Your search found 3241 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 2878-2952:

Similes Regis ministri sunt: dux Hungariae, curiae regiae magister, thesaurarius, et aulae regiae cancellarius. 5. 1 In comitiis ante coronationem ducis in regem Hungariae omnes naevi, qui inde ab ultimis comitiis irrepsere, praevie corrigendi et ad leges ac municipales consuetudines reducendi sunt. 2 Post solemnia coronationis vero, inaugurata Sua Regia Maiestas cum Statibus et Ordinibus Regni in prorogatis comitiis de immutandis in

metropolitanarum, cathedralium, conventualium, collegiatarum, abbatialium, praeposituralium, monasterialium, altarialium etc. per beneficiatos possidentur. 3 Reliqui superflui bonorum rescindendorum fructus in Regium Regni Thesaurum influant, inde in religionarios nationis usus secundum compertas necessitates rursus dimanaturi. 4 Prout vero huic Statuum Ordini per primatum inter reliquos Ordines de insigni praerogativa sufficienter prospectum habetur, ita vel ad conservandum inter Statuum

demonstravimus. 4 E primis ignota antea Hungaris hominum, qui nec servi neque tamen perfecte liberi erant conditio enata est, et conditionariorum compellationem accepit. 5 Horum numerum iam sub ducibus vehementer increvisse inde apparet quod in variis, quae prostant, S. Stephani fundationalibus adeo copiosi nominentur ut eos omnes ab ipso S. Stephano creatos fuisse vix credi possit. 6 Atque ita primum hereditariae nobilitatis systema Hungariae invectum est; nimirum cum

Primitiva nobilitandi forma vel per donationem vel per exemptionem terrae, et haec verbo tantum, fiebat. 1 Postquam Hungari res suas in Regno confirmassent, ipsa militaris, quam habebant, constitutio, eos ad continua ferme bella impellebat. 2 Inde tam frequentes eorum in omnes fere Europaeas provincias sub ducibus procursiones, quarum etiam illae, quae feliciter cesserant, magnum tam primitivarum, quam et adscitarum in societatem armorum Slavicarum familiarum numerum absumpserunt. 3

Nolim tamen inficiari quod donationes amplorum terrae fractuum proceribus praesertim exteris factae, quales iam s. Stephanus Hunthiis, Pazmanis, Ortiis, et aliis largitus est, velut maioris negotii momentum efficientes in scriptum diploma inde iam ab hoc rege redactae fuerint. § 10 Quando donationes per diploma conferri coeperunt? 1 Cum e hactenus productis primum diploma sit Emerici de 1197. quo aliquis ad statum privilegiatum evehitur,

cf. Skerleczii " Epistulam ad M. G. Kovachich", § 19,1. De exemptis a castrensibus. 1 De castrensibus exempti in Ritu Expl. Verit. saepius memorantur, sed ita obscure ut inde elici non possit an hoc genus hominum eandem vel distinctam a iobagionibus castri effecerint conditionem. 2 §-o 42o eiusdem Ritus diserte distinguuntur dum dicitur: iobagiones de Bekus, scilicet Sungud etc, item

castri adscribi. 8> Quod posterius factum sit, docent iam provocati §-phi. <9 Quod autem veteres castri iobagiones maiori prae exemptis his existimatione gavisi fuerint, discitur e §pho. 174-o. 10 Cum enim inde appareat quod veteres Castri Novi iobagiones quosdam Iku, Laurentium etc. pure ideo lite impetierint ut demonstrent eos antea fuisse castrenses, et conditione iobagionis castri tardius donatos, utique nil nisi praerogativam

MS iobagionum udvornicorum nostrorum donaremus etc. 4 Impetratores 24.4 Impetratores: Imperatores MS litterarum harum inde a Stephani III temporibus in Hungaria versati non poterant ignorare beneficia singuli conditionariorum status. 5 Proinde cum conditionem udvornicorum praeeligerint, id ea de causa fecisse videntur

in his enim non tantum familiae Uzda, sed omnium universim iobagionum castri Thurutz servitia Bela regulat et subiungit: quod singuli sex ex ipsis filiis iobagionum unum panceratum debeant ad nostrum exercitum destinare. 5 Itaque inde a Belae IV tempore illud principium assumptum fuisse videtur quod sicut soli servientes regii, postea dicti nobiles, exemptionis a quovis alio onere et dependentiae a solo Rege praerogativa fruebantur, ita vicissim his solis onus illud

hoc redevolutionis nemo Hungarorum unquam negavit. 10 Verum qui nobiles Hungariae non proprietatem, sed tantum utile bonorum suorum dominium habere contendunt, aliam realem sequelam inde deducere conantur, nimirum quod rex collata licet perennaliter bona, cum libuerit, iure recipere possit. 11 Quae quidem quaestio non iam ex ambiguis iuris civilis vocabulis, et ex illa multis alioquin aequivocationibus

