Bibliographic criteria: none
(All documents)
Search criteria: ejus
Your search found 1502 occurrences
More search results (batches of 100) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
Occurrences 1130-1286:
1130. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
tamen
hactenus, quod sciam, pragmaticum pro alterutra e his sententiis argumentum
prolatum viguerit, docet prolatum a Katona
Hist. crit. tom. ** pag. **, ex Schönlebenii Rosa Ursina, Emerici
ejus Filii de 1200. diploma, ubi dicitur: Idem piae memoriae pater noster... ipsi
comiti Stephano arma, seu insignia sua regalia... dari et conferri facere pollicitus
fuisset. 4 Verum insignia haec non in tesseram neo-collatae
1131. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
dari et conferri facere pollicitus
fuisset. 4 Verum insignia haec non in tesseram neo-collatae
nobilitatis, sed pro majori tantum stirpis ornamento collata fuisse exinde
conficitur quod e contextu diplomatis appareat impetratorem ejus comitem Stephanum jam antea
inter optimates locum tenuisse; adeoque instrumento hoc id necdum conficitur quod usus per
armales nobilitandi jam in prima periodo viguerit.
§ 47 Quando usus per collationem nobilitatem conferendi
1132. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
successionis eorumdem posteritatem transfundimus. 5 Tenemus itaque
jam sub Bela IV nobilium majoris et minoris officii discrimen.
§ 50
1 Vidimus supra § 36 quod jam Emericus 1197. Zerzovoium et ejus haeredes
ita nobilitaverit ut in aula regia perpetua libertate gaudeant. 2 Vidimus §
42 quod Bela IV 1234. in nobilitandis fratribus de Klokoch eam adhibuerit clausulam: ut
ii et eorum descendentes de domo et familia nostra de caetero
1133. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
bella interciderunt, tum primum creati a S. Stephano milites pro naturaliter
nobilibus, id est primitivis, haberi coeperunt. 16 His quoque sensim
exstinctis nulla amplius nova creatorum nobilium epocha defixa fuit, quia nullus successorum
ejus tot fundandae novae periodi titulos conjunxit, videlicet fundatoris regiae dignitatis,
instauratoris Christianae religionis, in ipsum denique sanctorum cathalogum relati, verum
prout quae stirps nobilitatem suam a vetustiori quodam rege repetebat ita in majori pretio
1134. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
sit seu de bobus seu de
tributis seu de cibrionibus seu de fekespénz seu de debito centurionis, id
satis constat quod iobbagyiones castri et iurisdictionem et signa comitis ex ipso conditionis
suae instituto agnoverint descensibusque ejus subjacuerint, id autem verae
nobilitati ex ipsa liberi hujus status idaea repugnaverit, adeoque quod nobiles
iobagyiones seu castri seu ecclesiae (horum enim semper eadem cum illis sors fuit) a
genuinis regni nobilibus non tantum honoris
1135. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
castri et ecclesiae ad imperfectam licet nobilitatem eluctati
sunt?
1 Cum iobbagyiones castri de primaevo regni instituto stricte
conditionarii fuerint et tribus praecipuis nobilium praerogativis, nempe foro regio,
honore sub ejus vexillo militandi, et exemptione a descensibus caruerint, operae
pretium videtur disquirere quando nihilomius et quomodo ad cathegoriam nobilium
sint eluctati; ante Belam IV nullum hactenus prolatum est instrumentum e quo appareat
iobbagyiones seu
1136. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
non obtinuerunt, seu ad operas castro locandas, seu ad praestanda victualia, seu ad utrumque
adstricti fuerint.
3 De censu vadem habeo diploma Belae IV de 1258. a Wagnero prolatum, quod
ita habet: Terram 4 aratrorum... fidelibus Geubulino et Germano ejus fratri, ac per
ipsos suis haeredibus... duximus conferendam, ita quod pro eadem fertonem auri singulis
annis pro censu nobis solvere teneantur.
4 Huc etiam pertinere videtur paradoxa illa Belae IV de 1248. donatio in
processu
1137. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
satis constat. 10 Quod in iuribus Croatiae
et Dalmatiae notabiles fecerit mutationes, e prolatis a Lucio scripturis apparet, ut
adeo non improbabiliter confici possit novitates has primam secutis non multo
post ejus mortem tumultibus ansam praebuisse. 11 Utcumque tamen sit, de eo
constat quod exaequatio nobilium porro quoque perduraverit, Transylvania vero et
Slavonia ad veterem tributorum formam mox redierint.
12 Cum
1138. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
nulli autem civi actio
aliqua jure aut imperari, aut prohiberi per legem possit, nisi quam aut edere, aut
intermittere reipublicae intersit, potestatem legislativam ipsi populo reservare debere
facile perviderunt. 2 Si enim id principi concredatur, ministerium ejus, si
non noxias, certe inutiles, et jam hoc nomine libertati contrarias leges, vel exercendae
potestatis suae causa perferet;
Ut legislatio per repraesentantes nationis exerceatur.
cum tamen populi pars longe maxima
1139. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
ius pacis.
17 d) De iure ineundae pacis jam alia videtur esse ratio; cum enim haec
omnibus, quas bellum adfert, calamitatibus finem imponat, facile existimari potest quod haec
tuto a potestate legislativa abstrahi queat, et ideo Angli etiam omne ejus arbitrium regi
detulerunt. 18 Galli contra, cum in ipso pacis tractatu varia nationi noxia
puncta stabiliri talesque, quae novo et minus necessario bello semen praebere queant,
conditiones constitui possint, ius etiam pacis ad comitia revocarunt.
1140. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
haec officio suo rite defungi possit, major ipsi, quam
qua non ditissimus tantum quisque, sed ne plures quidem in unum consentientes et legibus
refractarii cives pollere possunt, potentia attribui debet. 4 Si haec
conflato e pluribus corpori deferatur, actio ejus utique lentior plerumque esse solet ac
reipublicae felicitas exposcit. 5 Et ideo omnes, quae systemata temperatae
gubernii formae adoptarunt gentes, potestatem executivam uni tradiderunt.
Extrinsecus apparatus quo regia
1141. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
exposcit. 5 Et ideo omnes, quae systemata temperatae
gubernii formae adoptarunt gentes, potestatem executivam uni tradiderunt.
Extrinsecus apparatus quo regia dignitas exornata est.
6 a) Hunc, ut major sit ejus in exequendis legibus authoritas, pro comite
seu principe totius nationis renunciarunt. 7 Hunc sive sub ducis, sive regis,
seu imperatoris nomenclatione pro imperanti declararunt, omnes festivos, quos caeremoniales
appellamus, quive nomine totius nationis
1142. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
ditissimum etiam civem vincere possit. 12 Angli
ultro adhuc sunt progressi et, cum nossent regem in ipsa legum executione ministrorum opera
uti debere, quo regis personam magis adhuc sacram efficiant, hunc impeccabilem et solos, si
quid e re publica non agatur, ejus ministros rationi reddendae obnoxios reddiderunt.
13 Voluerunt illi hac ratione id efficere ut nullus ministrorum aliquid, quod
reipublicae rationibus officiat, regi suggerere ausit, quodsi vero rex ipse
quid ejusmodi
1143. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
habeat authoritatem ut omnibus
benefacere possit, locum dederunt. 23 Quibus e contra vinculis
constringatur ne cuiquam (juxta idem proverbium) malefacere possit, et ex superioribus jam
apparuit, et ex iis, quae mox, praesertim de ejus officio dicemus, luculentius apparebit.
Officia seu obligationes ad quae regem potestas haec obstringit.
24 d) Princeps executivae potestatis officium est perlatas in comitiis
leges non modo omnibus subalternis
1144. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
post mortem singuli regis in examen constitutionis statum.
17 e) Nec his adhuc praesidiis contenti Angli constituerunt ut post singuli
regis mortem omnes constitutionis partes in examen revocentur, si quid sub
toto ejus regimine eidem derogatum fuisse comperiatur, novis legibus emendetur, quae
successori adhuc ante inaugurationem suam, pro earum confirmatione exhibentur, et ne suum
ille consensum negare possit, cum reditus singulo regi ad ejus tantum vitae dies assignentur,
hos eidem
1145. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
si quid sub
toto ejus regimine eidem derogatum fuisse comperiatur, novis legibus emendetur, quae
successori adhuc ante inaugurationem suam, pro earum confirmatione exhibentur, et ne suum
ille consensum negare possit, cum reditus singulo regi ad ejus tantum vitae dies assignentur,
hos eidem tamdiu non decernunt donec leges has non confirmaverit.
18 f) Ne vero rex conflato per parsimoniam suam et assignatis sibi
reditibus aere militiaeque ope, cujus directio et praefectorum ejus nominatio tota ab
1146. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
reditus singulo regi ad ejus tantum vitae dies assignentur,
hos eidem tamdiu non decernunt donec leges has non confirmaverit.
18 f) Ne vero rex conflato per parsimoniam suam et assignatis sibi
reditibus aere militiaeque ope, cujus directio et praefectorum ejus nominatio tota ab illo
pendet, legislativam uno ictu arripere possit potestatem, varia iterum Angli repagula
posuerunt.
Per obstrictam fidelitatis juramento nationi militiam.
19 Primum quod militia omnis non
1147. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
ne evenire possit, Angli:
In stricta observandarum formularum et litteralis legis sensus obligatione.
23 a) Primum certas singulae actioni formulas praescripserunt, quas si
actor ad amussim non observet, totum ejus institutum evanescere debet, si vero tale, cui lex
nullam adhuc actionis formulam praescripsit, factum se evolvat (quod in commercialibus
praesertim objectis saepe usu venire solet), actor comitia interpellare debet ut novam facto
ejusmodi actionis formulam
1148. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
penes episcopos et optimatos fuit.
5 Tantum, an occasione coronationis inaugurale nuncupaverit sacramentum, non
constat.
6 Id constat quod primus statim S. Stephani successor Petrus, homo exter
peregrinisque imbutus principiis, pleraque ejus instituta everterit, praecipuis muneribus
exteros praefecerit, quin plerasque etiam terras his potissimum contulerit, Hungaros vero
gravibus tributis oneraverit. 7 Verum constat una quod successor hujus Samuel
cuncta Petri acta resciderit, patriaque adeoque
1149. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
in solium Hungaricum restituit, totum iterum Hungariae statum ad morem patrium revocarit (g).
10 Geyzam I in constitutionem regni quidpiam immutasse hactenus non comperi.
11 Sanctum vero Ladislaum eadem rite observasse testes sunt tres decretorum
ejus, qui adhuc prostant, libri.
12 (a) Vestigia Diaetarum a pag. 40. usque 58.
