Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: qUIdem Your search found 6071 occurrences
First 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1501-1600:1501. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section] iam muro ęmuli, quos inuidię stimulus agitabat, aduersus Israhelitas insurrexerunt. Neemias pro suis depręcatus est Deum, posuit in muris excubias, in ciuitate armatos omnesque hortatus est, ne timerent, sed in Domino confiderent. Quam quidem rem inimici cum animaduertissent, a proposito illos oppugnandi destiterunt. Neemias ad opus perficiendum est reuersus. Oppressos foenore liberauit, bona iisdem ablata
1502. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section] fames in Samaria. Rex Achab in pascuis occurens Helię: Tune es Helias, inquit, qui conturbas Israhel? Audacter ille respondit: Non ego turbaui Israhel, sed tu et domus tua sequendo Baalim. Et tunc quidem in monte Carmello coram Israhel proposuit prophetis Baalim, ut offerant ad altare duos boues in holocaustum et super altero boue inuocent illi deum suum, ipse autem super altero Deum Israhel. Tum qui exaudient per
1503. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section] Benadab, Syrię regis, mortem et Azahelem in eius locum successurum. Idem Domino iubente unxit Iehu in regem Israhel ad disperdendam domum Achab. Prędixit Ioram, regis Israhel, interitum et uxoris Achab Iezabelis crudelem quidem necem, sed pro mentis minime indignam. Aduersa ualitudine affectus cum a Ioa, rege Israhel, inuiseretur, prędixit Syriam ter ab eo affligendam. Post hęc uita decessit. Veruntamen sepultus quoque miraculo non caruit.
1504. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section] Ezechię regum Iuda. Hic Ezechiam regem, cum Syrorum exercitus urbem obsedisset et ciuitatem magis fames quam arma pręmerent, tum cibi copiam tum obsidionis liberationem propediem futuram sperare iussit. Et tunc quidem Assyrii (sicut dictum est supra) ab angelo cęsi sunt. Idem regi mortem imminere nunciauit. Et tamen Domino miserante propagata sunt ei uitę spacia longiora, cum ipsum peccasse
1505. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section] aliis
uerbis expręssa sint; idem tamen sensus est, eadem intelligentia. Nihil ergo
in Veteri Nouaque Scriptura discrepans,
1506. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section] Viuificabit nos, inquit, post duos dies; in die tertia suscitabit nos. Eundem de Iudeorum perfidia lamentantem inducit ac dicentem: Ego redemi eas, et ipsi locuti sunt de me mendacia. Et ob hoc quidem propheta regnum eorum per Romanos prędixit euertendum. In Christo autem credituris Dei misericordiam pollicetur. Pręterea de eucharistię sacramento in salutem fidelium instituendo uaticinatur dicens: Viuent tritico
1507. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section] est Esau, qui persecutus est fratrem Iacob. Mystice uero aduersum illos est sermo, qui heretica subuersi prauitate catholicam Christi perturbant Ecclesiam. In Sebaste sepultum ferunt, quę tunc Samaria nuncupata est, et nunc quidem iuxta sepulturas Helię et Ioannis Baptistę monumentum eius cerni uenerationique haberi. IONAS IONAS, Amathi filius et (ut Hebrei aiunt) uiduę Sareptanę, quem
1508. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section] gerens. A cęto deglutitur et, ut resurrectionis quoque Dominicę typum pręferat, tertia die uiuus in siccum euomitur. Iterum iussus adiit Niniuen; prędixit eius euersionem, sed poenitentiam agentibus Dominus pepercit. Qua quidem in re significat nationes in prędicatione apostolorum relictis idolis Christum suscepturas et Iudeos inuisuros. Quod in se figurauit Ionas egre ferens non euenisse illa, quę prędixerat. Prophetauit sub Ozia, rege
1509. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section] damnat auaritiam, explicat terrores futuri iudicii. Hinc fideles exhortatur, ut quęrant Dominum ea quę ipse pręcipit obseruando, antequam iudicentur. Impios Ecclesię insultantes diuina uirtute comprimendos prędicat, eos quidem sub nomine Philistinorum, Moabitarum, Amonitarum, Aethiopum et Assyriorum designans. Tum demum attenuandos pręmanet terrę deos et Christum a gentibus adorandum. Iudeos quoque in fine conuertendos demonstrat:
1510. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section] peccatorum grauitatem, infudit in os eius, ut pascatur mala, quod commisit. Vidit egredi duas mulieres habentes alas quasi milui, quę amphoram hanc transtulerunt in terram Senaar, quę est terra Babylonis. Mulieres hę mihi quidem uidentur esse heresis et idolatria, quę mensuram et pondus scelerum suorum transtulerunt in infernum, in locum foetoris et confusionis. Senaar enim foetor interprętatur et Babylon confusio. Vidit quadrigam Euangelii et
1511. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section] arma tractare, et mari maluerunt quam Deum offendere. Itaque mille ferme ex Sabbatum eis tunc traduntur cecidisse. Maxima quidem dolori ea calamitas Mathatię fuit. Tunc seniorum consulta decretum est fas esse etiam sabbatis certare hoste lacessente. Post hęc Mathatias collecta uirorum manu oppręssit Legis pręuaricatores, quorum nonnulli
1512. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section] ducis, copias contriuit, ciuitatem Iazer cępit. Symone fratre Galileis in subsidium misso gentium, quę illum inuaserat, exercitum profligauit. Ipse uero cum Ionatha, fratre altero, capit Besor, expugnat Masphat et alias quidem subiugat Galaditidis ciuitates. Iterum cum Timotheo congressus superat. Venit in Syon nemine ex iis, quos secum duxerat, amisso. Deinde regem Antiochum cum centummilibus peditum, uigintimilibus equitum et XXXII
1513. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section] aureum minarum mille per Numenium Romanis misit. Illi ipsum immunitate libertateque donarunt. Ipse quoque Antiochus, Demetrii filius, cum Symone populoque Israhelitico amiciciam confirmauit paternis concessionibus multa quidem addens et plura promittens, cum primum pulsis aduersariis regnare coepisset. Numenius pręterea a senatu Romano ad Ptolomeum attulit litteras, quibus iubebatur, me Iudeas oppugnaret neue oppugnantibus auxilium ferret.
