Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Zamanja, Bernard; Kunić, Rajmund (1735-1820; 1719-1794) [1768], Navis aeria et elegiarum monobiblos, versio electronica (), 3251 versus, verborum 26001; carmen epicum, hendecasyllabum 1, elegiae 10, idyllia 4, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - elegia; poesis - idyllium; poesis - epigramma] [word count] [zamagnabnavis].
2
Virg. Ecl. IV. ver. XXXIV.
LIBER PRIMUS
Qua valeat remis et vento concita puppis Nare per aërios tractus; quanam aethere in alto Arte regi, latias cantu vulgare per urbes Primus [a] [1] ego incipiam. Longe juvat aeris ire Per medios In loca subvectum rupes atque ardua supra Culmina parnassi, nostris modo candida coeptis Uranie adspires. Primam si condidit Argo Per non tentatos ausam decurrere fluctus Colchidos ad fines Pallas; tu nunc, dea, conde 10 Argo aliam, latas caeli volitare per oras Quae sciat; atque novas artes, nova foedera rerum, 4 Aëriasque doce vires. Tua gloria tanto Major erit; puppes quantum super iverit omnes Haec alias, quantum maria ima excedit olympus. 15 Tuque adeo nostrae merito pars altera famae Huc ades aonias musarum exculte per artes, Ac tenuem quamvis curam ne sperne [b], [1] Marine. Debita jam Marco persolvi carmina: nostrum Hoc tibi surgat opus, quando florentibus oris 20 Pieridum jam templa patent, nec mitis Apollo Audentem frustra pindo me spectat ab alto. Seu quis [c] [1] daedaleos miratus in aëre cursus Gnossiaco e regno, seu quis per inania missas Arte Tarentini Archytae, nova monstra [d], [1] volucres, 25 5 Me quoque principiis insistere credit iisdem A vero longe fert se avius. Illa petenda E rapido aurarum pulsu est ars omnis, et una Corporis e textu formaque ipsius: in altum Ceu pueri quum saepe jubent, si vespere sero 30 Occiduis auras Zephyrus levis excitet alis, Tollier ardenti simulatos igne cometas, Pithonum aut formam, aut cadmeae corpora sphyngis. Vidi ego et aoniis [e] [1] penetralia sacra camoenis, Thelegoni qua se tollunt juga roscida, et altae 35 Pinifero placide adsurgunt in vertice villae: Illic pegasidum resono chorus adsidet antro Omnis, et ingenti motu dum pulsus aquarum Prosiliens aer caecis et sedibus exit, Concentus inter varios et carmina laeta 40 Buccina et arguto reboat tritonia cantu, 6 Et gracili curam solatur arundine Cyclops Te memorans, Galatea, tuo succensus amore: Tum pila, vis animae qua sese erumpit, in altum Tollitur, ac mota trepidans colludit in aura 45 Illa diu, prono nec decidit incita casu, Spiritus excito pariter ni flamine cesset. At mihi non Zephyri venientis sibilus urgens Ille ratem, optandus. Sileat nemus omne, neque ullae Aeoliis spirent emissae rupibus aurae; 50 Posse dabis tamen hanc nubes evadere in altas Sponte sua, postquam certas prius ordine leges Aeris, ac varios mecum heic expenderis usus. Principio terrae vastos circumfluus aer Ambit, et insequitur tractus, et mollis eamdem 55 Induit in faciem sese: nisi fervida quantum Asperat ardentis phoebi vicinia ventos Illa ciens; quantum Sol ipse, aut proxima sursum Luna trahit, tumidoque jubet consurgere dorso. Nec vero utque sibi constans [f] [1] infraque supraque 60 7 Aer mole pari se densat. Rarior usque Liquitur, ex humili tellure adsurgit in altum Quo magis atque magis, dum se dissolvat inane In spatium, quidquam nec tanta e mole supersit. Ante tamen, penitus languens quam corpore toto 65 Deficiat, per iter se immensum tendit in astra; Ac triviae fors ille levi confunditur [g] [1] unda, Quae pelagi in morem rutilam pellucida cingit, Aut Martis Venerisque etiam, fluitante vel aura Ipsius undantis phoebi. Verum adpulit illaec 70 In loca ubi sese, vix ullus rarus ad usum Sufficit, ac tantum vapor indeprensus oberrat. Non radios diae jam quit reflectere lucis, Non roseo pulcrae titanidos ora colore Pingere, quum rutili celerat praenuncia phoebi 75 Mane novo; nec item per sera crepuscula lucem Vel retinere, moras properae vel tendere nocti. 8 Non aestus minuit rabidos, non tela retundit Per medium contorta diem phoebea; nec illum Ebibit, epotumque hominum per membra calorem 80 Insinuat, qua vita viget, quo frigora ab aestu Ad sua Frigora post noctis lux candida transit ad aestum. Ille quidem haec terris majoraque commoda praestat, Ante [h] [1] ducenta pedum ferme quam millia supra 85 Evolet; ac vasto late se fundat olympo. Jam porro in multis, nondum quum tanta tulere Se in spatia hinc aurae volucres, data scilicet illis Natura est eadem, ac pelagi fluitantibus undis, Multaque habent parili consortia munera fato. 90 Unda fluit, refluitque; viam se lubrica in omnem Insinuat; gressumque infert, nec cedere rursum Abnegat, aut vacuum divisa relinquere callem, Obvia si veniant pellentia corpora. Et aer Sic fluit ac refluit, magno et se corpore miscet 95 Insinuans, quacumque patet via libera, et omnem 9 Pro varia regione loci formam accipit. Idem Stare loco nescit, si quando inpellitur ictu Corporis immissi liquidus; sed cedit, et illi Adglomerat sese rediens latera omnia circum. 100 Unda quoque ardorem mortalibus, unda feraci Temperat atque hortos atque arida prata liquore Humectans. Radios sic ipse intercipit aer Solis, et aestivam rabiem levat; ipse per omnes Efficit, ut laeto pubescant germina Num queat ille etiam sedes attollere in altas, Corporaque instabili suspendere grandia dorso, In praeceps ne lapsa ruant; suspensa carinae Robora ceu summa placidi nant gurgitis unda? 110 Hoc tibi cum primis quaerendum; inveneris unum Hoc ubi; jam tenues dabitur volitare per oras Aeris, ac terrae notos excedere fines Classibus insuetum per iter; jam lintea ventis Pandere, et ad superas alte Nonne etenim lapsasque ornos alnosque cavatas Sive pado innantes, flevi seu tybridis alveo, Vidissent quum forte secundo labier amni, Inventi tunc primum homines, qui corpora truncis Credere, et auderent viridantes linquere ripas 120 Provecti fluvio? Mox et contendere contra Coepere, adverso aut luctantes flumine tonsis, 10 E molli aut alte tollentes carbasa veste, Donec ut evulsas miratae cycladas undae, 125 Nequidquam rapidis contra indignantibus Euris, Ire rates longe aethiopum de finibus usque In scythiam, extremi positus qua terminus orbis Torpet hyperborea glacie, sub sole maligno. Non levis interea auraï natura putanda, 130 Nam gravis est; certosque suo pro pondere nisus Exerit; et fluido sustentans plurima tergo Corripit, alterius quae sunt opis indiga, ut alte Vel saliant, caelo sese vel pendula librent. Indicio ardentes boreae de parte nivalis 135 Memnoniam falso referentes ore parentem Aurorae; lapsusque vapor titanis ab aura Saepe colorati pingens confinia mundi. Indicio nebulaeque udae fumique volucres Aetherio longe suspensi in tramite caeli: 140 Ille etiam indicio argenti, quod clauditur arctis In tubulis, liquidi adscensus; roresque sequaces, Antlia quos alte puteo sustollit ab imo Irriguas hortis scatebras arentibus; undam Sicubi dura soli vivam natura negavit 145 Murmure labentem rauco per laevia saxa. Quippe diu nimium viguit sententia, rebus Illa suam facilis levitatem adfingere multis, 11 Aut [i] [1] vacui horrorem consueta obtrudere: in atris Quum tenebris moerens, letheaque flumina propter 150 Nondum tollebat caput Experientia in auras. Munere quae divum postquam caeca antra reliquit In superas advecta plagas, circum omnia victrix Corpora, quae terras late quaeque aequora cingunt, Edocuit petere ima. Lapis vel missile quodvis 155 Aut lycio cornu aut balearis verbere fundae Expulsum, in superas propere licet evolet oras, Paret, et ex alto victum delabitur axe. Corpoream siquidem partes infusa per omnes 160 Vis agitat molem, vasto et se robore prodit Illa quidem major majori in corpore: pondus [l] [1] Unde in rebus inest, oriturque unde impetus ille, Corpora quo deorsum, quantum in se est, cuncta feruntur, Subsiliunt neque sponte sua. Non roscidus humor, 165 Non vapor excitus Ignis, et aetherii liquidissima Phoebeique illo radii sine munere constant. 12 Saepius at vero cernis quod flumina propter, Flumina, seu stagna exiles adtollere sese 170 Vallibus ex imis fumos nubesque vaporum Mane novo; tum summa ignis quod sidera flammis Altus adit, patrioque velut succedere olympo Gaudet, et adsurgit tenuato vertice in auras, Ne tibi dent, caveas, cernenti talia fraudem. 