SATYRA V. PHILOSOPHI
Exstincti pellem arripuisse Leonis Asellus
Dicitur in sylva, exuviasque indutus opimas
Rugitum immanem misisse: repente paventum
Praecipiti dare terga fugae genus omne ferarum,
Atque insectantis rabiem vitare. Parumper
Una stetit, retroque oculos vulpecula torsit,
Compertisque dolis, fugientes avocat. Ardent
Protinus ultrices, posita formidine, in iras,
Et spolia eripiunt Aurito aliena trementi:
Partim mille modis insultant; parsque cruentis
Unguibus incutiunt, et acutis dentibus ictus,
Membraque certatim lacerant. Jacet ille, suosque
Flebilibus monet exemplis, temeraria quorsum
Stultorum coepta evadant, melioribus atque
Nasutis quoties se posse illudere sperent.
De quibus haec, quaeso, narratur fabula? Dicam.
Est insulsa, levis, comoedaque natio quaedam
Ridiculorum hominum, grex importunus, iners et
Futilis, ingenio nullo, nulla arte magistra,
Doctrinarum apices affectans atque leporum.
Nil populare sapit, verum arripit illico quidquid
Portento simile objicitur, vel prodigiosum,
Proque novis capit usque immania monstra repertis.
-- 35 --
Tantum in deliciis novitas est! Scilicet una
Haec placet, haec sapit, hanc laudant, mirantur, amantque.
Hos nosse in pretio est. Vulgi jam venit in usus
Nomen. Philosophos appellant plebs, Tu, Ego. Rides?
Philosophos rides, Maecenas? Anne tibi quis
Simius est visus? Doctorum prima virorum
Sunt hi, quos dico. Laudes disce ordine, et artes.
Non ego, Philosophos cum dico, dico Platoni
Quidquam, aut Stoicidum majoribus, atque Lyceo
Consimile: a Cynicis quam longe sordibus absunt,
A conscisso palliolo, pera, atque bacillo,
Tam quoque doctrina Grajis, pugnantque Latinis,
Omnia magna crepant, sublimia, et acria, acuta:
Aut subtile genus primo de flore leporum
Educunt, quali vixerunt rore cicadae.
Ille mare in terris ponit, pontoque fluenti
Isse rates olim, quo nunc tegit omnia tellus,
Credite jurato testi. Indignatur et alter
Humano bipedes homines incedere more,
Quatuor et jubet extemplo ingredier pedibus. Nunc
Ite manu, pedibusque simul, demittite pronos
In terram vultus, hominum gens, atque faceti
Baccare promerito nebulonis cingite frontem,
Mox nova cum brutis communi foedera in antro
Pangite, vivendique alias ediscite leges.
Fiet ita, errorum ut turpes, crassaeque tenebrae
Praeceptore lupo in melius mutentur, et urso.
Discite ab exemplis. Verum, an mediocrius ille
Insanit, vires qui nostrae mentis, et ignem
-- 36 --
Praeclarum ingenii, unde tot artes, totque reperta,
Vincere contendit pecudes, et bucera saecla
Non ratione ulla, manuum sed munere solo;
Flectere nam nequeunt digitos, quibus ungula duros
Continet articulos, cornuque rigente fatigat.
Unde haec hausta viris? Quis Doctor? Nemo; sed ipsi
Ingenium peperere sibi, nulloque labore,
Quod natura dedit, pepulere foras. Ita? Cornu
Sponte petit bos, dente canum vis: sponte filix, et
Urtica, et tribuli incultis nascuntur in hortis.
Induit atque novum idcirco Sapientia nomen,
Ambitioque novum tituli quaesivit honorem,
Quo minus in rebus solidi fuerat. Genii ergo
Atque Repertores passim audivere leporum.
Quilibet insanus jure hoc mactetur honore,
Qui coram populo, in buccam quod venerit, efflat.
Sunt alii, pars magna, quibus sapientibus esse
Tam facile, invidere Dii. Sapientia multo
Qualiscumque his aere stat, et multo emta labore.
His mire arrident peregrina, hi Gallica curant
Dumtaxat, Venus hoc percellit Gallica tantum.
Verborumque operosa superstitio patriis et
Maternis inimica opibus, quia non procul absunt,
Incessit misere, ridendo et torquet amore.
Gallica conquirunt, elementaque Gallica discunt
Toti in litterulis. Quantum diducere callet
Quis rictum, et circumflexum pronunciat apte
Ore, gravemque sonum, atque, ut Gallia jussit, acutum,
Tantumdem sapit. A Ligeri hinc peregrina supellex
-- 37 --
Verborum, notis hinc farta cucurbita dictis,
Arcadicum sal, et Boeoticae acumina mentis.
