Your search found 5122 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1201-1300:

praesidio, quod eorum rex ibi reliquerat, in potestatem suam deditione redacto. Quo facto celebrata in Italia ad illam diem Gallorum fortitudo ad ludibrium redisse uisa est, quippe quos non uirtute, sed impetu ualere iam inde omnes arbitrati sunt. Et profecto Gallorum uis animi sicut secundis rebus supra modum attollitur, ita aduersa fortuna, cui ne parum quidem obluctantur, humillime submitti, atque infringi consueuit. Quod sane illis ita euenire necesse est: nam quum aut metu tantum, aut fiducia uulgi ritu agantur, fortitudinis, quae his

conquestos esse arbitror: neque enim Veneti suo duntaxat aerario totas Hungarorum uires, quas id bellum postulabat, conducere poterant, nec rursus Hungari centum millium aureorum precio Turcarum arma in se auertere seque pro alienis uastandis obicere censebant. Turcae enim sicut ad pugnam collatis signis ineundam statarii militis inopia parum idonei sunt, ita depopulandis hostium agris eximia equorum pernicitate aptissimi. Baiazetes quoque ad pacem

quam Venetis dediti, incolunt! Nil uos terreat oppidanis adiunctus miles: is enim non ex eo genere est, quos Christiani aerarios appellant eosdemque militiae peritos putant, sed magna ex parte e lupanari atque meretricum contubernio euocatus, sicut inter lenones ferox est, ita inter hostes ignauus, nulliusque prorsus ad militiam usus, atque adeo gentis quoque uitio imbellis, ut ne foeminis quidem nostris sit conferendus. Nec sane praefectum se meliorem ille miles sortitus est: latet is in praetorio abditus, procul a proelio

quęrelae in commodiorem inciderint locum. Veneti sinum Ambracium depopulantur; S. Mariam in Leucadii litoris peninsula expugnant. Venetis, qui quidem uulgi ritu sicut uel paruo compendio immodice efferri, ita minimo e contrario detrimento uehementer angi solent, amissa Methone ingens moeror incessit; simul his cura iniecta, ne hostis eo magis se contemneret, quod a caeteris Christianis nullis omnino auxiliis subleuarentur. Itaque Venetus

demonstrauimus, uacuam defensoribus una cum oppido occuparent. Oppidani a Christianis, quos cum Turcis hanc in expeditionem profectos diximus, per occultos nuntios edocti quemadmodum Turcarum copiae essent diuisae, quidue insuper hosteis molirentur ― nempe sicut eadem religio hominum animos ualde coniungit, ita plaerisque mortalibus, qui inter se sacris differunt, perinde ac inter diuersi generis bruta animalia mutuum solet esse odium ― totas uires suas aduersus eam hostilis exercitus partem conuertunt, a qua ducem abesse cognouerant.

uter regum iustior Neapolitani regni esset possessor. Vbi ad arma uentum est, intra unius ferme mensis spatium, Hispanis in oppidum maritimum Appuliae, Barletum incolae uocant, haud memorabili praelio compulsis, regnum Galli occuparunt. Erat Hispanis dux Consaluus Adigarius, sicut pacis artibus uir insignis, ita omni bellica laude dignissimus, quem supra diximus Cephaleniam de Turcis coepisse. Qui quum uidisset Italos Francis conciliari, iamque in eorum ditionem totum regnum concessisse, statuit quoad Galli simul incolarum fauore, simul suis ipsorum uiribus florerent,

esset, Franciscus Gonzaga, marchio Mantuanus, iussu Galli regis ad exercitum uenit. Quem quum inuenisset soluto imperio inertem, imbecillem, commeatus ac omnium rerum necessariarum inopia laborantem, licentia ac lasciuia corruptum, ad haec graui ualetudine tentatum, eo quod castra sicut nulla munitione tuta erant, ita nec in loco salubri inscitia ac negligentia ducum posita, conuocatis principibus acerba eos oratione increpuit. Galli praeterquam quod externi hominis imperium insita genti superbia aspernabantur, saeua etiam concione exacerbati nihil quod aut

autem utrisque hinc oritur, quia neutros sane Christiani reges imperio dignos existimant, alteros, quia mercaturae dediti sunt, alteros, quia non profanis, sed sacris ac diuinis duntaxat rebus uacare debent. Quamquam, ut quod sentio dicam, sicut nolim sacerdotes magnis imperiis potiri, ne curis inanium rerum a diuino cultu auocentur, ita eos possessionibus uelim esse quam ditissimos: nam hospitalitas, munificentia, benignitas, propriae sacerdotum actiones, sine opibus ac sumptu exerceri nequeunt, praeterquam quod

intulisse omnes intelligant. Quod profecto toto Christiano orbi facile persuasurus es, si uictoriam, cuius spes magna omnes tenet, adeptus intra fines tuos te continueris, nec tuis duntaxat, sed, quod proprium magni regis est, amicorum et ipsorum etiam hostium rationibus inseruieris. Nam sicut summi ducis est hostes superare, ita etiam his ipsis parta uictoria consulere. Haud difficulter populi erga regem amor in odium conuertitur, ubi fortuna obsequente cupiditatibus suis rex minus imperare in animum induxerit. Omnibus uictoria tua grata erit, si insolentia

satrapaeam habiturum, sed etiam salutem suam in tuto locatum iri, quamquam nullo officio frater fratris in regno Turcaico constituti gratiam redimere potest amore securitati cedente. Nam ferox gens Turcarum ex multis nationibus contracta, sicut metu magis quam charitate regibus suis paret, ita et reges magis terrore quam beneficentia subiectos in officio continere solent. Satis autem constat timorem haud fidum esse regni custodem: subditi enim quem timent aut perire

abdicatione regno prospicere, successoremque uiuo sibi constituere, uos milites magis decet iudicium patris mei quam improuidam eius animi affectionem sequi. Altero enim salus imperio paratur, altera clades certissima: nam sicut Turcarum imperium armis conditum est et in hanc fortunam auctum, ita iisdem etiam artibus administrandum. Quae quum ita sint, milites, iura, quae liberos parentibus iungunt, his coeptis nulla ex parte uiolamus, sed potius

superante impellunt aciem, atque ingenti aedita strage in fugam coniiciunt. Et quoniam id quoque memoria dignum quibusdam uisum est, ferunt Bazethem, quum hanc pugnam e curru spectaret, conspecto Selyne in primam aciem euecto suosque ad praelium adhortante (erat enim sicut armis et coetero ornatu, ita staturae breuitate insignis, insidebatque equum rara magnitudine conspicuum) proximos percunctatum esse, quisnam esset ille tam paululus homo, qui tantopere certamen accenderet. Neque enim filii faciem noscitabat, atque ut cognouit filium

suos quam optimos esse ― crebro enim eos iustitiae admonebat ― grauabatur in eorum uitam ac mores inquirere. Vnde quum esset natura humanissimus, adituque praeter illius gentis superbiam facillimus, fraude tamen aulicorum deferentibus querelas nullus fere aditus patebat. Quo facto sicut ipse per se nihil peccabat, ita ad uindicanda suorum peccata haud satis animi habebat. Et licet omnes ante se Othomanos reges ciuilitate ac pacis artibus facile superarit, eorum tamen bellandi studium haud magnopere imitatus est. Nam contentus gloria ac opibus a maioribus suis

