Your search found 1082 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-1082:

ab Ancona et Iadera, et ab aliis ciuitatibus Adriactici sinus fecitque omnes applicare ad portum Spalatine ciuitatis. Premisit autem omnem apparatum armorum et escarum in multitudine curruum et iumentorum. Qui uenientes repleuerunt omnia per circuitum ciuitatis. Precessit autem regem et Hungaros ingens Saxonum multitudo, qui omnes pacifici et mansueti erant, cum deuotione ac desiderio nauigationem regiam prestolantes, omnes enim cruce signati erant. Ad petitionem uero domini regis dederunt Spalatenses totum suburbium ad hospitium peregrinorum, exeuntes enim de domibus illis expeditas

autem patrata uictoria acceperunt caput Chranislaui et affixum aste detulerunt usque Salonam. Sicque cum exultatione maxima ad propria sunt reuersi. Et ita pestis illa a nostra infestatione cessauit. XXVIII. De comite Petro 1Post hec autem ingens bellum exortum est inter Gregorium comitem Berberiensem et Buysenum comitem Spalatensem. Manebat autem Buysenus in Suinigrado et licet esset uir nobilis, diues et potens, fautor tamen hereticorum erat. Cum autem dissensionum procella inter ipsum et Gregorium multo tempore deseuisset et

uespere defessis iam et cessantibus Tartaris non patebat liber transitus uolentibus fugere quocumque mediis tenebris diuertebant, impingebant in corpora miserorum spirantium adhuc aut sub uulnere gementium. Iacebant ex maiori parte letali sompno immobiles, uelud utres flatibus tumefacti. Horror ingens erat prima nocte cernere tam multa cadauera hominum, uelud ligna et lapides ubique iacentium. Sed diebus sequentibus assuetudo mali horrorem in tutelam mutauit. Nonnulli etenim, tota die diffugere non audentes, semetipsos interfectorum sanguine inuoluebant et inter cadauera latitabant et sic

iussit omnem captiuitatem, quam ex Hungaria duxerat, congregari in unum, multitudinem magnam uirorum et mulierum, puerorum et puellarum fecitque omnes in quandam planitiem duci. Et cum omnes quasi quidam grex ouium coadunati fuissent, missis spiculatoribus omnium fecit capita amputari. Tunc ingens audiebatur ululatus et planctus totaque terra moueri a uoce pereuntium uidebatur. Iacuerunt autem omnes in illa prostrati planitie, quemadmodum spicarum manipuli sparsim solent in agro iacere. Et ne cui uideretur, quod cedis huius immanitas spoliorum sit auiditate patrata, nullas ab eis

libera et immunis. Ceterum ipsi priuilegiorum lege contempta ad exhibitionem dictarum rerum tota ciues instantia perurgebant. Verum cum Spalatenses omnino facere denegarent, comouit se uniuersus exercitus et prope ciuitatem accessit. Anno Domini millesimo CCXLIIII, quarto Idus Iulii factum est ingens prelium in suburbio Spalatino. Totus namque exercitus, per aties ordinatus, cepit circa maceriam preliari. Diuiserunt autem se Hungari per cuneos et steterunt cum bano procul, episcopus cum atie sua, Philetus prepositus cum sua, Tragurienses cum sua, castellanus et Clisienses cum sua et alii

quam naturali a gloria huius sęculi numeratur defecisse. De quorum numero non excessit numerus bisdenarius, qui gladio hos tunc incubuerunt. Ex infimatibus quidem infinita turba debitum vniuerse carnis persoluit. Horum autem, qui morte accidentali migrauerunt, incerta redditur veritas. Fit męror ingens inter ciues. Fere omnes nobiles mediocris et magnatis possibilitatis existentes elegica et lugubria induunt vestimenta. Nunc iste filium, nunc ille fratrem, nunc reliqui patrem et propinquum sepeliunt, quod multi doloris tactu similem transitum properabant. Fit etiam

commodiores elegerunt et in vno quoque eorum confecerunt similes pontes, sed minoris prolixitatis nauium. Composuerunt etiam inextimabilis pulchritudinis quamdam radam, quam Italici nuncupant Madiam seu Catram, in qua erat stabilita quedam lignea et ingens turris, ex qua procedebat maximus pons vltra cubitorum sexaginta. Necnon aptarunt in duobus ex predictis plathis adinuicem firmiter connexis vnicam turrim eminentis stature, sed minoris altitudinis cubitis duobus turre Iadrę sita in angulo ad Babbas. Adhuc et restabant ipsis coaptare

Quos hostes ita viriliter flagelarunt, quod quamplures absque spiritu in campum se prostrabant. Ex Iadertinis et ibidem multi arduis vulneribus sunt occupati, sed alii eorum supplebant defectum, licet pauci. Altercantur etiam mirabiliter illi, qui intus et sub illa rada extiterant, ex quibus ingens copia deficit. Ad portam autem Campi, de qua iam in hoc capitulo prelibauimus, cum illo ponte plurimi ex partium gente fuerunt letaliter vulnerati. Idem Veneti ampliarunt virtutes et cum quodam catto ligneo debilis naturę confecto ad ipsam ianuam

miliarium castramentatus est. Et Idus quarto ipsius mensis pręfatus rex cum electis duobus milibus equitum penes fines S. Ioannis Baptistę, fundati in capite vallis portus, equitauit intuens vrbem alacri vultu et sincero cordis affectu, quam tenerrime gliscebat a manibus eripere hostium. Ad quem ingens congeries nobilium et mediocrum uirorum conuenerat, multa reuerentia genibus flexis inclinabant, manus pariter et pedes osculando. Et aliquantulum ibidem inducias facientes, cum sui decora et venusta comitiua ad sua properauit tentoria. Quis ergo

tuos edocuisti tyrones, qui tam grande dedecus in tui presentia ausi sunt perpetrare, quippe rudis es, et principes tui de mane comedunt. Sic impune relaxasti illos, sic aule Gallice, ex cuius stirpe appellaris te fore indutum, tam grande fabricas opprobrium, ingens scelus in illos, qui te ut dominum colebant. Inbecilem te reputas nec camum mordibilem super tuos commisisti. Asserebas enim illos cum iuramento tanta charitate dilexisse, quod, licet dimidii tui regni thesaurus esset distrahendus, decet, ut illi liberentur a Venetorum imperio

in uaria seditione pro parte pinguium plebeiatorum aduersus egregios extitit ciuitas commota. Sed plurimi ex crasso vulgo proprię patrię fuerunt propter cupiditatem perfidi proditores. Rebelliones statum vrbis hostibus declarant, hortantur eos maiores amplexandas uires. Fit ingens strepitus per uicos ciuitatis, asperime tumultuant infimates erga consentientes reconciliationi. Nullus insignium tutus ualde per urbem uagare audet nullusque prouerbium irascibilis cordis nemini illorum resonare audet, immo isti populati villici intuentes quempiam egregium sępissimis

Panem ex illa per vniuersitatem pinsarum fore vnciarum quinque et venumdare indigentibus iubent. Et talis visitatio per eosdem officiales singulis mensibus, inchoando a Sextili et vsque ad metam penultimi terminando, extitit exactum. Iam pro falerno utuntur aceto, inedia ingens carnium fit recentium et sola spes habetur in regis sponsione. Item quidam pessimi urbem reliquerunt. Postmodum suasu capitaneorum exercitus Venetorum tertio Nonas septimi mensis ciuitatem ingrediuntur. Quos obsessi ceperunt funem laqueatum Nonas Septembris in eorum collo

animaduersione et tanto infortunio, iudicio permittente diuino, videtur deficere. Rursum murmurat ganeo populus et pariter cum illo multi generosi conciues suscipiunt maiores alas, cum nullum famis medicamentum nisi comessatio arbitratur. Ingens, cuius non extitit in primordio ipsius vrbis edificatione similis, egestas, nam vnica libra nefrendium argenteis tribus venumdabatur. Arietum intesticulatorum copia haberi non poterat pro vno nec pro infinito obolo. Taurorum et vitulorum libra quelibet argenteo bino et semis, caballorum ac

facinore et infusa penitentia offensa crimina delentur. Denique manibus Venetorum se tradendum. Et ingrediuntur isti vrbem Venetiarum. Omnes eius conciues concurrunt festinanter ad intuendam Iadertinorum mansuetudinem et multa admirratione cordis commouentur. Ingens iocunditas multiplicatur in ipsa ciuitate, exponunt honorem manthelis extortis ac humili sermone suę legationis seriem coram Duce Andrea Dandolo ac ceteris consiliariis eiusdem in hac forma et tenore: Errauimus sicut ouis, que periit. Parcite deuiatoribus! Veniam petimus, gratiam

iuramento Instruuntur Iadertini, qui tot anxietates sustulerunt, non tantum corporis verum etiam animę nouis escis refocilari iam diu non fragratis, quemadmodum imfans, qui mamma priuatus et inconsuetis alimoniis depascitur. Cum vrbs omni cibo et mero cuiuslibet speciei impinguatur, ingens fit pressura turbę vendentis victum et ad sustentamentum fragilitatis humanę fulciunt ciues lares copia victualium ac vino inebriant stomacum. Denique die vicesimo tertio vltimi mensis memorati capitanei, qui vicem gerebant rectoris,

colitis Libethrides arcem,
1.22.3   Et Pax, et mitis Pietas, et Vesta, Fidesque,
1.22.4   Squalentes laniate comas, contundite pectus!
1.22.5   Italiae lumen, princeps Leonellus, et ingens
1.22.6   Iustitiae cultor, pius ac placidissimus heros,
1.22.7   Condidit aeterno morientia lumina somno.
1.22.8   Vester hic in tanto pugil invictissimus orbe

PRO CONVIVIO, AD PHILIPPUM BIBIUM
1.195.1  Quas tibi pro tanto referemus munere grates?
1.195.2  Quae dabimus meritis praemia digna, tuis?
1.195.3   Tu decus es Bibiae lumenque propaginis ingens,
1.195.4  Tu patriam insigni laude sub astra feres.
1.195.5   Urbs Genuae semper tanto exultabit alumno,
1.195.6  Et quondam Idaliae Cypros amata Deae.

Nec lux, nec tenebrae solent vocari,
1.337.21  Sed mixtum et dubium tenere nomen.
1.337.22  Verum quae potius fuere causae,
1.337.23  Vos inquirite, quos fatigat ingens
1.337.24  Naturae labor, et profunda rerum.
1.337.25  Me facti satis est venire testem.
1.337.26  At tu Graecia fabulosa, profer,

2.2.3  Illa ego vexillis, ales gestata paternis,
2.2.4  Iam fateor geminae cedere laeta cruci.
2.2.5  Sin vel sculpar adhuc, vel pingar forte sub illa,
2.2.6  Ingens, et voto gratia maior erit. 364. COMPRECATIO DEORUM PRO REGE MATTHIA IN TURCOS BELLUM PARANTE
2.3.1  Rex pia Matthias in Turcos signa resumit,

vitreum ad fontem sacrata altaria circum
2.95.8  Sancta precabamur mactatis numina tauris,
2.95.9  Pulchra sub platano, caput unde liquentibus undis;
2.95.10  Hic ingens ima visum prorumpere ab ara
2.95.11  Prodigium, rubri species horrenda draconis,
2.95.12  Iuppiter aethereas quem miserat ipse sub auras,
2.95.13  Tum

gurgite pulsa tremunt.
4.12.35  In tumulos fugere ferae, fugere volucres,
4.12.36  Pellit et e tumulis has tamen unda sequax.
4.12.37  Quadrupedum pisces subeunt loca; volvitor ingens
4.12.38  Pelamys, in lustro dente minantis apri.
4.12.39  Collecta in spirae nodos anguilla recumbit,
4.12.40  Auritus jacuit qua modo parte lepus.

ventura minus te nascitura sit aetas,
4.12.164  Quam Phaëthonteas, quae fuit ante faces.
4.12.165  Magne Deum genitor, tantos qui fusus in artus,
4.12.166  Vitali hoc ingens, flamine corpus alis;
4.12.167  Qui propria humanas dignatus imagine mentes,
4.12.168  Nostra ad cognatos, erigis ora, polos;
4.12.169  Nonne semel stabili, mundum tu, pace

sive custodiendi transitus gratia presidio loca munita: sive motu banni animadverso, citaciore milite transitus occupatus: ut alteri alteros adesse iam explorarunt. Res enim patuerat sublato clamore infestis armis proelium ineunt, pugnatur acerrime: utrinque exoritur ingens armorum strepitus, cadunt plerique, stetit aliquamdiu Victoria anceps: et pro se quisque omni impetu urgere contendit: et adversarium loco pellere. Multitudo denique hostium prevalere cepit, vertunt nostri terga: et per montana et saltus difugere conantur. At nihil proficiunt, omnia enim

Victoria anceps: et pro se quisque omni impetu urgere contendit: et adversarium loco pellere. Multitudo denique hostium prevalere cepit, vertunt nostri terga: et per montana et saltus difugere conantur. At nihil proficiunt, omnia enim preripuit hostis: et in orbem quaeque effugia interclusa tenet. Ut nostris id exploratum est: neque dari locum evadendi animadversum: conserti ex composito et cuneo facto; in hostem impetum faciunt, fit ingens utrinque clades: cadunt frequentes: donec banno capto, reliqui manus hosti dedere.

nubat, enixissime contendit. Nihil adhuc compertum habeo; si quid explorati habuero, continuo te certiorem faciam. Magnanimus Stephanus simulate regis molitiones animadvertit; contractis copiis facto undique delectu ingens bellum se Crovatis illaturum minatur. Hoc terrore regias nuptias se disturbare posse confidit. Illi, qui arci Clisse presunt, tum regi Bosne nobile illud oppidum se daturos pollicentur, omnes eludunt, nulli fidi. Dalmatiae illa arx

patitur; tuus autem amissionis quotidie patet discrimini, et si alteri uel modice tribuis, semper deperit." Huius expectatio ab se erat et hic ab se pendebat, non ab extrinseco. Quod si dicas "Huic sapientia et rerum ingens scientia erat!" et tu, inquam, sapiens eris si ad naturam uixeris, non ad opinionem; nam neque illi de facultatibus fortunae amplius erat quam tibi; diues tamen erat, quia ei, quod habebat, erat satis. Idem, si cito cupis

sortem exaggerans, unde ea liber esse non potuit cum tantum unum haberet inimicum: per hoc admonens uniuersos mortales rationabilius, immo et necessario tribulationibus esse additos, quippe qui tot inimicos haberent quot extraneos, quorum cum ingens sit multitudo, impossibile uidetur ut se quis ab eis uel defendere queat uel custodire, quandoquidem Abel unius insidias et odia nequiuerat euitare. Hinc transit ad Abraham illum patriarcharum sanctissimum, eiusque

teneri non potuit; saltem non mea culpa hoc mihi accidisse quisquam poterit causari." III 10 Nonus locus ab honesto Amplius leue fit malum, immo uel ingens iactura pro lucro computatur, quae in honesto ac digno loco accepta est aut a forti magnaue auctoritate uiro. Hac ratione mortem illorum qui fortissime pro patria, legibus, libertate, honore, dignitate pugnando mortem potius

III 25 Sextus locus a loco mortis Extremus luctus minuendi locus accipitur a ratione patriae uel terrae in qua quis e uita migrauit. Ingens enim solacium suscipiunt homines si caros suos decedere intra patriam ciuitatemque suam accipiunt et praecipue domi et in lectulo suo inter amicos propinquos cognatos fratresque suos et quibus ista contingunt, morientes felices appellant.

ratione solacii sunt conuiuia, compotationes domesticae, et conuictus familiaris, quo Teucer apud Horatium erga socios usus est, cum inquit: O fortes peioraque passi mecum saepe uiri, nunc Iuno pellite curas: cras ingens iterabimus equor. In hoc quoque genere est hortari amicum ad quampiam egregiam lectionem, praecipue autem philosophiae. Quoniam, ut praeclare scribit Cicero:

Hac uirtute plerique duces et principes magis quam maximis rebus gestis clarissimisue triumphis celebrantur. Plus laudis L. Cornelio pietas contulit quam saeuissimo hosti Romano, duci Carthaginiensium, in funere praestitit, quam ingens robur animi, quo ipsum hostem una cum oppido expugnauit. Magis commendantur Caesaris lacrimae, quas capiti Pompei exhibuit et in liberos Catonis ceterosque aduersarios suos ingens clementia quam tot insignes palmae quas uictor conspicuus

hosti Romano, duci Carthaginiensium, in funere praestitit, quam ingens robur animi, quo ipsum hostem una cum oppido expugnauit. Magis commendantur Caesaris lacrimae, quas capiti Pompei exhibuit et in liberos Catonis ceterosque aduersarios suos ingens clementia quam tot insignes palmae quas uictor conspicuus ex hoste reportauit. Quid de Q. Metello, de posteriore Africano, Q. Crispino, M. Marcello, Hannibale, Alexandro, Pisistrato, Pyrrho, ceterisque ducibus ac principibus dicam? Nonne

impuris uerbis insectabimur asserentes illos esse homines nefarios, impios, ueneficos, parricidas, et si ex ipsorum flagitiis et sceleribus quaedam detestabiliora referemus; id namque faciendo quodammodo ulciscimur uicem amici, quo ex officio ingens suscipit solacium. Hunc locum Cicero ad Curionem haud illepide attigit scribens de morte Marcelli: Ita uir clarissimus ab homine teterrimo acerbissima morte est affectus et, cui inimici propter dignitatem

attingere. Qua ex re haud mediocre solacium capiebant, ita ut inter acerrima tormenta saeuissimosque cruciatus cernentes carnifices suos incassum furere in risum erumperent ac unde tristitiam capere credebantur, inde solacium ingens suscipiebant. Hinc illa Laurentii in uesaniam regis insultatio fuit qua dicebat dum in craticula ureretur: Assatum est; uersa et manduca . Non sine uoluptate ac

45   Nec monitus audit, mea nec uestigia seruat,
Denique iudicium nec timet inde meum,
Iudicium horrendum, cum tandem uenerit ille,
Ille dies irę, turbinis ille dies,
Cum concussi ingens fragor ętheris astra rotatu
50  Turbabit rapido decutietque globos.
Sanguinea populos terrebit lampade luna,
Sol nulla: radios contrahet ille suos.
Cuncta trement totusque simul

Ducitur ad Martis templa prophana dei.
5  Stabat marmoreo bellator corpore Mauors,
Armis terribilis, fronte oculisque minax.
Huic dare thura deo dum cogitur ipse Philippus,
Ingens ex aditis prodiit ecce draco
Insiliensque duos rabido ferit ore tribunos
10  Pręsulis et natum continuoque necat.
Tabificus reliquos infecit anhelitus hydri
Compulit et sancto credere uelle

sed si bonus, et magnus quidem 142 . Nicias semper suasor pacis 168 . Non deos magis casta templa quam iusta mortalium opera delectare 196 . Diogenes: Turba ingens, sed uiri pauci 202 . Demetrius, cum audisset statuas suas ab Atheniensibus euersas: At uirtutem, inquit, euertere non potuerunt 242 . De uirtutis et honoris ęde 294 .

et Cai Aquilii 164 . Arbores loti VI in domo Crassi. Mida et Cresus opulentissimi. Cyrus deuicta Asia pondo auri XXXIV milia inuenerat et ex auro platanum uitemque 312 . Craterem Semyramidis XV talentorum. Ingens copia auri et argenti. Tarquinius Priscus tunica aurea triumphauit 313 . Agrippina Claudii principis induta paludamento aureo textili sine alia materia. Amnes auriferi: Tagus, Padus, Hebrus, Pactolus, Ganges. Marcus Crassus negabat

id est Dei 174 . Ipse Dominus creauit terram et quę in ea sunt, et dat eam cui uult 174 . Ego sum iudex et testis, dicit Dominus 175 . O Israel, quam magna est domus Dei, et ingens locus possessionis eius. Magnus est, et non habet finem, excelsus et immensus. Adinuenit omnem uiam disciplinę 183 . De uanitate deorum gentilium. Hęc uisio similitudinis glorię Domini etc. 184 .

222 . Fama. Nuncius cladis Atheniensium ueniens foeminarum incursu de casu suorum sciscitantium pressus periit 112 . Dionis felicitas in tabellario 200 . Fames ingens a Iosippo pręuisa. Caput asini LXXX nummis ueniit. Mulieres filios comederunt 60 . Cambisis milites fame adacti decimum quemque inter se mandere occipiunt 99 . Obsessi lectorum funibus elixis nutriti

ratione et supra. Ignis de mari erumpens 94. Ęthna 95. Conflagratio futura 100. Ęthna. Ephestion 31. Incendium 41. Infernus. Inferi nulli 67. Inferi nulli iuxta Epicurum 10. Carcer infernus et perpetua nocte oppressa regio. In qua ingens ianitor Orci ossa super recubans antro semesa cruento, ęternum latrans exangues territat umbras 33. Ingratus. Quid faciat ingratos. Lentuli auguris ingratitudo erga diuum Augustum. Ingrati in Deum pręferunt sibi magnitudinem elephantum, uelocitatem ceruorum

castrorum 301. Scipio naues Cartaginiensium cremauit 304. Capitolium incenditur 349. Terra quam Siculi riuum ignis appellant 401. Incendium Romę a Nerone excitatum 417. Capitolium arsit 421. Vrbs incenditur 443. Infernus. Specus ingens medio foro uasto repente hiatu patuit 198. Acheron in Italia et Epyro 209. Interpres. Septuaginta interpretes 250. Ingratus. Laomedon erga Herculem ingratus poenas dedit 29. Croesus uincula Apollini dedicanda misit rogans, an hi qui pręcipua

uoluerit dissidente inter se ciuitate 14. Quid sit rogatio, quid lex, quid plebiscitum, quid priuilegium 60. Quando XII tabulę Romę conscriptę 106. Lex XII tabularum quid dure, quid iuste pręcipiat 117. Lętitia. Repente multis mortem attulit gaudium ingens insperatum 25. Fruiscor pro fruor 99. Liberum arbitrium. Sapiens dominabitur astris, et peccata hominis non esse imputanda astris 39. Luna. De his quę habere sumpaqeian , id est

Fortes pauci satis sunt 81. Quot estis? Quot satis sunt hosti cędendo 84. Aliud est uirgines rapere, aliud pugnare cum uiris 89. STRABO Multitudo. Gymnesiarum insularum incolę cuniculis infestati 61. Murum ingens copia 69. Cuniculorum numerus Balearicis infestus fuit, cum primitus marem tantum et foeminam importassent in insulam 70. PLINIVS DE VIRIS ILLVSTRIBVS Multitudo. Pyrrhus, rex Epyrotarum, cum Leuinum consulem

imperio filium amisit, ipse ęgrotauit 118. Stadia circiter CC a Susis puteus, ex quo aqua hausta in oleum, bitumen et salem concrescit 122. Equa leporem enixa, mula mulum 127. Caput sine sutura solidum. Vnum os pro dentibus. Ossa hominis quinum cubitorm 133. Saxum ingens de cęlo cecidit 137. Cęlum ardere uisum 138. Prodigia 259, 269, 281, 283, 285,286,292,293,294,297, 300, 301, 303, 305, 306, 307, 310,311, 313, 314,320,321. Monstrum 333. Mirificus fulminis casus 346. Satyrus ad Syllam perducitur. Prodigia 354.

Liber de prouidentia 59 . Quis sit artifex mundi etc. 23 .
Prodigus. Acilio Butę prętorio post patrimonium ingens consumptum Tyberius paupertatem confitenti; Sero, inquit, experrectus es 61 . PLATO
Pax. Qui cęteris modestia pręstant, uitę

276 . Triplex foederum ratio 310 . Pompeius litteras cremauit, ne lectis dissensio fieret 359 . Dacorum feritas non nouit pacem 406 . Pax ingens 406 . Gordianus puer humeris cuiusdam in medium illatus tumultum sedauit 444 .
Prouerbium. Non sine Theseo 35 .

1.76  tanti fama mali, sed protinus omnia complet
1.77  et falsum ingeminat velox per inertia vulgi
1.78  corda metum. Stant attonitae rumoribus aures
1.79  atque ingens tacita vestigant mente periclum:
1.80  depromunt clipeos et fidos protinus enses
1.81  expediunt, iamque et conos cervicibus aptant.
1.82  Ac veluti placidum segnis cum cymba per

1.28.3  Nam meritum plus est Rectore, repulsa nec obstat,
1.28.4  Censura dicor quod meruisse tua.
1.28.5  Quod tamen hoc totiens gessisti muneris, ingens
1.28.6  Hinc mihi praecipui crescit honoris onus.
1.28.7  Ergo nec indignor uinci a riualibus illis,
1.28.8  Tu quoque tot fasces

2.2.355  Tot scelerum! Quin te purgas et monstra relinquis
2.2.356  Teque redemptori nostro peccasse fateris?
2.2.357  Quin age te recipis, quamuis patraueris ingens
2.2.358  Flagitium: ueniam si forte precabere supplex,
2.2.359  Protinus ille dabit, cuius claementia maior
2.2.360  Omnibus est

2.4.257  Noctes atque dies patrium miseranda nitorem
2.4.258  Suspirat. Tu, uera quies, placidissime rerum,
2.4.259  Tu patria es: nobis patria procul ingruit ingens
2.4.260  Horror et irrequies super intonat atra, malignis
2.4.261  Huc illuc agimur infelix turba procellis
2.4.262  Exiliique

2.5.54  Atque in archanum penetrale condis
2.5.55  Quantus in caelo es uel ubique rerum
2.5.56   Virque Deusque.
2.5.57  Ergo nos ingens recipis recaeptus,
2.5.58  Tam diu cunctos habiturus in se
2.5.59  Quam diu puro sine labe sensu
2.5.60   Viuere cernis.

loquella muta est
4.20.4  Dum uultu attonitus stupes hyanti,
4.20.5  Vt quos littore Tethyos supremo
4.20.6  Ingens gloria traxerat Quiritum
4.20.7  Et facundia Liuiana, Romae
4.20.8  Par moles nec imaginis secundae.
4.20.9  Hinc me Phocidos autumas

cernimus ferarum,
4.23.71  Morsusque innocuos habere donec
4.23.72  Moles corporis inualescit 23,72 inualescit in margine: ingrauescit ingens
4.23.73  (Tunc immane fremunt hyante rictu,
4.23.74  In praedam unguibus efferantur uncis):
4.23.75  Horrendum feritas adulta

7.26.37  Horrescunt Pangaea, pauent Rodopeia saxa,
7.26.38   Exanguisque tuo stringeris, Hebre, metu;
7.26.39  Pallet et insolitis tremefactus motibus ingens
7.26.40   Caucasus et caeli pondere pressus Athlas.
7.26.41  Nanque Arctos Boreasque tonant, tonat Hesper et omnis
7.26.42   Pulsa

undamque recaepit
2.136  In latus et titubans tranauit flumina tandem.
2.137  Alcides postquam ripa ulteriore potitus,
2.138  Qua minus adgeritur limi fluuiique refusis
2.139  Languet margo uadis et glauca sordet in ulua,
2.140  Protinus hic ingens apparuit aula tyranni
2.141  Tartarei: hanc longo suspendit porticus arcu
2.142  Sublimesque alto tollunt adamante columnae
2.143  Et circum obductos obductas atra fuligine turres
2.144  Diis

Fulmine et excussa lapsos obtriuimus Ossa.
2.235  At nunc--- heu, quanta est iniuria!--- pristina nobis
2.236  Vis cecidit, qua cuncta cadunt, nomenque uerendum
2.237  Perdidimus, sursum liceat si impune reuerti
2.238  Dedecus hoc nostraque ingens cum labe trophaeum
2.239  Si referet superae Iunoni inuisa propago.
2.240  Scilicet ignaui Stygia torpebimus aula
2.241  Et uictor parto remeabit praedo triumpho?!
2.242  At non hinc audax nostrae Iunonis adulter
2.243  Vt labyrintheos

Omne nefas his persuadentibus ortum est.
3.115  Postquam autem Stygii tempestas atra tyranni
3.116  Astitit Alciden propius, riget horrida tortis
3.117  Caesaries erecta comis atque acribus ardor
3.118  Fulgurat ex oculis, sudor fluit, aestuat ingens
3.119  Pectus anhelantesque premit sub faucibus ignes:
3.120  Qualis Apollineo Perrhebi uertice Pindi
3.121  Quum leo descendit poturus flumina Nesti
3.122  Seu fontes, Acheloe, tuos, si conspicit arma
3.123  Bellaces inferre Getas,

3.250  Excipiuntque graui nutantem uulnere Ditem
3.251  Aegrescuntque acti Furiis mussantque dolore
3.252  Accensi ueniamque petunt a rege cruento,
3.253  Daemonas ut cunctos Mars experiatur ad unum.
3.254  Respondit Pluto: "Magni uis Herculis ingens
3.255  Si uinci posset, dextra hac deuicta fuisset.
3.256  Immo hoc praecipio uobis: date Thaesea magnum
3.257  Insuper Alcidae tantoque absistite monstro,
3.258  Mature ut talis discedat pestis ab Orco!"
3.259  Ac uelut Assyrios saltus

fame laboraret, eo quod concreto frigoribus fluuio frumentarię naues iter agere nequibant, oratione glaciem soluit et uectoribus nauigationem aperiens periclitanti oppido incunctanter subuenit, ita ut repente ingentem inopiam ingens copia secuta sit. Idem; quoniam Cuculli castelli agrum locustarum agmina deuastabant, iussit omnes loci incolas una secum ad ecclesiam pergere. Dumque ibi simul orarent, omnis illa locustarum tempestas

ut ostento aliquo hominum illorum duritiem commolliret, quo ab erroribus iam tandem resipiscerent et ad religionem ueram conuerterentur. Diuinitus admonitus humi circulum designauit atque inibi terra penitus subsidente hiatus ingens apparuit magnumque omnibus incussit terrorem, ne in profundum acti poenas iam incredulitatis darent. Hunc hiatum adhuc extare ferunt et occulto quodam sinuosoque meatu ad nescio quę purgatorii loca deducere. Id utrum

