Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: Ital.* Your search found 983 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 701-800:701. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 446 | Paragraph | SubSect | Section] distrahi, ut post connubium initum a litteris remisisse observaretur. Sane nec formae venustas, nec foeminae irae suam servitutem, quam testabatur, meruerant, nisi fors lenitate sua emendare conjugem quaesivisset. Privato studio ultra latinum, croaticum, hungarum, germanicum, gallicum, sermonem italicum didicerat. Vocem habuit singularem, felixque cantu et componendis versibus, iisque ad notas ponendis, ut ad musicam natus videretur, quamvis arte caruerit. Paulo ante mortem maledicentiae Benedicti Krajachich fuit expositus. Erat iste comitis generalis Draskovich directorium, ab olim
702. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 452 | Paragraph | SubSect | Section] in depositorio his uterentur, at re decisioni Majestatis substrata, non observavi, quid sit resolutum. (Promotio Nicolai Skerlecz.) Nicolaus igitur Skerlecz vir egregie cultus, lingvarumque latinae, croaticae, germanicae, hungaricae, gallicae, italicae gnarus, atque vi intellectus defunctum fratrem suum superans, ac erga litteras non dimittens, sed augens animos, egregiorum quoque conscriptor, ut juris quaestionum, item juris publici regni hujus historiam, jure merito in protonotarium est electus. Neque vocabatur in dubium juris
703. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 458 | Paragraph | SubSect | Section] Benvenuto Petazzi ad preces suas Labacum translate, ob fratrem Labacensem episcopum atque ibidem gubernatore sive supremo praefecto armorum Carnioliae totiusque littoralis Austriaci constituto declaratoque cum competenti salario) vicesgerens sive brigaderius dictus est comes Antonius Brentano Italus, prius in generalatu Varasdinensi serviens, jam generalis promareschallus et cruce majore Theresiani ordinis anno hoc donatus; ad legionem Likanam et Corbaviae generalis de Lanius Carolus, Varasdini natus patre arculario, dein in generalatu Essekinensi serviens regiminisque postremo
704. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 473 | Paragraph | SubSect | Section] contingit in curia beneficium quodpiam, ad papam pertinere non solum confirmationem sed nominationem ipsam; qua de re Vienna 1749. constitutus occasione ea, dum episcopus Klein suum resignavisset Romae episcopatum, ego quoque summa approbatione scribere jussus fueram, evictumque, legem eam extra Italiam non obligare, ac vel maxime in Hungaria. Nunc an haec iterum inter aulam Viennensem et Romam curiam quaestio eruperit; aut qualiter sit determinata, ad me non pervenit. Dicebatur Zagrabiae, Clementem XIII. reginae scripsisse, quod, esto sui esset muneris nominare Segniensium episcopum, cum
705. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 482 | Paragraph | SubSect | Section] ut Tergesti modius tritici jam 15 florenis veniret. Hoc famis malum pressit Romam, Dalmatiam totumque Neapolitanum regnum, ut ibi 8 aureis, cremnicensibus frumenti metreta venderetur, cui malo ut obviaretur, permissum a regina fuit, ut ех Hungaria triticum ac siligo ad status Italiae praedictos mitti valeat. Mercatores ergo quidam spe lucri primo cum Neapolitans contrahunt, pro procuranda ipsis notabili quantitate triciti, quod еtiam mutuatis pecuniis in Huugaria atqne Croatia pro duobus milionibus fl. exsolvunt precio primum levi, tum per eos adaucto;
706. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 482 | Paragraph | SubSect | Section] Szamobor, cum ad exordium Martii Posonium rediret, ut de matrimonio constituat, cum filio Joannis Nepomuceni comitis Erdoedy, festo Josephi saltationibus indulgens nimiis, febri correptus et ab eadem est extinctus, spei erat magnae. Obiit similiter Carolostadii generalis Antonius de Brentano Italus natione die 9. Julii 1764, cui in officio brigaderi Boekiani successit generalis Preiss ex praesidii Graecensis commanda; hanc accepit generalis Rizzi commendans Crisiensis, et huic successit generalis Antonius Setwitcz, Belovarinum ordinatus eorsumque abiens. Iste biennio privatim vixit
707. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 483 | Paragraph | SubSect | Section] alias et Kollario iniquam et deputatione regni indignam. Ad hanc respondit deditque apologiam Kollarius. Majestas regia die 19. mensis Augusti 1764. mandate suo per comitatus dato libellum hunc prohibuit, colligendumque praecepit ex possessorum manibus. Gallia, Belgium, Germania approbavere opus, Italia et cumprimis Roma istud non solum damnavere, at igni sacravere. | Caeterum creditum a singulis, aulae jussu scripsisse Kollarium id, quod svadebant propositiones regiae, quas eum nosse oportuit praevie. Hinc crysi non caruit aula, dum opus nutu suo
708. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 529 | Paragraph | SubSect | Section] sterilissima erat et vix aliqua; annus ferax tempestatum et grandinis. Die 25. Martii hora media sexta mane fuit Zagrabiae major terrae concussio et terraemotus. Astrologi Germani pro die 5 Augusti eclipsim solis visibilem in calendariis scripsêre, quae nihilominus visa non fuit, uti Angli et Itali astrologi scripsere invisibilem. Interim mense Julio diebus prope septem solis prope apparebat deliquium et eclipsis, quia virtute destituebatur et continuo mansit instar cujusdam nebulae, quae tamen non fuit ulla; accidit istud diebus 17. 18. 19. Julii, reliquis tribus diebus crescebat sol
709. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 534 | Paragraph | SubSect | Section] ab Erdoedy; baro autem Ignatius Magdalenich emptum Siscii aut Zagrabiae frumentum ipse vendebat; quid ex his compagniis eventurum sit, tempus docebit. Sane anno hoc frumenti copia per Savum ex Sirmio et Sclavonia Siscium et ad Narth conducebatur, et ob inopiam tritici in statu papali atque Italia ob calores defectumque pluviarum sub finem Augusti altissimum fuit tritico precium. Flumine, Tergesti, kuplenik a fl. tribus et medio veniebant, ex quo dardanariorum per Carnioliam, Croatiam et Sclavoniam infinitus prope numerus, qui datis arhis triticum in stramine
710. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 534 | Paragraph | SubSect | Section] sed ad finem Septembris descendit valor tritici ad statum priorem a grossis 15 kuplenik denuo aquiri poterat. Dardanarii dilapsi, equidem certissimis nunciis et litteris edocebantur, Anconam naves plures plenas tritico ex Moraea, Albania aliisque locis appulisse, ultra centum milia staro italicorum adportantes; hinc isthic in loco venire triticum leviori precio, quam in Croatia emeretur. In antedicta dardanariorum copia Carniolia, ut suis prospiceret, effecit, ut ab aula mandaretur, ne dominia vendere praesumerent frumentum. Carolostadii praefectura militaris a quovis emente
711. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] praesertim si eius, qui princeps considet, lenitas audaciae furorique isti locum concedat. Peream si unquam subtile nec minus proficuum egregii cuiuspiam civis consilium comitiorum suffragia tulit! Gens est praeterea, ut magis in septentrionem prona, ita Italis minus ingeniosa, et quae crebro post factum sapiat. Vino plus nimio, veneri minus indulgetur, nisi id externis e vitiis peregrinus quis adferat. Multus superstitioni locus vel apud optimates: ex externis aestimare omnia consueverunt. Hinc praecipua virtus modestia,
712. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] popularem magis illi viroque suo infamiam possit procurare. Itaque in totum ne ego quidem id suaserim; in parte non est quod impediat, nempe ubi per nimium otium licet librorum aliquid ipsam revolvere, quod tum praesertim facile potest evenire si, ut sunt apud nos nonnullae, Italicas litteras teneat. Cogor hic invitus licet in eam descendere quaestionem quae ut contrariis studiis maxime agitatur, ita plurimum invidiae apud illum, contra quem sentias, afferat: nimirum an rei tantum familiaris administratio mulieris opus sit? Longus sim, si per
713. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] luxu peccetur; id enim, uti et alia omnia quae conciliando prodigi nomini inserviunt, mirum quam malam in civibus de nobis opinionem efficiunt quae postea rebus gerendis ut plurimum officit. Iam agros omnemque quae proprie dicitur posessionem quod attinet, non leve nobis Italia subministrat argumentum eam non pro debito et aequo excoli. Dii boni! quam exiguum terrae spatium complures illic homines alit, cum in Croatia vix infinita iugerum spatia occupantesque complura montium iuga silvae unius necessitatem domus expleant. Haud abnuerim
714. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] iuga silvae unius necessitatem domus expleant. Haud abnuerim discrimen intercedere pro regione; id affirmo non pro natura soli fructum a nobis Croatiae capi. In lignis id ostendisse sufficiat, quae quis nescit quanta secentur prodigalitate, quanta socordia colligantur, cum in Italia ne virgam quidem per inertiam interire conspicias! Exemplum igitur nos in aliena terra edoctos oportet accipere ut maximam pro modulo suo utilitatem soli capiamus. Sed utinam vel haec, quae nobis sponte sua regio subministrat quodque nostris superest usibus,
715. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1122 | Paragraph | SubSect | Section]
Articulus X.
716. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1122 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] donec semina haec naturalisentur, adeoque, qui primus modum id efficiendi deteget, tantam Regno procurabit utilitatem, ut insigne omnino praemium mereatur. Neque enim id pro impossibili haberi debet, cum sint aliquae Regni partes, quae ad Moscoviticum, aliae quae ad Italicum clima prope accedunt. Quodsi modum ejusmodi honorata aliqua persona invenerit, praemium ejusmodi non in pecunia, sed in proportionata honoris accessione consistere potest. Articulus XI.
717. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1220 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] ostendimus. Et vero non potest commercium fortuito exsiccandarum per temperiem aëris viarum casui committi. Saepe in vere et autumno, quo illae, ni instauratae sint, plurimum impeditae esse solent; maxima eductionis occasio se offert, idque tempore vigentis in Italia aut Gallia frumenti caristiae plerumque evenire consuevit. Non raro media aestate pluviae et exundationes vias ita corrumpunt, ut constitutae jam sub transportu merces pro stipulato termino ad locum destinationis suae pertingere non possint; id quod mercatoris
718. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1244 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] ideo addendum esse Deputatio existimavit, ne forte asseres et clavi ad materialium categoriam non pertinere dicantur; funes enim et tela e Regno vix petentur, cum littoralis incolae canabes ex Italia leviori habere possint, et ideo haec soli conficiant. Reliqua alioquin sub classem crudorum materialium stricte veniunt. § 115. Advectae domestica navi ad Littorale Hungaricum exoticae non
719. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1266 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] Littorale voluminosi hujus a proportione pretii sui articuli sit admodum sumtuosus, hujus liberam ab omni portorio, praeter casum domesticae necessitatis, per exteras etiam naves exportationem in casibus ordinariis admittere interest quidem; in casu tamen vigentis in Italia aut Gallia frumenti caristiae, id exportationem ejus vix diminuet, si moderatum evehendo per exteras naves frumento portorium imponatur. Interea tamen potest talis circumstantia se evolvere ut qualecunque portorium evectionem ejus notabiliter
720. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section] mora fuisset Boscovichius, qui quas in se susceperat partes, explere tum non potuit, varijs per Europam itineribus, et publice etiam sibi commissis distentus studiis, Lutetioeque Parisiorum multos porro per annos subsistens. Postremo in Italiam reversus cum attulisset reliquas quatuor Librorum adnotationes, animum statim ad perficienda pariter supplementa traduxerat. Verum intervenit mors, inchoatum jam opus intercepit. At tum plane omissa supplementorum, quae deerant,
721. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section] omnium ducem, ac
magistrum hujusmodi artis, atque ineundae viae demonstratorem quidem fuisse
scimus, minime tamen hanc laudem rerum etiam inventarum gloria cumulasse. Eundem
investigandi modum Galileus,
722. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] quid, quam diu egerint, quantaque cura, laboribus et periculis, refertur ad vers. 865. aliaeque referuntur in Gallia tunc temporis initiae graduum dimensiones, quaeque postmodum ad Promontorium Bonae Spei, atque in Italia peractae sunt. Ex quibus omnibus deducitur Terram esse ad polos compressam; quatenus autem, adhuc incertum esse, cum omnia graduum dimensorum discrimina uni tantummodo formae consentire non possint. Qua occasione
723. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section] phalanges,
724. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section] tantùm
725. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section] grandia Cete
726. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
727. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section] ab urbe, gradus quantum protenditur unus,
728. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
729. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section] post culmina donec
730. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
731. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section] picturae, sic omnem scribendi laudem intercipi, si luce careat. Atque hanc unam ob causam opinor fuisse fabulas a veterum sapientium carminibus paulatim rejectas, atque ab Empedocle, Parmenide, atque aliis Italicae disciplinae philosophis idcirco hunc apertis versibus philosophandi usum fuisse demum introductum. Tum B. acriter oppugnari me, inquit, et loco pene dejici faterer hac obscuritatis calumnia, atque his Empedoclis,
732. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section] disciplinae philosophis idcirco hunc apertis versibus philosophandi usum fuisse demum introductum. Tum B. acriter oppugnari me, inquit, et loco pene dejici faterer hac obscuritatis calumnia, atque his Empedoclis, atque Italicorum exemplis, nisi opportune occurreret, quem subsidio advocare, et cujus judicio fabulas tutari facile possim. An Platonis vobis in mentem non venit? Nonne uno illius exemplo omnem hanc Italicorum auctoritatem, et omnes abrogandae
733. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section] calumnia, atque his Empedoclis, atque Italicorum exemplis, nisi opportune occurreret, quem subsidio advocare, et cujus judicio fabulas tutari facile possim. An Platonis vobis in mentem non venit? Nonne uno illius exemplo omnem hanc Italicorum auctoritatem, et omnes abrogandae fabulae rationes prorsus labefactas videtis? Quis enim unquam non solum philosophorum, sed etiam poetarum est aeque atque ille istiusmodi fingendis ac fabricandis commentis delectatus? Itaque ob
734. Kunić, Rajmund. Ex libro primo Italici poematis... [Paragraph | Section]
eo quasi authore,
sed quod is
laque simul.
Discipulus:
Multum, venerande magister, multum debemus Mathematico
pro notis, multum Graecis pro inventis litteris; cui autem referendas
grates censeres pro vocibus?
Magister:
satis humentem bijugos deflectat ad Austrum
rapiat animos eorum omnium, quibuscum
vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo
quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi
patriae et communibus, quos habemus, consanguineis plus aequo tribuere novit
sane Roma in primis et Italia universa.
Ex his Keplerianis legibus deduxit Newtonus gravitatem suam generalem decrescentem in ratione, quam dicimus reciprocam duplicatam distantiarum. Quam
legem Maupertuisius censuit omnium legum perfectissimam, ad quod hic respexeram. Verum ego quidem, posteaquam
31 In hoc argumentum Terrae in planetario systemate constitutae inter Martem et
Venerem, in conventu celeberrimae Romanae Arcadum Academiae epigramma
Latinum recitavi olim cum versione Italica. Sic autem se habebant:
Epigramma
Aspicis, ut varios amor excitet iraque motus
Partiti humani pectoris imperium?
