Your search found 1075 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 601-700:

in carne vivere significat, in hoc corpore vitam agere: Philippensium primo. Ego per legem legi mortuus sum: Galatis secundo. id est, lex ipsa me coegit desperare de legali iustitia, et a se abegit ut aliam iustitiam ac vitam seu iustificatorem ac servatorem quaeram, siquidem vivere velim. Ibidem: Ut Deo vivam, Christo concrucifixus sum. id est, mortificatus sum, seu meus vetus Adam iugulatus est, et novus in me conditus, ut Deo posthac spiritu novitatis serviam. Ibidem: Vivo autem non amplus ego, sed vivit in me Christus: et vitam quam nunc vivo in carne, per fidem filii Dei vivo.

iustitia, et a se abegit ut aliam iustitiam ac vitam seu iustificatorem ac servatorem quaeram, siquidem vivere velim. Ibidem: Ut Deo vivam, Christo concrucifixus sum. id est, mortificatus sum, seu meus vetus Adam iugulatus est, et novus in me conditus, ut Deo posthac spiritu novitatis serviam. Ibidem: Vivo autem non amplus ego, sed vivit in me Christus: et vitam quam nunc vivo in carne, per fidem filii Dei vivo. id est, tum iustitiam ac vitam, qua nunc spiritualiter fruor, habeo tantum ex fide et merito Christi, ut mox sequitur: tum etiam haec nova vita et obedientia, quam Deo praesto,

tenera ac delicata. Non vocabunt te amplius dominam gentium: id est, non eris amplius talis. Sic et in novo Testamento saepe hoc verbum usurpatur. Matthaei quinto: Beati pacifici, quoniam ipsi filii Dei vocabuntur. id est, erunt, et hoc nomine tanquam ob eximiam quandam gloriam celebrabuntur. Ibidem: Minimus, aut contra magnus vocabitur in regno caelorum: id est, erit. Matthaei vigesimoprimo: Domus mea domus orationis vocabitur: id est, aut erit, aut esse debebit. Matthaei primo: Quod ex ea nascetur sanctum, vocabitur filius Altissimi. id est, erit. Romanorum septimo: Si mulier

Samuelis duodecimo. Ne forte capiam civitatem, et vocetur nomen meum super eum. id est, mihi id opus ac victoria adscribatur, non tibi. Isaiae sexagesimoquinto: Ecce ego ad gentem non vocatam nomine meo id est, quae non dicebatur populus meus. Ruth quarto: Voca tibi nomen in Bethlehem. Ibidem, Et vocabitur nomen eius in Israel. Psalmo quadragesimonono, Vocaverunt in nominibus suis super terras. id est, indiderunt sua nomina regionibus, ut ad omnem posteritatem celebrentur inde. Vocabitur tibi semen in Isaac, Genesis vigesimoprimo: pro, censebitur aut reputabitur. quasi dicat:

[?: ] modo dixi. Ioan. sexto: Nunquam vocem eius [?: au--tis ] , nec speciem vidistis. id est, doctrinam eius vere non cognovistis. Aliquando significat efficacem Dei [?: ] . Ioan. quinto: Veniet tempus, cum mortui audient vocem filii Dei: et qui audierint, vivent. Ibidem: Qui in monumentis sunt, audient vocem eius, et resurgent, [?: ] ubi, etsi primum de doctrina et eius efficacia dicitur, tamen postea de omnipotentia Dei necessario [?: in-gi ] debet, qua mortui resuscitabuntur. Sic in Psalmis quoque saepe accipi videtur de

significat penitus non, prorsus non: Latinis esset particularis negativa, sed Hebraeis est universalis, ac prorsus eandem rationem obtinet haec formula, sicut et illa Non omnis. Psalmo centesimodecimonono: Ne eripias verbum veritatis de ore meo usque valde, id est, prorsus ne eripueris. Ibidem: Ne derelinquas me usque valde. De qua locutione supra [?: ] Valde disserui. Sic Isaiae sexagesimoquarto: Ne irascaris nobis Iehova usque valde. Latinis auribus istae loquutiones id sonant, quasi tantum summum gradum irae aut desertionis Dei, aut privationis verbi deprecetur,

erunt tibi supplices, tanquam gratiam ambientes. Ieremiae quadragesimonono et quinquagesimo: Quis est iste pastor, qui resistat vultui meo? id est, mihi? Agnitio vultus eorum respondet eis. Isaiae tertio. id est, ipse eorum vultus confitetur ac testatur perditissimum illorum animum et scelera. Ibidem: Honorabilis vultu aut facie, significat venerandae faciei hominem. Dedit ei partem unam vultus aut faciei: primo Samuelis primo. id est, tristi moestaque facie. Ibidem: Non fuerunt illi amplius vultus, aut facies. id est, laeta facie praedita fuit, exporrexit frontem. Vultum avertere,

eorum respondet eis. Isaiae tertio. id est, ipse eorum vultus confitetur ac testatur perditissimum illorum animum et scelera. Ibidem: Honorabilis vultu aut facie, significat venerandae faciei hominem. Dedit ei partem unam vultus aut faciei: primo Samuelis primo. id est, tristi moestaque facie. Ibidem: Non fuerunt illi amplius vultus, aut facies. id est, laeta facie praedita fuit, exporrexit frontem. Vultum avertere, significat iratum esse, et exaudire nolle: is enim iratorum gestus nonnunquam est, ut sicut mens eorum ab aliquo aversa [est,] sic et vultus ab eo cui irascuntur. Sic

ib. 48 [?: ] aut labrum operire ib. 57 [?: ] contectio 511. 3 [?: L-or ] ib. 12 [?: ] facere aliquem ib. 48 [?:-or ] et dolor [?: s-ul ] ibidem [?: ] 512. 26 [?: ] ib. 37 [?: ] agnus ib. 51 [?: ] [?:-o-o ] Testamento 513. 1 [?: ] ib. 8. 9 [?: ] ib. 13

[?:-ritatem ] ibid. 59 [?:-iri ] [?: ] pacto aut foedere ibid. 63 [?:-iri ] [?: ] foedere ibid. 67 [?:-iri ] [?: i- ] dominum ibidem [?: ] [?:-s ] , aurum 644. 11 [?: ] 645. 12 [?: ] ibid. 21 [?: ] pudoris 646. 2 [?:-arii ] anni ibid. 4. 5

viscera induere ib. 26 sine Misericordia iudicium ib. 30 misericordiam custodire in mille generationes ib. 33 Mincha 660. 46 Mitis, aut mansuetus 661. 58 Mittere 662. 21 mittere aliquem ibidem mittere manum in rem alienam ib. 46. 47 Mna, et Mina 663. 27 Modestia 664. 39 Modicum ib. 51 modicum contristari 665. 5 Moechus, et moechari ib. 10 Moises ib. 15

ib. [?: 3- ] mortuum esse ibid. mortuorum luctus ib. 45 mortui Dei ib. 47 ad Mortuos ib. 50. 52 mortificare ib. 54 mors amara 678. 12 mortuus canis ibidem mori sicut homines 23 non Mori vermen impiorum ib. 63 mortem peccatoris nolle, etc. ib. 68 mors incircumcisorum 679. 2 mortuorum non est Deus ib. 23 mortui in Christo

Lavamini, et mundi estote, etc. 525. 63. 64 Si erunt peccata vestra ut vermiculus, sicut nix albescent 517. 37. 38 Relinquetur filia Zion sicut umbraculum in vinea 1029. 54. 55 Nisi Dominus reliquisset nobis semen, etc. ibidem 50. 51 2. In novissimis diebus erit praeparatus mons Domini, etc. 822. 63. 64 Contundent gladios suos in ligones, et falces in vomeres 577. [?: 5- ] Quia ex Zion exibit lex, et verbum Domini de Hierusalem 550. 46. 47

caelorum 1023. 57. 58 Progenies viperarum, etc. 967. 38. 39 Praeparate viam Domino, rectas facite, etc. 1016. 10 11 Non sum dignus ut calceos eius portem 922. 31. 32 Oportet nos implere omnem iustitiam 490. 13 et ibidem 33 4. Terra Zabulon et terra Nepthali ad viam maris, trans Iordanem, etc 1291. 34. 35 Sanans omnem morbum 785. 33. 34 Matth. 5. Beati pauperes spiritu 840. 43. 44 Beati lugentes, quia illi, etc. 587. 62.