Tantillum illis olei erat, et quidem in deserto, ubi is liquor neque mutuo sumi neque emi poterat. Concitus tamen ipse, non inopię, non loci rationem ducens, quod iubebatur, perfecit. Alias quoque saxum ingens, et quod multi simul mouere non ualerent, soli, ut aduolueret, abbas pręcepit. Tunc ille quidem toto conatu frustra nitens, uires experiri non cessauit, donec multo sudore madentem iam quiescere idem abbas iussit. Hac

ictu prosternere potuit Goliam illum magnum, Deo hominibusque infestum, profecto facilius frangetur diaboli audacia lapide isto, qui de monte absque opera manuum abscissus contriuit statuam Nabuchodonosor, et factus mons ingens orbis terrę regna occupauit; lapide, inquam, qui in capite anguli positus utrunque parietem unum fecit, super quo ędificata Ecclesia nec fluminum impetu subruitur nec uentorum flatu concutitur; qui et

distat a terra, tantum quoque et cęlorum regnum a regnis terrę rerum omnium copia atque magnificentia distare nunquam dubites. Quin potius cum Baruch propheta attonitus exclama: O, Israhel, quam magna est domus Dei et ingens locus possessionis eius! Magnus est et non habet finem, excelsus et immensus. Vel illud cum psalmista: Gloriosa dicta sunt de te, ciuitas Dei. Et: Domum tuam, Domine, decet sanctitudo in

sunt, quę de ipsis mortales oculi uidere potuerunt. Gaudeamus igitur, quia maius est bonum illud quam ut quis, donec carnis huius pondere premitur, aut cernere possit aut dicere aut etiam cogitare. Gaudeamus, inquam, quia tam ingens immensumque bonum promissum est nobis ab ipso, qui Veritas est, ab ipso, qui neminem fallit et in cuius ore non est inuentus dolus neque mendacium. Erimus ineffabilis beatitatis perpetui possessores, modo breuis uitę

sed enim, quamquam grauis imminet horror:
46.78  In laribus propriis non ualuisse mori.
46.79  Ad mala tot nostris accessit partibus ingens
46.80  Terribilisque fames, durius ense malum.
46.81  Monticolae ex altis coierunt rupibus, hi quos

uere genitricis ex deuotione cuiusdam imaginis ipsius plurima (ut ferunt) miracula toti populo assidue ostendentis confluxit Qum et ego eiusdem dei matris dilectione allectus adessem plures item ex discipulis atque auditoribus nostris plurimaque inter ipsos ciues peritiores. (Quorum nunc est copia ingens eadem in urbe) propter ea quę superioribus annis Florentię, Romę, Neapoli, Mediolani et in tota Italia, immo et orbe acta erant, orta est admiratio: Ex admiratione nata est diuinę prouidentię inquisitio an uerum uniuersa congruo ordine ab aula procederent summi

aperiemus monumenta, quę sępe tecum per Salonarum rudera parietinasque uagatus passim iacentia spectaui et interdum, patrii soli nostri quanta quondam gloria fuit mecum animo reuoluens, Vergilianum illud ingemiscendo repetebam: Fuimus Troes, fuit Illium et ingens gloria Teucrorum, Verg. Aen. 2,325-6 nunc nulla. IV.2. Qualis enim quantaue urbs ista extiterit, quę a Gothis solo ęquata esse desiit, non modo reliquię eius testantur, uerum

3.
7.3.1  Est Socolitanum castelli nomine saxum
7.3.2  Deserto sub monte loco, quod surgit in auras
7.3.3  Vertice praeruptum summo, ab radicibus altis
7.3.4  Saxum horrendum, ingens, et formidabile uisu;
7.3.5  Desuper usque adeo specula prospectat ab alta,
7.3.6  Vndique cinxerunt asperrima saxa fragosis
7.3.7  Rupibus et cautes auulsae a montibus altis.
7.3.8  A tergo ii sese

tam callidus hostis
7.3.460  Fretus et officio tenebrarum et noctis opacae,
7.3.461  Incauta admotis adoritur moenia scalis.
7.3.462  Protinus in muros omni custode carentes
7.3.463  Scanditur, hostilique ingens clamore tumultus
7.3.464  Ingruit, excitos ciues nouus occupat horror.
7.3.465  Ploratus pueri complexaque pignora matrem
7.3.466  Dant querulos circum atque ululatibus astra lacessunt
7.3.467  Foeminei

principem decuit resistens apud gentes gratiam, aeternumque nomen sibi comparauit, cuius sublimibus pedibus obsecro me offer pro planta, hocque itidem tuis fiat deflexo poplite queso et hoc nostrum munusculum serena fonte suscipe quamuis sit impar animo tanti principis attamen animus noster est ingens ut sese tibi pro perpetua seruitute dedat. Vale, nostrae Romanae fidei et gloriae future Caesar, Vale et fauste. Callii. VI. Kal. Augusti

post hoc 30
1.31  Aethereo, complevit latum piscibus aequor,
1.32  Telluris faciem diverso gramine cingens,
1.33  Addidit et gravibus tandem genus omne Ferarum
1.34  Per proprias species distinctum: conditor ingens
1.35  Quae quom Coelicolum despectans Juppiter axe 35
1.36  Vidisset, nunquam peregrinis notus in oris,
1.37  Omnia quo constant mirantia cuncta creantem
1.38  Numina prima Deum, firmatum et

1.146  Alme Pater, decus aethereum, stirps certa Tonantis
1.147  Te propter Deus hic statuit Nos; praecipe nostris
1.148  Numinibus: loquor haec nunc fulgidus ore benigno
1.149  Cunctorum ex voto, quae rerum Conditor ingens
1.150  Fecerit ex nihilo, omnia tandem dives habeto. 150
1.151   Oratio Iovis Conticuit dictis, grates persolvit et ille
1.152  Omnibus. At Rector Superum, Telluris,

3.130  Mirantur tenerum faciemque agnoscere parvi 130
3.131   Christi nati humilis locus. Concupiunt pueri: servatur Conditor ingens
3.132  Foemineo panno, cunabula parva salutis
3.133  Prospiciunt nostrae, pulchro vagiente puello.
3.134  Inspiciunt sacros postes, quos servat anili
3.135  Posteritate senex, mirantur fronte

Bellica tela manu certareque uellet inermis.
Quanto igitur potuit Saulis magis esse timori
Militibus multo armorum munimine fultus Arma Golię
1.350   Ingentes artus ingens lorica tegebat,
Cassis ahena caput, suras et brachia circum
Ferrea terrifico crepitabat murmure lamma,
Ferreus et clypeus leuo pendebat ab harmo
Fulgorem spargens aduerso sole micantem.

Hęc capiens parto magis est gauisus amico.
Lętus agit grates et mutua dona remittit. Regia Dauidis ędificatur
Interea struitur domus ipsi congrua regi.
Fundamenta locant, patet ingens area largo
Complexu, iam saxa trahunt cementaque malta
8.15   Miscentur, surgit propero molimine murus.
Tigna ligant, grauibus subdunt laquearia tectis,
Imbricibus positis tegularum finditur ordo,

imago
Corruit et fractis manibus ceruiceque trunca
8.170   Mansit humi mutilata silex et inutile saxum.
Azothios etiam tumidę torquere mariscę
Coeperunt circum stillantia podicis ora
Visque ingens murum florentes occupat agros,
Erodens auido fructus arbustaque morsu.
8.175   Sic solet irasci atque has exposcere poenas
Offensum numen. Quibus est compulsa fidelem
Perfida gens arcam plaustris efferre per

sua deponere in arce
Hoc insigne dei et donum uenerabile Cherub. Obededon
Obededon Getheus erat pietate fideque
Nobilis ante alios, illi committere tale
8.215   Tamque ingens pignus uisum super omnia regi.
Ille domi acceptam diuini foederis arcam
Religione colens multa sentire fauorem
Numinis incoepit, uitę gaudere quiete
Et magis atque magis rebus florere secundis,

Quam pugna ductuque meo." Rex milite multo
Armatus uenit, primo capit impete Rabbam.
Vrbs opibus uiduata suis, simulachra deorum
Deturbata solo. Post hęc captiua iuuentus
Vinclo pręssa graui. Sonat ingens undique planctus
9.450   Foemineus, matres strinxere ad pectora natos.
Dauidi diadema datum, quod habere talentum
Pondo auri dictum fuerat multisque lapillis
Baccatum miro longe splendore micabat.

uicos solet hic iratus et urbes.
11.115  Absalon admonitus pauimentum scandit apertum
Conspicuoque loco canopea repente tetendit.
Illic compulsas fertur stuprasse nouercas.
Et patuit cunctis ingens scelus, improbus ille
Quo testatus erat contra Dauida parentem
11.120  Se gerere hostiles animos infensaque corda.
Achitophel post hęc animo uersare scelesto
Euentum coepit belli pugnamque futuram.

peractorum. Nam protinus ille relicta
Surgit humo tollitque suum de puluere corpus
Efficiturque magis post nota pericula cautus. Dauid
13.230   Hinc etiam Dauid, quanuis uirtutibus ingens
Et pietate foret, peccasse aliquando refertur,
Sed semper fecisse satis pro crimine fusis
Ante deum lachrymis culpamque leuasse dolore. Numerare iubet populum

Medicorum enim anceps ac nutans curatio est, purgatorii certa indubitataque neque ulla quidem salus corporis cum animorum salute conferenda. DE INFERNO Parabola XLVIII Est specus quaedam monti omnium maximo subiecta et ipsa ingens intusque latissime patens atque in labyrinthi more uiarum ambagibus ita implicata, ut, qui semel introierit, exitum nesciat reperire. Scrupeae interius asperrimaeque rupes, loca horrida et tenebricosa, nisi quod crebri de cauernis promicent ignes et ueluti

est, caelo sublimior, sole luculentior, astris nobilior, omnibus thesauris preciosior, omni decore ornatior, omni rerum miraculo mirabilior, omnium plena bonorum et nullius particeps mali. Hanc mente contemplatus Baruch propheta in illam prorupit uocem: O Israhel, quam magna est domus Dei et ingens locus possessionis eius! Magnus est, et non habet finem, excelsus et immensus. Hanc ipsam sibi uehementer affectauit rex Dauid, cum diceret: Domine, dilexi decorem domus tuae, et locum habitationis gloriae tuae. Et alibi: Quam dilecta tabernacula tua, Domine Deus uirtutum!

cupias flumina cursibus
Seu cum spiciferis stagna paludibus
Tangentesue suo vertice sydera
25  Montes; eripitur nec decor vrbibus,
Extremis etiam finibus insulae
Seu vis Taprobanam, seu Cycladas breues,
Ingens littoreis nec species locis
Nec planis procul est dulcis amoenitas.
30  Hic et Pieridum conspicies domos
Sedemque Oebalii Castoris inclytam
Atque vnde emicuit numen Apollinis.
Venatrix latices Cynthia quos

Profecti ab Aegypto ibant cum illo per solitudinem | et cum esurirent, manna de cęlo pluente aliti sunt, et cum sitirent, aquis de petra eductis potati. Deinde postquam manna contempto Aegyptias dapes concupissent, coturnicum uis ingens castra operuit. quarum carnibus ad nauseam usque satiati, malę concupiscentię proteruę-que murmurationis, qua et Deum et Moysen ducem suum offenderant, poenas dedere. Nam ut in psalmo dicitur: Adhuc escę eorum erant in ore

quid aliud et Pyrrhum regem Pirrhus Rex. in Italiam transfretare contra Romanos induxit, et Hannibali Hannibal. portentosum iter in Alpibus patefecit, quam ingens gloriae cupido? Eadem sane causa fuit Leonidae Leonidas. in Thermopylis Thermopylae. fortissime occumbendi. Iidem exoptandi stimuli inter moriendum

/ contempserit ore nefando
18  Contra hominum / legesque tuas / Pulchrumque pudorem.
19  Nec satis est rapidis agros supponere Flammis:
20  Maenia disiecit: vastatis aedibus amplae
21  Dirripiuntur opes: quas ingens cura / laborque
22  Tempore tam longo per summa pericula vitae
23  Legerat. O superi frustra pia vota fatigant
24  Vos hominum / gemitusque frequens / lachrymaeque fluentes
25  Pars ante ora patrum / patrios pars ante

75  Ipse igitur saeuo busiride saeuior hostis /
76  Atque Oethaeis nimium crudelior aris
77  Sic tua contemnit temere decreta: fidemque
78  Debilitat: gratumque tibi / populumque fidelem
79  Conterit assiduis (velut ingens turbo) procellis.
80  Haec fera Thurcarum soboles tot regna / tot vrbes
81  Imperio adiecere suo / ditissimaque arua:
82  Paphlagonasque vagos / buxo vndantemque Cythoron.
83  Faelicemque Gygis patriam: cui Maesia

Hinc illi, qui nulla prorsus mouebantur miseratione, obtulerunt ori eius spongiam arundini superpositam, aceto plenam. Scilicet parum fuerat ad crucem eunti ac sitienti uinum fele et myrrha mixtum porrexisse, nisi nunc iterum acetum propinarent in cruce morienti. O flagitium ingens, o impietas omnes uincens impietates. Os illud fele et aceto potatur, a quo omni melle dulcior fluebat oratio, omni auro preciosior, omni chrystallo purior, omni medicinę genere potentior atque salubrior. Fele et aceto potatur Doctor ueritatis, Institutor uitę, salutis

maxime, qui tenuiores genere ac fortunis erant, praeoptare maritima loca, utpote emporio magis idonea, seque malle mercatura ac nauigatione quam cultura sterilis ac asperi circa soli uictum quaerere, illis eo libentius est assensus, quia ingens eius animum cupido incesserat nouae urbis in eo loco condendae, quo primum Dalmatiam petens nauibus erat delatus. Verum natura munitior locus uisus, licet urbi amplificandae haud satis esset commodus, ubi nunc Rhacusa sita est,

Domini iudicium. Eo igitur loci, qui iudicandi erunt, turmatim confluent, ubi Iudicis thronus positus erit. Et si is locus uallis Iosaphat erit, quę in Iudęa est, quomodo locus tam angustus tantam capiet multitudinem? Sed quemadmodum ingens exercitus ad ducem suum congregari dicitur, ita ad uallem illam omnes congregabuntur, sed alii in ualle, alii circa uallem. Et licet extremi inde procul consistent, quia tamen primis contigui erunt, omnes in ualle congregandos

de temporibus suis liber secundus Reginae ardens, sed inane de Vladislaui coniugio desiderium. At reginae animum re ex eius uoto gesta, ac si deleto reguli exercitu regnum sibi simulque optatum confirmasset matrimonium, ingens laetitia incessit. Qua gestiens (ut sunt foeminae natura temperandis animi affectibus impotentes) credebat ea uictoria rem suam magnis auctibus creuisse, atque ob id Hungarorum dolum percipere non potuit, qui ei,

educatum, qui et Vuladislauo nunciaret se ab Hungaris regem esse designatum, et hortaretur eum ut, si in Hungaria regnare uelit, quamprimum cum exercitu ueniret, simulque oraret, ne se e clarissimis Europae regibus progenitam matrimonio iungere aspernaretur. Praeter dotem ingens auri pondus pollicetur, quod postea regi iam diademate ab Hungaris insignito, dono, ut fertur, in spem nuptiarum, quas ei cordi nunquam fuisse ante diximus, dedit. Quod profecto aurum, qui regem fidei ac religionis cultorem fuisse praedicant, dotis nomine acceptum a Vuladislauo

hasta petit. Polonus quoque ex aduerso concitato equo hosti occurrit. Attamen seu uiribus, seu arte, seu utroque impar, primo ictu ex equo precipitatur. Hungarus iacenti uincula indidit, uehementerque obluctantem ad praefectum urbis Casouiam pertraxit. Quo plane spectaculo moeror ingens Polonos incessit, et Casouiensibus Hungaricae uirtutis admiratio iniecta. Hoc Hungarorum successu Poloni haud mediocriter consternati non modo ab oppugnatione urbis, sed etiam ab obsidione omnino deterriti sunt. Itaque Alberthus

sexdecim millibus passuum inde distantem petit. Atque ubi non procul a portis fuit, tota ferme ciuitas effusa una cum omnibus sacerdotum collegiis, quoque collegio sua praeferente uexilla, honoris ac beneuolentiae reconciliandae gratia ei obuiam fit. Et erat alioqui ciuitati ingens cupido principem multos ante annos non conspectum uidere, quem insuper patris maxime ignauia desiderabilem faciebat. Ille Viannenses, defectione ad Hungaros dissimulata, pro tempore benigne appellat, atque ob recens

ut erat, existimans, iter exercitui pronuntiat. Quinto fere die, postquam Vianna mouerat, Sala commeatus abunde praebente, Vesprimium uenit. Caeterum Vuladislauum regem, animaduertentem hinc fratrem, inde Alemanos instare, ingens desperatio incessit. Non tamen animum curis obrui permisit: nam licet esset desidiae usque ad reprehensionem deditus, nec ulla gloriae cupidine tangeretur, tamen urgente rerum discrimine inter ipsa pericula satis audaciae ostendebat. Itaque pontifices ciuitatum, caeterosque proceres,

male obserant portas: nam fores liminibus admotas haud ualido firmant obice. Itaque his nullo ferme resistente effractis, in oppidum Alemani irrumpunt. Nicolaum, ut euenit illis qui pecuniam saluti anteponunt, una cum filio capiunt, thesauroque, qui ingens fuisse dicitur, ueluti consulto hostibus seruato (tanta inest auaritiae coecitas) potiuntur. Sogorae praesidio collocato captiuisque secum abductis Albam repetunt, mulieribus, quae eo plurimae confugerant, memorabili praefecti continentia absque ulla pudicitiae iactura

nemo ausus esset Hungaris fieri iniurius, nihil fuisset ab hoc regno propulsandum. Huius ergo furor Hungaros inter se commisit, manusque nostras ciuili atque cognato perfudit sanguine. Huius furor Austriam nobis magna Hungarici nominis iactura ac dedecore eripuit, pro qua sane ingens auri uis hominumque belligerando amissa est. Huius furor Hungariam, omnibus bonis affluentem, ferro ignique uastauit. Huius furor denique patriam nostram, bellica praecipue gloria nobilem, in tantum discrimen adduxit, ut pene ignauissimo hosti, uectigalique ac paulo ante stipendiario nostro,

ac proceritati responderet, non parum terroris (nempe inanibus saepe miles magis quam iustis formidinis causis moueri solet) Hungaris inferebatur. Inter omnes enim Polonos rex eminebat, non corporis modo ac armorum specie - quippe ingens corpus erat et arma honestabant ― sed etiam animi magnitudine. Itaque mouisset loco mediam hostium aciem eo ferociter inuectus, ni Stephanus Sepusiensis fortissimorum equitum agmine stipatus ei sese opposuisset. In quem Alberthus, haud quidem congressum

tenuiores genere ac fortunis erant, praeoptare maritima loca, utpote emporio magis idonea, seque malle mercatura ac nauigatione quam cultura sterilis ac asperi circa soli uictum quaerere, illis eo libentius est assensus, quia ingens eius animum cupido incesserat nouae urbis in eo loco condendae, quo primum Dalmatiam petens nauibus erat delatus. Verum natura munitior locus uisus, licet urbi amplificandae haud satis esset commodus, ubi nunc Rhacusa

et uinci minus periculosum censebat, ubi scilicet uicti non regionis, sed militum detrimentum essent accepturi. Et profecto Turcae nihil magis sibi uitandum putant, quam ne in suis sedibus manum cum Christianis conserere cogantur. Valde enim timent, ne suae ditionis Christiani, quorum quidem uis ingens est, licet iam extincta sit eorum nobilitas, oblata externi auxilii occasione iugum excutiat, et in communem hostem arma rapiat. Inde morem illis esse arbitror, ut si quem forte alicuius numeri hostem intra fines suos armatum coeperint, eum extemplo interficiant; rursus, ipsi

Ambracium depopulantur; S. Mariam in Leucadii litoris peninsula expugnant. Venetis, qui quidem uulgi ritu sicut uel paruo compendio immodice efferri, ita minimo e contrario detrimento uehementer angi solent, amissa Methone ingens moeror incessit; simul his cura iniecta, ne hostis eo magis se contemneret, quod a caeteris Christianis nullis omnino auxiliis subleuarentur. Itaque Venetus ad classem imperator, quo Turcis ostenderet Venetos neque aduersis rebus infringi, et per sese absque ullo etiam

se imbelles sunt, improuiso malo consternatis factu facillimum futurum fuisset, si rex castris ad Mestrim in litore Venetiis proximo positis pronunciasset eorum, qui diripuissent, praedam futuram. At ego crediderim Deum maluisse Venetos illa clade admonere iustitiae, cuius alioquin eos ingens obliuio coeperat, quam funditus perdere, quandoquidem non magis Francorum regis modestia quam Maximiliani mora, deinde inter ipsos reges dissidium rem Venetam subleuarit. Vnde Venetos tot regum coniuratione non obrutos fuisse diuinae claementiae potius quam ipsorum regum

abundare. Dux igitur Hispanus non ad caetera eius nationis ingenia solers Rauennam defensurus collem necessario relinquendum censuit et propius urbem instructa acie constitit. Quod ubi Galli conspexere, uotum suum impletum rati signa in hostem extemplo conuertunt. Primo ingens strages hominum iumentorumque tormentis utrinque aedita est, mox gladiis res geri coepta. Iam Gallo equite acriter instante Hispana acies nudata erat equestri magna ex parte auxilio, equitibus Hispanis aut captis, aut in fugam coniectis; pedes tamen eius gentis nondum loco motus

filium rarae indolis haberet, cui tamen neque ordo paternae aetatis, neque ius gentium, neque animi dotes regnum conciliare potuerunt uoluntate aui obsistente. Qua sane insigni iniuria adolescens agitatus non solum in Achimatem regem designatum, sed etiam in ipsum auum ingens concaepit odium, quod statim detexit, ut paulo post demonstrabimus, quum primum explicandae irae nactus est opportunitatem. Corcuthes uero ne in consultationem quidem, utpote uirili stirpe orbus, ueniebat, propterea quod Turcae eum regnare haud facile permittunt, cui spes sobolis adempta

noctu ad Selynem clam peruenit, ostendit se ad salutem regis pertinentia afferre. Admissus in tabernaculum, quae in caput regis Macedo moliebatur, omnia ordine exponens indicauit, prolatisque literis manu proditoris exaratis indicium confirmauit. Selynes, cuius animo lectis literis ingens incussa est sollicitudo, indice uinciri atque in crastinum diem asseruari iusso, periculum suum animo uoluendo noctem uigiliis extraxit primaque luce proditorem accersit. Reus arbitratus nemini facile persuasum iri fortunam suam nouarum rerum studio idoneam

beneque de fratre speraret, respondit se probe scire morti esse destinatum, fatum suum iam Dei arbitratu, cuius nutu omnia moderantur, impleturum. Itaque deductus in uicum, unde aufugerat, poscit papyrum, conscriptisque ad Selynem codicillis rogat, ut libros suos, quorum ingens numerus fuit, cum omni suppellectile quibusdam in Asia sacerdotibus tribueret, familiamque suam incolumem esse pateretur. Ferunt Selynem lectis Corguthis codicillis lachrymis non temperasse, suisque iussisse, ut eum mitissima morte, et citra ullum doloris sensum, si id fieri posset,

urbem quidam exules a Mesopotamia profugi, partim Babylonii, partim Carrenses, latere Arabiae, ex aduerso Memphiticae urbis olim dirutae, paulo supra deltam, in sinistra Nili ripa sursum uersus nauigando, condidere, permissuque Aegyptiorum regum ibi sedes posuere amplexi ingens terrae spatium muris, urbemque binominem appellarunt. Nempe altera eius pars, in qua arx sita est, Babylopolis a Babyloniis, altera a Carrensibus Caërium nuncupata est. Quę quidem urbs seu coeli salubritate, seu soli hubertate, seu in mutandis mercibus solertia adeo

coniectus atque incensus est, pars haud sane magna muri, sub quo cuniculus actus erat, concussa cum ingenti fragore ac strepitu procidit. Moesos qui antea nunquam cum hoste, excoeptis quibusdam proditoribus, sermonem contulerant, nedum ullam pactionem auribus admiserant, casu eo muri adeo ingens terror incessit, ut de tradenda arce, insciis primo Hungaris, colloqui cum hoste per literas sagittae alligatas atque ad stationes Turcarum abiectas ultro coeperint, quamquam ruina illa aditum in arcem haudquaquam patefecerat, sed potius difficiliorem hosti oppugnationem reddiderat, ruinis

expetimus fiat quod turba sororum
3.198  Exoptat, natus nobis est aurea proles
3.199  Francisci Mariae ducis, ut scis, filius almus,
3.200  Fonte sacro puerum perfundas, conditor ingens,
3.201  Pensaque parcarum durent sibi tempora longa,
3.202  Vt fiat uirtutis honos et crimina rerum
3.203  Irrita perpetuo expellat casusque nocentes

benignitatem, caeterasque uirtutes in tam ampli ordinis Principe non coleret, non suspiceret, non admiraretur, nisi totius humanitatis expers? Quapropter me quoque his ita inflammauit, ut statim in desiderium ingens exarserim inter clientes Illustrissimae. D. V. annumerandi. dumque qua re in hanc me insinuare possem, ab eodem diligenter, si ea quae ab oriente ad nos deferuntur, quam diligentissime ad eam

et manifestis pollentem miraculis merito praecipua deuotione ueneramur. Cuncta haec de Pharo ideo dixerim, Cur haec de Pharo dicta. ut ex continentis soli uicinitate commeatus, frumenti pecudumque ac armentorum, quorum apud adiacentes nobis regiones ingens est copia, facilitatem et ex ipsius urbis maritima opportunitate, ad quam, uelint nolintue, fere omnes Illyricum sulcantes salum cum mercibus appellere necesse est, diuitias et ex frequenti diuersarum nationum ad hanc urbem appellentium conuictu urbanitatem et uenustissimos

Viscera concipiant, et caeco germinet orbi
1.180  Lux noua, et insolito stupeant haec saecula partu.
1.181  Talia dicebat Claementia, protinus aether
1.182  Intonat, applaudunt superi, cunctique precantur
1.183  Coelicolae, solita pietate exaudiit ingens
1.184  Arbiter, et dulcem complexus ad intima natam
1.185  Viscera cognata genitor cum pace recondit.
1.186  Parte alia pullos Astraea induta colores, ❦
1.187  Regia quam decorat facies, et fronte seuera

et innuba Virgo,
2.13  Quod natura parens, quod sol non uiderit unquam,
2.14  Est locus in Solymis, ubi nobilis ense paterno
2.15  Hostia mactari iussa est, ubi mille cadentum
2.16  Qui cecidere neci tot in una clade uirorum
2.17  Funera post, ingens sacris grex concidit aris.
2.18  Hic Salomon struxit non ennarabile Templum,
2.19  Mundi instar triplicis, cedri, argenti, aeris, et auri,
2.20  Regifico luxu, credas non arte fabrili
2.21  Stare opus, at uiuis spirantia signa

illa beata tenebris
3.4  Illuxit, ueluti cum Coelo Oriente fauilla
3.5  Candida decurrens argenti crine refulsit.
3.6  Proxima quae terris Phoebaei luminis instar
3.7  Ingentem paruo tulit ex ardore Cometem.
3.8  Sic Deus exiguo de corpore prodiit ingens.
3.9  Mirata est natura parens, ac nuncia cunctis
3.10  Signa repente dedit populis, partuque secundo
3.11  Prodigiis testata Deum, discrimine nullo
3.12  Quin solido enixu de Virgine Matre renatum.
3.13  Qualis ab aeria fulgor regione

iam flamma rubi, iam limen opertum
3.54  Ezechiellis adest, iam uirga infloruit Aaron,
3.55  Iam lapis aeterni solido fundamine Templi,
3.56  Pariete constitit gemino, se gratia cornu
3.57  Effudit pleno, uatumque oracla fathiscunt.
3.58  Ingens miraclum exoritur, Deus hubere pendet
3.59  Virgineo, praediues inops, opulentus egenus,
3.60  Factus primus agens, et summus humillimus idem.
3.61  Subdita maiestas est corpore celsa caduco.
3.62  Libertas captiua Dei se sponte subactam

uno more feruntur.
3.220  Balthasariis fertur spatiis, equitesque Sabaei
3.221  Serica odorato figunt tentoria campo.
3.222  At Rex Aethiopum denso mouet agmine Gaspar
3.223  Tharsigenas, Gaspar nigris haud decolor indis,
3.224  Additur huic ingens exercitus, arma, tubaeque,
3.225  Densa crepant, Coelum sonitu, et caua terra remugit.
3.226  Illa phalanx hastas manibus quatit, ille supino
3.227  Solis ad ardorem laticem bibit ore Lyaeum.
3.228  Huius equi dorso maculosi bellua tergi

pars templa petunt, pars atria complent,
3.288  Tectaque, tum trepidi currunt ad moenia ciues.
3.289  Qualis ubi aestiuas noctes, solesque secutus
3.290  Trans gelidas alpes, trans Strymona, transque sonantes
3.291  Ionii fluctus, exercitus aduolat ingens
3.292  Raucisono clangore Gruum, et stridentibus alis
3.293  In uada precipitat sese, siue amnis Hiberi
3.294  Siue lacu Benace tuo, seque accola fontis
3.295  Anser, auesque aliae turbata in flumina mergunt,
3.296  Aut trepidae

nec hostiles animos ostende, sed illic
3.363  Affore te, ut nati cunabula Regis adores.
3.364  Haec simulans, tolles Puerum, ferroque necabis,
3.365  Dum sua uagitu petit hubera, dum iacet infans.
3.366  Ex hac scintilla ne magna incendia, et ingens
3.367  Ardor adaugescat summi ad fastigia Coeli
3.368  Haec tibi Tisiphone Plutonis nuntia saeui
3.369  Missa loquor, simul ex oculis haec fata recessit.
3.370  Attonitus stetit Herodes, toruumque nefandae
3.371  Consilium dirae tum

Ipsi ad speluncam tendunt stipante caterua,
3.413  Intextis gemma trabeis, auroque superbo
3.414  Induti, sceptrum et Diadema insigne gerentes,
3.415  Vtque cauae penitus subiere crepidinis antrum,
3.416  Immortale iubar patrii splendoris, et ingens
3.417  Lux adaperta Dei est, et sole micantior infans,
3.418  Et mater ueneranda suo laetissima nato.
3.419  Qualis purpurea facie, uultuque pudico
3.420  Mane nouum roseo producit Lucifer ortu.
3.421  Caetera mirantur nascentem sydera

dicitur arida surgit.
4.136  Hanc Lucina colit, lachesis hoc flore coronat,
4.137  Quo paritura nouos educit foemina partus.
4.138  Quum prope Pyramidum productam ad sydera molem
4.139  Consedere solo, prope multa palatia, multa
4.140  Delubra, hic ingens consurgit ad aethera Memphis.
4.141  Hic quoque terra nouis arridet uitibus, illae
4.142  Pro Baccho guttas, preciosaque balsama sudant,
4.143  Praebet aquam uiuam, Diuinos spirat odores,
4.144  Hicque habitasse pios Christi testatur alumnos,

quid quaerebatis euntes?
4.399  Inde refert, en scire iuuat, genitoris ut ipsis
4.400  Rebus adesse mei patria me sponte necessum.
4.401  Iam desiderio nati flagrante potiti, ❦
4.402  Iam sua tecta petunt patriae florentis, et ingens
4.403  Frena tulit Christus propriorum grata parentum.
4.404  Quis tua sancte Puer referat mihi facta canenti?
4.405  Quis memoret? quae tu quondam puerilibus annis
4.406  Egeris, expedias. an quae tacuisse magis nos
4.407  Quam dixisse

igne sui, cuius praestantior, inquit
4.465  Calceus ore meo est, uestra hic peccata piabit.
4.466  Haec dum Iordanis noua coepta geruntur ad amnem, ❦
4.467  Et Nazaraeo iuueni data tempora uoluunt,
4.468  Ecce Gygas ingens accinctus, et arduus, alta
4.469  Arce Patris, matrisque humili descendit ad amnem.
4.470  Substitit unda suo cursu conuersa retrorsum,
4.471  Et uirtute repens imbuta refluxit in ortus,
4.472  Qua se tam sancto contactam corpore sensit.

