Bibliographic criteria: none
(All documents)
Search criteria: potest
Your search found 2999 occurrences
More search results (batches of 100) First 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
Occurrences 2697-2749:
2697. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
dignitates vacare contigerit, e propositis
per Regiam Maiestatem candidatis per SS. et OO. eligantur.
2 Ne vero ideo quod ob solam harum dignitatum constitutionem SS. et OO.
Regni in comitia cogere difficile videatur, (casus autem hic etiam frequentior esse potest)
electio memoratorum Regni ministrorum unquam suspensa maneat taliterque modo dictas
dignitates et officialatus diutius vacare contingat: illico, cum aliqua earum
dignitatum vacantia enata fuerit, Excelsus Regni Senatus a Sua Regia
2698. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
nulla terrae alicuius seu
collatio, seu a prioribus oneribus exemptio, seu denique alicuius e plebe ad statum
privilegiatum elevatio usque dimidium saeculi XII producta
5.3 producta: prostracta MS
sit, merito dubitari potest an usus aliquem e plebe ad statum privilegiatum per regis
diploma evehendi iam hac epocha viguerit, vel vero id porro etiam verbo tantum coram testibus
perfici consveverint.
§ 6 Quando pro libero homine compellatio militis usurpari
2699. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
Posoniensis castri ad gradum iobagionum s. regis elevat. 3 Cum
conditio haec fuerit infra statum servientis regii, uti § 16 ostendemus, et
tamen translatio ad illam per diploma facta sit, vix dubitari potest quod
elevatio etiam ad privilegiatum seu militis, seu servientis regii
, iam sub hoc rege et fors aliquot eius praedecessoribus per regium diploma perfici
consveverit.
§ 11 Corolaria.
2700. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
summi debeat. 3
Quare dum in diplomatibus dicitur: contulimus eidem terram T. sub libertate filiorum
iobagionum castri, intelligi debet sub iisdem servitiis, ad quae reliqui
iobagiones castri obligantur. 4 Potest hoc ex ipso diplomatum
contextu facile elici, clarissime tamen id indicat recitandum infra § 24 Belae IV diploma,
ubi postquam votis hospitum de Bohemia, ut eos ad conditionem udvornicorum suscipiat,
annuisset, subiungit: ita ut nullus successorum nostrorum
2701. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
ubi postquam votis hospitum de Bohemia, ut eos ad conditionem udvornicorum suscipiat,
annuisset, subiungit: ita ut nullus successorum nostrorum ipsos praeter libertatem
ultro susceptam valeat aggravare. 5 Clausula enim haec nil aliud
significare potest quam: praeter onera udvornicorum, quae ultro susceperunt.
6 Ipsa haec clausula genuinam causam ostendit, quare vocabula
libertas in tam improprio sensu fuerit usurpata. 7
Nimirum singulo conditionariorum
2702. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
an norma
haec ab aliis etiam praedecessoribus et successoribus Belae Regis in prima periodo observata
fuerit; constat enim quod in ipsa prima periodo usus circa complura obiecta variaverit, et
ideo e litteris unius alteriusve regis ad usum totius periodi tuto concludi non potest.
13 Quid? quod idem rex ab ipso iam vigente usu in particulari aliquo casu,
exceptionem fecerit, quandoque vero novam induxerit consvetudinem; itaque haec e producendis
primo diplomatibus definiri debent.
2703. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
iure
perpetuo et aliis huic aequipollentibus terminis, sed etiam vocabulo
irrevocabiliter utuntur; quod autem irrevocabiliter donatum est,
id certe, nisi omnem verborum significationem perturbare velimus pro lubitu recipi non
potest.
14 Quoad usum duo sunt in quibus se adversarii potissimum
fundant; primum quod in unum aliudve primae periodi diploma inciderint quo rex collata iam
bona recipit. 15 Verum exstant vicissim alia e quibus apparet quod rex
2704. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
omnia illa de terris a castro avulsis sonent, quae aevo illo ita abalienabiles
reputabantur, sicut nunc bona coronalia pro talibus habentur. 36
Sicut proinde rex nunc etiam ad recuperationem abalienatorum bonorum coronalium procedere
potest quin reliquas legaliter factas perennales donationes revocare possit, ita poterant
etiam olim reges ad revindicationem avulsarum a castro terrarum procedere quin reliquas
donationes iure revocare potuerint.