Inde penu instruitur jejuno nobile luxu
Undique diphthongis differtum, commate, punctis.
Hic jacet O, illic E, hic Alphae concurrit Iota,
Atque inter socias, veluti Regina, minores
Eminet, et blaesum elingui melos elicit ore U.
Anglica constricta quod si quisd sibila lingua
Dentibus infrendens nullo jaculetur hiatu,
Praestat collegas, quam cetera oluscula betae.
Ergo hoc e ludo, hac epulatus fercula crambe
Bubo aliquis, vel pingui effert se corpore vervex,
Indicibus pastus crudis et Lexica ructans.
Lexica; namque alios prohibet mens plumbea libros.
Lexica; non aliud nostro praestantius aevo.
Nec magis historiis dignum, Satyraque repertum,
Explicitur quo tota tribus Sapientia chartis.
Hic veteres fastos, figulisque ut testa paretur,
Coena coquis, pariter condiscas: qua arte Poeta,
Qua fieri Orator possis, Pictor, Geometres,
Scandat ut Astrologus paria, et funambulus astra,
Eluat ut sordes fullo vel spongia, mentem
Philosophi ut purgent recto sermone malignam,
Hinc haurire queas. Scite mediocria magnis
Et bene conveniunt, nec pugna est ulla, brevique
Clauditur in cista doctrinae cyclicus orbis.
Stant omnes facili digesti ex arte lepores.
De genere hoc multi pars vellunt montibus herbas
Graminaque, et foeno redeunt, malvisque beati;
-- 38 --
Pars saxa effodiunt, et lecto marmore fragmen
Se reperisse putant auri argentique metalla.
Felices saxo, vicisse ut Olympia credas.
Aucupium alter vicinis exercet in hortis,
Succintus tenerae in morem cultumque Dianae,
Par levibus ventis it, currit, semper et uno
Fixus in obtutu diverberat aera palmis.
Obterit et caules pedibus, betasque sequaces.
Magna viri merces, si pictis discolor alis
Papilio in praedam cedit, gracilisve cicada,
Transfigenda stylo, tectique in parte locanda
Splendidiore intus, plutei ornamenta capacis,
Furfuris ejusdem nugarum ubi copia dives
Stat congesta diu, et doctae monstratur amicae.
Hos leni otiolo interdum mutare labores
Juverit, et molli mentem recreare libello
Paulisper, gravibusque levem induxisse Minervam.
Hinc salis urbani leges, legesque jocorum, et
Gratia ab obscenis laudatur; nec lepidum, aut quid
Atticum et urbanum festivumque est, nisi forte
De Tusco veniat vico, mediaque Suburra.
Improbius sapiunt, multoque nocentius illi,
Qui emendant leges, et publica commoda curant,
Quos quid honestum sit, quid turpe, quid utile, quid fas
Fine voluptatis natura, docetque libido.
Arripuere vice (sit fas risisse) Solonis:
Jura domi scribunt, legumque volumina dictant
Non sano toleranda homini, prelisque ministris
Proponunt populo. Discordia garrula rerum!
-- 39 --
Nam Graeca assuitur Romano fimbria panno.
Calcei ab Aegypto veniunt, a Perside mitra;
Fervet opus Creta, Etruscis, Lacedaemone, Athenis;
Perpetuique movent Bruti et fastidia Cassi.
Juppiter! heu chaos! heu rudis, indigestaque moles!
Et tamen hac aliquis tanta de gente Sophorum
Prodire et sutor potuit bonus, et citharoedus,
Mercator, caupo, vel praeco, navita, fossor.
Audiat haec oculis si quis dispendia siccis,
Improbus hic fuerit, sanae vel mentis egenus.
Atque adeo digni vesica, aut caerite cera
Bella movent Oratores, et jurgia miscent
Fortiter insana pro libertate ruentes,
Pellere ridiculi Regews, plebique scelestae
Imperium, et fasces, saevasque dedisse secures.
Sceptra Jovi eripiunt; Divos, et fulmina rident
Cyclopes Sophiae! Sic imo vertere fundo
Humana aggressi, et vitam induxisse ferinam;
Ni victrix conantes dextra coerceat illa,
Alcidis quae ritu jam omnia monstra subegit.
Haec tamen ut rudibus possint praecepta probare
Omnia, discurrunt, disceptant, atque perorant
Per trivia urbis, per loca, per fora, compita, vicos,
Per lustra, unctas perque popinas, atque tabernas.
Dicentes stupuere coqui, meretriculae, et acris
Natio mimorum, tonstrinarumque gregales.
Nos missos facimus, quia gentis taedet ineptae.
