Your search found 1207 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-1207:

servitutem redigens resecravit. VII Defuncto etiam Ratomiro ex eius progenie regnaverunt post eum quatuor iniqui reges, non in uno quidem tempore, sed unus post alium temporibus suis, quorum temporibus semper in persecutione fuerunt christiani. Et quia inimici, et persecutores Christianorum, longum duximus narrare eorum iniquos actus et vitam,

vicarii, et cardinalium, atque episcoporum coronatus est rex atque coronatus more Romanorum regum, et facta est laetitia magna in populo, et in universo regno eius. Post haec iussit rex, ut consecrarentur archiepiscopi, unus in Salona, et alius in Dioclia; similiter, et episcopi plurimi consecrati sunt, et ecclesiae, que destructae erant, et violatae manebant, reaedificate et consecratae sunt; statuit etiam rex, ut nullus perturbaret in aliquo

VII fratres cum patre, et populo consilio, et voluntate patris, ac totius populi, insurrexerunt et persecuti sunt filios regis, et miserunt eos in ore gladii a minimo usque ad maximum. Evasit autem unus, Sylvester nomine, filius Boleslavi cum matre sua Castreca, et fugerunt Lausium, quae nunc est Ragusium, unde et mater Sylvestri progeniem duxerat. Post haec filii Leghech perpetrato fratricidio, seu homicidio, coeperunt dominari

et displicent omnia mala, atque peccata brevi in tempore percussit patrem, claudum corpore, et anima, et filios eius pestilentia et clade quemadmodum percusserunt ipsi fratres et nepotes suos, et mortui sunt et non remansit ex eis vel unus. XXXII Videntes autem populi timuerunt timore magno, statimque, cum sine rege essent consilio facto perrexerunt Lausium, et tulerunt inde Sylvestrum, qui solus

Quantas et quales virtutes, et prodigia Deus operare dignatus est per beatum Vladimirum, famulum suum, qui scire desiderat, librum gestorum eius relegat, quo acta eius per ordinem scripta sunt et agnoscet profecto, quod ipse vir sanctus unus spiritus cum Domino fuit et Deus habitavit cum eo, cui honor, etc. XXXVII Praeterea Dragimirus, frater beati Vladimiri, audiens mortem imperatoris, congregavit

descendam usque in campum, ut dimicemus, et scies, qui sum ego . Placuit verbum in conspectu Goyslavi et statim sumens duos strenuos milites secum descendit in campum similiter et princeps descendit, ut autem dimicare coeperunt, unus ex Goyslavi militibus nomine Udobic, impetum faciens in Luttovid principem percussit eum, et in terram proiecit, tunc alius clamare coepit: Currite commilitones, et socii, currite, quoniam Luttovid cecidit et mortuus est . Ad

sortiuntur. Hic autem cum multis aliis passus est, qui eum uno mense ad martirii gloriam precesserunt. 3Postmodum uero tempore Diocletiane et Maximiane persecutionis alter simili nomine martir fuit, qui Domnionis uocabulo a nomine pontificis Domnii modicum differt. Sed hic fuit unus ex cubiculariis Maximiniani tiranni. Cum ergo iste Domnio maioris dilectionis aput imperatorem prerogatiua gauderet, ipse coronam imperii conseruabat et ipsam tempore debito super imperatoris uerticem imponebat, erat autem occulte christianus. Et cum uideret Maximianum adeo crudeliter in

Antonio, quem in Salonam fuisse missum superius memorauimus. Prenotati ergo aduene sedem sibi in illis partibus collocantes ciuitatem Epitaurum sepius impugnantes nimium atriuerunt, atritamque ceperunt et captam in solitudinem redegerunt. Homines autem cum eis permixti sunt et facti sunt populus unus. Edificauerunt Ragusium et habitauerunt in eo. Ex eo tempore conari ceperunt pallium suo episcopo optinere. IX. Qualiter Salonitani per diuersa sunt loca dispersi 1Interea Salonitani in insulis commorantes magno afficiebantur tedio propter

et fecerunt episcopum, qui Chrouatensis appellabatur posueruntque sedem eius in campo in ecclesia sancte Marie iuxta castrum Tiniense. Hic multas optinuit parochias habuitque predia et possessiones per totum pene regnum Chroatie, quia regalis erat episcopus et regis curiam sequebatur eratque unus ex principibus aule et sua iurisditio usque ad Drauum fluuium extendebatur. Ecclesia nempe metropolis has sibi uoluit parochias retinere: comitatum Cetine, Cleune, Clisse, Massarum, Almisium et Corbauiam et ultra Alpes ferreas usque ad confinia Zagrabie totamque Maroniam.

nobilem uirum de Luca, nomine Buisenum. 2Erant autem quidam Cetinenses, Budimir cum fratribus suis, homines feroces et qui numquam in pace uiuere sinerent Spalatenses, semper enim uelud rapaces lupi caulis ouium insidiantes, non nisi de sanguine uiuere appetebant. Vix enim dies unus immunis poterat transire ab eis, quo minus in campum nostrum irruerent, homines opprimerent, animalia predarentur. Nam quod erat immanissimi sceleris, cuncta hec perpetrabant facinora consilio et fauore quorundam pernitiosorum ciuium, qui emolumentum aliquod ex illis predonibus expectabant.

3Taliter equidem aliquot diebus ab utraque parte pugnatum est. Sed deficientibus iam alimoniis, frustra miseri, uiribus corporeis destituti, repugnare posse confidunt, sed paulo post ad deditionem faciendam intendunt. Verum antequam deliberarent ad plenum, ecce cuneus unus ex fortissimis iuuenibus, alii reptantes manibus, alii per occultas semitas subito castrum inuadunt. Tunc comes Petrus cum tota militia, respicientes in altum, uident suos iam stantes in rupibus manu ad manum cum hostibus dimicare. Et statim comes exclamat: Nunc currite uiri, quoniam

negantes. Contra quos cardinalis multum aspera uerba intorquens uix eorum sedauit tumultum. Tandem facta promissione altrinsecus, quod ad omnia starent auditoris precepta, presul cum suo agmine merentibus animis et obducta facie sese hospitio receperunt. Et non expectantes arbitrium cardinalis unus post unum, quasi de naufragio, iter arripiunt ad propria redeundi. Tunc uenerabilis Otto, absoluto prius ad cautellam archidiacono et eodem in plenitudine sui offitii restituto, precepit archiepiscopo, ut eum quasi sotium et filium paterna charitate pertractet, nec umquam aduersus eum patiatur

manus ad uerbera, dehinc diabolo instigante tractis pugionibus iam res non ciuiliter sed hostiliter agitur. Tunc tota ciuitas in seditionem commota, alii lapidibus alii gladiis debachantur. Itaque die ipsa iacuerunt more porcorum despicati in platea Duimus Drasce cum duobus filiis suis. Eodem modo unus de filiis Vitalis, nomine Domitius, et multi alii saxo uel ferro uulnerati sunt. Post multos tamen dies superuixit filius Duimi iunior et filius Vitalis. Tunc congregata communitas iudicauit expelli de ciuitate homicidas illos domibus illorum ad solum destructis. 6Exierunt

ualde ignominiosum esse putabant, si absque belli impulsu et solo uisu pauefacti eis cedendum putarent. Tunc ipsis cunctantibus et suum consilium in diuersa uoluentibus, hostes magis ac magis appropinquabant. Mox uero quasi quidam constantie spiritus in eorum uisceribus incalescere cepit statimque unus eorum, qui preerat quinquagenariis illis, Stephanus nomine, factus audatior dixit: Eia uiri, nonne scitis, iustam nos bellandi causam habere? Non recordamini, quod hii, qui contra nos ueniunt Deo et hominibus odibiles pirate sunt? Numquid non a tota christianitate anathematizati et execrati

pauci erant, non poterant eos usquequaque insequi oberrantes. Persecuti autem eos sunt usque ad puppes biremium suarum. Ecce autem inuenerunt comitem Osor, utraque manu debilitatum, sub armis anelantem et diffugium ad mare querentem. Statim ergo, ut cognouerunt eum, circumdederunt ipsum. Et cum unus eorum eleuato gladio super caput ipsius uibrasset, Lampredius, super ipsum toto corpore se prosternens, non permisit eum interfici, sed captum et ligatum ad descensum ducentes in custodia posuerunt. Ceperunt autem et ex melioribus multos, quos omnes ergastulis mancipantes, potestatis arbitrio

multos ex melioribus absque ullo uulnere iacentes exanimes inter uepres. Et hoc quasi miraculose contigit, ut absque humana percussione a sua nequitia perfracti iacerent. Nam et ex eis quidam, qui ad ligna confugerant, antequam applicarent ad terram, spiritum exhalarent. De nostris uero nec unus quidem occubuit. Cum autem nuntios ad ciuitatem misissent, triumphum uictorie referentes, non credebat Garganus pre gaudio, admirans quomodo fieri potuit, ut parua manus hominum et ipsa modicum bellandi exercitatione perita tantam potuit superare multitudinem, que frequenti inebriata cruore,

et miseri, qui multo melius se suumque populum piis uotis intentisque precibus iuuare poterant, in sacris edibus supplicando, quam materialibus armis accinti in castris laycalibus pernoctando. 11Factus est ergo sicut populus sic sacerdos, et quos unum agmen commisit ad pugnam, unus interitus inuoluit ad penam. Igitur si qui ex illa uoragine euadere potuerunt, nullam spem habebant diffugii a facie gladii imminentis, cum tota terra quasi locustis esset repleta hostilibus turmis, quibus nulla erat pietas parcere prostratis, misereri captiuis, preterire lassos, sed uelud

insidendo. Si qua uero immeabilis unda occurrit, continuo in modum lemborum ex uiminibus cistas intexunt superducentes crudas animalium cutes, quibus sarcinas inferentes intrant et transeunt absque metu. Tentoriis utuntur filtrinis et ex coriis factis. Equos ita bene habent edomitos, ut quotcumque unus habeat homo, omnes ipsum tamquam canes secuntur. Cum autem tanta sit hominum multitudo, quasi muti nullam fere uocem emittunt, sed taciti ambulant et taciti pugnant. 3His ergo breuiter prelibatis, nunc ad materiam redeamus. Patrata denique ex Hungarica gente uictoria, cum

iurati de camera scriptum scrutinii deferentes. Et cum eis iussum fuisset, ut quicquid singuli secreto dixerant, coram omnibus publicarent, aperientes scriptum legerunt in auditu omnium et inuentum est, quod omnes pari uoto et concordi uoce Thomam archidiaconum eligebant exceptis quatuor, quorum unus cum eodem archidiacono Traguriensem episcopum nominauit, reliqui tres neminem eligere uoluerunt. Quo facto iterum residentes et ad inuicem conferentes omnes sedecim in eundem archidiaconum consenserunt. Sed archidiaconus ipse miratus, quod preter opinonem suam tanti a fratribus habitus erat,

1159 Centum anno mitte nostrae currente salutis
Quinquaginta novem, etiam voluntate divina
Septima tunc erat Iani. De cruce signatus
Teuthonicorum unus procerum ab Hierosolymis urbe
Attutit Simeonis Ragusam honorabile corpus
Prophetae, qui dixit: Vos rogo, fratres, audite:
Nunc, Deus, dimitte servum tuum in pace;
Quod sancti Viti

pertractare. Explicit prologus et epistola. 3. Incipit pars executiua, qualiter congregauit rex Ludouicus exercitum Felix Karolus, Vngarorum rex, debitum dum sue fatalitatis exoluisset, tres reliquit natos, quorum unus Ludouicus hic primogenitus ac patris succedens, fratrum alius Andreas, Sicilię rex nondum sceptrum baiulans regale, qui iniquissimo interitu a suis extitit interfectus, et ultimus Stephanus. Hic omnibus iunior, qui Crouatię diocesis erat dux

Augusti dictus Petrus, Capitaneus generalis decem galearum, iussu Ducali ex parte quirinali portus Iadrę ultra Sagularum obsedit Iadram, ita quod exeuntibus et intrantibus penitus erat uia artissima. Ad quem Marcus Cornario, tunc comes Iadrę, cum comitiua duorum nobilium de ciuitate, quorum unus Biualdus Gregorii de Botono, alius Georgius Francisci de Carbanossis appellati sunt, transfretarunt. Considerantibus itaque Iadertinis, quod eorum comes ad regimen ciuitatis accedere minime gliscebat, de huius actu inter ipsos ciues Iadrę grandis dicitur fuisse admiratio, cum simile opus,

Ex quo ergo Capitaneus Venetarum galearum oppidum S. Michaelis demittere, ubi Veneti crudeliter fuerunt conflicti, obtinere pluribus argumentis intentus nequiretur, saltem aliquo ingenio aliud oppidum, qui est Sanctorum Cosmę et Damiani, arbitratus est occupare. Cum quadam nocte vnus ex capitaneis seu gubernatoribus dicti oppidi Iadram transfretaretur et, sui ex ingenti infortunio, manibus incideret aduersariorum, a quo conditiones castri diligenter perscrutatę sunt, et confestim iussit aliquas ex galleis parare,

obsidentes plurimas cymbas, quibus per portum discurrunt inimicis molestiam inferendo. Pars partem vulneribus sauciat. Nam cum quodam secundo Idus Februarii mensis multi plathi Mantuani damnum hostibus exhiberent, inter quos duo erant principaliores cęteris, inter hos duos vnus extitit sic confectus, quod ipsum tabulę ex omnibus partibus cingebant altissime, quod cuiuscumque generationis sagittę detrimentum remigatoribus aliquod non poterant pręstare. Secundusque carabus seu cymba erat ille Mantuanus plathus, in quo constructa erat turris, que a portu

fęderis possent inclinare. Quorum versutias ac dolositates hostes intelligentes, constantiores in regis fidelitate permanebant. Nam illa edificia erant duę maxime turres trium pugnarum, sustentas quelibet bina vehicula et excelsa. Aliud erat hoc ingenium: vnus cattus ligneus satis flebilis erat confectionis, quem machinę Iadre sepius iactando penetrabant; in quo erat constructa quedam eminens turris duorum propugnaculorum, ipsam due maxime carruce supportabant. In infimitate eius erat quoddam longissimum tignum, quo menia iuxta aduersariorum

emisione telorum nec non ingentium lapidum emisione, quam cęterorum, qui ad reliquas certabant partes. Sed Spiritus S. virtute mirabiliter obiiciebant nec reliquos sinebant ire męnia violare. Extitit adhuc impius agon ad particulam borealem vrbis Iadre, vbi unus ex plathis cum ponte bellum exercebat. Veneti facibus accensis, omni abiecta formidine, versus ipsum hostiolum causa id igne consumere sepius se disponebant. Quos hostes ita viriliter flagelarunt, quod quamplures absque spiritu in campum se prostrabant. Ex Iadertinis et ibidem multi arduis

monos capitaneus oppidi S. Michaelis Zoillus de Vrsulino nomine vocatus, cupiditate seductus castrum reliquit et ad hostes obsidentes aufugit conficiens conspirationem quamdam proditionis castri. Ac eodem solis cursum agente die nobilium vnus ex Venetis tres ingenuos quosdam ex Iadra duosque plebeiatos sub fide sponsionis a cymba ultra portum ibidem aduenientes in terram conscendere precatus est. Cui fide adhibita paratur complacere illius rogantis voluntati et nondum large ab arcella in terram saltum fecerant, ecce quidam ex

ad menium loca constituta celeriter properat iudicium intuentes Dei, sed ne conscientie patiar morsum, vnum indicare proposui, id quod accidit de rogo illo. In quodam contubernio in sticato, nam cum ipse lar diuersas domunculas in cinerem conuertisset, cuidam tum se adhesit, in qua vnus clypeus signatus effigie diuersis admixtis coloribus S. Chrysogoni consedentis in sonipede pendebat, domiciliumque illud vniuersum pariter et clypeum concremauit nil lesionis enigma militis Christi contaminatum, sed ueluti lucis superne illuminatum ac omnium assertione, qui ipsum

quaterna deca, pro vnica soluebatur numis ternis deca et sex, ualebat. Monos ouum galinę ereis duodecim, pullus eius pro argenteis bis tetras fiebat concambium, genitrix pullorum vel capo aureum monos et semis venumdabatur, et omnium horum grandissimam vrbs gerebat penuriam. Anonę modius vnus pro duodecim aureis haberi non poterat. Tanta quidem valida fames in ipsa ciuitate turguit, quod venatores murium ac predones cattorum plurimi efficiebantur ciues, quos ad victum conuertebant, quod iam species cattorum ibidem minime reperiri poterat, holeraque crudaque

asserens velle ense succumbi quam pestiferam subire famem. Audiunt consiliarii vocum clangorem, plurimi ibidem accelerant vna cum stipendiariis comunis, qui erant primi numero octuaginta. Illi timentes, ne impetus contra illos esset exactus, vnus pre alium abierunt, sicque collegium extitit commotum. Sed mox sumpto prandio sero Consilium cumulatur et insurgens vnus nobilium vltra septenarium prouectus in locum constitutum ascendit, primitus lachrymis irriguis profluit, demum coram omnibus sui conceptum pollito sermone taliter est

accelerant vna cum stipendiariis comunis, qui erant primi numero octuaginta. Illi timentes, ne impetus contra illos esset exactus, vnus pre alium abierunt, sicque collegium extitit commotum. Sed mox sumpto prandio sero Consilium cumulatur et insurgens vnus nobilium vltra septenarium prouectus in locum constitutum ascendit, primitus lachrymis irriguis profluit, demum coram omnibus sui conceptum pollito sermone taliter est prolocutus: “Statuuntque penitus se velle Venetorum subiicere dominio, cum eorum alitus vicinior sit morti quam huius sęculi

Promiserunt illi personas et mamonas ciuitatis sex fidelium incolumes seruare, publica roborauerunt priuilegia interueniente hoc fędere nuntiato ratificantesque mutuo pacta et conditiones Iadertinorum, quos Veneti sub potenti deputarent custodia. Vnus eorum Iadram adiuit, ut quod per illos roboratum fuerat, per hos efficaciter impleatur. Et dum iste patriam introiuit, vniuersum vulgus iocundatur. Adherent velle parere quicquid sindici et legati Venetis compromiserunt. Ipsosque die, quo idem nuntius vrbem est reuersus, videlicet solemmitate

regi et reginae per litteras transmissas cum ambasciatoribus nostris communis Iadrae, euntibus ad eosdem dominos nostros, per certis negotiis nostrae communitatis Iadrae, scilicet cum domino Lodovico de Georgiis, ser Damiano de Ciprianis, ser Andrea Nicolai de Grisogonis, quorum ambasciatorum unus secessit a Iadra die 8. mensis ianuarii hora vesperarum, scilicet dominus Lodovicus praedictus, et alii duo secesserunt cras die sequenti summo mane. 1388.

die lunae 22. mensis novembris et eodem die adivit ad scaramussiam prior praedictus cum gente sua et tunc mortuus fuit Georgius Spartich de nostro exercitu; de exercitu suo fuerunt interfecti duo et (totidem) partis utriusque vulnerati. Tunc etiam captus fuit unus Teutonicus de exercitu comitis Anz, quem idem prior ad manum salvam propria manu occidit, et ipse prior fuit vulneratus cum uno veretono in cosciam. Die mercurii 24. mensis novembris, in festo Sancti Grisogoni martyris,

martis 24. mensis madii, in generali consilio Iadrae in sala communitatis, exeuntibus rectoribus dominis Paulo de Georgiis, Petro de Nassis et Marino de Ginanis, in quo consilio fuerunt nobiles centum et undecim, iuravimus pacem inter nos super insertis punctis, videlicet remittere unus alteri et alter alteri omnes iniurias et offensas hactenus illatas, tendere omnes ad bonum commune et manutenere alter alterum ab omnibus volentibus offendere eum et illis, ad honorem domini nostri Sigismundi Ungariae regis et dominae Mariae consortis eius. Oratores autem istius pacis fuerunt:

Rastigna vero tertius rector aufugit Arbum cum uno filio et multis Pagensibus. Die veneris proxime 86 ipsorum inter laicos et clericos, ligatis manibus eodem funiculo, in galea maiori fuerunt ducti Iadram, et in logia dominis rectoribus Iadrae praesentati, ubi unus dictorum sacerdotum ser Bermeae mitriatus fuit et in eadem mitria ductus fuit una cum praedictis aliis clericis ligatus ut supra, ad dominum archiepiscopum Iadrae pro eo, quia nitebatur eligi in episcopum Pagi. Laicorum vero tunc a medio fuerunt positi ad torturam. Die

reposita fuerunt privilegia nostra et certa alia iura, in capsa trium clavium quae erant in volta sub campanilo monasterii Sanctae Mariae monialium de Iadra, quarum trium clavium iuxta partem captam in secreto consilio Iadrae unam servare debet domina abbatissa dicti monasterii, aliam unus dominorum rectorum et tertiam unus procurator communis Iadrae, ne unus sine altero et sine ipsa domina abbatissa ipsam capsam aperire valeat. Ego igitur Paulus de Paulo tunc senior rector existens, cum supranominatis duobus primus fui, qui habui ipsam clavem.

et certa alia iura, in capsa trium clavium quae erant in volta sub campanilo monasterii Sanctae Mariae monialium de Iadra, quarum trium clavium iuxta partem captam in secreto consilio Iadrae unam servare debet domina abbatissa dicti monasterii, aliam unus dominorum rectorum et tertiam unus procurator communis Iadrae, ne unus sine altero et sine ipsa domina abbatissa ipsam capsam aperire valeat. Ego igitur Paulus de Paulo tunc senior rector existens, cum supranominatis duobus primus fui, qui habui ipsam clavem.

clavium quae erant in volta sub campanilo monasterii Sanctae Mariae monialium de Iadra, quarum trium clavium iuxta partem captam in secreto consilio Iadrae unam servare debet domina abbatissa dicti monasterii, aliam unus dominorum rectorum et tertiam unus procurator communis Iadrae, ne unus sine altero et sine ipsa domina abbatissa ipsam capsam aperire valeat. Ego igitur Paulus de Paulo tunc senior rector existens, cum supranominatis duobus primus fui, qui habui ipsam clavem. 1397

Ioannis de Palisna, olim priore in Vrana, et cum Ioanne bano; pro quo inquirendo praecipiebant in praesentia reverendi patris domini Leonardi episcopi segniensis, pro hoc a domino nostro rege specialiter destinati, ut statim mitterent Tininium decem nobiles potiores ex se, et quod unus eorum essem ego Paulus, et insuper quod omnino mitterent eidem regi tres nobiles, scilicet ser Andream Nicolai, ser Maurum Petri et ser Doycum olim domini Ioannis, omnes de Grisogonis, qui inculpati veniebant de praedictis, pro adventu quorum praefixus fuit terminus usque ad secundam dominicam

inter nobiles et eos qui non potuerant eligi ad offitium iudicatus, ita quod eadem nocte fuerunt interfecti quattuor de familia Communis et hoc fuit 26. mensis iunii, nocte, ut praedicitur. Sequenti die hora, quasi matutina, tunc etiam fuit vulneratus letaliter unus nobilium qui vocatur Marcus filius ser Petri dicti Pecira et alius nomine Marinus Gavazulich similiter vulneratus extitit cum sagitta ab arcu; ceteri autem nobilium quidam absconderunt se et quidam etiam extra fugierunt Tragurium per moenia civitatis efumsantes se. Cras vero

nocte post diem 24. eiusdem mensis, circa mediam noctem et circa matutinos, fuerunt terraemotus, et per omnes dies inter diem et noctem usque ad dies tredecim subsequentes modo cessavit terraemotus, et deinde die novembris, hora quasi vesperarum fuit similiter unus magnus et terribilis terraemotus. Die 24. mensis novembris applicuit ad portum Iadrae cum duabus galeis Venetorum a sepulcro Domini excellens dux Austriae, filius quondam domini Alberti ducis Austriae, ad quem

longitudo est vargorum meorum 42 et passuum communis 21 1/2, et arbor eius est per girum palmorum 66. Die 8. mensis madii, scilicet die iovis, post horam coenae fuit facta rixa inter homines suprascriptae chochae, ita quod unus eorum interfecit alium, videlicet quendam Flammengum, et eadem hora bannivimus ipsos de civitate. Die 22. mensis madii de mane dicta chocha exivit cathenam, sive portum Iadrae et die martis 27.

25 mensis octobris, dominus capitaneus praedictus cum tribus galeis, in quibus fuerunt circa 40 homines, scilicet Pagensium, iam de sero profectus est versus Spaletum. Die iovis 9. mensis novembris applicuit Iadram unus barcussius cum circa 30 armigeris domini nostri regis Ladislavi. Die dominico 12. mensis novembris venit Iadram cum una galea dominus Anzulinus, frater domini capitanei praedicti.

venit Iadram cum una galea dominus Anzulinus, frater domini capitanei praedicti. Die lunae 13. mensis novembris in generali consilio Iadrae, in quo fuerunt nobiles quinquaginta tres, non sincere fuerunt sex, de non unus, captum fuit per reliquos: quod Pagensium omnes domos quas habent in Pago, praecipitentur funditus, videlicet extirparentur radicitus, et omnes salinae, terrae, loca et quaecumque habent in insula Pagi, confiscari debeant pro communi Iadrae.

decembris, recesserunt a porta Iadrae. Die iovis 21. mensis decembris, Spalatenses exititii per concordiam intraverunt Spaletum; quinque illorum de civitate expulsi fuerunt, scilicet duo nobiles et tres populares, et unus fuit privatus oculis. 1403 Die sabbato 27. mensis ianuarii (dominus capitaneus) transmisit galeam suam in Apuliam.

in lecto; pauci enim de ipsa infirmitate mortui sunt, et illi qui decesserunt pro maiori parte, fuerunt valde senes. 1405. De mense februarii alii duo Pagenses et unus Segniensis, Mervicca scilicet, capti ut supra et ducti Iadram, suspensi fuerunt, scilicet ipse Mervicca ante Iadram et alii duo ad portam. Die veneris 12. mensis martii, existentibus rectoribus

praedicti, et me Paulo de Paulo, captum et deliberatum fuit per omnes, quod insula Novaliae intromittatur pro communi Iadrae et ibi prope reparetur quoddam fortalitium. Die iovis 4. scilicet mensis iunii sequentis, adhuc unus Pagensis, qui captus fuerat pridie in Scrixa, nomine Zorcus, fuerit coactus ad caudam equi usque furcas et inde suspensus ad furcas prope Iadram. Die sabbati 20. mensis iunii, dominus Andriolus quondam ser Stephani de

duo corpora coniuncta iuxta pectus; caput magnum ostendebat aurem, sed et cetera membrorum gatta; quod animal mortuum, proiectum erat prope ecclesiam Sancti Platonis de Iadrai. Die martis 20. mensis octobris, adhuc unus Pagensis ad furcas suspensus fuit in puncta Michae. 1406. Die 24. mensis ianuarii chocha Anconitanorum cum multis mercantiis pannorum et ramis eorum et

dignitati
1.8.2   Guarino faciente restituta est.
1.8.3   Hunc laudent veteres novi futuri,
1.8.4   Huic nam quilibet obligatur uni;
1.8.5   Unus sit licet, obligamur omnes. 9. DE EODEM
1.9.1  Rursus, io! quae tot iacuit sopita per annos,
1.9.2  Guarini studio

12. DE QUODAM IACTABUNDO
1.12.1  Est quidam nostri, qui se vocat archipoetam,
1.12.2  Temporis; en titulum, Bartholomaee, novum!
1.12.3   Sed cum nunc fatui sint mille, poeta nec unus,
1.12.4  Hoc inter primum, se, reor, ille vocat. 13. COMMENDAT VERONAE SUUM LIBELLUM
1.13.1  Commendo, Verona, tibi, quem nostra

37. AD IULIUM
1.37.1  Scribendi ratio cum sit, vel sola poetis
1.37.2  Gloria, vel certe maxima; solus is es
1.37.3  Qui scripta abscondas. Vel, Iuli, plus sapis unus,
1.37.4  Vel nihil omnino, quod mage credo, sapis. 38. AD EUNDEM
1.38.1  Quid tua tantum

87. AD GUARINUM VERONENSEM
1.87.1  Cur, Guarine, tuos, indulgentissime patrum,
1.87.2  Non cohibes natos turpibus a vitiis?
1.87.3  An nescis pridem quid fecerit unus eorum?
1.87.4  Fecit ut ancillae sis socer ipse tuae,
1.87.5  Ut vernae sis fecit avus; iam fabula tota
1.87.6  Urbe volas, et adhuc te tua probra latent.

1.297.4  Quantum septenas, perpetuae, trabeas;
1.297.5  Nunquam illi visas, toties hic contudit Alpes,
1.297.6  Vecta illi caesis, nulla carina, iugis.
1.297.7  Illum unus Sicula, superatum depulit unda,
1.297.8  Parvus adhuc toto luserat iste mari.
1.297.9  Ille Syracusas trinis vix cepit in annis,
1.297.10  Verona huic trinos ante recepta dies.

casti quod pater Hippolyti,
1.329.7  Quod fuit Emathius domitori Hephaestio rerum,
1.329.8  Trux Epaminondae, quod Pelopida, suo,
1.329.9  Quod totidem Libyae victoribus unus et alter
1.329.10  Laelius; Augusto quod gener ipse fuit;
1.329.11  Hoc tu magnanimo, nunc es, Marcelle, Renato,
1.329.12  Felix, qui regum dignus amore venis.

famulo nitidis sese exercebat in armis,
1.355.6  Nec galea, ut famulus, tempora tectus erat;
1.355.7  Curritur, et falsum pugnae certamen initur:
1.355.8  Corruit inflictis unus et alter equis; P
1.355.9  ars galeae anterior iugulum perrupit herilem,
1.355.10  Dum famulum praeceps desuper urget herus.

me complecti, tu me, velut unicus essem,
4.5.92  Comere, tu blando sueta fovere sinu.
4.5.93  Longe Livor eat; geminos me praeter habebas,
4.5.94  Sed tamen ambobus carior unus eram.
4.5.95  Omen inest genitis, et habent praesagia, matres,
4.5.96  An magis in sera stirpe moratur amor?
4.5.97  Hinc ubi iam certo fixi vestigia gressu,

4.12.59  Noscere nec possis, ubi rus, ubi collis, ubi arbor,
4.12.60  Omnia sic facies aequoris una tegit.
4.12.61  Haud secus Emathiam Penei stagna tenebant,
4.12.62  Unus cum vertex Ossa et Olympus erat.
4.12.63  Passa sub Ogygio est aliud nec Graecia regno,
4.12.64  Inachiae si quid credimus historiae.
4.12.65  Tale fuit Latium tunc, cum

ne calidis instarent, humida siccis,
4.12.172  Sed par temperies conciliaret opus.
4.12.173  Nunc adeo nil flamma et humus, vereamur et omnes,
4.12.174  Ne fiant unus, cuncta elementa, latex.
4.12.175  Nonne semel firmo sanxisti foedere pactum,
4.12.176  Diluvio haud ultra perdere velle tuos,
4.12.177  Dum picturato signaret nubila

Nec palmo saepe est homini letalior ursus,
4.14.30  Nec magis ungue leo, dente timendus aper,
4.14.31  Quod si devictis levis esset adorea cervis,
4.14.32  De bis sex unus non foret iste labor.
4.14.33  Dixit et in silvas dubito migravit in auras.
4.14.34  Est certe ex oculis rapta repente meis.
4.14.35  Praeda gravi interea plaustro

cetera vulgus habet.
4.14.57  Aequarat Phrygiis venatica dona carinis
4.14.58  Naufragus in Libyco littore Troïades
4.14.59  Hic minor in plurimis numerus confertur, et unus
4.14.60  Romanum cervus spargitur in populum.
4.14.61  Tibri pater, tales Hister tibi mittit alumnos,
4.14.62  Tu tamen hunc salvum, sed cito, redde suis.

nihil interest ad culpam, hoc an illud immoderate cupias; animi perturbatio, ubi modum transgreditur, semper peccat. Sed cupias sane libros, modo ne alios spolietis, praesertim minus habentes. Plena est huiusmodi supellectilis Italia, facite adduci quantos vultis; mittite numos Florentiam, unus vobis Vespasianus sufficiet. Quod nobis eos qui praesto sunt, gratis eripitis? Soline vos studiosi estis? Ne valeam, si omnes vos totum hunc mensem tam multa legistis, quanta ego vel heri. Testor Musas ipsas, et lecturum me, et scripturum fuisse plurima; sed iam extortis mihi harum rerum

illud unum hoc loco praecipue admonere oportet: consolator primam curam adhibeat ostendere aut persuadere illi, quem consolatur, se uerum esse amicum. Quod Cicero erga Titium pulcherrime seruauit; sic enim exorsus est: Etsi unus ex omnibus minime sum ad te consolandum accommodatus, quod tantum ex tuis molestiis cepi doloris ut consolatione ipse eguerim, tamen, cum longius a summi luctus acerbitate meus abesset dolor quam tuus, statui nostrae necessitudinis esse

quam accidant, praemeditasse calamitates seque ita comparasse ut nihil eum inparatum offendat. At Cicero haec omnia consolationis medicamina complexus est, et recte quidem. Neque enim omnes similiter mouentur, uerum alius alio et unus quidem grauius quam alter, neque satis exploratum habes quid cui magis conducat; ideo tentanda sunt singula etiam si sint parua uel tenuia, quia, ut ille ait: Fortasse quae non prosunt singula multa iuuant Parua

modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque suorum iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria

modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque suorum iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria

modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque suorum iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria

modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque suorum iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria

sua manu positam, nec multo negotio posse acquiri. Proinde ea uacare tanto fit turpius quanto haberi potest facilius. Atque ita in repressione luctus tres loci tractandi sunt, quorum unus a pudore sumitur, alter ab aemulatione uirtutis et a constantia tertius. Licet et a ceteris uirtutibus omnibus non minus dignos locos educere ualebis ad compescendum omnem languorem; ualent enim omnes uirtutes ad comprimendum

Hi sunt igitur omnes illi praecipui loci quos nobis Diuina clementia innotescere uoluit, quibus abduci animum a maerore posse putamus. Ille unus superest quem in calce huius nostri operis et ordine et ratione uidemur reseruasse. Vltimo enim loco haud inepte poterimus ad preces descendere et amicum uehementius obsecrare ne se

eius diuitiis spem ullam ponatis; quae quam fluxae quamque fallaces sint, ego unus uobis maximo possum esse documento. Credite quoniam puluis et umbra sumus Hor. C. 4, 7, 16 et non hic, sed alibi permanentes habemus mansiones; ubi nihil corruptibile, nihil caducum esse potest, sed omnia incorruptibilia,

qui, prodentibus eum uestigiis, quoniam per arenosam humum iter fecerat, confestim ad siluam tendunt. Et iam ad latebras Antonii prope uentum erat, cum Rado, magni animi adolescens, manu promptus, natione Dalmata, Butuani oppidi accola, unus ex comitibus Antonii, strenue mori cupiens, stricto ense in hostes irruit, atque, duobus obtruncatis, ipse telis ac lapidibus undique obrutus occiditur. Antonius cum reliquis comitibus uiuus capitur, uinctusque ad subassam perducitur. Subassa

in confertissimos hostes in cassum mittebatur, multi hostium cadebant. Igitur hostes multis occisis, pluribus uulneratis, nostris liberum locum relinquentes, terga uertunt. In hoc certamine Turcorum circiter quingenti interiere; ex nostris, etsi multi sagittis uulnerati sunt, ne unus quidem desideratus est. Imperatores, relictis quattuor triremibus ad praesidium loci, cum reliqua classe ad martyris aedem se recipiunt. Interim Bassa ad destruendos muros quattuor bombardas magnas, duodecim

cum Turcis manum conserebant. Hic quidam Turcus iactabundus obequitabat, saepius inclamitans, si quis Venetorum singulari certamine secum pugnare auderet, extra tecta nauium exiret. Tum unus ex naualibus sociis, Illyricus natione, e naui prosiliit, cum hoste congreditur. Dum Turcus arpe eum ferire studet, Illyricus, ictum scuto excipiens, Norico ense Turci latus hausit, hostemque equo detractum expoliat, caputque ei

tuo mea disticha fonte! Recusas?
At saltem lotio, Pegase, pasce tuo! Athlas
Athlas Iapetides stellarum torquet Olympum
Atque deos omnis sustinet unus Athlas. Idem
Signifero forsan nunquam premeretur Olympo
Hospitium Perseo ni uetuisset Athlas.

Et serta ex hedera iam tibi texta petunt.
5  Eia igitur biiugi cape celsa cacumina montis,
Quo uerę laudis semita pandit iter,
Et tecum comitem fratrem trahe, nanque duorum
Vis una ingenii est unus et artis amor.
Parcite sed tandem me tollere ad ęthera pennis,
10   Ne forte Icarię fabula dicar aquę.
Magna decent magnos: mihi sat perrepere terram
Atque per exiguos uelificare lacus;

est
Placatis animis foedera pacis ament,
Viribus et iunctis communi protinus hosti
10   Occurrant: nullam res petit ista moram.
Ille etenim reliquas properat disperdere gentes,
Vnus qui mundi plurima regna tenet. In discordiam principum Christianorum
Mus et rana lacu medio dum pręlia miscent,
Alter in alterius damna suprema furens,

Achilles,
Hannibal armorum pręditus arte fuit.
5  Munificus Cęsar, Cicero sermone disertus,
Felici Croesus sorte beatus erat.
Tempora temporibus ne cędant nostra uetustis,
Vnus, quę multis sunt data, Grittus habet:
Formosus, prudens, animosus, Marte probatus,
10   Largus opum, dulci nobilis eloquio.
In dubiis usus fortunę munere rebus
Totque bonis fultus culmen honoris

te, qui non es, Barthole, ut esse putem. De Bartholo comato
Lętare, o modo sępe qui rogabas
Tot numos tibi quot gerit capillos
Vnus non male Bartholus comatus,
Sed qui uertice tot gerit capillos
5  Quot tostus numerat dies aristas
Et quot sunt Lybici maris lapilli
Et quot syderibus refulget ęther.
Ridebunt

tria da mihi sęcula, Crasse,
Aurum, ęs, argentum: sic ego Nestor ero! In Marinellium uesanum equitem
Ibat uectus equo solus Marinellius uno.
Vnus equus, uerum est: bruta fuere duo. Ad Helyam Babalum implagatum
Est plaga multa tibi diffusi, Babale, campi,
Sed tua, dic, quare non tibi plaga placet?

