Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: tam Your search found 4473 occurrences
First 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1501-1600:1501. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 157 | Paragraph | SubSect | Section] quo rursus
absente, perinde ac amoto teste ac speculatore uirtutis atque ignauiae, nemo pericula
libenter subit, atque eo minus, quia ex rebus bene gestis solum fere regem decus et gloria manet.
Carolus amisso Neapolitano regno, quod sane, ut dictum est, non tam armis quam
uoluntaria incolarum deditione occupauerat, suisque ex tota Italia pulsis, secundam in
Italos, Venetos imprimis, decernit expeditionem, quam dum maximo conatu parat,
neruorum resolutione, quem morbum Graeca uoce
1502. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 160 | Paragraph | SubSect | Section] Bazethes et supplementum militum eo confestim misit, et de ignominia Crimani ualde gauisus est, Venetorum simul imprudentiam, simul intestina odia ac simultates ex eo colligens. Censebat enim ducem exercitus non nisi ob infidelitatis ac proditionis crimen plectendum esse; caetera ducum errata non tam ipsis obicienda quam eorum suffragatoribus, qui quidem summum imperium per stultitiam ad minus idoneum detulissent. Caeterum ne ipse quoque de maritima expeditione aliquid remisisse uideretur, in pluribus imperii sui locis naueis fabricandas, ueteresque reficiendas constituit. Itaque
1503. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 162 | Paragraph | SubSect | Section] triremibus, quas haud procul esse sciebant,
opprimerentur, expugnatam nauim Aulonem, remulco cursum eius adiuuantes, raptim
pertraxerunt. Et tumultuatum in Venetis nauibus fuerat, ut Istriae triremi irent subsidio,
sed dum metu segniter cunctabundique suas moliuntur naues, putantes se non tam auxilio perditis fore quam semet in discrimen coniecturos, si hostis insequi pergeret, Turcas
e manibus emisere.
uerum non satis aequas pacis
conditiones ferentem uident ― omnia enim maritima Graeciae atque Illyrici loca postulabat ― uariis diu ac saepe consiliis agitatis tandem ad Hungarorum opem implorandam,
utpote (quos timeri a Turcis fama haud falsa plane erat) necessario confugiunt, non tam
eorum amicitia fraeti quam existimantes illos, si quis stipendium offerret, haud difficulter arma in Turcas sumpturos, quum alioqui his et per se essent infensi, et Christiano
nomini deditissimi.
Misso igitur ad Vuladislauum, cui Hungari ob segnitiem uaccae nomen indiderant,
oratore
componendam Bazethem fere coegit: ut Veneti deducto
Leucade praesidio oppidum Turcis redderent, Cephaleniam tamen insulam per bellum
captam tenerent; Turca uero item quicquid in continenti de Venetis coepisset, sibi belli
iure haberet, atque eo die populandi uexandique Venetos tam terra quam mari finem
faceret.
Eodem fere tempore accidit Constantinopoli res mira et rari exempli, atque ob id
literis mandanda, quaeque maxime argumento esset uerum Dei cultum coelitus
infundi, purgatamque uitiis mentem
ab se auersum, omni spe in propriis
uiribus reposita, audacia sese tutos reddere constituunt, nulloque honestatis respectu,
quod ut plurimum ab his a condita eorum urbe factitatum est, imperium augere, rati
amplitudinem imperii, quibuscunque id artibus fiat, non tam inuidiam eis apud Italos
praesertim, qui opes imprimis admirantur, conflaturam, quam uires ac potentiam collecturam. Quod profecto improbum consilium tandem destituit fortuna, tametsi satis
laetis initiis coepta eorum uisa sit fouere. Fortunam autem uim quandam diuinae
comitiis suffragiis ineundis ipsi Iuliano adiumento forent. Caeterum quum Iulius
pontificatum adeptus Genuensi religione fidem Caesari seruaret, nec modo promissa ei
non praestaret, sed insuper malum minaretur, Neapolim se contulit. Ibi, quia Deus illum
tam diu iniurias impune ferre noluit, fugiendo, ut saepe usu uenit, in periculum incidit,
propterea quod a Consaluo Adigario eadem fraude, qua ille multos Italiae principes
interfecerat, fide interposita comprehensus, atque in custodiam datus in Hispaniam ad
Ferdinandum regem,
est, ab officio decesserat.
Caeterum Maximiliano, qui et ipse Venetis sese acerrimum hostem prae se ferebat,
ingenti uulnere filii morte icto, bellum Venetum, quoad is elugeret, dilatum est, eo magis
quia Maximilianus uano spiritu inflatus primas aduersus Venetos partes sibi deposcens
tam in regem Francorum quam in Iulium pontificem mobili esse animo habebatur,
propterea quod ita Venetis, quas in Italia tenebant urbes, eripi uolebat, ut etiam a iure
pontificis Francorumque imperio Italia eximeretur, atque imperator Alemanus, quem
quidam
intersumus, dubium
est, quin Selynes aut armis sit reprimendus, aut si hoc periculosum nefasque, ut est, uidetur, arte aliqua procul hinc submouendus. Si rex iusserit armis aduersus filium uti, parendum omnino esse. Quis enim regi optimo ac sanctissimo potius non obtemperet quam
tam atrocis imperii munus exhorrescat? Sed ualde uerendum est, ne milites uel iurati in
obsequium regis non audeant, quum dimicandum fuerit, enses in regis filium stringere,
nisi rex ipse, qui quidem ob ualetudinem equo uehi nequit, huic tam nefario praelio,
utpote inter
potius non obtemperet quam
tam atrocis imperii munus exhorrescat? Sed ualde uerendum est, ne milites uel iurati in
obsequium regis non audeant, quum dimicandum fuerit, enses in regis filium stringere,
nisi rex ipse, qui quidem ob ualetudinem equo uehi nequit, huic tam nefario praelio,
utpote inter patrem et filium comisso, per se intersit, quandoquidem omnes regii serui
sumus atque ita instituti, ut perinde ac Deum in terris non solum regem, sed et liberos
eius habeamus. Propterea hoc quoque aduertendum est, an Turcaico imperio
tuum
exequi possis, et ille aliqua ex parte uoti compos hinc abeat. Nam quemadmodum regnum pluribus eadem auctoritate praeditis committere haud puto reipublicae expedire, ita
caeteros liberos contemnere, dum uni tantum prospicitur, parum tutum. Neque enim
homines accepta beneficia tam in officio continent quam iniuriae abalienant. Et quis credet Selynem, licet sit Bazethes regum iustissimus filiorumque amantissimus, non esse iniuria affectum, si ille tristis, utpote aditu et conspectu patrio prohibitus, discesserit?
