano ejus fratri, ac per
ipsos suis haeredibus... duximus conferendam, ita quod pro eadem fertonem auri singulis
annis pro censu nobis solvere teneantur.
4 Huc etiam pertinere videtur paradoxa illa Belae IV de 1248. donatio in
processu Iakoviensi producta quae ita sonat: quaedam loca
donationis nostrae... non ut donationes a regia benignitate... concessas, sed ut
descensum haereditarium praedicto
5881. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
executivam nimium constringere sicque rem ad anarchiam deducere, aut
denique iudicialis legislativam etiam arripere debet potestatem.
13 Omnia haec diserte definire ad primitivum quidem, quo natio imperantem
sibi constituit, pactum pertinuisset; sed cum in illa saeculorum, quo Europea regna condita
sunt, barbarie necdum sufficiens ad id praestandum lumen affulserit, debuere
haec per elaboratas tardius constitutiones suppleri. 14 Itaque ad
constitutionem ea solum pertinent quae ad
5882. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
qui singulae limites statui, qui obices, ne una in alterius exercitium irrepere possit,
constitui debeant, ut civilis et politica nationis libertas sarta tectaque possit permanere.
2 Constitutio haec tanto majori digna est attentione quod licet non paucos in
illa naevos usus ipse detexerit, in sua tamen integritate jam ultra saeculum feliciter
subsistat.
Generalia constitutionis Anglicae principia.
3 Iam vero Angli, dum suam conderent constitutionem, homines non quales
5883. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
illi quod habendi cupiditas honorisque studium
hominibus innatum sit, adeoque quod si lex ista reipsa etiam constitueretur, usus ipse eandem
continuo subverteret; cum parte ex una in natione tam copiosa, in tam variis et multiplicibus
sustentandae vitae institutis, in illa denique commercii facilitate debeant aliqui necessario
ad opes eluctari; parte vero ex alia quod iis, qui insignia seu toga, seu sago patriae
servitia praestiterunt, non modo in aere, sed in honoribus etiam praemia decerni debeant.
5884. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
11 Quomodo idea haec cum nationis libertate conciliari possit, plerisque
eotum paradoxum videbatur donec divisis provide summi imperii partibus inductoque fixo inter
eos, qui singulam earum exercent, aequilibrio, attonita agnoscere debuit Europa quod una illa
sit stabilis vereque libera gubernii forma in qua monarchia, aristocratia et democratia rite
temperatur.
§ 3 Organisatio potestatis legislativae.
1 Itaque Angli cum
5885. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
<15
Galli recentissime rem maxime ad vivum resecasse videntur, dum et omni in aequilibrium
Europeae influxui, et omni offensivo bello palam renunciarunt; defensivi vero primam
provisionem principi, reliqua populo reservarunt. 16 Caeterum Angli, ut illa,
quae superius memoravimus, pericula evadant, sufficiens se in eo praesidium habituros
arbitrati sunt, quod decreverint gravissimam eum ministrum nationi rationem redditurum esse,
qui nationem bello minus necessario involverit; quo tamen consilio eos propositum sibi
5886. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
edendi ius regi ita
admiserunt ut eadem nihilominus in proximis statim comitiis discutiantur et, si nationi noxia
esse comperiantur, minister, qui eas suggessit, ad reddendam gravissimam facti sui rationem
continuo in ius vocetur.
34 Et haec sunt illa legislativae potestatis objecta, quae in omni, ut
firma sit, constitutione rite et diserte determinari debent; quo enim plus dubii circa
objecta haec relinquitur, eo magis constitutio fluctuabit, eo longius aberit ab intento
asserendae nationi verae libertatis
5887. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
tota regis dignitas in externo tantum splendore consistat,
Angli aliquam praeterea de singulo summi imperii ramo partem eidem attribuerunt.
16 Potestatis quippe legislativae communionem per liberum, quod jam
explicuimus, veto habet; in iudiciali linea pulcherrima illa gaudet praerogativa ut ad mortem
per iudices condemnatis vitae gratiam impertiri possit.
Executiva ferme tota eidem competit.
17 c) Executiva vero potestas tota prorsus eidem concredita est.
18
5888. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
etiam primitivum pactum Tonans
eventuum evertit.
21 Gubernii forma modum illum, qua singula summi imperii pars per eos,
quibus concredita est, exercetur, significat. 22 Ita in Hungaria regius ille
senatus, qui lateri regis adhaerebat, illa regni in comitatus divisio, illi parochiani, seu
comitatenses magistratus, per quos rex executivam suam exercebat potestatem; forma
comitiorum, qua leges perferebantur, instituta iudicum megalium, bilochorum, palatini et
iudicis curiae, quorum ope iudicia peragebantur;
5889. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
in comitatus divisio, illi parochiani, seu
comitatenses magistratus, per quos rex executivam suam exercebat potestatem; forma
comitiorum, qua leges perferebantur, instituta iudicum megalium, bilochorum, palatini et
iudicis curiae, quorum ope iudicia peragebantur; norma illa, qua miles defensando regno
cogebatur, percipiendorumque publicorum proventuum ratio, ad formam gubernii referuntur.
23 Itaque hanc a constitutione tamquam modum a re ipsa discerni, Hungariam
et primitivum et quidem explicitum pactum, et propriam, sub
5890. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
supremis regni muneribus proceres, sed eorum etiam, qui haec antea gesserunt, vastaque sibi
hoc occassione bona procuraverant, posteros, nec non praelatos complectebatur.