§ 41 Praerogativae
2705. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
statum nobilium elevationem diserte exprimuntur quin clausulam de possessae per eos
terrae a prioribus oneribus exemptione contineantur; nimirum Emerici de 1197, quod
§-o 36, Stephani V de 1203, quod §-o 38 laudavimus. 2 Res haec eam excitare
potest quaestionem, an impetratoribus diplomatum horum aliqua terra reipsa collata fuerit?
3 Si propter defectum clausulae de exemptione terrae nullam
ipsis collatam fuisse sustineamus, una admittere debemus quod jam in prima periodo, ignota
licet
2706. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
adscripsit, probabile admodum efficitur
quod per naturaliter nobiles etiam ii intelligant quos idem rex in numerum militum immediate regiorum, id est, ut nunc loquimur, in album nobilium retulit.
7 Si proinde demonstrari potest quod naturales iobbagyiones seu
castri, seu ecclesiae honoris tantum gradu a reliquis discreti
fuerint, prona inde evadet conjectura quod naturaliter nobiles etiam a reliquis
perfecte nobilibus solo existimationis gradu
2707. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
homines et omnes conditionariorum classes
adeoque ipsos etiam castrenses subjacuisse satis constat. 16 An
iobaggyiones etiam castri iisdem obnoxii fuerint, e nullo, quorum copiam
hactenus nactus sum, veteri instrumento confici potest. 17 Cum tamen ante
exaequatas per Ludovicum I omnes nobilium classes iobbagyiones castri praeter
militare castri servitium certis praestationibus obnoxios fuisse constet, mihi probabilius
videtur eos tributis his omnino subjacuisse.
2708. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
certe onus hoc manere poterat iobbagyiones castrorum.
28 De fekepénz quis exactionis hujus titulus, quae quantitas,
cui dependi debuerit, ni ariolando quidem assequi licet. 29 Castrenses huic
quoque obnoxios fuisse inde conjici potest, quod vinitores in provocato Belae privilegio ab
hoc quoque titulo eximantur.
30 Per debitum centurionis nil aliud intelligi potest quam certa aeris
quantitas, quam singulus gregarius centurioni suo dependebat. 31 Censui huic
2709. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
cui dependi debuerit, ni ariolando quidem assequi licet. 29 Castrenses huic
quoque obnoxios fuisse inde conjici potest, quod vinitores in provocato Belae privilegio ab
hoc quoque titulo eximantur.
30 Per debitum centurionis nil aliud intelligi potest quam certa aeris
quantitas, quam singulus gregarius centurioni suo dependebat. 31 Censui huic
castrenses obnoxios fuisse, ex ipsa, quam commentamur, diplomatis clausula cum
Ritus Expl. Verit. § 360 combinata satis apparet.
2710. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
praerogativarum nobilitarium pridem antea devenisse, quam ad hanc
administrationis publicae communionem admittantur; id autem ad Belae IV regnum, qui
Turopolyenses jam 1224. ad imperfectum illum nobilitatis statum, ut jam vidimus,
evexit, commode referri potest.
18 In Hungaria singulares castri iobbagyiones ad perfectam statim
nobilitatem evehi consvevisse supra ostendimus, evecti autem ad imperfectam illam libertatem
integri castri alicujus iobbagyionum corporis nullum hactenus exemplum prolatum est.
2711. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
laedatur,
vel penitus convellatur. 3 Iam vero si idem leges condat, interpretetur,
modificet et abroget, idem eas etiam exsequatur, utique laesivas etiam securitatis personae
rerumque leges perferre, easque vi potestatis suae executivae in effectum perducere potest.
4 Imo, si quis legislativa etiam careat, executivam tamen et iudicialem simul
teneat potestatem, potest omnes sibi adversantes sub pallio iudicis perdere, in legislationem
sensim serpere sicque absolutam et arbitrariam arripere potestatem.
