Your search found 6484 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 5709-5778:

certe iis consulent quos necessitas sustentandae reipublicae libertatis in Excelsi Senatus Tabula inferiore frequenter permutari exigit. 14. 1 Consultandi ratio in Excelso Regni Senatu eadem per omnia observetur, quae alias in comitiis obtinet; quare etiam cuncta Senatus decreta in absentia Regiae Maiestatis Budae residenti duci Hungariae, velut plenipotentiato regis ministro, eiusque principali comissario pro sanctione exhibenda erunt; quo sic illa etiam usque in

statum, sed temporaneam solum officii potestatem. 4 Unicam illi praeter hereditarium ducem, id est imperantem, hominum conditionem, unicum regni statum agnoverunt, nempe liberos homines, ad quem statum omnia nationis individua referebantur; servos enim non ut partem nationis aut reipublicae, sed tanquam rem domino suo propriam considerabant. 5 Carebant ipso vocabulo nobilis, sed sola liberorum hominum compellatione

subinde secuti sunt. 5 Nam et horum non tantum conditionarii, sed et iobagiones bellatores, qui pure armis servivere, leguntur, quos illi potissimum e servis imperfecta manumissione donatis conflarunt: prouti haec omnia e Ritu Explorandae Veritatis cum fundationalibus primorum regum combinate alibi pragmatice ostendimus. § 14 De conditione castrensium. 1 Illi qui operas cuiuscunque speciei ad castrum

exempti; non absimiliter §-o 183 qui ita habet: iobagiones castri de Lotmár impetierunt Voysloum etc. dicentes quod iobagiones essent de castrensibus exempti. 3 Omnia haec distinctam exemptorum de castrensibus a iobagionibus castri conditionem denotare videntur. 4 E contra dum §-o 248 dicitur et hoc ipsum omnes alii iobagiones tam exempti, quam liberi S. Regis astruxerunt, cum

posset quod Ruthenus iste iam antea nobilis fuerit, et per donationem hanc novam tantum terram impetraverit. 10 Verum retrahit me ab hac opinione clausula illa pro suo auro hereditatem de nostra possessione dare dignaremur; aut enim me omnia fallunt, aut e clausula hac totoque usque adeo diplomatis contextu non obscure dici videtur, quod Ruthenus hic nunc primum terra donetur. 11 Quare ego impetratorem hunc liberum hominem nullius

primum quod iam Bela IV vocabulo nobilis utatur, quod in posterioribus diplomatibus, usque Stephanum V, ut §-o 8. iam observavimus, non usurpatur. 4 Deinde quod servientes Regni nostri, et non servientes regios, uti omnia posteriora diplomata, exprimat. 5 Porro quod intermissa dudum militis compellatione pro synonimo nobilis utatur. 6 Item quod in unico hoc diplomate mentio fiat consensus baronum cum alia omnia de mera regis gratia

regios, uti omnia posteriora diplomata, exprimat. 5 Porro quod intermissa dudum militis compellatione pro synonimo nobilis utatur. 6 Item quod in unico hoc diplomate mentio fiat consensus baronum cum alia omnia de mera regis gratia emanaverint. 7 Denique quod ex hinc etiam appareat udvornicos, licet conditionarios, terras suas hereditarie, uti § 28 statuimus, possedisse. 8 Aliud argumentum

eundem Iacobum de pristina conditione sua eximendo in numerum... nobilium Regni nostri, simul cum vineis suis, quas habet in promontorio Barach, duximus aggregandum, volentes ut tam idem Iacobus, quam ipsius heredes heredumque suorum successores illa eademque per omnia gaudeant libertate, qua alii veri puri et naturaliter nobiles Regni nostri gratulantur sub vexillo regio militantes. 13 Peculiare est in hoc diplomate quod eius impetrator nullam terram, sed tantum

praesertim cum aliqua eorum diplomatum vagas contineant clausulas, uti: Cum ad revocationem inutilium donationum processissemus. 35 Verum combinent illi cum totum singuli diplomatis tenorem, tum ipsa diplomata ad invicem, et videbunt quod omnia illa de terris a castro avulsis sonent, quae aevo illo ita abalienabiles reputabantur, sicut nunc bona coronalia pro talibus habentur. 36 Sicut proinde rex nunc etiam ad recuperationem abalienatorum bonorum coronalium procedere

diploma ostendit quod Michael, iam antea comes, nobilitatem tum primum adeptus sit. § 43 Corollaria, et discrimen inter veterem et modernam nobilitandi per donationem formam. 1 Si omnia haec exempla rite expendantur, apparebit: 1-o, quod nullum servi ad statum servientis regii provecti exemplum prostet; omnia enim, quae de hoc argumento protulimus, diplomata tantum de conditionariis, id est servis imperfectis