suae ditionis, qui euocari subito potuerunt, coactis, se sequi ad soluendam Chaualae obsidionem iubet. Sed quia magna pars exercitus eius inermis erat, utpote qui ex Illyricis pastoribus Turcis intermixtis constabat, et sicut numero hominum Hungaricis copiis praestabat, ita genere militum ac robore inferior erat, statuit Hungaros arte aggredi. Itaque quosdam Christianos Turcaicae ditionis specie transfugarum misit ad Sepusiensem, qui dicerent ingentes Turcarum copias in subsidium Chaualae aduentare, atque ubi

sese contulerunt, rati illum nobilibus uiris profugium esse, utpote beneficiis ac munificentia notissimum, Selynem uero nulla mansuetudine humanitateue praeditum omnia serua et subiecta sibi uelle. Erat id temporis iisdem in regionibus regulus quidam, Alaudolam populares uocabant, qui sicut caeteros circa regulos opibus, ita et animo superabat. Qui quidem uocatus Selynem adire renuit, confisus tum asperitate locorum, quae incolebat, tum copiis suis ad iustum fere exercitum accedentibus. Ad haec non audebat Turcaicae fidei salutem suam committere, propterea quod, dum Selynes

et quod legatum ipsum in carcerem coniecerint. Magno igitur animo Hungarorum iniuriis obuiam eundum est, dandaque opera, ut qui priores lacessere ausi sunt, eos iniuriae suę poeniteat. Nam si facinoris huius obliti fuerimus, uidebimur superbissimae genti timore ultionem omisisse. Atqui sicut gloriosius, ita multo tutius est facere quam habere metum, alioqui coeteri quoque Christiani, et imprimis accolae, formidine nostra abusi incipient nos oppugnare, et bellum, quod ad hanc diem semper inferre consueuimus, in terram nostram accipiemus, Christianisque, qui nobis metu

KZg: fortitudinem MA 93 * post foret exp. quippe ocium sicut in priuato, modo sit honestum, haud uituperandum, ita in principe ignauiae proximum, belloque assuetis ualde ingratum; ad haec quod delinquentium peccata eius socordia impunita essent, maximamque ob id infamiam subibat, tum quod

Italia pugnatum est, caesorum cadauera numeremus, nonne exclamare licebit:
Heu, quantum terrae potuit pelagique parari
Hoc quem ciuiles hauserunt sanguine dextrae! Poterant quippe Turcarum potentiae esse pares si, dum uixere, ita uniti contra impios irruissent sicut separati inter se certauerant. Et tamen-- proh nefas, proh facinus!-- indignum hoc idem scelus perpetraturi nunc mihi uidentur quod tunc commissum est. Stant in procinctu armatae acies tam infestis animis conflicturae ut nisi plurimis utrinque interemptis praelium dirimi non posse

Nam dum alii aliis perniciem meditantur, dum mutuo mordentur, diuisos ac debilitatos barbarus captata occasione inuadens facile superabit. At uero si iunctis exercitibus communicatisque auxiliis ab imminenti periculo sese (ut ante diximus) tuebuntur, perire non poterunt, uincere poterunt. Sicut enim modo seditione alienatos Deus odit ac detestatur, ita deinde amice copulatos adiuuabit ut uincant potius quam uincantur et de illo, qui omnibus nobis pariter infensus est, tandem superato triumphent. Pax Suscipiant igitur te hortatore, te duce, pacem et, sicut

poterunt. Sicut enim modo seditione alienatos Deus odit ac detestatur, ita deinde amice copulatos adiuuabit ut uincant potius quam uincantur et de illo, qui omnibus nobis pariter infensus est, tandem superato triumphent. Pax Suscipiant igitur te hortatore, te duce, pacem et, sicut Apostolus ait: Deus pacis erit cum illis. Quis est iste deus pacis nisi Iesus Christus Dominus noster, qui de caelo descendens pacem attulit, quia in se credentes Deo patri reconciliauit? Per peccatum enim eramus filii irae, per crucem autem Christi facti fuimus filii Dei. Idem

siue incredulos gentiles.

Palestini armantur in Saulem, Romani in Iudeam.

Periit Saul cum filiis. Infideles Iudei, non recipientes Christum, lapsi sunt in interitum sempiternum.

Fleuit Christus pręuidens eorum euersionem, sicut Dauid Saulis necem et Israhelitarum cladem.

Palestini ascendunt in Iezrahel, id est gentiles accesserunt ad uidentes Deum. Sic enim interpretatur Iezrahel. Videntes autem Deum dicuntur prophetę. Porro uincere aliter Iudeorum errorem non potuissent, nisi

Tunc autem arca a Palestinis Dauidi redditur, quum gentiles conuersi Christo obedire incipiunt.

Oza arcam tetigit et mortuus est. Quia sacra manibus contrectare sacerdotibus licet, aliis non licet. Qui non consecratus hostiam sanctam palpat, animę mortem incurrit, sicut Oza corporis.

Arca primum ducitur in domum Obededon, et ei prospere cędunt omnia. Quando Christi sacramentum reponitur in domo cordis Obededon, id est seruientis ruffo, id enim Obededon interpretatur, in domo animę seruientis Christo ruffo,

patris mei incensum uel patris mei holocaustum. Abisacham hanc Mariam uirginem matrem esse existimo, cuius precibus Christus Dominus, nobis iratus, placatur et amore erga genus humanum magis incalescit. Ipsa patris incensum est, dum orat, iuxta illud: Oratio mea sicut incensum in conspectu tuo. Ipsa patris est holocaustum, dum sua erga peccatores pietate accensa, Deum etiam patrem illis placat, ut uindictam differat et penitentiam expectet peccatorum. Dauid non cognouisse eam dicitur, quia uirgo peperit et uirgo post partum

sui principis et qui de illo nec ipsi riderent, nec risui esse uellent, qui nihil uenderent, nihil mentirentur, nihil fingerent, nunquam deciperent existimationem sui principis, sed amarent ita quod de tuo clarissimo parente nunquam dici possit, quod pessimus extiterit amicos tamen habuerit bonos, sicut de Traiano dictum est, quo magis odio quandoque fuerit qui rem publicam peioris uite hominibus commendauerat quia melius est unum malum pati quam multos. Nam et gladio barbarico et scurre manui barbare non solum in bello, sed et belli tempore nunquam pepercit, nec est mirandum, quoniam et a

diuersitate nouas appellationes sortitis Troiani post dispersionem uario nomine appellati. (ut Plinius inquit), Plinius libro VI. capite II (2) origo fuit, ut hi quidem (sicut Sabellico placet) Sabellicus Aeneadis (3) prime libro VII. Romani, illi autem Veneti nuncupentur. Nam Venetos (teste Plinio) Pli. li. III. capi.

minime Graeciam esse astruam, cum armorum pugnandique compar modus idemque sermo Thracum et Illyriorum cognationem eorum ad inuicem prodat? Quid quod Lutius Florus Scordiscos, Lu. Flo. lib. III. (30) de bel. Thra. qui (sicut Appianus Alexandrinus exploratum habet) Appia. de bello Illy. (31) ab Illyrio processerunt saeuissimos inter Thraces esse testatur? An non Robertus Valturius Medos, Rober. Val. de re militari, lib. primo, c. I.

esset pugnaturus certamine, inter milites Alexandri, quemadmodum Q. Curtius auctor est, Graeci erant, qui Dioxippo fauebant. Q. Curtio libro VIII. (47) Sed cur, quaeso, non sic Horrate Macedoni, si Macedones Graeci erant, sicut Dioxippo Graeco Graeci fauerunt? Quamobrem, si alicubi, praecipue apud barbaros Alexander Magnus Graecus fuisse perhibetur, id ita actum esse cognoscas, Cur Alexander Magnus Graecus fuisse perhiberetur, praecipue a barbaris. quod, quum ob antiqua Graecorum cum

