Bibliographic criteria: none
(All documents)
Search criteria: haec
Your search found 9801 occurrences
More search results (batches of 100) First 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 Last
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
Occurrences 7712-7910:
7712. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
Regis, Belliduces, Episcopi, etc.
etc. Consiliarii dein Regii Cancellariae, Camerarum, et Tabularum Regiarum, etc. etc. omnes
solo nutu et arbitrio Regiae Maiestatis nominentur, eo tamen unice lege cauto, ne exteris ad
haec munia et dignitates aditus pateat.
8.
1 Sed vero pro supremorum comitum dignitatibus et officiis
tres continuo candidati, quos SS. et OO. respectivorum comitatuum dignos reputaverint, Regiae
7713. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
officiales omnes Sua Regia
Maiestas, ea plane, qua in Tabulis Regiis ratione ex Statibus omnium Ordinum constituat.
2 Camerae Regiae omnes, ac per consequens etiam
montanisticae, Camerae Regiae Aulicae Budensi subordinabuntur; haec vero
protocolla sua Excelso Regni Senatui exhibere teneatur.
3 In Thesaurum Regni Regium influent:
1) reditus ex bonis Coronae et Fisci;
2) reditus ex regalibus, peculiis, fodinis, tricesimis, sale, posta,
7714. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
servitiis et praestationibus, et iure terras suas titulo proprietatis
possidendi, quosvis magistratus gerendi, et suffragium in comitiis nationis edendi ex aequo
gaudebant. 3 Habebant quidem illi maiores et minores militiae praefectos, sed
munera haec non erant hereditaria, et ideo non tribuebant illa
distinctum a reliquis nationis individuis statum, sed
temporaneam solum officii potestatem. 4 Unicam
illi praeter hereditarium ducem, id
7715. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
viguisse; verum momentanea notabilis gentis alicuius in armorum societatem adoptio a
singularium individuorum ad statum privilegiatum elevatione admodum discrepat.
§ 4 Primitiva nobilitandi forma vel per donationem vel per exemptionem terrae, et haec
verbo tantum, fiebat.
1 Postquam Hungari res suas in Regno confirmassent, ipsa militaris, quam
habebant, constitutio, eos ad continua ferme bella impellebat. 2 Inde tam
frequentes eorum in omnes fere Europaeas provincias sub
7716. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
quam et adscitarum in
societatem armorum Slavicarum familiarum numerum absumpserunt. 3 Aliquando
vero ita caesi sunt Hungari ut vix pauci cladis nuncii superfuerint. 4 Debuit
itaque iam duces de novis militiae supplementis cura incessere; haec autem non secus obtinere
potuerunt quam si, ut advicinantibus in Regnum exteris terras sub solo militiae
onere conferant, aut domesticorum, quos iam antea in classem
conditionariam receperant, terras ab omni alio praeter militiam
7717. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
3 Hi itaque omnes retento suo libero statu
recepti, atque ita primum nova iterum et tertia hominum conditio in Hungaria enata est, qui
liberi erant ab omni potestate dominica, et tamen iure civitatis non gaudebant.
4 Haec hominum conditio iam hospitum, iam liberorum
hominum compellatione, qua antea sola nationis Hungaricae individua gaudebant,
designari coepit. 5 Ut se ab his distingvant, Hungari videntur tum primum
militis
7718. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
iam liberorum
hominum compellatione, qua antea sola nationis Hungaricae individua gaudebant,
designari coepit. 5 Ut se ab his distingvant, Hungari videntur tum primum
militis compellationem adoptasse. 6 Sola enim haec nomenclatio
in legibus S. Stephani libro 1. c. 4, l. 2. c. 14. § 1, item cap. 21, 25, 33,
43, et 44; in legibus S. Ladislai l. 1. c. 41, l. 2. c.1, l. 3. c. 15. § 1;
denique in Colomanni l. 1. c.
7719. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
Andreas?
in proferendo infra § 42 de 1217. diplomate, dum quendam Urusz ad statum
privilegiatum evehit, iam ea utitur expressione: ut inter servientes regios perpetuo
adnumerari possint. 4 Duravit deinde compellatio haec usque tempora
Stephani V; hic enim in diplomate 1265, quod § 38, et 1271, quod § 36 dabimus, adhuc
expressione servientis regii utitur. 5 In diplomate e contra
1268, quod § 39, et 1270, quod § 33 infra dabimus, compellationi servientis regii
7720. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
servientis regii – nobilis?
1 Sub Ladislao IV obsoleta servientis regii
compellatione vocabulum nobilis primum invaluisse videtur; nam in quatuor, quae
infra §-phis 31, 33, et 34 proferemus eius diplomatibus sola haec nomenclatio constanter
occurrit. 2 Ita etiam in prolixo Andreae III de 1298. decreto compellatio
servientis regii nuspiam adhibetur, ubique vocabulum nobilis
usurpatur. 3 Interea apparebit e
7721. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
nobilis quandoque usurpaverit. 4 Verum cum
ille expressione hac constanter usus non sit, Stephanus autem eius successor in provocandis
§ 33 et 39 diplomatibus compellationem servientis regii et nobilis coniungat,
compellatio haec primum sub Ladislao IV civitate donata fuerit, tuto statui
posse videtur.
§ 9 An sub S. Stephano donationes in diploma relatae sint?
1 His dilucidatis tenuis quidem est a nomenclationibus coniectura;
7722. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
usus tum primum originem acceperit. 2 Verum prostant
litterae Stephani III de 1165. infra § 23 exhibendae, quo certos suburbanos
Posoniensis castri ad gradum iobagionum s. regis elevat. 3 Cum
conditio haec fuerit infra statum servientis regii, uti § 16 ostendemus, et
tamen translatio ad illam per diploma facta sit, vix dubitari potest quod
elevatio etiam ad privilegiatum seu militis, seu servientis regii
7723. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
§ 20
20 transposui; cf. Skerleczii " Epistulam ad M. G. Kovachich", §
19,1.
Conditionarios postea etiam clerus et optimates habuere.
1 Haec conditionum varietas in regiis terris primum enata fuisse videtur.
2 Postquam reges episcopatus et monasteria fundare coepissent, mancam
credebant futuram donationem, nisi illa omni ferme, qua ipsi utebantur, conditionariorum
specie dotent. 3 Et
7724. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
optimates subinde secuti sunt. 5 Nam et horum non tantum
conditionarii, sed et iobagiones bellatores, qui pure armis
servivere, leguntur, quos illi potissimum e servis imperfecta manumissione
donatis conflarunt: prouti haec omnia e Ritu Explorandae Veritatis cum
fundationalibus primorum regum combinate alibi pragmatice ostendimus.
§ 14 De conditione castrensium.
1 Illi qui operas cuiuscunque speciei ad
7725. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
exempti; non absimiliter §-o 183 qui ita habet: iobagiones castri de Lotmár
impetierunt Voysloum etc. dicentes quod iobagiones essent
de castrensibus exempti. 3 Omnia haec distinctam
exemptorum de castrensibus a iobagionibus castri conditionem
denotare videntur. 4 E contra dum §-o 248 dicitur et hoc ipsum omnes
alii iobagiones tam exempti, quam liberi S. Regis astruxerunt, cum
7726. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
magistratum; iure patronatus in parochiam loci, privilegio fori et aliquot
nundinarum gaudebant. 2 Impetrato libertatis privilegio pagus talis iam
villa libera, incolae vero eius hospites de villa libera T.
dicebantur. 3 Et haec fuerunt prima sic dictarum regiarum
civitatum incunabula.
§ 21 Inter ipsos conditionarios vigebat existimationis discrimen?
1 Quod inter
7727. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
infra § 24 Belae IV diploma,
ubi postquam votis hospitum de Bohemia, ut eos ad conditionem udvornicorum suscipiat,
annuisset, subiungit: ita ut nullus successorum nostrorum ipsos praeter libertatem
ultro susceptam valeat aggravare. 5 Clausula enim haec nil aliud
significare potest quam: praeter onera udvornicorum, quae ultro susceperunt.
6 Ipsa haec clausula genuinam causam ostendit, quare vocabula
libertas in tam improprio sensu fuerit usurpata. 7
7728. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
subiungit: ita ut nullus successorum nostrorum ipsos praeter libertatem
ultro susceptam valeat aggravare. 5 Clausula enim haec nil aliud
significare potest quam: praeter onera udvornicorum, quae ultro susceperunt.
6 Ipsa haec clausula genuinam causam ostendit, quare vocabula
libertas in tam improprio sensu fuerit usurpata. 7
Nimirum singulo conditionariorum statui certa tantum et determinata obligatio,
ut § 12-o iam diximus, incumbebat.
7729. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
esse existimo; caeterum
vetustissimum istud ex hactenus de hoc argumento prolatis diploma, quia obscure admodum et
improprie conceptum est, mirum in modum torsit Belium, Schierium, et Katonam
Hist. Crit. tom 4, pag. 141, quibus necdum innotuerat haec conditionariorum
graduatio et genuinum castrensium a iobagionibus castri, et horum a
iobagionibus S. Regis discrimen: Istos (sunt verba diplomatis)
homines suburbanos... a servitio castrensi subtraxi, eo tamen tenore, ut
7730. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
III temporibus in Hungaria versati
non poterant ignorare beneficia singuli conditionariorum status. 5 Proinde
cum conditionem udvornicorum praeeligerint, id ea de causa fecisse videntur quia
conditio haec post iobagiones castri et iobagiones S. Regis maiori
prae aliis existimatione gaudebat. 6 Cum tamen nullum alicuius ex alia
conditionariorum specie ad udvornicorum conditionem per diploma regis elevati
exemplum exstet,
7731. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
aliqua
terrarum castrensium portio conferri, uti id infra § 28 ostendemus. 3 Quod si
vero conditionarius inferioris classis ad gradum hunc provectus fuerit, cum is
iam antea admensam servitio prioris suae conditionis terram possidere debuerit, haec tantum a
servitio priori eximebatur et oneri militiae castri obnoxia efficiebatur. 4
Exemptio eiusmodi a servitio prioris conditionis quandoque diplomati diserte inserebatur, uti
in allegato § 21 Belae IV de 1245. diplomate vidimus. 5 Alias
7732. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
vidimus iam praecedenti §-o ex eius litteris de 1298. quod
Thurocenses tantum a sex sessionibus unum armatum ad exercitum regium mittere
debuerint. 3 Diploma quidem hoc phrasi populi de Thurucz utitur
adeoque dici posset quod clausula haec de reliquis conditionariis, non vero de
iobagionibus castri intelligi debeat. 4 Verum rem hanc extra
omne dubium collocant iam provocatae § 21 eiusdem litterae; in his enim non tantum familiae
Uzda, sed omnium
7733. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
tantum ad
iobagionis castri conditionem, non vero id servientis regii statum
elevata fuerit. 8 Verum cum rex non dicat terram
castri, sed de terra Andreae, videtur terra haec per defectum
Andreae ad regem devoluta, et sic stirpi Namzalo collata fuisse;
iam autem constat quod terrae per defectum aut notam nobilis alicuius ad regem devolutae non
nisi nobilibus, conditionariis vero adeoque ipsis etiam
7734. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
castri
non nisi a sex domibus unum militem ad exercitum regium mittere debuerint.
12 An tamen hic rex eandem militandi mensuram pro omnibus etiam aliis
regiis castris defixerit, necdum constat; minus autem adhuc constat an norma
haec ab aliis etiam praedecessoribus et successoribus Belae Regis in prima periodo observata
fuerit; constat enim quod in ipsa prima periodo usus circa complura obiecta variaverit, et
ideo e litteris unius alteriusve regis ad usum totius periodi tuto concludi non potest.
7735. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
obiecta variaverit, et
ideo e litteris unius alteriusve regis ad usum totius periodi tuto concludi non potest.
13 Quid? quod idem rex ab ipso iam vigente usu in particulari aliquo casu,
exceptionem fecerit, quandoque vero novam induxerit consvetudinem; itaque haec e producendis
primo diplomatibus definiri debent.
§ 28 Conditionarii admensas sibi terras hereditarie, non tamen iure proprietatis
possidebant?
1 Quod
7736. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
et civili iurisdictione iuxta pollebat. 4 Hi proprio semper officii nomine
exprimuntur, neque illis nomenclatio iobagionis castri seu in Rit. Expl.
Verit. seu in aliquo, quae hactenus legi, diplomate tribuitur. 5
Observatio haec ad eam nos sponte deducit quaestionem: an nihilominus comites
curiales, et archipraecones perinde ac reliqui iobagiones
castri militare debuerint? 6 Quam quidem quaestionem ego commode
resolvi posse arbitror, si
7737. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
tamen
castris non nisi civile suum officium exercere debuerint; 7 postquam vero a
iobagionibus castri non nisi a certo stirpium numero milites ad exercitum regium mitti
coeperunt, quod tunc et comes curialis, et archipraeco domi remanserint. 8
Haec de conditionariis.
§ 30 Exemplum nobilitati pro pecunia liberi hominis?
1 Ut forma ipsa et modus nobilitandi, qui in
Hungaria olim viguit, planius intelligatur, e re
7738. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
nobilitati pro pecunia liberi hominis?
