Your search found 1075 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 401-500:

Iosephum ab illis duobus potissimum venditum. Murus [?: ra--osus ] , et similes aliquot voces aut phrases, exponentur infra in PARIETE. MUSTUM, seu vinum recens expressum, negat Christus poni in utres veteres: aut contra, vetus vinum in utres novos. Ratio autem est ibidem a Domino subindicata, quia mustum cum sit valde flatuosum, disrumpit vas, si sit imbecillum, praesertim si non pateat exhalationis exitus, sicut in utre non patet. Ad haec, ob eandem causam non facile afficitur novitate vasis. At contra vetus vinum, non perinde requirit vas robustum, utpote

et filium: Ioan. secundo. id est, qui hunc hominem vocat Iesum, negat esse illum verum Meschiam, quem Deus tot seculis ante promisit, ille reiicit tot vetera et recentia testimonia Dei de Meschia, quae hunc hominem proprie ac veluti digito monstrant, eoque non credit Deo nec recte eum colit. Sic ibidem dicitur Antichristus haec negare: quia etiamsi paucis ac singulis quibus verbis confitetur, tamen re ipsa totaque doctrina ac religione sua, contemnendo meritum officiumque Christi idque in se, suas indulgentias, dispensationes, sacrifices sanctos ac mediatores, et merita ordinum

gentes, perdidisti impium, delevisti nomen eorum in aeternum. Mox veluti explicans quod de nomine dixerat, inquit: Periit eorum memoria cum ipsis. Nomen alicuius exire, aut abire, est, famam bonitatemque eius divulgari. 2 Par. 26. Exiitque nomen Oziae regis usque in longinquum iter. Ibidem: Abiit nomen eius usque in introitum Aegypti. Sic Eze. 16 Egressum est nomen inter gentes propter pulchritudinem: i. valde celebris et gloriosa facta es passim. Haec sunt nomina filiorum Ismael, per nomina sua: i. per generationes suas, Gen. 25. i. secundum

sua nomina vocaverint super terras: i. de suo nomine appellarint regiones quas occuparunt, ut Moab, Edom, etc. Sic Alexander magnus multas urbes in diversis partib. orbis Alexandrias vocavit. [?: Vo- ] [?: ] men in Betlehem: i. praepara tibi nomen, Ruth. 4. Ibidem, Vocabitur nomen eius in Israel: i. celebrabitur. [?: ] nomen alicuius super civitatem aliquam: i. spargi rumorem illam esse ab eo captam. 2 Sam. 12, Ne forte capiam civitatem, et vocetur nomen meum super eam: pro, dicarego loab eam caepisse. Nominati per nomen: pro,

misericordia, fide ac [?: veri- ] sapientia ac omnipotentia, qua suos tuetur: ut supra hanc nominis significationem declaravi. Sic intelligatur [?: ] illud Act. 4, Signa et pro digia fieri per nomen Christi: [?:-per ] vim, efficaciam et potentiam eius. Sic ibidem interrogabant Apostolos Pontifices: Qua virtute aut quo nomine hunc claudum sanastis? et illi responderunt, Per nomen Iesu. idem ibi est virtus, quod nomen. Act. 3 habetur, Per fidem in nomen Christi sanavit hunc claudum nomen eius. i. virtus ac omnipotentia Christi sanavit eum per

praeditis interdum ponitur. Sic dicitur Christus a patre ad dexteram eius collocatus super omnem principatum, potestatem ac potentiam, et omnino super omne nomen huius aut futuri seculi. Sic et Phil. 2 dicitur, ei datum esse nomen super omne nomen: i. summam potentiam aut dignitatem. Quod mox ibidem explicatur, ut nempe Christo incuruentur omnes caelestes, terrestres et in feri. quod et ipsemet alibi exponit dicens: Data est mihi ois potestas in caelo et in terra. Sic et Hebr. 1. dicitur, excellentius nomen angelis esse sortitus. Quod itidem ibi exponitur quia vocetur, sitque filius

peractumve esset, omnia permittens libero Iosephi arbitrio. Quod notum est Dei, vertit vulgata Rom. 1. in Graeco est, τὸ γνωστὸν, Cognoscibile, aut Scibile, quod sciri potest, scilicet ex ordine effectuum et causarum per analysin, ut mox sequitur ibidem. Nosti, populus quod in malo sit: Exod. 32. id est, tu probe nosti, quomodo hic populus et totus mundus sit in maligno positus, sitque prorsus malus. Notus, pro celebri. Prov. 31, De mulieris industriae viro dicitur, quod sit notus in porta: id est, celebris in foro, in congressu

74. Notus erat veluti afferens superne. Nosse, pro reipsa sentire ac experiri interdum accipi supra dictum est. Sic dicit Paulus Philip. 3, Ut cognoscam ipsum, et vim resurrectionis ipsius. Sic Marc. 5 dicitur Haemorrhoissa cognovisse in corpore suo, se sanatam esse: et de Christo ibidem dicitur, quod senserit ex se virtutem exisse. Talem quandam experimentalem cognitionem notat et illa phrasis, Nosse virum, nosse mulierem, Adam cognovit Evam, etc. Sic de experimentali cognitione exponendum est etiam, quod 1. Corinth. 4 inquit, Veniam et cognoscam non

Mosen Deus de nomine, Exodi trigesimotertio. et de facie ad faciem, Deuteronomii trigesimoquarto. Utraque phrasis videtur ab humana consuetudine amicitiae sumpta esse, et significare summum Dei favorem erga Mosen. De priori dictum est modo in voce Nominis, et exponit eam ipsemet textus ibidem, addens: Invenisti gratiam coram me. Posterior, Nosse a facie ad faciem, familiarissimam conversationem significat: sicut si quem aulicum rex perpetuo ad suam familiaritatem convictumque

hoc nomine, quia sicut nubes circumagitatae, non perinde certam ac plenam pluviam effundunt: ita nec illi solide agrum aut vineam Domini verbo rigant, speciem alioqui eximiam prae se ferentes, et magnum quid de se pollicentes, sicut tales nubes. Ob eandem forte causam, eos etiam fontes arentes ibidem appellat Iudas in Epistola sua paulo clarius loquitur, inquiens: Isti sunt nubes aqua carentes, a ventis agitatae aut circumactae Prover. 25 comparatur nubes aqua carens cum hominibus, liberalitatem ac beneficentiam verbis pollicentibus, et re nihil praestantibus: in quo sunt istis bullis

bona voces transferens. Intelligit autem tum noticiam veritatis, tum et protectionem aut umbraculum ab aestu, ut mox ibi exponitur. Exod. 14 dicitur columna nubis antecedent Israelitas, retro eos abiisse, et constitisse inter Aegyptos et Israelitas, ne sese invicem accederent. Vocatur etiam ibidem tenebrae, et simul dicitur noctem illuminasse, ut propria quaedam aut singularis species eius columnae ea nocte fuerit. Conciliat vero verba loci eius Chaldaeus interpres, et rabi Abraham Sephradi, quod a latere Israelitarum fuerit lucida et fulgens, et a [?: ] Aegyptiorum

dicunt mirabundi Apostoli Matth. 8, et Lucae 8. Est enim, divinae potentiae indicium, quod etiam bruta, atque adeo mortua elementa Christo imperanti obediunt. Obedire concupiscentiis, Roman. 6, id est, pravis affectibus et cupiditatibus veteris Adami, quibus potius repugnandum esset. Ibidem est, An nescitis quod cui sistitis vos servos ad obediendum, servi estis cui obeditis, aut peccati ad mortem, aut obedientiae ad iustitiam? ubi posterior vox Obedientia, videtur indicare idem quod Evangelion. Inobedientia, ἀπειθία, contra non raro

praestent ea omnia, quae ibi statis temporibus divino mandato ordinata praeceptaque sunt. Nox ista est observabilis Domino: Exod. 12, ut quidem Vulgata vertit. Sed in Hebraeo est, Nox observationum. Idem autem ferme sensus est: nempe, quod illud tempus, et certi in eo ritus observandi sint. Ibidem est, Observabitis infermentata: id est, ritum edendi panes azymos. Locus Lucae decimo septimo, Regnum Dei non venit cum observatione: maxime in hac voce dignus esset explicatione. Congeruntur autem variae interpretationes in eum. Mihi sane haec omnium simplicissima, et tum loco illi