Illyri. (51) Illyrica praelia sub compendio recensentem, qui Demetrium Pharium, conciuem uestrum, Histros, Illyriorum (ut ipse dicit) nationem, armata manu obtinuisse tradit. Demetrius Pharius Histros Illyriorum nationem subegit. Quapropter (sicut recte papa Pius dicit) Papa Pius in Europa. (52) Histria inconuenienter Italiae iungitur Adriatico sinu disiecta et in peninsulae modum circumdata mari. Histria in modum peninsulae. An non

paruerunt, nam pari ratione et Graeci et Epyrotae Macedonibus ascriberentur eorumque nationes esse dicerentur, quoniam Macedanes eis aliquando imperasse non dubitamus, peculiariter Macedonum gentes esse perhiberi, quoniam Thraces, Myssii ac Illyrii eiusdem generis eiusdemque sermonis, sicut et modo sunt, cum Macedonibus exstiterunt. Macedones ergo, sicut et Histri, Thyrae sunt posteritas, tametsi, per quos aut quo in tempore simul cum multis aliis nationibus ab eo descenderint, minime ualuerim reperire, quamquam (quemadmodum papa Pius Papa Pius in

eorumque nationes esse dicerentur, quoniam Macedanes eis aliquando imperasse non dubitamus, peculiariter Macedonum gentes esse perhiberi, quoniam Thraces, Myssii ac Illyrii eiusdem generis eiusdemque sermonis, sicut et modo sunt, cum Macedonibus exstiterunt. Macedones ergo, sicut et Histri, Thyrae sunt posteritas, tametsi, per quos aut quo in tempore simul cum multis aliis nationibus ab eo descenderint, minime ualuerim reperire, quamquam (quemadmodum papa Pius Papa Pius in Histo. Bohe. (61) ac Mechouita

Valentemque ac Gratianum et Valentinum ex Pannonibus originem ducere tibi compertum erit. Quodsi coeptam fueris lectionem prosecutus, Gallerium eiusque sororium Maximinum et, Eutropio teste, Eutro. de Aureli. Augu. (106) Aurelianum, quem, sicut Flauius Vopiscus refert, Fla. Vopis. de Aureliano. (107) nonnulli ex Sirmio, oppido Pannonie, nonnulli autem ex Missia natum esse contendunt, ac, ut Platina dicit, Plat. de Melchiade papa.

priscam illam Slauorum strenuitatem pre se ferentes cum Mathildi ex Bohemorum (ut papa Pius inquit) Pius in Hist. Boh. ca. XLI. (120) preclaro genere orta, uariis pro ecclesiae sancte defensione preliis in Italia uiriliter gestis famosa, quae (sicut papa Pius refert) terras in Italiae partibus positas Patrimonium sancti Petri appellatas ecclesiae Romanae dono dedit. Mathildis ex genere Bohemorum patrimonium s. Petri ecclesiae Roma. dono dedit. Libet solum Sigismundi Polonici regni

deuicta Hispanorum dexteritas, prostrata Gallorum ferocitas, inclinata Romanorum sublimitas, deleta Penorum caliditas. Feci pro uirili nostra quae potui, sed non quanta Slauorum dignitas ipsa efflagitabat, longe enim inferior subsedi. Ad Dalmatiam igitur, natale solum nostrum, sicut pollicitus sum, properans pauca e multis (deo fauente) breui compendio sum narraturus. TRIBVS Secundum agendum. ex causis unamquanque regionem maxime comendari uobis, Tria commendant prouinciam seu

et XXI. (142) in Histria Polam et in Epyro Olchinium, alias Colchinium, Dalmatiam hinc inde circumstantibus prouintiis, condiderunt, suae locum quietis in Dalmatia minime obtinuerunt. Quid autem opus est, ut profusas diuersorum metallorum uenas huius soli commemorem, cum (sicut Plinius auctor est) Pli. lib. XXXIII. capitu. IIII. (143) sub Nerone principe quinquagenas libras auri singulis diebus arena lota in Dalmatia fuderit. Aurum in Dalmatia copiosum. Hinc Martialis

Plutarcho teste, Plutar. de Pirho. (151) ex miseratione allumnum, cuius opera Pirhus quoque, quo infantulus fuerat spoliatus, paternum regnum est assecutus, ac per Argonem, (152) Pleurati filium, ipsiusque coniugem Theutam, quae (sicut diuus contra Iouinianum inquit Hieronymus), Hier. contra Iouinianum capi. XXVII. (153) ut fortissimis uiris Dalmatis longo tempore imperaret et Romanos saepe bello frangeret, miraculo utique meruit castitatis, et per Demetrium Pharium

XVII. (160) pro merito uirtutis hos Martiobarbulos Iouiarios atque Herculianos censuerint appellandos eosque cunctis legionibus praetulisse dicantur? Martiobarbuli milites ex Illyris Iouiarii et Herculiani appellati. Quid quod (sicut prodit Appianus Alexandrinus) Appi. de bel Illyri. (161) Caesar Augustus Illyricam gentem prae caeteris bellicosissimam ad senatum detulit? Illyrii prae caeteris nationibus bellicosissimi. Propositi mei metas

pectora spiritu agente Titus a Paulo directus (quemadmodum secunde ad Thimotheum quarto idem apostolus manifestat) Secunde ad Thimo. IIII. (180) Domniusque, iubente apostolorum principe Petro, Salonarum episcopus institutus, apud quas, sicut Petrus antistes Echilinus meminit, Petrus de s. Domnio. (181) cum octo militibus pro Christo occisus fuit, christianum dogma Dalmatis praedicauerunt. Titus et Domnius Dalmatis fidem Christi praedicauerunt. Quod

centum septuaginta annis de maris imperio decertauit. Iadera Iadera. quoque, rerum abundantia insignis, olim, Vegetio teste, Vegeti. de re mili. lib. IIII. capitu. (199) Liburniae domina, de re publica Romanorum, sicut in commentariis Caesaris dicitur, In com. Cae. de bel. ciui. libro III. (200) semper officiosissima, quanto alias a Venetis magis auersa, tanto hisce temporibus honori et saluti eorum magis affecta. Moeum

placet) Plin. li. III ca. (204) Iappygitarum conuentus, Larissa Larissa. etiam, (Iustino teste) Iusti. li. VII. (205) urbs nobilissima, (sicut Orosius dicit) Orosius li. III. (206) ciuitas Illyriorum opulentissima. Epidaurus Epidaurus quoque, in quo praecipue Esculapio litatum fuerunt, ubi et ad praesens antrum ostenditur, quod

cuius supra meminimus, Agronis, regis Illyriorum, olim coniugis, post uaria cum Romanis haud segniter gesta praelia (ut idem Polybius auctor est) Poly. lib. II. (209) ultimum refugium. Tragurium Tragurium quoque, (sicut Strabo refert) Strab. lib. VII. (210) ab Iseis conditum, olim (teste Plinio) Pli. lib. III. capitu. XXI. (211) marmore notum, nostra autem tempestate peritorum

aliis huius insulae locis humanae habitationis uestigia, in quibus antiqui illi Pharenses uicatim habitauerunt. Ex his collige praeter primariam, in qua sumus, urbem, quae a meridiolani (240) insulae parte posita Pharum proprie, uulgo autem (sicut Calepinus prodit) Lisna, Calepi. in dictione Pharum. (241) corruptius autem Lesina dicitur, Pharum, uulgo Lisna, corruptius Lesina dicitur sex in hac insula olim oppida absque uillis,quae numerosae erant,