1 Ut forma ipsa et modus nobilitandi, qui in
Hungaria olim viguit, planius intelligatur, e re futurum existimatur diplomata, quae de hoc
argumento hactenus detegere potui, recitare; si haec eodem tenore emanassent, uno prolato sat erat conditionem impetratoris, in qua antea versabatur, exprimere, et
datum singuli diplomatis indicare. 2 Nunc cum singulum ferme diploma diversi
tenoris clausulas contineat, interest ut substantiales
7739. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
de
nostra possessione pro suo auro eidem hereditatem dare dignaremur. – Nos igitur... terram N.
vocatam de nostra possessione dedimus, donavimus iure perpetuo hereditario
possidendam.
4 Ad quam cathegoriam donatio haec referenda sit, anceps
videtur; Kollár eam pro collatione conditionis iobagionis castri considerat.
5 Ego tamen huic sententiae non possum adstipulari, propter clausulam:
de nostra possessione; licet enim ipsae etiam castri terrae
7740. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
regum usu destinatae, sed
tanquam dos castri, idest pro talibus, quae ad hoc ut castrum necessario
servitio provideatur, debebant iobagionibus castri, aliisque necessariis
conditionariis conferri. 6 Et ideo expressio haec de
nostra possessione nuspiam occurrit ubi terra castri alicui sub
conditione iobagionis castri confertur. 7 Deinde, licet terras
etiam iobagionibus castri hereditarie collatas fuisse ostensum sit, in his
7741. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
8 Denique non puto ego quod Ruthenus ille conditionem iobagionis
castri tanti, idest 30 marcis auri, emere voluerit cum illa, per impetrationem
paucorum, ut vidimus, terrae iugerum potiri potuerit.
9 Cum donatio haec nec clausulam exemptionis ab oneribus prioris
conditionis, nec aggregationis in coetum servientium regiorum contineat, videri
posset quod Ruthenus iste iam antea nobilis fuerit, et per donationem hanc novam tantum
terram impetraverit. 10 Verum
7742. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
vel etiam speculatores
appellantur. 2 Conditionem hanc efficiebant incolae limitanearum
Regni possessionum, eorumque officii nil aliud fuit quam ea, quae in adiacentibus exteris
provinciis agebantur, explorare et haec praefecto suo, qui iam comes, iam
capitaneus speculatorum scribitur, referre, per hunc deinde regi significanda.
3 E conditione hac ad statum nobilium elevationis exemplum continet diploma
Stephani V qua adhuc iunioris regis de
7743. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
3 Diploma hoc nullam facit exemptionis terrae ab oneribus conditionis
tavernici mentionem, et tamen debebat impetrator hanc possidere, quia secus non
fuisset obligatus ad militandum. 4 Itaque sub Ladislao IV exemptio haec
nobilitationi suapte iam inesse conseri debuit.
§ 34 Item udvornicorum?
1 Udvornicorum ad statum nobilitatis evectorum tria iam prostant argumenta.
2 Unum diploma Belae IV de 1244. in collectione
7744. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
Peculiare est in hoc diplomate quod eius impetrator nullam
terram, sed tantum vineam in promontorio Barach possedisse adeoque
ab hac tantum servitia udvornici obivisse videatur, cum tantum
haec ab omnibus prioris conditionis in diplomate eximatur.
§ 35 Exemplum nobilitati castrensis.
1 Elevati ad statum nobilium castrensis unicum hactenus
exemplum deprehendi in diplomate Andreae
7745. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
largiuntur, una facultatem eandem vendendi, legandi etc concedant.
19 Unde illi inferunt quod hi praecipuae proprietatis effectu, facultate
nempe collata bona sine consensu regio alienandi, caruerint. 20 Verum si illi
diplomata haec attentius ruminassent et ad invicem contulissent, facile deprehendere poterant
quod concessa in iisdem disponendi facultas ad casum defectus referatur.
21 Ratio ipsa sententiam adversariorum convellit; nam aliquid
iure
7746. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
posse sibi repugnant; proinde aut verbis his
aliud a lingua Latina alienum sensum tribuere, aut sustinere debent quod reges nulla,
quaecunque verborum formula edita, assecuratione adstringi potuerint. 22
Atque ita intricata per argutias scholasticas quaestio haec facile definitur, si res ad usum
rerum et naturale prudentiae lumen exigatur.
23 Caeterum primum est hoc ex iis, quae supra recitavimus, diploma e quo
apparet quod etiam terra castrorum nobilibus conferri consveverint, quamquam
7747. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
ostendit quod
Michael, iam antea comes, nobilitatem tum primum adeptus sit.
§ 43 Corollaria, et discrimen inter veterem et modernam nobilitandi per donationem
formam.
1 Si omnia haec exempla rite expendantur, apparebit: 1-o, quod nullum
servi ad statum servientis regii provecti exemplum prostet; omnia
enim, quae de hoc argumento protulimus, diplomata tantum de conditionariis, id est
servis imperfectis aut sic
7748. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
terram, quam prior
possessor sub conditionalia servitute tenuerat, alteri, ut supra vidimus,
iure nobilitari conferebant, et vicissim, et ideo quod provocatum paulo ante
principium eotum locum non obtinuerit; nunc vero adoptato principio illo haec de donatorii
nobilitatione clausula superflua effecta sit. 17 Porro quod propter eundem
terras iam nobilitari iure, iam sub conditionaria servitute conferendi usum
conditio, sub qua terra conferebatur, in donatione diserte exprimi, quod si autem
7749. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
si hic nobilis fuit, omnem, quam habuit, terram sub solo militandi onere
possidebat; nunc e contra natura terrae determinat modum possessorii et ideo, si
obnoxium natura sua publicis oneribus civilem fundum nobilis
possidebat, haec non obstante sua nobilitari conditione supportare debet. 20
Quod si tamen nobilis colonicalem alterius domini terrestris fundum excolendum assumat, tunc
partim vetus, partim modernum principium observatur, illud quidem respectu
domini terrestris,
7750. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
nobili sua conditione praestare debet, istud vero respectu onerum
publicorum; ab his enim propter nobilem suam conditionem porro
etiam immunis manet; quod qualiter conciliari possit, non satis video. 21
Haec de prima periodo.
§ 44 Forma nobilitandi per donationem in secunda periodo.
1 Quod alteram attinet, Caroli I nullam hactenus factam
ignobili donationem
7751. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
2 Prima est de hac epocha, quam Kovachich
Supplementorum ad vestigia diaetarum part. 2 pag. **
44.2 ** spatium vacuum in MS-to relictum.
produxit, Ludovici I donatio. 3 In haec a veteri exemptionis a
priori conditione stylo iam receditur, impetrator primum in coetum nobilium
aggregatur, dein vero in signum nobilitatis eidem terra confertur. 4
Commutatio haec suapte debuit evenire, postquam e conflato in unum
7752. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
produxit, Ludovici I donatio. 3 In haec a veteri exemptionis a
priori conditione stylo iam receditur, impetrator primum in coetum nobilium
aggregatur, dein vero in signum nobilitatis eidem terra confertur. 4
Commutatio haec suapte debuit evenire, postquam e conflato in unum servorum et
conditionariorum statu modernum (ut in Dissertatione de varia hominum in
Hungaria conditione ostendimus) colonorum systema cum initio secundae periodi enatum
est.
7753. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
hoc
autem invecto, clausula de impetratoribus ad statum nobilium evectione, tamquam
natura sua subintellecta, utique superflua evasit, adeoque e stylo donationalium tanto magis
exmitti debuit quod inducto subinde armalium usu clausula haec totam ferme earum
substantiam effecerit. 2 Usus hic tota ferme tertia periodo perduravit.
3 Tandem sub augusta Maria Theresia illud per cancellariam regiam principium
adoptatum est quod donatio nonnisi nobili conferri possit, ut adeo si nihilominus
7754. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
Tandem sub augusta Maria Theresia illud per cancellariam regiam principium
adoptatum est quod donatio nonnisi nobili conferri possit, ut adeo si nihilominus alicui
ignobili donationem fieri contingat, hic antea nobilitatem sibi per armales debuit procurare.
4 Haec de forma nobilitandi per donationem. 5
Iam de armalibus.
§ 46 Scuta gentilitia jam in prima periodo conferebantur.
1 Usus per collationem insignium, seu, ut loqui
7755. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
**, ex Schönlebenii Rosa Ursina, Emerici
ejus Filii de 1200. diploma, ubi dicitur: Idem piae memoriae pater noster... ipsi
comiti Stephano arma, seu insignia sua regalia... dari et conferri facere pollicitus
fuisset. 4 Verum insignia haec non in tesseram neo-collatae
nobilitatis, sed pro majori tantum stirpis ornamento collata fuisse exinde
conficitur quod e contextu diplomatis appareat impetratorem ejus comitem Stephanum jam antea
inter optimates locum tenuisse; adeoque instrumento hoc id
7756. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
scribat blancas alas.
5 Caeterum cum ne in hoc quidem diplomate diserta de collata impetratori
per concessionem scuti hujus nobilitate clausula contineatur, dubitare licet an non hic
quoque jam antea nobilis fuerit et insignia haec tantum pro ornamento stirpis
suae impetravit, praesertim cum magister compellitur; verum quidem est quod, ut
supra ostendimus, complures, qui comites compellantur, postea primum nobilitatem adepti sunt,
adeoque sicut comitis, ita etiam
7757. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
ita etiam magistri compellatio potuerit cum statu
ignobili componi. 6 Illa etiam diplomatis clausula tamquam sub regio
nostro vexillo militare debentibus, quod impetrator nunc primum nobilitatus fuerit
indicare videatur; omnia tamen haec incertum satis evincunt Carolum I usus nobilitandi per
armales authorem fuisse.
7 Legi etiam Sigismundi diploma quo stirpi Közel de Zaversje
scutum gentilitium confert; nulla tamen in illo nobilitati per id impetratoris mentio
7758. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
7 Legi etiam Sigismundi diploma quo stirpi Közel de Zaversje
scutum gentilitium confert; nulla tamen in illo nobilitati per id impetratoris mentio
continetur; imo cum possessor diplomatis hujus familia nunc Zaverszky scribatur et stirps
haec sitam in comitatu Varasdinensi possessionem Zaverzje ad nostra noque
tempora possederit, probabile admodum est quod illa relicto nomine Közel a
possessione, quam jam ante impetraverat, cognomen Zaverszky assumpserit, adeoque
7759. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
quae impetratoris ad
statum nobilium elevationem diserte exprimuntur quin clausulam de possessae per eos
terrae a prioribus oneribus exemptione contineantur; nimirum Emerici de 1197, quod
§-o 36, Stephani V de 1203, quod §-o 38 laudavimus. 2 Res haec eam excitare
potest quaestionem, an impetratoribus diplomatum horum aliqua terra reipsa collata fuerit?
3 Si propter defectum clausulae de exemptione terrae nullam
ipsis collatam fuisse sustineamus, una admittere debemus quod jam in prima
7760. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
in rem supra
protulimus, diplomatibus, clausula de exemptione terrae tantum in quatuor desideretur,
impetrator primi e provocatis diplomatibus fuerit suburbanus, id est castrensis,
reliqui vero iobagiones castri, malim ego existimare quod clausula haec, vel qua
suapte subintelligi credita ultro exmissa sit, vel vero quod compilatoris aut describentis
oscitantia emanserit; omnes enim hos qua conditionarios terras eo nomine jam antea possidere
debuisse supra ostendimus; jam vero nisi hae terrae a prioribus oneribus
7761. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
nostros computabiles habeantur.
4 Vidimus denique quod nec Andreas II in diplomate de 1217, quod § 42
provocavimus, nec idem Bela IV in diplomate de 1244, quod § 34 recitavimus, aliqua sensus
hujus clausula utatur. 5 Debuit itaque clausula haec aliquem effectum
producere, hunc autem vix alium statuere licet quam quod aliqui ita nobilitati fuerint ut una
in aulam regiam cooptentur, alii non idem; atque ita apparet jam secundum, inter nobiles
in aulam regiam cooptatos et simpliciter
7762. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
naturaliter nobiles primitivi Regni nobiles
intelligantur, ipsa verborum horum significatio satis indicare videtur. 5 Qui
autem sub nomenclationem primitivorum nobilium venerint, de eo infra disseremus.
6 Caeterum cum clausula haec in aliis eorumdem regum diplomatibus, ut supra
vidimus, non adhibeatur, appparet iterum quod inter primitivos et postea
creatos, seu ut ita dicam adsciticios nobiles discrimen aliquod intercesserit.
7763. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
§ 55 Uti et primitivi ab adscititiis.