§ 43 Corollaria, et discrimen inter veterem et modernam nobilitandi per donationem formam. 1 Si omnia haec exempla rite expendantur, apparebit: 1-o, quod nullum servi ad statum servientis regii provecti exemplum prostet; omnia enim, quae de hoc argumento protulimus, diplomata tantum de conditionariis, id est servis imperfectis aut sic dictis liberis hominibus emanarunt. 2 Itaque illi antequam nobilitate donentur, ad statum seu

Clausulam tamen de aggregatione in coetum nobilium in donationibus tamdiu adhibitam fuisse reor donec discrimen illud inter terras liberas et publicis oneribus obnoxias, de quo § 43 sermo fuit, invaluit, quod quidem, nisi me omnia fallunt, in tertia primum periodo evenit; cum enim in hoc systemate nonnisi terrae liberae collatae sint, debuit inde principium illud enasci quod omnis terrae per principem ignobili facta collatio nobilitet; hoc autem invecto, clausula

sicut comitis, ita etiam magistri compellatio potuerit cum statu ignobili componi. 6 Illa etiam diplomatis clausula tamquam sub regio nostro vexillo militare debentibus, quod impetrator nunc primum nobilitatus fuerit indicare videatur; omnia tamen haec incertum satis evincunt Carolum I usus nobilitandi per armales authorem fuisse. 7 Legi etiam Sigismundi diploma quo stirpi Közel de Zaversje scutum gentilitium confert; nulla tamen in illo nobilitati per id impetratoris

prolatis privilegiis impetratores eorumdem cum veris puris et naturaliter nobilibus exaequentur, in aliis diplomatibus clausula haec desideratur, minori atque illi libertate gavisi sint? 2 Ut id debite discutiatur, ante omnia definiri debet quinam pro veris puris et naturaliter nobilibus reputati fuerint; vidimus jam § 16-o quod inter iobbagyiones castri eadem naturalium iobbagyionum distinctio viguerit. 3 Provocatum § 52-o Belae IV de

10 De naturalibus iobbagyionibus ecclesiae Albensis id ipse Bela in laudato supra diplomate diserte definivit dum ait statuentes quod omnes illi, qui usque ad praesens tempus... nomine iobbagyionum permanserunt, eadem gaudeant per omnia libertate, qua iidem primi, veri et naturales iobbagyiones... perfruuntur. 11 Itaque sicut naturaliter nobilis compellatio eandem cum nomenclatione naturalis iobbagyionis castri vel ecclesiae originem habet,

comitis, nec liberos denarios, nec bovem, nec fekespénz, nec debitum centurionis solvant, nec centurionem habeant, sicut caeteri castrenses habere consveverunt. 8 Locus sicut caeteri castrenses appellat quidem ad centurionem, verum aut me omnia fallunt, aut e contextu totius hujus orationis secundum regulas hermeneuticae tuto statuere licet quod castrenses omnibus et hic expressis, a quibus rex vinitores suos eximit, et in provocato Andreae II articulo designatis oneribus obnoxii fuerint, atque

descriptum, quo usum et consvetudines, quibus nobiles Regni Sclavoniae ab immemoriali, ut illic dicitur, tempore in iudiciis utebantur, articulatim confirmat, et cujus § 40, uti id, dum illud commentarer, dispescui, dicitur: Et quod omnia praemissa debito ordine observentur, cum comite Zagrabiensi continuo duo nobiles et duo iobbagyiones castri, et totidem cum comite Crisiensi, quos Regnum eligendos duxerit, judicabunt. 15 Diploma hoc triennio praecessit illud quo, ut

possidendas. 5 Cum rex has terras perennaliter contulerit, Detricus hic certe donatarius effectus est; cum tamen diserte declaret quod collationem hanc nolit pro donatione regia considerari, innuere videtur quod non omnia perfecta nobilitatis iura impetratori conferre voluerit. 6 Indubie reservaverit sibi rex porro etiam venationem et forte pro tempore illo gratuitum hospitium et intertentionem, id quod iuribus perfectae nobilitatis adversabatur. 7 Itaque per