Hic gemit, ah, durae fraudatus amore puellae,
Ille hostem insequitur torvus et arma quatit.
5 Miraris! Cerne auricomum quonam ordine Solem
Disposita in gyrum sydera
Solem, cornibus directis in plagam oppositam. Statim post novilunium, sive initio lunationis,
Luna est orientalior ipso Sole ac idcirco occidentem respicit convexitas ipsius
falcis, cornibus orientem spectantibus. Contrarium accidit in fine lunationis,
cum Luna est occidentalior ipso Sole. Hinc Italicum proverbium: Gobba a ponente, luna crescente; gobba a levante, luna calante.
51(50) Episodii loco hic describitur iter Promethei in coelum novilunii tempore cum
52(51) Arcadia dicitur celeberrima academia Romae ad poesim potissimum exercendam instituta circa initium hujusce saeculi, quae ab ipsa prima origine plurimum
statim inclaruit. Extant autem jam multa ejus Academiae volumina typis impressa tam Italicae, quam Latinae poeseos plena. Est autem ibi perpetua quaedam
allegoria, qua nomen pastorum Arcadiae accipiunt academici et campum, quem
excolant. Ac in ipsis poematis saepe ad id alluditur. Ipse locus, in quo convenitur, appellatur Italice il bosco parrasio. Insigne Academiae est fistula,
jam multa ejus Academiae volumina typis impressa tam Italicae, quam Latinae poeseos plena. Est autem ibi perpetua quaedam
allegoria, qua nomen pastorum Arcadiae accipiunt academici et campum, quem
excolant. Ac in ipsis poematis saepe ad id alluditur. Ipse locus, in quo convenitur, appellatur Italice il bosco parrasio. Insigne Academiae est fistula, praeses
dicitur custos, tempora numerantur per Olympiades.
Partes plurimas hujusce operis legi in conventibus, qui solent celebrari singulis hebdomadis Jovis die. Patet autem aditus omnibus, sed soli academici a
quelques minutes
après la fin du phénomene. La Société Royale de Londres m'avoit destiné pour
observer le passage suivant dans la Californie; un nouvel accident empêcha mon
départ. L'Abbé Chappe s'y rendit, et y mourit.) Si his addantur astronomi, qui
per totam Angliam, Galliam, Italiam, Germaniam et apud Sinas observationem
instituent, habebuntur profecto densae observatorum catervae.
Porro tanto observatorum numero est opus, ut, si alicubi nubes observationem
turbaverint, alibi serenum sit coelum, quod ubique simul esse nubilum aut vix
potest
ut per quasdam
veluti rimulas transpiciatur vividius solaris superficiei lumen, quas nonnulli astronomi appellarunt solares faculas.
In hoc argumentum solarium macularum earumque causae a nebulis et nubibus repetitae cum haec in Arcadum coetu recitarem, adjeci epigramma cum Italica versione, quae hic subjicio:
Epigramma
Fallor? an, aethereas qui curru ardente per auras
Aeternum puro fundit ab axe jubar,
Unde satus Maja et cum Marte pigroque parente
Jupiter, unde nitet Cynthia et unde Venus;
5 Unde nitent prata et radii septemplicis ictu
Versicolor picto flore
inferiora ipsius meritis. Formam singularem in primo juventutis flore ornabant plurimum ingenuae artes, quae nobilem optimae indolis
juvenem decerent: saltatoria in primis, in qua cum summa venustate exercebat
sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel inter primos quosque
egregios Italiae professores excellit in eo lyrae genere, quod appellamus il violino. Cujus naturam et usum conatus sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat singularem et perfectissimam.
At multo adhuc majori erat laudi egregio juveni ingenium summum optimis
excultum
divisio est similis divisioni circuli notantis horas in horologiis illis, quae
habent unicam cuspidem horariam. Quae si majora sint, uti sunt ea, quae in turribus prostant, possunt horarum intervalla facile dividi in dena vel quina minuta, ut
eadem cuspis haec etiam indicet, atque id facilius in Italicis horologiis, in quibus
dividi solet circulus horarius in horas tantummodo sex. Et ipso aere campano
nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in
hora indicata. Idcirco posui
sex. Et ipso aere campano
nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in
hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam
reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat.
Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo
horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et vigesimam quartam, semihora ante et
semihora post occasum Solis.
falli in
hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam
reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat.
Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo
horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et vigesimam quartam, semihora ante et
semihora post occasum Solis. Illud erat sane incommodum, cum tot minuta requirerentur ad 24 ictus edendos et numerandos, facili admodum errore in tanta
numeratione. Credo postea redactum esse ad ictus vel
de sola schematis confusione dicitur conquestus esse.
Ingentem etiam animi abalienationem quandam a sensibus et geometricam velut
extasim passus erat utique Archimedes ipse, cum nudus e balneo prosiluit inclamans illud suum εὕρηκα inveni. Huc etiam pertinet notissimum illud Italicum
Come lo Geometra, che s'affige. Quanta sit earum contemplationum voluptas, ii
soli norunt, qui ad profundiora geometriae mysteria penetrarunt.
Superiorem horologii comparationem cum sequentibus versibus composueram in itinere Perusia Nuceriam. In quo a prandio
Latino idiomate quam Illyrico, quo domi utimur.