Francisco Natali Marci Maruli responsio
Angebant, Francisce, mei me funera fratris,
Nulla quies lacrimis nec modus ullus erat.
Omnibus ex illis fuit hic charissimus unus
Quę quandoque animo grata fuere meo.
5  Non sic ipse suum dilexit Castora Pollux,
Eurialus Niso non ita gratus erat.
Illius affatu iocundo sępe fruebar,
Nullo me facto

sum, non si sim quoque nosse sinis. Ad Franciscum Martiniacum quod senectus non annis sed ualetudine conferenda est
Sum quoniam, Francisce, tibi charissimus unus
Optas me multas uiuere Olympiadas;
Hoc propter uotis diuos precibusque fatigas
Nec cessas sacris thura cremare focis.
5  Accipe sed quare longeuę tempora uitę
Despiciam: uitii

Sol nulla: radios contrahet ille suos.
Cuncta trement totusque simul quassabitur orbis,
Angelicos uideas obstupuisse choros.
55   Corripiet mundum flammis crepitantibus ignis
Atque unus fiet terra fretumque rogus.
Mox uirtute potens et maiestate uerendus
Adueniam et rutila nube sedebo super.
Circumfusa aderunt sanctorum milia multa,
60  Multa coruscantum milia spirituum.

ante oculos et certa lege gubernans
Ardua syderea super ęthera sede recumbit.
Ergo pone chelim, tacita iam mente uoluta,
Vrania, Deum, quem totum exponere sęcla
Nulla queunt: hic est, hic est et trinus et unus,
115  Terrarum cęlique potens, quem (ut spero) facultas
Visendi dabitur tunc cum tellure leuatis
Stelliferi nobis aditus reserabit Olympi.

ueneno
Pristino uitę reddidit officio.
Antistes cernens, cernens miracula consul
Cumque his accipiunt cętera turba fidem.
Ipse autem tempus durauit ad usque Traiani
40  Vnus cuncta Asię sacra sacella regens.
Annos huic centum minus uno contulit ętas,
Ętatem uiuit sed modo perpetuam.
Obiit anno a Dominica passione LXVIII.

Iste tribus Iudę Bethlemi natus in urbe
Implet apostolicum sorte datus numerum,
De medio quoniam sublato nomine Iudę,
Iudę, qui Dominum uendidit ęre suum.
5  Cum tamen e geminis foret unus sufficiendus,
Visa est Matthiam sors cecidisse super.
Explicat hic Christi Iudea per oppida leges
Nil metuens Domini iussa sequendo sui.
Inter discipulos iam post miracula claro

DOCTORIBUS De laudibus diui Hieronymi carmen
Delmatię lętis olim generatus in oris
Hieronymus toto notus in orbe fuit.
Inter Catholicos unus facundior omnes,
Iudice me, magno nec Cicerone minor.
5  Cecropia doctus lingua doctusque Latina,
Hebraicos didicit Chaldaicosque sonos.
Felix tam uarię donis donate loquellę,

maiestatemque contemplans. Id si feceris, non Orphea non Lynum non Thamiram non Amphionem, neque Echiona neque Ariona neque Demodocum neque Terpandrum, nec Simonidem nec Timotheum nec crinitum a Vergilio nostro Iopam desyderabimus. Tu unus pro omnibus satis eris. Vale! Ad Virginem beatam
O pręstans facie Virgo, quam clara coronant

miser hic timetur,
2.4.4   Heu, cadit ense.
2.4.5   Tunc simul paruo cecidit superstes,
2.4.6   Nanque quos ignis tenuit uel unus,
2.4.7   Perdat atque ambos, uoluere fata,
2.4.8   Ensis ut unus.
2.4.9   Ergo nil fatis super est amaris,

paruo cecidit superstes,
2.4.6   Nanque quos ignis tenuit uel unus,
2.4.7   Perdat atque ambos, uoluere fata,
2.4.8   Ensis ut unus.
2.4.9   Ergo nil fatis super est amaris,
2.4.10   Ossa ni claudat tumulus uel unus,
2.4.11   Claudat hos ambos, ualeant uel

atque ambos, uoluere fata,
2.4.8   Ensis ut unus.
2.4.9   Ergo nil fatis super est amaris,
2.4.10   Ossa ni claudat tumulus uel unus,
2.4.11   Claudat hos ambos, ualeant uel ambo,
2.4.12   Si pietas est.
2.4.13   Tu caue tantas furias, amator,

3.12.5.10   Flantis in aduentu gaudia mira dedit.
3.12.5.11   Nomina trina dei uenerantur cuncta creantis,
3.12.5.12   Est tamen eternus unus in orbe deus.
3.12.5.13   Est quoque magna nimis sacri ueneratio festi,
3.12.5.14   Quo colitur celso uictima plena deo.

quam spoliatur 45 . Auarus exosus, liberalis acceptus 50 . Donis non satiatur auarus 74 . Suorum non contentus, alieni appetens 76 . Vnus ad unum missus satis est 91 .
Aduersa erudiunt 4 . Necessitas non habet legem 27 . Aduersa ferenda ęquo animo

sursum splendidum 185 . Cherub habens duas facies, hominis et leonis 193 . Ecce uir Gabriel cito uolans tetigit me uesperi, docuit et ait etc. 199 . Ecce uir unus uestitus lineis, accinctus auro obrizo et corpus eius quasi chrisolitus, et facies eius uelut species fulguris, et oculi eius ut lampas ardens 199 . Multa sunt nimis castra eius, fortia et facientia uerbum eius 204 .

Romanus ait: Non est opus nobis eo ciue, cui plus opus sit quam uni ciui. In auaritiam 44 . Auaritia 49 . Iulium plures amici con/fecerunt quam inimici, quia tantum omnes concupierunt, quantum poterat unus. Circa pecuniam plurimum uociferationis est 56 . Demetrium Pompeianum non puduit locupletiorem esse Pompeio 73 . Auarus ipse miserię causa suę 85 . Damnum appellandum

et Demosthenes etc. Contra Lucretium asserentem, quod ueneratio diuinorum a consilio humano nescatur. Contra illos qui aiunt, quod homines ad religionem ferantur a syderibus 412 . Quęstiones quinque de anima. Vtrum sit unus cunctorum hominum intellectus. Contra Aueroem. Quod mens sit forma corporis, patet ex ordine naturę 414 . Quomodo mens proprinquat corpori. Quomodo mens adsit corpori. Anima tota in qualibet corporis parte. Quomodo mens insit corpori

a quo plurimum diligimur 82 . Quomodo amicorum omnia communia 83 . Societatis gradus. Consobrini sobrinique. Societas firmissima 84 . Pythagoras uult in amicicia ut unus fiat ex pluribus. Obiurgatio amicorum 85 . Communem totius generis hominum societatem et consociationem et conciliationem colere, tueri, seruare debemus 108 . Officiorum gradus in communitate

Michael 152 . Nubes 176 . Angelus, id est nuncius 182 . Cherubin. Seraphin 203 . Seraphim plures. Seraphin unus 203 . Virtutes dextrę et sinistrę 229 . Gabriel 263 . Aues ab oriente 284 . Lapides ignei 299, Montes et

283 . Tria insaturabilia 283 . Qui uehementer emulget, elicit sanguinem 284 . Ira Dei in peccatores, ut diuitias congregent 293 . Vnus est et secundum non habet 295 . Auarus non implebitur pecunia 297 . Diues auarus 297 . Pecunię obediunt omnia 305 . Vsura

Bonus. Paraliticus a quattuor portabatur: uel a quattuor uuirtutibus cardinalibus uel a quattuor Euangeliis sublatus ad sanitatem rediit II. Vestimenta Domini alba sicut nix, id est iusti eius IX. Nemo bonus nisi unus Deus. Multi erunt primi nouissimi, et nouisimi primi X. Qui super tectum sunt ne descendant in domum, id est qui in culmine uirtutum sunt ne delabantur ad uitia XIII. Illę mentes angelos aspiciunt, quę cum uirtutum odoribus Domino famulantur

sit uitia domuisse 97 . Virtus 100 . Magnum est pręsidium in periculis innocentia 131 . Si is es quem intelligant multi, introrsus bona tua spectent. Alioquin satis est unus, satis est nullus 3 . Viri boni auiditas tuta est 9 . Sola uirtus pręstat gaudium 10 . Bona sunt, quibus admixta uirtus est, turpia quibus malicia

88 . Ad illa quisque bonus est, ad quę sapiens, ad illa malus, ad quę ignorans 102 . Bonorum primum sapientia, secundum corporis habitus, tertium formę commoditas 118 . Vnus Gręcorum omnium probatissimus Aristides, Lysimachi filius, extitit 132 . Petit a Deo, ut intus pulcher efficiatur 166 . Socrates: Nihil enim aliud agens circumeo quam suadens iunioribus senioribusque /

obediunt, sustinent. Sapientiam dat Dominus diligentibus se 141 . Qui metuunt Dominum, inuenient illum. Time Deum 142 . Time Deum, cogita, loquere. Timens Deum. Oculi Domini ad timentes eum. Melior est unus timens Deum quam mille filii impii. Omni uita tua dilige Deum, et inuoca illum in salute tua 144 . Timens Deum 145 . Nihil melius est quam timor Dei 146 .

Consilium ter 130 . Ordo et consilium 131 . Consilia amici 131 . Consiliarius sit tibi unus de mille. Cum fatuis consilium non habeas, nec coram extraneo 142 . Sine consilio nihil facias, et post factum non penitebis. Ne consulas zelantes te etc. Non attendas improbis in omni consilio

Iesu Hierusalem, procedunt obuiam clamantes: Osanna, benedictus qui uenit in nomine Domini, rex Israel XII. Petrus: Domine, tu mihi lauas pedes? Si non lauero te etc. Domine, non tantum pedes, sed et manus et caput. Iesus: Vnus ex uobis tradet me. Petrus quasi statim in traditorem irruiturus, innuit Ioanni, quis esset, de quo Dominus dicerret XIII. Petrus: Animam meam pro te ponam XIII. Si diligitis me, mandata mea seruate. Qui habet mandata mea et

ne hic est qui sedebat et mendicabat? Alii dicebant: quia hic est, alii: Nequaquam, sed similis est eius etc. IX. Et alias oues habeo, quę non sunt de hoc ouili; et illas oportet me adducere, et uocem meam audient, et fiet unum ouile et unus pastor X. Ieeus declinans Iudeos abiit iuxta desertum, quia uerbum illis relictis uenit ad gentes XI. Quidem gentiles rogauerunt Philippum dicentes: Volumus Iesum uidere. Philippus, dicit Andreę, rursum uterque Iesu.

in spiritu, non littera, cuius laus non ex hominibus, sed ex Deo est II. AD ROMANOS: Quid profuit circumcisio ante baptismum III. Quoniam quidem unus Deus, qui iustificat circumcisionem ex fide et pręputium per fidem III. AD COLOSSENSES: In quo, scilicet Christo, et circumcisi estis circumcisione non manufacta etc. II.

BEATVS HIERONYMVS IN PARTE PRIMA
Deus. Substantia sine initio, sine fine etc. Quomodo Pater genuit Filium, ne discutias. Deus unus tantum 2 . Tantum Filius creditur incarnatus. Iesus saluator. Christus unctus. Christus uirtus Altissimi 3 . Personarum distinctio in una substantia 10 . Filius

super eas pastorem unum, qui pascat eas, seruum meum Dauid, id est Christum 191 . Et scient, quia ego Dominus, cum contriuero cathenas iugi eorum, et erruero eos de manu imperantium sibi. Propheta de felicitate fidelium tempore Christi. Et rex unus erit omnibus imperans 192 . Mons super quem deponitur Ezechiel Christus est 195 Lapis abscissus de monte sine manibus conterens statuam, Christus conterens idola. Dominatur excelsus in regno hominum etc. humillimum hominem

prędicit XVI. In monte excelso transfiguratur. Vox de nube: Hic est Filius meus dilectus etc. Lunaticum, quem non potuerunt discipuli, ipse curauit. Iterum de se prophetat in Galilea. Staterem in ore piscis esse cognouit XVII. Potestatem dat ligandi et soluendi XVIII. Vnus est bonus Deus. Omnia possibilia apud Deum XIX. Prophetat de se ascendens in Hierusalem. Sequentes et pręcedentes clamant: Osanna in excelsis etc. Vendentes et ementes eiicit de templo. Ficulneam arescere fecit XXI. Christus et filius Dauid et Dominus XXII.

Ratio quare tenemur diuitias communicare indigentibus: Diues qui induebatur purpura et bisso, sepelitur in inferno, et dicitur ei: Recordare quia recepisti bona in uita tua etc. XVI. Erunt duo in lecto; unus assumetur, et alter relinquetur, quia non omnes diuites impii XVII. Diuitias non esse malas per se. Diues audito perfectionis pręcepto contristatus est XVIII. Zacheus diues et publicanus XIX. Sed nunc, qui habet sacculum, tollat, similiter et peram XXII.

PAVLVS AD ROMANOS
DEVS CHRISTVS. Mors illi ultra non dominabitur VI. O altitudo diuitiarum sapientię et scientię Dei etc. XI. AD CORINTHIOS I: Christum, Dei uirtutem et Dei sapientiam I. Vnus Deus Pater, ex quo omnia, et nos in illum; et unus Dominus, Iesus Christus, per quem omnia, et nos per ipsum VIII. Omnis uiri caput Christus est; caput uero Christi Deus XI. AD CORINTHIOS II: Pater misericordiarum, et Deus totius consolationis, qui consolatur

DEVS CHRISTVS. Mors illi ultra non dominabitur VI. O altitudo diuitiarum sapientię et scientię Dei etc. XI. AD CORINTHIOS I: Christum, Dei uirtutem et Dei sapientiam I. Vnus Deus Pater, ex quo omnia, et nos in illum; et unus Dominus, Iesus Christus, per quem omnia, et nos per ipsum VIII. Omnis uiri caput Christus est; caput uero Christi Deus XI. AD CORINTHIOS II: Pater misericordiarum, et Deus totius consolationis, qui consolatur nos in omni tribulatione nostra I. AD

I. AD THIMOTEVM I: Fidelis sermo et omni acceptione dignus, quia Christus Iesus uenit in hunc mundum peccatores saluos facere, quorum primus ego sum. Regi autem sęculorum immortali et inuisibili, soli Deo honor et gloria in sęcula sęculorum. Amen. I. Vnus enim Deus, unus et mediator Dei et hominum, homo Christus Iesus, qui dedit redemptionem se metipsum pro omnibus etc. II. In aduentum Domini nostri Iesu Christi, quem suis temporibus ostendet beatus et solus potens, rex regum, et Dominus

THIMOTEVM I: Fidelis sermo et omni acceptione dignus, quia Christus Iesus uenit in hunc mundum peccatores saluos facere, quorum primus ego sum. Regi autem sęculorum immortali et inuisibili, soli Deo honor et gloria in sęcula sęculorum. Amen. I. Vnus enim Deus, unus et mediator Dei et hominum, homo Christus Iesus, qui dedit redemptionem se metipsum pro omnibus etc. II. In aduentum Domini nostri Iesu Christi, quem suis temporibus ostendet beatus et solus potens, rex regum, et Dominus dominantium,

Dolor quomodo temperandus. Sępe salua sapientis autoritate fluunt lachrymę 49 .
DEVS. Natura, Iuppiter Stator, Fatum, Liber pater, Hercules, Mercurius. Nomina multa, Deus unus 33 . De Deo metuendo contra Epicurum 34 . Dei benefica natura nocere non potest 51 . Quid sit Deus, et iterum 88 . Fatum

omnium, quanto est omnium simplicissimus 342 . Simplicissima ueritas se ipsam minime latens etc. 342 . Ipsa unitas, ueritas, bonitas, quam inuenimus super angelum, omnium est principium. Deus unus uerusque et bonus. Non sunt dii plures inter se ęquales. Deus summum est rerum omnium. Non sunt plures, alius super sine fine 343 . Deus unitas, ueritas, bonitas. Dei uirtus infinita. Ab Orpheo grammatico infinitus finis cognominatur.

Diuitię non sunt summum bonum 57 . Philosophorum error circa contemptum diuitiarum 69 . Deffensio uiduarum et pupilloum 132 . DEVS unus an multi 3.4.5.6. 7 . Contra eos qui plures putauerunt 8 . De Hercule 9 . De Esculapio, Apolline, Neptunno, Marte, Castore, Polluce, Mercurio, Ioue

nomen 60 . Vnius Dei cognitio ab Hebreis 64 . Deus heloi. Tetrargrammaton 71 . Primum ens 72 . Deus ęternus, ineffabilis, unus 73 . Sancta Trinitas unus Deus 74 . Deus bonum, inellectus primus, iustitia, 75 . Lux intellectualis 76 . Deum non esse

ab Hebreis 64 . Deus heloi. Tetrargrammaton 71 . Primum ens 72 . Deus ęternus, ineffabilis, unus 73 . Sancta Trinitas unus Deus 74 . Deus bonum, inellectus primus, iustitia, 75 . Lux intellectualis 76 . Deum non esse causam mali 85 . Sancta

Sancta Trinitas 88 . Somnus Dei 89 . Deus nulli similis 89 . Qualis Deus 89 . Deus unus. Deus omnia uidet. Deus in cęlo 89 .
DEVS CHRISTVS. In aduentu Christi immania flagitia cessarunt 2 . Sacrificia scelesta cessarunt

Apis. Serapis 139 . Mercurius, Hercules, Minerua 140 . De sacris falsorum deorum. Fabularum figmenta. Diomedes in deos relatus 141 . DEVS unus 29 . Varro censuit unum deum colendum. Deus sine simulachro. Deus dat regna 31 . Deus creator omnium 35 . Deitas 45 . Deus

Dicunt esse quandam naturam mali et gentem tenebrarum cum principibus suis, unde diabolus originem ducit et hinc ducere originem carnem nostram aiunt, secundum illud: Vos ex patre dyabolo estis. Iterum VIII. Contra eos, eo quod unum ouile et unus pastor sit Noui et Veteris Testamenti X. Mathematici Priscilianistę nasci unum quemque hominem sub constitutionibus stellarum putant. Sic de stella, quę magis apparuit, iudicant I. Mathematici. Ioannis II. Contra mathematicos

iuuenem et hiemi senem. Adolescentem intelligit puberem, iuuenem uirum 81 . Democritus moriturus uitę spacium produxit usque in diem tertium panes calidos quotidie naribus admouens 92 . Enygma. Vnus pater, XII filii, his singulis XXX filię, alię candidę, alię nigrę. Immortales sunt, et moriuntur. Est autem annus 12 . Antisthenes, cum ab eo, qui proposuerat enygma, ut solueret, rogarettur, "quid", inquit, "o stolide uis, ut

et non deficiet fructus etc. Fructus erit in cibum, folia in medicinam. Tres portę in quolibet latere templi sunt tres gradus fidelium: incipientium, proficientium, perfectorum 195 . Porticus, Sanctum, Sanctum sanctorum, id est unus Deus, Christus incarnatus, Sancta Trinitas una substantia 196 . Regnum fidelium nunquam dissipandum, sed comminuens reliqua 197 . Daniel exiuit illesus de lacu leonum, quia credidit Deo suo

Detestatus sum industriam meam in acquirendo incertus de herede utrum [sa-] sapiens an stultus futurus sit. Miser qui genuit multos filios 133 . Filii adulterii 137 . Filii impii. Melior est enim unus timens Deum quam mille filii impii 144 . Filii boni. In filia non auertente se, firma custodiam 146 . Qui diligit filium suum, assiduat illi flagella. Qui docet filium suum, laudabitur

Dei manet super eum III. Mulier, crede mihi etc. Vbique opus est nobis fide etc. Fidei gradus in regulo: initium, incrementum et perfectio IIII. Descendere in aquam turbatam est humiliter credere in Domini passionem; ibi sanabatur unus significans Ecclesię unitatem. Amen, amen dico uobis, quia, qui uerbum meum audit et credit ei qui misit me, habet uitam ęternam, et in iudicium non uenit, sed transiet a morte ad uitam V. Hoc est opus Dei, ut credatis in eum quem misit ille. Inter credere ei et credere

estis per fidem; et hoc non ex uobis, Dei enim donum est; non ex operibus, ut nequis glorietur. Nunc autem in Christo Iesu, uos qui aliquando eratis longe, facti estis prope in sanguine Christi. Ergo iam non estis hospites et aduenę, sed ciues sanctorum et domestici Dei II. Vnus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus et Pater omnium, qui super omnes et per omnia et in omnibus nobis IIII. AD THESSALONICENSES I: Induti loricam fidei et caritatis V. AD THIMOTEVM I: Certa bonum certamen

Dei enim donum est; non ex operibus, ut nequis glorietur. Nunc autem in Christo Iesu, uos qui aliquando eratis longe, facti estis prope in sanguine Christi. Ergo iam non estis hospites et aduenę, sed ciues sanctorum et domestici Dei II. Vnus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus et Pater omnium, qui super omnes et per omnia et in omnibus nobis IIII. AD THESSALONICENSES I: Induti loricam fidei et caritatis V. AD THIMOTEVM I: Certa bonum certamen fidei, apprehende uitam ęternam, in qua

Tria genera theologię: fabulosum, naturale, ciuile 42 . Plato proximus Christianis 56 . Religio, pietas, latria 67 . De uero Dei cultu. Vnus Deus 67 . Etiam Legis sanctos sub fide Christi iustificatos 73 . Credidit Deo Abraham, et reputatum est ei ad iustitiam ante circumcisionem 123 . Populus Dei

ebriosum. Alexander ebrius Clitum interemit. Marci Antonii ebrietas 34. Profunda et insatiabilis gula 39. Gula inuenit piscinas 40. Conditurę quibus auiditas excitatur. Nepotum foci. Innumerabiles morbos innumerabiles coquinę fecere 46. Dii boni quantum hominum unus uenter exercet. / Coena sumptuosa. Mulus IIII pondo et selibram pendens quinque sestertiis emptus 46. Ostrea boleti etc. 53. In gulam 55, 57. Gulę ambitio 59. Gratus. Furnius Antonianas partes

fuerant 198. Vir fratrem suum ad mortem uenatur. Qui optimus est in eis, quasi paliurus, et qui rectus, quasi spina de sepe. Ne lęteris, inimica mea, super me, quia cecidi: consurgam etc. 209. In die quando capiebant alieni exercitum eius, tu quoque eras quasi unus ex eis etc. Non lętaberis super fìlios Iuda in die perditionis eorum etc. 207. Viduam et pupillum et aduenam nolite calumniari. Et malum uir fratri suo non cogitet in corde suo 213. Esau odio habui. Quare despicit unusquisque

iudicium. Predicabitur Euangelium in uniuerso orbe. Sicut fulgur exit ab oriente etc, ita erit aduentus Filii hominis. Vbicunque fuerit corpus, illic congregabuntur et aquilę. Sol obscurabitur etc. Plangent omnes tribus terrę. Duo in agro. Duę molentes. Duo in lecto: unus assumetur, et unus relinquetur XXIIII. Congregabuntur ante eum omnes gentes. Separabit eos ab inuicem XXV. A modo uidebitis Filium hominis sedentem a dextris uirtutis Dei, et uenientem in nubibus cęli XXVI. Latro ad dexteram saluatur, ad sinistram damnatur. Sic erit in iudicio XXVII. Simile

Euangelium in uniuerso orbe. Sicut fulgur exit ab oriente etc, ita erit aduentus Filii hominis. Vbicunque fuerit corpus, illic congregabuntur et aquilę. Sol obscurabitur etc. Plangent omnes tribus terrę. Duo in agro. Duę molentes. Duo in lecto: unus assumetur, et unus relinquetur XXIIII. Congregabuntur ante eum omnes gentes. Separabit eos ab inuicem XXV. A modo uidebitis Filium hominis sedentem a dextris uirtutis Dei, et uenientem in nubibus cęli XXVI. Latro ad dexteram saluatur, ad sinistram damnatur. Sic erit in iudicio XXVII. Simile est regnum cęlorum

inuitantis occiderunt XXII. Tollite ab eo talentum et date ei qui decem habet talenta XXV. Iudas Dominum suum tradit XXVI. Inconstantia. Harundo uento agitata XI. Semen cadens super petrosa XIII. Lunaticus qui sępe cadit in ignem et crebro in aquam, difficulter sanatur XVII. Vnus ex uobis est qui me tradet. Respondent: Nunquid ego, Domine. Verebantur enim per imbecillitatem naturę ad tam magnum crimen delabi. Petrus: Et si omnes scandalizati fuerint, ego non scandalizabor. Et si oportuerit me mori tecum. Mox negauit nosse eum. Pusillum progresso ab eis Iesu nec una

a Moyse et omnibus prophetis interpretabatur illis in omnibus Scripturis quę de ipso erant. Necesse est impleri omnia quę scripta sunt in lege Moysi et prophetis et psalmis de me. Tunc aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas XXIIII. Ingratus. Ex decem leprosis mundatis unus tantum et hic Samaritanus magnificans Deum cecidit in faciem ante pedes eius gratias agens XVII. Hierusalem. Dominus flens super Hierusalem euersionem eius futuram enunciat, eo quod non cognouerit tempus uisitationis suę XIX. Hierusalem calcabitur a gentibus, donec impleantur

ut qui non uident uideant, et qui uident, cęci fiant IX. Acetum oblatum ori Domini signat Iudeos degeneratos a uino patriarcharum et prophetarum etc. XVIII. PAVLVS AD ROMANOS Iudicium Dei. Omnes stabimus ante tribunal Christi; unus quisquenostrum pro se rationem reddet Deo XIIII. AD CORINTHIOS I: Siquis superędificat supra fundamentum fidei aurum, argentum, lapides preciosos, ligna, fenum, stipulam, uniuscuiusque opus manifestum erit III. Angelos iudicabimus VI. Cum autem subiecta

/ APOCALYPSIS: Ecclesia Ephesi arguitur, quod primam caritatem reliquit II Iustitia. AD ROMANOS: Sęueritas Dei in eos qui ceciderunt XI. Reddite omnibus debita etc. XIII. AD GALATAS: Vnus quisque onus suum portabit. Nolite errare; Deus non iriridetur. Quę seminauerit homo, hęc et metet: de carne corruptionem, de spiritu uitam ęternam VI. AD COLOSSENSES: Non est acceptio personarum apud Deum III. IACOBI: Vt in aliquo ad dignitatem promouendo inspiciatur

Iuramentum. Ne litigantes permittantur iurare 320. Infamia. Stesicorus oculis priuatus ob Helenę uituperationem, cum palmodiam [= palinodiam! R.] ędidisset, uisum recuperauit 161. Non admodum nobis curandum est, quid de nobis multi loquantur, sed quid dicat is unus, qui intelligit iusta et iniusta atque ipsa ueritas 173. Nequis poetis detrahat 318. DIONYSIVS HALICARNASEVS Inuidia. Anaxilaus et Theopompus in proemiis historiarum alios scriptores carpere conati sunt 1. Contra inuidiam

57. Bibulus stercore perfusus 67. Cato in carcerem duci iussus honorabilior apparuit 68. Imprudens. Spartę non licebat noctu pergere pręuio lumine 12. Solon pro tempore stultitiam simulat 20. Cato de legatis in Bithiniam mittendis, quorum unus podagrosus, alter capite uulneribus lęso erat, tertius uecordia insignis, "populus Romanus," inquit, "legationem emittit, quę nec pedes nec caput nec cor habet" 92. Tigrannes nuncium aduentus Luculli securi percuti iussit, cęteris metu silentibus imparatum prope oppressit hostis 9.

Infernus. Quomodo aperientur inferi et resurgent mortui, et qua ratione anima patibilis esse possit 164. Differentia gehennalis et communis, et quid operetur in electis, quid in reprobis 165. De his poetica 165. Inimiciciarum causa est, quod Deus unus non uere colitur 105. Quod tortores suos iusti diligant 109. Iuramentum. Socrates per canem et anserem deierabat 67. Hypocrita. Quod philosophorum oratio pugnet cum uita 61, 62. Iudei quibus potestatibus pręditi fuerunt usque ad

Doctrina phariseorum est Legis secundum carnem obseruatio 210. Lex mutata in Euangelium 224. Euangelium pacis 241. Vię eius, uię pulchrę, id est uię Euangelii 260. Labium ueritatis firmum erit in perpetuum 268. Vetus et Nouum Testamentum 305. Vnus autor utriusque Legis 307. In Lege ueritates diminutę 327. Argentum Vetus Testamentum, aurum Nouum 327. Sub umbra alarum tuarum protege me 330. Euangelium ubique prędicatum. Lex Domini irreprehensibilis, pręceptum Domini lucidum. Euangelium 333.

me 330. Euangelium ubique prędicatum. Lex Domini irreprehensibilis, pręceptum Domini lucidum. Euangelium 333. Cantate ei canticum nouum 344, 351. Abyssus abyssum inuocat 354. Protegar in uelamento alarum tuarum 365. Semel locutus est Deus duo 366. Vnus autor utriusque Legis. Inter medios cleros 369. Tuus est dies et tua est nox 374. Aperiam in parabolis os meum 376. Dominus narrauit in Scripturis populorum et principum qui fuerunt in ea sic! 386. Tabor et Hermon, Nouum et

indagatio 284. Argentum et aurum 291. Scriptura scientia 294. Thesaurus latens in uerbis Scripturę 377. Qui in Scripturis cęlestibus eruditur 298. Scientia Scripturarum 303. Lectio magis est mentis labor quam corporis 307. Liber unus est quicquid ad Deum refertur 307. Psalterium Romanum, Hebreum, commune. Autores psalmorum XXII Hebreorum libri 308. Psalterium, organum, nablath 320. Lectio uia uitę 322. Quando uidebo cęlos, opera digitorum tuorum 324. Eloquia Domini casta 327.

Inuentum quomodo hostium impetus excipitur 24. Perire maluit quam armis abiectis nauem relinquere 25. Periturum se potius quam arma rcliclurum 47. Hercules Graius, dehinc Hannibal Alpes transiuit, ut ea elephas onustus ire posset, qua prius unus homo inermis uix repere poterat 48. Musicę studiosus Epaminundas citharizare, cantare sallarequc doctus 30. Mors. Mortem forti animo tulit, quoniam talis exitus summorum uirorum esset 44. PLINIVS DE

respondit 141. Ephesii expulso Hermodoro statuerunt, siquis inter se excelleret, expellendum 157. Mathematicus. Geometria apud Gręcos in summo honore fuit 89. Mathematicus, cuius mens rationibus agitandis exquirendisque alebatur cum oblectatione solertię, qui est unus suauissimus pastus animorum 152. Mathematici describit officium. TVLLIVS DE FINIBVS Matrimonium. Vxorem adiungere uelle et ex ea liberos procreare naturę obedientis est 51. Miser. Caius Marius expulsus egens in

saluata est, ex quo patet plures malos esse quam bonos IIII. Mollis. Saltatrici Herodiadis filię sanguinis pręmium datum est VI. LVCAS Matrimonium. Vxorem duxi et ideo non possum uenire XIIII. Erunt duo in lecto uno: unus assumetur et alter relinquetur XVII. Magnanimus secundum Basilium. Omnia quęcunque habes uende et da pauperibus, et habebis thesaurum in cęlo. Et ueni, sequere me XVIIL Maledicus. Crisostomus de lingua quę maledictiones

enim uitam differentes mors incerta pręuenit. Omnis itaque dies uelut ultimus ordinandus est. Vita omnis breuis est. Ideo immortalitas est mors honesta 87. Cambysis exercitum ad Hammonem missum harena obruit 95, Moriendum est 96. Cuiusque mortis unus terminus nec aliud mortis genus alio magis timendum 104. Ingenti animo mors prouocanda est 107. Mors Ciceronis 115. De contemptu mortis 2. Mors tam seni quam iuueni ante oculos esse debet 5. Cato mortis contemptor. Item Scipio. Mors non timenda 9.

est, ne bestiis obiectus spectaculum aliis pręberet 26. Mortem timentes ubique pauidi 28. Vita non est imperfecta, si honesta est, ubicumque desinet. Si bene desinet, tota est 30. Marcellinus ęger ęger, ut mori uelit, a quodam Stoico incitatur 30. Vnus ex custodiarum agmine Cęsarem rogauit mortem, et ille: Nunc enim, inquit, uiuis. Nulla uita est non breuis 30. Morieris, non quia ęgrotas, sed ęger quia uiuis 30. Quibus uita non est breuis 31. Libera te metu mortis et paupertatis 32. Contra mortis metum, et

Foeminis nec capillos defluere nec pedes laborare 46. PLATO Mundus. Totum et omne ens unum esse 66. Mundum habere supra se tres causas ac dependere a causa incorporea 141. / Mundus unus. Mundus intellectualis. Intelligibilis mundus inter uisibilem et bonum medius 242. Sex dies. Duplex opinio de origine mundi. Sententia Platonis. Mundus ex causa et boni gratia. Cur sit unus et spericus . Numerus septenarius. De elementis 243. De uiribus

ac dependere a causa incorporea 141. / Mundus unus. Mundus intellectualis. Intelligibilis mundus inter uisibilem et bonum medius 242. Sex dies. Duplex opinio de origine mundi. Sententia Platonis. Mundus ex causa et boni gratia. Cur sit unus et spericus . Numerus septenarius. De elementis 243. De uiribus proportionibusque elementorum. Mundus ex IIII elementis. De mundi anima 245,246. Mundus ex mente et necessitate compositus. De elementis et mixtis. Aeris figura octo facies habens octoedra 251.

