Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: UIdetUr Your search found 2085 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1-2085:1. Anffredus presbiter. Sauinae donatio, versio electronica [Paragraph | Section] Jadera presidente domino Andrea episcopo, prioratus autem eiusdem ciuitatis regente Gregorio decentessimo uiro. Qualiter ego Sauina, uxor Gimmai, cogitaui diuina inspirante clementia meo animo pro remedium anime mee octaua pars de domus, que uisa sum habere et que me tangere uidetur, in monasterio sancti Grisogoni offerre pro anime mee remedio, quatinus ea pars uidelicet octaua monasterium possideat in perpetuum, et ab eodem rectore, qui in eodem monasterio in die obitus mei uisus fuerit fore, infelici corpori meo sepulturam tribuatur. Si quis autem post meum decessum
2. Anonymus. Confirmatio Iaderensium, versio... [Paragraph | Section] nouo, supradictus Andreas episcopus fecit amonitionem atque sermonem in plebe, ut si quis aliquod beneficium ad promerendum anime sue remedium dare tali patrono et intercessori pro nobis ad deum uoluerit utique cum magna caritate atque alacri corde deberet offerre, quia satis uituperabile esse uidetur, ille dicebat, ut in die tante festiuitatis sueque consecrationis ex hoc, quod nobis dominus contulit, munusculum aliquod non demus, quia quicquid pro amore suo et sancta eius festiuitate, quam modo nos in terris ueneramur, ei contulerit, sciat pro certo, quia magnam retributionem apud
3. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | Section] Spiritu Paraclito.
4. Stjepan, biskup... . Confirmatio territorii S.... [Paragraph | Section] sicut a suis patribus sacro cenobio donata fuerant, clarius propalauerunt confirmarunt et his terminis terminarunt: a mari uidelicet usque ad moncium summitates, et a fundo uallis, que in oriente post prefatam ecclesiam esse cernitur, in quo fossatus habetur, qui contra ipsos montes mitti uidetur usque maceriam, que ultra desertum oppidum in parte occidentali similiter habetur, quo eciam tunc ob sui facti memoriam lapidum pro signo pusillum statuunt aceruum.
uineam Tilsto Cosse Omnia enim ista nostro proprio
acquisiuimus pretio: ideo in domo dei dedimus
ne Luttovid transfretaret culfum, ne concluderetur in
medio, vocatis quinque filiis suis, dixit eis: Videtis filii carissimi, quod
magnus est Graecorum exercitus, et nos valde pauci ad comparationem illorum, eis
resistere, mihe videtur, in bello nullatenus valemus. Faciamus ergo sic:
remaneant duo ex vobis, Goyslavus, et Radoslavus, caeteri vere tres, accipite
unusquisque X strenuos cum tubis, et buccinis, et montana conscendite, et per
cacumina montium vos
durum sit contra stimulum calcitrare! Cum hi, qui nuper conculcando statuta ecclesie quasi uictores de imbellibus clericis exultabant, nunc a despectis hostibus deuicti probroso carcere penas luunt. Nichil enim, ut ait Scriptura, in terra sine causa fit. Sic namque succedentibus rebus completum uidetur, quod in persona ecclesie dicitur per prophetam: Misit de celo et liberauit me, dedit in oprobrium conculcantes me.
fugaces et proprie ciuitatis diri rebeliones. Cruciantur regnatores urbis igne uiuaci, iudicant sibi illud surgere, quod humanitas fragilis et patiens est ad tolerandum. Pacientiam nequeunt superare, carent eneo pectore nec sunt nutriti inter horrendos tygres et uenenosos chylindros. Contra eos uidetur insurgere gladius biceps, nempe eorum cithara scissa est et organum letitię in flentis lachrymas defectum patitur, mens succumbit, ratio hebetat, intellectus reclamat, memoria titubat et tremit sensus, imaginatio in tantis
non sufficit. O vtinam illa sapida fortuna, cum
decem galleis aduenit et venerit vetus
transfretauit. Hic nouus vocatus est Andreas Maureceno. Et post aliquibus licet paucis transactis diebus Marcus Iustiniano loco alterius capitanei peruenit. Vsus est officio capitaneatus in bastida. Adhuc quidem eternus custos vigilare videtur in gestis Iadertinorum, nam decimo die septimi mensis quidam frater Michael, abbas monasterii Sanctorum Cosme et Damiani de monte diocesis Iadrę, extitit captiuatus pro eo, quia quandam paginam seriei epistolę capitaneo nouo classium per quendam
rex ille in fauorem tam feruentorum fidelium transmiserat, sui domini spreuit edictum, suum naturalem appetitum asseritur fore assecutum. Decet ei causa tam admirranda, stupefactio in homines Iadre est inserta, quod ex animaduersione et tanto infortunio, iudicio permittente diuino, videtur deficere.
Rursum murmurat ganeo populus et pariter cum illo multi generosi conciues suscipiunt maiores alas, cum nullum famis medicamentum nisi comessatio arbitratur.
Ingens, cuius non extitit in primordio ipsius vrbis edificatione
minime insani et vltimi oratores consilio Sapientis voluerunt dicentis: Numquam credas inimico reconciliato. Hoc est illud frenum, de quo miserabiles Iadertini a multo iam elapso tempore formidarunt, hic est ille biceps mucro non solum corpus corruptibile sed etiam animam inmortalem videtur et epar infelicium pertransisse.
Quam cito iuramentum ipsi Veneti infringerunt, ac si sine lege vt Caldei vitam ducerent, non ęquum videtur tam stupendum nouum per eos exactum fore. Vniuersa per Iadertinos illis collata inanientes pariter et
Iadertini a multo iam elapso tempore formidarunt, hic est ille biceps mucro non solum corpus corruptibile sed etiam animam inmortalem videtur et epar infelicium pertransisse.
Quam cito iuramentum ipsi Veneti infringerunt, ac si sine lege vt Caldei vitam ducerent, non ęquum videtur tam stupendum nouum per eos exactum fore. Vniuersa per Iadertinos illis collata inanientes pariter et delentes et nunc recentia fędera contuentur insurgere. Sed non presumendum, quod aliqua interfuit malitia nisi decoris laudisque uenustate aquirenda,
Pompa nuptialis clarissimi tui Senatus tantae amplitudinis ac maiestatis mihi visa est, ut si coelum ac pulchritudinem beatorum contempleris. Nescio si ibi quicquam illustrius comperies, qua ex re, Maphee suavissime, ut opinio mea fert, nullius nec laudatione nec vituperatione indigere
videtur. Qua ex re optimam in partem accipies. Hoc meum silentium iure
honestum facies satis, certe scio, pro innata tua in me humanitate.
et Proculeius erant.
pharetrata sacram, Diva, pudicitiam.
Guarini corripienda venit.
fert nova plaga, manus.
mensura esse definiatur: primumque omnium Auctorem singula
egisse et agere sub numero pondere et modo sive mensura nedum theologi sed etiam vero philosophantes rationabiliter et catholice profitentur. Et quia modus in prefata parte contentus in
principalioribus defficere videtur, ideo nulli mirum esse debet si
debito ac optato fine claudi non meretur. Quod ex tribus liquido
constare et patere potest, primo quod est contra Deum, secundo
quod est contra salutem animarum, tertio quod est contra ecclesiastice libertatis emunitatem.
mortalium
ac amplitudine minus digna essent, incidimus, freti
tua benivolentia ac familiaritate fortassis fines ac terminos nostri
instituti transiebamus. Si vero quavis in re prorsus inepti fuerimus,
nobis persuademus, tuus etenim ingenuus animus, tua mansuetudo, tua
facilitas hoc nobis pellicere videtur.
uigilat, qui a Domino egredi censet iudicium singulorum. Itidem et aliis omnibus uigilat quicumque Deum et rectorem et conditorem uniuersorum profitentur nec capillum capitis inuito ipso in terram decidere.
Sed et aliis Dominus falsa quadam aut religione aut pietate dormire uidetur, quibus Deum alicuius mali auctorem asserere summa religio est: Permittit Deus, inquiunt, malum, sed non facit. Quos tamen ipse per Isaiam arguit dicens: Π Deus est boni et mali per se auctor not. lector A2 in marg. Ego Dominus, et non est alter formans lucem
et pereatis de uia iusta. Iratum siquidem Deum procul dubio illi cogita, cui cui] add. lector A1 inter lineas cuncta ex uoto fluxerint. fluxerint] corr. lector A1 ex fluerint Nam iuxta praeclaram illam Demetrii sententiam: Nihil uidetur infelicius eo, cui nihil umquam euenit aduersi. nota not. lector A1 in marg. – Male enim, ut inquit Seneca, de illo Deus iudicauit, qui indignus uisus est a quo aliquando uinceretur Fortuna, quae ignauissimum quemque
futuram aeternis defleant suppliciis.
Sed hic forsan instabit aliquis: Cum scriptum est “Deus non punit bis in id ipsum”, quomodo ergo hoc stabit, si tamen ob unam noxam peccatores et praesentibus et futuris affligerentur flagris? Cuius contrarium et Hieronymus sensisse uidetur, qui illam Hieremiae tractans imprecationem ait: Quod genus humanum diluuio, Sodomitas igne, Aegyptios mari, Israelitas in eremo perdidit, scitote igitur ideo temporaliter pro peccatis punisse, ne in aeternum puniret, quia non iudicabit iudicabit] corr. lector A1 ex
defendit, nunc arat, nunc serit, nunc maturas fruges metit et diuisas in areis terit, orbemque suum gubernat ut uoluerit. Caue igitur ne tuum diuino praeferas consilium, putesque ipsum quicquam iniuste agere. Nam ut Boethius ait: De hoc quid tu iustissime putas, omnia scienti Prouidentiae diuersum uidetur. Vnde et quaedam causa uictrix uictrix] correxi ex uicta in bello placuit diis, non Catoni, tamquam iusta, uicta uero, Catoni non diis, sicut testatur Lucanus. Sed expositionem Catonis reprobat statim dicens: Igitur quicquid uideas contra spem geri, rebus
ista conditio est ut tantum, cum se cognoscit,
ceteris rebus excellat; eadem tamen infra bestias redigatur si se nosse desierit;
nam ceteris animantibus sese ignorare natura est, hominibus uero uitio uenit. Quam
uero late pateat hic error uidetur qui ornare aliquid posse ornamentis existimatis
alienis. At id fieri nequit; nam si quid ex appositis luceat, ipsa quidem, quae
sunt apposita, laudantur, illud uero his tectum atque uelatum in sua nihilo minus
foeditate perdurat."
recensendo.
formidetur. Quae mala patiuntur nauigando, quae terrena itinera
gradientes? Quis ambulat ubique non inopinatis subiacens casibus? De foro quidam
rediens domum sanis pedibus suis cecidit, pedem fregit, et ex illo uulnere hanc
uitam finiuit. Quid uidetur sedente
securius; et tamen de sella in qua sedebat Eli sacerdos cecidit et mortuus est.
Agricolae, immo uero omnes homines, quot et quantos a caelo et terra uel a
perniciosis
idcirco a Ptolomaeo ne is
legeretur liber, edicto sublatus est .
et
daemonis iudicio mortem non solum non esse malam, sed optimum hominis munus
determinatum est, quippe quae hominem tantis liberat malis quantis a uita
oneratur.
Nec uita haec propitio, sed irato Deo data esse uidetur ipso doctissimo
sanctissimoque uiro Augustino attestante, qui uno et uigesimo libro de ciuitate
Dei uitam hanc mortalium totam nihil aliud quam poenam dixit et post: "Ira dei",
inquit, "est ista uita mortalis, ubi homo uanitati similis
Ita igitur paupertas ex contrario diuitiarum malo bona esse astruitur.
Hoc modo et Boethius, ut fortunam prosperam malam esse doceret, aduersae fortunae
multas utilitates prudentissime explicauit dicens:
illa semper spe felicitatis, cum uidetur esse blanda, mentitur. Haec semper uera
est cum se instabilem mutatione demonstrat. Illa fallit, haec instruit; illa
mendacium spe bonorum mentes fruentium ligat, haec cognitione fragilis felicitatis
absoluit. Itaque illam uideas
recensendo.
Quarto igitur loco docebimus illud, quod quis patitur, malum non esse,
si ostendemus id mali afferre nihil. Non enim recte uidetur malum nuncupari quod
malitiae attulit nihil; si namque malum per malitiam est malum, ubi malitiae nihil
est, nec mali quicquam profecto erit; aut quis sanae mentis illud dulce dixerit,
quod omnis dulcedinis expers est? Sic
susceperunt.
Sexto loco diximus posse probari malum non esse illud quod multi
sapientes uiri concupiscunt aut concupierunt. Neque enim uerisimile uidetur
sapientes uiros aliud quam bonum expetere, quandoquidem sapientes non essent si,
quod cognoscerent malum, tamen appeterent: appetitio namque testimonio
philosophorum nisi boni esse
formidetur. Quae mala patiuntur nauigando, quae terrena itinera
gradientes? Quis ambulat ubique non inopinatis subiacens casibus? De foro quidam
rediens domum sanis pedibus suis cecidit, pedem fregit, et ex illo uulnere hanc
uitam finiuit. Quid uidetur sedente
securius; et tamen de sella in qua sedebat Eli sacerdos cecidit et mortuus est.
Agricolae, immo uero omnes homines, quot et quantos a caelo et terra uel a
perniciosis
idcirco a Ptolomaeo ne is
legeretur liber, edicto sublatus est .
et
daemonis iudicio mortem non solum non esse malam, sed optimum hominis munus
determinatum est, quippe quae hominem tantis liberat malis quantis a uita
oneratur.
Nec uita haec propitio, sed irato Deo data esse uidetur ipso doctissimo
sanctissimoque uiro Augustino attestante, qui uno et uigesimo libro de ciuitate
Dei uitam hanc mortalium totam nihil aliud quam poenam dixit et post: "Ira dei",
inquit, "est ista uita mortalis, ubi homo uanitati similis
Ita igitur paupertas ex contrario diuitiarum malo bona esse astruitur.
Hoc modo et Boethius, ut fortunam prosperam malam esse doceret, aduersae fortunae
multas utilitates prudentissime explicauit dicens:
illa semper spe felicitatis, cum uidetur esse blanda, mentitur. Haec semper uera
est cum se instabilem mutatione demonstrat. Illa fallit, haec instruit; illa
mendacium spe bonorum mentes fruentium ligat, haec cognitione fragilis felicitatis
absoluit. Itaque illam uideas
formidetur. Quae mala patiuntur nauigando, quae terrena itinera
gradientes? Quis ambulat ubique non inopinatis subiacens casibus? De foro quidam
rediens domum sanis pedibus suis cecidit, pedem fregit, et ex illo uulnere hanc
uitam finiuit. Quid uidetur sedente
securius; et tamen de sella in qua sedebat Eli sacerdos cecidit et mortuus est.
Agricolae, immo uero omnes homines, quot et quantos a caelo et terra uel a
perniciosis
idcirco a Ptolomaeo ne is
legeretur liber, edicto sublatus est .
et
daemonis iudicio mortem non solum non esse malam, sed optimum hominis munus
determinatum est, quippe quae hominem tantis liberat malis quantis a uita
oneratur.
Nec uita haec propitio, sed irato Deo data esse uidetur ipso doctissimo
sanctissimoque uiro Augustino attestante, qui uno et uigesimo libro de ciuitate
Dei uitam hanc mortalium totam nihil aliud quam poenam dixit et post: "Ira dei",
inquit, "est ista uita mortalis, ubi homo uanitati similis
Sed longius de morte dicendo quam forte expediebat prouecti sumus.
Reliquos ergo casus breuiter recenseamus.
His itaque rationibus uidetur satis copiose declaratum mortem bonam
potius esse quam malam, quam ueritatem daemones quoque, licet sint mendacissimi,
cum dictis, tum factis negare tamen non ualuerunt.
et
daemonis iudicio mortem non solum non esse malam, sed optimum hominis munus
determinatum est, quippe quae hominem tantis liberat malis quantis a uita
oneratur.
Nec uita haec propitio, sed irato Deo data esse uidetur ipso doctissimo
sanctissimoque uiro Augustino attestante, qui uno et uigesimo libro de ciuitate
Dei uitam hanc mortalium totam nihil aliud quam poenam dixit et post: "Ira dei",
inquit, "est ista uita mortalis, ubi homo uanitati similis
Ita igitur paupertas ex contrario diuitiarum malo bona esse astruitur.
Hoc modo et Boethius, ut fortunam prosperam malam esse doceret, aduersae fortunae
multas utilitates prudentissime explicauit dicens:
illa semper spe felicitatis, cum uidetur esse blanda, mentitur. Haec semper uera
est cum se instabilem mutatione demonstrat. Illa fallit, haec instruit; illa
mendacium spe bonorum mentes fruentium ligat, haec cognitione fragilis felicitatis
absoluit. Itaque illam uideas
Ita igitur paupertas ex contrario diuitiarum malo bona esse astruitur.
Hoc modo et Boethius, ut fortunam prosperam malam esse doceret, aduersae fortunae
multas utilitates prudentissime explicauit dicens:
illa semper spe felicitatis, cum uidetur esse blanda, mentitur. Haec semper uera
est cum se instabilem mutatione demonstrat. Illa fallit, haec instruit; illa
mendacium spe bonorum mentes fruentium ligat, haec cognitione fragilis felicitatis
absoluit. Itaque illam uideas
lutum in manu figuli, sic homo in manu eius qui creauit se; nec debet lutum
figulo dicere: quare me ita formasti?
Ex hac ratione Creusa Aeneam apud egregium poetam consolasse uidetur:
Non haec sine numine diuum
eueniunt; nec te comitem hinc asportare Creusam
fas, haud ille sinit superi regnator Olympi.
ignorabas?
Pulchre uniuersam fortunae descripsit faciem, ex cuius conditione et natura iure conuicisse unumquemque
uidetur casus eius dolendos non esse. Hinc est et illud poetae ad
amicum qui pecunias perdiderat: iste casus tritus est et e medio fortunae ductus
aceruo.
Ideo
aequum tumulis mandare peremptos
firmo animo et luctum lacrimis finire diurnis.
Vanus est enim dolor, ut sapientissime inquit Hieronymus, "qui nec
primus uidetur esse nec solus."
Hinc et philosophia ait apud Boethium:
delicias tuas ferre non possum, qui abesse aliquid tuae beatitudini tam luctuosus
atque anxius conquereris.
tribulationis tempestate transierit et tantorum odia
insectationemque pertulerit, quantos uitae suae dissimilitudine
castigauerit.
Castigare enim alium uidetur quisquis ab eius conuersatione dissentit.
Et incipiens a primo iustorum Abel inuidiam ipsius impias persecutiones cedemque
fraternam diligentissime exsequitur. Inde eius persecutionis iniquissime sortem
exaggerans, unde ea liber esse non
esse non potuit cum tantum unum haberet inimicum: per
hoc admonens uniuersos mortales rationabilius, immo et necessario tribulationibus
esse additos, quippe qui tot inimicos haberent quot extraneos, quorum cum ingens
sit multitudo, impossibile uidetur ut se quis ab eis uel defendere queat uel
custodire, quandoquidem Abel unius insidias et odia nequiuerat euitare.
Hinc transit ad Abraham illum patriarcharum sanctissimum, eiusque
aduersitates carptim perstringendo mirificis
in nobis sit futurorum fides quod omnino non sentiamus nos
sustinere illa quae patimur, sed ea potius arbitremur iam obtinere quae credimus.
Siquidem dictum est Vnde totum nos in futuro habere cognoscimus spe salui facti
sumus. Spes autem quae uidetur, non est spes. Ad hoc igitur tantam in nobis fidei
stabilitatem Dominus esse desiderat ut et uerius esse quod credimus quam quod patimur iudicemus et uerius
habeamus speranda quod sensibilia et
et uerius
habeamus speranda quod sensibilia et praesentes angustias non sentiamus dum in
futuram spem tota animi intentione protendimus. At si bellator aliquis dolorem
uulneris aut contemnat aut nesciat, dum omnibus uiuacitatis sensibus solam uidetur
cogitare uictoriam. Nam et qui tempore hiemis uadit ad balneas prius asperitatem
frigoris nudus patienter excipit quia eum secutura calefactio consolatur; ita
certa spes rem uincit instantem, ut illud quodammodo esse incipiat quod
contemnat. Vnde quibusdam forte uideri
poterunt ista
magis ad Epicuri rationem, quam ad calcem reiecimus, pertinere, propterea quod
diuerti quodammodo animus per eorum uoluptatem a dolore uidetur. Verum si omnem
locum, qui uoluptatem aut aliquam iocunditatem ingerit, Epicuro deputabimus,
nullus fere erit quem aliis relinquere possimus; quandoquidem nullus est qui non
aliqua demulceat uoluptate. Istae enim duae animi
quod nihil iure diuturnum dixeris quod finem
habet. Nec distare utrum hoc nunc pereat an postea, quod tandem, uelis nolis,
perdere habes. Atque ut sapientissima Senecae complexione utar:
Nonne tibi uidetur stultissimus omnium qui queritur quod ante annos mille non
uixerit? Eque stultus est qui flet quod post annos mille non uiuit; haec paria
sunt. Non eris nec fuisti: utrumque tempus alienum est. In hoc punctum coniectus
es, quod ut
per singulos
fluctus aetatis nostrae momenta minuuntur. Solum habemus lucri quod Christi amore
sociamur.
Hic locus proprie funebri consolationi congruere uidetur; verumtamen et
aliis poterit adaptari, ut si persuadeamus, quod quisque patitur, illud ei fuisse
omnino futurum quia licet ista, si ad inferiores causas referas, casu quodam fieri
uideantur, tamen, si ea ad illam certam
aut occisus sit,
quorum uita breuior esse debet, cum uno loco tot oppidorum cadauera proiecta
iacent. Visne tu te, Serui, cohibere et meminisse te hominem esse natum? Crede
mihi, cogitatione ea non mediocriter sum confirmatus: hoc idem, si tibi uidetur,
fac ante oculos tibi proponas: modo uno tempore tot uiri clarissimi interierunt,
de imperio praeterea tanta imminutio facta est, omnes prouinciae conquassatae
sunt; in unius mulierculae animula commoueris tantopere?
qui mihi non a diis immortalibus ereptus ex his miseriis atque iniquissima
conditione uitae uideretur.
Hoc ipsum fecit scribens et ad L. Fabium:
Ea demum uidetur conditio impendere legum iudiciorum temporum ut optime actum cum
eo uideatur esse qui quam leuissima poena ex hac re publica
discesserit.
Hunc
fatuitatisque uidentur, utique, etiam si cui non dantur aut exhibentur mortuo, non
debent animum uiri exacerbare, etiamsi quem extorrem et in aliena terra uita
contingerit excedere. Quandoquidem puerorum aut ignauorum proprium
uidetur in suo strato mori; uiris uero fortibus magis conuenit in equo uel in
naui, in hostili solo occumbere atque locum sepulchri aliquo egregio facinore
signare.
Praeterea quoque forti omne solum patriam esse uoluerunt. Vnde
formidantur et laedunt, cuius rei ueritate etiam poetae delectati
dixerunt :
Sagitta laedit leuius uisa uolare prius.
Hanc sententiam et Cicero probare uidetur; ait enim:
Et nimirum est haec illa praestans et diuina sapientia et perceptas penitus et
pertractatas res humanas habere: nihil admirari cum acciderit, nihil, ante quam
non euenerit, non euenire posse arbitrari.
hodie fieri potest quicquid umquam
potest.
et alibi inquit:
Praecogitati mali mollis ictus uenit, at stultis et fortunae credentibus omnis
uidetur noua rerum et inopinata facies; magna autem pars est apud imperitos mali
nouitas. Hoc ut scias ea, quae putauerant aspera, fortius, cum assueuere,
patiuntur. Ideo sapiens assuescit futuris malis et quae alii diu patiendo leuia
faciunt,
Haec singula uerba ingentem quandam uoluptatem praeseferre uidentur,
cuius affectu dum singula officia tanto uerborum studio prosequitur, expleri non
posse uidetur. Qua de re desolati homines merito amicos requirunt quibuscum
infortunia sua communicent. Quod quidem et Cicero eidem Seruio rescribens se
imprimis expetere demonstrauit:
Ego uero, Serui, uellem, ut scribis, in meo grauissimo casu
(mihi crede) impetrabit."
Nihil plane omnino tantum ad solacium hominis ualet, quando cuiuspiam
rei iacturam fecit, quantum spes rei recuperandae. Id optime intellexisse uidetur
Ouidius, qui in exilium missus hortatur amicum ut, si etiam minime speret posse
patriae restitui, tamen semper se spe redeundi detineat uel potius alat, testans
adeo se nulla re alia sustentari quam spe reuertendi, quam licet falsam, ne
His et aliis multis nihil aliud agit quam illius, qui amico eius
intulit iniuriam, et ei similium arguere perfidiam ac impietatem.
Sic quoque et Dominus uidetur consolare uoluisse Ezechielem prophetam:
Et tu, fili hominis, ne timueris eos neque paueas a facie eorum quoniam insanient
atque conuenient aduersum te in gyro et in medio scorpionum tu habitas.
est illud super necessitatem mortis prophetale uaticinium quod fratres
diuidat et carissima inter se nomina crudelis et dura dissociet.
Quibus uerbis mortis immanitatem uidetur accusare quod ei immitis et
dura fratrem abstulerat, quo pacto et nos plerumque inuehere solemus in ipsam
appellantes eam duram, iniquam, iniustam, impiam, crudelem. Hinc illa
Theophrasti aduersus naturam querela est, qua
deest in V1
I.4.6
I.7.2 sibi pro ipsis
I.7.3 Boeth. Cons. phil. 2P5,28-31, ubi patet uester hic
error pro pateat... uidetur. | uitio uenit pro uitio est
I.7.4 Verg. Ecl.
10,22-23
I.7.5 desiderio pro amore aut
II.15.24 Vulg. Ps. 61,11
II.15.27 Boeth. Cons.
phil. 2P8,3-7, ubi post illa add. Boeth. enim ] illa, uidelicet prospera
fortuna V1; specie pro spe; post uidetur om. Boeth. esse; aduersitatis pro
seueritatis; post Postremo om. Boeth. illa; post integer pro cum tu Boeth. et
ut; querere pro quęre
II.16.1 contrarias
II.15.24 Vulg. Ps. 61,11
II.15.27 Boeth. Cons.
phil. 2P8,3-7, ubi post illa add. Boeth. enim ] illa, uidelicet prospera
fortuna V1; specie pro spe; post uidetur om. Boeth. esse; aduersitatis pro
seueritatis; post Postremo om. Boeth. illa; post integer pro cum tu Boeth. et
ut; querere pro quęre
II.16.1 contrarias
II.15.24 Vulg. Ps. 61,11
II.15.27 Boeth. Cons.
phil. 2P8,3-7, ubi post illa add. Boeth. enim ] illa, uidelicet prospera
fortuna V1; specie pro spe; post uidetur om. Boeth. esse; aduersitatis pro
seueritatis; post Postremo om. Boeth. illa; post integer pro cum tu Boeth. et
ut; querere pro quęre
II.15.1 Alii
II.15.24 Vulg. Ps. 61,11
II.15.27 Boeth. Cons.
phil. 2P8,3-7, ubi post illa add. Boeth. enim ] illa, uidelicet prospera
fortuna V1; specie pro spe; post uidetur om. Boeth. esse; aduersitatis pro
seueritatis; post Postremo om. Boeth. illa; post integer pro cum tu Boeth. et
ut; querere pro quęre
II.16.1 contrarias
maturius et uberius opportunioribus viis, melioribus modis quam caeteri hactenus conati sunt, Reipublicae Christianae, cui praeesse meruit, consulat cum effectu. Quod quum S. T. ultro facturam confidit, more solito, omnes suas et suorum fortunas ac regium insuper caput, id quam necessario patriae debet, sponte fidei pollicetur. Hae sunt B. Pater, adventus nostri causae. Quarum posterior si proposita magis, quam exposita videtur, parati sumus plura mox super ea re et audire et respondere, loco et tempore per V. B. assignatis.
|
75. Cipiko, Koriolan. Petri Mocenici imperatoris... [Paragraph | Section]
colles aprici tenent, uinetis oliuetisque optime consiti.
Maritima huius regionis propter paludes siluae caeduae occupant, quae ad naues fabricandas multam materiam praebent. Quamobrem
76. Marulić, Marko. Ad Georgium Sisgoreum, versio... [Paragraph | Section]
Italiam, incredibilem quandam et prope singularem et divinam doctrinam praeseferentia ad nos quoque pervenerunt. In his itaque contemplanti mihi tam artificiosam verborum compositionem, tam integras novasque sententias, qui priscis illis sanctisque vatibus propius accederet videtur nemo. Teque non nostre etatis modo poetis prefero, sed etiam Nasoni, Propertio, Tibullo simillimum iudico. Hi enim exactissime ornatissimeque elegiam scripsisse putantur. Tu igitur, iucundissime Georgi Sisgoree--- sic tibi dii omnia bene vertant--- facias, ut
77. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_20 | Paragraph | SubSect | Section]
Qui amicum odit, quid faciet inimico? Amicos ueteres cole, nouos para. Amicorum labante fide nos deficere non est mirum 27 . Pro amico nocente et innocente deprecari honestum uidetur 28 . Amicos para 41 . Syllę felicitas constat amicicia Metelli et Athenis non euersis 44 . Pro amicis animam ponere decet 47 .
78. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_23 | Paragraph | SubSect | Section]
Auxilium.
Homo nascitur, ut iuuet hominem 93 .
Auaritia.
An cupiditas cadat in sapientem 130 .
Libido est quę ad id quod bonum uidetur rapitur. Voluntas in rebus honestis ponitur a
Stoicis, cupiditas in contrariis 131 .
Indigentia est libido inexplebilis 132 .
Auaricię diffinitio. Quę res peccatum, cupiditatem afferunt
79. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_56 | Paragraph | SubSect | Section]
Maxime commouent quę contra spem expectationemque euenerunt 52 . Quare mala accidunt bonis 57. 58 . Quod non sint quę uidentur mala et pro ipsis esse quę eueniunt. Demetrius: Nihil, inquit, mihi uidetur infelicius illo, cui nihil unquam euenit aduersi. Qui gaudent aduersis 58 . Deus bonos aduersitatibus efficit meliores, malorum prosperitatibus poenam non aufert, sed differt 58 . Germanorum
80. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_95 | Paragraph | SubSect | Section]
Aduersa instar aquarum fluentium pertranseunt 354 . Dies malus 357 . Fames et gladius, duplex contritio dicitur 357 . Malum non quod per se malum sit, sed quod patientibus uidetur malum 358 . Eadem et bona et mala. Visitatio Domini 364 . Onus in aduersis, uisio in prosperis 365 . Quicquid mali super nos adducitur, nostra peccata fecerunt
81. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_151 | Paragraph | SubSect | Section]
filiorum Israel 34 . Sancti non merguntur 36 . Dii qui Deo similes 36 . Bonus inter malos 38 . Sanctificatio sine qua non uidetur Deus. Multę uirtutes 44 . Perfecti, ut conceperint, statim pariunt 45 . Sancti in conspectu Dei agunt, peccator a conspectu Dei fugit ut Adam et Caim 47 .
82. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
De stabilitate animi. Magnum et summum est Deoque uicinum non concuti 72 . Triginta tyranni Socratem circumstetere nec potuerunt animum eius infringere 11 . Nimis horridi animi uidetur et tetrici. Ariston aiebat malle se adolescentem tristem quam hilarem et amabilem turbę 13 . Magna res est constantia et perseuerantia 18 . Socratis et Catonis constantia inter uitae difficultates
83. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
admodum currunt, numerose respirant. Quare inter currendum aer in flatum conuerti uideatur. Quare currentes potius quam ambulantes cadimus. Cur ascendendo genibus, descendendo foemoribus laboramus 36 . Cur iter longius esse uidetur, cum ignari, quantum sit, ignoramus ambulamus. Cur foemora magis quam tibię fatigantur. Quare currere quam ambulare difficilius est. Cur breues deambulationes laboriores sunt. Cur quanto equus currit uelocius, sessori magis lachrimę exundant. Cur
84. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_245 | Paragraph | SubSect | Section]
crucians 131 .
Lamentatio ęgritudo cum eiulatu. Molestia ęgritudo permanens. Afflictio ęgritudo cum
uexatione cordis. Publius Rutilius fratris repulsam usque adeo ęgre tulit, ut moreretur 134 .
Dolor uidetur uirtuti aduersarius 153 .
Defensor.
Caius Gracchus uerbis defendebat ęrarium, re uero effundebat 124 .
Piso contra legem frumentariam
85. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_247 | Paragraph | SubSect | Section]
Deus sicut sol pro materia obiecti aliud indurat ut lutum, aliud mollit ut cęram 28 . Christus fons aquę uiuę, panis, nardus, unguentum, lumen, uerbum 35 . Deus non oculis,sed mente uidetur et spiritu 44 . De X Dei nominibus apud Hebreos 79 . Iosephus, XVIII. Antiquitatum liber de Christo 84 . Incarnationis promissio 115 .
86. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_321 | Paragraph | SubSect | Section]
Odisse Deus anJropopaJws dicitur, ut flere, ut irasci 180 . Videre faciem Dei homo non potest 190 . Anima in Deo 191 . Oculis mentis uidetur Deus 203 . Millia millium ministrabant ei. Facies et pedes. Qui ambulat super pennas uentorum. Sancta Trinitas 203 . Pater et Filius 249 . Deus Maozim, id
87. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_375 | Paragraph | SubSect | Section]
Ętas. De uita hominum ante diluuium 110 .
Mathusalem, cuius ętas XIIII annis uidetur diluuium excedere 110 .
Qui tam longęuos homines fuisse non credunt 111 .
Ecclesia paradisus 97 .
Arca Noe Christum Ecclesiamque figurat
88. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_381 | Paragraph | SubSect | Section]
26 . Non est beata uita quę amitti potest 30 . Epicurus ęque beatam dicit infinito tempore et modico 31 . Stoicis uidetur non magis optabilior beata uita, si sit longa quam si sit breuis 47 . Beatus nemo nisi bonus 52 . An in minimis sit aliqua accessio 58 . An bonum omne sit laudabile
89. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
in coena degent, uiles autem quique initiati in beatorum insulis erunt 57 . Beatus dicebatur Calisthenes, quod magnificis ab Alexandro apparatibus exciperetur. At ille: Infelix, inquit, est qui tunc prandet ac coenat, cum Alexandro uidetur 57 . Antigonus Zenonem se feliciorem confitetur 63 . Democritus finem esse ait rectum quietumque animi statum, quem euthymiam dicit 93 . Felicitas duplex. Suprema
90. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_5 | Paragraph | SubSect | Section]
91. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_19 | Paragraph | SubSect | Section]
Gula. Quare uinolenti frigent, cum uinum calidum sit. Vehementer ebrii languent, leuiter delirant. Ebriosorum semen genitale infoecundum. Cur ebriosi tremunt 31. Ebrii tremore et laterum dolore afficiuntur. Cur eis omnia circumferri uideantur. Cur unum duo uidetur. Cur ebrii concumbere nequeant 32. Cur circumferri ut supra. Cur extenuantur et morte occumbant. Cur ad lachrymandum propensiores. Cur uinolentis somnus oriri nequeat. Cur tremunt. Quare qui leuiter a uino tenentur magis peccant uel delirant. Cur multa apparent quod unum est. Cur
92. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_37 | Paragraph | SubSect | Section]
albos faciunt potantes, alii nigros 296. Apollodorus fictor frangebat crebro signa dum satiare nequit cupiditatem artis 321. Callimacus diligentię non habens finem Cacizotechnos appellatus 322. In Chio Dianę facies tristis intrantibus, abeuntibus uidetur exhilarata 337. Mulum expirantes uariare colorem 100. STRABO Iustissimi Druidę 82. Inuidia. Milites dixerunt: Quasi Alexander non haberet, quibus benefaceret, prius quam Indum traiiceret 267.
93. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_51 | Paragraph | SubSect | Section]
conculcante impio iustiorem se? 210. Imprudens. Qui non operuerit cisternam, et quicquam in eam inciderit, damni reus erit 12. Stultus. Fatuus. Mulier insipiens. Imprudens. Stultus. Fatuitas. Stultitia 128. Insipiens. Fatuus 130. Imprudens. Stultus sibi uidetur sapiens. Stultus 131. Insipiens. Qui sibi uidetur iustus 132. Stultorum infinitus est numerus. Quantum pręcedit sapientia stultitiam 133. Stultus. Stultitia ad tempus simulata. Cor stulti. Stultus omnes stultos existimat. Stulti qui nesciunt in urbem pergere 134.
94. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_51 | Paragraph | SubSect | Section]
Qui non operuerit cisternam, et quicquam in eam inciderit, damni reus erit 12. Stultus. Fatuus. Mulier insipiens. Imprudens. Stultus. Fatuitas. Stultitia 128. Insipiens. Fatuus 130. Imprudens. Stultus sibi uidetur sapiens. Stultus 131. Insipiens. Qui sibi uidetur iustus 132. Stultorum infinitus est numerus. Quantum pręcedit sapientia stultitiam 133. Stultus. Stultitia ad tempus simulata. Cor stulti. Stultus omnes stultos existimat. Stulti qui nesciunt in urbem pergere 134. Ęgyptii passi densissimas tenebras: solis illis
95. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_133 | Paragraph | SubSect | Section]
19. Idem 64. Instituta pro tempore mutanda 71. Leges dominari oportet 77. Idem 85. Leges regibus potiores 87. Ordini officiunt superflua 88. Vetus institutum non transgrediendum 96. Ne ioco quidem admittendum quod contra leges admitti uidetur 97. Patere legem, quam ipse tuleris 32. Libertas uita charior 24. Libertatis donatę insigne 36. Libertatem custodit parsimonia 56. Liberi soli fortes; ignaui serui 77. Liber est qui pecunia et uiribus pręstat 82. Liber est
96. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_240 | Paragraph | SubSect | Section]
morte punitur, quanto magis legis Christi? Horrendum est incidere in manus Dei uiuentis X. Fili mi, noli negligere disciplinam Domini neque fatigeris, dum ab eo argueris. Quem enim diligit Dominus, castigat. Flagellat autem omnemfilium quem recipit. Omnis autem disciplina in pręsenti quidem uidetur non esse gaudii, sed moeroris, postea autem fructum pacatissimum exercitatis per eam reddet iustitię XII. PETRI II: Si enim Deus angelis peccantibus non pepercit etc. Si originali mundo non pepercit per diluuium etc. Ciuitates Sodomorum et Gomoreorum euertit et
97. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_261 | Paragraph | SubSect | Section]
committo, et si me excoriare uelit, excoriet, si modo pellis mihi mea non in uocem conuertatur ut Marsię, sed in uirtutem 91. Solonis sententia: Tam diu discendum, quamdiu uiuis 104. Quibus non minus gratum est reprehendi quam reprehendere 121. Socrates: Non humanum certe esse uidetur, quod ego mea quidem omnia omnino neglexerim etc. uestro intentus bono, dum singulos adeo tanquam pater aut frater natu maior, suadens curam uirtutis habere; neque hoc se facere mercede, sed gratis ait 170. Pueri iocis honestis dumtaxat assuefaciendi 205.
98. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_262 | Paragraph | SubSect | Section]
uiuentibus prima ipsa germina, si apte coeperint, ad naturę suę uirtutem uim habent summam ad finem sibi debitum imponendum 291. Ne pueri sine pedagogis sint. Ad litteras decennes pueri proficis=}cantur triennioque insistant 297. Discendorum ordo 299. Ridiculum tibi forte uidetur me ista monere, cum tibi sint nota. Sed ego in theatris conspicio certatores a pueris prouocari, nedum ab amicis, qui zbeniuolentię studio cohortari putantur 332. Reor equidem hominem consulentem ęgroto et circa uictum intemperato imprimis hoc suadere debere, ut modum uiuendi
99. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_270 | Paragraph | SubSect | Section]
omnibus hominibus, nobis autem uxores 92. Iam senex uxorem accepit. Item Pysistratus, Atheniensium tyrannus 95. Hoc uitio uertitur Catoni 96. Paulus Emilius cum Papyria diuortii causam nolens prodere , pedem porrexit dicens: Et calceus hic pulcher bonusque uidetur, sed ubi pedem intus premat, solus scio et sentio 101. Cleomenis in uxorem charitas 110. Tyberius Gracchus anguibus diuersi sexus pręhensis, alter interfici haruspicum responsis iuberetur, marem occidi iussit, cum mas sibiipsi mortem portenderet, femina uxori 113.
100. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_303 | Paragraph | SubSect | Section]
Domino 345. Percussi, ut coacti malum uitent 353. Et fiet terra eorum in desolationem 358. Phasur. Phaseor. Neruum 359. Securis et maleus 365. Gladius super omnes habitatores terrę 368. Omnis correptio proficit ad salutem, quę ad pręsens uidetur esse tristitię 376. Militia. Centuriones. Chiliarchi. Tribuni. Quinquagenarii. Decani 196. Medicus uerus e cęlo 117. Absque Dei miesricordia nihil ualet ars medendi 249. Iussit Esaias, ut sumerent massam de ficis et cataplasmarent super
101. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_309 | Paragraph | SubSect | Section]
congregat in messe, filius sapiens est. Vena uitę os iusti 206.
Qui dicunt et non faciunt. Qui abscondit frumenta, maledicetur 267.
Neque enim aliter fructuosus fit suus sermo doctori, nisi ipse prior faciat bona quę docet 268.
Quod quis reprehendit, se id non facturum uidetur promittere. Legatus fidelis sanitas. Vbi non sunt boues, pręsepe uacuum
102. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_317 | Paragraph | SubSect | Section]
113. Non quęrit quod sibi utile, sed quod multis 129. Scientię rudimenta 135. Beati qui possunt defendere Dei plebem 138. Cathenulę uerbi connexiones signant 139. Iuuat nos orationibus conceptis et exemplo 140. Omnis eruditio ad pręsens non dulcis uidetur, sed amara 143. Sophar. Tubicinatio. Predicatio 144. Abecedarii, syllabarii., nominarii, calculatores 145. Tuba 153. Peccantem argue 154. Doctor eicit de ecclesia demones 156. Ab eis quos docemus, necessaria uitę percipere licet 166.
103. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_330 | Paragraph | SubSect | Section]
est 127 .
Nauta.
Sexdecimremis, quadragintaremis 101 .
Numerus
VIII stabilitatem et immobilitatem Dei potentię significare uidetur 5 .
Nomen.
Nomina diuersis de causis indi solita, id est a forma, a uirtute, a fortuna, a rebus
gestis, a moribus, a nascendi sorte 36 .
Hannibal ad Cannas
104. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_380 | Paragraph | SubSect | Section]
pigrorum quasi sepes spinarum 271. Piger non applicat manum suam ad os. Pigredo immittit soporem 274. Noli diligere somnum 274. Ociosus excusat periculum 276. Ager pigri plenus spinis 278. Piger excusat se, remoratur, quiescit, sapiens sibi uidetur 280. Panem ociosa non comedit 287. Ligna infructuosa 291. Stultus complicat manus suas 295. Piger 305. In salicibus suspendimus organa nostra 425. Opus imperfectum. Opera semper aliquo errore commixta 300.
105. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
enim Lex et prophetę VII. Misericordiam uolo, et non sacrificium XII. Caritas mundana non sapit quę Dei sunt, sed quę hominum XVI. Dilige proximum tuum sicut te ipsum XIX. Vestis nuptialis, id est caritas. Diliges proximum XXII. Ei qui non habet, scilicet caritatem, et quod uidetur habere auferetur ab eo, idest meritum reliquarum uirtutum non proficiet ei ad salutem. Habenti autem dabitur et abundabit XXV. Hi dicuntur ungere pedes Domini XXVI. Ioseph petiit corpus Domini et sepeliit
106. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_105 | Paragraph | SubSect | Section]
et dare morbo exemplo dignitatis excusatam licentiam? 80 . Consuetudo peccandi multitudinem facit peccantium 85 . Nihil interest, quo animo facias, quod fecisse uitiosum est. Nam facta cernuntur, animus non uidetur 86 . Peccandi duo sunt genera: alud ex proposito, aliud ex negligentia 87 . Magna pars peccatorum tollitur, si peccatori testis assistit 4 . Peiores morimur quam
107. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
4 .
Apii coronas sepulchris imponere mos fuit. Inde natum est prouerbium de illo qui
grauiter ęgrotat, ipsum apio indigere, id est morti proximum esse 99 .
Pedes, ut Pindarus inquit, Lydium currum sequi uidetur 13 .
Quis patrem laudabit nisi probi uel improbi liberi 116 .
Pudicicia.
Quod Spartę nemo esset adulter Geradas testatur
108. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_123 | Paragraph | SubSect | Section]
De potentia signi crucis et inuocationis Crucifixi 96 . Prouidentia contra philosophos 2 . Mundum Dei prodentia gubernari 149, 150 . Quod omnis res, etiam que uidetur mala, ad aliquem usum facta est 150 . Quod Deus administrat mundum et regit hominum actus 180 . De prouidentia circa hominis fabricam 191 .
109. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_217 | Paragraph | SubSect | Section]
Quando sapientes dici coepere 143 . Sapiens contra fortunam semper armatus 145 . Contra sententiam quę dicit.: Vitam regit fortuna, non sapientia 146 . Epicuro uidetur sapiens semper beatus, id tamen inconstanter 146 . Sapiens semper beatus 148 . Sapientem a perturbatione semper uacare et semper in pace esse 149 .
110. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
sapiens esse possit et insipiens 296 . Sensus quinque, carnales, totidem spiritales 24 . Capreę uisus acutissimus 41 . Coruus odore necans serpentes. Visus quo Deus uidetur est mens et spiritus 44 . Sensus fenestrę sunt per quas aut mors aut uita intrat ad animam 45 . Silentium. Seuerus Sulpitius presbyter a Pelagianis deceptus agnoscens loquacitatis culpam
111. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_221 | Paragraph | SubSect | Section]
Spes pręmii solatium est laboris 181 .
Spes expectatio futuri boni 234 .
Spes futuri boni facit non sentire mala pręsentia 249 .
Spes autem quę uidetur, non est spes. Quod enim uidet quis, quid sperat? Apostolus 288 .
Seruus. Seruorum genus querulum natura 185 .
BIBLIA
112. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_247 | Paragraph | SubSect | Section]
Suspicio. Apostoli pleni Spiritu Sancto uariis linguis loquebantur. Ob hoc a quibusdam
putabantur ebrii II.
Spes.
113. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
massam lunaque maiorem 86 . Heraclitus solis eam esse magnitudinem quę cernitur oculis dixit; esse autem lucidissimam eius flammam 89 . Solis cęterorumque syderum magnitudo ea est quę uidetur 106 . Fulmina, tonitrus, pręster, strobuli, uertigines, terręmotus 107 . Iris. Cometę 107 . Sydera. Stellę
114. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Sapientia preciosior auro 260 . Dic sapientię: soror mea es, et prudentiam uoca amicam tuam 264 . In facie prudentis lucet sapientia 272 . Non plus sapere. Qui sibi uidetur sapiens 280 . Corda hominum manifesta sunt prudentibus 281 . Sapientia diuinitus infusa 282 . Os suum aperuit sapientię. Prudentia 287 .
115. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
gratissima expectatio pręstolantis 272 . Conscientia boni 275 . Pręsumptio 280 . Nequis confidat sibi 281 . Qui sibi mundus uidetur 283. Formicę in messe cibum pręparant 283 . Sapientia confortabit sapientem 299 . In solo Deo confidendum. Domini est salus.
116. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Isidis et Serapis simulachrum digito premens labellum 139 . Somnium Titi mirabile 30 . Sepultura, si negata fuerit, nihil adimit. Ratio sepeliendi 4 . Spes, quę uidetur, non est spes 73, 155 . Sacerdos. Flamines tres: Dialis, Martialis, Quirinalis 12 . Sacerdotium Aaron auferendum 131 . De Iudaico sacerdotio
117. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
erit
VI. Tetigit oculos eorum, et confestim uiderunt. Et secuti sunt eum. An oculus tuus nequam
est, [surg] quia ego bonus sum XX.
Humilitas. Iesus Christus nascitur in Bethlem II. In Iordane baptizatur. Iordanis
interpretatur deorsum--- quod humilitatem uidetur denotare
118. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
hostes immites. Alioquin haud expectabunt, donec ipsos alii perdant, sed ipsi se ipsos perdent 197 . Tunc rempublicam perituram, cum ipsam uel ęneus custos uel ferreus gubernabit 203 . Ciuitatis interitus uidetur superbia, quando infimi homines summa sibi uendicant 207 . Philosophi ciuitatibus dominentur uel qui dominantur, philosophentur 213, 214 . Quattuor genera rerumpublicarum: optimatum gubernatio, paucorum
119. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 48 | Paragraph | SubSect | Section]
2.6.60 Nos etiam culpamus idem. Mihi peccat abusus
2.6.61 Artificis pariter; neque enim, deluditur ullus
2.6.62 Si medicus, medicina rea est. Damnanda uidetur
2.6.63 Nec mihi relligio iurataque regula si quis
2.6.64 Delirat collega tuus pede deuia uarro
2.6.65 Sectatus pronisque ruens
120. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 57v | Paragraph | SubSect | Section]
3.4.27 Hos ego malluerim quam sydera cernere uultus,
3.4.28 Hoc ego malluerim quam Iouis ore frui.
3.4.29 Mens tamen absentem semper spectare uidetur,
3.4.30 Qua mihi te sola parte uidere licet,
3.4.31 Nec nisi solari questus contingit amicos
3.4.32 Et desiderium triste
121. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 62 | Paragraph | SubSect | Section]
dedit,
3.9.3 Et Męthymnaeum qui uexit Ariona delphin
3.9.4 Piscibus ingenium dedocuere ferum.
3.9.5 Verum incredibilis mendax et saepe uidetur
3.9.6 Si caret exemplo fama uetusta nouo.
3.9.7 Hinc tibi laudatus delphin, facunde Ioannes,
3.9.8 Instaurat ueterem per noua
122. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 134v | Paragraph | SubSect | Section]
6.3.283 Nec sic Dircaeis extincto Amphione Thebis
6.3.284 Auguror Ogygios indoluisse lares,
6.3.285 Vt nunc Panthagati laeto lugere uidetur
6.3.286
Moesta Quirinalis docta caterua iugi.
6.3.287 Hei mihi, nunc laurum praeuenit nigra cupressus
123. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 139 | Paragraph | SubSect | Section]
6.8.5 An Christi exemplo gaudes meliore? Nec ulli
6.8.6 Vt scribas, quanam relligione facis?
6.8.7 Quod decus egregium, quae laus operosa uidetur?
6.8.8 Nam tua non certe est desidiosa manus,
6.8.9 Nec celeres ducat fęlicius ulla figuras,
6.8.10 Si modo scribendi munus
124. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 151v | Paragraph | SubSect | Section]
ualere multum,
6.38.10 Si non optimus hunc Bonum fouebit
6.38.11 Princeps ut Deus. Hoc iubar serenum
6.38.12 Dum desiderat Aelius, uidetur
6.38.13 Iure inglorius esse, nudus, exul,
6.38.14 Vilis, decolor et tenebricosus.
6.38.15 Quod si aspexerit ut Deum,
125. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 152 | Paragraph | SubSect | Section]
6.38.41 Sic nullis scatet, ut puto, illyrismis,
6.38.42 Nec foedum sapit aut ferum, Quirini
6.38.43 Caelum hausisse uel Iliae uidetur
6.38.44 Reptasse in gremio et bibisse fontes
6.38.45 Iuturnae; usque adeo meum sodalem
6.38.46 Agnoscas facile et merum
126. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 201v | Paragraph | SubSect | Section]
7.20.33 Sic Medices cessare iuuat, post ocia quorum
7.20.34 Maiori uirtus semper honore uiget.
7.20.35 Hinc patrii 35 patrii: -ae, ut videtur, suprascriptum (patriae) laurus creuere et auita trophaea,
7.20.36 Vulneribus Medices inualuere suis:
7.20.37 Sic in relliquiis Laurens iam fratre perempto
127. Šižgorić, Juraj. De situ Illyriae et civitate... [Paragraph | SubSect | Section]
ut ipse refert, sed prope Dalmatiam, ut de Antonio dicit
confisus gente Curetum , qui vulgo dicuntur Crovatini; de qua re vir optimus et doctissimus
128. Šižgorić, Juraj. De situ Illyriae et civitate... [Paragraph | SubSect | Section]
Portus est XII milliariis in longum protensus, undique clausus, sed ab Hadriaci maris proluvie angustissimis faucibus apertus, in quarum ore duo hinc et inde templa et in urbis conspectu duae turres oppositae. Canale quoddam f) corr. ex: quodam videtur uno milliario latum et plerisque in locis angustius, sed apud Prochytam latius. In hoc cadit Tyrus fluvius, in quo sunt molendina nostra, et miscetur mari per fauces intranti. Hic thynni mirae magnitudinis reperiuntur pisces et delphines aspiciuntur ludentes, hic
129. Gundulić, Fran... . Baptistinus, versio electronica [Paragraph | Section]
studia diligentius a me olim culta: nunc intermissa. Plurimum namque ad cogitationem a tristibus diuertendam rationi uiris obtemperantibus uoluptas non quae a corporis sensibus: sed quae sub animi prouenit bonis conferre doctioribus uidetur. ueluti ex caste philosophorum doctrinae assidua lectione: aut lepidi nonnumquam facti alicuius refocilationis gratia litteris mandandi explicatione. Quare oportune diebus elapsis haud inepte se mihi
130. Nimira Rabljanin,... . Epistula Ludovico Valentiae... [page 254v | Paragraph | Section]
Quippe a quo totum hoc boni quantumcumque est, quod certe plurimum est, veluti ex uberrimo benignitatis fonte emanaverit. Sed cui mirum id videri potest in optimo illo et divino homine qui non natus in terra (dicam enim libere quod sentio) sed ad benefaciendum omnibus e caelo dimissus esse videtur, cuius et innumerabilia in bonos viros officia extant et tot tantaque in re publica christiana praeclare gesta ut non iniuria dici posse videatur purpuram illam, quae ceteris ornamentum afferre solet, plus ab Oliverio accepisse dignitatis quam ei contulisse. Sed omittamus
131. Gučetić, Ivan. Panegyris Wladislao Hungarie et... [page 154 | Paragraph | Section]
portum tandem securitatis ingressa componitur. Sacrarum deinceps virginum impollutus ordo gloriam Deo cnait et tantum pro felicissimo incolumitatis tue statu securus preces effundit, in quo tota earum salus sita esse videtur, cum prius tamen pro civitate nostra, pro templis, pro patria, denique salute solicitus anxiusque Deo precibus instaret continuis et ut procula a nobis hostilis ille furor arceretur, penatibus nostris in dies imminencior,
132. Gučetić, Ivan. Panegyris Wladislao Hungarie et... [page 159 | Paragraph | Section]
quodam cursus ordine suavissimos indigenarum aribus offere contentus eosque, ne ab ullo quidem adverso impediri signorum deinde ac planetarum ceterarum quoque stellarum fulgencia lumina, quibus celorum machina illustrata divicias suas videtur terris ostentare, ita inter se arctissimo quodam pacis vinculo atque lege convenire, ut quodque in suo regno triumphans maneret. Postumius Libertus primus omnium ovans urbem ingressus est, quoniam bellum leviter et sine cruore
133. Gučetić, Ivan. Panegyris Wladislao Hungarie et... [page 162 | Paragraph | Section]
compellitur, non ferocissimi Gallie populi opprimuntur neque Egiptus Romano additur imperio, sed animi multiplices et effreni (quod maximum est in principe) superantur impetus. Quod qui fecit, Deum non hominem referre videtur. Sed hec uno in te iuvene tanto prestancius enitent, fortissime rex, quanto anni tui nondum evo maturi liceencius in voluptatis recessus abire utique possint nec habeant ad deliciarum
134. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 1v | Paragraph | Section]
quin mihi hodie sicut quondam Apostolo suo opem
in medio mari sit allaturus.
Quanquam non parum profecto me recreat mansuetudo tua,
135. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 1v | Paragraph | Section]
summa ad audiendum me paratos conspicio. Neque enim, quod mea uel plurimum interest, insignis hec hodierne Concionis materia aut uerborum ornatu aut sententiarum splendore aliquo indiget, sed pura et simplici enarratione contenta nudam duntaxat uocem sine arte, sine industria requirere uidetur. Que tantum habet ipsa grauitatis per se, tantum pietatis, ut neque meam, que prorsus nulla est, neque cuiusque ad commouendos uestros animos eloquentiam desideret. Quis enim eam rem imperturbatus audiat quam olim et disfracti lapides luxerunt, et nunc quidem hec ipsa (ut
136. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 1v | Paragraph | Section]
Que tantum habet ipsa grauitatis per se, tantum pietatis, ut neque meam, que prorsus nulla est, neque cuiusque ad commouendos uestros animos eloquentiam desideret. Quis enim eam rem imperturbatus audiat quam olim et disfracti lapides luxerunt, et nunc quidem hec ipsa (ut mihi uidetur) edes atque hi, quos cernimus, ipsi denudati parietes et quasi splendore suo exuti deplorare conantur? Nam quid aliud nuda ista subsellia, uelate imagines, detecta altaria nos admonent? Quin immo ipsa hec dies nescio quo modo obscurior creatoris sui tormenta quasi sensatu quoddam
137. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 2v | Paragraph | Section]
ex igne humana uox, aut unde uerba ex nube suppetere potuissent?
Sed esto, do etiam uocem, concedo uerba, cum et
138. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 3v | Paragraph | Section]
imitari uoluerimus et eius quodammodo diuinitatem effingere: quam
beneficentia et liberalitas. Omnibus nanque summus ille opifex bona infinita
largitur: omnibus se quotidie immo continue exhibet liberalem. Atque hoc ipsum
homines opulenti et diuitiis affluentes facile (ut mihi quidem uidetur) si modo
uoluerint consequi possunt. Nam diuitie (ut
139. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 7v | Paragraph | Section]
suarum sacrificium uespertinum. De cuius supplicii atrocitate quid ego multa dicam? cum omnes sciant quantus sit dolor eas corporis partes ferro transfigi: que plurimis sunt contexte neruorum coeuntium fibris: ubi pene omnis uiuacitas sedes suas: et quasi arcem quandam retinere uidetur. Ecce autem paulo post horrenda adesse prodigia: et subita rerum insensibilium mutatio: que opifici et parenti suo quibus poterant indiciis commiserari undique uidebantur: talesque et tantas Summi atque Optimi dei penas pro sua queque conditione deplorare: ut plane tunc diceres
140. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_277 | Paragraph | SubSect | Section]
ratus hortatoribus diceret: Hypocritę, ut quid humeris meis imponitis, quod ipsi ne digito quidem attingere uultis? Audio monitores, non uideo operatores. Facite ipsi prius, quod pręcipitis, ne tam difficile factu, quam uidetur, putem et facienti ęque, atque asseritis, profuturum credam. Nisi uerbis facta respondere in uobis perspexero, non consuli mihi, sed illudi arbitrabor. Hinc quidem satis patet, uir egregie et in Christo reuerende
141. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_288 | Paragraph | Section]
ea consueuit ętas, diuinitus inspiratus, cogitans litterarum studia, Romam ipsam parentesque deseruit uixitque solitarius, orationem studiis, Romę eremum, parentibus pręponens Christum. Pari puer admiratione dignus mihi uidetur Niuanrdus, Bernardi Clareuallensis frater. Qui postquam ipsum reliquosque omnes, Tescelino * corr. ex Cecilino patre et Aletha matre seque relictis, ad religionem
142. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_310 | Paragraph | SubSect | Section]
et Gomorram sulphure et igne de cęlo misso, pepercerunt Segor propter eum, quia illuc confugerat, ne simul cum impiis perderent iustum et cum aduenarum infestatoribus aduenarum susceptorem. Non dissimilis hac in re mihi uidetur senis illius fides, qui (ut in Iudicum libro legimus) habitans in Gabaa, urbe tribus Beniamin, cum uidisset hospiti suo leuitę uim parari ab infrenatę libidinis uiris, loco ipsius filiam eis uirginem tradere uoluit.
143. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_312 | Paragraph | SubSect | Section]
tantę curę fuit tutum bęstię pręstare hospitium, quo eum studio uel suscepisse homines uel suscepturum fuisse putabimus? Certe etiam rationis expers ac syluestre animal humanitatem fidemque illius quodam naturę pręsagio uidetur persensisse, cum in tam pręsenti periculo sese ei credere quam syluas fuga petere maluerit. Nunc pauca foeminarum exempla referantur. Neque enim multis conuenit uirorum consortium, ne, dum hospitalitas seruatur,
144. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_314 | Paragraph | SubSect | Section]
Caput IV / DE INANI GLORIA FVGIENDA Nunc, quoniam periculum est, ne piis operationibus inanis glorię surrepat appetitio, de iis dicendum uidetur, qui, ut iactantiam uitarent, aut occultari magnifice facta uoluerunt aut eorum laudem aliis, non sibi attribuere, ne se existimantes stare, in pręcipitium elationis ruerent et gloriam quęrentes hominum, gloriam, quę
145. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_328 | Paragraph | SubSect | Section]
redeat, hortantur. Igitur, cum se ille muti animalis indicio deprehensum agnouisset, intellexit Dei uoluntatem, et fratrum uotis annuens, ad monasterium reuersus presbyteri officium suscepit. Hic mihi probe obseruasse uidetur, quod Apostolus ait: Nec quisquam sumat sibi honorem, sed qui uocatur a Deo tanquam Aaron. Sic et Christus non semetipsum clarificauit – inquit – ut pontifex fieret, sed qui locutus est ad eum: Tu es
146. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_351 | Paragraph | SubSect | Section]
fragmentum singulis diebus comedit coruo alite homini ministrante. Neque aliud quam aquam bibit. Indumento de palmarum foliis contexto nuditatem operuit. Hoc tenore uitę in Dei seruitio tandiu perdurans non effugisse mihi uidetur martyrium, sed protraxisse et, qui diei unius mortem non tulerit, mortem annorum septem et nonaginta tulisse. Tanto quippe tempore hic perpetuus eremi cultor, humanis inspectibus semper inuisus, quotidianis corporis
147. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_352 | Paragraph | SubSect | Section]
ne sibi necessaria deferendo fatigarentur, cum tridui iter ab eis distaret. Ibidem ultimum Deo spiritum reddidit, cum centum et quinque uixisset annos, miraculis ac uirtutibus clarus. Non alienum uidetur de hoc Antonii habitaculo uerba Hieronymi apponere in Hilarionis abbatis uita sic dicentis: Saxeus et sublimis mons per mille circiter passus ad radices suas aquas exprimit, quarum alias harenę ebibunt, alię ad
148. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_352 | Paragraph | SubSect | Section]
mensurę cęllulę uisebantur, in quibus uenientium frequentiam et discipulorum suorum contubernium fugiens moratus est. Verum hęc in uiuo excisę saxo ostia tantum adita habebant. His quidem uerbis diuus Hieronymus, ut mihi uidetur, non solum loci formam atque naturam pulchre expediteque descripsit, uerum etiam eleganter effinxit enucleateque expressit, quantus in illis Dei seruis intimi amoris feruor accendebatur, dum singula circumspectando sic
149. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_356 | Paragraph | SubSect | Section]
potuit esse non paruum hortamentum aspera quęque pro Christo subeundi atque perferendi. Dicerem equidem talia nemini factu possibilia esse, si quicquam impossibile esset credentibus. Neque tamen, ut mihi uidetur, minus stupendę uitę speciem prębuit Simon, Susotionis filius. Hic annum tantum cum fratribus in monasterio Antiochię conuersatus ad eremum abiit, annos tres in spelunca clausus permansit. Sed hoc ei commune cum
150. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_378 | Paragraph | Section]
moritur, mortis tenebras non sensit. Seruatio autem, Traiectensi episcopo, oranti igneus supra uerticem radius apparuit, qui mox in sublime euolans cęlum petiit, testatus (ut mihi uidetur) in ignis specie orationum eius feruorem, in splendore uitę puritatem, in ascensu meritorum altitudinem. Philiberti quoque, abbatis apud Rothomagum, Galliarum urbem, in ecclesia deprecantis oculi uelut duo sydera
151. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_402 | Paragraph | SubSect | Section]
momenti sit constans, continua, perseuerans humiliter orantis intentio. Caput IV / DE CONTEMPLATIONE Satis hęc de oratione. Nunc res ipsa poscere uidetur, ut gradum faciamus ad contemplationem. Prius enim orandum, deinde contemplandum, ut, cum gratiam impetrauerimus, tunc demum in cubiculum introducamur regis, iam tacito mentis obtutu consyderaturi maiestatem glorię
152. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_415 | Paragraph | SubSect | Section]
omnibus suadet multisque persuadet. Sacrarum litterarum studiosissimum etiam Stephanum, presbyterum Constantinopolitanum, fuisse accepimus. Qui quoniam omni uitę perfectione pręstantissimus fuit, uidetur, quicquid legerat, opere implesse; ut se probaret non uiam, de qua semen uerbi Dei ab auibus aufertur, non petrosam, in qua arescit, non spinas, in quibus suffocatur, sed terram illam bonam, in quam cum ceciderit,
153. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_425 | Paragraph | SubSect | Section]
reperit, ipso dicente: Scrutamini Scripturas! Illę sunt, quę testimonium perhibent de me. Et iterum: Si crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi. De me enim ille scripsit. Signanter, ut mihi uidetur, dixit forsitan. Sciebat enim quosdam ex illis futuros, qui etiam Moysi credentes magis eligerent obstinatione sua perire quam Christum a Moyse et prophetis pręmonstratum confitendo suscipere et per eum saluari.
154. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_444 | Paragraph | SubSect | Section]
Ananias interpretatur donum gratię Domini. Hoc donum tibi manum imponet conferens uirtutem, ut in spe confirmeris et uisum recipias, quem peccando perdidisti; non uisum carnis neque oculorum, sed quo Deus uidetur, mentis et intellectus, ut demum cum ipso Paulo gloriari queas dicens: Gratia Dei sum id, quod sum, et gratia eius in me uacua non fuit, sed gratia eius in me manet semper.
155. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_410 | Paragraph | SubSect | Section]
negligit, cum redarguentem audierit. Neque enim tantam calamitatem Niniuitę tunc effugissent, si Ionę minas contempsissent. Ioannis quoque Baptistę uox clamantis in deserto puchre nobis modum formamque prędicandi uidetur exhibuisse. Vitia primum omnium acriter increpanda maximeque eorum, quos in iis obstinatiores cernimus, docuit, phariseis insultans ac dicens: Genimina uiperarum, quis demostrabit uobis fugere a uentura ira?
156. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_412 | Paragraph | SubSect | Section]
inuitantium gratia perire debet, si ad conuiuium inuitati uenire fasstidierint. Qui autem usque adeo inueterata animi peruicacia obdurant, ut piis hortatibus mollescere prorsus nequeant, eos Dominus anathemate uidetur execrari dicens: Quicunque non receperit uos neque audierit sermones uestros, exeuntes foras de domo uel ciuitate excutite puluerem de pedibus uestris! Minis quoque horrendis exterret subiungens: Amen
157. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_420 | Paragraph | SubSect | Section]
beatitudinem adipiscendam omnes inuitat, illud in Psalmo Prophetę promissum implens: Docebo iniquos uias tuas, et impii ad te conuertentur. Minorum uero pater Franciscus etiam illud executus uidetur: Ite in mundum uniuersum et prędicate Euangelium omni creaturę! Sic enim hominibus prędicauit, ut mundum repleret monasteriis, sic auibus, ut ad audiendum dociles intentęque silentium tenerent ac se manu
158. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_433 | Paragraph | SubSect | Section]
Caput VI / DE PACE COLENDA Diximus de sacerdotali dignitate honoranda, nunc de pace colenda obseruandaque dicemus. Nam neque sacerdotem pontificemue satis honorare uidetur, qui, quod ab ipso inter missarum solennia facta quotidie pręcipitur, negligit atque contemnit. Ponitefex autem ab altari ad populum conuersus dicere solet: Pax uobis; hac nempe precatione nobis innuens, ut
159. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_458 | Paragraph | SubSect | Section]
Caput IX / DE OPERIBVS MANV EXERCENDIS Hactenus de uestitu cultuque corporis nostris. Nunc, ne idem corpus inertię se dedat ocioque corrumpatur, de exercitiis eius ac labore dicendum uidetur. Sequenda est quidem illa Hieronymi sententia maximeque obseruanda: Fac aliquid operis semper, ut te semper diabolus inueniat occupatum. Non fuit satis apostolis tantum spiritalia curare negocia:
160. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_509 | Paragraph | SubSect | Section]
permitteret. Ideo protinus obediens exclamat: Domine, non tantum pedes, sed et manus et caput! Nos igitur, quicquid prępositi nostri nobis iniunxerint, prius exequi quam causas inquirere curemus. Pręposterum enim uidetur, ut, cuius officium est obedire, is de seniorum sententia iudicet. Paulus monachus cognomento Simplex, Antonii discipulus, cum primitus mysteriorum ignarus quęsisset, essetne prophetis prior Christus, ineptam
161. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_522 | Paragraph | SubSect | Section]
quem pro obside tenuit secum. Postremo reversos una cum Beniamin, cypho suo argenteo in sacco eius clam indito, furti insimulauit. Nunc ergo quęritur, an illi tunc licuerit his ex industria confictis circumuentionibus uti. Et uidetur licuisse, cum eo spectarint, ut poenitudinem ellicerent, per quam ipsi saluarentur, qui in fratrem peccauerant. Vnde toties uexati dicunt: Merito hęc patimur, quia peccauimus in fratrem
162. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_539 | Paragraph | SubSect | Section]
Iuonem presbyterum ad mensam recumbentem auis quędam albo uiridique colore spectabilis de improuiso adiisse dicitur et tangi se ac contrectari ab eo passa, post acceptam benedictionem euolasse. Testata mihi uidetur naturam eius non gestu solum, quo se illi libere atque ultro obtulit, sed etiam pennis uarietateque colorum. In candore signabatur mentis puritas, in uirore spei alacritas, in plumarum mollitie animi lenitudo atque
163. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_541 | Paragraph | SubSect | Section]
Caput VI / DE TACITVRNITATE SERMONISQVE MODERATIONE Nunc, quoniam mansuetos pręcipue taciturnitas decet moderatioque uerborum, satis congrue de iis dicendum uidetur, qui utroque laudabiliter usi sunt, ut discamus linguam ipsam et coercere, cum seruandum erit silentium, et, cum loqui expediet, pensitare. Quando quidem Salomonis sententia est: In multiloquio non
164. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_627 | Paragraph | SubSect | Section]
coloribus, et tamen non animal esse intelligis, sed ęs aut lapidem aut materiam aliam. Rursum dices: Ista quidem animalis effigies uisum potest decipere, odoratu tamen, gustu, tactu deprehenditur non esse id, quod uidetur. At in sacramento isto panis et uinum, sicut oculis uidentur, ita et sensibus cęteris pariter percipiuntur. Statuarius ergo in ęris uel lapidis materia potuit obiicere oculis tuis animalis speciem, non
165. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_630 | Paragraph | SubSect | Section]
Christo, qui et uerus amor est, diligens electos suos usque in finem, et lucerna semper lucens omnibus, qui in domo sunt. Totus autem Christus sub tam exigua latet specie, quemadmodum intra pupillam oculi oppidum aliquod uidetur uel mons. Repręsentatio tamen ibi est sicut in speculo, non ueritas. In sacramento autem tota substantię Christi magnitudo est, quam non loci spacio metimur, sed ui naturę. Ac ne forte ideo spacium illud, quo hostia
166. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_632 | Paragraph | SubSect | Section]
sacerdos inter sacrificandum de more manus sustulisset. In quo hoc quoque mirum et ineffabile, quomodo eodem tempore in eodem corpore alii aliam effigiem uiderint, illa pueri, alii panis, illa, quod erat, alii, quod esse uidetur, et non esse creditur. Cur autem ita ei, nisi ad submouendum scrupulum dubietatis, non ab ipsius mente, quę sancta et fidelis erat, sed illorum, qui dubitassent, si tantę opinionis mulierem mentiri
167. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_443 | Paragraph | SubSect | Section]
pręfecti iussu ad colla indomitorum equorum ligatus cum distraheretur, fidem, quam receperat, integram seruauit. Membra diuidi potuerunt, Christi amor scindi non potuit. Poena quoque hęc non casu inflicta, sed Dei nutu uidetur electa, ut nomine eius, cui irrogabatur, pulchre conueniret. Hippolitus quippe Gręca compositio, si in nostrum uertatur sermonem, »equo discerptum« sonat. O felicem uirum, qui quoties nominatur, toties patientię
168. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_480 | Paragraph | SubSect | Section]
perseuerantię specimen dedit. Nam lingua quandoque lapsus, cum se errasse animaduertisset, trienne silentium seruauit, donec scilicet se iam didicisse credidit, quid loquendum, quid tacendum esset. Si cui difficile factu uidetur parte aliqua diei ex monastico instituto silentium custodire, consyderet, quanto difficilius sit annos tres nihil cuiquam proloqui uoluisse. Simeonem, Susotionis filium, tredecim annos natum adisse Timothei abbatis
169. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_518 | Paragraph | SubSect | Section]
suę uario ac multiplici langorum genere affici quam per biduum in purgatorio cruciari. Huius cruciatus grauitatem non mediocrem, sed prope maximam esse etiam ratione argumentisque probari posse uidetur. Quippe exuto corpore, quod aggrauat, purior fit in anima intellectus. Vnde in Psalmo dicitur: Anima mea cognoscet nimis. Quanto autem quis Deum magis intelligit, tanto magis appetit. Hic uero appetitus ex
170. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_520 | Paragraph | SubSect | Section]
quęque etiam minima expurgemus pietatis officiis corporisque labore, ne uel biduum illud, quod sanctissimus pontifex tantopere exhorruisse dicitur, in purgatorio peragamus. Deinde, si hoc difficile factu uidetur, saltem caueamus, ne illis poenis obnoxii simus, quarum nullus finis est, nulla requies, nullum leuamen, quas denique cogitare, nedum pati, poena est.
171. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_522 | Paragraph | Section]
VLTIMI IVDICII Multo maxima cum solicitudine hoc cauebimus, si pensitauerimus diuini illius iudicii terrores omniumque formidabilium magis expauescendum diem. Igitur, cum plurimum nobis ea res conducat, peropportunum uidetur, ut hoc ultimo uolumine de ipso ultimo Domini iudicio pertractemus, et primum de signis, quę pręcessura sunt, deinde de Antichristo, de Christo, de regno Christi, de damnatorum poena, de iustorum gloria et si qua alia
172. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_578 | Paragraph | SubSect | Section]
subterraneum esse credi par est, et eum quidem, a quo maxime distat cęlum. Quantum enim peccando iniqui a iustitia pietateque recesserunt, tantum et mansione a mansionibus sanctorum separari congruum atque consentaneum uidetur. Sed neque nomen sedis infelicissimę in eo discrepat, cum ab omnibus uocetur infernus. Quid autem aliud infernus quam terrę centram, si cęlum hoc, quod terram quaqua uersum ambit, mundi pars summa sit? Legimus
173. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_607 | Paragraph | SubSect | Section]
opere mira. Et, si tot egregia in hoc infimo uisuntur elemento, quanto omnia excellentiora esse credi par est illo in loco, qui cuncta supereminet elementa, qui cuncta sibi subiecta et quasi sub pedibus posita despicere uidetur et sua sublimitate se omnium nobilissimum profiteri, quem summus et immortalis opifex fabricauit atque ornauit Deus, ut esset angelorum sedes hominumque beatorum domicilium sempiternum. Videmus ista etiam, quę sub
174. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_619 | Paragraph | SubSect | Section]
in quo se animam redditurus collocauerat, manna adhuc scaturire cernitur. Illum itaque cum corpore ad cęlum assumptum credimus, tum quia nusquam terrarum reliquię eius ostenduntur, tum etiam quia non incongrue assumptus uidetur. Nam quemadmodum Beata Virgo carae et spiritu sanctificata post Filium, quem genuit, supra cęlum ascendit, sic decuit, ut etiam iste adoptiuus filius carne et spiritu sanctificatus sanctam sequeretur matrem et integer
175. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]
19.45 Famae quadriiuga leuatus aura,
19.46 Nunc ad fluctiuagae caput Maleae,
19.47 Qui nunc occiduis uidetur undis,
19.48 Seu uolt aerisonis mouere rostris
19.49 Bellum, tabifico cruore taetrum.
176. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]
19.72 Stant patres solito frequentiores,
19.73 Flammas magnifici uomunt penates,
19.74 Omnis sollicitus uidetur ordo.
19.75 Consultant uario tenore quorsum
19.76 Diffundet grauidos aquosa Plias
177. Bunić, Jakov;... . Carmina minora ex libro De vita et... [Paragraph | Section]
5 Rara canis (fateor) nostroque incognita saeclo,
6 Pluribus et gemmis dicta referta struis.
7 Cum genio grauitas in te certasse uidetur,
8 Vis dicam? remoues ex helicone deas.
9 Sollicitare chelin nimia dulcedine curas,
10 Meque tuum retines, me quoque semper
178. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 3 | Paragraph | Sub2Sect | Section]
uiro Collatino et patre Tricipitino, reddita necis sibi inferendę causa, se ipsam interemit. Ipsi cum Bruto coniurantes regem cum filiis Roma expulerunt. 1.2. Lucretię mors pudicicię testimonium fuit: nequanquam enim adultero consensisse uidetur quę uiolata uiuere noluit. 2. A 82v/1, ubi Romę ad S. Georgium; cf. CIL VI 1*a Ad ędem S.
179. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 5 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
DIVO CAESARI DIVI IVLII. F. AV-
GVSTI CAESARIS DIVI. F. AVGVS-
TI SACRVM.
8.1. Hęc ita, ut mihi uidetur, integre sunt pronuncianda: Diuo Cęsari, diui filio,
Augusto; Tiberio, diui Augusti filio, Augusto sacrum. Augustus autem dictus est
Octauianus a Iulio Cęsare adoptatus et Tiberius Cęsar fuit ab Octauio adoptatus. Vtrique
igitur obeliscus iste
180. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 5 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Augusto; Tiberio, diui Augusti filio, Augusto sacrum. Augustus autem dictus est Octauianus a Iulio Cęsare adoptatus et Tiberius Cęsar fuit ab Octauio adoptatus. Vtrique igitur obeliscus iste dedicatus fuisse apparet. Altera inscriptio idem significare uidetur, quum et Iulii filium et Augusti filium nominet. 8.2. Hoc loco nostri temporis incusanda superbia est. (Superbia principum huius temporis) Quis enim nunc regum principumue et quorumcunque pręsidum se
181. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 34 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
QVAESTORIS. 69.1. Legendum hoc modo: Ossa Neronis, Germanici Cęsaris filii, diui Augusti pronepotis, flaminis augustalis, quęstoris. 69.2. (Nero) Hunc esse Neronem mihi uidetur qui Germanici et Agrippinę, M. Agrippę filię, fuit filius. Quem Augusti pronepotem fuisse ita inuenio: Agrippa ex adoptione fuit Augusti filius; Agrippina, Agrippę filia, neptis Augusti; Agrippinę autem ex Germanico filii fuere Drusus et Nero,
182. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 66 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Varr. R. R. 1,1,4 Festus quoque Pompeius ait consentia sacra dici quę multorum consensu sunt statuta. Cf. P. Fest. 'Consentia' Consentes ergo deos illos appellasse uidetur Varro a quibus terrę fruges iuuari ex multorum consensu creditum sit. Hinc ego consentionem deorum hoc loco ędem cognominatam reor quę diis illis dedicata erat quos populus Salonensis inter se consentiens magis religiose uenerabatur. Hanc igitur ędem
183. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 68v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
139.1. Legendum sic: Aulo Ianio Satyro Delminio, decurioni legionis secundę, uirtutis causa donis donato, gemmis, torquibus, coronis muralibus aureis duabus, uexillis tribus, Vibius Pius militi suo benemerito. 139.2. Ianius iste uidetur Delmata fuisse et quidem Delminius, hoc est a Delminio oriundus. De quo oppido Strabo libro suę Geographię VII: Delminium, inquit, ampla ciuitas, a qua cognomen gens illa uendicat. Eam Nasica exilem reddidit agrumque
184. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 69v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
et legionis undecimę primipilus fuit. Ei ex sestertiis decem Lulia, Titi filia maxima, Recte Maxima uxor et Marci Iulii miles Docimus hoc faciundum curauerunt. 140.2. Hic Marcus Iulius uidetur sub Augusto militasse. Quibus officiis tunc functus fuerit, describitur. Ideo infertur quod iure ac merito ei mortuo hoc (subintelligitur: sepulchrum) faciundum curauerunt ex decem sestertiis uxor ipsius Lulia et miles Docimus. Quod autem dicitur
185. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 69v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
militasse. Quibus officiis tunc functus fuerit, describitur. Ideo infertur quod iure ac merito ei mortuo hoc (subintelligitur: sepulchrum) faciundum curauerunt ex decem sestertiis uxor ipsius Lulia et miles Docimus. Quod autem dicitur uoluntarius paternus, uidetur patri in ea militia defuncto successisse. Qui unus ex uoluntariis militibus fuit, qui dicti sunt olim uolones, quod uolentes ac sponte se offerrent, cum non tenerentur. Cf. Mai. 'Volones' [1], [2]; cf. In
186. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 71 | Paragraph | Section]
spem habemus. Noli existimare nos ita ab extrema spe et praesidiis pendere, ut domi, quae praestare ipsi atque efficere possumus, negligamus. Verum scis, quid inter caesaris potentiam tot annis tam feliciter auctam et nostras vires adeo debilitatas et fractas intersit. Non unius regis aut populi videtur esse, ut tantum tyrannum, tot populorum ac nationum dominum, non dicamus superare, sed si totus incumbat, finibus suis arcere saltem et repellere possit. [5.] Taxam decimarum scribis a reverendissimis dominis cardinalibus et officialibus exigi, recte id et coeptum et institutum et
187. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 81 | Paragraph | Section]
donated it with the monastery next to it to the Pauline Fathers in 1454. Lászai’s tomb still can be seen in Santo Stefano Rotondo. Vestra Reverendissima consideret, rogo, diligenter, quid agendum sit. Mihi profecto hoc negotium eo modo confectum videtur, ut id neque commodius, neque melius confici posse, aut potuisse unquam existimem. Reputet Dominatio Tua Reverendissima, si litem de integro moverint (quemadmodum eos omnino moturos existimo, nisi pactum servetur), quantae impensae sint faciendae, profecto vel ad unam missionem huc illos LX
188. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 81 | Paragraph | Section]
Reverendissima gravaretur, praesertim quod iam is sibi impensas deficere querebatur. Nam quod Dominatio Vestra Reverendissima litem extingui pontificis auctoritate sperabat contra voluntatem executorum, mihi non modo difficile, verum etiam impossibile videtur, alioqui iniustum [...] De ducentis quoque florenis et nuper scripsi et nunc idem scribo. De illis [...] dominus Ioannes archidiaconus piae memoriae testamento Dominationem Tuam Reverendissimam [...] debere scripsit. Etiam si ego (qui minimus sum inter ceteros huius
189. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 89 | Paragraph | Section]
comes de Corduba 3 omnia alia ex ordine referre poterit. Exiguntur quidem istae decimae, sicut Vestra Serenitas ab ipso intelliget, sed in his quoque parva est spes ponenda, si Deus pacem aut indutias inter principes non posuerit, tota salutis communis ratio in hac una re posita esse videtur. [2.] Ex Croatia habemus ex litteris comitis Spalatiensis ad illustrissimum dominum Venetorum 4 V. Februarii datis Bassam sive Zanzacum Boznae iam praemisisse non parum peditum numerum ad obsidendum Clyzium 5 subsecuturum ipsum quoque brevi
190. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 110 | Paragraph | Section]
mira scribuntur, sed illa scio Vestrae Maiestati quam nobis esse notiora. Affirmatur ex omnibus partibus Turcam pro hoc anno nos magna vi non agressurum. Sed hoc etiam, si verum esset, parum consolationis nobis praebere deberet, nisi quod per has moras exitium nostrum longius proferri ac prorogari videtur. [8.] De rebus Barensis 13 scio Vestram Maiestatem a suis fieri certiorem. Si mihi ad caesarem eundum fuerit, et si quid me ibi Vestra Maiestas sibi in hoc servire voluerit, Krzycki, Bishop of Przemiśl. Brodarics uses cipher in several letters, which is
191. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 119 | Paragraph | Section]
quidam contrarii rumores, qui iam rursus non creduntur esse veri, de quibusdam alienationibus mentium inter caesarem et Anglum et meliori spe pacis, quae omnia credo esse vana. Si Maiestas Vestra faciet pacem, et si non vult extremum excidium nepotis sui et regnorum eius, includendus videtur ipse quoque et regna illius in hanc pacem. It is not placed with the text of the letter but in a separate volume (BN. T. 28. fol. 164r). We do not have the slip of paper with the cipher, only the deciphered text can be read. At the same time, the
192. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 122 | Paragraph | Section]
omnibus certiorem. [3.] Fui postea cum reverendissimo domino Strigoniensi, 2 qui certe singulari obser vantia, quod et coram semper testatus sum, Vestram prosequitur Sanctitatem. Contuli cum eo Vestrae Sanctitatis nomine de rebus illis, de quibus conferendum erat. 3 Videtur optima praeditus mente. Est in eadem, in qua antea fuit, auctoritate. Cum palatino novo domino Stephano, 4 et cum domino vayvoda 5 et aliis omnibus primariis viris coniunctus, 6 Vestrae, ut dixi, Sanctitatis atque istius Sanctae Sedis observandissimus.
193. Crijević, Ilija. De Epidauro, versio electronica [page 157v | Paragraph | Section]
Atque omnis pulcro est inhonestus corpore naeuus.
7.3.135 Quod si praeterita est magni scriptoribus orbis
7.3.136 Vna tot et tantis ex urbibus, haud mihi multum
7.3.137 Culpanda est parua haec incuria: nanque uidetur
7.3.138 Dote sui merito reliqui redimenda laboris.
7.3.139 Verum illis quantum uel non poscentibus ultro
7.3.140 Praebendum uenię, quos gloria magna tuetur,
7.3.141 Tam uerae dabimus laudis
194. Crijević, Ilija. De Epidauro, versio electronica [page 158 | Paragraph | Section]
uenię, quos gloria magna tuetur,
7.3.141 Tam uerae dabimus laudis scriptoribus illis,
7.3.142 Defecisse sui quos nulla parte laboris
7.3.143 Cernimus: esse hominis non haec operosa uidetur
7.3.144 Sedulitas, uerum diuina industria, si qua est.
7.3.145 Ast aliquis culpam hanc, auctoribus utpote magnis,
7.3.146 Vt falsam impatiens impingi, crimen in urbem
7.3.147 Indictam regerat,
195. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
et divinorum, ut infra latius in capitulo primo de hoc dicemus. Cum hanc nostram expositionem exponemus per ipsummet Doctorem; qua nulla est verior quam Doctorem per Doctorem eundem exponere. Sed iunior statim dubitare posset et subtiliter: quia istud, quod dictum est, non videtur esse bene dictum. Quia Euclides nullibi videtur agere de mensuris, imo solum de figuris, angulis, proportionibus, de capacitate, distantiis et prospectiva speculativa, solutio est notanda, ex qua habebitis intentionem totius operis in virtute. Primo tamen notandum est, quod mensura
196. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
primo de hoc dicemus. Cum hanc nostram expositionem exponemus per ipsummet Doctorem; qua nulla est verior quam Doctorem per Doctorem eundem exponere. Sed iunior statim dubitare posset et subtiliter: quia istud, quod dictum est, non videtur esse bene dictum. Quia Euclides nullibi videtur agere de mensuris, imo solum de figuris, angulis, proportionibus, de capacitate, distantiis et prospectiva speculativa, solutio est notanda, ex qua habebitis intentionem totius operis in virtute. Primo tamen notandum est, quod mensura est multiplex. Sicut et multiplex mensuratum,
197. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | Section]
(ut organum) est proportionata enti perfectissimo. Capitulum primum tractatus quarti Promisimus enim ultimo loco aliqua de nobilitate et excellentia astrologiae dicere, quae videtur esse tota perfectio humana, humanitus acquisita, quia tota nostra cognitio sine ista nulla est, quia in istam fit totalis resolutio, ut in causas proprias et primas. Proportio cuius ad alias scientias est velut perfectum ad imperfectum, quia haec cognoscit causas rerum omnium, aliae
198. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [page 70 | Paragraph | Section]
A quo autem ipsa voluntas habet hanc liberam actionem? Dico, quod est suae formae et essentiae, scilicet nulli subiacere et quod sit libera eius actio. Non tamen in brutis est illa voluntas libera. Quia fuga et persecutio ipsorum est ab aestimativa. Hoc etiam Scotus videtur innuere, primo Sententiarum, in prooemio in quaestione de praxi: in qua seipsum superavit, quamvis sibi quaedam (ut sui moris est fabricavit, non tamen ad intentionem Philosophi) et super illa subtiliter dixit. Dicit enim quod, quamvis intellectus omnis non potest non intelligere
199. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [page 70 | Paragraph | Section]
non tamen ad intentionem Philosophi) et super illa subtiliter dixit. Dicit enim quod, quamvis intellectus omnis non potest non intelligere obiecto praesentato, quia naturaliter intelligit, tamen voluntas est illa, qua volumus, appetimus et fugimus et caetera. Nec Philosophi positio videtur aliter posse sustineri. Quae est quod artes nostrae sunt liberae: decimo Metaphysicae textu commenti 3. quamvis ibi expresse velit, quod radix liberae actionis sit ab intellectu et non a voluntate, ut Scotus voluit. Quia nihil voluntas vult, nisi prius intellectus intelligat secundum
200. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [page 72 | Paragraph | Section]
ad opposita per Philosophum ix. Metaphysicae textu commenti 3. Ad secundum argumentum, quamvis sit forte et quod veritatem videatur concludere, scilicet quod si causae omnes universales et particulares essent notae, et effectus essent noti, quia causa et effectus sunt simul natura. Non tamen videtur sequi, quod omnia sint sub necessitate, quo ad voluntatem (ut supra dictum est), quia non est cui voluntas subiaceat et ipsam necessitet, quamvis Philosophus in hac materia dicat unum vix intelligibile, scilicet quod Deus, quae facit, necessario facit, et tamen ab ipso omnia facta
201. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
ratione demonstratum est cum impugnaverim omnes exponentes titulum libri, scilicet quare dicitur liber Elementorum vel principiorum. Dicitur enim principiorum propterea, quia mensura est principium in omni arte et scientia. Deinde dicit ibi: Principium autem mensurae punctum vocatur. Hoc non videtur esse verum, Mensura est ratio cognoscendi. De qua mensura multa supra diximus. Ideo hic manus ab illis abstineo. Solum tamen inferam ex isto loco (ut supra promiseram), quod nostra expositio fuit vera, quod scilicet hic principaliter agitur de mensura.
202. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
ratione demonstratum est cum impugnaverim omnes exponentes titulum libri, scilicet quare dicitur liber Elementorum vel principiorum. Dicitur enim principiorum propterea, quia mensura est principium in omni arte et scientia. Deinde dicit ibi: Principium autem mensurae punctum vocatur. Hoc non videtur esse verum, quia anima, superficies, pondus, latitudo et profunditas sunt mensurae, non tamen harum principium punctum est. Solutio: dico quod argumentum veritatem concludit. Tamen littera sic est intelligenda, quia in mensuris datur quidam ordo prioritatis. Saltem
203. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [page 90 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
et per hoc ipsorum fatuitates manifestarent, et partim, quia habeo demonstrationes contra ipsos, quamvis colendissimus praeceptor meus Petrus de Mantua, qui velut fidus fulgentissimus, non solum omnes aetatis nostrae in philosophia transcendere videatur, verum etiam ipsi Aristoteli adaequari videtur, quia, quando vult Aristotelem, se ipsum exponentem introducit. Tamen de ipso gravissime doleo, quia in quaestione secunda 6. Physicorum, illam opinionem Gregorii ita approbat affirmans, quod non sunt demonstrationes contra illam positionem Gregorii, quae talis est. Dicit enim
204. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [page 106 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
triangulis et etiam resolvitur in tres triangulos ducendo lineam de angulo in angulum, quot modis est possibile non tamen intrinsecando lineas iam ductas per doctrinam Campani propositione 32. primi Elementorum Euclidis. Modo dubitatur contra Euclidis modum procedendi. Videtur enim quod est insufficiens, cum mathematicalia sint in triplici differentia, quaedam enim habent unam dimensionem, ut linea; quaedam duas, ut superficies: quaedam tres, ut corpus. Tamen egit de prima et secunda et non de tertia. Quod est maxime de consideratione ipsius geometrae, quia
205. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Socrates ad equum, sicut risibile ad irrationabile, quia duo disparata , ut in commento 32. tertio De anima. Sed dubitatur contra propositionem ultimo appositam, scilicet quod magnitudo in infinitum et augetur et est divisibilis, quia non videtur esse verum, quod magnitudo continua in infinitum possit augeri, quia daretur infinitum in actu, quod natura universi prohibet et secundum Philosophum aliquis intellectus bene dispositus capere non potest maxime in magnitudine. Licet divus Thomas ponat
206. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [page 130 | Paragraph | SubSect | Section]
in post praedicamentis tangat hoc exemplificando de caliditate ignis et albedine nivis dicendo, quod quaedam sunt a natura sic datae passiones et caetera. Tamen an hoc sit verum, scilicet quod albedo cigni et nigredo corvi sint propriae passiones ipsorum? Apud me non videtur esse verum. Propterea quia hominem bene possum intelligere, absque eo quod concipiam risibile, non tamen sine risibili vel sub opposito risibilitatis, puta rudibili. Et hoc est proprium ipsis passionibus ad differentiam ipsius quiditatis, sine qua illud cuius est quiditas non potest
207. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Section]
episcopus commemorat in summamque redactis breuiorem. Legimus diui Hieronymi pręsbiteri uitam autore incerto. Quisquis tamen ille fuit, primo non satis narrandi ordinem tenuisse mihi uidetur, cum pleraque ante dicantur postea dicenda, ita ut confundat potius legentis mentem quam instruat, deinde nonnulla memoratu digna omississe, quę et sanctitatem hominis plenius indicare et nobis exemplo esse
208. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]
Deo oblaturus ire consuesset, pro uirili tegumento muliebrem tunicam sibi ab inuidis suppositam indutum processisse atque ob hanc ignominię notam Roma decędere decreuisse. Vtcunque fuerit, propius mihi uero uidetur, ea quę dicenda restant consyderanti, non tam malorum inuidiam, qua nusquam caruit, eum pertimuisse, quam locum ubi liberius expeditiusque Deo seruiret quęrere uoluisse. Hanc suam ab urbe profectionem ad
209. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]
agnosceret, non parum terrebatur. Vnde homeliam quandam scribens ait: Quoties diem iudicij consydero, toto corpore contremisco. Siue enim comedam siue bibam siue aliquid aliud faciam, semper mihi uidetur illa tuba terribilis insonare auribus meis: 'Surgite mortui, uenite ad iudicium!'. Et iterum ad Cromatium et Heliodorum: Ego, inquit, in scelerum meorum latens sepulchro, et
210. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]
et doctrina pręcipuum. Quem decedens monasterio in locum suum suffectum pręesse iussit. Cęterum quanuis ad proximiorem humano cultui sedem transisset, nihil tamen de pristinę uitę rigore remisisse uidetur, cum epistolam illam legimus, quę Augustini ad Cyrillum episcopum esse creditur. In ea quidem ab ipso Eusebio Cremonensi sibi de Hieronymo significatum scribit, quod postquam in solitudinem secessisset,
211. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Section]
et Pola et Stridon oppidum, Sanctissimi Hieronymi patria, quod hodie Sdrigna appellatur. Hęc Blondi uerba cum legissem, monachi Bergomensis pium simplicemque affectum mecum excusare coepi, et Discipuli , inquam, error magistri culpa est. Magister autem parum (ut mihi uidetur) scrutandę antiquitatis curiosus, nominis similitudine decęptus, Stridonem olim fuisse putauit quod nunc Sdrigna dicitur. Et tamen hoc saltem secum animaduertere debuerat: si Sdrigna Stridon est, quomodo Hieronymus dixit oppidum hoc inter Pannoniam et Delmatiam esse, et non potius inter
212. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Section]
ergo, Bergomensis frater, Blondus iste pręceptor tuus talia asserens quam procul a uero sit. Italię fines Pomponius Mella, antiquissimus autor, qui ad mare Adriaticum spectant, ad Tergestum usque produxit, Strabo ad Polam, Plinius ad Arsiam fluuium, Ptolomeus quoque Istriam Italię finibus uidetur concedere; Pomponij libro
213. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]
lumina coelo,
3.64 Bella furore ruunt, jam coeli sidera cuncta
3.65 Cessere horrendo Marti, qui tecta minaci 65
3.66
Bella ruunt
Cauda perlustrare poli chelasque videtur
3.67 Detegere ostenditque suae mox brachia librae.
3.68 Castra virum reboant studioso murmure belli:
3.69 Corrigit hic hastam miles gladiosque cruentos
3.70
214. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
et exurens penitus pręcordia liuor.
Nocte iacens uigilat, negat improba cura quietem,
Fastiditque die positę conuiuia mensę
Et renuit gustare dapes festosque hymeneos
2.295 Suspensus celebrat, ridens ridere uidetur
Inuitus tristemque animum uelamine lęto
Obtegere atque aliquem nutrire in corde dolorem.
Nam uidet in cassum fraudes cęssisse malignas
Et frustra inuisum iuuenem obiectasse periclis
215. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Dauidis iudicium
Haud ita Iesseidę uisum, cui cura tuendę
Fraternę pietatis erat. "Victoria." dixit
Hęc modo diuino nobis collata fauore est,
6.310 Nec magis ipse deus uobis fauisse uidetur,
Qui magnis animis nixi pugnastis in hostem,
Quam quos inuitos casus residere coegit
Imperiumue ducis. Quum sic euenerit, ergo
Ęque participes prędę debere tuentes
6.315 Impedimenta
216. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
ad regem
Tunc illi memores, quę quondam funera passi,
Quas hominum clades, contra ipsos Saule furente,
12.355 "Rex uenerande uiris, rex" aiunt "omnipotenti
Chare deo, nobis ęquum iustumque uidetur
Pro morte illata poenas exposcere mortis.
Ergo satis poteris nostrę fecisse ruinę,
Saulini generis si nobis corpora septem
12.360 Cęsseris. Illa quidem crucibus suspensa dolatis
Quum
217. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
tua terga suis patiere sarissis
Mensibus ipse tribus, seu morbus pestifer isti
13.295 Incumbet regno et ternis mors sęua diebus
Sanguineo cędet mortalia membra flagello.
Ellige quod mauis uel quod minus esse uidetur
Acre malum, summi sic stat sententia regis.
Ellige, ne differ, qui me tibi misit, ut illi
13.300 Iam responsa feram." Demisso flebilis ore
Dauid
Dauid ait: "Quo me
218. Marulić, Marko. Quinquaginta parabolae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
interrogarentur, responderunt matrem plus ei filio debere, qui se sua sponte patris seruum fecisset quam qui libertate adhuc uteretur, licet et ipse de patre bene meritus esset; matrem autem omnium esse tellurem, quae omnes aleret. Haec parabola hoc modo explananda mihi uidetur. Omnes quidem nos per fidei adoptionem Dei et ecclesiae filii sumus. Sed si ab ea quaesierimus, cur monachi et secularis, cum aeque in excolendis uirtutibus desudarint, non aequalia merita sint, nonne respondebit plus ei se debere, qui Deo patri obtulit in sacrificio cum
219. Marulić, Marko. Quinquaginta parabolae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
alacritatem. Omnes eius exemplo solicitius id, quod debebant, peregere. Et tunc plane apparuit his, qui operam suam locant, facto magis eorum, qui praesunt, quam dicto opus esse, ne pigritentur. Is enim, qui alios ad aliquid agendum hortatur tantum, plus poscere uidetur quam quod praestari possit. Qui autem et hortatur et simul negocii, ad quod hortatur, se facit consortem, nullum cessantibus relinquit excusationis locum. Qualem enim ipse corporis fatigationem ultro subit ac sustinet, talem etiam omnes reliquos ferre posse certissime testatur.
220. Baničević, Jakov. Epistulae anni 1513, versio... [page 150 | Paragraph | Section]
in omnibus rebus officio optimi et affectuosi servitoris, et quod ad meam notitiam pervenerit nihil eam patiar ignorare. Quid autem fuerit datum in commissis Rome Secretario qui profectus est ad Catholicum Regem, vere ego nescio, quo ad responsa que attulit nihil simile videtur injunctum fuisse sibi, cum idem Secretarius retulerit nobis Catholicum Regem laudare confederationem Caesaris cum Serenissimo Rege Anglie et hortari ut quanto citius communicato consilio rumpatur in Francia, ex quibus constat nullatenus fuisse sibi suasas indutias persertim particulares:
221. Baničević, Jakov. Epistulae anni 1513, versio... [page 114 | Paragraph | Section]
reliqui opponentur Venetis: a Caesare petunt duo, sed erunt contenti quod alterum eorum faciat, videlicet quod mittat iiij. vel v. M. peditum Veronam cum sufficienti numero equitum, ad impediendos Venetos ne transeant in Lombardiam, vel quod rumpat in Burgundia, quo igitur ad statum Italie iste videtur bonus ordo si servabitur et facile obsistet Gallis et prohibebitur eis ingressus et Veneti cito humiliarentur: scripsit etiam Sanctissimus Dominus noster unum Breve Caesaree Majestati ratificando et approbando foedus initum inter suam Caesaream Majestatem et faelicis recordationis Julium
222. Baničević, Jakov. Epistulae anni 1513, versio... [page 51 | Paragraph | Section]
transivit per Veronam ad Vice Regem Mediolanum et dicit se ad Caesarem venturum, quae attulerit, si mihi nota erunt, admonebo Serenitatem Vestram itidem est intentionis Illustrissimus Vice Rex veniendi ad Caesarem mirum tamen mihi videtur quae causa ipsum ad hoc impellit, stantibus rebus in terminis in quibus stant. Galli, licet multa jactent et minentur, tamen postquam circiter xxx. M. scutis emerunt salvum conductum ab Helvetiis et cum duobus oppidis *
223. Beneša, Damjan. Epistolae dedicatoriae ex opere de... [page aiv | Paragraph | Section]
haec?
224. Beneša, Damjan. Epistolae dedicatoriae ex opere de... [page bbiiv | Paragraph | Section]
Cf.
225. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Porro opus ipsum Euangelistarii nomine consecrabitur. quamuis non solum Euangelii | sed etiam Legis dicta exempla-que continebit. Nam quoties per synecdochen a parte totum designare uolumus, ab ea parte quę insignior uidetur, uocabulum imponi debet. unde et puppim pro naui: et animam pro homine quandoque legimus apud autores. Pręstat autem Legi Euangelium. quia in Lege futurorum signa erant, quę in Euangelio impleta uidemus. illic typus et umbrę,
226. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
est:
227. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
cum Dei creatura sit, iam non Dei sed aliorum esse conuincitur. De contemplatione. Caput XXVI Quoniam autem in Scripturis alia ad actionem pertinent, alia ad contemplationem, tempestiuum uidetur, ut ista quę sub fidei titulo explicauimus, contemplandi ratione claudamus. Igitur ad consyderanda Dei opera puritate mentis opus est, ut autoris dulcedinem fidelis consyderator ualeat degustare.
228. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
existimantes non posse se commode cum Deo simul et hominibus esse. colloquiis enim eorum cęlestis contemplationis ardorem interceptum frigescere, in secessu uero in dies magis accendi solere. Tempus pręterea nocturnum maxime accomodum uidetur. Tunc siquidem omnia animantia quiescunt. neque hominum neque pecudum uox auditur, nec auicularum garritus auribus obstrepit | nihil-que sentitur, quod mentem cęli secreta rimantem grauet aut quicquam molestet. Hoc tibi
229. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
scribens Apostolus:
230. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
deprecatio, quoniam neque satis timet neque satis amat, tantum abest, ut quicquam impetret, ut etiam (si fas est dicere) nauseam ei faciat, quem precatur. Cum enim admodum somniculose roget, illud quod petit contemnere potius quam desyderare uidetur. Nam si magni penderet quod poscit, enixe imprimis ardenter-que instaret diceret-que cum Propheta: Clamaui in toto corde meo: exaudi me, Domine! Qui sic non clamant, non facile exaudiuntur. Nonnulli
231. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
nostris meritis, sed totum eius erga nos benignitati deputemus. De orandi ratione satis dictum sit. Nunc, ut confidentius ad orandum procedamus, de peccatorum poenitentia, sine qua omnino placere non possumus, tractandum uidetur. De peccatorvm poenitentia. Caput XI Poenitentia nos a peccatorum sordibus emundat | et pristinę restituit puritati.
232. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
est | quo si corrueris, nunquam inde resurges. Nulla est enim redemptio in inferno. Quo autem a nobis reuocaris, inde aditus est ad cęlestem beatitudinem, ad angelorum gloriam, ad requiem gaudium-que sanctorum. Nequaquam erit ita ut uidetur difficile a prauis actionibus desistere | atque ad iustitię sanctitatis-que opera accingi, si uel malorum poenam | uel bonorum ęstimare libuerit pręmium. Pręterea ignaui est profecto eiusce rei exequendę difficultatem
233. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
, tunc pręcipue ad te diligendum accendimur. Hoc Propheta spiritualiter expertus admiratur et ait: Impinguasti in oleo caput meum, et calix meus inebrians quam pręclarus est! Sed oleum, quia lucernis additur, mentis illuminationem signare uidetur. ut qui prius in tenebris ignorantię erant, iam intelligentię donum attingant. Perinde atque illi, quorum oculi tenebantur ne te agnoscerent, et postea quidem cognouerunt, dum te ad suum diuertere hospitium cogunt, dum te aperiente Scripturas discunt
234. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
ad quod quoniam ieiuni accedere solemus, non incongrue nunc de ieiunio disseremus. De ieivnio et refectione. Caput XX Ieiunium uidetur institutum pręcipue aduersus carnis nostrę petulantiam, ut debilitatis corporis uiribus turpium uoluptatum in nobis lassescat appetitio. quę certe si satis domita fuerit, expeditior pronior-que erit uia ad bene beate-que uiuendum.
235. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
qui ex Deo est, ut sciamus quę a Deo donata sunt nobis. quę et loquimur non in doctis humanę sapientię uerbis, sed in doctrina Spiritus, spiritalibus spiritalia comparantes. . denique post multa de Deo salutaris sapientię autore dicta ait: Siquis uidetur inter uos sapiens esse in hoc seculo, stultus fiat, ut sit sapiens. Sapientia enim huius mundi stulticia est apud Deum. Scriptum est enim: Comprehendam sapientes in astutia eorum. Et iterum: Dominus nouit cogitationes sapientium, quoniam uanę sunt.
236. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Fortior cunctis demonibus est,
qui innocentiam seruat et in Deo confidit.
li. 15 notandum
Quod si etiam uerus tibi de cęlo angelus uel sanctus aliquis
apparuerit,
nihil offendes inquirendo,
an uere sit qui uidetur.
237. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
est dictum:
238. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
et qui non habet, uendat tunicam suam et emat gladium, non reor esse simpliciter pręceptum, sed imminentis persecutionis causa denunciatum. per sacculum quippe ac peram | famis et sitis futurę malum innui, per gladium patientia martyrii designari mihi uidetur. sacculus enim et pera uictui seruit, gladio autem fidei ab impietate persequentium defendimur. notandum Porro per ea quę superius dicta sunt, rerum quęrendarum solicitudo
239. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section]
actio ad unum finem tendant,
placendi uidelicet Deo |
eius-que conspectu perpetuo perenniter-que fruendi.
240. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
dum consultum uolumus proximorum saluti. Et certe pręferendum est cuiusque hominis animę perenne bonum caduco et transitorio uitę nostrę bono. exempli gratia: sęuiente in christianos persecutione aliquis tormentorum necis-que metu uidetur Christum negaturus; tunc tu debes animum eius in spem uitę melioris errigere | nec pati, ut te tacente et mortis uitante periculum ille separetur a Christo | iungatur-que diabolo | et in ęternum pereat. Mori tibi multo magis expedit, ne frater tuus in Tartarum corruat | quam
241. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
dilata fuit ad posteros,
ipse in pace,
quam diuitiis prętulerat quieuit.
242. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
ut etiam pacis malignam simulationem omnibus fugiendam consyderemus. De pace simulata. Caput VIII Multiplex animus et fraudulenta simulatione imbutus pacem prę se ferre uidetur, et ex insidiis incautos aggredi parat. Blando uultu delinificis-que uerbis beniuolentiam ostendit, et in corde meditatur carnificinam. Saul
243. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
De bonitate. Caput IX Et quoniam ex his quę diximus colligitur | pacem prodesse omnino non posse | nisi bonis, nisi honestis, nisi iustis et uirtuti sanctitati-que deditis, opportunum uidetur de bonitate ipsa nunc disserere. Bonum igitur id esse dicimus, quod iustum ac honestum censetur | quod-que ut fiat lege diuina iussum est. sic e contrario id esse malum quod turpe, quod iniustum | et a ratione alienum | quod-que fieri cęlesti interdicto
244. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Auaritia Tertia leprę species | hulcus est in carne natum et sanatum, et in loco hulceris cicatrix alba siue subruffa | et carne reliqua humilior pressior-que, pili etiam in candorem uersi. Hulcus in carne auaritiam esse existimo, cuius uulnus tunc obductum uidetur, cum auarus adeptus est quod concupierat. Cęterum quia nec adepto satiatur, nondum sanatum uulnus cicatrix inęqualis ac discolor ostendit. Et quoniam ille nulla copia contentus in superfluis parandis cumulandis-que laborat semper, pilos habere dicitur qui sunt superflua
245. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [page 505 | Paragraph | SubSect | Section]
illa potius quę laboriosa sunt amplectere, difficilibus assuesce, in omnibus morum synceritatem serua, innocentiam custodi affectibus-que moderare. moderandorum autem quę ratio sit, quia locus hic exigere uidetur, dicere nunc aggrediar, ope fretus diuina, non meis uiribus, quę nullę sunt, confisus. Liber Quintus Charitatis. De temperantia.
246. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
felicem connubii euentum habuerunt,
eo quod initia illius Domino consecrassent.
Sit postremo in incessu modesta,
grauis in aspectu,
in sermone uerecunda,
simplex in ornatu,
et in his rebus quę foris uidentur ostendat,
qualem intus qui non uidetur animum gerat.
247. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
248. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
animal ad expectationem mortis.
Putat se statim decessurum,
si febriculę igne correptus incaluerit.
Ad medicos curritur,
nisi et hoc auaritia uetuerit.
Ille interim pauidus ingremiscit,
luget,
anxiatur |
et tristius sibi uidetur a diuitiis quam a corpore discedere.
Inde scriptum est:
249. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
qui nihil petit ultro beneficium contuleris,
plus tibi gratię habebitur,
quam si roganti non negasses.
Bis esse gratum aiunt,
quod opus est,
si ultro offeras.
Eum pręterea qui iusta petit |
et re ipsa quam petit satis indigere uidetur,
promissis ne in longum trahas,
cum protinus possis tribuere:
dilatum beneficium minuit gratiam,
cito datum auget.
Hinc est pręceptum illud Salomonis:
250. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Vt autem quisque maxime indiget,
ita et maxime erit adiuuandus.
Qui uero ditiorum delectum facit,
quibus beneficia impendat,
non amicus est sed foenerator.
Vsuram enim cum sorte simul exigere uidetur,
qui locupletioribus donat.
dignus decipi,
quoniam de recipiendo cogitauit cum daret.
Cęterum inimicis quoque benefacere iubemur |
dicente Domino:
251. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
enim pro beniuolentia beniuolentiam, licet nondum munus pro munere retulerit. Deest interdum referendi copia, interdum occasio. et quandiu ista desunt, qui accepit beneficium tanquam relaturus, iam retulisse uidetur. quia satis est uoluisse, quoties posse non occurrat. Ab illo qui infamia notatus est | et turpiter uiuit, non accipias beneficium, ne perditis moribus eius fauere uidearis; nisi forte eo accepto | et inita cum homine familiaritate spes fuerit | tuis admonitionibus eum
252. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
pro beneficio, cvi successit inivria. Caput XXVI Quid inquiet aliquis, si post beneficium acceptum affectus sim iniuria, debeo-ne aliquid pro beneficio? Non uidetur mereri gratię relationem qui beneficium suum consequenti corrupit offensa. Itaque non eris ingratus, si ei beneficium non reddideris, qui quantum intulerat boni,
253. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
et per tropologiam non intelligantur,
similia deliramentis anilibus erunt.
254. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
autem meriti sit |
peccatorem ad poenitentiam inducere |
et a uitio ad uirtutem reuocare,
ostendit Dominus ad Hieremiam dicens:
255. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
256. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
est omnis ociosus .
et rursum:
Multam maliciam docuit ociositas .
Cum autem ociosus maliciam didicerit |
flagitiis-que sese onerauerit,
iacet in illis et torpore uictus uix unquam de resurgendo cogitat.
Nam siquando ad se rediens culpam agnoscat,
impossibile sibi uidetur,
ut ab ea desistat.
Et interdum ipse de sua pigritudine conqueritur,
intra se cum Propheta dicens:
257. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
cum nullum quęstum fecerit,
eiici iubetur in tenebras exteriores,
quarum horrorem fletus auget et dentium stridor.
258. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
saluus euades.
De hvmilitatis virtvte.
Caput XXI
Porro quoniam ad acquirendam diuinę benignitatis gratiam opus est humilitatis uirtute,
tempestiuum uidetur,
ut nunc de ipsa disseramus.
259. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
perseuerat. Vulgi quidem opinione despicitur, sed sapientissimi cuiusque iudicio commendatur | summi-que Dei benignitate ad cęleste regnum sustollitur et coronatur. Expediens nunc uidetur, ut de contrario humilitati uitio, superbia, disseramus. Nam uirtutem ardentius amplectemur cum nequitię turpitudinem magis plene cognouerimus.
260. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
quoque superbos fuge, ne forte dum illis iungeris, cum ipsis simul turbine diuinę uindictę inuoluaris. Qui enim uitiosis libenter copulatur, licet moribus dissimilis sit, fauere tamen uitiis eorum uidetur. et sicut a societate malorum non abhorret, ita minime mirum erit, si poenę quoque eorum particeps efficietur. De svperborvm poena. Caput VIII Qualis autem superborum
261. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
superbia offensus Dominus futurum prędixit,
cum ait:
262. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
miser dici debet qui non peccat, sed mox a corpore secedens ab angelis translatus est ad ęternę felicitatis locum, omni prorsus liber molestia repletus-que lętitia ineffabilium bonorum. Quicquid ergo nobis ad beatitudinem transituris non uidetur uiam impedire, tolerabile est | et iustę querelę causam dum uirtuti nihil officit, excludit. Ad illa ueniamus, quę falso fortuita mala nuncupantur, cum nihil sit quod non prouidentia diuina contingat.
263. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
illorum in cęlo copulandus consortio,
quorum morem in terra fuerit emulatus.
De maledicendi neqvitia
caput XXIX
Vt autem benedicendi studio diligentius incumbamus,
opportunum uidetur nunc scrutari,
quantum mali maledicis et impurę linguę hominibus propositum sit.
264. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section]
quoque diceres lamentari suam suorumque ruinam. Demum quanto cum horrore illa vox
265. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 432 | Paragraph | SubSect | Section]
pedes unxerit, deinde fracto perfuderit et caput. Sed hoc plane fieri non potuit, ut eadem hora utrunque factum sit, si ante dies sex Paschę et in domo Marię et Marthę pedes peruncti sunt et in domo Symonis caput perfusum, cum post biduum Pascha celebranda esset. Mihi tamen uidetur ista quoque exponi posse, ut dicamus unam Mariam diuersis locis et temporibus officio isto erga Christum uiuentem non bis, sed ter fuisse functam: semel, quod Lucas memorat, quando dimissa sunt ei peccata multa, quia dilexit multum; iterum, quod Ioannes tradit ante sex
266. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 458 | Paragraph | SubSect | Section]
Iudeorum succedente Christi sacerdotio. Mos autem erat, siquid aduersus Deum dictum audissent, ut ueluti detestando scindant a se uestimenta. Blasphemauit — inquit — quid adhuc egemus testibus? Ecce nunc audistis blasphemiam. Quid uobis uidetur? Quanta huius pontificis in innocentem malignitas, gestu, quo uestimenta scidit, uerbis, quibus blasphemum pronunciauit, iudicio, quo non esse opus testibus dixit, damnandum ostendit. Denique, quid illis, qui accusabant, uideretur, quęrit. Quasi uero eis, qui
267. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]
es in milibus Iuda. Ex te mihi egredietur, qui sit dominator in Israhel; et egressus eius ab initio, a diebus ęternitatis. Hinc in Euangelio Iudei ab Herode interrogati, ubi Christus nasci deberet, responderunt: In Bethlem Iudę. Cui dicto astipulari uidetur oraculum illud Abacuch prophetę: Deus ab austro ueniet, et Sanctus de monte Pharan. Montem enim Pharan et ipsam Bethlem iis, qui Hierosolymis habitant, uergi ad austrum aiunt*. Ad Salomonem promissio
268. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]
oraculum illud Abacuch prophetę: Deus ab austro ueniet, et Sanctus de monte Pharan. Montem enim Pharan et ipsam Bethlem iis, qui Hierosolymis habitant, uergi ad austrum aiunt*. Ad Salomonem promissio Videtur postremo promissio facta etiam fuisse ad Salomonem, eo quod secundo Paralipomenon libro Deum ei loquentem audimus: Suscitabo thronum regni tui, sicut pollicitus sum Dauid, patri tuo, dicens: Non auferetur de stirpe tua uir, qui non sit princeps in Israhel.
269. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 512 | Paragraph | SubSect | Section]
uiam ante faciem meam. Et statim ueniet ad templum suum Dominator, quem uos quęritis et angelus Testamenti, quem uos uultis. Nonnulli uerba hęc ad Dei Filium referunt, quasi de se loquente, sed cum dicat: Et statim ueniet ad templum suum Dominator, uidetur ad alium uertere sermonem. Quare mihi quidem accomodatius uerique similius uidetur, ut Deus* Pater de Filio proferat hęc et dicat se mittere angelum, hoc est nuncium Ioannem Baptistam, ante faciem suam, id est ante Filium. Sicut enim Filius imago est Patris, ita et
270. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 512 | Paragraph | SubSect | Section]
quęritis et angelus Testamenti, quem uos uultis. Nonnulli uerba hęc ad Dei Filium referunt, quasi de se loquente, sed cum dicat: Et statim ueniet ad templum suum Dominator, uidetur ad alium uertere sermonem. Quare mihi quidem accomodatius uerique similius uidetur, ut Deus* Pater de Filio proferat hęc et dicat se mittere angelum, hoc est nuncium Ioannem Baptistam, ante faciem suam, id est ante Filium. Sicut enim Filius imago est Patris, ita et facies. Et statim ueniet — inquit — ad templum suum Dominator,
271. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 515 | Paragraph | SubSect | Section]
Patri consubstantialis, carnem sibi assumens ex ea, ut comedat panem factus homo; et id quidem coram Domino, hoc est a sua diuinitate non diuisus neque ab eo, quod semper est, mutatus. Ita tamen humanitati insertus, ut esset Deus et homo unus Christus. His astipulari uidetur lapis ille de monte abscissus — ut in Daniele legimus — regnorum terrę statuam conterens, qui factus mons magnus uniuersam terram impleuit. Christus enim Dominus, absque uiri opera de uirgine genitus, idola ex multiplici metallorum genere conflata, id est gentilium
272. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 540 | Paragraph | SubSect | Section]
suas, et dissipauit eos. Intonuit enim et dedit uocem per apostolos, qui uelociter loca percurrentes sagittis comparantur. Conuersis igitur ad Christum gentibus simulachra dissipata sunt deorum, immo demoniorum. Ad hos itaque spectat, quod alibi ad Christum dicere uidetur propheta: Laudabunt opera tua, et potentiam tuam pręnunciabunt. Magnificentiam maiestatis tuę et sanctitatem tuam loquentur, et mirabilia tua narrabunt. Et hoc quidem per gratiam Christi et Spiritus Sancti donum. Ideoque alibi ait: Dominus dabit
273. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 547 | Paragraph | SubSect | Section]
ut numerum duodecim impleret apostolorum. Et ne plura superfluo labore scrutemur, si certum est ista de singulis Christi discipulis fuisse in Testamento Veteri prędicta, nonne illa, quę pauloante recensuimus, ad omnes simul referenda erunt? Neque enim simile ueri uidetur, ut de quibusdam specialis fiat mentio et de toto eorum collegio taceatur. Sed de his hactenus. Ad ea, quę restant consyderanda, progrediatur oratio. Nauigat cum discipulis Magister et Dominus. Eo dormiente turbatur mare. Excitatus a somno uentis et mari
274. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 548 | Paragraph | SubSect | Section]
sacerdotis soror, quę, dum petulanter Moysi detrahit, perfusa fuit lepra, sed Moyse pro illa Deum deprecante pristinam recepit sanitatem. Mulier ergo peccatrix mundata est a lepra uitiorum Domino miserante, cui deliquerat turpiter impudiceque uiuendo. De ista prophetasse mihi uidetur Hieremias, cum ait: Fornicata es cum amatoribus multis; tamen reuertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te. Per idem tempus Iesus, Dominus noster, cum destinaret apostolos ad prędicandum regnum Dei, persecutiones et martyria eorum futura
275. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 568 | Paragraph | SubSect | Section]
Illud autem quęstionem** facit, pręsertim si iuxta Hebreos Esaię*** dictum attendimus. Ait enim ad Esaiam Deus: Vade, et dices populo huic: Audite audientes, et nolite intelligere; et uidete uisionem, et nolite cognoscere. Ipse etiam propheta Deum orare uidetur dicens: Excęca**** cor populi huius, et aures eius aggraua, et oculos eius claude, *add. **corr. ex questionem ***corr. ex Esaie ****corr. ex Exceca
276. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 570 | Paragraph | SubSect | Section]
in psalmis conquestus est Dominus dicens: Etenim homo pacis meę, in quo speraui, qui edebat panes meos, magnificauit super me supplantationem. Idem dixit in Euangelio: Cui ego panem intinctum dedero, ipse est. Sanctus etiam Spiritus in illum inuehi uidetur, ubi ait: Os tuum abundauit malitia, et lingua tua concinnabat **corr. ex eum dolos. Sedens, aduersus fratrem tuum loquebaris, et aduersus filium matris tuę ponebas scandalum. Hęc fecisti, et tacui. Sustinui,
277. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 574 | Paragraph | SubSect | Section]
Cuius quidem rei multis ante seculis factum fuerat signum in Melchisedech sacerdotis earundem rerum sacrificio. Offerens enim panem et uinum, Abrahę tunc aduersariorum uictori benedixit, ut in Genesi est scriptum. Abraham autem dedit ei decimas omnium. Ex quo significatum uidetur Christi corpore et sanguine illos uesci debere, qui uitia uicerint seque ad capessendas disposuerint uirtutes. Nulla enim Deo gratior uictoria quam seipsum uincere nec decima placabilior quam iustitię pietatisque colendę operam dare. Hanc
278. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 590 | Paragraph | SubSect | Section]
psalmo ad Patrem loquens ait: Longe fecisti notos meos a me. Inter istos illum etiam in Scripturis quęramus,** qui his, a quibus apprehensus fuerat, relicta *corr. ex quęritur **corr. ex queramus syndone aufugit nudus. Videtur hunc indicare nobis Amos propheta dicens: Et robustus corde inter fortes nudus fugiet in die illa, dicit Dominus. Typum huius expresserat Ioseph, qui relicto in manibus foeminę impudicę palio effugit, ne adulterium exigenti consentiret. Adulterium iuxta
279. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 593 | Paragraph | SubSect | Section]
dictum est in psalmis: Cum iudicatur, exeat condemnatus, et oratio eius fiat in peccatum. Quare hoc, nisi quia tanti parricidii conscius nullo modo se ueniam consecuturum credidit? Et quoniam de ipsius flagitio superius abunde est dictum, necis eius typus fuisse uidetur Achitophel ille, qui iniquo animo ferens, quod Absalon aduersus patrem Dauid Chusi potius quam ipsius consilium esset secutus, laqueo se suspendit. Sic autem Achitophel iste Absaloni fauens in regem insurrexerat, quemadmodum et Iudas in Dominum. Nolebat Achitophel regnare
280. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 595 | Paragraph | SubSect | Section]
et facies peccatorum sumitis? Talibus autem per Esaiam Spiritus Sanctus grauiter minatus est dicens: Vę, qui dicitis malum bonum et bonum malum, ponentes tenebras lucem, et lucem tenebras, ponentes amarum in dulce, et dulce in amarum! De hoc locutus fuisse uidetur psalmista, cum ait: Laudatur peccator in desyderiis animę suę, et iniquus benedicitur. Quid enim nisi laudabant latronem et homicidam, dum eum de carcere liberari flagitant? Sed hoc agunt, non tam ut iniquum absoluant, quam ut iustum condemnent.
281. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 596 | Paragraph | SubSect | Section]
pręscriptum, quę flagellorum ictus quadragenarium numerum uetat excedere. Tantum in illo odio exarserant, qui uerberabant. Sed nequaquam his contenti principes instant clamoribus: Crucifige, crucifige eum? Istas igitur in Christum impiorum uociferationes predixisse uidetur psalmista, ubi ait: Captabunt*** in animam iusti, et sanguinem innocentem condemnabunt. Et in alio psalmo ipsius Domini querimonia**** apparet dicentis: Os eorum locutum est superbiam... Susceperunt me sicut leo paratus ad predam.
282. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 600 | Paragraph | SubSect | Section]
suis. Crucifixerunt eum et — sicut Ioannes ait — cum eo alios duos hinc et inde, medium autem Iesum. Hi latrones erant, ut Euangelistę tradunt. Et impletum est Esaię uaticinium dicentis: Cum sceleratis reputatus est. Idem significare uidetur illa Zacharię uisio: Vidi in nocte — inquit — et ecce uir ascendens super equum ruffum, et ipse stabat inter montes umbrosos. Post eum equi ruffi et uarii et albi. Hic, mea quidem sententia, Christus est ascendens in crucem tunc uere ruffam,
283. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 602 | Paragraph | SubSect | Section]
Patrem loqui dicitur, posuisti — inquit — lachrymas meas in conspectu tuo. Tunc Pilatus cruci titulum apposuit Hebraicis, Gręcis et Latinis conscriptum litteris: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Huius tituli significationem prę se tulisse uidetur quinquagesimisexti psalmi inscriptio, quam diuus Hieronymus in suo* super psalmos commentario hanc esse ait: Ne disperdas, ipsi Dauid in** tituli inscriptionem; id est, ne corrumpas aut mutes uel deleas. Et hoc impletum credimus, quando Iudeis reclamantibus
284. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 602 | Paragraph | SubSect | Section]
in suo* super psalmos commentario hanc esse ait: Ne disperdas, ipsi Dauid in** tituli inscriptionem; id est, ne corrumpas aut mutes uel deleas. Et hoc impletum credimus, quando Iudeis reclamantibus respondit Pilatus: Quod scripsi, scripsi. Mihi uidetur tituli huius typus fuisse lamina aurea, quę super tyaram summi sacerdotis posita fronti imminebat. Sic enim et titulus iste supra caput Iesu affixus fuit, ut hunc eum sacerdotem esse indicaret, cui dictum est: Tu es sacerdos in ęternum.
285. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 607 | Paragraph | SubSect | Section]
perfusus. Prophetauit Esaias dicens: Et nos reputauimus eum quasi leprosum, et percussum a Deo, et humiliatum. Et alibi idem: A planta pedis — inquit — usque ad uerticem non est in eo sanitas. Eius futurum dolorem expressisse mihi uidetur Hieremias, cum inter lamenta Hierusalem in persona Christi diceret: O uos omnes, qui transitis per uiam, attendite et uidete, si est dolor sicut dolor meus. Qui enim omnium portabat iniquitatem, omnium etiam dolores ipse suo dolore debuit superare.
286. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 614 | Paragraph | SubSect | Section]
Ob hoc sane et Abacuch propheta in spiritu cernens mysterium istud orauit dicens: Domine, opus tuum, in medio annorum uiuifica illud. Rem accelerari postulat, et quod in ultimo seculo futurum erat, ut in medio annorum perficiatur, optat. Cui Dominus illud respondere uidetur — sicut paulo ante diximus — in Sophonia scriptum: Expecta me, dicit Dominus, in die resurrectionis meę, in futurum, quia iudicium meum, ut congregem gentes; ut uidelicet Iudeis ob perfidiam reprobatis ex gentibus mihi congregem Ecclesiam.
287. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 614 | Paragraph | SubSect | Section]
gaudens hortatur et ait: Velociter spolia detrahe, cito predare. Celeritate opus fore innuebat propheta tertia die a morte surrecturo. Spolia autem ista animę erant sanctorum. Cum hac preda ab inferis uictor rediit Dominus noster. Hunc eius descensum figurasse mihi uidetur ille similis Dei Filio, qui in fornace Babylonii regis quartus apparuit, cum tres tantum illuc missi essent. Quos non adusit ignis, immo, qui inter flammarum globos Deo laudes decantabant, et illęsi inde Deo protegente exierunt; Abacuch etiam propheta cum prandio ad
288. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 617 | Paragraph | SubSect | Section]
faciens mentionem: Vna — inquit — sabbati Maria Magdalene*** uenit mane, cum adhuc tenebrę essent, ad monumentum. Tacuit de unguento, cętera autem, ut uidebimus, latius explicauit. Porro Marcus nonnihil diuersum sibique contrarium dicere uidetur, cum ait: Valde mane et orto iam sole. Neque enim dici potest ualde mane nisi ante ortum solis. Orto autem sole iam ualde mane pręteriit, Quidam ita soluunt, Quęstio quod mulieres ualde mane profectę sint
289. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 627 | Paragraph | SubSect | Section]
et corpus inde sublatum. Ideo subditur: Nondum enim sciebant Scripturam, quia oportebat** eum a mortuis surgere. Hi duo discipuli Petrus et Ioannes erant. Vterque diligebat Dominum, et quidem Petrus in amore uidebatur flagrantior. Quam ob rem mirum uidetur, si Petrus magis quam Ioannes diligebat Dominum, quod non magis a Domino diligeretur. Non enim sic de illo quemadmodum de Ioanne dicitur: quem diligebat Iesus. Credimus autem eum magis fuisse dilectum, qui titulo designator
290. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 628 | Paragraph | SubSect | Section]
doluerat, ex isto indultę sibi uenię signo reciperet consolationem. De hoc satis. Ad Euangelii textum reuertamur! Duo — inquit — currebant, alter uelocius, tardius alter. Sed qui in currendo lentior fuit, prior ingressus est in monumentum. Non sine mysterio id referre uidetur Euangelista. Vt quid enim opus erat narrare, quis citius, quis tardius cucurrerit, cum ambo eandem* rem eadem die peregerint? Videtur itaque huius Euangelii scriptor per hos duos designare uoluisse Iudeos et gentiles, in Petro gentiles, in Ioanne concludens Iudeos. Hi enim
291. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 628 | Paragraph | SubSect | Section]
— currebant, alter uelocius, tardius alter. Sed qui in currendo lentior fuit, prior ingressus est in monumentum. Non sine mysterio id referre uidetur Euangelista. Vt quid enim opus erat narrare, quis citius, quis tardius cucurrerit, cum ambo eandem* rem eadem die peregerint? Videtur itaque huius Euangelii scriptor per hos duos designare uoluisse Iudeos et gentiles, in Petro gentiles, in Ioanne concludens Iudeos. Hi enim primi in fide unius ueri Dei incesserunt et uenturum quidem Messiam in Scripturis sibi promissum credebant. Sed cum uenisset, non
292. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 632 | Paragraph | SubSect | Section]
Doloris enim passio mentis rationem oppresserat. Sine intermisione ergo flebat, donec uoti, quo ueluti furore agitabatur, compos fieret. Quęrimus, cur primo unus angelus apparuerit, postea duo. Quęstio Et uidetur illos in ea significatione apparuisse, ut ipsum, qui ibi positus fuerat, in se figurarent. Quia uidelicet unus Christus unigenitus Dei Filius erat, unus angelus primo uisus est, deinde duo, quia idem Deus et homo. Deum esse monstrabat, qui ad caput consederat, hominem, qui
293. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 636 | Paragraph | SubSect | Section]
ascenderat ad Patrem. Quare ante ascensionem pedes suos a mulieribus a sepulchro redeuntibus teneri — ut Mattheus refert — permisit seque deinde a discipulis palpari, ut Ioannes testatur? Pręterea, cum dicat: Nondum enim ascendi ad Patrem, polliceri uidetur tunc se tangi concessurum, cum ascenderit ad Patrem. Sed si in terra manens a manentibus in terra non tangitur, quomodo in cęlum sublatus tangetur? Ego quidem, quantum mihi intelligentię ipse Dominus pręstare dignabitur, conabor, quid super his sentiam, explanare.
294. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 650 | Paragraph | SubSect | Section]
ab eo deuient, eorum poenitentia non proficit ad ueniam. Oportebat igitur prędicare, sed in nomine Domini, qui potest ignoscere et peccata delere. In omnes genets — inquit — incipientibus ab Hierosolyma. Et in his, ut mihi uidetur, dictis ordo seruatus est saluandorum. Iudeis non credentibus gentes crediderunt. Iccirco prius nominantur gentes, deinde hi, quibus prędicari est coeptum. Sic enim et apostoli, cum a Iudeis repellerentur, dixerunt: Vobis prius oportuit prędicari uerbum Dei, sed
295. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 654 | Paragraph | SubSect | Section]
foramina digitum manumque inferendo scrutarentur. Nihil prętermisit Thomas, quod ad dignoscendam Dominicę resurrectionis ueritatem superesse potuisset. Nisi uidero — inquit — nisi palpauero, sed quia posset esse alius, qui uidetur et palpatur, non esse autem alium uulnera ipsa, quę in cruce passus est, mihi facient fidem. Deinde dicitur: Et post dies octo iterum erant discipuli eius intus et Thomas cum eis. Non ante se iterum eis ostendit quam Thomas desyderio eum uidendi
296. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 654 | Paragraph | SubSect | Section]
omnipotentiam nobis indicaret, nisi ea, quę natura non patitur, ipse operaretur? Venit ergo Iesus ianuis clausis, et stetit in medio, et dixit eis: Pax uobis! Semper est Iesus in medio seruorum suorum; nunquam deserit Saluator suos dilectores; etiam cum non uidetur, in medio est. Eisque pacem largitur, ut caro consentiat spiritui et spiritus obsequatur Deo imperataque eius faciat, dicente Propheta: Pax multa diligentibus legem tuam, et non est illis scandalum. Hanc habere nequeunt, qui diuina contemnunt. Non
297. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 662 | Paragraph | SubSect | Section]
seruistis, uenite et prandete. Recipite pro modicis magna, pro terrenis cęlestia, pro temporalibus sempiterna. Dicit ergo eis Iesus: Venite et prandete. Et nemo audebat discumbentium interrogare eum: Tu, quis es; scientes, quia Dominus est. Superfluum hoc dictum uidetur. Si enim sciebant, quod Dominus est, quid opus erat interrogatione: Tu, quis es? Cum autem nihil frustra positum credamus ab iis, qui Spiritu Sancto docente Euangelia scripserunt, quęrendum restat, quare hoc ita dicatur. Illud ergo, quod ait Euangelista: scientes,
298. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 665 | Paragraph | SubSect | Section]
beatitudine magis sublimetur. Amen, amen — inquit — dico tibi, cum esses iunior, cingebas te, et ambulabas, ubi uolebas. Cum autem senueris, extendes manus tuas, et alius te cinget et ducet, quo tu non uis. Discreuisse mihi uidetur his uerbis conditionis humanę naturam significasseque, quod alia sit iuuenilis ętatis actio, alia iam prouectę* et in senium uergentis. Hoc egit et Paulus ad Corinthios scribens: Cum essem paruulus — inquit — loquebar ut paruulus, sapiebam ut
299. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 666 | Paragraph | SubSect | Section]
et tormentorum cruciatum et uitę pręsentis usum magno animo contempserunt. Petrus ergo sua morte clarificaturus erat Deum, quia mortis eius cognita causa maius incitamentum fuit hominibus ad credendum quam cum uiuus prędicaret. Verbis enim docere, quodcunque libuerit, facile uidetur, sed ut approbes, quod doceas, torqueri atque interimi non t imere, omnium difficillium factu esse nemo negat. Magis itaque coeperunt homines appetere bonum illud, pro quo adipiscendo uitam hanc contemnendam esse apostoli exemplo didicerunt.
300. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 667 | Paragraph | SubSect | Section]
pectus suum in coena, ueluti filium mater. Sed etiam Ioannes diligebat Iesum, quod tunc primum ostendit, cum ab eo quęsiuit dicens: Domine, quis est, qui tradet te? Nisi enim uehementer diligeret, non esset tam solicitus de eius proditore. Quem ideo — ut mihi uidetur — nosse expetiit, ut ipsum a tam nefando proposito aliqua ratione amoueret. Ioannem ergo cum uidisset Petrus, dicit Iesu: Hic autem quid? Estne morte sua secuturus te sicut ego an aliter de illo decreueris? Dicit ei Iesus: Sic eum uolo manere, donec
301. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 668 | Paragraph | SubSect | Section]
te consumi* per martyrii poenam, sed sine illa manere, donec ueniam, eum morte communi extinctum ad me recepturus. Constat enim Ioannem apostolum *corr. ex consummi n on martyrio, sed ętate confectum decedisse. Conuenientius autem mihi uidetur, quod Chrysostomus ait in Euangelio Graeco scriptum: Si eum uolo manere, donec ueniam, quid ad te, ut sit sensus: Si eum uolo uiuere, donec ueniam in fine seculi uiuos et mortuos iudicaturus, quid ad te? Non, quod tam diu illum uiuere uellet, sed ut
302. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 669 | Paragraph | SubSect | Section]
ipso Domino fauente accedamus. In Mattheo ita legimus: Vndecim autem discipuli abierunt in Galileam, in montem, ubi constituerat illis Iesus. Et uidentes eum adorauerunt. Quidam autem dubitauerunt. Post memoratas uisiones ista uidetur habere locum. Dulcis enim et suauis erat eis Dominus. Ideo sane, cum iam domi, in qua clausi residebant, eis apparuisset, rursus illum uidere cupientes Galileam petierunt. Recordabantur enim pollicitationis Domini dicentis: Postquam surrexero, pręcedam uos in
303. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 669 | Paragraph | SubSect | Section]
auxilium mihi, auxilium meum* a Domino, qui fecit cęlum et terram. Discipuli igitur uisum in monte Dominum cum multa ueneratione et humilitate se inclinantes adorauerunt. Quęstio Sed quęstionem nobis facere uidetur illud, quod sudbitur: Quidam autem dubitauerunt. Non multo ante illum spectauerant, palpauerant, Thomę retulerant, quia uidimus Dominum, quem etiam *corr. ex mihi Thomas ipse, cum uidisset et
304. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 692 | Paragraph | SubSect | Section]
Spiritus Sanctus per os uestrum me gentibus euangelizando manifestum faciet. Quid sit autem, quod ait: De meo accipiet, ipsemet explanat dicens: Omnia, quęcunque habet Pater, mea sunt. Propterea dixi: de meo accipiet et annunciabit uobis. Ex quo indicasse mihi uidetur unam Trinitatis substantiam atque ideo, quę habet Pater, Filii esse, quia Filius a Patre est; Spiritum uero Sanctum propterea, quod loquatur, a Patre audire ac *corr. ex. Actis de eo, quod Filii est, accipere, ut nunciet, quia a
305. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section]
Diomedes Argiuus, Aiax Thelemonius, Meleager Calydonius, Vlixes, Theseus, Achilles, Aeneas et his alii similes. Heroas enim nominarunt uiros fortissimos et supra humanam uim euectos ac semideos. THEOLOGVS: Quis ergo tibi illorum cęteris omnibus uidetur pręferendus? POETA: (Hercules) Absque ulla controuersia Hercules ipse, utpote ob res pręclare gestas in deos relatus, opinione eorum, qui olim ante nos in terra uixere. Et quidem plura magisque admiratione digna de illo
306. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section]
POETA: Certe, quę Deus. Primo quippe concesso, necessarie id sequitur. THEOLOGVS: Sed ex his, quę Deo teste probantur, nonne alia magis, alia minus laudanda? POETA: Ita mihi quidem uidetur. Neque enim illis assentior, qui omnes uirtutes pares esse dixerunt. THEOLOGVS: Qua autem ratione discrimen istud nobis constabit? Nonne dicendum illis plus laudis deberi, quibus plus proponitur pręmii ab ipso bonorum omnium ęstimatore ac
307. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section]
pręmii ab ipso bonorum omnium ęstimatore ac remuneratore, Deo? POETA: Neque id plane negari ullo modo potest. Iniquus enim arbiter munerumque dispensator esset ille, qui minus merenti plus concederet. THEOLOGVS: Videtur tamen illa Euangelii autoritas huic assertioni nostrę nonnihil obstare, ubi singuli operarii unum denerium accipiunt, tam primi qui tota die in uinea patrisfamilias laborarunt, quam nouissimi qui postmeridiana hora uocati minus operis exhibuerunt. Sed cum parabola illa iis
308. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section]
quique heroum maximus fuit, gesta diligenter excutiamus. Ea singilatim explicando ostendam tibi nostri temporis homines, qui Christi religionem profitentur, Herculem ipsum, qui omnes superabat, superasse. POETA: Impossibile monstratu hoc mihi uidetur, quando quidem experimento discimus posterioris sęculi homines semper imbecilliores nasci et senescente mundo corporum quoque sensibilium naturam degenerare, hebescere ac prorsus minui. Minus uiuimus, minus animi, minus ingenii, minus uigoris roborisque habemus quam, qui olim
309. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section]
inuenies quam apud Euristeum Hercules. Neque enim monstrorum domitoribus cęlum promittitur, sed uitiorum. Quid pręterea hic heros tuus? (Aper) Aprum Archadicum cuncta in agro uastantem comprehendere iussus captum Euristeo obtulit uiuum. Mirum id quidem rudi popello uidetur, sed sapientię disciplina instructi uiri nihil satis magnificum iudicant ex his, quę nobis cum bestiis sunt communia. Robur, pernicitas, agilitas, forma bonum corporis sunt, in quo a brutis uincimur. Animi uero bonum proprium hominis est. In hoc excellere pręclarum esse dicimus, id
310. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section]
sin rei mysterium inspicias, haud parum id quidem iuuabit ad uitę morumque institutionem. Tale autem commodum ut sequatur, ita interpretari nobis conueniet: taurum uidelicet corpus nostrum esse, Pasiphen animam, Herculem rationem, Euristeum Deum. Corpus suum anima nostra tunc nimium diligere uidetur, cum eidem in hauriendis uoluptatibus prone propenseque blanditur. Ratio autem Euristei, hoc est, Dei iussis obtemperans, transferre nititur corpus nostrum de uitio ad uirtutem, sicut taurus iste de Creta transuectus est ad Peloponessum. Cumque de male ad bonum transitum fecerimus, tunc
311. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
deinde Radagasius, postremo Ataulphus. Post hos Vandalorum Alanorumque gentes cum Genserico suo rege Arriana hęresi et ipso polluto, tunc ab Hyspania ad Aphricam profecto, catholicam fidem persecutę sunt. Et cum ita sit, nonne mirum uidetur, quomodo tandem non solum steterit, sed etiam aucta ac dilatata sit Christiana religio non repugnando persecutoribus, sed eorum immanitatem rabiemque tolerando? Porro, qua id ratione factum sit, audi. Vnus occidebatur, plurimi
312. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
nonnulli discessionem istam, regnorum defectionem ab imperio Romano, quę longe iam pręteriit. Quare necesse est, ut intelligamus quosdam ex primatibus discessuros ab Ecclesia et ab orthodoxę credulitatis ueritate. Idque innuere uidetur ipse Dominus in Euangelio dicens: Verum tamen Filius hominis ueniens, putas, inueniet fidem in terra? Ergo ante aduentum eius ad iudicium religio Christiana in paucis erit, si cum
313. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
Male quidam intelligentes mysterii, quod sub uerborum uelamine latet, arcanum, putauerunt post resurrectionem mille annos Christum cum sanctis in terra regnaturum. Quę quidem assertio dissentire mihi uidetur ab Euangelio, in quo futuri iudicii texitur historia; quando videlicet separatis agnis ab hędis, iustis ab iniustis, alteris Iudex dicturus est: Venite, benedicti Patris mei, possidete uobis regnum ab initio paratum. Alteris
314. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
id esse uerba hęc probant: Circumdabor , inquit, pelle mea, et carne mea, et non aliena pelle, uel carne. Et oculi mei, non alieni, et ego ipse, non alius uidebo Deum meum . Aequum pręterea et rationi consentaneum uidetur, ut, in quo corpore peccauimus, in eo et puniamur; in quo autem pie sancteque aliquid egimus, in eo et remuneremur. Cęterum de resurrectione futura prędixerunt nobis prophetę, admonuit Christus, affirmarunt Christi apostoli.
315. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
futuram resurrectionem asseuerans ait: Amen, amen dico uobis, quia uenit hora, et nunc est, quando mortui audient uocem Filii Dei, et qui audierint, uiuent . Iudicium iudicio comparasse mihi uidetur, perinde ac si dicat: sicut nunc filia archisinagogi et filius uiduę et Lazarus cum mortui essent audierunt uocem Filii hominis, et a mortuis resurrexerunt, ita erit hora illa, quam non uenisse, sed uenire dixit. Vocem Filii
316. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
enim in eo simul forma hominis et maiestas Dei. Corpus hominem testabitur, potestas Deum. Deus , inquit , manifeste ueniet, Deus noster et non silebit . Hunc enim silere uidetur, dum improbos tolerat et iustos indigna pati sustinet. Tunc autem non silebit, et impios damnans et pios remunerans. Hic est, quem Apostolus in tempore ostendendum
317. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
ipse Saluator ait: Amen, amen dico uobis, quia, qui uerbum meum audit et credit ei, qui misit me, habet uitam ęternam et in iudicium non uenit, sed transibit a morte ad uitam . Dissentire uidetur ab hac sententia Paulus Apostolus dicens: Omnes nos exiberi oportet ante tribunal Christi . Non tamen diuersum erit, si rite dictum istud pensabimus. Omnes enim ante tribunal Christi sistentur, sed non ideo, ut omnes
318. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
uidelicet, quorum iam factum est pręiudicium, non solum a Deo, sed etiam ab Ecclesia Dei, quę multorum reliquias in terra uenenatur et eos, qui non crediderunt, in sacrario sepeliri prohibet, ut iam iudicatos demonstret. Absurdum quoque uidetur, Ut, quos Christus secum iudicaturos dixit, nos iudicandos dicamus. Quod autem Christus iudex est uiuorum et mortuorum, testatur Petrus in sua Epistola de his, qui judicandi sunt, dicens:
319. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
Christo, qui judicaturus est uiuos et mortuos . Viuos et mortuos quidam interpretantur corpus et animam, iuxta illud: Qui potest corpus et animam mittere in gehennam, hunc timete . Mihi uero conuenientius aptiusque uidetur, ut intelligamus uluos iustos — justus enim ex fide uiuit — et mortuos illos, quorum opera mortua sunt, secundum illud: Sine mortuos sepelire mortuos suos . Vel si simplicius dictum accipere uolumus, mortuos dicamus
320. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
eius lana munda sunt. De igne autem, quo elementa excoquenda sunt, superius disputatum est. De illo uero, qui iniquis atque impiis paratus est, mox dicemus. Hoc tamen loco ter ignem nominari audio, et iuxta mysticum sensum (ut mihi quidem uidetur) thronus flammeus angelici spiritus sunt: Cherubin et Seraphin, throni et dominationes, in quibus sedeat Dominus. De his enim dicitur: Qui facis angelos tuas ignem urentem . Rotę uero charitatis igne ardentes discipuli eius
321. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
effici amici queunt. Sed certe, sicut de beatorum gloria est dictum: Nec oculus uidit, nec auris audiuit, nec in cor hominis ascendit , quanta pręparauit Deus his, qui diligunt eum, ita ediuerso de reproborum poena dicendum uidetur, quod ea neque uerbis exprimi possit nec mente comprehendi. Iniqui pręterea malignos spiritus sibi infestos habebunt; et qui in uita blandiciis deliniebant homines, ut peccarent, in inferno conclusos crudeliter uexabunt. Propterea
322. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]
se non recepissent. Filii autem eorum sunt, qui eorum doctrinę fidem adhibent et uitam imitantur. Mira ergo erit corporum humanorum impartita celeritas. Magis tamen mirandum uidetur, quod corpus ipsum et penetrabile erit et palpabile, penetrabile per gloriam, palpabile per naturam. Hoc nobis planum fecit Dominus, quando post resurrectionem clausis ianuis ingressus est ad discipulos, et cum illi phantasma esse
323. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 13 | Paragraph | SubSect | Section]
uiri Christiani huic muneri idonei reperiantur, pontifex maximus creari potuit. Quoniam et Romam, Italicam urbem, utpote in Latio positam esse perhibent, et collegium ipsum patrum, ex quibus pontifices fiunt, maiore ex parte ex Italis constare certum est. Nam satis consentaneum esse uidetur lupis lupum, et ursis, ut dicitur, ursum praeesse. Quanta praeterea non modo laudis, sed etiam utilitatis nobis accessio est futura, si finitimae gentes, queis fortuna nostra inuidiosa semper fuit, cognouerint Hungaros suo regimini satis idoneos aduena
324. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 38 | Paragraph | SubSect | Section]
Non ingratam regi hanc uocem fuisse ferunt. Ratusque, ut erat, eam ab ore totius senatus Hungarici emissam, iureiurando affirmauit se nunquam Beatricis nuptias optasse, nec eam ullius spe dotis in uxorem ducturum. Quare quoquo modo uobis, Hungari, inquit, uidetur, ludificamini uerbis Beatricem, atque falso ducite gaudio, donec conditum aurum ab ea, modo id publicae utilitati cedat, extorqueatur. Iure enim publici boni causa pecuniae ab ea repeti possunt, quas illa a colonis per speciem publici boni exegisse fertur. Qua
325. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 49 | Paragraph | SubSect | Section]
conditum, nostroque demum aduentu lucem resumpturum expectat, quum antiqui atque legitimi imperii desiderio, tum quia Scythicum iugum, ferum ac insociabile genus hominum, quod sane inuita et accepit, et pertulit, fraeta iam nostris auxiliis magna ac aperta fastidit indignatione. Turpe enim uidetur Alemanorum genti, qua quidem nulla est inter Christianos rerum gestarum claritate nobilior, Hungaris seruire, qui plane, uel ipso habitu oris ac moribus, seruis potius quam liberis sunt annumerandi. Caeterum ab ipsis Hungaris nihil est timendum. Rex ibi paucorum consilio
326. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 53 | Paragraph | SubSect | Section]
in dominos fecere, conantur iugum belli iure a uobis impositum, temere quidem, sed non impune, si uos uiri eritis, excutere. Nec putetis me secus quam haec oratio indicat esse animatum: nam re ipsa mox comprobabo me uerbis, ut quibusdam forsan uidetur, magnificis spem nequaquam simulasse. Posonio enim (quippe eo iam conquisitores a me missi exercitum e Boëmia euocatum contraxerunt) opportune reuertar, adducens mecum fortissimos uiros, quorum Alemani ne conspectum quidem, nedum arma poterunt sustinere.
327. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 72 | Paragraph | SubSect | Section]
quidem, caeterum non satis prouide, sacerdotibus permisere. Hi enim simul potestate sua, simul opibus abusi iam pridem ab apostolica mansuetudine ac humanitate, nedum a paupertate, quam Christus, hominum Seruator, maxime commendauit, degenerarunt, quamquam haud incongruum mihi uidetur esse, ut Summi Dei sacerdotes hominum etiam sint moderatores, modo humana mens intra iuris sui praescriptum sese contineret, nec regno et immodicis imperiis elata modestiae obliuisceretur. Quotus enim est aetatis nostrae pontifex, qui officii sui memor, contemptis his terrae oblectamentis,
328. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 80 | Paragraph | SubSect | Section]
commoueri, atque quodam modo ab honesto rapi. Sed iustitia ad sese illum reuocat, nec turpitudinem admittere sinit, immo cogit neglecto omni emolumento, quod proprium regis est, fidem seruare, que quidem promissis non stando prorsus uiolatur. Sed forsan deforme quibusdam uidetur nimisque humile Hungaros, nobilem bello gentem, aliena uoluntate, atque non quidem datis, sed acceptis conditionibus, ad pacem descendere? Qua propter uelim mihi respondeant, qui speciosa quadam decoris et gloriae decaepti imagine iusiurandum rumpendum censent: quid nam potest esse in
329. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 118 | Paragraph | SubSect | Section]
Turcarum reges in suos, qua domini in seruos, imperium exercent.
Caeterum quoniam de Turcis, quae quidem gens partim in Asia, partim in Europa
latissimum nostra tempestate obtinet imperium, in pluribus huius operis locis mentio
non modo facta est, sed etiam facienda, haud alienum uidetur eius gentis primordia et
mores, atque quonam modo tantum imperium sit adepta, commemorare.
330. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 125 | Paragraph | SubSect | Section]
Moesiam ad Mesembriam (Varnum incolae dicunt) castra posuerant. Malebant autem Veneti sibi potius quam Hungaris Constantinopolim dedi. Quae quidem improba cupiditas Venetos et in odium Christianorum regum semper induxit, et maximis cladibus saepius affecit. Quandoquidem regibus ualde deforme uidetur mercatores armorum imperitos, et qui uitae humilitate, pudendis artibus, sordido quaestus genere, caeteris opificibus pares sunt, imperium amplecti, atque regum magnitudini sese in aequo ponere. Sed non est uicta cum rege Hungarorum uirtus. Hi nanque Iano Chugniade
331. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 157 | Paragraph | SubSect | Section]
animo ualde laborare coepit, quanam potissimum arte imminens eluderet fatum. Iam enim iusta ultio appetebat pro fratris filio nefarie necato, alienoque imperio ui oppresso. Neque enim, ut impii arbitrantur, Deus negligit mortalia, quamquam hoc seculum seu mortalis uitae curriculum uidetur potius esse naturae quam iudicii. Itaque dum ab se pestem auertere conatur, Galliarum prius pariter et Germaniae principibus nequicquam in nouum Francorum regem solicitatis, aduersus Gallicas copias iam Alpes transgredientes atque in se aduentantes parat exercitum,
332. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 163 | Paragraph | SubSect | Section]
Venetum senatum quam caeteri extra patritiorum corpus positi, siue hi sunt socii, siue ciues. Infimae enim prope fortunae apud Venetos habentur, cum quibus illi imperium non communicant, nec honorem impertiuntur. Quamquam Christianae nobilitati Venetorum imperium ualde monstrosum esse uidetur, quippe qui praeterquam, quod militiam haud per se exerceant, sed mercenario et externo milite utantur, idem sunt et senatores et mercaturae dediti. Vnde Venetis nunquam fere contingit sua uirtute, sed hostium uitio rem bello bene gerere. Quod quum et ipsos, qua sunt
333. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 214 | Paragraph | SubSect | Section]
dubitaui, utcunque res casura est, eo magis quia, quod honestissimum simul et tutissimum uisum est, sequendum putem. Nulli nostrum, qui huic consultationi intersumus, dubium est, quin Selynes aut armis sit reprimendus, aut si hoc periculosum nefasque, ut est, uidetur, arte aliqua procul hinc submouendus. Si rex iusserit armis aduersus filium uti, parendum omnino esse. Quis enim regi optimo ac sanctissimo potius non obtemperet quam tam atrocis imperii munus exhorrescat? Sed ualde uerendum est, ne milites uel iurati in obsequium regis non
334. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 217 | Paragraph | SubSect | Section]
qui nostrae genti facile conferri possint, nec multum Hungaris, grauibus accolis nostris, uel animi magnitudine, uel caedis auiditate concedere. Si igitur pater, quia ita illi e Turcaici nominis republica esse uidetur, sponte sua regno cedit, quis est nostrum adeo a salute huius imperii auersus, qui non existimet quam optimum, atque eundem fortissimum in locum patris cooptandum, etiam si aliter illi cordi esset, propterea quod hac in re utpote, quae ad communem utilitatem et gloriam spectat, non quod
335. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 229 | Paragraph | SubSect | Section]
satis notus, regulum eius literis facile crediturum putauit. Literarum autem hanc sententiam fuisse memorant: Achimathes Cossicius regi Achimathi Othomano salutem. Aduersarium tuum patriam sedem occupare iccirco Deus uidetur permisisse, quo et ille grauiore lapsu, acerbiores pro flagitiis suis poenas lueret, et tu dignitatem tuam ac patrium regnum, a quo modestia ac pietate in parentem decidisse uisus es, maiore gloria mox recuperares. Itaque non posses a Deo nec honestiorem, nec tutiorem uiam ad
336. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 280 | Paragraph | SubSect | Section]
periuro ac crudelissimo hosti armis pecudum more aut trucidari, aut uenire, perpetuaeque ac miserrimae addici seruituti. Sed non adeo omnes, qui Sumonii obsessi fuerant, uigor animi destituerat, quin ex his quidam uirum sese dignum Hungarico nomine ostenderet, cuius quidem non indignum uidetur et locus admonet memorabile facinus attingere. Hic quum uidisset ingenteis hostium copias oppido circumfusas, nec ullo modo his resisti posse, atque iam metu omnibus consternatis de deditione urbis cum Turca agi nihilque reliqui circumsesso a tanta hostium
337. Marulić, Marko. Epistola ad Adrianum VI Pontificem... [Paragraph | Section]
fratres estis, ut quid fraternitatis, immo etiam humanitatis obliti, discordibus animis inuicem confligitis? Ratio Deum placandi Nonne ob hoc maxime irascitur uobis Deus atque ut criminis huius a uobis poenas exigat infidelibus fauet atque opitulatur? Ex quo nulla sane mihi uidetur alia efficatior ratio placandi eum nisi ut indignationem istam, quam alius in alium concepistis, in placabilitatem et beniuolentiam conuertatis et iam unanimes atque concordes pro fide, pro religione, aduersum Christi Dei ac Domini nostri inimicos perstetis. Atque ita demum ille, qui
338. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]
sedebo. Qui tunc caput interempti ad Dauidem deferunt, quum se de sectę suę multiplicatione iactant. Sed ob hoc iustius ipsi Christi iudicio damnantur. Tunc autem et caput interempti sepelitur, quum error illorum finem accipit. Et id quidem in Hebron, ut ubi Deus uidetur, inde fugiat diabolus. 142v CIC Decr. Grat. IX, lib. 5, tit. 3, cap. 34 cf. Io 1,13 143r Ps 25(26),5
339. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]
Et tunc Dauid reuertitur Hierosolymam, quum Christus martyribus suis largitur pacis ęternę coronam. X.
Ammon, Dauidis filius, uitiat Thamaram, Absalonis sororem, et rex ex eo tristatur. Ammon interpretatur filius populi mei. Hic mihi uidetur personam habere apostolorum, qui filii erant Hebreorum. Hi prius adamauerant Thamaram, Absalonis sororem, id est synagogam Iudeorum. Thamar enim dicitur amara, quod illi conuenit, quę adhuc sub maledicto erat. Quam postquam apostoli cognitam refutarunt sequentes Christum, Iudei
340. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]
Dauid ultra non est permissus ire in pręlium, id est Christianorum persecutio ab idolatris fuit aliquantisper intermissa.
Secundo bello Sabochus interemit Zaphum. Saboch interpretatur irretinens conuersio, Zaph illuminatio. Mihi uidetur Saboch iste eum designare conuersum, qui uel adhuc de religione dubitat uel a peccatis non abstinet: ideo irretinens conuersio dicitur, et fidei lumen, quod est Zaph, in se interimit. Quia fides sine operibus mortua est,70 et de fide dubitans infidelis est.
341. Božićević... . Epitaphia Marci Maruli, versio... [Paragraph | Section]
16 Trag. f. 32v; v. 2 Contegit: Contigit Trag.- Petrus Lucius fortasse est ille procurator cassae operariae (Cassa dell'operaria) cathedralis Traguriensis cuius mors notata esse videtur ad annum 1545. Cf. Trag. f. 116r. 17 Trag. f. 34v; tit. Hieronymus Martiniacus
342. Božićević... . Epitaphia Marci Maruli, versio... [Paragraph | Section]
19 Trag. f. 52; tit. Hier-s Martiniacus. Trag; v. 2 Non ex Num ipse scriba correxisse videtur in Trag. 20 Trag. f. 56; tit. Hier-s. Mart-s. Trag.
343. Brodarić, Stjepan. Stephanus Brodericus secretarius... [Paragraph | Section]
Fui preterea cum reverendissimo domino Strigoniensi, qui certe singulari observantia (quod et coram semper testatus sum) Vestram prosequitur Sanctitatem. Contuli cum eo Vestre Sanctitatis nomine de rebus illis, de quibus conferendum erat. Videtur optima preditus mente, est in eadem, in qua antea fuit, auctoritate. Cum palatino novo, domino Stephano 22 et cum domino vaÿvoda 23 et aliis omnibus primariis viris coniunctus, Vestrę, ut dixi, Sanctitatis
344. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
et stabuli dedit impendenda magistro,
8.452 Atque ait, officium tibi sic commendo gerendum
8.453 Huius ad impensam, si quid numeraueris ultra,
8.454 Me redeunte tibi reddetur, proximus illi
8.455 Quis tibi nunc porro tribus ex his esse uidetur?
8.456 Is qui fecit opus respondit lege peritus.
8.457 Vade ait hunc similans imitabere rite sequendo.
8.458 Inde palestinas traducit Christus in oras, ❦
8.459 Lucis agens ad bella nouas in nube phalanges,
345. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]
uolutabrum ceu sus infusa labascunt,
13.334 Sicubi se clepsent responsi tegmine falsi,
13.335 Nescimus referunt, ait iis lux omnia cernens
13.336 Christus, ego hinc taceo quod quaestio uestra requirit.
13.337 Quid uero tibi gens (animos aduerte) uidetur?
13.338 Chara uiro cuidam fuerant duo pignora nati,
13.339 Qui placide accedens ait haec aetate priori,
13.340 Vade, age nate citus, mea qui uineta uirescunt
13.341 Sole sub hoc, illicque operabere, nolo sed ille
13.342 Respondens,
346. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]
Domino ut sitis ueniente parati,
13.789 Eius enim incerta situs est aduentus in hora,
13.790 Dico equidem regni super id quod ubique tenebit,
13.791 Ponet eum, magna est paruo pro munere merces.
13.792 At si corde malo Domini mora longa uidetur
13.793 Venturi famulo, nunc hos, nunc uerberet illos.
13.794 Ebria tum crapula distendat uiscera multa,
13.795 Compotos inter temulenta per Orgia demens,
13.796 Adueniet Dominus quo tempore nesciit, hora
13.797 Qua non sperauit, tunc
347. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]
14.65 Ipse auri usuras petiissem, et foenora sortis.
14.66 Tollite mnam sterilem, quae munere fluxit inerti,
14.67 Ignaui e manibus serui, et date dena tenenti,
14.68 Quisquis habet, quod adhuc pluri magis auctus abundet.
14.69 Atque expers uidetur eo, quod habere uidetur.
14.70 Et seruum, uecors et inutile dedecus, illum
14.71 Proiicite, exterior quem mox absorbeat ignis,
14.72 Fletus ubi, horrendoque alternat frigore torpor.
14.73 Quum uero portis Coeli descendat apertis
348. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]
auri usuras petiissem, et foenora sortis.
14.66 Tollite mnam sterilem, quae munere fluxit inerti,
14.67 Ignaui e manibus serui, et date dena tenenti,
14.68 Quisquis habet, quod adhuc pluri magis auctus abundet.
14.69 Atque expers uidetur eo, quod habere uidetur.
14.70 Et seruum, uecors et inutile dedecus, illum
14.71 Proiicite, exterior quem mox absorbeat ignis,
14.72 Fletus ubi, horrendoque alternat frigore torpor.
14.73 Quum uero portis Coeli descendat apertis ❦
349. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]
decus Christi trabeata ueste manebit.
14.744 Interea scisso princeps exclamat amictu,
14.745 Blasphemauit, atrox scelus, execrabile monstrum,
14.746 Testibus haud opus est ultra, patet omnius, ingens
14.747 Audistis facinus, quo dignum? quale uidetur
14.748 Commeruisse nefas deus hic? tunc hydra trisulcis
14.749 Oribus insonuit, reus est hic mortis acerbae.
14.750 Nex uitam increpuit, lucem nox atra, diemque,
14.751 Illicet impuris Christum spuit hydra uenenis.
14.752 Inque
350. Brodarić, Stjepan. Stephanus Brodericus electus... [Paragraph | Section]
aperte quottidie invehitur, hominem non solum reverentur, sed eciam (quod quasi impossibile est) diligunt. Si Sanctitas Vestra hoc regnum conservare vult (prout certe vult), duo haec omnino prestet, quod utrumque in eius potestate esse videtur: thesaurarium Colocensem et baronem hic presentem, alioquin neque cancellarius aliquid servire poterit, neque quicquid boni hinc Vestra Sanctitas expectet. Scio ego me in hiis scribendis duos mihi amicissimos plurimum offendere,
351. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx | Paragraph | Section]
Sylla cur cessas? Quin descendis
352. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx | Paragraph | Section]
quod non minus iustus ac beneficus in omne genus hominum, nostraque salus in eius esse tutela existimatur. Atqui ille sanctissimus deorum patrem solio ac diademate per uim spoliauit, ac regno expulit: quod semper timuisse uidetur Saturnus et ipse animi a parricidio non alieni, ut a se potius deuorandos liberos quam educandos in sui detrimentum statuerit.
353. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx | Paragraph | Section]
in rebus defixas tenuere, imperiumque, quod animo concępissent, ortu solis et occasu terminauerunt. Stupidos uero nemo inficiatur, quos humi reptantes nulla rerum illustrium cupiditas ad gloriam excitauit. Ac mihi quidem uidetur excellentissima ingenia saltem duabus maximis de causis ad summum niti debere, ne scilicet indignioribus se pareant tum imperio potiantur: qua re nihil in terris amplius aut pulchrius hominum potestati natura tribuerit. Quodsi
354. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx | Paragraph | Section]
Italiam suę ditioni uendicare
non tentauerit? Fortasse posthac eueniet ut aliquę gentes incognitę ex
Scythicis nemoribus in Italiam migrent iusque Romanis ac Italicis populis ex
Capitolio dicant. Quare superuacua
mihi uidetur haec tua de posteritate sollicitudo: quę necessitas allatura est,
humano consilio repelli nequeunt aut immutari: nam et princeps poetarum
cecinit: Non potis est fixas parcarum auertare leges .
355. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx | Paragraph | Section]
uxor morigera liberique sospites cum nepotibus mores parentum ęmulantes; hę sane firmissima bonorum omnium et pręcipue sapientum persuasione diuitiae maximę sunt ac uera fęlicitas humana. Ac mihi quidem uidetur mortalium uitę condicio nauigationi perquam similis esse, quę duobus fere generibus nauigiorum perficiatur. Quidam admirati turritas naues bellicisque machinis instructas undique uariis picturis puppes
356. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1864 | Paragraph | Section]
illatam, non aliter atque de Rege Assirio supplicium sumpsit, qui sacra uasa Hierosolymis allata prophanauit. Baptista Neque illa uox Baptistae cuiusdam, quem Romae aiunt, et antea ciuibus hanc cladem, et postea uictoribus minatum esse, sine numine emissa uidetur. Legistis enim, ut opinor, dixisse Baptistam illum, futurum, ut rapta undique spolia breui reuomant. Neque enim diu tolerare Deus sui contemptum superbiam in rebus secundis, crudelitatem in imbecilliores, potest. Non enim possum hic dicere, qualem carnificinam in tota urbe
357. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1864 | Paragraph | Section]
aut legimus, in ulla ciuitate capta, tantam licentiam exercitus uictoris fuisse, ut tot diebus nullis Magistratibus regeretur, aut coerceretur. Accepimus et ante Romam captam esse, primum a Gallis, deinde post multa secula a Gotthis: Verum multo grauius hoc tempore afflicta uidetur. Galli quomodo gesserint in urbis Romae expugnatione. Galli tantum in desertas aedes sęuierunt. Ciues partim in Capitolium se receperant, partim Veos profugerant, intenti in occasionem rei bene gerendae. Nam arcem urbs, non Imperium, non Magistratus, non sacra,
358. Vrančić, Mihovil. Iuuenalis ad lectorem, versio... [Paragraph | Section]
Aldini exemplaris Emendatae [...]
ipse omnibus, mihi pauci seruent fidem. Quid decreuerim de rebus Thurcicis, scripsi Carabeto. Diu nihil intellegi de legatis in Thurcia. Pax inter Gallum et Anglum non procedit. Hic enim vult retinere Bolognam, petit insuper expensas in bello factas. Sed neque cum Cesare Gallo videtur conuenturum. Video nobis imminere magnas bellorum tempestates. Pontifex decreuit aperire concilum Tridenti. Ut antea scripseram, Luterani autem iam ceperunt nationale concilium celebrare Frankfordie ad Menum fluuium. Nihil aliud dignum est ut
suę
atomos ipsos signamus nomine quo iam
13
2.887 Impositum stirpi diuinę rite uidetur.
2.888 Esse ipsum, porro cui iam substantia uera est,
2.889 Viribus immensis et grandi robore degit.
2.890 Promicat hinc,
additque minas vultuque feroci
7.473 Terrorem incussit; pulso tremit excita somno,
7.474 Nec mentem Demon commotam deserit usquam.
7.475 Infoelix mulier nusquam sibi tuta uidetur,
7.476 Conuocat huc famulas, trepidans mandata referri
7.477 Prętoremque iubet somni monuisse minantis.
7.478 Quattuor interea
haec quaenam facies et imago iacentis?
15 Huc cunctas congessit opes sibi Flora, Venusque
16 Unquam non alias tantos afflavit honores:
17 Veris ut in medio lassus recubare videtur,
18 Plurima cui Veneris nuper iam gratia cessit.
19 Hinc stat certamen varium nec leve Dearum,
20 Quas Ida iratas Phrygio sub iudice vidit.
"iljev kamen".
145 Occupat, vnde sedens partes speculatur in omnes,
Scilicet, hinc Corciram, illincque Ceraunia saxa,
Inde lacum Scodrae, late exundantibus vndis.
Pestigradus longe inferior, dorso insidet ingens
Saxea cui moles, iam iam et casura videtur.
150 Disiectae hos circum rupes, desertaque tesqua,
Stantque, et acuta silex praecisis vndique saxis.
Horriditas tamen haec haud aspernanda videtur
Quippe vrbem claudit, sic vt non vllus ab hoste
Incursus
longe inferior, dorso insidet ingens
Saxea cui moles, iam iam et casura videtur.
150 Disiectae hos circum rupes, desertaque tesqua,
Stantque, et acuta silex praecisis vndique saxis.
Horriditas tamen haec haud aspernanda videtur
Quippe vrbem claudit, sic vt non vllus ab hoste
Incursus timeatur, nec belli impetus vllus.
155 Vermanus contra, pater assidet vmbrifer, et quo
Pestigrado inferior, seu summi culmine montis
Lephteni, hoc longe frondosior, et mage multo
ita one pod 3.
Ad Nicolaum Nalis Ragusinum illiricum poetam quam ornatissimum.
Carmina Caliopes natum cecinisse putabam,
Nicoleos, miror dum tua docta legens,
in quibus, Hectoreum Petrum quo tollis in astra,
mellifluum Phoebi iure uidetur opus,
5 quod curis affectum animum sic saepe relaxat
ut lichnis Pallas lumina fusca refert.
Labitur ore tuo, uates, uberrimus amnis
quotquot Dalmatiae pinguia culta rigant
quaeque deserta tuo facundia pectore manat,
10 non
illi abeuntes ex humanis nihil habent, quod hic relinquunt, his nihil superest, quod secum ferant praeter poenitentiam: Hic me plura dicere parantem interpellauit: Multa inquit grauiter, multa etiam praeclare collegisti, illud autem minime consentaneum rationi videtur, quod arbitraris nos tantum ex libris institui ad cultum pietatis et iusticiae, quasi libri continentes praecepta sapientiae cecidissent e caelo, nec essent ab hominibus perscripti. Quaero igitur diuinitus ne homines eam doctrinam sancte pieque viuendi acceperunt, an per semetipsos (vt
idem finis, qui corpori est. Non seiungemus inquam ab hoc ordine philosophiam? Immo inquit in primis interdicendum illi nostra consuetudine arbitror, vt quae inuehat et nutriat curas inutiles, prorsusque alienas a quiete animi: quae in summa rerum omnium vanitate videtur esse vna expetenda. At vide o beate, ne vtrumque falsum sit, magnaque immerentem philosophiam calumnia afficias, quam nos oportet diluere, suamque philosophiae reddere dignitatem, Putas ne animi tranquillitatem existere non sublatis perturbationibus, qui illum permiscent
et irascibilitatem, ex quibus ingens caterua manat aliorum affectuum: quanquam magis assentior his a quibus tripartito diuiditur, videlicet in rationem intellectum et voluntatem, separantibus ab ea turbulentas affectiones, easque attribuentibus animae, quae nobis cum brutis communis est. Nam videtur absurdum quam dicimus simplicem, caelestem, referentemque dei similitudinem illam nunc ratione vigere, nunc errorum densa caligine circumfundi. Nec illud est rationi consentaneum, eosdem affectus duplices vno in homine contineri, alios in animali alios in rationali substantia; quod si
solam mentem esse diuinam atque aliunde accedere, Quum autem abstracta sit a materia necesse est a deo veniat vel per creationem, vel inspirationem, vel alio modo, vt melius ipsi deo visum fuit, Num te non afficit haec ratio? An aliquid certius expectas? Sane inquit non inepta mihi videtur, sed vellem quippiam subtilius afferri. Tum ego, n e istud quidem, quo tibi mos geratur, conari negligam. Haud existimo te latere in plantis terrestribusque pariter et aquaticis animantibus perpetuum servari naturae ordinem, ac secundum cuiusque potentiam seminis partus
si causa, ut dixi, postularet, flagitaret necessitas, tempori et moribus, eorum conveniret. Sed nimirum hoc quoque supervacuum foret, quasi calcar addere sponte incitatis ad cursum. Nam quanto semper hic ordo flagravit armorum libertatisque retinendae studio, non obscurum est: ac mihi quidem videtur ad bellicam laudem et libertatem esse natus. Nec sane video, quo alioqui pacto, non dicam dignitatem hanc, sed spiritum et vitam, tam diuturnis temporibus circumfusi pene undique magnis hostibus, saepe etiam graviter oppugnati, retinere potuissetis. Alia quidem regna, vel montes asperi, vel
fratre cum subitario milite misso suis opibus et viribus rem illic nutabundam sustentauit. Dominum item Granuellanum intimum Caesaris Consiliarium, et eius filium Episcopum Atrebatensem, in quo cum omnes dotes animi emineant, maxime tamen elucet humanitas, vt qui illud Titi Vespasiani sibi videtur aemulationi habere, ne quem tristem a se dimittat. Item et clarissimum Principem D.
dignitatis regum, Hunker) sed hoc nomine nullum audiui vnquam, vel ex Christianorum vel infidelium regibus appellari, praeterquam ipsum Suleimannum eorum regem qui nunc rerum potitur, quod tamen nescio an significet Hunnorum dominum, id enim Germanica propemodum vox indicare videtur Hunch heer) id est, Hunnorum dominus.
Ghelur) est verbum, et significat veniet.
Csiaferun) est nomen, quod significat gentilem siue Ethnicum. solent enim omnes Christianos hoc nomine appellare, quamuis etiam
et multiplex eruditio, corporis animique robur de se promittit.
Egregios item spiritus gerit
16 Trag. f. 32v; v. 2 Contegit: Contigit Trag.-
Petrus Lucius fortasse est ille procurator cassae operariae (Cassa
dell'operaria) cathedralis Traguriensis cuius mors notata esse videtur ad annum
1545. Cf. Trag. f. 116r.
17 Trag. f. 34v; tit. Hieronymus Martiniacus
Trag.
f. 43v.
19 Trag.
f. 52; tit. Hier-s Martiniacus. Trag;v. 2 Non
ex Num ipse scriba correxisse videtur in Trag.
20 Trag. f. 56;
tit. Hier-s. Mart-s. Trag.
qui sceptra tenes sanctissima Christi,
meus ex Dominae crescat honore dolor.
toti licet imperet orae
et haec et illa in vetustum morem
pluribus ac frequentibus exaedificata. Nec dubium est veterum et Graecorum et
Romanorum in vestigio fuisse Belgradum conditum, arx tamen nec ingens, nec
aedificio eximia. Caeterum magis ad aquas videtur vergere, et muro ac duabus
turribus discreta ab urbe ipsa est. Unde duplex appellatur, eaque turris, quae
genti semper fuit nominatissima, Neboyze nomine, posita est in hoc discrimine,
nullo nec decore nec munimento insignis, sed
ubi ampla est planities
alpibus interjecta, et pluribus circum per radices earum pagis coronata. Nec
aliter eadem planities fusa est, quam area quaepiam in civitate, adeo grata videtur esse aspectu. Caeterum pagani
hujus loci referebant, nullos prorsus priscis temporibus ibidem colonos
habitavisse propter latronum frequentiam, eaque etiam causa viatores quoque in
agmen coire oportebat, quum illac erant
de hac
ora terrae: debeat ne Thraciae ac Macedoniae ascribi. Ptolomaeus enim lib.
romanum, quo majoris impressionis non reperi. Ceterum missale strigoniense nullibi reperitur, et qui reliqui fuerant nuper in Germaniam allati sunt; scutellae argenteae quidem reperientur aliquae, non tamen novae, neque ejus formae, cujus dominatio vestra reverendissima indiget; tamen mihi videtur, quod melioris argenti hic fiunt, et leviori pretio. Ita namque cum artifice calculum subduximus, ut ex 72 maviis fient majores scutellae 12; mediocres 12 ex maveis 48; minores 12 ex maveis 30; disci 12 ex maveis 24; tota summa facit mavias 174. Singulae autem maviae constant ducat. 6. p.
quam ducatis quadringentis, et adhuc sine trasseto et casulis illis ante portam; neque affirmaverim, firmam ejus venditionem aut tutam, licet ipse asserat, nam quicquid monachus acquirit, monasterio acquirit.
De
Caeterum nunc si utiquam alias tempus et occasio est emendi stabilia, qui sumptibus abundat. Tamen inter alia nunc prostant
praeconium perenni ac immortali virtutis ipsorum praeconio reddi, vel quod efficacius
persuadendi argumentum viventium animis, quam mortuorum virtutis commemoratio adhiberi
posset? Ac utinam, ut quam hic de defunctis et vivis bene merendi campus latissimus esse
videtur, tam quoque eius ingrediendi facultas cuilibet pateret: nihil quod ad praeclara
mortuorum facinora ornanda, vel superstitum mentes ad virtutum decora impellendas
pertinere posset, nobis hoc tempore defuturum existimarem. Verum ea iam temporum ac
rerum conditio
Pergamenorum, Polycratis Samii, Nicocratis Cyprii:
et qui eos subsecuti fuere, Romanorum Imperatorum, Caesaris, Augusti, Traiani,
Vespasiani, Antonini, multorumque aliorum. Verumtamen ipsorum studium, nullatenus
cum Philadelphi conferendum esse videtur. Illi namque partim
ad hunc Aristeae librum remittit. Meminit quoque eius Epiphanius libro de
Mensuris et ponderibus, ex eo quoque non pauca ad sua transferens, ac ea Aristeae
narrationi adiiciens, in quae hominibus eruditis ac ingeniosis diligentius nonnunquam
inquirendum videtur. Nam cum sacri libri duplicis sunt generis
DAT.
Magnos viros in omni aetate, ac nunc quoque non leviter de scribenda historia video
dissentire. neque vero ulla mihi, totam rem accurate perpendenti, aut in litteris,
aut ad omnem vitae usum accommodatior inter eos disceptatio potuisse videtur
excitari. nam, ut ex aliis hominum studiis ad privatas res sive honor, sive fructus
emanet: nullam tamen artem, aut facultatem, si rem penitus inspiciamus, cum historia
conferendam; nullam, quae se ad omnia vitae genera aeque porrigat,
quiddam esse ac divinius, historiam condere,
arbitrarentur, omnes cogitationes a bellis gerendis ad res gestas litterarum
monumentis, atque hominum memoriae consecrandas traduxerunt. Quae quidem res non, ut
omnium praestantissima, sic omnium facillima videtur. argumento est eorum
infrequentia, qui laudabiliter historiam scripsisse memorantur. apud Latinos quidem
vix unum esse, aut fortasse ne vix quidem, qui laudem absolutam assequatur; neminem,
qui culpam omnem vitet, multis placet. Graeci,
numero consequatur, ita porro verbis aptus, et
pressus, ut nescias utrum res oratione, an verba sententiis illustrentur: mirum tamen
est, quam non huic nostro satisfaciat. perpendit omnia: pleraque damnat. at quibus
rationibus? mihi quidem ut videtur, omnium firmissimis. quae si attendantur, non iam
in historia summus Thucydides videbitur; sed, omni tamquam honestate privatus, infimo
loco, et postremo in ordine contemptus iacebit. Hac porro censura dum utitur
Dionysius, praeclaram omnibus
gesta sunt, et Peloponnensium conventum in urbem Spartam, et
orationes illic habitas adversus Atheniensium civitatem, commemorat; atque haec ita
producit, ut ad versuum duo milia consumat. quo demum in loco altera de caussa, quae
et est, et ipsi videtur esse vera, disserit; hinc exorsus: Decreverunt autem
Lacedaemonii, solutum esse foedus, atque Atheniensibus inferri bellum oportere: non
tam sociorum in eam mentem adducti, quam metu ne nimium crescerent vires
Atheniensium, quorum dicioni iam
eximiam illius
in dicendo facultatem ne minima quidem ex parte prae se ferant. quod quidem cernere
est potissimum in concionibus, in colloquiis, atque aliis eiusmodi elaboratis
orationibus. quae cum omnia diligenter curasset, historiam ipsam reliquisse videtur
imperfectam; quemadmodum Cratippus, qui et eius fuit aequalis, et quae ipse omiserat,
in unum coegit, scriptum reliquit: cum eas orationes ita dicat adhibitas esse, ut non
modo rebus ipsis sint impedimento, verum etiam auditoribus permolestae:
illum in hunc errorem videor animadvertisse,
ut in eodem argumento, eodemque tempore, quae ad rem facerent, omiserit; quae vero
maxime aliena essent, in orationem induxerit. cuius generis illud in tertio libro,
ubi de Mytilenensium civitate verba facit, videtur esse. Nam post urbem captam, ac
post captivorum adventum, quos Paches dux miserat, cum bis conventus Athenis
ageretur, orationes ab iis qui populi factionum principes erant, habitas, quasi
minime necessarias, omisit:
nullum h.
vero quos vel ex tabulis, in quibus militum nomina scribebantur, amplius
quinque milibus occisos constat, nullum honorem impertiri. Verum cum Periclis
personam ad suum usum vellet accommodare, (dicam enim quod sentio) videtur sibi
necessario faciendum existimasse, ut dignam Pericle laudationem componeret. ac,
quoniam is secundo illius belli anno vita functus est, nec ullis aliis urbis
calamitatibus superstes fuit, iccirco videtur Thucydides in res tam minutas,
vellet accommodare, (dicam enim quod sentio) videtur sibi
necessario faciendum existimasse, ut dignam Pericle laudationem componeret. ac,
quoniam is secundo illius belli anno vita functus est, nec ullis aliis urbis
calamitatibus superstes fuit, iccirco videtur Thucydides in res tam minutas, quaeque
vix tanti essent, ut in illis explicandis opera sumi debuisset, tantas, praeter
illarum rerum dignitatem, laudes contulisse. Porro quam in aequali sit ratione usus
in amplificando, facile quis animadvertat,
videatur. at qui de arte dicendi
praecepta tradiderunt, prooemia ipsa veluti notas quasdam volunt esse, quibus capita
rerum, de quibus est dicendum, commonstremus. quod quidem et hic noster in extrema
prooemii parte, cum narrationem exordiri vellet, videtur paucioribus quam
quinquaginta versibus fecisse. ut satis appareat, nihil opus fuisse ut multa illa,
quae de Graeciae dignitate detraherent, in medium proferret: quod scilicet Troiani
belli tempore nondum uno nomine universa Graecia appellaretur:
aures
magis, quam ad veritatem tradendam, composuerunt. quarum quidem rerum maxima pars
propter temporis diuturnitatem in fabularum naturam abiit. sed tamen, ut in rebus
vetustate obsoletis fieri potuit, satis ex clarissimis coniecturis rem sibi videtur
in apertum produxisse. atque hoc quidem bellum; etsi homines, quibus ipsi bellis
intersunt atque depugnant, ea omnium arbitrantur esse maxima; absoluta vero cum sunt,
vetera admirantur; tamen ostendet iis qui ex rebus gestis iudicabunt, longe
ex signis quibusdam colligere licet,
equidem, haec a vetustissima origine repetens, magnas fuisse illorum res, neque in
bello, neque aliis in rebus, existimo. nam in ea quae nunc Graecia appellatur,
perpetuum olim incolas domicilium habuisse, non videtur. nam cum a maiore aliqua
multitudine coactus, suam quisque patriam facile relinqueret, persaepe migrationes
fiebant: quippe cum nulla adhuc inter eos negotiatio esset, neque ullum citra
formidinem vel terra vel mari commercium haberent; sed eo
excogitandas incitabantur . In quibus, si
structuram demas, ne verborum quidem figurae audientibus iucundae sunt. His postea
aliud caput adiungit, quod poetico, vel potius dithyrambico apparatui magis, quam
huic loco, videtur convenire:
idem accidit quod iis qui qualiscumque formae aspectu, tanto a
more capiuntur, ut is parum a furore distet.
qui mihi sane iis persimiles videntur esse, qui incredibili alicuius rei
aspiciendae cupiditate flagrant; quae quidem cupiditas videtur a furore non multum
abesse. Illi enim rei, cuius amore capti sunt, eas pulchritudines, quas egregiae
habent formae, omnes inesse arbitrantur: ac, si quis est qui aliquod in ea vitium
reprehendere conetur, ab eo, tamquam ab invido et calumniatore,
apte dicta videbuntur, statim excipientes, iudicate. atque hoc ipsum
quod dicimus si placet, significate. Ad haec Meliorum proceres ita responderunt:
Humanitas in docendo mutua, placide adhibita, non illa quidem vituperatur; sed ab hac
re non nihil videtur differre, quod bellum a vobis non impendet, sed iam adest . Atque
hoc postremum si quis inter figuras numerare velit, is profecto, nihil obstat, quin
omnes etiam soloecismos, qui vel in numeris, vel in casibus admittuntur, figuras
dicendi
καὶ περὶ
σωτηρίας ἤδη πάρεστι, καὶ ὁ λόγος, ᾧ προκαλεῖσθε τρόπῳ, εἰ δοκεῖ, γιγνέσθω
necessitate comparatum, ut haud dubie is semper victo dominetur, qui vicerit . Horum
quidem verborum sententia perdifficilis; quam ne ii quidem, qui non mediocrem in
huius viri scriptis usum habent, coniectura assequuntur. huc tamen eius oratio
videtur spectare; numen quidem ipsum opinione omnes cognoscere; quae vero inter
homines iusta sint, communi naturae lege iudicari; quae quidem lex eam vim habeat, ut
iis aliquis imperet, quos
Nescio equidem, an aliquis, ut haec vera esse fatebitur, ita Pericli convenire
existimabit, praesertim ad irritatos Athenienses verba facienti. Neque enim
sententiarum, aut optimorum argumentorum inventio ipsa per se multo studio digna
videtur, nisi etiam rebus, et personis, ac temporibus, ceterisque rebus omnibus
conveniant: sed, quemadmodum initio quoque dicebam, quae sua esset de Periclis
virtutibus sententia, ostendere cupiens Thucydides, hanc illi intempestivam orationem
affingit.
imperio contractas, impendente, certamen esse. quod quidem vobis imperium iam non est
integrum deponere; etiamsi quis vestrum, hoc veritus, quietam vitam agere
institueret. siquidem imperium iam veluti tyrannidem administratis: quam sumere
quidem, videtur iniurium esse; relinquere vero, periculosum. atque alia his similia,
quaecumque et nominum et figurarum mediocres immutationes, neque affectatas neque
difficiles, habent . In Hermocratis vero concione illa praeclara, videntur laudanda,
in
οὐ Λεοντίνους βούλεσθαι κατοικίσαι, ἀλλ' ἡμᾶς μᾶλλον ἐξοικίσαι
qui hunc nostrum sunt imitati,
Thucydidem imitati qui sunt.
MG: Thucydidem imitati qui sunt. aliquid dicam: quod ad huius operis nostri absolutionem vel maxime
requiri videtur. quae quidem res verendum nobis esse monet, ne quam reprehensionis
occasionem iis praebeamus qui omnia calumniari solent; qui talem postea aliquam de
nobis accusationem proponant, quae a nostra modestia, quam et in moribus, et in
sermonibus
facta. de iis tantum paucula cum
dixerimus, quae ad eius imitationem recte sunt expressa, orationi nostrae finem
imponemus. Historicorum ergo veterum nullus, quod equidem sciam, Thucydidem est
imitatus, in iis in quibus ille maxime differre ab aliis videtur: quae quidem haec
sunt: Vocabulorum quae non ab omnibus passim, sed proprie ab aliqua gente usurpantur;
item vetustarum, et poeticarum, peregrinarumque dictionum usus; hyperbata, et
perplexitates quaedam, sententiae breves, quae paucis plurimarum
magno dolore, quum ei
semper amicus fuerim et eruditionem eius maxime fecerim. Nec scio, quomodo iam
rem illius iuvare potero, nisi, si vel in parte aliqua Senensis gentis (sit
honor nationi) exuet vehementiam – de quo in genitura sua videtur nonnihil
copiosus hausisse – seque nostro sedatiori accommodandum curabit, quod et
demittere sese et attollere consuevit cursu rerum postulabante. Alioqui nec
Romana mansione usurus commode iuxta illud tritum: Quum fueris Romae,
Successus in manu
Domini sunt, nec agricola, qui seminat, dat incrementum sementi; nec medicus
sanat quum adhibet opportuna morbo remedia; sed omnia Deus haec operatur in
omnibus. Quocirca singularis quidem amentiae est atque is videtur pacisci cum
Deo qui nolit accingi ad ullum praeclarum facinus nisi securus de proventu sit.
Paulo Apostolo praedicante iacta sunt mediocria quaedam fidei fundamenta;
aliquot postea saeculis ipsa fides Christiana per orbem dilatata
puto) a *** ut
puto a *** cum utrumque Z: ut puto ob similitudinem situs Pheaciae cum
utrumque cum utrumque oppidum septentrionem spectet, commune nomen
sortitam, et discrepans a densitate nemorum. In quem sensum videtur declinare
carmen de ea
erat intra oppidum arma
gererent quotquot erat intra oppidum arma
gererent Z: quotquot intra oppidum arma gerrerent D diligentissimum
Archidiaconus habuit. Hoc in loco consentaneum mihi videtur cunctorum sigillatim prepravljeno iz singillatim nomina
inserere, ne quisquam sua laude defraudetur, et ut Dei beneficium ex debilitate
pugnatorum agnoscatur. Imprimis
malum, accusat, arguit ac condemnat.
Consimiliter iustitiam isti ex Aristotele norunt, et in Paulo quaerunt tantum eam, quae constet nostris quibusdam benefactis, et qualibuscunque habitibus. Quod vero passio Christi sit iustitia, nobisque ea per imputationem applicetur, id illis plane videtur absurdissimum.
Iustificationem intelligunt, iuxta Latini vocabuli compositionem, esse reipsa iustum fieri, nulla prorsus habita ratione phrasis ac proprietatis Sacrarumliterarum, in Hebraeo ac Graeco fonte: sicut non ita dudum quidam seductores conati sunt probare, hanc esse
ac proprietatis Sacrarumliterarum, in Hebraeo ac Graeco fonte: sicut non ita dudum quidam seductores conati sunt probare, hanc esse significationem verbi Iustificare: quia etiam Caleidem in Aristotele significet, nempe cuipiam rei calorem communicare.
Quare istis hominibus nihil videtur absurdius Paulino dogmate, nos iustificari per fidem sine operibus: ideoque eam ipsius locutionem mille modis et interpretati unculis vertunt ac pervertunt, ut Paulum vel invitum, vinctumque, ac pessime mulctatum in sua castra pertrahant.
Eadem
clavem ac lumen Sacris literis afferent, et inferent. Certe cum verba sint notae rerum necessario sensus Scripturae ex vocabulorum ac sermonis noticia percipiendi sunt.
Sublevabit autem me, ut spero, aliquantulum etiam aliorum exemplum. Nam quod exemplo fit (teste Cicerone) iure fieri videtur. Aliqui igitur bene literati hoc idem nominis, etiam minore labore confectis libellis imposuerunt: quos nequaquam reprehendo. Alii vero adhuc longe splendidiora nomina, nempe Thesauros, Cornucopias, et Pandectas, in hac et aliis linguis scientiisque se proponere sunt professi. Alii denique
re aut persona. ut, A diebus, a mense aut a tempore: id est, pest eam diem, tempus aut mensem Esaiae 18. A populo terribili ex quo ipse et ultra. Verum quod significet me tam tendendo deorsum, citra, versus aut erga nos, seu idem quod De, non est dubium: eoque nec pluribus exemplis opus habet. Videtur autem nonnunquam idem valere quod Ante, seu metam sursum versus aut ultra tendendo: ut cum Septuaginta ac Vulgata verterunt in Psal. 110, mischechar, Ante auroram seu luciferum genuite. Sic accipitur Proverb. 8 bis, Dominus possedit me
Ante auroram seu luciferum genuite. Sic accipitur Proverb. 8 bis, Dominus possedit me
mipealau, Ante opera sua. Et mox, Constituta sum
Meo ponatur crebro Prae, quod etiam significat praecisionem quandam, seu idem quod ante: ut praeire, idem quod anteire. Hanc vero significationem, ut idem valeat quod Antea, ideo obtinere cupio, quia in prima epistola Ioannes dicens, Quod fuit ab initio, et loques de secunda persona, omnino videtur idem indicare, ac quod fuit ante omne principium. Nam et res, nempe aeternitas secundae personae, id postulat: et Ioan. 1. dicitur eadem persona fuisse non ab initio, sed in ipso mitio iam extitisse. Quare si in ipso initio rerum omnium iam extitit, oportet eam iam antea fuisse, non quasi
non tantum clamore, sed et factis solet omnibus esse molestus, terribilis ac intolerabilis: sic Deus commotus ira subito prosiliet, et perturbabit ac affliget impios Psal. 45. Et ab oppressione ac gemitu pauperum: id est, propter Psal. 12. Fugere ab arcu, a gladio, videtur itidem significare propter Matth. 13, A gaudio eius abit, et vendit omnia, ac emit agrum: id est, propter. Sic 28. A timore eius concussi sunt custodes: id est, propter Lucae 22, Dormientes a tristicia: id est, propter. de quo mox. Thucydides quoque, et Septuaginta sic saepe in
ut si quis quoquomodo, vel verbis, vel sermone, vel gestu, aut nutu aliquo significet, aut subindicet se abhorrere a doctrina Christiana vel tota, vel aliqua parte eius. Quod etiam silentio alicubi fieri potest, cum, ubi loquendum esset, tacemus. Non enim frustra dicitur: Qui tacet, consentire videtur. Caeterum de Abnegatione, eiusque significatis, aliquid etiam infra in verbo NEGO disseretur. Contrarium eius est Confiteri. Damnatur itaque hoc scelus gravissime, Matth. 10, Lucae 12. ubi verbum Negare idem valens ponitur. Paulus porro 2. Timoth, 3 dicit, et illos abnegare virtutem
Deum. Hic sane primarius usus sacrarum concionum est, etiam hodierna die. Obscurus locus est Psal. 51, Ecce veritatem diligis in interioribus, et in occulto sapientiam scire me facis. Sententia tamen omnium aptissima, et etiam ipsimet Hebraeae linguae convenientissima esse videtur, quod Deus diligat et doceat internam et occultam sapientiam, nempe
compescit metu periculi.
ABUNDARE verbum habet etiam suam energiam in Sacris literis: quae nequaquam negligenda est. Nam cum Christus dicit Matth. 5, Nisi abundaverit iustitia vestra plus quam scribarum et Pharisaeorum,
ABSOLUTIO, et Absolvere, quod cum iustifico et Iustificatione convenit, forense vocabulum est. Illi enim dicuntur absolvi, qui accusati et rei facti sunt criminis alicuius coram iudice: et cognita sua innocentia, ab eo absolvuntur, liberique ab omni culpa et poena dimittuntur. Videtur autem inde venire haec solvendi aut absolvendi locutio, quod rei, seu accusati, vel legibus, vadimonio ac obligationibus aliquibus, vel etiam vinculis ac carceribus ligati constrictique teneantur, aut saltem actoris accusatione in famentur, seu (ut sacrae literae loquuntur) impiificentur:
disservi. Accinctus et Discinctus, significat euntem ad bellum, ac redeuntem. 1. Reg. 20. Ne glorietur accinctus sicut discinctus. quia victor deponens gladium, certus est de victoria: sed accingens se gladio, seu vadens ad bellum, est incertus an vel vincet, vel etiam vivus tantum redibit. Videtur fuisse proverbium illi genti usitatum: sicut est Graecis, Ante victoriam triumphum canere. Accingens se cingulo dicitur is, qui iam idoneus est ad bellum, 2. Reg. 3. Congregaverunt se ab omni accingente se cingulo: scilicet militari, de quo gladius pendet. Celebre est etiam Romanis
persoluisses: Bist du nun mit mir zu frieden / was dise schuld belangt? Sagst mich quit und loss? Ja / etcet. Derivatur autem Acceptilare, a verbo composito Acceptumfero, acceptumtuli, acceptumlatum. Ab hoc supino fit nova vox Acceptilo, et Acceptilatio. Ista imaginaria solutio videtur commodissime cum gratuita remissione peccatorum ac iustificatione, seu a debitis absolutione, conferri posse. Nisi quod in hac Theologica acceptilatione adest certa ac solida causa talis transactionis, nempe aliena CHRISTI, nostri sponsoris, persolutio pro nobis facta: ut licet nobis sit
tamen CHRISTO non est imaginaria, sed vera, realis ac perdifficilis persolutio. Ille enim non auro aut argento aut aliis temporariis huius mundi opibus: sed proprio preciosissimo sanguine, passione ac morte pro nobis persoluit. Sic etiam Acceptare et Acceptatio, communi usu Theologorum nunc videtur cum Iustificare et Iustificatione convenire. Ipsa namque iustificatione nos magnus ille pater caelestis acceptat pro iustis, obedientibus, ac suis filiis. Acceptare. n. aliquem, videtur tali quadam ratione dici et intelligi, ac si eum cui fueras iratus, quemque ex albo tuorum
ac morte pro nobis persoluit. Sic etiam Acceptare et Acceptatio, communi usu Theologorum nunc videtur cum Iustificare et Iustificatione convenire. Ipsa namque iustificatione nos magnus ille pater caelestis acceptat pro iustis, obedientibus, ac suis filiis. Acceptare. n. aliquem, videtur tali quadam ratione dici et intelligi, ac si eum cui fueras iratus, quemque ex albo tuorum amicorum, filiorum aut ministrorum, ut malum et perditum filium expunxeras, et veluti ex tua domo, aula, aut etiam animo cordeque eieceras, denuo pro bono in gratiam ac favorem, et in tuorum
absoluti fide, pacem aut Quietem habemus erga Deum, aut cum Deo, per CHRISTUM, per quem etiam fide aditum habemus in gratiam hanc acceptilationis, aut iustificationis. Verbum Imputare, de quo suo loco postea dicetur plenius, cum de re bona dicitur, aut in meliorem partem accipitur, omnino videtur quasi e regione Acceptationi aut acceptilationi respondere, eique quasi correlativum esse aut etiam causa ipsius. Imputatio enim alienae solutionis, causa est abolitionis mei debiti, seu acceptilationis. Sicut enim CHRISTI persolutionem aut iustitiam nobis Pater imputat, aut per
elalias pro
exemplis apparet, rem eandem utraque praepositione explicatam. Sic etiam Latini saepissime utuntur praepositione AD: ut cum dicunt, Aliquid conferre ad vitam beate transigendam, et multa similia. Terentius vero dixit, Pisciculos emere in coenam. Et Quintilianus, Uti re aliqua in argumentum. Sed videtur interdum praepositione AD vel instrumentum, vel causa efficiens potius quam finis significari. Itaque pro ratione eorum de quibus agitur considerandum est, utra interpretatio magis conveniat. Sicut illud,
symbola etiam aliis linguis nota sunt. Dicitur autem aliquid de hac re postea. Album igitur aliquid fieri, aut Albari, alias significat per metaphoram remissionem peccatorum. ut Isaiae 1, Sicut nix albi erunt. et Psal. 51, Super nivem dealbabor: id est, mundus fiam. Allusio videtur esse ad lotionem vestimentorum, praesertim lineorum, quib. illae gentes plurimum usae sunt. Illa enim si contaminata sunt, albedinem aliquo modo amittunt: contra vero si lavantur fiunt albissima. Sic et Germanis, vueiss machem, pro lavare: et schwartz machen, pro contaminare
simpliciter significat aliquam rem esse: sed aliquid eximium, praestans, preciosum aut celebre esse. Sic et Latini interdum utuntur, ut Iuvenalis Satyra prima:
in vobis radix germinans fel et absynthium: id est, impia doctrina, quae et Deo est acerba, et hominibus perniciosa. Similis phrasis est Hebraeorum 12, et Actor. 8. Nam in felle amaritudinis et colligatione iniustitiae video te positum esse: dicit Petrus ad Simonem Magum. Ad Hebraeos sane videtur haec similitudo aut metaphora integre exponi, quod amaritudo ab effectu dicatur. inquit enim: Caventes ne radix amarulentiae sursum crescens turbet, et per eam inquinentur multi. Sicut enim amara ac venenata quaepiam herba ex terra crescit, et molestos fructus aut sapores hominibus praebet:
etiam de imbecillib. dicitur, Gen. 32: Declinantes in perversitates, ambulare faciet Dominus cum operantib. iniquitatem: id est, cum illis eos puniet. Sic et illud Actor. 5. Iudas abiit viam suam: id est, periit. Sic dicitur, Ponet partem eius cum hypocritis.
AMEN, Hebraea vox, videtur proprie esse adverbium affirmandi, sumptum ab
16. citatum, Quoniam non derelinques animam meam in inferno, non derelinques cadaver meum in sepulchro: cum et verba ea, et totus contextus, et denique res ipsae repugnent. Nam negari non potest, animam non solere significare cadaver: et quod attinet ad locum Levitici, omnino ibi videtur significare homines mortuos. nam et mortuos adhuc solemus homines, parentes aut liberos vocare, per quandam vel synecdochem, vel catachresin: sicut ibi mox illud nephes
proditum legitur. Haec didicimus de Graecorum commentariis, singula valuisse denariis centenis: id est. una mina Attica. Et mox:
esse donare 10000 coronatorum, praeter alia munera? Sic Iudicum 17, Micha conducit Levitem pro duabus vestibus, victu, et 10 argenteis annuatim. Quis credat eum illi 100 coronatos, praeter omnia alia dedisse, cum fuerit communis quispiam rusticus ille Micha, et non magnus satrapes? Praeterea videtur eum habuisse mediocri loco in sua familia. Sic Deut. 22. iubetur mulctari is qui uxorem suam infamasset, 100 argenteis, praeter plagarum castigationem. Apparet fuisse communem quandam, et
tamen
ab aurora, ad declarandam magnitudinem et subitum adventum exercitus Babyloniorum, hisce verbis: Veluti aurora expansa super montes, populus multus et fortis, similis illi non fuit. Quae similitudo perspicua est: quia sicut aurora et subito, et omnia contegit, et montibus ac cacuminibus insidere videtur, sic et exercitus ille. Vicina huic loquutio est Psal. 139. Si assumam alas aurorae, et considam in novissimo maris. Alludit ad celerrimam radiorum solis excursionem, qui momento ab Oriente ad Occidentem perveniunt, perinde ac si aurora celerrimas alas haberet. Non esse aut
Scriptura fit eius mentio: Iud. 6. 1. Reg. 18. 2. Reg. 10. 11. Ier. 23. Plurimos autem habuit sacerdotes et cultores apud Iudaeos, quod vel ex illis lanienis apparet, quas in eos exercuit rex Iehu, 2, Reg. 10. et Elias, 1. Reg. 18. Porro per quandam catachresin, praesertim in plurali numero, videtur factum fuisse apud Hebraeos commune nomen idolorum omnium, ut Iud. 2, Israelitae servierunt Baalim. 2. Par. 33, Manasses extruxit aras Baalim. Oseae 11. Baalim immolabant, et simulachris sacrificabant. Oseae 2, Auferam nomen Baalim de ore populi mei, non recordabitur nominis eorum.
idolum non vocatum a suis cultorib. Baalzebub, sed tantum a piis Iudaeis quia est contemptibile ac odiosum nomen. Certum est, quôd in Novo testamento Iudaei hoc nomine usi sunt in malam partem, pro ipso cacodaemone: ut legitur Matt. 12. In Beelzebub principe daemoniorum eiicit daemonia: Ubi videtur etiam quasi explicatio etymologica addita esse, quod idem significet Beelzebub quod princeps muscarum. Mar. 3 impii dicunt, Christum obsessum esse a Beelzebub spiritu. Dubium autem est, cur sic cacodaemonem vocaverint? num ex contemptu, quod sit tantum muscarum dominus: aut quia instar
pars septima, quo aqua sese collegerat, ea capere. Unam partem assignast. Henoch, quae tertia die siccata est, ut habitet in ea, milleque montes eam intercurrunt. Leviatham autem tribuisti septimam partem humidam: quam bestiam parasti, ut esset quae devoraret quos velles, et quando velles. Omnino videtur indicare Satanam, qui iam veluti carnifex Dei est. Porro Iob 40, hoc modo ambae istae bestiae depinguntur: Ecce Behemot, quem
feci, tecum foenum quasi bos comedet: fortitudo eius in lumbis eius et
malunt interpretari filios malitiae aut iniquitatis. Hieronymus aliquoties vertit in veteri Testamento, Diaboli.
Verbum Belial est effusum in eum, Psalm. 41, id est, grande aliquod scelus, ob quod ita punitur. Porrô Psal. 101. Non ponam verbum Belial ante oculos meos: videtur omnino significare, Non sequar falsam doctrinam. Alii intelligunt, malas causas: quod est minus significans. Denique David queritur de torrentibus Belial, Psal. 18. intelligens nimirum, impetum ac furorem contra se, non tantum impii mundi, sed etiam Satanae ipsius, ac omnium
sunt ausi facere, et nimiam quandam, planeque divinam sanctitatem et efficaciam illis suis adiuratis rebus tribuerunt, putantes se suis illis consecrationibus quamvis vim ac efficaciam, non tantum corporalem, sed et spiritualem, rebus illis externis ac elementaribus indere. Benedicere aliquando videtur etiam significare futura praedicere. nam Patriarchae beneprecantes filiis, etiam futura illis praedicebant.
QUINTO, cum hoc verbum ad Deum, ubi omnes res ac voces significantiores sunt, transfertur, significat non tantum beneprecari, sed et ipsum benefacere: sicut contra
Perinde sonat quasi dicas, In quo bonam de me ipso habeo opinionem, et (ut ita loquar) ipse mihi placeo, sive in quo mihi complacitum est. Augustinus sermone 63 legit, In quo bene sensi: sequutus Cyprianum suum, qui itidem legit libro adversus Iudaeos decimo, cap 14. Uterque secutus videtur Tertullianum, qui libro contra Praxean legit, In quem bene sensi. et hic sequutus est, ut opinor, Irenaeum, qui frequenter hoc modo loquitur. nam
vero de mutua hominum inter se amicitia, qua fit ut alii aliorum commodis studeant, ut Rom. 10. atque adeo de ea charitate, qua homines ipsum Deum diligunt, ut Philip. 1. quam postremam
notionem Erasmus videtur non animadvertisse. Sed idem recte eos reprehendit, qui putarunt hic agi de hominum
a causa. Non male etiam Theophylactus
ipsa exempla plurimum cum ad declarationem, tum et ad confirmationem veritatis eorum quae supra disservi. Sunt igitur apud Hebraeos duo potissimum verba,
interdum accipitur pro cupio. Mar. 10. Magister, volumus ut quod petierimus facias nobis: id est, cupimus, ac petimus. Sic Iohan. 8, Cupiditates eius vultis facere. Iohan. 12. Domine volumus Iesum videre: id est, desideramus. Heb. 12, Postea volens haereditare benedictionem. Aliquando videtur significare non tantum desiderium rei, sed etiam ipsum desideratum effectum. Iohann. 6, voluerunt eum accipere in navim: ut Erasmus et Vulgata habet,
Atque ex Matthaei 14, et Marc. 6, omnino
in navim: ut Erasmus et Vulgata habet,
Atque ex Matthaei 14, et Marc. 6, omnino apparet, eum esse ingressum navim, et sedata tempestate ab iis adoratum, qui una vehebantur. Ergo illa interpretatio non videtur convenire, quae scilicet videtur innuere, ipsos quidem paratos fuisse illum excipere, sed navim statim appulisse: quod non convenit cum aliorum Evangelistarum narratione. Puto igitur, verbum Voluerunt opponi illi quod ante dixerat, eos fuisse perterritos. Ex quo scilicet intelligitur,
habet,
Atque ex Matthaei 14, et Marc. 6, omnino apparet, eum esse ingressum navim, et sedata tempestate ab iis adoratum, qui una vehebantur. Ergo illa interpretatio non videtur convenire, quae scilicet videtur innuere, ipsos quidem paratos fuisse illum excipere, sed navim statim appulisse: quod non convenit cum aliorum Evangelistarum narratione. Puto igitur, verbum Voluerunt opponi illi quod ante dixerat, eos fuisse perterritos. Ex quo scilicet intelligitur, ipsos fuisse eum aversatos. Nunc
accipiunt in navim. Nam
si natus non fuisset: Matth. 26. id est, satius, utilius ei fuisset nunquam nasci, quam quod natus, et filii hominis proditor factus sit. Huc facit Regula philosophica, quod minus malum respectu maioris bonum sit. significat igitur hic Bonum esset, tolerabilius, aut minus malum esset. SEXTO, videtur saepe etiam idem valere quod salutare. ut Proverbiorum decimotertio: Doctrina bona dabit gratiam. secunda Corinthiorum secundo: Bonus odor Christi sumus. Ephes. 4, Sermo bonus et aedificans. 1. Timoth. 3, Qui episcopatum desiderat, bonum opus desiderat. Ibidem 4, Bonus eris
deiecta et in terram spectans facies: non laeta, elevata et exporrecta frons. Cadere reversum. significat etiam periculosius corruere, Esaiae 28. Veluti si quis alium invadens, ita valide repellatur, ut retro resiliat repulsus, ac in tergum corruat: sicut milites capturos Christum cecidisse videtur. Cadere in foveam, quam quis fecit. Psalm. 7 et 9. pro, perire sua propria fraude, aut malis machinamentis. Proverbialem loquutionem fuisse Hebraeis apparet. Cadens, et habens oculos apertos, dicit de se Bileam. Num. 24: ubi plerique intelligunt, Cadens significare dormientem:
quod etiam inter dormiendum habeat oculos mentis apertos, quibus videat visiones Dei. Lutherus intelligit de casu in genua, quod cum orat, tum demum ei Deus secreta patefaciat, et visiones etiam externas obiiciat. De phrasi Casu ambulare, Levit. 26, forte alibi. venit enim ab alio themate, ac videtur potius significare ex adverso, seu adversando.
Cadere aliquando significat periclitari, prope casum esse, ac veluti inchoare casum: sicut si Latini haberent Inchoativum Cadesco. Psalm. 145, Dominus fulcit omnes cadentes, et erigit omnes incurvatos: id est, iamiam casuros.
calcasse torcular, tum ob similitudinem magnitudinis laboris ac fructus: tum etiam, quod perinde fuit totus foede plagis contaminatus et conspurcatus, sicut calcantes uvis et luto contaminantur. sicut ille inquit,
Esaiae 16. et Ierem. 25, est, tum penuriam vini efficere, tum et extremam solitudinem. Non dabo calcationem pedis, Deuteronomii secundo: id est, nec vestigium quidem soli huius tibi largiar, quantum solis plantis calcare queas.
CALCANEUS, posterior pars plantae, Genes. 2, videtur significare tum omnes pios, tum et ipsam Christi humanitatem, quam satan afflixit, sicut et adhuc pios infestat. Calcaneum observare, significat observare alicuius vestigia aut gressus: id est, lapsus et calamitates piorum: Psalm. 56. pedibus enim et calcaneo inter ambulandum labimur:
calice benedictionis vide etiam supra in BENEDICTIO. Calix salvationum, vel salutis, in Psalmo est, quem inter sacrificandum edentes ac bibentes laeti levare, ac Domino pro salute accepta gratias agere solebant. Et verbum Hebraeum quo hoc loco utitur Propheta, hunc levandicalicis morem innuere videtur, ut legi possit: Calicem salvationum levabo, et in nomine Domini invocabo tametsi illud
valet ferme illud Panem filiorum dare canibus, Matt. 15. Tametsi in priori loco ipsemet Dominus addens, Ne conversi lacerent vos, indicet, se loqui non tantum de indignis, sed etiam ingratis, atque adeo obstinatissimis persequutorib. piorum. Canis vivus melior est leone mortuo, Eccles. 9. videtur impiorum sententiam referre, qui mortuis nihil vitae aut boni restare arbitrantur.
CANICIES pro senectute, aut sene, Gen. 42, Descendere facietis caniciem meam ad inferos: pro, facietis me nunc senem mori. 1 Reg. 2, Non deduces caniciem eius pacifice in sepulchrum: id est,
praestet. Talis significatio est Latinae vocis. Captus, sicut ille in Terentio inquit: Ut est captus servulorum. Sic Graecus poeta inquit: Non capit magnam eruditionem indoctus vir. Porro Iohan. 5. inquit Christus, Quomodo potestis vos credere gloriam ab hominibus accipientes? Quod potius videtur significare captantes, aut ambientes. Nam accipere gloriam, ubi ultro offertur, non impedit fidem. Sed qui captant hominum favorem ac gloriam, multa contra verbum, ad voluntatem hominum facere coguntur.
CAPUT, habet plures proprietates: in de igitur variae huius vocis
tum et de summa glorificatione dicitur, Propterea exaltabit caput. Similis prorsus phrasis est Psal. 27, Et nunc extollat caput meum super hostes meos. Sic Psal. 83, Odio habentes te extulerunt caput. Caput levare, Gen. 40, tum pro recordari, tum pro exaltatione videtur accipi, Videntur et Israelitae eodem modo de capitis imminutione sensisse. Posset non incommode triplex Iuristarum capitis diminutio accommodari ad vocis huius significationes: sed id non ita vel necessarium, vel nostri propositi est. Caput nudare, luctum significat. Levit. 10, Capita
tum debilitatem ob nimia ieiunia simulabant, deformando et obscurando genuinum colorem faciei. Christus contra piis praecipit, ut ungant caput, et lavent faciem: id est, potius delicatum victum simulent, quam ita hypocritice sua illa opera ieiunii ostentent. Aliquid nimium et quasi hyperbolicum videtur dicere, veluti in alterum extremum protrahendo pios ut eos ad mediocritatem perducat. Sic: Nesciat sinistra tua, quid faciat dextera.
CARBONES, alias intelliguntur extincti. Prov. 26, Carbones ad prunas, et ligna ad ignem, sic homo iracundus excitatrixas. Alias intelligitur de
Esa. 31 describitur imbecillitas exercitus Aegyptii. Inquit enim: Equi eorum caro sunt, et non spiritus. Maledictus qui confidit in homine, et ponit carnem brachium suum, Ier. 17. Quarto, Caro etiam ipsas nobilissimas hominis vires, nempe rationalem potentiam, qua in religione utimur, denotare videtur, iuxta Christi definitionem Iohann. 3, Caro est, quicquid ex carne natum est. Gal. 3. Cum spiritu coeperitis, nunc carne consummamini: id est cum antea veram pietatem, vi ac energia Spiritus sancti per Evangelion accepti, inchoaveritis, nuncuultis legis observatione carnalibus viribus
legis observatione carnalibus viribus ac operibus vestris salvari: aut, cum antea incoeperitis quaerere iustitiam ac vitam, ex Evangelio ac regno Christi, quae vere spiritualia sunt, et spirituales efficiunt, nunc ex externis observationibus, quaeritis. Sic Phil. 3. Si quisquam alius videtur habere fiduciam in carne: id est, rebus, genere, viribus ac operibus humanis. Quicunque volunt placere in carne: id est, in externa ac caeremoniaria pietate: et bonis operibus humanis viribus factis. Sic Rom. 7, In carne non habitat bonum: id est, in carnalibus viribus. Roman. 4. Quid
quasi unum hominem: veluti si unus solus non sit plenus ac integer homo. sicut et Gen. 1. dicitur Deus creasse hominem aut Adamum ad imaginem suam, bis in singulari repetens. et mox tertio subiicit, veluti exponens illum unum hominem, inquiens: Masculum et feminam creavit eos. In hunc sensum videtur et illud Ephes. 5. dici, quod simus caro de carne, et os de ossib. Christi: licet multo arctius et magis mysticum vinculum cognatioque nobis cum Christo esse intelligenda est, quam ipsemet Paulus maximum mysterium esse pronunciat. Venisse in carnem Christus dicitur 1. Iohan. 4. id
illi tradiderat. Venit autem a
de fide ac animo: tertium, de aliorum institutione. Perinde ac si diceret Psaltes: Beatus vir, qui nec turpiter aut scelerate vixit aut egit, nec pravam sententiam de religione aut iustitia aliisque virtutibus aut vitiis habuit, nec denique falsam doctrinam in religione aut moribus docuit. Videtur itaque ab infimo gradu incoepisse: id est, a turpi ac scelerata vita, quae in plurimis etiam infimae conditionis hominibus cernitur. Secundus gradus est, si quis non sit ullis pravis opinionibus, habitib. aut qualitatibus infectus: cuiusmodi sunt multi hypocritae, etiamsi foris honesta
ac voluntatis mandatique Dei, aut salutis hominum: sed omnia deridentes, et contemptui habentes, pergunt suum furorem furere, sibimet, Deo et hominibus esse iniurii. Possis tamen etiam omnia illa tria ad doctrinam referre: ac per primum intelligere seductionem aut aberrationem a vero, quia hoc videtur Abire indicare, qui non passus est se seduci: secundum de pertinacia in errore, quod ipsum verbum Standi prae se fert: postremum de institutione aliorum in errore, quod Cathedra notat. Convenit pulchre cum hoc sensu aut significatione vocis huius; quod Dominus dicit Matth. 23,
fugiendo effugias, et persequendo consequaris. Cerva ad torrentes, Psal. 42. Sicut cervus ad torrentes aquarum glocitat, ita anima mea ad te Deus: quia cervi cursu fatigati vehementer sitiunt. Solent etiam certo anni tempore valde sitire. Cervus pro superbo et iniusto poni videtur Psal. 29, Vox Domini perturbans cervos. Psal. 22, de Christo et eius passione agitur. titulus habet, Super cerva aurorae: quod plerique exponunt de cerva mane a venatoribus invasa, agitata et capta. Per illam cervam autem non dubitant significari Christum,
non faciem ostendam eis, in die perditionis eorum: id est, non dignabor eos invocantes, et opem meam implorantes, respicere, non liberabo eos. Posterioris exemplum est Ier. 31. Et verterunt mihi cervicem, et non faciem: pro noluerunt mihi obedire, deseruerunt me. Cervix etiam pro superbia videtur accipi, Iob 13. Et redigentur in lutum cervices tuae: id est, humiliaberis, humi prosterneris. Cervicem inducere in iugum regis Babylonis, est ei servire: Ier. 27. Sic Apostoli negant conversorum cervicibus imponendum esse importabile iugum legis. Caeterum Paulus Rom. 16 inquit de
hoc insigne officium, quod fuit persona proferens ex arcano consilio Dei, decretum de remissione peccatorum, ac docens de veris Dei cultibus. Subiungit enim: Unigenitus qui est in sinu patris, ipse enarravit nobis. Iohan. 1. pater e caelo clamans, iubet hunc audiri: ergo est Ecclesiae doctor. Et videtur Iohannes hanc vocem ex Christi responsione, Iohan. 8. mutuatus esse. Tu qui es? respondet Iesus,
Tu quis es? respondet: Principium, quod et loquor vobis. Est autem
in carne. Autor epistolae ad Hebraeos, filium Dei appellat splendorem gloriae, et characterem vel expressam imaginem substantiae eius: quod quis non animadvertet de substantia filii Dei dici? Hebraeorum primo.
seu verbum, 1. Iohan. 5. dicitur: et videtur eam ob causam sic dici, quia testificetur de voluntate Dei. Inquit enim: Tres sunt qui testimonium perhibent, Pater,
et spiritus sanctus. Autor epistolae ad Hebraeos, videtur huc alludere voluisse, dum 1. cap. dicit Deum loquutum esse per filium: et Hebr. 2. salutem enarrari primum coepisse per ipsum Dominum. Idem autor Hebr. 12. hac periphrasi Iesum notat, quod is sit qui loquatur. ubi videtur explicare voluisse, cur Christus
in circuitibus tuis: id est, passim circa te, in omnibus rebus tuis. Sic quoque Psalm. 27. Exaltabitur caput meum super inimicos meos, in circuitibus meis. Sic Psalm. 31. Audivi vituperationem commorantium in circuitu. Et 34. Angelus Domini castra metatur in circuitu timentium eum. Copiam videtur significare, Psalm. 12 In circuitu ambulabunt impii, quando exaltantur utilitates filiorum hominum: id est, regnantibus tyrannis omnia complentur impiis. Aliquando circumvicinam regionem indicat.
CIRCUMFEROR verbum eleganti metaphora usurpatur. Ephes. 4. Ne amplius simus
127. Nisi Dominus custodierit civitatem, frustra vigilant qui custodiunt eam. Et Psalm. 9. Civitates eorum destruxisti. Esa. 26 per civitatem munitam, cuius murus et ante murale sit salus, indicatur Ecclesia Dei: quae metaphora est crebra in sacris. Sic enim et extra civitatem, Apoc. 14, videtur significare tenebras exteriores. At 21 ibidem civitas sancta vocatur Ecclesia Dei, seu vere electorum. Porro quod Hebr. 13. dicimur non habere hic in terris civitatem permanentem: indicatur, nos in hoc mundo hospites esse, non habere hic fixas aedes, sed in futuram caelestemque patriam
significatione utitur et Paulus hac voce, Ephes. 4: Omnis amarulentia, tumor, ira, et vociferatio, et maledicentia tollatur a vobis. Porro Apocal. 21 dicitur Dominus extersurus omnem lachrymam ab oculis suorum, nec futuram amplius mortem, luctum, clamorem, aut laborem seu dolorem. ubi clamor videtur potius significare molestias, afflictionesve, aut certe lamentationem de talibus malis, quam peccatum: seu potius malum poenae, quam malum culpae: potius clamorem iniuriam patientium, quam inferentium. Germanice quoque geschrei pro querela non raro ponitur: et dici solet, Uber den
Sic quoque Psalm. 38 dicitur: Ego ad claudicationem inclinatus sum: id est, ad ruinam.
Hebr. 12 de spirituali piorum imbecillitate accipitur, cum dicitur, Ne quis claudicans evertatur. Ierem. 10. Videtur accipi etiam de peccato, aut alioqui aliquo tristi lapsu aut casu. inquit enim: Omnes viri pacis meae observant claudicationem meam: forte decipietur, et praevalebimus ei. Claudicare in duas partes, aut latera 1. Reg 18, per metaphoram significat vacillare, et nunc in cultum Baal, nunc
Sion, 2. Sam. 5: quod varie interpretantur scriptores. Alii enim intelligunt fuisse idola, quibus confisi sint Iebusaei, quod illa fuerint tutelaria numina arcis Sion: sed postea facta expugnatione, sit eorum cultus abolitus, et non sint eo amplius admissa. Alii, quorum sententia probabilior videtur esse, sentiunt, Iebusaeos adeo naturali munitioni loci fisos, ut vel dixerint, non intraturum eo Davidem, si soli caeci et claudi propugnarent arcem: vel quod adeo pertinaciter velint repugnare, ut non sint cessuri, nisi omnes propugnatores ita mutilaverit, donec claudi ac caeci inde
significat etiam regionem elementarem, quae supra nos, seu proxima terrae et aquae est, idque aliquando coniunctim cum aetherea, aliquando et sine ea. Hoc an proprio, an catachrestico fiat sensu, dubitatur. cuius dubitationis causa est, quia etymologia quidem ab aquis sumpta, maxime pro prie videtur aeream regionem indicare. Sed contra communis quaedam opinio magis hanc vocem de aetherea regione semper intelligit. Verum quoquo modo proprie aut figurate accipiatur haec vox, nunc recitabimus exempla significationis, notantis totam hanc molem supra terram aut aquam existentem, quae partim
tenue, expansum, aut firmamentum quod est inter aquas superiores et inferiores: et cum congregentur aquae sub caelis in locum unum, indicans id etiam caelum esse, quod est proxime super aquas a terra separatas, ut arida separatim cerni, coli ac incoli queat. ubi sane proprie infimam regionem aeris videtur denotare. Sed mox tamen etiam aetheream eodem vocabulo caeli complectitur, cum dicit, luminaria et stellas esse posita in Rakia, in caelo, aut potius firmamento, aut tenuitate caeli. Contra, iterum pro elementari infima ponitur, cum ait, Aves volare in facie Rakia, caeli: id est, tenuitatis
spectanda et agnoscenda. Sic et Psalm. decimo nono, exponere possis, Caeli enarrant gloriam Dei, et opera manuum eius indicat firmamentum. quem Psalmum Paulus de Apostolorum praedicatione exponit:
videtur synecdoche esse, ut caeli pro caelitibus ponantur: nisi velis intelligere, Psalmum primum a similitudine aut parabola inchoari: postea ad rem ipsam magis propriis verbis exponere: veluti si summa similitudinis esset, quod sicut caeli ubique praedicent gloriam Dei, sic et sancti Apostoli,
omnem terram exivit sonus eorum, et in fines orbis verba illorum. Quinto, Hinc fit, ut pro horizontibus vox haec, aut certe summitas caeli non raro accipiatur. ut Psalm. 18. Egressus eius et occursus eius a summo, aut fine caeli, usque ad summum eius: id est, ab una parte horizontis ad aliam. Videtur autem talis significatio et loquutio esse sumpta a communi puerorum, aut valde imperitorum opinione, qui visu iudicant, caelum alicubi ultra pauca miliaria contingere terram, ac finiri ibi totum mundum. Sexto: Cum vox haec geminatur, plerunque aetheream regionem significat. Caelum
ac extollamus. Posset et ea ratio reddi, quia inde pluviae, color solis, tonitrua, fulmina, et alia tum salutaria, tum etiam terrifica ad nos veniunt, quae proximos eius effectus esse, et a praesentia ipsius prodire existimantur. Verum ista locutio non tantum consilio ac ratione instituta esse videtur, sed etiam naturale quippiam in se habere. Omnes enim homines, etiam ignari Scripturae, ut olim Ethniti, in omnibus suis difficultatibus, et etiam subitaneis periculis ac necessitatibus, in caelum oculos ac manus opem implorantes tendunt. Atque hae similesque rationes recitantur, ac
Caeli exercitus, plerunque sidera dicuntur: ut Ierem. 33. Num. 8. Caeli fines, extremitates aut summitatem, significare remotas regiones, notum est. Psalm. 19. Nehem. 1. Caeli fundamenta, concussa esse, 2. Samuel. vigesimo secundo Iob 26, pro motibus concussis aliqui accipiunt: quod videtur oculis male iudicantibus, aut imperitis, quasi caelum illis inniti, sicut poetae de Atlante fabulati sunt Equitare in caelo dicitur Deus, ut ostendatur eius maiestas ac omnipotentia, ut qui tam alte feratur, et veluti tam mobili iumento vehatur: vel etiam quod inde tonitrua (quae vox
tertium pro intimis secretis Dei, in quae paulus fuit inductus, ponitur. Aliqui exponunt de caelo crystallino, quod primum caelum sit regio elementaris, secundum aetherea, tertium illud supremum, ubi aliqui nimium carnaliter somniant Deum habitare.
Inclinari caelos, ac descendere, videtur esse descriptio pluviarum ac nimborum, quod ibi nubes propius terrae existentes, et in eam pluviam effundentes, talem quandam speciem exhibent, ac si pars caeli ad nos descenderet, aut etiam ac si ipse Deus cum suo caelo ad nos descenderet. Ad caelos, in caelum, usque ad caelum aliquid
saepius dicetur: saepissime enim ea adhibetur in exaggerandis laetis ac tristibus: idque magis secundum hominum opinionem, quam secundum rei veritatem. Nam bene habentibus caelum ipsum congaudere et
arridere videtur: contra autem infelicibus omnia esse aut in festa, aut tristia et adversa. Caelos novos creari, et caelos plantari Esaiae 65. 66. 51, est Ecclesiam religionemque instaurari gloriosa instauratione per filium Dei. Accipitur et pro illo spirituali Dei regno, ubi pii cum eo aeterna
vero ac sustentat se ea cogitatio, verbo ac promissionibus Dei, promittentis se velle nobis propitium esse, propter meritum ac passionem filii sui. Omne figmentum cogitationum cordis hominis, est tantum malum omni die: id est, quicquid cor nostrum fingit, cogitat ac molitur. Lutherus non male videtur sentire, qui putat singularem vim esse in voce Figmenti: quasi dicat, non tantum qualescunque cogitationes, sed etiam illae quae sunt summa diligentia fictae et refictae, consideratae ac meditatae.
in cogitationum disceptatione suscipiendum esse infirmum, Rom. 14, vetat quaestiuncularum nimium spinosam et scrupulosam disceptationem, quibus imperitus et imbecillus magis illaqueetur et excrucietur, quam sanetur et confirmetur. Vir cogitationum, Prover. 14 et 24, pro astuto et vafro accipi videtur: tametsi in priori loco aliqui de cogitabundo et cunctabundo, qui diu cogitat, et nihil unquam agit, accipiant.
COGNATUS, aliquando pro eiusdem gentis homine accipitur, de qua catachresi in voce Fratris dicetur. Ideo Paulus vocat Israelitas suos cognatos, Ro. 9.
et terrae fit aliquando in Sacris literis mentio, ut Iob 9. 26. Psalm. 75. Significat autem ea vox, per metaphoram, tantarum molium stabilitatem ac firmitatem: sumpta a communi humanorum aedificiorum more, quae necesse est aliquibus fundamentis aut columnis inniti. Columnas terrae concuti, videtur significare terrae motum, et per metaphoram etiam ipsorum regnorum ac gentium perturbationem, quas Deus excitatis aliquibus heroibus, victis fractisque turbatoribus, et constitutis legibus ac politiis, in tranquillitatem reducit. Supra in voce CAELI diximus, montes vocari columna; caeli,
sua sponte interficere sit solitus: ut Caesar lib. 3 de Gallorum devotis scribit. Talem amicitiam sibi cum Moecenate fuisse Horatius testatur. Ex hoc more, aut potius animorum coniunctione, etiam fabula
pedem meum. Idem et Psalm. 121 dicitur. Commovere populum, est quasi seditionem excitare, aut alioqui incitare: quod Lucae 23 Christo obiicitur. Commoveri viscera alicuius, Genes. 34, pro, maxima misericordia moveri aut affici erga aliquem. In commotionem aliquem aliquibus dari, videtur idem esse quod, exemplo calamitatis alicuius aliis terrorem incutere: nisi quis derisionem, aut solam admirationem significari putet. Nam et condolentes et deridentes, prae quadam admiratione caput motare solent. Deut. 28. Eris in commotionem omnibus populis. 2. Paral. 29. Tradididitque
seu peccati reatus ac mortis convicisse dicitur, ut omnium misereatur, id est, omnibus offerat misericordiam per et propter Christum. Theodoretus non bene locum ad Gal. Conclusit, per concessit, exponit, Dialectici utuntur etiam voce Concludendi et Conclusionis, cuius metaphorae ratio alia esse videtur: nempe quod ea quae prius quasi sparsim et dissipate dicta fuerant, nuncuna sententia veluti sera quadam aut claustro colligentur ac constringantur.
CONCULCARE alias simplicer pedibus premere significat, ut Esai. 1 dicit Deus, se id non requisivisse a Iudaeis, ut atria ipsius
concupiscentiam vero, habitum aut acquisitas accersitasve pessimas vires, amissis bonis contrarias. Vide Summam Thomae, et Apologiam Augustanam. Appetitus vox, propria quadam ratione accipitur in vulgata versione Genesis quarto: Sub te erit appetitus eius, et tu dominaberis ei. ubi appetitus videtur proprie id esse, quod Paulus huc alludens dicit ad Galatas quinto: Caro concupiscit adversus spiritum, et spiritus adversus carnem. Item, quod ad Romanos septimo ait, aliam legem militare contrase, ac se captivare sub legem peccati, et non permittere ut faciat quae velit ac cupiat.
faciat quae velit ac cupiat. Item quod ait, non esse permittendum regnum peccato, Roman. 6. Est vero illud mirabile, quod eisdem plane vocibus describatur appetitus mulieris ad virum, et quod vir ei dominari debeat: quibus etiam peccati ad hominem, cui itidem homo imperare iubetur. Omnino autem videtur esse talis quaedam vis vocum, quod sicut rixosa mulier perpetuo insurgat, ac conetur dominari viro: sic etiam peccatum inhaerens rebellet, concupiscat, conetur regnare, et captivum rapere hominem. Quare illorum duorum plane similium locorum ac sensuum versio mihi valde commode expressa esse
esse talis quaedam vis vocum, quod sicut rixosa mulier perpetuo insurgat, ac conetur dominari viro: sic etiam peccatum inhaerens rebellet, concupiscat, conetur regnare, et captivum rapere hominem. Quare illorum duorum plane similium locorum ac sensuum versio mihi valde commode expressa esse videtur a Luthero, in vulgari Germanico: Qui primum de muliere vertit, Dein will/tua lvantas, vel potius cupiditas, sit viro subiecta, et ille tibi dominetur. Postea vero de peccato dicit Deus ad Cainum: Ne concesseris ei suam cupiditatem, sed domineris illi. Est igitur in utroque dicto tristis ac
ibi verbum
habitabitur confidenter. Ezech. 29. Non erit amplius Aegyptus domui Israel in confidentiam. Confidentia nihilominus in novo Testamento non raro in bonam partem accipitur: ut Ephes. 3. Habemus accessum in confidentia perfidem. Et Hebr. 10. Nolite amittere confidentiam.
CONFIGERE, videtur significare afflictionem, sumpta metaphora ab infixione iaculorum, aut sagittarum hostilium. ut Psalm. 32. Conversus sum in aerumnam, dum configitur mihi spina: tametsi ibi Hebraeus textus aliter habeat. Sic Psal. 58. Sagittae tuae infixae sunt mihi. Et Psal.
nempe donis Spiritus sancti, ut mox sequitur. Confirmare in aliquem charitatem: id est, certo ac evidenti testimonio, vel potius re ipsa ostendere charitatem suam erga aliquem, aut etiam ipsum beneficium praestare. nam charitas, ibi ipsum beneficium ex charitate profectum, significare videtur. Confirmasti super me manum tuam, Psalm. 38, de dura ac perseverante afflictione accipitur, cum Dominus affligente manu diutius nos premit. Hinc pontificium sacram entum confirmationis, ubi illi per certas caeremonias unctionis, alapae, murmura verborum, putant sedare ampliorem gratiam
carnem genitus fuerat, persequebatur eum qui erat secundum spiritum: ita et nunc. Sed quid dicit Scriptura? Eiice ancillam, et filium eius. non enim haeres erit filius ancillae cum filio liberae. Nempe nos, fratres, non sumus ancillae filii, sed liberae. ¶ Huius loci summa aut scopus hîc esse videtur, quod sicut olim unus Abraham habuit duas uxores, Agar et Saram: et duplices filios, Ismaelem et Isaacum: quorum quidem prior carnalibus viribus sit procreatus, posterior vero ex gratia et promissione: sic etiam Deus duas quasi uxores et matresfamiliâs in mundo habeat, ex quibus gignat:
et cum ea ambulet. Sensus omnino necessarius est, meo iudicio, quod praesens aut terrena Hierusalem, seu populus vel synagoga Iudaica, sit socia et similis ancillae Agar, perinde carnaliter et tantum ad servitutem ac damnationem gignat ut illa. Si autem coincedere aut simul ambulare significat, videtur primum esse quasi quandam collationem primae originis, quod sicut Agar ancilla ex Aegypto transeundo, iuxta montem Sina venerit, et Abrahamo in terra Canaan liberos genuerit: sic et Hierosolyma aut synagoga populi Israelitici eandem viam ex Aegypto venerit, cum Deo in monte Syna foedus
quia nondum plene extructa, patefacta et glorificata est;
sed in fine patefiet, ut est Apoc. 21. Ideo praesens illa terrena, caelesti ac venturae opponitur. Illud quoque observandum est, quod non videtur perinde alterum seu Evangelicum foedus loco alligare, sive Hierosolymae sive alii, ur Legale monti Sina: quo libere posset praesentem Hierosolymam, ut matrem, Synagogae servae Agar consociare. Verum illam secundam pactionem aut Testamentum, matremque spiritualium filiorum nominat
de se suisve actionibus latam. quarum significationum exempla ordine proferam: illud prius monens, vocem hanc potissimum ex minoris propositionis natura sumi, quia continet noticias aut memoriam recte aut secus a nobis factorum, nostrarumque malarum aut bonarum actionum. Prima, significatio videtur in hisce dictis reperiri. Paulus dicit Rom. 13, Obediendum esse magistratui non solum propter poenam, sed etiam propter ipsam conscientiam: id est, animam rationalem, ne eam contamines, violes, ac oneres ira Dei: quasi diceret, Ne non solum in corpore puniaris, sed ipsam quoque animam ira
a reatu, et illuminatur, ut rectius de omnibus rebus sentiat ac iudicet. Secundam significationem, cum pro tota illa ratiocinatione ponitur (in qua plerique ferme semper hanc vocem accipiunt) in hisce exemplis reperiri arbitror: Testimonium dante conscientia, Rom. 2 et 9. Sedlocus Rom. 2, videtur etiam quasi definitionem conscientiae ponere. inquit enim: Testimonium dante conscientia, et cogitationibus mutuo sese accusantibus, aut etiam excusantibus, in die cum iudicabit Dominus occulta hominum. Quasi diceret: Conscientia sunt illae ratiocinationes aut practici syllogismi, damnantes
quod significet stipulationem, ut supra in Baptismo exposui. Saepe coniungitur conscientia cum mente et corde, de quibus phrasibus alibi forte. 1. Iohan. 4 dicitur: Fiduciam habemus, si nos non damnat cor nostrum, scimus quod maior est Deus corde nostro. ubi cordis damnatio idem plane esse videtur, quod conscientiae accusatio ac damnatio: cui damnationi verbo Dei ac merito Christi resistimus. Deus enim per verbum et sacramenta testatur, se nostram malam conscientiam purificare, abiectis omnibus peccatis nostris post tergum suum. Convenit cum cordis accusatione et haec phrasis: Cor
autem crebro haec loquutio cum Coram, Ante, et In facie, de quibus alibi.
CONSPERGERE SE PULVERE, aut cinere, signum doloris aut luctus fuit, sive ob poenitentiam, sive ob calamitatem. Coincidit saepe haec vox cum Aspergo, de quo supra suo loco dictum est.
