§ 1 Hungari principio omnes ex aequo liberi fuerunt.
1 Hungari, sicut omnes alii pastores populi, dum regnum occuparunt, nullam
hereditariae
309. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
habere potuerint; atque ita illi pro
nobilibus, hi pro plebeiis, multiplicati autem interea septem
illorum capitaneorum descendentes pro optimatibus haberi coeperunt.
7 Et tunc duos iam Hungaria status, nempe optimatum et
nobilium, duas, praeter servos, hominum conditiones, liberorum
nempe, idest militum, et conditionariorum numeravit.
8 Quoad eos, quos Hungari in societatem
310. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
redigi consveverint?
1 Post adoptata sub S. Stephano a maiori nationis parte Christiana sacra,
complures episcopatus fundati, monasteria excitata, imo in aliquot Regni locis etiam gymnasia
aperta sunt. 2 Itaque sub hoc rege usus litterarum in Hungaria iam ita
invaluit ut graviora negotia, veluti leges, fundationes episcopatuum, monasteriorum, et
similia, scripto comprehendi coeperint. 3 Cum tamen nulla terrae alicuius seu
collatio, seu a prioribus oneribus exemptio, seu denique alicuius e plebe ad
311. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
servitio vitae Regno immigrarint.
2 Horum certe nullus venturus erat si se ad servilem conditionem redigendum
esse scivisset. 3 Hi itaque omnes retento suo libero statu
recepti, atque ita primum nova iterum et tertia hominum conditio in Hungaria enata est, qui
liberi erant ab omni potestate dominica, et tamen iure civitatis non gaudebant.
4 Haec hominum conditio iam hospitum, iam liberorum
hominum compellatione, qua antea sola nationis Hungaricae individua
312. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
seu, ut nunc loquimur, per donationem nobilitandi, ipsi Regno coevus fuerit.
2 Deinde quod iura et libertates, quibus status privilegiatus
primum sub militis, dein sub servientis regii, denique sub
nobilis nomenclatione in Hungaria gavisus est in substantia nil aliud
importaverint, quam ius civitatis, idest capacitatem terras
proprietatis titulo possidendi, ad quosvis Regni magistratus eluctandi, et
edendi in comitiis suffragii; iure enim hoc nec
313. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
1 Detecta hac ratione plebeios ad statum privilegiatum provehendi origine, superest ut ipsam actum hunc perficiendi formam, seu modum, qualis, qua
periodo viguerit, uberius discutiamus; ut id planius intelligatur, iuvat diversas, quas
Hungaria antiquitus habuit, hominum conditiones, de quibus alibi ex instituto egimus, hic
compendio tantum recensere.
2 Praeter servos perfectos
12.2 perfectos
314. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
in censu tamen militiae aliisque
publicis occasionibus primum semper locum tenuere, et ideo a reliquis honoris tantum
praerogativa discernebantur.
§ 18 Qui compellabantur liberi homines?
1 Habebat praeterea Hungaria, ut § 6-o iam diximus, conditionem sic
dictorum liberorum hominum, qui nullius potestatem dominicam agnoscebant, et in
veteribus litteris et legibus etiam hospitum nomine designantur. 2
Conditionem hanc efficiebant partim exteri, qui sub
315. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
nostrorum donaremus etc. 4 Impetratores
24.4 Impetratores: Imperatores MS
litterarum harum inde a Stephani III temporibus in Hungaria versati
non poterant ignorare beneficia singuli conditionariorum status. 5 Proinde
cum conditionem udvornicorum praeeligerint, id ea de causa fecisse videntur quia
conditio haec post iobagiones castri et iobagiones S.
316. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
consistit, ut impetrator et sui usque ad
defectum stirpis successores possessa bona vendendi donandi, aut alio quocunque titulo
alienandi habeant potestatem; quo quidem iure in terras suas conditionarii
nunquam gavisi sunt, cum, ut §-o 1 et 11 insinuavimus, in Hungaria soli nobiles terras
iure proprietatis possidere potuerint. 6 Quod eorum tantum
gratia observandum existimavi qui pragmaticae Hungariae historiae operam dant quin in
principiis iuris Hungarici probe versati sint.
317. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
domi remanserint. 8
Haec de conditionariis.
§ 30 Exemplum nobilitati pro pecunia liberi hominis?
1 Ut forma ipsa et modus nobilitandi, qui in
Hungaria olim viguit, planius intelligatur, e re futurum existimatur diplomata, quae de hoc
argumento hactenus detegere potui, recitare; si haec eodem tenore emanassent, uno prolato sat erat conditionem impetratoris, in qua antea versabatur, exprimere, et
318. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
ut mox videbimus, eatenus adhuc
variabant.
§ 32 Item speculatoris?
1 Inter multiplices, quas Hungariae reges habuere conditionariorum species,
erant etiam, ut in provocata iam dissertatione de varia hominum in Hungaria conditione
ostendimus, qui vernacule őr, in legibus S. Ladislai eőrii, in
posterioribus vero chartis spiculatores, vel etiam speculatores
appellantur. 2 Conditionem hanc efficiebant
319. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
eius nulli suspicioni obnoxium in archivo
eiusdem familiae reipsa extet. 9 Itaque aut styrpem hanc S. Ladislaus, qui
eousque reipsa pertigerat, militiae castri Goricza adscripsit, hi vero ad
imitationem eorum, qui in Hungaria a. S. Stephano ad conditionem hanc repositi fuerant,
compellationem iobagionum S. Regis usurparunt, aut certe commenti appellationem
hanc impetratores privilegii huius cancellariae Belae regis imposuerunt.
10 Caeterum clausula De
320. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
aggregatur, dein vero in signum nobilitatis eidem terra confertur. 4
Commutatio haec suapte debuit evenire, postquam e conflato in unum servorum et
conditionariorum statu modernum (ut in Dissertatione de varia hominum in
Hungaria conditione ostendimus) colonorum systema cum initio secundae periodi enatum
est. 5 Cum enim colonis multa de conditione servorum adhaeserint, veluti quod
sint glebae adstricti etc. iam minus atque antea conditionariis via ad
321. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
cladem Tartaricam, in quo iobbagyiones etiam ecclesiae Albensis
aliquem nobilitatis statum habuisse agnoscit. 4 Praeter hoc
nullum hactenus alicujus regis diploma prolatum est in quo iobbagyiones seu ecclesiae seu
castri alicujus in Hungaria siti pro nobilibus exprimerentur.
5 E converso e provocato § 52 Ladislai IV de 1273. diplomate apparet quod
ille iobbagyiones castri Zagrabiensis et Crisiensis in corpore, ut dicere
solemus, ad statum nobilium
322. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
antea devenisse, quam ad hanc
administrationis publicae communionem admittantur; id autem ad Belae IV regnum, qui
Turopolyenses jam 1224. ad imperfectum illum nobilitatis statum, ut jam vidimus,
evexit, commode referri potest.
18 In Hungaria singulares castri iobbagyiones ad perfectam statim
nobilitatem evehi consvevisse supra ostendimus, evecti autem ad imperfectam illam libertatem
integri castri alicujus iobbagyionum corporis nullum hactenus exemplum prolatum est.
19 Cum tamen Bela IV in
323. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Videtur
itaque usus iobbagyiones castri licet speciali diplomate nobilitatis non donatos pro
nobilibus imperfectis reputandi jam sub hoc rege, et forte post
Tartaricam cladem, quae ingentem verorum nobilium numerum absumpsit, etiam in
Hungaria adoptatus
57.20 adoptatus: adoptatos MS
fuisse.
§ 58 Donatarii, qui onerosas impetrarunt donationes, etiam imperfecta tantum nobilitate
gaudebant.
324. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
regiis haud parum
decesserit, libet ominari (neque enim tuto statuere adhuc licet) quid illum ad id statuendum
permoverit. 3 Constat quod Transylvania et Sclavonia tam quoad
proventuum formam, quam in ipso regiminis systemate in pluribus capitibus ab Hungaria
discrepaverit; nimirum in Transylvania centesima, in Sclavonia
mardurinae, in Hungaria lucrum camerae vigebat. 4
In Transylvania vajvoda, in Sclavonia banus aliquas iuris regalis
325. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
3 Constat quod Transylvania et Sclavonia tam quoad
proventuum formam, quam in ipso regiminis systemate in pluribus capitibus ab Hungaria
discrepaverit; nimirum in Transylvania centesima, in Sclavonia
mardurinae, in Hungaria lucrum camerae vigebat. 4
In Transylvania vajvoda, in Sclavonia banus aliquas iuris regalis
partes exercebant. 5 Banos enim et iure monetae cudendae et donationes
elargiendi potestate gavisos fuisse alibi
326. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
petere possit: ab hoc loco incipit in MS-to A enarratio longe
alia, quam in additamento invenies.
2 Superest ut qualiter omnia haec per diversas, quas Hungaria subivit,
periodos se habuerint, dispiciamus. 3 Quod ut clarius appareat, pauca
universim praefari haud abs re futurum existimabamus.
4 De genuina vocabuli constitutio significatione intra scriptores nondum
convenit. 5
327. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
vicissitudines, quandoque non tantum constitutionem, sed ipsum etiam primitivum pactum Tonans
eventuum evertit.
21 Gubernii forma modum illum, qua singula summi imperii pars per eos,
quibus concredita est, exercetur, significat. 22 Ita in Hungaria regius ille
senatus, qui lateri regis adhaerebat, illa regni in comitatus divisio, illi parochiani, seu
comitatenses magistratus, per quos rex executivam suam exercebat potestatem; forma
comitiorum, qua leges perferebantur, instituta iudicum megalium, bilochorum,
328. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
4 Ne vero seu forma diplomatis, seu id eos offendat quod in decretis istis
nulla factae per regem comitiorum convocationis memoria occurrat, legant ea, quae infra ad
decretum Alberti animadvertemus, et videbunt quod adhuc 1439. is quandoque in Hungaria
legislationis usus viguerit ut status sponte congregati leges conceperint et eas regi
praesentaverint, hi vero illas in formam diplomatis redactas, prout sibi oblatae fuerunt,
eadem felicitate ediderint, qua eas postea infringere solebant.
329. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
regni sui comitiorum usu ortum
habuerant.
1 Sigismundus aetatis indubie fervore abreptus primis 15 annis imperiosius
egit ac regni constitutio admittebat. 2 Nam praeter habitum 1395. regni
Sclavoniae conventum (a) nulla in Hungaria comitia usque 1403. egisse memoratur.
3 Prima enim, quam 1401. dedit amnistiam (b) in forma tantum diplomatis
emanavit, et ideo, ut effectum producat, debuit 1403. (c) diaetaliter iterari; atque hic
ipse arbitrarius agendi modus in illas, quas postea
330. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
21. et 28, in cameralibus 6. 7. et
18, in commercialibus 9, in monetariis 10. et 11; in militaribus 3. 13. et 19, in
judicialibus 23. 29. 30. et 31. his comitiis perlati sint.
Primus ad residentiam in Hungaria figendam Albertus obligatur.
3 Primus etiam Albertus ad figendam in Hungaria residentiam obstrictus
fuit. 4 Nimirum jam quidem Ludovicus praeter Hungariam etiam Poloniam
possidebat, verum cum Hungaria principalius regnum fuerit, non
331. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
monetariis 10. et 11; in militaribus 3. 13. et 19, in
judicialibus 23. 29. 30. et 31. his comitiis perlati sint.
Primus ad residentiam in Hungaria figendam Albertus obligatur.
3 Primus etiam Albertus ad figendam in Hungaria residentiam obstrictus
fuit. 4 Nimirum jam quidem Ludovicus praeter Hungariam etiam Poloniam
possidebat, verum cum Hungaria principalius regnum fuerit, non venit illi in mentem ut
habitationem suam in Poloniam transferat. 5 Ast Sigismundus,
332. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Primus ad residentiam in Hungaria figendam Albertus obligatur.
