Your search found 6117 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-2404:

gradus varios Non reserans minus haut nimios, Nam Deitatis honor parilis Semper adest, fuit, et fuerat. Unde sophistica dicta fugat, Perfida contudit, et jaculat, Pyrgus at inde nihil valuit, Namque perire magis placuit. Sancte Pater, pie Pastor ovans Hierusalem polis aetheream, Attribue famulis Patriam Coelica gaudia quo

pura mente capiamus. Per Dominum nostrum et c. Alter Hymnus De Translatione SS. Anastasii et Domnii.
Sacra scrutantur pignora,
Pia Sanctorum corpora
Domnii, et Anastasii
Jussu devoti populi.
At Praesul venerabilis
Joannes Deo amabilis
Confortat cives nobiles,
At laudat et ignobiles,
Inter ruinas vepribus
Condensus atque frondibus
Urbis Salonae fodere,
Nutu divinae gratiae.
Muneris tanti praemium
Repertum Anastasium

Hymnus De Translatione SS. Anastasii et Domnii.
Sacra scrutantur pignora,
Pia Sanctorum corpora
Domnii, et Anastasii
Jussu devoti populi.
At Praesul venerabilis
Joannes Deo amabilis
Confortat cives nobiles,
At laudat et ignobiles,
Inter ruinas vepribus
Condensus atque frondibus
Urbis Salonae fodere,
Nutu divinae gratiae.
Muneris tanti praemium
Repertum Anastasium
Primo transferunt Spalatum,
Deinde Patrem Domnium.
Ubi multa miracula,

iugo. Huius vero consilii fratrem germanum et consanguineos, quos habebam, propinquos feci michi conscios, Stephanum episcopum et Drago priorem et Crinam, tocius mei actus cooperatores ac prouidos ordinatores, et que dictanda sunt adiutores. At postquam eis utilis est visa mea tractatio, ipsi communi cum conciuibus habito consilio ac Petrum sanctissimum abbatem sancti Chrisogoni, cum omnibus monachis huic innectentes meditationi, donauerunt michi ecclesiolam sancte Marie minoris ante portam Bellate; ut ibi monasterium

delatoria et sex saga, octo putatoria et duodecim sicli, et sex porcos. Post hęc habii ad prenominatos parentes eius, uidelicet et per manu prisos ita dicendo: reddite michi damnum quę fecit uester consanguineus. At ipsi responderunt: uerum est sicut tu dicis; iam nos te rogamus ut accipias totam hęreditatem illorum que pertinet illis ex suo patre. Sed ego nolebam, nisi michi uinxeritis terra a Belay quę terra incipiente a muris usque ad meas terras, quas emi a

XV Regnavit post eum filius eius Charammirus, cuius temporibus rebellavit Croatia Alba, et proiecerunt eum inde. Tunc rex congregans gentem ex Rassa, et Bosna, perrexit super eos. At ipsi congregantes se in plano Chelmo, paraverunt ei bellum, in quo cecidit rex, et mortuus est. XVI Accepitque post eum regnum Tuardoslauus filius eius, et

milites circumdederunt eum, ut autem cognovit rex, vocatis episcopis et haeremita, qui ibidem aderant, dixit: Quid est domini mei? Quid egistis? Quare me sic decepistis? Cur verbis, et iuramentis vestris credens, sine culpa morior? At ipsi prae verecundia vultis eius non audebant aspicere. Tunc rex facta oratione, et confessione, accepto corpore, et sanguine Domini, crucem illam, quam ab imperatore acceperat, manibus tenens dixit: Orate pro me, domini mei, et haec

nostros . Deinde dum sederent ad prandium, id ipsum mutuo repetebant. Cumquc incoluissent vino, surrexerunt ut eum occiderent. Qui, ut vidit, accepto ense suo, fugit in ecclesiam, stansque deintus evaginato gladio defendebat se. At illi de foris stantes, intrare non audebant. Tunc quidam eorum ascendentes desuper fregerunt tectum ecclesiae, et fapidem, et ligna iacentes in ecclesiam, interfecerunt eum. Post haec intrantes naviculam fugierunt. Populi autem videntes

appropinquabant hostibus similiter, et rex faciebat, Graeci vero valde timere coeperunt, et quia tarde audiebant eos descendere, quia nox erat, et videre non poterant, putabant maximam multitudinem, quemadmodum audiebant ab Antibarensi. At ubi audierunt sonitum tubarum et buccinarum et vociferationis hinc iam prope esse, et supra se irruere terrore percussi in fugam conversi sunt, ut autem cognovit rex, et qui cum eo erant fugam iniisse Graecos; aurora appropiquante

Ad cuius necem coeperunt omnes currere. Luttovid autem, ut erat vulneratus recuperato equo, fugam petiit. Hi vero, qui cum eo erant videntes quod cecidit, et vulneratus esset, omnes in fugam conversi sunt. At Goyslavus cum suis persecuti sunt eos tota die illa, tolentesque spolia eorum reversi sunt victores ad loca sua, et ex illa die quievit terra in conspectu regis et filiorum eius, et non fuit ausus quique resistere eis, sed omnes facti

Gradigna cum exercitu, et ipse reversus est Durachium. Tunc quia propter tribulationes, et bella terra iam deserta erat, et quotidie magis magisque dessolabatur, rebellavit Decatarus et postea tota terra regis Georgii. At Gradigna cum suis coepit comprehendere terram, et persequi regem, alia autem ex parte Rassani eum persequebantur. Rex autem cum suis per montana, et per silvas huc illuc fugiens latitabat. Praeterea videns rex undique

occidentali parte supra mare cepitque ex omni parte oppugnare Salonam, nunc sagittis, nunc iaculis insistentes. Alii uero ex latere montis prominentis, ingenti strepitu fundis lapides ad menia intorquebant, alii uno agmine conglobati sensimque menibus propinquantes, portas infringere perquirebant. At uero Salonitani per menia diffusi hostium iacula nunc propugnaculis, nunc clippeis excipientes uiriliter resistebant. In hostes nichilominus ingentes lapides reuoluebant, ad eos uero, qui eminus dimicabant, alii e machinis lapides iaciebant, alii balistis et arcubus fortiter sagittabant sicque

ad celum. Nec quicquam miseri sarcinulis onerati ad portum properant, nauiculis se ingerere satagentes, alii autem uix nudi et uacui insilire in lembos poterant, alii innatare ad naues, alii conamine infelici inter ipsas perstrepentium turmas in fluctibus mergebantur. 8At uero hostes in ciuitatem subito irrumpentes fugientes a tergo cedere, prede instare, nulli occursanti parcere, ignem domibus apponere non cessabant. Mox ubi miserabilis ciuitas suorum destituta presidiis filiorum, hostili populo repleretur, non iam erat, qui ecclesiis parceret, non qui

ulla pene sui exercitus strage dare exterminio potuerunt. 9Quis autem enumerare ualeat, quot miseros ciues, quot puellas infelices, quot pueros abduxere captiuos? Quis comemoret eorum multitudinem, quos uorauit gladius, quos consumpsit incendium, quos mare obsorbuit fugientes? At ciues miseri rogum dulcis patrie inspectantes, non dolere poterant, non flere licebat super eam, sed singuli uite proprie metuentes classem abducere properabant. Nec uacabat conuocare consilium, nec quid de salute publica foret agendum deliberare ualebant, sed unusquisque de sua familia anxius,

ceteram partem Sclauonie, que a Vladisclauo fuerat pretermissa. 7Itaque ad mare usque peruenit, ut ciuitates maritimas occuparet. Tunc ad Spalatensem ciuitatem primo accessit, petens pacifice, ut sua se sponte dominatui eius subicerent, nec ante permitterent destrui se et sua. At uero Spalatenses obfirmatis bene portis per murorum circuitum cum armis diffusi, non acquiescebant regi, metuentes dominium gentis ignote et extranee experiri, quippe nescientes, quid rex de ciuitate uel de ciuibus cogitaret. Tum rex et eius principes indigne ferentes et se quasi contemptos a

in rupibus montis Kyrieleyson appellati, cuncti se ciuitatem simulauerunt exire, experiri uolentes an uerum esset, quod eis predictus comes Adrianus patefecit secretum. Protinus ergo circa horam tertiam ceperunt, qui in turri erant, tubas clangere, uexilla erigere, per menia ciuitatis diffundi. At uero Spalatenses e latibulis exeuntes concito gradu ad turrim currunt, ignem supponunt, menia supergressos precipitant. Quotquot itaque in turri erant, partim fumo suffocati sunt, partim uero infelici saltu se ad terram miserunt. Qui in ciuitate erant, gladio ceciderunt, qui autem ad eorum

multoque intumesceret superbie fastu, talia nuntiis uerba respondit: Non cessabo, donec omnia uineta uestra ita prosternam, ut tantum uini non inferatur in ciuitatem, quantum poni possit in calice ad ministerium unius misse . Reuersi autem nuntii retulerunt ciuibus tristia ducis responsa. At illi suspicientes ad celum dixerunt: Deus omnipotens, superbie detestator, contere illorum arrogantiam nostramque afflictionem, quam ab eis iniuste patimur, misericorditer intuere . Modico autem dierum transacto spatio et ecce dux ipse, ut erat solitus, uenit cum magno armorum strepitu et

aties dirigunt. Nostri uero, ut erant premoniti, una pars paulatim hostibus a facie appropinquant; altera uero pars a tergo girantes ex insidiis speculantur. Tunc conserentes inter se manus ceperunt fortiter preliari. Subito autem hi, qui erant in insidiis, prodeuntes ad auxilium suorum accurrunt. At uero senes per plateam oberrantes supplices manus tendebant ad celum, mulieres uero pueri et puelle prospicientes per muros, ingenti pauore animis palpitabant. Sacerdotes et claustrales in ecclesiis prostrati diuinum adiutorium implorabant. Et ecce nutu dei dux ipse superbus primus iaculo

domos intrinsecus, nil nisi solas ecclesias relinquentes. Inde autem recedens omnis illa classium multitudo perrexit Constantinopolim et cepit eam. 7Tunc Iaderenses, patria exules, ceperunt per mare discurrere, magnas Venetorum cedes, ubicumque eos inuadere poterant, facientes. At Veneti missis galeis et nauibus edificauerunt quoddam presidium in insula ante Iaderam ubi plurima considens aties armatorum, prohibebant Iaderenses ciuitatem ingredi eos per mare undique insequentes. 8His diebus aduenerunt decem galee Gagetanorum ad Dalmatie partes. Tunc

tempore Stephanus dominus Seruie siue Rasie, qui mega iupanus appellabatur, missis apochrisariis ad Romanam sedem, impetrauit ab Honorio summo pontifice coronam regni. Direxit namque legatum a latere suo, qui ueniens coronauit eum primumque regem constituit terre sue. 6At rex Andreas ad partes Syrie transuectus, magnum metum incusserat Saracenis. Explicatis siquidem sue militie copiis, abiit satis procul a regione maritima, expugnans castra et uillas, et obstantia queque conculcans. Sed inuida fatorum series preclara principis prepediuit incepta nec bonos ipsius

dictis cohortatus suos, cepit ordinare pedites in turma sua, equites uero disposuit in acie sua, dans mandatum his, qui debebant precedere uel subsequi, ut omnes ad ducis uexillum respicerent. Igitur omnibus oportune dispositis, statim contra hostes signa uertentes, ceperunt paulatim incedere. At uero hostes uidentes nostrorum audatiam statim magno impetu admissis equis currunt fortiter contra eos. Nostri uero conglobati primo peditum turma ceperunt stare erigentes lanceas, alii uero uenabula terre affigentes, parati erant excipere uenientes, alii uero intentis arcubus parabant sagittas

tam numerosus exercitus, tanti nominis cetus, ut in his solis tota Spalatensis metropolis auctoritas dependeret. Erant enim archiepiscopus, archipresbyter, sacrista, primicerius et alii quam plures litteris muniti, testificationibus armati, nil aliud nisi archidiaconum toto ore glutire parantes. At ipse nullam habens aliunde fidutiam nisi ex Deo, qui facit iudicium omnibus iniuriam patientibus, de sola enim innocentie sue causa confisus, bono animo rerum exitum expectabat. 7Erat autem tunc temporis dominus Gregorius papa nonus apud Perusium. Itaque Thomas archidiaconus

incunctanter. Tunc consilio suorum fautorum exierunt et usque ad monasterium sancti Stephani secesserunt ibique occassione quadam biduo comorandi indutias petierunt et optinuerunt. Infra quod spatium appropinquabant ad ciuitatem et cum amicis et propinquis per ortos comedebant et bibebant securi. At uero eorum inimici manebant inclusi in turri Calende. Factum est autem, ut quadam die, aduesperascente iam hora, cum uiderent quosdam eorum quasi insultando eis prope ciuitatem accedere, magnum sibi oprobrium fieri extimantes, si in conspectu inimicorum suorum tota die manerent inclusi. Exierunt

instarent, parua mora utrinque certatum est. Et ecce, pars Almisanorum, quasi celitus percussa, repente disrupta est. Et cum non multi uulnerati, non multi trucidati fuissent ex eis, subito terga uertentes fugati sunt attonitique uelud amentes huc illucque discurrunt. 10At nostrorum uictrix sotietas, gratias agens Deo, qui percutit impios, et saluat sperantes in se, a tergo percutere fugientes, ligare captiuos, arma diripere non cessabant. Sed quia pauci erant, non poterant eos usquequaque insequi oberrantes. Persecuti autem eos sunt usque ad puppes biremium

Tota dies exquisitis conuiuiis aut mollibus expendebatur iocis. Nocturnos sopores uix hora diei tertia terminabat. Cuncta quidem sue uite tempora in apricis siluis et amenis pratis cum uxoribus transigentes non de bellorum strepitu cogitare poterant qui non seria sed ludicra cotidie contrectabant. At uero, quibus erat mens sanior, feralibus nuntiis excitati pestifere gentis metuebant incursum. Quam ob rem regem et principes crebris sollicitabant alloquiis, ut tanto precauerent malo, ne forte subita fieret impie gentis irruptio et maiorem pernitiem inferrent incautis. 3Vix

nullum uolebant consilium concorditer stabilire. Alii terrore torpentes nimio dicebant cedendum eis fore ad tempus, nec esse confligendum cum eis, utpote cum hominibus barbaris et desperate salutis, qui non pro regnandi cupiditate sed pro predarum auiditate per mundum pugnando discurrunt. At uero alii securitate fatua dissoluti dicebant ad primam ostentationem nostre multitudinis eos esse in fugam uertendos. Sic autem quibus repentinus parabatur interitus, non ualebant in unum consilium concordare. 4Illis ergo consulendo cunctantibus, morasque inaniter

fratres duces illius exercitus, quorum maior Bath, minor uero Caydan uocabatur. Miserunt autem ante se quandam equitum manum, qui ad Hungarorum castra propinquantes et se ipsos frequentius ostentantes, eos ad prelium prouocabant experiri uolentes, utrum Hungari pugnandi haberent animum contra eos. At uero Hungarorum rex selectis militibus imperat in eos exire. Qui armatis cuneis et bene dispositis ceperunt egredi contra ipsos. Sed Tartarorum aties non expectans manuale certamen suo more sagittarum iacula emittentes in hostes cursu precipiti fugiebant. Tunc rex cum uniuerso exercitu suo,

cum eis plurimos trucidauerunt, alios uero urgentes ad pontem in flumen submergi fecerunt. Et positis custodiis ad caput pontis, cum magna exultatione redierunt ad suos. Hungari ergo ex euentu uictorie ualde letificati, quasi iam omnino uictores, abiectis armis tota nocte dormierunt securi. At uero Tartari in pontis capite septem erigentes machinas custodes Hungarorum longius abegerunt, ingentes in eos lapides intorquendo et sagittarum iaculis insistendo. Fugatis ergo custodibus libere et secure alii per pontem, alii per uada aluei transierunt. Et ecce summo diluculo apparuit uniuersa

mens et consilium ab eis, nil iam de explicandis suis copiis aut de ineundo uniuersali certamine poterant cogitare, sed tanto malo attoniti ibant circumquaque, uelud oues in stabulo luporum morsus euadere perquirentes. Hostes uero undique circumfusi non cessabant iaculis et sagittis instare. At uero miseranda Hungariae multitudo omni salutis consilio destituta, quid faceret non uidebat neque enim alteri cum altero colloquium habere licebat, unusquisque sibi sollicitus de communi salute nullus prouidere ualebat. Sagittarum et iaculorum imbrem non armis oppositis excipiebant, sed dorsa

extractis gladiis absque ulla miseratione ipsorum capita detruncabant. Tunc irruentes in claustra diripiebant omnia domos succedentes, ecclesias prophanantes, dirruebant altaria, spargebant relliquias, ex sacratis uestibus concubinis et uxoribus redimicula preparabant. 13At uero Bela rex auxilio protectus diuino, tantum euadens excidium cum paucis secessit in Austriam. Rex uero Colomannus, frater eius, deuenit ad magnam uillam, que sita est super ulteriorem ripa Danubii, nomine Pestium. Ad quem locum maxima multitudo Hungarorum et aliarum nationum, que ultra

dici potest, in miseros deseuire cepit. Reuera in Pestio tota se pestis immersit. Ibi diuine ultionis gladius in Christianorum cruore quam maxime debachatus est. Introgressis itaque Tartaris, quid misere plebi restabat consilii, nisi complicare brachia, ponere genua, flectere sub mucrone ceruices? At uero cruenta barbaries non satiabatur inundatione sanguinis copiosa, non deficiebat cedis instantia indefessa. Tantus audiebatur fragor cedentium, ac si ingentium siluarum robora securium multitudine detruncarentur ad terram. Tollebatur ad celum rugitus et ululatus plangentium mulierum,

si persecutorum gladios effugere nequiuimus, si hic expectauimus iugulari? Tunc oppressio magna facta est ad omnes ianuas ciuitatis fugientium intra muros. Relinquebant equos et animalia, uestes et utensilia, ipsos etiam filios non prestolantes mortis urgente stimulo ad tutiora currebant. At uero Spalatenses magnam eis humanitatis gratiam exhibentes recipiebant hospitio et eorum inopiam, quantum poterant, releuabant. Sed tanta erat fugitantium multitudo, ut domorum eos non caperent diuerticula, sed manebant in uicis et in uiis. Nobiles etiam matrone circa septa ecclesie sub diuo

ipsos aliquot ex eis neci dederunt. Ipsi uero ex casu ferociores effecti usque sub magnas rupes manu ad manum pugnando uenerunt diripientes domos predasque non modicas asportantes. Sed cum cognouissent regem ibi non esse, dimiserunt oppugnare castrum et ascensis equis uersus Tragurium equitarunt. At Spaletum autem non multi diuerterunt ex eis. 4Tunc uero ciues non tantum proprio titubantes pauore, quantum ex eo, quod uidebant Hungaros desperabili metu constringi, cogitabant aliqui ciuitatem deserere et cum rebus et familiis ad insularum presidia se conferre. Ceperunt

magna Hungarorum, Sclauorum et aliarum gentium nimia exultatione repleti data die de exercitu exierunt. Et cum omnes conglobatim duobus aut tribus milibus processisent, statim misi equitum cunei irruerunt in eos, quos simul gladiis detruncantes in ipsa planitie prostrauerunt. 7At uero Bela rex missis exploratoribus cum cognouisset certius, quod impia gens ex toto iam regno recesserat absque omni cunctatione in Hungariam est profectus. Regina autem cum regio puero in Clisse castro remansit fuitque ibi usque ad mensem Septembrem. Mortue autem sunt due filie ipsius puelle

uanis assentationibus demulcebant. 6Porro quesitus Leonardus per multa latibula demum inuentus est et quia furoris calor aliquantulum iam tepuerat, non enormiter manus in eum miserunt, sed tractus ad palatium multisque minarum iaculis impetitus uiolenter coactus est resignare. At uero capitulum, quia pastorali carebat presidio, iniuriarum suarum dissimulauit opprobria tum, quia iure cautum reperitur detrahendum esse seueritati, quando multitudo excedit, tum quia tale tempus instare cernebant, quod peruersitas hominum ex rigida correctione non in melius sed in deterius

relinquentes pugnam terga uertunt et quicquid poterant de domibus rapientes cucurrerunt ad portam et infringentes ianuas exierunt. Et quia magna erat oppresio multitudinis fugientium, ceperunt alii murum scandere et religatis ad propugnacula funibus dimittebant se certatim ex menibus et abibant. At uero Veneti uidentes suos hostes in fugam uersos continuo armati de ratibus descendunt et incedentes pedetentim nullamque cedem facientes ex eis permiserunt omnes abire. Et sic tota ciuitas capta est ferme absque ulla strage alterutrius partis. His breuiter prelibatis ad materiam

et Nicolaus sacrista. In leuitis uero erat Martinus, Vitus, nepos olim Andree precentoris et Radosius, cognomento Daniel, qui tiranicam potestatis rabiem parui pendens, furorem quoque minacis plebecule despiciens pro honore ac statu ecclesiastici iuris libere satis et intrepide contendebat. At uero impie factionis dux et signifer erat quidam presbyter, nomine Fuscus, qui uere moribus niger totius modestie uirtute carebat. Hic quibusdam fatuis complicibus sotiatus, qui rebus erant hostes honestis, non cessabat circuendo per ciuitatem subuertere hominum mentes sussurando ad aures,

conculcare, pena euidenter docuit e uestigio subsecuta. XLV. De bello, quod preparauerunt Spalatenses contra Tragurienses 1His ita gestis Bernardus potestas in pernitiem Traguriensium cepit fabricare machinas magnasque belli copias preparare. At uero Tragurienses scientes se impares esse potentia nec sperantes se posse resistere uiolentie uicinorum ceperunt magno pauore dissolui. Tunc legationem mittentes uerbis ualde lenibus et submissis pacem postulabant, satisfactionem omnimodam pollicentes. Sed potestas, ut erat ferocis animi,

magnum ex bonis iuuenibus stipendiariis, ex profugis Iaderensium. Omnes hii exeuntes a portu ad spatium unius milii remigarunt. Et uidentes numerosam classem expeditionis Spalatine sparsim litora insule perstringentem timuerunt. Et uersis ad ciuitatem proris cursu retrogrado fugiendo redibant. At uero Spalatenses preter opinionem suam uidentes eos in mare exisse, gauisi sunt ualde. Et putantes eos, si attingi possent, nulla euadere ratione, fortiori annisu incubuere remis et totis uiribus remigantes conabantur, antequam ad sua euaderent, eos iaculis prepedire. Et ecce, dum Tragurienses

cum atie sua, Philetus prepositus cum sua, Tragurienses cum sua, castellanus et Clisienses cum sua et alii plures. Tunc appropinquantes macerie querebant aditum, unde intrandi facultatem haberent. Sed Spalatenses undique circumfusi hostilem impetum iaculis et lapidibus longius propellebant. At uero Tragurienses, qui erant gnari locorum, circueuntes ex occidentali parte ascenderunt ad pedem montis et ceperunt in ea parte committere prelium macerie, que secundum loci situm inualidior erat et pauciores oppugnatores habebat. Tunc stantes ex aduerso macerie excelsiores fuerunt his, qui

comprobandam. Principes uero promiserunt firmiter, quod reformata pace cum Traguriensibus totalis relaxatio fieret captiuorum, aliis quibusdam interpositis articulis, quos hic inserere opus non fuit. 16Et sic predicti principes infecto negotio ad propria sunt reuersi. At uero Spalatenses de Hugrini potentia freti credebant per ipsum omnes casus suos ad integrum restaurari. Tunc adeuntes archidiaconum cum capitulo instabant, ut electioni assensum prebentes pro electo mittere festinarent. Sed non acquiescebat archidiaconus cum ceteris scientes, quod talis electio

ualde indoluit et protinus misit duos uiros sapientes et religiosos de ordine fratrum minorum, qui eam a seuitia sua compescerent et ad Hungariam celeriter reuocarent. Sed ipsa in suo rigore perdurans captos nobiles et ignobiliter ac inhumaniter ad castrum tractos in obscuro carcere fecit detrudi. At Spalatenses mestiores effecti, quod de talibus fraudulentiis oportunam nescierunt adhibere cautelam, cum eis sepius ab amicis persuasum fuisset, ut sibi circumspectius precauerent, tristes iam et confusi miserunt et remiserunt ad eam suppliciter postulantes, ut nobiles, quos absque culpa capi

Et quanto plus putabant in pelagus se trahere, tanto affinius vrbi se applicabant. Intuentes hęc hostes tam grande diuinum prodigium, sumptis neccessariis armis celeri passu illuc properant. Et in ęquore vsque ad vmbilicum sic ponderosi se disponebant debellando viriliter ipsum carabum, at illi hostiliter tuebantur. Denique copiosa turba ciuitatis suis fauorem impendere est egressa. Et quamdiu sic mutuo partes certantes, visa est quedam mulier, armata vsque ad fęmora, in mari sita et in potentia duorum lacertorum remum

sacrę coronę impensa et, ut firmiter credimus, impendenda constantes sitis viriliterque perseuerare velitis et studeatis, nos enim pręsentibus promittimus comunitatem vestram quoad vobis insultantes et rebellantes cum gente nostra et pro potentia nostra vos defenssabimus et protegemus. At tempore in proximo, quo commodius poterimus, contra vestros ęmulos propria persona ob defenssionem vestri, Deo coadiuuante, properabimus. Medio tempore, quotiens necesse fuerit, de vestro statu litteratione et per nuntios, ut exinde certius instruamur,

explicare non curamus. Iadertini robustiores efficiuntur, suas probitates coram exercitu illo innumerabili experiuntur. Nam quodam die octauodecimo Iunii quidam ex Iadrensibus armis confibulati penes contra ciuitatem se direxerunt ipsosque ad pugnam ceperunt prouocare. At illi exeunt ex sticato, versus aduersarios concurrunt mixtimque partes certant et, nisi tunc Ungarorum quedam particula, que in ciuitatem Iadre causa recreationis uenerat, suis presidium intulisset, quia celeriter illuc equitauerunt, copiosa gens ex Iadertinorum parte defecisset. Sed quamplures

gens barbara Gothica destruxit et suos cives partim interfecit et partim duxit captivos, quae barbara gens multum sanguinem profudit in nostra Dalmatia et destruxit multas civitates, loca et castella, et haec gens bellicosa similes crudelitates fecerat in Italia et in aliis regnis et provinciis. At post destructionem civitatis Braciae insula remansit deserta, et illi de Salona et de Epetio contendebant super dominatu eius propter magnam multitudinem animalium, quae tenebant in illa. Sed alia gens Gotthica ex partibus septentrionis et sclavonicis peior priore, nullo indicto bello, de

benedicendo dicat Vitaliano pontif. et Heraclio Const. Augusto. Sub imperatoribus Constantinopolitanis novi cives Braciani pacificam vitam ducebant factis inter se conventionibus et legibus ad usum civitatis Salonae pro bono et tranquillo statu insulae. At hunc bonum statum perturbaverunt Narentani, qui ut agrestes et barbari piraticam artem exercebant et cum Venetis multa proelia fecerunt Facti fortes et opulentes perturbabant mare et littora Dalmatiae et aggredientes civitatem Braciae, eam forti et acri obsidione cinxerunt. Braciani per

destructa fuit. Haec civitas erat fortis et bene munita, et in praesenti extant reliquiae moenium, turrium ris inscriptiones et alia signa eius magnificentiae. Usque ad haec tempora hi nobiles eam deplorant et ob id et alia damna Narentanos freguenter latrones et maledictos vocant. At illi nobiles cives post destructionem civitatis convenerunt ad oram maritimam, vulgo Splagiam, versus insulam Pharam, et ibi ob defensionem sui construxerunt quoddam oppidum et castellum, ubi nunc est S. Maria de Bolo. Sed et illic non fuerunt securi, quia de repente fuerunt aggressi a quibusdam

Diomedis et Glauci Congressus. Locus ex Homeri Iliade Z. a versu 119. sequentes Latino carmine redditus.
1  Glaucus at Hippolocho satus, et Tydeïus heros,
2  In medium coiere, manum conferre parati.
3  Ac jam collato propius se Marte petebant,
4  Cum prior ingenti Diomedes voce profatur:

Sisyphus hic alios erat ante vaferrimus omnes. A. K.
37  Sisyphus Aeolides, quo Glaucus patre creatur,
38  At Glauci magnus de semine Bellerophontes
39  Nascitur, huic laetos Superi virtutis honores
40  Afflarant; sed Proetus ei mala mente movebat; 40
41  Donec longe opibus pollentior ejicit

40  Afflarant; sed Proetus ei mala mente movebat; 40
41  Donec longe opibus pollentior ejicit Argis,
42  Ipsius quos tum sceptris subjecerat altus
43  Iupiter; at duri conjux Antia tyranni,
44  Ardebat dulci juvenem cognoscere furto,
45  Sed procul illecebras turpes mens casta refugit. 45
46  Illa haec ad regem fatur mendacia Proetum:

80  Isandrum, simul Hippolochum, sed tertia proles 80
81  Laodamia fuit; summo quae juncta Tonanti,
82  Belligerum sacro fudit Sarpedona partu.
83  At postquam huic etiam succensuit ira Deorum,
84  Arva pererrabat comitatus Aleïa nullo,
85  Ipse suum cor edens, hominum vestigia vitans. 85
86  Isandrum ast illi, miserando funere,

5. POPULOS NON PRODUCERE ELECTRUM
1.5.1  Quid manifesta adeo canitis mendacia vates?
1.5.2  Non placet id Phoebo; verum amat ille Deus.
1.5.3   At vos hoc omnes uno velut ore sonatis,
1.5.4  Populeum in ripis Eridani esse nemus,
1.5.5  Unde fluant rutilo simulata electra metallo,
1.5.6  Migret et in gemmam,

1.17.2  Vestra prius mihi sors invidiosa fuit.
1.17.3  Quod vos et rerum delectu, et voce diserta
1.17.4  Praestantes, nemo posset adire novus.
1.17.5  At nunc ex aequo divisa est gloria nobis;
1.17.6  Vinco materia, vincitis eloquio. 18. LAUS GUARINI
1.18.1  Floret lingua Latina,

1.25.2  Quod non sunt Latiis edita consulibus.
1.25.3   Quidvis cana facit multo pretiosius aetas,
1.25.4  Rebus et a longo tempore surgit honos.
1.25.5  At tu, si quando mea legeris; esse putato
1.25.6  Prisca; videbuntur sic meliora tibi. 26. AD GUARINUM VERONENSEM
1.26.1  Te precor, o

1.42.4  Incidit priscis, Appius, in tabulis.
1.42.5  Nec nisi sumta probas de docto nomina Festo,
1.42.6  Quondam roboreis illita caudicibus.
1.42.7  At Cadmi linguam non affectavit Homerus,
1.42.8  Nec Numa Pilumni, Scipiadesque Numae.
1.42.9  Quodsi bella negas, culto quae protulit usu,
1.42.10  Aetas bis senis inclyta

1.44.2  Furari, furtum quando poeta facis.
1.44.3  Sed cum furaris iam praefurata Maroni,
1.44.4  Furari ex ipso, te puto, Vergilio.
1.44.5  At male cum vati, simul huic furaris et illi,
1.44.6  Quid, nisi iure malam, stulte, merere crucem? 45. DE AMATORE LIBRORUM VETERUM

1.45.4  Hos solo quod sint anteriora meis.
1.45.5  Tanta tibi nunc est prisci reverentia saecli,
1.45.6  Tam, senium canos et venerare dies!
1.45.7  At rerum plures, novitate placere videmus,
1.45.8  Non carie et putri, Bartholomaee, situ.
1.45.9  Quid pro perversis adeo tibi moribus optem?
1.45.10  Haec opto quamvis exitiosa

1.50.21   Surreptor Clariae Deus pharetrae,
1.50.22   Titani radios, Stygi tenebras,
1.50.23   Qui vafro queat amovere furto.
1.50.24   At possunt tineae, potest teredo,
1.50.25   Ac mus improbus, et situs putrescens.
1.50.26   Quare si sapies, amice Iuli,
1.50.27   Captivos ita detinere versus

Graios transfers, Leonarde, libellos,
1.65.2  Poggius Arpinae sectatur fulmina linguae,
1.65.3  Blanda Panormigenam delectant carmina vatem,
1.65.4  At Verona, tuus transfert, canit, orat, alumnus. 66. AD CLEMENTEM
1.66.1  Tempus, ais Clemens, edi mea carmina; Nunquid
1.66.2  Iam

71. IN RUFUM
1.71.1  Ne scribam prohibes, et immerenti
1.71.2   Lecturos mea peieras minores.
1.71.3  At nos et tua, Rufe, lectitamus. 72. IN CAROLUM
1.72.1  Carole, me laudas, verum mea carmina culpas,
1.72.2  Praecipis et saltem

1.75.3   Fac tamen amborum ponantur commoda in aequo;
1.75.4  Sic etiam medium iure subibis onus.
1.75.5  Pallori nostro sit inanis gloria merces,
1.75.6  At vobis constet, quod venit inde, decus.
1.75.7  Si pro me non vis, vel pro te, Troïle, solvas,
1.75.8  Perdo meam partem, perdere nolo tuam.
1.75.9  Hoc eme de nostro, gratis

77. IN PHILITICUM
1.77.1  Ne nimium tumeas, Philitice, novimus omnes,
1.77.2  Qua tibi sit geminus nobilitate parens,
1.77.3   Altera nam cubito nares emungit, at alter
1.77.4  Non spuit in terram sit nisi festa dies. 78. AD GRYLLUM
1.78.1  Mordes, et patria pastum me dicis ab ursa,

1.78.1  Mordes, et patria pastum me dicis ab ursa,
1.78.2  Tam durus videor, tam tibi, Grylle, ferox.
1.78.3   Pannonis ursa dedit lac nobis, Grylle, fatemur,
1.78.4  At non ursa tibi, sed lupa, Grylle, dedit. 79. AD EUNDEM
1.79.1  Merdas, Grylle, tuas, meo libello
1.79.2   Te detergere velle

Sic quatiat, quamvis algeat illa nihil? 85. DE NASO HARILLI
1.85.1  In caput exiguo, crevit breve corpus, Othoni,
1.85.2  At caput in nasum crevit, Harille, tibi. 86. AD RULLUM
1.86.1  Cum tibi mas paritur, laetus convivia ponis,
1.86.2  Femina si fuerit

1.86.3  Rulle, puerperio tua iam Faustina propinquat,
1.86.4  Tempus et a medico poscere mandragoras.
1.86.5  Lesbia iam pariter, pariter Lucina vocatur,
1.86.6  At tibi sollicito pendula vota tremunt.
1.86.7  En! parit, et vulva, primum caput exit, aperta:
1.86.8  Quicquid id est, vivat, forsitan Iphis erit.

cum pacis foedera rumpet avis.
1.108.9  Sed tibi terga tument putri deformia gibbo,
1.108.10  Surgit et e medio pectore turpe caput.
1.108.11  Amplius hoc, fateor, nos te ridemus, at illis
1.108.12  Maiorem incutiet tam nova forma metum.
1.108.13  Unde tamen subiti, tanta inclementia, morbi?
1.108.14  An nihil est quod non improba fata petant?