1 Cum in tribus tantum e hactenus prolatis privilegiis impetratores
eorumdem cum veris puris et naturaliter nobilibus
exaequentur, in aliis diplomatibus clausula haec desideratur, minori atque
illi libertate gavisi sint? 2 Ut id debite discutiatur, ante omnia definiri
debet quinam pro veris puris et naturaliter nobilibus reputati fuerint; vidimus
jam § 16-o quod inter iobbagyiones castri eadem
7764. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
adeoque quod nobiles
iobagyiones seu castri seu ecclesiae (horum enim semper eadem cum illis sors fuit) a
genuinis regni nobilibus non tantum honoris gradu, sed praerogativarum
etiam numero discrepaverint. 36 Haec itaque fuit illa
imperfectorum, ut ita dicam, nobilium classis, quam Verboczius
part. 2. tit. 14. § 11 et 12 conditionaria quadam servitute collectarumque solutione obnoxios
fuisse tradit, et quam primo Ludovicus in communionem omnium, quibus
7765. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
§ 1 Generalia temperatae gubernii formae principia.
1 Summum imperium, quod vulgo souverainité appellamus, tres
habet substantiales partes, nimirum legislativam, executivam et iudicialem potestatem; et
haec tantum iura majestatica, reliqua, quae per abusum ita compellare consvevimus, tantum
iura regia proprie dici possunt.
Ut potestas legislativa, executiva et iudicialis rite separentur.
2 Si omnes hae tres summi
7766. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
civium, v.g. patriciorum ordinem congerantur, seu ipse populus eas simul exerceat, jam
arbitraria, quam vulgo despoticam appellamus, imperii forma existit; cum enim civilis
libertas omnis in personae rerumque suarum securitate consistat, singulo cuique civi perinde
est an haec seu mero imperantis arbitrio, seu per injustas leges, aut sententias laedatur,
vel penitus convellatur. 3 Iam vero si idem leges condat, interpretetur,
modificet et abroget, idem eas etiam exsequatur, utique laesivas etiam securitatis personae
rerumque leges
7767. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
si tres
illae summi imperii partes inter plures ita dividantur ut una aliam impedire debeat, ne
concreditam sibi potestatem arbitrarie et cum detrimento civilis libertatis exercere valeat.
Separatio haec continuam quidem inter potestates has luctam producit.
7 Verum justum hac in ipsa re statuere temperamentum ardui certe negotii
momentum habet. 8 Cum enim insitum sit humano animo illud ut suam quisque
extendere gestiat potestatem, divisis
7768. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
executiva etiam legislationem ad se adtrahere sicque arbitrarium efficere imperium, aut
legislativa potestas executivam nimium constringere sicque rem ad anarchiam deducere, aut
denique iudicialis legislativam etiam arripere debet potestatem.
13 Omnia haec diserte definire ad primitivum quidem, quo natio imperantem
sibi constituit, pactum pertinuisset; sed cum in illa saeculorum, quo Europea regna condita
sunt, barbarie necdum sufficiens ad id praestandum lumen affulserit, debuere
haec
7769. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Omnia haec diserte definire ad primitivum quidem, quo natio imperantem
sibi constituit, pactum pertinuisset; sed cum in illa saeculorum, quo Europea regna condita
sunt, barbarie necdum sufficiens ad id praestandum lumen affulserit, debuere
haec per elaboratas tardius constitutiones suppleri. 14 Itaque ad
constitutionem ea solum pertinent quae ad rite dividendas summi imperii partes, ad justos
singulae limites assignandos, ad constituendos denique, ne una in alterius exercitium
irrepere possit,
7770. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
exemplum praebere possit quomodo tres summi imperii partes dividi,
qui singulae limites statui, qui obices, ne una in alterius exercitium irrepere possit,
constitui debeant, ut civilis et politica nationis libertas sarta tectaque possit permanere.
2 Constitutio haec tanto majori digna est attentione quod licet non paucos in
illa naevos usus ipse detexerit, in sua tamen integritate jam ultra saeculum feliciter
subsistat.
Generalia constitutionis Anglicae principia.
3 Iam
7771. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
successionis regiae ordo
diserte designetur, frequentia cum periculo communis libertatis inter regios principes bella
exoritura sunt, non modo masculi, sed foeminei etiam sexus successionem juxta primogeniturae
ordinem adoptarunt.
11 Quomodo idea haec cum nationis libertate conciliari possit, plerisque
eotum paradoxum videbatur donec divisis provide summi imperii partibus inductoque fixo inter
eos, qui singulam earum exercent, aequilibrio, attonita agnoscere debuit Europa quod una illa
sit stabilis vereque libera
7772. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
involuti fuerunt bellis ut debitorum, quae eo nomine contraxerunt,
mole pene opprimarentur.
Quoad ius pacis.
17 d) De iure ineundae pacis jam alia videtur esse ratio; cum enim haec
omnibus, quas bellum adfert, calamitatibus finem imponat, facile existimari potest quod haec
tuto a potestate legislativa abstrahi queat, et ideo Angli etiam omne ejus arbitrium regi
detulerunt. 18 Galli contra, cum in ipso pacis tractatu varia nationi
7773. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Quoad ius pacis.
17 d) De iure ineundae pacis jam alia videtur esse ratio; cum enim haec
omnibus, quas bellum adfert, calamitatibus finem imponat, facile existimari potest quod haec
tuto a potestate legislativa abstrahi queat, et ideo Angli etiam omne ejus arbitrium regi
detulerunt. 18 Galli contra, cum in ipso pacis tractatu varia nationi noxia
puncta stabiliri talesque, quae novo et minus necessario bello semen praebere queant,
7774. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
sunt relativa ut, cui unum traditur, illi alterum etiam deferri
debeat.
Quoad ius foedera ineundi.
20 e) Eadem prorsus est ratio iuris foedera, quae alianzas vocamus, cum
aliis aulis ineundi. 21 Nam et haec cum in securitatem rerum personarumque
civium agere queant, natura sua ad legislativam pertinent potestatem. 22 Cum
tamen foedera haec plurimam offensivis bellis materiam praebere possint, eidem, cui ius belli
et pacis, credi debent potestati. 23
7775. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
20 e) Eadem prorsus est ratio iuris foedera, quae alianzas vocamus, cum
aliis aulis ineundi. 21 Nam et haec cum in securitatem rerum personarumque
civium agere queant, natura sua ad legislativam pertinent potestatem. 22 Cum
tamen foedera haec plurimam offensivis bellis materiam praebere possint, eidem, cui ius belli
et pacis, credi debent potestati. 23 Recte proinde Galli providerunt se nec
offensiva bella, nec foederum, quae horum seminaria sunt, necessitatem secus posse evitari,
quam si omnibus,
7776. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
vocant) edendi ius regi ita
admiserunt ut eadem nihilominus in proximis statim comitiis discutiantur et, si nationi noxia
esse comperiantur, minister, qui eas suggessit, ad reddendam gravissimam facti sui rationem
continuo in ius vocetur.
34 Et haec sunt illa legislativae potestatis objecta, quae in omni, ut
firma sit, constitutione rite et diserte determinari debent; quo enim plus dubii circa
objecta haec relinquitur, eo magis constitutio fluctuabit, eo longius aberit ab intento
asserendae nationi verae libertatis
7777. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
eas suggessit, ad reddendam gravissimam facti sui rationem
continuo in ius vocetur.
34 Et haec sunt illa legislativae potestatis objecta, quae in omni, ut
firma sit, constitutione rite et diserte determinari debent; quo enim plus dubii circa
objecta haec relinquitur, eo magis constitutio fluctuabit, eo longius aberit ab intento
asserendae nationi verae libertatis scopo.
§ 5 Limites potestatis executivae.
1 Caeterum cum
7778. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
singuli cives, et integri eorum ordines leges illas, quae suis
adversantur commodis, saepe non secus observare velint quam si majori vi ad id adigantur.
2 Itaque sicut legislativa, ita etiam executiva potestate omnis respublica
opus habet. 3 Ut autem haec officio suo rite defungi possit, major ipsi, quam
qua non ditissimus tantum quisque, sed ne plures quidem in unum consentientes et legibus
refractarii cives pollere possunt, potentia attribui debet. 4 Si haec
conflato e pluribus corpori deferatur, actio ejus
7779. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
omnis respublica
opus habet. 3 Ut autem haec officio suo rite defungi possit, major ipsi, quam
qua non ditissimus tantum quisque, sed ne plures quidem in unum consentientes et legibus
refractarii cives pollere possunt, potentia attribui debet. 4 Si haec
conflato e pluribus corpori deferatur, actio ejus utique lentior plerumque esse solet ac
reipublicae felicitas exposcit. 5 Et ideo omnes, quae systemata temperatae
gubernii formae adoptarunt gentes, potestatem executivam uni tradiderunt.
7780. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
vinculis
constringatur ne cuiquam (juxta idem proverbium) malefacere possit, et ex superioribus jam
apparuit, et ex iis, quae mox, praesertim de ejus officio dicemus, luculentius apparebit.
Officia seu obligationes ad quae regem potestas haec obstringit.
24 d) Princeps executivae potestatis officium est perlatas in comitiis
leges non modo omnibus subalternis iurisdictionibus, quae instrumenta et, ut ita dicam,
canales efficiunt, per quos potestas executiva munus suum exercet, notas
7781. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
suum exercet, notas reddere, sed ut et
eaedem per omnes rite observentur, intendere, refractarios vero ad earum observationem
concreditae sibi potestatis vi compellere. 25 Alterum ejusdem officium est
ut, qua parte leges ipsam potestatem executivam concernunt, haec easdem perinde debeat
observare. 26 Utroque hoc officio Angli reges suos jam tunc, cum regiam
capessit dignitatem, solenni, quod eotum nuncupare debet, sacramento obstringunt.
§ 6 Limites et organisatio iudicialis
7782. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Per continuum parlamentum.
14 d) Maximum tamen ne potestas executiva in legislativam serpere possit
obstaculum in eo consistit quod natio continua, si exiguas, quas lex constituit, ferias
excipias, comitia agat. 15 Haec enim praesentaneum semper adversus quaspiam
noxias innovationes remedium adhibere possunt. 16 Ne autem potestas executiva
ipsos, si semper iidem sint, repraesentantes in suam partem traducere, aut ipsi legati
nationis in aliqua reipublicae noxia principia
7783. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
8.1 petere possit: ab hoc loco incipit in MS-to A enarratio longe
alia, quam in additamento invenies.
2 Superest ut qualiter omnia haec per diversas, quas Hungaria subivit,
periodos se habuerint, dispiciamus. 3 Quod ut clarius appareat, pauca
universim praefari haud abs re futurum existimabamus.
4 De genuina vocabuli constitutio significatione intra scriptores nondum
7784. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Et hoc apud Hungaros sub S. Stephano peractum esse mox videbimus.
15 Si ordinatio ejusmodi ipsam trium summi imperii partium, legislativae
videlicet, executivae et iudicialis potestatis partitionem in re ipsa contineat, etsi ignota
adhuc ea aetate vocabula haec diserte non adhibeantur, constitutio regni appellatur.
16 Itaque constitutio nil aliud est quam trium summi imperii partium
partitio; quae cum admodum variare possit, ut multiplices etiam sint regnorum
constitutiones, est
7785. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
reservet, democratica; si denique pars prinicipi, pars populo committatur, mixta constitutio
evadit. 18 Et cum variae hoc in genere modificationes esse possint, variae
etiam mixtae constitutionis species existunt.
19 Si mixta sit constitutio, haec plerumque tardius constitui, et per illam
primitivum pactum explanari solet. 20 Ut tamen variae sunt rerum humanarum
vicissitudines, quandoque non tantum constitutionem, sed ipsum etiam primitivum pactum Tonans
eventuum evertit.
21
7786. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
11 (a) Vide introductionem Hume, Histoire d’Angleterre, et
Robertson, Histoire d’Ecosse.
12 (b) In primitivi pacti ab Anonymo ad nos transmissi cap. 1. tantum vaga
haec verba continentur: "de progenie almi ducis". 13 Caeterum jam Arpadum
jure bonorum officiorumque largitionis usum fuisse, innumera Anonymi loca demonstrant.
14 (c) "Quod" (verba sunt pacti) "septem principales personae (...) et
eorum filii
7787. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
concredi debuerint. 2
Atque ita e communi antea nobilium statu, licet mos haereditarios nominandi magnates eotum
necdum invaluerit, enatus est intermedius ille optimatum ordo, qui non tantum constitutos in
supremis regni muneribus proceres, sed eorum etiam, qui haec antea gesserunt, vastaque sibi
hoc occassione bona procuraverant, posteros, nec non praelatos complectebatur.
3 Per hanc status praelatorum accessionem mitigata tantisper fuerit sub S.
Stephano illa optimatum oligarchia. 4 Imo cum nobiles concessas
7788. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
studiis nitebantur,
monarchico-aristocratica constitutionis forma jam sub S. Stephano stabilita fuit (a).
5 (a) Vide hanc in rem dissertationem in Vestigiis Diaetarum a
pag. 17 usque 20.
§ 13 Forma haec usque Colomannum perduravit.
1 De posterioribus usque S. Ladislaum regibus pauca ad nos usque
pertigerunt monumenta. 2 Reducta tamen per S. Stephanum ad priorem
monarchico-aristocraticum statum gubernii forma usque Colomannum perstitisse
7789. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
12-o; patet etiam ex articulo 17-o quod bona per praedecessores reges
collata nobilibus via facti ademerint. 9 Patet denique ex articulo 2-o quod
nobiles absque ullo juris ordine ad civiles et criminales poenas condemnaverint.
