Your search found 109468 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 108720-109214:

Cui melius, aequiusque, quam tibi, Ragusa, dilectissima patria, extremum laborum meorum fructum nuncupabo? Hic vitam hausi, adolevi, literas colere coepi, veri et boni fontes attingens, mentem animi divo hoc lumine illustravi: hic senium ago quasi in portum quietis reductus: hic iacent ossa meorum procerum, parentum et amicorum: hic mea etiam quiescent, quum Deo Ο. M. libuerit e terris ad meliorem vitam me educere: hic servantur monumenta et reliquiae antiquae tuae virtutis et laudis, qua inter Illyricas gentes

inter poetas, qui aevo decimo septimo Ragusae floruere, suisque scriptis claram nominis famam posteritati tradiderunt, unanimi literatorum hominum sententia principem obtinet locum Ioannes Franciscus Gondula Ragusae e nobili patriciorum genere die 8. Januarii 1588 natus. Solerti parentum curâ in patrio Societatis Iesu collegio educatus, studiis ibi diligentissimam operam navavit; quapropter acri ut fuerat ingenio, et egregia indole praeditus brevi magnopere profecit tum in humanioribus literis, quam in philosophiae, iurisprudentiae et politices scientiis et disciplinis. A genitore

Ioannes Franciscus Gondula Ragusae e nobili patriciorum genere die 8. Januarii 1588 natus. Solerti parentum curâ in patrio Societatis Iesu collegio educatus, studiis ibi diligentissimam operam navavit; quapropter acri ut fuerat ingenio, et egregia indole praeditus brevi magnopere profecit tum in humanioribus literis, quam in philosophiae, iurisprudentiae et politices scientiis et disciplinis. A genitore spectatae probitatis, sapientiae, et magni consilii viro hausit a primaeva aetate verae religionis amorem, huiusque protulit tam suis editis opusculis, quam privata et publica vivendi

Ragusae e nobili patriciorum genere die 8. Januarii 1588 natus. Solerti parentum curâ in patrio Societatis Iesu collegio educatus, studiis ibi diligentissimam operam navavit; quapropter acri ut fuerat ingenio, et egregia indole praeditus brevi magnopere profecit tum in humanioribus literis, quam in philosophiae, iurisprudentiae et politices scientiis et disciplinis. A genitore spectatae probitatis, sapientiae, et magni consilii viro hausit a primaeva aetate verae religionis amorem, huiusque protulit tam suis editis opusculis, quam privata et publica vivendi ratione perspicua

Triginta annos natus uxorem duxit Nicoletam Sorgo aeque e nobili patriciorum genere ortam, ex qua tres natos suscepit, nempe Franciscum, Hieronymum, et Sigismundum, quorum primi duo Caesareae Regiae Austriacae Domus stipendia meruere, alter excelluit in armis uti Campi Mareschallus, praesertim in Hungaricis bellis adversus Ottomanos gestis, alter uti militum Tribunus cecidit gloriose in Barcinonensi obsidione interfectus; tertius vero supremum diem obiit anno 1682 Ragusinae reipublicae Rector. Vix ubi patriis legibus praescriptam aetatem

annos natus uxorem duxit Nicoletam Sorgo aeque e nobili patriciorum genere ortam, ex qua tres natos suscepit, nempe Franciscum, Hieronymum, et Sigismundum, quorum primi duo Caesareae Regiae Austriacae Domus stipendia meruere, alter excelluit in armis uti Campi Mareschallus, praesertim in Hungaricis bellis adversus Ottomanos gestis, alter uti militum Tribunus cecidit gloriose in Barcinonensi obsidione interfectus; tertius vero supremum diem obiit anno 1682 Ragusinae reipublicae Rector. Vix ubi patriis legibus praescriptam aetatem Gondula attigerat, publicis muneribus fungi

natos suscepit, nempe Franciscum, Hieronymum, et Sigismundum, quorum primi duo Caesareae Regiae Austriacae Domus stipendia meruere, alter excelluit in armis uti Campi Mareschallus, praesertim in Hungaricis bellis adversus Ottomanos gestis, alter uti militum Tribunus cecidit gloriose in Barcinonensi obsidione interfectus; tertius vero supremum diem obiit anno 1682 Ragusinae reipublicae Rector. Vix ubi patriis legibus praescriptam aetatem Gondula attigerat, publicis muneribus fungi coepit, illaque summâ cum dexteritate integerrime explere, utpote qui ingenio pollens in

gloriose in Barcinonensi obsidione interfectus; tertius vero supremum diem obiit anno 1682 Ragusinae reipublicae Rector. Vix ubi patriis legibus praescriptam aetatem Gondula attigerat, publicis muneribus fungi coepit, illaque summâ cum dexteritate integerrime explere, utpote qui ingenio pollens in iurisprudentia tantopere praestaret. Et quamvis reipublicae curis, domusque suae negotiis distineretur, naturae tamen motibus obsequens ad studium illyricae linguae, et poeseos adeo ferebatur, ut rara animi alacritate in id incumbens brevi tempore plura suae poeticae virtutis specimina in lucem

summâ cum dexteritate integerrime explere, utpote qui ingenio pollens in iurisprudentia tantopere praestaret. Et quamvis reipublicae curis, domusque suae negotiis distineretur, naturae tamen motibus obsequens ad studium illyricae linguae, et poeseos adeo ferebatur, ut rara animi alacritate in id incumbens brevi tempore plura suae poeticae virtutis specimina in lucem ediderit.

Vertit in illyricum Torquati Tassi epicum carmen « Ierusalem liberata ; » Ubaldi Bonarelli fabulam « Phyllis in Scyro; » Hieronymi

pollens in iurisprudentia tantopere praestaret. Et quamvis reipublicae curis, domusque suae negotiis distineretur, naturae tamen motibus obsequens ad studium illyricae linguae, et poeseos adeo ferebatur, ut rara animi alacritate in id incumbens brevi tempore plura suae poeticae virtutis specimina in lucem ediderit.

Vertit in illyricum Torquati Tassi epicum carmen « Ierusalem liberata ; » Ubaldi Bonarelli fabulam « Phyllis in Scyro; » Hieronymi Preti carmen « Amator timidus ; » Davidis septem Psalmos

domusque suae negotiis distineretur, naturae tamen motibus obsequens ad studium illyricae linguae, et poeseos adeo ferebatur, ut rara animi alacritate in id incumbens brevi tempore plura suae poeticae virtutis specimina in lucem ediderit.

Vertit in illyricum Torquati Tassi epicum carmen « Ierusalem liberata ; » Ubaldi Bonarelli fabulam « Phyllis in Scyro; » Hieronymi Preti carmen « Amator timidus ; » Davidis septem Psalmos poenitentiales; composuit carmen, cui titulus « Dei magnitudo ;» aliud

ut rara animi alacritate in id incumbens brevi tempore plura suae poeticae virtutis specimina in lucem ediderit.

Vertit in illyricum Torquati Tassi epicum carmen « Ierusalem liberata ; » Ubaldi Bonarelli fabulam « Phyllis in Scyro; » Hieronymi Preti carmen « Amator timidus ; » Davidis septem Psalmos poenitentiales; composuit carmen, cui titulus « Dei magnitudo ;» aliud « Filii prodigi lacrymae ;» alterum in laudem Ferdinandi II magni Etruriae Ducis;

» Ubaldi Bonarelli fabulam « Phyllis in Scyro; » Hieronymi Preti carmen « Amator timidus ; » Davidis septem Psalmos poenitentiales; composuit carmen, cui titulus « Dei magnitudo ;» aliud « Filii prodigi lacrymae ;» alterum in laudem Ferdinandi II magni Etruriae Ducis; finxit etiam plures fabulas a mythologiae argumentis desumptas, quorum aliquae adhuc supersunt: « Arianna , Proserpinae raptus , et cet. Per hasce elucubrationes experiens quantum valeret ad maiora coepta tentanda,

plures fabulas a mythologiae argumentis desumptas, quorum aliquae adhuc supersunt: « Arianna , Proserpinae raptus , et cet. Per hasce elucubrationes experiens quantum valeret ad maiora coepta tentanda, grandi animo suscepit epicum carmen componere, quod adhuc in lingua illyrica desiderabatur. Huius, uti a viris eruditis perspectum fuit, duo genera censentur, alterum sublime, ac magnificum, quod vocari solet actionis, in quo ex maxima parte saeva bella describuntur, aequabile alterum, ac temperatum, quod

ad maiora coepta tentanda, grandi animo suscepit epicum carmen componere, quod adhuc in lingua illyrica desiderabatur. Huius, uti a viris eruditis perspectum fuit, duo genera censentur, alterum sublime, ac magnificum, quod vocari solet actionis, in quo ex maxima parte saeva bella describuntur, aequabile alterum, ac temperatum, quod dicitur contemplationis, et quo varii mirabiles eventus enarrantur. Ad primum genus attinet Homeri Ilias , ad secundum Odyssea . Virgilius, cui semper ante oculos

Ad primum genus attinet Homeri Ilias , ad secundum Odyssea . Virgilius, cui semper ante oculos proposita fuerant Maeonidis carmina, ita est partitus Aeneidem, ut priores sex libri ex duodecim, quibus tota continetur, Odysseam referant, posteriores autem Iliadem. Tassus in hoc etiam est Maronem imitatus, transfusitque in Ierusalem liberatam commixtum hoc duplex genus, magis tamen in Iliadem propendens. His grandibus exemplis inhaerens Gondula, latum sibi campum aperuit, ubi posset summa cum laude in utroque mixto genere spatiari, atque ita in uno

secundum Odyssea . Virgilius, cui semper ante oculos proposita fuerant Maeonidis carmina, ita est partitus Aeneidem, ut priores sex libri ex duodecim, quibus tota continetur, Odysseam referant, posteriores autem Iliadem. Tassus in hoc etiam est Maronem imitatus, transfusitque in Ierusalem liberatam commixtum hoc duplex genus, magis tamen in Iliadem propendens. His grandibus exemplis inhaerens Gondula, latum sibi campum aperuit, ubi posset summa cum laude in utroque mixto genere spatiari, atque ita in uno prompsit maiores ingenii poetici vires, ac nervorum robur, in

proposita fuerant Maeonidis carmina, ita est partitus Aeneidem, ut priores sex libri ex duodecim, quibus tota continetur, Odysseam referant, posteriores autem Iliadem. Tassus in hoc etiam est Maronem imitatus, transfusitque in Ierusalem liberatam commixtum hoc duplex genus, magis tamen in Iliadem propendens. His grandibus exemplis inhaerens Gondula, latum sibi campum aperuit, ubi posset summa cum laude in utroque mixto genere spatiari, atque ita in uno prompsit maiores ingenii poetici vires, ac nervorum robur, in altero evolvit leniores, ac tranquilliores animi sensus doctrinae

Odysseam referant, posteriores autem Iliadem. Tassus in hoc etiam est Maronem imitatus, transfusitque in Ierusalem liberatam commixtum hoc duplex genus, magis tamen in Iliadem propendens. His grandibus exemplis inhaerens Gondula, latum sibi campum aperuit, ubi posset summa cum laude in utroque mixto genere spatiari, atque ita in uno prompsit maiores ingenii poetici vires, ac nervorum robur, in altero evolvit leniores, ac tranquilliores animi sensus doctrinae luminibus temperatos. Argumentum eius operi suppeditarunt bella aevi decimi septimi principio, anno praesertim 1621

Tassus in hoc etiam est Maronem imitatus, transfusitque in Ierusalem liberatam commixtum hoc duplex genus, magis tamen in Iliadem propendens. His grandibus exemplis inhaerens Gondula, latum sibi campum aperuit, ubi posset summa cum laude in utroque mixto genere spatiari, atque ita in uno prompsit maiores ingenii poetici vires, ac nervorum robur, in altero evolvit leniores, ac tranquilliores animi sensus doctrinae luminibus temperatos. Argumentum eius operi suppeditarunt bella aevi decimi septimi principio, anno praesertim 1621 inter Polonos, et Turcas gesta, in cuius exitu

in Ierusalem liberatam commixtum hoc duplex genus, magis tamen in Iliadem propendens. His grandibus exemplis inhaerens Gondula, latum sibi campum aperuit, ubi posset summa cum laude in utroque mixto genere spatiari, atque ita in uno prompsit maiores ingenii poetici vires, ac nervorum robur, in altero evolvit leniores, ac tranquilliores animi sensus doctrinae luminibus temperatos. Argumentum eius operi suppeditarunt bella aevi decimi septimi principio, anno praesertim 1621 inter Polonos, et Turcas gesta, in cuius exitu evasere primi victores summa immortali gloria Regis Sigismundi

atque ita in uno prompsit maiores ingenii poetici vires, ac nervorum robur, in altero evolvit leniores, ac tranquilliores animi sensus doctrinae luminibus temperatos. Argumentum eius operi suppeditarunt bella aevi decimi septimi principio, anno praesertim 1621 inter Polonos, et Turcas gesta, in cuius exitu evasere primi victores summa immortali gloria Regis Sigismundi III et eius filii Principis Vlaudislavi supremi exercitus Ducis, quodque talem extremum finem habuit, ut Osmanus I Othomanidum Caesar solio ceciderit, violentamque hinc mortem Ianicerum

imaginum splendorem, acumen, vim, et sublimitatem. Et sic perfecit, ut lingua et metrum, quod sibi comparavit, singulares differentium temporum notas et venustates complectantur, praeseferens tamen eius proprium stilum, ac indolem, licet haud raro imitatus esset classicos latinos,et italos poetas, in quorum palaestra fuit ille exercitatus. Quod manifeste testatur sui carminis inventio, dispositio, ornatus, digressionum ad operis metam recte convergentium nexus, quos miro industri artificio suo poemati intexuit, itemque admirari iuvat praesertim aliqua librorum prooemia Lucretii et Areosti

ornatus, digressionum ad operis metam recte convergentium nexus, quos miro industri artificio suo poemati intexuit, itemque admirari iuvat praesertim aliqua librorum prooemia Lucretii et Areosti more sententiarum gravitate referta. Gondula dedit suo operi Osmanidis titulum, quod in viginti libros digessit, sed die octava decembris 1638 morte obita, quum vix quinquaginta annos attigisset, reperti dumtaxat decem et octo fuere, deficientibus decimo quarto, et decimo quinto libris, idque evenit, aut quod ab auctore non fuerant, ut aliqui putant, confecti, sive quavis ignota

primum anno 1826 Ragusae Antonii Martecchini typis vulgata. Altera editio nonnullis mutatis, omissis, et additis Zagabriae anno 1844 subsequuta est, Ludovici Gay typis edita. Animadvertendum est tamen, quod duorum librorum loco, quos supplevit Petrus Ignatius Sorgo, duo alii suffecti in illa secunda editione fuerunt a Ioanne Mazuranich dictae urbis cive, non sine laude exarati. Binae inde italicae versiones secundum textum Ragusinum prodierunt in lucem, quarum altera versu soluto omnimode libera, et pene ut periphrasis habenda anonymi auctoris, quae tamen

Animadvertendum est tamen, quod duorum librorum loco, quos supplevit Petrus Ignatius Sorgo, duo alii suffecti in illa secunda editione fuerunt a Ioanne Mazuranich dictae urbis cive, non sine laude exarati. Binae inde italicae versiones secundum textum Ragusinum prodierunt in lucem, quarum altera versu soluto omnimode libera, et pene ut periphrasis habenda anonymi auctoris, quae tamen communiter Nicolao Giaxich Iadertino tribuitur; altera, metro Areosti, auctore Marco Vidovich Sibenicensi, utraque Ragusae dicti Martecchini typis edita, prima anno 1827, secunda anno

altera, metro Areosti, auctore Marco Vidovich Sibenicensi, utraque Ragusae dicti Martecchini typis edita, prima anno 1827, secunda anno 1838. Non est meum, nec ad rem pertinet, de praefatis italicis versionibus iudicium ferre, quod iamdiu a dignis censoribus fuit prolatum. Cupiens tamen, quantum in me situm est, maiorem huius clari operis diffusionem, et cognitionem provehere, maxime inter doctos Europae coetus, a quibus latina lingua magnopere colitur, quaeque adhuc apud illos florens in tanta linguarum diversitate habetur una tamquam communis hominum conciliatrix, ac veluti quoddam

versionibus iudicium ferre, quod iamdiu a dignis censoribus fuit prolatum. Cupiens tamen, quantum in me situm est, maiorem huius clari operis diffusionem, et cognitionem provehere, maxime inter doctos Europae coetus, a quibus latina lingua magnopere colitur, quaeque adhuc apud illos florens in tanta linguarum diversitate habetur una tamquam communis hominum conciliatrix, ac veluti quoddam doctrinae vinculum, exemplo insuper, et aemulatione meorum concivium inductus, qui variis poeticis latinis versionibus clarum sibi nomen peperere, aggressus sum Osmanidem heroico carmine primus

unus insurget sciscitans, an Osmanides praescriptis epici carminis regulis, et legibus satisfaciat, et dignum sit, ut huiusmodi poematibus adnumeretur. Haec disceptatio a clarissimis scriptoribus non semel fuit agitata, et licet super illa exstent variae sententiae prolatae, in eo tamen omnes consensere, ut non animadversis ex una parte saeculi sui vitiis, quibus vel maximi viri urgentur, quum scilicet methaphorae, hyperboles, et antitheses tantum modo increbuerant, et nonnullis locis ex altera minori severitate ad trutinam vocatis, quae ob

et diligentiori limâ ad unguem pene redigi, totum Osmanidis carmen singulares dotes, et venustates complectatur. Et revera illud nitido sententiarum lumine, et speciosa imaginum varietate, quae velut graphice pictis tabulis ante oculos exhibentur, lectoris animum delectat, instruit, commovet, in admirationem rapit. Iuvat huic proposito Anonymi distichon memorare, quod in Gondulicae versionis psalmorum poenitentialium prooemio legitur:
Regia dum patriis donas oracula Musis,
Te Regem illyrici

dotes, et venustates complectatur. Et revera illud nitido sententiarum lumine, et speciosa imaginum varietate, quae velut graphice pictis tabulis ante oculos exhibentur, lectoris animum delectat, instruit, commovet, in admirationem rapit. Iuvat huic proposito Anonymi distichon memorare, quod in Gondulicae versionis psalmorum poenitentialium prooemio legitur:
Regia dum patriis donas oracula Musis,
Te Regem illyrici carminis esse doces.

