Your search found 919 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 676-750:

regiae magister, thesaurarius, et aulae regiae cancellarius. 5. 1 In comitiis ante coronationem ducis in regem Hungariae omnes naevi, qui inde ab ultimis comitiis irrepsere, praevie corrigendi et ad leges ac municipales consuetudines reducendi sunt. 2 Post solemnia coronationis vero, inaugurata Sua Regia Maiestas cum Statibus et Ordinibus Regni in prorogatis comitiis de immutandis in bonum reipublicae veteribus sancitis; de confirmandis et

quos populorum libertati ac constitutionibus legibusque rerum publicarum perniciosos atque delaterios saepe fuisse et omnis retroacta posteritas clamat et Hungaria actu luget, Sua Regia Maiestas ulla unquam ratione induci valeat ad rem publicam aliter quam iuxta leges patrias publicaque sancita moderandam; neque ulla insciis, aut inconsultis Statibus mutatio unquam fieri possit; cum interim tamen SS. et OO. ita frequenter ac id res publica legesque ipsae exigunt in generales Regni conventus vix, ac ne vix quidem, nisi cum maxima

sub S. Stephano a maiori nationis parte Christiana sacra, complures episcopatus fundati, monasteria excitata, imo in aliquot Regni locis etiam gymnasia aperta sunt. 2 Itaque sub hoc rege usus litterarum in Hungaria iam ita invaluit ut graviora negotia, veluti leges, fundationes episcopatuum, monasteriorum, et similia, scripto comprehendi coeperint. 3 Cum tamen nulla terrae alicuius seu collatio, seu a prioribus oneribus exemptio, seu denique alicuius e plebe ad statum privilegiatum elevatio usque dimidium saeculi XII

alioquin aequivocationibus obnoxia dominii in utile, plenum, et altum, seu eminens, divisione, sed e legibus et diplomatibus patriis et usu decidi debet. 12 Iam vero leges patriae sententiae huic evidenter adversantur quia cardinalem nobilium praerogativam in eo collocant ne in bonis suis citra viam iuris turbari possint, turbarentur autem si rex collata licet perennaliter bona pro lubitu recipere

ipse populus eas simul exerceat, jam arbitraria, quam vulgo despoticam appellamus, imperii forma existit; cum enim civilis libertas omnis in personae rerumque suarum securitate consistat, singulo cuique civi perinde est an haec seu mero imperantis arbitrio, seu per injustas leges, aut sententias laedatur, vel penitus convellatur. 3 Iam vero si idem leges condat, interpretetur, modificet et abroget, idem eas etiam exsequatur, utique laesivas etiam securitatis personae rerumque leges perferre, easque vi potestatis suae executivae in

forma existit; cum enim civilis libertas omnis in personae rerumque suarum securitate consistat, singulo cuique civi perinde est an haec seu mero imperantis arbitrio, seu per injustas leges, aut sententias laedatur, vel penitus convellatur. 3 Iam vero si idem leges condat, interpretetur, modificet et abroget, idem eas etiam exsequatur, utique laesivas etiam securitatis personae rerumque leges perferre, easque vi potestatis suae executivae in effectum perducere potest. 4 Imo, si quis legislativa etiam careat, executivam

an haec seu mero imperantis arbitrio, seu per injustas leges, aut sententias laedatur, vel penitus convellatur. 3 Iam vero si idem leges condat, interpretetur, modificet et abroget, idem eas etiam exsequatur, utique laesivas etiam securitatis personae rerumque leges perferre, easque vi potestatis suae executivae in effectum perducere potest. 4 Imo, si quis legislativa etiam careat, executivam tamen et iudicialem simul teneat potestatem, potest omnes sibi adversantes sub pallio iudicis perdere, in legislationem sensim

possit, nisi quam aut edere, aut intermittere reipublicae intersit, potestatem legislativam ipsi populo reservare debere facile perviderunt. 2 Si enim id principi concredatur, ministerium ejus, si non noxias, certe inutiles, et jam hoc nomine libertati contrarias leges, vel exercendae potestatis suae causa perferet; Ut legislatio per repraesentantes nationis exerceatur. cum tamen populi pars longe maxima necessariis ad exercendam potestatem legislativam notitiis destituatur, eam

executivae. 1 Caeterum cum potestas legislativa in ferendis legibus non ad unius tantum alteriusve civium classis commoda, sed ad generale totius nationis corporis bonum respicere debeat, naturale est ut et singuli cives, et integri eorum ordines leges illas, quae suis adversantur commodis, saepe non secus observare velint quam si majori vi ad id adigantur. 2 Itaque sicut legislativa, ita etiam executiva potestate omnis respublica opus habet. 3 Ut autem haec officio suo rite defungi possit,