10 Cum enim ad omnia haec imposterum non facienda rex se obstringat, tuto
statuere licet eadem usuvenisse. 11 Et cum in omnibus his oppressivis punctis
servientium tantum seu nobilium mentio fiat, pronum est existimare quod regum necdum tanta
potentia fuerit, ut eadem potentioribus
7790. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
tributum, quod Colomannus
antiquato liberorum denariorum, cui inde a S. Stephani temporibus subjiciebantur, censu
induxerat, exigere possit, articulo 27-o. 4 Executiva etiam principis
potestas primum quoad collationem bonorum et officiorum ita restricta fuit ne haec exteris,
sed nobilibus tantum Hungaris conferre possit, articulo 11-o et 20-o. 5 Et
quia cameralibus, salinariis, et tricesimalibus officiis Judaei et Ismaelitae licet domestici
admoveri coeperant, ab eo quoque prohibitus fuit articulo 24. 6 Deinde
7791. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
exigere solent, tam hoc quam subsequum ejusdem Andreae, uti et Belae IV
decretum, ita et confirmationem Ludovici et Mariae e comitiis emanasse negant ideo, quod in
praefationibus ipsorum nec comitiorum nec regiae convocationis diserta mentio occurat, quodve
instrumenta haec formam potius diplomatis et privilegii praeseferre videantur.
2 Verum reputent illi improprium, qui in instrumentis aevi hujus viguit,
scribendi modum, expendant in praefationibus Andreae clausulam illam: "ipsi nobiles Nostri
(id est universi) Serenitatem
7792. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
usus viguerit ut status sponte congregati leges conceperint et eas regi
praesentaverint, hi vero illas in formam diplomatis redactas, prout sibi oblatae fuerunt,
eadem felicitate ediderint, qua eas postea infringere solebant.
§ 17 Et haec non tum primum stabilita, sed tantum renovata fuit.
1 Ac haec quidem prima est, quam in scriptum redactam tenemus, regni
constitutio. 2 Cum tamen Andreas II se libertates a S. Stephano concessas
tantum renovare in praefatione profiteatur,
7793. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
hi vero illas in formam diplomatis redactas, prout sibi oblatae fuerunt,
eadem felicitate ediderint, qua eas postea infringere solebant.
§ 17 Et haec non tum primum stabilita, sed tantum renovata fuit.
1 Ac haec quidem prima est, quam in scriptum redactam tenemus, regni
constitutio. 2 Cum tamen Andreas II se libertates a S. Stephano concessas
tantum renovare in praefatione profiteatur, constitutio haec jam sub S. Stephano stabilita,
nunc vero tantum renovata fuerit
7794. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
primum stabilita, sed tantum renovata fuit.
1 Ac haec quidem prima est, quam in scriptum redactam tenemus, regni
constitutio. 2 Cum tamen Andreas II se libertates a S. Stephano concessas
tantum renovare in praefatione profiteatur, constitutio haec jam sub S. Stephano stabilita,
nunc vero tantum renovata fuerit (a); constat enim quod tributorum objectum jam sub Colomanno
in comitiis pertractatum fuerit. (lib. III, cap. 45. 78. 79. 80. et 81). 3
Constat quod plurimae
7795. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
docuimus in nota
(a) ad §-um 15.
§ 18
1 Andreas II vix solutis anni 1222. comitiis debuit contraria eorum omnia,
quae in decreto hoc constituta sunt, egisse, cum in subsequo 1231. ejus decreto (a) omnia
haec totidem ferme verbis denuo prohibeantur. 2 Immo nova eum insuper
cumulasse aggravia docet articulus 28, e quo patet quod subditos privatorum ad praestandas ad
aedificia, ad hortos regios operas, et ad indagines, quae indubie venationi tantum
deserviebant,
7796. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Cum Bela decreto hoc non omnia, quae in decreto Andreae II continentur,
constitutionis capita recenseat, probabili indicio est quod ille iis tantum contravenerit,
quae hic renovantur. 6 In particulari, praeter sublata per Andreanum decretum
aggravia, sub Bela IV haec de novo emersisse apparet quod regii homines multas nobilium, et
hi vicissim populorum regiorum terras occupaverint, quae reciproce restituendae ordinantur
articulo 2-o et 5-o. 7 Quod rex seu domi, seu in exercitu deficientium bona
via facti occupaverit; id
7797. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
21 Primus constitutionis naevus: ordo regiae successionis nuspiam pragmatice
stabilitus.
1 Iuvat jam totam hanc periodum sub unum obtutum collocare.
2 Delata in abstracto per primitivum pactum domui Arpadianae successio tota
haec epocha nuspiam determinata fuit; cum plerique scriptores nostri lectores in contrariam
sententiam obtorto, ut ajunt, collo pertrahere conentur, libet id per specifica facta
illustrare.
4 Bona primorum ducum sorte evenit quod singulus eorum tamdiu
7798. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
illustrare.
4 Bona primorum ducum sorte evenit quod singulus eorum tamdiu vixerit donec
primogenitus ejus adolevit. 5 Pronum itaque iis fuit nationem eo pertrahere
ut primogenitum se adhuc vivis pro successore agnoscat. 6 Verum non est haec
characteristica stabilitae primogeniturae nota; hac enim arte parentes etiam in regnis, ubi
libertas electionis maxime vigebat, usos fuisse constat; res haec ab iis casibus metienda
venit quando rex, aut nullam, aut minorennem, aut
7799. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
iis fuit nationem eo pertrahere
ut primogenitum se adhuc vivis pro successore agnoscat. 6 Verum non est haec
characteristica stabilitae primogeniturae nota; hac enim arte parentes etiam in regnis, ubi
libertas electionis maxime vigebat, usos fuisse constat; res haec ab iis casibus metienda
venit quando rex, aut nullam, aut minorennem, aut plures etiam adultas
masculas proles reliquit.
7 Primus casus, dum nempe rex nullum reliquit filium, statim post funus S.
Stephani se
7800. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
clausulae; quis enim prohibebit reges ne clausulas infundatis licet praetensionibus suis
faventes propriis diplomatibus inserant? 46 Res ipsa eventuumque vices et
factorum series indagari debet.
47 Haec autem aperte ostendunt in secundo, tertio et ultimo periodi hujus
rege vel id in quaestionem vocatum fuisse, an masculo prae foemineo sexu ius competat
successionis; ostendunt post 100 ab aditu per S. Stephanum regimine annos primum patri suo
immediate successisse
7801. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
regiis mandatis rationem
exigeret, regemque de eo reddideret certiorem. 8 Itaque reges ipsi sua partim
per praecones, partim per cursores publicos mandata subalternis jurisdictionibus
significabant, et cum ipsis de singuli effectu rationem exigere non vacarent, haec impune
plerumque ita negligebantur, ut si regi quodpiam horum effectui dari intererant, refractarium
magistratum ad id armis demum cogere debuerit (e).
9 (a) Patet id e pluribus civitatum privilegiis; speciminis
7802. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
non fuerit exacta, ipse villicus, et non villa debeat conveniri coram nobis."
10 (b) S. Steph. lib. 2, cap. 43, dicitur: "Si quis militum judicium a
comite suo recte judicatum spernens ad regem appellaverit". 11 Verum
appellata haec propter adjectam gravem 10 auri pensarum poenam raro locum habuerit.
12 (c) E S. Ladislai l. 3, cap. 3-o apparet palatinum non proprio officii
jure, sed regis nomine nobilium causas cognovisse, id quod postea judex curiae praestabat.
7803. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
coeperunt. 5 Et hoc
quidem sub Andrea II et Bela IV antiquatum unicaque mardurinarum a liberis, non tamen
nobilibus, hominibus exactio stabilita fuit. 6 Verum non
cessarunt reges subsequi etiam a nobilium colonis haec praeter omne fas exigere, donec tandem
sub Carolo I institutum hoc nomine lucri camerae lege publica receptum fuit.
7 Caeterum inalienabilitas bonorum coronalium, ac praesertim terrarum,
populorumque castris adscriptorum jam quidem sub S. Stephano lib.
7804. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
populorumque castris adscriptorum jam quidem sub S. Stephano lib. 2. cap. 6-o tamquam lex
fundamentalis stabilita fuit. 8 Inde enim regia domus suos proventus, inde
copiosum et proprio tantum arbitrio obnoxium militem habebant.
9 Haec erat illa militia, cui S. Stephanus sororium suum Petrum, postea
regem, praefecerat (a). 10 Hujus potissimum militis ope reges cum potentiores
dynastas, tum ipsam copiosam minorem nobilitatem, in officio continebant. 11
His copiis minora, quin
7805. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
ad castrensium populorum revindicationem (b). 14 Ast
perturbato toto regiminis sui cursu vix aliquid hac in re praestitisse videtur, cum
irruentibus postea sub filio ejus Bela IV Tartaris hic vix exiguum proprii militis numerum
cogere potuerit. 15 Et haec causa fuerit, quod deinde, in comitiis nempe
1262. (c), jam status ipsi, ut occupato per privatos castrorum terrae restituantur,
decreverint. 16 Et poterat certe Bela post grave illud nobilitatis excidium,
vetus terrarum populorumque castrensium institutum
7806. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
in regem nobilitatis
studiis in arbitrariam gubernii formam inclinare solebat.
12 Si denique exacerbata injuriis seu regum, seu optimatum nobilitas in
unum consensit, tum res ad militarem spectare coepit democratiam.
13 Imo cum tota haec periodus frequentissimis propter non definitum regiae
successionis ordinem civilibus bellis agitata fuerit, plurimis per hoc tempus annis mera
viguit anarchia. 14 Superest ut genuinas eventuum horum causas eruamus.
§ 28
7807. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
1-o non definitus regiae successionis ordo.
1 Iam primum non definitus regiae successionis ordo, tum institutum
partiendi regni (a) frequentissima civilia bella excitavit, quae utique omnem internum
ordinem debent perturbare. 2 Dum itaque haec perduraverit soluta omni
constitutionis vi anarchia sponte enasci debuit.
2-o Communicata regi judicialis potestas.
3 Porro communio potestatis iudicialis planam regibus viam
7808. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
locari potuit in eo qui
suum regi munus debebat, cujus exauctoratio ab hujus nutu pendebat?
d) Libera resistendi facultas.
17 Ut regi constitutionem violanti absque infidelitatis nota resistere
liceat, cautela haec poterat quidem constitutionem efficaciter sustinere, si
inter Hungaros unio et concordia viguisset. 18 Nunc divisis continuo partim
inter optimates et nobilitatem, partim in singulo hoc corpore inter se ipsos studiis,
7809. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
poterat quidem constitutionem efficaciter sustinere, si
inter Hungaros unio et concordia viguisset. 18 Nunc divisis continuo partim
inter optimates et nobilitatem, partim in singulo hoc corpore inter se ipsos studiis,
clausula haec non constitutionis stabilitatem, sed funesta saepius civilia bella
produxit.
e) Negatum ante coronationem regiae potestatis exercitium.
19 Unicum illud Hungaricae constitutionis palladium ut rex, antequam
7810. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
S. hujus
coronae tota legislativae, qua status gaudebant, potestatis securitas consistebat; poterant
enim, donec eam in potestate habebant, occasione singulae coronationis constitutionem regni
sui seu renovare, seu explanare magis, seu novis fulcire praesidiis, et si rex haec acceptare
noluisset, poterant illi coronationem, id est, legale regiae potestatis exercitium negare; et
tamen nulla de reservata statibus coronae conservatione alia provisio tota hac epocha
reperitur, ita ut jam Emerici regis vidua eam una cum reliquis clenodiis in
7811. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
aditu et coronari et jurare debeat.
8 Ut autem coronationis tanto certior effectus subsequatur, nullam
efficiaciorem sancire potuerunt legem quam illam ut rex ante coronationem nullum regiae
potestatis actum legitime exercere possit. 9 Verum ne haec quidem plenam
adhuc statibus securitatem praestare poterant nisi vim coronationis ad specificam aliquam,
quam in potestate sua habeant, coronam reservavissent; secus enim candidatus ille, qui eum,
penes quem jus coronandi fuit, et aliquam popularium partem in suam
7812. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
donec coronetur;
non poterat coronari donec status specificae hujus, quam in potestate habebant, coronae usum
eidem concedant, status autem id concedere non solebant donec electus promptum se non
exhibuit inaugurale nuncupandi sacramentum.
11 Et haec est vis instituti hujus, non populare (ut ignari rerum
nostrarum exteri improperare solent) praejudicium, non vanum spectandorum inauguralium
solennium desiderium. 12 Hoc est palladium illud quod nutantem jam saepius
constitutionem regni sustinuit,
7813. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
novam illam contra omnia vetera instituta legem ut a subditis privatorum
tributum lucri camerae legitime exigi possit (e).
Insurrectiones extra comitia decrevisse videtur.
12 Cum regem hunc ante annum 1342, quo haec comitia egit, diversa bella gessisse, nobiles vero iis omnibus intervenire debuisse constat, videtur
rex hic ipsum insurrectionis objectum extra comitia definivisse.