175 Haud propriae nituntur opis vi: scilicet aer Absiliens pressus, circumque adfusus ab imo Cuncta, minus grave pondus habent quaecumque premendo Subvectat, certaque sui regione reponit. Nonne vides, si forte manu stagnantis ad ima 180 Gurgitis immittas arentem ex arbore virgam? Unda premens circum subterfluit, ac levat imo Dejectam e fundo, sursumque adtollit: at illa Uda redit, summoque natans adparet in amne. Non fieri id certe sine vi subigente putandum est 185 Ingenitam propter levitatem in corpore quoquam; Pondere majori sed quod sustollitur alte Cui minus est pondus: suspensa in lance pusillum Corpus ut a magno sublatum fertur in auras. Sic et dulcis aquae gravibus super innatat undis, 190 Propterea quod habet minus in se ponderis, humor Palladius. Nempe hoc sancitum est foedere certo, Legibus et certis naturae, ut fluvida quaeque Subsidant magis ima, magis quo pondere pollent 13 Aucta gravi, supraque minus gravia omnia dorso 195 Corpora Summa, neque alterius sedem depressa subibunt. Proinde etiam si quando levem sive aetheris auram Sive globos navimque meo tibi carmine dicam, Nec tu rere leves auras, nec pinea navis 200 Texta, globosque leves: insunt sua pondera cuique Sed quoniam magis ista gravis, minus illa reperta Res fuerit primae conlata; haec altera saepe Aut levis aut levior dicetur, ut exiget usus, Aptior et numerus, musaei et gratia cultus. 205 Quae bene si teneas, etiam fateare necesse est, Aëra tollentem nebulas ignesque volucres Nubilaque uda, gravi nitroque et sulphure foeta, Posse ratem, minus illa gravis modo constet, et ipsam Ferre alte Zephyris implentem vela secundis, 210 Libratamque supra saltus, atque ardua tecta. Cur etenim vires non heic exerceat aer, Cur gravior non ille gravem minus evehat alte Velivolam caeli diffuso in gurgite molem? Qualis at ista ratis? Tenui quo corpore texta 215 Exiguo certare ausit cum Aëriae, possitque alte suspensa tumenti Ceu pelago sese librare? O si modo rerum Tam varias inter species forte ulla reperta, Pondere quae liquidis nativo cederet auris, 220 14 Praestaretque eadem solido textu! Illa laboris, Illa mihi haud parvam curarum accommoda partem Eximeret; satis una foret. Sed cognita nulla Materies rerum est, solido tam corpore constans Tamque gravi, grave quam solidumque heic postulat usus: 225 Nec fors notescet seclis venientibus. Arte Idcirco, natura homini quod parca negavit, Tentandum, possit si vinci. Major in arctis Saepe venit rebus solertia, ducit ab ipso Quo res cumque cadant, dulcis rapit impetus ire, Orbita qua vatum nulli signata priorum Difficili aonios divertitur ardua clivo Ad fontes: juvat intactam decerpere laurum, Et juvat integri latices adtingere rivi. 235 Mira, indicta canam; sed mira indictaque rerum Castalidum chorus almus amat, diffusa per omnes Si partes veri species effulgeat. Ergo Jam volucris superas olim ducenda per undas Asseribus mihi cymba e pinu aut abjete sectis 240 Surgat, cui circum pinguis latera omnia cera, In medio malus, qui veliferas antennas Sustineat, possitque immisso picta rudente Et legere et placidis rursum dare carbasa ventis. 245 Rostrum prora gerat; nec scylla aut dira chimoera 15 Torva tuens instet rostro; verum armiger ales Formosum ad superi portans Jovis aurea templa Dardanium juvenem. In puppi mihi Daedalus alas Explicet, ac dextra cursum regat, ipse magister, 250 Insuetae comes ipse viae: jam sidera laeva Erigonenque helicemque arctosque ostendat in alta Sede poli. Nimis ille autem pueriliter audax Icarus hinc absit: quamvis praecepta Si foret, euboïcas sospes venisset ad arces, 255 Triste nec augurium coeptis ingentibus esset. Tum demum volucris caelato in robore currus Aeolios ponam fratres. Hac parte serenus Nubila aget boreas scythica nive, et horridus illa Nigrantes quatiens pennas caput exeret auster; 260 Eois hinc Eurus equis volitabit, et illinc Floribus adspergens Zephyrus Ac tremulo leviter crispans vaga caerula motu. Talis acydaliae veneris, quem mille sequuntur Hinc atque hinc pueri aligeri, ninguntque rosarum 265 Imbre super, sudo fertur levis aethere currus. Talis et ille, fero laesum qui vulnere Martem Sustulit ad caelum pernix, et gargara et altam Implevit fugiens magnis stridoribus idam. Haec tua puppis erit: sed me mihi laetior axem 270 Hoc subito ad caeli properes adsurgere terra Ex humili. Quondam liquidas Nunc vetitum frustra conanti. Pondere pressa Cymba suo, quamvis invitent flamina cursum, Terrae adfixa manet, necdum levis evehit illam 275 Aeris aura gravem. Tu qua pervincere victor Cuncta queas, artem paucis age percipe dictis, Atque alte memori praecepta in mente repone. Protinus in magnum curvanda est lamina ferri Ducta globum, ferri, sive aeris, sive oricalchi; 280 Mole sua tantum qui curvis aëra claudat Parietibus, quantus satis est, ut pondere vincat Ille, globi pondus, proprio. Dein aura per artem Scilicet extrahitur Iam vacuo in vase obstruitur, via libera rursum 285 Ne pateat, ne qua subeat penetrabilis aër. Interea sursum vacuus globus Librat agens hinc inde auris tollentibus. Illum Ni teneas, superas numquam rediturus in oras Quippe abeat, nebulisque erret commixtus in alto. 290 Quid? Si non unum, plures at feceris orbes Hoc genus, ingentesque adeo vastumque tumentes, Intus uti magnam vim claudant aëris, ipsam Quae superet longe puppimque et vasta globorum Pondere majori latera? In sublime volantes 295 Effugient, navimque ferent, si forte tenaci Jungatur nexu, simul ac gravis exiit aura. Aspicis, ut pueri quum stagna per humida nerei 17 Nare timent, discuntque tamen: ne pondere mersi Aequoreis vitam ponant sub fluctibus, utrem 300 Vel tumidum dorso pavidi prius addere suerunt, Subere vel molli inniti. Sic aequora tentant, Hac ope se librant: Quantum gravitate premuntur, Tantum etiam tumido contra attolluntur ab utre; Qui minus est multo quoniam fluitantibus undis 305 Ipse gravis, non ille alte super innatat unus, Sustinet at summo iunctum sibi gurgite pondus. Nec me forte putes tibi somnia fingere vatum, Falsaque pierio commenta ornare lepore, Aëra quum doceo graviorem evadere posse 310 Nempe globis ex aere aut duro corpore ferri. Nullae heic insidiae vatum; nec pelion ossae Impositum canimus, durumque cubile Typhoei Inarimem, aut aetnam Enceladi; non caucaso alto Usque renascentis jecur immortale Promethei, 315 Tergeminumque canem, flammantiaque ora Chimoerae, Phorcidas, Harpyasque, et corpora Centaurorum. Talia cecropiis sub mendaci Aracyntho Sat celebrata viris; semper florentis Homeri Talia sat cecinit non uno carmine musa. 320 Vera magis canimus, quam quae vel corniger Ammon, Vel tripode e Clarii suevit Reddere, quum tenebras mortalia pectora nondum Excutere, ac rectam valuere agnoscere fraudem 18 Ambagesque dolosque. Ita tute fatebere victus, 325 Ni refugis, certasque piget cognoscere leges, Ipsius e veri sacris penetralibus haustas. Per medium [m] [1] quaecumque globum nam linea recto Transit ubi ductu hinc atque hinc, ea dicitur axis Ipsius transmissa globi. Dimensus in aequas 330 Hanc quascumque velis partes et quotquot, ad illum Si referas, magno rectam qui amplectitur orbe Circulus, inventa subito laetabere tota Corticis externi facie. Tum secta suique Dimidia iam parte carens ea recta trientem 335 Totius ad magni referatur corticis; ipsa Alta dabit spatia et molem repetita globorum. Jam geminos conferre globos, iam noscere certam Ne pigeat seriem, quoque ordine longior axis Augeat Ille cavi spatia ampla globi. Tres axis in ulnas Alterius tantum longus procurrat; at alter 19 Longior alterius sese ulnas proferat axis Ad denas. Primi facies se nempe per ulnas Parva novem tendet; sed enim curvamine vasto 345 Centum ulnas facies postremi excurret in aequas. Quid spatia? An pariter crescant sic ipsa vicissim? Haud ita: namque globi, cuius fuit extima centum Lata ulnas facies, eius spatia intus ad ulnas Mille pares crevere, ingentique augmine turgent. 350 At vero alterius tantum spatia intima ad usque Septem et bis denas crevere. Ita protinus ampla Se spatia immensum fundunt, quum longior axis Curvato se forte globi distendat in orbe. Haec ratio, haec series, quamvis ingrata camoenis, 355 Dum myrto idalia et odorato hyacinto Pindo in florenti texunt halantia serta, Acciderit, dicenda fuit: namque usibus apta Pluribus, huic nostro in primis. Sors ipsa colendo Mollior adsuescet parnassi in vertice vatum 360 20 Dicier ore. Nihil non vestro munere, divae, Sperandum, ex quo per salebras perque invia quaeque Stayadem [n] [1] vadentem alma excepistis in umbra Sacrorum nemorum, capitique insigne dedistis, Quale prius nulli cingebat tempora, sertum. 