Limites igitur Danubii, qui ad
mihi fuerit uos optime nosse
me nunquam pro ignauia ac segnicie modestiam simulasse, uerum et domi et militiae
illud de me specimen semper dedisse, quod a iusto simul et magnanimo rege expectandum
est.
Et quia ipse non tam meam quam publicam causam suscepi, quicquid felicitatis
fortuna tribuerit, id totum mihi uobiscum commune futurum est. Nihil enim mihi
antiquius erit quam de me optime meritis parem gratiam referre, et eos
ad destinatam sibi ac tantopere
petitam prouinciam non proficisceretur. Selynes sua in patrem atrocitate animum patrium erga se metitus, ubi uidit partem regii exercitus seiunctam a caeteris copiis ad se uersum progredi, coniectans ex candore uexilli patrem haud tam humanitate coactum
quam spe dimicandi praedamnata metu consternatum ea pacis uelamenta praeferre,
ratusque territis addendum timorem atque perturbatis illis, in fugamque conuersis
reliquum quoque patris exercitum,
hanc pugnam e curru
spectaret, conspecto Selyne in primam aciem euecto suosque ad praelium adhortante
(erat enim sicut armis et coetero ornatu, ita staturae breuitate insignis, insidebatque
equum rara magnitudine conspicuum) proximos percunctatum esse, quisnam esset ille
tam paululus homo, qui tantopere certamen accenderet. Neque enim filii faciem noscitabat, atque ut cognouit filium esse, iniecta sibi admiratione paululum uelut attonitum
silentium tenuisse, mox renidentem dixisse habitum corporis filii sui audacię atque animi
elationi haudquaquam
attulerat contemptum, multo magis
exinde altitudo animi decori esse coepit quam fuerat paulo ante sceleri data regnandi
cupiditas aduersus parentis uoluntatem concoepta, militari turba, quae liberalitate illecta ac conciliata erat, interpretante Selynis consilium non tam impium quam necessarium
esse, quandoquidem Achimathi in regni successione ille praeferendus esse uideretur.
Itaque praetoriani, ne Achimathes, qui gratia apud patrem ualidior erat, mox tractis
ad se prouinciarum praefectis uiribus quoque praeualeret, tale aduersus eum ineunt consilium.
quam mox nefaria proditione fefellerunt, militibus adscripti sunt; dux in cohortem etiam amicorum recaeptus.
Quo tempore haec in Asia gerebantur, erat apud Selynem uir dignitate primus
Mustaphas nomine, Macedo natione, auaritiae ita deditus, ut nihil fere esset apud ullam
gentem tam sanctum, quod ille oblato precio non contemneret. Qui quum animaduertisset Selynem his ualde infensum esse, qui in magistratu constituti pecuniae nimium
studerent, nec posset cupiditati suae (nempe, quae longo usu altissimas miserat radices)
imperare, ueritus, ne quod ipse multis
perfidia accusata dixisse circumstantibus se male credidisse salutem suam illi, qui,
dum sibi regnum parat, ne parenti quidem morbo et aetate confecto paucorum dierum
usuram ad uiuendum concessisset. Et quum carnifex manus eius, ne obniti posset, loro
uincire uellet, auersatus carnificem simulque tam segnem mortem, arrepto acinace, irae
quam timori propior, multis uulneribus confectus tanquam acie pugnans cecidit. Selynes
enim, simul ac accępit fratris filium non pati ad se carnificem adire, misso centurione
cum suis manipularibus eum interfici iubet, collaudata adolescentis
apud Boemos, quos a nostris
tandem tot
aduersis infracti consiliis belli depositis ad pacem petendam animum adiciunt, statuuntque Maximilianum, grauem finibus suis accolam, auro, quando armis nihil prospere
cederet, aggredi. Nec consilio fortuna defuit, quamquam Maximilianus non tam
auidus quam indigus pecuniae erat, quippe quam inconsultis sumptibus ita absumebat,
ut ei stipendium militibus dandum nunquam fere suppeteret, unde expeditiones magno
conatu susceptas inopia stipendii saepius omittere cogebatur. Hos Maximiliani mores
Veneti in consilio habentes, rege
essent adaequandi, et quia omnes mercaturae student, et quia militiae,
quae est potissima, quod satis constat, nobilium ars, operam nauare non solent.