1.158.2  Ne te scilicet aes meum reposcam,
1.158.3  Sed dicam: tibi habe, modo gravari
1.158.4  Desistas, et ut ante, sis amicus.
1.158.5  At nunquam hoc ego dixerim, sed illud:
1.158.6   Quantum me libet oderis, licebit,
1.158.7  Obtrectes, miniteris, insequaris,
1.158.8  Dum tantum mihi creditum refundas.

Si faceret quenquam sordida vita probum. 188. IN PHILIPPUM
1.188.1  Esse meum mihi te dicebas saepe Philippum.
1.188.2  At tu, iam video, Pseudophilippus eras. 189. AD GEORGIUM
1.189.1  Nil mihi das, quando tristi das fronte, Georgi,
1.189.2  Larga suam

1.190.8  Avolat et cerebro pulsa Thalia meo.
1.190.9  Ni fallor digitis, hodie centesima nobis
1.190.10  A te dicta modo est, et puto, quinta salus.
1.190.11  At nobis esset vitam satis una per omnem,
1.190.12  Ut superent Pylios tempora nostra dies.
1.190.13  Dum queror, ecce iterum misero fers, Paule, salutem,
1.190.14  O quam te longe,

super terras si quis genus Acephalorum
1.201.2  Haesitat, is vultus cernat, Oville, tuos.
1.201.3   Nam tibi tam parvum caput est, ut sit prope nullum,
1.201.4  At minor et nullo est sensus, Oville, tibi. 202. AD ANTONIOLUM PLACIDUM
1.202.1  Marsupium nummo, nummus custode crumena

dulci carmine munierat;
1.266.3  Restituit stratas, Phryne meretricula, Thebas,
1.266.4  Dum peritur multis, candida forma, procis,
1.266.5  Risit Vitisator, contra at Tirynthius heros;
1.266.6  Nunc, inquit, vere moenia nostra jacent. 267. DE POMPEIO MAGNO
1.267.1  Magnus, magnorum modo maximus

et pro patria, quaeso, resurge parum;
1.272.3  Civibus innumeris en! Pergama sacra coluntur,
1.272.4  Haud tibimet paribus, sed tamen egregiis,
1.272.5  Thessalia at nulla est; accede, et dicito Achilli,
1.272.6  Legibus Aeneadum Thessala regna premi. 273. COMPARATIO TROIAE ET PHOENICIS EXUSTI

isti malo pristina bella satis. 285. PTOLEMAEUS
1.285.1  Novi ego mortalem, nec me esse ignoro diurnum,
1.285.2  At cum sidereas, mente requiro vias,
1.285.3  Non iam tellurem pedibus contingo, sed alma,
1.285.4  Cum Iove discumbens impleor ambrosia.

286. VERBA TROIAE AD PALLADEM
1.286.1  Parce, precor, Pallas; colui nam semper honores,
1.286.2  Aureis in templis, Troia misella, tuos.
1.286.3   At tu me vastas, et pomi unius ob iram,
1.286.4  Decerpis tristi, moenia tota, manu.
1.286.5  Pastor ut occideret fuerat satis; improbus, esto,
1.286.6  Ille fuit, patriae non ea

289. VERBA CLYTAEMNESTRAE AD FILIUM ORESTEM
1.289.1  In ventremne, tuum, vel mammas, dirigis ensem?
1.289.2  Haec te mamma aluit, venter at iste tulit. 290. DE ROMANORUM POTENTIA
1.290.1  Iulius aethereas divus cum scanderet arces,
1.290.2  Iuppiter ad Superos, talia

1.293.4  Vos o Thespiades, et carminis auctor Apollo
1.293.5  Orbe viros toto vocali carmine claros,
1.293.6  Redditis, et dulces cithara datis edere cantus.
1.293.7  At tu magna parens radiantis rector Olympi,
1.293.8  Purpureos ornas pulchro diademate reges,
1.293.9  Imperiale decus et sceptra nitentia donans.
1.293.10  Ille tamen cunctis

pendas hoste, prior Venetus.
1.297.15  Hic urbem obsedit Ligurum, Romam ille potentem,
1.297.16  Vallari Libycis pertulit agminibus.
1.297.17  Primo illi Poenus cessit, Picininus at isti.
1.297.18  Sed victi insidiis concidit ille tamen.
1.297.19  Desine Marcellum veterem conferre novello,
1.297.20  Omnes Scipiadas hic premit et Fabios.

1.308.5   Quid, consanguinei quod sunt, interpres et auctor?
1.308.6  Possidet et geminum, Graecia nostra,
1.308.7   decus? Scriptores alios, ipsi vertere Quirites,
1.308.8  At me, gentili munere, Roma legit. 309. DE AMORE DEO
1.309.1  Passio, non Deus est amor; ast humana libido,
1.309.2  Praetendit

defuncta, brevi iacet hoc contenta sepulcro.
1.313.8  Cui probitas morum, nec sancta modestia vitae,
1.313.9  Inclyta nec soboles produxit longius annos.
1.313.10  At praelustre suum fecere in saecula nomen,
1.313.11  Mens quoque sidereas, qua venerat, ivit ad arces. 314. DE ARGYROPYLO PHILOSOPHO

1.317.4  Miratas raros Tartara ad ima trahi.
1.317.5  Quippe incredibiles poteras depellere morbos,
1.317.6  Et vitae, exanimes reddere paene viros.
1.317.7  At licet extinctus sis corpore, nomine vivis,
1.317.8  Nam longe Ausonio clarus in orbe viges. 318. EPITAPHIUM IN

sub Belgrado mundi superavit ut hostem,
1.330.4  Morte simul domita, sidera vivus adit.
1.330.5  Multi laurigeris Capitolia celsa triumphis
1.330.6  Conscendere duces; solus at iste polum. 331. DE LAURENTIO VALLA
1.331.1  Saecula tot cervus, tot vivit saecula cornix;
1.331.2  Valla obit ante diem; quis

1.337.23  Vos inquirite, quos fatigat ingens
1.337.24  Naturae labor, et profunda rerum.
1.337.25  Me facti satis est venire testem.
1.337.26  At tu Graecia fabulosa, profer,
1.337.27  Si quid tale tui tulere agones,
1.337.28  Quos Pytho, Nemee, Isthmos, Elis egit.
1.337.29  Dic centum celebrata Roma ludis,

1.342.8  Nec litu coepit vilior esse chelys.
1.342.9  Tunc et Liviacis applausit Roma cothurnis,
1.342.10  Festivos Plauti risit et illa sales.
1.342.11  At postquam magno, per somnia plenus, Homero
1.342.12  Ennius, Herois condidit arma modis;
1.342.13  Huic eques, huic mixta plaudebat plebe senatus,
1.342.14  Nec non belligeri,

1.357.5  Nam me plus multo laudas, miraris, honoras,
1.357.6  Quam mea quod virtus ingeniumve capit.
1.357.7  Quare tu plus, quam mereor, mihi, ne, rogo, praestes,
1.357.8  At tibi dent faciles, quanta merere, Dei. 358. DE EPISCOPO MUTINENSI
1.358.1  Aonios nullo vates nunc esse querebar
1.358.2  In

2.11.2  Si modo non falsum publica fama sonat.
2.11.3   Dicite rursus, Io Paean! et carmina festis,
2.11.4  Pierides Nymphae, iungite festa choris.
2.11.5  At tu, cui nullo decus hoc cum sanguine venit,
2.11.6  Ut quid iam medio frigore victor abes?
2.11.7  Hoc unum cuncti te supplice voce rogamus,
2.11.8  Redde tuos vultus, rex

2.29.1  Qui modo Petrus eras, Paulus nunc diceris idem,
2.29.2  Ac Petri et Pauli culmina summa tenes.
2.29.3   Clave potens, meritis reserat coelestia Petrus,
2.29.4  At Paulus gladio noxia cuncta secat.
2.29.5  Sic et tu amborum fungens vice, maxime praesul,
2.29.6  Percute sacrilegos, sidera pande piis.

2.32.1  Cum sit filia, Paule, sit tibi aurum,
2.32.2  Quantum pontifices habere raros
2.32.3  Vidit Roma prius; pater vocari
2.32.4  Sanctus non potes, at potes beatus. 394. DE HOMINE PRAEPOSTERO
2.33.1  Quem tenebris vigilare iuvat, dormire diebus,
2.33.2  Cur non et versis vestibus

400. EPITAPHIUM PETRI ZOBII, MILITIS PRAESTANTISSIMI
2.39.1  Petrus in hoc Zobius tumulo iacet alter Achilles,
2.39.2  Iste Bohemorum terror, at ille Phrygum.
2.39.3  Morte tamen prior hic; Paridis cadit ille sagitta,
2.39.4  Hunc ballista, modo fulminis acta, rapit.

2.46.2  Aspice quam praestent munera nostra, tuis!
2.46.3   Ex hac materia, vellem tua vasa fuissent,
2.46.4  Fracta licet quererer, non tamen abnuerem.
2.46.5  At tu non ullis, obnoxia dona, ruinis,
2.46.6  Exemplo, Antoni, mittere disce, meo. 408. AD GALEOTTUM
2.47.1  Et poma, et crudas,

414. FRAGMENTUM
2.53.1   Magna fuere quidem, et quae ullis promittere votis,
2.53.2  Vel quamvis avidus non foret ausus homo.
2.53.3  At quantum est minimo totum se immittere pani,
2.53.4  Et magnum exiguo claudere in orbe Deum?
2.53.5   Quantum est, se nobis totum praebere fruendum,

2.54.9  Ergastulis hoc convenit convivium.
2.54.10  Quid hoc rubelli est? tolle funestam picem,
2.54.11  Lanae hoc laventur, aut equorum colei.
2.54.12  At iam secunda mensa, sublatis adest
2.54.13   Fictilibus, uvae rancidae et fici putres.
2.54.14  Quid hoc amabo? nilne ponis amplius?
2.54.15  Vale, ut mereris, hospes Antoni,

2.58.3  Nec tibi sit mirum bifrontis lumina Iani,
2.58.4  Non expectatis succubuisse dolis.
2.58.5  Quin etiam nobis damnum fortuna redemit,
2.58.6  At nunquam fieri viribus ipse potest! 420. AD TRIBRACHUM POETAM
2.59.1  Tribrache, candentes (si nos ea cura teneret),
2.59.2  De

2.59.10  Sed Phaëthontei, brachia amoena Padi.
2.59.11   Istrum concreto vectantem praelia dorso,
2.59.12  Mars colit, et Martis sanguinolenta soror.
2.59.13  At frustra mendico procul, quis solus abundo,
2.59.14  Scilicet Ausonia clarus et ipse lyra.
2.59.15  Dicunt pastores; sed non ego credulus illis,
2.59.16  Inter nam cygnos anseris

2.70.6  Hactenus invicto qualis ab hoste venit. 432. AD PHILELPHUM
2.71.1  Tu scribis Graio, scribis sermone Latino,
2.71.2  At tibi nos contra, barbara dicta damus.
2.71.3   Tempus erat cum me Musarum plectra tenebant,
2.71.4  Dulcis et Aonio potus ab amne liquor.
2.71.5  Nunc Marti miles, non Phoebo

2.80.4  Nunc sacro pendent conspicienda tholo.
2.80.5  O mactum virtute decum! cui contigit uni,
2.80.6  In propria duros sternere sede Getas.
2.80.7  At tu, Diva, suis iterum sic annue votis,
2.80.8  Victor ut e Turcis mox tibi plura ferat. 442. PALAESTRA GALEOTTI
2.81.1  Qualis in

2.81.4  Turpia pulverea signa reliquit humo.
2.81.5  Matthiae regi Latiae placuere palaestrae,
2.81.6  Risit Strigonia clarus ab arce pater.
2.81.7  At te ne pudeat ludi cessisse magistro.
2.81.8  Improbe, Mercurius noster et ista docet. 443. AD MATTHIAM REGEM
2.82.1  Quae te ultra

2.86.2  Nec decus id titulis, vile putasse, suis,
2.86.3  Alcides cum prima viri mandata secutus,
2.86.4  Torva Cleonaeae, protulit ora, ferae.
2.86.5   Clarior at quanto est, Matthiae gloria regis?
2.86.6  Cui venit hic longe, sed duplicatus, honos.
2.86.7   Quippe illi extremis, geminam, nec iussus, ab oris,
2.86.8  Sponte tua mittis,

Passeris hic alte densis sub frondibus are
2.95.15  Pendebant foetus, mater quos nona fovebat.
2.95.16  Devorat hos miserum stridentes (alta) petentes;
2.95.17  At circum volitans flebat sua pignora mater.
2.95.18  Hanc etiam prensa strepitantem corripit ala.
2.95.19  Ast illum pullis pariter cum matre comesis,
2.95.20  Qui modo

ut hic octonos consumpsit in arbore pullos,
2.95.28  Nona fuit genetrix, quae pignora parva crearat:
2.95.29  Sic et nos illic totidem bellabimus annos,
2.95.30  At decimo latam Priami expugnabimus urbem."
2.95.31  Ille autem ut cernit, sic exitus omnia complet. 457. DE PRODIGIO, CLADEM SUMMO PONTIFICI

2.97.5   Scilicet ingenio multum locus addit et aufert,
2.97.6  Inter et est sub quo sidere carmen eat.
2.97.7  In Latiis scripsi fortasse Latinius oris,
2.97.8  At nunc barbarico barbara in orbe crepo. Hic
2.97.9   Maro ponatur; fiet lyra rauca Maronis,
2.97.10  Huc Cicero veniat, mutus erit Cicero.
2.97.11  Tu tamen haec tali poteris

3.3.54  Privignum leto Cressa noverca dedit.
3.3.55  Ustus in excelsa cecidit Tirynthius Oeta;
3.3.56  Causa fuit mortis Deianira malae.
3.3.57  At non esse tuam tam prava mente puellam,
3.3.58  Et bene te mores nosse, loquere, probos.
3.3.59  Non erat Aeolidae coniux suspecta marito,
3.3.60  Induit arma tamen proditione

3.3.71  Quis demens adeo, quis tam vesanus et excors,
3.3.72  Ut velit in proprium ferre venena caput?
3.3.73  Fac tamen occultis ea dona carere venenis,
3.3.74  At magicum certe carmen habere queunt,
3.3.75  Quod te posse aliam, quam vis adamare puellam,
3.3.76  Et quam nunc ardes, deseruisse vetet.
3.3.77  Infelix, cura torquebere semper

3.3.80  Sic semper turpis te retinebit amor.
3.3.81  Et cum legitimas, poscent tua corpora, taedas,
3.3.82  Tardabit iustas, fax inhonesta, faces.
3.3.83  At nec Sisyphiden Circe, nec Ïasona Colchis,
3.3.84  Carminibus potuit detinuisse suis;
3.3.85  Sic erat in fatis, tenuisset Ïasona Colchis,
3.3.86  Sisyphiden Circe; tres vetuere

3.3.138  Et grave neglecto carmen amore, cane.
3.3.139  Quisnam, cui sese redimendi est ulla facultas,
3.3.140  Malit servili subdere colla iugo?
3.3.141  At Deus est, referes, et habet sua tela Cupido,
3.3.142  Non valeo tantum vincere Numen homo,
3.3.143  Vulnificos arcus, celeres, quibus evolat, alas,
3.3.144  Nec non ignitas

3.3.204  Et bello magnum promeruere decus.
3.3.205  Quamvis materiam domus haec celeberrima praebet,
3.3.206  Sive velis Martem dicere, sive togam.
3.3.207  At desunt vires numeris, nec credere sese
3.3.208  Audet tam vasto nostra carina salo!
3.3.209  Solve ratem, curret; nervos intende, valebunt;
3.3.210  Inceptis aderit Calliopea

Calliopea tuis.
3.3.211  Quid tamen ingenio valeas, bene novimus omnes,
3.3.212  Tu fingis Clario, carmina digna, Deo.
3.3.213  At sine me paullum tantis praeludere rebus,
3.3.214  Ut sternant magnis metra minora viam.
3.3.215   Labuntur sensim, dum te praeludere fingis,
3.3.216  Tempora; sic aetas praeterit

3.5.38  Alterius fias certior ore volo.
3.5.39  Ipse ego contineo conantem erumpere vocem,
3.5.40  Ne qua blandiri me tibi parte putes.
3.5.41  At tu cum molli velox genetrice Cupido,
3.5.42  Figite de nostra nulla tropaea fuga.
3.5.43  Quod cessi, haud ideo laetos agitate triumphos,
3.5.44  Nec vestros currus florea serta

3.7.32  Menstruus huic busto concelebretur honos.
3.7.33  Ut colimus sanctas, pompis solennibus umbras,
3.7.34  Huic praestet similes quilibet exequias.
3.7.35  At vos, qui sub humo tumulatos roditis artus,
3.7.36  Et facitis partem pulveris exiguam,
3.7.37  Parcite: nec vobis sacras violare medullas,
3.7.38  Dentibus infestis suadeat ulla

3.11.114  Dent tibi torquentes, ferrea fila, Deae.
3.11.115  Hoc, Galeotte, tuo breve dedico carmen honori,
3.11.116  Ingratae mentis ne reus esse ferar.
3.11.117  At vos, lectores, ne fictis credite verbis
3.11.118  Me illi blanditias composuisse leves.
3.11.119  Sic vivam Phoebo, sic vivam gratus Ïaccho,
3.11.120  Ut mea de vivo pectore

3.12.18  Munere, dans animi, pignora certa, sui.
3.12.19  Nos nec ebur nitidum, nec fulvi dona metalli.
3.12.20  Nec dabimus culta, tegmina facta, manu.
3.12.21  At saltem argutum numeris Hymenaea canemus;
3.12.22  Dicemusque aptos, ore sonante, modos.
3.12.23  Sed tamen interea Superos orabimus omnes,
3.12.24  Fundemusque preces, et pia

3.18.18  In media teneat parva echeneis aqua;
3.18.19  Vel meus optatas uncus mordebit arenas,
3.18.20  Vel moriar vasto piscibus esca mari.
3.18.21  At tu, quae populos populis, humana supernis
3.18.22  Concilias, cuius vis elementa fovet,
3.18.23  Sive Cleonaeos ne tentet Scorpius ungues,
3.18.24  Dividis iratas blanda

3.19.44  Quod mea dicta legis, littera sola facit.
3.19.45  Te dulcis Verona tenet, nos obsita servat
3.19.46  Aere nubifero Ferrariensis humus;
3.19.47  At bene consuluit nostris sors prospera votis,
3.19.48  Stabimus, ut spero, proximiore loco;
3.19.49  Accipiet duplices unum navale carinas,
3.19.50  Et geminas idem nidus habebit

3.19.78  Sit pro collatis gratia magna bonis!
3.19.79  Te celebres nostrae fiunt praecone Camoenae,
3.19.80  Per te nostra satis Musa favoris habet.
3.19.81  At quae pro meritis referam tibi commoda tantis?
3.19.82  Unica pro rebus reddere verba pudet;
3.19.83  Reddere verba pudet, sed verba rependere oportet:
3.19.84  Haec vis in nostro

Flammis cum dominantibus per arcem.
4.1.35  Obscura latuit polus favilla;
4.1.36  Quam primum, o comites, viam voremus,
4.1.37  At tu, qui rutilis eques sub armis
4.1.38  Dextra belligeram levas securim,
4.1.39  Cuius splendida marmorum columnis,
4.1.40  Sudarunt liquidum sepulcra nectar,

4.2.13  Non ulla hic caecos astutia defugit ictus,
4.2.14  Illic vitari missa sagitta potest.
4.2.15  Debilis a morbo semper prosternitur aeger,
4.2.16  At miles fuso saepius hoste redit.
4.2.17  Nobis praeterea certamine nulla molesto
4.2.18  Lux vacat; in vestro est multa labore quies.
4.2.19  Luditis in mediae securi sidera

4.5.35  Tu facis ut late populantibus omnia Turcis,
4.5.36  Tecta gelu faciles praebeat unda vias.
4.5.37  Te quondam Genio sacravit vana vetustas,
4.5.38  At tu debueras manibus esse sacer.
4.5.39  Vana queror demens, nil unquam tempora peccant,
4.5.40  Quae peragit verso mobilis orbe polus.
4.5.41  Vos potius nostri moeroris crimen

4.5.48  Sponte sua, e fragili corpore vita fugit.
4.5.49  Si laesura homines stellarum signa fuerunt.
4.5.50  Debebat simplex aetheris esse color.
4.5.51   At vos me frustra petitis lenire sodales.
4.5.52  Parcite nunc, forsan postmodo tempus erit.
4.5.53  Non facile est iram dictis mollire recentem,
4.5.54  Non bene, curantes, fert

4.5.108  Dum sol undecies per sua signa redit.
4.5.109  Quod desiderium tanto tibi tempore nostri?
4.5.110  Quanta inter dubios gaudia saepe metus?
4.5.111   At postquam patriae me reddidit Itala tellus,
4.5.112  Obtigit et iuveni pontificalis honos,
4.5.113  Non fuit ulla tuae, sedes tam grata, senectae,
4.5.114  Quam prope me modicos

4.5.124  Tristitiam vultu dissimulante tegens.
4.5.125  Scilicet augeret mea ne tibi cura dolorem,
4.5.126  Anxia neu fieres anxietate mea.
4.5.127  At tu nec tanto genetricem oblita periclo,
4.5.128  Dulce tibi aiebas, me superante, mori.
4.5.129  Quaerebant nostros iam caligantia vultus
4.5.130  Lumina, nec nomen deerat in ore

4.6.10  Omnes damnavi cum foret una nocens.
4.6.11  Privatum quod crimen erat, commune putabam.
4.6.12  Non bene mens verum, caeca dolore videt.
4.6.13  At nunc deprensus numeris innotuit auctor,
4.6.14  Causa fuit cladis, Cynthia sola, meae.
4.6.15  Quo pudibunda fugis? quid te post nubila celas?
4.6.16  Plus prodit

4.7.151  Quocirca unanimes trepidum properemus in hostem,
4.7.152  Magna manent terra praemia, magna polo.
4.7.153  Vita polo, quae nos servet sine fine beatos,
4.7.154  At terra innumeris laus cumulata bonis.
4.7.155  Nos patriae tamen, et fidei, non deerimus unquam,
4.7.156  Seu magnam, exiguam seu tuleritis opem.

4.8.106  Sive esset subiti, nuntia fama, mali?
4.8.107  Huc age ceratas, quam primum afferte tabellas,
4.8.108  Quis animi tradam, vota suprema, mei.
4.8.109  At vos defuncto tumulum componite amici,
4.8.110  Roscida qua multo gramine vernat humus.
4.8.111  Frondosos inter saltus, et amoena virentis
4.8.112  Prata soli, et

4.9.18  Sputa simul large sanguinolenta fluunt.
4.9.19  Additur his, pulmo quod vix respirat anhelus,
4.9.20  Nec tamen interea torrida febris abest.
4.9.21  At sopor almus abest; nec luce aut nocte quiesco,
4.9.22  Sed vigil horrendis vexor imaginibus.
4.9.23  Tristis morosi lucratur taedia morbi,
4.9.24  Aeger, cui pressit languida

4.10.23  Immites Superi! faciles, per litora phocas
4.10.24  Sternitis, et gliri, tota cubatur hyems.
4.10.25  Iam pecudum vobis, maior quam, cura virorum,
4.10.26  At genus hoc vestrae semina stirpis habet.
4.10.27  Si tamen Endymion triginta dormiit annos,
4.10.28  Causa erat, ut Lunae gaudia longa forent.
4.10.29  Huc ades, o

4.12.70  Lubrica, terribili murmure, saxa rotant.
4.12.71  Iam tepidum extremi cum solvunt aëra pisces,
4.12.72  Cum zephyro afflatae, dimaduere nives.
4.12.73  At modo successit flavae vindemia messi,
4.12.74  Coepit et aequatum, nox superare diem.
4.12.75  Nunc etiam torrens Nilus redit, et pia Memphis,
4.12.76  Reddit lunato, mystica

4.12.200  Altior est lymphis omnibus ille locus.
4.12.201  Hic ego post tergum lapides, magnae ossa parentis
4.12.202  Iactabo, extinctos et reparabo viros.
4.12.203  At tu femineam renovabis femina turbam
4.12.204  Saxa pari mittens, sed leviora, manu.
4.12.205  Sic ego Deucalion, sic tu Pyrrha altera fies,
4.12.206  Sic erimus

4.13.28  Sit vobis sterili fronde virere satis.
4.13.29  Poma gravamen habent, et se gestantibus obsunt,
4.13.30  Innocui foliis forma decoris adest.
4.13.31  At te qui transis, furcam supponere lapsae
4.13.32  Ne pigeat, stratas et relevare comas.
4.13.33  Saepe peregrinae fovit clementia dextrae,
4.13.34  Tristia cognata

et in silvas dubito migravit in auras.
4.14.34  Est certe ex oculis rapta repente meis.
4.14.35  Praeda gravi interea plaustro defertur in urbem,
4.14.36  Astupet at pompae Romula turba novae.
4.14.37  Picenus nec tanta dedit spectacula rhombus
4.14.38  Quem cepit subito testa rotata luto.
4.14.39  Curritur Acronis spolia ut referente

4.15.147   Nequicquam tantos poterit tolerasse dolores,
4.15.148  Obsequitur iussis, dum pia turba, tuis?
4.15.149  Si te nulla movet tantorum causa laborum,
4.15.150  At moveat, debet quem tibi mundus, honor.
4.15.151  Quis tibi sacra feret? quis templa arasque dicabit?
4.15.152  Quis sparget nomen, cuncta per ora, tuum?
4.15.153   Nemo aderit

4.15.164  Imperium in cunctos, arbitriumque facit.
4.15.165   Cui porro imperites? tua quem sententia damnet,
4.15.166  Si tibi subiectum deleat ira genus?
4.15.167  At vitiis intenti homines, iacet obruta virtus,
4.15.168  Nec quisquam toto iam colit orbe Deum.
4.15.169   Labitur interdum, verioque errore tenetur,
4.15.170  Infirmum, fateor,

tamen haud ullae possunt te flectere causae,
4.15.194  Et certum est poenas sumere ab orbe graves,
4.15.195  Affice suppliciis sontes, et noxia tantum
4.15.196  Corpora, at immeritum perdere parce genus.
4.15.197  Suppliciis sontes (nisi mavis parcere cunctis).
4.15.198  Da, decet; hoc omnes aequius esse putant

acerrime: utrinque exoritur ingens armorum strepitus, cadunt plerique, stetit aliquamdiu Victoria anceps: et pro se quisque omni impetu urgere contendit: et adversarium loco pellere. Multitudo denique hostium prevalere cepit, vertunt nostri terga: et per montana et saltus difugere conantur. At nihil proficiunt, omnia enim preripuit hostis: et in orbem quaeque effugia interclusa tenet. Ut nostris id exploratum est: neque dari locum evadendi animadversum: conserti ex composito et cuneo facto; in hostem impetum faciunt, fit ingens utrinque clades: cadunt frequentes: donec banno

acceptione singularique humanitate, quam erga nos habueris, agens nos nostrasque operas ac studia tibi, ubicunque fuerit opportunum, me tuae praeterea magnificentiae vehementer etiam atque etiam commendo tuamque humanitatem oro atque obsecro, me tuam in benivolentiam ac amorem accipere velis. At ubivis gentium, ubivis terrarum fuero, tuo honori tuueque dignitati amplificandae Georgium Augustinum nunquam defuturum tibi persuadeas, velim. Etiam atque etiam vale. Ianus nostro in reditu nondum reversus erat. Sabbato tamen proximo, qui est dies tertius Kalendas Iulias,

aeque diligens custos, cum ita loquitur:
Quae nec pernumerare curiosi
Possint, nec mala fascinare lingva, manifeste hoc vocabulum, in malum tantum accipiunt. Nos igitur hunc, et si qui praeterea itidem eo utuntur, jure optimo secuti sumus. At durum quiddam est negotiositas! Credo item et curiositas. Sed haec, et complura hujusmodi, vel propter necessitudinem facile tolerabuntur, vel sicut illa Ciceronis beatitudo et beatitas, usu

fastidiosum lecturis et ridendum Satyris texui volumen; sed exercendi tantummodo mei gratia, unam ex tanti operis libro sexto particulam libavi, quae Bellerophontis in primis fabulam continet; quem locum ideo potissimum delegi, quod hujus Herois nomen quidem apud Latinos celebre cognoveram, at vero genus et facta et exitum, passim ignorari videbam. Verum et alia quaedam, notitia et memoratu digna hoc habet carmen. Hic quippe et Lycurgi illius fabula intercurrenti narratione inseritur, quem Baccheo furore instinctum, genua sibi succidisse, complures nostratium

esse oriundum; sed modo ad Trojam venisse e Lycia. Quibus auditis confestim a Diomede hospes agnoscitur, et amicitia inter eos, variis pignoribus confirmatur. Proinde, ut ad eam partem unde sequentia dependent, regrediar, Hector quidem, inquit, cohortatis suis, Ilium profectus est.
Glaucus at Hippolocho satus etc. IV. Ioannes Episcopus Quinque-ecclesiensis Cardinali Diacono S. Eustachii. Reverendissime Pater! Accensus

memoriam generosi illius viri Nicolai Maripetri quondam pretoris nostri, immo parentis optime meriti ac protectoris beneficii. Quippe tibique, 50 ob praecipuam existimationem que de illo viro habebatur in vita, hos ipsos honores deferri oportere sperabamus. At tum volente Deo spes de illo prius concepta, iam dudum familie tue destinata, in te ac nomine tuo consummata est! Etenim quom immortalibus eius beneficiis obligati et obnoxii simus, nedum eius memoriam dignis laudibus persequi, verum etiam nomen eius familie ac cognacionis quasi numen quodam

post detrahas del. et ambo in discrimen adducuntur. Π equus sub freno not. lector A2 in marg. Iuuencus, non excusso iugo, gemens utilem et sibi et domino uersabit glebam. Vitis quoque quae falcem patitur, uberiorem parit fructum, at quae sponte crescit luxurians, infelices producit labruscas. Π uitis not. lector A2 in marg. Prona quidem cuncta ad lasciuiam uidentur, tum autem humana mens in penuria probior quam in luxu redditur. nota not. lector A1 et expand. lector

humana mens in penuria probior quam in luxu redditur. nota not. lector A1 et expand. lector A2 in Π nota penuriam probiorem quam luxum Romanus populus, quoadusque concertantem de uirtute Carthaginem habuit, totius honestatis ac sanctimoniae exemplis pollebat, at contra sapientissimam Catonis sententiam in perniciem uictorum euersa cunctorum scelerum labe pollutus est. Π Carthago contra Catonis sententiam euersa Romanos uitiis infecit not. lector A2 in marg. Sublato enim hostili metu, studia sua ad libidines et

mox reatum recognosce et cum psalmista prostratus exclama: Miserere mei, Deus, secundum magnam misericordiam tuam, quoniam iniquitatem meam ego cognosco et peccatum meum contra me est semper. Propitio enim flagellatur Deo, qui sub uerberibus non induratur; hos enim castigans castigat Dominus, at morti non tradit. Nam ipse prior pollicitus est: Nolo mortem peccatoris, sed ut conuertatur et uiuat. Magnae quippe misericordiae Dei est non sinere peccatores cuncta ex sententia agere, sed confestim post delictum sumere poenas; etenim in reprobis diem ultimum

quanta et ego remachinatus fuerim in eum. Si quid inceptasset, expertus profecto fuisset, uter nostrum plus possit, sive in Curia, sive alibi, vel auctoritate vel lingva et rebus omnibus. Equidem non video, qua in re ipse nobis nocere possit. An ne in Hungaria ex Episcopis evadamus Archiepiscopi? At iam sumus. An ne Romae efficiamur Cardinales? At hoc ultro recusamus. An ne regnemus? At deturbare nos de gradu quem tenemus, nedum unius advenae, sed ne indigenarum quidem omnium hominum invidia potest. Ego autem si canere coepero levitates eius, et vecordias, non facile officiam saltem

inceptasset, expertus profecto fuisset, uter nostrum plus possit, sive in Curia, sive alibi, vel auctoritate vel lingva et rebus omnibus. Equidem non video, qua in re ipse nobis nocere possit. An ne in Hungaria ex Episcopis evadamus Archiepiscopi? At iam sumus. An ne Romae efficiamur Cardinales? At hoc ultro recusamus. An ne regnemus? At deturbare nos de gradu quem tenemus, nedum unius advenae, sed ne indigenarum quidem omnium hominum invidia potest. Ego autem si canere coepero levitates eius, et vecordias, non facile officiam saltem promotioni eius? quam se consecuturum sperat immerito.