genus ciborum, quod pani additur. Sic aliqui interpretes verterunt Graecum προσφάγιον, Ioan. vigesimoprimo, ubi quaerit Dominus Apostolos piscantes, an quid habeant prosphagii? ad verbum, cibi ad panem, vel cum pane edendi, intelligens de piscibus. Ibidem, ὀψάριον, pisciculusigni impositus vocatur, ducta proculdubio ab ista voce etymologia. Porro quia Romani non dabant suis militibus tantum stipendium pecuniarium, sed etiam vestimenta, frumentum, et varia genera obsoniorum aut cibariorum, ut abunde

ovibus ad mactationem destinatis, valde crebrum est in Sacris literis. Psalmo quadragesimoquarto, et Romanorum 8, Propter te occidimur quotidie, reputati sumus sicut oves occisionis.Zach. 11 Pasce illas oves occisionis. id est, populum Iudaicum, iam sententia Dei ad occisionem destinatum. Bis ibidem repetitur. Oves ad occisionem. Isaiae 53. Actor. 8, Sicut ovis ad occisionem ductus est. patientia Meschiae in perferenda iniusta morte indicatur, ut ex praecedentibus et sequentibus apparet. additur enim, eum sic ob [?:-uisse ] . At eadem similitudo Ierem. 12 in alio sensu

1. Ioan. 2. Quicquid est in mundo, est concupiscentia carnis et oculorum, id est, oculi cernentes ista terrena commoda ac bona, excitant in corde eorum cupiditatem. Tribuitur concupiscentia oculis, quae cordis est, quia eam in corde excitant. Sic oculorum desiderium vocatur uxor Ezech. 24. Ibidem et templum Domini dicitur desiderabile oculorum populi. Concupiscibile oculorum notat etiam, quicquid est preciosum. 1. Reg. 20. Omne concupiscibile oculorum tuorum ponet in manibus suis. pro, quicquid habes preciosum et tibi valde charum, auferet. Post oculos abire: pro, sequi

Foetere [?: ] stis odorem nostrum coram Pharaone et praebuistis [?: ] gladium contra nos. Contra etiam bonam famam significat, 2. Corinth. 2: Deus bonum odorem noticiae [?: ] manifestat per nos in omni loco. id est, famam aut doctrinam de sua noticia. Sic ibidem Paulus dicit, se aliis quidem esse odorem salubrem ad vitam, aliis vero [?: ] ad mortem. id est, famam ac opinionem hominum de se suaque doctrina, apud alios quidem bonam ac veram esse, eisve parere vitam: apud alios autem falsam [?: ] tram esse, tanquam

habeat fructus. Zach. 4, duo primarii viri, et eximia Dei organa, Iosua et Zerubabel, pinguntur per duas oleas, eo quod (sicut postea exponentur) sic ex illis omnia bona in Ecclesiam populumve Dei tunc fluebant, sicut ex oleis venit oleum in candelabra in templo aut tabernaculo Dei ardontia. Ibidem illae duae oleae vocantur spicae olivarum, quia summitates arboris in magna fertilitate ita utrinque ornantur baccis aut granis, ut ferme spicae formam imitentur. Similis locus est etiam Apoc. 11, de duobus doctoribus. inquit enim, Illi sunt illae duae oleae, et duo candelabra, quae in

faciet. pro, quicquid et quoquo modo aliquid est pollicitus, ita faciat. Iuxta omnia, aut secundum omnia, valet interdum idem quod per omnia, aut omnino, aut prorsus: ut Iosuae 1, Iuxta omnia in quibus obedivimus Moisi, obediemus et tibi. pro, omnino vel prorsus, sicut illi obedivimus. Sic ibidem mox 8, Legit iuxta omne quod scriptum est in lege. pro, omnino ut scriptum est. Aliquando hoc signum universale non adiungitur suae voci aut subiecto, sed alii coniunctae, sicut et alia syncatagoremata: de quo Hebraismo in Regulis Generalibus disseruimus. Proverbiorum vigesimoprimo, Omnis

qui permanet in vitam aeternam. pro, Quaerite: nempe non ex merito, sed gratuito aut precario: sicut mox sequitur, quod ipse sit eis illum daturus, (gratis nimirum, sicut antea illis terrenum panem gratis fuerat largitus) non ipsi sint suis viribus aut meritis, sudore aut labore sibi paraturi. Sic ibidem Christus interrogatus a Iudaeis, tantum ex sua operaria iustitia pendentibus, quod'nam sit opus Dei, aut a Deo maxime probatum exactumque, respondit, fidem in se. quasi dicat, Vos tantum vestris bonis operibus Deum demereri, et iustitiam consequi conamini: ignorantes quam nulla prorsus bona

est. Ecce merces eius coram eo, et opus ipsius cum ipso. id est, prompta largitas, spontaneaque benignitas, seu gratuita sua beneficia. Nisi quis per vocem Opus malit intelligere officium Christi, quod est, redimere genus humanum: Is. 40 et 62. loquitur enim de adventu et beneficiis Messiae. Ibidem 62, Dabo opus eorum in veritate, id est, non mercedem pro merito, sed gratuitam redemptionem, eis ratam firmamque praestabo. Qui proximo suo abutitur frustra, et opus suum non dat ei. id est, mercedem ei debitam. Levit. 19, Opus mercenarii non pernoctet tecum usque mane. Apoc. 14, Opera

ערך Arach, saepe significat oppugnare, sive corporali vi, sive oratione aut verbis. Ratio metaphorae est, quia exercitus pugnaturi in acies ordinantur, aut digeruntur. Ier. 50. Ordinabunt. i. instruent contra te aciem, seu oppugnabunt te, o Babylon. Ibidem est, Ordinate contra eam. Sic de spirituali pugna dicit Iob cap. 6. Terrores Dei ordinant contra me: pro, adoriuntur me veluti instructa acie. De disputatione aut oppugnatione verbali habetur Psalmo 50: Arguante, et ordinabo in oculis tuis. id est, argumenta mea, aut etiam

esse plenum maledictione, Psalmo decimo: Maledictione os eius plenum est, et dolis ac fraude: id est, sermo eorum est fraudulentus, fallax et periurus, aut etiam blasphemiis refertus. De fructu oris satiabitur venter: Proverbiorum 12. 13. 18. id est, digna suo sermone praemia recipient. Sicut ibidem eundem sensum alia figura sermonis, sed huic valde vicina, effert in quiens: Pro ventu labiorum suorum saturabitur vir. Mementote iudiciorum oris eius, Psalmo 105. id est, doctrinae ipsius sermone propositae. Oris peccatum aut perversitas, id est sermonis. Psalmo quinquagesimonono:

futurus Meschias, servator mundi. id est, eum non solum pro Deo ac creatore suo agnoscere, sed et pro redemptore, rege ac servatore totius [?: ] di. Idem igitur est ibi, Osculamini filium ac, Subiicite vos ei sincero corde, et credite in eum, seu confidite [?: ] eum, ut ibidem est. Apud Iudaeos usitatum fuit, ut amici sese invicem osculo exciperent: tametsi et apud Persas, teste Xenophonte in Cyri paedia, et [?: Herod- ] Clio, Sic Iudas osculo salutat Dominum: et Christus dicit ad Pharisaeum Luc. 7, Osculum non dedisti mihi haec non desiit osculari