1514. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section] paruulis ad ubera alligatis in pręceps missę sunt- ille tamen intrepidus per supplicia occidi maluit quam contra Legem carnem gustare porcinam. Amici aliam pro ea supponebant suadentes, ut acciperet. Ille autem ne putari quidem uoluit legis diuinę pręuaricator, ne forte credentibus, quod porcinam comedisset, exemplum esset pręuaricationis. Igitur ductus ad supplicium, cum cęderetur, dixit ęquo animo se et dolores et mortem ferre propter
1515. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section] et sic truncum corpus in sartagine torreri, reliquos quoque in proposito persistentes eodem confici supplicio. Aderat mater spectatrix morientium tam crudeli cęde filiorum, non illos quidem lugens, sed exhortans, ut forti animo cruciatus tolerarent: satius esse multoque pręstabilius Deo non offenso mori quam offenso uiuere; meminerint pręsentium tormentorum malum futuri pręmii bono compensandum; hoc
1516. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] continuis flatibus Aquilonis expurgatur / vt nec ibi graues nebulae condensentur / nec fulmina vibrentur / nec tonitrua exaudiantur. Atqui non argumentis solum / sed aliquot exemplis quoque comprobatum est Scythas praeter alias nationes hominibus abundare / ac esse fortissimos bellatores. Non eo quidem inficias / quod olim penes Gallos, Galli. Cymbros, Cymbri. Teuthones Teuthones. summa belli gloria extiterit / vt caeteris gentibus maxime fuerint formidabiles: sed infoelicibus postmodum succaessibus omnem
1517. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] et Sauum flumina fugatis indigenis possessa est. Hungari pannoniam occupant. Quibus gentibus dei benignitate in Catholicam fidem receptis tranquilla fuerant superiora tempora. Ecce iisdem ab oris longe atrocior tempestas proterens euertensque omnia funditus / ne nostris quidem visceribus parcit. Cuius leuissima primordia in magnam vim se attollentia consideranti multum profecto admirationis / plurimum timoris afferunt. Non enim Thurcae Origo thurcarum. quadrato agmine / non instructo exercitu / non militaribus copiis / non iis demum
1518. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] thurcarum. quadrato agmine / non instructo exercitu / non militaribus copiis / non iis demum viribus / vt aperto marte congredi auderent ex Sarmatia Asiatica testimonio insignium scriptorum defluxerunt / sed vilis ac parua perditorum hominum manus quasi quodam conspirantium more / nec quidem animo subigendi prouincias ex patriis siluis / quas aedium loco habent / excessit: Thurcae siluas incolunt. Verum / vt latrocinando praedam et maxime pecoris / quo summe delectantur abigeret / saltus / rupes / pylas / et claustra montium occupauit. Inde Othomanis
1519. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] propterea nostris ceruicibus tam grauiter insultat / quo. s. facilius orbe terrarum potiatur. Nam inter omnes populos / excoeptis Scythis / europaei bellicosissimi reputantur / Europei populi bellicosissimi. nullique latius imperium propagauerunt. Persis quidem Graeciam occupare conantibus / magna clades maiusque dedecus illatum est. Persae infamiam in graecia consecuti. At Macedones (vt modo Athenienses / Lacedaemoniosque praetereamus) vniuersae Asiae dominati sunt. Macedones vniuersae imerauerunt
1520. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] se immiscuit inter Christianos? a quibus furiis haec labes immissa est per luxum et libidinem pereundi perdendique omnia? Vnde haec orta est ambitio caput omnium malorum? Ambitio caput omnium malorum. quae lues non solum in priuatos homines longius euagatur: sed eos quidem / quibus generis humani cura commissa est / in quorum manibus nostra salus continetur / ita infecit / vt diuini humanique iuris obliti nostro sanguine nostris membris inter se digladientur / nostris vulneribus sua odia expleant. Heu quanta iuuentutis strages infra triginta annos facta est:
1521. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] Quae res quum primo in Dalmatia Dalmatia. sub Venetorum dominio impune succaederet / in idem scelus traxit Istros / Istri Carnos Carni. Hungaros Hungari. quoque ne episcopis quidem parcentes. Solus autem Rex Hispaniae aduersus infideles prospere pugnando fidem Catholicam tutatus est: Poenos enim quos Saracenos appellant / diuturno bello contusos defatigatosque / atque a Betica / quam occupauerant expulsos Poeni ex Hispania pulsi. vsque in
1522. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] aut amant, id necesse est et aliorum opinionem sequi. Atque vtinam in his terminis isti morbi consedissent, Latius sane penetrantes in capita quasi contagione quadam irrepserunt. Vicia in capita irrepserunt. Itaque quum vulgo laboretur omni genere turpitudinis, foediora quidem vitia perniciosissimo exemplo sacerdotes Sacerdotes christi inuasere: qui? Nempe ii, quos Saluator suos Christos appellat, Qui dii gentium vocantur, Sacerdotes dii gentium. qui demum Apostolis succaesserunt,
1523. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] nunc eos quum quotidie moriantur / mori non posse. Num ridebitis hanc stragem humani generis / fideique catholicae detrimenta? Sed porro / vt est procax multorum natura in alienis malis / ridebitis. Sic graeci Asiae / Illirii graecorum malis laetabantur / nunc nostrae vos clades oblectant. At quidem non risit Carniola / Carniola. non Stiria Stiria. repagula domus Austriae: non risit Forum Iulium Forum Iulium. Venetiarum horreum / quum nullo repellente ferocissimus Thurca more fulminis
1524. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] / opprimant. Quippe non temere Caesarem dictatorem dicere solitum accaepimus / difficilius se principem ciuitatis a primo ordine in secundum / quam a secundo in nouissimum detrudi. Dictum Iulii Caesaris. profecto haec eadem in Thurcis multo certiora apparent: Si quidem nec potentissimi reges eorum impetum sustinere potuerunt: nec ab illo fortissimo Matthia rege Hungariae / Matthia rex Hungariae. qui non Austriae solum / sed erat terror totius orbis / coerciti sunt / quin saepe proelio victores vitae opibusque Hungarorum
1525. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] regia Aeacidarum. aliasque validas ac populosas prouincias a Thurca subactas? nuper potentissimum Soldanum regem Syriae / ac diu sibi parem pluribus memorandis proeliis superauit / attriuitque regno eius per vim occupato. Soldanus a Thurcis attritus. Quo quidem in bello cum maxima huius Thurcae cupido Thurcae cupido. totum orbem possidendi / tum execrabile in Christianos odium apparuit. Quippe quum esset initurus dubiam martis aleam / admonenti sacerdoti / qui eorum lingua Deruise appellatur /
1526. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] transmiserat: in cuius fronte Hydrunto capto / Auus huius Thurcae Hydruntum in Italia occupauerat. tota Italia trepidabat: Cardinales Romae fugam meditabantur. Collecto tamen ab omnibus Italiae partibus exercitu / non solum expugnari non poterant / sed ne prohiberi quidem quin populabundi excurrentes in ipsa fere tentoria hostium penetrarent. Implorato tandem Hungarorum auxilio / Thurcae ex Italia excedunt ac Thurcae per idem tempus interitu nunciato, relinquentes vastatam prouinciam / incolumes domum ex pacto
1527. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] redierunt. Non multo post quadraginta millibus Thurcarum Thurcarum impetus in Polonos. per tributariam Daciam Dacia quae Vallachia in Poloniam irruentibus / positisque non longe a Cracouia castris / ita territi sunt Poloni / vt ne principes quidem quid consilii caperent habuerint. Quum tamen consedissent hostes inter duo flumina / tanta repente imbrium niuisque copia cecidit / tanta vis frigoris superuenit / vt ille formidatus exercitus partim fame / partim frigore / non virtute nostra / poene totus consumptus sit.