uter nostrum plus possit, sive in Curia, sive alibi, vel auctoritate vel lingva et rebus omnibus. Equidem non video, qua in re ipse nobis nocere possit. An ne in Hungaria ex Episcopis evadamus Archiepiscopi? At iam sumus. An ne Romae efficiamur Cardinales? At hoc ultro recusamus. An ne regnemus? At deturbare nos de gradu quem tenemus, nedum unius advenae, sed ne indigenarum quidem omnium hominum invidia potest. Ego autem si canere coepero levitates eius, et vecordias, non facile officiam saltem promotioni eius? quam se consecuturum sperat immerito. Quid, quod promtissimum semper est

Sic pater omnipotens faciat, sic altus Apollo,
Incipiat conferre manum. Illiusne ego curem fabulas? cuius dicta ridentur; cuius scripta, nec scripta sunt, quia non scribit; cuius carmina nemo legit.
At si quid nostrae illi bilis inusserit ardor,
Vivet et haerebit, totoque legetur in orbe.
Stigmata nec vafra delebit Cinnamus arte. Dicit nos esse arrogantes! Credo nullam esse tantam humilitatem, quam homo ipse insolentissimus,

abstulistis. Dii melius! quod nemo vestrum Graece scit! Puto et ex Graecis nullum mihi fecissetis reliquum. Quodsi didiceritis, ego mox Iudaicum ediscam; et ex Ebraeis codicibus Bibliothecam inscribam. Quae est ista, quaeso, tanta librorum habendorum insatiabilitas? Creditis hoc non esse vitium? At mea quidem sententia, nihil interest ad culpam, hoc an illud immoderate cupias; animi perturbatio, ubi modum transgreditur, semper peccat. Sed cupias sane libros, modo ne alios spolietis, praesertim minus habentes. Plena est huiusmodi supellectilis Italia, facite adduci quantos vultis; mittite

institueram, et iam habebam in manibus, requirat; nemo me ultra literas dictare compellat; ad haec omnia sufficitis tu et Polycarpus. Ego deinceps si Phoebum non possum, Martem colam, vel rei familiari et agriculturae operam dabo, quae secundum studia et optat et laudat Virgilius. At mei sunt libri, etiam qui apud vos sunt! Non ego possidere affecto libros, sed uti libris, et magis meos iudico meis absentibus alienos praesentes, qui commodato precariove apud me sunt, quia frui his licet; illorum tantus mihi usus est, quantus eorum, qui extant nusquam. Sed devolventur omnes

et morbi grauuiter quos passa fuisti
te reddunt quod sis carior inde mihi,
Ac uelut alba dies in noctem uertitur atram,
cum uenit ex alto sceua procella mari,
insurgunt tenebrae, uentorum magna furit uis,
mixtaque cum crebro fulgure grando ruit,
at postquam boreas incumbit pulsu ab antro
Aeolio, tum nox atra repente fugit
Sol redit et radiis armatis undique terram
illustrans subito cuncta serena patent.
Post tempestates exactas splendidior lux
semper et aparet tunc speciosa dies.
Sic tu,

atra repente fugit
Sol redit et radiis armatis undique terram
illustrans subito cuncta serena patent.
Post tempestates exactas splendidior lux
semper et aparet tunc speciosa dies.
Sic tu, Tracurium, dulcis mea dulcis alumna,
cara prius fueras, at modo immo magis
En semel atque iterum flectis mea lumina tectis
nec possis oculos persatiare meos.
Est opere pretium sic te spectare locatam
et modo mirari, qualiter ipsa mones.
Te uaga percurrens circumfluit unda marina,
ne prope te veniat barbarus

de prouidentia iustitiaque Dei non recte sentiunt et truces nimium ac melancholici solacium accipere nesciunt, quoniam illi quidem iniuste se afflictos putant et non debita pati, ab his uero affectio contraria omne abigit solacium. At uero homines pii et Deum metuentes, quoniam ea, quibus premuntur omnipotentis iudicio destinata recte arbitrantur, ut Iob, Thobias, et alii sanctorum plerique aequo animo ferunt et consolationem lubentes

excellat; eadem tamen infra bestias redigatur si se nosse desierit; nam ceteris animantibus sese ignorare natura est, hominibus uero uitio uenit. Quam uero late pateat hic error uidetur qui ornare aliquid posse ornamentis existimatis alienis. At id fieri nequit; nam si quid ex appositis luceat, ipsa quidem, quae sunt apposita, laudantur, illud uero his tectum atque uelatum in sua nihilo minus foeditate perdurat."

ueritatem intueri licet, qua dicere assolebat "Iratum procul dubio illi deum esse, ne dubita, cui uniuersa ex uoto fluxerunt." Deus quidem bonos (ut egregie etiam sentit Seneca) probat, illisque fortunam, qua eos exerceat, assignat, at imbecilles et effeminatos respuit, nec dignos ducit a quibus fortuna aliquando uincatur. Hanc sententiam primus Plato posuit, quam cum apud eum legisset Callimachus adeo pudore simul et dolore accensus est, quod ei nihil aduersi

hac de causa, ut Cicero in Tusculanis quaestionibus narrat, uarie sapientes censuerunt. Cleanthes enim putauit unam illam ac simplicem esse consolandi rationem docere illud, quod accidit, malum non esse. At Epicurus, quoniam mala concedit, optime factum ratus est abducere animum a malis ad bona. Peripatetici, utpote qui mediocritatem in omnibus sectantur, officium consolatoris praecipuum statuunt persuadere afflictis non magna mala pati.

lugentem censent admonendum conditionis humanae prudentisque esse officium uniuersas, prius quam accidant, praemeditasse calamitates seque ita comparasse ut nihil eum inparatum offendat. At Cicero haec omnia consolationis medicamina complexus est, et recte quidem. Neque enim omnes similiter mouentur, uerum alius alio et unus quidem grauius quam alter, neque satis exploratum habes quid cui magis conducat; ideo tentanda sunt

Et ecce iterum mane, ecce iterum superioris diei angustias, atque ita his miserrimis uicibus totam transigimus hanc, felicem quam appellamus, uitam, et quam differre protelareque tantopere optamus. At non ita apostolus, sed gemitibus, fletibus, rugitibusque magnis clamabat: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius? Et recte sane, quandoquidem, ut ait Augustinus Ioannis

Ad quod respiciens Euripides poeta non insulsa utebatur sententia dicens: "nos decebat coetus celebrantis domum lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, humanae uitae uaria reputantes mala; at, qui labores morte finiuisset graues, hunc omnes amicos laude et laetitia exsequi." Quod institutum superiores Daciae populos diligentissime seruasse

apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso "Nil satis est", inquit, "quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter quatenus id facit, ut quidam memoratur Athenis sordidus ac

"quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter quatenus id facit, ut quidam memoratur Athenis sordidus ac diues populi contemnere uoces sic solitus: "Populus me sibilat, at mihi plaudo Ipse domi, simul hac nummos contemplor in arca." Tantalus a labris sitiens fugientia captat flumina; quid rides? Mutato nomine de te fabula narratur: congestis undique saccis

en sanctissimum uirum nefaria impudentia consecratum; en uenerandam probitatem turpissimo scelere comparatam, quae, quam primum flagitiosi uoluerint, improba esse incipiet! At non talis erat qui dicebat Oleum peccatoris non impinguabit caput meum. Optime enim nouerat quod scriptum est: Vae uobis diuitibus, qui habetis consolationem uestram.

Et ecce iterum mane, ecce iterum superioris diei angustias, atque ita his miserrimis uicibus totam transigimus hanc, felicem quam appellamus, uitam, et quam differre protelareque tantopere optamus. At non ita apostolus, sed gemitibus, fletibus, rugitibusque magnis clamabat: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius? Et recte sane, quandoquidem, ut ait Augustinus Ioannis

Et ecce iterum mane, ecce iterum superioris diei angustias, atque ita his miserrimis uicibus totam transigimus hanc, felicem quam appellamus, uitam, et quam differre protelareque tantopere optamus. At non ita apostolus, sed gemitibus, fletibus, rugitibusque magnis clamabat: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius? Et recte sane, quandoquidem, ut ait Augustinus Ioannis

Et ecce iterum mane, ecce iterum superioris diei angustias, atque ita his miserrimis uicibus totam transigimus hanc, felicem quam appellamus, uitam, et quam differre protelareque tantopere optamus. At non ita apostolus, sed gemitibus, fletibus, rugitibusque magnis clamabat: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius? Et recte sane, quandoquidem, ut ait Augustinus Ioannis

Ad quod respiciens Euripides poeta non insulsa utebatur sententia dicens: "nos decebat coetus celebrantis domum lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, humanae uitae uaria reputantes mala; at, qui labores morte finiuisset graues, hunc omnes amicos laude et laetitia exsequi." Quod institutum superiores Daciae populos diligentissime seruasse

apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso "Nil satis est", inquit, "quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter quatenus id facit, ut quidam memoratur Athenis sordidus ac

"quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter quatenus id facit, ut quidam memoratur Athenis sordidus ac diues populi contemnere uoces sic solitus: "Populus me sibilat, at mihi plaudo Ipse domi, simul hac nummos contemplor in arca." Tantalus a labris sitiens fugientia captat flumina; quid rides? Mutato nomine de te fabula narratur: congestis undique saccis

en sanctissimum uirum nefaria impudentia consecratum; en uenerandam probitatem turpissimo scelere comparatam, quae, quam primum flagitiosi uoluerint, improba esse incipiet! At non talis erat qui dicebat Oleum peccatoris non impinguabit caput meum. Optime enim nouerat quod scriptum est: Vae uobis diuitibus, qui habetis consolationem uestram.

Ad quod respiciens Euripides poeta non insulsa utebatur sententia dicens: "nos decebat coetus celebrantis domum lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, humanae uitae uaria reputantes mala; at, qui labores morte finiuisset graues, hunc omnes amicos laude et laetitia exsequi." Quod institutum superiores Daciae populos diligentissime seruasse

Ad quod respiciens Euripides poeta non insulsa utebatur sententia dicens: "nos decebat coetus celebrantis domum lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, humanae uitae uaria reputantes mala; at, qui labores morte finiuisset graues, hunc omnes amicos laude et laetitia exsequi." Quod institutum superiores Daciae populos diligentissime seruasse

apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso "Nil satis est", inquit, "quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter quatenus id facit, ut quidam memoratur Athenis sordidus ac

"quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter quatenus id facit, ut quidam memoratur Athenis sordidus ac diues populi contemnere uoces sic solitus: "Populus me sibilat, at mihi plaudo Ipse domi, simul hac nummos contemplor in arca." Tantalus a labris sitiens fugientia captat flumina; quid rides? Mutato nomine de te fabula narratur: congestis undique saccis

apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso "Nil satis est", inquit, "quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter quatenus id facit, ut quidam memoratur Athenis sordidus ac

"quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter quatenus id facit, ut quidam memoratur Athenis sordidus ac diues populi contemnere uoces sic solitus: "Populus me sibilat, at mihi plaudo Ipse domi, simul hac nummos contemplor in arca." Tantalus a labris sitiens fugientia captat flumina; quid rides? Mutato nomine de te fabula narratur: congestis undique saccis

en sanctissimum uirum nefaria impudentia consecratum; en uenerandam probitatem turpissimo scelere comparatam, quae, quam primum flagitiosi uoluerint, improba esse incipiet! At non talis erat qui dicebat Oleum peccatoris non impinguabit caput meum. Optime enim nouerat quod scriptum est: Vae uobis diuitibus, qui habetis consolationem uestram.

en sanctissimum uirum nefaria impudentia consecratum; en uenerandam probitatem turpissimo scelere comparatam, quae, quam primum flagitiosi uoluerint, improba esse incipiet! At non talis erat qui dicebat Oleum peccatoris non impinguabit caput meum. Optime enim nouerat quod scriptum est: Vae uobis diuitibus, qui habetis consolationem uestram.

uoluntas peteret, sed quo flatus impeteret promouereris. Si aruis semina crederes, feraces inter se annos sterilesque pensares; fortunae te dedisti regendum, dominae moribus oportet obtemperes; tu uero uoluentis rotae impetum retinere conaris. At, omnium mortalium stolidissime, si manere incipit, sors esse desistit. Et paulo post aptissime ipsam fortunam inducit de hac eadem sententia concinne

alligabit? Haec nostra uis est, hunc continuum ludimus ludum: rotam uolubili rota uersamus, infima summis, summa infimis mutare gaudemus. Ascende ergo si placet, sed ea lege ne, uti, cum ludicri nostri ratio poscet, descendere iniuriam putes. At tu mores nostros ignorabas? Pulchre uniuersam fortunae descripsit faciem, ex cuius conditione et natura iure

spoliis ego iam raptis laudabor opimis, aut leto insigni, et illud Aeneae ad Lausum: Hoc tamen infelix miseram solabere mortem: Aeneae magni dextra cadis. et illud: At non, Euandre, pudendis uulneribus pulsum aspicies nec sospite dirum optabis nato funus patri. Hac ratione et Xenophon se ipsum est consolatus, cui

desiderat ut et uerius esse quod credimus quam quod patimur iudicemus et uerius habeamus speranda quod sensibilia et praesentes angustias non sentiamus dum in futuram spem tota animi intentione protendimus. At si bellator aliquis dolorem uulneris aut contemnat aut nesciat, dum omnibus uiuacitatis sensibus solam uidetur cogitare uictoriam. Nam et qui tempore hiemis uadit ad balneas prius asperitatem frigoris nudus patienter excipit quia eum secutura

tanto numerosiore grauantur fructo quanto acerbioris frigoris uiolentia reprimuntur, cum praecoquos flores oportuna castigatio refrenando ad periculum festinare non patitur; utile impedimentum pruinae et quod reprimit non obserat, sed includit. At uero si paulo clementius extiterit imbrium, quanto luxuriant prius in disciplina ? festinatione, tanto post fructibus deseruntur cum futurae uires importuno tempore consumuntur. Semina quoque ipsa terrae iacta atque commissa quanto

tu ueneris et nos saepe incidimus, hisce temporibus cum his esse actum quibus sine dolore licitum est mortem cum uita communicare. et paulo post: At uero malum est liberos amittere, nisi prius peius sit hoc sufferre et perpeti. et Cicero ad Titium: neque hae neque ceterae consolationes, quae sunt a

nomine, defunctos in mare proiciunt inundationis tempore. Porro qui insulam Pityussam incolunt, sepeliendorum membra concisa in uase multo lapidum aggere recondunt. At apud Persas mortuus non prius humatur quam ab alite aut bestia, uel a cane trahatur. Aethiopes illi, qui Macrobii appellati sunt, mortuos suos in cippis uitreis, cuius multa apud eos est copia, concludunt; prius corpore aromatibus

et mortalia esse et incerta lege mortali; hodie fieri potest quicquid umquam potest. et alibi inquit: Praecogitati mali mollis ictus uenit, at stultis et fortunae credentibus omnis uidetur noua rerum et inopinata facies; magna autem pars est apud imperitos mali nouitas. Hoc ut scias ea, quae putauerant aspera, fortius, cum assueuere, patiuntur. Ideo sapiens assuescit futuris malis

aegrum reficit atque adiuuat quam amicorum affectus. Hinc est quod nemo lamentatur aut queritur nisi beniuolo uiro, quem non dubitat suis commoueri malis; at coram inimico dolorem dissimulat unusquisque quoad potest. Quantum uero uoluptatis afflictus ex compassione amici suscipiat, ex illo Ouidii carmine uidere licet quod ad amicum suum huiusmodi officio sumptum scribit:

aeque contemnere, atque hoc proprium esse uiri officium, muliercularum uero et puerorum lites litibus conserere et quibuscumque causis rixas concitare; contra quorum deliramenta et poetae illi placuit disputare qui ait: "At uindicta bonum et uita iocundior ipsa." Ad quod respondit dicens: Nempe haec indocti quorum praecordia nullis interdum aut leuibus uideas

negare compellerentur, se ipsos consolati sunt illudendo hostibus suis ac dicendo: Frustra laboratis, nec quod cupitis ullo poenarum genere a nobis extorquebitis; etsi in corpus potestatem habetis, at nos potestatem in animum habemus, quem uestra furia uel insania nequit attingere. Qua ex re haud mediocre solacium capiebant, ita ut inter acerrima tormenta saeuissimosque cruciatus cernentes carnifices suos incassum furere

conantem nec omnino incolumis id quiuit tentare. In tali negotio persequens licet paruo potitus, tamen uictorem se putat atque illo uel tenui successu solatur. Vt apud Ouidium Phoebus:
Cui deus: "At quoniam coniunx mea non potes esse,
arbor eris certe", dixit, "mea; semper habebunt
te coma, te citharae, te nostre, laure, pharetrae"

, qui caelos, sidera, angelos, et pretiosissima quaeque condiderat, luteam assumpsit uestem; qui omnis denique diuitias distribuit ac largitur, de paupercula uirgine in summa inopia est editus et educatus. At in quibus palatiis altissimi filius est natus? Nempe in uilissimo pastorum deuersorio; pro segmentatis cunis praesepe uile habuit, pro molli pluma ac bisso fenum et paleam.

III.5.2 Boeth. Cons. phil. 2P2,8-11, ubi prohibebor; nimbis pro imbribus; Num om. Boeth; orbe pro rota (V1 orbe); ergo om. Boeth; mei pro nostri; An pro At (An V1); ignorabas meos III.5.3 faciem V1 ] faciam V2

nec non etiam ] ac etiam V1 | nedum ] non tantum V1 III.10.7 Aut... insigni Verg. Aen. 10,449-50 | Hoc... cadis Verg. Aen. 10,829-30 | At non... patri Verg. Aen. 11,55-57, ubi 57 pater III.10.8 capiti... dolorem Val. Max. 5,10ext,2, ubi suscepisse om. Val. Max.; amaritudinem

III.17.6 proprium ex proprius III.18.1 Quid... communicare Cic. fam. 4,5,2-3, ubi non in illis rebus; At illius; post cogitationem add. necesse est; post hisce temporibus add.non pessime; commutare III.18.1 At uero... perpeti Cic. fam. 4,5,3, ubi malum, nisi hoc

fam. 4,5,2-3, ubi non in illis rebus; At illius; post cogitationem add. necesse est; post hisce temporibus add.non pessime; commutare III.18.1 At uero... perpeti Cic. fam. 4,5,3, ubi malum, nisi hoc peius est haec III.18.1 nisi hę... perdidissent Cic. fam. 5,16,3; hic post usurpatę

Spiritus Sancti afflatu Ecclesiae Dei de tali pastore provisum, quem omnibus virtutum numeris praeditum, olim summum principem natura ipsa designasset, qui sapientiam, qui animi magnitudinem factis magis prae se ferret quam dictis. Sed haec una et communis erat cunctis gentibus exultandi ratio. At regem nostrum cum universis pariter nostratibus etiam peculiaria quaedam exhilarabant. Sciebat Beatitudinem tuam amplissima Venetiarum urbe oriundam, et patriae, ut par est, amantissimam, cives suos, socios nostros et eodem, quo nos, in discrimine sitos, minime deserturam. Meminerat, qua

secutus videar et exemplum. Nam quem ad modum illius editio Traiani sibi Caesaris nomen praescripsit, ita mea translatio regem praefabitur Matthiam. Nec vero tam insolens mei aestimator sum, ut me Plutarcho philosopho gravissimo, historico fidelissimo, oratori eloquentissimo conferre ausim; at maiestatem tuam non iniuria Traiano conpararim. Quia ut olim Romanum imperium iam degenerans sub eo rursus principe movit lacertos, sic nostris temporibus Christiana res publica paene iam a perfidis hostibus prostrata, tuis sese iterum erexit auspiciis. Quod si bonorum apud te consilia maxime

67  Nunc demum nobis periit Cynareius ardor,
68  Nunc demum uideor uilis et orba mihi.
69  Per te celsus Eryx, per te mihi Troius heros,
70  Et meus, heu! per te saluus Adonis erat.
71  At Ad saltem implesset- decor hic quoque quos debuit- annos,
72  Omnia si fuerat orta necesse mori!
73  Vix tribus addiderat mediam triaterida lustris,

trabes undique muro apponunt, cratibus desuper iactis contegunt. Quibus paratis, nostri crates subeunt ac muros suffodiunt. Ad portas etiam urbis, quae occidentem spectant, ligna, taedam et aliam aridam materiam coaceruantes apponunt, et igne supposito claustra lignea portarum comburunt. At oppidani has quoque ualidissimo muro muniunt, alii per muros discurrunt, saxa et alia pondera in suffodientes muros deuoluunt, sulfur ac picem ardentem ad comburendas crates, quae nostros a saxis

uenit. Cuius pars in monte, maxima autem in plano sita est: sed montana melius habitata. Tunc nostri mature e nauibus desilientes totam urbem corona circundant. Multi scalis, alii per ruinas murorum (nam, ut praedixi, pluribus in locis muri interrupti erant) muros ascendunt, in urbemque desiliunt. At Smyrnaei, subito et insperato malo oppressi, trepidi quid potissimum agant nesciunt: alii arma capiunt et ad ruinas murorum hosti occurrunt atque congrediuntur, sed a nostris et numero et uirtute superati sine mora trucidantur, alii tecta ascendentes tegulis ac lapidibus nostros infestant.

supellectilem diripiunt ac distrahunt. Ubique gemitus, ubique luctus exauditur. Tota urbs planctibus atque ululatibus completur. Interim quidam, effugiens, praefecto urbis, quem illa gens subassam uocat, tunc in uilla manenti nuntiat urbem captam ab hostibus atque direptam esse. At Balabanus (nomen id praefecto erat), conuocata haud parua manu e proximis locis equitum ac peditum, instructa acie ad urbem subsidii ferendi gratia tendit. Tunc nostrae classis magister, qui cum equitibus et classariorum non paruo numero extra urbem ad resistendum, si qua uis

experiaturque an absque bombardarum usu oppidum capere posset. Itaque magister cum omnibus classiariis ad oppidum tendit, muros corona circundat, scalis, cratibus et aliis ad oppugnationem necessariis muros subeunt. Praefecti nauium, unusquisque cum militibus suae nauis, oppugnationi instat. At oppidani saxa in subeuntes deuoluunt, quae per prona montis ruentia nostros obterunt, tela desuper ingerentes a muris summouent. Oppidani, quoniam neque pinnis neque tabulatis tecti pugnabant, ad omnes ictus erant expositi. Itaque a nostris sagittis et aliis missilibus tormentis excussis multi

primo congressu multos hostium equis deiciunt. Aiasbegus a Petro Bosichio, praefecto nostrorum equitum, hasta confossus occiditur, caeteri absque mora in fugam uertuntur. Multi hostium occisi, nonnulli uiui capti sunt, reliqui proximis siluis ac paludibus se tutati sunt. At nostri uictoria laeti ad imperatorem redeunt. Interfectorum hostium centum quindecim capita afferunt, uiuos sexaginta quattuor adducunt. Imperator hostium capita hastis affixa ad prospectum oppidanorum opponi iubet. Et iam duae turres oppidi bombardis deiectae erant, murus etiam qui intra turres

membris atque fusis uisceribus iacere uidebant, metu perculsi, tum equos terribili fragore tormentorum atque insueto tonitru bombardarum perterritos regere non ualentes, terga uertunt. Turci eruptione facta fugientibus instant. At regii subditis calcaribus celeri fuga hosti se surripiunt; nam totus exercitus regius equitum erat. Turci Persarum castra inuadunt, omnia impedimenta diripiunt, nec ultra hostem persequi ausi sunt. Rex ad montana Armeniae incolumis cum exercitu se recepit:

itaque nocte, dato signo, omnes ad arma concurrunt. Primum reginae medicum cum quodam ciue, Polinzapa nomine, reginae fidos atque intimos, qui metu perterriti in cubiculum ad reginam confugerant, inter manus ipsius reginae trucidant, deinde ad inquirendum Andream tendunt. At ille, audita caede medici, ad arcem confugerat, ac a praefecto arcis exclusus inter duos muros arcis delituerat. Quem quidam Nicolaus, Epirota genere, uir omnibus probris obnoxius, coniuratis prodidit, qui ad locum uenientes, data fide, Andream euocant. Tum

adurebant. Tum saxa ingentis magnitudinis deuoluunt, quae in subiectas petras per prona montis saepius incidentia maiore impetu ferebautur, atque cateruas Turcorum proterebant. Lapides quoque plures, simul bombardis excussi, non singulos, sed turbam inimicorum occidebant. At Turci indignati per aceruos cadauerum, beluarum more ruentes, munitiones ascendere conabantur. Sed oppidani magnanimi atque audaces ubique aderant, saxa, ignem ac tela ingerentes hostem prosternunt, a munitionibusque summouent.

hoc caput est quod Perseus abstulit harpe.
Hinc fuge: ni fugias, saxificatus eris. Pegasus equus
Pegase, pasce tuo mea disticha fonte! Recusas?
At saltem lotio, Pegase, pasce tuo! Athlas
Athlas Iapetides stellarum torquet Olympum
Atque deos omnis sustinet unus Athlas.

plumea Cyris.
Pone sequens natam Nysus alietos erat. Labyrintus et Minotaurus
Perplexum Labyrinthus iter, uarius Minotaurus.
Hoc est Pasiphes, Dedali at illud opus. Theseus
Thesea iuuit amor. Quem ni Minois amasset,
Dedalię fuerat pręda cibusque ferę.

5  Tunc tua per terras ibit perque ęquora fama,
Quisque feret nomen sydera ad alta tuum.
Si, quibus incumbis, studiis pręstabis in illis,
Tędia nec longus conferet ulla labor;
At si blanda magis te delectare uoluptas
10   Segnis et incipiet gratior esse quies,
Obscurus uiues, et tellus nomen eadem
Obruat illa tuum quę tua membra teget.
Id tibi ne ueniat, Musarum cultibus, oro,

bonis.
Hanc tibi dum rursum conatur ut auferat hostis,
Obsedit portus undique classe tuos.
Introclusa maris fuerat uia; coeperat ęgra
10   Heu miseros ciues solicitare fames.
At Manlipetri bello ducis inclyta uirtus
Affuit et tantos iussit abire metus.
Irrumpens celsas humili myoparone puppes
Dispulit — o, magno dignus Achille uigor! —
Atque hinc ingentem frugum uim contulit

habenda uiros.
Est et in hoc Medicum nobis uenerabile nomen 5
Quod bello oppressis omina lęta dedit,
Scilicet ut Medices pręstet medicamina plagis
Quas infert nobis perfida barbaries.
At nisi succurrat regum uis tota piorum
Nequaquam Medicum gens erit una satis. 10
Hac ratione tamen nobis potes ipse mederi
Et tanto, o Medices, obuius ire malo,
Christicolam populum si cogas foedus in

sumis opus?
Non uenient: Cipci celebrant nam tecta poetę
Qui canit antiquo carmina culta sono.
5  Hęc illis iocunda domus: non Tempe lacusque
Bellorophonteos plus pia turba colit.
At tu Vulcanum pete Neptunumque madentem
O, Iacobe, modis numina digna tuis! In Iacotinum pessimum poetam
Quod rudunt, quod olent Iacotini carmina uatis

Ęs mihi quod debes omne remitto tibi. In bibulum Crassum
Vincis Fabricios, uincis grauitate Catones
Dum te metiris, bibule, lance tua.
At quia metimur mores, non pondera suci,
Non minus aut plumis es leuis, aut stipulis. Ad Crassum diuitem
Sępe solet »Longum ualeas« mihi dicere Crassus

In pręsens sęculum
Olim Luciliusque Horatiusque,
Olim Petroniusque Persiusque,
Atque olim Iuuenalis ipse Aquinas
Noxas carminibus grauis notarunt.
5  At si uiueret ille nunc uel ille,
Nulla esset satyris satis papyrus. De Myrca puella
Cędite Cyrrheo nascentes uertice lauri
Atque corimbiferę

uirtutis
Lata patensque uia est, prono quę tramite ducit
Ad Phlegetontei stagna profunda lacus.
Possidet hanc Tyrio uelatus Luxus amictu,
Cuius capta dolis plurima turba perit.
5  At uia quę spatio longe distenditur arcto,
Hęc nos ętherii tollit ad astra poli.
Cura, labor, contemptus opum, contemptus honorum
Hic habitant: raris istud initur iter.
Exitus ambarum monstrat finisque

Epitaphium Christophori Nigri
Poeta: Christophorus iacet hic. Christus: Num qui me gessit in armo?
Poeta: Non ille, at qui Te pectore, Christe, tulit.
Nanque suę totos uitę Tibi uouerat annos,
Eloquio pręstans, religione pius.
Christus: Non iacet hic igitur, sed me mea sydera supra 5
Nunc quoque cum fertur

astu:
Xarcus, Dalmaticum gloria prima ducum.
5  Hic potius uoluit ferro confossus obire
Pectora, quam turpi uertere terga fuga.
Quod licet antiquę sint tradita membra parenti,
At tamen illius fama perennis erit. Aliud eiusdem
Hic Xarcus iacet ille qui solebat
Ingentes minima manu cohortes
Turcarum

et obsequio.
5  Tu mihi blanda dabas festiuo gaudia gestu
Et caudę crebra mobilitate iocum.
Tu custos nostrę fueras fidissimus aulę,
Hesperidumque magis, Fusce, dracone uigil.
At nunc uulnifico traiectus uiscera ferro
10   In dura recubas sanguinolentus humo.
Dextera sęua nimis, quę te, miserande, peremit,
Quę mihi te rapuit, dextera sęua nimis!
Illa etiam Getulos uicit

tygres.
15  O utinam, quicunque fuit grassator et autor
Cędis, Fusce, tuę, cęsus et ipse cadat,
Siue canum rabido morsu laceretur, ut ille
Gargaphiam uidit qui sine ueste deam!
At tu, chare, super cęlestia sidera uiue,
20   Quando tibi nostro est uita negata solo.
Fertur et Erigones canis altis additus astris
Dum queritur dominę tristia fata suę.
Cur ego non sperem de te quoque

Raynerius ius
Linquere causę.
Gaudeat felix Spalatina plebes,
Cum fuit talis pater atque pręsul,
15  Summa qui tandem petiit relictis
Sydera terris.
At miser, multum miser ille seruus,
Qui pati nolens monitus pudicos
Audita risit domini ac magistri
20   Cęde scelestus.
Dum tamen lymphas hilaratus haurit,
Concidit prono

20  In cinerem Phoebus sed reuolutus abit.
Turba sacerdotum tumidas exarsit in iras
Et sanctum perimunt confodiendo uirum.
Monstrauere suas uires pręstare deorum
Viribus: hi pugnant, Phoebus at ipse iacet.
25  En diuum uirtus uotis et thure colenda,
Quando suis famulis est minus illa potens!
Vis tamen ista uiri potuit discerpere corpus,
Non potuit stabilem tempus in omne fidem.