365 Hoc igitur proprium formam sortita rotundam Corpora habent; facies multo minus extima eorum Crescat uti, curvo spatium quam cortice clausum, Si majora eadem facias. Hinc horrea curvum Hinc tua si referant orbem cava dolia; eadem 370 Structa mihi forma jam sint, at quattuor ulnas Exterius mea laxa magis; discrimine credes Non adeo magno se inter differre: labore Quum tamen assiduo placati hominumque boumque Liber et alma Ceres complebunt utraque donis, 375 Et segete et longe vincam te munere bacchi Ditior, horrentis metuam nec frigora brumae. Quare etiam minus ipsa gravis licet aeris aura 21 Corpore sit solido. Jussum quod possit in orbem Curvari, evadet gravior tandem illa necesse est, 380 Usque globus major si turgeat. Intima crescunt Quippe magis spatia atque magis, convexa sed extra Non pariter crescit facies: fluitantis ut aurae Pondus item, quamvis fuerit minus ante metalli Pondere, tunc ipso fiat majus. Subit orbem 385 Aerii fluctus multo nam copia maior, Quam nova materies, qua grandior extima crevit, Illa globi facies, accedat. Proin quoque tanto Aëre maiori vacuus, pariterque levatus Pondere maiori tanto globus enatat alte, 390 Jam vice mutata, caeli suspensus in ora. Plena velut dulci si vitrea pocula vino In liquidis demissa sinas immergier undis, Ima petunt: si mox eadem spumante lyaeo Jam vacua in summa ponas cava leniter unda, 395 Suppositis tolluntur aquis, pellucida vitri Sit gravior quocumque licet natura liquore. 22 Novi autem, melior [o] [1] cui iam sententia visa Illa fuit, tenuis pando si corpore fiat Sic ratis, ut vera volucrum sub imagine fallat 400 Spectantes, magnaque adeo ni turgeat alvo, Ignaris iam possit avis non ficta videri. Omnia enim volucri similis; collumque, caputque Tergaque, multifidasque alas, caudamque patentem In quascumque voces, facilem se flectere, partes. 405 Jam neque tunc orbes vacui, non ulla paranda Texta forent ex aere, petant quae daedala nubes. Nam validis quidquid nervorum viribus usae Pennigerae praestant volucres, seu tollere corpus In sublime velint, seu pronae insidere campis; 410 Hoc homines clausi curvata in mole per artem Efficiant vasto quatientes brachia motu In numerum, ac pariter pennatae mobile cymbae Remigium alarum motantes impete magno. Tum valido plumae nisu Accipient, tenuemque magis magis aera carpent: Donec, ut insuetos quum prolem ille armiger ales 23 Instruit ad cursus, plumosa volumina quassans Emicuitque solo, caeloque it navis aperto. Sed quis erit, firmo qui tantum corpore possit 420 Eniti, viresque suas contendere, ut auras Tollat in aetherias volitanti hanc remige molem? Multa latent heic falsa: ratem nisi nubila in alta Evehat excluso levior globus aëre, frustra Conando miser ingratum experiere laborem. 425 Ergo ades, et solum mea jam vestigia serva. Heic etiam vera ratione ostendere possim, Ille globus quantus sic oporteat, aetheris oras Qui queat in superas corpus sustollere, quanta Auctum mole velis, et quanto pondere. Sed me 430 Singula scrutari, tenuesque evolvere curas Et piget, et fessam subeunt fastidia mentem; Seu quod pimplaeum renuunt hirsuta leporem, Seu fugiunt quod parva hunc diae lucis honorem. Cuncta tamen qua sponte fluant ab origine dicam, 435 Atque iter ostendam certum, ne devius erres, Aut incerta solo gradiens vestigia figas. Sat cognosse viam: neque enim tibi laudis amore Pectus eget, metuisque viae te credere solus Quamvis difficili: sic et jucunda voluptas 440 Fors magis adveniet, per te quum plurima nosces; Et velut inventis primum laetabere rebus. 24 Jamque puto, [p] [1] densae tenui quam differat aura Pondus aquae, tibi notum. Isto discrimine rite Servato, vacuum certae iam molis ahenum 445 Ponderis et pariter certi manantibus undis Imple instans summo patuli tenus oris hiatu. Tunc tibi se infusae manifesto pondere prodet, Quod vacuo nuper veniens accessit aheno, Augmen aquae, proditque suum dum pondus, et ipsum 450 Quippe gravis prodat simul aeris augmen, ibidem Si foret inclusus pura pro fluminis unda. Praeterea notum quum sit, globus ille tumescens, (Dimensus quippe ante), sua quae mole receptet 25 Interius spatia incurvus; tibi nempe patebit, 455 Quantus et esset, aquae si tantum, aut aeris intus Clauderet, inclusae vis undae, aut aeris unum Vincat uti gravior non ipsum pondere; at illi Qua tu cumque velis simul addita corpora mole. Sic aliis semper praepandunt lumina rebus 460 Res aliae sociasque inventae prodere gaudent. Verum ne coepto frustra lassatus in ipso Deficias, parvo moneo tentamina vase Molirique rudem, parvisque adsuescere curis, Excursusque breves tentare. Ita major ab usu 465 Adveniet vis usque novo curamque subire 26 Audebit quamcumque. Vides ut saepe per auras Quum tener insuetas nido jam praepes ab alto Gaudet abire? Prius se circum frondea tecta Exercet Ramorum ad sedes; mox se pernicibus alis Sustulit expertus, montesque et nubila supra Evolat, ac celeres vocat in certamina ventos. Quid tamen haec exempla avium sequor? Adspice docti Conatusque [q] [1] viri egregios inventaque dia 475 Sarmatia in gelida. Postquam ille inspecta notavit Per caelum spatia ampla et inaequales excursus Astrorum, terraeque vices dispexit, et acer Componens versansque diu, quas repperit, omnes Contulit inter se leges, subvectus in altum 480 Uraniae curru caeli regione locavit In media solem; qua regnator ab aula Imperii vastos regeret moderamine fine Nulli non aequus. Subito stetit ipse viaï 27 Jam nimium longae fessus, viditque volentes 485 Mercurium veneremque simul cum marte jovemque Saturnumque senem sua jussa facessere, et omnes Circum se unanimes volvi, tellure relicta. Indoluit deserta quidem, sed non quoque tantam Tendere vim contra valuit. Quin fervidus heros 490 Multa reluctantem frustraque hinc inde revinctam Corripuit: correptam immani turbinis ictu Impulit, astrorum nimirum ut legibus acta Iret et ipsa viam. Quo impulsu concita sedem Deseruit veterem, quam tot regina per annos 495 Obtinuit; pariterque suo super axe voluta Auricomum solum rapido circumdare motu Coepit, et adsiduo ferri late acta rotatu, Iam trivia comitante una: quam nulla viri vis A domina potuit, non ipse avellere frater. 500 Tantus amor telluris! Eam comitatur euntem Semper, et exercens circum revoluta [r] [1] choreas Bissenis illius iter, semel integer annus Dum cursum explerit, gyris ingentibus ambit. Quid memorem legesque viri servandaque jura, 505 Omnibus imposuit quae certo foedere stellis; 28 Errantesque vagasque suos ut clausit in orbes, Unde novus caelo venit decor? Ardua nulla Usque adeo res est homini, si figere certo Calle queat gressus, animique extendere nisus. 510 Namque novas pronum inventis est addere rebus, Principiis atque e paucis, quae cognita constent, Multa ignota patent, aliud quum discere pergas Ex alio, eque datis quaesita evolvere rerum, Nunc locus est liquidam curvis ex orbibus auram Extrahere, ut surgant imis de sedibus: adsis Heic etiam; non te per longa exorsa tenebo. Nam quamvis modus haud auras educere simplex, Quid tamen ardentis referam flammaeque calorem, 520 Argentique usum vivi, roremque liquentem; Quum fragili constans e vitro est cognita moles Admiranda tibi Boylea, haud pervia fluctu Illa quidem aerio, simul ac occluditur oris Subter hians aditus? Multa ergo canalibus arte 525 Adpositis, ultro citroque meante cylindri Robore in insertis apte siphonibus auram Assidue motam certant educere vase E vitreo. Illi instant: paullatim pulsus at aer Effluit; ac vacuas sedes magis usque relinquit. 