CONSUMMARE, videtur significare, perficere aliquid: et simul etiam absumere aut perdere crebro valet. Varia autem Hebraea verba hoc Latino exponuntur. Porro cum hoc verbum de ipsa absolutione operis aut actionis accipitur, ut Gen. 6. 1. Reg. 6. Gen. 18, plerunque perspicua est locutio. Hebr. 10. Unica
afficiat. Sic Psalm. 60. et 147. Hoseae 14 dicitur Dominus colligare et sanare contritiones suorum. Psal. 94. Populum tuum Domine conterunt. Aliquando etiam longiori quadam metaphora dicitur de confractione aut prostratione spiritus et cordis aliquorum. Cor enim aut animus securus videtur quasi quaedam abor stare ac vigere in mundo. Sed lex divina veluti malleus quidam confringens petras, conterit ac comminuit eum, ut veluti concisa arboraut columna icta fulmine humi iaceat. Sic minatur Dominus Levit. 26. Conteram superbiam duriciei vestrae. Ier. 23, contritum est cor
contritio cordis aut spiritus indicatur etiam Esaiae 48, hac similitudine, Sicut leo contrivit omnia ossa mea. Quin et Thren. 3 contritionem vocat. Paulus 2. Cor. 2 et 7, dolorem et tristiciam secundum Deum: Petrus primae quinto, humilitatem animi: Iohan. primae quarto, timorem vocare videtur. Conteri propter alicuius contritionem, Ier. 8, est, propter eius calamitates dolore summo affici. Clamorem contritionis suscitabunt, Esaiae 15: pro, horrendum et miserandum, qualis in ingenti clade exoriri et excitari solet. Deducere et reducere homines ad contritionem.
contristavi. Sic et 2. Corinth. 7 accipitur, Contristati estis ad poenitentiam: pro, dolore affecti, et perterrefacti accusatione legali. Herodes dicitur Matth. 14, et Marc. 6, contristatus, quod iuraverat filiae se ei daturum quicquid illa petierit, et quod ea postulaverit caput Iohannis. Videtur autem simulata contristatio fuisse. Praecedit enim clare in Matthaeo, quod voluerit quidem eum interficere, sed metuerit vulgus, magnifaciens Baptistam. Verum de eo loco vide caput de Synecdoche aut Metalepsi, in Regulis generalibus. Aliquando de tristicia cum scandalo coniuncta accipiendum
et sequi satanam, sicut servus discedens ab obedientia sui domini. Postremo cum resipiscunt, dicuntur iterum converti ad priorem herum Deum, ut eum sequantur ac colant. Convertere aliquem, aliquando significat refocillare, reficere: quia defatigatorum et afflictorum anima ac vita ab eis abire videtur. Contra igitur, cum vel victu vel consolatione confirmantur, videntur ad vitam converti. Psal. 119. Lex Domini immaculata convertens animas: id est reficiens. Psal. 80 ter repetitur: Domine converte nos, illumina vultum super nos, et salvabimur. Quod plerique
quod non habeant cor intelligens: ut pollicetur in sequenti, sicut et Ierem. 31 promittit se daturum illis cor intelligens, ac quaerens Deum. ubi hanc ipsam essentialem totius rationalis animae regenerationem promittit, et non illius carnalis massae corpoream quandam mutationem. Tertio, cor videtur significare saepe ipsum quasi ingenium, naturam, aut animum hominis, bonum aut malum. ut, cum Deus dicitur ponderare aut examinare corda: id est, tum naturam ingeniumve eius, tum et intimas cogitationes et machinationes. Cor saepe ipsum hominem significare videtur, non tamen sine
mutationem. Tertio, cor videtur significare saepe ipsum quasi ingenium, naturam, aut animum hominis, bonum aut malum. ut, cum Deus dicitur ponderare aut examinare corda: id est, tum naturam ingeniumve eius, tum et intimas cogitationes et machinationes. Cor saepe ipsum hominem significare videtur, non tamen sine singulari emphasi: ut cum Dominus prohibet, ne gravemus corda nostra crapula et curis huius vitae, Luc. 21: id est, nos ipsos, dum illis cor nostrum penitus addicimus, involuimus et contaminamus. Cor etiam animam aut vitam vegetativam significare videtur: ut cum hominis
hominem significare videtur, non tamen sine singulari emphasi: ut cum Dominus prohibet, ne gravemus corda nostra crapula et curis huius vitae, Luc. 21: id est, nos ipsos, dum illis cor nostrum penitus addicimus, involuimus et contaminamus. Cor etiam animam aut vitam vegetativam significare videtur: ut cum hominis cor pane confortari dicitur Gen. 18. Iud. 19 et Psal. 104. Panis confirmat et vinum laetificat cor hominis: id est, ipsum hominem ratione animae aut vitae vegetativae. Sic etiam cum contra dicitur ut cera liquescere, Ps. 22. significat ipsam vim
Contra, cum repetitur haec vox, et dicitur aliquis aliquid Corde et corde agere, significat vel in summa dubitatione, cum modo hanc, modo illam sententiam magis amplectitur: vel etiam, cum aliam mentem, voluntatem aut sententiam in corde gerit, aliam ore profert aut prae se fert. Animum videtur aliquando significare: sicut Latini dicunt, animum superbum, durum, praefractum, pertinacem. ut, Cor durum male habebit in novissimo. et, Qui amat periculum, peribit in eo: Eccles. 3, Ambulare in, aut post duritiem cordis, Ier. 7. 13. 16. Sic forte illud, Indurari cor Pharaonis:
Pharaonis: id est, pertinax reddi, in Exodi 11. Et, Gentium cor indurari, ut pugnent contra Israel, Ios. 11. Sic Esai. 46, Audite me duri corde: pro, pertinaci animo. Declinans et rebelle cor, Ier. 5: id est, animus Deo rebellis et adversus. Non raro vota, desideria et cogitationes ipsas videtur declarare: ut, Ubi thesaurus tuus, ibi et cor tuum: id est, affectus et cogitationes tuae. Capere aliquem in corde suo, Ezech. 14, est, deprehendere, ac confutare eius mala studia ac vota. Et Thren. 3. Corda nostra levemus cum manibus puris in caelum: id est, vota ac desideria nostra.
damnare aliquem cor suum, 1. Iohann. 3. ubi simul monet Apostolus, pluris esse faciendum iudicium Dei, nos per verbum et sacramenta sua absolventis, quam conscientiae accusantis et condemnatis. Cum saepe Deus dicitur Scrutari, probare et explorare, intueri aut cognita habere corda nostra, videtur significare tum ingenium ac naturam nostram, tum et omnia consilia ac cogitationes, vel occultissimas ac intimas, quas ob singularem malitiam et fraudes omnes homines vel maxime celamus, et celatas occultasque esse ex animo cupimus. Scriptura igitur affirmat intimos sinus cordis,
aut ab omni dubitationum vacillatione ac fluctuatione libera, ut te sincere ac uno constantique motu diligat. Sic et Ezech. 11 promittit Deus, se daturum populo suo cor unum. Opponitur haec phrasis praecedenti, Corde et corde, aut duplici corde. Ezechielis 11. Dabo eis cor unum. Videtur non de mutua concordia plurium dici: sed de una certa ac constanti piorum sententia, qua sint Deo suo adhaesuri et servituri, ac ne quaquam duplici corde futuri, vel huc atque illuc vacillaturi aut claudicaturi. Cum corde alicuius esse aliquid, est, eum cogitare, in animo habere,
cordis homo, 1. Pet. 3. Quarum ornatus sit interior cordis homo. praecipit Petrus ut honestae matronae interius animam virtutibus, non exterius corpus vestib, exornare studeant. Possidere cor, Prover. 19. Possidens cor diligit animas suas: id est, cohibens impetus aut affectus cordis. videtur hic cor ipsam affectuum potentiam denotare. Retrorsum verti cor, Psal. 44. pro, recedere a bono instituto aut vocatione. Cogitationes ascendere in cor, supra in vocabulo Cogitationis expositum est. Scriptura passim, praesertim in novo Testamento, dicit de purificatione
Copiae cornu: sed illa ex fabulis ducta sunt. Sexto Moyses in Exodo dicitur Cornizasse, aut splendorem quendam ex facie eius fulsisse. Dubium autem est, qua ratione ipsi id verbum sit attributum: num ratione splendoris, qui innatus cornu boum attenuato aut levigato inesse videtur: quod sic et Mosis facies in se quid lucidum ac fulgens, ex Dei familiaritate colloquioque sibi attraxerat: aut ideo, quod perinde illa flammula in pyramidem elevabatur ac desinebat, sicut cornua: aut denique ideo, quia sic splendor in omnes partes se effuderit, ac diradiaverit, ut
per metalepsin accipitur, nempe stare pro servire. Sic dicitur David stetisse coram Saule, 1. Sam. 16, et 19. Sic Samuel dicitur stetisse coram Domino, et coram Heli, 1. Sam. 12. Sic intelligunt aliqui illud Genes. 2, Faciamus ei adiutorium, quod sit coram eo: id est, quod ei subserviat. Videtur etiam quasi collationem quandam significare, ut si diceretur sociam. Tametsi Paulus eo exponit, quod dicit mulierem esse factam propter virum. Aliquando contra significat etiam resistere: Esth. 9. Psal 21 quod supra in Conspectu monui. Tertio, Coram Iehova esse,
me, audituri tua ingentia beneficia, et miraculosam liberationem. Nam praecedit, Educ de carcere animam meam, ut confitear nomini tuo, me coronabunt: id est, circumsistent audituri eam confessionem, aut celebrationem nominis tui. Coronati tui sicut locustae, Nahum 3, principes significare videtur. Corona unctionis olei, Levit. 21 significat inaugurationem pontificis.
CORPUS, primum significat istam crassiorem, magisve conspicuam hominis partem: aliquando etiam vitam istam vegetativam, ut Esa. 50. Corpus meum dedi percutientibus. Matth. 10. Nolite timere eos qui
corpus fieri. Tertio, significat totum hominem: ut Iacobus cap. 3 dicit quod lingua maculet totum corpus. Aliqui intelligunt totam vitam, omnesque actiones. Aliqui etiam de metaphorico corpore totius coetus, quod unus calumniator deformet totam Ecclesiam Dei. Sed prima significatio videtur caeteris aptior. Sic Paulus 1. Cor. 6, corpora nostra, id est, totum hominem dicit esse membra Christi. Quarto, Paulus 1. Cor. 15, duplicis corporis mentionem facit, animalis et spiritualis. Animale vocat hoc naturale, Physicis motibus ac peccato etiam ipsi obnoxium. Spirituale vero,
ipsi obnoxium. Spirituale vero, illud purificatum et glorificatum, liberum ab omni peccato, ac etiam Physicis illis motibus, morborum, esuriei, somni, defatigationis, et similium: ut ipsemet ibi sese abunde declarat. Quinto, Christus de lucerna aut oculo corporis agens Matth. 6 et Luc. 11, videtur voce
corporis non tantum totum hominem, sed etiam totam conversationem eius, praesertim quod ad religionem attinet, significare. Est enim quaedam similitudo, quod sicut externo huic corpori, in rebus
adolescentum cruces vocat, quod multarum calamitatum iuvenibus causa sint, varieque eos excarnificent. Nec etiam male inde verbum Crucio deducere queas Magna
sane utriusque vocis ac soni affinitas esse videtur. Crucifigere, aut Crucifigi, aliquando simpliciter interficere aut interfici significat Inde per metaphoram dicuntur pii esse crucifixi, quia peccato et mundo sunt quasi interfecti ac mortui, eique penitus renunciarunt. Sic Paulus dicitur mundo crucifixus, et vicissim mundus illi,
significat. ut Galat. 6. Tantum ne cruce Christi prematur. Non nimium recedit ab hac significatione praedicta vox, cum Christus iubet suos sectatores mox tollere crucem. Intelligit enim, eos debere paratissimos esse ad ferendas omnigenas calamitates, propter veritatem, religionemque suam. Videtur autem illa loquutio Christi esse desumpta ex eo more, quod crucifigendi cogebantur propriam crucem ad locum supplicii baiulare: ut in Evangelica historia habemus. Perinde ergo acci piendum est Christi dictum, ac si quis nunc ad alium diceret, Circumpone laqueum collo (quia solet statim
taxat, quod cyminum et mentam decimabant, ac de illis vilissimis rebus summa diligentia decimas Domino offerebant: interea vero res longe maximas, ad religionem, cultum ac gloriam Dei et hominum salutem pertinentes, foedissime negligebant. imo et petulanter violabant ac transgrediebantur. Videtur pene fuisse proverbialem quandam locutionem: sicut et illas de culice ac camelo, item de festuca ac trabe. Sic et Graeci proverbiali quadam sermonis forma, nimium sordidos
et alii Athenienses dicunt, Paulum annunciare novos daemonas: id est, quosdam recens natos deorum filios. Doctrina porro daemoniorum. apud Paulum, est doctrina a diabolis excitata, ac in mundum et Ecclesiam invecta: quasi diceret, Non est humanum, sed diabolicum inventum. Aliquando Daemonium videtur significare idolum. 1. Cor. 10. Quae gentes immolant, daemoniis immolant: Et, Nolo vos esse participes daemoniorum.
DAMNARE, et DAMNATIO, in verbo Condemno exponitur.
DARE verbum varios idiotismos in hac lingua, tum per se, tum ratione adiunctarum vocum habet:
suarum, Proverbiorum 31. pro, laudare mulierem ob laboriositatem ac industriam suam, aut etiam ornare eam dignis praemiis. Fortitudinem Deo date, Psalm. 68. pro, celebrate eum de fortitudine sua. Quis dabit, adverbium optantis est: pro, utinam. Quis dabit ut pro te moriar? Sed Iob 14, videtur de re impossibili dici: Quis dabit mundum de immundo? subintellige, Nemo. Verbi huius repetitio intendit significationem: sicut et aliorum. Sic Dando dare, ut Numer. 17. Dando dabis eis possessionem. Et Num. 3. Dati dati sunt a filiis Israel: pro, dono dati, aut penitus traditi.
sermone videantur, cum interim corda eorum tum naturali aut innata corruptione, tum et actualibus peccatis essent contaminatissima. Sic et Paulus pontificem vocat parietem dealbatum, Actor. 23. Percutiet te Deus paries dealbate. Secundo, vicina huic locutioni ac metaphorae, seu significationi videtur esse et illa Ezechielis similitudo cap. 13. quod pseudoprophetae liniant calce, aut in crustent parietem ruinosum. Nam illa excusatio pravae religionis status Ecclesiae doctorum et conscientiarum, quam adhibebant seductores omnia excusantes, palliantes, et veluti coloribus
castra contra militare sacramentum: ita etiam in Sacris, de desertoribus sanctae spiritualisque militiae, id est, verae pietatis, religionis, ac Dei ipsius, cum maxima reprehensione illorum inculcari solet. Isaiae 30. Vae filii desertores: et alibi, Desertores fuerunt ab utero matris: plane videtur convenire cum vocabulo Graeco
cogeris expetere et expectare. Sic et in sequenti cap. aliqui exponunt quod Deus dicat, Cainum nihilominus retenturum primogenituram, et fratrem ei fore subiectum, modo sit probus. Sane illae duae phrases prorsus eodem modo etiam in 4 repetuntur, sicut et in 3 sunt positae. At mihi videtur dici, quod perinde procaciter infestabit mulier virum, eique dominari volet, sicut peccatum innatum vult et conatur in homine regnare: et quod vicissim perinde oporteat maritum reprimere illam affectionem imperii muliebris supra se, sicut pius homo tenetur resistere innatae malitiae,
suum faciat. nam et hanc vim habet hoc verbum. Prophetis aliquoties obtruduntur libri devorandi: ut Ezech. 2 et 3. Apocal. 10. Ambrosius dicit, ea figura et visione illis iniunctum esse, ut Scripturae intelligentiam imis viscerib. recondant. Omnino desiderium ac diligentiam rerum divinarum videtur indicare. Ea enim devoramus, quae maximo desiderio appetimus. Tametsi in illis visionibus non tam admonitio aliqua est. quam quod Deus sic voluit indicare, se demum eum esse qui suos doctores divinarum rerum ac mysteriorum cognitione repleat et instruat, ac ad omne munus propheticum recte
summae maiestatis est, quae est spiritualis essentia, et causa ac fons omnis boni, ut Plato eum definit, creator et gubernator omnium. Tota definitio ex Christiana doctrina omnibus nota est. De etymologia huius vocis varie divinant scriptores. Hebraeum
summus Deus omnibus praeest: sive etiam quod Deus eis aliquo modo suam potentiam, officium ac dignitatem communicat: sicut Paulus testatur, potestates esse a Deo: et repugnantes magistratui, ipsimet Deo repugnare. Hanc communicationem nominis ac dignitatis, et vicissim etiam privationem eius, videtur Deus Psal. 82 indicare cum ait: Ego dixi, vos dii estis et filii excelsi: veruntamen sicut homines moriemini, et sicut unus ex principibus cadetis. Sic Exod 22, et Deut 19, dicitur aliquis adduci ad Deos, id est, Iudices. Sic et Exod. 22. Diis non detrahes, et principi
tum filii Dei: ut Gen. 6. Viderunt filii Dei filias hominum. Tametsi hic et illae duae causae accedant, quod pii tum adoptentur a Deo, tum etiam ex semine verbi ac spiritus eius generentur. Per metaphoram etiam, vel similitudinem Moyses dicitur fieri Deus Pharaonis, eo quod externa specie ipsi videtur data potestas in Pharaonem, ipse videtur eum punire, et liberare a poenis Exod. 4. et 7. Consimilis ratio tropi est, cum diabolus dicitur Deus huius mundi, eo quod potenter in eo regnet, et totus mundus se ad eius libitum, libidinem ac gestum componat, et ad eius praescriptum vivat 2
Dei filias hominum. Tametsi hic et illae duae causae accedant, quod pii tum adoptentur a Deo, tum etiam ex semine verbi ac spiritus eius generentur. Per metaphoram etiam, vel similitudinem Moyses dicitur fieri Deus Pharaonis, eo quod externa specie ipsi videtur data potestas in Pharaonem, ipse videtur eum punire, et liberare a poenis Exod. 4. et 7. Consimilis ratio tropi est, cum diabolus dicitur Deus huius mundi, eo quod potenter in eo regnet, et totus mundus se ad eius libitum, libidinem ac gestum componat, et ad eius praescriptum vivat 2 Cor. 4. In quibus Deus huius seculi
ut Deo quodam potenter agitantur. Tertio, quod respectu piorum sit tantum unus Deus, quia illi tantum unum esse verum Deum sentiunt, et illi uni Deo adhaerent, ac in eum solum sperant, et omnia bona a Deo esse norunt, illiusque causa agunt quicquid recte agunt. Vox igitur Deus etsi absoluta esse videtur, tamen cum Deus alicuius esse dicitur, relative accipitur, teste ipso Christo. qui cum interpretatur titulum Dei, Ego sum Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Iacob, dicit Deum non esse mortuorum: ostendens, in voce Dei non solum summam quandam maiestatem indicari, sed etiam tum auxilium
et interdum etiam tantum per
ea forte in illa ipsa figura in Universalibus Regulis tractabuntur.
DEUTERONOMIUM, vulgo in Ecclesia, et etiam in Sacris literis aliquoties vocatur Vitimus liber Moysis, Hebraice Misnae, id est, secundum. Deut. 17. Cum sederit rex in solio regni, describet sibi Misnae legis huius. Videtur autem utraque vox Hebraea et Graecaidem valere, et ideo huic libro attributa esse, quia est repetitio et veluti secunda ac summaria quaedam propositio totius legis Moysis: sicut Monsterus, olim praeceptor meus, Ios. 8. vertit. Sed de hac voce forte etiam alias, tametsi nulla explicatione
invicem concitat, et a vero Deo eiusque religione ac veritate abducit. Complectitur igitur Hebraeum nomen totum artificium aut malitiam diaboli: quia id in genere agit, ut omni bono resistat. Consonat cum Hebraeo et Graeca vox
quod idem significat ac, praecepit: sicut sane et ipsa adiuncta Imperativa indicant, Fiat, colligantur aquae, producat terra aut aqua, etc. declarantia illud Dicere, esse imperare omnipotenter. Paulus sane, licet idem verbum dicendi retinuerit, tamen omnino de mandato intellexisse videtur, 2. Corinth. 5 inquiens: Deus qui dixit ex tenebris lumen fulgere. id est, praecepit. Quo etiam illud Rom. 4 videtur respicere: Vocat ea quae non sunt, sicut si adessent. Certe Psal. trigesimotertio propalam indicatur, hanc esse vim illius Dicere. Inquit enim Psaltes:
aut aqua, etc. declarantia illud Dicere, esse imperare omnipotenter. Paulus sane, licet idem verbum dicendi retinuerit, tamen omnino de mandato intellexisse videtur, 2. Corinth. 5 inquiens: Deus qui dixit ex tenebris lumen fulgere. id est, praecepit. Quo etiam illud Rom. 4 videtur respicere: Vocat ea quae non sunt, sicut si adessent. Certe Psal. trigesimotertio propalam indicatur, hanc esse vim illius Dicere. Inquit enim Psaltes: Ipse dixit, et facta sunt: ipse PRAECEPIT, et constiterunt, per posterius (Praecepit) declarans illud prius (Dixit.)
Et Micheae secundo: Exodi trigesimosecundo. Hoc inde fit, quod et verbum visitare tum in bonam, tum in malam partem accipitur: de quo postea suo loco. Dies mactationis, Iacobi quinto: In deliciis vixistis super terram, et lascivistis: enutrivistis corda vestra ut in die occisionis. videtur significare diem festum aut sacrificiorum. quasi dicat: Sic suaviter deliciati estis, ac si semper vobis bacchanalia, aut alii deliciarum dies fuissent: vel, sicut pecora ad diem mactationis alicuius magni convivii, aut sacrificii alicuius saginantur. In dies venire, Genesis decimo
Psalmo primo: Qui meditatur in lege Domini die ac nocte. Sic et Latini dicunt, Dies noctesque, versare libros diurna et nocturna manu. Sic 2. Petri 3, De die in diem cruciabant iustam eius animam iniustis operibus. Dies tres cum dimidio, Apocalyp. 11, aliqui exponunt de brevi tempore: sed videtur, omnino significatos esse sesquiquatuor annos, quib. grassatum est Interim: sicut mox 13, idem tempus nominatur. dicit enim: Et datum est ei os loquens magna, et blasphemias, et data est ei potestas faciendi menses quadraginta duos. Idem tempus eodem undecimo capite exprimit dicens,
4 Luc. 3, Prava vertentur in directa metaphora sumpta a viis incommodis, per valles et montes: significat doctrinae, religionis ac vitae correctionem, quin et ipsam instaurationem regni Dei per Christum factam.
DISCERE plerunque in usitata significatione accipitur. Aliquando tamen videtur idem valere quod assuefieri ad aliquid aut etiam re ipsa praestare. ut, Isa. 1, Discite benefacere. pro, benefacite, pie vivite. Hier. 23. Si potest mutare Aethiops pellem, et pardus maculas suas, poteritis et vos benefacere, cum didiceritis malum i. assueti estis, vel potius talem
semen, aut imaginem.
DISCIPLINA, Latinis plerunque doctrinam aut scientiam aliquam significat: sed apud Hebraeos alias castigatione aut poenam pro malefacto significat, iuxta illud: Quis est filius, cui non det disciplinam pater eius? Item: Omnis disciplina ad tempus non gaudii esse videtur, sed tristiciae, Hebr. 12. Sic et Isaiae 53, Disciplina pacis nostrae super eum. id est, castigatio aut poena pariens nobis pacem. Aliquando vero significat correctionem aut emendationem, seu instructionem de moribus. ut Psalm. 50. Tu vero odisti disciplinam. et in Proverbiis
se super aliquo est, divisis copiis eum invadere. Sic Abrahamus se dividit super orientalem exercitum, qui Sodomitas oppresserat: Gen 14.
DIVINI, plerunque in malam partem dicitur in Sacris literis, de magis, aut alioqui curiosis artibus, futura praescire et divinare conantibus. Videtur tamen aliquando etiam in bonam partem accipi: ut Isaiae. 3. Auferam prophetam, divinum et senem: pro homines prudentes, futura ex collatione praeteritorum ac longa providentia praescientes.
DIVITIAE praeter propriam significationem, admodum crebro per metaphoram significant
aut iniusti haeres. Et Christus vocat Mammonam iniquitatis. Sic et Isaiae 53, impius cum divite coniungitur, quod Christus sit cum eis datus aut deputatus, seu perinde tractatus: de quo loco vide in verbo DARE. Ob hanc causam et Christus affirmat, Difficile esse divitem intrare in regnum Dei. Videtur quoque haec vox per metaphoram significare eos qui se bonis operibus ac iustitia abundare somniant, aut superbos: quibus opponuntur pauperes spiritu. Sic diva Virgo canit: Esurientes implevit bonis, et divites dimisit inanes. id est, tumentes de sua sanctitate. Sic et Lucae 6 Christus
dicatur Deus aliquem bona, cum ei illa largitur: et ille vicissim Discere aut cognoscere, cum ea percipit. Tale et illud est; Quis ostendet nobis bona? Pertinet hic totus Hebraismus ad Regulam de Verbis noticiae pro realibus positis. ut modo dixi. Docere etiam, castigare aut punire videtur significare. Iud. 8 Spinis et tribulis docuit, aut scire fecit cives Suchot. pro, punivit. Sic ferme Germanicum
quod Christus dicitur dilexisse illum iactatorem suae iustitiae, Marci 6.
DOLUS, Graeca vox, Latinis tamen usitata, est astuta aut callida machinatio, iniuste decipiendi proximi gratia excogitata, cum aliud simulatur, aliud agitur ut lurisprudentes definiunt. Salomon Proverb. 16 videtur definire dolum, cum inquit: Qui odio habet labiis suis, alium prae se fert, at in interiorib. suis ponet dolum. vult ergo dolum esse, cum quis benevolentiam et iustitiam ore simulat, cum interea corde fraudem ac pravum consilium in proximum machinetur. Sic et Malach 1 videtur hisce verbis
Proverb. 16 videtur definire dolum, cum inquit: Qui odio habet labiis suis, alium prae se fert, at in interiorib. suis ponet dolum. vult ergo dolum esse, cum quis benevolentiam et iustitiam ore simulat, cum interea corde fraudem ac pravum consilium in proximum machinetur. Sic et Malach 1 videtur hisce verbis describere dolosum: Maledictus dolosus, in cuius grege est masculus: et cum noverit, immolat corruptum Domino. Ponitur aliquando Dolus pro doloso: ut Proverb. 14, Loquitur mendacia dolus, pro, vir dolosus aut fraudulentus. Sic et Hier. 9 dicit Deus ad prophetam:
Beatus homo cui non imputat Dominus peccatum, nec in spiritu eius est dolus. id est, qui non Deum et semet decipit, dum sibi persuadet innocentiam et iustitiam. Loqui dolum, saepissime in Psalmis est, dolosos et imposturae plenos sermones proponere. Sic et Labia dolosa. Aliquando Dolus videtur significare ipsas res dolo ac fraude partas. ut Hiere. 5. Sicut cavea est plena aviculis, sic domus eorum dolo. Nisi malis intelligere de fraudulentis consiliis. Dicitur Vir dolosus, Lingua dolosa, Labia dolosa, statera, libra et pondera dolosa: quin et manus dolosa, quod alias
4. Nolo autem vos, fratres, ignorare de dormientibus. Sic Lazarus et puella Christo dormit. Addit aliquando Scriptura, Dormire in morte, Dormire somnum sempiternum: sicut Homerus. Dormire somnum aereum. Eidem figura significat etiam ociosum esse. Sic saepe ipsemet Deus dicitur dormire, cum nos videtur ociosus negligere: et contra evigilare, cum opitulatur et liberat nos. Psalmo quadragesimoquarto. Evigila, quare dormis Domine? quare faciem tuam avertis? Sic 121 Non dormitabit, neque dormiet, qui custodit Israel. Dicuntur eadem ratione et homines dormire. ut Psalmo 67. Spoliati sunt
Psal. 129. Supra dorsum meum araverunt. Sic Proverb. 10 et 26, Virga in dorso imprudentis. Contra autem Nahum 1, Conteram virgam de dorso eorum: liberationem significat. Sic et Psal. 81. Divertit ab oneribus dorsum. Ab hac servili conditione et castigatione videtur venire et illa phrasis, Dorsum eorum semper incurua, Psal. 69. et Rom. 2: quae intelligitur de servili Iudaeorum spiritu, qui in Sacris literis semper terrena quaerunt, et nunquam libera ac illuminata mente queunt sursum corda erigere. Solent enim tum gestantes aliquid
coetus a Deo per verbum vocatus, hominum veram doctrinam profitentium, et confitentium, et recte Sacramentis utentium, qui cerni quoque potest, et in quo sunt multi vere pii: aliqui tamen etiam hypocritae, sed exterius in doctrina et usu Sacramentorum consentientes. Denique nonnunquam Ecclesia videtur significare tantum ministros Verbi ac Sacramentorum, et aliquos seniores ac intelligentiores: sicuti Chrysostomus interpretatur dictum Christi Matth. 18, Dic Ecclesiae: Si Ecclesiam non audierit, etc. Sed tamen potest exponi de toto coetu unius loci, cum ei quid publice
Non parcentes gregi. 1. Pet. 5, Pascite qui in vobis est gregem Dei. Domus spiritualis, sacerdotium sanctum, genus electum, regale sacerdotium, gens sancta, populus qui in lucem accessit, populus Dei, advenae et peregrini, oves conversae ad pastorem animarum: 1. Pet. 2. Clerus: 1. Pet. 5. videtur enim ea vox hoc loco totam Ecclesiam significare. inquit enim: Neque ceu dominium exercentes adversus cleros, sed sic ut sitis exemplaria gregis. Sortiti fidem preciosam: 2. Pet. 1. Nati ex Deo: 1 Iohan. 3. 4. 5. Filii Dei: 1. Iohan. 5: Rom. 8. 9. Filii Dei viventis: Gal. 4. Filii
sonare videntur, quod, mala arbor malos fructus proferet, aut de malo thesauro. Sed aliqui intelligunt, quod impii sibimet exitium accersant, suove se gladio iugulent. Egredi iudicium. Habacuci. Non egredietur in seculum iudicium. id est, non pronunciabitur, non fiet exequutio aliqua in eo: Videtur dicere, quod Deus non puniet. ingrediens et ingrediens: id est, qui intrant et exeunt ex civitate. 1. Regum 14. Ne permitteret egredientem et ingredientem ad Assa regem Iuda. id est, obsideret omnes vias. Egredi de malo in malum: Hier. 9, id est, ex alio scelere in aliud prolabi.
Testatur et Hieronymus in quadam Epistola ad Rusticum, olim eosdem fuisse sacerdotes et episcopos: sed postea in remedium Schismatis, unum quendam e numero sacerdotum delectum esse, qui esset et vocaretur Episcopus. Vox alioqui vetus est: nam et Homerus Hectorem vocat episcopum civitatis. Videtur autem haec appellatio venire ab Hebraea metaphora
Reg. 13. pro, apprehendere arcum. Equitare super verbu, Psal. 45, aliqui vertunt: sed vertendum est proprie, insilias in equum: seu prorvas in bellum, propter verbum aut promissionem tuam veracem, sicut opem es nobis pollicitus, vel quia tua veritas periclitatur.
ERGO, videtur aliquando abundare. Matth. 7. Omnia ergo quae volueritis ut faciant vobis homines, ita et vos facite eis.
ERRARE, per metaphoram non tantum de ista externa oberratione sine certis sedibus aut certa vocatione dicitur (ut cum Gen. 20 dicit Abrahamus, Quando errare me fecit
etiam sacrificium diis pro laeto nuncio oblatum: aliquando tamen et ipsum gratum ac salutare nuncium, quomodo ea Plutarchus in Pompeio utitur. Venit ab
ut Marc. 1. Venit IESUS in Galilaeam, praedicans Evangelium regni Dei, et dicens: Impletum est tempus, instatque regnum Dei: Resipiscite, et credite Evangelio. ubi vox Evangelii, prius quidem in genere pro tota doctrina, posterius autem pro sola promissione accipitur. Caeterum Romanis 2, videtur ferme solam legem significare, cum dicit, Deum in extrema die iudicaturum homines secundum Evangelium. ¶ Nonnunquam Evangelia vocantur quatuor illae historiae aut libri Matthaei, Marci, Lucae et Iohannis, ut in titulis eorum habetur. Dixi in genere de vocis Evangelii significationibus,
cognitione scilicet, ac verbo. Sed aliter sonant verba, quae si non torqueantur, facilem habent sensum: nempe quod Evangelii sui veritatem Deus consignaverit inter Corinthios, ut certior fieret. Dupliciter autem id fieri potuit: vel per miracula, vel per interius Spiritus sancti testimonium. Videtur Chrysostomus de miraculis accipere. Sed latius patet. Ac primo quidem certum est, confirmari Evangelium proprie apud nos fide: quia dum fide recipitur a nobis tunc demum testamur Deum esse veracem. Et si autem miracula valere ad eius confirmationem debent, altius tamen petendum est
Christus Matth. decimonono triplices eunuchos facit, natos ab hominibus, castratos, et qui semetipsos castraverunt propter regnum Dei: id est, quos eo dono Deus ornavit, illique eo libenter utuntur, ut tanto liberius ac expeditius veram religionem promovere possint, sicut Paulus tandem fecisse videtur.
EURUS, duplici nomine in Sacris literis celebratur, quod sit calidus ac fervens, omnia siccans et adorens: et quod sua vehementia omnia confringat, sive in terra, sive in mari. Ieremiae decimo, Vento Euro dispergam eos. Psalmo quadragesimo octavo, Vento orientali franget
nunquam excidit, 1. Corinth. 13. id est, semper utilia operatur. Sic in fine 2 Petri 1. Videte ne ex vestro fundamento aut firmamento excidatis. id est, a vero Christianismo abducamini.
¶ EXCIDERE, a caedo, crebro admodum in passivo ponitur, pro extremo interitu aut exitio. Videtur esse metaphora ab arborum excisione: unde Christus et Baptista sumunt integras similitudines in ficu, securi ad radicem posita, et palmitibus. Saepissime mandata aliqua Dei cum hac clausula ponuntur, quod qui hoc neglexerit, ille excidetur, ut Exodi decimoquarto. Excidetur anima illa de
de consensu Ecclesiae, aliquem legitimo processu ex Ecclesia Dei eiicit, et declarat ab hominibus pro Ethnico et publicano habendum. Potest autem multiplex esse excommunicatio: alia intensior et atrocior quam alia. Nam illa, cum Paulus dicit, si quis non amat Dominum IESUM, sit anathema maranatha: videtur prorsus extrema quaedam separatio ab Ecclesia et Christo esse, continens in se aeternam damnationem. Talis forte est et illa traditio satanae Hymenaei et Alexandri, 1. Timoth. 1. Secunda ac levior videtur esse illa 1. Corinth. 5, cum tradit Paulus incesti Satanae, ad excruciationem
alia. Nam illa, cum Paulus dicit, si quis non amat Dominum IESUM, sit anathema maranatha: videtur prorsus extrema quaedam separatio ab Ecclesia et Christo esse, continens in se aeternam damnationem. Talis forte est et illa traditio satanae Hymenaei et Alexandri, 1. Timoth. 1. Secunda ac levior videtur esse illa 1. Corinth. 5, cum tradit Paulus incesti Satanae, ad excruciationem carnis, ut salvetur spiritus in extrema die. Adhuc vero levior est illa separatio et conversatione ac familiaritate inordinate ambulantium, de qua agit ac in nomine CHRISTI praecipita >Thessalon. 3. Omnium
terra agentibus ponuntur. Et consummati sunt caeli et terra et omnis exercitus eorum. Genes. 2. id est, caelum et terra, cum creaturis existentibus in eis. Septuaginta tamen
12. Propter miseriam inopum, et gemitum pauperum nunc exurgam, dicit Dominus. Caeterum Psal. 57 semet excitat hisce verbis David, ad celebradum DEUM: Exurge gloria mea, exurge nablum et cithara: exurgam diluculo.
F
FABER, latius videtur in Sacris literis, quam in Latino sermone, patere. Significat enim ferme quemvis manuarium artificem, qui grandiora et laboriosiora opera fabricat. Zachariae 1. Quatuor fabri nominantur quatuor angeli, fabrorum formam habentes.
FABULA, alias significat quodvis inane figmentum,
valideque et coram alicui repugnare ac contradicere denotat. Faciem operire, deprimere, aut deiicere, est maeroris et pudoris signum. Psalmo 44. Et faciem meam opprobrium. obtexit. Esther 7. Facies Haman erat operta. 1. Samuelis 15. Et caput ei opertum. Faciem ponere inter genua, videtur gestus fuisse supplicum. Sic enim Helias orat. 1 Reg. 18. Contra Levit. 20, Erecta facie incedere et faciem levare, pro exhilarari accipitur. Faciei agnitio respondet aut testatur contra eos, Isaiae 3. pro, accusat eos de suis sceleribus. Sic et Oseae 6. Testificabitur
peccatis macerare. De qua phrasi postea in voce OBSCURUS. Coram facie alicuius aliquid esse, est idem quod eius iudicio. ut Isaiae 51, Vae sapientibus in oculis suis, et coram facie sua prudentibus. Concidere faciem alicuius, aliqui pro erubescere interpretantur: Gen. 4 de Cain dicitur. Videtur autem potius iram ac dolorem, secum de iniuria ac vindicta perpetuo cogitantem, significare. Solent enim tristes et cogitabundi perpetuo vultum in terram demissum habere. Sic Annae matri Samuelis dicuntur fuisse facies, dum tristis fuit: postea vero, cum fiducia
partem unam facierum: puto ad mulierem esse referendum, quod moerenti dederit unam partem, seu quod illa unica pars ei excitaverit facies aut moerorem, dum alteri multas partes dari ob liberorum copiam vidit: quam in partem illa non comedit, sed tristis flevit. Textus Genesis 4 semet explicare videtur: Et iratus est Cain valde, concideruntque facies eius. Sic publicanus orans, non audebat attollere faciem suam. Contra, Levare faciem, est Iaeto animo ac corde homines intueri. Iob 22. Tunc in omnipotente delectaberis, et elevabis ad Deum faciem tuam: id est, bona conscientia laetoque
illi: ubi Faciet, pro eximio ac prospero successu, aut etiam audaci conatu accipitur, quod pro arbitrio aget. Sacrificare notat Exodi 10: Ut faciamus Domino Deo nostro pro, sacrificemus. Sic 1 Regum 18, Facere bovem. et Psalmo 66, Faciam boves et hircos: id est, sacrificabo. Prorsus videtur convenire haec phrasis cum illa Latina,
36. pro, publice divulgare aut mandare. Facere aliquo foetere, Gen. 34. pro, infamem aut exosum reddere. Facere misericordiam aut beneficentiam, Genesis 24. pro, solidam, sinceram, ac veram beneficentiam: de qua phrasi in voce MISERICORDIA, et VERITAS. Facere iudicium et iustitiam, videtur esse phrasis forensis: et prius quidem significare veram ac legitimam cognitionem controversiarum inter partes, quam iudex ordine matureque facere debet, et non impedire aut differro litigantes, aut etiam pati involui imperitiores: posterius vero, constantem et maturam exequutionem. Porro
Cicero repetit. Non opprimas servitute famulorum: id est, non duriter tractes ut mancipium. Sed famulus,
quia neque vetus illud fermentum, aut Adam possit apprehendere ac comedere hunc agnum, nec hic agnus talem hominem admittere aut ferre queat. Causa porro cur haec metaphora ab ea voce
deducatur, videtur ea esse: quia vox Massa, aut Panis azymus, est quiddam naturale ac simplex, et alienum ab omni fuco ac medicamine humanae artis, aut astutiae. Contra autem fermentum est quiddam praeternaturale, adventicium, et quod inficit ac pervertit totam illam nativam simplicitatem. Quinetiam
ac simplex, et alienum ab omni fuco ac medicamine humanae artis, aut astutiae. Contra autem fermentum est quiddam praeternaturale, adventicium, et quod inficit ac pervertit totam illam nativam simplicitatem. Quinetiam tandem, eum plane invaluit, et acidum factum est, prorsus homini est noxium. Videtur etiam Christus, et praesertim Paulus, non obscure respicere in illam horrendam fermentationem Satanae, qua hanc simplicem et sinceram Dei creaturam aut massam, infuso suo veneno, semine, aut imagine prorrus corrupit, pervertit, ac in suam naturam transferm enravit, transformavit, et
est tranquillitate sua, et aliis commodis ac bonis suis frui, simulque suum pristinum vigorem retinere. Zophon. 1. Visitabo viros stantes in fecibus suis. id est, qui nunquam sunt proturbati in exilium aut captivitatem, a suis sedibus, rebus ac commodis abducti aut depulsi. Metaphora haec videtur sumpta esse a vino, aut etiam aliis liquoribus. Nam quamprimum vino ademptae sunt feces, incipit debilius fieri. Hanc totam phrasin unus Hieremiae locus pulchre illustrat, cum Capite 28 inquit: Opulentus et securus fuit Moab inde a pueritia sua, et quiescens ipse in fecibus suis, nec
nosque in summam dignitatem ac felicitatem evehat. Omnino Numae patrum doctrinam non ignotam fuisse, etiam ex eo apparet, quia templa sine idolis habuit: et libri eius postea, reperti, ut ab Ethnica idololatria plane alieni, teste Livio, exusti sunt. Nomen sane ipsum illius regis Hebraeum esse videtur, sive a
de aliis rebus, tum et de religione significatur) ad amussim inter sese tum literis, tum sonovocis, tum denique etiam significatione ipsa: ex quibus quomodo Graecum
esse: id est, cum fides fide dignorum testimoniis in pectore auditorum excitatur. Sic sane nostra fit per testimonium viventis Dei, qui Scripturam loquutus est; seu eas leges minas ac promissiones suo ore generi humano proposuit, quique omnium fide dignissimus est, quae et facilis et certa nobis videtur: ac sane esset, nisi nostra natura adeo corrupta, et ab illis divinis rebus tam aliena esset, et quibusvis potius impostoribus ac imposturis quam Deo viventi crederet. Porro in 3 de Anima, hoc ordine inter gradus noticiae fidem collocat:
Laurentius igitur (inquit Bodaeus) persuasionem proprie vocari posse contendit, quam Latini Christiani Fidem, Graeci
metaphoram, a figulo eiusque opificio transfertur ad hominis cor, eiusque opera. ut notet eius formam substantialem, ut iam ficta formatave est: et illius cogitationes, quaesunt quasi quaedam ipsius figmenta Cum igitur Genesis 8 dicitur, quod figmentum cordis humani sit malum inde ab infantia: videtur omnino ipsam massam, aut etiam formalem causam cordis indicare, quae sit mala. Quasi dicat: non tantum eius accidentia, autetiam opera, sed etiam ipsam essentiam esse malam. Sicut et Ezechiel dicit, ipsum cor esse lapideum, et ideo exscindendum. Sed et Genesis 6, cum Moyses inquit,
massam, aut etiam formalem causam cordis indicare, quae sit mala. Quasi dicat: non tantum eius accidentia, autetiam opera, sed etiam ipsam essentiam esse malam. Sicut et Ezechiel dicit, ipsum cor esse lapideum, et ideo exscindendum. Sed et Genesis 6, cum Moyses inquit, Figmentum cogitationum, videtur indicare motus ac cogitationes, et omnia molimina cordis. Quia sicut figulus singit varias species vasorum, ita cor humanum varias formas cogitationum fingit, sive quod attinet ad noticiam ac speculationem, sive quod ad res agendas pertinet. Illa igitur ipsa initia rerum, cognitionis et
figulus singit varias species vasorum, ita cor humanum varias formas cogitationum fingit, sive quod attinet ad noticiam ac speculationem, sive quod ad res agendas pertinet. Illa igitur ipsa initia rerum, cognitionis et actionum, dicit Scriptura esse mala: ad quod Figmenti vocabulum et totum dictum videtur Christus respexisse, cum dicit, Excorde exire ea quae inquinent hominem, ibi esse illam pestilentem pessimi figuli officinam. Huic vero significationi huius vocabuli, seu practico figmento opponitur Isaiae 26, bonum figmentum: cum ille definit fidem, esse cogitationem firmam, aut
plebeiorum filias ad libidinem ac turpitudinem violenter rapuerint. Quam interpretationem confirmat, quod ibi adiicitur De omnibus quas elegerunt: id est, prout eis quaeque collibuit, quod terra fuisse plena violentia dicatur. Filii Dei Iob. 1. Filii Dei steterunt coram Domino. Et Psalm 89. videtur proprie de Angelis dici. Eadem phrasis est Iob. 38. Sic aliqui patres intellexerunt etiam locum Genes. 6. quod Angeli concupiverint mulierculas: indeque originem peccati, ac omnino mali deducunt. Discrimen vero inter filios hominum et filios virorum faciunt, quod hi sint nobiliores,
quae peccatum vult, sed etiam potentiam, regnum, ac tyrannidem peccati largissime propaget et ampliet. Filii contumaciae, aut inobedientiae, id est, filii contumaces, inobedientes, qui Deo credere ac obedire nolunt, quasi qui toti regantur et possideantur ab incredulitate ac impietate. Videtur omnino idem valere, quod viri aut filii Belial. 1. Samuelis 2. quod significat, sine utilitate, inutiles, perditi. vel potius sine iugo: id est, qui nullo iure, iustitia aut ratione regi vult, aut cuique legi subiici ac obedire sustinet. Filii iniquitatis, Psalmo 89 pro iniquis.
ut indicent cuius fuerit filius: ut, David filius Isai, Saul filius Zis. Aliquando et Latini et aliae gentes eodem modo cognomen exprimunt. Sic et in aliquibus partibus Germaniae. Filii venerunt usque ad matricem, et non fuit vis pariendi: secundi Regum decimo nono. Proverbialis loquutio videtur fuisse, qua significatum sit, rem in summum discrimen, et quasi in desperationem esse adductam. Sumpta autem est a gravissimo periculo parturientium, quae si in edendo foetu viribus destituuntur, cum iam foetus imminet suo ostio, aut etiam in eo haeret, certam mortem subire coguntur. Utitur
3.
FINIS, pro summo aut intentissimo gradu: sicut et Graeci ac Latini
est scopus et ultima causa, propter quam aliquid instituitur aut fit. Sic lex ideo lata, aut potius renovata a Deo est, ut sit paedagogus ad Christum, seu ut per eam Deus concludat omnes sub peccatum: ut porro omnes per Christum servet, ut ipsemet Paulus Galatis tertio hunc legis finem exponere videtur. Sic lex nos ad Christum tanquam suum finem aut scopum ablegat, secundae Corinthiorum tertio: Ne spectarent finem eius, quod aboletur. id est, ne agnoscerent Christum. tametsi possis exponere, ne animadverterent legem abolendam esse. Alii exponunt, Christum hoc modo esse finem legis, quia
soliditatem: quod forte tum ideo sic vocatur, quia sit solidissimum ac firmissimum: tum etiam, quia sit quasi fundamentum totius aedificii, aut opificii mundi. Aliquando etiam vocatur Mabdil divisorium, quia dividat aquas superiores ab inferioribus, ut Gen. 1. ubi videtur etiam infimam regionem aeris complecti, super quam sint nubes, pluviam et cognata aquosaque meteora continentes. Eam enim opinor sententiam veriorem esse, quae sentit aquas supra caelos positas, esse istas ipsas quae in media regione aeris, in nubibus miraculose a Deo suspensae detinentur:
inquit: In labore hominum non sunt, et cum impiis non flagellantur. In hisce testimoniis plerumque est generalior vox Vapulare, aut Plaga: quare et plagarum vox celebris est: sed Graecus plerumque habet
anima ac vita perinde ut flatus quidam expiret pernares. Sic de imbecillo medio vitae, aut respiratione accipitur, Iob 34. Si apponeret Deus cor suum super hominem, spiritum eius et flatum eius ad se colligeret: id est, mox ei adimeret respirationem et animam. Sic et Iob 15, accipitur. De ira videtur accipi Psalmo 10. In omnes inimicos suos sufflabit in eos: id est, iratus minas et mera exitia spirans, irruet in eos. Sic et in Plauto dicit miles gloriosus, se difflasse integras acies, quia (ut dictum est) irati ob choleram accensam quasi ignem quendam halitum
Flumina in desertum, et scaturigines in sitim ponere: id est, ex locis cultis, magnaque commoda huius vitae habentibus, inculta ac sterilia efficere: de cuius loquutionis causa alibi plenius. Flumine deliciarum potabis eos, Psalmo quadragesimosexto. pro, omni bonorum genere explebis eos. Videtur enim simul copiam quandam haec vox per metaphoram denotare. Sic fluminis rivi exhilarabunt civitatem Dei. Sic et Psalmo sexagesimo quinto: Flumen Dei repletum est aquis, parasti cibum illorum; pro, auxilium et favor Dei prompte piis succurrit. Flumina, pro spiritualibus donis ponuntur.
Nec parum eandem istam vocis istius catachresin promovit, quod ad Hebraeos nono, clare foedus nostrum cum Deo pro Testamento ponitur. Loquitur enim de morte testatoris: et quod tunc demum testamentum sit ratum, cum ille id sua morte confirmavit. Quo quidem et Paulus Galatis tertio respexisse videtur. Caeterum tum vox, tum res ipsa, multo melius intelligetur et explicabitur, si pro foedere, quam si pro testamento accipiatur. Nam revera pactio quaedam est, qua certa quadam ratione duae diversae partes conveniunt, et inter sese per certum mediatorem, certisque conditionibus ac pactis
est: sed etiam vicissim suas quasdam obligationes ac promissiones Deo offerre ac spondere, ut in foederibus fieri solet: quarum promissionum illa maxima et pene sola est, quod velimus ab hoc solo Deo omnia bona mendicare fide per Christum, ab eoque solo pendere. Hieremias capite trigesimo primo videtur novum Testamentum vocare ipsamet beneficia, nempe remissionem peccatorum, et renovationem: sicut et Epistola Hebraeorum octavo. cum tamen ille id proprie non faciat, dicatue. Inde factum est, ut aliqui recentiores scriptores ipsam remissionem peccatorum, aliaque beneficia, vocent novum
sedentem. Sed de hac voce forte etiam postea aliquid, in vocabulo IMAGINIS.
IN FORIBUS, et PRO FORIBUS, aliquid esse, nota est Latinis phrasis. Utitur ea CHRISTUS Matthaei vigesimoquarto, cum dicit, ex prodigiis praecedentibus cognosci posse, extremam diem pro foribus esse. Eadem vis videtur esse in illa loquutione, Peccatum tuum pro foribus cubabit: id est, mox tibi adducet divinas poenas: aut potius originale peccatum tibi insidiabitur, teque solicitabit ad actualia peccata, sed tu resiste illi summa vi. Suffragatur huic significationi primum, ipsum verbum
alicuius affectum acerba obiurgatione ac minis retundere et imminuere: qua loquutione et Latini utuntur. Sexto Fractio nonnunquam significat interpretationem. ut Iudicum 7. Cum audisset somnium, et fracturam eius id est, interpretationem. Videtur metaphora sumptae fractione nucum, ubi non prius nucleus habetur, quam putamen frangatur. Denique hisce verbis accusantur prophetae ac sacerdotes Ezek. 13 et 22. Non ascendistis ad fracturas, neque sepivistis sepem super domum Israel, ut staretis in praelio in die furoris Iehovae. ubi
murmure ac strepitu: tum denique etiam de sonitu fluminum, aut maris vento agitati. Per metalepsin porro, impetum impiorum contra pios denotat. ut Psal. 2. Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania? Tametsi verbum
1. et 3. Sic et Psal. 32 dicit, securos ac impoenitentes divinitus flagellandos esse, ut cogantur ad implorandam opem ac misericordiam Dei confugere. Apoc. 14 dicit, torcular exundasse usque ad frenum equorum: quod alicui intelligunt usque ad proceres et magnates Antichristi. Videtur autem simpliciter significare iustam magnitudinem, quod equi attollunt capita satis alte, ac supra reliquum corpus: ut cum aqua attingit frenum, aut os equi, iam reliquum corpus ferme totum sit aqua contectum.
FRIGUS, et frigere, in Sacris literis
Sic Phil. 4 dicit Apostolus se requirere non munus, verum fructum exundantem in rationem ipsorum: id est, bonum opus, seu effectum pietatis, vel maxime in eorum
utilitatem tendentem. In eodem sensu videtur accipi et Rom. 6: Quem igitur fructum tunc habebatis in iis, de quibus nunc erubescitis? id est, quod commodum, quam utilitatem? Videtur esse metaphora a re rustica: ubi fructus terrae sunt veluti quaedam praemia aut effectus laboris ac sudoris rusticorum.
FRUMENTUM et VINUM,
pietatis, vel maxime in eorum
utilitatem tendentem. In eodem sensu videtur accipi et Rom. 6: Quem igitur fructum tunc habebatis in iis, de quibus nunc erubescitis? id est, quod commodum, quam utilitatem? Videtur esse metaphora a re rustica: ubi fructus terrae sunt veluti quaedam praemia aut effectus laboris ac sudoris rusticorum.
FRUMENTUM et VINUM, et OLEUM, pro omni commodo ponitur synecdochice, Genes. 27. Frumento et vino stabilivi eum: pro, omnium necessariarum rerum abundantia
Sustentare crebro eodem modo accipitur.
FULGUR, id est, splendor: ut 2. Sam. 22, Prae fulgore coram eo nubes transierunt: id est, prae nimio splendore praesentiae divinae. Fulgor etiam gladii dicitur: ut Deut 32. Si ac vero fulgorem gladii mei: id est, ferrum fulgens. Videtur esse nomen substantivum, pro alio substantivo et adiectivo positum. Fulgur pro re terrifica et velocissima ponitur: ut Nahum 2, de hostibus: Tanquam fulgur discurrent. Sic Christus casum Satanae fulguri confert. Eodem modo et suum adventum, quod instar fulguris subito ubique relucebit,
pro irasci forte quia irati incensa cholera veluti fumum aut ignem quendam naribus spirare videntur. Psal. 80. Usquequo fumabis in orationem populi tui? Sic Psal. 103. Tanges montes, et fumigabunt: interpretantur id alioqui, quod potentes laesi irascantur. sed videtur esse potius descriptio omnipotentiae divinae, facta allusione ad apparitionem in monte Syna. Quod autem sit indicium irae fumus, testatur Scriptura 2. Sam. 22, et Psal. 18. Ascendit fumus in ira eius. Dixi prius, fumum pro re evanida
orbis, propter increpationem tuam ô Domine, propter flatum irae tuae: id est, ita sunt commota agitatione, aut terrae motu, ut etiam ima terrae apparuerint. Habacuc tertio habetur: Transfixisti caput de domo impii, denudando fundamentum usque ad collum. Fundamentum magni Pharaonis: videtur intelligere ipsum exercitum, cui innititur regni status: et quo sublato, regnum ipsum corruere solet. Usque ad collum autem, intelligit usque ad duces, qui sunt proximi regi aut capiti, et interierunt etiam una cum exercitu. Fundamenta caeli
et pietati hominibusque perniciosa opera moliuntur ac promovent. Simile ferme est quod Paulus dicit
nam genus spiritualium armorum Galea salutis significet: cum alioqui gladius, scutum, tibi alia, et aliae partes explicentur: nisi quis per vocem Salutis, velit intelligere salutem et perpetuum auxilium Christi capitis nostri, nobis gratis partam ac donatam. Sic sane ipsemet Paulus 1. Thessal. 5 videtur exponere, cum inquit: Induti pro galea spem salutis. Quoniam non constituit nos Deus, ut nobis iram concitemus: sed ut salutem consequamur per Christum, qui mortuus est pro nobis. Galeam sicutet alia arma, contra aliquam civitatem ponere, significat eam obsidere: Ezech. 23.
dicit, Gaudium vestrum nemo auferet a vobis: id est, ingens bonum, quod a me habetis. Facere gaudium magnum. pro, excitare, Act. 15. Gaudium de laeticia pii erga Deum dicitur, Rom. 14. Non enim est regnum Dei esca et potus sed iustitia, et pax, et gaudium per Spiritum sanctum, Porro Galat. 5 videtur potius de hilaritate erga proximum dici: Fructus spiritus est charitas, gaudium, pax, lenitas, benignitas. Utrumque sane gaudium, sive erga Deum, sive proximum, efficit Spiritus sanctus in piorum pectoribus. Aliquando etiam ad remotiorem causam vox Gaudii regreditur. Psal. 48.
Caeterum Augustinus, et Lactantius Instit. 4, disserunt tres esse Christi generationes: unam ab aeterno ex patre, secundum divinitatem: secundam in tempore, ex matre, secundum humanitatem: tertiam in membris suis, id est, nativitate piorum ac totius Ecclesiae, ex Deo. Sensus igitur in loco Isaiae videtur esse: filii generationem ex patre esse prorsus ineffabilem, sicut omnes patres testantur: quorum testimonia collegi, contra eos qui ociose comminiscuntur, filium a patre cogitatione esse genitum, dum pater semet intuetur, et quandam imaginem sui concipit aut fingit: quam haeresim Marcionis
in genubus: ideo Isaias 66, sic describit mollem piorum tractationem inquiens: Super latus portabimini, et super genua laetificabimini. id est, ad risum ac lusum provocabimini, aut exhilarabimini. Denique, ad alicuius genua nasci, est, apud eum gigni et educari: Gen. 50. Tametsi ea potius videtur sententia esse, quod suorum nepotum nascentes parvos liberos in sua genua susceperit, et more nutriculae aut matris cum eis lusitaverit. Videri nihilominus possit singulari quadam ceremonia receptum fuisse, ut aliquando mulierculae super aliena genua parerent: sicut Rachel dicit ad Iacobum:
3, hoc nomen ei quasi proprium attribuerit. inquit enim ibi Deus: Ecce adduco servum meum germen. Quasi diceret: Eum servum adduco, quem toties per prophetas nominavi germen. tametsi de hac voce vide in Orior. Isaiae 4, vocat Meschiam germen Domini et fructum terrae: ubi videtur recte duas eius diversas naturas, et naturarum diversas origines indicare, quod germen divinitatem innuat, fructus vero terrae humanitatem. GERMINARE ac florere simili metaphora ab arboribus ad homines transfertur, et significat aliquos vigere, crescere numero et opibus. Isaiae 27.
haec reperitur.
GIGANTES, videntur fuisse proprium quoddam genus hominum, caeteris robustius: sicut et nunc aliae gentes, aut etiam familiae, solent aliis esse grandiores ac robustiores. Horum generis ac ipsorum fit mentio Gen. 6, Num. 13. Deuteronomii 2 et 3. et 2. Sam. 21. Videtur tamen aliquando haec vox pro quovis potentiore, et praesertim bellicosiore, poni. Sic Psal. 33 dicitur, quod Gigas non servabitur in multitudine virium suarum: et Psal. decimonono comparatur sol exoriens, paratus ad cursum, cum valido ac veloce, seu (ut ibi
a mortuis per gloriam patris. Hebr. 1, Christus dicitur splendor gloriae patris: id est, gloriosae ipsius dignitatis. Coloss. 1. Secundum robur gloriae ipsius. Gloria Dei etiam omnia bona ac beneficia Dei aliquando significare videtur. Ephes. 3. Ut det nobis secundum divitias gloriae suae id est, gloriosorum bonorum ac beneficiorum, quae largiri piis solet. Aliis Gloria hic misericordiam valet. Gloria Dei aliquando significat illam lucidam fulgentemque nubem, splendorem ac maiestatem, seu illam gloriosam Dei
esse omnem gloriationem coram Deo, etiam ipsimet Abraamo, qui tamen potest coram hominibus de sua iustitia gloriari. iustificari autem gratis per illius gratiam. Opponitur ergo defectus gloriae Dei, iustificationi, et convenit cum peccato. Sic et Isaiae 60, Gloria Domini super te exorta est: videtur proprie iustitiam, quam Deus nobis per Meschiam revelat et offert, significare. Gloria Dei est et cultus ac religio eius. Roman. 1. Commutaverunt gloriam eius in imaginem hominis, etc. quod mox dicit, Mutaverunt veritatem eius in mendacium. Gloria Dei est etiam
Scripturae locis probabo. Contendunt porro quidam celebres hoc tempore, significare hanc vocem, cum gratia iustificari dicimur, ipsam remissionem peccatorum, praesertim in quibusdam sententiis Roman. 5 et 6. Sic esset propinquior, vel potius formalis causa iustificationis. Mihi tamen diversum videtur. Intelligo nanque, Roman. 5 gratuitum Dei favorem. Mox enim effectus huius gratiae donum iustitiae, aut gratuita iustificatio esse asseritur. Item gratia regnare dicitur per iustitiam in vitam aeternam. Sic etiam Roman. 3 Paulus clare gratiam iustificantem a remissione peccatorum (quae
18 dicitur multum profuisse Apollo Corinthiis, per gratiam, Deo per eum efficaciter docente. Sic Actor. 14 et 15, dicuntur selecti quidam, et ad functionem graviorem missi Apostoli, gratiae traditi. Id est, singulari praesentia ac providentia Dei, qua suis ministris perpetuo astitit. Aliquando videtur et ipsam functionem significare, ut et prius monui: ut, Mihi minimo data est haec gratia concionandi inter gentes. Eph. 3. id est, haec functio. Quarta significatio est illa passiva Gratia, id est, quasi gratiositas alicuius erga alios homines, praesertim superiores: ut, Dedit Deus
seu quasi pro merito, cum dicit, nullam esse gratiam, si quis ex merito patitur: sed si quis indigne ac ob veritatem patiatur. Sic et Luc. 6 aliquoties est, Quae vobis gratia erit: id est, quod erit quasi meritum vestrum, aut causa debitae gratiae? quae vobis propterea gratia debebitur? Sic videtur et illud Terentianum accipiendum esse: Ego, Carine, neutiquam officium esse liberi puto, cum is nihil promereat, postulare id gratiae apponi sibi. Ultima significatio est gratitudo, cum gratias Deo agere dicimur: ubi gratia est quaedam animi gratitudo, et beneficiorum Dei celebratio. 1.
Sic res quaepiam superans nostras vires dicitur esse gravior nobis: id est, difficilior quam ut a nobis effici, praestari, aut superari possit. Exodi 18. et Deuter. 1. Dicitur et manus Dei gravis, id est, nimium nos poenis onerans, 1. Sam. 15. Et populus gravis iniquitate, Isaiae 1. Videtur poni et pro denso: ut cum Exodi 19, nubes gravis dicitur: et Isaiae 32, umbra petrae gravis in loco arido: id est, rupis praegrandis, sub qua solet umbra esse tanto frigidior, ut quae non solum radios arceat, sed etiam quasi subterraneum locum praestet sua altitudine sedenti ad eius
sub istis duabus vocibus omnes gentes continentur. Sic Acto. 19 dicit, audisse sermonem Dei Iudaeos et Graecos. Sic et Rom. 3 dicit, se omnes homines convicisse iniustitiae, tam Iudaeos quam Graecos. id est, omnes gentiles. Sic et Rom. 10, ac 1. Cor. 15 accipi debet. Caeterum 1. Cor. 1, videtur accipi pro solis Graecis, quod sapientiam quaesierint. Nam alii gentiles non perinde curarunt studia sapientiae, tunc praesertim temporis quandoquidem Romani quoque tunc magis rei militaris et pecuniariae studiosi fuerunt. Aliquando etiam vox haec ipsos Iudaeos, alibi extra Iudaeam natos ac
externis moribus exponunt. Sic Actor. 2, cum tam variae gentes audisse narrantur diversitates linguarum ab Apostolis sonatas, videntur illi fuisse plerique Iudaei, sed tamen alibi nati ac educati, et eo festi gratia venientes. Sic et Actor. 6. Ortum est murmur Graecorum adversus Hebraeos: videtur accipi Graecus pro Iudaeo alibi nato. Non enim videtur esse verisimile, tantum Hierosolymae habitasse Gentilium, eorumve tam magnam frequentiam fuisse conversam, et insuper aliquid iuris ac potentiae in Ecclesia habuisse, cum adhuc de vocatione Gentium inter Apostolos valde ambigeretur. Sic
variae gentes audisse narrantur diversitates linguarum ab Apostolis sonatas, videntur illi fuisse plerique Iudaei, sed tamen alibi nati ac educati, et eo festi gratia venientes. Sic et Actor. 6. Ortum est murmur Graecorum adversus Hebraeos: videtur accipi Graecus pro Iudaeo alibi nato. Non enim videtur esse verisimile, tantum Hierosolymae habitasse Gentilium, eorumve tam magnam frequentiam fuisse conversam, et insuper aliquid iuris ac potentiae in Ecclesia habuisse, cum adhuc de vocatione Gentium inter Apostolos valde ambigeretur. Sic de Hebraeis inter Graecos natis ac educatis exponunt
et assumunt. Quare aptissime hoc vocabulum humanis figmentis ac commentis Papistarum convenit
HALLELUIA, vox crebra in Psalmis, et non raro in vulgata versione retenta, quin et in cantib. Ecclesia multum usitata, significat idem quod Laudate Dominum, aut celebrate ac praedicate. Videtur perinde fuisse crebro repetita, sicut Latinum Oremus.
HERBA, vide supra GRAMEN.
HERI, abusive omne tempus proxime praeteritum, hodie praesens, cras futurum significat. Heri
sed eadem ferme significatio est cum praecedentibus exemplis. Semper enim gignit pater filium. Aliqui malunt esse adverbium affirmativum. Solet enim certior asseveratio esse, cum certum tempus actionis aut rei, idque vicinum indicatur. Vide super eum locum, Felinum. Sic et Hoseae 4 accipi videtur: Corrues hodie, et corruet etiam Propheta tecum. Heri et hodie est Christus, Hebr. 13.
Significat eius aeternitatem, sicut aliquando etiam Hodie et cras, ut paulo ante dixi. Hodie et cras
et hodie, idem etiam est in secula. id est, perpetuo permanet, semper fuit, est et erit. Aliqui intelligunt id dictum non de persona aut essentia Christi, sed de religionis patefactione. et per Heri intelligunt vetus Testamentum, per hodie Novum, per secula durationem aut perpetuitatem novi. Verum videtur id consolationis gratia dici, quod Christus sit
homines moriemini. Psal. 124, Cum exurgerent homines contra nos: tantum de impiis accipitur. Item Isa. 43: Dabo homines pro te, et populos pro anima tua. i. gentes, incredulos. Cum Pilatus producens IESUM, flagellis, corona spinea et vestitu purpureo deformatum dicit, Ecce homo: videtur per ironiam dicere, Ecce is ille homo, quem vos tantopere accusantes dicitis affectae regnum, excitare velle seditionem, et evertere vestram religionem. Quid minus post hic homuncio, quam talia ac tanta patrare? proinde seposita ista sollicitudine, sinite miseri hunc abire post tot
aeternam gloriam transfert. Qui igitur non honorat filium, ille nec patrem honorat: quia pater non vult nisi in filio agnosci ac coli, eoque solo modo vere colitur. Contra labiis honorare, est tantum externo gestu, sine vero cordis timore, fide, aut dilectione: Matth. 15. Etsi vero praeclare videtur dictum ab Aristotele Ethic. 4, honorem esse bonorum externorum maximum: tamen revera hominum honos est tantum externa quaedam pompa, noticia, aut opinio, qua homines aliquem aliis multis praeferunt, et quasi supremo loco collocant. Caeterum sicut omnia alia vocabula ab hominibus ad Deum
efficit. Honos apud Latinos significat crebro magistratum, ac plenas dignitate functiones: ut cum aliquis amplissimis honoribus perfunctus esse dicitur. Causa est, quod nemo in tam illustri gubernationis loco collocatur, nisi qui caeteris singulari aliqua virtutis praestantia clarior esse videtur. Quare illa dignitas tum venit ex honore virtutis, tum affert secum honorem, quia magistratui magnus honos ex divino mandato debetur. Eandem autem significationem etiam in Sacris literis aliquando obtinet. Nam Hebr. 5: Summum pontificatum Scriptura vocat honorem, dicens: Non sibi ipsi
infantia a te tuaque ope pependi. Isaiae 32. Super huberi plangent. id est, ob famem ac sitim non erit unde mulieres lac infantibus dent, quippe carentes ipsaemet necessario alimento.
HUMERUS etiam parit quasdam figuratas et obscuras locutiones ut Ezech. 25. Aperire humerum Moab: videtur significare, eius munita loca aperire, aut nudare. Inter humeros, est idem quod in medio Deuter. 33. Et inter humeros eius requiescet, aut habitabit. Humero etiam pro regione, Isaiae 11. In humerum Philistim volabunt. Humerus recedens, Zachariae 7, et Nehemiae 7 id est,
et tributis Assyriorum. Sic et illud Isaiae nono intelligendum est, Virgam humeri eius confringet. id est, castigationes et tyrannidem, qua populum affligebat. Humero uno servire, aut aliquid facere est, unanimiter. ut, Serviant Domino humero uno, Zephoniae tertio. Eadem phrasis et sensus videtur essentiam Hoseae sexto, ut expectent virum latrones. Sic collegium sacerdotum interficiunt humero: sub intelligitur uno. id est, unanimiter. Humerus Sechen, significat etiam partem. Sic Psalmo 21. Pones eos humerum aut partem: id est, seorsim, tanquam scopum, et dirges in eos
videlicet significet individuum intelligens et incommunicabile ac per sese subsistens, seu ab alio non sustentatum, aut quasi gestatum. In Sacris literis aliquoties legitur, sed plerunque in aliis, iisque diversis significationibus. Vertunt autem ferme semper Substantiam. Tantum Heb. 1 semel videtur in illa sua vel nativa, vel etiam principali significatione usurpari. Dicit. n. ibi Scriptura, quod Christus sit splendor gloriae et character, seu expressa imago hypostaseos. i. substantiae, aut potius subsistentiae eius. Ubi necessario prorsus debet intelligi, referre aut repraesentare
Romanis capite 15. Idem inculcat 2 Corint. 13. inquiens: Idem sapite, pacem inter vos habete. Sic et Philip. secundo ac tertio.
IDIOTA, Paulo Graece significat indoctum et plebeium hominem. 1 Cor. 14. Qui supplet locum idiotae, quomodo dicet Amen? Aliqui vertunt, in docti. Videtur autem ideo ineruditus vocari idiota, quod tantum propriae domui praeest tantum propria privatave negocia tractat: non est idoneus ad publica munia, aut communes toti societati res tractandas. nam
quas ordine exponam. Primum autem, idque admodum crebro, ponitur pro quavis re valde laedente, ut Psal. 66. Transivimus per ignem et aquam, et eduxisti nos in terram irriguam. i. varia pericula perpessi sumus. Eadem locutio est et Isaiae 43, quod Deus ex igne suos liberabit. Sic videtur accipiendum et illud Terentianum, Ex igne cibum petere: pro, ex summo periculo victum petere ac quaerere. Isa. 26 dicitur, Ignis absumet hostes tuos. Prover. 16. Impius est labiis suis quasi ignis ardens. Sic et Isa. 9 minatur Deus ignem Assyriis obsidentibus Hierosolymam: quos
in vera via significat. ut Psal. 13. Illumina oculos meos, ne unquam obdormiam in morte: id est; tum vera institutione doctrinae exterius, tum etiam spiritu interius. Sic doce, sic excita me, ne vel aberrem per ignorantiam a via, vel paulatim in Epicureismum immergar. Allusio videtur fieri ad externam
dormitationem, ubi si vel in tenebris sedemus, vel oculos claudimus, facilius obdormimus. Contra, si lumen in oculos fulget, non facile nos occupat somnus. Sic et
piorum subinde magis ac magis a Deo secundantur. Illuminare lucernam alicuius, Psalm. 18. id est, beare ac felicem reddere. Sic ibidem dicit, Illuminas tenebras: id est, me in errore iacentem vera doces, in calamitatibus haerentem liberas, et in res secundas transfers. Illuminare Ioan. 1, videtur significare omnia beneficia Christi: ut sunt, erudire, foris ac intus convertere, iustificare, et renovare. inquit enim: Erat lux vera, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. ubi per verbum Illuminari, omnia beneficia quae nobis a Christo contingunt, indicantur.
etiam ideo Christus imago patris, quia qui videt eum, videt et patrem. Et nemo venit ad patrem, nisi per ipsum: ipse quippe est ostium ad patrem. Quare et Paulus 2 Cor. 4, et Col. 1. cum filium dicit esse imaginem Dei, potissimum ad istam patefactionem patris, aut noticiae de patre respicere videtur. Nam in priori quidem loco dicit: Excaecatus est a Satana sensus impiorum, ne agnoscerent lumen Evangelii gloriae Christi: id est, de gloriosa noticia Christi. Ac mox subiicit, Qui est imago Dei: ut ostendat clare, se loqui de agnitione Dei quae fiat per Evangelium Christi, non de internis
corpore multo sanctior et divinior quaedam harmonia fuerit. Ponitur in hisce plerisque omnibus significationibus Imago pro quadam vera ac reali existentia, seu rei ipsius forma, ac viva essentialique expressione: non tantum umbratili pictura, sicut alioqui sonare ex Latini sermonis natura nobis videtur. Sic realem quandam existentiam notat 1 Corinth. 15. Quemadmodum gestavimus imaginem terreni hominis, sic etiam gestabimus caelestis. ubi imago non umbram aut picturam hominis, sed ipsammet illius essentiam significat. Sic et Hebr. 10. Lex habens umbram futurorum bonorum, non imaginem
aliquem malum, est eum festinanter perdere. 2 Sam. 15. Ne forte impellat super nos malum. Est metaphora aut allusio ad praegrandem petram ab aliquo impulsam, ut ruat deorsum, et omnia perdat, proterat ac comminuat, quo et verbum Devolvo spectat. Impellere Deo, valde significans est. videtur enim finale exitium indicare, ut usque in infernum ruant. Sic dicitur Psal. 5. Perde eos Domine, decidant de consiliis suis: ob multitudinem praevaricationum ipsorum impelle eos, quoniam rebellarunt contra te. Quasi diceret: Protrude eos usque in extremum exitium.
habet plenas manus, quib. rem apprehensam offert. Dicuntur et illi implere manum, qui arcu iaculantur: quia utraque manu eos valide operari necesse est, altera tenendo arcum, altera trahendo nervum. 2 Regum 9 Zach. 9. Implere se omnia, caelum et terram, dicit Deus Ier. 32 pro, infinitum esse. Videtur tamen simul etiam dominium significare: sicut Christus dicitur ascendisse supra omnes caelos, ut omnia impleret. s. sua maiestate ac potentia. Plenitudo alicuius rei, est id quod ea continetur, aut quod ad eam quasi replendam ac exornandam pertinet. ut in Psal. habetur:
dicunt, etiam Christi iustitiam nobis imputari, ut sit nostra. De qua re ac locutione, quoniam subobscura est, pluribus modis dicam, si forte alii alia ratio plus lucis afferre, ac hoc dubium explicare possit.
¶ IMPUTATIO igitur in hoc rationali, non reali imputationis genere, videtur significare generaliter quandam translationem alicuius rei, sed non realem: verum tantum rationalem, aut sola cogitatione factam. Certum porro est, plurimum differre Imputationem, cum dicitur fides nobis imputari ad iustitiam, ab ea cum dicitur, meritum aut iustitia Christi nobis imputari,
potenter efficaciterque viventis Dei decreto imputatur. Verum de ipsa imputationis re, seu quomodo nobis iustitia aut solutio Christi imputetur, aut contra, nostra peccata aut debita nobis non imputentur, in libello de Iustitia prolixius dixi. Nunc adhuc quaedam Grammatica de hac voce adiiciamus. Videtur haec vox Imputandi, ut et Erasmus super Roman. 4 monet, interdum vicinitatem quandam habere cum phrasi Accepta fero: cum id alicui acceptum ferimus, aut ut acceptum in rationes referimus, quod proprie ab eo non accepimus. Vicinam praeterea eam vocem esse Iuridicae acceptilationi, quae
sed tamen ob rei praestantiam adhuc quaedam adiiciam tum de vocabulo, tum praesertim de tota re ipsa. Imputare igitur,
ornatus fragrantissimis pulcherrimisque vestibus Esau, eiusque pilosam cutem et nomen coram patre prae se ferens, ab eo amicissime excipitur, desuaviatur, et amplissima benedictione caelestium et terrestrium bonorum ornatur. Hanc sacrosanctam ac mysticam fraudem, benedictionisque divinae furtum, videtur ipsemet filius Dei nos statim in Paradiso docuisse, dum primorum parentum tristissimam foeditatem ac nuditatem ovillo vellere contegit, eoque fovet: indicans nimirum, nos ita demum coram Deo recte constitutos, si pelle solius agni Dei peccata mundi auferentis, tom tegantur sordes nostrae,
non raro ponitur, praesertim in novo Testamento, et contra. A, vel Ab. Numer. 36. Et Dominus meus iussus est in Domino. id est, Domino. Causam materialem: ut, operari in ferro, aureo, argento, aere, etc. id est, ex auro, argento, aere, In Domino, aepe videtur significare propter Dominum, seu Domini auxilio cooperante, et potenter agente: seu de Domino, et quasi causam efficientem rei. ut 1. Samuel. 2. Exaltatum est cornu meum in Domino: id est, propter Domini favorem.
suffitus offerebatur. Deut. 33 habetur descriptio verorum ac fidelium Domini sacerdotum, et postremo additur: Hi ponent incensum in ira aut naribus tuis. id est, illi placabunt Deum iratum populo: sicut Aaron. Num. 16 occurrit irae ac plagae Dei, gestando thuribulum et incensum. Apud veteres videtur usitatum fuisse, cum auro thus donare: ut Isaiae 60 legitur. Sic Matth. 2, Mag leguntur obtulisse Christo thus, aurum et myrrham: quo testati sunt se sentire ac credere, Christum esse verum Deum, qui sit thure placandus: verum regem, cui debeatur aurum: et vere mortalem hominem, cuius
impium denotat. Sic Ezech. 28 et 31 dicitur, mortib. incircumcisorum moriemini, et in medio incircumcisorum cadetis. Vicina est haec secundae supra positae significationi. Causas circumcisionis, cur hoc sacramentum in ea parte corporis sit institutum, varie solent divinare: sed primaria ea esse videtur, ut Deus significaret, se, quod ad religionem attinet, ipsum etiam semen aut fontem huius carnalis vitae damnare et reiicere, ita ut omnes oporteat denuo renasci. Per abscisionem ergo et reiectionem illius pelliculae, reiectio ipsius primi seminis, totiusque naturae inde generatae
recte exponi posse de iustitia per Evangelion patefacta, et mundo oblata gratis. Romanorum 8 dicitur natura subiecta esse vanitati, et quod liberabitur a servitute corruptionis: id est, abusus, quod peccato malis hominibus et conatibus servire cogitur. Sic et Petrus de moris corruptione loqui videtur, 2 cap. 1. Cum effugissent corruptionem, quae est in cupiditate. et 2. cap. 2, Servi corruptionis: id est, peccati et turpitudinis.
INCREPARE et OBIURGARE, Hebraice
id est, aliqua singularia probra aut incommoda terrae Canaan multitudini narrarunt, et persuaserunt.
INFANS, exponetur plenius in voce PUER, ac PUSILLUS. Nunc tantum locum Isaiae 65 breviter attingemus. Non erit (inquit) ultra infans dierum, et senex qui non expleverit dies suos. Videtur quidem de longaevitate loqui, tanquam quorum infantia morietur: sed forte accipiendum est de profectu, quod omnes ad plenam cognitionem regni Dei pervenient: et quod etiam senes infantes, id est imperiti, deposita inscitia veluti morientur, aut renunciabunt suae infantiae. Contrarium
suae infantiae. Contrarium autem est, quod Paulus de quibusdam pronunciat inquiens: Semper discentes, et nunquam ad noticiam veritatis pervenientes. Sed de hoc loco clarius dicetur in voce PUER.
INFATUA quaeso consilium Achitophel, est in Vulgata, 2. Sam. 15. Verten dum potius videtur, siverba spectes: Stultifica sensus. aut est, Fac irritum, impedi.
INFERNUS, aut INFERI, alias significant sepulchrum. ut Genesis 37. Descendam lugens in infernum. Sic Num. 16 de Cora et coniuratis scribitur, quod vivi descenderint in infernum. id est, terra vivos vorare ac
morte, tum et de subita abreptione ad aeternum exitium intelligi. Alias significat quasi quendam communem locum mortuorum, alias bonorum, alias malorum sicut et Latinis inferi sunt omnes mortui, sive in suppliciis crucientur, sive in campis Elisiis delicientur: quod et Augustin. notavit Sic videtur accipere Iacob Gene. 37. Descendam lugens in infernum ad filium meum. tametsi hic posset pro ipso sepulchro aut morte accipi, quemadmodum et supra dictum est. Sensus enim huius loci est: Hic dolor aut tristis casus amissi filii erit mihi causa mortis, nec me dedet, interficiet me, non
qui descendunt in foveam veritatem tuam sed vivens ipse confitebitur tibi, sicut ego hodie. Idem Psal. 6. Sic et in Iob subinde describitur infernus, tanquam regnum quoddam mortuorum, in summis terrae profunditatibus. Sic et Apocalypsis decimonono accipi videtur, ubi mors et infernus dicitur reddidisse suos mortuos, scilicet ut resurgant, et ad iudicium veniant. Aliâs quamvis graviorem ac tristiorem calamitate denotat. ut 1. Sam. 2. Dominus deducit ad inferos, et reducit. id est, in tristissimos casus: sicut textus ipse se
superficiem terrae, arbores et animalia sit exusturus, sed etiam in ipsa viscera terrae grassaturus. Inferiora terra aliquando etiam infernum ipsum significant, ut Eph. 4. Quid est quod ascendit, nisi quod etiam descendit prius ad inferiores terrae partes? Ezech. 31 et 32, eadem locutio videtur potius loca mortuorum significare, quam locum cruciatuum. inquit enim: Omnes traditi sunt morti, terrae inferiori. Item, Et deiice eam ad terram inferiorum, cum descendentibus in sepulchrum. Psalm. 139, significat uterum matris: Quando variis membris decoratus fui in inferioribus terrae.
illustrandae studio, ex Sacris literis collegi: paratus autem sum, Deo me regente, meliora monentibus cedere.
INFIDENTIAM et diffidentiam vertunt vocem
Eadem haec vox significat etiam ignobile, aut nulla eximia virtute praeditum. primae Corinthiorum duodecimo: Infirmiora membra magis sunt necessaria. Tribuit Paulus etiam Christo infirmitatem. 2. Corinthiorum decimotertio, cum dicit, Eum ex infirmitate crucifixum esse: ubi per infirmitatem videtur significare mortalitatem. Cum Paulus de sua infirmitate disserit, non tantum persecutiones intelligit, sed et quasdam spirituales imbecillitates (quae illi in perse quutionibus accidebant) ut sunt tentationum, trepidationum, anxietatum, diffidentiae, saltem de externo successu: ut ipsemet
est. Ingredi et egredi coram populo itidem, supra est declaratum. Ingredi sine macula, est sincere ac pie, sineque omni fraude vivere. Ingredi ad mortuum, est interesse funeri: Num sexto. Ingredi ad patres in pace, est mori: Gen. decimoquinto. At Isaiae quinquagesimoseptimo, idem videtur valere simplex locutio, Ingredi in pace. Ingrediatur omne malum eorum coram te, Thren. primo: id est, reducatur in memoriam coram Deo, et puniatur: idem est quod imputari alicui peccatum. Causam alicuius ingredi ad iudicem, Isaiae primo, pro iudicari. Ingredi pactum cum aliquo.
est adempta. Latini contra active dicunt, potius eius qui eam intulit. Denique et notetur, quod violentia ponitur pro poena violentiae. Levit. 5. et 20. Portabit unusquisque iniquitatem suam: pro, poenam iniquitatis.
INIQUITATIS voce varie versores et scriptores utuntur et abutuntur. Videtur tamen plerunque omne genus peccati significare, et poni pro Hebr.
In Graeco porro, in talibus locis plerunque est
carentibus lege factum esse sine lege,
definit Cicero, non is qui leviter nocet, sed qui prorsus non nocet. Verum in Sacris literis prima ac maxime propria significatione is vocatur, qui iustus est. Psal. 26: Lavabo in innocentia manus meas. et ibidem: Vindica me Domine, quoniam in innocentia ambulavi. Quorum prius illud videtur Paulus expressisse 1. Timoth. 2, per Manus sanctas. Ierem. 2, In alis tuis invenietur sanguis pauperum innocentium: id est, iustorum. Exod. 53, Innocentem et iustum ne occideris: idem ei sunt, innocens et iustus. Secundo, Innocens aliquando dicitur etiam is, qui per ignorantiam peccat,
opere, veluti deserta sua statione ubi sudare debebant, alios, atque adeo totum coetum turbant, vel gratis victum aliunde petenda, aut alioqui non servando leges vel metas sui muneris ac status. Tales iubet admoneri sui officii Sed 2. Thess. 3 iubet simpliciter vitari inordinate ambulantes: ubi videtur maior quaedam malitia notari. Forte quia prius illos inordinatos frustra moneri curaverat: ideo iam, ut desperatos, vitari praecepit. Ibidem quoque negat se inordinate ambulasse, sed labore suo victum quaesisse: forte respicit ad Dei et legum ordinationem, qui unicuique suum quendam laborem
etiam habet quandam proprietatem in hac lingua. ut Genes. 23, Terra est 400 siclorum inter me et te: id est, ratione nostrae coniunctionis eam tanti aestimo, alteri pluris venderem. Sic ferme Germani dicunt rem quampiam tantum valere etiamsi frater fratri eam vendat. Inter aliquando videtur idem valere, ac indiscriminatim. ut Levit. 27 Aestimabit illud sacerdos inter bonum et inter malum pro, sive bonum sive malum sit, quale sit, non habitatione vel praestantiae, vel etiam vilitatis.
INTERFECTUS, et Interfectio, per se quidem nihil admodum habet idiotismi: et
vehementius efficimur, de iis crebro ac studiose quaerere solemus. Sic ferme illud 1. Corinth. 10, Nihil interrogantes propter conscientiam: tam etsi etiam ibi veram percontaionem notat. Iohan. 16, Apostoli dicunt: Ecce nunc videmus quod scias omnia, et non habes opus ut quis te interroget. videtur hoc absurde dici. nam periti, non imperiti interrogandi sunt. Sed hic interrogare idem est, quod cordis sui dubia patefacere, ut solent discendi cupidi: quae cum Christus pro sua divinitate nosset, nihil attinebat ei proponi. Dicunt igitur Apostoli, nihil esse opus ut ipsi, propositis
eunuchus, item manzer. Ammonites et Moabites etiam in generatione Domini decima, non admittetur ad regimen aut magistratum. Isaiae 52 dicitur, quod non intrabit in illam spiritualem Hierusalem incircumcisus et immundus: ubi diversum a superiore sensum haec phrasis habere videtur: nempe, hominum omnes cives huius Ecclesiae mundaturum sanctificaturum esse. Intrare in ovile per ostium, aut abunde, Iohan. 10: non tam istam externam ordinariam vocationem indicat, quam illam internam, qua filius Dei dat certos ministros Ecclesiae suae ad eius aedificationem:
32, Orabit ad te omnis pius tempore inveniendi. id est, tempore accepto, aut gratiae, quo inveniri potes. Isaiae 55, phrasis haec clarius ponitur ac explicatur. Quaerite Dominum dum inveniri potest, invocate eum dum prope est. Dixi supra, verbum Invenire aliquando significare acquirere. Sic videtur accipi Matthaei 16, cum dicit Christus: Quicunque perdiderit animam suam mea causa, inveniet eam. id est, acquiret, conservabit, nempe ad aeternam salutem ac felicitatem, quantumvis hic eam perdidisse videatur. Sic et Latinum verbum Invenio, aut Reperio, ferme more Hebraeorum, pro
investigat, ac scrutatur. Iudicum 5, In divisionibus Ruben magnae sunt investigationes cordis: pro, vehementer miror quod Rubenitae non affuerint praelio, tametsi ibi possit etiam esse sensus, investigatores cordis, aut sapientes. Investigatio Dei: Iob 11. Num investigationem Dei invenies? videtur significare secreta Dei consilia, quasi diceret: Nunquid pervestigando assequeris omnia consilia Dei.
INVETERARE, est consenescere, aut debilitari ut ea quae iam amisso primo nativoque vigore languida et semicorrupta sunt. ut Psal. 32. Dum tacui, inveterarunt ossa
parietis. id est, similis exundanti flumini, et parietes ac aedificia obruentis et evertentis. Nahum 1. Veruntamen inundatione transeunte consummationem faciet: pro, cum exercitus maximus pervadet totam regionem Psal. 32, haec metaphora iram Dei et etiam spirituales poenas videtur significare, cum dicit, exundationem aquarum non perventuram esse usque ad eos qui habent remissionem peccatorum, Utique in exundatione aquarum multarum ad eum non pertingent. et mox addit rationem, Quia tu es ei latibulum. Isaiae 8, haec metaphora plene posita est, integraque
lachrymas et preces sui fratris Ioseph, cum eum primum interficere voluerunt, postea vendiderunt. Psalmo 80, Qui ducis sicut oves Ioseph: necesse est accipi pro toto populo. Sic Psal. 81, Et testimonium in Ioseph posuit illud. Ob hanc eandem causam et Rachel, mater Ioseph, videtur significare totum populum Dei. Matthaei 3, Amos 5, Ioseph videtur significare proprie decem tribus, aut regnum Israeliticum, cui concionatus est Amos.
IPSE, ponitur nonnunquam pro verbo EST: quia id verbum includitur in pronominibus, praesertim demonstrativis. Item in
voluerunt, postea vendiderunt. Psalmo 80, Qui ducis sicut oves Ioseph: necesse est accipi pro toto populo. Sic Psal. 81, Et testimonium in Ioseph posuit illud. Ob hanc eandem causam et Rachel, mater Ioseph, videtur significare totum populum Dei. Matthaei 3, Amos 5, Ioseph videtur significare proprie decem tribus, aut regnum Israeliticum, cui concionatus est Amos.
IPSE, ponitur nonnunquam pro verbo EST: quia id verbum includitur in pronominibus, praesertim demonstrativis. Item in Adverbiis affirmativis et negativis. Genes. 40. Tres dies ipsi: scilicet,
crudeliter affligas, ut solent nimium irati: sed in ira misericordiae tuae recordare. Sic filii irae in Sacris literis passim et crebro dicuntur, quibus Deus est insensus, aut inimicus: Ephes. 2. et vasa irae, Rom. 9. Contra, filii gratiae. Aliquando quasi quandam sententiam irati Dei videtur notare: ut Rom. 1, Revelatur ira Dei de caelo, etc. Item Rom. 3, Num ergo iniustus est Deus, qui infert iram. i. qui nos accusat, et contra nos sententiam aeternae mortis profert. Sic Rom. 5. Multo magis reconciliati servabimur ab ira. Psal. 2. Tunc
commotione dici potest: Furor autem non nisi de extrema commotione. Sicut et 2 Psalmus atrocius verbum perturbandi, aut proturbandi tribuit, quam irae. Sic et Poeta inquit,
— Ira brevis furor est.
Contravero Ephes. 4
inquit,
— Ira brevis furor est.
Contravero Ephes. 4
iudicium, et non est: salutem, et elongavit se a nobis. i. liberationem. Ibidem, Propterea elongavit se iudicium a nobis: in eodem sensu. Vicina huic significatio est, cum vindicare valet. ut Deuter. 32, Dominus iudicabit populum suum. i. vindicabit, puniendo impios liberabit. Iacob idem videtur velle, Gen. 48. Dan iudicabit populum suum, sicut aliqua alia trib. Israel. tametsi etiam de gubernatione ac regimine accipere possis. Iudica iudicium meum. i. vindica, aut etiam exequitor. Psal. 119. In hunc serisum Deus crebro dicitur esse iudex viduarum et pupillorum, i.
ibidem praecedens exponunt. Non. n. misit Deus filium suum in mundum, ut iudicet mundum, sed ut servetur mundus per eum. pro, non ideo venit Christus, ut materiam aut causam efficientem iudicii seu danationis afferret mundo seu eum peccatis oneraret, sed ut salutis causam operaretur. Verum videtur propemodum commodior illa usitata expositio, quod in primo adventu venerit non ut iudex ac damnator sontium, sed ut liberator eorundem. Significat tamen et absolutionem aliquando, ac veluti collaudationem. Nam iudex sicut sontem damnat, ita insontem absoluit, eique testimonium innocentiae
propemodum commodior illa usitata expositio, quod in primo adventu venerit non ut iudex ac damnator sontium, sed ut liberator eorundem. Significat tamen et absolutionem aliquando, ac veluti collaudationem. Nam iudex sicut sontem damnat, ita insontem absoluit, eique testimonium innocentiae dat. Sic videtur ferme accipi, quod Paulus Rom. 14 dicit: Alius quidem iudicat diem prae die. i. aliam diem alii, ut sanctiorem, praefert: veluti hanc a prophanitate absolvens, illam vero prophanitatis damnans. Alius porro, inquit, iudicat omnem diem. i. perinde vel prophanam vel sanctam iudicat unam diem
iudicando iudicabit iudicium eorum. Sic et accipitur, Facere alicuius iudicium: Psal. 9. Laetabor, quoniam fecisti iudicium meum, et causam meam. Iudicaturus dicitur Christus inter gentes, et coarguturus populos multos: quod a iudice politico sumptum, primum quidem significare videtur, diiudicatis causis componere dissidia gentium, atque ita pacem inter eas constituere: sed ibi proprie per metaphoram dicitur, quod Meschias eis spiritualem pacem cum Deo et corde ac conscientia passione sua parabit. Ad iudices applicare: id est, ad iudices aut magistratus vocare, vocare
vocare, vocare in ius. 1 Sam. 24, Sit Iehova in iudicem inter me et te: id est, iudex. Iudicium nonnunquam significat omnes cogitationes, consultationes, consilia ac conatus alicuius. Hinc Dei quoque iudicia dicuntur abyssus multa, Psal. 36. Quam vocem et totam locutionem videtur admodum apte Paulus Rom. 11 exponere, cum inquit: O' profunditatem divitiarum sapientiae et cognitionis Dei, quam inscrutabilia sunt iudicia eius, et impervestigabiles viae eius. Quis enim cognovit mentem Domini, et quis illi fuit a consiliis? Idem ergo hic Paulus dicit esse iudicia Dei,
quacunque demum ratione etymologiae ac significationis primum formetur ac derivetur: certum tamen est hanc vocem saepe poni pro tota lege. Lucae 1 cap. dicuntur Zacharias et Elizabeta fuisse iusti, et ambulasse in omnibus praeceptis et iustificationibus Dei: ubi vox IUSTIFICATIONES videtur poni pro Mispat iudiciis, et significare sanctos ritus. Sed de nomine Iustificationis postea agetur in voce IUSTITIA Iudicia iustitiae, saepe videntur ipsa praecepta Dei vocari, vel quia iusta sunt, vel quia a iustitia Dei praescribuntur. Psal. 119. Cum didicero iudicia
et damnet omnem mundi iustitiam, et solius Christi iustitiam commendet et offerat. ut Isa. 42, Iudicium gentibus offeret. ¶ Hactenus de significationibus vocis Iudicii separatim consideratae diximus: nunc de coniunctis eiusdem phrasibus, ubi ea aliis adiuncta, aliquid obscuritatis parere videtur, quaedam adiiciemus. Dare iudicium pauperum, Iob 36, videtur significare tum victum ac amictum, tum et alia omnis generis necessaria ac externa commoda. inquit enim, Deus non vivificat impium, iudicium autem pauperum dat: id est, succurrit ei, quacunque demum difficultate laboret,
commendet et offerat. ut Isa. 42, Iudicium gentibus offeret. ¶ Hactenus de significationibus vocis Iudicii separatim consideratae diximus: nunc de coniunctis eiusdem phrasibus, ubi ea aliis adiuncta, aliquid obscuritatis parere videtur, quaedam adiiciemus. Dare iudicium pauperum, Iob 36, videtur significare tum victum ac amictum, tum et alia omnis generis necessaria ac externa commoda. inquit enim, Deus non vivificat impium, iudicium autem pauperum dat: id est, succurrit ei, quacunque demum difficultate laboret, subministrata necessaria ope. Sic Salomon. 1. Reg. 8, dedicans
laboret, subministrata necessaria ope. Sic Salomon. 1. Reg. 8, dedicans templum orat, ut Deus velit facere iudicium servi sui, et populi sui per singulos dies, seu diem, in die sua: id est, perpetuo succurrere, ut sese singulis diebus suae difficultates aut necessitates in hac vita obiecerint. Videtur sane in talibus locis idem valere quod dimensum, aut mensura. sed synecdochicôs extenditur ad omnis generis opem: ut perinde prorsus hic oret Salomon, ac cum nos petimus dari nobis panem quotidianum. Ambulare in iudicio, est iuste ac pie vivere. Iob 34, Ut ambulet homo ad Deum in
[?: iudi- ] id est, mandata ac iudicia tua praescripta. Ad [?: i- ] reverti iudicium, Psal. 94 de eo dicitur, cum vel Deus [?: ] detur nolle iudicare iustitiam, seu iustam piorum [?: ] sam: imo cum eam etiam quasi premere videtur, vel [?: ] mines scientes aut inscii inique iudicant: sed tandem in tempore redit iudicium Dei et hominum, ad iustitium seu iustam causam, eamque comprobant et glorificant. Quod rectum iudicium tandem omnes recti [?: ] pe sequuntur.
dicente Propheta: Utique tenues sunt isti, stulte egerunt, quia non norunt viam Domini, et iudicium Dei sui: verum illi pariter confregerunt iugum et vinculum. Ratio vero huius metaphorae est, quia doctrina alligat homines, ut certa quadam ratione sentiant, vivant et agant. Sic et eiusdem 2 accipi videtur: A' seculo confregisti iugum, rupisti vincula. In hoc sensu accipi posset, quod Dominus IESUS suum Evangelion vocat iugum, Matthaei 11 inquiens: Tollite iugum meum super vos, etc. Iugum enim meum leve est, et onus suave. Quod non (ut quidam male intelligunt) de praecepto
IUNCUS, palustris herba est. Isaiae 58 dicitur Deum id non requirere, ut ieiunando sese ita macerent homines, ut caput incurvatum aut inclinatum prae debilitate gerant: sicut iuncus solet ob nimiam proceritatem et debilitatem calami, aut ut sic hypocritice humilitatem simulent. Isa. 19 videtur accipi pro infima fece hominum, cum inquit: Nec erit Aegypto opus ullum quod faciat caput aut cauda, ramus aut iuncus. ramus, significat potentiores: iuncus, infirmiores.
IURARE, praeter suam propriam significationem, quae est, Deum in testem vocare alicuius dicti aut
nos. Exod. 22, Iuramentum Iehovae erit inter utrumque. Innoxium esse a iuramento. Iosuae 2. Innoxii erimus a iuramento. id est, liberi ab obligatione facta iuramento, et multo magis a poena quam nobis iuramento imprecati sumus, si promissa non servaremus. Execrationem interdum significare videtur, ut Isaiae sexagesimoquinto: Relinquetis nomen vestrum in iuramentum. id est, ut omnes iurantes dicant, Ita mihi non accidat tale malum, ut illi Iudaeo accidit, etc. Est idem ac, In exemplum irae ac poenae Dei proponi: sicut talium execrationum ab exemplo sumptarum habet
proprie eam virtutem notat, quae in contractib. et commerciis debitam aequalitatem servat: quam Symonides, teste Platone Polit. 1, definivit esse,
pronunciat, habet, et ad aeternam vitam deputat: quam eorum sententiam nequaquam improbo. Et quoniam in hac sententia nunc versor, addam et illud breviter: quod illud exemplum Rom. 6, quod maxime a praedicta significatione verbi Iustificare, cum pro absolvere ponitur; alienum esse aliquibus videtur, vel maxime forensi mori conveniat. Inquit enim ibi Paulus: Qui mortuus est, iustificatus est a peccato. pro, liberatus est, ne in hac vita ab originali malitia porro subinde ex aliis peccatis in alia protrudatur, modo in caedes, modo in libidines, blasphemias, rapacitatem, latrocinia,
quae sunt potissimum tria,
Matthaei 19 clare adolescentiae ipsi praeponitur. Nam iuvenis
Sed Psal. 120, Eripe animam meam a labio mendaci: ipsum mendacem ac structorem fraudum denotat. Labii profundi po [?: ] : Ezech. 3, pro peregrinae linguae hominibus poniri ait. n. Non ad populum profundi labii et gravis linguae mitteris, quorum verba non intelligas. Videtur esse allusio ad barbaram prolationem aliarum gentium, quae forte non tam in lingua ac labiis formarunt sermonem quam in ipso gutture quasi ferinum quidpiam sonarunt, aut propemodum mugierunt, vel rugierunt: sicut nunc Iudaei suum sermonem absurdissime sonant, magis in gutture quam in ore,
nudam Isa. 45. Labor Aegypti, et negociatio Aethiopiae super te, vel ad te transibunt. Labor, et dolor aut vanitas saepe coniunguntur, praesertim in Prophetis: ut Psal. 10 Maledictione os eius plenum est, dolis ac fraude, et sub lingua eius labor et vanitas. Quae locutio videtur indicare primum quidem laborem. i. molestam ac laboriosam actionem, aut etiam ipsam molestiam ac dolorem: deinde etiam carentiam omnis fructus. Haec igitur dicuntur esse sub lingua impii, quia impius talia incommoda aliis gignit, aut efficit. Psal. 90 dicitur, quod id
exponuntper, dum adhuc lac matris sugit nimis tenerum: alii, ne coxeris hoedum cum matre [?: lact- ] te eum: sicut prohibet pullos cum matre ave interficere. Mihi prima, quae ad verbum intelligit de lacte matris, veluti pro aqua sumpto, maxime vera genuinaque [?: es- ] videtur. Notatur autem perid nimia quaedam crudelitas. Gen. 49, Iacob benedicens, et prophetizans de singulis tribub. de tribu luda inquit: Rubicundiores [?: ] oculi eius vino, et dentes eius lacte. quod alii de [?:-mositate ] hominum eius tribus: alii de copia eiusdem
bona ac beneficia Christi transferuntur. Sic et Isaiae 7, per copiam lactis spiritualia Christi beneficia praedicuntur. Ezech. 25 minatur Deus Ammonitis, quod Orientales bibent eorum lac. i. fruentur omnibus eorum bonis, seu eos spoliabunt et subiugabunt sibi. Ablactatos aut amotos a lacte, videtur Isaias cap. 28 vocare, imperitos prophetas ac sacerdotes, qui ob extremam ac infantilem ignorantiam sunt ad docendum inepti. Alii tamen eam locutionem ibi exponunt de pusillis Christi, esurientibus ac sitientibus veram doctrinam et salutem, aliaque Christi beneficia.
quoque Germani dicunt de erubescente, Er ward rot wie ein feuer.
LANAE similitudine declarantur aliqua in Sacris literis, ut Psal. 147, Qui dat nivem veluti lanam, et pruinam ut cinerem spargit. Genus enim nivis est, quod veluti flocci lanae in aere volitare ac decidere videtur Nam aliud est magis comminutum, et veluti in grana collectum, propemodum parvam grandinem referens. Isa. 1, albedinem, puritatem, ac mundiciem denotat: propterea quod lana pulchre lota, quiddam valde candidum et purum est Inquit enim: Si fuerint peccata vestra tanquam coccinum, tanquam
dirige contra hostes meos. Sic 1. Paral. 11. Iste excitavit lanceam suam contra 300, quos interfecit vice una. id est, uno conflictu. Porro Psal. 57 legitur, Quorum dentes sunt lanceae et sagittae, et lingua eorum gladius acutus: id est, res valde ac plane extreme noxiae. Videtur velle indicare instrumenta sermonis, et dicere, quod loquendo magis obsint, pluresque laedant ac perdant, quam si ipsis violentissimis armis in quosque obvios grassarent.
LANGUOR imbecillitatem, et quemvis tristiorem defectum, ruinam aut calamitatem significat. ut Isa. 53,
innumerisque malis absumitur, et veluti in nihilum redigitur, evanescitque. Artifices lapidis parietis, dicuntur 2. Sam. 5, latomi et fabri murarii. Caeterum Exod. 30. Ars lapidis, pro arte gemmaria ponitur. Iob 5 habetur, Cum lapidibus agri erit pactum tuum: scilicet, ne te laedant. Videtur autem hoc loco lapis significare figurate omnia inutilia, aut etiam noxia agri: ut sunt spinae, tribuli, lolium, etc. quae Deus impediet ne obsint vel homini, vel eius pecudibus aut segeti. sicut contra olim in maledictione dixerat: Spinam et tribulum producet tibi terra, cum
eam. Deut. 27 iubet Deus aedificari altare de lapidibus perfectis aut integris, seu non violatis aut sectis ullo ferro. Sic et 1. Reg. 6, dicitur aedificatum templum de lapidibus integris, ut allati erant, nec esse in eius structura ullum instrumentum ferreum auditum. Sed hoc posterius videtur intelligendum esse, quod lapides ibi inter aedificandum caesi aut dolati non sint: non autem quod in latomiis non sint quadrati, aut ad amussim secti. Lapis viae, 1. Sam. 20, videtur indicare mercurialem statuam, seu lapidem monstrantem veram ac regiam viam: cuiusmodi tum olim apud
integris, ut allati erant, nec esse in eius structura ullum instrumentum ferreum auditum. Sed hoc posterius videtur intelligendum esse, quod lapides ibi inter aedificandum caesi aut dolati non sint: non autem quod in latomiis non sint quadrati, aut ad amussim secti. Lapis viae, 1. Sam. 20, videtur indicare mercurialem statuam, seu lapidem monstrantem veram ac regiam viam: cuiusmodi tum olim apud Ethnicos habiti sunt, tum et postea, ac nunc quoque, in Papatu praesertim. Lapis pictus, Levit. 26. Neque lapidem pictum erigetis vobis. videtur statuam significare, quae non tantum
aut ad amussim secti. Lapis viae, 1. Sam. 20, videtur indicare mercurialem statuam, seu lapidem monstrantem veram ac regiam viam: cuiusmodi tum olim apud Ethnicos habiti sunt, tum et postea, ac nunc quoque, in Papatu praesertim. Lapis pictus, Levit. 26. Neque lapidem pictum erigetis vobis. videtur statuam significare, quae non tantum caesione, sed et picturatione ad imaginem hominis paratur. Lapis manus: pro, quem manu proiicere solent, aut possunt, quem Latini manuarium dicunt. ut Num. 35, Si lapide manus percusserit eum. id est, lapide manuario, aut manu proiecto. Lapidum
lapidum ignitorum ambulasti: id est, praeclare ornatus fuisti, veluti si preciosis lapidibus esses indutus, aut veluti si inter sanctos fuisses computatus. Nam lapides preciosi etiam sanctos denotant, ut mox dicetur ex Apocalypsi: tametsi ibi per lapides ignitos omnino ipsum sanctuarium describi videtur. Lapidare, est aliquem lapidibus obruere. Exod. 19,
Lapidando lapidabitur. 2. Sam. 16, Semei dicitur lapidasse lapidibus Davidem: id est, contra eum, tametsi a longe, lapides iactasse. Lapidare
so-- ] Satan conscientiis tentatis et perterrefactis immittere, quae sunt veluti gustus aut sensus aeternae mortis. Posset quis dicere, esse metaphoras, quod mors talibus omnibus, ac laqueis ad se homines attrahat. Hic laqueus mortis poenam magis notat. Alius eiusdem locutionis sensus esse videtur, nempe ad culpam peccatumque pertinens, cum dicitur Prov. 13, Lex sapientis est fons vitae, ad recedendum a laqueis mortis: pro, ad vitanda pericula et occasiones exitii. Laqueus, pro insigni damno, aut etiam exitio videtur poni Exod. 10: cum servi Pharaonis eum hortantur, ut
mortis poenam magis notat. Alius eiusdem locutionis sensus esse videtur, nempe ad culpam peccatumque pertinens, cum dicitur Prov. 13, Lex sapientis est fons vitae, ad recedendum a laqueis mortis: pro, ad vitanda pericula et occasiones exitii. Laqueus, pro insigni damno, aut etiam exitio videtur poni Exod. 10: cum servi Pharaonis eum hortantur, ut dimittat Israelitas, dicentes. Usquequo erit nobis in laqueum? id est, perget nobis damno ac plane exitio esse, sicut si laqueo caperemur, aut strangularemur. Sic David adversariis suis male precatur Psal. 69, Sit illis
non manus ipsius Saulis: id est, ut desiderio potiundi filia regis, studioque consequendi proposita praeputia, temere sese praecipitet in pericula, praeliando contra Philistaeos: et ita pereat, nec opus sit ipsum Saulem eum interficere, culpamque caedis sustinere. Apostolo Paulo laqueus videtur. significare necessitatem, et veluti quandam captivationem conscientiae, cum 1. Corinth. 7. de caelibatu disserens dicit, se caelibatum non eo consilio praedicare illis, ut eis laqueum iniiciat: id est, tanquam extreme necessarium, aut ut eorum conscientias ad eum astringat, eosve
occasionem et ansam peccandi aut exitii obiiciam: quod tamen idem est. Nam dum innumeri inviti in caelibatu detinentur, remedioque scortationis divinitus commonstrato et oblato, nempe coniugio, abstinere coguntur, necessario in summas turpitudines prolabuntur. Sic pro necessitate et captivitate videtur accipi et Psal. 124. Anima nostra sicut avicula evasit ex laqueo aucupum: laqueus contritus est, et nos liberati sumus. id est, vis hostilis est divinitus fracta, quae nos captivos detinebat. Laqueum significare subitaneum, impraevisum et impraemeditatum malum, satis indicat
Coniunguntur aliquando tria ista, Terror, fovea, et laqueus: ut Hier. 48, pavor, fovea et laqueus super te Moab: Et accidet, ut qui effugerit pavorem, incidat in foveam: et qui ascenderit de fovea, capiatur laqueo: quia adducam super Moab annum visitationis, dicit Dominus. ubi per pavorem videtur significare hostilem impetum, et inde ortum terrorem: per foveam autem, et laqueum, alias calamitates ac exitia, quae eis Deus una erat immissurus, ita ut evadere non possent, sed ex alio exitio in aliud ruerent, iuxta illud: Incidit in Scyllam, qui vult vitare Carybdim. Metus
laus glorificari. 1. Pet. 1, tria ista simul coniunguntur, Laus, Gloria, et Honos inquit enim: Ut vestra fides probata reperiatur in laudem, gloriam et honorem, in revelatione Christi: id est, ut vestra vera ac probata fides in extrema die a Deo collaudetur, glorificetur et honoretur. Videtur ibi Petrus ista tria confundere, et pro eodem accipere.
LECTUS, ratione circumstantiae temporis, loci, ao quietis, aliquando aliquid indicat. Dominus confirmet aut fulciat eum in lecto doloris sui, universum lectum eius vertisti: id est, Dominus eum corroboret in omnibsuis
adeo massam corporis inficientis, et in omnibus ferme terris experientia ipsa noti: de quo multa passim in Moyse, praesertim Levit. 13 praecipiuntur. Fuit vero apud Iudaeos nonnunquam etiam lepra in vestimentis ac aedificiis, quae aliis gentibus inusitata, et soli illi populo propria fuisse videtur: de qua vide Levit. 14 prolixius. Allegorice patres lepram de falsa doctrina exponere sunt soliti, sicut Augustinus testatur, inquiens lib. 2. quaest. Evang. cap. 40: Leprosus est, quicunque doctrinas erroris profitetur, et avaricia similis Giezi, qui dona Spiritus sancti
avaricia similis Giezi, qui dona Spiritus sancti vendidit: 2 Reg. 5 Isa. 53 non bene vertit Vulgata Nos reputavimus eum leprosum: cum in Hebraeo sit simpliciter percussum.
LEVANA
sumptum esse opinantur, quod testamentum aut foedus secundum talia pacta aut sanctiones sint a Deo cum Israelitis initae. cum dicitur Tabernaculum eduth, rectius verteris conventionis [?: qua-- ] testamenti. Mispat
facta, tum in eo ipso individuo porro pro lege habentur, tum et ad alios casus ob aliquam similitudinem convenientiamque transferuntur. A foro autem deinceps in Ecclesiam vocem hanc translatam esse, non obscurum est. Mismeret
custodia aut observatio, videtur proprie a custodiis ac vigiliis templi ducta esse: ubi certas quasdam caeremonias, ritus ac cultus sacrificiorum et psalmodiarum, quasi perpetuo continuare cogebantur. Cuius rei saepe sit mentio. Ab illis ergo vigiliis, excubiis, aut observationibus videtur porro vox haec ad reliquam religionem ac doctrinam esse traducta: tametsi admodum crebro Scriptura inculcans mandatorum Dei sollicitam observationem, utitur verbo Samar custodire, observare: sicut et Christus ipse inquit, Si quis sermones meos custodierit. Confunduntur nihilominus communi
Dei cor nostrum fovente, et Spiritu insuper sancto imbecillitates nostras adiuvante, incipiamus condelectari legi Dei: incipiamus etiam non tantum velle, sed et perficere, operante in nobis utrumque Deo, omnis boni fonte et authore. Rom. 7. varie omnino utitur voce Legis Apostolus. Primum enim videtur simpliciter ac in genere accipere legem pro omni lege, etiam prophana ac politica, cum dicit legem dominari tantum viventib. mortuos enim huius vitae leges missos faciunt, tanquam extra suum dominium egressos. Deinde cum dicit, mulierem vivente viro lege devinctam esse, sed eo mortuo esse
in genere accipere legem pro omni lege, etiam prophana ac politica, cum dicit legem dominari tantum viventib. mortuos enim huius vitae leges missos faciunt, tanquam extra suum dominium egressos. Deinde cum dicit, mulierem vivente viro lege devinctam esse, sed eo mortuo esse liberam ab eius lege: videtur significare ius aut obligationem mariti, qua soluitur mulier mortuo marito. Tertio, cum dicit, nos mortuos esse legi: intelligit ipsam moralem legem, quam veluti paedagogum tum accusantem, tum ad hunc a se ablegantem deseruimus transeundo ad Christum: et cuius iustitiam ac vitam non amplius
noster cum Satana opera aut instrumento legis, tamquam quodam medio aut causa cooperante in nobis movebant et efficiebant. Verum extincto, aut certe mortificato nostro hoc veteri Adamo, ceu marito, lex non est amplius ad tales effectus in nobis potens ac efficax. Quoniam autem admodum absurdum videtur esse istud paradoxon, quod lex operetur in nobis cupiditates et passiones peccatorum: ideo et Paulus id illic exponit, et nos aliquid de ea re hic adiungemus: tametsi paulo ante in dicto, Lex iram operatur, aliquid de hac re dixerimus. Primum igitur, lex facit abundare peccatum, ipsa clara
ac dominatur. Haec vero ipsa potestas maxima ex parte venit ex lege Dei, unde peccatum suam vim haurit, eoque forte probabiliori ratione lex peccati nominatur. Rom. 9 dicitur Israel [?: ] legem iustitiae, et ad legem iustitiae non pervenisse. i. ad leges iustificantem. Verum videtur esse Hebraismus: pro, iustitiam legis sectari aut consequi. Solent. n. Hebraei, ut in Constructione nominum dixi, sic pro arbitrio epitheta cum subiectis, et accidentia cum substantia convertere, ut pro iustitia legali iam dicant iustitia legis, iam vicissim lex iniustitiae. Rom. 10.
omni reprehensione, aut peccatorum ipsorum commemoratione? Septimo: Cum [?: ] initium et finis secundi capitis in reprehensione Iudaeorum consistat, qua tandem ratione illud emblema reprehensionis Ethnicorum in medio esset insertum? Octavo: Non tantum non accusat Gentiles, sed etiam videtur eos maxime collaudare: dicens, eos esse [?: sibime- ] legem, natura facere quae legis sunt, iustificaturam eos conscientiam eorum in extrema die. An hoc est accusare eos? Nono: Non tantum noticias eis tribuere videtur, sed et summam voluntatis bonitatem, inquiens: Nam sibimet
esset insertum? Octavo: Non tantum non accusat Gentiles, sed etiam videtur eos maxime collaudare: dicens, eos esse [?: sibime- ] legem, natura facere quae legis sunt, iustificaturam eos conscientiam eorum in extrema die. An hoc est accusare eos? Nono: Non tantum noticias eis tribuere videtur, sed et summam voluntatis bonitatem, inquiens: Nam sibimet sunt lex, natura faciunt quae legis sunt, opus legis est eorum cordibus inscriptum, et sim [?: ] quae necessario etiam voluntatem, eius'ue summam bonitatem complectuntur, ut ad illam obiectionem deignorantia iuris haec
eis librum mentis ipsorum legendum proponit. Unde apparet, Spiritum sanctum istam recentem Sophistarum sapientiam de innata Dei luce, plane ignorasse. At contra obiicitur: Philosophi et Poetae non raro dixerunt aliqua praeclara de vero Deo, Item. Omnes gentes habuerunt aliquas religiones: Ergo videtur aliquid naturale esse. Responsio: Habuerunt illas meliores sententias a primis patrib. per manus traditas. Nec omnino fuit muta doctrina Iudaica, [?:-ut ] gentib penitus ignota: sicut Phocylides, Homerus, Hesiodus et alii quidam pene ad verbum ex Sacris recitant. Manifestum
id est, quod Deus superba ac potentia humiliabit, et contra humilia et afflicta exaltabit: sicut alias dicitur, quod omnescolles deprimentur, et omnes valles exaltabuntur. Carmelus enim mons non procerarum sylvarum nomine fuit celebris: sed pascuorum, segetum, ac vinetorum: unde et nomen traxisse videtur, quasi dicas plenum vineis aut vinetis. Libanus, aut ligna Libani, saepe simpliciter cedros denotat, ut Cantic. 3. Palatium extruxit ex lignis Libani: id est, ex cedris.
LIBER pro quavis scriptione, longa aut brevi, in Sacris accipitur, ut, Liber repudii, Deuteronom. 24.
Liber generationis IESU CHRISTI: id est catalogus maiorum Christi. Liber recti, aut iustorum: Ios. 10, Nonne hoc scriptum est in libro recti? Iudaei de libro Mosis aut legis exponunt, sed illa quies solis, post Mosen demum accidit. Hic idem Liber recti aut iusti citatur etiam 2. Sam. 1. ac videtur omnino denotare quendam proprium librum sacrarum literarum, qui interierit: qualis fuit etiam Liber bellorum Domini, cuius fit mentio Numer. 21. Liber viventium, aut vitae, crebro in Sacris literis nominatur: ut Phil. 4. Quorum nomina sunt scripta in libro vitae: id est, quos Deus
aut indultum est: ut, quod Abrahamus dormit cum ancilla, volente id ac petente Sara. item quod Paulus 1. Cor. 7 dicit, se dicere secundum indulgentiam, non secundum mandatum. Tale forte fuit, quod Apostoli praesente Christo non ieiunarunt, ac lu [?:-erunt ] . De hoc genere videtur posse intelligi illud Clementis Alexandrini: Qui facit omnia quaelicet, ille facile incipit etiam ea facere quaenon licet. V. Licitum toleratum est quoddam adhuc deterius genus: ut nimis libera divortia in veteri Testamento, et uxorum ac [?: com-ubinarum ] pluralitas. qualis
ut Deus liget testimonium, et obsignet in discipulis suis: id est, conservet eos in vera doctrina, illiusque perpetuo memores faciat. Quae enim diligenter conservare volumus, ea in certo aliquo fasciculo colligamus. Ligatum esse peccatum, Oseae 3 eodem modo pro conservatione ac memoria poni videtur. Ligata est apud me iniquitas Ephraim, reconditum est peccatum eius: id est, tanquam si pecuniam in crumena aut linteo diligenter colligassem, ea in recenti memoria servo, non proiicio post tergum, non obliviscor eius. Ligatio pastorum, 2. Reg. 10, videtur tonstrinam significare: quia
modo pro conservatione ac memoria poni videtur. Ligata est apud me iniquitas Ephraim, reconditum est peccatum eius: id est, tanquam si pecuniam in crumena aut linteo diligenter colligassem, ea in recenti memoria servo, non proiicio post tergum, non obliviscor eius. Ligatio pastorum, 2. Reg. 10, videtur tonstrinam significare: quia oves tondendae colligari solent, ut quietius et minori periculo tondeantur, nec laedantur forficibus. Ligamen argenti, Proverb. 7, pro marsupio, aut alioqui summa aliqua pecuniae in linteo colligata ponitur, sicut diceres sacculum argenti. Ligari quoque
quibus inferiores a superioribus gravantur. Ideo dicit Deus Isaiae 58. Non ne hoc est ieiunium, quod elegi: dissolvere impias colligationes, et solvere fasciculos onerosos? Ab hac ipsa onerum super iumenta ligatione, aut potius a captivorum colligatione, vinculisque, et vicissim resolutione, videtur etiam illud Christi dictum Matthaei 16: Quicquid ligaveris in terra, erit ligatum in caelis: et quicquid solveris in terra, erit solutum in caelis. Pro ligare alibi dicit Retinere peccata: et pro solvere, remittere. Qui enim concluditur sub ira Dei, peccato, ac morte a ministro Christi,
Perdamus lignum in fructu eius, et excindamus eum de terra inuentium, et nomen eius non memoretur amplius. ubi alii intelligunt per lignum, crucem, qua corpus prophetae perdere voluerint. Alii, venenatum aliquod lignum, quo cibum eius inficere cogitaverint: ut et Ionathas transtulit. Sed illa videtur omnium comm oddissima esse, quam Germanica versio expressit, Perdamus arbori cum fructu aut cibo eius: id est, ipsum Prophetam [?: ] cum doctrina, operibus ac conatibus suis. quod et sequentia commata comprobant, eundem sensum sine figura exprimentia: nempe, ipsum prophetam cum
aut etiam reges: quia ut talibus arboribus necessarius [?: hu- ] non deest, sic potentibus commoda affluunt. Ideo etiam Psalm. 1, hinc similitudo sumitur. Sic Ezek 31. Ut non exaltentur in statura sua omnia ligna aquarum. Ligna secantem vulnerari ab eis, aut defatigari in eis, videtur quasi proverbialiter Ecclesiast. 10 dictum: quod homines non raro ex suis laboribus malos fructus [?: pe- ] piant, vel etiam sibimet sint causa exitii. Lignorum [?: ]
in Zophonia vertit, Visitabo eos qui ambulant in legib. Philistaeorum. Per unum ergo genus idololatriae ac idololatrarum videntur omnis generis idololatrae a propheta eo loci notari, et accusari.
LIMUS. vide LUTUM.
LINEA. vide REGULA.
LINGO, verbum solum hoc non videtur aliquem Hebraismum habere, sed tantum cum aliis vocib. coniunctum. Lingere terram, significat alicui subiici: sumpta locutione a more Asiaticorum, qui incurvando sese, aut etiam plane in terram prono corpore prosternendo, subiectionem suam indicabant. Dum. n. ita humi sese sternunt,
dicit Balak ad suos consiliarios et proceres: Ecce iste coetus aut gens Israelitarum omnia circa nos delinget, sicut bos delingit herbam. ubi haec metaphora in plenam similitudinem resoluitur. Sic et 1. Reg. 18, ignis dicitur depinxisse totam aquam, quae erat in aquae ductu, quia flammae species videtur linguas imitari, et sic subinde ex alio in aliud insiliens arripit vicina alimenta, quasi si lingua eo extensa fuisset, aut saepius eiacularetur.