13 (b) S. Ladislai lib. I ingressus: "cum universis regni sui pontificibus,
et abbatibus, nec non cunctis optimatibus, cum testimonio totius cleri
1150. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
possit, articulo 8. § 1-o; reliqua
vero iudiciorum forma articulis 5. 6. § et 9-o adumbratur. 10 Stabilitam hac
ratione constitutionem Hungari triplici praesidio muniverunt. 11 Primum, data
palatino et regem et status, si ab eadem derivarent, ad ejus observationem cogendi
authoritate. 12 Dein exacto a rege ejusque filiis de illa observanda
juramento (a). 13 Demum concessa primati regem, si eam infringerat,
excommunicandi potestate.
1151. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
ad jura regni directum fuerit, docuimus in nota
(a) ad §-um 15.
§ 18
1 Andreas II vix solutis anni 1222. comitiis debuit contraria eorum omnia,
quae in decreto hoc constituta sunt, egisse, cum in subsequo 1231. ejus decreto (a) omnia
haec totidem ferme verbis denuo prohibeantur. 2 Immo nova eum insuper
cumulasse aggravia docet articulus 28, e quo patet quod subditos privatorum ad praestandas ad
aedificia, ad hortos regios operas, et ad indagines, quae indubie venationi
1152. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
decretum per extensum transumit et confirmat. 2 Cum Hungari
retinendi prisci moris
20.2 moris: mores B
semper admodum tenaces fuerint, forte ab exemplo regis hujus argui potest reliquos
etiam ejus praedecessores inauguralia diplomata edidisse, sicut vicissim, cum aliquot ejus
praedecessores inaugurale nuncupasse sacramentum superius ostensum sit, hos etiam postremos
tres primae periodi reges id praestitisse vix dubio locus videtur. 3 Comitia
certe eos
1153. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
retinendi prisci moris
20.2 moris: mores B
semper admodum tenaces fuerint, forte ab exemplo regis hujus argui potest reliquos
etiam ejus praedecessores inauguralia diplomata edidisse, sicut vicissim, cum aliquot ejus
praedecessores inaugurale nuncupasse sacramentum superius ostensum sit, hos etiam postremos
tres primae periodi reges id praestitisse vix dubio locus videtur. 3 Comitia
certe eos praeter Stephanum V, qui biennio tantum regnavit, identidem celebrasse,
1154. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
fuit; cum plerique scriptores nostri lectores in contrariam
sententiam obtorto, ut ajunt, collo pertrahere conentur, libet id per specifica facta
illustrare.
4 Bona primorum ducum sorte evenit quod singulus eorum tamdiu vixerit donec
primogenitus ejus adolevit. 5 Pronum itaque iis fuit nationem eo pertrahere
ut primogenitum se adhuc vivis pro successore agnoscat. 6 Verum non est haec
characteristica stabilitae primogeniturae nota; hac enim arte parentes etiam in regnis, ubi
libertas electionis
1155. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
placuit ad hunc, adeoque
Andreae lineam redire. 22 Dicunt hic iterum Geyzam Salomoni regnum sponte
cessisse. 23 Verum quod cessionem hanc praesens cum valido exercitu, qui a
partibus Salomonis stabat, Henricus IV imperator expresserit, et aevi ejus monumenta et, quae
postea inter fratres hos subsecuta sunt, civilia bella satis remonstrant, quae non secus quam
deturbato e solis Salomone defervescere potuerunt (c).
24 Geyzae I jam anno 1075. superstites fuisse filios, anno vero 1077. eum
1156. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
chronica diserte habent, a
statibus electus; quod utique stabilito semel successionis ordine locum habere non potest
(d).
27 Tandem post 100 a suscepto per S. Stephanum regimine annos primus patri
suo immediate successit Colomannus, huic vero filius ejus Stephanus II. 28
Hoc improli decedente, cum Borichium Colomanni filium ex adulterio natum fuisse nunquam jure
evictum fuerit, si fixus fuisset successionis ordo, hic, uti complures e natione
contendebant, regno admoveri debebat. 29 Visum est potius
1157. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
successit. <31 Sub
hoc tertius, nempe dum rex plures jam adultos filios reliquit, casus se evolvit.
32 De principio quidem primogenito Geyzae Stephano III fasces delatae
fuerunt. 33 Verum dum postea imperator Emanuel pro ejus tertiogenito Stephano
urgeret, status et primogenitum exauctorarunt, et neglecto secundogenito Ladislao,
tertiogenitum, Stephanum nempe IV, regem proclamarunt. 34 Verum quidem est id
status terrore exercitus, quem imperator Emanuel adduxerat, permotos
1158. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
plus vice semplici in regem
adoptaverint.
37 Omnibus tribus his fratribus sine sobole emortuis, redivit quidem regnum
juxta primogeniturae ordinem ad Belam III, Geyzae II quartogenitum, verum inter hunc etiam,
et juniorem ejus fratrem Guitardum, seu Arpadum studia nationis adeo distracta fuere, ut
civili bello, quod Belae III feliciter cessit, decerni debuerit uter imperaret.
38 Belae III primogenitus Emericus pacate quidem successit, sed
1159. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
rege vel id in quaestionem vocatum fuisse, an masculo prae foemineo sexu ius competat
successionis; ostendunt post 100 ab aditu per S. Stephanum regimine annos primum patri suo
immediate successisse Colomannum; ostendunt neglecto minorenni Andreae I filio Salomone
fratres ejus primum Geyzam I, tum S. Ladislaum paene invitos electos fuisse; ostendunt Belae
I non filium ejus Geyzam I, sed Salomonem fraternalem suffectum fuisse; ostendunt juniorem
licet fratrem Guitardum Belae III regnum eripere voluisse; Stephanum vero IV aeque
1160. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
ostendunt post 100 ab aditu per S. Stephanum regimine annos primum patri suo
immediate successisse Colomannum; ostendunt neglecto minorenni Andreae I filio Salomone
fratres ejus primum Geyzam I, tum S. Ladislaum paene invitos electos fuisse; ostendunt Belae
I non filium ejus Geyzam I, sed Salomonem fraternalem suffectum fuisse; ostendunt juniorem
licet fratrem Guitardum Belae III regnum eripere voluisse; Stephanum vero IV aeque minorennem
natu primogenito Stephano III reipsa etiam eripuisse. 48
1161. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
cum fratre suo bello involvit.
3 Hoc exemplo permotus Geyza I a fratruele suo Salomone rege tertiam regni
partem perinde extorsit, perindeque in civile cum eodem bellum prolapsus est.
4 Unicus cum S. Ladislao regnum hactenus divisit frater ejus Lampertus quin
civile exinde bellum consecutus sit.
5 S. Ladislaus Almo, e fratre suo Lamperto nepoti, non jam tertiam regni
partem sed Sclavoniae, quam recens conquisiverat, ducatum cessit. 6 Verum
Colomannus postea hunc recipere
1162. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
De solo Colomanno per S. Ladislaum in consortium regni
adscito hactenus vestigium prostat. 17 Reliqui, uti Bela IV, Stephanus V,
tertiam regni partem aut provinciam propriis auspiciis administrabant, propriam tenebant aulam, regiosque ejus proventus ipsi percipiebant, prouti et omnia fere jura
regalia, veluti donationes, privilegia aliaque grationalia in iis exercebant (h).
Palatini nullae adhuc fuerunt partes tempore interregni.
18 Quae fuerit tempore
1163. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
religione confirmavit". 27 Videtur Salomon
non tantum Geyzae, sed et regno jurare debuisse.
28 (d) Chartuitius: "Giselam... quam unctione chrysmali perunctam,
gestantem coronam, regni sociam esse constituit."
29 (e) Vide ejus litteras in Vestigiis Diaetarum pag. 146, ubi
dicit: "Unde cum die appositionis coronae capiti nostro promisimus juramento, quod jura
nobilium reddi faciamus".
30 (f) Biographus S. Adalberti:
1164. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
defectui huic Colomannus
per institutum in singula dioecesi judicium primae instantiae quod universas cujuscunque
status nobilium causas cognoscat (d). 6 Verum judicium hoc vel jam antea, vel
certe per primum Andreae II decretum debuit aboleri, cum nulla amplius ejus sive in hoc, sive
in posterioribus decretis memoria occurrat majoresque nobilium causae iterum ad tribunal
regium revocentur, sola minorum causarum cognitione palatino delata.
7 Nullum etiam inter regem et ultimam effectuantem iurisdictionem
1165. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
condam domui obvenerat et a copiosis regum fundationibus adhuc reliquus fuit, consistebat.
2 Census 5 denariorum a singulo libero, non tamen nobili, jam sub S. Stephano
exigebatur. 3 Colomannus ultra hos mardurinarum tributum induxit.
4 Ejus successores jam a privatorum etiam colonis collectarum nomine denarios
hos colligere, novumque lucri camerae censum exigere coeperunt. 5 Et hoc
quidem sub Andrea II et Bela IV antiquatum unicaque mardurinarum a liberis, non tamen
nobilibus,
1166. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
ut jam sub Andrea II parum de iis superesset. 13 Processerat
quidem jam Andreas ipse ad castrensium populorum revindicationem (b). 14 Ast
perturbato toto regiminis sui cursu vix aliquid hac in re praestitisse videtur, cum
irruentibus postea sub filio ejus Bela IV Tartaris hic vix exiguum proprii militis numerum
cogere potuerit. 15 Et haec causa fuerit, quod deinde, in comitiis nempe
1262. (c), jam status ipsi, ut occupato per privatos castrorum terrae restituantur,
decreverint. 16 Et poterat certe
1167. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
et regis
summum semper studium fuerit minorem in diversa studia distrahere nobilitatem.
5 Ut id efficiant, proceres primum pauperiores ex iis bene multos in
aulicum suum comitatum cooptare coeperunt. 6 Cum pars dignationis haeri in
ejus etiam familiares dimanat, subinde plures etiam e melioribus nobilium
domibus aulas procerum honoris causa assectabantur. 7 Alios terrarum
largitione, alios oblato adversus injurias aliorum potiorum patrocinio optimates in partes
1168. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
Caeterum usum quidem inauguralis juramenti mature, quippe jam saeculo
XII, invaluisse constat. 10 Verum usus inauguralis diplomatis, quo
constitutio aut renovata, aut ab experientia praeteriti regni magis explanata, quo omnia ea,
quae decessor suus in ejus obversum egerat, antiquata, novus vero rex ad ea vitanda per
expressum obstrictus fuisset, tota prima periodo necdum viguit.
Infirma constitutionis praesidia.
11 Quod summum est, quatuor illa, quibus Hungari
1169. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ordinum conventus vetare, in quibus
regni status ex consvetudine hactenus temperari consveverit" (d). 10 Adeo
nempe mance concepta fuit constitutio regni ut praecipuum comitia agendi legesque in iisdem
ferendi jus in ea diserte expressum non fuerit, sed ejus intuitu ad tantum ad consvetudinem
debuerit provocari.