Numerus septenarius. De elementis 243. De uiribus proportionibusque elementorum. Mundus ex IIII elementis. De mundi anima 245,246. Mundus ex mente et necessitate compositus. De elementis et mixtis. Aeris figura octo facies habens octoedra 251. Vtrum sit genitus 253. Vnus 254. Aer et aqua inter ignem et terram 254. Mundi generatio ex mente et necessitate [compositus] 256. Mundus infernus. Numero 256. Mundus creatus a Deo per Filium 329. Corpoream substantialemque cęli formam carere materia probat

Matrimonium. Metelli Numidici sententia quod sine uxoribus esse non possumus 3. Socrates Xantippę uxoris iurgiis exercitus patientiam didicit. Varro in satyra: Vitium, inquit, uxoris aut ferendum aut tollendum est 8. Matronę petierunt, ne plures uxores unus uir haberet, sed potius plures uiros una uxor 10. Vxorem et liberos habens in honore pręlatus senioribus 14. Mariti senis super uxore diuite atque deformi querela, quod coactus ab ea ancillam suspectam uenum dederit 17. Quam infelix est, qui in egestate quęrit liberos

climata. Mare, sęculum 402. Via sęculum pręsens 407. Nox sęculum pręsens, dies futurum 424. Babylon 425. Cedar. Habitaui cum habitantibus Cedar 437. Multitudo. Tropus qui uocatur sylepsis , quo et pro uno omnes et pro omnibus unus appellari solet 177. Legio sex milia hominum 178. Asaph congregatio 358. Miracula non semper ad meritum operantis concedi 148. Inter signa hoc mirabilius, quod multitudinem de templo unus eiecit 169. Fulgura multiplicauit 331. Multa

sylepsis , quo et pro uno omnes et pro omnibus unus appellari solet 177. Legio sex milia hominum 178. Asaph congregatio 358. Miracula non semper ad meritum operantis concedi 148. Inter signa hoc mirabilius, quod multitudinem de templo unus eiecit 169. Fulgura multiplicauit 331. Multa fecisti mirabilia 351. Venite et uidete opera Domini 356. Ipsi uidentes sic admirati sunt 357. Et timebunt termini terrę, a signis tuis 367. Qui conuertit mare in aridam 367.

uos XI. Exiens de domo sedebat secus mare, id est de cęlo ad terram uenit mitigare fluctus errorum XIII. Non sum missus nisi ad oues quę perierunt domus Israel XV. Venit Filius hominis saluare quod perierat. Non est uoluntas ante Patrem uest rum qui in cęlis est, ut pereat unus de pusillis istis. Dominus plus gaudet super oue inuenta quę aberrauerat quam super XCIX in monte relictis. Dimitti penitenti iubet usque septuagesiessepties. Dilationem petenti et debitum dimittit XVIII. Filius hominis uenit dare animam suam, redemptionem pro multis

optant et dimitti Barabam XXVII.
Patria. Non est propheta sine honore nisi in patria XIII.
Prouidentia. Nonne duo passeres asse ueneunt, et unus ex illis non cadet super terram sine Partre uestro. Vestri autem et capilli capitis omnes mumerati sunt X.
Perseuerantia. Qui perseuerauerit usque in finem, hic saluus erit X. Channanea semel et iterum repulsa

in me IX. Iesu egresso denunciatur templum ruiturum, quoniam sine fide impossibile est placere Deo. Videte, nequis uos seducat. Multi enim uenient in nomine meo etc. Abominationem desolationis stare,. ubi non debet, id est hereses regnare in Ecclesia XIII. Vnus ex uobis tradet me, qui manducat mecum. Veh homini illi per quem Flius hominis tradetur. Iudas osculo tradens Dominum est hereticus profitens se Christianum. Falsi testes contra

laudantes et benedicentes Deum. Amen expectantes, donec induantur uirtute ex alto XXIIII.
Prouidentia. Nonne quinque passeres ueneunt dipondio, et unus ex illis non est in obliuione coram Deo. Sed et capilli capitis uestri omnes numerati sunt XII. Capillus de capite uestro non peribit XXI. Passio Domini. Ecce positus est hic in ruinam et in resurrectionem multorum in Israel, et in signum cui contra dicetur:

mei, et non accepistis me. Si alius uenerit in nomine suo, illum accipietis. Si crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi. De me enim ille scripsit etc. V. Ex hoc multi discipulorum eius abierunt retro, et iam non cum illo ambulabant. Nonne ego uos XII elegi, et unus ex uobis diabolus est VI. Quęretis me et non inuenietis, et ubi ego sum, uos non potestis uenire VII. Ego uado et quęritis me, et in peccato uestro moriemini. Quo ego uado, uos non potestis uenire. Vos deorsum estis, ego de supernis sum. Vos de mundo hoc estis, ego non sum

Demonium habet et insanit; quid eum auditis? Circumdederunt eum Iudei et dixerunt ei: Quousque animam nostram tollis? Si tu es Christus, dic nobis palam. Sustulerunt lapides, ut lapidarent eum X. Quid facimus, quia hic homo multa signa facit etc. Expedit uobis ut unus homo moriatur pro populo etc. Ab illo ergo die cogitauerunt, ut interficerent eum. Caiphas prophetauit, quia Iesus moriturus erat pro gente; et non tantum pro gente, sed ut filios Dei, qui erant dispersi, congregaret in unum. Proximum erat pasca Iudeorum;

sic facio XIIII. Capiendus Iesus introiuit in hortum, ut peccatum, quod in horto commissum fuerat, in horto deleret. Paradisus enim hortus deliciarum interpretatur. Vt ergo dixit eis: Ego sum, abierunt retrorsum et ceciderunt in terram etc. Primum ducitur ad Annam. Vnus ministrorum dedit alapam Iesu. Misit eum Annas ligatum ad Caipham. Si non esset hic malefactor, non tibi tradidissemus eum. Pilatus: Gens tua et pontifices tui tradiderunt te mihi. Quid fecisti? Respodit Iesus: Regnum meum non est de hoc mundo etc. Ego in hoc

Paupertas 3 . Socrates. Diogenes diuitias contempsit. Diogenes maior Alexandro, ut pote cui nec dare quicquam nec eripere potuit 36 . Vnus est sapiens cui omnia sunt nec ex difficili tuenda 43 . Socrates amicis audientibus: Emissem, inquit, pallium, si nummos haberem 46 . Fabricius paupertatis amator 58 .

damnatus, cum filios commendaret, misericordia, non ęquitate liberatus est. Liber VIII, caput I.
Patientia. Liber III, cap. III. Legati Romani Tarentum missi, unus urina respersus non est quęstus de iniuria neque ulterius ac mandatum esset loqueretur. Liber II, caput I.
Paupertas. Liber IIII, caput IIII. Democritus patrimonium patrię donauit, quo expeditius uacaret

Oratio cordis et oris, duo altaria 105 . Immolatio 109 . Oratio pro armis 113, 114 . Sacrificium indesinens 133 . Plus ualet unus sanctus orando quam peccatores innumeri pręliando 137 . Altare 157 . Cum clamarent ad Dominum, suscitauit eis saluatorem 176, 177 . Peccata uincenda sunt quibus nos

Longe abesto a tyranno. Rex insipiens. Regnum a gente in gentem transfertur propter iniustitias. Sępe insuspicabilis portauit diadema. In unamquamque gentem pręposuit rectorem 144 . Rectorem te posuerunt, noli extolli. Esto illis quasi unus ex ipsis. Sceptra iniquorum contribulet Deus 148 . Ezechias rex 151 . Deus creauit terram et quę in ea sunt, et dat eam cui uult. Et nunc regnum Iuda dat in manu

crucem suam et uenit post me. Qui non renunciat omnibus quę possidet, non potest meus esse discipulus XIIII. Seruo, postquam arauit agrum, iussum est, ut prius ministret domino, deinde ipse manducet et bibat. Sic post pręceptorum impletionem exigitur perfectio. Duo in agro, unus assumetur et alter relinquetur XVII. Si toti terrę dominaremur, ei renunciantes nihil diagum esset in comparatione regni cęlorum. Nemo est qui reliquerit domum, parentes etc. propter regnum Dei, et non recipiat multo plura in hoc tempore, et in seculo

uestrum. Et nolite conformari huic sęculo etc. XII. Induimini Dominum Iesum Christum, et carnis curam ne feceritis in desideriis XIII. AD CORINTHIOS I: Dei agricultura estis, Dei ędificatio estis III. Qui adhęret Domino, unus spiritus est. Non estis uestri; empti enim estis precio magno. Glorificate et portate Deum in corpore uestro VI. Vos estis corpus Christi et membra de membro. Emulamini charismata meliora XII. II: Christi bonus odor sumus Deo, in his qui salui fiunt et in his qui pereunt:

regi Tyri. Quę cum non placerent ei, uocauit terram Chabul, id est displicentiam 57 . Testis. Ad unius testimonium nullus condemnabitur 25 . In ore duorum aut trium testium peribit reus. Non stabit testis unus contra aliquem in quouis peccato. Falsus testis eiusdem criminis reus erit 28 . Testem fallacem odit Dominus 127 . Testis bis. Testis fidelis 128 . Testis falsus

testimonium Iesu Christi. Et stetit super arenam maris, id est super infructuosos moram fecit XX. Tempus. AD CORINTHIOS II: Tempore accepto exaudiuit te. Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis etc. VI. PETRI II: Vnus dies apud Dominum sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus III. APOCALYPSIS: Fui in spiritu in Dominica die etc. gloriatur. Solet rerum qualitas ex tempore notari etc. I.

infructuosos moram fecit XX. Tempus. AD CORINTHIOS II: Tempore accepto exaudiuit te. Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis etc. VI. PETRI II: Vnus dies apud Dominum sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus III. APOCALYPSIS: Fui in spiritu in Dominica die etc. gloriatur. Solet rerum qualitas ex tempore notari etc. I. METHAMORPHOSES

Sicut Filius hominis non uenit ministrari, sed ministrare et dare animam suam redemptionem pro multis XX. Dominus super asinam sedens. Sternunt uestimenta sub pedibus eius. Ex ore et lactentium perfecisti laudem. Pueri laudant, principes indignantur XXI. Nolite uocari rabbi: unus est magister uester. Qui autem se exaltat, humiliabitur, et qui se humiliauerit, exaltabitur XXIII. Quam diu uni de his fratribus minimis fecistis, mihi fecistis XXV. MARCVS

haud fallor: quae tu – speramus ut omnes –
2.4.211   Adsidue praestas, spes o firmissima, rerum
2.4.212  Certa salus, nostri generis seruator et unus
2.4.213  Omne bonum, sine quo scelus est sperare uel ullum
2.4.214  Esse putare bonum. Taciti nempe insita nobis
2.4.215  Quaedam

Regnat in aula.
2.5.33  Ergo maiestas eademque uirtus
2.5.34  Panis et Christi, mihi rite salue,
2.5.35  Inque personis tribus unus auctor,
2.5.36   Vna potestas,
2.5.37  Et salutaris cibus undecunque,
2.5.38  Nectare antiquo meliusque nectar:

Quirinus:
3.27.8   Quilibet ornatu splendet, ut ante, suo.
3.27.9  Verum habet in toto Venetus commercia mundo:
3.27.10   Impiger hinc unus uendicat omne decus.
3.27.11  Quod si te nitor et maiestas discolor urrit,
3.27.12   Quae modo uestitu uersicolore placet,
3.27.13  Et

diligit illius uicissim.
3.28.2.21  Sic spiramine mutuo sodales
3.28.2.22  Fiunt unanimes, pares amici
3.28.2.23  Ambo spiritus unus, una uita,
3.28.2.24  Quos per mutua uinculo perenni
3.28.2.25  Mens confoederat et maritat una
3.28.2.26  Et promiscua

Exlex barbarus: auribus profanis
4.1.70  Romanus uetor Aelius. Quirites
4.1.71  Nec desidero: Romuli nepotes
4.1.72  Praestas unus et omnibus cateruis
4.1.73  Et pleno numerosior teatro. 2. Ad eundem super aquae rosaceae

4.4.50   Desine; uisceribus, Flauia, parce meis!
4.4.51  Scilicet haeroum laudes regumque ualebunt,
4.4.52   Proelia totque ducum uendicat unus Amor,
4.4.53  Neue ferocis equi ferientes inguina Parthos,
4.4.54   Tristia nec duri pocula Massagethae,
4.4.55  Neue canam stratos

5.3.74  An graue solstitium? Vel tantum Syrius ardens
5.3.75  Siue Cleonaei nobis nocuere furores
5.3.76  Quam febres, Autumne, tuae? Tu saeuior unus
5.3.77  Omnibus aestiuoque mihi flagrantior anno.
5.3.78  Tempora num Veris, quamuis spirantia multis
5.3.79  

5.4.462  Tempestiua tuis? Quid narrem singula? Miles
5.4.463  Ductorem praestare potes, dux munus obire
5.4.464  Militis, et geminis pro rebus sufficis unus,
5.4.465  Par multas complere uices et robore plures
5.4.466  Diuerso gessisse uiros. Non corpore terno
5.4.467  Geriones, pubes non

nauis uela regenda petunt,
7.20.51  Vnum bella ducem poscunt, unoque uidemus
7.20.52   Feruentes currus Authumedonte regi;
7.20.53  Vnus in armentis, dux unus et in grege regnat,
7.20.54   Vnius et regis iussa sequuntur apes;
7.20.55  Vno cuncta Deo constant, mortalibus unus

petunt,
7.20.51  Vnum bella ducem poscunt, unoque uidemus
7.20.52   Feruentes currus Authumedonte regi;
7.20.53  Vnus in armentis, dux unus et in grege regnat,
7.20.54   Vnius et regis iussa sequuntur apes;
7.20.55  Vno cuncta Deo constant, mortalibus unus
7.20.56   Hoc

7.20.53  Vnus in armentis, dux unus et in grege regnat,
7.20.54   Vnius et regis iussa sequuntur apes;
7.20.55  Vno cuncta Deo constant, mortalibus unus
7.20.56   Hoc eodem exemplo rector in orbe sat est;
7.20.57   Quo magis unius moderamina poscitis, urbes,

7.20.57   Quo magis unius moderamina poscitis, urbes,
7.20.58   Paucorum aut uno desipiente uices.
7.20.59  Non multos regnare bonum est: rex imperet unus,
7.20.60   Maeonides uatum maximus ille docet.
7.20.61  Hinc unus regnat Decimus Leo, Scipio cuius
7.20.62   Et Cato protritam sub

uno desipiente uices.
7.20.59  Non multos regnare bonum est: rex imperet unus,
7.20.60   Maeonides uatum maximus ille docet.
7.20.61  Hinc unus regnat Decimus Leo, Scipio cuius
7.20.62   Et Cato protritam sub pede lingat humum,
7.20.63  Certatimque libens uestigia pronus adoret

7.20.96   Heu, quaenam clades, quanta ruina manet!
7.20.97  Nam modo pacauit tot bella domestica et hostis
7.20.98   Fratribus extinctis regna tot unus habet;
7.20.99  Europae atque Asiae multum concordibus armis,
7.20.100   Sed magis, heu, nostra seditione uiget!
7.20.101  An, rogo,

Telonarium fuisse ferunt, sed tanto maiori admiratione dignum, quanto ante conuersionem uixit nequius. Cum enim opum copia redundaret, dubitatum est, utrum ditior an auarior esset. Hinc inter mendicos ortum est certamen: unus profitebatur se ab eo elemosinam elliciturum, cęteri id omnino fieri posse negabant. Qui se facturum promiserat, accessit cum multo precum ambitu, et dum hominem auertentem sese urgere coepisset, in iram concitauit, ita

probari potest. Hic enim Gothis Aurelianum * corr. ex Aurelium obsidentibus una cum suis clericis de muro ipso sanctos et sanctas omnes inuocans litanias decantabat. Sacerdos autem unus ex captiuis, quem ne captiuitatis quidem iugum a procacitate oris coercere poterat, cum forte in acie urbi proxima uersaretur, uocem intendens, ut ab omnibus audiri posset: Cassa, inquit, spe duceris, o Aniane, si uerbis

sit. Et tamen, quoties eum contemplamur nihil in fide hęsitantes, quoties eius amore desyderioque inardescimus, toties cordi nostro insidet. Et uere nobiscum atque adeo intra nos est dicente Apostolo: Qui adheret Domino, unus spiritus est. Hinc etiam Elizabeth uirgo, egregium Sconaugiensis * corr. ex Comagiensis monasterii decus, cum sese cęlestium contemplationi penitus

sacrilego ore lacessisset, tribus igneis iaculis ab angelo uisibiliter percussum conflagrasse. Recte quidem tot ictibus scelestus ille interiit, quot in Deo personas offenderat, quarum Trinitatem unius esse substantię unus percussor iuxta fidei nostrę confessionem declarauit. Verum Dominus noster, ut fidei ueritatem ostenderet, sicuti sępe ab impiis hereticis prauitatis poenas exegit, ita ab eorundem insidiis tutatus est seruos

tamen ei, ne amplius peccaret, ut intelligas tunc nos recte ueniam sperare, cum desinimus peccare. Malignis autem in illam frementibus iniecit ruborem, propria eis exprobrans delicta, qui accusatum uenerant aliena. Et hi sane unus post alium abierunt, sicut aduenerant, nequitia et impietate pleni. Illa uero perstitit, donec condonato reatu dimissa est. Perseuerare enim sperando debemus nec ullo expectationis tedio affecti deficere, dicente

Dominus Deus. Reuertimini et uiuite! Item in Euangelio: Non ueni, inquit, uocare iustos, sed peccatores ad poenitentiam. Et item: Non est uoluntas ante Patrem uestrum, qui in cęlis est, ut pereat unus de pusillis istis. Venit, inquit, Filius hominis quęrere et saluum facere, quod perierat. Et alibi de se testatur et ait: Ego sum pastor bonus. Bonus pastor animam suam dat pro ouibus suis. Hinc

gloria omnibus, qui in Iudea regnauerant, pręferretur, non erubuit, dum arca a Leuitis portatur, omni regię dignitatis ornata deposito et ephod lineo sumpto pedester incedere, saltare, ludere et quasi unus e plebe iocunditatis gesticulationibus uti, donec illa in urbem inuecta sub tabernaculo, quod ipse tetenderat, uenerabiliter collocaretur. Ex quanta autem in Deum pietate quantoque amore ea regis exultatio proueniret, Michol,

se tulerit renuendo et permittendo obsequii solicitudinem, ueritus, ne quam ob causam consuetudine eius, qua sibi nihil dulcius neque suauius erat, carere cogeretur. Quid illud? Cum audisset, quod unus ex Discipulis conspiraturus esset aduersus Dominum suum et a Ioanne quęreret, quis ille esset, quo eum animo quęsisse crederemus? Nonne in ipsum protinus irruendi, ipsum membratim discerpendi et in frusta concidendi

Caput II / DE CHARITATE ERGA PROXIMVM Quoniam uero neque Deum diligere probatur, quisquis non dilexerit proximum suum, discamus sanctorum exemplis, ipsi quoque proximi, id est omnes homines - omnium enim unus pater est Deus- quali amore quantoque animi affectu prosequendi sint. Ionathę erga Dauid amicitiam non imminuit Saulis patris indignatio, sed auxit. Pater sępe uitę Dauid insidiatus est; semper filius detexit

latronum uiolentiam tolerarunt quam hi dolos furum. Clodoueo rege aduersus Gothos arma mouente quidam ex militibus predę cupiditate Maxentii, abbatis Pictauiensis, monasterium inuaserunt. Et cum unus abbatem sacrilegio, ut poterat, renitentem ferire uellet, manum cum gladio sublatam demittere nequiuit, reliqui nescio qua stupiditate mentis correpti immobiles constitere. At Maxentius immanitatis uiolentięque eorum

Andegauensi construenti quidam ex operariis inter se blaterantes detrahere licentius coeperunt, idipsum monasterii opus non pietati religionique eius, sed hypocrisi simulatęque sanctitati deputando. Proinde Sathanę traditi, unus, qui criminis causa et caput fuerat, instanter expirauit, reliqui mirabiliter a demonio uexati sunt. Mauro autem pro illis cum lachrymis deprecante, et mortuus reuixit et, qui nequitię spiritu agitabantur, liberati sunt.

utantur et coctum aliquid accepasse luxuria sit. Idem Pauli, priori eremitę, uitam describens Iesum et angelos eius testatur in eremi parte, quę iuxta Syriam Saracenis iungitur, uidisse se monachos, quorum unus per annos triginta clausus ordeaceo pane et lutulenta aqua uixit, alter in cisterna ueteri, quam gentili sermone Syri cubam uocant, quinque caricis sustentabatur. Paulus autem (ut idem refert) a sexto

et trepida ac solito moestius immugiens ante senis pedes prouoluta iacuit, ut, cuius humanitatem diu experta fuerat, eius etiam auxilio ab imminenti periculo tegeretur. Igitur illo orante canes propius accedere nequiuere. Vnus autem de uenatoribus (quia locus uepribus obductus erat) incerto sagittam dirigens, abbati uulnus inflixit. Post hoc penetrantes latebram reperiunt senem ceruamque iuxta accubantem. Et religione quadam concussis animis

cum his mitti in gehennam ignis. Nisi enim conuersi fueritis, et efficiamini sicut paruuli, non intrabitis in regnum cęlorum. Non est uoluntas — inquit — ante Patrem uestrum, qui in cęlis est, ut pereat unus de pusillis istis. Quis autem pusillus est nisi qui poenitentię humilitate se submittit? Vnde et procidenti seruo suppliciterque roganti debitum omne dimittitur. Et: Non ueni — inquit — uocare iustos,

consuluit, ne cibum sumere timeremus, cuius pastu immortalitatem, incorruptionem beatitudinemque consequimur ęternam. Quomodo autem Christus et in cęlo cum angelis et in terra nobiscum sit, quomodo unus in multis hostiis sicut et in unaquaque earum uel qua ratione fractis illis et communicatis ipse semper integer illęsusque perseueret, quomodo etiam, qui quotidie a fidelibus sumitur, non consumatur uel qualiter sub tam

soils, cum oritur, in oriente pariter et in occidente apparent. Nec tamen lux illa substantia solis est, cum in sacrificio altaris eadem substantia Christi sit, quę in cęlo est. Vnus quoque Christus in plurimis hostiis est nec minus in una quam in omnibus nec plus in omnibus quam in singulis, sicuti eadem uox et in ore sermocinantis et in omnium auscultantium auribus est: aures multę, uox una. Auris

sed cęlestem esse cibum, quo aliti homines angelicam uitam uiuere coepere profitentes castitatem. Etenim cibus quoque ipse caro est de Virgine sumpta Deoque ita unita, ut Deus et homo non duo sint, sed unus Christus. Christum ergo in altari sumimus; quo quid unquam dici aut cogitari potest prestantius, magnificentius, sublimius? Igitur haud temere Iuoni missam celebranti, dum sacram hostiam reuerenter offerret, igneus

pro dente, manum pro manu, pedem pro pede exiges! Ac ne facile delatoribus credamus aut rumoribus incertis ad iudicandum compellamur, diuina sancitum est lege: Non stabit testis unus contra aliquem, quicquid illud peccati et facinoris fuerit, sed in ore duorum aut trium testium stabit omne uerbum. Contra Dei ergo legem agit, qui contra aliquem unius tantum uerbi fidem adhibet.

erubescamus. Et cum ipse subsequenter dicat: Qui autem iudicat me, Dominus est - desinamus nosipsos ita iudicare, ut proximos putemus contemnendos, quando quidem et illorum et noster et omnium Iudex et Conditor unus Deus, unus et Redemptor Iesus Christus. Nolite - inquit- ante tempus iudicare, quoad usque ueniat Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum et manifestabit consilia cordium; et tunc laus erit

Et cum ipse subsequenter dicat: Qui autem iudicat me, Dominus est - desinamus nosipsos ita iudicare, ut proximos putemus contemnendos, quando quidem et illorum et noster et omnium Iudex et Conditor unus Deus, unus et Redemptor Iesus Christus. Nolite - inquit- ante tempus iudicare, quoad usque ueniat Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum et manifestabit consilia cordium; et tunc laus erit unicuique a

et iudicat Legem. Siquidem etiam in Lege scriptum est: Non eris susurro nec criminator in populis! Pulchre itaque apostolus continuat dicens: Si autem iudicas Legem, non es factor Legis, sed iudex. Unus est enim legislator et iudex, qui potest perdere et liberare. Tu autem quis es, qui iudicas proximum tuum? Nimis itaque audax est et plus quam dici potest temerarius, qui suo iudicio ęternum Iudicem pręuenire non

Christum publice prędicarent, in stagnum gelu concretum collo tenus mersos manere usque ad diem alterum compulerunt. Thermę prope appositę erant, ut ad eas confugere liceret, siquis eorum pro Christo pati frigus recusaret. Unus ex illis algoris impatiens, ut ad thermas peruenit, uita defunctus est. Reliqui in glacie perdurantes Deo laudes decantabant. Circa uigiliam noctis tertiam descendit lux super eos et triginta novem coronę in luce

Postremo, quoties illi — inquit — nudę mulieres cubanti, quoties esurienti largissimę apparuere dapes! Interdum lupus ululans et uulpecula ganniens transiliit psallentique gladiatorum pugna spectaculum prębuit et unus quasi interfectus et ante pedes eius corruens sepulturam rogauit. Orabat semel fixo in terram capite et, ut natura fert hominum, abducta ab oratione mens nescio quid aliud cogitabat: insiliit dorso eius festinus gladiator

precationem esse credimus, qua usus Nicolaus quidam in sancti Patricii specum apud Scotiam ad purgatorii (ut aiunt) loca descendens tanta ac tam uaria demonum tentamenta, tot fraudes, tot blanditias, tot iras, tot terrores unus superauit. Nam quoties ad Dominum conuersus dixit: Domine, Iesu Christe, Fili Dei uiui, miserere mei peccatoris, — toties ab insidiis liber euasit. Breuis quidem oratio, sed permultę uirtutis, si fideliter, si ardenter,

genus inexpertum dimitteret, multo stipatus comitatu ac maiestatem quandam pręferens ad illam uenit. Et cum ab omnibus, qui circa eum erant, plurimum honoraretur, ipsam quoque, ut se adoraret, iussit. Nolentem uero et, quod unus Deus adorandus esset, dicentem flagellis uerberauit. Cumque illa ne uerberibus quidem cederet, ipse fremens et indignatus abiit, patientia uictus foeminę constantiaque superatus. Postremo, ut saltem uel ad auaritię

mirarentur, nunquid necem non timeret, interrogant. Necem non timet — respondit — qui paratus est mori. Quis, quęso, militum ducumue seculi tam pręstanti animo unquam fuit, ut in tanto uitę periculo non contremuisset? Vnus miles Christi nudus et inermis inter tot armatos nihil expauit plusque ipsi audacię ad mortem patiendam quam illis ad inferendam fuit. Quem enim interimere uel saltem spoliare decreuerant, stupore correpti illęsum

ęquo animo pertulisset. Stephanum quoque abbatem, sanctimonię singularis uirum, ii, qui ad ęgrotantem conuenerant, prę timore fugientes reliquere. Pars angelos ad eum intrantes uiderant, pars nihil uiderant, et omnes unus idemque occupauit pauor. Cum sedato timore rediissent, defunctum inuenere, quem uiuum adhuc dimiserant. Quam putas gloriosi angelorum coetus hominis animam excepere, cum eorum aduentum illi etiam, qui non uiderant,

regni, quę est super omne cęlum, detur populo sanctorum Altissimi; cuius regnum, regnum sempiternum est, et omnes reges seruient ei et obedient. Et erit — ut Zacharias inquit — in die illa Dominus unus, et erit nomen eius unum. Omnes enim unum erant in Deo, ideo et unus rex omnium erit Christus; et in Christo Pater, et Christus in Patre, et cum utroque Spiritus sanctus. Humanitas diuinitasque pariter in illo

cuius regnum, regnum sempiternum est, et omnes reges seruient ei et obedient. Et erit — ut Zacharias inquit — in die illa Dominus unus, et erit nomen eius unum. Omnes enim unum erant in Deo, ideo et unus rex omnium erit Christus; et in Christo Pater, et Christus in Patre, et cum utroque Spiritus sanctus. Humanitas diuinitasque pariter in illo uidebitur, sicut scriptum est: Et in lumine tuo uidebimus lumen. Inde iam

intellectus illuminatione cordisque lętitia sempiterna beatitudineque perfecta. In lumine uidebunt lumen, in Deo Dei Verbum et ab utroque procedentem Spiritum. Intelligent, quomodo Pater et Filius et Spiritus sanctus sint unus Deus, discreti in personis, unum in substantia. Aperientur eis mysteriorum libri, et secreta cęlestis arcani pandentur, ut, quod nunc fide tenent, tunc, sicuti est, uidendo intelligendoque agnoscant. Audient arcana illa

agerentur, angelorum accinentium uox audita testis beatitudinis eius fuit fidemque fecit haud uana fuisse de illo uisa hominis rediuiui, quę apostolis annumerandum significarant. Gregorio, pontifici maximo (qui unus ex columnis est Ecclesię Christi) dum missale sacrificium offerret et iuxta ritum ad plebem conuersus »Pax Domini sit semper uobiscum« diceret, angelica uox cunctis audientibus respondit: »Et cum spiritu tuo!« Exinde

9.23  Quae modo nos ad te missit misit , sacrate poeta,
9.24  Vnus ut e nostris uatibus esse uelis.
9.25  Esto Cupidinei felix tutela triumphi,
9.26  Esto meus

ulla?
6  Cui sic clara domus? quo se sic iactet alumno?
7  Gratia praecelso et facundia prima Senatu
8  Diceris, et tanta celeberrimus unus ab aula.
9  E te consilium prudens, affabilis oris
10  Ingenui grauitas, mirabile promit acumen.
11  Dum peragrat uastos oculata

6  Viribus Alcides, opibus Iuno alma beatis,
7  Quamque nouem sapiunt decima cum Pallade Musae.
8  Quicquid habent superi, simul omnia possidet unus
9  Henricus, supra terrae regesque ducesque.
10  Vis mage mirandum rex inclyte numen haberi,
11  Esto amor, unde deus fias, haec

Leonardi Lauretani.
1  Fluctuat assiduis fidei dum cymba procellis
2  Totus et infestis naufragat orbis aquis.
3  Ille fuit Veneti cui semper cura senatus
4  Spiritus omnipotens trinus et unus idem.
5  Suscitat Euganeis Palinurum laetus in oris
6  Huius ut imperio uentus et unda cadant
7  Qui regere auspitio et uentis dare sciret habenas
8  Quique foret Venetae portus et aura

admiratione non hausisti modo, sed etiam exhausisti tanta omnium veneratione, quanta nulli unquam provinciali iuveni in quovis Italiae gymnasio contigit, quae res quam tibi apud tuos auctoritatem adauxerit, vel hinc unicuique patet, quod inter omnes regni Pannonii episcopos ac proceres unus nondum vigesimum aetatis annum transgressus electus es, qui orator adventui serenissimae reginae occurreres et cum Veneto senatu de rebus maximis ac dificilimis ageres. Haec itaque quum in te vero veriora unusquisque agnoscat, visum est hoc qualecunque opusculum meae summae erga

Ipse tres electi ante terni delevit electi iudices: Cf. P. Fest. 'Centumviralia iudicia' unus eorum iudicii insigne hastam tenebat, unde apud autores legimus centumuirale iudicium et hastę iudicium. Cf. Gai. 4,16; Suet. Aug. 36,1; Val. Max. 7,8,4

describitur. Ideo infertur quod iure ac merito ei mortuo hoc (subintelligitur: sepulchrum) faciundum curauerunt ex decem sestertiis uxor ipsius Lulia et miles Docimus. Quod autem dicitur uoluntarius paternus, uidetur patri in ea militia defuncto successisse. Qui unus ex uoluntariis militibus fuit, qui dicti sunt olim uolones, quod uolentes ac sponte se offerrent, cum non tenerentur. Cf. Mai. 'Volones' [1], [2]; cf. In epigr. 125,5 Hic igitur Iulius Aquis

in quantitate discreta, linea in continua, et triangulus erit in figuris, de quibus principaliter agitur in ista arte. In angulis autem, quorum tres sunt species tantum, recti scilicet et acuti et obtusi, quorum rectus erit mensura sui et aliorum, quia minimus, quia unus tantum, quia indivisibilis, quia et perfectus. Reliqui autem tam acuti, quam obtusi, sunt infiniti. Ideo imperfecti, quia illud est magis perfectum, quod est magis unum et indivisibile. Quod autem aliae duae species acutorum et obliquorum sint infinitae, patet, quia inter quaelibet

voces componentes et commensurantes istas proportiones maiores et harmonicas proportiones. De reliquis vero proportionibus numerorum musicus, inquantum talis, non se intromittit. Quorum sunt quinque genera, ut in primo Arithmeticae Boethius. Nec tamen per hoc isti duo artifices sunt unus artifex, quamvis uterque consideret proportiones numerorum. Quia diversimode eas considerant et penes diversam considerationem unius rei fiunt plures scientiae. Arithmeticus enim absolute maiorem vel minorem inaequalitatem et excessum, musicus vero (secundum quod talis) ordinatur ad

perfectum. Quia per prius dicitur de recto, tamquam de perfectissimo, quia est mensura ad omnes alios, ut supra probatum est. Angulus est illa superficies intrinseca immediate contenta a contactu duarum linearum. Quae si fuerint perpendiculares adinvicem, erit angulus rectus, qui non est nisi unus. Si vero linea recta super rectam non directe, sed oblique cadit ex ea parte, ad quam magis inclinatur, erit acutus. Et a qua magis inclinatur, erit obtusus et erit maior recto, ille vero minor erit recto. Ex quo patet, quod quilibet angulus claudit aliquotam magnitudinem et cum omnis

enim tantae continentiae sub quacumque alia figura non aequalem velocitatem servaret, ut magnus commentator Averroes subtiliter, sed satis obscure, probat hoc idem in commento 28. secundo Coeli. Notandum secundo, quod non datur nisi unus circulus, id est una species et sic nisi una diffinitio. In omnibus vero aliis figuris sunt plures species, in aliquibus etiam infinitae in potentia. Secundum quod infinita latera habere unam figuram imaginari possumus, quia quacumque data adhuc aliam cum pluribus lateribus imaginari

secundum primam considerationem sunt tres species et secundum considerationem secundam similiter aliae tres. Tamen tres secundae sola ratione differunt a tribus primis, quia isopleuros habet tria latera aequalia et oxigonium habet tres angulos aequales et isti duo trianguli est unus triangulus realiter et differunt sola ratione. Sic etiam est dicendum de isoscele et ambligonio, quia uterque duum aequalium laterum et angulorum. Sic etiam de scalenone et orthogonio, qui duo sunt una species, quamvis secundum diversam considerationem

r. et r. non sunt lineae parallelae. A puncto x. ducatur linea ad a.b. lineam, quam secet in puncto m. taliter, quod latus m.x. sit aequale lateri x.r. trianguli r.x.m. Item in alia distantia vel fluxu ipsius x. a puncto a. versus b. fiat unus triangulus simili modo, cuius basis secabit lineam a.b. in puncto n. qui triangulus erit x.r.n. Tunc arguo sic: omnium duorum triangulorum, quorum duo latera unius fuerint aequalia duobus lateribus alterius et angulus unius respiciens ipsam basim, fuerit maior angulo alterius respiciente

In epistolam ad Galatas lib. IIII. In epistolam ad Ephesios lib. III. In epistolam ad Titum lib. I. In epistolam ad Philemonem lib. unus. Post hęc uidimus Origenis homilias:
In Genesim. In Exodum. In

De laudibus diui Hieronymi carmen
Delmatię lętis olim generatus in oris
Hieronymus toto notus in orbe fuit.
Inter Catholicos unus facundior omnes,
Iudice me, magno nec Cicerone minor.
Cecropia doctus lingua, doctusque Latina, (5)
Hebraicos didicit, Chaldaicosque sonos.
Felix tam uarię donis donate loquellę!
Ingenio

laudes indicare non persequi perstringere non complecti mox eadem uberius et copiosius ubi justum tempus dabitur litteris relaturus, quamvis ut aliquanto plura, non tamen omnia quae de tanto viro dicenda sunt libris vel voluminibus capi possunt. Quo fit ut non unus aut alter dies: sed ne plurimi quidem tantis virtutibus enarrandis satis esset. Facilius enim quis illius pacis et belli praeclara facinora nimis quam satis ut puto laudaret: quo magis in hoc temporis articulo laboro et ineptire videor, dicam tamen non ut volo, sed ut scio et

conticescere. Ut tamen ordine quo quaeque pars exposita est transigatur, a virtute primum: quae sola est animi laus, incipiendum, cujus contemplatio laudem procreat, admirationem parit et immensum illius comparandae studium accendit: sed ab illa primum quae semideos facit cujus meritis non unus Hercules in coelum relatus est: hoc est fortitudine sumemus initium cujus heroicae virtutis undeviginti natus A kezirat masolataban: pericoloso. - A keziratban: tabuUam. ^ U. 0. liiarria.