2712. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
idem eas etiam exsequatur, utique laesivas etiam securitatis personae
rerumque leges perferre, easque vi potestatis suae executivae in effectum perducere potest.
4 Imo, si quis legislativa etiam careat, executivam tamen et iudicialem simul
teneat potestatem, potest omnes sibi adversantes sub pallio iudicis perdere, in legislationem
sensim serpere sicque absolutam et arbitrariam arripere potestatem.
5 Patet ex his quod non tantum monarchica, sed aristocratica etiam et
democratica gubernii forma perinde arbitraria
2713. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Tale est primum:
Quoad ius tributa imperandi.
3 a) Ius necessaria pro intrinsecae et extrinsecae securitatis
conservatione tributa imperandi. 4 Id si soli principi concredatur, facile
evenire potest ut ministri domus suas ditare intenti, assentatores munificentiam principis
continuo provocantes, reges ipsi, si ad immoderatum luxum propendeant, aut vero cupiditate
illimitatae potestatis agitentur, gravibus nationem onerent tributis. 5
Itaque Angli,
2714. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
classiario milite exiguum civili libertati imminere
posse periculum reputantes classem ad eum, quem necessitati reipublicae necessarium
existimaverit, numerum provehendi plenum arbitrium regi detulerunt; terrestris e contra
exercitus, qui in civium libertatem magis agere potest, numerum pacis tempore quotannis
determinandi fas sibi retinuerunt; erumpente tamen bello hunc etiam pro ratione necessitatis
augendi facultatem eidem concesserunt; et cum amictus, habitationis, armorum, totiusque usque
adeo bellici apparatus procuratio scribendo
2715. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Quoad ius pacis.
17 d) De iure ineundae pacis jam alia videtur esse ratio; cum enim haec
omnibus, quas bellum adfert, calamitatibus finem imponat, facile existimari potest quod haec
tuto a potestate legislativa abstrahi queat, et ideo Angli etiam omne ejus arbitrium regi
detulerunt. 18 Galli contra, cum in ipso pacis tractatu varia nationi noxia
puncta stabiliri talesque, quae novo et minus necessario bello semen praebere
2716. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
bella producere soleant,
distinctam subit considerationem. 25 Invaluit nempe jam ea opinio quod, ut
bellum feliciter decerni, tractatus pacis iniri, et foedera concludi possint, res summo cum
secreto (quod a congregata in comitiis multitudine spectari non potest) debeat pertractari.
26 Iam vero tractatus commerciales, nisi et hi insidiose suscipi velint, illo
mysterii velo haud egere adeoque ad legislativam tute revocari posse potestatem videntur.
27> Angli tamen et hoc jus principi detulerunt. <28
2717. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
summi imperii partem detulerunt. 8 Primitivum seu tacitum,
seu expressum pactum eo statim momento, quo coalescens in unum populus summum imperium
introduxit, existere debuit. 9 Nemo enim in hunc (nisi forte eum armis
subjugavit) imperium exercere potest, nisi cui ille id sponte detulerit. 10
Itaque de eo quis imperet, quave ratione imperium exerceat, cum primae statim populi unione
pactum perfici debebat. 11 Tale et quidem explicitum est pactum illud quod
septem Hungarorum tribus, antea, ut
2718. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
quo
hujus de 1298. decretum per extensum transumit et confirmat. 2 Cum Hungari
retinendi prisci moris
20.2 moris: mores B
semper admodum tenaces fuerint, forte ab exemplo regis hujus argui potest reliquos
etiam ejus praedecessores inauguralia diplomata edidisse, sicut vicissim, cum aliquot ejus
praedecessores inaugurale nuncupasse sacramentum superius ostensum sit, hos etiam postremos
tres primae periodi reges id praestitisse vix dubio locus videtur.
2719. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
ad horum
natu maximum juxta primogeniturae ordinem regnum devolvi debuisset. 26
Regnavit tamen frater Geyzae S. Ladislaus, et quidem, ut patriae chronica diserte habent, a
statibus electus; quod utique stabilito semel successionis ordine locum habere non potest
(d).