uertice pulsat
5.127  Alticomi Atlantis, magnus cui incumbit Olympus,
5.128  Quo Satyri cantant, atque aera sonantia tundunt.
5.129  Hic horti Hesperidum, saeuique hic Herculis ara,
5.130  Nobilis, Hamonisque oracula, Lixus, et ingens
5.131  Aemula Carthago Romanis arcibus olim.
5.132  Getuli, Numidae, Barcaei Martia tellus.
5.133  At sinus ambabus praetentaque Syrtibus ora
5.134  Lasciuos Garamantas habet, ditique sacratos
5.135  Augilas, hinc Nigris longaeui et

Ogdoi monimenta, lacus quid Myridis illa
5.153  Quae labyrintheos inuoluit machina flexus.
5.154  Hic Thebe Phoebo centum patet inclyta portis,
5.155  Vrbs sacra, quaeque suum templo ueneratur Osyrim,
5.156  Nobilis et Nigri stat regia Memnonis ingens.
5.157  Adde Deos reges, urbes terrasque Deorum,
5.158  Quos uagus Ambrosio circunfluit aequore Nilus.
5.159  Nec Iouis urbs magni Meroe, quae prima metallis
5.160  Prodiga fert hebenum, nec templa Bubastide lucis
5.161  Consita te

5.186  Vnde recumbenti Domino sua dona ministrant,
5.187  Potantemque Deum simul et mirantur edentem.
5.188  Pars ipsi numeris alterna uoce canoris
5.189  Victori laudes, diuinaque carmina dicunt.
5.190  Occidit Vrsus atrox, cecidit Leo, sternitur ingens
5.191  Gollia tergemino regalis uerbere fundae,
5.192  Et Babylon deflet ruptum malefida draconem.
5.193  Disce animosa tuo, disce heus uictore marito
5.194  Vincere diua, tibi laqueosque cauere latent,
5.195  Libera quo caeca uestigia

5.482  Ne fremitus turbae, neu uox interstrepat ulla,
5.483  Flectit utrunque genu, terrae et procumbit in imo
5.484  Puluere, dehinc oculos, duplicesque ad sidera palmas
5.485  Cum gemitu attollit, constanti et pectore pernox.
5.486  Vis magna atque ingens coit in praecordia uirtus.
5.487  Tum patris aeternos animis sublimibus ignes
5.488  Excitat, humana aerugo his exuritur omnis,
5.489  His numeri electi series, his mystica membra,
5.490  Inscriptique micant insignes corporis

saeuus Iudas.
5.515  Haec Christi duodena tribus, duodenaque proles
5.516  Tot populos ex se bissena stirpe propagat,
5.517  Quot Coelum stellis rutilat, quot littus arenis,
5.518  Hi uiui fontes, quos Christi emisit Helimus.
5.519  Hinc trabeata ingens succinctus ueste sacerdos
5.520  Hos lapides acri accendit fulgore micantes.
5.521  Et cereale satum surgentibus innouat aris,
5.522  Quo data principibus coalescant regna uocatis,
5.523  Regna triumphatis mundo pugnantia terris,

ardentius altis,
6.46  Fortius ut superent, magis ut fata aspera uincant.
6.47  Sic ii principio perfecto fine recurrunt,
6.48  Partaque uictrices referunt in regna coronas.
6.49  Me duce per medios uobis uia panditur hostes
6.50  Ferro hoc, hoc ingens uictoria Marte paranda est.
6.51  Nec uos certamen, labor aut deterreat ullus,
6.52  Aeterno spolia ampla manent referenda trophaeo.
6.53  Sed mala consurgent latratibus ora caninis,
6.54  Vestraque carnifices acuent in uulnera morsus,

hominum, diuumque simul moderator utroque
7.13  Fert aciem mundo, Deus et Rex omnibus unus.
7.14  Cuius ab arbitrio res stant, et tempora currunt,
7.15  Extemplo celso de uertice pronior ibat, ❦
7.16  Hunc ingens agmen turba stipante secutum
7.17  Densius accurrit late e conuallibus imis.
7.18  Ecce autem horrendo tellus stetit obuia monstro,
7.19  Virque elephantiacus toruo maculosior hydro,
7.20  Huic horret foeda scabie cutis aspera, crassi

socios glomerante ignobile uulgus.
7.253  Dallida si uicit mulier Samsona iacentem,
7.254  Mille uiros unus potuit qui sternere inermis,
7.255  Sanctus et ille Dei fuerit, promissaque proles.
7.256  Te quoque tempestas, et bellua deuorat ingens,
7.257  Ne somno oppressus fugeres super aequora Ionas.
7.258  Aeoliam effundam super hunc, ut fluctibus atris
7.259  Dispereat somno cum tota naue sepultus.
7.260  Haec ubi, flamatas furibundum pectus Erinnes
7.261  Euomit, et tonitrus

ne sit uobis audacia? tuta quiescant
7.288  Aequora, sic tantas potuistin tollere moles?
7.289  Vos ego sum, subito uerbo hoc tranquilla quierunt
7.290  Aequora, nec quisquam flatus uestigia pressit
7.291  Attonitis riguere comae, timor ingruit ingens,
7.292  Vt uidere repens ea tot mutata potenti
7.293  Imperio, quae non naturae legibus haerent,
7.294  Quis precor hic? qualis medius? cui flabra residunt,
7.295  Cui mare purpureum, cui coelum optemperat uni.
7.296  Huc ades, o, dilecte,

comminus illos.
7.336  Ite ait, ast illis erumpunt agmine facto,
7.337  Inuaduntque sues, uiridi qui pascua campo
7.338  Pone legunt, coenoque horrentia terga uolutant.
7.339  Inde ruunt bis mille sues in stagna propinqua
7.340  Praecipites, ingens perit his grex impete magno.
7.341  O, uilis legio, porcos ne subire iacentes,
7.342  Haeccine bella geri placuit? tibi tanta potestas
7.343  Est data, quo tandem crudelem Marte uiderent.
7.344  Te spolia ista decent, hoc tu decoranda trophaeo

ac uisa reportant.
8.295  Rursus et astanti populo sic fatur Iesus.
8.296  Quid patria effusi campo fluxistis aperto
8.297  In loca sola? leuem uacuae sub arundinis umbram,
8.298  Stipite quassatam trepido motantibus auris,
8.299  Quin ingens columen, uel firmam robore cedrum.
8.300  Quid rursum efusi uidistis? mollia fracti
8.301  Indumenta uiri? uano quibus atria luxu
8.302  Regia, delitiis, semperque assueta nitescunt.
8.303  In sua quin uictu dominantem membra seuero,

sydereas penes exaltabere sedes?
8.358  Infoelix, ingrata, superba, sub alta recumbes
8.359  Tartara quum Barathro stygis immergere profundo
8.360  Quandoquidem Sodomis, aut gens infanda Gomorris
8.361  Tempore tunc illo si tot uirtutibus ingens
8.362  Hausisset facinus, clarum et memorabile lumen
8.363  Auribus atque oculis, in te quod fulsit abunde,
8.364  Forsan adhuc essent, hinc tu torquebere pluri,
8.365  Et te paena manet supremo examine maior.
8.366  Haec postquam

aequabile grano
9.234  Imperium, non segne suo nam creditur horto.
9.235  Pullulat hinc adeo uis magna, effunditur altis
9.236  Ramorum foliis, ingentem et subiicit umbram,
9.237  Nec satis est, olus omne simul superatque, premitque,
9.238  Fitque ingens arbos, statio haud ingrata uolucrum
9.239  Et generi alituum positis fidissima nidis.
9.240  Nec secus astriferi sublimis regia Coeli
9.241  Proficit ac mulier, quae sub sata terna farinae
9.242  Fermentum condit, dum fermentescat eodem

9.264  Admixtam uulgo capti saliere per algam,
9.265  Tum qui rete trahunt, et qui stant littore quemque
9.266  Delegere bonum, et quallis posuere paratis.
9.267  Mundus ubi magnum uoluendo expleuerit annum,
9.268  Instructis superum cuneis exercitus ingens
9.269  Coelitus aetherias subter labetur in oras,
9.270  Impia de mediis ut separet agmina iustis.
9.271  Quae sine fine fero flagrantibus igne caminis
9.272  Deglutit flegeton, et mors depascit amara
9.273  Aeterno interitu. quo tartara

infanda caede cruentat,
9.290  Infert marmorea caput a ceruice recisum.
9.291  O, facinus crudele, caput sine crimiuecrimine ferro
9.292  Truncatur, uariumque nefas ostentat adulter.
9.293  Stat caput in disco iacet ingens carcere truncus,
9.294  Et datur in precium saltanti immane puellae,
9.295  Impia quod tandem suscaepit adultera mater.
9.296  Ecce sacer, nullique secundus in ordine princeps
9.297  Militiae, ille Dei magno laudatus ab

Siue sub interno spatiaberis aequore cordis,
10.13  Seu super aetherios tecum simul euehar orbes.
10.14  Siue malis elementa sagax mea sensibus arces.
10.15  Me tua sancta suo praesentia lumine ducat
10.16  Mi pater, unde meis timor ossibus aestuat ingens.
10.17  Quum tua me sacra doceat facundia lingua,
10.18  Ipse canam laudes, foecundis imbribus oris
10.19  Ipse pluam, sacer ipse tibi praeconia dicam,
10.20  Forsan at euigilent aliqui mage diuite uena.
10.21  Nam quid ego? nisi bulla

10.196  Vt bona quo possint conatu exorsa retexant,
10.197  Vt belli praedae statuant immane trophaeum.
10.198  Ego emissa phalanx armis accincta gehaennae,
10.199  Quae phlegetontei cudunt Acheronte Cyclopes,
10.200  Ingens hoc uasta coquitur fornace metallum,
10.201  Fulgureusque calybs, tinguitur et aera ueneno.
10.202  His fera castra mouent, astu latebrosa, dolisque,
10.203  Insidiis uaga signa locant, hostemque lacessunt,
10.204  Integra dum haereret dicenti concio

immo ipsas (ut caetera perficit) implet.
10.354  Ergo in templa dei solymas ascenderat arces,
10.355  Sancta salutifero ut mysteria panderet ore,
10.356  Et noua uiuentis templi sibi festa sacraret.
10.357  Est locus hic ingens, quem machina quinque reflexis
10.358  Porticibus claudit, quo quum pluit imbre per altos
10.359  A tectis omnis se colligit unda canales.
10.360  Nomen habet triplex domus haec, Bethsaida fertur
10.361  Hebraeis, latiis piscina, probatica graiis.

here, ego postquam adrepti, subit alter in undas.
10.394  Surge alacer, ualidusque tuum tibi tolle grabatum,
10.395  Atque inuade uiam, deus imperat, ille supernas
10.396  Haud mora nil animi dubius stat rectus ad auras,
10.397  Ingens ut magno concoepit pectore robur,
10.398  Emicat, apposito feretro laeuum super armum.
10.399  Qualis ab hostili quum carcere libera praeda
10.400  Euolat, et calybem quo nexa cohaeserat, aufert
10.401  Explicitum, nec enim fluitantia membra

magis atque magis rixantur, et humida frendent
10.433  Ora, cruenta feros acuunt in uulnera dentes,
10.434  Ne deus ipse deo par fit, neu germen ab alto.
10.435  At pater internus rursum micat, araque rumpit
10.436  Nubila uibranti dextra, et sic fulminat ingens.
10.437  Filius haud quaquam de se, sed mole patris stat,
10.438  Vnde potest quocumque pater, uidet, inchoat, ardet,
10.439  Haec eadem uirtute pari patris instar, et aequus.
10.440  Hunc amat ille, suo nec non opera omnia

11.29  Et pudor, ultricesque terunt corda horrida culpae.
11.30  Vnus post alium paulatim defluit, instar
11.31  Fluminis, et rapido delapsae sole pruinae,
11.32  Restitit in medio mulier, et solus Iesus.
11.33  Qualis ubi tonitru tempestas ingruit ingens
11.34  In mare caeruleum, seu turbidus aequora turbo,
11.35  Quum nauim medii iactatam gurgite ponti
11.36  Fluctibus, et diris euertere flatibus instant.
11.37  Extemplo fulsit claemetia suda sereni
11.38  Aetheris,

11.300  Sunt et oues aliae mihi, quas excludit ouile
11.301  Hoc, tamen in caulam simul adducentur eandem.
11.302  Illis nota canet dulces mea Tibia cantus,
11.303  Vnus et unius fiet tum Pastor ouilis.
11.304  Hinc meus urit amor patrem, quia deuoue ingens
11.305  Hanc animam, mea quam rursus post funera sumam.
11.306  Nec quisquam mihi tollit eam, nisi prompta uoluntas.
11.307  Namque potestatis nostrae est deponere, et illam
11.308  Sumere, quae iussu mihi sunt accoepta paterno.

Aridus ora quatit sudantia anhelitus ollis,
11.473  Multaque proiciunt languentum corpora mixtim,
11.474  Supplicibus uotis, alii sistuntur iniquis
11.475  Passibus, et manco mutilis et corpore membris,
11.476  Exoculatorum, et mutuorum exercitus ingens,
11.477  Quisque dei implorat precibus sibi numen amicum,
11.478  Illicet uno omnes oculi curantur in ictu.
11.479  Astitit attonitum uulgus, mirantur euntes
11.480  Claudorum cunei, stupet et noua lumina caecus,

his Iesus, ne dicere protinus ulli
11.696  Visa uelint, donec deus in sua membra resurgat.
11.697  Postquam alto de monte pedem deuenit ad imum, ❦
11.698  Grataque discipulis retulit consortia Christus.
11.699  Quos ingens toto cicundabat aequore turba,
11.700  Et falsi indomito resonantes murmure mystae.
11.701  Hos inter medius, atque haec super agmina postquam
11.702  Astitit, attonito populus stupet ore pauescens,
11.703  Pars cursu festina uenit, Christumque

ipsum
11.791  Pro me teque dabis, tali et procul ex me censu.
11.792  At dira ambitio nigrantes sustulit alas,
11.793  Infernumque chaos, tenebrosaque tartara mouit,
11.794  Ausaque coelestes in proelia poscere diuos
11.795  Aura illam, leuiumque ingens attollit honorum
11.796  Pluma uolans atque hac altum super aethera fertur.
11.797  Praecedit liuor, sequitur contentio, miscet
11.798  Omne nefas circum, totis discordia castris.
11.799  Haec in discipulos occulti praelia

tibi mox accoepta rependam.
12.190  Subsilit ille ferox, et durius asper adangit,
12.191  Donec carceribus missum detrusit opacis,
12.192  Debita donec eum ad summam soluisse coegit.
12.193  Regia quo magni commota est principis ingens,
12.194  Omnis enim infremuit facinus super aula nefandum,
12.195  Degenerem, ingratum, et crudelem nomine dicunt.
12.196  Acciri ex templo rex hunc iubet ante tribunal,
12.197  Tunc his increpitat dictis, hacque obruit ira.
12.198  Degener

12.229  Transigit haec arguta malam sententia fraudem,
12.230  Ac uelut acta manu mortale phalarica pectus.
12.231  Hac sunt mosei diuortia rupta libelli,
12.232  Euersumque nefas, efractum iuris asyllum,
12.233  Argumentum ingens scelera ad maiora cauendum.
12.234  Permissumque malum, uenerem quod iungat iniquam,
12.235  Non quod primaeua fuerit sub origine iussum.
12.236  Ergo et sancta piis statuit decreta maritis,
12.237  Quid qui uxore sua (fuerit nisi adultera) longe

hinc ergo palam Iesus fora turbida adibat,
12.692  Sed scelerata feri uitat commertia Iudae.
12.693  Moenia tunc Effrem propter loca sola petiuit,
12.694  Fertilis Efraim quae dicta est nomine uilla.
12.695  Iamque propinquabat Phase, iam fluxerat ingens
12.696  Vis Iudae solymas ut se mundaret ad Arces.
12.697  Quaeritur hic, Iesum insidiis et fraude petebant.
12.698  Iam phase uerum, iam Christo transitus ardens, ❦
12.699  Vltima purpureo properabant stamina fuso.

qui uenit nomine sancto.
13.637  Haec ubi, digreditur templo, Christique sequaces ❦
13.638  Accessere Deum, ductumque ad sydera templum,
13.639  Marmoream ostentant atque aerea robora molem.
13.640  Ille autem. Quamuis haec ingens machina Coelo
13.641  Tollatur super astra, tamen lapis omnis ab omni
13.642  Diuulsus lapide, heu qualem dabit icta ruinam.
13.643  Iamque iugo montis multa uiridantis oliua
13.644  Considunt, patet unde oculis domus alta

in nubibus alto
13.732  Aethere descendet Christus, spectabile numen,
13.733  Omnibus immensa tu maiestate patescet,
13.734  Omnis ei summa dabitur uirtute potestas,
13.735  Hinc emissa phalanx, horrendaque buccina diuum,
13.736  Et uox electos ingens a quattuor orbis
13.737  Partibus agglomerans, summis et ab arcibus, usque ad
13.738  Littora terrarum Neptuno amplexa uocabit.
13.739  Incipient ubi fata geri, capita ardua supra ❦
13.740  Tollite, uestra salus superis

14.169  Dicite tunc Domino qui praesidet aedibus illis
14.170  Nomine sic nostro, mea nam prope uoluitur hora,
14.171  Te penes accumbam celebrando hoc tempore paschae
14.172  Cum sociis, uos ille sua in caenacula ducet
14.173  Ampla, super tripodes ingens strato aequore mensa
14.174  Astat, ibi quascunque dapes aptate necesse est.
14.175  His illi auditis actutum iussa facessunt,
14.176  Nec quicquam secus euenit, quam dixit Iesus.
14.177  Iamque instructa domus fuerat, quom plena cadentem

Quos pater elegit mecum, probe nomine noui.
14.240  Sed me implere decet ueterum praesagia uatum.
14.241  Vescitur is qui pane meo, calcanea contra
14.242  Me sua dira ferox inimica mente leuabit.
14.243  Haec ubi dicta dedit, praecordia concitat ingens ❦
14.244  Spiritus interior, turbato ac pectore fatur.
14.245  En equidem caetus uestri qui tradar ab uno,
14.246  Et manus ecce rapax ausa hac accumbere mensa est.
14.247  Consternata cadunt sociorum corda futuri

14.565  Qualis Amathitem pacato gurgite Ionam
14.566  Quom ratis euexi flatu spirante secundo.
14.567  Fluctibus acta repens euertitque aequora turbo,
14.568  Tindarides micuere faces, et spumea ducto
14.569  Murmurat una salo, nautas timor excitat ingens,
14.570  Incumbunt operi, uorat acrem bellua Ionam
14.571  Dux Erebi subiit sceleroso inductus Iuda,
14.572  Ceu thorace, duas agitans in bella cohortes,
14.573  Praesidi una quidem, sed principis altera mystae.
14.574  Sunt his tela sudes,

qua locum fraudi uia det, rimatur, et instat.
14.732  Prouocat ergo loqui, ei iurandi iure coegit,
14.733  Christus origo dei tu ne es, responit Iesus.
14.734  Fatus es anne ego sum, post haec tamen ipse uidendus
14.735  Filius est hominis uobis in nubibus ingens
14.736  Aetheriis alto ueniens a uertice coeli,
14.737  Ad dextram patria tum maiestate sedebit.
14.738  Hoc ubi tam purum uiuaci numine lumen
14.739  Extulit exosus tenebras, excanduit amens
14.740  Pontificis furor, et sacrum lacerauit

regalis honos, decus iuiolabile, sanctum
14.743  Vsque decus Christi trabeata ueste manebit.
14.744  Interea scisso princeps exclamat amictu,
14.745  Blasphemauit, atrox scelus, execrabile monstrum,
14.746  Testibus haud opus est ultra, patet omnius, ingens
14.747  Audistis facinus, quo dignum? quale uidetur
14.748  Commeruisse nefas deus hic? tunc hydra trisulcis
14.749  Oribus insonuit, reus est hic mortis acerbae.
14.750  Nex uitam increpuit, lucem nox atra, diemque,
14.751  Illicet impuris

tenent humilem, taciturnique oris Iesum.
15.221  Vt uenator ouans cinctis indagine syluis.
15.222  Haesit ubi caprae genus intra retia Dama,
15.223  Vociferante furit fremitu, praedamque silentem
15.224  Circumstat, uacuas ingens it clamor ad auras,
15.225  Latratusque canum rabido ferit aethera rictu.
15.226  Haud aliter saeuit populus, stat ut agnus adactis
15.227  Forpicibus Christus, quoi ferreus opilio instat.
15.228  Herodes ubi nulla uidet responsa, nec ulla

15.603  Fatidico cecinere pii quae carmine uates.
15.604  Transfera confixo feratis uulnera clauis
15.605  Illudunt. uariaeque insultant undique pestes,
15.606  Praeterit ille caput quassans, et talia iactat,
15.607  Vah demoliri templum qui te asseris ingens
15.608  Posse dei, tribus idem et te instaurare diebus.
15.609  Te modo met Salua, summo es si natus Olympo,
15.610  A cruce desilias manibus, pedibusque refixis.
15.611  Necnon pontifices, scribae, populique Senatus
15.612  Talia sese inter

ferrugine texit, et omnem
15.666  Insolita sub nocte dedit terramque, polumque.
15.667  Mundus et ipse sui factoris funera luxit,
15.668  Vulnera mutatoque exhorruit impia uultu.
15.669  Pullato interea curru deuexus Olympo
15.670  Sol ruit, atque ingens dolor horrida uiscera Christi
15.671  Ossaque tormento circundata deuorat acri.
15.672  Quum gemitu magno maiori uoce sacratum
15.673  Aurorae insonuit carmen, prece questus, et imo
15.674  Pectore conduplicat uocem, et deus intonat Hely

15.700  Horribilisque globus caligine densuit atra
15.701  Inuoluens omnem terram, caelumque profundum,
15.702  Saxaque concurrere suos collisa per agros,
15.703  Scissaque dissiliere, tremor concussit Olympum.
15.704  Pars ingens templi crepuit, tum nobile uelum
15.705  Rupit, et a toto sacrorum arcana reclusit.
15.706  A diis auditae uoces abeuntibus alto
15.707  Aethere, ploratus, et lamentabile carmen.
15.708  Et ueterum monimenta patrum patefacta dehiscunt,

15.754  Vssit amor, paschale sacrum per saecla futurum,
15.755  Moseo ritu, non fractibus ossibus agnum,
15.756  Immolat Israel nouus hunc, et sumit edendum,
15.757  Ast immane minans latere effera lancea dextro
15.758  Quamuis exanimi specus ingens hausit aperto,
15.759  Vndaque Buzidae mundissima uatis inundat.
15.760  En aperit latus arca noui noua pinea Noae.
15.761  Ah tibi tum uirgo gladius Simeonis acerbum
15.762  Intima semianimi flixit per uiscera uulnus.
15.763  Heus quibus

ira, ❦
16.141  Agminaque instaurat, solymamque eructat in urbem,
16.142  Impugnent stygio Christi qui Marte triumphum,
16.143  Hinc iterum proceres armant in praelia mystas.
16.144  Ecce autem quidam tumuli ex custodibus ingens
16.145  Surexisse iubar, Christi quoque mira reportant,
16.146  Tanta ducis lux est, tanta est ea gloria nostri.
16.147  Hostibus ut mediis, mediis ut regnet in umbris,
16.148  Nec tamen hae lucis capiunt, aut laudis honorem.
16.149  Ego

captiua propagans
16.540  Germina per populos late protenderat omneis.
16.541  Illa pios festi solenni tempore templi
16.542  Relligione uiros attraxerat undique Mater,
16.543  Alma sion magnum coeli porrecta sub axem.
16.544  Vocibus auditis ingens affluxerat agmen,
16.545  Omnibus et linguis ex ore sonantibus uno
16.546  Stat diuersa suis ibi gens stupefacta loquelis.
16.547  Parthica quae rubro, quae hyrcano a littore uenit,
16.548  Medica quam mittunt, atque ardua regna Megallae.

16.577  Diligor ut Genitore, meos ego diligo fratres,
16.578  Lux ego sum mundi, uia, uitaque, quisquis in ortu
16.579  Me uidet aeterno, Iesu uidet ille parentem,
16.580  Iesus enim tota patrii stat luce profundi,
16.581  Et pater ipse sui manet ingens lumine nati.
16.582  Haec in me quemcunque mei uectabit amoris
16.583  Inconcussa fides, operabitur ille Magistri
16.584  Extemplo, uel maiores subnixus in usus.
16.585  Nomine namque meo patrem quodcunque rogetis,
16.586  Id faciam, si

a uindicta, mox tamen tanquam ex abdito prorumpunt ac in auctorem malorum repente grassantur. CAES. Deum immortalem, quid ego uideo, ingens profecto monstrum si uera uisio est: atque utinam somniarem et hoc spectaculum euanidum redderetur. Sed corneis nimirum, non eburneis oculis aspicio: quod me non solum delectatione non afficit, sed pęne dolore examinat,

ut cum eodem C. Mario iam minime uerbis contenderes, uerum etiam armis decertares, profecto non concitabat amor reipublicę conseruandae, in qua nulla dum nubecula tempestatis apparuerat: sed cum ingens ambitio, tum uetus odium et inuidia honorum Marii; quod si negas quicquam istarum rerum tuum pectus inflammasse, planum facias oportet cur aegre ferebas bello Mithridatico tibi prouinciam eripi Sulpitia rogatione? non

Cęcias nubes? quantas commotiones, quot aestus, quas tempestates et subitas procellas in magna morum et linguarum dissimilitudine, ambientibus undequaque saeuis et minacibus hostium copiis, non cogitent sibi perferendas? Quod ingens regnum, aut quę respublica potens diu uel externorum bellorum uel domesticarum seditionum fuit immunis? haud quiescit unquam genus humanum, nec statu, quem fors obtulerit, contentum est. Quippe natura mortalium in hoc

ingenii uiribus atque beneficos liberos procreando. Igitur eum uirum dicemus ueram gloriam ac nominis aethernitatem assecutum ex cuius industria uel gentes uel urbes uel nationes nullius iniuria iacturaque ingens emolumentum percęperunt. Caue, Caesar, imperitum uulgus imitatus temere credas quemquam istorum, siue Cyrum, seu qui in anxietatem Alexandri ac Democriti uanitatem diffunduntur, quasi beatos laudibus extolli debere:

diximus. In latere eius dextro post antistites et secretarios erant illi tres, quibus tutelam regii corporis commissam fuisse diximus. Locus, ubi acies fuit instructa, recesserat a Mohachio milliario uno, a Danubio praeterfluente milliario medio. Erat, quod et superius dictum est, in eo loco ingens et lata planicies nullis neque sylvis neque virgultis neque aquis neque collibus impedita, nisi quod ad laevam inter eum locum ac Danubium erat aqua palustris et limosa, crebra arundine plena, ubi postea multi mortales perierunt. Contra nos collis erat in longum protensus in theatri

nam pręceps corruit ipse
1.129  Primus homo sobolemque infecit culpa futuram-
1.130  Sed tunc frustratus conatum abscessit et ingens
1.131  Cura subit, rapto neu iam pellatur iniquus
1.132  Possessor regno, repetit sic fata timendum,

1.546  Consilii arcanum summi didicisse uacabit."
1.547  Tunc artes reuocat fallendi et circuit astus:
1.548  Ingens huic studium primaque ab origine cura
1.549  Humanam recto diuertere limite mentem,
1.550  Abiungitque animam centro, qua semita coelo

1.709  Multa quibus pendet prędulcis bacca saporis.
1.710  Sparsus turmatim populus discriminat arua;
1.711  Quaque pius graditur Rex, illico confluit ingens
1.712  Turba, Turba. . . micanti] versus additus e

Rg 6 successor opus, nam fata uetarunt
1.768  Belligero id regi; constructum surgit in auras
1.769  Templum augustum, ingens cunctis memorabile seclis.
1.770  Nec

auditur in urbe,
1.889  Festinant, iterum gaudent spectare loquentem,
1.890  Intentique nouis formabant pectora dictis:
1.891  Ingens Doctoris nomen celebratur ubique.
1.892  Hinc iam liuor edax Pharisęos cogit, et inde
1.893  Ira diu coctis exęstuat atra uenenis,

Egregiumque ferunt, preciumque accedit odori
1.937   Florentes inter segetes nardumque reperto,
1.938  Precipue Taurus qua brachia porrigit ingens,
1.939   Atque abeunt cani nebulosa cacumina montis.
1.940   Labentem hinc fluuium et Gangetica despicit arua;

coelo et terra producitur omne quod usquam est.
2.126  At qua materies formatur tarda parumper,
2.127  Ingenium superabat opus: stat machina mundi
2.128  Ingens, inde suis depingit facta diebus.
2.129  Caligat primum sterilis sine germine moles;
2.130  Vtque polo illuxit, coecę fugere tenebrę.
2.131  Ecce Horas

2.259  Texitur Texitur. . . 261 ruinam] Gn 6, 13-17 illatis ingens fere machina tignis:
2.260  Expectat perfecta minas casuraque coelo
2.261  Fulgura, promissamque hiemem mundique ruinam.

2.386  Occubuitque Occubuitque. . . Iosippus] Gn 50, 26 ingens iam grandi aetate Iosippus.
2.387  Ambages longę ueniunt prope; tollitur

iungit cytharę carmen prędulce loquenti.
2.547  Hic Hic. . . 549 ingens] I Sm 17, 48-51 tortę repetens excusso uerbere fundę
2.548  Ictus incursu

mox] suprascr. pro prope concidit ingens.
2.550  Ac Ac. . . iuxta] I Sm 19, 8-10

2.956  Filius asseruit non se sublimis in arce,
2.957  Cui par, cuique et numen idem similisque potestas,
2.958  Nec uelut inuasit regalia sceptra tyrannus.
2.959  Ingens arcanum- quid dictis demoror, o mens!-
2.960  En famulum exhibuit sese, uilemque figuram,
2.961  Sic placitum est, deuota Patri uelut hostia legit:
2.962  Consilio Deus

fugabit.
3.226  Tunc illos reduces spectabunt oppida rursus,
3.227  Lęta exempla uiris par dicto et congrua uita,
3.228  Sacrarumque ingens arcana scientia rerum.
3.229  Tradentes passim coelestia pabula terris
3.230  Mores instituent humanę et pectora genti.
3.231  Talibus auspiciis iam

Iure. . . soluit] Mt 17, 24-27 ideo solitum debere didragma negauit
3.638  Quod tamen ex hamo remouenda in crimina :
3.639  Ingens arcanum et diuino carmine dignum.
3.640  Piscis uerus erat mortalis in aequore uitę,
3.641  Quem mater foecunda tulit sine semine cretum.

