Your search found 2749 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 2479-2526:

linguae usus lege constituta prohibeatur; liberum sit tamen illis, qui legalium linguarum idioma non callent, tum, cum pro se ipsos perorant, quocunque idiomate conscriptos libellos exhibere. 3. 1 Quodsi Suam Regiam Maiestatem extra Regni gremium residere oportet: tum regius princeps, successor regis, qua dux Hungariae, in locum Suae Maiestatis, lege id alioquin exigente, Budae resideat: ibidemque fungatur plenipotentiati regis ministri et velut

Iidem hi comitatuum senatus, ut illi in civitatibus liberis regiisque constitui soliti sub nomine sedium iudiciariarum diebus aliis etiam pro iudiciis considebunt iudicabuntque causas qua fora p rimae instantiae quorumcunque incattorum sub suam iurisdictionem pertinentium indiscriminatim de substrato quo- et quantocunque. 2 Ab his foris appellatae causae pro revisione transmittentur ad Tabulas Regias, necessario multiplicandas, tum ideo, quod causas facile omnes totius late

donatos, utique nil nisi praerogativam honoris prae illis consequi voluerunt; apparet enim e toto Expl. Verit. Ritu quod aevo illo ingens inter conditionarios aemulatio viguerit, et quisque aut alium, qui in honoratiori conditione versabatur, ad suam deprimere, aut se ad honorificam magis conditionem extollere adnisus sit. § 16 De conditione iobagionum S. Regis. 1 Supremum inter conditionarios locum tenuerunt qui in diplomatibus, ut infra apparebit, et

terras suas ad heredes transmiserint. 4 Proinde eminentius nobilium ius in nullo alio consistere poterat, quam in proprietate. 5 Et tamen non potuit se Kollárius continere quin citato opusculo par. 2. pag. 92 praeiudicatam suam opinionem ad hoc quoque diploma obtrudat, quasi nobiles utile tantum dominium in bonis suis habuissent. 6 Verum paradoxam hanc sententiam author libelli de nobilium in bona sua iure iam nuper confutavit.

illud quidem respectu domini terrestris, quia huic omnes fundo tali inhaerentes obventiones non obstante nobili sua conditione praestare debet, istud vero respectu onerum publicorum; ab his enim propter nobilem suam conditionem porro etiam immunis manet; quod qualiter conciliari possit, non satis video. 21 Haec de prima periodo. § 44 Forma nobilitandi per donationem in secunda

creatorum nobilium epocha defixa fuit, quia nullus successorum ejus tot fundandae novae periodi titulos conjunxit, videlicet fundatoris regiae dignitatis, instauratoris Christianae religionis, in ipsum denique sanctorum cathalogum relati, verum prout quae stirps nobilitatem suam a vetustiori quodam rege repetebat ita in majori pretio habebatur. 17 Quae quidem opinio non modo apud nos, sed apud omnes usque adeo, qui haereditariam nobilitatem agnoscunt, gentes hodiedum perdurat, perennabitque donec systema hoc viguerit.

Separatio haec continuam quidem inter potestates has luctam producit. 7 Verum justum hac in ipsa re statuere temperamentum ardui certe negotii momentum habet. 8 Cum enim insitum sit humano animo illud ut suam quisque extendere gestiat potestatem, divisis hac ratione summi imperii partibus debet in temperatis ejusmodi imperii formis naturaliter evenire ut, dum singulum corpus eam, quae sibi obvenit, summi imperii partem extendere adlaborat, continuo inter corpus legislativum,

corpus eam erroneam adoptat opinionem quod haud secus adversus usurpationes potestatis executivae tutum se praestare possit, quam si hujusmodi iuribus continuo aliquid decerpat. 9 Plerumque potestas executiva omnibus illis, quas constitutio reliquit, rimis in rem suam uti solet, ut in legislationem sensim irrepere possit. 10 Non raro id, quod ex assignatis sibi reditibus superat, in corrumpenda potestatis legislativae membra convertit; quandoque militari etiam, quae ipsi, ut officio suo rite defungi possit, necessario

digna est attentione quod licet non paucos in illa naevos usus ipse detexerit, in sua tamen integritate jam ultra saeculum feliciter subsistat. Generalia constitutionis Anglicae principia. 3 Iam vero Angli, dum suam conderent constitutionem, homines non quales esse deberent, sed quales sunt considerarunt. Diversitatem conditionum retinere. 4 Noluerunt itaque illi seu facultatum, seu conditionum aequalitatem stabiliri.