Subditos nobilium primus tributo subjici procuravit.
11 Egit tandem Carolus jam sub finem vitae suae comitia 1342, sed et in
his pervicit novam
1170. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
pag. 182.
18 (e) Vide ibidem decreti hujus §-um 19.
§ 33 Ludovicus I etiam via electionis regnum adivit.
1 Exstat quidem electionis Caroli I de 1307. instrumentum quo eidem ac
posteritati ejus, prout regalis successionis ordo exigit, regnum defertur (a).
2 Verum ipsa etiam haec clausula perinde ac illa primitivi pacti "de
progenie almi ducis" est indeterminata. 3 Comitia etiam haec factiosa tantum
fuisse et id ostendit quod nullus
1171. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Apparet itaque ipsum etiam Ludovicum non successionis, sed electionis
via regnum adivisse (a); quod occassione inaugurationis suae sacramentum dixerit, nullum
quidem diplomaticum exstat argumentum. 2 Cum tamen electionis via regnum
adiverit, cum patrem ejus jurasse constet, vix dubitare licet quod hic quoque vigentis jam a
tanto, ut ostendimus, tempore consvetudinis hujus officium praestiterit.
3 Diploma inaugurale ne hunc quidem edidisse admodum probabile est,
siquidem ipsam constitutionem Andreanam
1172. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
quae hactenus coram judiciis producta sunt, et
hujus et anteriorum aetatum instrumentis, nullum adhuc ejusmodi in medium prolatum est e quo
usus persolvendi a nobilibus seu telonii seu nauli census elici potuisset. 3
Imo prostant elargita et a Ludovico I et ab ejus decessoribus compluribus civitatibus
privilegia per quae cives ipsi a persolvendis ejusmodi tributi immunes pronunciantur (a).
4 Quis jam credat immunibus a censu hoc civibus nobiles eidem subjici
potuisse? 5 Nullum certe majoribus studiis coram
1173. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ipsi a persolvendis ejusmodi tributi immunes pronunciantur (a).
4 Quis jam credat immunibus a censu hoc civibus nobiles eidem subjici
potuisse? 5 Nullum certe majoribus studiis coram tribunalibus agitatum fuit
atque telonium Posoniense in lite, quam ejus intuitu archiabbas civitati intentaverat.
6 Produxit ille privilegium Belae III de 1139, confirmationem ejus a Bela IV
factam de 1254; civitas e contra produxit mandatum Ludovici I de 1352. adeoque unico post
articulos, de quibus sermo
1174. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
potuisse? 5 Nullum certe majoribus studiis coram tribunalibus agitatum fuit
atque telonium Posoniense in lite, quam ejus intuitu archiabbas civitati intentaverat.
6 Produxit ille privilegium Belae III de 1139, confirmationem ejus a Bela IV
factam de 1254; civitas e contra produxit mandatum Ludovici I de 1352. adeoque unico post
articulos, de quibus sermo est, anno tardius emanatum, quo prohibet mercatoribus et
viatoribus, ne evitandi tributi causa per collaterales vias commeare praesumant,
1175. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Caeterum constitutio ne sub Ludovico quidem explanata, aut novis munita
praesidiis fuit. 2 Imo illi unico, quod adhuc habemus, decreto, nullam aliam
addidit firmitatem quam quod se illud numquam mutaturum spoponderit successoresque etiam
suos ad ejus observationem obstrinxerit (a). 3 Cum tamen parte ex una
genuinam Hungaricae constitutionis formam, quae in monarchia aristocratia temperata
consistit, sub hoc rege maxime fuisse observatam appareat, parte ex alia Hungariam nunquam
magis floruisse constet,
1176. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
parte ex alia Hungariam nunquam
magis floruisse constet, tuto pronunciare licet salutem Hungaricae potissimum ab exacta
constitutionis suae observatione pependisse, quoties vero se in democratiam militarem, seu
in olygarchiam, seu in arbitrarium imperium inclinavit, res ejus continuo afflictas fuisse.
4 (a) Vide ejus conclusionem.
§ 40 Maria
40. tit Maria: Mariae B
et Andreae
1177. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
pronunciare licet salutem Hungaricae potissimum ab exacta
constitutionis suae observatione pependisse, quoties vero se in democratiam militarem, seu
in olygarchiam, seu in arbitrarium imperium inclinavit, res ejus continuo afflictas fuisse.
4 (a) Vide ejus conclusionem.
§ 40 Maria
40. tit Maria: Mariae B
et Andreae et omnium praedecessorum regum constitutiones confirmavit, sed non
1178. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
tempore coronationis, ast serius.
1 Maria virtute comitialis, quod memoravimus, 1378. decreti post obitum
patris absque omni impedimento solium conscendit. 2 Quod inaugurale
deposuerit iuramentum vix dubitari potest, quanquam nullum adhuc ejus rei vestigium erutum
sit. 3 Capitulationi tamen alicui vix subscripserit cum confirmationem
constitutionis Andreanae et Ludovicaei decreti primum 1384. ad preces statuum ediderit (a).
4 Exortis propter Caroli parvi caedem turbis Maria sequenti
1179. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
mittendorum e singulis comitatibus deputatorum designasse, individuae vero eligendi
potestatem comitatibus reliquisse indicant. 10 Itaque mihi ea praeplacet
sententia quod usus congregationum in comitatibus aut jam antea viguerit, licet nullum
hactenus ejus rei diplomaticum prolatum sit argumentum, aut certe quod ipsa hac mutatae
celebratarum diaetarum formae occasione usus etiam hic suam originem acceperit.
11 Sententiam hanc id etiam confirmat quod jam in Sigismundi decreto 6-o
articulo 2-o de restauratione
1180. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Prima enim, quam 1401. dedit amnistiam (b) in forma tantum diplomatis
emanavit, et ideo, ut effectum producat, debuit 1403. (c) diaetaliter iterari; atque hic
ipse arbitrarius agendi modus in illas, quas postea perpessus est, calamitates eum conjecit,
et cum partim ejus captivitas, partim frequens et diuturna e regno absentia frenum
optimatibus laxasset, coepta sub Maria olygarchia adeo caput etulit ut ipse jam agnoverit
malo huic non alia quam comitiorum via posse obviari. 4 Itaque ab anno 1403.
frequentiores jam diaetas
1181. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
usque non pertigit, decreto ordinatum fuisse.
10 Hoc primum decreto rex assummit onus confinia regni propriis militibus et
pecuniis defendendi (in praefatione) et cum hos sine stipendiario milite nec concipi quidem
possit, hac est prima in legibus Hungariae ejus mentio. 11 Ejusdem decreti
articulo 1-o insurrectionis obligatio primum ita modificatur ut status ad eam nonnisi tunc,
dum regiae gentes ad propulsandum hostem non sufficiant, obstringantur. 12
Totam vero regni militiam ejus, qui eam statuerat,
1182. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
in legibus Hungariae ejus mentio. 11 Ejusdem decreti
articulo 1-o insurrectionis obligatio primum ita modificatur ut status ad eam nonnisi tunc,
dum regiae gentes ad propulsandum hostem non sufficiant, obstringantur. 12
Totam vero regni militiam ejus, qui eam statuerat, sumptibus intertentam fuisse ex decreti
5. art. 8-o apparet.
13 Denique decreto 6-o complures etiam leges civiles, veluti de dotibus
viduarum, art. 18, de quarta puellari, art. 19, uti et ad judiciarium ordinem pertinentes
1183. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
50. tit. delevi Primus statuum passus ad stabiliendam haereditariam
successionem; cf. infra 52. tit.
1 Gubernii formam etiam sub Sigismundo ad oligarchiam inclinasse decreti
ejus 3-ii articulus 4-us satis remonstrat. 2 Sub nullo enim rege exercitae a
potentioribus oppressiones ita graphice
50.2 graphice: geographice B
describuntur. 3 "Decrevimus," dicitur illic,
1184. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
regni haeres evocata." 5 Verum hic illa sibi ipsi testimonium praebet,
publicae litterae aliud perhibent. 6 In toto anni 1439. decreto solus
Albertus qua rex loquitur, Elisabethae tantum per clausulam: "de consensu et voluntate"
meminit, donationes ejus 1453. articulo 5-o sub proprio filii sui regno revocantur, quod
status de nullo legitimo rege unquam constituerunt, nec salva constitutione sancire
poterant; quod summum est, eidem et haeredibus ejus successionem tantum post mortem Alberti
delatam fuisse mox
1185. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
tantum per clausulam: "de consensu et voluntate"
meminit, donationes ejus 1453. articulo 5-o sub proprio filii sui regno revocantur, quod
status de nullo legitimo rege unquam constituerunt, nec salva constitutione sancire
poterant; quod summum est, eidem et haeredibus ejus successionem tantum post mortem Alberti
delatam fuisse mox ostendemus.
§ 52 Primus statuum passus ad stabiliendam haereditariam successionem.
1 Videntur status ad stabiliendum primogeniturae ordinem jam tum
1186. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ordinem jam tum
inclinasse, cum Elisabetham, Sigismundi filiam, Alberti conjugem, articulo 12-o decreti
Albertini haeredem regni nominent; cum in apographo decreti hujus, quod
Alberto extradederunt (a), et quidem in conclusione ejus Elisabetham regnum jure geniturae
concernere agnoscant; cum denique Eusebius Verinus protulerit litteras e Goldasto quibus
status in casum mortis Alberti sibi haeredibusque suis successionem detulisse Elisabetha
affirmat (b). 2 Huic certe articulus 20-us
1187. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
renunciatos fuisse subnexa nota exhibet. 6 Dignitas haec ne tum quidem adhuc
ad eum, quem postea obtinuit, authoritatis gradum provecta fuit. 7 Nam et e
causa, ob quam jus palatinum proponendi statibus reservari lex haec allegat, et e pluribus
ejus temporis litteris constat munus hoc pene tantum judiciarium fuisse. 8
Supremum tamen judicem hac etiam adhuc aetate regem egisse ex articulo 31. §-o 7. apparet,
ubi suam a palatinali et judicis curiae praesentiam, id est tribunal, diserte distinguit.
1188. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
gradu
contingebat, haereditatem Hungariae captandi occasionem praebuit.
Uladislaus illegitima Corona coronatur.