oracula Musis,
Te Regem illyrici carminis esse doces. Nihilominus, ut quaestionem melius solvere detur, opportunum erit insigne Francisci Mariae Appendini e Scholis piis iudicium de hoc poemate offerre, viri in literarum republica clarissimi potissimum opere, cui titulus: Notizie istorico-critiche sulle antichità, storia, e letteratura dei Ragusei : Ragusae typis dicti Martecchini anno 1803 edito. Tale Appendini iudicium legitur in prooemio versionis italicae a dicto auctore

piis iudicium de hoc poemate offerre, viri in literarum republica clarissimi potissimum opere, cui titulus: Notizie istorico-critiche sulle antichità, storia, e letteratura dei Ragusei : Ragusae typis dicti Martecchini anno 1803 edito. Tale Appendini iudicium legitur in prooemio versionis italicae a dicto auctore anonymo confectae, et est tenoris sequentis: Confesso prima di tutto, che ove vogliasi stare al rigore delle leggi della buona epopea, può in qualche parte l’Osmanide apparire mancante.

anno 1803 edito. Tale Appendini iudicium legitur in prooemio versionis italicae a dicto auctore anonymo confectae, et est tenoris sequentis: Confesso prima di tutto, che ove vogliasi stare al rigore delle leggi della buona epopea, può in qualche parte l’Osmanide apparire mancante. Conscio per altro, che la di lei lettura mi scuote, e piace, quanto piacer sogliono i buoni poemi, domando a me stesso, come ciò accader possa a danno delle vere regole inventate d’altronde per dilettare, ed istruire. Dopo un' accurata analisi del

quali sono, per esempio, i più bei tratti della geografia, della storia, della politica, della religione, degli usi, e costumi della nazione turca (che offrono un singolare contrasto con l' attuale stato e condizione dell’ impero ottomano), e imitare le cose già dette in un modo tutto suo proprio, ed acconcio, senza apparire plagiatore, a far ricordare ai dotti leggitori i passi, che vi hanno qualche relazione in Omero, Virgilio, in Ariosto, o nel Tasso. Dissi con più di moderazione e sobrietà, e forse con miglior successo dei moderni romanticisti veramente

costumi della nazione turca (che offrono un singolare contrasto con l' attuale stato e condizione dell’ impero ottomano), e imitare le cose già dette in un modo tutto suo proprio, ed acconcio, senza apparire plagiatore, a far ricordare ai dotti leggitori i passi, che vi hanno qualche relazione in Omero, Virgilio, in Ariosto, o nel Tasso. Dissi con più di moderazione e sobrietà, e forse con miglior successo dei moderni romanticisti veramente troppo liberi, ed eslegi, mentre osservo, che sebbene il Gondola sedotto e rattenuto qualche fiata da oggetti, ed immagini secondarie, memore

turca (che offrono un singolare contrasto con l' attuale stato e condizione dell’ impero ottomano), e imitare le cose già dette in un modo tutto suo proprio, ed acconcio, senza apparire plagiatore, a far ricordare ai dotti leggitori i passi, che vi hanno qualche relazione in Omero, Virgilio, in Ariosto, o nel Tasso. Dissi con più di moderazione e sobrietà, e forse con miglior successo dei moderni romanticisti veramente troppo liberi, ed eslegi, mentre osservo, che sebbene il Gondola sedotto e rattenuto qualche fiata da oggetti, ed immagini secondarie, memore nondimeno dell’ avviso

il poeta deve sempre mirare alla meta, a frettarsi, cioè, di arrivare al fine, dopo brevi divagamenti fa ritorno a sè stesso, ed al suo eroe, e mentre mi convinco, che ogni sentenza, ogni descrizione, ogni episodio accidentale, o divisato, ogni sorpresa di azione, o fatto nell' Osmanide collima in ultima analisi col soggetto primario, ch’ è quello della caduta di Osmano, ossia, della punizione dell’ orgoglio umano, il che preso tutt' assieme mi fa quasi ravvisare nell’ intiera Osmanide una grande ode lirica, nella quale i voli dell’ immaginazione del poeta, in apparenza disparati

Osmanide collima in ultima analisi col soggetto primario, ch’ è quello della caduta di Osmano, ossia, della punizione dell’ orgoglio umano, il che preso tutt' assieme mi fa quasi ravvisare nell’ intiera Osmanide una grande ode lirica, nella quale i voli dell’ immaginazione del poeta, in apparenza disparati e di remoto interesse, coincidono, mediante un’ arte finissima e nascosta, a magnificare, e completare il soggetto di tutta la grande ode, o poema. Dicasi pure dopo di ciò, che l'Osmanide non regge a tutte le regole dell' epica di Aristotile e di Orazio, come non vi

latinam Osmanidis versionem, quam iuris publici facere constitui, supervacaneum adnotare reor, me fideliter primaevum Ragusinae editionis illyricum textum esse sequutum, ideoque nullam habuisse rationem editionis zagabriensis, et duorum omnino differentium librorum XIV et XV, qui in dicta editione continentur. Quod reliquum, est, mea submissa sententia, his videntur illi anteponendi, qui a praefato Sorgo compositi fuere. Post diuturna studia, et laudatas in poesi illyrica exercitationes, et postquam sibi quodammodo Gondulae stilum, et metrum adscivisset, evasit Sorgus magis

ideoque nullam habuisse rationem editionis zagabriensis, et duorum omnino differentium librorum XIV et XV, qui in dicta editione continentur. Quod reliquum, est, mea submissa sententia, his videntur illi anteponendi, qui a praefato Sorgo compositi fuere. Post diuturna studia, et laudatas in poesi illyrica exercitationes, et postquam sibi quodammodo Gondulae stilum, et metrum adscivisset, evasit Sorgus magis idoneus, quam quivis alius ad Osmanidis lacunas implendum. In hoc arduo, et, uti dicam, improbo labore fuit ille potenter, et solertissime a vice-secretis ragusinae reipublicae

sententia, his videntur illi anteponendi, qui a praefato Sorgo compositi fuere. Post diuturna studia, et laudatas in poesi illyrica exercitationes, et postquam sibi quodammodo Gondulae stilum, et metrum adscivisset, evasit Sorgus magis idoneus, quam quivis alius ad Osmanidis lacunas implendum. In hoc arduo, et, uti dicam, improbo labore fuit ille potenter, et solertissime a vice-secretis ragusinae reipublicae Ioanne Volanti adiutus, viro ad primum eruditissimo, et ob meliorem Osmanidis lectionem et correctionem optime merito. Nec advertenda videtur obiectio, quae a Zagabriensis textus

labore fuit ille potenter, et solertissime a vice-secretis ragusinae reipublicae Ioanne Volanti adiutus, viro ad primum eruditissimo, et ob meliorem Osmanidis lectionem et correctionem optime merito. Nec advertenda videtur obiectio, quae a Zagabriensis textus editore Vikoslavo Babukich fuit in medium prolata, Sorgum videlicet ab historica facti veritate recessisse, quatenus strenui ducis Kerevscki libertatem ipsi ab Osmano summa generositate largitam fìnxit, quum iuxta communem hystoriae traditionem fuit ille Othmanici tyranni mandato in septem turrium carcere crudeliter

editore Vikoslavo Babukich fuit in medium prolata, Sorgum videlicet ab historica facti veritate recessisse, quatenus strenui ducis Kerevscki libertatem ipsi ab Osmano summa generositate largitam fìnxit, quum iuxta communem hystoriae traditionem fuit ille Othmanici tyranni mandato in septem turrium carcere crudeliter iugulatus. Quamvis in genere haud multum intersit, si quod in epici carminis digressionibus historicum factum, servata tamen veri similitudine, ex parte immutetur, idque potius fiat eo consilio ut clarius poematis

Sorgum videlicet ab historica facti veritate recessisse, quatenus strenui ducis Kerevscki libertatem ipsi ab Osmano summa generositate largitam fìnxit, quum iuxta communem hystoriae traditionem fuit ille Othmanici tyranni mandato in septem turrium carcere crudeliter iugulatus. Quamvis in genere haud multum intersit, si quod in epici carminis digressionibus historicum factum, servata tamen veri similitudine, ex parte immutetur, idque potius fiat eo consilio ut clarius poematis meta illucescat, huiusmodi ratio maiore perspicuitate

libertatem ipsi ab Osmano summa generositate largitam fìnxit, quum iuxta communem hystoriae traditionem fuit ille Othmanici tyranni mandato in septem turrium carcere crudeliter iugulatus. Quamvis in genere haud multum intersit, si quod in epici carminis digressionibus historicum factum, servata tamen veri similitudine, ex parte immutetur, idque potius fiat eo consilio ut clarius poematis meta illucescat, huiusmodi ratio maiore perspicuitate operi, de quo agitur, congruit, quandoquidem ficta liberatione ab Osmano ultro Kerevsko

operi, de quo agitur, congruit, quandoquidem ficta liberatione ab Osmano ultro Kerevsko concessa, splendidiore lumine emicat singularis animi magnitudo et generositas praecipui poematis herois, vulgo protagonistae. Iuvat aliunde observare, quod operis argumentum in suis praecipuis adiunctis verae historiae narrationibus cohaeret, idque licet plures historicos comparando sit cuique facile habere persuasum, monebo dumtaxat Dionysii Petavii Rationarium temporum Venetiis anno 1722 apud Laurentium Basilium editum, nec non Imperii, et Sacerdotii annales pro

editum, nec non Imperii, et Sacerdotii annales pro saeculo decimo septimo consulere, quod Marcus Battaglini Venetiis anno 1701 typis Andreae Peletti vulgavit.

Nemo alius, quatenus mihi constat, tentavit usque adhuc Osmanidem in latinum vertere, teneor nihilominus fateri, quod clarissimus vir Bernardus Zamagna, meus conterraneus, quique sibi ob Homeri Odysseae, Hesiodi, Theocriti, Moschi et Bionis carminum latinam versionem immortalem famam est nactus, Osmanidis novem libri quinti strophas in triginta exametros

usque adhuc Osmanidem in latinum vertere, teneor nihilominus fateri, quod clarissimus vir Bernardus Zamagna, meus conterraneus, quique sibi ob Homeri Odysseae, Hesiodi, Theocriti, Moschi et Bionis carminum latinam versionem immortalem famam est nactus, Osmanidis novem libri quinti strophas in triginta exametros transtulerit, quod videre est in Tomo 2, pag. 265 dicti operis Francisci Appendini, Notizie storiche etc. Quos ego nulla immutatione ob eorum miram speciem, et tanti nominis auctoritatem suo loco

nihilominus fateri, quod clarissimus vir Bernardus Zamagna, meus conterraneus, quique sibi ob Homeri Odysseae, Hesiodi, Theocriti, Moschi et Bionis carminum latinam versionem immortalem famam est nactus, Osmanidis novem libri quinti strophas in triginta exametros transtulerit, quod videre est in Tomo 2, pag. 265 dicti operis Francisci Appendini, Notizie storiche etc. Quos ego nulla immutatione ob eorum miram speciem, et tanti nominis auctoritatem suo loco retuli, quique veluti lectissimae gemmae meae versioni a

opus donasset, ceu sunt caetera omnia tanti vatis carmina. Hoc saltem orsum fuisset a celebri latino Ragusino vate Faustino Gagliuffi perfectum, quum illum tale propositum habuisse ab epistola eruitur, quam Genua mense Martio 1821 Ragusam ad Antonium Casnacich misit, quaeque inscripta legitur in praefatione Osmanidis italicae dicti Marci Vidovich versionis. Ast ubi nec laudati summi viri, nec alii mei concives, aut exteri hoc opus exegerunt, dignetur literarum respublica benigne illud excipere, quod meae tenuitatis penitissime conscius audeo illi non sine maxima trepidatione proferre,

literarum respublica benigne illud excipere, quod meae tenuitatis penitissime conscius audeo illi non sine maxima trepidatione proferre, et quod fortasse volventibus annis ab aliis meliore successu poterit esse perfectum. Post diuturna augustissimi Caesaris stipendia rude clementer donatus in patriam secessi, ibique senili aetate otium nactus gaudeo ipsi meorum laborum fructum tamquam publicum meae dilectionis et existimationis monumentum posse nuncupare. Ducem, et magistrum habui summum Maronem, quem a prima iuventute mihi semper ut exemplar proposui, meque fortunatum arbitratus sum

quam magnificentia utique emicat ex minima parte immutare? Sit hoc mei grati animi, et obsequii erga immortalem poetam luculentum testimonium. NOTA (*) Sub imagine Sigismundi III Poloniae Regis, quae in aedibus Ragusinae patriciae domus Bonda Anconae sitis, et usque ad annum 1667 ad familiam Gondula pertinentibus asservabatur, legitur sequens inscriptio: VLADISLAVO SIGISMUNDI POLONORUM REGIS FILIO SCHITHARUM TURCARUMQUE TRIUMPHATORI INVICTO GONDULA FAMILIA HOSPITI SUO CUIUS

domus Bonda Anconae sitis, et usque ad annum 1667 ad familiam Gondula pertinentibus asservabatur, legitur sequens inscriptio: VLADISLAVO SIGISMUNDI POLONORUM REGIS FILIO SCHITHARUM TURCARUMQUE TRIUMPHATORI INVICTO GONDULA FAMILIA HOSPITI SUO CUIUS HUMANISSIMAM MAIESTATEM SEMEL IN HIS AEDIBUS ASPEXIT SEMPER IN IMAGINE SUSPICIET In miscellaneis mss. historicis Patris Ioannis Mariae Mattei, quae in bibliotheca PP. Franciscanorum Ragusae exstant, reperitur haec inscriptio. Fortasse tanti hospitis memoria, et subsequuta

et usque ad annum 1667 ad familiam Gondula pertinentibus asservabatur, legitur sequens inscriptio: VLADISLAVO SIGISMUNDI POLONORUM REGIS FILIO SCHITHARUM TURCARUMQUE TRIUMPHATORI INVICTO GONDULA FAMILIA HOSPITI SUO CUIUS HUMANISSIMAM MAIESTATEM SEMEL IN HIS AEDIBUS ASPEXIT SEMPER IN IMAGINE SUSPICIET In miscellaneis mss. historicis Patris Ioannis Mariae Mattei, quae in bibliotheca PP. Franciscanorum Ragusae exstant, reperitur haec inscriptio. Fortasse tanti hospitis memoria, et subsequuta ejus grandia, et clarissima

pertinentibus asservabatur, legitur sequens inscriptio: VLADISLAVO SIGISMUNDI POLONORUM REGIS FILIO SCHITHARUM TURCARUMQUE TRIUMPHATORI INVICTO GONDULA FAMILIA HOSPITI SUO CUIUS HUMANISSIMAM MAIESTATEM SEMEL IN HIS AEDIBUS ASPEXIT SEMPER IN IMAGINE SUSPICIET In miscellaneis mss. historicis Patris Ioannis Mariae Mattei, quae in bibliotheca PP. Franciscanorum Ragusae exstant, reperitur haec inscriptio. Fortasse tanti hospitis memoria, et subsequuta ejus grandia, et clarissima adversus Turcas gesta tunc iuveni poetae

SIGISMUNDI POLONORUM REGIS FILIO SCHITHARUM TURCARUMQUE TRIUMPHATORI INVICTO GONDULA FAMILIA HOSPITI SUO CUIUS HUMANISSIMAM MAIESTATEM SEMEL IN HIS AEDIBUS ASPEXIT SEMPER IN IMAGINE SUSPICIET In miscellaneis mss. historicis Patris Ioannis Mariae Mattei, quae in bibliotheca PP. Franciscanorum Ragusae exstant, reperitur haec inscriptio. Fortasse tanti hospitis memoria, et subsequuta ejus grandia, et clarissima adversus Turcas gesta tunc iuveni poetae Ioanni Francisco Gondula aditum praebuere illyricum epicum carmen, sub titulo

ejus grandia, et clarissima adversus Turcas gesta tunc iuveni poetae Ioanni Francisco Gondula aditum praebuere illyricum epicum carmen, sub titulo Osmanidis, concipere et exarare, quo suo heroi, et sibi immortalem laudem et gloriam comparavit, et quod nunc primum latinis numeris expressum in lucem prodit. LIBER I. ARGUMENTUM.

2  Illata Odrysiis memorat dum tristia damna,
3  Imperii hinc cupidus late protendere fines
4  Constituit, vastas orientis* tendere in oras,
5  Antiquas renovare acies, formare recentes.
1  Quidnam te, demens humana superbia, iactas?

5  Ni Deus adfuerit, vis quaeque et firma labascit, 5
6  Grandia regna suis delentur viribus ipsis,
7  Assidue in gyrum fortunae volvitur orbis,
8  Arduus evehitur delapsus vertice summo,
9  Et qui sublimis, iacet en detrusus ab alto.