mundum introiit, etc. 849. 5. 6 etc. In Adamo omnes peccaverunt 848. 35. 36 Ad quid igitur lex? Ut peccatum abundaret, etc. 546. 30. 31 6 Lex enim non dominabitur vobis, cum non sitis sub lege, sed sub gratia. vide ibidem. Humanum quiddam dico, propter infirmitatem carnis vestrae 390. 23. 24 7 Sic et nos mortui sumus legi, ut vivamus Christo 546. 68 etc. Ut serviamus in novitate spiritus, et non in vetustate literae 1264. 27 Ego autem

Ut serviamus in novitate spiritus, et non in vetustate literae 1264. 27 Ego autem aliquando vivebam sine lege 542. 55. 56 Peccatum occasione sumpta, genuit in me omnem cupiditatem 763. 43. 44 Peccatum occasione legis seduxit et interfecit me. ibidem 54 etc. Peccatum revixit, ego autem mortuus sum 945. 60 Ubi enim non est lex, ibi mortuum est peccatum 545. 44. 45 Peccatum enim nactum occasionem per praeceptum decepit me, et per ipsum interfecit me 200. 43. 44 Cum

imbecilla ad salutem 542 66. 67 etc. legis opera quae Paulus vocet 543 47 etc. lex per vinum adumbrata 780. 46 lex quomodo gloriationem nostram excludat 544. 43 etc. lex per fidem quomodo stabiliatur ibidem 61 etc. lex per fidem quomodo irrita fiat 545. 5. 6 etc. lex iram operatur ibid. 26 legis finis Christus 548. 56 lex caeremoniaria per Christum sublata 696. 55. 56 legales ritus

papistarum [?: ] , incipiente Quadragesima 126. 47 papistae cum Pharisaeis collati 430. 33 papistarum horrenda caecitas, et nepharia blasphemia, qui sua hypocritica opera hominibus obtrudunt et imputant: Christi vero absolutiss. iustitiam damnant. ibidem 12 parabola quid significet 820. 52 paradisus 822. 24. ubi fuerit ibid. 53 pars aut portio ecclesiae seu populi sui qua ratione Deus dicatur 826 1. 2 pastor idolum Antichristus dictus 830. 28 pastor bonus

περικάθαρμα 37. 42 permittere qualis vox 574 6 perpetuum ab aeterno quomodo distinguatur 884. 25 personae vocabulum Latinis quid significet 885. 20 personam theologi quid vocent ibidem 7 personam accipere, qualis locutio 296. 2 personam Deus non accipit 296 18. 19 pes quare pro affectu ponatur 888 54. 55 pharisaei quare nominati sacrarum scripturarum interpretes 459 12 pharisaei quomodo obscurarint

68 etc. reti cur CHRISTUS ecclesium et ministerium praedicationis comparet 1044. 6. 7 revelatio cur apocalypsis et omnis reliqua prophetia vocetur 1046 43 rex quare filius Dei nominetur 1021. 60 et. regis CHRISTI epitheta ibidem 70 rex cur Deus vocetur ibidem 36 37 reges, Christiani quomodo aut cur dicantur 1022 54 reges et Sacerdotes cur olim uncti sint 115. 16 scribae cur

CHRISTUS ecclesium et ministerium praedicationis comparet 1044. 6. 7 revelatio cur apocalypsis et omnis reliqua prophetia vocetur 1046 43 rex quare filius Dei nominetur 1021. 60 et. regis CHRISTI epitheta ibidem 70 rex cur Deus vocetur ibidem 36 37 reges, Christiani quomodo aut cur dicantur 1022 54 reges et Sacerdotes cur olim uncti sint 115. 16 scribae cur sic a Graecis dicti 1101. 24

virtutes quatenus sint hominis iustitia 752. 32 visio et revelatio quomodo differant 1282. 20 etc. visitatio alia gratiae, alia irae 1196. 33 vitam Dei bifariam accipi 1290. 12. 13 vitae gradus in hoc mundo, tres ibidem 21 Vitellii Caesaris capti, et ad supplicium tracti historia 1239. 16. 17 etc. unctio quare spiritus S. dicatur 1294. 62. 63 unctione prophetarum, sacerdotum et regum in veteri Testamento quid praefiguratum 779. 17

beneficiis, ac doctrina: sed simpliciter, ut tanquam increduli redarguant eum manifestae falsitatis, ut qui dicat rem falsissimam, nempe se velle eis dare corpus suum ad manducandum, seque esse panem de caelo venientem, et panem salutiferum, id est, verum Deum et Servatorem. Sic etiam Christus ibidem inter alia dicens, carnem non prodesse, sed Spiritum vivificare: et, solum patrem tradere homines ad eum, ipsos non posse per se venire, etc. non id agit, ut eos doceat quomodo eius beneficiis, meritis, doctrina, aut corpore frui queant, sed ut redarguat eorum nativam

quit, 1. Cor. 12. Sicut corpus unum est, membra autem multa: ita et Christus. ubi necessario Christus Ecclesiam, seu mysticum Christi corpus notat. Vicissim aliqua dicuntur de Christo, quae ad Ecclesiam referri est necesse. sic Psal. 69 proprie de Christo disserit: sed cum dicitur ibidem, Deus tu nosti stulticiam meam, et delicta mea a te non sunt abscondita: stulticia proprie ad Ecclesiam pertinet, nisi quis malit de imputata Christo stulticia accipere. Atque haec est una ex 7 Regulis Ticonii, quas Augustinus celebrat ac exponit, de quibus alibi in hoc Opere agetur.

Si vero etiam de filio Dei haec dictio acciperetur, non est eadem dictio, neque ad rectum iudicium posita. Totus enim liber proverbia sunt. Quicquid autem proverbialiter dicitur, non idem est potestate: sed alia quidem ratione recensetur, alia vero potestate allegorice accipitur. Ibidem paulo post: Et non sciunt hi qui tota via veritatis errant, quod divina Scriptura semper omnia quae vult docere, incipit recensere, non statim ad summam primariam aut ad caput, ut ita dicam, procedens: sed a proximis orditur, ut hoc quod prius est, postremum significet. propter hoc enim

est Christus, prior fecerit. neque enim hominis consuetudinem sequi oportet, sed Dei veritatem, cum per Esaiam propheci loquatur Deus et dicat: Sine causa colunt me, mandata et doctrinas hominum docentes. Liquido igitur ex praemissis apparet, quod consuetudo naturali iuri postponitur. Ibidem, distinct. 9. Can. 3. Scripturis canonicis tractatorum literae deserviunt. Noli meis literis quasi canonicis scripturis deservire: sed in illis, et quae non credebas, cum inveneris, incunctanter crede: in istis autem, quod certum non habebas, nisi certum intellexeris, noli firmum tenere.

quorum pecuniae hebetudinis modo intelligentiam non consequuntur. Verum quamvis in eo sermone, quem superius habuimus, hi qui sapientiam Dei sequuntur, cognitam dictorum caelestium perfectionem existiment, nihilque eorum esse quod non consummatum atque omni ex parte perfectum sit. Ibidem: Causam vero amplitudinis suae docet, dicens: Quia mandata tua per quisivi. Naturae nostrae consuetudinem recordamur. Quotiescunque lectioni vacantes, mandata Dei et praecepta scrutamur, in quantam amplitudinem intelligentiae mentium nostrarum dilatantur angustiae, et quam patulus nostrae

frequenter recordanda sunt praecepta Domini, quam semper cogitanda. Sint ergo divinae Scripturae semper in manibus tuis, et iugiter mente voluantur: ne sufficere tibi putes, mandata Dei memoria tenere, et operibus oblivisci. Sed ideo illa cognosce ut facias, quicquid faciendum didiceris. Rursus ibidem: Ita habeto solicitudinem domus, ut aliquam tamen vacationem animae tribuas. Eligatur tibi opportunus et aliquantum a familiae strepitu remotus locus, in quem tu, velut in portum, quasi ex multa tempestate curarum te recipias, et excitatos foris cogitationum fluctus secreti tranquillitate