5 Aucto ea ipsa de causa partium Uladislai numero, hi ejus coronationem
decreverunt, et cum legitima regni corona abesset, non ut Verböczius parte 2-a tit. 12. §
34. ait: "Reliquiis ornamentorum capitis S. Stephani" sed illa, quae cranium S. Stephani in
theca religiose asservatum ornabat, aurei operis vetusta corona (a)
1189. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
In edito per status de coronatione regis hujus instrumento de nuncupato
per eundem inaugurali instrumento diserta quidem mentio non occurrit, e clausula tamen illa:
"cum peractione publica et manifesta omnium illarum caeremoniarum, quae ad eandem
(coronationem) et ejus efficacium concurrere debuerunt" Uladislaum illud, velut jam vidimus,
usu receptum nuncupasse non obscure apparet.
Primus, quoad hactenus constat, post Andream II formali capitulationi subscripsit.
2
1190. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
anno 1445. (a) quibus et successionem
Ladislai Posthumi stabiliverunt, et peculiare regni sigillum, sub quo
necessariae et commemoriales litterae (b) expediantur, effingi procurarunt; ac sigillum
quidem regni jam antea exstabat fuitque ejus usus, praesertim illo intervallo, quod inter
Mariae captivitatem et Sigismundi coronationem intercessit, in judicialibus instrumentis
(c), verum utrumque hoc et forma et inscriptione differebat (d); cumque exstante jam uno
superfluum fuisset aliud effingere si
1191. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ut eodem anno 13-a Iulii non jam per
repraesentantes, ut antea, sed iterum viritim (d) convenirent, et examinato Ujlakio (e)
vicariam regis potestatem Ioanni Hunyady gubernatoris nomine detulerint. 2
Itaque videndum tantum restat quibus limitibus auctoritatem ejus circumscripserint.
3 (a) Patet id ex ingressu decreti quo Ioannes Hunyady gubernator
renunciatus est, in Vestigiis Diaetarum pag. 253-a, ubi dicitur: "eas res
modosque quibus... tot diebus, totque annorum curriculis alternis insidiis,
1192. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
prae manibus privatorum
relicta fuerant, resignanda esse decretum fuit, hujus executionem non gubernatori
commiserint status, sed eorum possessores e comitiis antea non dimiserint, donec illa
effective resignarunt. 11 Patet ex articulo 10-o quod potestatem ejus in
conferendis bonis ad numerum 30 colonorum restrinxerint, id quod postea palatino praesente
etiam rege legitime concessum fuit.
Plane privilegia confirmant.
12 Patet ex instrumento e comitiis 1447.
1193. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
(e) Vide edictum statuum eatenus vulgatum in Vestigiis
Diaetarum pag. 261, ubi dicitur: "Item super singulos quatuor nobiles iobagionem non
habentes unus florenus dicetur."
§ 61 Ladislaus Posthumus regno admovetur; ejus capitulatio, quae corpori juris sub
nomine decreti inserta est.
1 Fridericus mortua interea Ladislai Posthumi matre Elisabetha cognati sui
tutelam eo pertinacius retinebat, quod sibi successionem in adtinentes ad jus ejus
provincias et
1194. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Posthumus regno admovetur; ejus capitulatio, quae corpori juris sub
nomine decreti inserta est.
1 Fridericus mortua interea Ladislai Posthumi matre Elisabetha cognati sui
tutelam eo pertinacius retinebat, quod sibi successionem in adtinentes ad jus ejus
provincias et regna, tamquam praematurum ejus obitum jam tum praesagiret,
praecoci spe jam tum destinaverit. 2 Maluit itaque bellum cum Hungaris
experiri quam hunc et coronam regni iis reddere; fractus tamen virtute
1195. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
juris sub
nomine decreti inserta est.
1 Fridericus mortua interea Ladislai Posthumi matre Elisabetha cognati sui
tutelam eo pertinacius retinebat, quod sibi successionem in adtinentes ad jus ejus
provincias et regna, tamquam praematurum ejus obitum jam tum praesagiret,
praecoci spe jam tum destinaverit. 2 Maluit itaque bellum cum Hungaris
experiri quam hunc et coronam regni iis reddere; fractus tamen virtute Hunyadis, regem ipsis
demum restituit, coronam autem
1196. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
eum Posonium deductum 1453.
regem salutarunt. 4 Obtento nihilominus quod in Corpore Juris
sub nomine decreti insertum est inaugurali diplomate, seu capitulatione, quod enim id pro
tali habendum sit, apparet ex articulis 1-o et 2-o cum finali ejus clausula combinatis e
quibus patet quod et rex statibus de observanda regni constitutione, et status regi de
praestanda eidem fide et obedientia juratam dederint cautionem.
Status regi juramentum fidelitatis nuncupant.
1197. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Qua in re dignum est attentione quod rex non ad omnium praedecessorum
suorum, sed tantum ad Sigismundi avi et Alberti patris sui leges sacramentum nuncupaverit.
6 Ut adeo et hinc iterum errasse Verböczium appareat dum omnes Andreae II
successores decreta ejus in aditu regiminis juramento confirmasse affirmat.
§ 62 Decreta comitiorum jam tum comitatibus submitti consveverunt.
1 In inaugurali 1453. decreto status per articulum 10 (a) legislativam
suum circa tributa
1198. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
impossessionatis, ut supra vidimus, lucrum camerae.
3 Pro ignobilibus enim taxa haec jam inde a Carolo I publicis legibus
stabilita adeoque consveta fuit.
4 Decretum 1454. ex ipso autographo descriptum esse indicat illa ingressus
ejus clausula "universis praelatis, baronibus, nobilibus... in comitatu N.N. constitutis" e
quo una apparet usum decreta comitiorum ad singulos comitatus transmittendi jam tum
viguisse; ex autographo enim hoc debuit deinde exemplar pro singulo comitatu describi.
1199. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
muneris sui designata sibi banderia alere cogebantur, census
dependi potuerit, ut adeo oportuerit status redigendo in ordinem aerario regio aliquot e
singulo statu viros deligere. 3 Et hoc est primum statuum in aerarium regium
influxus vestigium, una evidens ejus rei argumentum quod, quae aliqui barones regni servare
cogebantur banderia, ea non propriis impendiis, sed depensa e regis aerario certa pecuniae
summa alere debuerint.
4> Verum vigentem <hac
63.4 hac
1200. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
§ 64 Factiones adversus Hunyadium qui solus labescentes jam res Hungariae sustentabat.
1 Immortalia viri hujus merita tantum abest ut zelum publicum in animis
civium excitaverint, ut novos potius aemulis ejus stimulos addiderint ad eum summo in
exercitum imperio perturbandum.
Tentamen introducendi in absentia regis supremi senatus.
2 Itaque cum collata Hunyadio in comitiis 1454. generalis regni capitanei
1201. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
litteris annunciatum fuisset, nihil quidem Hunyadius intentati
reliquit quo regnicolas ad praestandum, qui ante biennium in comitiis 1454. imperatus fuit,
militis numerum permoverat.
Solus tamen cum exigua manu Hunyadius vires ejus retundit.
5 Ast incassum; obsistente aemula Garaii factione solutaque per vigentem
tanto tempore jam anarchiam vi imperii, e banderiali, portali, et insurrectionali militia,
quae numerum 100,000 longe superare debuisset, vix 5000 potuit
1202. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
imperatorem in haec tempora
reservassent, exitium, quod sub Ludovico II a Solimanno regnum passum est, jam tum a
Mahomete indubie subire debuisset.
7 Mortuo non multo post gloriosam hanc expeditionem Hunyadio, postquam rex
Ladislaus natu majorem ejus filium Ladislaum propter necatum Belgradi Cileae comitem, ab
aemulis Hunyadianae domus impulsus, Budae extremo affici supplicio curasset, tum demum, quod
hactenus gliscebat tantum, schisma eripit totumque in Hunyadianam et Garaianam factionem
regnum discessit, quod
1203. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
eripit totumque in Hunyadianam et Garaianam factionem
regnum discessit, quod ultimum certe eidem exitium erat adlaturum nisi Turca opportunam hanc
perdendae Hungariae occasionem neglexissent.
8 (a) In Vestigiis Diaetarum pag. 286 ipsae ejus regales
memorantur.
9 (b) Vestigium eorum indictionis prostat in Vestigiis
Diaetarum pag. 287.
§ 66 Mortuo et Hunyadio et rege Ladislao, Szilághius se gubernatorem eligi procurat.
1204. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1458. 28-a Januarii regem dicere; Garaium enim palatinum, qui de impulso in
necem senioris Mathiae fratris rege Ladislao sibi conscius fuit, jam non ambitio, sed
conservandae vitae suae sollicitudo tenebat. 2 Itaque postquam Szilághius
huic clientibusque ejus de nece hac non vindicanda fidem dederat (a), hi quoque in Mathiam
adminus ad speciem consenserunt.
Capitulationi pro Mathia subscribit.
3 Quicunque decretum Szilágianum attentius expenderit, illud
1205. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
locum habere declarant (articulo
2-o). 8 Cum primus
66.8 Cum primus: cumprimis B
hic post exstinctam in masculo Arpadianam domum e nativis Hungaris rex creatus sit,
ne cognati ejus hoc titulo praepotentiam exercere possint, diserte praecaverunt articulo
11-o. 9 Sunt quidem praeter constitutionalia haec particulares etiam aliquot
leges decreto huic insertae, verum morem hunc in posterioribus etiam capitulationibus
viguisse infra
1206. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
diserte praecaverunt articulo
11-o. 9 Sunt quidem praeter constitutionalia haec particulares etiam aliquot
leges decreto huic insertae, verum morem hunc in posterioribus etiam capitulationibus
viguisse infra videbimus.
10 (a) Vide ejus argumentum pag. 291.
§ 68 Mathias inaugurale deponit, fidelitatis vero juramentum a potioribus praelatis et
baronibus recipit.
1 Mathias jam 16-a Februarii Budam pervenit et, cum detenta adhuc per
1207. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
clausula adeo ambigua est ut neutrum ex illa elicere possit; adeo varius sub
solo Mathia in substantiali hac legislationis forma usus vigebat.
7 Iam ante Mathiae tempora in eos, qui vocati ad comitia non venerunt,
poenam fuisse constitutam a regalibus ejus pro diaeta 1462. editis constat.
8 Quae tamen illa fuerit, hactenus eruere non potuimus (g).
9 (a) Primum patet e decreti Pestiensis 1458. conditi articulo 55-o,
alterum e diplomate Mathiae in Vestigiis Diaetarum pag. 352.
1208. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Quae tamen illa fuerit, hactenus eruere non potuimus (g).
9 (a) Primum patet e decreti Pestiensis 1458. conditi articulo 55-o,
alterum e diplomate Mathiae in Vestigiis Diaetarum pag. 352.
10 (b) Constat id e publicatoriis ejus in Vestigiis Diaetarum
pag. 297. prolatis. 11 Decretum hoc Corpore Juris non
continetur. 12 Primus illud vulgavit Martinus Kovachich in Vestigiis
Diaetarum pag. 298.