cum reliquis nobilibus, ut infra dicemus, exaequaret. 34 Caeterum scriptores in principiis iuris publici minus versati, cum in diplomata incidissent e quibus Andream II et Belam IV ad Revindicationem avulsarum a castris terrarum processisse apparet, novum inde pro sententia illa, quod reges donationes pro lubitu revocare potuerint, argumentum desumpserunt, praesertim cum aliqua eorum diplomatum vagas contineant clausulas, uti: Cum ad revocationem inutilium donationum processissemus. 35 Verum

consensum effici non potuit. 4 Dedimus quidem supra § 39 Stephani V diploma quo Clementem et Martinum, Aegydii dapiferorum regiorum magistri servientes, nobilitat. 5 Verum et hos regios fuisse conditionarios inde apparet quod eos rex iobagiones castri Bachiensis appellat. 6 Quare hi apud Aegydium ingenuum tantum aliquod servitium obiverint, neque ullam huius terram sub conditionaria aliqua servitute possederint atque adeo nobilitatio eorum

illud inter terras liberas et publicis oneribus obnoxias, de quo § 43 sermo fuit, invaluit, quod quidem, nisi me omnia fallunt, in tertia primum periodo evenit; cum enim in hoc systemate nonnisi terrae liberae collatae sint, debuit inde principium illud enasci quod omnis terrae per principem ignobili facta collatio nobilitet; hoc autem invecto, clausula de impetratoribus ad statum nobilium evectione, tamquam natura sua subintellecta, utique superflua evasit, adeoque e stylo

inter optimates locum tenuisse; adeoque instrumento hoc id necdum conficitur quod usus per armales nobilitandi jam in prima periodo viguerit. § 47 Quando usus per collationem nobilitatem conferendi incoeperit? 1 Ab eo inde tempore usque Carolum I nullum ego collatorum alicui insignium vestigium deprehendi. 2 Hujus de 1326. diploma inter Hevenessiana exstat quod ita habet: Consideratis fidelitatum meritis M. Nicolai... volentes dilectionis nostrae indicio

terras eo nomine jam antea possidere debuisse supra ostendimus; jam vero nisi hae terrae a prioribus oneribus exemptae fuissent, impetratores diplomatum horum aut hoc porro etiam jam qua nobiles sustinere, aut terram dimittere debuissent. 5 Posterius inde mihi minus credibile videtur quia aevo illo conditionarii plerique omnes unice e fructibus terrae suae vitam sustentabant; proinde vix aliquis eorum nobilitatem tanto pretio sibi comparaturus fuisse videtur ut unicum sustentationis suae fundum dimmittat. 6

aliquod intercesserit. § 52 Nobiles iobbagyiones castri et ecclesiarum. 1 Iobbagyiones castri de primitivo Regni instituto non fuisse nobiles vel inde apparet, quod elevatorum e conditione hac ad statum nobilium quinque exempla §-his 36, 37, 38 et 59 produxerimus, §-ho vero 42 ostendimus ex ipsis liberis seu iobbagyionibus regis, qui tamen inter reliquos iobbagyiones castri

in aulam regiam cooptati tantum honoris gradu ab aliis differebant. 1 Inter nobiles in aulam r. cooptatos et alios, quorum privilegia sine hac clausula emanarunt, quod discrimen omne in honoris gradu tantum constiterit vel inde apparet quod reliquae reales nobilium praerogativae, veluti exemptio ab omni alio praeter militiam servitio et praestatione, forum regium, et sub regiis tantum signis militandi honor in horum quoque diplomatibus, ut vidimus, aut diserte exprimantur, aut

ac populis communibus ejusdem ecclesiae propter suorum praerogativam meritorum... in coetum... dictorum iobbagyionum sunt translati. 4 Quod pro naturalibus iobbagyionibus illi habiti fuerint quos iam S. Stephanus militiae adscripsit vel inde apparet quod hi alias etiam liberi S. Regis vel iobbagyiones S. Regis, ut eodem §-ho ostendimus, compellentur. 5 De naturalibus iobbagyionibus ecclesiae Albensis Bela in laudato Diplomate id diserte quidem non profitetur; cum

militum immediate regiorum, id est, ut nunc loquimur, in album nobilium retulit. 7 Si proinde demonstrari potest quod naturales iobbagyiones seu castri, seu ecclesiae honoris tantum gradu a reliquis discreti fuerint, prona inde evadet conjectura quod naturaliter nobiles etiam a reliquis perfecte nobilibus solo existimationis gradu discrepaverint. 8 Iam vero de naturalibus iobbagyionibus castri id vel inde conicitur, quod Rit. Expl. Verit. in

honoris tantum gradu a reliquis discreti fuerint, prona inde evadet conjectura quod naturaliter nobiles etiam a reliquis perfecte nobilibus solo existimationis gradu discrepaverint. 8 Iam vero de naturalibus iobbagyionibus castri id vel inde conicitur, quod Rit. Expl. Verit. in octo locis, ut provocato § 16-o ostendimus, de Naturalibus iobbagyionibus castri agat quin ullam illis praeter honoris praerogativam §-ho 304-o attribuat, ubi dicitur: Cum... comes de Doboka