Itaque ex ipso ordine manifestatur, id esse Dominicum et verum, quod sit prius traditum: id autem extraneum et falsum, quod sit posterius immissum. Ea sententia manebit adversus posteriores quasque haereses, quibus nulla constantia et conscientia concedit ad defendendam sibi veritatem. Ibidem: Posterior nostra res non est, imo omnibus prior est. Hoc erit testimonium veritatis, ubique occupantis principatum. Ab Apostolis non damnatur, imo defenditur. Hoc erit iudicium proprietatis. Quam enim damnant, tanquam extraneam: quamque non damnaverunt, suam ostendunt, ideoque defendunt.

et inde surgat actus nostri ratio, unde et ordo et origo surrexit. Idem Epistolarum lib. 1. epistol. 8. Nemo vos, fratres, errare a Domini via faciat. Nemo vos Christianos ab Evangelio Christi rapiat. Nemo filios Ecclesiae tollat: pereant sibi soli, qui perire voluerunt. Ibidem: Adulterum est, impium est, sacrilegum est, quodcunque humano furore instituitur, ut dispositio divina videatur. Ibidem Epist. 4. Praeceptis divinis necesse est obsequia nostra deserviant, nec personam in eiusmodi accipere, aut aliud cuiquam largiri potest humana indulgentia, ubi

errare a Domini via faciat. Nemo vos Christianos ab Evangelio Christi rapiat. Nemo filios Ecclesiae tollat: pereant sibi soli, qui perire voluerunt. Ibidem: Adulterum est, impium est, sacrilegum est, quodcunque humano furore instituitur, ut dispositio divina videatur. Ibidem Epist. 4. Praeceptis divinis necesse est obsequia nostra deserviant, nec personam in eiusmodi accipere, aut aliud cuiquam largiri potest humana indulgentia, ubi intercedit et Legem tribuit divina praescriptio. Idem Homilia 1. ad Titum: Omnia Evangelium continet, praesentia et

sunt: et nihil in illa spirituali sublimitate consuiciunt, nisi quod eius ipsius divinae dignationis bonitate revelatur. Nemo igitur in eius scientia ita perfectus est, ut proficere ultra non possit quia inferior est omnis profectus hominis, divinitatis altitudine eam inspirantis. Ibidem. Scripturae sacrae, quae ad cognoscendum redemptorem sunt aeditae, pro sublimitatis suae dignitate venerandae tunc etiam sunt, cum non intelliguntur. Itaque etsi nihil pensatur quod a me dicitur, nihilominus pensandum est quia haec sacra Scriptura (quae a me indigne exponitur) ei cui

est. Vetus Testamentum quadrifariam traditur: secundum historiam, secundum aetiologiam, secundum analogiam, secundum allegoriam. Augustin. de utilitate credendi, Ad Honoratum cap. 3.

EXPLICATIO. Nec me ineptum putes, inquit Augustinus ibidem, Graecis nominibus utentem. Primum, quia sic accepi, nec tibi hoc aliter audeo intimare quam accepi. Deinde tu quoque animadvertis, non esse harum rerum apud nos usitata nomina: quae si fabricassem interpretando, esset profecto ineptior: si autem circumloquerer, minus essem in disserendo

quod futurum esse denunciat. Sicut in populo Iudaeorum multi olim prophetaverunt falso spiritu, quorum neque prophetiae nec scripta recepta sunt, ita et in Christianorum populo Evangelia plurimi scripserunt, quae ab Ecclesia non recepta. Luc. in praefatione sui Evangelii. Et Ambros. ibidem. EXPLANATIO. Pleraque nostrorum, quemadmodum veterum Iudaeorum, paribus et generibus formantur et causis, atque exemplorum similium pari usu exituque conveniunt, principioque rerum et fine concordant. Nam sicut multi in illo populo divino infusi spiritu prophetarunt,

Sic ergo patet conclusio rationis, scilicet quod Lex iustificare non potest. Deinde super Iac. 2. ita scribit idem: Sed videtur falsum quod dicit, Nonne ex operibus iustificatus est: quia Rom. 4. probat Apostolus, quod Abraham ex fide iustificatus est, non ex operibus, et ibidem dicitur: Credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad iustitiam. Ibi glossa Augustin. Non ex operibus iustificatus est, sed ex fide. Responsio: Apostolus et Augustinus loquuntur de operibus praecedentibus fidem, scilicet operibus legalibus, ut patet ibidem, ex quibus nullus plene

iustificatus est, non ex operibus, et ibidem dicitur: Credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad iustitiam. Ibi glossa Augustin. Non ex operibus iustificatus est, sed ex fide. Responsio: Apostolus et Augustinus loquuntur de operibus praecedentibus fidem, scilicet operibus legalibus, ut patet ibidem, ex quibus nullus plene iustificatus est: hic autem loquitur de operibus sequentibus fidem, quae dicuntur iustificare non secundum quod iustificatio dicitur iustitiae infusio, sed secundum quod dicitur iustitiae exercitatio, vel ostensio, vel consummatio. Res enim dicitur fieri, quando

Dei, Iohan. cap. 6, id est ipsi probatum. Sic conscientia Dei: 1. Pet. 2 cap. Scientia Dei, Esaiae 53, qua scitur, agnoscitur, iustificat nos. 38 Distributivis carent Hebraei, eoque aliis geminatis utuntur: ut, Misit duo duo, pro binos, Mar. 6, Et mox ibidem: Iussit eos discumbere areolae areolae, id est areolatim aut mensatim. Qua de re in Reduplicatione prolixius. 39 Nomina substantiva aliquando simul etiam adiuncta significant Metonymice: ut sunt causa, effectus, accidentia, et similia. Sic via saepe non tantum vitam per

Psal. 39, Universa vanitas omnis homo: id est omnes homines. Gal. 2. Non iustificatur homo, id est homines. Psal. 124, Cum exurrexit contra nos homo. Sic in Exodo locusta, rana: Numer. 21, Musca, serpens: Psal. 9, Perdidisti impium, id est impios. Ibidem: Homo, pro hominibus. Psal. 12, Defecit pius. 47 Construuntur quoque saepe generalia et specialia nomina singularis numeri cum pluralibus, perinde, ut collectiva per Synthesin, Gen. 33, Et morientur omnis ovis. Gen. 1, Faciemus hominem, et: Imperent in pisces,

dominabitur eis. Gen. 42, Locutus est vir Domini terrae nobiscum dura. Zach. 11, Et pastores eorum non parcet eis, id est pastor. Proverb. 1, Sapientiae clamabit, et eedt vocem suam, id est sapientia. Sic et in principio 9 cap. Proverb. 14, Sapientiae mulierum aedificat domum. Ibidem: Stulti Ializ יליץ, id est, petulanter perpetrat peccatum. Ibidem: Et labia sapientum custodit eos. Sic saepe veritatis, iustitiae, misericordiae et similia. De hoc Hebraismo pronunciat Hier. li. 2 contra Iovin. Scriptura solet et unum pluraliter, et

parcet eis, id est pastor. Proverb. 1, Sapientiae clamabit, et eedt vocem suam, id est sapientia. Sic et in principio 9 cap. Proverb. 14, Sapientiae mulierum aedificat domum. Ibidem: Stulti Ializ יליץ, id est, petulanter perpetrat peccatum. Ibidem: Et labia sapientum custodit eos. Sic saepe veritatis, iustitiae, misericordiae et similia. De hoc Hebraismo pronunciat Hier. li. 2 contra Iovin. Scriptura solet et unum pluraliter, et plura singulariter appellare. 49 Nec solum ponuntur pro singulari numero, sed etiam pro uno

est, quid faciemus, aut facere debemus? Sic in Phorm. Terent. Quid ago? dic Hegio, id est, agam, aut agere debeo? Linacer ad Graecismum refert. Sic Luc. 13, Tertia die consummor, pro: consummabor. Modicum sum vobiscum, et abeo, Iohan, 7: pro, abibo. Christus cum venerit, nemo novit unde sit, ibidem: id est, nemo sciet. Matth. 11, Aut alium expectamus, id est, expectabimus, vel expectare debemus. Matth. 5: Si dilexeritis eos qui diligunt vos, quam mercedem habetis? pro, habebitis. Lucae 1. Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco, id est, non debeo cognoscere, cum istum

