Your search found 5998 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 415-871:

doctrinis et philosophiam non terrenam, sed quę de cęlo lapsa est, sequi atque amplecti, in cęlum, unde illa erat, ascenderunt. Neque enim errare poterant illo uiam docente, qui solus nec fallit nec fallitur unquam. Quamobrem ipsam quoque hominum gloriam repudiando fugiendoque compararunt, et longe quidem ampliorem quam illi, qui quęsiere. Quanuis enim istos popularis aurę uenatores magnopere mirata sit uetustas, multo magis nostros nunc uniuersa

iacta sunt fundamenta, ab his et operis nostri cudatur exordium, Mattheus publicanus statim, ut a Christo uocatus est, telonium derelinquens pecuniosis uectigalibus pręposuit apostolicę conuersationis nuditatem. Bartholomeus quoque, Syrię regum origine clarus, non est dedignatus in piscatorum numero haberi, ut placeret Christo, et cęlestis regni spem animo concipiens seruire maluit in terra quam imperare, et persecutiones pati quam

non quia in contemnendis rebus minus constantes fuerint, sed quia et ante apostolatum humiles inopesque extitisse apparet, stulta tunc et infirma Deo eligente, ut sapientia fortiaque confunderet. Quanuis uerissimum sit eos quoque non minus multa reliquisse, qui sibi nihil reseruauerint. Hinc est, quod tamen piscatoriam nauim et, quę resarciebant, retia dimittentes audacter proloquuntur: Ecce dimisimus omnia, et secuti sumus te, quid ergo

Gregorius, antequam pontifex, urbis Romę senator erat neque diuitiis minus quam nobilitate potens. In Sicilia sex monasteria sua impensa construxit, Romę unum, paternas auitasque ędes in illud commutans, in quod se quoque ipsum conferens uiritimque indigentibus dispertito, quicquid bonorum reliqui fuerat, ex nobili humilis, ex diuite pauper factus monachi uitam duxit, donec communi patrum populique consensu ad pontificale culmen uel

huius labores ad ęternam uocatus est quietem dicente Domino: Euge serue bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, super multa te constituam: Intra in gaudium Domini tui! Abraham quoque Aegyptius non minus grandem, iam defessis ętate parentibus, hęreditatem mox aditurus non expectauit, sed, ut erat nudus, discedens in solitudine sibi cęllam constituit. Deinde illis uita defunctis, cum ad capiendum

ultro deposuit et tantas opes, quantas ea pręditus dignitate habere poterat, pauperibus erogauit nihilque sibi quicquam reliqui fecit, tunica, cuculla cilicioque contentus, ut lucrifaceret Christum. Gallicanus quoque, Romani dux exercitus, postquam Scythis Dacisque et Thracibus superatis Constantiam, Constantini Augusti filiam, coniugem sibi pactam victor accepisset, ab ea conuersus Christianusque factus continuo dignitatis abiecit

potentissimus Indorum rex, Bartholomei apostoli prędicationibus ad fidem conuersus atque baptizatus, relicto imperio eidem constanter adhęsit discipulusque maluit esse apostoli quam Indię dominus. Iosaphat quoque, Indię rex, Auenir regis filius, Barlaam eremitę salubri persuasu fidem amplexus Christi, postquam omnes, qui suę ditionis erant, baptismatis gratia renouandos diligenter curasset, coędificatis uicatim ecclesiis

et stulta mortalitas, per cędes et parricidia quęre tibi dominatum, quem sanctissimi uiri tam uili habuerunt, ut alter deponere uellet, alter recusaret accipere! In hoc sanctitatis genere foeminę quoque ęternę sibi laudis locum uendicant, eundem affectum, quoniam et eodem impulsę spiritu; in terrenis rebus contemnendis prę se ferentes. Euphrasia Romana, genere nobilis, opibus pollens, ętate florens, forma

episcopo prolatum fuerit, tam certus euentus testis etiam posteris foret et nemo unquam dubitaret ipsius animum fulgere in cęlo, cuius corporis partem tot iam annos incorruptam permanere cerneret in sepulchro. Euphemianus quoque Romanus et Aglae, uxor eius, cum diuitiis pollerent nec prolem ullam habere possent, quotidie positis tricliniis pauperculos domi conuocatos reficiebant, propriis manibus ministrantes. Quibus pietatis officiis meruerunt

pontificem factitasse tradunt, sed ita, ut etiam ad longinquas regiones transmitteret subsidia. Neminem ex iis, quos ad ueritatem ab errore conuerterat, passus est mendicare, ut, qui se autore iam Christo uiuerent, se quoque adiutore famem non timerent. Verum iis ut scientia pręstantior Gregorius et dignitate par, ita sanctitate uitę non inferior, non contentus uulgi tantum subuenire inopię, omnibus ubique Christi seruis, quantum

pontifex maximus Vrbanus. A quo cum Cęcilię martyris thesauri, quos dispensandos acceperat, quęrerentur, quoniam eos iam indigentibus impenderat, ait: Cęcilię thesauros pauperum manus in cęlum sustulerunt. Laurentius quoque Leuita a Decio tyranno quęstione agitatus, ut argentum indicaret, quod Philippum, Philippi Augusti filium, olim Ecclesię obtulisse constabat, protensa in pauperes manu, quibus iamdudum erogatum erat: Apud hos, inquit,

humilitatis nostrę, configuratum corpori claritatis suę. Sed quid de Paulino, Nolanę urbis episcopo, dicam? Qui depopulata Campania Vandalorum excursionibus, cum in redimendis captiuis cuncta consumpsisset, seipsum quoque in elemosinam tradidit. Profectus enim in Aphricam uicaria seruitute redemit uiduę Nolanę filium. Holitoremque se fecit barbari domini, ut matrem unici amissione consternatam eo recuperato consolaretur. Iactent se, qui

obtulit, sed cum omnibus simul, qui e Nola abducti fuerant, liberatus, frumento insuper nauibus imposito, ad patriam postliminio rediit pristinęque dignitati honorificentissime fuit restitutus. Serapionis quoque monachi elemosine haud minori commendatione dignę, si donantis tantum animus perpendatur, non etiam doni magnitudo. Cum enim nihil pręter tunicam et palium et Euangeliorum codicem haberet, duobus pauperculis obuiam

petitum reuertenti semper panem largitus, nihil sibi neque discipulo, nisi certam in Domino spem, dereliquit. Et dum hęsitantem discipulum consolatur, ne de uictu dubitaret, ei seruiens, qui irrationabilia quoque pasceret animalia, aspiciunt duos lembos proximę ripę applicuisse uectore nullo. Cumque comperissent omni cibariorum genere, quo ipsi uesci solebant, plenos, Deo gratias egerunt, qui pro uno pane pauperi dato tam

detracto sibi capitis uelamine inuolui iussit cadauer. Quo tempore fame laboratum est, uim magnam frumenti diuisit. Et id quidem absente uiro atque inconsulto, uel quia approbaturum speraret, uel quia, quod unius erat, aliis quoque commune esse debere facile persuaserat necessitas multorum. Denique cum esset regis Pannonum filia et Thuringię domini coniux, nere, texere, suere suis ipsa manibus non est dedignata, ut de laboris sui peculio

super terram. Denique paruulum filium, quem mors abstulerat, pietas uiuum in sinu matris restituit annuente Domino precibus prophetę, quem illa et cibo pauerat et fouerat hospitio. Pro Tabita quoque Dorca nonne pauperum, quibus illa se benignam pręstiterat, obsecrantium uoces apostolum Petrum compulerunt, ut illi iam conclamatę ad pristinam uitam reditum a Domino impetraret? Nonne et pro Drusiana egenorum

discamus dimittere, ne, si incomitati hospitii limen exierint, expulsi magis quam dimissi esse uideantur. Nec arbitreris ideo illos ab eo sic acceptos, quia scierit angelos esse, sed potius, quia sic homines acceperit, angelos quoque accipere meruisse, et tales angelos, in quibus sub Trinitatis typo maiestas unius Dei adoranda facile appareret. Eadem erga externos obseruatione et Loth Sodomę usus, eosdem etiam angelos hospitio suscipere meruit,

constitutione mundi! Hospes enim eram, et collegisti me; in carcere eram, et uenisti ad me. Amen dico tibi, quicquid fecisti uni de his fratribus meis minimis, mihi fecisti. Syluestrum quoque hospitalitatis pręter cętera studiosum fuisse ferunt. Timotheum ab Antiochia uenientem presbyterum, et ipse presbyter, domi suę benignissime suscepit. Eundem mox, quia Christum prędicabat, martyrio coronatum condidit

uolens Magister ac Dominus noster Iesus Christus, leprosos mundat, cęcos illuminat, infirmos curat, surdo et muto aurium linguęque officium instaurat, et tamen singulis, ne nemini quicquam dicant, iniungit. Archisynagogi quoque filiam mortuam suscitaturus, turbam iuxta cadauer tumultuantem abscedere pręcepit nec in publico, sed domi uitale operatus est remedium, ne popularem gloriam expetere uideretur. Quod autem multa id genus non ita

adduci uetuit, quoniam ultro citroque commeantium agmen ostentationi esse potuisset. Oleum eis benedictum mittebat, quo peruncti conualescebant atque a langoribus liberabantur. Antonium quoque abbatem tradunt Martiniano, militum pręfecto, pro filia, quam nequitię spiritus possederat, supplicanti respondisse: ne se opem posceret, cum et ipse peccator esset, sed, si in Christo confideret, eidem supplicaret,

haud dissimulauit non solum se laudationem sui non quęrere, sed etiam detractione delectari. Siquis enim uisendi eius studio aduenisset, raro aditus copiam faciebat, tanti se habere molestissime ferens. Quamobrem pręsidi quoque prouincię spe conueniendi primum quidem decepto, deinde iterum aduentanti obuiam tandem profectus, cum interrogaretur, ubinam esset Moyses abbas (nam fama tantum ipsi notus erat): Quid tibi, respondit, cum stulto

partibus exciuisset, uidens in tanta se adeuntium frequentia periclitari humilitatem in ulteriorem deserti angulum sedem transtulit, ut tam ab inanis glorię cupidine semotus esset quam a consuetudine hominum. Eulalius quoque monachus criminis olim suspectus, ut innocentiam probaret, iubente abbate fiscellam, quam de palmeis foliis ipse texuerat, igni imposuit. Atque ubi a flammis eam lędi non posse animaduersum est, non solum omni

quę fecit, mirentur incredibilem abstinentiam, scientiam, humilitatem! Ego nihil ita stupeo quam gloriam illum et honorem calcare potuisse. Concurrebant episcopi, presbyteri, clericorum et monachorum greges, matronarum quoque Christianarum grandis tentatio, et hinc et inde ex urbibus et agris uulgus ignobile, sed et potentes uiri et iudices, ut benedictum ab eo panem uel oleum acciperent. At ille nihil aliud quam solitudinem meditabatur.

hinc et inde ex urbibus et agris uulgus ignobile, sed et potentes uiri et iudices, ut benedictum ab eo panem uel oleum acciperent. At ille nihil aliud quam solitudinem meditabatur. In hac salutarium uirtutum parte foeminas quoque sua laude fraudare non decet. Tabita, uirgo sacra monasterii magni Thebaidis, cum se omni humilitate deiecisset, insanire putabatur. Verum quia stultum Dei sapientius est hominibus, sancto

eorum quatuor nummos largitus, ita ut liberalior an humilior fuerit, non facile discerni queat. Veruntamen serui interdum dedignantur mendicis ministrare, archiepiscopus etiam pedes lauit. Gallicanus quoque monachus, quem et consulem et uictorem et Constantini Augusti generum fuisse diximus, omnibus pro Christo contemptis tam ardenter in monasterio serui functus est officio, quam prius in castris imperatoris ac ducis. Nec

ingressus Spiritus Sancti sententiam sequebatur per Salomonem in Prouerbiis prolatam: Melius est humiliari cum mitibus quam diuidere spolia cum superbis. Alexius quoque, Euphemiani, consularis uiri, filius, spreta generis nobilitate Roma decedens Edessam, Syrię urbem, uenit et inter alienigenas septendecim annos incognitus mendicauit. At postquam uulgatum est uocem diuinitus allatam

elegit. Denique, quo feruore concita parentes fugerat, eodem primatum inter monachos tenens humilitatem coluit et tandem martyrii palmam meruit obtinere, ut, quę mundi pompam calcauerat, tyrannorum quoque tormenta superaret et in cęlesti gloria humilitatis pręmium perfectę patientię merces augeret. Paulę Romanę (ut Hieronymus refert) maternum genus a Scipionibus Gracchisque,

Aaron. Sic et Christus non semetipsum clarificauit – inquit – ut pontifex fieret, sed qui locutus est ad eum: Tu es sacerdos in ęternum secundum ordinem Melchisedech. Pastumius quoque monachus a Machario abbate post uitę huius labores ad beatitudinis quietem decedente, in locum suum succedere iussus et fratrum curam habere, diu renuit atque recusauit, obnixe affirmans se abbatis

imperatoris filiam a demonio liberauit. Attila Italiam uastante suos non repugnando incolumes seruauit. Ipso enim orante hostis apertis portis urbem mediam percurrens eam prorsus inoffensam intactamque reliquit. Gregorius quoque pontifex quam grauatim Ecclesię gubernandę subierit onus, hęc res indicio est. Quod cum illud palam repudiare sibi integrum non esset inhibente populo, clandestina fuga ab urbe decedere decreuit. Et cum exitum omnem

Corpus uero eius ab eremo ad Lugdunum relatum est. Et honore, cui renunciauerat uiuens, non caruit mortuus exibitis exequiis pompaque funerali, non tantum ut pręsuli, sed etiam ut sancto. Remalchus quoque, Traiectensis episcopus, postquam commissum sibi gregem tum uerbi pabulo, tum uitę exemplis pie sancteque annos aliquot nutriuisset, dignitatem officiumque deposuit et coenobium ingressus monachum se fecit ex episcopo.

perditionem, quoniam donum Dei existimasti pecunia possideri! Apostoli ergo non modo pręmium non acceperunt, uerum etiam offerentis nequitiam acerba execratione prosecuti sunt. Bartholomeus quoque apostolus Polemio, Indię rege, offerente sibi camellos argento auroque oneratos, eo quod filiam eius ab immundo spiritu liberam reddidisset, nihil prorsus accipere uoluit, sibi his nequaquam opus esse dicens neque ob

necessarium fuerit, qui omnium opifici libenter seruierit, cum ipsa Veritas dicat: Quęrite primum regnum Dei, et hęc omnia apponentur uobis. Hilarion abbas, ut in cęteris omnibus, ita hac quoque in parte circumspectus Orioni, a quo legionem demonum Christi uirtute propulerat, dona immodica secum allata porrigenti: Nonne legisti, ait, quid Gezi, quid Simon passi sint? Quorum alter accepit precium, alter obtulit,

excęcant prudentes, et subuertunt uerba iustorum. Idem in Euangelio: Videte, inquit, et cauete ab omni auaritia, quia non in abundantia cuiusquam uita eius est ex iis, quę possidet. In Ecclesiastico quoque legimus: Qui aurum diligit, non iustificabitur... Lignum offensionis est aurum. Vę illis, qui sectantur illud! Et omnis imprudens deperiet in illo. Deperierunt nempe in illo Achan anathematis

mandauit, ne obolum quidem passus ex his ad se deferri. In summa igitur inopia tam diues fuit, ut nihil appeteret, in summis opibus tam largus, ut omnia donaret, semper diuitiis pręferens paupertatem. Mennę quoque, Samnitum prouincię solitario (ut Gregorius tradit) paucula tantum apum aluearia uictum suppeditabant. Eo accedens quidam Longobardus latro frustraque, ne aliena raparet, monitus sacrilegas apibus intulit

prius poenas dedisset quam coeptum peregisset scelus. Non est autem passus Dominus eam paupertatem ludibrio esse malis, qua boni mercantur sibi diuitias regni cęlorum. Eadem sane benignitate Hilarionem quoque abbatem a latronum iniuria tutatus est. Hunc adolescentulum in solitudine habitantem tota nocte quęritantes inuenire nequiuerunt, cum nec locus illis ignotus esset, grassationibus eorum frequens, nec hominis nuper illuc

Sancto Israhel exultabunt... Sanctificabunt Sanctum Iacob, et Deum Israhel prędicabunt. Item Hieremias: Ecce ego mittam piscatores multos, dicit Dominus, et piscabuntur eos. Sophonias quoque ait: Derelinquam in medio tui populum pauperem et egenum, et sperabunt in nomine Domini – dicit Dominus. Quę quidem omnia de ipsis Domini apostolis fuisse significata, expositorum nostrorum assertio

patientur. Fortioribus fortior instat cruciatio. Sed dum nos auaritię ardorem extinguere cupimus paupertatis commendatione, pene modum excessit oratio. Ne tamen et foeminę sua laudatione hac quoque in parte fraudentur, uno duntaxat exemplo eam concludamus, iam ad reliquas tractationes generatim processuri. Elizabeth, regis Pannonum filia Ludouicoque lantgrauio, Thuringię principi,

Profecto, qui talibus delectantur habitaculis, etiamsi tacuerint, clamare cum Apostolo mihi uidentur: Non habemus hic ciuitatem manentem, sed futuram inquirimus. Honophrius quoque monachus, cum Hermopoli in monasterio sese aliquandiu exercuisset, quasi e ludo ad certamen progredi cupiens, ad quandam uastissimam Aegypti eremum solus abiit et in ea annos sexaginta hominibus prorsus incognitus

triginta non alio pabulo usus est quam quod arbores herbęque syluestres dabant. Totidem pane se et aqua frigida sustentauit. Hunc tandem humaniorem uictum sibi ab angelo, a quo etiam eucharistiam Dominico quoque die accipere solitus erat, suppeditatum ferunt. Pafnutius abbas, qui uitam eius Gręco sermone scriptam edidit, dum desertum illud peragraret, eodem die, quo in cum incidit, cum uiuo collocutus est et defunctum

Thebaidem * corr. ex Thebaidam non procul ab urbe atque etiam porrectę de fenestra manus tactu infirmos curasse, sed tamen noctibus ad eremum progredi solitum tradunt. De Domino quoque Lucas ait: Erat diebus docens in templo, noctibus morabatur in monte, qui uocatur Oliueti. Discamus igitur et Domini et serui exemplo locum tempusque seruare: aliud, quo iuuetur proximus, aliud, quo Deus

(quę quondam Thebaidis metropolis fuit) annos septuaginta in uastissima solitudine perdurauit. Erat desertum horroris plenum, semita, quę ad ipsum ducebat, angusta scrupeaque et inuentu etiam difficilis. Antrum quoque, quod inhabitabat, tetrum atque horrens ac statim propius accedentibus nescio quid terroris incutiens. Hunc se ibi uidisse diuus Hieronymus testatur, iam centum et decem annorum senem. Ferebatur autem interdum etiam

statim propius accedentibus nescio quid terroris incutiens. Hunc se ibi uidisse diuus Hieronymus testatur, iam centum et decem annorum senem. Ferebatur autem interdum etiam futura prędicere, euentu haud incerto, ut super eo quoque Helię prophetę spiritum requieuisse dicerent, cuius et nomen sortitus fuerat et secutus propositum, Deo in solitudine seruiendo. Rarissimum est, quod de Ioanne quodam relatum legimus. Dicitur enim, cum

de Ioanne quodam relatum legimus. Dicitur enim, cum primum ad eremum secessisset, tribus continuis annis sub cuiusdam saxi rupe stans semper orasse, nunquam resedisse, tantum somni cepisse, quantum rectus capere potuit; cibum quoque non alium gustasse quam Dominicis duntaxat diebus eucharistię sacramentum a sacerdote sibi delatum. Denique de pedibus, quod tandiu immobiles perstiterint, fluxisse saniem aiunt. O beatum uirum, qui tantam gratiam

habitantem uenisset, rogatus ab eis sermonem dixit se facturum, si modo, quicquid pręciperet, seruare uellent. Sponsione autem facta: Pręcipio, inquit, ut, ubicunque Arsenium morari audieritis, illuc ne accedatis. Alia quoque die, cum ab eodem pontifice per nuncium, ut sibi adeundi copiam concederet, solicitaretur: Si ueneris, ait, et quod petis concedam et loco cedam. Itaque Theophilus mutauit aditionis propositum, ne ille longius discedendo

ait, et quod petis concedam et loco cedam. Itaque Theophilus mutauit aditionis propositum, ne ille longius discedendo mutaret habitaculi locum. Grata enim ei erat in sua dioecesi talis ac tanti uiri mansio, cuius merita sibi quoque adiumento esse credebat ad conciliandam gratiam apud Deum. Quamobrem autem Arsenius se ab ullo hominum adiri ęgre pateretur, breui responso declarauit. Id enim a Marco abbate interrogatus, cum Deo et

asperitas intolerabilis prorsus uideretur, nisi etiam intolerabilia tolerabilia fecisset Dei amor et Dei timor. Subiiciamus aliquot etiam infirmioris sexus exempla, ut appareat foeminas quoque habere de sanctarum collegio duces, quas ad eremum sequi secundum diuinę gratię donum aut optent tantum aut simul et possint. Maria Magdalena omnia peccata sibi dimissa esse iam pridem audierat, optimam partem, quę non

et puppis diu in alto iactatę portus, et animi soli Deo uacanti quies, et locus myrrha, lacte, casia, omnibus sanctimonię aromatibus fragrans, mannę inuisibilis rore perfusus Sanctique Spiritus lumine illustratus, noctes quoque lucidas habens et iam quidam in terra paradisus. Caput X / DE VIGILIIS ET SOMNO ET STRATV Quoniam uero, siue quis in solitudine solus siue cum

ad mortem cubitasse. Sciebat enim eos, qui exquisitioribus culcitris per luxum utuntur, prophetę uerbis deuoueri, dum ait: Vę uobis, qui dormitis in lectis eburneis, et lasciuitis in stratis uestris! Pastumio quoque, quandiu in eremo moratus est, nudum atque interdum sparsis ex industria scrupulis asperatum solum lectus fuit. Quid hoc est, nisi nolle unquam ita resoluto corpore obdormiscere, ut mens ad Deum non uigilet? Hinc sane

spiritu meo in pręcordiis meis de mane uigilabo ad te. Honophrio uero neque tectum ullum neque certus quietis locus fuit. Ibi somnus erat, ubi per desertum uaganti nox occurrisset. Sed et ipsa quoque nox peruigilio magis quam dormitione peragebatur, ut illud seruaret a Propheta dictum: In noctibus extollite ma nus uestras in sancta, et benedicite Dominum!

comparatione nemo ignorare poterit, nisi qui animo magis quam oculis dormitauerit, quantum uigilia sopori pręstet, quantum hęc iuuet, quantum ille officiat, quam altera appetenda, alter fugiendus sit. Idem quoque conuersationis eorum, quibus pręerat, non segnis speculator, si quem ex fratribus aliquando stertentem persensisset, parum religiose illum dormire aiebat, modum modestiamque ab eis exigens, sicuti cęteris in rebus, ita

cesset manus tua! Germanus, Antisiodorensis episcopus, lectulum suum cilicio saccoque et cinere strauit, ut non lectum, sed luctum, et doloris potius quam quietis locum diceres. Insuper ipse quoque (ut in uita eius scriptum legitur) sic iacens identidem suspirare ingemiscereque audiebatur, ita ut, cum parumper iacuisset (ad nocturnas enim cerimonias celebrandas primus exurgebat) multo minus dormisse putaretur quam

noctem multam obsecrationibus lectionibusque, parter eius minimam somno dicitur impendisse; cubitasse autem, cum durius, sarmentis substratis, cum mollius paleis, cum honestius, sacco. Petrus quoque eiusdem ordinis et sanctitatis uir dum etiam ipse interdiu prędicando excubat et noctu deprecando, psallendo legendoque uigilat, ad martyrii usque palmam peruenit. Et quia per omnia sanctorum apostolorum

ad eorum prouectus est et gloriam. Bernardinus uero nec ideo illis, mea quidem sententia, minor, quia de collegio Minorum fuit. Etiam antequam religionem profiteretur, religiosi uitam uixit. Quodque ad rem pertinet, tunc quoque ad offerendum Deo salutis sacrificium noctu consurgens, ne quiete occuparetur, contemptis lecti stratis super pauimento uestitus iacere consueuerat. Cum hoc uigiliarum pręludio ad monasterium uenit, tanto deinde minus

qui in Psalmis ait: Memor fui nocte nominis tui, Domine, et custodiui legem tuam... Media nocte surgebam ad confitendum tibi... In noctibus extollite manus uestras in sancta, et benedicite Dominum! Esaias quoque: Anima mea, inquit, desyderauit te in nocte. Et item Hieremias: Consurge, lauda in nocte in principio uigiliarum; effunde sicut aquam cor tuum in conspectu Domini; leua ad eum manus pro anima paruulorum

corporis gestu, quaue humilitate orandum esset, suo sępe exemplo monstrauit, dum (sicut ueritatis scriptores retulerunt) nunc procidens in faciem, nunc positis genibus, nunc eleuatis in cęlum oculis obsecrat Patrem. Locum quoque orantibus aptum designauit, uel dicens: Domus mea domus orationis uocabitur, uel monens: Cum oraueris, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio ora Patrem tuum in abscondito, uel faciens: quando

documento nobis sunt, ne soli orationi uacantes misericordię in egenos obliuiscamur. Scriptum est enim: Non apparebis ante conspectum Domini uacuus! Arrogantiam quoque in orando fugiendam humilitatemque sequendam hinc phariseus, hinc publicanus monent. Alter insolenter sese efferens et inani iactatione cęteris pręponens reprobatur: alter uero cęlum intueri non ausus,

humiliantis se (ut Ecclesiasticus inquit) nubes penetrabit. Hinc ipse uas electionis Paulus in Apostolorum Gestis ubique memoratur positis genibus preces Domino obtulisse. Bartholomeum quoque centies in die et centies in nocte flexisse genua, dum orationes iteraret, ferunt, Iacobo Alphei utrunque genu, in modum camellorum, procumbendi assiduitate occaluisse. Quod si sic orarunt, qui iam Spiritus Sancti igne

quod maius miraculum, an illo corporis gestu tandiu immotum perstitisse, an tam continenter orasse. Vtrunque sane difficile, sed timor gehennę et amor Christi omnem uincunt difficultatem. Pastumius quoque abbas usque adeo orandi studio ducebatur, ut nulla corporis debilitas animi sedulitatem coerceret. Aduersa ualitudine pressus, cum de lectulo surgere non ualeret, iacens orabat. Iam langor uehemens expeditius loquendi

apparuit, qui mox in sublime euolans cęlum petiit, testatus (ut mihi uidetur) in ignis specie orationum eius feruorem, in splendore uitę puritatem, in ascensu meritorum altitudinem. Philiberti quoque, abbatis apud Rothomagum, Galliarum urbem, in ecclesia deprecantis oculi uelut duo sydera fulgere uisi sunt, ut ex hoc cognoscas humiliter intenteque deprecantium mentis oculos Spiritus Sancti fulgore illuminari, ne