II. (277) et Sabellicus, Sab. aenea. V. lib. primo. (278) Demetrium fuga elapsum lembis, quos tribus in locis in insula, si quid tale accideret, paratos habebat, ad Philippum, regem Macedoniae, tradit confugisse. Quem (sicut Iustinus asserit) Iusti. de uir. illust. li. XXIX. (279) sua oratione impulit, ut Romanis bellum inferret. Apud quem usque ad extremum uitae sue magno in precio habitus, dum ex

c. XX et XXV. (284) ac nonnulli alii eorum meminerint) haud satis compertum habeo, nisi quod post longa certamina et sociale bellum, quod, quemadmodum iam praefati sumus, Pharenses cum Nerentanis gessere contra Venetos, tota fere Dalmatia Venetorum partes (sicut Sabellicus dicit) Sab. aenea. IX. libro II. et de gestis Vene. lib. IIII. (285) sponte secuta, Pharenses extrema quaeque, ne quid seruile eis accideret, experiri parati, anno domini

et filiis meis, vestris et Vestrę Sanctę Sedis Apostolicę servulis recordari, ut pluries eadem Sanctitas Vestra policita est. Nam de bene gestis per nos et domum nostram Frangepanam sanguineque nostro pro defensione rei publice Christianae contra Turchas infuso sicut cronice et iam Sanctitas Vestra scit. Scit etiam, qualiter sum pauper, et propterea omnibus mihi servientibus satisfacere non valeo. Extat enim de continuo ad Sanctitatis Vestre pedes Ioannes Andreas, procurator meus, et servitiis meis, qui etiam sunt

commendationem. De publicis rebus nostris scribit regia maiestas, dominus meus gratiosissimus, privatum autem rerum mearum statum intelliget Vestra Sanctitas ex litteris domini baronis, nuncii sui. Si res habebit bonum exitum, sicut credo omnino futurum, suplico Vestre Sanctitati humilime, dignetur me rebus omnibus, quibus poterit (poterit autem pluribus), adiuvare, quo possim hunc magistratum in patria nostra summum cum honore et auctoritate gerere. Quod non

CLAEMENS PAPA VII. DILECTO filio Iacobo Bono Racusaeo S. Dilecte fili salutem et apostolicam benedictionem. Cum tu sicut nobis exposuisti sacra Euangelia carmine conscripseris, eaque aedere cupias, uerearisque ne qui fructus ex illis percipientur, ad alios deferantur, nos uolentes tuis supplicationibus annuere, omnibus et singulis extra nostra et sanctae

dirae contagia pestis.
3.30  O, nox alma Dei susceptrix, rite sacratum
3.31  Anni electa caput, cunctis celebrabere saeclis
3.32  Nobilior quocunque die, nam sola tenebris
3.33  Libera nocturnis meliori sole coruscas.
3.34  Sicut et hic Populis supereminet omnibus unus,
3.35  Omnibus una simul tu noctibus altior extas.
3.36  Quippe fator Diuum, terrae Coelique repertor,
3.37  Lactea nunc Diuae uagiuit ad hubera matris,
3.38  Atque prior saeclis uoluentia saecla subiuit.

cuneos immittit ouantes,
4.454  Summersis Pharaonis equis, et curribus alto.
4.455  Crimina foeda uomunt illi, peccataque deflent
4.456  Tristia, foeta malis ii commeruisse fatentur.
4.457  Fulminat ille palam, detestarur, laceratque,
4.458  Sicut quenque decet, dictis hos territat acer,
4.459  Allicit hos blandus, se denegat esse prophetam.
4.460  Arduus at plusquam uates modo surgit, et altas
4.461  Concinit ambages, et concrepat ore tonanti
4.462  Horrendo eloquio, modo serpit, et indicat

relicto.
5.444  Et tandem exemplo Matthaeum imitare salubri,
5.445  Hoc domus aulaeis, et diuite prodiga gaza
5.446  Instruitur Christo, et conuiuia laeta parantur,
5.447  Dignaturque Deus nostris discumbere mensis,
5.448  Hospitio excaeptus, sicut conualle uiator
5.449  Accubuit trinus Mambraea sub Therebinto.
5.450  Discite quam sacris Claementia gratior aris
5.451  Est holocausta super, nec corpore firma ualenti
5.452  Quaerit opus facies medici, quem respuit,

quae scripta legantur?
8.424  En haec, (si recte memini, si uerba tenaci
8.425  Mente gero) uenerare tuum dominumque Deumque
8.426  Toto corde tuo, tota hoc mens ignea flagret,
8.427  Tota anima, totis et uiribus omnibus uno.
8.428  Te quoque sicut amas, tibi proximus omnis ametur
8.429  Recte inquit memoras, hoc fac, aeternaque uiues
8.430  Saecula, tum meus est quis proximus inquit habendus?
8.431  Christus ait, Coelumque oculos attollit in altum.
8.432  Palmiferam infausto quondam Hiericonta

suae mysteria pandit,
9.249  Remque omnem exponit, lucemque enucleat omnem,
9.250  Ambigui clausa sermonis in arte latentem.
9.251  Rursus et haec aliis inclusit mystica signis,
9.252  Plurima coelicolum latuit per saecula regnum,
9.253  Thesaurus sicut ueteri suffossus in agro,
9.254  Coelestis quaerenda domus, sic gurgite in indo
9.255  Rosida foelicis rimantur gemina conchae.
9.256  Vnicus in totis efloruit unio saeclis,
9.257  Ingentis praecii tereti

caudice Christus,
10.296  Omnia qui propria sub luce rotantia uoluit
10.297  Saecula, et aeternas hominum speculatur abyssos.
10.298  Tum magis atque magis durescunt aenea magno
10.299  Corda dolore, graui et fremitu fera pectora feruent,
10.300  Sicut ubi impellit rabidum mare concitus auster,
10.301  Et scopulo allatrat fragor, et spumantia pulsat
10.302  Littora, rorantes resonant aspergine cautes.
10.303  Sic Christum alterni oblatrant, et uocibus urgent,
10.304  Multaque nequicquam iactant, atque

pater, uidet, inchoat, ardet,
10.439  Haec eadem uirtute pari patris instar, et aequus.
10.440  Hunc amat ille, suo nec non opera omnia nato
10.441  Ostendet maiora quidem uoluentibus annis,
10.442  Hoc est in undo magis admiranda futuro,
10.443  Sicut enim uita cassos hic suscitat auctor,
10.444  Sic natus quos uult ad uitam luce resumit.
10.445  Nec pater ipse gerit fasces, saeuasque secures.
10.446  Iudicii, sed iura deo dedit omnia nato,
10.447  Par ut apud cunctos sit honor natoque,

rex ordoque talia fatur.
10.523  Creditis hos ideo tam fata grauissima passos?
10.524  Prae cunctis hominum quod quaedam dira patrarint.
10.525  Non inquam, uerum ni uos caueatis, eodem
10.526  Interitu, similique omne a caede ruetis.
10.527  Sicut et ante uirum ter sex capita illa fuerunt,
10.528  Quos super oppressit lapsu Siloya turris.
10.529  Dicitis hos etiam solymis prae ciuibus ausos
10.530  Quoddam immane nefas? non, uerum a crimine magno
10.531  Imminet exitium uobis haud impare

laquei, quae complicet omneis
13.757  Qui insedere solo, et requie telluris iniquae.
13.758  Iccirco uigilate, preces et ferte per omne
13.759  Tempus, paciferens ut semper oliua uirescit.
13.760  Sic tempestatis cladem uitate futuram,
13.761  Sicut stare meum digner uos ante tribunal.
13.762  Illam nanque diem nulli nouere, uel horam,
13.763  Non superi, non ipse oriens hanc dicere nouit,
13.764  Solus in aeterno pater hanc meus occulit aeuo.
13.765  Haec furtim uelut illa

has aperi nobis a cardine ualuas.
14.28  Nescio uos equidem dedit his responsa suprema.
14.29  Aduentus igitur memores estote futuri,
14.30  Stent oleo flammae, uigilent ardore lucernae,
14.31  Est ignota dies et enim latet horaque Nuptae.
14.32  Sicut enim patriis Rex ut secessit ab oris, ❦
14.33  Octo dedit famuli impensa talenta uocatis.
14.34  Primus quinque tulit, duo deinde secundus, at unum
14.35  Tertius, ut sua cuique capax industria suasit.