quidam de iobbagyionibus S. Regis et rejecerunt illum de ordine suo dicentes quod ipse non esset de ordine et gradu iobbagyionum S. Regis. 9 E quo satis apparet iobbagyiones S. Regis a reliquis ordine tantum et gradu discrepasse, quod inde etiam confirmatur quod hi perinde ac alii castrorum iobbagyiones nobilitatem, ut jam ostendimus, per distinctum regis privilegium debuerint impetrare. 10 De naturalibus iobbagyionibus ecclesiae Albensis id ipse Bela in laudato

omnia fallunt, aut e contextu totius hujus orationis secundum regulas hermeneuticae tuto statuere licet quod castrenses omnibus et hic expressis, a quibus rex vinitores suos eximit, et in provocato Andreae II articulo designatis oneribus obnoxii fuerint, atque inde profluxerit studium illud sibi exemptionem a castrensibus praecurandi, quod e Ritus. Expl. Verit. §-his. 42, 174, 183, et 248 apparet. 9 Quod iobbagyiones castrorum omnibus his oneribus non subjacuerint,

profluxerit studium illud sibi exemptionem a castrensibus praecurandi, quod e Ritus. Expl. Verit. §-his. 42, 174, 183, et 248 apparet. 9 Quod iobbagyiones castrorum omnibus his oneribus non subjacuerint, vel inde conficitur quia secus castrenses per sui ad conditionem iobbagyionis castri elevationem nullum cepissent beneficium, imo novum insuper armis serviendi onus in se attraxissent. 10 Iuvat itaque articulatim expendere, an, et quibus ex his oneribus

castri utcunque accedebat, regi, dum ei filius nascebatur, unum bovem mittere consveverint. 12 Nobiles campi Turopolya occasione susceptae inter fratres divisionis divisori, comiti suo terrestri, bovem hodiedum praestant. 13 Mos hic ab eo inde tempore, dum adhuc castri Zagrabiensis iobbagyiones erant, profluere, et quem tunc comiti suo terrestri dant bovem, hunc eotum ad castrum praestitisse videntur. 14 Quare mihi admodum probabile efficitur quod reliquorum etiam castrorum

Telku et Bora... impetiere quosdam de villa Echek quod essent similiter centurionatui subjecti, illi autem dixerunt non esse subjectos centurionatui, sed debitores liberorum denariorum. 24 Quod actores in hac lite fuerint castrenses, inde apparet quia reliqui castro adscripti conditionarii non per centurionatus, sed per villicatus distributi fuerunt. 25 Itaque dum rei se ita defendebant, idem est ac si dixissent se non

minus certe onus hoc manere poterat iobbagyiones castrorum. 28 De fekepénz quis exactionis hujus titulus, quae quantitas, cui dependi debuerit, ni ariolando quidem assequi licet. 29 Castrenses huic quoque obnoxios fuisse inde conjici potest, quod vinitores in provocato Belae privilegio ab hoc quoque titulo eximantur. 30 Per debitum centurionis nil aliud intelligi potest quam certa aeris quantitas, quam singulus gregarius centurioni suo dependebat. 31 Censui

partes exercebant. 5 Banos enim et iure monetae cudendae et donationes elargiendi potestate gavisos fuisse alibi ostendimus. 6 His in memoriam revocatis, si citatus articulus 11 cum Articulo 12-o ejusdem Ludovici combinetur, videtur non obscure inde elici posse quod rex hic omnes adnexas provincias ad idem cum Hungariae systema redigendi consilium susceperit, quemadmodum nuper imperator Iosephus II totam ad eandem normam redigere monarchiam sibi proposuerat. 7 Ut id Ludovicus perficiat, ab exaequanda

ne rex imposterum subditis nobilium ullum tributum, ullas collectas imponere possit, articulo 3-o. 3 Deinde ne ab ipsis liberis hominibus in privatorum terris residentibus aliud quam mardurinarum tributum, quod Colomannus antiquato liberorum denariorum, cui inde a S. Stephani temporibus subjiciebantur, censu induxerat, exigere possit, articulo 27-o. 4 Executiva etiam principis potestas primum quoad collationem bonorum et officiorum ita restricta fuit ne haec exteris, sed nobilibus tantum Hungaris conferre possit,

clericali decima partis exactione non contentus, amplius etiam exigere incoeperit; docet articulus 6-us quod inusitatum antea tributi genus, lucrum camerae induxerit; docet denique articulus 33-us quod tributi marturinarum nomine stabiliti quantitatem augere et competentem inde etiam domino terrestri tertiam partem sibi arrogare debuerit (b). 3 Decretum hoc jam nec palatinalis inspectionis nec Andreae de libera resistentia clausula praesidio fulcitur; penes solum regis filiorumque suorum juramentum et intentatam excommunicationis