1528. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] est in mora propter grauitatem exercitus / siquidem in Thurcarum castris Thurcarum castra. arctum genus disciplinae seruantibus non institores / non lixas / nullum scortum / ac more Carthaginensium Mos Carthaginensium in castris. ne vinum quidem videbis / paucos quoque Calones, ac rara impedimenta: sola cura in expeditis equis / et fulgentibus armis: vnde non opus est mutaturis locum vasa conclamari. Itaque prius aduolant / quam audiantur, celerius opprimunt, quam sentiantur. Inter caetera illud quoque memorandum est apud Thurcas /
1529. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] Germanos immanissimi Thurcam ante hac inuictum repulisse / attriuisse / deleuisse: a Germanis Rempublicam Christianam restitutam et conseruatam: Germanorum virtute Christianos in libertatem a miserrima seruitute assertos. Tunc non vestrae aures / non oculi / nullus denique sensus / ne ipse quidem animus huius laudis dulcedine satiabitur. Exemplum sane pulcherrimum habetis. Praeter ennim Polonos et Lituanos Poloni et Lituani contra infideles dimicantes infidelibus Valachis / Vallachi. Tartaris /
1530. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] Praeter ennim Polonos et Lituanos Poloni et Lituani contra infideles dimicantes infidelibus Valachis / Vallachi. Tartaris / Tartari. Moschis Moschi acerrime resistentes / Pruteni quidem et Liuones gens vestri nominis et vestri sanguinis non solum fidem aduersus Scythas fortissime tutantur: Prutenorum et Liuonum aduersus Scythas fortitudo. verum etiam Balthei maris littora et mediterranea gloriose occupauerunt / ac hodie possident. Tibi vero
1531. Andreis, Franjo... . Oratio de laudibus eloquentiae... [Paragraph | SubSect | Section] sentiam de Lipsensi Gymnasio, a quo summa beneuolentia, singularique honore tuis
inprimis attestationibus exceptus sum, in Oratione, quam nudiustertius habui de laudibus
eloquentiae, breuiter significaui, diffusius oportuniore loco meam mentem declaraturus.
Quam quidem Orationem (tametsi doctas aures reformidat, quod obstrepentibus hinc inde
rusticis exarata est) ad te mitto: quo nugas meas legendo, quibus olim delectabare,
nostri memoriam revoces.
nihil in rebus humanis utilius atque excellentius eloquentia reperiri. Etenim
si ex artibus etiam rerum uilissimarum soleant multa commoda redundare, magnoque usui
mortalibus esse: Confutatio.
excellentissimas quidem disciplinas, quid utilitatis non esse allaturas credendum est?
Num negabitur eloquentiam esse artem?
Eloquentia ars. Atqui ridiculum est hoc etiam cogitare: siquidem teste
alterum est uirtutibus
amplectendis accommodatum, alterum uitiis fugiendis: quod a nemine fieri commode posse
absque oratoriae adminiculis, cuilibet compertum esse arbitror, etiam si a natura
ingenita quaedam semina sibi esse ad eloquentiam uideantur: quae quidem nisi
temperabuntur ratione, iam non eloquentiae sed loquacitatis nomen uendicabunt. Eloquentia sine arte loquacitas appelanda
est. Porro, licet natura Natura et
propria sibi et peculiaria facit.
Quaeso, quid est tam reconditum in Philosophia, quid tam acute ab aliis tractatum
artibus, in quo non possit Orator suo quodam iure uersari, atque illud maiori copia et
ornatu, ueluti quibusdam illecebris delinire? Recte quidem Gorgias Gorgias. apud Platonem Plato. de omnibus Rhetori putauit esse
dicendum, ut se, teste Fabio, Fabius.
Fabius. ex
communi intellectu, uerbisque quibus utuntur omnes, tantum assequi laudis et gloriae, ut
non loqui et orare, sed ut Pericli
Pericles. contigit, fulgurare et tonare uidearis. Cuius quidem gloriae semper est
auidus excelsus animus: Magnus animus gloriae
cupidus. atque spretis rerum terrenarum cupiditatibus per omnes casus et
pericula sine ulla intermissione arduum eius ac sudatum uerticem
Pallas. in coelum extulit. Nihil aliud Herculem filium Iouis Hercules filius Iouis. fecit, quam quod
immensis aerumnis tot monstra sustulerit, quibus mortales infestabantur: quos quidem
iuuando deum procul dubio imitamur, et hac certissima et compendiaria uia itur ad
gloriam. Compendiarium iter ad gloriam.
Satis esse poterat ad regiam dignitatem retinendam Alexandro Magno
littora Indici ac orientalis
Oceani immortalitate suam uirtutem subsequente, uictor peragrauit. Non defuerant domi Iulio Caesari Iulius Caesar. summi honores et magistratus: at ipse quidem inuicto animo
decennium in debellandis Galliis Galliae a
Caesare domitae. consumpsit, ac tunc ignotam populo Romano Britanniam insulam
Britannia insula.
Cato.
neque Scipio, Scipio. neque Brutus,
Brutus. neque Petus, Petus. at ne foeminarum quidem strenui
animi, Lucretia, Lucretia. Portia, Portia. Arria, Arria. et Hippo
tantum facinus aggredi auderent? At uero (si
diis placet) nihil non appetunt, nihil non tentant facere, quod abiectum et uilem animum
repraesentet. Videbis quosdam inerti ocio deditos, perpetuum uirtutibus bellum
indixisse: alii alia sectantur uitia: maximae quidem parti hominum insatiabilis
cupiditatis sitis inhaesit. Hinc scaturiunt illa scelera inter mortales, Origo scelerum. periuria, mendacia,
praeuaricatio, doli, perfidia, insidiae, caedes, et quicquid
semper nouas exquirit regiones, iamque antrum Austri
Antrum austri. occupauisset, nisi
simili frigore ac gelu inde repelleretur.
Vbi templum illud magnificentissimum Hierosolymis:
Hierosolymae. quod aethernum debuit
esse, siquidem sibi deus aedificari iusserat? Omnia certe, aut corruerunt funditus, aut
sic immutata sunt, ut ne uestigia quidem prioris faciei appareant: nihil enim est tam
solidum tamque forte, quod, quum sit factum manu artifici, non collabatur in cinerem.