executiva etiam legislationem ad se adtrahere sicque arbitrarium efficere imperium, aut legislativa potestas executivam nimium constringere sicque rem ad anarchiam deducere, aut denique iudicialis legislativam etiam arripere debet potestatem. 13 Omnia haec diserte definire ad primitivum quidem, quo natio imperantem sibi constituit, pactum pertinuisset; sed cum in illa saeculorum, quo Europea regna condita sunt, barbarie necdum sufficiens ad id praestandum lumen affulserit, debuere

partitione id sunt assecuti ne unum corpus legislativum alterius iura infringere sicque aequilibrium hoc possit perturbare. § 4 Limites potestatis legislativae. 1 Caeterum ad legislativam quidem potestatem universim omnia, quae reipublicae administrationem quoquo modo respiciunt, objecta referuntur; ne tamen populus attributa sibi per constitutionem legislativae potestatis parte sensim exuatur, de certis objectis peculiariter provideri debet.

8.1 petere possit: ab hoc loco incipit in MS-to A enarratio longe alia, quam in additamento invenies. 2 Superest ut qualiter omnia haec per diversas, quas Hungaria subivit, periodos se habuerint, dispiciamus. 3 Quod ut clarius appareat, pauca universim praefari haud abs re futurum existimabamus. 4 De genuina vocabuli constitutio significatione intra scriptores nondum

articulo 12-o; patet etiam ex articulo 17-o quod bona per praedecessores reges collata nobilibus via facti ademerint. 9 Patet denique ex articulo 2-o quod nobiles absque ullo juris ordine ad civiles et criminales poenas condemnaverint. 10 Cum enim ad omnia haec imposterum non facienda rex se obstringat, tuto statuere licet eadem usuvenisse. 11 Et cum in omnibus his oppressivis punctis servientium tantum seu nobilium mentio fiat, pronum est existimare quod regum necdum tanta potentia fuerit, ut eadem

scriptum redactam tenemus sub Andrea II constitutionis formam, hac monarchico-aristocratica gubernii forma restauratur. 1 Quid itaque mirum si nobiles constituendae alicujus firmae constitutionis desiderium incessit? 2 Et vero praeter inhibita omnia recensita aggravia, decreto hoc legislativae principis potestati limites quoad ius tributa imperandi positi, constitutumque fuit primum ne rex imposterum subditis nobilium ullum tributum, ullas collectas imponere possit, articulo 3-o. 3 Deinde ne ab ipsis

autem sacramentum hoc non ad ecclesiasticas tantum immunitates, sed etiam ad jura regni directum fuerit, docuimus in nota (a) ad §-um 15. § 18 1 Andreas II vix solutis anni 1222. comitiis debuit contraria eorum omnia, quae in decreto hoc constituta sunt, egisse, cum in subsequo 1231. ejus decreto (a) omnia haec totidem ferme verbis denuo prohibeantur. 2 Immo nova eum insuper cumulasse aggravia docet articulus 28, e quo patet quod subditos privatorum ad praestandas ad

fuerit, docuimus in nota (a) ad §-um 15. § 18 1 Andreas II vix solutis anni 1222. comitiis debuit contraria eorum omnia, quae in decreto hoc constituta sunt, egisse, cum in subsequo 1231. ejus decreto (a) omnia haec totidem ferme verbis denuo prohibeantur. 2 Immo nova eum insuper cumulasse aggravia docet articulus 28, e quo patet quod subditos privatorum ad praestandas ad aedificia, ad hortos regios operas, et ad indagines, quae indubie venationi tantum

non constat. 4 Decretum certe Andreae II eum occasione coronationis iuramento non firmasse inde apparet, quod primo post 31 annum consimile illi ediderit, et ne huic quidem ullam Andreani decreti vel mentionem injecerit. 5 Cum Bela decreto hoc non omnia, quae in decreto Andreae II continentur, constitutionis capita recenseat, probabili indicio est quod ille iis tantum contravenerit, quae hic renovantur. 6 In particulari, praeter sublata per Andreanum decretum aggravia, sub Bela IV haec de novo emersisse

in consortium regni adscito hactenus vestigium prostat. 17 Reliqui, uti Bela IV, Stephanus V, tertiam regni partem aut provinciam propriis auspiciis administrabant, propriam tenebant aulam, regiosque ejus proventus ipsi percipiebant, prouti et omnia fere jura regalia, veluti donationes, privilegia aliaque grationalia in iis exercebant (h). Palatini nullae adhuc fuerunt partes tempore interregni. 18 Quae fuerit tempore interregni provisio, hactenus non potuimus