18  Improvisa adsunt, meminit quae nulla vetustas.
19  Castalides nymphae, quae dulcia carmina sacris
20  Vatibus in celsi memoratis vertice Pindi, 20
21  Dicite, quaeso, mihi, quanam ratione, modoque
22  Byzanti OSMANUM, patriâ dum regnat in urbe,

Vatibus in celsi memoratis vertice Pindi, 20
21  Dicite, quaeso, mihi, quanam ratione, modoque
22  Byzanti OSMANUM, patriâ dum regnat in urbe,
23  Agmina belligerûm prostrarunt funere acerbo,
24  Vestra ope et aggrediens canerem, quonam omine fausto

26  Qui post interitum genitoris patruus ipsum
27  Expulit a solio Mustaphas fraude, dolisque,
28  In sedem, eiecto Mustaphâ, OSMANUS avitam
29  Redditus inde fuit summo cum laudis honore,
30  Ut iuvenis cupidus sectari exempla

37  Dextrae invicta tuae referunt qui gesta potentis,
38  Magnanime o Princeps, tua dum victoria fulsit
39   OSMANI in letho, totum est celebrata per orbem.
40  Sed mea ut usque tuis resonet tuba laudibus aequa, 40
41  Grandia perge sequi, dicam nova carmine coepta.

74  Aestivos soles, hyberna et frigora passi,
75  Audax vultus erat vobis, et strenua corda: 75
76  Reddidit alma fides patrio in discrimine fortes,
77  Cursu planitiem, saltu iuga, flumina nando
78  Traiicere adsuetos, mala cuncta et ferre paratos,

89  Ut dux, sic miles terris, atque aequore habebat
90  Horrida pro lectis, et mensis terga ferarum. 90
91  Quin hieme in mediâ, violento aquilone furente,
92  Danubii gelidas vobis prope fluminis undas
93  Pulvinar saxum, nix obtulit alta cubile.

100  Pensa ratique colo trahit atris foemina tectis, 100
101  Hostem dum aggreditur pugnâ vir fortis apertâ.
102  Laus erat in bello pro vestro occumbere rege,
103  Haud mors nos terret, clamantes, tempora vitae
104  Sint brevia, imperium magis auctum ut sentiat orbis.

116  Iumenta, atque trahunt magno cum pondere fruges.
117  Serica magnificis habitant tentoria pinnis,
118  Auratisque sedent lectis, in montibus esca
119  Grata illis pisces longinquo in litore nacti,
120  In pelago nemorum volucres multo aere coemptae. 120

117  Serica magnificis habitant tentoria pinnis,
118  Auratisque sedent lectis, in montibus esca
119  Grata illis pisces longinquo in litore nacti,
120  In pelago nemorum volucres multo aere coemptae. 120
121  Splendida festivis celebrant convivia mensis,

118  Auratisque sedent lectis, in montibus esca
119  Grata illis pisces longinquo in litore nacti,
120  In pelago nemorum volucres multo aere coemptae. 120
121  Splendida festivis celebrant convivia mensis,
122  Amittant donec sensus viresque bibendo:

121  Splendida festivis celebrant convivia mensis,
122  Amittant donec sensus viresque bibendo:
123  Effusi in venerem molli lodice recumbunt
124  Per noctem, et violant naturae, iussaque legum.
125  Alter at armigeris, et multis cinctus amicis 125

126  Insidet altus equo, caput erigit, atque superbe
127  Despicit, herois se iactans gloria inani,
128  Totus in adspectu, verbisque sonantibus, idem
129  Verâ re nullus. Quoties hoc lumine cernens
130  Illorum, ut pecudes, turbam pepulisse fugacem 130

130  Illorum, ut pecudes, turbam pepulisse fugacem 130
131  Unum e Christiadis praestanti corpore fortem,
132  Mox in equum insilui solus dux, miles et unâ,
133  Exosus probrum, temnens, et quaeque pericla,
134  Ad reditum hos revocans illis sum damna minatus,

133  Exosus probrum, temnens, et quaeque pericla,
134  Ad reditum hos revocans illis sum damna minatus,
135  Namque erat in votis ulcisci dedecus ingens, 135
136  Clamans, heu miseri! quid vos formidine terret?
137  Nonne homines illi? vobis non pectore corda?

142  Verberat atque manus, miles parere recusat,
143  Et se Ianicerum (1) legio fugientibus addit.
144  Stabant Spahiades (2) medio in certamine fortes,
145  Mirati ast illos retro cessisse fugaces, 145
146  Institerunt celeres vestigia ferre retrorsum,

151  Cuiusque atque meo vita, et mors pendeat ense.
152  Nos sumus, heu! reges, nos nostrae caussa ruinae.
153  In pretio haud nobis heros, sed mollis ephebus,
154  Qui iam luxurie vitam corrumpit inertem,
155  Bella gerat, petimus, sapiens moderetur et aequus. 155

157  Mercede haud heros fruitur, quam tollimus ipsi.
158  Sic est mos regum, sequitur quem turba dynastûm.
159  In castra hinc veniunt timidi de rure bubulci,
160  Quî potis his ducibus validos irrumpere in hostes? 160
161  Non ita, belligerae gentes, satis ante,

158  Sic est mos regum, sequitur quem turba dynastûm.
159  In castra hinc veniunt timidi de rure bubulci,
160  Quî potis his ducibus validos irrumpere in hostes? 160
161  Non ita, belligerae gentes, satis ante, superque,
162  Erratum, aggrediar nova nunc, atque inclyta coepta.

aggrediar nova nunc, atque inclyta coepta.
163  Hoc vestrum, atque orbis fatum dependet ab ense.
164  Magnus ALEXANDER prisco celebratus in aevo,
165  Bella gerens, ut ego, vernanti in flore iuventae 165
166  Victor ovans mundi confinia lata subegit.

Hoc vestrum, atque orbis fatum dependet ab ense.
164  Magnus ALEXANDER prisco celebratus in aevo,
165  Bella gerens, ut ego, vernanti in flore iuventae 165
166  Victor ovans mundi confinia lata subegit.
167  Ille meus proavus SOLIMANUS fortis, et acer

166  Victor ovans mundi confinia lata subegit.
167  Ille meus proavus SOLIMANUS fortis, et acer
168  Par aetate mihi legiones duxit in hostem.
169  Haec exempla meis oculis praetenta manebunt,
170  Et sequar haec, dabitur donec toto orbe potiri. 170

Aggredienda tamen mihi qua ratione, patescit.
173  Hîc siluit, magno et laudis succensus amore
174  Grandia constituit sublimi in mente gerenda.
175  Caesareos nummos Eoas mittere in oras 175
176  Cogitat, atque notas, queis nomina scripta leguntur

173  Hîc siluit, magno et laudis succensus amore
174  Grandia constituit sublimi in mente gerenda.
175  Caesareos nummos Eoas mittere in oras 175
176  Cogitat, atque notas, queis nomina scripta leguntur
177  Belligerûm, proprio dudum quos aere rependit.

182  Ut fraeno domitae vitae non parcere curent,
183  Atque alacres properent, Caesar quocumque vocaret.
184  Dein iurans statuit sibi plus in honore futurum
185  Illum, belligerâ mage qui virtute niteret, 185
186  Imperii primas velle his et tradere curas,

185  Illum, belligerâ mage qui virtute niteret, 185
186  Imperii primas velle his et tradere curas,
187  Quos laudem in pugna tantum meruisse videret.
188  Non aes, luxuries, mollis vel foemina, solum
189  Nuda viam ad primos virtus at sternet honores,

5  Korevskumque ducem multo custode tueri.
1  Fervida, vana, alacris, nimiumque elata iuventus,
2  Cur ruis in praeceps casus formidine nulla?
3  Audax consilii sic es, rationis et expers,
4  Grata ut dura tibi, levia et sint ardua coepta.

5  Ingens sic ardor iuvenem vasto aequore mersit, 5
6  Solvit ceratas, cui Titan igneus alas.
7  Excitus his stimulis cecidit combustus in undas,
8  Ausit qui alipedum Phoebi male flectere habenas,
9  Et satur idcirco famae, toto orbe subacto,

collectis viribus audax,
12  Praescius haud fati, veniens quod dira minatur.
13  Ah, puer, Eoas iter, ah! ne corripe in oras,
14  Consilium a fidis repetas quoad usque ministris.
15  Perspectum est illis, tibi quod non adnuit aetas, 45

18  Te nondum edocuit rerum experientia longa.
19  Succedet viridi sensim maturius aevum;
20  Nunc in flore tuae laudis ne contere fructus. 20
21  Subiicere indomitos hostes, et vincere bello
22  Magnanimae curae, sunt haec sublimia coepta,

29  Consilium novit, curis perculsus acerbis
30  Excutitur, tremuitque gravi formidine captus. 30
31  Praecipiti in coepto spectans discrimina magna,
32  Byzanti Caesar prius hinc quam linqueret urbem,
33  Ille suum haud voluit domino celare timorem.

37  Tangens Caesareae limbo fert oscula vestis,
38  Seque humilem ostentat, cunctis spectantibus illos.
39   Coeruleo in campo decoratum floribus aureis
40  More thori assurgens solium regale coruscat. 40
41  Tectum stat flavo pulvinar desuper auro,

57  Qui semel expertus mala praevidisse futura.
58  Quo mea verba petant, optas si noscere, dicam.
59  Unus sol caelis, unus sit Caesar in orbe.
60  Ille tuus vivit patruus Mustapha, tuâque 60
61  Laetus sorte malâ, gaudet quâ turba faventum,

66  Quod Deus avertat, sceleri non parceret ulli,
67  Posthabitâ atque tuos fratres pietate necaret,
68  Ne misera in tenebris iterum tabesceret atris.
69  Multa scit, atque audet famâ circum undique nota,
70  Utpote quae magicas artes, et carmina callet. 70

95  Adverso horrisonos convolvit turbine ventos, 95
96  Grandine, vel nimbis campos populatur opimos,
97  Ut libet, extemplo formas se vertit in omnes,
98  Nunc fera, nunc ales, saxum nunc visa, vel arbos.
99  Transfuga Christiadum, legi est infida Maconis,

101  Nullum animae pretium, nullum seu numen adorat.
102  Fidit sola sibi, spes illi, haec una salutis.
103  Diligit at natum, quo principe regnet in orbe.
104  Idcirco haud refugit quodcumque admittere crimen.
105  Quo cecidit solium, dum sese extollat ad altum, 105

119  Quodcumque atque obstat, prosterne, et destrue ferro.
120  Fratres quae tangunt, sapientum effata recordor. 120
121  Haud magna, in plures quae didita flumina rivos.
122  Vezirus tacuit, custos legum addidit ista.
123  Qui regni monui virtute extendere famam,

163  Atque omnes clari proceres, magnique Dynastae
164  Par genus inquirunt clarum, sibi nempe daturum
165  Dignam progeniem mansuram tempus in omne. 165
166  Et tu, Rex regum, tu, Princeps maxime, quotquot
167  Magnos terra colit, felici ut prole fruaris

182  Ante tui Argivas atavi duxere puellas
183  Sanguine Caesareo, et spectandas frontis honore.
184  Hac aquilae in nido draco se ratione locavit,
185  Et celebratus hymen circum fulgentibus armis. 185
186  Haud igitur sponsam, Princeps o maxime, quaere

215  Hinc memorare ausim, tibi mox cum rege Polono 215
216  Optatae studeas componere foedere pacis.
217  Es nempe expertus duro in certamine testis,
218  Quis furor illum agitet, quisve urat bellicus ardor.
219  Peiores casus (quod Dii prius omen in ipsum

217  Es nempe expertus duro in certamine testis,
218  Quis furor illum agitet, quisve urat bellicus ardor.
219  Peiores casus (quod Dii prius omen in ipsum
220  Convertant hostem) ne quaere audire; relinquas 220
221  Illum si campo, Nabathea ad litora tendens,

250  Haud sinat Omnipotens mortali vulnere laedam, 250
251  Qui semel hoc, ut ego, solio consedit avito.
252  Ut fuit ille prius, sum nunc evectus in altum,
253  Subditus ille mihi, fueram ceu subditus illi.
254  Augebo at vigiles fratrum, patruique fideles,

275  Fortior at linguâ, validae quam robore dextrae 275
276  Ad primos nuper pastor sublatus honores,
277  Cognitus in patriâ, longinquis clarus in oris.
278  Risvanus tandem Korevski ad limina custos
279  Est datus, ille duci captivus paruit olim.

275  Fortior at linguâ, validae quam robore dextrae 275
276  Ad primos nuper pastor sublatus honores,
277  Cognitus in patriâ, longinquis clarus in oris.
278  Risvanus tandem Korevski ad limina custos
279  Est datus, ille duci captivus paruit olim.

279  Est datus, ille duci captivus paruit olim.
280  Interea ut vigiles posuit nox sidera caelo, 280
281  Ne citius radios Phoebus diffundat in orbem. LIBER III.

4  Mane novo zephyri dum spirat lenior aura,
5  Exoritur nimbo conspersa aurora rosarum. 5
6  Florent aethereis faetu quae dicite in hortis.
7  At vix sol oriens lustravit lampade terras,
8   Ali in equum insiliens auratum accingitur ensem;

6  Florent aethereis faetu quae dicite in hortis.
7  At vix sol oriens lustravit lampade terras,
8   Ali in equum insiliens auratum accingitur ensem;
9  Corripit inde viam, procerum stipante coronâ,
10  Regis Sigmundi tendens ad regna

15  Cura illum stimulans urget componere foedus 15
16  Inter hyperboreum solem, lunamque bicornem.
17  Assiduâ alipedes vice solers, mutat in horas,
18  Trans colles celerans, saltûs, loca scrupea, plana,
19  Maesorum fines, Thrâcum transmittit, et arva,

35  Totque alii peperere armis regalia sceptra, 35
36  Aeternum ut mereat nomen Kobilius heros
37  Cassoviae in campis qui Muratum ense peremit,
38  Grandibus et coeptis regali nomine clari
39  Marci vivat adhuc insignis gloria parta,

Nec te praeteream Butor Sigmunde, cruento 50
51  Qui saepe Odrysias fudisti marte phalanges.
52  Aut vos non memorem celebrandos semper in aevum
53  Sarmatiae reges, clarant quos grandia coepta.
54  Te Sigismunde canunt hoc ternum nomine, regem,

53  Sarmatiae reges, clarant quos grandia coepta.
54  Te Sigismunde canunt hoc ternum nomine, regem,
55  Prìma in Sarmaticis fulges qui gloria campis, 55
56  Quod tentata prius Germano a Caesare frustra
57  Nunc tibi praecingit frontem data iure corona.

59  Fulmineum Othmanidum fregisti interritus ensem,
60  Hinc pelagum, et terram ratibus dominaris, equisque, 60
61  Coepisti ac toto regnare invictus in orbe,
62  Caesaris occidui victor, ceu victor eoi.
63  Ille tibi admirans virtutis lumina sponsas

79  Famâ digna tuâ non fingere carmina sciret.
80  O regum puro veniens de sanguine Princeps 80
81  Te manet imperium arctoâ in regione vetustum,
82  Quod varias gentes, multasque amplectitur urbes.
83  Caesarêa de stirpe fuit tibi mater, et uxor,

90   Ocyor hinc boreâ pete nunc Istrumque, Tyramque, 90
91  Atque urge ignivomum, prosterne et caede draconem.
92  In noctis densas lunam compelle tenebras,
93  Alma tuo suffusa dies ut lumine fulgat.
94  Cresce, puer, cunctae noscunt te nomine gentes,

111  Vulcani hîc sedes, Vulcania nomine tellus.
112  Inde Paravadium tendens albescere Varnam. ·
113  Conspicit Euxini surgentem in litore ponti;
114   Vladislavus ubi rex Hungarus, atque Polonus
115  Strenuus occubuit duro in certamine morti. 115

Euxini surgentem in litore ponti;
114   Vladislavus ubi rex Hungarus, atque Polonus
115  Strenuus occubuit duro in certamine morti. 115
116  At fato meliore novus pugnavit ad illam
117   Vladislavus ovans urbem, nam milite forti,

immensa patet, quo lumina vertas, 130
131   Equor et adparet solum undique, et undique caelum.
132  Sedula ducit apes hîc bis examina in anno,
133  Et totidem nivei nascuntur matribus agni.
134  Hîc loca pulchra nitent, ridet prospectus ubique,

138  Hîc nivei lactis, iucundi et copia mellis.
139  Hîc foecunda Ceres plenis redimitur aristis.
140  At nunc eoâ Darsterum surgit in orà, 140
141  Solem et prospectat Nicopolis alta cadentem.
142  Haec procul haud distat Traiano a ponte, coercet

167  Qui potis immanes stimulos mulcere doloris,
168  Odrysias mirans clades, quo lumina flectat?
169  Latâ in planitie Osmani quam exercitus ingens
170  Texerat, extolli nunc cernit stragis acervos. 170
171  Mundi hîc dimidia, gentes a parte

181  Odrysiaeque acies, quidnam et gessére Polonae,
182  Qua ratione fuit devictus Caesar ab hoste.
183  Rebus in adversis nancisci est dulce sodales. 183 LIBER IV. ARGUMENTUM.