3 Primus etiam Albertus ad figendam in Hungaria residentiam obstrictus
fuit. 4 Nimirum jam quidem Ludovicus praeter Hungariam etiam Poloniam
possidebat, verum cum Hungaria principalius regnum fuerit, non venit illi in mentem ut
habitationem suam in Poloniam transferat. 5 Ast Sigismundus, cum non
Bohemiam tantum possideret, sed insuper Romanorum esset imperator, frequenter longasque
moras in exteris regnis trahebat, quae
333. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
esset imperator, frequenter longasque
moras in exteris regnis trahebat, quae internae saepe perturbationi ansam dederunt.
6 Ad has proinde praecavendas status respexerunt dum Albertum, qui praeter
Bohemiam Austriacas etiam provincias possidebat, ad figendam in Hungaria residentiam
strinxerunt.
Objectum externae securitatis adhuc videtur regi fuisse reservatum.
7 Objectum externae securitatis, utpote jus belli et pacis, tum foedera et
tractatus ineundi potestas,
334. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
§ 75
1 Tributorum forma sub Mathia eadem, quae Ludovici I temporibus viguerat,
primis statim, quae ille a suscepto regimine 1488. Pestini egit, comitiis articulo 7-o
defixa fuit, nimirum ut lucrum camerae in Hungaria, mardurinae in Sclavonia, quinquagesimae
in Transylvania persolvantur (a). 2 Verum an jam sub Ludovico ab illo Caroli
instituto ut a singula domo tres grossi, quorum singulum quinque modernos etulisse probabile
est, exigantur, recessum fuerit, non
335. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ita involasse ut id publica lege prohiberi debuerit (c).
12 Quod si adhuc post inveterata adeo sub prioribus regibus mala illa loco
Mathiae languidus aliquis et remissus rex 32 annis imperasset, sane cladem Mohácsianam, quam
post 36 ab obitu Mathiae annos Hungaria experta est, jam sub hoc rege sustinuisset.
13 (a) Item dicitur illic quod honorem comitatus nullus nisi nobilis
tenere possit.
14 (b) Vide articulos 27:1471. et 11:1474.
15> (c) Vide artiiculum 37:1486.
336. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
antecessoribus suis praescriptos fuisse vidimus, limitibus circumscribitur, nempe ne bona et
dignitates exteris conferre possit §-o 11, 12 et 13. 12 Ut vel rebus
Hungaricis nonnisi Hungaros in consilium adhibeat §-o 10. 13 Denique ut, dum
in Hungaria aget, palatina officia per solos regni Hungariae barones peragi procuret § 9.
14 Cum autem Uladislaus una Bohemiae imperaret, obligarunt quidem hunc
etiam prouti jam antea Albertum ad exigendam in Hungaria majorem anni partem § 8.
15
337. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
§-o 10. 13 Denique ut, dum
in Hungaria aget, palatina officia per solos regni Hungariae barones peragi procuret § 9.
14 Cum autem Uladislaus una Bohemiae imperaret, obligarunt quidem hunc
etiam prouti jam antea Albertum ad exigendam in Hungaria majorem anni partem § 8.
15 Verum in casum absentiae non transtulerunt ab eo potestatem seu in
locumtenentem, seu in palatinum, seu in senatum aliquam, sed tantum, ut regnum in bono
ordine atque dispositione relinquat, eidem comiserunt, id est,
338. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
etiam addixit successionem (b). 3 Verum non
fidebat Maximilianus liberalibus adeo oblatis volebatque tabulas has per ipsos status regni,
et quidem jure jurando confirmari. 4 Quod tamen a statibus non potuit
impetrari. 5 Erant enim tunc in Hungaria praepotentes duo dynastae qui, cum
Uladislaus celebs adhuc ageret, exemplo Mathiae Corvini incitati suas jam tunc ad thronum
spes extenderunt, Zápolius nempe et Báthorius, prouti et utriusque posteri subinde regiam
etiam reipsa assecuti sunt dignitatem (c).
339. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
debuit obligare.
15 (a) Vide illas in Annalibus Hungariae ad hunc annum.
16 (b) Vide has tabulas apud Kollár in Auctuario Diplomatico
.
17 (c) Ioannes Zápolyius post Ludovicum II in Hungaria, Stephanus
Báthorius serius in Polonia.
18 (d) Tractatum hunc ratificationi statuum substratum fuisse docent
regales Uladislai in Vestigiis Diaetarum pag. 414-a, quibus civitatem
Bartphensem ad comitia 1492. evocat, ubi
340. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
lytro Maximiliano restituat; e contra civitates Hungariae, quas
Elisabetha, Alberti regis vidua, Friderico imperatori impignoraverat, nonnisi post mortem
hujus erga deponendam iisdem investitam sumam restituantur; Maximiliani haeredes post
defectum Uladislai in Hungaria succedant; id rex, praelati, barones nunc statim juramento
firment; successores regis, doneccunque casus re ipsa evenerit, tempore coronationis; si
regem minorennem esse contingat, ejus tutor, tempore aditae tutelae; futuri denique praelati
et barones, tempore
341. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
hanc juramento
polliceantur. 20 Si Maximilianus vel successores plures
habuerint filios, status liberam inter eos habeant electionem. 21 Pro
sumtibus belli, id est, pro devastata per Maximilianum Transdanubiana Hungaria (Uladislaus
enim, dum eam revindicavit, in Austriam non penetraverat) centum aureorum millia
dependantur.
22 Caeterum fit quidam mentio tractatus hujus in praefatione decreti 1492.
§-o 1-o; status tamen eum ratificasse nec ex lege nec
342. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Ludovico, si minorennis a patre relinquatur, meditari, debuerunt denique status consilia
Maximiliani penetrare, cum Uladislaus capitulatione hac insuper spondere debuerit quod
filium suum nec Maximiliani, nec cujusvis exteri principis tutelae commissurus, sed eundem
in Hungaria sub statuum vigilantia educaturus sit (d).
4 (a) Discimus id cum e rescripto Uladislai ad Ladislaum Gereb de Vingarth
de 1502. emisso, quo eum ad coronationem hanc invitat, tum ex alio ejusdem ad Frangopanum
343. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
De palatini electione.
3 Stabilitum licet jam sub Alberto statuum palatinum eligendi jus unica
tantum vice nempe 1485. in effectum inisse supra vidimus. 4 Ab anno 1487,
quo electus eotum Emericus Zapolyius obit, usque 1492. nullum Hungaria habuit palatinum.
5 Hoc anno lex Albertina per articulum 33. iisdem plane verbis renovatur et
in ejus effectum Stephanus Zapolyius electus fuit, quamvis ne hujus quidem electio in
publicas tabulas relata sit; ab eo inde tempore palatinos a statibus
344. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
palatinum,
judicem curiae, et alios regni judices ne eandem possessionem compellant subesse priori
comitatui.
§ 91 Forma tributorum et status aerarii sub Uladislao.
1 Quod oeconomica adtinet, tributa in Hungaria sub lucri camerae, in
Croatia sub mardurinarum, in Transylvania sub quinquagesimae nomine etiam sub Uladislao
depensa fuisse art. 26:1492. reddit manifestum; an tamen ultra lucrum camerae deductum jam
ferme in consvetudinem sub Mathia I unius floreni subsidium
345. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
eidem inferendum in comitiis decretum quidem, sed in
effectum perductum non fuit (a), deinde 1508. quo eidem subsidium unius floreni pro
necessitatibus confiniorum oblatum est (b).