Thuringię principis, uxor, suo ostendit exemplo. Impetrata enim a uiro noctis continentia ad orationem secedebat, super pauimentum distento tapetulo cubitans, ne mollius iacenti altior somnus horas interciperet orandi. Vir quoque sanctitudine illius delectatus, ad ea, quę Dei sunt, magis magisque inflammabatur. Inde et, quod petitus erat, facilius concedere et ipsemet impensius orare. Diceres eos identidem recordari illud ab Apostolo pręceptum:

fuit, inquit Scriptura, ante et postea tam longa dies, obediente Domino uoci hominis, et pugnante pro Israhel. Porro, de inimicorum potestate atque iniuria oratione liberari posse Ioachan quoque, regis Israhel, exemplo apparet. Qui cum suos, eo quod se idolorum cultura polluerant, in ditionem Syrorum redactos uidisset, ad Dominum conuersus pro ipsis deprecatus est et a seruitutis iugo misericorditer erreptos

inter se uulneribus ante eum conciderunt. Iudeorumque tunc labor non in uincendo, sed in spoliando fuit, cum predam prope moenia iacentem uix per triduum prę magnitudine auferre quiuerint. Iudę quoque Machabei orationes magis quam arma de hostibus triumpharunt. Sępe enim peracta prece solius dei auxilio fretus ad bellum egrediens parua manu ingentes copias uicit. Cum tribus milibus uirorum pene inermium Gorgię

iumenta hominesque enecaret, per medium crepare compulit puerumque pestifero ilius afflatu interemptum suscitauit, alteri uitam, alteri mortem dedit. Quoniam, qui nocet, morte dignus est, cui nocetur, miseratione. Rophilus quoque Popiliensis et Mercurialis Liuiensis, ambo episcopi, draconem ęque pecori atque hominibus infestum stolis suis, non repugnantem, sed quasi mansuefactum ligauerunt ac post se trahentes in puteum altitudinis immensę,

fluctibus iactaretur omnesque, qui cum eo erant, de salute desperarent, pelagi uentorumque sęuitiam oratione placauit, illum utique deprecatus, qui uentis et mari imperat, et obediunt ei. Germanus quoque, Antisiodorensis episcopus, Britanniam uersus ad hereses extirpandas contendens, una cum Lupo, episcopo Trecasino, dum nauis, qua uehebantur, undis impetu ruentibus illisa tantum non operiretur, manus ambas in cęlum

flumen, quo includebatur, uirga percutiens diuisit atque per siccum alueum transiens persequentis iram rursum iungentibus se aquis euasit. Persecutor autem prę stupore iam placatus obsecrauit hominem, ut se quoque eodem modo transire faceret. Percussoque iterum fluuio idem secutum est miraculum. Tunc cognita Christi uirtute Balzanius credidit et simul cum multis baptisma suscepit. Sicque Fantinus orando mortis periculum effugit

et Paulus apostoli in uisu affuerunt, et sensum Scripturę, quam percipere non poterat, aperuerunt. Hanc rem ab ipso adhuc uiuente se audisse Reginaldus frater post obitum eius testatus est. Per orationem igitur declaratio quoque sermonum tuorum, Domine, illuminat et intellectum dat paruulis. Pręterea defunctorum animas, quę nondum ita ad purum expiatę sunt, ut cęlo dignę habeantur, uiuentium oratonibus iuuari, non solum Ecclesię

etiam imperatorem sicuti et imperatoris ministros sola oratione terrere poterat miles Christi, sed pro Christo martyrium pati gloriosius existimauit quam terrori esse inimicis. Criminationibus quoque circumuentos oratione liberari posse monstrauit Albinus, Andegauensis episcopus. Qui quosdam tenebricosi carceris tristi squalore obsitos cernens fleuit. Et cum pręsidem, ut dimitterentur, exorare nullo modo potuisset,

poposcerit Filium. An quicquam maternis precibus non gratificaturum credimus, quem cum Deo Patre legem, quę matres honorari iubet, sanxisse scimus. Nunc, ne a proposito discessisse uidear, quantum foeminę quoque orationum ui efficere potuerint, breuiter exponam. Quibus nihil obstitit sexus fragilior, quin par cum uiris meritum et ęquam mirabilium faciendorum potestatem adipiscerentur. Anna, Helcanę

horam sextam oratum ascendisset, cecidit super eum mentis excessus. Et uidit cęlum apertum et inde uas quatuor initiis submitti, immundis animalibus plenum, sed quę a Deo mundata dicerentur. Ex quo significatum est gentiles quoque, qui plane immundi errorum inquinatione erant, per fidem euangelicę ueritatis mundandos et Ecclesię gremio excipiendos esse, sicuti et Iudeos. Quoniam non est, inquit, personarum acceptor Deus, sed in

pręstantiam diuus Hieronymus admirans ait: Apocalypsis Ioannis tot habet sacramenta, quot uerba. Parum dixi: in uerbis singulis multiplices latent intelligentię et pro merito uoluminis laus omnis inferior est. Apostolici quoque uiri cęlum ipsum animo transcendentes et uiderunt et prędicauerunt multa non mediocri admiratione digna. Antonius abbas, dum seculi uoluptatum malignas illectationes secum consyderat, totum terrarum orbem laqueis

pauca in manu ipsius ac digitis adustionis uestigia. Qualia ergo illa aut quantę delectationis fuisse dixerimus, quibus occupatus animus non aduertebat corporis tormenta uel ad quę sese mens errigens carnis quoque pondus secum trahere uidebatur, dum supinum stare et humum non contingere cogit. Nec in Bernardo, Clareuallensi abbate, non satis clarum signum mentis in cęlo uersantis fuit, quod, cum aliquando equum ascendens

staterę (ut Scriptura ait) sic est ante Deum orbis terrarum, et tanquam gutta roris antelucani, qui descendit in terram. Sed quid nunc de te, pater Francisce, dicam? Quantum tibi quoque adhuc in terra degenti tua contulit contemplatio! Vidisti fulgentem Saluatoris nostri crucem, uidisti sanctum Seraph, a quo Seraphicus dici meruisti. Inde tibi singulari quodam priuilegio Dominicę

fuit Marię in deserto contemplantis fructus, quanta est nunc in paradiso cum Christo regnantis gloria? Iam ibi perpetuo habitat, ubi quondam uel unius horę momento mansisse felicitatis fuit. Mariam quoque Aegyptiacam, quę urbanę luxurię mollitiem eremi asperitate fregit, Zosimas abbas orantem corpore supra terram suspenso altitudine ferme cubitali uidit. Itaque quantum olim per corporis turpitudinem in profundum

percipi potest, quam illi gratum erat huiusce dormitionis spectaculum. Breue enim uideri solet omne, quod delectat. Delectabat autem eam non Christum pati uidere, sed uidendo compati Christo. Nos quoque sanctos pro uirili parte imitati, abiecta atque contempta terrenarum rerum cura, ad cęlestium meditationem accingamur. Pensemus, quam potens sit, a quo condita sunt omnia, quam sapiens, qui gubernat uniuersa, quam

uulneratur. Denique occiditur ac sepelitur, Deus pro hominibus, Dominus pro seruis, iustus pro peccatoribus. Quę quidem omnia tam patienter excepit, ut et accusatus taceret et pendens pro crucifixoribus suis oraret. Nos quoque ista tam grauia tamque acerba quotidie secum recensentes, quę piissimo Domino pro nobis subire libuit, uicissim enitamur pro nomine illius, quęcunque uoluptatis et ocii et arrogantię esse uidentur, euitare, dura

eo commodius utemur, quo diligentius lectioni Scripturarum incubuerimus. Ad quam accedere siquando fastidierit animus, excitandus erit iis, quę modo referemus, sanctorum exemplis, ut eorum legendi studium secutus fructum quoque percipere, quem illi perceperunt, mereatur. Hilarion abbas in omni sanctitatis genere memorandus Scripturas diuinas (ut inquit Hieronymus) post orationes et Psalmos, quasi Deo pręsente, recitabat.

intelligentiam plenius perciperet. Parum erat secularem sapientiam diuinę postposuisse: duo pręcipua uitę humanę sustentamenta, panem et uinum, a se abdicauit, dum cibos colligit uitę ęternę. Quorum suauitatem Propheta quoque admiratur dicens: Quam dulcia faucibus meis eloquia tua, Domine! Super mel ori meo. Diuus Hieronymus uanitatem seculi fugiens, Roma relicta, Hierosolymam petiit. Et

ipsum delectauit de Deo sermo, ut mox relicto seculo religionem sit ingressus. Itaque iuris peritia uirum quidem bonum constituit, sed theologię ratio etiam perfectum reddit. Altera neminem offendere docet, altera semetipsum quoque abnegare et crucem tollere et Christum sequi omnibus suadet multisque persuadet. Sacrarum litterarum studiosissimum etiam Stephanum, presbyterum Constantinopolitanum, fuisse accepimus. Qui quoniam omni uitę

pręferebat, quia lectiones audiendo didicerat: Vsque in tempus sustinebit patiens, et postea redditio iocunditatis. Quam uero grata acceptaque Deo sit sanctę lectionis cura, miraculorum quoque testimoniis probari potest. Eadmundus, Cantuariensis archiepiscopus, dum Bibliam legit, soporatur. Candela ardens super paginas delapsa ipsa consumitur, sed librum inoffensum relinquit. Flamma

ut illęsi euaderent, siccum prębuit iter fideique uirtutem etiam insensibilia senserunt, Pharaonis duritia non admisit. In aquis maris Pharao, in aquis baptismi diabolus interiit, credentes uero saluati sunt. Helias quoque propheta cum prophetis idoli Baal contendens coram Achab rege in monte Carmeli, ut eos, qui auersi erant, reuocaret, ita conuenit, uti duos boues in frusta concisos super geminam lignorum struem separatim componerent

Polemius *corr. ex Polemus rex baptizatus relicto regno apostolum sequitur; ut in paupertate Christum adoret, qui in diuitiis et potentatu adorauerat diabolum. Ephesii quoque fidem a Ioanne apostolo prędicatam recepturi, ut eam signis approbaret, petierunt. Qui Christi nomine inuocato uetustum Dianę templum ruere fecit, ut, in qua illi plus confidebant, minus pro ipsis ualere intelligerent,

sequi, pro quibus uitam hanc deseri non graue uidebatur, sed iocundum. Aut si nihil uiderint (ut quidam calumniati sunt) maius profecto miraculum est nullo apparente miraculo simplici nudoque sermoni credidisse mundum et ipsos quoque Romanos imperatores iis tandem cessisse, quos disperdere decreuerant. Qui cum omnium potentissimi essent, totis uiribus persequebantur pauperculos homines, inermes, nudos, non repugnantes, sed occidi pro Christo cupientes.

Caput IX / DE FIDE CHRISTI CONTRA MAGOS At quoniam non defuerunt, qui Christicolarum supra humanam naturam uirtutem magicę arti deputarent, operęprecium est referre, qualiter ab his magi quoque ipsi confutati sint, ut appareat non fuisse maleficia, quibus etiam maleficiorum magistri succubuerunt. Magorum igitur princeps Simon Samaritanos pręstigiis dementabat et eo temeritatis proruperat, ut se Dei uirtutem

contempsit nec in illo ueritatis lumen esse iudicauit, qui oculorum lumen amittere dignus fuit, sed in illo, qui, dum ueritatem doceret, eum, qui ueritati repugnabat, in tenebris reliquit. Philetes quoque, Hermogenis magi discipulus, cum Iacobo Maiore de fide certamen iniit. Victus autem credidit et ad magistrum suum reuersus: Magus abieram, inquit, redeo Christianus. Indignatus Hermogenes Phileten, ubi constiterat,

uictum se confitens. Reliqui miraculo conuersi sepositis altercationibus uolentes fidem receperunt, ac si et ipsi Dominum audissent dicentem: Si mihi non creditis, operibus credite! Maxentius quoque imperator, cum esset Alexandrię et Christianos ad sacrificandum diis cogeret, Catharinam uirginem, ne eximium formę eius decorem sęuiendo deformaret, a fide Christi philosophorum suasionibus auerti cupierat. Igitur ex

aluum exonerare uellet, intestinis profluentibus expirauit. Reliquos obmutescere fecit timor atque illum, quem prima Nicena synodus damnauerat, etiam Dei iudicio damnatum omnibus palam fuit. Mattheus quoque Palmerius Florentinus in suo Chronicon libro testatur Olympium quendam, Arrianum episcopum, quingentesimo decimo Dominicę humanitatis anno, dum apud Carthaginem in balneis lauans sanctam Trinitatem sacrilego ore

ab eodem pontifice in Ecclesiam recepti sunt. Non enim dubitarunt eam religionem esse uerissimam, pro qua Deus ipse sic depugnaret, ut neque imperatoribus aduersus eam niti impune esset. Summus quoque pontifex Agapetus Constantinopolim profectus, cum Iustinianum Augustum adisset, uerbis aliquot ultro citroque habitis deprehendit illum in hanc ipsam Euticetis heresim incidisse atque ait: Putaram me cum Iustiniano

amitterent. Et quod sperarunt, Deo indulgente adepti sunt Dauid adulterii homicidiique crimine nequiter corruerat, sed per Nathan prophetam reprehensus: Peccaui, inquit, Domino. Dixitque Nathan: Dominus quoque transtulit peccatum tuum; non morieris. Peccatum confitendo doluit et de misericordia Dei non diffidit. Iccirco non est spe deceptus: tunc ueniam impetrauit, cum commissa ingemuit. Sed si Dauid sic cecidit, nemo

delictorum ueniam, sed spem eius pręcessit Dei clementia. Et ut pręcessisse crederetur, non credentem puniuit, ut scias, quia non est ponere numerum neque finem misericordiarum eius. Moysen quoque abbatem, Isidori abbatis apud Thebaidem discipulum, natione Aethiopem, singularis sanctitatis ac patientię uirum, latronem antea fuisse memorant, multorum spoliis cędibusque infamem. Igitur compunctus ad mentem rediit,

eo iubente etiam chyrographum inuiti restituunt. Quo discisso apparuit deletum esse Phanię crimen. Ita per mulierem fidelem uir infidelis saluatus est et, qui desperauerat, episcopi opera ad spem rediit salutis. Theophilus quoque, Cilicię archidiaconus, ab episcopo officio motus chyrographum confecerat, quo Deum Matremque Dei abnegare se et diaboli subiici seruituti dixit, promittente diabolo se facturum, ut ipse in locum suum gradumque

quam quicquam prophani aut agere aut omnino egisse uideri. Itaque corpus carnifici crudelibus poenis conficiendum tradidit, ut spiritum absque labe comissi pariter suspectique sceleris conseruatum Deo offerret. Machabei quoque septem fratres neque ingentibus regis promissis corrupti sunt neque minis territi. Ad perferenda fortiter supplicia mater hortatrix aderat, et magis ipsa animo torquebatur uerens, ne tormentis uicti contra Dei legem

non poposcit? Quia eodem cum Iesu contubernio uti et nullo prorsus intersepto ab eo seiungi uelle consilium erat. Semper oculis illum coram intueri cupiebat, quem semel animo complexus fuerat. Tunc quoque separari ab eo pertimuit, cum ille Discipulorum pedes loturus sibi obnixe renitenti minaretur ac diceret: Nisi lauero te, non habebis partem mecum. Hoc ut audiuit, protinus se totum eius exponens uoluntati

doluit, ut dolore mors leuior fuisset. Haud igitur minoris dilectionis testimonium prębuit uiuus, dum crimen luget, quam prębuisset mortuus, si Dominum omnino non negasset. Proinde etiam post reatum his quoque, qui nihil tale commiserant, pręferri meruit, omnium princeps constitutus, quia omnibus plus dilexit. Persequamur et illa intimi amoris signa, quę post resurrectionem Saluatoris in eo

Persequamur et illa intimi amoris signa, quę post resurrectionem Saluatoris in eo apparuisse Euangelica ueritas docet. Cum igitur singulari cultu atque obseruantia Dominum usque ad crucem prosecutus fuisset, mortuum quoque ac sepultum quęrere non cessauit. Cucurrit una cum Ioanne ad monumentum, ut citius cęteris uideret illum, quem cęteris ardentius amabat. Pręcurrit quidem Ioannes, sed ante introiuit in monumentum Petrus, corpore

illius non recusarit. Hinc apparet nihil eo esse imbecillius, qui in se confidit, neque fortius, qui in Deo. In Deo confidens Neronem contempsit, qui in se confidens expauerat ancillas. De Paulo quoque apostolo in Actis legimus, cum esset Tyri, ab Agabo propheta et a Spiritu Sancto fuisse prędictum, quod uincula tribulationesque passurus Hierosolymis esset. Ipse tamen eodem Spiritu confirmatus illo proficisci

charitas Dei, inquit, ut mandata eius custodiamus. Ac nequid excuses, subiungit: Et mandata eius grauia non sunt. Idem alibi: Et hęc est charitas, ut ambulemus secundum mandata eius. Ipse quoque Dominus in Euangelio: Si diligitis me, inquit, mandata mea seruate! Et iterum: Qui habet mandata mea et seruat ea, ille est, qui diligit me. Qui autem diligit me, diligetur a Patre meo et ego

Caput II / DE CHARITATE ERGA PROXIMVM Quoniam uero neque Deum diligere probatur, quisquis non dilexerit proximum suum, discamus sanctorum exemplis, ipsi quoque proximi, id est omnes homines - omnium enim unus pater est Deus- quali amore quantoque animi affectu prosequendi sint. Ionathę erga Dauid amicitiam non imminuit Saulis patris indignatio, sed

diligit fratrem suum, quem uidet, Deum, quem non uidet, quomodo potest diligere? Et hoc mandatum habemus a Deo, ut, qui diligit Deum, diligat et fratrem suum. Paulus quoque apostolus, qualem erga proximos charitatem haberet, ostendit ad Romanos dicens: Optabam ego ipse anathema esse a Christo pro fratribus meis. Et ad Corinthios: In cordibus nostris estis, ad commoriendum

Plenitudo ergo Legis est dilectio. Rursum alibi: Omnis enim Lex in uno sermone impletur: Diliges proximum tuum sicut teipsum. Quod si inuicem mordetis et comeditis, uidete, ne inuicem consumamini. Alibi quoque ait: Estote imitatores Dei sicut filii charissimi. Et ambulate in dilectione, sicut et Christus dilexit nos et tradidit semetipsum pro nobis oblationem et hostiam Deo, in odorem suauitatis. Iterum alibi:

peruersa hominum opinione iactatus, quoniam circa lupanaria frequens erat palamque reprehensus patienter tolerabat, cum plus utilitatis ex correctione alieni delicti caperet quam ex sua infamia damni. Pafnutius quoque abbas, qua ratione Thaidem, nobile scortum, ab impudicicia auerteret, excogitauit. Cum enim ab ea secretiorem congrediendi locum poposcisset et in abditissimum postremę domus cubiculum ductus, ibi etiam ne ab aliquo

reatus poenam. Bernardinus, antequam Minorum religionem profiteretur uitam imitabatur in omni charitatis negocio assiduam. Senę pestilentia laborabant. Plerique contagiosam morbi uim timentes urbe excesserant, et illi quoque, qui resedissent, cum ea familia, in qua ęger erat, commercium habere formidabant. Solus Bernardinus sic destitutis necessarium pręstare ministerium decreuit. Duodecim iuuenibus persuadet, ut secum infirmis

III / DE CHARITATE ERGA INIMICOS Sed quoniam qui ait: Dilige proximum tuum sicut teipsum, idem deinde dixit: Diligite inimicos uestros et benefacite iis, qui oderunt uos, hanc quoque dilectionis partem prosequamur, ut sanctorum exemplis discamus nulli malum pro malo reddere, ne male agenti pares simus et, quę ab aliis facta reprehendimus, eadem ipsi faciamus. Tempore, non opere

Domino exorauit, ducem, qui eos in Terram promissionis inferret, reliquit. Si nihil in illum unquam deliquissent, sed semper iussis omnibus fuissent obsecuti, magis pro ipsis solicitus esse non potuisset. Dauid quoque Saulis regis capitale in se odium beneficiis ęquauit. Saul enim uirtuti eius laudibusque inuidens et lancea pręsentem appetierat et fugientem armis persequebatur. Ac ille persecutorem suum bis absque sui periculo

pro illis, a quibus falso accusatus, inique damnatus crudeliter lapidum ictibus impetebatur, genibus prouolutus orauit, ne ipsis hoc ad peccatum imputaretur, quod sibi cedere sciebat ad gloriam. Iacobum quoque apostolum, Alphei filium, tunc, cum de pinna templi lapidum ictibus deturbaretur ac deturbatus insuper fullonis fuste cęderetur, orasse accepimus illis ignosci postulantem, a quibus iniuste necabatur Sęuiendo impii

Spiridion, Cypri episcopus, fures nocturnos domi deprehensos, cum multis, ut eiusmodi scelere abstinerent, admonuisset, non solum impunitos, sed etiam ueruece, quem furatum uenerant, donatos dimisit. Felicis quoque monachi in furem benignitas a Gregorio in primo Dialogi sui libro commendatur. Cum enim hortuli curam gereret ac subinde illum expoliari animaduertisset, serpenti pręcepit, ut aditum custodiret neminem lęderet. Proh

corripuit et ad poenitentiam criminis adduxit. Data etiam stipe ueluti equi mercenarium custodem, non tanquam deprehensum abactorem dimittendum curauit. Amon * corr. ex Amos quoque Aegyptius, dum in eremo manenti panem, quo in diem uesci solebat, furto subtraherent homines impurissimi, duas serpentes cęllę custodię apposuit, quarum afflatu illi, cum furandi animo propius accessissent, semineces

demone arreptum ac uolutatim humi iactatum, dum pro illo orasset, omni prorsus molestia expediuit. Tam facilis exauditio nonne aperte declarat, quanti apud Deum momenti sit erga inimicos charitas? Isaac quoque abbas eum, a quo alapa percussus fuerat, cum ob hoc a demonio uexaretur, superincumbens poena liberauit. Idem iis, qui noctu in hortum suum furtim irrepserant et nec auferre quicquam nec inde discedere potuerant, mane

ipsum, pro quo rogabatur, interfici uetuit, sed tamen, ne tantum scelus omnino impunitum abiret, in exilium ablegari iussit, sanctum honore affecit: scribę illi officium, in quo antea fuerat, restituens, cum eidem manus quoque redintegrata Beatę Virginis beneficio fuisset. Quis acceptam remittere iniuriam arduum putabit, si tantę offensionis odium tanta repensum est animi benignitate? Sanson, Dolensis archiepiscopus, eum, qui

si credere uellet, ostendit. Credidit ille, et per martyrium ęternitatis gloriam consecutus est. Tantę curę fuit uirgini eum, per quem torta interfectaque fuerat, saluum beatumque facere. Veneranda quoque uirgo, dum pro Christo multis magnisque afficeretur suppliciis et nunc humi dispassis manibus pedibusque diuaricatis extenta neruis bubulis cęderetur, nunc sic resupinata grandi lapide uentri aduoluto premeretur, nunc

pro eo patre, quem sibi tam indigne capitali odio infensum nouerat, feruenter orando effecit, ut et uiuens poenitentiam delicti ageret et defunctus purgatorii poenas cum paradisi deliciis commutaret. Ipsa uero corporei quoque uisus usum a Deo accipere meruit, quem non acceperat a parentibus. Hoc quidem charitatis genus tum Veteri tum Noua lege pręcipitur nobis obseruandum. In Exodo dicitur: Si occurreris boui inimici tui aut asino

ab eo iram suam. Et iterum: Si esurierit inimicus tuus, ciba illum, si sitit, da ei aquam bibere. Prunas enim congregabis super caput eius, et Dominus reddet tibi. In Euangelio quoque ipse Dominus ait: Diligite inimicos uestros, benefacite iis, qui oderunt uos. Benedicite maledicentibus uobis et orate pro calumniantibus uos. Iterum: Diligite, inquit, inimicos uestros,

dissimulat populi crimina, cum ad prędicandum mittitur, quam populum, qui ab his auerti negligit, cum redarguentem audierit. Neque enim tantam calamitatem Niniuitę tunc effugissent, si Ionę minas contempsissent. Ioannis quoque Baptistę uox clamantis in deserto puchre nobis modum formamque prędicandi uidetur exhibuisse. Vitia primum omnium acriter increpanda maximeque eorum, quos in iis obstinatiores cernimus, docuit, phariseis insultans ac

scilicet, quibus seminant spiritalia, ab iis sibi corporalia metant, non plura tamen quam pręsens necessitas poposcerit, ne prędicationem, quę gratuita esse debet, uenalem faciant. Pręcipit quoque Dominus ac monet, ut huiusce professionis uiri, ciuitatem ingressi apud dignos maneant, ne scilicet integritati autoritatique eorum quicquam deroget turpis hospitii nota et in suspicionem incidant, qua linguam

prorsus nequeant, eos Dominus anathemate uidetur execrari dicens: Quicunque non receperit uos neque audierit sermones uestros, exeuntes foras de domo uel ciuitate excutite puluerem de pedibus uestris! Minis quoque horrendis exterret subiungens: Amen dico uobis, tolerabilius erit terrę Sodomorum et Gomorreorum in die Iudicii quam illi ciuitati. Inexcusabilior procul dubio erit, quisquis prędicationes audiens

loqui coeperunt, prout Spiritus Sanctus dobat eloqui illis . Hoc ideo sane, quia diuersis gentibus fidei Christianę mysteria prodi iam uulgarique oportebat et diu errantibus uiam aperiri salutis. Hinc tu quoque, si unam alteramue ciuitatem ad Deum sanctius atque syncerius colendum conuerteris, nondum te existimes fecisse satis, donec datur facultas etiam ad reliquos instruendos proficisci. Pii sane ac boni medici est plurimis

est plurimis curatis alios insuper, qui curatione indigent, perquirere et opportuna omnibus remedia conferre. Legimus Petro Hierosolymis primum uerba ad populum faciente die uno tria milia hominum baptizata fuisse, in dies quoque credentium creuisse numerum. Sed et alio deinde die quinque milia superioribus addita. Cum autem Petrus gentiles quoque Domini iugo subiiciendos per uisum cognouisset, Cornelium centurionem et, qui cum illo domi erant,