Verbum substantivum subauditum. Gravitas lapidis, et pondus arenae, Proverb. 17. pro, Gravis lapis, et ponderosa arena. 55 Verbum includens nomen praesertim cognatae significationis aut verbale. Sacrifica Deo laudem, Psal. 50. Qui sacrificat laudem, honorificabit me, ibidem: pro, Sacrificium laudis. Psal. 13, Ne dormiam mortis, scilicet somnum. Matth. 20, Iusti ultimi una hora fecerunt: subaudi, opus, in vinea. Rom. 9, Nondum enim natis, cum nihil adhuc fecissent, scilicet pueris. 1. Corinth. 7, Ut unicuique divisit Deus: subaudi donum.

fuerit, an verus caelestis panis, aut alius corporalis tantum. Negatio ergo Non determinat non personam dantem, aut Moysen, sed rem datam: nempe dicit, Manna non fuisse vere caelestem panem, quia iam demum adsit talis panis a patre datus: nempe Christus Iesus, ut etiam ex sequentibus patet. sic ibidem dicit Dominus: Descendi de caelo, non ut faciam voluntatem meam: pro, ut faciam non meam voluntatem, sed patris. Illud Non, determinat voluntatem, non autem verbum Facere. 7 Negatio est aliquando non suo loco posita, et simul particula Si deest: seu negatio sequentis est

vivet. Item Deut. 22, Non videbis bovem aut ovem proximi errantem, et abscondes te ab eis: pro, si videris, ne abscondas faciem tuam, ne avertas oculos, ne neglexeris. Non honorabiles sunt sapientes, Iob 32. pro, non honorabiles propterea sunt sapientes, quod honorabiles sint sine magnates. Ibidem: Et ad hominem non mutato nomine loquar: pro mutato nomine non loquar. Si hebetatum fuerit ferrum, et huius non aciem terserit, Ecclesiast. 10. pro, et aciem huius non terserit. 8 Ἱνα Ut, particula non suo loco posita. 1 Cor. 9, Satius

19 Alias deest applicativum adverbium. Sic Iosu. 1, Ut sciant, quod quemadmodum fui cum Mose, ero tecum: pro, Sic ero tecum. Alias utrunque adverbium deest. Perdix colligit quae non peperit, qui facit divitias sine iudicio. pro sicut perdix, etc. sic qui facit divitias sine iudicio. Ibidem: Solum gloriae altitudo. 1. Thessal. 2, Accepistis non sermonem hominum, sed ut vere est, sermonem Dei: pro, Accepistis non ut sermonem hominum, sed ut sermonem Dei, verum de natura et particulis Similitudinum suo loco plenius. 20 Coniunctio Si, Cum, aut alia conditionalis

coniunctiones deficiunt, necessario subintelligendae. 23 Adversativa Tamen, non raro deest: ut Rom. 1, Qui cum Deum cognovissent, ut Deum non glorificaverunt: pro, tamen ut Deum non glorificaverunt. Psalm. 119. Parvus ego sum et contemptus, testimoniorum tuorum non sum oblitus. Ibidem: Multi sunt persecutores mei et tribulatores, a testimoniis tuis non declinavi. 24 Disiunctive. Esa. 17. Duo tria grana in summitate rami, quatuor quinque in cacuminibus: pro, Duo aut tria, quatuor aut quinque grana reperiuntur in summis cacuminibus arboris. 25

14 Aliquando quoque nomen significans accidens iungunt Hebraei subiecto, seu substantiae per praepositionem Beth, In: ut Psal. 51, Ecce enim dilexisti veritatem in occultis, et in abscondito sapientiam docuisti me: id est, veritatem occultam, et sapientiam absconditam. Ibidem: Ecce in iniquitate formatus sum, et in peccatis concepit me mater mea: id est, Ecce iniquus formatus sum, et peccatorem concepit me mater mea. Ioan. 9, Tu in peccatis totus natus es: id est, Tu natus es penitus sceleratus et peccator, non tantum prava consuetudine es malus ut alii:

vestram castam, et timentem Deum ac virum et 2 Pet. 2, Sodomitarum conversatio in luxuria aut libidine, id est libidinosa. Matth. 22, Viam Dei in veritate doces: id est, veram viam Dei, vel vere. 1 Tim. 2, Mulier seducta fuit, vel facta est in transgressione, id est transgrestrix, peccatrix. Ibidem mulierem esse in silentio, id est, silentem. Esa. 21, Dabo opus eorum in veritate: id est, verum, firmum. Ephes. 6, Mandatum primum in promissione. Rom. 1, Definiti filii Dei in potentia per Spiritum sanctificationis: id est, filii Dei potentis. Priori Corinth. 2, Loquimur sapientiam

est, silentem. Esa. 21, Dabo opus eorum in veritate: id est, verum, firmum. Ephes. 6, Mandatum primum in promissione. Rom. 1, Definiti filii Dei in potentia per Spiritum sanctificationis: id est, filii Dei potentis. Priori Corinth. 2, Loquimur sapientiam inter perfectos, id est, perfectam. Ibidem: Sapientiam in mysterio, id est sapientiam mysticam. In onere esse. 1 Thess. 2. pro onerosum. Habere liberos in obedientia, 1 Tim. 3. pro obedientes. Seminatur in corruptione et ignominia ac imbecillitate, surget autem in incorruptibilitate, gloria et potentia, pro corruptibile,

Tale est: Qui habet aures ad audiendum, audiat: id est, aures audientes, non surdas, is attente audiat, eisve utatur. 26 Substantivum in accusativo vel ablativo cum praepositione ponitur pro adverbio. Iudica iustitiam, Proverb. 31, pro, Iudica iuste. Os suum aperit in sapientia, ibidem: pro, sapienter. 27 Substantivum per appositionem positum loco adiectivi. Praecepisti testimonia tua, et veritatem tuam valde, Psal. 119, pro, Praecepisti admodum observari testimonia tua iusta et vera. 28 Substantiva coniuncta per Et, quorum alterum

recti viae id est, per rectam viam ambulantes. Esa. 53. Disciplina pacis, id est dans, merens pacem, seu acquirens pacem. Ephes. 2, Princeps potestatis aeris spiritus, id est, Princeps (ut ita dicam) potestans seu compos regionis aereae. Ephes. 1, In laudem gloriae Dei, pro, gloriosi Dei. Ibidem. 4, Sanctitas veritatis, pro sanctitate vera. Ibidem: Vetus homo corrum pitur per cupiditates deceptionis, id est deceptrices. Gal. 3, Ut promissionem spiritus accipiamus per fidem, id est, promissum spiritum. Heb. 7, Adiunctio spei melioris, id est, adiuncta spes melior, vel potius

53. Disciplina pacis, id est dans, merens pacem, seu acquirens pacem. Ephes. 2, Princeps potestatis aeris spiritus, id est, Princeps (ut ita dicam) potestans seu compos regionis aereae. Ephes. 1, In laudem gloriae Dei, pro, gloriosi Dei. Ibidem. 4, Sanctitas veritatis, pro sanctitate vera. Ibidem: Vetus homo corrum pitur per cupiditates deceptionis, id est deceptrices. Gal. 3, Ut promissionem spiritus accipiamus per fidem, id est, promissum spiritum. Heb. 7, Adiunctio spei melioris, id est, adiuncta spes melior, vel potius ipsa promissio introducens spem meliorem. Alias active,