27 Tandem post 100 a suscepto per S. Stephanum regimine annos primus patri
suo immediate successit Colomannus, huic vero filius ejus Stephanus II. 28
Hoc improli decedente, cum Borichium Colomanni filium ex adulterio natum
2720. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
perferebantur. 19 Testantur id laudatorum jam regum libri luculenter,
quamquam nolim inficiari multas ex iis, quae libris his continentur, leges non in plenis
comitiis, sed in regali senatu sancitas fuisse, id quod subactus usu rerum oculus facile
discernere potest.
§ 25 Interna gubernii forma fuit vitiosa.
1 Internum negotiorum statum periodo hoc illud non modice
25.1 modice: modici B
2721. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
asservabatur enim in sacristia Albensi absque ulla alia securitate (e)
31.13 (e): (a) B
. 14 Deinde quod in casum protrahendae in longius tempus (quod
legitima etiam de causa quandoque evenire potest) coronationis ad evitanda interregni mala,
nulla facta fecisse provisio comperiatur.
15 (a) Docet id instrumentum coronationis in Vestigiis
Diaetarum pag. 178. ubi dicitur: "ut tale novum
2722. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ex ejusdem decreti Carolini §-o 19-o constat. 4 Sicut proinde in Carolino
decreto § 33-us id tantum importat quod nobiles de persoluto a subditis suis lucro camerae
quietantias excipere debuerint, ita Ludovicaeus articulus 11-us nihil aliud significare
potest quam quod nobiles lucrum camerae a subditis suis exigere et aerario
regio inferre debuerint. 5 Explicationem hanc confirmat prolatum a Pray
instrumentum (a); si enim Ludovicus unquam pecuniis egebat, tunc certe his opus habuit
2723. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
confirmavit, sed non
tempore coronationis, ast serius.
1 Maria virtute comitialis, quod memoravimus, 1378. decreti post obitum
patris absque omni impedimento solium conscendit. 2 Quod inaugurale
deposuerit iuramentum vix dubitari potest, quanquam nullum adhuc ejus rei vestigium erutum
sit. 3 Capitulationi tamen alicui vix subscripserit cum confirmationem
constitutionis Andreanae et Ludovicaei decreti primum 1384. ad preces statuum ediderit (a).
4 Exortis propter Caroli parvi
2724. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Nodum difficultatis hujus ea quidem ratione facillime dissolveris si
ipsos, qui ad comitia comparare debebant, nuncios initio instituti hujus per reges nominatos
fuisse affirmas. 8 Verum obstat sententiae huic res ipsa; nemo enim alium
repraesentare potest nisi per illum, quem repraesentat, exmittatur.
9 Obstant etiam verba diplomatis Mariae (c) quae hanc numerum tantum
mittendorum e singulis comitatibus deputatorum designasse, individuae vero eligendi
potestatem comitatibus reliquisse indicant.
2725. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
In
regalibus 1458. dicitur: "Mittere poteritis certos ex vobis cum pleno mandato ad
conventionem generalem". 17 In aliis ejusdem anni regalibus dicitur:
"quatenus tot et tantos ex vobis, ad quos scilicet sigillum vestrae civitatis honeste credi
potest, mittere et destinare debeatis." 18 In regalibus 1490. dicitur: "cum
itaque vos pars et membra ejusdem regni sitis... tres aut quatuor de medio vestri cum plena
vestra facultate mittatis." 19 In aliis ejusdem anni regalibus dicitur:
"Quatenus
2726. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Palatinos <enim antea
54.3 enim antea conieci; in B lectu difficillime.
per reges nominatos, et pro arbitrio dignitate motos fuisse, praeter Andreae II
decreti 1231. art. 5-um copiosissimis asseri potest instrumentis (a); nunc vero constituitur
ut hunc rex "ex consilio statuum pari voluntate eligat" quod eum sensum facere videtur ut
status individua proponant, rex eligat. 4 Dicitur quidem eodem articulo:
"antiqua consvetudine regni id ipsum requirente".
2727. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
praefatio decreti hujus manifestum facit.