Hunc sive sub ducis, sive regis, seu imperatoris nomenclatione pro imperanti declararunt, omnes festivos, quos caeremoniales appellamus, quive nomine totius nationis peragi debent, actus, veluti honorarios legatos mittere et audire, sancitas per potestatem legislativam leges, latas per iudices sententias publicare, quaeque ejusmodi sunt, per hunc veluti totam in complexo nationem repraesentantem peragi voluerunt. 8 Hujus auspiciis et directione terra marique bella geri voluerunt. 9 Hunc omnibus supremi honoris

ad mortem per iudices condemnatis vitae gratiam impertiri possit. Executiva ferme tota eidem competit. 17 c) Executiva vero potestas tota prorsus eidem concredita est. 18 Viderunt nempe Angli quod nisi leges exsequendi ipsi illi, cui splendor summae, qua ipsum natio exornavit, dignitatis jam magnam suapte conciliat authoritatem, cujusve manibus arma etiam et vires nationis crediderunt, deferatur, res proxime ad anarchiam sit delapsura. 19 Et ideo cum magistratus

et ex iis, quae mox, praesertim de ejus officio dicemus, luculentius apparebit. Officia seu obligationes ad quae regem potestas haec obstringit. 24 d) Princeps executivae potestatis officium est perlatas in comitiis leges non modo omnibus subalternis iurisdictionibus, quae instrumenta et, ut ita dicam, canales efficiunt, per quos potestas executiva munus suum exercet, notas reddere, sed ut et eaedem per omnes rite observentur, intendere, refractarios vero ad earum observationem

efficiunt, per quos potestas executiva munus suum exercet, notas reddere, sed ut et eaedem per omnes rite observentur, intendere, refractarios vero ad earum observationem concreditae sibi potestatis vi compellere. 25 Alterum ejusdem officium est ut, qua parte leges ipsam potestatem executivam concernunt, haec easdem perinde debeat observare. 26 Utroque hoc officio Angli reges suos jam tunc, cum regiam capessit dignitatem, solenni, quod eotum nuncupare debet, sacramento obstringunt. §

intercedet. 5 Ne vero inferior senatus vi et potentia aliquid ejusmodi moliri possit, per ius comitia instantanee dimittendi, quod regi constitutio defert, satis provisum est. 6 Superior senatus nequid hujusmodi suscipiat, per negatum illi jus leges proponendi suapte impeditur. 7 b) Ne vero optimatum aliquis nimiam arripere potentiam possit, illud fixum principium praestruxerunt quod nullus prorsus magistratus simul duas, seu civilem et militarem, seu illam et iudicialem jurisdictionem exercere

uno ictu invadat, plures jam ei rei obices sunt constituti. 9 Iam primum: Per negatum eidem ius praepositionis. 10 a) Denegatum regi ius propositionis impedit, quo minus rex noxias communi libertati leges proponere easque traducta partem in suam seu largitionibus, seu honorum munerumque spe potiorum legatorum parte perferre possit. 11 b) Cum 6.11 Cum B: Dein A

c) Non exiguum etiam usurpationibus potestatis executivae impedimentum ponit publicitas, id est tutelare illud libertatis numen, loquendi scribendique libertas; cum enim contra ea solum scripta, quae ipsam tantum rempublicam perturbare, aut secus eidem officere possent, leges poenam decreverint, de aliis omnibus suas pandere cogitationes, imo publicis etiam typis illas vulgare cuique liberum est. 13 Ita fit ut sollicita de conservatione constitutionis suae natio omnes etiam indirectos singulae, sed praesertim executivae

fuisse comperiatur, novis legibus emendetur, quae successori adhuc ante inaugurationem suam, pro earum confirmatione exhibentur, et ne suum ille consensum negare possit, cum reditus singulo regi ad ejus tantum vitae dies assignentur, hos eidem tamdiu non decernunt donec leges has non confirmaverit. 18 f) Ne vero rex conflato per parsimoniam suam et assignatis sibi reditibus aere militiaeque ope, cujus directio et praefectorum ejus nominatio tota ab illo pendet, legislativam uno ictu arripere possit potestatem, varia iterum

concredita est, exercetur, significat. 22 Ita in Hungaria regius ille senatus, qui lateri regis adhaerebat, illa regni in comitatus divisio, illi parochiani, seu comitatenses magistratus, per quos rex executivam suam exercebat potestatem; forma comitiorum, qua leges perferebantur, instituta iudicum megalium, bilochorum, palatini et iudicis curiae, quorum ope iudicia peragebantur; norma illa, qua miles defensando regno cogebatur, percipiendorumque publicorum proventuum ratio, ad formam gubernii referuntur. 23