3.32   Quid est filius dei et quid spiritus sanctus. Heu, mundum miserum scelerato crimine gentis
3.33  Ut patuit, qui vastis nunc jacet obrutus undis!
3.34  Sed superest unus tantum, qui semper adorat
3.35  Nos bene fatidicamque Themim per saecula felix 35
3.36  Ille Noe latitans cymba depressus ab undis
3.37  Vellem prole sua clara reparare nefandum
3.38  Hoc genus et nollem

natis illique simul secreta recludit
Consilia. Ingentes pro tanto munere Iesseus
Grates lętus agit superum dominoque deoque
Et doni autorem procliuo uertice adorat,
1.120   Septem aderant iuuenes; proceri corporis unus
Ante alios Heliab, grato pręstabilis ore,
Recto habitu latisque humeris nigroque capillo.
Protensam genitor dextram direxit in illum
Et rogat, anne ipsum maneant insignia regni.

iuuenesque senesque ferebant,
Aspectus tamen iste tuus, tua uiuida uirtus,
Os habitusque simul promittere plura uidentur
1.200   Quam quę dicta mihi: uicit pręsentia famam.
Noster eris nostręque uiris numeraberis unus
Militię, nostrum primus comitabere tergum
Arma gerens, quoties duri fera pręlia Martis
Miscere et belli tentare pericla libebit.
1.205   Ast etiam positis quum pax agitabitur armis,
Pars

hilari Dauid firmauit protinus ore Dauid respondet
Amplexusque illum "Regno mihi charior" inquit
4.105   "Semper eris. Nihil orbis habet, quod Dauid amori
Scit pręferre tuo, cunctis tu dulcior unus
Deliciis. Sine te (mihi crede) et uiuere acerbum
Et regnare foret. Quoties te cernere nostris
Concessum est oculis, quoties affarier ori.
4.110   Perpetuę labor iste fugę releuatur et ipsa,

uireta,
6.430   Arescant herbę, desit quod rusticus olim
Colligat et prono quod grex detondeat ore!
In te strata iacent Saulis sublimia membra
Vili humilique loco, ueluti de plebe prophana
Vnus et ipse foret, qui dudum insignia regni,
6.435   Sceptra manu gessit, sancto sacratus oliuo.
In te procubuit Ionathas quoque, regia proles,
Victor et ipse uirum. Ionatha charissime, quo te
Prosequar affatu? Quali

suo largitaque munera promunt Regis liberalitas
7.70   In medium. Socios ea rex partitur in omnes,
Ex opibus nihil esse suum regnique bonorum,
Hoc unum dicens, ut cunctis imperet unus,
Velle sibi proprium, se cętera cędere plebi. Auaritia
O quam dissimiles, quorum insaturata Caribdis
7.75   Publica ubi exhausit, quęrit priuata uorare.
Iudicio

7.255   Solicitare tribus coepit mollique precatu,
Sed Beniaminam cura maiore uocare
Ad Iudę partes, diuino numine lectę,
Israhelitani ut gestet diademata regni.
Ex qua nunc primum Dauid decernitur unus,
7.260   Sic dicente deo: "Sceptrum Dauide tenente
Israhelitarum populum saluabo fidelem.
Arma Palestinę non illum lędere gentis
Nec uis ulla uirum poterit tectusque fauore
Ille meo semper

Cuius se uirtute effert! Nos cętera plebes
Nonne simul tecum magni proles Iacobi
7.430   Progeniesque sumus, cognato sanguine fratres
Censendi pariter? Quare consensibus omnes
Te paribus petimus poscentes, omnibus unus
Vt pręsis regnique regas totius habenas.
Israhelitarum tibi certe sceptra deum rex
7.435   Decernit dicens: 'Bethlema natus in urbe,
Ipse meum populum Dauid tueatur et ipse
Pręsideat

mandat. Petit ille penates
Sydereos et regis adit penetrale superbum Nathan propheta ad Dauidem
9.330   Hisque illum aggreditur dictis: "Inquiro probatum,
O rex, iudicium: Gregis unus diues ouilis
Extitit ante alios armentorumque redundans.
Alter erat pauper, cui nummus nullus in arca,
Nulla pecus ruri, nisi mitis ouicula tantum,
9.335   Ipsi chara nimis. Peregrinum diues auarus

quam mente sagax, quam promptus in armis,
Nemo est quem fugiat. Sed nunc fortasse periclum
Vitans ipse latet, ducibus moderanda relinquens
11.145  Illo castra loco. Quo si certamen inibit
Achitophel casuque unus de plebe tuorum
Occidet, exibit rumor cecidisse trecentos
Inuadetque metus reliquos ipsique fauere
Dauidi incipient. Ergo tibi tutius istud
11.150  Accipe consilium: Totas modo collige gentes,

congressu prosternes uimque tuarum
Effugiet nemo legionum. Siqua tenebit
11.160  Vrbs illos, poterit circumdare funibus ipsam
Copia tanta uirum medioque in flumine tractam
Mergere, ne ex illa restet uel calculus unus.
Et quum tanta tuo fuerit res ędita ductu,
Te metuent omnes, cunctas tua fama per urbes
11.165  Procurret uolitans. Pręlatum regibus ibit
Nomen in astra tuum. Tua denique gloria nullo

Me contra, nostrę uolo sit dux ille cohortis
Et collega meo noto uirtute Ioabo.
Ergo securi ueniant regemque reducant.
Prima tribus Iuda accedat reliquęque sequantur,
11.425  Victores uictique simul. Rex omnibus unus
Quum sit, cuncti unum comitantes moenibus urbis
Illatum Solymę iusto uenerentur honore.'"
His dictis pulsi uerterunt terga timores
Pręuenitque preces cunctorum gratia regis
11.430  Et

Aduranus
Fertur Adurano commissa fuisse legendi. Iosaphat
12.315   Natus Ahiudo Iosaphatus gesta notare
Annua iussus erat. Scribarum maximus unus Siba Sadoch
Nomine Siba fuit. Curabant sacra Sadochus Abiathar
Atque Abiatharus, sed primus honore sacerdos

Seba tristis felicia fata
Expulit euentus. Pluuias dare denegat ęther,
Terra satas fruges. Pallentes carpere uultus Fames
12.330   Coepit dira fames. Reuoluto cardine cęli
Vnus et uni alter similis successerat annus.
Tertia deterior peiorque prioribus ęstas
Venit, et ingentes plebis Dauida querelę
Induxere piis oracula poscere uotis
12.335  Immensumque rogare deum, quę causa negati

regni omnes iussit peragrare Ioabum,
Vt numeret populos a Dani fontibus usque
Bersabę fines, perlustrans omnia late
Oppida cum uicis hominum non indiga cultu,
13.240   Scilicet ut pateat, quam multis milibus unus
Imperet et quanti pariter sua iussa facessant.
Ast animum dictis aduertens ipse Ioabus
Deque animi fastu noscens ea uerba uenire,
Hoc salubre et prudens responsum reddidit illi:

Veruecumque gregem, mensis epulisque paratis
Iussit adesse suos lauta ad conuiuia fratres
Egregiosque uiros, curandis Abiatharum
Addictum sacris bellatoremque Ioabum.
14.75   Vescentum uox illa fuit: Rex omnibus unus
Pręsit Adonias! Quos fidos esse sciebat
Ipse tibi, cauit tales ad sacra uocare:
Ioiada genitum Banaiam meque tuumque
Sadochum, cui sunt adolenda altaria curę,
14.80   Atque abs te genitum

tubis hilares et dicite:
'Viuat, Viuat rex Salomon!' Quem rursum moenibus istis
Reddite et in solio nostro residere iubete,
Vt pro me regnet sceptroque innixus eburno
Israhelitanam gentem regat, imperet unus
14.110   Omnibus, unius simul omnes iussa facessant."
His illi auditis, "Animo" dixere "libenti
Paremus tibi, rex. Firmet tua dicta supernum
Numen et ipse deus, qui te seruare periclis

Ignoui crimen. Sed quid, rogo, moribus istis
Ignouisse iuuat? Freno compesce pauoris
14.335  Dissidiis assuetum animum turbasque cientem.
Imperio parere tuo si desinet, illum
Dede neci, multos male ne contaminet unus.
At bene de nobis meritis est gratia multa nota
Persoluenda fide. Quum sit culpabile cunctis
14.340  Accepti ex aliis memorem non esse fauoris,
Tum dominis id turpe

laborem suscipere, nullum uitae discrimen adire recusabat. Cunque tam ardenter amaret, non poterat non etiam omnes conseruos suos diligere. Vnumquenque fratris loco habuit, quem una secum regi seruire cognouit. Denique, quicquid agebat, totum eo dirigere libuit, ut domino suo gratificaretur. Vnus ille sibi uita charior erat. Pro illius gloria si milies mori posset, milies mori uellet. Rex igitur tantam erga se fidem, tam singularem beniuolentiam remunerare uolens, primum ei post se dignitatis locum tribuit, caeteris ipsum praeferens, a quo plus quam a caeteris diligi se intellexit.

metitur. Si enim illic domus Dei est et habitatio gloriae eius et tabernacula atriumque Domini Dei uirtutum, nonne, sicuti Deo maius nihil est, ita paradisi loco nullus omnino locus excellentior, nulla gloriosior sedes, nullum felicius domicilium? Illic se uidendam praebet Sancta Trinitas, Deus unus, Pater in Filio et Filius in Patre, et cum utroque Spiritus Sanctus, non in aenygmate per speculum, sed facie ad faciem. Ad quem psalmista ait: Adimplebis me laetitia cum uultu tuo. Etenim, quia Deus lux est, illic angelos hominesque sua illuminat claritate. Et quia uita est, omnibus

liberis nullaque post se prole Rex 5 relicta. Suffectus est tamen in eius locum quidam ex propinquis, deinde et hoc 6 7 8 mortuo alius; uterque autem grauis atque molestus Christiano nomini inprimis fuit. Deinde alii duo unus post alterum regnarunt, omnes tamen, ut melioribus locum darent, satis celeri morte de medio sublati sunt. Cęterum quam diu uixerunt usque adeo nostrę religioni infensi erant ut nonnulli ex Christianis persecutionibus afflicti ad eorum ritus declinarent, sed quibus fides

paciatur contra me fieri quod contra neminem hactenus factum est etiam nulle meritum: Ego autem, sequens vestigia majorum meorum, ipsum quicquid est mihi, et animam meam pro gloria et incremento Serenitatis Vestrae et sue Serenissime domus semper ponam. Scripsit ad me nuper unus Consiliarius Caesaris ex Viena qui nuper fuerat Orator suae Majestatis apud Serenissimum Regem Hungarie, se habere nova Hungaros fecisse indutias cum Turcis et nomine eorum ac Caesaris cum eis contraxisse, ad quantum autem tempus vel quomodo non scribit, cum aliud intellexero scribam.

corporis et sanguinis sui Dominus sub panis uini-que specie instituit, ut non quod cernimus | neque quod tangimus, sed quod credimus in terra adorantes, hoc ipsum uidere in cęlo mereamur exultantes. Et quoniam unus fidei nostrę finis est, diuino frui conspectu, consulens nobis ipse Saluator noster ait: Mar. 1. Penitemini et credite Euangelio. Tunc enim plurimum prodest Euangelii fides, cum nos delictorum,

ad Patrem conuersus dixit: Joan. 17. hęc est autem uita ęterna: ut cognoscant te solum Deum uerum et quem misisti Iesum Christum. Pater igitur et Filius | et utrique communis Spiritus Sanctus solus uerus Deus est, trinus in personis, unus in substantia. Et si hoc credere uita ęterna est, profecto qui sanctę Trinitatis fidem non tenent, licet unum Deum, unum Dominum et credant et prędicent, uitam ęternam habere non poterunt. De fide sine operibus. Caput

qui Dei pręcepta quam potest studiose obseruat, dicente Domino in Euangelio: Si uis ad uitam ingredi, serua mandata. Mandata uocat quę decalogo continentur. Non habebis deos alienos. Deus enim uester unus est. Qui somniis et sortilegiis et maleficiorum diuinationibus fidem pręstant, deos alienos colunt. Cum enim solius diuinę sapientię sit | futura nosse, hoc, quod Dei est, aliis tribuere pręsumunt. Non facies sculptile. Eo uidelicet animo,

fuerit. Qui enim perseueruerit usque in finem, hic saluus erit. Ad perseuerantiam nos hortatur Apostolus cum ait: ad Cor. prima 9 Omnes quidem currunt, sed unus accipit brauium. Sic currite ut comprehendatis. Frustra enim prępeti fertur cursu, qui antequam metam attingat, uictus lassitudine subsistit. Frustra bene coepimus, nisi et bene finierimus. Naufragium patiatur

hominum et capilli mulierum, quia utrique sexui insidiantur, dentes leonum, quia quos uicerint perimunt. loricas ferreas habent, quia in malicia obduruerunt. alis perstrepunt, quia uelociter omnia permeant. caudas scorpionum aculeatas gerunt, quia unus eorum finis est nocendi hominibus. Abadon Et habent, inquit, supra se angelum abyssi cui nomen Hebraice Abadon, quod est Exterminans. Extorres enim a cęlesti patria facit,

nec inuasit solum, uerum etiam superauit? Iudam uicit auaritia, Petrum timor, filios Zebedei honoris appetitio, quosdam quis ex ipsis maior esset contentio, quosdam Dominicę resurrectionis in credendo ambiguitas. Ex omnibus tamen unus Iudas periit, quia ueniam desperauit. Cęteris uero benignitas Domini subuenit | ueniam-que indulsit. quia et ambitionem conuerterunt in humilitatem | et contentionem in concordiam | et dubitationem in fidei firmitatem | et metum in

et cum pro salute mundi mori uellet, despicatissimum mortis genus elegit, crucem. Talia ergo nobiscum sępenumero reuoluentes, nec de stirpis claritate gloriemur | nec uulgaribus coęquari erubescamus. cum omnium unus creator sit | atque unus pater Deus, omnium una generis conditio, una humanitatis natura, una regenerationis gratia. cum denique nullum sit hominum apud Deum discrimen | pręterquam uitę ac morum. Quanto autem se quisque magis

mori uellet, despicatissimum mortis genus elegit, crucem. Talia ergo nobiscum sępenumero reuoluentes, nec de stirpis claritate gloriemur | nec uulgaribus coęquari erubescamus. cum omnium unus creator sit | atque unus pater Deus, omnium una generis conditio, una humanitatis natura, una regenerationis gratia. cum denique nullum sit hominum apud Deum discrimen | pręterquam uitę ac morum. Quanto autem se quisque magis humiliauerit, tanto magis

oculis orasse traditur, ut et tu dum oras, mentis oculos ad Deum cui supplicas intendas | et non alio uerba, alio cogitationes ire sinas. Parum efficax est lubricę uagę-que mentis oratio | et non illuc intentę ubi uult exaudiri. Omnium uirtutum exemplum unus Christus Ac ne singula perquirere nimis prolixum sit, omnium uirtutum | omnis-que sanctitatis cum pręceptum | tum exemplum | a Saluatore nostro ac Domino | et tutius petitur | et iocundius consideratur. Christus enim quia

Ad Cor. I XII Alii quippe datur sermo sapientię, alii sermo scientię , alii fides, alii gratia sanitatum, alii operatio uirtutum, alii prophetia, alii discretio spirituum, alii gratia linguarum, alii interpretatio sermonum. hęc autem omnia operatur unus atque idem Spiritus diuidens singulis prout uult. Ex his autem efficitur corpus Christi. hic nempe manus, ille pes, alius oculus, alius aliud membrum, corpus uero unum. quibus dicitur: Vos estis corpus Christi et membra de membro . Atque membra ista nota quidem Deo

suscipit, postremo ille qui gignendę prolis gratia matrimonio seruit | et pudiciciam atque charitatem genitali thoro debitam colit. Hęc sunt tria illa hominum genera, de quibus in Euangelio dicitur: Matth. 24 Tunc duo erunt in agro: unus assumetur, et unus relinquetur. Duę molentes in mola: una assumetur et una relinquetur. Virginitas in agro moratur puritatis inter nitentia intacto candore lilia | et Christum Dominum

ille qui gignendę prolis gratia matrimonio seruit | et pudiciciam atque charitatem genitali thoro debitam colit. Hęc sunt tria illa hominum genera, de quibus in Euangelio dicitur: Matth. 24 Tunc duo erunt in agro: unus assumetur, et unus relinquetur. Duę molentes in mola: una assumetur et una relinquetur. Virginitas in agro moratur puritatis inter nitentia intacto candore lilia | et Christum Dominum

sint duo in carne una | et lectulum non diuidant prauo desyderio amoris alieni. Cęterum quia nec uirginibus castitas | nec uiduis continentia | neque coniugatis proderit pudicicia, si mandata Dei perficere neglexerint, ideo dicitur: unus assumetur et unus relinquetur. Quilibet enim ordo in duo erit diuisus, alios habebit qui saluabuntur, alios qui peribunt. Saluandi obuiam Christo assumentur in aera, damnandi autem relinquentur in igne cum diabolo comissa luituri.

una | et lectulum non diuidant prauo desyderio amoris alieni. Cęterum quia nec uirginibus castitas | nec uiduis continentia | neque coniugatis proderit pudicicia, si mandata Dei perficere neglexerint, ideo dicitur: unus assumetur et unus relinquetur. Quilibet enim ordo in duo erit diuisus, alios habebit qui saluabuntur, alios qui peribunt. Saluandi obuiam Christo assumentur in aera, damnandi autem relinquentur in igne cum diabolo comissa luituri.

Et certe non humanus sed ferinus est, qui multos perire patitur, cum multos potest sua ope liberare. In peregrinos etiam seruanda est humanitas | et cum enim mortalium una origo sit, unus Autor et Dominus omnium, nemo nobis extraneus habeatur, nemo alienus. Abraham. Loth In suscipiendis ergo peregrinis imitemur patris Abrahę atque Loth liberalitatem, qui sedentes in foribus ciuitatis

aurum argentum-que Deo consecratum per uim auferri. perinde ac si aduersus Deum, et non tantum aduersus homines bellum gereretur. quasi uero non idem Christus sit illorum qui oppugnantur et eorum qui oppugnant, cum utrique eius qui unus est nomine censeantur . Sed profecto nulla ibi religionis ratio ducitur, ubi auari animi nihil nisi quod rapiant attendunt.

Nec minus huic uitio obnoxii sunt, qui liberis nepotibus-que abundant | quam qui soli sunt. Qualem Ecclesiastes admiratur dicens: 4 Vnus est et secundum non habet, non filium, non fratrem, et tamen laborare non cessat, nec satiantur oculi eius diuitiis | nec cogitat dicens: Cui laboro? et fraudo animam meam bonis? Sed qui eiusmodi sunt, iis per Esaiam minatur Dominus et ait:

cędetur | et uel uenundabitur uel perimetur? Inique talia passum diceremus malum seruum nisi offendisset, sicut bonum non iure remuneratum, nisi aliquid pręstitisset. Cum igitur omnium hominum unus dominus Deus sit | et omnia quę possidemus ab ipso acceperimus, beneficium tamen ei pręstamus, uel uerius reddimus, quoties mandatis eius paremus, quoties consulta suscipimus, monita implemus | et in omnibus ipsi soli obsequi nitimur. Offendimus autem si his contraria

nullum mendacium diu stare possit, quia nihil firmi, nihil solidi habet in quo innitatur, omnis falsa religio paulatim euanescat necesse est. Itaque iampridem defecit ille diaboli fraude inductus deorum cultus. Unus autem Deus etiam ab illis inuocatur qui Christum ignorant. Defecerunt et hereses, licet falsa ueris mixta in se haberent | nihilominus quę uera erant manent, quę falsa, una cum suis autoribus interierunt.

multa quidem in terra, sed plurima in cęlo beneficia consequetur. Spiritu Sancto illustrabitur, scientię capiet incrementum, uim in suadendo dissuadendo-que acquiret. Siquidem ipse unus in Trinitate Deus hoc uisibiliter apparere fecit in apostolis, quod postea in eorum successores operaturus erat inuisibiliter. Act. 2 Visę sunt supra illos, qui ad euangelizandum mittendi erant, igneę linguę,

. Neque humilius diuinitas inclinare se potuit, quam ut hominem assumeret, se-que hominum potestati submittere ad flagella et mortem per ludibria sustinendam. neque sublimius attolli quiuit humanitas | quam ut diuinitati unita unus Christus et Deus esset et homo, sedens ad dexteram Patris, a spiritibus angelicis omnium-que sanctorum coetu uenerandus, mortuos et uiuos iudicaturus in eadem humanitate, in qua uoluit ab homine iudicari. tunc humilis quidem nunc

audire Domino dicente: Hier. 35 Non deficiet uir de stirpe Ionadab filii Rechab stans in conspectu meo cunctis diebus. Tunc autem conspectum Domini merebimur, cum totius obedientię nostrę unus finis fuerit, ut uidelicet hominibus obediendo Deo placeamus. Qui enim ideo alicuius iussis obtemperant, ut ab eo mercedem capiant, mercenarii sunt. et qui parent metuendo, nequid mali patiantur, serui sunt. Is uero qui neque

quoque, post hęc dicta Sara, peperit filium Isaac. Benedicitur Hismaheli et ipsi Isaac dieque illo Abraham cum suis est circumcisus. Haud multo post apparuit ei Dominus in ualle Mambre. Deus trinus et unus. Tres uidit et unum adorauit. Sarra, cum audiret, quod filium esset paritura, risit post ostium tabernaculi quasi incredula. Iam enim et uir et ipsa senuerant. A Domino repręhensa risisse se negauit. Abraham per

adeo grandis erat. De malis quoque granatis et ficis attulerunt. Post dies XL ad Moysen reuersi in Pharan, quod est Cades, nunciarunt potentiam terrę. Populus de uictoria desperatus aduersus Moysen musitauit. Chaleb unus de explooratoribus ad spem rei potiundę hortabatur, sed alii intercessere. Turba fleuit. Moyses et Aaron proni ceciderunt coram populo. Cumque Iosue et Chaleb eos confidere iuberent, parum abfuit, quin a concione commota

et foeminas uirgines. Eleazar legem tulit, ut, quę per flammam transire queant, flamma expientur, cętera aqua purgationis diluantur. Mandat Dominus prędam ex ęquo diuidi, quinquagesimam dari sacerdoti ac Leuitis. Pugnatorum ne unus quidem defuit. Aurum Domino obtulerunt. Moyses tribui Gad, Ruben et Manasse possessionem dedit citra Iordanem. Iubet per Moysen Dominus, ut in terra Chanaan trans Iordanem ad internicionem disperdant habitatores. Siquos,

magna, liberos insuper et uxores et substantiam eius, ipsum uero uteri langore affectum emissis uitalibus periturum. Palestini igitur et Arabes afflixerunt Iudam, domum regis desolauerunt, liberos quoque et uxores diripuerunt. Vnus ex liberis, qui minimus natu fuerat, reliquus ei fuit, nomine Ioachaz. Ipse autem alui profluuio consumptus extabuit. Non fecit ei populus, sicut aliis consueuerat, exequias nec in sepulchro regum sepeliuit. Regnauit annis

si tot amplissima regna florentissimasque Respublicas euertit: num parcet vestris flagitiis? num contagionem istam impune vagari dimittet? En Thurca flagellum dei Thurca flagellum dei. distrinxit cruentum gladium / vt has extirpet iniquitates: eluentur sordes / et fiet vnus pastor et vnum ouile: Atque / quod minime putes / deus inimicos suos perdet manu inimicorum suorum. Quare quid malorum passi fuerimus / et quanta Christianorum capitibus acerbitas immineat quaeso animaduertite. Non dubito plaerisque rerum ignaris / et qui nullum bonum praeter voluptates nouere

qui Christum purum hominem dixerunt, Manicheus et Martion, qui ne hominem quidem, sed phantasma fuisse putauerunt. At uero ille, qui ait: Ego et Pater unum sumus, unum referri uoluit ad simplicitatem substantię, sumus ad pluralitatem personarum. Vnus enim Deus est in substantia, sed in personis trinus est. Quęsierunt — inquit — eum apprehendere, et exiuit de manibus eorum. Teneri igitur non potuit, nisi cum ipse uoluit. Nemo autem potest tenere Iesum odii facibus ardens.

Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et innocentem interficiant. Nec animaduertunt potentiorem quidem esse illum, ad cuius uocem mortui resurgant quam eos, quorum armis urbes expugnentur. Hoc enim hominum est, illud supra homines et diuinę proprium potestatis. Vnus autem ex ipsis, Caiphas nomine, cum esset pontifex anni illius, dixit eis: Vos nescitis quicquam nec cogitatis, quia expedit uobis *corr. ex nos , ut unus moriatur homo pro populo, et non tota gens pereat. Alio Caiphas animum intendebat regno

expugnentur. Hoc enim hominum est, illud supra homines et diuinę proprium potestatis. Vnus autem ex ipsis, Caiphas nomine, cum esset pontifex anni illius, dixit eis: Vos nescitis quicquam nec cogitatis, quia expedit uobis *corr. ex nos , ut unus moriatur homo pro populo, et non tota gens pereat. Alio Caiphas animum intendebat regno metuens terreno, alio uerba spiritaliter intellecta dirigebantur. Vnde sequitur: Hęc autem Caiphas a semetipso non dixit, sed cum esset pontifex anni illius, prophetauit,

est, spectet, requirens. Non est tuum mandata scrutari, sed adimplere, quocunque modo scis et potes, nisi contraria mandatis Dei fuerint. Discumbebat — inquit — cum duodecim discipulis suis et edentibus illis dixit: Amen dico uobis, quia unus uestrum me traditurus est — qui intingit **corr. ex iungit mecum manum in paropside ***corr. ex parapside . Poterat uox ista a tam impio proposito deterrere *corr. ex oppipare

— inquit — sed non omnes. Cur ita? Declarat Euangelista dicens: Sciebat enim, quisnam esset, qui traderet eum. Propterea dixit: Non estis mundi omnes. Latebat ergo inter agnos lupus, inter homines sanctos spiritus nequam. De quo dicitur: Vnus uestrum diabolus est. Sequitur: Postquam ergo lauit pedes eorum, accepit uestimenta sua et, cum recubuisset iterum, dixit eis: Scitis, quid fecerim uobis? Vos uocatis me Magister et Domine, et bene dicitis; sum etenim. Si ergo ego laui pedes uestros, Dominus et

uerbis fidem pręstas.* Mihi enim, quanuis uera dixerim, nequaquam credes. Dicant illi, qui, licet mihi inuideant, non usque adeo impudentes sunt, ut ea uel inficientur** uel inuertant, quę ego docuerim, cum nota sint omnibus. Hęc autem cum dixisset, unus assistens ministrorum dedit alapam Iesu dicens: Sic respondes pontifici? O facinus indignum, o scelus non ferendum! Alapam dedit iniquus iusto, seruus Domino, suo Creatori creatura, homo Deo. Sed inspiciamus percussi mansuetudinem tolerantiamque iniuria affecti

missum Dominum dixit, subdit continuo Petri negationes reliquas interpositis quibusdam post primam. Sequitur ergo: Erat autem Symon Petrus stans et calefaciens se. Dixerunt ergo ei: Nunquid et tu de discipulis eius es? Negauit ille et dixit: Non sum. Rursum inquit ei unus ex seruis pontificis, cognatus eius, cuius abscidit Petrus auriculam: Nonne ego te uidi in horto cum illo? Iterum ergo (hoc est tertio) negauit Petrus. Et statim gallus cantauit. Quid agis, quid tergiuersaris, Petre? Cum quo mori, cum quo in carcerem

Venerunt ergo milites, et primi *add. quidem fregerunt crura, et alterius, qui crucifixus est cum eo. Ad Iesum autem cum uenissent, ut uiderunt eum iam mortuum, non fregerunt eius crura, sed unus militum lancea latus eius aperuit, et continuo exiuit sanguis et aqua. Fractis igitur latronum cruribus Christi crura non fregerunt; et hoc sane non miseratione impulsi, sed quod necessarium non putarunt ultra in mortuum tormenta exercere, prouidentia

si tempus, si locus, si denique cuncta in Scripturis de Messię aduentu prędicta cum aduentu Domini nostri Saluatoris conueniunt, quę stultitia est alium quęrere *corr. ex ainnt Messiam, alium expectare nunquam omnino uenturum? Vnus enim promissus est, non plures, in quo credentes saluarentur. Vnus iste iam uenit, in quo, quę futura erant, usque ad resuscitati a morte in cęlumque ascendentis gloriam impleta peractaque esse astruimus. Quod si in illo altero, qui ab eis expectatur, eadem contingent,

aduentu prędicta cum aduentu Domini nostri Saluatoris conueniunt, quę stultitia est alium quęrere *corr. ex ainnt Messiam, alium expectare nunquam omnino uenturum? Vnus enim promissus est, non plures, in quo credentes saluarentur. Vnus iste iam uenit, in quo, quę futura erant, usque ad resuscitati a morte in cęlumque ascendentis gloriam impleta peractaque esse astruimus. Quod si in illo altero, qui ab eis expectatur, eadem contingent, nonne falsi erunt prophetę, qui unum quidem talem fore prędicauerunt,

expectatur, eadem contingent, nonne falsi erunt prophetę, qui unum quidem talem fore prędicauerunt, non duos? Nonne adhuc in dubium res ducetur, quis ex duobus per omnia simillimis uerus Messias sit, uerus Christus? Ne igitur ille, qui nullus futurus est, requiratur, sed potius unus ille, quem nos colimus, cuius gesta uaticiniis respondent prophetarum, ab omnibus adoretur, reliqua, quę de Messia scripta sunt, explicabimus, ut appareat ex his, quę Christo olim crucifixo contigerunt, iam impleta esse nec oportere quidem, ut iterum redintegrentur, quę

separatę sunt. Iesus ergo, Marię filius, de tribu et stirpe Dauid fuit. Proinde iuxta Iudeorum consuetudinem a plurimis filius Dauid uocitatus est in Euangelio, cum tamen ante tempora esset ex Deo Patre et in tempore ex Maria matre generatus, Deus ex Deo, ex homine homo, unus tamen atque idem Iesus, omnium in se credentium redemptor omniumque saluator. De Ioanne autem Baptista, qui Domini Ioannes Baptista natiuitatem semestri spacio sua pręcessit natiuitate, dicitur in Euangelio: Et

Princeps sedit in ea, ipse Dei Filius, Patri consubstantialis, carnem sibi assumens ex ea, ut comedat panem factus homo; et id quidem coram Domino, hoc est a sua diuinitate non diuisus neque ab eo, quod semper est, mutatus. Ita tamen humanitati insertus, ut esset Deus et homo unus Christus. His astipulari uidetur lapis ille de monte abscissus — ut in Daniele legimus — regnorum terrę statuam conterens, qui factus mons magnus uniuersam terram impleuit. Christus enim Dominus, absque uiri opera de uirgine genitus, idola ex multiplici

Fulgura — inquit — in pluuiam fecit. Parum est fuisse fulgura, etiam cęli fuere. Cęli — inquit — enarrant gloriam Dei, et opera eius annunciat firmamentum. Apostoli ergo cęli, Christus eorum firmamentum est. Hic unus, illi multi; hic nunciat, illi nunciata enarrant; hic lux illorum est, illi ab eo illuminati lux mundi sunt. Qui non credunt, in tenebris uersantur. Lucem enim istam, quę Christus est, non cęcitas perfidię, sed sani credentium oculi intueri queunt. Ad hęc,

Israhel ultra; hoc est Christianus, uidens Deum, obliuione deleatur. Sed nequaquam efficere potuerunt, quod statuerant, et omnis conatus eorum uersus est in contrarium. Quanto enim illi increduli magis cędibus grassabantur, tanto credentium numerus magis crescebat. Vnus occidebatur, et plurimi ad Christum conuersi baptismi gratiam sibi postulabant, non interfectorum sanguine territi, sed ad eadem pro Christo sustinenda supplicia magis animati. Eo demum res peruenit, ut etiam ipsi Cęsares, quibus propositum fuit persequi Christianos usque ad

cum Christus in uno tabernaculo, non in pluribus, concludere coepisset Legem et prophetas et Euangelium. Atque ideo in Canticis ad Ecclesiam loquens: Vna est — inquit — columba mea, perfecta mea, una est matris* suę, electa genitrici suę. Vnus ergo autor Veteris Nouique Testamenti Christus non uetera destruxit, sed adimpleuit. Quicquid prophetatum, quicquid per figuras et similitudines fuerat significatum, in primo perfecit aduentu, pręter illa, quę in secundo restant perficienda, quando uiuos et mortuos adueniet

tuis in uestitu deaurato, circumdata uarietate. Filius a dextris Dei sedet ueluti ęqualis; Ecclesia non sedet, sed stat, ut ante Dominum ancilla. Stat autem fidei, spei et charitatis auro exornata, circumdata uirtutum multiplicium uarietate. Diuersa enim bona sunt, licet unus, qui illa largitur, Spiritus sit. Deus autem hanc ita elegit, ut et bene agendi impartiat ei facultatem et bene agentem diligat, et dilectam protegat, et protectam atque nullis aduersantium oppugnationibus superatam coronet, dicente Apostolo: Christus dilexit Ecclesiam,

beatitudinis hubertate. Et ut unam esse credamus sanctam Ecclesiam, non multas, ut quid — inquit — suspicamini montes coagulatos, ecclesias uidelicet gentilium uel hereticorum. Mons autem, in quo complacuit Deo habitare in eo, mons certe unus est. De quo in psalmis ait Saluator: Ego autem constitutus sum rex ab eo super Syon, montem sanctum eius, prędicans pręceptum *corr. ex muri Domini. Ac nequis ambigat, quin ista Christi sint uerba,

Dei sacerdotes, quando ne pedes quidem, id est nec ipsos humanę imbecillitatis motus, in discipulis inquinatos relinqui passus est Dominus. Deinde de Iudę proditione prędicit, ut nihil sibi occultum, nihil ignotum ostendat. Amen dico uobis — inquit — unus uestrum me traditurus est. Et: Qui intingit mecum manum in paropside, hic me tradet. Pręterea iuxta Ioannis Euangelium propter Iudam dixit, quia mundi erant, sed non omnes. Item: Ego scio, quos elegerim, hoc est, non illum, qui non mea

salutans. Salue, mi frater, inquit, dumque illum amplexus osculatur, sicca, quę sub ueste latebat, educta in latus transfodit. Cauissent forsitan isti dolos, nisi simulata amicicia capti fuissent. Christum uero non latebat, quid Iudas acturus esset, de quo ante dixerat: Vnus uestrum me traditurus est. Sed eum uitare noluit, ut saluti nostrę consuleret. Accepto autem signo milites, iam et ipsi audatiores effecti, miserunt manus in Iesum, comprehensum circumdant, *corr. ex uerbo **corr. ex

uidi lachrymas tuas*, et ecce sanaui te. Cęterum, antequam Petrus tertio negasset, Iesus a pontifice de sua doctrina interrogatus — ut Ioannes tradit — quid me interrogas, respondit, cum palam docuerim et in occulto locutus sum nihil. Tunc unus ministrorum dedit alapam Iesu dicens: Sic respondes pontifici? Hoc prędictum legimus in Iob: Aperuerunt super me ora sua, et exprobrantes percusserunt maxillam meam; satiati sunt poenis meis. Hoc idem in Hieremia: Dabit percutienti se

Hoc illud est, quod in Euangelio dicitur: Et uenerunt in sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis. Deinde latronum crura frangunt, ut citius animas exalent. Iesu autem (crura)* — ut Ioannes refert — eo quod iam mortuus esset, non fregerunt crura, sed unus militum lancea latus eius aperuit, et continuo exiuit sanguis et aqua. Facta autem sunt heç — inquit — ut Scriptura impleretur: Os non comminuetis ex eo. Et iterum alia Scriptura dicit: Videbunt, in quem transfixerunt. Primum Scripturę dictum

inquit — pręcedam uos in Galileam. Ibi me uidebitis. Sicut ergo a Patre suscitatus est, ita et a se suscitatus est. Eadem enim utriusque diuinitas, eadem uirtus, eadem maiestas. Diuina est natura, quę suscitat, humana, quę suscitatur. Deus autem et homo unus Christus. *om. **corr. ex incorruptionem Quod autem die tertia resurrecturus esset, et quidem* summo mane, cum adhuc tenebrę essent super terram, multo ante in Lege prędictum fuit, quam contigisset in

Non ex linteis cum sudario iacentibus, non ex angelorum lęto habitu percipiebat Domini resurrectionem. Doloris enim passio mentis rationem oppresserat. Sine intermisione ergo flebat, donec uoti, quo ueluti furore agitabatur, compos fieret. Quęrimus, cur primo unus angelus apparuerit, postea duo. Quęstio Et uidetur illos in ea significatione apparuisse, ut ipsum, qui ibi positus fuerat, in se figurarent. Quia uidelicet unus Christus unigenitus Dei Filius erat, unus angelus primo uisus

furore agitabatur, compos fieret. Quęrimus, cur primo unus angelus apparuerit, postea duo. Quęstio Et uidetur illos in ea significatione apparuisse, ut ipsum, qui ibi positus fuerat, in se figurarent. Quia uidelicet unus Christus unigenitus Dei Filius erat, unus angelus primo uisus est, deinde duo, quia idem Deus et homo. Deum esse monstrabat, qui ad caput consederat, hominem, qui ad pedes. Dicunt ei: Mulier, quid ploras? Consolari illam cupiunt angeli, sed ipsa non

Quęrimus, cur primo unus angelus apparuerit, postea duo. Quęstio Et uidetur illos in ea significatione apparuisse, ut ipsum, qui ibi positus fuerat, in se figurarent. Quia uidelicet unus Christus unigenitus Dei Filius erat, unus angelus primo uisus est, deinde duo, quia idem Deus et homo. Deum esse monstrabat, qui ad caput consederat, hominem, qui ad pedes. Dicunt ei: Mulier, quid ploras? Consolari illam cupiunt angeli, sed ipsa non admittit consolationem, donec *corr.

id, quod uerum est, concupiscunt. Ait ergo ad illos: Qui sunt hi sermones, quos confertis ad inuicem, et estis tristes? Non interrogat nescius, cui nihil est occultum, sed eos arguendi occasionem dispensans, ne ambigui uacillent. Ideo infertur: Et respondens unus, cui nomen Cleophas, dixit ei: Tu solus peregrinus es in Hierusalem, et non cognouisti, quę facta sunt in illa his diebus? Quis alter cum Cleopha fuerit, superuacaneum est quęrere. Alii ipsum Lucam putant fuisse, alii alium. Quicunque tamen fuerit ille, satis est,

Patrem nisi per Filium. Hic est uia, per quam ad cęlum itur. Hic est uita, per quam uiuitur in ęternum. Postquam — sicut diximus — in medio apostolorum uenisset Dominus et insufflasset et, quę scripta sunt, exequeretur, subdit Euangelista et ait: Thomas autem, unus ex duodecim, qui dicitur Didymus,* non erat cum eis, quando uenit Iesus. Aberat nempe Thomas, quando uenit Iesus. Affuit autem, quando duo illi ab Amaus reuersi inuenerunt — sicut Lucas ait — undecim congregatos. Atque ita Ioannis Lucęque a uero non discrepat

est, a uoto professionis interdum resilire relictoque monasterio ad seculum reuerti. Interrogatio igitur prima ad incipientes pertinet, secunda ad proficientes, tertia ad finem usque eundem propositum conseruantes. Omnes — inquit Apostolus — currunt, sed unus accipit brauium. Sic currite, ut comprehendatis. Nihil enim uelociter currere prodest et in medio itinere defatigari. Victorię corona metam attingentibus datur, non ad diuerticula subsistentibus et laborem pertesis ocioque corruptis. Dicit

subire. Porro ipsa Christianę disciplinę ueritas tanto certior habebatur, quanto magis excrescebat credentium multitudo. Miraculis enim ubique euangelicam fidem approbantibus undique ad eam concurrebant. Sęuiebat aduersum Christi confessores persecutionis procella. Vnus occidebatur, et plurimi conuertebantur, citiusque defessa est interficientium feritas quam imminuta interfici non recusantium multitudo. Nequaquam tam grandis martyrum numerus in una Ecclesia fuisset congregatus, nisi id uerissimum esse certissime scirent, pro quo amplectendo

errectus baptizatur. Sacramentum autem baptismi totius Trinitatis donum est. Credentes quippe et baptizatos Pater suscipit, Filius diligit, Spiritus Sanctus uiuificat. Trium tamen personarum una substantia est, concors operatio, eadem uirtus. Deus ergo trinus et unus, quos creauit ad uitam, recreare dignatur ad salutem. At etiam baptizatos docere Dominus iubet dicens: Docentes eos seruare omnia, quęcunque mandaui uobis. Ante baptismum ergo docentur, quę credenda sunt, post baptismum, quę facienda. Scriptum est autem:

cęlum una cum illo ingressus est. Cuncta angelorum collegia tunc exultarunt. Deus Pater ineffabili lętitia excepit illum et ad dexteram suam collocauit, ut in eo glorię throno sedeat, a quo nunquam discedit. Hoc enim Dei proprium, illud homini concessum. Deus autem et homo unus Christus. Omnis itaque exaltatio eius in tempore facta ad eam naturam pertinet, quam pro nobis assumpsit. Sine tempore autem exaltatio respicit diuinitatem, qua ęqualis est Patri Filius. Igitur, secundum quod uerbum caro factum est, exaltauit eum Deus, suscitans a

omnes in suo regno recipiet et omnes inimicos in carcere ignis ęterni concludet, ut et illorum, qui damnati fuerint, sit iustus iudex et eorum, qui saluabuntur, pius et misericors Dominus. Secundum humanitatem tamen et ipse subiectus erit diuinitati, ne duo dii, sed unus esse uideatur, cui subiiciuntur cuncta. Apostolus hoc nobis testatur et ait: Cum ei subiecta fuerint omnia, tunc et ipse Filius subiicietur ei, qui sibi subiecit omnia, ut sit Deus omnia in omnibus. Et hoc quidem est, quod superius dixit: Qui omnia in

misso de cęlo Spiritu Sancto donis ditati fuere Christi discipuli. Et statim infusa est illis Scripturarum scientia, prophetandi gratia, neminem pręter Deum metuendi, dum Iesum euangelizant, audacia; ad hęc infirmos curandi, mortuos suscitandi et alia mira operandi facultas. Vnus igitur idemque Spiritus fuit, quem Iesus in terra sufflauit, et quem de cęlo misit, sed diuersa Spiritus dona. Sed rursum quęramus, quid sit illud in Quęstio Euangelio scriptum: Spiritus, ubi uult, spirat, et

ob hoc putes, quod audita loquatur et accepta nunciet. Hoc enim ita est dictum, ut a Patre Filioque eum procedere intelligas, ipsis tamen ęqualem, ipsis coęternum et consubstantialem. Nam sicut Pater Deus et Filius Deus, ita et Spiritus Sanctus Deus est, non tres Dii, sed unus Deus. Vt tamen unaquęque persona Deus dicatur, unius essentię inseparabilitas compellit. Nihil enim in natura diuina est, quod Deus non sit. Porro Spiritum Sanctum Deum esse illos, qui hoc negant, Scripturarum autoritate conuincimus. Paulus apostolus ait:

ita uir omnium strenuissimus coniugem suam ab iniuira Centauri nihil cunctatus erruit, illęsamque seruauit. (Neleus) Neleum, Pyliorum regem, regno fortunisque omnibus expulit, ita ut de duodecim fratribus, quos occidit, Neleus unus superesset. (Euritus) Euritus Oechalię rex fuit. Oechalia Laconię prouincię pars est Thessalię proxima, ab Oechalio fluuio, qui eam pręterfluit, sic denominata. Is, cum Iolen filiam Herculi despondisset, a filiis dissuasus tradere noluit. Hoc Hercules

roborisque habemus quam, qui olim pręcesserunt, habuisse memorantur. Et tu nostri temporis homines antiqui sęculi hominibus anteferre uel ęquare contendes? Dixisses saltem de illa ętate, in qua Sansonem uixisse constat, qui et ipse leonem correptum manibus enecasse dicitur et asini maxilla unus mille occidisse uires et alia, quę de illo sacra indicat historia. Dic, quęso, ubi nunc aliquem inuenies tanta uirium firmitate, tanta animi magnitudine pręditum, ut uel Herculi uel Sansoni ipsi comparandus sit? THEOLOGVS: Ego sane tibi non dico

