Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Filip de Diversis (c. 1390 – post 1455.) [1440], Situs aedificiorum, politiae et laudabilium consuetudinum inclitae civitatis Ragusii (1440), versio electronica (Dom i svijet, Zagreb), Ed. Zdenka Janeković-Römer [word count] [100129diversis]. Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
De Consiliis Maiori, et Minori, et Rogatorum [ERROR: no reftable 1:] , et quo pacto uniuntur, et eorum libertate. Cap. II.
Universa nobilium multitudo annum XVIII eius aetatis transgressa Consilium
Maius perficit. Hoc ad pulsum ternum campanae unius magnae congregatur. Hoc
leges statuit, expensas disponit, et concedit; hoc gratias et dona largitur.
Hoc cunctos officiales et in urbe et in districtu ac locis ei subditis
elligit, mutat, et revocat, et qui in illo non fiunt, ab inferioribus sua
auctoritate instituntur. Huius breviter est omnis reipublicae potestas. Hoc
meo tempore solum XXXIII progenies, seu domus, aut stirpes nobiles habentur,
videlicet Babalea, Baseglea, Benessia, Binzolea, Bonea, Bondea, Bucignolea,
Buchia, Chaboghea, Calichia, Crucea, Gradea, Gondolea, Gozea, Ghetaldea,
Gorgea, Lucharea, Luchea, Martinusia, Menzea, Mlascagna, Palmotea, Procula,
Prodanela, Pozzea, 54 Raynea, Restea, Sarachea,
Sorghea, Tudisea, Volzea, Zamagnea, et Zervia. Nati legiptime ex his
stirpibus nobiles appellantur, et non alii, sed revertamur ad proprium
nostrum. Id Consilium magnum et generale locum tenet, ut figuraliter loquar,
fontis de quo emanant rivuli, qui parvi, qui magni, vel arboris cuius rami
quidam tenues quidam autem grossi reperiuntur. Nam ab hoc Consilio
principali caeteri omnes urbis principatus offitiis presidentes fluunt,
manant, fiunt et dependent. Eligitur enim singulo mense in eo unus ex
nobilibus, qui comes, seu rector civitatis appellatur. Qui illis XXX diebus
exactis alteri cedit, nec ad id offitium nisi post biennium reassummi
potest. Huic aduntur XI nobiles, quorum quinque iudices, sex autem
consiliarii nuncupantur. Hi cum rectore Consilium minus constituunt, quod ad
sonum unius campanulae, quae ter pulsatur, quin subordinata campanae Maioris
consilii convocatur saltim tribus diebus in ebdomada, scilicet Martis, Jovis
et 55 Sabati. His XII adiunguntur nobiles
XXXII, quibus omnibus statuitur Consilium rogatorum cuius congregatio sedat
ad unicum sonum campanae mediocris. Sunt ergo tria consiliorum genera ad
formam lineae predicamentalis, secundum sub et super ordinata. Nam quae
agenda videntur, primum ad Minus consilium afferuntur, quod cum habeat
aliquorum parvorum tamen plenariam a Maiori potestatem, quae sui fori
fuerint, expedit. Alia autem proponit vel in Rogatis vel in Principali
consilio. Potest enim et debet Minus consilium superiora convocare, cum opus
videtur. Rogati res arduas discutiunt, quarum cum habeantur caeteris
prudentiores, auctoritas ipsis est a principali commissa; non tamen queunt
offitiales nisi aliquos, ut capitaneum, vel supercomitos, seu patronos
galearum armandarum contra piratas elligere. Est enim eorum etiam potestas
multis legibus astricta. Qui iudices vel consiliarii uno anno fuerint (est
quippe offitium annuarium) sequenti anno ea auctoritate aut offitio potiri
non valent. Fere autem in omnibus equivalentes 56 sunt iuvenum virorum et senuum ballotae. Dixi autem fere quoniam cum quis
eorum salariatus in Maiori consilio approbandus aut reprobandus per Minus
proponitur iniqui vel odientis aut indiscreti reprobantis ballota duarum
approbantium vis obtinet, et potestatem. Et cum alicui salariato per Minus
consilium proponitur aliqua salarii benemerita auctio, reprobantis ballota
trium laudantium ponderis est. Quae quam honesta sit institutio, non est mea
declarare. Sapientioribus enim id iudicare relinquo. Adde, quod recto
consilio nemini in vita seu per tutam vitam suam aliquod offitium
committitur, nisi tribus, qui thesaurarii appellantur, quorum onus est, bona
quaedam defunctorum pauperibus elargiri, et procuratoribus Sanctae Mariae et
Sancti Blasii, et aliquibus aliis ecclesiarum ministris, quorum offitia
tamen non gubernant rempublicam, his omnibus est offitium vitale, dum non
transierint limites subditos Ragusinis. Adde, quod in quolibet offitio
plures instituntur offitiales, uno excepto videlicet vicariatu domini
rectoris, cui unus annuatim tantum presidet, cuius auctoritas 57 est, iustitiam ministrare usque ad summam X
yperperorum, ultra quam nequit item discernere dominus rector. Adde, quod
cum sit quaedam curia civilis, cui sex president nobiles, unus eorum singula
ebdomada consul dicitur. Caeteri iudices et illa ebdomada caeteris videtur
dignior, sequenti vero fit inferior, et sic proceditur, dum fiat circulus.
Si igitur consideretur ballotarum equalitas, commutatio principantium in
subiectos, et e converso constitutio plurium simul in offitio, vel offitiis,
et potestas legibus artata. Concludere licet et firmissime asserere regimini
Ragusino singulas descriptionis politici principatus particulas inesse.
Quare politicus regimen et principatum secure dicendum censeo. Quoniam autem
servientibus famulis quos Romani littores seu fasces appellabant, quousque
regimen indiget, qui vocent, et citent vocandos, campanas consiliorum
pulsent, et malefactores vi adducant, et iussu dominantium torqueant, et
carceribus recludant. Idcirco stipendio communi tenentur eiusmodi decem octo
famuli vel littores, et unus carcerum custos, et magister. Illorum quidam
praecones dicuntur, scilicet decem quos nominant vulgari nomine 58
Filip de Diversis (c. 1390 – post 1455.) [1440], Situs aedificiorum, politiae et laudabilium consuetudinum inclitae civitatis Ragusii (1440), versio electronica (Dom i svijet, Zagreb), Ed. Zdenka Janeković-Römer [word count] [100129diversis]. |
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.