14.434  Sint (ut nos) unum, tecum quos ipse tuebat.
14.435  Nemo ex his periit, nisi tetri filius orci.
14.436  Non precor ut tollas hos orbe, sed hoste maligno
14.437  Eripias, et enim gens haecfuit incola terrae,
14.438  Sicut ego, sanci hanc igitur uirtute suprema.
14.439  Et genus hoc sanctum pater hac uirtute foueto,
14.440  Et quaecunque tuo surgent e semine gentes,
14.441  Quaeque meo credent in nomine, protege, serua.
14.442  Vt sint una domus, coeatque in numine

igitur uirtute suprema.
14.439  Et genus hoc sanctum pater hac uirtute foueto,
14.440  Et quaecunque tuo surgent e semine gentes,
14.441  Quaeque meo credent in nomine, protege, serua.
14.442  Vt sint una domus, coeatque in numine nostro.
14.443  Sicut ego sum luce tua, tu lumine Christi es.
14.444  Vt credat, coelo quia me demiseris alto
14.445  Orbis, et omnis eo clarescat lumine sanctus.
14.446  Vt cosumet amor quos glutine copulat uno.
14.447  Sicut ego tecum, sic his ego iungar in unum.

domus, coeatque in numine nostro.
14.443  Sicut ego sum luce tua, tu lumine Christi es.
14.444  Vt credat, coelo quia me demiseris alto
14.445  Orbis, et omnis eo clarescat lumine sanctus.
14.446  Vt cosumet amor quos glutine copulat uno.
14.447  Sicut ego tecum, sic his ego iungar in unum.
14.448  Sicut et una sumus nos uirtus, Vna potestas.
14.449  Cognoscat mundus quod sim demissus ab alto
14.450  Te generante deo, quod et illos diligis omnes,
14.451  Sicut in aeterno me diligis ordine natum.

sum luce tua, tu lumine Christi es.
14.444  Vt credat, coelo quia me demiseris alto
14.445  Orbis, et omnis eo clarescat lumine sanctus.
14.446  Vt cosumet amor quos glutine copulat uno.
14.447  Sicut ego tecum, sic his ego iungar in unum.
14.448  Sicut et una sumus nos uirtus, Vna potestas.
14.449  Cognoscat mundus quod sim demissus ab alto
14.450  Te generante deo, quod et illos diligis omnes,
14.451  Sicut in aeterno me diligis ordine natum.
14.452  Quos mihi summe pater dederis, uolo sumere

quos glutine copulat uno.
14.447  Sicut ego tecum, sic his ego iungar in unum.
14.448  Sicut et una sumus nos uirtus, Vna potestas.
14.449  Cognoscat mundus quod sim demissus ab alto
14.450  Te generante deo, quod et illos diligis omnes,
14.451  Sicut in aeterno me diligis ordine natum.
14.452  Quos mihi summe pater dederis, uolo sumere mecum
14.453  Vt sint, atque tuam uideant in me esse lucernam,
14.454  Qua tuus ardet amor caeli prius omnibus astris,
14.455  Quam lux ulla sinu magni radiaret

modico etiam his, qui procul erant, ac Viennensibus quoque iniecto, ponte super Danubio ad Pestum facto decimo quarto, quam Budam venerat, die caesar in ulteriorem Hungariam transiit, dimissus inde quoque ad omnes partes, quae inter Danubium et Tibiscum sunt, omnia similiter vastat et comburit, sicut in citeriore Hungaria fecerat, multitudinem omnem, quae Tibiscum non transierat, partim gladio interimit, partim in servitutem rapit. Ipse satis iam in miseram Hungariam debacchatus, domesticis, quae interim in Asia Minore (quam Natoliam vocant) exorta fuerant, dissidiis eum revocantibus,

mei salvas esse vult, tunc urgeat illas copias, ut accelerent, quarum numerus debet esse, ut aliis literis meis scripsi, duo milia equites Poloni boni, quingenti pedites. Item per dnum. Lanczkoronski ducendi quingenti sagittarii Lithwani sicut sibi scripsit dnus. Jaroslaus Laski, et mille vel duo milia Tartari ducendi per dnum. Eustachium, qui de hoc scripserat regiae Mti. In his est insistendum mgcae. Dtioni. vrae.; nam regia

praesentia cernerent oculis mentis ut passim ex sacris paginis facile deprehendimus. Sed ne longe exempla petamus, hoc ipsum in hoc eodem proposito nobis idem Propheta innuit, declarans seipsum uerbis de futuro subiungens. Derelinquetur filia Syon, et desolabitur sicut in uastitate hostili. Is 1, 8 Hanc filiam Syon Ioannes Apostolus in Apocalypsi interpretatur non

paternam benedictionem. Ferdinandus, si adhuc Hungariam turbare porrexerit, etiam si quid damna inferat, nihil aliud faciet, nisi quod hactenus fecit, ut et Christianos vexet et congerat carbones igneos super caput suum, id est provocet rursus contra se potentissimum inimicum. Qui si redierit – sicut rediturum si Ferdinandus non queat [avertere?], nemo dubitet –, longe maiora faciet, quam proxima expeditione fecit, neque est quisquis preter Deum rebus presertim Christianis sic stantibus, qui possit eius viribus resistere, quicquid fortasse aliqui

vel alicuius tuorum negotium. Quod si iste conuentus Owariensis, aut potius Posoniensis (huc enim fuerat translatum) non fuisset dissolutus ob eas causas, quas intelligere potuisti vel certe intelliges, non defuisset rebus T. D. hic quoque mea opera, sicut in posterum quoque non deerit, ubicunque talia negotia agantur. Nam absque hoc iam non deerit, quantum intelligere possum, quin et pax fiat inter principes nostros, et talia inter subditos non transigantur; de quo Deo optimo maximo sunt ab omnibus gratiae

tamen, qui hanc rem sincere promovebunt, cum enim viderit rex meus et Hungari partem suam sequentes, qui multo plures sunt adversariis, Sanctitatem Vestram curam de eorum salute gerere et se paterno amore a Vestra Sanctitate prosequi, sicut a predecessoribus Vestre Sanctitatis olim prosequebantur et ipsi viceversa erga Vestram Sanctitatem et sedem apostolicam hii essent, qui fuerunt. Nunc hic per donacionem maiestatis regie domini mei libere possidetur archiepiscopatus