13 (c)
1209. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
quas vix victus hostis
suscepturus erat, conditiones in tractatu hoc subiverint (c). 20 Nimirum ut
Fridericus, dum vixerit, titulum regis Hungariae retinere possit; si Mathiam deficere
contingat, Hungariam haereditario jure obtineat; ut Mathiae, si conjugem ejus, quam sterilem
esse Fridericus probe noverat, obire contingeret, secundum inire matrimonium non liceat;
denique ut corona 60,000 aureis redimatur. 21 Noverat nempe Mathias se
firmum in solio tamdiu non futurum dum ejus electio per impositam sibi coronam
1210. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
jure obtineat; ut Mathiae, si conjugem ejus, quam sterilem
esse Fridericus probe noverat, obire contingeret, secundum inire matrimonium non liceat;
denique ut corona 60,000 aureis redimatur. 21 Noverat nempe Mathias se
firmum in solio tamdiu non futurum dum ejus electio per impositam sibi coronam obfirmetur;
noverant status totum suum et electionis et legislativae potestatis jus in possessorio
sancti hujus pignoris, ut jam explicuimus, radicari. 22 Ideo grave licet
illud litrum status e propriis facultatibus ultro
1211. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
in Grossingerum.
§ 71 Decreto 1471. eadem quae capitulationi vis attribuitur.
1 Caeterum memorabilis est, quae hoc articulo et in conclusione decreti
hujus exprimitur, de ejus observatione sollicitudo. 2 In aliis et
praecedentibus et subsequis decretis rex in conclusione tantum generaliter pollicebatur quod
praemissos articulos observare observarique facere velit. 3 Hic distinctus
articulus conditur quo conditarum his
1212. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
expressit, temporibus his nomine decreti regni compellatum
fuisse, reliqua decreta regis illius sub quo condita sunt dicebantur. 7
Itaque articulo 31:1471
71.7 1471: 1741 B
et in conclusione ejus decreti id perferebatur ut articuli horum comitiorum tantam
vim habeant ac si per status ipsos ante coronationem conditi fuissent. 8 Et
vero in capitulatione, cui Szilághium nomine Mathiae subscripsisse vidimus, pauca tantum
capita continebantur.
1213. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
vim eidem inesse voluerint?
22 (a) Id enim exprimunt confusa articuli hujus verba illa: "et deferatur
idem decretum ad locum sedis judiciariae singulo comitatuum," quod in singulis conventibus
nobilium intercessit.
23 (b) Vide ejus articulum 5 in Vestigiis Diaetarum pag. 337.
§ 72 Absente rege an palatinus regnum hucusque moderatus sit, non constat.
1 Quae fuerit sub Mathia provisio negotia regni absente rege moderandi,
1214. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
statueruntque articulo 29-o ut sex praecipui hunc in finem viri
nominentur (a). 2 Articulo vero 32 constituerunt ut iisdem rex de stipendio
provideat (b). 3 Senatus tamen hic ad consistentiam minime perductus fuisse
videtur, quin nullum imposterum ejus vestigium exstet, et Mathiam ita, ut praedecessores
ejus, convocatorum tantum pro arbitrio ex iis, qui forte aderant, praelatorum, baronumque
consilio usum fuisse appareat (c). 4 Post 20 annos, nempe 1478, status ipsi
stabiles jam judices ita elegerunt
1215. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
nominentur (a). 2 Articulo vero 32 constituerunt ut iisdem rex de stipendio
provideat (b). 3 Senatus tamen hic ad consistentiam minime perductus fuisse
videtur, quin nullum imposterum ejus vestigium exstet, et Mathiam ita, ut praedecessores
ejus, convocatorum tantum pro arbitrio ex iis, qui forte aderant, praelatorum, baronumque
consilio usum fuisse appareat (c). 4 Post 20 annos, nempe 1478, status ipsi
stabiles jam judices ita elegerunt articulo 12-o ut pars eorum media in judiciis continuo
1216. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
8 (b) Ibidem pag. 318: "Dominus rex teneatur dictis sex nobilibus viris
oportunum salarium disponere, ut ratione praemissorum residentiam facere valeant."
9 (c) Ibidem pag. 362. proferuntur ejus litterae, quae hanc clausulam
habent: "Nec satis esse putavimus, cum his duntaxat praelatis, baronibus, ac nobilibus, qui
pro nunc apud majestatem Nostram constituti sunt, in talibus respondere vel definire."
10 (d) Dicitur ibi: "et quod... praelati
1217. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
tunc
cancellarius fuit, articulo 12 delatum sit (c).
6 Etulit tandem caput suum haec dignitas 1485. omnesque, qui in bene
ordinata republica summo etiam magistrati praescribi debent, limites praetergressa est.
7 Dudum enim intra omnes ejus notae scriptores convenit quod, ut sarta
tectaque sit reliquorum civium libertas, nulli unquam magistratui simul
civilem, simul militarem, simul judicialem authoritatem concredere oporteat.
8 Jam vero palatino per
1218. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Hunyadium praeditum fuisse
vidimus, hac vice eidem non conferebatur. 17 Sed et haec praerogativa
tardius, ut postea videbimus, eidem accessit.
18 Cum institutum hoc sub tenaci adeo authoritatis suae rege invectum sit,
juvat genuinam ejus rei causam in medium proferre. 19 Nimirum cum nullus
praeter Ioannem
74.18 Ioannem Mathiam B
Corvinum nothum Mathiae esset filius, hunc ille sibi successorem dari viis
1219. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Ioannem Mathiam B
Corvinum nothum Mathiae esset filius, hunc ille sibi successorem dari viis omnibus
contendebat. 20 Dudum ille Emerico Zápolio praecipuo consiliariorum suorum
administro utebatur, tantamque de ejus et fide et dexteritate opinionem conceperat ut, si
eum in summo reipublicae magistratu locaret totamque insuper reipublicae potestatem in
magistratum hunc conferret, se voti sui damnatum iri non ambigeret. 21 Verum
consilium hoc praematura Zapolii mors
1220. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
novum taxae
nomen invexerint hocque titulo in gravioribus reipublicae necessitatibus in vicem lucri
camerae jam medium, jam integrum florenum ostiatim seu ipsi imponere, seu in comitiis
impetrare consveverint. 6 Verum status juratam a Mathia in primo statim ejus
Budam ingressu exegerunt sponsionem quod hanc medii aut unius floreni a singula domo
depensionem nec ipse exigere nec in comitiis petere velit (d). 7 Mathias
tamen juratae licet sponsioni huic minime satisfecit; petiit enim obtinuitque frequenter
1221. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
10 (a) In Vestigiis Diaetarum pag. 302.
11 (b) Quod jam sub initium regiminis Mathiae lucri camerae nomine non a
singula, sed a quinque portis unus florenus exactus fuerit, plures ejus litterae testantur,
libet unicas de 1467, quae in Vestigiis Diaetarum pag. 376 prostant, excitare.
12 Dicitur in illis: "loco ejus" (lucri camerae) "alia quaedam exactio est
unanimiter instituta, tributum fisci regalis in perpetuum appellanda,
1222. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
regiminis Mathiae lucri camerae nomine non a
singula, sed a quinque portis unus florenus exactus fuerit, plures ejus litterae testantur,
libet unicas de 1467, quae in Vestigiis Diaetarum pag. 376 prostant, excitare.
12 Dicitur in illis: "loco ejus" (lucri camerae) "alia quaedam exactio est
unanimiter instituta, tributum fisci regalis in perpetuum appellanda, ita videlicet ut fere
consimiliter ut prius super singulis quinque portis non plus nisi unus florenus tantum semel
in anno ubique exigatur...
1223. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
post cum tricesimae, tum lucri camerae compellatio;
exemptionum ab iis usum restitutum non fuisse inde conjicere licet quod Mathias latarum in
sui favorem legum effectum mascule procurare consveverit, quodve legi huic integris adhuc 23
annis, quo intervallo effectum ejus facile potuit consolidare, supervixerit, neque aliquod
post ejus regnum reductarum in usum ejusmodi exemptionum vestigium seu e legibus, seu e
diplomatibus hactenus prolatum sit.
8 (a) Partem litterarum Mathiae, quae haec quoad lucrum camerae
1224. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ab iis usum restitutum non fuisse inde conjicere licet quod Mathias latarum in
sui favorem legum effectum mascule procurare consveverit, quodve legi huic integris adhuc 23
annis, quo intervallo effectum ejus facile potuit consolidare, supervixerit, neque aliquod
post ejus regnum reductarum in usum ejusmodi exemptionum vestigium seu e legibus, seu e
diplomatibus hactenus prolatum sit.
8 (a) Partem litterarum Mathiae, quae haec quoad lucrum camerae
confirmant, jam priori §-o ad notam (b) dedimus. 9 Aliae
1225. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
videlicet in praesenti quadragesima, praelatos, barones et nobiles regni Nostri undique ad
Nos in hanc civitatem Nostram Budensem convocassemus, inter caetera vero id erat dispositum
ut ea, quae hactenus tricesima vocabatur... penitus in posterum aboleretur... sed loco ejus
alia quaedam exactio institueretur, vectigali coronae perpetuo... applicanda... nec quisquam
regnicolarum Nostrorum immunitate aliqua solvendi gaudere valeat, salva tantummodo libertate
nobilium secundum antiquam consvetudinem."
1226. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
sententiam, aut de iis,
quae secus natura sua ad objecta legislationis pertinent, proprie tantum arbitrio disponat.
12 De Mathia neutrum adhuc horum comprobatum est; si quid enim hujusmodi
comisisset, status certe in primo Uladislai decreto, quo novitates ejus abolentur, id
diserte indicare non intermississent; si faciliores atque debiles aliquot sui pradecessores
in sententiam suam habuit status, id proprio eorum facto evenit; erat enim eotum adhuc
armata tota regni nobilitas. 13 E novem
1227. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
intermississent; si faciliores atque debiles aliquot sui pradecessores
in sententiam suam habuit status, id proprio eorum facto evenit; erat enim eotum adhuc
armata tota regni nobilitas. 13 E novem certe, quae jam
prostant, ejus decretis nulla ejusmodi lex apparet, quae extorqueri debuisset.
14 Privatam etiam aliquam, quae alias ad objectum legislationis
pertinuisset, ejus ordinationem nemo hactenus in lucem protraxit. 15 Unius
potissimum usurpatae tributa imperandi
1228. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
armata tota regni nobilitas. 13 E novem certe, quae jam
prostant, ejus decretis nulla ejusmodi lex apparet, quae extorqueri debuisset.