13 Atque ita sub Carolo I constitutionem regni nec explanatam, nec
7814. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
§ 33 Ludovicus I etiam via electionis regnum adivit.
1 Exstat quidem electionis Caroli I de 1307. instrumentum quo eidem ac
posteritati ejus, prout regalis successionis ordo exigit, regnum defertur (a).
2 Verum ipsa etiam haec clausula perinde ac illa primitivi pacti "de
progenie almi ducis" est indeterminata. 3 Comitia etiam haec factiosa tantum
fuisse et id ostendit quod nullus episcoporum, nullus baronum, nullus comitum in instrumento
hoc cum dignitate exprimatur, et quod
7815. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Caroli I de 1307. instrumentum quo eidem ac
posteritati ejus, prout regalis successionis ordo exigit, regnum defertur (a).
2 Verum ipsa etiam haec clausula perinde ac illa primitivi pacti "de
progenie almi ducis" est indeterminata. 3 Comitia etiam haec factiosa tantum
fuisse et id ostendit quod nullus episcoporum, nullus baronum, nullus comitum in instrumento
hoc cum dignitate exprimatur, et quod Carolus ipse id agnoverit qui se postea bis adhuc
coronari, nulli autem posterioris electionis et coronationis
7816. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
militum et baronum". 13 De
altera instrumentum a Pray prolatum: "matre nostra, ac aliis praelatis, ac regni nostri
baronibus, diu super hoc, et mature deliberantes," vide Vestigia Diaetarum pag.
185 et 186.
14 (c) Omnia haec in diaeta fuisse pertractata synchronum Chronicon
Budense testatur, cujus authoritati hac in re tuto deferre licet.
§ 36 Nobiles lucro camerae non subjecit.
1 Non desunt nihilominus qui eum arbitrarii imperii
7817. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
pag. 186.
§ 37 Neque dependendo in naulis et teloniis censui.
1 Major est circa articulum 15-um difficultas; cum enim ibi id tantum
constituatur ut nobiles, si alias quam per locum tributorum transire possunt, per haec
tributorum loca transire non cogantur, videtur innui, quod si a contrario nullas alias quam
per loco tributorum transire potuerunt, tributum ipsi quoque dependere debuerint, praesertim
cum subsequo articulo 17-o id tantum prohibeatur ne, si nuptiarum causa telonium
7818. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
quam honoris consilii formalitatisque illius praerogativa adhaesit ut in
privilegiis clausula: "de voluntate etiam et consensu" adhibeatur, non excessit limites
potestatis suae Ludovicus si honorem hunc matri proprio etiam nutu detulit.
4 Verum si dignitas haec id etiam juris involvebat ut corregens absente aut
mortuo rege regnum moderari possit, id certe de systemate constitutionis absque statuum nutu
decerni non poterat. 5 Itaque cum Ludovicus constitutionem regni in reliquis
adeo religiose observaverit,
7819. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ut corregens absente aut
mortuo rege regnum moderari possit, id certe de systemate constitutionis absque statuum nutu
decerni non poterat. 5 Itaque cum Ludovicus constitutionem regni in reliquis
adeo religiose observaverit, probabilius videtur quod corregentia haec aut in honorifica
tantum nomenclatione substiterit, aut certe cum assensu statuum delata, verum id ipsum aut
in publicas tabulas, sicut multa ejusmodi alia, referre intermissum, aut illis, quae
intercidisse vidimus, Ludovici decretis insertum fuerit.
7820. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
hunc etiam prensatis indubie statuum suffragiis ad
se pertraxit, indeque evenit (a) ut sub imbecilli hoc foemineo gubernio Garay aliique
potentiores optimates veterem olygarchiam continuo reduxerint, quae deinde
ferali illi, quam misera haec regina 1387. subivit, catastrophae ansam dedit.
3 (a) Vide apud Eusebium Verinum plura diplomata quae clausulam de
corregentia Elisabethae hujus exprimunt.
§ 42 Primum vestigium ut nobilitas ad comitia non
7821. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Caeterum id quoque e toties laudato diplomate apparet quod cum exordio
enati nuncios tantum comitatuum ad diaetas evocandi usus non duo, ut postea, sed quatuor e
singulo comitatu potiores nobiles deligi consveverint.
14 Apparet denique, quod mutatio haec non in anterioribus aliquibus
comitiis decreta, sed proprio Mariae nutu suscepta fuerit. 15 Debuit tamen
illud per subsequum statim statuum assensum comprobari, cum illi usum hunc longo postea
tempore, ut mox videbimus, retinuerint.
7822. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
cum ipsa natione ordinare coepit.
5 (a) Thurocz. part. 4. cap. 12.
6 (b) Nec obstat quod se cum praelatis, baronibus, proceribus, nobilibus
reconciliatum dicat et quod tacto vivificae crucis signo jure jurandi promittat... haec enim
omnia etiam in diplomate dici possunt.
7 (c) Hanc jam reipsa e comitiis emanasse clausula illa ostendit, "ad
instantiam... baronum, procerum, et nobilium hic nobiscum personaliter existentium."
7823. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
4 Unicum est objectum securitatis externae seu jus belli et pacis, foedera
aliique cum vicinis principibus tractatus, de quibus sub nullo hactenus rege in comitiis
actum fuisse seu e legibus, seu e diplomatibus erui potuit; indicio manifesto quod haec regi
privative concredita fuerint.
5 (a) In praefatione decreti 3-ii §-o 3-o, ubi dicitur: "celebrato
praelatorum, baronum, procerumque nostrorum conventu de ipsorum consilio, authoritate et
consensu has leges ex authoritate regia duximus
7824. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Juris inserta, quae clausulam: "de consensu et beneplacito D. Elisabethae reginae"
complectitur (a). 2 Ita sub Ludovico et Maria matres, sub Sigismundo et
Alberto conjuges regum corregentiam gessisse apparet. 3 An tamen dignitas
haec tam etiam per Albertum, vel status collata fuerit, nondum satis exploratum est.
4 (a) Pray et Palma Elisabetham exaequato cum Alberto jure imperasse
credunt, inducti prolato per Prayum in Annalibus Hungariae ad annum 1440.
diplomate ubi
7825. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
confirmatur una id quod principio
constituimus, potestatem hanc regibus ex ipsa primitiva regni constitutione competiise.
Quoad collationem tamen palatinalis dignitatis nunc primum restringitur.
2 Ipsa tamen haec potestas decreti hujus articulo 2-o novam et inusitatam
hactenus quoad primum regni magistratum, nempe palatinum, accepit
restrictionem. 3> Palatinos <enim antea
54.3 enim antea conieci;
7826. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
vero constituitur
ut hunc rex "ex consilio statuum pari voluntate eligat" quod eum sensum facere videtur ut
status individua proponant, rex eligat. 4 Dicitur quidem eodem articulo:
"antiqua consvetudine regni id ipsum requirente". 5 Verum consvetudo haec
minime potuit esse diuturna quando adhuc sub Sigismundo 1392. palatinos a regibus
renunciatos fuisse subnexa nota exhibet. 6 Dignitas haec ne tum quidem adhuc
ad eum, quem postea obtinuit, authoritatis gradum provecta fuit. 7 Nam et e
7827. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Dicitur quidem eodem articulo:
"antiqua consvetudine regni id ipsum requirente". 5 Verum consvetudo haec
minime potuit esse diuturna quando adhuc sub Sigismundo 1392. palatinos a regibus
renunciatos fuisse subnexa nota exhibet. 6 Dignitas haec ne tum quidem adhuc
ad eum, quem postea obtinuit, authoritatis gradum provecta fuit. 7 Nam et e
causa, ob quam jus palatinum proponendi statibus reservari lex haec allegat, et e pluribus
ejus temporis litteris constat munus hoc pene tantum judiciarium
7828. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1392. palatinos a regibus
renunciatos fuisse subnexa nota exhibet. 6 Dignitas haec ne tum quidem adhuc
ad eum, quem postea obtinuit, authoritatis gradum provecta fuit. 7 Nam et e
causa, ob quam jus palatinum proponendi statibus reservari lex haec allegat, et e pluribus
ejus temporis litteris constat munus hoc pene tantum judiciarium fuisse. 8
Supremum tamen judicem hac etiam adhuc aetate regem egisse ex articulo 31. §-o 7. apparet,
ubi suam a palatinali et judicis curiae praesentiam, id est
7829. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
delatae Elisabethae haereditatis Uladislaum Polonum, Arpadianae
domui nullo gradu nexum, eligunt.
1 Praecox Alberti post unius et medii anni regnum secuta mors invectam
inde a Mariae regno oligarchiam secutamque exinde saepe anarchiam ita provexit ut haec
Hungariam usque Mathiae Corvini regnum misere afflixerit; status enim seu immemores agniti
vivo adhuc Alberto Elisabethae juris, seu ipsa desiderio novi connubii in id suffragante,
gravida licet regina, Uladislaum Polonum, Arpadianae genti nullo prorsus gradu nexum,
7830. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
4 Iam primum convenisse eos mox post obitum Uladislai vicariamque
potestatem regis sub titulo capitanei regni Nicolao de Ujlak, Transylvaniae vojvodae,
detulisse e Verböczii parte 2-a tit. 14. et 38. constat. 5 Quo tamen tempore
comitia haec acta fuit, quos authoritati capitanei, qui se vicarium etiam regni inscribebat,
limites posuerint, hactenus non constat. 6 Laxiores certe, quam quos subinde
Hunyadio gubernatori praescripserunt, eos non fuisse tuto licet existimare.
7831. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
nobilibus impossessionatis lucrum camerae revocarunt.
2 Dum enim articulo 10 taxas inconsvetas abrogant, nil aliud intelligere
potuerunt quam impositum nobilibus impossessionatis, ut supra vidimus, lucrum camerae.
3 Pro ignobilibus enim taxa haec jam inde a Carolo I publicis legibus
stabilita adeoque consveta fuit.
4 Decretum 1454. ex ipso autographo descriptum esse indicat illa ingressus
ejus clausula "universis praelatis, baronibus, nobilibus... in comitatu N.N. constitutis" e
quo
7832. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
comitatu N.N. constitutis" e
quo una apparet usum decreta comitiorum ad singulos comitatus transmittendi jam tum
viguisse; ex autographo enim hoc debuit deinde exemplar pro singulo comitatu describi.
5 Ad comitia haec non jam omnes viritim nobiles, sed nuncios tantum
comitatuum convenisse praefatio decreti hujus manifestum facit.
6 (a) Lucrum Camerae fuit consvetum inde a Caroli temporibus subsidium;
dum proinde hoc articulo dicitur: "taxae inconsvetae ulterius
7833. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
regis ad Hunyadium in Annalibus Regni
Hungariae ad annum 1454.
8 (b) Vide in Vestigiis Diaetarum litteram S. Capistrani pag.
283, litteras vero praelatorum ad Pontificem datas pag. 286; ex utraque apparet non fuisse
haec generalia regni comitia, forte quod rex peregre aberat, sed particularem praelatorum et
baronum conventum.
§ 65 Mahomete Hungariae jam imminente regnicolae decretam ante biennium insurrectionem
praestare recusant.
7834. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
manu agitata fuere, sed cum
Mahometes eo iterum anno cessaverit, nullum eorum, quae forte ibi decreta fuerant, effectum
subsecutum esse comperimus.
2 Anno 1456. Ladislaum comitia Pestinum pro festo Epiphaniae indixisse
constat (a); an tamen haec, uti et alia ante festum S. Brictii
65.2 Brictii: Beictii B
eodem anno indicta (b) reipsa celebrata sint, necdum compertum est.
3 Id constat Mahometem hoc anno ad Belgradum expugnandum
7835. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
5 Ast incassum; obsistente aemula Garaii factione solutaque per vigentem
tanto tempore jam anarchiam vi imperii, e banderiali, portali, et insurrectionali militia,
quae numerum 100,000 longe superare debuisset, vix 5000 potuit extorquere, ita ut sola haec
praeter propriam 10,000 cohortam inconditamque, quam Joannes Capistranus adduxerat,
cruciatorum turbam tam copioso hosti, tamque bellicoso, ut Mahometes fuit, dux objicere
salutemque regni tanto discrimini exponere debuerit. 6 Sane nisi propitia
7836. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
cruciatorum turbam tam copioso hosti, tamque bellicoso, ut Mahometes fuit, dux objicere
salutemque regni tanto discrimini exponere debuerit. 6 Sane nisi propitia
Hungariae fata tantum, ut Hunyadius fuit, imperatorem in haec tempora
reservassent, exitium, quod sub Ludovico II a Solimanno regnum passum est, jam tum a
Mahomete indubie subire debuisset.