Egippi regis natum de morte redemptum
Restituit uitę restituitque patri.
15  Id dum miratur, regis mens credula fecit
Tunc baptizari seque suosque simul.
Hirthacus at regni post hęc successor amore
Egippo natę captus Iphigenię,
Dum sibi coniugio, sed frustra, posceret illam
20  (Nanque erat hęc Christo uirgo dicata Deo),
Iratus sancto, qui iam sacrauerat

Inter quos etiam regem Babilonia cuius =
Paruit imperio, nomine Vardachium:
Non ipsum solum, sed qui quoque terga sequuntur
Quique latus cingunt quique pręire solent.
15  At postquam est urbis Senarię ad moenia uentum,
Sunt iussi uanis sacrificare deis.
Ecce autem templum: uix succedentibus illis
Imo saxa ruunt effigiata solo
Nec falsi potuere dei consistere coram

coram
20  Illis qui ueri signa tulere Dei.
Turba sacerdotum subito commota furore
Inuadunt sanctos et laniando necant.
Sed nil proficiunt: terra simulachra iacebant,
At sanctos cęli regia celsa tenet.
Passi sunt anno a Dominica passione XLVII. Matthias
Iste tribus Iudę Bethlemi natus in urbe
Implet

minus respondere si talibus uotis tuis, tam iustis, tam piis, refragari uoluissem. Accipe igitur a me munusculum quod promiseram, elego carmine utcunque concinatum et, si cythara tua, qua cum Musis posses contendere, minus fortasse dignum, at tamen ab amicicia nostra non alienum, quando quidem non tam opera amicorum ęstimanda sunt quam animus. Exiguum etiam magni beneficii loco habendum est, quicquid pro uiribus pręstatur. Tu si quam mihi gratiam

Sic properant anni, fugit ętas, tempora semper
Prępetibus pennis irrequieta uolant.
Interea stimulis mea mens agitatur amaris
Conscia delicti iustitięque memor.
At Tu, Diua, omnes uincens pietate fideque
Quascunque ętherii continet aula poli,
Me commendatum, mater mitissima, nato
Redde Tuo (precibus annuet ille Tuis)
Vt, quem credentes

De eligendo et colendo amico 2 . Qui non amico, sed amicicia caruerunt 3 . Hecaton ait: Ego tibi monstrabo amatorium sine medicamento, sine herba, sine ullius ueneficę carmine. Si uis amari, ama. At Thales philosophus dicere solebat: Iucundius esse amicum facere quam habere 4 . Qui causa utilitatis assumptus est 4 . Errant qui amicum

cum amicis absentibus 18 . Panetii sententia, quod sapiens amore formę abstineat 58 .
Auxilium. Prodesse debemus multis; si hoc non possumus, at paucis, at proximis, at uel soli sibi 63 .
Adulatio. Laberii iocus in Ciceronem, quod duabus sellis sederet 14 . Adulatio quantum mali faciat

cum amicis absentibus 18 . Panetii sententia, quod sapiens amore formę abstineat 58 .
Auxilium. Prodesse debemus multis; si hoc non possumus, at paucis, at proximis, at uel soli sibi 63 .
Adulatio. Laberii iocus in Ciceronem, quod duabus sellis sederet 14 . Adulatio quantum mali faciat

absentibus 18 . Panetii sententia, quod sapiens amore formę abstineat 58 .
Auxilium. Prodesse debemus multis; si hoc non possumus, at paucis, at proximis, at uel soli sibi 63 .
Adulatio. Laberii iocus in Ciceronem, quod duabus sellis sederet 14 . Adulatio quantum mali faciat

Megarensi cuidam confidenter in se loquenti Lysander: Tua, inquit, ciuitatis indiget oratio 120 . Quidam ex his qui a Cęsare uenerant, stans iuxta senatum, cum audisset, quod Cęsari prorogatio non daretur, manu ensis capulo percusso inquit: At hic dabit gladius 38. 54 .
Accusator. Accusatus Scipio Africanus 78 . Prosagogidę dicti Siracusis, qui dicta factaque ciuium explorantes ad tyrannum

Alexander epistulas Athenas ad Antipatrum miserat per Athliam quendam. Aderat Diogenes atque ad uocabulum alludens, quippe athlios infelix dicitur: "Athlias ", inquit, "per Athlium ad Athliam" 57 . Ei qui sibi exilium exprobrabat, "at huius", inquit, "miserię causa philosophatus sum" 58 . Zeno, quoniam amissis in mari rebus ad philosophiam se contulit, "tunc ", inquit, "secundis uentis nauigaui, cum naufragium feci 63 . Hecaton

commodum 37 . Bonorum tria genera: alia haberi possunt, alia participari, alia subsistere 38 . Bion nauigans cum pessimis hominibus in latrones incidit; dicentibus illis "peribimus, si cognoscamur"--- "at ego", inquit, "nisi agnoscamur" 43 . Virtutis hymnus 45 . Aristoteles uirtutem ad beatam uitam sibi minime sufficere dixit. Virtutes non

Aristoteles uirtutem ad beatam uitam sibi minime sufficere dixit. Virtutes non se inuicem sequi: fieri enim posse, ut prudens quispiam sit et intemperans 48 . Demetrius, cum comperisset Athenienses imagines suas euertisse, "at", inquit, "uirtutem illi non euerterunt, cuius gratia illas erexerant" 52 . Antisthenes familiari quodam apud se deplorante, quod perdidisset commentaria, "oportebat ", inquit, "ista animo potius quam chartis inscribere"

Non deos magis casta templa quam iusta mortalium opera delectare 196 . Diogenes: Turba ingens, sed uiri pauci 202 . Demetrius, cum audisset statuas suas ab Atheniensibus euersas: At uirtutem, inquit, euertere non potuerunt 242 . De uirtutis et honoris ęde 294 . Scipio Nasica 300 . Apud Germanos plus boni mores ualuerunt quam alibi bonę

204 . Iona merso in mari timuerunt uiri Dominum; hostias immolauerunt, et uouerunt uota 207 . Erit mons domus Domini etc. et fluent ad eum populi 208 . At tamen timebis me, suscipies disciplinam 211 . Conuertimini ad me, et conuertar ad uos, dicit Dominus exercituum. Erunt prędę iis qui seruiebant sibi etc. 212 . Et qui procul sunt, uenient

diligentia repulerunt? 378 . Caritas in Deum. Finita bona cognosci a nobis prius quam amentur et ut cognoscantur amanda. Infinitum uero bonum amari ante quam cognoscatur, neque tantum ut cognoscatur, quantum ut ametur, inuestigandum. At cur amandum prius quam intelligatur? 329 . Intellectus et uoluntas solo Deo satiari potest. Animę bonum est esse cum patre 386 .
Crudelis. In homicidam

in corpore, ratio sciri nequit 197 . LAERTIVS
Consortium. Antistheni probro dabatur aliquando, quod congrederetur malis. "At medici", inquit, "inter infirmos uersantur, neque tamen febricitant" 54 . Diogenes exprobranti sibi, quod loca immunda introiret, "et sol", inquit, "in secessibus abit, neque inquinatur" 59 .

"est, quando uult, si pauper, quando potest 57 . Luxuriosum intuitus oleas in diuersorio edentem, "si sic prandisses", inquit, "non ita coenares" 58 . Cratero precante ad se illum proficisci, "at malo", inquit, "sal Athenis lingere quam apud te frui magnifice instructa mensa". Cum sibi probro daretur, quod in foro manducaret, "in foro enim", ait, "esurio". Item, quod in caupona biberet, "et in tonstrina", inquit, "tondeor" 59 .

270 .
Deformis. Myconii natura calui 194 . EMILIVS PROBVS
Deformis, exiguus, claudus, at animi bono admirabilis fuit 38 . APOPHTHEGMATA PLVTARCHI
Deformis facie 45 .
Docilis.

stagnum VIII. Nullius fidem a diabolo nisi Domino permittente tentari XXII.
DEVS. Christus. Ventis et mari imperat et obediunt ei. Psalmus: Tu dominaris potestati maris, motum autem fluctuum eius tu mitigas VIII. At Iesus uidens cogitationes cordis eorum IX. Omnia mihi tradita sunt a Patre meo X. Vt uidit cogitationes eorum, dixit eis XI. Christus granum synapis, fermentum etc. XIII. Homo quidam nobilis abiit in regionem longinquam accipere sibi regnum, et reuerti. Benedictus

100 . LAERTIVS
Ęger. Speusippus, quia paraliticus erat, uehiculo ferebatur in Achademiam. Obuiam factus Diogeni: "Salue", inquit. Et ille: "At tu nequaquam salue, qui eiusmodi cum sis, uiuere sustines" 38 . Sanitatem speciei esse constantiam, morbum contra huius esse uiolationem 84 . Heraclitus aquę intercutis morbo correptus, medicos

uenisset, ab equo eius ictibus morsuque confectum 93 . Interfecto Nicomede rege equus eius inedia uitam finiuit. Centaretrium e Galatis occiso Antiocho equum eius conscendisse, at illum pręcipitem in abrupta isse exanimatumque una. Hirundo detulit epistolam Fabio Pictori obsesso 109 . Columbę annexas pedibus attulere epistolas in obsidione Mutinensi 111 . Fortis. Tritanus

sunt, pręsident: Perridiculum est, inquit. Siquidem Agesilaus et Epaminundas in coena degent, uiles autem quique initiati in beatorum insulis erunt 57 . Beatus dicebatur Calisthenes, quod magnificis ab Alexandro apparatibus exciperetur. At ille: Infelix, inquit, est qui tunc prandet ac coenat, cum Alexandro uidetur 57 . Antigonus Zenonem se feliciorem confitetur 63 . Democritus finem esse ait rectum quietumque animi statum, quem euthymiam

bouem occidit; liber VIII, caput I. Gratus. De gratis, liber V, caput II. CICERONIS OPVSCVLA Glorię cupiditas 87. Calicratidas gloriam / propriam prętulit patrię commodo. At uero Fabius non ponebat rumores ante salutem 91. Deforme est de se ipso prędicare 105. Summa gloria constat ex tribus: si diligit multitudo, si fidem habet, si honore dignos putat 119. Vt digni uideamur 120. Inter ueram et fictam gloriam 122. Gloria ex

Quod nemo ingratus secundum Stoicos 37. Peripatetici aliter 38. Aliter Cleantes. Ingrati: Coriolanus, Catelina , Caius Marius, Lucius Sylla, Quintus Pompeius, Cęsar, Antonius, urbs Roma 38. Segnes in referenda gratia. Admonitus Cęsar retulit gratiam. At Tiberius: Non memini, inquit, quid fuerim 39. Penitet accepti beneficii, quem nondum redditi piget 43. Torta a tyrannis uxor, nunquid de tyrannicidio sciret, perseuerauit negare. Postea maritus eius tyrannum occidit. Illam sterilitatis nomine dimisit, intra quinquennium non

mox cum donis dimisit. Taureę in choro superato pugnum incussit uictoria elatus 31. Athenienses Samiis captiuis sameram in frontibus inserunt ignominię causa, illi captiuis Atheniensibus noctuam 53. Diogenes quodam ad eum dicente: Hi te irrident- At ego minime ridiculus sum, inquit, cum arbitrer solos ridiculos esse illos qui alios derideant et qui hac iniuria moueantur 57. Bibulus stercore perfusus 67. Cato in carcerem duci iussus honorabilior apparuit 68. Imprudens. Spartę non licebat noctu pergere

mulctant eos qui calumniantur, athletas uero inter se ferientes honorant 14. Ab adolescente conuiua passus contumeliam: Adolescens, inquit, si modo cum iuuenis es, uinumnon fers, cum senueris, aquam feres 14. Xantippe in uirum Socratem conuiciata ipsum tandem sordida aqua perfudit. At ille: Sciebam, inquit, Xantippen tonantem quandoque pluituram. Idem se ex illa domi discere dicebat, quomodo foris aliorum ferat iniurias 19. Diogenes ingressus aliquando semitonso capite conuiuium iuuenum plagas retulit. Postea nomina eorum qui se ceciderant inscribens

capite conuiuium iuuenum plagas retulit. Postea nomina eorum qui se ceciderant inscribens circuibat ea prę se ferens. Ita illis uicem contumelię reddidit, dum reprehendendos et obiurgandos omnibus exposuit 56. Inter coenandum ossa illi quidam ut cani iactabant. At ille propius accedens iuxta illos mingebat ut canis 57. Crates, cum Nicodromum cytharedum iritasset, cęsus in faciem est. Cartulam itaque imponens fronti inscripsit: Nicodromus fecit 61. Cleantes conuitiorum patiens a condiscipulis et a Sositheo poeta 78. Ollę uestigium

translata est Euangelium translatum ad gentes XVII. In Lege non esse perfectionem patet ex eo quod cum adolescens se Legis mandata implesse diceret, subiunxit Dominus: Si uis perfectus esse etc, quod ad Euangelium pertinet XVIII. Domine, ecce duo gladii hic. At ille dixit eis: Satis est. Satis enim sunt duo Testamenta ad muniendum se contra spiritus nequitię XXII. Iussu quidem Legis Pasca cum amaricantibus edebatur, quia adhuc amaritudo manebat. Post resurrectionem uero cibus fauo mellis dulcoratur XXIIII.

sub meledicto sunt. Post factam Abrahę promissionem CCCC et XXX anno facta est Lex. Lex propter transgressionem posita est, donec ueniret semen, cui promiserat etc. Conclusit Scriptura omnia sub peccato etc. Lex pędagogus noster fuit in Christo, ut ex fide iustificemur. At ubi uenit fides, iam non sumus sub pędagogo III. Abraham duos filios habuit. Hęc sunt duo Testamenta etc. IIIL AD PHILIPPENSES: Legalia cessare succedente Euangelio III. AD THIMOTEVM I: Scimus autem, quia bona est Lex. Siquis ea legitime

6 . Ad meretricem non ingredi, sed egredi non posse turpe est 22 . Aristippus nihil differre putat, utrum meretrici congrediaris an uirgini. Cum suggillaretur , quod haberet Laydem: At a Layde non habeor, inquit 23 . Dicente scorto: Ex te concipio- Non, inquit, hoc magis nosti quam si per spinas densissimas pergens dicere posses: Ista me pupugit 23 .

33. Verba tua uiribus indigent 60. Maledicere iuris tui est, mei malefacere 66. Maledicus in omnes. Maledicendi suetus 68. Maledico congrue respondit 75. Detrahendum ne hostibus quidem 76. Cito euertis urbes at sero ędificabis 81. Maledici laudationem ne captes 77. Calumnia acutior ense 82.
Mollis. Lusciniam uoce imitatus 60 . Idem 77 . Si mollis

certatores a pueris prouocari, nedum ab amicis, qui zbeniuolentię studio cohortari putantur 332. Reor equidem hominem consulentem ęgroto et circa uictum intemperato imprimis hoc suadere debere, ut modum uiuendi mutet; ac si ęgrotus in hoc obediat, tunc aliam iam illi medellam conferre. At si parere nolit, tunc consulentem ipsum uirum putabo et medicum, si eum omiserit, Quod si considendo ulterius perseuerauerit, contra putabo ignauum, scilicet atque artis expertem 333. Qui sine magistris legendo discunt 392. Nihil disci posse nisi docente Deo 395.

Erasistratus in Antiocho morbi causam deprehendit- nimium erga nouercam amorem 100. / Musica. Athenis tibiis canere ab ingenuis desitum Alcibiade autore 28. Anthistenes , cum audisset Ismenium optimum esse tibicinem: At homo nequam est, inquit. Non enim, si probus foret, tibicen esset 50. Mors Romuli incerta, ne corpus quidem eius comparuit. Scipionis repentina, eius genus incertum 9. Publicola morte filii audita lachrymam non emisit 26. Institutum, ut mulieres quoque mortuę laudarentur

nullibi iocundius quam in carcere sibi uisendum dixit Phocion 60. Plato: Pręclara, inquit, ingenia, quemadmodum uirtutes maximas, eodem pacto uitia quoque maxima producere solent 94. Minę. Alcybiades, cum percepisset se a populo Atheniensi morte damnatum: At ego, inquit, ostendam illis Alcybiadem uiuere 32. Romani legatis Volscorum agrum bello ademptum repetentibus responderunt priores quidem Volscos arma sumpsisse, posteriores ea se deposituros 38. Mutuum. Cato sine foenore indigentibus mutuabat 65. Atticus

communes 96 . Mulieri non congressurum sapientem quam leges interdicant 108 .
Magnanimus. Ad solem sedenti Diogeni assistens Alexander ait: Pete a me quod uis. At ille: Noli, inquit, mihi umbram facere 57 . Heraclitus fratri cessit regnum 89 .
Maledicus. Amico noli maledicere, ne inimico quidem

quidem 10 . Socrates dicenti Alcibiadi non esse tolerabilem Xantippen adeo morosam: Atque, ait, ego hisce iam pridem assuetus sum, ac si iugiter sonum troclearum hauriam. An uero tu non toleras clamore perstrepentes anseres. Illo dicente: At mihi oua pullosque pariunt- Et mihi, inquit, Xantippe filios gignit 19 . Aristippus, cum aliquando conuitiis ageretur, abibat. Insectore uero persequente ac dicente: Cur fugis? Quoniam inquit, maledicendi tu potestatem

promptus 139. Lucius Siccius uir fortissimus 144. Vectii ferocis 151. Bustum fortium 155. Tempanii indoles 162. Alcybiadis et Cęsaris apud hostes admiratio 126. Callicratidis responsum: Spartam se cadente nihilo deteriorem futuram, at fugere sibi turpissimum esse 180. Camilli ferocia 184. Galli soli Romanis terribiles 185. Galli in armis se ius ferre dicunt omniaque uirorum fortium esse 186. Marcus Manlius Capitolium defendit. Camilli in Gallos uirtus 187. Manlii Capitolini uirtutis

Nobilis. Eupatridę Athenis dicti 3 . Themistocles Themistocles Seriphio cuidam dicenti eum non sua, sed patrię gloria splendorem assecutum - Vera, inquit, ais. At tamen neque ego, si Seriphius essem, ignobilis forem, neque tu, si Atheniensis esses, clarus unquam fuisses 43 . Non quo genere, sed qua uirtute quis sit, inspiciendum est 127 .

neque peram, neque calciamenta X. Nolite solliciti esse etc. Quęrite primum regnum Dei et iustitiam eius, et hęc omnia adiicientur uobis XII. Lazarus mendicus XVI. Quando misi uos sine saculo et pera et calciamentis, nunquid aliquid defuit uobis? At illi dixerunt: Nihil XXII.
Peruersus. Qui audit pręcepta Dei et non facit, ędificat supra terram VI. Qui non susceperint uos, exeuntes in plateas eorum dicite: Etiam puluerem qui adhęsit nobis de ciuitate

Infra classem, secundę classis et cęterarum, qui minore summa ęris quam primi censebantur 47 . Minus habendum esse, ut minus desit 52 . Cato consularis et censorius: Vitio, inquit, mihi uertunt, qui a multa egeo; at ego illis, quia nequeunt egere 80 . In plebe Romana proletarii dicti qui pauperrimi erant, pauperiores capitecensi 97 .
Partus.

pauperes manseritis, inquit, et a contentionibus abesse studueritis 13 . Themistocles Andrum appulsus argentum petiturus: Duos, inquit, ad uos deos affero uim atque suasionem. At illi contra duos quoque apud se esse permagnos deos responderunt paupertatem et impossibilitatem, a quibus se prohiberi illi pecuniam dare 43 . Aristides se magis inopia gloriari posse dixit quam Callias opibus 90 .

IIII species diuiditur: prima constat animo, secunda corpore, tertia exercitu et pecuniis, quarta in faciendo ac patiendo 37 .
Patria. Anacharsis exprobranti sibi Attico, quod Scita esset: At mihi quidem, ait, probro est patria, sed patrię tu 14 . Anaxagoras sibi maxime patriam curę esse, digitum tollens et cęlum sibi patriam esse designans 16 . Theodorus probabile decebat prudentem

expectantibus Dominum suum. Beati quos Dominus inuenerit uigilantes. Estote parati, quia, qua hora non putatis, Filius hominis ueniet XII. Sacerdos. Quia olim sacerdotalis ex stirpe Aaron successio quęrebatur, necessario tempus substituendę soboli procurabatur. At quia nunc non carnalis successio, sed perfectio spiritalis inquiritur, sacerdotibus ut semper altari queant assistere, semper castitas obseruanda pręcipitur I. Pastores uigilant super gregem suum et angelum uident, et claritas Dei circumfulget illos

Platonis lectum pręsentibus Dionysii amicis, quos ille inuitarat, dixit: Calco Platonis inane studium. Ad quem Plato: Quanto, inquit, o Diogenes, factu tumes, dum superbiam te calcare putas. Alii dixisee ferunt: Calco Platonis fastum, illumque respondisse: At fastu alio, Diogenes 56 . Non, si magnus fueris, bonus eris, sed si bonus, magnus 65 . Empedocles grauis ac seuerus 86 . Heraclitus elationem eius ęstimationem sacrum

Quomodo fit somnus 104 .
Senectutem malorum omnium portum asserebat Bion; siquidem ad ipsam cuncta confugere 43 . Fortitudine, inquit, iuuenes cum sumus, utimur. At cum senescere incipimus, prudentia uigemus 43 . Non esse improbandam senectutem, quippe ad quam omnes uenire cupimus 43 . Diogenes rogatus, quid esset in uita miserum: Senex, ait, egens

num me times? Quid enim, inquit, es, bonum an malum? Dicente bonum: Quis ergo, ait, bonum timet? 59 . Quid sit timor? Quę eius species 72 . Cleanthes, cum sibi probro daretur, quod esset timidus: At ideo, inquit, parum pecco 78 . Pyrro in naui reliquis tempestate perterritis ipse impauidus 95 .
Terram esse antiquissimam deorum ait Plato; fuisse autem

10 . Est illa eius sententiola: Tempus nosce 11 . Plato tempus esse cęli motum et absque mundi natura non constare tempus 35 . Arcesilaus Aridelo inter pocula proponenti quiddam: At hoc ipsum, inquit, imprimis philosophię proprium est cuiusque rei tempus scire 42 . Theophrastus habebat semper in ore: Sumptus preciosissimus tempus 49 . Diogenes cuidam ostendendi sibi

sicut aquam cor tuum in conspectu Domini. Leua ad eum manus tuas pro anima paruulorum tuorum etc. 181 . Vulgus. Amalechitę nacti occasionem ex absentia Dauid uastauerunt Sicelech. Sicelechitę reuersum Dauid lapidare uolebant. At ille persecutus inimicos recuperauit prędam percusso cuneo Philistiim 48 . Non pecces in multitudine ciuitatis iniuste ei consentiendo 142 . Murus templi diuidens inter sanctuarium et locum uulgi

1.168  Et quamvis pateat tot caeca per atria carcer
1.169  defecit stragemque suam dum clauditur hostis
1.170  prodidit et damno visa est infamia maior.
1.171  At ferus Alcides, stratis postquam agmina castris
1.172  fusa videt, caesasque adverso Marte catervas,
1.173  in se omnes pugnare deos, nil credit apertis
1.174  ulterius campis, avibusque

1.202  utraque coniungunt atque ulteriora capessunt,
1.203  includuntque tuis hostem, Ferraria, muris
1.204  iam iani captivo subiturum vincula collo.
1.205  At pater Eridanus sinuoso ut forte sub antro
1.206  iura dabat nymphis et certo limite metas
1.207  ponebat, subito misceri murmure pulsas
1.208  sensit aquas, credit mundi compage soluta

Sysiphio monte uolutet onus,
1.2.147  Et grauiora ferat, cui sordida massa profano
1.2.148   Cognata poterit carior esse fide!
1.2.149  At cui pluris erit frater quam regna uel aurum,
1.2.150   Ille pios inter iure locetur auos.
1.2.151  Vtque Ladislauus gentilis ab aethere summo

Pannonicus corpora sacra dabit;
1.5.53  Sic tibi relliquiis Roma exossabitur omnis
1.5.54   Et tribuent aras ultima templa suas.
1.5.55  At si quis digitum uel bello posceret, haud tu
1.5.56   Pro digito dubites sumere bella tuo;
1.5.57   Nos dabimus laeuam Baptistae? Absiste precari,

2.2.345  Antiquumque Chaos timuerunt saecula et umbras
2.2.346  Et tot uisa ferunt fractis simulacra sepulcris:
2.2.347  Hic fratrum manes miratur, at ille reuersos
2.2.348  Coniugis in lucem, et nati plaerique parentes
2.2.349  Expauere suos. Haec et maiora feruntur
2.2.350  Miris

gymnade gaudes?
2.7.30  Hic sudor puluisque tuus? Quando has mihi debes
2.7.31  Primitias, quando haec documenta impuberis aeui?
2.7.32  At cur non potius, quibus haec muliebria cordi
2.7.33  Monstra uiri – seu uos potius dixisse puellas
2.7.34  Conueniat facilesque nurus et coniuge dignas –

ille placet.
3.17.9  Inde supercilio grauiore tragoedia pulcra est:
3.17.10   Morosa Senecam fronte tonare decet.
3.17.11  Blandior at Plautus (lasciuia comica tota est!)
3.17.12   Per cuneos risus perque teatra mouet.
3.17.13  Quod tamen in uultus audent remeare priores

carcere moesta gemit.
3.19.15  Seruabatque nouus cunabula sancta minister,
3.19.16   Quicunque ad partus fulguris instar erant:
3.19.17  At nos carnifices seruant dirusque satelles,
3.19.18   Adsueta infandis turba ministeriis.
3.19.19  Caelestisque chorus mundi cecinere salutem,

si contemnis iambos,
3.21.88   Nec famae aut cura est nominis ulla tui,
3.21.89  Carmina Musarum nec sanguinolenta perhorres –
3.21.90   At saltem edictum pontificale time!
3.21.91  Tu tamen illecebris Sybaritum mollior udis,
3.21.92   Quae luxu Oebalio desidiosa fluis,

examine mutuo uicissim
3.29.49  Quae sese ex alio uidere gestit:
3.29.50  Externi monitus capax suique
3.29.51  Vt bino pede fidit. At maligna,
3.29.52  Vecors, exoculata mens uacillat,
3.29.53  Infelix, bene quae monentis odit
3.29.54  Praecepta et sapientiorem

nutrit adusta suas.
4.4.67  Vrror, io, uates! Venus o, molire triumphos,
4.4.68   Regnet et ex nostra fraude triumphet Amor!
4.4.69  At uos, Pierides, nostras expellite curas,
4.4.70   Et prohybe tantum, pulcher Apollo, nefas,
4.4.71  Vel tu sollicitos, Liber, compesce furores

saxea fibra meis,
4.10.27  His grauiora precer demens, uel si qua precarer,
4.10.28   Optarem in nostrum cuncta redire caput.
4.10.29  At tu perfidia gestis atque improba gaudes,
4.10.30   Vatis et exitio pasceris ipsa tui,
4.10.31  Meque ita decaeptum rides uictrixque triumphas,

ad cantus flectere uerba nouos.
4.12.11  Pocula sed primum peragantur sena uicissim
4.12.12   Ad dominae nomen pernumeranda meae.
4.12.13  At neque structa thoris consurgat mensa superbis,
4.12.14   Quisque sed in prato uersicolore cubet.
4.12.15   Atque omnes pariter densa iaceamus in umbra,

crebra recurret
5.1.117  Littera doctrinae nec amoris nomine nostri.
5.1.118  Si minus adfectu tanti responsa meremur
5.1.119  Principis, at saltem Musarum et carminis ergo
5.1.120  Scribat Alexander; uel si mea fistula uilis
5.1.121  Exigua uatis nec delectatur hauena,

numinis instar erat,
6.2.9  Nec quisquam audebat tumulo spoliare iacentes,
6.2.10   Proicere et gelida triste cadauer humo.
6.2.11  At nunc – proh facinus, proh nostri dedecus aeui! –
6.2.12   Non uetitum est manes contemerare pios.
6.2.13  Nam quid? Odorato quod prisca liquore uetustas

corpus monte iacere iubet,
6.2.67  Atque ita, non uiuis contenta, et mortua gaudet
6.2.68   Allicere officiis Martia Roma suis.
6.2.69  At tu qui uiolas, temerator auare, sepultos
6.2.70   Laedere nec manes dedecus esse putas,
6.2.71  Nudus, inops iaceas, inhumatus, pulueris expers,

3.
6.3.1  Ciuica seruatae fuerant monimenta salutis,
6.3.2   Erepti magnum ciuis ab hoste decus,
6.3.3  At qui cincta graui castra obsidione leuasset,
6.3.4   Gramineo uictor munere dignus erat;
6.3.5  Sed simul egregios uatumque ducumque labores

6.5.23  Quid, cunctaris adhuc? Veteris fidique sodalis
6.5.24   Num, precor, admonitus tardior esse potes?
6.5.25   At non talis eras aegro cum largus amico,
6.5.26   Nec satis incolumi, prodigus hospes eras.
6.5.27  Heu ubi prisca fides? Tanti quo foedus amoris

6.19.9  Nec lachrymare datur: sic totus inhorruit aeger,
6.19.10   Vt riget hiberno frigore mollis aqua.
6.19.11  Vixit, dum uixit, princeps Oliuerius, at nunc
6.19.12   Defuncto comes est umbra fidelis hero. 20. In eundem
6.20.1  Carmina,

7.20.39  Haec eadem geminos sequitur fortuna nepotes,
7.20.40   Quorum captiuus maior ab hoste fuit,
7.20.41  Exul inops alter, moerens, inglorius, at nunc
7.20.42   Maior ab erumnis regnat uterque suis.
7.20.43  Paret et alterius dicto Florentia, nutu
7.20.44   Alterius gaudet terra

medio est conspicienda loco,
7.22.3  Et cuius facile est imis decerpere ramis
7.22.4   Quae folia autumni frigore lapsa cadunt.
7.22.5  At medios fructus tempestas atra fatigat,
7.22.6   Aere quos medio magnus adire labor.
7.22.7  Quo mage desperes fastigia tangere, ni te

quantulacunque licet.
7.23.5  An uero ignoras lotii uectigal honestum?
7.23.6   Quo minus hoc precium turpius esse putas.
7.23.7  At dices: fuerat surdaster, inutilis et iam
7.23.8   De ponte in medias praecipitandus aquas.
7.23.9  Hoc fateor: uerum hunc libuit sine fraude pacisci,

lachrymis Aurora gelatis,
7.26.32   Memnonio qualis funere uisa fuit;
7.26.33  Tristis et in primo caligat Lucifer ortu,
7.26.34   Laetus at occiduis mergitur Hesper aquis;
7.26.35  Non, Oriens, ultra bacchabere; regia Ditis
7.26.36   Pallet et horrorem dissimulare nequit.

sub imo subacta.
1.134  Me tunc exanimo similem chorus omnis abegit
1.135  In caua Nayadum spumosae Doridos antra."
1.136  "Ergo uera pii dicebant omina uates",
1.137  Alcides ait: at ait. "Ah, male amantia numina nymphae,
1.138  Quae mihi delitias nimium rapuistis inique,
1.139  Non bene in Alcidae consultae damna fuistis. , Napaeae!
1.140  Verum

uerborum ardebat amore
1.252  Pectore percipiens notae uestigia flammae.
1.253  Et quanquam sese quod saeuo Acheronte manebat
1.254  Forti animo uoluebat opus, tamen ipse loquentem
1.255  Instigat coeptis peragat fata impia dictis.
1.256  At multum miserandus Hylas male cognita ponti
1.257  Numina narrando luctus solatur acerbos,
1.258  Supplicii uelut immeriti sortisque nefandae:
1.259  "Foelix Troianus Phrygia uenator ab Ida"
1.260  Mox ait, "ad caelum raptus, quoi Dardana pubes

immanibus omnemque
2.180  Implicat, Assacheus ueluti draco sanguine Maurum
2.181  Quum sitiens elephanta petit seu flumine uiuo
2.182  Insidiatus atrox seu densa conditus umbra
2.183  Nexibus innodat longoque ligamine serpit.
2.184  At procul aeria custos ex arce Megaera ❦
2.185  --- Spectaclum horrendum--- exoritur, quoi condere bellum
2.186  Et Stygias seruare domos dedit arbiter Orci.
2.187  Illam monstrifero genuit Nox humida partu
2.188  Pressa

stimulat Bellona tumultu
2.197  Daemonas. Hi spurcos bifido mucrone bidentes
2.198  Vulcano candente ferunt, qua buccina Martem
2.199  Increpuit, ceu bella noua pro coniuge rursus
2.200  Pluto gerat uetitisque petat procursibus Aetnam.
2.201  At non Alcides ullis perterrita monstris
2.202  Pectora turbabat, ueluti Cantabria cautes
2.203  Nil timet Aeolias hyemes aestumque minacis
2.204  Oceani, scopulis sed firma sonantibus haeret
2.205  Fluctibus in mediis, Magnes et concaua circum

trahit exuuias, qui bella Typhaeum
2.231  Vana lacessentem tumulo depressimus alto
2.232  Inarimes quique Enceladum subiecimus Aetnae
2.233  Atque tot anguipedes Phlegraea ualle Gigantas
2.234  Fulmine et excussa lapsos obtriuimus Ossa.
2.235  At nunc--- heu, quanta est iniuria!--- pristina nobis
2.236  Vis cecidit, qua cuncta cadunt, nomenque uerendum
2.237  Perdidimus, sursum liceat si impune reuerti
2.238  Dedecus hoc nostraque ingens cum labe trophaeum
2.239  Si referet superae Iunoni

sursum liceat si impune reuerti
2.238  Dedecus hoc nostraque ingens cum labe trophaeum
2.239  Si referet superae Iunoni inuisa propago.
2.240  Scilicet ignaui Stygia torpebimus aula
2.241  Et uictor parto remeabit praedo triumpho?!
2.242  At non hinc audax nostrae Iunonis adulter
2.243  Vt labyrintheos potuit euadere flexus,
2.244  Aequorei quanquam fuerit Iouis inclyta proles.
2.245  Nunc igitur ne fama prior neu clarus Auerni
2.246  Conculcetur honos nostrique potentia sceptri,

2.312  Exedit leuibus uentis uel fonte uel igni.
2.313  Sex reliqui uariis resonant cruciatibus, intus
2.314  Instipant animas flammis poenisque cohercent
2.315  Perpetuis peccata luant. Has dira nocentes
2.316  Peruigil Alecto semper custodit, at illas
2.317  Belli feruor adhuc mutilat. Stat fertilis orbis
2.318  Idalio saltu: hic miseros amor urit amantes.
2.319  Hic homicidarum statio et qui sponte nefandas
2.320  Iniecere manus sibimet uitasque dederunt
2.321  Aeterno exitio.