14 Privatam etiam aliquam, quae alias ad objectum legislationis
pertinuisset, ejus ordinationem nemo hactenus in lucem protraxit. 15 Unius
potissimum usurpatae tributa imperandi potestatis insimulatur. 16 Juvat
itaque id tantisper ad vivum
77.16 vivum: visum B
1229. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3574 |
Paragraph |
SubSect | Section]
floreni solvatur."
29 (i) Vide ibidem fidejussionem pag. 390-a.
30 (k) De 1474. fidem facit decreti ejusdem anni articulus 1-us.
31 De annis vero 1475. et 1476. provocata in Vestigiis
Diaetarum pag. 396 ejus mandata.
32 (l) Vide ejusdem argumentum ibidem pag. 401 et 405.
33 (m) Mathias enim in jam provocato edicto suo 1468. ita ait: "Haec
solutio tributi fiscalis (seu lucri camerae) semper pro hoc vero anno, qui nunc imminet,
1230. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3578 |
Paragraph |
SubSect | Section]
personam Nostram, ut dicunt, sed totius regni
universitatem concernant."
§ 81 Leges judiciales privatim nullas tulit.
1 Iudiciales etiam leges omnes in comitiis perlatas fuisse copiosi, qui
hanc in rem in ejus decretis exstant, articuli evincunt. 2 Anno quidem 1474.
art. 12-o prohibetur rex ne processum juris mandatis suis impediat.
3 Verum sub quot aliis, quibus arbitrarius agendi modus non imputetur,
1231. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3578 |
Paragraph |
SubSect | Section]
<2
In hac rex peccare potest si eadem aut abutatur, aut vero eandem remissius exerceat.
3 Mathias potestate executiva in officiis extraneis conferendis non est
abusus. 4 Nulla enim hac de re lex sub eo perlata est, cum sub omnibus ejus
decessoribus id frequentissime prohibitum fuerit. 5 Debuit tamen ille
ignobiles muneri supremorum comitum admovere, cum id art. 15:1471. prohibentur (a).
Itaque arbitrarii imperii nomine unice ideo notabatur quia
1232. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3578 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Itaque arbitrarii imperii nomine unice ideo notabatur quia competentem sibi executivam
potestatem mascule exercuit.
6 De remissione in exigendis legibus adeo accusari non potest Mathias ut
potius tota arbitrarii ejus imperii invidia potissimum exinde promanarit quod ad procurandum
legum effectum severiora etiam quandoque media adhibuerit. 7 Nimirum
degeneraverat jam, ut vidimus, inde a Mariae temporibus imperii forma jam in oligarchiam,
jam in anarchiam; Mathias primus
1233. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
10 Quamquam fateri oporteat ne ipsum quidem, licet et copioso et victorioso plerumque stipendiario milite stipatum, praepotentiam dynastarum et
internas depraedationes penitus sufferri potuisse. 11 E plurimis enim
decretorum ejus articulis apparet violentas bonorum occupationes per regnicolas ad invicem
factas sub hoc etiam rege viguisse (b); apparet etiam banos et comites in ipsum jus
patronatus regis in ecclesias ita involasse ut id publica lege prohiberi debuerit (c).
12 Quod si
1234. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ut articulo
101 ejusdem anni innuitur, compulerit. 6 Verum postremos duos excessus ab
compluribus et primae et secundae periodi regibus frequentes fuisse constat (a), qui tamen
arbitrarii imperii non accusantur. 7 Prima duo vitia impotenti potius ejus
animo quam labefactandae constitutionis studio adscribi debent.
8 (a) Descensus, procurationes, vecturarum extorsiones jam ante Andream
II, sub illo, et sub Bela IV viguisse supra ostendimus. 9 In
1235. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
status libero suo electionis
jure usi Uladislaum 15-a Julii regem proclamarunt. 4 Iisdem comitiis
elaborata fuit prolixior quam ulli antecessorum suorum capitulatio, quam ea tempestate
decretum regni compellatum fuisse jam supra observavimus. 5 In ejus
praefatione jus electionis statuum diserte agnoscitur (b). 6 Cum omnes
statuum praerogativae universim confirmentur, et gravissima negotia, uti est occupatarum sub
Mathia provinciarum erga pactatam in tractatu Olomuciensi summam cessio § 5, 6, et 7-o ad
1236. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
majorem anni partem § 8.
15 Verum in casum absentiae non transtulerunt ab eo potestatem seu in
locumtenentem, seu in palatinum, seu in senatum aliquam, sed tantum, ut regnum in bono
ordine atque dispositione relinquat, eidem comiserunt, id est, detulerunt ejus arbitrio
cuinam vicariam suam deferre velit potestatem.
16 In judicialibus etiam potestatem ejus nihilo magis atque Mathiae § 14
constrinxerunt, excessus enim in auferendis citra viam juris bonis et in infligendis poenis,
quem § 15 et 16
1237. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
seu in palatinum, seu in senatum aliquam, sed tantum, ut regnum in bono
ordine atque dispositione relinquat, eidem comiserunt, id est, detulerunt ejus arbitrio
cuinam vicariam suam deferre velit potestatem.
16 In judicialibus etiam potestatem ejus nihilo magis atque Mathiae § 14
constrinxerunt, excessus enim in auferendis citra viam juris bonis et in infligendis poenis,
quem § 15 et 16 praevenire voluerunt, et jam antea sub omnibus retro regibus et sub ipso
Mathia frequentissimis legibus vetiti fuere.
1238. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
quas sub Mathia occupaverant, summis conflari illudque administrationi conservatorum coronae
concredere voluerint, § 5 et 7.
20 Denique quod ultra conditiones capitulationis hujus in articulis, quos
eidem ante coronationem proposituri sunt, assensum ejus non esse necessarium, verum ad
dandam ultro iis regiam suam sanctionem eum obligatum esse §-o 18 declararint.
21 Tardius jam, nempe 1507. status novum idque praecipuum constitutionis
praesidium, nempe ministrorum (ut nunc loquimur) responsabilitatem
1239. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
quod certe vix intermissum fuisset nisi iis per
subsequum 1477. pactum derogatum fuisset.
25 (b) "D. D," dicitur ibi, "praelati, barones, caeterique proceres, et
universi incolae regni, ad quos scilicet jus eligendi novum regem ex vetustissima regni ejus
libertate et consvetudine devolutum exstiterat."
26 (c) "Si quis" (dicitur ibi) "regnicolarum in consilio regiae majestatis
contra libertatem et commune bonum atque statuta hujus regni palam, publice et manifeste
agere attentaret, talem D.
1240. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
antecoronationales articuli novorum capitulationis punctorum vicem subivissent, poteratque
Uladislaus expendere an sicut illa, ita etiam hi rationibus suis conveniant, adeoque an
omnia haec acceptare vel vero regnum recusare velit.
9 (a) Vide ejus evocationes ad civitatem Bartphensem datas in
Vestigiis Diaetarum pag. 412.
§ 86 Varii de successionis regiae ordine tractatus.
1 Uladislaus perinde ac Sigismundus in deferendae aemulis suis
1241. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
investitam sumam restituantur; Maximiliani haeredes post
defectum Uladislai in Hungaria succedant; id rex, praelati, barones nunc statim juramento
firment; successores regis, doneccunque casus re ipsa evenerit, tempore coronationis; si
regem minorennem esse contingat, ejus tutor, tempore aditae tutelae; futuri denique praelati
et barones, tempore aditi beneficii vel magistratus successionem hanc juramento
polliceantur. 20 Si Maximilianus vel successores plures
habuerint filios, status
1242. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
in comitiis Budae habitis Ludovicus pro
haerede regni declaretur, Albae vero Regali, licet primo bimulus, coronetur (b).
2 Uladislaus pro infante filio ipse sacramentum dixit, insuper solennem
nomine ejusdem filii extradedit capitulationem, qua in persona ejus promittit quod, ut
primum ad adultem pervenerit aetatem, novam de observandis legibus, statuum praerogativis,
et constitutione regni elargiturus sit assecurationem consentitque ne eidem exercitium
regiae potestatis tamdiu admittatur donec assecurationem hanc fuerit
1243. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
elargiendas
disponat, quibus se Hungariae sub certa summa oppignoratas agnoscunt, litteras vero has rex
ad domum tavernicalem, ubi archivum regni asservabatur, pro securitate regni deponat.
8 Cum Uladislaus id neglexisset, 1498. articulo 23. eundem denuo ejus
commonefecerunt, et quia ne tum quidem id praestitit, anno 1504. articulo 20. relationem de
effecta ejus iterum urgebant. 9 Postea nulla amplius ejus rei
memoria occurrit, seu quia Uladislaus commissum sibi hoc negotium
1244. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
regni asservabatur, pro securitate regni deponat.
8 Cum Uladislaus id neglexisset, 1498. articulo 23. eundem denuo ejus
commonefecerunt, et quia ne tum quidem id praestitit, anno 1504. articulo 20. relationem de
effecta ejus iterum urgebant. 9 Postea nulla amplius ejus rei
memoria occurrit, seu quia Uladislaus commissum sibi hoc negotium forte perfecerit, publicis
tamen tabulis inseri non procuraverat, seu quod res haec, ut multae aliae, oblivione sepulta
fuerit.
1245. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
8 Cum Uladislaus id neglexisset, 1498. articulo 23. eundem denuo ejus
commonefecerunt, et quia ne tum quidem id praestitit, anno 1504. articulo 20. relationem de
effecta ejus iterum urgebant. 9 Postea nulla amplius ejus rei
memoria occurrit, seu quia Uladislaus commissum sibi hoc negotium forte perfecerit, publicis
tamen tabulis inseri non procuraverat, seu quod res haec, ut multae aliae, oblivione sepulta
fuerit.
10 Ab incolis Moraviae, Silesiae et
1246. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
tantum vice nempe 1485. in effectum inisse supra vidimus. 4 Ab anno 1487,
quo electus eotum Emericus Zapolyius obit, usque 1492. nullum Hungaria habuit palatinum.
5 Hoc anno lex Albertina per articulum 33. iisdem plane verbis renovatur et
in ejus effectum Stephanus Zapolyius electus fuit, quamvis ne hujus quidem electio in
publicas tabulas relata sit; ab eo inde tempore palatinos a statibus constanter electos
fuisse, tamdiu existimari debet donec quis contrarium ejus sufficienti testimonio
docuerit.
1247. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
33. iisdem plane verbis renovatur et
in ejus effectum Stephanus Zapolyius electus fuit, quamvis ne hujus quidem electio in
publicas tabulas relata sit; ab eo inde tempore palatinos a statibus constanter electos
fuisse, tamdiu existimari debet donec quis contrarium ejus sufficienti testimonio
docuerit.
De iuristitio sub diaeta et salvo conductu.