7 Mortuo non multo post gloriosam hanc expeditionem Hunyadio, postquam rex
Ladislaus natu majorem ejus filium
7837. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
comparuit, hocque armorum terrore Garaianas partes ita prostravit ut antequam eligendo regi
manus admoveretur, se in quinquennium, dum nempe Mathias adolescat, gubernatorem eligi
procuraverit. 2 Electionem hanc extortam fuisse vel inde apparet quod
dignitas haec nullis, ut in Hunyadio factum est, limitibus circumscripta, immo ipsa electio
ne in decretum quidem comitiorum horum relata fuerit, sed accessorie tantum in articulo 14
gubernatoris mentio injecta sit; eo nempe jam tum oligarchia processit, eo statuum animi
7838. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
tantum et
barones comitia indixerint. 4 Patet quod nomine baronum non tantum ii, qui
palatinum aliquod officium reipsa gesserunt, sed alii etiam potentiores optimates, veluti
Ioannes Marczal, et Simon Czudar venerint. 5 Patet denique quod ad haec
comitia iterum nuncii tantum vocati, horum tamen numerus non fuerit determinatus.
§ 67 Ut Hunyadii filius, suus vero ex sorore nepos, Mathias rex eligatur, efficit.
1 Hac dignitate suffulto et tanto armatorum
7839. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
B
hic post exstinctam in masculo Arpadianam domum e nativis Hungaris rex creatus sit,
ne cognati ejus hoc titulo praepotentiam exercere possint, diserte praecaverunt articulo
11-o. 9 Sunt quidem praeter constitutionalia haec particulares etiam aliquot
leges decreto huic insertae, verum morem hunc in posterioribus etiam capitulationibus
viguisse infra videbimus.
10 (a) Vide ejus argumentum pag. 291.
§ 68 Mathias inaugurale
7840. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
decretum.
8 Sigismundi decretum minus civitati Bartphensi missum se suis tractasse
manibus Prayus testatur. 9 Ejusdem vero majus, uti et Alberti decretum
statibus Regni Sclavoniae missum, in ejusdem archivo prostat. 10 Si decreta
haec Regno Sclavoniae, si civitatibus missa fuere, quis dubitabit eadem comitatibus etiam
transmissa fuisse? 11 Verum intercideret fortasse tantisper hic usus eoque
nomine per laudatum articulum renovabatur.
12 (a) Patet id ex dato expeditionis
7841. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
comperire. 2 Palatini authoritatem primo 1485.
adeoque sub finem vitae Mathiae eo provectam fuisse mox demonstrabimus, ut absente rege
vicaria regis potestate praeesset. 3 Senatus alicujus, cui authoritas haec
delata fuerit, nulla adhuc sub hoc rege memoria occurrit (a). 4 Et tamen bis
absente rege comitia celebrata fuisse constat utraque Mathias ipse indixit.
Mathias absens ad comitia oratores mittit.
7842. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
regni Nostri primores nobiles totum regnum nostrum
repraesentantes in civitatem Vaciensem pro tenenda certa diaeta convenissent, miseramus in
eorundem medium certos ac nobiles oratores Nostros."
10 (b) Quod ipsa haec comitia rex indixerit, patet e praefatione §-i 1:
"Quod cum nos his diebus in voluntate et mandato Serenissimi Principis... in hanc civitatem
Budensem ad tractandum diversas regni res... convenissemus."
11 (c) Ita enim in conclusione leguntur: "Quos
7843. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
fuisse (b), adeoque articulum 2-um Alberti in effectum non abivisse. 5 Quid?
quod adhuc 1478. supremum judicium non palatino, sed personali praesentiae regiae, qui tunc
cancellarius fuit, articulo 12 delatum sit (c).
6 Etulit tandem caput suum haec dignitas 1485. omnesque, qui in bene
ordinata republica summo etiam magistrati praescribi debent, limites praetergressa est.
7 Dudum enim intra omnes ejus notae scriptores convenit quod, ut sarta
tectaque sit reliquorum civium libertas, nulli unquam
7844. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Ita palatinale munus longe supra
illam, quam gubernatores habuere, potestatem evectum fuit (e). 16 Sola
tantum donationes ad vires 32 sessionum conferendi facultas, qua Hunyadium praeditum fuisse
vidimus, hac vice eidem non conferebatur. 17 Sed et haec praerogativa
tardius, ut postea videbimus, eidem accessit.
18 Cum institutum hoc sub tenaci adeo authoritatis suae rege invectum sit,
juvat genuinam ejus rei causam in medium proferre. 19 Nimirum cum nullus
praeter
7845. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
perinde ac vero domino et regi semper obedire
et in omnibus rebus obtemperare teneantur."
30 (e) Patet id e collatione praesentium et eorum, qui tunc editi sunt,
articulorum, dum Hunyadius gubernator enunciatus esset.
31 (f) Haec quidem totidem verbis nullus scriptorum tradit, ipsa tamen
rerum gestarum combinatio facit manifestum. 32 Nam quod Mathias Joannis
Corvini post fata sua electionem procurare summo studio adlaboraverit, quodve et in hoc et
in aliis praecipuis rebus opera
7846. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Et hoc tributi genus in decreto anni ejusdem subsidium per connumerationem
salium appellatur. 9 Habuerit indubie Mathias majorem atque vendere potuit
salis quantitatem malueritque vel hac via paratam pecuniam obtinere, verum status iisdem
adhuc comitiis, ne haec tributi species in posterum decernatur, articulo 13-o vetuerunt.
10 (a) In Vestigiis Diaetarum pag. 302.
11 (b) Quod jam sub initium regiminis Mathiae lucri camerae nomine non a
7847. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
jobbaggiones regnicolarum taxa unius vel medii floreni ex quacunque ardua ratione per
dominum regem aut ad eum pertinentem petantur vel imponantur praeter lucrum camerae."
17 Cum decretum hoc quarto aditi a Mathia regni mense editum sit, debuit
itaque exactio haec sub decessoribus Mathiae viguisse.
§ 76
1 Operae pretium videtur singulare, quo Mathias in augendo aerario usus
est, artificium hic loci commemorare. 2 Vidimus jam ardens potentiorum
7848. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
annis, quo intervallo effectum ejus facile potuit consolidare, supervixerit, neque aliquod
post ejus regnum reductarum in usum ejusmodi exemptionum vestigium seu e legibus, seu e
diplomatibus hactenus prolatum sit.
8 (a) Partem litterarum Mathiae, quae haec quoad lucrum camerae
confirmant, jam priori §-o ad notam (b) dedimus. 9 Aliae ejusdem ad
comitatum de Sáros de eodem 1467. datae litterae, quae in Vestigiis Diaetarum
pag. 373 prostant, id ipsum quoad tricesimam remonstrant; dicitur enim:
7849. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
sex regis hujus decreta quidem exstant; verum tria praeterea jam
hactenus per extensum prolata sunt, duo nempe 1458, et 1470. unum. 6 Decreta
annorum 1472. et 1475. aeque per extensum exstare Kovachich in Vestigiis
Diaetarum indicavit, ac praeter haec omnia aliarum insuper octo vestigia detexit,
quorum nonulla fortasse adhuc e latebris, in quibus recondita sunt, subinde protrahentur.
7 Itaque sub Mathia 32, quibus regnavit, annorum curriculo novemdecim
consilia, et quidem ab anno 1470. usque 1479. annua
7850. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Ex ejusdem diaetae
articulo 55-o constat etiam jurasse Mathiam quod praeter lucrum camerae unius, vel medii
floreni tributum nec a statibus petere nec propria authoritate imponere velit (c).
3 Cum Mathias regnum nonnisi cum fine Martii adiverit, diaeta vero haec in
Junio adeoque post tres statim menses eodem anno celebrata sit, cautio haec non ad Mathiam,
sed ad aliquem e suis decessoribus referri debet, adeoque Mathiam non fuisse primum
exigendae (in vicem lucri camera) unius floreni authorem satis apparet. 4
7851. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
lucrum camerae unius, vel medii
floreni tributum nec a statibus petere nec propria authoritate imponere velit (c).
3 Cum Mathias regnum nonnisi cum fine Martii adiverit, diaeta vero haec in
Junio adeoque post tres statim menses eodem anno celebrata sit, cautio haec non ad Mathiam,
sed ad aliquem e suis decessoribus referri debet, adeoque Mathiam non fuisse primum
exigendae (in vicem lucri camera) unius floreni authorem satis apparet. 4 An
tamen Mathias promisso huic usque 1462.
7852. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3574 |
Paragraph |
SubSect | Section]
31 De annis vero 1475. et 1476. provocata in Vestigiis
Diaetarum pag. 396 ejus mandata.
32 (l) Vide ejusdem argumentum ibidem pag. 401 et 405.
33 (m) Mathias enim in jam provocato edicto suo 1468. ita ait: "Haec
solutio tributi fiscalis (seu lucri camerae) semper pro hoc vero anno, qui nunc imminet,
(supradicto modo) fieri disposita est.
§ 79 Nec insurrectione status gravabat.
1 In cogenda etiam insurrectione
7853. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3574 |
Paragraph |
SubSect | Section]
et contra leges egisse
nemo hactenus edocuit. 2 Iam primum arbitrium indicandae insurrectionis
status primo statim regni anno Mathiae sponte detulerunt (a) neque legem hanc postea
revocatam fuisse uspiam deprehendimus; normam insurrectionis quod adtinet, de haec Mathias
semper in comitiis egit. 3 Impetraverat quidem primo regni sui anno
onerosiorem, quam quae sub Sigismundo praescripta fuit, insurrectionem, verum multo adhuc
onerosior fuit illa, quae jam antea sub Ladislao Posthumo imperabatur (b). 4
7854. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
sub illo, et sub Bela IV viguisse supra ostendimus. 9 In capitulatione
Alberti articulo 18 eaedem denuo prohibentur. 10 Debuerunt itaque etiam sub
Sigismundo in usu fuisse. 11 In prima sub Mathia 1458. Pestini celebrata
diaeta art. 18-o haec denuo prohibentur, adeoque excessus hos etiam sub Ladislao Posthumo
viguisse apparet.
§ 84 Mortuo Mathia Uladislaus rex eligitur eidemque prolixior quam ulli praedecessorum
capitulatio proponitur.
1
7855. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
an
jus nova subsidia imponendi comitiis reservatum, vel vero rex, ne ea in comitiis vel petere
possit, simpliciter inhibitus fuerit; cum jam Mathiam a novis subsidiis in comitiis petendis
inhibitum fuisse viderimus, probabilior est posterior sententia. 10 Et haec
inconstitutionalis lex, e qua Uladislaus se nonnisi tardius emancipavit, non exiguam, ut mox
videbimus, subsecutis regni calamitatibus ansam praebuit.
11 Executiva regis potestas nullis ferme aliis, quam quos omnibus aliis
antecessoribus
7856. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
antecoronationales articulos simul cum capitulatione ipsa exhibuissent; tunc enim ipsi
antecoronationales articuli novorum capitulationis punctorum vicem subivissent, poteratque
Uladislaus expendere an sicut illa, ita etiam hi rationibus suis conveniant, adeoque an
omnia haec acceptare vel vero regnum recusare velit.
9 (a) Vide ejus evocationes ad civitatem Bartphensem datas in
Vestigiis Diaetarum pag. 412.
§ 86 Varii de successionis regiae ordine tractatus.
7857. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
milite, exhausto aerario, trepidi status amplissima provisos
facultate (h) oratores eidem obviam miserunt, qui seclusis ignominiosis 1491. conditionibus,
ratificato tamen Maximiliani successionis jure pacem confecerunt. 13 Et haec
deinde vera causa fuit scissi post defectum Ludovici II inter Ferdinandum et Zápolium regni,
cum hic confoederationi, quam pragmaticam regni sanctionem appellabat, ille inito 1506.
tractatui inhaereret. 14 Verum licet ne hic quidem tractatus in
7858. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
praelati, paucique nobiles et civitates
privato tantum suo nomine subscripserunt. 24 Statuum nomen, prouti id in
prolatis per eundem Kollár ibidem anni 1464. tabulis factum fuit, nullibi subscriptum est.
25 (e) Plerique scriptores comitia haec per palatinum Perény indicta
fuisse indigitant
86.25 indigitant: indigitat B
, sed convellunt eorum opinionem regales Uladislai ad civitatem Bartphensem pro his
comitiis datae, quas Kovachich in
7859. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
4 (a) Discimus id cum e rescripto Uladislai ad Ladislaum Gereb de Vingarth
de 1502. emisso, quo eum ad coronationem hanc invitat, tum ex alio ejusdem ad Frangopanum
Veszprimiensem edito, quibus eum securum reddit quod peracta per Strigoniensem haec
coronatio juribus sedis suae nihil sit derogatura.
5 (b) Provocantur in Vestigiis Diaetarum regales ipsae pro
his comitiis editae pag. 462; provocantur ipsius regis litterae, quibus coronationem filii
sui a statibus petit, pag.
7860. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
per repraesentantes ad
diaetam vocari debeant, nullam certam fuisse cynosuram jam sub Mathia vidimus.
8 Sub Uladislao qualiter ad diaetam 1492. nobiles convenerint, non constat.
9 Constat tamen e praefationis decreto 1495. praemissae §-o 2. quod ad haec
comitia tantum per repraesentantes comparuerint. 10 Verum ipsis his comitiis
jam articulo 26-o perlatum fuit ut ad diaetam non comitatus per electos nuncios, sed nobiles
viritim convocantur; an tamen hoc etiam constanter postea observatum fuerit, subsequi
7861. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
20. relationem de
effecta ejus iterum urgebant. 9 Postea nulla amplius ejus rei
memoria occurrit, seu quia Uladislaus commissum sibi hoc negotium forte perfecerit, publicis
tamen tabulis inseri non procuraverat, seu quod res haec, ut multae aliae, oblivione sepulta
fuerit.