33  Extulit heu! nostrae lacrymatos stragis acervos,
34  Defluxitque Tyras tumido mage fluminis amne.
35  Hoc impendentis sublimi in vertice montis 35
36  Erecta Osmani stabant tentoria circum,
37  Undique Kapigerum (1)

50  Caesaris una foret queis vitam cura tueri. 50
51  Ah sua virtutis si quisque exempla sequutus
52  Fortiter in bello pugnasset, sparsa Polona,
53  Non hîc Othmanidum, vidisses ossa iacere.
54  Agmina Spahiadum mage dissita rura tenebant,

dextrâ attingunt, ferri prosternitur ictu. 55
56  Cernere erat alipedum ter quinque hos terga prementes
57  Millia, ducebat fortis quos Dervis in hostem,
58  Caesari at infidus nostram tulit ille ruinam,
59  Namque fugam arripuit toto cum milite primus,

77  Ortu Bossenus, Iiusuf nomine dictus,
78  Latum qui pontem super Istri straverat amnem.
79  Quinquaginta virûm ducebat millia in armis.
80  Quoquo ibant turmae, vastabant omnia flammis. 80
81  Coram his nil mirum, si cursum flecteret Ister.

82  Epiri laevâ Scanderus stabat at heros:
83  Bis sex mille viros inimico sanguine potos,
84  Qui se iactabant, in bellum strenuus egit.
85  Primus cum sociis aggressus castra Polona, 85
86  Sese queis profugus Millostus iunxerat, hostes

87  Ante annum partim stravit, partimque fugavit,
88  Reddidit at tumidum prior hunc victoria frustra,
89  Nam palmam in campo, vitamque reliquit eodem. 90
90  Dextrâ apparebat Bossenae rector opimae,
91  Agmen agens equitum, bis octo millia censum,

95  Gens fera belligerûm torquere hostilia docta.
96  Bossenae adstabat genti manus inclyta pubis,
97  Divi quam Sabae tellus dimisit in hostem,
98  Millia bis quinque, Hussenus ducebat et illam,
99  Loricâ armatam, et tubulis solido aere recoctis. 400

sylvas agitare et lustra ferarum.
102  Planitie occiduâ Caracasus signa locavit,
103  Hic Budae est Princeps bello celebratus in omni,
104  Quem primum ad munus communia vota vocabant, 405
105   Hussenum contra removendum sede petebant.

quis letho occumberet ille; 110
110  Nam fortem Osmano Karacasum cogere suasit,
111  Munita irrueret praeceps in castra Polona
112  Fato debuerant Turcarum exercitus omnis
113  Deleri, heroes caderent quum fulmina belli.

112  Fato debuerant Turcarum exercitus omnis
113  Deleri, heroes caderent quum fulmina belli.
114  Solus in adversas irrupit sponte phalanges, 115
115  Disiecit, fregit, stravitque obstantia septa,
116  Dum super hostiles cecidit confossus acervos.

Iuxta aderant, adsueti agros vastare rapinis, 150
150  Et furtim potius, quam vi subducere praedas.
151  Longius hinc caelum curvari ubi cernis in arcum,
152  Agmina multa virûm Princeps huc egit Amidae,
153  Flectere equos docti renitent fulgentibus armis,

152  Agmina multa virûm Princeps huc egit Amidae,
153  Flectere equos docti renitent fulgentibus armis,
154  More ducum undantes gestant in vertice cristas! 155
155  Hi laudem soli pepererunt signa sequentes
156  Invidi Dilaveri in certamine diro,

154  More ducum undantes gestant in vertice cristas! 155
155  Hi laudem soli pepererunt signa sequentes
156  Invidi Dilaveri in certamine diro,
157  Contra aquilam arctoam qui audentior iret in hostes,
158  Coniugis effigiem suspensam ad colla ferebat.

155  Hi laudem soli pepererunt signa sequentes
156  Invidi Dilaveri in certamine diro,
157  Contra aquilam arctoam qui audentior iret in hostes,
158  Coniugis effigiem suspensam ad colla ferebat.
159  Hunc regis nato Persarum victor ademit 160

161  Quin etiam caeco retur deceptus amore
162  Fortunam hanc adferre sibi, et ceu numen adorat.
163  Odrysii iecit dux sese in stagna cruoris
164  Sarmaticas acies inter, rapuitque recurvo 165
165  Ungui aquilae lunam, signum fatale, bicornem.

172  Solis ubi radios nubes adversa reflectit,
173  Dux Babilonis erat, circumque exercitus ingens.
174  In niveâ medius fulgebat veste sacerdos 175
175   Abbas, vultu humilis, sed corda superbia tollit.
176  Ponto a Caspiaco ad

196  Belligeras inter gentes interrita crevit,
197  Nomine foemineo tantum, formaeque decore,
198  Per saltus agitare feras in montibus altis
199  Adsueta, et nactas securo caedere telo. 200
200  Pro serto ornabat cassis ferrata capillos,

222  Quin praesaga mali curâ torquetur acerbâ,
223  Reiicit et puro conceptam pectore flammam.
224  Invictam victricem in ter victricia signa 225
225  Solam fama volat terris superesse Polonis,
226  Arvaque Amazonio percurrere saepe maniplo;

27  Quid ductor? visu misere turbatus, et horrens
28  Avertit nequidquam oculos, et lumina claudens
29  Uda rigat lacrymis late manantibus ora,
30  Curarumque aestu magno torquetur in horas 30
31  Acrius, aut consanguineos sibi funere raptos,
32  Aut cari miserans confossum pectus amici.
33  Iamque etiam cuperet frustra divertere calle,
34  Et longe properare alio: vetat invia

frustra divertere calle,
34  Et longe properare alio: vetat invia cursu
35  Semita, et albentes sparsis late ossibus agri. 35
36  Nunc haec, nunc illa insultans quatit ungula cornu.
37  Heu quid in adversis rebus crudelius usquam
38  Esse recordanti poterat, vultusque suorum
39  Fortunasque, usumque olim, quos laedere possim
40  Cogitur invitus? Sic tota nocte, dieque 40

vir, sed foemina miles,
52   Krunoslava ducis Korevski strenua coniux.
53  Ex quo eius cecidit Turcarum in vincula sponsus,
54  Illa unquam haud posuit victrix, quis cingitur, arma.
55  Tractare haec virgo teneris adsuevit ab annis. 55

68  Lumina magnanimo circum torquere decore,
69  Alipede et ferri iuga per praerupta, timore
70  Nullo et percelli lethi discrimine in ipso. 70
71  Illi amor at dederat mage fortia callidus arma,
72  Nempe supercilia, obtutus, flavosque capillos.

86  Clamare haud cessans: solus quo pergere tendis?
87  Sunt quoque corda mihi, quae mors non terret acerba,
88  Otia quin temnens belli in discrimine famam
89  Aucupor usque tibi laudis comes, atque pericli.
90  Dilectae ad sonitum vocis, quae pectora tangit, 90

92  O mea bellatrix, melius, satiusque quid optem,
93  Durum Martis opus quam tecum exercere sub armis,
94  At si me sequeris, patriis quis restet in arvis,
95  Odrysio ut nostros fines tueantur ab hoste? 95
96  Praesta hoc, et campis sine me decernere apertis,

97  His dictis, abiit Princeps: aegra illa remansit.
98  Quem premit alipedem ferratâ calce fatigans
99  Moldaviae ad pugnam rapidus descendit in aequor.
100  Mugitu horrifico qualis ruit atra procella, 100
101  Et tonitru ingeminant quum fulgura, atque ignea tela,

100  Mugitu horrifico qualis ruit atra procella, 100
101  Et tonitru ingeminant quum fulgura, atque ignea tela,
102  Haud secus ille furens irrupit in agmina Thracum,
103  Sanguine et hostili nigram perfusit arenam;
104  Victor et evadens inimica retunderet arma,

111  Arboreis aditus truncis praecluserat omnes,
112  Dumque animosus eques se proripit obice fracto,
113  Offendit sonipes, ruit ille effusus in aequor,
114  Tunc ex insidiis erumpens hostis iniquus
115  Aggreditur lapsum, novit qui protinus illum. 115

fertur equo sic Krunoslava per agros,
132  Adsequi ut Odrysias valeat cum coniuge turmas,
133  Ast ubi propositum vacuas excessit in auras,
134  Moldaviae ferro campos populatur et igne;
135  Libertati illum dein reddat marte secundo, 135

venias, clamane, tecum Korevskus et adsit,
144  Dignus si imperio es, resonant ceu murmura famae;
145  Segnes namque animas ubi nunc in pectore monstres, 145
146  Illum vi eripiam Byzanti e carcere duro,
147  Captivusque meis fueris si victus ab armis,

152  Pro pretio amborum, pro libertate rependam.
153  His vix perceptis, mora nulla, hastâque prehensâ
154  Alipedem in rapidum Caesar saltu emicat, auras
155  Et rapido volucres cursu anteire videtur, 155
156  Unâ in equis proceres bis sex hunc pone sequentes

154  Alipedem in rapidum Caesar saltu emicat, auras
155  Et rapido volucres cursu anteire videtur, 155
156  Unâ in equis proceres bis sex hunc pone sequentes
157  Accurrunt subiti, discrimen Caesaris illos
158  Territat, hinc ardent pro Caesare ponere vitam.

dum esse Poloni,
168   Krunoslava audax a Turcis miles habetur.
169  Celsa abies veluti sublimi in vertice surgens
170  Krunoslava minax fulgentibus emicat armis, 170
171  Alipede et rapido fertur, ceu missa sagitta.

172  Colla per, atque armos ardet color aureus illi,
173  Argenti et media signum breve fronte nitescit.
174  In clypeo apparet phoenix, qui exuritur igni, .
175  Solem suspiciens ubi sculpta haec verba leguntur: 175
176  « Igne tuo exustus vivam post fata superstes:

suspiciens ubi sculpta haec verba leguntur: 175
176  « Igne tuo exustus vivam post fata superstes: »
177  At Socolizza refert falconis robur in ore,
178  Corpore et elato socias supereminet omnes.
179  Dum, quo fertur, equus pernices commovet alas,

Ignitasque vomunt percusso ex aere favillas: 205
206   Hinc inde impediunt luctantes orbibus orbes,
207   Vim dextrae et parilem monstrat par robur in armis.
208   Scuta et loricae sunt ictu impervia texta,
209   Saucius est nemo, nullum bibit hasta cruorem.

Moeret enim haud secum rivalem abducere victum,
240  Sic rata sollicitum posset lenire dolorem, 240
241  Quo misera ob raptum sponsum torquetur in horas.
242  Montes quod sperans, valles lustrabat et imas,
243  Ex quo Sarmaticis Osmanus cesserat agris.

255  Et niveis praefixa tenet quae hastilia vittis. 255
256  Belligeram a clypeo noscit legatus, et armis,
257  Queis dira Osmanum in praelia sola poposcit.
258  Illius meminit celebrata, et grandia gesta,
259  Atque equitem cursu praestantem mittit ad ipsam.

273  Cura meum pectus dudum quae vexet acerba,
274  Namque meus languet captivo compede coniux,
275  Idque est turpe viro, liber qui in luminis auras 275
276  Editus est domini iura exercere vocatus.
277  Collo ferre iugum qui adsuevit, vincula gestet,

295  Legatum linquens tristis procul inde recessit, 295
296  Illam nam puduit, dolor et mage saeviit acer,
297  Ensem gestantis lacrymas dux cernat in ore.
298  Sola ita carpit iter crudelibus obruta curis,
299  Nil praeter gemitus miseram comitatur euntem. 299

comitatur euntem. 299 LIBER VI. ARGUMENTUM.
1  Korovskum in sylvâ flet Krunoslava reductâ,
2  Et clausum eripiat tenebroso e carcere sponsum;
3  Induitur positâ muliebri veste virilem.

virilem.
4  Varsoviam missi reditum, primique spadonis
5  Expectans Caesar curâ turbatur amarâ.
1  In densam postquam venit per devia sylvam,
2   KRUNOSLAVA fero pectus concussa dolore,
3  Rivus ubi vitreis per gramina

18  Si quod me ditem reddit, terra impia condit?
19  Quid mihi, quod gentes teneo ditione potentes,
20  Si tabet captus, qui pectore regnat in isto?
21  Quid mihi sol rutilans, qui litore surgit eoo,
22  Si mea lux tenebris absconditur arcis opacae?

43  Fidum sola fugis pastorem, sertaque tecum
44  Haud sinis ad fontem nectat, ducatque choreas?
45  Me solum recreat tua primo in flore iuventa, 45
46  Mique animi sensus rapit oris dia venustas.
47  An te forte latet, quo torreor, igneus ardor,

68  Ullam spem longae nequunt adferre querelae;
69  Vicinam spectat, quam deperit ille, puellam,
70  Longinquâ coniux meus at versatur in orâ. 70
71  E luco exaudit virgo sua mollia verba,
72  At mea dicta volant vacuas dispersa per auras.

82   Quum tua fulmineum distringit dextera ferrum?
83  Tu, cui laudis honos stimulos adiecit acutos,
84  Irruere in colubros ausis, dirosque leones,
85  Dum tuus in duro tabescit compede sponsus, 85
86  In luco flebis, simplex ceu foemina agrestis?

83  Tu, cui laudis honos stimulos adiecit acutos,
84  Irruere in colubros ausis, dirosque leones,
85  Dum tuus in duro tabescit compede sponsus, 85
86  In luco flebis, simplex ceu foemina agrestis?
87  Et quando est satius caput obiectare periclis,

84  Irruere in colubros ausis, dirosque leones,
85  Dum tuus in duro tabescit compede sponsus, 85
86  In luco flebis, simplex ceu foemina agrestis?
87  Et quando est satius caput obiectare periclis,
88  Sponsi quam teneri pro libertate parandâ?

104  Illuc transvolites nec fas est alite pennâ.
105  Ut vi illum eripias, maneas ne inclusa, caveto. 105
106  Ah ne depereas primaevo in flore iuventae!
107  Est tua vita illi propriâ nam curior ipsâ:
108  Ni mox morte tuâ vitam sibi demeret ultro,

138  Mens sua transvolitat montes, et caerula vasta,
139  Viribus ac magnis tot vincere regna volutat,
140  Persidis in primis Regem superare potentem, 140
141  Amplaque regna Asiae famâ celebrata vetustâ,
142  Hesperiae hinc duplex fidit conquirere

Nec te cura minor torquet peragratus eoum
163  Lites, et occiduam, quanam nunc parte moretur
164  Nigrans ille spado, primo qui in flore puellas
165  Undique collegit pulchras, et Caesare dignas. 165
166  Virgineum adducens coetum, fletuque sequentem

ubi sublimes tollit Semendria muros.
5  Suncianizza illic specie celebrata moratur.
1   Maesos prospectans deserto in litore ponti
2  Troia sepulta iacet, Danaum iam diruta flammis,
3   Inclyta Troia Asiae quondam dominata per urbes,

9  Pergamei excidii caussam, lethique paterni.
10  Quo celeras, iuvenis, ruis et quo tramite praeceps? 10
11  In cinerem vertent tua namque incendia Troiam.
12  Inconsulta, levis, nimiumque o caeca iuventus,
13  Respice te quonam raptet malesana

30  Illam dum sequitur, medio absorbetur ab aestu. 30
31  Auxilium a ventis, clamans, poscebat, et alto
32  Mergite: dum redeo, properanti parcite Sestos;
33  At frustra pelagum, ventosque in vota vocabat,
34  Quos lacrymae haud tangunt, corde et suspiria ducta.
35  Hinc fato cessit spumantibus obrutus undis. 35
36  Interea Tenedos portu dux ille Spadonum
37  Provehitur,

excubias, irasque fefellit.
39  Hinc Lemnum, Lesbumque legens adlabitur oris
40  Ipse Chios, quae iura dabat sibi libera quondam. 40
41  Mauros demittens quaesitum ubicumque puellas
42  Emicat in littus, vicinam et tendit ad urbem.
43  Flent trepidae matres, pallent formidine patres,
44  Nec cernunt quanam servent ratione puellas.
45  Sic triste amissâ pro libertate querentes. 45

ad actam.
59  Brachiaque ad naves tendunt, mens victa dolore
60  An placida exoptet ventosa, an caerula, nescit. 60
61  Huc amor, inde furor vario discrimine pugnat,
62  Atque animos matrum studia in contraria scindit.
63  Sponsas haudquaquam, servas fore Caesaris illas
64  Prospiciunt, curis magis et torquentur acerbis.
65  Horridus hinc cupiunt erumpat montibus altis 65

92  Quem mirata stupet gens quaeque, at vomere glebas
93  Cuius arant, pastum ducuntque armenta nepotes.
94  Sic hominum fortuna vices alternat in orbe,
95  Reges deiiciens solio, servosque coronans, 95
96  Ut servi in reges, isti vertantur in illos.

94  Sic hominum fortuna vices alternat in orbe,
95  Reges deiiciens solio, servosque coronans, 95
96  Ut servi in reges, isti vertantur in illos.
97  Hinc assurgit Athos oculis, hinc altus Olympus,
98  Pelion, atque Ossa, dicti contingere caelum,

94  Sic hominum fortuna vices alternat in orbe,
95  Reges deiiciens solio, servosque coronans, 95
96  Ut servi in reges, isti vertantur in illos.
97  Hinc assurgit Athos oculis, hinc altus Olympus,
98  Pelion, atque Ossa, dicti contingere caelum,

101  Atque ita res parvae scriptis crevere vetustis,
102  Fastorum et vitio perierunt grandia gesta.
103  Fama est in caelum olim coniurasse gigantes,
104  Montibus ac celsis ausos imponere montes,
105  Et Iovis aethereas armis rescindere portas, 105

119  Queis non terra pares doctrinâ proferet umquam.
120  Urbs harum at quaevis tot claros robore, et armis 120
121  Heroas peperit victuros tempus in omne.
122  Tantae virtutis superant vestigia nulla.
123  Urbibus eversis laus, et sapientia cessit.