LINGUA, varia habet significata figurate in sacris literis, praeterquam quod proprie notat ipsum instrumentum sermonis, aut volubilem
loquebantur magnalia Dei. Tertio, significat aliquando ipsam gentem, propterea quod gentes plerunque linguis discernuntur, et omnes diversae gentes diversas linguas aut genera sermonis habent. Danielis 3. 5. 6. 7. Zach. 8. et Apoc. 5. 7. 10. et 11, multum ita usurpatur. Quarto, aliquando videtur ipsa intima, aut etiam cor significare: ut Psal. 10, Sub lingua eius perversitas et dolus. Item, Venenum aspidum sub lingua eorum. i. tantum fraudes, scelera, ac perniciem bonis meditantur et struunt. Sic Ps. 52, Contritionem cogitat lingua tua. Vicinum huic est quod
certe effectus eius, ut est laesio eius in quem commovemus, [?: ali- ] actiones ex ira profectae, Graece
ἐπὶ ἐμοὶ, Θυμὸς
commercii. Eph. 2. Vos qui aliquando eratis longinqui, facti estis propinqui per sanguinem Christi. i. ut prius dixerat, qui eratis remoti a vera religione, promissione et beneficiis Christi, ac favore Dei, iam facti estis domestici, et filii, et tantorum bonorum participes. Metalepsis quaedam videtur esse. qui. n. procul ab aliquo loco aut re habitant, non solent multum cum ea habere negocii. Nisi malis dicere, esse metaphoram a loci distantia ad qualitatum aut conditionum discon [?:-enientiam ] . Longinquum aliquando et id dicunt, quod numquam fore credunt: ut Amos 6,
quoque dixi, idem valere longus irarum, et longus spiritu. Longior est a te, vel prae te, via: seu, longior est te via. i. longius est iter, quam cui conficiendo tu par esse possis. 1 Reg. 19. Hic non est Hebraismus aut obscuritas in voce Longitudinis, sed in comparatione. Comparari. n. videtur viae longitudo, cum hominis longitudine: cum comparetur cum ea quantitate viae, cui vires nostrae sufficere queant. Sic et Latini ferme loquuntur, Virtus maior hominum opinione. i. quam ea sit virtutis quantitas, quam homines de aliquo opinantur. Longe facere, pro removere. Iob 11. Si
esse ab oppressione, Isa. 54. Longe eris ab oppressione: pro, nemo te opprimet. Gentes a longe, pro longinquae: Isa. 5, Elevabit vexillum in nationes a longe. i. dabit signum remotissimis, et remotissimas gentes verae doctrinae praedicatione ad Meschiam accerset. Deus a longe. Ierem. 23. videtur significare Deum antiquum, et contra, Deus de prope recentem aut novum, qui nuper quasi inter Deos relatus est, sicut subinde nova idola oriuntur. An ego sum Deus de prope, et non Deus de longe? In longinquo Deum stare, est, eum nos non curare, non ferre illum nobis opem.
malum cum aliquo. Gen. 31, Cave ne loquaris cum Iacobo a bono ad malum: pro, nihil ei male feceris aut dixeris. Non prohibetur Labano simpliciter omnis sermo aut actio erga Iacobum, sed tantum mala. Contri autem, cum Absalon dicitur non loquutus esse cum Amone a bono ad malum, 2 Sam. 13, videtur dici quod prorsus non sit cum eo loquutus. Loqui in aliquem, est ei detrahere. ut Num. 12, Maria et Aaron dicitur locutus in Moysei. Significat haec Locutio etiam testari, ut mox ostendam Sane detractio, falsum quoddam testimonium de proximo est. Loqui in aurib. alicuius, est loqui
mentem quoque, non tantum sonum, in oratione perspiciebat. Sed de voce Mentis, infrâ suo loco.
Loqui Deum in prophetis ad homines, Hebr. 1. plerique ibi putant esse quendam Hebraismum, quod Beth significet idem quod per, sicut sane saepe instrumentum notat. Sed Christus Matth. 10 videtur in dicare istam loquutionem proprie aut ad verbum accipiendam esse, cum dicit: Non enim vos estis qui loquimini, sed spiritus patris vestri quiloquitur in vobis. Vult enim ita intelligi hoc dictum acrem, quod Spiritus sanctus sit in corde piorum, et loquatur ad homines per os piorum
25, Loquatur ancilla tua in auribus Domini. i. Liceat quaeso mihi loqui tecum, audias me obsecro. Loqui verbum in auribus alterius, Genes. 44. Loquatur quaeso servus [?: tu-s ] verbum in aurib. tuis. i. permitte ut tecum loquar. Loqui visionem cordis, Ier. 23. pro, quod cuique videtur, quod [?: ] cor suum monstrat, non quod Deus. A' loqui cum aliquo, 1 Sam. 25. Ipse est vir Belial, a loqui cum eo: i. noster [?: he- ] Nabalus est austerior et in humanior, quam ut quis [?:-sit ] talia cum eo colloqui. Loqui etiam pro agere, aut
quo testata es lesum tibi secreta tua patefecisse. Porro Matth. 26 et Marc. 14. idem idioma quoque significat, cum Petro dicunt, quod locutio sermoque eius testatur eum esse Galilaeum: i. eius dialectus. Porro Iohan. 8, magis sermonem ipsum aut orationem, quam idioma aut dialectum sonare videtur, cum dicit Christus, Quare locutionem meam non percipitis. Non negat eos intelligere eius linguam, aut loquelam: sed tantum, quod conciones doctrin amque ipsius nec possint nec velint intelligere ac recipere.
Dixi supra, discrimen esse inter verbum Dicere et Loqui, quod hoc
aliquando ponatur pro
patris mei, et occidam fratrem meum: i. cum primum mortuus fuerit pater, mox interficiam fratrem, nempe neminem amplius metuens. Luctus patris igitur, et Luctus matris. Psal. 35, est luctus quo pater et mater lugetur: non quo illi lugent, ut Latinis aurib. haec phrasis so nare videtur. Domus luctus: i. ubi lugetur. Eccles. 7, Cor sapientum in domo luctus, et cor stultorum in domo laeticiae, i. sapientes considerantes sua aliorumque peccata et poenas, plerunque tristantur: contra stulti. Ibidem: Melius est ire ad domum luctus, quam ad domum convivii. Et 2 Sam. 19.
solet.
LUMBI, caro illa crassior circa spinam dorsi est. ei semen genitale aut vis procreandi a Sacris literis tribui tur, forte etiam propter adiunctos renes. Gen. 35 Deus dicit Iacobo, quod reges de lumbis eius exibunt: i. quod generabit tales posteros, qui regnaturi sint. Videtur synecdoche esse, quod lumbos pro toto homine ponit, quando quidem ex omnibus partib. corporis se men proveniat, sicut ibidem antecedit: Cresce et multipliceris, gens et coetus gentium ex te erunt. Sic Petrus dicit Actorum 2, Deum iurasse Davidi, quod velit de fructu lum borum eius dare
alios doctores lucem mundi vocat, Matth. 5. Sic et in praecedenti capite citatur ex Isa. 9, quod populus sedens in tenebris et umbra mortis, viderit lucem magnam, et ingens lux sit orta illis. Potest nihilominus et in hoc testimonio vox ista latius accipi, pro ingenti felicitate. In hoc sensu videtur poni Isaiae 5, Vae iis qui ponunt lucem in tenebras, et tenebras in lucem: id est, veram doctrinam damnant, et falsam praedicant ut veram. Lux et Veritas interdum coniunguntur in hac ipsa significatione. Psal. 43. Emitte lucem tuam, et veritatem tuam, et ipsa me deducent in
est sol: quae [?: ] licet lux est lucidissima, ac crescit usque in [?: merid- ] vel quae alioqui habetur benignissima, et [?: amoeni- ] hominibus, cum careat aestu: sicut eruditi praedicant tempus matutinum. Certe non ita urit et molestat omnia, sicut postea: videtur potius quasi humectare [?: ] quodam. Mich. 2, In luce matutina faciunt illud: videtur simpliciter indicare festinationem, quod quae [?:-ctu ] scelerate cogitaverunt, ea mox summo mane exsequantur. Lux interdum ignem significat. Marc [?: ]
] vel quae alioqui habetur benignissima, et [?: amoeni- ] hominibus, cum careat aestu: sicut eruditi praedicant tempus matutinum. Certe non ita urit et molestat omnia, sicut postea: videtur potius quasi humectare [?: ] quodam. Mich. 2, In luce matutina faciunt illud: videtur simpliciter indicare festinationem, quod quae [?:-ctu ] scelerate cogitaverunt, ea mox summo mane exsequantur. Lux interdum ignem significat. Marc [?: ]
Petrus una cum
significare. Sic et Isaiae decimotertio, et vigesimoquarto. Hieremias decimoquinto, et vigesimotertio Ioel secundo, Amos octavo, Mich. tertio, et in locis aliis legimus, Dei ultionem nunc Iudaeis, nunc aliis gentibus tali sermone praedictam. Etenim in summa angustia constitutis videtur totus mundus perturbari, Sol obscurari, Luna esse sanguinea, stellae lucem suam retrahere, terra tremere, mare fremere, et cuncta ruinam minari: non quod ita re ipsa accidat, sed quod adeo homines angustientur, ac si illa acciderent. Contraria porro vis est, ut dixi, amplificationis a luce
lucem suam retrahere, terra tremere, mare fremere, et cuncta ruinam minari: non quod ita re ipsa accidat, sed quod adeo homines angustientur, ac si illa acciderent. Contraria porro vis est, ut dixi, amplificationis a luce sumptae. Ratio autem consimilis est, quia iuxta proverbium, Felicibus sol videtur lucidior: et, ut Germani dicunt, felices putant omnia arridere sibi, aut blande se ipsis exhibere. Lumen vultus, ut dixi in LUCE, significat tum laetum, tum et faventem. Psalmo quadragesimo, Leva super nos lumen vultus tui. Vetus versio habet, Signatum est lumen. Unde inepte Papistae
Varie autem per metaphoram in Sacris literis accipitur. David, eiusque regnum, dicitur Lucerna Israelis, 2. Sam. 21. Non egredieris ultra nobiscum in praelium, ne extinguas lucernam Israelis. id est, ne te interfecto pereat regnum, et omnis felicitas Israelis. Sic et Num 12 vox ista accipi videtur. Et, Lucerna eorum periit ab Hesebon usque ad Dibon: id est, eorum regnum. In hac significatione saepe regnum Iuda, posteritati Davidis divinitus longo tempore conservatum, vocatur Lucerna Davides: 1. Reg. 11, Filio vero Salomonis dabo tribum unam, ut sit lucerna Davidi servo meo, ut sit
agnum, verumque ac plenum [?: ] men ablegaverit. Mat. 6, et Luc. 11, dicit Dominus, oculum esse lucernam corporis: et quod, si oculus sit [?:--dus ] , tum et totum corpus fore lucidum: si oculus [?: ] nebrosus, multo magis reliquum corpus. [?: Videtur- ] similitudo esse, posteriore membro aut [?: applicatione-- ] rens: quod nempe, sicut oculus sit lucerna corporis, et omnium eius externarum operationum: ita etiam [?: ] illuminet ac gubernet hominem in rebus agendis, et denique etiam fides vel cor renatum, ac
ex duobus gregibus factus est unus grex, unum ovile, et unicus optimus pastor. Proverbiorum vigesimoquarto depingitur male curatus ager ac vinea ignavi, quod sit contecta urticis et spinis, et maceria eius disrupta: per haec indicia synecdochice reliquae eius malae conditiones notantur. Maceria videtur Micheae septimo significare ruinas aedificiorum, inquit enim Propheta de Hierosolyma: Dies est ad extruendas macerias tuas. Psalmo sexagesimosecundo: Eritis tanquam paries inclinatus, et maceria impulsa. ubi aliqui intelligunt describi fragilem statum impiorum, repente aliquando
haec sunt: Vox Domini super aquas, Deus maiestatis intonuit, Dominus super aquas multas, vox Domini in virtute, vox Domini in magnificentia, pro, potens ac magnifica. Psalmo 96 legitur, Decus et magnificentia est ante eum, potentia et gloria in sanctuario suo. ubi Vulgaris non male vertisse videtur, Es stehet herrlich und prech [?: ] vor ihm. Nam non raro magnificentia Dei vocatur ille quasi ornatus, aut pompa, seu splendor externus Dei, quo in visionibus apparet, ut in monte Syna factum est. Tale porro quiddam etiam invisibile de eo cogitatione percipimus. Gloria
id est, seniorem: Gen. 27. et Noachus cognovisse quid fecerit sibi suus filius parvus aut minor Cham. id est, iunior. Sic aliqui exponunt illud Rom. 9, Maior serviet minori: id est, primogenitus aut senior, contra communem morem, amissa primogenitura erit inferior iuniore. Verum Genes. 25 videtur hoc dictum de potentia et multitudine Edomitarum dici, et tenuitate Israelitarum. Magnitudo cordis: pro superbia ponitur Isaiae decimo: Visitabo super fructum magnitudinis cordis regis Assur: id est, eius arrogantiam aut superbiam puniam. Magnitudo brachii: pro, magna potentia.
ac divinitus prohibitas ea notarunt: sicut Scriptura omnes divinatorum et divinationis species [?: dam- ] solique Deo futurorum praescientiam et piam patefactionem tribuit. In secundo nihil ominus Matth. cap. cum magis dicuntur venisse ab Oriente, adoraturi Christum, videtur haec vox in meliorem partem accipi: tametsi et ibi [?: p-- ] sus dubium sit, an illi homines sic dicti sint ratione [?: ] tis, quod fuerunt viri eruditi, sicut plerique sentiunt: [?: ] ratione appellationis gentis, quod ex gente [?: mag- ]
illa aqua, qua suspectae de adulterio explorabantur, malediei dicebatur, et Maledicta aqua vocabatur. Numer. 5. Nisi quod illa maledictio non tam in aquam fiebat, aut in ea haerebat, quam in mulierem sontem, quae eam aquam ebibere cogebatur. Pro tali quadam sacra maledictione aut execratione videtur accipi etiam Iudicum 17, cum mater Micha devovet furem. Maledicere alicui, videtur etiam de solo iudicio dici, pro male ei ominari, aut infelicem eum iudicare. ut Iob 5. Vidi virum stultum radicantem, et maledixi habitaculo eius protinus. id est, statim cogitavi poenas Dei ipsi
aqua vocabatur. Numer. 5. Nisi quod illa maledictio non tam in aquam fiebat, aut in ea haerebat, quam in mulierem sontem, quae eam aquam ebibere cogebatur. Pro tali quadam sacra maledictione aut execratione videtur accipi etiam Iudicum 17, cum mater Micha devovet furem. Maledicere alicui, videtur etiam de solo iudicio dici, pro male ei ominari, aut infelicem eum iudicare. ut Iob 5. Vidi virum stultum radicantem, et maledixi habitaculo eius protinus. id est, statim cogitavi poenas Dei ipsi imminere, non diu eum fore felicem. Maledictio porro, aut mala precatio Dei, quam supra
Caete [?: ] hic nox Maledictio significat formulam maledicto [?: ] , execratoriamve, seu male precandi. In maledictione petere animam alicuius: pro, execrando petere ut male [?: ] , seu diris execrationibus vitam eius impetere. Iob [?: ] videtur fuisse quaedam maledictio aut execratio vicini illi sacrae, qua autores iniuriarum ac facinorum diris [?: ] sunt soliti, sicut supra de Michae matre audiamus. Fuit autem talis execratio etiam Ethnicis usitata, nec inefficax, cum iustas causas habuit: ut cum sacerdotes
et tamen constanter praestat ob iuramentum. Alias Malefacere significat simpliciter peccare, ut Isaiae I habetur: Discite benefacere, et definite malefacere. id est peccare. 1. Sam. 12. Si malefaciendo malefeceritis, peribitis vos et vestri reges. Sic et Proverbiorum 2. et 4. accipi videtur, Laetantur cum malefecerint: id est, peccaverint. Iohannis 3. Qui malefacit, non videt Deum: id est, qui sponte peccat. Denique Malefacere aliquando pro punire ponitur. ut cum impii apud Prophetam dicunt, Deum nec benefacere, nec malefacere. id est, nec iuvare bonos, aut eius opem
Rom. 3, est vox impiorum, calumniantium doctrina gratiae, qua et hodie impii utuntur: quasi Paulus docuerit, et nos doceamus, peccandum esse, ut tanto magis abundet gratia, Rom. 6. Paulus 1. Timoth 6 dicit, Avariciam esse radicem omnium malorum: ubi utriusque generis mala simul complecti videtur, nempe et culpae et poenae, peccata et calamitates, ut ex textu apparet. Operari malum, videtur etiam de sola cogitatione dici. Mich. 2. Vae operantibus malum in cubilibus suis. nisi forte de turpitudinibus loquatur. Solent porro hanc Mali vocem et significationem, cum pro culpa
docuerit, et nos doceamus, peccandum esse, ut tanto magis abundet gratia, Rom. 6. Paulus 1. Timoth 6 dicit, Avariciam esse radicem omnium malorum: ubi utriusque generis mala simul complecti videtur, nempe et culpae et poenae, peccata et calamitates, ut ex textu apparet. Operari malum, videtur etiam de sola cogitatione dici. Mich. 2. Vae operantibus malum in cubilibus suis. nisi forte de turpitudinibus loquatur. Solent porro hanc Mali vocem et significationem, cum pro culpa ponitur, subdistinguere: quod in Graeco sunt duae noces,
malum a Domino: id est, immitti ab eo poenas. Mich. 1. Quia descendit malum a Domino usque ad portam Hierusalem. Immiscere sese malo: 2. Reg. 14. pro, coniicere seipsum in periculum. Impellere malum super aliquem: pro, subito perdere eum. 2. Sam. 15. Ne forte impellat malum supernos. Videtur alludere ad grandia saxa, impulsa ut ruant deorsum in aliquem: ut solet fieri, ubi sunt montes et valles. Insurgere contra aliquem in malum: id est, ut ei noceat. 2. Sam. 18. Psal. 15. Iuravit in malum, et non mutat: id est, in suum damnum: qui sancte promisit aliquid sibi
κακόω
esse vocem. Cuiuscumque autem demum linguae Hebraeam attingentis vox sit, verisimile certe est, eam venire a verbo Haman, quod significat augere, multiplicare: et in Sacris literis valde usitatum est. Inde porro uenit Hamon, quod quamvis multitudinem sive hominum siue aliarum rerum declarat. Videtur etiam proprie notare divitias non semel, praesertim tamen Psal. 37. Melius est [?:-dicum ] iusto, vel iusti, quam Hamon multitudo aut opulentia impiorum multorum. Sic et Eccles. 5 reperitur, Qui diligit argentum, non saturatur argento: et qui diligit. Hamon,
in sapientia mea, quia intellexi. pro, magna potentia et sapientia mea. Missio manus, pro conatu quovis: quia acturi aliquid externum, eo manum porrigimus. Deut. 12. Et laetamini in omni missione manus vestrae. pro, omnia vobis ita succedent, quae agetis, ut inde merito laetemini. Is. 11, videtur significare haec locutio actionem, aut tractationem rei, pro nostro libitu factam. Verba sunt: Edon et Moab immissio manus eorum. id est, tractabunt eos pro libitu. Psalm. 144. Mitte manum tuam de excelso, et redime me. id est, porrige, ut solent homines porrecta manu periclitantem
[?: Asp- ] cum. Mare rubrum per quod transierunt sicco [?: pede-- ] lii Israel, est sinus Arabicus, dividens Arabiam ab Aegyppto. Rubrum autem, teste Plinio dicitur, quia [?: ] ei substrata rubet, eoque etiam ipsa aqua ob [?: trans- ] tiam rubere videtur. Mare (de quo Gen. 1, Congrega-tionem aquarum vocavit Maria) videtur proprie [?: ] verum mare indicare. inquit enim Deus: Congregatur aquae in locum unum. Mare simpliciter et [?: ab-- ] te positum, plerunque verum mare notat: ut [?: G- ] Zabulon
[?: pede-- ] lii Israel, est sinus Arabicus, dividens Arabiam ab Aegyppto. Rubrum autem, teste Plinio dicitur, quia [?: ] ei substrata rubet, eoque etiam ipsa aqua ob [?: trans- ] tiam rubere videtur. Mare (de quo Gen. 1, Congrega-tionem aquarum vocavit Maria) videtur proprie [?: ] verum mare indicare. inquit enim Deus: Congregatur aquae in locum unum. Mare simpliciter et [?: ab-- ] te positum, plerunque verum mare notat: ut [?: G- ] Zabulon in littore maris habitat. Mare magnum [?: ] verum mare, ad
] , et arescere faciam venam eius. id est, tum hominum [?: ] opum illam ingentem copiam. Ibidem, Et [?: ascen-t ] contra Babel mare: id est, immensus exercitus. Mox enim sequitur, Multitudine fluctuum eius est obruta. Eadem locutio est etiam Isaiae 19 de Aegypto, ubi videtur esse allusio ad Nilum et negotiationes ac piscationes maritimas. inquit enim: Deficient aquae a mari, et [?:-uius ] arescet ac exiccabitur: Elongabuntur [?: flumi- ] , exiccabuntur et exhaurienturrivi Aegypti. Maris fluentia pro opibus aut mercibus marinis.
negociantes in mari: ut mox sese declarat, dicens: Et faciunt opus in [?:-uis ] multis. Maretonet, et plenitudo eius: Psal. 96 et 98. [?:-o ] , omnia celebrent maximo studio Deum, sicut mare incitatum strepere solet. Mare pro gentibus aut indelibus poni videtur Zach. 11, Transibit mare angustia, et percutiet in ipso mari fluctus: id est, increduli (qui ob ingentem multitudinem mari comparantur) diligentur. Lingua maris Aegypti. Isaiae 11, pro ipso Nilo: et certe pro aliquo sinu intelligitur. Insulae maris, Isaiae [?: ] , Graeci
[?: lu-- ] et coenum. Non est pax impiis, dicit Dominus Deus. [?: Simi-erme ] modo etiam Iacobus incredulae impiorum mentis inconstantiam et agitationem comparat perpetuae agitationi maris. Montes ruere in cor aut medium maris, idem [?:-me ] valere videtur quod Latini dicunt Caelum [?: rue- ] aut caelum terrae milceri. Psal. 46, Propterea non timebimus, si moveatur terra, et si montes ruant in cor maris. Deus dicitur compescere procellas maris: quod alludit quidem ad subitam tran quillationem maris. sed
[?: ] ad mare, et a flumine usque ad terminos terrae: id [?: ] a sinu Arabico usque ad mare mediterraneum, quod [?: ] etiam termini terrae vocantur. Et quidem eo usque in extensum regnum Salomonis, de quo primario aut [?: ] verbum ille Psalmus compositus videtur. Eadem [?: ] , ac in eodem sensu et materia est etiam Zach. 9 Ezech. 47. Revera autem significat, Meschiam (qui [?: ] Salomon, id est, rex pacificus et aedificator tempori fuit) regnaturum esse per totum mundum. Multitudo maris, Isaiae 60. et Plenitudo maris,
in vocibus Tecum, Nobiscum, Vobiscum. ut etiam communis precatio [?: ] Dominus vobiscum, et cum tuo spiritu: pro, assistat, [?: ] regat vos, opituletur vobis in audiendo, et mihi [?: ] cendo. Psal. 73, propria quaedam vis harum voculare esse videtur: Quis mihi est in caelo, et Tecum nihil [?: ] lui aut desideravi in terra: id est, nihil vel in terris [?: ] in caelo, aut perinde ut te, aut ulla etiam omnino comparatione aut collatione tui desidero, te solum [?: ] omnia tibi posthabeo, et prae te
et vilitatem notat: ut 1. Thessal. 2, Fuimus placidi in medio vestrûm, cum graves esse possemus, ut Apostoli Christi. Et Lucae 22. At ego in medio vestrum sum, ut qui ministrat. Sic possis illud Baptistae accipere, Christus in medio vestrum stat. Porro 2. Reg. 4. in medio populi mei habito: videtur significare, communem quandam ac pacificam vitam ago, cum nemine rixas aut bellum habens, eoque nihil habeo quod apud regem litigem aut quaeram. In medio aliquorum, aliquando significat participem esse. Numer. 27, Deuteron. 17. Ipse non fuit in medio congregationis, quae congregata est
esse, quam alios simpliciter errantes, imo et quam sint Turcae ac Ethnici. Sic igitur Paulus loquitur Roman. 1, Tradidit eos Deus in mentem reprobam, ut patrent quae non convenit. Sicut prius dixerat, Obtenebratum est non intelligens cor eorum. Quare quidam significanter hunc locum vertisse videtur, Tradidit eos Deus in mentem omnis iudicii expertem. Est nihilominus vox Reprobus significantior. indicat enim non tantum carentiam iudicii, sed etiam extremam perversitatem aut distorsionem, quodidem est ac si diceres: Passus est Deus Satanam eorum mentem ita prorsus depravare, ut
mens vocetur ille novus homo. Sed posset et ea causa esse, quod sicut in quovis homine nobilior pars vocatur mens, ignobilior autem caro aut corpus: ita eadem vocabula per metaphoram in pio homine, ad novum et [?: ] rem Adamum transferantur. Eadem huius vocis [?: ] esse videtur, cum Paulus dicit Rom. 12, Reformemini renovatione mentis vestrae: i. novi Adami: seu crescat subinde magis in vobis novus homo. Sic et Ephes. 4 dicitur, Renovemini spiritu mentis vestrae: id est quatenus mens vestra est spiritualis aut novus homo. Est [?: ] haec
quae non satis expendi aut perspici ab humana mente potest, tuebitur, aut in summa tranquillitate et integritate retinebit ac conservabit vestra corda, ne nimium trepidetis, et anxii sitis, et a sanis cogitationibus recedatis. Postremo, vox Mens nova quadam ac peculiari significatione accipi videtur 1 Cor. 14: Si oro lingua, spiritus meus orat, mens autem seu intelligentia est infructuosa. Quid igitur? Orabo spiritu, orabo et mente: psallam spiritu, psallam et mente. Et mox: In Ecclesia malo quinque verba loqui mente, ut et alios aedificem. Verum de ea significatione supra in verbo
tunc radii per refractionem duplicantur, et maior est lux quam alio tempore. Sic et Latinis meridiana lux, in Proverbiis, pro re clarissima et evidentissima celebratur. Sic Deuteron. 28, et Iob 5, Palpabis in meridie sicut in nocte. id est, in evidentissima rei veritate haerebis incertus. Videtur aliquando significare tempus opportunum. Iob 11, De meridie surgeret. Sicut contra Vespere: pro, nimis sero, et neglecta occasione. Sic et Latinis Serum ambiguum est.
MESCHIAS, vide supra Christus.
MESSIS et metere voces habent suos Hebraismos eosque non
Dominum messis, ut mittat operarios in suam messem. Regiones albae sunt ad [?: ] , Ioan. 4. id est, homines sunt iam cupidi purioris [?: ] onis, et idonei qui convertantur. Ibidem citator prouerbium, Alius est qui seminat, alius qui metit. [?: C- ] vis ea videtur fuisse, quod saepe alii percipiant fructus alienorum laborum. Sed Christus ad id accommodat, quod et prophetae prophetizando de Messia et conversione gentilium, et tota lex paedagogizans [?: ] Christum, aliquo modo praeparavit viam regno Christi: non tamen usque ad ea tempora
Matthaei quinto: Si quis solverit unum ex mandatis istis minimis, et sic docuerit, minimus vocabitur in regno caelorum: id est, nullus, aut non vocabitur aut numerabitur inter salvam dos. Sed de hoc Hebraismo in Regulis comparativi dixi: quod videlicet interdum aliquibus inferior gradus tribui videtur, quae tamen prorsus tollantur aut negentur. Minor pro indigno aliquando ponitur Gen. 32, Minor sum cunctis misericordiis tuis: pro, inferior, vel indignus tuis beneficiis. Ne minuatur coram te omnis labor, qui invenit nos: id est, ne videatur tibi parvus. Collegerunt multiplicans et
festorum consecravit memoriam suorum mirabilium factorum,
eductionis ex Aegypto Paschate, datae legis Pentecoste, etc. Mirabile in oculis alicuius: id est, valde mirum, aut etiam absurdum ei videtur. Psalmo centesimovigesimooctavo, Matthaei vigesimoprimo, Marci 12: Lapis quem reiecerunt aedificantes, factus est in caput anguli: hoc est mirabile in oculis nostris.
MIRACULA etiam vocantur signa, prodigia et virtutes, ut finis miraculorum monstretur. Dicuntur igitur
corruptum dicitur, et per metaphoram res bonas vitiatas notat, praesertim doctrinam. Isaias capite primo, de perditis moribus et corrupta religione Israelitarum inquit: Vinum tuum aqua mixtum est, et argentum tuum mutatum est in scoriam.
MISERICORDIA, et misereri. Misericordiam videtur componere Augustinus libro de Civitate DEI nono, ex miseria et corde: quod sit passio quaedam cordis nostri ex aliena iniustaque miseria concepta, quae nos impellit ad succurrendum illi. Differt porro a beneficentia ac benignitate, quod illa magis subitum affectum, haec autem magis
recte benefacimus, et benefacere studemus. In Hebraeo sunt quidem duo distincta vocabula
qui nos in Christo reconciliandos selegit. Eam vero misericordia et gratuita iustificatio consequitur, ut causam effectus consequitur: et hanc [?:---sus ] pax illa felicissima, quam mundus dare non potest: ut pulchre hosce gradus describit Paulus Romanorum quinto, qui mihi aliquid videtur dicere, tametsi diversissimum quid iustificationem a misericordis esse arbitrer, ut effectum a causa: nec tamen dubitem, saepe aut valde vicinam, aut etiam eandem esse harum duarum vocum significationem. Sed iam etiam de significationibus et locutionibus huius vocabuli, exempla ordine
enim, Minam Atticam antiquitus fuisse drachmarum tantum septuagintaquinque: quae actis postea a Solone ponderibunt. Mina vetus appellata est. de qua intelligi debet, quod subdit Fannius apud Priscianum, Attica quae fiet, quartam si dempseris, hinc Mna. Quo tamen in loco Fannius sentire videtur, Minam Atticam eam esse, quae constat 75 drachmis, quam [?: ] Minam veterem vocavimus: alteram vero, quae [?: ] constat drachmis, Minam graecam vocari. Sed hoc [?: ] esse verum, facile Plinii autoritate convinci potest: [?: ] lib. 1.
coegerunt, volentes eum tristissimae servituti ac labori mancipare. Talem infimam molentium sortem etiam illa Mosis locutio ostendit Exod 11, cum narrat, omnes primogenitos esse interfectos a summo seu regis filio, usque ad ancillae molentis. Eandem molentium servorum conditionem et Christus videtur subindicare, cum Matth. 24 extremum iudicium exponens, dicit: duas ancillas ad molam fore, quarum una ut electa recipiatur ab illo iudice, altera ut reproba negligatur: indicans etiam inter infimae sortis homines, quantumvis communi conditione pares, fore maximum discrimen, et mirabilem
in sensus: Lumen procul cernitur, mola longe auditur. Reperitur haec locutio in hoc usu Hier. 25, et Apoc. 18, sed in posteriore loco multo prolixius. Deut. 24 vetat Deus, ne quis suo debitori simul auferat molam superiorem et inferiorem: quod symbolice, aut potius synecdochice dictum videtur, ne quis proximum quantumvis obaeratum, prorsus omnibus necessariis privet. Conterere alicuius molas, Iob 29, et Psal. 58, significat perdere ipsum, aut certe eius potentiam: sumpta metaphora â dentibus molaribus et maxillis, in quibus vis rerum consistit. Ideo autem illi
6. Dicent montibus obruite nos. id est, vehementer timebunt, et mallent se centies mortuos, et in nihilum redactos: Oseae 10, Lucae 23, Apoc. 6. Abscondere se in speluncis et petris montium, itidem terroris et tristissimi status indicium est, Iudic. 6, Isaiae 2, Apoc. 6. Montes transferre, videtur apud Iudaeos fuisse proverbialis locutio, de re hominibus prorsus impossibili. Quare Dei potentia hoc modo declaratur Iob 9. 28, et Psal. 17, quod scilicet montes transferat. Et Christus Matth. 17, et Paulus 1. Corinth. 13, ad ostendendam fidei efficaciam, sumit
qui sedent in tenebris et in umbra mortis. Sic et Isaiae nono, ac Matth. 4, Populus positus in tenebris vidit lucem magnam, et sedentibus in regione et umbra mortis lux exorta est eis. Plurimus omnino huius phraseos usus est in veteri Testamento. Hebraice unica vox est Zalmavet, sed composita. Videtur autem habere aliquam similitudinem cum Latino, ubique est plurima mortis imago. Contritio aut confusio mortis erat apud Philistaeos praesente arca. 1. Samuel. quinto: id est, lues, vel etiam perturbatio ac terror ex morbo ortus, perinde ac si hostes urbem caepissent, et per eam
16. id est, peste, lue. alii, ut Chaldaeus, confectorum fame. Qui ad mortem ad mortem, Hieremiae 43. id est, qui destinati sunt in mortem, illi violenta morte peribunt alii, in exilium abigentur. Eruere a morte, Psalm. 33, Ut eruat eos a morte, [?: ] vindicet eos a fame. Idem videtur bis dicere. [?: ] pascet eos, Psal. 49. id est, dominabitur, perdet eos: sicut bruta pascendo absumunt aut devorant herbam. Prohibere a morte animam alicuius: Psal. 78, Libravit semitam irae suae, non prohibuit aut pepercit a morte animam eorum,
debilitationem, quae pluribus partibus constat: ut supra ostendimus, cum declaravimus quid sit mori peccato, Est enim primum quaedam eius mortificatio, quod lex nos antea securos conterit, et ad desperationem de propria iustitia ac salute adducit. De illo terrore ac dolore mortis et inferni videtur dicere Anna: Dominus mortificat et vivificat, deducit ad inferos, et reducit: ex quibus David saepe petit se liberari, et nova consolatione refocillari. Tertio, est quaedam mortificatio, ipsa renunciatio facta Satanae, peccato et mundo. Quarto, praecipua mortificatio est, quod vetus noster
Virginem. Sic Eva, antequam tangeretur ab Adamo, Mulier vocatur, et Virgo a Christo: et Rebecca Gen. 24, antequam esset sponsa Isaaci. de qua significatione disserit August. ad Honoratum, et Orig. super Levit. 12. Hieronymus videtur diversum sentire, cum ideo dicit Christum non comprehendi illo dicto, Inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne: quia ipse sit de Virgine, non de Muliere natus. sed recte in Annotationibus Erasmi super idem dictum refutatur. Mulier nomen etiam imbecillitatem, aut fragilitatem
ad orationem ac sacrificia ventitantibus. Mulier venabitur animam preciosam viri, Proverb. 6. id est, adultera aut scortum, dum suis blanditiis pellicit hominem in turpitudinem, simul ei crebro est causa extremi exitii. Allusio est ad studium ambitionemve amatoriam. q. d. Adultera quidem videtur captare iuvenem ad voluptatem, sed revera venatur eum ad extremum exitium. Mulier servabitur per procreationem liberorum, si permanserit in fide: primae Timothei secundo id est, sexus muliebris servari potest in coniugio, quantumvis in maledictione gravato, si modo perrexerit credere.
seminis mulieris et serpentis. Quinto, mundus significat aliquando ipsos conversos ad Deum. Panis Dei ille est, qui descendit de caelo, et [?: ] tam mundo: Ioan. 6 id est, omnibus credentibus hominibus. Ioan. 14. Sed ut cognoscat mundus, quod diligio patrem. Sexto, mundus videtur aliquando [?: ] partem et veluti turbam hominum significare. Ioan. 12. videtis quod nihil proficiatis, Ecce mundus abiit post eum ubi ponitur totum pro maiori parte. Septimo, aliquando videtur significare quasi ipsam ambitionem, gloriam, opes, potentiam, voluptates, et
hominibus. Ioan. 14. Sed ut cognoscat mundus, quod diligio patrem. Sexto, mundus videtur aliquando [?: ] partem et veluti turbam hominum significare. Ioan. 12. videtis quod nihil proficiatis, Ecce mundus abiit post eum ubi ponitur totum pro maiori parte. Septimo, aliquando videtur significare quasi ipsam ambitionem, gloriam, opes, potentiam, voluptates, et cupiditates mundi 1 Iohan 2. Nolite diligere mundum, neque ea quae in mundo sunt. nam si quis diligit mundum, non est dilectio patris in eo. Est vero hic nihilominus Hebraismus in [?: ] Diligo.
et sanguinaria consilia. Hinc est dictum Christi Matthaei quinto: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Et Psalmo vigesimo quarto: Innocens manibus et mundus corde, qui non in vanum aut vanitatem levavit animam suam: id est, non concupivit idololatriam, aut alias iniustas actiones. Videtur omnino per haec sequentia exponere mundiciem cordis, quae in eo differre videtur a puritate manuum, quod haec est magis externarum actionum, illa internarum cogitationum ac votorum. Sic 1. Corinthiorum septimo: Mundemus nos ab omnibus inquinamentis. De priori utraque mundicie imputationis
corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Et Psalmo vigesimo quarto: Innocens manibus et mundus corde, qui non in vanum aut vanitatem levavit animam suam: id est, non concupivit idololatriam, aut alias iniustas actiones. Videtur omnino per haec sequentia exponere mundiciem cordis, quae in eo differre videtur a puritate manuum, quod haec est magis externarum actionum, illa internarum cogitationum ac votorum. Sic 1. Corinthiorum septimo: Mundemus nos ab omnibus inquinamentis. De priori utraque mundicie imputationis et renovationis loquitur Dauid Psalmo quinquagesimo primo: Cor mundum crea in
quoque anno apud Iudaeos fiebat, quod Scriptura utatur verbo et nomine
Hebraeis longus irarum aut [?:-arium ] vocatur: nempe ut vel non facile commoveatur, vel non approperet ad irae suae exequutionem. Fumare nasum aut iram alicuius contra alium, est irasci ei. Similis locutio est, inflammari alicuius iram contra alium. Ratio locutionis videtur ea esse, quod (ut dixi) ignitus quidam spiritus ex accensa cholera suscitatus, iratis ex naribus efflatur. Psa. 74 Quare Domine fumat nasus tuus contra oves pascuae tuae? Sic putant aliqui iram Meschiae describi Isa, 2. Cessate vel cavete vobis ab homine, in cuius naribus est flatus aut
Abrahae, sicque filios eius fieri. Natus domus, vernam significat. Gen. 17, Abrahamus iubetur circumcidere, et etiam circumcidisse dicitur omnes servos, sive natos domus, i. vernas, sive etiam emptos argento. In natis alienorum contenti fuerunt, aut acquieverunt: Isaiae 2: natos videtur vocare cogitationes, inventiones, consilia et foeturas. Omnino videtur Propheta ibi obiicere Israelitis, quod deserta lege Dei, magiae, auguriis, et aliis exterorum maleficis artibus vacarint, ac secundum eas vitam, mores ac religionem suam instituerint: sicut et Ionathan vertit, quod in
Gen. 17, Abrahamus iubetur circumcidere, et etiam circumcidisse dicitur omnes servos, sive natos domus, i. vernas, sive etiam emptos argento. In natis alienorum contenti fuerunt, aut acquieverunt: Isaiae 2: natos videtur vocare cogitationes, inventiones, consilia et foeturas. Omnino videtur Propheta ibi obiicere Israelitis, quod deserta lege Dei, magiae, auguriis, et aliis exterorum maleficis artibus vacarint, ac secundum eas vitam, mores ac religionem suam instituerint: sicut et Ionathan vertit, quod in legibus peregrinorum ambulaverint: et sicut tempore Christi suam
optima vitae magistra: id est, naturalis conditio, vis ac proprietas nostra. Sic Paulus dicit 1 Cor. 11, An non ipsa natura vos docet, comam decere quidem mulierem, dedecorare autem virum? id est, ipsa forma, conditio ac nativa vis utriusque sexus, diversam speciem ornatumque postulat. Natura videtur aliquando ipsam rei existentiam aut essentiam significare. Gal. quarto. Servivistis iis qui non erant natura dii: id est, reipsa non erant dii, sed tantum opinione stultorum ac seductorum hominum. Vicina huic significatio est, cum natura animalium et hominum pro ipsis animalibus et
malunt verti Nazarenus, ut discernatur cognomen gentile, ab oppido quod incoluit, deductum a nomine huius (ut ita dicam) sectae aut hominum voto obstrictorum. Quod si omnino
nomen correspondere debet, tum videtur esse allusio ad historiam Samsonis Iudic. 13. de quo praedicit ibi angelus, quod Nazaraeus Domini erit a nativitate usque ad mortem. Solent vero ista duo verba Esse et Vocari, nonnunquam in Sacris literis confundi. Prophetas plures alioqui exponunt, de pluribus autoribus libri
explicatur. Aliquando vox haec simpliciter significat omnes maiores difficultates, sive ex egestate, sive ex periculis, aut undecunque demum emergentes. Sic Paulus dicit 2. Corinthiorum 12, Oblector in infirmitatibus, contumeliis, necessitatibus, persecutionibus, angustiis, etc. Videtur hic Paulo, necessitates esse defectus rerum necessariarum. Eodem ferme modo accipit et 2 Corinthiorum 6. Sic necessitas cum tribulatione, 1 Thes. 3, coniungitur. Sic et Lucae 21 praedicitur, futuram [?: magnam ] necessitatem: id est, rerum omnium difficultatem in terra.
est, quod praeter propositum et electionem obstat, et prohibet. Violentum enim, necessarium dicitur: quare etiam triste. ut Evenus quoque ait. Omnis nanque necessaria res, tristis est. Et vis necessitas quaedam est, quemadmodum Sophocles dicit, Etiam vis me cogit haec facere: et recte, necessitas videtur inevitabile quiddam esse. contrarium. n. voluntario, et secundum cogitationem motui est.
satier, et negem ac dicam, Quis est Dominus? i. confisus mea opulentia, non curem te: sed deficiens contemnam, tanquam vita salusque mea ex te minime pendeat, aut tua ope non indigeat. Hierem. 5. Negaverunt Deum, et dixerunt: Ipse non est, nec venient super nos poenae aut gladius. ubi Negare videtur significare, simpliciter statuere secum, aut etiam ore effari, nullam esse Dei providentiam. In novo porro Testamento, ubi res ipsa fuit usitatior, ob perpetuam piorum pugnam contra idololatriam gentilium, et vicissim illorum persequutionem, etiam vocis ac Hebraismi huius maior est usus
Graece
lucro in malum domus suae, et ponit in sublimi [?: ] suum, ut liberetur de manu mali. Tertio, quia [?: ] post excubationem pullorum a plerisque [?: aviarius ] deseritur, ideo dicit Isaias capite 16, quod [?: ] Moab erunt desertae. Magis tamen videtur [?: com---- ] in eo esse, quod sic incertis sedibus profugi [?: vagantur ] Moabitae, quaerentes victum: sicut pulli [?: avi--- ] postquam semel ex nido provolarunt, nec amplius a matre aluntur. Nidus pro pullis, continens pro contento, per
in conspectu Dei, et in Ecclesiae aedificatione. Convenit cum hac locutione, quod Aliquid esse significat interdum eximium esse. Tale et illud est: Aude aliquid brevibus Gyaris, et carcere dignum; Si vis esse aliquis. Sic ait Paulus: Gratia Dei sum, quicquid sum. De loco Galat. 6, Qui sibi videtur aliquid esse, mox dicam. Verum de locutione, Aliquid esse, aut non esse, supra suo loco in ALIQUID dictum est. Aliquando Nihil ponitur pro re admodum parva, ut quae ferme idem sit quod nihil. ut, Habenti dabitur: non habenti autem;
sit quod nihil. ut, Habenti dabitur: non habenti autem;
seu nihil habenti. ubi Non habere, pro parum habere ponitur. Non enim auferretur, aut auferri posset ab eo, si prorsus non haberet. Lucas habet, Quod videtur habere: unde posset iudicari, Hebraismum esse potius in vocabulo et modo Habendi. Qui enim non exercent recte dona divinitus data, magis videntur ea habere, quam vere habent aut possident: sicut is qui suam minam humi defoderat. quare merito aufertur ab eo id quod male habet. Quale enim
Matth. 5, qui iuraverit per templum aut altare, nihil est: id est, non peccat, aut etiam non obligatur, nihil eximium vel in bonam vel in malam partem facit. Nihil tibi et illi, Matth. 27. Nihil tibi et iusto illi: id est, ne laeseris illum innocentem illo modo. ubi et hoc notetur, quod videtur ei interdicere omne commercium, cum tantum laesionem prohibeat. Tale est illud ad Labanum dictam. Ne loquaris a bono ad malum cum Iacobo. Sine me nihil potestis facere, Io. 15: scilicet veri bonique operis, et spiritualiter. Et mox cap. 18, In occulto loquutus sum nihil:
facere, Io. 15: scilicet veri bonique operis, et spiritualiter. Et mox cap. 18, In occulto loquutus sum nihil: scilicet singulare, quod non et publice sim loquutus. Indigent tales loquutiones aliqua specificatione, sicut in Reg. de Generalioribus locutionibus dixi. Si quis sibi videtur aliquid, cum nihil sit, semetipsum decipit: Gal. 6. pro, si quis semet magni facit, somnians se quempiam praestantem esse, cum sit vilissimus homuncio. Pro nihilo vidi tentoria Chusan, Habac. 3. id est, castra et potentia Syrorum, quibus imperitavit rex Chusan, in nihilum redacta sunt,
libentissime Nilum [?:--issent ] , eorumque dilectissimum fluvium ex Paradiso deduxissent: si id cum aliqua specie veritatis se facere posse sperassent.
NISI, vel Si non,
in [?: ] montib. et petris montium, ut sunt in eis varii [?: an-ct- ] et gelidae cavitates: ideo eius comparatione [?: do- ] Hier. cap. 18, mirabilius esse quod Iudaei deserant verum Deum, quam si praemature nix petras Libani desereret. NOBILIS, videtur in Sacris literis potius virtutis propriae praestantiam, quam veterum imagines respicentes. 10, Beata tu terra, cum rex tuus est filius nobilibilis virtute ac industria. Ideo mox veluti [?: de- ] se, addit: Et cum principes tui comedunt [?: opportunitates ]
virtutem, non genus significat. Sic Rom. 16 Andronicus et Iunia dicuntur fuisse nobiles inter Apostolos. tametsi ibi rectius verteris insignes, cum sit in Graeco
29, Pactum cum eo qui est hic hodie, stans nobiscum, et cum eo qui non est nobiscum. i. cum natis et nascituris aut etiam ab exteris populis accessuris. Iob 15. Quid nosti quod nos nesciamus, et quid intelligis quod non est nobiscum? i. quod nos non perinde bene intelligamus. Sic et Isa 59 videtur de noticia quadam, sed reali accipi: Iniquitates nostrae nobiscum sunt, et scelera nostra cognovimus: s. praesentibus tristibusque poenis convicti. Sic David ait, Peccatum meum coram me est semper.
NOMEN, est vox multum usitata: varias autem et obscuras proprietates aut
alios Saulitas; etiam suos liberos interficiat. Sic dicitur aliquis suscitare nomen fratris, Deut. 22. Sic 2 Sam. 14 dicit mulier, orans pro filio fatricida, Deposcunt eum ad poenam, ut non ponant viro meo nomen: i. ut extinguant posteritatem viri mei, quae nomen eius gestare debebat. Nomen videtur aliquando idem valere quod causa: ut Mar. 9. Quisquis unum ex talib. puerulis accipit meo nomine, me accipit: i. quicunque mei gratia aliquem minimum homuncionem acceperit tanquam meum cultorem aut etiam ministrum, etc. Sic ferme et Latini voce nominis utuntur: ut cum iubent
horrendos abusus, et veluti quaedam diabolica fermenta aut [?: vene- ] , vel etiam stercora. Nomen Domini venit de longin quo, [?: ] . 30. i. vos Assyrii putabatis eum procul esse: ecce ergo exillo ipso longinquo loco subito advenit, et quidem valde iratus ac terribilis. Videtur alludere ad communem opinionem aut cogitationem removentium [?:-eum ] a cura rerum humanarum, sicut Homer. suum [?:-vem ] ablegat convivatum ad Aethiopas. Nisi quis [?: ve-- ] dicere, ideo ex longinquo dici, ut eum magis reddat
aliquanto tenuius exponunt quod videlicet sit futurus legatus, et quasi vicarius Dei: ac quicquid ille egerit, sit facturus nomine mandatoque Dei. Alii plusculum emphaseos addentes exponunt, quod Maiestas ac gloria Dei residebit in eo. Verum mihi adhuc aliquid magis eximium ea locutione indicari videtur, quod nunc exponam. Quandoquidem citra omnem controversiam angelus ille fuit Christus ipse, tria haec (ut opinor) per nomen suum residens in medio eius, Deus denotare voluit. Primum, quod ipsa res aut essentia sui erit in eo: seu quod erit vere Deus, patri consubstantialis: quando quidem
ita magnifice, ut talem ac tantum Deum celebrare par est. Exprimere nomen Dei: pro, expresso nomine blasphemare Deum, Levit. 24. Phrases Nominis de hominibus dictae. ¶ Nomen alicuius gentis delere, apud Livium est aliquoties positum, pro delere ipsam gentem. At in Sacris literis videtur significare deletionem gloriae et celebris famae: ut Psal. 9, Increpasti gentes, perdidisti impium, delevisti nomen eorum in aeternum. Mox veluti explicans quod de nomine dixerat, inquit: Periit eorum memoria cum ipsis. Nomen alicuius exire, aut abire, est, famam
aut populus Dei post adventum Messiae alio nomine vocetur: id est, [?: ] tantum vocabuntur pro Iudaeis Christiani, sed erat pro filiis Abrahae carnalib. dicentur et erunt filii Dei Atque huc omnino Iohan. in sua Epist. cap. 3 [?: resp- ] ac allusisse videtur, inquiens: Videte, qualem [?: charita ] tem pater nobis dedit, ut filii Dei nominemur. [?: S- ] phrasis est etiam Isaiae 65, Relinquetis nomen vestrum in execrationem servis meis, interficietque te Dominus Deus, ac servos suos vocabit nomine alio: id est, Nihil
nomine Domini. Sed Minor, Pseudoprophetae veniunt in nomine Domini: intelligenda est de iis qui verbotenus et [?: simula- ] veniunt in nomine Domini. ita est duplex Venire in nomine Domini, reale, ac verum et verbale, fictum seu falsum. Nomen alicuius ut malum eiicere, Luc. 6 videtur allusio quaedam esse [?:-d ] morem expungendi ex catalogo alicuius honesti [?: so--alitii ] aliquem indignum eo coetu et inhonestum, ut ex numero civium, ex numero Christianorum, aut etiam ex libro viventium: sicut Moses cupit pro populo expungi ex libro
1, Excitatus novus rex, qui non norat Ioseph: id est, qui non expertus fuit beneficia Dei, quae per Ioseph Aegyptiis contulerat. Non nosse bonum et malum: Deut. 1, Qui non [?: no-at ] hodie bonum et malum: id est, neutrum, pedum [?:-um ] discrimina. Quod si quis sibi videtur aliquid scire nondum quicquam novit, sicut oportet nosse: 1. Cor. [?: ] id est: si quis turget opinione scientiae et sapiens est in oculis suis, is nimirum caret vera Dei noticia ac [?: ti-e ] , caret etiam dilectione proximi, sine quibus non potest esse vera ac
cum sit bonus, benefaciet? etc. Nosse igitur hic, posse, aut certe solere significat. Sic Germanice kennen notat utrumque, et nosse et posse. Novisse dicitur Mosen Deus de nomine, Exodi trigesimotertio. et de facie ad faciem, Deuteronomii trigesimoquarto. Utraque phrasis videtur ab humana consuetudine amicitiae sumpta esse, et significare summum Dei favorem erga Mosen. De priori dictum est modo in voce Nominis, et exponit eam ipsemet textus ibidem, addens: Invenisti gratiam coram me. Posterior, Nosse a facie ad faciem, familiarissimam conversationem
] turum: de quibus dicit in Luca post cenam, se [?: ] nere Apostolis ut in regno eius super mensam [?: ips-- ] edant ac bibant secum. Novum ergo significat [?: al- ] aut multum diversum ab illo, ipsi aliisque hominibus in hac vita consueto 1. Iohan. 2 videtur paulo aliter accipi mandatum vetus ac novum. Torquent sane se interpretes, varias eius loci expositiones afferentes. Sed videtur ipsemer Apostolus explicare horum epithetorum rationem. Nam cum dixit vetus, mox addit causam, bis repetens: ideo esse veterem doctrinam, quia habuerint eam inde
ips-- ] edant ac bibant secum. Novum ergo significat [?: al- ] aut multum diversum ab illo, ipsi aliisque hominibus in hac vita consueto 1. Iohan. 2 videtur paulo aliter accipi mandatum vetus ac novum. Torquent sane se interpretes, varias eius loci expositiones afferentes. Sed videtur ipsemer Apostolus explicare horum epithetorum rationem. Nam cum dixit vetus, mox addit causam, bis repetens: ideo esse veterem doctrinam, quia habuerint eam inde a principio, ex quo in [?: Ch-mo ] instituti sint. Sic eandem etiam mox vocat doctrinam aut mandatum novum, exponens
Nebulam sicut cinerem spargit, Psal. 147: in Hebraeo est, pruinam. Delevi sicut nubem praevaricationes tuas, et sicut nebulam peccata tua. Isaiae 44 elegans aptaque similitudo est. Nam et deformat nubes ac nebula caelum, aerem ac terram, et impedit oculos hominum, et nihil videtur ea firmius. Sed uno momento Deus utramque dissolvit aut fugat, et ita prorsus abolet, ut nec tenue quidem vestigium eius usquam appareat. Sic et peccata nostra Deus condonando adeo prorsus in profundum maris abiicit, ac si nunquam admissa fuissent. Elevare dicitur Deus nebulas (ut
idem Propheta minatur idololatris cap. 13, inquieus: Idcirco erunt ceu nubes matutina, et ceu ros mane veniens et abiens: et sicut palea, quam tollit ventus de horreo: et sicut fumus de fenestra: id est, subito ac repente peribunt. Dixi supra, illam speciem densitatis aeris, quae videtur circa Deum, cum apparet, per metaphoram vocari nubem, ob similitudinem quandam. Idem usus eius vocabuli est etiam in novo Testamento crebro. ut cum dicitur, Filium hominis venturum in nobibus. Item cum dicitur, Nubes suscepisse et abscondisse Christum ab oculis Apostolorum. Act. 1. Et cum
alii cernentes eos quasi obstupescant, et attoniti eos paveant. De Augusto scribitur, quod radios oculorum ipsius alii ferre, aut recta eum in faciem intueri nequiverint. De Mario, et Olympiade, et Perdicca, quod percussores, eorum faciei dignitate perculsi, eos attingere ausi non sint. Hoc decus videtur etiam in communi vita aliis magis quam aliis circumfusum esse. Unde est, quod pictores talem quendam quasi splendorem circa caput sanctis et aliis praestantibus pingunt. Facinorosi porro non tantum carent hac gloria et dignitate, sed etiam contrariam ac tetram quandam deformitatem et
suis literis pro numeris, sicut et Hebraei ac Illyrici. Potest nihilominus et illa esse vera loci expositio, quod numerus ibi durationem significat. Sicut ergo omnes circumstantiae videntur congruere, quod illa imago bestiae a dracone sanatae, eiusque nomen sit ipsum INTERIM: ita et hoc congruere videtur, quod ei numerum tribuit 666, idque numerum hominis, id est dierum non Dei, coram quo sunt mille anni ut dies unus. Nam ipsum Interim duravit circiter biennium, nempe a medio anni 1548, usque ad medium 1550. Tum enim represso Interim, novae formulae corruptelarum excogitabantur, quae
non tam tempus quam ipsas circumstantias,
aut praesentem rerum statum, seu antecedens quod propositum est, respicit. Aliquando notat idem quod cito: Hoseae 5, Nunc devorabit eos messis cum partibus suis. Videtur etiam exprimere adverbium temporis. Iudic. 13: Nunc veniet verbum tuum, qualis erit ratio infantis: id est, cum venerit quod praedicis, seu cum infans iuxta tuam prophetiam nascetur.
NUNCIUS: Hierem. 51. Nuncius in occursum nuncii curret, ad annunciam dum quod capta sit
concupiscentiis, Roman. 6, id est, pravis affectibus et cupiditatibus veteris Adami, quibus potius repugnandum esset. Ibidem est, An nescitis quod cui sistitis vos servos ad obediendum, servi estis cui obeditis, aut peccati ad mortem, aut obedientiae ad iustitiam? ubi posterior vox Obedientia, videtur indicare idem quod Evangelion. Inobedientia,
Isaiae 4 per frontem aeneam, et Hier. 5 per faciem petra duriorem. Paulus quoque pene simili praecedentibus phrasi utitur 1. Cor. 7, inquiens: Si quis stat firmus in corde suo, etc.
OBIURGARE, in Sacris literis non tantum verbalem castigationem, (ut alioqui sonare videtur) denotat: sed et realem punitionem, repressionem et coactionem significare solet, ut in verbo INCREPO plenius ostendi.
OBLATIO: de eo aliquid infra in voce SACRIFICII dicetur. Venit autem Oblatio ab offerendo: sicut Graecum
[?: ] sui, ut non misereatur filii uteris sui? sed esto oblivi [?: ] tur illae, ego tamen non obliviscar tui. Ecce in manibus meis sculpsi te, muri tui coram me semper. Deus [?: ra- ] nullius unquam obliviscitur, neque boni neque mali: [?: ] tamen videtur nostri oblitus, cum nos non iuvat, fovet, [?: ]
Hac igitur ratione et significatione hoc dicitur. Contra Ier. 23 inquit Deus ad Iudaeos, Ecce obliviscar vestri
est, ritum edendi panes azymos. Locus Lucae decimo septimo, Regnum Dei non venit cum observatione: maxime in hac voce dignus esset explicatione. Congeruntur autem variae interpretationes in eum. Mihi sane haec omnium simplicissima, et tum loco illi convenientissima, tum et rei ipsi commodissima videtur: Non venit regnum Dei ita, ut observari possit ut
tantum de hostili [?: obsedi- ] , qua exercitus solent civitates, circumpositis castris et praesidiis concludere, accipitur. Huius verbi ac nominis aliquot locutiones attingemus. ¶ Ante et retro obsedisti me, Psalmo 139. alii, Formasti vertunt. vox sane magis obsidionem sonat. Videtur enim venire a zar, et non a iazar. Etiam supra, Iehuda erit in obsidione contra Ierusalem, Zachar. 12. scilicet, Ierusalem erit calix ebrietatis: id est, exitio. Venit civitas in obsidionem, Ieremiae quinquagesimo secundo, et 2 Reg. 24. pro, obsidio venit ad civitatem, vel in
occursum a Deo petat, facile apparet, significare idem quod rege eventum aut dirige Deus ita negocium, ut puella veniens, quae sic ad me dicet, etc. Ex quo exitu, occursu aut concursu rei, vult Dei voluntatem in eo negocio, de ducenda Isaaco sponsa, cognoscere. Porro Num. 23 videtur paulo aliter haec eadem vox accipi, cum Bileam secedens a sacrificio Balaac, dicit se velle occurrere Deo, et Deum sibi occursurum. Videtur enim precandi gratia secessisse, et exauditionem ac responsum Dei vocare occursum: sicut et Christus precationis causa interdum secedit ab Apostolis.
me dicet, etc. Ex quo exitu, occursu aut concursu rei, vult Dei voluntatem in eo negocio, de ducenda Isaaco sponsa, cognoscere. Porro Num. 23 videtur paulo aliter haec eadem vox accipi, cum Bileam secedens a sacrificio Balaac, dicit se velle occurrere Deo, et Deum sibi occursurum. Videtur enim precandi gratia secessisse, et exauditionem ac responsum Dei vocare occursum: sicut et Christus precationis causa interdum secedit ab Apostolis. Soliti alioqui sunt augures et aruspices olim, etiam apud gentiles, ita â sacrificiis ac coetu secedere, captandi augurii gratia, vel'quia
malo inimicum, Ieremiae 15, de supplici precatione, qua tibi inimicus reconciliari conatur, exponunt aliqui. Posses tamen recte de opitulatorio occursuexponere, ut supra locum Isaiae 64 declaravi.
Videtur enim haec prophetia aut promissio Dei impleta esse, cum in illo luctuosissimo tempore captae Hierosolymae, et abductionis aliorum in captivitatem, Nebuzardam solvit catenis Ieremiam, eumque liberatum et honoratum verbis et muneribus dimittit liberum, offerens ei etiam sua officia, si velit
16, In oculis suis viluit hera sua: id est, coepit Hagar [?: conte- ] ram. 2 Samuelis sexto: Ero abiectus aut vilis [?: ] meis. Contemptus in oculis eius reprobus, [?: ] id est, contemnit reprobum. Difficile in alicuius Zach. 8. Quod si difficile videtur in oculis [?: reliqu- ] populi huius, num et in oculis meis erit difficile. [?: ] illorum aut meo iudicio. Durum in oculis alicuius, [?: ] 15. Num leve est in oculis vestris, generum esse [?: ] 1 Sam. 18. id est, vestro iudicio. Num
Adducite eum huc, et ponam oculum meum super eum. id est, curam eius habebo, benefaciam ei. Sic rex Babylonis mandat praefecto, ut oculum suum ponat super Ieremiam: cap. trigesimonono et 40. Oculos tuos pone super illum nec feceris ei quicquam mali. pro, habeto curam eius. Videtur tamen Scriptura ipsa indicare, phrasin hanc ambiguam in utrunque fuisse: ideo addit interdum declarationem aut specificationem. Ieremiae vigesimoquarto: Ponam oculum meum super eum in bonum. pro, favebo et benefaciam eis. et Amos 9, Ponamque oculos meos adversus illos in malum, et non
Penelope de Telemacho dicit, Comprimat ille tuos, comprimat ille meos: id est, sit utrique superstes. Dan. 7 dicitur de parvo cornu quartae bestiae, quod habeat oculum, sicut est hominis oculus, et loquatur grandia. ubi oculum aliqui de prudentia exponunt: aliqui de honesta specie. Videtur autem omnino illud cornu significare Antichristum ipsum. Dicit igitur Spiritus S. illam horrendam bestiam habere aliquam speciem hominis ac cultoris Dei, et non velle videri omnino veram bestiam: sed tamen interim eum sub illa specie hominis ac cultoris Dei horrendas blasphemias contra Deum
enim significat curare, defendere, servare: Odisse vero, negligere, laedere. Atque ita alias longius a causa in effectus prolabuntur hae voces, alias propin quiores effectus significant, sive simul adsit ipse effectus, sive non. ut Lucae 16. Aut enim alterum odio habebit, et alterum diliget. Videtur per odio habebit significari, negliget: ut ex sensu et sequentibus verbis universae sententiae intelligi potest. Affectus enim dilectionis etiam in plures extendi posset, sed opera servi non po test Proverb. 13, Qui parcit virgae, odit filium: id est, negligit: at diligens ipsum,
Locus igitur valde fertilis, vocatur filius olei aut pinguedinis, quia pinguedine tinctus et quasi unctus aut conditus est. Sic et Zach. 4. Iosua sacerdos et dux Zerubabel vocantur filii olei, quia fuerunt inuncti: aut quia, sicut supra in Olea exposui, et sicut ipsemet Propheta exponere videtur, quia ex eis ingentia bona ad coetum Dei proveniebant, sicut ex olea profluit oleum in lampades accensas Domino in tabernaculo eins. Quae expositio etiam loco Apocalyp. 11 magis convenit, ut supra hanc locutionem explicui. Oleum unctionis, fuit illud sacrum oleum, quo Aaron et filii,
] . Contrariam enim prorsus formam iubet Ioab 2. Sam. 14 assumere illam mulierem, quae astute circumvent Davidem praetextu domesticae calamitatis, eumque promovit ut filium Absolonem ex exilio revocet. illique [?: ] tricidium condonet. Psalm. 141, est locus subobscurus, ubi haec videtur esse commodissima versio: Percutiat me iustus, et pius me arguat: oleum autem
valde bono hic enim boni olei color esse solet. per metaphoram, significat magna Dei beneficia. Psalm. 92. Exaltabitur cornu meum sicut unicornis: delibutus enim sum in oleo viridi. Oleum etiam ob suam bonitatem, lenitatem, et vim sanctandi, misericordiam et ipsum Evangelium significare interdum videtur: sicut contra vinum, ob suam [?: mo--- ] citatem, et vim purificandi, Legem. Sic enim solent exponere interpretes Parabolam de saucio viatore, cui in lutaris Samaritanus ex misericordia infuderit in [?: ] nera vinum et oleum: vinum, ut purificaret vulnera: et oleum,
[?: T- ] nes insurrexerunt in Prophetam Domini, volentur cidere eum. Et sequitur: Omnis autem populus [?: ] misit. Illos ergo Omnes dicit, sed malos: et hosce omnes, sed bonos. Quidam Augustinum taxat, non [?: ] exponentem signum universale hisce verbis: Nec videtur obstare B. Aug. annotatio, in lib de Adult [?: ] disputantis atque volentis, per ea universalia signa QUICUNQUE et OMNIS, quibus et B. Marcus [?: ] et Lucas, includi omnem causam, etiam fornicationis: quod revera minime cogit. Per illa enim signa universalia,
ἅπας. Omnia peccata. pro, tot et tam grandia peccata. Numer. 16, Ne pereatis in omnibus peccatis eorum. quasi dicat. Ne obruamini tanta mole ipsorum iniquitatis, facti eius per imputationem et assensum participes. Omnis poni pro Quocunque, supra ostendi. Tale videtur esse illud Nehemiae 5, Intra decem dies excipiebant eos in omni vino ad multiplicandum. pro, quocunque vini genere. Secundum omnem immundiciam eius. pro, quacunque immundicia erit pollutus, In omni hoc, aut In toto hoc: pro in omnibus hisce, vel hactenus. Iob primo et 2. In omni
tanquam iusti ac salutares: sed Dominus recte et exacte ponderat corda, et iudicat de intimis hominis cogitationibus. Non enim prorsus verum est, quod homines omnia sua facta probare soleant: sed solum praecipua ac perpetua, ac ante omnia ipsum vitae cursum, vel curriculum ac institutum. Tale videtur et illud Terentianum esse in Heautont. Quam iniqui sunt patres in omnes adolescenteis iudices. Sensus esset commodior, si diceres, Omnes patres esse iniquos iudices filiorum, quam in omnes adolescentes. Nam Clitipho accusaverat antea Menedemum nimiae austeritatis in suum filium: nunc autem
onager iuxta herbam? pro, Ego non sine causa queror. sicut vulgo iactatur philosophica sententia, Nihil sine causa. Onager iuxta desiderium animae suae attrahit ventum: id est, suo arbitrio vivit, deliciatur et agit, pro libitu sua commoda captans et quaerens: Hieremiae secundo. Sic etiam Oseas videtur loqui capite 8 inquiens. Ipsi ascenderunt ad Assur ut on a ger solitarius sibi: pro, suo arbitrio, meque ipsorum domino neglecto quaesierunt sibi patronos, defensores, et amicos. Tales complures similitudines a proprietatibus onagri in Sacris literis petuntur.
ONUS, per
consequi conamini: ignorantes quam nulla prorsus bona opera, innumera vero mala, atque adeo pessima habeatis. At ego vobis dico, nullam esse aliam rationem placandi Deum, et consequendae iustificationis, quam credendo in me, eius legatum et mediatorem, ac servatorem mundi. Eadem significatio videtur esse et Phil 2, Cum tremore et timore salutem vestram operemini. id est, quaerite, promovete, urgete. Non significat, merito operum acquirite. Sic et Hebraeum
opus in se operatam esse: Matthaei vigesimosexto, et Marci decimo quarto. Operari alicuius opera, est nequi aliena praescripta, Iohann. nono, Oportet me operari eius opera qui misit me. Operari et non operari Romanorum quarto, quomodo a Paulo accipiatur, [?: ] aliquibus videtur esse. Aliqui ita vertunt et [?:-ant ] , quasi Paulus dixisset. Ei qui non iactat et [?:-at ] sua opera ac merita: aut contra, qui iactat, ven [?:-at ] ac ostentat ea, proque eis mercedem flagitat. [?: Qua- ] dicunt illi, non opera in
non est probanda vel definitio operum legis, vel occasio locutionis, quam Philippus in suis Definitionib. appellationum praecipuarum vocum ponit: tametsi ille ibi non diserte affirmet, Paulum in eo sensu, quem ipse ibi ponit, hac appellatione uti. Opus legis inscriptum esse cordibus gentilium, videtur dicere Paulus Rom. 2: ubi per opus legis notat tum noticiam, tum vim ac studium recte agendi: sicut proxime prius dixerat. Gentes natura quae sunt legis facere, et sibimetipsis legem esse. Sunt vero omnia illa conditionaliter posita, quod si aliqui [?: gen- ] tales natura
opus, ut possit suum facere. id est, punit malos, ut bonis benefacere queat: punit homines, ut eos ad poenitentiam revocet ac servet. Opus ponitur pro ipsis rebus opere effectis. Hab. 3, Opus tuum in medio annorum vivifica. id est, populum tuum quem fecisti, in summis discriminibus conserva. Videtur respicere ad captivitatem Babylonicam, quae in medium tempus incidit populi Israelitici inter eductionem et ultimam Hierosolymae perversionem. Opus pro miseriis, afflictionibusque: Ier. 31. Sic dicit Dominus, Cohibe vocem tuam a fletu, et oculos tuos a lachrymis, quoniam est merces operi
faciendum. Exod. 35. significat vero non tantum opus quod solos servos decet, sed etiam quodvis externum ac prophanum, quod non est extreme ad [?: ] tempusque praesens necessarium.
OPERIRE: exponetur in verbo TEGO.
OPPROBRIUM, vox crebra in Sacris literis, videtur idem sonare quod obiectio probri. Probrum vero est quodvis tetrius flagitium: ut in muliere [?: stu- ] , scortatio, adulterium: in viro autem, quodvis [?: ] factum. Aliquando tamen Latinis etiam ipsam obiectionem facti, seu convicium sonat. Verbum Hebraeum est
ipsa etymologia probare volunt: quia videatur verbum
Sic mox in sequenti dicitur: Posuit rex Babel orbem quasi desertum. id est, vastavit, redegit in solitudinem. Talem Hebraismum credo esse etiam Actorum 11, cum Agabus dicitur praedixisse famem, quae erat futura sub Claudio in universo orbe terrarum. Quod dictum proprie de Iudaea intelligendum videtur. nam ob periculum famis Hierosolymitanis fratribus mittunt subsidium fratres ab Antiochia, ubi id Agabus praedixerat. Sic et Actorum vigesimoquarto accusatur Paulus, quod concitet seditionem contra Iudaeos per universum orbem terrarum. Quae illorum hyperbole idem valet, quod late ac
adiectivo, vel pro participio accipiendum: quorum utrunque est Hebraeis usitatissimum, ut dicatur Deus per misericordiam suam veniens aut progressus ex alto nos respexisse: veluti si sol exoriatur, ac homines sua laeta salutarique facie revisat et iuvet. Illa quoque cogitatio non omnino abiicienda videtur, quod Kedem
semper vobis, etiam post mortem, resurrectionem et ascensionem meam. Vide vocem Vidua.
OS, oris, vox valde varios Hebraismos parit, de quibus dicam. Os aperire, est loqui, aut docere: Matth. 5. Act. 8 et 10. Hebraicus pleonasmus esse, sed tamen sua quadam emphasi non carere videtur. Hac enim locutione praeposita, veluti grandescit id quod sequitur, et attentio lectoris tanto magis excitatur. Eadem locutio est et Iob 3. Aperuit Iob os suum, et maledixit. Sic in sententia Christi, Ex abundantia cordis os loquitur, de propria significatione accipiendum est. Venatio in
annunciet ac patefaciat mysterium Evangelii. Vicinum huic est, quod Psalmo 51 orat David, inquiens: Domine labia mea aperies, et os meum annunciabit laudem tuam. id est, da mihi alacrem animum, et studio te celebrandi flagratem, et simul ipsam etiam facundiam. Talis quaedam vis huius vocis esse videtur 1 Samuelis secundo: Dilatatum est os meum super inimicos meos. id est, Deus beneficiis ac spiritu suo ita me exhilaravit, animavit, tantumque etiam piarum cogitationum dedit, ut habeam quod respondeam adversariis meis, iactem ac glorier contra eos, qui mihi prius ut sterili et a Deo
id est, sermone suo laudare ac praedicare eum. Sic et clamare ore, Psal 66, ferme pleonasmus est Invocari nomen Dei in ore alicuius, Ierem. 44. Et Psal 63, Labiis laudationum laudabit te os meum. Psal. 37. Ore suo loquuntur superbe. Dilatare os videtur esse idem quod subsannare, quia tali gestu solemus illudere aliis. Isaiae 57, Super quem dilatastis os, et protraxistis linguam. Supra aliquoties diximus tum de apertione, tum et de dilatatione oris. Oris egressum, aut quod egreditur ex ore: pro, id quod semel promiserunt, licet
adulterae et omnium perditorum dicitur, qui parvi pendunt sua peccata. Homo vivit ex omni verbo quod procedit ex ore Dominis Matth. 4. Deut. 8 habetur tantum, Ex omni [?: progre- ] oris Dei: id est, ex omni ope, beneficio aut bono Dei quod ille ad hanc rem ordinare vult. ubi os videtur simpliciter significare ipsum Deum, quod eius beneficis ac bonis alantur. Ut omne os obstruatur: Roman. 3. est, ut nemo habeat quod iactet ac glorietur. [?: Co- ] rium est ei quod supra habuimus, Apertio oris. Ut non sit tibi apertio oris, etc. Os bovi
Misericordia et veritas obviaverunt sibi invicem, iustitia et ex sese invicem osculatae sunt. Veritas de terra germinuit, et iustitia de caelo prospexit: Deus largietur bonum, et terra nostra proferet fructum suum: Iustitia ante [?:-um ] ambulabit, et ponit in via gressus eius. Ubi videtur sensus esse, maximam copiam istorum summorum bonorum fore tempore Meschiae. Non autem sine causa, alia Deo, alia hominibus tribuit. Nam ex misericordia Dei homines deducuntur ad sui agnitionem, ad poenitentiam, veramque contritionem ac fidem, quae etiam [?:-lterius ]
pro, cum concesserit ei [?:-re ] in summa tranquillitate. Dicitur tamen interdum et de piis. Ierem. 30, Pacatus ac felix erit, nec erit qui [?: ei ] exterreat. Fructus pacatissimus iustitiae, Hebr. 12, quo pacifer, aut salutaris: Omnis castigatio in praesens quidem videtur non gaudii, sed doloris, postea autem reddit exercitatis per eam fructum pacatissimum iustiticiae id est, commoda ingentia percipiunt honestae ac piae vitae, aliorumque bonorum.
PACIFICUS, post vocem Pacis exponetur.
PACTUM vox maxima ex parte exposita est in suo
lignum praeacutum: a Paulo de quopiam spirituali calamitate 2. Corinth. 12 usurpatur: [?: ] alii aliter eam vocem vertunt et exponunt, alii stimulum
alii surculum. Videtur autem omnino Paulus respexisse ad illud atrox et apud veteres valde usitatum genus supplicii, quo rei palo infigebantur, inserto per posteriora, et emergente per humeros aut scapulas: quo etiam nunc Turcicos plagiarios in finibus Christiani efficere solent: in quo si palus non vulneret cor
aut alios laedit: ita stultus graves sententias aut dogmata eloquens aut tractans, sibi aut aliis obest, temere de maximis rebus pronunciando. In novo Testamento saepe utuntur hac voce Evangelistae, ac significat eis illas Christi similitudines, ubi sub sermone qui alias res pingere ac exprimere videtur, alia significantur ac docentur. Ab arbore fici discite parabolam, Matth. 24. id est, sumite picturam aut similitudinem spiritualis doctrinae de adventu iudicii et extremae diei. Hebrae. 11: Unde eum etiam in parabola recepit. id est, ex quibus mortuis, veluti specie ac similitudine
Porro in Novo testamento translata est haec vox a Luca et Paulo ad illam beatam Dei et piorum sedem. nam Lucae 23 Christus dicit ad latronem dextrum, Hodie mecum eris in paradiso: id est, regno caelesti, et summa illa beatitudine. Paulus quoque eundem locum ac statum notasse hac voce videtur, cum 2. Corinth. 12 dicit se raptum fuisse in paradisum, usque in tertium caelum, ad Deum, ut ibi de Evangelio Christi et mysteriis Dei institueretur, seque ibi audivisse multa arcana et ineffabilia. Apoc. 2 dicitur, Vincenti dabo edere de ligno vitae, quod est in paradiso: ubi idem ea
2. Corinth. 12 dicit se raptum fuisse in paradisum, usque in tertium caelum, ad Deum, ut ibi de Evangelio Christi et mysteriis Dei institueretur, seque ibi audivisse multa arcana et ineffabilia. Apoc. 2 dicitur, Vincenti dabo edere de ligno vitae, quod est in paradiso: ubi idem ea vox valere videtur. pollicetur enim vincenti aeternam felicitatem. Porro ubi sit, fueritque Paradisus illa terrena, varie a Scriptoribus disputatur: quam controversiam definire, nec instituti, nec virium nostrarum est, praesertim cum constet per diluvium totius orbis terrarum faciem mutatam, atque adeo
aut existere poterit.
PARIES triplicem potissimûm metaphoram, aut etiam similitudinem praestat. Alias enim paries dealbatus, sicut et sepulchrum dealbatum, significat hypocritam, et praesertim falsum doctorem: potissimum, si se [?: ] tulo functionis suae iactet, qui foris videtur specie, sanctitate, titulis ac dignitate fulgere: cum intus sit [?: ple- ] spurcicia, errorum, ac impietatis, aut etiam lupus rapax. Sic usurpat hanc vocem Paulus contra impium Pontificem, Actorum 23 inquiens: Percutiet te Deus paries dealbate. Secundo, paries ruinosus
mandato olim accidit, ut terra Chananaea divideretur in tribus et familias Israeliticas. Inde coepit unusquisque sua bona, aut etiam mala, vocare suam partem. forte et Spiritus sanctus huius locutionis autor est: quia Deus ille longe maximus paterfamiliâs, unicuique distribuit mala ac bona, ut ei videtur, aut etiam ut unusquisque [?: me--- ] est. Genes. 14 dicit Abraham ad regem Sodomae, Se nolle quicquam de recepta praeda accipere: tantum socii sui Aner, Eschol et Mambre accipiant partem suam: id est, portionem sibi debitam. Ad praedictam divinam distributionem respicit et
seu quantum mihi convenit aut debetur, legibusque definitum est, quantam portionem rerum suarum cogatur pater moriens relinquere filiis singulis, nisi iustam exhaeredandi eos causam habeat: quod si non faciat, testamentum non valere. Iurisprudentes vocant legitimam. At ille a vivo exigit, ac videtur simpliciter postulasse, quanta sibi conveniret, si pater sine testamento obiisset. Ex superioribus exemplis licet animadvertere, partem interdum quasi in se continere
hac vita suum quasi demensum donat. Sic Abrahamus dicit ad divitem: Memento fili, quod acceperis bona tua in vita tua. id est, tuam portionem felicitatis.
PARTICIPO, modo partem accipio, aut fruor: modo, partem do. neque tamen semper participare idem valet, quod etymologia eius sonare videtur: id est, partem alicuius rei capio: sed simpliciter, percipio, potior et fruor aliqua re. Particeps nonnunquam idem quod socius, aut coniunctus aliquibus aliis, aut hominibus aut rebus. Psal. 119, Particeps ego sum omnium timentium te. Deus te oleo laeticiae unxit prae
[?: ] , sicut et in Latino sermone: 1 Reg. 17. Praecepi [?: vi- ] Sareptamae, ut pascat Heliam. Mat. 6. Aves non laborant, et iupater caelestis pascit illas, Psa. 28, Pasce eos, et [?: ext-t ] educa eos usque in aeternum. Alieni pascent oves vestras, Is. 61 videtur dicere, adeo gloriosos et potentes fore Israelitas, ut sint alii quasi mancipia eorum. Sed simul hac voce indicat, multos praestantes doctores ex gentilibus [?:--it-ros ] .
PASCUA, PASCUAE: Utitur hac voce Vulgata versio, pro loco pastionis, seu pro pascuis, et
et dispergentur greges, Zach. 13. et Matth. 26 haec prophetia capto Christo completa est: et completur, quoties oves Dei privantur veris ac constantib. doctoribus. Zac. 11 est obscurus locus: Succidam tres pastores in menso uno. Quod dictum licet varie exponatur, tamen maxime apta videtur esse illa expositio, quod sub adventum Meschiae destituentur Iudaei suo politico gubernatore, propheta et vero sacerdote, succedentib. meris seductoribus. Pastor bonus, mercenarius, et denique perniciosus, qui furem aut lupum agit, describitur Ioan. 10, et saepe in prophetis. Pastores
ob astutiam et cautionem: ac a Latinis, ob salacitatem celebratur. Psal. 11. Quomodo dicitis animae meae, transuola in montem vestrum, aut vobis, sicut passer. Cuius similitudinis ea videtur esse ratio, quod sicut passer facile de loco in locum pellitur: sic vel seductores, vel etiam persecutores volebant depellere Davidem de vera religione, et sede sua ac Ecclesia. Hieronymus intelligit, ob prudentiam astutiamve passeris hoc dici. Psal. 84 dicit David, quod
102, Sicut passer solitarius in tecto. Queritur pius homo in afflictione existens, ac inter alia comparat suas miserias passeri solitario in tecto. Est enim passer avicula gregalis, nec una sola oberrare solet. Cum igitur sola est, singulari quadam calamitate premi, ac veluti deseri ab aliis videtur. Psal. 124 legitur Anima nostra sicut passer evasit ex laqueo: Laqueus confractus est, et nos liberati sumus. id est, sicut passer aut alia avicula capta extremum exitium expectat: sic nos iam ad id destinati eramus. sed feliciter ac perfecte liberati sumus: sicut avicula
videbatur Paulus scribere debuisse
cum passionibus et cupiditatib. eius. 1 Thes. 4, Unusquisque [?: vestr- ] versetur non in passione cupiditatis, sicut gentes quae ignorant Deum. ubi passionem cupiditatis vocat ipsam avariciam, sive habitualem, sive innatam: ut ex sequentibus clarius patet. Porro Rom. 1 videtur significare ipsos pravos turpissimorum scelerum habitus, una cum suis operibus aut effectibus. inquit. n. Tradidit eos Deus in passiones ignominiosas. nam et feminae earum [?: mut- ] turalem usum. Verbum Pati pro supplicio effici, nec [?: ] tinos, nec apud
etiam
beneficiis et etiam authoritate [?: ] se patrem praestat. Sic Genes. 45 dicit Ioseph ad [?:-es ] , et patri eos referre praecipit, inquiens: Deus [?: ] posuit Pharaoni in patrem. id est, ego rego ac servo, Deo ita per me agente, regem et regnum Aegypti. Sic videtur Helisaeus vocare Heliam non tantum suum, sed et regni totius patrem, non tantum praeceptorem. Sic et Iob cap. 29 inquit, Pater eram pauperibus: id est paterno affectu et beneficiis eos fovi. Sic Psal. 68, Deus dicitur pater orphanorum et viduarum. Isa. 63.
Latinos Patrem patriae dixisse, summum benefactorem et conservatorem patriae. Pater et mater aliquando quosvis intimos denotat, ut etiam supra monui. Sic Psal. 27 dicitur: Pater meus et mater mea deseruerunt me, Dominus autem suscepit me. id est, intimi ac coniunctissimi mei. Sic videtur Iobus loqui cap. 17. Putre dini dixi, Pater meus es tu. id est, foetores et putrefactiones haemeae, sunt mei intimi, cum quibus solis versor et ago. Patres, saepe quivis maiores et antecessores nostri. Psal. 22, In te speraverunt patres nostri.
aut ad eius mensam congregari dicuntur.
id est. ad gratiam favoremque Dei immensum in ipso, et per ipsum toti humano generi propositum, oblatum et donatum. Pater aliquando nomen quasi maiestatis esse videtur. et valere idem quod summus dignitate, aut etiam Deus. Sic accusantur ab Isaia et Hieremia idololatrae, quod dicant ligno, Pater meus es tu. Pater tuus primus peccavit, et interpretes tui inique egerunt contra me: Isaiae 43. ubi patrem aliqui exponunt Adamum, qui fuit primus pater, et
Sic Iob 38, Quis est pluviae pater? id est, autor. Isa. 64. Nunc tu Domine es pater noster, nos lutum tuum: tu figulus noster, et nos omnes sumus opus manuum tuarum. Hebr. 12 vocatur Deus pater spirituum: et opponitur terrenis istis parentibus qui vocantur ibi patres corporum. Omnino videtur ibi ea phrasis significare conditorem et largitorem animarum. Sicut et in Esaia 57 cap. dicit. Animas ego feci: quod contra traducem animae esse vi detur. Posset tamen complecti etiam donationem Spiritus sancti, eiusque dona, et renovationem. Deus varie dicitur pater: alias,
Beza, tota familia: [?: Cas- ] lio, cognatio. Omnino autem sensui ac reliquo contemtui nihil aptius esset, quâm si intelligeres, omnis pater-nus favor et beneficium. Vox ipsa perinde in [?: ad- ] vo Graecis significat, quicquid paternum est: ac Latinis patrius, a, um. Videtur ergo more Hebraeo nomen adiectivum pro substantivo positum. Sensus ergo est, quod dicat Paulus, se ideo invocare patrem Domini nostri Iesu Christi pro eis, quia omnis paternus favor ac beneficentia ab eo solo profluat, quaerendaque sit non ex ullo alio principio aut fonte. Huc omnino etiam
Est autem ibi [?: ] quod iram significat, et quidem praecipitem, quam [?: ] lenus proprie
tandem peccabitis impatientia, et peribitis. Significat causam instrumentalem, quam necesse sit pios adhibere, si in illis tantis calamitatibus spiritualem incolumitatem retinere volunt. Sicut idem Evan-gelista alibi dicit, Lucrifacere animam, aut servare animam suam. Aliquando haec vox videtur idem valere quod perseverantia, tametsi eam quasi gignat. Sic enim dicit Paulus Rom. 8. Si enim quod non videmus speramus, per patientiam expectamus. i. constanter perseverando in vera pietate Luc. 8. Fructum afferunt in patientia. i. constanter perseverando in vera religione, ac
et dicam eis [?: ] . Ubi voce Pauperis, pro infima conditione hominum utitur: sicut ista duo plerunque coniuncta sunt, nempe paupertas et ignobilitas. Zachar 9 dicitur Christus venire Sioni aut suae Ecclesiae iustus, servator, pauper [?: ] et equitans super asinam. Videtur omnino recte illud
enim sui exinanitione seu iustitia, culpae ac poenae nostrae in sese [?: imputati-a ] tralatione, obedientia ac passione, pro nobis largissime legi ac iustitiae Dei satisfecit: qua persolutione obedientiae nobis imputata, nos ditissimos effecit. Pauperes spiritu Christus Matt. 5 videtur eos vocare, qui contriti sunt, et perterriti lege Dei, ita ut non admodum [?: ] procul a desperatione, imo et plane de se suisque iusticis ac operibus desperent: sicut Psalmo 34 est, Prope [?: ] Dominus fractis corde, et contritos spiritu servabit: in quibus
Latini peccatum, quicquid contra officium normamque recti ac honesti fit: et proprie actuale quid significat, sive quid male fiat, sive male negligatur. Sed in Sacris literis haec vox latius patet, et plures habet nonnihil obscuras, aut certe ignotas significationes ac loquutiones. In genere autem videtur recte 1. Ioann. 3 descriptum esse, quod. sit, quic quid est a lege Dei alienum: sive sit ipsius naturae distorsio, deformitas aut pravitas sive quicunque perversi motus animi, sive conatus, aut denique actiones. Nam lex non tantum pravas actiones internas ac externas prohibet, et rectas
iustitiam esse causam felicitatis, aut beatae vitae: iniustitiam autem contra infelicitatis, aut beatae vitae: iniustitiam autem contra infelicitatis. Peccatum quoque idem est quod inobedientia legis: et contra, vera et perfecta obedientia est impletio legis, ac iustitia ipsa. Peccare igitur videtur significare, simpliciter a recto deviare, etiam in aliis rebus, non tantum ubi lex Dei aut norma obedientiae erga Deum negligitur, violaturve ut Iud. 20. dicuntur Beniamitae fuisse optimi fundibularii ita ut non peccarent: id est, a scopo aberrarent. inquit enim textus: Qui omnes funda
solitudine aut locis ignotis fixeris. id est, in omnib. tuis operibus recte scopum attinges. Iob 33, natura huius verbi aliquot synonymis declaratur: Peccavi, rectum curuavi, et aequum non mihi: scilicet, fuit propositum, aut in meo conatu. Ab hac externa corporalive aberratione a recte agendo, videtur verbum hoc per metaphoram traductum ad spiritualem discessionem a recta linea legis Dei, aut quorumcunque superiorum, vel etiam aequalium, quibus aliqui legibus obstricti tenentur. 1. Regum decimoquarto Irritaverunt Iudaei Deum praepatribus suis, in omnibus peccatis quibus peccaverunt.
vitae. Sic Ioan. 9 Pharisaei dicunt Christum esse peccatorem: id est, hominem sceleratum ac impium, utpote qui violet sabbatum et legem. Contra vero caecus natus negat eum esse peccatorum: quia deus peccatores non exaudiat. id est, scelratos ac impios, dataque opera peccantes. Sic accipiendum videtur Peccatoris vocabulum et in illo Romanorum quinto, Cum adhuc peccatores essemus. Christus pro nobis mortuus est: id est, cum toti vitiosi ac in peccatis submersi essemus. Sic Galat. secundo, Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores. id est profani, perditi, et a Deo
exitium illis accersebant. X. Ratione obiecti est Peccatum in seu contra Deum: in Spiritum sanctum: in caelum: [?: ] homines: contra conscientiam: et in proprium corpus. Peccatum in Deum aliqui intelligunt de peccatis primi praecepti, aut certe primae tabulae. Sed David id videtur Psalmo 51, etiam de suo adulterio et caede exponere, inquiens: Tibi soli peccavi, et malum coram te feci. quasi diceret: Tibi ipsi peccavi, nam vox Solus aliquado [?: ] significat Hebraeis, ac ipsemet: sicut et in lingua Illyrica, et aliis quibusdam vulgaribus: ut cum
fecit tibi populus hic, quod induxisti super eum peccatum grande? Alioqui peccare facere, est, alicui peccatum impingere aut tribuere. Esa. 29. Qui peccare faciunt hominem in verbo, et ei qui eos arguit, laqueum tendunt. id est, calumniantur veros doctores. Levare super aliquem peccatum, videtur significare, infamare eum. Levit. 19. Non habebis odio fratrem tuum in corde, sed arguendo argues illum, nec levabis super eum peccatum. id est, iuxta Christi praeceptum, argues eum inter te et ipsum, et non ales clam odium, aut obtrectabis ei. Peccatum habere, et non haebere Ioan. 9.
id est, peculiarem. Divus Hieronymus in Commentariis huius loci, negat se a quopiam secularium perito literarum potuisse discere, quid esset
138, Si sumpsero pennas aurorae, et consedero in novissimo mari, etiam ibi manus tua apprehendet me, etc. Ubi duplex figura est: altera a pennis sumpta: altera ab aurora, quae subito ab oriente in occidentem transuolat, totumque nostrum horizontem suo splendore complet. Simili figura videtur a Salomone dici Prover. 23, quod opes iniuste partae sibi facient alas, et sicut aquila avolabunt: id est, subito â Deo auferentur. Iniustae enim opes non sunt firmae. Per aliam porro metaphoram pennae et alae significant praesidium, idque amicum, ac plane maternum: sumpta similitudine a
Item Ambrosius interpretatur, ideo diutius manendum Ephesi quod illic multos haberet adversarios. et fructus esset ingens. Neuter de festo verbum facit. Quan quam in Actis cap. 20, quum ait,
per liberorum procreationem, si manserit in fide. id est, in procreatione, vel procreando liberos, seu in coniugio. Sic et secundae Corinthiorum quinto. Oportet omnes comparere ante tribunal Christi, ut omnes recipiant quae per corpus. id est, quae in corpore, seu hac vita, egerunt. INTER, videtur valere secundae Timothei secundo, Quae audisti a me per multos testes: id est, IN aut inter multos, coram quibus tibi quasi solenniter, et veluti cum quadam protestatione, commendavi depositum verae doctrinae, optima fide custodiendum et propagandum. CUM, secundae Corinthiorum secundo:
absens es: praesens quidem corpore, absens vero [?: me--- ] et omnibus sensibus, nihil penitus audiens, attendens aut cogitans eorum quae hic aguntur, veluti si totus prorsus in alio mundo esses. Verbum
animo, citra cogitationem aut machinationem ullius doli. Sic Iob 4: Integritas viae. Lex quoque Dei perfecta dicitur, aut immaculata, ut LXX et Vulgata habent, Psal. 19: Lex Domini perfecta, recreans animam: testimonium Domini fidele, sapientiam praestans parvulis. ubi idem videtur esse perfecta lex, et testimonium fidele: id est, carens omni errore, et noxio dogmate, ut quae sola sit vere salutaris animabus, et hominem instauret. Porro Iacobus cap. 1: inquiens, Legem perfectam libertatis, videtur significare ipsam legem cordi nostro inscriptam, seu
Domini fidele, sapientiam praestans parvulis. ubi idem videtur esse perfecta lex, et testimonium fidele: id est, carens omni errore, et noxio dogmate, ut quae sola sit vere salutaris animabus, et hominem instauret. Porro Iacobus cap. 1: inquiens, Legem perfectam libertatis, videtur significare ipsam legem cordi nostro inscriptam, seu renovationem. Eum enim qui illam habeat, ac ei studeat, dicit vere praestare bona opera. Credo autem legem perfectam dici, quia sit viva, hominemque regat ac perficiat, non sit mortua, otiosa, aut dormitans litera, quae mox excidit
id est, incolumitate, quae ex hoc Isaiae exemplo tanto melius intelligitur. Perfectiones auri: 2. Par. 4, Ipsum erat perfectiones auri. id est, aurum purissimum. Lapis perfectionis, seu integritatis: Deuter. 27, significat non sectum, sed ut est naturaliter existentem. At 1. Reg. 6 videtur significare lapides ut primum in latomiis excisi et secti fuerunt ut non oportuerit eos secundo inter aedificiendum circumcidere. Perfectio decoris, pro consummata pulchritudine. Psal. 50: Ex Zion perfectione decoris Deus resplenduit. Perfectio et rectitudo custodiant me,
est tam praestans aut absolutum, quin intereat. At lex vel verbum tuum manet in aeternum. Posses per vocem
irreprehensibilis verterunt.
PERFERO, nihil admodum obscuri usquam habet in Sacris, praeterquam in uno loco. 1. Petri 2: Qui peccata nostra ipse pertulit in corpore suo super lignum. id est, reatum et poenas pro peccatis nostris in cruce patiendo toleravit ac exoluit. Verum videtur proprie significare sursum ferre: sicut Germanica vertit, Obtulit. Puto enim talem esse quandam hypotyposim, quasi Christus pingeretur levans, trahens aut sublevans in crucem peccata nostra, veluti si carnifex gestet in tergo reum suspendendum, ac cum eo in patibulum ascendat, ut ibi eum
corruptelis: Deut. 24, 27. 1. Sam. 8 Habacuc dicit, Propere egreditur iudicium perversum. Thren. 3, Pervertere hominem in iudicio. Perverti dicuntur ab impiis etiam dogmata religionis. Iob 13, Cultores perversorum dogmatum. Et Hierem. 23, Pervertistis verba Dei viventis. Idem videtur esse, quod Salomon inquit Proverb. 17: Ut pervertat semitas iudicii. Dicitur et cor perversum, eodem sensu aut significatione, qua homo perversus. Proverb. 17, Perversum cor non consequetur bonum, et homo perversae linguae incidet in malum. Eadem plane est aliquando vis vocis
quia petrae in illis locis reperiebantur inexpugnabiles, ob altitudinem, soliditatem, praecipitia ac difficilem aditum: cuiusmodi etiam in Alpibus reperiuntur, qualis ea est quae est ultra Tridentum versus Basanum, quae angustias et claustra illorum montium servat et quae supra Veronam in Athesi videtur: quales plures etiam Alexandri Magni historia describit. Psal. 27 et 61, In petra exaltavit me Ierem. 48, Relinquite civitates, et [?: ] bitate in petra. id est, in loco munitissimo. Hierem. 52. Devolvam te de petris. id est, ex munitissimis locis. Psalm.
reconduntur sagittae, seu theca sagittarum. Hierem. 5 cap. describitur exercitus Chaldaeorum: ac inter alia dicitur, Pharetra eius sepulchrum patens. Indicatur autem, quod sicut sepulchrum devorat homines, ita illorum pharetra prompte mortiferis sagittis eosdem absumat. Pharetra videtur poni pro domo, Psalmo 127. Beatus vir, qui implevit pharetram suam de ipsis. id est, filiis in iuventute eius genitis, quos sicut sagittis robustorum comparaverat, ita nunc domum eos capientem pharetram vocat. ut in similitudine persistat. Super equum sonat pharetra, Iob 39. id est,
significant media ac instrumenta poenarum.
PHILAUTIA, vitium etiam apud Ethnicos reprehensum, 2. Timoth. 3 notatur: est, cum quis nimium sibimet placet, tantum quae sua sunt quaerit, alios prae se contemnit, superbus est. Et (ut Isaias eum suo colore depingit) qui sibimet sapiens videtur in oculis suis. Plato ponunciat, esse omnium vitiorum ac malorum fontem.
PHILOSOPHIA reprehenditur a Paulo Colos. 2, tanquam quae abducat imperitos ac pusillos Christi a veritate Evangelii: quod sane non proprie ac per se vere Philosophiae vitio fit, sed vel salse vel eorum
Quomodo vero noxia esse soleat, prolixe declaravi in Libello de Metis et materiis scientiarum. Experimentum vero huius ineffabilis damni habetur in Patribus praesertim Graecis, Clemente, Origene, Chrysostomo, et aliis: omnium maxime vero in Scholasticis Sophistis. Nempe nulla pars Philosophiae videtur divinior ac utilior, quam Ethica, quae de virib, humanis, de formando homine ad virtutes, seu de informandis in animo hominis habitibus virtutis, et abolendis vitiis ac pravis affectibus deque vera felicitate camparanda, ac define hominis disserit: quae tamen si in Theologiam admittatur
est, per Chaldaeos in captivitatem abducturum. Solent vero in illis locis aquatici dracones esse.
PIUS, exponetur in voce SANCTUS.
PIX: picem volunt aliqui notare poenas infernales. Isaiae trigesimoquarto. Convertentur flumina eius in picem, et terra eius in sulphur. Sed videtur alioqui esse amplificatio quaedam venturarum poenarum. Chaldaeus vertit, Flumina Romae.
PLACEO. Placere coram aliquo, vel In oculis [?: alic- ] , superius exposui. 1. Regum 21. Dabo tibi aliam vineam meliorem pro ea, si placuerit in oculis tuis. Sint ad
loca pro illis vacua relicta replent vel explent, ut palae in annulis. Plenitudo gentium. id est, amplissima ac veluti plena gens, integraque natio. Gen. 48. Veruntamen frater eius minor crescet magis quam ipse, et semen eius erit plenitudo gentium. Rom. 11, paulo aliter accipi haec locutio videtur: Induratio ista ex parte accidit Israeli, donec introierit plenitudo gentium. id est, donec omnes ii ex gentibus conversi fuerint, quos Dominus constituit converti. Ibidem est etiam Plenitudo Iudaeorum, pro plurimis Iudaeis conversis. Plenitudo temporis. id est constitutum tempus.
Deus ordinaverat. Eadem etiam phrasis est ad Ephes. 1. Plenitudo legis est dilectio, Rom. 13. id est, id quod lex desiderat, quo ei satisfit, et quo ea impletur. Sic Christus Matth. 9 vocat complementum aut supplementum lacerae vestis. id quod ad eam integrandam consuitur. Sic vir videtur quasi man cus, nisi accedat supplementum uxoris. Ad hanc rem et vocem respicit Paulus, cum Ephes. 1 dicit, Ecclesiam esse plenitudinem aut supplementum Christi: qui tamen adeo complemento alieno non indiget, ut ipse omnia impleat. De qua voce ac loco, alterius cuiusdam annotationes
proficiscitur, qui implet,
Sumptam autem opinor metaphoram a navibus cum plenis seu inflatis velis incitatae feruntur. Ex qua ratione similitudinis et proverbium, Plenis velis navigare, ortum est: ac de eis dicitur, qui toti et veluti proni in aliquid incumbunt, aut alioqui felici cursu fruuntur. Ad hanc similitudinem videtur et Cicero allusisse in oratione pro Murena, inquiens: Cum contento cursu, acerrimis ducibus, hostium classis spe atque animis inflata Italiam peteret. Est enim quaedam convenientia navium plenis velis navigantium, et animorum plena persuasione ac spe aliquid concipientium et agentium, aut
Thesuba, quasi quaedam pia salutarisque reversio ac regressio ad Deum conditorem, a quo impie defecerat: sicut haec ipsa res ac vocabulum depingitur in reversione perditi filii ad patrem benignissimum, Lucae decimoquinto. Secundo, Graeca vocabula sunt duo potissimum, quibus poenitentia notari videtur: nempe
sint in Ecclesia tum receptissima, tum etiam notissima. plus enim rebus ipsis et pusillorum conscientiis, quam Latinitati tribuendum est. Nunc de singulis ac specialioribus huius vocis significationibus et phrasibus agamus. Poenitentia igitur, etsi tum in Graeco, tum et in Latino proprie videtur solum mentis actionem, aut resipiscentiam denotare: tamen complectitur totam vitam et omnes actiones, quae ex animo sanato dependent aut proficiscuntur. Quare Hebraea vox Thesuba non tantum aptior, sed et plenior est, meliusque omnia interna et externa hominis complectitur. Poenitentia
et terror de ira Dei ac poenis aeternis, quibus securus, superbus ac erectus animus instar procerae arboris in suae impietatis radicibus stans ac virens frangitur, comminuitur, et veluti contunditur ac conteritur. Sic Luc. 10, in sacco et cinere poenientiam agere, potissimum illum dolorem videtur indicare. Sic Act. 8, Poeniteat te tuae malitiae. et secundae Corinthiorum duodecimo: Qui non poenituerunt de sua immundicie. Hebraeorum sexto, Non denuo fundamenta iacientes poenitentiae a mortuis operibus. Et mox, denuo renovare ad poenitentiam. Huc pertinent dicta, in quibus
ad Deum: Hos. 11. Exquirere factem Dei, 2. Par. 7. Paulus 2. Corinth. 2, et 7:
9. Qui exaltas me de portis mortis. id est, qui liberas me a maximis discriminibus. Idem valet aliquando Porta inferorum. Isaiae 38, Dixi in dimidio dierum meorum, Vadam ad portas inferi privatus reliquis annis meis. id est, statui mihi omnino moriendum esse. Ad quam locutionem Paulus alludere videtur, cum dicit: Responsum mortis in nobis accepimus. Psal. 107. Omnem escam fastidiebat anima eorum, pervenerunt ad portas mortis. id est, ad ipsam mortem, iamiam erant morituri. Sic Homerus quoque Iliados 9, portis inferorum utitur, cum dicit Achilles, sibi perinde exosum esse
eum qui aliud simulat quam in corde habet, ac ipsas portas inferorum. Videntur enim ei mortem significare, sicut supra Ezechiae. Ut dicat Achilles, talem hominem sibi perinde exosum esse ac mortem ipsam. Portas mortis, Iob 38, puto accipi pro ipso inferno: quia mors omnes ad inferos deducere videtur, et communi gentium opinione ac sermone mortuorum et inferorum sedes sub terra collocatur. inquit autem textus ibi, Num revelatae sunt [?: ti-- ] portae mortis, et portas umbrae mortis vidisti? Portae inferorum significant ipsum regem ac principes inferorum, totamque eorum
significat gravamen conscientiae de peccato, aut reatum in conscientia sentire. Levit. 5: Si anima peccaverit, et fecerit aliquod ex praeceptis Domini quae fieri non debent, et nesciverit, et deliquerit, et portaverit iniquitatem suam, adducet arietem immaculatum, etc. omnino videtur sensus esse, quod si tandem delictum resciverit, et conscientiae gravamen senserit, [?: ] demum ea ratione quae sequitur, peccatum suum [?: exp- ] Portare peccata populi dicuntur etiam sacerdotes, dum victimis eorum peccata expiant, easque comedunt Levit 10:
significat: posteriore autem, plenam perfectamque salvationem in perpetuam possessionem aut sponsam Christo, etc. Dictum est de duabus significationibus huius verbi: id est, de redemptione et acquisitione. Ad id vero quod supra dixi, significare etiam acquisitionem per generationem, videtur commode referri posse illud Proverb. 8: Dominus possedit me iñitio viarum suarum. Et illud Psal. 139. Tu possedisti renes meos, et operuisti me in utero matris meae: id est, tu formasti eos. nisi malis per Cognoscere exponere, ut moxibidem sequitur. Alioqui pro simplici
suam. Possidere, ut supra dixi, posset Psal. 139 de noticia exponi, ut ex sequentibus eius loci apparet. in quit enim: Tu possedisti renes meos, etc. Non est occultatum a te os meum. Informem massam meam viderunt oculi tui. Contra vero Psal. 50, videtur nosse pro possidere poni: Omnes ferae sylvae meae sunt, novi omnes aves montium. id est, omnia sunt mea, vel in mea potestate: facile eis, si modo libeat, uti possum. Possessor, aliquando vertunt vocem Hebraeam baal: quae alias maritum, alias dominum notat. Ioelis 1, Plange puella
Voluntas aliquando hoc verbo Possum denotatur. Nam [?: ] legitur Matt. 26, Possum destruere templum hoc Dei, et de in triduo reaedificare illud: omnino ibi Possum pro [?: ] ponitur, sicut diserte Marcus hoc falsum testimonium per solum verbum Volo exprimere videtur, inquiens 14. Ego diruam templum, etc. Nam Christus Iohannis 2 haec dicens, non tam potentiam suam iactat, quam petentibus signum aut miraculum, praedicit futurum miraculum suae resurrectionis, ut mox ibidem sequitur. Sicut et alibi idem signum aliis verbis eis [?:
idem ferme est ac princeps: nec tamen admodum differt a significatione vocis Petens, quam supra exposui, et generalem esse ad omnem potentiam ostendi. Solus enim Deus est ille omnium potentum potentissimus, sicut mox sequitur, Rexregum. Potentiae, aut fortitudines, Psal. 71 videtur significare fortia ac praeclara facta Dei, quae velit Psaltes celebrare. Alii exponunt de auxiliis, ac perpetuis confirmationibus Dei, quibus roboret Davidem. Sic Psal. 106. Potentiae Domini illustria eius facta significant: Quis effabitur potentias aut fortitudines Domini,
potestatis vestrae sunt participes, non multo magis nos? id est, potestatis in vos multo iustius nos participare deberemus. Iohannis decimonono gloriatur Pilatus, se habere potestatem crucifigendi et dimittendi Christum. contra Dominus negat eum habiturum fuisse, nisi ei concessa esset desuper. Videtur omnino uterque loqui non tam te iure, quam de vi exequutiva aut potentia. Nam Pilatus non habebat ius dimittendi eum, si fuit nocens: nec crucifigendi, si innoces. Christus quoque sic prius monuerat eius milites, eos non fuisse habituros in se potestatem, nisi venisset hora, qua Deus id
sterquilinium. Post interdum ponitur pro DE. Post matrem consolationem accipere. Genesis vigesimoquarto, Isaac post matrem suam consolationem accepit. id est, de morte matris. Nam sicut doluit de matre mortua: ita ducta Rebecca in uxorem, consolatione illum, maternum luctum lenivit. Aliquando videtur significare idem quod praeterea, vel insuper, aut ulterius. Actor. 5 dicitur, quod post Theudam seditiosum fuerit Iudas Galilaeus. Iosephus contraria serie eos ponit, ac primum dicit fuisse Iudam, libro 18. deinde Theudam, lib. 20. Quare aliqui illud Post, pro Praeterea, hoc in loco
quod scilicet sepulchrum sit tantum illo primo biduo custodiendum, et porro negligendum: quandoquidem Iesus dixeris, se elapso triduo, quarta demum die resurrecturum. Sic enim non fuisset custoditum sepulchrum eo tempore, quo id maxime custodiri oportuisset. Contra vero Matthaei vigesimosexto videtur praepositio Post excludere metam aut diem, post quem aliquid fieri debet. Cum enim Christus dicit, Scitis quôd post bidui pascha fiet: videtur, quod tertiam, non secundam diem notet. Prima enim die coenavit in Bethania in domo Simonis leprosi, ubi offensus est Iudas profusione inguenti:
demum die resurrecturum. Sic enim non fuisset custoditum sepulchrum eo tempore, quo id maxime custodiri oportuisset. Contra vero Matthaei vigesimosexto videtur praepositio Post excludere metam aut diem, post quem aliquid fieri debet. Cum enim Christus dicit, Scitis quôd post bidui pascha fiet: videtur, quod tertiam, non secundam diem notet. Prima enim die coenavit in Bethania in domo Simonis leprosi, ubi offensus est Iudas profusione inguenti: secunda abiit Iudas ad sacerdotes, eisque promisit proditionem Domini, unde coepit quaerere acceptare occasionem prodendi eum, ut in textu est:
annorum, Graecus interpres vertit,
aut rebus ita scribit: Secundum propositum
eiusmodi onere impeditae, parum sunt idoneque ad fugam, aut vitandas irruentes clades. Est ergo tantum amplificatio quaedam magnitudinis calamitatum. vide supra verbum PARIO.
PRAELIUM. vide infra in voce PUGNA, et supra in voce BELLUM.
PRAEMIUM, aut MERCES, Matth. 5 videtur significare causam praemii, ac veluti meritum. Si [?: d- ] ritis diligentes vos, quam mercedem habetis? Noc me et publicani idem faciunt? Aliqui putant illud [?: ] per futurum Habebitis exponendum esse. Sic Praemium in suo nativo significato intelligendum esset:
erigetur, et omnes ad se invitabit ac at trahet, cunctis alacriter ad id accurrentibus. Is. 14, Praeparate filios eius ad occisionem: id est, occidite eos: vel certe ita omnia agite ac dirigite, ne evadant, sed omnino occidantur. Praeparavit Deus bona opera, ut in eis embulemus: Eph. 2. Videtur idem esse quod ordinavit, mandavit, nisi quis id velit referre ad singularia aliqua opera, miracula, propagationem Evangelii, et similia maiora facta, non ad communia opera Decalogi, et quotidianae vitae officia. Calceati pedes in praeparatione Evangelii pacis: Ephes. 6. quod dictum
1. Periti estis et confirmati in praesenti veritate. id est, in religione quam habetis. Hebr. 13. Sint mores sine avaricia, et sitis contenti praesentibus. id est quae habetis, aut facile consequi potestis. Alias etiam ad rem de qua agitur: Hebr. 12, Omnis castigatio in praesens quidem non videtur esse gaudii sed tristiciae. At postea fructum paciferum iustitiae affert iis qui per eam fuerint exercitati. Praesentia corporis imbecilla, et sermo nihili aut contemptus: 2 Corinth. 10. id est, cum coram Paulus adfuit illorum iudicio, nullam dignitatem, multo minus maiestatem prae se
aut [?: p- ] accipitur hoc verbum 1 Corinth. 7, Praeterit species huius mundi. Sic enim illud
sed Dominus est factus [?: mi-i ] in sustentationem. Ionae, Praeoccupavi aut praevertitur fugerem. Psalm. 88. Mane oratio mea praeveniat te: scilicet, antequam me perdas, aut perire sinas, admitte quaeso ut te precibus meis expugnem. Sic a re militari, et hostili fraude sumpta videtur esse illa huius verbi metaphora, Galatis 6. Fratres, si quis fuerit praeoccupatus aut praeventus aliquo lapsu, et c. id est, subito antequam praevidit aut vitare potuit obrutus, tum vos succurrite lapso. Vicinae sunt hisce verbis illae Germanicae locutiones, Dem feind, krankheit oder
Domino, praeveniamus faciem eius confessione. id est, celebratione beneficiorum eius. Mich. sexto: In quo praeveniam Dominum, incuruabor Deo excelso? Nunquid praeveniam eum in holocaustis et vitulis anniculis? id est, num illis eum mihi devinciam, demerebor, anticipando eius gratiam? Sic videtur illud Pauli esse Romanorum undecimo: Aut quis prius dedit, ut reddatur illi beneficium? id est, quis praevenit eum benefaciendo, aut officiis? quis eum sibi prior devinxit aut obligavit muneribus, ut quae iam ille a Deo percipiat, quasi iure ac merito consequatur? Deus misericordiae meae
parentes suos primogenitos filios. Micheae sexto: Nunquid dabo primogenitum meum pro praevaricatione mea: id est, dilectissimum filium. Zachariae duodecimo, Amaritudine afficientur propter eum, sicut amaritudine quis afficitur ob primogenitum. id est, ob mortem dilectissimi filii. Primogenitus videtur etiam indicare principem ac gubernatorem aliorum. Solebat enim primogenitus caeteris imperitare, sicut etiam nunc inter filios regis Galliae. Rom. 8: Nam quos praescivit, eos et praedestinavit conformes fieri imagini filii sui, ut is sit primogenitus inter multos fratres. id est, ut sit
potius magnam esse asserat. Alii aliter conciliant. Sane posterior versiculus omnino indicat, Prophetam voluisse aliquam eximiam magnitudinem ac celebritatem Bethlehem indicare, quandoquidem esset productura summum ducem, aut Davidem longe celebriorem illo priore. Quare tacita quaedam antithesis videtur inesse priori versiculo, ut et concedat aliquam exilitatem aut parvitatem Bethlehemi coram hominibus, nempe infrequentiam et paupertatem loci: et tamen asserat eius magnitudinem aut nobilitatem coram Deo, ut qui cogitet uni Bethlemitico civi totum orbem terrarum subiicere: quam sequenti
et post quod necessario aliquod sequitur. Magni vero momenti est haec vox in Sacris literis: eoque necesse est aliqua loca Scripturae declarare, ac indicare quid ibi haec vox significet. Primum autem dicamus de initio Iohannis, In principio erat verbum. Voxigitur haec tres significationes habere videtur. Primum significat initium alicuius rei: deinde est vox ordinis, et habet se relative ad secundum et tertium: denique idem valet quod aeternitas. Nuncigitur in quanam harum significationum hoc loco accipiatur, quaestio est. Ordinem haec voxhîc significare non potest: non enim hîc
Haec vero interpretatio multo planior est quam caeterae omnes superiores, neque ullum verbum detorquet. Nam apud Graecos constat
qui operatur in vobis velle et efficere, pro gratuita sua benevolentia. id est, ex gratuito favore. Valde usitata est haec significatio Latinis. ut, Pro illius erga me amore faciet: pro, eius liberalitate, aut avaricia, aut iracundia faciet hoc aut illud. causam efficientem, aut propter, notare videtur. Locus celebris, et tamen nonnihil obscurus est Ioan. 1, Ex eius plenitudine omnes accepimus gratia pro gratia. Comodissima tamen cum textui, tum et aedificationi piorum est illa sententia, quod pro gratia Christi nos acceperimus gratiam a Deo: quia prius dixerat eum habere plenitudinem
eum habere plenitudinem gratiae et veritatis, iam addit, nos omnes ex illa plenitudine haurire: quod perinde est ac si diceret, Propter immensum favorem et amorem, quo pater filium complectitur, etiam nos eius fratres ac membra diligit. Sicut alibi inquit: Dilexit nos in dilecto. Hic quoque Pro videtur significare Propter. Exauditus est pro sua reverentia: Hebraeorum quinto, Graece est
adhortationem, et consolationem. Gen. 20 dicit Deus de Abrahamo ad Abimelech Orabit prote, quia propheta est. ubi forte tantum terum ac sincerum doctorem eum Deus appellat. Quanto, Deus Exod. 7, dicit Aaronem esse prophetam Mosis,de Mosen ei fore deum: ubi propheta idem quod interpres videtur sonare, qui alterius coram adstantis mentem tentiamque alicui exponit. Tametsi possis hanc quasi catachresin huius vocis ad primam significationem referre. Fuit enim Aaron ibi quasi metaphoricus quidam propheta, aut repraesentans prophetam: sicut et Moses imaginarius quidam deus, aut Deum
super gentes quae non noverunt eum, et super regna quae non invocant eum Sic etiam Deus tum peccata aut iniustitiam nostram, tum et suam iram a nobis in filium avertit, eaque in eam incurrere fecit, illumque propter ea percussit, et vicissim iustitiam filii ab eo in nos transtulit. Connexire videtur etiam haec res et vox cum illis Paulinis,
tertio inquit: Tu affectatus es nostrum propositum: id est, scopum aut intentionem mentis, quam etiam proaeresin aut electionem vocare queas. De Dei proposito inquit Paulus Ephes. primo: Praedestinati sumus secundum proposirum omnia agentis Dei, secundum consilium voluntatis eius Ubi idem videtur Apostolus dicere propositum Dei, quod consilium voluntatis eius. Hoc vero differt propositum Dei ab humano, quod nostrum [?: prop- ] pendet plerunque ex rerum ipsarum natura, aut [?: ] no externa causa: ideo enim alicui bene cupimus, aut etiam benefacere conamur,
de Doctrina Christiana
capite trigesimo. ita definit Proximum: Eum intelligimus proximum esse, cui vel exhibendum est [?: of--m ] misericordiae, si indiget: vel exhibendum esset, si indigeret. Videtur aliquid dicere, et tamen nihil dicit. Omni enim indigenti charitatis officium exhibendum est, quatenus nobis modo possibile est: et omnis homo noster est proximus, praesertim cum nostra ope indiget Non igitur ostendit Augustinus, quis nam et quatenus nobis sit proximus: sed perinde
et pueri quos dedit mihi Dominus, in signa et prodigia in Israel. id est, mei filii, quos mihi Deus est largitus. Puer senectutum parvus: [p.984] Genes. 44. id est, in senectute natus. Natus est tibi puer [?: m- ] lus, Ieremiae vigesimo. id est, filius. In hac significata ne videtur usurpare Christus hanc vocem, cum Ioannis vigesimoprimo inquit: Pueri, habetis ne aliquid obsonii? quasi blandiendo diceret, Filioli. Servum porro significat vox Puer, Isaiae trigesimoseptimo: Noli timere propter verba ista, quibus me blasphemarunt pueri regis Assur: Genesis
Dicit in regno Meschiae omnes ad perfectionem venturos: id est, recte Christum agnituros. Quod si qui erunt, qui semper volent esse et de permanere pueri, in rebus spiritualibus, semper discentes, et nun quam proficientes. illos esse perituros: iuxta illud, A' non habente auferetur et id quod videtur habe-re. Sic forte intelligendum est, quod Isaiae tertio dicitur: Dabo pueros principes eorum. id est, dabo eis imprudentes, et temere affectibus agitatos gubernatores, qui pessime regent. iuxta illud Ecclesiast. decimo: Vae tibi terrae, cuius rex puer est. Pueritiam istam spiritualem,
cadavere ab Achille [?: ] ptato inquit: Quid furis, terram sensu carentem contumelia afficiens? Psalmo tertio: Nunquid confitebitur tibi pulvis, aut annunciabit veritatem tuam? Nahum [?: ] dicitur nubes esse pulverem pedum Dei, eo quod [?: ] perinde videtur in nubibus ambulare, sicut nos in terris. Iehovae via est in tempestate et turbine et nubes pulvis pedum eius: id est, perinde habet circa se nubes, ac cum magnus exercitus venit cum nube pulveris.
Pulvere caput aspergere, ac in pulvere ac cinere iacere, lagentium ac dolentium
raro pro Si ponitur: ut, Cumque mones aliquem, nec se velit ipse moneri. pro, Si mones. Eadem ambiguitas est in Germanico Wenn, ut alias tempus, alias conditionem significet: ut non possit dici violenta interpretatio, quod Cum pro Si accipio.
QUANTUS, nonnunquam videtur habere aliquid obscuritatis. Matth. 6, Ipsae tenebrae quantae erunt? id est, quam grandes? Et 27, An' non audis, quanta adversus te testantur? id est, quam multa, et quam tetra? Sic Lucae 4. Fac et hic, quanta audivimus facta esse in Capernaum. id est, quam multa et quam grandia
Hebraismoin Regulis Universalibus, de Constructione nominum ac pronominum. Quod fuit verbum Iehovae ad Hieremiam. Hieremiae primo, quadragesimoseptimo, quadragesimonono: pro, hic est sermo, aut doctrina, aut mandatum quod Dominus dixit ad Hieremiam.
Quis, Matthaei vigesimo quarto videtur idem significare, quod Qualis et Quantus. Quis putas esse bonus et fidelis servus. pro, o qualis et quantus, quam beatus et felix erit. Galatis quarto, Quae igitur beatitudo vestra? id est: ô qualis et quanta: vel, o quam beati ab hominibus praedicabamini. Aliquando Quis
centesimo trigesimo septimo. Quomodo cantabimus canticum Domini in terra aliena? id est: ne quaquam possumus sacros psalmos apud istos prophanos derisores canere, et veluti margaritas porcis obiicere. Matthaei vigesimo secundo: Si David eum Dominum vocat, quomodo filius eius est? quasi dicat videtur certe falso istud dici ac credi: quare conciliate obsecro, quomodo Meschias sit et Dominus ac superior Davide, et tamen filius eius. `` Matthaei vigesimosexto: Quomodo ergo impletae fuerint Scripturae, quod sic oportet fieri? id est: si vel tu Petre gladio me eripies, vel ego impetravero a
cuiusdam Evangelii authoritate confirmat Hieroymus, â quo Erasmus non dissentit. Sed hoc (ni fallor) manifeste pugnat cum Christi doctrina, qui nos vetat solicitos esse de crastino: nisi quis ita interpretetur, quasi petatur victus qui usque in crastinum diem sufficiat. Sed nimium subtile esse videtur, Panem crastinum interpretari, quanto usque in diem posterum sit opus. Puto igitur novum esse vocabulum, qualia â sacris scriptoribus multa sunt conficta, idque deduco ab
homines prorsus impii et
excidetur ramus eius, id est, in omnibus partibus et reb. erit infortunatus. Sic Isaiae 5. Radix eorum quasi putredo erit. Sic et Oseae 9, Radix eorum exiccatur. Malach. 4, Comburetque eos dies illa ventura, quae non relinquet eis radices neque ramum. Radix rei aliquando veritatem indicere videtur. Iob 19, Quin dicitis, Quare persequeant eum, cum radix rei sit inventa in me? Matt. 13 Christus inquit, aliquos in Christianismo male radicatos, primo quidem cito exoriri, et magna incrementa [?: poll- ] ri: sed paulo post aestu persecutionum arefactos perire. Hac
Postea, cum convaluerant, expiationis causa. Levit. 14. Ibidem etiam docetur, quomodo domus quoque intrinsecus tum explorandi, [?: ] et mundandi gratia ob lepram debeat radi. Secundo, radebant Nazaraei suas comas certo tempore, quas consecraverant Domino: Num. 6. Talem rasionem videtur et Paulus fecisse primum in Kenchreis, Act. cap. [?: ] postea etiam Hierosolymae, capite 21. Tertio, in consecratione raduntur Levitae: de qua tota caeremonia vide Num. 8. Quarto, mulier peregrina nuptura Iudaeo, redebat caput: Deuter. 21: ut depositione
per vim aut iniustitiam proximo suo ademerit. Mich. 2. Concupiverunt agros, et rapuerunt. Rapere aliquem de manu alicuius. Christus dicit Iohan. 10, neminem rapturum pios de sua et patris manu: id est, se defensurum eos contra omnes insidias, fraudes et violentiam satanae, mundi et carnis. Videtur esse quaedam hypotyposis, similis proverbio, Clavam Herculi extorquere. Iudicium pauperis rapere, Isa. 10, Ut inclinent a iudicio tenues, et rapiant iudicium pauperum populi mei. i. ipsos et eorum ius fraude violentiaque intricent et opprimant.