Et cum ita sit, nonne mirum uidetur, quomodo tandem non solum steterit, sed etiam aucta ac dilatata sit Christiana religio non repugnando persecutoribus, sed eorum immanitatem rabiemque tolerando? Porro, qua id ratione factum sit, audi. Vnus occidebatur, plurimi conuertebantur; deficere coeperunt interfectores, et multiplicari non cessarunt confessores. A priuatis ad prętores, a prętoribus ad imperatores peruenit notitia ueritatis; et qui persequebantur Christianos,

ipse de se loquitur et ait: Data est mihi omnis potestas in cęlo et in terra; in cęlo regnandi, in terra iudicandi . Data est potestas hominis filio, quam semper habuit Dei filius, in utraque natura unus Christus. Vnum quoque se cum patre esse ostendit dicens : Sicut Pater suscitat mortuos et uiuificat, sic et Filius, quos uult, uiuificat . Neque enim Pater iudicat

cum mortale hoc induet inmortalitatem et corruptile hoc incorruptionem. Vnum ergo omnium studium erit, Deum laudibus efferre et in eius contemplatione perpetuo uersari, in quo uno sunt omnia et sine quo omnia nihil. Ipse unus tam magnus est, tam sublimis, ut uisum nostrum effugiat, auditum superet, cogitatum transcendat. Solus seipsum comprehendit, solus, quoniam infinitus est, suam nouit infinitatem, suam potentiam, suam sapientiam, suam bonitatem. Ab eo

a tam foedo reuocet scelere. Insani amoris in puella Macedonica lugubris effectus. Erat cuidam agresti Macedoni Philippensis agri filia nubilis, apud quem quum quidam florenti aetate Rhacusani mercatores forte diuersati essent, unus eorum, qui quidem sicut forma caeteris praestabat, ita et moribus lenior erat, conspicatus puellam facie, ut inter agrestes, satis eleganti, hospitumque aduentu admodum laetam, conuersus ad eam sciscitatur per iocum, uelletne Latini generis uirum habere. Macedones enim, ut et

Christianae ditionis regiones possident. Nemo fere in eorum collegium admittitur, nisi illustribus ortus sit parentibus. Atque quum quis eorum sacris initiatur, sacramento adigitur ne duobus armatis hostibus per metum cedat. In quatuor autem classes distributi sunt, quibus quidem omnibus unus praeest princeps, quem ipsi, ut diximus, Magnum Magistrum uocant. Vna classis diuinis tantummodo interest rebus, sacrificiaque procurat, nec in bello uersatur, nisi forte hostis alienae religionis eos lacesseret. Reliquae tres dignitate et fortunis inter se distinctae, armis

quibus quidem Halladolii, ab Hermene orti, atque Caramanii ad nostram usque aetatem durarunt. Imperio a pluribus occupato, confestim ex aemulatione, ut fit, odium, mox bella inter duces exorta sunt, saepiusque clades inuicem acceptae redditaeque. Per idem tempus Othomanus, unus, ut dictum est, ex Huncharii praefectis, cuius progenies Constantinopolim cum tot Asiae atque Europae regnis nunc tenet, in regione Maioris Phrygiae circa Dorilium oppidum satrapeam obtinebat, uiculum quendam cum familia sua incolens, quem ab ipsius Othomani nomine Othmanliam Turcae

instituti sunt, pontifices uero consumati esse debent. Leo autem Decimus in uenando libenter tempus terebat, primum ut eo studio nobilem se genere ostenderet ― quum esset argentarii, sed alioqui eximii uiri Laurentii Medicis filius, licet in hoc merito culpatus sit, quia dum unus nimium eminere in libera ciuitate concupiscit, aequo iure uiuere cum suis ciuibus in animum inducere non poterat, quamquam Laurentius rempublicam ita prudenter ac leniter moderabatur, ut tyrannidem, ea non mediocri humanitate condita, uideretur redimere, nec magis ciuibus suis excellere quam

fraterne fac uiuant et in illum dumtaxat, qui fraternitatem eorum abolere molitur, unanimiter armentur, concorditer irruant, quorumlibet fidelium damnum suum esse deputent. Alioquin si fratrum suorum calamitatis ac stragis tantum spectatores futuri sunt et non ultores, actum est de omnibus. Unus hodie, cras alter, perindie alius, communis inimici iugum tandem subibunt. Cumque simpliciter uniti Deo adiuuante superiores esse potuissent, disseparati atque ob hoc Deo inuisi singulatim conterentur. Veritatis uox est illa in Euangelio: Omne regnum diuisum contra se desolabitur et

Sententia principe digna. inuictissimus Vrbini et Sore dux, Romane urbis prefectus, non est de quo dici possit meliorem esse rem publicam et prope tutiorem in qua princeps malus est, ea in qua sunt principis amici mali. Si quidem unus malus potest a pluribus bonis corrigi, multi autem mali non possunt ab uno quamuis bono ulla ratione superari. Quis enim tuo illustrissimo parente prudentior est, Dux laudatur a uirtutibus eximiis. quis grauior, quis

et eo ocius, quamuis sis illustrissimus, illustrior fias, mi princeps, incitamento uirtutis et laude tuorum. Tibi fuit abauus Fredericus dux, Fredericus dux. unus uisus, qui impetus barbarorum comprimere potuit tuerique Italie libertatem posset, consilio sciret, animo uellet, oblitus rerum aliarum totus intentus ad omnium salutem, tante temperantie, seueritatis atque clementie fuit ut nunquam a iustitia misericordia, a misericordia iustitia

abditi et absconditi assidua mihi in nemorosa comitatus mei parte damna inferunt: omnia diripiunt et exurunt, agricolas ac quoscunque inveniunt, spoliant abducuntque. Ex quo factum est ut abductis omnibus castella tria presidiis denudata sola mihi reliquerint, ut ne unus quidem minimus remanserit. Quocirca tanto occurrere cupiens discrimini huc ad serenissimum conspectum vestrum, optimi et maximi principes, veni. Nomine totius Croatiae, nomine vestro, nomine universae reipublicae christianae opem imploro. Res nostra non eget mora.

petiturus ac Lutuaniam, nuncius en latas Boemorum pertulit oras, nuncius inquam, non ingratus, sed jucundus et necessarius populis his, acerrimo hoste ex continua victoria attritis atque perculsis, videlicet vaivodam Transilvanum — unus est ex Hungariae ducibus in ultimis partibus, immo primis ab hoste Hungariae —, comparata non parva, nec temnenda manu equitum peditumque selectorum quindecim milium, penetrasse hostium confinia et recuperasse quoddam castrum admodum necessarium, nomine

Hic, ubi mors ultra nec dolor ullus erit,
Sed uer perpetuum, sed pleno copia cornu,
Sed Deus et genitus ingenitusque simul.
Ille pater rerum, totum qui condidit orbem,
Spiritus ille sacer trinus et unus idem. Frater Vincentius Priboeuius Pharius Dalmata Sacrae Theologiae professor ordinis praedicatorum

Appulum atrocem pugnam, Atrox nauales praelium. quando quidem aedita prius magna Turcarum caede (nam quadraginta desiderati, duplo plures Turcis ipsis refferentibus uulnerati fuere) nostri magis uictores quam uicti felices spiritus caelicolis reddiderunt. Vnus ex nostris inter pugnandum magnis uulneribus affectus in mare cadens, abducentibus eum e conspectu Turcarum undis, tota nocte, modico eum ligno sustolente, per freta agitatus ad insulam Diomedeam, Diomedea insula. Diomedis monumento (ut Plinius inquit)

in cuius gratiam me et mea servitia rursus humillime commendo. Ex Buda, ultima 26 Iacobus Sadoletus episcopus Carpentrensis, secretarius pontificis summi, munere legati fungens, litterarum humaniorum cultor. Unus expertorum rerum Hungaricarum praecipuorum apud Sanctam Sedem Apostolicam. novembris. MDXXV. Eiusdem Vestre Sanctitatis humilimus servulus Stephanus Brodericus

27  Nam sublime tuum fastigia celsa cacumen
28  Quam procul exuperat cunctorum stemmate regum,
29  Tam uirtute Dei, quam rex agis, omnibus extas.
30  Singula quaeque tenes unus terraeque polique
31  Munia pro Christo, cui laus et gloria soli
32  Sit, quamcunque meo dabit haec mihi carmine Clio.

et enim cultu uenerabere sancto,
4  Huic Aquilis in signa tuis uictricia cedent
5  Cuncta triumphali quae mox dabis aequora cymbae.
6  Pastor erit populis, Caesarque erit omnibus unus.
7  Nam noua purgatis implebit ut horrea granis
8  Alter ab Aegypto mundi seruator Ioseph
9  Aduenient ultro gentes, has ille minister

10  Pane salutifero saturabit, iura subactis
11  Atque reformatis ille et dabit optima terris,
12  Aurea succedent hinc saecula, Pastor ouilis.
13  Vnius unus erit, mundo pax alma, diescet.
14  Multa serenatis oracula mentibus alto
15   Sol pandet, noua sol et lumina fundet Olympo.
16  Vnde propinqua pias inuisent numina

coelifer axes
1.14  Volueret, aeterno Deus es mihi natus ab aeuo.
1.15  Vna qui mecum coelesti uiuis in Aula
1.16  Filius aequalis, pater unum, filius unum,
1.17  Spirat uterque parem, tribus una potentia nobis,
1.18  Maiestas est una tribus, Deus unus in omnes
1.19  Aetherios tractus, et mundus fusus in omnem,
1.20  Quique est immenso semper sibi notus ab aeuo.
1.21  Iam tempus properat, fatis stat certa uoluntas,
1.22  Atque ordo antiquus, seriesque aeterna propinquat,
1.23  Iam promissa

coeco
1.56  Sperauere Pii, praescita, electaque plebes.
1.57  Sed nunc plena dies, nunc expectabile tempus
1.58  Legis adimplendae Solymum, morbique leuandi.
1.59  Ergo sponte tua pro cuncto innoxia mundo
1.60  Hostia macteris, proque omnibus unus obito,
1.61  Quum perages sex lustra tribus cum messibus actis,
1.62  Ternaque transierint mutatae cornua Phoebes.
1.63  Quumque tot orbe suo coelum percurrerit horas,
1.64  Quot maris exanimum iacet Embryon, unde profanos
1.65  Mater agit

faciat, fuerat quae filia, Virgo
1.81  Mater erit, foetumque dabit sanctissimus ardor.
1.82  Haec ubi, contremuit coelum quatit ardua pulsus
1.83  Sydera, nutantemque tremor concussit Olympum. ❦
1.84  Assensit natura Deo, tribus unus inhaesit
1.85  Consensus, stetit una tribus sententia simplex.
1.86  Dulcior Ambrosia per tris, et nectare dulci
1.87  Dulcior aeternum percurrit Dia uoluptas
1.88  Et trius unanimi dulcescunt gaudia sensu.
1.89  Sed neque Coelicolas fas est,

fautrix hominum Claementia suadet,
1.435  Naufragio mundi tot tempestatibus acti,
1.436  Subuenisse lubet tandem, nam si Heua nocendo
1.437  Vna genus totum subuerterat, una merendo
1.438  Virgo salutiferum portum dabit. abstulit unus
1.439  Si uitam populis, cur non dabit unus eandem?
1.440  Dat sine connubio si sancto sub aethere primum
1.441  Terra uirum, mulierque uiro deprompta creatur,
1.442  Quod reliquum factum est, cur non modo uirgine sola
1.443  Prodeat in solito

1.435  Naufragio mundi tot tempestatibus acti,
1.436  Subuenisse lubet tandem, nam si Heua nocendo
1.437  Vna genus totum subuerterat, una merendo
1.438  Virgo salutiferum portum dabit. abstulit unus
1.439  Si uitam populis, cur non dabit unus eandem?
1.440  Dat sine connubio si sancto sub aethere primum
1.441  Terra uirum, mulierque uiro deprompta creatur,
1.442  Quod reliquum factum est, cur non modo uirgine sola
1.443  Prodeat in solito non uectigabilis ortu,
1.444  Foedere iuncta

foelix animi purgatum pectus honesti,
2.103  O, mens alta capax tristisque innoxia culpae,
2.104  Noscere quae tanti potuit commertia uincli
2.105  Conceptique Dei mysteria credere sacra,
2.106  Hoc et subsisti corpusque, animamque, Deumque,
2.107  Vnus ut est Christus, summo Deus unus Olympo,
2.108  Terna sed est facies simili distincta figura.
2.109  Salue sancte Puer nostros miserate labores,
2.110  Vera Dei atque hominis proles, allabere felix
2.111  Ipse tuo populo, commisaque munera Patris

2.103  O, mens alta capax tristisque innoxia culpae,
2.104  Noscere quae tanti potuit commertia uincli
2.105  Conceptique Dei mysteria credere sacra,
2.106  Hoc et subsisti corpusque, animamque, Deumque,
2.107  Vnus ut est Christus, summo Deus unus Olympo,
2.108  Terna sed est facies simili distincta figura.
2.109  Salue sancte Puer nostros miserate labores,
2.110  Vera Dei atque hominis proles, allabere felix
2.111  Ipse tuo populo, commisaque munera Patris
2.112  Dexter obi, rebusque

nox alma Dei susceptrix, rite sacratum
3.31  Anni electa caput, cunctis celebrabere saeclis
3.32  Nobilior quocunque die, nam sola tenebris
3.33  Libera nocturnis meliori sole coruscas.
3.34  Sicut et hic Populis supereminet omnibus unus,
3.35  Omnibus una simul tu noctibus altior extas.
3.36  Quippe fator Diuum, terrae Coelique repertor,
3.37  Lactea nunc Diuae uagiuit ad hubera matris,
3.38  Atque prior saeclis uoluentia saecla subiuit.
3.39  Ecce Deus fortis, summi dominator

3.132  Exhibuit, subito tria lumina lumen in unum
3.133  Paulatim coiere simul, non sufficit orbi,
3.134  Vna quidem quanuis nox est amplissima testis,
3.135  Testis et alma dies, quod rerum causa bonarum?
3.136  Principium et finis, trinus Deus, unus, et idem
3.137  Natus in has uenit miserae caliginis oras.
3.138  Dii superi testes, homines, aqua, terra, polusque,
3.139  Omnia testantur, quod rex altissimus olim,
3.140  Lux aeterna Dei, genitori aequabile numen
3.141  Aeditus his terris

memori patuere palam data signa Ioanni,
4.493  Desuper et Coelo genitor sic intonat alto.
4.494  Hic meus est Natus, mea quo perfecta uoluntas
4.495  Cuncta facit, placet hic nostro dilectus amori,
4.496  Hunc audite, salus populis est omnibus unus.
4.497  Clauditur hinc Coelum, uox et cum luce recessit
4.498  Talibus auspiciis nostri fluit unda lauacri,
4.499  Et Christi solidata fides exordia sumpsit.
4.500  Heus tu sponsa tuo laetare charismate foelix,
4.501  Inclyta quo celebri

es.
5.375  Nec te regnantem praediues Abagare, nec te
5.376  Nobile Arimathiae specimen sic unxit Ioseph,
5.377  Candida simplicitas docta nam Pallade maior,
5.378  Diuite nobilior pauper fit iudice Christo.
5.379  Diuitias omneis qui possidet unus, et illas
5.380  Suscipiunt inopes, electaque uasa beati.
5.381  Vera quidem lux est, uera et sapientia solus.
5.382  Edocet haec humiles animas, et mitia corda,
5.383  Quo deiecta magis, magis hac a luce nitescunt.
5.384  Quadriiugo hoc

5.465  Ipse manu iuuenum graditur comitante per agros,
5.466  Perque nouas fruges segetis flauentis Iesus.
5.467  At manus illa famem uulsis solantur aristis,
5.468  Vnde leues paleae, tunicaeque teruntur inanes,
5.469  Granaque purgatis fiunt cibus unus auenis.
5.470  Ecce dies festos inquit pharisaeus apella
5.471  Polluit hic, sancto seruandaque sabbata ritu.
5.472  At non polluerat Dauid, templique sacerdos,
5.473  Quum Cererem sanctam sacratis sumpsit ab aris,
5.474  Ipseque cum pueris

Iacob,
5.508  Et Bethsaideus florenti pube Philippus.
5.509  Te quoque syre micans ostro, stirps regia, lati
5.510  Nominis, et diues quoque te Matthaee uocauit,
5.511  Et Dydimum Thomam manibus, uisusque fidelem,
5.512  Pulcher Iacobus iustissimus unus in omnes.
5.513  Consequitur, fraterque Simon, fraterque Thadaeus,
5.514  Vltima Scariothes infamia saeuus Iudas.
5.515  Haec Christi duodena tribus, duodenaque proles
5.516  Tot populos ex se bissena stirpe propagat,
5.517  Quot Coelum stellis

6.282  Nemo quidem, nemo regno simul aptus utrique est.
6.283  Sed neque sollicitent anima sitiente labores
6.284  Humanos, rerum ut uictu saturentur auaro,
6.285  Vtque nouo niteant induti uellere, nostris
6.286  Militibus coelo satis est cibus unus ab alto,
6.287  Potum mellifluis dulcem stillantibus astris.
6.288  Hinc labor unus erit uobis, quo ducere uitam
6.289  Vita dabit uerax e fontibus aetheris alti.
6.290  Corpore nam potior uita est, et uellere corpus.
6.291  En expers

anima sitiente labores
6.284  Humanos, rerum ut uictu saturentur auaro,
6.285  Vtque nouo niteant induti uellere, nostris
6.286  Militibus coelo satis est cibus unus ab alto,
6.287  Potum mellifluis dulcem stillantibus astris.
6.288  Hinc labor unus erit uobis, quo ducere uitam
6.289  Vita dabit uerax e fontibus aetheris alti.
6.290  Corpore nam potior uita est, et uellere corpus.
6.291  En expers omnis uolucrum genus omne laboris,
6.292  Quae neque rastra solo, falces neque messibus aptant,

aeui,
6.346  Vos neque sollicitet uacuis lux crastina curis,
6.347  Sed uobis quicunque dies illuxerit, illum
6.348  Acceptum lucro referatis, onusque futuro
6.349  Cuique suum ut dabitur, sic debita cura diei.
6.350  Quum Deus omnipotens amor unus, et omnibus unus
6.351  Sit genitor uobis, hoc et stirps omnibus una,
6.352  Vt uestri hunc miseret, pariter miserescite semper.
6.353  O, miserum mortale genus, dum pasceris aura,
6.354  Improba dum caeco uoluuntur tempora

Vos neque sollicitet uacuis lux crastina curis,
6.347  Sed uobis quicunque dies illuxerit, illum
6.348  Acceptum lucro referatis, onusque futuro
6.349  Cuique suum ut dabitur, sic debita cura diei.
6.350  Quum Deus omnipotens amor unus, et omnibus unus
6.351  Sit genitor uobis, hoc et stirps omnibus una,
6.352  Vt uestri hunc miseret, pariter miserescite semper.
6.353  O, miserum mortale genus, dum pasceris aura,
6.354  Improba dum caeco uoluuntur tempora lapsu,

choros princeps, et summa potestas,
7.10  Tunc acri uirtute phalanx intenta pependit,
7.11  Accinctumque suo circunstetit agmine Regem.
7.12  Ille hominum, diuumque simul moderator utroque
7.13  Fert aciem mundo, Deus et Rex omnibus unus.
7.14  Cuius ab arbitrio res stant, et tempora currunt,
7.15  Extemplo celso de uertice pronior ibat, ❦
7.16  Hunc ingens agmen turba stipante secutum
7.17  Densius accurrit late e conuallibus imis.
7.18  Ecce

accincta procellis,
7.250  Imperia, et reges, et agentes humida nimbi,
7.251  Et mors atra, uiro sic uno uincat? et illo
7.252  Mortali, socios glomerante ignobile uulgus.
7.253  Dallida si uicit mulier Samsona iacentem,
7.254  Mille uiros unus potuit qui sternere inermis,
7.255  Sanctus et ille Dei fuerit, promissaque proles.
7.256  Te quoque tempestas, et bellua deuorat ingens,
7.257  Ne somno oppressus fugeres super aequora Ionas.
7.258  Aeoliam effundam super hunc, ut fluctibus atris

quorum proprio sapientia sensu
8.405  Vertitur, at animis qui sub tua flabra residunt
8.406  Mitibus et puris tua lumina mystica pandis,
8.407  Nimirum sic ante pater tua numina uisum.
8.408  Mi medio genitor meus omnia condidit uno,
8.409  Vnus me aeterno nouit mihi notus ab aeuo,
8.410  Cuique suus dederit diuino munere natus.
8.411  Quos onus atque labos premit heus huc tendite ciues,
8.412  Vos ego summa quies in prata uirentia ducam.
8.413  Sed uenerata meae pacis iuga tollite supra,

Cererem mercemur alumnam?
9.326  Dixerat hoc operis non nescius ipse futuri.
9.327  At iuuenis non bis centum denaria panis
9.328  Sufficiunt, ut des paruas tot in agmina micas.
9.329  Audiit Andreas, ac talia sedulus infit,
9.330  Est puer hic unus qui panes quinque, duosque
9.331  Affert pontiuaga de gente paropside pisces,
9.332  At quota pars? et sit micis libanda pusillis.
9.333  Hos huc ferte mihi, uiridique in gramine campi
9.334  Discumbant humiles conuiuia fusa per herbas,

9.492  Multa fluunt, aliis in terrae uentre peremptis,
9.493  Vna farina uenit gemino contrita molari
9.494  Vna fit alma Ceres, huius farragine grana
9.495  Multa uigent, unusque coit per uiscera sanguis,
9.496  Spiritus unus inest hoc magno in corpore Christi.
9.497  Viuimus hoc omnes, hoc uno pascimur omnes.
9.498  Coniungit quot pacis amor, quot roborat artus,
9.499  Mutua tot sancto capiti sua membra cohaerent.
9.500  Adsis, o, sacrasancta mihi communio uitae,

❦
l3.10  Te nitet, totum tibi dedicamus,
l3.11  Quicquid hoc sacro cecinere nostrae
l3.12  Carmine musae.
l3.13  Namque par terno speculo reluces ❦
l3.14  Spiritus, nati, et genitoris unus,
l3.15  Vna ter sancta in tribus est imago,
l3.16  Vna creatrix,
l3.17  Per choros uenit duce te nouenos ❦
l3.18  Virginis sanctae benedicta proles,
l3.19  Per gradus septem duce te superne ad
l3.20  Astra

Olympiacae, septenas scande per arces.
10.5  Qua data Christicolis coelestia regna fathiscunt,
10.6  Diique Deo coeunt, et Daedala moenia condunt.
10.7  O qui de gemino procedis numine numen,
10.8  Mens de mente, Deo Deus exis, amorque duobus
10.9  Vnus par, neutro maior, par unus utroque,
10.10  Immensus, numeris extans, et pondere solus,
10.11  Huc ades, et mea uela notis intende secundis.
10.12  Siue sub interno spatiaberis aequore cordis,
10.13  Seu super aetherios tecum simul euehar orbes.

per arces.
10.5  Qua data Christicolis coelestia regna fathiscunt,
10.6  Diique Deo coeunt, et Daedala moenia condunt.
10.7  O qui de gemino procedis numine numen,
10.8  Mens de mente, Deo Deus exis, amorque duobus
10.9  Vnus par, neutro maior, par unus utroque,
10.10  Immensus, numeris extans, et pondere solus,
10.11  Huc ades, et mea uela notis intende secundis.
10.12  Siue sub interno spatiaberis aequore cordis,
10.13  Seu super aetherios tecum simul euehar orbes.
10.14  Siue malis elementa

Vnaque multicolor fit nubibus Iris aquosis
10.383  Sole sub aduerso, coeli quae templa serenet,
10.384  Iudicis aeterni pactum, et dea facta tribunal.
10.385  Hos inter thalamos, et desolata iacebat
10.386  Agmina, languentes interque aegerrimus unus.
10.387  Qui tria tum septem super annua tempora lustris,
10.388  Foeda situ et langore trementia membra trahebat,
10.389  Cui deus ille latens humano in corpore fatur.
10.390  Visne ualere? uolo, uegetaberis integer, ille
10.391  Rursus ait,

me tela uolant, in me furit unda procellis,
10.740  Me quia totus homo sospes fit sospite festo.
10.741  Neu uos per facies hominum sententia fallat,
10.742  Iudicium uestrum sit recto examine rerum.
10.743  Tum uero ad quendam solymis e ciuibus unus
10.744  Nonne ait occidere hunc quaerunt? en astat inultus,
10.745  An resciuit eum regalis curia Christum?
10.746  Hic nazaraeus, Messiae ignota propago.
10.747  Sed templo magis atque magis pulsata resultant
10.748  Marmora doctoris Christi

scribebat inhaerens.
11.26  Interea sua quisque uident peccata, leguntque
11.27  Crimina, quae cunctis exprobrat, conscia tellus
11.28  Testis adest, nudae coram stant iudice causae,
11.29  Et pudor, ultricesque terunt corda horrida culpae.
11.30  Vnus post alium paulatim defluit, instar
11.31  Fluminis, et rapido delapsae sole pruinae,
11.32  Restitit in medio mulier, et solus Iesus.
11.33  Qualis ubi tonitru tempestas ingruit ingens
11.34  In mare caeruleum, seu turbidus aequora turbo,

splendet Olympi.
11.117  Talia non unquam pater ipse patrauit Abramus.
11.118  Sed uestri de stirpe quidem sunt ista parentis.
11.119  Haec iterum infrendent. hos gens furtiua propagat
11.120  Vlla uiros? nobis deus est pater omnibus unus.
11.121  Christus ait uos patre deo? uelletis amorem
11.122  Ferre mihi, qui mente dei producor eadem.
11.123  Et uenio, nec enim de me, sed mittor ab illo.
11.124  Cur ne idioma meum nostis? quia posse negatis
11.125  Sermones audisse meos, ex

libens, animamque dicaui
11.299  Pro grege rite meo, deuotaque membra sacraui.
11.300  Sunt et oues aliae mihi, quas excludit ouile
11.301  Hoc, tamen in caulam simul adducentur eandem.
11.302  Illis nota canet dulces mea Tibia cantus,
11.303  Vnus et unius fiet tum Pastor ouilis.
11.304  Hinc meus urit amor patrem, quia deuoue ingens
11.305  Hanc animam, mea quam rursus post funera sumam.
11.306  Nec quisquam mihi tollit eam, nisi prompta uoluntas.
11.307  Namque potestatis nostrae est deponere,

gens quaerit adultera signum,
11.533  Gethaei signum sed non nisi uatis habebit.
11.534  His abiit dictis scelerosa gente relicta.
11.535  Nauigeroque iterum transmittunt aequora ponto,
11.536  Fragmine nec plenos meminerunt sumere quallos,
11.537  Vnus erat panis media quem puppe tenebant.
11.538  Hic illos uitanda docet fermenta cauere
11.539  Herodis, saducea simul, pharisaeaque longe,
11.540  Vt scopulum Scyllae horrendum, et fera monstra Caribdis.
11.541  Huc illuc titutabat enim mens immemor

uulgo, quis fertur origo?
11.581  Ioannes, aliis uates super astra flagrantem
11.582  Concutiens alto sublatos in aethere currum
11.583  Dicitur, ast aliis tuus o, iudaea Sacerdos,
11.584  Gentibus, et uates materna addictus ab aluo,
11.585  Aut unus nostra quidam de gente prophetes.
11.586  Sciscitat, at quo me uos nomine rite coletis?
11.587  Concilii columen Petrus respondit Iesu.
11.588  Tuque dei uiuo uenerabere numine germen.
11.589  Tu quoque Christus ait Simeon Bariona beatus,

uitae et superis est redditus astris.
12.139  In te si frater peccauerit, argue fratrem, ❦
12.140  Solus adi solum, quod si te mente tenaci
12.141  Audierit, ualde hoc fratris laetabere lucro,
12.142  Sin, sit adhuc unus fraterno in crimine testis,
12.143  Seu duo, constat enim per tota sententia testes.
12.144  Nil si proficies, sic et conabere frustra,
12.145  Dic speculatori, et causam committe seuero.
12.146  Cui nisi parebit, tibi mox ut publicus esto.

speculatori, et causam committe seuero.
12.146  Cui nisi parebit, tibi mox ut publicus esto.
12.147  Ille quidem quicquid terram super alliget, arces
12.148  Aetheriae stringent, et quicquid soluet, in iisdem
12.149  Soluetur, rursus si par consenserit unus
12.150  Vos inter, fiet uobis quodcunque petetis,
12.151  Hoc meus ipse pater summi dabit auctor Olympi.
12.152  Nam quacunque meo par, aut sesqualter inhaerent
12.153  Nomine, tunc ibi sum medius, ceu sydus in astris.

iugem, qui uertice fatus ab alto est.
12.224  Teque tuus coniunx uxor dulcissima propter
12.225  Linquere non dubitet matrem procul ipse, patremque.
12.226  Haereat ut tecum, sint et duo corpore in uno,
12.227  Nec duo iam, sunt una caro, sunt sanguis et unus.
12.228  Quos diuina ligat, non lex humana resoluat.
12.229  Transigit haec arguta malam sententia fraudem,
12.230  Ac uelut acta manu mortale phalarica pectus.
12.231  Hac sunt mosei diuortia rupta libelli,

spes amplius esse salutis.
12.301  Nam quis opum non ui, non fuluo tangitur auro?
12.302  Postquam res socios grauis haec peruasit, et horror,
12.303  Hosque salutari respexit lumine Iesus.
12.304  Sic dea syderei Claementia temperat oris.
12.305  Vnus ad aetherium patet uni ascensus Olympum,
12.306  Peruius haud ulli, nisi quos data gratia tollit.
12.307  Per se qui nequeunt, illuc duce numine tendant.
12.308  Quoi pia magnanimi prudentia principis inquit.
12.309  O, lux Israel, populi dux inclyte

nostrae es quia firma salutis
12.329  Anchora, me totum, ne dum mihi quicquid ubique est
12.330  Linquere non dubitem, licet et mihi mille dedisses
12.331  Imperia, et uitas, pro te haec tibi cuncta resigno,
12.332  Omnia nam longe supra mihi sufficis unus.
12.333  Suscipe dona libens, et nostram dirrige mentem.
12.334  Est igitur coeli regno similanda facultas ❦
12.335  Oeconomi, qui luce recens albente diei
12.336  Prodiit agrestes operas impendere Baccho,

tum spiritus infremit alto
12.611  Pectore, uoce petens in quo iacet ille sepulchro?
12.612  Huc dicunt intende pedes, et cerne sepultum.
12.613  Sanctaque syderio manarunt lumina fletu
12.614  Ore dei, lachrymae uerum testantur amorem,
12.615  Vnus ait, sic Christus amat, nec defuit alter
12.616  Tela uenenato qui perfida tenderet arcu.
12.617  Non facere hic potuit referat qui lumina coecis,
12.618  Ne bonus occumbat, sed quod peruiuat amicus.
12.619  Rursus et ex imo fremitum mouet ore

12.705  Implorat Iesu, quibus hic ait, ite sub alta
12.706  Templa dei, mystis et uos ostendite sacris.
12.707  Dumque irent, his lepra repens elabitur omnis,
12.708  Et ualidos purae facies nituere per artus.
12.709  Ex illis unus postquam se corpore toto
12.710  Eualuisse uidet, munda cute prior auro,
12.711  Versa pedum (dum flectit iter) uestigia duxit,
12.712  Numina magna uocans, et munera debita soluens,
12.713  Cernuus ante pedes Christi procumbit adorans.

soluens,
12.713  Cernuus ante pedes Christi procumbit adorans.
12.714  Hic erat a puteo Iacob de monte Garizi.
12.715  Nonne decem tecum fuerant, huic inquit Iesus.
12.716  Ast ubi sunt reliqui? non est nisi sola Sebasten
12.717  Grata parens? unus uestigia nostra reuisit
12.718  Hic alienus, humo sed nunc heus eripe uultum,
12.719  Vade, age, parta salus tibi debita marte fideli.
12.720  Porro autem praemissa uiri duo fulgura fratres ❦
12.721  Nuncia, Samariae qui

coelicolas uita huic aeterna paratur.
13.286  Militat, et nostro si quis mihi Marte ministrat,
13.287  Post mea signa gradus ducat, mea castra sequatur.
13.288  Cum duce miles erit, mea laus et adorea coelo
13.289  Milite cum communis erit, pater omnibus unus.
13.290  Haec mea nunc anima instar habet mare quo fremit undis,
13.291  Et turbata sonant late uada littora circum.
13.292  Quid loquar? o, genetor tu me eripe turbine tanto
13.293  Tu mihi firma salus, ab iniqua hac temporis

de hinc sublime traham, super astraque ducam.
13.305  Ecce dedit signum, coelo quod nuper ab alto
13.306  Ipsa tuo tibi gens incredula iure petebas,
13.307  Perfida sed tibi nulla fidem miracula gignunt.
13.308  Pars leuis haud Christo, et princeps haud unus adhaesit,
13.309  Nec manifesta fides procerum, timor obstat, et angit,
13.310  Laus hominum superabat enim, leuis auraque uulgi.
13.311  Iesus abit, tenui aspectu seque occulit aura,
13.312  Hospes oliuiferam in serum, et perrexit ad Arcem.

13.361  Vinitor, et quibus est custodia credita Bacchi,
13.362  Apprensis, alium coedunt, aliamque trucidant,
13.363  Ast alius premitur lapidoso elisus aceruo.
13.364  Rursus et iis plures, et eadem caede perempti.
13.365  Natus ei fuerat charissimus unus, et illum
13.366  Forte uerebuntur dicens his destinat aris.
13.367  Huncque cruentati postquam uidere coloni,
13.368  Exarsere simul, ueluti de uertice pastor
13.369  Videt ubi inuadi caulas accurrerat alto,

His saducea cohors obmutuit, unde silentes ❦
13.495  Excessere, fremunt populi mirante tumultu.
13.496  At pharisaea manus corpus coit omnis in unum,
13.497  Rursus et instaurant pugnam legalibus armis.
13.498  Prodiit unus ab his insigni Pallade fultus,
13.499  Prouocat et Christum, legaliaque arma coruscat.
13.500  Iure potens inquit, quae nam rata uertice sinae
13.501  Prima dedisse deum, mandataque maxima censes?
13.502  Imprimis operanda iubet, supremaque mandat,

data uirgine proles,
13.505  Atque secunda pari uirtute simillima iussa,
13.506  Vt tuus ipse tui tibi proximus instar ametur.
13.507  Vertitur hoc omnis lex, omnis cardine uates.
13.508  Christus ut hoc illum responso proterit, omnes
13.509  Vnus Marte ciet, tenebras et luce lacessit.
13.510  Dicite de Christo quae sit sententia? cuius
13.511  Filius est? Dauid referunt. cur nominis ergo
13.512  Afflatu dominum uocat hunc hoc carmine Dauid?
13.513  Namque meo domino dominus deus inquit

forensia limbos.
13.536  Tum cor inane tumet, populi tum captat honorem.
13.537  Ambit enim cathedris, summisque recumbere mensis,
13.538  Atque salutari a populo, rabbique uocari.
13.539  Sed ne uos inter sibi nomen arroget ullus.
13.540  Vnus adest et enim ueraci luce Magister,
13.541  Estis et in una uos omnes arbore rami.
13.542  Neue uocate patrem terrae, pater unus amoris
13.543  Est uobis almi, superis qui praesidet astris.
13.544  Dicere neu libeat uos ullo iure magistros,

mensis,
13.538  Atque salutari a populo, rabbique uocari.
13.539  Sed ne uos inter sibi nomen arroget ullus.
13.540  Vnus adest et enim ueraci luce Magister,
13.541  Estis et in una uos omnes arbore rami.
13.542  Neue uocate patrem terrae, pater unus amoris
13.543  Est uobis almi, superis qui praesidet astris.
13.544  Dicere neu libeat uos ullo iure magistros,
13.545  Namque magister adest hic unus origine Christus.
13.546  Et qui uos inter praestat, sit ut ille minister.
13.547  Nam super

Magister,
13.541  Estis et in una uos omnes arbore rami.
13.542  Neue uocate patrem terrae, pater unus amoris
13.543  Est uobis almi, superis qui praesidet astris.
13.544  Dicere neu libeat uos ullo iure magistros,
13.545  Namque magister adest hic unus origine Christus.
13.546  Et qui uos inter praestat, sit ut ille minister.
13.547  Nam super aerias qui se euehit arduus arces,
13.548  Tartara nigra ruet subter, sublimis in aethere migrat.
13.549  Continuo facies, et in ignis lumina flammas

14.113  Quis langor tenuit? Quis carcer abercuit astrum?
14.114  Nosque ministerio defecimus ab duce tanto?
14.115  Vltima tum responsa ferent a iudice summo.
14.116  Quamlibet haud accaepta habeat non nulla minorum
14.117  Vnus ab iis, nec me quicquam caepisse faterbor.
14.118  Tunc in supplicium fex illa horrenda gehennae
14.119  Corruet aeternum, iusti sine fine uiuent. ❦
14.120  Nunc age sancte tui genitor me sanguine nati
14.121  Imbue,

nouere tuo ueracem lumine lucem.
14.425  Hos cape iam, et defende tuo mucrone tuendos,
14.426  Te preco, haec tua nanque duci mihi castra parasti.
14.427  Vt mea cuncta quidem tua sunt, tua nostra uicissim,
14.428  His quibus infulsi celeberrimus omnibus unus.
14.429  Non rogo pro mundo, de quo commigro per altum
14.430  Trans tua lucis iter stellati sydera coeli.
14.431  Hos quibus instat adhuc statio, et tentoria castris
14.432  Nostra colunt alacres, serua pater alme uerendo
14.433  Nomine

putabant,
16.181  Succisum nuper quem occumbere coede recenti,
16.182  Immortale quidem ualuere haud noscere corpus.
16.183  Tunc ait his, qui uos sermo uehit iste meantes?
16.184  Quis tam maestus amor de pectore fluctuat aegro?
16.185  Tunc sic unus ei respondet nomine Clophas,
16.186  An tu solus ades solyma peregrinus ab urbe
16.187  Sole sub hoc? quem dira nescis latuere cruentae
16.188  Imperia, insolitis defletaque funera diuis.
16.189  Quae nex illa fuit? cuius tam nobile funus?

excaepit lucida nubes.
16.486  Procubuere solo in facies, abeuntis Iesu
16.487  Numen adorantes, erectaque rursus in auras
16.488  Lumina tendebant, et protinus ecce propinqua
16.489  Sede duo stantes albis fulsere lacernis.
16.490  Vnus eis atque alter ait, quid in aethera frustra
16.491  Conatu hoc dinceps opus est attollere uultus?
16.492  Vos, o, gens galilaea, polos hic scandit Iesus,
16.493  Quem deus assumpsit uestrae de sanguine matris.
16.494  Sic ueniet, talis descendat ab

ultra (propter neglectam circa me provisionem) nullo modo tenere valeo, Vestra Sanctitas mihi mandare voluit, quatinus illud dimittere non deberem eo, quod Vestra Sanctitas de illo cito provisionem 18 Desideratur versus unus. factura esset et sic, Pater Sancte, nunquam ulterius illius cura suscepissem, si Vestre Sanctitais mandatis (cui reluctare nephas est) astrictus non fuissem. Postquam itaque a Vestra discessi

obuiam ire flagitiis et improborum hominum ferociam legibus contundere, uerum plęraque fama circumferetur uel rapacitatis studio, uel inata sęuitia te caedibus in bonos ciues grassari, nec temperaturum ab huiusmodi feritate quoad uel unus supersit cuius uirtus formidolosa uideatur. Qua in spe uiuet populus singulis momentis expectans ad supplicia rapi? applaudent alacres tibi cruento sanguine popularium ac truculentissimae tygridis in morem saeuientis? quinimmo

1, 8 Hanc filiam Syon Ioannes Apostolus in Apocalypsi interpretatur non Ierusalem. Sed Romana prorsus urbem, quod ex illius descriptione, si introspicimus, in aperto est, dum exponens Ioannes, seu uerius unus de septem Angelis, Ioanni uisionem, quam uidit super damnatione mulieris meretricis, sub nomine Babylonis intelligit hanc urbem. Mulier inquit, quam uidisti, est ciuitas magna, quę habet regnum: Quod de regno spirituali uult intelligi, super reges terrae .