4.302  Turbari, motusque procul de corde nocentes
4.303  Sistite et hac seruare animas incumbite cuncti.
4.304  Cura Dei et studium sit uobis quamlibet ingens,
4.305  Cura mei fuerit non impar, regia regia. . . 307 dudum] Io 14, 2

saciauit] suprascr. pro saturauit panibus ingens
6.363  Vulgus eo miro dicentem ardore secutum.
6.364  Vnde penu superat pransis plenique canistri
6.365  Tolluntur, nusquam cum post discedere

hoc demum iussus prodire sepulchro?
6.449  Hoc quod et exiguo satiauit milia pane
6.450  Tot populi? Quęcunque alia et numerasse negatum est.
6.451  O frustra indignis ingens sata gratia semper!
6.452  Non ego par quondam iam tanta luce micanti
6.453  Inter coelestes, modo qui tenebrosior Orco est,

dudum sub carcere currus,
6.763  Labentumque fugam iam non mora detinet ulla:
6.764  Talis carpit iter rapto fera turba Magistro.
6.765  Abscessum est, ingens uomebant atria uulgus:
6.766  Itur, et innumerę uoluuntur in aethera uoces
6.767  Collucentque faces; qua tendunt, compita uerrunt,

7.242  Postquam incomposito prętoria turba tumultu
7.243  Percussit, subito commotus Pontius exit;
7.244  Audit ut est habitus, uinctum una et cernit Iesum.
7.245  Ingens exoritur subito contentio uocum
7.246  Poscentis temere heu

Mox. . . 551 fateris] Mt 27, 3-4 fama infoelix ut Iudę perculit aures,
7.528  Tandem latronis mutata morte Magistrum
7.529  Damnatum, patuit scelus ingens protinus olli,
7.530  Insontem indigna damnari morte reumque
7.531  Mortali peragi maiorem denique

8.304  Hinc trahit ex poena proprium Caluaria nomen.
8.305  Fama tamen primi differt ibi busta parentis:
8.306  Hic crux gestanti tergo deponitur ingens,
8.307  Continuo adductus qua coram sistitur ille.
8.308  Tunc procumbit humi genua inclinatus aitque:
8.309  "O Pater aeterne, o summi omnipotentia coeli,

clauos poscunt, adigunt simul ictibus actos
8.357  Ad uolam, resonat longe lateque per auras.
8.358  Ast alii scrobem fodiunt in rupe propinqua,
8.359  Qua parte accliuis crux ingens terminat ima.
8.360  Prędurum saxum sumpta recauatur amusi,
8.361  Vt pede iam subrecta queat consistere firmo,
8.362  Et plures crebris geminantur pulsibus ictus.

supereminet altera limbo
9.233  Interstincta, meat spirans qua desuper aura.
9.234  Ast inuisa Diis, Furiarumque altera sedes,
9.235  Perpetuę incumbunt cui noctes, horror et ingens;
9.236  Manauit summa stantis uis hactenus ora.
9.237  Debilis hinc nigri iam uirtus exiit Orci,
9.238  Ipse manus et crura simul ceu compede uinctus.

9.630  Narrantur longis dum nostri ambagibus ortus,
9.631  Hinc declinatis cunctis amphractibus alta
9.632  Mente sequar quęcunque arcana locutio cęlat,
9.633  Atque ingens hominem miraclum carmine promam.
9.634  Et nihil erroris reor olim admittier inde,
9.635  Scriptum more tegat si nobis sensa uetusto,
9.636  Si nec adhuc rudibus quicquam

non posthac protinus ulli
10.52  Sic patuit, nemoque alias interfuit unquam
10.53  Sedibus admissus torpenti mole beatis.
10.54  Ingens miraclum, terris non antea uisum,
10.55  Mortalem ordinibus uersantem uisere sacris.
10.56  At factę et deerat sic ultima gloria ciui
10.57  Vitę post obitum spectanti ea

140  Sydera, Leftenus laeuum latus occupat vrbis,
Pestigradus dextrum, non illis altior Ossa,
Aut Rhodope, aut celsi iuga verticis Appennini.
Lefteni in medio antrum ingens, vastaeque cauernae,
Vndique praeruptus vertex, sublime cacumen 30) Vulgo "Žiljev kamen".
145  Occupat, vnde sedens partes speculatur in omnes,
Scilicet, hinc Corciram, illincque Ceraunia saxa,
Inde lacum Scodrae, late

sublime cacumen 30) Vulgo "Žiljev kamen".
145  Occupat, vnde sedens partes speculatur in omnes,
Scilicet, hinc Corciram, illincque Ceraunia saxa,
Inde lacum Scodrae, late exundantibus vndis.
Pestigradus longe inferior, dorso insidet ingens
Saxea cui moles, iam iam et casura videtur.
150  Disiectae hos circum rupes, desertaque tesqua,
Stantque, et acuta silex praecisis vndique saxis.
Horriditas tamen haec haud aspernanda videtur
Quippe vrbem claudit,

vagus procurrit in aequor,
Gurdus amor Nympharum, et Doridos vltima cura,
185  Nereidum quo saepe chorus leuis, vdaque crines
Cymodoce, viridisque cupit Galatea lauari.
Moenia celsa vrbis turres celsae vndique cingunt,
Porta ingens 38) Porta della Marina. aperit portum, ripamque recludit
Aquoream, strata haec spatioso limite serpit.
190  Hic centum quandoque rates, longo ordine cernas,
Hae varias merces, longinquo ex orbe reportant,
Hae dulces

43) Sant' Agata. sparsis post terga capillis
220  Distractasque manus tibi, distractasque papillas
Ostentat, templique sui penetrale recludit.
Protinus hinc fora lata patent, tecta ardua circum
Vndique conspicias, primoque occurrit ibi ingens
Maiestas templi phrygio sacrata Tryphoni. 44) Eccl. Cathedr. S. Tryphonis.
225  Porticus 45) Vulgo "Loggia pubblica". erigitur dextra suffulta columnis
Marmoreis vbi

Monasterium Monialium S. Joseph.
Hic vbi et Andreas 60) Templ. S. Andreae Apostoli supra fontem S. Crucis, quondam in Clausura S. Joseph reseratum est. extrema in parte recondit
Non ingens templum, at plenis altaria donis.
290  Cui propriore tholo, sed non subducta tuetur
Templa Senex, 61) Templ. S. Antonii Abatis. ipsoque viae se limite claudit:
Hic et Magdali de nomine Magdalena. 62)

janizari, et quum noster exercitus consedisset ad Pesthum, in tanto tumultu voluit Imperator se aula quoque sua spoliare. mittebat eam cum Usrei Bassa. Iamque dimissus a Thurco parabat discessum, quum subito allatum fuit, nostrum exercitum obsidionem solvisse. Gaudium ingens scquutum est, ipse nuntius publice donatus est. Non tam Budae timebatur quam ne noster exercitus, expugnato Pesto, Sirimium ac Belgradum opprimeret. Offendebantur etiam plurimum a me visos in itinere spahias eorum, egre domibus expulsos ad bellum,

ab anxietatibus, quae illum ob ignorationem, quemadmodum vultures Titii iecur exedunt atque depascunt. Grauissimi philosophorum diuidunt animam hominis in duas partes, Alteram ratione vtentem, alteram vero expertem rationis: hanc rursus partiuntur in concupiscentiam et irascibilitatem, ex quibus ingens caterua manat aliorum affectuum: quanquam magis assentior his a quibus tripartito diuiditur, videlicet in rationem intellectum et voluntatem, separantibus ab ea turbulentas affectiones, easque attribuentibus animae, quae nobis cum brutis communis est. Nam videtur absurdum quam dicimus

in luce ac celebritate hominum: caeterum sese abdat in tenebras et lustra ad oblivionem sui nominis sempiternam. Exposui quam brevissime potui, qui sint optimates. Nunc accipite quae causae me compulerint, non ad reges, non ad universum nobilitatem, sed tantum ad vos verba facere. Equidem si qua ingens intra fines regni vestri tempestas expectaretur, si certamen atrox, aut grave periculum Reipublicae immineret, ad quod propulsandum opus esset magna audacia, singularique virtute, si de omnium capite, libertate, fortunis dimicandum esset; putarem omnem orationem ad ipsum

QVOMODO CHRISTIANI in bello a Turcis capti distrahantur. EXPEDITIONEM ADVERsus Christianos suscipienti Turcarum Imperatori, inter reliquos mercatores semper comes est ingens turba mangonum et lanistarum, camelis insidens: hij in spem mancipiorum longissimas cathenas secum deferunt, in quibus facile quinquageni aut sexageni per seriem colligantur. Idem quoscunque non absumit hostilis gladius, a praedatoribus emunt, quod illis ea lege permissum

est, quae ualent robore, pedibus incedunt: teneriores in iumentis uectantur: quae adeo infirmae sunt, ut iactationem iumenti non ferant, in corbibus tanquam anseres gestantur. Nox illis tristior est, aut enim munitis locis includuntur, aut mangonum impuram libidinem pati coguntur, auditurque ingens ploratus per tenebras adulescentium utriusque sexus uim patientium, nec sexennis aut septennis aetas miseros a tali foeditate defendit, adeo scelerata gens et contra naturam et ante naturam libidine saeuit.

FVgitiuis multiplex poena: alij enim suspensi pedibus dirissime flagellantur, qui enim homicidium committunt, illis plantae pedum in multos sulcos cultro rescinduntur, et rescissis sal inspergitur: quibusdam furca ingens ferrea, cum ferro collari inseritur, quam dies noctesque in longum tempus gestant. DE GRAECORVM ET Armeniorum pietate erga captiuos. MOrtis poena et confiscatio omnium bonorum illis

neque post septimum, neque post duodecimum annum (capto imperio Constantinopolitano) Christianorum contra ipsos gladius praeualuit, iam enim fere ad centum annos tota Thracia, et imperium Orientale est sub eorum ditione, augurantur aliam imperij sedem sub nomine rubri pomi significari. Caeterum ingens incertitudo est sub inuolucris annorum: nam si in literis sacris hebdomada dierum septem an nos significat, quem numerum et magnitudinem temporis statuemus in ipso anno? Quamobrem sunt inter eos qui singulos an nos computant pro singulis annis Iubilei, qui quinquaginta annis olim constabat,

Corr. ex iactas
Arripit has auide, multum excandescit in illis,
Non silet intrepidus, sed ubique teterrima uersat.
Quod serpit crescitque malum incrementa subinde
Maxima concipiens, nisi quis compescat, ad ingens
30  Exitium euadent effrenes protinus ausus:
Iam tibi seditio flammas et saxa parabit.
Caetera si desint tristem excruciantia mentem,
Vndique turba petax suplices agitata libellos
Porrigit

fasque piumque
Contriuit pedibus, contempserit ore nefando
Contra hominum legesque tuas pulchrumque pudorem.
Nec satis est rapidis agros supponere flamis,
20  Maenia disiecit, uastatis edibus amplae
Dirripiuntur opes, quas ingens cura laborque
Tempore tam longo per summa pericula uitae
Legerat. O superi, frustra pia uota fatigant
Vos hominum gemitusque frequens lachrimaeque fluentes.
25  Pars ante ora patrum, patrios pars ante penates
Interfecta iacet, neque liuida busta

fluctus
Ingeminant causasque metus mortemque minantur.
75  Ipse igitur saeuo Busiride saeuior hostis
Atque Oetheis nimium crudelior aris
Sic tua contemnit cuique admiranda, fidemque
Debilitat, gratumque tibi populumque fidelem
Conterit assiduis, uelut ingens turbo, procellis.
80  Haec fera Thurcorum soboles tot regna, tot urbes
Imperio adiecere Correxi ex adiucere suo, ditissimaque arua,
Paphlagonasque Correxi ex Paphlagonias

minus et pompis feralibus apta Cupressus,
3.6.108   Quam iuvat assiduus nunc velut ante dolor.
3.6.109  Haec dixisse sat est, quanvis et plura supersint,
3.6.110  Quae foret hic ingens enumerare labor.
3.6.111  Haec subeant exempla tibi, luctuque represso
3.6.112  Solentur casus damna aliena tuos.
3.6.113  Est dolor hic magnus (dices) et causa doloris

geris, cui claudere limina coeli
4.1.145  Et reserare datur; nec tu sanctissime Pastor
4.1.146  Destituas miseras tanto in discrimine gentes.
4.1.147  Sed qua praereliquis, quibus ingens subiacet orbis
4.1.148  Maiestate vales, populi tua iussa sequentis
4.1.149  Infrenes ausus, insanaque comprime corda.
4.1.150  Discordes tu iunge animos, et pectora

egens, atque angusto vix pervia calle:
4.2.2.92  Quoque magis teritur, magis hoc formidinis affert.
4.2.2.93  Nanque hic e medio fractae telluris hiatu
4.2.2.94  Ingens se fluvius superas ostendit ad auras,
4.2.2.95  Coeruleaeque undas et fluctus volvit amaros,
4.2.2.96  Rursus et in primo sub terras mergitur ortu,
4.2.2.97  Cum

CLASSIS PRAEFECTUM MARCUM GRIMANUM. PROTHEUS
4.4.1  Forte Parethoniae pertaesus pabula terrae,
4.4.2  Qui pascit tumidum Neptunia monstra per aequor,
4.4.3  Cunctarum cui rerum ingens sapientia Protheus,
4.4.4  Ibat, agens prae se meliora ad pascua Phocas:
4.4.5  Iamque mari emenso, mediis elatus ab undis
4.4.6  Obvius, Ionio qua fit vagus Hadria

parte, qua in acumen turbinatur, urbi inseritur, turribusque et haec et illa in vetustum morem pluribus ac frequentibus exaedificata. Nec dubium est veterum et Graecorum et Romanorum in vestigio fuisse Belgradum conditum, arx tamen nec ingens, nec aedificio eximia. Caeterum magis ad aquas videtur vergere, et muro ac duabus turribus discreta ab urbe ipsa est. Unde duplex appellatur, eaque turris, quae genti semper fuit nominatissima, Neboyze nomine, posita est in hoc

Declivia jugi orientalis, ubi sunt portae civitatis superioris, et meridianam continentem, quam ad muros usque planam esse dictum est, occupant latissima et frequentissima suburbia hortis immixta. In occasu, in quo arx est collocata, ingens et amplum penu est annonae bellicae, quod semper refertum tenetur ad usus expeditionis generalis. Nec aliud juxta est suburbium, quam procuratorum et custodum penu, paucae aliquot habitationes et servitiorum tuguria. De Belgradi

diem et insequentem noctem traduximus. Est autem Zophia campestris civitas sine muris, late et in longum patens, ac frequens aeque habitatoribus ac domorum copia, et Bulgarorum ingens emporium, multo mercatorum concursu celebrata, sita in plano sed paulo edito loco, sub monte Vitossa incolis nominato, ac in Orbelli montis fine habito, qua idem Orbellus ad V. mille passus ulterius progrediendo Haemo ac Ciabro

summos acceperit, nunc non succurrit mihi. Revera tamen sepulturas esse, licet etiam ex Vergilio cognoscere. Ait enim in III. de funere Polydori:
"Ergo instauramus Polydoro funus et ingens
Aggeritur tumulo tellus." Et in VII. de Cajeta nutrice Aeneae:
"At pius exequiis Aeneas rite solutis

re autem ipsa rarissime confirmantur, fidem tamen acceperunt: qualia narrantur de terrae motibus qui hoc in bello plerisque orbis terrae partibus exstiterunt, quae de solis defectionibus, crebrioribus quam umquam antea: quae de siccitatibus, unde fames ingens, ex fame vero pestilentia exorta; quae non mediocribus civitatem malis afflixit: quae simul omnia cum hoc bello civitatem invaserunt. Origo autem ipsius ab Atheniensibus, et Peloponnesiis, soluto, quod in annos triginta post captam Euboeam

una in parte, sed undequaque, occuparentur. Magnus autem erat multarum inter se concursantium navium strepitus, qui et terrorem nautis incutiebat, et earum rerum quae a praefectis iuberentur, auditum auferebat, multa enim utraque ex parte adhortatio, et ingens praefectorum clamor exaudiebatur, tum ex arte gubernatoria, tum ex praesenti contentione vincendi: cum Athenienses quidem suos, ut exitum sibi per vim pararent, magno clamore incitarent, utque, si umquam alias, nunc maiore studio ac contentione

quam mare non exiguo labore partum, arbitraretur: Syracusani vero, num Athenienses, quos certo sciret de fuga omnino cogitare, hos fugientes ipse fugeret. Interea dum isti aequo marte navali pugna decertant, utrorumque peditatum qui in terra stabat, ingens certamen et animi contentio tenebat; Syracusanis quidem, maioris comparandae gloriae cupiditate incensis; Atheniensibus vero, ne secum peius quam ante ageretur, non mediocriter timentibus. nam cum omnis in navibus Atheniensium spes esset, summus

atque addita ponto
90  Claustra? Quid edomitos Boreaeque Austrique furores?
91  Quid latera excisae rupis diductaque riuis
92  Flumina et a gemina salientes uirgine rores?
93  Ipsa foro in medio quadrato regia saxo
94  Erigitur, hoc templum ingens, haec curia patrum,
95  Porticibus uastis centumque innixa columnis.
96  Hic genus antiquum primamque ab origine gentem
97  Docta manus uario depinxerat argumento.
98  Namque fere spatio in primo micat acer in armis

ciues
424  Et sperare deos fas longa in saecla secundos.
425  Sed quid ego exiguo comprendere singula uersu
426  Conor? In immensum crescit labor omnibus horis
427  Et cum magna loquar, longe maiora supersunt,
428  Ingens uatis opus, nostris neque uiribus aequum.
429  Ergo illuc, unde egressus paulo ante, reuertor.
430  Commoueor sane, uerum primoribus annis
431  Qui patriae fines, Eborae qui tecta reliqui,
432  Libertatis amans et in

Quare age, da lacrymis finem et deuota Tonanti
Dona refer cuius gestit amore soror.
Et mihi, si tecum officiis certare reliqui,
Parce precor, mentis non fuit iste dolus.
45  Esse tibi in claris rebar uirtutibus ingens
Praesidium quibus es natus, amice, bonis.
Iam uerum ut fatear, dulcis fuit illa dierum
Lucia qua affinis facta propago Deo est. Laus Deo optimo maximo 1587
Portio

transmisso ab eis tunc primum hoc felici nuntio ad senatum non tantum trepidatio universi sinus sinus soluta Z: sinus Dalmatiae soluta D soluta est, sed ex Curzulensi facinore ab omnibus capta fuit ingens laetitia, quam etsi etsi Z: et si D non ausim nominare praesagium eodem anno subsecutae ad Corinthiacas fauces magnae navalis victoriae, non vereor tamen astruere gesta Curzulensium non parvum

Reverendissime et Illustrissime Domine! Existimavi me operae pretium esse facturum, 1571. jun 30. si de his te absentem admoneam, de quibus coram agere prohibuit ingens silva tuorum negotiorum. Ea tamen, etsi tibi cognita sunt, neque ego hanc mihi sapientiam temere arrogo, neque adeo sum impudens, ut quasi sus Minervam te doceam, virum ingenio singulari praeditum, excultumque studiis doctrinarum.

non modo sibi ipsis, sed et aliis, de quibus in suis scriptis mentionem cum laude faciunt, immortalitatem parant. Itaque, Praesul optime, cui providentiae dono ad praeclaras dotes ingenii tui litterarum ingens doctrinarumque studium accessit; te hortor ex animo, ut properes, dum aetas viget ad immortalitatem, et aliquid temporis subducas de curis publicis et domesticis, sub eisque horis interdum divertas ad scribendum,

fiunt, ut videntes non videant, et audientes non intelligant, ne quando convertantur, et dimittantur eis peccata. Et ait illis: Nescitis parabolam hanc? et quomodo omnes parabolas cognoscetis? Luc. 24. Tunc aperuit illis mentem, ut intelligerent Scripturas. Hinc liquido apparet, esse ingens Dei beneficium, explicationem obscure dictorum et parabolarum Scripturae: et velle Servatorem nostrum, ut studiose discamus probe intelligere Sacrum sermonem, quia ex eius auditu ac intellectu fides oritur.

impleri, et severissime exigere quiddam longe perfectius, abundantius, et exuberantius. Rom. 5 dicitur gratia et donum per gratiam abundasse, et superabundasse supra aut ultra peccatum et mortem: quod est, ingens, copiosa et potens fuisse, illaque ingentia mala superasse et abolevisse, ita ut iam pro illis gratia, iustitia ac vita super homines regnaret. Psal 78. Abundavit ut averteret iram suam: pro, abundanter, copiose ac crebro avertit. ABSYNTHIUM. Vide in voce

perfectissimae obedientiae, et integritatem imaginis tuae ad quam me creasti. Debeo etiam iustitiam plenissime exoluendarum poenarum pro omnibus peccatis meis: proque hac ipsa horrenda imagine diaboli quam totus corruptus, perversus, et inversus circumfero, natura te contemnens et odio habens. Hoc ingens debitum plenissimae iustitiae, cum nec ego nec alii homines ullo modo persolvere possimus, tu pro tua immensa clementia humani generis misertus, hunc filium tuum nobis peccatoribus donasti, illum constituisti nostrum vadem ac sponsorem atque adeo primarium persolutorem translato per

promittens, Silo eum vocat, Gen. 49. quod secundinam mulieris proprie sonat: ut indicet, eum non ab homine masculo, sed tantum ab homine femina procreandum. Consonat vero etiam historia Evangelii, seu eventus, huic harmoniae veterum prophetarum. Quinta ratio sit, quod quoniam haec res tanquam ingens ac singulari Dei potentia efficiendum miraculum proponitur, oportet certe aliquid praeternaturale hic accidere: quod non potest aliud perinde aptum huic rei esse, vel etiam excogitari, ac si Deus efficiat, ut mulier per se miraculose concipiat et pariat virum. Quid enim tandem miraculi

qui retribuet tibi retributionem, et allidet parvulos tuos. Deinde, Beatitudo aliquando pro iustificatione ac reconciliatione accipitur: quod illi demum felices sunt; qui Deo propitio fruuntur. Psal. 32, et Rom. 4 Tertio tribuitur a Christo Matt. 5, et Luc. 6, ingens beatitudo illis, qui varias cruces, labores ac dolores propter Christum patiuntur; non quod in illis miseriis sitper sese beatitudo, sed quod illa sunt et notae beatorum, et Deus ea amplissime, praesertim in altera vita, remuneret. Quarto, beatitudo aliquando etiam aeterna illa, vereque

ergo Scriptura interdum hoc plurali pro singulari, maioris emphasis gratia. Porro Leviathan significat in Scriptura, ut dictum est magnam quandam maris bestiam aut draconem vel etiam quaevis maiora monstra maris: ut cete, balaenas, et similia. Sic Psal. 104 legitur, quod mare sit ingens, quodque in eo existant innumera animalia, parva ac magna. Ubi et additur: Illic naves vadunt, et Leviathan iste quem formasti ad ludendum in eo. Dubium autem est, an dicat Leviathan ludere in mari, aut Deum in Leviathan. Caeterum per metaphoram primum significat praepotentes reges, quod

dicit Deus Isaiae 42. Ecce servus meus, cui innitar: electus meus, in quo complacuit animae meae. id est, quo unice delectatur anima mea, et in quo singulariter acquiescit. Hic cordis nostri affectus talis ast, ut licet illud eiusmodi obiectum ardentissime amemus, tamen nos in de veluti quoddam ingens bonum ineffabilesque delicias nobis hauriamus, summumque quendam fructum, non illud obiectum a nobis, sed nos ab eo percipiamus. Est igitur haec veluti passiva quaedam significatio, in qua non proprie ac praecipue nos alteri benefacimus: sed nos ab eo bene patimur, aut ingens quoddam

de veluti quoddam ingens bonum ineffabilesque delicias nobis hauriamus, summumque quendam fructum, non illud obiectum a nobis, sed nos ab eo percipiamus. Est igitur haec veluti passiva quaedam significatio, in qua non proprie ac praecipue nos alteri benefacimus: sed nos ab eo bene patimur, aut ingens quoddam commodum felicitatemque percipimus. Haec igitur sit prima Beneplaciti significatio, veluti passiva, quae commodissime Latino verbo aut phrasi, In aliquo acquiescere, delectari eo, aut in aliquo totum esse, exprimitur. Posset autem dici Acquiescentia singularis voluptas,

etiam propter beneplacitum Christum praedicant: id est, ob pium studium erga Deum. Duarum igitur istarum contrariarum significationum illustria exempla sunt in beneplacito Dei erga filium suum, et porro erga nos. Filium enim suum unigenitum tali quodam beneplacito complectitur, ut ipse inde quasi ingens quoddam bonum sibi petat et accipiat, utpote ex longe dignissimo et obedientissimo filio, qui solus omnibus praeceptis ac votis Dei longe largissime, ac plane secundum cor ipsius satisfecerit, omnemque voluntatem eius impleverit. Nos vero contra, tali quodam amore et beneplacito

medicaminibus curetur ac sanetur: sicut vulnera neglecta putrescunt, et deteriora fiunt. CICONIA, nota avis est. Sumitur ab ea parabolica ratiocinatio, aut a contrario amplificatio. Ierem 8. Etiam ciconia novit tempus suum, populus meus non novit iudicium Iehovae. ut ostendatur ingens impietas ac ignorantia Dei in Israelitis, qui infra ipsa bruta fuêre. Quale est et illud Esaiae 1. Cognovit bos possessorem, et asinus praesaepe domini sui, populus autem meus non novit. CIDARIS, est mitra pontificalis. Metonymice ponitur Ezech. 21. pro ipsa dignitate

sua: id est, unum quodque tempus suas difficultates et dolores habet: ne cumulaveris igitur eas metu malorum futuri temporis, sed cum praesenti difficultate colluctator. Magnus dies. Gen. 29. Adhuc est dies magnus: pro, multum diei superest. Alias dies magna significat tempus, quo aliquid ingens agitur. Sic Zophonias capite primo, poenas Dei vocat magnam diem, ipsumve instans poenarum tempus: Prope est dies Domini magnus. Omnis dies, pro omni tempore. Gen. 8. Adhuc omnes dies terrae sementis et messis, frigus et aestus, aestas et hyems, dies et nox non cessabunt. ubi vertes

alias dicit, Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis, Venite omnes sitientes ad aquas, venite bibite gratis. Toties etiam nostram fidem comparat accessui ad lautum convivium. Quae omnia liquido ostendunt, fidem nequaquam tantum esse noticiam promissionum et promissorum bonorum: sed etiam ingens desiderium, simul et fiduciam, aut acceptionem, amplexumve illarum promissionum et promissorum bonorum. Nam sola noticia non est motus accedens bona, aut fugiens mala: sed ille motus, qui proxime noticiam consequitur. Quare testimonio Christi fides iustificans talis quaedam noticia est, quae

sumus consequuti. Verum non raro pro sua causa, id est ipso bono de quo gaudemus, ponitur. Luc. 2. Evangelizo vobis gaudium magnum: id est, rem oppido salutarem, quae merito omnes homines exhilarare debeat. Iohan. 16. Gaudium vestrum nemo tollet a vobis: id est, vestrum ingens bonum, quod vobis verum, solidum ac firmum gaudium parit. Sic Rom. 15. Deus vos repleat omni gaudio: pro, omni bono aut dono, de quo gaudere possitis. Sic et Iac. 1, iubemur pro omni gaudio habere tentationes: id est, pro summis bonis ducere, de quibus merito omnes gaudere, queant.

de quo gaudere possitis. Sic et Iac. 1, iubemur pro omni gaudio habere tentationes: id est, pro summis bonis ducere, de quibus merito omnes gaudere, queant. Prov. 14. In gaudio non miscebitur: id est, non erit particeps boni. Sic Christus dicit, Gaudium vestrum nemo auferet a vobis: id est, ingens bonum, quod a me habetis. Facere gaudium magnum. pro, excitare, Act. 15. Gaudium de laeticia pii erga Deum dicitur, Rom. 14. Non enim est regnum Dei esca et potus sed iustitia, et pax, et gaudium per Spiritum sanctum, Porro Galat. 5 videtur potius de hilaritate erga proximum dici:

clare indicat vocationem gentium, et quod etsi ex illis credentes fiant promissione ac fide filii et haeredes Abrahae: sicut ipsemet Paulus Rom. 4. eum locum exponit, et postea in Galatis etiam prolixius tractat. Gentium plenitudo. Rom. 11, Donec gentium plenitudo ingrediatur. id est, donec ingens multitudo gentilium, atque adeo totus numerus salvandorum ex ipsis convertatur. Duae istae voces, Gens et Circumcisio, saepe opponuntur quarum haec Iudaeos, illa Ethnicos notat: tametsi saepissime alioqui etiam in novo Testamento ponatur vox Gens pro Iudaeis. Gentiliter vivere, Gal.

Legem et Evangelium fuisse in gloria: id est, a Deo et hominibus magnifactam, gloriosis miraculis illustratam, et praeclaros effectus operantem: multo tamen gloriosius fuisse Evangelium, maioraque efficere. Diximus supra, quod Aliquid esse gloriam alicuius, significet, esse eius aliquod ingens bonum, causa omnis gloriae ac boni, aut certe eximium ornamentum. Sic saepe Deus et verus cultus dicitur Gloria Israelis. Hieremiae secundo: Populus meus mutavit gloriam suam in id quod non prodest. Et Psalm. 106. Et populus meus permutaverunt gloriam suam in similitudinem bovis.