Petro Hierosolymis primum uerba ad populum faciente die uno tria milia hominum baptizata fuisse, in dies quoque credentium creuisse numerum. Sed et alio deinde die quinque milia superioribus addita. Cum autem Petrus gentiles quoque Domini iugo subiiciendos per uisum cognouisset, Cornelium centurionem et, qui cum illo domi erant, credentes baptizauit. Qui ergo paulo ante una tantum atque altera prędicatione tam multos

idem etiam paucos non contempsit, ita ut neque itineris laborem ab Ioppe Cęsaream usque euocatus recusaret. Illi igitur, qui in magna etiam auditorum frequentia non suam gloriam, sed alienum profectum quęrunt, tunc quoque, cum rariores conuenerint, docere non erubescunt. Paulus segregatus in Euangelium Dei cum collega suo Barnaba peragrant oppida Iudeę in synagogis prędicantes. Inuidentibus uero Iudeis et ad conuitia furenti rabie

putet et, quod prędicationi superest temporis, ocio conterat. ne et petendis elemosinis crebrius insistens non petere, sed exigere uideatur, et corporis quieti indulgens ad socordiam paulatim deuolutus a labore quoque spiritalium actionum animo obtorpescat. Petrus et Paulus postremo Romę ad martyrium usque prędicando perseuerarunt. Reliqui etiam apostoli dimissa Iudea in diuersas prouincias idolorum cultores at religionem

Eius itaque collegii uir nominatissimus Vincentius tantum prędicatione ualiut, ut in Hispania quinque milia Iudeorum ad Christum dicatur conuertisse, in Mauritania octo milia Saracenorum. In urbe quoque Granata docuit infideles, donec a rege eiectus ad suos rediit inuitus. Italiam etiam Galliamque prędicando peragrauit, nec labore uictus nec periculo deterritus, dum ad ęternę salutis beatitudinem adipiscendam omnes

uti debeat catholicę professor disciplinę, Paulus apostolus ostendit, dum Timotheum hortatur dicens: Prędica uerbum, insta, opportune, importune, argue, obsecra, increpa, in omni patientia et doctrina. Eundem quoque in loquendo cautum circumspectumque esse oportere monstrauit, cum ait: Formam habe sanorum uerborum, quę a me audisti, in fide et dilectione in Christo Iesu. Et paulo post: Noli, inquit, contendere

non mansuetudine opus esse in castigando. Doctorem enim procul ab omni assentatione esse decet, quod idem signauit, cum de se diceret: Si hominibus placerem, Christi seruus non essem. Alibi quoque ait: Ita loquimur, non quasi hominibus placentes, sed Deo, qui probat corda nostra. Neque enim aliquando fuimus in sermone adulationis, sicut scitis, Deus testis est, nec quęrentes ab hominibus gloriam, neque

Achab regi irato ac dicenti: Tune es ille, qui conturbas Israhel? — audacter respondit: Non ego turbaui Israhel, sed tu et domus patris tui, qui reliquistis mandata Domini et secuti estis Baalim. Idem quoque Ochoziam regem, qui ipsum comprehendere quęsierat, ultro adiit et eo morbo, quo affectus iacebat, eo quod de recuperanda ualitudine deum Acharon consultum miserat, periturum prędixit. Azarias etiam

offendit, hic perfectus est uir. Docti igitur in populo docebunt plurimos, ut in Daniele legimus. Et in Euangelio: Scriba doctus in regno cęlorum profert de thesauro suo noua et uetera. Quamborem ad apostolos quoque dicitur: Sedete in ciuitate, quoad usque induamini uirtute ex alto; nequis diuinę ac cęlestis prędicationis onus assumere sibi ausit, donec uires roburque conceperit ad sustinendum illud,

irreuerentię, alteras inobedientię poenas dabit, si modo poententiam non egerit et correctus tanto deinde ministros Dei coluerit submissius, quanto erga eosdem insolentius se gesserat peruersus. A Constantino quoque imperatore legem editam tradunt, qua decernat, plus honoris deberi homini in sacerdotali dignitate constituto quam ulli alii uel domino uel regi: certum enim esse in illis honorari Christum, qui uicem

sibi subsidia comparans. Nam et palmes ille in Euangelio, quanuis fructuosus atque foecundus, adhuc purgatur, ut fructus plus afferat et prouentu in dies lętiore copiosius exhuberet. Fratrum quoque Minorum institutor ac pater Franciscus, licet omni sanctitatis genere pręstiterit, non minimum in hoc laudatur, quod maximo semper honore sacerdotes prosecutus sit. Dicere solitum tradunt, si cui sanctorum e cęlo in

sopita defecit. Quod si ignis, id est, animale elementum sacerdotii uirtutem sensit atque refugit, quis tam impudens est, ut eandem reuereri eidemque sese inclinare subiicereque contemnat? Proferamus in medium alterius quoque sexus huic pręceptioni congruens exemplum. Mariam Aegyptiacam Zosimas abbas in deserto orantem corpore supra terram attolli uidit, supra aquas Iordanis ambulantem non mergi, et stupefactus

sed sicut expellenti non repugnauit, ita amiciciam petenti annuit. Et quo sibi magis obnoxium faceret, ad epulas inuitauit laute opipareque instructas; intantum pacis concordięque amator fuit. Dauid quoque Saulem regem ubique hostiliter persequentem fuga declinabat, et cum posset lędere, noluit. Clamidis eius oram latenter abscidit, hastam et cyphum secus caput dormientis positum abstulit, ut ea res fidem faceret ideo se

uni Christo, ut unius capitis membra esse mereantur. Non est pax impiis , ait Dominus. Et in Euangelio legimus non alio erga Discipulos salutationis genere eum fuisse usum quam ut diceret: Pax uobis! Tunc quoque, cum post resurrectionem insufflaret eis: Pax uobis , inquit. Accipite Spiritum Sanctum! Nimirum, ut doceret illum, qui Spiritus Sancti charismata uellet promereri, prius cum proximis suis concordem

affecisset, discedentem deduci iuberet. Sicque pastor bonus in tanta ouium suarum trepidatione nunquam conquieuit, donec securas redderet, factus eis uix speratę pacis impetrator simul et nuncius. Iuo quoque presbyter, cum multis miraculis tum imprimis pietatis operibus clarus, dolens quendam cum matre non leui odio dissidere, postquam reconciliare nulla prorsus ratione quiuit, missale pro eis sacrificium

agitati; ille omnia ęquanimiter ferens, in spe pręmii cęlestis conquiescit dicente Domino: Mihi uindicta, ** corr. ex uindictam et ego retribuam . Secularis quoque potentię in pace conseruanda studium ęternę beatitudinis pręmio est repensum. Edgaro enim Britannici regni diadema suscipiente Dunstanus, Cantuariensis archiepiscopus, sibi diuinitus prędictum audiuit pacem

qui turbas cient, ferocitatem coerceant, bonos sibi concilient, malos persequantur, bello nihil aliud quam pacem quęrant, si Deo pacis placere et ab eo pro talibus factis post terreni regni successum supernę quoque felicitatis recipere mercedem exoptant. Est pręterea pacis genus, quę conspiratio sine coniuratio dicitur. Mala hęc et detestanda odiumque potius eligendum quam consentiendum iis, a quibus in societatem sortemque

quam tanto sceleri consentire! Hęc est illa pax, de qua Saluator ait: Non ueni pacem mittere in terram, sed gladium, quo scilicet talis pax scindi, distrahi separarique deberet. De Herode quoque et Pilato in Euangelio legimus, quod ad inuicem inimici erant, et facti sunt amici, ut Iesum perderent. Sic facinorosos homines par perpetrandi mali uoluntas coniunxit, quos alienauerat odium. Minus nocentes fuissent, si

lędi prohibuerat. Ille tamen contra tot beneficia, sicuti iam animo propositum habebat, incautum cum omnibus fere, qui in Masphat erant, Iudeis ac Babyloniis simul trucidauit urbeque potitus est. Quod bellum quoque hac pace plus habuit crudelitatis, si pax dici debeat, qua nihil aliud nisi nocendi quęsita est occasio? Nondum fama tam nefandi facinoris percrebuerat, et idem Ismahel inde digressus octoginta uiros de Sichem, Syilo

impostor ore pacem pręferebat, corde meditabatur carnificinam. Nihil nocere potuisset, si quicquam se interim nociturum ostendisset. Non difficulter cauetur periculum, si patet, neque inimicus, si minatur. Antiochus quoque Eupator, ut in Machabeorum libro traditum est, cum Syon arcem loci natura munitam ui expugnare non potuisset, dolo aggressus est. Obsessis pacem iurat, obsidionem soluit. Sed intra moenia receptus omnia funditus euerti

contumelias, probra, maledicta memores a Salomone sapientissimo pręceptum esse: Ne respondeas stulto iuxta stulticiam suam, ne efficiaris ei similis. Rixas et odiosas uerborum concertationes abiiciamus, quia alius quoque sapiens ait: Abstine te a lite, et minues peccata. Vbi autem zelus et contentio, ut Iacobus apostolus inquit, ibi inconstantia et omne opus prauum. Paulus etiam ad Titum scribens ait: Stultas et sine

litiges cum homine linguato, et non strues in ignem illius ligna . Profecto, qui pungentes altercationum aculeos non cauerit, pręceps agatur necesse est in perpetuam inquietudinem mentis pariter et corporis. Et hoc quoque Salomonis sententia astruemus: Vir sapiens, inquit, si cum stulto contenderit, siue irascatur siue irrideat, non inueniet requiem . Modis omnibus igitur enitamur, ut a uelitationibus ac iurgiis alieni

discitur nequaquam miscendos esse sermones cum iis, qui sibi uidentur sapientes et dedignati cum multis, quę uera sunt, sentire captiosis argumentorum sophismatibus peruertere fidelium simplicitatem moliuntur. Foeminarum quoque uti familiaritate quis tuto poterit, si earum aspectus atque conuersatio Sansonem fortissimum compulit ad necem, Dauid sanctissimum ad adulterii homicidiique crimen, Salomonem sapientissimum ad simulacrorum cultum? Ideo

ne balnea nos opprimant ruina, in quibus Cherintus lauat, ueritatis inimicus. Adeo non fidem solum, sed etiam uitam periclitari cum hereticis conuersantium existimauit. Polycarpus quoque, eius discipulus, Martioni heretico forte occurrens, cum ab eo, an se agnosceret, interrogaretur, respondisse dicitur: Agnosco, agnosco diaboli primogenitum. Itaque docet haud molliter cum huiuscemodi hominibus loquendum

lacerant famam aliorum. Antistes enim sapientię Salomon in Prouerbiis ait: Remoue a te os prauum, et detrahentis labia sint procul a te! Illi quoque nobis ualde declinandi sunt, quorum ad iram procliue ingenium quique leuissimis de causis excandescere ac ringi solent. Idem quippe Salomon: Noli, inquit, amicus esse homini iracundo neque ambules cum uiro

idolis? Et Dominus in Euangelio: In uiam gentium, inquit, ne abieritis . Eadem quidem ratione neque iis, qui heresi aliqua deprauati sunt, familiater utendum erit. Nam hoc quoque Paulus apostolus admonet et hortatur dicens: Subtrahatis uos ab omni fratre ambulante inordinate et non secundum, traditionem, quam acceperunt a nobis . Et ad Titum ait: Hereticum hominem post unam

dicens: Subtrahatis uos ab omni fratre ambulante inordinate et non secundum, traditionem, quam acceperunt a nobis . Et ad Titum ait: Hereticum hominem post unam et secundam correptionem deuita . Ioannes quoque apostolus: Siquis uenit ad uos, inquit, et hanc doctrinam non affert, nolite recipere eum in domum nec »Aue« ei dixeritis. Qui enim dicit illi »Aue«, communicat operibus eius malignis .

desertum, uidere? Hominem mollibus uestitum? Ecce, qui mollibus uestiuntur, in domibus regum sunt . Aspera utique uestis et cilicina continentioris uitę indicium est, mollis et delicate lasciuioris. Et ut habitacula quoque de moribus hominum nonnihil attestari cognoscas, desertum pręlatum est aulis regum. In his nanque uoluptatis mundanę mancipia uersari solent, in illo Christi serui. Apostolis in Euangelio iussum legimus,

habeant; non ut simplici tunica contenti sint, si frigoris intemperies non patitur, sed ne metu futurorum aliam induant, aliam reseruent. Superflui itaque amictus solicitudo reprimitur, non necessarii cura. In calciatu quoque sandaliis tantum usos constat, quę in Actorum libro alio nomine caligę appellantur. Quod sane calciamenti genus non operit pedem, sed sicut expositores dicunt, suffulcit. Igitur, ne calciarium saltem paulo cupidius

gloriantem, postquam cumulari diuitiis coeperit, uirtutibus decreuisse. Nemo diuitum nunc ęgrotos uerbo sanat, tunc autem seminudi pontifices etiam mortuos reuiuiscere fecerunt. Bartholomeum quoque apostolum collobio albo palioloque purpureo et sandaliis usum memorię proditum est. Sed hoc miraculi adiicitur, quod quinque et uiginti annos uestimenta eius nec sordes ullas nec uetustatem contraxerint

simplicique paliolo contentum, deinde his etiam carere pietas compulit; quippe seipsum despolians pauperes contexit. Nec erubuit nudus incedere, dum nuditatem miseratur alienam. Timotheo quoque in Aegypti solitudine degenti ea duntaxat corporis pars non fuisse nuda perhibetur, quam barba comaque nunquam tonsę contexerant. Et hunc Pafnutius inter bestias incedentem cum uidisset, syluestre magis quam humanum

semel in anno Paschę die totondisse, nunquam lauisse, quod superuacaneum esse diceret munditias in cilicio quęrere, neque tunicam alteram sumpsisse, nisi cum prior penitus discissa esset. Diuo quoque Hieronymo saccea tunica erat. Hanc Eusebius discipulus eo defuncto accepit honorique habuit tactu eius ualitudenarios curans et ad uitam mortuos reuocans. Cuius, quęso, regum auro gemmisque refulgens aut cocco

et linteamina, et acus, et specula, et syndones, et uittas, et theristra. Et erit pro suaui odore foetor, et pro zona funiculus, et pro crispanti crine caluitium, et pro fascia pectorali cilicium . Per alium quoque prophetam dicitur: Cum uestieris te coccino, cum errata fueris monili aureo, et pinxeris stibio oculos tuos, frustra componeris. Contempserunt te amatores tui, animam tuam quęrent . Et ut breuiter

quidem in synagoga disputare solitum, reliquis uero diebus artem scenofactoriam exercuisse. Et ipsemet in Epistola ad Corinthios ab Epheso scribens ait: Laboramus operantes manibus nostris . In Epistola quoque ab Athenis ad Thessalonicenses missa: Non inquieti — inquit — fuimus inter uos neque gratis panem manducauimus ab aliquo, sed in labore et fatigatione nocte et die operantes, ne quem uestrum

sed alia tamen laborandi causa erit, ne scilicet in multa, ut fit, rerum copia lasciuire illos et uoluptatibus diffluere ocium cogat. In desideriis enim est (ut Salomon ait) omnis ociosus. Ab Haymone quoque, Cantuariensi archidiacono, de Paulo traditum est, quod a gallicinio usque ad horam quintam operi manuum et inde usque ad horam uespertinam faciendis ad populum sermonibus uacare soli/ tus sit, residuum

illo errorem confitente subiunxit: »Scias igitur Mariam etiam Marthę ministerio indigere auxilloque iuuari.« Ob hoc quidem et Dorotheus in desertis Aegypti abbas, minima somno indulgens, noctis quoque partem operi manuum dabat. Tunc nempe sportulas contexere solitus, interdiu autem lapides conuehere et cęllas ędificare, quas ibi habitare uolentibus (ut modo de Archebio diximus) ultro offerebat.

Spiritus Sanctus habitabat, non fuit satis peregrinando prędicandoque fatigari et ubique sęuientibus persecutionis procellis iactari atque concuti, sed ad domandos corporis census aculeosque cupidinum retundendos uerberum quoque ictibus quati affligique oportuit, quis tutum se putabit et non proprii corporis imperio se subditum iri timebit, si in eo castigando non ęque solicitus fuerit? Thomas, Cantuariensis archiepiscopus, tunicam et

posset. Membra igitur tegminis asperitate contrite sibi subiicere studuit, nequando ipse illis subiectus appetitum illorum sequi cogeretur, non suum. Maglorius *corr. ex Maiorus quoque, in insula Britannię Sargia **cor. ex Sarina episcopus, qui episcopali dignitati solitudinis pręposuit humilitatem, spretis honoribus eremum penetrans, pręter incredibilem cibi potusque

ac uerberibus excutiendas et semper auxilium divinę miserationis implorandum. Neque enim ex nobis sufficimus, ut Apostolus inquit, sed omnis sufficientia nostra ex Deo est . Illud quoque macerandi corporis genus, quod a Bonifacio, Mysię Inferioris archiepiscopo, seruatum legimus non est silentio prętermittendum. Ferunt enim, cum ad illas gentes Christum euangelizaturus proficisceretur, equitantibus

aut dimitte omnia et uni Domino serui! Sic ille tandem carnis petulantiam domuit flagellis et libidinis incendium gelidas niues nudo amplexans pectore extinxit. In hoc uirtutis genere muliebris quoque sexus laude sua non est fraudandus. Elizabeth, Thuringię ducis coniux, regia progenies, cum incolumi sospiteque adhuc marito Christum induisset, in secretiori cubiculo cum ancillis conclusa, uti se flagellorum

uti se flagellorum ictibus onerarent, iubebat. Ita submitti sese et humilitate deiici didicit, experiendo, an patienter ferret uerbera ancillarum suarum tam clari generis foemina. Illa quoque Elizabeth, Deo dicata uirgo, quam in Sconaugiensi * corr. ex Comagiensi latentem monasterio fama uirtutum mundo prodidit, et ipsa statutis horis quotidie flagello se cędebat, ut carne

Sed ne pręcedentem materiam nimis cito reliquisse uideamur, adhuc de ipsa corporis castigatione, quod restat, loqui pergemus. Et primum quidem illam, quę ieiuniis constat, explicare aggrediemur, ut, qui uolent hac quoque in parte sanctorum uitam speculari, cibi potusque abstinentia rite seruata, ad illud tandem spiritale a Deo electum ieiunium, quod est uitiorum derelictio assumptioque uirtutum, facilius peruenire possint, ut scilicet

Sed si adulti sanctitudinem consyderauerimus, non erit mirum, quod tales ac tanti hominis etiam infantia mirabilis fuerit. Idem miraculum uel portentum potius de Sisinio, Thaunensi episcopo, refertur, scilicet ipsum quoque, cum editus lacte genitricis suę aleretur, quarta et sexta feria tantummodo semel tenelluli oris labella huberibus admouere consueuisse. Cum autem et hunc multa animi sanctitate pręstitisse manifestum sit, cur non

in illis prorsus nihil degustaret. Aliis uero diebus pane ordeaceo uictitabat. Vis nosse, quantum illi sic ieiunasse profuerit? Virginitatem perpetuo seruauit. Eadmundus, Cantuariensis archiepiscopus, ipse quoque uirginitatis coronam adeptus est: lasciuiam carnis domans ieiuniis. Feria sexta sicco pane tantum et aqua frigida semper est usus. Nunquam illi curę fuit, ut pasceret corpus, sed ut sustentaret. Propterea quidem cibauit

solitum legimus, ut plus aliquid faceret, quam quod pręceptum fuerat, et alimenti tenuitas obedientię cumulus esset, alias etiam abstemium fuisse et nunquam uel modico uino usum. De Antonio quoque, Aegyptio abbate, memorię proditum est, quod semel in die hora uespertina, panem cum sale comederit et aquam frigidam biberit, et cum perseuerantius ieiunaret, nunc bidui nunc tridui inediam passus sit; tum, quod eam

signo se munierit et ille euanuerit. Ex quibus facile apparet, quam magno emolumento nobis ieiunium sit, cum tantę molestię diabolo sit et ieiunantes tentari posse, superari non posse. Sansonis quoque, Dolensis archiepiscopi, ieiunia fuere modo biduo, modo triduo transacto, modo post hebdomadam cibum sumere, toto uero Quadragesimę tempore bis aut ad summum ter parcissimo uictu lassum et effoetum uiribus corpus

triduo transacto, modo post hebdomadam cibum sumere, toto uero Quadragesimę tempore bis aut ad summum ter parcissimo uictu lassum et effoetum uiribus corpus recreare. Seuerus abbas, natione Syrus, Domenico quoque die mane sacram communionem, uesperi panem unicum sumebat, altero cibo animam alens, altero corpus sustentans. Reliquis autem diebus cibo pariter ac potu uacuus perdurabat. Hoc idem et a Mederico apud Heduam, Gallię

satiatus est, tanto quidem huberius, quanto hic uixerat abstinentius. Sancto Liberali, cuius ossa Taruisii posita honorantur, uitę merito de cęlo concessum fuit (omne enim donum perfectum desursum est), uti Dominico quoque die percepta spiritali alimonia corporis et sanguinis Christi sine ullo alio cibo reliquum tempus perduraret. Itaque, quod ad animę salutem sumptum erat, illius uirtute etiam caro sustentabatur.

die percepta spiritali alimonia corporis et sanguinis Christi sine ullo alio cibo reliquum tempus perduraret. Itaque, quod ad animę salutem sumptum erat, illius uirtute etiam caro sustentabatur. Ioannes quoque abbas in Thebaidis eremo, quem sub rupe quadam manentem toto triennio nunquam sedisse diximus, ipsam sacrosanctam communionem Dominicis diebus a sacerdote sibi delatam sumens, nihil aliud gustabat. Hoc illi et

sed aqua frigida maceratę lentis, ita ut ei aliquando caligarent oculi, corpus scrabedine rigeret, et tunc oleum pro remedio in cibatu addidisse. Denique a sexagesimo tertio usque ad octogesimum ętatis suę annum, cum pane quoque abstineret, sorbitiunculis ex farina et holere comminuto sustentatum fuisse, donec reddito spiritu conuiuii cęlestis perpetua et ineffabili dulcedine, quam semper appetierat, satiari coepit.

ex farina et holere comminuto sustentatum fuisse, donec reddito spiritu conuiuii cęlestis perpetua et ineffabili dulcedine, quam semper appetierat, satiari coepit. De se quoque ipse Hieronymus ad Eustochium uirginem scribens loquitur ac dicit: Repugnantem spiritui carnem hebdomadarum inedia subiugabam. Non tacuit, quod olim in eremo secretus egerat, ut illam, quam docebat, suopte exemplo magis

et de pardiso eiecti sunt, Noe pudenda nudauit, Loth incestum commisit, Esau primogeniturę ius uendidit, populus Israheliticus in deserto periit, Heli sacerdotis filii hostili gladio cęsi sunt. Sodomę quoque euersio, ut ait Scriptura, superbia et saturitas panis fuit. Ideo Dominus in Euangelio: Attendite, inquit, uobis, ne forte grauentur corda uestra in crapula et ebrietate et curis huius uitę, et superueniat

coenas et immoderatas uini potationes, corpori ęque atque animo noxias, facilius contemnamus. Iam primi illi humani generis parentes Adam et Eua, quandiu in paradiso fuere, arborum fructibus aliti sunt. Eiecti quoque, non nisi pomis, holere, frugibus uescebantur et aquę frigidę potu. Carnium uero et uini usus ad Diluuii usque tempora dilates est, id est, post duo milia et ducentos quadraginta duos annos quam mundus conditus. Et, si

respondit — ut faciam uoluntatem Patris. Quod autem corpus suum et sanguinem sub specie panis et uini sumendum obtulit, sacramentum id cibi spiritalis est, quo animus pascitur, non corpus. Nam post resurrectionem quoque, ut ueritatem resuscitati corporis approbaret, cum Discipulis comedit, non carnem tamen nec quicquam aliud pręter panem, piscem, fauum. Eius pręcursor Ioannes Baptista Spiritu Sancto repletus, antequam natus,

frater Domini, appellatus cognomento Iustus, uinum et siceram non bibit, carnem nullam comedit, reliquę uitę sanctitate sic excelluit, ut multi suspicati sint propter necem eius Hierosolymam fuisse subuersam. Petro quoque, apostolorum principi, post ascensionem Domini panis cum oliuis, raro cum holusculis cibus fuit, ut moderati uictus exemplum foret iis, quibus abstinentię pręcepta dabat, iam piscator hominum factus, qui fuerat

contineret. Apollonius abbas panem, holus, herbas edere solebat, sed ita sane, ut ea uel sale condiret uel aceto maceraret, coctum gustauit nihil. Theonam * corr. ex Theonem quoque monachum cruda comesse accepimus nec in uescendo ignis opera unquam usum. Honophrius item abbas, cum sede incerta per solitudinem uagaretur, diu herbis tantum et fructibus sustentatus dicitur, demum pane et aqua

annos sedecim pomis coctoque abstinuit. Postea uero etiam panem sibi interdixit ac per biennium holere tantum et lentibus uixit. Hic duorum Machariorum discipulus fuit, quorum mores imitando adeptus est meritum. Sanctus quoque presbyter Hieronymus ad Eustochium uirginem scribens, quanto labore in eremo carnis tentationibus repugnauit, recenset atque inter multa: De cibis — inquit — et potu taceo, cum etiam languentes monachi aqua frigida