Omitto vetustiores ut Marinum Ghetaldum, inter geometras celebrem illo ipso
tempore, quo nobilissima facultas a paucis admodum excolebatur; Stephanum
Gradium, elegantissimum Latinum poetam eo ipso superiore saeculo, quo usque
adeo conciderant in Italia humaniores litterae corruptae penitus ac depravatae;
Bandurium e Benedictinorum familia tot voluminibus in Gallia editis celebrem
aliosque quamplurimos, qui mihi frustra sese offerunt properanti. Unus instar
millium esse potest in Latina poesi et omni doctrinae genere- Benedictus Stayus,
singula
colorem exhibent, omnia vero simul unita album efficiunt.
Porro jure Newtonus ipse hic invocatur, a cujus immortali theoria repetuntur
rationes hujus phaenomeni. Illud autem Tu decus Angligenum atque humanae
gloria gentis, quod ante hosce novem annos conscripsi in Italia inscius inscriptionis ejus sepulchralis, quam huc delatus inveni ad ejus tumulum auctoritate
publica erectum, cum ea consonat mirum in modum. In qua nimirum inter caetera habetur illud Sibi gratulentur mortales extitisse tale ac tantum humani generis
decus.
In
differunt, ut eodem nomine
nominentur. Rubei,
vitri constitutio, quae debet esse penitus uniformis et carere tam venis
quam bullulis inclusis, ne nimirum radii in primo ingressu in prisma separati deflectantur, dum permeant ipsam massam vitri, et iterum commisceantur. Pluribus
physicis id imposuit, ut Mariotto in Gallia, comiti Rizzetto in Italia, et ea fuit
potissima ratio, cur tandiu tam multi obstiterint egregiae huic theoriae Newtonianae de luce et coloribus, quae experimentis institutis per satis bona prismata
apud omnes academias demum jam omnino communiter recepta est.
ad radios homogeneos colligendos et ab heterogeneis magis separandos. Necessariae
sunt autem lentes non ita multum convexae, uti sunt nimirum eae, quae adhibentur pro vitro objectivo telescopii augentis imaginem objecti, quod idcirco apparet
propius, vel pro specillis senescentium, quae nos in Italia appellamus di prima
vista. Nam in utroque genere curvatura est exigua.
31 Haec instrumenta adhiberi debent in conclavi bene occluso. Et multo adhuc melius
succedit res, si
Spem trahere, ac regna alterius contemnere mundi
hinc Vindobonae arces,
[d] De hac re videndus
Alter musaeo nectare sparsit opus.
[o] Intellige Petrum Jac. Martellium, cujus heic navis breviter describitur: de hac ipse primum
[m] Eodem fere tempor anno 1767. Imp. Caes. Aug. Josephi II. uxor augusta obiit Maria Josepha Bavarica, ac Maria item Jospeha Archid. Austriae Ferdinandi IV. utriusque Siciliae Regis futura conjux, nisi improvisa omnibus atque acerba, quum de ipsa jam italica profectione cogitabatur, tot populorum vota mors extemplo intercepisset.
[n] Maria nimirum Theresia Hung. ac Bohem. Regina semper Augusta tum temporis eodem, quo superiores Nurus, Filia, et Neptis, occubuerant, gravi
cogitationesque converteret. Politianus autem non tam Magni Laurentii Medicis liberalitate et patrocinio illectus, quam, ut ipse de se fatetur, natura atque aetate ad Homeri blandimenta proclivior, quum Homericam tubam jam inde ab adolescentia latinis versibus tractare coepisset, incredibilem in Italia universa de se expectationem excitaverat. Neque dubium erat, quin in difficillimo opere perficiendo caeteris omnibus palmam esset praerepturus. Inerat enim ei praeter admirabile ingenium, judicium etiam acerrimum et tanta rerum cognitio, atque ubertas verborum, ut solus ad graecas veneres
Vetus est, amice lector idemque erudite, opinio jam usque ab Ennii Terentiique ducta temporibus, eaque et Italorum deinceps, et omnium cultarum gentium firmata consensu, eos litteris praesertim humanioribus prodesse plurimum, qui, quae praeclare aliena lingua fuere scripta, in aliam aeque recte transferunt, id est, res pulcherrimas paucis cognitas et exploratas intellectui plurimorum atque usui
Non dico nullum extare sed eum a me ignorari; Tu mihi gratiam feceris si de iis me edocueris. Et quid, ais, Lucius et Kerchelichius? Lucius Dalmata fuit, non Croata; Tu sane negas Orbinum Croatam, sed ais Dalmatam Ragusaeum; et ego Tibi Lucium dem Croatam, quem facile Tibi demonstravero Italo-Dalmatam; sed fuerit Croata Lucius, is fabulam illam non allegatis positivis argumentis data opera profligavit, sed tantum silentio suo Locum ei in Libris suis non dedit. Quid Kerchelichius? Jam supra ostensum est per Croatam hunc Scriptorem cuivis licere sentire de Diplomate Alexandrino quod
noster supernumerarius renuntietur.
pars magna futurus et
ipse
etiam tecum lustrans haec carmina quondam
ubi sedula natis
erit donum. nostrum tibi serviet usque
omnem extra dubitationem, Hesiodi aetate eam in
Graecia viguisse ita, ut
(i) Dignus est praeter ceteros Comes Carlius, qui inter recentiores hac de re legatur
in epistola data ad March. Gravisium eruditissimum virum, et ad suam italicam Theogoniam praefixa, in Veneta Recurtii
editione.
innumerabilis quaedam atque
Clericus, aut ipse Graevius; nam nihil de Euxino suspicati sunt.