3 Per hanc status praelatorum accessionem mitigata tantisper fuerit sub S.
Stephano illa optimatum oligarchia. 4 Imo cum nobiles concessas sub S.
Stephano libertates continuo postea reclamaverint, videntur hi non tantum ab oppressionibus
optimatum vindicati, sed et ad primitivum suum in comitiis influxum repositi fuisse, sicque
illa, ad quam seu
5891. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Stephano illa optimatum oligarchia. 4 Imo cum nobiles concessas sub S.
Stephano libertates continuo postea reclamaverint, videntur hi non tantum ab oppressionibus
optimatum vindicati, sed et ad primitivum suum in comitiis influxum repositi fuisse, sicque
illa, ad quam seu assequendam, seu conservandam Hungari tantis continuo studiis nitebantur,
monarchico-aristocratica constitutionis forma jam sub S. Stephano stabilita fuit (a).
5 (a) Vide hanc in rem dissertationem in Vestigiis Diaetarum a
pag.
5892. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
loco "Hungarica" irrepsisse "Baiavarica," dum dicit "Hungaros petentes lege
Baiavarica donavit." 19 Quis enim credat tenacissimum institutorum suorum
populum peregrinam legem uno ictu inducendam ultro orasse.
20 (g) Id enim significare videntur illa Lamb. Schafnaburgensis verba:
"Henricus Salomonem in solium patris restituit, oblatisque omnibus, quae regi scrupulum
movere, vel regni statum labefactare poterant... remeavit."
§ 14 Ab hoc
5893. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
10 Stabilitam hac
ratione constitutionem Hungari triplici praesidio muniverunt. 11 Primum, data
palatino et regem et status, si ab eadem derivarent, ad ejus observationem cogendi
authoritate. 12 Dein exacto a rege ejusque filiis de illa observanda
juramento (a). 13 Demum concessa primati regem, si eam infringerat,
excommunicandi potestate.
14 (a) Andream II occasione inaugurationis sacramentum nuncupasse patet ex
ipso alterius
5894. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
suum Salomonem infantulum adhuc V annorum super totam Hungariam in regem
fecit inungi et coronari." 52 En veram causam quare non multo post potior
nationis pars Belae I contra Andream adhaesit!
53 (c) Lege illa in Prayo, Palma et aliis.
54 (d) Chronicon Thuroczii parte 2, cap. 56-o: "convenit
universa multitudo nobilium Hungariae ad (...) Ladislaum, et eum communi sensu parili voto,
consona voluntate ad suscipienda regni gubernacula
5895. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
una adfirmo. 3 Armatae enim, ut tunc erant Hungari, gentis comitia
unice ad audienda principis jussa cogi non solent. 4 Verum longe alia atque
nunc eo aevo agendorum negotiorum ratio fuit. 5 Simplici adhuc gubernii forma
non erant aetate illa tanta tamque intricata legum discussionumque objecta. 6
Natio consvetudinibus potissimum regebatur. 7 Convenere status ad regem seu
coronandum, seu eligendum, seu etiam exauctorandum, ad decernendum bellum cogendamque regni
militiam, aut ad pacem
5896. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
castris adscriptorum jam quidem sub S. Stephano lib. 2. cap. 6-o tamquam lex
fundamentalis stabilita fuit. 8 Inde enim regia domus suos proventus, inde
copiosum et proprio tantum arbitrio obnoxium militem habebant.
9 Haec erat illa militia, cui S. Stephanus sororium suum Petrum, postea
regem, praefecerat (a). 10 Hujus potissimum militis ope reges cum potentiores
dynastas, tum ipsam copiosam minorem nobilitatem, in officio continebant. 11
His copiis minora, quin nobilitatem
5897. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
gestarum hac aetate
rerum momenta attentius tantisper expenderit; nimirum dispersa per sedes suas minor nobilitas
infirma utique et cum optimatum potentiae, tum arbitrario regum imperio obnoxia fuit.
3 Ast ubi seu in comitiis seu in exercitu tota coivit, cum illa ipsum
militiae regni corpus effecerit, poterat, si unita fuisset, summam rerum semper ad se
pertrahere. 4 Naturale itaque fuit ut ad id impediendum et procerum et regis
summum semper studium fuerit minorem in diversa studia distrahere nobilitatem.
5898. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
supra explicuimus, seu regis seu optimatum praepotentiam determinari
potuerit.
5-o Nullus fixus comitiorum terminus.
7 Porro jure comitia indicendi regibus adtributo nullus ipsis terminus
praescriptus fuit quo illa cogere debuissent, minus adhuc remedium aliquod constitutum quo,
si comitia agere noluerunt, ad ea celebranda cogi potuissent. 8 Inde enim
factum est ut reges comitia, quam poterant longissime, different, interea vero et ipsi
arbitrarie agerent et optimates
5899. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
quae decessor suus in ejus obversum egerat, antiquata, novus vero rex ad ea vitanda per
expressum obstrictus fuisset, tota prima periodo necdum viguit.
Infirma constitutionis praesidia.
11 Quod summum est, quatuor illa, quibus Hungari constitutionem suam
muniverant, praesidia admodum infirma fuerunt.
a) Inaugurale sacramentum.
12 Inauguralis enim juramenti reges nullam habuisse rationem supra
ostendimus.