Gratia fit causa remissionis peccatorum. Est autem proprie gratuitus favor aut misericordia, causa condonationis culpae ac poenae, ut et prius dictum est. Et quidem additur ibi Dives gratia: qualis non nostra renovatio, quae in hac vita tantum tenues primitias spiritus complectitur, sed tantum ingens Dei erga nos favor est. X. Eodem capite ad Ephes. 4 inquit Paulus: Qui praedestinavit nos, ut adoptaret in filios per IESUM CHRISTUM, in sese, iuxta beneplacitum voluntatis suae, ut laudetur gloria gratiae suae, qua (gratiavit) charos habuit nos per dilectum. Vult laudari gratiam, quod

imponebantur. Levit. 16 et contra, meritum mortis hostiarum in sacrificantes transferebatur. Sic quoque imputantur Christo peccata totius mundi, seu per imputationem a peccatoribus in eum transferuntur, quib. ipse (ut ita dicam) iniustificatur, seu iniustus reputatur, ita ut nostra obligatio, ingens debitum aut chirographum a nobis in ipsum transportetur: qui id sua passione ac obedientia largissime persolvens lacerat, et cruci affigit. Ipse. n. in se nostrum debitum suscepit, seque vadem, imo et primarium debitorem ac persolutorem, peccatorem aut iniustum voluntaris ultroque pro nobis

iniustitia, seu peccatum ac poena, Christo non est imposita vel inscio, vel etiam prorsus invito ac recusanti, sed moto ingenti misericordia nostrarum calamitatum, ac sese pro toto genere humano offerenti sponsorem, vadem ac primarium persolutorem, et petenti ut nostrorum peccatorum poenarumque ingens sarcina in sese transferatur, seu debita nostra in se transscribatur. Sicut igitur alias disserui, fidem iustificantem esse veluti mendicam quandam manum, accedentem ad thronum gratiae, ibique

expetentem gratuitam Christi propitiationem: sic vicissim statuendum est, et Christum olim mox post primorum parentum lapsum nostri misertum, ad caelestem patrem accessisse, sese pro nobis vadem persolutoremque aut potius victimam et reum, ad luenda nostra peccata poenasque, seu persolvendum illud ingens debitum obedientiae ac poenae obtulisse: et denique suppliciter flagitasse, ut miseris peccatoribus parcatur, sibique eorum debita poenaeque imponantur. Hoc satis clare apparet ex illa eius precatione Ioh. 17, cum dicit sese pro nobis sanctificare et offerre patri, ac petit nos propterea

quasi ad genua provolutus ex uno latere clamavit, O' pater miserere generis humani parce ei, et illius ingentia ac innumera peccata, fac in me incurrere, mihi ea imputa, meque per imputationem iniustifica, ut sim pro illis peccatum et maledictum legis, seu iniustus ac puniendus, egoque illorum ingens debitum iustitiae, obedientiae ac poenae dependam: sic nos vicissim ex altero latere ad genua Dei provoluti, ac velut ad alteram eius aurem vociferamur, O' pater caelestis, esto mihi misero peccatori misericors, tuique filii abundantissimam iustitiam aut persolutionem pro toto genere humano

nos peccatores qui accedimus fide ad thronum gratiae, ac suppliciter petimus a patre, ut nobis illum amplissimum thesaurum iustitiae aut persolutionis Christi nostra gratia praestitum, nobisque donatum misericorditer ac clementer applicet, utque inde sibi, suaeque severae iustitiae persolvat illud ingens debitum obedientiae ac poenae, quod a nobis iustissime sub comminatione aeternorum suppliciorum exigebat. Postremo pater caelestis, qui tanquam iudex, et plenariam rerum omnium potestatem habens, nobis illam amplissimam persolutionem Christi ad dicit, imputat, et appropriat, eaque suae legi

Deo, qui filium suum (qui non noverat peccatum, nec inventus est dolus in ore eius) fecit peccatorem, ut vos fieretis iustitia Dei in eo, seu iusti, imputata vobis divinitus ipsius iustitia. Secundo aptissime illustratur imputativa iustitia ea consideratione, quod nostra iniustitia est ingens quoddam debitum obedientiae ac poenae. Eam igitur cum pro nobis Christus praestiterit, nobisque largitus sit, ac denique a patre petierit ut eam in nos transscribat, non sane aliter illa in nos quam per imputationem transferri potuit, aut potest. Tertio, et illa consideratione aut

potius rei, quam veram solidamque rem. sicut et Ethnicus ille, inquiens:
Cum sis ipse nocens, moritur cur victima pro te?
Stulticia est morte alterius sperare salutem. At non esse rem parvam, imputari alicui iustitiam, praesertim Christi, vel ex eo apparet, quod res ingens, ac ipsimet Domino pene importabile onus fuit, quod nostra peccata aut iniustitia sunt ei imputata. Tota quoque Scriptura clamat rem ingentem esse imputari aut non imputari, seu condonari alicui iniustitiam: igitur etiam imputari alicui a Deo iustitiam filii sui ingens bonum est, ex quo tota

vel ex eo apparet, quod res ingens, ac ipsimet Domino pene importabile onus fuit, quod nostra peccata aut iniustitia sunt ei imputata. Tota quoque Scriptura clamat rem ingentem esse imputari aut non imputari, seu condonari alicui iniustitiam: igitur etiam imputari alicui a Deo iustitiam filii sui ingens bonum est, ex quo tota nostra salus dependet, quippe quae tum res preciosissima est, tum etiam nobis potetissime imputatur. XII. Sicut securae conscientiae remissionem peccatorum non magnifaciunt: ita contra, contriti at perterrefacti homines, impellente eos etiam ipso Spiritu S. nihil magis

poenis, a toto genere humano praestandis, oneret: et contra, ut sui dilectissimi filii obedientiam iustitiamve scelestissimis peccatoribus per imputationem donet, eosque in filios recipiat, et tandem amplissimis praemiis aeternae gloriae, debitis iustitiae filii suae ornet ac beet. Quod est ingens mysterium omnique humanae sapientiae ac rationi non tantum stulticia, sed et extrema impietas ac iniustitia: qua tum olim semper ethnici, in primis docti et honesti, item Pharisaei, et hoc quoque tempore omnes iustitiarii ac scholastici Papistaeque offenduntur. Si

et gravissima onera Christus in ipsam validissimam imputationem divinitus translata in hac mortali vita pro genere humano sustinuit. Hac igitur anima sua Christus descendens ad inferos, concionatus est spiritibus: id est, animabus olim tempore diluvii incredulis, aut inobedientibus. Verum hic ingens difficultas quaestionum oboritur, dum lectores cogitant ac quaerunt, Num ergo et in inferno homines convertantur? aut quis tandem usus concionum Christi in inferno esse potuit, ubi nulla redemptio aut conversio amplius superesse dicitur? Ego sane opinor verbum praedicandi,

17. Fuit mihi verbum tuum in gaudium et laeticiam: pro, causa gaudii et laeticiae, et materia etiam laeticiae seu res de qua laetatus sum. Laetari ad laeticiam, aut exultationem. Hortatur Hoseas, ne vel in summis festis, vel occasionibus gaudii laetetur, quando quidem deseruit Deum: quae ingens culpa ei merito ubique cristas deprimere deberet. Laetari in aliqua re, aliquando significat ea suaviter perfrui, posito effectu pro sua causa. Iudic. 9. Laetemini in Abimelech, et ipse in vobis: id est, si recte egestis, laeti fruamini mutua benevolentia, officiis, ac aliis bonis

lecto volutantur. Christus praedicit, adveniente extrema die, duos fore in uno lecto, quorum unus assumatur ad gloriam, alter ad exitium relin quatur. id est, inter coniunctissimos, ac in uno opere versantes, aut plane similis conditionis homines, mirabili Dei iudicio ac electione ingens discrimen fiet, uno servato, altero pereunte. Hac igitur locutione, in uno lecto iacere, summam coniunctionem, aut etiam similitudinem indicat: sicut et per illam alteram locutionem, Duo erunt molentes in una mola. Sub lectum ponere accensam candelam, sicut et sub modium,

conquiescere, tanquam quod ei nondum sit satis, sed ulterius concupiscere ac progredi. Sic dicitur 1. Reg. 16, fuisse leve Accibo ambulare in viis ac peccatis Ieroboam, Quare eum [?: e-- ] Baalum coluisse, accepta Iezabele filia regis [?: Sidoniorum ] . LEX. Ingens difficultas et varietas significationes vocis Legis, non tam in veteri quam in novo Testamento occurrit. Christus enim et Apostoli admodu varie ea voce utuntur. Ratio vero illius multiplicis usus aut abusus huius vocis est, quod vox Hebraea thorah

et Hoseas 4 ) idem per utramque vocem significantes. Sensus autem est, quod inde propagatio verae doctrinae ac religionis sit incoeptura, dispersis per totum mundum Apostolis, quin et ipsemet Meschias cum sua passione et bonis sit inde venturus. Allusio autem est ad communem morem regnorum, ubi ingens decus est primariae civitatis ac regiae sedis, quod omnes inde mandata, leges et iura petere cogantur. Tali gloria condecorant Prophetae Ierosolymam, eamque veluti matrem omnium Ecclesiarum et magis ram fidei faciunt: quod re ipsa accidisse, Acta Apostolorum abunde narrant. Hoc decus Romana

homo hanc vitam rationalem regit, praesertim quo ad religionem attinet. Haec vis fuit in integra quidem natura perfecte ad imaginem Dei expressa aut formata: in natura vero corrupta, est ad imaginem Satanae transformata: in renatis denique incipit renovari ad pristinam integritatem, ita tamen, ut ingens vis huius diabolici veneni nihilominus in vetero homine, seu quatenus homo instauratus aut sanatus nondum est, usque ad mortem remaneat, et cum renovato homine perpetuo luctetur: qua per mortem [?: aboli- ] denuo pii ad illam pristinam imaginem, integritatem [?: ]

Item Dominus de se suaque doctrina inquit, Ambulate dum lucem habetis. Hac ratione etiam Christus suos Apostolos et alios doctores lucem mundi vocat, Matth. 5. Sic et in praecedenti capite citatur ex Isa. 9, quod populus sedens in tenebris et umbra mortis, viderit lucem magnam, et ingens lux sit orta illis. Potest nihilominus et in hoc testimonio vox ista latius accipi, pro ingenti felicitate. In hoc sensu videtur poni Isaiae 5, Vae iis qui ponunt lucem in tenebras, et tenebras in lucem: id est, veram doctrinam damnant, et falsam praedicant ut veram. Lux et Veritas

Lucae 16, cum dicit: Filios seculi esse prudentiores filiis lucis. Christus dicitur Lux gentium, et Soliustitiae: tum quia doctrina illuminat omnes gentes: tum etiam, quia affert eis iustitiam ac vitam aeternam. Isa. 42 et 49: sicut supra ostendi, lucem notare tum noticiam, tum et aliquod ingens bonum, atque adeo felicitatem ipsam. Talis Christi [?: ] prolixe promittitur Ecclesiae, cap. 60 Isaiae: ubi etiam dicitur, quod non lucebit amplius piis sol ac luna, sed tantum Meschias erit ipsorum Lux, scilicet in hac [?: ] , quo ad spirituale

Threnorum primo, in malam partem accipitur: Vide Deus afflictionem meam, quoniam magnificavit inimicus. Contra 1. Sam. 12. Videte quod magnifice fecit vobiscum: pro, mirabilia et salutaria erga vos fecit. In eundem sensum dicit diva Virgo, Quoniam fecit mihi magna qui potens est. id est, ingens et mirabile beneficium in me contulit. Ad magnificandum, 1 Paralip. 22, Aedificata est domus Domini ad magnificandum: id est, valde magnifice, vel splendide extructa est. MAGIS, Μᾶλλον adverbium, non semper auget: sed aliquando tantum

etiam Zach. 9 Ezech. 47. Revera autem significat, Meschiam (qui [?: ] Salomon, id est, rex pacificus et aedificator tempori fuit) regnaturum esse per totum mundum. Multitudo maris, Isaiae 60. et Plenitudo maris, Isaiae 42, dicitur convertenda ad Christum. Significatur autem ingens numerositas gentium et civitatum, mare mediterraneum accolentium, quos Scriptura convertendos esse ad Dominum prophetat. Mare meum, 1. Reg. 7. et 2. Reg. 25, significat amplissimum quoddam labrum aereum, in quo sacerdotes sacrificaturi sese abluebant: quod fecerat Salomon, cum templum

ac iuvare, sed sua iusta alioqui ira patietur impediri misericordiam suam, ne sese in nos effundat. Tecum misericordia et veritas: id est, tu praestitisti misericordiam et veritatem. 2 Samuelis decimoquinto, dicit David ad Ethai: Misericordia Domini est, quod non sumus consumpti: id est, ingens Dei beneficium, non nostrum ullum meritum. Dare alicui a Deo misericordiam coram aliquo, Genesis quadragesimotertio: Det Deus vobis misericordiam coram viro: id est, faciat ut sitis ei miserabiles, utque sit ille erga vos misericors, placabilis, benignus. Sic Dari aliquem in

adversarios. Impingere in montes caliginosos, Hierem. 13. id est, in summas calamitates. Tenebrae enim res tristes et casus adversos significant: tum porro, si quis etiam in parvum lapidem impingit non abit illaesus: at hic impingitur in totum montem. multiplicatur igitur et exaggeratur ingens calamitas: Alii intelligunt de regno Aegypti, in quod Iudaei sperabant: quod sicut olim fuit tenebrosum, educente Moyse populum: sic et nunc frustrata spe opis, relinquetur in summis calamitatibus. Sic etiam dicitur Baculus arundineus. In montibus comedere, est idololatriae vacare:

qui supra, mortes interdum dici quasvis maiores calamitates aut plagas. Sensus ergo praedicti loci Isaiae est quod Iesus perinde coram Deo ac hominibus reatum, ac etiam supplicium ignominiosissimum pertulerit, ac si esset unus de numero impiorum usurariorum, aut rapacium tyrannorum: quo quidem ingens magnitudo humiliationis et exinanitionis Christi, ob imputationem nostrae iniustitiae aut peccati, descripta expressaque est. Hic sensus optime sequentibus convenit, ubi vera eius innocentia asseritur. [?: in-uit ] enim, Cum tamen nihil iniquum fecerit, nec fuerit dolus in ore

qua gratia est iustificatus: sed nihilominus etiam hoc ipsum mortuum ac resolutum corpus, denuo gloriose resuscitabitur et vivificabitur, ut ibidem mox additur: Vita haec pro vitali aut victuro ponitur. Assumptio Iudaeorum [?: ] vita ex mortuis, Romanorum undecimo. id est, perinde ingens quoddam bonum afferet toti mundo, ac [?: ] quis ex media morte ad vitam revocatur: seu erit [?: ] de salutaris. Nemo sibi vivit aut moritur, sed Domino: Romanorum decimoquarto. id est vita et mors nostra in Domini gloriam et vitilitatem cedit, utpote [?:

agitur de vera iustitia, et vera felicitate per hanc iustitiam consequenda. Abrahami vero felicitas nequaquam in eo consistit, quod dicatur pater multarum gentium: quod quid aliud tandem fuit, quam quod omnes gentes perinde perfidem salvabuntur, sicut et ipse Abrahamus: unde quae demum illi ingens felicitas contingit? Secundo, quia multo ante quam eius nomen immutaretur, et vocaretur pater multarum gentium, quod fit demum capite 17, per fidem est iustificatus. Capite 15. Contra autem mox, cum ipsa iustificatione hoc eodem cap. promittitur ei possessio mundi sub nomine

ex mundo ad patrem, Ioann. 13, est, per mortem exhac vita in caelestem patriam migrare. Mundus etiam rerum copiam significat: sicut et Germani dicunt, Ein wunder was für ein weld war da. Sic utitur hac voce Iacobus cap. 2, Lingua est ignis, mundus iniquitatis: id est, ingens chaos iniquita tis. Ab hoc vocis huius usu credo venire, quod Mundus significat ornamentum muliebre: nisi quis a mundicie deduci velit. maximam enim copiam habent suarum illarum nugarum, quibus sese comunt: quas Isaias longa serie tertio cap. recenset. MUNDUS

potest. ubi non tam ignorantiam veritatis, quam potestatem tenebrarum indicat: ut ipsemet alibi loquitur. Quare addit: Quandium sum in mundo, lux sum mundi: indicans nimirum, venturum aliquando illud, Modicum non videbitis: cum regnante Antichristo, aut grassantibus aliis seductoribus, sit futura ingens fames ac penuria audiendi verbi Dei, ut in Amos minatur, et Samuel in suo primo libro scribit. Foedus cum nocte ac die, Hierem. 33. Si po teritis dissolvere pactum meum cum die, et pactum meum cum nocte, ita ut non sit amplius dies aut nox in tempore suo, etiam foedus meum cum Davide et

sacrificium propriae passionis exigat, et acceptum habeat, in eoque solo acquiescat. Servire in oblatione, Isaiae 43, Non feci te servire in oblatione Mincha, neque laborare te feci in thure. Negat ibi Deus, se ulla magna ac eximia bona munera aut sacrificia accipere ab Israelitis, sed potius ingens onus peccatorum ipsorum ab eis in sese recipere. Pertinet autem hoc proprie ad filium Dei, nostris peccatis oneratum et obrutum. Irritationem oblationis alicubi ponere, Ezech 20. pro, offerre oblationem irritantem Deum: quia in loco illegitimo sua sacrificia offerebant. Sic et Isaiae 66

non etiam de magnitudine rerum gestarum, ut inde gloriolam suam captaret: sed in id solum erat intentus, quomodo adhuc ulterius in haec aut illa loca, in Italiam, Romam et Hispaniam Evangelium Christi proferre posset. Ignominia aeterna, cuius nulla erit oblivio: Iere. 23. [?:-ro ] , ingens et perpetua ignominia. Iustitiae eius oblivioni tradentur, Ezek. 18 id est, Deus non recordabitur anteactorum bonorum operum, eorum qui a vera [?:-tate ] ad impietatem tandem defecerint. Oblivionis [?: ] , vocatur locus, vel conditio potius, mortuorum

viam propriam respeximus: at Dominus fecit incurrere in eum omnium nostrum peccata. i. quasi magno hostilique quodam impetu fecit ea in ipsum irruere: nempe quod per imputationem oneravit peccatis et poenis nostris filium suum. Praeclare depingit magnitudinem et potentiam peccati, ac irae Dei: et ingens onus Christi, quod pro toto genere humano sustinuit. Facere occurrere in tempore malo inimicum, Ieremiae 15, de supplici precatione, qua tibi inimicus reconciliari conatur, exponunt aliqui. Posses tamen recte de opitulatorio occursuexponere, ut supra locum Isaiae 64 declaravi.

aut [?: ] sicut res odoriferae aut foetidae suum odorem diffundunt. Sic Iacob dicit Genes. 34, ad Simeon et [?: ] lios: Turbastis me, et foetere me fecistis coram [?: ] toribus huius terrae. id est, hoc tam crudeli facinore [?: ] lam mihi famam, ingens odium et periculum [?: ] apud omnes circumvicinos. Praefecti quoque populi Israelitici dicunt ad Moysen et Aaronem, Foetere [?: ] stis odorem nostrum coram Pharaone et praebuistis [?: ] gladium contra nos. Contra etiam bonam famam significat, 2.

[?: ] sive intermissione iubemur orare, Lucae decimo octavo, Ephes. sexto, Col. primo, 1 Thes. quinto. id est, crebro: non quod non fiat ulla prorsus interpellatio rationis, tempore somni, cibi, aut aliarum rerum [?: a- ] . Orate, ne fiat fuga vestra hyeme aut sabbato: i. erit ingens, periculosa ac tristis persecutio: quia hyeme est difficilis fuga, sabbato vero non licet procul ire. vos vero tunc oportebit procul fugere. Orationem amovere, Psalm. 66. Benedictus Dominus Deus meus, qui non amovit orationem meam: subintellige, a conspectu suo, vel etiam non removit a me

amantis, quum temporis etiam modum praescripsisset. Haud dissentanea his scribit Chrysostomus tametsi non perinde liquet, an de Iudaeorum festo die senserit, an de spacio morae. Item Ambrosius interpretatur, ideo diutius manendum Ephesi quod illic multos haberet adversarios. et fructus esset ingens. Neuter de festo verbum facit. Quan quam in Actis cap. 20, quum ait, τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς, videtur aliquod festum Iudaeis significare. Etiamsi Beda in Glossa [?: ordina- ] putat, Paschae et

satiari et vivificari. Et quidem illam materiam iustificationis ipse Paulus urget ibi statim, dum dicit, Ipsummet Christum esse nostram propitiationem apud patrem, quatenus fide eius sanguinem apprehendimus. Quod verissime aptissimeque dici, inde apparet, quod cum iniustitia nostra sit proprie ingens quoddam debitum, nosque censeamur ut captivi, nulla alia potest esse materia abolitionis nostri debiti, et liberationis excarcere, quam aliena persolutio pro nobis facta: quae est passio, redemptio aut sanguis Christi. Comprobatigitur tota Scripturs, et ipsemet Paulus eo ipso loco, Monhemii

PLANGERE, est lamentari aliquem. tristem suum suorumve casum, cum aliquo externo doloris ac impatientiae signo: ut est pectoris percussio, capillorum lace ratio, et similia. cuius quasdam locutiones attingemus. Saepe per planctum significatur id quod antecedit aut efficit planctum: nempe aliqua ingens calamitas. Sic Deus iubet prophetam Ezechielem assumere lamentationem super Tyrum, dicitque et alios plancturos super eam planctum amarum: nempe ut indicet ingentem calamitatem Tyri, quae merito multis luctum et lamentationem excitare queat. Sic iubet Deus eundem super eam planctum super

amari erunt super eum, sicut cum quis est amarus super primogenitum. Sic et Matthaei 24, impiorum ineffabilis calamitas per planctum exponitur: Tunc apparebit signum filii hominis in caelo, et tunc plangent omnes tribus terrae, et videbunt filium hominis veientem in nubibus, ubi per planctum ingens cruciatus et terror impiorum designatur. Sic per plactum Ioel primo: primum ingens calamitas, deinde poenitentia denotatur. Aliquando absentia planctus significat ignominiosam sepulturam: quod praedicit Hieremias capite 22 de rege Ioiakim, quem dicit sepeliendum esse sepultura asini,

24, impiorum ineffabilis calamitas per planctum exponitur: Tunc apparebit signum filii hominis in caelo, et tunc plangent omnes tribus terrae, et videbunt filium hominis veientem in nubibus, ubi per planctum ingens cruciatus et terror impiorum designatur. Sic per plactum Ioel primo: primum ingens calamitas, deinde poenitentia denotatur. Aliquando absentia planctus significat ignominiosam sepulturam: quod praedicit Hieremias capite 22 de rege Ioiakim, quem dicit sepeliendum esse sepultura asini, sine publico ac privato luctu. Contra, per praesentiam planctus describitur Zedechiae

in mensuram staturae plenitudinis Christi. id est, sicut perfici et adolescere vult nos Christus in virum plenum in hac vita. Est autem Plenitudo triplex, sicut et supra de perfectione diximus. Prima est Dei, et filii ipsius, cui non ad mensuram dat Spiritum et dona pater. Secunda est, illa ingens plenitudo, qua Lex impleri perfectissime deberet, quamque severa Dei iustitia a nobis exactissime flagitat: quam hic ex Christi merito imputative, in altera autem vita re ipsa habebimus, ante lapsum habuimus, et nunc sancti angeli habent. Tertia est, quae piis in hac vita contingit, et

subintelligere, aut in aliis includere. Saepe causam rei aut facti indicat, aut adiungit: unde Causalis dicitur. Matth. 2: Noluit consolari, quia non sunt: id est, quia prorsus perierunt filii. Totalis interitus puericiae fuit causa, non acceptae consolationis. Exaggeratur ergo ea locutione ingens magnitudo cladis acceptae. Omnes enim biennio iuniores interfici praeceperat Herodes. Hic, Quia idem valet quod propterea, aut quod Germanicum Darum. Nonnulli locum illum non recte exponunt. Aliquando rationalis est, et non causam efficientem rei explicat, sed tantum rationem,

redemptor populi sui. Cum enim essemus captivi et servi poenae, irae Dei, legis, Satanae, peccati, mortis et inferni, ut nos a tot fortissimis et acerbissimis dominis liberaret, dedit animam vitamque suam pro nobis. Quandoquidem enim per peccatum aut iniustitiam inobedientiae, ceu per quoddam ingens debitum, in iram Dei, et istam tam horrendam servitutem incideramus: ille sua exinanitione, passione et obedientia praestitit iustitiae ac legi Dei plenissimam iustitiam, quam illa a nobis exigebat, eamque persolutionem nobis applicuit. Legimus igitur Matth. 20. Marc. 10. 1. Timoth. 2,

protrudens, ipso non tantum non repugnante, sed etiam cupide consentiente. Altero modo dicitur regnare peccatum in morte, in fine 5. capitis: Ut quemadmodum regnaverat peccatum in morte, seu ad mortem, etc. ubi Regnare significat, hominem facere reum aeterni exitii. Peccati enim ingens vis ita nos regit, tractat et agitat, ut tandem nos in temporarium et aeternum exitium praecipitet. de hoc, et etiam de priore peccati regno, dicit Christus: Qui peccat, servus est peccati. Iohan. 8 Simili prorsus locutione dicitur etiam Gratta regnare ibidem, in fine 5.

Israelitici in Aegypto. Mich. 4, Ponam claudicantem in reliquins, et fugatam in gentem magnam, et Dominus regnabit super eos in seculum. id est efficiam ut ex istis pauculis male tractatis oviculis, mihi ingens grex consurgat. Reliquiae igitur, hic pro posteritate et incremento ponuntur. Isaiae 37, De Ierusalem egredientur reliquiae, et evasio de monte Syon. id est, multi evadent incolumes, et crescent in magnum numerum, cum iam Assyrius putet se Hierosolymam eversurum. Intelligit autem Propheta

insecuti sunt me, ut me perderent. Matth. 8 Salva nos, perimus. id est, libera nos a submersione. Matthaei 27: Alios salvos fecit, seipsum non potest salvare. id est, liberare a morte, et diro supplicio. Quotquot atingebant eum, salvi fiebant: Matthaei 14. Salus [?: mag ] pro, ingens liberatio ex summo periculo. Salva animam tuam, Genesis decimonono: pro, effuge periculum montis. Salvari in Domino: pro, a Domino. Vidi Dominum a facie ad faciem, et salva facta est anima mea: Genesis 32. Christus saepe in Evangelistis repetit illud dictum. Qui volet animam suam

meo sanguine, quo ibi dato confirmatur ac sancitur. Porro Paulus primae Corinthiorum undecimo exigit diiudicationem corporis ac sanguinis Domini in sumenda sacra Coena: id est ut cum iudicio sumamus sacrum corpus ac sanguinem Domini, diiudicantes et praeparantes nosmet, et stantes ac facientes ingens discrimen inter ea quae ibi sumuntur, et inter alias epulas. Quod Corinthii non iudicabant aut discernebant, sed perinde illotis (ut est in proverbio) manibus ac corde accurrebant ad sumendum de ea mensa corpus ac sanguinem Domini, ut si domi suae ad epulas prophanas, aut etiam in idolorum

intelligentium. Et, Elegit Deus stulta mundi, ut sapientes pudefaciat. ubi Sapientia tantum istam terrenam carnalemve calliditatem et astutiam denotat. Ibidem dicit, Graecos quaerere sapientiam. i. doctrinam sermone ac reb. sensibusûe, et magno ingenio curaque ita excultam, ut posset ingens sapientia videri. Sic enim tunc Graeci tantum eruditissimas Philosophorum disputationes, aut Rhetorum declamationes audire cupiebant. Illud sane mirum, et contradictionis plenum esse videtur, quod ibidem Apostolus Christum et Evangelion vocat tum stulticiam, tum sapientiam: idque tum Dei,

dicit Apostolus Coloss. 2 habere speciem sapientiae, cum rem ipsam non habeat. Quare verissime idem gentium doctor Coloss. 2 affirmat, in Christo esse reconditos omnes thesauros sapientiae et scientiae Dei. Quod tum passive, tum active intelligatur. Passive, quia in eo agnoscitur et reperitur ingens Dei sapientia, potentia ac bonitas, multiplicia profundissimaque mysteria. Active porro, quia pii ex eo consequuntur veram ac divinam sapientiam: quam qui vult consequi, eum oportet primum stultum fieri: i. suam stulticiam agnoscere et deplorare. Ideo idem ait Ephes. 3: Per Christum et

passus. Sed ad exponendam vim argumenti illud magis faciet, ut dicatur mortuus eo tempore, cum nos adhuc eramus infirmi, et eius hostes, ac impii. Non enim hic agitur de tempore praestiti promissi adventus aut passionis Christi: sed quod ille ante omnem nostram pietatem sit pro nobis mortuus, unde ingens eius dilectio, ac Dei misericordia elucescat, sicut mox sequitur, Cum adhuc essemus peccatores. Secundo primum Sabbatum. Lucae 6, exposui supra in voce SABBATUM, et etiam in voce PRIMUM. SECURIS gloriatur contra secantem: videtur fuisse olim Israelitis proverbialis locutio.

dubitat Paulus de sua resurrectione: sed ostendit, quam id sit eximium bonum, quamque id ipse vehementer expetat. Sic Rom. 11, Ministerium meum illustro, si forte ad aemulationem provocem carnem meam, et servem aliquos ex ipsis. Non dubitat Paulus se [?: aliq- ] conversurum, sed ingens desiderium suum declarat. Solent enim vehementer desiderantes, dubitare de potius dare desiderata: sicut ille inquit, Teneone te [?: Anti--la ] mea? Sicut, Res est solliciti plena timoris amor. Sic Petrus ad Simonem Magum inquit: Resipisce igitur ab ista tua malitia,

3, Spiritus ubi vult spirat. SPLENDOR, vide LUMEN, suo loco. SPOLIORUM voce aliquando quaestus indicatur: sicut Proverb. 31 dicitur, maritum strenuae mulieris non cariturum esse spoliis: id est, uberi lucro. Psal. 68, Decus domus dividet spolia: id est, ingens lucrum ex illo spirituali bello consequetur. Prov. 1, Implebimus domos nostras spoliis. Aliquando laeticiam. Psal. 119, Gaudeo super eloquio tuo: sicut qui invenit spolia multa. Isa. 9, Laetabuntur coram te, sicut laetantur in messe: sicut exultant, cum dividunt spolia.