restaurare authoritatem. 17 Verum aut ille officio hoc non satis strenue destinatus est, aut successores sui revindicata per hunc iura denuo pessumdare debuerunt. 18 Potestatem enim regum usque exitum primae periodi languidam semper fuisse omnia monumenta testantur. 19 (a) Chronicon Melicense a Prayo citatum: "Quem (Petrum) ad se vocatum jam dudum exercitui suo praefecerat ducem". 20 Somniant proinde illi, qui jam in prima regum

consitutionis usus. 9 Caeterum usum quidem inauguralis juramenti mature, quippe jam saeculo XII, invaluisse constat. 10 Verum usus inauguralis diplomatis, quo constitutio aut renovata, aut ab experientia praeteriti regni magis explanata, quo omnia ea, quae decessor suus in ejus obversum egerat, antiquata, novus vero rex ad ea vitanda per expressum obstrictus fuisset, tota prima periodo necdum viguit. Infirma constitutionis praesidia. 11 Quod summum

3 Ita enim turbato parte ex una ordinariorum judiciorum cursu debuerunt spolia, violentiae, caedes, primae anarchiae prodromi 29.3 prodromi: prodroni B invalescere; parte ex alia debebant fora omnia enatis partim exinde, partim e donationum super una eademque possessione enatarum diversitate litibus strepere; parte denique e tertia attrito aerario regio successores contra decessorum, saepe ipsi reges contra propria privilegia agere. 4 Auxit mala

ad tantum ad consvetudinem debuerit provocari. Subditos nobilium primus tributo subjici procuravit. 11 Egit tandem Carolus jam sub finem vitae suae comitia 1342, sed et in his pervicit novam illam contra omnia vetera instituta legem ut a subditis privatorum tributum lucri camerae legitime exigi possit (e). Insurrectiones extra comitia decrevisse videtur. 12 Cum regem hunc ante annum 1342, quo haec comitia egit,

militum et baronum". 13 De altera instrumentum a Pray prolatum: "matre nostra, ac aliis praelatis, ac regni nostri baronibus, diu super hoc, et mature deliberantes," vide Vestigia Diaetarum pag. 185 et 186. 14 (c) Omnia haec in diaeta fuisse pertractata synchronum Chronicon Budense testatur, cujus authoritati hac in re tuto deferre licet. § 36 Nobiles lucro camerae non subjecit. 1 Non desunt nihilominus qui eum arbitrarii

ordinare coepit. 5 (a) Thurocz. part. 4. cap. 12. 6 (b) Nec obstat quod se cum praelatis, baronibus, proceribus, nobilibus reconciliatum dicat et quod tacto vivificae crucis signo jure jurandi promittat... haec enim omnia etiam in diplomate dici possunt. 7 (c) Hanc jam reipsa e comitiis emanasse clausula illa ostendit, "ad instantiam... baronum, procerum, et nobilium hic nobiscum personaliter existentium."

§ 49 Status sub Sigismundo in pleno potestatis legislativae exercitio perstiterunt. 1 Legislativa statuum potestas primum sub Sigismundo in publicas tabulas diserte relata fuit (a). 2 Et vero sub hoc pleraque omnia politica, commercialia, cameralia, militaria, civilia et judicialia objecta in diaetis pertractata sunt, adeoque status in reali potestatis legislativae exercitio constitutos fuisse liquide apparet. 3 Hanc legislativae potestatis communionem etiam

ut praeter competentem regibus judicialis potestatis partem, authoritatem militarem, et proventuum regiorum administrationem nihil ferme ei reliquum manserit. 3 Adjunxerunt nempe illi unius praelati, unius baronis et duorum nobilium consilium, ad quos omnia referre debebat, tempore vero octavarum insuper palatinus, judex curiae, duo praelati, duo barones, et sex nobiles eidem adscripti fuerunt, cum quibus judicia exerceat (articulus 7-us). 4 In absentia consiliariorum dederunt illi quidem potestatem

regis hujus decreta quidem exstant; verum tria praeterea jam hactenus per extensum prolata sunt, duo nempe 1458, et 1470. unum. 6 Decreta annorum 1472. et 1475. aeque per extensum exstare Kovachich in Vestigiis Diaetarum indicavit, ac praeter haec omnia aliarum insuper octo vestigia detexit, quorum nonulla fortasse adhuc e latebris, in quibus recondita sunt, subinde protrahentur. 7 Itaque sub Mathia 32, quibus regnavit, annorum curriculo novemdecim consilia, et quidem ab anno 1470. usque 1479. annua