id eos offendat quod in decretis istis nulla factae per regem comitiorum convocationis memoria occurrat, legant ea, quae infra ad decretum Alberti animadvertemus, et videbunt quod adhuc 1439. is quandoque in Hungaria legislationis usus viguerit ut status sponte congregati leges conceperint et eas regi praesentaverint, hi vero illas in formam diplomatis redactas, prout sibi oblatae fuerunt, eadem felicitate ediderint, qua eas postea infringere solebant. § 17 Et haec non tum primum stabilita, sed tantum

haec jam sub S. Stephano stabilita, nunc vero tantum renovata fuerit (a); constat enim quod tributorum objectum jam sub Colomanno in comitiis pertractatum fuerit. (lib. III, cap. 45. 78. 79. 80. et 81). 3 Constat quod plurimae leges, quae ad securitatem proprietatis referuntur, velut circa liberam de bonis suis disponendi facultatem, circa regulas successionis, circa dotes viduarum, et quartam puellarum jam sub S. Stephano, S. Ladislao, et Colomanno in diaetis perlatae fuerint. 4

In id unice intendebant ne rex suam cum detrimenta statuum potestatem extendat, neve proceres nobilitatem opprimant. 13 Id si evenit, convenere status, etiam a rege non rogati, concepere brevia aliquot legum capita quibus abusus illi sufferebantur. 14 Leges has libertates suas appellavere, licet reipsa partitionem legislativae, executivae, et judicialis potestatis, id est constitutionem regni, in se complectant. 15 Has regi pro confirmatione praesentarunt; qui unanimi nationis consensui refragari cautum esse

cautum esse ratus, easdem totidem verbis in forma diplomatis expedire solebat. 16 Ita Andreae II bis, Belae IV semel oblatos confirmatosque articulos vidimus. 17 Ita pluribus etiam regibus oblatae ab iisdem confirmatae fuerint ejusmodi leges, quae tamen ad nos usque non pervenerunt. 18 Si quae seu decernendorum contra vigentia crimina poenarum, seu aliarum civilium legum perferendarum causa, veluti sub S. Stephano, S. Ladislao et Colomanno, comitia acta sunt, in his aliquas rex ipse, alias

ad nos usque non pervenerunt. 18 Si quae seu decernendorum contra vigentia crimina poenarum, seu aliarum civilium legum perferendarum causa, veluti sub S. Stephano, S. Ladislao et Colomanno, comitia acta sunt, in his aliquas rex ipse, alias quidam e statibus leges proponebant, mutuo tamen semper assensu perferebantur. 19 Testantur id laudatorum jam regum libri luculenter, quamquam nolim inficiari multas ex iis, quae libris his continentur, leges non in plenis comitiis, sed in regali senatu sancitas fuisse, id quod

Colomanno, comitia acta sunt, in his aliquas rex ipse, alias quidam e statibus leges proponebant, mutuo tamen semper assensu perferebantur. 19 Testantur id laudatorum jam regum libri luculenter, quamquam nolim inficiari multas ex iis, quae libris his continentur, leges non in plenis comitiis, sed in regali senatu sancitas fuisse, id quod subactus usu rerum oculus facile discernere potest. § 25 Interna gubernii forma fuit vitiosa. 1

regi judicialis potestas. 3 Porro communio potestatis iudicialis planam regibus viam effecit eos, qui suo ad arbitrariam potestatem nisui maxime adversabantur, per judiciarias sententias opprimendi, praesertim cum vix adhuc aliquae fixae civiles leges exstiterint adeoque sententiae in casibus, ubi nulla adhuc consvetudo emerserat, arbitrarie tantum pronunciari solverint. 3-o Nullum inter corpora legislativa aequilibrium. 4 Dein nec id uspiam adhuc

explicatur. 3 Ita primum, quod de peracta alicujus regis coronatione tenemus, publicum instrumentum de illegitima hac Caroli coronatione confectum est; ita etiam primum sub hoc rege diplomaticum habemus argumentum instituti illius (in publicas enim leges ne tota quidem adhuc secunda periodo relatum est) quod coronatio nulla alia quam specifica illa S. Stephani corona peragi, nullus nisi eadem redimitus aliquem regiae potestatis actum legitime possit exercere. 4 Episcopi tamen (c), imo ipse Carolus (d), id

Neliptios Croatiae comites, anno vero 1347. Neapolim ad vindicandam fratris sui necem exercitum ducere vellet, de re hac semper in comitiis constitui procuravit (b). 6 Anno 1351. Andreanam, ut jam vidimus, constitutionem confirmavit novasque in iisdem comitiis leges perferri concessit. 7 1378. dum de renunciando per Carolum parvum omni in Hungariam jure, deque deferenda filiae suae Mariae cum sponso Sigismundo post fata sua successione ageretur, id ipsum in comitiis pertractatum voluit (c). 8 Status certe