Sic et Ieremias praedicit, ossa regis, principum, sacerdotum, et pseudoprophetarum de sepulchris eruenda esse et in aperto dissipanda: cap. 8, et Ezech. 6. Ossa mea dinumeraverunt, Psal. 22. id est, ita me distenderunt in cruce, ut appareant omnia ossa mea. Ibidem etiam dissipata esse dicuntur ossa Christi, quia nerui et ligamina erant debilitata, et ossa loco mota in illo tam tristi supplicio. Spiritus carnem et ossa non habet, Luc. 24. id est, videtis me hic vere ac corporaliter praesentem esse: non esse spectrum quoddam, ut nos opinamini: quod ex

anima nostra ac vivificatur, ut corpus pane. Vocat vero ille semet suumque corpus panem caelestem, quia secundum utramque naturam est noster mediator et servator. Comedere autem eum panem, est (exponente ibidem ipsomet Domino) credere in eum, eove fide frui. Panis caelestis, aut angelorum ibidem, vocatur etiam Manna Israelitis olim datum: quia perinde eos aluit, eisve loco panis fuit. Metaphora igitur est. Panis interdum etiam res consumptibilis, aut quae prorsus in nostra potestate est,

quia secundum utramque naturam est noster mediator et servator. Comedere autem eum panem, est (exponente ibidem ipsomet Domino) credere in eum, eove fide frui. Panis caelestis, aut angelorum ibidem, vocatur etiam Manna Israelitis olim datum: quia perinde eos aluit, eisve loco panis fuit. Metaphora igitur est. Panis interdum etiam res consumptibilis, aut quae prorsus in nostra potestate est, dicitur. Sic hostes suos Israelitae nominant, Num. 14, quos se facile victuros sperabant: Ne

sustentare, etiamsi deberet ei caelitus victum pluere, ut Israelitis Manna et carnes. Panis verus dicitur Christus Iohan. 6. non ratione substantiae, quod sit reipsa verus panis: sed ratione effectus, quia vere ac efficaciter, et ad illam veram perpetuoque perdurantem vitam alat. Sic etiam ibidem aliquanto post dicit, carnem suam vere esse cibum, et sanguinem suum vere esse potum. Panis filiorum, Matth. 15, et Mar. 7, significat panem filiis debitum, convenientem aut necessarium, quo filii alendi essent. Non intelligitis, nec meministis illos quinque panes, et septem panes: id

praecepto, de qua catachresi in voce Filius dictum est, et paulo post in vocabulo Patris denuo dicetur. PAREO, significat usitate obedio. Nonnun quam in Vulgata versione idem valet quod compareo, aut appareo. Matthaei 23, Monumenta foris parent hominibus speciosa: pro, videntur. Sic ibidem: Paretis hominibus iusti. 1. Reg. 17, Homo enim videt ea quae parent: id est, quae foris cernuntur. Matthaei 24, Parebit signum filii hominis: pro, conspicietur, apparebit. Verum Iacobi 4 usurpatur pro durare: Quid est vita vestra, nisi vapor ad modicum parens. id est, perdurans,

quaedam non regeneratio, sed degeneratio, per semen diaboli. Tertio, quia voluntatem eius omni studio cupiunt, et conantur efficere, eiusque mores ac opera praestant, et veluti totam vitam repraesentant. Denique quia eos perpetuo docet, regit ac fovet. Idem quoque 1 Iohan. 3 dicitur. Porro ibidem Satan etiam pater mendacii vocatur, quia et author eius extitit, tum per se deficiens a Deo, tum et hominem ab eo abducens, veritatemque cultus ac religionis corrumpens, et denique omnis generis peccata ac scelera tum initio inveniens, tum et quotidie propagans ac promovens. Abraham dicitur

omnes alios superans, donavit. Pauperem prohibere a desiderio, Iob 31. id est rem desideratam aut necessariam pauperi non concedere. Pauperum filii, pro pauperibus, Psal. 72, Iudicabit pauperes terrae, et servabit filios pauperum. i. pauperes afflictos, oppressos. Sic ibidem, [?: ] mas pauperum servabit: i. vitam afflictorum et [?: pericl- ] tium eripiet. sicut mox sequitur, A` fraude et inuria [?: ] dimet animam eorum. Sic Isa. 14, Pascentur primogenitum pauperum. i. egentes et afflicti. Saepissime in prophetis

pacis, pro amicis et coniunctis ponitur. Hierem. 20 et 38. Omnes viri pacis meae observant, an nutem aut claudicem. Sexto, accipitur interdum haec vox de pacis et incolumitatis imprecatione: ut Mat. 10. Luc. 10, Pax vestra manebit super eos: id est, vestra pia imprecatio cedet eis in bonum. Ibidem, filius pacis: pro homine digno incolumitate, accipitur, et qui simul amat piam pacem. Pax et veritas saepe coniunguntur: ut 2. Reg. 20 Isaiae 39. Significat autem haec phrasis firmam, solidam, et non simulatam pacem: sicut plerunque in mundo etiam, cum pax externa est, tamen ob

Esse in pace, Iob 9. pro, frui pace. Pacem habere, Hierem. 12. Pacem habent omnes in praevaricantes. Sic habitare in pace, Threnorum primo. Clamare ad civitatem oppugnatam, pacem: Deutero. 20. id est, clara voce offerre ei pacem, pacificas conditiones. Et vicissim civitas dicitur ibidem respondere pacem. id est, polliceri obedientiam, et suscipere conditiones pacis. Congregaberis ad sepulchra in pace 2. Par. 34. id est, rebus tuis quietis ac prosperis existentibus in summa tranquillitate morieris, nec videbis aut patieris calamitates, quae [?: ]

Esther 10: pro, amanter alloqui sunt populares aut gentiles. Non nosse pacem, alias significat esse alienum a pace, cupidum bellandi ac laedendi Romanorum 3, Isaiae 59, Viam pacis non noverunt: id est, nihil est apud eos fidei. humanitatis, aut sinceritatis Alias non frui aut potiri pace. Ibidem: Vias suas peverterunt omnes, qui ambulant per eas ignorant pacem: id est, divinitus tribulantur et puniuntur. Quarere [?: ] pace, loquutionem supra exposui. Ierem. 15, Quis discidet ad petendum de pace tua? id est, quis ad te declarabit, ut quaerat, quomodo se res tuae

Christum veram iustitiam apprehendit, hanc pacem affert. Quid vero fidem, quid iustitiam appellet Paulus, suo loco exposuimus. Filius pacis, ut et supra exposui, Matth. 10, et Luc. 10, dicitur, qui et amat piam pacem, ac tranquillitatem, eamque promovet, et dignus illa a Deo esse censetur. Ibidem est, Pax vestra requiescet super eum, aut revertetur pax vestra. ubi pax Apostolorum vocatur illa pia imprecatio pacis, quae sit profutura dignis, ab indignis autem sit is fructus piae precationis ad ipsosmet Apostolos reversurus. Nunc dimittis servum tuum Domine, secundum verbum tuum in

Rom. 14, Quae pacis sunt sectemur: id est, neminem laedamus, omnibus prosimus, quaeramus denique temporariam et aeternam pacem. Christus dicitur pax nostra, quia utraque unum fecit, et maceriam septi dissolvit, Ephes. 2. id est, concilia vit gentiles cum Iudaeis, abrogata ceremoniali lege. Mox ibidem, non tantum de hac externa duorum populorum inter se invicem pace agit, sed etiam de pace cum Deo. Locus est perspicuus. Ibid. 6, Calceatis pedibus in praeparatione Evangelii pacis. Evangelium pacis vocat, quia et annunciat et affert veram ac aeternam pacem. Vult autem nos

accipitur. Sic et in Novo testamento: ut Matth. 9 et 11 Christus dicitur accubuisse cum publicanis et peccatoribus: id est. cum hominibus flagitiosae vitae. Matth. 26 et Mar. 14 dicitur Christus tradi in manus peccatorum. Luc. 6, Nam et peccatores eos a quibus diliguntur, diligunt. Et ibidem, Si quidem et peccatores hoc faciunt: id est, nequam et scelerati homines. Luc. 7. Et ecce mulier in civitate, quae erat peccatrix, Quo in loco, ne quis putaret mulierem illam adhuc fuisse peccatricem, Erasmus pro imperfecto plusquam praeteritum tempus convertit. Sed et a textu (in quo est