velo haud egere adeoque ad legislativam tute revocari posse potestatem videntur. 27> Angli tamen et hoc jus principi detulerunt. <28 Ne tamen ejusmodi tractatus aliquis nationi fraudi esse possit, ius illos ratificandi sibi reservarunt et ministros, qui suam in illos operam collocarunt, reddendae rationis onere obstrinxerunt. 29 Quo fit ut ministerium Anglicum nullos
ejusmodi nisi consultis praevie mercatoribus aliisque instituti hujus hominibus tractatus inire

reddiderunt. 13 Voluerunt illi hac ratione id efficere ut nullus ministrorum aliquid, quod reipublicae rationibus officiat, regi suggerere ausit, quodsi vero rex ipse quid ejusmodi meditaretur, metu poenae nullus ministrorum suam ad id operam ei locare velit. 14 Quodsi tamen aliquis minister ne metu quidem poenae deterritus regi adversus nationis libertatem aliquid molienti operam navasset, volebant Angli ut salva, quam manuteneri reipublicae interest, erga regem veneratione severa in

ex copiosis autem, qui illi hunc in finem proponuntur, judicibus praeter 12 contra omnes arbitrarie excipere, sicque ipse ferme reus iudices sibi legere possit. § 7 Praesidia quibus Angli constitutionem suam communiverunt. 1 Et hi sunt limites quos Angli singulae summi imperii parti praestituerunt. 2 Ne vero una in alterius potestatis limites aut serpere aut irruere possit, subsequa singulae obstacula posuere:

obices sunt constituti. 9 Iam primum: Per negatum eidem ius praepositionis. 10 a) Denegatum regi ius propositionis impedit, quo minus rex noxias communi libertati leges proponere easque traducta partem in suam seu largitionibus, seu honorum munerumque spe potiorum legatorum parte perferre possit. 11 b) Cum 6.11 Cum B: Dein A omnes illae

continua, si exiguas, quas lex constituit, ferias excipias, comitia agat. 15 Haec enim praesentaneum semper adversus quaspiam noxias innovationes remedium adhibere possunt. 16 Ne autem potestas executiva ipsos, si semper iidem sint, repraesentantes in suam partem traducere, aut ipsi legati nationis in aliqua reipublicae noxia principia conspirare queant, lex comitiorum cursum sex annis definivit, quibus transactis natio ad novum iterum repraesentantum delectum procedere debet. Per

Angli constituerunt ut post singuli regis mortem omnes constitutionis partes in examen revocentur, si quid sub toto ejus regimine eidem derogatum fuisse comperiatur, novis legibus emendetur, quae successori adhuc ante inaugurationem suam, pro earum confirmatione exhibentur, et ne suum ille consensum negare possit, cum reditus singulo regi ad ejus tantum vitae dies assignentur, hos eidem tamdiu non decernunt donec leges has non confirmaverit. 18 f) Ne vero rex conflato per parsimoniam

suam, pro earum confirmatione exhibentur, et ne suum ille consensum negare possit, cum reditus singulo regi ad ejus tantum vitae dies assignentur, hos eidem tamdiu non decernunt donec leges has non confirmaverit. 18 f) Ne vero rex conflato per parsimoniam suam et assignatis sibi reditibus aere militiaeque ope, cujus directio et praefectorum ejus nominatio tota ab illo pendet, legislativam uno ictu arripere possit potestatem, varia iterum Angli repagula posuerunt. Per obstrictam

1 Habet itaque jam omnis, quae proprium tantum sibi regem habet, quae separatum ab aliis regnum efficit, natio luculentum in constitutione Anglicana exemplum, e quo quid sibi conveniat, quid repugnet, si non liberum tantum, sed et stabilem reddere velit suam constitutionem, tuto petere possit. 8.1 petere possit: ab hoc loco incipit in MS-to A enarratio longe alia, quam in additamento invenies.