ulcus
3.157  Nestoreaeque memor fuerat Saturnius aulae;
3.158  Qui quum pro caesis in eodem sanguine natis
3.159  Nelidae auxilium ferret, uix saucius iram
3.160  Herculis aufugit moestas Acherontis in aedes.
3.161  Haec obiectabat timor, at calcaria demens
3.162  Ira deo uesana dabat maiorque feroci
3.163  Corde dolor flammis urgebat pectus anhelis.
3.164  Ipse tamen tacitus memorabat talia secum:
3.165  "Tu genitor, Saturne, mihi, tu, regia Iuno,
3.166  Es soror, est frater

telique tricuspidis ictum.
3.241  Dis impune putans ad apertos emicat artus
3.242  Marte furens totoque intorquet turbine telum
3.243  Ceu ferit: exclamant acies, chaos intonat omne
3.244  Et sonitu tetri domus atra resultat Auerni.
3.245  At uegetus retro caedit pes clauaque teli
3.246  Excipiens ictum frustratum cum pede dextro
3.247  Vertitur acta manu dextra ceu fulmen et Orcum
3.248  Assequitur. Caedit retro bellator uterque.
3.249  Tollitur interea fuscis exercitus alis

ardentibus Aetnam,
3.262  Dum secat aerios tractus pernicibus alis,
3.263  Sidat et in uastum Polyphaemi Cyclopis antrum
3.264  Septaque conturbet, ualidum tum corpore taurum
3.265  Fauce apprendat atrox et nexibus angat adactis
3.266  Obuius at Cyclops trunco Polyphaemus obusto
3.267  Prodeat, horrendi rabies animosa draconis
3.268  Taurum linquat humi saeuumque assurgat in hostem;
3.269  Hic, ut tanta lues antro discedat opaco,
3.270  Obiicit atque alium taurum. Sic Thaesea forti

tuis terram, mihi crede, polumque
Laudibus implerem: nec adhuc satiata uoluntas
Vltra et terras, fieri si posset, et ultra
Sidera tentasset Viti protendere nomen.
At quamuis tenui deducere carmen auena
65   Nunc primum mihi Musa dedit, tenerosque sub annos
Fila lyrae puero tantum stridentia cessit;
Has tamen ingenii nostri tibi, Vite, dicare

aiunt, iustissime rex, nihil tam libenter pollicebaris, quin promissa libenter absolveres et verba re sanctires. Testis demum universus orbis: nam ad efferas quoque ac prope ignotas naciones equitatis et rectitudinis tue splendor illuxit. At summa illa prudencia et consiliorum tuorum altitudo, que sepe in secundis, sepe in adversis rebus spectata est, quam tui frequenter hostes admirati non minus quam tela et arma exhorruerunt, eiusmodi est, ut sine vera laude

ut dum servimus, regnare quidem videamur. Nullum namque apertum hostem habebimus, si tu nos respexeris, nihil timebimus, si tu nobis custos affueris. Custodi igitur civitatem tuam, christianissime princeps, et super eam egram pridem at nunc numine tuo exultantem manus tuas impone, que si forte ope tua destitute perierit, frangentur profecto porte et funditus corruent Romane arcis atque eius menia periclitabuntur. Tunc enim aditus hostili furori ad invadendum

homo. Sed fingamus sane disputationis gratia: si Christus Saluator noster olim, cum in terram uenturus erat, ignis alicuius speciem aut nubis aut aliam quamlibet huiusmodi effigiem assumpsisset (nam deus ipse, cum sit omnis materie expers, oculis humanis peruideri non potest); at uero si tales aliquas suscepisset formas, unde illi ex igne humana uox, aut unde uerba ex nube suppetere potuissent? Sed esto, do etiam uocem, concedo uerba, cum et Moysi hoc ferme modo locutum fuisse dominum acceperimus. Quid autem est? Nonne melius fuit (ut omittam quod

sed anime substantia, quoniam iturus ad animas erat, descendit, et paulo post corpus ipsum resumens in celum triumphans rediit, mortuos scilicet in forma sibi consimili, hoc est cum propriis corporibus excitatos, iudicaturus, et unicuique pro meritis siue penas siue premia redditurus. At uero cur pauper in mundum descendit? cur humilis? cur abiectus? cur tormentis omnibus et morti turpissime expositus? Sciebat ille, amplissimi patres (quid enim deus nesciat?), multo plus factis commoueri homines quam uerbis, facilius exemplo uite quam sermonis hortatione ad

ad bene beateque uiuendum excitaret. Quis enim seruus tam impudens, tam barbarus, tam ingratus, tam impius sit, qui si dominum suum uideat omnibus tormentis, doloribus, penis expositum pro se, non item ipse pro domino et corpus et uitam omnibus periculis exponat? At uero multo id quidem magis nos facere oportet, qui ut omnes molestias, omnes penas subeamus pro Christo, nobis gratiam, nobis premia cumulamus, non illi referimus, et in eo ipso, quod deo seruimus, quod cum uirtute uiuimus, quod a

effusionem: ad templi illius sacratissimi destructionem: non ex parietibus manufactis: sed ex lapidibus preciosis e uiuis constructi: quod tamen triduo post instaurari debebat: ut si omnibus gentibus: omnibus populis: atque etiam ipsi misero si uoluisset refugium foret salutis et gratie. At uero crudelissimus parricida ad Iudeos se contulerat et recepto iam pefidie sue stipendio: principatumque inter eos sceleris sui priuilegio obtinens ante omnes gradiebatur. Ipse ipse dux: ipse tenebrarum caput perditissimo et teterrimo gregi signum dabat

Tota namque terre ipsius moles late contremuit. et lapides terrifico quodam et inaudito prodigii genere scissi sunt. Sed et Sol per tres horas, quod fieri tunc secundum rationes Mathematicas non poterat, obscuratus est. Multaque sanctorum corpora qui dormierant surrexerunt. At uero Saluator noster cruci affixus: uidens iam perfecta et consumata esse omnia: et penarum suarum ignominiam mox triumpho mortis gloriosissime comutatum iri: ad matrem afflictam et miseram deficientes ac prope extinctos oculos deflexit: Cumque eam lachrymis pene ocnsumptam: et uix iam

nobis ante oculos proponamus: Mi Jesu dulcissimum quondam: nunc uero amarissimum mihi nomen: sic tu obsecro sponsam tuam deseris? Sic matrem miseram destituis fili? Quomodo factus es mihi amaritudo et dolor? quid igitur faciam? quo iam amisso te reuertar? quo me recipiam? domumne? at que ibi poterit esse uita nisi acerbissima? nisi dolori perpetuo obnoxia? Anne igitur ad Petrum. Andream. Philippum. Jacobum: ceterosque tuos discipulos: qui te derelicto aufugerunt omnes. At uero adest orbitatis solatium Johannes: Miseram me: hunc ergo suscipiam: hunc pro te retinebo

mihi amaritudo et dolor? quid igitur faciam? quo iam amisso te reuertar? quo me recipiam? domumne? at que ibi poterit esse uita nisi acerbissima? nisi dolori perpetuo obnoxia? Anne igitur ad Petrum. Andream. Philippum. Jacobum: ceterosque tuos discipulos: qui te derelicto aufugerunt omnes. At uero adest orbitatis solatium Johannes: Miseram me: hunc ergo suscipiam: hunc pro te retinebo fili? hominem scilicet pro deo, seruum pro domino, cognatum pro filio? O acerbam permutationem: o luctuosum solatium et meroris perpetui monimentum. Sed queso te

professores, nos patriarcharum patrumque et prophetarum, nos Christi et apostolorum, nos utriusque Testamenti sanctorum gesta moresque perpendere et emulari studeamus, ut beatitudinis ęterna pręmia, quę ipsi adepti sunt, adipiscamur. At illos omnino relinquamus, qui omnem industriam ad captandam hominum gloriam omnemque laborem conferentes et a uera sapientia aberrantes in tenebris erroris disperiere. Iter enim, quod ad beatitudinem tenderet, sibi ipsimet constituere

quam scripta illa, quę ad Dei sanctorumque eius edita sunt, tum quia pro summa tua erga me beniuolentia innumerisque beneficiis cumulatiorem tibi gratiam me referre posse non sperem. Leges in iis fortasse, quę sepę alibi legisti. At plus aliquid oblectationis capies, cum singula singulis uirtutum generibus non incongrue, ut reor, accommodata, et quę apud autores effuse sparsimque referuntur, in ordinem collecta in compendiumque redacta ac etiam, ut confidenter

dicitur turrę Senair. Itaque, quem urbis instar regia uix capere poterat; angustum informis speluncę tenuit habitaculum, et qui tot populis totque gentibus imperitauerat, unius homunculi preceptis obediuit. At non solum susceptum sceptri honorem deponere propter Christum, sed etiam oblatum refutare exemplis admonemur. Etenim Iudaelles, Britannię rex, cum monasticam uitam ducere in animo haberet, Iudoco fratri uoluit tradere

immo eadem hora, qua se bonorum suorum partem dare dixit pauperibus, oraculum accepit salutem factam esse domui suę seque iam non inter publicanos et peccatores, sed inter Abrahę filios computari. At contra diues ille purpuratus, quia luxurię suę deditus Lazari pro foribus iacentis non respexit erumnas, impietatis poenas tulit sepultus in inferno. Et qui dudum panis micas de mensa cadentes non concesserat mendicanti, nec

missam accepisset, ubi primum ea substrata cubauit, noctem illam totam insomnem egit, identidem ingemiscens mollius tunc se iacere quam dominos suos. Cumque illuxisset, culcitram uenumdari, pecuniam pauperi erogari mandauit. At diues ille ab emptore redemptam iterum misit precatus, ne munus suum ultra uenale haberet, sed eo ipse frui uellet. Verum diuitis preces superabat patriarchę in egenos misericordia neque ullo modo Ioannes tenere se potuit,

agitatus, ut argentum indicaret, quod Philippum, Philippi Augusti filium, olim Ecclesię obtulisse constabat, protensa in pauperes manu, quibus iamdudum erogatum erat: Apud hos, inquit, Philippi argentum depositum seruatur. At Decius sibi procul dubio illudi putauit, quia, ubi uerę diuitię essent et uera gloria, ignorauit. Cuius quidem glorię cupiditate quondam flagrans abbas Soranus, Longobardis Italiam uastantibus,

clericorum et monachorum greges, matronarum quoque Christianarum grandis tentatio, et hinc et inde ex urbibus et agris uulgus ignobile, sed et potentes uiri et iudices, ut benedictum ab eo panem uel oleum acciperent. At ille nihil aliud quam solitudinem meditabatur. In hac salutarium uirtutum parte foeminas quoque sua laude fraudare non decet. Tabita, uirgo sacra monasterii magni Thebaidis, cum se omni humilitate

cum superbis. Alexius quoque, Euphemiani, consularis uiri, filius, spreta generis nobilitate Roma decedens Edessam, Syrię urbem, uenit et inter alienigenas septendecim annos incognitus mendicauit. At postquam uulgatum est uocem diuinitus allatam Alexium mendicum in Ecclesia recipiendum, uidens ibidem miraculum illud honori sibi futurum, Laodiceam est profectus, a Laodicea Tharsum; a Tharso rediit Romam. In paterna domo

se esse arbitrabatur, qui pręesse deberet, cum se cunctis inferiorem constituisset. Sic tamen se gessit, ut multis postea miraculorum signis nobilitatus sit, Deo humilitati eius gratiam conferente. At uero, quoniam quanto dignitas maior tanto maius in dignitate positi periculum, Lamon monachus mori pręoptauit quam episcopus uiuere. Hieropoli electus nullis suasionibus adduci potuit, ut electioni assentiret. Cumque

ergo in sedem, quam fugerat, rediit, non tam ab hominibus quam a Deo miraculo testante electus. Vt igitur Deo soli obediret, non ut sibi blandiretur, ad tantę rei gubernacula manum porrexit. At nunc quibus artibus is honos ambitur quaue aditur temeritate, dolendum magis quam dicendum puto. Sed ut nihil aliud pro uero affirmare ausim, neminem tamen ętas nostra ex iis, qui eliguntur, uidit recusantem. Antehac autem

iussis omnino parere nolle et diuinę reluctari uoluntati.
Caput VII / DE AVARITIA VITANDA At uero, quia plerique religionis habitum induunt, non ut Christum, sed ut pecuniam lucrentur, quibus dicitur: Non potestis Deo seruire et Mammonę, eorum auaritię sanctorum continentiam opponamus, ut, qui pie in Domino

uiuere uolent, omni cupiditate deposita iam hinc discant, quod gratis acceperint, gratis dare. Heliseus propheta, cum Naman Syrum a lepra curasset, nullis precibus moueri potuit, ut dona acciperet. At Gezi, minister eius, cupiditatis stimulo percitus cucurrit post Naman, quasi a magistro missus, mendacique procacitate impudenter usus argentum et uestes ab eo accepit. Propterea et lepra, qua Naman fuerat liberatus, adhesit

occupator. Deperiit in illo et Iudas, Domini uenditor, et Ananias cum Saphira precii, quod uouerant, malignus interuersor. Quid multa? Non homines solum, sed urbes etiam et regna auri sacra fames hausit atque consumpsit. At nos egredi cupientes de Babylone, fugere de Caldeis, id est, de consortio eorum, qui satiari diuitiis nequeunt, simul cum psalmista nostro clamemus: Domine, inclina cor nostrum in testimonia tua, et non in auaritiam,

illuc appulsi sedes. Vt autem illuxit, inuentum de improuiso circumstetere et mirati, quod intrepidus expectaret rei euentum: Quid tu hic, inquiunt, adolescens, si te adorirentur latrones? Nudus latrones non timet, respondit. At si uitę, aiunt, pręsens intentaretur periculum? Nec id quidem timet, inquit, qui paratus est mori. Tunc illi stupentes tantam in tam tenera ętate constantiam atque in Deum fidem pariterque noctis errorem

offendere noluerunt. Cui unquam locupletum hoc contigisset, qui, quocunque sese uerterint, neque inuidia neque insidiis carere possunt. Et dum omnia metuunt quantum diuitiis, tantum animi solicitudinibus abundant. At uero Hilarioni pauperculo, tametsi pene nihi: esset, cum tamen nihil appeteret, nihil deerat. In secretiori Sicilię angulo manens succisiuis temporibus ligna colligebat, ut uenditis uitam sustentaret ac demum mereretur

media nocte repente irruens clamor nunciauerit, promptum uobis sit obuiam illi procedere, cum illo ad nuptias introire, per illum supernę cęlestisque celebritatis gaudiis perpetuo frui. At contra cauete maxime et enitimini, nequando in illam fatuarum uirginum sortem concedatis, quę ueniente Sponso dormitauerunt et dormierunt seriusque quam oportuit excitatę, tunc demum oleum emere uolebant, cum

eo processit dementię, ut post uerborum insultationem etiam colaphum illi incuteret. Sed quoniam parata sunt derisoribus iudicia et mallei percutientes stultorum corporibus, repente maligno arreptus spiritu uexari coepit. At Isaac, pietatis memor, iniurię immemor, percussorem suum precatione a supplicio liberauit offensamque omnem tunc remisit, cum accepit, et eodem die remissam beneficio rependit, ut addito benignę patientię cultu triduanę

adamauerat, uix crederet. Itaque intactam relinquens ad se rediit, et turpis propositi poenitens, filiam dote, patrem libertate donauit ac deinceps uixit cautius. Postremo monachus factus meruit in catalogum redigi sanctorum. At si tunc non orasset, cecidisset; si cecidisset, fortasse nec monachus nec sanctus fuisset. Anselmus episcopus, cum fratrem quendam ex langore morti iam proximum pauitare atque horrore concuti

faciendi facultatis aduersus ipsum a Domino accepisset. Sed illa, sicuti orantem non terruit, sic etiam omnia pati paratum minime lęsit. Quotus quisque uel uiso tantum iuxta se serpente non continuo trepidus exiluisset? At Leonardus etiam intra gremium illabentem contempsit. Cur ita, nisi quia uerum est, quod in Prouerbiis Salomon ait: Fugit impius nemine persequente, iustus autem quasi leo confidens absque terrore

hostes, quoniam fraudulenta inductione nihil profecerant, terrificationibus aggredi illum decernunt. Dumque ipse nocte quadam precationi operam daret, super tectum domus immaniter strepere atque horribiliter mugire coeperunt. At ille intrepidus exurgens: En assum, inquit, nequissimi spiritus, venite, exercete in me, quicquid vobis permissum est. Quod si corpus hoc uerberibus affeceritis, quid aliud quam uindicabitis me de aduersario meo? His dictis

nesciebat. Quo magis illi arguendi sunt, qui litteratura imbuti proficere negligunt et legendi laborem refugientes ocio sese ignauięque corrumpendos tradunt. Inde fit, ut ad omnem fortunę ictum pauidi imbecillesque sint. At seruulus noster mundi calamitates ridens, inopiam diuitiis, ęgritudinem sanitati pręferebat, quia lectiones audiendo didicerat: Vsque in tempus sustinebit patiens, et postea redditio iocunditatis.

ęneus Iuppiter in puluerem solutus periit. Parum nempe fuerat Tiburtii sęuitiam immanitatemque calcasse, nisi et deos eius contriuissent. Multi gentiles, cum illos diis suis fortiores uidissent, ad Christum conuersi sunt. At impiissimus tyrannus capite eos postremo cędi iussit, nullo tamen manifestiore indicio uictum se ostendens, uiuere permissurus, quos occidit, si uicisset. Augustinus preterea, Anglorum episcopus, a Gregorio pontifice (ut

gentium demonia, Dominus autem cęlos fecit. Caput IX / DE FIDE CHRISTI CONTRA MAGOS At quoniam non defuerunt, qui Christicolarum supra humanam naturam uirtutem magicę arti deputarent, operęprecium est referre, qualiter ab his magi quoque ipsi confutati sint, ut appareat non fuisse maleficia, quibus etiam

sint, ut appareat non fuisse maleficia, quibus etiam maleficiorum magistri succubuerunt. Magorum igitur princeps Simon Samaritanos pręstigiis dementabat et eo temeritatis proruperat, ut se Dei uirtutem magnam diceret. At cum Philippus diaconus illo accessisset et Euangelium Christi miraculorum operationibus confirmasset, Samaria uerbum Dei accepisse dicitur et ad baptismum simul uenisse. Nonne ideo, quia maiora quędam certioraque in

confessus est et euadendo sensit, eius credulitatem sequi noluit. Tanta iam mentem illius pręoccupauerat insania, tantus furor. Itaque in malo perseuerans thesaurizauit sibi iram in die irę. At non ita Ecclesię sanctę illustrator Augustinus. Qui in initio eadem heresi pollutus, cum Ambrosium prędicantem audisset, perspexit errorem, in quo erat, atque abiecit. Et tandem omnis expers ambiguitatis Christi suscepit

communicauerat, iam speciali priuilegio cum Iacobo et Ioanne eiusdem Domini gloriam in monte uiderat, iam Iesum Dei Filium confessus fuerat, et tamen Dominicę passionis tempore, dum homines timet, Deum negauit. At quoniam post negationem amare fleuit, non solum quod peccando amiserat, poenitendo iterum est assecutus, sed etiam omnium princeps factus claues Regni Ecclesięque gubernandę potestatem accepit. Benignissimus Dominus plus

Regni Ecclesięque gubernandę potestatem accepit. Benignissimus Dominus plus contulit eius poenitentię quam contulerat innocentię, pristinis beneficiis cumulum faciens tam excellentis prępositurę honorem. At contra Iudas de culmine ipso apostolatus in baratrum inferni infeliciter corruit; non utique quia Dominum uendidit, sed quia eo uendito magis de flagitio doluit quam de uenia sperauit. Peccaui, inquit, tradens

numero fuerat, in sanctorum censum redigi meruit. Sic Aethiops mutauit pellem suam et pardus uarietates suas. Nullum execrabilius crimen quam post agnitam perceptamque ueritatem a fide decidere. At etiam inde reditum patere ad spem salutis certissimam non solum Petri exemplo, sed etiam aliorum satis edocemur. Iacobus martyr, a pręsectis membrorum nodis Denodatus dictus, cum esset fidelis fidelibusque ortus

fuit. Pelagia Antiochena, cum et diuitiis et corporis facie multum emineret, luxurię ac libidini dedita usque adeo frontem fregerat, ut gloriaretur nullam se neque ornatiorem neque lasciuiorem in publicum procedere. At ubi Noni, * corr. ex Nonii Heliopoleos episcopi, prędicationes audiuit, recognouit errorem suum penitusque immutata ornatum omnem abiecit et, quicquid habebat opum, pauperibus

et reges populorum orientur ex eo. Et tamen, de quo tanta sibi promittebantur, mox eundem impuberem adhuc iubetur immolare. Cuius hic non titubasset fides, quis non dubitasset, ne illo sublato irritum fiat oraculum? At uero Abraham et pollicenti credidit et iubenti obediuit et certissimo tandem euentu, quod promissum fuerat, accepit. Heli sacerdos nimia in filios indulgentia male agentes remisse molliterque corripiens Deum offenderat,

posset, ut regi, et multorum armis tectus necem minus ipse timere. Elegit autem communem tam sibi quam reliquis omnibus metum- pestilentiam, immo, quam in se potius, qui deliquerat, quam in aliis desęuituram speraret. At ubi uidit se prętermisso populum uastari cędique, angelo percutiente, exclamat. Ego sum qui peccaui, ego inique egi; isti, qui oues sunt, quid fecerunt? Vertatur, obsecro, manus tua contra me et contra domum

et, ut sibi cum illo colloqui diesque aliquot una esse liceret, rogauit. Qui rogabantur, hac lege concesserunt, ut, si diaconus effugisset, tunc abbas, qui per ętatem effugere non poterat, capite puniretur. At ille pro diacono mori paratus fugam persuadet eumque noctu emittit. Qua de causa ad necem petitus prębuit ceruicem. Cęterum iam ad feriendum elatam uidens spiculatoris manum protinus exclamat: »Sancte Ioannes, tene

pudiciciam tutata fuerat, ei necis causa fieret. Palam proclamat se esse ei poenę addictam, non ipsum; econtra ille, immo se iudicis sententia damnatum, non illam. Diu certarunt, uterque alterum sua morte redimere cupientes. At uero, quoniam Christi confitentibus mori uiuere erat, Deo disponente ambo simul capitis obtruncatione gloriosum martyrium peregerunt, ne eos tyranni gladius separaret, quos iunxerat amor Christi.

eadem ipsi faciamus. Tempore, non opere differunt inferens et uindicans iniuriam. Ioseph ingentem fratrum inuidiam ingenti rependit beneficio. Occidere eum uoluerunt, in cisternam deiecerunt, Ismahelitis uendiderunt. At ille, cum deinde Pharaonis prępositus esset et fames septennis premere coepisset terram, uenientes in Aegyptum conuiuio excepit, frumento et pecunia iuuit, singulos exosculatus est, iniuriam omnem remisit. Ac ne sequentibus

Pictauiensis, monasterium inuaserunt. Et cum unus abbatem sacrilegio, ut poterat, renitentem ferire uellet, manum cum gladio sublatam demittere nequiuit, reliqui nescio qua stupiditate mentis correpti immobiles constitere. At Maxentius immanitatis uiolentięque eorum oblitus poenam miserari coepit et precatione liberos ab ęgritudine reddidit. Qui deinceps inferre illi iniuriam et timuerunt castigati et erubuerunt beneficio uicti.

Elphegus, Cantuariensis archiepiscopus, Romam uersus pergens, cum in urbem Ausonam ** corr. ex Ausoniam diuertisset, omnibus, quę secum habebat, exutus urbeque eiectus fuisse dicitur. At cum Deo ulciscente sancti iniuriam repentino tecta incendio conflagrare coepissent, reuocatus oratione flammas extinxit. Quo miraculo malignitas hominum in munificentiam uersa plurima offerebat dona. Ipse uera nihil accepit

cum lachrymis deprecante, et mortuus reuixit et, qui nequitię spiritu agitabantur, liberati sunt. Non enim solet ad indignationem moueri, quisquis etiam laudari contemnit. Hinc etiam Apollonius monachus at martyr, cum in carcere detineretur, et Philemon choraules omnibus eum opprobriis oneraret, suspirans: Fili, inquit, misereatur tui Deus et nihil horum, quę modo in me obloquendo effudisti, reputet ad peccatum. His uerbis

constanter perpessa est cruciatus. Cum autem etiam serpentes in eam missi fuissent, sed mordere omnino nollent, ueneficum, a quo ad mordendum irritabantur, inuadentes rabidis ictibus multaque ueneni ui statim interimunt. At Christina sui ipsa carnificis uicem dolens, Christum precata, et serpentes in fugam conuertit et ab eis peremptum ad uitam reuocauit et eundem iam credentem ad certam beatitudinis spem errexit.

gubernacula committerentur, Melantię tandem matronę, quam ad illicitos amplexus prouocantem contempserat, accusatione capitis rea constituitur. Accusationis summa erat Eugenium abbatem domi suę uim inferre uoluisse. At illa, cum se non iam Eugenium, sed Eugeniam esse, ut infamiam purgaret, prodere uellet, prius accusatrici suę ignosci petiit. Deinde coram patre, cuius iudicio neci iam addicta erat, pectus suum detegendo

Simul, cuius ipsa filia esset, indicauit. Sic omni prorsus periculo probroque sese expediuit, ante tamen uenia impetrata illi, cuius tam mendaci ac tam foeda delatione in tanta inciderat mala. At etiam in monasteriis aliquando locum sibi uendicat inuidia. Euphrasia, Deo dicata uirgo, ob humilitatem frequenter sese uilibus occupabat officis. Quędam autem inter sorores non satis linguę temperans illam carpere et

Rogate, inquit, dominum messis, ut mittat operarios in messem suam. Cęterum, nequis lucri, et non tantum hominum causa prędicationis opus sibi uendicet, ait: Gratis accepistis, gratis date! At uero, ne in quęrendis uitę necessariis rebus occupatus animus docendi studium remitteret: Dignus est operarius, inquit, cibo suo; ut scilicet, quibus seminant spiritalia, ab iis sibi corporalia metant,

deuolutus a labore quoque spiritalium actionum animo obtorpescat. Petrus et Paulus postremo Romę ad martyrium usque prędicando perseuerarunt. Reliqui etiam apostoli dimissa Iudea in diuersas prouincias idolorum cultores at religionem Christi conuersuri disperguntur. Andreas Achaiam, Philippus Scythiam, Bartholomeus Lycaoniam, Iacobus Zebedei Hispaniam, Ioannes Ephesum, Thomas Parthiam Hyrcaniamque et Indiam, Mattheus Macedoniam et Aethiopiam,

postquam, ut carnem idolo immolatam gustaret, cogere uerbis non potuisset, uiribus aggreditur. Cultellum ori admouet, strictosque dentium dirimere ordines molitur, uiam facturus cibo intra fauces respuentis indendo. At multo secus quam cogitarat euenit. Repente enim quadam lymphatę mentis insania correptus, cuspide in se uersa, ipse sibi iugulum ferit et ad pedes eius, quem inuaserat, exanimis corruit. Sic tutatus est

sane est, quod emissarii Saulis regis iussi interimere sacerdotes Nobę, eo quod Dauid, quem ipse rex persequebatur, suscepissent, non ausi sint manum eis inferre. Aderat rex, in facinus urgebat, cunctantibus iratus minabatur. At illi immoti fixique stetere; adeo ipsimet occidi, si fors ita ferret, quam occidere Dei ministros malebant. Serui denique morte contempta prętulerunt furentis domini iussioni reuerentiam sacerdotum. Doech uero Idumeus, cui

exemplum. Mariam Aegyptiacam Zosimas abbas in deserto orantem corpore supra terram attolli uidit, supra aquas Iordanis ambulantem non mergi, et stupefactus congenuare ante illam reuerentię gratia uoluit. At mulier sacerdotalem in ipso dignitatem animaduertens non permisit, sed econtra honorem, quo se indignam censuit, ei detulit, maius quiddam existimans sacerdotem esse quam miracula facere, immo omnibus miraculis mirabilius

Palestinorum regem considens, cum multa rerum hominumque copia auctus fuisset, in inuidiam incidit. Eiectus ergo abiit et semper, ubi tranquillius uiuere posset, quęrens, in Bersabee sibi posuit sedem. At cum idem Abimelech potentiam eius formidans, quem offenderat, ultro amiciciam petitum uenisset, ipse oblitus iniurię, quod petebatur, facile cessit initoque inter se foedere ac pace iureiurando firmata hospitium

Talis pax filios Iacob in Ioseph fratris necem concordes fecerat, nisi quod Ruben Deo inspirante in cisternam deiiciendum censuit et Iudas Ismahelitis uendendum. Vixit ille Dei beneficio, qui fratrum malignitate perierat. At quanto melius erat talem inter se dirimere concordiam quam tanto sceleri consentire! Hęc est illa pax, de qua Saluator ait: Non ueni pacem mittere in terram, sed gladium, quo scilicet talis pax scindi, distrahi

paruę res crescunt, discordia maximę dilabuntur . Sed et Veritas, quę falli omnino non potest, ait: Omne regnum contra se diuisum desolabitur. Et omnis ciuitas uel domus diuisa contra se non stabit. At uero in pace omnia lęta, iocunda, suauia sunt. Siquid aduersi incidit, pax eleuat moerorem; si prosperi quid contingit, pace gaudium augetur. Hanc itaque eleganter definiuit Augustinus dicens: Pax est serenitas mentis,

debere, ut cęlesti thalamo digna sit. Maria Aegyptiaca, turpis aliquando uoluptatis quęstui dedita, omni ornamentorum genere sese decorabat, nec a pigmentis fucoque abstinens, ut placeret uiris. At postquam conuersa Christo seruire coepit, tantę illi uestitus nullus curę fuit, ut eo consumpto, quem secum ad eremum tulerat, nuda in solitudine uiueret. Et quia sine tecto degebat, ęstus pluuiasque corpore nulla in

huiusmodi labori uacare quandoque debere, ut habeant, unde aliis largiantur, nedum unde ipsi uiuant. Pauperculis olim episcopis hoc iure pręceptum fuisse dicet aliquis. Nunc autem opulentis, ut quid necesse est laborare? At iis etiam, sed alia tamen laborandi causa erit, ne scilicet in multa, ut fit, rerum copia lasciuire illos et uoluptatibus diffluere ocium cogat. In desideriis enim est (ut Salomon ait) omnis ociosus.

euagari coepit, sed die tandem septimo fame urgente, cum iam uesper esset, rediit. Et cum cęllę fores occlusas offendisset, contubernalem suum, quem ibi reliquerat, ut sibi aperiret, inuocauit se Ioannem esse contestans. At ille: »Nequaquam — inquit — nam Ioannes in angelum mutatus est nec cibo illi opus est nec cum hominibus commorari necessarium.« Tali exprobratione taxatum dimisit, passus eum nocte illa sub diuo ante ianuam iacere.

non detrectauit, ne tentare uideretur benefactorem suum in eo exigendo, quod ipse sibi pręstare posset, uis tu necessitati tuę non succurrere laborando, cum possis, quasi dignus, qui ab angelis, non ab hominibus pascaris? At ob hoc ipsum to indignum statuis, quod pręsumptione utaris teque marcescere ocio sinas. Quod quidem cauens Venerius abbas, dum solitarius in Palmaria insula, quę a continenti Lunensis oppidi octo millia passibus abest,

Archebio Cassianus refert, quod, dum adhuc in coenobio cum fratribus uersaretur, laborem, qui ibi omnes suis horis exercebantur, sibi duplicando pro matre creditori satisfecerit, cum ipsa ob inopiam soluendo non esset. At neque patrem neque matrem agnouerat, dum religionem profiteretur. Tunc uero matrem se habere intellexit, cum illam egestate liteque coarctari vidit, ut ei scilicet, qui parentes honorare iussit, obediret, cuius amore et

nihil aliud cogites, nisi quod ad Domini pertinet seruitutem.« Caput X / DE CORPORIS CASTIGATIONE PER FLAGELLA At quoniam contra lasciuientis carnis petulantiam nec ipsa interdum operum occupatio satis sufficit, aliis insuper castigationibus eam coercendam esse sanctorum exempla, quę modo proponemus, docent. Paulus apostolus

accipit. Denique de fouea, in quam proiectus fuerat, liberator. Et qui Deum Israhel prędicanti non crediderant, saluato credidere, mirantes et confitentes uerum timendumque esse Deum Danielis. At uero prophetes ille de Hierusalem ueniens in Bethel, cum alterius fraude mendacioque deceptus fregisset ieiunium, a leone (quod animalis genus ieiunanti Danieli pepercerat) suffocatus periit. Qui tamen, dum ieiunium

benigne ab ipso accepta panem tantum iubetur comedere et bucellam intingere in aceto et, cum sitierit, easdam aquas potare, quas potabant messores. Quod illa quidem pro magno munere habens, gratias egit comeditque et bibit. At ipse, quam uictu tam parco tamque simplici delectari uidit, dignam censuit, ut sibi acciperet uxorem et ex ea filios procrearet, non dubitans de pudicicia illius, cuius sobrietatem fuerat expertus.

sacerdotis filius, ueritate, id est, Dei spiritu imbutus non dubitauit Ioam, regem Iuda, palam arguere, quod patrię ritu relicto ad idolorum cultum conuersus fuisset. Prophetantem in atrio domus Domini lapidibus obruerunt. At uero Deo innocentis necem ulciscente ingentes illorum copię a paucis Syris prostratę sunt, Ioas a seruis interfectus. Qui autem pro ueritate mori non timuit, uitę ęternę pręmia recepit. Quoniam uero os, quod