octavo, Deus misit filium [?: ] um in similitudine carnis peccati. id est, fecit eum hominem similem nobis peccatoribus: cum tamen [?: ] vere homo fuerit, nobisque per omnia similis, in hoc tamen dissimilis extitit, quod non fuerit peccator [?: ] nos. Ibidem: Et de peccato damnavit peccatum in carne. id est, Deus per carnem aut passionem filii sui devicit, aut expugnavit, aut reum peregit signum peccati. Nam aliquem de peccato damnare, est eum vincere, superare, reum peragere, perdere: sumpta loquutione â foro, ubi qui de peccato damnatur,

peccatum. id est, iuxta Christi praeceptum, argues eum inter te et ipsum, et non ales clam odium, aut obtrectabis ei. Peccatum habere, et non haebere Ioan. 9. Si caeci essetis, peccatum non haberetis. id est, Si caecitatem vestram agnosceretis, peccatum vobis condonaretur. Contrarium huic est ibidem, Peccatum [?:-re ] alicui: Alias peccatum non habere, est, posse aliquo nodo se excusare. ut Ioann. 15. Si non venissem, et [?: lo---tus ] fuissem eis, peccatum non haberent: nunc autem non habent quod praetexant peccato suo. Ex antithesi [?:-paret

maris, dicitur Deus Micheae 7. Item, Post tergum proiicere. Isaiae trigesimooctavo. Item, Elongare a nobis sicut Occidens ab Oriente procul est, Psalmo 103. Delere sicut nubem peccata. Esaiae quadragesimo quarto. Mundare a peccatis, Psalmo 51. Avertere factem ab alicuius peccatis, ibidem. Tegere alicuius peccata, non imputare peccata, Psalmo 32, et 85. Peccatorum alicuius non recordari, Esaiae 43. quibus omnibus loquutionibus magnitudo ac efficacia condonationis peccatorum declaratur: ut et in verbo Imputare ostendi. Tegere peccatum alicuius, est condonare,

peccatum id est, culpa perdet suum autorem, seu peccatorem. Rom. 5, Peccatum regnavit in mundo usque ad legem: id est, etiam ante Moysen, originalis illa pestis et corruptio grassata est, et perdidit homines, atque adeo pusillos infantes, qui nondum proprie actualia peccata habuerunt. Ibidem, Peccatum regnault in mundo per legem. Recedere a peccatis, est desinere peccare. 2. Reg. 13. Non recesserunt a peccatis Ieroboam. id est, non desierunt patrare peccata, et colere idololatrias a Ieroboam institutas. Mori peccato alias significat liberari a peccato, seu inhaerente

institutas. Mori peccato alias significat liberari a peccato, seu inhaerente corruptione: praesertim in dativo positum. Rom. 6. Qui mortui sumus peccato, quomodo amplius vivemus in eo? Alias significat vasedicere peccato: quae significatio etiam simul in praecedenti exemplo continetur. et ibidem Paulus inquit: Cogitate vos mortuos esse peccato, et vivere Deo. Alias significat mori aut perire ob peccata: Ephes. 2, Cum mortui essetis peccato Vicina huic significatio est, quod Rom. 6 Christus dicitur esse mortuus peccato. id est, ob peccatum Rom. 7. Num lex est peccatum? id est,

huic significatio est, quod Rom. 6 Christus dicitur esse mortuus peccato. id est, ob peccatum Rom. 7. Num lex est peccatum? id est, num lex est mala, et causa peccati? Absit, inquit: sed patefacit tantum, accusat ac damnat peccatum ac peccatorem, et per accidens excitat pravas cupiditates. Ibidem peccatum sumpta occasione legis, genuit omnem cupiditatem: peccatum sine lege mortuum est: et peccatum lege veniente revixit. Ubique significat ipsum peccatum originale: illud enim nisi arguatur et accusetur a lege, ignoratur, sicutid ab omnibus sapientibus est ignoratum: tum etiam non

sine lege non imputari: item Ubi non est lex ibi nec peccatum: significat quendam quasi soporem peccati: quod scilicet lege non accusante, peccatum non cernatur conscientiam nostram non excruciet, et denique Originalis aut innata malitia non ita perdite nitatur in vetitum, grassetur ac furiat. Ibidem: Sed peccatum ut appareat peccatum, per bonum mihi operans mortem, ut per legem fiat peccatum excellenter peccatum, seu reum: id est, ut peccati magnitudo ac foeditas, eiusque poena per legem agnoscatur. 1. Corinth 15 Stimulus mortis peccatum est, virtus autem peccati lex. hoc est, mors

quod quenquam offendat articulus femininus, quasi non possit subintelligi nomen οἶκος, quod est masculini generis. respicit enim ille articulus ad nomen femininum Hebraeum בית Baith aut Beth chesed, quod mox sequitur ibidem. Huc etiam facit, quod praepositio super ἐπὶ saepe significat ad vel iuxta, sicut in praecedenti Capite habetur, Iesus sedebat super puteum: id est, ad vel iuxta de qua significatione vide supra. PEIERARE, ut et Cicero Offic. 3. monet,

omne gaudium, et occasionem gaudendi, seu res secundas. Oves perditae fuerunt populus meus, pastores earum fecerunt eas errare: Ieremiae 50. pro, perinde errat incertus, et perit populus meus. Perdere corpus in gehenna: id est, qui potest totum hominem aeterno supplicio inferni addicere. Ibidem: Qui invenerit animam suam, perdet eam. id est, qui eam conatus fuerit in hac vita offendendo Deum, et placando homines, servare: is eam perpetuo exitio involvet: contra, qui propitio Deo in hoc mundo perdiderit vitam suam, is in aeterna vita salvus et incolumis erit. Perdere, pro pati

plumbo, examinant rectitudinem aut obliquitatem parietis. Ponitur autem in Sacris literis aliquando pro forma aut ratione aedificationis. 2. Reg. 21. Extendam super Hierusalem perpendiculum Samariae. id est, perinde eam extruam, seu potius destruam, ut Samariam destruxi sicut haec phrasis mox ibidem explicatur. Sic Then. 2. dicitur, Extendit perpendiculum, non retraxit manuum suam a vastando: ubi subintelligere possis perpendiculum vastationis. Sicut Isaias cap. 34 inquit: Extendet super eam perpendiculum inanitatis, et lapides desolationis. id est, devastabitur Bosra

21. Nec addam ut commoveri faciam pedes Israelis e terra quam dedi eis. pro, non sinam ut Israel ultra emigret. Non dabit in commotionem pedem tuum, Psal. 121. pro, non patietur ut pes tuus nutet aut vacillet. Psal. 119, Converti pedes meos ad testimonia tua. Sic ibidem, Lucerna pedibus meis verbum tuum Domine. id est, mihi ipsi. Psal. 38. Dum declinat pes pes meus, adversum me magnificant, id est, me periclitante insultant mihi. Talia exempla huius significationis sunt plane innumera. Sic, Eripe pedes meos a lapsu aut impulsione, Psalmo 56,

id est, eius ductus, illecebrae, amores et conversatio, qua in turpitudinem et exitium trahit ac pertrahit stultos amasios. Semita pedis, est omnis conatus actioque hominis, interna et externa. Pondera semitam pedis tui, et cunctae [?: ] tuae recte disponantur: Prov. 4. Sic mox ibidem: Non declines neque ad sinistram, neque ad dextram, sed aufer pedem tuum a malo. id est, animum tuum nutusque tuos internos et externos. Pes superbiae, Psal. 36: possit videri significare animum et affectum superbum, seu [?: ni- ] superbiae: sed significat potius