qua singula summi imperii pars per eos, quibus concredita est, exercetur, significat. 22 Ita in Hungaria regius ille senatus, qui lateri regis adhaerebat, illa regni in comitatus divisio, illi parochiani, seu comitatenses magistratus, per quos rex executivam suam exercebat potestatem; forma comitiorum, qua leges perferebantur, instituta iudicum megalium, bilochorum, palatini et iudicis curiae, quorum ope iudicia peragebantur; norma illa, qua miles defensando regno cogebatur, percipiendorumque publicorum proventuum ratio, ad

parti accesserunt, facile evenit ut non id, quod potior, sed quod fortior pars nationis tuebatur, decretum fuerit. 11 De aliis, quae ad internum regni statum regulandum pertinent, parum adhuc solliciti status fuere. 12 In id unice intendebant ne rex suam cum detrimenta statuum potestatem extendat, neve proceres nobilitatem opprimant. 13 Id si evenit, convenere status, etiam a rege non rogati, concepere brevia aliquot legum capita quibus abusus illi sufferebantur. 14 Leges has libertates suas

adhuc partibus addictam nobilitatem authoritas. 9 Quodsi enim aliquot numerosae nobilitatis clientela suffulti proceres consenserunt, non erat iis difficile aliquam insuper nobilitatis nullis adhuc partibus obnoxiae partem pollicitationibus aliisque artibus in suam sententiam pertrahere, sicque determinationes comitiorum pro arbitrio moderari. 10 Et tunc aristocratia iterum in oligarchiam inclinavit. 11 Si contra rex primum ipsos potentiores proceres in varia studia distraxit, tum qua popularitate sua,

egerat, antiquata, novus vero rex ad ea vitanda per expressum obstrictus fuisset, tota prima periodo necdum viguit. Infirma constitutionis praesidia. 11 Quod summum est, quatuor illa, quibus Hungari constitutionem suam muniverant, praesidia admodum infirma fuerunt. a) Inaugurale sacramentum. 12 Inauguralis enim juramenti reges nullam habuisse rationem supra ostendimus. b) Poena

ne haec quidem plenam adhuc statibus securitatem praestare poterant nisi vim coronationis ad specificam aliquam, quam in potestate sua habeant, coronam reservavissent; secus enim candidatus ille, qui eum, penes quem jus coronandi fuit, et aliquam popularium partem in suam traduxerat partem, qualicunque corona inaugurationem peragere sicque et vim instituti hujus et ipsum jus electionis statuum eludere potuisset. 10 Ubi e converso stabilito semel hoc instituto non poterat electus etiam rex reale potestatis exercitium adire

19 (e) In laudato coronationis instrumento ibidem pag. 177-a dicitur: "regale diadema (...) quod in Albensi ecclesia summa cum diligentia asservabatur." 20 Debuerunt id postea ad propriam sedem Vissegradum transferre sicque in suam plene redigere potestatem cum in alio, nempe Uladislai Poloni coronationis instrumento, in Vestigiis Diaetarum pag. 238-a dicatur: "Sublata (per Elisabetham) de castro Vissegradi corona illa qua hactenus reges Hungariae coronari soliti fuere."

A comitiis celebrandis alienus fuit. 6 An tamen utrosque in constitutionali legislativae potestatis exercitio conservaverit, non ita est expeditum. 7 Iam primum 1318, id est octavo post legitimam suam coronationem anno, per praelatos regni sub poena excommunicationis ad indicenda comitia cogi debuit. 8 An tamen eadem reipsa celebraverit, non constat. 9 Post 20 enim annos, id est 1338, praelati apud Pontificem denuo conqueruntur: "Regem, a quo

10 Itaque mihi ea praeplacet sententia quod usus congregationum in comitatibus aut jam antea viguerit, licet nullum hactenus ejus rei diplomaticum prolatum sit argumentum, aut certe quod ipsa hac mutatae celebratarum diaetarum formae occasione usus etiam hic suam originem acceperit. 11 Sententiam hanc id etiam confirmat quod jam in Sigismundi decreto 6-o articulo 2-o de restauratione judicum nobilium disponatur. 12 Articulo vero 4-o authoritas de actibus potentiariis