10 Ab incolis Moraviae, Silesiae et Lusatiae Uladislaus iuramentum
fidelitatis nuper exceperat; cum idem una etiam Bohemiae rex fuerit, status 1498. per
articulum 24. ab eodem exegerunt ut
7862. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
avulsionis et antiquiores litteras contrarietas supersit, statutum fuit ut omnes ejusmodi
medio tempore emanatae seu privilegiales seu judiciales litterae in proximis S. Iacobi
octavis sub poena confiscationis eorum exhibeantur, quo mutatio haec dorso
earum inscribi sicque proprietariis earum securitas procurari possit.
Ut sedes judiciariae comitatuum ad pristina loca reducantur.
13 Studium conservandi antiqui usus status sub Uladislao eo plane
7863. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
proventus redimere, editum in Hampone et Dombayo
91.23 Dombayo: Dobayo B
exemplum saepius renovare, quaestores vero ad reddendas singulis comitiis rationes
efficaciter adstringere. 24 Verum omnia haec perducta, ut mox videbimus, jam
ad summum morum corruptela impediret, Uladislaum vero suprema necessitas jam eo compulit ut,
cum nulla subsidia in comitiis obtinere posset, oratores per comitatus mittere sicque aliqua
adminus seorsim subsidia postulare consveverit.
7864. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
jam
1495. fuerunt, articuli diaetae hujus anni 33. et 35. satis testantur.
32 (c) Exstat in archivo Regni diploma Uladislai de dato ***
91.32*** in B vacuum relictum.
quo lex haec solenniter denuo confirmatur. 33 Koller in
Historia episcoporum Quinqueecclesiensium tom. 1. pag. *** provocat ad librum
rationum Sigismundi Quinqueecclesiensis episcopi et thesaurarii de 1495, e quo patet quod in
comitatibus Hungaricis
7865. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
"pro litteris eorum mediam
partem illius, quod regnicolae Nostri in curia Nostra solvere consveverunt, dare valeant."
35 (e) Bonfinius decade 5-a cui qua testi coaevo hac in re fides potest
adhiberi.
36 (f) Comitia enim haec rebus infectis tumultuosa dissoluta fuisse docet
Praefatio, quae 2-o Uladislai decreto praemissa est, §-us 6. 37 Caeterum
praepotentiam Stephani Zápolii palatini illud satis remonstrat quod, licet 1492. articulo
27-o res, a quibus tricesima desumi non
7866. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
fuerunt.
2> Antea cum teloniis saepius confundebantur (a). <3 Iam tum
agnovere status quod de productis regni nonnisi tunc tricesima exigi possit, si e regno
educantur (1498. art. 29. § 3). 4 De inductis nulla fit mentio, forte quod
haec tamquam correlativa alioquin subintelligi existimaverint. 5 Nam quod
exterae merces dudum antea regno inferri coeperint, docent privilegia limitaneis civitatibus
elargita, quorum jam § ***
92.5 *** in B vacuum
7867. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
et Sigismundo
observatus per articulum 27-um 1492. confirmatur, immo universim statuatur ut a merce
valorem floreni non exaequante nulla tricesima exigatur, videntur victualia porro etiam a
tricessimi immunia perstitisse.
11 Caeterum aetas haec necdum justam seu commercii, seu tricesimae ideam
habuit. 12 Has adhuc qua proventum, non qua habenas commercii consideravit.
13 Et ideo omnes indiscriminatim merces eidem subjecit; cum enim trigesimus
seu nummus, seu florenus desumi
7868. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
e regno eductio tempore illo, quo
regnum nulli implicitum bello his pro copiis suis non egebat (e), uti et renovata, quam jam
sub Sigismundi perlatam fuisse vidimus, ineundae a domesticis cum exteris quaestoribus
societatis prohibitio 1498. articulo 32; sed enim omnia haec temporum illorum in
commercialibus caligo excusat.
15 (a) 1492. art. 31, 1507:11.
16 (b) 1492:32.
17 (c) 1492:48; 1498:31. § 1.
18 (d) 1492:103; 1498:31 et 32; 1500:24.
7869. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1 Restat ut, quomodo legislatio se circa militaria habuerit, videamus.
2 Peracta Uladislai electione cum Legionem Nigram, quae robur exercitus
efficiebat, ad fidem novi regis iuramento adstringi publicae tranquillitatis plurimum
interesset, haec vero emerita stipendia impensius flagitaret, reserato domestico Mathiae
thesauro hunc a Beatrice regina penitus evacuatum esse compertum est. 3
Debuit publicum etiam aerarium perinde exhaustum fuisse, cum Joannes Varadinensis episcopus
praesentaneae huic
7870. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
quorum tamen numerus non definitur, exercituare teneatur, impositum fuit. 19
Si praeter despotum reliquos hos 43 dynastas vel per 50 equites supputemus, prodeunt iterum
3150 qui superioribus adjecti efficiunt 10,200 equitatum. 20 Praerogativa
haec proprium aducendi banderium procerum aetatis illius animos ita occupavit ut anno 1500.
quindecim regis aulici articulo 21. descripti, cum concessum dynastis in comitiis 1498.
proprii banderii honorem ex toto obtinere non potuerint, id adminus impetrarint ut
7871. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
22 Huic aut ipse rex aut palatinus, aut capitaneus
regni praesse debuit (i), verum non erat in regis potestate generalem hunc, ut dicebatur,
exercitum statui convocare; ante omnia stipendiariam et banderialem militiam hosti objicere
debuit. 23 Si haec resistendo par non fuit, tum primum portalem et
insurrectionalem militem potuit convocare (k).
24 Quantitas portalis militis 1492:20. § 3. in uno equite a 24 colonorum
portis, et a nobilium vero unius sessionis a 10 domibus defixa fuit.
7872. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
<43 Peracta
coronatione miles omnis in hyberna dimissus est idque dedit Maximiliano occasionem ut illo
adhuc autumno non tantum Austriam receperit, sed et potiorem Transdanubianae Hungariae
partem occupaverit.
44 (c) Nisi enim militia haec jam ante diaetam 1492. dimissa fuisset,
certe aliqua ejus, qua a stipendiato regis et aliquot baronatum banderio distinctae, in
articulis diaetae hujus mentio occurreret.
45 (d) 1498. art. 20.
7873. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Capitula, conventus, praepositi, abbates, piique viri ecclesiastici
decimas habentes non tam banderia servare, sed praeter obvenientem a numero colonorum suorum
numerum, certum insuper a proportione decimalium proventuum militem praestare debebant,
proportio autem haec aequanimi comitatuum determinationi defertur 1495. art. 15. § 2. 3. 5.
et 6.
54 Caeterum dicitur quidem ejusdem 1498. articulo 17. §-o 1. "DD.
regnicolae pro defensione regni stipendiarios de eorum iobbagionibus necessario tenendos
7874. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
baronibus, et quatuordecim nobilibus defixerunt. 4 Et quia
consilium hoc sub prioribus regibus unice ob non assignata senatoribus stipendia adhaesisse
cognoverunt, ut rex eos et denominet, et stipendiis provideat, decreverunt.
5 Cum rex stipendia haec praestare aut non vellet, aut non posset, anno
1498. art. 2-o rem eo immutarunt ut praelati nonnisi duo, totidem barones, e nobilibus vero
sedecim sint senatores. 6 Hi ex omnibus quatuor regni partibus (nunc
circulos appellamus) communi regis et statuum
7875. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
nonnisi post 220 annos sub Caroli VI regimine plene evelli potuerint. 16
Cum omnium horum calamitatum causa fuerit primum indolentia Uladislai, dein secularium cum
clero, et optimatum cum nobilibus dissidia, tum luxus ministrorumque venalitas, libet
singula haec paucis enucleare.
§ 98 Ejus causa non restricta nimium regis potestas, sed regis ignavia fuit.
1 Sunt qui praeter eas, quas jam insinuavimus, causas restrictam nimium
7876. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
vinculo invigorositatis largiri valeat, immemores indubie
quod id etiam primitivae in capitulationis Albertinae articulis 15. et 26. diserte renovatae
constitutioni adversetur. 10 Verum stabili illo consilio nunquam, ut
vidimus, in effectum perducto lex etiam haec suapte evanuit. 11 Apparet
itaque non constrictam nimium regis executivam potestatem, sed id regnum sub Uladislao tot
calamitatibus involuisse quod ille animo fuerit tam pusillo ut neque ministros suos in
officio continere, neque gliscentes dissensiones
7877. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
munus, quae jam quasi ex instituto tenebat,
alia etiam aliis saecularibus propria veluti thesaurarii, coronae custodis et supremi
comitis officia in pluribus jam comitatibus occupaverat (b).
8 Omnia tamen haec, quamquam justa, querimoniarum capita tantam inter
status acerbitatem vix produxissent nisi praepotenti illi dynastae Bathorio personales cum
potentiori adhuc praelato Thoma Bakácsio inimicitiae intercessissent (c). 9
Illum enim, ut adversario male
7878. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
(c). 9
Illum enim, ut adversario male faciat, saeculares eo impulisse coaevi scriptores tradunt, ut
clerus universim et a consilio regis, et a judiciis et comitiis omnique usque adeo rerum
prophanarum pertractatione excludatur. 10 Atque haec saecularium cum clero
dissidia primis statim, quae sub Uladislao 1492. pro festo Purificationis acta sunt,
comitiis eruperunt. 11 Verum cum summa ab utrinque ageretur contentione,
nihil in hac diaeta ea de re potuit determinari. 12 Debuit tamen
7879. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Uladislao 1492. pro festo Purificationis acta sunt,
comitiis eruperunt. 11 Verum cum summa ab utrinque ageretur contentione,
nihil in hac diaeta ea de re potuit determinari. 12 Debuit tamen alia eodem
adhuc anno pro festo S. Michaelis ad definienda haec objecta diaeta praefigi (d).
13 Ac haec quidem diaeta seu clero impediente seu de alia quapiam ignota
causa celebrata non fuit (e). 14 Sequenti tamen anno pro eodem festo S.
Michaelis comitia iterum acta et memorata objecta reipsa in
7880. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
eruperunt. 11 Verum cum summa ab utrinque ageretur contentione,
nihil in hac diaeta ea de re potuit determinari. 12 Debuit tamen alia eodem
adhuc anno pro festo S. Michaelis ad definienda haec objecta diaeta praefigi (d).
13 Ac haec quidem diaeta seu clero impediente seu de alia quapiam ignota
causa celebrata non fuit (e). 14 Sequenti tamen anno pro eodem festo S.
Michaelis comitia iterum acta et memorata objecta reipsa in discussionem assumpta fuere.
15 Sed tum tanta inter
7881. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
sint (h), exstinctum jam videri
poterat hoc incendium; res tamen aliter evenit. 19 Nam in comitiis 1497. non
jam saeculares tantum cum clero, sed et nobiles cum magnatibus, immo universi, ut jam
vidimus, status cum rege colliserunt. 20 Itaque haec quoque comitia nullo
edito decreto infructose dissoluta sunt (i).
21 Tandem 1498. diuturnae hae saecularium cum clero dissensiones tantisper
sopitae sunt. 22 Foro enim spirituali limites positi sunt articulis hujus
diaetae 60. 61.
7882. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
recruduerunt, sed non perinde atque illae, quae contra clerum proponebantur, in
subsequa 1498. diaeta sublatae sunt. 13 Unicus ille
cumulandorum in unam personam plurium officiorum abusus per articulum 70. abrogatur resque
haec ad constitutionalem Andreae II legem revocatur. 14 Nimirum tanta fuit
optimatum potentia ut reliquae nonnisi sensim in subsequis comitiis potuerint abrogari.