123  Urbibus eversis laus, et sapientia cessit.
124  Tempus cuncta vorans, fortuna volubilis usque,
125  Quaenam vi vestrâ res non mutantur in horas? 125
126  Es tu ne illa parens iamdudum Daunia tellus,
127  Ubere doctrinae que foetu mira tulisti?

180  Imas quae mittit, quamvis fremat atra procella,
181  Firma, immota manet, summo nec vertice nutat.
182  At truncum in medium si quando vermis iniquus
183  Irrepat tacite, morsu corroditur illa,
184  Pondere et acta suo procumbit murmure magno:

LIBER VIII. ARGUMENTUM
1  Turcae Kislaro stirpem Lubidragus avitam
2  In ludis retegit, natam cui surripit ille,
3  Byzantum Socolizza petit, quo sevocat ipsam
4  Caesar, ut eoas comitatus milite multo

Osmanus; lauros iterum sibi posset apisci,
28  Virgine at adsimili renuunt sibi fata potiri.
29  Sol micat in caelo, tuque unica in orbe refulges;
30  Sponsam laude pari, Caesar frustra undique quaeret. 30
31  Ut martem adversum, Venerem sibi sentiet ipse,

Osmanus; lauros iterum sibi posset apisci,
28  Virgine at adsimili renuunt sibi fata potiri.
29  Sol micat in caelo, tuque unica in orbe refulges;
30  Sponsam laude pari, Caesar frustra undique quaeret. 30
31  Ut martem adversum, Venerem sibi sentiet ipse,

30  Sponsam laude pari, Caesar frustra undique quaeret. 30
31  Ut martem adversum, Venerem sibi sentiet ipse,
32  Ceu prius in bello, pulchro succumbet amori.
33  Venit dux Kislar, quâ se Semendria tollit.
34   Suncianizza illic

57  Omnes sed fato fera mors subduxit acerbo.
58  Destitit is numquam lacrymas effundere obortas,
59  Tabet et in luco velut arbos trunca misellus,
60  Infregit subito cui ramos impete turbo.
61  Undique iam clari Lupus et Gèorgius

73  Tam geminos oculos, quam dulcia pignora natos.
74  Haud Iankum cohibere valet, quin arma capessat
75  Moldaviae in bello, cadat hostis et ense peremptus. 75
76  At fera mors Lausum patriâ prosternit in aede,

valet, quin arma capessat
75  Moldaviae in bello, cadat hostis et ense peremptus. 75
76  At fera mors Lausum patriâ prosternit in aede,
77  Qui patrem adpellans patris inter brachia obivit.
78  In lacrymas senior tum solvi

patriâ prosternit in aede,
77  Qui patrem adpellans patris inter brachia obivit.
78  In lacrymas senior tum solvi caepit amaras,
79  Nec fletu parcens omisit lumina cara,
80  Et lacrymis miserae finiret tempora

miserae finiret tempora vitae, 80
81  Illi ni blandum praestaret nata levamen
82   Suncianizza, decus formae cui splendet in ore,
83  Cuius et omnigenae virtutes undique fulgent,
84  Unica quaeque patris spes est, columenque senectae.

90  Et curâ doluit pectus concussus acerbâ, 90
91  Consiliumque ratus iuvenili ardore profectum,
92  Corde in virgineo flammam ut succendat amoris,
93  Festivos statuit varios ex ordine ludos;
94  Huc ita convenit pubes, quam Mysia nutrit,

103  Pastores, nympharumque chori contexere serta,
104  Dulcisono argutas voces et flectere canto.
105  In propria hunc caetum Lubidragus tecta coegit, 40
106  Ut rigidum natae pectus sic tangeret ultro,
107  Atque ex

130  Cunctandum haud vobis, aurati fronte capilli 130
131  Canescant donec, minuatur lumen ocellis.
132  Vestrum quaeque capit primaevo in flore iuventae
133  Gaudia, et hinc nacto voti fit compos amore.
134  O fortunatos, omni ac ex parte beatos,

137  Lumina quodque ferit, non longe a pectore distat!
138  Par desiderium geminos quum iungit amantes,
139  Alter in alterius ducit sua tempora vitâ.
140  His dictis siluit Radimirus: turba choreas 140
141  Ad dulces rediit,

dictis siluit Radimirus: turba choreas 140
141  Ad dulces rediit, vates quas ipse sequutus.
142  In numerum hinc gemini pastores dulce canebant,
143   Queis responsa dabat resonanti murmure vulgus.
144  Quattuor at iuvenes cecinerunt carmina.

ludos, et carmina rupit.
167   Suncianizza illi visenda est dia puella,
168  Undique quaesitam quam non invenit in orbe;
169  Cum patre accipiens sed rus petiisse propinquum,
170  Huc volat, et socias inter nanciscitur illam, 170

188  Dumtaxat socius vobis adiungier opto,
189  Laetâ et pace frui, quam grata haec otia praebent.
190  Hinc oro in vestro liceat mihi sistere coetu. 190
191  Haec ubi dicta dedit, ramos quâ tendit opaca
192   Arbos pastores inter, laetosque

191  Haec ubi dicta dedit, ramos quâ tendit opaca
192   Arbos pastores inter, laetosque colonos
193  A sociis longe solus consedit in umbrâ,
194  Ad caecum hinc blande Lubidragum lumina vertens
195  Demissisque modis has fudit pectore voces. 195

230  Natus uterque iacet caecus, vinclisque revinctus,
231  Quoquo oculos flectas divo tu lumine gaudes,
232  Nos atra obnubit caligo in flore iuventae,
233  Spes inerat gemini nosmet fore fulcra parentis,
234  At modo uterque senex nos caecos ducat, oportet.

239  Cautibus asperior, brutisque ferocior ipsis,
240  Reddere dein caecos germanos impulit illum. 240
241  Huc si pergis iter, geminis Budae anxia in urbe
242  Occurres nuribus, quidnam de prole loqueris,
243  Pannonias inter matres iam mente revolve,

249  Palluit ore senex, voxque illi faucibus haesit,
250  Diriguitque fluens circum praecordia sanguis. 250
251  At postquam fractae rediere in pristina vires,
252  Depressis animis coepit sic ore profari,
253  Perdidimus postquam bona cuncta, aedesque paternas,

254  Effugisse iuvet longoevos barbara vincla.
255  Mecum fida comes pete moenia celsa Ragusae, 255
256  Hospes ubi infelix securâ in sede moratur.
257  At vix arrectas Murati venit ad aures,
258  Quod cum thesauris illam ad Gèorgius urbem

303  Cunas ut quondam, dein muta parasse sepulchra,
304  Expers quin visu, senio confectus et aegro
305  Tristitiae in barathrum natâ nunc mergar ademptâ? 305
306   Suncianizza ubinam es mea dulcis filia! quonam
307  Illa tui

5  Tendit cum coetu Byzantum clara virago.
1  Magna tuae est calidae, Venus alma, potentia flammae,
2  Laudis at illa ardet regali in pectore maior,
3  Vimque tuam exsuperat, tua acuta et tela retundit.
4  Hinc quod dilectum Socolizza haud pone sequuta

10  Hinc Oderâ, atque Tyrâ, cincta inde Borystene, ponto 10
11  Audax bellatrix ferro haec vastabat et igne.
12  Varsoviae in lucum simul ac pervenit opacum,
13  Aestas transierat, secum et bona gaudia portans
14  Autumnus rubeis aderat circumdatas uvis,

signat teneras dubiâ lanugine malas, 35
36  Alipedem sublimis agens, fratremque sequutas
37  Vestibus ornatis, rutilisque effulget in armis.
38  Sit puer ille licet, virtutis lumine claret.
39  Iunior et Stephanus, fratri qui proximus adstat,

Vladislave potens, fortunatissime Princeps,
54  Quisque tuae memorat laetus facta inclyta dextrae,
55  Odrysias acies nam primo in flore iuventae, 55
56   Osmanumque ipsum vicisti caede cruentâ.
57  Tu regni custos, praesens tutelaque nostra,

densa,
69   Foecundae syluae, grex integer, ubera culta.
70  Plaudit quisque tibi laetus, genitoris in aedes 70
71  Duc sponsam, Princeps, Hymenaeo cuncta parata.
72   Excupit augeri nomen Rex prole vetustum.

super erumpit nemoroso tecta recessu 75
76  En Socolizza, suis bis sex comitata puellis.
77  Qualis dira fame in sylvis agitata leaena
78  Auribus arrectis explorat caeca viarum,
79  E luco agrestis sonitum si exaudit avenae.

80  Pascere ibi pecudes rata mox exultat, et ardet, 80
81  Esuriemque suam sperans explere repente
82  Fulminis in morem cursu alite transvolat illuc,
83  Audito cantu bellatrix illa superba
84  Haud secus exclamat, quaenam sors prospera, et ingens

96  Nimbus Amazonidum, trahitur sub pectus eburnum
97  Correpta haec longe, transverso corpore at illa
98  Collum in quadrupedis iacitur, dum crine prehensa,
99  Altera raptatur, veste altera, et altera zonâ.
100  Per deserta lupi diro terrore frementes, 100

99  Altera raptatur, veste altera, et altera zonâ.
100  Per deserta lupi diro terrore frementes, 100
101  Imbelles rapiunt pecudes sic noctis in umbrâ.
102  Praedâ laeta cohors procul his secesserat arvis,
103   Quum raptae matres, eventu et sortis iniquae

117  Hoc diversa nemus transcurrunt monstra ferarum,
118  Subsilit et ramis avium genus omne canorum,
119  In lucum varios per rivos influit amnis.
120  Quem Phaebi a radiis frondosa arbusta tuentur. 120
121  Cogitur unda fluens, stagnum atque excrescit in

lucum varios per rivos influit amnis.
120  Quem Phaebi a radiis frondosa arbusta tuentur. 120
121  Cogitur unda fluens, stagnum atque excrescit in amplum,
122  Tempore ubi aestivo Dryades grata otia ducunt.
123  Eoa huic nemori bellatrix turba propinquat,

124  Quo vocat aura illam spirantis lene Favoni,
125  Manantem quaevis sudorem abstergit ab ore. 125
126  Ad flumen properans medii iam solis in aestu
127  Huc socias Socolizza audax praecedit euntes,
128  In luco requiem quaesitum, et talia fatur,

126  Ad flumen properans medii iam solis in aestu
127  Huc socias Socolizza audax praecedit euntes,
128  In luco requiem quaesitum, et talia fatur,
129  Upilio pecudes gelidas deduxit in umbras,
130  Ad fontem quisquis ventorum flamina quaerit, 130

127  Huc socias Socolizza audax praecedit euntes,
128  In luco requiem quaesitum, et talia fatur,
129  Upilio pecudes gelidas deduxit in umbras,
130  Ad fontem quisquis ventorum flamina quaerit, 130
131  Hinc dulces sociae, dum Titan desuper ardet,

141  Eximere, herois qui laude extolleris altâ.
142  Virginei coetus solemnia festa rapinis
143  Ne sine turbari, celebras quae in sede paternâ.
144  Nobiscum at metuis campo concurrere aperto,
145  Victorem Osmanum vincant ne forte puellae. 145

Osmanum vincant ne forte puellae. 145
146  Deprendi hinc, sociae, nullam timor occupet anceps,
147  Desiliamus equis, iuvat hîc requiescere in umbrâ.
148  Sic virgo eloquitur minitans, et gaudia carpit
149   Osmanum ulcisci, sibi quod nunc contigit uni,

161  Correptaeque undae, vivo velut igne, coruscant.
162  Litora laeta virent, florescunt gramina circum,
163  Curvant in riguum plantae virgulta fluentum,
164  Illa quod amplectens rapido delabitur amne;
165  Crispos haec crines auratum flectit in arcum, 165

163  Curvant in riguum plantae virgulta fluentum,
164  Illa quod amplectens rapido delabitur amne;
165  Crispos haec crines auratum flectit in arcum, 165
166  Udos illa tenet per lactea colla solutos.
167  At Socolizza alias specie supereminet omnes,

olim sylvis venatrix Diva refulsit,
173  Nabat et amne levis nympharum septa coronâ,
174  Sic Venus alma dedit se clarâ in luce videndam,
175  Prodiit aequoreis quum spumis lucis in auras. 175
176  Sistere sed nequeunt pulchrae certamine nymphae,

173  Nabat et amne levis nympharum septa coronâ,
174  Sic Venus alma dedit se clarâ in luce videndam,
175  Prodiit aequoreis quum spumis lucis in auras. 175
176  Sistere sed nequeunt pulchrae certamine nymphae,
177  Quin ludis cupiunt simulacra ostendere belli.

179  Undarum inque vicem se iactu invadere certant,
180  Adversaeque natant, adversam quaeque minando 180
181  In faciem alterius, quas haurit, coniicit undas,
182  Et dum sic variis alternant praelia ludis,
183  Pandere gaudentes astus, artesque iocosas,

210  Scilicet hostiles nos cingunt undique turmae. 210
211  Et mox exiliens undis, indutaque pallam
212  Irruit adversos arrepto cuspide in hostes.
213  Illi nec superest tempus thoraca rigentem
214  Corripere, aut galeam, rapidum conscendere equumque,

248  Mixta et spargit humi, perculsus verbere diro
249  Nutat, sanguineâ cadit atque effusus arenâ.
250  Hinc audax, roseo cui splendet in ore iuventa, 250
251  Et blande effulgent duo lumina nigra, Bisercus,
252  Dum bellatricem praeceps invadit, ab illâ

251  Et blande effulgent duo lumina nigra, Bisercus,
252  Dum bellatricem praeceps invadit, ab illâ
253  Volvitur in terram confossus vulnere saevo.
254  Sola at bellatrix, quamvis foret aliger hydrus,
255  Ignivomusque draco, quî tantos vinceret hostes? 255

260  Caedere nec capulo sistens natat imbre cruento, 260
261  Undique at hostilis glomeratur turba lacessens,
262  Quam dum sic Princeps vitae in discrimine spectat,
263  Convolat alipedem impellens, cadat illa priusquam,
264  Belligerosque suos arcet, proprioque tuetur

265  Cuspide certantem, ne quis fors vulneret ipsam. 265
266  Ferre nequit Princeps, pereat deprensa virago,
267  Moldaviae in campis quae grandia gesserat olim,
268   Osmanum et memorat, quanam servaverat arte.
269  Tam

277  At Socolizza videns sibi triste instare periclum,
278  Incidat inque manus hostis ne viva timendas,
279  Irruit in strictos enses, tortasque sagittas.
280  Libera dum maneat, fatalem despicit horam, 280
281  Cedit retro urgens, clamat sed voce tonanti,

286  Ipsa sed impatiens flammanti tingitur igni,
287  Significatque manu, nequeat quum effundere voces.
288  Incassum obsistit, ruit omnis nimbus in illam,
289  Dedere se debet, vanae aut occumbere morti.
290  Hoc pressa anfractu fluvii se iactat in undas, 290

288  Incassum obsistit, ruit omnis nimbus in illam,
289  Dedere se debet, vanae aut occumbere morti.
290  Hoc pressa anfractu fluvii se iactat in undas, 290
291  Irrigat et resonas spumosâ aspergine ripas.
292  Mox imo erumpens e gurgite praepete nisu

293  Commovet alternis, et candida brachia tendit,
294  Adnat uti piscis, devexa, obiectaque ripa
295  Quâ patet, adproperans in siccum prosilit audax. 295
296  Indomitos stupuit Princeps, animosque viriles,
297  Dum meritae atque ipsi solvit praeconia laudis,

311  His dictis collo textum mirâ arte monile
312  Detrahit auratum, baccis, gemmisque nitescens,
313  His quo verba notis inscripta leguntur in orbem,
314  «Quisquis es actutum, procul isthinc dirige gressum,
315  Sum induperatoris Mogolis filia magni.» 315

316  Hoc Vladislavo misit ceu munus habendum,
317  Se quoquo, subdens, posthac vestigia flectat,
318  Illius nomen laturum in pectore fixum,
319  Nec se, nec socias vitae ullo tempore velle
320  Christiadas contra crudelia bella ciere. 320

LIBER X. ARGUMENTUM.
1  Sarmatici belli vates in flore iuventae,
2  Varsoviae Princeps celerans dum tendit ad urbem,
3  Grandia coepta canit, laetâ stipante cohorte,
4  Huc

5  Ad fluvii ripas hilares convivia miscent, 5
6  Et festam celebrant lucem, heroemque diei,
7  Carmine suavidico libantes pocula in orbem,
8  Regni et Sarmatici memorantes inclyta gesta.
9  Tunc Vladislavus sponsae haud oblitus amatae,

18  Venturum Osmani legatum mane sequenti.
19  Talibus auditis Princeps festinat ad urbem,
20  Sublimesque in equis socii comitantur euntem. 20
21  Ante illum interea qui vates ibat ephebus,
22  Ut leniret iter, carmen sic promsit ab ore:

29  Clamore unanimi fixum, mandata per omnes
30  Mittuntur partes, volet acer quisquis ad arma, 30
31  Varsoviamque petat patriae in discrimine summo.
32  Sunt densae cogendae acies, prius arva Podola
33  Hostis quam penetret, vi vimque repellere oportet.

Ultra hinc progressus, sublimi atque aggere sistens,
48  Effluit unde Tyras, longinquas prospicit oras.
49  Hîc Istri Genius manifestâ in luce videndum
50  Se dans heroem, volvat quo tendere, poscit, 50
51  Atque ait, ipse viam doceam victricibus armis.