Adiunxerunt sese pedibus tuis: id est, te tuaque vestigia sectati sunt, quocunque eis praeivisti. libro primo Samuelis vigesimoquinto dicit Abigail ad Davidem: Benedictio haec, quam attuli, detur ministris domini mei, qui ambulant ad pedes eius: id est, qui ei serviunt. Sic mox ibidem: Quinque puellae, quae ambulabant ad pedes ipsius Abigail. Iudicum quarto, Congregavit Barac Zabulon et Nephtalim, et fecit eum ascendere ad pedes suos: id est, duxit secum, ut dux suos milites. Iudicium octavo, Date tortas panis populo qui est in pedibus meis: id est, qui me sequitur,

quod sit innumeris Dei beneficiis impinguatus, incrassatus ac dilatatus: ideoque recalcitraverit. Quo loco fit allusio ad iumenta, quae saginata minus obediunt domino, minusque tractabilia sunt. Psalm. 22, Et adoraverunt omnes pingues terrae id est, satrapae, principes, ac reges. Sic ibidem Psaltes queritur de praepinguibus tauris. Sic Psal. 37 dicuntur aliquorum oculi praepinguedine egressi. id est, sicut pinguibus aliquando turgent oculi, ut excisuri videantur: ita superbi ac potentia sua inflati miseros respicere nequeunt. PINGUEDO aliquando

Pharisaeis, quod intus sint pleni rapina et hypocrisi, Matth. 23. id est, toti in hypocrisin et rapinam intenti Manus vestrae sanguine plenae sunt, Isaiae 1. utrumque intelligi potest quod et iam sint contaminatae iniustis caedibus, ac laesione proximi: et quôd in id sint intentae. Ibidem, Civitas plena iudicio. Ezech. primo. Terra plena iudicio, civitas plena iniquitate. Romanorum primo, Plenos invidia et homicidio. id est, prorsus deditos hisce sceleribus. PLENITUDO alicuius rei, valde varia significat, Plenitudo terrae, aut orbis, sunt omnes creaturae

frater eius minor crescet magis quam ipse, et semen eius erit plenitudo gentium. Rom. 11, paulo aliter accipi haec locutio videtur: Induratio ista ex parte accidit Israeli, donec introierit plenitudo gentium. id est, donec omnes ii ex gentibus conversi fuerint, quos Dominus constituit converti. Ibidem est etiam Plenitudo Iudaeorum, pro plurimis Iudaeis conversis. Plenitudo temporis. id est constitutum tempus. Galat 4. At ubi venit plenitudo temporis, emisit Deus filium suum, etc. id est, ubi perfectum completumque est id tempus, quod Deus ordinaverat. Eadem etiam

vestrum sit plenum. 1. Ioan. 1, 2. Item Ioan. 16. id est integrum, non mancum aut mutilum. Plenitudinem non raro fructus novos, praesertim mustum, vocant: forte ideo, quia impleat et effluat de torculari. Num. 18 Reputabitur oblatio vestra ut plenitudo de torculari, et frumentum de area. Mox ibidem vocat fructum de torculari. Dicit autem, Levitis decimas suarum decimarum sacerdotibus oblatas, perinde coram Deo acceptas fore, ac si de sua propria vinea aut agro, torculari aut area obtulissent. Exod. 22, Plenitudinem tuam et lachrymam tuam non tardabis. id est, primitias musti ac olei

sensu πληροφορείσθω, certa noticia constituat, pleno animi assensu statuat. Item ad actiones aliquas externas: ut 2. Tim. 4. Ministerium tuum πληροφόρησον id est, constanter et ardenter perfice. Ibidem, ἵνα δι' ἐμοῦ τὸ κήρυγμα πληροφορηθῇ. id est, ut mea opera praedicatio Evangelii diligenter ac serio promoveatur. Item ad fiduciam ac spem, ut Hebr. 6, Cupimus autem unumquemque

in cibis regiis. id est proposuit, decrevit. Ponere, saepissime ordinare, constituereque denotat. Iohan. 15. Posui vos ut abeatis, et fructum feratis. id est, ordinavi, constitui. 1. Corinth. 12, Posuit Deus in Ecclesia primum Apostolos. id est, proposuit, ordinavit, constituit. Sic ibidem: Ut Deus unumquodque membrum in corpore posuit. Non posuit nos Deus in iram: 1. Thessal. 5. Ponens me in ministerium: 1. Timoth 1. et mox 2. ac 2. Timoth. 1. In quo Evangelio ego positus sum praeco. Ponere iudicium ad funiculum, est recte severiterque iudicare, aut iudicium

ac ordinare eum ad aliquam dignitatem. Quod Paulus crebro imponere manus alicui dicit. Causa huius locutionis est, quia testificantes sic solebant imponere manus ei; de quo testificabantur. Nomen suum alicubi ponere, est gloriosum ibi se efficere. Hoc de Deo dicitur Num. 6. Deuter. 12. Ibidem mox dicit, Ut habitet ibi nomen suum. Sic 1. Sam. 7, Ad ponendum ibi nomen sibi. Ponere locum populi, ibidem, est praeparare. ¶ Ponere populum seculi, Isaiae 44, est creari homines a Deo. Locus magni monenti venit hoc tempore in controversiam, 1. Petr. 2: Christus est

est, quia testificantes sic solebant imponere manus ei; de quo testificabantur. Nomen suum alicubi ponere, est gloriosum ibi se efficere. Hoc de Deo dicitur Num. 6. Deuter. 12. Ibidem mox dicit, Ut habitet ibi nomen suum. Sic 1. Sam. 7, Ad ponendum ibi nomen sibi. Ponere locum populi, ibidem, est praeparare. ¶ Ponere populum seculi, Isaiae 44, est creari homines a Deo. Locus magni monenti venit hoc tempore in controversiam, 1. Petr. 2: Christus est petra offendiculi, et lapis scandali iis qui offendunt ad sermonem, inobedientes, in quod et positi sunt. Ubi

est intelligere, eum a Deo venditum esse? Sic Rom. 1. Vani facti sunt in ratiocinationibus eorum, et obtenebratum est non intelligens cor eorum. Et mox, Stulti facti sunt. ubi non est necesse dici, eos vel a Deo, vel ab alio quovis vanos et stultos factos, et cor eorum obtenebratum esse. Sic ibidem 3 cap. Inutiles facti sunt. Et, Non iustificabitur in conspectu Dei ulla caro. Vasa praeparata ad interitum Rom. 9. 22. Vasa praeparata ad bonum usum 2. Timoth. 21. Crediderunt, quotquot praeordinati erant aut parati Act. 13.48. Talia sunt innumera exempla passim

ac molesta sunt. Quod si Deus ipse autor esset et conditor talium vasorum, non posset certe dici ea magna patientia pertulisse. Conatur et confirmare dicto 1. Thess. 5: Non constituit nos Deus ad iram, sed ad salutem. unde infert, Deum constituisse quosdam ad interitum. Lenius autem vertit ibidem ἔθετο, per Constituit. Rectissime autem et hoc ei opponi potest quod diversarum specierum non plane in omnibus diversa est ratio, sed in aliquibus tantum: nec mox quod uni adimitur, alteri tribuitur, aut contra. Non igitur valet consequentia: Deus

vulgo. Exod. 22, Si pecuniam mutuo dederis populo meo pauperi, qui est tecum. id est, tenuissimae [?: ] tis Israelitis. Aggregari ad populos suos, est mori. Num. 27. Aggregaberis aut congregaberis ad populos tuos, sicut Aaron frater tuus Eadem locutio repetitur. Num. 31. Sic ibidem 20 legitur, Congregabitur Aaron ad populus suos: id est, morietur. Aliquando significat etiam sepeliri. Gen. 25 Et expirans mortuus est Abraham, et collectus est ad populos suos: pro, sepultus est. Sic Gen. 43. Obiit, appositusque est ad populos suos: pro, ad suos sicut iores sepultus

etiam totum populum. Ruth 3, Scit universa porta populi mei. id est senatus et totus populus. Porta non raro ipsas civitates significat, posita parte pro toto. Gen. 22. 24, Semen tuum possidebit portam inimicorum tuorum. Deut. 16, Non poteris sacrificare Pesach in aliqua portarum tuarum. Ibidem: Iudices et praefectos constitues in omnibus pertis tuis, quas Deus dabit tibi secundum tribus tuas. Ibidem 23. Tecum habitet in medio tui in aliqua portarum tuarum, ubi ei placuerit. Esse aut habitare intra porta alicuius: Deuter. 12 et 24. Qui sunt in terra tua intra portas tuas.