5900. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
id ipsum subinde in
legibus publicis factitarint easdemque sicut ea, qua per status offerebantur, forma metu
armatae multitudinis facile acceptabant, ita metu post dilapsa comitia soluti eas continuo
infringendi nil pensi duxerunt. 5 Atque inde orta fuit perpetua illa inter
status et reges diffidentia quae subsistente in parte causa ne nostra quidam adhuc aetate
plene evelli potuit, cui tamen facile obveniri potuisset si natio propriam utilitatem causae
publicae sacrificere edocta prodigalitatem regum in
5901. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
publicum
instrumentum de illegitima hac Caroli coronatione confectum est; ita etiam primum sub hoc
rege diplomaticum habemus argumentum instituti illius (in publicas enim leges ne tota quidem
adhuc secunda periodo relatum est) quod coronatio nulla alia quam specifica illa S. Stephani
corona peragi, nullus nisi eadem redimitus aliquem regiae potestatis actum legitime possit
exercere. 4 Episcopi tamen (c), imo ipse Carolus (d), id pro vulgari tantum
opinione reputabant. 5 Verum alium certe illi fovissent sensum si
5902. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
id postea ad propriam sedem Vissegradum transferre sicque in
suam plene redigere potestatem cum in alio, nempe Uladislai Poloni coronationis instrumento,
in Vestigiis Diaetarum pag. 238-a dicatur: "Sublata (per Elisabetham) de castro
Vissegradi corona illa qua hactenus reges Hungariae coronari soliti fuere."
21 Apparet itaque aetate hac ne conservatorum quidem coronae institutum
viguisse.
§ 32 Carolus inaugurale sacramentum nuncupavit quidem; an tamen capitulationem
5903. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
hactenus non constat.
1 Carolus dum illegitima adhuc corona 1309. incingeretur, inaugurale
quidem dixit sacramentum, verum occasione hac nec constitutionem Andreanam confirmavit, nec
aliud inaugurale diploma edidit. 2 Per verba tamen illa: "Nobiles regni sui
Hungariae in approbato et antiquo jure servare atque a tyrannorum oppressione eripere," jam
propius
32.2 propius: proprius B
regni constitutionem respexit (a).
5904. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
I etiam via electionis regnum adivit.
1 Exstat quidem electionis Caroli I de 1307. instrumentum quo eidem ac
posteritati ejus, prout regalis successionis ordo exigit, regnum defertur (a).
2 Verum ipsa etiam haec clausula perinde ac illa primitivi pacti "de
progenie almi ducis" est indeterminata. 3 Comitia etiam haec factiosa tantum
fuisse et id ostendit quod nullus episcoporum, nullus baronum, nullus comitum in instrumento
hoc cum dignitate exprimatur, et quod Carolus ipse id agnoverit
5905. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
hujus officium praestiterit.
3 Diploma inaugurale ne hunc quidem edidisse admodum probabile est,
siquidem ipsam constitutionem Andreanam octavo primum regni sui anno, id est 1351, et quidem
primus e successoribus Andreae confirmavit; observatio certe illa quod prima, quae ad nos
pertigit, regni constitutio 17-o vel 18-o regni Andreae II anno edita sit; quod renovatio
constitutionis hujus 30-o vel 31-o regni Belae IV anno emanaverit; quod denique confirmatio
Andreanae constitutionis undecimo regni Ludovici II anno
5906. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
II anno intercesserit, extra dubium omne
collocare videtur illud quod his temporibus nullus adhuc inauguralium diplomatum usus
viguerit. 4 Et cum a nullo ante Ludovicum I regem Andreanam constitutionem
confirmatam fuisse hactenus compertum sit, justum certe de illa Verböczii sententia part.
2-a tit. 14-o § 12-o dubium surgit quod omnes Andreae II successores decretum hoc in ipsa
inauguratione debuerint confirmare.
5 (a) Testatur id etiam synchronum Chronicon Budense dum ait:
"Magnatum,
5907. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Budense testatur, cujus authoritati hac in re tuto deferre licet.
§ 36 Nobiles lucro camerae non subjecit.
1 Non desunt nihilominus qui eum arbitrarii imperii ex articulo 11.
decreti sui accusent, quasi lege illa nobiles tributo lucri camerae subjecisset.
2 Verum cum iidem homines Carolum I ejusdem rei non incusent, videntur
propriam articuli Ludovicaei verborum significationem non esse assecuti. 3 E
§-o enim 33-o decreti Carolini: "Quod quilibet
5908. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
(b) Nec obstat quod se cum praelatis, baronibus, proceribus, nobilibus
reconciliatum dicat et quod tacto vivificae crucis signo jure jurandi promittat... haec enim
omnia etiam in diplomate dici possunt.
7 (c) Hanc jam reipsa e comitiis emanasse clausula illa ostendit, "ad
instantiam... baronum, procerum, et nobilium hic nobiscum personaliter existentium."
§ 46 Admisso sub Sigismundo civitatibus jure suffragii, constitutio tantisper in
5909. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Elisabetham exaequato cum Alberto jure imperasse
credunt, inducti prolato per Prayum in Annalibus Hungariae ad annum 1440.
diplomate ubi dicitur: "Ad regiae paternae sublimitatis solium tamquam vera et legitima
regni haeres evocata." 5 Verum hic illa sibi ipsi testimonium praebet,
publicae litterae aliud perhibent. 6 In toto anni 1439. decreto solus
Albertus qua rex loquitur, Elisabethae tantum per clausulam: "de consensu et voluntate"
meminit, donationes ejus 1453. articulo 5-o sub proprio filii sui
5910. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
tamen judicem hac etiam adhuc aetate regem egisse ex articulo 31. §-o 7. apparet,
ubi suam a palatinali et judicis curiae praesentiam, id est tribunal, diserte distinguit.