6 (a) Lucrum Camerae fuit consvetum inde a Caroli temporibus subsidium;
dum proinde hoc articulo dicitur: "taxae inconsvetae ulterius non fiant" de nullo alio quam
de subsidio hoc nobilibus imposito intelligi potest.
§ 63 Mala aerarii administratio.
1 Convulsum publicae administrationis statum decreti hujus articulus 2-us
luculenter ostendit. 2 Apparet nempe inde proventus regios ita dissipatos
fuisse
2728. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
potestatem penes status resedisse
arbitrentur. 6 Verum unicum hoc in tota prima et secunda regum periodo
exemplum contra continuum neque postea etiam interruptum contrarium usum, contra positivas,
quas jam memoravimus, constitutionales sanctiones nihil probare potest. 7 Si
status his comitiis institutum hoc reipsa stabilivissent, continuassent certe hunc usum sub
debilioribus Mathiae successoribus Uladislao et Ludovico II, quos etiam e regno quandoque
abfuisse constat, hujus tamen nullum hactenus vestigium prolatum
2729. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
referentur? 9 Ego certe nullus dubius plura adhuc detegenda fore.
10 Quid? quod anno 1475. insolito ad diem usque illam exemplo status solos
et leges condere et earum effectuationem in se recipere, ut jam vidimus, admiserit.
11 Verum potest rex frequentia agere comitia et tamen partem legislativae
statuum potestatis invadere, si aut in comitiis status in suam cogat sententiam, aut de iis,
quae secus natura sua ad objecta legislationis pertinent, proprie tantum arbitrio disponat.
12 De
2730. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3578 |
Paragraph |
SubSect | Section]
regni
stabilita in comitiis tribunalia concernebat, non invasit.
§ 82 Nec executiva sua potestate abusus est.
1> Unica itaque restat potestas executiva in politicis. <2
In hac rex peccare potest si eadem aut abutatur, aut vero eandem remissius exerceat.
3 Mathias potestate executiva in officiis extraneis conferendis non est
abusus. 4 Nulla enim hac de re lex sub eo perlata est, cum sub omnibus ejus
decessoribus id frequentissime
2731. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3578 |
Paragraph |
SubSect | Section]
cum id art. 15:1471. prohibentur (a).
Itaque arbitrarii imperii nomine unice ideo notabatur quia competentem sibi executivam
potestatem mascule exercuit.
6 De remissione in exigendis legibus adeo accusari non potest Mathias ut
potius tota arbitrarii ejus imperii invidia potissimum exinde promanarit quod ad procurandum
legum effectum severiora etiam quandoque media adhibuerit. 7 Nimirum
degeneraverat jam, ut vidimus, inde a Mariae temporibus imperii forma jam in
2732. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
fuerit.
34 (d) "Demum vero" (sunt verba diplomatis) "pro litteris eorum mediam
partem illius, quod regnicolae Nostri in curia Nostra solvere consveverunt, dare valeant."
35 (e) Bonfinius decade 5-a cui qua testi coaevo hac in re fides potest
adhiberi.
36 (f) Comitia enim haec rebus infectis tumultuosa dissoluta fuisse docet
Praefatio, quae 2-o Uladislai decreto praemissa est, §-us 6. 37 Caeterum
praepotentiam Stephani Zápolii palatini illud satis remonstrat quod,
2733. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
(...)
confirmari renovareque (...) promiserimus, forent tamen plerique privatum potius quam
commune bonum sectantes, per quorum impedimenta hactenus nunquam assequi potuissent."
20 Cum rex loquatur, per id utique nonnisi potentiores dynastas designare
potest qui minores nobiles in suis libertatibus turbabant.
21 (c) Habebant jus hoc comites adhuc sub Mathia cujus decreto 6-o
articulo 60-o dicitur: "Et ille (comes) teneatur ex illo comitatu et non aliunde nobilem
virum aliquem pro vice-comite
2734. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
in complexu monarchiae conferat quidem, de pacto tamen sua
libertas et gubernii forma illaesa permaneat, grandis certe negotii momentum habet.