15 Ita anno primum 1504. articulo 2-o supremi comites ad nuncupandum officii
7883. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
9 Verum ne id ad inferiores dimanare possit conditiones, ille partim
continuis bellis, partim frequentibus exactionibus impedivit. 10 Sub
Uladislao alta per 24 annos pace, tributis ad consuetam tantum lucri camerae depensionem
redictis, labes haec inferiores etiam conditiones pervasit. 11 Virus tamen
suum pestis haec in ipsa metropoli maxime exercuit. 12 In hac enim nil nisi
convivia, choreae, ludi, concentus musici adeo continui videbantur
audiebanturque
7884. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
continuis bellis, partim frequentibus exactionibus impedivit. 10 Sub
Uladislao alta per 24 annos pace, tributis ad consuetam tantum lucri camerae depensionem
redictis, labes haec inferiores etiam conditiones pervasit. 11 Virus tamen
suum pestis haec in ipsa metropoli maxime exercuit. 12 In hac enim nil nisi
convivia, choreae, ludi, concentus musici adeo continui videbantur
audiebanturque ut perpetua illic Bachanalia celebrari existimares. 13 Et hoc
erat
7885. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
decernat, sola tantum mutuae defensionis
obligatione reservata. 5 Institutum hoc minores, quae se
potentiori conjunxerant, gentes justo, ne ab hac sensim opprimatur, metu
perculsi continuo anhelabant. 6 Verum res haec non tam unionem
in commune totius in complexu monarchiae bonum, quam
confoederationem duorum populorum sapit, quam potentior populus ea de causa
plerumque aspernabatur quod hac ratione plus illa in defensionem minoris populi, quam
7886. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
unione populus potentior continuo assectatur, minor pari
contentione refugit. 11 Cum enim res ipsa loquatur quod in ejusmodi casu non
potentior populus minoris, sed hic illius instituta debeat adoptare, sententia
haec utique potentiori arridere, minori vero populo tanto magis
displicere debet, si illum e libera in absolutam imperii formam transire
oporteat. 12 Consideratio enim haec apud Scotos non
subversabatur cum
7887. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
sed hic illius instituta debeat adoptare, sententia
haec utique potentiori arridere, minori vero populo tanto magis
displicere debet, si illum e libera in absolutam imperii formam transire
oporteat. 12 Consideratio enim haec apud Scotos non
subversabatur cum uterque populus temperata jam antea gubernii forma gavisus
fuerit, adeoque dum se hi in unam cum Anglis gentem transformarent, eandem
adminus et civilem et politicam libertatem
7888. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
non
subversabatur cum uterque populus temperata jam antea gubernii forma gavisus
fuerit, adeoque dum se hi in unam cum Anglis gentem transformarent, eandem
adminus et civilem et politicam libertatem retinuerunt. 13 Haec
distincta gubernii forma tantum posteriori huic instituto adfert impedimentum ut ipse ille
potentior populus facile pervidere possit minorem populum illum
omnia extrema potius tentaturum quam ut se cum illo confundi sicque avita sua exui
7889. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
sua metalla, sua producta a communi monarchiae necessitate separet, eominus
adoptari potest, quod jus in unitam praevia ratione monarchiam non modo in regnantem modo
lineam, sed in plures etiam per totam Europam dispersas regias domus transtulerit, apud has
vero innovatio haec magnam excitare posset attentionem.
Neque secundus.
5 Secundum institutum, nempe ut in unam cum Germanicis Provinciis confluat
gentem, eandem linguam, easdem leges, eosdem magistratus, eandem denique publicorum
7890. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
unquam exuat mores, suam sepeliat linguam, de libera sua gubernii
forma decedat, id ille tantum sperare potest qui aut ingenuam, et generosam nationis indolem
non novit, aut totam perdi mavult nationem quam illam penes gentilia relinquere instituta.
7 Imo cum haec non aperta, ut imperator Iosephus II tentavit, vi, sed sensim
et per cuniculos evertere vetus quorumpiam Hungarae genti infensorum hominum studium fuerit,
omnibus his conatibus idonea his adhuc comitiis impedimenta objicere jus est nationi, quod
tota, si fundamentale,
7891. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
quae ad totam in complexu monarchiam nihil attinet, modo illa
viribus Hungariae ad salutem dignitatemque suam uti possit, ut, inquam, municipalis
constitutio tam firmis his adhuc comitiis praesidiis communiatur ut nullis amplius cuniculis
subverti possit; quomodo omnia haec praestari possint, meam paucis sententiam explicabo.
10 Et quidem:
§ 10 Quomodo is applicari possit quoad ea, quae totam in communi monarchiam respiciunt,
in specie quoad residentiam regiam.
1
7892. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
regis praesentia satis frequenter recreabuntur.
7 b) Separatim bella decernere, pacem inire, foedera sancire est rem
Hungariae a rationibus totius monarchiae separare. 8 Hoc spiritus sanctionis
pragmaticae non admittit. 9 Haec quo nationis commodo in publicis comitiis
agantur, docent nos Poloniae exempla; id e contra constituere ut ad omnia haec Hungari etiam
adhibeantur, eidem nullatenus repugnat. 10 Omnium itaque horum arbitrium, id
quod liberrima etiam natio, Angli, fecerunt,
7893. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
foedera sancire est rem
Hungariae a rationibus totius monarchiae separare. 8 Hoc spiritus sanctionis
pragmaticae non admittit. 9 Haec quo nationis commodo in publicis comitiis
agantur, docent nos Poloniae exempla; id e contra constituere ut ad omnia haec Hungari etiam
adhibeantur, eidem nullatenus repugnat. 10 Omnium itaque horum arbitrium, id
quod liberrima etiam natio, Angli, fecerunt, ultro regi permittendum puto. 11
Id autem ut ad haec, uti et legationes, Hungari a proportione adhibeantur, imo
7894. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
nos Poloniae exempla; id e contra constituere ut ad omnia haec Hungari etiam
adhibeantur, eidem nullatenus repugnat. 10 Omnium itaque horum arbitrium, id
quod liberrima etiam natio, Angli, fecerunt, ultro regi permittendum puto. 11
Id autem ut ad haec, uti et legationes, Hungari a proportione adhibeantur, imo si bellum aut
pax ipsos Hungariae limites concernit, ut princeps e sententia potissimum Hungarorum
ministrorum agat, decernendum puto.
Quoad imperium in militiam.
7895. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
c) Ut princeps Hungarica in Germanicarum,
Germanica vero militia in Hungaricarum provinciarum
tutamen uti possit, ad rationes totius in complexu monarchiae refertur.
13 Verum an pacis tempore haec vel illa militia Hungariae illocetur, nihil
attinet ad rationes totius monarchiae. 14 Injuriosus enim, quo olim exterus
miles contra tot leges illocabatur, praetextus jam dudum evanuit. 15 Ut certa
intertenendi illocati nationalis militis norma,
7896. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Ut de necessario nationalium legionum numero in comitiis
cognoscatur, haeve nationi etiam Hungariae fidem juramento voveant, id securitas nationis,
quo legalis regni constitutio immota consistat, exigit, rationibus vero monarchiae prorsus
non adversatur. 17> Itaque haec perferenda. <18 Caeterum
liberum regi, ut in Anglia habet, in militem imperium, liberum ejus pro ratione periculi
cujuscunque monarchiae partis usum relinquendum puto.
Quoad militem
7897. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
23 e) Ut Hungaria subsidia belli, veluti tirones, annonam, foenum, stramen,
et vecturas, dum necessitas urget, suppeditet, ratio monarchiae exigit; verum, qua ratione id
fiat, nihil ejus interest. 24 Proinde cum instituta regni id secum ferant ut
haec nuspiam, nisi in comitiis decerni possint, legem hanc, quam defunctus imperator adeo
graviter violaverat, nil vetat renovare.
Quoad contributionem.
25 f) Ut contributio ab iis, qui eidem de lege obnoxii sunt, regi
7898. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
26 Verum ut
contributio tantum de una ad aliam diaetam duret, ut in singulis comitiis de ea vel augenda,
vel minuenda determinari debeat; denique ut principe aut latas in diaeta leges non
effectuante, aut plane contra positivas leges aliquid potentiose agente haec per status eidem
etiam negari possit, pertinet ad ipsam constitutionis securitatem.
27 Itaque cum haec sint municipalia, nil obstat quin
salva unionis substantia perferantur.
7899. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
denique ut principe aut latas in diaeta leges non
effectuante, aut plane contra positivas leges aliquid potentiose agente haec per status eidem
etiam negari possit, pertinet ad ipsam constitutionis securitatem.
27 Itaque cum haec sint municipalia, nil obstat quin
salva unionis substantia perferantur.
Quoad reliquos proventus regni.
28 g) Ut princeps cum de contributione, tum de reliquis regni proventibus
7900. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Codex Maximilianus ad principia juris Hungarici revocetur
sicque constitutis in Hungaria montanisticis foris praescribatur. 32 Ab his
vero iudiciis appellata ad sedem tavernicalem, inde ad septemviratum admittatur.
33 Et haec ferme sunt quae intimum cum interesse totius in complexu
monarchiae nexum habent quaeve ita temperare oportet ut stabilita per sanctionem pragmaticam
inter Hungariam et reliquas haereditarias provincias unio illaesa consistat, et tamen
rationibus Hungariae, qua parte
7901. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
§ 12 Quod municipalis Hungariae constitutio ad totam monarchiam nihil attineat, et
quomodo firmari possit?
1 Quoad 3-tium, seu ipsam regni constitutionem.
2 Haec jam nihil ad reliquas haereditarias provincias attinet.
3 Hungaria enim jam tum, dum cum illis in unum corpus coaluit, distincta
administrationis forma gaudebat, et hujus conservationem jam per primitivum,
quod cum augusta Domo Austriaca inivit
7902. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
si noxiae plane censebuntur, is, qui principi author fuit, ad reddendam in comitiis rationem
stringatur. 39 Arbitrium enim provisionalium legum debet principi relinqui,
secus regnum utilissimarum saepe rerum jacturam faciet. 40 Ne tamen ipsa haec
facultas in detrimentum statuum vergere possit, diserte constituendum puto quod hoc titulo
nec officium aut dicasterium aliquod creare, nec lege jam stabilita abolere aut alio
transferre, nec salis pretium augere, nec ullam systemalem regulationem in politicis,
7903. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
vitare volendo nimiam et in
praepotentiam facile desituram potestatem primo regni magistratui largiamur, in eo certe a
veteribus institutis nobis recedendum puto ut palatinus simul politicam, simul militarem,
simul iudicialem habeat jurisdictionem. 42 Perlata est haec sanctio
temporibus illis quibus genuina temperatae gubernii formae principia ignota fuerunt.
43 Nos in hac saeculi luce in tam luculento Angliae exemplo non, quid olim
sancitum fuerit, sed quid reipublicae expediat, reputare decet. 44 Sit itaque
7904. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
magistratuum, palatini, et coronae conservatorum electionem relate ad bonorum, officiorum,
honorumque largitionem, vi ipsius constitutionis principi integra competit, et ut ultro
quoque eidem integra relinquatur, salus reipublicae exposcere videtur. 5 Si
enim haec restringatur, aut omnia ad merum aliquod aristocraticum arbitrium recident et in
oppressivam, uti in Polonia, res desinet aristocratiam, aut
certe tot hac in re partium studia, tantae simultates, et tot factiones exardescent ut
internae
7905. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
recessus fieri possit? 8 Cum tamen circumstantiae aerarii ita constitutae
esse queant ut restituendo tanto, quod Iosephus II inde percepit, donatariis aeri pares non
sint, sufficit si irritae hae donationes in lege specifice exprimantur, singuloque civi bona
haec a donatariis, depositis pecuniis, recipiendi facultas attribuatur; interea vero qua
ignobiles oneribus publicis subjiciantur. 9 Ita etiam cum in montanis,
salinariis, 30-libus et postalibus officiis tot exteri applicati esse
7906. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
sint perductae. 13 Sin minus, constituatur efficax pro natura
objecti, de quo agitur, medium ut lex talis usque futura comitia effectui mancipetur.
14 Si nec tunc effectuata sit, contributionis depensio usque ejus effectum
suspendatur. 15 Et haec quoad executivam.
§ 14 Quomodo quoad potestatem iudicialem?
1 n) Iam quoad iudicialem potestatem. 2 Basis
et fundamentum omnis tam politicae, quam civilis libertatis illud est ut nemo nisi
7907. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Hoc est unicum proprietatis rerum et securitatis
personarum palladium. 4 Ad hanc consequendam parte ex una homines,
dum in societatem coirent, libertati suae naturali renuntiarunt;
parte vero ex alia haec securitas respectu totius societatis non secus obtineri
potest quam si illi, qui leges infringunt, seu honoris, seu personae, seu rerum suarum
detrimento per disinteressatum et legale iudicium puniantur. 5 Verum nulla
forte lex est quae in ipsa
7908. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
seu honoris, seu personae, seu rerum suarum
detrimento per disinteressatum et legale iudicium puniantur. 5 Verum nulla
forte lex est quae in ipsa etiam temperata gubernii forma frequentius infringatur.
6 Quare omnia eo studia convertere juvat ut lex haec sacra et illaesa
persistat.
Nequis erga occultas delationes vel per privatas resolutiones possit condemnari.
7 Itaque cum praetextu periculi, si id palam fiat, solent
7909. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Ne rex sententiam supremi fori possit alterare.
25 Interest denique sententias supremi fori alterandi facultatem potestati
executivae diserta lege adimere.
§ 15 Quod omnia haec non mutent, sed tantum explanent et firment veterem constitutionem.
1 Superest ut ostendamus quod omnia, quae hactenus proposuimus, non novam
inducant constitutionem, sed veterem tantum aut explanent, aut obfirment.
2 a) Fixus
7910. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
per ministrorum responsabilitatem firmare.
20 k) Reliqua omnia centum jam legibus constituta sunt, adeoque tempus est
ut semel reali effectui mancipentur; imo ad firmandam magis constitutionem
nostram haec adhuc partim perferenda, partim explananda puto. Nempe:
21 l) Necessitas inauguralis diplomatis, iuramenti, et coronationis puncto
5 et Carolini et Theresiani diplomatis non obscure quidem stabilitur, idque non alia profecto
de causa, quam, quod juxta
Bibliographia locorum inventorum
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
More search results (batches of 100) First 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 Last
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
|