14, Sapientes mulieres aedificavit domum suam: id est, unaquaeque e sapientibus. 10 Tertia persona pro prima et secunda multum utuntur, more Germanorum, contra Graecam et Latinam consuetudinem. Gen. 44, Loquatur quaeso servus tuus: id est, Concede quaeso, ut ego servus tuus loquar. Ibidem: Dommus meus interrogavit servum suum: id est, Tu Domine me interrogasti. Matth. 8, Filius hominis non habet, ubi caput reclinet: id est, Ego qui sum filius hominis, non habeo, etc. Sic Psal. 50, Immola Deo sacrificium laudis, inquit Deus ipse: pro, Immola mihi

sanctus est effusus in corda nostra, qui et testatur de charitate Dei erga nos, et ob eam est nobis datus. 33 Hebraei verba et participia verbis ita iungunt, sicut adverbia iungi solent, vel potius verba pro adverbiis ponunt. Gen. 8. Et addidit mittere columbam, i. iterum misit. Ibidem: Et non addidit columba reverti, i. Non est amplius reversa. Ibidem: Non addam maledicere terrae, non addam percutere terram. Gen. 31. Abscondisti te ad fugiendum, pro, Clam aufugisti. Iob. 10, Et revertaris, et mirabiliter affligas me, i. Iterum affligas. Gen. 26, Et reversus est

Dei erga nos, et ob eam est nobis datus. 33 Hebraei verba et participia verbis ita iungunt, sicut adverbia iungi solent, vel potius verba pro adverbiis ponunt. Gen. 8. Et addidit mittere columbam, i. iterum misit. Ibidem: Et non addidit columba reverti, i. Non est amplius reversa. Ibidem: Non addam maledicere terrae, non addam percutere terram. Gen. 31. Abscondisti te ad fugiendum, pro, Clam aufugisti. Iob. 10, Et revertaris, et mirabiliter affligas me, i. Iterum affligas. Gen. 26, Et reversus est Isaac, et fodit puteos. i. iterum fodit. Sic Psal. 103,

seipso gloriose, ac in suum commodum testanti credatur. Huc possis referre, quod Christus dicit Ioan. 15, Si non venissem et locutus essem eis, peccatum non haberent. Nunc autem non habent, quod praetexant peccato suo: id est, Possent aliquam speciem insontium sua excusatione sibi accersere, ut ibidem ex posteriore parte Hemistichii apparet. 8 Alias secundum hominum opinionem, eamque usitatam quidem, sed plerumque falsam. Sic Christus dicitur filius Iosephi, et ille ipsius pater: ita testimonium Christi de seipso falsum est, Christus est scandalum, est stulticia, et quod

praeseferunt. 11 Alias sola nominis communicatione: ut cum idola vocantur Dii, seductores vocantur Prophetae, Apostoli et aedificantes, et seductores aut lupi nominantur pastores. 12 Alias per Mimesin: Ne attigeris, ne contrectaveris. Ioan. 7, Novimus unde hic sit. Et ibidem: Nostris me, et unde sim nostis. id est, iactatis vos nosse. quod etiam ad concessionem referri posset. Sic illud Terentii: Non est quod dicas, alium quaerebam, iter hac habui, peristi. Sic Ieremias alludens ad Chaldaicam vocem exactorum dicit, Ubi est madheva: veluti imitando exactorum

gradu, sed in summo gradu solius Dei est. Sic Evangelium Pauli, non erat Pauli: scilicet in summo gradu non erat Pauli, sed in infimo, ut legati. Iohan. 5, Non quaero voluntatem meam, sed patris: id est, non meam ut mittentis tanquam ipse excogitaverim, sed meam ut missi aut obedientis. Ibidem: Pater non iudicat, scilicet ut minister, et quasi executor, sed ut mandator. Non filius iudicat, sed Moses. In summo gradu Deum nemo vidit unquam, nisi solus filius: at in medio gradu, Moyses: in inferiori, multi. 26 Aliquando de inferiore, ut de summo, pronunciatur. Qui diligit

factitavit, quibus omnia solitus est explicatius exponere, aut certe postea explicare, etiam si quid prius obscurius proposuerat. Decimo: Illa quoque ineffabilis bonitas providentiaque Dei merito celebratur, quod etiam si alicubi aliquid figurate aut obscure dixit, id tamen mox vel ibidem, vel alibi clarius ac luculentius propriisque verbis exposuit, ne ulli occasio errandi daretur. Quare loca obscuriora per multo evidentiora, de eadem tamen re agentia, exponenda esse docet August. aliique Patres. Undecimo: Harum pleraeque regulae sunt hactenus prolixius a doctis,

pro laeso sauciatum, pro sauciato occisum ponimus: cum pro malo improbum, pro improbo sceleratum, aut denique latronem dicimus: cum item dicimus eum revixisse, qui nonnihil sit recreatus. Sic saepe Scriptura dicit aliquem servatum aut salvatum esse, qui sit etiam mediocri malo aut morbo liberatus, Ibidem ferme est Epitasis, intensio, cum verbi vi res intenditur. Gen. 29, Videns aut Deus, quod Iacob despiceret Leam. Sic Malach. 1, Iacob dilexi Esau odio habui: non quod eum ex animo odisset, sed tantum in aliquibus bonis aut commodis neglexisset. Qui parcit virgae, odit filium, id est,

secutum est. Sic Chrysostomus Homilia 10. super Matthaeum, partem prophetiae Christi de extrema die, ab ea quae est de ruina Ierosolymae separare conatur: quasi ibi Tunc non respiciat ad praecedens tempus. Sic sane 1. Samuel. 3, Factum est in die illa: accipitur simpliciter pro quadam die. Sic ibidem primo capite, Et fuit dies: significat quandam forte solennem diem, sed non circumscriptam, aut alligatam ad praecedentia. EADEM VOX PROPRIE ET TROPICE. Eadem vox semel posita, ratione diversorum membrorum ad quae respicit, potest

in priori membro posita, praesertim in fine, etiam in secundo mox initio repetitur. Scaliger Epanastrophen vocat, forte magis speciali convenientioreque nomine. Psal. 122, Stantes erant pedes nostri in portis tuis, o Ierusalem, Ierusalem quae extructa est, ut civitas coniuncta sibi. Ibidem: Quoniam ibi constituta sunt solia pro iudicio, solia pro domo David. Psal. 145, Prope est Dominus omnibus invocantibus eum, omnibus invocantibus eum in veritate. Tales Anadiploses plurimae sunt in Latinis et Graecis poetis, et omnino habent quippiam musicum aut rhythmicum.