De hiis volui pro mea in Sedem Apostolicam fide ac devotione, in Vestram autem Sanctitatem singulari observantia et animi deditissimi propensitate Vestram Sanctitatem humiliter admonere. Quae, supplico, sicut proficiscuntur ex sincero bono et Christiano corde, ita boni aequique consulere dignetur, et Sanctitatem Vestram Deus Optimus Maximus diu salvam et incolumem conservet. Datum Budae, prima mensis Augusti, anno Domini MDXXXIII. Eiusdem

nominari cupiunt, libens ac sedulo excitat et diligenter enumerat. Id itaque quicquid est, quod a me tuae amplitudini offertur ac dicatur, ex intimo cordis penetrali procedit, rogoque, accipe paterno animo, et me complecti ac in numerum benevolorum tuorum velis assumere. Homines enim sumus, et sicut amare optimos jure quodam naturali inducimur, ita ab eisdem amari vehementer cupimus. Vale. Albae Juliae Transsylvanae pridie kal. Aprilis. M. D. XXXVIII.

spacia temporis. Quid dicendum de sapientia, quae omnium doctrinarum facultatem, omnem diuini iuris et humani cognitionem complexa est? num credis in eius possesionem quasi per somnum inuadere? At certe non modo non desperandum est, sed potius contendendum pertinaciter, vt voti compotes euadamus: sicut in bello fiducia vincendi initium victoriae est, ita egregia spes in studiis facilem viam praestat ad potiundum optato fructu. Caeterum quo id minore periculo consequi valeamus, eos censeo imitandos, qui sibi proposuerunt arduum quempiam cliuum ascendere: solent autem in altum nitentes

influit, exceptis Symetriis Geometricis, syderumque cursu et aspectu: hae siquidem artes maxime oculorum sensu percipiuntur. Dum igitur homines palantes et vagi primaeuis illis temporibus, seorsum quisque incertis sedibus per siluas et campos agerent, parum differre a bestiis credebantur, quod sicut illae solum ventrem curarent, de recta quidem institutione viuendi nulla inter eos ratio extaret: sed postquam natura instigante, quae semper ad optima ocultis quibusdam igniculis hortatur, coeperunt habere congressus, miscere colloquia: coetus facere: coepere quoque paulatim etiam feros

sedis affectionum) quod re ipsa diuidis rationalem animam a sensitiua vno in corpore collocans exercitum animarum inter se dissidentium. Atqui magis credere decet eandem dici rationalem et sensitiuam in natura, sed propter diuersas operationes, nominibus etiam appellari diuersis, sicut dicimus vnum eundemque esse qui Penum gubernat: sed cum promit, aut condit, ita promum condumque variae solemus appellare: neque alium dixeris hominem dum ridet, alium dum lachrimatur: vna quidem his origo est, sed causae diuersae: siquidem vt afficimur, modo in gaudium soluimur, modo

tredecim annorum experientia didici, in fugientem scilicet Turcam fortissimum, aduersus inuadentem fugacissimum esse. Turca igitur cum natura sit fugitiuus, oppugnandus est- Impius enim nemine persequente fugit. Exurgat Deus et dissipentur inimici eius, et fugiant qui oderunt eum a facie eius, sicut deficit fumus deficiant, sicut fluit cera a facie ignis, sic pereant peccatores a facie Dei. Vtinam Deus Opt. Max. concedat, ut tuis auspicijs inuictissime Caesar, monstrum illud Turcicum, humanae naturae ludibrium supprimatur ac conteratur, ut Christianos grauissima tyrannide

didici, in fugientem scilicet Turcam fortissimum, aduersus inuadentem fugacissimum esse. Turca igitur cum natura sit fugitiuus, oppugnandus est- Impius enim nemine persequente fugit. Exurgat Deus et dissipentur inimici eius, et fugiant qui oderunt eum a facie eius, sicut deficit fumus deficiant, sicut fluit cera a facie ignis, sic pereant peccatores a facie Dei. Vtinam Deus Opt. Max. concedat, ut tuis auspicijs inuictissime Caesar, monstrum illud Turcicum, humanae naturae ludibrium supprimatur ac conteratur, ut Christianos grauissima tyrannide oppressos in libertatem asseras,

nazemlij. uoluntastua,sicutincoeloetinterra.

etdimitte nobisdebitanostra,sicutetnos odpusciamo

prorsus imagines uidi, praeter haec uerba inscripta Arabica lingua uidelicet, LA ILLAH ILELLAH MEHEMMET IRESVL ALLAH TANRE BIR PEGAMBER HACH: id est, non est Deus nisi unus, Mehemmet autem propheta eius, Creator unus, er prophetae aequales. Vel haec, FILA GALIB ILELLAH, id est, non est fortis sicut Deus. Deinde conspicitur magna abundantia lampadum ardentium oleo, totum templum dealbatum, pauimentum storeis stratum, ac desuper tapetis ornatum. Circa templum turris mirae altitudinis, quam eorum sacerdos tempore orationis ascendens, uoce alta, digitis in aures insertis, haec uerba ter

quos VRVMLAR, et Albani, quos ARNAVTLAR uocant, circunciduntur. Si quis ui compulsus, ut puta qui Muslumanum feriret, uel uituperio afficeret, aut Mehemmetum blasphemaret (quod uidi Episcopo cuidam Graecorum sectae, contigisse) circunciditur, illi nihil datur: a tributi tamen solutione liber erit, sicut et caeteri MVSLVMANLAR, id est, Circuncisi. DE SACERDOTIBVS eorum. SAcerdotes uero, illorum lingua TALISMANLAR uocati, parum uel nihil differunt a laicis, nec etiam a Proceribus caeremoniarum (quales apud nos sunt

patienter eam Crucem, quam Deus nobis imponet, tulerimus, Christique auxilium sedulo implorauerimus, et nullo modo nostra sapientia per impia ista interimistica et adiaphoristica consilia effugere e praesentibus malis et diuinam liberationem praeuenire tentauerimus, sicut subinde Iudaei ob impatientiam, non expectato, ut Psalmus inquit, consilio diuino, alios duces eligere et in Aegyptum reuerti uolebant. Quid putamus, obsecro, ipsummet C. et Hispanos et alios Papistas de ista turpissima defectione et leuitate Interimistarum et Adiaphoristarum sentire?

tenerent, non praedicaretur, sed pro Christo Antichristus coleretur. Sic dicerem contra Hieremiam longe satius esse populum Dei Hierosolymis manere, quam in capti- // uitatem abduci, et tamen teste Deo illi, qui erant capti in Babilone sub ethnicis regibus, erant sicut ficus optimae, illi uero, qui Hierosolymis cum Iudaeo rege, principibus, pontificibus et sacerdotibus remanserant, erant sicut ficus pessimae. Non igitur hoc ago per hoc scriptum ut ullam seditionem moueam, sed ut tum pios exemplo isto diuinae praesentiae in conseruanda religione ad