Primus modus.
3> Triplex tantum ratio est quae hac in re iniri potest. <4
Primum ut minor
8.3 minor conieci; maior MS.
ille populus omnia sibi seorsim habeat, aerarium nempe, militiam,
jus pacis et belli, uti
2735. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
illum
omnia extrema potius tentaturum quam ut se cum illo confundi sicque avita sua exui libertate
permittat.
Tertius modus.
14 In contrariis his et extremis sententiis, quae ergo demum ratio iniri
potest ut monarchia, i.e. communis utriusque populi rex et minoris illius populi viribus pro
salute dignitateque sua pro modulo uti, et tamen hujus libertas et gubernii forma illaesa
possit permanere? 15 Mea certe sententia nulla alia ratio est quam si
2736. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
suas a communi totius monarchiae necessitate vellet separare. 4
Primum itaque, quod explicuimus, institutum, ut suas sibi res seorsim habeat, aerarium suum,
suam militiam, sua metalla, sua producta a communi monarchiae necessitate separet, eominus
adoptari potest, quod jus in unitam praevia ratione monarchiam non modo in regnantem modo
lineam, sed in plures etiam per totam Europam dispersas regias domus transtulerit, apud has
vero innovatio haec magnam excitare posset attentionem.
Neque
2737. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
supra duo saecula duas has nationes
imperator Iosephus II tentaverit, eventus ipse ostendit. 6 Et
vero ut natio Hungara suos unquam exuat mores, suam sepeliat linguam, de libera sua gubernii
forma decedat, id ille tantum sperare potest qui aut ingenuam, et generosam nationis indolem
non novit, aut totam perdi mavult nationem quam illam penes gentilia relinquere instituta.
7 Imo cum haec non aperta, ut imperator Iosephus II tentavit, vi, sed sensim
et per cuniculos evertere vetus
2738. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
liceat, aut Hungari plenum jus habeant adaequatum reciprocum
constituendi. 40 Elaborandum vero hac ratione vectigal pro discussione et
ratificatione proximis comitiis substernatur.
§ 11 Quomodo unio illa conservari potest relate ad dicasteria in quibus de communibus
totius monarchiae rebus tractatur.
1 Iam ad 2-um; a) ut ad omnia illa dicasteria, in quibus de rebus, quae
totam monarchiam concernunt, deliberatur, ministri, et respective consiliarii Hungari
2739. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Hungari
adhibeantur, et ipse unionis finis et commune totius monarchiae bonum exposcit.
2 Cum interesse Hungariae jam innexum sit communi totius monarchiae bono,
utique ea parte, qua hoc Hungariam respicit, nemo meliora quam Hungarus consilia depromere
potest. 3 Nisi id fiat, facile reliquarum provinciarum ministri a genuino
totius monarchiae bono aberrabunt, et privata tantum illarum provinciarum commoda pro totius
monarchiae bono constituent, huic omnia Hungariae emolumenta sacrificabunt, sicque et finem
2740. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Domo Austriaca inivit pactum, sibi reservavit.
4 Quidquid itaque ad eam seu explanandam seu firmandam status pertinere
arbitrantur, id velut internum juxta stabilitum superius principium rex cum
Hungaris tantum consiliariis concertare potest.
Relate ad potestatem legislativam.
5 Iam vero basis est Hungaricae constitutionis quod potestas
legislativa sit principi cum statibus communis, executiva demptis, quae
sibi
2741. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
celebratio adeo differebatur ut moderna post elapsos 25 annos agamus. 12
Tanto igitur tempore status extra exercitium potestatis legislativae positi
fuerunt, tanto tempore rex proprio omnia arbitrio agere potuit; quis jam controvertere potest
ut status periodicum comitiorum terminum efficaciter defigant et insufficiente veteri
compulsivo medio novum et efficacius constituant.