62  Sese habilem iactat, claras et quaerere palmas.
63  Auratis, illi dederat quas sponsa capillis,
64  Intendens arcum calamos torquebit in hostem.
65  Ipsa sequi dominum cupiebat in arma ruentem, 65
66  Sudoremque oris niveo detergere velo,

63  Auratis, illi dederat quas sponsa capillis,
64  Intendens arcum calamos torquebit in hostem.
65  Ipsa sequi dominum cupiebat in arma ruentem, 65
66  Sudoremque oris niveo detergere velo,
67  Terrere hostiles cuneos rata lumine torvo.

86  Et sacri manes, qui noctu saepe vagantur,
87  Viso hoc pacati se iungent ossibus ultro.
88  In binas acies densa agmina divide solers;
89  Altera mox hostem campis invadat apertis,
90  A latere ast illum circumdans altera turmis 90

102  Agmina Christiadum trudunt victricibus armis.
103  Hoc exaudito Genu fausto omine Princeps
104  Signis discretas, aciesque in bella paratas
105  Moldaviae in campos spe plenus duxit apertos, 105
106  Ut vi, sic numero quem mox exercitus ingens

103  Hoc exaudito Genu fausto omine Princeps
104  Signis discretas, aciesque in bella paratas
105  Moldaviae in campos spe plenus duxit apertos, 105
106  Ut vi, sic numero quem mox exercitus ingens
107   Osmani aggreditur, furit ira,

110  Tollitur ad caelum nigrâ caligine pulvis, 110
111  Praecluditque diem saevis luctantibus almam.
112  Sanguinis effusi rivus decurrit in aequor,
113  Turgidiorque Tyrâ convolvit corpora caesa.
114  Sic Vladislavo dum ridet adorea laeta,

116  Nunc te conspicuum victorem, maxime Princeps,
117  Te quocumque sequi iubeas, sumus ecce parati,
118  Non vis, neve metus servos in praelia ducit,
119  Lectus sponte tuus miles tua iussa facessit.
120  Longius haud sistas, clamant cuncta agmina, ad Istrum, 120

at interea trans Russa et rura Polona
130   Osmani venit legatus ad arva Mazova, 130
131  Kamenizaeque dies permultos degit in urbe,
132  Cossaca errabat circum nam bellica turba,
133  Immanes cuius metuebat iure rapinas,

137  Ne quis eum haud noscens saevis nunc ingruat armis.
138  Ad Regem hinc donec praemissus nuncius illi
139  Responsum ferret, lecta, in statione manebat:
140  Ast ubi Kosaceum ductorem sponte datarum 140
141  Percepit vigiles, qui se comitentur euntem,

143  Varsoviae ad campum citius devenit apertum.
144  Quae se, quae alipedem tegerent tentoria nigra
145  In clivo posuit, noctu requievit ibique, 145
146  Dum roseas aurora fores patefecerit orbi.
147  Sevocat interea procerumque, ducumque senatum

148  Sarmatiae Rector Sigmundus divite pompâ,
149  Caesaris exciperet legatum scilicet illo
150  Conspicuo in coetu, pacem qui exposcere venit. 150
151  Sic ruit in praeceps, hostem qui despicit audax.
152  Eoas cupiens Osmanus tendere ad oras

149  Caesaris exciperet legatum scilicet illo
150  Conspicuo in coetu, pacem qui exposcere venit. 150
151  Sic ruit in praeceps, hostem qui despicit audax.
152  Eoas cupiens Osmanus tendere ad oras
153  Donis sollicitat, quem spreverat ense minaci,

160  Varsoviae et celerans pomoeria laeta subibat. 160
161  Regni omnes inter regio est mage pulchra Mazova,
162  Varsovia in riguo Vistilli margine surgit,
163  Illa caput regni, regum sedesque vetusta,
164  Cogitur et belli, pacisque hac urbe senatus.

163  Illa caput regni, regum sedesque vetusta,
164  Cogitur et belli, pacisque hac urbe senatus.
165  Huic iuxta in viridi circo, lateque patenti 165
166  Egregios iuvenes cernit dux Caesaris Ali
167  Aeripedes rapidos ludendo flectere in

in viridi circo, lateque patenti 165
166  Egregios iuvenes cernit dux Caesaris Ali
167  Aeripedes rapidos ludendo flectere in orbem,
168  Et licet alipedis moderari doctus habenas
169  Frustra exultantis conatur sistere cursum,

187  Quas sors captivas, fecit naturae venustas,
188  Aeque praestantes specie, vultusque decore.
189  Has Vladislavo primaevo in flore iuventae
190   Osmanus misit grato pro munere habendas. 190
191  Alipede invectus legatus denique fertur,

Osmanus misit grato pro munere habendas. 190
191  Alipede invectus legatus denique fertur,
192  Cui caput obvolvit niveum velamen in orbem,
193  Propexa ad zonam descendit candida barba,
194  Lyncis cui maculâ pellis distincta nigranti

203  Porticibus veterum apparent duplici ordine circum
204  Sarmatiae effigies regum, spirantia signa.
205  In primis Lekus dextrâ, niveoque colore 205
206  Nidum aquilae gestat laevâ, dum sustinet urbem,
207  Cui Gnesa a nido nomen, quod durat in

primis Lekus dextrâ, niveoque colore 205
206  Nidum aquilae gestat laevâ, dum sustinet urbem,
207  Cui Gnesa a nido nomen, quod durat in aevum.
208  Arboreae frondes caput illi rite coronant,
209  Ipse etenim e sylvis in rura induxit, et urbes

207  Cui Gnesa a nido nomen, quod durat in aevum.
208  Arboreae frondes caput illi rite coronant,
209  Ipse etenim e sylvis in rura induxit, et urbes
210  Agrestes populos, Leki qui deinde vocati. 210
211  Hinc Cracus adparet proprio de nomine

210  Agrestes populos, Leki qui deinde vocati. 210
211  Hinc Cracus adparet proprio de nomine dictam
212  In manibus gestans urbem, quae clara, Cracovam.
213   Primislavus adest, lateri stant arma vetusta,

217  Ales equus; summâ hic olim ditione potitus,
218  Quod cursu alipedis superaret quemque citato,
219  In manibus cornu, volucres tenet atque sagittas,
220  Queis iam Caesareis bellator restitit armis, 220
221  Pannonas Illyricosque tuens, quos milite forti

225  Et patriae e caris expellere finibus hostem. 225
226  At quem opifex finxit sparsis per colla capillis,
227  Cui crux in manibus, caelum qui lumine spectat,
228  Hic Micislavus, lustrali fonte superbam
229  Qui prior immersit frontem, Christique professus

258  Ensem utraque manu, mage diro ut sauciet ictu.
259  It comes huic soboles clari generosa parentis,
260  Illius in vultu micat ignis fulguris instar, 260
261  Odrysiae cladis signum, testisque ruinae.
262  Exprimit effigies spirantem flore iuventae

262  Exprimit effigies spirantem flore iuventae
263  Heroem, qui fertur equo, pinumque coruscat,
264  Desuper atque notae manifestâ in luce refulgent:
265  «Hic Vladislavus Turcarum victor, amicum 265
266  Cui caelum trinas, virtusque dedere coronas,»

266  Cui caelum trinas, virtusque dedere coronas,»
267  Ornant effigiem gladii, arcus, scutaque, et hastae,
268  Exuviae hostiles Murati in caede paratae.
269  Hinc niveo adparet ductum de marmore signum,
270  Hisque notis sculptum: «Rex hic, qui robore miro 270

Alter Sigmundus succedit, fronte serenâ,
282  Nomen qui Augusti meruit, quum sceptra tenebat,
283  Ficto equiti in scuto Iovis ales proximus adstat.
284  Victor coniunxit Livones namque Polonis.
285  Hungarico hinc abitu Rex sese extollit, et heros 285

296  Desiliens ab equo subit heros limen apertum,
297  Exemplum comitans quod turba est pone sequuta.
298  Triplex aula patens regali splendet in aede,
299  Altera conspicua e stirpe est accommoda pubi,
300  Quae regem sequitur, primosque meretur honores, 300

308  Illi Sborovskus solerti mente, ducemque
309  Qui caussam adventus totâ vulgaverat urbe,
310  Comiter adloquitur, mediâque moratur in aulâ. 310 LIBER XI.

10  Signa, tubae, alipedes, bellantes, praelia mixta. 10
11  Cernitur Osmanus Byzantum linquere, secum
12  Atque agere innumeras acies in damna Polona.
13  Parte aliâ adparet, regnum ut tueatur ab hoste,
14   Sigmundus,

Nuncius ecce frequens regni loca cuncta pererrat, 15
16  Varsoviam accersens equitum, peditumque cohortes,
17  Adsint ut belli subito in discrimine regno.
18  Excita hoc iussu properant fulgentibus armis
19  Agmina belligerûm, lecti procerumque manipli,

23  Hinc aquilae signum, lunae illinc panditur ingens.
24  Posthabito at reliquo legatus lumina fixit,
25  Hostis ubi pugnam minitans consurgit in hostem. 25
26  Latam Moldaviam propter, finesque Podolos
27  Cernere erat campis adversis castra locata.

30  Porta, Tyrasque fluunt iuxta tentoria, cursum 30
31  Mirari credas, resonare et murmur aquarum,
32  Odrysiae hinc acies longum sinuantur in arcum,
33  Sarmaticae hinc signant ducto velut orbe coronam,
34  Effigiesque opifex spirantes finxit, ut omnes

37  Rauca aera audiri, reboare et tympana pulsa.
38  Quo viso obstupuit legatus, seque relatum
39  Ferme iam martis dira in certamina retur.
40  Tale opus ast homines potuisse effingere mirans, 40
41  Sic ille est placidâ Sborovsko voce loquutus.

48  Nomina sed cuperem populorum discere, fausti
49  Contigit Osmanum queis belli vincere ludo,
50  Quosque ego certantes saevo in discrimine vidi. 50
51  Comiter oranti cui talia reddidit alter.
52  Sponte tibi referam varias, dux inclyte, gentes,

nam densis clauduntur fortia castris. 55
56  Aspicito ut spatiis egressa patentibus illa,
57   Osmanum expectant presso pede in arma ruentem.
58  Quâ dux monstrabat, legatus lumina flectit,
59  Miraturque duces, discretasque ordine turmas.

59  Miraturque duces, discretasque ordine turmas.
60  At stupet attonitus, ducibus praecedere spectans 60
61  Solâ forte virum montana in parte morantem,
62  Hispidus, et villis qui obductus pallida monstrat
63  Ora, genasque, cutem, macie tabetque senili,

66  Lumina fixa tenet legatus imagine captus,
67   Sborovskum et cupidus, quisnam foret ille, reposcit,
68  In bello a tali iuvet an sperare salutem?
69  Olii subridens Sborovskus reddidit heros.
70  Haud quidquam metuit, summo qui nomine

96  Quadrupede invectum grandi quem cernis, imago
97  Illa est Sarmatici clarâ de gente Sinovi.
98  Caeruleae cristae nutant in fronte serenâ,
99  Et ritu Hungarico parilem succingit amictum:
100  Turba sequens arcus, immanes gestat, et hastas, 100

101  Quam Radagostus misit, clarumque Smolencum.
102  Aspice ductorem, torquet qui strenuus hastam,
103  Et gerit aeratâ flavas in casside cristas,
104  Aurea uti vestis, phaleris color aureus, ornant
105  Et, quo vectus, equum flavae, vittaeque comantes, 105

116  Aeratâ hinc tunicâ contectos cerne Chïovos,
117  Parmas, tela manu gestant, laterique bipennes.
118  Mirare hinc illum, niveae cui in casside plumae
119  Undant, alipede et niveo qui fertur anhaelo.
120  Subdit legatus, quem monstras, nosco, Senanus 120

120  Subdit legatus, quem monstras, nosco, Senanus 120
121  Ille est pol Michael Rector, qui robore miro
122  Primus in arma ruens nos contra praelia inivit.
123  Illius ignitos oculos sic volvit imago,
124  Ut prope spectantis subeat praecordia terror.

134  Vestes caeruleas argentum ast undique cingit,
135  Ex humero pendet pellis lyncaea sinistro. 135
136  Post hunc fertur equo primaevo in flore iuventus,
137  Quam belli ad dubios felix Posnania casus,
138  Belligerûm et nutrix antiqua Cracovia misit.

156  Stant gemini armigeri iuxta, galeumque comantem,
157  Auratam et clavam, clypeique insigne gerentes.
158  Et bis sex in equis bellaci more puellae
159  Ante illum volitant, ceu turbo, fulgura, tela.
160  Nunc prope cerne senem subnigrâ veste decorum, 160

170  Reddit legatus, stupui miratus et ipsam. 170
171  At quaenam effigies, hosti quae spirat amorem,
172  Par tibi visa nitet roseis in vertice cristis,
173  Et vestem induitur roseam, fulgetque sub armis?
174  Subridens retulit ductor, quam cernis, amici

179  Libertate fruens, et subdita legibus ultro,
180  Quas sibimet posuit, latas sed more vetusto. 180
181  Aspice uti apparent pretiosâ in veste nitentes,
182  Et cunctis niveae fluitent in casside cristae,
183  Aeripedes flectunt dum cincti ditibus armis.

180  Quas sibimet posuit, latas sed more vetusto. 180
181  Aspice uti apparent pretiosâ in veste nitentes,
182  Et cunctis niveae fluitent in casside cristae,
183  Aeripedes flectunt dum cincti ditibus armis.
184  Cerne et ductorem torquentem hastilia dextra,

transadigunt, capita et cervice revellunt.
213  Cunctaque humi sternunt, glomerantur stragis acervi.
214   Adsurgit primus medio in certamine Princeps,
215  Fulmineumque rotans ferrum natat amne cruento. 215
216  Vis inimica illum gladio impetit, omnibus ille

215  Fulmineumque rotans ferrum natat amne cruento. 215
216  Vis inimica illum gladio impetit, omnibus ille
217  Obvius occurrens medios irrumpit in hostes,
218  Signa, viros, et equos caedit, prosternit, et urget.
219  Nec mora, nec requies, huc illuc volvitur heros,

Admonet interea Sborovskum nuncius ipsum 225
226  Legatumque simul fas sese sistere Regi.
227  Rex sedet in solio, decorant quod pulchra tapeta,
228  Dextrâ Pontifices sidunt, proceresque sinistrâ,
229  Ad latus at patris Princeps stat sede nitenti.

230  Ingens prodigium! perhibent ceu scripta vetusta, 230
231  Olim unâ gemini fulserunt aethere soles,
232  Nunc in Sarmatico stupet aetas nostra senatu,
233  Ut mundi soles, Regem natumque micare.
234  Regali hinc solio demissâ fronte propinquat

legatum dimittit poscere pacem.
250  Scilicet est mirum nullo umquam tempore visum, 250
251   Quum Caesar, magno qui nunc dominatur in orbe,
252  Exosus bellum, gladium discingere tendat,
253  Posthabitâ et colitur quae terris undique famâ,

253  Posthabitâ et colitur quae terris undique famâ,
254  A te dignetur leges exposcere pacis.
255  Ille tuos ex quo bellantes novit in armis, 255
256  Te magnum regem, teque aextimat esse potentem.
257  Hinc perpessa dolens, metuens nova tristia damna

271  Auctas contraxit forti cum milite vires,
272  Sic fluit effusus septena per ostia Nilus,
273  Volvit et in pelagum sinuosis cursibus undas,
274  Si fremat at subito Boreas, fluctusque retrudat,
275  Extemplo refluit, lati merguntur et agri. 275

289  Volvite nunc quaeso mecum sed mente sagaci,
290  Pacis an alma quies regno, an magis utile bellum. 290
291  Insita bella sequi generoso in corde cupido
292  Acrior exardet, si quem fortuna secundet
293  Attamen ista gradu longûm non sistit eodem,

303  Quod si contigerit tibi, Rex, sors ista, locorum,
304  Belligeros ubinam tibi rursus, et arma parabis?
305  Fors pro nobilibus servi cogentur in hostes, 305
306  Talem et militiam Princeps ditione tenebit?
307  At sedeat diversa tibi sententia mente,

318  Anne ita sospes erit regni diadema Poloni?
319  Sarmaticas acies externa anne agmina servent,
320  Ipsae si fuerint primo in certamine victae? 320
321  Externique duces tueantur diruta regna,
322  Si iam cum sociis ceciderunt fulmina belli.

345  Sic dira incipies leviter certamina martis, 345
346  Qualis at eventus belli, quis terminus esset,
347  Hoc non perspicies regnandi expertus in arte,
348  Versari atque tuum sceptrum in discrimine nosces,
349   Osmanum quoties tentes incessere ferro.

346  Qualis at eventus belli, quis terminus esset,
347  Hoc non perspicies regnandi expertus in arte,
348  Versari atque tuum sceptrum in discrimine nosces,
349   Osmanum quoties tentes incessere ferro.
350  Si cessare nequis, moveas quin tristia

349   Osmanum quoties tentes incessere ferro.
350  Si cessare nequis, moveas quin tristia bella, 350
351  Vertito in hostiles victricia signa phalanges,
352  Regni usurpat enim partem rex Svecus aviti,
353  Quam tuus eripuit patruus tibi fraude malignâ.

357  Adiacet en ditio Moscorum proxima regno,
358  Quae te victorem, quae natum sensit ovantem,
359  Illuc mitte acies, Princeps quas ducat in hostem,
360  Quae nondum et didicit tellus, tibi pareat uni, 360
361  Caspio et a Ponto regnes freta Baltica ad usque.