Dei Hierosolymis manere, quam in capti- // uitatem abduci, et tamen teste Deo illi, qui erant capti in Babilone sub ethnicis regibus, erant sicut ficus optimae, illi uero, qui Hierosolymis cum Iudaeo rege, principibus, pontificibus et sacerdotibus remanserant, erant sicut ficus pessimae. Non igitur hoc ago per hoc scriptum ut ullam seditionem moueam, sed ut tum pios exemplo isto diuinae praesentiae in conseruanda religione ad spem, patientiam et inuocationem excitem, tum ut Christianos istos, ut sane adhuc uocantur, dominos hisce Turcicae erga Christum

autem, quibus in negociis quis vigilans multum versatur, in illis etiam in somno animus eius occupatur. Hinc ergo, qui vigilans omnem cogitationem et actionem suam ad honestissima et optima habet destinatam, ille etiam in somno inde rectas habet commotiones: sicut et tu Rex perpetua es animi aequabilitate praeditus. Hoc etiam cum applausu audito, ad sequentem dixit: Quoniam tibi decimo loco est respondendum, ubi pronunciaris sententiam tuam, convertemur ad coenationem. Ex te autem cupio

dixit: colere et venerari Deum, non muneribus et sacris, sed animi puritate: et hoc sancto studio cogitandi et considerandi, ut omnia ab ipso creentur, et gubernentur secundum voluntatem suam. Ad quem quidem tu es animo et sententia tua perpetuo conformatus: sicut hoc licet facile omnes cognoscere ex illis quae egisti, et agis. Tum Rex maiore acclamatione comprobationis suę ipsos omnes prosequebatur: comprobantibus ipsos etiam aliis qui aderant, et praecipue philosophis, quibus illi longe praestantiores erant et

et quae gerantur: id quod recte et utiliter fit. Nam hinc sequenti die et acta et dicta praecedentis, antequam quid denuo publice agatur, pręleguntur: et si quid parum recte est gestum: id emendatur. Inde ergo cum essent omnia accurate perscripta, nos haec, sicut dictum est, desumpta et selecta ad te misimus: non ignari, quantum sit tuum studium ad cognoscenda utilia. Post tres autem dies, quam illa quae exposuimus, sunt acta, Demetrius assumpsit ad se illos viros, et in insulam per aggerem maris

quare post lotas manus vota faciant? respondebant: hoc fieri in argumentum et testimonium, nullius sceleris perpetrati, quoniam per manus omnes conatus soleant expediri, ita pulchre et sancte omnia ad iusticiam referebant. In singulos ergo dies, sicut ante diximus, convenientes in locum illum amoenum, iucundumque et ob silentium et ob lucis claritatem, rem susceptam studebant perficere. Ac quidem ita cecidit, ut illa interpretatio eorum absolveretur diebus septuagintaduobus, perinde ac si data opera hoc

aliquid quod scriptum esset hoc libro, transferre in quandam suam fabulam, fuisse visum ei ablatum, donec perpendisset hoc sibi evenisse propter hoc suum factum, et per multos dies reconciliasset sibi Deum votis suis. His auditis Rex, et (sicut diximus) accepta a Demetrio legis interpretatione, religiosa veneratione est eam prosecutus: et iussit magnam curam haberi librorum istorum, eosque religiose observare. ipsos etiam interpretes rogavit, ut post reditum suum in Iudaeam crebrius ad se venire

affere Z: offere D se paratissimum, in quibus usui esse possit, subscribendo se nominari apud Turcas Jsuphum. Palletinorum familia est in Patria nostra satis antiqua, et nobilis fuerat etiam opulenta, sed postea ad eam egestatem, sicut, et pleraeque aliae redacta prepravljeno iz redactae erat, ut Zernovaeam rus urbi proximum incoleret. Ex ea Pater Vincentius Theologiae Magister insignis ex ordine Praedicatorum fuit Archidiacono

enim raro ager ille inundet, nunquam tamen aratur vel colitur praeterquam pars minima ab orientali latere, ex qua maximos proventus colligere solent. Insula ferax vini thedae, et picis picis duas Z: piscis, sicut, et mare, insula abluens piscium. Duas D duas artes potissimum exercet scilicet carpentariorum ad fabricandas naves, et latomorum. Sita est in Illyrico e regione Gargani lato centum millibus passuum interjacente pelago, in quo a noto

sperantibus. Nec una spes Virginis, certe, Deiparae misericors praesto fuit auxilium; Ipsa Virgo, quae mirificam Imaginem suam ex urbe transferri non permisit, quasi pignus sui Nobis dederat Patrocinis, declarans sub sua Urbem esse tutella, sicut et antea in Aragoniae Classis oppugnatione, ut recens pia traditio fert, demostrarat. Non aliunde, certe, et animositas nostra, et constantia in tot tantisque angustiis. Ecce repente D nonunquam non jaculabantur incessum. Repente

ac impostorib. obvians, scripto omnia illa luculenter comprehendi curavit. Quae sacra Scriptura ideo θεόπνευστος divinitus inspirata dicitur, quia Spiritus sanctus eam per os sanctorum Dei organorum locutus est, et per eorundem manus conscripsit: sicut de Hieremia legitur, quod perinde prompte duabus vicibus librum suum scribae dictaverit, ac si de libro omnia illa recitaret, nimirum suggerente ei Domini spiritu. Ad hunc igitur librum Deus populum suum multis severissimis mandatis alligavit: sicut mox Deuter. 17 mandatur regi, ut sibi

locutus est, et per eorundem manus conscripsit: sicut de Hieremia legitur, quod perinde prompte duabus vicibus librum suum scribae dictaverit, ac si de libro omnia illa recitaret, nimirum suggerente ei Domini spiritu. Ad hunc igitur librum Deus populum suum multis severissimis mandatis alligavit: sicut mox Deuter. 17 mandatur regi, ut sibi curet describi librum legis, in eoque legat die ac nocte, et inde discat timere Deum, nec ab eo vel ad dexteram, vel ad sinistram declinet. Sic ibidem cap. 31 iubet Deus librum legis praelegi toti populo, ut inde discat timere ac colere

sententiarum essent, quam pulchre cohaerentia et recte conformata scripta: ut revera pleraque sunt optima methodo composita. Inde igitur consequutum est, ut nunquam vera sententia, ita instar dissolutarum scoparum dissipatae Scripturae, haberi potuerit. Vera enim sententia in Sacris literis, sicut etiam in omnibus aliis scriptis, non minima ex parte ex contextu, scopo, ac quasi proportione et congruentia inter se partium, ac ceu membrorum, plerunque accipitur: sicut etiam alias ubique singulae partes to tius alicuius, optime ex consideratione harmoniaque integri ac reliquarum partium

sententia, ita instar dissolutarum scoparum dissipatae Scripturae, haberi potuerit. Vera enim sententia in Sacris literis, sicut etiam in omnibus aliis scriptis, non minima ex parte ex contextu, scopo, ac quasi proportione et congruentia inter se partium, ac ceu membrorum, plerunque accipitur: sicut etiam alias ubique singulae partes to tius alicuius, optime ex consideratione harmoniaque integri ac reliquarum partium intelliguntur. Verum de modo ac ratione recte cognoscendi Sacras literas, postea integer tractatus in hoc ipso Opere habetur: nunc obiter

assumentes, in meridianam lucem prodirent. Quinetiam longius infausti homines progressi sunt. Nam plane perinde praecipuarum rerum ac vocabulorum sacrae Theologiae definitiones, ex illa sua inepta Philosophia acceperunt: et tanquam principia quaedam in Sacras literas importarunt: sicut Mathematici initio singulorum librorum ac materiarum quasdam definitiones suo arbitrio assumunt, eisque tanquam principiis quibusdam in toto Opere utuntur. Quemadmodum enim Euclides initio definit, quid nam vocet punctum, lineam, superficiem, triangulum, quadrangulum, circulum, corpus, et

sit iustitia, nobisque ea per imputationem applicetur, id illis plane videtur absurdissimum. Iustificationem intelligunt, iuxta Latini vocabuli compositionem, esse reipsa iustum fieri, nulla prorsus habita ratione phrasis ac proprietatis Sacrarumliterarum, in Hebraeo ac Graeco fonte: sicut non ita dudum quidam seductores conati sunt probare, hanc esse significationem verbi Iustificare: quia etiam Caleidem in Aristotele significet, nempe cuipiam rei calorem communicare. Quare istis hominibus nihil videtur absurdius Paulino dogmate, nos iustificari per fidem sine