Quanto satius esset, si eos labores in conquirendis uirtutibus expenderemus: ut Plato
ex illo humili municipio
Arpinate id consequutus est, quod nemini unquam mortalium contigit, ut in pace mereretur
triumphum, et in toga dignus laurea censeretur omnibus triumphis praestantiore. Sed ne
nimis prisca referendo parum fidei praestetur, his quidem temporibus, quibus negliguntur
et pessundantur uirtutes, quae res alia Bilibaldum Pirchaimerum Bilibaldus Pirchaimerus. et in Aristocratia
Norumbergensi
ut Senatui Augustano Senatus Augustanus. presideret, et negocia
Caesaris exequeretur. Tuam uim demum esse potentissimam docuit Cuspinianus Cuspinianus. obscuris quidem ortus
parentibus: at paulatim, te aspirante sic emersit, ut nullum aptiorem Viennae Vienna Pannoniae. Caesar iudicet in obeundis
maximarum rerum legationibus. Quod si nunc suus uirtutibus honor redderetur,
Etsi vir humanissime non satis propriae calamitates mihi deploratae sunt, tamen quum
videam Rempublicam Christianam immanissimorum Thurcarum rabie vehementer labefactatam /
maioremque in dies subituram esse iacturam / a lachrymis temperare non potui. Ferocissimus
quidem ac infensissimus hostis instat nostris ceruicibus: atque vt eodem tempore litora
omnesque oras infestet / ingentes et terrestres / et nauales exercitus vndique cogit.
Superioribus annis / quum adhuc esset infirmior / Venetis olim potentissimo terra marique
quoque pro catulis ultro obiectare periclis.
uoluit, quos labores, quę supplicia, ut pro nostris peccatis ipse iustus et innocens
satisfaceret nosque diabolo erreptos et de terreno ad cęleste habitaculum translatos Deo
coniungeret. Deinde cognosces ea cuncta, quę ipsi contigisse Euangelistarum scriptura testatur,
olim quidem prophetarum oraculis, Legis cerimoniis uariisque rerum euentis fuisse significata.
Postremo intelliges, a quanta humilitate ad qualem gloriam idem Dominus noster, non aliena, sed
sua uirtute fuerit exaltatus. Qui enim per tormenta interemptus fuerat, surrexit
de
erant, ut
agnum, quem offerrent, non haberent pręter Agnum ipsum, qui tollit peccata mundi, non in
templo, sed in cruce offerendum.
Non sit tibi, Christiane, grauis paupertas. Hęc te Dei filio magis similem facit quam
diuitem suę diuitię.
Et tunc quidem circumciditur puer, ut iam ab infantia sanguinem suum fundere pro nostra
salute incipiat, qui adultus totum in cruce profusurus erat. Vocatum est — inquit
— nomen eius Iesus, quod uocatum est ab angelo, priusquam in utero conciperetur.
Iesus
ab angelo, priusquam in utero conciperetur.
Iesus interprętatur Saluator. Vt nos ergo saluaret, et nasci uoluit in carne et in paupertate
uiuere et odia impiorum sustinere. Vere autem Saluatorem esse et Symeon senex et Anna uidua de
illo prophetando testati sunt, de quo quidem uenturo tot ante seculis fuerat prophetatum.
Iam primum Herodis persecutionem patitur. Cum enim ille a magis didicisset natum esse regem
Israhel, dubitauit illo saluo se de regni solio deturbatum iri et cęde ipsum tollere decreuit.
Angeli autem
tui faciunt, quod non
licet eis facere sabbatis. Falsi autem iudicii conuicti sunt argumento Dauid, qui
famem passus panes propositionis comedit, quibus soli sacerdotes uesci solerent; exemplo etiam
sacerdotum ipsorum, qui in templo sabbatum uiolant multa tunc quidem illic operando et tamen
sine crimine sunt. Se uero et templo maiorem esse asseruit et dominum sabbati affirmauit. Qua
igitur ratione rectam ac ueram sabbati obseruationem nosse poterant, cum dominum sabbati
ignorarent, uel quomodo discipulis peccandi dabatur locus pręsente
et pharisei dixerunt:
Hic non eiicit demones nisi in Belzebub, principe demoniorum.
Tunc quoque inesse ei demonium dicere ausi sunt, cum ille scelus, quod ipsi intra se
uoluebant, detegeret dicens: Quid me quęritis interficere? Poterant iure quidem
illum Deum esse credere, qui secreta cordis nosset. Sed odii morbo excęcati dissimulare, quod
nequiter parabant, maluerunt et eum, qui cultu dignus erat diuino, contumeliis afficere.
Iterum, cum ad phariseos et scribas diceret: Qui ex Deo est, uerba Dei
inuitum pati ostendit, cum inter eos, a quibus ducebatur, non comparuisset. Sequitur enim:
Iesus autem transiens per medium illorum ibat. Discessit itaque ab eis et uenit
Capharnaum, ciuitatem Galileę ibique docebat populum. Qua certe in re instruit nos ne
tunc quidem, cum aduersariorum persecutionem patimur, cessandum esse ab operibus iustitię.
Ad hęc frequenter etiam lapidibus eum obruere concupierunt. Nam cum in templo eos docuisset,
ut Ioannes ait, dixissetque: Antequam Abraham fieret, ego sum. Tulerunt — inquit
Fugit ille de templo cordis eorum, quia uulpes foueas
habent et uolucres cęli nidos, Filius autem hominis non habet in obstinatis, ubi caput
reclinet suum. Poterat quippe Dominus Iudeos sibi tam infensos repente perdere, sed maluit
latere, ut nobis documento esset ne tunc quidem, cum possumus, in aduersantium furorem
uindicare uelle, sed potius ab eis recedere, et pati magis iniuriam quam inferre.
Iterum idem Euangelista refert, quod sublatis de terra lapidibus minati sunt dicenti:
Ego et Pater unum sumus. Iisdem ferme lapidibus
ferme lapidibus eum postea im Heretici petere ausi sunt: Arrius, qui asserit inęqualem esse Patri
Filium, Cherintus et Hebion et Paulus Samosatanus* et Photinus et Heluidius, qui Christum
purum hominem dixerunt, Manicheus et Martion, qui ne hominem quidem, sed phantasma fuisse
putauerunt. At uero ille, qui ait: Ego et Pater unum sumus, unum referri uoluit
ad simplicitatem substantię, sumus ad pluralitatem personarum. Vnus enim Deus est
in substantia, sed in personis trinus est.
— eum apprehendere, et exiuit de manibus eorum.
Teneri igitur non potuit, nisi cum ipse uoluit. Nemo autem potest tenere Iesum odii facibus
ardens. Iccirco est scriptum: Resistit Deus superbis, humilibus autem dat
gratiam.
Hęc aperte quidem in eum machinabantur, nonnulla autem dolo et simulatione tentantes, ut,
siquid a Lege diuersum pręferret, ueluti prophanum accusarent uel, si omnia efficere nollet,
quę ipsi exigerent, eum, quasi qui non posset, infirmitatis arguerent. Tentantes igitur
quęrunt signum de
quod exprobrarent.