Proprium autem seruorum atque infimae conditionis hominum esse, rex Matthias arbitrabatur, regium nomen, quos apud omnes gentes tam sanctum quam necessarium est,
auersari. Nihil autem ambigitur apud Venetos reges inuisos esse, eo quod eorum cupiditati, qua illi in proferendis finibus feruntur, semper obuiam ierunt, existimantes mercatoribus nauticam magis quam imperium conuenire ― quippe quae conuehendis
mercibus
ex populationibus emolumentum nequit aquiri, gloria
bellicae uirtutis quaeratur? Quare si quis uestrum, Hungari,
laudis studiosior est et animi fidens, prodeat in medium ac mecum singulari certamine
congrediatur.
Mouent tam elata Turcae uerba iram Georgio Scythae, et praeterquam quod
Hungari alienam insolentiam haud facile patiuntur, in equum etiam illum, quem prouocator
insidebat, oculos coniecerat, eiusque potiundi cupidine ardebat. Itaque equo calcaribus incenso, infesta hasta
iri. Quod quum per totum Hungariae regnum fama
uulgatum esset, Georgius Scytha, quietis ac ocii impatiens, accedit ad cardinalem, profitetur se breui magna Hungarorum manu contracta Turcis bellum illaturum, modo nobilitas Hungarica aut suis opibus huic expeditioni auxilio foret, aut saltem moram tam egregio facto non iniceret. Cardinalis homine collaudato ignarus futuri euentus dat ei literas,
quibus fidem faceret arma in Turcas sumentibus expiationem omnium admissorum
Sedem Apostolicam polliceri.
Itaque, ut sunt Hungari religioni dediti, paucis diebus ad octuaginta millia
aedunt, nobilitati in praedam cedit. Illis terra aratur, illis uineae
ponuntur, illis greges et armenta educantur: uobis cum seruitute omnium rerum egestas
relicta est. Quod eo grauius toleratu est, quia qui opulentiae causa sunt, hi maxime inopiam sentiunt: tam sane inexhausta est nobilitatis rapacitas. Nec quicquam dubium inter
incolas regni Hungariae refero, quandoquidem nemo ignorat, quae miseriis suis quotidie
domi quisque uestrum experitur. Quis enim nobilium rem ullam instituit, siue ea magni
operis sit, siue factu facilis, sine uestra opera et
homines sine uestra pernicie utuntur. Si uero pecuniae, cuius mortales auidissimi sunt, student, de uestro rapiendo arcas suas replent,
uestrisque spoliis magni atque opulenti incedunt, laudem maximam inter suos ferentes,
qui plura colonis suis per nefas ademerunt. Quousque haec tam indigna patiemini, uiri
Hungari? Ideone uos Attila, rex ille clarissimus et uictor Europae, ab Hyperboreis montibus eduxit, ut paucorum superbiae ludibrio essetis, ut seruitute et erumnis uestris auarissimis hominum opes ac nobilitas quaereretur, ut scelestissimis ciuium uestrorum magistratus,
ex suis amissis, confestimque metu obsidionis ad Ioannem Sepusiensem, Transyluanum praefectum
nuntium misit, qui illi indicaret, ut in oppidum Thibiscense ab agrestibus esset compulsus, quantoque in discrimine uersaretur, ni illi subsidio acceleraret. Sepusiensis cognito
tanti uiri periculo non tam succurendi studio (honoris enim, ut fit, aemulatio eorum animos disiunxerat), quam ne gloriae occasionem praetermitteret ― nam in publicam utilitatem uel aduersario opem ferre amplum sibi fore existimabat ― coactis quum suis, tum
prouinciae suae uiribus, magnis itineribus
interfecit, quo eo supplicio
agrestes discerent ad nobilium officium pertinere militiam exercere, rusticorum uero
esse agrum colere, et ex fructibus labore suo partis nobilitati alimenta suppeditare,
quippe quae armis suis ipsos rusticos tueretur. Nec ob tam atrocem poenam uisus est
Hungaris Ioannes inhumana in Scytham usus crudelitate, eo quod rustici ipsius Scythae
instinctu nobilissimos Hungariae uiros, fide interposita euocatos, crudeli ac foeda morte
affecerant, quemdam ex Caicia familia Canadinensium episcopum, Georgium Docium,
Petrum
quibus ipse praeerat, ad tormenta saluanda secumque reuehenda, ne ab
hostibus occupata asportarentur, accedit, indeque Turcis leui praelio submotis, dum ea
uehiculis imponi curat, ictus pila lapidea e tormento ab arce forte emissa, concidit. Cuius
infelici ac miserabili casu tam sua cohors, quam reliquus exercitus relictis tormentis
fugae se nullo hostium insequente mandarunt. Turcae enim, utpote apud quos non plus
animorum erat, nihil magis cupiebant quam Hungaros omissa Chaualae oppugnatione
citra dimicationem abire.