6 Ut tempore comitiorum fora omnia sileant, sub Uladislao 1507. articulo
12-o primum sancitum fuit; usum salvi conductus jam
1248. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
seu Iazyges, et Szegedienses ita distincto jure gubernati fuerint, prouti nunc
confinia reguntur, ut adeo regni ita interfuerit fixas respectu eorum metas habere sicut
interfuit respectu Austriae, Styriae, Carnioliae et Carinthiae. 20 Cum tamen
nullum hactenus ejus rei vestigium latum sit, ego obscuritatem hanc tamdiu improprio
temporis illius scribendi modo adscribam donec probabili aliquo documento de contrario
edoctus fuero.
21 (a) Exstant litterae Hunyadii gubernatoris 1449. Budae secundo die
festo
1249. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
temporis illius scribendi modo adscribam donec probabili aliquo documento de contrario
edoctus fuero.
21 (a) Exstant litterae Hunyadii gubernatoris 1449. Budae secundo die
festo Nativitatis emanatae, quibus ad preces Petri de Sima possessionem ejus Cseth eximit a
comitatu Szolnok exteriori, cui hactenus incorporata fuit, et illam incorporat comitatui de
Beregh ex eo, quod hujus sedi judiciariae magis propinqua foret, inhibendo palatinum,
judicem curiae, et alios regni judices ne eandem possessionem compellant
1250. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
nomine etiam sub Uladislao
depensa fuisse art. 26:1492. reddit manifestum; an tamen ultra lucrum camerae deductum jam
ferme in consvetudinem sub Mathia I unius floreni subsidium Uladislao etiam et quoties
oblatum fuerit, non ita est expeditum. 2 In decretis ejus, quae exstant,
nulla oblati subsidii mentio occurrit; et cum praeter illud, quod cum stipendiario a Mathia
sibi relicto milite primo statim regni anno confecit, nullum bellum gessisset, videtur
postulandi subsidii nullam vel causam habuisse. 3 Bis tamen
1251. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
800 millia florenorum auri in aerarium regium influere debuisse, non esse autem
illata nisi 60 millia, Sigismundum Quinqueecclesiensem episcopum, et thesaurarium qui jam
Ernst, jam Hampo scribitur ad peculatum suum 400 aureorum millibus redimendum, collegam vero
ejus Dombaium, cum idem praestare non posset, ad perpetuos Temesvárini subeundos carceres
condemnarunt (e).
Impignorati proventus regii redimantur.
11 Et cum Uladislaus
1252. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
admittebatur (a), quasi horum accolae tantum cum
advicinantibus exteris, non vero etiam cum iis, qui ipsos contingebant, regnicolis quaestum
habuissent, et quasi per exterae monetae ad justos limites reductionem commercio melius
prospici non potuisset quam per simplicem ejus prohibitionem.
3 Auri etiam et argenti crudi inductio prohibebatur (b) quasi aurum et
argentum in monetam conversum non perinde facile a regno extraheretur, nisi id per alias
commerciales provisiones, quarum tunc
93.3
1253. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
finitima castra victualibus necessariis magis provideat, articulo 33.
ordinatur.
35 (a) Vide Bonfinium et Tuberonem.
36 (b) Indicta in 14-am Septembris pro coronatione diaeta videtur mero
caeremonialis fuisse. 37> Acta ejus nulla supersunt. <38 Sed
nec ullus scriptorum meminit in ea insurrectionem dercretam fuisse, licet id litteris omnino
consignarint tantam tamque ordinatam militiam ad coronationem hanc confluxisse, ut
debellando et Alberto et Maximiliano par fuisse visa sit.
1254. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
est idque dedit Maximiliano occasionem ut illo
adhuc autumno non tantum Austriam receperit, sed et potiorem Transdanubianae Hungariae
partem occupaverit.
44 (c) Nisi enim militia haec jam ante diaetam 1492. dimissa fuisset,
certe aliqua ejus, qua a stipendiato regis et aliquot baronatum banderio distinctae, in
articulis diaetae hujus mentio occurreret.
45 (d) 1498. art. 20.
46 (e) 1498. art. 21.
47 (f)
1255. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
distinctae, in
articulis diaetae hujus mentio occurreret.
45 (d) 1498. art. 20.
46 (e) 1498. art. 21.
47 (f) 1492. art. 17. "Quod Regia Majestas tam officiolatus ejus
tenentibus quam et aliis exercituantibus de stipendio regali dispositiones faciat."
48 Per alios enim exercituantes nonnisi proprium regis banderium, per
officiolatus vero tenentes, quatuor illi barones, qui in provocato in praecedenti nota
1256. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1 Vidimus jam et sub Hunyadio, et sub Ladislao, et sub Mathia, quod status
stabilem introducere senatum conati sint, cujus consilio rex executivam suam et in politicis
et in judicialibus exerceat potestatem. 2 Verum cum stipendiis commembrorum
ejus prospicere aut neglexerint aut non potuerint, senatum hunc numquam coaluisse inde
probabile efficitur, quod in nullo aetatis ejus instrumento mentio illius occurrat; sub
Uladislao consilium hoc propius ad effectum accessit.
3 Iam enim 1495. status
1257. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
cujus consilio rex executivam suam et in politicis
et in judicialibus exerceat potestatem. 2 Verum cum stipendiis commembrorum
ejus prospicere aut neglexerint aut non potuerint, senatum hunc numquam coaluisse inde
probabile efficitur, quod in nullo aetatis ejus instrumento mentio illius occurrat; sub
Uladislao consilium hoc propius ad effectum accessit.
3 Iam enim 1495. status numerum membrorum senatus hujus in tribus
praelatis, tribus baronibus, et quatuordecim nobilibus defixerunt. 4 Et quia
1258. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
eligantur,
priores tamen perinde reeligi possint § 9. et 10. 10 Imo si quis etiam non
reeligatur, dum ipsi libuerit, liberum habeat in senatum ingressum § 13. 11
Quod si senatorem intra triennium obire contingeret, in ejus locum rex proprio motu alium
sufficere possit § 12. 12 De stipendiis vero eandem, quam superioribus
comitiis, rationem iniverunt § 8. 13 Verum ne hac quidem via senatoribus
stipendia procurari potuerunt. 14 Itaque 1507. art. 3-o
1259. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
videbuntur semper octo in
consilium suum admittat." 20 Et hoc est causa cur nos dicasterium hoc nec
tribunal, nec consilium, sed senatus nomini designemus, nimirum quia illud pro veteri regni
instituto non in supremo tantum regis foro, sed in intimo etiam ejus consilio (quod nunc
status vocamus) eidem assistere debuisset. 21 Neque enim sensus provocati
articuli 7:1498. eo accipi debet, quasi Uladislaus jam habuisset stabile aliquod politicum
consilium ad quod sedecim illis nobilibus accessus lege illa procuratus
1260. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
articulum videtur incassatio trium illorum denariorum adeoque decreta etiam senatoribus
stipendia totusque usque adeo senatus adhaesisse. 27 Nulla enim amplius
toto, quo Uladislaus adhuc regnavit, novennio seu in legibus, seu in litteris aetatis illius
ejus mentio reperitur. 28 Imo post 11 annos, nempe 1518, sub Ludovico II
art. 39. et 40. exigendi ejusmodi senatus consilium, ut paulo infra videbimus, de novo
resumitur.
29 (a) Unicus sententiae huic obstare videtur articulus 25:1495. in quo
1261. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
scriptorum
sententia. 2 Si causam ex eventu conjicere licet, ego non exiguum in rem
hanc momentum id etiam adtulisse puto quod nota jam Ioannes Corvini mascula indole metuerint
olygarchiae et anarchiae studiosi, ne per hunc, perinde atque Mathias, naturalis ejus
parens, fecit, in officio contineantur. 3 Eventus adminus eorum votis certe
respondit. 4 Sub imbecilli enim Uladislao vetus, quae a Mariae temporibus
usque Mathiae regnum viguerat, partim olygarchia, partim anarchia non modo revecta, sed et
1262. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
et totam ferme Transdanubianam Hungariam nemine obsistente 1491. occupare pronum
fuerit; ut Moldavia ad Polonos, Dalmatia ad Venetos impune defecerit, imo ut pulcherrimam,
quam generalis ferme principum Europae Cameracensi foedere contra Venetos inita conspiratio
ejus recuperandae praebuit occasionem, hi aere, ut mox dicemus, redimere potuerint.
15 Ita denique tam profundae internarum dissensionum radices jactae sunt ut
hae nonnisi post 220 annos sub Caroli VI regimine plene evelli potuerint. 16
Cum omnium
1263. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
causa fuerit primum indolentia Uladislai, dein secularium cum
clero, et optimatum cum nobilibus dissidia, tum luxus ministrorumque venalitas, libet
singula haec paucis enucleare.
§ 98 Ejus causa non restricta nimium regis potestas, sed regis ignavia fuit.
1 Sunt qui praeter eas, quas jam insinuavimus, causas restrictam nimium
Uladislai potestatem executivam malis his ansam praebuisse arbitrentur. 2
Verum quamquam
1264. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
eas, quas jam insinuavimus, causas restrictam nimium
Uladislai potestatem executivam malis his ansam praebuisse arbitrentur. 2
Verum quamquam prolixiorem ille, quam ullus antecessorum suorum ediderit capitulationem,
vidimus tamen quod per illam authoritas ejus nihilo magis quam priorum regum restricta
fuerit. 3 Decreverant quidem status articulo 2-o ut rex proprio arbitrio
nonnisi 100 colonos, si quid ultra sit, nonnisi cum consensu statuum conferre possit,
immemores indubie quod illimitata regis quoad bona
1265. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
potestas ad certum
colonorum numerum restricta fuisset. 7 Itaque per clausulam illam compilator
decreti hujus id tantum obvelare voluisse videtur quod inter ipsa anteriora Uladislai
decreta hac in re contradictio occurrat. 8 Nempe in 1-o statim ejus de 1492.
decreto articulo 14. § 2. ad finem regi bona infidelium conferendi nullo colonorum numero
circumscripta potestas tribuitur, et licet illa subsequi decreti 1495. articulo 2. ad 100
colonos restringatur, mox tamen ejusdem ipsius decreti articulo 5-o prior
1266. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
decreti 1495. articulo 2. ad 100
colonos restringatur, mox tamen ejusdem ipsius decreti articulo 5-o prior 1492. articulus
14, qui irrestrictam regi bona infidelium conferendi potestatem tribuit, confirmatur.
9 Restrinxerunt etiam status 1507:7-o potestatem ejus in officiis
conferendis ita ut nullum absque consensu stabilis illius, quod tum moliebantur, seu
consilii, seu senatus officium sub vinculo invigorositatis largiri valeat, immemores indubie
quod id etiam primitivae in capitulationis Albertinae articulis 15. et 26.