530 Tunc videas subter, via qua patefacta, flagrantes Extinguique faces agitati et flamine chartas 29 Ast intus ponitque apicem depressior ignis, Tinnitusque negant solitos muta aera ciere. Tunc, si forte prius sit viva inclusa volucris 535 Intus, eam subito cernas languescere, et alas Pandere demissas, ac totos intremere artus: Jamque huc jamque illuc errantia lumina volvens, Extremosque ciens gemitus vix ducit hiulco Ore animam sensim fugientem, aurasque requirit 540 Nequidquam eductas. Stat circum plurima pubes, Intentosque tenens oculos miratur: at illa Aegra cadit, clausoque jacet jam mortua vitro. Quid paleas plumbique loquar grave corpus eodem Tempore delabi? Quid quae jam plurima possis 545 Aeris educti certissima credere signa? Cur, igitur tenuem nequeas hoc aera pacto Orbibus ex illis haurire? Haud magnus ab una Parte aditus pateat, cui providus ante cavatos Adde tubos, bibulo qui ductu fugere possint 550 Aera, Ostia complecti; ne qua novus involet ipsum Inter opus, tota postquam vel sede recessit. Omnia nam turbantur; et irrita vota querere Conatumque artemque simul, si rima patescat 555 Parte aliqua vel parva. Illa citus irruet aer, Lubricus atque iterum succedet sedibus isdem. Nullo cessurus nisu nulloque labore est, 30 Illum quamquam instes multa vi pellere contra Obnixus, tentesque industrius omnia; rimam 560 Ante fatiscentem vigili ni clauseris arte. Illa mali causa est, illam citus obstrue; neve Aut operae lentus parcas, aut sumptibus ullis. Nec tibi se quisquam jactet prudentior auctor, Dicere neu coeptet, non ullo posse labore 565 Educi e curvis Sed fore, qui semper maneat subtilior, aurae Aemulus aetheriae. Sat enim est, si crassior ille Effluat arte cavis eductus ab orbibus. Aether Qui remanet, vix ipse suo cum pondere quidquam 570 Exiguus tenuisque addit, vel deprimit orbes Subter agens, luci puroque simillimus igni. Ille etiam longe metus absit, ne qua fluentum. Aurarum vi sublatis, vacuisque globorum Parietibus clades nascatur, laevia rumpens 575 Claustra, atque immani dissolvens cuncta fragore. Non etenim tenui ingentem sint cortice in orbem Curvati, fragilique globi de corpore vitri, Aerii tranare parant qui gurgitis undas. Deinde etiam quam sint omni de parte rotundi 580 Aeris impulsum circa fluitantis ad omnes Accipiunt aeque partes; visque undique nisu Omnibus in punctis aequali affusa feritque Defenditque globos Irruat hinc pulsu valido, tantum urgeat illinc 585 Nempe opus est contra, seque ipsa elidat inani Impete. Nequidquam alternis sic ictibus aer Huc aditum quaerens atque huc, quo sive subire Victor, inaequali seu nisu insistere possit, Circum errat, pulsatque errans innoxius orbes, 590 Nec tamen expugnare valet. Nusquam via certa, Qua subeat, nulla aequato pars aspera dorso, Quam magis impellens socia compage resolvat. Ergo globus quamquam vacuus, penetrabilis ictu Non tamen aerio est. Nam se nectuntque premuntque 595 Mutua particulae atque haerent simul arctius, aequum Curvata quo mole magis glomerantur in orbem. Idcirco longisque cavus sinuatur in arcum Porticibus curvum fornix; pontesque minaci Impositi fluvio juncta testudine flexum 600 Quo melius referunt orbem, super addita forti Hoc stabiles melius quaevis ingentia tergo Sustineant onera, et nullo incumbente fatiscant Impete dejecti. Crebris adsultibus urgens Subter aqua oppositas moles evincere tentet, 605 Spumeaque albescat; valido super ungula cornu Pulsa sonet, magnoque gemant sub pondere plaustra, Volvanturque ruantque; immoti mole sua stant. Forsitan et quaeras; quot sint, aut parte carinae Qua vacui jungendi orbes? Seu quattuor adde, 610 32 Sive etiam plures, si plures exigat usus, Aut malo, aut potius navis later ardua supra Hinc atque inde pari sese inter limite longe Semotos, Inque vicem crebris et laedi et laedere plagis, 615 Dum vacuos fert aura, et motu concitat acri. Seorsim quisque natet; nec primo impendeant alter Altior; elati hinc aeque tollantur et illinc Aera per liquidum. Melius libratur et ipsa Tum ratis, et paribus nat pendula viribus acta, 620 Nec metuit ventos, nec iniquos aetheris aestus. Illud in his rebus tibi restat difficile unum Atque novum, tanta nimirum effingere curvos Mole globos, non tantum ipsi, verum addita navis Vectorumque manus mercesque ut pondere cedant. 625 Aeris exclusae spatia extra concava massae. Scilicet immani turgescant mole necesse est, Immensamque trahant alvum, laterumque cavatas Compages; ingens late se machina tendet. Tu ne cede tamen: semper timor ardua fingit, 630 Quae nova sunt, nullique prius tentata: sed acer Cuncta labor vincit. Praeter sua litora nautae Nondum alias nossent oras, nec caerula dorso Velivolas ferrent classes; nisi primus Iason [s] [1] 33 Audaci spernens animo syrtesque minasque 635 Horrificas ponti validis implenda dedisset Vela notis. Duce quo patuere illa invia nerei Claustraque et insidiae, quae tot per saecula gentes Terruerant falsa pavidas formidine mortis. Ille alta in puppi velatus tempora lauto 640 Hortatur socios argivae robora pubis, Accenditque animos: illi urgent aequora remis, Attonitae spumant undae. Volat acta carina Phasidos ad fines, ubi dives ab arbore pendet Vellus, et auratis perstringit lumina villis 645 Jam male defensum, vigili custode perempto. Ite animae illustres, factis extendite feros Nomen in aetatum cursus. Jam culmina nota Vanescunt, patrio et matres in litore flentes, Invalidique senes. Vobis en ipse tridenti 650 Pandit iter Neptunus: eum comitantur ovantes Nereides, Beroe, Galateaque, et aurea Xantho, Nesaeeque et Invectae, sparsis omnes per colla capillis; Cymmodoceque, Thetisque soror jam saucia flamma, 655 Pelea jam tota suspirans anxia mente. [t] [1] 34 Ite agite heroes: vestigia vestra Exemplisque actae felicibus aequora classes Contexere; cavis fervent maria omnia late Navigiis. Quisnam ille autem [u] [1] fidentior, altum 660 Oceanum qui spectat, et indignatur Iberos Spem trahere, ac regna alterius contemnere mundi Trans anni solisque vias, et sidera nota? Magnanimum nosco Ligurem; virtutis alumnum Nosco italae. Viridi date serta recentia lauro, 665 Ausoniae nymphae; calathis date candida plenis Lilia: semper honos, semper stet fama sepulti, Oceani dum fluctus erit, dum semita ad oras Pervia, phoebus ubi solvit temone jugales. O quas ille vices, et quanta pericula passus, 670 Litore ab hispano dum solveret! Aspera rerum Quae tulit, et quanta pelagi caelique procellas Primus ad ignotas intendens carbasa terras! 35 Non certe Alcides odiis agitatus iniquae Junonis; non ipse vafer se praeferat illi 675 Laerta satus, incensae post diruta Troiae Pergama tam multos quamvis expleverit annos Omnibus et terris et late fluctibus actus. Virtus multa viri vicit tamen omnia, et oras Vectus ad optatas, ubi nos quum phoebus anhelis 680 Adstat equis, vesper nocturnos excitat ignes, Atque alia effulget stellis maioribus arctos, Djs pelagi, aurifero religata in litore puppi, Dona tulit voti compos, Cubaque potitus, [x] [1] Gentibus attonitis monstro atque ingentibus ausis. 685 Quin et jam menso oceano, rursusque remenso, Victor ad hispanos remeans cum classe penates Ante invisa refert peregrino munera ab orbe, Inventasque ostentat opes, cultusque locorum Edocet, atque auro dites atque ubere glebas. 690 36 Hinc subito Europen late vulgata per omnem Fama volat, veterem quarta crevisse reperta Parte orbem, oceano edomito, trans ultima caeli Sidera. Felices illic felicia gentes Regna tenere, aurum rivis fluere, atque adamantas, 695 Gemmarumque alias nullo custode jacere Per juga per saltus et sylvas; unde superne Balsama odorato manant sudantia ligno. Ergo omnes ardor stimulat nova quaerere regna Auspiciis actos tantis: timor omnis, et illa 700 Formidata leves jam monstra abiere per auras, Falsa velut tacitae fugiunt insomnia noctis. Et dubites parere meis Lentus adhuc? Gelidusne tibi praecordia circum Sanguis hebet, tantumne times convicia vulgi 705 Ignari? Tentanda via est, qua te quoque in altum Tollere, et immensum possis volitare per orbem. Jam domita oceani rabies: nunc aura domanda est Aeris; hinc laudem speres, hinc praemia, si te Major tangit honos, major si gloria famae. 710 Nec superi votis aberunt a grandibus: ille [y] [1] 37 Taurus ut Europes, ut Phryxi candidus albis Ille Aries villis, utque ales Pegasus; Argo Testis et ipsa, maris quae prima innare per undas Ausa procellosi puro micat aurea caelo 715 Sidereo in coetu, furvas et discutit umbras. Cui tua stellifera quondam comes addita sede Per noctem late flammantia lumina fundat Navis, et ardebit nautis felicius omen, Tyndaridum quam signa, heliceque, aut parrhasis ursa; 720 Ipsa per ignotas postquam te vexerit oras Victorem, et fama ingentem compleverit orbem. Adspice qua gelidam mundus consurgit ad arcton Arduus, et contra vergit qua pronus in austros; Illic humanos regio frustrata labores 725 Hactenus ignoto jacet avia litore, et illa Fors quoque et uberibus campis populisque superba Atque opibus, [y] [1] sed navigiis nondum hospita curvis. 38 Quippe gelu assiduo torpet maris unda revincta, Et patulas vetat ire rates. Tibi mobilis aer 730 Pandet iter glaciemque super, super horrida canae Strata nivis; caelo venies ceu missus ab alto. Qualis quum rhodopen mavors, aut Arva petit, volucrumque sedens moderatur habenas Alipedum; volat aetherios vi fervidus axis 735 Per campos, jam jamque venit, temploque propinquat: Desilit; arma humeris sonuere: at pectora
39
NAVIS AERIA
LIBER SECUNDUS