Quod inaugurale insuper occasione coronationis sacramentum dixerit, admodum probabile est. 3 Attamen quod eadem occasione inaugurale etiam ediderit diploma, non constat. 4 Decretum certe Andreae II eum occasione coronationis iuramento non firmasse inde apparet, quod primo post 31 annum consimile illi ediderit, et ne huic quidem ullam Andreani decreti vel mentionem injecerit. 5 Cum Bela decreto hoc non omnia, quae in decreto Andreae II continentur, constitutionis capita recenseat, probabili indicio est quod

ordo jam stabilitus fuisset, huic Andreas I succedere debuisset. 9 Regnavit vero Petrus, qui ex Arpadiana styrpe per masculum ne descendebat quidem. 10 Ut vim exempli hujus elevent, alii id matris suae Giselae artibus perfectum fuisse, alii id inde evenisse dicunt, quod metuerunt proceres ne sub Andrea in Christianis sacris necdum satis firmato, religio pessum eat. 11 Verum si primogeniturae ordo pragmatice stabilitus fuisset, apud armatam, ut tunc erant Hungari, gentem potentia matris regis nunquam eo

§ 24 Usus comitiorum tota epocha viguit, status non 24 tit: non conieci honore consilii, sed jure suffragii gaudebant, forma comitiorum. 1 Usum comitiorum inde a S. Stephano per totam hanc periodum viguisse in Vestigiis Diaetarum luculenter ostensum est, quamvis pauca eorum decreta ad nos sint transmissa. 2 Id dum dico, status jura suffragii in iis gavisos fuisse utique una adfirmo. 3

camerae lege publica receptum fuit. 7 Caeterum inalienabilitas bonorum coronalium, ac praesertim terrarum, populorumque castris adscriptorum jam quidem sub S. Stephano lib. 2. cap. 6-o tamquam lex fundamentalis stabilita fuit. 8 Inde enim regia domus suos proventus, inde copiosum et proprio tantum arbitrio obnoxium militem habebant. 9 Haec erat illa militia, cui S. Stephanus sororium suum Petrum, postea regem, praefecerat (a). 10 Hujus potissimum militis ope reges cum

7 Caeterum inalienabilitas bonorum coronalium, ac praesertim terrarum, populorumque castris adscriptorum jam quidem sub S. Stephano lib. 2. cap. 6-o tamquam lex fundamentalis stabilita fuit. 8 Inde enim regia domus suos proventus, inde copiosum et proprio tantum arbitrio obnoxium militem habebant. 9 Haec erat illa militia, cui S. Stephanus sororium suum Petrum, postea regem, praefecerat (a). 10 Hujus potissimum militis ope reges cum potentiores dynastas, tum ipsam

terminus. 7 Porro jure comitia indicendi regibus adtributo nullus ipsis terminus praescriptus fuit quo illa cogere debuissent, minus adhuc remedium aliquod constitutum quo, si comitia agere noluerunt, ad ea celebranda cogi potuissent. 8 Inde enim factum est ut reges comitia, quam poterant longissime, different, interea vero et ipsi arbitrarie agerent et optimates infirmam, dum per sedes suas dispersa fuit, minorem nobilitatem facile opprimerent.

illam de executiva principis potestate idaeam sibi formarit, quasi is eo potissimum nomine imperaret ut singulis subditis eos, quos postulaverint, favores impertiatur: immo reges in eo reipsa praecipuum regiae potestatis exercitium situm esse existimarint. 2 Inde evenit ut, cum tabula fori, pontium et portuum, id est census fori, telonii et nauli praecipuus adhuc esset regi proventus, ab his non modo civitates et liberae villae, sed etiam totus ferme ecclesiarum populus, immo potentiorum plerorumque optimatum subditi liberi

usui insveti id ipsum subinde in legibus publicis factitarint easdemque sicut ea, qua per status offerebantur, forma metu armatae multitudinis facile acceptabant, ita metu post dilapsa comitia soluti eas continuo infringendi nil pensi duxerunt. 5 Atque inde orta fuit perpetua illa inter status et reges diffidentia quae subsistente in parte causa ne nostra quidam adhuc aetate plene evelli potuit, cui tamen facile obveniri potuisset si natio propriam utilitatem causae publicae sacrificere edocta prodigalitatem regum in