eidem antecoronationales articulos simul cum capitulatione ipsa exhibuissent; tunc enim ipsi antecoronationales articuli novorum capitulationis punctorum vicem subivissent, poteratque Uladislaus expendere an sicut illa, ita etiam hi rationibus suis conveniant, adeoque an omnia haec acceptare vel vero regnum recusare velit. 9 (a) Vide ejus evocationes ad civitatem Bartphensem datas in Vestigiis Diaetarum pag. 412. § 86 Varii de successionis regiae ordine

regales Uladislai in Vestigiis Diaetarum pag. 414-a, quibus civitatem Bartphensem ad comitia 1492. evocat, ubi dicit: "quibus autem legibus pacem ipsam pepigimus, necessarium putavimus inter caeteros Nostros regnicolas etiam fidelitatibus vestris plane omnia communicare." 19 Indignae autem hae conditiones in eo consistebant: ut Uladislaus omnia, quae per Mathiam occupata adhuc tenebat, Styriae, Carinthiae, et Carnioliae loca absque depacto in pace Olomucensi lytro Maximiliano restituat; e contra

1492. evocat, ubi dicit: "quibus autem legibus pacem ipsam pepigimus, necessarium putavimus inter caeteros Nostros regnicolas etiam fidelitatibus vestris plane omnia communicare." 19 Indignae autem hae conditiones in eo consistebant: ut Uladislaus omnia, quae per Mathiam occupata adhuc tenebat, Styriae, Carinthiae, et Carnioliae loca absque depacto in pace Olomucensi lytro Maximiliano restituat; e contra civitates Hungariae, quas Elisabetha, Alberti regis vidua, Friderico imperatori impignoraverat, nonnisi post

illam Kovachich in Vestigiis Diaetarum pag. 455-a; dicitur illic: "ut, dum praefatus illustrisimus dux, filius Noster ad adultam aetatem perveniet, idem praemissas libertates observabit... nec interim regia auctoritas sibi concessa existat, donec praemissa omnia se observare velle promitteret." 8 (d) "Et quo" (dicitur in eadem capitulatione) "varii essent rumores, ex parte serenissimi imperatoris D. Maximiliani, et de conatibus ejusdem ad hoc regnum, esset illius voluntas, ac actiones ipsis suspectae,

ultra quatuor dies non exspectentur, conditis nihilominus interea legibus perinde, ac si praesto fuissent, obligentur. 15 Anno vero 1495. articulo 25. statuitur ut rex diaetam uno mense ante terminum celebrationis publicet §-o 6; ut propositiones regiae ante omnia in pertractationem assumantur §-o 3-o; utve, si opiniones in diversas partes abire eveniat, magister janitorum regalium vota viritim colligat, pluralitatique votorum deferatur §-o 5. 16 Denique 1498. articulo 1-o

palatinos a statibus constanter electos fuisse, tamdiu existimari debet donec quis contrarium ejus sufficienti testimonio docuerit. De iuristitio sub diaeta et salvo conductu. 6 Ut tempore comitiorum fora omnia sileant, sub Uladislao 1507. articulo 12-o primum sancitum fuit; usum salvi conductus jam hoc aevo viguisse e Mathiae decreti 2-i art. 27-o et Uladislai decreti 1-i articulo 83. apparet. 7 Verum hunc rex solum elargiri solebat. 8 Ut omnes in

proventus redimere, editum in Hampone et Dombayo 91.23 Dombayo: Dobayo B exemplum saepius renovare, quaestores vero ad reddendas singulis comitiis rationes efficaciter adstringere. 24 Verum omnia haec perducta, ut mox videbimus, jam ad summum morum corruptela impediret, Uladislaum vero suprema necessitas jam eo compulit ut, cum nulla subsidia in comitiis obtinere posset, oratores per comitatus mittere sicque aliqua adminus seorsim subsidia postulare

equorum e regno eductio tempore illo, quo regnum nulli implicitum bello his pro copiis suis non egebat (e), uti et renovata, quam jam sub Sigismundi perlatam fuisse vidimus, ineundae a domesticis cum exteris quaestoribus societatis prohibitio 1498. articulo 32; sed enim omnia haec temporum illorum in commercialibus caligo excusat. 15 (a) 1492. art. 31, 1507:11. 16 (b) 1492:32. 17 (c) 1492:48; 1498:31. § 1. 18 (d) 1492:103; 1498:31 et 32; 1500:24.