Sed me jam Zephyri nemora inter garrula blando Murmure ludentes invitant ire per altum Aera. Jam nautae funem convellere gaudent, Insuetamque viam tentare; idem omnibus ardor, Cura eadem stimulis omnes non mollibus urget 5 In superas tolli nubes, et linquere terras Evectos volucri cymba. Ruit excita pubes Undique visendi studio, fruiturque tuendo Admirata ratemque simul, simul ipsa globorum Texta rati conjuncta; moras atque increpat omnes 10 Impatiens. Ergo tempus petere alta volatu Sidera: vos musae mecum conscendite; tuque Uranie ante alias, cui parent ardua caeli Templa et caerulei tractus, tu dirige cursus Aerium per iter: sine te nec tollere puppim, 15 Nec rursum terras ausim deducere ad imas: Tu me diva mone, atque omnes dic ordine leges, Dic varias artes, ignotaque pande reperta, Dum nostri tibi dona parant solemnia nautae, Ut Nereo et Panopeae et Tethyi Si pluvii de parte noti, si fulminat austri Cum fremitu domus atra; oculis aut nubila caelum Eripiunt imbri foeta et resonantibus euris; Non patriis quisquam tum te discedere terris, Aera nec moneat paullatim educere clausum 25 Jam tibi monstrata curvis ex orbibus arte. Horrida nam caelo tempestas saevit, et omnis Aestuat aura super ventorum turbine magno Sedibus ex imis agitata. Abjere volucres Frondiferas pavidae in sedes, penitusque latebras 30 Certatim subeunt jam toto ex aethere pulsae. Interea magno crepitans ruit impete grando, Pulsataeque fremunt sylvae, ferturque tumenti Per segetes pelago torrens, atque omnia late, Qua se cumque tulit, violento gurgite vastat. 35 Heu male tum vacuo tenues deffendere possis Aere globos, volucremque ratem: tam magnus ab alto Concretae cadite imber aquae, subjectaque frangit. Vere tibi melius classes immittere caelo; Vere viget fudi genitabilis aura favoni, 40 Caeruleoque nitet placatum lumine caelum, Quum ferus averso fugiens canis occidit astro [a], [1] Taurus et aurato cornu micat. At mala nautis 41 Frigora et hiberno minitantia tempore signa: Tum vario motu caeli domus excita fervet, 45 Luctanturque inter se vasto turbine venti. Ergo ubi post hyemem sylvas aquilone moveri, Ac nitido adspicies phoebum splendescere curri, Nec jam aderunt atrae, pulsa caligine, nubes; Tu socios hortare, novasque industrius artes 50 Adgredere, et liquidum siphonibus aera motis E patulis expelle globis. Expulsus abibit Scilicet ille, viae facilis qua ducus apertae Extrorsum est: verum quum sedibus exiit imis, Ostia claude vigil multa vi protinus, idemque 55 Omnem aditum explora, ne qua citus irruat hostis. Jamque graves minus atque minus, sensimque levatos Circumfusa globos alte sustollit, et imo Evehit aura solo. Vento vos pandite nautae Carbasa; jam pariter sublata nat aere puppis 60 Aemula pennigeris avibus. Stupet inscia turba Attollensque oculos tacite miratur, et ipsa Quae videt, haud credit novitatis imagine tanta Perculsa. At dryades passim sociaeque napeae, Quae nemora et saltus late quaeque ardua montis 65 Saxa colunt, trepidae discurrunt omnibus agris, Incertaeque animi pendent, an numina caeli Esse putent, mira an pendentia nubila forma. Atque aliqua aut Phoebum metuens ipsumve ruentem 42 Alta in nube Jovem, gressu subit invia saxa 70 Pernici, penitusque cavo ses abdit in antro. Quid fugitis? Volat acta abies tollentibus auris Innocua, et terris longe magis usque relictis Nubiferas sublimis adit, templa edita, sedes: Quoque magis petit alta, homines, urbesque videntur 75 Effugere, atque ipsi pariter decrescere colles. Non tamen et libeat nimium conscendere in altum, Summaque veloci superare cacumina nisu Atlantis rhodopesque aut alti culmen olympi, Sidereo vincit nubes qui vertice. Tenvis 80 Aura ibi, nec generi nostro spirabilis aer Possidet a terris longe loca. Celsior ille Scilicet ex ima quo terra adsurgit in astra, Rarescit magis, et similis fluit altus inani. Tu medium lege tutus iter, mediamque teneto 85 Usque viam; placida triviae sine regnet in aula Endymion, [b] [1] populosque externo tutus ab hoste 43 Pace regat, longam neque rumpat cura quietem. Quamquam etiam perhibent saevae post crimina Phoedrae Hippolytum superas Lunae latonidis oras 90 Adscendisse: illum fortes in praelia turmas Ducere, si quando armorum furor instat, et acer Idaliae e regno Veneris movet agmina Adonis. Hos pugnare juvet; mihi tu demissior ito, Nec regna astrorum cures palantia nosse. 95 Proderit idcirco soventi vela, saburram Tollere, si navis fuerit sine merce, neque ullo Pondere pressa. Hoc [c] [1] effusos munimen ad Euros Hoc ubi subducta vectari coeperis aura, 44 Ne rapido nimium supera ad convexa volatu 100 Abripiare citus; placido sed vectus in altum Ceu Zephyro sensim magis et magis usque ferare. Nec sum animi dubius, mirum tibi posse videri, Ista minus fluido quum sit gravis aere puppis, Cur pariter summas aurae volitantis ad oras 105 Supremumque locum trans subdita nubila vecta Non eat; atque illuc librata evadere certet Ipsam nullus ubi jam desuper urgeat aer? Sic etiam aequoreis leviores fluctibus ipsae Caeruleae naves summa librantur in unda; 110 Per medios nec subter eunt, loca pervia tantum Squamigeris gregibus, latices; nisi forte coorta Ventorum ac pelagi rabies infracta carinae Disjiciat latera, ac torto voret aequore vortex. Quamquam tunc imo subsidunt omnia fundo, 115 Nec medio pendent suspensa in gurgite, salsis Quae sunt cumque undis graviora: ita nempe vel alte Cuncta natant, vel cuncta jacent demersa profundo. Haec tamen ut certis valeas deprendere falsa Indiciis, certaque animi ratione resolvas, 120 Contemplator, aquas quum caelo affusa minantur Nubila, et in tenebris phoebi latet abditus ignis: Numquam alte regionem omnes tolluntur ad unam Imbriferae nubes; sed pars petit edita longe, Pars autem magis ima tenet, propioraque terris 125 45 Aerio spatia in campo. Nec secius omnes Altior haec, humilis magis illa, in tramite caeli Suspensae medio fluitant; insistere summo Nec spatio certant, neque item, licet altior aer Imineat, lapsae terras volvuntur ad imas. 130 Nonne etiam superas quo caeli fugit in oras Alta magis, terris secretaque, purior aura Hoc fluit, ac minimum terrenae obnoxia faeci Sidereis longe in campis? Ibi nubila nunquam, Nunquam imbres, nunquam densantur turbine nimbi; 135 Aurea sed ridet species, et pulcricomus sol Indistincta suae diffundit spicula lucis. Semper enim tenuatur; odor ceu dissitus halat Ille minus, quo se in superas magis extulit oras, Vel cilici quum scaena croco perfusa renidet, 140 Arave quum thuris panchaeos efflat odores. Densior hinc etiam primae regionis in altum Multa efferre queat, rarus quae deprimat aer Alterius; quaeque hic possit suspensa tumenti Ferre super dorso, neget alter rarior, illum 145 Ordine qui sequitur. Vario pro pondere navis Proin tua se varia sistet regione, nec ultra Quaeret iter librata semel, spatiumque feretur Per levius sese et gravius, media inter utrumque. At maris effusi densum quod corpus ubique 150 Est aeque, haud gravior fundo pars altera sedit 46 Altera pars unda in summa subtilior; ipsa Fit quoque uti cymbae curvatae pinea texta Summa petant pelagi, summoque in gurgite tantum Se librent, sistantve vadis demersa sub imis. 155 Praeterea, magnam lymphis ingentibus urbem Qua Tamesis lambit, multi voluere per artem [d] [1] Institui sic posse rates, ut subter aquarum Per liquidos mediae fluctus, infraque supraque Circumfusae undis narent; ceu grandia Protei 160 Armenta, atque alia immensi vaga monstra profundi. Nec vero pugnax ausim contendere contra, Ut solet ignarum vulgi genus, omnia falsa Qui credit, quaecumque sibi miranda videntur Arduaque: ante animo multarum foedera rerum 165 Vestiganda acri; tum quid vel possit oriri Vel nequeat, dicendum. Aliter de tramite recto Judicii abripiet praeceps te saepius error. 