3 Primus etiam Albertus ad figendam in Hungaria residentiam obstrictus fuit. 4 Nimirum jam quidem Ludovicus praeter Hungariam etiam Poloniam possidebat, verum cum Hungaria principalius regnum fuerit, non venit illi in mentem ut habitationem suam in Poloniam transferat. 5 Ast Sigismundus, cum non Bohemiam tantum possideret, sed insuper Romanorum esset imperator, frequenter longasque moras in exteris regnis trahebat, quae internae saepe perturbationi ansam dederunt. 6 Ad has proinde

ob quam jus palatinum proponendi statibus reservari lex haec allegat, et e pluribus ejus temporis litteris constat munus hoc pene tantum judiciarium fuisse. 8 Supremum tamen judicem hac etiam adhuc aetate regem egisse ex articulo 31. §-o 7. apparet, ubi suam a palatinali et judicis curiae praesentiam, id est tribunal, diserte distinguit. 9 Memoratui dignum est quod hoc demum decreto articulo 27-o diserte explicata sit illa nobilium praerogativa quod etiam in criminalibus non nisi post pronunciatam capitis

Corpore Juris, quod status regi consignarunt in archivo camerali exstat (a). 5 E praefatione statuum apparet status ad comitia hac non per regem evocatos, sed sponte congregatos fuisse (b). 6 Apparet etiam quod status suam praeexstantes etiam leges mutandi potestatem realeque potestatis legislativae exercitium reflexe agnoverint (c). 7 E conclusione vero patet primum quod ad fidem fidelitatemque regi et reginae observandam diserte se obstrinxerint (d). 8

id quod forte invidia perlatae de palatini electione legis evenit. 9 (a) Vide Vestigia Diaetarum pag. 227. et 228. 10 (b) Ibidem: "Tandem nobis velut suae Serenitatis adventum magno cum desiderio praestolantibus ad Suam Majestatem undique et ex omnibus ejusdem regni sui partibus isthuc confluentibus et convenientibus." 11 (c) "Considerata temporis nunc currentis qualitate decreta et constitutiones priorum regum Hungariae ac hujus regni consvetudines in certis

Alberti III, cui status haereditarium obtulisse regnum supra §-o 51 vidimus, filio defecit. 6 Fridericus II, qui Mathiae tantum negotia facessivit, e linea Friderici I descendit; Fridericus hic, ut primum Ladislaum Posthumum cum S. Regni corona in suam accepit potestatem, de asserenda suae quoque lineae in regnum Hungariae haereditate consilium suscepit. 7 Hoc fine repetitum toties ab Hungaris Ladislaum Posthumum tamdiu restituere detrectavit donec eum Hunyadi armis et nomine lacessivit. 8

sui peragi curasset, actum erat de adolescente neque satis adhuc firmato rege Mathia. 13 Potior enim regni pars Fridericum qua legitime coronatum agnovisset. 14 Nunc cunctabundo semper, ubi de sumtibus agebatur, Friderico Mathias errore hoc in rem suam naviter usus insurrectionem graviorem, quam quae unquam hactenus decreta fuit, in comitiis ipso primo aditi per se regni anno pro festo S. Nicolai Szegedini celebratis a statibus impetravit. 15 Copiis his subsequo statim vere factiosos ad Körmöndinum

decreta fuit, in comitiis ipso primo aditi per se regni anno pro festo S. Nicolai Szegedini celebratis a statibus impetravit. 15 Copiis his subsequo statim vere factiosos ad Körmöndinum invadit acceptaque primum, tum reddita iis clade traductisque in partem suam bonorum officiorumque pollicitatione factionis capitibus Garaio palatino et Ujlakio Transylvaniae vojvoda totam hanc dissuit tempestatem. 16 Verum coronam regni non eadem impetrare potuit facilitate. 17 Debuit antea cum Alberto Austriae

