Quoniam uero prędicandi ac docendi exercitatio ad eruditos tantum pertinet, simplicibus et indoctis eam dabimus exercitationem, quę corporis manuum-que labore

constat. Iuuat enim post soluta precationum sacrificia operis aliquid facere, ut habeat mens et cogitatio in quo se occupet | et minus libera sit facultas euagandi per illas rerum temporalium uanitates, quę uel inuitis nobis obrepere interdum et obuersari animo solent. Honestus quique labor monacho conuenit: aut legere | aut scribere quę sancta sunt. pingere etiam uel fingere sanctorum imagines, quarum contemplatione accendatur ad uirtutem. Item in horto plantas ponere, sarculo inutiles herbas excerpere, humum ligone

uersare, riuulis irrigare | et siquid aliud res exegerit, holitoris opera perficere. Pręceptum est enim: [ERROR: no link :] Eccli. 7 Non oderis laboriosa opera | et agricolationem creatam ab Altissimo. Pręterea fiscellas lentis uiminibus texere, ligna dolare, onera ferre | et quicquid Dei seruo non illicitum factu creditur peragere. neque committere, ut inertia uictus quiescat | et quę prędicationi aut lectioni supersunt tempora, ocio sibi perdat. Ista autem o monache, quę tibi facienda iniungimus, ne quasi uilia et abiecta contemnas, illi qui talia factitarunt, a Domino sublimati sunt. [ERROR: no link :] Petrus. Paulus Piscabatur Petrus cum aliis etiam post acceptum apostolatum | Paulus funiculos intorquebat, ne quem sui uictus impensa grauaret. nunc a regibus terrę uenerantur. In humili igitur opere exerceri ne asperneris , qui cum Christo cupis in cęlestibus regnare. Non te pudeat pauimenta monasterii ut munda sint, uerrere, uasa mappas-que lauare, coquinam facere, esculenta poculenta-que aliis ministrare. [ERROR: no link :] ICXC Non puduit omnium Dominum seruis suis pedes abluere | tergere-que ablutos. Qui talia detrectat, scias illum nondum ad humilitatis uirtutem peruenisse. Seruilia igitur opera fac, ut humilieris. laboriosa, ut carnis petulantiam domes, uenalia ut uictum pares, religiosa quę pingendo uel fingendo fiunt, ut quod professus es constantius exequaris. Etenim sanctorum simulachra siue picta siue ficta si iugiter spectentur, stimuli sunt desidię fugiendę laboris-que subeundi. dum ad mentem nobis reuocant, quibus atribus ipsi sancti ęternam beatitudinem consecuti sint. [ERROR: no link :] Antonius. Hilarius. Serapion. Archebius. Pacomius. Dorotheus Hanc certe adepti sunt: Antonius qui sportulas de palmarum foliis texuit; Hilarion qui ligna concidit; Serapion qui cum suis discipulis messis tempore operam locabat, ut inde haberet quod ipsorum uictui annuo sufficeret; Archebius qui suis manibus cęllas construebat quas aliis donaret; Pacomius cui cum suis monachis propositum fuit manuum labore uictum quęrere; Dorotheus qui diuenditis quas texuerat

sportulis | precium quod uictui superesset, pauperibus erogabat. Non prauis cupiditatibus resistere, non ad perfectionem uitę peruenire potuissent, si succisiua tempora ocio contriuissent. [ERROR: no link :] Labor corporis. [ERROR: no link :] (!) Labore quippe corporis uegetatur intellectus, uoluptatum appetitio coercetur, superbia frangitur, uirtus retinetur | et quicquid per ocium corruptum fuerit, per laborem instauratur. Denique operum orationum-que uicissitudine diaboli tentamenta superantur | et in proposito uitę sanctioris in finem usque perseueratur. Si paupertatem professus es, magis liber eris, cum manuum labore uictum quęsieris | quam cum elemosinam acceperis. [ERROR: no link :] Ad Cor. prima 4 Laboramus inquit Paulus manibus nostris. Et si manibus laborabat is, cui ut Christum prędicaret iniunctum fuerat, quanto magis ei labor hic necessarius est, qui neminem docet? cui post dictas Deo laudes ociandum est, nisi se alicui corporis labori accingat. [ERROR: no link :] secunda 3 Ad Thessalonicenses ille scribens fatetur opera manuum fecisse se, ne quem grauaret subsidia uitę poscendo pro ministerio uerbi, quanuis id liceret, uolens potius dare se in exemplum operandi uictus gratia | quam poscendi. [ERROR: no link :] Ad Thes. secunda 3 Et siquis non uult operari inquit |