vocabatur; ubi omnes hae militum classes confluxerant, exercitus generalis vocabatur. 22 Huic aut ipse rex aut palatinus, aut capitaneus regni praesse debuit (i), verum non erat in regis potestate generalem hunc, ut dicebatur, exercitum statui convocare; ante omnia stipendiariam et banderialem militiam hosti objicere debuit. 23 Si haec resistendo par non fuit, tum primum portalem et insurrectionalem militem potuit convocare (k). 24 Quantitas portalis militis 1492:20. § 3. in uno equite a 24

praesentiae munus, quae jam quasi ex instituto tenebat, alia etiam aliis saecularibus propria veluti thesaurarii, coronae custodis et supremi comitis officia in pluribus jam comitatibus occupaverat (b). 8 Omnia tamen haec, quamquam justa, querimoniarum capita tantam inter status acerbitatem vix produxissent nisi praepotenti illi dynastae Bathorio personales cum potentiori adhuc praelato Thoma Bakácsio inimicitiae intercessissent (c). 9 Illum enim, ut adversario

(g) Nullum enim celebratorum hoc anno comitiorum vestigium exstat. 43 (h) Nec celebratorum hoc anno comitiorum ulla memoria superest. 44 (i) Patet id e praefatione decreti 1498. § 6. ubi dicitur: "Cum nos... ad perficiendum ea omnia, quae a Nobis maximo cum suspiramine exspectabant, congregationem generalem pro festo B. Martini in anno proxime transacto indixissemus et celebrassemus, inter delecta grana frumenti zizaniam imponendo omnia subvertissent, et sic ipsi barones et regnicolae Nostri

decreti 1498. § 6. ubi dicitur: "Cum nos... ad perficiendum ea omnia, quae a Nobis maximo cum suspiramine exspectabant, congregationem generalem pro festo B. Martini in anno proxime transacto indixissemus et celebrassemus, inter delecta grana frumenti zizaniam imponendo omnia subvertissent, et sic ipsi barones et regnicolae Nostri nihil boni una Nobiscum concludentes cum jactura rerum suarum sat grandi ad propria comeare coacti fuissent." § 100 Dissensio inter magnates et statum nobilitarem.

1 Maximam tamen anarchiae huic ansam praebuit invalescens sensim inter omnes civium classes luxus, quaeque hunc comitari solet, et magistratuum et ministrorum venalitas. 2 Dudum quidem jam antea inter ditiores Hungaros Asiaticum fastum viguisse omnia veteris aevi monumenta testantur. 3 Verum necdum invectis artibus iisque, quae luxui serviunt, opificiis, necdum propagato commercio, omnis ferme apparatus ille in turba servorum, sonipedum numero et praestantia, argenteorum praeterea armorum, scyphorum,

Primus modus. 3> Triplex tantum ratio est quae hac in re iniri potest. <4 Primum ut minor 8.3 minor conieci; maior MS. ille populus omnia sibi seorsim habeat, aerarium nempe, militiam, jus pacis et belli, uti et foedera seorsim ineundi potestatem, deque his omnibus absque ullo ministerii majoris populi influxu cum communi rege partim in comitiis, partim medio

adminus et civilem et politicam libertatem retinuerunt. 13 Haec distincta gubernii forma tantum posteriori huic instituto adfert impedimentum ut ipse ille potentior populus facile pervidere possit minorem populum illum omnia extrema potius tentaturum quam ut se cum illo confundi sicque avita sua exui libertate permittat. Tertius modus. 14 In contrariis his et extremis sententiis, quae ergo demum ratio iniri potest ut monarchia,

interesse denique suum cum populo majori ita conjungat ut illud tanquam indivisibile et inseparabile consideretur; parte vero ex alia communis utriusque populi rex tantum ministris minoris etiam populi hujus in omnia ea, quae totam in complexu monarchiam respiciunt, influxum admittat, quantum portio illa monarchiae efficit, quam minor hic populus constituit; parte denique ex tertia omnia ea, quae totam monarchiam nullatenus respiciunt, sed ad municipales tantum leges,