4 Subsidii, quod regi in Hungaria offerebatur, dimidium tantum in
Sclavonia depensum fuisse et ex articulis Regni Sclavoniae decreto 1492. subnexis, et quidem
2-o, et e pluribus diplomatibus constat (c); nec mirum, quando jam sub Mathia 1465. incolas
regni hujus ipsarum judicialium taxarum
346. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
non id quod rex stipendiarium adhuc intertenuerit peditem, sed quod in Sclavonia
Nobiles non meros equites, sed etiam pedites a portis statuerint inferri posse puto.
68 Nam si aliquem etiam stipendiarium habuisset peditem, hunc certe non in
Sclavonia, sed in Hungaria dislocasset.
§ 95 De pecuniis exercitualibus.
1 Ante Uladislaum nullum hactenus exercitualium pecuniarum indicium
comperimus, sub hoc 1500. art. 21. § 1. constituitur ut universi DD.
347. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
concentus musici adeo continui videbantur
audiebanturque ut perpetua illic Bachanalia celebrari existimares. 13 Et hoc
erat quod Herbersteinio, Caesaris ad aulam Uladislai legato ansam dedit ut, postquam
Bachationes has graphice descripsit, fatale illud pro Hungaria vaticinium pronunciaverit:
"Nunquam vidi gentem cum majori tripudio ad interitum suum properantem." 14
Iam vero neminem latet quod is sit primus luxus effectus ut aemulationem etiam apud eos, qui
minoribus pollent facultatibus, accendat; ut hi primum
348. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
sed ad municipales tantum leges, instituta, et
magistratus referuntur, in comitiis minoris hujus populi ordinari admittat.
§ 9 Primus modus Hungariae non convenit.
1 Atque in hoc, quem explicuimus, casu Hungaria reipsa versatur.
2 Constituit illa tertiam fere partem monarchiae, acceptavit sanctionem
pragmaticam fidejussione omnium ferme Europaearum aularum firmatam, per quam non in forma
simplicis confoederationis, sed in strictae
349. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Sicut reliquum licet majus monarchiae
corpus laederet ipsum unionis finem, qui in communi totius in complexu
monarchiae utilitate consistit, si commoda Hungariae suis duntaxat commodis vellet
subordinare, ita etiam a scopo unionis aberraret Hungaria si suas sibi tantum res habere,
viresque suas a communi totius monarchiae necessitate vellet separare. 4
Primum itaque, quod explicuimus, institutum, ut suas sibi res seorsim habeat, aerarium suum,
suam militiam, sua metalla, sua producta a communi
350. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Domus Austriaca Hungariae regnum adivit, pactum bene novit,
Europa agnoscere debet.
Sed tertius.
8 Itaque nulla jam alia quam tertia illa, quam supra explicui, modalitas
superest. 9 Nimirum 1-o ut Hungaria communes porro etiam cum reliquis
provinciis res habeat, 2-o ut ad omnia ea, quae totam in communi monarchiam concernunt, tot
ex Hungaris ministri adhibeantur quantam monarchiae partem Hungaria efficit; 3-o ut
municipalis constitutio, quae ad totam in complexu
351. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
illa, quam supra explicui, modalitas
superest. 9 Nimirum 1-o ut Hungaria communes porro etiam cum reliquis
provinciis res habeat, 2-o ut ad omnia ea, quae totam in communi monarchiam concernunt, tot
ex Hungaris ministri adhibeantur quantam monarchiae partem Hungaria efficit; 3-o ut
municipalis constitutio, quae ad totam in complexu monarchiam nihil attinet, modo illa
viribus Hungariae ad salutem dignitatemque suam uti possit, ut, inquam, municipalis
constitutio tam firmis his adhuc comitiis praesidiis communiatur ut nullis
352. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
paucis sententiam explicabo.
10 Et quidem:
§ 10 Quomodo is applicari possit quoad ea, quae totam in communi monarchiam respiciunt,
in specie quoad residentiam regiam.
1 Relate ad 1-um: a) ut Hungaria communes porro etiam cum reliquis
haereditariis provinciis res retineat. 2 Rex ut in centro resideat,
ipsa totius monarchiae ratio exposcit, moderna regia sedes, si Germanicas et Hungaricas
provincias spectes, est ferme in meditullio monarchiae;
353. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
nationali militi, nativi praefecti; reliquus vero populus
confiniarius in iudicialibus, oeconomicis, et politicis leniori, et legali politico gubernio
postliminio restituatur.