Dominus enim a Mattheo conuiuio exceptus una cum publicanis recubuerat. At illi ad
discipulos conuersi: Quare
— inquiunt — cum publicanis et peccatoribus manducat magister
uester? Non uiderunt et hoc quidem inepte atque absurde obiici ei, quem fatentur esse
magistrum. Magister quippe et cum peccatoribus uersari debet, ut eos monitis salutaribus ad
poenitentiam reuocet, et cum iustis, ut doceat perseuerantia eis opus esse ad beatitudinis
pręmia consequenda. Tam autem
nec siceram bibens et locustas tantum ac mel siluestre comedens
demonium habet, quare pane ac uino utens homo uorax et ebrius dicitur? Si in solitudine
habitans quasi Sathanę filius reputatur, quare Christus cum hominibus conuersatus ueluti
peccatorum fautor habetur? Ex quo quidem satis patet nullum uitę sanctioris propositum apud
scelestos homines laudis habere locum, sed detractionis. Detrahunt *corr. ex
turbato
**corr. ex uinciri
ieiunanti, cauillantur comedentem, et dum
non seruarent. Non lauant manus — inquit — quando
panem manducant. Quasi quicquam uero iuuet manus mundare et animum uitiis gerere
inquinatum. Recte itaque audiunt, quod ipsi potius parentes suos non honorando mandatum Dei
transgrediantur, et id quidem multo maius crimen esse quam transgredi mandatum seniorum.
Videbant igitur paleam in oculo alieno et in suo trabem non uidebant, collabant culicem et
camellum glutiebant, manticam alienorum delictorum semper gerentes in pectore, suorum in
tergo, nunquam de quoque recte
Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic,
omnes credent in eum, et uenient Romani et tollent locum nostrum et
gentem. Timent Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et innocentem interficiant. Nec
animaduertunt potentiorem quidem esse illum, ad cuius uocem mortui resurgant quam eos, quorum
armis urbes expugnentur. Hoc enim hominum est, illud supra homines et diuinę proprium
potestatis.
Vnus autem ex ipsis, Caiphas nomine, cum esset pontifex anni illius, dixit eis: Vos
nescitis
prodest prophetare, si non datur
intelligere? Magis itaque optandum est, ut uitam habeas probram quam linguam prophetantem.
Timuerunt autem Iudei terrena amittere, et non timebant Dei aduersum se indignationem
prouocare hominem persequendo innocentem. Quam ob rem merito quidem illis contigit hoc, quod
timebant. Illorum enim et locum destruxerunt Romani et gentem captiuam in seruitutem
abduxerunt. Nullum quippe diuturnum est regnum, in quo iniquitas dominatur et bonorum
simplicitas exposita est iniurię.
ducitur iudicio, dum neminem sibi pręferri patitur.
Iesus ergo iam non in* palam ambulabat apud Iudeos, sed abiit — inquit — in
regionem iuxta desertum, in ciuitatem, quę dicitur Effren, et ibi morabatur cum discipulis
suis. Et hoc quidem non timore insidiantium sibi Iudeorum. Poterat enim et inter illos
uersari illęsus, si uellet, sed ut suo exemplo nos doceret fas esse nobis fugere persecutores,
pręsertim si ex fuga nostra nullum imminet credentibus fidei periculum; sicuti modo, cum solum
Iesum
Paschę perfuderit caput.
Chrysostomus uero eandem mulierin esse putat apud Mattheum, Marcum et Lucam, aliam autem apud
Ioannem, hoc est Lazari et Marthę sororem Mariam. Porro Gregorius pontifex eandem arbitratur
fuisse, quam Lucas peccatricem, Ioannes Mariam nominat, et hanc quidem bis hoc fecisse.
Augustinus etiam pene idem dicit et ad unam mulierem utrunque factum refert: primum, quod
Lucas recitat in domo Symonis non leprosi, alterum, quod Mattheus et Marcus aiunt domi Symonis
leprosi. Vnde duos Symones fuisse putat, apud quos conuiuatus est
officio isto
erga Christum uiuentem non bis, sed ter fuisse functam: semel, quod Lucas memorat, quando
dimissa sunt ei peccata multa, quia dilexit multum; iterum, quod Ioannes tradit ante sex dies
Paschę; tertio, de quo Mattheus et Marcus pariter scribunt.
Et hi quidem unguenti dispendium quosdam ex discipulis indigne tulisse aiunt. Ioannes autem
in solum Iudam id reiecit. Et fortasse alii discipuli a Iuda persuasi bono erga pauperes animo
hoc egerunt, sed ipse Iudas malo, ut rei docuit euentus.
Maria ergo, cum se peccatricem
ad sui credulitatem. Cęterum nequaquam egerunt, quod cogitarant. Et
tamen, quasi qui egissent, sic diuinę iustitię damnationem incurrerunt. Quoties enim
decernenti male agere deficit facultas, ipsum uelle pro actione imputatur.
Post hęc illa quidem fiunt, quę Ioannes commemorat. In crastinum — inquit —
turba multa, quę conuenerat ad diem festum, cum audissent, quia uenit Iesus
Hierosolymam, acceperunt ramos palmarum et processerunt obuiam ei, et clamabant: Osanna,
benedictus, qui uenit in
obuiam ei, et clamabant: Osanna,
benedictus, qui uenit in nomine Domini, rex Israhel. Et inuenit — inquit — Iesus
asellum * et sedit super eum, sicut scriptum est: Noli timere, filia Syon; ecce rex tuus
uenit sedens super pullum asinę. Plenius quidem hoc enarrant alii Euangelistę. Aiunt
enim missos fuisse a Domino duos discipulos a Monte oliueti, iussos, ut irent in castellum et
ibi inuentam asinam alligatam et pullum cum ea soluerent et ad se adducerent; et, siquis
aliquid dixerit, responderent, quod Domino his opus
est in scoriam.
Duritiam cordis uestri piissimus Dominus lachrymis prosecutus est et uastationem urbis
uestrę prędixit futuram. His enim, quę diximus, idem Euangelista subiungens ait: Videns
ciuitatem fleuit super illam dicens: Quia, si cognouisses et tu, et quidem in hac die tua,
quę ad pacem tibi! Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis. Quia uenient dies in te, et
circumdabunt te inimici tui uallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad
terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt, et non relinquent in
in te lapidem super
lapidem, eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum
peruicatiam uel poenę denunciatę certissimus euentus confringere. Talia quippe cuncta eis
postea accidisse Iosephus in historia locupletissimus testis est. Et ne ipsi quidem negant per
Vespasianum et Titum, Romanorum duces, euersam fuisse Hierusalem, per Hadrianum instauratam.
Eos uero et adhuc cernimus patria extorres incertis sedibus per orbem uagari
dispersos. Nunquam antea ne propter idolatriam quidem longiorem seruitutem
testis est. Et ne ipsi quidem negant per
Vespasianum et Titum, Romanorum duces, euersam fuisse Hierusalem, per Hadrianum instauratam.