raro ipsas civitates significat, posita parte pro toto. Gen. 22. 24, Semen tuum possidebit portam inimicorum tuorum. Deut. 16, Non poteris sacrificare Pesach in aliqua portarum tuarum. Ibidem: Iudices et praefectos constitues in omnibus pertis tuis, quas Deus dabit tibi secundum tribus tuas. Ibidem 23. Tecum habitet in medio tui in aliqua portarum tuarum, ubi ei placuerit. Esse aut habitare intra porta alicuius: Deuter. 12 et 24. Qui sunt in terra tua intra portas tuas. pro, qui habitant in tua patria, et in tua civitate. Sic utitur hac voce Psal. 87. Diligit

intratur in templum Domini, ac in ipsam iustitiam et pietatem. Aliqui de Ecclesia exponunt, quod huic vicinum est. nam quamdiu extorris fuit, hae portae non patuerunt ei, fuitque veluti exclusus ex Ecclesia Dei. Aliqui volunt ideo dici portas iustitiae, quia tantum iusti intrent per eas, ut mox ibidem sequitur. Ego vero credo potius ideo portas iustitiae et Domini vocari, quia per eas, id est per veram doctrinam ac religionem intremus ad veram iustitiam, et ad Deum ipsum, qui nobis fit propitius. Verba vero Psalmi haec sunt: Aperite mihi portas iustitiae, ut ingrediar in illas, et

sua peccata in sacrificia transferret, et inde porro in summum sacerdotem sacrificia comedentes transferrentur. Sic et Num. 18 inquit Moyses ad Aronem: Tu et filii tui, et domus patris tui portabitis iniquitatem sanctuarii: Tu quoque et filii tui portabitis iniquitatem sacerdotii vestri. Et mox ibidem etiam Levitae dicuntur portare iniquitatem suam, dum exequiatur ministeria tabernaculi. Credo autem hanc loctionem tribui sacerdoti typice, quatenus refert figuram illius unici ac summi pontificis, qui solus vere peccata mundi in corpore suo tulit, et ferendo expiavit. Sic et hircus in

praevalere significat. Genes. 30, Luctationibus divinis luctata sum cum sorore, et potui, pro, praevalui. Sic mox 32, Luctatus es cum Deo et hominibus, et potuisti. id est, praevaluisti, vicisti. Oseae 12, Luctatus est cum angelo, et potuit. Hierem. 20. Fortiter apprehendisti me, et potuisti Ibidem, Defatigatus sum ferenda, et non possum. id est, non praevaleo. Apoc. 12: Michael et angeli eius pugnabant cum dracone, et draco cum eis, et non potuit, nec inventus est locus eius. id est, non praevaluit, non vicit, sed expulsus est caelo, et sua desgnitate. Cum accusativo in Hebraeo idem

diserte Marcus hoc falsum testimonium per solum verbum Volo exprimere videtur, inquiens 14. Ego diruam templum, etc. Nam Christus Iohannis 2 haec dicens, non tam potentiam suam iactat, quam petentibus signum aut miraculum, praedicit futurum miraculum suae resurrectionis, ut mox ibidem sequitur. Sicut et alibi idem signum aliis verbis eis [?: pol- ] tur, quod nempe daturus sit illis signum Ionae. Sic intellectum testimonium Iudaeorum contineret acerbiorem accusationem,

Stephanus Actorum septimo. Apollo fuit potens in Scripturis, Act. decimo octavo. id est, exercitatus et peritus in Scripturis et tota Theologia. Tit. 1, Qui sit potens exhortari. Sic Paulus 2 Cor. 10 dicit arma sua non esse carnalia, sed potentia ad expugnationem et destructionem. Idem ibidem 12 inquit: Cum infirmor, tunc potens sum: id est, cum destitutus sum meis viribus, aut aliis externis vitae ac rerum agendarum praesidiis, tunc recurro ad Deum primam causam qui mihi potentissime succurrit, meque confirmat, ac praeclaris successibus ornat. 1 Tim. 6, Beatus et solus potens

Qui erraverunt a me post idola. id est, errando a me descerunt, et secuti sunt idola. Declinare, aut esse post multos. Exodi vigesimotertio: Neque loqueris in causa, aut declines post multos ad pervertendum iudicium. id est, ne patiâre te multitudine errantium a vero iustoque abstrahi. Sic ibidem: Ne sis post multos ad mala. Adiuvare post aliquem, est eius partes aut sectatores iuvare. Primo Regum primo: Qui adiuverunt post Adoniam. Aspiciebant post Moysen. Exod. 33. id est, observabant eum abeuntem. Auferre, exterminare post aliquem. 1 Regum 1, Adduco. malum supra te, et

καὶ βουλὴ τοῦ θεοῦ. manus et consilium Dei, Actor. 5. εὐδοκία τοῦ θεοῦ θελήματος. beneplacitum Dei voluntatis: Ephes. 1. πρόθεσις, propositum. Ibidem: βουλὴ τοῦ θελήματος θεοῦ, consilium voluntatis divinae, ibidem. Videntur autem Apostoli hanc ob causam huiusmodi phrasib. uti, ut moneant, opera Christi et res in Ecclesia evenientes non casu accidere, sed a Deo olim praevisa et

τοῦ θεοῦ θελήματος. beneplacitum Dei voluntatis: Ephes. 1. πρόθεσις, propositum. Ibidem: βουλὴ τοῦ θελήματος θεοῦ, consilium voluntatis divinae, ibidem. Videntur autem Apostoli hanc ob causam huiusmodi phrasib. uti, ut moneant, opera Christi et res in Ecclesia evenientes non casu accidere, sed a Deo olim praevisa et decreta, et in verbo ipsius revelata esse. Rom. 1 habet Vulgata, Qui praedestinatus est filius Dei in virtute. In Graeco est

Dominus terram fundavit super mare, et super flumina praeparavit eam. In Hebraeo est potius constabilivit, aut (ut alii volunt) construxit. Veritatem praeparari, Psal. 89. Misericordia aedificabitur, in caelis praeparabis veritatem tuam. i. constabilies, ratamque ac firmam facies. Ibidem: Usque in seculum praeparabo semen tuum, aedificabo solium tuum. i. constabiliam, aut etiam perpetuo propagabo posteros tuos. Ibidem, Iustitia et indicium sunt praeparatio sedis tuae. In Hebraeo מכון Mechon, habitaculum aut stabilimentum. In die

Veritatem praeparari, Psal. 89. Misericordia aedificabitur, in caelis praeparabis veritatem tuam. i. constabilies, ratamque ac firmam facies. Ibidem: Usque in seculum praeparabo semen tuum, aedificabo solium tuum. i. constabiliam, aut etiam perpetuo propagabo posteros tuos. Ibidem, Iustitia et indicium sunt praeparatio sedis tuae. In Hebraeo מכון Mechon, habitaculum aut stabilimentum. In die praeparationis eius, Nahum [2.] pro, expeditionis seu armationis, cum se ad bellum parat aut armat. Isa. 2 et Mich. 4 est, quod mons

cordis nostri caecitatem, perversitatem ac pravitatem, quae omnino a piorum mentibus removenda sit: nempe totum veterem Adamum, aut corruptam hanc naturam, quatenus ex utero matris nascitur. Deut. 10, Circumcidetis igitur praeputium cordis vestri, et cervicem vestram non indurabitis amplius. Ibidem cap. 30, Circumcidet ergo Dominus cor tuum, et cor seminis tui, ut diligas Deum in toto corde tuo, et tota anima tua, ut vivas. id est, Dominus excîdet cortuum lapideum (ut Ezech. cap. 31 loquitur) et dabit tibi cornovum ac spiritule, seu renovabit ac