9 Memoratui dignum est quod hoc demum decreto articulo 27-o diserte
explicata sit illa nobilium praerogativa quod etiam in criminalibus non nisi post
pronunciatam capitis sententiam captivari possint.
10> (a) Unicum, sed palmare exemplum adferre libet. <11 In
processu Peramartonensi fundamentali productae sunt adjudicatoriae
5911. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
illegitima Corona coronatur.
5 Aucto ea ipsa de causa partium Uladislai numero, hi ejus coronationem
decreverunt, et cum legitima regni corona abesset, non ut Verböczius parte 2-a tit. 12. §
34. ait: "Reliquiis ornamentorum capitis S. Stephani" sed illa, quae cranium S. Stephani in
theca religiose asservatum ornabat, aurei operis vetusta corona (a) eundem Albae Regali
mense Augusto magna frequentia congregati, reipsa etiam coronarunt (b). 6
Secundum jam epocha hac est istud regis illegitima corona
5912. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
§ 57 Uladislaus inaugurale sacramentum nuncupavit.
1 In edito per status de coronatione regis hujus instrumento de nuncupato
per eundem inaugurali instrumento diserta quidem mentio non occurrit, e clausula tamen illa:
"cum peractione publica et manifesta omnium illarum caeremoniarum, quae ad eandem
(coronationem) et ejus efficacium concurrere debuerunt" Uladislaum illud, velut jam vidimus,
usu receptum nuncupasse non obscure apparet.
5913. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Andream II formali capitulationi subscripsit.
2 Capitulationem tamen, a quo
57.2 a quo sic
subinde diploma inaugurale dici coepit, eum extradedisse constat (a).
3 Clausula illa: "quod semper regum coronatio a regnicolarum voluntate
dependet, ac virtus et efficacia coronae in eorum approbatione consistit" mirifice
confirmantur ea, quae supra §-o 38. de instituto coronationis commentati sumus.
5914. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
quod objectum etiam externae securitatis in diaeta fuerit
pertractatum.
6 Caeterum regem hunc, licet quadriennio tantum imperarit, plura
celebrasse comitia in Vestigiis Diaetarum evictum est (c), maxime tamen
memorabilia sunt illa, quorum decretum ibidem profertur de anno 1444; in his rupta recens
inita cum Turca pace bellum decretum fuit quod fatalem illam ad Varnam cladem, ubi rex
occubuit, post se traxit. 7 Et hoc est primum pertractati in comitiis belli
et pacis negotii
5915. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
priori, posteriori hoc utriusque ordinis litterae confirmari. 8
Plurae etiam publicae litterae prostant quae posteriori hoc sigillo munitae fuere (e), id
quod provocati articuli voces illae: "commemoriales litterae" indicare videntur, sicut e
converso verba illa "et procedatur justitia mediante secundum quod decet, usque coronationem
regis," satis ostendunt sigilli hujus usum etiam in judicialibus viguisse. 9
Caeterum clausula illa "usque coronationem regis" evidenti est indicio et quod status
Ladislaum Posthumum
5916. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
voces illae: "commemoriales litterae" indicare videntur, sicut e
converso verba illa "et procedatur justitia mediante secundum quod decet, usque coronationem
regis," satis ostendunt sigilli hujus usum etiam in judicialibus viguisse. 9
Caeterum clausula illa "usque coronationem regis" evidenti est indicio et quod status
Ladislaum Posthumum jam nunc regem agnoverint, et quod coronationem, quam hic adhuc in cunis
subiverat, pro valida eotum adhuc non reputarint.
10 (a) Docet id Verböczy P. 2. tit. 14. §
5917. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
singulis annis
comitiorum vestigia jam detecta sint (a), detegenda indubie reliquorum etiam duorum, usque
dum Ladislaus Posthumus ipse regimen capesseret, annorum.
Status omnes magistratus ad abdicanda officia cogunt et ipsi illa conferunt.
8 De ipsa potestate executiva exiguam admodum gubernatori status
reliquisse videntur. 9 Patet enim ex articulo 3. quod in comitiis, quibus
hic electus est, omnes regnicolae officia sua abdicare debuerint, novos vero non
5918. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ex articulo 3. quod
postquam ea etiam castra, quae prioribus Pestiensibus comitiis prae manibus privatorum
relicta fuerant, resignanda esse decretum fuit, hujus executionem non gubernatori
commiserint status, sed eorum possessores e comitiis antea non dimiserint, donec illa
effective resignarunt. 11 Patet ex articulo 10-o quod potestatem ejus in
conferendis bonis ad numerum 30 colonorum restrinxerint, id quod postea palatino praesente
etiam rege legitime concessum fuit.
Plane
5919. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
quam impositum nobilibus impossessionatis, ut supra vidimus, lucrum camerae.
3 Pro ignobilibus enim taxa haec jam inde a Carolo I publicis legibus
stabilita adeoque consveta fuit.
4 Decretum 1454. ex ipso autographo descriptum esse indicat illa ingressus
ejus clausula "universis praelatis, baronibus, nobilibus... in comitatu N.N. constitutis" e
quo una apparet usum decreta comitiorum ad singulos comitatus transmittendi jam tum
viguisse; ex autographo enim hoc debuit deinde exemplar pro singulo comitatu
5920. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
aureorum summa adeoque, ut singuli adsint, plurimum interfuit.