Eos uero et adhuc cernimus patria extorres incertis sedibus per orbem uagari
dispersos. Nunquam antea ne propter idolatriam quidem longiorem seruitutem experti sunt. Nec
tamen errorem suum deponere cogi ullis aduersitatibus queunt, ut Christum confiteantur.
Fleuit ergo misericors Dominus non futurum urbis excidium, sed animarum, quas saluare
uenerat, si in ipsum credere uoluissent, interitum.
Quasi uero non satis eos edocere possit ipse metus, quo perculsi repugnare non
sunt ausi. Et quoniam nec uirtutem eius experti futura prędicentis ac pręsentia exterrentis in
ipsum crediderunt, nec in qua potestate hoc faceret, meruerunt audire. Odii autem furiis
agitati (ut quidem Euangelistę testantur) principes sacerdotum et scribę et principes
plebis quęrebant illum perdere. Nulla quidem alia re commoti, nisi quia honorabilior
ipsis gloriosiorque apparebat, plurimis eum *corr. ex quadam
futura prędicentis ac pręsentia exterrentis in
ipsum crediderunt, nec in qua potestate hoc faceret, meruerunt audire. Odii autem furiis
agitati (ut quidem Euangelistę testantur) principes sacerdotum et scribę et principes
plebis quęrebant illum perdere. Nulla quidem alia re commoti, nisi quia honorabilior
ipsis gloriosiorque apparebat, plurimis eum *corr. ex quadam
sequentibus, quos pertimuisse feruntur neque tunc aliquid in illum moliri ausi.
Cęterum, si ista, quę dicta sunt, iuxta
plebis multitudine deterriti sese
continuerunt. Plebs enim omnis eum ueluti prophetam uenerabatur. Ipse uero scelera eorum
commemorans damnabat eos ambitionis, simulationis, auaritię, falsitatis, inconstantię,
crudelitatis in prophetas et in uiros sanctos.
In quo quidem ostendit nihil se timere uim insidiasque illorum, quando, quod illi inique
moliebantur, hoc ultro ipse passurus aduenerat, ut pro peccatis omnium satisfaceret. Vnde et
clamabat (sicut in Ioanne est scriptum): Nunc princeps huius mundi eiicietur
foras. Mundi
et uerum agnum uno die immolatum fuisse sciamus, alterum in initio, alterum in fine.
Vel fortasse uerior est Burgensis sententia, qui huius quęstionis nodum ita soluit, ut dicat
iuxta antiquam Hebreorum consuetudinem duplicem tunc decimam quartam lunę occurrisse, et in
prima quidem Christum perfecisse uetus sacrificium nouumque instituisse; in
secunda semet in sacrificium Deo Patri obtulisse. Quam computationem idem autor late explicat
in Additionibus commentariorum Nicolai Lyrę super Bibliam. Non ergo inter se differunt
Euangelistę,
dulcedine diuinę uisionis, et in fine seculi cum illo iudicabunt.
Quod et Apostolus testatur dicens: Angelos iudicabimus. Mensa itaque illa et
regnum et throni non est aliquid materiale, sed spiritale bonum neque corruptioni obnoxium
neque frui; quo frui quidem edere et bibere uocat. De quo alibi dixit: Beati, qui
esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam saturabuntur. Nonne igitur mirabi
Quęstio
lis quędam est ista uirtus, cui tantum ac tale propositum est pręmium?
cum facta est, totam
explicant ante galli cantum, licet et post *corr. ex ante primam
gallus cantauerit et iterum post **corr. ex ante secundam et tertiam,
sicut Marcus affirmat.
Et cum Petrus dixisset ne in mortem quidem eunti se defuturum, similiter omnes dixisse
Mattheus et Marcus aiunt. Veruntamen et hi fugerunt et ille negauit, ut noscamus nostram
fragilitatem in tentationibus non sufficere, nisi diuino iuuetur subsidio,
dicente ipso Dei Verbo: Sine me nihil potestis
Sustinete hic et uigilate,
eosdem ab oratione rediens, cum dormientes inuenisset, increpuit dicens: Non potuistis
una hora uigilare mecum? Vigilate et orate, ut non intretis in tentationem! Vos —
inquit — qui profitebamini mori mecum, ne uigilare quidem mecum potuistis. Vigilate et
orate. Sunt enim, qui uigilant et non orant, ut nocturni fures, ut turpes adulteri.
Qui enim facit malum, odit lucem et in tenebris uigilat. Ad sanctos autem pertinet uigilare
simul et orare, non ideo, ne tententur — necesse est
intrent in tentationem, hoc est, ne ab ea superentur.
Nulla quippe securitas est iuxta serpentem dormire. Dormiunt autem, qui infirmitatis suę
obliti et in semet confidentes orare et a Domino auxilium poscere contemnunt. Iccirco
sequitur: Spiritus quidem promptus est, caro autem infirma. Omnium sane mortalium
caro infirma est, non omnium spiritus promptus, sed talium duntaxat, quales hi erant, ad quos
fit sermo. Sanctorum enim spiritus promptus est, obstinatorum autem et infidelium nec spiritus
promptus est nec caro
est, caro autem infirma. Omnium sane mortalium
caro infirma est, non omnium spiritus promptus, sed talium duntaxat, quales hi erant, ad quos
fit sermo. Sanctorum enim spiritus promptus est, obstinatorum autem et infidelium nec spiritus
promptus est nec caro firma. Quando quidem tam carne quam spiritu mortiferę uoluptatis laqueis
sese uolentes inuoluunt neque se inde expedire curant. Agnoscamus igitur carnis nostrę
imbecillitatem et enitamur, ut saltem uoluntas ad bene agendum prompta sit. Vt autem prompta
sit, precatione opus est, iuxta illud:
abierunt retrorsum, et ceciderunt in terram. Quando uoluit, latebat, ne inueniretur;
quando uoluit, per medium illorum ibat nec comprehendebatur. Nunc uero tempus passioni
statutum obseruans obuiam procedit, se esse eum, quem quęrunt, fatetur. Et ut ostenderet ne
nunc quidem se capi posse, si uellet, uno uerbo retrocedere cogit cohortem armatam et in
terram ruere. Ego sum, inquit, ut se eiusdem substantię esse cum illo
significaret, qui Moysi nomen eius quęrenti: Ego sum, qui sum, hoc nomen mihi est in
ęternum,
Si me quęritis — inquit — sinite
hos abire. Deponite maliciam, desinite peruerse agere, uirtuti exercendę operam date
atque ita, si me quęritis, inuenietis. Fallitur ergo, quisquis inuenire Saluatorem sperat et a
uitiis non recedit. Hic est quidem moralis loci huius sensus; historicum nunc explicemus.