13 Brevem nimis comitiorum terminum defigere non puto reipublicae
interesse; nimis caro id veniret miserae
2742. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
neque compendio temporis et sumptuum, quos misera plebs supportat,
respondet. 19 Illa demum est vera libertas si singulo civi constet se nonnisi
iis parere legibus quos revera potior nationis pars pertulit. 20 Id in
moderna manipulatione constare non potest. 21 Multa enim eorum, qui jure
suffragii non gaudent, auxilio, aliqua nondum satis enucleata perferuntur. 22
Defectus hos corrigi ipse certe nationis honor, ipsa communis Europae de nobis exspectatio
exposcit. 23 Equidem non me latent
2743. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Optimum hac in re temperamentum futurum videtur ut regi duo veto admittantur,
lex vero tertio proposita pro perlata habeatur.
Per stabiliendum inter duas Tabulas coalescendi modum.
31 e) Potest quandoque ipsa Superior Tabula ab Inferiori ita diversum
fovere sensum ut ne missis quidem saepius ultro citroque legationibus in eandem sententiam
concedat. 32 Huic rei, ne controversia in immensum protrahatur, haud aliud
adferri posse remedium videtur
2744. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
mixta sessione definiatur; sed hoc ipsum defixam jam votisationis normam requirit.
Per regulandum jus propositionis.
33 f) Ius exponendae legis Inferiori tantum Tabulae, utpote quae totum
populum repraesentat, competere potest. 34 De necesariis tantum subsidiis
propositio regi relinqui debet.
Per examen provisionalium ordinationem.
35 g) Vel triennio illo, quo a comitiis cessabitur, possunt se evolvere
objecta secus ad
2745. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
in
Anglia proclamationes compellantur. 37 Nisi hae pro
ratificatione ad proxima comitia referri debeant, princeps sub praesentaneae necessitatis
praetextu indirecte potiorem legislativae potestatis partem ad se pertrahere
potest. 38 Decernendum itaque puto ut omnes provisionales ordinationes ad
proxima comitia referantur et, si minus utiles compertae fuerint, abrogentur,
si noxiae plane censebuntur, is, qui principi author fuit, ad reddendam in comitiis
2746. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
supremo, cui ex ipsa nominis significatione iudex curiae praeesse debet, tribunali
relinquatur. 47 Ita illud etiam assequemur, ne soli semper militares supremum
regni magistratum gerere possint.
§ 13 Quomodo constitutio firmari potest quoad potestatem executivam. Per senatum
vigilantem.
1i) Ne potestas executiva in legislativam serpere possit, juvabit fortasse
vigilantem regni senatum ita constituere ut relicta consilio locumtenentiali mandata, quae in
effectum legum
2747. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
personarum palladium. 4 Ad hanc consequendam parte ex una homines,
dum in societatem coirent, libertati suae naturali renuntiarunt;
parte vero ex alia haec securitas respectu totius societatis non secus obtineri
potest quam si illi, qui leges infringunt, seu honoris, seu personae, seu rerum suarum
detrimento per disinteressatum et legale iudicium puniantur. 5 Verum nulla
forte lex est quae in ipsa etiam temperata gubernii forma frequentius infringatur.
6 Quare
2748. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
prohibeatur, suprema tam civilis quam
politicae libertatis ratio deposcit.
Ut nullum constitui possit iudicium extraordinarium, seu delegatum.
8 o) Iam vero nonnisi illud pro legitimo iudicio haberi
potest, quod potestas legislativa defixit. 9 Omnia itaque
delegata seu per executivam, seu per ipsam etiam legislativam potestatem iudicia
pro incompetentibus et illegitimis haberi debent. 10 Pertinet quidem ad
potestatem legislativam
2749. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
o) Ut in dicasteriis omnia publice agantur, nihil eorum, quae ad ejus
agenda pertinent, nisi ejus nomine expediatur, et natura rei et ipsa eorum instructio
deposcit. 28 Quid itaque vetat illum praesidialis misterii abusum, qui in
ipsam sensim constitutionem agere potest, diserte abrogare?
29 p) Liberi populi libera constitutio publicitatem suapte
exigit: cur igitur libertas preli non possit stabiliri? Denique:
30 q) Constitutio eo firmior evadit, quo major pars populi ejus
Bibliographia locorum inventorum
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
More search results (batches of 100) First 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
|