suae Mariae cum sponso Sigismundo post fata sua successione ageretur, id ipsum in comitiis pertractatum voluit (c). 8 Status certe in reali potestatis legislativae exercitio sub rege hoc perstitisse docent etiam complures, quae in comitiis 1351. perlatae sunt leges, utpote politicae: de sufferendis ecclesiasticorum abusibus art. 1. 2. et 20; de teloniis et naulis regulandis art. 8. 15. et 17; de manutenenda dominica in colonos potestate art. 16. et 18; de imposita colonis nonae praestatione; de innocentibus

regni status sub hoc primum rege tantisper regulatus. 1 Vel ipsum tamen id, quod per institutum repraesentantum legislatio per pauciora individua exerceri coeperit, jam eum produxit effectum, ut plures atque unquam alias sub Sigismundo saluberrimae leges perlatae, tumque primum de interno etiam regni statu regulando consilia suscepta sint. 2 Ita aucto praevie civitatum, quae prima sunt commercii incunabula, numero multisque ex illis ad internam externamve securitatem iis procurandam muro cinctis, status

sublata, quae obreptitie tantum erecta fuerunt, telonia art. 17. et 18; quoad pannum all'ingrosso et alla minuta vendendum articulo 2; denique per sublatum civitatis Budensis monopolium art. 11. 4 Duas tamen commercio summe noxias leges ignorantia saeculi expressit, nimirum de auro et argento non caelato nec evehendo, nec invehendo art. 15. et 21, et de prohibita intraneorum cum exteris quaestoribus societate, articulo 16. 5 Ita etiam status colonorum regulatur quoad liberam

tunc, dum regiae gentes ad propulsandum hostem non sufficiant, obstringantur. 12 Totam vero regni militiam ejus, qui eam statuerat, sumptibus intertentam fuisse ex decreti 5. art. 8-o apparet. 13 Denique decreto 6-o complures etiam leges civiles, veluti de dotibus viduarum, art. 18, de quarta puellari, art. 19, uti et ad judiciarium ordinem pertinentes perlatae sunt. § 49 Status sub Sigismundo in pleno potestatis legislativae exercitio perstiterunt.

in diaetis pertractata sunt, adeoque status in reali potestatis legislativae exercitio constitutos fuisse liquide apparet. 3 Hanc legislativae potestatis communionem etiam conclusio decreti 3-ii manifeste indigitat, qua rex magistratus regni obstringit ut leges in illis comitiis latas etiam per officiales regios curent observari, adeoque sicut Ludovicus I, ita etiam Sigismundus ad observationem latarum mutuo cum statibus consensu legum se etiam obstringi agnovit; jam vero qui solus leges condit princeps, cum eas pro

qua rex magistratus regni obstringit ut leges in illis comitiis latas etiam per officiales regios curent observari, adeoque sicut Ludovicus I, ita etiam Sigismundus ad observationem latarum mutuo cum statibus consensu legum se etiam obstringi agnovit; jam vero qui solus leges condit princeps, cum eas pro arbitrio etiam abrogare possit, ad earum observationem utique non obstringitur. Praeter objectum externae securitatis 4 Unicum est objectum

erui potuit; indicio manifesto quod haec regi privative concredita fuerint. 5 (a) In praefatione decreti 3-ii §-o 3-o, ubi dicitur: "celebrato praelatorum, baronum, procerumque nostrorum conventu de ipsorum consilio, authoritate et consensu has leges ex authoritate regia duximus statuendas." 6 Iam vero meminisse oportet id ante natum Verböczyum scriptum fuisse. § 50 50. tit. delevi Primus statuum passus ad stabiliendam

§ 53 Status in pleno potestatis legislativae exercitio persisteant. 1 Caeterum status sub Alberto in communione legislativae potestatis perstitisse e 1-o statim decreti hujus articulo apparet, dum rex se obstringit quod leges, consvetudines et libertates regnicolarum, id est constitutionem, "ad priorem... statum... praelatorum ac baronum regni consilio reducere, et manutenere" velit. 2 Patet etiam inde quod in politicis art. 8. 21. et 28, in

Juris, quod status regi consignarunt in archivo camerali exstat (a). 5 E praefatione statuum apparet status ad comitia hac non per regem evocatos, sed sponte congregatos fuisse (b). 6 Apparet etiam quod status suam praeexstantes etiam leges mutandi potestatem realeque potestatis legislativae exercitium reflexe agnoverint (c). 7 E conclusione vero patet primum quod ad fidem fidelitatemque regi et reginae observandam diserte se obstrinxerint (d). 8 Dein quod solemnem regi

exercitium reflexe agnoverint (c). 7 E conclusione vero patet primum quod ad fidem fidelitatemque regi et reginae observandam diserte se obstrinxerint (d). 8 Dein quod solemnem regi sponsionem dederint nullas amplius novas leges eidem proponendi (e), id quod forte invidia perlatae de palatini electione legis evenit. 9 (a) Vide Vestigia Diaetarum pag. 227. et 228. 10 (b) Ibidem: "Tandem nobis velut suae Serenitatis adventum magno cum

hac parte respondendi facultatem habentes promittimus Alberto regi et dominae reginae fidelitatem illibatam in omnibus beneplacitis irrefragabilem observare." 13 (e) "Promittimus ullo unquam tempore dominum nostrum regem, et dominam reginam... leges praeter praemissas illo modo, quo supra per dominum regem concessas inquietare." § 56 Status immemores delatae Elisabethae haereditatis Uladislaum Polonum, Arpadianae domui nullo gradu nexum, eligunt.