Sepusiensis quantum gloriae
rex noluerit, quippe quem cogendum aequo iure cum caeteris principibus uiuere
censeret. Ego autem uix adducor, ut credam Vuladislauum regem tanta suorum clade ac
ignominia uoluisse Ioannem Sepusiensem in ordinem cogi, qui sane illi magis suspectus
erat quam ullius sceleris compertus, nisi forte tam abiecti animi rex fuerit, ut maluerit
securitati suae quam regno et gloriae, famaeque consultum esse.
conspectu
Turcarum noctu abierint, tametsi alii fugam Sophenorum in charitatem erga Ismahelem
conferunt. Qui quum brachium illius (nempe in prima acie uersatus fuerat) parua pilula
e tormento emissa traiectum foret, timuerunt posthac regem suum, quem diuinis prope
honoribus colunt, tam terribilibus tormentorum ictibus obicere. Turcae eodem loci, in
quo dimicatum erat, permanentes et hostium spolia per ocium legerunt, et suorum
corporibus contra Turcaicum morem (solent enim Turcae sepelire suorum cadauera, non
cremare) ignem iniecere,
ab se legatis sine
responso quibusdam ex suis non dubitauerit dicere se propediem daturum operam, ut
Othomana progenies Syriae quoque ac Aegypto imperet pulsis inde Cercassis (ea natio
Cercetarum soboles est, Ponti accola), nec permissurum mancipia aere empta
Machomethanis hominibus tam impotenter dominari. Tametsi quidam affirment
Turcam legatis Aegyptiis suppressa ira, cuius alioqui non erat potens, satis benigne, ioco
an serio incertum, respondisse se plane officiis suis effecturum, ne Cansauus Alaudolam
magnopere desyderet, neue illum poeniteat Selynem suis finibus
admonet, quemadmodum sacerdotali fraude Syriae et Aegipti imperium a legitimis principibus ad seruos translatum fuerit, paucis attingere, eo magis, quo famam
deuictis Cercassis apud Turcas uulgatam haud omnino uanam esse demonstrarem,
Selynem Aegyptios ac Syros non tam armis subegisse quam sublato seruili dominatu in libertatem uindicasse. Mos erat apud Aegyptios, ex quo illa gens in Machomethanam sectam concessit, e cohorte eorum, qui literis eruditi et imprimis legum consulti essent,
caliphem (ita summum antistitem appellant) constituere. Hic
illi humanum genus his fere beneficiis conciliarint atque
excoluerint: importunos imprimis tyrannos extinxere, aspera bella composuere, agros
militibus suis assignarunt, oppida condiderunt. At nos, uiri Turcae, ex benefactis coelestes
non cupimus honores ― sit procul a nostra modestia tam impia cupido. Non eximimus nos
hominibus, nec obliti sumus humanae infirmitatis. Satis scio, quicquid agimus, diuino id
esse subiectum arbitrio:
eodem cultu Deum omnium rerum auctorem una uobiscum
colimus. Eum solum diuinis
petenda esset, an modus secundis rebus imponendus, nec solitudo Aegypto adiuncta, ob
aquarum maxime penuriam exercitui transitu perdifficilis, intranda. Videbatur amicis
omissa Aegypto finem imperii Turcaici Gazam statuere, putantibus non nisi magna
manu tam late patentes et diremptas etiam uasta solitudine terras contineri posse; tamen
sententiam suam aedere nemo audebat incerta regis uoluntate. Itaque Ionas Dalmata, ex
purpuratis regiis, solito adulantium more inquit militum esse iussa exequi, regum imperare; duceret, quo uellet secuturos. Rex
transfugit.
Qua quidem proditione declaratum est inuidiae morbo et mentis praua coecitate fieri, ut
plaerique mortalium malint non sine patriae dedecore, atque etiam excidio, ablatum a
suo ciue imperium ad externum, cui sane minus inuidetur, deferre.
Turca, adiuncto sibi et hosti adempto tam forti ac strenuo uiro, magna solicitudine
uidebatur liberatus: tantam inesse uim in uno homine censebat.
Itaque magna spe uictoriae animo concoepta, ubi solitudinem cum copiis emensus est, ad Horionem amnem
castra locat, stationibus
Ille diuortii impatiens, eo magis
quia cum uxore religio quoque Christiana erat relinquenda, clam ad uxorem uentitare et
cum ea coire. Quod quum rescisset satrapes, ira inflamatus confestim exectis uirilibus
Sinonem emasculauit. At Sinon tam atroci iniuria affectus ad regem Bazethem confugit
- licet enim Turcaico more seruo de soeuitia domini conqueri ― qua apud iudicem
probata, cogitur dominus seruum uendere et praecio accepto eum emptori in seruitutem
tradere. Sinon igitur a Bazethe benigne
Putabat enim, ut sunt plaerique homines suae spei nimium indulgentes, Turcas haud diutius imperium Aegypti retenturos, quippe quae longo terrarum
spatio, non modo ab Europa atque Asia, sed etiam ab ipsa Syria esset dirempta. Selynes
interfectis aut fugatis Cercassis, qui Caërium tam pertinaciter armis tutati fuerant, castra
extra urbem communiuit, deinde Ionam Dalmatam iussit pecuniam regiam conquirere,
quae quidem multo maior spe et fama inuenta est, gemmarum praeterea ac praeciosae
suppelectilis magna uis reperta.
Caeterum Turca existimans neque Aegyptum
ut nulla fere Turcaica nauis frumento onusta Constantinopolim tuto peruenire, aut
inde in alias regiones cum mercibus enauigare posset ― statuit eis bellum inferre, ratus
quum suorum res ac fortunas sibi cure esse debere, tum non paruam dignitati et gloriae
suae labem inustum iri, nisi tam infestae ac uicinae gentis excidio latrociniis mare liberaret.
Sub idem tempus Rhacusae (urbs Dalmatiae est, de cuius origine ac institutis supra meminimus) ex ingenti
primum in patris memoriam templum
cum magnificis aedibus erigere instituit,
incidunt, quod sane ad ipsum defendendum pecus a praefecto Tauruni ultra
Istrum inscientibus Turcis missum erat. Nempe praedatores amnem transmittentes a
Taurunensibus conspecti fuerant. Itaque ingenti caede ad naues compulsi documentum
dederunt se latrones magis esse quam bellatores, nec tam uirtute quam fraude et furto
niti.