triplicata est anaphora, 1. Ioan. 1. 3. Psal. 27, Dominus lux mea et salus mea, quem timebo? Dominus fortitudo vitae meae, a quo trepidabo? Psal. 118, Dicat nunc domus Aaron, quoniam in seculum misericordia eius. Dicant nunc qui timent Dominum, etc. Ibidem: Melius est sperare in Domino, quam confidere in homine: Melius est sperare in Domino, quam confidere in principibus. Tales repetitiones, eisque vicinae sunt innumerae passim in Psalmis: Vox Domini in magnificentia: Vox Domini confringentis Cedros. Ad hanc figuram et Epanalepsin referri

scimus, etc. Ac plerunque illa media per Parenthesin excludi possent. EPIZEUXIN, praecedentibus similimam figuram, dicunt esse, cum in contextu orationis eadem vox emphaseos gratia iteratur. Consolamini, consolamini popule meus, dicit Dominus vester: Isa. 40 et 55. Ibidem: Elevare, elevare, consurge Ierusalem. Item Isa. 38. Vivens, vivens ipse confitebitur tibi, sicut ego hodie. Talis figura est Schesis habitus nominum, aut etiam Synonymia, vel coacervatio quaedam nocum idem significantium. Isa. 1, Vae genti peccatrici, populo gravi iniquitate, semini

in virtute scientiam, in scientia temperantiam, in temperantia patientiam, in patientia autem pietatem, in pietate amorem fraternitatis, in fraternitate charitatem, etc. Sic Iacob. 1, Tentatio efficit probationem, probatio parit patientiam, patientia opus perfectum exhibet. Sic ibidem Genealogia peccati et mortis recensetur: Propria malitia excitat cupiditatem, cupiditas concipit aut gignit peccatum, peccatum gignit mortem. Talis climatistica aut gradatoria progressio, aut etiam regressio, ab ultimo fine aut effectu ad priores causas, idque insuper interrogatione figurata

exemplum est. quod Paulus iubet contemptissimis et indignissimis quibusque temporaria iudicia credere, aut etiam potius pati iniuriam quam litigare. Ostendit etiam rationem istius Paradoxi, nempe ut eos pudefaciat, dum rem absurdam suadens, indicat eorum facta multo absurdiora esse. Sic illud Ibidem 8 ferme pro semiabsurdo proponitur: Si esca scandalizat fratrem meum, non comedam carnes in aeternum. ΠΑΡΡΗΣΙΑ, licentia, est, cum in oratione non solum libere loquimur, sed etiam libertate quasi abutimur: bono tamen ac utili consilio.

initio eiusdem sententiam, Nolite iudicare, variis modis illustrat et inculcat. Tale est etiam illud Matth. 12, quod primum dicit omnia peccata esse remissibilia, excepta blasphemia in Spiritum sanctum: quod mox clarius exponit, inquiens, Si quis dixerit verbum, etc. Sic ibidem. Quomodo potestis bona loqui, cum mali sitis: exponit per sequentia. Ex abundantia cordis os loquitur. Bonus ex bono thesauro, malus ex malo, etc. sic ibidem, Dabitur eis signum Ionae: exponit, Sicut fuit Ionas, etc. Sic Matth. 22, quater paululum variatis verbis

excepta blasphemia in Spiritum sanctum: quod mox clarius exponit, inquiens, Si quis dixerit verbum, etc. Sic ibidem. Quomodo potestis bona loqui, cum mali sitis: exponit per sequentia. Ex abundantia cordis os loquitur. Bonus ex bono thesauro, malus ex malo, etc. sic ibidem, Dabitur eis signum Ionae: exponit, Sicut fuit Ionas, etc. Sic Matth. 22, quater paululum variatis verbis eadem sententia repetitur: Praeceptor scimus te veracem esse, et viam Dei in veritate docere, nec quenquam curare: non enim respicis in faciem hominum. Vide infra in lapsu

Dominus, id est, praecepit. Sic in novo Testamento saepe dicere, pro praecipere accipitur: ut Matth. 4, Dic ut lapides isti panes fiant: Domine dic sorori meae, ut me adiuvet. Rom. 12, Dico enim per gratiam, quae data est mihi, id est praecipio. Genes. 18, Et festinavit ad faciendum vitulum. Ibidem, Vitulum quem fecerat, id est, praeparaverat vel coxerat. Sic praedicare Evangelium omni creaturae, pro, omni homini: vocabulum nempe generalius pro specialiore ponitur. Econtra quoque saepe specialiora pro generalioribus ponuntur: quem tropum dicunt Grammatici esse tum duriorem, tum

Ierem. 5, Cuius linguam ignorabis, et non audies quid loquatur. Ut non audiat vir labium proximi sui, id est, non intelligat. Probare, amplecti et obedire significat in hisce exemplis. Ios. 1, Per omnia sicut audivimus Mosen, ita auscultabimus tibi. Iud. 2, Et voluistis audire vocem meam. Ibidem. Sed nec iudices audire voluerunt. Ibidem, Et vocem meam audire contempsit. Matth. 17, Ipsum audite, id est, amplectimini eius doctrinam, et obedite ei. Luc. 2, Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud: id est, intellectam doctrinam accipiunt, amplectuntur, et ab ea postea non

non audies quid loquatur. Ut non audiat vir labium proximi sui, id est, non intelligat. Probare, amplecti et obedire significat in hisce exemplis. Ios. 1, Per omnia sicut audivimus Mosen, ita auscultabimus tibi. Iud. 2, Et voluistis audire vocem meam. Ibidem. Sed nec iudices audire voluerunt. Ibidem, Et vocem meam audire contempsit. Matth. 17, Ipsum audite, id est, amplectimini eius doctrinam, et obedite ei. Luc. 2, Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud: id est, intellectam doctrinam accipiunt, amplectuntur, et ab ea postea non deficiunt. Sic crebro dicitur Deus audire,

et vindicare significat. Matth. 7, Nolite iudicare, ut non iudicemini: ubi condemnare significat. Sic et Rom. 14, Si quis non manducat, manducantem non iudicet, id est, non condemnet. Ioan. 3, Qui credit in eum, non indicabitur: qui vero non credit, iam iudicatus est, id est, condemnatus. Ibidem: Hoc est iudicium. In quo loco duplex Synecdoche est in voce Iudicii: primum enim ponitur causa pro effectu, id est, iudicium pro condemnatione: deinde contra effectus pro causa, id est, condemnatio pro culpa. sensus enim est, Haec est causa damnationis. Pro liberare in his

numina poscant ad sacrificium, Vix tandem magnis Ithaci clamoribus actus, Rumpit vocem. Verbum Invenire, persaepe potiri ac consequi aliquid significat, non tantum Hebraea, sed et Graeca consuetudine: ut, Invenire gratiam, pro consequi. Num. 31, Quare non invenio gratiam coram te? Ibidem, Ut inveniam gratiam in oculis tuis. Sic manum alicuius invenire, pro, consequi, aut posse aliquid praestare. Psal. 116, Dolores inferni invenerunt me, id est, apprehenderunt, potiti sunt me, praevalverunt mihi. Sic malum invenit aliquem. Genes. 44. Securis invenit aliquem,

servum tuum ne avertas faciem Meschiae tui: mox exponit de promissione facta Davidi: non enim certe propter merita Davidis Deus est Christo propitius. Ponitur igitur David pro promissionibus ei factis. Sic 2 Par. 6, Domine ne avertas faciem uncti tui, recordare Domine misericordiarum Davidis: ibidem exponit, subinde repetens, Custodi ea quae locutus es David: patri meo. Sic sinus et paternitas Abrahami non in meritis, sed in foedere et promissionibus ipsi factis consistit. Sic multum propter Abrahamum, et patriarchas facere Deus dicitur, non sane proprie propter eorum merita, ut

quia hyeme non facile est fugere, sabbato autem non licet procul fugere. Quasi dicat, periculum et calamitas erit ingens ac subita, ut et cito, expedite ac procul fugere sit necesse. Idem per praegnantes et lactantes ibidem indicatur: quia nec illae bene fugere queunt: et timent sibique onerique. Exod. 2, Apud Iudaeos canis non mutivit ab homine usque ad iumentum: id est, omnia fuerunt tanquillissima: alioqui et homines locutos esse, et canes latrasse quis dubitat? 1. Sam. 25, Non relinquam mingentem ad

Sic Christus Mar. 6 inquit, Ne induamini duabus tunicis, id est, non circumferte eas. Correlativa interdum pro se invicem ponuntur, Hebr. 11, Sara accepit vim iaciendi seminis, id est, concipiendi: correspondent enim sibi invicem, viri iacere semem, et mulieres concipere. Ibidem: Fide ceciderunt moenia Iericho, id est, deiecta sunt. Matth. 11, Regnum caelorum vim patitur, et violenti rapiunt illud, id est, omnium rapinae patet expositumque est, etiam indigni eo potiuntur. Hoc genus daemoniorum non potest exire, nisi ieiunio, id est, eiici. Sic Thren. 3, Recessit

quod etiam supra in Metonymia docui. Mar. 6, Apostolis in mari noctu periclitantibus venit IESUS ambulans, ac volebat eos pertransire: sed ipsi postquam eum agnoverunt, receperunt eum in navem: id est, talis fuit eius species et motus corporis, ac si ipsos insalutatos praeterire vellet. Sic ibidem praedicatur animus Herodis erga Baptistam, quomodo eum libenter audierit et magnifecerit, et postea doluerit, quod ob iuramentum cogeretur eum interficere: cum appareat omnia ea ab illa vulpecula simulata fuisse, et studio arteque talem tragoediam subornatam. Sic et Christus dicitur