TRAHO verbum nihil admodum difficultatis habet. Ioan. 6 est locus insignis necessariam doctrinam continens, ac perspicuus, sed humana sapientia ac stulta philosophia scelerate corruptus. Inquit enim ibi Christust Nemo potest venire ad me, nisi pater mittens me, traxerit eum ad me. Ubi clare tum ingens extremaque corruptio hominis indicatur, quod homo natura nec accedere quidem recte ad medicum Christum possit, aut etiam cupiat, nedum sibimet mederi: tum etiam ingens patris caelestis misericordia, qui non solum gratis nobis dilectissimum filium, veluti salutarem quendam medicum largitus

scelerate corruptus. Inquit enim ibi Christust Nemo potest venire ad me, nisi pater mittens me, traxerit eum ad me. Ubi clare tum ingens extremaque corruptio hominis indicatur, quod homo natura nec accedere quidem recte ad medicum Christum possit, aut etiam cupiat, nedum sibimet mederi: tum etiam ingens patris caelestis misericordia, qui non solum gratis nobis dilectissimum filium, veluti salutarem quendam medicum largitus sit: sed etiam nos perditissimos homines, suosque hostes plane invitos, veluti phreneticos quosdam, ad eum attrahat ac convertat. Verum Philosopho theologi proferunt

TRISTIS, pro moestus. Aliquando etiam id dicitur triste, quod moerorem aliis incutit. Psalm. 42, Quare tristis es anima mea? Et sequenti: Quare tristis incedo, dum affligit me inimicus. id est, cur tu Deus hoc permittis? Matth. 26. Tristis est anima mea usque ad mortem. id est, ingens animi dolor ita me cruciat, ut me quasi interficiat. Paulus 2. Cor. 7 duplicem tristiciam nominat: tristiciam secundum Deum, cum dolemus nos peccasse: et tristiciam mundi, quam de aliqua calamitate aut incommodo huius vitae concipimus, quae operatur mortem, id est enecat hominem, quia (ut

reges ac satrapas denotant per metaphoram, ut Isa. 30 de mirabili illa caede Assyrii exercitus per angelum facta legitur: In die interfectionis magnae cum ceciderint turres. Memorabilis historia, et ad celebrationem providentiae ac iudicii Dei est, quod anno 1552 per totam Saxoniam et Misniam ingens violentissimusque [?: ] bo ferme integra nocte sequentem diem Dominicam, qua Evangelium, in quo Dominus, praedicit destructionem Hierosolymorum legitur, grassatus est. ita ut passim multae validissimae arbores, multa etiam aedificia everterentur, atque adeo etiam duarum turrium

id est, omni vi ac viribus tuis. Quare et praepositiones, ut nomen recipit: Ad valde, usque valde, In valde: Ezek. 16 Formosa facta es usque valde valde. Additum hoc adverbium adiectivo, facit comparativum, aut etiam superlativum. Ezech. 37. Exercitus grandis valde valde: id est, maximus, ingens. Non usque valde, aliquando prorsus negat, seu est universale negativum signum, non indefinitum, ut Latinis aurib. sonat: et significat idem quod nihil, seu prorsus non. Ps. 119. Ne derelinquas me usque valde. id est, nequaquam, ne in minimo quidem me derelinquas. Ibidem: Ne eripias

cum de Meschia dicitur. Matth. 11, Tu ne es ille veniens, aut alium expectamus? Benedictus ille veniens in nomine Domini: id est, qui venit, aut venire debet ad redimendum et servandum genus humanum: non ociosum quendam adventum indicat, ut esse solet miserorum homuncionum, sed ut administret ingens quoddam munus. Hinc est quod etiam vox adventus Domini in Ecclesia valde significans sit, quippe cum et res significata sit eximia. Heb. 10, Adhuc pauxillum, et qui venturus est veniet. id est, Christus secundo suo adventu ad iudicandum, quem nos tantopere expectamus, et de cuius adventu

volunt eam rationem etymologiae huius ostendere, quod cum Scriptura testetur omnia per filium esse facta, initio Genesis in descriptione creationis narretur, Deum dicendo omnia creasse. putant igitur illud ipsum dicere, esse filium Dei: eoque illum a Ioanne vocari logon, verbum. Verum contra ingens incommodum sequetur ut eadem ratione etiam alias, cum Deus aliquid dixisse legitur, necesse erit consimiliter illud (DICERE) de filio intelligi: unde plura absurda ac errores orientur. nam saepe ipsemet filius loquitur. sic et Paulus ostendit, Christum fuisse eum qui eduxerit patres ex

de visione angelorum. Mulierculae etiam narrant visionem angelorum in sepulchro. Ioel. 2, et Act. 2. Prophetabunt filii vestri et filiae vestrae, et iuvenes vestri visiones videbunt, et senes vestri somnia somniabunt Quae congeries rerum ac verborum id proprie vult, quid tempore Christi erit ingens copia et lumen verae doctrinae passim per orbem terrarum. Visionum vallem, dixi supra, [?: ] ri saepius Hierosolymam, ob multitudinem revelationi et largiorem copiam virorum doctorum ac doctrinae ibi propositam, quam usquam alibi. Visio oculorum, et [?: audi- ]

sexagesimo sexto, Audire facite vocem laudis eius. id est, canite et resonate laudem ipsius. Vox pugnae, et vox vociferationis fortitudinis, et vox vociferationis imbecillitatis, Exodi trigesimo secundo. id est, vociferatio militaris, vincentium ac victorum. Vox vociferationis, est ingens vociferatio. primo Samuelis quarto: Audiens Philistim vocem vociferationis: pro ingentem illum clamorem. Aliquando pene ociose additur dictio Vox, aliis. Psalmo nonagesimo octavo, Psallite in cithara et voce cantus: id est, cantu. Sic Ieremiae quinquagesimo primo: Vox clamoris de

navis praesente gubernatore servatur, eo autem absente mergitur. Ideo Paulus Romanorum decimo, loquutus est prudentissime. nam cum istorum zelum damnaret, scientiam ei subtraxit: et uno verbo, quod poterat esse virtus eximia, ut vitium, et quidem periculosum notavit. Ut vero est discrimen ingens inter bonum et malum zelum: ita effecta quae utrinque derivantur, maxime sunt diversa. Bono zelo accensus est Christus, quando templum repurgavit a mercatoribus, eorum mensas et cathedras evertendo. Eodem Phinees adductus, foedissime scortantes confodit. Quid ediverso malus efficiat, in

ingentia damna, gravissimamque crucem purioris religionis causa, una vobiscum et cum suis fidelissimis subditis pertulit: tum etiam semper publici boni, ac in primis libertatis patriae studiosissimus fuit: quam ego esse vel amplissimam virtutem, laudemque, praesertim in principe viro, duco. Ingens sane decus, singulareque Dei donum est, si cui contingat non tantum credere in Christum, sed etiam pati propter eum. Utinam tantum Dei beneficium grata mente agnosceremus: et longe sanctius coleremus, ac

accensa sui Spiritus lucerna, nobis manu sua ductis, illustrabit et monstrabit. Sextum remedium est hic quoque sicut et in omnibus aliis scientiis ac artibus, vera ac viva experientia: quae omnino obscuriora Theorices mirifice illustrat ac declarat. Septimum, et quidem ingens remedium est, quod eadem saepissime in Sacris literis iterantur: et quae uno loco vel brevius vel obscurius dicuntur, alibi solent a Spiritu sancto tum plenius, tum clarius exponi: sicut praeclare dicit Augustinus, non facile ullam sententiam esse figurate propositam, quae non sit alibi

ubi tibi sit Oriens, Occidens, Septentrio aut Meridies: quam procul aut prope sis alicui fluvio, monti, valli aut praecipitio. 17 Quarto, conferre poteris hac occasione semper utilissime praecedentia cum sequentibus, ac cum eo ipso loco aut sententia, in qua nunc versaris: unde tibi ingens adiumentum accedit ad perspiciendam ac percipiendam veram loci sententiam, omnemque fructum qui inde peti potest aut debet. 18 Denique, tum multo celerius ac certius totum scriptum cognosces, tum etiam fidelius memoria retinebis, semperque cum usus postulabit, vel totum vel

potest aut debet. 18 Denique, tum multo celerius ac certius totum scriptum cognosces, tum etiam fidelius memoria retinebis, semperque cum usus postulabit, vel totum vel partem aliquam eius in tuum commodum applicare poteris. 19 Verum quoniam huius examinationis scriptorum ingens simul et multiplex utilitas est, asscribemus adhuc aliquot plures praeceptiones huius generis, praesertim ad singulas easque difficiliores partes aut textus pertinentes, ut tanto exactius certiusque totum opus omnesque eius partes resolvere ac perscrutari, et denique Deo benedicente penitus

debita proportio, multoque magis inter doctrinam et discipulos. Tale est quod modo dixi, Petrum malitioso ac incontrito Mago non mox voluisse certam spem salutis facere, et hominem securum in sua securitate confirmare. Sic et Paulus aliis lac, aliis solidum cibum in docendo offert. 16 Ingens discrimen est etiam, de quo fiat sermo, aut aliquid dicatur aut negetur. Sic Eunuchus Act. 8 dubitat, an Isaias de se, aut alio quopiam pronunciet illa verba: Tanquam ovis ad mactationem ductus est. Aliud et aliter pronunciatur de contritis, aut incontritis, peccantibus scienter, aut

eius facti, totumque consilium ac pius zelus Pauli, iustissime ac sanctissime ab eo factum est. Nam non [?:----m ] per se ibi Petrus graviter, et in re gravissima peccabat, ut qui tantum metu ac contra propriam conscientiam ac doctrinam id agebat: sed etiam ingens damnum dabat. nam seducebat plures, ac etiam Barnabam et Iudaizantes in sua pertinacia confirmabat, libertatem Christianam convellebat, conscientias gentilium fratrum sauciabat, et denique Christum cum suo merito elevabat, tanquam qui non posset sine bonis operibus et Moyse peccatores

inimicum quid indicamus: ut cum Elias iubet Baalitas maiore voce clamare aut invocare. quia forte eorum Baal dormiat, ut eum excitent. Matth. 11. Iustificata est sapientia a filiis hominum. Matth. 26, Dormiteiam, et requiescite. Ierem. 46, Quia sacrificium erit Domino iuxta Euphratem, id est ingens laniena aut caedes Aegyptii exercitus. Gen. 3, Ecce Adam est quasi unus ex nobis. Sic 1. Cor. 4, Iam ditati estis, iam saturati estis iam regnavistis sine nobis et mox 8, Nam omnes scientiam habemus. Quorum aliqua forte etiam per concessionem quandam, et secundum illorum opinionem

vel affectus indicantur: ut cum per demissum vultum, et consistentiam in remoto Publicani, indicatur eius contritus animus, contrarius affectus aut mens in Pharisaeo pingitur. Sic mulierum Iudaicarum superbia indicatur per extensum collum, et elatam faciem, et plausum pedum. Sic saepe in Psalmis ingens desiderium opis divinae indicatur per intentum aspectum Dei. Sicut oculi ancillae ad manus dominae suae, sic oculi nostri ad te ante matutinum tempus: et, Sicut ablactatus ad matrem suam: item, Defecerunt oculi mei ob expectationem. Metastasin aliqui dicunt esse translationem

dicitur complecti aut etiam esse summa totius Scripturae: et eiusdem 22, quod duo praecepta charitatis, totam Scripturam contineant: et Rom. 13, quod dilectio proximi sit legis impletio. Item quod Christus dicit, Nisi venissem ac docuissem et miracula fecissem, peccatum non haberent. Ubi illud ingens peccatum damnati agniti Meschiae, quasi pro tota massa peccati ponitur: nisi mavis dicere, quod eis omnem excusationem de peccato adimat. Aliud tamen est, cum nomen principalis partis pro toto ponitur, ut supra de Sion ac Ierusalem et Iuda diximus: aliud cum principalis pars sola

hyeme aut sabbato: per quod difficultas et magnitudo persecutionis, exilii fugaeque indicatur: quia hyeme non facile est fugere, sabbato autem non licet procul fugere. Quasi dicat, periculum et calamitas erit ingens ac subita, ut et cito, expedite ac procul fugere sit necesse. Idem per praegnantes et lactantes ibidem indicatur: quia nec illae bene fugere queunt: et timent sibique onerique. Exod. 2, Apud Iudaeos canis non mutivit ab homine usque ad iumentum: id est, omnia fuerunt tanquillissima:

trucidabo. Esa. 2, Ingredietur in cavernas petrarum: id est, erit magna calamitas, periculum ac timor. Esa. 3, Apprehendet vir fratrem suum de domo patris sui, et dicet: Vestis est tibi, sis nobis princeps. Esa. 4, Apprehendent septem mulieres unum virum: id est, ob clades bellorum erit ingens paucitas virorum, et multitudo viduarum, ut bene accidere possit, ut plures rixentur de uno sponso. Decem mulieres coquent in uno clibano: id est, talia erunt tempora, ut haec bene accidere possint. Esa. 49, Dicent, cede, ut habitare possim, locutus est mihi angustus. Talis est locutio,

etc. Videtur enim haec posterior Regula aliquanto amplior esse, ac posse utramque priorem in se continere. Contra quoque aliqua hyperbolica dicta in tenuiori significatione accipienda sunt: ut Iohan. ult. Totus mundus non caperet libros de rebus gestis Christi, pro, ingens librorum moles esset. Terra Canaan fluit lacte et melle. Sic terra, cuius lapides sunt ferrum. Nec tantum hyperbolica, sed et alia dicta locutionesque non raro restringendae et tenuiori quadam notione quam sonent accipienda sunt. Gen. 4, Tunc coeptum est invocari in nomine

dicite, Servi inutiles sumus: pro, si feceritis, quod tamen est impossibile. DE COPIA ET CONNEXIONE RERUM AC ORDINE SENTENTIARUM IN SACRIS LITERIS. Duo sunt inter alia non parva impedimenta in cognitione sacrarum Literarum, ingens videlicet copia, seu conferta quaedam densitas rerum aut sensuum, et earundem non semper rudibus perspicuissimus ordo. Quarum utriusque ratione cognita, vicissim non parum lucis perspicuitatisque eis accedet. Operaeprecium igitur fuerit, aliquid de utroque dicere, nempe tum de ingenti copia

etiam, praeter extremam necessitatem auditoris, aliquando exultans spiritus sacrorum doctorum, qui ex ingenti thesauro optimarum ac preciosissimarum rerum cupidissime effundunt in copia illas salutiferas divitias, non aliter ac ingenti incendio intra angustas aliquas cavernas incluso maxima vi ingens densissimeque compacta copia flammae fumique quacunque datur, erumpit. Unde nam sit ista ingens rerum copia in sacris, nunc ostendi: at condensatio et conferta compactio earum suas quoque

thesauro optimarum ac preciosissimarum rerum cupidissime effundunt in copia illas salutiferas divitias, non aliter ac ingenti incendio intra angustas aliquas cavernas incluso maxima vi ingens densissimeque compacta copia flammae fumique quacunque datur, erumpit. Unde nam sit ista ingens rerum copia in sacris, nunc ostendi: at condensatio et conferta compactio earum suas quoque causas habet: de quarum aliquibus forte postea aliquid ad detur: sed non est minima illa quasi propria quaedam

literatae multo expeditius incedunt. Saepe igitur in una sententia sunt plures sensus, vel ob brevitatem, vel ob verborum praegnantiam, vel ob constructionis coactionem aut compactam violentiam, et appendices assutas, aut Parentheses insertas. Causae huiusmodi dicendi sunt ingens rerum necessariarum copia, studium brevitatis, sermonis commoditas aut mollicies, εὐπλαστότης et energia. Aliae linguae coguntur tantam rerum copiam resolvere in multas orationes: quare efficiunt orationem minus nervosam, et tamen prolixiorem.

septena. Eodem: Venerunt duo et duo: id est, bina. Fiunt nonnunquam repetitiones attentionis ac docilitatis causa, seu tanto vehementius instruendi aut permovendi auditoris gratia. Quare Rhetores eas ad vehementem aut efficacem formam sermonis referunt. Gen. 7, aliquoties inculcatur ingens horrendae exundationis copia, et mox etiam omnium animalium extinctio. Factumque est diluvium quadraginta diebus super terram, et multiplicatae sunt aquae, et elevaverunt arcam in sublime a terra: vehementer enim inundaverunt, et omnia repleverunt in superficie terrae. Porro arca ferebatur

Sicut et Evangelistae, atque adeo etiam Mosis libri iisdem sunt referti. Tum porro epistolae Apostolicae itidem concionum naturam magna ex parte sequuntur. Nec Psalmi, licet poemata sint, adeo multum alieni sunt a quodam concionum genere. Est vero inter conciones sacras ac profanas ingens discrimen. nam hae plerunque unicam tantum aliquam propositionem aut sententiam sibi desumunt tractandam, ad eamque vulgus vi sermonis permovere ac pertrahere conantur: at sacrae conciones non ita solum in movendo auditore occupantur, ut profanae: sed etiam eundem vel inprimis docere

metu ac moerore contabescent: item quod erunt veluti ebrii et veluti parturientes, ac denique quod petent a montibus et rupibus ut se obruant: cum Psalm. 42 et 80 lachrymae dicuntur afflicto panis fuisse, aut lectum suum illis rigasse. Psal. 6, tum vehemens sermo est, ostendens ingens malum ex effectu, tum etiam ante oculos rem proponit. Usitatissima igitur est ista orationis acrimonia in sacro volumine, ut res bonas vel malas in actu motuve proponat, vel etiam eas per suos potentissimos effectus depingat. Ad acrimoniam aut efficacitatem orationis, illud

eius ingentem sapientiam, summam memoriam et plenam possessionem: per maledictionem generis humani, magnitudinem peccati ac irae Dei. Sic per poenas diluvii, magnitudinem peccatorum, corruptae religionis ac morum et simul irae Dei: per evocationem Abrahami, eiusque instaurationem religionis, ingens eiusdem corruptio demonstratur. Sicut et tempore Enoch ac Moysis. Sic saepissime alias per antecedentia indicantur sequentia: et contra per translationem Eliae et Enoch indicatur immortalitas animae, resurrectio corporum, et vita aeterna, seu beatorum vera felicitas apud Deum.

cum propter eas causas et commoditates brevitatis, quas supra exposui: tum etiam, sicut Ioannes subindicat, ne pusilli Christi in infinita volumina detrahantur. Ob quam causam etiam Ius civile (quod solis doctis scriptum est) ob ingentem prolixitatem olim Iustinianus abbreviare coactus est. Ingens igitur utilitas est, quod in brevi volumine, certoque loco, omnia ad religionem scitu necessaria, quae incidunt, aut omnino incidere possunt, reperiri copiosissime queant. Facit etiam illa artificiosa brevitas mirifice ad memoriae subsidium. nam (sicut Galenus de Historica aut

neglectum, aut aegre adeo explicabile. Nam his qui non adhibito studio et ingenerose a verbis excidunt, aliquando incohaerentia et dissona dicere videtur: qui vero studiose et sobria raciocinatione relegunt, magno ordine et veritate plena. Proinde exacte de his nunc tractare, ipsum per se solum ingens opus fuerit. Bucerus quoque hanc eandem quaestionem de Paulina eloquentia prolixe tractat: cuius sententiam cognovisse operaeprecium fuerit. Sic igitur ille scribit in Praefatione epistolae ad Romanos: An D. Paulus adhibuerit artem

quae ad vitam, praesertim illam suaviorem faciunt. Saepe cum tristicia maior est, etiam incommoda quaedam sibi ultro accersunt: cuiusmodi sunt percussiones pectoris, lacerationes faciei et comae, qualia in Meridionalibus locis mulieres in funere maritorum aut filiorum solent facere. Aliquando cum ingens est moeror, etiam mortem sibi consciscunt. Atque hinc est, quod, prout varie in animo affecti sumus, ita nos etiam foris aliter atque aliter gerimus, sicut ille inquit: Ut res sese nobis dant, ita magni parvique sumus. Cum laetis aliquibus affectibus exultamus, cuiusmodi est

videtur Deus Gen. 1 iubere terram producere arbores, et aquam pisces: cum proprie ipse sit, qui ex aqua et terra omnia quae vult, producat. Sic Deus Moysen iubet mare rubrum in duas partes scindere, cum ille nihil plus posset, quam sola virga aquam verberare. Deus igitur improprie illud ingens miraculum divisi maris adscribit illi pene ludicro operi Mosis. Sic Act. 22 Ananias dicit ad Paulum, Saul frater ablue peccata tua: id est, assentiare et patiare, ut ea Deus per baptismum ob sanguinem filii sui abluat. Sic illud Danielis accipiendum est, ubi pii doctores vocantur

ferme per integros tres menses, teste Hieronymo, nulla ibi est: sed tantum quam vocant, matutina et serotina, id est cadens tempore sementis seu in autumno, et cum iam germinant spicae, seu vere. sic et in Cypro accidit. Quin et in Italia rariores sunt pluviae media aestate. Ratio est, quia ingens aestus absumit vapores, unde nubes creari queunt. Ideo Sam. cap. 12, lib. 1, veluti grande miraculum in testimonium suae innocentiae et peccati populi facturus, impetrat a Deo, ut media aestate tonet et pluat. Sic enim ibi ad verbum legitur: Sed et nunc state, et videte rem

libris Moysis dependent. Quare omnes illos ritus ac leges institutaque gentis pernovisse, utilissimum fuerit ad Prophetarum et aliorum scriptorum intellectum. Separata fuit prorsus Dei mandato ac ritibus ea gens ab aliis omnibus, eoque mutuum irreconciliabileque odium ac contemptus ingens: omnes etiam gentes Israelitae prae se ut impias, atque adeo ut magis maledictas, et etiam naturae magis distortae, sunt detestati. Quam materiam interstitii postea Christus, teste Paulo, sua passione, ceremonialium abrogatione, et denique gentium vocatione, facto uno pastore et uno ovili,

satisfacere queat. Quare nunc nullum esse maiorem aut meliorem eius usum, quam ut peccatorem convictum et damnatum, ad Christum suum verum et primarium finem, instar paedagogi deducat, ipsaque tandem a domino aut paedagogia talis ad Christum deducti peccatoris deponatur et abrogetur. Ingens lumen intulit Paulus veteri Testamento, quod imitatus suum praeceptorem Christum, in medium produxit ipsummet Abraham patrem omnium salvandorum, de quo tantopere gloriabantur Iudaei, confidebantque se eodem modo, sicut ipsum rebantur salvatum esse, per circumcisionem et obedientiam salvos

Erit, Deus patrum vestrorum misi me ad vos, dicens: Visitando visitavi vos. Notum vero est, idem thema aut verbum esse הוה et היה haia et hava, quod esse significat. Primum hîc videmus magnam prorsus rem et ingens opus inchoare Deum, nempe liberationem Israelitarum ex horrenda Aegyptiorum servitute, et constitutionem aut formationem totius religionis ac populi sui: quae liberatio et formatio proprie illam veram ac futuram liberationem pingebat et significabat, ut quaecunque in hac tantarum rerum

ac ex Dei imagine in satanae imaginem transformata, ut supra ostendi, et etiam ex vulgaribus cantionibus Ecclesiasticis liquet. Si igitur ipsamet substantia est extreme immutata, bonaque forma aut imagine Dei spoliata, et in contrariam imaginem transformata: sequitur plane inevitabiliter, illud ingens malum a diabolo in nobis genitum aut excitatum, non esse accidens tantum quoddam in homine, sed ipsam eius inversam et transformatam essentiam aut novam formam: plane sicut si optimum aliquod medicamen esset mutatum in nocentiss. venenum, ubi venenum non iam accidentarium quiddam illius

rectam generationem: sed per transformationem et transfigurationem, seu inversionem et perversionem optimae substantialis formae hominis in pessimam. Ita non vident aliqui, quod vel dum confitentur, ipsammet rationalem animam corruptam inversamque esse, necesse habeant confiteri illud ingens malum, hostem Dei aut pestem esse ipsammet nostram distortiss. rationem, aut pessimam mentem animumue: vel contra, dum volunt illam pestem originalis malitiae esse accidentarium quiddam, cogantur concedere tantum accidentia esse corrupta. quod adhuc aliquanto clarius exponam.

et principium omnis mali, aut regnantem pestem, vel peccatum, hîc monstrat Paulus. Eat nunc qui volet, ac dicat, hîc Paulo carnem tantûm accidens quoddam hominis esse, et non ipsummet perversum et corruptum hominem, quantus quantus est in substantia et accidentibus suis. Ingens extenuatio peccati originalis et depravationis hominis ex istorum sententia sequitur. Si enim non ipsa substantia cordis aut animae rationalis in eo habitantis, est illa originaria pestis aut fons lernaque omnis mali, sed tantum quoddam accidens ei adiunctum: sequetur, ipsum naturalem aut

istam reginam mundi rationem perduxit et transformavit, ut porro ei promptissime cum omnibus suis bonis serviret, utque esset primaria mater omnium scelerum, ut denique esset veluti cloaca ac officina quaedam omnium diabolicarum machinationum contra illum viventem Deum ac creatorem suum. Hoc ingens et terribile opus, machinam aut aedificium satanae ut filius Dei destruat, inter alia, in hunc mundum venit, et tam graviter hîc sudavit, utque novam creaturam, novumque hominem Deo patri, ad regnum eius instaurandum, condat et creet. Observa, et toto pectore retine, quod sicut

inchoata fiducia, παρρησίαν καὶ καύχημα τῆς ἐλπίδος ponere. Quae proprie ingentem aut ardentem quandam fiduciam, et veluti audaciam accedendi et aggrediendi aliquem indicat. Ex qua unius vocis expositione ingens lumen ac robur nostra doctrina de fide contra Papisticam dubitationem accipit: quae sine ipsorum fontium inspectione et linguae peritia nequaquam haberi potuisset. Sic Lucae 7. parva paricula ὅτι, quia dilexit, non recte accepta, multum

Ex, quia in Latino Ex crebro materialem causam notat, dat Osiandro occasionem, ut Phil. 3, iustitiam Ex Deo substantialem iustitiam intelligat, et alius quispiam eodem errore voculam, Ex semine divino renati, 1. Pet. 1, de materiali causa philosophatur. Quam duras tentationes et ingens impedimentum in profectu verae Theologiae expertus sit Lutherus p. m. ante illam divinam illuminationem ex non intellecta phrasi Iustitia Dei, dum eius substantialem aut legalem severamve iustitiam ab Evangelio praedicari putat, ut et nunc quidam contendunt, ex praefatione eius in primum

tibi lucem, simul ac voluptatem afferret. Hîc illorum quoque sermones aut etiam cogitationes refutandae sunt, qui agnoscunt quidem esse summam utilitatem, quin etiam necessitatem huius studii: verum contra summa difficultate se impediri ac absterreri ab ea queruntur. Esset enim quidem ingens eius difficultas, si quis summam quandam perfectionem sectaretur, si insuper et Chaldaeam Arabicamque adiungere, et omnes Rabinos, totumque Thalmud non tantum intelligere, verum etiam perscutari conaretur. Verum nos non eam perfectionem sectamur, ut vel loqui, vel scribere hac lingua recte

candidati esse volumus. Quare ex natura rerum consideramus, quid quamque vocem eo loci significare, ipsa res sensusque postulet, et fidei nostrae ἀνάλογον sit: sicque ad cognitionem huius sermonis tanto facilius pervenimus. Facilitas ingens et inde exoritur, quod non adeo late haec lingua nunc pateat, utpote quae in uno solo sacrarum Literarum codice comprehensa contineatur. Cui coniunctum et illud est, quod cum hunc codicem notum familiaremque habeamus, mox, ubi de una aliqua voce, phrasi aut etiam sententia dubitatio

ac difficillimarum naturam apposite exprimentes deligere, vel certe illis quam maxime vicinas nostri sermonis usurpare. Ipsemet Dominus et servator apposito triumphali titulo in sua cruce tribus sese linguis nobis, quisnam sit, declarare voluit, Hebraea, Graeca et Latina: ut sit nobis ingens non tantum dedecus, sed et piaculum, si nos vicissim tanti Domini ac servatoris agnoscendi ac celebrandi gratia, tres illas linguas addiscere non dignamur. Non sane dubium est, Deum cum sanctis angelis, totaque caelesti Ecclesia vehementer

in iisque elaborantes ac sudantes. Quid vero hinc aliud tandem expectandum est, nisi extrema inscitia ac obscuratio, tum verae religionis, tum et omnium bonarum artium ac rerum, atque adeo pristina, aut etiam aliqua longe tristior barbaries, et tenebrae. Nec tamen hoc solum, licet ingens ac multiplex malum certo inde expectandum est, sed etiam ira Dei et extremae aliquae poenae aut calamitates, ut nempe vel in Turcicam, vel etiam Moscoviticam servitutem tradamur: ubi ultimam ignorantiam Dei ac omnium bonarum artium, contaminationem omnium turpitudinum et scelerum, summam

bona, nedum sana piorum Theologorum scripta sursum a patre luminum proficiscantur: tamen sacrae Literae proprie ac (ut ita dicam) immediate a Deo ad genus humanum dictae ac scriptae sunt. quae profecto ingens commendatio est. In omnibus scientiis praestantiorum authorum scripta merito libentius legimus. At quid hoc doctore seu authore praestantius, sapientius aut eruditius esse, excogitarîve omnino potest? 2 Deinde, certum indubitatumque est, sacras Literas omni prorsus errore ac

tum Ecclesioe Dei, tum et aliorum coetuum mos, et tantum Ecclesiarum decus ac ornamentum, quod in hac forma docendi consistit: at ille saltem eximiam utilitatem, quae semper in omnibus rebus maxime homines ad se allicere attrahereque solet, diligenter perpendat. Ut vero eo magis ingens utilitas huius quoque rationis tractandi Theologiam, etiam a iunioribus conspici queat, discrimen inter conciones ac lectiones considerandum veluti per collationem aut antithesin candide ac sine omni studio quen quam laedendi proponam: quam quidem comparationem etiam ad formandum iudicium

philonikia et philarchia, rixositas, et dominandi cupiditas. Hoc sane tempore, si unquam aliâs, duo summa eaque contraria mala, nempe tyrannicus fastus quorundam doctorum ac potentum, et servilis prosopolepsia aliorum mira concordia in Ecclesia, praesertim in Papatu grassantur, ac ingens damnum veritati ac Religioni dant. Alii enim Doctores adeo quodam regio spiritu tument, ut quidlibet pro arbitrio agere, dicere ac docere ausint: alii contra tam servili prosopolepsia fascinati iacent, ut nihil non ab illis eximiis dictum vel sine omni diiudicatione, vel etiam

in regno Papae esse ac vigere: ut hinc quidem conciliabulum clamet, communionem sub una specie longe pientissimam ac catholicissimam esse, gravissimasque eius causas haberi, et contrarium dogma ut foedissimam haeresin damnet: inde Sacrosanctum ius Paparum clamet, Communionem sub una specie esse ingens sacrilegium, et gravissimas causas haberi, cur sub utraque specie sit communicandum. DE NONA SESSIONE TRIDENTINAE SYNODI. Si quis omnino adhuc hactenus dubitavit, an Papa sit illa vere horrenda, et a Daniele, Christo ac Paulo praedicta abominatio, in

illisque rarissima. Est in Asia planities quaedam undique cincta monte, quinque in locis interciso, quae aliquando fuit Chorasmiorum cum ipsorum finibus, et Hyrcanorum, et Parthorum, et Sarangyorum, et Thomaniorum. Sed postea quam Persae rerum potiti sunt, facta est regis. Et hoc circumiecto monte ingens amnis profluit, nomine Ares, qui quondam per singulas undique intercisiones ductus ac distributus, totidem quas dixi gentium regiones irrigabat. Ubi vero in potestatem regis Persae venerunt, hoc ab illo sunt passae, quod anfractibus montium ab rege abscissis, et ad eorum singulos portis

haberi non possit. 61 Illud quoque nequaquam leve est; quod post tot secula pii omnes exactissime huic libro assentiuntur, eoque extreme delectantur, meditantes in eo die ac nocte: ut manifestum sit, eundem spiritum esse in eorum pectoribus, qui eam initio confecit. 62 Ingens et efficax testimonium veritatis Scripturae est, quod etiam hodierna die passim reperiantur tum pueri, tum alioqui homines simplices ac idiotae, qui quamprimum eam serio ac ex animo sectantur, ita, secundum eius promissiones, caelestibus quibusdam donis ac sapientia instruuntur, ut in medio

quid differant 400. cur plerunque maiore verborum copia et earundem sententiarum repetitione repleantur. ibid. in Papatu rarae 438. monachorum quales. 439. prophetarum, Christi et apostolorum cum Iudaeis quales 354 concionum sacrarum et profanarum ingens discrimen 262 concupiscentiae vocem quomodo pontificii intelligant 342 conditionalem Si crebro Iohannem usurpare 302. 303 confirmare promissionem 221 confirmationem a confutatione cur sacri scriptores non separent 244

etiam sub operis nomine obtrudi 195. non esse sine bonis operibus 325. primum iustificare, deinde apprehendere Spiritum sanctum 325. 326. qui amittat 327. 328. quomodo Christus opus vocet 171 per Fidem quomodo iustificemur 324. 325 de Fide doctrina unde ingens robur contra Papisticam dubitationem accipiat 385. 386 fide sola nos iustificari 320 ex Fide sophistas opus ac meritum effecisse 324 fiduciam cur vetus Testamentum inculcet 345 figurae variae in omnibus linguis unde accidant