Iohannes Rinaldus Carlius, quem ego virum honoris caussa nomino tum ob eius
singularem doctrinam eruditionemque, tum etiam ob eximiam, qua me complexus est,
humanitatem, quum in italica huius poematis versione adhuc adolescens hunc locum
interpretatus esset de Euxino mari, illud are^
(piXorriTog dicit maxime convenire Euxino, quod antiquitus Axenos
Mdclviii
ante Christum, nullius profecto momenti est. Non enim videtur is
locus nomen ab ullo rege Hespero accepisse, sed a stella, quae noctem
praecedit. Itaque graecis Hesperia est et Italia et aliae etiam regiones,
quae ad noctem seu occasum solis respectu ipsorum sitae sunt. Vide Ovidium
prope flnem lib. iv Metamorph. , et
Pontanum iu
a pluviis solutisque nivibus, quae ipsae a
maris vaporibus aliisque exhalationibus in aere concrescunt, ortum habeant.
Haec autem fluminum ennumeratio est omnino vaga ac sine ordine digesta.
Eridanus pertinet ad Insubriam in Italia, Nilus ad
g •
montibus eoque freto aperto in Mediterraneum se infudit mutata late
telluris superficie. Tantum aevi mutare valet longaeva vetustas, inquit
Viroilius Aeneii. lib. nl, ubi Siciliam
ab Italia abscissam memorat: o
» quum protinus utraque tellus
» Vna foret, venit medio vi pontus etc. Sed quum baec omnia valde incerta
sint, ad Atlantem redeamus. Ex ea veteri traditione de eiusdem astronomica
tempore mansisse
narratur ab Homero, ex qua duos per Hesiodum suscepit liberos Agrium et Latinum.
Clericus vellet legi Adrium non Agrium propter mare Adriaticum, ut nimirum
intelligatur, hos utriusque maris superi et inferi regionibus in Italia imperasse.
Animadverte tamen Hyginum non Vlyssis sed Telemachi filium Latinum facere;
Dionysium vero Halicar. eundem Latinum Herculis filium memoriae prodidisse, cuius
mater puella quaedam Hyperborea Fauno Aborigenum regi postea nuptum
IOSEPHO SPERGESIO
Naves ex Lemno aderant
vinum vehentes etc. Hippias Rheginus, quam vitem tortuosam
vocabant, Biblinam dictam fuisse ait, eamque argivum Pollin, qui regnavit
Syracusis, primum ex Italia Syracusas invexisse. Quamobrera quod dulce vinum
Siculi nuncupant, Biblinum fuerit. Haec Holstenius ex Athenaeo, quae et
Clericus exscripsit, et multis aliis confirmavit. Tantum insuper hoc
animadvertendum, ex versibus
colore quodam, illo quidem purissimo ac minime fucato,
crebrioribusque apologis proverbiisque delectatus est, eo antiquior poeta
existimandus, plane vetustior Homero mihi Hesiodus habebitur. Vide Epist.
doctiss. Com. Carlii ad italicam suam Theogoniae versionem, et quae ego in praelectione ex eadem
exscripsi.
814 Qua me seie prius etc. Vide an
id
audierit admirabunda,
dignumque laude ac prope invidia non duxerit. Caritate autem in patriam tali est inventus
omni vitae tempore, quali esse potuit civis patriae amantissimus: tum quidquid valuit
dignitate, quidquid gratia, qui[d]quid virorum principum favore et in Italia et in Gallia,
eo ad pericula a nobis propulsanda, ad reipublicae utilitates augendas, ad sarta tecta
nostra jura et commoda servanda usus est. Quare bene ac sapienter gravissimo senatus
consulto, quo et illi mortuo honos habeatur, et animi aliorum civium ad
usque ad initium anni 1761. in editione
Veneta poematis de Solis ac Lunae defectibus, multasque illic alias dissertationes, ut
vocant, quae hic silentur, invenies. et Bononiensis accademiae et Lipsiensis acta;
pleni doctissimorum virorum, qui vel in Italia vel in Gallia vel in Britannia vel in
Germania hac aetate floruerunt libri innumerabiles. O ingenii foecunditatem non praedicandam
solum, sed pene etiam incredibilem! Quid vero dicam de quinque illis voluminibus, quae
admodum ampla Bassani edidit, Ludovicoque
gloriam ingenii expectatio hominis, expectationem ipsius adventus
existimatioque superaret. Qui ad eum omnium ordinum fiebant concursus? Quae invitationes?