Iesus in discipulos manum protendens: Si me quęritis — inquit — sinite hos
abire. O immensam Domini nostri charitatem! Semet ad necem quęrentibus offerebat,
tantum discipulis suis ne
uiderat, Iudeis in mortem uendidit, osculo prodidit, in manus tradidit impiorum.
Quid egisti, teterrime Iuda? Quantum criminis, quantum sacrilegii commisisti? Iesum uendidisti
pro argento, pecunię cupiditate superatus; pro argento, inquam, Dominum tuum, benefactorem
tuum, et eo quidem modico admodum atque exili. Triginta argentei tibi chariores
fuerunt quam uita illius, cuius erga te benignitatem nullo referendę gratię precio, nullo auri
argentique pondere poteras compensare. Si cuncta, quę in mundo sunt, reddidisses, plus iam
acceperas
accepturus eras. Vendito autem ob pecunię auaritiam Domino, et
accepta amisisti et a spe promissi futuri boni decidisti.
Osculante ergo Iuda Dominum illi statim manus inferunt in eum, captum uinculis constringunt,
uincto illudunt, conuitiantur et furore conciti ne manibus quidem temperant. Petrus uero in
tanta Domini sui iniuria nequaquam cunctandum ratus educto gladio Malchum, pontificis seruum,
ferit dexteramque ei amputat auriculam. Et qui pro se fortasse non repugnaret, pro eo, quem se
chariorem habebat, certare non timuit. Sed furentis
meum, et exibebit mihi modo plus quam duodecim legiones angelorum? Vel
sicut Ioannes ait: Calicem, quem dat mihi Pater, non uis, ut bibam illum? Quibus
uerbis aperte monstrauit sponte se pati uelle, quod impii per uim inferre decreuerant. Igitur
ne iniuriam quidem sustinens a benignitatis suę officio abstinuit. Adductoque ad se Malcho
abscissam auriculam tactu restituit ac sanauit.
Deinde ad sacrilegos conuersus: Tanquam ad latronem existis — inquit —
cum gladiis et fustibus comprehendere me. Quotidie
relicta syndone nudus profugit ab eis. Quis
fuerit adolescens iste, incertum est. Quidam aiunt fuisse hunc de domo illa, ubi Pascha
celebrauerant, nonnulli Iacobum, fratrem Domini dictum et Iustum cognominatum. Gregorius
pontifex putat fuisse Ioannem apostolum. Quem tunc quidem iuuenem fuisse longa post
ascensionem Domini ętas testatur. Cęterum, quicunque ille fuerit, *corr. ex
queri
**corr. ex Solus
***corr. ex iuerat
documento nobis est, ut
abducere conatur. Videant igitur parentes, quid hac in re facto opus sit, ne
nimis inconsulte natos suos amando et semetipsos et quos genuerunt perditum eant. Hoc certe
ideo admonendum duximus, quia multos in hanc erroris foueam pręcipites ire uidemus, ignaros
quidem, quanto sese implicent cum in filios parricidio, tum in Deum sacrilegio. Cui soli
seruire multo est pręstabilius quam toti terrarum orbi imperare. Sed iam ad id, unde digressi
sumus, redeamus!
Comprehensum Iesum ligauerunt (ut Ioannes ait)
Petrus et alius discipulus, pontifici notus. Sequebatur Petrus Dominum pietate erga
ipsum commotus, a longe tamen timore prępeditus.* Vrgebat amor, obstabat timor; quid ageret,
nesciebat. Nihilominus sequebatur, et quiescere non poterat, donec rei finem uideret. Et
quidem, quia timebat, negauit, sed quia sequebatur, poenitentiam egit ac ueniam meruit. Foris
substitit, illo alio discipulo atrium ingresso, quo iubente et ipse introductus atque ab
ancilla hostiaria rogatus, an et ipse esset discipulus hominis illius, respondit: Non
sum.
fidem inuenirent. Nihil ergo Iesus neque dixerat neque fecerat, quod uel ab
inimicis ulla ex parte reprehendi posset. Nouissime autem uenerunt duo falsi testes et
dixerunt: Hic dixit: Possum destruere templum Dei et post triduum reędificare illud.
Et hi quidem dicta peruertunt, quia, quomodo dicta erant, culpa carebant. Ille dixerat:
Soluite templum hoc, hi dicunt: Possum destruere templum Dei. Ille
dixerat: Et ego in triduo suscitabo illud; hi aiunt: Et post triduum
reędificare
Testimonium perhibe de malo. Accusator, si
testes fugit, falsi est assertor; accusatus, si ab aduersario testes exigit, innocentię suę
confidit. Non perhibuit testimonium de malo minister: conuincitur inique se egisse, quod eum
percusserit, quem nondum ne ipse quidem pontifex damnandum iudicarat. Qua in re profecto
ipsius pontificis apparet iniustitia, eo quod ministrum impunitum dimiserit: de homine,
antequam damnatus esset, poenam ausum sumere. Iniquus igitur pontifex malis ignoscebat,
insontes damnabat — lupus lupis fauebat, agnos
antequam damnatus esset, poenam ausum sumere. Iniquus igitur pontifex malis ignoscebat,
insontes damnabat — lupus lupis fauebat, agnos persequebatur. Plus apud illum poterat
improborum temeritas quam iustorum modestia. Quales itaque ministri, talis et pręses. Atque
ideo quidem hunc, quem minister tam indigne percusserat, ille mortis reum iudicabat.
Hunc pontificem ego fuisse Caipham puto. Licet enim ad Annam prius ductus fuerit Iesus, tam
parumper tamen ibi moratur, ut alii Euangelistę de Anna tacuerint et de Caipha tantum locuti
sint.
tanto commisso scelere doles, pecuniam acceptam proiicis et simul de uenia
desperas. Quare doles? An quia resurrecturum nunc recordaris, antehac oblitus? Sed si uirtutem
resurrecturi agnoscis, cur non eadem uirtute etiam tibi crimen remittere eum posse non
confidis? Et si posse quidem, sed nolle ais, misericordię eius magnitudinem denegas. Pro
salute omnium ille et ludibria pati et interimi uoluit, et tu eum in te minus clementem fore
existimasti? Recte te commissi poeniteret, si de uenia non desperasses, si eum, quem
offenderas, rogasses. Sed quoniam
non estis hospites et aduenę, sed estis
ciues sanctorum et domestici Dei. Hi sepulti sunt cum Christo et cum illo resurgunt in
gloria. Cuncta itaque, quę Iudei inimico in Christum animo faciunt, in nostrum uergit
commodum. Sanguinem illi comparant precio; cuius quidem sanguinis lauacro nostri mundantur
animi, ut ęterna *corr. ex etęrna beatitudine digni habeantur. Illos igitur ubique condemnat male agendi
uoluntas, quanuis ex eorum actionibus diuina benignitate nobis bona proueniant. Quin etiam
illis, quod
odere. Nunquid subuertit gentem, qui eam in uiam
ueritatis dirigit? Aut Cęsari tributa dari prohibet, qui dixit: Date, quę sunt Cęsaris,
Cęsari! Aut se regem dicit,** qui, cum eum regem facere uellent, fugit in montem?