Mos est Turcarum regum, simul ac regnum iniere, contractis in unum imperii
uiribus, nouam aliquam expeditionem suscipere, quo et suis uirtutem atque animi magnitudinem probarent, et hostibus accolis, ne quis ab his motus oriretur, metum
ratus id incoeptum
non minus regno suo utile, quam sibi ipsi amplum et gloriosum fore.
Igitur quum in
Asiam exercitum traicere, Colchis, quos Georgistanos aetas nostra appellat, arma illaturus cogitaret ― quippe Colchi, quum sint tam Turcaicis, quam Sophenorum finibus in
Asia appositi, multo maiore studio in Sophenos, Turcarum hostes, quam in Turcas inclinant, credentes Othomanos superbe nimium, simul et auare uictis imperitare ― cum
Hungaris foedus iisdem conditionibus renouandum missa, ut supra dictum
principem esse Christianae reipublicae, eamque Sedi Apostolicae esse apud
Christianos auctoritatem, ut iure imperii Christianos reges in communem hostem possit
concitare. Porro nulli dubium est Turcam nihil magis timere quam Christianorum principum coitionem: ille enim probe nouit se non tam industria sua quam Christianorum
discordia imperium auxisse.
Quodsi senserit Turca Hungaros a pontifice Romano neglectos, a coeterisque
Christianis destitutos, multo maiorem audaciam alacritatemque, ac studium ad regnum
Hungariae oppugnandum assumet, euocatisque Asiaticis
consilio aliquamdiu deliberauit, in
intimumne Hungarorum regnum cum copiis penetraret, hostesque ab exercitu imparatos persequeretur, ratus omnes Hungariae urbes in ditionem suam facile cessuras,
si Hungaros commisso praelio profligasset, an uero omisso tam audaci et periculoso consilio Taurunum, licet loci natura et operibus, ut dictum est, munitissimum, obsidione
premeret, nec Hungaros, quos timeri a suis uidebat, per inuia plaeraque et difficilia transitu loca cedentes insequeretur. Tandem tutiora suadentibus accedens, ne hosti in
regni sui sedem religione augeret. Quippe Machomethani Christianos, qui,
ante quam Machomethus Arabs exitialem sectam institueret, uitae sanctitate clari
fuerunt, ualde uenerantur, et amicos Dei appellant, existimantes Christi leges humanum
genus tenuisse, quoad Machomethus non tam eas abrogaret quam suas conderet. Nam
ubique Christum honorifice appellat, et uerum Dei legatum ad homines missum fatetur,
sibi ipsi per imprudentiam repugnans, quandoquidem eum maxime probat, cuius instituta, quasi ab homine inuenta, gloriae cupiditate deprauatus latenter antiquare conatur.
leui iurgio. Nam quum mater regis nurum asperioribus castigasset uerbis, quasi ipsius incuria regulus decessisset, illa simul dolore amissi filii, simul reprehensionis impatientia prope amens, dum socrum ab se amouere nititur, pugione haud sane
letali uulnere percussit. Est autem mos apud Turcas tam uxoribus quam filiabus regum
pugionem zonae alligatum quasi quaedam
quem Christiani sacrosanctam resurrectionem
appellant, quo sane solenni lustrari solent religiosi uiri, et quidquid piaculo
dignum per totum annum admiserint, ritu Christiano expiare. Hoc eodem die
Slauini, caeterorum more barbarorum, non tam sacris precationibus, quam epulis
ac largiore uino uti solebant. Diocleates animaduertentes, Rhacusanos ita
Slauinis obsidione pressos, ut neque appellentibus nauibus in portum Rhacusanum
tutus aditus esset, neque inde soluentibus
ed. Crau.: patri,
ob ereptam sibi ab ipso patre sponsam, ualde infensus: quem cum Rhacusani male
animatum in parentem animaduerterent, hac occasione aegrum animi clam adeunt,
hortantur, ne incestum patris in se admissum, et tam insignem iniuriam inultam
esse patiatur, suam operam aduersus communem inimicum, et foeda libidine
pollutum, pollicentur; tandem spe pecuniae illecto, persuadent, uti a parente ad
Turcas desciscat, patremque Turcarum incursionibus
id te deposcere
quod ego praestare posse diffiderem, recepi tandem me quod
rogabas facturum, non meis uiribus, sed Dei fretus auxilio.
Igitur a Spiritu Sancto adiutus opus peregi; peractum tibi
mitto ut, si probaueris, continuo Romam mittendum cures.
Quod si res ista, quam orditi sumus, tam prospere quam optamus
successerit, nihil scriptis meis tribuas uelim sed Ei soli
gratias age qui, ut nos seruaret, et te inspirauit ut rogares
et me adiuuit ut rogata perficerem.
eius capere nequiuerat, ipse expugnauit. Inde ibidem
relicto praesidio, quoniam hyems appetebat, in hyberna
recessit primo uere rediturus ut totum regnum illud, si
possit, armis occupet. Quo ipso amisso quid, quaeso,
reliquum spei Christianis erit se suaque tuendi aut quae
fiducia cum tam ualido hoste manum conserendi? Actum est,
mihi crede, de Re publica Christiana nisi omnes pari animo,
equali fide, concordi proposito, opes uiresque coniungant et
sociis agminibus Christique nomine inuocato simul ad bellum
procedant morique magis optent quam barbaricae perfidiae
unquam
illi regno quo, si hostis (Deus hoc auertat!)
potitus fuerit, aperta erit ei uia Germaniam Italiamque
inuadendi, Illyriam omnem opprimendi, reliquum denique
Christianorum orbem sibi subiugandi.