Gabaonitę filius, mendaciter prophetans per Hieremiam arguitur deuoueturque. Quia prophetasti — inquit — et non misit te Dominus, hoc anno morieris. Et eo ipso anno mendacium morte diluit. At etiam Hieremiam in Aegypto lapidatum dicit aliquis, licet uera annunciaret. Cui breuiter respondebimus: Preciosa in conspectu Domini mors sanctorum, mors autem peccatorum pessima . Ideo iustos occidi permittit

meliusve fecisset abbas nihil tale confingere et discipulo, in ęternę mortis discrimen ruenti non subuenire, cum pręsertim nullo alio remedio ab imminenti pernicie eximi potuerit? At neque Archebii quidem, sanctissimi uiri, simulatio improbanda, qui in quadam Nili insula inter solitarios et ipse solitariam uitam ducens, siquis eo accessisset eiusdem propositi cupiditate accensus, ei suum ipse domicilium

sublatam anxie perquisiuit. Illa enim iuuenis cuiusdam libidini semel consentiens criminisque conscia patrui conspectum ferre non ualens, clam ad urbem effugerat et iam desperatione quadam corpus uulgando pecuniam demerebat. At senex, obi tandem illam conuenit, notam incognitus aliquandiu considerauit ac deinde in colloquium euocatam, cum se prodidisset, flens exhortatus est, ut secum rediret. Rediit et multa uitę districtione commissa diluens cum

aliquandiu considerauit ac deinde in colloquium euocatam, cum se prodidisset, flens exhortatus est, ut secum rediret. Rediit et multa uitę districtione commissa diluens cum ipso pariter sanctorum collegio meruit annumerari. At nisi Abraham alieno se amictu occuluisset, fama aduentus sui pręnuncia, ut qui ubique celebris erat, illam exterruisset et uel fugam uel latebram petere coegisset. Alium ergo se finxit, ut amissam inueniret, et non alium se

fuisse uirginem quondam memorię proditum est, quam omnes reliquę mentis impotem existimabant. Danieli autem abbati reuelatum, quod fatuum Dei sapientius esset hominibus; proinde ad eam uisendam illum perrexisse. At ipsam, cum se deprehensam uidisset, clam abiisse, schedula postibus monasterii affixa, in qua scriptum erat: Quicquid in uos peccaui remittite atque in Domino ualete! Quęso, si dementię simulatio illi

iumenti iacturam passus in autorem damni non excanduit neque indignatus est, sed tantum seruitio eius usus, quo probaret, posse se ab ipso poenas exigere, si uellet, cuius dorso potuit tam imperiose insidere. At etiam timidissimum animal cerua, dum uenatorum tela saucia fugeret, ad Bassianum, Laudensem episcopum, se recepit. Qui persequebantur, miraculo obstupefacti stetere. Quidam uero licentius accedens, eam de

uerba mea in ore tuo. Toties quippe lapsus timendus est, quoties nostra, non Domini uerba prolaturi sumus, cum etiam de ociosis, hoc est, quę neque dicenti neque audienti prosunt, reddenda ratio sit. At nequis propterea semper tacere operęprecium sibi existimet, Esaiam lamentantem audiat: Vę mihi —inquit — quia tacui. Reprehensibilem se agnoscit propheta, quod Oziam regem populumque in uitia pręcipitem

tamen, ne castitatem seruaret, compelli potuit: nuptę persuasit, ut Deo potius quam mundo seruirent. Itaque illa sacrarum uirginum collegium iniit, ipse monachorum, abbatisque officio functus est et miraculis nobilitatus. At si in carne seminasset, de carne et messuisset corruptionem. Seminauit autem in spiritu, et de spiritu messuit uitam ęternam. Eduardum quoque, Britannorum regem, cum Egica uxore uirginitatem custodisse

pari cum coniuge consensu religionem professi, altera inter moniales, alter inter monachos diu sancte uixissent, formę pulchritudinisque eius memoria solicitatus, ipsam, ut ad se ueniret, rogatum misit. At prudens foemina sagaci mente id, quod erat, concipiens, ire omnino recusabat. Eo ille magis ardere nec animo conquiescere nec euocando cessare. Venit tandem mulier cilicio induta, squalore obsita, uultu lugubri, et ipsum

resupinus collocatur uinculisque constringitur, ne inde se mouendi facultas esset. Tum adducta est meretrix forma prędita, uestitu compta, arte instructa, quę et minus fortes allicere et non ita cautos posset peruertere. At uero Nicetas, **corr. ex Niceta ubi se ab illa modis omnibus ad impudiciciam concitari uidit manibusque foemineis uerenda etiam in parte improbe ac petulanter attrectari, ne lasciuia uinceret, quem non

meretrix (acceperat enim sponsionem a quibusdam lasciuis et sui simillimis iuuenibus, si illum ad coeundum secum compulisset), finxit se uia aberasse. Et quoniam iam uesper erat, flens petit, uti nocte illa tecto susciperetur. At ipse animi suspensus aliquandiu stetit. Castitatis periculum denegare, quod petebatur, suadebat, charitas uero cedere cogebatur, nequid foeminę foris manenti aduersi contingeret, cum locus feris frequens esset. Denique

illam persequi coepit. Sed quam pater persequebatur, saxa miserata sunt. Eam nanque montis crepido, ad quam fugiens constiterat, inclinata trans uallem in aduersa rupe deposuit et rursum se errigens persecutorem impediuit. At neque miraculo mollitus, omni silice durior pater tandiu per deserta latitantem quęsiuit, donec inuenit. Tunc per capillos tractam Martiano pręsidi torquendam tradidit. Quam Martianus post multos cruciatus et

esset et non illiberali forma. Aegrotanti foedaque corporis scabredine affectę medici consulebant rursum uti marito, alioquin eo morbi genere uel perituram uel, si uixerit, contra sexus sui morem uillosum mentum habituram. At illa neque oris deformitate neque mortis periculo territa propositum dimisit castitatis. Dum autem diem suum obiret, affuit in uisu Petrus apostolus, a peccatis absolutam esse dixit, promissis uitę ęternę errexit et, ut

finis sit, iugiter cogitemus. Sed dices: Spiritus quidem promptus est, caro autem infirma. Video aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meę, et non quod uolo bonum, hoc ago, sed quod odi malum, illud facio. At castiga corpus tuum et in seruitutem redige, ut obedire discat spiritui. Deinde, quanto infirmior es, tanto solicitius pete a Domino auxilium. Petenti datur et pulsanti aperitur. Frequentius ora, uentri

Sed Gedeone quoque uita defuncto auersi sunt post gentilium ritum colentes Baalim et Astaroth. Et cum Philistinorum inuasionibus per sedecim annos attriti essent, poenitentiam quidem egerunt, sed non exaudiuit eos Dominus. At cum etiam idola de finibus eiecissent, per Iepte ducem tutatus est eos, ulciscens aduersarios, a quibus assidue uexabantur. Ex quo patet poenitentiam non uerbo tantum, sed etiam facto agendam esse, ut ueniam promereri

capite et lachrymantibus oculis incessit? Multum ergo dolendum est, cum multum peccatum est. Nec te moueat, si aduersis casibus concutitur, cui uenia indulgetur. Sępius excoctum aurum purius nitet. At idem iam omnium inimicorum suorum uictoria potitus, cum describere regni populos iussisset, quorum numerus fuit uirorum fortium de Israhel octingenta milia, de Iuda quingenta milia, uidens se pręesse tantę multitudini, mentis

Argu‑ mento est uere poenitentes non esse morti obnoxios, sed uitę destinatos ęternę, dicente Domino: Nolo mortem morientis. Conuertimini, et uiuite! At cum gloriabundus Merodach, Babylonię regis, legatis gazam suam omnem ostentasset et ob id illam ad Babylonios quoque transportandam Esaia prophetante didicisset, delicti conscientia consternatus, non est ausus mulctam hanc

et illos punit, qui impie superbiunt. Mardocheus uero ipse tam pręsenti periculo errutus, primum apud regem obtinuit dignitatis locum et, quantum poenitentię humiliationibus se submiserat, tantum fuit exaltatus. At etiam iusti interdum, quasi qui peccauerint, poenitentię districtione se coartant. Iob, quem diabolus omnium aduersitatum mole premens uincere non potuit. Saccum consui — inquit — super cutem meam, et operui

et sine illa infelices et per illam beatos fore non ignorabant. Ioannes apostolus (ut quidam tradunt) peregre proficiscens, iuuenem conuersum apud episcopum reliquit et ut grande quoddam depositum custodiendum commendauit. At cum redisset, illum discessisse comperit et commeantium itinera subsidendo latrocinari. Statimque conscenso equo perditam ouem solus quęsitum abiit. Sed ille uenientem conspicatus, prę pudore equum insiliens fugere coepit.

omnium maximum) comparat dicens: Colligata est iniquitas Ephraim, absconditum peccatum eius. Dolores parturientis uenient ei. Sed uehementiam expressit angoris, non diuturnitatem. Parturientis enim labor breuis est, at uero inconfessis et impoenitentibus perpetuum infinitumque supplicium paratum est.

coloribus, et tamen non animal esse intelligis, sed ęs aut lapidem aut materiam aliam. Rursum dices: Ista quidem animalis effigies uisum potest decipere, odoratu tamen, gustu, tactu deprehenditur non esse id, quod uidetur. At in sacramento isto panis et uinum, sicut oculis uidentur, ita et sensibus cęteris pariter percipiuntur. Statuarius ergo in ęris uel lapidis materia potuit obiicere oculis tuis animalis speciem, non poterit

creditur. Cur autem ita ei, nisi ad submouendum scrupulum dubietatis, non ab ipsius mente, quę sancta et fidelis erat, sed illorum, qui dubitassent, si tantę opinionis mulierem mentiri posse arbitrarentur? At quare non cęteris, sicut et ipsi uni, puer apparuerit? Vt scilicet credentes, quod non uident, uidere mereantur, quod credunt. Satis hęc de ueritate sacramenti. Nunc eius excellentiam dignitatemque

communicatum. Sed quia irreuerenter simul et impie accesserat, post buccellam diabolo ad se aditum prebuit. Et uitę autorem inhonorans, mortis laqueo se infeliciter implicauit. At non ita Tharsitius martyr, Romę passus. Qui cum sacramentum hoc sub ueste tectum ad quendam fidelem ęgrotantem ferret, in impios gentiles forte incidens, quid sub ueste haberet, quęrentibus non inidicauit magisque ab his

Lux enim uera est illuminans omnem hominem uenientem in hunc mundum. Hominem, inquam, non mundum, quia mundus eum non cognouit et sui eum non receperunt dicentes: Nauseat anima nostra super cibo isto leuissimo. At uero illi, quorum in Amaus pergentium oculi caligabant et maiestatis Dominum agnoscere non poterant, nonne in ipsa panis fractione ipsum dicuntur agnouisse et mysteria, quę ignorabant, ipso aperiente didicisse? Et de uiro

in ripa fluminis citeriore altare construxerunt, ob hoc duntaxat, ut posteris fidem facerent se commeandi ius habere ad offerendum in Sylo, nequando separati reliquis tribubus sicuti possessione ita et religione uiderentur. At uero cęteri filii Israhel rati illud ad sacrificandum diis alienis ędificatum Dei sui iniuriam armis ulcisci parant. Mox ubi missa legatione ponendi altaris causam didicissent, probare factum coeperunt, quod incusauerant,

ponendum, quod Annam, Helcanę coniugem, Domino in Sylo ardentius deuotiusque supplicantem, cum considerasset Heli sacerdos, temulentam putarit. Usquequo ebria eris - inquit- digere paulisper uinum, quo mades! At ipsa a Domino exaudita sterilitatis opprobrium foecunditate deleuit. Exteriorem corporis gestum notauit Heli et ebrietatis obiecit uitium, sed Deus intima respexit cordis et compotem uoti fecit. Sic enim sępe falli necesse

diuitiis cumulandis, pro inimicis domandis imperioque propagando. Et quoniam his rebus iuris dicendi scientiam prętulit, plus etiam quam postularat, accepit: sapientis utique opinionis pręmium referens, opes et gloriam. At Assuerus, Persarum rex, malignis inuidi Aman delationibus plus ęquo credulus Iudeos, qui in regno suo erant, ueluti pacis turbatores, edicto omnes perdere iusserat. Mox innocentia eorum cognita sententiam uertit in

in superbia et abusione! Simonem quoque phariseum Saluator, apud quem discubuerat, falsę ęstimationis conuincit. Putauerat ille non esse prophetam, qui se a peccatrice muliere tangi permitteret. At misericors Dominus hospitem suum ab errore uolens reuocare et secretas eius cogitationes arguendo in medium protulit et mulieri peccata palam dimisit, ut se non solum prophetam, sed etiam deum probaret.

sagum haberent, quod secularibus hominibus oleum pro medicamento consecrarent; duo prima ad impatientiam referebat doloris et paupertatis, tertium quandam animi arrogantiam uirtutisque ostentationem prę se ferre aiebat. At uero quicquid dudum in aliis reprehenderat, mox ipse egit inuitus. Nam in morbum uuę incidens prę dolore eam pręcidi non solum passus est, sed rogauit. Deinde corpori ex ualitudine frigescenti sagum admisit. Postremo

humano die; sed neque meipsum iudico. Nihil enim mihi conscius sum, sed non in hoc iustificatus sum. Discamus in Apostolo magnam animi modestiam! Nullius conscius culpę, non audet se iustum dicere. At nos, qui quotidie aliquid delinquimus, saltem aliis uelle pręponi erubescamus. Et cum ipse subsequenter dicat: Qui autem iudicat me, Dominus est - desinamus nosipsos ita iudicare, ut proximos putemus contemnendos,

inter se lasciuiendo monachos ad libidinem prouocarent. Abbas autem, cum iam non uitę suę unius, sed animabus cunctorum, qui secum erant, periculum uerti uidisset, loco cessit et una cum suis longius inde demigrauit. At hic scelestus infelicissimę pugnę uictor, quod eos fugere compulisset, exultans domum rediit. Sed cum lętabundus tripudiaret, repentino pauimenti collapsu ellisus expirauit. Benedictus uero exitialis inimici tristem

insectari, qui, quanuis ab ultione sui se contineant, suum tamen ultorem Deum habent. Bernardus abbas presbytero cuidam monachum profiteri uolenti refragatus est, quod eum etiam inter suos perfectum esse posse diceret. At ille repulsam ęgerrime ferens atque irę impatiens, eidem, cui dudum supplicauerat, pugnum in faciem incussit. Fratres uindicare uolebant abbatis iniuriam, sed ab ipso inhibiti sunt obsecrante atque obtestante, ne uindictę

et alienorum coetu discumbente (qui tunc eo forte conuenerant) suo cuidam discipulo adolescenti, quod tardius ferculum apposuisset, colaphum infregisse, ita ut et illi, qui non uiderant ferientem, ictus tamen sonitum audirent. At uero ipsum, qui percussus fuerat, tanta patientia usum, ut non mutiret, non tristitiam fronte pręferret, non uultum demitteret, non colorem saltem mutaret. Omnes tantam adolescentis constantiam admirati, tandem didicerunt

peccauimus, ut sustinendo humilitate proficiamus. Non est ibi querelę locus, ubi exercendę occasio datur uirtutis. Iob inter omnes Orientales magnus (ut scribitur) pecori utique copia et seruorum familięque nobilitate. At uero his repente amissis, non solum inter Orientales, sed etiam Occidentales magnus fuit. Patientia eius in aduersis ubique terrarum prędicatur atque extolitur. Dum autem prosperitatibus frueretur, in patria tantum notus

a demonum lęsione liberati fuerant, rogauerunt Iesum, ut inde a finibus suis discederet. Et discessit. Indigni quippe erant pręsentia ipsa Saluatoris, qui sua magis quam se saluari concupiscebant. At contra sanctissimi apostoli cęterique discipuli, ut soli Christo adhererent, omnia, quę habebant, constanti errectoque animo reliquerunt. Neque Mattheus pecuniosum teloneum dimittere distulit neque Zacheus dimidium bonorum

asellum monasterii furtim abduxerant et inuiti rursum restituerant, cum ueniam rogatum aduenissent, dimissa offensa conuiuio excepit et admonitos, ut suis rebus contenti aliena non appeterent, multa cum benedictione dimisit. At illi, quod ab eo, quem lęserant, tam benigne accepti fuissent, quotannis monasterio eius non paruam olei copiam missitarunt, ut iam non solum alieni auidi non essent, sed etiam sua largirentur.

ut saltem labiis peccaret. Vxor iacenti assidebat, non quę consolaretur afflictum, sed petulantia sua grauius exasperaret. Nanque tantarum impatiens erumnarum iubebat, ut iam in suam ille necem maledictis Deum prouocaret. At uero Iob non ignarus longe maiorem esse miseriam Deo peccare quam ista pati, in ipsam indignatus: Quasi - inquit- una de stultis mulieribus locuta es. Si bona sus cepimus de manu Domini, mala quare non

poenę nomine hanc optionem datam perhibent, ut siue, quandiu uiueret, magnis assidue langoribus agitaretur, siue, cum defunctus fuerit, bidui spacio ignem purgatorii sustineret; et elegisse langores constanterque pertulisse. At nos grauioribus quidem obnoxii delictis et nullo uirtutis genere cum hoc sancto comparandi, quoties morbo aliquo afficimur, indignamur, ut scilicet post hęc leuia, quę impatienter ferimus, nec illa tanto atrociora

quantum iam felix esset, qui, dum uiueret, tam miser ac tam miserabilis putabatur. Dunstanus ante morbum ab Elphego, Ventano episcopo, necessario suo, nullis hortatibus, ut monachum profiteretur, compelli poterat. At uero febre correptus, mox, ut conualuit, ultro ad monasterium properauit et religioni se addixit multaque uitę sanctitudine pollere coepit. Breui presbyter factus atque ad Cantuariensem Ecciesiam regendam accitus,

extitit constantior. Neque te, Rasia, uir non solum castitate (quę rara in Iudaismo erat) sed etiam fide pręstantissime, hoc loco pręteribimus. In quo uno impiissimus Nicanor omnes reliquos se superaturum sperauit. At tu, cum iam undique circumdatus effugere non posses, ut doceres te non timere necem, sed magis religionis ab infidelibus ridendę ludibrium, Spiritus Sancti instinctu tibiipsi mortem consciuisti, ferro te feriens et de arduo

cessans euangelizare Iesum, cum in corpore uiuere cessasset. Andream deinde apostolum Patras a pernicie erroris uindicare conantem Egeas, Achaię proconsul, comprehendi iussit et in facie cędi et in cruce suspendi. At ille ne sic quidem inhiberi potuit, quin pendens quoque Christum plebi astanti prędicaret, donec ingenti luce circumfusus emisit spiritum illos in tenebris relinquens, qui increduli in ipsum sęuierunt. Philippum

ab omni iniuria tutari posse, si id illis expedisset, Romę Martiani pręfecti iussu bubalis loris flagellatus est, in equuleo extentus, ferreis ungulis laceratus, deinde ad machinam, ut membratim distraheretur, applicitus. At illa mox fracta diuinitus liberatur et a plagis, quas acceperat, aparuit sanus. Sed rursum, quia a puero uinci pudor erat, scissę apertęque ad medium usque truncum arbori inseritur, ut partibus ad se redeuntibus collisus

transfertur, plumbo liquato perfunditur, sed repente proximi fluminis inundatione ignis extinguitur. Iterum ille in frixorio coquitur, sed rore cęlesti protectus calorem non sentit. In cacabum pice bullientem iactatur. At ibi etiam effusa pice mansit illęsus. Feris immanibus obiectus nihil iniurię patitur. In fornacem missus, die postero, cum iam in cinerem redactus putaretur, exiit incolumis. Capitis, tandem truncatione tormentorum finem

sed maius patientię pręmium. Sub Diocletiano et Gregorius martyr Spoleti passus, dum Flacci et Tircani pręsidum minas rideret, colaphis cęditur, fustibus uerberatur, super ferream cratem torretur. At uero, ut fidei ab eo prędicatę uirtus patesceret, pars urbis terręmotu concussa trecentos et quinquaginta idolatras suis oppressit ruinis. Pręsides territi fugam fecere. Cessante autem timore, sed perseuerante perfidia,

deinde patiendi cupiditate Laoditum prętorem de impietate in Christianos redarguere coepit. Se quoque Christianum confessus capitis tandem abscisionem gaudens lętusque sustinuit, eodem die martyr factus, quo et Christianus. At nos a natiuitate ipsa fidem tenentes Christi, si forte inter infideles uersari contigerit, Christianitatem dissimulabimus, ne uitę periculum subeamus, quasi nescii uitam nostram esse in Christo et hanc, cui tantopere

non poenam, sed fidem, nec mortem diffugisti, sed mortem felicissimam relinquens miserrimam elegisti! Inter damnatos computaris, quia inter beatos censeri, cum posses, noluisti. Pro fide breuissimos pati cruciatus recusasti, at pro perfidia pateris ęternos et perenni illa amissa gloria eo descendisti, ubi ignis inextinguibilis urit, uermis immortalis rodit, tenebrę indiscussę caligant, sulphuris foetor semper exhalat, procellarum spiritus

refocillatus ac refectus carceris custodes ad Christum conuertit eosque in fide stabiles imperator capite cędi pręcepit; porro Victorem in equuleo tolli fustibusque et nervis duriter cędi ac rursum in uincula coniici. At ipse, cum simulachrum Iouis ante se constitutum adorare iuberetur, id abominatus pede statuam euertit. Iacuitque resupinatus Iuppiter suis etiam ridendus cultoribus. Cęterum Maximianus fortiorem se deo suo ostendens ulcisci

ęternis fruatur bonis. His et aliis huiusmodi uerbis animatum relinquens abiit. Hadrianus uero cupiens illam suę fortitudinis fieri spectatricem, cum dies martyrii instaret, uadibus datis dimissus ipsam accersitum perrexit. At illa aduentantem prospiciens, rata ideo liberum factum, quod pręuaricatus esset religionis fidem, claudit ostium et se nolle eum domo recipere exclamat, qui a Christo desciuisset. Vt autem rem, sicuti erat, didicit,

sunt in cęlo.« Iratus ille contemptorem suum fustibus pręlumbari iussit, laminis candentibus uri, scorpionibus lacerari, in ore lapidibus contundi, sic denique excruciatum super ferrea crate distendi prunisque torreri. At ille supplicia irridens intentis in Decium oculis: »Iam satis assatum est — inquit — tolle et manduca!« Mox Deo gratias agens, quod se martyrii gloria dignatus esset, animam reddidit, tanto maius recepturus pręmium,

reconditur in horreum nisi tritura uentilationeque permundatum, ita et se non posse ad patientię pręmia peruenire, nisi suppliciis ante probetur. Hinc iubente Quintiano mamillam illi a pectore distorquent, mox et abscidunt. At ipsa ad Quintianum conuersa exclamat: Impie, crudelis, dire tyranne, non te pudet in me amputare, quod in matre suxisti? Sed nihil proficis. Habeo enim, quas auellere non potes, interioris fidei speique mamillas, quarum

proconsul ad prostibulum adduci iusserat, et illa neque uirorum neque boum ui, qui funibus uinctam trahere nitebantur, loco moueri potuit. Lignorum ergo struem tyrannus circumponi et uirginem incendio consumi decernit. At illa inter flammas constituta calorem non sentiens Deo gratias agebat. Furit Paschasius et iam, quo se uertat, nescit, dum ipsum a foemina uinci pudet. Cumque animo conflictaretur, quidam ex lictoribus

Palestinę oppido, passa, quia Christum aperte confitebatur, urbani pręsidis iussu per capillos nuda suspenditur. Nubes autem ab alto delapsa nuditatem eius texit. Ferreis nexibus constricta in teterrimo carcere compingitur. At uero ueniente ad ancillam suam Christo illuxit carcer, uincula confracta sunt, ipsa uirgo iocunditate perfusa. Deinde saxo ad collum ligato in mare pręcipitatur, sed ab eo soluta ad littus enatauit. Tum etiam leopardis

a Christo auertere moliebatur, despexit, minas irrisit, non flagellis dilaniata constantiam mutauit. Quin immo lacerę carnis frustum in patrem proiiciens ait: Satiare carnibus, miser, quas genuisti! Filiam comedere potes, at certe, ut impietati tuę consentiat, facere non potes. Hinc rotis alligatur et subdito igne uritur in lacumque deiicitur. Mox defuncto patre a Dione, eius successore, in oleo, resina et pice coquitur. Et cum

perniciosarum cogitationum stimulis agitabimur, semper resistendo ac repugnando clamemus: Vade retro, Sathana, iam satis certi eo angelos accessuros, unde diabolus uictus recesserit. At uicto etiam Sathana impense cauendum est, nequa ex hoc surrepat inanis glorię iactatio. Mirabantur se apostoli, quod demoniis imperarent, et audiunt: Nolite gaudere in hoc, quia demonia subiiciuntur uobis. Gaudete

diceret nunquam se hilari sedatoque animo futurum. Frustra illum fratres, ut in Domino consolaretur et spe pręmii cęlestis moestitiam deponeret, hortabantur. Frustra hoc ipsum abbas admonendo exaggerabat. At uero, ubi idem abbas pro eo orationem fecit, ita immutatus est, ut e contrario exultaret ac se iam deinceps perpetuo contentum uicturum affirmaret. Quippe diabolus orantis abbatis uirtutem sustinere non ualens, ab

esse cęli, non tenebrarum spiritum. Vbi hoc persuasum est, illo tandem monstrante uidere sibi uidebatur apostolos martyresque et omnem prorsus Christianum coetum tristes abiectosque in locis miserię ac perditionis esse, at e contrario Iudaicum populum cum patriarchis ac prophetis ingenti lumine fulgere et alte sydereis in sedibus lętos ac gestientes uersari. His itaque diabolicę malignitatis pręstigiis illectus corruit in errorem, nihil ab

eius uirtutibusque inuidens communis iste omnium hominum hostis ludificare ausus est. Aureo enim diademate et purpureo superbus indumento ei occurrens, regem se Christum esse et ad iudicandum mundum descendisse asseuerabat. At uero Martinus, et diabolicę arrogantię gnarus et mansuetudinis Domini memor, haud talem inquit uenturum se pollicitus est Christus, sed cum omnibus passionis, quam pro nobis sustinuit, signis, cum spinea corona uulnerumque

per annos tredecim fortiter contendit. Sed tandem aliquanto acrius impugnata, quam sustinere posset, clamauit ad Dominum, Iesum Christum. Et superauit inimicum, ita ut oranti apparens demon diceret: Vicisti me, Sarra, uicisti. At illa nihil sibi ex hoc laudis uendicans: Non ego — inquit — uici te, sed Dominus meus Iesus. Hinc discamus, siquando uehementior tentatio ingruerit, orare solicitius et, quoties uicerimus, uictorię

signum crucis edidisset, draco crepuisse uisus est, quaque crepuerat, uirginem uiuam sanamque euomuisse, sicuti euomitus a pisce Ionas propheta legitur. Iterum eidem in specie humana apparens imponere tentauit. At illa per capillos apprehensum humi allisit. Et cum quęreret, cur tam infensus infestusque Christi cultoribus esset, accepit cacodemonum proprium ac peculiare esse inuidię odiique facibus accendi erga eos, qui saluandi

tam Deo chari gratique, ut eorum Deus dici uoluerit: Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Iacob. Certe, nisi ab ineunte ętate adusque uitę exitum iustitiam pietatemque coluissent, nunquam ad tantę dignationis culmen peruenissent. At nobis iisdem in uirtutibus perseuerandi facultas tanto quidem datur maior, quanto uita breuior et sic repente deficimus. Iacob, ut de illo adhuc plenius explicemus, ad Laban, auunculum suum, uenit,

sibi nihil deesse existimet, fragmenta multa superfuerunt, non a turba, sed ab apostolis colligenda. Duo cęci secus uiam sedentes, cum post Iesum clamitarent misericordiam implorando, increpabantur, ut tacerent. At illi magis clamabant. Perseuerarunt ergo in clamoribus piis et, quod uolebant, assecuti sunt. O constantis inconcussique animi uiros, quos non retraxit obtrectatio multorum ab irruocatione Saluatoris, sed accendit! Qui,

habitum sumere uolentes, nisi statim in collegium recepti fuerint, indignantur mussitantesque abeunt et, priusquam de ipsis periculum factum sit, ea re, quam petebant, se indignos ostendunt. At uero post hęc idem Paulus multo etiam constantioris perseuerantię specimen dedit. Nam lingua quandoque lapsus, cum se errasse animaduertisset, trienne silentium seruauit, donec scilicet se iam didicisse credidit, quid

illecebras dolos esse patebit. Quibus qui capti fuerint, tunc, cum se ad felicitatis culmen euectos putabunt, ad extręmas corruent miserias ignemque illum inextinguibilem, unde nullus unquam sperari regressus potest. At uero, qui se ipsum aliquantulum recognouerit contemplarique incipiet humanę naturę conditionem, iam intra se tacitus dicet: Heu quam magna pars mei in dies minuitur, quam cito ad finem suum ętas properat! Puer eram, et

facie lucentes. Et mente consternatus, qui essent, clamare magis quam interrogare coepit, donec ab episcopo Probo sedatus audiuit illos Iuuenalem et Eleutherium esse, pro Christi nomine olim supplicia necemque passos. At neque hoc ferre ualens, e cęlla prosiliit et rem aliis detulit. Qui mox una cum ipso ad cubiculum accedentes, offenderunt episcopum iam expirasse aliumque ibi adesse neminem. Nec dubitarunt, quin ille cum

sęuisse, ad hęc cometas in cęlo crine sanguineo lugubre minantes facesque aera transuolantes, et multa id genus ostenta interdum apparuisse, terrę quoque uibratione magnas ędificiorum moles funditus conuulsas procubuisse. At *corr. ex Terra uero de hac, quam futuram expectamus, erumna dicitur: Erit tunc tribulatio magna, qualis non fuit ab initio mundi usque modo, nec

lunam et stellas per noctem. Per me cognouit horas, dies, menses, annos, uer, ęstatem, autumnum, brumam; per me distinxit mundi ętates ętatumque secula; per me certorum temporum ordinem rerumque uices tenuit et obseruauit. At idem donorum tuorum oblitus iussis tuis non paruit, legem tuam implere neglexit.« Postremo et ANGELI et SANCTI, qui cum Christo erunt, arguent peccatorem. Angelus inquiet: »Ad custodiam huius hominis, Domine, ego per te

quoniam uallis illius angustię non ita multorum hominum capaces sunt, credimus alios in ualle, alios circa uallem confluxuros atque ideo in ea omnes congregandos dici, quia super omnes inde Iudicii sententia proferetur. At uero, antequam proferetur, antequam — sicut Amos ait — reuelabitur quasi aqua iudicium et iustitia quasi torrens fortis, peccatores interim illam pręstolantes intra se grauissime conflictabuntur, clamabunt,

ad se damnationem pertinere arbitrabuntur, eo quod aliquando egenis opem tulerint, licet ipsi in popinis ganeisque uersati sint atque etiam contra unum elemosinę bonum, quod quandoque exercuerunt, plurima perpetrarint mala. At longe aliter illis, quam putabunt, eueniet. Postquam enim pius Dominus eos, qui uiscera pietatis non habuerunt, condemnauerit, continuo reliquorum criminum cognitionem suis committet assessoribus, ut illud, quod per Esaiam

in derisum et in similitudinem improperii. Nos insensati, uitam illorum existimabamus insaniam et finem illorum sine honore. Ecce quomodo computati sunt inter filios Dei, et inter sanctos sors illorum est. At nos, ubi decidimus? Quo perduxere nos concupiscentię nostrę, delicię molles, lauta conuiuia, obscoenę libidines, auarę opes, blandi sopores, ignaua ocia, ioci, risus, luxus, luxuria, uoluptas? Illa

Photine, quem purum hominem putabatis, supra omnes angelos et sanctos eminet et mundum sibi subditum ipse iudicat! Nunquid homo tantum hic, et non etiam Deus? Nunquid non ideo uenit, ut a uobis infidelitatis poenas exigeret? At tu, Manichee, et tu, Valentine, ecce ille, quem non ex Virgine genitum, sed alter in phantasmate apparuisse, alter e celo

beatitatis promissa paruipendit infinitęque calamitatis minas non timet, quando et has euadere licet et illa promereri, dignus est cruciatibus infinitis pro tanta animi sui temeritate tantaque stulticia. At aliquis fortasse incredulus eiusmodi minis non adhibet fidem; tanto magis meretur illas experiri, ut, quod credere noluit libens, credat inuitus. Cognoscat, quia uera sunt, quę falsa esse impie dubitauit. Tradatur diabolo

confessus poenitentiam peregisset, die septimo iterum, sed felicius, obdormiuit. Terribiles illi nondum confesso, cum per tenebras traheretur, demones fuere, haud dubie terribiliores futuri, si ad gehennam usque pertraxissent. At uero, quam fortis Seueri pietas, quam potens meritum, qui de ore tam rapacium luporum erripuit predam et animam ab Orci faucibus auulsam inseruit cęlo! Ex quo liquet tunc maxime sanctorum precibus nobis opus esse, cum

perspicuum erit. Miles quidam in eadem urbe Roma pestilentię morbo extinctus, cum reuixisset, dixit apparuisse sibi pontem angustum fluuiumque subterlabentem, tetrum admodum et caliginosum ac foetore incredibili grauem. At uero ad ulteriorem ripam loca amoena et quę oculos florum uarietate, nares odorum fragrantia multum pręcipueque oblectarent; tum habitacula passim disposita diuini cuiusdam nitoris ac formę, sed inter ipsa unum cęteris

Cuius quidem crudelitatem subsequentis quoque casus infelicitas facit manifestam. Iconię in monasterio (quod Tongalathon dicebatur) monachus erat, qui simulata sanctimonia magnam apud omnes ęstimationem comparauerat. At uero, cum ęgrotans ad diem uitę suę supremum accessisset, expauefactus fratres conuocat, hypocrisim, quam diu cęlauerat, prodit. »Et nunc uidete — inquit — quo me perduxit diu mentita sanctitas! Ieiuniis me

corruptibilitatisque naturam in immortalitatem et in incorruptionem conuertet, ut diuinum potius quam humanum sit. Quamobrem non solum refulgens ac leue agileque erit, sed etiam impassibile, suaue olens, penetrabile, subtile, at tamen palpabile. Impassibile erit, quia in Apocalypsi scriptum est: Non esurient, neque sitient amplius, neque cadet super illos sol, neque ullus ęstus: quoniam Agnus, qui in medio throni est, reget illos et

regnum ipsum cęlorum. Quanto igitur primam secunda, tanto secundam tertia superat decore, claritate, amplitudine. Prima quoque in utero habitatio nouem mensium est, secunda in terra, cum longissima, centum annorum est. At uero tertia in cęlo perpetua est et ęterna. Nullo temporis spacio concluditur, nullo annorum numero terminatur. Quę quantum cęteras diuturnitate pręcellit, tantum etiam operis pulchritudine, materię

manus, collum, facies, uertex. Et hę quidem partes nudę sunt, ut quas formę suę minime pudeat; illas uero quasi erubescentes plerunque tegimus et operimentis cęlamus. Inferiora etiam nullum sensum pręter tactum habent. At in superioribus cuncti pariter sensus conuenere. Cor sedet in pectore, ubi cogitationum conceptaculum est animique passionum. In manibus pręter tactum, qui toti corpori communis est, etiam perfectio earum uoluntatum est,

et inuisibilem Deum, non in imagine, sed in ueritate, in qua ab iis, qui in cęlesti regno sunt, uidentur, conspexisset? Idem cum uiro luctatus marcescente, tacto ab eo foemoris neruo claudicauit. At ubi in uiro Deum agnouit, gloriatus est dicens: Vidi Dominum facie ad faciem, et salua facta est anima mea. Contempsit exteriorem corporis lęsionem, dum ex pręsentia Dei intus in mente exultat dumque animę salute

erat et odor pro foetore. Marcellus, Tudertinę urbis non ignobilis ciuis, magis tamen animi probitate notus (ut in Dialogo beati Gregorii relatum legimus) cum mortuus iaceret, a Fortunato episcopo ad uitam reuocatus est. At uero non dissimulauit hoc se oppido quam ęgre ferre, quod diceret ad quietis beatę loca iam se perductum fuisse, cum ad corpus redire iussus est, annuente Domino precibus Fortunati. Vixit itaque iterum

eius testimonia relinquunt: mentem sanctam, spontaneam, honorem Deo et patrię liberationem. Quis dubitat, quin ab iis ad Sponsi usque thalamum perennesque nuptias euecta sit, quorum tanto obsequio in morte meruit honorari? At cur apostolorum consortio non dignam dixerimus, ad quam sanandam Petrus de cęlo ad terras descendere iussus sit? Agnes uirgo post martyrium parentibus ad sepulturam suam excubantibus ac lugentibus

1.
1.1  Nos modo, si quemquam dederit fortuna secundum,
1.2  Conquerimur, laeti si quis at hostis adest.
1.3  Iam nitidas nostris labris non tingimus undas,
1.4  Sed potius tristes nunc iuuat esse cibos.