juratam dederint cautionem. Status regi juramentum fidelitatis nuncupant. 5 Qua in re dignum est attentione quod rex non ad omnium praedecessorum suorum, sed tantum ad Sigismundi avi et Alberti patris sui leges sacramentum nuncupaverit. 6 Ut adeo et hinc iterum errasse Verböczium appareat dum omnes Andreae II successores decreta ejus in aditu regiminis juramento confirmasse affirmat. § 62 Decreta comitiorum jam tum

hic post exstinctam in masculo Arpadianam domum e nativis Hungaris rex creatus sit, ne cognati ejus hoc titulo praepotentiam exercere possint, diserte praecaverunt articulo 11-o. 9 Sunt quidem praeter constitutionalia haec particulares etiam aliquot leges decreto huic insertae, verum morem hunc in posterioribus etiam capitulationibus viguisse infra videbimus. 10 (a) Vide ejus argumentum pag. 291. § 68 Mathias inaugurale deponit, fidelitatis vero juramentum a

vestigium prolatum est. 8 Debuit itaque peculiaris quaedam nobis hactenus ignota circumstantia intervenire, ob quam Mathias ad indicta per se comitia (b) nec oratores misit, nec editum in illis decretum sanctione sua roboravit, passusque est ut status ipsi leges has et confirmarent et effectum eorum se procuraturos pollicerentur; quod utique ad executivam pertinet potestatem (c). 9 (a) Vide litteras regis ad comitatum de Kraszna Viennae 1485. Sabbatho Corporis Christi datas, in Vestigiis

quae hactenus productae sunt, litteris apparet. 8 Quid si avara scrinia magis adhuc referentur? 9 Ego certe nullus dubius plura adhuc detegenda fore. 10 Quid? quod anno 1475. insolito ad diem usque illam exemplo status solos et leges condere et earum effectuationem in se recipere, ut jam vidimus, admiserit. 11 Verum potest rex frequentia agere comitia et tamen partem legislativae statuum potestatis invadere, si aut in comitiis status in suam cogat sententiam, aut de iis, quae secus

fiscalis (seu lucri camerae) semper pro hoc vero anno, qui nunc imminet, (supradicto modo) fieri disposita est. § 79 Nec insurrectione status gravabat. 1 In cogenda etiam insurrectione Mathiam arbitrarie et contra leges egisse nemo hactenus edocuit. 2 Iam primum arbitrium indicandae insurrectionis status primo statim regni anno Mathiae sponte detulerunt (a) neque legem hanc postea revocatam fuisse uspiam deprehendimus; normam insurrectionis quod adtinet, de haec

ibi multa egit. 7 Illinc reversus certos articulos adtulit, quibus respondere et eos firmare vel infirmare non est Nostrum, cum non personam Nostram, ut dicunt, sed totius regni universitatem concernant." § 81 Leges judiciales privatim nullas tulit. 1 Iudiciales etiam leges omnes in comitiis perlatas fuisse copiosi, qui hanc in rem in ejus decretis exstant, articuli evincunt. 2 Anno quidem 1474. art. 12-o prohibetur rex ne processum juris mandatis

respondere et eos firmare vel infirmare non est Nostrum, cum non personam Nostram, ut dicunt, sed totius regni universitatem concernant." § 81 Leges judiciales privatim nullas tulit. 1 Iudiciales etiam leges omnes in comitiis perlatas fuisse copiosi, qui hanc in rem in ejus decretis exstant, articuli evincunt. 2 Anno quidem 1474. art. 12-o prohibetur rex ne processum juris mandatis suis impediat. 3

articuli evincunt. 2 Anno quidem 1474. art. 12-o prohibetur rex ne processum juris mandatis suis impediat. 3 Verum sub quot aliis, quibus arbitrarius agendi modus non imputetur, regibus ejusmodi leges statui debuerunt; quam facile unum aliudve mandatum illegale illam legis provisionem producere potuit; sufficit quod in ipsa re judiciaria nihil novi extra comitia constituerit quodve in cognitionem causarum aliis tribunalibus delatarum se non intruserit; jam