1267. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
hujusmodi articulis perfectam deliberationem facere nequiverunt, pro eo finalem conclusionem
articulorum ejusmodi ad futuram diaetam circa festum B. Michaelis celebrandam
duximus prorogandam."
36 (e) Nullum enim ejus vestigium seu in coaevis scriptoribus, seu in
diplomatibus occurrit.
37 (f) Anno 1493. pro festo Michaelis comitia celebrata fuisse constat a
sententionalibus Uladislai in Vestigiis Diaetarum pag. 419. et seq. per quas
sententia
1268. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
simplex in tricliniis suppellex,
convivia domesticis obsoniis absolvebantur.
6 Mathias, cum omnes aetatis suae principes quovis genere anteire
gestiret, architectos, pictores, sculptores aliosque luxus ministros induxit.
7 Inde aurea ejus illa Budensia et Vissegradiensia palatia; inde horti
pensiles; inde splendida adeo ejus suppellex ut exteros, qui eam conspicati sunt, in
admirationem rapuerit. 8 Hoc regis exemplum jam sub illo proceres corripuit.
9 Verum ne id ad inferiores
1269. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
6 Mathias, cum omnes aetatis suae principes quovis genere anteire
gestiret, architectos, pictores, sculptores aliosque luxus ministros induxit.
7 Inde aurea ejus illa Budensia et Vissegradiensia palatia; inde horti
pensiles; inde splendida adeo ejus suppellex ut exteros, qui eam conspicati sunt, in
admirationem rapuerit. 8 Hoc regis exemplum jam sub illo proceres corripuit.
9 Verum ne id ad inferiores dimanare possit conditiones, ille partim
continuis bellis, partim frequentibus
1270. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
artibus
conquirere? 16 Inde certe manavit sub Uladislao illa morum corruptela ut
justos regis proventus illi quidem, qui eos exigebant, depeculati sint, alii denique, ut eos
cum usura ad se pertrahere possint, suppeditatis ultro regi pecuniis prodigalitatem ejus
irritaverint.
17 Hoc in numero fuisse Bakácsium et Stephanum Zapolyum partim ex iis,
quae jam dicta sunt, partim e coëvis scriptoribus constat. 18 Nec in eo
adhuc cupiditas illorum substitit. 19 Notavit insuper illos
1271. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
thesaurum in Stephanum Zápolya profudisse memorant coaeva monumenta, tantum ut illum a
Ioanno Corvino (cujus partes se tuiturum Mathiae jurate promiserat) abstrahet, et ad
Uladislaum, cujus nuptias ambiebat, traducat. 21 Quo factum est ut
repentinas ejus opes mirati, eventus autem ejus ignari regnicolae hunc regiam expilasse
gazam passim fuerint suspicati (a); Bakácsium cancellarium auro Caesaris corruptum
probrosas
101.21 probrosas: probosas B
1272. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Zápolya profudisse memorant coaeva monumenta, tantum ut illum a
Ioanno Corvino (cujus partes se tuiturum Mathiae jurate promiserat) abstrahet, et ad
Uladislaum, cujus nuptias ambiebat, traducat. 21 Quo factum est ut
repentinas ejus opes mirati, eventus autem ejus ignari regnicolae hunc regiam expilasse
gazam passim fuerint suspicati (a); Bakácsium cancellarium auro Caesaris corruptum
probrosas
101.21 probrosas: probosas B
illas 1491. conditiones
1273. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ut
accepta pecunia bellum dimittat. 23 Quod Bakácsius, dum adhuc esset
Zagrabiensis antistes, 30 aureorum millia, quae capitulum in insperatos turbidorum illorum
temporum eventus seposuerat, violenter illi eripuerit, plures ejus aevi litterae testantur.
24 Testantur denique quod tantas pro se suisque impetraverit donationes ut,
si omnium donatorum bonorum possessorium capere potuisset, facile sextam Hungariae partem
sui juris effecisset. 25 Quae non calamitas regno illi
1274. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
juramento voveant, id securitas nationis,
quo legalis regni constitutio immota consistat, exigit, rationibus vero monarchiae prorsus
non adversatur. 17> Itaque haec perferenda. <18 Caeterum
liberum regi, ut in Anglia habet, in militem imperium, liberum ejus pro ratione periculi
cujuscunque monarchiae partis usum relinquendum puto.
Quoad militem confiniarium.
19 d) Si domi tuta sint omnia, ut rex confiniario etiam milite pro
1275. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Quoad subsidia belli.
23 e) Ut Hungaria subsidia belli, veluti tirones, annonam, foenum, stramen,
et vecturas, dum necessitas urget, suppeditet, ratio monarchiae exigit; verum, qua ratione id
fiat, nihil ejus interest. 24 Proinde cum instituta regni id secum ferant ut
haec nuspiam, nisi in comitiis decerni possint, legem hanc, quam defunctus imperator adeo
graviter violaverat, nil vetat renovare.
Quoad contributionem.
1276. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
salva unionis substantia perferantur.
Quoad reliquos proventus regni.
28 g) Ut princeps cum de contributione, tum de reliquis regni proventibus
in communes monarchiae necessitates uti possit, commune certe ejus bonum requirit.
29 At ne administri eorum ad reddendas rationes a comitiis stringi possint,
utilitas ejus non exposcit. 30 Habeat ergo princeps liberum, quo etiam in
Anglia gaudet, proventuum usum, verum administri eorum ad reddendas coram comitiis
1277. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
28 g) Ut princeps cum de contributione, tum de reliquis regni proventibus
in communes monarchiae necessitates uti possit, commune certe ejus bonum requirit.
29 At ne administri eorum ad reddendas rationes a comitiis stringi possint,
utilitas ejus non exposcit. 30 Habeat ergo princeps liberum, quo etiam in
Anglia gaudet, proventuum usum, verum administri eorum ad reddendas coram comitiis villicatus
sui rationes compelli possint.
Quoad jus cudendae monetae.
1278. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Hungarico moneta signetur insignibus regni et in regno
procudatur.
Quoad vectigal 30-le.
36 i) Totius in complexu monarchiae interest ut singulam sui partem habeat
florentissimam. 37 Commune itaque ejus bonum non admittit ut oppressivum
Hungariae 30-le vectigal ultro subsistat. 38 Germaniae provinciae hac in re
rationem monarchiae obtenderunt tantum, reipsa autem privatae suae utilitati incrementum
Hungariae sacrificarunt. 39 Itaque decernendum
1279. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Iudicialis constitutis per legem tribunalibus ita competat ut supremi fori
sententiam nec ipse rex possit alterare.
7 In potestatis legislativae usu status continuo permansisse, totum corpus
juris testatur. 8 Sed quia in ejus exercitio aliqui abusus sensim
irrepserant, studiosi partium scriptores jam eam in quaestionem vocare coeperunt, cum ipse
ille, qui eam ad se totam jam pertraxerat, imperator Iosephus II communionem ejus statibus
competere solenni suo decreto de 28. Ianuarii agnovit.
1280. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
permansisse, totum corpus
juris testatur. 8 Sed quia in ejus exercitio aliqui abusus sensim
irrepserant, studiosi partium scriptores jam eam in quaestionem vocare coeperunt, cum ipse
ille, qui eam ad se totam jam pertraxerat, imperator Iosephus II communionem ejus statibus
competere solenni suo decreto de 28. Ianuarii agnovit. 9 Interest itaque
populi, interest ipsius regis ut abusus hi sufferantur, quae tantisper obscura sunt,
explanentur, sicque perpetuus inter regem et populum diffidentiae fomes radicitus
1281. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
vero officia, prout
vacaverint, nativis idoneis conferri procuret.
Quoad obligationem leges effectuandi.
10 m) Caeterum potestas executiva officio suo in eo potissimum deesse solet
quod leges, quae in gratiis ejus perferuntur, in effectum perducere reluctetur.
11 Malo huic illud tantum hactenus remedium positum fuit quod in conclusione
singuli decreti princeps se leges has observaturum, utve per alios observentur, effecturum
spoponderit. 12 Cum id non satis
1282. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
priori diaeta conditae leges
in effectum sint perductae. 13 Sin minus, constituatur efficax pro natura
objecti, de quo agitur, medium ut lex talis usque futura comitia effectui mancipetur.
14 Si nec tunc effectuata sit, contributionis depensio usque ejus effectum
suspendatur. 15 Et haec quoad executivam.
§ 14 Quomodo quoad potestatem iudicialem?
1 n) Iam quoad iudicialem potestatem. 2 Basis
et fundamentum omnis tam
1283. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Cum tamen id variis
cavillationibus ansam dederit, diserte explanandum puto quod regi ante coronationem regiae
potestatis exercitium non competat.
23 m) Eodem titulo diserte quidem explicatur quod si alia, quam S. Regni
corona rex coronetur, omnes ejus regiae potestatis actus perinde illegitimi sint ac si
nunquam fuisset coronatus. 24 Ut tamen omnis differentiarum fomes etiam
eatenus sopiatur, id quoque diserte renovandum puto.
25 n) Ex his plane causis quod S. Regni corona non in regis,
1284. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
non in regis, sed statuum
esse debeat potestate, innumerae fere leges innuunt. 26 Ne id etiam alicui
imposterum dubio locum relinquere possit, id quoque clare censeo exprimendum.
27 o) Ut in dicasteriis omnia publice agantur, nihil eorum, quae ad ejus
agenda pertinent, nisi ejus nomine expediatur, et natura rei et ipsa eorum instructio
deposcit. 28 Quid itaque vetat illum praesidialis misterii abusum, qui in
ipsam sensim constitutionem agere potest, diserte abrogare?
29 p) Liberi
1285. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
debeat potestate, innumerae fere leges innuunt. 26 Ne id etiam alicui
imposterum dubio locum relinquere possit, id quoque clare censeo exprimendum.
27 o) Ut in dicasteriis omnia publice agantur, nihil eorum, quae ad ejus
agenda pertinent, nisi ejus nomine expediatur, et natura rei et ipsa eorum instructio
deposcit. 28 Quid itaque vetat illum praesidialis misterii abusum, qui in
ipsam sensim constitutionem agere potest, diserte abrogare?
29 p) Liberi populi libera constitutio
1286. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
potest, diserte abrogare?
29 p) Liberi populi libera constitutio publicitatem suapte
exigit: cur igitur libertas preli non possit stabiliri? Denique:
30 q) Constitutio eo firmior evadit, quo major pars populi ejus beneficium
sentit illiusque conservationem tuendi causam habet. 31 Quare non possent
aliqui hujus favores ad liberos, sed ignobiles homines extendi, quare rusticis ipsis ad
majorem eorum libertatem gradus aliquis sensim parari non posset?
Bibliographia locorum inventorum
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
More search results (batches of 100) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
|