1.15  Ast ego uana deum sub diuo numina maestus
1.16  Conqueror et fractam spemque fidemque gemo.
1.17  En uiret omnis ager, tamen at mihi sicca uidentur
1.18  Omnia: nil maestos tempora laeta iuuant.
1.19  Si lacrimis uocem confundimus, hei mihi nullus

Verba damus leuibus uentis foribus quoque duris;
1.174  Fabula sum cunctis inde ego nota locis.
1.175  Ipsa manes surdis tamen at mihi surdior undis
1.176  Aegrotoque negas tu mihi ferre manum.
1.177  Proh scelus indignum! dilecta linquor amica:

1.180  Dentibus ut duris uiscera nostra uores.
1.181  Iam uenias nigrae moderator maximus aulae,
1.182  At querulis ponas fletibus ipse modum.
1.183  Cerberus immanis tandem tria guttura pandens
1.184  Faucibus accipiat uiscera nostra

1.193  Ille erit o quoties felix quotiesque beatus
1.194  Sumptibus alterius qui didicisse potest.
1.195  Nos tamen at nostrae ueniam praebebimus hosti,
1.196  Tot lacrimas et tot quae mala longa dedit.
1.197  Denique sit mea mors totum uulgata per

2.25  En uenit, ecce uenit promissae cura Neaerae-
2.26  Expecto; tandem nulla Neaera uenit.
2.27  At ueniet forsan paulum tardata: fidelis
2.28  Saepe fuit; forsan causa probanda sua est.
2.29  Aut fortasse patris grauior censura

6.7  Scribimus iccirco rarissima carmina, Domni,
6.8  Otia libertas nam mihi blanda facit.
6.9  At mea si grauibus oneraret colla catenis
6.10  Mollia quae Gnidon, quae Paphos alma tenet:
6.11  Pagina multa mihi formaret nempe

18.9  Ferrea belligeri patuerunt limina Iani,
18.10  Omnia terrifico plena fuere metu.
18.11  Clausit at horrendum postquam prudentia templum
18.12  Huius, adest placidae pacis amoena quies.
18.13  Rura colonus arat, feruent cultoribus

21.15  Luctus, infandum scelus ac rapinae
21.16  Conuiciumque.
21.17  At modo laetas nouat urna sortes,
21.18  Candidum pullus subit in colorem,
21.19  Fata fortunam uariando uersant

30.42  Nil longinqua dies inuidiaque minus.
30.43  Si quid inexpertum committere, si quid inausum
30.44  Vellet at in nostrum mors uiolenta decus:
30.45  Improba non illi quicquam nocuisset amaris
30.46  Morsibus, at patriae damna suisque

30.44  Vellet at in nostrum mors uiolenta decus:
30.45  Improba non illi quicquam nocuisset amaris
30.46  Morsibus, at patriae damna suisque feret.
30.47  Damna feret nostro sed qualia quantaque fratri,
30.48  Perpetuo seruus qui cupit esse suus,

31.72  Spumescunt, uno non furit unda modo.
31.73  Sic miseris non est fortunae numen acerbum
31.74  Semper, at obruerat quo magis, ecce fauet.
31.75  Post pluuias nitidi spectanda est gratia solis
31.76  Et solet a maesto laeta uenire dies.

37.117  Confiteor, titulis fuit hic generosus auitis,
37.118  Vir erat ingenua quis probitate neget?
37.119  Viuit at et dulces uiuunt sua pignora, nati,
37.120  Praesidio Venetae saepe futura togae.
37.121  Viuit amor patriae, pietatis forma

38.23  Saepe tuas solitus retinere Propertius aures,
38.24  Conticuit socius non tibi, Naso, tuus.
38.25  At poteris nostris uafer obiectare querellis;
38.26  Carmina non mittis: carmina nulla damus.
38.27  Et tibi Musa fauet; promisti

39.11  Non ego per dubios uario discrimine casus
39.12  Te traherem, nocuis haud mihi missa fores.
39.13  At quoniam facilis noster deus ille perennis,
39.14  Phoebe, tuus cultor conspicuumque decus,
39.15  Qui mea facundo carpsit praecordia

39.23  Quam fortuna tuum clarescet candida fatum!
39.24  Tunc eris accepto munere laeta nimis.
39.25  Sis precor at memori, placeat si, percipe mente,
39.26  Quae referas domino, pauca sed apta dato:
39.27   "Non tibi pauca meis possunt, Francisce,

39.58  Heu dominus? Quae sunt haec benefacta rogo?
39.59  Militis en princeps, dominus tu munera serui
39.60  Exigis at mores hoc meruere tui.
39.61  Hoc genus e celsa demissum postulat aula,
39.62  Hoc sibi perpetui nominis altus honos.

40.4  Reges Mygdonias eruant columnas
40.5  Celsas dum statuunt domos nepotum:
40.6  At nuper, gracilis poeta, uersus,
40.7  Quos tu dulcisonos mihi dedisti,
40.8  Non tantum proprio sinu tenebo,

44.13  Stant nunquam ueluti forent loquta locuta.
44.14  At tu nobilium iuuenculorum
44.15  Felix gloria, sidus o serenum,
44.16  Quicquid carmine dixeris manebit

Ne tot ab aduersis obrueremur aquis.
46.125  Missus ab augusto non est, mihi crede, senatu:
46.126  Decidit e supero sanctus at iste polo.
46.127  Iustitiam si quaeris, habet; pietate triumphus
46.128  Huic dabitur, meruit religione coli.

50.49  Rubra coloratas uoluebat riuus in undas
50.50  Sanguineus mixtis busta cadaueribus.
50.51  Hostibus at postquam cessit uictoria, Caesar
50.52  Dixit: "Honoratae gens erat ista necis.
50.53  Inclita gens erat haec, meritis cumulanda

Graiasque nurus probitate decori
51.28  Corporis. Hanc niueam contendat quisque Lacaenam
51.29  Esse, peregrinis tamen at remorarier oris
51.30  Nil timuit placidi constans reuerentia Petti.
51.31  Nec timuisse procos decuit telasque retextas

79.12  Quo duce, praecipites nec timet illa notos.
79.13  Quo pastore lupus clauso non instat ouili,
79.14  Grex satur at circum pascua laeta salit.
79.15  Suppliciter tristis caelestia numina uexas
79.16  Fundis et ad superos uota precesque tuos.

quia consilio praeuiderat omnia miro,
79.152  Praesidium castro nocte dieque tulit.
79.153  Hoc ubi cognouit uana spe lusus at hostis,
79.154  Fortiter accensus, castra leuare iubet. Gratiarum relatio:

16 Hieronymi Martiniaci epitaphium Hieronymi Lucii
Totus Hieronymus lucebat Lucius, at nunc
Pars melior lucet nobiliorque sui. Notae:

bona bona noscitur arbos.
18  Et quia tu uirtute graui censore probari
19  Hoc opus exposcis, docta quoque Pallade fulto,
20  Qualis es, at tua maior adest in carmina censor
21  Aegydius (nostri decus immortale Senatus)
22  Tertius Augusto uenit Augustinus Olympo,
23  Ille

ex litteris tuis ad eum missis. Has itaque meas his omnibus adductus perbreues ad te scripsi, simul etiam uersiculos quos operi applicui, quibus animum meum tibi diu perspectum agnosceres. Ego quidem nulla fatigabor expectatione tui. At postquam opus illud meum a Theatino recoepimus intactum, si quid deinceps in eo per me limari potuit, aut rectius examussim dici, ad unguem discussimus, et ueluti ultimam meo quidem iudicio perpolitionem imposuimus. Ni forsan aliqua

6  Grata rosis croceus ceruleusque color.
7  Caesar fronde tua uictoribus atque poetis
8  Et solet hac sacras cingere fronde comas.
9  Grata uiris, dilecta deis uel Apolline teste,
10  Gratior at Venetis qui tua serta gerunt.
11  Tantum annosa cadis, tamen haec numerosa Quiritum
12  Lauretana cohors mox pia damna leuat.
13  Mox etenim totidem fecunda repullulat arbor
14  Frondibus, Herculeus ut

177  Cuius utrumque latus cingens pia turba sororum,
178  Quaelibet officium certat obire suum,
179  Iustitia in neutram recto libramine partem
180  Declinans aequa crimina lance notat,
181  At sibi concilians facilem reverentia plebem
182  Saepe iubet populum patribus esse parem,
183  Nec mortale canens lyrico modulamine carmen
184  Gloria perpetuo plectra sonora movet,
185  Maiestasque

40  Si dabitur placido principe posse frui
41  Laurigeros inter si connumerare clientes
42  Meque tui fati iusseris esse tubam
43  Sim licet incomptus nec tanto principe vates
44  Dignus; at interea vernula fidus ero.
45  Hoc ubi praestiteris, dabis in mea carmina vires,
46  Nec ne carminibus promptior alter erit.
47  Tu mibi Phoebus eris, tu numina cuncta sororum;
48  Te sine nec Phoebus,

59  Si nostram docto laudaveris ore Thaliam
60  Contingam summis sidera verticibus,
61  Protinus et triplicem spargam tua gesta per orbem
62  Sideribusque meo carmine notus eris.
63  At si forte meos, princeps, damnaveris versus
64  Accipiet nostros flamma vel unda modos.
65  Hactenus. Haec brevibus peraretur pagina verbis
66  Postmodo carminibus dux celebrande meis.

67  Inclyte

ac celebrat. Sed quid illa ad nostrorum charitatem? Esto ardenter, fideliter, constanter amarint, sed quousque quęso? Non ultra certe, nisi quoad uixerunt, quod perbreue fuit. Cita mors dissidium attulit ad inferna descendentibus, ubi nullus amor, sed sempiternus horror habitat. At uero in Christo credentium pia charitas etiam post uitę huius exitum continenter perseuerat, nunquam desinit, nunquam finitur. Tunc maxime amare incipimus, cum ex hoc terrarum orbe, in quo peregrini sumus et aduenę, ad cęlestem patriam transmigramus. Spes, fides, charitas, tria

nil ultima tellus,
209   Quae iam declives currus Phoebique cadentes
210   Sentit equos, tanto dignum succedere lecto.
211   Inter tot tantasque nurus, quas obtulit orbis,
212   Anna placet: solam mens saucia cogitat Annam.

213   At Venus haec inter Paphia iam sede relicta
214   Tyrrhenas spectabat aquas cognataque circum
215   Numina Nereidas, quas inter caerula Glauce
216   Frenatum delphina premit, Cadmeia virgo
217   Non sinit implicitos violis errare capillos,
218  

Nereidas, quas inter caerula Glauce
216   Frenatum delphina premit, Cadmeia virgo
217   Non sinit implicitos violis errare capillos,
218   Acidis aspecta praereptos Cypride amores
219   Suspirat Galatea sui Messeniaque antra
220   Devovet, at Spatale virides super aequoris undas
221   Marmoreo iactat gemmata monilia collo,
222   Candida Cymodoce toto stat corpore anhela
223   Amplexu Glauci iam iamque apprensa sequentis.
224   Has ita formoso vultu est affata Cythera:

quod proposuimus, dicere incipiamus. I.5. Iam primum, ne te lateat ista ueterum epigrammata, quę a me reponentur, quo locorum adhuc extent, loci prius nomen referetur, deinde succedent inscriptiones inscriptionumque interpretamenta, non fortasse qualia debent, at certe qualia debere credimus. Libet autem ab iis exordiri quę Romę reperiuntur, ut a pręcipuis incipiendo auspicatius cętera subsequantur. II. ROMAE

similium, ut omnes cęlo se ęquari uelint dum nominentur? Horum uero uetustiorum tam breuis, tam circumcisa inscriptio nihil tale habens patris tantum filiique nomen indicat, nullo superfluę laudis fuco adumbrata, sed simplici narratione contenta. At modo siquis uel ecclesię uel urbis pręsidem affatus nomine proprio appellauerit, lęsę maiestatis reus agetur. Vt hoc uites et effugias, dicendum tibi erit: "Reuerendissima dominatio tua", "Magnificentia tua excellentissima". Barbaro itaque, non Latino more

ub i Extra urbem; cf. CIL VI 20* Extra urbem in quodam sacello HEVS VIATOR MIRACVLVM. HIC VIR ET VXOR NON LITI- GANT. QVI SVMVS NON DICO. AT IPSA DICAM. HIC BEBIVS EBRIVS ME BEBRIAM NVNCVPAT. NON DICO AMPLIVS. HEI VXOR ETIAM MORTVA LITIGAS. 24.1. Lingulacas igitur et garrulas ducere uxores cauete, uiri, huius exemplo, quam

74. A 80v/2?, ubi reficiendum; cf. CIL XI 5392 ASISII C. VOLCASIVS. C. F. PERTICA. Q. AT- TIVS. Q. F. CAPITOL. VOLCASIVS. C. F. SCAEVA. V. VIR. S. C. MVRVM RE- FICIVNDVM CVRARVNT PROBARVNTQ. 74.1. Integrum sic: Caius Volcasius, Cai filius, Pertica, Quintus Attius, Quinti

Ungheria, Busta 3. Published: Kujáni Gábor, Brodarics István levelezése, Történelmi Tár, 1908, 259–260. In Hungarian: V. Kovács Sándor (ed.), Magyar humanisták levelei XV–XVI. század, Budapest, 1971, 555–556. Brodarics gives a detailed account to Lardi of events and participants at the coronation of Louis II. Reverendissime Domine, Patrone Colendissime. Pro illa, qua semper Vestram Reverendissimam Dominationem unice colui, observantia nihil

Manuscript used: MOL, DF 270926 1. Brodarics reminds citizens of Kassa that he was of help to them in the past whenever he could be. – 2. He asks for a four-in-hand carriage from the town in recognition of his services and that it is to be sent to Buda by merchants going to the fair held at St. Nicholas Day. Prudentes et Circumspecti Domini et Amici mihi Honorandi. [1.] Satis constat Vestris Dominationibus et maxime illis, qui ad dominum nostrum

század, Budapest, 1971, 558. Six years ago he left a manuscript of Janus Pannonius with a book merchant by the name of Jordan so that the latter would forward it to Aldus Manutius in order to print it. He requests Aldus to give the volume to the Hungarian King’s envoy, who is to arrive at Venice, if it has been printed. Excellentissime Vir, Amice Observandissime. Salutem ac prosperitatem. Iusseram cuidam librario Alemanno Iordano nomine 3 Venetiis agenti sexto iam circiter abhinc anno tum videlicet, cum ego ex gymnasio

we know that he was received in Venice in great pomp on 7 October. (Compare: F edeles Tamás, Egy Jagelló-kori humanista pályaképe. Csulai Móré Fülöp (1476/1477–1526), Levéltári Közlemények, 2007, 60–61.) The misunderstanding stems from an incorrect resolution of the Roman-type date at the end of the letter. According to Roman calculation we do not add 17 days to the Kalendae, 1 October, but distract 17 days, and this is how we get the real date of the letter, 15 September. This way of dating can be reconciled with Csulai’s trip, who was already in Zengg at the end of

the Roman-type date at the end of the letter. According to Roman calculation we do not add 17 days to the Kalendae, 1 October, but distract 17 days, and this is how we get the real date of the letter, 15 September. This way of dating can be reconciled with Csulai’s trip, who was already in Zengg at the end of September, where he embarked on a ship to Venice. 3  Jordan von Dinslaken, printer from Cologne. He was banned from Venice in 1520 for distributing Luther’s works. Compare: Boda Miklós, Pécs–Medvevár–Pécs. Janus Pannonius a pécsi utóélet tükrében = Bartók István,

their protégé to the town. – 4. People in Kassa should write a letter on behalf of scribe Péter, whose knowledge, morals and outstanding qualities make him worthy of recommendation. Brodarics’ formulation is ambiguous here. Already secretary of György Szatmári at the time. In 1505–1506, probably the patronage of Tamás Bakócz was behind the plans for publication, but the manuscript in question got into the hands of the young Humanist from his original patron Osvát Tuz. (On this compare: Kasza Péter, Egy karrier hajnala. Adalékok Brodarics István

ut quicquid viribus et ope mea confici poterit, id se amico diligentissimo mandasse intelligat, cui me unice commendo. Quae et semper optime valeat. Datum etc. 1  Angelo Bartolomeo Cospi (1430–1516) Humanist, philologist, teacher of rhetoric at the Vienna University. 2  Giving an exact date for the letter is problematic. Sándor V. Kovács, who first published the text, dated the letter to the second half of the 1530s, because he thought that Brodarics might have got acquainted with Angelo Cospi on his trip to Italy in 1536.

published the text, dated the letter to the second half of the 1530s, because he thought that Brodarics might have got acquainted with Angelo Cospi on his trip to Italy in 1536. Regarding the fact that Cospi died in 1516, the date given by V. Kovács is obviously impossible. Cospi taught rhetoric at the University of Vienna, and it is clear that Brodarics knew him only slightly. However, we know about Cospi that he spent some time in Pozsony in 1515, where in the house of Girolamo Balbi he translated the Didorodus Codex (Libri duo, primus de Philippi Regis Macedoniae, aliorum re quorundam

ac patriarchae Constantinopolitani 6 etc. aulam es secutus, succedente deinde tempore in obsequia reverendissimi in Christo 22 claritudinis correxi ex: claritudine The multitude of expressions denoting age, which show that Brodarics got to Italy at a very early age, provide the strongest proofs that his date of birth should be put around 1480 instead of 1470–71. More on this: Kasza Péter, Egy karrier hajnala... 1198–1202. 5  Brodarics first studied in Padua from around 1498–99, then, after his master Giovanni Calphurnio died, he

tudsításai III., Magyar Történelmi Tár XXV. 268–269.) Marsupino writes on 8 August 1522 that he was waiting for Brodarics to arrive in Rome but 3 months have passed since his arrival. Thus Brodarics might have reached Rome in the second half of May. 7  Brodarics and Marsupino were heard at a consistory session on 4 September. See Magyarországi pápai követek jelentései 1524–1526. Budapest, 2001. 8  Unfortunately, we have no more letters addressed to King Louis from Rome. 9  Francesco Marsupino, a cleric of Humanist knowledge, a doctor of both laws, one time secretary of

too. More on their activities: Richard Ehrenberg, Das Zeitalter der Fugger. Geldkapital und Creditverkerhr im 16. Jahrhundert, Jena, 1963. 14  Brodarics’ planned legation in France did not happen. 15  In the first part of the letter Brodarics says August is the current month, yet the date at the end of the letter is 1 September. This highlights the nature of diplomatic letters: they are summaries, and writing them often took several days as suspected here. 11 Sigismund I 1 to

kept in the Naruszewicz Collection, this letter was intended to Francesco Marsupino, which cannot be excluded, since the earliest known manuscript of it is known only from a 16th-century copy kept in Kórnik. This is what I used. Its address says the letter is to the Hungarian King’s envoy at the Holy Seat (oratori regis Hungariae apud Sedem Apostolicam). Since we do not know of any letter from Sigismund to Marsupino during Brodarics’ envoyship in Rome, and Brodarics indicates in his response on 1 January 1523 that he did get a letter from the Polish King, I deem it more probable

Rafał Leszczyński, Bishop of Przemiśl into the vacant position. However, Hadrian VI did not wait for Sigismund’s recommendation but appointed Johann Albrecht, brother of Albrecht von Brandenburg, Grand Master of the Teutonic Order which had a hostile relationship with Poland. (Compare: AT VI. 154–155.) The Polish ruler protested angrily. Since neither party would budge, a one-year-long diplomatic struggle began. Brodarics played an important part of its settlement. More on this: Kasza Péter, Egy magyar diplomata lengyel szolgálatban. Újabb források Brodarics István rmai

functioning of István Brodarics as ambassador in Rome, Camoenae Hungaricae, 2010, 61–73. manuscript: BK 223 fol. 83–84. No doubt, it is the letter by Sigismund in October 1522. 3  Sigismund greeted Hadrian VI for his election in a letter dated in Vilnius 22 October 1522. Compare: AT VI. 130. 1  Another Ego non solum omnes has litteras Maiestatis Vestrae Sanctissimo Domino Nostro exhibui, sed in his negotiis ex sententia Maiestatis Vestrae obtinendis, quantum in me fuit, sedulam operam

which he asks for confirmation of the kermess that Leo X permitted. The permission became invalid as Leo died. He also asks the after the death of Bishop of Płock Ciołek, who was charged with collecting Peter’s pence, the commission be transferred to Bishop of Poznań Piotr Tomicki. Compare: AT VI. 135. 5  The breves of Hadrian VI did not survive. 6  Anton Fugger (1493–1560): cousin of Jakob Fugger, who laid down the foundations for the power of banker family. After his childless uncle dies (1525), he and his brothers take over control of the Fugger banking house. (More on Anton

activities in Rome: Aloys Schulte, Die Fugger in Rom 1495–1523, 2 Bde, Leipzig, 1904.) Sigismund counted on the help of the Fuggers – who were influential in Rome – in settling the dispute with the Pope. His letters to Jakob Fugger and Jan Boner from the end of October demonstrate this (see: AT VI. 145–147.) Anton Fugger must have written to the Polish ruler on this matter. 7  Hungarian King Louis II was the cousin of Sigismund. 8  Nándorfehérvár (Belgrade, today: Beograd, Serbia) was occupied by the Turks on 29 August 1521. This was a serious blow to Hungary, since this

de Grassis (or Achille Grassi) (1456–1523), Cardinal. A high priest of Polish origin. He went on diplomatic missions to several European courts from 1508. Sigismund wrote several letters to him concerning the Płock bishopric in the autumn of 1522, and asked for his intervention. (Compare: AT VI. 145–146, 153–154, 207.) oriri possent, non potui tamen aliud et magis praesentaneum responsum a Sua Sanctitate impetrare. [2.] Responsum ipsum, quod uterque nostrum habuit, ex litteris reverendissimi domini cardinalis Maiestas Vestra

His candidate for the bishopric of Płock remained Marquis Johann Albrecht, he reduced the period of the kermess to half a year, and wanted to charge his own people with the collection of the Peter’s pence. Naturally, Sigismund protested indignantly. See his letter to Cardinal de Grassis: AT VI. 207. 4  Against this argumentation, the Polish court referred to international law which says that envoys are entitled to immunity and extraterritoriality, so it does not matter that Ciołek died in Rome. Since he was an envoy of the Polish King, it should be regarded as if he had died in

law which says that envoys are entitled to immunity and extraterritoriality, so it does not matter that Ciołek died in Rome. Since he was an envoy of the Polish King, it should be regarded as if he had died in Poland. Compare:. Sigismund’s letter to Archbishop of Gniezno Jan Łaski: AT VI. 159–160. 14 István Brodarics to Sigismund I Rome, 26 January 1523 Manuscript used: BN T. 4. fol. 131r. Published: Acta Tomiciana VI. 226. Brodarics, as instructed, held negotiations with the Pope again

Vestrae add. The Polish King, too, requested that Krzycki be allowed to keep his other benefices besides the bishopric sine quibus in episcopatu Premisliensi exili et lacero, ut in finibus infidelium statum suum cum debita dignitate sustinere non posset (compare: AT VI. 135.) 1  Another 6  manuscript: BCzart TN 35. fol. 731. cum maxima tamen perturbatione regni nostri et servorum ac consiliariorum nostrorum, quos ad eos episcopatus designavimus impendio et

1 Apud hunc versum eadem manu in marg. add. Copia litterarum regis Hungariae ad oratorem suum Romae. Datum Budae prima Iunii 1523. 2  Another reason to date the letter for May is that the same arguments appear in a letter to Cardinal Bernardo Carvajal sent on 15 May 1523. (Compare: AT VI. 275.) 3 Sigismund sent Hieronym Łaski to Rome to protest raising Marquis of Brandenburg Johann Albrecht Bishop of Płock. (Compare: AT VI. 214–216.) 1  The same manuscript can be found in the HHStA in Vienna (HHStA, Ung. Akt. Fasc. 1. Konv. D, fol. 96–97.) 2  Only the first third

2  Another reason to date the letter for May is that the same arguments appear in a letter to Cardinal Bernardo Carvajal sent on 15 May 1523. (Compare: AT VI. 275.) 3 Sigismund sent Hieronym Łaski to Rome to protest raising Marquis of Brandenburg Johann Albrecht Bishop of Płock. (Compare: AT VI. 214–216.) 1  The same manuscript can be found in the HHStA in Vienna (HHStA, Ung. Akt. Fasc. 1. Konv. D, fol. 96–97.) 2  Only the first third of the letter (Redditum nobis... societatem allicere.) is included in Veress’ documentary compilation.

investigate the case; no decision has been made yet. – 5. He says sorry to Sigismund for daring to interfere in matters that are perhaps beyond his scope, however, he does this for Sigismund and Hungary. – 6. It is said in Rome that Sigismund advised his cousin to consider signing peace or at least armistice with the Turks, since he is left on his own by Christian rulers. Brodarics feels Sigismund could not have given better or more beneficial advice, since he has been working on obtaining aid to Hungary sideby-side with Francesco Marsupino, and with the envoy of Archduke Ferdinand,

classical literature. 6  Francesco Marsupino, one-time Secretary of Archbishop Bakócz, stayed in Rome from 1518 as a permanent Hungarian envoy. 7  Starting with 7 February 1523, Ferdinand had two envoys in Rome, Pedro de Cordoba (Pedro Salamanca) and Girolamo Balbi. Pedro de Cordoba left Rome at the end of April, while Balbi stayed until about mid-June. Since Brodarics speaks about an envoy, it is unclear whom he refers to, but the date of the letter (10 June) makes Balbi more probable. Brodarics had known him longer anyway. Compare: Gerhard Rill, Fürst und Hof in Österreich. Von den

curabimus inferre. Datum. 9 Postulamus: Postulavimus BCzart TN 35 manuscript: BCzart TN 35. fol. 747. See the previous letter of Brodarics. A letter by Andrzej Krzycki indicates that the letters from Rome arrived in Cracow on 7 July 1523. (Compare: AT. VI. 294.) 3 In his letter to Papal Nuncio Thomas Crnić (Negri), Hadrian VI remarked that Sigismund uses quite rough language in his letters. (Compare: AT VI. 223.) 4 Sebastian (Opalencki) Opaliński (around 1485–1538), Canon of Cracow, later Custos of Poznań, Royal Secretary. Sigismund

previous letter of Brodarics. A letter by Andrzej Krzycki indicates that the letters from Rome arrived in Cracow on 7 July 1523. (Compare: AT. VI. 294.) 3 In his letter to Papal Nuncio Thomas Crnić (Negri), Hadrian VI remarked that Sigismund uses quite rough language in his letters. (Compare: AT VI. 223.) 4 Sebastian (Opalencki) Opaliński (around 1485–1538), Canon of Cracow, later Custos of Poznań, Royal Secretary. Sigismund informed Bishop of Przemiśl Rafał Leszczyński already in October 1522 that he is supposed to give up his prebend as Canon of Cracow simultaneously with his

Custos of Poznań, Royal Secretary. Sigismund informed Bishop of Przemiśl Rafał Leszczyński already in October 1522 that he is supposed to give up his prebend as Canon of Cracow simultaneously with his appointment to the Płock bishopric, so that the King can decide about it freely. (Compare: AT VI. 132–133.) 2  1  Another 21 István Brodarics to Ferenc Várdai 1 Rome, 18 August 1523 Manuscript used: MOL DF 82611 Published: Lukcsics Pál, XVI. századi

ago nunc apud pontificem, ut Emericus de Kalna, 3 bonus servitor unacum fratribus Vestrae Dominationis Reverendissimae 1  Ferenc Várdai (around 1460–1524), Bishop of Transylvania. His acquaintance with Brodarics undoubtedly began in Padua where they studied at the same time enjoying the benefices of prebend. Vladis laus II ordered in 1500 (see MOL DL 82165, 82166, 82167, 82200) that Vitus Roznár, as a foreigner, be deprived of his benefices as Custos of Gyulafehérvár, and those were given to Várday. (Compare: Hermann Zsuzsanna, Egy humanista

Sigismund I Rome, 22 October 1523 Manuscript used: BN T. 5. fol. 24r. Published: Acta Tomiciana VI. 326–327. 1. A new Pope has not been elected yet, even though the Cardinals have been in conclave since 1 October. Some suspect that they are waiting for the outcomeof the case of the French at Milan, so the election process may last for several further months. – 2. Sigismund’s letter on the Płock annata has been received. However, as long as there is no new Pope nothing can be done. He hopes Sigismund can reach an agreement at least with his cousin King Louis so that money

are waiting for the outcomeof the case of the French at Milan, so the election process may last for several further months. – 2. Sigismund’s letter on the Płock annata has been received. However, as long as there is no new Pope nothing can be done. He hopes Sigismund can reach an agreement at least with his cousin King Louis so that money allotted for the defence of Christianity gets to the proper place. – 3. The French are near Milan but suffer more damage than they cause. According to the Milan envoy they will soon withdraw since the French King is in the grip of a

no data about the identity of the Milan envoy. 6  Duke Charles de Bourbon, an eminent commander in chief of Francis I fell out with the French ruler in 1522 as a result of inheritance issue, deserted him and sided with Charles V. France was attacked from three directions under his leadership at the end of 1522: The English landed in Picardia, a Spanish army besieged Bayonne, a German mercenary army intruded into Champagne under the leadership of Wilhelm von Fürstenberg. See Rázsó Gyula, A lovagkor csatái, Budapest, 1987, 277.

Fathers should get their 60 forints that is due, and the 200 forints that Lászai owed them according to his will. – 2. He asks Várdai to send also the 16 forints that Kálnai borrowed for the journey home and for which Brodarics vouched. – 3. There is still no Pope; the French are stationed at Milan; the Emperor is about to intrude in France from Navarra. – 4. Kálnai is brought into his attention again. Kálnai’s loyalty and knowledge make him worthy of becoming Archdean of Telegd. Reverendissime Domine, Domine mihi Colendissime. [1.] Iam

Vestra Reverendissima pecuniam illam non miserit, ut liceat illis rursus de integro contra Dominationem Vestram Reverendissimam procedere et litigare. Quapropter Dominatio On Várdai see the note for Brodarics’ letter on 18 August. The text in the document is severely damaged at several places. 3  Concerning János Lászai, we only know a letter from Brodarics to Várdai on 18 August. The conflict concerning the will is not mentioned in that one, so here Brodarics is referring to two lost letters. 4  Imre Kálnai. About him also see the notes for the letter on 18

Thomas Crnić (Negri). Humanist of Dalmatian origin, Canon of Spalato from 1499, later Archdean, Secretary of Croatian Ban Péter Beriszló from 1514. Protonotary Apostolic from 1519, Bishop of Scardona from 1520. The Pope sent him to Poland in January 1523 as his envoy. (Compare: AT VI. 220–222, 222–224, 224–225., and Henricus Damianus Wojtyska CP, Acta nunciaturae Poloniae Tom. II., Romae, 1992, 137– 147., also by him, Toma Crnić jedini sloven nuncije u Polskoj, Radovi 21 Zavoda za hrvatsku povijest Filozofskog Fakulteta, Zagreb, 1988, 35–44.)