cum Alberto Austriae duce, cujus cum Friderico controversiae jam ad apertum bellum spectabant, offensivum foedus percutere. 18 Debuit Ioannem Griskra famigeratum illum in superioribus regni partibus dynastam et belli ducem a Friderici partibus abstrahere et in suam pertrahere societatem sicque Fridericum triplicis hujus foederis metu percellere donec is ad suscipiendum de restituenda regni corona tractatum animum serio applicuisset. 19 Tantum tamen et Mathias et status regni in coronae recuperatione momentum

ad illa, quae 1474. celebrata fuere, nec hos misit, nec conditis in iis per status inque formam regularis 72.5 regularis: regulatis B praefatione et conclusione statuum muniti decreti reductis legibus regiam suam sanctionem addidit; inde evenit ut aliqui non modo vacante solio, sed vel rege absente totam non modo legislativam, sed et ipsam adeo executivam potestatem penes status resedisse arbitrentur. 6 Verum unicum hoc in tota prima et secunda regum periodo

ad diem usque illam exemplo status solos et leges condere et earum effectuationem in se recipere, ut jam vidimus, admiserit. 11 Verum potest rex frequentia agere comitia et tamen partem legislativae statuum potestatis invadere, si aut in comitiis status in suam cogat sententiam, aut de iis, quae secus natura sua ad objecta legislationis pertinent, proprie tantum arbitrio disponat. 12 De Mathia neutrum adhuc horum comprobatum est; si quid enim hujusmodi comisisset, status certe in primo Uladislai decreto, quo

De Mathia neutrum adhuc horum comprobatum est; si quid enim hujusmodi comisisset, status certe in primo Uladislai decreto, quo novitates ejus abolentur, id diserte indicare non intermississent; si faciliores atque debiles aliquot sui pradecessores in sententiam suam habuit status, id proprio eorum facto evenit; erat enim eotum adhuc armata tota regni nobilitas. 13 E novem certe, quae jam prostant, ejus decretis nulla ejusmodi lex apparet, quae extorqueri debuisset. 14

floreni depensionem nunquam porro a statibus aut petere, aut exigere velit (d1 78.7 d1 nota iterum scripta in B. ). 8 Post solennem adeo sponsionem Mathiam usque coronationem suam, quae 1464. peracta est, nullum praeter lucrum camerae subsidium exegisse admodum credibile videtur. 9 Imo nullum hactenus prolatum est instrumentum e quo pateat eum ante annum 1468. subsidium aliquod exegisse; constat e converso quod 1467. nomine lucri

15 Verum in casum absentiae non transtulerunt ab eo potestatem seu in locumtenentem, seu in palatinum, seu in senatum aliquam, sed tantum, ut regnum in bono ordine atque dispositione relinquat, eidem comiserunt, id est, detulerunt ejus arbitrio cuinam vicariam suam deferre velit potestatem. 16 In judicialibus etiam potestatem ejus nihilo magis atque Mathiae § 14 constrinxerunt, excessus enim in auferendis citra viam juris bonis et in infligendis poenis, quem § 15 et 16 praevenire voluerunt, et jam antea sub

conservatorum coronae concredere voluerint, § 5 et 7. 20 Denique quod ultra conditiones capitulationis hujus in articulis, quos eidem ante coronationem proposituri sunt, assensum ejus non esse necessarium, verum ad dandam ultro iis regiam suam sanctionem eum obligatum esse §-o 18 declararint. 21 Tardius jam, nempe 1507. status novum idque praecipuum constitutionis praesidium, nempe ministrorum (ut nunc loquimur) responsabilitatem articulo 7-o stabiliverunt (c); nullum tamen ex his

de observandis legibus, statuum praerogativis, et constitutione regni elargiturus sit assecurationem consentitque ne eidem exercitium regiae potestatis tamdiu admittatur donec assecurationem hanc fuerit elargitus (c). 3 Debuit Uladislaus proximiorem mortem suam jam tunc praesagire, debuit Maximilianus eandem, quam Fridericus imperator cum Ladislao Posthumo luserat, scenam de Ludovico, si minorennis a patre relinquatur, meditari, debuerunt denique status consilia Maximiliani penetrare, cum Uladislaus capitulatione hac