In aduentu Antonii integer allatus, Deo donante quantum utrique satis esset. Qui cum comedissent, ad fontem accedentes prono ore manibus concauis aquam hauriendo sitim expulerunt. Timotheus quoque anachoreta in deserto Aegypti poenitentiam agens palmę fructibus et aqua de fonte hausta sustentatus est. Dorotheo abbati in Aegypto uncię panis sex et holusculorum fasciculus et aquę congius refectio erat.

potuit, dissolui cupiens et esse cum Christo. Columbanus, in Gallia abbas, annis sexaginta herbis tantum ac radicibus sustentatus est. Fontem de petra Deum precatus eduxit, qui hodie quoque effluit hubertim et terram irrigat. Alcibiadi martyri apud Lugdunum panis, sal aqua uictus erat. Sed tandem in carcerem trusus, ne scandalo esset iis, qui secum erant, reliqua immunda fortasse credituris, cum adhuc

sitiret et arentis loci solum nullis rigaretur aquis, preces ad Deum fudit, uirga humum percussit atque inde fons emanauit, cuius potu refocillatus iam confidentius ad martyrium cucurrit. Basolus quoque, Rhemensis abbas in Gallię partibus dum montem solitarius incoleret nec aquam haberet, Deum precatus fontem de rupe manare fecit, qui etiamnum fluere dicitur. Beatus etiam Franciscus, dum rustici cuiusdam sitim in

an missis sine sacculo et pera et calciamentis aliquid defuisset, responderunt: Nihil! Quid enim deesse potest iis, quibus adest ille, per quem facta sunt omnia? Sed ne a proposito diuertisse uideamur, illud quoque hoc loco puto referendum, quod in monasterio Tabennensi, ubi Amon * corr. ex Amos abbas mille quingentis monachis pręfuit, legimus obseruatum. Fratres ad mensam congregati, pendentibus a fronte

uidualis castitas eodem gustu corrumpi non formidaret, cum hęc illa interior sit difficiliusque seruetur? Martha virgo, Christi hospita et Christi sponsa, post eius ad cęlos ascensum carnem nullam comedit, a lacticiniis quoque et uino abhorruit, quotidianum seruans ieiunium, donec rursum suauissima hospitis et domini sui pręsentia satiari sibi liceret, iam nunquam ab ipso recessurę. Magdalenam uero, sororem eius, in

pane panem accepisti uitę, pro leguminibus huberrimum perennis lętitiae fructum. His iam dictis exemplis operęprecium est etiam paucas e multis diui Hieronymi sententiolas apponere, ut illa sequi uolentes, pręceptis quoque tanti uiri instructi cautius incedant. Ad Lętam de institutione filię scribens: Ante annos robustę ętatis — inquit — periculosa est teneris et grauis abstinentia. Usque ad id tempus, si

Sed quia gloriam Dei non habet, et omnes pane et aqua uiuimus, quasi publicum et commune ieiunium putatur. Caue, ne hominum rumusculos aucuperis, ne offensam Dei populorum laude commutes! Virgines quoque Deo dicatas erudiens: Quando uos — inquit — ad refectionem hora debita adunauerit, in cibis uestris minime refulgeat coquorum industria. Non ciborum nobilitas appetitum moueat, sed fames. Non apponantur incitamenta

deuictis Syris regem eorum Benadab dimiserit illęsum, cum morte dignus esset. Et dicitur illi: Erit anima tua pro anima eius, et populus tuus pro populo eius. Ille quoque, qui eundem prophetam, ut sibi uulnus infligeret, ex Dei uoluntate imperantem ferire noluit, a leone laceratus inobedientię poenas dedit. Alter uero obediendo percutiens, seruatus est. Hinc apparet, quam grande nefas

sunt? In omnem terram exiuit sonus eorum, et in fines orbis terrę uerba eorum. Et cum uerberibus minisque agitarentur, ut tacerent, responderunt: Obedire oportet Deo magis quam hominibus. Ipse quoque Dominus, ut nobis obedientię suopte exemplo pręberet documentum, parentum obsequio subdi uoluit. Et erat — inquit Euangelista — subiectus illis et hoc quidem, cum iam sapientia et ętate et gratia:

Tantillum illis olei erat, et quidem in deserto, ubi is liquor neque mutuo sumi neque emi poterat. Concitus tamen ipse, non inopię, non loci rationem ducens, quod iubebatur, perfecit. Alias quoque saxum ingens, et quod multi simul mouere non ualerent, soli, ut aduolueret, abbas pręcepit. Tunc ille quidem toto conatu frustra nitens, uires experiri non cessauit, donec multo sudore madentem iam quiescere idem abbas

Itaque iterum tentata piscatione multisque in illo, quod sibi assignatum fuerat, flumine captis piscibus didicit mandati non rem solum, sed etiam uerba singula diligentius esse perpendenda. Venerii quoque monachi obedientia non est silentio inuoluenda, cum et ipsa plurimis documento esse possit. Hic solitarię uitę cupiditate ardens, inscio abbate discesserat tuguriolumque sibi posuerat in deserto. Cęterum a sancto

a Deo ordinatę sunt. Itaque, qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit. Qui autem resistunt, ipsi sibi damnationem acquirunt. Idem alibi: Obedite prępositis uestris et subiacete eis! Apostolorum quoque princeps Petrus: Adolescentes — inquit — subditi estote senioribus; omnes inuicem humilitatem insinuate, quid Dominus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Nequis pręterea

ulcisci uoluerat, continuo eundem pro instauranda manu supplex rogaret. Vsque adeo is, qui uera prędicere ausus fuerat, ipso etiam rege tunc maior fuit: lędi non potuit, lęsum sanauit. Micheas quoque propheta, cum de belli euentu, quod Achab et Iosaphat reges contra Syrię regem parabant consuleretur, nihil ad gratiam est locutus. Prędixit Israhelitici exercitus fugam et Achab regis necem, ipso audiente ac

cum e Philistinorum pagis predas ageret, uiros ac mulieres internitione tollens, ne res ad regem referri posset, ita illi uerba dabat, ut crederet ipsum mala Israhelitis inferre. Et hoc profecto dignum uenia mendacium, quo se quoque tueri et idolatras potius quam fideles offendere fas erat, dicente Domino: Disperdite nomina eorum de locis illis! Idem Absalone filio persequente, cum a Hierosolymis fugeret, negocium

qui inter Christi ascensionem et Euangelii uulgationem fluxere, ueniam hanc Iudeis ad fidem uenientibus datam, ut simul etiam legalia tenerent, si uellent; non autem ita et conuersis ex gentilitate, ne sibi circumcisionem quoque necessariam esse suspicarentur. Ne uero Lex ipsa cum idolatria pariter execrabilis uideretur, noluerunt utranque eodem tempore relinquendam iubere. Lex igitur paulatim ostendente se gratię plenitudine est euacuata.

in Dei seruitio pia circumuentione retinens, quos forte necessitas dilabi compulisset, multoque plus lucri largiendo faciebat quam detrimenti mentiendo. Et sapientis erat modico damno magnam utilitatem quęrere. Illius quoque abbatis laudatur mendacium, qui (ut Cassianus tradit) Simeoni monacho prospexit, ut in proposito uitę perfectioris perseueraret. Hic nuperrime ex Italię partibus ad Aegypti solitudinem se contulerat, nullius exercitii

ac mentiendi causę. Cętera uero mendaciorum genera perniciosa mortiferaque habentur. Sicuti fuit mendacium Gezi, pseudoprophetarum, Ananię et Saphirę, pontificum in Euangelio et phariseorum et his similium; simulatio quoque ac dolus Ioab in Abner et Amasam, Triphonis in Ionatham et in Antiochum, Ismahelis in Godoliam, Andronici in Oniam, Iudę in Dominum. De talibus dicitur: Simulatores et callidi prouocant iram Dei. His et

Disperdat Dominus uniuersa labia dolosa! Et iterum: Qui loquuntur pacem cum proximo suo, mala autem in cordibus eorum, da illis secundum opera eorum et secundum nequitiam adinuentionum ipsorum! In Exodo quoque pręcipit Dominus: Non suscipies uocem mendacii nec iunges manum tuam, ut pro impio dicas falsum testimonium! Et in Leuitico: Non mentiemini nec decipiat unusquisque proximum suum! In Deuteronomio:

Iccirco, quem ille perdere cogitauerat, amplexatus osculatusque est adeo tenere, ut fleret. Itaque magnum interdum odium magna frangit mansuetudo et ira alterius alterius humilitate coercetur. Ioseph quoque, mitissimi ingenii adolescens, in cisternam a fratribus deiicitur et externis in seruitutem uenditur. Et tamen eos, a quibus talia passus fuerat, benigne suscipit, large educat, non malum pro malo reddens, sed uincens in

corde, et inuenietis requiem animabus uestris; requiem in terra, requiem in cęlo dicente Propheta: Mansueti hęreditabunt terram, et delectabuntur in multitudine pacis . Apostoli quoque reliquique Discipuli, iugum suaue et onus leue Domini circumferentes, dum Euangelium predicarent, persecutorum immanitatem patiendo, non contendendo uicerunt. Flagellis cędebantur, et ibant a conspectu

sinu putauit quam si syluas fuga petiisset, pręsagio quodam lenitudinis pietatisque eius. Qui insequebantur, pepercere beluę ob reuerentiam uiri, non ausi eam lędere, quę sese fidei commiserat sancti. Marianus quoque, Bituricensis coenobii monachus, bubulci officio defungi non dedignatus, aprum ad se confugientem tutatus est. Canibus insequentibus imperauit, ne illum tangerent. Mira res! Canes obedierunt, aper discedere noluit et,

potuit: ab immundo spiritu oppressum miseratus incunctanter pristinę restituit sanitati. Idem igitur et tutelę fidem et patientię benignitatem seruauit, amicis inimicisque iuxta fauens. Egidius quoque abbas, ad ostia Rhodani solitarius manens et hominibus incognitus, cerua lac prębente (ut alibi diximus) uixit. Sed dum illa a uenaticis canibus agitaretur, prępeti fuga cęllam ipsius petiit et trepida ac solito

aliorum aucupium effugisset, ipse sua precatione sanatum dimiserit. Qui enim benigne alios accipit, facile, quod a Domino petit, impetrat. Scriptum quippe est: Mansuetis dabit gratiam. Francisci quoque lenitatem auicularum audacia mirabiliorem fecit. Ad prędicantem confluebant neque refugiebant manum eius, usque adeo obsequentes, ut non nisi, cum ipse iussisset, abirent, non nisi, cum ipse innuisset, garritum

promiserat: Dixi, custodiam uias meas, ut non delinquam in lingua mea. Quam igitur lętus, quam securus inde decedebat, quem nullius prope culpę conscium taciturnitas ipsa fecerat! Beonem quoque abbatem in Thebaidis deserto habitantem, in summo silentio uixisse accepimus, ita ut perquam rare loqueretur nec nisi quantum auditoris exigere uidebatur necessitas, taciturnitatem seruans et simul officio fungens

suam pręponere, cum Dominus dicat: Obedientiam uolo, et non sacrificium. Profecto, qui obedire negligit, subiici dedignatur; et qui subiici dedignatur, superbit; et qui superbit, nunquam proficiet. Igitur ipsum quoque oris silentium semper mentis humilitate niti debet, ut obseruatori suo prodesse possit. Quin autem ipsam taciturnitatem perutilem esse ambigit, si pręter iam dicta sanctorum exempla etiam apostolicis propheticisque

garrulorum damnans: Os lubricum — inquit — operator ruinas. Et: Vidisti hominem uelocem ad loquendum? Stulticia magis speranda est quam illius correctio. In Ecclesiaste quoque: Stultus uerba multiplicat. Et rursum in Prouerbiis: Mors et uita in manibus linguę. Postremo ipse ueritatis Magister et uitę Dominus in Euangelio ait: De omni uerbo ocioso, quod locuti fuerint

Mors et uita in manibus linguę. Postremo ipse ueritatis Magister et uitę Dominus in Euangelio ait: De omni uerbo ocioso, quod locuti fuerint homines, reddent rationem in die Iudicii. Ideo diuitem quoque in inferno positum, quoniam loquacitatis petulantia maxime deliquerat, linguę ardorem sentire magis fecit. Et ille linguam tantum refrigerari petiit, qui ardebat totus. Eadem hęc sanctę taciturnitatis moderandęque

bene facit, et qui non iungit, melius facit. Ex iis patet uirginitatem uiduitati, uiduitatem matrimonio pręferendam esse. Sed ne ueterum etiam testimonia idem asserentia nobis aliquis prorsus deesse putet, docebimus olim quoque non nisi castos ad Deum accedere et iratum placare debuisse. Populo Israbelitico Dominum de monte Synai loquentem audituro Moyses, immo per Moysen ipse Dominus pręcipit dicens: Estote parati in diem tertium,

iubentur calciamenta soluere, id est, curę coniugali obliuisci et coelibatus signa pręferre. Pręterea matrimonio copulatos, quoties coierint, aqua lauari Lex iubet et usque ad uesperum immundos esse denunciat. Mulier quoque cum masculum peperit, immunda est dies septem, cum foeminam, quatuordecim. Purificationis quoque dies hic sexagesimussextus, illic trigesimustertius pręscribitur nec ante puerperę ingredi sanctuarium licet, quam

Pręterea matrimonio copulatos, quoties coierint, aqua lauari Lex iubet et usque ad uesperum immundos esse denunciat. Mulier quoque cum masculum peperit, immunda est dies septem, cum foeminam, quatuordecim. Purificationis quoque dies hic sexagesimussextus, illic trigesimustertius pręscribitur nec ante puerperę ingredi sanctuarium licet, quam purificata fuerit. Ex quo apparet matrimonii operam absque aliqua honestatis labe munditieque

sponsa de thalamo suo. Continentiam indixit, ut precatio ieiuniumque et poenitentium gemitus puriora offerrentur, nec illa sufficere putauit sine hac castitatis obseruatione. His testimoniis congrua quoque exempla subdantur. Ioseph, forma insignis adolescens ab Aegyptia domina adamatus, cum consentire libidini impudenter se ingerentis nollet, uim inferre conantem, relicto, quo apprehensus fuit, palio, effugit. O fortem

neque Heliseum uxores habuisse aut liberos habuisse legimus, et a nemine ante Euangelium pręterquam ab iis mortuos ad uitam excitatos, ut miraculi raritas ac magnitudo seruatę castimonię testetur meritum. Hieremias quoque diuinum accipit mandatum, ne uxorem habere uelit neue prolem suscipere. Itaque, quod in matris utero sanctificatus fuisset, uirginitate probauit. Qua etiam meruit, ut urbe a Caldeis capta temploque direpto solus apud

matre Virgine illis apparuit pudicicięque corollis donatos dimisit. Cumque diu simul caste sancteque uixissent, religioni sese tradidere: alter abbas monachis, altera abbatissa pręfuit uirginibus. Iulianus postremo martyrii quoque palma glorificatus, sicut carnis lasciuiam pudicicia ita tormentorum uim patientia superauit. Amator quoque, Antisiodorensis episcopus, parentum suorum uoluntati cedens, inuitus puellam genere

alter abbas monachis, altera abbatissa pręfuit uirginibus. Iulianus postremo martyrii quoque palma glorificatus, sicut carnis lasciuiam pudicicia ita tormentorum uim patientia superauit. Amator quoque, Antisiodorensis episcopus, parentum suorum uoluntati cedens, inuitus puellam genere et forma insignem, cum in matrimonium accepisset, suadendo induxit, ut serum castitatem profiteretur. Suscepto utrinque uoto angelum

abbatisque officio functus est et miraculis nobilitatus. At si in carne seminasset, de carne et messuisset corruptionem. Seminauit autem in spiritu, et de spiritu messuit uitam ęternam. Eduardum quoque, Britannorum regem, cum Egica uxore uirginitatem custodisse memorię proditum est. Non tam illi urbes, populos, prouincias uicisse gloriosum foret, quam quod seipsum uicerit, nullum Venereę uoluptatis relinquens locum.

imaginem sui dormienti foeminę spectandam mittere potuit, cui tamen accessum ad habitaculum suum interdixit! Et si talis lapsum pertimuit, quis tutum putabit ingerere se obtutibus mulierum? Paulum quoque abbatem, qui solitudinem Panephiso oppido proximam incoluit, ne foeminam uideret, impense cauisse accepimus. Et cum aliquando cum abbate Archebio ad quendam senem pergeret, uidens a longe obuiam uenire mulierem, protinus

deprehenderis. Euigilans ille expauit tale experimentum et liquido intellexit tutius esse cum demoniis colluctari quam iuuenculę mulieris latere adherere, et ab igne offendi quam ab ea tangi. Arsenius abbas, uirorum quoque, nedum foeminarum declinare solitus consortia confabulationesque, ut expeditius diuinę contemplationi uacaret, cum quędam non obscuri generis matrona illum uidere cupiens, de improuiso ante hospitiolum suum ipsi

clamoribus abegit; Thomas Aquinas rapta de proximo foculo torre. O fida atque inuicta seruorum Christi pectora, quę dum pro pudicicię arce starent, nec occultis inimici insidiis nec aperto belle capi potuerunt. Apelles quoque monachus diabolum, sub mulieris forma se dolose illicientem, candenti ferro manu e fornace rapto (erat enim faber) perculit in faciem, et ille edito eiulatu, ut a multis audiret, fugiens euanuit. Apelli

carnis petulantia acrius, quam ferre posset, infestabatur, cęllam digito per humum ducto circumscribens, immundis spiritibus, ne signum illud transgrederentur, pręcepit. Et ille deinceps eiuscemodi molestia liber fuit. Nos quoque, si discipuli eius fuerimus, qui in digito Dei eiiciebat demonia, nunquam casti propositi locum deseremus. Medericus quoque, Heduensis abbas, et ipse malarum tentationum uictor ac uirgo, monachum quendam assiduis

ne signum illud transgrederentur, pręcepit. Et ille deinceps eiuscemodi molestia liber fuit. Nos quoque, si discipuli eius fuerimus, qui in digito Dei eiiciebat demonia, nunquam casti propositi locum deseremus. Medericus quoque, Heduensis abbas, et ipse malarum tentationum uictor ac uirgo, monachum quendam assiduis incestę cogitationis oppugnationibus tantum non superatum, tunica sua induens periculo liberauit, ita ut ille deinde omnis huiusce

tentari. Quin immo, Dei dono fretus pręesse monasterio foeminarum coepit. Interim tamen discipulos admonere non cessabat, ne se in eo prius emulari uellent quam pari miraculo insuperabiles facti fuissent. Helias quoque abbas, cum triginta annos natus coenobii uirginum curam suscepisset et carnis molestias ferre nequiret, ad desertum Scythi profugit. Deinde in quiete apparentibus angelis, cur Deo dicatas uirgines reliquisset,

Caput VIII / DE CASTITATE SERVANDA EXEMPLA FOEMINARVM Sed aliquanto longiore, quam oportuit, ductu protractus sermo iam admonet, ut foeminis quoque demus foemineę castitatis exempla, ne, si iis tantum, quę diximus, contenti erimus, ipsę dedignentur sequi sexum alienum. Iam primum Susannę in coniugio fides nuptis omnibus documento est, ut mori malint quam

sensit. Cum super acutas testas ardentesque prunas nuda uolutaretur, minus poenam doluit quam nuditatis ignominiam. Quod scelus nec terra ferens intremuit, urbs concussa est, muri ruina prętoris asseclas oppressit ac, ne ipsi quoque in uirginem impietas impune cederet, equorum suorum calcibus dentibusque petitus periit. Ipsa autem uirgo, cum omnes uicisset cruciatus, ultro optauit mori et esse cum Christo. Quo annuente lęta decessit. Merito ergo

uenit angelus ad exequias eius tumuloque insculpsit: mentem sanctam, spontaneam, Deo honorem et patrię liberationem, ne angelicis in morte careret laudibus, quę in uita castitatis puritate par angelis fuit. Lucia quoque Syracusana uirginitatem uita habuit chariorem. Iuueni, cui pacta fuerat, iungi noluit, ut iungeretur Christo, pro cuius amore martyrium constanter pertulit, cum illo uiuere recusauit. Igitur Paschasio consulari potentate

quoniam Deo uouerat castitatem. In Catharina uirgine uicti philosophi scientiam, patienter tolerata tormenta constantiam, rotarum fractio impiorumque percussio meritum testantur. Sed ne uirginalis quoque candoris ac puritatis deessent testimonia, de abscissę ceruicis uulnere lac, non sanguis effluxit. Exanime corpus angeli sepelierunt, monumentum oleo manat. Et, si tantus honos mortuę in terra, quanta beatitudo

pręferret, non potuit. Sed neque te hoc loco tacitus prętermittam, celeberrima Agnes uirgo. Pręfecti urbis filium nuptias tuas petentem despexisti, diuitias, quę illi affatim suppetebant, offerentem neglexisti, patrem quoque eius ut minantem, ita iniuria afficientem risisti. Ob quam constantiam Dominus, dum te impii expoliant, capillorum uestiuit incremento. Dum ad prostibulum trahunt, sua tutatus est luce. Infamem locum micantis fulgoris

Christianissimi, filia primum Tonberto, australium Giruiorum principi in coniugium tradita, cum eodem pari uoto uirginitatem seruauit. Deinde eo defuncto iterum a patre inuita desponsatur Ecgfrido regi. Sed cum ipso quoque in uirginitate annos duodecim uixit. Postea uero eius permissu religioni se consecrauit et securiorem quidem in monasterio, sed nunquam domi castiorem uitam duxit. Haud dubium, quin castitatis merito tanta gratia illam

integra extaret, cuidam ipsa uirgo in quiete apparens, minime mirandum esse dixit, si reliquo corpore fatiscente uterus incorruptus maneret, qui uirginitate sanctificatus esset et nulla libidinis labe inquinatus. Dunstano quoque episcopo de illa reuelatur celebrandam esse in terra, quę digna fuerit, ut in cęlo celebris esset inter sponsas Christi. O grande uirginalis pudicicię meritum, quo tanta comparatur felicitas, ut anima hominis

contradictionis uel iniquitatis truncare — peruersarum cogitationum initia recidere, ne, si moram fecerint, Crescant et tacitum uiuat sub pectore uulnus. Sed Gedeone quoque uita defuncto auersi sunt post gentilium ritum colentes Baalim et Astaroth. Et cum Philistinorum inuasionibus per sedecim annos attriti essent, poenitentiam quidem egerunt, sed non exaudiuit eos Dominus. At cum etiam

quia humiliantis se oratio nubes penetrat. De molari autem maxillę fluunt aquę cum inter orandum conscientię morsus ellicit lachrymas, quibus deinde parta beatitudo restinguit desyderii sitim. Sub Heli quoque sacerdote a Philistinis angustias cladesque passi, Samuelis admonitione atque hortatu ad poenitentiam inclinantur. Ipsoque pro eis deprecante hostiasque offerente fleuerunt ieiunaruntque palam confitentes, quod Baalim et

pristinę uirtutis meritum, quod peccando deperditum fuerat, instaurare? Peccaui — inquit Dauid — Domino , cum adulterio, homicidium iunxisset, et statim meretur audire: Dominus quoque transtulit peccatum tuum; non morieris. Magnum peccatum magna remissum est misericordia. Haud dubium, quin et magnus poenitentis dolor extiterit, qui tam repente uenia dignus fuit. Quomodo enim minante propheta

ęternę, dicente Domino: Nolo mortem morientis. Conuertimini, et uiuite! At cum gloriabundus Merodach, Babylonię regis, legatis gazam suam omnem ostentasset et ob id illam ad Babylonios quoque transportandam Esaia prophetante didicisset, delicti conscientia consternatus, non est ausus mulctam hanc auferri poscere, sed differri. Bonus — inquit — sermo Domini; sit tantum pax in diebus meis.

unius poenitentiam communis omnium calamitas, quoad ipse uixit, dilata est. Vixit autem posthac duodecim annos. Sed plerique sane peccatum suum doluerunt, Iosias uero et post illum Esdras etiam alienum. Nam hic quoque, cum intellexit, quod ipsi, qui secum a Babylone Hierosolymam remigrauerant, miscuissent semen sanctum cum exteris nationibus connubiorum copulatione, scidit palium et tunicam, uulsit capillos, barbam depilauit seditque

Iudeos inuadente tutatus est eos Dominus, quoniam inuocauerunt nomen ipsius et ieiunauerunt et sacerdotes induti sunt ciliciis cinereque capita conspersi et infantes prostrati ante faciem templi et altare opertum cilicio. Illa quoque, quę interfecit inimicum, uidua erat, quotidie ieiunabat, lumbos cilicio pręcinxerat, cinere caput perfuderat, in secreto domus suę cubiculo cum ancillis clausa morabatur. Et tunc prostrata clamauit ad Dominum, cum

ergo poenitentię afflictionibus atque angustiis conciliatur Deus, reprimitur diabolus, innocentię status reparatur, reparatus conseruatur, conseruatus demum sortem capit ęternitatis. Niniuitę quoque, cum urbem suam post dies quadraginta euertendam audissent, prędicauerunt ieiunium, uestiti sunt saccis, rex ipse surrexit de solio, abiecit regia ornamenta et saccum induit seditque in cinere ac iussit, ne homines,

Ecce abstuli iniquitatem tuam, et indui te mutatoriis. Quam ergo magna poenitentię uirtus! Diabolo os obstruit, ne accusare possit, et peccatorum sordes cum innocentię puritate commutat. Et, ut foeminis quoque aliquod Veteris Instrumenti demus exemplum, Maria, soror Aaron sacerdotis, et ipse etiam Aaron Moysi arroganter detraxerant. Sed alter statim commissum doluit et ueniam accepit, altera, quia paulo peruicacior fuit,

Sed Petrus apostolus noctu apparens Marcello presbytero, illud iuxta corpus suum sepeliri iussit, dignum esse asserens, ut, qui secum peccauerat, secum fleuerat, secum recumbens honoraretur. Iacobus quoque, natione Persa, sed professione Christianus, dum inter regis Persarum aulicos honori pręcipuo haberetur, ad exercendum idolorum cultum prolapsus est. Mox poenitens, grauiter animo angi coepit. Et cum palam se

eleuaret; peracto officio tacitus redibat. Sic faciendo, qui prius homicidiis infamis fuerat, factus est sanctitate clarus, et qui quondam rapinis terram infestauerat, regnum rapuit cęlorum. Bauonem* quoque in Gallia ex prędone monachum factum accepimus, et qui in syluis uiatores despoliare solitus fuerat, postea in monasterio cęlla inclusum uixisse, manus ac pedes uinculis ferreis onerasse, ordeaceum panem cinere mixtum