Theiner Augustin, Vetera monumenta Slavorum meridionalium historiam illustrantia, Romae, 1863, 601–602. 5 Vincenzo Baldi de Pistoria. Arrived in Hungary as a member of the retinue of papal legate Cardinal Pietro Isvalies. He soon became Canon of Veszprém, altar director of the St. John altar, at the same time Vicar of Isvalies who became Bishop of Veszprém in 1508. Compare: Lakatos Bálint, Kálnai Imre királyi titkári és főesperesi kinevezése (1523–1525). Adalékok a pápaság magyar személyi politikájához Mohács előtt, Századok, 2010, 423. 1  The text of the letter is

Campeggio has arrive. He will hopefully be successful in combating Lutheran heresy and in stimulating German reigning princes to fight the Turks. He instructed his envoys to negotiate with Campeggio as well as Ferdinand. – 6. He is sorry to hear that the Emperor and the French King are still at war with each other. Archduke Ferdinand is trying to mediate through Andreas da Burgo; Louis supports him in this. – 7. Louis has been informed about the peace agreement between Turkey and Persia and about the Sultan’s plans for attack. Brodarics should therefore do all he can for the papal

tributum quotannis in fiscum regium paulo ante hanc aetatem vel ipsius Matthiae regis temporibus deferebatur. Integrae erant, et fructuosae Themesiensis, Sirmiensis, Posega, Walko, et inferiores civitatum partes, hostium vero opes, numerus, potentia dimidio, quam sint hodie, minores erant. At nunc ea, quae commemoravimus, loca assiduis Turcarum incursionibus pene in solitudinem sunt redacta, adeo, ut tenues reliquias et paucas, quae adhuc in illis regnis supersunt, arces, maxima parte redituum nostrorum tueri nequeamus. [2.] Nam, ne quid amplius de illis regnorum nostrorum

used: MOL, DF 276077 He has learnt about the death of Archbishop of Esztergom György Szatmári; since benefices get rearranged in such cases, he asks Ferdinand to intercede on his behalf for remembering the absent envoy in Buda so that the latter’s services are rewarded with a smaller benefice at least; he asks for this only to be able to represent the Hungarian King in Rome better. Serenissime Princeps et Domine, Domine mihi Clementissime. Post servitutis meae perpetuae in gratiam Vestrae Serenitatis humillimam commendationem. Licet satis absurdum

1. He has learnt about the death of Archbishop of Esztergom György Szatmári; since benefices get rearranged in such cases, he asks Ferdinand’ to intercede on his behalf for remembering the absent envoy in Buda so that the latter’s services are rewarded with a smaller benefice at least; he asks for this only to be able to represent the Hungarian King in Rome better. – 2. There is no news. The Emperor’s army is still besieging the French at Novara. – 3. He is sending a copy of the letter by Persian Shah Sophi addressed to the Emperor and Louis II to

on his behalf for remembering the absent envoy in Buda so that the latter’s services are rewarded with a smaller benefice at least; he asks for this only to be able to represent the Hungarian King in Rome better. – 2. There is no news. The Emperor’s army is still besieging the French at Novara. – 3. He is sending a copy of the letter by Persian Shah Sophi addressed to the Emperor and Louis II to Sigismund. Serenissime Princeps et Domine, Domine mihi Clementissime. Post servitutis meae perpetuae in gratiam Vestrae Maiestatis humillimam

was certainly in contact with Louis II in 1523. His envoy, a Maronite monk by the name of Peter of Lebanon, brought a letter to Louis from the Shah in 1523, in which there is allusion to the Shah’s previous letters to the Hungarian King. The monk who represented the Shah later spoke at the imperial assembly in Nuremberg in 1524, and tried to talk the Christian rulers into cooperation against the Turks. Because of the conflicts between the European powers nothing would be realised from the Persian alliance that engaged the political public. By the time Charles V made up his

Compare: Rázsó, A lovagkor csatái... 278. 4  Presumably, Brodarics alludes to the famous French nobleman Pierre de Terrail, commonly known as Bayard, the “fearless and blameless” knight who lead the rear-guard. Bayard, who was a renowned figure of the wars in Italy, received a fatal wound at Aosta. More on Bayard’s life: Rázsó, A lovagkor csatái... passim 5  The Chief Commander of the French Army was Count of Bonnivet Guillaume de Goffier who was indeed seriously wounded in the battle, so the rest of the army crossed the Alps under the leadership of a much more experienced

Campeggio and inform the latter about matters in Hungary and Bohemia. – 2. He assures the Pope that he and Chancellor Szalkai are both loyal to him. – 3. The Hungarians like Baron Burgio as if he was not from Sicily but Transylvania. – 4. Archduke Ferdinand is ready to protect Christianity at the cost of his life. Beatissime Pater ac Domine, Domine mihi semper Clementissime. Post oscula pedum Sanctitatis Vestrae beatorum et meae perpetuae servitutis in gratiam eiusdem humillimam commendationem. [1.] Miserat me his diebus 1 serenissimus

35 István Brodarics to Giovanni Salviati Buda, 4 November 1524 Manuscript used: ASF, Carte Strozziane, Serie I., Filza 152., fol. 9r., 12v. 1. He has received Salviati’s letter dated 7 October. There is hope for putting an end to the schism in Bohemia; at least Baron Burgio and Chancellor Szalkai are working on it zealously as can be seen in de Burgio’s letters. – 2. If peace cannot be created among contentious Christian rulers, only God knows what awaits Hungary next spring. – 3. He does not yet know when he returns to Italy but a message

Christian rulers, only God knows what awaits Hungary next spring. – 3. He does not yet know when he returns to Italy but a message was sent via Marsupino the other day. – 4. Another letter has been sent regarding the matter of the bishopric of Pécs, since the previous one got lost. Arriving at a decision would be important. Reverendissime Domine, Domine Colendissime. Servitutis meae humilem commendationem. [1.] Accepi litteras Vestrae Reverendissimae Dominationis VII. Octobris datas. 1 Negotium unionis Bohemicae, 2 qua

arriving in Rome; he does not want to burden the Pope with a lengthy letter now; the Pope can learn the essentials from Archdean Imre. He expresses his gratitude to the papal court and Baron Burgio for intervening on his behalf; now he is put under even stronger obligation if that is possible at all. Beatissime Pater, ac Domine, Domine Clementissime. Post servitutis meae perpetuae ad pulveres pedum Vestrae Sanctitatis beatorum humillimam commendationem. [1.] Causas tam diuturnae meae morae Vestra Sanctitas a me ipso brevi accipiet. Non enim

Canon of Esztergom. Louis II., however, made a promise to the Pope that he would raise Brodarics to Bishop status as soon as possible. Compare: Theiner Augustin, Vetera monumenta Slavorum meridionalium historiam illustrantia, Romae, 1863. 585. The manuscript is damaged at some places. Louis invited Papal Legate Cardinal Campeggio to Buda in November, and Brodarics’ travel was postponed until his arrival. See the previous letter on this. 2 King 1  Dolebo

of the relator Brodarics that King Louis sanctioned the request on 21 February 1525. 2  Both reference the same manuscript. 3  István Szenterzsébeti Terjék, nobleman from Zala county. His sister Orsolya is the mother of Tamás Nádasdy, so he is the uncle of the future Palatine. Student at the Vienna university in 1494. Tenant of the Zalavár abbey with his father from 1518. Compare: Füssy Tamás, A zalavári apátság története (A pannonhalmi Szent Benedek-rend története, VII.), Budapest, 1902, 110–114. 4  Ferenc Révay was Secretary of Palatine István Báthory, later

vicissim in te favorem reddas in dies cumulatiorem. Datum. 1  The letter can be dated based on Statileo’s legation and the return of Brodarics to Rome. Statileo went to Cracow as an envoy in the spring of 1525 and got an answer from the Polish King on 12 April (see AT VII. 241). Brodarics left for Rome in late February 1525. On 5 March he was still in Pécs (he got a letter of commission from Bishop Fülöp Csulai Móré then), so the earliest he could reach the Eternal City was in April. 2  János Statileo (Statilius in Latin form, Statilić in Croatian)

the Duchy of Bari, he asks Sigismund to let him know; if he happens to be away from Rome, his fellow envoy Francesco Marsupino or Cardinal Lorenzo Pucci will forward letters addressed to him. Turri or Marcus de Torre, Franciscan monk born in Venice, Polish provincial. Taught theology at the Cracow University in 1519. He was confessor of Bona Sforza, so he had excellent relationship with the Polish court. See also AT V. 242., 253.; AT VI. 268., 306.; AT VII. 63., 83., and Fraknói Vilmos, Magyarországi pápai követek jelentései... 324. 1  The text of

Lorenzo Pucci will forward letters addressed to him. Turri or Marcus de Torre, Franciscan monk born in Venice, Polish provincial. Taught theology at the Cracow University in 1519. He was confessor of Bona Sforza, so he had excellent relationship with the Polish court. See also AT V. 242., 253.; AT VI. 268., 306.; AT VII. 63., 83., and Fraknói Vilmos, Magyarországi pápai követek jelentései... 324. 1  The text of the letter is on the Internet, in a somewhat different variant, transcribed by Péter Tóth.

will forward letters addressed to him. Turri or Marcus de Torre, Franciscan monk born in Venice, Polish provincial. Taught theology at the Cracow University in 1519. He was confessor of Bona Sforza, so he had excellent relationship with the Polish court. See also AT V. 242., 253.; AT VI. 268., 306.; AT VII. 63., 83., and Fraknói Vilmos, Magyarországi pápai követek jelentései... 324. 1  The text of the letter is on the Internet, in a somewhat different variant, transcribed by Péter Tóth. http://ephemeris.alcuinus.net/exempla.php. 2  Further

addressed to him. Turri or Marcus de Torre, Franciscan monk born in Venice, Polish provincial. Taught theology at the Cracow University in 1519. He was confessor of Bona Sforza, so he had excellent relationship with the Polish court. See also AT V. 242., 253.; AT VI. 268., 306.; AT VII. 63., 83., and Fraknói Vilmos, Magyarországi pápai követek jelentései... 324. 1  The text of the letter is on the Internet, in a somewhat different variant, transcribed by Péter Tóth. http://ephemeris.alcuinus.net/exempla.php. 2  Further manuscripts: BK

3  Brodarics asked Sigismund several times in May 1524, after György Szatmári ‘s death, to intervene for him so that he can obtain some substantial benefice, presumably some bishopric. This means that the Polish court also spoke up for him. Brodarics did not earn a bishopric at that time but he got the benefice of the Esztergom Canon added to that of Provost of Pécs, and Louis II. made a promise that he would raise Brodarics to Bishop status as soon as possible. 4  The church named after the Four Crowned Saints (Quattuor Sanctorum Coronatorum) was the titular church

from the Pope. The same considerations were spelled out in a letter to Sigismund on 10 June 1523, which shows that Brodarics had seen the situation clearly already then, and, as this letter demonstrates, it did not change much in 2 years. Brodarics’ warnings were heard in the Polish court at least. Sigismund, seeing the failure in Christian cooperation, signed peace with the Turks on 15 November 1525. Brodarics, in his first letter addressed to Piotr Tomicki and Andrzej Krzycki (6 September 1526), still expresses regret over the fact that Hungarians did not follow the Polish example

29 August 1521; Bey of Nándorfehérvár Bali occupied Szörényvár (today: Turnu-Severin, Romania) in September 1524. 12  Reference to the German peasants’ war. 13  Brodarics had done services to Sigismund in connection to the Duchy of Bari before. (More on the case of the Duchy of Bari: AT, VIII. 295–379.) 17  16  Andrzej faciat me certiorem. Litterae Vestrae Maiestatis etiam si interim discederem per collegam meum, dominum Franciscum Marsupinum, qui hic erit, vel etiam per reverendissimum dominum

eius, includendus videtur ipse quoque et regna illius in hanc pacem. It is not placed with the text of the letter but in a separate volume (BN. T. 28. fol. 164r). We do not have the slip of paper with the cipher, only the deciphered text can be read. At the same time, the legate mentioned is definitely Brodarics, since the reference is to the younger cousin of Sigismund, Louis II, and his envoy was Brodarics. The fact that this slip of paper belongs to this particular letter follows from subsequent manuscripts (BK 213 fol. 539; BJ 6549 fol.

Paternitati Tuae omni nostra gratitudine id rependere curabimus, quam optime valere cupimus. Datum Cracoviae die quinta Iulii millesimo quingentesimo vigesimo quinto. Ea commissione sacrae reginalis maiestatis propria 7 promoveret correxi ex: promovere. AT: promoveret. 8 assistet ibi: assistat AT 9 auxilium suum: suum auxilium AT 14 die quinta Iulii: V. Iulii AT 15 Ea... propria om. AT 1  Bona Sforza (1494–1557), daughter of Gian Galeazzo Sforza and Isabella of Aragon. Wife of Polish

id rependere curabimus, quam optime valere cupimus. Datum Cracoviae die quinta Iulii millesimo quingentesimo vigesimo quinto. Ea commissione sacrae reginalis maiestatis propria 7 promoveret correxi ex: promovere. AT: promoveret. 8 assistet ibi: assistat AT 9 auxilium suum: suum auxilium AT 14 die quinta Iulii: V. Iulii AT 15 Ea... propria om. AT 1  Bona Sforza (1494–1557), daughter of Gian Galeazzo Sforza and Isabella of Aragon. Wife of Polish King Sigismund from 1517. More on her life:

valere cupimus. Datum Cracoviae die quinta Iulii millesimo quingentesimo vigesimo quinto. Ea commissione sacrae reginalis maiestatis propria 7 promoveret correxi ex: promovere. AT: promoveret. 8 assistet ibi: assistat AT 9 auxilium suum: suum auxilium AT 14 die quinta Iulii: V. Iulii AT 15 Ea... propria om. AT 1  Bona Sforza (1494–1557), daughter of Gian Galeazzo Sforza and Isabella of Aragon. Wife of Polish King Sigismund from 1517. More on her life: Władisław Pociecha, Królowa Bona

millesimo quingentesimo vigesimo quinto. Ea commissione sacrae reginalis maiestatis propria 7 promoveret correxi ex: promovere. AT: promoveret. 8 assistet ibi: assistat AT 9 auxilium suum: suum auxilium AT 14 die quinta Iulii: V. Iulii AT 15 Ea... propria om. AT 1  Bona Sforza (1494–1557), daughter of Gian Galeazzo Sforza and Isabella of Aragon. Wife of Polish King Sigismund from 1517. More on her life: Władisław Pociecha, Królowa Bona (1494–1557) I–IV, Poznań, 1949–1958.

vigesimo quinto. Ea commissione sacrae reginalis maiestatis propria 7 promoveret correxi ex: promovere. AT: promoveret. 8 assistet ibi: assistat AT 9 auxilium suum: suum auxilium AT 14 die quinta Iulii: V. Iulii AT 15 Ea... propria om. AT 1  Bona Sforza (1494–1557), daughter of Gian Galeazzo Sforza and Isabella of Aragon. Wife of Polish King Sigismund from 1517. More on her life: Władisław Pociecha, Królowa Bona (1494–1557) I–IV, Poznań, 1949–1958. 2  The manuscript

number contains accounts of a Conventual Franciscan monastery from the 18th century. 3  Bona Sforza also asked Dantiscus in his letter dated 5 July to make moves with the Emperor in connection to the issue of the Duchy of Bari, and to utilise Brodarics’ help. Compare: AT VII. 297–298. 49 István Brodarics to Sigismund I Rome, 4 August 1525 Manuscript used: BN T. 6. fol. 58r. 1 Published: Acta Tomiciana VII. 318. He has no new information

13 September 1525 Manuscript used: ASV, Principi, vol. 3. fol. 279r–v. Published: Theiner Augustin, Vetera monumenta historica Hungariam sacram illustrantia II., Romae, 1860, 653–654.; Bessenyei József, Lettere di principi (1518–1578), Roma–Budapest, 2002, 79–81. 1. He arrived at Buda 21 days after leaving Rome. He found the King and the Queen on Csepel Island. He passed on the Pope’s message to them there. – 2. He has not yet received an answer regarding the matter of envoys to be sent to the Emperor. – 3. He told what the Pope commissioned him to tell to

7.3.437  Formidanda fames: uenalia littore quouis
7.3.438  Inuenies alimenta tuis uectanda carinis.
7.3.439  Hinc facili uictu pasces, claementia caeli
7.3.440  Quam tibi nunc sobolem numerosam indulserit; at si
7.3.441  Pauperies quandoque grauis uexauerit illam,
7.3.442  Muneris haec instar censenda est. Nanque creabit
7.3.443  Solertes animos, mores, artesque magistras,
7.3.444  Fingendis foecunda uiris,

lamas conisque renident
7.3.558  Et iaculis horrent praefixa cuspide longis.
7.3.559  Pars manibus sinuant arcus grauibusque uenenis
7.3.560  Illita suspendunt humeris geminantia mortem
7.3.561  Spicula, at insertam custodit fibula clauam.
7.3.562  Ast alios plumbi liuentis missile pondus
7.3.563  Orbe pugillari armauit, cui laetifer ictus,
7.3.564  Sed laeua clypeos praetendunt omne tegentes
7.3.565  Corpus et

volo esse contentus, excellentes scilicet mathematicas sua nobilitate omnes scientias humanitus acquisitas excedere, quia per eas solas Deo optimo maximo similes esse posumus, cum ipsi (Deo benedicto) et praeterita et futura sint praesentia. At sola mathematica inter omnes alias scientias humanitus acquisitas praeterita et futura praesentia facit (quamvis imperfectiori modo). Etsi haec magis exacte et dearticulate inquiramus et ad singulas partes huius scientiae inspiciamus, certe inveniemus, quod ignorata

in prooemio De physico auditu, in commento 14. 3. De anima, primo De generatione commento 38. et divus Hieronymus illud confirmat scilicet, quod Aristoteles fuit regula in natura, maxime in philosophia. Illud idem dici potest de Ptolemaeo in mathematicis. At illa bestiola Gregorius Ariminensis disputans quaestionem de infinitate vigoris primo Sententiarum dicit, quod Aristoteles in puris naturalibus erravit. Idem disputans materiam de futuris contingentibus, an in illis sit determinata veritas:

Et cum irriderentur opprobarenturque, ne ludibrio quidem habiti tenere se queunt quin omnes palam hortentur ut sceleri et latrocinijs finem statuentes ad inuisendum Sancti corpus Bethleem simul ire festinent. At illi iam ex risu in furorem uersi gladios stringunt. Sed cum stupescentibus membris ferire eos, a quibus se illudi putabant, nequaquam ualerent, uim suis uiribus maiorem aduersum se experti penitentiam agunt.

interimit. Inde fugiens latrocinia per annos decem exercuit. Cum tamen beato Hieronymo orationem facere, sicuti solitus erat, non omitteret, Hieronymus tandem sub mercatoris habitu iuxta iter agens apparuit. At eum ille cum socijs inuadens, ut perimat et spoliet, ubi audiuit non esse mercatorem sed Hieronymum doctorem, cui ipse quotidie preces offerret, simul cum socijs repenti stupore correpti subsistunt. Et ille

* U. 0. aegerit. « U. 0. Despothus. magis animi conscientia, quam pompae splendore aut Equestri dignitate contentus; quo pudore claro, atque honesto non minus auctoritatis, at minus invidiae suos inter Cives comparavit. Quam vero illius justa splendida magnifica ampla fuerit militia: quantum laboris periculi molestiae sumptus pro recipiendo Despoti Regno, quod hostes occupaverant, susceperit, ut nihil arduarum et difficilium rerum stabili et perpetua fide

capias animo, Ferrariane, bono.
f3.5  Verus amor, sincera fides succurrit ubique, 5
f3.6  Hac pro re parva magna parare potes.
f3.7  Dant Arabes casiam tibi, clarae Hieronyme stirpis
f3.8  Sacratae decus; at Barbula Pompilius
f3.9  Versibus his tribuit sancti primordia Mundi,
f3.10  Addidit et vastas Deucalionis aquas; 10
f3.11  Quoque Deus natus Terris satis oblitus annis
f3.12  Admissis Hominum

nobilis omnes 20
1.21   Angelorum creatio. Luciferi casus Aligeros, quorum primus fuit ille superbus
1.22  Lucifer, ex nihilo dependens ordine pulchro;
1.23  Mox tamen at cecidit Coelorum cardine ab alto
1.24  Ambitione ferus, qua nullus sidera cernit
1.25  Tartareis detenta jugis; tegit alta cacumen 25
1.26  Virtutis durum; Stygias hac namque Paludes
1.27  Effera mens

Aëra nunc posui sub magno cardine clari
1.65  Aetheris, exitium nullius numinis ira 65
1.66  Cui datur; en nitidus croceo splendore coruscat,
1.67  Et Terras Neptunus aquis Saturnia proles
1.68  Obruit; at majus refero memoranda per aevum;
1.69   Motus solis et lune. Phoebus quove suos quoties perficere cursus,
1.70  Atque Diana soror nullo concussa labore 70

pulchra Deo, quamvis producta sub axe
1.109  Coelorum vigeat fixo, convexa meatu
1.110  Temporis inspiciens, in tempore forma creata, 110
1.111  Nec tamen hoc lumen decrescit, lassa vetustas
1.112  Corporis at rapiet tandem peritura ruinam
1.113  Condita cuncta Virum mirantur, ab ordine pulchro
1.114   Hominis praestantia Adventasse suum Dominum gaudere coacta,
1.115  Rectoremque

ex voto, quae rerum Conditor ingens
1.150  Fecerit ex nihilo, omnia tandem dives habeto. 150
1.151   Oratio Iovis Conticuit dictis, grates persolvit et ille
1.152  Omnibus. At Rector Superum, Telluris, et Alti
1.153  Talia dicta movet: Nostrum generosa propago,
1.154  Sit tibi nomen Adam; felicis tempora vitae
1.155  Invenies semper, me dum mea fata volutant, 155
1.156  Si tamen,

2.202  Qui fueras pridem, tandem per tempora longa
2.203  Tuque tuumque genus, tam grandia gaudia flebis.
2.204  Et tu, flamma vorax sanie depressa maligna,
2.205   Mulier re at O mulier, paritura tuos formidine plena 205
2.206  Concipies natos et magno pressa dolore
2.207  Emittes foetum, miserorum lurida nutrix
2.208  Diceris”. Subito custodem liminis

verberat ensis 255
2.256  Terga viri dicens: “Nostris discedite terris!”
2.257  Ille cruore fluit resolutus corpore toto,
2.258  Et precibus longis tentat resistere, ne sic
2.259  Verberet invalidum, at magis hunc hunc ille cruentat,
2.260  Heu heu, quo citius miserum discedere cogat. 260
2.261  Durum nec parvo maculabat sanguine ferrum
2.262  Impellitque pedem pedibus gravitate furenti
2.263  

veneratur anhelitus oris.
2.340  Secum turba ruit: primo male tuta Voluptas, 340
2.341   Luxuria Alma Venus, puerum pharetratum prendere dextra
2.342  Curans, ne cadat; at vultu plaudente Cupido
2.343  Hanc ardet salutare deam, quo duceret ultro
2.344  Alatum citius, tenerum membris tamen; ipsa
2.345  Fit comes ardenti, magnos conferre paratus 345
2.346  Promittit puero,

quod nunquam maculaverit ipse Cupido.
3.48   Reparatio humani generis. Jussa Dei complent; reptat generosa propago,
3.49  Ac si Cadmaeo generaret semine proles.
3.50  At gens posterior cepit pejora profecto 50
3.51   Scelera posterioris prolis. Admissis gravibus mundi commenta referre,
3.52  Templa silent, arae et modico fumantia thure

1.35   Quanquam humili de plebe uirum. Sed sanguinis omnes
Exuperat tenebras cum laudum lumine uirtus.
Hęc effatus abit moestum tristemque relinquens
Iam Saulem et multa perculsum pectora cura.
At quia continuo tali pro crimine poena
1.40   Non inflicta fuit, iussus rex perdere gentem
Amalechitarum, rursum mandata reliquit,
Rursum iussa dei temnens seruauit Agagum,
Victor commisso captum certamine regem,

"Magne pater, quid me tam certa pericula uitę
Attentare iubes? Huius si forte negoci
Consilium scierit, multam Saul actus in iram
1.105   Protinus, heu, tristi claudet mea lumina letho." —
"At tu" numen ait "uitulam cape 'pergoque', dices,
'Sacrum ferre deo', hac eludes arte superbum.
Quum facies vitula, Iesseum ad sacra uocabis
Ipsum progeniemque omnem. Tunc protinus illum,
1.110   Quem tibi monstraro,

cęlo
Dextera Dauidi, hunc ipsum seruare periclis,
Hunc animi donare bonis, hunc robore notum
1.160   Corporis et multa locupletem reddere gaza, Saul a spiritu agitatus
At uero Saulem furiis agitabat amaris
Immanis demon, totos infusus in artus.
Ille solo stridens prostratus uoluere sese
Huc, illuc uisus, toruo quoque lumine circum
1.165   Terrebat stantes et spumas ore uomebat

venienti
Attulit exitium discussis fuste cerebris.
Inde quod in fuluum gradiens quandoque leonem
1.435   Inciderit, rictus qui contra ferret hiantes
Infrendens rapidoque ruens per deuia cursu,
At se contortum difractis dentibus acri
Infixisse gulę per aperta foramina saxum.
Hinc illum gemuisse diu, dum spiritus ęger
1.440   Non potis obstruso est halitus agitare meatu,
Fessa sed inclusa cruciantur uiscera

rumore sinistro
Cęderet et uerę uirtutis luce nitentem,
Scilicet ut possint dominoque deoque placere,
Donec uterque sui cursum perfecerit ęui. Saul
2.290   At contra Saulem sęua torquere simultas
Coepit et exurens penitus pręcordia liuor.
Nocte iacens uigilat, negat improba cura quietem,
Fastiditque die positę conuiuia mensę
Et renuit gustare dapes festosque

Saul in Dauidem
Rex Saul inuidię, Dauidis nomine laudem
Ipse suam uinci cernens, exarsit in iras
Feruidus et raptum magno conamine pilum
Torsit in aduersum cantantis pectus, at ille
2.455   In latus accliuo uitauit corpore telum.
Vitatam paries confixus suscipit hastam
Hastaque fixa cauis ferrata cuspide rimis
Compulit extemplo concussa fatiscere saxa.
Ipse fuga

lęta perire
Grandine mox lędente putat, uiolenta quiescunt
Flamina tranquillumque salum cęlumque serenum,
Mutata rerum facie pulsoque pauore,
3.35   Erectas hominum mulcent dulcedine mentes.
At Saul, ut reditum per tempora tarda suorum
Per longasque moras duci conspexit, eisdem
Supplementa recens delecto milite misit,
Dum dubitat primos ad talia facta patranda
3.40   Vel minus audaces uel iam minus esse

amictu
Ac uelut insanus. Vulgi uox ire per ora
Illa frequens coepit: "Cisides nunquid et ipse
Intra Sanctorum coetum numerandus habetur?"
Quisque adeo fera corda viri mollita stupebat.
3.75   At uero Dauid, quanta inconstantia menti
Insita regis erat, non inscius, inde recessit.
Quumque loco quodam Ionatham reperisset, ad illum David ad Ionatham
Cum gemitu conuersus ait: "Quo

3.110   Te precibus cędente meis, solennia sacra
Vt peragam et soler tribulum consortia pręsens.
Interea latebris recubabo tectus in illis,
Dum referas responsa mihi. Si mitia fient,
Pax erit, at contra subita si bile tumebunt,
3.115   Mors metuenda quidem. Nunc uni me tibi totum
Atque tuę fidei committo. Tu modo cures,
Nequando tradar regi sine more furenti nota

fideli
Cuncta relaturum tibi, Dauid, protinus illa,
Quę bene uestigans cura studioque sagaci
3.125   Nosse quidem potero sensus arcana paterni,
Siue bonum fuerit quod norim siue sinistrum.
At siquid simulanter agam, si fallere nitar,
Ignifero tunc me trudat sub Tartara telo
Omnipotens Saulisue sinat decedere dextra.
3.130   Nil igitur dubites de me, charissime Dauid,
Nec de Saule quidem. Nullum tam corde

fraudes?
3.185   Absalon expetiit genitorem pellere regno,
Seba suum dominum, multos ad uulnera fratrum
Interitumque patrum dominandi dira cupido
Impulit et patribus iussit disperdere natos.
At Ionathas regno antetulit Dauidis amorem
3.190   Obsequioque patris, contempsit quippe pericla
Cuncta status uitęque suę, dum functus amici
Officio charum curat seruare sodalem
Mallebatque mori fidus quam uiuere

propheta
Inde tamen, uatis seruans oracula Gaddi,
Descendit properatque tribus succedere Iudę
3.385   Monstratos fines comitante cohorte suorum. Saltus Areth
At postquam saltum directis passibus Areth
Ingrediens illa fixit tentoria silua,
Extemplo Saulis rumor peruenit ad aures
Illic cum tota Dauida sedere cohorte.
3.390   Ipsum autem Saulem campus Ramatheus habebat,

Hęc quum terribili fudisset uerba profatu
Ira recens regis, cuius non protinus ora
3.435   Inficeret pallor, gelidos metus angeret artus? Achimelech sacerdos ad Saulem
At tamen intrepida respondit uoce sacerdos.
Pręstabant audacem animum sine crimine mores
Mensque dicata deo finique propinqua senectus.
"O rex, ista quidem Dauidis crimina nobis
3.440   Ignorata latent. Quicquid

Vtere sorte data! Vis uno cuspidis ictu
Conficiam Saulem?" Quotus hoc uetuisset in hoste
Tam sibi suspecto, quem iam nec mitia uerba
Reddere placatum poterant, nec cognita fidi
Pectoris officia? At uetuit Iesseius heros.
5.140   Qui tunc tale suo responsum fudit Abisę: Dauid ad suum Abisam
"Mitte animum talem! Nequaquam criminis expers
Esse potest, quisquis perfusum chrismate sacro

Id patiere, prius quam crastina transeat hora
5.455   Atque diem clauso componat uesper Olympo."
Hoc dicto in tenues disparens soluitur auras
Atque instar fumi in nebulas effusus abiuit.
At uero Saulis magno concussa pauore
Occupat ossa tremor gelidusque in uiscera sanguis
5.460   Cogitur ad terramque ruunt languentia membra.
Exanimi similis iacuit. Quum deinde redisset
Spiritus et pariter uitali corda

ipsas
Siluestres capreas uenando ęquare solebat
7.135   Atque anteire canes. Nocuit tamen ecce misello
Pernices habuisse pedes. Fortasse caueret
Dirę tela necis, si corpore tardior esset.
At post Abnerum properare Ioabus Abisasque
Exurgunt pariter, fraternę cędis acerbi
7.140   Vltores, nisi nox finisset bella, futuri.
Tunc iuga tuta superscandens Abnerus, et illos,
Qui reliqui fuerant, ad se collegit

fructus
Vere nouo foecunda suos cum cernitur arbor,
Paulatim fluido descendunt corpore flores,
7.195   Donec humi cuncti labendo linquere culmen
Cogantur canoque tegant uelamine terram,
Gaudet at illa suos pomorum crescere foetus,
Sic Saulis labente domo Dauidica uirtus
Altius exurgens se supra sydera tollit. Dauidis uxores cum liberis
7.200   Pręterea sobolis generandę

regis
7.315   Abnerum reuocet dicens superesse, quod illi
Dicere secreto rex uellet. Nescius ergo
Ille Ioabinę fraudis, regressus in urbem Abnerum perimit Ioabus
Venit. At exceptum lęto satis ore salutat
Seque arcana loqui simulauit uelle Ioabus
7.320   Indeque semotum confodit. Corruit illic
Accepto incautus transfixa per ilia ferro,
Non uictus uirtute uiri, sed fraude nefanda

Vindictamque dolis et turpi fraude petisse.
7.365   Nuncius hunc rumor casum portauit ad aures,
Isbosethe, tuas. Poteras gaudere repenti
Cęde uiri, cuius metuebas territus iram
Supremasque minas. At te doluisse uetusti
Annales memorant. Sed forsan plebe dolente
7.370   Tu tristem lęto fingebas corde dolorem.
Nil iuuit finxisse tamen. Dauida parabat
Israhelitarum gens omnis condere regem.

Hebreus adoret ahenos.
Pręterea puduit pulsos uictosque fuisse
8.120   Marte Palestinos, rursum tentare parabant
Fortunam belli. Reparatis uiribus ergo
Implerunt iterum Raphaimos milite campos.
At uero Dauid, dum nil decernit agendum, Responsum a deo accipit
Donec certa dei discat pręcepta, monentem
8.125   Audit, si uicto tandem cupit hoste potiri,
Non eat aduersus contra, sed lęta

Mulctauit, mulctare solet qui iure procaces.
Nunquam foeta fuit posthac optataque uentris
Gaudia non uidit. Frustra complexibus usa
Sępe uiri sterilem iussa est consumere uitam.
8.290   At uero Dauid, dum nullo lęditur hoste
Et placidę peragit felicia tempora pacis,
Mente agitare pia diuinum coepit honorem Dauid uoluit ędificare templum
Ędis condendę. Nathano

Argento lances. Incertum operisne decorem
An precii summam spectantum coetus in illis
8.465   Plus miratus erat. Dauid pro munere grates
Persoluit multas, testes habiturus amoris,
Quę donata sibi meminisset. At inde reuertens,
Obuius armatę bis agmina fudit Idumes, Dauid uictor
Valle Salinarum primo rursumque Gebellę
8.470   Finibus. Atque loco referuntur utroque perempta
Mille

Ioabus,
9.300   Moestus et ipse quidem tali se strage suorum,
Et rogat, an iubeas Rabbam obsidione leuare
An sperare tuę mage fata fauentia sorti."
Ingemuit rex ipse suę dispendia gentis,
At tamen optata miseri nece lętus Vrię Dauid ad Ioabum
9.305   "Vade" ait "atque duci referas mea dicta Ioabo:
Ista, Ioabe, tuum frangat committere noli
Res animum. Varia est belli

Suspirans Ammon: "Non est medicabile nostrum,
10.40   O Ionadabe, malum. Sed quid tibi demoror" inquit
"Secretum proferre meum? Me Thamaris intus
Vrit amor tenuatque iugi membra extima cura.
At tu siquid habes, tanto succurre labori.
Nam mihi siue mori est decretum siue potiri
10.45   Virgine dilecta, frater licet Absalon illi
Sit simul atque mihi." Miserans Ionadabus amantem
Tam propenso animo iuuenem,

mihi. Solet euanescere docto
Sępe ministerio lentus de corpore langor'." In Ionadabum male consulentem
10.60   Hos monitus, Ionadabe, dabas prudensque uaferque
Iam tibi uisus eras? At non seruatur amicus nota
Consultore mali. Finem prudentia rerum
Metitur. Tunc coepta probat, quum mente sagaci
Perpendens discit, qualis manet exitus illa,
10.65   Nec

nefas tam grande puella
Seque trahens retro "Quid me sic opprimis?" inquit
"Quod molire scelus, cognati sanguinis, Ammon,
Oblitus legisque dei iurisque pudici
Connubii? Sine me, sine me!" clamabat. At ille
10.85   Luctantem toto contendit uincere nixu
Et tandem uincit. Miseram sceleratus amator
Germanam uiolat, ui uictus et ipse nefanda.
Iamque expleta semel iuuenis damnata libido
Exardens

festa uocauit,
Lanigeras tonsurus oues Balasoris in agro,
10.165   Hic ubi diffusi uiridanti gramine campi
Propter aquę ripas rapido torrente fluentis
Florebant et lęta gregi dumeta ferebant.
At curis regni Dauid remoratus abire
Nequaquam se posse refert. Feruentius ille
10.170   Instare, ut fratres saltem dimittat et ipsum
Pręcipue Ammonem. Cuncti uenere rogati. Conuiuium

uoce uicissim
Versantes conferre manum coepere furendo:
Ictibus alterius contusus concidit alter.
Orba illo infelix curas solabar aniles
Huius, quem uiuum seruarunt fata, salute.
10.240   At tamen ecce omnis generis cognatio nostri
(Me miseram!) insurgens, tristes nunc suscitat iras
Atque hunc ad mortem pro fratris morte reposcit,
Nequa mihi restent miserę solatia matri,
Nequis sit reliquus,

requiret,
11.95  Sic lęto excępit Chusum tunc Absalon ore
Mellitis captus sermonibus. Impiger inde
Consilium accito sibi postulat Achitophele,
Quid facto sit opus iam primum tempore in illo.
At uero ille uidens plebis nutantia corda,
11.100  Ne sublato odio composta pace quiescant
Absalon et Dauid, tum quę manus arma secuta
Absalonis erat, regi daret emula poenas,
Vt dubiam tollat cunctis