Iaurinensi et Comaromiensi, pro Gömöriensi et Tolnensi, pro Neogradensi et Honthensi simul celebrasse. 23 Imo legi adjudicatorias e quibus patet pro tribus comitatibus simul congregationem celebratam fuisse. 24 Caeterum constat quod Hungari inde ab exordio regni usque finem secundae epochae politica et judicialia simultanee in comitatibus pertractaverint, ipsarumque politicarum ordinationem effectum potissime via juris procuraverint. 25 Patet id e vetustis palatinorum adjudicatoriis qui se eas e

inclinaverit. 2 Civitatum legatorum nulla amplius in praefationibus subsequorum decretorum fit mentio. 3 Cum tamen civitatis Bartphensis ad anni 1457. (c), 1458. (d), 1490. (e), et 1492. (f) comitia evocatoriae jam prolatae sint, easdem inde a Sigismundi temporibus in usu suffragiorum permansisse dubitari nequit. 4 Quod numerum mittendorum per civitates ad diaetam nunciorum adtinet, videtur reges id proprio civitatum arbitrio reliquissse, aut adminus infra tres quatuorve nunquam

e 1-o statim decreti hujus articulo apparet, dum rex se obstringit quod leges, consvetudines et libertates regnicolarum, id est constitutionem, "ad priorem... statum... praelatorum ac baronum regni consilio reducere, et manutenere" velit. 2 Patet etiam inde quod in politicis art. 8. 21. et 28, in cameralibus 6. 7. et 18, in commercialibus 9, in monetariis 10. et 11; in militaribus 3. 13. et 19, in judicialibus 23. 29. 30. et 31. his comitiis perlati sint.

inquietare." § 56 Status immemores delatae Elisabethae haereditatis Uladislaum Polonum, Arpadianae domui nullo gradu nexum, eligunt. 1 Praecox Alberti post unius et medii anni regnum secuta mors invectam inde a Mariae regno oligarchiam secutamque exinde saepe anarchiam ita provexit ut haec Hungariam usque Mathiae Corvini regnum misere afflixerit; status enim seu immemores agniti vivo adhuc Alberto Elisabethae juris, seu ipsa desiderio novi connubii in id suffragante,

8 (d) Ingressus laudati decreti ita habet: "cum universitate praelatorum, baronum et nobilium, ac aliorum singulorum possessionatorum hominum hujus regni." 9 (e) Cum Verböczius P. 2. T. 14. § 38. Ujlakium inde ab obitu Uladislai usque electionem Hunyadis vicariam regni potestatem gessisse tradat, debuit ille utique his comitiis exauctorari. § 60 Authoritas quam muneri huic adhibuerunt. 1 Articulo quidem 6-o

illam decisionem, a qua nullus jam licuerat appellare, sed hujus quoque sententiam, si solus pronunciavit, potuisse a judicibus regni ordinariis reformari. 7 Caeterum potestatem legislativam status sub gubernatore hoc adeo naviter exercuerunt ut inde a 1446. usque 1450. inclusive celebratorum singulis annis comitiorum vestigia jam detecta sint (a), detegenda indubie reliquorum etiam duorum, usque dum Ladislaus Posthumus ipse regimen capesseret, annorum.

ad propulsandas tam regis, quam aliorum privatorum injurias initas fuisse ostendunt, quae earum adhuc prostant, exempla; quod autem confoederationum harum non tantum ad repellendas, sed etiam ad inferendas injurias usus factus sit, docent coaevi scriptores. 20 Inde tot occupationes castrorum et proventuum regiorum, tot desolationes privatarum arcium, tot violentiae, ut proprietatem omnem fluctuasse appareat. 21 Quod est primum anarchiae argumentum. 22 (a) In Vestigiis Diaetarum a pag.

impossessionatis lucrum camerae revocarunt. 2 Dum enim articulo 10 taxas inconsvetas abrogant, nil aliud intelligere potuerunt quam impositum nobilibus impossessionatis, ut supra vidimus, lucrum camerae. 3 Pro ignobilibus enim taxa haec jam inde a Carolo I publicis legibus stabilita adeoque consveta fuit. 4 Decretum 1454. ex ipso autographo descriptum esse indicat illa ingressus ejus clausula "universis praelatis, baronibus, nobilibus... in comitatu N.N. constitutis" e quo una

singulo comitatu describi. 5 Ad comitia haec non jam omnes viritim nobiles, sed nuncios tantum comitatuum convenisse praefatio decreti hujus manifestum facit. 6 (a) Lucrum Camerae fuit consvetum inde a Caroli temporibus subsidium; dum proinde hoc articulo dicitur: "taxae inconsvetae ulterius non fiant" de nullo alio quam de subsidio hoc nobilibus imposito intelligi potest. § 63 Mala aerarii administratio.

de subsidio hoc nobilibus imposito intelligi potest. § 63 Mala aerarii administratio. 1 Convulsum publicae administrationis statum decreti hujus articulus 2-us luculenter ostendit. 2 Apparet nempe inde proventus regios ita dissipatos fuisse ut ne ille quidem militum numerus, qui banderium regium efficiebat, inde ali, minus emensus baronibus illis, qui vi muneris sui designata sibi banderia alere cogebantur, census dependi potuerit, ut adeo oportuerit status

administratio. 1 Convulsum publicae administrationis statum decreti hujus articulus 2-us luculenter ostendit. 2 Apparet nempe inde proventus regios ita dissipatos fuisse ut ne ille quidem militum numerus, qui banderium regium efficiebat, inde ali, minus emensus baronibus illis, qui vi muneris sui designata sibi banderia alere cogebantur, census dependi potuerit, ut adeo oportuerit status redigendo in ordinem aerario regio aliquot e singulo statu viros deligere. 3 Et hoc est primum statuum in