decretum fuerit, mox videbimus. 17 E quibus omnibus satis apparet sub Uladislao externa etiam negotia in diaetis pertractata fuisse. 18 (a) Patet id ex articulo 4-o 1492. § 90 Memorabiliores politicae leges sub illo perlatae. 1 Reliqua politica objecta, circa quae legislationem jam sub aliis regibus versatam fuisse vidimus, e decretis Uladislai repetere supervacaneum videtur. 2 Libet ea tantum, circa quae aut primum sub Uladislao

illa in posterum pro inalienabilibus tum primum articulo 2-o declararunt. 21 Verum cum alienatos proventus regios potissimum potentiores praelati et proceres tenerent, forti regem animo esse oportuisset ut ingratas has tot potentibus civibus leges effectui dare potuisset. 22 Quo robore cum Uladislaus praeditus non fuerit, hae quoque leges in effectum non iverunt. 23 Praestitisset sane in tempore adhuc unius floreni subsidium decernere, conflandam ex illo summam non quaestoribus regiis,

proventus regios potissimum potentiores praelati et proceres tenerent, forti regem animo esse oportuisset ut ingratas has tot potentibus civibus leges effectui dare potuisset. 22 Quo robore cum Uladislaus praeditus non fuerit, hae quoque leges in effectum non iverunt. 23 Praestitisset sane in tempore adhuc unius floreni subsidium decernere, conflandam ex illo summam non quaestoribus regiis, sed fidis manibus concredere, pecunia hac alienatos proventus redimere, editum in Hampone et Dombayo

articulo 20. defixa fuerit, quodve licet post annum 1492. toto reliquo Uladislai regno nullum bellum gestum sit, sub nullo tamen rege tanta fuerit circa ordinandum insurrectionis modum sollicitudo. 11 Plurimae enim comitiorum 1492, 1498, 1500, et 1504. leges circa objectum hoc versantur. 12 Videntur nempe status defectum stipendiariae per nationalem militiam compensare voluisse. 13 Caeterum cum institutum banderiorum insurrectionis sub Uladislao maxime in apricum perductum sit, libet illud

articuli hujus termino stipendiarii improprie usum fuisse idque tantum innuere voluisse quod sicut banderia sumptibus praelatorum, ita portalis miles sumptibus reliquorum regnicolarum interteneri debeat. 58 Secus enim evidens esset inter hanc et reliquas leges contradictio, quibus stipendiarius regis et baronatuum miles a banderiali et portali diserte distinguitur et illum quidem etiam extra limites regni educendi facultas regi conceditur, quoad banderialem autem et portalem negatur. 59 Certe ipsa rei natura

insurgere (intellige personaliter) contigerit, tunc ipsa universitas (id est praelati, barones, et nobiles in persona) ultra limites regni exercituare non teneantur." 65 Et hoc sensu intelligendus est etiam articulus 18:1492. aliaeque hanc in rem sonantes leges. 66 (l) In elargito statibus Regni Sclavoniae per Uladislaum 1494. diplomate dicitur quidem: "Ut nullus belligerantium exercituantiumque hominum, sive equitum, sive peditum in villis particularibus sive in extraneis nobilium bonis, sed in oppidis

ecclesiastica in unam personam congerantur vetitum fuit articulo 56; ab officio conservatoris coronae clerus excludebatur per articulum 25, a munere vero supremi comitis articulo 57-o. 23> Caeterum ne hae quidem leges in effectum abiverunt. <24 Patet enim ex articulo 33-o 1500. quod fora spiritualia, cum nobiles jam non possent, adminus cives jurisdictioni suae in causis prophanis subjicere tentaverint. 25 Patet ex articulo 23:1504. quod adhuc indebitas

harum causas adferat, dubitari tamen nequit quin iidem abusus, qui comitia 1492. ita perturbarunt ut de iis nihil decerni potuerit, hac etiam diaeta resumti praecipuam dissidiis causam praebuerint. 39 Caeterum Istvánfius memorat quidem hac etiam diaeta leges aliquas perlatas fuisse. 40 Verum in eo illum evidenter halucinari praefatio decreti 1495. satis ostendit. 41 In hac enim Uladislaus comitia 1495. cum diaetae 1492. historia nectit, quin ullam diaetae 1493. faciat mentionem, quod certe facturus

producta dissidia in unam cum Anglis gentem nostra jam aetate confluxerunt. Alter modus. 9 Alia unionis hujus ratio illa est si uterque populus aut statim, aut sensim in unam coeat gentem, eandem linguam, easdem leges, eandem gubernii formam, eandem publicorum onerum normam adoptet. 10 Et hoc institutum in omni ejusmodi unione populus potentior continuo assectatur, minor pari contentione refugit. 11 Cum enim res ipsa loquatur quod in

in omnia ea, quae totam in complexu monarchiam respiciunt, influxum admittat, quantum portio illa monarchiae efficit, quam minor hic populus constituit; parte denique ex tertia omnia ea, quae totam monarchiam nullatenus respiciunt, sed ad municipales tantum leges, instituta, et magistratus referuntur, in comitiis minoris hujus populi ordinari admittat. § 9 Primus modus Hungariae non convenit. 1 Atque in hoc, quem explicuimus, casu Hungaria reipsa versatur.