O optandas pedicas, per quas a uinculis expediri licuit peccatorum gratanterque exclamare: Dirupisti, Domine, uincula mea; tibi sacrificabo hostiam laudis. Arnulphus quoque, Lotharingię dynastes, Caroli Magni imperatoris auus, cum relicto dominatu Christo in solitudine seruiret, annulum suum in fluuium Mosellam iactauerat, tunc se pro delictis Deo satisfecisse crediturus, cum ille repertus

et trahitur thesaurus immortalitatis! Siquis autem miretur, quomodo aquatile animal uel claues illas uel annulum hunc deglutierit, cum eiusmodi cibis non uescatur, legat in Euangelio didrachmam quoque in ore piscis inuentam et utrunque diuino factum nutu nihil dubitet. Quippe alterum procuratum est, ut haberet Petrus, quo pro se et Domino tributum solueret, alterum, quo isti se solutos a peccatiis cognoscerent.

die tandem quinto de cęlo sibi a Domino dictum audisse: Tua opera, o Andrea, Nicolaum, quem amiseram, inueni. Quotus quisque est, qui sic suum lugeret delictum ut apostolus alienum? Basilii quoque Magni studio atque industria is, qui diabolo se mancipauerat, peracta poenitentia liber euasit. Coacti sunt maligni spiritus reddere chyrographum, quo ipsum sibi deuinctum tenuerant, cum poenitentem tenere nullo modo

dignus fuit, et pro quo oraret Antonius et cuius misereretur Deus. Nec tamen laudamus poenitentis factum, sed ex facto poenitentiam pensamus, cui, quod simplicite credidit, feliciter cessit. Pacomius quoque abbas, cum aliquem ex fratribus inimici supplantatione in nequitiam deiectum accepisset, conquiescere omnino non poterat, tandiu pro illo preces offerens Deo, donec ad poenitentiam conuersum esse certior fieret.

cum illis lugens ueniam orauit, donec iterum apparens angelus etiam illorum nomina conscriberet, quorum ante deleuerat. Illi itaque, quantum moeroris prius conceperant, tantum deinde lętati sunt, cum post poenitentiam se quoque conscriptos in cęlis ac in libro uitę repositos agnouissent. Et hoc sane, quod modo, dicemus, exemplum magnę erga poenitentem misericordię indicium est. Theophilus, presbyter in Cilicia ab officio archidiaconatus

eas identidem siccandas lineum linteolum de manibus nunquam dimisisse. Arsenium abbatem ob frequentes lachrymas fluxis ciliis, turgidulis ocellis suffusisque rubore genis fuisse ferunt. Vincentium quoque prędicatorem ad lachrymas promptissimum extitisse legimus, sed tunc pręcipue, cum salutarem hostiam offerret, corpori et sanguini Christi communicaturus. Francisco, Minorum patri, plorandi assiduitas hebetauerat

et mulierum turba cum lamentis illum et eiulatu sequebatur, ut scias, quia hi uere sequuntur Iesum, qui per poenitentiam affliguntur et peccatorum sordes hymbre lachrymarum eluere festinant. Cananea quoque mulier non mediocris poenitentię nobis exemplum reliquit. Nam et ipsa post Iesum clamauit, misericordiam eius implorauit, repulsa non recessit, despecta se submisit. Quamobrem filię, quę male a demonio uexabatur,

et agite poenitentiam ab omnibus iniquitatibus uestris, et non erit uobis in ruinam iniquitas. Et rursum: Impietas impii non nocebit ei, in quacunque die conuersus fuerit ab impietate sua. In Iohele quoque propheta legimus: Dicit Dominus: Conuertimini ad me in toto corde uestro, in ieiunio, et fletu, et planctu, et scindite corda uestra, et non uestimenta uestra, et conuertimini ad Dominum Deum uestrum, quia

nouum hominem, qui secundum Deum creatus est in iustitia et sanctitate ueritatis. Idem ignauia torpentem excitans ait: Surge, qui dormis, et exurge a mortuis, et illuminabit te Christus. Poenitentibus quoque, quorsum uiam suam dirigant, ostendens inquit: Deponentes omne pondus et circumstans nos peccatum, per patientiam curramus ad propositum uobis certamen, aspicientes in autorem fidei et consummatorem Iesum, qui

Quia uocaui et renuistis, extendi manum meam, et non fuit, qui aspiceret. Despexistis omne consilium meum et increpationes meas neglexistis. Ego quoque in interitu uestro ridebo et subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit, cum irruerit repentina calamitas et interitus quasi tempestas ingruerit, quando uenerit super uos tribulatio et angustia. In

in interitu uestro ridebo et subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit, cum irruerit repentina calamitas et interitus quasi tempestas ingruerit, quando uenerit super uos tribulatio et angustia. In Esaia quoque scriptum est: Puer centum annorum morietur, et peccator centum annorum maledictus erit. Et in Hieremia: Verterunt ad me tergum et non faciem, et in tempore afflictionis suę dicent: Surge et libera

non audierunt nec inclinauerunt aurem suam, sed abierunt unusquisque in prauitate cordis sui mali. Ecce ego inducam super eos mala, de quibus exire non poterunt. Et clamabunt ad me, et non exaudiam eos. In Osee quoque propheta dicitur: Non dabunt cogitationes suas, ut reuertantur ad Deum suum, quia Spiritus fornicationum, in medio eorum, et Dominum eorum non cognouerunt. Deinde infert et ait: Super eos effundam quasi

in rebus pessimis. Hi sunt terra illa petrosa, super qua uerbi Dei semen sparsum non habet, quo radicem agat illicoque arescit. Et cum pręceptis minime moueantur, miraculis quoque non adhibent fidem. Vnde in ipsos exclamat Dominus dicens: Vę tibi Corozain, vę tibi Bethsaida, quia, si in Tyro et Sydone factę fuissent uirtutes, quę factę sunt in uobis, olim in cilicio et cinere sedentes

Bethsaida, quia, si in Tyro et Sydone factę fuissent uirtutes, quę factę sunt in uobis, olim in cilicio et cinere sedentes poeniterent. Veruntamen Tyro et Sydoni remissius erit in Iudicio quam uobis. Hoc quoque mali habet peruersa mentis obstinatio, ut nec suis finibus contenta in dies ad deteriora prolabatur. Indę enim spiritus immundus exiens non inuenit requiem et dicit: Reuertar in domum meam, unde exiui . Et

Secundum autem duritiam tuam et impoenitens cor thesaurizas tibi iram in die irę et reuelationis iusti iudicii Dei, qui reddit unicuique secundum opera eius . Dominus quoque in Apocalypsi: Memor esto — inquit — unde excideris, et age poenitentiam, et prima opera fac. Sin autem, uenio tibi, et mouebo candelabrum tuum de loco suo, nisi poenitentiam egeris.

Nos ergo, quoties inquinamur, toties ad poenitentię nitrum recurramus, quando quidem etiam septuagies septies delinquenti uenia indulgetur. Sed et si cum hemorrhoissa peccatorum fluxu diutius contabuimus, cum illa quoque retro accedentes tangamus poenitentię ac fidei manu Domini fimbriam, et remedii uirtutem sentiemus. Quod si uel undecima hora patrifamilias operam locabimus, forsan ab eo non minus lucri, quam qui primo mane laborare

salutis. Quid ipse Dauid? Nonne statim post confessionem translatum a se adulterii simul et homicidii crimen agnouit? Peccaui — inquit — Domino . Et continuo responsum accepit a propheta: Dominus quoque transtulit * corr. ex aliquid peccatum tuum. Sed et rursum in Psalmis clamat: Iniquitatem meam ego cognosco, et peccatum meum

si iugiter consyderauerimus, quanto et quali Domino peccauimus, etiam post ueniam nunquam deerit nobis flendi materia, donec ille tandem benignitate lachrymas nostras penitus absterget, qua et peccatum remisit. Ezechias quoque (cuius poenitudo et innumeram hostium multitudinem strauit et longiora uitę spacia illi meruit impetrare) docet, quo moerore delicta meditanda confitendaque sint, dum ad ipsum, cui confitebatur, ait: Recogitabo

nostra, tunc remissa credamus et in cęlo. Porro iis delicta nostra confiteri nos oportere iam tum innuebat Saluator noster, cum leprosis mundatis, uti se sacerdotibus ostenderent, iniunxit. Soluendi quoque ius ad suos duntaxat uicarios, id est, ad eosdem sacerdotes pertinere iam tum significabat, cum eis, ut Lazarum institis et sudario ligatum soluerent et abire sinerent, mandauit, cumque asinam et pullum funiceis uinculis

Cęterum sapientia ac sanctitate pręditus Apollo abbas, iuuenem uultu demissum cernens, cum tristitię causam didicisset, blanditer consolatus est, docens non esse malum foeda cogitatione impugnari, sed uinci; nam se quoque idem sępe passum, Deo tamen adiuuante nunquam succubuisse. Deinde senem iam relicto, in quo ętatem egerat, tugurio uagum profugumque ad se aduocans, ut rediret, admonuit, et iam suam expertus imbecillitatem alienę

spectabat. Expedit igitur, etiam cum abest, cui confitendum sit, confitendi semper habere propositum. Pro inconfesso erit, qui, quanuis copiam confitendi non habeat, non habuerit uoluntatem. Illo quoque exemplo uis patuit confessionis, quod in Collationibus Cassiani proditum est de Serapione abbate. Hic iuuenculus adhuc sub Theona pręposito edacitatis morbo tentatus, post nonę refectionem paximacium furto sublatum

causa dum ad Effren eremitam missa mulier nihil profecisset, inde rediens Basilium iam diem suum obisse comperit fleuitque hubertim. Mox chartam illam super iacentis pectus deponens cum tandem sustulisset, id quoque in ea, quod residuum erat, abolitum deprehendit. Hinc nosse licet, quantum prosit confitenti bonum ac sanctum habere auditorem, cuius merita sibi ad ueniam facilius pleniusque assequendam suffragare possint.

soils, cum oritur, in oriente pariter et in occidente apparent. Nec tamen lux illa substantia solis est, cum in sacrificio altaris eadem substantia Christi sit, quę in cęlo est. Vnus quoque Christus in plurimis hostiis est nec minus in una quam in omnibus nec plus in omnibus quam in singulis, sicuti eadem uox et in ore sermocinantis et in omnium auscultantium auribus est: aures multę, uox una. Auris tamen

Christi est, sed substantia eius. Imago autem panis et uini est, quanuis ipse Christus, imago Dei, inuisibilis sit. Quotidie enim a nobis sumptus non consumitur. Sicut nec amor erga me tuus iccirco minuetur, si aliis quoque, quanuis multis, communicatus fuerit. Potest quidem omnibus impertiri et semper apud te integer permanere. Sicut etiam lucernę unius lumen non ob hoc minus fulgoris habebit, cum ab ea plurimę alię accensę fuerint.

magnitudo est, quam non loci spacio metimur, sed ui naturę. Ac ne forte ideo spacium illud, quo hostia circumscribitur, uacuum putes, sua specie plenum est: species in loco, substantia in natura est. E cęlo quoque ad altare, id est, ad terram usque delabendo moram non sustinet, sicut nec oculi nostri acies cęlum et sydera suspiciendo, cum hęc a nobis tam distent procul. Verum obtutus noster non ita perfecte absoluteque longinqua

sanctus rex de ueritate sacramenti ambigeret, sed ut ambigentibus ipse (cuius uerbis habebatur fides) uisa prędicaret. Eo attestante crediderunt, quibus ueritatem persuadere ratio nequiuerat. In beati quoque pontificis Gregorii uita legimus, cum corpus Dominicum cuidam foeminę sumendum offerret, quę panes ipsos, quos ille consecrabat, facere consueuerat, incredula renuebat accipere, quod diceret nequaquam esse illud corpus

et fugauit, ut, si foeminę uerbis non credimus, operibus Christi credamus. Marię etiam cognomento Decegnies eundem pueri figura uisum perhibent, dum sacerdos inter sacrificandum de more manus sustulisset. In quo hoc quoque mirum et ineffabile, quomodo eodem tempore in eodem corpore alii aliam effigiem uiderint, illa pueri, alii panis, illa, quod erat, alii, quod esse uidetur, et non esse creditur. Cur autem ita ei, nisi ad submouendum

putes, qui libabat, et rex erat et sacerdos et quidem talis, ut sacerdotium significaret Christi, cui per Prophetam dictum est: Tu es sacerdos in ęternum secundum ordinem Melchisedech. Agnus quoque filiis Israhel immolari iussus, cum de seruitute Pharaonis liberati sunt, pręnunciabat sacramentum istud, quo nos a seruitute diaboli liberamur uniti Deo. Si ad agnum respicis, absque macula est; si ad diei, qua

defecatę. Hęc est illa oblatio, de qua Dominus ipse per Malachiam gloriatur dicens: In omni loco sacrificatur et offertur nomini meo oblatio munda, quia magnum est nomen meum in gentibus. Hanc Zacharias quoque in spiritu cernens et admirans, bonum et pulchrum Dei appellat dicens: Quid bonum eius est et quid pulchrum eius nisi frumentum electorum et uinum germinans uirgines? Esto sane, bona etiam et pulchra pro

sacrificia. Nunquid tamen aliquod eorum uirgines germinare dictum sit? Vnde apparet non terrenum, sed cęlestem esse cibum, quo aliti homines angelicam uitam uiuere coepere profitentes castitatem. Etenim cibus quoque ipse caro est de Virgine sumpta Deoque ita unita, ut Deus et homo non duo sint, sed unus Christus. Christum ergo in altari sumimus; quo quid unquam dici aut cogitari potest prestantius, magnificentius, sublimius?

sacramenti homines mortales tantum ministros esse putemus, nonnunquam etiam ab excellentiore, hoc est, spiritali creatura ministratum hominibus est. Ferunt Onophrium in uasta Aegypti solitudine Deo seruientem, Dominico quoque die illud angelo deferente acceptauisse, cum sacerdotis copiam procul ab humano cultu degens habere non posset. Maglorio *corr. ex Maioro etiam, episcopo in Britannia,

porrexisse, prędicentem, quod propediem decessurus esset. Sed qui tali usus est ministerio tantoque donatus uiatico, ad uitę finem gratanter cucurrit, ut uitam, quę finem non habet, inchoaret. Marcus quoque Scriptor apud Aegyptios ita cognominatus, quoniam curę illi fuit anachoretarum Aegypti uitas describere, cum aliquando genibus prouolutus eucharistiam a sacerdote poposcisset, apparuit manus eam sibi porrigens. Nec

Non minori adimiratione dignum nec minus ad huius sacramenti spectans dignitatem illud fuit, quod in uita Faustini et Iouitę martyrum legimus. Hi nanque cum Secundum militem Mediolani conuersum baptizassent et communione quoque membrum Ecclesię facere uoluissent nec haberent panem, ex quo sacramentum conficerent, a columba alite rostro delatum accepere eique sumendum porrexerunt, sacrum esse minime dubitantes, qui sic afferebatur. Quoniam

(ut Euangelista ait) inde exibat et curabat omnes. Et, si ipsi solum tangendo curabantur, nos non curabimur sumendo? Sed qui primi sic sumpserunt, eos idem ille, quem sumebant, exterius lauit, ut ostenderet intimas quoque eorum sordes lauisse se et ipsos, sicut corpore, ita et animo puros nitidosque reddidisse. Quam in illo uirtutem nequaquam ignorauit, qui eum digito demonstrans dixit: Ecce Agnus Dei, ecce qui

quam ante petierant. Et Zacheus quidem, cum ipsum Dominum suo suscepisset hospitio, reddit quadruplum pro eo, quod ante fraude interuerterat atque dolo. Et in pauperes sua incipit effundere, qui rapuerat aliena. Pręstat quoque contra illicitas animi cupiditates resistendi robur, ut seipso fortior sit, qui cęlestis cibi pabulo fuerit saginatus. Quemadmodum enim illi, qui in mari fluctibus agitabantur, cum Iesum undas pedibus conculcantem in

Hoc sane poenitudo (de qua superius locuti sumus) uitęque correctio efficiet. Nos interea istud ipsum, quod postremo de utilitate sacrę communionis disseruimus, diuinarum nixi testimonio Scripturarum idoneis quoque sanctorum exemplis more nostro confirmemus. In Actis Apostolorum legitur de illis, qui primi ipsis euangelizantibus credidere: Erant autem perseuerantes in doctrina apostolorum et

qui credebant, erant pariter et habebant omnia communia. Ad tantam perfectionem quid, quęso, illos adduxerat nisi fides Christi et frequens Christi communicatio? Quę postquam a posteris desita est frequentari, uitę quoque integritas languere coepit. Panis enim, qui quotidianus fuerat, factus est annuus. Cassio, Narniensi episcopo (ut in Dialogo Gregorius testatur) quotidie hoc sacrificium Deo offerenti presbyter eius retulit, dicens

in cęlum, cum se de terris transferri postulasset. Quem enim sumendo assidue, cernebat per speculum et in ęnigmate, ipsum iam facie ad faciem uidere concupiuit. Bauon *corr. ex Banon quoque, Gandauensis coenobii clericus (multa licet uitę sanctitate pręditus fuisset) cum ęgrotaret, noluit sine tam salutari uiatico decedere statimque uocari, qui illud sibi afferret, presbyterum iussit. Is uero, qui missus

fuisse, qua sacrificium fuerat oblatum. Et Deo gratias egit, quia hic ille panis esset, de quo per Hieremiam dicitur: Inebriaui animam lassam, et omnem animam esurientem saturaui. Foeminarum quoque sanctarum hac in re curam studiumque indicabimus, ut ex eo simul et utilitatem monstremus. Maria Magdalena uitam agens in deserto cęlestium spirituum societate fruebatur, et tamen, cum sibi uitę finem imminere

unctum tandem ritu piissimi Iospeh syndone conscientię nostrę pura mundaque inuoluamus. Et cum sic inuolutum in monumento pectoris nostri nouo reposuerimus, passionis eius poenas mente recolentes, ad resurrectionis quoque eius gloriam nos peruenturos speremus, uisuri quidem illum, non iam sub diuersarum specierum uelamento, sed facie ad faciem, in eandem imaginem (ut Apostolus inquit) transformandi, a claritate in

Et profecto de iis, quę latent, qui iudicat, etiamsi euenerit, ut uerum iudicet, mentitur, dum se scire affirmat, quod nescit. Qui Susannam accusauerant, falsitatis conuicti lapidibus obruti sunt, ipsa post mortis quoque sententiam absoluta. Quisquis igitur insontem sceleris alicuius insimulauerit, ab ipso Iudice, quem nihil omnino latere potest, tantidem condemnabitur, quanti damnari accusatus debuit, si deliquisset. Vnde mendacem

aliquem, quicquid illud peccati et facinoris fuerit, sed in ore duorum aut trium testium stabit omne uerbum. Contra Dei ergo legem agit, qui contra aliquem unius tantum uerbi fidem adhibet. Sed manifestum quoque aliorum opus, quod ita bono ut malo animo agi potest, qualiter accipiendum sit, sequenti exemplo satis patebit. Diuisa Promissionis terra uictisque hostibus Iosue duce et iam militię missione accepta tribus Ruben et

Quos quidem honore prosequi debuerat, si Dauid erga se animum, ita ut erat, pensasset. Peruersa igitur de amico suspicione in suam abreptus perniciem pro barbis rasis capitis diadema amisit, pro succisis uestibus regnum. Hinc quoque patet, quantę stulticię sit eius amorem despicere, cuius odio pares esse non possumus. Peruersum autem iudicium et in Michol, uxore Dauid, diuina ultione punitum est. Cum enim regem ephod

mendacem prophetam iudicauerant, sibi magis quam illi credentes, in interitus sui foueam corruerunt. Quod nos defugientes, fidelium ac prouidorum consultorum monitis discamus acquiescere, non ea temera diiudicare. Salomonis quoque sententia est: Audi consilium et suscipe disciplinam, ut sis sapiens in nouissimis tuis! Nunc Euangelicę institutionis exempla, quę ad propositum quicquam spectare

Propterea merito sane de illis dicitur: Erubescant impii et deducantur in infernum; muta fiant labia dolosa, quę loquuntur aduersus iustum impietatem, in superbia et abusione! Simonem quoque phariseum Saluator, apud quem discubuerat, falsę ęstimationis conuincit. Putauerat ille non esse prophetam, qui se a peccatrice muliere tangi permitteret. At misericors Dominus hospitem suum ab errore uolens reuocare

est in me. Quid ei molestus es? A telemosina etiam bona est, bona utique. Sed qui bonum alterius boni comparatione malum appellat, tam falsus atque peruersus est, ut ne illud quidem, quod approbat, satis amet. Scribę quoque et pharisei se legis diuinę zelatores ostendunt et sabbatum obseruant. Christi quidem miraculis eo potissimum die fieri solitis inuidentes, non Deo gratum facientes, cum nullum omnino tempus sit, quo benefacere non

maluerunt, dum consyderant ne se quidem sine peccato esse. Nec tamen ideo delinquentibus ignoscendum est, ne coquatur hędus in lacte matris suę. Sed ipsi, qui pręsunt, ita seueritatem in puniendo exerceant, ut semper se quoque infirmos esse meminerint. Eiusdem loci presbyter Pastor monacho, qui se de coenobio discessurum dixerat, quod se cum fratre manere, de quo male audisset, pigeret: »Ne facile malum

Quis autem esset; non indicauit. Itaque ne sic quidem conquieuit aduersum episcopum concitata plebis indignatio magicęque arti deputantes, quod uirtute fiebat diuina, in illum inclementius fremebant. Ipse uero, ut se altero quoque signo, quando unum non erat satis, innocentem probaret, prunas in sinum congestas per urbem tulit dicens, quod, sicut uestimentum suum non urebatur, ita se a libidinis flagitio alienum esse. Illi tamen prorsus increduli,

eiicitur. Interim rerum inscius Syluanus, ubi mane tandem percepit se uulgo diffamari et pro scelere, quod ne cogitauerat quidem, iam ad uindictam expeti, furori cedere satius ducens, propere Bethlehem se contulit. Sed cum ibi quoque uitę suę insidiarentur, quidam ipsum ferire uolentes, uersis mucronibus ipsi sibi mortem consciuere. Post hęc cum ad tumulum diui Hieronymi mulier demoniaca curationis gratia adducta est plurimique eo simul

nos esse decet, nequid male de sanctis uiris, etiam cum in crimine deprehensos esse credimus, nimis cito affirmemus. Idem quippe callidissimus hic ueteranęque malicię ueneno imbutus serpens beatum quoque Fortunatum, Tudertinę urbis episcopum, infamię probro lacessiuit. Per ipsum nanque ab homine expulsus peregrini formam assumpsit et cum clamore incedens passim queri coepit, quod Fortunatus episcopus (qui ab omnibus

ferantur. Effren eremita columnam ignis ad cęlum usque porrectam uiderat audieratque talem esse Magnum Basilium episcopum. Et hac uisione illectus Cęsaream uenerat, ut tantę ęstimationis hominem oculis quoque consyderaret. Sed cum solenni Epiphanię die pontificali pompa in magno clericorum coetu fulgentem conspexisset, ipsum elatę superbię columnam esse censuit, non ignitę charitatis. Postquam uero ab illo accitus

ergo se et peccatum confitens ueniam petiit atque ita iam deinde, ut erat, de ipso deffinire coepit: quanto scilicet exteriori apparatu elatior uideretur, tanto interius humiliorem esse. Alium quoque eremi cultorem in Basilio deceptum tradunt. Qui cum festo quodam die in ecclesia multo compositum ornatu atque in loco editiore sedentem cerneret, non hoc (ut quidem debebat) episcopali dignitati imputauit, sed cuidam

pręter abbatissam attentasset. Tantam in iudicando temeritatem abbatissa nequaquam impunitam dimisisset, nisi Euphrasia de se obloquenti protinus ueniam suis precibus exorasset. Qua sane erga emulam benignitate ostendit, quam quoque syncero in Deum animo ieiunaret. Tanto tamen Germana male iudicans discessit confusior, quanto Euphrasia male audiens patientior. Et profecto inexpiabilis poenę inuidię crimen est ob hoc virtutem aliquam in aliquo

Caput II / DE PATIENTIA INIVRIAE Cum igitur ratio constet, nostris iudiciis neminem lędi debere, quo ab eis facilius abstinere possimus, lęsi quoque pati potius offensas quam uindicare discamus. Nihil est enim, quod ita animi tranquillitatem conciliet atque conseruet ut omnium aduersitatum, quę accidere nobis possunt, toleratio stabilis et firma. Et proprium quidem

ut supersint, quibus ipse pręsit, iam Dominum audierat pollicentem sibi: Faciam te in gentem magnam. Sed maius existimauit pro malo reddere bonum quam pręsidere plurimis. Saulis quoque regis illa patientia commendatur, qua rex factus, cum a quibusdam suorum contemptui haberetur, nosse dissimulauit. Deinde uictis Ammonitis, cum triumphans rediret, milites, qui eam contumeliam armis ulcisci moliebantur,

Deum dixit. Post hęc enim ab inimicorum suorum molestiis liberatus gratias egit dicens: Accinxisti me fortitudine ad pręlium, incuruasti resistentes mihi subtus me. Iob quoque confitentem audimus ab omni prorsus uindictę appetitione semper se fuisse alienum. Ait enim: Si gauisus sum ad ruinam eius, qui me oderat, et exultaui, quod inuenisset eum malum; non enim dedi ad peccandum