utriusque populi rex tantum ministris minoris etiam populi hujus in omnia ea, quae totam in complexu monarchiam respiciunt, influxum admittat, quantum portio illa monarchiae efficit, quam minor hic populus constituit; parte denique ex tertia omnia ea, quae totam monarchiam nullatenus respiciunt, sed ad municipales tantum leges, instituta, et magistratus referuntur, in comitiis minoris hujus populi ordinari admittat. § 9 Primus modus Hungariae non

debet. Sed tertius. 8 Itaque nulla jam alia quam tertia illa, quam supra explicui, modalitas superest. 9 Nimirum 1-o ut Hungaria communes porro etiam cum reliquis provinciis res habeat, 2-o ut ad omnia ea, quae totam in communi monarchiam concernunt, tot ex Hungaris ministri adhibeantur quantam monarchiae partem Hungaria efficit; 3-o ut municipalis constitutio, quae ad totam in complexu monarchiam nihil attinet, modo illa viribus Hungariae ad salutem dignitatemque

quae ad totam in complexu monarchiam nihil attinet, modo illa viribus Hungariae ad salutem dignitatemque suam uti possit, ut, inquam, municipalis constitutio tam firmis his adhuc comitiis praesidiis communiatur ut nullis amplius cuniculis subverti possit; quomodo omnia haec praestari possint, meam paucis sententiam explicabo. 10 Et quidem: § 10 Quomodo is applicari possit quoad ea, quae totam in communi monarchiam respiciunt, in specie quoad residentiam regiam.

inire, foedera sancire est rem Hungariae a rationibus totius monarchiae separare. 8 Hoc spiritus sanctionis pragmaticae non admittit. 9 Haec quo nationis commodo in publicis comitiis agantur, docent nos Poloniae exempla; id e contra constituere ut ad omnia haec Hungari etiam adhibeantur, eidem nullatenus repugnat. 10 Omnium itaque horum arbitrium, id quod liberrima etiam natio, Angli, fecerunt, ultro regi permittendum puto. 11 Id autem ut ad haec, uti et legationes, Hungari a proportione

in Anglia habet, in militem imperium, liberum ejus pro ratione periculi cujuscunque monarchiae partis usum relinquendum puto. Quoad militem confiniarium. 19 d) Si domi tuta sint omnia, ut rex confiniario etiam milite pro defensione cujuscunque demum provinciae uti possit, ut relatus in legionis censum confiniarius sub illa, quae jam pro tota monarchia salubriter certe invecta est, militari disciplina permaneat, ipsa monarchiae totius ratio exposcit.

pro discussione et ratificatione proximis comitiis substernatur. § 11 Quomodo unio illa conservari potest relate ad dicasteria in quibus de communibus totius monarchiae rebus tractatur. 1 Iam ad 2-um; a) ut ad omnia illa dicasteria, in quibus de rebus, quae totam monarchiam concernunt, deliberatur, ministri, et respective consiliarii Hungari adhibeantur, et ipse unionis finis et commune totius monarchiae bonum exposcit. 2 Cum interesse Hungariae jam innexum sit communi

respicit, nemo meliora quam Hungarus consilia depromere potest. 3 Nisi id fiat, facile reliquarum provinciarum ministri a genuino totius monarchiae bono aberrabunt, et privata tantum illarum provinciarum commoda pro totius monarchiae bono constituent, huic omnia Hungariae emolumenta sacrificabunt, sicque et finem unionis pervertent, et nociva saepe toti in complexu monarchiae consilia suscipient, uti in vectigalis negotio jam supra ostendimus. 4 Itaque in supremo illo, in quo de rebus, quae totam in

nationalibus consistat. 19 Armorum praefectus si quid contra leges, contra constitutionem regni admiserit, ad reddendam coram comitiis rationem cogi possit. 20 Iurisdictio militaris ab omni in civilia objecta influxu arceatur. 21 Cessent omnia praeter in stricte militaribus militaria iudicia. 22 Cesset six dicta oeconomiae commisio. 23 Miles in personalibus et realibus politicis foris subjiciatur, suppellex vero bellica per

amiserat. 11 Itaque comitiarum celebratio adeo differebatur ut moderna post elapsos 25 annos agamus. 12 Tanto igitur tempore status extra exercitium potestatis legislativae positi fuerunt, tanto tempore rex proprio omnia arbitrio agere potuit; quis jam controvertere potest ut status periodicum comitiorum terminum efficaciter defigant et insufficiente veteri compulsivo medio novum et efficacius constituant. 13 Brevem nimis comitiorum terminum defigere non puto