Quae acclamationes etiam, quum sese in coetus litteratorum hominum ferret atque in
conspectum daret? Illum omnis Italia, quod in ea erat altus atque eruditus, quasi decus
proprium, summis ubique laudibus est prosequuta; illum Gallia hominum doctissimorum copia
referta jam tum suis sedibus dignum ac nomine censuit; illum Britannia Comitis Macclesfieldii,
desideravit. in primis, omniumque Galliae procerum amicitia studioque sustentata.
Quare mea tandem illic conquiescat oratio, ubi et suae vitae et studiorum exitum habuit
Rogerius idibus Februariis. Petierat a rege facultatem obtinueratque se in Italiam
conferendi, ut et librorum complurium impressionem curaret praesens, et veterum amicorum
conspectu dulcissimo frueretur, et Mediolani illam, quam in regio Braidensi studiorum
Collegio, monumentum Uraniae perenne ac urbis ornamentum, summa quondam cura, labore,
cum
tam vasto, quod occuparunt, Regno contenderit, facile profecto comperiet,
genuinam adoptatae Linguae Latinae causam in hoc ipso cubare. Multiplicationem enim gentis Hungarae sub Ducibus continuae ferme, quas in
Cumanis velut ejusdem cum Hungaris originis in meditulium Regni receptis. Hoc denique, desolato subinde post cladem Mohachianam
Regno, nostra jam tempestate non tantum Regibus, sed ipsis etiam potentioribus
Dynastis, illud Consilium expressit, ut deserta sua Svevis, Italis, Gallis,
Hispanis impopularent, ita ut nullus ferme sit in Europa Christianus Populus, qui non copiosas gentis suae Colonias in Hungaria numeret; nullum ferme
Idioma, quod in Regno non vigeat: denique ut numerus verorum Hungarorum,
in ipsa Hungaria, vix
ac ex his quidem nunc unica jam Croatia Hungariae
superest, in hac autem nullus prorsus Hungaricae linguae, non tantum
apud Plebem, sed ne quidem apud honoratiores usus existit; his Hungaricam
uno ictu obtrudere gravius foret, quam Gallicam et Italicam: harum
enim pluribus e Nobilitate et Clero Copia est. Id autem inde evenit, quia
Gallica et Italica jam dudum sunt linguae eruditae; Hungarica ne hodiedum quidem eo provecta est. Adhuc in transferendis tantum melioribus
apud Plebem, sed ne quidem apud honoratiores usus existit; his Hungaricam
uno ictu obtrudere gravius foret, quam Gallicam et Italicam: harum
enim pluribus e Nobilitate et Clero Copia est. Id autem inde evenit, quia
Gallica et Italica jam dudum sunt linguae eruditae; Hungarica ne hodiedum quidem eo provecta est. Adhuc in transferendis tantum melioribus
mei quondam, atque amici suavissimi Alberti Fortis, cujus nomen pro
perfecto elogio est: quae enim Europae pars adeo dissita, quae non in ejus
laudes consentiat, quaeque illum non inter praeclara seculi ornamenta
adnumeret? Italia, ac Patavium ejus patria praecipue hoc viro gloriantur,
qui naturali philosophiae atque historiae, in qua eminet, elegantiam atque
vim singularem orationis adjunxit; quoties vero ad metros et ad poesin
animum applicuit,
ego Epigramma de laudibus Rhacusae praeferendum
censeo, graeca anthologia dignum, quamvis ille, ut ajebat, nullos latinos
versus fecisset, ex quo scholis vale dixit. Operae pretium insuper puto
adjicere ejusdem epigrammatis Italicam versionem ad metros eximie redactam
ab altero veteri hospite, utrorumque amicissimo Julio Bajamontio Salonitano,
cujus in incerto est, ingenium ne, an mores ad alliciendos omnium animos,
admirationemque ei comparandam
Emmanuele Marullo, Paulo Tarchaniota, et Theodoro Spandugino
perhumaniter a Rhacusanis exceptus: hic illustrium virorum chorus antequam
quicquam vellet a Senatu, domum, pecunias, et necessaria ad prosequendum
iter in Italiam obtinuit: properabant enim ad magnificum illum Laurentium
Medices, cujus fortuna et virtus universum pene orbem pervaserant. Sed ut ad
propositum revertar, en hic de quo agitur Michaelis Tarchaniotae Marulli
meum de illo judicium omnibus, ut credo, comprobabit.
Exegit enim poeticam versionem latinis metris omni eorum varietate ac
suavitate adhibita, a pluribus adhuc tentatam, a nullo vere ad optatam metam
perductam, nisi (ut puto) Italica lingua ab elegantissimo Xaverio Mattei;
versionem inquam poetae illius divini, quo nemo neque antiquior, neque
sublimior, et qui certe afflatus a numine videri omnibus, credi autem atque
affirmari nonnisi a suis, atque
Dum enim extera nimis curiose sectamur, nostra prave despicimus.