40 armatorum millibus ad ea comparuit, hocque armorum terrore Garaianas partes ita prostravit ut antequam eligendo regi manus admoveretur, se in quinquennium, dum nempe Mathias adolescat, gubernatorem eligi procuraverit. 2 Electionem hanc extortam fuisse vel inde apparet quod dignitas haec nullis, ut in Hunyadio factum est, limitibus circumscripta, immo ipsa electio ne in decretum quidem comitiorum horum relata fuerit, sed accessorie tantum in articulo 14 gubernatoris mentio injecta sit; eo nempe jam tum oligarchia processit,

(articulo 7. et 8.), normam cudendae monetae status eidem praescribunt (articulo 12). 4 Ut securam sibi efficiant potestatis legislativae communionem, novo hactenus exemplo comitia quotannis celebranda defigunt (articulo 13). 5 Receptum inde a Carolo I, et sub Ludovico I et Alberto jam in legem publicam relatum usum ut rex tributum etiam a nobilium colonis nomine lucri camerae exigere possit, abolent (articulo 5-o); nobiles, sacerdotes et studiosos a depensione telonii eximunt (articulo 10). 6

fuere, nec hos misit, nec conditis in iis per status inque formam regularis 72.5 regularis: regulatis B praefatione et conclusione statuum muniti decreti reductis legibus regiam suam sanctionem addidit; inde evenit ut aliqui non modo vacante solio, sed vel rege absente totam non modo legislativam, sed et ipsam adeo executivam potestatem penes status resedisse arbitrentur. 6 Verum unicum hoc in tota prima et secunda regum periodo exemplum contra continuum neque

hic loci commemorare. 2 Vidimus jam ardens potentiorum populos suos cum a jurisdictione ordinariorum magistratuum, tum a tributis et vectigalibus publicis eximendi studium; vidimus nimiam regum in elargiendis ejusmodi privilegiis facilitatem. 3 Inde evenit ut, cum et cleri et omnium ferme potentiorum dynastarum populi immunitatem cum a lucro camerae, tum ab ipsa tricesima adhuc ante Mathiae regnum obtinuerint, proventus hi aerario regio parum admodum jam reddiderint. 4 Mathias

commutatione perniciosas a tributis publicis exemptiones abolevit. 7 Cum tamen vetera nomina magnum apud populum momentum habere soleant, redivit non multo post cum tricesimae, tum lucri camerae compellatio; exemptionum ab iis usum restitutum non fuisse inde conjicere licet quod Mathias latarum in sui favorem legum effectum mascule procurare consveverit, quodve legi huic integris adhuc 23 annis, quo intervallo effectum ejus facile potuit consolidare, supervixerit, neque aliquod post ejus regnum reductarum in usum

plane sensum loquitur in epistola ad Albertum archiducem Austriae scripta, in Vestigiis Diaetarum pag. 366 et 367. § 78 Nec tributa arbitrarie imperabat. 1 Vidimus quod status stabilitam jam inde a Carolo I lucri camerae a singula colonorum, etiam ad nobiles pertinentium, porta executionem per articulum 5-um capitulationis, cui Szilághius nomine Mathiae subscripsit, antiquare voluerint (a); constat e 7-o 1-ae, quam Mathias ab adito regno 1458. circa festum

patet e producto per Kollár in Auctuario Diplomatico ipso ratificationis instrumento. 6 (b) Patet id e littera Mathiae ad Albertum arhiducem Austriae scripta, ubi ait: "D. Joannes episcopus in Sclavoniam per nos pro certis negotiis missus inde non quidem ex Nostro mandato, ut ipse dixit, sed ex nonnullorum praelatorum et baronum regni consilio ad imperatorem divertens, non Nostro nomine, sed eorum ex parte ibi multa egit. 7 Illinc reversus certos articulos adtulit, quibus respondere et eos

remissione in exigendis legibus adeo accusari non potest Mathias ut potius tota arbitrarii ejus imperii invidia potissimum exinde promanarit quod ad procurandum legum effectum severiora etiam quandoque media adhibuerit. 7 Nimirum degeneraverat jam, ut vidimus, inde a Mariae temporibus imperii forma jam in oligarchiam, jam in anarchiam; Mathias primus post Ludovicum Magnum severitate sua et studia partium exstinxit et praepotentiam dynastarum oppressit et froenata minorum etiam grassandi libidine internam tantisper revexit

6-a Aprilis Viennae supremum diem obeunte, post persoluta eidem Albae Regali justa, comitia pro eligendo novo rege in 15-am Maji Urbanus Docti, Agriensis antistes, qua locumtenens regius (munus enim palatini propter exorbitantem 1455. eidem collatam authoritatem Mathias inde ab obitu Emerici Zapolii non restauraverat) Pestinum indixit. 2 Iam tum Fridericus imperator haereditatem regni Hungariae e pacto, quod eum 1463. cum Mathia inivisse statusque regni ratificasse supra diximus, repetabat. 3 Verum cum ille

Actuario B suo subjecit, remonstrat. 23 Nemo illas hactenus protulit. 24 An renunciationem Friderici in successionem Hungariae contineant, authores in utrum disputant; mihi affirmativa inde confici videtur quod in posterioribus 1491. pactis, quibus Maximiliano Friderici filio ius successionis in Hungariam addicitur, nulla ad anni 1464. provocatio fiat, quod certe vix intermissum fuisset nisi iis per subsequum 1477. pactum derogatum fuisset.