RAPINA, est etiam res aut
rapientur in nubibus obviam Christo, primae Thess. 4: quod fiet in glorificato corpore et anima.
RATIO,
autem quaedam in voce Perversus, quae ad huius quoque vocabuli explicationem facere queant: sed hic multo plura dicenda erunt. Sunt autem varia recta, iusta, autaequa, prout res ipsae variae sunt, in quibus rectitudo requiritur: et varia etiam iudicia hominum, quorum cuique suum pulchrum esse videtur. sicut Salomon ait, stulto videri rectam viam suam: Proverbiorum duodecimo. et unicuique suas vias videri rectas, aut probas: Proverbiorum 21. De aliquot igitur recti varietatibus ac significationibus dicamus. Primum igitur frequentissima est locutio, aliquid in alicuius oculis, aut
iustitiae, non cessas pervertere vias Domini rectas? id est, calumniis tuis simplicissimam et verissimam doctrinam religionemque Dei obscurare, depravare, et erroris insimulare. Via iusti rectitudines, Isaiae vigesimosexto: id est, via aequa et aequabilis et plana erit iusto. In alio porro sensu videtur accipiendum, quod Baptista clamat Isaiae quadragesimo, et Matth. tertio: Praeparate viam Domino et rectas facite semitas eius. Vult enim ipsa corda [?: pa- ] ad excipiendum Meschiam, eiusque beneficia. Id vero fit, dum homines agnoscentes suam iniustitiam ac damnationem, ab
alias ipsam actionem liberationis, alias ius aut potestatem liberandi aliquem, alias denique precium quo quis redimitur, significat. Exodi vigesimoprimo: Si redemptio ei imposita fuerit, det precium aut redemptionem animae suae, secundum quod fuerit positum super eum. Ubi prius redemptio videtur significare ius aut facultatem se redimendi, quae a iudicibus tali reo concessa est: posterius autem, notat ipsum precium. Galli corrupto vocabulo, deglutitisque pluribus literis, pro redemptione dicunt ranson: quod iam etiam Germanici milites usurpant. Iob trigesimosexto, Magnitudo
a tertia praeteriti
quasi tu dicas. Solutorium: id nempe praemium, quod pro solvendo aut liberando aliquo ex vinculis datur. sicut didactron, praemium pro docendo. simile quid videtur habere solutio, quae licet debiti aeris depensionem notet, taman a solutione vinculorum deduci videtur. Inde porro venit verbum
Chrsti, seu totum illud regimen Christi in sua Ecclesia. Sic Matth. 20: Auferetur a vobis, et dabitur genti faciem fructus eius. Marci 12: Non es longe a regno Dei. id est a cognitione verae religionis, seu ab agnitione Meschiae-, eiusque regni. Aliquando ipsam praedicationem angelii, notare videtur. Coloss. 4: Hi soli adiutores in regno Dei sunt mihi. Significat etiam regnum Dei interdum ipsam Ecclesiam, ut Matth. 13, Angeli colligati regno eius omnia scandala. id est, ex Ecclesia auferunt scandala. Sic scriba doctus in regno caelorum. id est, minister Ecclesiae idoneus, ac
ter filiorum Zebedaei petit, uti regno Christi alter [?: se- ] ad dextram, alter ad sinistram: tametsi ipsa mundanam quaedam glorificationem somniarit, non spiritualem aut caelestem
In eodem sensu videtur Christus usurpare regnum Dei, cum ait Marci 9: Sunt quidam hic astantes, qui non gustabunt mortem, donec viderint regnum Dei venire in potentia: vel, ut Marcus habet, Donec viderint filium hominis venientem in regnum suum. Quod credo accipiendum esse tum de glorificatione filii Dei, quae
religio pro superstitione: sed in priore, pro Dei religione accepitur. Porro Iacobus usurpat hanc vocem pro animi puritate, inquiens: Religio pura ac immaculata apud Deum et patrem haec est, invisere orphanos et viduas in Afflictione sua, et immaculatum seipsum servare a mundo Ibidem: Si quis videtur religiosus esse inter vos, qui [?: ] frenat linguam suam, sed cor suum seducit, huius [?: ] est religio. id est, nulla est in eo vera pietas. Sic et Cornelius centurio describitur Act. 10, quod fuerit vir religiosus, ac timens Deum. In Actis nominantur viri
et terra reproba, Hebr. 6. Terra quae profert spinas et tribulos, reproba est: id est, prava et perversa. Aliqui reprobum exponunt pro prorsus reiecto, aut simpliciter citraque omnem exceptionem ad aeternum exitium destinato: qui vocis huius, ac locorum in quibus reperitur, sensus non est. Videtur autem tum probum, tum et reprobum, venire a probatione aut exploratione monetae: quod alia ut sincera in probatione approbatur, alia ut adulterina reprobatur.
REPROMISSIO, et REPROMITTO, in Sacris literis idem est quod simplex Promitto, aut Promissio, nisi quis velit
Quoniam respexit ad humilitatem ancillae suae: vel potius ad afflictionem, aut tristem statum ancillae suae. Aliqui putant esse Hebraismum, et vertendum esse, Respexit ad humilem ancillam suam. Eadem locutio plenius habetur. 1. Samuelis primo, quo etiam D. Virgo respexisse in suo Cantico videtur: O Iehova exercituum, si respiciendo respexeris afflictionem ancillae tuae, et recordatus mei fueris, et non oblivisceris ancillae tuae, et dederis ancillae tuae filium. ubi Respicere, recordari, et non oblivisci afflictionis Annae, est moveri eius calamitate, misereri, opemque ei ferre.
sacerdotes ac doctores, neglecto suo ministerio, sua agunt, et sua commoda captant. Gen. 19, Angeli educentes Lotum cum suis e Sodoma, iubent eum fugere in montem, et prohibent ne retro respiciat. Quod cum uxor eius non observasset, conversa est in statuam salis. Quo mandato et facto adumbratum videtur esse illud quod Christus Lucae 9 dicit: eos qui manu ad aratrum admota, retro respiciunt, non esse idoneos ad regnum caelorum. id est, Christianos perinde intentos, atque adeô totos esse debere in suo Christianismo ac regno Christi promovendo: ac arantes coguntur perpetuo respicere in
[?: p- ] cabor eis. Reverti in pace, est in columem reverti, Iudicum 11. Reverti ad dies adolescentiae, est flori [?: iu- ] restitui, Iob 33. Reverti facere aliquid ad cor, est recordari, in memoriam revocare: quae ratio etiam Latinae compositionis Recordari verbi esse videtur. 2. Paralipamenon 6. Si reduxerint ad cor: aliqui subintelligunt tuum verbum, promissionesque et sua malefacta. alioqui redire aut reverti ad cor saepe significat resipiscere, aut ad sanitatem reverti, eo quod peccantes sunt velati vecordes, aut sine corde, seu absentes a suo corde.
et ROBORO, exposui supra in FORTI VICO. Eadem enim vis utriusque verbi est, et pro iisdem Graecis aut Hebraeis ponuntur, seu eadem Hebrea aut Graeca nomina exprimunt. Nunc pauca [?: ad--- ] de adiectivo Robustus. Et cadit in robusta eius congregatio aut coetus pauperum. Psalm. 10: videtur [?: p----ere ] in similitudine leonis praedae insidiantis. Nam, inquit, comprimit et humiliat se, ut cadat in robusta eius coetus pauperum. id est, in ungulas eius, in quibus estrobur leonis. quasi dicat: Perinde omni diligentia et astutia insidiatur miseris, ut leo solet se
fuit usque in excelsum, 2. Paralipomenon vigesimosexto: pro, fortiter ac viriliter egit supra modum. Vade, esto robustus. 1. Regum vigesimo. pro, esto animo forti ac hilari, vade audacter. ¶Addam hic superioribus illis in voce FORTITUDO dictis, pauca de voce ROBUR et ROBORO. Robur aliquando videtur significare auxilium, aut vim. Psalm. octuagesimonono: Avertisti robur gladii eius. Septuaginta,
RUINA, et RUERE, valde significantes voces sunt. Isaiae 3, Sit haec ruina sub manibus tuis. id est, tu corrigas et sanes hanc calamitatem, tristis simumque statum regni ac populi huius. Ruere alio qui, et corruere, passim in Prophetis significat prorsus perire ac interire. Sumpta videtur esse metaphora ab aedificiis cadentibus, vel potius a casu sauciatorum in praelio, ubi ruit equus, et sessor eius. Ezechielis 6, Gladio, fame ac peste ruituri sunt. Isaiae 3, Ruit enim Hierusalem, et Iudas. Hieremiae sexto: Cadent inter ruentes, cum visitavero eos. Et mox, Ecce pono
rumpit, unde Ruptura caedem notat. Quare rupisti rupturam super te, et vocatum est nomen eius Perez: Genesis trigesimooctavo. id est, rupisti tuam secundinam. Solent enim infantes in partu perrumpere illum quasi [?:-culum ] , quem Deus eis in utero induit, cum pariendi sunt. Videtur nutrix ludibunda quasi obiurgare in fratrem, quôd fratrem, qui prior exiturus videbatur, quasi repulerit, ipseque per angustias perruperit festinando ad exitum: quam rationem huius ioci et nominis credo esse magis appositam. Sepiens rupturam dicitur is, qui instaurat aedificia ruinosa,
vacaremus ipsius cultui ac doctrinae: tertio, ut corpus requiesceret ab operibus suis, et anima tanto magis exerceretur in divinis: quarto, ut esset memoriale aeternae illius quietis, quae in altera vita sequetur. Quinetiam mundi durationem (ut habet Eliae traditio) in sex mille annis distributam, videtur Deus voluisse per sex dies operationum designare, aut praefigurare: quibus exactis, aeternum Sabbatismum, et nominis sui sanctificationem inviolatam et incontaminatam instituet. Primum igitur vox ista significat praedictam septimam, sacratamque cultui divino diem: quam sanctissime vult
numeratio a prima, hoc est a Solis die: nec desinebat in eam quae communiter vocatur septima. id est, in diem Saturni: sed prout acciderat, ut aliqua die obtulissent primitias. Quinto, aliquando omnes dies unius Sabbati aut hebdomadae, vocabantur Sabbata. Sic Matthaei 28 vox haec accipi videtur, cum inquit: Sero autem, vel in extremo Sabbatorum, illucescente in primam Sabbatorum. id est, desinente iam ultima die prioris hebdomadae, et illucescente prima die sequentis hebdomadae. Marci 16. Surgens autem mane prima Sabbatorum, apparuit primum Mariae Magdalenae. id est, mane primae
et in gentem sanctam. Petrus porro haec verba invertit, inquiens: Vos autem genus electum, regale sacerdotium, gens sancta, populus acquisitionis: usitata Hebraismi inversione, qui in eodem sensu dicunt tum regnum sacerdotale, tum sacerdotium regale: tametsi Latinis diversum quid sonare videtur. Credo autem Moysen allusisse ad illum veterem morem, quod summum, augustissimumque, aut maxime sacrosanctum sacerdotium olim fuit cum regno coniunctum, ut idem utraque dignitate fungeretur. Sic et Virgilius habet: Rex idem hominum, Phoebique sacerdos. Porrô discrimen est inter
consilium de rebus agendis quaerere ac dare. Sic et Malachiae 2 inquit, Labia sacerdotis custodient scientiam, et legem quaerent ex ore eius, quia angelus Domini exercituum est. Principes sacerdotum (ut dixi) aliquando etiam aliqui inferiores sacerdotes nominantur. Ratio huius nominis ea videtur esse commodissima, quod olim primarii sacerdotes fuerunt in vigintiquatuor classes distributi, ut apparet ex 2. Par. 24, ubi etiam vocantur Principes sanctuaii. Et 2. Par. 36 diserte principes sacerdotum dicuntur. Talis consuetudinis ac ordinationis verisimile est aliqua vestigia
principum sacerdotum cum re servatum esse. Principes igitur sacerdotum saepe in Evangelistis et Actis nominantur: ubi ea vox non semper summum sacerdotem, sed tantum quosvis primarios sacerdotes denotat, aut alioqui potentiores inter sacerdotes: sicut et locutio, Princeps publicanorum. Talis videtur fuisse et ille Sceva Actor. 19, cuius filii Ephesi suis exorcismis malos spiritus ex obsessis pellere volebant. Translato sacerdotio, sequitur etiam legis translatio, Hebr. 7: id est, mutato Levitico sacerdotio in Christi sacerdotium, necesse fuit etiam aliam legem ac doctrinam de novo
sacerdotibus defunctis non fiebat. Iosuae 20.
SACRAMENTUM, a verbo Sacro, quod significat Deo offero, dedico, consecro. Forte ideo vetera Theologi hanc vocem usurparunt, quia per sacramenta nos Christo offerimus ac sacramus, penitusque addicimus. Nec illa quoque ratio nominis inepta videtur, quod Latini olim, teste Festo, dixerunt Sacramtum quicquid iurisiurandi interposita sacratione [?: ] Nam in nostris Sacramentis duplex iurametum ad. Alterum ex parte Dei, iuramento sese nobis in [?: ] propter filium obligantis, quod non velit mortem peccatoris,
erant offerendae. Misericordiam volo, et non sacrificium: Matth. 9 et 12. id est, potius et magis desidero veram pietatem animi, et charitatem proximi, quam sacrificia externa. De hoc porro genere comparationis, ubi non comparatio, sed simplex negatio alterius membri, et alterius affirmatio esse videtur, in Regulis Generalibus dictum est. Phil. 2 est admodum elegans metaphorarum coniunctio, et spiritualium sacrificiorum delineatio. inquit enim: Quin etiam si pro libamento offerar super hostia et sacrificio fidei vestrae, gaudeo, et gratulor omnibus vobis. Pulchre ait, Super hostia. nam
Petro Actorum 10, Surge Petre,
sadad, atque ita dalet literam finalem positam esse volunt pro geminata: sicque tantundem valere atque vastator, vel saltem formidabilem Dei maiestatem notare. Aliis magis placet,
Gen. 14 et 19, uxor Loth contra mandatum Dei retro respiciens, vertitur in statuam salis. Dubium est, an revera merum sal facta sit: vel mutata in eum lapidem, qui ob similitudinem quandam salis habet nomen. Christus Marci nono inquiens, Omnis homo igne salietur, et omnis victima sale salietur: videtur aliquo modo exponere locum Levit. 2. et indicare, quod sal etiam persecutionem, forte ob suam mordacitatem, significet: tametsi et eo nomine ibi ea collatio fiat, quod sicut sal carnes conservet, ita etiam persecutiones pios in invocatione et timore Dei detineant, et prohibeant ne
Iudicum nono, eversa civitate Sichem seminavit in ea sal, ut indicaret eam perpetuo desertam et incultam esse debere. Inde terra salsuginosa, Iob 39. Ierem. 17: et Psal. 107, Vertit terram frugiferam in salsuginem. Iob 9: Nunquid comedi solent res insulsae, quae sunt sine sale? Videtur dicere, suas calamitates nulla levatione, intermissione, aut recreatione condiri: eoque intolerabiles esse, ut cibum insulsum. Ezech. 16, ut Deus exponat foedissimam genesin, et corruptissimam naturam generis humani, comparat eum cum infante, inde statim a puerperio prorsus neglecto ac
sanctitas Christi hisce verbis: Talis enim decebat ut esset nobis pontifex, sanctus, innocens, impollutus, segregatus a peccatoribus, et sublimior factus Israelis: quibus ut synonymis vocem Sanctitatis ibi Scriptura declarat. Ephesiorum primo: Ut essemus sancti et immaculati coram ipso. ubi idem videtur esse Sanctus et immaculatus. Quare et Augustinus exponens tropos Veteris testamenti libro quarto, docet sanctum significare impollutum, purum et mundum. Potissimum tamen haec vox transfertur ad Deum, qui solus vere sanctus est per se, et insuper omnia alia sanctificans. Quare angeli Isaiae
vigesimosexto: pro, Deo consecrati. Ager erit sanctitas Domino. Levitici vigesimoseptimo. Sic Isaiae sexagesimo: Omne aurum et argentum, etc. sanctitas sunt Iehovae, in thesaurum eius deveniant. Isaiae vigesimotertio: Erit omnis negociatio sanctitas Iehovae. Sanctum videtur aliquando significare caelum, quia sit sanctum Dei habitaculum, aut sedes. Psalmo vigesimo: Mittat tibi auxilium de sancto. Mox addit: Exaudiat te de caelis sanctitatis suae. Sic Sancta, pro rebus caelestibus aut divinis. Proverbiorum octavo: Scientia sanctorum, intelligentia. id
novi, id est, rerum sanctarum, caelestium. Populus sanctorum: id est, constans ex sanctis. Danielis octavo: Vastabit multos, et populum sanctorum. Venit oratio eorum ad habitaculum sanctitatis eius: id est, ad habitaculum caeleste: secundo Paralipomenon trigesimo. Malachiae secundo: videtur Sanctum vocare matrimonium. inquit enim: Quia contaminavit Iehuda sanctum Iehovae, quod diligit, cum duxit in uxorem filiam dei alieni: id est, matrimonium, quod ordinavit et sanctificavit Dominus, contaminavit Iuda, ducta gentili uxore. Eadem vis est vocis Sanctitas, quam supra in
iustificare significat Eph. 2: Semetipsum tradidit pro eo, ut sanctificaret eam, [?: ] licet Ecclesiam. 1 Cor. 6, Haec eratis quidem, sed [?: ab- ] estis, sed sanctificati estis, sed iustificati estis per [?: ] Domini IESU, et per spiritum Dei nostri. Videtur enim hic Abluere et Sanctificare et iustificare synonyma esse. Eb. 10. Per quam voluntatem sanctificati sumus, pro oblationem corporis IESU Christi semel peractum. Idem eadem significatione verbo Consummare utitur: Unica oblatione consummavit in perpetuum, eosque
reddere ad licitum usum. 1 Cor. 7 Sanctificatur vir infidelis per mulierem. 1 Tim. 4, Omnis creatura Dei bona est, etc. Sanctificatur enim per verborum orationem.
SANCTUARIUM, significat locum ministerii, prius quidem tabernaculum, postea templum. Per metaphoram videtur significare scholam verae religionis aut etiam ipsas Sacras literas. Inquit enim David Ps. 37, Itaque cogitabam ut scirem hoc, sed labor fuit [?: ] lis meis, donec ingrederer in sanctuaria tua Dei. id est donec scrutarer Sacras literas, quae sunt sanctuarium aut etiam
mortem, seu Deum ulcisci iniustam piorum caedem: Psalmo septuagesimo secundo. Sanguis per metaphoram significat etiam spiritualem mortem, aut aeternum exitium. Sic utitur Ezekiel. capite tertio, cum dicit Deus se impoenitentium, si non moveantur, sanguinem requisiturum de manu prophetae, Huc videtur alludere, eademque metaphora uti Paulus Actorum decimo octavo: Sanguis vester in caput vestrum, purus ego sum. id est, Vosmet estis rei vestri exitii, ego nullam culpam aut reatum iure sustineo vestrae spiritualis caedis aut mortis, quam vos vobismet consciscitis, negligendo Evangelion
quod foedus Domini violaverint, polluerint et prophanaverint. Quare hic quoque prophanare sanguinem foederis indicat, sacramentum aut foedus dato sanguine sancitum violare. Ridiculum dogma visum est olim Ethnicis, et sane etiamnum omnibus sapientib. et philosophis, totique Scholasticae theologiae videtur, quod mors aut passio alicuius, vicem quandam iustitiae praestet, quodque sanguine peccata expiari dicta sunt: sicut etiam Catonis versiculi testantur:
stipendium, et veluti compensationem, aut etiam expiationem. Sic et ubique gentium sacrificia pro hominum peccatis oblata sunt, quae plerunque sanguinis effusione et caede animalium, aliquando etiam hominum constiterunt. Quin et nunc adversarii nullo modo assentiri possunt, absurdissimumque eis videtur, quod passio Christi debeat esse iustitia quaedam, nosque ea nobis imputata iustificari. Quare usque ad furorem contendunt, iustitiam esse quandam qualitatem nobis divinitus infusam, et habitum bene agendo â nobis confirmatum, ac denique ipsas bonas actiones et opera vitamque nostram.
vita.
sapientiam. i. doctrinam sermone ac reb. sensibusûe, et magno ingenio curaque ita excultam, ut posset ingens sapientia videri. Sic enim tunc Graeci tantum eruditissimas Philosophorum disputationes, aut Rhetorum declamationes audire cupiebant. Illud sane mirum, et contradictionis plenum esse videtur, quod ibidem Apostolus Christum et Evangelion vocat tum stulticiam, tum sapientiam: idque tum Dei, tum hominum. Est autem Evangelium stulticia, aut stulta praedicatio, tum Graecis, quib. stultissimum dogma ac multis modis cum ratione pugnans esse videbatur: tum Deo, cum cuius iustitia ac
ibidem Apostolus Christum et Evangelion vocat tum stulticiam, tum sapientiam: idque tum Dei, tum hominum. Est autem Evangelium stulticia, aut stulta praedicatio, tum Graecis, quib. stultissimum dogma ac multis modis cum ratione pugnans esse videbatur: tum Deo, cum cuius iustitia ac lege pugnare videtur, ut malus bene, bonus autem male habeat: utque insuper bonus seu instus. i. Christus, ob hoc ipsum et ad hunc finem male habeat, quo per eius calamitatem malus seu peccator homo bene habeat, quae sane duplicata quaedam iniustitia videri queat. Verum contra idem Evangelium recte cognitum, ac
sane accidere, ac fit admodum crebro, ut aliquis Theoricam alicuius rei noticiam habeat, et practica destituatur: aut contra. Potest denique fieri, ut aliquis carnali aut hypocritica, vel etiam mortua quadam noticia aliquid norit: et spirituali aut practica, atque adeo viva ignoret. Sic aliquis videtur sibi aliquid scire, cum tamen nihil dum sciat, sicut scire oportet. 1. Corinth. 8. Sic Iudaei norant quadam humana noticia, IESUM esse Meschiam, sicut Nicodemus ait: Rabbi scimus quod a Deo sis. norant etiam aliquo modo patrem eius caelestem: et tamen revera spiritualiter neque ipsum,
in hac vita, quia adhuc manca est, dicit esse perinde ac si per speculum in aenigmate rem intueremur. Haec multiplex noticia, praesertim perfecta et imperfecta, facit etiam ad expositionem verbi VIDERE, de quo infra: quandoquidem alias negantur, alias contra affirmantur homines vidisse Deum. Videtur etiam esse quaedam noticia solius potentiae, non autem actus pleni: ut cum Paulus Rom. 1 dicit, gentibus esse nota visibilia Dei ex experientia et creaturis: et tamen mox ait, eorum cor esse non intelligens, et eos ratiocinando in extremas absurditates incidere. Unde apparet, eum ibi
SCORPIUS, alias malos homines significat: Ezechiel 3. Quoniam increduli sunt tecum et subversores, et cum scorpionibus habitas. Alias est genus flagelli: ut 1. Reg. 12. Pater meus castigavit vos flagellis, ego autem castigabo vos scorpionibus. id est, multo durius vos tractabo. Videtur fuisse proverbiale dictum.
SCORTUM et SCORTARI. vide supra MERETRIX.
SCRIBO verbum, Scriba, et Scriptura, ordine nunc exponentur. Scribere igitur, quod ad propriam significationem attinet, notum est: nisi quod ista locutio, Si cut scriptum est, quae valde
destinari. Hierem. 17, Deficientes a me in terra scribentes. Sic intelligunt aliqui Iohan. 8, nomina accusatores adulterae a Christo digito in terra scripta fuisse, ad indicandam eorum iniustitiam ac damnationem: [?: ] si Christus hanc locutionem gestu ac reipsa exprimeret. Sic videtur sonare etiam illud dictum Ezech. 1: [?: ] coetu populi mei non erunt, et in scriptura domus Israelis non scribentur. id est, non recensebuntur in catalogo verorum Israelitarum. Sic Psal. 69, Cum iustis non scribentur. id est, non erunt inter eos, nec cum illis
omnem nostram pietatem sit pro nobis mortuus, unde ingens eius dilectio, ac Dei misericordia elucescat, sicut mox sequitur, Cum adhuc essemus peccatores. Secundo primum Sabbatum. Lucae 6, exposui supra in voce SABBATUM, et etiam in voce PRIMUM.
SECURIS gloriatur contra secantem: videtur fuisse olim Israelitis proverbialis locutio. Hac locutione Isaiae 18 redarguit Deus insolentiam Assyriorum, qui sibi suaeque industriae tribuebant illas victorias, quibus Deus per Assyrios afflixerat, punieratque Iudaeos et alias gentes. Omnia enim grandia opera non instrumento, sed
aut securim, aut ullum instrumentum ferreum in extructione templi: quia nempe omnia fuerant iam antea secta et praeparata, ut solum collocatio aut compositio praeparatarum partium sive lapidum, sive lignorum superesset. Securis ad radicem arboris posita est, itidem proverbialis locutio fuisse videtur. Significat autem imminere alicui extremum exitium. Sumpta autem est haec similitudo aut metaphora a caesoribus lignorum, qui alias tantum ramos abscindunt ex arboribus, truncum relinquentes ut porro ligna ferat: alias ad imas radices truncum succidunt ut supra in voce RADIX et RAMUS dictum
tantum una vice: sed etiam interdum idem
quod prorsus, penitus, omnino, certe, immutabiliter. ut Psalm. 89, Semel iuravi per sanctitatem meam. Si Davidi mentitus fuero. id est, certo, veraciter ac immo te. Sic videtur illud Ovidianum vocem Semel valde emphatice accipere:
de semine tuo amplius. Semen pacis: Zachar. 8. Non iuxta dies illos priores faciam reliquiis populi huius, sed semen pacis erit, vitis dabit fructum suum, etc. id est, perinde sequetur ac metetur in posterum pax et omnia bona in hac regione, ac si iam facta esset sementis pacis. Videtur esse metaphorica significatio. Similis metaphora est Ierem. 31. Seminabo domum Israel, et domum Iehuda, semine hominis et semine animalis. pro, efficiam ut haec terra sit culta et referta hominib. et animalibus: seu, ut crescant hic homines et animalia. Oseae 2, Seminabo eam mihi in
quasi proverbia quaedam vulgo celebrata ac iactata fuisse. Tale et illud est Matth. 25. Mors ubi non seminasti, et tollis quod non posuisti: quod in nimium avaros, aut etiam plane rapaces dicitur. quae [?:-- ] talis in Evangelio, austerus aut durus vocetur. [?: Cele- ] videtur et illud proverbium fuisse, cuius Christus Io. 4, meminit: In hoc dictum illud est verum, Quod alius est [?:---tit ] , et alius qui seminavit. Sumptum fuit illud proverbiam a communi more, quia plerunque alii ministri adhibentur in seminando, et alii in metendo. Usurpatum
iubet Deus septena animalia munda in arcam recipi. Levit. quarto: Disperges septem vicibus de sanguine illo coram Iehova. Sic Petrus quaerit, num septies debeat condonare iniuriam proximo? Matthaei decimooctavo. In quibus omnibus exemplis, quasi perfectionis ac sufficientiae quantitas indicari videtur hoc numero. Sic et Saducaei dicunt de septem fratribus, qui unam uxorem habuerint. Alias autem, ut dixi, usurpatur pro numero infinito, aut pro multo ac copioso. Ne credideris, ei quoniam septem abominationes sunt in eius corde. Proverbiorum vigesimosexto. id est, innumerae, infinitae,
cornua septem oculos, septem angelos, septem tubas, septem tonitrua, septem diademata, septem phialas, septem plagas, septem montes, septem reges, septem milia. De septenario numero haec dicit Augustinus: Septenarius numerus ad unitatem Ecclesiarum refertur, et ad quandam perfectionem mysticus videtur apparere. solet enim pro universo poni. Sicut in Evangelio dictum est, Accipiet in seculo hoc septies tantum. ac si diceret: Quasi nihil habentes, et omnia possidentes. Unde etiam Ioannes ad septem Ecclesias loquitur, quae utique universalis Ecclesiae personam gerunt, etc.
eos sicut sepulchrum viventes. Non sine causa autem Sepulchrum Scheol a petendo dicitur, quia semper plures sepeliendos expectat. Prov. 27. Sepulchrum et perditio non saturantur. Iob 24, Ut siccitas et calor rapiunt aquas nivis, sic sepulchrum eos qui peccaverunt. quod tamen de inferno dici videtur. Sepulchrum per synecdochem interdum sepultos significat. Isa. 38. Non enim sepulchrum confitebitur tibi, neque mors laudabit te: sed vivens, vivens confitebitur tibi. id est, sepulti ac mortui. Psalm. 6 idem paulô aliter dicitur, In morte non est memoria tui: in sepulchro quis
SEX, numerus finitus, aliquando pro infinito ponitur: Iob. In sex angustiis eruet te Iehova, et in septima non tangette malum. pro, ex multis tribulationib. te liberabit Dominus, cum in eas incideris: multas etiam prorsus arcebit, ne omnino ad te perveniant, aut te attingant ullatenus. Videtur tamen aliquando senarius numerus cum septimo praecise in sua significatione, quodam proprio illorum idiotismo poni. Prov. 6, Sex ista odit Dominus, et septimum est abominatio animae eius. 1, Oculi sublimes. 2, lingua mendax. 3, manus effundentes sanguinem innocentem. 4, cor machinans
Si pro cum aut quando reperitur: Iohan. 13, 14. Si abiero, mittam vobis paracletum. pro, cum abiero. Aliquando accipitur pro utinam. Virgilius Aeneidos 6. cum Aeneas precaretur, dicit:
nunc se nobis ille aureus arbore ramus
ad similitudinem Melchise deck exoritur sacerdos alius. Budaeus annotat in Commentariis, etiam apud Graecos aliquando
mei causa reliquit sua, etc. si non recipiat centuplum. pro, quin recipiat. Sic Matth. 26. Pater, si non potest poculum hoc transire a me, si non bibam illud, fiat voluntas tua. id est. Quin bibam illud. Si quo modo,
ut de illis insumpsisset Iudas maiorem partem in usus Domini et Apostolorum, nempe circiter 50: nihilominus ad 30 argenteos potuisset furari, ut non metueret ne Dominus rei pecuniariae negligens, illos minutatim factos sumptus exacte subducere, et furtum deprehendere quivisset. Quare omnino videtur summam furti male collocati unguenti in proditione Domini recepisse: ut non sine causa scribant Evangelistae, eum ex illo mulieris facto male, ut ipsi videbatur, collocato, ad sacerdotes se contulisse, cogitatem, se omnino velle illud lucrum retrahere, etiamsi debeat eos ex ipsa vita aut
item in membranis, ac alligare manibus, ut sint eis signa ac memoralia servandae legis. Corah cum suis divinitus punitus. dicitur factus in signum, Num. 26: quo scilicet omnes moniti sint, ne ambitione turbas dentin Ecclesia. Christus dicitur esse positus in signum, cui contradicetur: Lucae 2. Videtur esse metaphora a signo sagittariorum, in quod omnes collimant suas sagittas. Sic enim etiam nemo non oppugnat Christum, eique contradicit ac resistit: veluti si miseri mortales inter sese certarent, quisnam infestius hunc Dominum invadere posset. Signa usitate etiam Latini pro militaribus
noluit loqui sed obmutuit, testibus Evangelistis et Isaiae quinquagesimotertio. In eodem Psal. est etiam, Obmutui silentio, et tacui a bono, ac dolor meus irritatus est: ubi Tacere a bono,
idem valere videtur, quod Carere bono, non frui eo, nihil cum eo rei habere. Tacere etiam ponitur pro nolle sua peccata coram Domino confiteri. Psalmo trigesimosecundo: Cum tacui, inveteraverunt ossa mea in meo rugitu tota die. Facere tacere aut silere, est compescere. Et tacere fecit Caleb populum
felicitas aut incommodum etiam ad alterum pertineat ac pertingat. 1 Ioannis primo: Quod vi dimus et audivimus, id annunciamus vobis, ut et vos communionem habeatis nobiscum et communio nostra sit cum patre et cum filio eius IESU Christo. Alii vertunt Societas, quod minus significans esse videtur. Sic alibi dicit Apostolus, nos vocatos esse in consortium filii Dei. 2 Corinthiorum sexto: Quae societas lucis ad tenebras? id est, coniunctio? Aliquando socius est adiutor. Matth. vigesimotertio: Si vixissemus tempore patrum nostroram, non fuissemus socii ip sorum in interficiendis
dicit, veluti gigas exultat ad currendam viam. Iudic. 5, Diligentes te sint sicut sol oritus in virtute sua. id est, sumam vires, et proficiam sicut sol ab ortu suo. Sic et sol in ortu quasi florere, et bene habere: contra, tendens in occasum, quasi languere, et veluti ad interitum inclinare videtur. Sic Pompeius iuvenis ac florens ad Sylam senescentem audacter dixerat, Plures adorare solem orientem quam occidentem: cui sane et ipsi senescenti sol suus occiderat. Eadem similitudo est etiam Apocalypsis 1, Facies eius quasi solis, cum in vigore suo lucet. Sic et Christi transfigurati
quod glorietur de semetipso. Sic Illyrica signa
usurpat Solus Sam, pro ipsemet. Quod alteri praecipis, fac solus. id est, ipsemet.
SOLVERE verbum supra in LIGO tractatum est. Solvere autem legem videtur aliquanto significantius esse, quam simpliciter facere aliquid contra legem, aut peccare contra eam. Quare Christus Matth. 5 inquit: Nolite putare, quod venerim solvere legem. Non veni solvere legem, sed implere eam. Ratio autem locutionis est, quod leges sunt veluti vincula quaedam
ut sors sit [?:--iam ] uniuscuiusque portio soli, et etiam haereditas [?: uni-iusque ] , per metonymiam dicta: quinetiam [?: integra- ] tribuum portiones soli dictae sunt sortes. Hinc [?: ] Ephraim, sors Iuda, etc. Sic etiam Latinis videtur [?:-cta ] esse sors, quae summa aut caput rei familiaris est: et [?: c--sortes ] , qui de eadem sorte participant. Psal. 124, Non relinquetur virga impiorum super sortem iustorum, ne forte mittant manum suam ad iniquitatem. i. [?:-on ]
quod utraque noticia fugax ac evanida est, ut ibi noticia Speculi declaratur.
SPELUNCAE, dictae sunt proprie cavitates magnarum petrarum aut rupium, cuiusmodi passim in montibus aut vallib. cernuntur. Gen. 23 fit mentio duplicis speluncae, quam sibi emerit Abrahamus in sepulturam. Videtur autem ideo duplex aut duplicitatis spelunca dicta esse, quod (sicut etiam Aben Ezra sentit) in maiore spelunca adhuc alia minor cavitas aut exesitas fuerit, in qua tanquam arca quadam voluerit Abrahamus suum ac suorum cadaver recondi eamque magno aliquo lapide concludi. Valde usitatum fuit
quod fides proprie praesentia bona complectitur, spes futura ac ventura expectat,
Iter pigrorum dicitur spinis sepitum, aut impeditum: sed rectorum esse planum, Proverb: 26. Sic Oseae 2 minatur Deus, se viam Iudaeorum discursantium precatum opem ab impiis, spinis obsepturum. id est, impediturum ac praeclusurum. Seminaverunt triticum, et messuerunt spinas: Hier. 12. videtur dici de pessimis Israelitarum fructibus, quos protulerunt audito bono Dei verbo a veris Prophetis: sicut et Deus queritur Isaiae 5, se bonam vitem plantasse, et tamen pessimos fructus provenisse. Conversus sum in aerumna mea, dum configitur spina. Sic ineptit Vulgata et Graeca,
et quae quoquo modo aliud quid in externa literae superficie, ac veluti cortice seu putamine, prae se ferre videntur, quam quod in intimo ac genuino spiritus sensu continent, Litera appellantur. Hac ratione Scripturae litera in sacrificiis, caeremoniis, aliisque typis externum quid praecipere videtur: ubi tamen longe diversum, ac maius quid, et praestantius, rem videlicet spiritualem, Spiritus Literam explicans requiri ibi ostendat. Quin et ipsa Decalogi praecepta externam quampiam, communemque, et homini possibilem obedientiam exigere videntur: cum tamen Spiritus Literam explicans, rem
contrariam, debitum videlicet humanis virib. prorsus impossibile, et ob id non tam iustitiae ac vitae, quam mortis et damnationis causam, in Decalogo contineri ostendat. Denique et in promisionibus divinis Davidi, Salomoni, aliisque in veteri Testamento factis, externum quid et corporale promitti videtur: cum tamen in iisdem toti generi humano aeterua ac caelestia beneficia, adeoque ipse Messias promittatur: cuius rei exempla in historiis veteris Testamenti et in Psalmis infinita occurrunt: ex quibus illustre est mactatio et esus agni Paschalis, et serpens aeneus in deserto: cuius literam
et tertio gradu exponit Augustinus, non incommode tamen ad omnes in universum accommodari potest. Primum igitur occidit omnis typus ac figura, dum externo tantum aut literali sensu accepta, vel decipit: aut aliquid plane falsi continens, ut cum membra Deo, aut Messiae regnum temporale promitti videtur: aut persuadens in eo verum cultum, pietatem ac iustitiam sitam esse, ut Iudaei de sua caeremoniarum iustitia sentiebant: vel certe nihil prodest, dum sanguis hircorum et circumcisio carnis non tollit peccatum. Contra autem verus ac genuinus spiritus sensus, proprie voluntatem Dei indicat,
reduplicata locutio Rapere rapinam, reperitur Ezek. 29 et 38. Cum fortib. dividet spolia, Isa. 53. i. accipiet lautam portionem, qualis debetur fortib. heroib. et qualem illi felicissime potentem hostem vincendo consequi solent. Sic quod praeces sit, Dividam ei in multis, aut cum multis: videtur significare, eum solum tantam portionem consecuturum, quantam multi alii simul vix accipient. Esse alicui suam animam in spolium, est,
eum ex bello aut alio gravi periculo incolumem evadere. Hierem. 21. Sic idem
offerunt. Sic dicitur aliquorum cor spontaneum esse, et spiritus facere aliquos spontaneos. Exo. 35, Omnis vir aut mulier, quorum spontaneum est cor eorum conferendi pro cuncta supellectile. Ibidem: Omnis quem spontaneum fecit ipsum spiritus suus, contulerunt levandam Domino. Hanc vocis vim videtur voluisse exprimere Paulus, inquiens 2. Cor. 9, Hilarem datorem diligit Deus. id est, promptum, voluntarium, alacrem. Populus tuus spontanearum, scilicet voluntatum in die victoriae tuae. i. sponte offeret, alacriter et hilariter te colet: Psal. 110, Omnes spontanei in
statuam, ubi vovisti mihi votum. Ibidem: In statua erexit Iacob lapidem. Gen. 35. Statuit statuam ad sepulchrum eius. id est, monumentum extruxit. Statuae fortitudinis tuae in terram descendent: Ezech. 26. id est, trophaea quae erexisti parta victoria, evertentur. Levit. 26 et Deut. 16 videtur proprie idololatricam imaginem denotare: Statuam non erigetis vobis. scilicet quibus Deus ab illis figuratus aut repraesentatus est. Nam alias statuas memoriales aliquarum rerum aut factorum fieri, erigique non vetuerat Deus. Vide Titulus.
STATUO significat proprie quidem facio
ait Paulus, Deus stultam fecit sapientiam mundi huius. id est, stultissimam esse demonstravit. Ibidem: Deus elegit quae stulta sunt huius mundi. id est, eos qui minima scientia vel divinarum, vel etiam humanarum rerum erant instructi natura aut industria sua. Ibidem 3. cap. Si quis videtur sapiens esse inter vos in hoc seculo, stultus fiat, ut evadat sapiens. id est, agnoscat suam stulticiam. Et sequenti: Nos stulti propter Christum, vos autem sapientes in Christo. id est, nos et habemur a toto mundo stulti, dum pietati vacamus: et multa facimus ac patimur studio pietatis,
incessum [?: ] Deut. 4. Stetis sub monte. id est, infra ad radices montis. Tertio, Locum rei: Isaiae 25, Triturabitur [?: M- ] sub se. id est, in suo loco aut regione. Corruet [?: ] sub se: Iosuae 6. id est, cadet ibidem statim. Quarto, instrumentum videtur aliquando significare. Psa. 66 Ad eum ore meo clamavi, exaltatusque est sub lingua mea pro, lingua mea, meo sermone.
SUBIICERE iniquitates. Mich. 7. Revertetur, miserebitur nostri, subiiciet iniquitates nostras. id est, [?: ] cabit aut conculcabit, et opprimet
superbique solent multum halitus, veluti ardentis ex inflammatione cholerae, magnoque impetu exufflare: quod etiam Graecae et Latinae locutiones
locutus est ad Isaiam. Esse aliquem in aliquo, ut in vitio, aut virtute, valde significanter dicitur: ut, Totus mundus est positus aut iacet in maligno. id est, est quasi submersus in cacodaemone. 1. Ioan. 5. Exod. 32. Tu nosti populum hunc, quod in malo sit. Eadem ferme locutio ac vis esse videtur Mosis et Ioannis.
Sic Acto. 8. Video te esse in felle amaritudinis: id est, te esse totum submersum in malitia extrema. Proverb. 5. Pene fuissem in omni malo: id est, parum abfuit quin incidissem in omnia
super Aaronem ad ministrandum. Sic et Onus est super aliquem, per metaphoram: id est quaevis difficultas. Hinc fit, ut qui praesunt, quasi per quandam similitudinem aut metaphoram super exercitum, regnum, populum, aut domum esse dicantur. In superiori enim loco et quasi superincumbere subiectis videtur. Psalm. 2, Ego unxi regem meum super Sion montem sanctum meum. Erat super hymnos, Nehem. 12. Contra etiam super aliquem interdum id dicitur, quod in eius potestate aut officio est. Iob 34, Non posuit Deus super hominem id quod futurum est. id est, nec scientiam, nec potestatem
valet: Gen. 14, Usque ad planiciem quae est super desertum: id est, iuxta desertum. Sic ibidem 16, Invenit eam angelus super fontem aquarum. id est, iuxta. Exo. 14, Et apprehenderunt eos castrametantes super [?: ] . Sic Germanice Am Mehr. Sic Ioan. cap. 4 videtur dicere, Iesus sedebat super fontem. pro, ad, vel iuxta. Esdr. 2, Si super regem est bonum. id est, iuxta eum. Sic Levit. 15. Si fuerit votum aut immundicia mulieris super eam pro, si fuerit apud eam tale aliquid. Psalm. 50, Qui pepigerunt pactum meum super sacrificio. pro, adhibito
peccatis orat David Psalm. 19. A superbis prohibe servum tuum, ne dominentur mihi. Sic et Iacobus cap. 4, Superba facta vocat Superbias, inquiens: Gloriamini in superbiis vestris. Superbus et Humilis aliquanto aliter interdum in Sacris usurpatur, quam communiter sonare videtur. Superbos enim Scriptura vocat eos, qui de sua operum iustitia confidunt. ignorant peccata sua ac iram Dei, seu qui securi ac incontriti sunt: quales sunt omnes iustitiarii. Quales illi minime videri volunt, aut etiam se esse existimant. Contra autem humiles sunt, qui agnoscentes sua
aliquoties simul coniunguntur istae duae voces aut res, Surdus et Mutus: aliquando etiam altera utrunque significat. Causam aliqui quaerunt, cur qui nati sint surdi, etiam muti sint. Verisimilis quidem ratio affertur: quia non potuerint ullam vocem aut linguam addiscere, destituti auditu. Verum videtur aliqua etiam occultior causa subesse. Illa proculdubio irae divinae est, quod sicut talem privavit, ne aliena sensa per sermonis auditum accipiat: ita etiam, ne sua per sermonem alteri communicet: sicque omni usu ac utilitate sermonis sive accipiendi, sive alteri communicandi privatur.
Babylonico exilio reversi, Synedrion habuerunt, quod corrupte Sanedrin vocarunt, ex LXX iudicib. Ut autem fieri solet in talib. numeris, cum de Synedrio sermo erat, tantum dicebant LXX iudices: ac eos ex posteris Davidis electos fuisse, testis est Philo, ut potestas aliqua maneret in regia stirpe. Videtur tamen aliquando appellative accipi, pro quovis iudicio aut consessu iudicum, vel senatorum. ut Matthaei 10, Tradent eos in Synedria. Sic Marc. 13. Tradent vos in synedria et synagogas.
SYRIA, nomen totius illius regionis inter Aegyptum, Armeniam, mare mediterraneum, et
Operimenta, aut Tegmina dicta sunt, quia veluti contexerunt ac celarunt rudioribus verum nucleum genuinae pietatis in religione Mosaica. Isaiae vigesimoquinto: Perdet Dominus in monte isto faciem involucri, quo involuti sunt omnes populi, et operimentum quod expansum est super omnes gentes. Videtur vocare illam formam externorum sacrificiorum ac rituum involucrum, quia eo erat involuta vera ac sincera pietas, ne rudiores ad eam facile penetrare possent. Quare patiente Christo totum illud velum disruptum est, ut porro amotis illis involucris vera pietas nude omnibus piis proponeretur.
Zachariae filii Baris, qui sit a Zelotibus [?: ] atrio interfectus. Et tametsi illi eam caedem post Christi passionem ponant, tamen fieri potest ut antea acciderit, et illi in historia non exactissime tempus [?: no-rint ] . Porro quod dicitur Inter templum et altare, videtur fuisse triplex altare: unum aureum [?: thymiama- ] , quod intus erat in intimo adyto ante arcam: secundam aeneum, quod in exteriore parte templi: et ultimum, quod erat in atrio ante templum: de quo [?: scribi- ] primo Regum octavo, quod ibi Salomon pluribus hostiis
ἡμέραι πονηραί εἴσιν
32. [?: Peti- ] ergo a Deo, non, ne ipse nos inducat: sed, ne a diabolo nos induci patiatur.
TENTORIUM, idem quod tabernaculum, de quo supra multa. Non est qui extendat tabernaculum meum, et erigat cortinas eius: quoniam infatuati sunt pastores, et Dominum non quaesierunt. Videtur ipsemet propheta indicare, per intensionem tentorii spiritualem Ecclesiae aedificationem notari.
TERGUM, habet suas quasdam significationes huic linguae proprias. Proiicere post tergum, est negligere, et plane oblivisci aliquid: sicut contra Ante oculos habere. Isa. 38.
praecipuis huius vocis
significationibus, aliquot eius phrases recensebo, ac exponam. Proverb. 17, Ocuii stulti in extremo terrae. id est, respiciunt longissime a se, quasi ad ultimum horizontem, qui communi visui videtur terrae finis esse. Seu, sunt vagi, sicut et ipse animus non respicit ante suos pedes, et in suam viam aut negocia, sed temere sursum et deorsum oberrat. Fundamenta terrae investigare, est cognoscere eius profunditatem, aut quomodo consistat. Ier. 31. Si possunt mensurari caeli sursum,
testimonii: quia videlicet continuit Dei testimonium, nempe ipsum Decalogum: vel etiam quia Deus saepius valde graviter testificatus fuerat de ea, quod ibi velit habitare, ibi quaeri debeat, ibi exauditurus, et inde opem implorantibus eum laturus: sicut hanc rationem nominis ipsemet Deus indicare videtur Num. 17. Aliquando etiam ipsa arca vocatur testimonium, Exod. 16. Et posuit Aaron phialam plenam Manna ante testimonium in custodiam, ut viderent posteri, quo pane Deus patres eorum in deserto paverit. Num. 17, Pones virgas in tabernaculo conventionis coram arca testimonii, quo
non necesse esset mihi credi, meritoque testificatio mea suspecta esse posset Contra autem Iohan. 8 dicit, sibi merito credendum esse, quia sit fidus doctor, et a patre missus, nec sit solus. Vide in Generalibus, de iis quae per quandam concessionem dicuntur. Testimonium praebere aut dare, videtur aliquando significare idem quod celebrare, laudare ac praedicare. Lucae 4 Omnes testimonium ei dabant, et mirabantur super sermonibus plenis gratia, qui procedebant ex ore eius: ubi verbum
ubi verbum
haec pactio plurimum de natura testamenti habeat. Inquit igitur ibi textus: Ubi testamentum est, necesse est mortem intercedere testatoris: testamentum enim in mortuis ratum est, quandoquidem nondum valet dum vivit testator. unde nec prius quidem illud absque sanguine dedicatum fuit. Sic et Paulus videtur ad testamentum aliquo modo istud foedus accommodare, cum dicit Gal. 3 nec hominis quidem confirmatum testamentum reiici aut mutari. Item Christus cum iam post ultimam coenam ad mortem iret, dicit: Ego dispono vobis,
redemptionis nostrae gratia tum essentiam, tum et confirmationem est adepta. Cui accedit et ea causa quod omnis tum obligatio servandi huius contractus, tum et fructus inde proveniens, tantum in alteram partem, nempe in hominem derivari externa specie videtur: tametsi etiam Deus hic se revera vel maxime obliget, ac ad eum maxima gloria hinc proveniat. Huc illa quoque causa referri queat, quod cum filii et haeredes Dei, ac cohaeredes Christi fieri dicamur, et Deus noster pater caelestis nominetur: magis huic contractui nomen Testamenti quam
Huc illa quoque causa referri queat, quod cum filii et haeredes Dei, ac cohaeredes Christi fieri dicamur, et Deus noster pater caelestis nominetur: magis huic contractui nomen Testamenti quam Foederis congruere videatur. Vox nihilominus Testamenti magis Sacramento coenae, quam Baptismati congruere videtur: quia id instituitur iamiam imminente morte testatoris, quia sanguine eius confirmatur, et denique quia fit in mortem testatoris. tametsi rectissime Paulus dicat: Quotquot baptizati sumus in Christum, in mortem eius baptizati sumus.
Verum adiiciam adhuc clarius et plenius
Matth. 23. Qui iurat per caelum, iurat per thronum Dei, et per eum qui sedet super ipsum. 2. Sam. 14, Super me et super domum patris sit haec iniquitas, rex autem et thronus eius sit innocens. id est, ipse ac regimen eius careat omni culpa non puniti homicidae: ubi thronus pro regimine poni videtur. Matt. 19 Cum sederit filius hominis in throno gloriae suae, sedebitis et vos super thronos XII, iudicantes XII tribus Israel. id est, participes eritis illius meae gloriae: et testificando, quod serio ac fideliter monueritis Israelitas de poenitentia ac ratione adipiscendae salutis,
tibi viros qui explorent: id est, in tuum commendum ac utilitatem. Gen. 27, Fuge tibi ad Laban fratrem meum: id est, in tuam salutem, ut incolumis sis. Gen. [?: ] Explora tibi, si quid tuum apud me est. Aliquando [?: ] ociose tanquam expletiva quaedam particula poni videtur. Cantic. 1. Si nescis tibi o pulcherrima. et 2, Surge amica mea, formosa mea, et vade tibi. Gen. 12, Vade tibi exterra tua et cognatione tua. Et Gen. 22, Vade tibi ad terram Moria, etc. tametsi et in hisce loquutionibus dativus ille aliquid commodi innuere videatur.
TIBIA viri, significat robur hominis. Psal. 147, Non complacet Domino in fortitudine equi, neque in tibiis [?: ] delectatur. Nos enim homines de eventu belli ex apparatu iudicantes, ubi cernimus virum bene formato corpore, quod in primis in tibiis videtur, statuimus illum esse idoneum ad bellum ac victoriam, delectamurque eius aspectu, sicut et equi generosi. At Deus istas humanas vires non curat, nec eis victoriam largitur: sed pro suo arbitrio, timentibus ac invocantibus eum. Sic et in vulgaribus sanguis Germanica et Italica celebrantur
de quo disserit Ioan, 4 suae Epistolae, quod cum vera charitate consistere nequeat, cum quo pulchre illud Latinam convenit, Oderunt quem metuunt. Tertio denique de timore aliarum rerum. de quo inquit Psal. 33, Ibi timuerunt timorem, ubi non erat timor: ubi timor, ultimo loco videtur ide significare, quod ubi non erat causa timendi. Timor igitur aliquando significat ipsas res timendas, ut in praecedenti exemplo audivimus. Proverb. 11, Ego quoque ridebo, cum venerit pavor vester, cunque venerit veluti vastitas timor vester. i. id quod pavetis ac trepidatis. Timor
aut castigationes Dei mihi timorem incus serant. Nonnunquam ista tria coniunguntur, pavor, fovea, et laqueus. Hiere. 48, Pavor et fovea et laqueus super te ô habitator Moab, dicit Dominus. Qui fugerit a facie pavoris cadet in foveam: et qui ascenderit de fovea, capietur laqueo. Isa. 24: Videtur per ista tria simpliciter congeriem quandam variarum calamitatum et poenarum significare. Sicut solet nulla calamitas sola venire, praesertim cum Deus iratus etiam gravius punire, aut denique perdere vult peccatores.
TINEAE comparantur poenae Dei, sive quôd ea occulte absumet
initi inter Deum et duodecim trib. foederis. In Hebraeo
ad resurrectionem et iudicium. 1. Cor. 15, Momento et ictu oculi in ultima tuba. Tuba enim canet, et mortui resurgent. Sic 1. Thess. 4. Nam ipse Dominus cum hortationis clamore et voce archangeli ac tuba Dei descendet de caelo: et qui mortui fuerunt in Christo, resurgent primum. Hoc idem videtur Dominus Iohan. 6 vocare vocem filii Dei. Sic Dominus Matth. 24 inquit: Et emittet angelos suos cum tuba et voce magna, et colligent electos eius a quatuor ventis, a caelorum extremo ad eorum extremum.
¶ Fuit porro tubarum usus varius in Veteri testamento, sicut ferme nunc
Veluti turbo currus eius: id est magno impetu ac velocitate venit Babylonius exercitus. Psalm. 58. Sic ira, ut turbo, perdat eos. Isa. 25. Tegmen a turbine fuisti. Paulo aliter eius rei similitudo adhibetur Proverb. 10, Ut transit turbo, non erit impius. subintell. sic: id est, sicut turbo videtur omnia eversurus, omnibus animalibus terribilis est, et tamen mox pertransit et evanescit: sic etiam impii et tyranni. Et turbinabit contra eum rex Aquilonis: Dan. 11. pro, instar turbinis ruet maximo impetu, celeritate ac successu. Sic Romani quendam suum ducem aut tribunum vocaverant
mori significat. Psalm. 39, Antequam vadam, et non ego. id est, antequam moriar, et nusquam amplius in hac vita existam. Iosuae vigesimotertio: En ego vadam hodie per viam universae terrae. id est, ad alteram vitam, seu moriar sicut et omnes habitantes in terra mori solent. Sic et Christus videtur loqui, cum inquit Ioann. 8. Ego vado, et quaeretis me. Et Ioann. 14, Quoniam ego vado ad patrem. Verum illa loquutio non solam mortem Christo declarat, sed transitum ex hoc mundo ad patrem per mortem crucis. Contrarius Hebraismus est, quod Manere vivere significat. Ioan. ultimo: Si
et constitui vos, ut abeatis aut vadatis, et multum fructum afferatis. Sic ferme dicunt Latini: I nunc, et cupidi nomen amantis habe. Eant nunc, et glorientur adversarii sibi responsum non esse, etc.
VAE, Hebr.
celebrabatur. Is. 22, Onus vallis visionis, quid tibi est, etc. id est, prophetia contra Ierosolymam directa, seu poenas eius praedicens. Psal. 23, Etiamsi ambulavero per vallem umbrae mortis, non timebo malum, quia tu mecum es. Septuaginta verterunt, per medium. Sed videtur simpliciter intendere, ac si dicas, In ipsissima aut summa umbra mortis, summisque mysteriis ac difficultatib. Omnis vallis exaltabitur, Isa. 40 et Luc. 3. in descriptione praeparationis viae Meschiae, quam Baptista Domini praecursor ei praeparavit, praedicitur, quod omnis vallis
cum proximo suo labio adulationum ex corde et corde loquuntur. Psalmo. 4, Filii viri usqueque gloriam meam in ignominiam. et diligitis vanitatem, ac quaeritis mendacium? Coniungit in duobus hemistichiis vanitatem ac mendacium, tanquam synonyma. posset tamen utrunque horam exponi de idololatria. Videtur enim hinc Paulus sumpsisse suam concionem Rom. 1, quod homines gloriam Dei mutaverint in mendacium. Vana est salus hominis, Psalm. 108. id est, mendax. Sic alibi dicit, equum esse fallacem ad salutem. Pollicetur quidem externa specie magnum quid, sed reipsa minime praestat.
no-- ] vere pii hominis ponitur, Qui non in vanum levavit animam suam. Levare animam, valde saepe significat aiquid desiderare ac expetere. Porro vanitatem pro idolatria poni, supra ostendi. Quare potest significate: Qui non cupit aut expetit idololatriam, aut falsam religionem. Recte igitur videtur vertisse Lutherus, der [?: ] [?: ] hat zu der losen lehr, qui non delectatur falsa doctrina. Nunquam construitur Vanitas cum mendacio. Psal. 31, Odi observantes vanitates mendacii: ego autem in Domino consisus sum. id est, vanas idololatrias.
ad peccandum [?:-d-rit ] .
Sic et Paulus queritur Rom. 7, se esse venditum ob peccatum originale, ut cogatur ea mala facere, quae [?: ] nolit. Vendit iustum pecunia: Amos 2, videtur corru-ptelas iudicum significare, qui acceptis muneribus causas civiles et criminales insontium ad libitum iniustorum inflectebant. Ante diluvium et extremum iudicium dicuntur homines vendituri, empturi, aedificaturi, nupturi, etc. id est, toti in hac terrena vita immersi
Per venenatum vinum intelligit [?:-quorem ] , quem ex malo thesauro cordis depromunt. Psalmo 58, Venenum est illis instar veneni serpentis. Item Psalmo 13, et Roman. 3, Venenum aspidum sub labiis eorum. Vocem Hebraeam Rosch Deut. 29, et Osee 10, vertunt aliqui venenum, sed videtur potius sed significare.
VENIO verbum plurifariam accipitur. primum aliquando est adverbium hortandi, sicut et de Vado supra dixi, idem valens quod Age, Agite. 1. Sam. 9, Veni revertamur. 1. Sam. 20. Veni egrediamur in agrum. Sic Psa. 66, Venite, audite et narrabo quae
eius. Sic Psal. 55, Timor et tremor venit super me. id est, occupavit. Ibidem, Veniat mors super illos. Proverbiorum 10. Quae timet impius, venient super eum. Venient tibi haec duo subito: Isaiae 45. id est, viduitas et orbitas tibi accident. Redire viam per quam quis venit, videtur ferme proverbialiter dici: pro, frustra eum advenisse. Sic dicit Deus de rege Assyriorum Isaiae 37, Ponam frenum meum in labia tua, et reducam te per viam quam venisti. Et mox: Per iter, quo venit, abibit, et non intrabit in civitatem istam. Sic et Germani semiproverbialiter dicunt, Gehe
venaretur venationem ut venire faceret. id est, ut patri ferinam afferret. [?: Ve- ] re facere in suam manum, est aliquid acquirere. Eccl. quinto: Nec quicquam reportet de labore suo, quod [?: ] cit venire in manum: id est, de lucro labore parto. Ve nire de longinquo, videtur significare serium et grave praepositum. Nemo enim temere et levi de causa ex [?: lon- ] quo venit. Isaiae trigesimo: Ecce nomen Domini venit de longinquo, et facies eius ardens, grave est onus Venerunt filii usque ad partum, et non est vis pariendi Isaiae 37, id est,
triti [?: ] grana a palea distinguit. Sic et Malach. 3 dicitur [?: Ang--s ] foederis severissime repurgaturus Ecclesiam, et presertim doctores suos.
VENTUS varia significata habet tum per se, tum ratione adiunctarum vocum ac loquutionum. Primum, quia videtur impetuosa quaedam vis, et tamen [?: ] certi conspicitur, facileque praeterit ac evanescit. ideo varia semiproverbialia dicta inde fiunt, res ina-nes ac in utiles, quaeque magis speciem quam rem aliquam bonam solidamque habent indicantia. Ambulare in venta: Micheae 2. Si
praecipere Christi erga morbum pueri, et [?: re- ] naturam, aut etiam angelum aliquem, quem eo ablegavit: sicut Centurio eius imperium cum suo ministro servos mittente comparat. Illa nihilominus (ut et meam sententiam exponam) mihi omnium aptissima etymologia vocis logos, Verbum, videtur esse: quod [?: ] Chaldaea versio saepissime habeat pro nomine propria Dei
hoc tempore suaviter philosophati sunt, filium Dei ideo vocari Verbum, quia pater eum cogitatione gignat: quod commentum Irenaeus veterib. haereticis tribuit. Quare in proprio Libello recitavi Patrum testimonia, omnem scrutationem, illius imperscrutabilis nativitatis damnantium. Tertio, Verbum videtur divinam quandam vim aut efficaciam denotare: quandoquidem Paulas dicit Hebraeorum 1, Christum ferre aut sustentare omnia verbo potentiae suae: et Psalmus soli eius mandito iussionique tribuit, quôd solum dixerit, et mox omnia facta sint: praeceperit, et omnia coram constiterint sicut et
est, suam causam agere. Genesis vigesimoquarto: Donec loquutus fuero verba mea. Genesis 44. Loquatur quaeso servus tuus verbum in auribus tuis. Sic Iob vigesimo: Ac loquetur verba sua in auribus seniorum. pro, exponet causam suam coram senatu eius loci. Verum Iob 33 paulo aliter accipi videtur: Deus non loquitur omnia verba sua. id est, non patefacit omnia sua secreta. Verbum stare, aut cadere, significat ratum aut irritum esse: re ipsa complere, aut non. Isaiae octavo: Loquimini verbum, et non stabit. id est, frustra et incassum decernetis ac loquemini. Ieremiae 44.
Sic Ioan. 1. gratia et veritas per Iesum Christum facta esse dicitur: id est, favor Dei gratuitus, et vera ac solida bona, quae sunt, remissio peccatorum, Spiritus sanctus, renovatio, haereditas, et vita aeterna. Porro quod ibidem dicitur Christus fuisse plenus gratia et veritate, per veritatem videtur indicari vera, sincera, costans et solida pietas, perfectissima iustitia, quae ab omni fuco, hypocrisi, defectu et crimine longissime remota fuerit. Sic et in animo hominum, et in actionibus, alias tantum est species boni et iusti, seu hypocrisis quaedam: alias vera ac sincera stabilisque
super aliquem, qua quis induitur. Levit. 19, Vestis diversarum specierum non ascendet super te. Ruth. 3, Pone vestes tuas super te. Quid sit Vestis nuptialis, quae hypocriticis Christianis desit, Matth. 22, ac propterea damnentur, quaeri solet. Exponere autem et solvere hoc dubium videtur Paulus Gal. 3, docens, vestem nostram qua coram caelesti patre formosi et accepti simus, esse ipsummet filium Dei. inquit enim, omnes filii Dei estis, quotquot credidistis. Nam quicunque baptizati estis, Christum induistis. Ostendit ergo Apostolus, vestem illam filialem aut nuptialem qua
secundum vicem in vice. id est, more solito. 1. Reg. 22: Usque ad [?: q- ] vices ego adiuro te, ne loquaris in nomine Domini nisi verum: id est, quoties tandem te frustra obtestabor an non patieris te aliquando tandem admoneri, et [?: ] orari? Vox Vice et vicibus videtur aliquando [?: subi- ] genda esse. Iob 39, Una (uice) loquutus sum, nec loquar ultra: et duabus (uicibus) nec addam.
VICTIMA (ut supra in voce Sacrificii dixi) significat
videre, significat quasi conatum et intensionem sensuum, quos illa obiecta feriunt: posterius, significat effectum illius conatus, cum obiectum non solum ferit sensum, sed etiam noticiam inter nos gignit, ad intellectum ac cor penetrantem. Quare aliqui posterius Videre pro cernere exponunt, quod videtur quippiam maius esse quam videre. Sic ferme vulgo dicunt Germani ad aliquem, parum ea quae ante oculos sunt animadvertentem, Ich main du bist mit lebenden augen blind, tues caecus quantumvis videntes oculos habes. De hoc Hebraismo vide supra in multiplici Scire. Iohan. 5 inquit
Ich main du bist mit lebenden augen blind, tues caecus quantumvis videntes oculos habes. De hoc Hebraismo vide supra in multiplici Scire. Iohan. 5 inquit Christus ad Iudaeos: Qui misit me pater, ipse est testatus de me: neque vocem eius audistis, neque speciem eius vidistis unquam. Videtur esse semiproverbialis loquutio, quando quidem vel visu de facie, vel auditu aliquem cognoscimus: ideo utitur hac loquutione hic Christus: quasi diceret, nullam prorsus habetis noticiam Dei, et audetis mecum litigare, meamque doctrinam ut falsam damnare. Sic et de aliorum piorum
Vide boves pro holocausto: pro, en, vel ecce. Tametsi in talibus locis illud Vide non tantum monstrat, sed etiam exhibet, ac dat, seu offert. Videri aliquando pro esse ponitur, opinio pro existentia. Marc. 10, Qui videntur dominari gentibus. id est, qui dominantur. 1. Cor.11. Si quis videtur contentiosus esse, id est, Si quis est contentiosus. Quae videntur membra corporis imbecilliora esse: 1. Corinth. 12. id est, quae sunt ignobiliora.
VIDUA, et Pupillus, item Peregrinus, admodum saepe pro quovis misero ac calamitoso ponitur. Quare admodum saepe Deus
Virgam funiculi: per virgam decoris intelligunt legem naturae, et per virgam funiculi legem Iudaeorum. Ubi autem venit Evangelium, utraque lex cessavit, ne posset damnare. Vel, sicut legem naturae emendavit lex Mosae, ita legem Mosis Evangelium, etc. Mihi verisimilior haec expositio videtur: quia semel se pastorem dixit, qui pasceret ovem occisionis, adhuc perseverat in habitu pastoris, et dicit se sumpsisse duas virgas pastorales, quibus gregem dirigat. Intellige autem per virgas, bonos et malos pastores, quibus Deus tanquam organis utitur. Ita Esa. 20, Assur virga furoris
nostris imbecillitatibus efficax. perficitur igitur, quo ad efficaciam, seu potius effectum, non quoad essentiam: aut etiam illustratur, ut vis eius tanto magis splendescat et effulgeat. 2. Pet. 1 est, Praestate in fide virtutem, in virtute scientiam. ubi aliqui intelligunt honestos mores: sed videtur potius dicere, Date operam ut sit viva, potens et efficax fides: quae porro efficacia, vigor ac feruor fidei non temere feratur, sed certa cognitione ac iudicio ex verbo et spiritu Dei sumpta gubernetur. Illa porro scientia, moderatione aut temperantia quadam regi debet, non tamen ut timore
labiorum nostrorum. id est, offeremus tibi loco brutarum hostiarum cor nostrum ac fidem, preces et gratiarum actiones.
VIVERE verbum non paucos Hebraismos gignit, quorum primus sit, quo admodum crebro utuntur in iurando. Deus enim plerunque iurat hac formula: Vivo ego. cuius sensus videtur esse, Quam verum est me vivere, tam verum est aut erit id, quod ego iam affirmo. Numer. 14. Vivo ego, et replet gloria mea terram, quod omnes illi viri qui viderunt mea miracula. Ezec. 33. Vivo ego, dicit Dominus, si volo mortem peccatoris. id est, quam verum est me vivere, tam verum
sensus horum verborum, cum homines iurant per vitam Dei: Vivit Iehova. Libro secudo Samuelis, capite secundo: Vivit Iehova, quod si loquutus fuisses. Sic libro primo Samuelis, capite decimonono: Vivit Iehova, si morietur, etc. Sic saepe porro cum homines iurant per alicuius vitam, videtur bene precantis esse significatio. Libro primo Samuelis, capite decimoseptimo: Vivit anima tua rex, si novi. id est, utinam ita sis felix, ac incolumis vivas, quam verum est quod dico iam. Vivere aliquando significat periclitantem in vita servari. Genes. 17, Utinam Ismael vivat coram
est, etiamsi adhuc vivent, aut supersint. Lumen viventium, haec communis lux vocatur, in qua viventes versantur. Ut ambulem coram Deo in lumine viventium: Psalmo 56. Sic Iob trigesimotertio, Ut illustretur homo luce viventium. id est sit inter viventes. Verum Psalmo 142, Terra viventium videtur significare Ecclesiam: Clamavi ad te Domine. et dixi, Tu es portio mea in terra viventium. Contra Ezechielis trigesimosecundo videtur simpliciter significare hanc communem terram, in qua mortales victitant: Qui dederunt terrorem in terra viventium. Aquae [?: ] , sunt a quae
in lumine viventium: Psalmo 56. Sic Iob trigesimotertio, Ut illustretur homo luce viventium. id est sit inter viventes. Verum Psalmo 142, Terra viventium videtur significare Ecclesiam: Clamavi ad te Domine. et dixi, Tu es portio mea in terra viventium. Contra Ezechielis trigesimosecundo videtur simpliciter significare hanc communem terram, in qua mortales victitant: Qui dederunt terrorem in terra viventium. Aquae [?: ] , sunt a quae perpetuo durantes, aut fluentes, quae quasi non intermoriuntur. Verum in metaphorica significatione usurpatur haec vox Hieremiae
Prae omni custodia serva cor tuum, quia ex ipso sunt egressus vitae. Psalmo quadragesimosecundo: Et orabo Deo vitae meae. id est qui est causa omnis boni ac felicitatis meae. 1 Sam. 25, Anima Domini mei erit colligata in fasciculo vitae cum Iehova: ubi plane ipsa vita aeterna intelligi videtur. Psalm. 16, Scire facies me semitam vitae. id est, deduces me ad vitam aeternam. Metaphora est a viatoribus ducta, qui praeeunt ignaris locorum ac viarum. Isaiae 4, Omnis qui scriptus fuerit in vita, erit in Hierusalem. Psalmo 34, Quis vir ille, qui vult vitam, diligit dies bonos. id
cum ei fuerint citra Iordanem. Sed loquitur habita ratione Chananeae, de qua agit: sic ut si quis ultramontanus Gallus aut Germanus usitato Latinis nomine Lombardiam nominet.
ULULARE in cubilibus suis. Os. 7, Non clamaverunt ad me excorde, sed ululant in cubilibus suis: quod videtur de cultu idolorum dici, aut etiam alioqui de cantionibus, vel psalmis sacris in templo decantatis, sed ab hypocritis, sine fide, et ex solo opere operato.
UMBILICUS ponitur aliquando pro toto corpore, quia est in medio corporis. Iob 40, Fortitudo eius in umbilico ventris eius.
ventris eius. id est, ipso corpore. Proverbiorum tertio: Sanitas erit umbilico tuo. id est, toti corpori, et tibiipsi. Umbilicum pro medio etiam Latini ponunt. Ezechielis trigesimo octavo: Populum habitantem in umbilico terrae. id est, in medio. Porro ludicum nono Umbilicus terrae videtur significare montem cum enim prius dixisset Gaal, Ecce populus descendit de cacuminibus montium: mox repetit, Ecce populus descendit de umbilico terrae, Ezech. 16, Umbilicus tuus non erat praecisus: significat extremam [?: im- ] diciem et deformitatem corruptionis humanae,
exemplari et umbrae deserviunt rerum caelestium. Umbra mortis, praedicta ratione delineationis rerum dicitur: quia umbra corpus suum nonnihil exprimit ac depingit. Significat autem summa pericula, plena mortis ac terroris, sive ea sint temporaria, sive spiritualia ac aeterna. Plane eadem figura videtur dicere Poeta, — Ubique est plurima mortis imago: quia in tam terribilibus locis ac summis periculis, [?: qu- ] si ubique species mortis sese obiicit ac ostentat periclitantibus. Perinde ergo umbra, ut species, quasi figuram quandam aut picturam mortis sonat. Nisi
ad Corinthios [?:---o ] , inquiens: Libentissime igitur magis gloriabor in infirmitatibus meis, ut habitet super me virtus Christi. Vertunt quidem ibi plerique, Ut virtus Altissimi inhabitet in me. Sed praepositio
sit patri consubstantialis. Reprehendunt hunc [?: intellectum ] recentiores aliqui: verum [?:-um ] esse dicti [?: il- ] sensum, testatur etiam Iudaeorum intellectus: qui [?:-nt ] illum asserere, se esse Deum. Porro Ioannis decim-oseptimo, videtur simul coniungere Christus tum [?:-iae ] suae cum patre unitatem, tum consensum ac [?: con-ctionem ] efficaciae, quam habet in patre, et cum [?: pa- ] , in suo redemptionis mysterio: tum denique etiam [?:-rum ] inter se mutuo consensu
De hac unitate fidei ac spiritus, etiam Paulus Ephes. quarto disserit: id est, de consensu animorum [?: ] sententiae ab uno Spiritu sancto proficiscente. Illam [?:-que ] perfectionem aut consummationem in unum, [?: ] [?: qu- ] Christus loquitur, videtur Apostolus [?: expone- ] illis verbis: Donec evadamus omnes in unitatem [?: ] , et agnitionis filii Dei in virum perfectum in men [?:-am ] staturae adulti Christi. Unum esse cum aliquo, signi [?: ] interdum parem esse, aut aequali
Ieremiae vigesimoquinto: Gladium ego voco super omnem terram. Vocare frumentum, Ezech. trigesimo sexto, est dare magnam eius copiam. Sic Romanorum quarto dicitur Deus vocare ea quae non sunt, tanquam si sint, aut sicut si coram adessent: id est, qui solo verbo aut mandato potest res creare. Videtur Apostolus alludere ad primam creationem, ubi Deus subito ac uno verbo res creat, ut compareant, et absolutissimae sint non aliter ac si quis subito evocaret ex aedibus aut proximo cubiculo servos ibi paratos, et mandata Domini expectantes, cum illae res nusquam in rerum natura reperiantur.
meorum? Vovete, et reddite vota vestra Deo, omnes qui in circuitu estis: Psal. septuagesimo sexto. id est, celebrate Deum, qui tam miranda facit. Isaiae decimo: Vota vovebunt Domino. id est, eum colent, non idola. Paulus dicitur votum habuisse, seque rasisse: Actor. 18 et 21: Videtur autem fuisse ceremoniale Nazaraeorum votum, quod in gratiam Iudaeorum servant, ut (sicut ipsemet scribit) Iudaeis Iudaeus, et gentibus gentilis fieret, atque ita ex omnibus aliquos Christo lucrifaceret.
VOX, non paucos Hebraismos gignit, qui explicandi sunt. primum enim
audierint, vivent. Ibidem: Qui in monumentis sunt, audient vocem eius, et resurgent, [?: ] ubi, etsi primum de doctrina et eius efficacia dicitur, tamen postea de omnipotentia Dei necessario [?: in-gi ] debet, qua mortui resuscitabuntur. Sic in Psalmis quoque saepe accipi videtur de praepotenti efficacia Dei. Psalmo quadragesimo sexto: Tumultuantur gentes moventur regna. Dedit vocem suam, dissoluta est terra. Ioel. secundo: Dominus dat vocem suam ante exercitum suum. Crebro significat ista loquutio [?: toni- ] et fulmina Dei, et simul efficacem vim.
Cum fiduciam habemus in die iudicii, per hoc, aut ex hoc perficitur charitas in nobis. De quo loco et Hebraismis plenius dixi in Refutatione Maioris, Anno 1563 Ratisbonae edita et supra in voce FIDUCIA.
UTER, similitudine sua aliquando in Sacris aliquid declarat. Sic proverbialiter videtur Christus loqui, cum dicit, Vinum vetus in utres veteres, et novum in novos infundendum: quo indicavit certam proportionem ac convenientiam inter auditores et disciplinam, instutionemve, observandam esse. De quare supra in Musto et vetere vino dictum est. Haec eadem similitudo adhibetur et
800 vulneratos vice una. Iudicum vigesimo: Beniamin coeperunt percutere vulneratos ex Israel 30 viros.
VULPES, ob astutiam celebris est in omnibus linguis: quare per metaphoram astutos significat. Sic Christus Herodem appellat vulpeculam. Et Pharisaeos eodem nomine obiter notare videtur, dum ait: Vulpes habere suas foveas, in quibus latitent. Porro Psalmo sexagesimotertio est, Tradentur in manus gladii, partes vulpium erunt: id est, interficientur foris in agris, ibique insepulti iacebunt, et a vulpibus, canibus, corvis et lupis absumentur. Ezek. decimotertio: Tanquam
vel illuminet nos facie sua: id est, sereno ac fulgenti vultu nos aspiciat. pro, faveat nobis. Vicinum est quod Psalmo vigesimoprimo dicitur, Laetificasti eum laeticia vultus tui. id est, exhilaras eum benigno ac faventi tuo animo, beneficiisque, qui animus in laeta facie cernitur. Paulo longius videtur discedere illa loquutio Psalmo centesimoquadragesimo: Habitabunt recti cum vultu: id est, perpetuo fruentur aspectu patris caelestis (sicut Christus de angelis dicit) eumque a facie ad faciem intuebuntur, sicut est. Vultum Dei aut regis esse in medio populi, secundo Samuelis
Zelabo pro nomine sancto meo: id est, vindicabo nomen meum, et asserat eius gloriam contra prophanatores eius. Zelari est aliquando, imitari alios. Psalmo decimo octavo: Ne zelaveris facientes iniquitatem. Psalmo septuagesimo tertio: Zelavi insanos, pacem impiorum videns. Hic videtur potius significare dolorem de eorum successu. Zelus est furor viri, Proverbiorum sexto. pro, zelotypia excitat iram et indignationem vehementissimam furoris instar. Verum quoniam haec vox tum Sacrarum literarum propria, tum et in multo earum usu est, adscribam etiam alterius cuiusdam
mysterium numeri seniorum in Apoc. Et super thronos viginti et quatuor seniores. XXX. Ad fructus fidelium coiugiorum. In Evang. Et dabunt fructum aliud centesimum, aliud sexagesimum, aliud tricesimum. XXXIII. Ad mysterium aetatis, qua Dominus in carne versatus est. In Apost. Sicut quibusdam ex hoc videtur, donec occurramus in unitate fidei, et agnitionis filii Dei, in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi. XL. Ad quadragesimae sacramentum. In Evang. Et agebatur a spiritu in deserto diebus quadraginta. XLII. Ad numerum in eremo mansionum, vel ad numerum generationum quae
Apocalypsis, revelatio. Gazophylacium, divitiarum custodia: compositum de lingua Persica et Graeca. Synodus, comitatus, vel coetus. Canon, regula. Theuchos, volumen. Apocrypha, recondita, vel occulta. Hexapla, sex simplicia. Apologia, excusatio: unde Apologeticos appellatur, vel, sicut quibusdam videtur, purgatio, seu defensio. Anagoge, superior sensus. Tropologia, moralis intelligentia. Parabola, similitudo. Anacephalaeosis, recapitulatio.
Qui vero stat firmus in suo corde, et non habens necessitatem, etc. 712. 64
8 Scimus quod idolum nihil est in mundo 694. 68
Quamvis enim sint dii plures, nobis tamen tantum unus est, etc. 215. 56
Quod si quis sibi videtur aliquid scire, etc. 733. 62. 63
Quidam cum conscientia idoli comedunt tanquam idolyton 165. 67
9 An non potestatem habemus mulierem sororem circumducendi? 687. 15. 16
Quis pascit gregem, et de lacte eius non comedit? 513. 35. 36
percipere: ideoque omnes ad Pontifices, eorumque Concilia ac decreta, tanquam certissimos, errori non obnoxios, ac irrefragabiles interpretes, qui quasi praetoria quadam potestate eas interpretari possint, confugere oporteat: sed quod nostra culpa non ubique ita apertus nobis eius sermo ac sensus videtur, ut in multis aliis scriptoribus. Quae non eo a me dicuntur, ut vel impiis calumniandi Sacras literas occasio detur, vel quisquam ab earum studio absterreatur: sed contra, ut tanto magis diligentia lectorum excitetur, utque observatis hisce difficultatibus, tanto exactius postea remedia
(cum tanquam unius autoris, sicut et est, accipi debeant tota Biblia) non modicum impedimentum adfert imperitiori lectori. Ut enim quis maxime se ad unius illorum scriptorum phrasim assuefaciat, non mox alterum intelliget. Praeterea non raro ille diversus sermo, diversas etiam res adferre videtur. Ideo Sadducaei, et ab initio omnes Iudaei putabant, aliam doctrinam esse Prophetarum, quam Mosis fuerit. Sic nunc quoque multis Christianis alia quaedam dicere ac docere Novum testamentum videtur, quam Vetus.
8 Sermo valde figuratus est, idque multipliciter. Multus est in
non mox alterum intelliget. Praeterea non raro ille diversus sermo, diversas etiam res adferre videtur. Ideo Sadducaei, et ab initio omnes Iudaei putabant, aliam doctrinam esse Prophetarum, quam Mosis fuerit. Sic nunc quoque multis Christianis alia quaedam dicere ac docere Novum testamentum videtur, quam Vetus.
8 Sermo valde figuratus est, idque multipliciter. Multus est in similitudinibus, allegoriis, typis, interrogationibus, hypotyposibus, prosopopoeiis, et similibus Schematibus, quae non quivis non praemonitus intelligere ac decernere potest.
9 Habet multos
cum res aut materiae perpetuo orationis filo plene ac perspicuo ordine exponuntur. Nam in hac tractatione omnia sunt clariora, cum ob ordinem, tum ob integram rerum expositionem, dum aliae partes aut sententiae aliis plurimum perspicuitatis lucisque afferunt. At Scriptura (ut modo dixi) etiam cum videtur materias ex professo tractare, tamen ferre mixtum quiddam est ex isto duplici scribendi genere.
35 Dubium vero est, cur Scripturam sic quasi sententiatim et concisim in quibusdam partibus tradicerit Deus, sicut et Ius Caesareum scriptum est? An, quia ex singularibus casibus, seu
vero ista quatuor haec sequentia commoda: primum scopus ipse et tota summa singulis partibus atque adeo dictis sententiis et vocibus magnum lumen affert, ut tum clarius perspicere queas quis sit genuinus eorum sensus, et quis non. Quod enim a toto illo scopo et argumento aut summa dissonare videtur, id hauddubie alienum ac falsum est.
15 Praestat etiam dispositio, ut tanto melius singulas partes cum illo scopo concinnare possis, duplicemque inde fructum percipias, dum et singularum sententiarum utilem institutionem habes, et perspicis quomodo ea pars principalem scopum
Tertia circumstantia est modus, sive in dicendo aut scribendo, sive etiam in agendo. Idem enim vel dictum vel factum, modus conveniens aut inconveniens valde mutare solet. Christus Ioan. 2 dicit matri oranti se de vino miraculose suppeditando in nuptiis: Quid mihi et tibi mulier? Modus sermonis videtur nimium vehemens et austerus, parumque filio erga matrem conveniens, qui sane minime nos communes homunciones deceret: sed illum decuit, qui non solum fuit homo, sed et verus Deu: quique praeterea in tanta functione tunc versatus est, in qua nihil prorsus humanae gratiae aut amicitiae dari
Sic et alibi adhuc puer existens asperius respondet: Quid est quod quaesivistis me? an nescitis, quod in iis quae patris mei sunt, oporteat me esse?
Sic, cum Matth. 12 et 23 vocat Iudaeos progeniem viperarum: et Ioan. 8, Filios diaboli: et Matth. 16. Petrum Sathanam: videtur modus aut forma sermonis nimium austerus. sed rei magnitudinem, zelum, et personae praestantiam decet illa severitas sermonis. Denique quid aliud agunt omnes impii, cum convincuntur de veritate doctrinae et iuste factis Christi et verorum doctorum? tum postremo eo confugiunt, ut modum
docere contradictionem esse unius et eiusdem, non nominis tantum, sed nominis et rei simul, ad idem, secundum idem, similiter et in eodem tempore.
3 Quapropter observandum est, quod omnis contrarietas non tantum dictorum Scripturae, sed et in toto genere ad eam summam reduci posse videtur, quod eidem subiecto contraria, vel inter sese pugnantia, seu certe incompatibilia tribuantur. ut, circumcisio est omnino observanda, Geneseos decimoseptimo: Circumcisio nullo modo est observanda, Galatas quinto. Parentes sunt diligendi, Exod. 20. Parentes sunt odio habendi, Lucae 14.
non considerabant illas promissiones esse conditionales. Non etiam intelligebant vocem
omnia ista dicuntur: Fides est maxima virtutum erga Deum, dilectio autem officiosissima erga proximum. Fides item est mendica apud Deum, at dilectio dives et benefica erga proximum.
14 Crebrum valde hoc est, ut alterum contrariorum alius ratione dicatur quam alterum. De libello repudii videtur contrarietas inter Evangelistas. Nam apud Matth. cum Christus doceret non esse relinquendam uxorem, Pharisaei leguntur eum interrogasse: Quid ergo Moyses mandavit dare libellum repudii, et dimittere? Quibus Christus non ait Moysen mandasse, sed ad duriciam cordis permisisse, ut uxores
vel de imputativa iustitia, vel de inhaerentis inchoatione, vel de glorificationis solo iure ac tenuibus primitiis, non de perfectione quae in alteram vitam servatur.
De Evangelistarum concordantia solent hanc Regulam proponere: Si apud unum Evangelistam aliquid fectum narratur, quod videtur ab alio Evangelista etiam recitatum, secundum aliquam tamen sic partem alteri repugnans, ut omnino solvi non possit: iam nihil aliud intelligatur, quam utrunque in diversis locis aut temporibus factum esse, et ita utrumque Evangelistam verum dixisse Nihil enim adversitati Evangelicae, si
quosdam appellatos
et correctionis. Utilis est, inquit, Scriptura ad institutionem, et ad correctionem. Quin vero Paulum optimum docendi interpretandique magistrum, et proprie de rebus divinis loquentem, potius audimus, et imitamur: quam quoscunque alios, ineptire subinde solitos?
De Anagoge maior videtur esse difficultas. Sed si bene perpendimus, anagogica interpretatio rursus convenit cum allegorica: neque reipsa distinguuntur. Quod tum ex descriptione utriusque, tum ex Patrum sententiis evincemus. Vocant Anagogicam interpretationem, quando sic explicatur Scripturae sententia, ut paululum
nec ullum diversum. Quinetiam idem Hieronymus alibi crebro varios hosce interpretandi modos, nulla distinctione facta, miscet: quod videre licet in Commentariis Isaiae 8, 10, 15, 54. Ieremiae 2 Ezechiel. 16 ad Galat. 5 Nec difficile foret plura exempla proferre ex Origene, quem Hieronymus videtur sibi imitandum studiose proposuisse. Ex his igitur perspicuum fit; anagogen atque allegoriam plane inter se convenire Quod cum ita se habeat, quilibet intelligit, quadruplicem sacrarum literarum sensum non rite constitur: sed tantum triplicem, iuxta Hieronymi sententiam ad Hedibiam,
per allegoriam, tribus ex causis provenit. Prima: quando Scripturae, nisi tropum subesse accipias, falsitatem prae se ferunt. Verbi gratia, Psalmus canit de Christo: Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem. Atqui cum Christus fecisse istud non legatur, subesse videtur verbis Prophetae falsitas. Quare verba illa per allegoriam, si de superatis ac debellatis diabolo, mundo, peccato, morte enarres, perspicuam ac veram habes sententiam. Secunda quando verba Scripturae in sensu Grammatico accepta pariunt absurditatem. Quo pertinent locutiones illae de Deo,
te ad beneficentiam revocari: et carbones ignis esse urentes poenitentiae gemitus, quibus superbia sanatur eius, qui dolet se inimicum fuisse hominis, a quo eius miseriae subvenitur. Eiusdem generis est praeceptum illud Deuteron. 25, Non obligabis os bovi trituranti. Nam in speciem absurdum videtur, de ea re praecipere. Quotusquisque enim solet bovi obligare os? Itaque rectissime interpretatur Apostolus, eo per allegoriam significari, fideliter laborantibus in Evangelii ministerio, haud deneganda vitae necessaria. Tertio, necessitas cogit allegoriam adhibere, quando sensus Grammaticus
Legis in historia Iacob, quomodo deceptus fuerit a socero Laban: quomodo Liam acceperit, putans se potiri Rachele: quomodo pro Rachele tot annos duram servitutem servierit: quo modo interea gregem suum mira solertia auxerit, virgulis versicoloribus ad canales positis. Hic autem exigua, aut nulla videtur utilis doctrina esse proposita: sed potius fraudes, astutiae, stultus amor, opum cupido. Quam obrem ut fructum aliquem decerpas, expediet te omnia per allegoriam explicare: et dubio procul, sub duro cortice literae, invenies suavem nucleum Spiritus, et non iniucunda mysteria. Nos aliquando
et fragrantia, patri, non observanti, nec imputanti nostram pessimam naturam ac peccata, nosque quasi non agnoscenti, a matre promissione sistamur. Talis quasi quaedam spiritalis typicaque aut allegorica historia, simul illis veteribus patrum historiis, praesertim celebrioribus, adhaerere videtur: quae ibi demum certa firmaque est, ubi eam in novo. Testamento Spiritus sanctus commonstravit ac confirmavit.
DE TEMPORIBUS HISTORIARUM.
1 Temporum ratio omnino in lectione Sacrarum historiarum multo magis habenda est, quam in
ac experientia rerum conferamus. Omnia enim tum obscura, tum quasi ieiuna mortuave sunt, dum in sola ociosa noticia versantur, et a veris vivisque experimentis sunt separata. Semper praxis theoricae non tantum lumen, sed etiam quasi nitam quandam affert.
10 Per incommode autem factum videtur ad intelligendos Prophetas, nisi quod divina providentia voluntasque in omnibus adoranda est, quod videlicet videmus Prophetarum conciones nequaquam extare integras, sed tantum fragmenta, et selecta aliquot eorum capita, quae iudicata sunt Ecclesiis maxime profutura, et ex quibus reliqua
Primum, ad quos Epistola mittatur, et qui nam populi, quibusve moribus fuerint. Quod modo ex ipsis Epistolis, modo ex Geographis cognosci potest. Nonnunquam vero ad hominum, ad quos
scribit, ingenia attemperata videtur Apostoli oratio. Hinc factum, quod ad Romanos rerum dominos, cernimus graviter et cum maiestate quadam tractata universa: ad Galatas vero, tanquam ad leves et inconstantes, alius est sermonis habitus, nem pe acris et mordens, alicubi etiam humilior quam in aliis.
6 Secundo
qui existimant satis se facere, si fidem, rectamque de religione sententiam animo solo amplectantur, atque ita conscientiam suam uni Deo probent: interea apud homines liberum esse, quidvis concedere, aut adfirmare, proutloci, temporis et personarum fert conditio, maxime ubi inevitabile imminere videtur vitae discrimen. In qua falsa opinione, semper multi fuerunt in Ecclesia, praesertim quo tempore persecutiones propter iustitiam sunt palam excitatae. Atqui Apostolus diserte ait: Corde credi ad iustitiam, ore autem fieri confessionem ad salutem: Rom. 10. Aput veteres Scriptores invenies
authoris mentem, et perspicue enarrandum eandem, ratio postulat, ante omnia accurate considerari res ipsas, deinde verba, verborumque positum: (quemadmodum ipsi quoque qui scribunt, primum solliciti sunt de rerum inventione, post de collatione, sive elocutione) ita interpretatio quoque omnis sic videtur in hoc studiorum genere partienda, ut primo loco explicentur res ipsae, secundo loco verborum proprietas. 1 Prima autem cura est, de commoda versione. Enimvero cum sacri libri peregrinis linguis sint conscripti, nempe Hebraea et Graeca: in nostris autem Scholis, propter auditores qui non
aut distinctione textus sacri sermonis. Secundo praecipit de tropicis dictis ac phrasibus, ne eas literaliter accipiamus: et simul docet, tropicum dictum ita agnosci, si literaliter acceptum, nec ad fidem, nec ad charitatem referri queat, sed malum aliquid aut cum pietate pugnans praecipere videtur. Contra ad literam accipienda esse contraria.
Porro et illud prodesse ait ad cognoscendum an sit tropica locutio, quod alia praecepta sint commutia, alia specialia: sicut et exempla. et quod non omnia exempla aut praecepta omnibus sint imitanda. Ubi autem plures sensus ex loco
quae aliquando in Scripturis sacris intimatur tanquam una persona, cui tribuuntur nunc ea quae Christo ut capiti conveniunt, nunc ea quae corpori quod est Ecclesia competunt. Sed quandoque a capite transitur ad corpus, quandoque a corpore ad caput: et tamen Scriptura ab una eademque persona non videtur recedere. Una persona loquitur Isaiae sic dicens: Sicut sponso imposuit mihi mitram, et sicut sponsam ornavit me ornamento. Secundam regulam ponit de corpore Christi bipartito. Unde poterat regula ista sic appellari, ut diceretur de permixta Ecclesia Christi, cui tribuuntur nunc quae
vir in alto situt, etsi acuta visione nemoris vastitatem considerat, in dum summam montium, dum extrema collium, dum arborum celsa, in quadam aequalitate sibi convenientia respicit, quam magnae valles, quam distentae planities in medio lateant, non attendit. Sed si perambulare, quod ei breve videtur, coeperit, repente cognoscit, quia qui se totum vidisse putaverat, valde plura remanserant, quae non viderat.
Idem paulo post: Itaque dum ingentis historiae parvam partem explanare proponimus, pro modulo imbecillitatis nostrae cursum itineris in vicinio terminamus: tam videlicet
Angelus apparuisse dicitur Zachariae, qui eum repente conspexit. Et hoc specialiter aut de angelis, aut de Deo Scriptura divina tenere consuevit, ut quod non potest praevideri, apparere dicatur. sic enim habes: Apparuit Deus Abrahae ad ilicem Mambrae. Nam qui ante non praesentitur, sed repentino videtur aspectu, apparere memoratur. Non enim similiter sensibilia videntur, et is cuius in voluntate situm est videri: et cuius naturae est non videri, voluntatis videri. Nam si non vult, non videtur: si vult, videtur: Apparuit enim Deus Abrahae, quia voluit: alii, quia noluit, non apparuit. Visum
sic enim habes: Apparuit Deus Abrahae ad ilicem Mambrae. Nam qui ante non praesentitur, sed repentino videtur aspectu, apparere memoratur. Non enim similiter sensibilia videntur, et is cuius in voluntate situm est videri: et cuius naturae est non videri, voluntatis videri. Nam si non vult, non videtur: si vult, videtur: Apparuit enim Deus Abrahae, quia voluit: alii, quia noluit, non apparuit. Visum est etiam et Stephano, cum lapidaretur a populo, aperiri caelum: visus est etiam Iesus stans ad dextram Dei, et non est visus a populo. vidit Isaias dominum Sabaoth, sed alius videre non
Apparuit Deus Abrahae ad ilicem Mambrae. Nam qui ante non praesentitur, sed repentino videtur aspectu, apparere memoratur. Non enim similiter sensibilia videntur, et is cuius in voluntate situm est videri: et cuius naturae est non videri, voluntatis videri. Nam si non vult, non videtur: si vult, videtur: Apparuit enim Deus Abrahae, quia voluit: alii, quia noluit, non apparuit. Visum est etiam et Stephano, cum lapidaretur a populo, aperiri caelum: visus est etiam Iesus stans ad dextram Dei, et non est visus a populo. vidit Isaias dominum Sabaoth, sed alius videre non potuit: quia cum
proprie referri potest, figuratum esse cognosce. August. 3. de Doctrina Christiana, cap. 10.
EXPLICATIO.
Morum honestas ad diligendum Deum et proximum, fidei veritas ad cognoscendum Deum et proximum pertinet. Si ergo flagitium aut facinus videtur iubere, aut beneficentiam vetare, figurara locutio est. Nisi manducaveritis, inquit, carnem filii hominis, et biberitis eius sanguinem, etc. facinus vel flagitium videtur iubere, si lupinam aut caninam lacerationem Christi intelligas. Figurata est ergo, praecipiens passioni
Deum et proximum, fidei veritas ad cognoscendum Deum et proximum pertinet. Si ergo flagitium aut facinus videtur iubere, aut beneficentiam vetare, figurara locutio est. Nisi manducaveritis, inquit, carnem filii hominis, et biberitis eius sanguinem, etc. facinus vel flagitium videtur iubere, si lupinam aut caninam lacerationem Christi intelligas. Figurata est ergo, praecipiens passioni Christi esse communicandum. Alia ratio est, quod in Sacramento coenae vera corporis Christi manducatio instituitur.
Hanc habet consuetudinem Sermo divinus, ut per tropologiam
veritatis pervenire. Scelerate ergo faciunt, qui nunc vociferantur, Scripturam ita obscuram esse, ut veritatis cognitio ac controversiarum diiudicatio inde haberi nequeat.
Scriptura divina ex visibilibus et invisibilibus constat, veluti ex corpore quodam: litera scilicet, quae videtur: et anima sensu, qui intra ipsam deprehenditur: et spiritu, secundum id, quod etiam quaedam in se caelestia teneat. Per literam corporalia significant divinae Literae: per spiritum intellectualia, quae spiritualia dicimus. Origenes Periarchon, lib. 4.
EXPLICATIO.
valerent nescientes, coniectamus quid fieri potuerit: quod ille non nesciens praetermisit. Nam si quid absurdi Lector offendat, dum existimat fieri non potuisse, quae facta esse Scriptura commemorat, resiliat a fide, vel non accedat ad fidem.
Ambiguitas et repugnantia, quae videtur in sacris Literis, ex ipsius textus consequentibus et adiunctis tollenda est. Si autem Scripturae repugnantia pertractari ac discuti non potest, saltem id intelligatur quod fides sana praescribit. August. 3. de doctrina Christiana, cap. 2. et de Genes. ad literam lib. 1.
pueris minutioribus oborta est disceptatio, non nostras dicendi vires attendimus, sed illorum imbecillitati nos ipsos accommodantes, non solum his consentanea fabulamur, sed ea etiam facimus, quae ad puerorum videntur emendationem satisfacere, et illis non parum conducere: sic item et Dei verbum videtur quae supra sunt dispensasse. Quemadmodum vero, quae ad Deum spectant, denuncientur, in Deuteronomio sic proferuntur, Portavit te Dominus Deus tuus, ut solet homo gestare parvulum filium suum. Quasi humanos mores Deo sacra Scriptura imponat, ut hominibus conferant. Vide Regulam primam.
quae scripta sunt in lege et prophetis et psalmis de me. Omnia scripta ad Christum tandem tendunt, quia Lex est paedagogus ad eum: ceremoniae eum obumbrant: Lex iudicialis et politiam veluti cunas struxit.
Scriptura sacra aliquid dicit in quibusdam locis, quod in illa regesta quam videtur commemorare, non invenitur. 2. August. in Psal. 77.
EXPLICATIO.
Multa in Psalmo septuagesim oseptimo de plagis illatis Aegyptiis, quae omnino accidisse Aegyptiis non legimus, cum omnes eorum plagae in Exodo diligentissime ex ordine
scripturae locus quilibet, si diligenter excutiatur, ingentem doctrinae materiam potesti suppeditare. Origenes in Exod. Homil. 1. Unde divina eloquia tanto quisque altius intelligu, quanto altius in ea intendit. Gregorius super Ezech. Homil. 7.
EXPLICATIO.
Videtur mihi unusquisque sermo Scripturae divinae similis esse alicui seminum, cuius natura haec est, ut cum iactum fuerit in terram, regeneratum in spicam, vel in quamcunque sui generis speciem, multipliciter diffundatur, et tanto cumulatius, quanto vel peritus agricola plus seminibus laboris
7.
EXPLICATIO.
Idcirco quae Iezabel et Athalia filia eius gesserunt mala in Israel, conscripta sunt: quia maximae fuerunt causae tempestatum feminae illae, in quibus viri naufragium secerunt.
Hoc in omnibus Scripturis sanctis observare debemus. Ubi videtur aliqua similitudo esse sententiae, non in omnibus eadem dici, sed vel subtrahi pleraque, vel addi, et singulorum inter severborum discrepantium habere rationem. Hieron. in caput 33 Ezechtel.
EXPLICATIO.
Videndum est in quo similia dicta conveniant, aut
Incerta et occulta sapientiae tuae manifestasti mihi: quomodo sapientes Prophetae instar brutorum animantium, quid dicerent, ignorabant? Legimus et in alio Apostoli loco: Spiritus Prophetarum Prophetis subiecti sunt, ut in sua habeant potestate, quando taceant, quando loquantur. Quod si cui videtur infirmum, illud eiusdem Apostoli audiat: Prophetae duo aut tres loquantur, et alii diiudicent. Si alii revelatum fuerit sedenti, prior taceat. Qua possunt ratione reticere, cum in ditione sit spiritus, qui loquitur per Prophetas, vel tacere, vel dicere? Si ergo intelligebant, quae dicebant,
mihi in plebem. Hierusalem sine dubio superna prophetatur, cuius Deus ipse praemium est: eumque habere, atque ipsius esse, summum bonum illi est, atque totum bonum. Ad utramque vero pertinet hoc ipsum, quod Hierusalem dicitur Dei civitas, et in ea prophetatur futura domus Dei: eaque prophetia videtur impleri, cum Salomon rex aedificat illud nobilissimum templum. Haec enim et in terrena Hierusalem, secundum historiam contigerunt, et caelestis Hierusalem figurae fuerunt. Quod genus prophetiae ex utroque compactum atque commixtum in libris veteribus Canonicis, quibus rerum gestarum
quas in vinculis scripsit, ad Ephesios, ad Philemonem, ad Timotheum, ad Philippens. ad Colossenses.
Epistolarum Pauli ordo, et librorum Prophetarum alius est in sacra Scriptura, quam temporis, quo scriptae sunt. Chrysost. in epist. ad Rom. Homil. 1.
EXPLANATIO.
Videtur porro mihi epist. ad Galat. praecessisse epist. ad Rom. Quod si in Bibliis alium obtinet ordinem, mirum esse non debet. Siquidem et duodecim Prophetae, cum se inter se deinceps non subsequantur, si tempora inspicias, sed multum inter se ipsi tempore cum distent, si ipsam librorum seriem
eo pecunias deportandas colligebant. Unde liquet, dum Corinthiis scripsit, incertam fuisse talem ipsius peregrinationem: dum aut Romanis, constitutum iam illi fuisse de profectione. Quo confesso, et illud constat, epistolam ad Rom. post illam scriptam fuisse. Quin et ad Thessalonicenses epistola videtur mihi praecessisse epistolam ad Corinth. Nam illis prius cum scripsisset, deque eleemosyna apud illos sermonem movisset, his verbis: Caeterum de fraterna charitate non necesse habetis, ut scribam vobis: ipsi enim vos a Deo didicistis, ut diligatis vos invicem. Etenim hoc facitis erga cunctos
epistolam ad Philemonem composuit. Ac quod non alius esset illi cognominis, patet ab Archippo. Quem enim in epistola ad Philemonem socium accepit exhortationis pro Onesimo susceptae, hunc et ad Coloss. scribens excitat his verbis: Dicite Archippo, vide ministerium quod accepisti, ut illud impleas. Videtur porro mihi epistola ad Gal. praecessisse epistolam ad Rom.
Lingua apud Paulum in epistola ad Corinthios appellatur quaelibet prolatio signorum priusquam intelligantur, quo cum intellectus accesserit, qui mentis est proprius, fit revelatio, vel agnitio, vel prophetia, vel
ipsa nulli. Quod intelligo tum de eo quod historia est prima in sacris Literis, nempe quinque libri Mosis: tum etiam, quia ex historiis prophetiae deducuntur, aut etiam in illis implentur, seu verificantur, non autem contra evenit. In hoc vero cum simplici docendi ratione convenit, quod utraque videtur esse plana, et intellectu facilis, cum reliquae sint crebro intellectu difficiles. Nam aliarum est contraria ratio. Hactenus de historia, nunc de prophetia.
Prophetia est rerum latentium, praeteritarum, praesentium, aut futurarum, ex divina inspiratione manifestatio.
praesertim historica et etiam simplex doctrina aliquando adhibentur: sicut in Esaiae prophetia quaedam de regno ac rebus Achaz et Ezechiae narrantur, quae necessario cohaerent cum prophetiis, earumque causas occasionesque monstrant: sic cum tetra, vilia, aut etiam idololatrias Iudaeorum describit. Videtur alioqui etiam simpliciter docere: ut cum veri ieiunii formam describit, aut veram poenitentiam, primo capite, et alias. Idem possis de Ieremia dicere, qui multo plura historica habet, et de aliis: sed ubique praedominatur prophetia, et autor etiam fuit prophetes.
Dicit vero
in eis scriptis principatum, sed accedunt solummodo principali materiae, vel probandi causa, vel quia alio qui necessario coniuncta sunt. Nam cum ciscit Apostolus: Et dum venissem Troade, in Evangelio Christi, ostium mihi apertum est. Et ubi Petro dicitur in faciem restitisse, velut historiam videtur texere. Rursus cum dicit: Ecce mysterium vobis dico: omnes quidem resurgemus, sed non omnes immutabimur: Prophetae opus aggreditur, ita cum ait: Cretenses semper mendaces, malae bestiae, ventres pigri: proverbialibus utitur verbis. omnia tamen ad doctrinae probationem, ut diximus,
Rom. 2, Non enim auditores, sed factores, etc. Rom. 4, Si ex operibus Abraham iustificatus est, habet gloriam, sed non apud Deum, etc. Sic ergo patet conclusio rationis, scilicet quod Lex iustificare non potest.
Deinde super Iac. 2. ita scribit idem: Sed videtur falsum quod dicit, Nonne ex operibus iustificatus est: quia Rom. 4. probat Apostolus, quod Abraham ex fide iustificatus est, non ex operibus, et ibidem dicitur: Credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad iustitiam. Ibi glossa Augustin. Non ex operibus iustificatus est, sed ex fide.
quia digni sunt.
3 Sic vicissim non raro posito substantivo subintelligitur adiectivum. Psal. 34, Quis vir ille qui vult vitam, et diligit dies: subintellige vitam longaevam, et dies bonos. ut habet vulgata et 70.
4 Nomen conveniens saepe in verbo inclusum videtur, aut subintelligendum est. Psal. 50, Qui sacrificat laudem, ille honorabit me: id est sacrificium laudis. Psal. 13, Ne dormiam mortis, scilicet dormitionem aut somnum. Matth. 20, Isti ultimi una hora fecerunt, scilicet opus. Act. 9, Surge et sterne tibi,
vis Herculis, Achillis, aut Aeneae, pro ipsis ponit. Sic vulgo dicunt, Tua clementia, dignitas, humanitas, praestantia, pro Tu. Maiestas Caesarea aut regia huc adveniet, pro, Ipse rex aut Caesar. Hunc loquendi modum, vocat Erasmus mutationem personae in qualitatem. Tale quid videtur esse similitudo imaginis, iugum oneris, indignatio irae.
20 Epitheta, Quintilianus apposita vocat, alii attributa, sunt nomina aliis attributa, quae plerunque aliquam rei illius conditionem aut quasi descriptionem denotant.
21 Plerunque sunt adiectiva, Hebraeis tamen
plerunque aliquam rei illius conditionem aut quasi descriptionem denotant.
21 Plerunque sunt adiectiva, Hebraeis tamen etiam in substantivum vertuntur, ac in genitivo ponuntur, aut etiam aliter suo substantivo alligantur, ut in constructione Nominum dicam.
22 Aristoteles videtur voce Epitheti etiam appositiones et periphrases amplecti, sed nos tantum ea nunc vocabimus Epitheta, quae vel sunt adiectiva, vel in adiectiva facile resolvi possunt. Sumuntur vero in Sacris pene poetica quadam licentia, non tantum a causa efficiente aut finali, a materia aut forma, sed
duae orationes aut plures esse, cum sit unica. Proverb. 12, Qui loquitur veritatem, annunciat iustitiam: pro, Verax homo loquitur iusta. Subiectum magis significat potentiam aut habitum: praedicatum vero actum aut actionem. At in tali resolutione orationis, perinde utrumque de actione sonare videtur: sed significantior et evidentior est talis locutio, quia magis rem proponit in actu.
36 Nomina verbalia et etiam eis vicina, alias active, alias passive accipiuntur. Initium sapientiae est timor Domini, saepe iteratur: id est, timor quo Deus timetur, non quo ipse timet. Contra,
in exponendo simpliciter invertere: ut id regatur quod regebat, et non In adiectivum resolvere: in quo est quaedam species Hypallages: ut Eph. 4, Nullus sermo corruptus ex ore nostro egrediatur: sed si quis est bonus in aedificationem usus, ut det gratiam auditoribus: clarior et melior sensus videtur fore, si dicas, Sermo bonus ad usum aedificationis, id est qui aedificet: nisi malis exponere, Sermo bonus ad promotionem praesentis alicuius negotii aut utilitatis. Verum de hoc genere Hebraismi, plenius agetur in constructione Nominis, aliquanto post.
58 Nomina substantiva
eo: ut Psal. 118. Matth. 21, A Domino facta est haec, et est mirabilis in oculis nostris: pro, Factum est hoc aut istud. quod scilicet antea narratum est. Tale forte est illud Genes. 15, Et imputavit ei illam ad iustitiam. Ubi illud He femininum adfixum in fine verbi Imputavit, videtur per hunc Hebraismum referre Illud credere, ac sicut si Latine diceremus, Reputavit ei illud, scilicet credere, ad iustitiam. Hinc est, quod etsi Paulus primum neutraliter illud dictum citet, tamen postea urget, fidem ei esse reputatam ad iustitiam: explicans nimirum textum, quod illud
ubi simpliciter affirmata comparative intelligenda sunt.
9 Econtra etiam non raro duo, quorum alterum simpliciter negandum est, alterum vero affirmandum comparative efferuntur: ut Iohan. 3, Hoc est iudicium, quod lux venit in mundum, sed homines magis dilexerunt tenebras quam lucem: videtur dicere, quod homines etiam lucem dilexerint, licet minus quam tenebras: cum contra sentiat, eos vere odisse lucem, et tantum tenebras dilexisse. Quare id quod hic in inferiore gradu ponitur, simpliciter negative accipi debet, perinde ac si dixisset: Sed homines dilexerunt tenebras, et lucem
id vult Paulus, quod etiam uri sit bonum. Sic vulgo dicitur, Melius est aliquid quam nihil. Sic putat Camerarius, 1. Cor. 13, non esse proprie comparationem, Maior horum est charitas. Ad hanc sermonis figuram possis referre etiam, quod Dominus Luc. 7 tribuens peccatrici plenam iustificationem, videtur etiam Pharisaeo aliquam tribuere. Posita enim universali regula, quod ille plus diligat, cui plus remissum sit, incipit comparare eum cum illa in dilectione, tanquam evidenti iustificati animi indicio, illiusque dilectionem longissime officiis Pharisaei praefert: ut ostendat eam multo magis
Et Moses
accipiet tabernaculum: pro accepit. Iud. 2, Ascendere faciam vos de Aegypto: pro, feci. 2. Sam. 2, Non persequentur ultra: pro, persequuti sunt.
22 Pauca exempla sunt, ubi praeteritum videtur pro imperativo accipi. Psal. 22, Salva me ab ore leonis, et a cornibus unicornium exaudisti me: pro, exaudi me. Psal. 25, Propter nomen tuum propitius fuisti iniquitati meae: pro, sis propitius.
23 Futuro indicativi utuntur Hebraei pro imperativo,
non suo loco posita aliquando reperitur: ut Gal. 1, Significo Evangelium meum, quod aut quia non est secundum hominem: pro, significo, quia Evangelium meum non sit ab homine. Rom. 6, Gratia Deo, quod fuistis servi peccati, sed ex animo obedivistis formae doctrinae. Coniunctio Quod non proprie videtur monstrare causam gratiarum actionis, seu illud bonum, de quo gaudeat: clarius esset: Gratias ago, quod cum essetis servi, obedivistis, etc.
5 Quia reddens rationem crebro deest. ut Exod. 29, Combures extra castra: Sacrificium pro peccato est: pro, quia
causam, sicut etiam finales particulae aliquando non verum finem, sed id quod aliquo modo sequitur, secutumve est, annectunt. Christus passus est, ut filios Dei congreget. Ioan. 11, Imo ille erat passus ut omnes salvaret: sed tamen hoc est secutum ob aliorum incredulitatem. Ioan. 12, dici videtur causa incredulitatis excae catio Dei, et finis impletio Scripturae.
28 Sic et adverbium loci abundat. Ezech. 34, Ad locum in quo habitabo ibi. et 46, Sicut domus so, quentium, in quibus
De significationibus abusivis quarundam Coniunctionum, dixi in capite De non causa, ut causa,
DE CONSTRUCTIONE NOMINIS.
1 In parte tantum simplicis orationis, ut vel in subiecto, vel in praedicato (ubi una tantum quaedam res significari videtur) saepe tamen aliud est tanquam subiacens, subsistens, ac veluti substantia quaedam, quod nos iam docendi gratia nomine Substantiae notabimus. Hebraei vocant Diabar, Rem. Aliud vero est veloti quiddam quoquo modo accedens huic subiecto, quod nos Accidens appellabimus. Hebraei vocant Thoar,
ut, Vir bonus et prudens, ensis Evandrius. Saulus Tharsensis est doctor Christianus. In his exemplis Vir et Saulus sunt nobis substantia: Bonus vero, Prudens, et Tharsensis sunt accidens.
2 Substantiam Latini et Graeci per nomen substantivum, cui etiam appellatio haec inde contigisse videtur, Accidens vero plerunque per adiectivum exprimunt: ut, Voluptas, blanda domina. Hoc Rabini vocant Formae, illud Rei nomen.
3 Aliquando etiam utrunque per substantivum denotant, ponendo alterum in genitivo: ut, Vir magnae eruditionis, Homo spectatae fidei, Ensis Evandri: pro, Vir
pro spiritualibus. Iohan. 3, Quod natum est ex carne, caro est: quod natu est ex spiritu, spiritus est.
21 Alii hunc Hebraismum sic notant, ut dicant, poni abstractum pro concreto et eius subiecto. Verum haec regula, ut caetera inepta non est, ita aliquanto angustior videtur esse quam sit res, ut postea patebit. Verum hoc forte rectius ad caput de Nomine referri posset.
22 Aliquando cum adiectiva aut concreta duplicanda sunt, duplicant etiam sacrae Literae hunc Hebraismum, videlicet ut et alterum adiectivum mutent in abstractum, simulque pro
testimonia tua iusta et vera.
28 Substantiva coniuncta per Et, quorum alterum Latinis est genitivi casus: ut Dolores tuos et conceptus tuos, Gen. 3, pro, Dolores conceptuum tuorum. Ex omni vivente, ex omni carne, Gen. 6, pro, Exomnibus viventibus universae carnis. Sic omnino videtur intelligendum esse illud Psal. 110, Ex utero, ex aurora, id est ex utero aurorae, ros iuventutis tuae. Afferte Iehova gloriam et fortitudinem, Psal. 96, pro gloriam fortitudinis. Lux orta est iusto, et rectis corde laeticia, Psal. 97, pro, Lux
est arrhabo haereditatis nostrae. Antecedens est
recedunt: sic, Finis et columnae terrae, lingent pulverem pedum tuorum: id est, se incurvabunt coram te, ut videantur lingere. Sic forte Gen. 3, Comedes terram: Linguis micatore trisulcis. Sic descriptiones caeli tristis aut laeti in sacris et tragoediis fiunt: quia tale miseris tristi tempore videtur, et laetum laetis. Sic exponunt, quod montes concurrerint navigantibus Miniis in Argo: quia navigantibus inter angustias promontoriorum, anteriora, ad quae accedunt, videntur a se invicem digredi, et posteriora loca denuo videntur congredi. Sic Pilatus vocat Iesum in inscriptione regem
hac progressione vocis a primis causis ad ultimos fontes, alibi prolixa Regula habetur.
20 Alias aliquid dicitur ob mox futurum. Sic vocatur miserrima Dido ob futuram calamitatem, et Pamphila in Adelphis virgo, quia paulo ante fuit. Quod ergo paulo ante fuit, aut mox erit, iam adesse videtur.
21 Alias aliquo respectu. Mundanis controversiis infimos vestrum praeficite, 1 Corinth. 5. Mox exponit, se id non simpliciter praecipere, sed ut eos confundat, ac indicet eos tam parvi facere debere res terrenas, et tam alienos esse a litibus, praesertim coram gentilibus, ut
gradu sanctitatis. Sic in Psalmis modo hic, modo ille, ob haec aut alia bona beatus esse praedicatur: ut Psal. 32 is dicitur beatus, cui remissa sunt peccata. Ps. 127 is dicitur beatus, qui habet maturae aetatis liberos. 1 Cor, 5. Expurgate vetus fermentum, sicut estis azymi: videtur textus secum pugnare: sed erant quidam azymi imputative et inchoative, non autem integra perfectione. multum enim adhuc pravi fermenti erat, quod eos iubet expurgare.
27 Nomina praesertim adiectiva, aliquando relativa sunt, et ratione aut respectu sui generis aut speciei, seu
aedificationem accommodari potest. Sane verum est omnia Scripturae dicta necessario ad aliquam aedificationem referri posse ac debere: sed interdum id alicui videri potest aedificare aut non aedificare, verumque aut falsum esse, quod revera aliter se habet. Sicut in controversia de corpore Christi videtur Papistis id cum primis ad aedificationem facere, si panis ille transsubstantietur, adoretur, invocetur, et veluti praesentissimus quidam Deus nobiscum adservetur, et apud nos habitet. Contra, aliis videtur omnis externa praesentia aut exhibitio in coena Domini esse inutilis: aliis denique
aut falsum esse, quod revera aliter se habet. Sicut in controversia de corpore Christi videtur Papistis id cum primis ad aedificationem facere, si panis ille transsubstantietur, adoretur, invocetur, et veluti praesentissimus quidam Deus nobiscum adservetur, et apud nos habitet. Contra, aliis videtur omnis externa praesentia aut exhibitio in coena Domini esse inutilis: aliis denique videtur, id ad illud foedus necessario requiri, quia ea exhibitione et participatione sanguinis ac corporis sanciatur, sitque id certissimum pignus spiritualium Christi beneficiorum.
Quare illa
videtur Papistis id cum primis ad aedificationem facere, si panis ille transsubstantietur, adoretur, invocetur, et veluti praesentissimus quidam Deus nobiscum adservetur, et apud nos habitet. Contra, aliis videtur omnis externa praesentia aut exhibitio in coena Domini esse inutilis: aliis denique videtur, id ad illud foedus necessario requiri, quia ea exhibitione et participatione sanguinis ac corporis sanciatur, sitque id certissimum pignus spiritualium Christi beneficiorum.
Quare illa verior regula est, Verba sacrarum Literarum proprie accipienda esse, nisi loci sensus in
Ecclesiam sub specie elegantissimae et ornatissimae sponsae obviam Christo sponso producit: sicut et Psalmus 45 facit. Sic Matth. 22 pii in Angelicae vitae specie in altera vita collocantur.
Emphasis est magna quaedam vis vocis, cum multo significantior est, quam prima specie videtur: quod in sacris fit primum inde, quia vocabula ipsarum sunt valde emphatica et ponderosa: ut Psal. 9. Pone eis doctorem, ut sciant gentes, quod homines sunt. In voce Homines magna vis est. omnem enim miseriam dixeris, cum hominem dixeris. Sic Gen. 1, In principio creavit
sit proprie respectu creaturarum primogenitus, sed potius Antegenitus, quia ante omnem creationem est genitus. Possis vero dicere etiam esse Metaphoram: quod sicut primogenitus omnibus fratribus imperet, ita et filius Dei dicatur toti rerum naturae praeesse: ut statim haec ipsa sententia declarari videtur. Sic etiam paulo post vocatur primogenitus ex mortuis, id est, resuscitatus ante omnes alios mortuos, itidem non propriissime accepta hac voce. Non semper ergo exactissime vocabularibus congruunt, quod etiam in aliis linguis non raro usuvenit.