19
1.653  Hoc toti populo conducit, id expedit, unus
1.654  Vt pereat, ne forte adeat plebs cuncta periclum."
1.655  Hęc

2.445  Omne latus sobolis delectę robora cingunt.
2.446  Seruato pariter incedunt ordine cuncti
2.447  Quattuor in partes positi, triaque agmina cędunt
2.448  Cuilibet; unus enim assideat qui peruigil arcę
2.449  Exemptus, populi numero nec miscuit illum
2.450   Calculus; hoc

dum non respondet imago,
2.908  Vnde sibi construxit iter gressumque parauit.
2.909  Attamen hac itur, quo mens pertingit et ipsum
2.910  Nominibus sibi mille uocat, qui dicitur unus,
2.911  Et uere est unus, quoue est nil certius uno:
2.912  Qualis luscus adhuc incertum hac conicit umbra
2.913  Lucem impartitam partito lumine

Vnde sibi construxit iter gressumque parauit.
2.909  Attamen hac itur, quo mens pertingit et ipsum
2.910  Nominibus sibi mille uocat, qui dicitur unus,
2.911  Et uere est unus, quoue est nil certius uno:
2.912  Qualis luscus adhuc incertum hac conicit umbra
2.913  Lucem impartitam partito lumine cernens,
2.914  Hinc nouit

demissa iaces? Eadem regalia iura
6.511  Aetherio residens solio non deseris usquam,
6.512  Hic uir tot passus conuicia, sed Deus illic,
6.513  Vnus utrumque, idem subsistis subsistis] incertum

natura statu, quam uana leuisque
8.216  Vita hominis cursu interrupta caditue peritue!
8.217  Heu fallax multum et semper uariabile uulgus!
8.218  Hic habitus nuper iam factis unus et ore,
8.219  Cuius facta facta]

malus] suprascr. pro atque instruit artem.
9.54  Vnus erat, qualis quę primo promicat ortu
9.55  Aurora, aut cunctis qui pręnitet Hesperus astris.
9.56  Hic decus aetherei fueratque et gloria cętus:

9.139  Eximitur Eximitur. . . 152 propago] Gn 17- 22 curis hic uir mortalibus unus,
9.140  Exiliumque solo et patriis mox prętulit aruis:
9.141  Euasit, mores hominum uitatque scelestos.
9.142  Huic generis promissa salus mortalis, in aeuum

et fines proroget ultra,
9.527  Quo non mortalis uis castris appulit unquam,
9.528  Passim quando crucis gentes sub signa redibunt,
9.529  Spirabitque omni iam pectore spiritus unus!
9.530  Sed uolucris ruit hora tamen, iam tempus et instat,
9.531  Quo uictor redeat recidiuaque menbra resumat,
9.532  Spemque simul faciat repetita carne sepultis."

Si quid ergo dissidii fratri cum fratre suo est, totius reipublicae parcant offensioni, a ferro temperent: adeant qui prudenter inter eos cognoscat, et stent iudicato, iudicato ] iudicatis Fe seruato more legibus pręscripto. Vindicandę fidei omnium esto unus animus, alioquin futurum, nisi fuerimus prudentiores, ut sensim ruant omnia, et qui putat esse tutissimus, deceptus animi sententia damno suo cognoscat. Hęc habui quę promerem quam breuissime potui, fidei zelo coactus, putauique mandato et iussu Dei ad hoc me cogi. Verum

mallo mallo sic iudicari audacior modo, quam tunc reprobari iussis non obtemperasse. Sed nil equidem dubito Franciscum Francorum regem Christianissimum ullam conditionem auersurum, si uno consensu omnium de cunctis gentibus Christianis unus debeat constitui populus. Cui legibus caueatur, ut pax omnibus perpetua constet, de infidelium manibus regna recuperentur et amissę oues suum in ouile redeant. Ratio ergo ineatur, ut res queant tam grandes geri. De qua re non nulla ad Imperatorem scribo: quorum exemplum hic subiungam, ut

muros hic instaurauit et urbem,
3.20  Hic tibi, gens felix, seruauit et auxit honores.
3.21  Donaque, quae reges, quae princeps unus et alter
3.22  Contulerant, faciens breuibus illustria chartis.
3.23   ... pinxit uelut alter Apelles

1.18  Ingenio et scriptis uobis per saecula famam.
1.19  Exstruxit muros hic instaurauit et urbem,
1.20  Hic tibi, gens felix, seruauit et auxit honores.
1.21  Donaque, quae reges, quae princeps unus et alter
1.22  Contulerant, faciens breuibus illustria chartis.
1.23   ... pinxit uelut alter Apelles
1.24   ... auis patrum monumenta tuorum

Theutae 12) Theuta regina Illyridum. olim sedes, postquam fata impia tandem
Agronem 12) Rex Illyrici, conjux Theutae. rapuere suum, fortunaque cessit.
Ast tractu maris in medio mox vnus, et alter
45  Erigitur scopulus, Virgo hunc, 13) Scopulus, in quo aedes B. M. V. de Scopello, vulgo "de Scarpello" nuncupatae. et Mater: at illum
Vectus 14) Scopulus in quo aedes

Nicolai Petrei oratio salutatoria Ad Rhagusinum senatum cum primum se ad illorum Vrbem contulit. Isocrates ille, unus ex ea insigni Rhetorum decade, qui eius tempestate Athenis floruerunt, magnifici prestantesque domini, ad instituendos mores adolescentium per quos in praeclaros euadere uiros, ac bene beateque uiuere posset celeberrimus, in illa, quam ad Demonicum Hipponici filium hortatoriam orationem

aspicere vastari terras, deserta ex cultis fieri, innocentes homines rapi, opprimi, distrahi? Deus iste quidem permittit fieri propter hominum peccata, sed pena facti redundabit in autorem: quippe geniti sumus non ad faciendam iniuriam, sed potius ad mutuam caritatem. Unus pater et christianos et thurcos genuit, fides discrevit; dedit homini ius in corpus, de anima iudicium sibi permisit. Vos dicitis, magnum esse crimen hominem depingere, cui animam inspirare nequeas, quasi homo videretur per superbiam emulari divinam potestatem.

donatum esse, fuisse Constantinopoli detentum propter quasdam controversias in confinibus Polonie cum Thurcis secutas. Ante Nicolai quatriduo in Novo Pazar inveni tabellarium Ragusinorum ferentem literas ad Thurcum de clade regis Francie ad Parpininum facta-, unus ipsius regis nuntius precesserat uno die, quatuor magnis itineribus eum sequebantur, dicebant, missos esse petitum auxilium a Thurco. Nam et per alios, quos habet Constantinopoli, mirabiliter sollicitat pro classe, ut fecit anno superiore ad impediendam

idemque nolle. Et valde inquam, nam quorum mentes honestas ipsa conglutinauit eorum voluntates circa bonum et aequum non distrahuntur, sed perstant immutabiles. Non autem infitior saepe oriri paruas dissensiones, non tamen propter animorum contumaciam. Sed quod accidit, vt vnus alio acutior hebetiorue ingenio sit: plusue aut minus cernat. Nefas est vel suspicari odio fuisse inter principes Apostolos laboratum. Siquidem in vnoquoque spiritus dei loquebatur, nec ipsi suam, sed Christi gloriam quaerebant. Atqui constat Petrum a Paulo fuisse repraehensum, sed neque hic

non modo cogitem de vestris commodis; sed etiam sollicitus sim, ut regnum hoc sancte pieque domi gubernetur, hostem foris a se quam longissime propellat. Et si non contigit me in vestro solo nasci, omnes tamen, qui per sacrosanctum lavacrum regenerati sumus, et sevatori Christo insiti, unum genus, unus populus esse debemus, non tam necessitate, quam voluntate. Sane quam absurdum est eos haberi alienos, qui per adoptionem Christi facti sunt inter se fratres, et ipsius Christi cohaeredes, Polonum esse aut Germanum, ista sunt nominum discrimina, non sanctae conversationis Christianorum. Quod

in proximam foueam aut uallem canibus et uulturibus abijciunt. QVOMODO RECENTER capti in itinere tractentur. NOn solum perpetuae cathenae concaptiuos includunt, sed manibus quoque in itinere manicas addunt: passus unus inter singulos interstitij est, ne se mutuo conculcent: id ideo faciunt, ne a mancipijs lapidentur. Quum enim singuli mangones ingentem numerum ducant, adeo ut decem saepe quingentos homines concatenatos habeant, uim metuunt tantae multitudinis, si ad iactum liberas

Iedan, unus dua, duo tri, tres tsetiri, quat. quattuor

DE TEMPLIS ILlorum. HAbent templa satis ampla, et sumptuosa, ipsorum lingua MESCHIT appellata, in quibus nullas prorsus imagines uidi, praeter haec uerba inscripta Arabica lingua uidelicet, LA ILLAH ILELLAH MEHEMMET IRESVL ALLAH TANRE BIR PEGAMBER HACH: id est, non est Deus nisi unus, Mehemmet autem propheta eius, Creator unus, er prophetae aequales. Vel haec, FILA GALIB ILELLAH, id est, non est fortis sicut Deus. Deinde conspicitur magna abundantia lampadum ardentium oleo, totum templum dealbatum, pauimentum storeis stratum, ac desuper tapetis ornatum. Circa templum

templa satis ampla, et sumptuosa, ipsorum lingua MESCHIT appellata, in quibus nullas prorsus imagines uidi, praeter haec uerba inscripta Arabica lingua uidelicet, LA ILLAH ILELLAH MEHEMMET IRESVL ALLAH TANRE BIR PEGAMBER HACH: id est, non est Deus nisi unus, Mehemmet autem propheta eius, Creator unus, er prophetae aequales. Vel haec, FILA GALIB ILELLAH, id est, non est fortis sicut Deus. Deinde conspicitur magna abundantia lampadum ardentium oleo, totum templum dealbatum, pauimentum storeis stratum, ac desuper tapetis ornatum. Circa templum turris mirae altitudinis, quam eorum sacerdos

lampadum ardentium oleo, totum templum dealbatum, pauimentum storeis stratum, ac desuper tapetis ornatum. Circa templum turris mirae altitudinis, quam eorum sacerdos tempore orationis ascendens, uoce alta, digitis in aures insertis, haec uerba ter repetit ALLAH HECHBER, id est, Deus uerus unus. Audito clamore conueniunt in templum nobiles et ociosi, tantum deuotioni astricti. Deinde praedictus Sacerdos descendens orat cum illis, idque ex officio facere debet quinquies inter diem et noctem. Quicunque uero ueniunt ad orationem, debent abluere manus, pedes, et

horas concionatur. peracto sermone ascendunt duo pueri, qui cantando suas preces pronunciant, peracto eorum cantu, incipit sacerdos cum toto populo submissa uoce cantare, quassando corpus in latus nihil aliud praeter haec uerba, LA ILLAH ILELLAH, id est, non est nisi unus Deus, sic media fere hora personat, ac mouetur. Huiusmodi autem orationes, et caeremoniae, ut cantus, praedicatio, non fiunt singulis diebus, nisi tempore Quadragesimali, et festiuo, utputa dic Iouis, ab hora nona noctis, usque duodecimam. Et ipsa dies Veneris, (qua MEHEMMETVM aiunt natum

poterit, negociando cum Persis, Turcis, Graecis, Armenijs, et aliarum conditionum Christianis illas regiones habitantibus. NVMERVS EORVM. Bir, unus. Ichi, duo. Vts, tres. Dort, quatuor. Bes,

tsekez, octodecim. On dochuz, nouemdecim. IGERMI, uiginti. Igermi bir, uiginti unus. Igermi ichi, uiginti duo. Igermi vts, uiginti tres. Igermi dort, uiginti quat.

tsechez, uig. oct. Igermi dokuz, uigin. no. OTVZ, triginta. Otuz bir, triginta unus. Otuz ichi, triginta duo. Otuz vts, triginta tres. Otuz dorth, trigin. quat.

tsekez, trigin. oct. Otuz dochuz, trig. no. KERCH, quadraginta. Kerch bir, quadrag. unus. Kerch ichi, quadrag. duo. Kerch vts, quadrag. tres. Kerch dorth, quad. quat.

quad. octo. Kerch dokuz, quad. no. ELLI, quinquaginta. Elli bir, quinquagin. unus. Elli ichi, quinquagin. duo. Elli vts, quinquagin. tres. Elli dorth, quinqua. quat.

tseches, quinqua. oct. Elli dochus, quinqua. no. ALTMIS, sexaginta. Altmis bir, sexagin. unus. Altmis ichi, sexagin. duo. Altmis vts, sexagin. tres. Altmis dort, sexag. quat.

tsekez, sexa. oct. Altmis dokuz, sexa. no. IETMIS, septuaginta. Ietmis bir, septuag. unus. Ietmis ichi, septuag. duo. Ietmis vts, septuag. tres. Ietmis dort, septua. quat.

tsekez, septu. oct. Ietmis dokuz, septu. no. TSEKTSEN, octuaginta. Tsektsen bir, octua. unus. Tsektsen ichi, octu. duo. Tsektsen vts, octua. tres. Tsektsen dort, oct. quat.

tsekez, oct. oc. Tsektsen dokuz, oc. no. DOKTSAN, nonaginta. Doktsan bir, nona. unus. Doktsan ichi, nona. duo. Doktsan vts, nonag. tres. Doktsan dort, nona. qua.

visa tanta varietate doctrinae adduci non potuerunt, ut oblatam illis conditionem assummerent. Cum autem eorum opera in consacrandis idoneis ministris, qui perpauci admodum sunt, ecclesiae nostrae adeo indigeant, ut in decem pagis vix unus minister reperiatur ad suffraganeorumque confirmationem pręter unum Bodoniensem, episcopum suffraganeum Varadiensem, hominem et aetate et annis ita confectum, ut diu omnino vivere non possit, habeamus in toto hoc regno neminem,

et summa tonitrua calcas,
Cuncta tuis parent caelestia numina iussis,
Quicquid et immensus terrarum amplectitur orbis,
5  Saxa etiam et mutae pecudes rationis egentes
Te patrem agnoscunt sancto nutuque feruntur.
Degener unus homo, temerarius, improbus, audax,
Impius et uarius, genio deceptus iniquo,
Dissidet a mundi compage miserrimus errans,
10  Ipse sui tanquam genitor primordia uitae
Iecisset, nullo posthac occumberet aeuo.
In

metuende, tuo, tua iussa trementem,
Eripiant, extemplo et ad impia Tartara trudant.
55  Ergo in diuinis meditemur legibus usque
Assidueque tuum celebretur, perfice, nomen;
Cum diuis hominum fiat una eademque uoluntas,
Vnus et in terris regat unum pastor ouile. Ad Caesarem Maximilianum Tranquillus Cf. Varia Dalmatica, f. 33-33v; post

modo te facilem, fiet quodcunque iubebis,
1.2.36  Conatusque meos ipse iuvabit Amor.
1.2.37  Tu mea spes sola es, tu lux mea, denique vitae
1.2.38  Ardorisque mei Terminus unus erit.
1.2.39  Et nisi letheis veniunt oblivia in undis,
1.2.40   Post obitum stygias te sequar inter aquas,
1.2.41  Qua terret miseras latratu Cerberus umbras,

inter furias, inter tormenta nocentum,
1.2.52  Te sequar haud dubia per loca mesta via.
1.2.53  Spes dabit in tenebris lumen, Venus aurea vires,
1.2.54   Audacem faciet me meus unus Amor.
1.2.55  Inveniam Elysii circum vaga flumina campi
1.2.56  Carpentem niveas te mea vita rosas
1.2.57  Heroas inter, formosasque Heroinas

fides, mea dum properat, festinat et illa,
1.12.14   Illa anima est animae mista repente meae.
1.12.15  Sic mistus pariter geminus concrevit in unum
1.12.16   Spiritus, atque unus pectora bina colit.
1.12.17  Ex illo par affectus, par sensus utrique est.
1.12.18   Sumque ego pars melior illius, illa mei.

2.5.43  Non illic saevo miscentur bella tumultu,
2.5.44  Nec limes latos dirrimit ullus agros.
2.5.45  Omina sunt passim cunctis communia; cunctis
2.5.46   Unus amicitiae, pacis et ardor inest.
2.5.47  Qui pietate prior, qui relligione supestat,
2.5.48   Ille tenet merita regia sceptra manu,
2.5.49  Has quoque perdomitas nostro sub

2.5.54   Fertur Hiperboreis vivere clausa iugis.
2.5.55  CHRISTI Sancta fides cunctas spargetur in oras,
2.5.56   Quas vagus ignivomis Phoebus oberrat equis:
2.5.57  Unus Pastor erit, uno qui claudet ovili
2.5.58   Innumeros CHRISTI sub pietate greges.
2.5.59  Haec ego non humili cantu (Dii vota secundent)
2.5.60   Maeonioque canam facta superba

Quod fuit eois divinum Regibus astrum,
2.8.18  Munera qui nato prima tulere Deo;
2.8.19  Hoc tibi divinae legis praecepta volenti
2.8.20   Discere (si credas) hic liber unus erit. EIUSDEM ELEGIARUM LIBER TERTIUS IN REDITU EX CRAETA

mihi Barbaricae populentur ovilia turmae.
4.1.21  Nec modo non tantam studeas avertere cladem
4.1.22  Sed (scelus, haud ullo quod non delebitur aevo)
4.1.23  Ipse caput, tantique unus sis causa furoris;
4.1.24  Unus agas rabidas nostra in praesepia Tigres,
4.1.25  Et, CHRISTI quem sancta Fides speraverat omnes,
4.1.26  Ante alios contra infidos, contraque

4.1.21  Nec modo non tantam studeas avertere cladem
4.1.22  Sed (scelus, haud ullo quod non delebitur aevo)
4.1.23  Ipse caput, tantique unus sis causa furoris;
4.1.24  Unus agas rabidas nostra in praesepia Tigres,
4.1.25  Et, CHRISTI quem sancta Fides speraverat omnes,
4.1.26  Ante alios contra infidos, contraque rebelles,
4.1.27  Semper habere

4.3  Dat sociam,virtusque Ducem, cui terra fretumque
4.3  Et conspirati famulantur ab aethere venti:
4.3  Nanque tuis meritis hic, qui nos continet unus,
4.3  Non satis orbis erat: alias tibi numina terras
4.3  Atque alium tribuere orbem, quem coelifer Atlas

stellarum in se, ut florum lumina servet.
2.22  Nam quos excelsis refferunt huc ignibus ipsi,
2.23  Et quot in terris possunt acquirere honores,
2.24  Semidei, Deus ille tuus iam continet unus:
2.25  Illos, ut dicas nutantis lampadas orbis,
2.26  Hos ut purpurei gemmantia lumina veris;
2.27  Ecce meam faciem, quae in te nunc picta renidet.

clara et memorabili morte, clade Joannis Cocianeri in Comitatu Valco apud arcem Ivancam, quae erat ante, quam a Turcis capta est, Francisci Zay collegae mei, dum fugientis nostri exercitus qua frontem, qua latera, et demum omnes partes unus inter duces magno animo et periculo suo protegendo, identidem in hostium insultantium procurrit cuneos. Hoc pergentes tractu, Turcas quosdam assequimur, qui equos ac mulos plenis hominum corbibus pellebant

Derventh a monte cui subjacet, vocatum, quo et vicinus pagus nomine nuncupatur, eaque sylva etsi brevis et non adeo densa sit, latronum tamen insidiis infamis est. Ubi autem fluvium coepissemus trajicere, alii Turcae occurrunt, inter quos unus erat caeteris habitu, vestituque amplior, et eos quinque Aegyptii, quos nunc Ciganos sive Cinganos appellamus, una eadem catena collo vincti et ordine tracti sequebantur, lamentabiles voces edentes et egestatem excusantes. Quaesivi

Haec autem excubiae sic aguntur. Viae publicae locum in montibus deligunt eminentius imminentem, sic, ut et viam ipsam habeat sub oculis, et latissime quaque versus commode possit prospicere, in eoque casula straminea constructa, unus dumtaxat homo excubat. Nec aliud ejus officium est, quam ut ubicumque vel in via vel in sylva viderit homines, tympanum pulsat, innuitque eo signo hominibus memoratis, animadversos esse ab excubiis. Jam si forte fortuna quopiam loco

facere. Ego tamen cum Francisco Caligorio quendam reperi, qui promisit facere experientiam; si fient, ut bona sint, mittentur brevi ad eam. Pictorem cum maxima difficultate reperimus; omnes affirmant plus in tanto temporis spatio, quo isthuc irent, domi se lucraturos; tamen unus juvenis obtulit se pro fl. 25, et omnibus expensis, ita ut ferme alii 25 exponentur. Sed quid hoc? modo fiat quod volumus. Reverendo domino Nicolao de Dominis decano Tervesii reddidi ejus litteras, quas accepit gratissimo animo, et obtulit se ad vota sua omnia, dixitque se daturum copiosum

a victimis collectus, abluitur et expurgatur. Exponam etiam, quomodo ipse istorum receptaculorum molem et structuram ex singulari benevolentia monstratam cognovi. Nam abduxerunt me ex civitate ultra quatuor stadia, et iussit me unus capite ad locum quendam inclinato auscultare sonum, quem aquarum concursus ederet. Hinc ego aperte cognovi magnitudinem vasorum illorum, de quibus dixi. Descriptio sacerdotum templi Sacerdotes vero ministeria peragentes,

veteribus dictus ibid. Deus regi imitandus 78. semper invocandus et soli ipsi fidendum 59 Deus summe beneficus, et omnium bonorum causa 62 Deus veritatis amator 63 Deus unus tantum, eiusque potentia 42. 43 Dei aequitas et mansuetudo imitanda 57. 63. 65 Dei homines, appellari soliti ab Aegyptiis Iudaei 45 Dei in conservando genere humano cura 58 Dei maiestas et potentia in

istae hiante ore exspectant. Quod ad nostram civitatem attinet: inter alias urbes vicinas annona commodiore fruimur, licet carissimo pretio omnia emantur, panis praesertim. Oboriuntur etiam ab aliquo tempore nocturna furta per apothecas et domos; nuper tamen deprehensus unus suspendii supplicio affectus est. Is erat Petrus Rancolinovich Placarius, propter quandam butegam mercatoriam expilatam, ablatis pecuniis et panno. Novo autem anno prima Januarii nocte praecedente parum adfuit, quin magna ex parte civitas conflagraverit; nam

viris, geri posse constet: cui perspicuum non est, ad vitam recte instituendam, ad rem publicam ipsam recte et ordine gubernandam, nihil utilius esse, nihil aptius historia? quod quidem et verum esse, et aliter esse non posse, non ego de multis unus, sed ita multi mecum sentiunt, itāque fatentur, ut, qui nesciat quid ante quam natus sit acciderit, eum puerum semper esse, hoc est, omnis expertem prudentiae, ac pene rationis, arbitrentur. qui vero ita versatur in historia, ut, quid aliis in omni

omnia referat; nonne is tam accurata, tamque multiplici observatione non mediocrem sibi in omni genere sapientiam comparat? nonne, velut in quadam specula constitutus, actiones hominum prospicit, quoque modo, quove tempore quidque fieri conveniat, unus optime intelligit? Quocirca, sapientissimos viros, qui saepe aut labentem rem publicam sua prudentia confirmarunt, aut iacentem erexerunt, magnopere historiarum studia coluisse, proditum est. quo quidem ipso ex genere quo quisque rerum ante se

Haec vero ea sunt quae ad distributionem, ad ordinem, ad amplificandi studium, et industriam pertinent. Ordiar autem ab ipsa divisione; praefatus illud, quod, cum superiores historici sua scripta vel locis, vel temporibus apte continuatis distinxerint; unus hic inventus est, qui ex his divisionibus neutram probaret. narrationes enim ita disposuit, ut neque loca persequeretur, ubi gestae res erant; quod Herodotus, Hellanicusque et alii non nulli ante illius aetatem historici fecerant; neque tempora;

figurae, quae vix in ipsa arte poetica ullum reperiant locum: ex quibus illa in oratione obscuritas exsistit, quae tum omnes venustates corrumpit, tum orationis virtutibus tenebras offundit. Ex oratoribus vero Demosthenes repertus est unus, qui ut alios quoque, qui magnum aliquid atque illustre in oratione habere viderentur, ita et Thucydidem in multis est rebus imitatus, ac civilibus orationibus eas ab illo sumptas virtutes adiunxit, quas neque Antipho habuit, neque Lysias, neque

sceptra tyranni
20  Imperiosa timet, sed quas tulit ipsa probatque
21  Laeta fouet leges et libertatis auitae
22  Durat honos genti nullo delebilis aeuo.
23  Patricia de gente senes (uenerabilis ordo)
24  Imperium commune tenent quique eminet unus
25  Candida soliciti dispensat iussa senatus
26  Partiturque uices et ius communicat aequum.
27  Bisseni assistunt proceres quos ille frequentes
28  Consiliis adhibet socios si publica forte
29  Causa subest uel sit magnis de rebus

47  At cum plenus abit mensis iamque altera Lunae
48  Cornua formoso coepere albescere caelo,
49  Ille domum priuatus abit, uenit alter in aulam
50  Et uariata breues exaequat purpura fastos.
51  Omnes unus amor patriae tenet, omnibus idem
52  Ardor inest, nulli iucundior altera cura.
53  Et quamuis ualidas possint in bella cohortes
54  Ducere nec desint instructae littore classes,
55  Vincit pacis amor; sanctae quis munera pacis
56  Spernat

292  Petre, refers: parto frater spatiatur Olympo
293  Illucetque nouum terris iubar unde comantem
294  Stella facem ducens dat, clara insignia genti.
295  Parcite uos, clari iuuenes et sancta uirorum
296  Nomina, si uestris impar maioribus unus,
297  Vnus et hic animi praestans et criminis insons
298  Nec mirator opum nec Phoebi incognitus antris
299  Inter patricias laurus hederasque uirentes
300  Haud illaudata spectetur imagine Nallus.
301  Parcite et hoc nobis (quaeso)

refers: parto frater spatiatur Olympo
293  Illucetque nouum terris iubar unde comantem
294  Stella facem ducens dat, clara insignia genti.
295  Parcite uos, clari iuuenes et sancta uirorum
296  Nomina, si uestris impar maioribus unus,
297  Vnus et hic animi praestans et criminis insons
298  Nec mirator opum nec Phoebi incognitus antris
299  Inter patricias laurus hederasque uirentes
300  Haud illaudata spectetur imagine Nallus.
301  Parcite et hoc nobis (quaeso) concedite carmen.

Turcas vittis albis caput obligatos ad destructionem nostram venturos venturos D: ventura Z . Interim opulentiores ad navigia suas arcas mittere caeperant. Supervenere nuntii de Ragusio unus post alium, et ut quisque erat recentior ita deteriora ferebat. Tum vero universi accervatim suppelectiles suas ad naves comportant, nec quisquam fuit, qui labori pepercerit, ita ut in angustiis portarum alter alterum comprimeret. Praeerat civitati

totum illud *** illud *** depopulati Z: illud Rus depopulati D depopulati 50 animas abduxere, quarum nulla fuit nisi, vel puerilis, vel foeminea praeter Simonem Simoneti. Tres senes, quorum unusnomine Pellegrinus erat cecus, et tres anus trucidarunt. Tres enim vulneratos dimisere, quorum unus nomine Pellegrinus Chersineus in altam amygdalum se recipiens sagittis plurimis confossus adhuc superstes est. Alter Nicolaus

D depopulati 50 animas abduxere, quarum nulla fuit nisi, vel puerilis, vel foeminea praeter Simonem Simoneti. Tres senes, quorum unusnomine Pellegrinus erat cecus, et tres anus trucidarunt. Tres enim vulneratos dimisere, quorum unus nomine Pellegrinus Chersineus in altam amygdalum se recipiens sagittis plurimis confossus adhuc superstes est. Alter Nicolaus Castropileus ispravljeno iz Casropilleus domi jam oppressus, et e

vidua, et quidam senes senes Z: senex D ruricolae, raptim edocet eos modum replendi pulvere sulphureo, et glandulis plumbeis duas ferreas cannas duorum amplissimae longitudinis archibusorum. Ipse unus, alternatim modo hoc, modo illo utens non tantum hostes a spe deiecit, sed et ingentem stragem illorum [edd] scriba ipse delevit edidit, Dei singulari beneficio servatus illesus a mille ictibus

vicem strenue subiit, et de turri Omnium Sanctorum hostes damnis plurimis affecit. Antonius Pomeneus, sive Mamentinus Mamentinus Z: Mementinus D sacrista. Ex Patriciis fuerunt tantumodo viginti unus, videlicet Jo. Baptista Roseneus 83 annorum circa Idus Octobris explendorum, Hieronymus Gabrielius quindecim annis junior. Marinus Obradi pene paris aetatis ad Hieronime pene paris aetatis ad

Andream Uscocium ad latus, Vincentii Rosenei, et Franciscum de Ostois obrutum ruinis maeniorum ex ictu hostili collapsorum. Vulneratos, et quidem leviter sex, totidem quoque mulieres saucias, adustos ex rapida festinatione a semetipsis quinque, quorum unus Franciscus Costa latomus paucis post diebus interiit dignus certe juvenis memoria perenni, ut pote qui maluit cum parente, et patria commune [omnia] scriba ipse delevit subire periculum, quam

et arcenti eos vulgo cum saxis vix potuit Archidiaconus suadere per funem recipere suadere per funem recipere Z: suadere, ut per funem reciperentur D , nec valuit cohiberi temeritas, quin unus graviter in fronte feriretur. Tanta est nostra in prosperis humanae charitatis oblivio. Paulo ante vix pietatem divinam lacrymis, et planctu in commiserationem nostri defleximus, et et Z: ut D non

in Hungaria dignitas est. Nec immerito certe, ut qui non alienis adjutus adminiculis, sed propria virtute, licet diu reluctante fortuna, ad id culminis evaserat, quod tamen brevi etiam superasset, nisi vitae arctiores quam virtutis essent limites, nihilominus tamen tertio abinde anno adhuc ei unus, ac post hanc secundus dignitate magistratus datus est, quem isthic regis locumtenentem appellant, ea dignitas, ut etiam vocabulum indicat, abiente rege ejus vices gerit, in aliis quidem negotiis parcius, sed in judiciis, appellationibusque summam authoritatem

deinde est aetas Hebreae linguae prorsus ignara, ut parum efficere in hoc genere potuerit. Quin potius studio declamitandi, ac dulcedine suarum cogitationum et inventionum, Theologi ad sua potius commenta deflexerunt, quam ut vel Sacras literas, vel earum nativum sensum explicarent. Unus popularis meus HIERONYMUS, linguarum egregie peritus fuit: conatusque est Sacras literas tum versionibus, tum explicationibus illustrare. Sed revera, et morbi humani et medici Christi ignarus, destitutusque tum clave Scripturam aperiente, nempe discrimine Legis et Evangelii: tum etiam ipso

enim, aut alioqui, videntur cumuli et veluti montes aquae erigi: cum ea non sit natura aquae, ut patiatur accumulari, sed diffundatur. In acervos ponere Ierusalem. Psalm. 79. subintelligitur lapidum. Valde crebro hac loquutione eversio civitatum indicatur. Cum maxilla asini acervus unus duo acervi: subintellige, facti sunt caesorum hominum aliquot acervi, me eos sola maxilla asini sine omnibus armis caedente, et accumulante. Iud. 15. Acervos acervos ponere, 2. Paralip. 33, pro, acervatim. In acervis produxit terra illo anno: id est, summa abundantia: Gen. 41.

diceret: In summa, quid multis opus est? tam tristis et misera est nostra sors, tam etiam omnibus sumus odio ac execrationi, ut omnes sentiant, nos esse veluti communes quasdam pestes ac piacula mundi: qui si diris exemplis tolleremur, orbis terrarum esset melius habiturus. Saepe (inquit Hesiodus) unus homo est causa mali toti civitati. Sic igitur olim senserunt, quod ob alicuius unius hominis grande scelus impunitum, tot regiones punirentur gravissimis cladibus, ut etiam revera accidit, sicut Scriptura de peccatis Manassae pronunciat. Quare, tales putaverunt quamprimum esse tollendos, quo

vel in moribus degenerantes. Sumitur et Proverbiorum 26. comparatio ab argento scoriarum. Argentum ferentes, et mercatores, idem sunt Zophoniae 1. Argentei, vocantur maiora quaedam numismata argentea, Gen. 20. Iudicum 17. pro talibus 30 prodidit Iudas Christum. Cuius vero precii fuerit unus argenteus, et an plures eius species fuerint, non facile est statuere. Camerarius in libro de Numismatis graecis et latinis, ita de illis scribit: Αργύρια sunt in Evangelica historia, atq. his XXX acceptis a Iuda Christum salvatorem nostrum proditum

illi de argenteis dicunt. Ego contra habeo graves causas, cur nequaquam assentiri queam, tanti precii fuisse illos argenteos. Primum enim necesse est fuisse monetam, et quidem argenteam, quod ipse numerus discretus, et vox materiae indicat. Oportet etiam fuisse eam ipsam monetam tractabilem. At si unus argenteus minam, centum denarios, aut 10 coronatos valuisset: sequeretur, illius monetae pondus fuisse talerorum 14. nam olim aurum maiore quantitate argenti commutatum est, quâm nunc: quod pondus non tam moneta aut numisma fuisset, quam rudis et intractabilis massa. Secundo apparet passim ex

prius, et non audistis, quid iterum vultis audire? Ubi posterius audire in propria significatione accipitur: sed prius in figurata, pro credere. Deut. 6. Ut audiamus, et opere impleamus: Luc. 11. Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud Num. 6. Audi Israel, Dominus Deus tuus Deus unus est, Cum approbatione audire, etiam in hoc exemplo accipitur. Isaiae 33. Qui obturat aurem suam, ne audiat sanguinem, id est, qui non approbat sanguinaria consilia, neque se eorum participem facit. In hac significatione, tametsi et in aliis, non raro hoc verbum reperitur, adiecto gerundio,

quod conquiescere, sive acquiescere in re quapiam: id est, ἀναπαύεσθαι καὶ ἀρέσκεσθαι. sicut hoc loco accipitur. Significat enim pater, Christum eum unum esse, quem cum intuetur, omnem in nos indignationem conceptam deponat. Itaque unus est μεσίτης et pacificator Christus: quod optime intelligi potest, si locus iste comparetur cum Exod. 28, ubi summus sacerdos iubetur apparere in conspectu Domini, laminam praeferens in vertice, in qua sculptum esset SANCTUS DOMINI, ut (inquit)

eorum consilia et conatus. Eodem modo et verbum Promissio aut prophetia dicitur Cadere, si irrita fiat. 1. Sam. 5, Non cecidit ex omnibus verbis Samuelis unum: id est, omnia rata et firma fuêre, aut constitêre, verissimaque fuisse deprehensa sunt. Et Luc. 10, Non cadet de Lege apex unus. Sic Iosuae 21 et 23, Non cecidit ullum verbum bonum ex omnibus quae loquutus est Dominus de te: id est, omnes eius promissiones fuêre ratae ac impletae, omniaque promissa bona tibi contigêre. Eadem loquutio reperitur, et 1. Reg. 8, et Iud. 2, Non cadere faciebant de actis patrum, et