Non in eodem pretio illam habuit Carolus IV, qui in illo diplomate, quod
autem vocant, Romani Imperii Electoribus praescribit, ut septennes filios
praeter Italicam, Latinamque, Illyricam linguam doceant; non majores nostri,
apud quos seculo XIV, XV, et XVI praeclarissime viguit; tanta est autem
illorum temporum seges, ut quamplurima volumina confici possent, si modo
omnia
fit, ut vera loquendi atque scribendi ratio, nullibi exacte ea
sit, qua vulgus utitur, verum ea quae regulis atque exemplis placentibus munita, auctoritatem ex antiquitate
etiam recepit. Sic Italica lingua, cujus bases potissimae sunt Latina, et
illa Provincialis dicta, a Dante et ab aliis XIV seculi scriptoribus
expolita atque perfecta, pulcherrimam tandem atque genuinam formam induit;
quamquam in tota Italia
Sic Italica lingua, cujus bases potissimae sunt Latina, et
illa Provincialis dicta, a Dante et ab aliis XIV seculi scriptoribus
expolita atque perfecta, pulcherrimam tandem atque genuinam formam induit;
quamquam in tota Italia nullus sane sit locus, ubi lingua aut Boccacii, aut
Petrarchae in usu vulgari sit, et Florentini ob puritatem et elegantiam
sermonis maxime laudentur, eo quod minus aliis ab illa politiori a paucis
sancita, ab omnibus
unde postea grammatici utile, sed
aliquando permolestum ac perniciosum hominum genus, accuratissime regulas
suas omnes traxere. Sed sicuti neque Neapolitani, nec Bononienses, neque
Veneti elementa eorum dialecti, pro Italicae linguae elementis obtrudere
cuiquam possent, sic neque nos, neque septem alii populi, qui, ut antea
dictum est, peculiari Illyrica dialecto utuntur, satis auctoritatis aut
virium habere possunt, ut ex propria dialecto
vocat; adeo
ignara fuit proprietatis Latini sermonis hujus adhuc regis cancellaria, trifolii
vocabulum prorsus ignorabat, sed illud vernaculo vocabulo luhere – nunc
loher dicimus – expressit.
excludentur".
§ 10 Verum mox in monarchico-aristocraticam inclinavit.
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1749], Operum omnium tomus I, versio electronica (), Verborum 68552, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [skrl1].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1755], Philosophiae recentioris versibus traditae, versio electronica (, Rim), 24209 versus (24170 epici), verborum 184044, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa oratio - dialogus] [word count] [staybphilrec].
Kunić, Rajmund (1719-1794) [1760], Ex libro primo Italici poematis Torquati Tassi, versio electronica (), 143 versus, verborum 995, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epica; poesis - versio] [word count] [kunicrtasso].
Šilobod Bolšić, Mihalj (1724 – 1787) [1760], Fundamentum cantus Gregoriani, versio electronica (), 6772, Ed. Jelena Knešaurek Carić [genre: prosa oratio - dialogus scholasticus] [word count] [silobodbolsicmfundamentum].
Bošković, Ruđer (1711-1787) [1761], De solis ac lunae defectibus, versio electronica (), 5828 versus, 91294 verborum, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [word count] [boskovicrdsld].
Zamanja, Bernard; Kunić, Rajmund (1735-1820; 1719-1794) [1768], Navis aeria et elegiarum monobiblos, versio electronica (), 3251 versus, verborum 26001; carmen epicum, hendecasyllabum 1, elegiae 10, idyllia 4, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - elegia; poesis - idyllium; poesis - epigramma] [word count] [zamagnabnavis].
Kunić, Rajmund (1719-1794) [1776], Оperis ratio (Ilias Latinis versibus expressa), versio electronica (), 218 versus, verborum 7485, Ed. Petra Šoštarić [genre: prosa - epistula; prosa - praefatio; prosa - dedicatio; paratextus] [word count] [kunicriliasoperis].
Homerus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1777], Homeri Odyssea Latinis versibus expressa, versio electronica (), 13633 versus, verborum 95,658, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; poesis - argumentum; prosa - paratextus; prosa - epistula] [word count] [zamagnabodyssea].
Škrlec Lomnički, Nikola; Szalágyi István (1729-1799; 1739-1796) [1778], Epistolae Nicolai Skerlecz ad Stephanum Salagi et responsorium Salagi (, Zagreb; Pečuh), Verborum 7797 [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [skerlenepistsalag].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1782], Operum omnium tomus II, versio electronica (), Verborum 46753, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl2].
Hesiodus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1785], Hesiodi Ascraei opera, versio electronica (), 2747 versus, verborum 58425 [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; prosa - epistula; prosa - commentarius] [word count] [zamagnabhesiod].
Zamanja, Bernard (1735-1820) [1787], Oratio in funere Rogerii Josephi Boscovichii, versio electronica (), Verborum 4192, Ed. Irena Bratičević [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [zamagnabboscovichoratio].
Anonymus (1790) [1790], Declaratio ex parte nunciorum Regni Croatiae, quoad inducendam Hungaricam linguam, versio electronica. (), 1839 verborum, Ed. Franjo Fancev [genre: prosa - acta] [word count] [nndeclaratio1790].
Sorkočević, Miho; Malinius Sandecensis, Gasparus; Asirelli, Pierfilippo; Fortis, Alberto; Marullo, Michelle (1739-1796) [1790], De illustribus familiis quae hodie Rhacusae exstant, versio electronica (), 121 versus, verborum 3295, Ed. Miho Sorkočević 1739-1796 [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; prosa - tractatus; prosa - notae] [word count] [sorkocevicmfam].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.