371  Vultu et laetitiam quisquis patefecit aperto.
372  At Rex Sigmundus se circum lumina volvens
373  Occultos procerum sensus vestigat in ore,
374  Dein brevibus reddit legato talia dictis.
375  Accipimus pacem, quodque offers foedus amicum, 375

15  Sollicitâ curâ torquetur, pallet et ore, 15
16  Diriget, exardet, gemitus, suspiria ducit,
17  Turtur uti in sylvis comitem quum luget ademptum,
18  Illi nec miserae superest spes ulla salutis,
19  Exosa ut vitam cupiat iam funeris horam.

29  Qui numquam cessabat inexorabilis, acer
30  Carcere tabentem multo custode tueri. 30
31  Hic propriâ geminas servabat in aede puellas,
32  Indole praestantes, oris specieque decoras;
33  Malae queis roseae, rutilantia lumina, flavi

vincere corda.
77  Virgo, quae puerum Krunoslavam aestimet esse,
78  Obstupet, obtutu defixa atque haeret in uno.
79  Namque aurum, et baccas candentes optat habere,
80  At mage miratur comptos, flavosque capillos, 80

127  Grandia facta ducis, virtutes mente revolvens
128  Illum animo spectat, calidoque accenditur aestu,
129  Quo tabet lacrymans, haeretque in limine mortis,
130  Nec mirum, tenero virgo sic flagret amore, 130
131  Edidit aethereas illam ursa haud lucis in auras,

Quo tabet lacrymans, haeretque in limine mortis,
130  Nec mirum, tenero virgo sic flagret amore, 130
131  Edidit aethereas illam ursa haud lucis in auras,
132  Nec fuit in sylvis educta, et montibus altis.
133  E silice excussus duro si prosilit ignis,

130  Nec mirum, tenero virgo sic flagret amore, 130
131  Edidit aethereas illam ursa haud lucis in auras,
132  Nec fuit in sylvis educta, et montibus altis.
133  E silice excussus duro si prosilit ignis,
134  Incendi stupeas iuvenili in pectore flammam?

132  Nec fuit in sylvis educta, et montibus altis.
133  E silice excussus duro si prosilit ignis,
134  Incendi stupeas iuvenili in pectore flammam?
135  Ast ubi Moldaviae belli coepere tumultus, 135
136  Adversae herois cessit fortuna secunda,

138  Proditus a sociis, campo non victus ab hoste,
139  Exin dux clarus, qui grandia coepta peregit,
140  Compedibus vinctus tenebroso in carcere languet. 140
141  Credita fida meo patruo est custodia turris,
142  Laudem qui domini retur feritate mereri,

142  Laudem qui domini retur feritate mereri,
143  Grati animi officium trux obliviscitur ille.
144  Hinc caeco in barathro poenas, durosque labores,
145  Et mala quaeque miser patitur dux tempore longo. 145
146  At custodis alit diversos filia sensus,

meum, haud patior, sibi quisquis vi agroget alter,
203  Unguibus atque sagam lacerabo protinus uncis.
204  Quam sit terribilis tua sponsa ostendet in irâ,
205  Quamque potens inter flammas, et monstra ferarum. 205
206  Ense manu irrumpam stricto, Korevske,

232  Dona germanum, solido auro hunc grata rependam.
233  His dux auditis defixit lumina blande
234  In iuvenem, atque animi miratur grandia sensa.
235  Sortem ibi divinans, adsuetus fraudibus ille 235
236  Cogitat insidias, quanam et sint arte parandae,

261  Quae dum transgreditur nulla formidine limen,
262  Stridenti retro clauduntur cardine portae,
263  Illaque terrifico mersam se vidit in antro. LIBER ΧIII. ARGUMENTUM.

4  Christiadûm adversâ, Turcarum sorte secundâ,
5  Turmatim hi volitant Byzantum, cunctaque miscent.
1  Terrarum in medio, barathro mage panditur imo
2  Aeternae noctis sedes, et caeca vorago,
3  Regni ubi tartarei Princeps deiectus ab alto,

18  Prosilit humani generis ferus hostis, iniquus,
19  Impatiensque irâ, fremituque, et murmure magno
20  Concilium horrendum mox cogi mandat in aulam, 20
21  Et parat indomitus demens se opponere caelo;
22  Immemor, Omnipotens ut dextrâ fulmina iactet,

21  Et parat indomitus demens se opponere caelo;
22  Immemor, Omnipotens ut dextrâ fulmina iactet,
23  Sit licet in barathrum praeceps detrusus ab illâ,
24  Ausus quippe Deo caput exaequare superbum.
25  Tartarei ad sonitum corna ruit impia turba, 25

27  Intremuere cavae, gemitumque dedere cavernae,
28  Turbati manes, et loca nocte silentia late.
29  Nubibus e densis, erebique in stagna profundi
30  Praecipiti lapsu ceciderunt agmina nigra. 30
31  Quaenam exaudiri voces, sonitusque videntur?

39  Semiviri, pisces, volucres, tot monstra ferarum,
40  Et quidquid visum quavis deformius orâ, 40
41  In stygio horrebat totum hoc ex ordine coetu.
42  Manibus aeternis stipatus rector averni
43  Ignivomâ rabie succensus corda superbit.

50  Stans tenet arrectum caput alto vertice nutans, 50
51  Sanguineaeque tremunt alae posi gibbera terga,
52  Villosaeque aures humerum pendent in utrumque,
53  Rostri instar nasus truculento prominet ore,
54  Ut barathri fauces vasto panduntur hiatu,

Nostra etiam clades, et nostrum dedecus horrens.
69  At nemo haec memorans irâ aestuat, atque rubore?
70  Immensas acies QSMANUS duxit in hostem, 70
71  Aequora queis. late camporum mersa fuere.
72  Partibus e mundi variis exercitus ingens

74  Christiadûm sed cuncta forent dein regna subacta.
75  Illius at ducibus belli discrimine claris, 75
76  Corda in Sarmatico cecidere, et brachia bello.
77  Auxilio adfuimus Turcis nigra signa ferentes,
78  Armati glacie, nimbis, et peste,

92  Atque utinam haec esset nostrorum meta laborum,
93  Sed nova prospicio maiora, et tristia damna.
94  Imperium in praeceps ruat ut, quum exsurgit eoum,
95  Tartara surda loco poterunt immota manere? 95
96  An VLADISLAVI mortalis dextera

112  Aras vastari, temni simulacraque diva
113  Ac prohiberi ausu cultum, ritusque verendos?
114  Et patiemur adhuc toto crux regnet in orbe,
115  desertâ et Stygius dominetur rector in aulâ? 115
116  Haud equidem, rapidi partes properemus in omnes,

113  Ac prohiberi ausu cultum, ritusque verendos?
114  Et patiemur adhuc toto crux regnet in orbe,
115  desertâ et Stygius dominetur rector in aulâ? 115
116  Haud equidem, rapidi partes properemus in omnes,
117  Flammaque sit restincta, prius quam flagret ubique,

114  Et patiemur adhuc toto crux regnet in orbe,
115  desertâ et Stygius dominetur rector in aulâ? 115
116  Haud equidem, rapidi partes properemus in omnes,
117  Flammaque sit restincta, prius quam flagret ubique,
118  Othmanidum Caesar demisse a rege Polono

137  Cuncta movere loco, miscere et quisque laboret,
138  Ut mala proveniant, fieri quae maxima possunt,
139  In centum versus facies, commenta, dolosque,
140  Insidias, fraudes alternet, fictaque verba, 140
141  Fallax sincerae pietas se tegmine

160  Pandite nunc oro, quae gesserit horrida turba 160
161  Illa ubi tartareis latebris erupit ab imis.
162  Tristia gesta equidem tenebrosae noctis in umbrâ
163  Abdita, sed vobis manifestâ in luce retecta.
164  Agmina nigra volant caeli per inane, micantem

161  Illa ubi tartareis latebris erupit ab imis.
162  Tristia gesta equidem tenebrosae noctis in umbrâ
163  Abdita, sed vobis manifestâ in luce retecta.
164  Agmina nigra volant caeli per inane, micantem
165  Turmatim medium solem quae nube recondunt, 165

173  Femineos coetus alii, pulchrasque ODALISCHAS 1
174  Molles in dominas semper queis ampla potestas,
175  Manibus Inferni perspectum est, nempe malorum 175
176  Attulit humanis seriem quam foemina

dilecti genitoris tecta revisat,
4   Suncianizza rogat, volis indulget et heros,
5   Krunoslava virum Korevskum in carcere noscit.
1  At Mauri interea, iussu quos Caesaris almâ
2  Quaesitum specie, claras et stirpe puellas

virgineâ, coram et se Caesare sistit,
10  Si dominum exhilaret, nactus sibi praemia digna, 10
11  Electum hinc coetum medium disponit in orbem.
12  Pulchrius haud quidquam visum, et praestantius usquam.
13  Qualis vere novo cultoris

legit, gignunt quos prata, nemusque,
15  Naturae et pulchrum decus hoc, telluris et almae, 15
16  Blandum ut delicium, cultum transponit in hortum,
17  Talis in Odrysiâ rutilans nunc cernitur aulâ
18  Nympharum in terris pulcherrima lecta corona.

15  Naturae et pulchrum decus hoc, telluris et almae, 15
16  Blandum ut delicium, cultum transponit in hortum,
17  Talis in Odrysiâ rutilans nunc cernitur aulâ
18  Nympharum in terris pulcherrima lecta corona.
19  Haec nitet ore velut niveo Pallantidos

16  Blandum ut delicium, cultum transponit in hortum,
17  Talis in Odrysiâ rutilans nunc cernitur aulâ
18  Nympharum in terris pulcherrima lecta corona.
19  Haec nitet ore velut niveo Pallantidos ortu,
20  Emicat illa oculis, ceu Titan splendet ab axe,

micat inter lucifer ignes,
25   Suncianizza super socias cultu eminet omnes, 25
26  Talis in ore novum formae splendet decus, usquam
27  Haud simile ut fuerit visum, pariterque venustum,
28  Nam lepor omnigenus coniunctus

ore novum formae splendet decus, usquam
27  Haud simile ut fuerit visum, pariterque venustum,
28  Nam lepor omnigenus coniunctus fulget in illâ,
29  Quem largita aliis partim est natura puellis.
30  Caesaris attoniti vix virgo ante ora refulsit, 30

respice coram.
44  Ad caelum tollit singultans lumina virgo,
45  Et rogat, ut miseram tanto in discrimine servet, 45
46  Ac tristis Caesar cor tactus voce precantis
47  Incolumem reddat patriae, caroque parenti.

fama per orbem. 75
76  Si te non miseret, traho quae suspiria corde,
77  Et me Caesareâ versari cogis in aulâ,
78  Ipse meâ dextrâ, numquam at petieris amore,
79  Qui solum in caro gaudetque, vigetque parente.

77  Et me Caesareâ versari cogis in aulâ,
78  Ipse meâ dextrâ, numquam at petieris amore,
79  Qui solum in caro gaudetque, vigetque parente.
80  Virgineo e coetu mage pulchras selige amantes, 80
81  Quae tibi devinctae tibi fidae sponte

87  Vi teneat, metuit crudelis labe notari.
88  Ast animi motus virtus supereminet omnes,
89  Caesaris atque manet generoso in pectore victrix.
90  Nempe voluptatem qui vincere nesciat, ille 90
91  Sub propria haud callet populos ditione tenere.

98  Velle tui properare, fleas hinc orphana tristis.
99  Te mox dimitto, virtutis pignus honestum
100  In patrem est pietas, retegis quam pectore toto. 100
101  Si quando duros inter nitet illa labores,
102  Aequiparat solem, nigras qui

119  Parque animi virtus, quînam tibi solvere grates,
120  Laudibus et potero benefacta extollere dignis? 120
121  In verbo geminas servasti funere vitas,
122  Et mage si proprios sensus evincere praestat,
123  Quam belli hostiles saevo in certamine

121  In verbo geminas servasti funere vitas,
122  Et mage si proprios sensus evincere praestat,
123  Quam belli hostiles saevo in certamine turmas,
124  Luce hac virtutis praeclara exempla dedisti,
125  Subiectura olim mundi tibi grandia regna. 125

excubiis iubet hinc comitentur euntem,
135  Infelix patrias redeat dum sospes ad aedes. 135
136  Nempe patet, vires si quando rebus in arctis
137  Desint humanae, divinum numen adesse:
138  Sortes Omnipotens sapiens permutat, et aequus,

dein geminas Danaûm de stirpe puellas.
147  Connubio et stabili decrevit iungier ipsis.
148  Caesaream lectas deduci iussit in aulam,
149  Vestibus ornari mage pulchris, plusque cupitis,
150  Longâ cessassent ut postquam ambage viarum, 150

festum Hymenaei.
152  Haec dum solemni pompâ, rituque parantur,
153   Krunoslava manet tenebroso in carcere clausa.
154  Pulsae ubi aerato crepuerunt cardine postes,
155  Illi diriguit sanguis, timor ossa cucurrit, 155

metus adparet tantum, loca sola, tenebrae.
163  Hinc ubi caligo cessit, tremulo igne lucernae
164  Visum illi pallens simulacrum cernere in umbrâ.
165  Sit mortalis homo vel monstrum, nescia pendet, 165
166  Progreditur, sistitque gradum, cor exilit illi,

lurida barba, 170
171  Ferrea vincla manus constringunt, vincla pedesque;
172   Krunoslava pavens in vultum lumina figit,
173  Et nequit illa virum Korovskum agnoscere in illo.

172   Krunoslava pavens in vultum lumina figit,
173  Et nequit illa virum Korovskum agnoscere in illo.
174  Hinc iterum spectat, num sit, quem deperit ardens,
175  Gestit, et hinc vanâ formidat imagine ludi. 175

portendunt motibus illi,
178  Imâ et voce aiunt, porro ipse est scilicet, ipse,
179  Coniugis illa sui ruit hinc in colla lacertis,
180  Gaudia at in luctum citius vertuntur acerbum, 180
181  Quum mala captivus, quae passus, comperit illa,

178  Imâ et voce aiunt, porro ipse est scilicet, ipse,
179  Coniugis illa sui ruit hinc in colla lacertis,
180  Gaudia at in luctum citius vertuntur acerbum, 180
181  Quum mala captivus, quae passus, comperit illa,
182  Et quantum infelix habitu mutatus, et

ore.
204  Anne es tu, Korevske, tua haec an dulcis imago?
205  Num fingo in somnis, vigil hoc an carcere versor? 205
206  Te qualem invenio devinctum saeva catenis,
207  Proh dolor! atque imâ te vivum turre

231  Linquas desertam, tibi semper pectore iungar.
232  Te mala longa manent, nostrum et lugebis amorem.
233  At dux, cui in tenebris fulsit ceu lumine Titan,
234   Concius haud sceleris verba haec e pectore fudit.
235  O mea lux,

245  Me licet eriperet tenebroso hoc carcere, possem 245
246  A te divelli, flammâ aut ardere recenti?
247  In caput alta suum labentur flumina retro,
248  Aequoreumque pecus nascetur montibus altis,
249  Corde meo excedas, dulcis mea cura,

251  Casta fides, sancto tibi me quae foedere iunxit.
252  Hoc tibi dumtaxat cor vivit, vivet et usque.
253  In somnis, vigilans te specto, nocte, dieque
254  Te te mente sequor spatio haud disiunctus, et horâ.
255  Quis te mi eripiet? solum lex

frons id pandit aperte. 5
6  Mox anceps subdit: statuit quae pacta senatus
7  Sarmatiae? an belli finem, ceu nostra cupido?
8  Submisse in procerum coetu dux rettulit ista.
9  Felix armipotens Caesar, cui caetera parent
10  Regna, illis quamvis effulgat adorea laeta, 10

25  Illum maiorem testans assurgere famâ, 25
26  Idque patere, datur si cernere forte loquentem;
27  Insita cui generis maiestas splendet in ore,
28  Indole regali, magnis et clarior orsis.
29  In campo belli fulmen, dux miles et unâ.
30  Fusit hyperboreas invicto robore

patere, datur si cernere forte loquentem;
27  Insita cui generis maiestas splendet in ore,
28  Indole regali, magnis et clarior orsis.
29  In campo belli fulmen, dux miles et unâ.
30  Fusit hyperboreas invicto robore gentes
31  Hoc duce Sarmatiae metuunt nihil agmina forti

82  Nam sunt communi iacturâ bella gerenda.
83  Agmina partiri cogeris, nempe Polonis
84  Obniti, eois marte et decernere in oris,
85  At non sufficient acies, si dividis illas. 85
86  Fortior est unita ut vis, disiuncta labascit.
87  Mitte hinc propositum nova

101  Festino, siquidem mihi lex tua quaeque voluntas.
102  Egi quae arbitrio, sine me tibi cuncta referre.
103  Me paullo ante adiit viridi spectandus in aevo
104  Hungaricus iuvenis, secum auri grandia dona
105  Portans, KOREVSKI pro libertate daturus, 105

quas tendere crimine turpi
112  Μοs est captivis, vitare has ipse volebam.
113  Ceu pietate actus, fratrem soletur ut ille,
114  In turrem monui descenderet absque timore,
115  Limine transgresso propulsum tempore eodem 115
116  Aerea cardinibus revolutis ianua clausit.

quam pone sequuntur,
124  Caesareum accedens solium sic ora resolvit.
125  Maxime Rex regum, mundi quem regna verentur, 125
126  Diruere in verbo potis es qui obstantia quaeque,
127   KISLARI monitu hîc adsum, tua iussa facessam,
128  Meque impellebat vis imae ut torrida flammae,

placitum, parebo subdita iussis, 130
131  Viribus atque auctis velox, quo duxeris, ibo,
132  Eoos lubeat seu debellare rebelles,
133  Armis in reliquas mundi aut discurrere partes.
134  Me densae haud acies terrent, nec monstra ferarum.
135  Et patiar quacumque iubes animosa labores, 135

136  Vitae, sit quodvis, discrimen adire parata,
137  Odrysii imperii famam, cultumque Maconis
138  Longinquas tantum capiens extendere in oras.
139  Perculit his dictis OSMANUM invicta virago,
140  Illius atque novis succendit pectora flammis. 140

141  Deficiens animo frontis miratur honorem,
142  Virtutisque suae meminit tot grandia coepta,
143  Quorum testis erat diro in certamine martis,
144  Quaeque illi attulerunt victricis praemia palmae.
145  Parva favilla velut cineri supposta doloso 145
146  Vivit

166   Quum nostra exsuperas virtute, et robore vota.
167  Auxilio ipse tuo ferar undique laude perenni,
168  Per te victor ego toto dominabor in orbe,
169  Et sic devictos reges Rex unicus inter
170  Calcabo pedibus regum capita alta superba. 170
171  Sorte hac gaudebis pariter,

198  Se gratam ut retegat, tenerum et fateatur amorem,
199  Exhibet OSMANO dextramque, et pectorâ fida,
200  Esse sibi in pretio magis, aiens, cara quod illi, 200
201  Quam quod Caesareo dabitur diademate cingi.
202  Pacto hinc coniugio solemnia laeta parantur,

213  Qui decora aequarent dilectae coniugis alta.
214  Caesaris ad nutum RISVANUS iussa capessit;
215  Carceris in barathrum descendens cardine verso, 215
216  Aeratos aperit postes, specus ima remugit.
217  Captivos gelidus timor occupat: anne secundum

spicula ferre,
240  Hinc videt haud quemquam, nec scit quâ parte moretur. 240
241  Vultus pallorem lumen, maciemque retexit.
242  Heros in putri tabescens carcere lungûm
243  Tam mutatus erat, nemo ut dignosceret illum.
244  Humanos simulans RISVANUS pectore sensus.