De iure, non de facto loquitur, non praedicit futurum, ut quis se consoletur. 1. Cor. 11, Oportet haereses esse: de facto loquitur. Alioqui verbum hoc plerunque ius ipsum notat: sicut Dominus ipse de facto exponit illam vicinam huic sententiam, Impossibile est non venire scandala. Ibidem, Convenientibus vobis in idem, non est Dominicam coenam manducare: de iure, non de facto loquitur: pro non iniuste, rite aut salutariter comeditis. Rom. 13, Magistratus non sunt terrori bono operi, sed malo. De iure, non de facto intelligendum est: non quod magistratus nullum bonum opus

Exemplum permissionis. 1. Timoth. 4. et Tit. 2, Nemo te contemnat: pro, ne permiseris, ne patiare; ne quasi quoddam ius concedas aliis te contemnendi, vel etiam ne des occasionem te contemnendi. Cur non potius iniuria afficimini, 1. Cor. 6. id est, non permittitis vos ignominia affici. Ibidem: Sub nullius potestatem redigar: id est, patiar me redigi. Sic ferme Virgilius: Nemo mihi tunc suaserit navigare: id est, non patiar mihi tunc persuaderi. Sic illa quoque recte exponi possunt, Ne inducas nos in tentationem, Deus induravit cor Pharaonis, Cur fecisti nos aberrare a mandatis

facere. Licet autem valde istis similia exempla etiam tali quadam Regula complecti. Futurum tempus in verbis actionem significantibus, admodum crebro habitualiter accipitur, et exponendum per soleo et infinitivum eiusdem verbi. Isaiae 1, Iustitia morabitur in ea, pro, solebat morari. Ibidem, Pupillos non iudicabunt, et causa non intrabit ad eos: pro, non solent iudicare, non solent intrare. Sic etiam Virgilius inquit:
Et quantum longis carpent armenta diebus,
Exigua tantum gelidus ros nocte reponet. Id est, quantum solent carpere aut depascere,

115, Non loquentur, non videbunt, non audient, non olfacient, non palpabunt, non mussabunt. Deut. 4, Qui non videbunt, et non audient, et non comedent, et non olfacient. Deut. 28, Cuius linguam non audies, id est, non poteris audire, intelligere. Ierem. 13, Non proderit: quod bis ibidem repetitur, et significat, non poterit prodesse. 1. Reg. 13, Populus est multus, non numerabitur prae multitudine: id est, non numerari poterit. Prover. 20, Quis dicet, mundus sum? pro, quis vere hoc dicere poterit? Quis abscondet ignem in sinu, Proverb. Sic 25, Quomodo iustus erit homo

(id est, si vis eum tibi accipere) accipe. Esa. 3, Non ero curator. 1. Cor. 6, Quare non potius ἀδικεῖσθαι, ἀποστερεῖσθαι; iniuria afficimini et spoliamini: id est, quare non potius pati vultis iniurias et rapinas vestrarum rerum? Ibidem: Sed ego sub nullius potestatem redigar, id est, redigi volo. 1. Cor. 6, Tollens ergo membra Christi, scorti membra faciam? de voluntate. non de eventu loquitur, id est, facere velim? Absit a me tam prava voluntas. Matth. 10, Qui invenerit animam suam, perdet eam: id est, qui volet eam

Tollens ergo membra Christi, scorti membra faciam? de voluntate. non de eventu loquitur, id est, facere velim? Absit a me tam prava voluntas. Matth. 10, Qui invenerit animam suam, perdet eam: id est, qui volet eam invenire vel servare, ut eiusdem Evangelistae cap. 16 habetur. Sic ibidem legitur, Qui perdiderit animam suam: id est, volet, vel paratus erit perdere pro gloria Dei. Luc. 8. Matth. 13, Videntes non vident, et audientes non audiunt, id est, nolunt audire. Iohan. 10, Oves meae alienum non sequentur: id est, non volent et solent sequi. Act. 7, Coegit eos in

non sequentur: id est, non volent et solent sequi. Act. 7, Coegit eos in concordiam, id est, voluit, conatus est eos cogere. Rom. 15, Christus sibi ipse non placuit: id est, non hoc praecipue egit, non in hoc incubuit, ut sibi tantum morem gereret: sed ut patri satisfaceret, seipsum neglexit. Ibidem: Et non sibiipsis placere. Item: Unusquisque proximo placeat, id est, studeat placere et prodesse. Item Gal. 5, Qui in lege iustificamini, gratia excidistis: id est, qui per legem vultis iustificari. Et Gal. 1, Si hominibus placerem, servus Christi non essem: id est, si studerem inprimis

Graeca. Verba ac voces aliquae ob praecedentia aut allusiones quasi violentius adhibentur, certe nativa earum significatio non observatur. Roman. decimoquarto, Alius iudicat diem praedie, alius iudicat omnem diem, id est, perinde censet aut habet. Posterius non proprie accipitur. Ibidem, Id iudicate potius, ne scandalum ponatis, pro id agite: quasi dicat, multum iudicare vultis alios fratres: at vos potius id iudicate vel agite. Huc referre possis illud Horatianum praeceptum: Dixeris egregie, si callida verbum fecerit iunctura novum. Sicut Terent. in Eunucho: Cur ego te

parabolis aut Similitudinibus interdum res aut subiectum videtur poni pro suo epitheto aut accidente. Isa. 1, Si fuerint peccata vestra sicut coccinum, id est, valde immunda, sicut lana erunt: id est, si fuerint rubra, fient alba. Lana pro albedine, coccinum pro macula rufa aut purpurea ponitur. Ibidem, Idolum erit in stuppam, faber eius erit in scintillam, et ardebunt ambo simul, fient apta incendio aut exitio subitaneo, sicque subito peribunt, sicut talia solent. 15 In hoc genere saepe ponitur ipsa similitudo, seu antecedens sine applicatione: ut, Si caecus caecum ducat,

queat. Rom. 5, Sed non ut per unum peccantem, donum. Deest in priori parte aliquid quod opponatur dono, seu donatae iustitiae: id ex hoc posteriore, et ex mox sequentibus intelligi supplerique debet, hoc modo: Sed non ut iniustitia, aut reatus per unum peccantem venit, ita et iustitia donata. Ibidem mox: Nam reatus ex uno quidem ad damnationem, donum vero ex multis delictis ad iustificationem. Hic iterum deest aliquid in illis Ex uno, quod indicet, quod illud unum sit. Id vero ex sequente ac opposito (Ex multis delictis) agnosci et suppleri potest. Ibidem mox: Nempe igitur, sicut per

venit, ita et iustitia donata. Ibidem mox: Nam reatus ex uno quidem ad damnationem, donum vero ex multis delictis ad iustificationem. Hic iterum deest aliquid in illis Ex uno, quod indicet, quod illud unum sit. Id vero ex sequente ac opposito (Ex multis delictis) agnosci et suppleri potest. Ibidem mox: Nempe igitur, sicut per unam offensam in omnes homines ad condemnationem, ita etiam per unum iuste factum aut meritum in omnes homines ad iustificationem. Hic in utroque membro deest nominativus, seu id quod confertur, quod tamen ex praecedentibus et sequentibus suppleri potest, nempe