Hic ergo obsistendum, hic omni ui atque conatu
repugnandum, ne forte aperto ostio hic tam immanium minarum
cataclysmus longe lateque sese effundat et quod residuum est
terrarum occupet. Commune periculum communibus armis
propulsandum est. Nemo in eo se tutum arbitretur quod ab
impiorum finibus multa distet locorum intercapedine.
Incendium quod timemus, nisi mature
Poterant quippe Turcarum potentiae esse pares si, dum
uixere, ita uniti contra impios irruissent sicut separati
inter se certauerant. Et tamen-- proh nefas, proh
facinus!-- indignum hoc idem scelus perpetraturi nunc mihi
uidentur quod tunc commissum est. Stant in procinctu
armatae acies tam infestis animis conflicturae ut nisi
plurimis utrinque interemptis praelium dirimi non posse
plerique opinentur. Nonne igitur praeda impiorum fient
Deo ipsos ulciscente, qui tam nequiter inuicem dissident
tamque capitali odio alii alios persequuntur? Quid enim
magis iniquum quam in eos
hoc idem scelus perpetraturi nunc mihi
uidentur quod tunc commissum est. Stant in procinctu
armatae acies tam infestis animis conflicturae ut nisi
plurimis utrinque interemptis praelium dirimi non posse
plerique opinentur. Nonne igitur praeda impiorum fient
Deo ipsos ulciscente, qui tam nequiter inuicem dissident
tamque capitali odio alii alios persequuntur? Quid enim
magis iniquum quam in eos hostiliter agere quibus in omni
necessitate adiumento esse deberemus? In eos, inquam,
caedibus grassari pro quorum salute Christus mori non
dubitauit? Resipiscite tandem,
aliquod ingrederentur, ut pacem ei domui dicerent
mandauit. Postremo ad caelum iturus unde descenderat,
pacem illis tanquam thesaurum omnis iocunditatis et dulcedinis
plenum legauit dicens: Pacem meam do uobis, pacem meam
relinquo uobis . Cum ergo Deo et Domino nostro pacem ueram
tam gratam esse apparet, tam acceptam, nonne manifestum est
quanto eidem odio sint discordiae simultates, irae rixae,
bella, inter illos praesertim qui de caelestibus unum credunt,
unum sentiunt, eodem renati sunt baptismate, Christianos
inter se fratres esse qui denique inter se
ut pacem ei domui dicerent
mandauit. Postremo ad caelum iturus unde descenderat,
pacem illis tanquam thesaurum omnis iocunditatis et dulcedinis
plenum legauit dicens: Pacem meam do uobis, pacem meam
relinquo uobis . Cum ergo Deo et Domino nostro pacem ueram
tam gratam esse apparet, tam acceptam, nonne manifestum est
quanto eidem odio sint discordiae simultates, irae rixae,
bella, inter illos praesertim qui de caelestibus unum credunt,
unum sentiunt, eodem renati sunt baptismate, Christianos
inter se fratres esse qui denique inter se fratres esse
ipsimet non
Veram, sed quid ego dicam, clamoribus implens
Phenicię proximum. Et cum late illi maria omnia pateant, solę portus Sibenicensis angustię placuerint. Iam vt ad propositum reuertamur: numquam eo mari siue retia, siue hami frustra extrahuntur: et ęque se aliquis fuscina exercere media luce potest, ac in syluis venabulo. Nec vnquam vlla tam sęua maris incumbere poterit tempestas, si vel tota Aeoli cohors facta seditione sydera Adriatico miscere conetur, te a solatio piscaturę prohibere valeat; presertim tot inter promontoria, tot valles, portus, sinus, euripos, anfractus, secessusque placidissimos malacissimosque. Ad quę loca
orthodoxe fidei hostibus, non misere
tantum Croacie, verum etiam finitimis provinciis Carniolae, Styriae, Carinthiae, Foroiulii
Istriaeque impendet, ipse hac ingravescenti aetate in Norenbergam ad generalem Sacri
Imperii principum conventum me contuli, petitum, si non tam salubre fructuosumque, quam
necessarium auxilium, quemadmodum superioribus diebus Beatitudini Tuae significavi.
Hic ego Deum optimum maximum testor summa me dexteritate diligentiaque usum, ut ipsum
Sacrum Imperium ad tuendam christianam rempublicam excitarem;
Sacrum Imperium ad tuendam christianam rempublicam excitarem; necdum satis scio, quod
profecerim, quamvis subscripti omnes qui affuere principes eo nunc esse animo videantur,
ut nihil malint quam communi christiani generis saluti consulere.
Quam igitur pro tam pia in Turcas expeditione habui oratiunculam cui melius dicem quam
Sanctitati Tuae, quae ut est beatissimum christiani nominis caput, ita summam humanitatem
summae coniunxit sapientiae, ut quasi quidam novus Moyses afflictos Christi populos a dira
Aegypto, atque
Acciarino et Hieronymo Ienesio Picentino, a quo etiam Greca elementa accepit, eius aetatis uiris eruditissimis, in Latinis litteris adeo profecit ut pene puer in laudem serenissimi principis Nicolai Marceli cunctis admirantibus pulcherrimam orationem habuerit.