5 Verum ipsis inauguralibus 1464. comitiis iterum repraesentantes tantum
interfuerunt (f). 6 Ex omnium reliquorum Mathiae decretorum praefationibus
apparet nuncios tantum comitatuum ad illa vocatos fuisse, solae praefationis
decreti 1471. clausula adeo ambigua est ut neutrum ex illa elicere possit; adeo varius sub
solo Mathia in substantiali hac legislationis forma usus vigebat.
7 Iam ante Mathiae
5921. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
tantum
interfuerunt (f). 6 Ex omnium reliquorum Mathiae decretorum praefationibus
apparet nuncios tantum comitatuum ad illa vocatos fuisse, solae praefationis
decreti 1471. clausula adeo ambigua est ut neutrum ex illa elicere possit; adeo varius sub
solo Mathia in substantiali hac legislationis forma usus vigebat.
7 Iam ante Mathiae tempora in eos, qui vocati ad comitia non venerunt,
poenam fuisse constitutam a regalibus ejus pro diaeta 1462. editis constat.
5922. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
sub
solo Mathia in substantiali hac legislationis forma usus vigebat.
7 Iam ante Mathiae tempora in eos, qui vocati ad comitia non venerunt,
poenam fuisse constitutam a regalibus ejus pro diaeta 1462. editis constat.
8 Quae tamen illa fuerit, hactenus eruere non potuimus (g).
9 (a) Primum patet e decreti Pestiensis 1458. conditi articulo 55-o,
alterum e diplomate Mathiae in Vestigiis Diaetarum pag. 352.
10 (b) Constat id e publicatoriis ejus in
5923. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
voti damnetur. 11 Garaiana enim factio procuratae praepotentia
Szilághii Mathiae electioni acquiescere nolens non multo post, atque hic regni gubernacula
adierat, tempore, secessit nixaque fundamentali constitutionis Hungaricae principio quod
nullus nisi ipsa illa, quam Fridericus in potestate habebat, S. Regni corona adimitus pro
rege Hungariae haberi possit, eidem regnum detulit, id potissimum obtendens quod Ladislaum
sanguinis nexu contingat, et S. Regni coronam in potestate habeat (b).
5924. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
§ 70 Adhuc tempore Mathiae rex non tractare cum statibus, sed articulos, prout sibi
exhibebantur, confirmare solebat.
1 Si prolixi, qui in Pestiensibus 1458. comitiis perlati sunt 60 articuli
expendantur, una et id reputatur quod diaeta illa nonnisi 12 diebus duraverit (a); si
praeterea stylus, quo decretum 1478. conceptum est, in considerationem sumatur, videtur usus
ille, quem in decreto Alberti jam animadvertimus, adhuc sub Mathia perdurasse, nimirum quod
rex propositos per status articulos, quin iis
5925. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
seponere
possint, articulo 12-o.
21 Quid proin mirum quod status decretum hoc pro capitulatione haberi
eandemque, quam inaugurale diploma habet, vim eidem inesse voluerint?
22 (a) Id enim exprimunt confusa articuli hujus verba illa: "et deferatur
idem decretum ad locum sedis judiciariae singulo comitatuum," quod in singulis conventibus
nobilium intercessit.
23 (b) Vide ejus articulum 5 in Vestigiis Diaetarum pag. 337.
5926. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
delata fuerit, nulla adhuc sub hoc rege memoria occurrit (a). 4 Et tamen bis
absente rege comitia celebrata fuisse constat utraque Mathias ipse indixit.
Mathias absens ad comitia oratores mittit.
5 Sed ad illa, quae 1485. Vacii acta sunt, oratores suos, quos nunc
commissarios dicimus, misit (a); ad illa, quae 1474. celebrata fuere, nec hos misit, nec
conditis in iis per status inque formam regularis
72.5 regularis: regulatis B
5927. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
rege comitia celebrata fuisse constat utraque Mathias ipse indixit.
Mathias absens ad comitia oratores mittit.
5 Sed ad illa, quae 1485. Vacii acta sunt, oratores suos, quos nunc
commissarios dicimus, misit (a); ad illa, quae 1474. celebrata fuere, nec hos misit, nec
conditis in iis per status inque formam regularis
72.5 regularis: regulatis B
praefatione et conclusione statuum muniti decreti reductis legibus regiam suam
5928. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
status ipsi articulo 1-o Uladislaiani decreti
1-i profitentur. 2 Verum cum vulgare ad nos usque transmissum proverbium
"justitiam cum rege Mathia mortuam esse" sententiae illi adversari videatur, operae pretium
puto tantisper enucleare quo sensu gravis illa circa Mathiam querela accipi debeat?
Mathias status a communione potestatis legislativae non exclusit.
3 Ut rex arbitrarie agat, debet seu omnem et legislativam et judicialem
usurpare, seu executiva sua abuti
5929. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3574 |
Paragraph |
SubSect | Section]
fuisse uspiam deprehendimus; normam insurrectionis quod adtinet, de haec Mathias
semper in comitiis egit. 3 Impetraverat quidem primo regni sui anno
onerosiorem, quam quae sub Sigismundo praescripta fuit, insurrectionem, verum multo adhuc
onerosior fuit illa, quae jam antea sub Ladislao Posthumo imperabatur (b). 4
Deinde ipse hic modus insurgendi statim triennio post ad normam Sigismundi reductus fuit 1471. articulo 2-o; anno vero 1474. se ab onere insurgendi status ad unum annum,
anno vero
5930. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3578 |
Paragraph |
SubSect | Section]
exacte dependebat (d). 6 Prima, quae contra excessus militiae
hujus occurrit, provisio 1471. adeoque 13-o regni Mathiae anno articulo 21-o occurrit.