243  Tam mutatus erat, nemo ut dignosceret illum.
244  Humanos simulans RISVANUS pectore sensus.
245   KOREVSKUM in proprias deducit sedulus aedes. 245
246  Quampotis ut curis in pristina redderet ipsum,
247  Eoo tinctum fuco, et fragrantibus undis

244  Humanos simulans RISVANUS pectore sensus.
245   KOREVSKUM in proprias deducit sedulus aedes. 245
246  Quampotis ut curis in pristina redderet ipsum,
247  Eoo tinctum fuco, et fragrantibus undis
248  Sublevat, et vires amissas sufficit illi.
249  Exutum hinc

255  Cui comes it coniux cunctis incognita, quippe 255
256  Induta Hungaricum puer apparebat amictum.
257  Lumina sed postquam Caesar defixit in illam,
258  Os bellatricis dignovit protinus acre,
259  Hastata ante annum castris quae exibat apertis,
260  Atque ipsum coram turmis in

in illam,
258  Os bellatricis dignovit protinus acre,
259  Hastata ante annum castris quae exibat apertis,
260  Atque ipsum coram turmis in bella ciebat. 260
261  Flagitat hinc cupidus, curnam mutaverit illa
262   Foemineam vestem, fraudem et simularit iniquam.

268  (Haec quoties memoro, trepidant formidine corda),
269  Obrigui subito perculsa ut fulguris ictu,
270  Adversa ast auxit mihi sors in pectore vires. 270
271  Ira, dolor, vindicta mei potiuntur, amorque,
272  Nulla pericla timens contemno asperrima quaeque.

284  Caetera praetereo, nosti, quî capta fuissem.
285  Nec misera hinc dicar, quin fortunata putabor, 285
286  Nam fulsere mihi demersae in gurgite caeco
287  Aurorâ, atque die mage splendida lumina cara.
288  Alter in alterius vitâ sua tempora ducit,
289  Et sociata malis

quin fortunata putabor, 285
286  Nam fulsere mihi demersae in gurgite caeco
287  Aurorâ, atque die mage splendida lumina cara.
288  Alter in alterius vitâ sua tempora ducit,
289  Et sociata malis sunt mutua gaudia nostra.
290  Illius impavidum miratur Caesar amorem, 290

leni sic fatur ab ore.
292  O fortunati devincto pectore amantes,
293  Quos labor alterius torquet, quos gaudia mulcent!
294  Rebus in adversis vobis solatia numquam
295  Quaerenda hinc alio, nam vestro fonte petuntur. 295
296  Vestrae utinam fidei, atque exempla sequantur amoris,

25  Conditione humili plebs haud extollitur usquam, 25
26  Ni vir forte potens facti dux adsit, et auctor,
27  Exemplo hoc discat quisquis dominatur in orbe,
28  Fidere cuique nefas, quum grandia suscipit orsa.
29  Exit fama levis primum, dein crescit eundo,

licet abdita, pandere velle.
33  Increbuit rumor, quanam ratione, modoque,
34  Ignotum, eoas Osmano mittere in oras.
35  Fixum acies, subitâ quas perderet ille ruinâ. 35
36  Anceps it rumor, surgit dein anxia cura,

48  Praemia quae nostri meruissent ferre labores.
49  Alter Spahiadum questus mox subdidit istos.
50  Ad latus Osmani fueram qui eductus in aulâ, 50
51  Et me praeclaro iactabam munere functum,
52  Nunc me dedecorant ceu servum verbera dira,

turmae, miscentque tumultum 80
81   Osmanum adversus, solus dux improbat ausa.
82  Fixa at dum cuncti convertant lumina in illum,
83  Ausis atque suis ipsum adsentire putantes
84  Enses diripiunt, arcus tenduntque lacertis,

83  Ausis atque suis ipsum adsentire putantes
84  Enses diripiunt, arcus tenduntque lacertis,
85  In medio surgens coetu dux talibus infit: 85
86  Quaenam belligeri vos caecans decipit umbra,
87  Vestrum ut turpetis nomen, famamque vetustam?

89  Praesens auxilium, custodes atque fideles;
90  Dedecorare meam, vestramque ah! parcite famam, 90
91  Civili in bello scelerato crimine sontes.
92  Nec nostra esse quidem tam grandia damna videntur,
93  Ut quod iuratum per nos, non grandius extet.

97  Anne ideo assurgam, renuamque facessere iussa?
98  Forsan servus ego, vitam cui rite dicavi,
99  Nunc illum in medio motu, et discrimine linquam?
100  Legis latorem lex non supereminet ulla, 100
101  Ut vult, atque iubet, cunctos parere necesse.

151  Vesanae o facinus mentis, proh dedecus ingens!
152  Cari o belligeri nimium cohibete furorem,
153  Nec ruite in praeceps, ruit ut plebs lumine cassa.
154  Nil ni turpe probrum vobis feret iste tumultus.
155  Qualis Hyperboreis aquilo bacchatus ab oris, 155

160  Districto minitans ense et clamoribus illum, 160
161  Nimirum votis ni se communibus ultro
162  Iungeret, in mediâ caderet confossus arenâ.
163  At dux impavidus, sensu et perculsus honoris
164  Clamat, vestra prius capita hîc abscissa iacebunt.

164  Clamat, vestra prius capita hîc abscissa iacebunt.
165  Vestrae et stultitiae maneam ne testis iniquae 165
166  Linquere vos diro propero in discrimine solos.
167  Fors mea dicta olim vosmet meminisse iuvabit.
168  Reddit turba ferox, haudquaquam assurgimus ipsi

175  Hinc commota phalanx celerans denso agmine divae 175
176  Convolat ad Sophiae templum, quod nomen et usque
177  Servat adhuc, posthac mansurum tempus in omne.
178  Illic turba furens clamabat voce minaci.
179  Infidos nobis, o Caesar, trade ministros,

195  Quoscumque insanos valeat compescere motus. 195
196  Illi tunc Iahius demissâ voce loquutus
197  Expedit, in mediâ vulgus quae postulat urbe.
198  Parce, o Caesar, ait, si nunc quae incendia lata
199  Undique te cingunt, ausim tibi pandere fidus.

200  Quin illa extinguas solo horum sanguine fuso, 200
201  Consilii auctores adhibes quos regna gubernans,
202  Imperii in cladem ruet en exercitus omnis.
203  Vezirus, primusque spado, legumque magister
204  Poscitur, hos illi tradas mora nulla necesse.

LIBER XVII. ARGUMENTUM.
1  Concilium procerum nocturno tempore in aulam
2  Convocat Osmanus, quanam ratione rebelles
3   Fraenandi motus, cernat «sententia discors»

3   Fraenandi motus, cernat «sententia discors»
4  Haec inter vecors antiquum ultura dolorem
5  Mustaphae mater generum succendit in illum.
1  Ast ubi in aequoreas Phoebus se condidit undas,
2  Inque urbe, atque aulâ tenuere silentia cuncti,

4  Haec inter vecors antiquum ultura dolorem
5  Mustaphae mater generum succendit in illum.
1  Ast ubi in aequoreas Phoebus se condidit undas,
2  Inque urbe, atque aulâ tenuere silentia cuncti,
3  Dum nox obduxit nemora, et caligine valles,

9  Consertis manibus, demisso et lumine quisquis
10  Caesaris obtutum vestigans pendet ab ore. 10
11  Ipse gravis placidos oculos convertit in orbem,
12  Terrarum et numen spectantibus esse videtur.
13  Qua ratione queat motus cohibere rebelles

18  Ausus et usque furens sit quo procedere miles,
19  Quid poscat pridem novistis, quidque minetur.
20  Consulite in tali quidnam discrimine agendum? 20
21  Liber quisque palam retegat, quod pectore condit.
22  Gratum audire mihi, quid sentiat unus, et alter;

56  Hinc dum tempus adest, solers tua lumina pande,
57  Nam modo quae audito trepidat plebs nomine regis,
58  In solium insurgens proceres venerabitur aeque;
59  At Deus avertat, te sospite ut imperet alter.
60  Novimus et gentis numerum, viresque rebelles, 60

84  Crebro ictu donec radices eruat imas.
85  Et leve sic magnum cursu deducere flumen, 85
86  Rivos avertas si, qui illabuntur in amnem.
87  Hinc mea quam pando sententia certa, rebelles
88  Exortos motus cohibendos vindice poenâ.

112  Germine secta novo crescenti pullulat arbos.
113  Prona malis audax, humano sanguine foeda
114  Belligera haec acies turmatim gliscit in horas.
115  Dum caput horrifici timeo pede conteris anguis, 115
116  In te hic ne vertat sinuosae verbera caudae.

114  Belligera haec acies turmatim gliscit in horas.
115  Dum caput horrifici timeo pede conteris anguis, 115
116  In te hic ne vertat sinuosae verbera caudae.
117  Porro ingens damnum, magno in discrimine rerum
118  Devinctis careas fidis si corde ministris,

115  Dum caput horrifici timeo pede conteris anguis, 115
116  In te hic ne vertat sinuosae verbera caudae.
117  Porro ingens damnum, magno in discrimine rerum
118  Devinctis careas fidis si corde ministris,
119  At me sollicitat maiorum cura malorum,

120  Crebro magna parit nam incendia parva favilla, 120
121  Perdere pauca iuvat, si perdere cuncta timendum.
122  Ut partem servet, merces in caerula iactat
123  Sic nauta: effuso nostro si sanguine vulgus
124  Explerit rabiem, levis haec iactura, ministros

124  Explerit rabiem, levis haec iactura, ministros
125  Invenies alios parili tibi pectore fidos. 125
126  At contra in praeceps populo insurgente rebelli
127  Si ruat imperium, casu quis vindicet illud?
128  Evenere prius ni talia, mira videntur,

at lapsu, meminit quae nulla vetustas:
130  Sic strata interdum cautes via panditur inter, 130
131  Et iacet esca avium sylvâ leo tectus in altâ.
132  Prisca novos casus haud raro saecla tulere,
133  Propositum exemplar queis emicat utile nobis,

158  Et si victus eris, spoliis quis tecta domorum
159  Proteget, et miseram flammis ardentibus urbem?
160  Desertum in mediâ quis te tutabitur aulâ? 160
161  Sic damna, eveniat quidquid, patieris inultus.
162  Nomen nequaquam, heroum sed brachia tantum

170  Et genus hoc hominum regnum defendet avitum, 170
171  Arboreos gestans vallos, non ferrea tela?
172  Nam sine militibus, queis rex dominaris in orbe,
173  Quae tibi vis superest, quae formidata potestas?
174  Fertur nec miles, ni longûm gesserit arma.

199  Totum ut mundum obeant pro Caesare bella gerentes.
200  Quaerite at interea, quanam ratione, modoque 200
201  Vosmet servetis tanto in discrimine vitae,
202  Sospite honore meo sedantes agmina mota.
203  Ardua res equidem, vestra at mage vota secundum,

212  Ille ego, servavi qui temet ab hoste Polono,
213  Aucupor haud laudes, egi prout ipse tenebar,
214  At posthac alios, et me in certamine nosces.
215  Sunt mihi sed longe fulgentes aere cohortes, 215
216   Queis possem

231  Pro se nil metuens, ipsum quum servet ab hoste,
232  Datque aliis vigiles, manet et custode sine ullo,
233  Caesaris esse satis ratus in discrimine nomen.
234   Mustaphae at genitrix obscurae tempore noctis
235  Perderet Osmanum

254  Formâ pulcher erat, molli placuitque tyranno.
255  Sic crevit, multis et donis prodiit auctus, 255
256  Atque per ora virûm celebratus fulsit in aulâ,
257  Pacis Vezirus, belli sed tempore ductor,
258  Hinc fuit Akmeto cognato foedere iunctus.

scelerata ad coepta vocabat, 280
281   Osmano eriperet sceptrum, dein munera vitae.
282  Quem conspexit ubi secretam traxit in aedem,
283  Ne quis suspectas audiret forte loquelas.
284  Illa hinc subridens, irae et suspiria miscens

te vocat ire, secunda
319  Militis auxilio, cui vis, audacia et ingens.
320   Osmano caeso, Mustaphâ in regna reposto, 320
321  Eius germanos hinc ferro sternere praestet.
322  Eripe Mustapham, facti mihi crimina linque,

337  Parce nec insidiis, nec vi, nec fraudibus ullis.
338  Orbis ob imperium nil fas est linquere inausum.
339  Te cohibe in reliquo, cura atque innoxius esse.
340  Qualis hyperboreis aquilo bacchatus ab oris 340
341  Antiquam invasit sylvam, quâ conditur ignis,

patriâ quum Caesar ab urbe
7  Sedem alio, leges transmittere tentet, opesque,
8   Quum pro captivis tres sponsas ducat in aulam,
9  Inque vocet thalami partem et ditionis in orbe;
10  Talia cui legum responsa dedere periti. 10

alio, leges transmittere tentet, opesque,
8   Quum pro captivis tres sponsas ducat in aulam,
9  Inque vocet thalami partem et ditionis in orbe;
10  Talia cui legum responsa dedere periti. 10
11  Hoc prius evenit numquam, qui forte vetustas

38  Cernite, delectas acies quâ mente feroci
39  Torqueat Osmanus, spernens mandata vetusta,
40  Atque morituras trahat in discrimina belli, 40
41  Esuriem terris, per caerula vasta sitimque,
42  Et frigus nudas hyberno tempore passas.

95  Quisque ruit praeceps, saevus quâ parte Dautes 95
96  Procurrit, cunctosque rapit sine lege sequentes.
97  Sublimi in tumulo, firmis circumdata muris,
98  Attiguoque horto, muliebri et laeta recessu
99  Aedes surgebat Veziri excelsa potentis,

quae invadens portas, et moenia quassat.
114  Telorum, et lapidum nimbis, ac glandis ahaenae
115  Desuper effusis grando ruit aspera in hostem, 115
116  Qui caput aerati protectus tegmine scuti
117  Instat acervatim murorum ascendere pinnas.

119  Decidit excussus, rursumque invadere nitens
120  Labitur, atque ruens occumbit morte cruentâ, 120
121  Moenia quoque situ minus extolluntur in altum,
122  Subsilit huc nigri Karkutius incola montis,
123  Igniti ast ictus revolutum funere mergunt.

129  Dum quatiunt, saxum deiectum conterit ingens,
130  Limen frangentes Iaferas, atque Selimus, 130
131  In caput effuso calido picis imbre cremantur.
132  Parte aliâ pinnas prendentem perculit Isam
133  Praecipitemque egit

136  Infractum at cerebrum simul ora rigavit utrique.
137  Hinc dum praecipites e culmine ad ima ruebant,
138  Hos, reor, aequoreo sensisse in gurgite mergi.
139  Numine contingit divino namque scelestis,
140  Criminis ut memorent loca tristia funeris horâ. 140

167  Quin mortem spernens truncum fera dextera volvit.
168  Advolat auxilio veniens turba undique bellax,
169  Congeminatque ictus obversâ in maenia pinu.
170  Sternit Alim interea saxum, quod corruit ingens, 170
171  Aenea glans Mekmet, stridens

181  Undique et aggeritur confusae stragis acervus.
182  Nec Dervis trepidat, comitumque iuvante catervâ
183  Arietat in celsos mage crebro verbere muros.
184  Quâ parte angustam reserat via facta fenestram,
185  Stricto ense irrumpit ductor, multique sequaces, 185