domus transtulerit, apud has vero innovatio haec magnam excitare posset attentionem. Neque secundus. 5 Secundum institutum, nempe ut in unam cum Germanicis Provinciis confluat gentem, eandem linguam, easdem leges, eosdem magistratus, eandem denique publicorum onerum normam adoptet, quam infeliciter licet post unitas jam supra duo saecula duas has nationes imperator Iosephus II tentaverit, eventus ipse ostendit. 6 Et vero ut natio

tutamen uti possit, ad rationes totius in complexu monarchiae refertur. 13 Verum an pacis tempore haec vel illa militia Hungariae illocetur, nihil attinet ad rationes totius monarchiae. 14 Injuriosus enim, quo olim exterus miles contra tot leges illocabatur, praetextus jam dudum evanuit. 15 Ut certa intertenendi illocati nationalis militis norma, quam regulamentum appellamus, uti et fixum dislocationis systema in comitiis stabiliatur, ipsa conservandae plebis ratio deposcit.

sunt, regi etiam in Hungaria dependatur, commune totius monarchiae Bonum deposcit. 26 Verum ut contributio tantum de una ad aliam diaetam duret, ut in singulis comitiis de ea vel augenda, vel minuenda determinari debeat; denique ut principe aut latas in diaeta leges non effectuante, aut plane contra positivas leges aliquid potentiose agente haec per status eidem etiam negari possit, pertinet ad ipsam constitutionis securitatem. 27 Itaque cum haec sint municipalia, nil

totius monarchiae Bonum deposcit. 26 Verum ut contributio tantum de una ad aliam diaetam duret, ut in singulis comitiis de ea vel augenda, vel minuenda determinari debeat; denique ut principe aut latas in diaeta leges non effectuante, aut plane contra positivas leges aliquid potentiose agente haec per status eidem etiam negari possit, pertinet ad ipsam constitutionis securitatem. 27 Itaque cum haec sint municipalia, nil obstat quin salva unionis substantia

10 Non exposcit id ut ipsa Hungarica armorum praefectura e meris exteris consistat. 11 Non exposcit denique ut sub praetextu militaris systematis consilium bellicum in pluribus etiam provincialibus objectis arbitrarie et saepe contra apertas regni leges agat. 12 Maneat itaque suprema rei militaris directio penes consilium bellicum. 13 In provincialibus e contra, veluti civile confiniorum gubernium, vestium, armorum, totiusque usque adeo bellicae supellectilis confectionem, influxus

omnis praeteritorum temporum experientia satis demonstrat. 18 Quare decernendum puto ut ad consilium bellicum a proportione Hungari etiam adhibeantur, Hungarica armorum praefectura e meris nationalibus consistat. 19 Armorum praefectus si quid contra leges, contra constitutionem regni admiserit, ad reddendam coram comitiis rationem cogi possit. 20 Iurisdictio militaris ab omni in civilia objecta influxu arceatur. 21 Cessent omnia praeter in stricte militaribus militaria iudicia.

continuo existimationis nostrae, temporis, oneris miserae plebis, latarumque tumultuarie legum detrimentum. 24 Nulla autem ad conficiendum grande hoc momentum magis idonea, ac praesentia sunt, comitia futura puto. Per decorum leges exponendi modum. 25 c) Ab ipsa jam leges cum dignitate perferendi modalitate descivimus. 26 Adhuc sub Ferdinando I propositiones statuum et responsa regis leguntur; postea

latarumque tumultuarie legum detrimentum. 24 Nulla autem ad conficiendum grande hoc momentum magis idonea, ac praesentia sunt, comitia futura puto. Per decorum leges exponendi modum. 25 c) Ab ipsa jam leges cum dignitate perferendi modalitate descivimus. 26 Adhuc sub Ferdinando I propositiones statuum et responsa regis leguntur; postea gravaminum et resolutionum nomenclatio,

corpus legislatorio stilo uti, et formalia tantum legis pro impetranda sanctione exponere decet. Per regulationem regii veto. 28 d) Si jus regis intercedendi illimitatum foret, saluberrimae quandoque leges perferri non possent. 29 Status etiam illa, qua gaudent, legislationis communione per continuum regis dissensum indirecte privari possent. 30 Optimum hac in re temperamentum futurum videtur ut regi duo veto admittantur, lex vero