7 Reperitur quidem eadem in 1474. articulo 15 et 1486. articulo 31-o; verum
necdum invecto aetate illa disciplinae militaris rigore, quis regum antiquiorum fuit sub quo
statarius miles complures excessus non commiserit?
8 (a) Diaetae Szegediensis 1485. celebratae articulus 10-us ita habet:
"Dum D. rex contra potentiam inimicorum banderium suum levare
5931. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
regnicolas ad invicem
factas sub hoc etiam rege viguisse (b); apparet etiam banos et comites in ipsum jus
patronatus regis in ecclesias ita involasse ut id publica lege prohiberi debuerit (c).
12 Quod si adhuc post inveterata adeo sub prioribus regibus mala illa loco
Mathiae languidus aliquis et remissus rex 32 annis imperasset, sane cladem Mohácsianam, quam
post 36 ab obitu Mathiae annos Hungaria experta est, jam sub hoc rege sustinuisset.
13 (a) Item dicitur illic quod honorem comitatus nullus nisi
5932. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
in antecessum obstringet? 8 Aliud fuisset si
eidem antecoronationales articulos simul cum capitulatione ipsa exhibuissent; tunc enim ipsi
antecoronationales articuli novorum capitulationis punctorum vicem subivissent, poteratque
Uladislaus expendere an sicut illa, ita etiam hi rationibus suis conveniant, adeoque an
omnia haec acceptare vel vero regnum recusare velit.
9 (a) Vide ejus evocationes ad civitatem Bartphensem datas in
Vestigiis Diaetarum pag. 412.
5933. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
24-a Junii 1506.
datis, in Vestigiis Diaetarum pag. 450-a, ubi Maximilianus dicit: "Serenitatem
Vestram minime latet quam multum conquesti fuimus de his, quae proceres ac status regni
Hungariae in proximo conventu mense Septembri habito (nimirum in quo illa confoederatio
procusa fuit) contra nos et tractatum nostrum mutuum intentarunt et hodierna die in Alba
Regali nituntur.
29 (h) Protulit Kollár in eodem Diplomatico Auctuario has
mandatarias litteras pag. 268, quibus status
5934. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
§ 88
1 Videamus jam qualiter legislatio sub Uladislao processerit.
2 Ut S. regni corona in potestate statuum permaneat et per eligenda ab iis
individua custodiatur, identidem quidem decretum fuit; videntur tamen status a cautela illa
recessisse, quam sibi 4-o capitulationis §-o pepigerant, nimirum ut ipsa arx Visegrad, in
qua corona asservabatur, potestati coronae custodum consignetur; nulla enim amplius ea de re
seu in 1492. 3-o seu in 1498. 23-o articulo memoria occurrit.
5935. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
summam recipere possit, 10 denarios a singula porta e tributo illo, quod pro stipendio
militiae conferri solebat, per biennium assignarint. 20 Determinarunt deinde
articulo 3-o quaenam sint bona coronalia, nimirum ad contradistinctionem allodialium, et
illa in posterum pro inalienabilibus tum primum articulo 2-o declararunt. 21
Verum cum alienatos proventus regios potissimum potentiores praelati et proceres tenerent, forti regem animo esse oportuisset ut ingratas has tot potentibus
civibus
5936. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
indeque exactioni huic nomen tricesimae
adhaeserit, apparet omnes promiscue merces eidem 3 1/4 pro centum censui subjacuisse.
14 Quid mirum proinde quod nulla de ipsa vectigalis tricesimalis regulatione
lex prostet? 15 Ignoravit nempe adhuc aetas illa commerciale illud
principium, quod merces nocivae majori portorio gravari, aliquae simpliciter prohiberi,
utiles e contra ab omni vectigali eximi debeant.
16 (a) Adhuc sub ipso Uladislao debuit tricesima a rebus in nundinis
domesticis
5937. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
conversum non perinde facile a regno extraheretur, nisi id per alias
commerciales provisiones, quarum tunc
93.3 tunc: nunc B
adhuc nec idea exstabat, impediatur. 4 Verum ignoravit adhuc aetas
illa vel id, quod aurum et argentum non tantum qua materia monetae, sed etiam qua merx, quae
iisdem, quibus reliqua commercii objecta, subjacet legibus, considerari debent.
Ordinationes commerciales.
5 Supremus
5938. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
intimo etiam ejus consilio (quod nunc
status vocamus) eidem assistere debuisset. 21 Neque enim sensus provocati
articuli 7:1498. eo accipi debet, quasi Uladislaus jam habuisset stabile aliquod politicum
consilium ad quod sedecim illis nobilibus accessus lege illa procuratus fuisset; hujus enim
nulla uspiam seu in legibus, seu in diplomatibus memoria occurrit. 22 Verum
constituebant illud ipsi illi, qui in legibus aevi hujus judices regni ordinarii
appellantur, nempe palatinus, judex curiae, cancellarius et
5939. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
videtur quod inter ipsa anteriora Uladislai
decreta hac in re contradictio occurrat. 8 Nempe in 1-o statim ejus de 1492.
decreto articulo 14. § 2. ad finem regi bona infidelium conferendi nullo colonorum numero
circumscripta potestas tribuitur, et licet illa subsequi decreti 1495. articulo 2. ad 100
colonos restringatur, mox tamen ejusdem ipsius decreti articulo 5-o prior 1492. articulus
14, qui irrestrictam regi bona infidelium conferendi potestatem tribuit, confirmatur.