47 Nam quid obest, fieri tanto ne pondere cymba Possit, uti quantum subjectis tollitur, illis 170 Quae super incumbunt, tantum mergatur ab undis? Tunc non illa quidem fundum descendet ad imum Suppositis instans lymphis, non gurgitis alti Summa petet, laticis supera depressa liquentis Parte alia; sese certa sed sistet aquarum 175 Sub regione, aequis hinc atque hinc viribus acta, Ac pariter suspensa. Velut, diversa quadrigae Quum geminae in spatia addunt se et discedere tentat, Si modo se nexu teneant ac viribus aequis Alipedes hinc inde trahant; immobilis haeret 180 Utraque, liberaturque: haud hanc haud tendit in illam Ullam plagam, torto licet acer desuper instet Fuste sonans auriga, omnesque effundat habenas. Magna hinc utilitas, magnum navalibus esset Auxilium pugnis: et quantum bella juvarent 185 Aeriae classes; medias tantum ipsa per undas Navigia haud viso venientia tramite, et armis Improvisa imi de sede furentia Nerei. Atque equidem haud dubitem, quin haec quoque dira per artem Damnaque et immanes ad mutua funera clades, 190 Tantus amor caedis! Mortalia pectora tentent. Ne vero, ne talem animis adsuescite pugnam, Spicula neu properae nimium nova quaerite morti; Mille patent lethi caussae! Satis in mala nostra 48 Vertimus ingenium: rigidos conflavimus aera 195 In gladios hastasque et acuta cuspide tela; Unde unci melius vomis formatur aratri, Plaustraque eleusinae matris, cerealia dona. Ignem etiam vafri subductum fraude Promethei Innumeros vitae munus mortalis ad usus 200 Perdimus in caedes. Cujus vi plumbea grando Terrifico jaculata sono late agmina sternit, Sternit equos; altas et fundo diruit arces, Quin homines contra quin ars obsistere possit. Vita fuit certe potior, quum sanguine nondum 205 Immaduit nostro tellus, non fluminis alvei Purpureis rubuere undis; nec noverat ullus Arma, nisi inverso cererem queis conderet arvo, Fissile vel robur vel celsam exscinderet ulmum, Vitigenam aut premeret frondem. Nunc vividus artes 210 Extudit innumeras usus; sed et omnia regna Vipereis crines Alecto impexa colubris, Non mare non linquens terras, hostilia ad arma Exciit, ac magno furiarum involvit in aestu Bella necemque ferens et tristia semina cladis. 215 Quod superest, media quum jam volitabis in aura, Omnia queis regitur pelagi per caerula cursus, Illa tibi tractanda: secus neque tutus in alto Nare, neque optatam poteris contingere metam. Omnis in albenti primum descripta papyro 220 49 Telluris vastae facies et mensa locorum Intervalla viis cunctorum cognita debent Esse tibi: campique urbesque atque edita caelo Culmina, et aequorei tractus circumfluus humor Qua pateat, qua se freta per diversa profundat. 225 Sidera tum late magnum per inane notanda, Quid pluviaeque ferant hyades, quid plejas, et haedi Nascentis sidus; vel quid minitetur Orion Turbidus, aut heros stricto Orbem etiam triviaeque juvat servare, cadentis 230 Et phoebi; martemque venus quo lumine cernat, Saturnusque jovem, cyllenius ignis utrumque. Ipse rear tanto a nobis distantia tractu, Hoc moneo; verum et labentia tempora noctis, 235 Et varios caeli signant quod fulgida mores, Seu purum referant, fuscum sive ore colorem. Ante tamen tristesque hyadas et oriona et haedos, Mundus ubi ad scythiam adsurgit, spatioque coercet Inrequieta brevi volventia lumina, et alto 240 Non sinit oceano condi; sub cardine summo Usque nitens ursae [e] [1] sidus glaciale minoris 50 Noscere te jubeo, caudae quod parte sub ima Emicat, ac dubias vasto regit aequore naves. Illa tibi monstret cursus, illam aspice semper 245 Axe sub algenti rutilam: stat proximus illi, Arcas et ipse olim, stellato corpore fulgens Arctophylax. Nautis non ipse irascitur ardens, Sed vigil observat, ne qua se Parrhasis axe Auferat, aut vetita nerei se proluat unda. 250 Quin et quum caelum nebulae obsedere, nec ulla Nimbiferam per noctem aegris mortalibus ardent Lumina, hyperborei sedem magnesia signi Prodet acus, certoque ostendet pendula nutu, Qua gelidus sit parte polus. Non vertit ad afros, 255 Non ea ad hesperias aciem vel memnonis oras 51 Libera; at optato septem subjecta [f] [1] trioni Litora, riphaeoque horrentes frigore terras Usque petit. Tum si placidam deflectere cogas Sedibus arctois, furit ipsa irata, diuque 260 In gyrum videas tremulum se volvere: nulla Vel mora vel requies usquam, nisi rursus ad arcton Vergat; ibi inventa jam tandem in pace quiescit Occasum hinc fugiens, illinc tithonia regna, Tergaque nimbiferos vertens contraria ad austros. 265 Hujus ope haud unquam, tellus procul avia quamvis Fugerit ex oculis, stygioque excita lacu nox Tartareis caelumque diemque obduxerit umbris, Errabis recto excedens de tramite callis: Tantus in arcadicam rapit urgens impetus ursam! 270 Non tyriis olim haec nautis non cognita grajis Res fuerat; solum ferri spectandus amore Ante fuit magnes, durum quum saepe viderent Appositi propius ferri vincire rigorem, 52 Ad sua et invisis trahere oscula viribus aera. 275 Aequoreos illum primus traduxit ad usus Ausoniae [g] [1] cultor, quo nunc se jactat alumno Parthenope, et stimulos contra jaculataque tela Invidiae multa famam cum laude tuetur. Quaeque etenim voluit, magnis contingere semper 280 Ut solet in rebus, tantae decerpere laudis Praemia gens, tantique sibi decus addere facti. Cujus ut inventum patuit, prius invia stagna Oceani longe effusi petiere carinae, Nec timuit vix audito se credere ponto 285 Navita: ad eoi maris hinc felicia regna, Occidui hinc alias orbis conquirere partes, Ignotos et itum terrarum extendere fines. Disce et signifero phoebi [h] [1] cognoscere ab orbe 53 Quam distes; austri quantum hinc in regna, vel illinc 290 In boream vergas. Altus certissima titan Signa dabit, quodcumque tuo seu vertice supra Sidus inardescens, sive ipsa Lycaone nata. At non sic facile speres deprendere [i] [1] quantum A mediae recta distans regione diei 295 Solis ad occasum tendas vel solis ad ortus, Quamvis et phoeben umbra telluris amictam, Nigrantesque jovis comites, ipsumque nigrantem Saepius adspicias solem. Longae omnia curae, Omnia adhuc magni nec certi plena laboris 300 Non tamen et dubiis vanos conatibus usque Hic labor exercens animos cludet in aestu Vel medio pelagi, rapida vel in aetheris aura, Si melius pateat, quam phoebe argentea distet Sideribus longe a fixis et solis ab orbe. 305 Hoc quoque vos nautae sperate, hac nautica laude Ars etiam sese jactabit; et omnia vincet 54 Ingenii vis illa, viget qua Gallia solers Aut metuenda mari vicina Britannia; cui non Audeat aequoreis quisquam contendere in undis, 310 Sive opus iratos nerei contemnere fluctus, Seu varias artes nautarum extundere in usum. Quid te jam cunctos moneam praediscere ventos; Quid tempestates caeli, variique tumultum Aeris, ac motus omnes? Quid signa docebo, 315 Quae procul adspiciens metuas discedere terris, Aut properes petere ima redux, portuque subire? Ultimus haud etiam fuerit labor, edita malo Carbasa nosse manu tractare; et nunc dare ventis Laxa magis, nunc illa minus, modo tollere in altum; 320 Et modo dejicere, aut partes obvertere in omnes, Quo ventus cursusque vocet. Non utilis ulla, Jactatis aut ars magis opportuna carinis. Forsitan heic quaeras, zephyri si flamina cessent Aeoliis inclus antris, num insurgere remis 325 55 Obstatesque auras possis impellere? Fluctus Ceu maris impellunt nautae, si quando morantes Vela negant implere austri, non aeolus audit Vota, precesque; jacent posito freta muta tumore, Atque hilares ludunt summa delphines in unda. 330 Quamvis aura minus remis pellentibus obstat, Caerula quam nerei; tamen ictibus illa restitit, Illa etiam perculsa ferit, propulsaque pellit. Indicio est avium sublimis in axe volatus Aetherio. Haud etenim liquidas se ferre per oras 335 Remigio alarum possent, velut aequore pinnis In medio pisces , nisi mota resisteret aura, Pulsaque in oppositas pellentia corpora partes Trudaret, acceptoque aequalem redderet aequa Vi motum. Subito quo impulsu in corpore utroque 340 Mobilitas oritur geminas contraria in oras: Hac aer, illac fugiens volat incitus ales, Alter et alterius vires minuitque fovetque. Sed quoniam pelago leviorque et rarior aura Alta fluit, remorum idcirco palmula, fluctus 345 Quae secat aerios, solitis tibi latior ima Parte sui pateat, multumque agat aera pulsu. Nonne etiam volucrum se multo latius [k] alae 56 Corporis extendunt varia pro mole, natantum Omnigenum quae pinnae? Haud hoc natura sagaci 350 Imperii nutu nequidquam provida cavit, Quum prima lucem nascentis origine mundi Hauserunt mutique greges pictaeque volantes: Omnibus illa dedit, quorum quisque indiget usu, Seu mare seu terras celebrat sive aethera purum. 355 Adde quod anterior minus obstat mobilis aer, Quam pelagus proris rostrisque tridentibus: ergo Quamvis ipse magis tenuis fluat, ille carinae Non minor in caeli liquidis erit impetus oris. Sic etiam verso propere temone vel illam 360 Vel partem hanc caeli cymba properante tenebis, Avius et certo nunquam de tramite cedes. Heic tamen et remos suadebo ipsumque polito E corio, qua parte leves temo incitat auras, Efficere: haud magnum sic addent pondus, et una 365 Aëraque accipient melius, meliusque repellent. Quod, si quum medio nabis jam laetus olympo, Saeviat extemplo nimbis ferventibus auster, Involvatque diem tenebris; tunc arte magistra, Tunc opus est animis; atrae formidine mortis, 370 Adversisque sinas vulgum pallescere rebus. 