Zapolyius obit, usque 1492. nullum Hungaria habuit palatinum. 5 Hoc anno lex Albertina per articulum 33. iisdem plane verbis renovatur et in ejus effectum Stephanus Zapolyius electus fuit, quamvis ne hujus quidem electio in publicas tabulas relata sit; ab eo inde tempore palatinos a statibus constanter electos fuisse, tamdiu existimari debet donec quis contrarium ejus sufficienti testimonio docuerit. De iuristitio sub diaeta et salvo conductu. 6 Ut tempore

suorum aut, ubi ipsis maxime oportunum videtur, defigere, aut pro ratione temporis jam in uno jam in alio loco celebrare integrum est. Praestationes colonorum definiuntur. 16 Colonorum etiam migratio, qua inde a Sigismundi decreti 2-i articulo 6-o gaudebant, sub Uladislao propter concitum illum rusticanum tumultum 1514. articulo 14-o et 25-o prohibita eorumque praestationes per articulos 15, 16, 17, 18, 19, et 20. tum primum regulatae fuerunt. 17 Videntur tamen

taliumque bonorum metas protonotarii pro securitate proprietariorum reambulent, subjungitur deinde ut metae insuper inter Cumanos, Philistaeos et Szegedienses, uti et Moraviam, Austriam,
Styriam et Carinthiam rectificentur; inde enim elicere oporteret quod Cumani, Philistaei seu Iazyges, et Szegedienses ita distincto jure gubernati fuerint, prouti nunc confinia reguntur, ut adeo regni ita interfuerit fixas respectu eorum metas habere sicut interfuit respectu Austriae, Styriae, Carnioliae et

merces dudum antea regno inferri coeperint, docent privilegia limitaneis civitatibus elargita, quorum jam § *** 92.5 *** in B vacuum relictum. (b) memoravimus. 6 De transitu etiam nil memoratur, quod inde factum puto quia necdum eotum commercium ita effloruit ut merces quaepiam per Hungariam in alias regiones devehantur. 7 E naturali principii hujus sequela agnoverunt etiam status quod tricesimae nonnisi in limitaneis locis defigi valeant,

quia a Zapolio palatino in pignore tenebantur, non sunt ausi continuo abrogare, verum, postquam a rege redemptae fuerint (quod nunquam eventurum esse pronum erat existimare), ut aboleantur, decrevere 1498. articulo 29. § 2-o. 8 Inoleverat etiam inde a Ludovici I temporibus ea consvetudo ne ab animalibus tricesima exigatur (c), quae sub ipso adhuc Uladislao 1492. art. 27. jam in legem publicam relata fuit. 9 Verum adverterunt demum status 1498. objectum hoc natura sua tricesimae censui subjacere, et

diplomate dicitur quidem: "Ut nullus belligerantium exercituantiumque hominum, sive equitum, sive peditum in villis particularibus sive in extraneis nobilium bonis, sed in oppidis duntaxat et civitatibus ejusdem Regni Nostri Sclavoniae descendat." 67 Verum inde non id quod rex stipendiarium adhuc intertenuerit peditem, sed quod in Sclavonia Nobiles non meros equites, sed etiam pedites a portis statuerint inferri posse puto. 68 Nam si aliquem etiam stipendiarium habuisset peditem, hunc certe non in Sclavonia, sed

anni feria 6-a proxima post festum B. Mathiae dato, apparet Sclavoniam titulo lucri camerae 20, titulo dimidii subsidii Hungarici denarios 25 persolvisse, adeoque nomine subsidii Hungariam eo anno denarios 50 dependisse apparet. 9 (d) Constat enim inde ab anno 1492. sub toto Uladislaiano regimine altam pacem viguisse. 10 (e) "Volumus (dicitur in laudato diplomate) super pecuniis exercitualibus proximis temporibus in illo regno nostro per vos exactis, de

status stabilem introducere senatum conati sint, cujus consilio rex executivam suam et in politicis et in judicialibus exerceat potestatem. 2 Verum cum stipendiis commembrorum ejus prospicere aut neglexerint aut non potuerint, senatum hunc numquam coaluisse inde probabile efficitur, quod in nullo aetatis ejus instrumento mentio illius occurrat; sub Uladislao consilium hoc propius ad effectum accessit. 3 Iam enim 1495. status numerum membrorum senatus hujus in tribus praelatis, tribus baronibus, et

