111 ELEGIA VII. Ad Virginem Divino Partu jam perfecto.
Non ver floriferum ridet, non aura favoni
Lene ciet pennis aequora purpureis;
At fera Idumeos late nix obruit agros,
Jordanisque alto constitit unda gelu,
Frigida et hybernae volvuntur sidera noctis:
Tu gelidae ingressa in pumicis hospitium
Ah qualem puerum virgo paris! O bona mater,
Quam [a] ^[1] pulcher tuus est, quam puer hic similis
Est tibi! Non certe matrem rosa, non amaranthus
Purpureo melius purpuream ore refert,
Parvus ubi explicuit molli de cortice frontem.
Ut capit, ut memet surripit ille mihi,
Huc istos blande quoties convertit ocellos,
Queis etiam posset vincere vim chalybis,
Aut si quid chalybe ipso usquam pote durius esse. 112
Vincor io: tantae ferre negant oculi
Mortales lucis flagrantia spicula; nosco
Numen, in humano corpore quippe subest,
Nec tacite prodit sese. Velut obvia soli
Quum sese aut nubes, aut vapor opposuit,
Objectu et radios intercipit; ille corusci
Quamquam intercepta parte latet jubaris,
Haud tamen omnino tegitur, nebulamque per ipsam
Fundit inextinctas lucis ab axe faces.
Sed deus est quando puer editus, heicne jacebit?
Nec minus hoc fuerat vilis in orbe locus?
Heic igitur, virgo, heic inter deserta ferarum
Lustra pruinosis pervia flaminibus,
Rupe sub hac scabris pendentibus undique tophis
Nudus in agresti stramine pro viola,
Pro molli narcisso, pro languenti hyacintho
Iste tuus ponat lactea membra puer?
Humani ille salus generis spesque unica, longe
Proh dolor! Humano pulsus ab hospitio est;
Et tremit et gelida vagit projectus in ulva,
Aurea sidereo cui micat axe domus.
Te tamen haud pudeat vili peperisse sub antro:
Tantus ubi est infans, tantaque ubi genitrix,
Illa capit sedes, quidquid formosius usquam est,
Illa ipsis domus est aemula sideribus.
Quin etiam tempus veniet, quum rupibus hisce 113
Invideat tantum maxima terra decus;
Nilus, et Euphrates, Ister, flavusque Garumna,
Ille suam Aegyptum oblitus, hic Armeniam,
Teuthonicos arces alii Gallumque potentem
Hac fluere undisono tramite quam cuperent;
Quam riguo rupes adtactu has lambere! Dumque
Hac fluerent, solito lentior unda foret.
Jam video et lapsis quaesitum oracula rebus
Haec loca et Eoos et petere Hesperios
Trans freta trans montes longe: quin martia Roma
Hanc septemgemino vertice supliciter
Exiguam colit ipsa specum nil aurea curans
Illa suo quondam templa superba jove.
Jupiter hic melior puer est: latet ille, suumque,
Hoc nascente, caput condidit in stygii
Horrentes erebi latebras, informe barathrum,
Quo nos jam blandis egerat insidiis,
Ni tu dia parens peperisses. Omnia nobis
Sunt bona de tanto nata puerperio,
Ac gemitus fletusque atque anxiferi singultus
Sunt versi in subitae gaudia laetitiae:
Pax regnat, pax alma viget; tuque inclyta magnum
Virgo in Achemeniis nomen habes domibus.
Laeti adsunt; en certe adsunt, ducentibus astris
Non rude pastorum vulgus, et agricolae, 114
Ast [b] ^[1] Arabum proceres delecti, prima virorum,
Qui tibi qui puero ditia dona ferunt
Litoribus longe a patriis. Hos tu bona cernes
Quum gnati ambrosios procidere ante pedes,
Laetanti excipiens vultu solabere; et o quam
Dimittes hilares rursus in Arabiam!
Illi felicem te dicent; unaque certe
Matres tu felix mater es ante alias,
Quae tantum edideris puerum, cui contigit uni
Tale decus. Gremio tune fovere deum?
Tu potes et diae acclinis dare basia fronti,
Inque os lac niveis exprimere uberibus?
Ille tibi adridet, te obtutu fixus in una
Gaudet tam de se cernere sollictiam,
Ac matrem agnoscit sua tendens brachia, et ora
Quum movet, o quantum te, mea mater, amo,
Dicere hiante videtur jamjam velle labello,
Atque tuo illius pendet ab ore anima.
O si quid merui, vatis subeat quoque cura,
Blando meme oculo fac puer adspiciat,
Fac quoque uti, foedum sit quamvis, hoc capiat cor, 115
Si capet, nivibus purius illud erit,
Nec mihi jam posthac, tibi vivam at, virgo, tuoque
Huic puero, quo nil extat amabilius,
Seu gelidum resonis implet vagitibus antrum,
Lactea seu ridens ubera forte petit.