9 Restrinxerunt etiam status 1507:7-o
5940. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
(f) Anno 1493. pro festo Michaelis comitia celebrata fuisse constat a
sententionalibus Uladislai in Vestigiis Diaetarum pag. 419. et seq. per quas
sententia notae infidelitatis in Ioannem Kis Horváth de Illaposich perfertur.
38 Turbulenta illa fuisse Istvánfius testatur, et licet ille alias etiam
turbarum harum causas adferat, dubitari tamen nequit quin iidem abusus, qui comitia 1492.
ita perturbarunt ut de iis nihil decerni potuerit, hac etiam diaeta resumti praecipuam
dissidiis causam praebuerint.
5941. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
in tricliniis suppellex,
convivia domesticis obsoniis absolvebantur.
6 Mathias, cum omnes aetatis suae principes quovis genere anteire
gestiret, architectos, pictores, sculptores aliosque luxus ministros induxit.
7 Inde aurea ejus illa Budensia et Vissegradiensia palatia; inde horti
pensiles; inde splendida adeo ejus suppellex ut exteros, qui eam conspicati sunt, in
admirationem rapuerit. 8 Hoc regis exemplum jam sub illo proceres corripuit.
9 Verum ne id ad inferiores
5942. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
semel licet facultatibus suis superiorem
vivendi splendorem dimittere. 15 Quid itaque jam tum restabat quam, cum
necessarias ad id pecunias domesticum peculium suppeditare nequeat, eas malis artibus
conquirere? 16 Inde certe manavit sub Uladislao illa morum corruptela ut
justos regis proventus illi quidem, qui eos exigebant, depeculati sint, alii denique, ut eos
cum usura ad se pertrahere possint, suppeditatis ultro regi pecuniis prodigalitatem ejus
irritaverint.
17 Hoc in numero fuisse
5943. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
anhelabant. 6 Verum res haec non tam unionem
in commune totius in complexu monarchiae bonum, quam
confoederationem duorum populorum sapit, quam potentior populus ea de causa
plerumque aspernabatur quod hac ratione plus illa in defensionem minoris populi, quam hic in
suam conferre deberet.
7 Itaque si quae hoc etiam pacto coiverunt gentes, consensio earum minime
fuit diuturna, verum tanta continuo inter utramque lucta viguit ut
5944. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
separati perpetuique ad invicem hostes effecti sint, Scoti vero post continua
ultra saeculum producta dissidia in unam cum Anglis gentem nostra jam aetate confluxerunt.
Alter modus.
9 Alia unionis hujus ratio illa est si uterque populus aut statim, aut
sensim in unam coeat gentem, eandem linguam, easdem leges, eandem gubernii formam, eandem
publicorum onerum normam adoptet. 10 Et hoc institutum in omni ejusmodi
unione populus potentior continuo assectatur,
5945. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
ut illud tanquam
indivisibile et inseparabile consideretur; parte vero ex alia communis utriusque populi rex
tantum ministris minoris etiam populi hujus in omnia ea, quae totam in
complexu monarchiam respiciunt, influxum admittat, quantum portio illa
monarchiae efficit, quam minor hic populus constituit; parte denique ex tertia omnia ea, quae
totam monarchiam nullatenus respiciunt, sed ad municipales tantum leges, instituta, et
magistratus referuntur, in comitiis minoris hujus populi ordinari admittat.
5946. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
magistratus referuntur, in comitiis minoris hujus populi ordinari admittat.
§ 9 Primus modus Hungariae non convenit.
1 Atque in hoc, quem explicuimus, casu Hungaria reipsa versatur.
2 Constituit illa tertiam fere partem monarchiae, acceptavit sanctionem
pragmaticam fidejussione omnium ferme Europaearum aularum firmatam, per quam non in forma
simplicis confoederationis, sed in strictae unionis forma se cum
reliquis haereditariis provinciis
5947. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
impedimenta objicere jus est nationi, quod
tota, si fundamentale, vi cujus Domus Austriaca Hungariae regnum adivit, pactum bene novit,
Europa agnoscere debet.
Sed tertius.
8 Itaque nulla jam alia quam tertia illa, quam supra explicui, modalitas
superest. 9 Nimirum 1-o ut Hungaria communes porro etiam cum reliquis
provinciis res habeat, 2-o ut ad omnia ea, quae totam in communi monarchiam concernunt, tot
ex Hungaris ministri adhibeantur quantam monarchiae partem
5948. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
cum reliquis
provinciis res habeat, 2-o ut ad omnia ea, quae totam in communi monarchiam concernunt, tot
ex Hungaris ministri adhibeantur quantam monarchiae partem Hungaria efficit; 3-o ut
municipalis constitutio, quae ad totam in complexu monarchiam nihil attinet, modo illa
viribus Hungariae ad salutem dignitatemque suam uti possit, ut, inquam, municipalis
constitutio tam firmis his adhuc comitiis praesidiis communiatur ut nullis amplius cuniculis
subverti possit; quomodo omnia haec praestari possint, meam paucis sententiam explicabo.
5949. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Ut princeps Hungarica in Germanicarum,
Germanica vero militia in Hungaricarum provinciarum
tutamen uti possit, ad rationes totius in complexu monarchiae refertur.