sermonem, atque adeo nativum earum contextum, sensuḿve in Ecclesia Dei expositum, cognitumque, ac plane omnibus, quoad cognitionem, familiarissimum factum esse. Quid enim magis utile, atque adeo necessarium esse queat, quid etiam magis a doctoribus Ecclesiae fieri oporteat, quam ut (sicut summus eorum praeceptor fecit) auditoribus ita Sacras literas sua explicatione aperirent, ac perspicuas redderent, ut non amplius viderentur esse in parabolis, proverbiis ac aenigmatib. scriptae: sed ut omnes dicere possent, Ecce nunc aperte loqueris, nec proverbium ullum dicis: . 16. et

tandem possumus, si sermonem earum planissime ac clarissime non intelligimus? Quare id unum, maximeque necessarium semper fuit, est, et erit in Ecclesia, ut fideles, praesertim doctores, sermonem Sacrarum literarum quam plenissime ac perfectissime cognitum, perspectumque, atque adeo (sicut et prius dixi) familiarissimum habeant, non aliter ac dulcissimae fidissimaeque suae nutriculae loquelam: uti vere Scriptura, benignissima quaedam alumna omnium bonarum mentium ac piarum animarum appellari posset, ac etiam deberet. At contra, bone Deus, quam nil minus a Theologis

confirmationes aliquarum controversarum significationum, in maioris momenti vocibus. Denique aliquando sese obtulit occasio, ut de reb. quoque ipsis aliquid disserere, propter vocum uberiorem explicationem, necesse fuerit. De secunda ac tertia parte postea suo loco aliquid dicam. Sicut autem studio publici boni Ecclesiae, hoc totum Opus maximo labore congessi: ita contra valde vereor, ne multi eo ad corrumpendam Scripturam veritatemque abutantur. Quanto enim quaeque res nobilior, et magis ad gloriam Dei directa est: tanto ea Satan et impii foedius, in contumeliam Dei, et

unius hominis industriam ac laborem haec materia exigit, sed multorum ac praestantium virorum: quae profecto multo iustius decemviratum flagitaret, quam olim decem veteris Rom. iuris Tabulae: quando quidem et tractatio ipsa est multo per sese difficilior quam illa, et non ex alienis voluminibus (sicut illa ex Graecorum legibus) transumuntur: et denique, hic non de terrenis vilibusque quibusdam bonis negociisve agitur, sed de summis illis, nempe de gloria Dei, et humani generis aeterna salute. Quare, cum multiplici ingentique difficultate tota haec materia, scriptioque impedita,

in medio includere. A Deo esse aliquid, scilicet autore, praecipua causa efficiente. A Deo erat conflictus: 1. Par. 5. 13. A me venient praedatores eis: Ierem. 51. Negationem aut privationem significat, sicut et Latinum A vel Ab. unde Grammatici Ablativo casui, cui haec praepositio familiaris est, nomen fecerunt. Psal. 21, Semen eorum perdes a filiis hominum: id est, ne sint amplius in numero hominum. Zophon. 3, Despoliatae sunt urbes a non viro. Ier. 33, Desertus est locus a

Bibliographia locorum inventorum

Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Epistola ad Adrianum VI Pontificem Maximum, versio electronica (), Verborum 2644, Ed. Darko Novaković [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [marulmarepistadr].

Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica (), Verborum 5871, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - expositio] [word count] [marulmartrop].

Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1522], Feretreidos libri tres, versio electronica (), 807 versus, verborum 8510, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [severitanipferetr].

Pribojević, Vinko (mortuus post a. 1532) [1525], Oratio de origine successibusque Slauorum, versio electronica (, Hvar), verborum 14680, Ed. Veljko Gortan [genre: prosa oratio - oratio; poesis - epigramma; poesis - carmen] [word count] [pribojevvor].

Frankapan, Bernardin (1453-1529) [1525], Bernardinus de Frangepanibus Clementi papae VII, versio electronica (, Modruš), Verborum 544, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [frankapanbepist15250215].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1525], Stephanus Brodericus secretarius regius Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 579, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15250930].

Bunić, Jakov; Cortonus de Vtino Minorita, Bernardinus; Petrus Galatinus; Colonna Galatino, Pietro (1469-1534; m. post 1539.) [1526], De vita et gestis Christi, versio electronica (), 10155 versus; verborum 68245, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjvgc].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1527], De conflictu Hungarorum cum Solymano Turcarum imperatore ad Mohach historia verissima, versio electronica. (), Verborum 959, Ed. Arnold Ipolyi [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - historia] [word count] [brodaricsmohach].

Statilić, Ivan [1527], Joannes Statilius, praepositus Budensis, Joanni de Tarnow, comiti, palatino Russiae, exercituum regni Poloniae capitaneo generali, versio electronica (, Homona), Verborum 331, Ed. Zygmunt Celichowski [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [statiliciepist15271108].

Štafilić, Ivan; Ioannes Staphileus (1472-1528) [1528], Oratio ad Rotae auditores excidii Vrbis Romae, sub annum Christi 1527. causas continens (, Roma), 4294 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - oratio] [word count] [stafilicioratioroma].

Vrančić, Antun (1504-1573) [1532], Memoriale Antonii Verantii de statu rerum Hungaricarum a morte regis Ludovici II. usque ad finem anni 1529, versio electronica (), Verborum 1364, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - historia] [word count] [vrancicamemoriale1532].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1533], Stephanus Brodericus Episcopus Sirmiensis Nicolao Olao, versio electronica. (, Požun), Verborum 484, Ed. Arnold Ipolyi [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15330308].

Frankapan, Franjo (m. 1543) [1533], Franciscus de Frangepanibus Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 805, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [frankapanfepist15330705].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1533], Stephanus Brodericus episcopus Sirmiensis Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 722, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15330801].

Vrančić, Antun (1504-1573) [1538], Epistulae anni 1538, versio electronica (), Verborum 4332, Ed. László Szalay [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [vrancicaepist1538].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1544], Dialogus philosophandumne sit, versio electronica. (), Verborum 8149, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [andreisfphilos].

Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], De Afflictione, Tam Captivorum Quam Etiam Sub Turcae tributo viventium Christianorum : cum figuris res clarè exprimentibus ; Similiter de Ritu, deque Caeremoniis domi, militiaeque ab ea gente usurpatis ; Additis nonnullis lectu dignis, linguarum Sclavonicae & Turcicae, cum interpretatione Latina, libellus (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbafflictio].

Vlačić Ilirik, Matija; Zigerius, Emerik (1520-1575) [1549], Epistola cuiusdam pii concionatoris, ex Turcia, ad M. Illy. missa, qualis nam status Euangelii et Ecclesiarum sub Turco sit indicans, cum Praefatione Illyrici (1549), versio electronica (, Tolna; Magdeburg), Verborum 1772, Ed. Stanko Andrić [genre: prosa oratio - epistola; poesis - epigramma] [word count] [zigeriuseepist].

Grbić Ilirik, Matija (1503/1512 - 1559) [1559], Aristeae historia cum conversione Latina, versio electronica (), Verborum 3353, Ed. Nino Zubović [genre: prosa oratio - historia; prosa oratio - versio] [word count] [grbicmaristea].

Rozanović, Antun (1524-1594?) [1571], Vauzalis sive Occhialinus Algerii Prorex, Corcyram Melaenam terra marique oppugnat nec expugnat, versio electronica (), 15122 verborum, 255 versus, Ed. Nives Pantar [genre: prosa oratio - historia; poesis - ode] [word count] [rozanavauz.xml].

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis1].

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report