57 Nil usquam miseris tutum mortalibus esse Jupiter ipse dedit. Non vis, non ipse juventae Largas inter opes securaeque otia mentis Aut vigor, aut vernans florenti in pectore robur; 375 Magnorum non imperium, non aurea regum Limina firma satis. Miseros quid Gallia luctus, Quidve tuas referam spes fractas; nuper acerbo Funere quum regni columen [l] [1] tibi, perdita, raptum Ingemeres; tuque ipse tuo quum Sequana fletu 380 Auctus, ab inspecta tumuli dum mole recentis Extincti tibi crescit amor, violentior ires Oceanum in magnum? Quid jam Germania cogis Me tua crudelis miserantem incommoda sortis Nunc memorare? Tuos infelix Austria casus, 385 Dic luctus dic ipsa tuos, quum moesta videres Sub Lare Caesareo cumulari [m] [1] funere funus, Quin Juno, quin posset Hymen obsistere morbo. 58 Heu pietas, heu sancta fides, et conscia laudis Pectora! Quas lacrymas, quos fletus funera tanta 390 Excivere? Altae flerunt hinc Vindobonae arces, Vindelicique una, Rhetique, Aenusque, Lycusque, Danubiusque, et Danubio centum patre Nymphae: Hinc Padus, hinc Athesis, pubes hinc itala flevit; Et pater in primis viridi Sebethus ab antro 395 Inter mugitusque soli, piceamque favillam Atque ejecta jugo torrentia saxa Vesevo, Crudelesque deos nequidquam dixit, et altum Ingemuit. Cui nereїdes, cui najades omnes Crinibus errantes fusis per caerula colla 400 Reponsant fletu; nec rubra corallia, et ulla Dona parant, nec dulci iterant jam voce hymeneum, Sed cava luctisonis complentes antra querelis Funereas circum ponunt de more cupressus. Ipsa Venus lacrymas visa est fudisse tepentes 405 Pausilipi sub rupe sedens, atque ipse Cupido Irrita dona querens nervos evulsit ab arcu, Extinxitque faces, atque aurea spicula fregit. Nec [n] [1] sat erat; caelo terras miseratus ab alto 59 Ni pater omnipotens saevire impune vetaret 410 Fortunam ulterius, servans te maxima nobis, Austriadum te Diva potens ad publica servans Commoda: qua lethi revocata limine ab ipso, Sol iterum roseo nitidum caput extulit axe, Territaque optatam viderunt saecula lucem. 415 Quo tamen a primo digressum hi carmine luctus Abripuere? Satin tibi dura atque aspera rerum, Infidae et casus non posse avertere sortis Visi homines? Magnum constanti ferre laborem Pectore, quicumque inciderit; nec cedere victum, 420 Dum vires, et cura valent obsistere contra, Conandum est homini; tribuendaque cetera fato. Ergo quum rauco misceri murmure caelum Videris, et liquidos glomerari turbine campos, Anteveni. Remis velisque incumbere nautas, 425 Dum licet, ipse jube: terris advertere proram Ne pudeat, quum saevit adhuc procul excita nimbis Tempestas, longeque incoeptant praelia venti. Jamque malum propius serpit propiusque citato Impete se volvit: tum circum exaestuat aer 430 Correptus; resonant sylvaeque et concava saxa 60 Pulsataeque fremunt valles. Tu praepete cursu Interea loca tuta subis tellure potitus Optata; portumque ingressus munera reddis Junoni aeriae et tyndareo Polluci [o]: [1] 435 Non tamen et fugisse malum, non usque licebit Evasisse prius caelo, quam turbine venti Aurarum in medio deprensam gurgite puppim Corripiant. Lege vela citus crepitantia, et altas Antennas demitte, euri vis improba gliscens 440 Omnia ne frangat, ne vertat in aëre cymbam, Illa suo pendens quamquam se pondere libret. Heic etiam syrtes, heic scylla et saeva carybdis Horrendam ostentant faciem; sunt et sua caelo Monstraque et infames scopuli. Cave proxima saxa; 445 Ac potius mediis aurarum agitatus in oris Alta tene, litusque fuge insurgentibus austris. Ne mihi tunc montis placeat latera aspera circum Errare et cautes propter. Vicinius urget Dum spatium terrae; reperit sua funera saepe 450 Nauta; procellosi in syrtes vi turbinis actus, Demersusve vadis, scopulove infixus acuto. Tunc quoque profuerit, si fors non laeva resistant 61 Numina, demisso vel culmina summa rudente Arripere aut nemorum ramos. Jam dente tenaci 455 Anchora subjectis aut haesit cautibus, aut se Arboreo implicuit trunco; jamque ipsa carina Sistitur haud metuens minitantia saxa nec ullam Ventorum rabiem. Non hanc non turbine in illam Abripitur partem: rapido modo fluctuat aestu. 460 Si vero, quoniam non ulla industria quondam Profuit effugiumque dedit, dijecta resolvat Texta ratis laterum laxis compagibus auster Navifragus, solum rebus quod restat in arctis, Tunc age. Difractae si fors pars ulla carinae 465 Orbibus haeret adhuc integris, hanc cape dextra, Hanc tanto in casu sociam citus arripe, tractus Pondere ne proprio caeli labaris ab arce, Neu facias moriens peregrinae nomina terrae. Nimirum, haud ulla disruptis parte globorum 470 Parietibus, non ipse cades simul additus, aura Sustentatus adhuc: quamvis discrimina multa, Et varios cursus huc illuc actus inibis Ventorum arbitrio; donec consistere detur Monte aliquo, placidis ubi solvas munera divis, 475 Ceu quondam Aolides Phaeacum [p] [1] ejectus in oras 62 Post siculi casus pelagi post tristia damna. Hactenus haec: superest artis pars ultima nostrae Supremusque labor. Jam sat per caerula caeli Ivimus, ac tenues puppi sulcavimus auras. 480 Rursus amor carae subeat telluris, et illam Quamquam humilis longe jaceat, ne spreveris altum Classe tenens; illic superis pia munera nostro Pro reditu sociique ferunt cognataque ad aras Pectora: fors etiam suavi dum lumine vitae 485 Nos metuunt cassos, incestant fletibus ora. Et iam tempus ubi reduci petere ima volatu, Nubivagos fluidum paullatim rursus in orbes Aera furtivo ductu revocabis. At ille Insinuans sese penitusque ingressus ab alto 490 Incipiet caelo puppim gravitate potentem Deprimere, atque humiles terrarum advertere ad oras. Haud aliter nantes undosa per aequora pisces, Haec eadem [q] [1] tectum quem se intra ad munera servant, Utriculum vacuantque auris, onerantque vicissim; 495 Illic ut subeat melius contractior undas, Laxior heic summum contra extollatur in aequor. Lubricus est aer, facilique in concava lapsu Claustra subit, simul ac moti patet oris hitatus, 63 Qua veniat. Verum si quando copia maior 500 Excipitur, prono ad terram cadit incita puppis Pondere, praecipitique volans ut turbine fertur. Ipse tibi subeat tantus, librata per auras Sentiat inlapsum vix illum ut navis, et alte Circumagens sese per curvos devia calles 505 Nubiferas sedes, lapsu fallente, relinquat. Aspice quum celso conspexit ab aethere scyllam Nisus atrox; non ille supra se corpore prono Demittit, sed torva tuens atque actus in orbem Hac illac cursus obliquo tramite carpit: 510 Tum propior magis atque magis, jamque aera gyro Usque secans breviore, tenet, captamque cruentans Antra petit, notae vel densa umbracula sylvae. Sic melius liquida sese sustentant in aura, Nec raptim celeri puppis redit incita casu, 515 At potius tardata diu. Quod si aeris illa Pondere plus justo depressa feretur ad imas Praecipiti cursu sedes; tunc arte levanda Rursus erit, graviorque cavis siphonibus aër Rursum educendus. Donec jam denique victor 520 Paullatim optata patriae potiaris arena. Non etiam dubitem subter demittere vincla Stupea: queis tractis, postquam cava fragmina rupis Implicuere arcto nexu, descendere possim, Aera quim tentem vacuos inducere in orbes. 525 64 Magnus uterque labor, caeloque attollere navim, Atque iterum reducem patriis adpellere terris. Quid tamen ingentis nequeat spes vincere laudis, Quosve neget casus superare? Illa agmine martis In medio, armorum qua densior ingruit horror, 530 Mortales pulcram per vulnera quaerer mortem Impulit. Illa etiam gentesque ignotaque adire Nomina terrarum per multa pericula saevi Oceani, rerumque pati dira omnia jussit Esuriemque sitimique atram morbosque luemque. 