Iudaeos gentiles suos, et cognatos. Vicinum huic significationi est, sed tamen multo ἐμφατικώτερον, quod de viro ac muliere dicitur, quod duo erunt in carne una: id est, summe cognati, aut etiam facient constituentve quasi unum hominem: veluti si unus solus non sit plenus ac integer homo. sicut et Gen. 1. dicitur Deus creasse hominem aut Adamum ad imaginem suam, bis in singulari repetens. et mox tertio subiicit, veluti exponens illum unum hominem, inquiens: Masculum et feminam creavit eos. In hunc sensum videtur et illud Ephes. 5. dici,

fisos, ut vel dixerint, non intraturum eo Davidem, si soli caeci et claudi propugnarent arcem: vel quod adeo pertinaciter velint repugnare, ut non sint cessuri, nisi omnes propugnatores ita mutilaverit, donec claudi ac caeci inde extrudantur: vel non deserturos eos esse propugnationem, donec vel unus fuerit incolumis. Sed milites et viros fortes praemiis et adhortatione Davidis fortiter loco potitos, ac invertisse proverbium, Quod vel nemo ex illis propugnatoribus ac Iebusaeis sit amplius eo intraturus: vel certe (quod rectius dixissent Iebusaei) neminem caecum et claudum, id est, ignavum

persequebatur eum qui erat secundum spiritum: ita et nunc. Sed quid dicit Scriptura? Eiice ancillam, et filium eius. non enim haeres erit filius ancillae cum filio liberae. Nempe nos, fratres, non sumus ancillae filii, sed liberae. ¶ Huius loci summa aut scopus hîc esse videtur, quod sicut olim unus Abraham habuit duas uxores, Agar et Saram: et duplices filios, Ismaelem et Isaacum: quorum quidem prior carnalibus viribus sit procreatus, posterior vero ex gratia et promissione: sic etiam Deus duas quasi uxores et matresfamiliâs in mundo habeat, ex quibus gignat: nempe duo testamenta, aut

et vinum laetificat cor hominis: id est, ipsum hominem ratione animae aut vitae vegetativae. Sic etiam cum contra dicitur ut cera liquescere, Ps. 22. significat ipsam vim vegetativam contabescere. Cor significat etiam sensum, sententiam aut mentem. ut Actor 4. Credentium erat cor unum: id est, unus sensus ac animus. Sic cor patrum ad filios, et filiorum ad patres convertendum esse per Baptistam, dicitur Malach. 4. et Luc. 1: id est, ad veterem religionem prophetarum, communemque consensum: ita ut Apostoli et alii auditores Christi, prophetarum scripta scrutentur, sequantur, et cum

Eadem ferme significatione scortator dicitur. cum scorto unum corpus fieri. Tertio, significat totum hominem: ut Iacobus cap. 3 dicit quod lingua maculet totum corpus. Aliqui intelligunt totam vitam, omnesque actiones. Aliqui etiam de metaphorico corpore totius coetus, quod unus calumniator deformet totam Ecclesiam Dei. Sed prima significatio videtur caeteris aptior. Sic Paulus 1. Cor. 6, corpora nostra, id est, totum hominem dicit esse membra Christi. Quarto, Paulus 1. Cor. 15, duplicis corporis mentionem facit, animalis et spiritualis. Animale vocat hoc

spectandus ac contemplandus. Latinum nomen vel a Graeco venire potest, mutata litera aspirata in tenuem: vel ab Hebraeo די Dei sufficientia. Unde et Hebraei suum Schadai deducunt, quia solus Deus est dives ac sufficiens omnibus, et ad omnia. Cum autem tantum unus sit omnium creator ac Dominus, soli illi haec appellatio proprie convenit: sed per metaphoram, catachresin, et alias figuras, etiam ad alias res haec appellatio transfertur. De hac re inquit Paulus 1.

appellatio proprie convenit: sed per metaphoram, catachresin, et alias figuras, etiam ad alias res haec appellatio transfertur. De hac re inquit Paulus 1. Cor. 8, Scimus quod nullus Deus sit alius nisi unus. Et mox contra inquit: Nam etsi sint qui dicantur dii in caelo vel in terra, quemadmodum sunt dii multi, et domini multi: nobis tamen unus est Deus, ex quo omnia, et nos in illum. Proprie ergo illum unum ac summum Deum, omnium rerum creatorem, gubernatorem ac conservatorem, Deum vocamus. Per

catachresin, et alias figuras, etiam ad alias res haec appellatio transfertur. De hac re inquit Paulus 1. Cor. 8, Scimus quod nullus Deus sit alius nisi unus. Et mox contra inquit: Nam etsi sint qui dicantur dii in caelo vel in terra, quemadmodum sunt dii multi, et domini multi: nobis tamen unus est Deus, ex quo omnia, et nos in illum. Proprie ergo illum unum ac summum Deum, omnium rerum creatorem, gubernatorem ac conservatorem, Deum vocamus. Per metaphoram autem vocantur etiam dii reges ac gubernatores politici, sive ob similitudinem, quod illi perinde aliorum domini ac gubernatores

potestates esse a Deo: et repugnantes magistratui, ipsimet Deo repugnare. Hanc communicationem nominis ac dignitatis, et vicissim etiam privationem eius, videtur Deus Psal. 82 indicare cum ait: Ego dixi, vos dii estis et filii excelsi: veruntamen sicut homines moriemini, et sicut unus ex principibus cadetis. Sic Exod 22, et Deut 19, dicitur aliquis adduci ad Deos, id est, Iudices. Sic et Exod. 22. Diis non detrahes, et principi populi tui non maledices. Sic et angeli vocantur dii, quod familiaritatem Dei, aut etiam maiorem quandam copiam felicitatis, et similitudinem

diis, ad verum revertamur. Primum autem exponamus locum Pauli 1. Cor. 8, qui primum dicit simpliciter, esse tantum unum Deum: mox dicit, esse plures Deos: postremo denuo dicit, piis tantum unum Deum esse. Ubi prima sententia per se ac simpliciter intelligenda est, quod revera sit tantum unus verus Deus, si proprie loqui velimus. Secundo, quod plures dii sint tum improprie loquendo, tum quod ad homines, seu ratione ac respectu hominum qui ita sentiunt, aut ita sese erga aliquos falso nominatos Deos gerunt, vel denique sic a Satana ut Deo quodam potenter agitantur. Tertio, quod

loqui velimus. Secundo, quod plures dii sint tum improprie loquendo, tum quod ad homines, seu ratione ac respectu hominum qui ita sentiunt, aut ita sese erga aliquos falso nominatos Deos gerunt, vel denique sic a Satana ut Deo quodam potenter agitantur. Tertio, quod respectu piorum sit tantum unus Deus, quia illi tantum unum esse verum Deum sentiunt, et illi uni Deo adhaerent, ac in eum solum sperant, et omnia bona a Deo esse norunt, illiusque causa agunt quicquid recte agunt. Vox igitur Deus etsi absoluta esse videtur, tamen cum Deus alicuius esse dicitur, relative accipitur, teste

praecepit dari. 2. Paralip. 14. Rex dixit ipsi Iehuda ut requireret Deum. pro, praecepit. Danielis 2. Dixit rex vocari genethliacos pro, praecepit. Ibidem: Ac dixit sacrificium ac suffitum, ut sacrificaret ei. pro, praecepit ei sacrificari. Sic et illa exempla sunt accipienda: Dic ut sedeant unus a dextris, Matthaei vigesimo. Dic fratri meo, ut mecum dividat haereditatem: id est, praecipe. Si dixeritis monti, Proiiciaris in mare, Matth. 21. Quaecunque dixerint vobis custodire. pro, praeceperint: Matthaei 23. Christus consistens dixit eum vocari, Marci 10. Puella tibi dico,

Verum de consimili obscuritate Adverbiorum et Praepositionum, reperies aliquid infra in USQUE, POST, et in Regulis Universalibus, de vocibus metas significantibus. Aliquando hoc idem adverbium significat Potius, aut quid simile. Matth. 5. Donec praeterierit caelum et terra, iota unum et apex unus non peribit. id est, potius interibit caelum et terra, quam iota unum de Scriptura. DONUM, rem donatam significat, et alias quidem eleemosynam. 2. Cor. 8. Ut in hoc quoque dono abundetis. Alias ipsam iustificationem, Rom. 5, Donum per gratiam. Nam etiamsi aliqui ibi per donum

nam et Homerus Hectorem vocat episcopum civitatis. Videtur autem haec appellatio venire ab Hebraea metaphora צפה Zophe, Speculator. ut, Fili hominis speculatorem te posui, etc. Ezech. 33. Atque hinc fuit primus gradus monarchiae Pontificiae, ut unus reliquis presbyteris ac collegis praeficeretur. Inde progressum est hoc regnum ad Archiepiscopos, metropolitanos, primates, patriarchas, et tandem ad summos pontifices. EQUUS vox aliquas nonnihil peregrinas loquutiones praebet Hebraeis. Nam primum equus, tanquam animal bellicosum,

in fecibus suis. id est, qui nunquam sunt proturbati in exilium aut captivitatem, a suis sedibus, rebus ac commodis abducti aut depulsi. Metaphora haec videtur sumpta esse a vino, aut etiam aliis liquoribus. Nam quamprimum vino ademptae sunt feces, incipit debilius fieri. Hanc totam phrasin unus Hieremiae locus pulchre illustrat, cum Capite 28 inquit: Opulentus et securus fuit Moab inde a pueritia sua, et quiescens ipse in fecibus suis, nec transfusus est de vase in vas, nec in captivitatem abiit. Hinc fit, quod sapor eius duret in eo, et odor non sit immutatus. Propterea ecce dies

liberationis, ac opis divinae in adversis, significat: sic et verbum ὑφιστάναι. Illustria etiam exempla vocis Hypostasis pro fiducia tum ex novo Testamento, tum et ex versione Septuaginta, Psal. 29, in libro de Fide adscripsi. Caeterum unus locus Hebr. 3, ubi vox ὑπόστασις ponitur, et natura fidei explicatur, omne dubium studiosis veritatis eximere potest: de quo etiam in Libello de Iustitia disservi. Nam ibi Paulus diligenter monens ac inflammans pios, ut in parta iustitia ac

adventu Domini nostri IESU CHRISTI, servetur. Fidelis est qui vocavit vos, qui idem efficiet. Habet et alioqui vox Homo varias acceptiones. Primum enim simpliciter idem valet quod aliquis, unusquisque, quidam, quispiam, quilibet. ut 1 Cor 4: Sic nos reputet homo, ut ministros Christi. id est, unus quisque. Matth. 10: Veni separare hominem contra patrem suum. id est, unumquemque. 1. Cor. 11. Probet homo semetipsum, et sic de pane illo comedat. id est, unusquisque. Gal 2: Non iustificatur homo ex operibus legis. id est, quisquam. Sic et in Veteri testamento passim. ut Levit. 1:

inveni, adversa fama parentum quadam imputatione obest. Sic unius alicuius grande dedecus totam familiam deformat, et vicissim etiam ornat praeclara unius virtus: ut Claudiorum celeberrimam familiam unius Apii libido, et Manliorum familiam unius affectatio tyrannidis: contra unus Cicero suam obscuram familiam illustravit. Notae sunt loquutiones, Aliena invidia conflagrare, alienam culpam luere, alieno crimine perire, culpam in alium coniicere aut in se recipere. Sic Ulysses uult sibi opera Aiacis et Achillis imputari. Sic saepe inhonesto sodalitio,

Cicero suam obscuram familiam illustravit. Notae sunt loquutiones, Aliena invidia conflagrare, alienam culpam luere, alieno crimine perire, culpam in alium coniicere aut in se recipere. Sic Ulysses uult sibi opera Aiacis et Achillis imputari. Sic saepe inhonesto sodalitio, unus aliquis totum coetum suo aliquo modo flagitio deformat: ut incestum unius Corinthii, aut unicum Davidis adulterium et caedes. Sic Ammon violata sorore Thamar, totam familiam David deformat. Solius Simeonis et Levi facinora, faciunt foetere totum Iacobum cum omnibus suis. Mosis et

eiusque favorem ac opem implorare. ut, Quaerite Dominum dum inveniri potest. Alias significat consulere Deus, interrogare: ut olim in veteri Testamento variis modis vel per Prophetam, vel per Urim thumim poterant et solebant consulere Deum. 1. Regum 22, Adhaec est vir unus, ut inquiramus Iehovam per eum: id est, per quem consulere possimus Deum. Inquirere ex propheta, significat percontari de responso ac sententia Dei. Verbum est דרש Darasch, credo idem esse quod scrutari Deum Inquirere aliquando significat diligentem

gratis adipisci alicuius favorem. ut Luc. 1, angelus salutans virginem, quod prius dixerat Gratia plena, seu potius Gratis dilecta aut accepta: idem mox perterrefactae virgini exponit, dicens: Invenisti gratiam apud Deum. Sic et Genes. 6, caeteris pereuntibus, et sententia Dei damnatis, unus Noachus dicitur reperisse gratiam apud Deum: id est, gratis per fidem Deo acceptus et reconciliatus esse, ut et Hebr. 11. exponitur. Sic Exod. 33, Moyses dicitur invenisse gratiam coram Deo. Sic et mater Samuelis 1. Sam. 1, Inveniat ancilla tua gratiam in oculis tuis. Genesis porro 39

] id est, iustificasti sorores tuas in omnibus abominationibus tuis, quas fecisti: hoc est, quoniam [?: a-rocio-a ] admisisti, declarasti sorores tuas, ad te collatas, pro iustis esse habendas. loquitur de iustificatione quae fit comparatione deteriorum. Restat unus locus Danielis 12, ubi sic legimus: Hi qui ad intelligentiam instituunt, splendescent sicut splendor firmamenti: et qui מצדיקי, id est iustificant. multos, sicut stellae in seculum, et in perpetuum. ubi verbum Iustificandi, positum est neque pro

non iustificatur gratis, et per gratiam, sed iustitiae suae merito. Quare necesse est ut intelligatur de iustificatione, qua peccator per gratiam a peccatis gratis absoluitur. Concordant his et sequentia: Arbitramur igitur fide iustificari hominem, inquit, absque operibus legis. Et, Quandoquidem unus Deus, qui iustificabit circumcisionem ex fide, etc. ubi nihil aliud dicit, quam per fidem contingere absolutionem a peccatis, quae per legem contingere non potest. Eodem sensu constanter utitur hoc verbo et in sequentibus, ut capite 4, Credenti in eum qui iustificat impium. et

Prov. 26. Ignavia pigrorum describitur, qui cum deberent ex lecto ad operas exilire, huc atque illuc potius in lecto volutantur. Christus praedicit, adveniente extrema die, duos fore in uno lecto, quorum unus assumatur ad gloriam, alter ad exitium relin quatur. id est, inter coniunctissimos, ac in uno opere versantes, aut plane similis conditionis homines, mirabili Dei iudicio ac electione ingens discrimen fiet, uno servato, altero pereunte. Hac igitur locutione, in uno lecto iacere, summam

contingat. Prima est rationis aut philosophica, [?:-ae ] vi ratiocinationis utcumque summam illam causam ex [?:-ectib ] , colligit aut divinat, vel potius somniat, quae [?: ] obscura, instabilis, prorsus ociosa, dubitans et [?: flu-s ] an sit unus vel plures, an sit providentia aut non, an [?:-o ] mundus sit creatus aut non. plerunque enim in con [?:-iū ] etiam sine ratiocinatione prolabitur homo: mul [?: ] vero magis evanescit ratiocinando, et [?: cogitationi- ] suis vacando. Satis

cor esse ἀσύνετον, vecors, [?: caec-carens ] intellectu. Duodecimo, quia omnes pii [?: ] renati verbo, ac Spiritu sancto adiuti, toto vitae tempore gravissime sudant in perdiscenda ista ipsa [?: no- ] quod sit unus omnipotens Deus, creator providens, etc. Ergo ista noticia non tantum non est nobis [?:-ta ] , sed etiam est alienissima a nobis, contra quam nostra caro, vetus Adam, aut natur ale liberum [?: arbi- ] ex diametro pugnat, quaeque aegerrime [?:

cum quidem nihil aptius ac utilius fuisset Paulo quam proponere eis librum ipsorum propriae [?: mentis ] ac principiorum (quae illi, et semper philosophia, maximi faciebant) et dicere. Enlegite ipsimet vestrae mentis librum, reperietis ibi meae philosophiae doctrinam, quod sit unus verus Deus, non plures: quod is curet res humanas, quod talem obedientiam a nobis flagitet. Curigitur vos doctissimi Graeci et naturae in quisitores ac sectatores, ab innata vobis luce de uno Deo, eiusque providentia, atque ita a vobismetipsis et naturae ductu, quam esse optimam ducem

si addas accusativum: ut, Loqui verba in aurib. alicui, est narrare ac recensere ei. Gen. 20. Loquutus est universa verba haec in aurib. eorum, et timuerunt illi viri valde. i. narravit, recensuit eis visionem nocturnam. Loqui in animam alicuius est testari contra eum. Num. 35. Testis unus non loquetur in animam, ut moriatur. i. non tantum valere debebat eius testimonium, ut propter illius testificationem interficiatur quisquam. Loqui hic non tantum testari significat, sed etiam valere aut accipi eius testimonium. Alibi Loquutus est in animam suam, significat suo sermone

maceriae, aut medii parietis septum vocat Paulus legem caeremonialem, ut ex sequentibus apparet, quae dividebat ac distinguebat Iudaeos ab aliis gentibus, unde perpetua dissidia et aemulationes inter illos duos populos proficiscebantur: ea sublata iam per Christum, ex duobus gregibus factus est unus grex, unum ovile, et unicus optimus pastor. Proverbiorum vigesimoquarto depingitur male curatus ager ac vinea ignavi, quod sit contecta urticis et spinis, et maceria eius disrupta: per haec indicia synecdochice reliquae eius malae conditiones notantur. Maceria videtur Micheae septimo

ac sine intermissione. Eadem phrasis crebro in hoc propheta reperitur. Sic Zophon. 3 legitur, Verum illi mane consurrexerunt et corruperunt omnia studia sua. Mane cum sit principium diei, etiam totam artificialem diem nonnunquam significat. ut Genes. primo: Et factum est vespera et mane dies unus. Quod si quis diceret, per finem notari praeteritum tempus, inciperent diem naturalem ab ortu solis. Sed verior sententia est, quod per principium sequens tempus notetur, quodque diem naturalem ab occasu solis inchoaverint.

. Sic Baptista dicit Iohannis primo: In medio [?: ve-ūm ] stat, quem vos non nostis: id est, inter vos versatur, vel etiam propalam. Nisi quis velit intelligere, est communis speciei ac vestitus, ut nihil in eo eximium [?:-ae ] caeteris cernatur aut conspiciatur, utque unus de conmmuni plebecula et de media fece vulgi esse videatur. Sicut paulo post dicam, in medio esse, vilitatem quandam significare. Lucae 22: Ego in medio vestrûm sto, ut qui ministrat. Paulo aliter accipitur Deuteron. 21: Ne des sanguinem innocentem in medio populi tui. pro, ne utpotes

agebant, carentes tam cruento et perpetuo hoste, qui nunc recta contra eorum religionem a Sathana excitatus, et veluti directus est. Sane intra 500 annos etiam Antichristi tyrannis invaluit, et nunc Sathan per duos filios gravissime regnum Christi oppugnat. Mille anni sunt coram Domino ut dies unus, et unus ut mille anni. secundae Pet, tertio, et Psal. 90. id est, longum tempus ei ut breve, et breve ut longum est. Hominum consilia tempore mutantur, et ad tempus accommodantur: at ob longitudinem aut brevitatem temporis consilia et decreta Dei non mutantur. Quantumvis

carentes tam cruento et perpetuo hoste, qui nunc recta contra eorum religionem a Sathana excitatus, et veluti directus est. Sane intra 500 annos etiam Antichristi tyrannis invaluit, et nunc Sathan per duos filios gravissime regnum Christi oppugnat. Mille anni sunt coram Domino ut dies unus, et unus ut mille anni. secundae Pet, tertio, et Psal. 90. id est, longum tempus ei ut breve, et breve ut longum est. Hominum consilia tempore mutantur, et ad tempus accommodantur: at ob longitudinem aut brevitatem temporis consilia et decreta Dei non mutantur. Quantumvis longum iam

istam communem privationem huius temporariae vitae, qua etiam bruta intereunt: cuius significationis exempla sunt innumera in Sacris literis. Secundo, significat omnis generis calamitates et afflictiones, praesertim graviores. Sic Pharao graves illas afflictiones vocat mortes, Exod. 10. Et unus ex discipulis exclamat ad Helisaeum, 2. Reg. 4: Mors est in olla, ô vir Dei. id est, res valde noxia ac mortifera, seu venenata. Simili quadem significatione accipit hanc vocem Paulus Rom. 7, cum exclamat: Miser ego, quis me liberabit a corpore mortis huius? id est, a corpore hanc tam

Matth. 19, quasi impossibile esse divites servan Et Luc. 9, Vaevobis divitibus. Et mater eius canit, Deum solere esurientes implere bonis, et divites dimittere inanes. Significat igitur hic dives, impium. Simili Hebraismo et Psal. 82 utitur voce Principis, pro tyranno, Et sicut unus ex principibus cadetis: pro, male peribitis, ut solent ad generum Cereris pauci descendere sicca morte tyranni. Mortes vero ponit ob supplicia naria Christi, quibus in sua passione excarnificatus est ab impiis: adeo ut non una, sed pluribus mortibus effectus dici queat. Diximus alio qui

adeo ut non una, sed pluribus mortibus effectus dici queat. Diximus alio qui supra, mortes interdum dici quasvis maiores calamitates aut plagas. Sensus ergo praedicti loci Isaiae est quod Iesus perinde coram Deo ac hominibus reatum, ac etiam supplicium ignominiosissimum pertulerit, ac si esset unus de numero impiorum usurariorum, aut rapacium tyrannorum: quo quidem ingens magnitudo humiliationis et exinanitionis Christi, ob imputationem nostrae iniustitiae aut peccati, descripta expressaque est. Hic sensus optime sequentibus convenit, ubi vera eius innocentia asseritur. [?:

2. Sam. 16 dicit Abisai frater Ioab, ad Davidem, et Semei male dicente illi: Quare hic canis mortuus maledicit Domino meo regi? Transibo et auferam caput eius. Mori sicut homines, Psal. 82: Ego dixi, dii estis, et filii excelsi vos omnes: sed utique sicut homo moriemini, et sicut unus ex principibus cadetis, id est, ego quidem vos divino officio et honore orno praeficiens vos caeteris mortalibus eaque propter et vos deberetis vos sancte gerere in vestro munere, et ego vobis longe honestissimum exitum largiri. verum ita vos male geritis, ut merito ignominioso exitio instar

se amplius in hac vita corpore Christi [?: s-ruituros ] , aut eius membra futuros. Igitur aut frustra est talis baptismus, qui ad corpus quidem [?: att--- ] , et suo fine destituitur: aut certe corpus eorum [?: inst--rari ] oportet per resurrectionem. Si unus fuit mortuus pro omnibus nempe omnes mortui fuerunt: 2. Corinthiorum quinto, id est, vetere Adamo efficacia Christi mortificato, Satanae, peccatis et mundo renunciarunt Ibidem 6 Ut morientes, sed ecce vivimus. id est, subinde quidem periclitamur, veluti iamiam [?: pen---- ]

condemnationem, ita per unam iustificationem in omnes homines in iustificationem vitae. Sic mox ibidem: Sicut igitur per inobedientiam unius hominis peccatores constituti sunt multi, sic per obedientiam unius iusti constituentur multi. Quae loca Origenes per Omnes exponit. Sic quoque 1. Cor. 10, Unus panis multi sumus: id est, nos Christiani omnes. Et Rom. 12, Nos multi unum corpus sumus: id est, omnes Christiani Sicut 1. Cor. 12, eandem similitudinem corporis et membrorum tractans dicit, Nos omnes in unum corpus baptizati sumus. Matt. 20, Ut daret animam suam redemptionem pro

necessarium est, quod sua natura tale est: consequentiae, quod per se quidem est non necessarium, sed tamen ratione cohaerentiae connexionisve cuiusdam cum alio, quod cum praecesserit, hoc necessario consequatur. Consequentis necessarium est duplex: vel quia sic ab aeterno fuit: ut Deus est unus essentia, trinus personis, bonus, iustus, sapiens et omnipotens, etc. Vel quia sic simpliciter ac sine exceptione, aut libertatis concessione ordinavit: ut, mundum esse talem, ex talibus partibus constare: sic caelum moveri, tales esse creaturas. Quo pertinet etiam coniunctio

meam voluntem: pro, non tam meam quam eius qui misit me. Deut. 3, Non cum patrib. nostris iniit foedus: i. non solum. Gen. 32, Non vocabitur nomen tuum Iacob: pro, non solum. Efficit etiam alioque varias phrases, ut in particulis aut (ut vocant) signis universalibus, Non omnis, Omnis non. Non unus, et similes locutiones idem valet quod nullus. Nisi decurtarentur dies isti, non salvaretur omnis caro: i. nulla caro, nemo. Non iustificabitur in conspectu tuo omnis vivens. Non est qui faciat bonum, non usque ad unum. Unum ex illis ossib. non frangetis: i. nullum. Latinis alia harum

ibi durationem significat. Sicut ergo omnes circumstantiae videntur congruere, quod illa imago bestiae a dracone sanatae, eiusque nomen sit ipsum INTERIM: ita et hoc congruere videtur, quod ei numerum tribuit 666, idque numerum hominis, id est dierum non Dei, coram quo sunt mille anni ut dies unus. Nam ipsum Interim duravit circiter biennium, nempe a medio anni 1548, usque ad medium 1550. Tum enim represso Interim, novae formulae corruptelarum excogitabantur, quae videntur in Apocalypsi per characterem, et notas in fronte et manu acceptas indicari. NUNC, Ecce nunc hoc:

probet'ne aut improbet. Isaiae 30, Qui descendunt in Aegyptum, et os meum non interrogaverunt. Sic 2 Sam. 17 dicit Absalon de Chusa: Audiamus quid etiam in ore eius sit. pro, quid ipse sentiat, aut dicat. Os unum: pro, unus animus, aut sententia Ios. 9. Congregati sunt, ut pugnarent cum Iosua et Israele os unum. id est, uno animo, summo consensu, idem sentiendo et dicendo, ut P. loquitur. Sic Rom, 15, Uno ore celebrare Deum. Replere os risu, Psal. 126: id est, animum gaudio imbuere per

] tibi convasabit praedam Aegypti, et auferet, sicut pastor in ingraturus res proprias suo arbitrio convasat, convoluit, vestes induit, et aufert. Mesa rex Moab erat pastor, 2 Reg. 3. pro, habebat amplissimam rem pecuariam. Ezech. 37. Servus quoque meus David erit rex eorum, et erit pastor unus super omnes istos: nempe Christus. sicut et Ioan. 10 praedicitur, omnes oves Dei sive ex gentilib. sive ex Iudaeis, unicum pastorem Christum habituras. Zach. 11 praedicitur venturus singularis quidam stultus pastor, qui sit [?: pessim- ] pasturus, aut potius perditurus gregem

igitur in hoc dicto ista duplici acceptione praepositionis διὰ, Per aut Propter, expensisque duab. diversis causis mortis et resurrectionis Christi, perspicuus fit sensus eius. PER et Ex aliquando idem valent: ut est videre in dicto Pauli Roman. 3, Unus est Deus, qui iustificabit circumcisionem ex fide, et praeputium per fidem. ubi idem prorsus est Ex fide, et Per finem iustificari. Disputavit prolixe et accurate de hac aequivalentia istarum duarum praepositionum, Basilius in libro de spiritu sancto contra Aetianos: qui praepositionem

et accurate de hac aequivalentia istarum duarum praepositionum, Basilius in libro de spiritu sancto contra Aetianos: qui praepositionem Ex quo soli patri, Per quem soli filio, in quo autem soli Spiritui sancto tribuere voluerunt, citantes dictum Pauli primae Corin. octavo: Nobis est unus ille Deus pater, ex quo omnia, et nos in ipso: et unus Dominus IESUS Christus, per quem omnia, et nos per eum. Cui sophismati illam indignitatem calumniae adhibuerunt, quasi PER solum instrumentum denotet. Quare Basilius contra multa dicta citat, ubi Per etiam summum gradum efficaciae obtinet,

Basilius in libro de spiritu sancto contra Aetianos: qui praepositionem Ex quo soli patri, Per quem soli filio, in quo autem soli Spiritui sancto tribuere voluerunt, citantes dictum Pauli primae Corin. octavo: Nobis est unus ille Deus pater, ex quo omnia, et nos in ipso: et unus Dominus IESUS Christus, per quem omnia, et nos per eum. Cui sophismati illam indignitatem calumniae adhibuerunt, quasi PER solum instrumentum denotet. Quare Basilius contra multa dicta citat, ubi Per etiam summum gradum efficaciae obtinet, et etiam ipsi patri tribuitur. sicut est illud

pro, occidendo prostraverunt. Perdere ad consumptionem. secundo Paralip. duodecimo, Non ad perdendum ad consumptionem: pro, non disperdat prorsus. Etiam illud usque ad perditionem, Numerorum vigesimo quarto. id est, etiam illud peribit. Perdere multum bonum, Eccles. nono: At peccator unus perdit bonum multum. id est, multa mala ac incommoda attrahit sibi ac aliis. Perditione perdere, Nehem. primo. id est, valde peccare: subintelligunt viam Domini. inquit enim, Perdendo perdidimus, aut corrumpendo corrupimus tibi, et non custodivimus praecepta, iudicia ac caeremonias, quas

Ultimi autem, notat abiectos, alienos a Deo. In posteriore vero loco, Primi idem est quod pientissimi, et Deo acceptissimi. In malam partem accipitur, cum Paulus dicit 1. ad Timoth. 1: Christus Iesus venit in mundum, peccatores salvos facere, quorum primus sum ego: id est, primarius, seu unus ex praecipuis ac summis peccatoribus, utpote persecutor. Nisi velit intelligere, Paulum dicere, se esse primum ex illustribus exemplis hostium mirabiliter conversorum, sicut mox sequitur: Ubi in me primo ostendebat omnem clementiam. Sic de gradu aut intensione etiam illud Matth. 6

attinet, conferruminantur. Aliqui Primum pro praecipue, aut in primis exponunt: ut non sit ordinis, sed praestantis indicativum. Primam fidem irritam facit, 1. Timoth. 5, supra in voce FIDEI expositum est. Primum dicum Iudaei unum, posito numero cardinali pro ordinali De quo in voce UNUS. Secundo primum sabbatum, Lucae sexto, ita doctiores explicant, quod licet continui septem dies azymorum in solennitate Paschae fuerint celebres, ac festa seu sabbatha sint vocati: tamen prima et ultima (quae fuit septima dies) azymorum fuerint caeteris intermediis diebus celebriores: quare

pro summis pontificibus, aliisque superioribus sacerdotibus. Principes populi, pro gubernatoribus eius. Princeps Synagogae, Iairus et Sosthenes, Lucae 8, et Act. 18. id est, gubernator aut doctor in Synagoga praecipuus. Princeps publicanorum: id est, summus vectigalium exactor, vel unus ex praecipuis publicanis. Princeps daemoniorum Beelzebub: id est, summus rex in regno inferorum. Matthaei 12: In Beelzebub principe daemoniorum eiicit dae monia. Princeps mundi. Saepe Christus Satanam vocat principem mundi: quia totus mundus in maligno positus est, omnia illi militant,

non sine suo lucro) studiose coluit. Verum habebant varios famulos, ministros, ac procuratores per provincias ex illis ipsis gentibus: ut non sit dubium, multos publicanos tempore Christi Iudaeos fuisse, qualis fuit Matthaeus et Zachaeus. Porro Princeps publicanorum, Lucae decimonono, est unus ex primariis illorum. Quia vero ita scelerati erant, coniungitur ista vox crebro cum peccatoribus ac scortis, tanquam cognatam illis speciem denotans: ut Matthaei nono: Cum publicanis et peccatoribus comedit. Matthaei decimooctavo: Sit tibi ut Ethnicus et publicanus. Matthaei

verba ista, quibus me blasphemarunt pueri regis Assur: Genesis decimoquarto: Et armavit pueros suos, et pueros domus suae. id est, famulos et servos suos. Sic mox decimooctavo: Et tulit vitulum tenerum et bonum, deditque puero, qui festinavit parare illum. id est, ministro alicui suo. Puer unus ex pueris indicavit Abigaeli uxori Nabalis: primo Sam. 25. id est, unus quispiam e turba famulorum. Numer. vigesimosecundo: Ipse vero Bileam equitabat in asino, et duo pueri erant cum eo. id est, duo famuli. Act. 4 Qui peros David pueri tui dixisti: Quare fremuerunt. id est, per tuum

Et armavit pueros suos, et pueros domus suae. id est, famulos et servos suos. Sic mox decimooctavo: Et tulit vitulum tenerum et bonum, deditque puero, qui festinavit parare illum. id est, ministro alicui suo. Puer unus ex pueris indicavit Abigaeli uxori Nabalis: primo Sam. 25. id est, unus quispiam e turba famulorum. Numer. vigesimosecundo: Ipse vero Bileam equitabat in asino, et duo pueri erant cum eo. id est, duo famuli. Act. 4 Qui peros David pueri tui dixisti: Quare fremuerunt. id est, per tuum servum. Matth. decimoquarto: Herodes ait pueris suis hic est Iohannes. 2.

fuit, posita principali parte pro toto. Fuerunt autem apud veteres duplices potissimum currus et quadrigae: alii falcati, qui prominentibus circumquaque cuspidibus, lanceis et falcibus omnia consauciabant et comminuebant, quibus per hostilem exercitum pervolabant. alii porro fuêre currus, quibus unus aut plures sessores vecti iaculis ex loco superiore ac tutiore depugnabant. Quorum fit crebro mentio in Homero, et historia Alexandri Magni. De talibus in Scriptura habetur Isaiae secundo: Impleta est terra eius auro et argento, nec est finis thesauris eius: sed et equis repleta est terra

sententiam Dei de suis dubiis. Sic quaerere deos alienos, pro consulere, aut etiam implorare. 2. Paral. 25. Sic Exodi trigesimotertio: Quicunque quaerebat Iehovam, egrediebatur ad tabernaculum testimonii. 2. Regum 22: Ite requirite Iehovam pro me et populo. 2. Paralip. 18: Adhuc est vir unus, et requiramus Iehovam ab ipso. 2. Regum 8: Vade in occursum viri Dei, ut requiras Iehovam ab eo. id est, ut consulas. Alias Invocare aut implorare opem Dei. 2. Regum 20: Posuit faciem suam, ut quaereret Iehovam: id est, totum se convertit ad exorandam opem Dei. Quaerite Dominum dum

usitate leves et improbi homines notari. ut Iudic. 7 dicitur Abimelech conduxisse leves et vacuos, vanosque homines. Nam voca-buli thema proprie vacuitatem sonat. Et Davidi obiicit uxor Michol, filia Saulis, quod saltando coram arca, revelarit se coram ancillis et famulis suis, perinde ac si unus ex levibus hominibus denudatus fuisset: id est, unus ex infima sorte aut conditione hominum. Sic et Proverbiorum 12 est: Qui sectatur rekim, vacuos, deficit corde. et 28, Qui sectatur rekim, saturabitur paupertate. id est, qui se adiungit levib. homuncionibus, qui nolunt laborare,

7 dicitur Abimelech conduxisse leves et vacuos, vanosque homines. Nam voca-buli thema proprie vacuitatem sonat. Et Davidi obiicit uxor Michol, filia Saulis, quod saltando coram arca, revelarit se coram ancillis et famulis suis, perinde ac si unus ex levibus hominibus denudatus fuisset: id est, unus ex infima sorte aut conditione hominum. Sic et Proverbiorum 12 est: Qui sectatur rekim, vacuos, deficit corde. et 28, Qui sectatur rekim, saturabitur paupertate. id est, qui se adiungit levib. homuncionibus, qui nolunt laborare, sectanturque voluptates et vitia, nec quicquam serii ac veri in

hominis ac gentis: est item communicatum, sed tantum eatenus hominibus convenit, quatenus sunt vera ac viva membra Christi aeterni sacerdotis. In eo enim sumus, ac non alia ratione, sacerdotes: fitque tantum aut obitur interno animi motu ac fide, non offerendis externis sacrificiis. Postremo est unus solus verus ac aeternus sacerdos: ut Psal. 110, et tota Epistola ad Hebraeos testatur. qui etiam ob suam aeternitatem, et quia fuit etiam rex iustitiae et pacis, et denique quia solus haec summa bona acquisivit, ideo dictus est sacerdos perpetuus, et secundum ordinem

[?: A- ] fratrum suorum, ut ministrarent in domo Domini: 1. Par. ii. ¶ Caeterum Sacerdotis quoque et Pontificis quasi differentiae in veteri Testamento annotantur. I. Sum-mus sacerdos natu maximus erat inter filios et posteros Aaronis: alii aetate inferiores. II. Summus sacerdos unus erat per totam vitam: sed alii sacerdotes plures>. III. Summus sacerdos solus in sanctuarium egrediebatur, in anno semel: alii vero non ingrediebatur. Levit. 16. IIII. Alium ornatum gestabat [?: summ-- ] sacerdos: et alium alii sacerdotes. Exod. 28.

filius hominis in gloria sua, et omnes angeli eius cum ipso, tunc sedebit in sede maiestatis suae. Et Mattaei deccimoquarto: Videbitis filium hominis sedentem ad dexteram virtutis Dei, et venientem in nubibus caeli, Sic Matt. vigesimo, et Marci 10 est: Dic ut sedeant hi duo filii mei, unus a dextera tua, alter a sinistra, in regno tuo. Et mox: Sedere autem â dextera mea, et sinistra mea, non est meum dare, etc. Matthaei 19, In regeneratione, cum sederit filius hominis in throno gloriae suae, sedebitis et vos super duodecim thronos, iudicantes duodecim tribus

Thess. 5, Deus pacis sanctificet vos totos, et integer vester spiritus, et anima et corpus. 1. Pet. 3, Ut spiritus placidus sit et quietus, qui spiritus in oculis Dei magnifica et sumptuosa res est. XV. Spiritus pro consensione et concordia: 2. Cor. 6, Qui adglutinatur Domino, unus spiritus est. 2. Cor. 12, Non ne eodem spiritu ambulavimus? XVI. Spiritus pro doctrina, seu doctoribus. 1. Cor. 14, Spiritus prophetarum prophetis subiiciuntur: hoc est, ea mens et sensus ita prophetis et interpretibus Scripturae est subiectus, ut si cui aliud melius