nec manducet. Cum-que esset Ephesi (ut Lucas refert) ad maiores natu locutus est: [ERROR: no link :] Act. 10 Argentum et aurum aut uestem nullius concupiui sicut ipsi scitis; quoniam ad ea quę mihi opus erant , et his qui mecum sunt, ministrauerunt manus istę. Hunc ergo qui inter apostolos plus omnibus operę impendit in prędicando et scribendo, si sequi in istis non potes, imitare saltem in manuum exercitio ac labore. Sic enim et necessitatibus uitę suę consules | et simul uanis cogitationibus facile dabis repulsam | paratior-que ac promptior ad soluenda precum uota redderis . Nam quemadmodum uarius cibus appetentiam edendi prouocat | et coena placet in qua apponuntur alię dapes diuersę-que ab illis, quę in prandio fuerunt, ita et orationem gratiorem faciet magis-que delectabilem alterius operis uicissitudo. Quod autem ait Dominus: [ERROR: no link :] Luc. 12 Nolite soliciti esse animę uestrę quid manducetis, neque corpori uestro quid induamini, solicitudinem

metuendi ne uitę necessaria desint tollit, non laborem adimit, ut simul quod in te est facias | et omnem in Deo spem habeas firmam atque stabilem. Ociosi autem uana est spes. Terra ipsa non reddet fruges, nisi araueris sementem-que feceris. Primo homini dictum est: In sudore uultus tui uesceris pane tuo. et tu panem parare tibi posse putas nihil agendo? uel cupidines malas uincere et sensibus imperare? Crede mihi non ocium hęc omnia superat, sed labor improbus (ut poeta inquit) et duris urgens in rebus egestas. Monachum itaque et pauperem et laboriosum esse oportet: pauperem ut in Deo diues sit. laboriosum ut facilius perueniat ad quietem. [ERROR: no link :] Prouerb. 6 Vnde dono Dei sapientissimus Salomon mittit te ad formicam, ut eius exemplo tibi aliquid pares, quo postea es usurus. hoc est uel uictum ne esurias, uel in operando occupationem, ne carnis diaboli-que oppugnationibus per inertiam succumbas. [ERROR: no link :] (!) Ingentem (ut quidam ait) formicę forris aceruum
Cum populant hyemis memores | tecto-que reponunt |
It nigrum campis agmen | predam-que per herbam
Conuectant calle angusto, pars grandia trudunt
Obnixę frumenta humeris pars agmina cogunt
Castigant-que moras; opere omnis semita feruet.
Tu ergo istas imitatus futurorum memor pręsentia bene dispone | et callem angustum ingredere, qui ducit ad uitam, non latum qui ducit ad perditionem. suppone humeros labori, ut aliorum quoque desidiam somniculosam tuo excites exemplo. Nullam interim lassitudinem timeas; laborantem adiuuabit Dominus et adiuuando consolabitur. [ERROR: no link :] Mar. 8 Laborabant contra uentum remigando apostoli, quando Saluatore in nauiculam ascendente cessauit turbo et fluctus quieuere. Vocat quoque eos Dominus qui laborant dicens: [ERROR: no link :] Mar. 14 Venite ad me omnes qui laboratis | et onerati estis, et ego reficiam uos. Hanc tu refectionem intra te senties, quoties quicquid agis, ad eum finem direxeris, ut purius Domino seruias. [ERROR: no link :] ad Coloss. 3 Omne quodcunque facitis inquit Apostolus in uerbo aut in opere, omnia in nomine Domini nostri Iesu Christi facite, gratias agentes Deo Patri per ipsum.

Facere opus et gratias agere simul iuberis, ut et manum cum Martha ministerio occupatam habeas | et mentem cum Maria diuinę contemplationi intentam. Operari pręterea manibus debes, non modo ut necessaria compares | uel mali tentamenta uincas, uerum etiam ut habere possis quod aliis impartias. dicente Apostolo: [ERROR: no link :] ad Ephes. 3 Qui furabatur, iam non furetur, magis autem laboret manibus suis quod bonum est, ut habeat communicare ei qui indiget. Hoc idem suo te exemplo hortatur mulier illa fortis, de qua scriptum est: [ERROR: no link :] Prouerb. 31 Quęsiuit lanam et linum et operata est consilio manuum suarum. deinde sequitur:

Manum suam aperuit inopi, et palmas suas extendit ad pauperem. Grandis profecto charitas | non tam pro sua quam pro aliorum inopia laborare | et operi propterea libentius incumbere, ut colas pietatem. In fine dicitur: Date ei de fructu manuum suarum, et laudent eam in portis opera eius. Ex quo discimus, quod charitatem sectantis labor | bonis tandem compensetur sempiternis. Veruntamen nequis imprudenter supponat dorsum suum oneri, quod ferre non satis pręualet, pensandę uires sunt | moderate-que agendum. Nemo iumentum suum plus iusto onerat, et si illud uiderit sub fasce gemere | ac titubanti uestigio male incedere, demit aliquid, ut pondus eleuet | et ad mensuram oneratum ire dimittit. Haud aliter tibi de iumento corporis tui faciendum erit. alioquin iumentis quibusdam minus sapere uideberis. Camellus enim neque ultra solitum procedit spacium | nec plus instituto onere recipit. Quod si maius ferente fuerit onus, necesse est ut opprimat. Inconsulta effluunt, moderata autem durant. Neque enim qui tulerit laborem, sed qui pertulit, ęternę quietis beatitudinem consequetur.