Iudaeis requirit. Quarto, praeputium per metonymiam, posito signo pro re signata, significat ipsos gentiles, sicut circumcisio Iudaeos. Rom. 3, Deus est qui iustificabit circumcisionem ex fide, et praeputium per fidem. Rom. 2, Si praeputium custodierit iustificationes legis, etc. Ibidem: Naturale praeputium legem faciens iudicabit te literalem aut legalem circumcisionem. Sic Paulus Galatis 2 suam praedicationem inter gentiles vocat Evangelium praeputii, et vicissim Petri Evangelium circumcisionis, et Apostolatum circumcisionis: id est, praedicationem gentilibus aut

illius pro circumsione reputabitur? Praeputium hic significat, id quod prius dixerat Gentes, quae legem non habent: nempe carentiam circumcisionis externae, ministerii externi, et caeremoniarum et observationum Mosaicarum, seu totius illius caeremoniariae pietatis, aut speciei pietatis. Sic ibidem in quit: Si legem non servaveris, circumcisio tua praeputium facta est. id est, tua ista caeremoniaria iustitia, si vera pietate cordis caret, est ipsissimus gentilismus, est tibi perinde ac si non haberes eam, sed esses impius gentilis. Praeputium ergo hic plenum gentilismum denotat. Sic

dies eius sicut umbra praeteriens: pro, evanescens. Sic Christus dicit Matth. 24, et Luc. 21, Generationem illam non praeterituram, donec omnia illa fiant. id est (me iudicio) Iudaicam gentem non abolendam usque ad extremam diem sed experturam ac perpessuram omnia illa tristia mala. Sic ibidem dicit, Caelum et terram praeterituram: id est, interituram. Sic credo pro evanescere aut [?: p- ] accipitur hoc verbum 1 Corinth. 7, Praeterit species huius mundi. Sic enim illud παράγει, praeterit, id est,

[?: ani-m ] meam ab impio suo gladio. id est, perde eum [?: pri- ] quam me iugulet. Psal. 18, Praevenerunt me laquei mortis: id est, antequam eos praevidere ac cavere possem, sic me caeperunt ac intricaverunt, sicut fera a non previso laqueo capitur. Sic ibidem mox: Praevenerunt [?: ] in die calamitatis meae, sed Dominus est factus [?: mi-i ] in sustentationem. Ionae, Praeoccupavi aut praevertitur fugerem. Psalm. 88. Mane oratio mea praeveniat te: scilicet, antequam me perdas, aut perire sinas, admitte quaeso ut te

animam: alias parci ei, ac conservari eum, alias contra perdi ac interfici eum cupidissime significat. Preciositas, pro honore. Esther. 1, Ut omnes mulieres exhibeant preciositatem maritis suis. Esther. 6, Qualis facta est preciositas ipsi Mardochaeo propter hanc rem: id est, honos habitus. Ibidem: Et favebit rex facere preciosius magis quam mihi. Psalmo 49, Homo cum in preciositate esset, non pernoctavit. id est, non perseveravit in ea tam nobili conditione aut sorte. Iob 31. Si vidi lunam preciosam ambulantem. id est, pulchre fulgentem, non sum admiratus, nec adoravi. Zach. 14,

a Deo, qui tibi hactenus obstitit, id exorare deberes. Sic Ioseph dicit ad fratres Gen. 50, Num pro Deo ego sum? Exod. 7, Dedi te pro Deo ipsi Pharaoni. id est, [?: ] lo ut eum minis ac miraculis et poenis ita molestes ac infestes, ac si Deus eius esses. Sic 4. cap. ibidem ait Deus ad Moysen: Loquetur Aaron per te ad populum: erit ille tibi pro ore, et tu eris illi pro Deo. id est, ipsius os os loquetur pro tuo ore: et ille te vicissim perinde in omnibus agendis ac dicendis consulet, ac si Deus eius esset. Proverb. 11, Iustus de angustia liberatur, impius

Sanctifico me pro eis: Iohan 17. id est, offero me tibi in sacrificium. Unum hominem mori pro populo. id est, ad totius populi salutem. Aliquando causam finalem, seu ut aliquis aliquid assequetur, ut dare pecuniam pro pane aut veste vel libro Hebraeor. 12. Vendidit sua primogenita pro cibo. Ibidem Christus sustinuit crucem, pro proposito sibi gaudio id est, ut potiatur illo gaudio, illa felicitate, utque recipiat a patre nomen supra omne nomen. Lucae 5. [?: ] Offer pro mundatione tua. id est, ut munderis. Carnem meam dabo pro mundi vita. id est, ut vitam acquiram mundo.

In Psalmis et Veteri testamento sic innumeris vicib. accipitur. Hebraeum est כהן. Crebro etiam illa similitudo de igne probante metalla, cum hominis probatione confertur. Prover. 17, Sicut igne probatur argentum, ita corda probat Dominus. Sic ibidem 27, Ierem. 9. Daniel. 12. Zach. 13. Iob 23. Psal. 12, dicuntur eloquia Domini perinde munda esse ac argentum probatum igne septies. Secundo significat, post examinationem agnoscere aliquid, seu perspicere. Rom. 14, Renovemini spiritu mentis vestrae, ut probetis. id est

et peribit omnis visio. Quasi dicerent, tamdiu differuntur istae a Prophetis praedictae calamitates, donec prorsus irritae euanescant. Quod dictum ita crebro iterabant, ut quasi in proverbium abiret. Quare minatur Deus futurum, ut quod porro mali eis praedixerit, id citissime accidat. inquit enim ibidem: Quod loquor verbum fiet, et non protrahetur ultra: sed in diebus vestris loquar. et faciam verbum illud. Vicinum hisce Hebraismis est illud Num. 9. Quando nubes se prolongabat super tabernaculum diebus multis. id est, quando nubes diu morabatur, et illi in iisdem castris diu

quae si ex lege, aut legali iustitia penderet, nequaquam esset rata ac firma: quandoquidem nos legem non servamus. Gal. 3, Lex non abrogat promissionem. nam si ex lege haereditas esset, non iam ex promissione: Abrahae vero Deus per promissionem largitus est haereditatem. Sic et in plurali numero ibidem legitur, pro solo Evangelio: Abrahae vero dictae sunt promissiones, et semini eius. id est, una eademque illa promissio saepius iterata. Sic mox: Lex igitur adversus promissiones? Observandum igitur diligenter est, quod quoties Paulus confert legem cum promissione, instituat collationem

Promissio significat ipsa promissa bona. Gal. 3. Conclusit Scriptura omnia sub peccatum, ut promissio exfide Iesu Christi daretur credentibus. Hebr. 10. Patientia vobis opus est, ut ubi voluntatem Dei feceritis, reportetis promissionem. id est, consequamini promissam aeternam gloriam. Sic ibidem 6, Qui per fidem et patientiam haereditant promissiones. Act. 1, Ut Hierosolymis expectarent promissionem patris: id est, promissum bonum, nempe Spiritum S. Promissio Spiritus, pro promisso Spiritu S. Act. 2. Promissionem Spiritus a patre accipiens. Gal. 3. Ut promissionem Spiritus

rerum spiritualium nobis augetur, tum denique etiam alia dona crescunt et augentur: eoque, quamvis et initio cum credidimus certa nobis fuit salus, tamen nunc omnia nobis veluti clariora ac certiora sunt. Sic mox ibidem est, Dies appropinquavit: id est, lux religionis tum in toto mundo latius spargitur, eiusque certitudo magis agnoscitur: tum et in nobis lumen Spiritus sancti crescit, ut tanto magis debeamus verae pietati et bonis operibus incumbere. Ephes. secundo: Vos, qui olim eratis procul, nunc facti

tuum. Exodi vigesimo: Non loqueris [?: c--- ] proximum tuum falsum testimonium: Non concupiscas domum proximi tui. Et mox sequenti: Si quis percusserit proximum suum. Et mox sequenti: Si quis dederit argentum proximo suo: Si quis extenderit [?: ] num in rem proximi sui. ibidem, et alibi saepissime. Sic etiam accipitur, cum toties charitatis praeceptum inculcatur, Dilige proximum tuum sicut teipsom: Matthaei quinto, et decimonono, et vigesimosecundo Lucae duodecimo, Romanorum decimotertio: Qui dixit proximum, legem implevit. Non docebitur proximum suum:

tibi terrae, cuius rex puer est. Pueritiam istam spiritualem, vel carnalem potius, in religione, describit Paulus Ephes. quarto, inquiens: Ut non simus amplius pueri, qui fluctuemus et circumferamur quovis vento doctrinae, per versutiam et astutiam hominum, qua nos adoriuntur, ut seducant nos. Ibidem etiam virum spiritualiter maturum depingit. Hanc pueritiam obiicit Paulus Corinthiis, Galatis, et Hebraeis, quos rudi doctrina et lacte alere ac formare cogitur, donec formetur in eis Christus. Secundo Paralipomenon tertio: Reboam

et PUSILLUM, in voce MODICUM. PUTEUS: vide supra in voce LACUS. PUTRIS, aliquoties non in propria, sed metaphorica quada significatione pro malo ponitur. Sic Matthaei septimo dicitur: Putris arbor facit malos fructus, ubi putrem arborem pro malo poni, ex eo apparet, quia ibidem opponitur putri arbori arbor bona. Deinde ex rei natura. nam et putres ex parte arbores ac vites bonos fructus proferunt. Sic cum dicitur Matthaei 13. de putribus piscibus captis, malos hauddubie intelligit: raro enim putres pisces capiuntur, ut qui ab aliis illico devorantur. Sic et

fructus proferunt. Sic cum dicitur Matthaei 13. de putribus piscibus captis, malos hauddubie intelligit: raro enim putres pisces capiuntur, ut qui ab aliis illico devorantur. Sic et Ephes. 4, prohibetur sermo putris, id est malus, non tantum ociosus aut inutilis: contra autem bonus sermo, ibidem praecipitur. Forte autem haec metaphora inde venit, quod apud Hebraeos Nabal, putris, non tantum nihili, sed etiam plane malum denotat. Sic sane etiam Corruptus Latinis valde malum sonat: et vox Corruptio φθορὰ, et verbum

voculae Cum est. Sic et Levitici 5. Deuteron. 4 habetur: Invenietis Dominum, cum ex toto corde quaesieritis eum. pro, si vere ac ex animo quaesreritis. Maxima omnino est inter istas duas coniunctiones aliquando vicinitas. ut Lucae 14: Cum invitaris ad nuptias, noli sedere summo loco. Ibidem: Cum facis convivium, noli invitare divites et amicos, sed pauperes. pro, Si facis convivium. Sic et in Latino sermone, Cum et Quando non raro pro Si ponitur: ut, Cumque mones aliquem, nec se velit ipse moneri. pro, Si mones. Eadem ambiguitas est in Germanico Wenn, ut

et sane saepe כי Hebraeum affirmandi vim obtinet: sic volunt affirmare ὅτι, Quia, Mathaei 26 dicens, ὅτι quia blasphemavit. pro, certe, [?: ] blasphemavit. Sic ibidem, Et rursus negavit cum iuramento, QUIA non novi hominem. pro, certe non novi hominem. Sic illud, Quia ego non sum propheta: id est, profecto utique ego non sum propheta. Dicit IESUS centurioni, ὅτι Quia filius tuus vivit: id est, profecto revaluit.

Vos [?:-oco ] amicos, ὅτι, quia omnia quae audivi a patre, dixi nobis. Iohannis decimoquinto. Quod, coniunctio est: Quod vendidistis me. Genesis quadragesimo quinto. Genesis vigesimo: Scias quod morte morieris tu, et omnia tua. Ibidem, Scio כי quod in sinceritate cordis tui, etc. 1 Samuelis vigesimo: Quod est peccatum meum, כי quod quaerit animam meam? id est, propter quod, vel ob quod. Propterea, ideo,

id est, si illi primi parentes populi Israelitici Abraham Isaac, Iacob et alii, fuerunt Deo grati et accepti: proculdubio et posteri eorum, seu Israelitae ex illis maioribus progeniti, a Deo diliguntur. Mox ibidem: Tu factus es consors radicis ac pinguedinis oleae. id est, tu factus es filius Abrahae, et haeres promissionum ac bonorum eius. Ibidem: Ne glorieris adversus ramos: quod si gloriaris, non tu radicem portas, sed radix te. id est, tu habes omnem vim, vitam ac succum tuum spiritualem ex

et posteri eorum, seu Israelitae ex illis maioribus progeniti, a Deo diliguntur. Mox ibidem: Tu factus es consors radicis ac pinguedinis oleae. id est, tu factus es filius Abrahae, et haeres promissionum ac bonorum eius. Ibidem: Ne glorieris adversus ramos: quod si gloriaris, non tu radicem portas, sed radix te. id est, tu habes omnem vim, vitam ac succum tuum spiritualem ex filiatione et haereditate illorum primorum patriarcharum ac prophetarum, totaque Israelitica Ecclesia, et Christo ipso ac eius Apostolis, qui

barbam, vel etiam omnes pilos totius corporis ob pluras causas: de quibus consuetudinibus aliquid dicemus hoc loco. Primum radebantur leprosi in toto corpore, duplici de causa. Initio, accuratius explorandae leprae gratia: Levitici 13. Postea, cum convaluerant, expiationis causa. Levit. 14. Ibidem etiam docetur, quomodo domus quoque intrinsecus tum explorandi, [?: ] et mundandi gratia ob lepram debeat radi. Secundo, radebant Nazaraei suas comas certo tempore, quas consecraverant Domino: Num. 6. Talem rasionem videtur et Paulus fecisse primum in Kenchreis, Act.

Quid creditis? aut cur ita creditis? qua tandem ratione, nititur ista vestra spes ac expectatio vitae aeternae? inquit igitur: Sitis parati ad respondendum, vel potius ad apologiam: hoc est, ad defensionem aut excusationem, omni poscenti aut postulanti rationem de ea spe quae est in vobis. Et ibidem quarto: Qui reddituri sunt rationem ei qui venturus est iudicare vivos et mortuos: id est, qui cogentur non tantum rationem reddere, sed etiam damnationem ob tam iniqua iudicia sustinere, tristissimasque poenas perpeti. De voce λόγος, dicetur in

aequum et par est. Facere [?: rect- ] . Danielis undecimo: Veniet ad regem aquilonis, et faciat rectitudines. id est, pacem aequis conditionibus RECTIFICA: pro, rectum fac, ponitur Proverborum rum quarto: Rectifica semitam pedum tuorum. id est, dirige tuam vitam et actiones. Sicut ibidem [?: seq- ] Et omnes viae tuae dirigantur, ne declines ad dexteram vel ad sinistram. Iudic. duodecimo: Ille autem dicebat, Sibolet, et non rectificabat loqui. id est, non recte pronunciabat illam voculam. Rectus ישורון Iesurum,

illum sanctum, quo obsignati estis in diem redemptionis, in extremam diem, qua perfecte redimemur: plena, ac (ut ita dicam) finalis redemptio piorum indicatur, sicut et supra diximus de loco Lucae 21, et Rom. 8. Porro Hebr. 9. Inventa aut parta redemptione aeterna, utramque significat. Ibidem: Itaque ob id novi foederis mediator est, ut morte intercedente, ad redemptionem earum transgressionum quae fuerant sub priori testamento, vocati. promissionem accipiant aeternae haereditatis. ubi redemptio expiationem significat peccatorum. Denique Hebraeor. 11, significat temporariam

reum aeterni exitii. Peccati enim ingens vis ita nos regit, tractat et agitat, ut tandem nos in temporarium et aeternum exitium praecipitet. de hoc, et etiam de priore peccati regno, dicit Christus: Qui peccat, servus est peccati. Iohan. 8 Simili prorsus locutione dicitur etiam Gratta regnare ibidem, in fine 5. cap. id est, nos potenter regere, et agitare ac servare, donec nos perducat in vitam aeternam. Collatio harum duarum locutionum ac rerum, sensum luculenter illustrat. inquit enim Paulus: Ut quemadmodum regnaverat peccatum in mortem, sic et gratia regnet per

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report