Egressus tam felici adolescentia iuuenis iam sollicitae fugax ambitionis erat, inter equales ueluti inter uiridantia prata flos iacintinus, ueluti inter albicantes rosas purpureus amarantus enitebat. Statura erat mediocri, latis humeris, corpore non obeso, sed gracili, fronte hylari et lata; oculos
camphorae, quae ego restituere intendo, cum nondum sit compressus fervor ille rennum. Licet vix quadriduo ante ceperim inungi, et tamen aliquantisper sublevor. Quodsi restituar, quod faxit deus, me d.i v.ae et pedes et manud et caput ipsum deberi fatebor. Quid autem ei retribuam pro tam salutari re, non habeo, nisi quod rogo supplex omnipotentem deum, ut sibi illam optimam valitudinem tribuat, quam mihi ipsi exopto et semper eam uti deum meum tutellarem venerabor. Accedit huic ingenti suo in me beneficio amor et benivolentia, qua dominum Hieronymum Roraium
ueniens, ea de uestra dignitate et publice et priuatim praedicauit, quae
omnium mentes, animosque, ad eam non solum amandam, sed etiam admirandam
conuerterunt. Quis enim humanitatem, benignitatem, caeterasque uirtutes in
tam ampli ordinis Principe non coleret, non suspiceret, non admiraretur,
nisi totius humanitatis expers? Quapropter me quoque his ita inflammauit, ut
statim in desiderium
detrimenti ab hostibus capiat. Tabellarii cum
successore, paucisque militibus Cayrum uenientes regias literas Axmato
porrigunt, quibus acceptis mandato se Principis obtemperaturum pronunciat.
Nocte uero superueniente, dum tam subitae atque inopinatae successionis
causas inquirit, uenit in mentem consilia sua detecta esse, seque Capadociam
non ad praefecturam, sed supplicium trahi, quippe nec a fratre, nec a
quopiam amicorum, qui magni etiam
Aegypti prouinciam pacatam retulerunt.
hanc Turcarum Regem, non uni ut prius, sed pluribus gubernandam consenssiss,
Axmatumque in gratiam Regis a suis interfectum, dum balneum petit, cuius
morte perterritos omes, tam Mamalucos quam reliquos peregrinos milites ad
sua dilapsos. Certa haec esse affirmat Aiasi, quem superius cum exercitu
Aegyptum petiise diximus, Constantinopolim reditus, atque expeditio in
Valachiam iam parata Mustafa
Ex his horumque similibus tanta est inter scriptores opinionum diuersitas, ut luce clarius appareat impossibile fore quempiam mortalium inconcussam de his ueritatem examusim attingere. Quapropter breuiter aliquid de nobilissima Slauorum gente dicturus curabo magis aliorum quam meam in tam abdita re opinionem referre. Nam (ut mea fert sententia) haud facile mihi exiguo et indocto comperta erunt, quae solertissimos antiquitatis scrutatores latuerunt. Enimuero ea uoluntas meam mentem frequenter incessit, ut prolixiori haec sermone retexendo quorundam auctorum dicta accuratius
omnipotentem filium tuum precibus uires mihi obtineas, ingenium exacuas, labia mea soluas, dicendi uim corrobores, ut pientissima eius interueniente largitate, quanta ipse priscis temporibus notatu digna peculiaria munera Slauonico generi exhibuerit quantaque magis in dies conferre non desinat, in tam ampla uirorum corona felici nec non et ueraci stilo breuiter referam et concinne.
Amplitudinem et nobilitatem generis,
Primum agendum
quod nunc nouo quidem uocabulo Slauorum natio dicitur,
Slauus nouum uocabulum
Aene. VII. (37)
et Theodolus:
Cur. de gestis Alexandri. (79)
et multi alii tradunt) Macedonicum iugum ferre coegit et (quemadmodum diuus refert Hieronymus)
compulsum. Qui innumera Turcarum multitudine in eum ruente memorans se Pharensem esse seuientis more leonis toruo tello, magna hostium caede, propriam mortem ultus inter aceruos a se trucidatorum expirauit. Enimuero (ut fama fuit), si mille in castris Venetorum Vitto similes uiri fuissent, minime tam faeda plaga Christianum nomen affectum, minime tot castra, tot pagi, tot uille conflagrate, minime innumerabilis multitudo hominum et pecudum fuisset abducta. Nec silentio praetereundum esse puto recentem octo ruralium ex Pharensibus nautarum prius cum mioparone, deinde cum duabus biremibus
Leonardi Ales Taurinensis Poetae Laureati Tetrasticon.
quibus quottidie urgentur, isti
miserrimi pedites Clÿsiensi destinaverunt unum e medio ipsorum ad pedes
Sanctitatis Vestre mittere, ut eorum incommoda Sanctitati Vestre explicaret – in
maxima necessitate constituti sunt serviendo tam Beatitudini Vestre, quam
serenissimo regi nostro Hungarie, precipue, cum pecunię Sue Maiestatis nullius
sunt pretii, qualiter vivere possint, ipsi soli ignorant, serviunt fideliter –,
ideo illos Sanctitati Vestre humiliter
Sanctitati Vestre
nonnulla nomine meo expositurusque et dicturus. Quapropter quicquid per eundem
Hieronimum dictum aut expositum fuerit Sanctitati Vestre, ea omnia nomine ac de
commissione mea dicere videatur. Cui quidem Sanctitas Vestra tam persone, quam
verbis per eum expositis plenam ac indubitatam fidem adhibere velit, et omnia
nomine meo dixisse videatur. Per quem Hieronimum Sanctitati Vestre munere mitto
unum equm in expeditione Iaÿci iusto bello acquisitum. Quamvis
secesserat, illic maiestatem suam et serenissimam dominam meam, reginam conveni.