1, Fide statis. Non stabunt stulti coram oculis tuis, Psalm. 5. Tertio, Stare contra aliquem, est pugnare contra eum: et, Stare pro aliquo, est certare pro eo. Stare ergo etiam pugnare significat, sicut et paulo ante monui in locutione Stare coram aliquo. Eccles. 4, Si praevaluerit ei unus, duo stabunt contra ipsum. id est, resistent ei, pugnabunt contra eum. Ier. 49, Quis nam ille pastor, qui stet contra me? id est, qui mihi resistere queat. Dan. 12. Princeps magnus, qui stat pro filiis populi tui. Esther 8. Ut congregarent se, et starent pro anima sua. id est, tuerentur

anni: tandiu enim duravit tunc prophanatio templi. Sic etiam Apocalyp. duodecimo praefinitur meta exilii mulieris, et furoris draconis per tempns, tempora, et dimidium. Et paulo post de eadem re dicunt, Dies mille ducenti et sexaginta. ubi per Tempus posses intelligere mille dies, quia sunt unus quidam integer numerus: per Tempora, sequentes bis centum, quia sunt duo quidam numeri aut quantitates temporis: postremo, per dimidium temporis, illos ultimos 60 dies, qui sunt circiter dimidium centum dierum, qui sunt unus integer numerus aut quantitas temporis. Spacium vero eodem redit,

et sexaginta. ubi per Tempus posses intelligere mille dies, quia sunt unus quidam integer numerus: per Tempora, sequentes bis centum, quia sunt duo quidam numeri aut quantitates temporis: postremo, per dimidium temporis, illos ultimos 60 dies, qui sunt circiter dimidium centum dierum, qui sunt unus integer numerus aut quantitas temporis. Spacium vero eodem redit, nempe ad sesquiquatuor annos: et tamdiu nostra abominatio desolationis duravit, nempe magnum INTERIM cum suis spuriis: id est, ab aestate anni 1548, quo promulgatum est Interim Augustae, usque ad finem 1551, quo convertebatur

sicut aliae [?: ] , aut etiam mancipia cum venduntur, in alienum ius arbitriumque prorsus deduntur: cuius traditionis aut deditionis dicta ac exempla reperiuntur tum de isti communi corporeaque vita, tum et de spirituali. Primum exempla prioris proponam. Deut. 32. Quomodo persequitur unus hostis mille Israelitas, et duo [?: ] 10000 ipsorum? Nonne id ideo, quia Deus eorum [?:--didit ] eos, et Iehova conclusit aut tradidit eos? Sic [?: ] cum 2 et 3, Iratus est Dominus Israeli, et vendidit eos hostibus suis per circuitum. id est, tradidit,

viri usque quo gloria mea in ignominiam? Alloquitur proceres et potentes. Instrumentum viri non sit super mulierem, Deut. 22. i. non ferat arma, aut etiam vestes viriles. Despectus et reiectus virorum. Isa. 53. i. quem omnes viri contemnunt, aut qui prae aliis est contemptus. Tanquam vir unus, idem valet cum de aliqua multitudine aliquid dicitur, ac prorsus, penitus, nemine excepto, vel etiam uno animo, summo consensu. Iud. 20, Egressi itaque sunt omnes filii Israel, et collecta est multitudo tanquam vir unus a Dan usque Berseba. Eadem loquutio est Nehem. 8 et 1. Sam. 11.

omnes viri contemnunt, aut qui prae aliis est contemptus. Tanquam vir unus, idem valet cum de aliqua multitudine aliquid dicitur, ac prorsus, penitus, nemine excepto, vel etiam uno animo, summo consensu. Iud. 20, Egressi itaque sunt omnes filii Israel, et collecta est multitudo tanquam vir unus a Dan usque Berseba. Eadem loquutio est Nehem. 8 et 1. Sam. 11. i. prorsus collecti sunt, summoque consensu non aliter ac si tota multitudo unicus vir esset. Vir et frater. Isa. 9, Vir fratri suo non parcet. i. alter alteri. Exod. 10, Non videbat vir fratrem suum. i. alter alterum,

ubi Graeca dicit, Mundus est iniquitatis, id est, iniquus, aut iniquitati deditus. Universitas formae, in Hebraeo michlol, quod rectius perfectionem redderes: Psalmo 50 Ex Sion universitate formae Deus resplenduit: id est, perfectissima, pulcherrima et absolutissima forma. UNUS, vox numeri cardinalis, saepe pro ordinali ponitur, idemque significat quod primus. Sic Genesis 1 dicitur, Vespere et mane factam unam diem: id est, primam. Numer. 1, In una mensis secundi. Aggaei 1, Die una mensis sexti: pro, prima. Sic in Evangelistis saepe dicitur Una Sabbathorum:

id est, primam. Numer. 1, In una mensis secundi. Aggaei 1, Die una mensis sexti: pro, prima. Sic in Evangelistis saepe dicitur Una Sabbathorum: id est, prima die hebdomadae, aut festi. Genes. 2. Nomen uni phison: id est, [?: pr-- ] Sic illud Tibulli, Iamque tuum cum ausus es unus [?:-lorum ] omne aevum tribus explicare chartis. id est, [?:--mus ] ex Italicis Latinisve scriptorbus. Secundo, [?:-- ] quia in numeris est minimum, ideo per catachresis paucis ponitur Gen. 29, Visi sunt ei dies uni: id est [?:--ci ] :

dies uni: id est [?:--ci ] : breve tempus visum est Iacobo esse illud septimum, quo pro Rachele servivit Labano. Gen. 27, [?: Ha-- ] cum eo diebus unis. i. aliquib. potius quam paucis, [?:-- ] nec resideat ira fratris. Unum aliquando pro quodam usurpatur. Unus ex antiquis prophetis surrexit: [?:-- ] 9. id est, quispiam. Matth. 21. Et cum vi disset arborem fici unam in via: id est, quandam. Dan. 10, Non est [?: ] qui praesumat se mecum in istis, nisi Michael [?: pri- ] vester. id est, non est quisquam.

Unus ex antiquis prophetis surrexit: [?:-- ] 9. id est, quispiam. Matth. 21. Et cum vi disset arborem fici unam in via: id est, quandam. Dan. 10, Non est [?: ] qui praesumat se mecum in istis, nisi Michael [?: pri- ] vester. id est, non est quisquam. Unus aliquando idem [?:- ] quod solus, sicut prius dixi Sodomitas de [?: Loto ] [?: ] re: Unus venit, et vult iudex aut gubernator esse, [?: ] 35, Unus testis non loquatur in animam, ut [?: mor- ] id est, unus solus testis non

in via: id est, quandam. Dan. 10, Non est [?: ] qui praesumat se mecum in istis, nisi Michael [?: pri- ] vester. id est, non est quisquam. Unus aliquando idem [?:- ] quod solus, sicut prius dixi Sodomitas de [?: Loto ] [?: ] re: Unus venit, et vult iudex aut gubernator esse, [?: ] 35, Unus testis non loquatur in animam, ut [?: mor- ] id est, unus solus testis non testificabitur, ut accipietur eius testimonium ut sufficiens ad damnationem Ezek. 33, Unus erat Abraam, et possedit terram nos

se mecum in istis, nisi Michael [?: pri- ] vester. id est, non est quisquam. Unus aliquando idem [?:- ] quod solus, sicut prius dixi Sodomitas de [?: Loto ] [?: ] re: Unus venit, et vult iudex aut gubernator esse, [?: ] 35, Unus testis non loquatur in animam, ut [?: mor- ] id est, unus solus testis non testificabitur, ut accipietur eius testimonium ut sufficiens ad damnationem Ezek. 33, Unus erat Abraam, et possedit terram nos [?: ] sumus multi. Non unus, universalis negatio est: pro,

id est, non est quisquam. Unus aliquando idem [?:- ] quod solus, sicut prius dixi Sodomitas de [?: Loto ] [?: ] re: Unus venit, et vult iudex aut gubernator esse, [?: ] 35, Unus testis non loquatur in animam, ut [?: mor- ] id est, unus solus testis non testificabitur, ut accipietur eius testimonium ut sufficiens ad damnationem Ezek. 33, Unus erat Abraam, et possedit terram nos [?: ] sumus multi. Non unus, universalis negatio est: pro, [?: ] mo. Psal. 53, Rom. 3. Non est qui

de [?: Loto ] [?: ] re: Unus venit, et vult iudex aut gubernator esse, [?: ] 35, Unus testis non loquatur in animam, ut [?: mor- ] id est, unus solus testis non testificabitur, ut accipietur eius testimonium ut sufficiens ad damnationem Ezek. 33, Unus erat Abraam, et possedit terram nos [?: ] sumus multi. Non unus, universalis negatio est: pro, [?: ] mo. Psal. 53, Rom. 3. Non est qui faciat bonum, [?: ] nus. id est, nemo. Dan. 10. Non unus qui confirmet mecum in istis, nisi Michael

gubernator esse, [?: ] 35, Unus testis non loquatur in animam, ut [?: mor- ] id est, unus solus testis non testificabitur, ut accipietur eius testimonium ut sufficiens ad damnationem Ezek. 33, Unus erat Abraam, et possedit terram nos [?: ] sumus multi. Non unus, universalis negatio est: pro, [?: ] mo. Psal. 53, Rom. 3. Non est qui faciat bonum, [?: ] nus. id est, nemo. Dan. 10. Non unus qui confirmet mecum in istis, nisi Michael princeps vester: id est, non est qui ferat mihi opem. Unus pro 100, minor,

ut sufficiens ad damnationem Ezek. 33, Unus erat Abraam, et possedit terram nos [?: ] sumus multi. Non unus, universalis negatio est: pro, [?: ] mo. Psal. 53, Rom. 3. Non est qui faciat bonum, [?: ] nus. id est, nemo. Dan. 10. Non unus qui confirmet mecum in istis, nisi Michael princeps vester: id est, non est qui ferat mihi opem. Unus pro 100, minor, et [?: ] pro mille: 1 Paral. 12. id est, minimus illorum [?: ob- ] poterat centum, et maximus aut valentissimus [?: ] hostibus.

] sumus multi. Non unus, universalis negatio est: pro, [?: ] mo. Psal. 53, Rom. 3. Non est qui faciat bonum, [?: ] nus. id est, nemo. Dan. 10. Non unus qui confirmet mecum in istis, nisi Michael princeps vester: id est, non est qui ferat mihi opem. Unus pro 100, minor, et [?: ] pro mille: 1 Paral. 12. id est, minimus illorum [?: ob- ] poterat centum, et maximus aut valentissimus [?: ] hostibus. Tanquam vir unus. Iud. 20. Congregatus est coetus tanquam vir unus: id est, penitus nemine es coepto, aut

confirmet mecum in istis, nisi Michael princeps vester: id est, non est qui ferat mihi opem. Unus pro 100, minor, et [?: ] pro mille: 1 Paral. 12. id est, minimus illorum [?: ob- ] poterat centum, et maximus aut valentissimus [?: ] hostibus. Tanquam vir unus. Iud. 20. Congregatus est coetus tanquam vir unus: id est, penitus nemine es coepto, aut etiam summo consensu. 1. Sam. 11. Et [?: egr--- ] sunt tanquam vir unus. Iob 33, Uno loquitur Deus, [?: ] duobus, ei qui non viderit illum: pro, multis modis Deus consulit

id est, non est qui ferat mihi opem. Unus pro 100, minor, et [?: ] pro mille: 1 Paral. 12. id est, minimus illorum [?: ob- ] poterat centum, et maximus aut valentissimus [?: ] hostibus. Tanquam vir unus. Iud. 20. Congregatus est coetus tanquam vir unus: id est, penitus nemine es coepto, aut etiam summo consensu. 1. Sam. 11. Et [?: egr--- ] sunt tanquam vir unus. Iob 33, Uno loquitur Deus, [?: ] duobus, ei qui non viderit illum: pro, multis modis Deus consulit saluti nostrae, uno modo per verbum, [?: ]

illorum [?: ob- ] poterat centum, et maximus aut valentissimus [?: ] hostibus. Tanquam vir unus. Iud. 20. Congregatus est coetus tanquam vir unus: id est, penitus nemine es coepto, aut etiam summo consensu. 1. Sam. 11. Et [?: egr--- ] sunt tanquam vir unus. Iob 33, Uno loquitur Deus, [?: ] duobus, ei qui non viderit illum: pro, multis modis Deus consulit saluti nostrae, uno modo per verbum, [?: ] per castigationes. Unus e populo. Genesis [?: viges- ] Parum abfuit quin dormiret unus e populo cum

es coepto, aut etiam summo consensu. 1. Sam. 11. Et [?: egr--- ] sunt tanquam vir unus. Iob 33, Uno loquitur Deus, [?: ] duobus, ei qui non viderit illum: pro, multis modis Deus consulit saluti nostrae, uno modo per verbum, [?: ] per castigationes. Unus e populo. Genesis [?: viges- ] Parum abfuit quin dormiret unus e populo cum [?: ] re tua. id est, quispiam. Sic 1 Samuelis vigesimo [?: ] Venit unus e populo. Aliquando simpliciter [?: ] unus ponitur. Psalmo octuagesimosecundo: Sicut

] sunt tanquam vir unus. Iob 33, Uno loquitur Deus, [?: ] duobus, ei qui non viderit illum: pro, multis modis Deus consulit saluti nostrae, uno modo per verbum, [?: ] per castigationes. Unus e populo. Genesis [?: viges- ] Parum abfuit quin dormiret unus e populo cum [?: ] re tua. id est, quispiam. Sic 1 Samuelis vigesimo [?: ] Venit unus e populo. Aliquando simpliciter [?: ] unus ponitur. Psalmo octuagesimosecundo: Sicut homines moriemini et sicut unus o principes cadetis. id est, sicut alius quivis

pro, multis modis Deus consulit saluti nostrae, uno modo per verbum, [?: ] per castigationes. Unus e populo. Genesis [?: viges- ] Parum abfuit quin dormiret unus e populo cum [?: ] re tua. id est, quispiam. Sic 1 Samuelis vigesimo [?: ] Venit unus e populo. Aliquando simpliciter [?: ] unus ponitur. Psalmo octuagesimosecundo: Sicut homines moriemini et sicut unus o principes cadetis. id est, sicut alius quivis homuncio. Alii vertunt, Unus [?:-- ] principibus. Unus, pro singulis. Numeri decimoquarto: Sic

per verbum, [?: ] per castigationes. Unus e populo. Genesis [?: viges- ] Parum abfuit quin dormiret unus e populo cum [?: ] re tua. id est, quispiam. Sic 1 Samuelis vigesimo [?: ] Venit unus e populo. Aliquando simpliciter [?: ] unus ponitur. Psalmo octuagesimosecundo: Sicut homines moriemini et sicut unus o principes cadetis. id est, sicut alius quivis homuncio. Alii vertunt, Unus [?:-- ] principibus. Unus, pro singulis. Numeri decimoquarto: Sic facietis uni: id est, singulis. Num. 17, Virga

[?: viges- ] Parum abfuit quin dormiret unus e populo cum [?: ] re tua. id est, quispiam. Sic 1 Samuelis vigesimo [?: ] Venit unus e populo. Aliquando simpliciter [?: ] unus ponitur. Psalmo octuagesimosecundo: Sicut homines moriemini et sicut unus o principes cadetis. id est, sicut alius quivis homuncio. Alii vertunt, Unus [?:-- ] principibus. Unus, pro singulis. Numeri decimoquarto: Sic facietis uni: id est, singulis. Num. 17, Virga [?: ] erit capiti domus patrum suorum. pro, singulae [?: ]

[?: ] re tua. id est, quispiam. Sic 1 Samuelis vigesimo [?: ] Venit unus e populo. Aliquando simpliciter [?: ] unus ponitur. Psalmo octuagesimosecundo: Sicut homines moriemini et sicut unus o principes cadetis. id est, sicut alius quivis homuncio. Alii vertunt, Unus [?:-- ] principibus. Unus, pro singulis. Numeri decimoquarto: Sic facietis uni: id est, singulis. Num. 17, Virga [?: ] erit capiti domus patrum suorum. pro, singulae [?: ] erunt singulis principibus. Sic etiam geminarum [?:-- ] nus

Sic 1 Samuelis vigesimo [?: ] Venit unus e populo. Aliquando simpliciter [?: ] unus ponitur. Psalmo octuagesimosecundo: Sicut homines moriemini et sicut unus o principes cadetis. id est, sicut alius quivis homuncio. Alii vertunt, Unus [?:-- ] principibus. Unus, pro singulis. Numeri decimoquarto: Sic facietis uni: id est, singulis. Num. 17, Virga [?: ] erit capiti domus patrum suorum. pro, singulae [?: ] erunt singulis principibus. Sic etiam geminarum [?:-- ] nus interdum ponitur. Num. decimoseptimo:

interdum ponitur. Num. decimoseptimo: Pro principe uno virga, pro principe uno. id est, singuli [?: pr- ] pes virgam dederunt. Miserunt decem principes [?: ] eo principem unum per domum patris. Solet [?: ] bro ista repetitio distribuere, ut supra dictum est Unus ad unum, pro alius ad alium. Isaiae vigesimoprimo: Et vos colligemini per unum, unius vel [?: ] unum. id est, alius ad alium. Sic et in novo Testamento interdum usurpatur. Ioann. octavo: Unus [?: p- ] exibat. Galat. quarto: Unum de ancilla, et unum de libera.

patris. Solet [?: ] bro ista repetitio distribuere, ut supra dictum est Unus ad unum, pro alius ad alium. Isaiae vigesimoprimo: Et vos colligemini per unum, unius vel [?: ] unum. id est, alius ad alium. Sic et in novo Testamento interdum usurpatur. Ioann. octavo: Unus [?: p- ] exibat. Galat. quarto: Unum de ancilla, et unum de libera. Ieremiae decimo: In unum, vel ad unum [?: des-- ] id est, omnes unum pusillum. id est, breve [?: ] Haggai secundo. Unum pusillum, et ego [?: ] bo. id est, post non longum

in quinto dicit, Tres testes in caelo, Patrem, Verbum, et Spiritum sanctum, unum esse: et [?: ] testes in terra, aquam, sanguinem et spiritum, in [?: u- ] esse: id est, unanimiter testari, consentire in [?: testifi-do ] . Dictum, Mille anni sicut dies unus sunt coram [?:-o ] , 2 Petri tertio, exposui supra in voce MILLE. [?:-o-eles ] varias species unitatis, aut etiam significa [?:-nis ] huius vocis recenset. Alias enim dici Unum, quod [?: ] continuum: alias, quod genere unum: alias, quod

USQUE, metam aliquam vel temporis, velloci indicat: quam tamen alias includit, alias excludit. ut in illo Christi: Ero vobiscum usque ad finem seculi: ubi non excluditur futurum seculum, quasi tunc sit desiturus Dominus esse nobiscum. Non est qui faciat bonum non usque ad unum: non excluditur ille unus, sed omnes dicuntur esse mali. Iob vigesimoquinto: En usque ad lunam non lucebit. pro, nec luna quidem lucebit, collata ad Deum. Aliquid esse usque ad perditionem, est, ad interitum destinari. Num. vigesimoquarto: Ideo novissimum eius usque ad perditionem. Et mox: Etiam illud usque ad

sancta illa zezelotypia praetexitur: ut Galat. quarto. Quinto, pro animi aestu ex indignatione de iis concepta quae idigne fiunt, adversus eum quem amamus: puta, vel adversus homines nobis charos (ut 2. Corinthiorum septimo. Colossens. 4) vel adversus Deum ipsum. Est autem hic zelus duplex: unus nimirum, cum voluntatis Dei cognitione ac vera in eum fide coniunctus: qualis est Christi zelus, de quo hic agitur: item qui commendatur 2. Corinthiorum 7, et Apocalyps. 3. Alter vero, qui non est secundum scientiam, et caecus potius impetus ac furor dici debet. Romanorum decimo.

hoc est, nullos boni operis fructus inveni. Area, Ecclesia. In Evang. Et permundabit aream suam. Ventilabrum. examen iustitiae Dei. In Evang. Cuius ventilabrum in messe sua. Triticum, sancti, vel electi Dei. In Evang. Congregabit triticum suum in horreum. Hordeum, legis litera. In Evang. Est puer unus hic, qui habet 5 panes hordeaceos. Palea, peccatores. In Evang. Paleas autem conburet igni inextinguibili. Et Hiere. Quid paleis ad triticum? dicit Dominus. Zizania, scandala, vel male viventes. In Evang. Venit inimicus, et superseminavit zizania in medio tritici. Vinea, Ecclesia, vel populus

De variis verborum vel nominum significationibus. VIII. Aedificare, bona opera facere, vel bene docere. In Apost. Si quis autem aedificat supra fundamentum hoc aurum, argentum, lapides preciosos. Destruere, mala opera exercere, vel male docere. In Solom. Unus aedificans, et unus destruens. Mundare, vitiis expurgare. In Evang. Tetigit eum Iesus, dicens: Volo mundare. et confectim mundata est lepra eius. Stare, fide consistere. In Apostolo: Stare in fide. Ambulare, ad Deum tendere. In Ps. Et ambulabam in latitudine. Sedere, in Deum humiliter

De variis verborum vel nominum significationibus. VIII. Aedificare, bona opera facere, vel bene docere. In Apost. Si quis autem aedificat supra fundamentum hoc aurum, argentum, lapides preciosos. Destruere, mala opera exercere, vel male docere. In Solom. Unus aedificans, et unus destruens. Mundare, vitiis expurgare. In Evang. Tetigit eum Iesus, dicens: Volo mundare. et confectim mundata est lepra eius. Stare, fide consistere. In Apostolo: Stare in fide. Ambulare, ad Deum tendere. In Ps. Et ambulabam in latitudine. Sedere, in Deum humiliter resumere. In Evang. Vos

De numeris. X. Sane his nominibus absolutis, numeros quoque breviter digeramus, quos mystica exemplorum ratio inter sacratos celebriores fecit. I. Hic numerus ad unitatem Deitatis refertur. In Pentateucho: Audi Israel, Dominus Deus tuus unus est. II. Ad duo testamenta. In Regnorum: Et fecit in Dabir duo Cherubin, decem cubitorum magnitudine. III. Ad trinitatem. In Ioi epistola: Tria sunt quae testimonia perhibent, aqua. sanguis, et spiritus. IIII. Ad quatuor Evangelia. In Ezech. Et ex medio eorum similitudo 4

29 unici luctus ibid. 42 unire ibid. 51 Universitas ibid. 60 universitas iniquitatis ib. eod. vers. universitas formae ibid. 62 Unus ibid. 66 non Unus 1296. 23 unus e populo ib. 36 unusquisque ib. 60 unum ib. 67 unum esse cum aliquo 1297. 25 Vocare ibid. 48 vocati

42 unire ibid. 51 Universitas ibid. 60 universitas iniquitatis ib. eod. vers. universitas formae ibid. 62 Unus ibid. 66 non Unus 1296. 23 unus e populo ib. 36 unusquisque ib. 60 unum ib. 67 unum esse cum aliquo 1297. 25 Vocare ibid. 48 vocati ibid. 52 vocatio

unire ibid. 51 Universitas ibid. 60 universitas iniquitatis ib. eod. vers. universitas formae ibid. 62 Unus ibid. 66 non Unus 1296. 23 unus e populo ib. 36 unusquisque ib. 60 unum ib. 67 unum esse cum aliquo 1297. 25 Vocare ibid. 48 vocati ibid. 52 vocatio ibid. 67

creavit Deus hominem ad imaginem suam, etc. 409. 20 Et benedixit Deus piscibus maris, etc. Item homini 76. 40 Et separavit Deus aquas supra caelos, ab aquis quae sunt infra caelos 335. 46 Et factum est vespera et mane dies unus 614. 66 Et craeavit Deus hominem ad imaginem et similitudinem eius 1144. 43 Et fecit Deus firmamentum, et distinxit intra aquas quae erunt sub firmamento, etc. Vide voces firmamentum et Aqua. Et vidit Deus cuncta quae fecerat, et ecce

secedens a sacrificio Balam, se velle occurrere Deo, et ipsum occursurum sibi 766 9 10 24. Stella orietur ex Iacob 1172 56 Defluent aquae ex situla Iacob 49. 21 31. Quicquid transit in ignem, facite transire perignem 405. 17 35. Testis unus non loquetur in animam ut moriatur 584. 13 vide etiam infra in Testis.
DEUTERONOMIUM. 2. Non dabo calciationem pedis 94. 38 4. et 8. Testor contra vos hodie caelum et terram 1205. 36 5. Observabitis igitur

Annon est melior racematio, etc. 1006. 53. 54 9. Laetemini in Abimelech, et ipse in vobis 515. 70 et 516. 1 12. Incutuando incurvasti me filia mea 445. 18. 19 14. Nisi arassetis vitula mea 58. 23 15. Cum maxilla asini acervus unus, duo acervi 18. 1 21. Ascendit tota civitas in caelum 59. 21
1. SAMVELIS. 1. Ne des ancillam tuam coram, vel in facie Belial 677. 20 2. Sublimabit cornu Christi sui 184. 14 Dilatatum est os

24 25 et 26 Vigilate, etc. 1272. 50 [?: T-- ] apparebit signum filii hominis in caelo, etc. 1140. 32. 33 Nisi decurtati fuissent dies illi, etc. 1068. 17 Tunc duo erunt in lecto, quorum unus assumetur, alter relinquetur, etc. 531. 1 etc. Dicent montibus Obruite nos 671. 14. 15 Orate ne fuga vestra fiat in hyeme 398. 50. 51 [?:-bit ] eum Dominus, et partem eius ponet cum hypocritis 611. 2. 3

flentes, et gaudentes tanquam [?: ] gaudentes 337. 24 Qui vero stat firmus in suo corde, et non habens necessitatem, etc. 712. 64 8 Scimus quod idolum nihil est in mundo 694. 68 Quamvis enim sint dii plures, nobis tamen tantum unus est, etc. 215. 56 Quod si quis sibi videtur aliquid scire, etc. 733. 62. 63 Quidam cum conscientia idoli comedunt tanquam idolyton 165. 67 9 An non potestatem habemus mulierem sororem circumducendi? 687. 15. 16

non per speciem 1154. 70 et 1155. 1 Si modo induti, non nudi reperiemur 1263. 41. 42 Neminem novi secundum carnem 735. 35 etc. Eum qui non novit peccatum, fecit Deus peccatum pro nobis, ut, etc. 15 3 Si unus fuit mortuus pro omnibus, nempe omnes mortui sunt 680. 36 37 Vetera praeterierunt, omnia nova facta sunt 738. 18 Spero nos in conscientia vestra manifestatos esse 164. 33 Dicit se occasionem gloriationis Corinthiis suppeditasse 763 64. 65

891: 6 etc. Lucilii carmen 1244. 45 lucis vox tribuitur Christo tribus de causis 693. 20 lumen et lux duae voces quomodo in Sacris literis accipiantur 594. 12 lugentium mos quis olim fuerit 126 42 Lutherus unus ex summis et eximiis doctoribus, caeteris cognitione Sacrarum rerum et prophetiae excellentioribus, etc. 972. 60. 61 Lutherus cum potestate suo munere functus 928. 12 Lutheri praeclarum dictum de philosophiae studio 893. 64

8 Thesauri et Stipedium. 9 Propagatio. 10 Lex aut Norma. 11 Ministri. 12 Finis. REGNUM Dei, seu naturae. Deus unus et trinus, mens iusta, aeterna, sapiens, omnipotens. Summa sapientia et omnipotentia in Maiestate, creare et facere omnia valde bona, eaque sustentare. Prima creatio mundi et hominis ad imaginem Dei summa sapientia

lege et contritione. Loci de incarnatione et duabus naturis, passione, regno et sacerdotio Christi. Loci de Evangelio et fide. Loci clarissime nominantur. DEUS unus et Trinus est primum elementum Theologiae. Creator Iustitia et Lex Dei. DEI ira, minae, mors. Multiplices poenae, temporariae et aeternae. Dei iustitia, et lex

in aliis omnibus, ita et in hisce, optime eas perspiceret. II. METHODUS ANALYTICA THEOLOGIAE. Deus est primum elementum, fons et principium Syntheticum Theologiae, in quod ultimum Analysis haec resolvitur, aut desinit. Deus unus et trinus, a nemine. Adam, et mandatum a Deo. Fons horum, primus lapsus Adae contra mandatum Dei. Peccatum, iniustitia aut inobedientia hominis. Violationis aut debiti causa est Lex et iustitia Dei violata

initio ordinavit Verbo, Sacramentis. Quae est in—————— Omnia haec a Deo—— Verbo, Sacramentis, Quae oritur ex—————— Spiritu S. Deus unus et trinus, a nomine. Creatio est a Deo. Haec est ex creatione. Naturali, quae est cordi in imaginis Dei formatione inscripta. Per Deum ipsum in Paradiso, Per Patriarchas, Per

Dei a nobis violata ac irritata, minatur et infligit nobis poenas ac mortem: et pro hoc tanto debito plenissimam satisfactionem aut expiationem vehementissime flagitat. Evangelium est doctrina revelans iustitiam et gratuitum favorem Dei ob Christum, de quo mox. DEO, qui est unus essentia, et trinus personis, omnium creator. Pater generans, et mittens Filium. Filius incarnatus et passus, qui est Deus et homo in una persona, quae officio est Rex, quia Dominatur plena potentia. Resuscitat et

et Homerica descriptio Inferorum ac Paradisi. 5 Planae sunt viae Domini, et iusti ambulabunt per eas, impii autem corruent in eis: Oseae 13. Videndum ergo sedulo est, ut pie per eas incedere conemur ac discamus, ne in eis perniciose corruamus. 6 Iota unum et apex unus non cadet de Scriptura, quin omnia impleantur: potius caelum et terra transibunt. Nihil ergo contemnendum aut parvifaciendum in Sacris literis: Matth. 5. 7 Defendenda est modis omnibus autoritas istius externae et divinitus patefactae aut pronunciatae doctrinae, per quam omnino

Scriptura. Nam primum pro ponitur historia, quae solet omnium facillima esse. Deinde ea historia, praesertim initium Genesis, est fundamentum totius sequentis doctrinae de Deo, totaque vera religione. Sunt denique illa tria aut quatuor prima capita Genes. summa quaedam totius Scripturae: ibi est unus et trinus Deus, ibi creatio universae naturae rerum, ibi homo cultor Dei ad imaginem eius formatus, et totius mundi dominus constitutus: in quibus rebus constitit illud primum regnum Dei. Deinde ibi est lex, lapsus et mors aut maledictio, seu culpa et poena: in quibus est situm regnum satanae.

finem aut intentionem totius eius scripti, quod veluti caput aut facies eius est, protinus anteque notum habeas: qui plerunque paucis verbis notari potest, et non raro in ipso statim titulo notatur: sive is unus est, cum totum scriptum in unum corpus conformatum est: sive plures cum sunt plures eius partes, prorsus inter sese non cohaerentes. 10 Secundo elabora, ut totum argumentum, summam, epitomen aut compendium eius comprehensum habeas. Voco autem argumentum, illam pleniorem

significationum cognitio ac distinctio. 10 Aliquando porro propria quidem significatio unius vocis perspicua est: sed quia figuras habet multas, easque modo huc, modo illluc inclinantes, dubitare solet Lector, quomodo ibi usurpentur. Ac ne de diversis tropis unius vocis dicamus, etiam unus idemque tropus eiusdem vocis varie usurpatur, ut Leo et Fermentum per metaphoram alias in bonam, alias in malam partem accipiuntur. Remedium est huic malo: considerare tum sensum loci, tum praecedentia ac sequentia, tum vicinas aliquas voces, tum denique etiam eos libros in quibus

videtur ab alio Evangelista etiam recitatum, secundum aliquam tamen sic partem alteri repugnans, ut omnino solvi non possit: iam nihil aliud intelligatur, quam utrunque in diversis locis aut temporibus factum esse, et ita utrumque Evangelistam verum dixisse Nihil enim adversitati Evangelicae, si unus commemorat quod alter taceat. Unde etiam atque etiam retinendum est, saepe Christum diversis temporibus et dixisse eadem et fecisse similia. 21 Adverum denique intellectum et conciliationes Scripturae valde prodesset, probe nosse varios casus, motus et conditiones, qui in animo

eriguntur, animis fidem de misericordia propter Christum obtinenda concipiunt, ac revera veniam consequuntur. Omnes igitur tam boni quam mali, ex Evangelii et legis praedicatione fructus amplissimos percipiunt. Unus quoque ac idem vere pius habet in se tum veterem Adamum lege domandum, tum novum Evangelio vivificandum. 5 Exempla, in quibus doctrina Evangelii et legis coniunctim explicantur, passim fiunt obvia. Isaias cap. 1. magno spiritu et gravi oratione carpit Iudaeorum

in illis sunt, Deus et Homo: de quibus nunc disserere non est nostri instituti, breviter igitur tantum eas delineabimus. Deus consideratur in Sacris literis ratione essentiae suae, ratione factorum, et denique voluntatis. Ratione essentiae dicitur esse Spiritus, aeternus, iustus ac omnipotens, unus essentia, personis trinus, nempe pater, filius et Spiritus sanctus. Quod ad facta attinet, primum creavit certo tempore totum mundum, et praecipue hominem ad imaginem suam: quem in eo tanquam villicum ac procuratorem suum collocavit, cui enam certa mandata praecipue ad suum cultum pertinentia

ex illis deinde voces, inde tertio sententias, ex quibus quarto integras disputationes: ac postremo inde conficit plena volumina, opera, actiones, processus, ac similia, quibus totares proposita perfecte exponatur. Sic igitur et Theologiae simplicissimum elementum est, primum ipse Deus, unus et trinus: qui est omnium principium, prima causa aut motor, ut in Tabella delineavimus, is est unica causa aut fons omnis boni. Deinde is creat mundum et rationales creaturas, angelos, et homines: quod est secundum Theologiae elementum Nam ex horum duorum elementorum, Creatoris scilicet et

21 Deinde, cum de singulis personis Scriptura agit, plerunque de eis ita agit, ut totum genus per eas intelligi velit: vel etiam omnes homines, in eis tanquam in fontibus quibusdam aut parentibus includit. Ut initio creationis necesse est Scripturam de uno quodam loqui, quia tantum unus fuit: sed in eo uno vult indicare, totum genus humanum sic ad imaginem Dei conditum esse, sic mundi dominio donatum, sic mandatum obedientiae proposita vita ac morte accepisse. Vult quoque intelligi in eo totum genus humanum lapsum esse, ac datam ipsi promissionem sanationis per benedictum

invisibilia Dei ex operibus eius ratiocinando perspiciantur, et quod ex operibus beneficiisque suis Deus ita clare ignosci queat, ut ferme manibus palpetur. Sic Aristoteles Metaph. 12, ex effectibus ad causas progredien notandem cogitur exclamare illud Homericum, Non bonum est multos esse reges, unus rexesto: et Xenophon ac Galenus ex consideratione fabricae corporis humani et denique Cicero ex guberniatione totius mundi, concludunt esse unum Deum conditorem omnium, sapientem, bonumque, et amantem hominis. Quod autem hoc principium non luceat in mente hominis, non ipsius rei incertitudo,

Etsi vero breves allegoriae esse debeant: perspicuas tamen, minusque intricatas esse oportet. Obscutias omnis cum intelligentiam impediat, utilitatem tollat, tum vero et fastidium gignit. OBSERVATIO VIII. Cum nihil obsit, quo minus unus idemque locus varie per allegoriam enarretur, cavendum tamem, ne plures interpretationes adhibeantur. au si forsitan ferat locus, atque inveniatur etiam apud doctiores multipliciter expositus: ea tamen sola erit usurpanda enarratio, quae plus habet gratiae, magisque convenit instituto, et

sui nervos intendat necessum est. Complectitur enim liber Psalmorum (quemadmodum recte ait Augustinus) omnis generis doctrinam, ex lege, ex historiis, ex Prophetis, ex Proverbiis, denique ex omni scriptorum sacrorum poenu: ut quicquid alibi praeclare dictum est, repetitum hic videatur, atque unus hic liber iusta quaedam omnium sacrorum librorum Epitome agnosci possit. Quocirca qui hunc legit, omnes legit: et qui hunc mediocriter intelligit, stratam apertamque habet viam, quam ad intelligendos reliquos ingrediatur. 2 Aliquorum Psalmorum inscriptiones aliquid eis lucis

Vestimenta illius facta sunt candida sicut lumen. Marcus vero: Vestimenta illius facta sunt splendida, candida valde, veluti nix, quam candida non facere potest fullo super terram. Lucas denique comprehendit utrumque: Vestitus eius candidus, inquit, ac refulgens. 6 Porro unus quispiam Evangelistarum quandoque refert historiam, quam nemo attingit alius,: aut si quis praeterea alius, non tamen conscribunt eam omnes. Iohannes illam de transformatione praeteriit: similiter nonnulla a tempore coenae ad ingressum usque in hortum trans torrentem Kedron. quod annotavit

divus Augustinus, in Evangelium Iohannis tractatu sive sermone 112. At idem Iohannes solus prolixam atque admirabilem illam concionem Christi a coena habitam, diffuse describit: solus recitat historiam de eo qui 28 annos morbo affectus, ad probaticam piscinam decubuit. 7 Interdum vero unus citra additionem vel detractionem plane idem narrat quod alius: alter tamen altero loquitur evidentius, ac verba magis idonea usurpat. Exempla sunt passim in conspectu posita. Istiusmodi igitur collatio, quando plus lucis quam credi potest suppeditat: et sive in rebus ipsis, sive in verbis

statum, seu propositionem generalem. Status disputationis in Epistola ad Romanos est, hominem iustificari fide in Christum, absque legis operibus: quem totidem verbis Apostolus ipse cap. 3. reddidit. Epistolae priori ad Corinthios, quandoquidem multae sunt in ea partes, non potest unus praefigi status: sed pro illarum diversitate necessum est diversos quoque status distingui. 9 Quinto prudenter decernas oportet, ad quod genus causae, sive concionis Theologicae, Epistola unaquaeque referatur Enimvero pleraeque sunt didascalici, sive dogmatici generis: exceptis