ignota fuerunt. 43 Nos in hac saeculi luce in tam luculento Angliae exemplo non, quid olim sancitum fuerit, sed quid reipublicae expediat, reputare decet. 44 Sit itaque distinctus regni capitaneus, sed hic senatui illi, cui palatinus praeerit, quoad omnia provincialia subjiciatur. 45 In iudicialibus vero illi, penes quem summa rerum civilium est, nullus prorsus influxus admittatur. 46 Iudiciorum moderatio supremo, cui ex ipsa nominis significatione iudex curiae praeesse debet, tribunali

et coronae conservatorum electionem relate ad bonorum, officiorum, honorumque largitionem, vi ipsius constitutionis principi integra competit, et ut ultro quoque eidem integra relinquatur, salus reipublicae exposcere videtur. 5 Si enim haec restringatur, aut omnia ad merum aliquod aristocraticum arbitrium recident et in oppressivam, uti in Polonia, res desinet aristocratiam, aut certe tot hac in re partium studia, tantae simultates, et tot factiones exardescent ut internae eapropter nationis

potest quam si illi, qui leges infringunt, seu honoris, seu personae, seu rerum suarum detrimento per disinteressatum et legale iudicium puniantur. 5 Verum nulla forte lex est quae in ipsa etiam temperata gubernii forma frequentius infringatur. 6 Quare omnia eo studia convertere juvat ut lex haec sacra et illaesa persistat. Nequis erga occultas delationes vel per privatas resolutiones possit condemnari. 7 Itaque cum praetextu

libertatis ratio deposcit. Ut nullum constitui possit iudicium extraordinarium, seu delegatum. 8 o) Iam vero nonnisi illud pro legitimo iudicio haberi potest, quod potestas legislativa defixit. 9 Omnia itaque delegata seu per executivam, seu per ipsam etiam legislativam potestatem iudicia pro incompetentibus et illegitimis haberi debent. 10 Pertinet quidem ad potestatem legislativam criminalia iudicia constituere, sed ea, quae defixit, non

ut oppressivum respectu singularis alicujus civis iudicium constituat. 12 Itaque decernendum puto ut nullum unquam, etiam in casu seditionis aut criminis laesae majestatis, delegatum aut extraordinarium iudicium constitui possit, sed omnia promiscue crimina per ordinaria et legalia iudicia cognoscantur. 13 Leges nostrae sapienter huic rei jam providerunt, dum Tabulam Regiam comitiis continuo adesse jusserunt, quo emergentes nefors inopinos casus continuo diiudicare

aperire. Ne rex sententiam supremi fori possit alterare. 25 Interest denique sententias supremi fori alterandi facultatem potestati executivae diserta lege adimere. § 15 Quod omnia haec non mutent, sed tantum explanent et firment veterem constitutionem. 1 Superest ut ostendamus quod omnia, quae hactenus proposuimus, non novam inducant constitutionem, sed veterem tantum aut explanent, aut obfirment. 2 a) Fixus

denique sententias supremi fori alterandi facultatem potestati executivae diserta lege adimere. § 15 Quod omnia haec non mutent, sed tantum explanent et firment veterem constitutionem. 1 Superest ut ostendamus quod omnia, quae hactenus proposuimus, non novam inducant constitutionem, sed veterem tantum aut explanent, aut obfirment. 2 a) Fixus diaetae terminus non leve est constitutionis munimentum. 3 Antea rege comitia cogere non volente palatino, iudici

testatur. 18 De iis vero plectendis, qui regem ad infringendas regni libertates inducunt, positiva lex exstat. 19 Nihil itaque novi est constitutionem per ministrorum responsabilitatem firmare. 20 k) Reliqua omnia centum jam legibus constituta sunt, adeoque tempus est ut semel reali effectui mancipentur; imo ad firmandam magis constitutionem nostram haec adhuc partim perferenda, partim explananda puto. Nempe: 21 l) Necessitas

n) Ex his plane causis quod S. Regni corona non in regis, sed statuum esse debeat potestate, innumerae fere leges innuunt. 26 Ne id etiam alicui imposterum dubio locum relinquere possit, id quoque clare censeo exprimendum. 27 o) Ut in dicasteriis omnia publice agantur, nihil eorum, quae ad ejus agenda pertinent, nisi ejus nomine expediatur, et natura rei et ipsa eorum instructio deposcit. 28 Quid itaque vetat illum praesidialis misterii abusum, qui in ipsam sensim constitutionem agere potest, diserte

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report