13 Verum an pacis tempore haec vel illa militia Hungariae illocetur, nihil
attinet ad rationes totius monarchiae. 14 Injuriosus enim, quo olim exterus
miles contra tot leges illocabatur, praetextus jam dudum evanuit. 15 Ut certa
intertenendi illocati nationalis militis norma, quam
5950. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Quoad militem confiniarium.
19 d) Si domi tuta sint omnia, ut rex confiniario etiam milite pro
defensione cujuscunque demum provinciae uti possit, ut relatus in legionis censum
confiniarius sub illa, quae jam pro tota monarchia salubriter certe invecta est, militari
disciplina permaneat, ipsa monarchiae totius ratio exposcit. 20 Verum ut
confiniariis, imo regulatis etiam legionibus meri ferme exteri praeficiantur, ut reliquus ab
iis, qui signis adscripti
5951. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
aut gravare liceat, aut Hungari plenum jus habeant adaequatum reciprocum
constituendi. 40 Elaborandum vero hac ratione vectigal pro discussione et
ratificatione proximis comitiis substernatur.
§ 11 Quomodo unio illa conservari potest relate ad dicasteria in quibus de communibus
totius monarchiae rebus tractatur.
1 Iam ad 2-um; a) ut ad omnia illa dicasteria, in quibus de rebus, quae
totam monarchiam concernunt, deliberatur, ministri, et respective consiliarii
5952. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
et
ratificatione proximis comitiis substernatur.
§ 11 Quomodo unio illa conservari potest relate ad dicasteria in quibus de communibus
totius monarchiae rebus tractatur.
1 Iam ad 2-um; a) ut ad omnia illa dicasteria, in quibus de rebus, quae
totam monarchiam concernunt, deliberatur, ministri, et respective consiliarii Hungari
adhibeantur, et ipse unionis finis et commune totius monarchiae bonum exposcit.
2 Cum interesse Hungariae jam innexum sit communi totius
5953. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
in utriusque regni
negotiis perturbationem adferre debet. 7 Quare ne interna Regni Hungariae negotia ad consilium status amplius deferantur, sed ut princeps erga factas sibi
eatenus per cancellariam Hungaricam propositiones illa decidat, constituendum puto.
8 Consilium status, ut nomini suo respondeat, nonnisi ea, quae totam in
communi monarchiam respiciunt, pertractare debet; si ad alia se imittat, intermedium tantum
et inutile inter cancellaria et principem dicasterium
5954. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
evellatur.
Per fixum diaetae terminum.
10 a) Iam primum desciveramus a fundamentali de celebrandis omni triennio
comitiis regni instituto; compulsivum illud medium, ut rege nolente palatinus aut iudex
curiae illa indicat, moribus saeculi vim suam amiserat. 11 Itaque comitiarum
celebratio adeo differebatur ut moderna post elapsos 25 annos agamus. 12
Tanto igitur tempore status extra exercitium potestatis legislativae positi
5955. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Per ordinatam consultationum normam.
18 b) Ipsa diaetalium consultationum modalitas certe nec dignitati tam
illustris corporis neque compendio temporis et sumptuum, quos misera plebs supportat,
respondet. 19 Illa demum est vera libertas si singulo civi constet se nonnisi
iis parere legibus quos revera potior nationis pars pertulit. 20 Id in
moderna manipulatione constare non potest. 21 Multa enim eorum, qui jure
suffragii non gaudent, auxilio, aliqua nondum
5956. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
tantum legis pro
impetranda sanctione exponere decet.
Per regulationem regii veto.
28 d) Si jus regis intercedendi illimitatum foret, saluberrimae quandoque
leges perferri non possent. 29 Status etiam illa, qua gaudent, legislationis
communione per continuum regis dissensum indirecte privari possent. 30
Optimum hac in re temperamentum futurum videtur ut regi duo veto admittantur,
lex vero tertio proposita pro perlata habeatur.
5957. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
et legalia iudicia cognoscantur. 13
Leges nostrae sapienter huic rei jam providerunt, dum Tabulam Regiam comitiis continuo adesse
jusserunt, quo emergentes nefors inopinos casus continuo diiudicare possit.
14 Nec obstant imaginaria illa, quae in casibus seditionum obtendi solent,
pericula. 15 Tantus enim jam est statarii militis numerus ut sub hoc fatiscat
potius respublica quam ut ullum a quocunque privato periculum subire possit.
16 Misterium et tenebrae semper fuerunt officinae
5958. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
ipsis ad
majorem eorum libertatem gradus aliquis sensim parari non posset?
§ 16. Principia per quae contrariantes sententiae conciliari possunt.
1 Verum opponet mihi aliquis illa puncti 5 Carolini et Theresiani
diplomatis verba praemittendam habebunt praesentis diplomatis
acceptationem, indeque arguet reges nullas, quam quae his diplomatibus continentur,
conditiones acceptare teneri. 2 Ego vero eidem reddam
5959. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
diplomatis verba praemittendam habebunt praesentis diplomatis
acceptationem, indeque arguet reges nullas, quam quae his diplomatibus continentur,
conditiones acceptare teneri. 2 Ego vero eidem reddam eorundem diplomatum
puncti 1 verba illa: libertates (...) iura hactenus confirmatas, in futurumque
concedendas, et per Nos conservandas (...) observabimus. 3 Opponam
etiam illi verba Carolini diplomatis §1 salvis, quae per ultimam diaetam, et diploma
suum mutata, aut in
Bibliographia locorum inventorum
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
More search results (batches of 100) First 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
|