provincias, ubi sibi depacta summa depensa fuerit, eidem restituere velit. 3 Maximilianus Austriam tantum armis recepit, sex tamen Austriacae civitates in dominio Uladislai permanserunt. 4 Styriae, Carinthiae et Carnioliae loca, quae idem Mathias in suam redegerat potestatem, per tractatum 1491. ut jam vidimus, recepit. 5 Pro Moravia, Silesia et Lusatia cum depactam in Olomuczensi tractatu summam non deposuerit, provincias has Uladislaus ultro retinuit. 6 Cum sex illae Austriacae civitates velut

imperatum. § 96 Conatus inducendi ad latus regis stabilis consilii. 1 Vidimus jam et sub Hunyadio, et sub Ladislao, et sub Mathia, quod status stabilem introducere senatum conati sint, cujus consilio rex executivam suam et in politicis et in judicialibus exerceat potestatem. 2 Verum cum stipendiis commembrorum ejus prospicere aut neglexerint aut non potuerint, senatum hunc numquam coaluisse inde probabile efficitur, quod in nullo aetatis ejus instrumento mentio illius

in commune totius in complexu monarchiae bonum, quam confoederationem duorum populorum sapit, quam potentior populus ea de causa plerumque aspernabatur quod hac ratione plus illa in defensionem minoris populi, quam hic in suam conferre deberet. 7 Itaque si quae hoc etiam pacto coiverunt gentes, consensio earum minime fuit diuturna, verum tanta continuo inter utramque lucta viguit ut serius aut citius vel in unam confluere gentem, vel

populi viribus pro salute dignitateque sua pro modulo uti, et tamen hujus libertas et gubernii forma illaesa possit permanere? 15 Mea certe sententia nulla alia ratio est quam si minor hic populus parte ex una per aerarium et militiam suam in commune conferat, producta sua necessitatibus communibus non subtrahat, interesse denique suum cum populo majori ita conjungat ut illud tanquam indivisibile et inseparabile consideretur; parte vero ex alia communis

subordinare, ita etiam a scopo unionis aberraret Hungaria si suas sibi tantum res habere, viresque suas a communi totius monarchiae necessitate vellet separare. 4 Primum itaque, quod explicuimus, institutum, ut suas sibi res seorsim habeat, aerarium suum, suam militiam, sua metalla, sua producta a communi monarchiae necessitate separet, eominus adoptari potest, quod jus in unitam praevia ratione monarchiam non modo in regnantem modo lineam, sed in plures etiam per totam Europam dispersas regias domus transtulerit, apud has

denique publicorum onerum normam adoptet, quam infeliciter licet post unitas jam supra duo saecula duas has nationes imperator Iosephus II tentaverit, eventus ipse ostendit. 6 Et vero ut natio Hungara suos unquam exuat mores, suam sepeliat linguam, de libera sua gubernii forma decedat, id ille tantum sperare potest qui aut ingenuam, et generosam nationis indolem non novit, aut totam perdi mavult nationem quam illam penes gentilia relinquere instituta. 7 Imo cum haec non aperta, ut

omnia ea, quae totam in communi monarchiam concernunt, tot ex Hungaris ministri adhibeantur quantam monarchiae partem Hungaria efficit; 3-o ut municipalis constitutio, quae ad totam in complexu monarchiam nihil attinet, modo illa viribus Hungariae ad salutem dignitatemque suam uti possit, ut, inquam, municipalis constitutio tam firmis his adhuc comitiis praesidiis communiatur ut nullis amplius cuniculis subverti possit; quomodo omnia haec praestari possint, meam paucis sententiam explicabo. 10 Et quidem:

Per fixum diaetae terminum. 10 a) Iam primum desciveramus a fundamentali de celebrandis omni triennio comitiis regni instituto; compulsivum illud medium, ut rege nolente palatinus aut iudex curiae illa indicat, moribus saeculi vim suam amiserat. 11 Itaque comitiarum celebratio adeo differebatur ut moderna post elapsos 25 annos agamus. 12 Tanto igitur tempore status extra exercitium potestatis legislativae positi fuerunt, tanto tempore rex proprio

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report