Dolosę autem horum accusationis ne Pilatus quidem ignarus, tantummodo ad regni suspicionem
animum adiecit et interrogat dicens: Tu es rex Iudeorum? Mox etiam hoc
contempsit, nihil ultra quęrens, cum consyderasset fieri quidem non posse, ut regnum ambiat
aut ad dominatum aspiret pauper, humilis nec arma
cum eum regem facere uellent, fugit in montem?
Dolosę autem horum accusationis ne Pilatus quidem ignarus, tantummodo ad regni suspicionem
animum adiecit et interrogat dicens: Tu es rex Iudeorum? Mox etiam hoc
contempsit, nihil ultra quęrens, cum consyderasset fieri quidem non posse, ut regnum ambiat
aut ad dominatum aspiret pauper, humilis nec arma habens, quibus aliena occuparet, nec
pecuniam, qua uulgi sibi (in)*** amorem conciliaret aut milites conduceret. Vnde etiam ipsi
non fuit opus, ut se suspicione ista purgaret. Iccirco nihil aliud
inimicos scabellum pedum eius. Tunc et regnum eius erit in hoc mundo, ut iudicet uiuos et
mortuos, iustos et iniustos.
Ego — inquit — in hoc natus sum et ad hoc ueni in mundum, ut testimonium
perhibeam ueritati. Hoc est, propterea quidem assumpta humanitate apparui hominibus,
ut eos ab errore ad notitiam reducerem ueritatis, ne inimici laqueis impliciti perirent, sed
his erruti**** saluarentur. *corr. ex heredicos
**corr. ex hic
***corr. ex
fide impossibile est
placere Deo. Credentes igitur in hac mortali uita sic laboremus laborum Christi memores, ut in
ęterna ex illius consortio fructum metentes in Deo requiescamus.
Pilatus audita ueritatis mentione interrogat: Quid est ueritas? Quęsiuit
quidem, sed responsum non expectauit, ut ueritatis cognitione se iam indignum esse ostenderet,
iustum et innocentem non ex ueritate absoluturus, sed potius ex metu plebis obstrepentis
damnaturus. Fatetur nempe nullam se in eo inuenire causam, ob quam esset puniendus. Iudeorum
Mors tua nobis profuit ad
uitam. Mors autem nostra, si pro tui nominis gloria est suscepta, nihil tibi confert, qui
nullius rei indiges, sed nos tecum coniungit, dum pro inęstimabili** tuo beneficio, non
quantum debemus, sed quantum possumus, persoluere nitimur. At quoniam ne id quidem, quod
possumus, efficere satis curamus, quid aliud restat nisi fateri nos esse ingratos, et non
solum ingratos bonum pro bono non reddendo, sed etiam iniurios, tibi, a quo bona omnia
accepimus, peccando, te offendendo, tuis pręceptis ad nostram constitutis perennem
Nec
tamen immerito is, qui minus peccat, arguit magis peccantes. Ideo: Vos uideritis,
inquit; qui me cogitis iustum in damnationem dare et innocentem, ut crucifigatur, permittere.
Illi autem reclamant: Sanguis eius super nos et super filios nostros. Ista quidem
maledictio super eos Iudeos nunc etiam permanet, qui non credunt. Sanguis enim Christi super
eos est, quos condemnat, et pro illis est, quos saluat. Hunc tamen effundi
permisit Pilatus ueritus populi aduersum se reclamantis seditionem. Sed aliud etiam
crucifige eum! Nolunt aliquo minus pudendo
mortis genere eum consumi, ne non satis culpabilis fuisse appareat, sed omnium teterrimo, ut,
quo ignominiosius perimitur, minus Dei Filius fuisse credatur. Tolle — inquiunt —
crucifige eum! Sępe quidem illis inimicorum iugo oppressis Deus liberatorem
misit, cuius ductu atque auspiciis in libertatem uindicabantur. In neminem autem eorum sic
inuidię furiis exarserunt, ut illum crucifigi optarent; et Iesum, qui eos non ab hominibus,
sed a diaboli seruitute liberare uenerat,
libertatem uindicabantur. In neminem autem eorum sic
inuidię furiis exarserunt, ut illum crucifigi optarent; et Iesum, qui eos non ab hominibus,
sed a diaboli seruitute liberare uenerat, crucifigi expetierunt. Non erat, cur in illis, qui
pręcesserunt, plus spei ponerent, quando quidem nulla ab ipsis miracula fieri cernerent uel
admodum pauca. Iesum autem uiderunt leprosos mundantem, cęcos illuminantem, mortuos
suscitantem. Et tamen tantum abfuit, ut ab ipso se saluandos crederent, ut eundem iniuriis
omnibus affectum turpissima crucis morte extinguere
fastu intumuerant, ut
pati omnino non possent alium ullum in populo ęque ac seipsos honorari. Quem ergo sibi publica
plebis ueneratione uel pręferri uel ęquari uiderunt, licet innocentem, licet incredibilia solo
uerbo facientem nossent, de medio tollere decernunt. Ex quo patet quidem istud concupiscendę
inanis glorię uitium neque boni neque ęqui ullam habere rationem, et dum suo satisfacit
affectui, aliorum famam premere, optimo cuique inuidere, quenque honorabiliorem perire cupere.
Hoc tamen boni *corr. ex tam
Iesum, populi
et mulierum, quę plangebant et lamentabantur eum. Quanquam solę mulieres plangere et
lamentari dicuntur, magna tamen etiam populi pars moesto animo sequebatur, sed dolorem
dissimulabat, ne a Iudeis notarentur. Foeminis flere magis liberum erat. Et hic quidem sexus
semper ad lachrymas procliuior. Quoniam autem is, qui non inuitus, sed uolens pro omnium
salute ad crucem ibat, non erat lugendus, Iesus ad illas conuersus dixit: Filię
Hierusalem, nolite flere super me, sed super uos ipsas flete et super filios uestros.
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Oratio Tranquilli Parthenii Andronici Dalmatae contra Thurcas ad Germanos habita, versio electronica (, Augsburg), 35 versus, verborum 5015, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [andreisfthurcgerm].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Oratio de laudibus eloquentiae auctore Tranquillo Parthenio Andronico Dalmata in Gymnasio Lipsensi pronuntiata, versio electronica (, Leipzig), Verborum 4822, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [andreisfeloq].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Ad Deum Contra Thurcas Oratio Carmine Heroico, versio electronica (, Nürnberg; Ingoldstadt), 326 versus, verborum 2269, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - silva] [word count] [andreisfthurcher].
Marulić, Marko (1450-1524) [1519], De humilitate, versio electronica (), Verborum 81625, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarhumil].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.