Vnde et Christophorum martyrem, cum a pręfecto Sami colaphum accepisset, dixisse ferunt: Repercussissem te, si Christianus non essem. Proprium ergo Christiani esse existimauit pati nec uindicare iniuriam. Gregorium quoque pontificem ne summa quidem dignitas ad iniurię impatientiam compulit. Mauricio augusto filiisque eius se persequentibus dicitur scripsisse: Quoniam ego peccator sum, uos tanto magis, ut opinor, Deum uobis conciliatis,

ipsum, qui percussus fuerat, tanta patientia usum, ut non mutiret, non tristitiam fronte pręferret, non uultum demitteret, non colorem saltem mutaret. Omnes tantam adolescentis constantiam admirati, tandem didicerunt abbatem quoque patientię illius conscium id ex industria, non ex culpę castigatione egisse, ut scilicet ipsa patientię uirtus cęteris, quibus adhuc incognita erat, exemplo foret. O inuicti animi iuuenem! Percussus in maxilla ita

animi iuuenem! Percussus in maxilla ita stetit, ut prębere uideretur et alteram ac dicere: Posui faciem meam ut petram durissimam, et scio, quoniam non confundar. Idem Cassianus Pafnutii quoque presbyteri, impubis adhuc, patientiam commemorat dicens: Quod cum inter fratres Scythioticę solitudinis persancte uersaretur, quidam inuidię stimulis agitatus excogitauit, quemadmodum illum delicti insimularet. Et

nequaquam meruisset, si illum, quem languentem misericorditer acceperat, ingratum impatienter repulisset. Iunxit patientiam pietati, et duplum adeptus est felicitatis pręmium. Alexius quoque, patritius Romanus, sicuti uoluntarię paupertatis perpetuus obseruator ita ad tolerandas iniurias patientię extitit assiduus cultor. Mendicus, ut Christum lucraretur, sponte factus, cum in Syria diu de elemosinis

in paterna domo pro inope susceptus non se prodidit neque de aliquo conquestus est. Rideri, uerberari, foeda colluuione perfundi a mancipiis patienter sustinuit, ut Christum suum, cuius paupertatem secutus fuerat, tolerantię quoque humilitate exprimeret. Quis autem esset qualiterque uixisset, diuinitus tandem reuelatum est, tunc scilicet, cum e uita discederet, ne tantę patientię exemplum ignorata generis claritate in obscuro foret. Neque enim

ut, si fieri posset, sua morte illorum, qui consumpti fuerant, uitam redempturus uideretur. Itaque semper flebat, fletu ipso ostendens ne mentionem quidem uindictę esse faciendam. Nos ergo, cum lęsi fuerimus, linguam quoque a maledicto coerceamus, quando uox paulo acerbior aduersum iniurię autores emissa hinc Dei seruo tantę inquietudini tantoque angori fuit. Ob hoc sane Paulus cognomento Simplex

gloriatur, in aduersis gaudet, in omnibus Deo gratias agit et illi soli penitus inherens, offensas non sentit improborum. Idem autor Mutii abbatis patientiam scriptis commendans ait: Cum suscepto religionis uoto filium quoque paruulum secum ad coenobium adduxisset, de industria puer male a fratribus accipiebatur, coram patre subinde cęsus ac sępe per capillos tractus, ob hoc solum, ut patris in eo constantię periculum facerent. Ille ergo

ut patris in eo constantię periculum facerent. Ille ergo neque fratrum uerberatione neque unici filii iugibus pene lachrymis moueri poterat, ut uultu saltem tristitiam pręferret. Quin potius gaudebat eum quoque, quem genuerat, quotidianis castigationibus ad patientiam erudiri. Itaque nunquam, cur sic dure attereretur, quęsiuit, nunquam ad flentem respexit. Nesciebat se eius patrem, quem dedicauerat Deo. Ad hęc etiam, ut alibi

tolerationis, deinde obedientię uirtutem senior coenobii ipsum cunctis pręponens sibi successorem reliquit pręposuitque omnibus, qui omnium patientissimus obsequentissimusque fuerat habitus. Prosequamur modo infirmioris quoque sexus in perferendis iniuriis ęquanimitatem. Sarra, Raguelis filia, ab ancillis probro petita, quod interfectrix esset uirorum, non ad uindicandam ignominiam animum applicuit, sed ad Deum preces

mitis modestique animi constantiam non dereliquit. Euphrasia uirgo (cuius sępe mentionem fecimus) coram illa, a qua contumeliam indigne acceperat, ad genua procidens, ueluti quę offendisset, ueniam petiit. Abbatisę quoque in illam animaduertere uolenti, ut missam faceret, supplicauit, nihil ei mali referre cupiens, a qua passa iniuriam fuerat, ut patientię remunerationem a Deo sperare posset. Et Paula Gracchorum stirpe nobilis, sed

esset, queri deinde coepit non ex animi sui sententia uiduam sibi datam. Ea igitur restituta deterrimam omnium accepit. Et dum illi benigne humaniterque deseruiret, nihil ab ea nisi contumelias maledictaque referebat, uerbera quoque interdum excipiens, nequid ad exercendam animi tolerationem deesset. Inde lęta gratias egit Athanasio, quod eam tandem sibi delegisset contubernalem, cui pro malo bonum, pro iniuria beneficium reddere assuesceret. Nam

illa alienam adoptauit, quę cum tali manens se perditum iri non timeret, qualem ista, ut huberiorem beatitudinem promereri posset, elegit? Pręter hęc iam dicta exempla operęprecium est pręceptorum quoque idem iubentium meminisse, ut, quod recte ac sapienter factum credimus, auidius imitemur. Scriptum in Leuitico est: Non quęras ultionem nec memor eris iniurię ciuium tuorum. Et in Prouerbiis: Qui

rixas; qui patiens est, mitigat suscitatas. Melior est patiens uiro forti, et qui dominatur animo suo, expugnatore urbium. Ne dicas: Reddam malum pro malo. Expecta Dominum, et liberabit te. In Ecclesiaste quoque dicitur: Cunctis sermonibus, qui dicuntur, ne accomodes cor tuum, ne forte audias seruum tuum maledicentem tibi. Scit enim conscientia tua, quia et tu crebro maledixisti aliis. Et in Ecclesiastico:

diligentibus legem tuam, et non est illis scandalum. Ac se demum talem ostendens: Cum iis — inquit — qui oderunt pacem, eram pacificus; cum loquebar illis, impugnabant me gratis. In Euangelio quoque clamat Dominus: Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram. Beati pacifici, quoniam filii Dei uocabuntur. Beati, qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam ipsorum est regnum cęlorum. Beati

uobis necessaria est, ut uoluntatem Dei facientes reportetis promissionem. Sic ipsum et in Actis legimus docentem: Quoniam per multas tribulationes oportet nos intrare in regnum Dei. Proinde Petrus quoque improborum in nos maliciam non tribulationem, sed gratiam appellat dicens: Hęc est enim gratia, si propter Dei conscientiam sustinet quis tristitias patiens iniuste. Quę enim est gratia, si peccantes et

populus ipse ob delicta ductus est in captiuitatem. Non sensit damnum, qui eo se dignum confessus animum statim ad sustinendum parauit. Qui uero sępe aduersa passi uitam corrigere neglexerant, amissis tandem omnibus iugum quoque tulere seruitutis. Et qui leuiora male tolerauerant, grauiora ferre compulsi sunt. Sic in Euangelio Geraseni illi porcorum damnum pluris facientes quam beneficium, quo homines, et quidem ciues ipsorum a demonum

bonorum dare pauperibus et iis, quibus imposuerat, reddere quadruplum tardauit, quia multo plus lucri se in uno Iesu facturos confidebant quam in omnium quęstu, quę ubique sunt diuitiarum atque opum. Quod si a posteris quoque nisi in paupertate Christo fideliter seruiri non potuit, cur nos dolebimus aliquo rei familiaris detrimento, ob quod ad Dei cultum efficimur aptiores? Ad quem quisquis conuertitur, fragilium bonorum amissionibus non

angebatur, sed furantis peccato, quippe qui illi sic deprehenso nihil denegaturum, quod poposcisset, dixit et iam poenas pro delicto soluenti, dum per pedes penderet, incunctanter succurrit. Isaac quoque, apud Spoletanam urbem solitarius, per spiritum pręsciens fures ad hortum suum uenturos, sarcula et rastros ibi apposuit. Atque illi, cum noctu hortum ingressi fuissent, instrumentis protinus arreptis

nummos quinque dari iussit, gaudens utique, non quia equum recepisset, sed quod equi raptorem ad poenitentiam conuersum cernebat et iam ab eo Deum timeri, qui prius contemnere consuesset. Diuus quoque Hieronymus illos, qui asellum monasterii furtim abduxerant et inuiti rursum restituerant, cum ueniam rogatum aduenissent, dimissa offensa conuiuio excepit et admonitos, ut suis rebus contenti aliena non appeterent, multa

abbatis, fuit. Qui ursum ad rapiendas oues uentitantem, cum in laqueos, quos monachi tetenderant, incidisset, miseratus exoluit ac dimisit, tantum iubens, ne ultra sibi suisque damno esset. Si ergo sanctissimi uiri bestiis quoque, a quibus rerum suarum deductionem factam nouerant, ignoscendum duxerunt, quomodo nos non ignoscemus hominibus? Eustachius Romanus aduersis casibus in uita multum conflictatus et semper superior, ita ut non immerito

iam absorptas. Quam ergo melius agitur cum iis, qui identidem seculi huius premuntur angustiis, ut illic felicitatem quęrant, ubi casus timeri non possit! Quanto igitur felicior- ut foeminarum quoque in calamitate patientiam explicemus- Othilia uirgo! Hęc apud Bauariam cęca nata fuerat; paternas deinde uix effugerat manus, qui eo processerat insanię, ut propter ipsum corporis uitium ei necem intentaret. Illa uero

computari. Elizabeth uidua, regia stirpe et Thuringię principis coniugio nobilis, defuncto uiro propinquis eius tetrarchiam occupantibus, cum paruulis liberis eiecta, inops, egens, uaga, erumnis omnibus obruta, ab iis quoque, in quos olim beneficia contulerat, contempta, ita omnia constanti animo sustinuit, ut ad patrem regem in Pannoniam, cum accersiretur, redire nollet, ne patientiam et humilitatem, quam in miseriis inuenerat, inter

ut ad patrem regem in Pannoniam, cum accersiretur, redire nollet, ne patientiam et humilitatem, quam in miseriis inuenerat, inter regales delicias amitteret, unamquanque animi uirtutem thesauris omnibus habens chariorem. Nos quoque talibus instructi exemplis iacturam omnem pręsentium bonorum fortiter constanterque feramus, ut huiusce perlationis merito ad illa tandem uera et ęterna bona possimus peruenire.

prophetię spiritu repletus uidere mente coeperat, quę oculis perspici nequeunt, futurorum arcana. Illumque dominum constituit fratrum suorum, cuius propaginem in Christo claudendam cognouit. Iacob quoque, cum et ipse corpore ęgroto uisuque per ętatem caligante nihil ferme cerneret, uidit tamen, quem ex duobus filiis filii sui Ioseph alteri pręferret. Vtrique enim benedicturus cancellatis brachiis dexteram capiti eius

acumini nihil officere. Neque enim, qui mundis oculis, sed qui mundo corde sunt, Deum uidebunt. Sansoni fortitudinem non minuit cęcitas multoque plures hostium occidit errutis oculis quam ante integris occiderat. Tu quoque, quem corporis uisus destituit, mentis fortitudinem excita, bono animo esto; iam securior irruentes in te uitiorum cuneos excipies clausis obturatisque fenestris, per quas mors ingredi ad animam solet.

inter ęgrotantem et sanatum. Dum langueret, expers delicti fuit. Mox, ut conualuit, iactantię crimen incurrit ostentans alienis diuitias suas, quas ęger contempserat. Nec leuis culpa fuit, ob quam illas ad alienos quoque transferendas audiuit. Nobis ergo, si meminerimus, quanto ad peccandum propensiores existant, qui corpore sano sunt, minus molesta erit infirmitas. Orandum autem esse pro infirmo et Dominus docuit, suspiciens in

suam reuerti maluit quam ad ea, quę ante cęcitatem forte se commisisse recolebat. Contempsit oculos, ut innocentius uiueret, et innocentius uicturum obducti denuo oculi fidem fecere. Petrus quoque, abbas Clareuallensis, quadam graui ualitudine uexatus, oculum amisit et se gaudere dixit, quod e duobus inimicis alterius molestia iam liber esset. Argumento est magis etiam gaudendum illis, qui utroque orbantur. Et cur

Columbę igitur puritate interius totus nituit, qui oculis tantum exterius orbus fuit. De Didymo Alexandrino testatur Hieronymus, qui eius auditor fuit, quod a parua ętate oculis captus et ob id elementorum quoque ignarus tantum miraculum sui omnibus prębuit, ut dialecticam et geometriam (quę uel maxime uisu indiget) usque ad perfectum didicerit. Addit etiam plurima opera ab eo nobilia scripta: Commentarios in Psalmos omnes,

et eo plus menti eorum datum quo oculis minus. Conceptus enim et imaginatio et ipsa rerum reminiscentia totam se penitus ad animam colligit firmiterque inheret, dum foras per uaria uisus obiecta nequit euagari. Ita fit, ut hac quoque de causa cęcitas nobis tolerabilior esse debeat, si acciderit. Reliquarum quoque infirmitatum fortia perquiramus exempla. Gregorio pontifici, quod pro Traiano, infideli imperatore, Deum deprecari

se penitus ad animam colligit firmiterque inheret, dum foras per uaria uisus obiecta nequit euagari. Ita fit, ut hac quoque de causa cęcitas nobis tolerabilior esse debeat, si acciderit. Reliquarum quoque infirmitatum fortia perquiramus exempla. Gregorio pontifici, quod pro Traiano, infideli imperatore, Deum deprecari ausus esset, poenę nomine hanc optionem datam perhibent, ut siue, quandiu uiueret, magnis assidue

corporis sui, sed animę curam haberent ueniamque a Domino sibi exorarent peccatorum, quę, dum sanus esset, se commisisse aiebat. Ita, quod peccator foret, plurimum angebatur, quod ęger, nihil. Paulus quoque, solitudinis quondam, quę Panephisi, Aegypti oppido, adiacet, cultor, resolutis (ut Cassianus tradit) paralysi membris in lectulo decumbens, cęteris, qui ęgrotabant, sanitati erat. Oleo enim, cui ipse benedictionem

uero febre correptus, mox, ut conualuit, ultro ad monasterium properauit et religioni se addixit multaque uitę sanctitudine pollere coepit. Breui presbyter factus atque ad Cantuariensem Ecciesiam regendam accitus, pontificia quoque dignitate effulsit, multis denique miraculorum signis nobilitatus fuit. Itaque tantum illi aliquando ęgrotasse profuit, quantum, si semper sanus perseueraret, fortasse nocuisset. Ipse etiam

ut infirma uirgo medicamentum respuat, sed semper spem omnem in Christo collocet, semper soli gratias agat. Hoc in ęgra patientię, in sana gratitudinis testimonium erit. Quanuis Syluia quoque, Ruffini, Alexandrię pręfecti, soror Deoque dicata uirgo, cum male haberet, medicis consulentibus balnea adire noluit, hoc tamen non medelam contemnens, sed mollitiem cauens, quippe quę per annos sexaginta neque

oculis cernebat, quę procul in ecclesia agerentur, et ea deinde reuersis ad se sororibus magna cum omnium admiratione referebat. Nihil itaque illi obfuit fracti corporis ęgritudo, cum tantum animo ualeret. Aplaidem quoque uirginem toto corpore saniosam apud Tudotum, Gallię urbem, fuisse constat, tantę tamen apud Deum gratię ac meriti, ut per annos multos infirma nullo alio cibo uixerit pręterquam sacrosanctę eucharistię pane, in

indignum se dixerat. Primus igitur crucem ascendere meruit pro Domino, quam pro omnibus ascenderat Dominus. Vicem reddidit et pręmium accepit, eos quandoque cum Domino iudicaturus, a quibus talia passus est. Ipse quoque uas electum Paulus a Lystris lapidibus eiicitur, Philippis cum Syla discipulo uirgis cęsus et compedibus uinctus carceri includitur. Inde dimissus plurimisque peragratis locis profectus Hierosolymam, ibi alligari et

cessasset. Andream deinde apostolum Patras a pernicie erroris uindicare conantem Egeas, Achaię proconsul, comprehendi iussit et in facie cędi et in cruce suspendi. At ille ne sic quidem inhiberi potuit, quin pendens quoque Christum plebi astanti prędicaret, donec ingenti luce circumfusus emisit spiritum illos in tenebris relinquens, qui increduli in ipsum sęuierunt. Philippum apostolum Hieropoli, Phrygię urbe, crucifixum ac

uos et exprobrauerint et eiecerint nomen uestrum tanquam malum propter Filium hominis. Gaudete in illa die et exultate! Ecce enim merces uestra multa est in cęlo. Hinc Stephanus quoque, Spiritu Sancto et fortitudine plenus, faciens signa et prodigia lapidibus obruitur. Sed quid mali illi lapidum ictus inferre poterant, cui cęli iam aperti erant? Vitam impii eripiebant, sed Iesus a dexteris uirtutis

ditioni, si uni puero Christum colenti imperare nequiuit, si ipse poenas inferendo plus timuit quam ille patiendo, si uiuum denique dimittere coactus est, ad quem perimendum tam dira expetiuit supplicia. Flocellus quoque, decem annorum puer, Antonino Augusto Ecclesiam persequente apud Augustodunum passus est. Hic Valeriani pręsidis iussu, cum ad immolandum diis cogi non posset, in equuleo suspensus flagellatur, in cauea cum leone

cęditur et toto corpore plagis confecto, quo magis doleret, sale aceto diluto confricatur. Deinde pedibus perforatis, ne effugere posset, e Satalia ciuitate, ubi hęc primum passus est, ad Auarim urbem ductus et hinc quoque cum multis Christianorum Sebasten missus, ab Agricolao pręfecto igne consumptus martyrii palmam recepit. Cęteri obtruncati pręter unum Oresten nomine, qui super lectum ferreum distentus substratis prunis tandiu

regnum uobis a constitutione mundi paratum!« — nihil cunctatus ad pedes martyris prouoluitur, baptismo lustrari petit, deinde patiendi cupiditate Laoditum prętorem de impietate in Christianos redarguere coepit. Se quoque Christianum confessus capitis tandem abscisionem gaudens lętusque sustinuit, eodem die martyr factus, quo et Christianus. At nos a natiuitate ipsa fidem tenentes Christi, si forte inter infideles uersari contigerit,

inter infideles uersari contigerit, Christianitatem dissimulabimus, ne uitę periculum subeamus, quasi nescii uitam nostram esse in Christo et hanc, cui tantopere timemus, uelimus nolimus mox desituram. Sed meminerimus nos quoque uoce illa inuitari, qua inuitatus Apronianus et ante eum Sisinius mortem contempsere et uitam ęternam adepti sunt. Polycronius episcopus et Parmenas presbyter Babylone passi,

sic locutus est, ut illum, qui in se necis potestatem habebat, contemneret. Hac animi pręstantia ostenderunt uerum Christi militem omni terrena uirtute esse fortiorem et occidi posse, terreri non posse. Siquidem Marcus quoque et Marcellianus, Romę passi, gaudenter ad supplicium ibant et, quoniam fratres germani erant, stipitibus infixi Psalmum illum alternatim decantarunt: Ecce quam bonum et quam iocundum habitare fratres in

faculas, sartaginem, plumbum, in mare mersionem, in terra feras. Postremo, cum ad rotam clauorum mucronibus aculeatam lancinandus ligaretur, solutę protinus machinę fragmenta impietatis ministros perculere peremereque. Ipse quoque cęsar magis iam timens quam timendus, nequid martyrem torquendo grauius ipse pateretur, statim illum obtruncari iussit. Sed ne sic quidem eum interficere potuisset, nisi remunerand? uirtutis tempus id requireret. Tunc

fecisti, ut bellatoris Dei, immo diaboli templum funditus euerteres ac solo ęquares. Te enim Iesum inuocante idoli ędes corruit et cultores suos, qui te ad impietatem urgebant, conterritos in fugam uertit. Valerianus quoque cęsar tua expauefactus uirtute, ad te unum occidendum, ad te, inquam, et unum et nudum atque inermem cohortem misit armatam. Tu uero, dum solennia sacra ageres, non intermissa precatione imperterritus uitę finem

de manu Domini inuictę patientię incorruptibilem coronam, beatus factus in sempiternum. Maximus martyr sub Decio imperatore ab Opimio proconsule in Asia passus, cum fustibus cęsus et in equuleo extensus ungulis quoque laniaretur, tormenta hęc non dolori sibi esse dicebat, sed iocunditati. Inde extra urbem tractus lapidibusque obrutus, iocunditate illa, quam inter cruciatus capiebat, iam omni molestia liber frui plenius coepit,

cęlatum indicauit, quia Christum prędicare non cessabat, Iulianus Apostata comprehendi iussit et manum illi dexteram abscindi, plumbum liquefactum in os infundi, super lectum ferreum torreri ferreisque uirgis cędi, matrem quoque eius Annam per capillos alte suspendi, ungulis proscindi, facibus aduri. Ea consumpta rursum Cyriacum in foueam serpentibus refertam mitti mandat. Sed eo dimisso serpentes omnes mortui apparuerunt. Ammonius uero

ipso orante omnes ferreę cuspides illę palearum instar mollescunt. Cumque sic lędi non posset, atrociora excogitantur tormenta: hamo ori indito suspenditur, ferro candenti per utramque aurem transforatur, per latera quoque pilo perfoditur. Mira res, tot lęthalibus plagis affectus mori non poterat. Hinc etiam per pedes a terra suspensus fumo cruciatur, mox in pyram cremandus proiicitur, et tamen inde quoque euadit inoffensus. Manibus

aurem transforatur, per latera quoque pilo perfoditur. Mira res, tot lęthalibus plagis affectus mori non poterat. Hinc etiam per pedes a terra suspensus fumo cruciatur, mox in pyram cremandus proiicitur, et tamen inde quoque euadit inoffensus. Manibus pedibusque truncatur, super candenti lamina mutilatis cruribus insistere cogitur, in foueam multę altitudinis iactatur, sed et inde membris omnibus ab angelo redintegratis uiuus incolumisque

Decium oculis: »Iam satis assatum est — inquit — tolle et manduca!« Mox Deo gratias agens, quod se martyrii gloria dignatus esset, animam reddidit, tanto maius recepturus pręmium, quanto passus duriora. Hippolitus quoque (cuius custodię Laurentius traditus fuerat) et ipse in* Christum credens atque confitens Valeriani *add. pręfecti iussu ad colla indomitorum equorum ligatus cum distraheretur, fidem, quam

Valeriani *add. pręfecti iussu ad colla indomitorum equorum ligatus cum distraheretur, fidem, quam receperat, integram seruauit. Membra diuidi potuerunt, Christi amor scindi non potuit. Poena quoque hęc non casu inflicta, sed Dei nutu uidetur electa, ut nomine eius, cui irrogabatur, pulchre conueniret. Hippolitus quippe Gręca compositio, si in nostrum uertatur sermonem, »equo discerptum« sonat. O felicem uirum,

contempsisse supplicia, si in tam tenella ętate foemineum pectus tantum exibuit constantię, ut torqueri, ut occidi mallet quam uel sanctę uirginitatis propositum deserere uel Christianę credulitatis fidem. Cęcilię quoque Romanę Christo dedicata uirginitas martyrii retulit triumphum. Quę Valeriano desponsata, dum nuptiarum celebris ageretur dies, pro Fescenninis Euangelium intra se tacita decantauit. Et cum iam in cubilis secreto cum

Et cum iam in cubilis secreto cum sponso adesset, illi fidem Christi, deinde etiam Tiburtio, fratri eius, persuasit atque ambos ad coronam egit martyrii, angelorum uisu rosarumque cęlestium odore ante animatos. Ipsa quoque, quoniam deos gentilium simulachra uana esse diceret, Almachii, urbani prętoris, iussu in ignem cremanda deiicitur. Et cum illęsa permaneret, decollari iubetur. Ter percussa occidi non potuit et dimissa triduum

cum obtulisset, ex oculis euanuit. Videns ergo ille serio factum, quod ioco poposcerat, quia fieri posse non credebat, et altius rem consyderans, Christianum se fecit martyriumque sustinuit, post rosas fructum quoque uerę perfectęque beatitatis percepturus. Si Theophilum rosę mouerunt, moueant et nos quotidiana sanctorum miracula, ne pro Christo quicquam ferre perpetique timeamus. Nec te, Alexandrina uirgo Apollonia, hoc loco

cancerem cum cęteris, qui damnati erant, detruditur et Deo gratias agit, quod se martyrum numero dignam fecisset. Deinde, cum alii uincti, ipsa soluta, in forum producerentur, questa est derogari principum edicto, quod non se quoque sicuti reliquos uincula constringerent. Pręfectus ergo se ludibrio a puella haberi ratus, iracunde hoc tulit omniaque in illam tormenta, quę furenti occurrere poterant, exercuit: alapas, equuleum, ignem, inediam,

certe, ut impietati tuę consentiat, facere non potes. Hinc rotis alligatur et subdito igne uritur in lacumque deiicitur. Mox defuncto patre a Dione, eius successore, in oleo, resina et pice coquitur. Et cum ab hac quoque pernicie liberasset eam Dominus, ad Apollinem adorandum ducta statuam precatione subuertit. Et ipse uates Apollo, quod futurum de se non pręuiderat, redactus est in puluerem. Tum Dione quoque morte repentina subtracto

pice coquitur. Et cum ab hac quoque pernicie liberasset eam Dominus, ad Apollinem adorandum ducta statuam precatione subuertit. Et ipse uates Apollo, quod futurum de se non pręuiderat, redactus est in puluerem. Tum Dione quoque morte repentina subtracto subrogatur Iulianus. Qui Christinam in fornacem ardentem mitti iussit, sed missa noxam non sensit. Serpentibus mordendam obiecit, sed serpentes illa dimissa ueneficum inuaserunt. Interemptum

DE RATIONE RESISTENDI DIABOLO Didicimus, quemadmodum praua atque impia iubentium minas oporteat contemnere omniaque extrema pati prius quam religionis fidem uiolare. Discamus nunc diabolo resistendi rationem, quando hic quoque blanditiis allicit, terrificationibus urget, partim dolo, partim ui contendit, modis omnibus, horis omnibus, nunc occulte, nunc palam, ut hominis innocentiam subuertat, molitur, inuidens illi cęlestem beatitudinem, a

quis me liberabit de corpore mortis huius? Et quia ipse per se non sufficit, respondet: Gratia Dei per Iesum Christum, Dominum nostrum. Sed quoniam gratia ista solicitis, non ociosis opitulari soleat, ipse quoque non cessat, quantum potest, reluctari aduersario suo et flagellationum iugo premere illum atque imperare uolentem, ad obediendum compellere. Castigo — inquit — corpus meum et in seruitutem redigo.