Refetantur sane haec sequentia ad
Sic forte Matth. 23 dicit Christus: Vae vobis Scribae et Pharisaei hypocritae, quia purgatis exteriorem poculi ac patinae partem, intus autem plena sunt rapina ac intemperantia. Pharisaee caece, purga prius id quod est intra poculum et patinam, ut etiam id quod extra est, purum fiat. Ubi videtur loqui de eo. quod est intra poculum, cum proprie loquatur de eo quod est intra cor aut pectus eorum (quasi ipsos iam poculum abusive vocando) quod etiam vocabulo intemperantiae indicat, et quod mox eandem similitudinem aut Metaphoram clarius proponit, conferendo eos cum sepulchris
iam poculum abusive vocando) quod etiam vocabulo intemperantiae indicat, et quod mox eandem similitudinem aut Metaphoram clarius proponit, conferendo eos cum sepulchris dealbatis: sed vocabula alludunt tantum ad id, unde sumpta est occasio dicendi, nempe ad externam lotionem poculorum: ut Lucas videtur clarius haec verba exponere cap. 11. Sic Matth. 5, occasione interpretatiuncularum Pharisaicarum, Qui occiderit hominem, erit reus iudicio: abutitur, illis vocabulis, dicendo: Peccans sic, erit reus iudicio: peccans sic, erit reus consessui: peccans aut sic, erit reus
et aeterna poena. Vult igitur dicere, non solum qui opere externo cedem peregerit, sed etiam temere irascens: quique adiecerit insuper maiora aut minora maledicta, capitaliter peccavit. Omnes isti sunt rei aeterni exitii. Sic eodem cap. Qui unum ex hisce minimis praeceptis violaverit: videtur alludere ad Pharisaeorum verba aut cogitationes, qui aliqua Decalogi praecepta pro leviculis habuerunt: non quod ipse sic de eis senserit. Sic idem vocabulum longius trahit, Erit minimus: quasi dicat, Vestri Rabini habent ista pro parvulis, at videant, ne ipsi fiant in regno caelorum vere
et similes, quibus Hebraea lingua caret. Paulus tamen aliquando suum
Isa. 1, Argentum tuum redactum est in scoriam, principes tui sunt perversi: de quo alibi clarius.
INCREMENTUM, auxesis, cum congeruntur voces aut res aliquo modo vicinae: ita tamen, ut semper posteriores sint vehementiores, atque ita quasi crescat vel grandescat oratio. Tale videtur esse illud Psal. 1, Beatus vir, qui non ambulavit in consilio impiorum, nec in via peccatorum stetit, et in consessu derisorum non sedit. Plus videtur esse Stare quam Ambulare: quia perseverantiam quandam denotat: multo vero magis Sedere.
Talis auxesis est 1.
res aliquo modo vicinae: ita tamen, ut semper posteriores sint vehementiores, atque ita quasi crescat vel grandescat oratio. Tale videtur esse illud Psal. 1, Beatus vir, qui non ambulavit in consilio impiorum, nec in via peccatorum stetit, et in consessu derisorum non sedit. Plus videtur esse Stare quam Ambulare: quia perseverantiam quandam denotat: multo vero magis Sedere.
Talis auxesis est 1. Iohan. 1, Quod erat ab initio, quod audivimus, quod vidimus oculis nostris, quod manus nostrae palpaverunt. Plus est audiri rem quam tantum existere eam: plus videri
a Deo mittendi sunt. Talis missio olim in Isa. cap. 52 promissa et nunc praestita est. Hanc gradationem valde laudat Camerarius in suis Annotationibus.
Sed apud Oratores talis quasi scala subinde altius ascendens rem exaggerat, quod in hisce exemplis non perinde fieri videtur: tametsi hic etiam tres illi (ut ita dicam) ultimi partus trium exemplorum, quendam summum et super caeteros elatum gradum habent: ut est, Spes non confundit, Patientia efficit opus perfectum: et, Peccatum genitum procreat mortem: ut et hic ille ultimus finis summum quid sit. Simile quid
ac ipsius sententiam factumque, si nostro loco esset, cognoscere cupimus.
Est et aliud communicationis genus, cum se doctor increpans auditores illis admiscet: quod fit plerunque leniendae invidiae gratia, dum quasi partem quandam culpae in se recipere, ac semet quoque obiurgare videtur. Hoc multum utitur Scriptura, et omnes concionatores. Sic et Paulus Hebr. 2, se quoque auditoribus, et illis qui castigabantur, admiscet: ut non necessario ex ea locutionis forma probetur, eum qui illam epistolam scripserit, non Apostolum, sed discipulum fuisse. Nam, ut dixi, totus ille
ANAGOGEN dicunt esse, cum a re inferiore ac veluti terrena ad superiorem et caelestem spiritualemque scriptio, sensus, aut cogitatio ascendit, quasi sursum ad altiora auditorem ducens, ut etymon vocis sonat: ut cum Psal. 19 primum de externis operibus ac regno Dei aut operibus videtur initio agi, postea transit sermo ad regnum Christi. Sic cum initio de Davide et Salomone videtur agi Psal. 89, postea revera agitur de Meschia unico ac summo rege populi Dei. Item cum in parabola Samaritani primum videtur monstrari, quis sit proximus, cui benefaciendum sit:
scriptio, sensus, aut cogitatio ascendit, quasi sursum ad altiora auditorem ducens, ut etymon vocis sonat: ut cum Psal. 19 primum de externis operibus ac regno Dei aut operibus videtur initio agi, postea transit sermo ad regnum Christi. Sic cum initio de Davide et Salomone videtur agi Psal. 89, postea revera agitur de Meschia unico ac summo rege populi Dei. Item cum in parabola Samaritani primum videtur monstrari, quis sit proximus, cui benefaciendum sit: paulo post ostenditur revera, quod nemo vere servare ac benefacere possit humano generi, praeter
19 primum de externis operibus ac regno Dei aut operibus videtur initio agi, postea transit sermo ad regnum Christi. Sic cum initio de Davide et Salomone videtur agi Psal. 89, postea revera agitur de Meschia unico ac summo rege populi Dei. Item cum in parabola Samaritani primum videtur monstrari, quis sit proximus, cui benefaciendum sit: paulo post ostenditur revera, quod nemo vere servare ac benefacere possit humano generi, praeter unicum Meschiam servatorem. Sic saepe a typis ad significata fit progressio. Verum de hac figura alibi accuratius.
DIAPHORAN, aut
Verum hoc exemplum pertinet ad Regulam, Factum pro dicto, de qua postea.
Sic non nulli illud Christi Matth. 24 exponunt: Amen dico vobis, non transibit generatio haec, donec omnia ista fiant. id est, donec fieri incipiant. Mihi autem potius in Generationis voce nodus ac dubium inesse videtur, magisque probatur: ut, sicut in vocabulo Generatio prolixius exposui, intelligatur ibi vox Generationis, non pro una aliqua aetate aut seculo, sed pro gente Iudaica: quodque dicat Dominus, gentem aut nationem Iudaicam non prorsus delendam esse, usque ad extremum diem, quin potius eandem
potius eandem omnium illorum malorum, quae ante extremum diem concurrent, spectatricem et participem fore: sicque Dominus praemoneat eos de maturando poenitentiam. Nam vocem Transire, interitum significare, ex illo ipso adiuncto dicto, Caelum transibit, manifestum est. Illud sane, Omnia fiant, videtur prorsus completum quid absolutumque significare.
Completae significationis pro inchoata et illud exemplum est, quod Christus Marc. 10 dicit, Confestim ablegabunt asellum: pro, consentient solum ut abducatur. Act. 7, Moses redigit litigantes in concordiam: id est, conatus est
oraturi. Item non luxisse antea, utpote praesente sponso, Ioan. 16, cum antea frigidius oraverint, minus luxerint et intellexerint, et postea pauciora ignoraverint. Sic dicitur is nihil habere, qui parum habet, aut non satis firmiter habet, sed ociosum detinet, eoque illi auferendum esse id quod videtur habere. Sic ergo parva pars pro nulla, et magna pro toto aut integro habetur in hoc sermone.
Sicut porro parva initia aut partes saepe pro nihilo habentur, et per voces (ut ita dicam) nullitatis aut negantes exprimuntur: ita contra res prorsus nullae per vocabula parvitatis aut
custodiunt illud: id est, intellectam doctrinam accipiunt, amplectuntur, et ab ea postea non deficiunt. Sic crebro dicitur Deus audire, et auribus percipere nostram precationem, inclinare aures ad nostram precationem: nam exaudire, est percipere et probare petitionem.
Simili Hebraismo videtur et dictum, Gustare mortem, pro, mori, Matth. 16, Luc. 9. Ioan. 8. Item, Gustare coenam, pro, frui ea, Lucae 14.
Similiter verba significantia Iudicare, quae multa ac varia sunt, non solum significationem propriam obtinent, sed etiam consequentes actiones complectuntur: ut
Psal. 35, Iudica cum litigatoribus meis, pugna cum oppugnantibus me. Psal. 5,
alias longius a causa in effectus prolabuntur, eosve notant, alias propinquiores effectus significant, sive adsit
simul ipse affectus, sive non. Luc, 16, Aut enim alterum odio habebit, et alterum diliget. Videtur per (Odio habebit) significari negliget, ut ex sensu et sequentibus verbis inversae sententiae intelligi potest. Affectus enim dilectionis etiam in plures extendi posset, sed opera assidua non potest. Proverb. 13, Qui parcit virgae, odit filium: id est, negligit, degenerare et corrumpi,
aliam meliorem doctrinam de Christo: nam alium Christum praedicare non vult ullo modo. Quotquot baptizati estis, Christum induistis: id est, eius beneficia vobis fide applicuistis. Virgo et nupta divisa est, id est, earum conditio aut sors. Sic Io. 7, Nondum erat spiritus, sed propalam datus, videtur negari substantia, cum tantum accidens negetur. Sic, Pater maior me est: non substantia, sed accidente, officio
videlicet in hoc praesenti opere servandi generis humani, ubi ego
ratione essentiae, quia ipsa eius substantia sit vera panis substantia: sed ratione effectus, quia ipse demum vere vivificet, non panis, ex quo si quis comedat, denuo esuriet, et tandem etiam morietur. Sic ratione effectus est vera vitis: effectus horum, non substantiae conferuntur, et tamen sermo videtur de substantia sonare. Talia exempla sunt et illa Pauli 1 Cor. 12, Sicut multa sunt membra in uno homine, sed unicum corpus: sic et Christus: id est, sic et Ecclesia, quae Christi corpus est. Item 1 Cor. 15, Sic erit et resurrectio, id est, homines in resurrectione ita diversa gloria
testis non loquatur, id est, non credatur ei, non habeatur pro fide digno. Ruth 3, Si propinquus tuus esse voluerit, sit propinquus tuus: id est, si iure propinquitatis uti, vel ea facere ac praestare voluerit, quae propinquum decent. Sic et accipiatur illud Christi Luc. 10, Quis horum trium videtur tibi proximus fuisse illi, qui incidit in latrones, id est, proximi officia praestitisse? Omnes quidem tres erant iure, sed unicus facto aut officio, qui proximi officio perfunctus est.
Contra sequentia ponuntur pro praecedentibus. Servus nescit quae faciat herus: id est, domini
Scripturam declaraverit. Iohan. 16, Haec in proverbiis locutus sum vobis, posthac non loquar in proverbiis: id est, haec nunc vobis pro vestra ruditate videntur esse mera proverbia, sed postea, cum illuminavero vos, erunt perspicua, suum loqui pro eorum intelligere ponit. Talem ferme tropum videtur ipsemet Christus Matth. 13 subindicare, inquiens, Propterea per parabolas loquor eis, quia videntes non vident, nec audientes audiunt, nec intelligunt. Videtur enim indicare, sui sermonis (ut ita dicam) parabolitatem aut obscuritatem, non tam in suo sermone, quam in ipsorum ruditate aut
esse mera proverbia, sed postea, cum illuminavero vos, erunt perspicua, suum loqui pro eorum intelligere ponit. Talem ferme tropum videtur ipsemet Christus Matth. 13 subindicare, inquiens, Propterea per parabolas loquor eis, quia videntes non vident, nec audientes audiunt, nec intelligunt. Videtur enim indicare, sui sermonis (ut ita dicam) parabolitatem aut obscuritatem, non tam in suo sermone, quam in ipsorum ruditate aut caecitate sitam esse. Gen. 3, Et aperti sunt oculi utriusque, et viderunt quod nudi essent: id est, tum demum turpitudo nuditati accessit, eaque ab eis conspecta
Vicina huic, tametsi aliquanto angustior, regula est, quod verba, praesertim futuri temporis, crebro exponenda sint per volo, possum, permitto, soleo, debeo, et proprium infinitivum, quam aliquanto post subiiciemus. Posses sane utramque aliquatenus ad Synecdochen aut Metonymiam referre: videtur enim etiam hic causa pro effectu, aut contra usurpari. nunc igitur prioris exempla subiiciemus.
Exempla causae et occasionis. 2. Cor. 10, Hoc autem oro, ne cum praesens adero, sim audax fiducia, qua cogito vel videor in quosdam audax esse, etc. id est, oro ne
aut etiam ficta, solum ac sine similitudinis adverbiis positum. Cui postea addi potest explicatio, et ad propositam sententiam accommodatio: ut Christi Parabolae de seminibus, vinea, rege aut hero commendante regnum, familiam, donum aut vineam suis ministris. Hisce plurimum usus est Christus. Videtur autem in eo differre Parabola ab Allegoria, quod est plerunque prolixior, simplicior, et magis intelligibilis. Denique plerunque rationis speciem obtinet: aliquando tamen Parabola qualemcunque figuratam monitionem denotat: ur, Discite parabolam a ficu. Latini Grammatici Parabolam plerunque
eiusdem rei proprietates, conditiones, qualitates et actiones. Et ex illis secundum similitudinem aliquam inventam, quaerat propositae scripturae sensum, considerans in eodem Scripturae loco priora, extrema et media. Exempli causa: Dives a divo appellatur, eo quod dives quasi Deus nihilo indigere videtur. Hinc divites in Scripturis appellantur in malam partem, elati, inflati, superbi, abundantes flatu suo, qui sese beatos aestimant, cum fruuntur bonis huius mundi, aut qui sibi nihil iustitiae deesse putant: quemadmodum Pharisaeus, de quo in Evangelio. Et ideo neque esuriunt neque sitiunt
aut virgo et aedificari, quod in superiore Regula ponitur. Itaque illis quasi diversissimis rebus inter se coniunctis turbatur animus non praemonitus.
14 Hisce Regulis commode et illud addi potest, quod Hebraei crebro coniungunt voces multum a se mutuo diversas, quod genus sermonis videtur esse durius aliquanto: ut, Oculi omnium in te sperant: Auribus percipe lachrymas meas: Excindere brachium: Excindere mustum ex ore: Debilitatum esse oleum, Ioel. 1. Populus vidit vocem Dei, Exod. 20. Exaruit gaudium a filiis hominum, Ioel 1. Aliquando ab aliis sensibus ad alios
conditionem bonorum operum, aut certe novitatis vel renovationis, ad salutem requiri, et non dici de imputativa iustitia, aut applicatione meriti Christi, Causa ipsorum hallucinationis est, quia cum induere et vestimentum sit reale quiddam, quod corpori visibiliter applicatur, admodum verisimile videtur adres reales transferri, et non ad imputativas aut rationales: et praesertim concinne videtur applicari ad qualitates, quae sunt quasi quaedam vestes substantiae. At Paulus et reliqua Scriptura vel maxime utitur hac Metaphora de iis, quae ratione ac decreto applicantur, sicut in verbo Induo
dici de imputativa iustitia, aut applicatione meriti Christi, Causa ipsorum hallucinationis est, quia cum induere et vestimentum sit reale quiddam, quod corpori visibiliter applicatur, admodum verisimile videtur adres reales transferri, et non ad imputativas aut rationales: et praesertim concinne videtur applicari ad qualitates, quae sunt quasi quaedam vestes substantiae. At Paulus et reliqua Scriptura vel maxime utitur hac Metaphora de iis, quae ratione ac decreto applicantur, sicut in verbo Induo pluribus exemplis ostendi. Sic Paulus ait, Induere Christum, Galat. 3, Quot quot baptizati
Dei aut diaboli ob vocem seminis faciat traducem, et aliquid indigni aut fanatici confingat, ut in primitiva Ecclesia et etia Ethnicismo grassatus est error, quod nostra anima sit scintilla quaedam de essentia divina.
14 In parabolis aut Similitudinibus interdum res aut subiectum videtur poni pro suo epitheto aut accidente. Isa. 1, Si fuerint peccata vestra sicut coccinum, id est, valde immunda, sicut lana erunt: id est, si fuerint rubra, fient alba. Lana pro albedine, coccinum pro macula rufa aut purpurea ponitur. Ibidem, Idolum erit in stuppam, faber eius erit in
praeter exactissimam sui naturam, et etiam praeter suum principium. Sic Christus Matth. 13 proponit parabolam de semine in diversum solum cadente, et feliciter ac infeliciter fructificante: ubi primum quidem in ipsius parabolae recitatione, et etiam in eius explicationis principio, semen videtur significare doctrinam, ager autem bonus aut malus ipsos auditores: sed postea progrediente explicatione fit semen ipsemet auditor. Causa est, quia fructus huius seminis degenerat vel mutatur in ipsum pium cor auditoris, efficit aut fert ipsummet pium auditorem. Non manet ita huius seminis
Hic videmus, prius narrari, quod vulgus, reperta unica navicula prope Capernaum, in qua soli Apostoli sine Domino transfretaverant, animadverterit, et miratum sit Christum sine navi ultra stagnum nenisse, quam quod illud vulgus eum sit consecutum, aut ultra stagnum repererit. Ordo autem hic esse videtur, post miraculum saturatorum tot millium, vident omnes Christum ablegare protinus in unica navi discipulos ultra stagnum, et eum solum remanere ibi. Vesperi ergo in loca commoda quietis somnique causa dilabuntur. Mane denuo in eundem locum conveniunt, et Christum quaerunt, eoque non invento
ac iustitiam. Arundinem quassatam non confringet, et linum fumigans non extinguet. i. instaurabit et accendet. Convenit hoc cum eo, quod dixi de praeceptis negativis affirmativa includentibus.
Aliquando et solum silentium, praesertim in Sacris, excludere aut negare res tacitas videtur. Ut cum dicitur, Qui crediderit, salvus erit: idem est ac si diceret, Soli credentes servabuntur. Cum Christus aut propheta dicit: Venite ad me omnes sitientes, aut qui laboratis, et onerati estis: simul illud indicatur, non laborantes, sitientes aut aegrotantes, qui reticentur, non
(ne sancto illi Patri suam laudem invidisse videamur) cum docet Christum ad quaestionem Pharisaeorum respondentem, Matth. 19, plenum divortium cum iure novi coniugii pronunciasse: quia de pleno divortio, quale tunc ei genti fuit usitatum, sit ab illis consultus.
Aliquando tamen videtur responsio, quo ad externam speciem, non plane respondere interrogationi. Tale est illud praecedens, Quare tui Apostoli illotis manibus comedunt? Quia recte Isaias de vobis hypocritis pronunciavit, Populus hic labiis me honorat. Verborum species parum concinnam responsionem prae se fert, cum
Matth. 15 interrogatus, Quare discipuli tui transgrediuntur traditiones maiorum? respondet. Quare vos transgredimini mandatum Dei propter traditionem vestram? Sic cum Matth. 21, quaerunt Pharisaei, qua autoritate eiiciat mercatores ex templo, quaerit ipse ab eis, unde fuerit baptismus Ioannis? Videtur nova quaestio nihil apte ad priorem quaestionem facere: et tamen si respondissent, quod manifestum erat, baptismum Ioannis esse de caelo, habuissent simul responsum ad suam quaestionem, et insuper seipsos condemnassent. Nempe enim sponte cogitassent, Baptistam satis indicasse quis nam sit
interrogat ipse de imagine numismatis, indicans eos iam sub externo rege esse, eoque Meschiam venisse, et totam illam politiam et sacerdotium desiisse: quare non esse amplius litigandum de externa libertate. Usitatum enim est, ut potissimum sui gubernatoris moneta in unaquaque regione sit in usu. Videtur nonnunquam interrogatio in se responsionem includere. Rom. 6. quem igitur fructum tum habebatis, in quibus nunc erubescitis? Videtur quaerere, et tamen indicat eos nihil inde nisi ignominiam reportare.
Adiiciamus sane hic quaedam de schemate Interrogationis. Distinguere igitur
desiisse: quare non esse amplius litigandum de externa libertate. Usitatum enim est, ut potissimum sui gubernatoris moneta in unaquaque regione sit in usu. Videtur nonnunquam interrogatio in se responsionem includere. Rom. 6. quem igitur fructum tum habebatis, in quibus nunc erubescitis? Videtur quaerere, et tamen indicat eos nihil inde nisi ignominiam reportare.
Adiiciamus sane hic quaedam de schemate Interrogationis. Distinguere igitur solent Rhetores inter simplicem interrogationem, cum tantum studio quaerendi interrogamus: ut, Cuium pecus, an Meliboei? et cum
descendet in abyssum?
Plurimae vero passim sunt in Sacris interrogationes cum suis subiectionibus, idque valde varii generis: ut Rom. 9, Quid igitur dicemus? Quod gentes, etc. Quare, quia non ex fide.
¶ Est etiam aliud quoddam interrogationum genus, quod videtur modum ac formam rei quaerere, cum simpliciter neget rem totam, de qua in voce Quomodo diximus. Nam ista vocula, Quomodo, Wie, Ioan. 6, et alias saepissime non quaerit de modo agendae, aut etiam actae rei, sed simpliciter negat, aut falsitatis arguit sermonem alicuius. Paulo post initium
Item: Ideo non potuerunt credere, quia rursus dixit Isaias, Excaecavit oculos eorum. Impletio Scripturae proprie effectus est, non causa eorum incredulitatis. Non enim ideo non crediderunt, quia praedictum est: sed ideo praedictum est, quia non erant credituri. Et tamen ita hic Scriptura imperitis videtur loqui, ac si haec esset causa efficiens incredulitatis, cum vere sit effectus. Angelus Gedeoni, Abi in ista tua fortitudine, et libera Israelem. Deus ad Abrahamum, Quia hoc fecisti, ideo benedicam et multiplicabo sementuum. Atqui iam antea hoc promiserat certo, idque ex mera gratia: non
minus propriis aut principalibus, accidentariis, atque adeo quoquomodo ad rem pertinentibus: ut, Christiani iudicabunt et condemnabunt mundum, iudicabunt angelos, 1 Cor. 6. Quod revera proprie soli Christo convenit, piis autem aliqua impropria aut accidentaria ratione tribuitur. Tali Hebraismo videtur Deus Gen. primo, iubere terram producere arbores, et aquam pisces, cum proprie ipse is sit, qui ex aquis et terra omnia quae vult producit. Vade in ista tua fortitudine, et libera Israelem, Iud. 6. Deus iussit Semeum maledicere Davidi, 2 Sam. 18. Sic Deus dicitur impulisse Davidem ad
parsurum, iram autem et poenas in gentiles incredulos effusurum. Quod est diligenter observandum, et diligentissime, ne specie sermonis deceptitum articulum iustificationis, tum et alios corrumpamus.
Sic et Abrahamus diviti respondendo causam damnationis ipsius et salutis Lazari videtur affirmare, esse alterius temporariam felicitatem, et alterius aerumnas: cum per illas lauticias ac delicias tantum impoenitentia divitis, et contra per crucem (ut ita loquar) filiatio Lazari indicetur. Hac ratione quoque pauperes dicuntur accipere suos benefactores in aeterna tabernacula,
dicuntur salvare nos, et credentes etiam montes transferre, cum talia solus Deus faciat, fide tamen apprehensus. Psal. 119, Iudicia tua adiuvabunt me: id est, tu ipse per et secundum verbum tuum. Matth. 10. Luc. 12, Non veni mittere pacem, sed gladium. Veni enim separare. Ubi videtur affirmare se ex professo ad hunc finem venisse, et tamen loquitur de accidentario fine, qui alioqui culpa diaboli consequitur. Aliquando tribuitur aliquis effectus remotiori causae, aut etiam solum occasioni alicui. Sic dixerat Caesar strata acie optimatum: Hoc voluerunt: id est, me
universo orbe terrarum, Luc. 2, Ut describeretur tota terra: id est, Iudaea solum, 2. Paral. 9, Magnificatus est rex Salomon prae omnibus regibus terrae, scilicet terrae Canaan et vicinarum. Gen. 41, Omnis terra venit in Aegyptum.
Universalis persaepe apud Hebraeos latius patere videtur, quam praesentis materiae natura postulat, aut etiam ferre potest. Quare specificatione quadam opus est. qua applicetur ea universalis ad praesens negotium. 1. Sam. 20, Et non est locutus Saul quicquam ea die, scilicet de absentia Davidis. Ibidem: Et puer nescivit quicquam, scilicet de
quod circumscripta. Fides tua salvum te fecit, idem valet ac, Tantum fides vel sola fides. Iustificatur homo sine operibus, idem valet ac Sine omnibus operibus.
Quinetiam non raro sententia quae videtur esse particularis, generaliter accipienda est, praesertim ubi aliqua notabilia ponuntur. Non relinquam mingentem ad parietem, 1. Sam. [25.] pro, omnes contrucidabo. Psal. 30, Ego iacui, dormivi et evigilavi: Dominus autem suscepit me: quasi dicat, quicquid ago, Dominus
ostentent delicatam vitam lotione faciei et unctione capitis. Ubi manifestae Hyperbolae sunt, eoque ad mediocritatem necessario reduci debent. Sic Luc. 14, Cum facis prandium, noli vocare fratres tuos consanguineos, neque vicinos tuos divites: sed voca pauperes, mutilos, claudos et caecos. Videtur Dominus simpliciter
mandare, ne iis benefaciamus, qui nobis referre gratiam possunt, sed tantum iis, qui non possunt: cum illud prius officii genus non interdicat, sed hoc posterius vult longe studiosius
fit. Ibidem: Si quis non odio habebit patrem suum, matrem, fratres, sorores, et propriam animam, non potest esse meus discipulus. Item: Quicunque non renunciaverit omnibus suis, non potest esse meus discipulus. Iohan. 12, Qui odio habet animam suam in hoc mundo, in vita aeterna custodiet eam. Videtur absolute praecipere, ut nostra, nostros, ac vitam ipsam odio habeamus et negligamu:, quod esset plane impium: cum tamen nihil aliud postulet, nisi ut gloriam Dei, ac aeternam salutem longe omnibus humanis rebus anteferamus, paratique simus propter ipsum omnia deserere et pati. Sic Salomon
ut nostra, nostros, ac vitam ipsam odio habeamus et negligamu:, quod esset plane impium: cum tamen nihil aliud postulet, nisi ut gloriam Dei, ac aeternam salutem longe omnibus humanis rebus anteferamus, paratique simus propter ipsum omnia deserere et pati. Sic Salomon Proverb. 6, contraria videtur praecipere, cum iubet responderi et non responderi stulto secundum stulticiam eius: quae duo in eo concordantur, adhibita restrictione, quod ordinate sit respondendum, inordinate non, adhibita rerum gravitate, et verborum moderatione, Rom. 9, Iacob dilexi, Esau odio habui: scilicet, in
de me, testimonium meum non esset verum. Similia his sunt et illa, Matth. 5. et Lucae 6, Si quis te percusserit in dextram maxillam, porrige ei et alteram: et, Si quis tibi aufert pallium, da ei et tunicam: et, Si quis te adegerit ut eas cum eo miliare unum, eas duo. In his enim dictis videtur mandare Christus, ut non solum feramus patienter illatas iniurias, sed etiam ultro plures expetamus, ac quasi occasionem patiendi crucisque quaeramus: unde quidam suas
ad malum: id est, ne quicquam durius vel agas vello. quaris cum eo. Iohan. 3: Testimonium eius nemo accipit: id est, perpauci, propemodum nemo. Prov. 6: Ne respondeas stulto secundum stulticiam eius, ne et tu fias ei similis. Responde stulto secundum stulticiam eius, ne videatur sibi sapere. Videtur quasi contraria extrema proponere, et sibi invicem opponere, ut nos in respondendo adversariis ad quandam mediocritatem reducat. Haec loquendi ratio in adhortationibus ideo in usum venit, quod cum homines in contrarium nimis proni sint, eos in alterum contrarium veluti curvum lignum, iuxta
causa, ne ociosi, ac sine omni spirituali certamine marcescant, divinaeque opis implorationem negligant: tum etiam, ut per talia certamina Deus glorificetur, et pii ipsi coronentur.
Nec multum diversa sunt ab his illa: Nolite soliciti esse de crastino: Nolite timere, etc. Videtur enim haec posterior Regula aliquanto amplior esse, ac posse utramque priorem in se continere.
Contra quoque aliqua hyperbolica dicta in tenuiori significatione accipienda sunt: ut Iohan. ult. Totus mundus non caperet libros de rebus gestis Christi, pro, ingens librorum moles
Ubi Discere itidem naturalem ingenerationem malitiae notat. Sic Isa. cap. 1 clamat, Discite benefacere: exigens ipsam cordis immutationem, non tantum aliquam institutionem vel assuefactionem externam, aut etiam humanis viribus possibilem, ut sermo ille imperitorum iudicio sonare videtur.
Liptote quoque aut Synecdoche quaedam est, quod minima particula pro toto ponitur, aut res amplissimae minimis vel tenuissimis significationibus notantur. Dicere, pro ex animo sentire, confiteri, profiteri ac docere. Qui dicit IESUM anathema, malo spiritu loquitur: aut, Nemo
Huc referri possent collationes Similium, cum uno membro posito alterum omittitur: de qua re in Similitudinibus dictum est. Rom. 5, Sicut per unum hominem intravit mors et peccatum: deest, ita et per unum hominem iustitia ac vita: nisi quod tantum uno aut altero verbo subindicari videtur. Sed hoc facile potest subintelligi.
Iohan. 3, Scimus quod sis a Deo: nemo enim, etc. Ideo veni, ut a te docear, etc. Quis peccavit, hic aut parentes eius? sub. illud tale ac tantum peccatum, propter quod hic caecus natus est. Sic et in responso
sed tamen interim voluit etiam illud ipsum factum ab eis fieri.
Sic tota lex aliud sonat et valet externa cortice, aliud interno nucleo. Quin etiam moralis lex aliud externo velamine, quo facies Mosi tecta fuit, portendit, aliud vera ac detecta Mosis facie. Externo illo velamine videtur vere afferre et offerre iustitiam ac vitam obedientibus, omnesque ad eam apprehendendam excitare: at contra interna facie et quasi vero cordis sui sensu omnes ad desperatiovem de iustitia ac vita impellit, omnesque a se ad quaerendam aliunde iustitiam et salutem abigit. De qua re etiam in
facile prodi potuisset, si ex fenestra clamasset. 1 Samuel, 23. Acciditque cum fugeret Abiathar ad Davidem in Ceila, ut et Ephod descenderet in manu eius. Commemorat fugam Ablathar cum Ephod: quia postea narraturus, Davidem consuluisse Deum per Ephod. Hanc porro ipsam historiam de fuga Abiathar videtur non satis suo loco posuisse. Ponit enim eam ante profectionem David in Ceila, cum tamen hic textus dicat, sacerdotem in Ceila ad Davidem profugisse: nisi forte propter cohaerentiam huius historiae cum caede sacerdotum simul illa exposuerit. 1 Samuel. 23. Et factum est, cum tonderet oves
Psal. 79; 68, 69. Item, Gratiarum actionis: ut Psal. 95, 97, 98.
Observandum quoque in prophetiis res diversissimas simul aut de diversissimis temporibus praedici. Isa. 7. Matth. 24. exempla mox sequentur.
Saepe dum de alia re praesenti loqui videtur,
simul aut de diversissimis temporibus praedici. Isa. 7. Matth. 24. exempla mox sequentur.
Saepe dum de alia re praesenti loqui videtur,
veluti per typum de futuris aliquid significat: ut Exod. 12, Nec os confringetur in eo: dum videtur eos docere modum edendi agni paschalis, praedicit formam passionis Christi. Sic Exod. 25, Vide ut facias omnia secundum exemplar, quod ostensum est tibi. Dum videtur Deus instruere Mosen, qua ratione debeat fabricare tabernaculum, praedicit eum cultum esse umbram caelestis tabernaculi et futurorum bonorum. Sic Oseae 11, Ex Aegypto vocavi filium meum. In typo Israelis praedicit, Christum filium Dei ex Aegypto revocandum. Isa. 7, Ecce virgo concipiet
Mosen, qua ratione debeat fabricare tabernaculum, praedicit eum cultum esse umbram caelestis tabernaculi et futurorum bonorum. Sic Oseae 11, Ex Aegypto vocavi filium meum. In typo Israelis praedicit, Christum filium Dei ex Aegypto revocandum. Isa. 7, Ecce virgo concipiet et pariet: dum videtur promittere aliquod miraculum, quo praesentis liberationis promissionem confirmet, aliud longe maius agit: praedicit enim Christum nasciturum ex virgine. Sic proponitur serpens aeneus, Num. 21. Sic sub specie promissionis terrae Canaan, promittitur regnum caelorum: sub promissione
luctatus est cum viro.
Multae omnino tales locutiones sunt in Paulo. Sic Rom. 4, Lex iram operatur: id est, manifestat iram Dei. Nam Lex non operatur iram, quae etiam ante praedicationem legis est, sed tantum eam ostendit: et ita cum eam in lucem protrahat, et hominibus ostendat, videtur eam effecisse. Operatur alioqui vere iram hominum contra Deum, indignationem et fremitum. Sic ubi non est lex, non est transgressio. Luc. 15, Amen dico vobis, quod ita gaudium erit in caelo super uno peccatore resipiscente magis, quam de nonaginta novem iustis, qui non indigent
adversis tristes: quales saepissime in sacris Literis proponuntur. Sicut et in tragoediis Ethnicorum, quas aliqui etiam inter hyperbolas numerant. Sicut enim esurienti omnis cibus belle sapit, saturo autem et nauseanti omnis cibus, quantumvis per se lautus, insipidus est, et febricitantibus vinum videtur esse amarum: sic laeto omnia videntur laeta et secunda, tristi vero moestoque sunt omnia molesta, omniaque sibi inimica et infesta esse putat. Huc illud Horatii: Format nos natura intus ad omnem motum. Sic Germani dicunt: Felici omnia arridere, das ihn alles anlache: id est, quod omnia
dicti inde apparet, quia postea eos ad haec ipsa remisit, sed illuminata mente eorum, non autem magis perspicuo sermone est usus.
Fingere hic posses etiam talem Regulam, quod alias Scriptura pronunciat de rebus, ut in sese suaque natura sunt, alias ut nobis aliisve sunt, aut etiam videtur: de qua re alibi in hisce universalibus Regulis. Sic Deus per sese est ferme palpabilis, et abscondita Dei sunt scibilia aut rationabilia: sed nostra culpa nobis est ignotus Deus. Rom. 1. Act. 14. et 17. Sic et Aristoteles saepe dicit alia esse per sese aut natura nota seu perspicua, alia
talia. Sic Christus confitetur, se esse causam dissidiorum in hoc mundo: et Scriptura dicit eum esse petram scandali: et Paulus ait, se ac Evangelium esse multis exitio, ac odorem mortis: cum alibi dicatur causa et autor summae pacis ac quietis et tranquillitatis publicae.
Tale quid videtur etiam esse, quod Christus Matth. 5 detersurus pravas glossas legis a Rabinis excogitatas, ipsa verba legis citat, vel uti reprehendens ea. Reprehendit autem ea non per se, sed quatenus perperam ab illis exponebantur.
Ad hunc Hebraismum referri potest, quod cum Deus promiserit
mysterium coniunctionis Christi et Ecclesiae.
Crebrae igitur sunt apud eos et interdum subitae ac quasi impraevisae mutationes austerae obiurgationis in amicam compellationem, laudationis in accusationem, perterrefactionis in consolationem, et contra, prout auditorum utilitas postulare videtur: ne, dum vel perpetuo in austeritate perseverat, aut nimium conterat, aut etiam a se absterreat abigatque, vel rursus eos perpetuo blandiendo in suis peccatis confirmet. ut Gal. 3, incipit austere eos obiurgare, O stulti et insensati Galatae: aliquanto post eos fratres appellat: paulo
interiiciuntur tum verae, tum illis vicinae.
Saepe omisso instituto fit digressio ad aliud, quo explicato, reditur ad illud prius, intermissumque: ut Ephes. 3 fit digressio ad explicationem functionis Paulinae, sed sub finem eius reditur ad institutum. Sic toto 9 capite 1 Cor. videtur digredi ad suum exemplum, qui moderate sit sua libertate usus.
Cupide a personalibus et ignobilioribus ad realia, nobiliora et magis utilia ac generalia transit. Sic 2 Cor. 1 de suorum consiliorum ac profectionum ratione agendo, subito transit ad celebrandam veritatem ac
nomen hoc sit quasi abusive traductum ad eas formas, ubi quoquo modo in plurium verborum coagmentatione ultima primis respondent, eave quasi respiciunt, quas nunc Periodos nominant.
Hermogenes etiam scribit de circulari forma sermonis, ubi eadem vox est initio et in fine, ut sic cauda videtur reflecti ad suum caput, dum primum vocabulum repetit. Hoc genus orationis etiam Demosthenes in exordio suae ipsius celeberrimae orationis pro corona exprimit: ut sicut a voto aut precatione Dei incipit, petens ut illi sibi tantam suorum civium benevolentiam concilient, quanta ipso erga eos
eis sunt, et non, etc. Deut. 7, Ne iungas affinitatem cum eis, filiam tuam ne des filio eius, et filiam eius ne accipias filio tuo. De hoc etiam paulo ante dixi.
Huc referre possis etiam expolitionem aut expositionem. Vetus vero et sane naturalis quaedam sermonis figura videtur esse, ut primum aliquid breviter proponatur, postea idem prolixius ac clarius exponatur, unde id commodi habet auditor, ut primum summam rei breviter percipiat, postea rem totam plenius exponi intelligat: quod omnes natura cupere, et ad docendum peraccommodum esse, declarant etiam
aut areolas areolas: id est, per diversas mensas aut consessus, seu areolatim aut mensatim.
Huc addi et illud genus iterationis recte potest, cum subiectum propositionis iterant. Gen. 31, Filiae; filiae meae sunt: filii, filii mei sunt, et greges greges mei. Ubi prius posita vox videtur quasi ostendere aut definire subiectum, ac si diceret, Greges isti hic praesentes, mei greges sunt, et non intrare in orationis constructionem. Sed secundo demum repetita vox orationem inchoet, et sit subiectum: ut Linacer de Vocativo disserit, quod Vocativus in orationem non intrat, sed
subinde magis ac magis illustrare, nobisque notius magisque apertum efficere, et simul corda nostra illuminare, nosque eius vera intelligentia donare dignetur, ad sui nominis gloriam, et nostram salutem.
Sermo sacrarum Literarum, exceptis historicis libris, videtur (ut nunc in genere pronunciemus) maiori ex parte grandis, sublimis, aut magni loquus esse: tametsi et humile quoque genus ac medium haud raro in eis reperiatur.
Duo enim plane diversissima esse videntur simpliciter docere, aut rem quampiam, praesertim difficiliorem magisque
aetatem iuvenilem decet, est quae senilem, nec iam dicenda est eloquentia, si personae non congruat eloquentis: ita est quaedam quae viros summa authoritate dignissimos planeque divinos decet. Hac illi locuti sunt, nec ipsos decet alia, nec alios ipsa. ipsis enim congruit: alios autem, quanto videtur humilior, tanto altius non ventositate, sed soliditate transcendit. Ubi vero non eos intelligo, minus quidem mihi apparet eorum eloquentia: sed eam tamen non dubito esse talem, qualis est, ubi intelligo. Ipsa quoque obscuritas divinorum salubriumque dictorum tali eloquentiae miscenda
qui nostros authores contemnendos putant: non
quia non habent, sed quia non ostentant, quam nimis isti diligunt eloquentiam. Sed forte quis putat, tanquam eloquentem, nostrum elegisse me apostolum Paulum. Videtur enim, ubi ait, Et si imperitus sermone, sed non scientia, quasi concedendo obtrectatoribus sic locutus, non tanquam id verum agnosceret confitendum. Si autem dixisset, Imperitus quidem sermone, (et non addidisset:) Sed non scientia: nullo modo aliud posset intelligi. Scientiam plane non
sińe dubio aures clausula numerosiore mulceret: sed gravior interpres etiam ordinem maluit tenere verborum. Quomodo autem hoc in Graeco eloquio sonet, quo est locutus Apostolus, viderint eius eloquii usque ad ista doctiores. Mihi tamen, quod nobis eodem verborum ordine interpretatum est, nec ibi videtur currere numerose. Sane hunc elocutionis ornatum, qui numerosis fit clausulis, deesse fatendum est authoribus nostris: quod utrum per interpretes factum sit, an (quod magis arbitror) consulto illi haec plausibilia devitaverint, affirmare non audeo: quoniam me fateor ignorare. Illud tamen
in suam fragilitatem. Verum in hoc genere Paulus artificiosissime individuum cum genere toto miscet, inquiens: Per gratiam, quae mihi data est, dico cuique existenti inter vos. Quasi dicat: Dico omnibus, dico singulis separatim, alloquendo alium post alium. Sic etiam Gal. 6, Si quis sibi videtur aliquid esse, cum nihil sit: etiam quasi singulos et omnes tangit.
Affectus, qui non tantum verbis in auditore cientur, sed etiam in loquente aut aliis proponuntur, ac quasi ostentantur, necessario auditorem movent, et sermonem quasi vivum efficacemque reddunt.
audienti incutit, dum graviora ac tristiora cogitat, ac timet, quam saepe res ipsa in se habet.
Est etiam nonnunquam brevitas grata auditori, tum quia eum minus gravat, tum quia paucis multa dicit, et ille cito multa discit: tum denique quia non nimium tenuiter omnia exponendo videtur auditori eam intelligentiam tribuere, quod ipse rem plenius suo Marte expendere possit. Verum adscribam unum aut alterum praedicti autoris dictum.
Brevia etiam membra in acumine et gravitate locum habent. acrius enim et vehementius est id quod paucis verbis summam continet
3, dum urget, oportere omnino hominem regenerari, ostendit totam priorem naturam ac generationem damnatissimam esse. Sic passim in Scriptura per misericordiae et Evangelii praedicationem ex consequenti accusatur peccati et extremae corruptionis, ut qui tanto remedio indigeamus. Sic Ios. 2 videtur tantum conclusio totius narrationis exploratorum adscribi: Utique tradidit Deus in manum nostram universam terram. Sic Gen. 14 brevissime indicatur occurrisse regem Sodomae Abrahamo: reliqua subintelligenda relinquuntur.
Sexto, uno aliquo significanti verbo aut dicto saepe
ac unicus proximus, qui solus generi humano longe afflictissimo succurrere queat. Hac ratione omnes promissiones ac minae, omnia beneficia ac poenae temporariae corporalesue, simul spiritualia mala bonaque indicant. Sic tota moralis lex, quatenus quidem velata prodit, disciplinam quandam flagitare videtur: quatenus autem detracto velo consideratur, arguit et coarguit damnatque extremam et tristissimam hominis corruptionem. Verum de multiplici copiosoque fructu ex uno Scripturae loco percipiendo, in capite de Ratione legendi sacras Literas, dictum est prolixissime.
Decimosexto.
initia lectionis attigerimus, quia tamen tantum invenimus sensuum thesaurum, non potuimus ultra progredi, ut ne dictorum multitudine memoriam vestram obrueremus, et his dictis obessemus. Haec ille.
Summa tum brevitas, tum energia sermonis divini consideretur in illo simplicissimo (ut videtur) responso Apostolorum pontificibus dato, Act. 4. An coram Deo iustum sit, vos potius audire quam Deum, vos ipsi iudicate. Non enim possumus, quae vidimus et quae audivimus, non loqui. Summa brevitas inest huic dicto, qua illi tamen ingentem rerum copiam complectuntur. primum enim, quod
pertinent, omittemus: tantum ergo de stylo eius ac modo disputandi aliqua annotabimus, tametsi in superioribus, praesertim in capite de Sermone sacrarum Literarum, multa iam de eo dixerimus. Extat vero iudicium adversariorum Pauli de eius Epistolis, 2. Corinth. 10, etiam ab ipsomet Apostolo (ut videtur) comprobatum, quod sint graves et validae. Posterius ad
Hermogenes gravitatem styli vocat, cum est acerbus, obiurgans, accusans et expostulans.
Sive igitur potentiam aut robur sermonis intelligas, sive hasce quasdam quasi praeceptoris virgas, quibus eos liberius et asperius flagellabat, non multum, ut opinor, a vero sensu aberrabis. Nec videtur ociose eo loci proferre illud adversariorum iudicium. nam cum utraque ad Corinth. Epistola multum dignitatis ac gravitatis, aut etiam granditatis habeat, non caret simul praeceptoria austeritate et efficaci sermone: quin et eo ipso loco praecedunt talia, quae et minacem austeritatem, et
adscribam.
De Pauli summa brevitate disservi in Capite, ubi de Brevitate agitur. De eiusdem absolute pronunciatis, secundum quid intelligendis, itidem alibi dictum est: ut sunt, Omnia mihi licent: Omnia omnibus factus sum: Charitas omnia credit, et similia. Proprium autem illud videtur esse Paulo, quod mox in ipsis inscriptionibus et subscriptionibus mirabili artificio summam Evangelici mysterii, suique ministerii complectatur, quae videntur proprie quasi quaedam insinuationes esse. de quibus alibi in hoc Libro, prolixius disservimus.
Cum ab aliis materiis ad
in medium coniectis, obscuram quidem et occultatam facit lectionum altitudinis elaborationem: verissimam autem et rectae opinionis, et quae nihil habet neglectum, aut aegre adeo explicabile. Nam his qui non adhibito studio et ingenerose a verbis excidunt, aliquando incohaerentia et dissona dicere videtur: qui vero studiose et sobria raciocinatione relegunt, magno ordine et veritate plena. Proinde exacte de his nunc tractare, ipsum per se solum ingens opus fuerit.
Bucerus quoque hanc eandem quaestionem de Paulina eloquentia prolixe tractat: cuius sententiam cognovisse
singulis quoque eius verbis, si modo animum advertat, caelestem effulgere sapientiam cernat. Ex Spiritu sancto Apostolus scripsit, immo hic ipse omnia scripsit, Paulo usus tanquam organo: nihil ergo hîc frustra dicitur, nihil non suo loco, nihil non rei congruens eoque apposite. Tunt alicubi, ut videtur carni, et Anapodota, sunt Hyperbata, sunt Mioses, Tautologiae, Homoeologiae, Macrologiae, pleonasmi, Anoecomata, et alia quae inter vitia orationis numerantur. At si tu probe consideres (ut soleant loqui ii qui sunt vehementer affecti, maxime qui tractant divina) quid deceat Evangelium
ex magnitudine ac sublimitate rerum, quae tractabantur, quibus inter homines pares voces et pares locutiones difficilime inveniuntur. Deinde cum homines adhuc satis carnales et infirmos et plebeios alloquerentur, eorum captui sese attemperabant.
De utraque parte difficultatis Origenes videtur appositum simile retulisse, quod Paulus egerit instar eius qui hospitem deducit ad invisendas aedes nobilissimi principis, varia ei occurrunt conclavia, multae viarum ambages, multiplices aulae, atque infinita pene cubicula: multa quae praeciosa sunt, ostenduntur eminus, alia cominus:
deducitur, admirabundus tantum spectat praesentia, ignoratque unde illuc venerit, aut qua parte sit egressurus.
Imputat quandoque Hieronymus eidem Paulo sermonem Graecum minime purum, sed cilicum, et eum qui proprietates Hebraeae linguae sibi admixtas habeat. Quin et ipse Apostolus videtur deprecari sermonis imperitiam, licet rerum scientiam sibi vendicet. Et Petrus apostolus in postieriori sua Epistola fatetur Paulum habere in suis Epistolis multa difficilia intellectu, quae parum eruditi et firmi homines ad suum exitium pervertant. Ista videntur his opponi, quae Augustinus
et confirmantes.
Usitatum quoque est Ioanni, ut posita aliqua sententia, mox eam Antithesi aut confirmet aut illustret, aut etiam amplificet. ut Ioan. 1, Confessus est, et non negavit, et confessus est, quod ego non Sum Christus. ubi tantum augetur adseveratio. Et 1 Ioan. 1, videtur esse quaedam illustratio: Annunciamus vobis Deum lucem esse, et tenebrae in eo sunt nullae.
Porro exempla sequentia possent ad amplificationem referri. Ibidem: Si in tenebris ambulamus, communionem cum eo non habemus: sin in luce ambulamus, sicut ipse est in luce, communionem
Scimus quod testimonium eius est verum. Et haec eo scripta sunt, ut omnes credant et salventur: alioqui si omnia scriberentur, totus mundus non caperet libros. Sic in Epistola: Quod audivimus, vidimus oculis nostris, et manus nostrae palpaverunt, etc.
In Epistolis minus videtur aperte distinguere partes doctrinae, quam Paulus, qui plerunque primum contritionem, postea iustificationem, postremo novam obedientiam urget, primum malam arborem monstrans, accusans ac succidens: deinde bonam plantans aut generans: postremo eius bonos fructus describens.
commissorum delictorum. Atque id quidem in papatu adeo invaluit, ut agere poenitentiam vulgo nihil significaret aliud, quam corporeis et externis quibusdam molestiis seipsum afflictare. Sicut et Germanicum Buß / magis externam quandam castigationem, quam veram animi conversionem significare videtur. De vocabulo Poenitentiae et resipiscentiae in prima parte disservi.
Aliquando autem in eiusmodi poenitentiae descriptionibus paulo plures eius effectus adduntur, et praecipue aliqua praecepta charitatis: ut Isa. 58, remissionem debitorum praecipit Deus, et aliorum onerum,
esse ad hoc, ut corpus afflictum et debilitatum animae magis pareat, aptiorque ad orandum, ac omnes res divinas homo Christianus esse possit. Horum sententiae omnino reclamare nequaquam ausim, afferre tamen in medium rationes contrarias. Et licet (ut opinor) et conscientia nostra illud postulare videtur prius tamen perpendamus et examinemus eorum sententiam, ecquid veritatis habere videatur: deinde contraria argumenta recitabimus.
Putant igitur illi corpus fame, frigore, et insomnia cruciatum, ad orandum ac res divinas meditandum esse aptius, quam alioqui mediocriter curatum.
mea sententia, si, praesertim cum aliquae haereses in Ecclesia oriuntur; aut cum magna aliqua calamitas imminet, qualis iam Ecclesiam pene oppressit, multum etiam de licita laeticia licitisque voluptatibus communiter remitteremus, et itidem privatim, cum aliqua privata calamitas nobis impendere videtur. Atque haec de ieiunio seu de ista lugubri excruciatione corporis diximus, et non de temperantia seu sobrietate, quam superius diximus esse quiddam longe diversissimum a ieiunio. Nec enim dubium cuiquam est, quin Christiani semper teneantur sobrie et temperanter vivere, non tantum certo
intelligi potest.
Deinde per Synecdochen simul et Catachresin significat totam crucem, atque adeo omnes calamitates et labores, quos pii homines in hac vita tolerare coguntur, vicinitate quadam significationis: quia omnia ista sunt luctus quidam. in qua significatione vox haec posita videtur Matth. 9, Cum auferetur ab eis sponsus, tunc ieiunabunt: quasi dicat, tum habebunt quod lugeant, tunc et diabolus et mundus omnes suas machinas ad eos oppugnandos et perdendos adhibebunt.
Postremo per Allegoriam significare potest vitae innocentiam. Quod tamen ieiunium, non
utpote plurimis peccatis onustissimi. Sic vox Retributio, pro gratuita beneficentia valde crebro usurpatur: Quid reddam Domino pro omnibus retributionibus eius? id est, pro eius gratuitis beneficiis. Sic parabola Samaritani et viatoris saucii prima facie mera legis et operum concio esse videtur, cum sit revera Evangelica, ac a lege, bonis operibus, et sacrificiis peccatorum ad solum Christum deducat. Oritur enim ex quaestione de bonis operibus, et quis sit noster proximus, cui nos benefacere oporteat. Sed Christus mirabili artificio eo rem deducit, ut ostendat omnes homines
En tu ex me sciscitaris, quis sit tuus (ut ita dicam) passivus proximus, cui tu benefacere debeas ac velis. At ego contra tibi monstro illum unicum, verumque activum proximum, qui solus omnibus largissi me benefacere, eosque beare queat, et cupidissime velit. Sic quoque concio Christi Matth. 5 videtur mera legalis esse, et sane est aliquo usque: sed revera id agit ibi Dominus, ut exigendo perfectissimam iustitiam obedientiae, et legis austeritatem severitatemque declarando homines faciat desperare de lege, eiusque iustitia ac salute: et monstret se esse illum verum legis impletorem, apud
esse et aliam iustitiam, in remissione peccatorum consistentem, qua sit illa illa peccatrix iam longe mundior ac iustior facta, quam ipsemet Pharisaeus de opinione iustitiae mirabiliter sibi placens et tumens, et miseram mulierculam contemnens ac damnans. Sic quoque tota ceremonialis lex, dum videtur peccatorem ad suas ceremonias et sacrificia; expiationis gratia invitare, ad ipsum Meschiam proprie (si modo recte intelligatur) eiusque unicum expiatorium sacrificium, cuius illa omnia erant typi ac picturae, ablegat. Sed de hoc genere locutionum et praedicationis operum infra aliquid
actiones aut effectus causis minus propriis aut principalibus accidentariis, atque adeo quoquo modo ad eam rem pertinentibus: ut, Christiani iudicabunt et condemnabunt mundum, quod proprie revera soli Christo convenit: piis autem aliqua impropria aut accidentaria ratione tribuitur. Tali Hebraismo videtur Deus Gen. 1 iubere terram producere arbores, et aquam pisces: cum proprie ipse sit, qui ex aqua et terra omnia quae vult, producat. Sic Deus Moysen iubet mare rubrum in duas partes scindere, cum ille nihil plus posset, quam sola virga aquam verberare. Deus igitur improprie illud ingens
gentilium exitium sit satisfacturum pro peccatis et poena Israelitarum: cum tantum id velit dicere, se suis Israelitis benigne propter ipsorum Meschiam parsurum, iram autem suam et poenas in gentiles incredulos effusurum.
Sic et Abrahamus Diviti respondens, causam damnationis ipsius videtur affirmare, esse eius temporariam felicitatem: et contra, salutis Lazari ipsius aerumnas: cum per illas lauticias ac delicias tantum impoenitentia Divitis: et contra, per crucem vera adoptio Lazari, aut genuina filiorum Dei nota indicetur. Hac ratione quoque pauperes dicuntur accipere suos
ea non loqui. At insulsi Sophistae eius doctrinam ad comparandam caelestem iustitiam ac felicitatem transtulerunt. O inscitiam ac furorem quavis talpa caeciorem.
16 Saepe Evangelicae promissiones legalibus formulis et verbis proponuntur. Isa. 1, Lavamini, et mundi estote. Hoc dictum videtur a nobis propriam mundiciem flagitare, cum revera aliena, aut Christi nobis offerat. Ideo Augustinus crebro inculcat, Deum mandando et flagitando docere, quid velit nos ab eo per Christum petere, et gratias accipere. Sic alias indicat, Convertimini ad me: alias dicit, conversurum nos esse ad
corrupta ratio capitur, et veluti a nucleo ad putamen obducta, in longe alias cogitationes et opiniones de eis inducitur, quam quas de illis nos habere in vera religione oporteret, ut mox in singulis legis speciebus ostendetur. Deinde sermo eius multo aliter loqui ac sonare nostris carneis auribus videtur, quam ut nos verum legis sensum, et praesertim primarium finem, usum aut scopum ex eo penitus perspicere ac consequi possimus. Quin potius ille in easdem prorsus alienas cogitationes nos trahere videtur, in quas nos etiam res materiasve ipsas legis inducere modo diximus. Quod quale sit, mox
speciebus ostendetur. Deinde sermo eius multo aliter loqui ac sonare nostris carneis auribus videtur, quam ut nos verum legis sensum, et praesertim primarium finem, usum aut scopum ex eo penitus perspicere ac consequi possimus. Quin potius ille in easdem prorsus alienas cogitationes nos trahere videtur, in quas nos etiam res materiasve ipsas legis inducere modo diximus. Quod quale sit, mox propositis omnibus in specie clarius apparebit.
Primum enim, tota lex simul Iudicialis, Ceremonialis et Moralis, crasso quodam putamine obducta, valde celare videtur suum primarium usum, aut
cogitationes nos trahere videtur, in quas nos etiam res materiasve ipsas legis inducere modo diximus. Quod quale sit, mox propositis omnibus in specie clarius apparebit.
Primum enim, tota lex simul Iudicialis, Ceremonialis et Moralis, crasso quodam putamine obducta, valde celare videtur suum primarium usum, aut genuinum fructum ac finem: et interim quiddam aliud magis obvium, ac huic corruptae naturae plausibilius et dulcius externa specie ostentare et venditare.
Secundo ita loquitur, ita se fert ac gerit, tanquam ipsa sit summa totius religionis, ac
reconciliandi et exorandi, ac omnino cum eo agendi. Alligat vero simul eum cultum, et totam placandi ac conciliandi Deum rationem, ad certa loca, tempora, sacrificos, homines, ritus, sacra, et actiones. Ac profecto si quis aliquanto somnolentius audiat, et non accuratissime scrutetur Scripturam, videtur ei penitus veram pietatem cultumque a cordis veris spiritualibusque motibus, et a vera fide ad istas externas ceremonias, et ad ipsissimum opus operatum transferre. Quod velamen Mosis erroremque populi conduplicabant, vel potius centuplicabant sacrifici, lucri studio, ultra omnem modum
externa opera considerantur ac exiguntur.
Tertio, saepe ita taxatur haec lues, tanquam si solum unius hominis aut gentis malitia taxaretur: cum eandem rationem esse omnium hominum, alibi Scriptura indicet.
Quarto, saepe vetus Testamentum de inhaerenti corruptione ita loqui videtur, tanquam si homines eam sibi prava consuetudine, ut habitum quendam, institutione, et voluntaria quadam electione accersivissent, et non esset venenum ex utero matris allatum, intimisque medullis infusum, atque adeo totius essentiae perversitas extrema, aut potius ipsamet mala mens et malus
quomodo ille vere acuat faciem et ignitos ardentesque oculos Mosis eiusque legis, revelans quid ille sibi revera velit, ac veluti addens quae eius Decalogo deesse videbantur: quo acies eius, quae externa et quasi superficiali specie retusa, neminemque peccatorem pungens, secans aut urens esse videtur, ita poliatur, splendeat ac exacuatur, ut sit
quovis ancipiti gladio penetrantior: ac non tantum externa hominis feriat et vulneret, sed etiam interna: atque adeo illum ipsum nequam veterem Adamum, in imis latebris
aut ambiguitate, quae'nam sit vera ac nativa vis, finis ac usus legis, cernere, et quasi coram contemplari possent.
Dixi hactenus de alterius velaminis detractione, quod ipsi legi iniectum esse videtur, eo quod et natura eius, seu ipsa materia et sermo aliquid, idque non parum obscuritatis in se habeant, quo minus illa tanta maiestas ac splendor divinae lucis, qui in ea vere est in clusus, perspici possit. Verum quia non satis est ipsum obiectum esse lucidum, et ita detectum, ac in edito
Deus sensum nominis sacro sancti Iehova Ero et Erit: nec dixerat eis clare, Ego ipse Deus vester Ero illud benedictum semen in quo benedicentur omnes gentes.
Utuero maxime sciverint Messiam fore Deum: tamen quod haec ipsa secunda persona sit futura caro et benedictum semen, hoc videtur eis plane ignotum fuisse. Sensus ergo et hic esse verborum filii Dei potest: Ego quidem filius Dei, declaravi patribus divinitatem meam, sed quod etiam ipse, et non alia persona essem assumpturus carnem, Hoc Ero et Erit, eis nunquam satis clare patefeceram, ut ibi iam.
Confirmat
non tantum ab hominibus, sed et â Deo ipse adhibetur.
9 Caeterum prolixa tractatio nominis Dei et uberioris cognitionis filii Dei, Exod. cap. 33 et 34 clarissimê hanc interpretationem et mysterii explicationem confirmat. Nem ibi Christus offensus Iudaeorum idololatria, videtur velle retractare hanc promissionem Ero, Ero et Erit, quod velit esse eorum liberator temporarius et aeternus, corporalis et spiritualis: seque prorsus ab illo populo separare conatur, substituto alio quodam ductore angelo.
Quod Moses et totus populus summo cum dolore accipiunt.
est glorificatus: sic et noster Iesus post ignominiam passionis et sepulturae est glorificatus. Item, sicut ille templum Deo extruxit: sic et Christus Ecclesiam Deo collegit, quae eius vivum templum est: omnino ipsa subiunctio prophetiae de adventu Christi, postquam descriptus est ille Iehosua, id videtur indicare, quod Spiritus S. studio primum a typo dicere coeperit, postea vero in rem ipsam significatam desiverit.
Quare duplex huic loco probatio inest. Prior, quod verisimile est illos viros Iesum praefigurantes, ut rebus, ita et nominibus praefigurasse. Posterior, quod cum
nomen
Quis didicit Biblia legere? Quis vero doctor tamdiu aut vixit, aut memoria tenere lectionem potuit? cum tamen plerique omnes trucidati fuerint? Certum est et alias saepe sub impiis regibus studium sacrarum Literarum valde refriguisse.
Porro ne hoc quidem recte rem perpendenti valde videtur credibile, ausuros fuisse addere a pices Iudaeos. Etsi enim verum est in torquenda sententia valde audaces esse: tamen in servanda scriptione adeo sunt superstitiosi, ut si quae litera, fortasse etiam casu, aut suo loco mota fuit, aut paulo aliter picta, aut aliqua alicubi defuit, non
sint ńe eadem, aut omnino diversa: idque cum sit notissimum, iam pluribus pro bare omittemus.
Quod autem attinet ad vocabulorum quorundam versionem ineptam, mihi sane non tam punctorum inopia, quam aut eorum inscitia, aut etiam postea sciolorum scriptorumque depravatio in causa fuisse videtur. Nam adeo sunt quaedam depravate versa, ut si liceret inde argumentari, facile probare possemus, eos non solum vocales, sed nec consonantes, imo vero ferme nec textum quidem habuisse, cum ea perverterent, sed aegrorum tantum somnia scripsisse.
Quod si etiam concederem, neque
aut accessio contrarii mali aut virium, ut effectus et experientia testatur. nempe enim non solum non amamus Deum, sed etiam odio habemus: ac contra eum perpetuo concupiscimus, et hostiliter militamus promptissime satanae servientens.
Hîc si quis obiiciat: Atqui Paulus ipse eodem modo videtur describere peccatum originale, cum scribit, Peccaverunt omnes, et destituuntur gloria Dei. Respondeo: Aliud est definitio, aliud quaevis alia sententia. Definitio non solûm verum sensum effficere, sed etiam totam rem complecti, ac denique ipsum esse rei liquido exprimere debet: ac
id quod per eam corruptionem genitum est, esse substantiam ac imaginem satanae, et fontem omnis malitiae.
Sic satan corrupit substantiam, ergo etiam id quod per eam corruptionem effecit, est substantia. Non genuit autem ille nisi peccatum. Igitur peccatum est substantia. Sed istis videtur vox Corruptionis tantum quandam mediocrem laesionem aut debilitationem, contra eius notissimam et usitatissimam acceptionem, significare: inde igitur est, quod errantes in vocabulis, errent etiam in rebus.
Contra, si quis negat ipsam substantiam esse peccatum, cogetur etiam
ea esse optima vocabula, quae ex rerum natura sint desumpta. At in hac lingua sunt plurimae voces ex intima ipsius rei natura (quod et Philo probat) desumptae: ut Levana alba, lunam significat, unde etiam Latina vox profluxisse videtur. Hama, calidum solem: nemala incisa, formicam: Samaim, ibi aquae caelum, quod caelitus pluviam decidere videmus. Aenos, afflictum hominem, quod sicut avis ad volatum, sic nos ad miserias nascamur. Sunt etiam multae rem significatam sub sensum ducentes. Sunt denique aliquae saepe non unam
cuivis licet animadvertere.
Nec illud singulari et voluptate et utilitate caret, quod innumera vocabula Graeca et Latina, manifeste Hebraeam etymologiam prae se ferunt: ut Graecum ac Latinum
ad limosas hominum lacunas, ut vix primis labris sacras Literas degustent, earumque sermo sit eis prorsus peregrinus ac ignotus.
Alium enim capit patrum veneranda vetustas, cuius sententiolas in concionibus et scriptis posse memoriter recitare, magna illis solidae eruditionis laus esse videtur. Nam putant vulgus hominum cogitare, eos quibus patres sint tam familiares, dudum aetatem sacras Literas ad unguem usque edidicisse, eoque absolutae cuiusdam eruditionis Theologos esse. Alium alicuius recentioris ostentata facundia garrulitasque trahit, alius movetur scriptoris celebritate.
Oremus autem cum Isaia hoc tristi tempore Dominum Iesum, unicum praeceptorem et summum sacerdotem nostrum, ut ipse liget et consignet testimonium ac legem suam in praecordiis nostris nostrorumque auditorum: ut illum expectemus, ac in eum speremus, qui iam vere faciem suam a domo Iacob occultare videtur. Vere enim nunc nos et pueri, hoc est discipuli veritatis, quos studio veri inflammatos nobis Deus dedit, signa et prodigia quaedam in Israel habemur, facti, ut Paulus inquit, specta culum mundo, diabolis et angelis.
Non autem fit id sine consilio Domini exercituum, qui habitat
Scripturae per manus tradita, ac tandem per Theologos conscripta. At contrarium liquet ex ista tanta diversitate, imo et contrarietate interpretationum, ut et prius monui. Manifeste enim apparet, istos tam diversos sensus ex pluribus capitibus profluxisse, dum uniculque suum maxime pulchrum videtur: et quot sunt capita, tot sensus: imo et quot affectus aut lites, tot sensus. Certe Christus tantam diversitatem, atque adeo contrarietatem sensuum suis non tradidit, nec spargere eos in Ecclesiam iussit.
Verum ubi tandem producunt aliquos vetustissimos et prorsus autenticos
non tamen tantum, ut ullo modo cum verbo Dei comparentur. Lutheri nihilominus constans et perpetua sententia, tanquam electi organi Dei ad instaurandum Evangelium divinitus hoc tempore excitati, seu ultimi Eliae, plus aliis valeat.
Septimo, in synodis olim plerunque ita factitatum esse videtur, ut proposita quaestione, mox omnes Patres ordine de ea consulerentur, quidnam singuli sentirent. Utilius verô longe futurum existimamus, si mox, post propositionem, disputatio accurata, ex verbo Dei, de proposita controversia, inter actores et reos, Dialectica potius ratione quam
praecipitatus cursus.
Undecimo, quia porro hic non est epidicticum seu ostentatorium certamen de laude ingenii, eruditionis, memoriae, aut eloquentiae, sed de inquisitione veritatis: detur singulis sufficiens tempus agendi, cogitandi et loquendi: liceat etiam utrique parti, cum ei videtur, resque postulat, petere mediocre spacium expendendi aliquod gravius aut obscurius argumentum, aut rationes adversarii, consulere libros, et aliis subsidiis imbecillitatis humanae uti, modo non sit astuta et subdola tergiversatio, procrastinatio, ac temporis extractio, quas qui malas causas
litis peti queat, et praeterea ne a controversis ad non controversas ob vicinitatem fiat declinatio, ut solent qui malam causam habent, ab odiosiore scopo ad aliquid vicinum et plausibilius latenter confugere.
7 Conveniat et de aliquarum praecipuarum vocum significatione, quarum maior videtur fore in disputatione usus. Quod si etiam de aliquibus rerum ad propositam materiam pertinentium definitionibus Antagonistae recte pacisci possent, id quoque utile esset.
8 Servetur ante omnia praeceptum Paulinum, ut vitemus et fugiamus
vel econtra. Si panis ipse est corpus Christi, necesse est fieri transubstantiationem, ut cum aqua transubstantiata aut mutata est in vinum.
Res certe ipsa ostendit, praesertim in haereticorum scriptis, quod ex sacris Literis multa humana mens ratiocinando absurda, optima (ut sibi videtur) ratiocinatione deducere possit, ubi eam sese reprimere, et captivam verbo viventis Dei aliquid clare affirmantis aut negantis dedere necesse est: ut ratiocinationes ex verbo Dei deductas, nisi valde perspicuae ac luculentae sint, vix vere verbum Dei appellaveris.
29 In
Tridentino conciliabulo scriptus est, horrendas Papistarum blasphemias, quibus diserte asserunt suum conciliabulum, id est Papam cum suis mancipiis et adulatoribus supra divinitus inspiratam Scripturam, id est supra vocem filii Dei. et supra caelestis patris decreta posse statuere quodcumque ei videtur, sine Scriptura, supra Scripturam et denique contra Scripturam: idque in ea re aut controversia, ubi expresse oppositum in sacris Literis pronanciatur: posse etiam ea quae priores synodi recte et Christiane decreverunt, tollere, ac contrarium decernere: idque tanta firmitaete et
Ecclesia habet (veluti probavimus) non potest a divina authoritate Christi et Spiritus S. non promanasse. Si enim Scriptura ipsa non nisi inspirante ipso Spiritu S. (ut Petrus docet) tradita est, multo magis de eius intellectu, qui Spiritus et anima ipsius Scripturae est, istud idem credendum videtur.
Alioqui tradidisset Christus Scripturas sanctas sine earum sensu legitimo, quod nemo sani capitis debet asserere. Scripturam vero seipsam non posse in omnibus exponere, sed egere alio spirituali lumine, abunde a nobis probatum est in superioribus. Non enim, ut diximus,
clamare, sibi quidem docendi et imperandi munus traditum esse, aliis vero tantum obediendi necessitatem incumbere. At haec ipsa regula est in populo Dei immota et caelitus sancita: ut solus Deus sit unicus Religionis magister aut praeceptor, solus ille praescribat, ordinet ac doceat id quod ipsi videtur: totum vero genus humanum tantum audiat, credat et obediat, Hunc hunc audite. Et, Audi filia, et inclina aurem tuam. Solius Dei est, in Religione ordinare ac decernere: Ecclesiae vero, totique generi humano, sola discendi et obediendi necessitas restat.
Dicunt illi, Servata
violentia, audacia ac petulantia. Deinde audacissime, imo et impudentissime fingunt et affirmant (idque proh nefas, sub sacrosancto titulo ac nomine Ecclesiae et Spiritus sancti) quicquid modo eis collibuit, eorumve Persicae ac plane Epicureae potentiae, pompae et commodis, utile conducensque esse videtur.
Hactenus, Christiane lector, audisti vivam praxin, quomodo Tridentini censores, secundum suam normam aut regulam oppressae et conculcatae Scripturae aut verbi Dei, ac denique ipsius unici magistri filii Dei viventis, summa licentia, planeque pro arbitrio, aut etiam libidine
contra Apostolum et Evangelistam, et errare non posse, multum Canonistae inculcant. Quare sequitur necessario, solum illum summae potestatis aut autoritatis, et prorsus infallibilis fidei, aut veritatis doctorem esse audiendum, abiectis sacris Evangeliis.
5 Fac quod tibi bonum videtur: id mox erit probum, pium et Deo acceptum. Haec est usitatissima et probatissima regula, et veluti primum principium et fons Pontificiae religionis: sicut et omnium Ethnicorum ac idololatricarum religionum. Inde enim est apud eos tanta licentia et varietas ethelotrisciarum, aut electiciorum
vulgares linguas, ne contaminetur et profanetur vulgaribus linguis: eademque de causa etiam in templis omnia Latine peragenda esse.
17 Non permittendum laicis, ut legant sacras Literas: sed audiant modo Pontifices et sacerdotes super suas cathedras sedentes, suo libitu quod eis bonum videtur docentes. Illis suas animas credant, cum eos videant tam bene proprias curare ac saginare.
18 Simplex carbonarii fides omnium optima est, ut scilicet tu credas implicite id, quod credit mater Ecclesia: id est, Papa et spirituales eius, etiamsi tu nescias quid illi credant: ac
tantum aliquis ab uno ex illis fluvio derivari ac deflecti, qui ad aliam regionem deducatur, ita ut ex uno fluvio duo fieri videantur. Convenit et illud cum Scripturae descriptione, quod dicit ibi concludi res pulcherrimas et rarissimas, quod tum arborum praestantiam, tum et nomen Eden exprimere videtur. Denique nomen Perath pro Euphrate Scripturae notissimum est, et de toto Euphrate dicitur sursum ac deorsum. Postremo totum illud, quod dicitur de eiectione hominis ex paradiso, mera fabula est, si loca confluentis Euphratis et Tigridis sunt Paradisus. Nam illa semper fuerunt culta ab
Remittuntur ei peccata multa, quia dilexit multum 15. 16
Quia dilexit multum 216
9. Nemo qui mittit manum suam ad aratrum, etc. 203
10. Nihil vos iniuria afficiet 183
Nolite portare sacculum, etc. 221
Quis horum trium videtur tibi proximus fuisse illi qui incidit in latrones 189
11. Beati qui audiunt verbum Dei et custodiunt illud 185
12. Nolite quaerere quid edatis aut bibatis 220
13. Amen dico vobis, von videbitis me, donec dicatis, etc. 189
14. Cum
Qui sunt Christi, crucifixerunt carnem suam cum affectibus et concupiscentiis suis 376
Si hominibus placerem, servus Christi non essem 193
6. Nam qui seminat in carnem, etc. 201
Quicquid enim seminaverit, hoc et metet 249
Si quis sibi videtur aliquid esse, cum nihil sit 272
¶ Ephes. 1. Reconciliare omnia quae sunt in caelo et in terra 294
2. Et vos existentes mortuos peccato. 259
Gratia estis servati, et hoc non ex vobis 294
Iam non estis hospites, etc. 198
3.
365. sacras cognoscendi regulae 5. 6. 7. in qua veneratione homo pius habere debeat 14. non solum mores, sed et parentes praedicabilium solere laudare 102. quomodo Curtisani Romani tractent 431. sibimet constare 395
in Literis S. ambiguitas et repugnantia quae videtur, unde tollenda 97. cur multis et variis similitudinibus eadem res insinuetur 105. de Deo traditorum divisio 96. donec et usque dupliciter intelligi 111. duplex significandi modus traditus per similitudines 99. duplicem de iisdem rebus scientiam suo quodammodo contineri 10.
200. 201
Similitudines in principali tantum scopo convenire 31. magis illustrare, quam confirmare. ibid. plures saepe ordine coaceruari 201
per Similitudines varias Deum nobis loqui 87
in Similitudinibus interdum res pro epitheto poni videtur 202
Similitudinibus multis et variis cur eadem res in literis S. insinuetur 105
in Similitudinibus, parabolis, et collationibus quae verba commode transferantur 172. quae cautio observanda 203
similitudinibus quomodo Hebraei utantur 201
quorum noticia tempore messis vel decimarum ad nos pervenit. Quae iugera sine praeiudicio eius bombardario assignari possunt relictis apud eum praedictis suis tribus in litteris contentis iugeribus ut vel sic, siquidem procurare sibi melius provideri nequit, ad tempus luctetur, quamvis totus videtur a collo Iwanichensis bombardarii pendere, qui eum totis viribus conatur ad se traducere. Dominus collega multis egit apud dominum capitaneum ne seducerentur; dixìt sibi esse iniunctum ut duos posthuc habeat bombardarios, non tamen iussisse ut hunc illuc aut verbis aut salario pertrahant
postquam alter supervenit. Baltasar vero nisi minis fuisset detentus in castro, hodie isthuc veniam petitum fuisset profectus iureiurando asserens se nolle amplius servire, cum deteriores illi praeferantur. Bonis verbis demulcebitur forsan, omnia enim principia in tali casu ubi hoc postponi videtur difficilia. Etc.
Cum his reverendas dominationes vestras foelicissime valere desideramus.
se invenisse affirmabat. Sed Arnobius Diodoro CCC. circiter annis posterior, de Zoroastre ita scribit: Ut inter Assyrios, et Bactrianos, Nino quondam, Zoroastroque ductoribus, non tantum ferro dimicaretur, et viribus, verum est magicis, et Chaldaeorum reconditis disciplinis. Quae res videtur cum Iustino concordare. Verum Suidas aliam inicit suspicionem, nimirum Zorastrem Chaldaeum fuisse, et Nino subditum, dum ita scribit: " Zoroastres Astronomus, sub Nino rege Assiriorum. Qui in votis habuit, ut ab igne coelesti interimeretur, adhortatus
et Media conterminae. Itaque vicinitate regionum, aequivocum est nomen patriae partum. Sed librorum numerus Prosomedi, non congruit cum Assyrio, ut mox patebit. Haec ergo diversitas librorum, si duorum authorum diversitatem faciat, Persomedus hic Zoroaster, a Chaldaeo Zoroastre est numero V. Cui videtur sextus ex Plinio posse addi, Proconnesius. Verum caeteris omissis, Magorum
anni cadant MDCCXXV. A quibus si detrahas CCC. illos, remanent anni CMXCIX. Error est etiam apud Suidam, qui scribit, a Zoroastre ad Troiam eversam intercidisse annos tantum Quingentos, cum sint millesimo uno minus. Sed Magorum princeps iste Zoroaster, Persane fuerit, an alia e gente, in dubium videtur verti posse. Plinius namque, et Laertius, Persam eum faciunt, Pletho, et eum secuti Ficinus, Steuchus, et alii recentes authores Chaldaeum existimant. Chaldaeos autem, a Magis, quorum caput fuit Zoroaster, Porphyrius tum apud Proclum, tum in vita Pythagorae disterminat. Ioannes vero Picus,
Theologiam vocant. Tum etiam quod in Assyria, narratur mortuus.
et venientes in Betlem adoraverunt. Itaque Magus, vera sui nominis interpretatione, non alius sibi vult, quam Dei cognitorem et cultorem. Cui nomini, rem quoque apud magos respondisse author est Arnobius, vir pius et Catholicus, de eo Hosthane scribens, cui maxime
et comprobavit. Atque haec sine dubio causa est, cur Proclus, et
decurrere libuit, nec invitis (ut
opinor) Musis, crevit enim opus ipsis distichis paene par. argumenti vero dignitate
longe uberius, atque splendidius, quod ea lege ad te mitto, ut singulari iudicio tuo
correctum, aut in ora hominum veniat, aut quod sanius mihi videtur, paternis scriniis
restituatur.
laude carent.
faciam, ut noris, quid gravis ira potest.
1, quartus enim terminus indicabit grauitatem in aqua respondentem uni librae auri propositi.
et hac inuenta reliqua expedientur ut prius.
Exemplum huius casus hic non affero, quod per se res sit clara.
Sed illud tantum obiter aduertere placet, quod videtur pertinere ad commodiorem usum tabulae, videlicet ut iis in casibus in quibus
fit; ut in omnibus violentiis
generaliter sumptis. Et improprie, dum quis talem actum quidem non exercet,
sed solummodo id, quod alterius est, ipsi denegat, et detinet. Unde
huiusmodi iniuriam faciendo, in ipsum quasi agere videtur: ut fit in
debitis, mutuis, depositis, commodatis, et bonorum divisionibus, ac
successionibus apud ipsum detentis; vel dum etiam verbo tantum laedit: a
principaliori tamen et frequentiori significatu, actus nomine
Vel, est
narratio rei patratae, aut ipsius querelae, contra alium susceptae, delineata
expositio.
Quam licet nonnulli a casu, quo venit, dici velint: melius tamen dici videtur
a causando, quod scilicet causet aliquid, id est, arguat, vel ostendat, ex
quo quis movetur ad litigandum, et petendum iudicium. Sicque erit prima
materia, seu origo totius litis ac controversiae: quae dum proponitur,
quod licet
citatus articulus, in genere dicat discutiendas huiusmodi causas,
praescriptis duobus diebus: nihilominus tamen, prout multi volunt, et
usu etiam receptum esse videtur, una et eadem huiusmodi, causa pauperum,
etiam non existentibus similibus sibi, utroque dicto die, adiudicari non
solet; quod causae, ad minus tertio die, et non altero statim, levari
solitae sint. Ac ideo, loco
omnis causa, sive lis, ad ius, legem, morem, ac consuetudinem,
tanquam formam quandam iudiciariam referatur, et terminetur; operae precium
fuerit paucis declarare, quid sint singula.
Et primo quidem, De iure dicendum videtur: quod si a iustitia, ut nonnulli
volunt, deducatur, pro eoque sumatur, quod est rectum et iustum; erit,
ut Tullius definit, ars, sive scientia boni et aequi. Si
vero a iussum, supino verbi iubeo, ablata
iterum populum Christianum reducere nixi
fuerint; prouti et nunc quoque autor quidam Decreti Tripartiti Latini simul
ac Hungarici, adiunctis ad calcem illius, praedictis Veteribus Legibus sive
Mosaicis, non obscure satagere videtur. Quae omnia admonitionis ergo tantum
praemittere volui, ut quilibet tanto facilius inter praedictas leges
discrimen et differentiam scire possit. Prout tamen legis usus
maturescerent. De quibus
Plinius, et alii naturales historici consulantur.
QUAESTIO DUODECIMA. / Ad quod praemissorum trium Iurium, Ius nostrum
spectare videtur?
Quanquam ratione occupationis, dum scilicet primi Hungari, sive
aborigines eorum, in primisque Atila, ab anno Christi
3. Tum etiam ratione similitudinis, quia
persimiles esse videntur Iuri Feudali Imperiali. Quandoquidem ut hoc, sic et
illae, sunt ius quoddam statutarium: Prolog. cap. 8. et 11. Ex
quo elici videtur, cum iam huiusmodi ius ex nulla praeexistente
consuetudine, sed solum ex communi populi placito fiat, statuaturque: potius
Statutarium nuncupari deberet, quam Consuetudinarium: ut et Statuta quoque
ac Constitutiones,
69. in eodem dominio bonorum simul
existentium Inhibitio non admittitur.
Nec obstat Titulus 77. part. 2. (qui est Articulus 51. ex 1. Decreto
Vlad. desumptus) in quo universaliter in omnibus causis videtur
admitti Inhibitio: quia ille intelligitur solum de longis causis, in quibus
processus subsequi solent, ex eoque Inhibitio et Repulsio admittuntur in
eis,
Sigismundum Balassa deliberatum est; ubi idem
Dominus Balassa, a Salvi conductus violatione, per verbalem dehonestationem
commissa, contra praetactum Gasparem Palugyai, absolutus fuit. Et ratio
huius est, quod indignum esse videtur, propter huiusmodi verbalem offensam,
capitis et bonorum poenam statuere. Cum neque in facto honoris, neque in
violatione Sedis Iudiciariae, id observari soleat.
Tertio: sive Citatio fiat statim, sub praedictis
intermediorum motorum: id
nihil nocebit, vel iuvabit, quantum ad Iuris processum; sed tantum, quantum
ad quandam historicam narrationem, quae vel decoris gratia, vel indicandae
Genealogiae illius familiae ergo, repeti videtur, ad Similitudinem literarum
Fassionalium, et Procuratoriarum, in quibus longa series genealogiae
saepenumero denotari solet. At intermissis
ultimo, vel etiam
communiter iam confundantur, et pro eodem sumantur, ratione Trium harum
Circumstantiarum, Loci, Temporis, et Personae.
QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quae Incompetentia ex his videtur primo
proponenda?
In primis Iudicis, seu contra Iudicem urgenda. Quia si in aliis ab eo
iudicium et deliberationem acceperis videberis in eum consensisse, nec
poteris ipsum postea facile ab
prosecuta non
fuerit, expletis illis (beneficio praetactae Prohibitionis) ex novo suscitari
debet:
sicut in talibus Bonis repetendis, ex parte
Dantis non praescribitur: ita et Recipiens eadem, etiam post binariam, vel
ternariam Praescriptionem, etsi Ius quoque Regium in iis impetratum
habuerit, eidem remittere debeat; non videtur, in quo praescribi possit
amplius contra ipsum. Nisi forte, vel in Pecunia, quam amittere, et Bona
danti gratis remittere deberet; vel in Literis Impignoratitiis prioribus,
quandoquidem iam inefficaces esse censentur,
iam inefficaces esse censentur, et aliae necessario petendae
videntur, ad continuandam ulteriorem Bonorum possessionem. Quod tamen
neutrum adhuc usitatum esse apparet. Ergo, sicuti contra Dantem, ita et
contra Recipientem, videtur non esse admittenda Praescriptio, qualitercunque
distinxerit, et senserit Dominus VVerböczi. Me supra allata ratio magis
movet, quam praescriptum illius. Cum nec usus, nec ullum exemplum,
praenotatam ipsius
vicissitudini humanae tribuentes,
ut aequam omnino ex ea sibi sortem, etiam antequam evenerit, ultro assumant.
Apud Legistas vero, in omnibus partibus Iuris, is solum, qui non est
reversus ab hostibus, quasi tunc decessisse videtur, cum captus est: teste
Tolossanno, lib. 11. de Repub. cap. 15.
QUAESTIO VIGESIMA TERTIA. / Ex praemissis igitur, virtute dictae legitimae
Praescriptionis, quid elici videtur, ad possidenda aliqua Bona, iuste?
Duo haec: Iustus Titulus, et Bona Fides. De quibus, quia nihil certi in Iure
nostro reperire est; ideo aliunde Definitionem ipsorum mutuantes, declarare
debemus, quid sint.
foret. Ideoque in principio statim protestando, varie excipere soliti sunt.
Ex quo tandem huiusmodi Cautelae, seu Cautiones iam apud illos, pro
Exceptionibus haberi consueverunt.
Cautum esse, vel Cavere, multipliciter sumi videtur. Nunc enim idem
significat, quod provisum et prospectum esse. Nunc pro eo, quod est, vel
statutum vel prohibitum esse: ut dum dicimus; Cautum est lege, ne
Nobiles Iuri sistantur; 1. tit. 9. sed
communiter exsolvendum semper Tribus florenis: et Alii, inter quos est
Decius, si Actor fuerit, cum Sex florenis; si vero
Reus, cum Tribus tantum deponendum esse. Quod colligi videtur, ex tit.
86. par. 2. ubi Reus in iudicio, Trium marcarum; et Actor in
Iudicio Regali, Sex marcas faciente, gravari consuevit.
omnes ante eosdem tantum. Super quo vide etiam Enchirid. Fol. 59.
pag. 2.
II. Non deesse quosdam, qui hosce Sex ultimos dies, simul cum diebus Festis
computandos velint. Quod tamen non videtur congruere synceritati Octavali,
quae a diebus Iudiciariis excludit dies Festos. Atque ita Sex illi dies,
solum de diebus Iudiciariis intelligi deberent. Et ratio est, quia quae
conveniunt toti, debent convenire et
Novum Stylus adiecerit. Vel forte iste Articulus intelligi debet,
solum de tali casu, in quo nulla Inhibitio praecessit, vel admitti deberet.
Citatum autem Exemplum; etsi quippiam in contrarium faceret; potius
referendum videtur, ad Praeiudicium, secundo modo sumptum, infra
quaest. 13. cap. 10. Caetera vide infra, quaest. 19. cap.
8.
In Partibus, licet nonnuli autument illam fieri posse, etiam in Locis
credibilibus, dum adhuc literae Relatoriae, non fuerint Actori extradatae;
quod de Iure Regni fieri posse nequaquam videtur, ut facile colligere est,
ex ipsius descriptione,
autem violentia, et violenta Repulsio, non solet fieri in Locis
credibilibus. Idem quoque et Stylus continet; ubi Iudex
Executori mandat, ut ad facies bonorum ipsorum accedat. Neque vero similis
ratio esse videtur Inhibitioni, quia illa, uti iam praemissum est, extra
dominium fit: Repulsio autem omnino de dominio fieri debet, si cum
violentia quadam: repellit Actorem a bonis suis, eorundemque
ingressu. Vel si
eiusdem criminis, contra
ipsum testimonium dederit, supra quaest. 5. aut ubi de facto
quidem Rei constitit, ut idem Reus morti iam adiudicatus, (veluti et
articulus 43. anni 1597. illam admittere videtur, etiam contra
Nobiles) alia quoque facinora sua, et complices, sociosque et fautores,
atque receptatores confiteatur; huiusmodi quaestioni subiicitur. Quae nisi
ille hoc modo confiteretur, et eisdem occurreretur,
Regni consuetudinem, cum poena indebitae
actionis: et sic quoque adiudicatur illi iuramentum cum pleno
homagio, hoc est, quinquagesimo se Nobilibus, quia solus sic
praeassumpsit. Ubi hoc interesse videtur, inter istas duas formulas, quod in
Hac (I) causae suae diffidens, sibi metuat, et proinde ne (A) admonitus
praeassumat, ipse potius sua sponte, assumit tale iuramentum; in Priori
autem videtur potius ignarus
praeassumpsit. Ubi hoc interesse videtur, inter istas duas formulas, quod in
Hac (I) causae suae diffidens, sibi metuat, et proinde ne (A) admonitus
praeassumat, ipse potius sua sponte, assumit tale iuramentum; in Priori
autem videtur potius ignarus respondendi, quam Causae diffidens, et sibi
metuens; quia si fortassis intellexisset, quomodo debuisset, respondere,
breviori aliquo sequenti compendio respondisset.
Tertia, (acI)
vel autem humano
testimonio, usque ad sexaginta annos, et non amplius, 1.
tit. 47. et 82. Ubi Nota, I. Quod hoc modo qualificative
respondens, duo facit; alterum videtur actionem Actoris
affirmare; et alterum dictae actionis, seu praetensi contra se facti, cur id
fecerit,
rationem dare. Atque ideo nisi sufficiens ratio per ipsum
ut Personaliter, et non per
Procuratorem compareant. Deinde ex processu Iudicii, quia non admisso
Procuratore, etiam cum Procuratoriis, pro ipsis respondere, proscribuntur.
Demum ratio etiam ipsa, hoc dictare videtur, ut qui capite
puniri debeat, personaliter adesse teneatur, quo statim capi possit,
omni exceptione
maioribus, imbecilliores postmittat.
QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA.
Sed quomodo, et utri partium, in causis mutui et debiti iurandum videtur?
Tripartitum quidem
optime sciret, illud sibi adhuc deberi, et nondum esse exsolutum, iuramentum
decerni debere. Neque tam literam ipsam Decreti aspiciendam (quae de primis
contrahentibus personis, et non de succedentibus, intelligi videtur) quam
laesionem conscientiae praecavendam, et veritatem rei magis attendendam
necessario esse. De experimento autem restantis quantitatis in huiusmodi
debito, vel mutuo, si praesertim Actor sic voluerit, poterunt sibi
Iudicem lata, est fundata; sed ex singulari
Principis vel Regis gratia, Imperatori non subiecti; alioquin solius ipsius
Imperatoris, aliquando relaxatur. Quod tamen Iure nostro, non videtur esse
usitatum. Iuris autem Canonici est eadem, cum proxime praecedenti; quia
omnes infames, secundum leges, etiam secundum Canones sunt infames. Et haec
tollitur vel per Papam, vel per purgationem Canonicam, non quidem
Maiores nostri, super praemissa infamia, sine ulla plane huiusmodi
distinctione, ius suum ita strinxerint, ut simpliciter propellendam esse
arbitrati fuerint.
quam facti propelli debere arguunt; asserentes, si et haec propelli deberet,
quis omnium mortalium, a maledica et procaci lingua malevolorum, immunis et
tutus esse posset. Verumenimvero etsi haec ratio aliquid evincere videtur,
non tamen ita simpliciter intelligi deberet; quia verum est, sic neminem
uspiam mortalium, ab hominum levium insectatione tutum esse posse,
supra quaest. 7. cap. 6. Tertia specie
illorum locutio, susque deque ferenda est omnino, quin potius ipsi propterea
coërcendi sunt et puniendi. Atque eam ob rem, non Infamia
Iuris, sed facti vero similius magis propellenda esse
videtur, cum illa Iure determinata, aliter iam se habere non possit; haec
vero nondum definita, variari et amoveri queat; ut supra quaest. 7.
cap. 6. secunda specie praesumptionis, dictum est, in qua nulla
Multi arguunt, quod cum Actor in homagio contra ipsum exceptum, vel reiectum
coniuratorem convincatur; omnino necessarium fore, illum quoque pleno
homagio, exceptionem contra se factam, propellere debere. Quod tamen videtur
non esse tenendum, iuxta titulum 36. secundae partis, quia ibi
manifeste elucet, satis esse obiectam infamiam in unico termino, literali
fulcimento, aut alio probabili documento, sufficienti scilicet
sufficienti scilicet humano
testimonio comprobare, ipsum verum Nobilem et honestae conditionis hominem
esse; et tunc excipiens in homagio reiecti, ipsi soli proveniente
convincetur. Denique usus etiam, sic iam obtinuisse videtur, prouti et
Posonii, Anno 1612. iudicatum est. Canonistae vero numerum
Compurgatorum, boni Iudicis arbitrio relinquunt; secundum quod scilicet
Infamia, vel crimen, sunt magis, aut minus gravia. 2.
debet.
QUAESTIO TERTIA.
Quae specialis Qualitas esse debet, in istis vicinis, Commetaneis, et
Comprovincialibus?
Haec videtur, ex isto textu decreti colligi, quod vicini et commetanei
possunt esse homines Nobiles, et ignobiles, utriusque sexus, illius
Comitatus, in quo bona occupata adiacent propinquiores et quibus de re
constat.
Regis Andreae II. qui Bancbanum caedis Reginae Reum, quae vim
uxori suae per Fratrem inferri fecerat, statim comperta rei veritate
absolvit. Bonf. lib. 7. Decad. 2. Et nec illud quidem
omittendum videtur, quo attentio Iudicum, in audiendis causis, mirifice
exprimitur, ac potissimum in huiusmodi Appellationibus quae pro maturiori
sui revisione transmitti solent. Philippus Pater Alexandri Magni, cum causam
cuiusdam
id Regni consuetudine, et iusta etiam ratione, ita dictante: Quia
sicuti unum levi aliqua exceptione sublevare et fovere; ita alterum quoque
in iusta sua allegatione et defensione, non exaudire et opprimere; iniquum
plane esse videtur. Super quo vide etiam tit. 6. partis 3.
Tripartiti: ubi licet causae iuxta responsiones partium,
deliberatione iuridica, et sententia lata (ut plurimum) in
Curiam Regiam ad approbandum, vel
dicta deliberatione iuridica, et sententia lata,
per partium responsiones, appellationem fieri debere; interdum tamen ab
Exceptionibus quoque illam fieri posse, non est inconveniens. Quod ipsum et
usus antiquus sic ostendere videtur, cum soepenumero huiusmodi Appellationes
admissas esse, videamus. Simplex autem Exceptio, plane non transmittitur;
sive, ut alii dicunt, ab interlocutoria sententia, non
appellatur, neque
Novum iudicium petere, vel ex
Tabula ad Dom: Palatinum appellare voluerit, non nisi virtute
Procuratoriarum, id facere valebit. Licet nonnuli Novum iudicium peti posse
admittant absque Procuratoriis; Quod tamen fieri posse non videtur; quia si
appellatio, modo praemisso transmittenda, sine Procuratoriis non conceditur;
multominus Novum concedi debet; cum hoc, cum longissimo
termino, ad partes referatur, magnamque et diuturnam moram secum
consensit in eam. Tum vero, quod communior iam
usus obtinuerit, huiusmodi sententias debitae semper
Executioni demandari debere; et Stylus quoque in hoc casu
rarior esse videtur, ac an usu roboratus sit,
dubitetur.
QUAESTIO UNDECIMA. / Sed si Octavae non celebrabuntur in Curia Regia,
possuntne revideri tales
11. part. 3. per expressum habetur, quod
talem causam per gratiam Novumque iudicium resuscitare debeat, coram eodem
Iudice, quo huiusmodi causa primitus mota esse dignoscitur. Verum, prior
opinio probabilior esse videtur, ex eo, quod huiusmodi Novum iudicium,
dirigi soleat semper ad eundem Iudicem, qui prius convicto, onerosum fecerat
iudicium, ut videlicet eandem causam denuo adhuc maturius revideat. Citatus
quoque locus, sonaret
remedia, per se vim illam respondendi habet, et non mutuatur illam a
tali Novo iudicio, quia sic remediorum remedia essent, et daretur in
infinitum progressus, quod absurdum esset. At ut ut fit, usus iam sic
obtinuisse videtur, ut uberius videre licebit infra quaest. 28. cap.
huius, formula quarta ad finem, et 6. Vlad. art. 14.
et non ut nove Decius in suo syntagmate sentit: solum
contra
in
primis Octavis (iisque unicis) ante alias omnes causas levantur
et iudicantur.
Nota, I. Quod talis responsio quae revocari debet; bene
specificari debebit, ac si sufficiens ratio revocandae illius dari poterit;
bene quidem: alioquin revocatio non stabit, sed prior sententia, in suo
vigore remanebit. II. Videtur fieri debere, vel sub eodem termino, vel ante
ipsum, etiam extra sedem Iudiciariam, et non de termino, ad terminum
differri. Tum quia revocans per huiusmodi revocationem imbuit personam
Actoris: Actor autem semper
dignoscitur. Styl. Tum quia in longis causis, non est opus ipsam fieri per
Novum iudicium, quod ulteriorem terminum requireret, ut patebit sequenti
quaest. 25.
ipsemet constituens esset. Unde quia Propria responsio in Iudicio
contradictorio facta, non soleat, neque possit revocari de Iure Regni, 5.
Vlad. art. 15. ideo neque Plenipotentiarii responsio, revocanda esse
videtur, quia pro eo
reputatur, ac si constituens solus eam, ex praemeditato animo, et determinata
veritate certitudinaliter dixisset. Non autem errore aliquo interveniente,
reputatur, ac si constituens solus eam, ex praemeditato animo, et determinata
veritate certitudinaliter dixisset. Non autem errore aliquo interveniente,
ut ratio huius revocationis expostulare videtur. Tum quod communis etiam
omnium gentium consuetudo ita dictat, qua de summis rerum ac imperiorum,
virtute huiusmodi plenipotentiae, per suos legatos invicem agere, et
concludere consueverunt: alioquin autem nulla fides
Procuratoris, (non autem exceptio, sive obiectio)
refertur ad propositam rem, ex qua veritas iam, vel comprobando actionem
Actoris, vel non firmando suam praeassumptionem, elucere videtur. Atque sic,
quia talis res, ipsi principaliori nociva sit futura; necessario retractari
debet. Ideoque huiusmodi Procuratoria revocatio, tam in dicto quam in facto
admittenda esse videtur; hoc est, tam ipsa verbalis
suam praeassumptionem, elucere videtur. Atque sic,
quia talis res, ipsi principaliori nociva sit futura; necessario retractari
debet. Ideoque huiusmodi Procuratoria revocatio, tam in dicto quam in facto
admittenda esse videtur; hoc est, tam ipsa verbalis responsio, quam omnes
processus, sive res ipsae, aut facta super ea fundata, et qualitercunque
subsecuta revocantur; quia ruente fundamento, ruere necesse est et omnia
superaedificata. 2.
Iudicium militare cum gratia solet; et sic quintus quoque
terminus extravagans, praedictis quatuor superaddi consuevit. Praeterea ut
praefatus ordinarius Iuris cursus, praetactis quatuor terminis Octavalibus
finiri possit, videtur istis sequentibus duabus tantum formulis prioribus
respondendum et procedendum; quia non erit possibile, ut servatis
praescriptis omnibus iam Iuridicis remediis, in una quaque causa quispiam
praenotatis quatuor tantum
peteretur, tunc viderentur quinque termini necessario admitti debere, cum
vigore huiusmodi Novi, Actor citari deberet, quae citatio pro hoc
quarto termino levari non posset: Sed hoc mihi non videtur posse fieri: Tum
quia post Repulsionem, non simplex, sed cum gratia debeat impetrari Novum
iudicium, 2. tit. 77. Tum quia, iam cum Inhibitione semel concessum est, et
amplius neque in hac tertia, neque in quarta concedi
debitae quoque Executioni demandari debebit.
passim.
QUAESTIO TRICESIMA SECUNDA. / Sed quomodo haec clausula (in rem
adiudicatam transibit) intelligenda esse videtur?
Putant Nonnuli hanc transitionem in rem adiudicatam nihil aliud esse, quam
solum in priorem sententiam regressionem ubi appellatio, vel in non
extractis, in
dicta esse videntur, in qua scilicet nondum talia
remedia praecesserunt, sed primum intercedere debent, ac si prior sententia
executioni suae demandaretur, et per ea ipsi occurrendum esset: uti et prior
sententia innuere videtur, quae et probabilior esse censetur, cui Stylus
quoque adstipulatur. Siquidem et revisa appellatio; atque ad exequendum
remissa, Repulsionis velamine impediri soleat.
An vero huiusmodi sententiae, in rem adiudicatam
10. et 19. Anni 1351. Item 6. Matth. art. 55. et 1.
Vlad. art. 74. Nam filii, filiae, fratres, et uxor, huiusmodi
portionibus suis, propter delictum patris, fratris, et mariti privari non
debent. Quod videtur intelligendum esse solum in his sententiis, nimirum:
Capitali, Emendae capitis et Notae Infidelitatis, in quibus filii, filiae,
fratres, aut uxor non cooperantur praemissis patratoribus, Verum in causis
debitorum,
quod si aliquando eam quis abiurare
voluerit, non tertio se, sed vigesimo quinto se,
ex recepta iam consuetudine id facere debebit. Enchir. fol. 43.
Quod tamen a minori ad maius non videtur rationabile, quia si in
aliis minoribus causis, in quibus solum caput amittitur,
abiurare tenetur cum pleno homagio, multo magis in hac id observari deberet.
Secundo: Nota, seu crimine
Quibus addi potest, vel a duabus, aut pluribus diversis
personis, sibi non subalternatis, et ab invicem non dependentibus, diversis
actionibus: quod non solum Calumniam sapere, sed omnino naturalem
impotentiam significare videtur; quia impossibile est, naturaliter unam et
eandem rem, apud diversas personas, in diversis locis, simul ad semel
existere. Secundo, dum quispiam alterum, contra suam expeditionem, super
aliqua re, iterum Iure impetit.
tam de praescriptis centum florenis, Iudici et
Actori dimidiandis, quam etiam de damnis, ipsi solummodo Actori satisfaciat.
Prouti et servarunt sibi suae Maiestates, etiam in deliberatis
homicidiis hanc authoritatem.
ipsum ex
captivitate dimitteret; idem Iudex laeso damnum solvere debeat. 6.
Matth. art. 38. et
Haec Legistae citato loco. Verum secundum Deum, et
conscientiam aggressus secedere potius, quam facto sese defendere: vel vero
Iure vindicare, quam propria authoritate ulcisci deberet: Sicque Ius nostrum
salubrius esse videtur, cui et Nemesis Carolina propius
accedit, ut patebit ex proxime sequentibus.
omnibus exigere
debeatis et teneamini, secus non facturi.
7. in diversa forma, et diversa re. Ubi
Nota, quod praemissa clausula inter parenthesim, videtur ex Stylo superflua,
ideoque tollenda, quia praecedens clausula: per omnia oportuna et iuridica
remedia ac gravamina, videtur ipsi esse contraria.
QUAESTIO NONA.
Quae poena statuta, turbatoribus hominum Regiorum, vel Palatinalium, et
testimoniorum Capituli, seu
ad finem. Tertia instabit
ulterius, ipsas multoties, conscientiam aggravare, ut praecise in Communi
Inquisitione, ac etiam aliis nonnullis casibus soepe apparere solet, atque
ideo quod conscientiam aggravat, non videtur esse iustum?
Negatur antecedens, quia ipsae ex se non aggravant conscientiam, sed
praesupponunt talem iuraturum, vere et iuste iurare debere, et non peierare,
ex quo potius sanctae et religiosae, quam onerosae et
nisi supremae potestatis, etiam leges ipsas emendantis et
corrigentis, quae praescripto Iuris non usquequaque astricta est; ut summi
Pontificis, et Imperatoris; sed pro re nata, liberam causarum disceptationem
habet. Quod fere videtur,
quasi iuxta normam Lesbiam iudicare; cum enim caeteri fabri caementarii,
soleant structuras suas ad normam exigere, soli Lesbii, plumbeam normam
habentes, pro
Qui repellendi sunt a vero Iudicio?
Hi Tres. Calumniator a calumniando, id est, decipiendo dictus;
qui falsa crimina intendit, et convictus punitur poena talionis Iure
Canonico; ast Iure nostro, videtur
solum poena Emendae linguae, vel quod idem est, poena indebitae actionis
puniendus.
Ubi Nota, quod hic Calumniator, non dicitur a proprie dicta Calumnia, de
tum quia praecise expresso Iure Regni, 1. tit. 60.
spectat ad Curiam Regiam, tum quod in ea literarum fassionalium
invalidatio fieri deberet, quae nihil ad Comitatum pertinet, tum quia usus
quoque id obtinuisse videtur, in Curia Regia, etiam in minutoribus causis,
solum ad duodecim florenos se extend. Imo vero neque in Curia
usus eius iam admitti videtur, quod magna pars bonorum impignoratorum, per
eam
quae nihil ad Comitatum pertinet, tum quia usus
quoque id obtinuisse videtur, in Curia Regia, etiam in minutoribus causis,
solum ad duodecim florenos se extend. Imo vero neque in Curia
usus eius iam admitti videtur, quod magna pars bonorum impignoratorum, per
eam labefactaretur.
QUAESTIO SEXTA. / Per quos fieri solet Citatio?
Per Iudices Nobilium, in
diversa ratione, ad diversa pertinere
fora; ita videlicet; ut quando pure de iniuriis, vel violentiis, deque rebus
mobilibus sonant, ad forum Ecclesiasticum, quando autem in iis Ius
possessionariorum, vel haereditas acquiri videtur, etiamsi promissio, vel
testamentum intercesserit, debent iudicari in foro saeculari, 1.
Matth. art. 3. Item
ipse. Habent enim plurimas rationes nostra pro parte de non soluendis Annatis. Hae tamen rationes parum prosunt apud Curiales, qui distinguunt inter Taxas et Annatas, fatenturque Annatas non adeo uetustas; sed Taxas antiquissimas et ab ipso primordio practicatas. Quae tamen distinctio aduersari uidetur et pugnari Tractulo huic Compegii, quem mitto.
Bella hic incrudescunt. Pontifex ex una, Dux Parmae ex altera militem colligit. Hunc Pontifex crimen
disponere usque ad valorem 50 imperialium, si ultra velint dare, petunt licentiam a Rectore.
Ut autem particulariter fructus missionum huius provinciae Tarahumarae etiam referam, cuius notitia forte maxime desiderabitur, quod etiam plurimum ad Societatis honorem Deique maiorem gloriam videtur. Est sciendum in ista Tarahumara Provincia a 7 abhinc annis ultra 20000 animarum sacro baptismatis fonte a nostris esse lustrata, ex quibus multi parvuli recentes 125 hac sancta aqua abluti in caelum transmissi. Templa 25 cum filialibus ecclesiis aedificata. Eadem saltem
et iratus mea funera poscit Avernus.
rerum post fata, novo fuit iste relictus
νοσούσης εἴσιν ἰατροὶ στίχοι,
quod videlicet rei poeticae operantes, debent, instar experientis Medici, sub asciticijs versuum dulcoribus proficuam animae aegrotanti pharmaciam exhibere. Eam vtique exhibuisse videtur huiusce poematis concinnator, dum ad amoliendam e salubri, quam propinat, potione amariciem, vsus industrio (vt cecinit ille alter) Camoeanae lenocinio,
Prius oras pocula circum
Illiniit mellis dulci flauoque liquore. Quare
dem? Quid non dem?
hanstus,
Vnus nempe tibi tu carus? Fallere: cunctis
parte seiunctam concipiat: adeoque,
qui haec mentis vitia sapienter correxerit, posse illum ita externorum Malorum acerbitatem lenire, vt nihil tranquillitati suae obsint.
Id porrò perspicuè comprobari videtur dissimillimo animi habitu, quo diuersi eosdem saepe casus excipiunt, alij ad extremum maerorem deiecti; alij suâ nihil è quiete dimoti.
Cum enim res vtrobique eadem sint; non aliunde profectò, quàm ex dissimili circa ipsas iudicio ea oriri animorum, atque
à natali solo abesse; magna pars hominum sponte sibi exilium consciscit: cum, non modò plurimi à suis procul cunabulis vitae sibi deligant sedem; verùm et populi ipsi, natiuis valere sedibus iussis, in externas procul emigrarint colonias.
Tertiò, quia indecorum videtur, in Orbis terrarum vniuersi possessionem creatos vnius certae regionis angustijs Patriam suam definire, reliqua verò spatia omnia pro alienis et ad se se nihil pertinentibus ducere.
Neque obijciatur, asperum naturâ exilij locum, et inamabilem esse. Nam et
cum praeceps ac turbida non facilè iustum vltionis modum, atque ordinem teneat, qui tunc optimè seruatur, cum, vacuo à perturbationibus animo, ad solius rationis praescriptum puniuntur delicta.
Praeterea, cum nemo sit prorsus criminis purus; id ius, atque ratio videtur exigere, vt quales quisque aduersùs sua crimina iudices, misericordes scilicet potiùs, quàm iratos desiderat; talem aduersùs aliena se et ipse iudicem praebeat.
Immo, vel si nullius quis foret criminis conscius; adhuc minùs iustè irasceretur peccantibus:
primò Hominis loca mutantis.
Tum mercatoris ad lucra, quae in periculo damnarat, statim redeuntis.
Philologi demum iam haec, iam illa studia amplectentis.
Huius porrò mutabilitatis origo ea posse videtur afferri, quòd homines in rebus, quas tractant, non verò in ratione eas tractandi suam quietem constituunt.
Quocirca corrigendum eiusmodi errorem, pensandumque initio maturè, quid facto opus sit: vbi Ratio hoc, vel illud persuaserit; ab eo nihil mox
penetrare animo tantae miracula matris!
levitas operis. Lex pacis in aequa
aniles
Migdonias Laodicea nurus
pendent illusa figuris.
posteritatis erit.
374. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
375. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
376. Martinčić,... . Ad clarissimum uirum dominum... [Paragraph |
Section]
377. Martinčić,... . Ad clarissimum uirum dominum... [Paragraph |
Section]
378. Andreis, Franjo... . Carmina in manuscripto... [page 33 |
Paragraph |
Section]
Vera Dei soboles, qui per uestigia Petri
Ingrederis uitamque refers fesso orbe beatam;
Quod capita infractus sinuosae excideris hydrae,
5 Quod uirtute tua multas firmaueris urbes,
Quod noua lux mundo de te illuxisse uidetur,
Versus in margine sinistra scriptus
Depulsis tenebris, in religione fideque,
Caesaris haec
Post haec deletum est maior
laus est maior
maior
379. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
3.2.27 Qualis in eoo color est perfusus olympo
3.2.28 Humida phoebeis quum Dea cedit equis;
3.2.29 Qualis in opposita coeli regione videtur,
3.2.30 Quum subit occiduas Phaebus Atlantis aquas,
3.2.31 Aut qualem fractis promit de nubibus Iris,
3.2.32 Illius in toto corpore talis erat.
380. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph |
Section]
4.1.105 Aeoae, super et multas caput efferat urbes;
4.1.106 Totque suum videat cunctis inpartibus orbis
4.1.107 Ferre iugum reges; sine te tamen esse videtur,
4.1.108 Non secus ac Matrona suo discreta marito.
4.1.109 Novit enim sua deberi tibi sceptra, tuisque
4.1.110 Natorum natis, et qui nascentur ab illis,
381. Vrančić, Antun. Iter Buda Hadrianopolim, versio... [Paragraph |
Section]
382. Vrančić, Antun. Iter Buda Hadrianopolim, versio... [Paragraph |
Section]
383. Vrančić, Antun. Iter Buda Hadrianopolim, versio... [Paragraph |
Section]
384. Vrančić, Mihovil. Antonio fratri epistula, versio... [page 225 |
Paragraph |
Section]
385. Vrančić, Mihovil. Antonio fratri epistula, versio... [page 291 |
Paragraph |
Section]
386. Vrančić, Mihovil. Antonio fratri epistula, versio... [page 291 |
Paragraph |
Section]
387. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page ii |
Paragraph |
SubSect | Section]
388. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page iv |
Paragraph |
SubSect | Section]
389. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page xix |
Paragraph |
SubSect | Section]
390. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 239 |
Paragraph |
SubSect | Section]
391. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 239 |
Paragraph |
SubSect | Section]
392. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 240 |
Paragraph |
SubSect | Section]
393. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 246 |
Paragraph |
Section]
394. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 249 |
Paragraph |
Section]
395. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 249 |
Paragraph |
Section]
396. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 251 |
Paragraph |
Section]
397. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 251 |
Paragraph |
Section]
398. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 251 |
Paragraph |
Section]
399. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 252 |
Paragraph |
Section]
400. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 255 |
Paragraph |
Section]
401. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 261 |
Paragraph |
Section]
402. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 264 |
Paragraph |
Section]
403. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 267 |
Paragraph |
Section]
404. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 267 |
Paragraph |
Section]
405. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 269 |
Paragraph |
Section]
406. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 272 |
Paragraph |
Section]
407. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 274 |
Paragraph |
Section]
408. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 275 |
Paragraph |
Section]
409. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 277 |
Paragraph |
Section]
410. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 277 |
Paragraph |
Section]
411. Pir, Didak. Ad Paulum, versio electronica [Paragraph |
Section]
122 Hospitii. Extremas ambibat Sergius oras,
123 Sergius edomiti cessit cui gloria monstri.
124 Ille oculos, simul ille ferens ad sydera uultus,
125 Pallentes uultus, lacrymarumque hymbre madentes,
126 Pacem orare deos, pacem exorasse uidetur.
127 Tantus honos saxo, uiuunt sic arte colores.
128 Ipsa quoque (humanis proh quantum industria rebus,
129 Quantum artes animique ualent), ipsa aequora ponti
130 Diuitias addunt populis qua consita Baccho
412. Vrančić, Antun. Antonius Verantius episcopus... [Paragraph |
Section]
413. Andreis, Franjo... . Ad Reverendissimum dominum... [page 7 |
Paragraph |
Section]
414. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph |
Section]
Corzula nunc dicor fueram Corcyra Melena
Dicta prius, merito nomen utrumque gero.
Nam
415. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph |
Section]
416. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 6 |
Paragraph |
SubSect | Section]
417. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 6 |
Paragraph |
SubSect | Section]
418. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 11 |
Paragraph |
SubSect | Section]
419. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 13 |
Paragraph |
Section]
420. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 13 |
Paragraph |
Section]
421. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 13 |
Paragraph |
Section]
422. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 13 |
Paragraph |
Section]
423. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 13 |
Paragraph |
Section]
424. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 15 |
Paragraph |
SubSect | Section]
425. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 17 |
Paragraph |
SubSect | Section]
426. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 17 |
Paragraph |
SubSect | Section]
427. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 18 |
Paragraph |
SubSect | Section]
428. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 18 |
Paragraph |
SubSect | Section]
429. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 19 |
Paragraph |
SubSect | Section]
430. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 19 |
Paragraph |
SubSect | Section]
431. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 19 |
Paragraph |
SubSect | Section]
432. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 19 |
Paragraph |
SubSect | Section]
433. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 21 |
Paragraph |
SubSect | Section]
434. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 22 |
Paragraph |
SubSect | Section]
435. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 26 |
Paragraph |
SubSect | Section]
436. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 27 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Aude aliquid brevibus Gyaris et carcere dignum,
Si vis esse aliquid. — Sic Paulus Galatis 6 ait: Si quis sibi videtur aliquid esse, cum nihil sit, semetipsum decipit. Sic Simon magus Actor. 8, dicebat se esse aliquem magnum. Sic ad Galat. secundo dicit Paulus de praecipuis Apostolis: Ab iis autem qui videbantur esse aliquid, nihil accepi. Mox ibidem subiicit: Ii qui videbantur, nihil mihi contulerunt.
437. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 29 |
Paragraph |
SubSect | Section]
438. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 30 |
Paragraph |
SubSect | Section]
439. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 30 |
Paragraph |
SubSect | Section]
440. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 33 |
Paragraph |
SubSect | Section]
441. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 40 |
Paragraph |
SubSect | Section]
442. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 40 |
Paragraph |
SubSect | Section]
443. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 44 |
Paragraph |
SubSect | Section]
444. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 44 |
Paragraph |
SubSect | Section]
445. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 45 |
Paragraph |
SubSect | Section]
446. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 47 |
Paragraph |
SubSect | Section]
447. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 48 |
Paragraph |
SubSect | Section]
448. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 49 |
Paragraph |
SubSect | Section]
449. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 52 |
Paragraph |
SubSect | Section]
450. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 53 |
Paragraph |
SubSect | Section]
451. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 53 |
Paragraph |
SubSect | Section]
452. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 53 |
Paragraph |
SubSect | Section]
453. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 54 |
Paragraph |
SubSect | Section]
454. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 55 |
Paragraph |
SubSect | Section]
455. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 55 |
Paragraph |
SubSect | Section]
456. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 55 |
Paragraph |
SubSect | Section]
457. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 57 |
Paragraph |
SubSect | Section]
458. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 59 |
Paragraph |
SubSect | Section]
459. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 59 |
Paragraph |
SubSect | Section]
460. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 59 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Stabat et autumnus calcatis sordidus uvis. Thren. 1. et Act. 19 videtur dici de potenti castigatione impiorum. De qua re etiam infra in voce Torcularis aliquid adiicietur. Calcare significat etiam tum gloriose vincere, tum et contumeliose victis insultare: ut Deuteronom. 33. promittit Deus populo, quod super excelsa hostium calcaturus sit. quod Rabbi
461. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 59 |
Paragraph |
SubSect | Section]
462. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 60 |
Paragraph |
SubSect | Section]
463. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 62 |
Paragraph |
SubSect | Section]
464. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 63 |
Paragraph |
SubSect | Section]
465. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 64 |
Paragraph |
SubSect | Section]
466. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 64 |
Paragraph |
SubSect | Section]
467. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 65 |
Paragraph |
SubSect | Section]
468. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 65 |
Paragraph |
SubSect | Section]
469. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 66 |
Paragraph |
SubSect | Section]
470. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 66 |
Paragraph |
SubSect | Section]
471. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 67 |
Paragraph |
SubSect | Section]
472. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 67 |
Paragraph |
SubSect | Section]
473. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 68 |
Paragraph |
SubSect | Section]
474. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 69 |
Paragraph |
SubSect | Section]
475. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 73 |
Paragraph |
SubSect | Section]
476. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 74 |
Paragraph |
SubSect | Section]
477. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 74 |
Paragraph |
SubSect | Section]
478. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 74 |
Paragraph |
SubSect | Section]
479. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 74 |
Paragraph |
SubSect | Section]
480. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 76 |
Paragraph |
SubSect | Section]
481. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 76 |
Paragraph |
SubSect | Section]
482. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 77 |
Paragraph |
SubSect | Section]
483. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 78 |
Paragraph |
SubSect | Section]
484. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 78 |
Paragraph |
SubSect | Section]
485. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 79 |
Paragraph |
SubSect | Section]
486. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 79 |
Paragraph |
SubSect | Section]
487. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 80 |
Paragraph |
SubSect | Section]
488. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 80 |
Paragraph |
SubSect | Section]
489. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 81 |
Paragraph |
SubSect | Section]
490. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 81 |
Paragraph |
SubSect | Section]
491. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 81 |
Paragraph |
SubSect | Section]
492. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 82 |
Paragraph |
SubSect | Section]
493. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 82 |
Paragraph |
SubSect | Section]
494. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 83 |
Paragraph |
SubSect | Section]
495. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 84 |
Paragraph |
SubSect | Section]
496. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 86 |
Paragraph |
SubSect | Section]
497. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 86 |
Paragraph |
SubSect | Section]
498. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 88 |
Paragraph |
SubSect | Section]
499. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 89 |
Paragraph |
SubSect | Section]
500. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 89 |
Paragraph |
SubSect | Section]
501. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 89 |
Paragraph |
SubSect | Section]
502. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 |
Paragraph |
SubSect | Section]
503. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 |
Paragraph |
SubSect | Section]
504. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 |
Paragraph |
SubSect | Section]
505. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 92 |
Paragraph |
SubSect | Section]
506. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 93 |
Paragraph |
SubSect | Section]
507. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 94 |
Paragraph |
SubSect | Section]
508. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 94 |
Paragraph |
SubSect | Section]
509. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 94 |
Paragraph |
SubSect | Section]
510. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 95 |
Paragraph |
SubSect | Section]
511. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 96 |
Paragraph |
SubSect | Section]
512. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 98 |
Paragraph |
SubSect | Section]
513. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 98 |
Paragraph |
SubSect | Section]
514. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 99 |
Paragraph |
SubSect | Section]
515. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 100 |
Paragraph |
SubSect | Section]
516. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 101 |
Paragraph |
SubSect | Section]
517. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 101 |
Paragraph |
SubSect | Section]
518. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 101 |
Paragraph |
SubSect | Section]
519. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 101 |
Paragraph |
SubSect | Section]
520. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 101 |
Paragraph |
SubSect | Section]
521. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 102 |
Paragraph |
SubSect | Section]
522. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 102 |
Paragraph |
SubSect | Section]
523. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 103 |
Paragraph |
SubSect | Section]
524. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 104 |
Paragraph |
SubSect | Section]
525. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 104 |
Paragraph |
SubSect | Section]
526. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 105 |
Paragraph |
SubSect | Section]
527. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 105 |
Paragraph |
SubSect | Section]
528. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 105 |
Paragraph |
SubSect | Section]
529. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 108 |
Paragraph |
SubSect | Section]
530. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 108 |
Paragraph |
SubSect | Section]
531. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 110 |
Paragraph |
SubSect | Section]
532. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 110 |
Paragraph |
SubSect | Section]
533. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 111 |
Paragraph |
SubSect | Section]
534. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 112 |
Paragraph |
SubSect | Section]
535. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 118 |
Paragraph |
SubSect | Section]
536. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 118 |
Paragraph |
SubSect | Section]
537. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 119 |
Paragraph |
SubSect | Section]
538. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 119 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Primus in orbe Deos fecit
539. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 120 |
Paragraph |
SubSect | Section]
540. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 120 |
Paragraph |
SubSect | Section]
541. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 120 |
Paragraph |
SubSect | Section]
542. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 120 |
Paragraph |
SubSect | Section]
543. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 123 |
Paragraph |
SubSect | Section]
544. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 125 |
Paragraph |
SubSect | Section]
545. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 127 |
Paragraph |
SubSect | Section]
546. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 |
Paragraph |
SubSect | Section]
547. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 |
Paragraph |
SubSect | Section]
548. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 129 |
Paragraph |
SubSect | Section]
549. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 130 |
Paragraph |
SubSect | Section]
550. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 134 |
Paragraph |
SubSect | Section]
551. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 135 |
Paragraph |
SubSect | Section]
552. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 136 |
Paragraph |
SubSect | Section]
553. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 136 |
Paragraph |
SubSect | Section]
554. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 136 |
Paragraph |
SubSect | Section]
555. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 137 |
Paragraph |
SubSect | Section]
556. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 137 |
Paragraph |
SubSect | Section]
557. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 137 |
Paragraph |
SubSect | Section]
558. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 139 |
Paragraph |
SubSect | Section]
559. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 140 |
Paragraph |
SubSect | Section]
560. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 143 |
Paragraph |
SubSect | Section]
561. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 144 |
Paragraph |
SubSect | Section]
562. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 145 |
Paragraph |
SubSect | Section]
563. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 148 |
Paragraph |
SubSect | Section]
564. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 148 |
Paragraph |
SubSect | Section]
565. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 151 |
Paragraph |
SubSect | Section]
566. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 152 |
Paragraph |
SubSect | Section]
567. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 153 |
Paragraph |
SubSect | Section]
568. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 154 |
Paragraph |
SubSect | Section]
569. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 |
Paragraph |
SubSect | Section]
570. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 |
Paragraph |
SubSect | Section]
571. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 |
Paragraph |
SubSect | Section]
572. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 157 |
Paragraph |
SubSect | Section]
573. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 159 |
Paragraph |
SubSect | Section]
574. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 161 |
Paragraph |
SubSect | Section]
575. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 161 |
Paragraph |
SubSect | Section]
576. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 162 |
Paragraph |
SubSect | Section]
577. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 162 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Cum faciam vitula pro frugibus, ipse venito: et cum Graeco
578. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 162 |
Paragraph |
SubSect | Section]
579. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 163 |
Paragraph |
SubSect | Section]
580. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 |
Paragraph |
SubSect | Section]
581. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 |
Paragraph |
SubSect | Section]
582. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 |
Paragraph |
SubSect | Section]
583. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 166 |
Paragraph |
SubSect | Section]
584. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 167 |
Paragraph |
SubSect | Section]
585. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 168 |
Paragraph |
SubSect | Section]
586. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 170 |
Paragraph |
SubSect | Section]
587. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 177 |
Paragraph |
SubSect | Section]
588. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 177 |
Paragraph |
SubSect | Section]
589. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 177 |
Paragraph |
SubSect | Section]
590. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 178 |
Paragraph |
SubSect | Section]
591. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 178 |
Paragraph |
SubSect | Section]
592. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 178 |
Paragraph |
SubSect | Section]
593. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 179 |
Paragraph |
SubSect | Section]
594. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 179 |
Paragraph |
SubSect | Section]
595. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 180 |
Paragraph |
SubSect | Section]
596. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 180 |
Paragraph |
SubSect | Section]
597. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 180 |
Paragraph |
SubSect | Section]
598. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 181 |
Paragraph |
SubSect | Section]
599. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 182 |
Paragraph |
SubSect | Section]
600. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 182 |
Paragraph |
SubSect | Section]
601. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 183 |
Paragraph |
SubSect | Section]
602. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 186 |
Paragraph |
SubSect | Section]
603. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 187 |
Paragraph |
SubSect | Section]
604. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 187 |
Paragraph |
SubSect | Section]
605. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
606. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
607. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
608. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
609. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
610. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 189 |
Paragraph |
SubSect | Section]
611. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 190 |
Paragraph |
SubSect | Section]
612. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 190 |
Paragraph |
SubSect | Section]
613. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 192 |
Paragraph |
SubSect | Section]
614. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 193 |
Paragraph |
SubSect | Section]
615. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 193 |
Paragraph |
SubSect | Section]
616. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 193 |
Paragraph |
SubSect | Section]
617. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 195 |
Paragraph |
SubSect | Section]
618. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 195 |
Paragraph |
SubSect | Section]
619. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 198 |
Paragraph |
SubSect | Section]
620. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 198 |
Paragraph |
SubSect | Section]
621. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 198 |
Paragraph |
SubSect | Section]
622. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 |
Paragraph |
SubSect | Section]
623. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 |
Paragraph |
SubSect | Section]
624. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 |
Paragraph |
SubSect | Section]
625. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 |
Paragraph |
SubSect | Section]
626. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 204 |
Paragraph |
SubSect | Section]
627. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 205 |
Paragraph |
SubSect | Section]
628. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 206 |
Paragraph |
SubSect | Section]
629. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 208 |
Paragraph |
SubSect | Section]
630. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 209 |
Paragraph |
SubSect | Section]
631. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 209 |
Paragraph |
SubSect | Section]
632. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 210 |
Paragraph |
SubSect | Section]
633. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 210 |
Paragraph |
SubSect | Section]
634. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 212 |
Paragraph |
SubSect | Section]
635. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 213 |
Paragraph |
SubSect | Section]
636. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 214 |
Paragraph |
SubSect | Section]
637. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 215 |
Paragraph |
SubSect | Section]
638. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 216 |
Paragraph |
SubSect | Section]
639. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 216 |
Paragraph |
SubSect | Section]
640. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 217 |
Paragraph |
SubSect | Section]
641. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 217 |
Paragraph |
SubSect | Section]
642. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 218 |
Paragraph |
SubSect | Section]
643. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 219 |
Paragraph |
SubSect | Section]
644. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 220 |
Paragraph |
SubSect | Section]
645. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 222 |
Paragraph |
SubSect | Section]
646. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 225 |
Paragraph |
SubSect | Section]
647. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 231 |
Paragraph |
SubSect | Section]
648. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 |
Paragraph |
SubSect | Section]
649. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 234 |
Paragraph |
SubSect | Section]
650. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 234 |
Paragraph |
SubSect | Section]
651. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 236 |
Paragraph |
SubSect | Section]
652. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 236 |
Paragraph |
SubSect | Section]
653. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 236 |
Paragraph |
SubSect | Section]
654. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 236 |
Paragraph |
SubSect | Section]
655. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 237 |
Paragraph |
SubSect | Section]
656. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 239 |
Paragraph |
SubSect | Section]
657. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 240 |
Paragraph |
SubSect | Section]
658. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 240 |
Paragraph |
SubSect | Section]
659. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 240 |
Paragraph |
SubSect | Section]
660. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 241 |
Paragraph |
SubSect | Section]
661. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 241 |
Paragraph |
SubSect | Section]
662. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 241 |
Paragraph |
SubSect | Section]
663. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 242 |
Paragraph |
SubSect | Section]
664. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 244 |
Paragraph |
SubSect | Section]
665. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 245 |
Paragraph |
SubSect | Section]
666. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 245 |
Paragraph |
SubSect | Section]
667. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 246 |
Paragraph |
SubSect | Section]
668. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 246 |
Paragraph |
SubSect | Section]
669. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 247 |
Paragraph |
SubSect | Section]
670. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 248 |
Paragraph |
SubSect | Section]
671. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 248 |
Paragraph |
SubSect | Section]
672. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 249 |
Paragraph |
SubSect | Section]
673. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 249 |
Paragraph |
SubSect | Section]
674. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 249 |
Paragraph |
SubSect | Section]
675. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 251 |
Paragraph |
SubSect | Section]
676. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 251 |
Paragraph |
SubSect | Section]
677. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 251 |
Paragraph |
SubSect | Section]
678. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 252 |
Paragraph |
SubSect | Section]
679. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 252 |
Paragraph |
SubSect | Section]
680. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 252 |
Paragraph |
SubSect | Section]
681. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 253 |
Paragraph |
SubSect | Section]
682. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 253 |
Paragraph |
SubSect | Section]
683. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 253 |
Paragraph |
SubSect | Section]
684. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 254 |
Paragraph |
SubSect | Section]
685. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 255 |
Paragraph |
SubSect | Section]
686. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 255 |
Paragraph |
SubSect | Section]
687. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 256 |
Paragraph |
SubSect | Section]
688. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 256 |
Paragraph |
SubSect | Section]
689. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 262 |
Paragraph |
SubSect | Section]
690. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 265 |
Paragraph |
SubSect | Section]
691. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 265 |
Paragraph |
SubSect | Section]
692. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 266 |
Paragraph |
SubSect | Section]
693. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 267 |
Paragraph |
SubSect | Section]
694. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 268 |
Paragraph |
SubSect | Section]
695. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 268 |
Paragraph |
SubSect | Section]
696. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 269 |
Paragraph |
SubSect | Section]
697. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 271 |
Paragraph |
SubSect | Section]
698. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 271 |
Paragraph |
SubSect | Section]
699. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 271 |
Paragraph |
SubSect | Section]
700. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 271 |
Paragraph |
SubSect | Section]
701. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 271 |
Paragraph |
SubSect | Section]
702. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 271 |
Paragraph |
SubSect | Section]
703. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 271 |
Paragraph |
SubSect | Section]
704. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 273 |
Paragraph |
SubSect | Section]
705. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 273 |
Paragraph |
SubSect | Section]
706. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 273 |
Paragraph |
SubSect | Section]
707. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 273 |
Paragraph |
SubSect | Section]
708. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 274 |
Paragraph |
SubSect | Section]
709. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 |
Paragraph |
SubSect | Section]
710. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 279 |
Paragraph |
SubSect | Section]
711. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 279 |
Paragraph |
SubSect | Section]
712. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 282 |
Paragraph |
SubSect | Section]
713. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 282 |
Paragraph |
SubSect | Section]
714. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 282 |
Paragraph |
SubSect | Section]
715. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 285 |
Paragraph |
SubSect | Section]
716. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 285 |
Paragraph |
SubSect | Section]
717. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 286 |
Paragraph |
SubSect | Section]
718. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 286 |
Paragraph |
SubSect | Section]
719. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 |
Paragraph |
SubSect | Section]
720. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 |
Paragraph |
SubSect | Section]
721. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
722. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
723. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
724. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 299 |
Paragraph |
SubSect | Section]
725. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 300 |
Paragraph |
SubSect | Section]
726. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 300 |
Paragraph |
SubSect | Section]
727. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 300 |
Paragraph |
SubSect | Section]
728. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 300 |
Paragraph |
SubSect | Section]
729. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 300 |
Paragraph |
SubSect | Section]
730. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 301 |
Paragraph |
SubSect | Section]
731. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 301 |
Paragraph |
SubSect | Section]
732. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 301 |
Paragraph |
SubSect | Section]
733. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 302 |
Paragraph |
SubSect | Section]
734. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 303 |
Paragraph |
SubSect | Section]
735. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 303 |
Paragraph |
SubSect | Section]
736. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 303 |
Paragraph |
SubSect | Section]
737. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 303 |
Paragraph |
SubSect | Section]
738. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 304 |
Paragraph |
SubSect | Section]
739. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
740. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
741. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
742. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
743. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 306 |
Paragraph |
SubSect | Section]
744. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 306 |
Paragraph |
SubSect | Section]
745. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 308 |
Paragraph |
SubSect | Section]
746. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 308 |
Paragraph |
SubSect | Section]
747. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 308 |
Paragraph |
SubSect | Section]
748. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 309 |
Paragraph |
SubSect | Section]
749. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 309 |
Paragraph |
SubSect | Section]
750. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 310 |
Paragraph |
SubSect | Section]
751. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 310 |
Paragraph |
SubSect | Section]
752. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 311 |
Paragraph |
SubSect | Section]
753. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 313 |
Paragraph |
SubSect | Section]
754. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 314 |
Paragraph |
SubSect | Section]
755. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 314 |
Paragraph |
SubSect | Section]
756. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 315 |
Paragraph |
SubSect | Section]
757. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 315 |
Paragraph |
SubSect | Section]
758. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 315 |
Paragraph |
SubSect | Section]
759. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 316 |
Paragraph |
SubSect | Section]
760. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 317 |
Paragraph |
SubSect | Section]
761. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 317 |
Paragraph |
SubSect | Section]
762. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 317 |
Paragraph |
SubSect | Section]
763. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 318 |
Paragraph |
SubSect | Section]
764. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 318 |
Paragraph |
SubSect | Section]
765. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 324 |
Paragraph |
SubSect | Section]
766. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 326 |
Paragraph |
SubSect | Section]
767. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 326 |
Paragraph |
SubSect | Section]
768. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 327 |
Paragraph |
SubSect | Section]
769. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 327 |
Paragraph |
SubSect | Section]
770. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 327 |
Paragraph |
SubSect | Section]
771. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 327 |
Paragraph |
SubSect | Section]
772. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 328 |
Paragraph |
SubSect | Section]
773. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 329 |
Paragraph |
SubSect | Section]
774. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 332 |
Paragraph |
SubSect | Section]
775. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 332 |
Paragraph |
SubSect | Section]
776. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 333 |
Paragraph |
SubSect | Section]
777. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 336 |
Paragraph |
SubSect | Section]
778. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 336 |
Paragraph |
SubSect | Section]
779. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 339 |
Paragraph |
SubSect | Section]
780. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 340 |
Paragraph |
SubSect | Section]
781. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 340 |
Paragraph |
SubSect | Section]
782. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 340 |
Paragraph |
SubSect | Section]
783. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 340 |
Paragraph |
SubSect | Section]
784. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 344 |
Paragraph |
SubSect | Section]
785. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 345 |
Paragraph |
SubSect | Section]
786. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 345 |
Paragraph |
SubSect | Section]
787. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 348 |
Paragraph |
SubSect | Section]
788. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 350 |
Paragraph |
SubSect | Section]
789. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 350 |
Paragraph |
SubSect | Section]
790. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 353 |
Paragraph |
SubSect | Section]
791. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 355 |
Paragraph |
SubSect | Section]
792. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 355 |
Paragraph |
SubSect | Section]
793. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 358 |
Paragraph |
SubSect | Section]
794. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 358 |
Paragraph |
SubSect | Section]
795. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 360 |
Paragraph |
SubSect | Section]
796. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 360 |
Paragraph |
SubSect | Section]
797. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 364 |
Paragraph |
SubSect | Section]
798. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 365 |
Paragraph |
SubSect | Section]
799. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 367 |
Paragraph |
SubSect | Section]
800. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 367 |
Paragraph |
SubSect | Section]
801. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 367 |
Paragraph |
SubSect | Section]
802. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 368 |
Paragraph |
SubSect | Section]
803. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 369 |
Paragraph |
SubSect | Section]
804. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 369 |
Paragraph |
SubSect | Section]
805. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 |
Paragraph |
SubSect | Section]
806. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 371 |
Paragraph |
SubSect | Section]
807. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 371 |
Paragraph |
SubSect | Section]
808. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 371 |
Paragraph |
SubSect | Section]
809. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 372 |
Paragraph |
SubSect | Section]
810. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 372 |
Paragraph |
SubSect | Section]
811. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 372 |
Paragraph |
SubSect | Section]
812. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 372 |
Paragraph |
SubSect | Section]
813. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 373 |
Paragraph |
SubSect | Section]
814. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 373 |
Paragraph |
SubSect | Section]
815. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 373 |
Paragraph |
SubSect | Section]
816. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 374 |
Paragraph |
SubSect | Section]
817. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 375 |
Paragraph |
SubSect | Section]
818. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 375 |
Paragraph |
SubSect | Section]
819. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 375 |
Paragraph |
SubSect | Section]
820. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 376 |
Paragraph |
SubSect | Section]
821. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 377 |
Paragraph |
SubSect | Section]
822. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 379 |
Paragraph |
SubSect | Section]
823. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 379 |
Paragraph |
SubSect | Section]
824. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 380 |
Paragraph |
SubSect | Section]
825. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 380 |
Paragraph |
SubSect | Section]
826. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 384 |
Paragraph |
SubSect | Section]
827. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 385 |
Paragraph |
SubSect | Section]
828. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 386 |
Paragraph |
SubSect | Section]
829. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 387 |
Paragraph |
SubSect | Section]
830. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 388 |
Paragraph |
SubSect | Section]
831. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 389 |
Paragraph |
SubSect | Section]
832. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 389 |
Paragraph |
SubSect | Section]
833. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 |
Paragraph |
SubSect | Section]
834. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 393 |
Paragraph |
SubSect | Section]
835. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 393 |
Paragraph |
SubSect | Section]
836. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 |
Paragraph |
SubSect | Section]
837. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 |
Paragraph |
SubSect | Section]
838. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 396 |
Paragraph |
SubSect | Section]
839. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 396 |
Paragraph |
SubSect | Section]
840. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 398 |
Paragraph |
SubSect | Section]
841. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 399 |
Paragraph |
SubSect | Section]
842. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 400 |
Paragraph |
SubSect | Section]
843. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 402 |
Paragraph |
SubSect | Section]
844. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 402 |
Paragraph |
SubSect | Section]
845. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 402 |
Paragraph |
SubSect | Section]
846. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 404 |
Paragraph |
SubSect | Section]
847. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 405 |
Paragraph |
SubSect | Section]
848. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 406 |
Paragraph |
SubSect | Section]
849. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 406 |
Paragraph |
SubSect | Section]
850. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 407 |
Paragraph |
SubSect | Section]
851. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 407 |
Paragraph |
SubSect | Section]
852. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 408 |
Paragraph |
SubSect | Section]
853. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 409 |
Paragraph |
SubSect | Section]
854. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 410 |
Paragraph |
SubSect | Section]
855. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 |
Paragraph |
SubSect | Section]
856. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 |
Paragraph |
SubSect | Section]
857. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 413 |
Paragraph |
SubSect | Section]
858. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 413 |
Paragraph |
SubSect | Section]
859. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 414 |
Paragraph |
SubSect | Section]
860. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 415 |
Paragraph |
SubSect | Section]
861. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 416 |
Paragraph |
SubSect | Section]
862. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 417 |
Paragraph |
SubSect | Section]
863. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 418 |
Paragraph |
SubSect | Section]
864. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 421 |
Paragraph |
SubSect | Section]
865. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 423 |
Paragraph |
SubSect | Section]
866. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 423 |
Paragraph |
SubSect | Section]
867. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 423 |
Paragraph |
SubSect | Section]
868. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 424 |
Paragraph |
SubSect | Section]
869. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 425 |
Paragraph |
SubSect | Section]
870. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
871. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
872. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 427 |
Paragraph |
SubSect | Section]
873. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 427 |
Paragraph |
SubSect | Section]
874. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 428 |
Paragraph |
SubSect | Section]
875. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 428 |
Paragraph |
SubSect | Section]
876. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 428 |
Paragraph |
SubSect | Section]
877. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 428 |
Paragraph |
SubSect | Section]
878. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 429 |
Paragraph |
SubSect | Section]
879. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 429 |
Paragraph |
SubSect | Section]
880. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 429 |
Paragraph |
SubSect | Section]
881. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 429 |
Paragraph |
SubSect | Section]
882. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 430 |
Paragraph |
SubSect | Section]
883. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 430 |
Paragraph |
SubSect | Section]
884. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 430 |
Paragraph |
SubSect | Section]
885. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 430 |
Paragraph |
SubSect | Section]
886. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 431 |
Paragraph |
SubSect | Section]
887. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 432 |
Paragraph |
SubSect | Section]
888. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 432 |
Paragraph |
SubSect | Section]
889. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 436 |
Paragraph |
SubSect | Section]
890. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 436 |
Paragraph |
SubSect | Section]
891. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 436 |
Paragraph |
SubSect | Section]
892. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 439 |
Paragraph |
SubSect | Section]
893. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 440 |
Paragraph |
SubSect | Section]
894. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 443 |
Paragraph |
SubSect | Section]
895. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 444 |
Paragraph |
SubSect | Section]
896. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 445 |
Paragraph |
SubSect | Section]
897. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 446 |
Paragraph |
SubSect | Section]
898. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 447 |
Paragraph |
SubSect | Section]
899. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 450 |
Paragraph |
SubSect | Section]
900. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 453 |
Paragraph |
SubSect | Section]
901. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 453 |
Paragraph |
SubSect | Section]
902. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 453 |
Paragraph |
SubSect | Section]
903. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 453 |
Paragraph |
SubSect | Section]
904. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 453 |
Paragraph |
SubSect | Section]
905. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 456 |
Paragraph |
SubSect | Section]
906. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 458 |
Paragraph |
SubSect | Section]
907. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 459 |
Paragraph |
SubSect | Section]
908. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 459 |
Paragraph |
SubSect | Section]
909. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 459 |
Paragraph |
SubSect | Section]
910. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
911. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 463 |
Paragraph |
SubSect | Section]
912. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 463 |
Paragraph |
SubSect | Section]
913. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 463 |
Paragraph |
SubSect | Section]
914. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 464 |
Paragraph |
SubSect | Section]
915. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 465 |
Paragraph |
SubSect | Section]
916. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 465 |
Paragraph |
SubSect | Section]
917. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 466 |
Paragraph |
SubSect | Section]
918. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 467 |
Paragraph |
SubSect | Section]
919. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 471 |
Paragraph |
SubSect | Section]
920. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 471 |
Paragraph |
SubSect | Section]
921. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 472 |
Paragraph |
SubSect | Section]
922. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 474 |
Paragraph |
SubSect | Section]
923. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 474 |
Paragraph |
SubSect | Section]
924. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 474 |
Paragraph |
SubSect | Section]
925. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 475 |
Paragraph |
SubSect | Section]
926. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 477 |
Paragraph |
SubSect | Section]
927. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 477 |
Paragraph |
SubSect | Section]
928. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 478 |
Paragraph |
SubSect | Section]
929. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 478 |
Paragraph |
SubSect | Section]
930. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 479 |
Paragraph |
SubSect | Section]
931. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 481 |
Paragraph |
SubSect | Section]
932. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 482 |
Paragraph |
SubSect | Section]
933. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 483 |
Paragraph |
SubSect | Section]
934. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 |
Paragraph |
SubSect | Section]
935. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 |
Paragraph |
SubSect | Section]
936. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 485 |
Paragraph |
SubSect | Section]
937. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 485 |
Paragraph |
SubSect | Section]
938. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 487 |
Paragraph |
SubSect | Section]
939. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 489 |
Paragraph |
SubSect | Section]
940. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 490 |
Paragraph |
SubSect | Section]
941. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 492 |
Paragraph |
SubSect | Section]
942. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 493 |
Paragraph |
SubSect | Section]
943. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 493 |
Paragraph |
SubSect | Section]
944. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 498 |
Paragraph |
SubSect | Section]
945. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 500 |
Paragraph |
SubSect | Section]
946. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 500 |
Paragraph |
SubSect | Section]
947. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 503 |
Paragraph |
SubSect | Section]
948. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 504 |
Paragraph |
SubSect | Section]
949. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 504 |
Paragraph |
SubSect | Section]
950. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 506 |
Paragraph |
SubSect | Section]
951. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 510 |
Paragraph |
SubSect | Section]
952. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 511 |
Paragraph |
SubSect | Section]
953. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 513 |
Paragraph |
SubSect | Section]
954. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 514 |
Paragraph |
SubSect | Section]
955. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 514 |
Paragraph |
SubSect | Section]
956. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 516 |
Paragraph |
SubSect | Section]
957. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 516 |
Paragraph |
SubSect | Section]
958. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 517 |
Paragraph |
SubSect | Section]
959. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 518 |
Paragraph |
SubSect | Section]
960. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 519 |
Paragraph |
SubSect | Section]
961. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 520 |
Paragraph |
SubSect | Section]
962. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 521 |
Paragraph |
SubSect | Section]
963. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 521 |
Paragraph |
SubSect | Section]
964. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 521 |
Paragraph |
SubSect | Section]
965. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 524 |
Paragraph |
SubSect | Section]
966. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 525 |
Paragraph |
SubSect | Section]
967. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 526 |
Paragraph |
SubSect | Section]
968. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 529 |
Paragraph |
SubSect | Section]
969. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 531 |
Paragraph |
SubSect | Section]
970. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 532 |
Paragraph |
SubSect | Section]
971. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 536 |
Paragraph |
SubSect | Section]
972. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 537 |
Paragraph |
SubSect | Section]
973. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 537 |
Paragraph |
SubSect | Section]
974. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 539 |
Paragraph |
SubSect | Section]
975. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 539 |
Paragraph |
SubSect | Section]
976. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 539 |
Paragraph |
SubSect | Section]
977. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 540 |
Paragraph |
SubSect | Section]
978. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 541 |
Paragraph |
SubSect | Section]
979. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 |
Paragraph |
SubSect | Section]
980. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 |
Paragraph |
SubSect | Section]
981. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 |
Paragraph |
SubSect | Section]
982. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 |
Paragraph |
SubSect | Section]
983. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 |
Paragraph |
SubSect | Section]
984. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 |
Paragraph |
SubSect | Section]
985. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 545 |
Paragraph |
SubSect | Section]
986. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 545 |
Paragraph |
SubSect | Section]
987. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 549 |
Paragraph |
SubSect | Section]
988. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 550 |
Paragraph |
SubSect | Section]
989. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 550 |
Paragraph |
SubSect | Section]
990. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 |
Paragraph |
SubSect | Section]
991. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 |
Paragraph |
SubSect | Section]
992. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 554 |
Paragraph |
SubSect | Section]
993. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 555 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Ne credas placare Deum, dum caede litatur.
Et,
Stulticia est morte alterius sperare salutem.
Et
994. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 555 |
Paragraph |
SubSect | Section]
995. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 557 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Timor Domini, conservatio bonae conscientiae.
De qua distinctione iudicent alii: mihi sane magis per se concinna et elegans, quam vel rebus vel vocabulis, ut in Sacris literis usurpantur, per omnia conveniens videtur. Est etiam valde usitatum in Sacris literis, per synathrismum plura vocabula congerere, quae non semper et per omnia diversas res notent, ut ea exactrissime inter se discerni opus non sit. Tale quid etiam in praecedenti dicto Isaiae esse existimo. Ac similis enumeratio donorum aut
996. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 558 |
Paragraph |
SubSect | Section]
997. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 558 |
Paragraph |
SubSect | Section]
998. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 |
Paragraph |
SubSect | Section]
999. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1000. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1001. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1002. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 567 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1003. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 567 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1004. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 570 |
Paragraph |
SubSect | Section]
— Nulla reparabilis arte
Laesa pudicitia est, deperit illa semel. id est, prorsus, penitus: Exod. 32, Semel ascendam in medio tui, vel momento uno, aut uno impetu, sive brevi tempore: id est,
1005. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 570 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1006. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 570 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1007. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 573 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1008. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 573 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1009. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 574 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1010. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 577 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1011. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 578 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Si nunc se nobis ille aureus arbore ramus
Ostendat— Aliquando videtur exponendum esse per quia, aut quod. Oseae 12. Si in Gilead vanitas: id est, quia in Gilead est idololatria, utique vani facti sunt. In Gilgal boves obtulerunt. Sic et in Novo testamento aliquando usurpari videtur Act. 26. Nihil dicens extra ea quae prophetae et Moyses praedixerunt
1012. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 578 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Ostendat— Aliquando videtur exponendum esse per quia, aut quod. Oseae 12. Si in Gilead vanitas: id est, quia in Gilead est idololatria, utique vani facti sunt. In Gilgal boves obtulerunt. Sic et in Novo testamento aliquando usurpari videtur Act. 26. Nihil dicens extra ea quae prophetae et Moyses praedixerunt futura esse, si (id est, quia, aut quod) Christus pati debuerit: et si, aut quod, primus ex resurrectione mortuorum lucem annunciare debeat. Ibidem: Quid incredibile iudicatur apud vos, Si, aut Quod Deus mortuos
1013. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 578 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1014. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 578 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1015. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 580 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1016. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 582 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1017. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1018. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 587 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1019. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 588 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1020. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 589 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1021. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 589 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1022. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 590 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1023. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 590 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1024. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 592 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1025. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 593 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1026. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 593 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1027. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 594 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1028. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 595 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1029. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 596 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1030. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 597 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1031. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 600 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1032. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 600 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1033. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 601 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1034. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 601 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1035. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 602 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1036. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 602 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1037. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 603 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1038. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 604 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1039. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1040. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 608 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1041. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 609 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1042. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 609 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1043. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 613 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1044. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 614 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1045. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 615 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1046. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 616 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1047. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 616 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1048. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1049. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 620 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1050. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 620 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1051. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1052. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1053. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1054. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 623 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1055. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 623 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1056. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 623 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1057. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 627 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1058. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 628 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1059. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 629 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1060. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 629 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1061. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 630 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1062. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 630 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1063. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 631 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1064. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 633 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1065. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 633 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1066. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 634 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1067. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 634 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1068. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 635 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1069. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1070. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1071. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1072. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 641 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1073. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 644 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1074. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 646 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1075. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 648 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1076. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 648 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1077. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 648 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1078. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 652 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1079. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 653 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1080. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 656 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1081. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 656 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1082. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 656 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1083. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 656 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1084. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 657 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1085. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 658 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1086. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 658 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1087. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 658 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1088. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 659 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1089. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 661 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1090. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 661 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1091. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 661 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1092. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 663 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1093. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 663 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1094. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 665 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1095. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 665 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1096. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 666 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1097. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 667 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1098. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 677 |
Paragraph |
Sub2Sect | Section]
1099. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 681 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1100. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 731 |
Paragraph |
Section]
1101. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 759 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Qui verbi spargant semen in orbe tui:
Quique lupos ausint rabidos decernere contra.
Deque tuo pellant dira venena grege.
Ne miseri in tenebris spoliati luce vagemur,
Et nos ut Sodomas opprimat ira Dei.
Tristis ad occasum lux inclinare videtur,
Germano lumen cedit ab orbe tuum.
At tu credentem Iesu ne desere coetum:
Vespera nunc propius, vespera tristis adest.
Denique Christe velis sedes reserare beatas,
Ut nos perfundat flaminis unda tui:
Dum colimus terras, variis et
1102. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 764 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1103. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 765 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1104. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 765 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1105. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 766 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1106. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 777 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1107. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 783 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1108. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 783 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1109. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 786 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1110. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 786 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1111. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 787 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1112. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 788 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1113. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 805 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1114. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 806 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1115. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 807 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1116. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 808 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1117. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 809 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1118. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 809 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1119. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 814 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1120. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 818 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1121. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 825 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1122. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 828 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1123. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 831 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1124. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 842 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1125. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 843 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1126. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1127. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1128. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1129. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1130. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 851 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1131. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 851 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1132. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 859 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1133. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 860 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1134. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 863 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1135. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 865 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1136. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 869 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1137. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 871 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1138. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 877 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1139. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 878 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1140. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 881 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1141. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 882 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1142. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 882 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1143. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 884 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1144. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 885 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1145. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 885 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1146. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 896 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1147. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 898 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1148. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 899 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1149. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 899 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1150. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 900 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1151. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 902 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1152. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 902 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1153. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 904 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1154. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 904 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1155. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 907 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1156. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 911 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1157. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 912 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1158. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 914 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1159. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 914 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1160. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 916 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1161. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 916 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1162. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 919 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1163. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 926 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1164. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 927 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1165. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 927 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1166. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 929 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1167. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 929 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1168. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 929 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1169. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 932 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1170. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 932 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1171. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 934 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1172. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 934 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1173. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 934 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1174. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 937 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1175. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 938 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1176. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 938 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1177. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 939 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1178. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 941 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1179. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 944 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1180. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 944 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1181. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 944 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1182. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 945 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1183. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 945 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1184. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 946 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1185. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 948 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1186. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 948 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1187. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 949 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1188. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 950 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1189. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 951 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1190. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 952 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1191. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 953 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1192. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 953 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1193. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 954 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1194. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 959 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1195. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 960 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1196. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 961 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1197. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 961 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1198. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 961 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1199. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 965 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1200. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 967 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1201. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 971 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1202. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 972 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1203. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 975 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1204. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 975 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1205. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 975 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1206. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 975 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1207. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 976 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1208. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 977 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1209. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 977 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1210. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 978 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1211. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 978 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1212. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 981 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1213. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 982 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1214. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 982 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1215. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 983 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1216. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 983 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1217. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 983 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1218. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 983 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1219. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 984 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1220. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 985 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1221. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 986 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1222. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 992 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1223. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 993 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1224. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 994 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1225. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 994 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1226. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 994 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1227. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 994 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1228. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 997 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1229. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 997 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1230. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 999 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1231. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1001 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1232. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1008 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1233. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1009 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1234. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1010 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1235. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1011 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1236. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1018 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1237. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1024 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1238. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1027 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1239. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1029 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1240. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1031 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1241. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1035 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1242. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1044 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1243. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1045 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1244. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1047 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1245. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1048 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1246. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1053 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1247. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1053 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1248. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1056 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1249. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1061 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1250. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1061 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1251. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1063 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1252. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1063 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1253. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1065 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1254. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1066 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1255. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1068 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1256. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1071 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1257. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1258. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1259. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1077 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1260. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1078 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1261. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1078 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1262. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1082 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1263. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1082 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1264. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1084 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1265. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1266. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1267. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1268. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1269. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1108 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1270. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1110 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1271. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1112 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1272. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1121 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1273. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1121 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1274. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1125 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1275. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1126 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1276. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1277. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1130 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1278. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1131 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1279. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1138 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1280. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1153 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1281. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1153 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1282. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1156 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1283. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1165 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1284. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1168 |
Paragraph |
Section]
1285. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1172 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1286. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1173 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1287. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1174 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1288. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1175 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1289. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1290. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1187 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1291. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1292. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1293. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1200 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1294. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1200 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1295. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1204 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1296. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1216 |
Paragraph |
Section]
1297. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1219 |
Paragraph |
Section]
1298. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 |
Paragraph |
Section]
1299. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 |
Paragraph |
Section]
1300. Auctores varii. Epistolae Siscienses, versio... [page 328 |
Paragraph |
Section]
1301. Auctores varii. Epistolae Siscienses, versio... [page 342 |
Paragraph |
Section]
1302. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph |
Section]
1303. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph |
Section]
1304. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph |
Section]
1305. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph |
Section]
1306. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph |
Section]
1307. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
1308. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 110 |
Paragraph |
Section]
1309. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 128 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
11.27.8.11 Floruit Hippocrates quondam, fuit ampla Galeni,
11.27.8.12 Et fuit Andromachi gloria rara senis,
11.27.8.13 Vera quidem, verum priscos anteire videtur
11.27.8.14 Rhochus
1310. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 164 |
Paragraph |
SubSect | Section]
13.65.5 A miser, et digito monstrabere, et insuper urbi
13.65.6 Fabula, quid vero fabula? risus eris.
13.65.7 Non secus armatus videtur Fimbrius, aut qui
13.65.8 Cursitat in laxa pharmacopola toga.
13.65.9 Ecce Iovem lapidem iuras te vina daturum.
13.65.10 Credidero, fiam si prius ipse lapis.
1311. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 201 |
Paragraph |
SubSect | Section]
15.9.6 Iam premunt somno fugiente cura.
15.9.7 Omnis (heu) vitae dolor in renata
15.9.8 Luce resurgit.
15.9.9 Nemini faelix sua sors videtur.
15.9.10 Nec satis constat sibi quisque, versat
15.9.11 Cura sic omnes bene nuncupandi
15.9.12 Nescia voti.
15.9.13 Hic ferox
1312. Palikuća, Petar. In suam patriam encomiasticon,... [Paragraph |
Section]
4 Nulla per aequoreum gens trabe currit iter.
5 Hic nemus Hesperidum, sunt hic Peneia Tempe;
6 Sunt fontis latices, Naiadesque Deae
7 Neptunus fert sceptra, Venus Cytherea videtur
8 Post habuisse Gnidon, postque habuisse Cypron.
9 I nunc, qui blateras, in nos mendacia scribe;
10 Dentes ni cesses experiere meos.
1313. Getaldić, Marin. Promotus Archimedes seu De variis... [page 69 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1314. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
Section]
1315. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
Section]
1316. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1317. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1318. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1319. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1320. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1321. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1322. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1323. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1324. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1325. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1326. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1327. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1328. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1329. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1330. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1331. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1332. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1333. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1334. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1335. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1336. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1337. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1338. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1339. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1340. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1341. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1342. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1343. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1344. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1345. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1346. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1347. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1348. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1349. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1350. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1351. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1352. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1353. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1354. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1355. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1356. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1357. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1358. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1359. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1360. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1361. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1362. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1363. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1364. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1365. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1366. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1367. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1368. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1369. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1370. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1371. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1372. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1373. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1374. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1375. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1376. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1377. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1378. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1379. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1380. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1381. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1382. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1383. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph |
Section]
1384. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
1385. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 17 |
Paragraph |
Section]
1.135 Anne sines rabidam de Relligione triumphum
1.136 Ferre stygem? spernor, premor, impetor, atque rebelli
1.137 Succumbo prostrata manu; mea pene videtur
1.138 Conclamata salus: tu cuius summa superbi
1.139 Et metuunt iura, et reverentur sceptra tyranni,
1.140 Affer opem Divae: tu vindice disiice dextra
1386. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 179 |
Paragraph |
Section]
6.629 Alcidi labor: invictis qui viribus Hydram
6.630 Insequitur, iussisque procul regalibus arcet,
6.631 Calvinumque premit: iuste accessisse videtur
6.632 Debitus iste tuis splendor Ludovice triumphis. (b)
Paulus Aemilius in Carolo. 9. Ad annum 1572.
Ludovicus XIV. Galliae
1387. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [Paragraph |
SubSect | Section]
1388. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [Paragraph |
SubSect | Section]
Quod petis, id sanè est inuisum acidumque duobus.
Haec igitur cum ita se habeant; id mihi tum in communem omnium rem apprimè opportunum; tum aequitati maximè consentaneum videtur; vt nihil, nostro quamvis à gustu alienum, huius, vel illius vitij palàm damnemus; nisi iusta certique ponderis ad manum sit ratio, qui tristem affirmare sententiam possimus: sed ita sui quisque inductionem animi, et quam sibi normam scribendi proposuit, sequatur; vt ne vnicam et communem
1389. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 5 |
Paragraph |
Section]
1.142 Audio? Mortales at si Dea caeca beatos
1.143 Fingeret, externi si gaudia muneris essent;
1.144 Quem minùs hi gemitus, minùs haec lamenta decebant,
1.145 Quid tibi cum lacrymis? Rerumne angusta videtur
1.146 Summa, tot immani terras ditione tenere,
1.147 Tot populis dare iura? Oculos dimitte per omnem
1.148 Auroram: totum hoc Orbis tua fraena momordit,
1.149 Te dominum veneratur, et instar Numinis
1390. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 137 |
Paragraph |
Section]
4.942 Queîs animi florem, et potioris semina flammae,
4.943 Seque adeo tenui totam sub pectore Pallas
4.944 Miscuit. Eximijs rarò ambitiosa cupido
4.945 Non comes ingenijs: nec plurima scire videtur
4.946 Sat pulchrum, nisi Scire tuum sciat alter. At ista
4.947 In venas vbi lapsa lues; quae gaudia, quosve
4.948 Iam liceat solidae fructus decerpere Pacis?
4.949 Pulsa quies: tedis flagrantibus
1391. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 189 |
Paragraph |
Section]
5.1284 Hunc pariter natura Sui commendat amorem.
5.1285 60. Praeterea, quod priuatim delegimus ipsi
5.1286 Ad famam studij genus, id praestare videtur
5.1287 Omnibus vnum. Hederas laurosque Heliconis alumnus;
5.1288 Rostra, forum, causas Rhetor stupet: Ille superbis
5.1289 Fascibus; Hic saeuo bellorum in puluere lectis
5.1290 Nil aequale putat
1392. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 242 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1393. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 260 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1394. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 270 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1395. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 276 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1396. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Divitias Caeli, Charites, peccare potentis
Ornamenta animi, vestras haec una, beati
Aligeri, superat flammas: quod gratia cunctis
Luminis ardorisque dedit, minus esse videtur
Huius ut augusto possit par esse decori.
Condicio hanc vestrae superet licet inclita mentis,
Caelestis quibus est terraeque ignota venustas,
Attamen illa suos veluti regina ministros
1397. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Lance sita est: pretioque pari nisi suppleat audax
Obsequii mensura scelus, consistere vera
Pax nequit aut hominibus concors cum Numine pectus.
Aligeris forsan potior terrena videtur
Conditio? Nihil excelsos miserata, Tonantis
Praeteriit genios pietas, quos iusta voluntas
Numinis extrusit caelo flammisque ligavit.
Quis tamen humanae tentet componere faeci
1398. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Successit dictura pari talique resolvit
Ora sono: “Mihi quae Pietas libranda reliquit,
Aequari qua sorte ingens iniuria possit
Numinis offensi expediam, licet ardua prorsus
Occurrat ratio factoque explenda videtur
Difficilis. Tamen est talis quam ponere possit
Verus amor, sed solus amor (mirabile dictu)
Numinis aversi, summa cui flagrat in ira
Par amor: aeternae si lucis hypostasis una
Fiat
1399. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Cum roget auferri, concepta puerpera legi
Proxima, notificans divini gaudia partus
Exhilarat fetam tabulis legalibus Arcam.
Vitae expers, Vitae indicium si lignea motu
Arca dedit, viva petiisse videtur ab Arca
Quam gero, vitales animos: vel mortua vivae
Cedere non deses praesenti Numinis Arcae,
Venturos hilari motu praesagit honores.”
His animi gavisa silens affectibus Anna
1400. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Uno oculi splendore minor. Nec Pleias ulla
Visa polo, cum germanum Iosippus amice
Affatus Cleopham cunctas ex ordine promit
Connubii curas nocturnaque visa recenset.
Cui frater: “Quanta, dulcis germane, videtur
Sorte favere Deus! Mariam (quàm grandia spargit
Rumor et eximiae quas urbs Solymaea puellae,
Quas laudes Iudaea canit!) tibi praeparat aether,
Tot Charitum nimiam donis, Iosippe, maritam.
1401. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Plenius edocuit, puroque accenderat astrum
Virgineae fidei vero, quo deinde nitorem
Primae etiam peterent veri de lampade stellae.
Luna velut claro solis perfusa sereno,
Astrorum decus est et Phoebo absente videtur
Esse alius Titan, noctis qui dissipat umbras,
Stellarumque choros potis est damnare pusilli
Luminis, obscura modicum distantis ab aethra –
Sic genetrix divina suo splendore minores
1402. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph |
Section]
86 In lignum durata cutis, producitur alte
87 Corpus et aequali stringuntur mebra tenore
88 In nodos discreta pares. Iam canna videtur,
89 Iam plumae tenues, in quas coma cana recessit,
90 Allambunt Zephyros, stridet iam verbere venti
1403. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph |
Section]
3 En iterum per te reddor, puer optime, rursum
4 Per te vera magis, quo mage ficta, putor.
5 Namque pares utrique animi dubiumque videtur,
6 Ipse meum gestes pectus an ipsa tuum,
7 Dum vigor atque, tua quae regnat in indole, virtus
8 In
1404. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph |
Section]
172 Cultor abest scelerum luxus, laudatque penates
173 Quaesitus sine fraude nitor. Formosior ipsis
174 Syderibus tantumque sua domus ista videtur
175 Esse minor domina, dominae quae maior ab ore
176 Surgit et hinc proprios discit geminare nitores.
177 Quin etiam augusti circum penetralia tecti
1405. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph |
Section]
8 Nam si contigerit solum, repente
9 Ardentes cruor ibit in pyropos.
10 O sacros, pietas, relinque rores!
11 Sed sane pretiosior videtur,
12 Si sanguis maneat suusque perstet
13 Nec in multiplices eat pyropos.
14 O sacrum, pietas, reconde rorem!
1406. Črnković, Petar... . Epistula ad Paulum Ritter, versio... [page 183 |
Paragraph |
Section]
13 Naso poeta tibi cedat qui se gemit, et flet
14 Esto Virgilius qui memor es Patriae.
15 Et quia pro Patria scribis tu digna, laboras
16 Non minus, ipsa tibi praemia debet, Eques.
17 Plurima scripsisti, liber hic superasse videtur
18 Omnia; pro Patria scribito plura, Vale.
1407. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 17 | Paragraph | Section]
„Scrutaborque auidi ingluuiem Othomanis, ut omnes
357 „Helluo regnorum reuomat cum sanguine praedas.
358 „Ni fallunt Superi, iam tempus adesse uidetur,
359 „Cum fines Arabum,
360 360 „Delendamque canunt antiqua oracula Meccham:
1408. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [Paragraph | SubSect | Section]
pronunciare:
Sunt bona, sunt quaedam mediocria, sunt mala plura,
Quae legis hic. *
Aliter bibliothecae non instruuntur. Quamvis, ut dicam quod res
est, nemo ex iis, quorum memini, tam sordidus, tam lutulentus,
tam abiectus videtur, ut eius me pudeat; nemo profecto tam ineptus,
ut suis scriptis aliquam saltem, vel minimam, legenti utilitatem
afferre nequeat. Denique scire omnes velim me hic narratorem
potissimum, deinde laudatorem agere, nec laudem ad indignos pertinere mihi unquam in animo
1409. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [Paragraph | SubSect | Section]
ordines pro dignitate disponerentur; uti nec aetatis et temporis, quo quisque in vivis fuit, ordo servatus est, neque enim omnium certam novimus aetatem, sed alphabeti ordine servato cuique locum dedimus, quem litterarum ratio postulabat, quae optima id genus series disponendi ratio esse videtur. Sicut auteiri recentiores aliquot scriptores, quos vel ipsi novimus vel patrum, qui proxime nos antecesserunt, memoria floruere, a quibus res eorum gestas accepimus, ita et antiquissimos, quorum nomina in haec commentaria intulimus, si paucos
1410. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [page 23 | Paragraph | Section]
quem vix Nascimbenum Nascimbenium Ferrariensem esse crediderim, qui Ragusii olim rhetoricae praeceptor fuerat scripsitque in libros Tullii De inventione commentarios typis Venetiis editos apud Bologninum Zalterium anno MDLXIII et ab authore ipso Ragusino senatui dicatos; aetas enim vix constare videtur. Ad eum porro scribens haec habet:
Si nunc Cimmeriis agam tenebris,
Aut ultra Scythiam vagus nivalem,
Et monstra Oceani reciprocantis
Visam, tam procul immemor nec essem,
Nascimbene, tui recens sodalis
Verum dignus in intimis haberi...
1411. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
putet, atque ita cum reliquis fere omnibus doctrinis colligatam ac nexam esse, ut qui rite illam assequi velit, caeteris omnibus ornatum atque instructum esse oporteat. Neque enim aut perfectus Orator aut excellens Historicus videtur iis, qui earundem artium leges definierunt, qui non omnium rerum scientiam animo comprehenderit. Quae eo usque ad reliquas etiam artes dimanavit opinio, ut ne Architectum quidem aliter informari recte posse sit a Vitruvio traditum. Verum, quae isti fortasse nimis arroganter usurpant, id
1412. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
sinamus ac paulatim obliterari, fit, ut, cum animum ad discendum adjungimus, id aegre a nobis ac cum labore fieri experiamur: proinde ea studia, queis alitur animus, cito fastidimus ac repudiamus, nisi suavitate aliqua noster hic levetur atque imminuatur labor. Quapropter probanda mihi videtur veterum Philosophorum ratio, qui in Academiis ac lyceis satis ornate eleganterque disserendo ad audiendum excitabant homines tum loci tum sermonis jucunditate. Hujusmodi instituto si stetissent ii, qui mox eas disciplinas professi sunt, minus inculta fortasse tandiu ea studia jacuissent:
1413. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
corporum, quae sonum pariter cum fulgore reddunt, cognoscendam a nobis distantiam ducimur. Quod jam superest, Visus naturam explicaturus a vers. 1098. varias lucis affectiones considerat; cujusmodi est ejus reflexio et refractio. Ob refractionis radiorum rationem et remus sub undis videtur fractus, et sidera suos exortus anticipare, obitusque postponere; neque illa eo, quo apparent, loci revera sunt: tum convexis transmissi radii vitris colliguntur, concavis disperguntur. Per reflexionem vero res in speculo repraesentantur, in eoque tantum ultra, quantum sunt citra, videntur.
1414. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | Section]
526 Qui tibi possit item Pulchrum Verumque Bonumque
527 Non id, quod Summum est, summa ratione videri,
528 Si quidquam est usquam pulchri verique bonique,
529 Tale quod ex aliqua saltem tibi parte videtur?
530 Adde, quod et caelum et terras pelagusque profundum
531 Et quocumque oculos circumfers, numine complet
532 Immenso locus ipse sibi Deus, omniaque uno
1415. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | Section]
755 Quod resonent verbis vocum flexuque moraque
756 Distinctis, facient, merito dicantur ut esse
757 De genere humano; quoniam nil detegit horum
758 Intus inesse animam; nam posse hos ire videtur
759 Corpus item in motus, sine vita quamlibet extet.
760 At neque quod vitae nimirum inimica videntur
761 Longe aversari fugiendo incendia dira
762 Serpentumque truces iras
1416. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | Section]
velit populis decedere nunquam.
1115 Haec licet egregie vulgo disposta serantur,
1116 A vera ratione tamen sunt usque remota.
1117 Omnis enim Mundo, quaecumque inopina videtur
1118 Forte tibi res accidere, haud unquam quit oriri,
1119 Rem nisi praecedat sua causa; ideoque necesse est
1120 Nil temere exoriatur, et intereat; licet ipsi
1121 Nec
1417. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | Section]
Non melior, quam fit, queat esse; educere Numen
1462 Nempe aliam si tum potuisset, pulchrior ista
1463 Quae foret, hanc ipsam, abjecta meliore, quid esset,
1464 Cur legeret? neque enim Ratio secus ulla videtur
1465 Esse, ut sufficiat: metiri hac omnia debent,
1466 Haec illi ad Verum via, et hinc certissima rerum
1467 Argumenta petit; reddi hac tum denique retur
1468 Pervia quaeque
1418. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
104 Nil tum proinde, quod intersit, superare necesse est,
105 Propterea spatio quoque, quod fuit ante, vacabit.
106 Quapropter laterum coëuntes undique costae
107 Jungentur, quoniam medium nihil esse videtur.
108 Nos tamen arbitrio vulgi persaepe vocamus
109 Illud inane, quod est sine re, quam debet habere:
110 Aequor uti vacuum est, cum nullo pisce natatur,
111 Aut Navis, si
1419. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
122 Accipe. Progrediens quae pes loca liquit, in illa
123 Confluit extemplo atque in eodem tempore pulsus
124 Aër, qui motum pariter suscepit eundem
125 Cum pede; et id tali fieri ratione videtur.
126 Aëra propellit motus pes anteriorem;
127 Ille alium prae se trudit, pariterque propinquum
128 Alter hic; et motu per plures continuato
129 Non recta sed circuitu
1420. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
motum, conservat eadem
302 Mensura in rebus; quidquam non deperit ejus
303 Scilicet e summa, non ullo crescit adauctu.
304 Corpore pro vario quanquam variare videtur;
305 Ocyor in parvo fit enim, fit tardior idem,
306 Cum dispertitur per magnum corporis augmen.
307 Omnis poscit enim ratio, ut divina Potestas,
308 Quam supera ostensum est
1421. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
moveri
333 Incipiat semel, amissa mutare quiete
334 Haud poterit, donec sistat vis externa, motum.
335 Quare seu corpus moveatur, sive quiescat,
336 Ejus semper iners per se natura videtur.
337 Sed quia nos coeco circumstat corpore, in omne
338 Porrectus caelum, qui motibus officit, aether,
339 Et facit, ut deorsum se corpora quaeque
1422. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
374 Quod si nulla foris res esset, causaque motum
375 Obliquans, quo coepit, eo procurreret usque
376 Materies; quae cur partem se vertat in hanc, quam
377 Adversam potius, nil intus habere videtur:
378 Quare opus est, teneat medium, rectaque feratur,
379 Si nihil obsit, et in diversum cogat abire.
380 Neve meis quidquam possis diffidere dictis,
381 Tutemet acceptam
1423. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
448 Quanquam oculi et Pueris tibi mostrant esse minorem.
449 Quare vestiganda tibi est distantia primum,
450 Quae sit ea a nobis ad sidera; quae quia valde
451 Ad Lunam brevis est, neque caetera mole videtur
452 Luna sua tantum superare, exceditur ipsa
453 Quantum in mensuris spationarum; nonne necesse est
454 Exiguam esse inter caelestia corpora Lunam?
455 Terraïque globum
1424. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
784 Nunc minui, penitus tunc lumine cassa videri
785 Luna queat, dicam. Fieri haec rere omnia tantum
786 In speciem; quoniam cursu cum caeca silenti
787 Progreditur, fratrique suo conjuncta videtur,
788 Illam Solem inter Terramque meare necesse est
789 Tempore eo: minuit prorsus quapropter et aufert
790 Luciferam nobis partem,quae candida Phoebum
791 Aspicit; ast ejus
1425. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
805 Si Solis media situs in regione manentis
806 Te circum Terrae spectares corpus oberrans,
807 Hoc bissena viam signare per astra notares,
808 Ad speciem per quae nobis Sol ire videtur.
809 Et, quae sint ea Signa, canam, quae terra peragrat.
810 Primus inauratis Aries se cornibus effert
811 Sidere conspersus multo, quo vellus et altum
812 Collucet caput.
1426. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
jam perculsae caligine noctis
878 Decidere in terram; Pastores, territa turba,
879 Tum neque pasta domum neque pota armenta referre.
880 Annulus interdum lucis pro Sole videtur,
881 Si minimum a nobis distet Sol, atque ita major
882 Illius species ad sensus accidat orbis,
883 Cynthia si contra, quantum pote, dimoveatur
1427. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1112 Sole quod interdum Mars sit vicinior ipso;
1113 Inter utrumque sita est cum Tellus scilicet Astrum.
1114 At cum Sol Terram medius Martemque sit inter,
1115 Tum magis a Terra distat Mars Sole. Videtur
1116 Ultra saepe Venus Solem quoque Mercuriusque;
1117 Nimirum ex alia cum Solis parte feruntur,
1118 Ex alia Tellus; quapropter Sole necesse est
1428. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
denique partes.
1428 Principio in speciem glomeraminis esse rotundam
1429 Est opus; haud simplex ratio quod monstrat apertum.
1430 Atque mihi vel cum primis illa esse videtur,
1431 Deficiente quod in Luna compareat Orbis
1432 Caecus propter eam, quam tellus projicit, umbram.
1433 Quod si terra foret triquetra aut quadrata, videri
1434 Deberet
1429. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
Sinae Gens invia montes
1623 Propter inaccessos murique crepidine junctos.
1624 Africa deinde subit nigro contincta colore,
1625 Vasta quidem Tellus, sed non ita culta, videtur
1626 Quae regione sui media deserta prope esse.
1627 Namque ibi arenosi montes campique feruntur
1628 Instabiles, et saecla tenent invisa ferarum.
1430. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
22 Ediderint. Verum miranda haec omnia quid sunt
23 Denique prae rerum majestate atque repertis
24 Ejus, qui nobis rationem invenit eam, qua,
25 In caelo quidquid peragi terraque videtur,
26 Verius ex adyto divini pectoris edit,
27 Sacri quam Tripodes Laurus Cortinaque Phoebi?
28 Gallus et hic; magno se Gallia tollit Alumno.
1431. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
173 Omnia, luminibus caelum praebere meatum,
174 Rejicere at lumen Terram Stellasque vagantes;
175 Nonne tibi totidem naturas Principiorum,
176 Unde tria haec constent, reperire opus esse videtur?
177 Praeterea, fractis quod motu particularum
178 Decidit angululis, Elementum, ubi copia multis
179 Ejus adaugescit dissecta erasque plagis,
1432. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
rerum
338 Sint Elementa, et qua motus ratione ferantur,
339 Tertia jam illorum quae natura, tuamur.
340 Nec me animi certe fallit, quod tristior esse
341 Haec ratio plerumque videtur, qua tibi motus,
342 Vorticibus rapidis quales sint, edere pergo;
343 Tandem ut turbinibus jam jam lassata teneri
344 Mens facile haud possit nostris in versibus, atque
1433. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
525 Partibus, a geminis quae distant scilicet aeque
526 Solis utrinque polis: nam corpora fortius illinc
527 Ejiciuntur, uti longe procurrere possint.
528 Hinc protensa quidem per caelum saepe videtur
529 Lucida surgentem praecurrere Lancea Solem,
530 Occiduumque sequi. Praelonga cuspide primum
531 Tollitur exoriens; post latior usque videtur
532 In Solem. Hoc cernas
1434. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
528 Hinc protensa quidem per caelum saepe videtur
529 Lucida surgentem praecurrere Lancea Solem,
530 Occiduumque sequi. Praelonga cuspide primum
531 Tollitur exoriens; post latior usque videtur
532 In Solem. Hoc cernas nimirum, innubilus aër
533 Et caeli facies si sit nitidissima noxque
534 Illunis. Fiunt plus longa crepuscula saepe
535 Illius ob lucem; siquidem
1435. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
extat,
566 Sorberi, seseque alieno evolvere motu
567 Confusis, nec jam suus; atque illabier una
568 Astrum etiam maculis circumtectum undique nigris
569 Usque adeo, ut corpus videtur prorsus opacum.
570 Hinc tibi perfacili poterit ratione patere,
571 Constare unde queant palantia Sidera tellus
572 Lunaque et insueta fulgentes luce
1436. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
802 Mole magis solida, majoribus intervallis
803 A medio distent; vicinius illa locentur
804 Queis solidi minus est auctus. Et mole minori,
805 Quam Tellus, quamvis Mars sit, magis ipse videtur
806 Esse tamen solidus, cum plus a Sole recedat:
807 Majorum libratur enim cum mole Pilarum.
808 Praeterea mage quae distant, ea segnius orbem
809 Conficiunt, quam quae Soli
1437. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
Quonam fieri sed denique pacto
845 Possit, uti sese circa se Luna revolvat,
846 Et semper faciem nobis obvertat eandem,
847 (Nunquam non eadem pars ejus namque videtur)
848 Protinus exemplo manifestum id percipe tali.
849 Sic obeat media stantem regione columnam,
850 Fac, Puer, ut vultu semper conversus eandem
851 Aspiciat: toties uno semel
1438. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
reliquis quapropter oportet
961 Corporibus praestent nisu, quo longius ire
962 Pugnant a Terra, medio quae Vortice constat.
963 Hinc rerum Gravitas patefactaque certa videtur
964 Ponderis hinc ratio, quo deorsum multa feruntur:
965 Nam si de terra sublati pondera saxi
966 Projicias sursum, subito tum obstabit eunti
967 Fluvida materies multarum
1439. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
ferri
1059 It redit icta semel, contra vis maxima constat.
1060 Hujus nec ratio est impervia differitatis,
1061 Omnis quae a motu mihi nempe petenda videtur,
1062 Quo Terram proprio volvi super axe probatum est.
1063 Proinde quidem immoti quae corpora finibus axis
1064 Sunt propiora, minus celeri correpta rotatu,
1065 Quam media
1440. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1072 His, opus est igitur, decrescant pondera rerum,
1073 Et Gravitas deorsum minus urgeat, auctaque contra
1074 Vi majore premat gemina in regione polorum.
1075 Propterea multis Terra hinc compressa videtur,
1076 Altior in medio, tumesactaque surgere paulum.
1077 Jam quoniam quaevis ejusdem corpora molis,
1078 Si solida haud aeque constent, non praedita eodem
1441. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
summis oscula lymphis
1118 Saepedat, et varios ludentum more per auras
1119 Contiguas saltus; festas quoque inire choreas
1120 Turba cum magna pariter ludente videtur.
1121 His animadversis illud quoque noscere debes,
1122 Nimirum sub aquis gravium cur pondera rerum
1123 Decrescant adeo, ut facili vel magna moveri
1442. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1654 Particulae a primo sint, quam contingimus, undae;
1655 Frigida tum nobis esse unda videbitur ipso
1656 Contactu; quamvis illi natura caloris
1657 Insit commotas ob partes: idque videtur
1658 Propterea, calida unda minus quia corpore nostro est,
1659 Mens alienigenas per quod res sentit: at illa
1660 Exagitata magis si sit, quam corpore sanguis
1661 In
1443. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1749 Tangantur ramis, nexu magis usque tenaci
1750 Haerebunt: subito ut non possint effluere extra,
1751 Effluere ut possunt undae vinique liquores.
1752 Viscosi, genus hoc, olei natura videtur
1753 Esse, fluit celeri quod multo tardius unda.
1754 Est ratio haud simplex, possis qua noscere, quantum
1755 Humidis augescat status aëris omnibus horis,
1756 Decrescatque;
1444. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1888 Atque situm servare suarum partium eundem,
1889 Quem tenuere, prius quam dura rigescere demum
1890 Coepissent, dum mollia adhuc, velut unda, fluebant.
1891 Corporis at contra natura videtur opaci,
1892 Cum licet intra se claudat permulta viarum
1893 Intervalla, tamen vel recta foramina non sunt,
1894 Interrupta locis vel pluribus atque reflexa;
1895 Ut facili
1445. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1974 Conscindunt, ex quo est auri argentique repertus
1975 Usus, et ex illis conflata pecunia, parta
1976 Qua possint Homines pacatam degere vitam
1977 Nequidquam; quoniam cum nummis orta videtur
1978 Pestis avarities animorum, ortique timores:
1979 Scilicet Eoam ne puppis naufraga mercem
1980 Merset aquis; furum ne res sublata repente
1981 Pauperet insidiis: argento
1446. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
151 Nam saepe a montis radicibus erumpentem
152 Includunt plumbo, quod montis ad ardua tendit:
153 Ille viam sequitur, surgensque attolitur alta
154 In juga. Magnopere haec multis miranda videtur
155 Res harum ignaris rationum: scilicet Unda
156 Clausa valet tantum superinsiluisse, latenti
157 Quantum sub terra sunt alta loca, unde necesse est
158 Descendat persaepe,
1447. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
287 Moti tolluntur fluctus, quam portubus illis
288 Littoribusque, magis quae Lunae a tramite distant,
289 Quaeque movens undas obliquo ea lumine cernit.
290 Portubus in variis etiam variare videtur
291 Multimodis Aestus terrae variantia propter
292 Littora inaequales oras scopulosque sinusque
293 Ventosque fluviosque, ingenti qui agmine aquarum
294 In mare vicinum se
1448. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
334 Ut queat, atque adeo immani se attollere sursum
335 Ascensu; cum tot praesertim obstacula sese
336 Objiciant, dum densa meat per cola, salitque.
337 Altera proin Fluviis quaerenda videtur origo,
338 Certaque de terris quae Fontes causa resolvat.
339 Et jam cum salium videamus corpora pacto
340 Non alio posse aequorea discernier
1449. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
in aperta latentibus extra;
360 Ut jam Rivus aquas serpenti deferat alveo,
361 Et prima tenues effundat origine Fontes.
362 Si tamen haec etiam fundendis Amnibus impar
363 Causa videtur, et ex aliqua tibi parte vacillat;
364 Et quia jam sese vis tanta evolvit aquarum
365 Undique per terras tam multis Fontibus omnes;
366 Scilicet ut raro fornix sub monte cavatus
1450. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
380 Arva calore furens, arescunt Flumina late
381 Transilienda gregi persaepe: ita scilicet undis
382 Tenuibus aspicies imo jam serpere fundo.
383 Haec, inquam, si propterea non posse videtur
384 Causa suas riguis largiri Fontibus undas;
385 Omnia jam pluvio descendere Flumina caelo,
386 Dicendum est: haec namque ferunt dare certa petenti
387 Montanis responsa
1451. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
516 Usque ministret aquas Fluviorum, subter et illos
517 Semper perpetuis extantes impleat undis.
518 Sunt tibi deinde Lacus, qui Flumina multa receptant,
519 At nullum emittunt: quo de genere esse videtur
520 Hyrcanum magnis clausum undique montibus aequor;
521 Sulphureusque Lacus, qui dicitur Asphaltites,
522 Jordanis magnas venientes excipit undas,
523 Contra suetus aquas
1452. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
596 Si gravior solito fit, uti se tollere longe
597 Non valeat, terrae sed valles integat imas,
598 Insideatque casis, et agrestia culmina inumbret,
599 Fit Nebula; a tenui quae non distare videtur
600 Nube, nisi in superis haec quod suspenditur auris
601 Altior ac levior: contra depressior illa
602 Obnubis nigro terram velamine inhaerens.
603 Per brumam idcirco
1453. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1037 Continuae ad Solis radios, vacuataque librent.
1038 Propterea Ventus nihil est, nisi percitus aër
1039 Atque fluens partemque a Sole impulsus in unam.
1040 Denique Sol aliis alia ratione videtur
1041 Efficere hunc Ventum, Zonae qui temperat aestus.
1042 Nam quia Sol radiis recta impendentibus undas
1043 Percutit Oceani, magnamque calore vaporum
1044 Effert vim,
1454. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1044 Effert vim, rareque facit, quibus anteriorem
1045 Perpetuis agitat, protrudit et aëra plagis;
1046 Idcirco Ventus fit in his regionibus illa
1047 Perpetuus, qua Sol ferri de parte videtur.
1048 Ut magis inspicias fieri quod posse, rubentem
1049 Igne pilam ferri super undas volve, videbis,
1050 Pertenui ut vento tum protinus aura moveri
1051 Incipiat; nec non
1455. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1200 Aequora miscere ex imo, atque attollere fluctus;
1201 Concutere, et vulsis altas insternare late
1202 Arboribus silvas: ita magno turbine saevit.
1203 Atque ea non alia fieri ratione videtur
1204 Tempestas; nisi quod densatae desuper extant
1205 Quae nubes, celeri descendunt pondere deorsum
1206 Protinus imbre graves, constrictumque aëra magnis
1207 Viribus huc
1456. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1713 Mortifer aut aestus non tanta caede per urbes
1714 Desaevit magnas: nam totam haud tempore puncto
1715 Evertit gentem, nec eodem percutit ictu.
1716 Denique bellorum minus aversanda videtur
1717 Tempestas; quoniam clades si certa futura est,
1718 Non inopina venit; quin, ut vitare queamus,
1719 Non omnis semper ratio praeclusa viaї est.
1720 Quapropter nihil
1457. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1759 Protinus in caelum nubes agit, atraque lucem
1760 Involvit, noctemque refert. Quae in turbine tanto
1761 Mens animusque fuit, rerum in vertigine tanta
1762 Deprensis? iterum tellus concussa videtur
1763 Jam trepidare, (animum quoque nunc ita concutit horror)
1764 Sub pedibusque labare solum, ruere ardua tecta
1765 In caput: illa fuit quae mens, cum
1458. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
26 Omnia tam variis ast inter praedita formis,
27 Quidnam majus opus, quidnam sublimius illa,
28 Undique qua constant cuncta, omniparente profectum
29 Mente putes, Hominis quam sit natura? videtur
30 Divinis decorasse hanc dotibus, effigiemque
31 Hanc finxisse Sui. Quare hinc gradus ultimus extat
32 Summi ad notitiam, atque hinc redditur ejus
1459. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
119 Pollet consilio, dominansque hic omnia sentit;
120 Et solium in molli fixit Regina cerebro;
121 Unde, velut medio multi de stipite rami,
122 Ingens copia nervorum prodire videtur;
123 Perque omnes varie diffundi corporis artus.
124 Sunt igitur, veluti per malos transtraque navis
125 Distensi funes, ita nostro in corpore nervi;
126 Pars fortes crassique
1460. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
413 Sub pedibus, pariterque uno nos turbine ferri:
414 Tum cadere in terram nullo retinente necesse est.
415 Sponte vides Pueros facere id plerumque, per orbes
416 Dum se multiplices vertunt: simul ipsa videtur
417 Ire domus circum et circum atria versa moveri:
418 Stare quidem immoti tanta in vertigine rerum
419 Non possunt, terraeque petunt sola proinde cadentes.
420 Tum quoque
1461. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
undique rodit;
473 Seque, facit, vertant dissutaque disque soluta
474 Protinus albentem in succum longeque liquori
475 Consimilem lactis. Quibus id tamen esse videtur
476 Fermenti genus in nobis merito inficiandum,
477 A motu repetunt omnem rem, viscera semper
478 Quo concussa terunt epulas, et mollia reddunt
479 Pabula, quo pariter
1462. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
referens nisi rebus, ut illas
574 Majores dicat collatis sive minores
575 Sive pares; neque sic referendo fallimur hilum.
576 Denique non Sensus nobis largita videtur
577 Natura, ut Veri per Sensus exoriantur
578 Notitiae, atque fides sit Sensibus omnis habenda;
579 (Hae sunt Mentis enim partes, ut diximus ante)
580 Illis sed tantum
1463. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
638 Res alienigenas Mens sentiat excita plagis,
639 Atque ad eas referat partes et membra, moveri
640 Unde scit. idcirco progigni in partibus illis
641 Sensus, ut in manibus tergove aut crure videtur.
642 Partibus at multo magis illis vividus extat
643 Tactus, plura cutem fibrarum ubi tenuia fila
644 Intexunt; veluti manus est qua concava parti;
1464. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
651 Debilitat; sensus motu languente cietur
652 Propterea, pertingat uti vix plaga cerebrum.
653 Hoc etiam in nobis pacto dolor atque voluptas
654 Gignitur: hic geminus quanquam pugnare videtur
655 Sensus, ut in mente est, atque in contraria ferri:
656 Namque dolor Mentem facit aegram, hilaremque voluptas:
657 Attamen haud prima distant in origine multum
658 Inter
1465. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
702 Tartareae ad motum flammaї conficiatur
703 Infandi sensu veluti combusta doloris?
704 Gustus item a tactu quoque gignitur, inque palato
705 Isque fit in lingua, multis quae tota videtur
706 Composita e fibris contextis inque plicatis
707 Inter se varie: facili ratione movetur
708 Propterea, et partem sese contorquet in omnem.
709 Ergo cum innumera constet
1466. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
hilum;
778 Jam super ostensum est quoniam tibi corpora quaevis
779 In non finitas quoque partes posse secari.
780 Sin tibi adhuc ratio quae posse obstare videtur,
781 Parvula ne fluere ex ipsis corpuscula rebus
782 Credas; hanc alio rem, si libet, accipe pacto.
783 Multa habet, et multis pertusa retortaque formis
784 Intervalla
1467. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
796 At Sonus auditur, cum nostras concitus aures
797 Ingreditur, sensumque sua vi percutit aër:
798 Nam praeter celeres motus fremitusque trementis
799 Aëris esse nihil Sonitus natura videtur.
800 Idque palam ut constet, citharae fac ut icta sonantis
801 Chorda tremat; celeri motam ratione videbis
802 Atque iterum atque iterum vibrari: in quaque necesse est
1468. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1045 Illis nempe pares, quos consona corpora reddunt;
1046 Nam secus haud valeant diversi tempore eodem
1047 Audiri Sonitus; neque enim bis terque quaterque
1048 Idem vibrari simul aër posse videtur.
1049 Et quoniam motu Sonitus fit, temporis uno
1050 Momento quaevis non ad loca pervenit ille;
1051 Sed vicina prius pertingit, deinde remota;
1469. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1137 Possit, et ut paulum sublatum ostendere nummum;
1138 Quem nunquam radio potuisses cernere recto.
1139 Sic quoque, cum caeli spatium permensa revisunt
1140 Astra suos obitus, cum Sol cum Luna videtur
1141 Orbis jam primo pelagus contingere limbo,
1142 Inferiora, magis demissaque, quam videantur,
1143 Sidera, et occiduis Solem Lunamque sub undis
1144 Curribus emeritos
1470. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1216 At longe tenui propiores augmine contra
1217 Reddere res oculis, quae sunt convexa, videbis.
1218 Quapropter Speculum, facies cui plana nitensque est,
1219 Unum prae reliquis mendax non esse videtur:
1220 Fidum hinc exposcunt ornantes ora Puellae
1221 Consilium, Juvenum aspectus cum fallere ficta
1222 Vultus saepe student forma Veneresque
1471. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1404 Hoc fit, ubi in guttis bis reflectuntur aquaї
1405 Ingresi radii: quod idem pila vitrea montrat,
1406 Si suspendatur paulo tamen altius, ante
1407 Quam suspensa fuit, quoniam transire videtur
1408 Paulatim saliens a rubra luce per omnes
1409 Exinde at fuscos mage pallidulosque Colores.
1410 Ire coronatum Solem Lunamque videmus
1411 Interdum, et varios ambire
1472. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1431 Corporaque immissam per lucem, aciesque reclusae
1432 Quid faciant. Oculi primo globus exteriori
1433 Circum munitur tectus super, inque volutus
1434 Membrana; quae fors, quia paulum dura videtur,
1435 Ut cornu, simul et pellucida, Cornea dicta est.
1436 Illi subjicitur post altera tenuior intus
1437 Uvea, fors uvae sic propter dicta colorem,
1438 Ut libet: haec medio
1473. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1526 Ur pariter raidos longe lens vitrea jungit,
1527 Si convexa parum constet, speciemque papyro,
1528 Quae prope sit nimium, confusam pingere debet.
1529 Propterea illius confusa videtur imago
1530 Corporis, ut Senibus nequeat dignoscier aegris
1531 Quod si dimoveant Oculis rem longius, ejus
1532 Sint minus obliqui radiorum lucis ut ictus
1533 Distractique
1474. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1564 Scripturamque legunt Oculo properante minutam.
1565 Proptereaque Oculis Animantum, tenuia longe
1566 Pabula quae per humum aut liquidis sectantur in auris,
1567 Lens humoris inesse nimis convexa videtur.
1568 Et removere Senes Oculis quia cernimus ipsis
1569 Corpora, quae aspiciunt, vi luminis uberiori,
1570 Est opus, haec niteant, et multa luce diei
1571 Collustrata: minus
1475. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
contra nimis arcta, necesse est,
1646 Hi mediae valeant Oculis in luce diei;
1647 Languidior porro tenebras lux inferat atras.
1648 Corpore Sol nobis majori Lunaque multo
1649 Esse videtur, ubi caeli jam finibus haerent
1650 Extremi, quo se tollunt conduntve sub undas,
1651 In medii quam cum consurgunt culmina Mundi:
1652 Nam vel ab occasu veniens tunc illa vel ortu
1476. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1671 Quem faciunt radii: quoties minor angulus ergo est,
1672 Apparet toties minor ejus corporis auctus;
1673 Nam minor ipsius depingitur intus imago.
1674 Porticus idcirco, cum summa a parte videtur
1675 Longa, pari quamvis hinc inde stet edita ductu,
1676 Paulatim angusti tamen in fastigia coni
1677 Contrahitur jungens supera imis, dextera laevis.
1678 Et quoniam
1477. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1764 Atque ita propterea corpus Mens concipit unum.
1765 Non aliter, quam si dextrae laevaeque duobus
1766 Conjunctis tangas digitis rem quamlibet, una
1767 Esse, licet sensu duplici tractata, videtur.
1768 Proinde, hos quo scribo versus, si lumina tantum
1769 Utraque defigo in calamum, duplicata videntur
1770 Caetera tum circum, libri lumenque lucernae:
1771 Nam quoniam
1478. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1911 Contra, nescio quae, perfundunt Gaudia mentem,
1912 Sanum si valeat corpus, caeloque sereno
1913 Rideat alma dies: neque causam advertimus ejus
1914 Laetitiae: nihil illa aliud tamen esse videtur,
1915 Quam, quod sancitum est, animae cum corpore foedus,
1916 Corpore uti sano valeat, languente sit aegra.
1917 Est quaedam in nobis tamen et moerere Voluptas;
1479. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
jucundo cedere sensu
1945 Motibus inclinat mentem natura: Voluptas
1946 Dulcis item nobis superata incommoda fraudes
1947 Et maris et belli exhaustos memorare labores:
1948 Suave videtur enim lethi vitâsse perîcla,
1949 Jamque carere malis: quin et meminisse diu jam
1950 Functorum Natos et dicta et facta Parentum
1951 Juverit, et pictos illorum cernere vultus.
1480. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
90 Esse bona ex aliqua debent ea parte videri:
91 Nam vel jucundo mentem praesentia sensu
92 Concutiunt, specie seu captant utilitatis;
93 Este Bonum stulte multis quod utrumque videtur.
94 Per fas atque nefas ideo, si dira libido
95 Pinnigeri stimulis mentem percussit Amoris,
96 Raptantur; si coeca sitis commovit habendi,
97 Fraudibus atque avidi multo rem
1481. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
Voluptas.
371 Te facere hanc igitur felicem posse rearis?
372 Denique te in quamvis, age, partem verte bonorum,
373 Suppeditare tibi quaecumque haec vita videtur;
374 Haud unquam summa votorum in fine quiesces;
375 Semper erit, quod deficiat, semperque quod optes.
376 Vis ea nimirum, qua nos impellit agitque
377 In summum Natura Bonum,
1482. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
394 Nequidquam; siquidem fastidit cuncta; nec usquam
395 Mollibus in stratis requies datur ulla cubanti:
396 Sic quoque de votis transimus in altera vota.
397 Dum, quod avemus, abest, longe id superare videtur
398 Caetera; post aliud, cum contigit illud, avemus;
399 Et sitis in vita semper nos torret hiantes.
400 Haud tamen hoc ipsum longe non utile nobis;
401 Quaerere nimirum
1483. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
412 Et summe per se pariter Venerabilis una est,
413 Laetaque, gaudendi quae causas invenit in se:
414 Nam si deficeret quid eorum, haud indiga rerum
415 Non foret. Ergo Boni simplex natura videtur
416 Unaque. Quis tanto, Superi, nos munere donet,
417 Ut nihil optandum jam plenis deinde supersit?
418 Quis? nisi, quod Summum est quod Simplex denique et Unũ.
419 Nil aliud
1484. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
ipsa Inscitia rerum,
507 Qua saepe a nobis nolentibus invitisque
508 Multa geruntur: uti nigras in carceris umbras
509 Cum quis vi rapitur, quamvis eat, ire videtur
510 Ingratîs. Non internis tamen ulla potest vis
511 Actibus inferri: neque enim inviti quid amare
512 Possumus, aut odio contra quid habere coacti:
513 Tunc etenim
1485. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
546 Causa quidem lethi Cephalus fuit; attamen insons
547 Invitusque suos sub Tartara misit Amores.
548 Mens porro vult sponte tamen non libera semper
549 Plurima: Libertas siquidem nihil esse videtur,
550 Quam res posse agere, et contra, velut ipsa tulit Mens,
551 Non agere: haec nostrae jam porro in utrumque potestas
552 Dicitur Arbitrium Mentis; quo saepe caremus,
1486. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
663 Non purum in nobis, omni neque labe carentem
664 Esse; Bonum quoniam, quia suave est conveniensque,
665 Tendimus in summum, summum cum Numen amamus.
666 Namque ea vel puri natura videtur Amoris,
667 Nullis prorsus uti rebus queat ipse teneri,
668 Ni sint, quae placeant, delectent, conveniantque:
669 Ut nihil est, oculis aliud quod cernere possis,
670 Splendida
1487. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
887 Ad mores faciant Affectus, inspiciendum est.
888 Hi tibi sunt animae Motus, ut diximus ante,
889 Concita queis sequitur, quidquid se percipit intra
890 Esse bonum, vitatque malum, quodcumque videtur.
891 Protinus hic vultu se Stoica Turba severo
892 Objicit, et cunctis purgate Affectibus aegras,
893 Inclamat, mentes; ac si mala ocnstet eorum
894 Natura, atque animos, ut
1488. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
966 Excussis sed qui dominae Rationis habenis,
967 Ac velut indomiti veterino e semine pulli,
968 Insultant, turbasque cient sine lege furentes.
969 Aemula sic animum quae vis movet, esse videtur
970 Tum bona, virtutem cum tantum imitarier optat
971 Alterius; quoniam Rationis fraena momordit:
972 Prava sed est, faciat si moestam aegrescere mentem
973 Propterea
1489. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1241 Et dociles semper praebere Monentibus aures.
1242 Nam neque saepe Viros aliorum inquirere mentem
1243 Rebus in ambiguis puduit quoque. Saepe quod uno
1244 Lumine non videas oculorum, utroque videtur
1245 Recluso. Quantum Sapientum proinde petitum
1246 Consilium multis saepe attulit emolumenti!
1247 Praeterea Prudens animo pollere sagaci
1248 Debet, ut in certum quae sint
1490. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1331 Inter eos superesse locum sibi; namque vel illum
1332 Foedera turbantem fugient, tollentve necantes.
1333 Quare qui violat communia foedera pacis,
1334 Sanctaque Justitiae conculcat jura, videtur
1335 Monstrum, quo Generi non est infestius ullum
1336 Humano; quoniam quid perniciosius olli est,
1337 Quam quae sunt hominum commercia solvere, et ipsam
1338 Hos ad
1491. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1512 Omnigena quam cum Doctrinae dote jugâsti).
1513 Adveniens quantum laetatus ego Hospite tanto!
1514 Exinde et nostrae laus addita quanta Camoenae!
1515 Et jam si queat ipsa, sibi quod posse videtur
1516 Te laudante, quid ad decus immortale requiram?
1517 Me tibi Posteritas acceptum nosceret omnis,
1518 Longaque me gratum perhiberent saecula Vatem.
1519 Nec patiar, te
1492. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1753 Omnia quas pariter sectantur saecla ferarum;
1754 Ut gula quas poscit, turpesque libidinis aestus.
1755 Bellua propterea, qui non sibi temperat istis,
1756 Dicitur, ejusdem quoniam e genere esse videtur
1757 Naturae, pariter dum moribus utitur isdem.
1758 Proinde cibis nimiis haec abstinet, ingluviemque
1759 Atque avidos Virtus moderatur sobria potus;
1760 Quandoquidem tantum
1493. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
re declinat ab omni,
1764 Qua valeat turpis cor exagitare voluptas:
1765 Ore Pudicitiam praefert; turbatur ad omne
1766 Quandoquidem factum, quod posse inferre videtur
1767 Dedecus ullum animo: motusque cupidinis omnes
1768 Continet, et recta fraenans ratione coërcet.
1769 Est etiam, ut tristes Mansueta haec molliat iras,
1770 Ultorisque
1494. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]
1776 Componi motus, et verba decentia poscit:
1777 Munda sit ut vestis, pariter sit munda supellex,
1778 Ipsa jubet, rebusque modum dat convenientem.
1779 Propterea nulli species tam pulchra videtur
1780 Virtuti; siquidem id, quod dicimus, ipsa Decorũ est.
1781 Nam quaedam ipsius species ut amabilis extat
1782 Corporis, inter se partes cum suaviter omnes
1783 Una
1495. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 71 | Paragraph | SubSect | Section]
ibidem a domino comite suscepta, praecipue autem laudabatur illuminatio, ab eodem domino comite exhibita. Interea compilati Posonii diaetales articuli, ex quibus, quid hac conclusum diaeta, videre est. Ipsaque cum fine Augusti dissoluta, circa quam pro Croaticarum rerum, notitia nil aliud notandum videtur, nisi dominum Antonium Spissich actorem autoremque diaetalis 23. articuli fuisse, ac propterea a regno comitatus Sclavonicos avulsos. (Novi episcopi Zagrabiensis ordinationes.) Excellentissimus autem Klobusiczky Zagrabiam amplius nec
1496. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 79 | Paragraph | SubSect | Section]
qua actus iste a regalia posset excusari, cum de praeconizatione minus intronizatione electi nihil constaret. 2. Quia Tridentinum concilium omnesque canones jurisdictionem requirunt in delegante ad hoe ut eam possit delegare, carens enim jurisdictione quomodo alteri eam conferret. 3. Quia non videtur ratio, cur parochi a saecularibus praesentati deberent ab episcopo institui, si nunc solus praesentationis praetensus titulus jus quoque institutionis attribuit. 4. Quod in anno 1423. capitulum totum Zagrabiense suspensum interdictumque fuerit, eo quod Benedictum episcopum Zagrabiensem ante
1497. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 135 | Paragraph | SubSect | Section]
usus. Ac ut sacerdotes et monachos schismaticos, sine quibus impossibilis apud schismaticos tumultus, excitet, avulsam a Petazzio Marcham (licet sua opera) objiciebat nec pati eos debere, ut non redeat, praecipue quod ad nationis opprobrium per confiniarios pro unitis custodiretur, quod esse videtur quasi unitorum eos fecisse servos ac mancipia. Posuerat autem anno superiore, quin adhuc 1752., dum Marcham ad munus generalatus acceperat, et anno integro quasi sub arresto tenuit ibidem vigilias compagniae unius. Hinc certum et sincere ac hac via profluxit anni sequentis
1498. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 157 | Paragraph | SubSect | Section]
consequenter inimicis aperiri viam aliquando ruinandae hujus patriae. In novis his praesidiis nil est firmitatis, vetera corruent et in ruinas ibunt, atque praeter inutiles expensas patria periculo exponitur. Faxint superi, res haec ut eveniant aliter. Interim, uti supra, illa harum rerum mihi videtur ratio, ut generalatus Eszekinensis et Varasdinensis coaleant.-- Ultra ista Beckius cassae rationem habuit. Educilla antea omnibus libera sustulit et instituit cauponas, quarum utile in cassam subintraret. Piscationes, glandinationem, ligna et reliqua quaevis beneficia cassae
1499. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 194 | Paragraph | SubSect | Section]
statim interceptis, ob quod ejus vigilantia laudata est, quod videlicet meditatum malum per captivitatem quorundam restrinxerit.- Profecto ex relationibus generalis Merzi et vicecomitis Frivaisz contra dominia haec inferiors Sclavoniae aula Viennaque tota praejudicium illud vel maxime desumpsisse videtur, terrestres dominos contra proprios excedere subditos hosque praegravare, et particularia ista ad universos extendere etiam superioris Sclavoniae, vulgo Croatiae nuncupatae, fundamento qui maxime eo, quod Antonius Spissich Croata ista Sclavoniae onera vel primus induxerit, vel sub eo
1500. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 224 | Paragraph | SubSect | Section]
gregum dominalium revocarunt ad aedes suas, atque in apertam inobedientiam semet posuerunt, quamvis nec laeserint quempiam nec ullum damnum intulerint. De his omnibus occultum voluere officiales non tam causa populi quam suimet ipsius, ne videlicet ipsi accusarentur. At notitiam quamdam videtur habuisse aula, sive ex cujuspiam denunciatione, sive demum subditorum horum lamentis, sive tandem ex conscriptionis praetenso gravamine. Comes equidem Altham in sua instructione habuit, ut de his subditis inquireret et indagaret. Quod et praestitit, uti a tot et tantis fidedignis viris mihi
1501. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 281 | Paragraph | SubSect | Section]
controversia. Oppidani liberum se oppidum vigore privilegiorum suorum sustinent ac defendunt. Dominium contra, dominali subjectos foro jurisdictionique, contendit. Pars utraque pro temporum circumstantia personarumque favoribus varia sibi esse documenta narrat, quibus praetensiones suas firmare videtur. Interim ad casum praesentem, cum dominus comes Antonius ab Auersperg, capitaneus | ut vocant totius Carnioliae, dominum Joannem Jursich per regiam plane confirmationem in plenipotentiarium suum constituisset, iste porro ex quodam affectu Michaelem
1502. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 300 | Paragraph | SubSect | Section]
banus Croatiae comes Franciscus de Nadasd.) Haec dum aguntur atque his in circumstantiis comes generalis Franciscus de Nadasd Viennae die 24. Septembris in barium Croatiae promulgator. Quod, accurate ponderatum, conjecturam nostram fol. 364. descriptam confirmare videtur. (Rumores varii. Galliae declaratio.) Audito regis Borussiae per Europam facto, admiratio cepit omnes et detestatio, et quid eventurum, singulorum erat curiositas. Moscoviam 60 milia militum, duce Apraxin, in succursum per Poloniam
1503. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 310 | Paragraph | SubSect | Section]
praemissarum potentiarum alleatis subscribendi duntaxat exhiberentur, et Austria tanquam Angliae confoederata leges accepisse videretur, Angliaque de rebus Austriae quasi suae vasallae disposuisse, ita praedictus comes a Kaunitcz sub eo adhuc tractatu in Angliam indignabundus apparuit. Qua in re videtur et aulam Viennensem persvasisse, quia
1504. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 311 | Paragraph | SubSect | Section]
sua sponte cessabit et obsequentes redigentur. Hinc credo ego enatam illam Protestantium lamentationem: bellum hoc bellum religionis esse , quod quidem illi nude asserunt, nec pro motivo apponunt aliud ac Galliae cum Austria foedus; reipsa tamen percipiunt et ex naturalibus mediis naturale videtur. Cum enim universae Protestantium res totaque | eorum religio in commerciis et aerario sita sint et fundentur, hujusque necessitate, vigente Galliam inter et Austriam discordia, militum subditorumqne Austriacorum sangvine sit servata, si Austria ad eum
1505. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 312 | Paragraph | SubSect | Section]
miseram reddere, neque triennio jam vel cogitasse de servandis illis, quae occupasset, at duntaxat de pauperanda Austria. Sane in Hungariam facillime irrumpere potuisset et eandem magno servare damno, uti etiam quae in Bohemia et Moravia occupaverat. Sed his non curatis, unam ejus studium videtur esse divexare Austriam, atque ob rerum penuriam extorquere faventes commerciis Protestantium tractatus articulos. Necdum enim eas esse Austriae aerarii vires perspiciunt Protestantes, ut tot damnis reparandis sufficiat, Galliam ob bellum, quod cum Anglia gerit, succurrere Austriae non posse
1506. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 313 | Paragraph | SubSect | Section]
observationes meas confirmantur istae et Imperialium agendi modo, qui clam favent succurruntque Borusso, haeretici praecipue omnes. Confirmantur neutralitate reliquorum tam catholicorum quam et haereticorum principum, et tali quidem neutralitate, quae admirationem meretur. Illud etiam servire videtur, quod anno sequenti 1757. mense Majo sachari aliarumque rerum Flumine fabricatores, protestantis alias religionis homines, non sine aulae Viennensis damno, cum ultra 200 milia parati aeris accepisse dicerentur, profugerint, hac ut ratione commerciis Protestantium faveant et aula Viennensis
1507. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 313 | Paragraph | SubSect | Section]
parati aeris accepisse dicerentur, profugerint, hac ut ratione commerciis Protestantium faveant et aula Viennensis cogatur cum Protestantibus uniri, cum viderit, impossibilem esse suarum intentionum effectum. Opinione et conjectura mea (aularum arcana ignorantis) haec totius hujus belli videtur esse ratio, atque ab hinc enatum esse, et quidem Europa minus exspectante, ne videlicet crescat aerarii Austriaci potentia. Hinc videtur peti admirabilis orbi Austriae ab Anglia recessus, hinc cum Gallia conjunctio; praeter videlicet conjunctionem sanguinis, quae in Francisco I. imperatore
1508. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 313 | Paragraph | SubSect | Section]
uniri, cum viderit, impossibilem esse suarum intentionum effectum. Opinione et conjectura mea (aularum arcana ignorantis) haec totius hujus belli videtur esse ratio, atque ab hinc enatum esse, et quidem Europa minus exspectante, ne videlicet crescat aerarii Austriaci potentia. Hinc videtur peti admirabilis orbi Austriae ab Anglia recessus, hinc cum Gallia conjunctio; praeter videlicet conjunctionem sanguinis, quae in Francisco I. imperatore evenit cum Gallis, Austriam jungi cum Gallia opportuit causa commercii naviumque ⃒ suarum per
1509. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 314 | Paragraph | SubSect | Section]
Benedicto XIV. quia consensione Europae principum Carolus Rezzonico Venetus e Patavino episcopo in papam electus fuisset, fors rempublicam Venetam in his belli circumstantiis conservare sciturus, svadent omnia, Romanum projectum hanc conjunctionem esse potuisse. Interim quisquis autor primus est, videtur fundamentum religionis Protestantium tetigisse, ut bellum hoc bellum esse religionis ejularent et crederent et status imperii eversivum, majorique conatu ac olim sub Ferdinando II. ac
1510. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 342 | Paragraph | SubSect | Section]
pro futuro inde lamentantibus, at, quod miramur, non solum contra praxim tot saeculorum , sed et ipsos diaetales articulos. Olim enim ad has Sclavoniae civitates nec camera commissarium mittere potuit sine adjungendis adjunctisque a regno, quod articulo 126. anni 1715. confirmatum videtur; immo, si quae intra has civitates fuissent differentiae, ad regnum semet insinuabant, causae tantum, quae ad viam juris deductae erant, ad sua appellatoria fora provocabantur. Neque hoc a multis annis est introductum; hinc Zagrabiensis civitas, quamvis ex vetustioribus, in tavernicali sede
1511. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 444 | Paragraph | SubSect | Section]
relatum mihi est, dum dormire eas cum Pudentiana contigit sive in via, sive domi ejus ad succumbendum sibi fuisse provocatas, et quandoque oppressas, ut harum quaedam a me consilium rogarent, quaedam stupescerent penis virilis in foemina vim, explicatione facta, clytoridem habuisse videtur. 1763. Memorabilia inter occurrunt sequentia. Primo. (Promotiones in tabula regia.) Ob translatos Viennam praecipuos tabulae regiae
1512. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 474 | Paragraph | SubSect | Section]
vicecancellario, personali et cancellariae hungaricae consiliariis de proponendis in proxima diaeta, atque una de mediis ad earundem propositionum effectum intra eos actum concertatumque est. Quantum mihi penetrare arcanos hos tractatus atque metiri ex subsequis praeparatoriis licuit, sic res videtur disposita, ut regina suam in Hungaros confidentiam depraedicet, extollat laudetque eorundem fidelitatem, tum consulat, seseque ipsis relinquat, in providendo eo, quod in pacis articulis superiore anno subscriptis de reliquis omnibus haereditariis statibus non solum assecuraverit rex
1513. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 501 | Paragraph | SubSect | Section]
dominus (Niczky) consiliarius et referendarius in cancellaria aulica Hungarica resolvitur comes, et ad magnatum statum transfertur, comitatus Verocensis supremus comes, tabulae septemviralis assessor, minoris crucis Theresiani ordinis eques. Banus noster quoad Verocensem comitatum causa fuisse videtur, eo enim Viennae praesente, cum pro comitatu Crisiensi Niczkium sollicitare intellexisset, accedit reginam supplicando, ne Niczkius Crisiensem obtineat, sperando banus Draskovichio (filium) facilius successurum, si hunc amoveat. Aula videbatur eliberari velle ex cancellaria a
1514. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 507 | Paragraph | SubSect | Section]
nocte praecedente festum annunciationis b. virginis Mariae, cum fata Christina decumberet foresque, ut dicebat, servaret occlusas, ipsa dormiente, sensit se manu ardentissima tangi, ut sese vertendo plane e lecto caderet, inclamansque, aliam foeminam secum in cubiculo dormientem; videtur sibi videri defuncta Constantia, cui illa: ne timeret, dicendo, sed diceret patri, ut a se facta vota, visitationis templorum b. virginis Cellensis et alterius ad Lonsztros persolvi curaret, evanuit. Haec cum socia, allato lumine residuum noctis vigilando transigit et
1515. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]
dicebatur. Tumultu hoc cessante et dilapso populo, cum turris templumque illaesa et integra mansissent, oportuit pontificem ad terminandum absolvendumque sacrum vocasse ministrum, quo obtento et redeunte, divina privati m absolvit. Super casu variae fuere conjecturae, variae explicationes; illa videtur verosimilior, quod parochus e turri voluerit jaculationes et campanator stuppam, quae flammam dedit observatam a deforis stantibus casu succendisset, deportabat autem et superius in turri deposuerat carbones pro turribuli necessitate. Parochus, ut plebi terrorem et pessima |
1516. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]
sunt ut reppellantur. Quae autem de aevi nostri pravitate composite quidem ad mores, ad rem autem parum accommodate attulit, ea laudanda potius sunt quam reppellenda; plus enim audienti utilitatis quam defendenti laboris afferunt. Id unum haud iniuria fors questus videtur quod a prisca illa sinceritate puroque agendi candore prorsus est descitum. Loquar an silentio rem praeteream animi pendeo; nam id ipsum dudum iam me torsit. Prorsus ut defendam, haud unquam fecerim; id hac tamen temporis necessitate laudare necessum. Nunquam ego vel
1517. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]
Si immeritus scandat, id ipsum opprobrio datur; si iter illi virtute stratum sit, haec sugillatur: mille eius defectus primum privatos inter audias, mox apud principem quoque similibus non abstinetur. Hinc inprompti erga virtutem gentilium animi ac, ut ut adsit, tegere satius videtur. Inde acerba aliorum in gentem dominatio, ipsis honor nullus, patria ipsa in exterorum manus iam iam concessit: suavia tamen haec et, ut invidiam expleas, praetereuntur; misero gentis fato quae prona iam in exitium, quid sit, quod illam eo impellat, discriminis, plane
1518. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]
ut nulli inter cenandum nisi de aliorum defectibus sermones sint. Hinc omnis in claros viros invidia, hinc mutuae dissensiones proveniunt. Istud si auferas, nae, dimidium Croatiae miseriarum detraxeris! At nimio plus res inoluit, nec nisi tardissimum acceptura remedium videtur. Nos tamen ne cessemus abolendae pravissimae consuetudinis saltem initium facere consueto remedio, nempe id ipsum aliis, quibus nostras probari monitiones intellexerimus, ingerendo; quae res ubi deinde in plures, ut fieri solet, exierit, dubitari non potest quin minor
1519. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]
incrementum internamque Academiae hujus disciplinam dirigendis, ita obtemperate, ut quoties ordinationes ejus expleveritis, toties homagialem Altissimo Mandato morem vos gessisse vobiscum reputetis. Mutuum inter vos ipsos amorem et amicitiam supervacaneum mihi videtur vobis commendare, credo ego, quod menti cuique vestrum alioquin obversetur, vos omnes membra unius corporis constituere atque eo nomine tam laudem, honorem et existimationem totius corporis, quam et si contra eveniat, ad singulum vestrum dimanare. Nullum, credite mihi,
1520. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
immunitate gaudeant, salva quoad praestationes dominales mutua conventione. Motiva. Hujus etiam intuitu, observatis praecitati Articuli cautelis, eadem nativorum quae exterorum ratio habenda esse videtur. Caeterum nec Articulus 103. 1723-tii nec ulla alia lex Patria de singularibus ejusmodi seu per extraneos seu per nativos factis inpopulationibus quidpiam disponit. Et ideo varius etiam eatenus in regno usus viget. In Dominiis
1521. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
quidem immunitatem concedunt. Interest proinde ut hujus etiam intuitu fixa aliqua regula constituatur. Si res plane ad vivum resecetur, deberet distingui inter desertas, quas alioquin rustica manus excolit, et inter eas, quas ipse Dominus usuabat. Relate ad primas videtur immunitas a Contributione ne pro uno quidem anno concedi posse, ea de causa, quia hanc prior possessor etiam ab hac deserta praestabat, adeoque quotta haec decederet in massa Contributionis, et per alios contribuentes supportari deberet. E converso quoad
1522. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
supportari deberet. E converso quoad desertas secundi ordinis, ducto a contrario argumento, posset neo-colono triennalis etiam a Contributione immunitas concedi, quia ab hac deserta alioquin antea nihil solvebatur, adeoque publico satis beneficii accedere videtur, si in talem neo-colonum etiam post triennium aliqua et Contributionis et reliquorum publicorum onerum pars recidat. Verum non videtur ratio subesse, quare ille rusticus, qui possessam antea a Domino desertam inpopulat, majori favore gaudere
1523. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
immunitas concedi, quia ab hac deserta alioquin antea nihil solvebatur, adeoque publico satis beneficii accedere videtur, si in talem neo-colonum etiam post triennium aliqua et Contributionis et reliquorum publicorum onerum pars recidat. Verum non videtur ratio subesse, quare ille rusticus, qui possessam antea a Domino desertam inpopulat, majori favore gaudere deberet, quam ille, qui tentam antea per rusticum excolendam suscipit; et alioquin in posteriori etiam casu illam unius anni a Contributione immunitatem
1524. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
unius, a reliquis vero publicis oneribus triennii immunitas concedatur. Et vero si unius anni fructus liberos habet, ab alterius anni facile contribuere potest. Ut tamen rem suam familiarem debite stabilire possit, videtur illi necessaria triennalis a reliquis oneribus publicis immunitas, ut interea et necessaria aedificia erigere, et primam instructionem sibi comparare queat. Sed neque per id reliquis contribuentibus quidquam decedit; supposito enim etiam eo, quod
1525. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
tanquam vagabundi e Regno eliminentur. Motivum. Scopus projectatae legis est Judaeos ad amplectendum certum alimentationis statum cogere, ad hunc assequendum nullum aliud medium superesse videtur quam eorum, qui legem implere nolunt, Eliminatio, ad hos autem uti et exteros discernendos Testimoniales illae necessariae videntur. § 7. Omnis etiam Zingarus aut subditelam
1526. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]
quia plane musicae exercitium plurimam multis Zingaris vagabundam vitam ducendi compluraque hac occasione furta committendi occasionem praebet. Sicut itaque justum est ut hanc festis aut, si per Dominia vocentur, aliis etiam diebus exercere possint, ita necessarium videtur ut praeter hanc aliam adhuc Professionem consectari debeant, quae eos a vagatione illa impediat, et certam iis pro feriatis etiam diebus subsistentiam praebeat. § 9.
1527. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
jugera. Verum omnia haec ad Jus proprietatis, quod sacrum esse debet, referuntur. Omnia ad privatam proprietariorum providentiam pertinent. Legislationis nullae aliae hac in re partes sunt, quam ut hanc incolarum classem ad aliud vitae institutum dirigat; videtur autem ad militiam et opificia commodissime dirigi posse. Si tyrones potissimum ex inquilinis lecti fuerint, conservabitur populatio familiarum sessionatarum; si ad opificia et artes applicentur, removebitur unum e praecipuis, quod hactenus fabricarum et
1528. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
inpedimentis proveniunt. Haec attente observare, detegere, remediumque ipsis adferre, majorem tantisper industriam requirit. Majori compendio sinister successus ipsi producto adscribitur, ut per id ingrata haec cura evitari possit. Et ideo interesse publici omnino videtur, ut Legislatio obligationem promovendarum ejusmodi Culturarum defigat, administratio vero publica, accurato legis hujus effectui irremisse insistat. § 16. Exter, qui seu colendi
1529. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
non insueverunt, et quae eos a sui illocatione facile deterrere possent. Domesticus omnia haec onera jam alioquin sustinebat, et si ab obventura a tali objecto contributione relevetur, ac insuper pecuniariam recipiat remunerationem, satis favoris obtenturus esse videtur. Caeterum pecuniariam remunerationem Deputatio sub spe constituendi fundi publici, unde ea praestari possit, proponit, proponetque alias etiam, ubi identitas rationis idem exposcet. Ut autem recte decennalem immunitatem Deputatio proponat, illud eam permovit,
1530. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Deputatio proponat, illud eam permovit, quod terminus hic jam usu roboratus, atque adeo in exteris etiam Provinciis notus sit. Si diminuatur, posset id ipsum aliqua ejusmodi utilia individua a proposito se illocandi revocare: ut autem augeatur, nulla ratio adesse videtur. § 17. Et si quis horum culturam novi ejusmodi producti ante elapsum decennium eo provexerit, ut ultra domesticam consumtionem aliquid etiam de eo exportare possit, libera eidem usque finem
1531. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]
id proventui tricesimali parum decedet, quia casus hic raro se evolvet: ubi etiam se evolverit, id quod decedet, per subsequa, quae secus vix obtentura fuissent, portoria compensabitur; ad animandam itaque industriam nationalem exiguus hic favor tuto concedi posse videtur. § 18. Privilegium tamen exclusivum nec illi, qui utile aliquod productum primus colere coeperit, nec illi, qui usualem culturam perfecerit, concedatur.
1532. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
usus publici requirit, nihil itaque decedit inventori, si idem productum per alios colatur. Et ideo quoad naturae producta remuneratio inventoris in pecunia, non vero in privilegio exclusivo, constituenda videtur; aliud est de artefactis, de quibus Deputatio suo loco tractabit. § 19. Qui fossile aliquod productum in alieno fundo detexerit, et culturam ejus suscipere voluerit,
1533. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
ipsos in eo manuducantur, pauci illi, qui notitiam practicae oeconomiae hactenus privata industria sibi compararunt, pastores facto ipso jam comprobarunt. Ut plures notabile hoc servitium Patriae suae praestare, sicque officium etiam boni civis explere possint, e re videtur, ut studium oeconomiae practicae ad classem ordinariorum studii cleri junioris objectorum reponatur. Notum quidem est, quod non omnes desideratum in hoc studio profectum facient, quia non omnes naturalem ad objectum hoc animi inclinationem habebunt, verum id in
1534. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
ut Patria complures utiles ejusmodi pastores intra non multum tempus numeret. Caeterum nec studium hoc, nec practicum ejusdem exercitium statui ecclesiastico adversatur; imo spectatis genuinis Christianismi principiis eidem admodum homogeneum videtur. § 21. Ad detegenda, quae hactenus aut ignota sunt, aut quorum usus necdum constat, naturae producta, ac praesertim herbas tinctorias, evocentur sumtibus fundi literarii aliquot historiae
1535. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]
obverti non potest, quia haec sine exclusivo possessorio locum non habet. In hoc autem casu vicini nunquam habuerunt exclusivum in tali, quod nunc cingitur, foenili pascui usum, sed illud reciproce exercebatur. Id quod natura sua eam tacitam involvere videtur conditionem, ut quamprimum uni proprietario juri pascui in vicinorum foenilibus renunciare visum fuerit, hi pariter a pascuo in hujus foenili, si illud debite muniverit, debeant abstinere; et ideo justum non foret, ut unus compossessor et
1536. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1122 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
quorum labori lithantraces convenire possunt, ad faciendum eorum usum omni meliori ratione disponant. Motivum. Repertae jam in aliquot locis torfae et lithantracum usus ea potissimum de causa intercidisse videtur, quia populus manipulationem et utilitatem eorum ignorabat; si ille per locales magistratus de eo debite edoceatur, detegentur ista indubie pluribus in locis et usus eorum sensim propagabitur. § 31.
1537. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1146 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
quo simpliciores, eo utiliores esse solent. Caeterum terminum exclusivi privilegii ad 15 annos ab imitatione immunitatum, quas lex utilibus mechanicis jam concessit, statuendum esse Deputatio existimabat; si ultro extendatur, jam monopolium sapere videtur. § 47. Eadem ratio fit quoad talia inventa, quae in aliis provinciis jam quidem vigent, sed inde nonnisi magna cura, sumtibus, saepe etiam periculo procurari possunt.
1538. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1146 | Paragraph | SubSect | Section]
Regnis certarum utilium admodum machinarum communicatio sub poena mortis prohibita est. Non tantum qui huic periculo se exponit, sed ille etiam, qui secus ad procurandam aliquam utilem manipulationem magnas molestias aut sumtus tolerare debet, favore privilegii dignus videtur. § 48. Locales jurisdictiones de numero et statu opificiorum et manufacturarum Consilio Locumtenentiali annuas juxta praescribendam per illud formulam relationes inomisse
1539. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1146 | Paragraph | SubSect | Section]
Quod proponenda regulationis puncta attinet, horum pleraque jam via politica non obstantibus vetustiorum caeharum privilegiis praescripta et forte ideo tantum effectui plene mancipata non sunt, quia necdum hactenus in legem abiverunt. Praecipuum autem videtur illud, ne hi coetus sibi ipsi relicti tam facile in excessus prolabi possint, sed habeant sibi praepositum commissarium qui eos et dirigat et observet. Ideo hic via etiam politica jam praescriptus fuit.
1540. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1146 | Paragraph | SubSect | Section]
et sollicitatores, qui eos ad infundatos plerumque recursus unico proprii lucri studio concitabant, solvendos studebant. Convivia jam via etiam politica prohibita fuerunt. Ut inquietorum etiam hominum, qui eos concitare student, spes impediantur, opportunissimum videtur prohibere, ne hunc in finem quidpiam e cassa sua dependere possint. § 52. Et ideo commissarius annuas de cassis his rationes inomisse exigat, eas revideat, et cum difficultatibus, aut
1541. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1146 | Paragraph | SubSect | Section]
eradicetur, opifices Hungarici nonnisi defectuosa et tamen pretiosa artefacta producent, magnaque talium etiam artefactorum, quorum opifices domi praesto sunt, quantitas peregre deducetur: scopus abusum hunc eradicandi nonnisi per mulctas pecuniarias obtineri posse videtur. § 55. Liceat singulo, quamvis caehae non adscripto, opificii tamen gnaro, opificium suum etiam in civitatibus, sed sine sodalibus exercere. Motivum.
1542. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1146 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
utique admitti, ut unius speciei opifex fabricata, quae alteri opificio absolute necessaria sunt, conficere possint, verbi gratia coturnarius vestimenta, aut sartor pelliceum laborem, verum ne exempli causa coturnarius aut calceos, ocreas elaboret, nulla ratio obstare videtur. Imo ad acuendam industriam et diminuenda per concurrentiam ejusmodi artefactorum pretia, interest publici, ut ejusmodi artefacta elaborandi libertas utriusque speciei opificibus reciproce concedatur; quaenam autem in specifico sint ejusmodi fabricata?
1543. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1146 | Paragraph | SubSect | Section]
Deputationi, ut correctio formulae hujus per Consilium Locumtenentiale suscipiatur. Influxum Camerae ne hac quidem parte necessarium esse Deputatio existimavit, quia ad hanc res tricesimalis ea solum parte, qua illa proventum principis respicit, pertinere videtur; hujus autem statum Camera e rationibus tricesimatorum alioquin cognoscere potest. Tabellae istae unice cursum commercii, cujus directio ad Consilium pertinet, remonstrant. § 63. Proventus
1544. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1146 | Paragraph | SubSect | Section]
posset existimari, quod abolita Tricesimalis Directio Viennensis per institutum hoc alleviandi tantum a salariis tot officiorum tricesimalium Aerarii Regii rationem habuerit. Nunc, cum Hungaricae tantum stationes ad Germanicas translatae sint, eo res spectasse videtur, ut Germanici tricesimales proventus per portoria Hungarica augeantur. Jam vero sicut limites, ita etiam proventus diversorum et ad invicem independentium Regnorum aut provinciarum confundere non expedit, cum per id Aerario Regio nihil accedat,
1545. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1174 | Paragraph | SubSect | Section]
tantisper vectigalis principiis benignum suum assensum praebeat. Ad b) cum in Hungaria distinctum a Germanicis Provinciis publicorum onerum systema vigeat, haec ad invicem comparare et quae Monarchiae utiliora sint? disquirere invidiosum videtur. Quin tamen spinosam hanc discussionem ingrediamur, quaestio illa: an Hungaria vel vero Germanicae Provinciae graviora publica onera supportent? vel a posteriori facile decidi potest; constat enim e theoria
1546. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1174 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
talium, velut domestico commercio nocivorum, inductio etiam pro proprio usu difficilior tantisper efficiatur; parte vero ex alia, ut id impediatur, ne sub praetextu propriae necessitatis res ejusmodi pro quaestu invehi possit. Videtur autem utrumque hoc per projectati portorii gravitatem passualium commode obtineri posse. Caeterum ostendimus jam in Elaborato status actualis §-pho 62. quod ipse Augustus Josephus II. principium hoc aequitati naturali adeo conforme esse
1547. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1174 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Rationibus quidem totius in concreto Monarchiae magis conduceret, si nulli ad invicem prohibitioni locus daretur; cum tamen legislatio Hungarica in ea, quae in Germanicis Provinciis disponuntur, influere non possit, ut hanc adminus cautelam statuat, necessarium videtur. § 73. Germanica naturae producta dum Hungariae invehuntur iisdem portoriis subjaceant, quae Hungaricis, si in Germanicas Provincias inducantur, productis in Germanico vectigali constituta
1548. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1174 | Paragraph | SubSect | Section]
subjaceant, quae Hungaricis, si in Germanicas Provincias inducantur, productis in Germanico vectigali constituta fuerint. Motivum. Et hanc provisionem ratio reciproci, adeoque commune totius Monarchiae bonum, exigere videtur. Hactenus etiam exiguum tantum inter respectiva vectigalia hoc in genere discrimen intercessit. Imo inductio vini Austriaci majori tantisper, quam Hungarici, portorio subjacebat, et ideo provisio haec vix aliquam subitura videtur reflexionem.
1549. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1174 | Paragraph | SubSect | Section]
totius Monarchiae bonum, exigere videtur. Hactenus etiam exiguum tantum inter respectiva vectigalia hoc in genere discrimen intercessit. Imo inductio vini Austriaci majori tantisper, quam Hungarici, portorio subjacebat, et ideo provisio haec vix aliquam subitura videtur reflexionem. § 74. Praeter defigendum tricesimale portorium Germanica producta iisdem impositionibus subjaceant, quibus Hungarica gravantur, dum Germanicis Provinciis invehuntur, et
1550. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1174 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Quod tabacam attinet: hujus cultura jam eo provecta est, ut ejus defectum domestica consumtio nunquam sentire possit. Solo autem hoc titulo, ut eam Abaldo Viennense leviori habere possit, evectionem prohibere justitia admittere non videtur; non est enim productum primae necessitatis, adeoque nullus titulus superest ejus evectionem prohibendi; alia est ratio frumenti; hoc sicut justum est, ut dum imminens aut jam fervens bellum, vel gravis Germanicarum Provinciarum
1551. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1206 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
ex una exotica regione in aliam per Hungariam transferuntur et vicissim; si enim de illo transitu agatur, quando merces exoticae per Hungariam in Germanicas Provincias vel vicissim pro consumtione transponuntur, rationibus Monarchiae magis conducere videtur, si nullum inter haec duo ejus membra portorium transituale constituatur. Interea nisi principium hoc in vectigali Germanico adoptetur, Hungaricae legislationi nihil reliquum est quam ut eadem transportualia portoria constituat mercibus, quae per Hungariam in
1552. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1220 | Paragraph | SubSect | Section]
ratio mutationis ejusmodi indicata, adeoque hanc expendendi suasque, si res exegisset, in obversum reflexiones proponendi modus eidem praebitus fuerit. Naturalis secus in omnibus politicis negotiis haec manipulatio ideo tantum per eos, quorum interfuit, impedita fuisse videtur, quia pleraeque hae mutationes unice ad deprimendum commercium Hungaricum dirigebatur, prouti id civitas Soproniensis specificis duobus exemplis edocuit. Nimirum refert illa quod ut primum globos et stratagemata in Hungaria fabricari
1553. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1220 | Paragraph | SubSect | Section]
arbitrarium eidem pretium constituere soleant. Posterius est excessus evidens, qui via politica corrigi potest. Quod primum attinet, id quidem in vectigali Germanico nullibi praecipitur; cum tamen tricesimatores peculiares saepius instructiones accipere soleant, videtur id tardius inter principia vectigalis Germanici relatum fuisse: interest itaque ut legislatio Hungarica per reciprocum commercio Regni consulat. § 94. Favores illi, qui inductis
1554. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1220 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
exercent. Respectu horum, ut ducens ad tale emporium via, etiamsi nullus in illa postalis cursus existat, pro principali reputetur, et prae alia seu collaterali postali, seu etiam militari via praeferenter curetur, justum videtur. Et hoc sensu accipi debet prima propositae legis pars, ut principales commerciales viae praeferenter curentur. Pro collateralibus commercialibus viis, ut in provocato Elaborato et §-pho explicatum est, illae reputantur, quae ex
1555. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1220 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
imo a contrario, si societati illi propositum suum succedat, tota via Carolina, et copiosus, qui se juxta eam sub unica procurandae sibi e beneficio vecturisationis subsistentiae confidentia defixit, populus uno ictu ruinaretur, non videtur comitatus ille ad viam hanc in proprium suum detrimentum conservandam cogi posse. § 98. Quae viae ad quam harum classium in singula jurisdictione pertineant, adeoque specificum in conformitate
1556. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1220 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
esse potest, adeoque ad potestatem executivam pertinet hanc etiam auditis localibus jurisdictionibus determinare. Caeterum omnia quidem haec ad usque etiam eodem tramite procedebant, cum tamen id nulla hactenus lege constitutum fuerit, rationibus publici conducere videtur, ut id quoque in legem diserte referatur. § 99. Omnes hae viae interea, donec fundus publicus constabilitus fuerit, gratuitis, uti hactenus usus invaluit, laboratoribus perficiantur. Ne tamen
1557. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1220 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
invaluerunt. Nemo piorum patriae civium est, qui non ardenter optaret, ut plebs onere hoc nunc statim sublevari possit. Verum cum indispensabilis haec status necessitas ante constabiliendum fundum publicum nulla alia ratione expleri possit, nihil reliqui videtur, quam ut certi oneri huic limites per legem defigantur. Hactenus enim illud arbitrarie, adeoque diversimode imponebatur. Proposita clavis pro domibus populosis sat moderata esse videbatur; si enim duos manuales mittat spatio duarum, si duos
1558. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1220 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
spatio unius hebdomadae totum laborem absolvet. Verum domus minus populosae onus hoc magis jam resentirent. Et ideo comitatus auctorisandi censebantur ut obventuram sibi quottam a ratione populositatis repartiri possint. Minor quotta vix stabiliri posse videtur, cum Deputatio quottae huic illos etiam laboratores imputandos esse infra propositura sit, qui ad removenda navigationis impedimenta necessarii erunt; caeterum plebs onus hoc minus sentiet, si messis, falcatura et
1559. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1266 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
solidas vias et provectam per populationis incrementum in via Carolina vecturisationem jam remota: directa vero importatione exotica per vectigal 1784 , ut ejusdem Elaborati §-pho 57. apparuit, jam reserata, tempus esse videtur ut Legislatio huic quoque objecto curam impendat; nullum autem ad excitandam nationalem navigationem medium efficacius esse quam ejusmodi inductionis et eductionis favores, exempla omnium, quae hoc potissimum stimulo
1560. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1268 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
aliquando ut pro accelerando labore directuro opus geometrae practicans adjungatur. Et tunc hic quoque solvi debebit. Cruda quoque materialia, velut lapides, ligna, fascinas, ut locales comitatus erga justam repartitionem suppeditent, necessarium videtur; secus enim sumtus in immensum augerentur. § 123. Nulli liceat seu sepimenta, aut praeclusuras piscium, seu molas in alveo, seu vero qualiacunque aedificia in ripis navigabilium
1561. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1268 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
devehendis mercibus privatorum locentur, fundus publicus interea, donec eas privato fortasse alicui vendere intersit, suum adminus interusurium certe habebit. Ut exemplum hoc in privatos efficacius operetur, illud 100 aureorum proemium necessarium videtur. Proemia haec Fundum Publicum non gravabunt; si enim vel tres quatuorve privati naves ejusmodi construxerint, necessitas proemii jam cessabit. Horum enim exempla jam in alios etiam sufficienter valebunt. Insuper id etiam necessarium est, ut illi, qui ejusmodi
1562. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1296 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
hujus pars juxta eandem mappam jam peracta sit, adeoque hanc potius consummare, quam iterum de novo ordiri intersit. Deputatos etiam ante terminatam mappationem legere propter interea facile evenibiles cum denominandis individuis mutationes praematurum videtur. Caeterum diximus quidem elaborata hactenus plana ad summum pro inviatione aliqua deservire posse: interest tamen ut et haec Regnicolaris Deputatio accipiat, et quia dantur indubie plana, quae Cancellariae exhibita, cum Consilio tamen Locumtenentiali non
1563. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1298 | Paragraph | SubSect | Section]
instaurare intersit? Si omnia haec ordinate elaborentur, tum primum generale et systematicum navigationis planum exsurget. Hoc vero elaborato debet deinde ipse suscipiendorum sua serie laborum ordo determinari. Ac id quidem ipsa rei natura universim indicare videtur, quod primum capitalia flumina, tum collaterales fluvii, postea ducendi per vasta stagna canales, ac postremo commerciales ex emporialibus locis ad propinquiores navigationis stationes viae perfici debeant.