167. sensus unde petendus 424. 425. sensum verum cur papa cum suis capere non possit 420. sensum unde pontifices petendum esse asserant 414 a Scripturae sensu aberrare levius, quam illam falsam credere 94. 95 Scripturae sensuum et interpretationum dissonantia ingens in patribus 404. sermo cui similis 106. qualis 278. quatenus simplex 269. obscurior 1. caussae. ib. sermonis diligens cura habenda 8. significatio, non necessaria visa, indagata solerti lectori 107 in Scripturae singulis vocibus non raro singula argumenta

Paulo 375. 376 veteris Adami malitia cohibenda 397. 398 Veteris et novi Testamenti summus consensus 444. hominis adhuc praegrandis massa in piis 324 ad Veteris Testamenti illustrationem quae utilia 353 veteri Testamento quomodo ingens lumen Paulus attulerit 347 via non tantum pro vita, sed et omnibus adiunctis posita 137 viam iustorum quomodo Deus nosse dicatur 200 viae Domini planae 386 Videre quid sit 184 Vidua et pupillus pro omnibus

potius vera illa fuit, vera”, inquit, “imago
165  Susceptum dissuadet iter? Ne vulnere saevo 165
166  Scilicet hostilique cadam confossus ab ense?
167  Id vero decus atque ingens mea gloria surgat,
168  Si pro rege meo cunctos perferre labores
169  Haud dubitem, vitamque libens cum sanguine fundam.
170  An non ille gravi saxorum oppressus

Et Eusebius affirmat eum iisdem temporibus cum Semirami, et Abramo vixisse Semiramim vero, nemo ignorat Nini fuisse uxorem. Qui Ninam urbem condiderit anno a diluvio CCXCI. et sequenti CCXCII a Iosepho dicitur Abramus natus. Consonant itaque tempora. Ex quibus Eudoxi, et Aristotelis error proditur ingens. Quorum uterque, uti Plinius refert, scripsit, Zoroastren sex millibus annorum Platonis mortem praecessisse. At is obiit Olympiade CVIII. Ad quam, a diluvio anni intersunt MMLVIII. A quibus si demantur CCC. circiter, quibus Ninus Semiramis, Zoroaster, Abramusque

Zostriam librum falsitatis coargueret, eum saepe vera Zoroastri dogmata, et oracula protulisse. Non minor forte iactura alia fuit, quatuor Porphyrii librorum quos, ut refert Suidas, scripserat in historiam Iuliani Chaldaei philosophi, eius nimirum qui ea oracula in Graecum sermonem verterat. Sed ingens profecto naufragium passa est philosophica Respublica in amissione commentariorum eius auditoris Iamblichi, quorum XXVIII. librum Damascius bis citat sub titulo, Chaldaicae perfectissimae Theologiae, semel et iterum, host en tois…. Sicuti in Chaldaicis

predlošku ταμίας lat. promus = izdavač, ključar, upravitelj Crines enim in acutem nato lumini conspiciuntur. 205 Ubi Saturnus. Sol assessor, intuens polum purum. Aetheriusque cursus, lunae ingens impetus. Aereique fluxus. Solemque magnum, et splendidam lunam. TEMPUS 210 Deum mundanum, aeternum, infinitum. Iuvenem, et senem. Et

1.7.126.2  Polluit absentis si qua cubile viri.
1.7.127.1  Fertur thesaurus linguae mortalibus ingens.
1.7.127.2  Sive suo loquitur tempore, sive silet.
1.7.128.1  Cum vehemens animi motus prorumpit in iram

quae ducat in astra,
1.8.13.2  Unde genus nobis, credit Apollo meus.
1.8.14.1  Ut patriae, et trepidis succurras civibus, ingens
1.8.14.2  Campus, et ad laudem cursus apertus erit.
1.8.15.1  Ecquid virtutem verbis attollis

3.159.2  Trigla vocor Graece, mullus in urbe Remi. Rhombus.
3.160.1  Cum vocor ad caenam, Rhombus tibi ponitur ingens,
3.160.2  At mihi, quae pigris rana coaxat aquis. Idem.
3.161.1  Cum properat vernas Aris coelestes in

Divi loca, et ilicet omnis
10.13.6  Vita hominum faelix, et sine lite foret. Deformis.
10.14.1  Monstrum horrendum, ingens quem non terrebit Erinnys?
10.14.2  Igne micant oculi, virus et ore vomit.
10.14.3  Illa tamen veneris puero fuit unica cura.
10.14.4   Illa levem pharetram fregit, et illa

homo est. Coniugis in virum pietas.
10.46.1  Nutriit uberibus coniectum in vincla parentem.
10.46.2  Nata pia, hoc ingens Graecia iactat opus.
10.46.3  Graecia patritiae noli certare Rhacusae.
10.46.4  Ecce suum moriens servat Hyella virum.

ab egregio pictore expressa.
11.27.14.1  Hoc quodcunque vides hospes, quae magna Rhacusa est.
11.27.14.2  Expressit paucis ingeniosa manus.
11.27.14.3  Virginis hoc templum est, haec ingens Curia patrum,
11.27.14.4  Hic pius aurata Blasius arce sedet.
11.27.14.5  Hic saliunt vivi latices e virgine cruda.
11.27.14.6  Excipit hic cives area lata suos.

e puro lacteus amne liquor.
12.1.5  Permulcetque aures, ut quae per laevia saxa
12.1.6  Praecipitans leni murmure fertur aqua.
12.1.7  Nec minor est rebus candor, dum conditur ingens,
12.1.8  Atque argumenti nobilis historia.
12.1.9  Nam Ligurum quibus alma viris belloque togaque
12.1.10  Floruerit tellus, explicat aequa fides.

auri,
12.18.23  Unde tibi annonae, et rerum quoque suppetat usus.
12.18.24  Infaelix domus est. Frigescit et illa culina.
12.18.25  Ipse licet H iuveni se totum indulgeat ingens, I
12.18.26  Baldus, et emeritam praecingat laurea frontem.
12.18.27  At tibi si tot opes inter, tot magna talenta
12.18.28  

coniugis omnis amor.
13.12.9  Fusca parum faciem cerusa emendat, et arte,
13.12.10  Et studet obsequio posse placere viro.
13.12.11  Affert dives opes, et dos ea pauperis ingens;
13.12.12  Si qua domum servat, si qua puella silet.
13.12.13  Si matrona potens, generosaque quaeritur uxor.
13.12.14  Filius illustri sanguine iactat avos,

Ebora, o sanctum nomen mihi. vidit avorum
13.53.12   Tempora. Natalem vidit et illa meum.
13.53.13  Unde tamen profugum per regna ignota, per undas
13.53.14  Monstrum horrendum, ingens, et nova pestis agit. Ad Didacum.
13.54.1  Nuper eras Durii, nunc es novus accola Rheni
13.54.2  Didace, iam

nunquam Galla puella manes. De fonte Africano.
13.67.1  Fonticulum vidi Getulas inter arenas.
13.67.2  Ulmus et hic ingens, et breve carmen erat.
13.67.3  Si via longa premit, molli requiesce sub umbra.
13.67.4  Si sitis, haud usquam dulcior haustus aqua.

reliquias, adeoque omnem uiciniam ullis postea recuperandam uiribus. Succurrebat praeterea quidem memoriae discordia quorundam, ex parua dum Petrinia ab hostibus aedificaretur et contempta scintilla exarserit ignis, quam perniciosa ex minimoque morbo enata sit pestis, quam ingens ex parua nubecula inundauerit per omnem regionem tempestas, cunctas regni reliquias deuastans. Recenti exemplo esse Scisciam, toties belli machinis fulminatam, concussam ac propemodum solo adaequatam, Drenchinam dirutam, Bosiako in cinerem et fauillam

1.6  Nascitur hic certe Belorophontis aquis,
1.7  Ipse coturnati calamos tetigisse Maronis
1.8  Apparet, uoces ipse Platonis habet.
1.9  Hunc reor Arpinas, Fabri quoque filius ingens
1.10  Orator Danaum, quin super esse queant
1.11  Nunc precor ut tantum non dedigneris amicum,
1.12  Quem peperit uirtus, me numerare tuum.

est, vulpeculam detracta pellicula, pro omni noxa satisfacere. Et Aliis distinguentibus, crimen quidem supplicio lui debere, sed damna ex rebus et bonis huiusmodi malefactorum, rependenda esse; ut cum quis ingens furtum committeret, aut domum alicuius sumptuosi aedificii, et res magni momenti in ea, simul ignis voragine consumi faceret, vel alia similia patraret, quia alioquin gravis iniuria foret damnificato, tantorum destitui

4.710  710 Fama recens tracta longo cum nomine uita,
4.711  Letheas quae me ignauam detrudat in Vmbras?"
4.712  Est prope Tartarei spatiosum limen Auerni
4.713  Tectum horrendum ingens, densisque infame tenebris,
4.714  Hoc circum impuris uitiata paludibus aura
4.715  715 Obsidet et foedi late dominantur odores;
4.716  Nec praeter, nocuo ferales cortice taxi

8.9  At Caesareum, super alas laudis, nomen sublime
8.10  Trans montes, trans maria volat, et sidera tangit.
8.11  Iamque mea cithara silescit: animus vero vovere non desinet:
8.12  Perfausto multos annos flore, claresce, nomen ingens;
8.13  Perenna, triumpha, regna, inimicis esto tremendum. Georgius Crisanius accinuit.

liberatoribus (propriam semper infra Regum emolumenta ponentibus) vitam, Ecclesiae nitorem, Fides incrementum, sexcenties Patria salutem debebat; quia nullum huic cum Ottomanis bellum, cujus non pars magna ESTORADUM quispiam fuisset, nulla insignis Victoria, cui momentum ingens Virtus ESTORASIANA non attulisset. Nec Arena fortitudinis illius Regnum unum, sed Europa fuit; Asia etiam et Africa hanc ignorare nescivit, dum sub Andrea

partes respecto 4 Tarahumarae repraesentantes hanc situationem sibi vendicant, ut Mexicana et reliquae usque Mexicum situatae regiones, in 250 circiter milliaria Hispanica in longum extensae meridiem versus iacere censeantur. Inter hanc extensionem in confiniis Tarahumarae frustum ferri ingens ad instar praegrandis saxi, quod nec 20 boves loco movere possunt, in signum positum est, quia nimirum id eo attulit vetula quaedam super humeros, dum daemon duobus fratribus regna divideret: uni, quidquid ab illo signo versus novum Mexicum terrae imminet, alteri, quidquid ab illo usque

flavo 52 ut plurimum amictu vestitur. Cum sol altissimus aestiva zodiaci signa perambulat salubribus imbribus recreatur, amoenissimisque varii coloris floribus tincta 53 prata ad relaxandas oculorum acies diffundit. Tunc et tritici (quod turcicum vocamus) copia ingens in maturam segetem reducitur, ceterorumque olerum fructuumque copia, quos vel natura educat vel ars excolit humana, ad maturitatem evocatur; nec deesset suo muneri in procreandis uvis tellus, si permitteretur excoli, sed, ne nimius ab expressis uvis liquor gentem hanc ad ebrietatem summe

Talem carnem qui habere potuit, octodecim grossis libram soluere debuit. Tempore istius obsidionis plurimi homines mortui, et quasi omnes in disenteria, ita quod doctores et pharmacopolae non magno numero plures tempore pestis mortuos fuisse adstruant. Erat enim una ingens copia ac multitudo populi, ita, quod pro habitando domus non suffecerint, uerum plateae omnes plenae erant. Multi ita in plateis iacentes, ac per easdem obambulantes, iam a globis, iam a bolidibus occisi. Copiam hanc causauit ingressus eorum, qui prius suburbia

fidem: votum hoc si robore maius,
1.81  Nequitia non maius erat: pars Arctica tantum
1.82  Convulsa est, frigensque Aquilo; stant caetera primo
1.83  Fixa loco, puraque fide: simul erigit ingens
1.84  Spes animum; quod pars etiam inclinata resurgat.
1.85   7 Fare tamen veri Doctor, si credere fas est,
1.86  Tu quis es? unde venis? quali nova

nomen, regnante patri impare nata,
2.291  Ad lumen fidei, heu modicum! vitale reversus
2.292  Oscula adoratis pedibus deponeret Anglus.
2.293  Tot titulis insigne caput, cui stemmatis ingens,
2.294  Virtutum meritis cessit maioribus aura,
2.295  Accassit Caietanus; quem pone latentem
2.296  Primum deposuit flammam, sic orsus amicam

summae liceat sibi munere mithrae;
2.406  Talis Apostolica fuit expectanda Caraffae
2.407  A sede extincti nexus, votique facultas:
2.408  Quod licet initio, sine spe prope fecerit ingens
2.409  Fama viri; fierique istam non passa rapinam
2.410  Roma sibi, iam pene reas damnare Caraffae
2.411  Orsa faces: sed distracti praegrande talenti

3.315  Heroumque genus, prostravi nomina; sed iam
3.316  Sola Thieneis, fateor, sum viribus impar)
3.317  Est inter stygias, nobis soror inclyta Divas,
3.318  Ambitio; huic ingens heroa in pectora virtus,
3.319  Et clarae sobolis felix in damna facultas.
3.320  Illa, suo indomitas novit concludere mentes,
3.321  Casse; nec invictum quidquam est, quod frangere

parent supremo robore luctam;
3.641  Prodeat ipsa etiam Ditis Bellona; Thienem,
3.642  Vanus erit superare labor: quem laurea victae
3.643  Ornat Tisyphonis, stratae quem praedicat ingens
3.644  Ambitionis honor, Stygii leviora furoris
3.645  Arma, Thieneae metuent encomia dextrae;
3.646  Cui levius fiet vires superare minores,

Romae quia iniquum, dicere bellum
4.3  Incipiam. Dives spoliis, opulenta potentum
4.4  Regnorum exuviis, populorum, Orbisque subacti
4.5  Luxurians opibus, tot fractis gentibus ingens
4.6  Roma; cui augustis fuerat spectata triumphis
4.7  Ipsa superborum famulari gloria regum;
4.8  Exemplo monuit, docuitque extranea tali

4.303  Quam tamen irato nunquam ferit Adria fluctu:
4.304  Accessurus enim Dominam, prius ille remota
4.305  Placatus spumantem animam deponit arena.
4.306  Bello ingens, nec pace minor: gravibusque Minervae
4.307  Condecoratorum studiis, armisque potentum
4.308  Heroum mater, quorum felicibus ausis,
4.309  Barbara Bistoniae rubuerunt cornua

suis, aptam sibi triste palaestram,
4.410  Proposuit lethum: pugil illi strenuus omnes
4.411  Attribuens operi vires; formidine certi
4.412  Posthabita fati petit imperterritus ingens
4.413  Morborum pelagus, vivaeque fimeta mephitis,
4.414  Quo tunc impavidus fraterni accessit amoris
4.415  Prodigio, sat adhuc Veneti vis illa flagelli

fulmineis prosternam Numina telis,
4.632  Et Romana meis cedent altaria Lunis.
4.633  Talia sacrilegum, fama est, dixisse tyrannum.
4.634  Sed Deus istius probri, vice, reddidit ingens
4.635  Hostibus opprobrium; quodque unicus arbiter ille,
4.636  Regnorum excelsas adimat, donetque secures,
4.637  Mentis lege suae; cuius suprema potestas,

coeleste atrium spectabile fulsit,
5.508  Immotumque suo tenuit splendore Thienem?
5.509  Quis scit an aeternae defixus imagine lucis,
5.510  Postposuit quidquid tellus insigne, vel ingens,
5.511  Quidque illustre colit? quidquid fuit; indicat, illi
5.512  Ingenita quadam fluxas sordere mephiti
5.513  Illecebras: quidquid transit, certumque fugaci

si flamma domat; praeconia tales
6.119  Nobiliora decent: hominum vigilantia Coelos
6.120  Vincit, et haec vigiles offuscat gloria stellas.
6.121  Sublimi sint astra loco; sed pectoris ingens
6.122  Celsa Thieneus superavit Sydera splendor.
6.123  His facibus tumulum pulsat, fatoque propinquus
6.124  Hac sibi praelucet flamma: secura sepulchrum

6.144  Pondera; sic animum Latiae praegnantibus Aulae
6.145  Oppressum tenuit curis; ut saepius illum
6.146  Panis ab assiduo sacri libamine; rerum
6.147  Arduitas, mentisque ingens abstraxerit ardor.
6.148  Non illum hic pietas, nec sacri intensa reliquis
6.149  Religio panis: sed quod reverentia Christo
6.150  Debita, propositae curarum cedere moli

valuit; lingua modicus septemplice, vires
6.402  Herculeas praesto sensit: quod perfida nostro
6.403  Seditio, aetherea pugnanti in iurgia flamma,
6.404  Restitit Alcidi; capitum qui prodiit ingens
6.405  Causavit numerus, quae non nisi morte Thienis
6.406  Extingui potuit: vix est mortalibus istam
6.407  Concessum letho damnare Heroibus hydram.

cinis? solitum cur stramen ovino
6.867  Vellere commutem, fati qui nocte propinqua
6.868  Incipiam longum dura tellure soporem.
6.869  Haec dederat venis iam frigescentibus, ingens
6.870  Interior responsa calor, quibus ille suprema
6.871  Despectum propriae carnis signabat arena.
6.872  Caietane gravi fratrum maerore, quietis

Maeonius flauenti gurgite Tybris
1.52  Septem Orbis dominas quà praeterlabitur arces.
1.53  Ipsa tholi mediâ subter testudine, mirae
1.54  Artis opus, Libyco perfecta nitens elephanto,
1.55  Templum augustum, ingens latè regina, tenebis.
1.56  Sub pedibus geminas pestes, immania monstra,
1.57  Stultitiam hinc domitam vinclis, inimicaque frustra
1.58  Fraena recusantem, mordentemque ora cruento

1.1009  Vna metus, bellique minas procul arcet egestas.
1.1010  40. Ramorum viridem (non vana est fabula) pompam
1.1011  Diuitis extremo spargebat limite Fundi.
1.1012  Ardua, lata, ingens, frondoso par nemori Nux.
1.1013  Hinc illi tumor, hinc rerum fiducia vecors,
1.1014  Terrenique satùs nimiò plùs immemor, et vix
1.1015  Se capiens fastus. Sed nec Briarëia centum
1.1016  Brachia,

fastus
1.1129  Impatiens legum: totum vanescere sortis
1.1130  Creditur eximiae pretium, communia iura
1.1131  Si subeat. Facinus quamvis sine dote, nec vlli
1.1132  Sollicitent fructus; sat causa furentibus ingens
1.1133  Ad soelus, vt sibi cuncta probent, vel iniqua, licere.
1.1134  Audax pro virtute furor, pro iure libido,
1.1135  Multaque posse decus summum, non debita velle:
1.1136  Peccando, valeant quid

virtutum, vna altior ipsa resedit.
2.285  Pompam addunt solio, maiestatemque sedentis
2.286  Horrificant famuli coetus, Poena, aspera Poena,
2.287  Iraque, flammiuomusque Furor, Vindictaque telum
2.288  Ingens, sanguinem, horrendum, exitiale coruscans.
2.289  Parte aliâ sanctum Praui discrimen, et Aequi,
2.290  Et Leges, et Iura, et non superabile votis
2.291  Reginae Arbitrium, si quando, immanibus ausis

grauidam roseo Tithonia coniux
2.1003  Extulerat temone diem, qua, iudice ferro, (b) (b) Vide Curt. lib. 4.
2.1004  Lis ingens dirimenda, Asiam, Europamne maneret
2.1005  Imperij decus, et Mundi foret vltra subacti,
2.1006  Persepolis, an Pella caput. Iam barbara pugnam
2.1007  Agmina discordi circùm clamore fremebant:

net nigra manus, damnataque caeli
3.641  Munera proiecisse, et nil crudelibus auris,
3.642  Nil vltra debere tibi, Natura. Palustri
3.643  Haud procul vmbrosam complêrat gurgite vallem
3.644  Stagnum abruptum, ingens. Liquidi rapit illa sepulcri
3.645  Spes animos: aduersa ruunt in fata, sequentûm
3.646  Quo neque vim fugerent, cursu. Hìc demergere vitam,
3.647  Et vitae miseros vnà demergere casus

3.1306  Indigneae referant) altè submota recessu
3.1307  Vmbrifero specus, et pendentibus horrida tophis.
3.1308  Quò si sublatum per littora curua lapillum,
3.1309  Ponderis aut minimi glebam demiseris; ingens
3.1310  Protinus ex imo audiri fragor: omnia raucis
3.1311  Turbinibus mugire, erumpentisque procellae
3.1312  Horrisonus latè furor increbrescere. Pulsu
3.1313  Cuspidis Aeoliae patuisse immania

Superi, prohibete) ruinas,
5.13  Turbineo impulsae, impellentesque omnia motu
5.14  Miscuerint? Quos non in praecipites anfractus
5.15  Infelicem animum, et ferò sua fata videntem
5.16  Abripient? Monumentum ingens Climeneia proles,
5.17  Ambustusque dies: currus implere paternos,
5.18  Fraenaque mortali cupidus radiantia dextrâ
5.19  Dum Iuuenis tractare, alti per deuia callis,
5.20  Flammipedum quàcunque vagus

Specus hospita ab imo
5.970  Contremuit: visae nemorum expallescere frondes:
5.971  Attonitosque suus, ventis cessantibus, horror
5.972  Increpuit ramos. Tum luctisoni plangores
5.973  Aurarum, et vacuis ingens vlulatus in aruis:
5.974  Quique per vmbriferam vicino gurgite vallem
5.975  Riuulus herbosi serpebat marginis altor,
5.976  In caput auersas reuocauit territus vndas.

5.1388  Eoâ superante siti. Non axe niuali
5.1389  Barbarus hostilem fremitum atque immania turbo
5.1390  Murmura continuit. Germana ad claustra tonantem
5.1391  Eridanus longè pater audijt, audijt ingens
5.1392  Larius, et totis horrescens Albula ripis,
5.1393  Quique supra Hesperiam pontus, quique alluit infra.
5.1394  Et potuit forsan, Latiae sanctissimus Vrbis
5.1395  Ni Pater inuictis flexisset sydera

tam saeui turbinis horror,
5.1404  In ventos tumidi crepuerunt vota tyranni.
5.1405  Caelestum arbitrijs, et ferro iudice, subter
5.1406  Belligeram Mundi decisa est causa Viennam.
5.1407  Momentum fatorum ingens, arx vna sequestris
5.1408  Moenibus Occiduum hinc texit; confregit Eoum
5.1409  Inde Orbem. Clypeo tua mansit tuta sub illo
5.1410  Libertas, Europa: tuus subsedit ad illum,

Alba, sepulcris,
5.1491  Nesseliumque, et quae stagnantem, Esechia, Drauum
5.1492  Longo ponte domas? Hinc sicco Marte subactos
5.1493  Victori reserant Sighettum, atque Agria muros,
5.1494  Bellantûm olim ingens pretium, nunc palma sedentûm;
5.1495  Inde moras Fabij, cunctatoremque Gradiuum
5.1496  Pertaesus, rapidâ Taurunum Boiarius vi
5.1497  Scipiades ferroque aperit. Nil fortibus obstat,
5.1498  Nil validum

6.112  (Quantùm non fragiles onerosi corporis artus
6.113  Impediunt) iam nunc pernicibus occupet alis.
6.114  6. Scilicet ex illo stellantis vertice Mundi,
6.115  Nil vbi non aeternum, ingens, mirabile, summum,
6.116  Terrarum exiguam molem, subiectaque longè
6.117  Regna videns, minimi in speciem coeuntia puncti,
6.118  Quàm tenui sese in spatio contendat inanis
6.119  Ambitio laxare:

rotent mortalia casus.
6.165  Proh nimiùm tenues animas! Crateris in orbe
6.166  Exigui tantas labefacto corde procellas
6.167  Quae subeunt: tanquam praesentis finibus aeui
6.168  Res hominum clausae, aut ingens mortalia saecla,
6.169  Quantovis numero labentibus addita saeclis,
6.170  Momentum faciant. Sortem post fata repostam
6.171  Anticipans, latèque vagantem, et littora praeter
6.172  Omnia diffusum,

44  Materiem meritis: adverso in littore surgit
45  (Quid loquor? Ah quondam, dum fata Deusque tulere, 45
46  Surgebat) maris Illiricas Epidaurus ad undas:
47  Urbs opibus, famaque ingens, contexere Pontum
48  Classibus, inque omnes commercia spargere gentes,
49  Nec minus ubertate soli, partuque virorum
50  Laeta, sui juris, nullique obnoxia sceptro. 50

scriptoribus memorantur. Hinc est quod Veneti per multos annos, ut tuto oram Dalmaticam sui negotiatores navigarent, tributum Chroatis mittebant; ut Dandulus et Sabellicus Veneti Scriptores prodiderunt, ac Orbinus aliique commemorant. Ingens namque olim fuit Croatorum potentia, ut ex Porphirogeniti relatione videre est: qui /Capite 31./ ait; Baptizatae vero Crobatiae Urbes habitatae istae sunt; Nona, Beligradum, Belitzin, Scordona, Chlebena, Stolpum, Tenen, Cori, Claboca, exhibetque Equitum LX. peditum

intra
Dilatat spatiis et pleno fornice ructat
Quod biberat laticemque aperit, qui postea multis
Effusus crescit spatiosa in flumina rivis.
Scinditur in grandes fluvios fons iste, latentis
Ingens uber aquae, vel mamma undantis abyssi,
Emittens purum posita salsugine rorem.
E rubeis veluti, quae sunt in corpore, venis
Feminea elapsus concurrit ad ubera sanguis;
Sed lactis candore color propriusque

Tot vero Charitum donis, tot plena bonorum
Affluxu Virgo et tantis vincentibus ipsa
Sidera divitiis locuples, Iosippe, paratur
Sponsa tibi. Felix nimium, cui gratia tanta,
Tantus honor decorumque ingens cum Virgine sponsa
Accedit cumulus; cui viva Tonantis imago
Fundit, uti Libanus multo cum profluit imbre,
Caelestis gazae plenos pro dote canales.
Securumque dabit pretii, Iosippe, iugalis

chalybs ferrique monile putrescet,
Palladio lignum veluti marcescit olivo.
Sunt rata quae statuit Numen. Si longa futuros
Saeclorum spatia invideant proferre Hymenaeos,
Si mora venturae fortasse videbitur ingens
Matris, et implacidam noctem si fecerit huius
Tardior Aurorae radius, ne ponite certi
Spem tamen adventus: aderit formosa piorum
Votorum, et fidei solvens Aurora labores.

4.
Dixerat haec Pietas, cui mox Sapientia sensu
Successit dictura pari talique resolvit
Ora sono: “Mihi quae Pietas libranda reliquit,
Aequari qua sorte ingens iniuria possit
Numinis offensi expediam, licet ardua prorsus
Occurrat ratio factoque explenda videtur
Difficilis. Tamen est talis quam ponere possit
Verus amor, sed solus amor (mirabile dictu)

16.
Bis quatuor centumque quater iam conditus orbis
Annorum fuerat lustris, et tertia mundum,
Infantem non plus tenerum firmaverat aetas,
Nahorea cum stirpe ingens virtutibus heros
Nascitur Abramus; cuius de semine natae
Est soboli promissus honor, generosa quod inter
Illorum capita et celsam descendere Matrem
Numinis atque ipsum Numen manare videbit.

Hic vero fuit ille, potens cui subdita bello
Facta Tyrus Sidonque fuit, populata Canopi
Regna, cui Isacidae vincti caesusque reliquit
Et patriam, et fasces multis cum gentibus Ammon
Tot spoliis populorum ingens tantoque superbus
Limite, Divinos, naturae ignarus honores
Postulat et rutilo cultus mentitur in auro
Quos posito victae venerentur poplite gentes.
Cui tamen insanum mox poena secuta tumorem

Legalis tolerata probri tormenta, tuasque
Suscepit lacrymas; qua re de coniuge gratam
Accipies sobolem, qualem sed nulla tulere
Saecula, nulla ferent: Hebraeae maximus illa
Stirpis honos, ingens populorum gloria, terrae
Prodigium, cuius nomen tibi pando – Maria est.
Haec tibi divinum Iessea e stirpe nepotem,
Promissumque dabit germen, Iudaeque Leonem.
Ille Giganteo Lethaeos robore postes

Quas atrae efformant rupes, nexuque coercet
Triste minax ex lege silex; ubi flumine pleno
Ignis inextincti vomit immortalia tellus
Sulphura, Tartareum flammis stagnantia centrum.
Hic divinae ingens, nigrique adamantis opertus
Fornice Iustitiae carcer, clausurus abysso
Immani, quotquot servatae pectore labis
Inveniat post fata reos. Si dicere tentem
Terrigenum numerum,quos est haustura vorago

semina flammae. 45.
Corpore surgenti semper quoque gratia maior
Accessit Mariae, numquam cui illa pusillis
In membris pusilla fuit: non exigit ingens
Corporis extensi spatium ingens gratia; quaevis
Non magna humani capiunt hoc pectora donum.
Caelestis Charitum dux est prudentia, qualis
Summa fuit parvae quoque Virginis, externorum

45.
Corpore surgenti semper quoque gratia maior
Accessit Mariae, numquam cui illa pusillis
In membris pusilla fuit: non exigit ingens
Corporis extensi spatium ingens gratia; quaevis
Non magna humani capiunt hoc pectora donum.
Caelestis Charitum dux est prudentia, qualis
Summa fuit parvae quoque Virginis, externorum
Cui stat cura operum, dum non violabile rectam

constructa iugo, spatiosior ipso
Sed domus ista iugo; substructis undique muris
Latior, aggestis templi stetit area glaebis.
Dignus rege labor! Fuerant hic montis et aedis
Fundamenta eadem, nec monti creditur ingens
Depositum, nisi quae montem quoque sustinet ipsum
Terra fidem faciat; nam summo ut vertice staret
Delubrum, petiit clivi radicibus unis
Pressa secuturae substerni marmora moli.

Pallida marmoreas pressere gravantia pilas.
Vestibuli istius medio, caeloque patente
Aenea surgebat constans flagrantibus ara
Ignibus in tenues vertens holocausta favillas.
Hic mare, vas ingens laticis, ter quatuor infra
Suppositos pressit fusos ex aere iuvencos.
Ista sacerdotum manuumque pedumque nitoris
Unda, per occultos urbis transmissa canales,
Cedronis bibulis absorbebatur arenis.