me, servat sermonem meum, Ioan, 14, pro servans sermonem meum diligit me. 1 Cor. 12, Nemo loquens bono spiritu, dicit Iesum anathema, pro, nemo dicens Iesum anathema, bono spiritu loquitur. Prius ponendum est signum, deinde res significata, quasi dicat, ex hac nota colliges hoc, ex illa aliud. Ibidem et, Nemo potest dicere Dominum Iesum, nisi spiritu Dei, pro, Iesum esse suum Dominum. Seu, Nemo potest Iesum pro suo Domino agnoscere ac confiteri, nisi ex Spiritu sancto. Iesus positum est ibi subiectum, et Dominus praedicatum. Vel, Qui dicit Iesum anathema, malo spiritu loquitur. Sic

honorare velle. Correctio ergo haec aut negatio respicit proprie gradus, sicut alibi dictum est, voces saepe tantum ratione graduum de reb. dici. Ioan. 5, Non possum ego a meipso facere quicquam: scilicet summo gradu ac pro meo solius libitu, idque in hac functione, ubi nunc tantum ministor sum. Ibidem: Ne putetis quod ego sim vos accusaturus, est qui vos accuset Moses. i. Moyses potissimum ac primario vos accusabit, quia plausibili utcunque specie potestis vos excusare, cur mihi soli meoque proprio testimonio de meipso non credatis, sed cur Mosi, quem tanti facitis, de me testificanti non

suum indicarunt, et non celarunt. Ioan. 1, Confessus est, et non negavit, et confessus est. Exo. 12, Omne fermentum non comedetis, in omnibus habitaculis vestris infermentatum comedetis. Galat. 5, In libertate igitur, qua Christus vos redemit, state, et ne rursus iugo servitutis implicemini. Ibidem: Spiritu ambulate, et carnis concupiscentiam ne perficiatis. Iudic. 11 Et tantum illa unica, non erat ei vel filius vel filia. Ierem. 20, Maledicta sit dies, in qua natus sum: et dies, in qua peperit me mater mea, non sit benedicta. Deut. 32, Popule stulte et non sapiens. 1 Cor. 1,

extorqueamus. Et hoc Interrogationum genere Hebraei non solum in contentione, verum etiam in quieto et familiari sermone multum utuntur. Interrogant enim saepe ea quae vel maxime asserere volunt. Psalmo 113. Quis est sicut Dominus Deus noster? Genes. 8, Nunquid difficile erit Domino verbum? Ibidem Nunquid occultabo ego Abrahamo, quod facturus sum? Gen. 19, Nonne parva est? Gen. 37, An non fratres tui pascunt oves in Sichem? Ios. 10, Nonne scriptum est hoc in libro? In hisce duobus exemplis interrogatio valet idem, quod simplex affirmatio aut narratio. Psal. 115,

rebus notissimis, ac certissimis, ut sic occasionem sermonis eliciant, vel etiam ut eos faciant attentiores, et interdum quoque dociliores Ier. 1, Quid vides Ieremia? Luc. 21, Haec videtis? Ioan. 21, Diligis me Petre? Ioan. 4. Nonne vos dicitis, adhuc esse quatuor menses usque ad messem? Ibidem, Da mihi bibere. Amos 8, Quid tu vides Amos? Hinc credo fieri, ut cum illi ab interrogatione et responsione soliti sint sermonem suum inchoare: verbum Respondeo, eis crebro pro inchoatione sermonis ponatur. Aliquando interrogationes talia quaerunt, quae accepta praebent commodiorem

Gen. 27, Cur utroque filio orbabor die una. i. quare causam huic tanto malo praebebimus? Ps. 79, Quare dicent gentes, Ubi est Deus eorum? id est, quare tu Domine negligendo nos, eis huius tantae rei causam praebebis? Ier. 27, Quare moriemini tu et populus tuus in gladio, fame, et peste? Ibidem, Quare erit urbs devastata? Aliquando etiam in praesenti idem Hebraismus est. Psal. 10, Quare execratur impius Deum, dicit in corde suo, Non quaeres? Psal. 43. Quare tristis incedo adfligente me inimico? Actor. 5, Cur implevit satanas cor tuum, ut mentireris

vanus est. Interrogatio hic, valde usitata figura negat, et non quaerit aut interrogat. Porro haec natura aut vis voculae, Quomodo, valde crebra est in sacris Literis: ut Matth. 12, Si satanas satanam eiicit, quomodo ergo stabit regnum eius? pro, certe non consistet regnum eius. Ibidem: Genimina viperarum, quomodo potestis bona loqui, cum mali sitis? pro, certe non potestis. Sic Matth. 23, Progenies viperarum, quomodo effugere possetis damnationem gehennae? pro certe non effugietis. Sic Ioan. 12 dicunt Iudaei: Nos audimus, quod oporteat Meschiam manere in aeternum.

sed tamen id ultro consequetur. Sic cessit Esau Iacobo. Saepe vel causae vel fines non veri, cum rebus connectuntur, ut veri, per suas coniunctiones. Ioan. 12, Non crediderunt in eum, ut sermo Isaiae impleretur: non quidem id eo fine proprie factum est, sed tamen est consecutum. Ibidem, Ideo non potuerant credere, quia Isaias prophetavit: non sermo Isaiae, sed immota caecitas causa fuit. Sic saepe in sacris Literis dicitur aliquid aliquo fine factum esse, cum eo fine factum proprie non sit, sed tum ille finis consecutus sit: ut Ioan. 11, Christus passus est, ut congreget

Quomodo omnes quae sua sunt quaerunt, cum Apostolus eodem loco dicat: Itaque charissimi, sicut semper obedistis, non in praesentia mei tantum, sed multo magis nunc in absentia mea, cum metu et tremore vestram salutem operemini? Si in Christo omnes vivificabuntur, qua ratione dicit Apostolus ibidem: Omnes resurgemus, sed non omnes immutabimur: supple, ad vitam immortalem ac Christum, utpote hi, qui Christum noluerunt recipere? In huiusmodi ergo locutionibus interpretandis considerare oportet duo hominum genera, et easdem scripturas secundum una partem intelligere de omnibus seu

alteram autem partem, de alio hominum genere, sive de hominibus alterius generis seu moris. Sic quod dicit Christus, Testimonium eius nemo accipit: intelligitur neminem, qui adhuc de terra est terrena loquens, nondum factus per Christum caelestis. Nam et de illius generis hominibus praemiserat ibidem De alio autem hominum genere subdit: Qui aut acceperit testimonium eius, s. Christi, qui de caelo venit. Vel potius dic, quod Omnis de maiore hominum parte dicatur. Nam pauci pii in Christum credentes veluti nihil sunt prae reliqua multitudine impiorum. Solent alioqui scriptores indicare

Omnes quae sua sunt quaerunt. Universaliter ergo et generaliter dicta saepe ad speciem aut partem, cui proprie competunt, sunt restringenda: ut Ioan. 1, Christus illuminavit omnem hominem venientem in hunc mundum, omnem scilicet, qui illuminatur, quemadmodum veteres restrinxerunt. Ibidem: Omnes de plenitudine eius accepimus: omnes s. quicunque aliquid accepimus. Tametsi haec duo exempla etiam de potentia aut iure, et simpliciter in genere accipi possent, quod videlicet Christus omnibus hominibus illuminationem suo merito impetraverit, omnesque illuminare queat, etiamsi non

Universalis persaepe apud Hebraeos latius patere videtur, quam praesentis materiae natura postulat, aut etiam ferre potest. Quare specificatione quadam opus est. qua applicetur ea universalis ad praesens negotium. 1. Sam. 20, Et non est locutus Saul quicquam ea die, scilicet de absentia Davidis. Ibidem: Et puer nescivit quicquam, scilicet de negotio praesenti, quod inter Davidem et Ionatan agebatur 1. Sam. 25, Et non periit ex omnibus quae ei erant, quicquam, scilicet ex pecoribus, quae erant apud Davidem, et culpa Davidis ac servorum ipsius. Ioan. 7, Si hic non esset a Deo, non posset

Bibliographia locorum inventorum

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report