Quoad subsidia belli.
23 e) Ut Hungaria subsidia belli, veluti tirones, annonam, foenum, stramen,
et vecturas, dum necessitas urget, suppeditet, ratio monarchiae exigit; verum, qua ratione id
fiat, nihil ejus interest. 24 Proinde cum instituta regni id secum ferant ut
haec nuspiam, nisi in
354. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
in comitiis decerni possint, legem hanc, quam defunctus imperator adeo
graviter violaverat, nil vetat renovare.
Quoad contributionem.
25 f) Ut contributio ab iis, qui eidem de lege obnoxii sunt, regi etiam in
Hungaria dependatur, commune totius monarchiae Bonum deposcit. 26 Verum ut
contributio tantum de una ad aliam diaetam duret, ut in singulis comitiis de ea vel augenda,
vel minuenda determinari debeat; denique ut principe aut latas in diaeta leges non
effectuante,
355. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
aut elevari saepe monetarium
vicini alicujus stratagema exposcit. 32 Interest itaque totius monarchiae ut
jus hoc principi integrum relinquatur. 33 Verum ut procusa e metallo
Hungarico moneta insignibus regni signetur, ut officinae monetariae in Hungaria erigantur et
stabiliantur, id commune monarchiae bonum non vetat. 34 Quotus quisque
nostrum est qui de justa inter idealem et intrinsecum unius vigesimarii valorem proportione
ausit pronuntiare? 35 Maneat ergo jus defigendi monetae valoris
356. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
Quoad montanistica objecta.
24 d) Ut montanistica etiam objecta communem habeant directionem, perinde
interest totius monarchiae. 25 Verum quo major objecti hujus pars in Hungaria
situatur, eo magis ipsius monarchiae interest ut magnam hujus directionis partem Hungari
obtineant. 26 Quod nunc sufficientia in hoc instituto versata individua
Hungaria non habeat, exterorum totum hoc objectum ad se pertrahere continuo nitentium arte
357. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
interest totius monarchiae. 25 Verum quo major objecti hujus pars in Hungaria
situatur, eo magis ipsius monarchiae interest ut magnam hujus directionis partem Hungari
obtineant. 26 Quod nunc sufficientia in hoc instituto versata individua
Hungaria non habeat, exterorum totum hoc objectum ad se pertrahere continuo nitentium arte
factum est. 27 Dolorosum certe est Hungaros vel in hoc objecto in propria sua
patria exules esse aut peregrinos. 28 Itaque illi, qui scientiam
montanisticam jam
358. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
aperta est, montanisticam scholam plures iuvenes. 30 Prout horum aliqui
studium hoc emensi fuerint, ad subalterna officia statim applicentur et gradualiter
promoveantur.31 Codex Maximilianus ad principia juris Hungarici revocetur
sicque constitutis in Hungaria montanisticis foris praescribatur. 32 Ab his
vero iudiciis appellata ad sedem tavernicalem, inde ad septemviratum admittatur.
33 Et haec ferme sunt quae intimum cum interesse totius in complexu
monarchiae nexum habent quaeve ita temperare
359. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
municipalis Hungariae constitutio ad totam monarchiam nihil attineat, et
quomodo firmari possit?
1 Quoad 3-tium, seu ipsam regni constitutionem.
2 Haec jam nihil ad reliquas haereditarias provincias attinet.
3 Hungaria enim jam tum, dum cum illis in unum corpus coaluit, distincta
administrationis forma gaudebat, et hujus conservationem jam per primitivum,
quod cum augusta Domo Austriaca inivit pactum, sibi reservavit.
4 Quidquid itaque ad eam
Bibliographia locorum inventorum
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
More search results (batches of 100)
1 2 3 4 5 6 7
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Click here for a KWIC Report
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.