Legis olorino morum candore refulgens;
Hebraeae cernens Eoa crepuscula noctis,
Splendidus expirat, contentus ad usque serenam
Fulsisse Auroram legalis Phosphorus umbrae.
Iam nocturnorum legis praecesserat ingens
Astrorum numerus, quibus obtigit eminus istam
Suspirare facem: reliquis o pulchrior astris,
Phosphore, signorum fax ultima nocturnorum,
Multa Hebraearum stellarum nomina sortem

Scivit Amosidem, praesenti voce futuri
Praesagum fati. “Nobis cum parvulus Infans
Natus, et ipse datus nobis est Filius” inquit.
Hic haerere magis Virgo prolisque beatae
In corpus venturae ingens expendere sollers
Prodigium: laetum, fortunatumque parentis
Extollit fetum, felicia viscera dicit,
Ex quibus haec veniet terras visura propago.
Inde Patris Sobolisque unum meditatur amorem,

laus est: quae aevo nequit esse superstes,
Vilescit superis ruituri gloria saxi.
Mole dein summa, sed mole venustius ipsa
Conspicuum diadema stetit bis nobile seno
Stellarum numero. Lumen quod habentibus ingens
Numinis e gaza sumptis fulgere lapillis,
Dotis inaequales longe stupuere Cherubi.
Tale fuit primum Mariae quod iussit honori
Stare Deus vota pro Virginitate trophaeum.

41.
Fata vocant Annam: foret his felicior Anna,
Horrida Divinus si iam solvisset Averni
Claustra Nepos: tunc festivo super astra volatu
Iret ovans caperetque ingens sua praemia virtus.
Sed veteri Adamo necdum spoliata columba
Debuit infernae damnum tolerare cavernae,
Quam complevit Adam. Septem post lustra secundus
Donec Adam celso vinctos inferret Olympo.

Defectus generis: nulla est, quae clauditur auro,
Gemma gravis pretii, quae non, collata pudori
Virgineo, levis est. Nostrae caeleste refulgens
Naturae, par sideribus, sed vitrea honestas,
Gaza ingens fragilisque simul, sine Numine nostris
Corporibus servari impos. Quis posse putabit
Tam rara genus humanum virtute perire?
Addo, quod eventu tali, quia caelibe vita
Praestaret thalamus, ne hominum natura

30.
Huic animi virtus chlamidi par: illa pudico
Non festina ibat, sed vera modestia passu
Quo graderetur, adit templi sponso ante petitum
Vestibulum, comitata sacris, quas illius ingens
Gratia pellexit, decoranda ad foedera nymphis.
Florentes inter iucundior Anna puellas
Ibat anus, cuius meritis viduoque pudori
Scire datum (rapto thalami consorte, bis octo
Lustra

probaturum suadent accedere mystam. 32.
Iste Theophilides fuerat, qui lumine sponsos
Adverso sed amicè tuens, divina mariti
Ostensi per signa ingens librabat honoris
Pondus, adorandae nacti connubia nymphae.
Tum Mariae perpendit opes, cui caelica dotis
Contigit ubertas, divinae lucis in unam
Collatis gemmis; quas promicuisse serenis

aligeris Virgo si par Hymenaeos,
Nil mirum, Iosippe, fuit, sed summa vetabat
Quam dare Virgineae frontis reverentia dextram
Composuit celsis descendens calculus astris.
Venturum inde orbi quondam mens augurat ingens
Hac taeda flagrante iubar, sed quale sit illud
Non capio: sublime quidem quodque, ominor, altum est,
Quo tamen et fandi vires animique labascunt.
Memnona liquentem cum iam pars ultima noctis

Innotuit, didicere omnes a Virgine nupta
Auspicium, saeclique decus prodire futuri. 17.
Interea totam caeli suspenderat aulam
Causa ingens, cuius divini plena favoris
Quando per effectum tandem se proderet orbi
Lecta prior saeclis sententia quadraginta,
Ancipites superûm mentes hominumque tenebat.
Pars Astraea fuit, Pietas pars altera,

plectendis raptorum Astraea parentum
Reliquiis, poenasque omnes crudelis in uno,
Cui tu pollicitus veniam consumit Adamo.
Quid sceleri, o genitor, ventura piamina quondam
Designasse iuvat, prius hic si criminis ingens
Quam veniat domitor, cunctos premat effera Ditis
Ultio terrigenas miserosque Orcina Tyrannis
Solvenda numquam concludat compede manes?
Vidi ego (proh qualis tristem dolor, atraque mentem

Inclinante tenus, non se levat aemulus axis,
Sed sua caeruleo sub gurgite sidera celat.
Pax ibi nacta specum, vasti quam filia Nerei
Insula habet mediam, septis poenalibus aptam;
Eligit hanc, ingens ubi contabesceret exul. 23.
Sed prius a Nili victa meretrice superbus
Atiades (iuste cecidit Memphitica pellex,
Ne paritura humilis,

Qui tamen hanc peperit per tot discrimina constans,
Ingratam genitor probat inter vincula natam.)
Exilio et tenebris tristem corpusque gravantis
Orbibus implicitum ferri, in mea regna reducam,
Ingens imperii decus, oeconomumque profectae
A patre fortunae: quod enim ultra crescere possit
Se tota huic debet regalis copia gazae.” 31.

hospitium lucis Solymaea dedisset
Religio. Petit immodicam congressibus urbem
Et templum portante Deum cum coniuge sponsus.
Summa fuit templi ratio, quo cordis utrumque
Urgebat calor: exiguis promentibus ingens
Obsequium donis sacraeque morantibus aedis
Parte humili, attonitis templi nova reddita mystis
Vox fuit, arcana prorsus de sede, supremo
Ex adyto: “Bethlem gaude, primoribus una
Ex

Nunc me, nate, tuum pacemque datura tuorum
Verborum stat plena fides, pupilla salutem
Praesentem dum sera videt clareque tuetur
Lumen ut illius cunctis se flamma revelet
Gentibus Hebraeaeque ingens sit gloria plebis.” 37.
Hic iterum mirata parens, miratus Ioseph,
Artubus humanis praesens testantia Numen
Prodigia et populo coram,

spissae Sodomaea incendia nubes)
Incedunt, dextro lateri, medio aequore Bethlem
Opposita, Solymasque arces regemque caventes.
Qui licet adversi potuissent litore ponti,
Sidoniis Nilum Tyriisque petentibus ingens
Qui ratibus patet, in mollem breviore Canopum
Festinare via, sed quod minor illa pericli
Visa foret caedisque minor, qua regia ludi
Posset saevities; fugientes transtulit Arnon
Monte

Pharium bibituris obvia Nilum
Est via deserti, sitiens et inhospita tellus,
Urbe carens. Cives domuum concordia nectit
Hic nullos, ubi nec steriles qui nectat arenas
Humor adest; Lybicis regio par syrtibus ingens.
Unde suus deesset ne istis quoque Syrtibus Ammon
Iuppiter, Isacidis alius cum cornibus Ammon
Aere stetit fusus populo cultore iuvencus.
Apis erat, cuius cultum, formamque prophanis

observare viator. 4.
Ex quo Niliacum post terga reliquit Anubim
Sacra Domus propriosque adiit revocata tribules
Occurrit primus Solymaeis ritibus ingens
Festorum paschalis apex; ubi menstrua lampas
Quatuor atque decem lumen solare diebus
Integra collegit tangens superansque priorem
Aequidiem, verno Hebraeis quae sole ferebat
Initium

signorum, avidum immortalè beari
His ipsis totum flammis succenderet orbem. 16.
At prius extinctus custos matrisque iugalis
Virgineus, virtutum ingens fato additus heros
Iosippus, quem post seri fastidia morbi
Sic postrema animi cum corpore lucta resolvit.
Iam senii ter quina gravis Iosippus agebat
Lustra pater, prope tricenis in foedere lapsis

Tua cui materna, supremum
Luctanti dederis suffragia, deseret illum
Nec genitor nec ego, sed labe solutus, Abrami
In gremium, grates tibi ferre paratus, abibit.”
Laeta tulit donum genetrix, cui pectoris ingens
Terrigenas servare aestus pietasque calebat.
Utque fuit maerens altique in tabe doloris,
Ostendit pressis animi solacia palmis.
Respiciens post tergum oculis videt arbore fixum

Excubiis, cum suetae etiam praeire canoras
Noctis aves, summo dare vota precantia Patri,
Et rerum colere authorem, qua solvere matrem
Religione dolor rapti sibi funere nati
Tristitiaeque ingens potuit non sistere torrens,
Fundenti pro more preces pars noctis abacta est.
Interea chorus Aligerûm dare nuntia matri
Laeta volat; primumque calet praeire, frequenti
Illius accessu Gabriel studiosior

furentibus auris
Alta domus tremere et ruere omnia visa repente;
Atque improvisus vibratus ab aethere turbo
Cum sonitu venit atque omnes pius occupat horror.
Suspiciunt, iterum, atque iterum fragor intonat ingens.
Aurae inter fremitum, tecti sub parte suprema
Spectatis rutilare vident laquearibus ignes,
Lumina vocales flammis referentia linguas.
Obstupuere animis omnes; sed maxima Virgo

calcata morte recepit?
17  Illum hyemes patriae totoque Aquilone Bootes
18  Suspirans gemuit, collectis nubibus altam
19  Contraxit frontem scissis et cautibus ingens
20  Carpatus in largos emisit flumina luctus.
21  Nos tamen indigni detersa nube doloris
22  Par foret ingenti celebrare haec funera Pindo.

nec usquam
188  Alterutro, Gaetane, minor, quin plurimus heros
189  Horum in conspectu poterit non perdere nomen.
190  At Loiolidum nosce hinc et pondus et ingens
191  Auspicium, quorum prima incrementa movere
192  Subductus nec Kostka potest. Tamen ille relictis
193  Non deerit terris, qui, dum mortalia curat,

27  Senesque dum gaudent plus aequo,
28  Pene suas meruere virgas.
29  Hic te micantis lumine purpurae
30  Obvelat ingens Gloria, fulgido
31  De crine Phoebi iam recusus
32  Annulus emeritam revincit
33  Manum, futuris annulus arbiter

timuit oolla rebellium
4  Mars, certaminis arbiter.
5  Quin et barbarico sanguine decolor
6  Ingens Ister, io, ter crepuit sonum,
7  Et tanto vitreae Naiades alveo
8  Duxerunt alacres choros.
9  At postquam (quid enim non patriae

34  Maiorem haud praestas semper pariendo vigorem;
35  Semper idem semperque suus referensque verendum
36  Aequali ditione patrem supereminet ingens,
37  Unigena aequevo proles miranda Parenti,
38  Vivax vena boni rerumque illustris origo,
39  Recti purus amor discretus origine sola

L. CORPORIS CHRISTI DOMINI SACRO DIE ET OCTAVO POST ILLUM VENTUS INGENS COHORTUS FUIT LAURETI ANNO 1703. EPIGRAMMA 26.
1  Lux aderat, quando nivea sub fruge quotannis
2  Deducit mitem pompa canora Deum.

niveas Oceanique genas.
43  Iam volucrem series duodena coercuit annum
44  Saeclaque Phoebeis vecta fuere rotis.
45  Tunc cessit sors prima mihi, consuevit et ingens
46  Phoebus in auspiciis ire redire meis.
47  Accessit titulis tunc igne Corona noveno
48  Textilis in nostra conspicienda coma.

LXIV. AD D. IOANNEM EVANGELISTAM IN CAELIS, CLEMENTEM UNDECIMUM IN TERRIS MARONITICI COLLEGII PATRONOS EPIGRAMMA 35.
1  Ingens Salomide, tonitru cui nomen inhorret,
2  Mitis at in placido pectore regnat amor,
3  Phoebus Idumea cui cinctus tempora cedro
4  Annua votivo pectine dona

tot nostrae tenuia fila comae.
17  Mergor: sunt Austri suspiria, crimina fluctus.
18  Fallor, nam fluctus praeterit, illa manent.
19  An maneant, dubitem, dum me superincubat ingens
20  Sarcina ceu toto culmine lapsus Atlas?
21  Scinditur in vulnus quondam commissa cicatrix,
22  Praeteritumque nefas iam nova culpa ciet.

depellis verbere virgae,
6  Comprime caelivagos gressus et parce tenebris,
7  Dum cerno superas acies totamque retracto
8  Uranien caelique duces, quibus emicat ingens
9  Signifer et, certa dum currit lege, fatetur
10  Compositos divum Vito moderante furores.
11  Sorte vagos cursus vitreumque rotata per axem

deposcere voto.
12  Sunt haec caelitibus curae, qui tempora certo
13  Iure adigunt clausumque suis sub legibus annum
14  Per varias properare vices: cito concidet ingens
15  Arbiter Ionii Boreas, praemissaque veris
16  Gratia nimbisonae sedabit iurgia brumae,
17  Ultra nec pinus brumali agitata flagello

16  Exuviis Libitina vindex
17  Inter frementes Eumenidum minas
18  Insultat atris vecta curulibus,
19  Nec sceptra Francisci nec ingens
20  Imperium Nemesis recusat.
21  Fertur, superbae littora Mauricae
22  Dum lustrat udo lumine, Nereus

7  Te reor his similem, qui totus iure suillo
8  Et vappa veteri, Bardocuculle, mades.
9  Tu vomis Ansanctum, te clausis, improbe, nasis
10  Ingens iustitium praetereunte venit.
11  Hinc rixere licet, latres, ringaris, ut ictum
12  Possis Apollineae commeruisse lirae,

Aquaviva, nec olim
64  Alterutro, Barzee, minor, quin plurimus heros
65  Horum in conspectu poterit non perdere nomen.
66  At Loiolidum patet hinc et pondus et ingens
67  Auspicium, quorum prima incrementa movere
68  Nec raptus, Francisce, potes. Tamen ipse relictis
69  Non deerit terris, qui, dum mortalia curat,

cadis, hinc veneno?
37  Nulli bonorum quam tibi, Monime,
38  Turpis maritus flebilis occidit:
39  O pectus ingens, o puellae
40  Digna fides meliore taeda!
41  Non illa Nymphis mitius exilit,
42  Quas Dindimene concutit enthea

61  Sustulit invitam, sed nunc, quocumque diei
62  Lampas adest, Phoebique regit gravis orbita cursum,
63  Ipsa nocens dicar. Laesae pro crimine famae
64  Ingens supplicium, profugis quoque poena puellis
65  Iure potest non una dari, mors una dolenti
66  Sat foret, at laeso non est satis una pudori.
67  Forsitan et nostros illudit

CLX. PARAPHRASIS EXTEMPORANEA X. IN HORATII ODEM: »EXEGI MONUMENTUM ETC.«
1  Addidimus Musis apicem monumentaque laudi,
2  Queis Phariae moles, queis ingens luxus Ionum
3  Livescat cedatque minor, quibus aera ferosque
4  Decedant regum servantia saxa triumphos.
5  Nec caelum metuo pluviasque e nube solutas

deposcere voto.
12  Sunt haec caelitibus curae, qui tempora certo
13  Iure iubent clausumque suis sub legibus annum
14  Per varias properare vices. Cito concidet ingens
15  Arbiter Ionii Boreas, praemissaque veris
16  Gratia nimbosi componet iurgia caeli:

Cordium amore foveatur, et Lupina charitate refocilletur: devotumque mei affectum Helcio et cantheriis tuis Tibi ulteriùs mancipatum effeceris: Tui alioquin veneratorem studiosissimum. Accipe igitur, Heros Excellentissime, hoc mole quidèm exiguum, sed animi pondere ingens, pignus, benevolo affectu: atque tam in Croatiam à Majoribus Tuis pridèm inchoatum, quàm erga me Tui nuper conceptum amorem generoso pectore nutrire perpetuò non desine: illaque Tibi diu sospiti, salvo et fortunato, unà mecum applaudat, collaetetur: DEO Ter Optimo

agit, potiturus iisdem,
1.109  Ni Berislav Prorex hostem invasisset, et ipsum
1.110  Fudisset ferro, rapidis mersisset et undis;
1.111  Latronem nam praeda ingens et culpa gravabat. 1514.
1.112   Rara nimìs hinc, saevit hyems tam frigore multa
1.113  Quàm nive (qua tellus bis trino mense sepulta

alterius voluit, propriique pericli
1.591  Esse memor; morbo hoc vicinia tota laborat.
1.592   Haec inter Malkoç praedarum avidissimus, armis
1.593  Totius Bossnae, mediaeque Croatiae (ò ingens
1.594  Materno cordi dolor) almae rura Topuskae
1.595  Perñae et Steniçñak terras ac praedia latè
1.596  Pervolat, expilat, flammisque ruinat, et

2.379  Externis experta fides regionibus extat,
2.380  Et firmus pro Marte valor; quo vera paratur
2.381  Nobilitas, atque in natos cum sanguine transit.
2.382   Damnum ingens patitur caelestibus obruta limphis
2.383  Seña; ruit muri pars ex torrente recluso
2.384  Inter murum ipsum celsumque crepidine collem:
2.385  Quinqaginta

1661.
2.549   Gazka novo pariter frendit commota tumultu.
2.550  Eferus hìc populus, vinoque insanior hausto,
2.551  Praesidis in mortem conspirat, perficit ingens
2.552  Crimen: quod nati patratum aliquando dolebunt.
2.553  Ebrietas mater saevi est insana furoris.
2.554   Praefuerat Petrus Señensi Zriñius urbi,

In praedam properanter opes: et quidquid arenae
Nobilibus vehit Hermus aquis et dives Hydaspes,
Diripitur: milesque frequens sibi vendicat aurum,
Trux quod Hyperboreis Arimaspus gryphibus aufert.
Ingens rumor adhuc inibi tunc esse reperta
Ter quinquaginta, septemque bis aenea torvi
Mavortis tormenta refert, congestaque magnae
In belli sumptus instantis pondera gazae.
Caetera quid referam? Poterant tentoria dici,

nisi missus ab antro
Per pontum bene ventus agit, cuiusque ceruchos,
Expensosque sinus vix sat capit arduus aer.
Vt se res habuit paucis, prout ipsa referri
Audivi, memorabo libens. Exercitus ingens
Postquam Corcyrae furtim descendit in ampla,
Proditione magis, quam fretus viribus, arva.
Innumeris biferos protriverat undique turmis
Alcinoi gens acris agros; passimque vagata,
Trux sua

utinam. Nam quae mihi nobilis ante
219   „Munimen Nauplia 1 fuit mox fracta tot armis,
220  220 „Fulmineos et passa globos, Palamedis et ingens
221   „Arx flammis concussa; tamen subita arte refectae
222   „En nostro iugulo insurgunt, et praeside Turca

„Contegit exanimem tumulo squallente Corinthum,
232   „Multum illae bello ualuere per Asidis oras,
233   „Nunc uirtus a stirpe iacet. Quid profuit ingens
234   „Gloria, et e solio Priamum uidisse cadentem,
235  235 „ Si tandem occubui rigido uerso ordine sortis

390  390 Atque alternatim per inenarrabile foedus
391   Illos in sese condunt, conduntur in illis:
392   Nectit amor similes, in utrosque reciprocat ingens
393   Vtrorumque decor: quidquid tribuere, resorbent,
394   Augenturque simul, pariterque ornantur, et ornant.

5) , et longi pontis adactis
462   „Molibus Exechiam 6) stagna interfusa tegentem:
463   „Tunc equidem factis meruisti ingentibus ingens,
464   „Sed mortale decus; hominum te fama secuta est,
465  465 „Et terrena tuum decorauit adorea 69 nomen.

„Singula quid referam? Quosdam constantia tollit,
504   „Quosdam iuris amor: clementior eminet alter,
505  505 „Alter prouidior; Leopoldus at omnia: et ingens
506   „Crescit adhuc cumulus; Carolum quippe edidit Orbi,
507   „Qui tantum poterit titulis superare parentem.

pallens coma provocat astri:
303  At tu semper obes, cunctis, et ubique, simulque
304  Optima quaeque aufers, et quaeque horrenda reponis.
305  O latro virtutum, Divini sanguinis ingens
306  Jactura, o praecox, atque Ultio prima Nocentum!
307  Arbor stirpe vetus, Stirps et ramosa laboris,
308  Mundum luctifica (corr. ex

1.118   Gessisti castris parvulus in patriis.
1.119  Cum te, sulphurei dum bellica pulveris imples
1.120   Tormenta, et flammas evomuisse iubes, 120
1.121  Nec tamen ante ingens properas vitare periclum,
1.122   Paene recurrentes enecuere rotae.
1.123  At subito aethereis iuvenis demissus ab oris,
1.124   Summovitque pedes continuitque rotas.

Post hos fluviorum nomina mille, 55
3.56  Quotquot et Italiae superum latus Illiricosque
3.57  Pertexunt campos, subeunt. Nec defuit Umbla,
3.58  Illiricaeque atque Adriaci decus Aequoris ingens.
3.59  Quam medio genitam vernantis flore iuvente,
3.60  Exponit mater sinuoso in littore tellus. 60
3.61  Illa mare haud ullo defessa labore viarum

139  Tu modo vulneribus concisus, et horridus atra
140  Sanguinis infecti sanie, et caligine mortis 140
141  Hic nuda Jove sub gelido procumbis arena
142  Infidae monumentum ingens et fabula sortis!
143  Ast ego pestiferis corrumpere flatibus auras
144  Pergo nocens, vitamque traho sine vindice poena,
145  Mancipium Veneris,

346   Hic et Pelagiae rutilantia conspicis ora,
347  Quae scelerum pelagus, probrumque Orientis, et ingens
348  Incautae laqueus fuit, exitiumque juventae;
349  Divini tamen eloquio Praeconis, et ictu
350  Fulmineae vocis perculsa salubriter omnem 350

372  Quas ab inexhaustae bonitatis amore profectus
373  Eliciat maeror: Deus est justissima merces;
374  Una emitur lacryma, qui crimine perditur uno.
375  Adde, quod est ingens culpam lugere voluptas, 375
376  Veraque lustralem comitantur gaudia fletum;
377  Nempe salutaris liquor hic dum proluit ora
378  Largus corda novae dulcedinis irrigat imber.

erudito magis ac eloquenti calamo utantur, is deinceps animus sit, ut eorum, quos commendavimus, laudes pro dignitate celebrare nomenque monumentis aeternum duraturis mandare velint idque tandem praestent, quod nos praestare optavimus. VII. Verum nonnulli, quorum, si uspiam alibi, ingens numerus est Ragusii, qui censoria virga in aliorum scripta temere inquirere et iure suo ac arbitrio, quasi ex sacra tripode pronunciare solent, cum ipsi nec laudanda, nec vituperanda scripserint, nec Aristarchi alicuius censuram vereantur, supervacaneum huiusmodi laborem nostrum censebunt

mediis sine clavo pinus ) agatur
329  Huc animi mens atque illuc, metuasque dolosas
330  Errorum facies, captae ludibria mentis
331  Hic paulum addubites: dein ingens copia veri
332  Influent in mentem, tuque hac laetabere parte.
333  Nec Verum in rebus facile est reperire: ea certe est
334  Gloria paucorum, quos non sine convenienti
335  Ordine

cernere cuique est,
914  Sortita, haudquamquam formam coalescere in unam
915  Convenienter et inter se connexa ligari
916  Per se fortuitis potuissent motibus unquam,
917  Ni Chaos hoc ingens atque haec variantia rerum
918  Suprema tum primum a Mente diremta fuisset
919  Formarum aeterna ratione et lege suarum.
920  Nec sic diversae possint res continuato
921  Ordine

rotundus, et idem
725  Se modo in oblongum flectebat lucidus orbem;
726  Nunc veluti geminis excurrens auribus ibat
727  Hinc ansatus et hinc: quod quare appareat, audi.
728  Illum ingens medium quidam circum annulus ambit
729  Sat latus crassusque parum: qua propter, ut astrum
730  Nobis se varia de parte obvertit, oportet
731  Multiplici variare suam ratione figuram:

caelum. Mox Aegocerotis
840  Aurea, mox geminis resplendent sidera rivis:
841  Deinde loci subeunt Pisces, extremaque claudunt.

842   Quare per caelum, qua late extenditur ingens
843  Signiferi via circuitus, a turbine Solis
844  Rapta suum sibi iter poterit fecisse videri
845  Terra (quia hac medio properantem e Sole videres
846  Perpetuo): neque enim

937  Donec posse datum sese subducere caedi, et
938  Arma referre domum: nam demum barbarus hostis
939  Ingruit, et forti cinctos indagine vicit,
940  Aeternumque solo patrio [pro! dedecus ingens
941  Cecropidum] caesos ingenti clade diremit.
942  Usque adeo nocuisse potest, ubi pectore fixa est
943  Ignorantia causarum: formidine terret,
944  Insanaque animos conscindit

Babylonica, quin fateantur
1381  Inventam temere in stolidi ludibria vulgi.

1382   Quod superest. Praeter, supera quae diximus, astra
1383  Sunt alia innumero dispersa per ingens
1384  Aetherium spatium, quae tantum nocte serena
1385  Aspicere est oculis; penitusque abducta recedunt
1386  Quaedam, ut, ni tenus per vitrea septa tuborum
1387  Immittant

1587  Deinde viae pretium referentem velleris aurum:
1588  Majus opus nuper tentatum audivimus ipsi,
1589  Tanto majus opus, quantum nostra aequora vincit
1590  Oceani pelagus, tanto praeclarius, ingens
1591  Quantum America suis cum regnis omnibus atque
1592  Omni auro pretium hoc excedit velleris aureum.

1593   Tertia pergelidae pars terrae subjacet Ursae:

1617  His Populis Reges magni rerumque Potentes
1618  Imperitant. Vastis regionibus Othmanidarum
1619  Imperium angusto spatiatur ab Hellesponto.
1620  Quot gentes quot regna tenet! tum Persidis ingens
1621  Excipit hoc ditio: hinc Indi, Seresque, Scythaeque,
1622  Extremique Asiae Sinae Gens invia montes
1623  Propter inaccessos murique crepidine junctos.

94  Et caput atque humeri pectusque et crura pedesque;
95  Porro oculis vitam dabit Ars, spirantia finget
96  Ora, et caesariem venasque et tenuia quaeque
97  Ducet: at interea est mora temporis illius ingens,
98  Singula quo tenui studet ipsa effingere caelo.
99  Sed mage docta manus cui sit, tibi tempore signum
100  Efficiet breviore: potes deducere porro,

322   Augminis haec ratio, qua scilicet esse remotas
323  Majores opus est partes, per Vorticis omnes
324  Non valet extendi regiones: namque necesse est
325  Post ingens spatium tum demum existere partes
326  Mole pari, atque alia motus ratione cieri,
327  Ocyus extremas, quam quae procul haud ita distant.
328  Scilicet et ratio est, quoniam cum corpora in orbem

lucem subtrahere Astro.

446   Propterea, ut memorant, lux saepe est languida Solis
447  Visa, atque obtuso tabescere lumine saepe
448  Decolor; ignaris timor ut Mortalibus ingens
449  Exortus trepidis suffecerit argumenta
450  Mentibus exitium caelo terraeque parari,
451  Omniaque horrisono jamjam ruitura fragore.
452  Sic fuit, ut toto langueret pallidus

propioribus esse fatendum
576  Majores multo, motuque minore cieri.
577  Nec ratio haec omnes debet, velut ante probatum,
578  Vorticis extendi in regiones: namque necesse est
579  Post ingens spatium tum demum existere partes
580  Mole pari, ast motus alia ratione cieri,
581  Ocyus extremas, quam quae procul haud ita distant.

582   His tibi suppositis

584  Multum in se pro mole sua complectier Astrum
585  Materiae, solidique nimis proin corporis auctu
586  Constare. Hoc fines ubi Vorticis unius Astrum
587  Ingressum est, quoniam extremis in finibus ingens
588  Est motus, valida motus vi debet earum
589  Vorticis in medium trudi impellique Pilarum:
590  Dumque intro trudetur, idem vim debet âpisci
591  Sese in circuitum pariter cum

649  Propterea possis quoque dicere, corpora circum
650  Multa Cometarum a medio raptarier Astro,
651  Non tamen immoto, sed Solem obeunte manentem;
652  Rapte quoque ut lunam Tellus vehit: illud at ingens
653  Non posse ob spatium, quo jam procul usque recessit
654  Disjunctum, tenui dispersa luce videri.
655  Haud alio apparent ergo illi tempore nobis,
656  Quam cum se a nostra

1104  Ire,sed in liquido Piscis procedere cursu
1105  Tantum erit ut possit: quod si quae causa deorsum
1106  Mergier impellat, seu subter visa profundis
1107  Praeda sit in latebris, seu Bellua desuper ingens
1108  Terruit; inclusam vesica comprimet auram,
1109  Et sic mole minor fiet, graviorque minori
1110  Pro mole, insit idem cum pondus ut ante, parique
1111  Proin tum fiet aqua

insita Famae,
1590  Atque suo inscribens sacravit Gloria templo.
1591  Jam quoniam per vos licet esse, ut dicar Amicus
1592  Vester ego optârim pariter; decus inde sequetur
1593  Ingens et nostris non deerit gloria Musis.
1594  Tum permulta etiam possem miranda referre,
1595  Nostra recens aetas quae protulit experiendo
1596  Hoc genus,

15  Restet adhuc luctandum, et quae superanda laborum;
16  Incipit aspectu paulum languescere tali
17  Impigra vis animi, simul et taedere viarum
18  Longarum. Fac tum languenti effulgeat ingens
19  Spes animo lucri, redit in praecordia virtus
20  Protinus, et nigros audax contemnere fluctus,
21  Oblitusque sui jam vitam culpat inertem.
22  Horum ego no aliter

493  Namque eadem his undas largitur causa perennes,
494  Quae facit, ut vastis decurrant Flumina terris.
495  Horum aliqui haud ullos emittunt, excipiuntque
496  Exterius Fluvios: Lacus est Thrasumenus ut ingens
497  Notus jam propter tot quondam Romulidarum
498  Funera, cum dira jacuerunt clade rubentes
499  Illius ad ripas caesi cum Consule Cives;
500  Jamque videbatur belli Fortuna,

turbine magno
1267  Partes in tenuemdemum vanescere fumum
1268  Debent, usque novas nova suppeditare necesse est
1269  Corpora particulas, pereat ne funditus Ignis.
1270  Neve coorta ingens fumi vis opprimat Ignem,
1271  Dissipat illum aër; semper novus ipse necesse est
1272  Adsit propterea circum; nam, quo via nulla
1273  Est auris, si vase accensam lampada claudas,

1755  Ecce tremit moto subsultans cardine tellus;
1756  Nec mora, deficiente solo, jam prodita pessum
1757  Labitur omnis, et immani resoluta ruina
1758  Urbs ima consedit humo: se pulveris ingens
1759  Protinus in caelum nubes agit, atraque lucem
1760  Involvit, noctemque refert. Quae in turbine tanto
1761  Mens animusque fuit, rerum in vertigine tanta
1762  Deprensis?

1811  Et terram effuso signabant sanguinis imbre:
1812  Interdum tamen a tergo velocior instans
1813  Mors veniebat ob exhaustas vel denique vires,
1814  Vel quia murorum deprensos desuper ingens
1815  Mactabat casus: nonnulli membra trahentes
1816  Post sese lacera et laniatos ictibus artus
1817  Raptabant per saxa, Suosque in opem vocitabant;
1818  Demum opis expertes