Bathorius et Zápolyius pro praedominio decertabant, sicque ipsa jam ad invicem in collisionem venit oligarchia. Sub Uladislao primum oligarchia, tum anarchia viguit. 8 Status nobilium aristocratiae optimatum inde a primis septem ducibus insvetus praelatorum potissimum olygarchiae adversabatur. 9 Cum regem ignavum hanc impedire aut nolle aut non posse cerneret, ipse quoque in anarchiam est prolapsus. 10 Ita et olygarchia intra se ipsam, et anarchia cum

studium, quodve adhuc deterius est, venalitas ministrium invaluit. 13 Ita perturbata publica administratione illae etiam, quae adhuc nationi supererant vires, nunquam in unum cogi potuerunt quo hostibus regni communibus viribus resisti potuisset. 14 Inde evenit ut Maximiliano Austriam tam facile recipere et totam ferme Transdanubianam Hungariam nemine obsistente 1491. occupare pronum fuerit; ut Moldavia ad Polonos, Dalmatia ad Venetos impune defecerit, imo ut pulcherrimam, quam generalis ferme principum Europae

vetabatur sicque altera etiam constitutionalis Andreae II lex renovabatur; §-o vero 4-o adimebatur comitibus potestas vicecomites pro arbitrio nominandi. 16 Verum ne his quidem legibus factis adhuc constrictam fuisse potentiorum audaciam inde liquet quod subinde eo temeritatis sint prolapsi ut latis adversus se judiciariis sententiis vi resisterent, ut adeo 1514. articulo 1. ordinari debuerit ut sententiae judicum contra refractarios vi militari in executionem perducantur. 17 Eo itaque anarchia

arces, simplex in tricliniis suppellex, convivia domesticis obsoniis absolvebantur. 6 Mathias, cum omnes aetatis suae principes quovis genere anteire gestiret, architectos, pictores, sculptores aliosque luxus ministros induxit. 7 Inde aurea ejus illa Budensia et Vissegradiensia palatia; inde horti pensiles; inde splendida adeo ejus suppellex ut exteros, qui eam conspicati sunt, in admirationem rapuerit. 8 Hoc regis exemplum jam sub illo proceres corripuit. 9 Verum ne id ad

domesticis obsoniis absolvebantur. 6 Mathias, cum omnes aetatis suae principes quovis genere anteire gestiret, architectos, pictores, sculptores aliosque luxus ministros induxit. 7 Inde aurea ejus illa Budensia et Vissegradiensia palatia; inde horti pensiles; inde splendida adeo ejus suppellex ut exteros, qui eam conspicati sunt, in admirationem rapuerit. 8 Hoc regis exemplum jam sub illo proceres corripuit. 9 Verum ne id ad inferiores dimanare possit conditiones, ille partim

6 Mathias, cum omnes aetatis suae principes quovis genere anteire gestiret, architectos, pictores, sculptores aliosque luxus ministros induxit. 7 Inde aurea ejus illa Budensia et Vissegradiensia palatia; inde horti pensiles; inde splendida adeo ejus suppellex ut exteros, qui eam conspicati sunt, in admirationem rapuerit. 8 Hoc regis exemplum jam sub illo proceres corripuit. 9 Verum ne id ad inferiores dimanare possit conditiones, ille partim continuis bellis, partim

civem subire soleat depromtum semel licet facultatibus suis superiorem vivendi splendorem dimittere. 15 Quid itaque jam tum restabat quam, cum necessarias ad id pecunias domesticum peculium suppeditare nequeat, eas malis artibus conquirere? 16 Inde certe manavit sub Uladislao illa morum corruptela ut justos regis proventus illi quidem, qui eos exigebant, depeculati sint, alii denique, ut eos cum usura ad se pertrahere possint, suppeditatis ultro regi pecuniis prodigalitatem ejus irritaverint.

ad subalterna officia statim applicentur et gradualiter promoveantur.31 Codex Maximilianus ad principia juris Hungarici revocetur sicque constitutis in Hungaria montanisticis foris praescribatur. 32 Ab his vero iudiciis appellata ad sedem tavernicalem, inde ad septemviratum admittatur. 33 Et haec ferme sunt quae intimum cum interesse totius in complexu monarchiae nexum habent quaeve ita temperare oportet ut stabilita per sanctionem pragmaticam inter Hungariam et reliquas haereditarias provincias unio

patria officia, patrios honores, patriaque bona suis civibus ita non reservarit ut a lege hac nonnisi in paucis extraordinariis casibus recessus fieri possit? 8 Cum tamen circumstantiae aerarii ita constitutae esse queant ut restituendo tanto, quod Iosephus II inde percepit, donatariis aeri pares non sint, sufficit si irritae hae donationes in lege specifice exprimantur, singuloque civi bona haec a donatariis, depositis pecuniis, recipiendi facultas attribuatur; interea vero qua ignobiles oneribus publicis subjiciantur.

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report