535 Hac duce et ostriferi sensit [r] [1] juga pontus Abydi Et miratus Athos sua viscera pervia classi Assyriae; humentesque cavis nereidas antris Ludere, ubi nuper dryades duxere choreas Cum thiaso satyrorum et monticolis sylvanis 540 Quid Lernaea lues, quidve illa Erymanthia monstra, 65 Centauri aeripedesque boves et corpora strata Geryonis, pressaque Atlas cervice levatus, An non herculeae cesserunt omnia laudi Edomita? Audendum est, praesertim magna periclis 545 Laus ubi proposita, et duri seges ampla laboris Succrescens cupidis sese mortalibus offert. O quanta hinc veniet divinae gloria famae, Quantus et usus erit! Quamvis neque gnossia regna In labyrintheis clausum te flexibus arcent 550 A patria; neque saeva times Rexeris artifici tutum quod Thesea filo. Nam libeat martis seu forte ad praelia classes Aerias armare; alio sive orbe vehendas Ad merces, qua nec pateant maria alta, nec amnes, 555 At spatia immensae telluris et edita celsis Saxa jugis, hae parva dabunt num commoda naves, Exiguumque ferent usum? Tu munere tanto Haud tentata prius pandes commercia, et omnes Inter se gentes sociali foedere junges, 560 Aeterna quamvis glacieque et frigore pressas, A borea extremos tendit qua mundus in austros. Quid quod et effugium duris in rebus habere Proderit, aut patriam subitis incursibus hostis Invasisse velit; crebris aut excita tellus 565 Motibus immanem minitetur aperta ruinam Aut etiam pelago exundent freta lata sonanti 66 Arva per et populo ferventia strata viarum? Quid jam venatus referam, quid retia tractus Jacta per aerios avibus? Majora supersunt 570 Munera: nam poteris propius disquirere caussas Aethera per liquidum caelique patentia templa, Quod ciet elisos abruptis nubibus ignes Murmuraque, et stellas obscura in nocte caducas; Utque trahit varios iris formosa colores, 575 Ingentique arcu caelum secat: humor et idem Cur modo se in rorem matutinasque pruinas, Ac modo se mutat lapidosae in grandinis imbrem, Inque nives pluviamque; et qua vi denique venti Nascuntur caelo, et nubes coguntur in alto 580 Aere? Jamque mihi, late qua maximus orbis [s] [1] Panditur, hac videor terras invisere navi; Atque brevi lustrare die tot dissita regna Quot nec Abantiades findens talaribus auras, Ipse neque edomitas Nysae de vertice tygres 585 Victor agens Liber cum thyrsigeris Satyriscis. Quippe sua tellus vel sede immota quiescat, 67 Vel celeri [t] [1] ses potius vertigine circum Vertat ab occasu nascentem solis ad ortum, Ac modo phoebeo partem hanc, modo detegat illam 590 Spectandam jubari; simul et circumfluus aer, Qua trahet illa, via raptim volvetur eadem. Ergo etiam adverso qui finderet aera cursu Ales, et aequali motu contrarius iret, Nempe ipse occasum tantum, quantum aura sub ortum, 595 Subter humum spectans variantis imagine scaenae Continuo varia gauderet. Quare age segnes Tolle moras; vocat ecce eurus tua carbasa surgens Litore ab eoo, puppimque per ardua pellunt Aerios contra fluctus cum Castore Pollux; 600 Ocycor ut nimbis et praepete fulminis igne Ipsa citae oppositam vincat vim scilicet aurae Tantum alia provecta plaga. Fluit incitus aer Insequiturque simul raptus vaga moenia mundi: 68 Puppis et ipsa fluit , connixaque viribus aequis 605 Stat contra, spatioque immobilis haeret eodem. At nova terrarum subter se pandit imago Interea, ac rerum novus usque enascitur ordo, Qua se cumque ferant oculi. Viridantia sese Nunc nemora ostentant longe, praeruptaque versis 610 Antra jugis, campique et formosissima tempe; Nunc fluvii vitreique lacus substrataque ponti Caerula, qua rapido ventorum agitata tumultu; Qua placido leviter motu crispata superne. Heic magnae incipiunt urbes se tollere caelo 615 Vertice turrigero; heic raris magalia tectis Sparsa per et valles et dumis horrida saxa; Effigiunt. Saevus ciet hac mars praelia parte Sanguineam quatiens hastam; spumantibus illa Fluctibus in pelagi luctatur navita, et alte 620 Suspiciens placida frustra me spectat in aura. Quae quibus anteferam spectanda? Hinc Adria longe Adsonat; hinc maior Tyrrhena immurmurat unda, Pinifer et surgens pater Apenninus in auras Centum urbes magnas, centum labentia subter 625 Flumina felicesque agros de vertice gaudet Despicere. Ex oculis sed jam fugit abdita nostris Ausonia, et fugiunt alpes: jam Norica retro Culmina rarescunt; vix et Germania saevum Ad boream conversa, aliaque apparet ab ora 630 69 Dives in ingentes Hispania didita terras. Hinc Galli, hinc Batavi, et Belgae, parvoque Britanni Aestu discreti supra venientibus undis Oceani jam jam condi mergique videntur. Dumque loquor, fugere citi: late omnia pontus 635 Occupat, immensaque amplectitur Amphitrite. Ecce autem nova se tellus adtollere longe Incipit extremam europen transque avia thules Litora ab occasu. Salve o post tempore multo Cognita terrarum pars maxima! Nulla tibi auro, 640 Ubere nulla soli tibi se componere certet, Omnigenum aut seclis animantum: at quo mihi tantum Ipsa etiam properas? Viden, hinc ut tendit in arcton, Hinc austrum: pars hispano ditissima regno Mittit opes; pars aequoreis non parva Britannis 645 Cessit, Gallorumque animos incendit, et acres Subjecit nuper curarum in pectore morsus. Pars alia advectas non uno nomine gentes Novit; pars etiam propriis intacta tyrannis Servit, et agrestes veneratur barbara mores 650 Externas exosa manus et non sua jura. Aurea Castellae haec regio, Peruanaque regna, Illaque Amazonidum tellus; Argenteus [u] [1] amnis 70 Hac fluit, hac minio sedem posuere rubentes Brasilidae, aut turpes nigrantia faecibus ora 655 Hirrochoi, Canadesque atque effera nomina gentes Innumerae. Quas nempe inter tu maxima cura Palladis, Uranies et honos et fama Rogeri, Si freta sustineas longe tot inhospita obire, Incedet magno solis quum parva sub orbe, 660 Sideream [x] [1] Venerem lato spectabis olympo. 71 O tibi, dumque subit, dumque ipsa egressa relinquit Lampada phoebeam, caelo lux alma sereno Fulgeat, et faciles Zephyri plaudentibus alis Disjiciant nubes! Ah te ne eludat inani 665 Spe labor, ah cupidum rursum ne fallat, in urbe Ceu Venera quondam adriacas male lusit ad oras, Bosphoron invisum foedaeque Propontidos arces Quum peteres. I, docta rapit quo innata cupido, 72 I decus o nostrum; non tu sine laude redibis, 670 Quo res cumque cadat. Sed quid moror? Ardua ponto Litora consurgunt Asiae, Tithonia sedes, Supra Indum Gangemque supra, felicia regna Qua Sinae posuere oris felicibus, et se Ingenti [y] [1] vallo scythico tutantur ab hoste. 675 Non et Bactra vides, Serasque, et Perfidis arva; Assyrios, Parthosque, et Caspia caerula, et amplum 73 Euphratem celeremque Tygrin, auroque fluentes Hermum Pactolumque? Phryges haec jugera vertunt, Et Lydi, et Cilices, Medique, et dives arenis 680 Thuriferis Panchaїa et eoi Nabathaei. Aspice et ad laevam Nilo faecunda tumenti Aegypti late arva: en ut Memphitica pubes Laeta vehi gaudet circum sua rura phaselis, Isidaque et facilem vocat ad solatia Osyrim. 685 Mox subit ardescens propiori solis ab aestu Et Lybia et Numidae infroeni, Getulaque Iarbae Regia, quem rapta fertur Garamanthide nympha Cinyphii genuisse Ammon ad fluminis undas. Quid memorem Nomadas, Maurosque, aut illa superbae 690 Moenia versa solo Carthaginis? Unde juventus Punica romuleis alpes immisit apertas Arcibus, ingentemque metum. Cunctantis adesset Ni Fabii [z] [1] prudens in tali tempore virtus, Africa fors Latium premeret, Carthago maneret. 695 74 Quo tamen heu fugitis terrae? Vix cernere partem Exiguam licuit raptim; volat incita cursu Ad dextrum conversa latus jam Graecia, jamque Cyclades aegaeo pariter rapiuntur ab aestu. O ubi Thessalia est, ubi sunt Amphrysusque, et Taygeti Juga laeta Lacaenis Virginibus, Dirceque, Alphaeaque flumina, et Ascra Hesiodo celebrata seni: Nemeaeaque vallis, Pythonisque nemus dictum, tua Pindare fama, Isthmosque, argivaeque olim stadia illa juventae 705 In Jovis Elaei campo. Mihi laurea Pindi Quis nemora ostendat, quis dulcem Aganippida lypham Hauriat? O Helicon; o Cyrrha, o flumina sancta Pieridum salvete! Obiti mihi totius orbis Nulla viret pars laeta magis; fragrantia vobis 710 Medorum nemora, et niveis fulgentia baccis Litora Erythraei; vobis et dives odorum Tmolus, et Hesperidum cedunt horti, aurea cedunt 75 Et Gangis regna atque Indi, constrataque late Versicolorato gemmarum America nitore. 715 Salvete o iterum phoebo loca culta! Quis alto Post haec aut thracen aut jam despectet ab axe, Illyris adriaco ridet qua litore, terram; Nobilis ismario quamquam illa superbiat Orpheo, Haec patriae [a] [1] notas longe mihi praeferat arces? 720 O patria o mihi cara vale! Feror avius almum In Latium toto peragrato victor ab orbe, Si non Eleae properans tibi munus olivae, Ast hedera, et lauro mixtum parnasside sertum. Haec ego de volucri cymba cursuque canebam 725 Aerio, magni dum iam ducis [b] [1] altera proles Nomen avi referens hetrusca ludit in aula, Discit et auspiciis tanti genitoris ad Arnum Tyrrhenis dare jura atque aurea condere secla: Jamque prius [c] [1] cecini laetus florente juventa, 730 76 Cur sonitus referant missos, cur muta loquantur Et nemora et rupes. At nunc helicone relicto Musarumque choris, diae sacra munera mentis Naturamque sequor, lenis qua labitur amne Caeruleo tybris, magnamque interfluit urbem. 735 FINIS LIBRI SECUNDI.
Zamanja, Bernard; Kunić, Rajmund (1735-1820; 1719-1794) [1768], Navis aeria et elegiarum monobiblos, versio electronica (), 3251 versus, verborum 26001; carmen epicum, hendecasyllabum 1, elegiae 10, idyllia 4, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - elegia; poesis - idyllium; poesis - epigramma] [word count] [zamagnabnavis]. |
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.