dirigens accuratam eorum conficiat consignationem, supplices nativorum bonorum excutiat, et ex his eos, quos idoneos censet, statim subsitui, reliqua vero officia, prout vacaverint, nativis idoneis conferri procuret. Quoad obligationem leges effectuandi. 10 m) Caeterum potestas executiva officio suo in eo potissimum deesse solet quod leges, quae in gratiis ejus perferuntur, in effectum perducere reluctetur. 11 Malo huic illud tantum hactenus remedium positum fuit quod in

statim subsitui, reliqua vero officia, prout vacaverint, nativis idoneis conferri procuret. Quoad obligationem leges effectuandi. 10 m) Caeterum potestas executiva officio suo in eo potissimum deesse solet quod leges, quae in gratiis ejus perferuntur, in effectum perducere reluctetur. 11 Malo huic illud tantum hactenus remedium positum fuit quod in conclusione singuli decreti princeps se leges has observaturum, utve per alios observentur, effecturum spoponderit.

m) Caeterum potestas executiva officio suo in eo potissimum deesse solet quod leges, quae in gratiis ejus perferuntur, in effectum perducere reluctetur. 11 Malo huic illud tantum hactenus remedium positum fuit quod in conclusione singuli decreti princeps se leges has observaturum, utve per alios observentur, effecturum spoponderit. 12 Cum id non satis efficax esse usus ipse docuerit, decernendum puto ut singulis comitiis principio statim disquiratur an omnes priori diaeta conditae leges in effectum sint perductae.

singuli decreti princeps se leges has observaturum, utve per alios observentur, effecturum spoponderit. 12 Cum id non satis efficax esse usus ipse docuerit, decernendum puto ut singulis comitiis principio statim disquiratur an omnes priori diaeta conditae leges in effectum sint perductae. 13 Sin minus, constituatur efficax pro natura objecti, de quo agitur, medium ut lex talis usque futura comitia effectui mancipetur. 14 Si nec tunc effectuata sit, contributionis depensio usque ejus effectum

4 Ad hanc consequendam parte ex una homines, dum in societatem coirent, libertati suae naturali renuntiarunt; parte vero ex alia haec securitas respectu totius societatis non secus obtineri potest quam si illi, qui leges infringunt, seu honoris, seu personae, seu rerum suarum detrimento per disinteressatum et legale iudicium puniantur. 5 Verum nulla forte lex est quae in ipsa etiam temperata gubernii forma frequentius infringatur. 6 Quare omnia eo studia

unquam, etiam in casu seditionis aut criminis laesae majestatis, delegatum aut extraordinarium iudicium constitui possit, sed omnia promiscue crimina per ordinaria et legalia iudicia cognoscantur. 13 Leges nostrae sapienter huic rei jam providerunt, dum Tabulam Regiam comitiis continuo adesse jusserunt, quo emergentes nefors inopinos casus continuo diiudicare possit. 14 Nec obstant imaginaria illa, quae in casibus seditionum obtendi solent, pericula.

d) Senatus etiam vigilans id tantum praestabit ne princeps sub specie executivae legislativam private exercere possit potestatem. 9 Atqui in hoc substantia avitae constitutionis versatur. 10 e) Ne potestas executiva non effectuando leges communionem, qua status gaudent, potestatis legislativae indirecte infringere possit, id natura subsistentis jam constitutionis secum ferebat. 11 Itaque ut cum initio omnis diaetae disquiratur quae leges non sint effectuatae et, si post bina comitia adhuc

10 e) Ne potestas executiva non effectuando leges communionem, qua status gaudent, potestatis legislativae indirecte infringere possit, id natura subsistentis jam constitutionis secum ferebat. 11 Itaque ut cum initio omnis diaetae disquiratur quae leges non sint effectuatae et, si post bina comitia adhuc ineffectuatae maneant, ut depensio contributionis suspendatur, ad effectum tantum pertinet prioris constitutionis. 12 f) Ut ab administris proventuum publicae rationes in comitiis exigi

si nunquam fuisset coronatus. 24 Ut tamen omnis differentiarum fomes etiam eatenus sopiatur, id quoque diserte renovandum puto. 25 n) Ex his plane causis quod S. Regni corona non in regis, sed statuum esse debeat potestate, innumerae fere leges innuunt. 26 Ne id etiam alicui imposterum dubio locum relinquere possit, id quoque clare censeo exprimendum. 27 o) Ut in dicasteriis omnia publice agantur, nihil eorum, quae ad ejus agenda pertinent, nisi ejus nomine expediatur, et natura

pragmaticam, quod, inquam, in obversum hujus articuli nihil ejusmodi stabiliri possit quod huic unioni et totius in concreto monarchiae utilitati officere possit. 5 Largiantur vicissim aliarum partium homines principium illud quod constitutionem, leges, et libertates, juxta provocata paulo ante Carolini diplomatis verba, explicare, aut in meliorem formam redigere integrum sit, et habent paratam in iis, qua proposuimus, et diplomatis, et articulorum ante coronationem materiam, quae si bona ab utrinque fide

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report