fraudibus ac dolis, quod impudenter repetierant, constantius refutarent. Sic in tempore resipiscentes gloriam illam, quam sibi in cęlo repositam fuisse audierant, iam amissam recuperarunt. De Hugone quoque, Bonnęuallis abbate, legimus, quod religionem professus, continuo ad seculum redire tentatus sit. Nec ferre ad intima usque penetrantes inimici sagittas potuisset, nisi eis orationum scutum opposuisset.

euanuisse. Tali ergo precum laborisque uicissitudine deinceps usus Antonius, diabolicę molitionis tentamenta facile uicit, et cum minime esset ociosus, minimum in eum potuit inanis cogitatus distractio. Et hoc quoque relatu dignum de illo ferunt: dum uerbera terroresque perferret, lucem diuinitus apparuisse, qua expauefacti demones diffugere, Antonium uero eo splendore recreatum errexisse se et, quasi pręsentem Dominum aspiceret,

sempiternum. Igitur omnis diaboli uis atque decertatio sola pii propositi continuatione destruitur atque dissipatur. Perseuerauit nempe Antonius et mala, quę perpessus est, ad glorię illi cessere incrementum. Macharius quoque, Alexandrinus abbas, et ipse quidem multum ab iisdem spiritibus traditur infestatus. Parem autem eorum terrori extitisse uel inde constat, quod in gentilium sepulchro nocte quadam amoto cippo decubare

docuerit arcendam. Cum enim saccum harena plenum humeris baiulans incederet, cur id ageret, interrogatus, uexare se uexatorem suum respondit. Quippe uoluptas, quę ocio alitur, labore fugatur. Multa quoque expauescenda et Hilarionem abbatem a Sathana in deserto perpessum Hieronymus in eius uita tradit. Sępe enim nocte intempesta ab eo auditos infantum uagitus, balatus pecorum, mugitus boum, planctus quasi mulierum, leonum

catholicam aduersum quemlibet eorum acerrime tueretur ac defenderet, Deo adiuuante omnes facile superauit, ita ut confusi repente euanescerent, nihil aliud moliri in eum ausi, quem in fide tam firmum cognouerant. Martinum quoque, Turonensem episcopum, sanctitati eius uirtutibusque inuidens communis iste omnium hominum hostis ludificare ausus est. Aureo enim diademate et purpureo superbus indumento ei occurrens, regem se Christum esse et ad

lucernam extinxit. Quasi uero lucernę lumine indigeat, in cuius corde lucet Christus. Ne tamen uel hoc liceret tenebrarum amatori diabolo aduersus lucis amatorem Launomarum, rursum diuinitus accensa reluxit. Sulpitius quoque, Bituricensis episcopus, dum in ecclesia cum suis clericis noctu oraret ac psalleret, horrendos circa se demonum strepitus fremitusque audiuit, sed interim opus suum minime intermittendo fortasseque ob

spiritum ipsum, ut se dimitteret, per Christi sanguinem adiurasset, statim dimissus assurrexit et ab eodem, a quo dimittebatur, didicit nullum adiurationis genus magis timori esse demoniis. Illam quoque efficacissimam contra tentationes precationem esse credimus, qua usus Nicolaus quidam in sancti Patricii specum apud Scotiam ad purgatorii (ut aiunt) loca descendens tanta ac tam uaria demonum tentamenta, tot fraudes,

euasit. Breuis quidem oratio, sed permultę uirtutis, si fideliter, si ardenter, si humiliter exprimatur. Nunc, ut maioris ignominię cauterio notetur imbecillitas inimici et in nobis repugnandi augeatur audacia, feminarum quoque de illius conflictu uictoriam breuiter enarremus. Sarra, in partibus Thebaidis abbatissa, cum cogitationes eius ad libidinem incitare soleret diabolicę malignitatis suggestio, nunquam, ut recederet

eam beluarum imaginibus, ut a monasterio discederet, terrere conatus est. Sed et hoc incassum. Theodora enim iam supra firmam petram fundata, tum ad uentorum tum ad fluminum impetum immobilis, Deo humiliter supplicando talem quoque uisionem repulit, reiecit, in nihilum redegit. Attamen inquieta et indefessa malignitate ueterator diabolus, nequod adhuc fraudis genus inexpertum dimitteret, multo stipatus comitatu ac maiestatem

malignitate ueterator diabolus, nequod adhuc fraudis genus inexpertum dimitteret, multo stipatus comitatu ac maiestatem quandam pręferens ad illam uenit. Et cum ab omnibus, qui circa eum erant, plurimum honoraretur, ipsam quoque, ut se adoraret, iussit. Nolentem uero et, quod unus Deus adorandus esset, dicentem flagellis uerberauit. Cumque illa ne uerberibus quidem cederet, ipse fremens et indignatus abiit, patientia uictus foeminę

puniendus mulctę denunciationem submisse tulit, mulcta ad posteros dilata, ipse pacem habuit, quam optauit. Vsque adeo expedit repente corrigere sese et uitium uirtute mutare. In Euangelio quoque Dominus noster piis actionibus nos continenter inherere monet, dum ipse turbis prędicare non cessat, dum uariis langoribus affectos curare non desinit, dum dies quadraginta neque comedit neque bibit, dum in

magnitudinem quisquis crebro secum cogitauerit, nullo unquam spiritalis uitę labore grauari poterit, nunquam lassitudinis tedia sentiet, tantorum spe pręmiorum sustentatus. Antonius quoque, cum primum et ipse solitudinem inhabitare decreuisset, ne uerberibus quidem demonum absterreri potuit, quin, quod coeperat, persequi pergeret. Perseuerauit itaque ab octauo decimo ętatis suę anno usque ad centesimum

pati. Et quoniam omnia aduersa subire prius paratus erat quam proposito discedere, mox uirtutum operatione uitęque sanctitate tantum profecit, ut et terram sui fama repleret et gaudio cęlum. Thomam quoque Aquinatem de monasterio Prędicatorum ui tractum et domi clausum fratres eius, ut a religione reuocarent, biennio fere tenuerunt. Sed cum ille neque minis terreretur neque blanditiis allici posset neque

doctrinę nitore. Nequaquam ad tantam gratię claritudinem peruenisset, nisi etiam nebula fraternę fatuitatis circumseptus currere perseuerasset, in proposito firmus, in tentationibus inuictus. Illa quoque duorum perseuerantia imprimis memoratu digna, Ioannis abbatis et Pesii eremitę. Hunc (sicut a Cassiano relatum est) quadraginta annis, quos in solitudine exegerat, comedentem sol non uidit; quod occaso duntaxat sole

Itaque, ut eodem, unde digressus sum, reuertar: semper eandem animi lenitudinem seruasse, non omissa delinquentium animaduersione, magnum atque magnificum fuit. De Elpidio quoque abbate memorię proditum est, quod per quinque et uiginti annos nunquam se ad Occidentem uerterit, semper fere orans et illum, cui nomen Oriens, iugiter contemplans. Non putauit nefas esse retro aspicere, sed sibiipsi

fides tua. Fiat tibi, sicut uis! Magnam fidem indefessa supplicantis probauit assiduitas. Quę si semel uel iterum repulsa cessasset, profecto neque magnę fidei esse diceretur neque, quod petebat, impetraret. Maria quoque Magdalena ueniens ad monumentum uidit lapidem reuolutum, currit nunciare Discipulis et una cum illis redit. Mox eis recedentibus ipsa permanet plorans, anxia inclinat se, uidet angelos, sed neque eorum uisione contenta

dicitur, mox deinde legem Domini reliquisse. Ob quod a Sesac, Aegypti rege, capti, spoliati, in seruitutem redacti sunt, dicente Domino per prophetam: Vos reliquistis me, et ego reliqui uos in manu Sesac. Rex quoque Ioas, Ochozię filius, quandiu uixit Ioiada sacerdos, a quo unctus fuerat, recte ac laudabiliter se gessit. Eo autem defuncto ad idola declinauit et a seruis suis interemptus periit. Sed et hęc leuis inconstantię

in nobis conseruabit mortis meditatio, iuxta illud: In omnibus operibus tuis memorare nouissima tua, et in ęternum non peccabis. Haud igitur incongruum erit, si nunc exponere aggrediemur, quemadmodum hi quoque, quos imitari cupimus, ultimum uitę diem semper ante oculos habuerint menteque uersarint, plurimum in eo curę ponentes, ne mors offenderet imparatos. Iob omnia uincens patientia, nullis fractus est erumnis, nulla

omni uiuenti. Hęc et talia assidue secum cogitans, cum omnia corporis bona amisisset, animi non amisit. Et beatus propheta Dauid identidem reminiscens se esse mortalem, ut morti paratior occurreret, diem quoque, quo moriturus esset, nosse optauit Deumque deprecatus est dicens: Notum fac mihi, Domine, finem meum, et numerum dierum meorum quis est, ut sciam, quid desit mihi. Ecce mensurabiles

nec demonis intra illa, quę iacendo presserat, cadauerum ossa perstrepentis uocibus territus loco cessit, quia iugis futurorum commemoratio et mortis fecerat intrepidum et demonum contemptorem. Philoromum quoque, Galatam presbyterum, tradit Heraclides annos sex in sepulturis habitasse mortuorum, ut semper meminisse posset se mundo mortuum et uiuere Christo. Nec Apollo abbas (ut Cassianus refert) oblitus est mundo se mortuum

suas pauperum fecisset, ad illum festinans, cuius amore hoc egerat, orauit uitę illius finem, et impetrauit. Mira res: robustissimis uiris terrori mors est, uirgini iuuenculę desyderio fuit. Sabina quoque uirgo ad tumulum Sabini martyris, fratris sui, prostrata orasse dicitur, ne ultra uiueret, non fratrem dolens, sed eum sequi cupiens, quem diuino frui conspectu non ambigebat. Illis ergo grauis et terribilis mors est,

habuitque possessiones ouium et armentorum et familię plurimum. De Iacob: Ditatus est homo ultra modum, et habuit greges multos, ancillas et seruos, camellos et asinos. Aaron quoque, pontifex maximus a Deo electus, peregre moritur, et Dei iussu in monte Hor sepelitur; nulla ibi exequiarum pompa, nullus inanis honor, nisi triginta dierum multitudinis luctus fuit. Quippe plurimorum lachrymę multo

qui Tobias inscribitur, recensentur. Sed nos pro tempore breuiter perstringimus, ut uel hinc cęteri patres discant talium potius institutionum quam multarum opum filios suos relinquere hęredes. Videndum quoque, ut deficienti animę succurrat proprii reatus dolor et culpam prius abluat fletus quam flamma exurat. Ezechias rex morbo correptus, cum mortis suę nuncium accepisset, orauit et fleuit diuinaque miseratione additi fuere

non reuiuiscemus? Hinc etiam liquet sanctorum reliquias reuerenter esse habendas, quando quidem tanta uis eis inest, ut tactu ipsorum interdum etiam mortui ad uitam suscitentur. Satis hęc de Veteri Instrumento. Noui quoque exempla inspiciamus! Omnis uirtutis fons atque origo Dominus noster Iesus Christus, uti uiuendo, quomodo uiuere, ita moriendo, quomodo mori debeamus, nos erudiuit. Mortuus est pro salute nostra, ut nec nos pro salute

quomodo mori debeamus, nos erudiuit. Mortuus est pro salute nostra, ut nec nos pro salute proximorum mori recusemus. Pro inimicis orauit, ut et nos dimittamus, siquid habemus aduersus alterum. Animam Patri commendauit, ne nos quoque discedentem animam Deo commendare prętermittamus, a quo illam accepimus. In alieno monumento condi uoluit, ne confundamur, si non habuerimus propriam sepulturam. Quocunque loco humati fuerimus, Domini est terra et

eius. Syndone munda inuolutus est et aromatibus delibutus, ut ostenderet eos feliciter hinc discedere, qui puritatem cordis et odoramenta uirtutum secum ferrent. Die tertia resurrexit et cęlum ascendit, ut fidem faceret nos quoque resurrecturos cęlumque ascensuros, si tales in fine inueniemur, quales esse debere suo monstrauit. Et apostoli quidem omnesque reliqui martyres pro iustitia, pro ueritate, pro Christo morientes, pręstantissimum id

Post hęc lux multa circa eum fulsit. Quidam etiam angelos uidisse se testabantur uocemque audisse illum ad patriam cęlestem inuitantium et ipsius respondentis, quod libenter cupideque ueniret. Mox discedente luce anima quoque a corpore suo discessit. Exanime corpus diuinum spirare odorem coepit, omnia unguenta suauitate uincentem. Eadem hora diuersis in locis uisionibus quorundam, ad quantam ille beatitudinem translatus sit, liquido patuit.

ille beatitudinem translatus sit, liquido patuit. Nos eius humilitatem saltem in moriendo imitemur, quando quidem tantam in uiuendo sanctitatem assequi indigni sumus. Etenim Eusebius quoque, Cremonensis, eius discipulus, cum post illum mortem obiret, iisdem humiliationibus usus est. Cęterum qua hora migraturus erat, repente caput errigens, oculis pauitantibus circumspicere et quasi in furorem uersus

adesse neminem. Nec dubitarunt, quin ille cum iisdem, quos puer uiderat, ad cęlestem beatitudinem possidendam abiisset, dignus utique martyrum consortio, qui uehementis langoris molestias ęquo animo pertulisset. Stephanum quoque abbatem, sanctimonię singularis uirum, ii, qui ad ęgrotantem conuenerant, prę timore fugientes reliquere. Pars angelos ad eum intrantes uiderant, pars nihil uiderant, et omnes unus idemque occupauit pauor. Cum

monachus, deinde episcopus, obitum suum in proximo futurum, sibi diuinitus pręnunciatum, Herberto presbytero, quem charissimum habebat, indicauit. Et ille ne in morte quidem amicum deserere cupiens, obsecrare coepit, uti se quoque ea in re comitem assumeret. Tunc episcopus Deum aliquandiu precatus: Herberte — inquit — Dominus noster te uoti tui compotem facit. Proinde prępara te, mecum una discessurus. Itaque anno post,

cum die, qua prędictum erat, decessissent, iunctis tamen spiritibus cęlum simul petiere. Grandis charitas commori amico desyderantis, sed maior felicitas, quod desyderauerat, impetrantis. Liberalem quoque, qui Altini genitus, Taruisii sepultus honoratur, orasse perhibent uitę huius finem et se exauditum angelo nunciante didicisse. Post hęc uicinas inuisisse ecclesias et in ea, quę sancti Laurentii est, Deo animam

finitis uesperis expirauit. Mirabilisque odoris fragrantia subsecuta est, ut plane, quo die in cęlum Christus ascenderat, eodem et seruum Christi relicto in terra corpore ascendisse nemo dubitaret. Cassius quoque, Narniensis episcepus, per uisum cuiusdam presbyteri accepit se natalitio Petri et Pauli apostolorum die de terris migraturum. Et anno tandem septimo, die, quo prędictum fuerat, cum missale sacrificium peregisset,

dormitionis eius instaret, nunquam preces intermisisse, donec animam exhalaret. Deprecatio enim misericordiam impetrat gratiamque conciliat, ut uitę huius finis uitę initium sit, quę fine caret. Iuonem quoque presbyterum tradunt diem, qua mortem obiturus erat, predixisse ac, ne cum ęgrotaret quidem, consuetę abstinentię modum remisisse. Postremo corpori et sanguini Domini communicatum die nocteque intentis in imaginem

hęc se fratribus suis legare dixit: charitatem, humilitatem, uoluntariam paupertatem. O beatum uirum, qui, cum hinc decederet, nihil habuit, quod suis relinqueret pręter exempla uirtutum, quarum, qui hęres fuerit, cęlestis quoque regni hęres erit. Antonio Hispano, cuius corpus Patauii in ueneratione est, cum aduersa ualitudine oppressus iaceret, Christus apparuit. Cuius conspectu lętus atque intimis exultans

lacessita, ubi se ueluti sepeliendam composuisset, expirauit. O omni melle dulcior coena mannaque suauior, cui cęlestis conuiuii nunquam defuturę dapes tam feliciter successere! Salaberga quoque, apud Lugdunum abbatissa, cum diem clausura esset extremum, iocundissima uisione, ne mortem timeret, roboratur. Vidit enim se ad locum immensi fulgoris adductam et in eo pratum multiplici florum pictura decoratum

uisione, ne mortem timeret, roboratur. Vidit enim se ad locum immensi fulgoris adductam et in eo pratum multiplici florum pictura decoratum mirabilique odorum suauitate fragrans, et id sibi pręparatum audiuit. Dormienti quoque zona, qua cingebatur, soluta nec usquam comparens ipsam a corpore soluendam portendit. Nam et uox audita est, quę diceret die tandem centesima hoc euenturum. Dehinc sancta et prudens foemina, ut ueniens Dominus

autem die postea trigesimo ipsas secuturam. Abiit uisio atque illa excitis ad se sororibus, quod uiderat, enarrauit. Inde die tertio cum illa, quam apostolus prędixerat, simul oppetiit. Die deinde trigesimo Benedicta quoque moriens oraculum impleuit. O uere omnes benedictę, quę sic euocantur, ut nullius culpę conscientia eas terrere possit! In eadem urbe Romula, Redemptę religiosę foeminę discipula, Christo fideliter

subita lux in cubiculo refulsit et assidentium oculos pariter mentemque perstrinixit. Mox etiam intrantis turbę strepitum audierunt, sed neminem uiderunt. Excessit lumen, et secuta est odoris grata suauitas, quę pauorem quoque ex luce illa tumultuque conceptum leniret. Sub hęc Romula ipsa: Nolite timere — inquit — non morior modo. Postea uero die quarto, cum sanctam communionem accepisset, pro foribus cęllulę eius psallentium chori

ei, neque in hoc seculo neque in futuro. Qui grauissimum crimen in futuro seculo irremissibile dixit, nonne dedit intelligi leuiora ibidem remitti posse? Quod si nullum illic remitteretur peccatum, de hoc quoque, quod non remittatur, simpliciter absoluteque dixisset neque secula distinxisset. Distinxit autem, quia sciebat esse quasdam in homine maculas peccatorum, quę, si in pręsenti seculo conuenienti castigatione penitus

heresim quandam insurrexisse, quę diceret defunctorum animas nec beatitudinem nec poenam sentire, donec communis resurrectionis die suis iungantur corporibus, hoc cum ipsis una messurę, quod simul seminarunt; purgatorium quoque post mortem nullum esse. Cumque falsitatis huius pestifera malignitas inualescere coepisset iamque altius multorum animis hereret, quam ut uerbis euelli posset, Hieronymus Eusebio apparens iussit saccum suum, quo pro

liberatum intellexit. Agnus igitur, qui immolatus abstulit peccata mundi, et eorum peccata, qui in purgatorio sunt, si pro illis offeratur, aufert, ita ut multo citius a debito soluantur quam soluerentur. Hoc idem sequenti quoque exemplo astruere possumus. Dum enim beatus Gregorius pontifex (ut ipse in Dialogo suo refert) abbatis adhuc munus obiret, quidam inter monachos, nomine Iustus, grauiter ęgrotans et iam morti proximus, fratri suo

exuto corpore, quod aggrauat, purior fit in anima intellectus. Vnde in Psalmo dicitur: Anima mea cognoscet nimis. Quanto autem quis Deum magis intelligit, tanto magis appetit. Hic uero appetitus ex certitudine quoque spei capit passionis incrementum. Auidius enim bonum illud quisque appetere solet, quod se minus dubitat assecuturum. Ideoque ex dilatione rei magis appetitę magis animo torquetur. Hinc est illud Prophetę:

enim talia iam et ante nos et nostra ętate contigere. Nouimus Italiam intestino bello sępe afflictam, peregrino uastatam. Audiuimus Hispaniam, Galliam, Germaniam, Britanniam inter se frequenter concurrisse, Pannonios quoque cum uicinis gentibus cruenta bella assidue gerere. Scimus Bithyniam, Asiam, Syriam, Graeciam, Macedoniam, Mysiam, plurimas denique Christianorum prouincias a barbaris nationibus aut ui aut deditione occupatas. Non

deditione occupatas. Non ignoramus pestilentiam crebro in populos famemque sęuisse, ad hęc cometas in cęlo crine sanguineo lugubre minantes facesque aera transuolantes, et multa id genus ostenta interdum apparuisse, terrę quoque uibratione magnas ędificiorum moles funditus conuulsas procubuisse. At *corr. ex Terra uero de hac, quam futuram expectamus, erumna dicitur:

potestatem claudendi cęlum, ne pluat diebus prophetię illorum, et potestatem habent superaquas, conuertendi eas in sanguinem, et peruertere terram omni plaga, quotiescunque uoluerint. Per Enoch et Heliam alios quoque fideles Verbi Dei prędicatores intelligimus, qui orbem peragrantes consulent credentium saluti, dicente Domino: Et prędicabitur hoc Euangelium regni in uniuerso orbe in testimonium omnibus gentibus. Et tunc

dicunt, quod finget se cęlum uelle conscendere, atque a malis spiritibus in aera feretur. Eoque modo plaga mortis eius curabitur, quia scilicet illi, quibus illudet, uere mortuum et resuscitatum fuisse credent, quem in cęlum quoque sublimem ire conspicient. Vnde sequitur: Et admirata est uniuersa terra post bestiam, et adorauerunt draconem, qui dedit potestatem bestię. Et adorauerunt bestiam dicentes: Quis similis

quidem deffinire potuerunt, cum cętera omnia deffinissent. Et erit — inquit Zacharias — dies una, quę nota est Domino. Addens quę nota est Domino significauit aliis notam non esse. Danieli quoque de hoc quęrenti responsum est: Vade, *corr. ex Vide Daniel, quia clausi sunt signatique sermones usque ad pręfinitum tempus. Cęterum, quanuis ignoretur, quando pręfinitum sit, longe

Domini, quia uastitas a Domino ueniet. Et iterum: Hęc dicit Dominus: Custodite iudicium et facite iustitiam, quia iuxta est salus mea, ut ueniat, et iustitia mea, ut reueletur. Iohel quoque prophea ait: Conturbentur omnes habitatores terrę, quia ueniet dies Domini, quia prope est dies tenebrarum et caliginis. Idem et Sophonias affirmat dicens: Iuxta est dies Domini magnus, iuxta est uelox

mergerentur in profundum. Nos illis relictis, quoniam et ipsi se reliquerunt, ad diem istum subeundum gnauiter accingamur. Quem quidem uenturum non dubitamus, sed, quando ueniet, nescimus. Vt autem ea quoque parte certus sit, qua incertus est, quotidie eum expectemus, quotidie adesse et ceruicibus imminere cogitemus. Non poterit imparatos offendere, quem semper erimus parati suscipere. Hęc hactenus. Nunc reliqua

sunt indignatione, et lingua eius quasi ignis deuorans. Spiritus eius ueluti torrens inundans usque ad medium colli, ad perdendas gentes in nihilum, et frenum erroris, quod erat in maxillis populorum. In Apocalypsi quoque legitur: Ecce uenit cum nubibus, et uidebit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt. Et plangent se super eum omnes tribus terrę. Amen. Igitur terribili minacique facie ad nefandissimum illum impostorem

incedet. Mosoch autem et Thubal filii fuere Iapheth, et hoc loco designant illas gentes, quę ab ipsis originem trahentes cum Antichristo contra Ecclesiam uenturę sunt. Sed de earum plaga Zacharias quoque uaticinatur dicens: Et hęc erit plaga, qua percutiet Dominus omnes gentes, quę pugnauerunt aduersus Hierusalem. Tabescet caro uniuscuiusque stantis super pedes suo s, et oculi eius contabescent in

Daniel prophetans ait: Et uidi, quoniam interfecta esset *corr. ex est bestia et periisset corpus eius et traditum esset ad comburendum (igni) **add. , aliarum quoque bestiarum ablata esset ***corr. ex est potestas et tempora uitę constituta essent eis usque ad tempus et tempus. Sicque Ecclesia sublatis persecutoribus conquiescet iam secura, nisi forte

quorum pellibus tectus frigora ridere posset. Dedi ęs, ferrum, plumbum, argentum, electrum, aurum, gemmas. Et ipse pro omnibus his non obediuit tibi.« Arguet illum MARE, arguent flumina, arguent lacus et dicent: »Nos quoque tuum opus sumus, Deus, et te uolente piscibus aluimus hominem hunc et dorso nostro nauigia eius tulimus, potum, salem, lauacrumque ministrauimus, aquas, quibus ab incendio se defenderet et quibus arescentes agros

Impendi ei auium genera, ut earum cantu permulceret aures, earum plumis mollius quiesceret, earum carnibus dulcius pranderet. Et ipse talium immemor tibi seruire contempsit.« Arguet quoque illum sublimior aere IGNIS ac dicet: »Me etiam, ut huic commodarem, esse iussisti, Domine. Mea itaque opera, cum algeret, calefactus est; cum in tenebris cęcutiret, illustratus uidit. Per me metalla in opus comflauit

iterum: Ante faciem eius ignis uorans et post eum exurens flamma. Quasi hortus uoluptatis terra coram eo et post eum solitudo deserti; neque est, qui effugiat eum. De hac mundi per ignem uastatione Sophonias quoque propheta uaticinatur et ait: In igne zeli eius deuorabitur omnis terra, quia *corr. ex qui consummationem cum festinatione faciet cunctis habitantibus terram. Hoc

in cęlis. Qua autem ętate resurrecturi simus, idem declaret dicens: Donec occurramus omnes in unitatem fidei et agnitionis Filii Dei, in uirum perfectum, in mensuram ętatis plenitudinis Christi. Cęterum eorum quoque, qui saluandi erunt, corporibus diuersa inerit claritas. Quanuis enim eiusdem generis semina sint, aliud tamen centesimum fructum reddit, aliud sexagesimum, aliud tricesimum. Quam diuersitatem Paulus edisserens ait:

Ioannes in Apocalypsi ait: Et dedit mare mortuos suos, qui in eo erant, et mors et infernus dederunt mortuos suos, qui in ipsis erant, et iudicatum est de singulis secundum opera ipsorum . Paulus quoque apostolus, per quem Christus locutus est: Mysterium — inquit — uobis dico: omnes quidem resurgemus, sed non omnes immutabimur... Oportet enim corruptibile hoc induere incorruptionem, et mortale

neque auari, neque ebriosi, neque maledici, neque rapaces regnum Dei possidebunt. Et in eos, qui sibi sapientes uidentur, contestabitur atque affirmabit, quod sapientia huius mundi stultitia sit apud Deum. Et in eos quoque, qui sermonis magis quam morum elegantię student: Non in sermone est regnum Dei — inquiet — sed in uirtute. Ac ne ignorantes excusari posse sperent, qui necessaria ad salutem discere contempserunt,

Postremo dicet: Conuertantur peccatores *add. *corr. ex decipiant in infernum, omnes gentes, quę obliuiscuntur Deum. Iob quoque, uir iustus et timens Deum, impios et malos damnabit et execrabitur dicens: Quoties lucerna impiorum extinguetur, et superueniet eis inundatio, et dolores diuidet furoris sui? Erunt sicut paleę ante faciem

qui seminat inter fratres discordias. Iterum aduersus mendaces proclamabit: Abominatio est Domino labia mendacia. Et rursum: Testis falsus non erit impunitus, et qui mendacia loquitur, non effugiet. Illis quoque, qui in iocos risusque plus ęquo effusi sunt, ita denunciabit: Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat. Et, quoniam occultę cogitationes examinabuntur, dicet: Abominatio Domini

eum corui de torrentibus et comedant eum filii aquilę! Et de his, qui ad hereses declinant, inquiet: Vir, qui errauerit a ** uia doctrinę, in coetu Gigantum commorabitur. De illis quoque, qui de usura, furto, rapina aut aliquo turpi lucro elemosinas offerunt, dicet: Hostię impiorum abominabiles, quę offeruntur ex scelere. Superborum etiam arrogantiam contundens dicet: Per tria mouetur

et linteamina, et acus, et specula, et syndones, et uittas, et teristra. Et erit pro suaui odore foetor, et pro zona funiculus, et pro crispanti crine caluitium, et pro fascia pectorali cilicium. In illos quoque, quos luxuria uoluptasque corrumpit, exclamabit dicens: Vę, qui consurgitis mane ad ebrietatem sectandam et potandum usque ad uesperam, ut uino ęstuetis! Cythara, et lyra, et tympanum, et tibia, et uinum in

lingua eorum, dolum locuta est. In ore suo pacem cum amico suo loquitur, et occulte ponit ei insidias. Nunquid super his non uisitabo, dicit Dominus, aut in gente huiuscemodi non ulciscetur anima mea? Illos quoque deuouebit, qui contempta Dei ope totam spem in hominum auxilio collocant: Maledictus homo, qui confidit in homine, et ponit carnem brachium suum, et a Domino recedit cor eius. Erit enim quasi myricę in

super prophetas, qui uident uana et diuinant mendacium. In concilio populi mei non erunt, et in scriptura domus Israhel non scribentur, nec in terram Israhel ingredientur. Et scietis, quia ego Dominus Deus. Tum quoque ad pontifices episcoposque conuersus, qui relicta Ecclesię gubernandę cura in uoluptatibus et deliciis contabuerunt, dicet: Hęc dicit Dominus (Deus) *add. : Vę pastoribus Israhel,

illos, qui sibi necessaria discere neglexerunt, cęci cęcos in foueam ducentes, arguet in persona Domini et abominabitur dicens: Quia tu scientiam repulisti, repellam te, ne sacerdotio fungaris mihi. Sed aliorum quoque ignorantiam accusans dicet: Populus non intelligens uapulabit. Assentatores etiam, qui arrogantię fomitem subdere cordibus principum eos efferendo solent, reprehendet et increpabit et dicet: In malicia sua

cordibus principum eos efferendo solent, reprehendet et increpabit et dicet: In malicia sua lętificauerunt regem, et in mendaciis suis principes. Omnes adulterantes quasi clibanus succensus a coquente. Auaris quoque et cupidis exprobrabit: Aurum suum — inquiet — et argentum suum fecerunt sibi idola, ut interirent. Et quoniam hinc decedentes nihil ex his ferre secum possunt, dicet: Desyderabile argentum

et aperiemus frumentum, ut imminuamus mensuram et augeamus siclum et supponamus stateras dolosas, ut possideamus in argento egenos et pauperes pro calciamentis et quisquilias frumenti uendamus. Inde Micheas quoque propheta auaritiam multorum detestabitur ita illis denuncians: Vę, qui cogitatis inutile et operamini malum in cubilibus uestris! In luce matutina faciunt illud, quoniam contra Dominum est manus eorum. Et

fortasse ridebit aliquis hanc nostram de sanctorum iudicio assertionem. Et: »Qui scis — dicet — quod sancti ita die illo iudicaturi sunt?« Cui respondebimus: Cum eos iampridem ita iudicasse constet, haud aliter postea quoque iudicaturos. * Quoniam, qui spiritu Dei aguntur, sibiipsis contrarii esse non possunt. Itaque tales illorum sententię in die Iudicii erunt, quales et ante fuisse Scripturarum ueritas testatur.

corpus attulisse dixistis. Nunc eandem ipsam Virginem supra omnes lutidam ac sublimem iuxta se ostentat et ueram matrem prę cęteris honorando confitetur, ut uos tantę prauitatis arguat et in tenebras exteriores mittat. Vos quoque, Manichee, Martion, Basilides, qui prophetas et Legem non accepistis, ecce prophetę et Legis obseruatores una cum Euangelii professoribus communi beatitudinis gloria illic collucent. Quoniam ipse angularis lapis

poenarum. Deinde sequitur: A rege pręparata, profunda et dilatata, ut scilicet capax esset multorum, quoniam multi sunt uocati, pauci uero electi, si illorum, qui uocati sunt, numero comparentur. Idem propheta poenę quoque genus indicat, dum subdit: Nutrimenta eius ignis et ligna multa; flatus Domini, id est diuina iustitia, sicut torrens sulphuris succendens eam. De hoc alibi idem ait: Et conuertentur torrentes

alter ad alterum. Ibi cubauit lamia et inuenit sibi requiem. Ibi habuit foueam ericius, et nutriuit catulos, et circumfodit, et fouit in umbra eius. Illuc congregati sunt milui, alter ad alterum. Miluus quoque ex immundis est. Draco uero diabolus est, ut in his etiam bestiarum uocabulis peccatores et simul improbos spiritus intelligamus. Quod autem ait: Inuenit sibi requiem, non requiem significat, qua finitur

nihil oculis haurire possint, nisi quod uisum aut terrore affligat aut dolore. Vident igitur pręter horribilem inferni situm formidabiles demones in diuersas portentorum facies ex industria identidem se transmutantes, ut ipsa quoque deformitate conturbent eos, quos persequuntur immanitate. Videbunt, inquam, et uidendo contremiscent, serpentem illum antiquum, colubrum tortuosum, Mammonam iniquum, Sathanam dolosum, Asmodeum cruentum, Belial peruersum,

traxit illud in sagena sua... et semper interficere gentes non cessat. Aderunt ibi et ferę bestię a Daniele quondam uisę: leęna expandens alas, ursus dentibus infrendens, ut comedat carnes plurimas; pardus quoque cum quatuor alis et totidem capitibus; alia etiam bestia dentes ferreos habens magnos et ungues ferreos, comedens atque comminuens et reliqua pedibus conculcans; et alia, quę propheta se conspexisse commemorat, supra

et capita equorum erant tanquam capita leonum; et de eorum procedit ignis, et fumus, et sulphur. Porro: Caudę — inquit — eorum similes serpentibus, habentes capita, et in his nocent. Aliam quoque bestiam uidit ascendentem de mari, habentem capita septem et cornua decem, et super cornua decem diademata, et super capita eius nomina blasphemię. Et bestia, quam uidi — inquit — similis erat

significant peccatorum. Lex etiam illum, qui infamauerit uxorem, uerberibus afficiendum decernit. Qui uero alienam stuprauerit, lapidibus obruendum iubet. Inęqualis poena inęqualitatem criminis indicat. Iccirco de iis quoque, qui uerberandi sunt, mandatur, ut pro mensura peccati fiat et plagarum modus et plures plagę irrogentur ei, cuius grauior fuerit culpa. Sed nequis differentiam hanc in pręsenti uita, non in futura haberi cauillari

cauillari possit, in Sapientię libro scriptum est: Iudicium durissimum in eos, qui pręsunt, fiet, et potentes potenter tormenta patientur, et fortioribus fortior instat cruciatio. Cur ita, nisi quia in eodem quoque genere peccati magis delinquit is, qui dignitate pręcellit? Ad hęc etiam in Euangelio perspicua est criminum et animaduersionum discretio. Omnis — inquit — qui irascitur fratri suo, reus erit iudicio.

et apostolis eius. Quoniam autem docuimus diuersa esse supplicia, nequis aliqua ut aliis minus dura ita etiam non multum acerba putet ideoque ad euitanda negligentior efficiatur, ostendemus ea quoque, quę illic leuissima sunt, omnibus, quę hic habentur, esse grauiora. Nihil hic quidem tam triste est, tam luctuosum, ut non habeat aliquid consolationis. Pauper es, siti, fame nuditateque confectus: inuenies, qui

maximus in filium? Sic et minima in inferno poena maior est quam quę hic inferri potest maxima, quoniam hic filii, illic hostes Dei sunt. Quanquam multi et hic hostes, sed ita, ut esse possint filii. Hoc idem nobis contrarii quoque ratio suadet. Nam quemadmodum in cęlesti gloria minimo beatorum ii, qui in terra felicissimi existimantur, comparari nequeunt, ita e diuerso, qui in inferno minimum miser est, omnibus, quę supra terram haberi possunt,

et quandam soporis umbram uisa tantam uim habuere, quid uirium quantumque efficacię haberent, ita ut sunt, conspecta? Sicuti conspexerant tres illi Hierosolymis bis morte defuncti, de quibus tunc quoque mentionem fecimus, cum de purgatorio tractaremus. Qui — ut Cyrillus tradit — ad destruendam heresim quandam precibus ipsius Cyrilli et Eusebii Hieronymique iam cum Christo regnantis meritis, qua die

corporibus decessere, non, ut prius, ad mortem, sed ad uitam. Perpendamus horum testimonio horumque luctu, quam immensum malum sit illud, quod cum nullo malo conferri queat et cuius timor lachrymas cohibere non sinebat. Horum quoque poenitentiam imitemur, qui tam pauculorum dierum fletu tantam euaserunt perniciem et simul beatitudinem consecuti sunt ęternam. Idem Cyrillus refert, dum moestus oraret indicari sibi petens, qualiter se

patritio, quos ille catholicam tuentes fidem non multo ante occiderat. Merito ab ipsis pręcipitari uisus est, quos ipse pręcipitatos in mortis ignominiam putauit, dum martyrio coronarentur. Deprehensum quoque est eodem die ipsum interiisse, quo talia de illo solitarius uiderat. Opinor locum illum, in quem est deiectus, sicuti et alia, quę in illis circa Siciliam insulis atque in ipsa Sicilia perpetuo ardere constat,

ueritate et heresum prauitatibus implicari. Quo autem minus dubitemus esse apud inferos tormentorum ignem, huc usque illum nostris oculis uisendum diuina prouidentia iussit promicare. Quod ita esse Eumorphi quoque Romani, Gallę uiduę filii, exemplo probari potest. Qui cum animam ageret, clamare coepit dicens: »Pergite cito accersitum mihi Stephanum Optionem. Ecce enim nauis ambos nunc ad Siciliam uectura in portu nos

»Mittite — inquit — ad ecclesiam Laurentii martyris sciscitatum, quid Tiburtius presbyter agat. Vidi enim eum rogo impositum acriter torreri. Vidi et alium rogum, qui flammę mucrone cęlum lambere uidebatur. De flamma quoque uocem erumpentem audiui, quę indicaret, quis ille esset, cui poena parabatur. His enarratis repente obmutuit, non sydere, sed morte percussus, atque iterum illuc, unde redierat, abiit. Tiburtius etiam infelicem animam

quis ille esset, cui poena parabatur. His enarratis repente obmutuit, non sydere, sed morte percussus, atque iterum illuc, unde redierat, abiit. Tiburtius etiam infelicem animam tunc exalasse compertus est. De quo hominum quoque pręiudicium factum fuerat nemine non uitam illius detestante. Cum enim presbyter esset, nihil presbyteri habebat pręter figuram ac nomen. Reparato autem alios admonendi, non sui a perditione liberandi copia data erat,

quod iusti pontem secure pertransirent, reprobi uero laberentur et in fluuium ruerent. Tunc uidit — ut aiebat — Peregrinum presbyterum tam inoffense per angustias illas gradum tulisse, quam hic pie uixerat. Sed inter eos quoque, qui ceciderant quosque rapidi gurgitis spumosi uortices agitabant, uidit Petrum, ecclesiasticę familię irenarcham, qui quadriennio ante obierat, ferreis uinculis complicatum et de horribili alueo enatare frustra

hunc draconem, qui non tantum caput, sed totos penitus cupit deglutire, totos perdere et in ardentem flammis alueum demittere, ut ueluti fornace conclusos torreat semper et excruciet. Cuius quidem crudelitatem subsequentis quoque casus infelicitas facit manifestam. Iconię in monasterio (quod Tongalathon dicebatur) monachus erat, qui simulata sanctimonia magnam apud omnes ęstimationem comparauerat. At uero, cum ęgrotans ad diem uitę suę

Valentini sepulchrum. Aperiunt, uacuum inueniunt, admirantur. Deinde extra ecclesiam corpus eius quęrentes, illic, ubi transpositum fuerat, iacere conspiciunt, sic uinctis pedibus, sicuti tractum custodes dixerant. Romę quoque tinctor quidam in beati Ianuarii martyris ecclesia sepultus nocte sequenti eiulare auditus est et, quod arderet, grauiter lamentari. Mane adaperta sepultura uestimenta, cum quibus positus fuerat, inuenerunt, corpus

nusquam comparuit. Hinc consyderandum, qualiter animę illorum torqueantur in inferno, quorum corpora a demonum iniuriis ne in ecclesia quidem condita tuta esse possunt. Nam in Sabinorum quoque prouincia monialem quandam fuisse traditum est, quę corporis castitatem seruans linguam procacitatis uitio polluebat. Cumque diem obiisset extremum et in ecclesia sepulta esset, ędituus nocte intempesta ecclesiam

— inquit — Dominum nostrum Iesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostrę configuratum corpori claritatis suę, secundum operationem, qua etiam possit subiicere sibi omnia. Ioannes quoque, apostolus ille, qui in sepulchro positus fulgere coepit: Scimus — inquit — quoniam, cum apparuerit, similes ei erimus, quoniam uidebimus eum, sicuti est. Et omnis, qui habet spem in eo, sanctificat

habitationem maternum uterum esse, secundam hunc terrarum orbem, tertiam, si sancte pieque uixerit, regnum ipsum cęlorum. Quanto igitur primam secunda, tanto secundam tertia superat decore, claritate, amplitudine. Prima quoque in utero habitatio nouem mensium est, secunda in terra, cum longissima, centum annorum est. At uero tertia in cęlo perpetua est et ęterna. Nullo temporis spacio concluditur, nullo annorum numero

uoluntas, qua a male agendo declinamus et ad bene beateque uiuendum disponimur. Animaduerte igitur huius minoris mundi, id est, hominis, quanto superiora inferioribus ornatiora generosioraque ac meliora sint. Ita maiorem quoque mundum se habere crede, ut, quantum cęlum distat a terra, tantum quoque et cęlorum regnum a regnis terrę rerum omnium copia atque magnificentia distare nunquam dubites. Quin potius cum Baruch propheta attonitus

disponimur. Animaduerte igitur huius minoris mundi, id est, hominis, quanto superiora inferioribus ornatiora generosioraque ac meliora sint. Ita maiorem quoque mundum se habere crede, ut, quantum cęlum distat a terra, tantum quoque et cęlorum regnum a regnis terrę rerum omnium copia atque magnificentia distare nunquam dubites. Quin potius cum Baruch propheta attonitus exclama: O, Israhel, quam magna est domus Dei et ingens locus

referre possumus. Ad ipsam, quia nihil post Christum ita compositum est, ita ordinatum, ita omni fortitudine, omni bonitate, omni gratia plenum; ad comitatum, quia uirgines Virgini assistunt, seruiunt sancti, angeli quoque ancillantur, et ipsa innixa super dilectum suum omnibus pręsidet, prę omnibus conspicitur sublimis, quoniam sublimissimus est, qui de ipsa nasci dignatus est. Eleuata est enim magnificentia eius super cęlos, ut sit

uideri posse dixerat: Videmus — inquit — nunc per speculum in ęnigmate, tunc autem facie ad faciem. Nunc cognosco ex parte, tunc autem cognoscam, sicut et cognitus sum. Et ille quoque, qui Deum a nemine unquam uisum asseuerat, rursum ait: Charissimi, nunc filii Dei sumus. Et nondum apparuit, quid erimus. Scimus, quoniam, cum apparuerit, similes ei erimus, quoniam uidebimus eum, sicuti est.

ei erimus, quoniam uidebimus eum, sicuti est. Et iterum: Serui eius seruient illi, et uidebunt faciem eius. Et ipse Dominus in Euangelio: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum uidebunt! Discipulis quoque rogantibus ostendi sibi Patrem respondit primo id, quod credere debeant: Ego in Patre, et Pater in me est; deinde, quod sperare: In illo die — inquit — uos cognoscetis, quia ego sum in Patre

Caput XVI / DE REVELATIONIBVS CAELESTIS BEATITVDINIS Immensam quidem et inenarrabilem esse gloriam illam sanctorum quoque nobis exempla certis manifestisque argumentis ostendunt. Iacob in quiete scalam uidit de terra ad cęlum usque extensam angelosque per eam ascendentes ac descendentes. Vidit Dominum scalę innixum sibique

horrore perculsus nec iam aspicere flammam audebat, ad quam ausus fuerat accedere. Quam magna igitur cęlicolarum felicitas, quibus nec accessus denegatur nec uisionis diuinę fruitio subtrahitur! Sub aliis quoque creaturarum formis latens Creator Moysi apparebat et, ut testatur Scriptura, loquebatur ad eum facie ad faciem, sicuti solet loqui homo ad amicum suum. Et tamen ad ipsum Moyses: Si inueni gratiam in conspectu tuo

Cuius uisę iocunditate captus Stephanus, cum lapidaretur, non, ut mortem euaderet, orauit, sed ut per mortem cum Christo uiuere inciperet, dicens: Domine Iesu, suscipe spiritum meum! Paulus quoque apostolus gloriam Dei uidisse creditus, sed ad tertium usque cęlum raptus, idque utrum in corpore an extra corpus sibi contigerit, nescit. Et cum ita sit, manifestum est ad uidenda, quę uidit, et audienda, quę

tot miracula in morte sancti huius, nisi ut hęc tam magnifica oculis nostris obiecta pensitantes, quanto illa in cęlo magnificentiora sint eius pręmia, quę oculus non uidere potest, cogitemus. Andreas quoque apostolus, cum in crucem Egeę proconsulis iussu actus esset, deliberantibus turbis, ut ipsum per uim irruentes erriperent, non acquieuit, dissolui cupiens et esse cum Christo. Cum igitur iam biduum de cruce ad illos

paradisum et infernum malis. Quod si ita esset, profecto plus glorię cadauera sanctorum, nunc suaui odore fragrantia, nunc ingenti luce conspicua haberent quam ipsę animę nescio ubi neque quo ueterno consopitę. Diui quoque Hieronymi corpus, cum spiritum reddidisset, subita lux circumfulsit, uisi sunt angeli et Christi uox audita, quę illum ad possidendum cęleste regnum inuitaret. Lux cum spiritu abiit, odor suauissimus cum corpore

melos interdum lętantium angelorum auditum; Deo uolente felicitatis, ad quam euocabantur, testimonium in terra residere, ne alios pigeret eorum uitam imitari, quos beatos esse certo iudicio agnouissent. Augustinum quoque quo die corpus eius mandatum sepulturę fuit, monachus quidam procul inde manens et in spiritu raptus uidit infula et pontificalibus indumentis insignem sedere intra nubem candoris eximii. De oculis eius promicantes

spiritum exalauit. Nunc itaque martyrii gloria coronatus exultat et in conspectu Dei optimi maximi clarus atque inclytus incedit, eorum utens consortio, a quibus coronari et ad cęlum usque deduci meruit. In Dominici quoque, prędicatorum patris, obitu, ad quantam ipse migrasset beatitudinem, testatum est duorum uisione, Guali, prępositi conuentus Brixiensis, et Rhaonis fratris. Alteri somnianti apparuit cęlum apertum et angeli Dominicum

cęlestibus fruitur diuitiis, quocum simul terrenas contempsit. Cęterum Franciscus, sicut hic multis humilior, ita illic clarior. Quod ne dubitaremus, in uisu apparens figuram stellę fulgentis prę se tulit. Nam etsi alii quoque sancti stellis comparentur, stella tamen a stella differt in claritate; sic et ipse in glorię dono. Nec mirum, si illic proximus accedit Christo, qui hic stigmata portauit Christi. Martini episcopi uultus, cum

angelis ad cęlum ferri uidit. Seuerus etiam monachus ipsum in quiete conspexit, niueo tegumento, uultu rutilo, radiantibus oculis, librum manu gerentem summa cęli petere. Et euigilans audiuit eundem tunc decessisse. Ambrosio quoque missam Mediolani celebranti et in spiritu rapto uisum est se exequiis eius interesse. Et cum ad se rediisset, nunciauit astantibus Martinum, Turonensem pręsulem, obiisse. Tot itaque testimoniis declarata est eius

solis radios uincere uideretur; audisse autem ea Nicolao puero pręparata et in cęlesti reposita regno. Pręscius quippe futurę uitę eius Deus pręmium ei decreuerat ante pugnam, coronam ante uictoriam. Thomę quoque, Cantuariensi archiepiscopo, adhuc uiuo sedem contiguam sedibus apostolorum a Deo concessam se uidisse dixit quidam, qui mortuus mox reuixerat. Inde, dum Thomas pro iuribus ecclesię sibi commissę

ea uerba repetenti nihil a clero respondeatur, ut scilicet dignum se exibeat, cui angeli respondeant, non homines. Pręstare enim cęteris uitę sanctitate debet, qui pręstat officii dignitate. Beatitudinis uero Gregori hoc quoque testimonium additur, quod Petrus, eius discipulus, pluries capite ipsius Spiritum sanctum in figura columbę consedisse uiderit. Cumque id prodidisset: »Ne credite — inquit — nisi me nunc mori conspexeritis.« Hac

animam exalasset, Sergius relictum se querens ualde animo affligebatur hubertimque flebat. Flenti noctu Bachus apparuit, uisu iocundus, luce decorus, gemmea corona insignis. Tum, ne lugeret, iussit; mox enim fore, ut ipse quoque poenis conficiatur sibique iungatur. Non immerito igitur Sergio supplicii dilatio supplicium erat, si post supplicia ad tantam gloriam Bachus peruenerat. Mercurii martyris apud Cęsaream passi corpus capite truncum

abiens corpus exanime reliquit. O felix animula, quę nec mortis dolorem sensit, dum conspectu sanctorum lętatur, nec de futura salute dubitauit, dum a sanctis, ut secum ueniret, inuitatur. De Probo quoque, Reatino episcopo, memorię proditum est, quod, cum ex langore mox se decessurum cognouisset, omnibus, qui ei assidere solebant, tunc forte summotis, pręter unum puerum, uidit ad se intrantes Iuuenalem et Eleutherium

conuertit. Tam suauiter illa redolebant, ut illi repente contempto simulacrorum cultu Christum sequerentur, qui sibi seruientes talibus iam impertiret donis. Indeque coronari cupientes libenter ad martyrium perrexere. Ipsa quoque nullis auerti a Christo suppliciis potuit, quoniam certa erat eius consortio se in cęlo usuram, cuius angelos uidere meruerat in terra. Catharinam uirginem, cum post tormenta capite truncanda esset, orantem uox de

ex ut sibimet redditus, abbas continuo cęllam eius adiit et defunctam esse reperit et foeminam fuisse cognouit. Denique constantiam mulieris inter uiros tandiu tam integre uersatę miratus beatitudinem quoque palam prędicare coepit atque, in quali eam gloria exaltatam conspexerit, ultro prodere. Gloriosa quidem sunt, quę de illa uidit, sed multo gloriosiora sunt, quę uidere non potuit. Apud

ut ipsa iam de terris euocata sibi in cęlo copularetur. Somnii fidem probauit euentus, et Euphrasia (sicut prędictum fuerat) breui defuncta ad eandem beatitudinem ascendit, ad quam pręcesserat maritus. Euphrasię quoque eius, Deo dicatę uirginis, eadem abbatissa obitum prędixit, deinde prępositae eius Iulię, postremo suum; neque secus, quam prędixerat, euenit. In uno conditorio tres positę una beatitudine gaudent in paradiso.

supra cęlum in spiritu rapta uidit. Gertrudis, uirgo Nigellani monasterii, qua die obiit, abbatissę Treuerensis monasterii ante altare oranti apparuit seque ad Sponsum suum ire dixit cęlesti gloria fruituram. Alio quoque miraculo beatam esse patuit. Cum monasterium arderet, supra tectum uisa est candenti uelo flammas premens. Restinctoque statim incendio, cum totum ędificium consumptum iri timeretur, nihil damni illatum fuit, igne

corpore exuta cum illo utique abiit, cui claues datę sunt regni cęlorum. Illum igitur beatitudinis locum ascendit, cuius ianitor est, qui inuitauit. Hic iacentem uocauit, hic uenienti aperuit. Romulę quoque uirginis beatitudo ex eo plane percipi potest quod paralysi dissoluta, cum ad uitę finem peruenisset, luce repente circumfusa est. Cuius lucis fulgore attoniti, qui ei assidebant, et expauefacti magis etiam timuerunt,

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report