Benigne ab eis exceptus quibus cum mandata Vestre Sanctitatis exposuissem,
gratissimo animo omnia audivere, presertim Vestre erga se Sanctitatis tantum ac
tam paternum amorem et de rebus huius regni curam. De oratoribus ad caesaream
maiestatem mittendis et de quibusdam aliis rebus nondum responsum habui.
Postquam habuero, Vestram Sanctitatem faciam de rebus omnibus certiorem. Fui
preterea
17 dispersos comperi et quos
maxima cum difficultate multa nomine Sanctitatis Tuę eisdem promittens ad
castrum revocavi, quod scilicet Sanctitas Tua et illos et castrum sub
protectione sua in posterum recipiet et tutabit tam in castro, quam extra.
Quare, Sanctissime Pater, Sanctitatem Tuam ex parte Iesu Christi, salvatoris
nostri enixissime rogo, quantum subsidium (si quod habet in animo Sanctitas Tua
transmittere et in beneficium istius castri et populi
vero spiritus sancti gratia, quoniam penes
Te rerum summa repperitur, ideo valde lętamur, quia, si unquam antea bene, nunc
Te summo pontifice optime speramus, quod et promissa praedicti fratris et
praedecessoris tui effectum sortientur tam nobis, quam universeque rei publicę
Christianę et gratum et utilem. Ulterius Sanctitatem Tuam pro viscera Iesu
Christi obtestamur, ut eadem procuret (ne populus iste una cum castro pereat, et
ob inopiam ac impotentiam in potestate
Sanctitati baronis nomine, ut quando pileus in Hungariam
mittendus esset, ad eius manus mitteretur. Cupit id baro honoris pocius sui et
amicicie illius, de quo agitur, quam alicuius sui commodi causa. Supplico igitur
Vestre Beatitudini tam meo, quam baronis nomine, dignetur in hoc preces
utriusque nostrum exaudire, et pileum ipsum, si mitti contigerit, per hunc
nuntium seu cursorem regium ad baronem mittere, poterit huic ipsi tuto
consignari et eum fideliter deferet. Pro
Olympo,
signis, et numine certo,
Solus errore, et sine labe solus, ❦
Coelum.
omne bonum coit hic radice beata.
tempora uoluunt,
Mareotica priscae
tartara pulsat
orco.
tria tum septem super annua tempora lustris,
neu morte premaris.
fumatque
inde satelles,
se ipsa renascens,
ignes
colla molari,
fugit in praeceps, alto hanc mare uortice sorbet.
annue matri.
miserebere, supprimit illos
Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Epistola ad Adrianum VI Pontificem Maximum, versio electronica (), Verborum 2644, Ed. Darko Novaković [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [marulmarepistadr].
Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1522], Feretreidos libri tres, versio electronica (), 807 versus, verborum 8510, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [severitanipferetr].
Vrančić, Mihovil (1507 - ante 1571) [1522], Dalmatiae encomii principium, versio electronica (), 7 versus, verborum 41, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - oratio] [word count] [vrancicmencomium].
Frankapan, Bernardin (1453-1529) [1522], Bernardini de Frangepanibus comitis Segniae, Vegliae, Modrusiique etc. Oratio pro Croatia Nürenbergae in Senatu Principum Germaniae habita XIII. Cal. Decemb. An. Ch. M.D.XXII, versio electronica (, Nürnberg), Verborum 2137, Ed. Violeta Moretti [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio] [word count] [frankapanboratiocroatia].
Božićević Natalis, Frano (1469-1562) [1524], Vita Marci Maruli Spalatensis per Franciscum Natalem conciuem suum composita, versio electronica (), Verborum 1777, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - vita] [word count] [natalisfvitamaruli].
Baničević, Jakov (1466-1532) [1524], Magnifico et prestantissimo domino Wilibaldo Pirckheymer, versio electronica. (, Milano), Verborum 338, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [banicjepist15240302].
Bučinjelić, Miho (1479 - c. 1550) [1524], Epistula ad Gerardum Planiam, versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 2445, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [bucinjelicmepist].
Pribojević, Vinko (mortuus post a. 1532) [1525], Oratio de origine successibusque Slauorum, versio electronica (, Hvar), verborum 14680, Ed. Veljko Gortan [genre: prosa oratio - oratio; poesis - epigramma; poesis - carmen] [word count] [pribojevvor].
Kružić, Petar; Orlović, Grgur (m. 1537; fl. 1492-1526) [1525], Gregorius Horlovicz et Petrus Crusich, capitanei Segnie et comites Clisii Clementi papae VII, versio electronica (, Senj), Verborum 197, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [kruzicorlovicepist15250419].
Frankapan, Krsto (1482-1527) [1525], Chistophorus de Frangepanibus comes Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 284, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [frankapankrstoepist15250809].
Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1525], Stephanus Brodericus secretarius regius Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 387, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15250913].
Kružić, Petar (m. 1537) [1525], Petrus Crusich capitaneus Segniae Clementi papae VII, versio electronica (, Klis), Verborum 490, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [kruzicpetarepist15251005].
Kružić, Petar (m. 1537) [1525], Petrus Crusich comes dominus cives et universitas populi Clisiensis Clementi papae VII, versio electronica (, Klis), Verborum 502, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [kruzicpepist15251005].
Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1525], Stephanus Brodericus secretarius regius Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 405, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15251130].
Bunić, Jakov; Cortonus de Vtino Minorita, Bernardinus; Petrus Galatinus; Colonna Galatino, Pietro (1469-1534; m. post 1539.) [1526], De vita et gestis Christi, versio electronica (), 10155 versus; verborum 68245, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjvgc].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.