1564. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1298 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
quod praeter falcaturam cariceti vix alter modus sit usum per aliquem proprietatis actum exercendi. Ne proinde per longam juris viam utilissima saepe opera adhaerere et per id saepe perfectus jam usque ad controversum locum labor corrumpi debeat, justum videtur ut differentiae ejusmodi per summariam discussionem promte terminentur. Cum succumbenti ordinaria juris via in forma novi salva relinquatur, hic eo minus ex eo praejudicii sentiet, quod, si etiam illum in hac triumphare contingat, interea nonnisi infructuosi
1565. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1298 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Necessitatem etiam testimonialium et scriptae facultatis vel ipsa in textu allata ratio satis evincit, nempe, ne sub hoc praetextu perniciosi homines per Regnum oberrare possint. Ut haec gratis expediantur, aequitas ipsa postulare videtur. Ne vero cupiditas legem hanc violare possit, specifica poena defigenda videbatur. Plurimae enim leges ideo tantum non observantur, quia earum transgressioni nulla specifica poena statuta est. Domalis per incolas Germanicarum Provinciarum in
1566. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1332 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
supra modum nundinarum numerus ad justam proportionem reducatur, eo potissimum nixi argumento, quod nimia nundinarum copia populum a labore agriculturae avocet, et in vitio ebriositatis obfirmet. Verum argumentum hoc ad omnium potius nundinarum sublationem spectare videtur; quam cum ratio moderni temporis non admittat, interesse potius videtur ut eae quam maxime multiplicentur. Ita enim eveniet ut nundinae ipsa hac de causa suapte sensim evanescant, quemadmodum id apud eos, quibus nullus amplius est nundinarum usus, populos
1567. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1332 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
nixi argumento, quod nimia nundinarum copia populum a labore agriculturae avocet, et in vitio ebriositatis obfirmet. Verum argumentum hoc ad omnium potius nundinarum sublationem spectare videtur; quam cum ratio moderni temporis non admittat, interesse potius videtur ut eae quam maxime multiplicentur. Ita enim eveniet ut nundinae ipsa hac de causa suapte sensim evanescant, quemadmodum id apud eos, quibus nullus amplius est nundinarum usus, populos factum est. §
1568. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1332 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
non habeat frumenti necessitatem, et tamen hujus pretium non solet limitari. E converso e communi populo plures vino, quam bubula utuntur, et tamen haec cadit, illud non cadit sub limitationem. Tota itaque res ad usum recidere videtur. Sed ne hic quidem hactenus uniformis fuit; alii enim comitatus plura, alii pauciora objecta ad limitationem revocabant. Ita e victualibus alicubi plane vitulina limitabatur, qua certe rustici, adeoque major populi pars, non utuntur. Ex
1569. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1332 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
et hodiedum geruntur. Interest itaque ut Legislatio hoc vitae institutum pro nobili declaret. Caeterum ipsas, quae majoribus mercatoribus in specifico exhiberi debeant, honoris testificationes determinare infra sphaeram Legislationis esse videtur. Reliquendum est genio nationali, qui si citius eo inclinaverit, ut par ipsis cum nobilibus honor exhibeatur, lex etiam citius propositum effectum producet. Erunt fortasse, qui Magnates et Nobiles ad suscipiendum hoc
1570. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
indigenatus vero et exterorum, qui beneficia ecclesiastica in Regno obtinuerunt, taxa pro eventualibus Regni necessitatibus convertebantur, et distinctam habuerunt administrationem. Sed et res ipsa id exigere videtur. Nisi enim id constituatur, erit perpetua inter commerciales et alias eventuales necessitates lucta. Quando, et qua parte una alteri cedere debeat, aut per legislationem de casu ad casum
1571. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
publicae arbitrio committi deberet. Primum utilissimis et urgentibus hydraulicis operibus moram saepius injiceret, quia legislatio, quae in singulo casu controversiam ejusmodi decidat, non semper in promtu est; alterum variis de causis vix expedire videtur. Quod summum est, proposuimus supra §-pho 128. ut non tantum planum regulandae et capitalis et collateralis navigationis, sed et ipse qua serie suscipiendorum laborum ordo, singulique laboris sumtuum schemata seorsim
1572. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
hic per legem, si principis assensus accedat, mutari possit. Verum inventi thesauri, praesertim notabilioris, casus post tot annorum pacem adeo raro occurrit, ut ex hoc objecto fundus publicus exiguum admodum capturus sit incerementum. Nihil tamen obstare Deputationi videtur quominus, exilis licet, hic fundus proponatur. § 151. Vice-Comes Arvensis eosdem, qui in Diaeta 1741. jam propositi fuere, fundos projectat. In quo hi consistant, jam in
1573. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
et conflanda inde summa in augmentum fundi publici convertatur. De Jazygibus jam post annum 1741. res transacta est; nimirum redemti sunt illi per Principem ejusdemque proventibus applicati, neque res haec jam aliquam subire posse mutationem videtur. Pretium etiam salis ab eo tempore jam auctum, et auctio haec ad usus hydraulicos destinata est, uti id in provocato Elaborato, et §-pho jam ostendimus. Pretium autem hoc denuo augere, circumstantiae temporis vix
1574. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
classes ideo assectari possunt, quia in illis nonnisi cum notabilioribus summis periculum facere licet. Cum quoad has non eadem ratio subversetur, quominus harum aliqua species inducatur, et redundaturum ex illa emolumentum pro fundo publico convertatur, nihil obstare videtur. Nisus enim fortunam tentandi plerisque hominibus adeo naturalis est ut, si iis omnis hunc domi exercendi occasio impediatur, eam in exteris provinciis quaerant. Necdum vetiti fuere omnes privati fortuiti lusus, et tamen postrema, quae ante paucos
1575. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
lusus, et tamen postrema, quae ante paucos annos Viennae aperta fuit, magna ejusmodi lotteria ultra centum mille e Regno extraxit. Cum nunc omnes alii privati fortuiti lusus recenti lege vetiti sunt, ipsius publici interesse videtur ut haec adminus passionem hanc domi exercendi occasio melius habenti regnicolarum classi ex eo etiam aperiatur, ne haec privatorum passio publico per evectionem pecuniarum nociva evadat, sed eidem aliquod potius per auctionem fundi publici adferat
1576. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
proborum civium notabiliter augendum fore. Mulctae politicae potissimum per statuta constitui solent, et si in comitatibus incurrantur, horum; si in civitatibus, illarum cassis domesticis inferebantur. Id tamen obstare non videtur, quominus legislatio eas pro fundo publico applicare possit. Judiciales jam judici, jam parti, jam utrique leges addixerunt, et in moderna salariorum magistratualium tenuitate partem stipendii illorum efficere reputantur. Interea
1577. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
proprietatis potuit nancisci. Potest igitur Legislatio, quin vel in proprietatem alicujus involet, vel judicibus injuriam inferat, antiquatis prioribus ordinationibus, ut in posterum hae quoque fundo publico inferantur, decernere. Nihil etiam obstare videtur, quominus aliqua a proportione taxae, quae Regio Aerario debetur, quotta stabiliatur, quam donationem aut armales impetrans ad rationem fundi publici dependere debeat, e.c. 10, vel 20 pro 100. Imo quotta ejusmodi potiori adhuc jure exigi et a proportione
1578. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
aliqua a proportione taxae, quae Regio Aerario debetur, quotta stabiliatur, quam donationem aut armales impetrans ad rationem fundi publici dependere debeat, e.c. 10, vel 20 pro 100. Imo quotta ejusmodi potiori adhuc jure exigi et a proportione duplicari posse videtur apud eos, qui characterem tantum aliquem, aut honorem, utpote baronis aut comitis diploma, vel vero consiliarii, aut aulae familiaris titulum impetrant. Ita enim fieret ut ipsa honoris cupiditas bono publico
1579. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
censetur, quia ille ex instituto suo in meritorum remunerationem cedere deberet, merita autem censui alicui subjicere non convenit. A paritate rationis hujus nec impetratio publici officii taxa aliqua afficienda videtur; qui enim publico servit, jam per id ipsum congruum eidem censum dependit. Verum invaluit praeter legem usus ille, ut singulo, qui officium regiae collationis gerit, certa stipendii pars titulo conflandae inde pro viduis ejusmodi officialium cassae quotannis
1580. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
vero facto, assensum Suae Majestatis sollicitare, ut hic quoque vulgo arhalis proventus dictus pro fundo publico convertatur. Reflexio de testamentis huic quoque Deputationi fundata videtur. Imo cum talia statuta apud clerum et aliquas civitates jam subsistant, ut omnis testator, clericus quidem pro seminario, civis vero pro xenodochio aliquam pro arbitrio suo summam sub nullitate testamenti
1581. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
apud clerum et aliquas civitates jam subsistant, ut omnis testator, clericus quidem pro seminario, civis vero pro xenodochio aliquam pro arbitrio suo summam sub nullitate testamenti legare teneatur, nihil obstare videtur, quominus similis lex pro praelatis, magnatibus, et nobilibus relate ad fundum publicum feratur. Duae tamen cautelae in hunc casum adhibendae videntur; primum, ut pro casu etiam intestati certa, sed exigua quotta, v.gr. medius a 100
1582. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
adhibendae videntur; primum, ut pro casu etiam intestati certa, sed exigua quotta, v.gr. medius a 100 defigatur, quam haeres fundo publico dependere debeat; secus enim onus hoc non in omnes dimanaret, quod justitiae distributivae adversari videtur. Deinde ut modus stabiliatur, quo concernentibus jurisdictionibus de singulo testamento certo constare possit. In moderna enim legis provisione executor aut haeres illud, ni sponte velit, publico pandere non tenetur, et ideo posset fundus publicus legatis suis
1583. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]
constitueret, notabilem etiam summam facile proferret. Verum praescindendo etiam ab odiositate instituti, quod omnes regnicolarum classes in hac depensionis linea exaequaret, illud in pagis, ac praesertim dispersis locis vix practicabile videtur. Quis enim in his locis protocollum emacillatorum animalium duceret? In pagis id quodammodo per tesseras; in locis tamen, quae ne contractos quidem pagos habent, nulla ratione id suppleri posset. Jam vero consumtio carnium in pagis et dispersis ejusmodi locis, si
1584. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
satis provideatur, cum haeres aut executor, si notabilia pro uno aut alio hoc titulo legata in testamento contineri videat, illud, si coram testibus factum non est, impune supprimere possit. Verum malo huic remedium proponere ad partes Deputationis Juridicae pertinere videtur. Articulus De erigenda Commerciali Cassa. § 1. Tam conflatum jam hactenus ex aucto alias pretio capitale, quam et proventura exinde quotannis summa neo-erigendae Commerciali Cassae
1585. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
regiae determinari posse Deputatio demisse existimavit. Ita enim fiet, ut pro armalibus raro ultra 100 florenos, pro impetratione vero bonorum valoris 100 000 nonnisi 5000 dependi debeant; id quod minus sensibile onus constituere videtur. Pro mere titularibus justum videtur ut taxa haec duplicetur; cum enim haec ad modum potius cogitandi, quam ad realitatem aliquam referantur, si cui taxa haec onerosa videatur, ab impetratione ejusmodi facile abstinere potest.
1586. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
demisse existimavit. Ita enim fiet, ut pro armalibus raro ultra 100 florenos, pro impetratione vero bonorum valoris 100 000 nonnisi 5000 dependi debeant; id quod minus sensibile onus constituere videtur. Pro mere titularibus justum videtur ut taxa haec duplicetur; cum enim haec ad modum potius cogitandi, quam ad realitatem aliquam referantur, si cui taxa haec onerosa videatur, ab impetratione ejusmodi facile abstinere potest. Jam vero si Princeps competentem aerario suo taxam relaxet,
1587. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1388 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
1. Distincta manipulatio majorem individuorum numerum deposceret; interest autem, ut quo minor fundi publici pars in sumtus administrationis impendatur. An Cassae hae per Consilium? vel vero Cameram administrandae sint? ne quaestio quidem moveri posse videtur. Camera enim, quae unice administrandis proventibus regiis destinata est, e spiritu legum nostrarum, quae ejus praesidi ne sessionem quidem in Diaeta concesserunt, nullum in politica influxum habere potest; erectio autem et destinatio harum cassarum stricte
1588. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1388 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Legislationi semper integrum est. Ad §-phum 5. Augustus Josephus II, ut jam praemisimus, actionem pretii salis pro aliquo tempore jam incameraverat. Exemplum proinde hoc cautelam istam necessariam effecisse videtur. Et hae sunt leges, quas Deputatio Legislationi pro modernis commercii Hungarici circumstantiis proponendas existimavit. Ubi opificia, artes et commercium jam effloruerint, complures ex iis forte supervacaneae evadent; verum commercii distincta est hac in
1589. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1388 | Paragraph | SubSect | Section]
hujus suffecturi videri possent. Verum jam nec id constat: an eos omnes Legislatio stabilitura sit? Deinde si etiam omnes stabiliantur, proventus eorum, praeter auctionem salis et arhalem fundum, ne politico quidem calculo determinari possunt; id tamen tuto statui posse videtur, quod omnes vix quadringentena millia annue elaturi sint. Jam vero is praeter recensita pagina 105. Huius editionis pagina 420. cassae hujus onera ad instantaneam, ut
1590. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1388 | Paragraph | SubSect | Section]
ejusmodi laboribus fundus. Quod summum est, necessarios pro commerciali aliqua speculatione sumtus in totam nationem repartiri nil aliud est, quam illam in mercantilem cogere societatem; id autem nec naturae Legislationis, nec nationis dignitati convenire videtur. § 159. Tertius proponit ut schedae bancales intra 40 annos ad valorem 32 millionum emittantur: ita tamen, ut pro sustinendo chartarum harum credito praeter fidejussionem
1591. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1388 | Paragraph | SubSect | Section]
et ex hoc summa enasceretur improportio, et exigua indubie summa prodiret. In utroque casu projectata proventus, qui mille florenos non excedit, ab oblato hoc exemtio totam adhuc operationem magis implicaret; sed nec sufficiens pro exemtione hac argumentum adferri posse videtur; siquidem in eos, qui minorem hac summa proventum habent, beneficium melioris propter auctum commercium productorum suorum distractionis perinde redundaret, sicut vicissim illis, quorum proventus altius assurgunt, major, quae ipsis ex aequali etiam repartitione
1592. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1388 | Paragraph | SubSect | Section]
vix cursum habiturae sunt. Potest quidem obverti quod e converso, in casum, quo illae cursum obtineant, tantumdem Aerario Regio decessurum sit, quantum illae efferent, quia novae schedae regiae ultra modernas in eodem valore circulare potuissent. Verum videtur id sibi natio a benignitate Principis tuto polliceri posse, quod ille majorem promovendis commercii Hungarici (e cujus flore multiplicia per alios canales in Aerarium Regium emolumenta redundabunt) rationem habiturus sit, quam exigui, et adhuc incerti, quod per
1593. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
laudem tot
saeculorum comprobatione confirmatam tribuimus, sic prospiciamus animo fortasse
omnium consequentium aetatum judicio gloriam
1594. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
Philosophiae ratio, ut, cum in ipsa expendenda semel animum defixeris, modum tenere non possis; posteaquam vero eadem a te latinis versibus est reddita, nescio quomodo jucundior est, atque gratior; domesticam enim quandam laudem continere videtur. Vale. ARGUMENTUM / LIBRI PRIMI. Totius operis de natura rerum argumentum proponit Auctor, mundique
1595. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
facit esse, ut
1596. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
ac determinare veras planetarum cum primariorum, tum secundariorum orbitas humani ingenii his saltem, quae nunc habemus, praesidiis muniti vires exsuperat. Ipsum quoque trium corporum se mutuo trahentium systema inextricabile videtur, quod mitescit tamen, si unum corpus sit longe maximum, reliqua vero duo minora, et ad ingentem locata distantiam, cujusmodi esse Solem, Terram, ac Lunam, cum inter se comparantur, scimus. Hinc a vers. 1920 ad motuum
1597. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
eo incursu debere fieri velocitatis mutationes per saltum in ipso contactu videt, quod etiam in mollium corporum superficie contingere debet; quare ne continuitatis lex infringatur, is contactus excludendus omnino esse videtur, ac incipere velocitatis mutatio fieri in parva corporum accedentium distantia, per vim quandam repellentem, et contactum ipsum impedientem, proinde in spatiis infinite minutis haec esse infinita ad v. 1600. Quare cum
1598. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
Nec minus obscura sibi se in caligine condit.
138 Hinc qui nil, nisi rem, quae cogitat, esse, putavit,
139 Mentem, atque ex isto manare huic omnia fonte,
140 Prorsus id ille mihi temere arripuisse videtur;
141 Namque ea si res est, quae cogitat, usque necesse est
142 Naturam servare suam; proin cogitat omni
143 Tempore, quo perstat revera in rebus: at istud
144 Quis
1599. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
158 Rerum notitias in nostris mentibus altè,
159 Atque unà genitas, non haustas rebus ab ipsis
160 Exceptasque, animo sed in interiore repertas
161 Dicere uti possis, ratio non ulla videtur.
162 Qui dicunt, illas soli meruere tueri,
163 Plus aliis animae felices: sic fuit olim
164 Quidam de numero sapientum, qui meminisset,
165 In quot praeteritis
1600. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
399 Natura, an pariter quoque non ignota latescat,
400 Et penitus caeca sese in caligine verset?
401 Hujus notitiis per sensus nam via solos
402 In mentem patefit; prima ergo fronte videtur
403 Tantum, et nil aliud, nisi quae sunt extima, mostrant
404 Sensus; non etenim penetrant in viscera rerum.
405 Propterea tantum pauca, et vix nota profecto
1601. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
497 Illita sint illis, vel nostro admota palato
498 Mala prius fuerint: tum nullis talia quimus
499 Exprimere, ut possint alii cognoscere, signis,
500 Ni per se, similis queis sensus inesse videtur.
501 Has neque notitias non intus habere valemus,
502 Cum res poscit, uti cum sensus afficiuntur,
503 Aut mutare aliis; nec, cum dolor urget, eundum est
504 Non
1602. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
702 Excipiat demum; quod fit plerumque, sopore
703 Cum lassata jacent alto, resolutaque membra,
704 Nec mentem vanis illudunt somnia formis;
705 Tum subitò nobis tempus cessare videtur,
706 Ut nosmet durare ne ipsos percipiamus;
707 Nox neque momento longissima longior uno est,
708 Horaque sopitis citius non praeterit anno;
709 Temporis et puncto,
1603. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
739 Altera perpetuis vicibus (licet ille profecto
740 Obtutum non saepe vices convertat ad istas
741 Unam rem versans aliquam): nos dicimus illud
742 Momentum, species quo scilicet una videtur
743 Tantùm animo, nec adhuc decesserit advenienti,
744 Momentum, quo non pars temporis ulla videri
745 Esse minor queat, et breviori transvolet ictu;
746 Apparet
1604. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
1195 Saepe, tamen quoniam nos inde excludere clara
1196 Propterea ratione alias non possumus omnes,
1197 Per quas multa geri quoque eorum posse tuemur,
1198 Non clara ratione illa unica certa videtur.
1199 Non ita nam quidquam naturae in rebus apertum
1200 Constat, ut in claro contra se lumine pandunt
1201 Mensurae, et numeri, verum sine nube ubi fulget:
1202 Non
1605. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
item a puppi; sed equus tamen, ipsaque vincit
699 Prima ratis, quoniam sequitur pondusque, ratisque
700 Altera: quare ubi sunt illae aequo momine vires,
701 Quae sese inter agunt, et aguntur? nonne videtur
702 Illa et proinde minus stabili fundata solo lex?
703 Verum, ne quid in his erres hìc forte putandis
704 Viribus, adverte huc animum, atque age, collige mecum,
1606. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
24 Anteactum, atque alias discurris mente per oras?
25 Rebus ab oppositis ut conspicienda nitebit
26 Naturae species tum clarior, illicietque
27 Plus animos, quidquid quam magnum ubicumque videtur!
28 Ergo ades, atque hominum haec praeclara negotia lustra.
29 Quid magis intersit, quam jungi foedere velle
30 Inter se populos uno, quaeque optima constant,
31 Jura
1607. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
206 Scilicet, aequales, quas congruere aspicit, esse
207 Res inter se, ititdemque pares remanere, pares si
208 Tum paribus partes addas, demasve vicissim.
209 Hinc recta ante alias via simplex esse videtur:
210 Post orbis: subeunt vario tunc ordine cuncti,
211 Hos ut contuleris notis, primisque, meatus.
212 Hinc velut in classes varias disjungimus illos;
213 Dum varium
1608. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1133 Nam neque tam subito retrorsum flectier aër
1134 Ipse queat, neque non antrorsum densior esse.
1135 Si quaedam inspicias, paria et sint caetera circum,
1136 Ipsa obstans rerum fluidarum causa videtur
1137 Congruere in sese repetitae mobilitati,
1138 Scilicet ut bis dupla ex ista duplice fiat,
1139 Ternaque ter, si tantùm auctùs tres ista receptet.
1140 Sin alia
1609. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
225 Possint; produci par est, fateamur, ab una,
226 A gravitate igitur, quae lunam, ut corpora cuncta
227 Hic gravia inter nos, semper deflectere cogit.
228 Quapropter gravis esse in terram luna videtur,
229 Haud minus, ac lignam, lapides, ac dura metalla;
230 Aequa sed an lunae gravitas, majorne, minorne
231 Harum sit rerum gravitate, age, perspice mecum.
232 A
1610. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1103 Flecti, et dimidium prope flexu hoc cingere Solem.
1104 Illi praeterea qua caeli parte videntur
1105 Crebrius? An qua Sol medius micat? Oppositave?
1106 Nimirum opposita vix quintus quisque videtur
1107 A nobis parte; ast alia in regione prope omnes,
1108 Quamvis in Solis radiis ibi saepe latescant,
1109 Nec cerni possint, quod porro haud accidit illic:
1110
1611. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1423 Quorum in se partes nitantur viribus aequis
1424 Aequis in spatiis; sed cum sunt impare tractu
1425 Distantes illae, vires. Minuantur eundo
1426 Non alio, quam quo firmatum est, more? Videtur
1427 Quandoquidem par esse, ut, quidquid possit ab ipso
1428 Munere deduci, cum tu deduxeris, atque id
1429 Deductum porro servatis congruat apte,
1430 Res quoque,
1612. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1781 Vel referens primo revoluto a segmine coni
1782 Exortam, tantum proin illis, ut quoque dixi,
1783 Viribus, a medio loca quas distantia signant.
1784 Proinde minus paulo gravitatis inesse videtur
1785 Squamigeris in corporibus, dum pascua laeta
1786 Sectantur per humum pelagi demersa profundo,
1787 Quam si pasta diu saturo sese agmine
1613. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
eadem
1959 Propterea debere, atque hinc quoque crescere eodem
1960 Ordine, quo dixi, paulatim pondera rerum,
1961 Inque polos illas gravitati accedere vires.
1962 Nonne videtur ab his tibi rebus vera profecto
1963 Prodita Telluris facies, dispulsaque circum
1964 Caligo? tamen est et adhuc, quod non sinat omnem
1965 Pellere curam animo prorsum, errandique timores,
1614. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
2131 Languida propterea Terra, et jam corpore opaco
2132 Vicinum fuit in Solem correpta valentem.
2133 E maculis steterunt montes, mare, fusus et aër
2134 Undique, et externa quodcumque in fronte videtur;
2135 Interius coquitur vel adhuc, gremionque coërcet
2136 Clausum antiquum ignem; proin volvitur ipsa voluto
2137 Illo, et vitalem partit per
1615. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
2332 Invitans tum spe Cultores ubere glebae.
2333 Exuviis compacta maris sunt edita saxa,
2334 Duri etiam pisces rastris, conchaeque ruuntur.
2335 Sic itidem omnigenis quoniam concreta videtur
2336 Aequoris exuviis, Afram venisse sub auras
2337 Credibile est Meliten, quae nunc tam nobilis ora est.
2338 Proin qui conspiciunt terram sub fluctibus esse
1616. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
177 Qui facuint, ducuntque viam, quam longa, labore?
178 Singula quae possunt, quod tu deduxeris illinc,
179 Irrepente aliqua facili corrumpere fraude.
180 At non illa fagax ratio minus esse videtur
181 Idcirco, per quam Terrae metirier orbem
182 Scilicet inventum est, suaque ars exordia coepit.
183 Porro alium non Sol, nocturni at sideris ignis
1617. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
cernitur ordo
1195 Ordine descensus interdum, pondera vivi
1196 Sursum cum ferimus vitreo conclusa cylindro
1197 Argenti, atque alia densarier aura videtur
1198 Tum ratione. Aliquis dum montem scanderet altum
1199 Paulatim, supraque maris consisteret aequor
1200 Sex pedibus decies; quae lympha argentea vitro
1618. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1237 Progressum longe per millia, currere tantis
1238 Quippe volunt spatiis fusum mare mobilis aurae
1239 In coelum, terrae prope sint ut tractibus altis
1240 Dimidiae paria; at nobis propiore videtur
1241 Esse opus aerios constringi limite campos;
1242 Auris quandoquidem Soli circumsitus aer
1243 His levibus occurit, sursumque volentes
1244 Ire aequa retinet vi,
1619. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
annis
2323 Atque novem toto circum sese orbe revolvunt.
2324 Atque haec per numeros posita retione oriuntur,
2325 Haec caelo servantur item; proin vera videtur
2326 Haec ratio, circa Terram qua Luna cietur
2327 Per varios motus; queis nunquam cum sibi constet,
2328 Ut docui, possit constare an tempore, gyros
2329 Quo
1620. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
2378 Luna: vomunt captis cum magno saepe dolore,
2379 Et somnos adimi, desideriumque ciborum
2380 Saepe queruntur; at hoc quaedam conjucta nitori
2381 Illius species a mente apprensa videtur
2382 Efficere, ut visa quosdam nuce concutit horror,
2383 Aut oleo apposito stomachi fastidia surgunt.
2384 Namque hos a claro percussos verbere Lunae,
2385 Si non
1621. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
putamus:
2413 Tunc inimicitiis contendere, ad arma volare,
2414 Et miscere venena, et ficta incessere culpa,
2415 Et consanguineo turpari sanguine saepe
2416 Fas, justumque videtur, et aras vertere Divum.
2417 Talia qui damnant, nimium in contraria sese
2418 Convertunt plerumque, nec agnovere, feroces
2419 Cum videant alios furere, incusentque, furore
1622. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
Quin etiam interdum sapientibus esse negatum est;
2422 Scilicet in furias flagrante quiescere Mundo,
2423 Nec flagrare itidem, parilique ardescere motu,
2424 Esse quidem trunco propius, lapidique videtur.
2425 Cecropidem leges mulctabant, si quis in unam
2426 Non partem civis secesserit, arma movente
2427 Hinc illinc populo civilia, spectaritque
2428 Interno patriae
1623. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
111 Aut nusquam, aversa jam Lunae in parte latentes.
112 Haec est parva tamen variantia, vixque, peritis
113 Ni vigilans oculis observes, aspicienda;
114 Ipsaque proin species Lunae haud mutata videtur.
115 At neque vel prorsus si mutaretur, in orbem
116 Visa suum verti, fors multum id denique nostra
117 Referret, colimus qui terram; prosit, et obsit
118 Solis id
1624. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
117 Referret, colimus qui terram; prosit, et obsit
118 Solis id Lunae Cultoribus; inde tuentur
119 Namque alii tellurem, immotum semper ut astrum
120 Ingens, ni quantum nutare videtur; eidem
121 Nam Terrae tribuunt motus, queis Lunam agitari
122 Cernimus; et, visum nisi densus sistat is aer,
123 Aspiciunt nostro motus super axe diurnos.
124 Horum
1625. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
157 Aequoreis, plusquam nobis Cynosura, Heliceque;
158 Fixa manens etenim, qua sint regione, docebit,
159 Quoque loco positae volitantes per mare puppes.
160 Hoc igitur, Lunae facies quod versa videtur
161 Usque eadem ad Terram, tentant deducere multi
162 Illius a gemino motu, qui tempore eodem
163 Conficitur, nam se proprio super axe revolvit
164 Ipsa semel, Terram
1626. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
333 Densa aeque mole, ac prorsus constare rotunda.
334 Sed si nec prorsus tornata mole, nec aeque
335 Esse velis densa, variantibus haud male circum
336 Id referas maculis; velut in Jovis ore videtur
337 Multiplex, variosque situs formasque receptans
338 Fascia, quae varia lucem quoque parte retundit.
339 Jam veluti ratio, qua Cynthia vertit eandem
1627. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
386 Rspicere, at sensim mutare, sed ordine semper
387 Signorum adverso, seque in contraria ferre.
388 Tempora propterea facientia noctibus aequos
389 Esse dies, redeunt non, cum rediisse videtur
390 Sol ad eas caeli partes, quas liquerit anno
391 Anteacto, verum prius, ut praecedere paulum
392 Idcirco dicantur ea ipsum tempora Solem.
393 Nodorum hunc igitur
1628. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
pendet ab isdem,
457 Luna quibus turbatur.Uti non aequa moventem
458 In Solem gravitas Terrae, Lunaeque meantum,
459 Collatam Terrae Lunam turbare videtur;
460 Sic et inaequalis gravitas, quam Terra recepit
461 Partibus in varis non aeque a Sole remotis
462 Adducere, statum perturbat partium earum
463 Inter se. Lunae
1629. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
859 E laterum cum Luna locis movet aequoris undas,
860 Tam certa adstricti non aestus lege videntur,
861 Ut sunt cum movet ex aliis, sublimibus, imis.
862 Exlex ipsa etenim ferri illa Luna videtur
863 Orbis parte sui magis, ulla quam regione.
864 Quare etiam antiquae signantes cuncta tabellae,
865 Lunai quae sunt variis in moribus, omnes
866 Immane errabant,
1630. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1085 Armati in numeram pulsassent aeribus aera,
1086 Magna et pernices plausissent voce choreas.
1087 Continuo species mutator, crebraque saepe,
1088 Raraque sit, modo juncta, modo et divisa videtur
1089 Fascia; fors ejus quia labens littora fluctus
1090 Integit Oceani, retegitque exinde revertens,
1091 Et colles aperit submersos, tectaque in auras
1092 Insula
1631. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1441 Ambire et solem; quoniam vel flexus ab isto
1442 Crescit ut a vento, adverso qui flamine spirat,
1443 Vel decrescit, ubi puppim velut aura secundat.
1444 Illud at hic falsa ferri ratione videtur,
1445 Quod perhibent, nempe avulsos a sidere sumos
1446 Impete phoebeae transferri lucis ad oras
1447 Oppositas Solis: tenui lux corpore longe est,
1448 Quamlibet
1632. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
cacumen
1470 Proin, aequo quam si motu irent, altius effet.
1471 Interdum caudis tractus nigrantior ire
1472 Longis, sulcus uti tenuis, filumve videtur:
1473 Falleris, hunc ejus projectam corporis umbram
1474 Si credas, quoniam non tam queat illa videri
1475 Longa, sed a spatio semper subtilior esse,
1476 Et demum in
1633. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
astra
1901 Legibus. En bellum transfertur in hostica castra,
1902 Dum procul a nostris inimica avertimus arma
1903 Finibus. In rebus primo locus esse videtur
1904 Nullus vorticibus, circum quibus astra ferantur
1905 Errabunda; etenim non possint ire Cometae
1906 In partes, ut eunt, omnes, latera omnia Mundi,
1907 Neu minus
1634. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
2228 Indicia, ista sequi, quaesisse et proderit olim
2229 Plurima; nunc sat erunt faciendo in postera saecla
2230 Augurio, et tanta spe mentibus alliciendis.
2231 Principio si mens animantum bruta videtur
2232 Esse aliquid majus, quam quod de corpore ducit
2233 Exortum, vires sentire ad multa trahentes
2234 Quis dubitat? Propriae quaerunt cur commoda stirpis?
2235 Quid
1635. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
2392 Rerum judicia, et fluxerunt protinus usus,
2393 Et varii mores: ea si quis vellere tentat
2394 Ex animis, vitam prorsum ipsam evertere ab imo,
2395 Naturamque alio convertere velle videtur.
2396 Ordinis hinc animis, Pulchrique, Bonique cupido est
2397 Indita, justitiae vel corda injusta leporem
2398 Agnoscunt. Virtus fert ludem, et honesta probantur.
1636. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
2462 Cursus sorte regi, et quocumque impellimur, ire.
2463 Vis etiam in nobis (Rationem dicere suemus)
2464 Quaedam se prodit moderandae aptissima vitae;
2465 Humani haec veluti currus Auriga videtur
2466 Frena regens, et, recta, movens, qua semita ducit.
2467 Illius impulsus aliis secernere oportet
2468 Motibus, atque sequi solos; properare secundis
2469 Scilicet
1637. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
22 Qui vitae poterant se se exercere per usus,
23 Credibile est multo compactos crassius artus,
24 Membrorumque toros habuisse, exposcere nostri
25 Corporis, ut nunc est, ratio quam nota videtur,
26 Consuetusque modus, qui vitae aptissimus extat.
27 Rara ideo in Mundo sunt portenta, magisque
28 Vulgata in fastis, quam rebus forsitan ipsis,
29 Maximus est
1638. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
108 Num tamen haec ratio est tam certa, ut sidere possis?
109 Lucis nempe viam quonam explorare queamus,
110 Rectane sit, modulo? Nam quae res cumque videtur
111 Recta, sui mittit speciem hanc ad nos ope lucis:
112 Proin ope cujus erit, recta haec videatur ut esse?
113 Sunt haec deinde brevi a spatio repetita viarum
1639. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
427 Tum foret, aut quatuor discrimina particularum,:
428 Eruta de tabulis veros sed prima labores,
429 Interdum, spretis aliis, discrimina signant;
430 Quare lucis iter non esse videtur eorum
431 Causa, sed interdum tabulis fors tempora jungit.
432 Verum si Comites alios contingeret usque
433 Respondere suis, neglecta luce, tabellis,
434 Interior
1640. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
563 Quod cum eadem sita prospicimus, majore necesse
564 Prospexisse foret formae super axe locata,
565 Inque vicem majorem axem mutare minori.
566 Illinc nempe suo lux Sidera jacta videtur,
567 Deberet quo post menses effulgere ternos,
568 Motus hic a mota si Terra duceret ortum.
569 Interea cum sic ratio turbata jaceret
570 Motibus ignotis, tuus,
1641. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
Et nusquam detenta oculum ingrediatur hiantem.
615 Rem situs iste tubi monstrat; directus at in rem
616 Non est, sed partem, ut dixi, inclinatus in illam,
617 In quam tenditur; ipsa igitur regione videtur
618 Non vera, propriaque, sed in anteriore locata.
619 Hoc etiam facili possis cognoscere pacto
620 Expendens, non intra oculos iter esse meantis
621 Lucis idem,
1642. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
posse tamen vim lucis suppeditare,
962 Tam vastum in spatium ut per saecula plurima manet.
963 At lux non adeo subtili corpore multis
964 Esse videtur; eo nam corpore plurima rerum
965 Efficit, et quid non validis impulsibus urget?
966 Concutit illa oculi fibras, motumque propagat
967 In cerebrum, et mentem simulacris excitat ipsam:
1643. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1131 Omnia quae tamen haud impulsu lucis aguntur
1132 Per spatium, quod nos sentire aut nosse queamus.
1133 Nunc ea contradens numeris, atque ordine certo
1134 Multimodis versans credi vix posse videtur,
1135 Et tamen educes, digito plus esse sub uno
1136 Materiae, qualem nos contrectare solemus
1137 In terra, veluti lapidis, lignive, vel undae,
1138 Quam quantam
1644. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1780 Fraternoque velut confundent foedere fines.
1781 Qui rubet, et violas simulat, dumtaxat in ora
1782 Extrema suus est, puraque in luce ibi fulget:
1783 At turbati alii: medio sed in orbe videtur
1784 Quisque suus magis esse, suoque micantior ore,
1785 Quo non finitimi hinc illinc pertingere possunt.
1786 At qua orbes stringent latera
1645. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
Ergo cuique colorem intrinsecus indidit illum
1837 Ipsa, et vim certam filo natura nitenti;
1838 Extrorsum haud igitur tunc advenit aut color, aut vis,
1839 Vitrea tranantur cum a lumine septa; videtur
1840 Nullus quin alius filis modus accidere unquam,
1841 Tantum at fila modis septenis esse vicissim
1842 Per sese discreta; super si namque papyro
1843 Funiculum
1646. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
Paulatim sed si sursum deorsumque foramen.
1962 Non moveas, dextra verum celerante, colores
1963 Nunc hos, nunc illos quanquam transire necesse est,
1964 Nec chartam imbuere una omnes; tamen esse videtur
1965 Candor ibi, languens verum, et pallentior, ante
1966 Quam fuit; ipsi etenim celeri ratione colores
1967 Cum sibi succedant, fit, uti, quae plaga prioris
1968 In
1647. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
271 Immanes vultus, immania membra gerentem,
272 Non minus at rectam, si sis vicinior. Ejus
273 Ipse globi mediam cum pervenis ad regionem,
274 Cujus nempe globi est speculum pars, tota videtur
275 Confundi penitus; sed si plus inde recedis,
276 Rursus prodit, at inversa revoluta figura.
277 At quae aliae speculis objectae res, tibi longe
278 Aëre pendentes
1648. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
357 A sese radios, verum et quae lucida vibrant,
358 Est contingere opus: tuimur cum lampada Solis
359 Nostra colorato defensi lumina vitro,
360 Aequus ubique nitor disco in rutilante videtur.
361 Propterea quae pars prope limbum cernitur aequa
362 In medio positae parti, vi lucis eadem
363 Impellit nostras acies, et percutit aeque;
364 At pars illa quidem
1649. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
diesve etenim, mediae hinc quae est proxima, et illinc
707 Unicaque haec summo revera in culmine constat:
708 Virgaque decurri quae curvos pendula in arcus,
709 In medio quamquam nimium properare videtur,
710 Cum parat ascensum in descensum vertere, torpet.
711 Quapropter quae fila erumpunt, angulus impar
712 Cum sibi continuo est, nimium rarescere debent
713 Inter se,
1650. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1114 Judicioque suo longos constante per usus
1115 Externis junxit sic partes partibus illas,
1116 Quasque videre situ ut positas non ambigat apto.
1117 Tunc igitur rerum effigies distincta videtur,
1118 Puncto omnes radii cum conciliantur in uno
1119 Uno ante a puncto digressi, vel prope punctum
1120 Quae simulet, simul exigua in regione locantur:
1121 Horum
1651. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1191 Proptereaque ipsi paulo quoque serius axi
1192 Occurrent, quo nempe occurrunt caetera fila,
1193 Quae minus a latere adveniunt, medioque propinquant.
1194 Natura in nostro crystalli humore videtur
1195 Hanc artem tenuisse; etenim compingitur idem
1196 Crustis, quae densae ad mediam mage sunt regionem.
1197 Attamen haec quoque sunt, quae filis de genere uno
1652. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
Quapropter certo, et claro fit limite imago,
1515 Nec pallescenti paulatim desinit ora.
1516 At tubus, e genere hoc quoque, quod reprendere possis,
1517 Quiddam habet, atque novum vitium prodire videtur
1518 E vetere, abscisso velut hydrae e vertice vertex.
1519 Usque tamen leviora manent incommoda, quippe
1520 Profecisse, eadem minuendo, semper oportet,
1521 Et
1653. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
320 Unius intervalli, exin clarusque nitensque
321 Propter discrimen geminorum inflectitur; exin
322 Obscurus rursum sinuabitur, ob tria nempe
323 Intervalla illo in discrimine, deinde videtur
324 Fulgere circum alius, circum nigrescere porro,
325 Atque alius porro splendescere; denique multi
326 Sic nigri, clarique sequi, tangique vicissim,
327 Donec
1654. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
ordine possint.
817 Jam qui caerulei sunt, purpureique, secunda
818 Esse queant serie, vel in excipiente; at in ipsa
819 Conspicias tantum, cum pura luce refulgent;
820 Esse videtur uti verno florentis in horto
821 Nempe color violae; permixta ast unda nitentis
822 Expresso succo violae, percoctaque leni
823 Igne diu, donec, quod sit dilutius, ipsum
1655. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
832 Lumina, quae primo stant ordine; partibus illis
833 Contra spissatis, foret ordinis ista secundi
834 Lux viridis, verum tum non tam pura niteret
835 Lux rubra, et viridis, revera ut pura videtur.
836 Haec bene constabunt, violae si purpura tertiam
837 Exornet seriem, nam tum quae rubra secundo est
838 Ordine lux, viridisque sequenti, cernitur esse
839 Servatis
1656. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
A re nomen habet simili, quanquam magis ille
849 Purpureus, serie quem cernimus esse secunda, est. 850
850 Caeruleus in primo jam qui color ordine languet,
851 Esse color verus caeli, aurarumque videtur;
852 Nam primos, cum sunt rarique levesque, vapores
853 Tam parvis noscas concrescere partibus, illi
854 Ut nequeant nisi caeruleos hos mittere fucos:
855 Nondum
1657. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
859 Mittere quem tenues vapor exhalatus in auras,
860 Aeris hic puri color est, caelique sereni.
861 Ante alios clarus longe et nitidissimus extat
862 In prima candor serie; minus esse videtur
863 Sed qui splendidus, immixtos gerit ille colores
864 Ex omni serie, quotquot sunt, scilicet omnes.
865 Candor hic est, suemus cui tradere sensa, papyri,
866 Hic
1658. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
915 Partibus ante aditum, non post nisi debeat illis
916 Introrsum valide infractus distare duabus.
917 Hujus quapropter partes, queis exsilit idem
918 Ille color, qui de bullis resilire videtur
919 Undae, tantundem crassas minus esse necesse est
920 Partibus ipsius pinguis, quae inflatur, aquaï.
921 Denique corporeae jam partes esse colore
922 Pro nigro
1659. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
vel adhuc sit tenuior unda, vacanti ut
1119 Aequiparanda sit ista loco, proin nulla putanda?
1120 Hinc juvat ad causas se reflectentis adire
1121 Luminis. Arripitur quod primum hic mente, videtur
1122 Invictum multis, properantis lucis oriri
1123 Munus id impulsu primas in corporis oras
1124 Objecti, ut nequeat transire, et proinde reverti
1125 Debeat, atque
1660. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
Fila queant illinc, sed, qua coepta est via, pergant:
1178 Cur multa in solidas nequeant incurrere partes?
1179 Praeterea bulla in pingui cur ducitur ordo
1180 Multiplex variusque colorum? nonne videtur
1181 Undique frons similis? cur haec jacit, illa colores
1182 Aut hos, aut illos sorbet, vel denique nullos?
1183 Pro crassa varie lamella num quoque constet
1661. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1707 Si facias clausum thalami in penetrale subire
1708 Exiguum lucis radium, tenuemque capillum
1709 Ingresso objicias; mage, quam par, ampla capilli
1710 Umbra jaci, verum non tam condensa, videtur.
1711 Quandoquidem partim radius deducitur extra
1712 Divisus, sinat ut latam mage pandier umbram,
1713 Partim intro raptatur, uti quodam imbuat illam
1714 Lumine
1662. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1967 Sic igitur leges cum sint, inventaque lucis
1968 Munera, quae docui, finiri limite debet
1969 Quodque suo, ne qua fors ambiguumque vagumque
1970 Excurrat quid rebus in his, erretque; videtur
1971 Et si aliquid certo deflectere ab ordine, possit
1972 Comprendi ut facile, et veluti sua sub juga cogi,
1973 Adstringique datis jam prima ab origine rerum
1663. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
quae seriem lucente a corpore longam
2139 Ducunt, pressa premunt oculos, protentus ut illinc
2140 Comprimeret baculus, rationem nostra ciendi
2141 Lumina consimilem primae invenisse videtur:
2142 Consimilem porro scimus voluisse secundae
2143 Illum, qui lucem consistere dixit in undis
2144 Aetheriis, sonus aëriis ut constat in undis.
2145 Sed nec corpora
1664. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
2311 Igne tamen faciens crebro stillare per artem,
2312 Figes in terrae quoddam genus, induat igne
2313 Quod sese facile apposito, et vertatur in illum.
2314 Haud minus idcirco nobis tamen esse videtur
2315 Credibile hoc, in natura non omnia posse
2316 Corpora candentem sese convertere in ignem;
2317 Igni oportunum quin uno de genere esse
2318 Undique dispersum
1665. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
248 Concussi montes, vacuisque innixa cavernis
249 Culmina, saxaque trans aperit quassata viam vis.
250 Interdum vasto diducta patescit hiatu
251 Tum quoque, nigrantesque videtur mittere ab imo
252 Terra orco fumos, tenebrisque offundere caelum.
253 Hi tamen explosis saepe exhalare vapores
254 Possunt trans rarae permulta foramina terrae,
1666. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
545 Post ubi jam ponunt aestus, et amica quies est
546 Reddita particulis, inceptat quaeque suam vim
547 Exerere, et socias partes, quas inlicit, aptat,
548 Et sibi conjungit, species tum vera videtur
549 Arboris; aspicies crasso consurgere trunco,
550 Diduci post in ramos, et brachia circum,
551 Sunt ramis frondes, sunt fibrae frondibus ipsis,
552 Sunt flores,
1667. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
638 Propterea, tubus eat prope quo subtilior ille.
639 Proque isdem spatiis (latera hic quae concava claudunt,
640 Scilicet a medio puncto disjuncta, vicissim
641 Recta a se illic) idem locus esse videtur
642 Undae altus, prope quem gemina inter vitra notaras.
643 Omnia quae nequeas super incumbentibus auris
644 Largiri aëriis, varieque prementibus undam;
645 Namque
1668. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1423 At lux dum resilit, tactaque a fronte revertit
1424 Corporis, obluctans nostris rationibus edet
1425 quendam, quem dicunt, saltum, quia rumpier uno
1426 A puncto via coepta videtur protinus, atque
1427 Verti mobilitas; sed non haec corporis uno
1428 In puncto peragi, aut momento temporis uno,
1429 Improvisa licet, cognosces, mente, revolvas
1669. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
1446 Pertenuis, quo quae vivant animantia, prendant
1447 Vix orbem hunc sensu: quaevis fera parva, tumenti
1448 Detegimus tantum quam vitro transpicimusque,
1449 Ipsa quidem esse sibi non parva mole videtur:
1450 Exigua est ingens sibi mundus gleba, ibi pugnat,
1451 It peregre, et populi divisae ibi sunt ditiones
1452 Innumeri longe positae, inter seque remotae.
1670. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]
2090 Alterius generis sic possint illa, necesse est,
2091 Deproperent exinde magis celerante volatu.
2092 Hic itus et reditus jam nunc properantior, et nunc
2093 Tardior, in rebus fervoris causa videtur:
2094 Scilicet hac causa ferventia multa tuemur
2095 Corpora, cum vario demersa liquore cientur.
2096 Nec foret ulla quies unquam, si bina
1671. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
modos traduxerunt. Unde quod in scripturae inveniendis elementis accidit, ut ipsae rerum picturae, quae initio ad res designandas adhibebantur, paulatim contractae in litterarum notas transierint, illud idem etiam in hominum sermone videtur contigisse: nimirum ut fabulae quasi cogitationum imagines ad rudiorum intelligentiam primo adhibitae, deinde contraherentur in hos breviores dicendi comptus, quasi figuras, quibus et communis sermo, et poetarum oratio praesertim
1672. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
suavitatis novitas, atque insolentia quantam pulchritudinem, quantam jucunditatem rebus adjiciet! Inusitata haec doctrinis inducta species cum inde accidet, unde minus expectabatur, quam erit hoc ipso gratior atque pulchrior! Simile hoc videtur Graeci illius artificis industriae, qui quo formosiorem Venerem efficeret, in Satyri idcirco excavato simulacro collocaverat. Ita deae species ab ipsa circumpositae imaginis feritate comptior ac venustiorum a molliore autem
1673. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
et in omnium insita sensibus subito nos excitant; illa autem, quae tam longe a nobis remota intelligendo diuque meditando vix assequimur, aut nullos aut lentos certe, ac desides motus afferunt. Tum B., at ista, inquit, si ita videtur, accuratius exquiramus: fortasse enim nec tam segniter nos ab iis rebus moveri comperiemus, quas intelligendo meditandoque intime percipimus; nec ab iis ipsis, quae communibus infixae sensibus videntur, impelli nos acriter
1674. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
corpora gravitatis vi constricta, quasi illo pythagoreo Jovis carcere inclusa, in hujus universitatis molem unumque mundi corpus coalescunt? Sed haec ex inerti materiae coagmentatione conflata consensio si tibi non satis accommodata videtur ad illam assequendam pulchritudinem, si non corporum se varie moventium concordia putas unum illud effici, quod allicit animos, sed actione opus esse varia, praestante unius consilio directa, unum ad finem conversa, uno temporis,
1675. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]
disputationis ardor abducet, si caetera persequi volumus. Nam et Familiares
nostros brevi huc adfuturos opinor, qui si nos in eadem disceptatione
deprehendent, aut ad redintegrandam controversiam adigent, aut exclusos se aegre
ferent. Quare quae reliqua sunt, si ita videtur, in aliud tempus differamus. Cui
cum assensi essemus, vultum et orationem ad remissioris sermonis urbanitatem
traduximus.
1676. Kunić, Rajmund. Ex libro primo Italici poematis... [Paragraph | SubSect | Section]
visu mortali humanaque verba
100 Et speciem humanae similem sibi finxit; at almo 100
101 Maiorem humana maiestatem indidit ori.
102 Necdum etiam iuvenis, nec iam puer esse videtur:
103 Caesariem nimbo flavam radiaverat aureo.
XIV.
104 Tum niveas humeris aptat candentibus alas,
1677. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 253 | Paragraph | Section]
immota parentis
5.799 Naturae jura, aeternas et tempora leges
5.800 Observent immutata ac se foedere certo
5.801 Excipiant varientque vices. Turbata, sed omnis
5.802 Jamdudum rerum ratio et labefacta videtur
5.803 Aut ruere aut certe casum Natura minari.
5.804 Ecce novum auratis Aries jam comibus annum
5.805 Nequidquam dudum vocat et progressus Aprilis
5.806 Ver notum quaerit frustra Zephyrosque
1678. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]
laxius exprimuntur, sed ad rem poeticam satis proxime: Veneris menses septem; sunt autem computando menses alternos, dierum 31 et 30, menses 7 et dies 10, atque idcirco posui orbem prope complet, ut ostenderem tempus esse paullo longius septem mensibus. Tempus, quo spectatori in Sole posito videtur Terra integram periodum absolvisse, est, uti posui, annus integer; is nimirum, quem astronomi periodicum vocant. Is differt paucis minutis ab illo communi, quo utimur terricolae, quem astronomi appellant tropicum; qui quidem ad spectatorem in Sole positum non pertinet. Martis tempus
1679. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]
45(44) Innuitur hic causa perturbationum Lunae, quae nimirum est gravitas generalis Newtoniana, quam appellant mutuam generalem attractionem, cujus hae sunt leges: omnia puncta materiae in se mutuo tendunt. Hic nisus non est aliqua physica actio unius puncti in punctum distans, uti videtur exprimere vox attractiones et ut hic, ad rem poetico lepore aspergendam, effertur, sed vel est naturalis quaedam tendentia puncti in punctum, vel est libera lex Auctoris naturae ita pro libito suo decernentis, quod recidit in systema causarum occasionalium. Haec vis
1680. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]
recedentes a se invicem recessu ipsorum vitrorum. Quam ob causam hic egi de alio micrometrorum genere, quae dicuntur ocularia interna et constant filis quibusdam collocatis intra telescopium. Hoc argumentum a nullo, quod sciam, huc usque Latinis versibus expositum; videtur sane admodum difficile, cum oporteat exhibere constructionem et usum tam telescopii quam micrometri inclusi in ipso. Adhuc tamen conatus sum exhibere hic utrumque, quanquam, quod ad telescopia pertinet, persequor sola telescopia dioptrica, quibus hoc micrometri genus et primo aptatum est
1681. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]
ita porro. 45(II 77) Initium et finis eclipseos difficilius satis accurate determinari solent ob confusum umbrae terrestris marginem, qui observationem turbat, potissimum, ubi non videtur simul ingens arcus ipsius umbrae. Phases etiam difficulter admodum intra satis arctos temporis limites observantur, potissimum si Luna non incedat nisi per marginem umbrae terrestris. Quo casu lente admodum aliquanto post initium et ante finem phases augentur et minuuntur. Hinc potius
1682. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]
quae oriuntur ab
attractionibus mutuis, et ex differentia aliqua legis gravitatis a reciproca quadrati
distantiae, juxta adn. 29. *
1683. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]
26 Haec fila diversae naturae in quovis tenuissimo radio albo sunt ita multa, ut numerum omnem videantur excedere. Ductus enim ille luminis colorati, in quem is radius dividitur, videtur esse prorsus continuus adeoque divisibilis in infinitum. Est sane admodum ingens eorum filorum numerus, quorum singula diversum habent refrangibilitatis gradum et colorem innatum. Adhuc tamen inter hosce diversos colores innatos multi ita parum a se invicem differunt, ut eodem nomine
1684. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]
in qua sit exiguum foramen. Per id foramen licebit transmittere quemvis e radiis coloratis et ipsum novis prismatis vel speculis detorquere, ut libuerit, refringendo vel reflectendo. Nunquam ille radius novis refractionibus discindetur in duos nec unquam mutabit colorem suum. Et quod magis videtur mirum primo aspectu, ad quamcumque superficiem corporis cujuscumque deflectatur, semper retinebit colorem suum, uti supra innuimus adn. 25. et hic exemplis illustratur. Duo tantummodo hic iterum adnotanda: primo quidem, ut experimentum satis bene succedat,
1685. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]
in physica admettant, quin aliquam ejus causam concipiant. 41 Prima petitur ab impressione facta in medium, per quod lumen progreditur. Ea quidem est Newtoni, sed mihi videtur parum probabilis. Est autem hujusmodi: in medio, per quod lumen progreditur, fortasse excitari undas quasdam, quae celerius propagentur quam ipsum lumen progrediatur et praevertant radium usque ad ejus medii finem, ubi particula luminis facilius transmittatur per illam superficiem vel
1686. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]
excitari undas quasdam, quae celerius propagentur quam ipsum lumen progrediatur et praevertant radium usque ad ejus medii finem, ubi particula luminis facilius transmittatur per illam superficiem vel reflectatur retro, prout invenerit undam sibi faventem vel contrariam. Minus autem probabilis videtur mihi haec causa, quia credo evinci posse radium luminis nullam resistentiam pati in medio homogeneo, quam puto debere haberi, si ab iis undis determinaretur potius ad reflexionem quam ad transitum.
1687. Zamanja, Bernard. Echo libri duo, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
non diffiteor summam in interprete fidem, summam in poëta venustatem inesse oportere: verum haec duo inter se pugnant saepenumero tam vehementer, ut et fidei venustatis, et venustati fidei causa sit aliquid necessario detrahendum, ac tenenda utraque in re mediocritas quaedam digna, ut mihi videtur, laude non mediocri. Quam mediocritatem qui aspernantur hoc in genere, ac summa illa requirunt, atque omni ex parte perfecta, videant ne id postulent quod omnino fieri non possit; idemque faciant ac si quis eum cursorem, quem jusserit et festinare ad metam et nusquam tamen nisi in alienis
1688. Zamanja, Bernard. Echo libri duo, versio electronica [page 29 | Paragraph | SubSect | Section]
Abreptum curru per sidera vexit Apollo.
Quo mihi curru ipse quoque
... ille Deam (Uraniam) caeli super alta volantem
Usque
1689. Zamanja, Bernard. Echo libri duo, versio electronica [page 29 | Paragraph | SubSect | Section]
qualis projecta a corpore imago
2.315 Planitiem in speculi; quamquam non reddat eodem
2.316 Se reducis flexu radii, tamen una, locentur
2.317 Et dextra et laeva multi si rite, videtur
2.318 Omnibus, et parili percellit lumina visu.
2.319 At quid agas, missae ut vocis tibi garrula Nympha
2.320 Aut unam, aut geminas, aut quot vis ipse, remittat
1690. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]
2.8.80 Gaudet tam de se cernere sollictiam,
2.8.81 Ac matrem agnoscit sua tendens brachia, et ora
2.8.82 Quum movet, o quantum te, mea mater, amo,
2.8.83 Dicere hiante videtur jamjam velle labello,
2.8.84 Atque tuo illius pendet ab ore anima.
2.8.85 O si quid merui, vatis subeat quoque cura,
2.8.86 Blando meme oculo fac puer adspiciat,
1691. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | Section]
[u] Post argonautas non immerito heic mentio sit de Christophoro Columbo, cujus in Americam navigationem aetates omnes suspicient atque admirabuntur. Velim autem animadvertas, quod hoc in loc tacite videtur cum Fontanellio innuere, quamvis non audeat palam proferre invidiam pertimescens: nimirum non videri omnino fieri non posse, ut quemadmodum Americani de oceani navigatione perverse sentiebant ante adventum Hispanorum, sic fortasse Europaei de navigatione aeria non omnino recte opinentur ac
1692. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_224 | Paragraph | Section]
fidens audaxque ad fortia semper.
10.292 Quos inter tali est Agamemnon voce locutus:
10.293 Care mihi ante alios, Tydide, quem tibi cunque
10.294 Vis comitem, hos inter melior quicunque videtur,
10.295 Delige. nanque alacres animis, tecumque paratos
10.296 Ire, vides multos. laeva ne mente verere
10.297 Tu quenquam; socium tibi nec malecautus adopta,
1693. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_464 | Paragraph | Section]
fortem compellat Polydamanta.
14.545 Polydama, perpende animo, verumque fatere:
14.546 Istene vir dignus, caesum Prothoënora caesus
14.547 Qui penset? certe mihi nec malus esse videtur
14.548 Ipse, malo natus nec semine; Marte superbi
14.549 Filius at, fraterve Antenoris: huic reor esse:
14.550 Nam similem facie, atque humeris, et corpore toto. 550
1694. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_197 | Paragraph | Section]
ipse
22.250 Et proprior longe seclusum absterruit urbe. 250
22.251 Ac veluti nocte obscura, cum somnia mentem
22.252 Vana cient, alter cedentem urgere videtur
22.253 Frustra, alter celerare fugam, nec posse: ruebant
22.254 Sic ambo; fugientem avido non prendere cursu
22.255 Hic poterat: non ille fuga vitare sequentem.
1695. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_445 | Paragraph | Section]
subito exsiluit, laetusque profatur:
23.553 O socii, Argivae gentis regesque ducesque,
23.554 Solus equos cernens nosco? novistis an una
23.555 Vos quoque? certe alii bijuges, aliusque videtur
23.556 Nunc auriga prior. medio sunt, ut reor, illae
23.557 Passae aliquid campo, primae quae praepete cursu
23.558 Advenere illuc; quas circumflectere metam
1696. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_445 | Paragraph | Section]
furor cum dirus pectora cepit.
23.566 State, aciem arrecti contendite vos quoque: non sat
23.567 Dispicio ipse quidem: ast, alios qui nunc volat ante
23.568 Omnes, Aetolus vir gente videtur et Argis
23.569 Regna tenens, Tydei proles, fortis Diomedes.
23.570 Haec fantem increpuit celer Ajax natus Oileo: 570
23.571 Idomeneu, properas cur
1697. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xxviii | Paragraph | Section]
Ira est appetitus; at modum supergressa
1698. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xxx | Paragraph | Section]
ab interprete apponi de suo, quum Homerus de Achillis ira se acturum profiteatur, interpretem quiddam amplius profiteri: se videlicet acturum de ira Achillis magnanimi, id est, ita acturum, ut illum in ira exercenda nusquam non magnanimum esse appareat. hoc enim suscipere ac polliceri videtur, si quidem illa vox
1699. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]
pacatoque cursu labenti similem dicere non dubitabo: ut mihi in utrumque poëma intuenti summus ille Graecorum poëtarum princeps Homerus videatur voluisse nobis duo genera epici carminis ad imitandum proponere, alterum sublime ac magnificum, aequabile alterum ac temperatum. Quod et vidisse prius videtur et probasse Virgilius, qui cum semper ante oculos inter scribendum habuit Homeri carmina, tum suam ita partitus est Aeneidem, ut priores sex libri ex duodecim, quibus tota continetur, Odysseam referrent, posteriores Iliadem. Neque vero timuit vir divino ingenio praeditus atque arte maxima,
1700. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]
et ornandi exempla promiscue desumant, aliisque imitanda proponant. At Ilias magis quodammodo tragica est, Odyssea pacatior. Sit ita sane, et Achilles furiosior, quam Ulysses. Illic caelum ac tellus, mare et sidera, dii atque homines, omnis tandem rerum natura ardere interdum et conflagrare videtur: heic vero sedata omnia, crebrae narrationes, fictionesque rerum personarumque quae nec fuerunt usquam terrarum nec fortasse esse potuerunt. Atqui ita esse conveniebat; iique omnes, quos laudes bellicae magis delectant, quam quae in pace prudenter sapienterque gesta aut audimus aut
1701. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]
tu tantum studii, tantum diligentiae, tantum facultatis in interprete requirere? Ego vero omnia haec debere illi inesse, et multo etiam plura censeo, ob eamque caussam jam me ipsum ferme imprudentiae ac temeritatis condemno. Age vero, ipsum Odysseae initium contemplare: facilene tibi esse negotium videtur, primos illos graecos versus latinis aeque elegantibus exprimere? At si stilum ad scribendum advertas, profecto longe majorem, quam suspicaris, difficultatem experiere. Herculi clavam facilius extorqueas, quam Homero versum, ajunt solitum fuisse dicere suis Virgilium obtrectatoribus: quod
1702. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]
ampullas et sesquipedalia verba fundentem illum Cyclicum coarguere exemplo ab initio Odysseae desumpto? Huc illa spectant: Non fumum ex fulgore etc . Imo mihi dedita opera ipsum illud principium, quo magis inepti hominis fastum ac tumorem ridiculum exhiberet, extenuasse videtur ita ut: nihil humilius, nihil pressius, nihil esse possit modestius. DIC: Monosyllabon invenit quo et nullus initio epici carminis usus est poëta, et nihil esse potest gracilius. DIC MIHI: littera I nulla vocali alia interposita, mirum quantum faciat ter repetita ad exilitatem soni.
1703. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]
carinis
Evasere domos repetentes, patria rura.
Cum solum gelidis Ithacum etc.
Audistin, amice lector? Bene est; quid igitur tibi de his versibus Lemnianis videtur: placentne illi, an aliquid melius desideras? Nihil dices, opinor, de primo versu; nam et Horatii sunt priores voces, et posteriores non displicent, nisi forte requiras illud
1704. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]
fulserit ortu,
397 Concilium cogam in magnum, certusque jubebo
398 Deserere has sedes, aliasque requirere mensas,
399 Scilicet ac vestro convivia ducere sumptu. 400
400 Aequius at nobis contra si forte videtur
401 Unius heu miseri sic omnes perdere census,
402 Perdite certantes; jam nil moror. ipse deorum
403 Numina testabor, si quando Juppiter aequus
404 Supplicia exposcat scelerum, fortemque rependat,
1705. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]
ubi vidit
143 Laetitia et plausu populi exsultantia corda,
144 Sic medius socios affatur, et infit ab ore.
145 O juvenes, poscamus, ait, qua praestat in arte
146 Advena, quas didicit pugnas? haud ille videtur
147 Hirsutumque femur, surasque, et longa superne
148 Brachia, cervicemque malus; nec pectore virtus
149 Vivida adhuc fugit, multo sed tarda labore
150 Membra labant. neque enim vis ulla
1706. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]
et dīs.
352 Finierat: pressoque omnes intenta tenebant
353 Ora sono, rerumque nova dulcedine capti
354 Sedibus haerebant tacitis; quum candida coepit
355 Sic regina: quis hic, cives, quantusque videtur?
356 Quem sese ore gerens, quam forti robore, et aequo
357 Consilio? meus hospes erit, nec parva sequetur
358 Gloria vos etiam. proin hinc dimittere tantum
359 Ne properate viri, neu parce munera
1707. Škrlec Lomnički,... . Epistolae Nicolai Skerlecz ad... [page 14 | Paragraph | Section]
quid agas. Video. Scin Tu Capitulum Chasmense Locum esse credibilem? Pridem scio. Scin quod unum falsum Instrumentum in Tabulario publico repertum totius Loci fidem labefactaret? Hoc Iuris consulti et critici aegre concedant sine multis exceptionibus et distinctionibus. Et quid Tibi videtur? Tabularium Apostolicum vaticanum an non publica in toto orbe authoritate gaudet? An non locus est, ut nostratum more loquar, credibilis? In hoc Tabulario originalis asservari dicitur a praestantissimis auctoribus Charta Ludovici Pii Imperatoris, qua augustus ille multas provincias
1708. Škrlec Lomnički,... . Epistolae Nicolai Skerlecz ad... [page 18 | Paragraph | Section]
Non ut novam tibi Litem indicam, sed ut eorum, quae primis Litteris scripsi, rationem reddam tantisper planiorem efficereque contendam postulatum meum de inserenda a Te posteriori Tomo lenitiva aliqua declaratione haud omni prorsus Ratione caruisse. Generalis Excusatio Tua in eo sita videtur quod postquam binis in locis aliquos scriptores, et minutos scriptores Croaticos expressisses, potueris postea Exemplo probatissimorum scriptorum liberiori oratione Croatas universim compellare. Mihi publicae jam 24 annorum occupationes omnes et Logices argutias,
1709. Škrlec Lomnički,... . Epistolae Nicolai Skerlecz ad... [page 19 | Paragraph | Section]
ut remonstres ipsarum illarum, quas exposuisti, fabularum primos authores Croatas fuisse, Tu periculosam videns arenam maluisti nescio quod inter figmenta et inventa discrimen statuere. Verum nolim ego de Tricis Grammaticis hic Tecum altercari. Mihi fixum adhuc videtur illud argumentum quod ob fabellas per minutos scriptores in vulgus sparsas propositio haec citra Litterariam Gentis Croaticae offensam enunciari non possit. Sed cum haec sint figmenta Croatarum, non argumentis impugnanda, sed sibillis excipienda. Argutior adhuc est
1710. Baričević, Adam... . Eclogae, versio electronica [Paragraph | Section]
Nil reliquum est, dulcem nequeunt producere vitam.
Jolas
Quid querulas frustra voces ad sidera iactas?
Unum est solamen meminisse et dicere cladem.
Immisere Dii, quibus hoc placuisse videtur.
Filii
20 Deploranda dies nobis carbone notanda
In cella, nostro vinum quae tollit ab ore.
Jolas
Conditur atra dies, caelo nox horrida surgit.
1711. Baričević, Adam... . Epistolae, versio electronica [Paragraph | Section]
vir omnium dignissimus, recuset, dominus autem Szechen magis
conspicuam operiri malit stationem, ubi quaerendum?
1712. Baričević, Adam... . Epistolae, versio electronica [Paragraph | Section]
Nam hoc magisterii genus, quin ulli mortalium incommodarem, et semper me
spectavisse profiteor et consecutum non esse pluribus de caussis haud mediocriter doleo.
1713. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
1714. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
de me rumores, qui ideae me iubilandi ansam dederant, iam
sopiti sint, etiam a Camerae praeside intellexi.
1715. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
e contra et civitates distinctum Statum efficiunt, sicque
Hungaria hos quattuor Status numerat, id quod reipsa etiam systemati constitutionis nostrae
apprime congruit.
1716. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
1717. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
et sicut hi comitatus suos per Vice--Comites, ita
episcopi per vicarios diaeceses suas interea facile possunt administrare; quare tam
praelatorum quam et magnatum personalis evocatio porro etiam
conservanda, sed id tantum rite expendendum videtur: quinam ad hunc, qui vero ad illum Statum
reipsa referantur?
Titulares episcopi porro ad comitia non evocandi.
§-o 4-o
1718. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
etiam numerus successive augendus praevideatur; cum denique Graecis etiam non unitis iure civitatis donatis horum episcopi sessionem in Diaeta indubie sint postulaturi, ipsa certe aequilibrii Status praelatorum cum Statu magnatum ratio suadere non videtur ut titulares episcopi ultro etiam ad Diaetas evocentur, praesertim si ea, quam mox de magnatibus deprompturi sumus, opinio adoptetur. Praeposito Zagrabiensi sua sessio relinquenda. §-o
1719. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
constat.
1720. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
Originem instituto huic causas Diaetales dedisse constat, nimirum ut
praesto sit iudicium si quem ad tertium, ut dicimus,
diem evocare necessum sit.
1721. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
si Inferior Tabula omnes Regni Status complectatur, tum Superior ipso
facto supervacanea efficeretur; donec naevus iste, qui certe temporum iniuria irrepsit,
emendetur, impossibile erit, ut mox videbimus, iustam votizationis normam stabilire.
1722. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
Quod quantas post se
traheret inconvenientias, suapte patet.
1723. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
communitates iure suffragii donentur, hocque oppida
Haidonicalia nec non Iaziges et Cumani donati sunt; exemplum hoc plures indubie futuris
comitiis eiusmodi casus producet.
1724. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
suo commissionem expetere.
1725. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
ibidem
personali voto gaudeant, adeoque ibidem et sententias, quas in comitatu sustinuerunt, si
deinde secus persuadeantur, mutare, et de novis, quae in comitatibus praevisa non fuerunt,
obiectis vota depromere possint; ab horum exemplo videtur lex reliquos etiam duos Status,
nobilium et civitatum, in eorum Ablegatis ita personificare voluisse ut, sicut
primorum duorum Statuum individua, ita horum etiam repraesentantes personali voto in comitiis
gaudeant.
1726. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
tamen, quae praeter
suam instructionem occurrunt, aut si circumstantias temporis aliud exigere videant, vota
iuxta prudens suum arbitrium pro bono communi depromere et possint et debeant.
1727. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
in obiecto
legislationis viris haec quaestio.
1728. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
ut enim votizatio per status fiat, deberet singulus e duobus statibus, qui eandem tabulam constituunt, secedere, vota inter se seorsim colligere, sicque cum voto curiato ad communem tabulam redire, quod nec loci nec temporis opportunitas admittere videtur; sed concedamus obstacula haec posse superari, quid si unius status votum pro affirmativa, alterius pro negativa concludat, quod certe frequenter eveniret; tunc ipso facto inactivum redderetur totius tabulae votum, id quod absque
1729. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
natura
proinde sua debet votizatio per capita in singula tabula stabiliri.
1730. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
1731. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
ipsa enim, quae in rebus humanis viget,
varietas non admittit ut id ad geometricam reduci possit proportionem.
1732. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
suam ultra legis constitutionisque
limites extendere vellet, reuniti hi duo status obsistere possint.
1733. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
id in Hungaria praestari possit, paucis expediamus.
Qualiter aequilibrium inter Status ipsos induci possit?
§-o 19-o
1734. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
efformetur.
1735. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
legislationis exercitio aequilibrium conservari possit?
1736. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
assumendarum, quas utrumque legislativum corpus facit, propositionum.
1737. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
obiecta novis semper comitiorum deliberationibus
subiacerent, status reipublicae continuo fluctuaret, quo nihil perniciosus, seu
libertatem personae, seu proprietatis securitatem spectes,
civibus evenire potest.
1738. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
simul Principi proponantur, si quod vero
particulare obiectum extra gravamina se offerat, id alioquin semper scripto proponi, scriptum
autem tale alioquin, antequam in consultationem assumatur, dictari solet, omnis de ordine
assumendarum materiarum cura supervacanea videtur.
1739. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
ab arbitrio praesidis, elaboratio
ordinatae tabellae exhibitorum a dexteritate versati hoc in genere unius individui dependet.
1740. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
1741. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
currentium negotiorum sub inviatione directoris dispescat.
1742. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
negotiis motum dare
debent.
1743. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
consilii systematice compilata inque eius conformitate
manipulatio instructa et propagata fuisset, non esset fortasse quod in hoc genere desiderari
posset.
1744. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
exprimere deberet, paucis attingit:
emanasse resolutionem in tali merito, quae certa puncta adnexa habebat.
1745. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
responsa dentur subalternis iurisdictionibus.
1746. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
combinare,
ab iis vero absque cordolio eorum eotum
aufferi non possint.
1747. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
motricem, seu internam
manipulationem.
1748. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
1749. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
cancellistas occupat.
1750. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
scripsi
praeberet.
1751. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
illud
manipulari, usus tamen invaluit ut Consilium in eiusmodi obiecta, nisi per positivum benignum
Mandatum huc invientur, se non imittat.
1752. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
videntur] manu altera adscriptum | ecclesiastica]
eccleastica
1753. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
frequentius rectificari debet.
1754. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
1755. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
materias omnes inter consiliarios, uti hactenus,
promiscue, servata tamen proportione, ita distribuere ut prouti assignata alicui materia ad
commissionem relegata fuerit, ita eandem in concernente commissione referre debeat?
1756. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
1757. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
1758. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
cancellariae et per secretarium subscribi debeant.
1759. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
tendi cum ille fideli amicorum suorum opera discriminis
admonitus vix magna arte praesentem iam captivitatem effugit.
1760. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | SubSect | Section]
discriminis
admonitus vix magna arte praesentem iam captivitatem effugit.
1761. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
optimates eo aevo caesaribus
in illud despotici imperii fastigium connitentibus favisse et hoc modo ipsi quasi contra se
libertatesque suas patriamque suam pugnasse comperiuntur.
1762. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
exercere, neque pro ambitione sua supra ceteros se attollere; contra, ubi rex absoluta pollet potestate, quisque magistratus eam exercere potest iurisdictionem, quam favor ipsi regis tribuit et, licet nullo etiam speciali regis favore gaudeat, hoc modo tamen minus ceteris videtur exaequatus quod non libertate populi, sed arbitrio regis impediantur 8 erigere] erigire MS | videtur… impediantur… possint sic quominus pro libertate sua possint imperare.
1763. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
potest iurisdictionem, quam favor ipsi regis tribuit et, licet nullo
etiam speciali regis favore gaudeat, hoc modo tamen minus ceteris videtur exaequatus quod non
libertate populi, sed arbitrio regis impediantur
8 erigere] erigire MS | videtur… impediantur… possint sic
quominus pro libertate sua possint imperare.
1764. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
est, quas quidem non in arbitrio principis, incerto,
instabili, vitioque obnoxio, sed in legibus fixis, perpetuis, et aequissime latis constituere
prorsus iustum est.
1765. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]
inexplorata, in medio
relinquam.
1766. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pr5 | Paragraph | Section]
meus, stultissime Persa,
Atque tuus pelagi sulcabat
caerula pinu.
Ubi quum non dicat noster pater, sed meus et tuus,
videtur distinctionem facere, et potius significare Persam non e Dio, cuius
Hesiodus erat filius, sed ex eius fratre natum.
1767. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pr9 | Paragraph | Section]
filiam sororemque Amphiphanis et Ganyctoris duxisse uxorem a quibusdam dicitur, a qua filium, ut fama est, suscepit Stesichorum poetam et ipsum celebrem. Quidam autem hanc non eius coniugem, sed tantum amicam fuisse putant. Certe filius videtur ei natus esse: filii (2) enim mentionem facit in Operibus . In Ascra ut plurimum latuit, Ascraeisque suis popularibus non usus est amicissimis, a quibus et mulctatus fuisse
1768. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pr11 | Paragraph | Section]
Dierum carmine de iudicum iniquitate, iudiciorumque, quae tum temporis in Ascra exercebantur perversitate iratior effundit. Ceterum moribus videtur fuisse suavissimis; simplicique quadam sapientia, ac virtutis amore plenus. Proditum est autem non naturae conditione, sed violenta (1) morte decessisse in ultima senectute, ut non solum passim a poetis appelletur senex, verum
1769. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pr13 | Paragraph | Section]
animam vidisse testabatur ad aeream columnam apud inferos vinctam miserandos eiulatus effundere, quod multa impie atque falso de diis vivus conscripserit. (1) Inepta enim et illa cornix, quae Orchomeniis sepulcrum detexit, mihi videtur, et pestis, a qua, huiusmodi re facta, liberati sunt ii populi; ne dicam de delphine, qui corpus Hesiodi in terram detulit, deque oraculo etc.
1770. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pr16 | Paragraph | Section]
haec omnia mutuatus sum; et Prideauxium in Notis ad Marm. Arund. Herodotus natus videtur. Sit igitur hoc primum, Hesiodum ab Herodoto priorem nominari cum Homero, et ipsum Homerum quadringentis ante se annis prodidisse. Sed idem, inquies, in Homeri vita, ad Xersis transitum, pugnamque Salaminiam sexcentos et viginti duos annos
1771. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pr22 | Paragraph | Section]
vero in primis, quae eius tempore foeda late dominabatur, clarosque vetustatis viros in deorum numero accensebat, ut ipse erat ea superstitione obcoecatus, servire non invitus videtur. Quare mirandum non est, si nec omnia cohaerere, nec unum ad finem multa in huiusmodi labyrintho unius Ariadnae ope nequaquam pervestigando tendere videantur. Vix enim exitum e Phoenicum doctrinae filo aliquem invenisse credis, ecce aulim in
1772. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pr24 | Paragraph | Section]
scripta, et ad unum veritatis scopum collimare. Sed ad graecorum theogonias propius accedamus: earum si non omnium, plerarumque certe, ut observat Brucherus in Historiae philosophicae institutionibus , haec videtur fuisse summa. Praeter deum Chao gravidum, sive Chaos deum in se complectens, initio nihil exstitit aliud; adeoque in deo sive universo cuncta latuerunt. Illud autem sua vi agitatum impressit amorem, ut homogenea sociarentur, separarentur
1773. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pr25 | Paragraph | Section]
imaginem proponere? Id vero timide faciam, ut quod est, fatear; sed audendum tamen est, ac faciendum. Prima igitur huiusce Theogoniae pars ad naturalem mihi, seu physicam mundi constitutionem pertinere videtur, altera ad socialem seu politicam, tertia ad religiosam, quarta demum ad historicam usque ad belli Troiani tempora. Pergin vero ita serio desipere, inquies? Atqui profecto sic animo fixum est, bene nec ne an male, tu iudicabis, postquam fabulam
1774. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pr35 | Paragraph | Section]
putent
coniecturam. Omnis profecto, si quid intelligo, ex ipsa carminis, quo de sermo est,
natura diligenter inspecta, et mysteriis plena vatis antiquissimi doctrina perlecta
per se mihi effluere quodammodo ac sponte exhiberi videtur, quam
idcirco et his versibus complexus sum, ut memoria facilius retineretur.
1 Vnde satae res quaeque, fuit quis primus in orbe,
2 Qui summum rector gesserit imperium?
1775. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa1 | Paragraph | Section]
Opera et Dies a contentionum divisione incipere affirmarunt; hic a Chao Theogoniam auspicatus est. Verum huic Guietiano placito non solum antiquitas tota adversari videtur, sed et poetarum consuetudo, qui antequam rem ipsam aggrediuntur, de qua scribere constituerunt, solent aliquid praefari, Musasque invocare, ut quidquid canunt, earum afflatu incitati canere videantur. Multo magis id Hesiodum fecisse
1776. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa1 | Paragraph | Section]
Quas nisi patrias Boeotus vates Musas invocet? Helicon enim Boeotiae mons est Ascrae imminens. Porro si Sam. Bocharti coniecturae fidendum, phoenicia vox hhalik vel hhalikon , unde videtur Helicon fluxisse, montem altum significat, uti re vera est.
1777. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa13 | Paragraph | Section]
129 Quid fuerit primum e cunctis, evolvite Musae.
119 Dicite, qui Terra etc. In hoc, et in
sequentibus versibus videtur Hesiodus, quod saepe facit, Theogoniam cum Cosmogonia
confundere. Immo quid aliud tota ferme eius Theogonia est, nisi quaedam rerum in
mundo conditarum prosopopoeia, quae non ficta ab inani vulgo postea habita est,
sed vera, quum maxima
1778. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra2_pa14 | Paragraph | Section]
rerum congeries, quam deus, quum voluit, suas in partes divisit ordinavitque, ex eoque ordine rerum haec summa, quam oculis usurpamus mundumque dicimus, exstitit. Hoc et Hesiodi Chaos sit oportet, nisi quod apud ipsum nescio quid animatum esse videtur Chaos et quaedam aeterna veluti persona, quae non solum rebus in se collocandis spatium praeberet, imo esset ipsum spatium; sed quae rerum omnium faciendarum semina aut vhnvi ut graeci dicunt, contineret. Simile
1779. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa17 | Paragraph | Section]
scire, lucem post tenebras exortam ita, ut diei nox respondeat, ereboque aether. 140 Terra autem etc. Id recte, inquit Clericus, nam et Moy— ses post terram caelum formatum docet. Videtur autem Terra per Hesiodum nullius concubitu indiguisse, ut caelum montes speluncas pelagus, pontumque produceret, contra quam factum est in ceterarum rerum productione.
1780. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa20 | Paragraph | Section]
Cyclopes fuisse non modo viribus sed et arte pollentes, Hesiodum heic voluisse significare, auctor est Clericus. Sed Homerus, ubi in Odyssca de Cyclopibus sermonem habet, videtur contrarium sentire, et genus hominum ferum omnino atque agreste depingere, ut pote qui neque iura haberent, neque agriculturam exeicerent, neque navigationem co
1781. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa25 | Paragraph | Section]
etiam antiqua illa Venus sine concubitu, et recens Spallantiana confirmabitur? 207 Eiid.it immanes ct Erinnyas etc. Nihil heic aliud fortasse, ut Clerico placeamus, nobis innuere videtur Hesiodus, nisi maxima bella caedesque exstitisse per terras Caelo devicto a filio Saturno. Erinnyes enim furiae sunt bellorum comites pugnarumque asseclae; Gigantes fortissimi milites, qui bellum contra Saturnum reparantes
1782. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa30 | Paragraph | Section]
insulas Antillas esse veterum Hesperidas, itaque fuisse dictas ab Hespero xil hispaniarum rege, qui regnavit anno Mdclviii ante Christum, nullius profecto momenti est. Non enim videtur is locus nomen ab ullo rege Hespero accepisse, sed a stella, quae noctem praecedit. Itaque graecis Hesperia est et Italia et aliae etiam regiones, quae ad noctem seu occasum solis respectu ipsorum sitae sunt. Vide
1783. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa44 | Paragraph | Section]
, sub qua Virgilius aliique latini poetae Typhoeum degere dixerunt, facta est ex male intellectis vocibus iiv K^ijxoiq ? Ita sane videtur coniuncta praepositione cum ipso nomine. 350 Concubitu ex isto etc. Ex Echidna et Typhaone, duobus monstris teterrimis, quid nisi monstra
1784. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa47 | Paragraph | Section]
insedisse: haec Thaebanis solitam proponere, atque eos, qui solvere nequiebant occidere. At scholiastes inquit: Sphinx revera fuit mulier latrociniis dedita, et habuit multos secum qui una rapiebant. Huic opinioni consentire videtur Pausanias in Bocot. Nam agrum Thebanum describens, mentione iniecta templi Herculis Hippodoti, ait: Progredientibus occurrit mons, unde ferunt erupisse Sphiugem in perniciem
1785. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa57 | Paragraph | Section]
• At male, ut opinor: nam quamvis id ubimum verum sit, si de patria baereditate sermo sit; tamen beic quum de bonis acquisitis seu de bonoribus ob merita eiusdem praeclara in Iovem agatur, contrarium omnino videtur significare poeta; nimirum £11 i nibil obstitisse ad tantos honores adquirendos, quod non *fratrum filiorumque, quos nullos habuit, opera, sed sua tantum Iovem iuvisset, tantique banc eius unius opem esse habitam, ut
1786. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa64 | Paragraph | Section]
quem incolae loci et benigne susceperunt et diligenter servarunt. Hoc enim illud iM^otro yaict , quod ego verti verbum de verbo referens suscepitque ipsum tellus significare videtur. 533 Noctc tulit fugiens etc. Cretensesne Lyctum noctu Iovem deportaverint, an ipsa Rhea, non satis liquet ab Hesiodi verbis? Ego matrem id fecisse arbitror: namque ea
1787. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa70 | Paragraph | Section]
<ru')k.fifi$riv jjA&e • TioLtou Te%vxi fiqoToiaiv £JC U^o]j-rj6eoog • qui videtur a Iove profugiens sedem in Scythia circa Caucasum fixisse, ibique ex fodinis magnam sibi vim opum comparasse, quod et ab Heschylo in eius Tragoed. , et a Sam. Bocharto in Phal.
1788. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa71 | Paragraph | Section]
aetate Promethei multo posterior est. An forte
hic Hercules, quisquis fuerit, vel Tyrius mercator, vel quis alius, e
Caucasi regione in Graeciam Prometheum reduxit, eique Io\is amicitiam
conciliavit? Id non absurdum omnino videtur.
594 Iupiter iratus cladem poenamque remisit,
595 595 Quod
1789. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa73 | Paragraph | Section]
Clericus est, irt putet reapse Iovem fuisse deceptum a Prometheo, quamvis id Hesiodus non sit ausus dicere invidiam civium pertimescens, quasi impius foret. Ego vero, si quid intelligo, omnino diversum iudico. Manifeste enim videtur mihi Hesiodus declarare, Prometheum quidem et tentasse Iovem decipere, et maxima id calliditate esse aggressum; sed Iovem, qui occulta etiam norat, fraudem agnovisse, quamvis ut reum criminis manifestius teneret, rem
1790. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa73 | Paragraph | Section]
fuisset Iupiter deceptus, caussam non habuisset, cur usque adeo vehementer indignaretur Promedieo? Habuit enimvero maximam: nam qui certam habet voluntatem patrandi criminis, aeque peccat ac qui voto potitus est. Ceterum id videtur factum in aliquo convivio post diremptum iam certamen. 622 Candida odoratas etc. Nescio quam bene ex hoc Promethei facto videtur Hesiodus ossium adolendorum diis
1791. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa73 | Paragraph | Section]
est. Ceterum id videtur factum in aliquo convivio post diremptum iam certamen. 622 Candida odoratas etc. Nescio quam bene ex hoc Promethei facto videtur Hesiodus ossium adolendorum diis invectam repetere consuetudinem, quum prius id non fieret, sed adeps tantum aut viscerum pars aliqua combureretur. An haec Holocautomatum institutio? Alii quoque
1792. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa74 | Paragraph | Section]
» Et micat interdum flammai fervidus ardor, » Mutua dum inter se rami stirpesque teruntur: » Quorum utrumque dedisse potest mortalibus ignem. Quidquid sit, Iove invito Prometheus ferrarias officinas iterum videtur instituisse, ut bene animadvertit Clericus. Ad sinistram enim manum Caucasi, ubi vinctus detinebatur Prometheus, id est ad Ponti Euxini orientalia littora, ab Aeschylo dicuntur fuisse ^i^oreKroveg
1793. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa78 | Paragraph | Section]
liberantur a Iove atque ab aliis Saturni filiis, monitu Telluris, quae eosdem praedixerat magno usui Iovi futuros. 700 Discordi siquidem etc. Duplex bellum Iovis cum Titanibus videtur distinguere Lactantius lib. I c. xiv Inst. Div. dicit enim: Iovem adultum, quum audivisset patrem atque matrem custodiis cir
1794. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa79 | Paragraph | Section]
regnum sibi denuo vindicasse ac fugasse Saturnum, ex Thessalia nimirum. Hactenus Lactantius. Itaque primum bellum Iovis fuit pro Saturno ac Rhea coatra Titanes-, alterum pro se contra eosdem Titanes Saturnumque eorum regem: utrumque videtur gestum in Thessalia, quae erat victoris praemium. De primo bello nihil Hesiodus; de secundo longam heic atque elegantem subiicit descriptionem. 714 O Terrae ac vasti etc.
1795. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa81 | Paragraph | Section]
ex Olympo profectus, Saturnus ex Othry, qui Phthiotidem a meridie claudit. Id placuit animadvertere, ne quis incautius crederet, copias Iovis in ipso Olympo directas pugnasse cum Titanibus longe dissitis, in monte Othry nimirum; quemadmodum videtur Hesiodus voluisse nobis persuadere, ut maior credo appareret miraculi vis. Huius autem pugnae descriptio plane Homerica est, plena scilicet evidentiae ac dignitatis, quamvis desint illi montes superimpositi a Titanibus, quos et Homerus
1796. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa85 | Paragraph | Section]
constituere in quibusdam tenebricosis spatiis, quorum opinor ne ipse quidem claram sibi effinxerat notionem, fortasse propter ignorantiam formae Telluris eiusdemque constitutionis, quam et hemisphaericam, ut videtur, non sphaericam arbitrabatur, et non circumquaque septam ab aere ac a sole illustratam, sed basi quadam veluti insistentem tartaro atque Chao, lucique imperviam.
1797. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa87 | Paragraph | Section]
redit ingrediens sedem, fugit ille vicissim 828 Quam propter curvo etc. Supra hoc immane barathrum, im quo degebant Titanes, noctis sedem constituere videtur poeta. Iuxta hanc Atlantem caelum sustinentem, quod in ultimo occidente situs fuerit, a quo nox exire credebatur, quemadmodum dies ab oriente. Haec sane minime sibi consentiunt: nam ut Atlas caelum possit aliquomodo sustinere, non est
1798. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa87 | Paragraph | Section]
fuerit, a quo nox exire credebatur, quemadmodum dies ab oriente. Haec sane minime sibi consentiunt: nam ut Atlas caelum possit aliquomodo sustinere, non est collocandus sub terra, sed potius supra. Quare mihi Guieti opinio probabilis admodum videtur existimantis hos versus incipientes Ka/ Vwjtoc i^su.vric usque ad atrri/A tyeojc esse supposititios, aut saltem e suo loco huc temere
1799. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa98 | Paragraph | Section]
» Ingenium sollers, ingeniosa dea est. » An quia de capitis fertur sine matre paterni » Vertice cum clypeo prosiluisse suo? Certe haec ultima explicatio ceteris praeferenda videtur ; nam et TqiToyeveitx. dicitur heic ab Hesiodo eodem non bene secum consentiente. Hesychius enim habet: T^/rco, N/xgy^o? 0 K.oAop'oviog (pY]7i, rr\v KetyxXnv
1800. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa103 | Paragraph | Section]
locum. Scholiastes habet TtquToq ouToq 1 nimirum Hesiodus, rov CLGTOV £•/. jj.6vr\q IT^ac ems • Quare videtur legisse ou non |y •• additque hoc esse animadvertendum, nam Homerus eumdem facit etiam ex Iove. Idem docent et Apollodorus lib. I Bibl. et Clericus et Graevius et
1801. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa110 | Paragraph | Section]
ab oriente nascatur dies. Memnonis et Homerus in Iliade , et Virgilius in Aen. mentionem fecerunt. Eadem autem Aurora e Cephalo protulit Phaethontem, sed, ut videtur, diversum ab illo, qui Solis, et Climenes filius ab Ovidio Metam. lib. il dicitur, quique mundum conflagrare fecit, ictusque a Iovis fulmine in Eridanum decidit. An hic Phaethon est sidus Veneri
1802. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa113 | Paragraph | Section]
Hanc sobolem divae etc. Hactenus generationem illorum, qui ex hominibus ac deabus nati putabantur, recensuit Hesiodus. Heic vero Theogoniae finem faciens videtur polliceri, se feminarum illustrium laudes celebraturum: cuius fortasse carminis ea nobis pars una superest, quae Scutum Herculis inscribitur, incipitque, ut nunc exstat, a laudibus Alcmenae; pertinetque ad quartum
1803. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa123 | Paragraph | SubSect | Section]
linguae imperitis legi possent. Qui autem P. Virgilio aureum illum nitorem, admirandas digressiones, elegantissimam varietatem georgicarum rerum, in quibus thesauros poeticorum ornamentorum omnes musarumque delicias vates divinus effudisse videtur, in hisce versibus desiderabit, ille certe et mecum iniuriose aget, et Hesiodo non levem importabit calumniam. Nam et mihi illa tantum dicenda erant, quae non a Virgilio, sed ab Hesiodo dicta sunt; et ipse Hesiodus, quum magna ex parte
1804. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa140 | Paragraph | SubSect | Section]
modum amplecterentur, verum omnia, quaecumque modo lucrum aliquod promitterent, adorirentur, alteram Oeconomiae aggreditur partem: qua occasione de natura ac ratione maris loquitur. Ita enim tempus ad navigandum maxime idoneum, videtur vocare. Post haec rursus in praeceptis desinit. Quum autem de debita diis reverentia inter alia loquatur, divisionem eius subiungit; et quum initium a genere, hoc est, deorum veneratione fecisset; ad singula, hoc est, eius
1805. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa141 | Paragraph | SubSect | Section]
et Pindarus docuit Od. II Nem. Quid igitur? Dicemusne poetam a duplici contentionum genere sine ullo exordio, contra quam fit plerumque a graecis etiam in minimis poematibus, carmen esse auspicatum? Mihi sane id vehementer incredibile videtur. 3 Per quem mortales etc. Potestas supremi numinis egregie per has hominum fortunae vicissitudines declaratur; quemadmodum saepe factum in sacris etiam paginis legimus.
1806. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa142 | Paragraph | SubSect | Section]
malam quamdam in nobis invidentiam
creat, aliorumque inimicos nos facit, non ut eodem modo nobis sit bene, sed iis
ut male sit, contra excitans. Duo exempla afferuntur: primum ad bonam
contentionem referendum, alterum ad pravam videtur.
21 Vi superum tristemque colunt nocuamque verentur.
22 Nocte nigra prior illa sata
1807. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa152 | Paragraph | SubSect | Section]
custodia pueri detinebantur, ut serius ad vitia prolaberentur, quemadmodum contendit Heinsius? an potius quod ob ingenii stupiditatem, quamvis aetate iam grandes, nihilominus pueri tunc homines videri possent? Haec mihi verisimilior videtur explicatio, quum praesertim et in proverbium abierit Puer centum annorum de homine dici solitum, qui tardius consilii maturitatem est assequutus. Ceterum huius etiam aetatis homines
1808. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa156 | Paragraph | SubSect | Section]
auguratur. 229 Tum demum ad caelum etc. Recte quidem: nam in tanta morum perversitate ac omnium flagitiorum colluvie et impunitate qui locus esse poterat Pudori ac Nemesi? Videtur autem mihi poeta quum haec scriberet, atra bile vehementer laborasse. Tum temporis fortasse aliquam acceperat iniuriam, quam ulcisci volens generatim in saeculi, quo vivebat, improbitatem invectus est.
1809. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa159 | Paragraph | SubSect | Section]
foecunditate carent, quum periculi plena sit?
282 Vnius ob culpam etc. Rectene heic a
Clerico impietatis arcessitur Hesiodus, an iniuria, videant theologi. Mihi
plane videtur, dicam pace tanti viri, omnino absolvendus, quum etiam non in
uno
283 Aut ausi aut meditantis. eum dat
1810. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa161 | Paragraph | SubSect | Section]
sibi velint, non satis liquet. Respicit fortasse poeta ad iniurias, quae sibi a fratre per iudices parabantur. 315...... non ego iustus etc. Sane Clericus non satis recte videtur ob hanc sententiam quasi virum minime bonum damnare Hesiodum. Heic, ni fallor, non aliud poeta vult significare, nisi quod
1811. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa169 | Paragraph | SubSect | Section]
Haec de malis feminis intelligenda, turpique, addictis quaestui, quibus fidere quam sit periculosum, utinam quamplurimi nescirent. 457 natumque relinquas etc. Videtur hic Proclo versus reiiciendus, Heinsio transponendus, Guieto emendandus, et pro ere qay legendum ccracXov nempe tenerum. Ego nil ausim mutare,
1812. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa170 | Paragraph | SubSect | Section]
antiquissima ac nobilissima. 464 Pleiades ostendunt etc. Hunc versum aliqui ita distinguentes a superioribus scribunt, ut sit quasi initium alterius libri eiusdem poematis: videtur autem continuo ductu totum hoc carmen Opera ac Dies esse conscriptum, nec in libros divisum, quemadmodum postea Virgilius aliique fecerunt didactici poetae. Sed ad Pleiadum ortum veniamus. Petavius
1813. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa172 | Paragraph | SubSect | Section]
circiter dierum. Heic autem per Hesiodum non quindecim, sed viginti dierum est occultatio, et totidem emersio. 470... circumvolventibus annum etc. Principium anni hesiodaei videtur intra hos quadraginta dies collocandum, et referendum fortasse ad initium Tauri, a quo et Virgilius annum auspicatur, quum dicit: » Candidus auratis aperit cum
1814. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa177 | Paragraph | SubSect | Section]
Hesiodi loco lucem accipiunt, voluitque philosophus, ut bene Clericus explicat, indicare bubulam carnem optimam esse in quinto anno, robur vero corporis ac pellis firmitatem circa nonum^ quod 7-0 ^vva^rai significare videtur. 543 Quadrifidae octono etc. Panes apud Graecos et Romanos, quemadmodum etiam hodie fit multis in locis, variis incisuris signari solitos constat. Athenaeus lib. 11I
1815. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa180 | Paragraph | SubSect | Section]
585 In manibus longum etc. Idest ]j,xyJXr]V ■> quam non ligonem, sed malleum ad occas frangendas vult esse Scaliger. Sed falli videtur; quod heic Hesiodus de tertia aratione, non occatione, loquitur. Igitur Ja,%/ja7) ad invertendam seminibus terram heic inservit, quod non malleo sed Iigone flt.
1816. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa197 | Paragraph | SubSect | Section]
rura, exiguum colito . uterque iure in sua re, uti patet. 798 Jamque adeo, versa in peius etc. Hesiodus heic manifeste agriculturam mercaturae praeferre videtur multoque esse praestantiorem et securiorem agrorum cultum nemo sanus negabit, quamvis fortasse citius ad opes maximas mercaturam exercendo perveniatur. 804 Carbasa in Euboeam
1817. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa205 | Paragraph | SubSect | Section]
potentioribus
nobilioribusque non dubitant obtrectare; an quaedam potius superstitio?
Certe Claud. Salmasius male intellexit hunc locum, atque idcirco a Petavio
castigatus est. Sed heic diutius immorari non operae pretium mihi videtur.
Itaque alios si placet interpretes adito, multumque cuiusdam
895 895 Seu petat occasum
1818. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa208 | Paragraph | SubSect | Section]
spectatoribus tamquam corporum cau» ponibus non erubescunt. Sed Hesiodus quidem corpus femineo » non exhilarare lavacro suadet. Viris autem et feminis communia » aperta sunt balnea etc. » sic ille, ubi etiam videtur receptae favere lectioni, quum nullam puerorum duodecennium aut unius anni
1819. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa213 | Paragraph | SubSect | Section]
fuge ; pallidus Orcus, Eumenidesque satae etc. An et in Virgilio scribendum Horcus, non Orcus, quemadmodum putat Clericus, et ego iam superius animadverti? Sane ita faciendum: nam Virgilius videtur habuisse prae oculis hunc Hesiodi locum, quum ea scriberet; nullus poetarum Plutonem seu Orcum esse Eridis filium dixit et et iurisiurandi praesidem. Itaque distinguenda ea nomina, Orcusque seu Pluto sine aspiratione
1820. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa221 | Paragraph | SubSect | Section]
ad quartum fortasse pertinebat, ut est in Scholiis, quae in Aldina editione Aspidi subiiciuntur. An vero Heroogonia diversum opus a mulierum catalogo? Hoc etiam dubio non carere videtur. Vide Fabr. in lib. il c. vnl Bibl. Graec. Quid quod et Eustathius et Pseudo-Didymus postremam partem Iliad. 2' vocant AWiWcwav?
1821. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa243 | Paragraph | SubSect | Section]
328 ... late omnis Iolcus etc. Vrbes Thessaliae inter se vicinae, quarum Phthia Achillis patria ad troianum bellum Myrmidonum ducis celeberrima. Absurdum videtur Clerico voce duorum virorum tot tractus terrarum personuisse. Atqui si id absurdum, pleraque et in Homero et in Virgilio absurdissima; immo tota poesis absurda. Quid de Alecto illa Virgiliana tam longe personante?
1822. Zamanja, Bernard. Oratio in funere Rogerii Josephi... [Paragraph | Section]
animi tantam sibi jam excolendam deposcebant, et divina, qua fulgent, veritatis luce avebant illustrare, quo idoneum facerent suarum laudum praeconem, et gloriae amplificatorem post hominum memoriam nobilissimum. Et certe ipsius naturae instinctu quodam divino fuisse videtur factus ad has facultates Rogerius: tanto enim se animi impetu, tanta aviditate, tantaque voluptate in penitissimos earumdem sinus ultimosque recessus intulit, ut nemini dubium esset, quin ipse in paucis esset unus inventus, qui illa vetera de Archimede ab
1823. Zamanja, Bernard. Oratio in funere Rogerii Josephi... [Paragraph | Section]
unicam legem virium in natura existentium redactam, et poema de Solis ac Lunae defectibus sex in libros distributum. Quod opus utrumque si ita semper adamavit Rogerius, ut filias veluti carissimas et amplecteretur libentissime et oscularetur, esse profecto statuendum videtur, singulare quiddam atque eximium in iisdem contineri. Et certe si illius poematis et elegantiam Latini sermonis, et facilitatem explicandi res difficillimas ac a poetarum consuetudine remotissimas, et praeterea doctrinae reconditioris locupletem quamdam veluti
1824. Sorkočević, Miho;... . De illustribus familiis quae hodie... [ Note]
quo nihil in Epiro nobilius. Hinc Sorgorum gentem Rhacusam esse advectam, plurima et certa habentur indicia, quae inficiari absurdum est: sed Didacus Pyrrhus, dum eos duris temporibus adventasse dicit, causam etiam innuere videtur, ob quam adsciti in Patriciorum ordinem a prima et veteri origine esse dicuntur. Fama est enim, quum Rhacusa quondam incredibili ac repentina fame premeretur, humanitatis atque amicitiae stimulis permotos in urbem
1825. Sorkočević, Miho;... . De illustribus familiis quae hodie... [ Note]
ejus laudem, alia etiam aeque vera non
adjiciam? Musicae artis ipse est peritissimus, modorumque ejus artifex
doctissimus; nihilo tamen minus inter tot
naturae, atque mentis bona, solus is esse videtur, qui proprii ingenii
amplitudinem atque vim aut ignoret, aut certe non magni pendat.
possunt, ardor ille se totum quibusdam studiis dedendi aut nunquam
excitatur, aut citissime extinguitur. Hinc fit, ut plurima perpetuo
desiderentur, paucissima semper fiant. Haec sunt quae de Illyrica lingua, de
qua potissimum Patricius ordo apud Rhacusanos optime promeruit, habui
dicere, quae si nimis longa videtur, imperitiae; si brevia, brevitati hujus
operis attribuantur.
perspicuum est.
Nam quod ad primum adtinet, hoc facto nobilitatem tributariae servituti
subiiciendam ex terminis patet; id autem sine convulsione totius Ungarici
systematis fieri non posse alioquin clarum est. Sed et alioquin videtur nulla
per id ad aerarium Principis futura accessio; cum enim pecuniae fructus omnis in
usu consistat, utcunque suos nobilitas reditus adauxerit, aes illud omne sive a
possessore ipso expendatur, seu alteri in faenus tradatur,
genio suos ad rem militarem animos incipiant comparare. Iam
Hungaros Regnum hoc armis et comparasse, et conservasse hactenus, ac universim
militarem genti huic inesse genium nemo inficias ibit; e re itaque Principis
tanto minus esse videtur militarem gentis spiritum prorsus opprimere, quod
vicinum habeat adeo hostem ut nisi illo militaris pectore retineretur, procul
dubio vel adversus primas eius discursiones loco cedere, vacuamque relinquere
regionem
praetextum tantum proximo bello queri, quemadmodum illud in sequenti anno
et effective intulit. Nunc stabilita primum recentissima pace bellicos meditari
adparatus vel ipsum irritandorum forsan hac via aemulorum periculum admittere
non videtur; nihil itaque reliquum videri, quam ut huius intuitu status ea
ratione Principi respondeant, ut in consimili re 1566. regnicolae per articulum
divo condam Maximiliano responderunt: nimirum de insurectione nihil novi
nisi ratio una periculi constet,
consequitur necessario per eum rationem periculi cognoscendam cui necessitatis
cognoscendae arbitrium per leges delatum est. Porro cum lege nostra insurgendi
norma semper rationi periculi attemperetur. videtur in potestate Principis
collocatum eum, quem pro ratione talis generalis ipsa statuerit
periculi in lege definitum invenerit insurgendi modum dum et quando etiam extra
diaetam propria authoritate exigere; quanto igitur
postliminio
postliminio restituantur, articulo 12o repartitiones et accisae
abrogantur, atque adeo vel ex hinc satis liquet qualis et quomodo eotum
contributio viguerit. Ceterum non videtur naturalis illa articuli 63. 1741.
explicatio qua id confici contenditur quod per legem illam non sit sublatum
praestandi portalis militis onus sed tantum obligatio militis in peditem
portalem praestandum commutata habeantur. Primum
ut ea ad
eum quoque meliori modo statum reduci possit.
Quod dicitur posse gradus ipsos periculorum praevideri atque adeo praevisis his
ipsis periculorum gradibus norma insurectionis admensurari, res haec eo spectare
videtur ut tres ad summum necessitatis gradus constituantur ac pro ea ratione
triplex diversus insurgendi modus confirmatur reservato etiam (si ita libet)
cognoscendi in quonam necessitatis gradu res publica versetur diaetae arbitrio.
ea ratione
triplex diversus insurgendi modus confirmatur reservato etiam (si ita libet)
cognoscendi in quonam necessitatis gradu res publica versetur diaetae arbitrio.
Atqui id ipsum et natura et constans legum nostrarum sensus excludere videtur ut
tres tantum statuantur gradus periculorum, quando experientia constat periculum
militis numeris et intendi, et remitti posse, atque inde factum ut 30. amplius
insurgendi modi in lege nostra constitui, horumque singulis periculi
fortuitis casibus locum non per hoc quidem posse praecludi.
Itaque omnis haec de fortuitis raciocinatio ea statuum sententia, qua divo
quondam Ferdinando 1559. per articulum 15. responderunt, optime confici posse
videtur, videlicet quod omnia in solius Dei (qui adversos hostiles
conatus facile alio avertere potest) et secundum eius divinam bonitatem in
clementi Suae Maiestatis provisione sint constituta. Quid de non educenda Regni
Opinio
Ego postulatum istud Regium in duas accipio partes, primum quatenus
insurectionis modum, secundo in quantum faciendas de necessario ad
insurectionem apparatu provisiones exigere videtur; primum contineri mihi
videtur in iis posterioris rescripti verbis: quo non modo promptum,
verum quo licet efficatius ex insurectionis regulatione Regnum sortiatur
praesidium. Alterum complecti
Ego postulatum istud Regium in duas accipio partes, primum quatenus
insurectionis modum, secundo in quantum faciendas de necessario ad
insurectionem apparatu provisiones exigere videtur; primum contineri mihi
videtur in iis posterioris rescripti verbis: quo non modo promptum,
verum quo licet efficatius ex insurectionis regulatione Regnum sortiatur
praesidium. Alterum complecti videtur verba illa pariter
videtur; primum contineri mihi
videtur in iis posterioris rescripti verbis: quo non modo promptum,
verum quo licet efficatius ex insurectionis regulatione Regnum sortiatur
praesidium. Alterum complecti videtur verba illa pariter
posterioris rescripti: Equidem sive illa, quae praecedere solet,
diaetalium consiliorum mora
numeri incertitudo sive in colligendo atque armis aliiisque
sive in colligendo atque armis aliiisque
necessariis providendo milite quae occurrere solent difficultates
perpendantur.
Quod primum adtinet, mihi primo sensu articuli 63. 1741. clarum videtur
regnicolas stabilito iam tributo pro casu ordinarii periculi, praeter
personalem Prekriženo ill
insurectionem, illorumque, quae eotum superfuerant banderiorum
a singulis portis quatuor sunt decreti. Tota
igitur rei huius definitio ab explicatione eius, quid sit illud
periculum ordinarium, quid vero illa necessitas quae legem
non habet mihi pendere videtur; quod in genere ante omnia
fatendum est quidem
seu extremi periculi,
quo cessante ordinaria legum provisione ipso naturae instinctu ad nos quaqua
ratione defendendis obligari certum est: nunc, inquam, hos duos casus
publica lege distingui e re regnicolarum videtur; itaque pro ordinario
periculo quodvis bellum quod cum tali hoste geritur, qui finibus Regni adiacet, intelligi non posse, cum citatarum legum
sensus, tum constans antiquorum temporum experientia, tum denique allatum
qui finibus Regni adiacet, intelligi non posse, cum citatarum legum
sensus, tum constans antiquorum temporum experientia, tum denique allatum
1736. exemplum satis remonstrant; e converso id etiam legum nostrarum sensu
non videtur posse sustineri, quod tunc sit solum ordinarium periculum;
quando enim annorum 2 sic ar. 7. qui dicit
nobiles si Rex extra regnum exercitum ducere voluerit, cum eodem ire non
obligari,
regni prior invadat, limites regni transgredi
non teneatur, verum Quod insurectionalis militia ad
longinqua bella, quae ad statum Hungariae nihil adtinet, progredi non
teneantur vero similius videtur. Quis ergo ordinarii
illius periculi casus statui potest? Mihi Izbrisana riječ--- greška u rukopisu. duo
illius ordinarii periculi casus
regnum vel levi aliqua manu
invasit, illico decretam fuisse insurrectionem; quae tamen exacto hoste
rebusque eo loco collocatis ut nova insurectio non facile metui potuerit
[non] cessavit; alter ordinarii periculi casus ille videtur, quando hostis,
licet Regni fines necdum invaserit, exercitum tamen educit [ideo]
immineat cum ducentis
millibus; eotum certe, etsi fines Regni non attigerit, negari tamen nequit
quin casus ordinarii periculi existat, quando hunc ipsum casum
articulus 2dus Sigismundi decreti 5. clare tangere videtur, dum ait Si
autem tanta potentia inimicorum irrepserit, quod maior foras viribus
gentium nostrarum, nec ab invasione finium Regni arcere eos posse per
easdem gentes vero nostras similiter
non habet, inducere; nunc, ut iam supra stabilivimus, si irruptio fiat
leviori manu, et quae facile Regno exigi posse praevidetur, res haec non
nisi casum ordinarii periculi inducit. Ast ex ipso hoc dein principio mihi
fluere videtur primus solutae illius legibus necessitatis casus, nimirum, si
hostis valido, numerosoque exercitu fines invadat Regni; cum enim iustum
exercitum Regno exigere absque proelii discrimine sperare vix liceat, porro,
ubi
ediderunt, quando bellicorum Borussi apparatuum magnitudine perculsi, etsi
integris adhuc limitibus regni, extra ordinariam nihilominus illam
insurectionem articulo 63. decreverunt, his ita stabilitis.
Secundo videtur inter ordinarium periculum et necessitatem, quae legem non
habet, illud statuendum discrimen quod ordinarium periculum nullos alios
[alios] recipiat gradus, verum in una eademque ratione semper persistat; si
enim
Porro, cum remedium malo
approportionari debeat, ut primum necessitas illa gradum recipere potest,
modum etiam, qui illi accomodatus est, insurgendi discrimen recipere necesse
est; et talem interea necessitatis gradum tangere videtur articulus 5. 1662.
dum ait ubi principale aliquod praesidium per hostem obsideri et
oppugnari inciperet.
Tertio stabilito inter ordinarium
media decernant, quae magnitudini
periculi, rationique temporis illius congruere videbuntur. Caeterum normam
defensionis, quae eotum instruenda erit, nunc praecipere certumque aliquem
determinare numerum, eo minus necessarium videtur quod, utcumque res ad
vivum resecetur, id certum sit circumstantias futuri temporis rationemque,
quae emergere potest, periculi nunquam debite posse praevideri, neque aliud
interesse discrimen videtur in hac, an illa,
eo minus necessarium videtur quod, utcumque res ad
vivum resecetur, id certum sit circumstantias futuri temporis rationemque,
quae emergere potest, periculi nunquam debite posse praevideri, neque aliud
interesse discrimen videtur in hac, an illa, quae pro tali casu convocanda
esset, diaeta specificata illa naturalis defensionis norma determinetur,
nisi quod posse per inprovisum et repentinum aliquod periculum convocandae
diaetae modum impediri
quoque prodire teneantur.
His quoad primum propositionis Regiae membrum praemissis alterum membrum, cum
de mora diaetalis tractatus iam supra §.5. provisum sit, unice ad
certitudinem numeri armorumque provisionem recidere videtur; itaque:
Primum ad tollendam personaliter insurgere obligatorum numeri
incertitudinem nihil obstare videtur, quo minus comitatus registra eiusmodi
consilio locumtenentiali annue
provisum sit, unice ad
certitudinem numeri armorumque provisionem recidere videtur; itaque:
Primum ad tollendam personaliter insurgere obligatorum numeri
incertitudinem nihil obstare videtur, quo minus comitatus registra eiusmodi
consilio locumtenentiali annue submittant, numerum porro illius, quae pro
casu extremae necessitatis praestanda foret, manus non nisi in celebranda
eatenus diaeta, aut concursu
sui comitatus tempestive de instruendo a proportione
sibi necessario armamentario prospicere obligetur.
Quibus eo modo discussis, condendi in puncto secundae propositionis regiae
articuli planum hoc modo posse formari videtur.
De Insurectione.
Stabilita per articulum 8. 1715. plebis contributione in intertentionem
regulatae militiae convertenda quemadmodum securitati Regni
numeravit.
ratione singulares familiae ad
privilegiatum militum statum evectae sint, ignoto licet adhuc nobilis vocabulo
usus ignobiles ad statum privilegiatum elevandi in substantia iam tum invaluit;
in modo tamen illud discrimen intercessisse videtur quod nullo adhuc apud
Hungaros litterarum usu omnes hae terrarum seu collationes, seu exemptiones verbo tantum
coram testibus fieri consveverint.
§ 5 An sub S. Stephano donationes in diploma
sunt, aevi
huius diplomate deprehendi.
§ 7 Quando pro milite – servientis regii?
nobilis iam coniungit.
§ 8 Quando loco servientis regii – nobilis?
usus non sit, Stephanus autem eius successor in provocandis
§ 33 et 39 diplomatibus compellationem servientis regii et nobilis coniungat,
compellatio haec primum sub Ladislao IV civitate donata fuerit, tuto statui
posse videtur.
§ 9 An sub S. Stephano donationes in diploma relatae sint?
adstricti in veteribus litteris compellantur.
20 transposui; cf. Skerleczii " Epistulam ad M. G. Kovachich", §
19,1.
Conditionarios postea etiam clerus et optimates habuere.
conditionem inter reliquas honoratiorem fuisse et exinde apparet quod post
iobagiones castri et iobagiones S. Regis ex hac plures quam ex
aliis ad statum privilegiatum evecti fuerint, ut proferendis infra diplomatibus apparebit.
quod sicut populi de Thurutz, sic
et ipsi de singulis sex mansionibus unum armatum ad regium exercitum mittere
teneantur; atque ita iobagiones castri iam unum, iam duo, iam etiam sex
aratrorum terras possedisse apparet.
omnium universim iobagionum castri Thurutz servitia Bela regulat et
subiungit: quod singuli sex ex ipsis filiis iobagionum unum panceratum debeant ad
nostrum exercitum destinare.
tantum ad
iobagionis castri conditionem, non vero id servientis regii statum
elevata fuerit.
pro suo auro eidem hereditatem dare dignaremur. – Nos igitur... terram N.
vocatam de nostra possessione dedimus, donavimus iure perpetuo hereditario
possidendam.
iobagionis castri confertur.
terram impetraverit.
Ipse hic in vicem debiti bona impetrandi modus ab eo, qui
postea invaluit, ut donationes non nisi erga pactandam pro impetrando bono summam
conferantur, in substantia differt.
erga pactandam pro impetrando bono summam
conferantur, in substantia differt.
adhuc secunda periodo grave fuerit, vix fuisse videtur aliquis, qui illud aere mercari
voluerit.
in coetum nobilium careat.
spiritus
expendatur, facile apparebit quod nobiles pro praetoriano regum
milite habiti fuerint; praetorianam autem cohortem sub ipsis imperatoribus
Romanis partem aulae Caesareae effecisse constat.
obtrudat, quasi nobiles utile tantum
dominium in bonis suis habuissent.
huius fuit ut praeter nobiles exstet alia etiam e
conditionariis castrorum horum conflanda militia, qua reges tam domesticis,
quam exteris hostibus tanto facilius resistere possint.
victualia teneantur, concessimus etiam ut ipsam terram Korotnok, tanquam veri
heredes, dandi, legandi, vendendi, et conferendi, cuicunque voluerint, liberam habeant
facultatem.
vocat; adeo
ignara fuit proprietatis Latini sermonis hujus adhuc regis cancellaria, trifolii
vocabulum prorsus ignorabat, sed illud vernaculo vocabulo luhere – nunc
loher dicimus – expressit.
adeoque
insignia illa sibi pro majori tantum stirpis ornamento procurarit.
possidere
debuisse supra ostendimus; jam vero nisi hae terrae a prioribus oneribus exemptae fuissent,
impetratores diplomatum horum aut hoc porro etiam jam qua nobiles sustinere, aut
terram dimittere debuissent.
sustinere, aut
terram dimittere debuissent.
eoque potiantur honore, quo veri et puri Regni
nostri nobiles gratulantur.
tantum passim pro nobilibus reputati, sed ab ipsis etiam regibus hoc axiomate
insigniti fuerint.
officii uspiam alibi memorantur.
indicentur ut omnibus illis
libertatibus gaudeant, quibus reliqui
servientes regii aut nobiles regni perfruuntur; tota itaque cooptatorum in aulam
regiam nobilium honoris praerogativa in eo substitisse videtur, quod illi frequentius in aula
regis versari potuerint, per id vero occasionem nacti sint tam provinciales quam
aulicos magistratus et honores facilius consequendi.
§ 55 Uti et primitivi ab
hactenus nactus sum, veteri instrumento confici potest.
Cum iobbagyiones castri de primaevo regni instituto stricte
conditionarii fuerint et tribus praecipuis nobilium praerogativis, nempe foro regio,
honore sub ejus vexillo militandi, et exemptione a descensibus caruerint, operae
pretium videtur disquirere quando nihilomius et quomodo ad cathegoriam nobilium
sint eluctati; ante Belam IV nullum hactenus prolatum est instrumentum e quo appareat
iobbagyiones seu castri seu ecclesiae sub axiomate nobilium venire.
52 de 1269. diplomate jam in ipsis
ecclesiae Albensis
iobbagyionibus aliquem nobilitatis statum agnoscat, debuerunt certe etiam
iobbagyiones castri eadem praerogativa gaudere.
servitio praebet argumentum recitata jam §-ho 41-o Andreae
ita habet: Terram 4 aratrorum... fidelibus Geubulino et Germano ejus fratri, ac per
ipsos suis haeredibus... duximus conferendam, ita quod pro eadem fertonem auri singulis
annis pro censu nobis solvere teneantur.
haereditario et irrevocabiliter possidendas.
reservaverit sibi rex porro etiam venationem et forte pro
tempore illo gratuitum hospitium et intertentionem, id quod iuribus perfectae nobilitatis
adversabatur.
Si plures successive
ejusmodi donationes protrahantur, elucescent ex iis indubie alia adhuc onera,
quae reges iis imposuerant, quos perfectae nobilitati asserere noluerunt; nam id
aevo illo a mero regum arbitrio stetisse videtur.
§ 60 Cur Ludovicus I omnes nobiles in praerogativis exaequarit?
regalis
partes exercebant.
sibi ordiendum esse existimavit, procuravitque per art. 12-um ut
abrogata in Transylvania centesima, in Sclavonia mardurinis, utrobique systema
lucri camerae invehatur.
stricte dicti armalistae impossessionati, vel vero nobiles etiam unius
sessionis, quorum plures donatarios esse satis constat, subjacuerint?
sessionis, quorum plures donatarios esse satis constat, subjacuerint?
tantis tamque sumptuosis involuti fuerunt bellis ut debitorum, quae eo nomine contraxerunt,
mole pene opprimarentur.
Quoad ius pacis.
haec usque Colomannum perduravit.
regis hujus argui potest reliquos
etiam ejus praedecessores inauguralia diplomata edidisse, sicut vicissim, cum aliquot ejus
praedecessores inaugurale nuncupasse sacramentum superius ostensum sit, hos etiam postremos
tres primae periodi reges id praestitisse vix dubio locus videtur.
Ut adeo nihil fixi hoc in genere per constitutionem regni
stabilitum fuisse appareat.
De inaugurali iuramento non ita est expeditum.
"Et vivi regis Salomonis coronam...
habere noluit;" Salomon autem triennio post electionem S. Ladislai decessit.
castrorum donandis
adeo nimii fuere ut jam sub Andrea II parum de iis superesset.
Carolus jam sub finem vitae suae comitia 1342, sed et in
his pervicit novam illam contra omnia vetera instituta legem ut a subditis privatorum
tributum lucri camerae legitime exigi possit (e).
Insurrectiones extra comitia decrevisse videtur.
possit (e).
Insurrectiones extra comitia decrevisse videtur.
regni constitutio 17-o vel 18-o regni Andreae II anno edita sit; quod renovatio
constitutionis hujus 30-o vel 31-o regni Belae IV anno emanaverit; quod denique confirmatio
Andreanae constitutionis undecimo regni Ludovici II anno intercesserit, extra dubium omne
collocare videtur illud quod his temporibus nullus adhuc inauguralium diplomatum usus
viguerit.
37 Neque dependendo in naulis et teloniis censui.
etiam juris involvebat ut corregens absente aut
mortuo rege regnum moderari possit, id certe de systemate constitutionis absque statuum nutu
decerni non poterat.
ipso termino (verba sunt diplomatis) feliciter adveniente
ipsisque nobilibus universaliter in locum praedictum juxta Nostrae Celsitudinis decretum
convenientibus.
anni 1457. (c),
1458. (d), 1490. (e), et 1492. (f) comitia evocatoriae jam prolatae sint, easdem inde a
Sigismundi temporibus in usu suffragiorum permansisse dubitari nequit.
Objectum externae securitatis adhuc videtur regi fuisse reservatum.
per reges nominatos, et pro arbitrio dignitate motos fuisse, praeter Andreae II
decreti 1231. art. 5-um copiosissimis asseri potest instrumentis (a); nunc vero constituitur
ut hunc rex "ex consilio statuum pari voluntate eligat" quod eum sensum facere videtur ut
status individua proponant, rex eligat.
inita cum Turca pace bellum decretum fuit quod fatalem illam ad Varnam cladem, ubi rex
occubuit, post se traxit.
rege confirmari, et vero
constitutionale illud axioma "quod nullus pro legitimo rege haberi possit, nisi qui propria
S. Regni corona redimitur" in Mathiae exemplo plurimum enituit.
solebat.
1458. egerunt, comitiis statueruntque articulo 29-o ut sex praecipui hunc in finem viri
nominentur (a).
vel imponantur praeter lucrum camerae."
debet, adeoque Mathiam non fuisse primum
exigendae (in vicem lucri camera) unius floreni authorem satis apparet.
78.7 d
Actuario B
suo subjecit, remonstrat.
4-o 1492.
§ 90 Memorabiliores politicae leges sub illo perlatae.
transtulissent, ipsas has sedes judiciarias ad pristina loca reducendas esse 1499. art. 29-o
constitutum sit.
etiam et quoties
oblatum fuerit, non ita est expeditum.
27-o res, a quibus tricesima desumi non debeat, diserte determinatae fuerint, Zápolio tamen
concessum sit ut in tricesimis, quas a rege in pignore habebat, a quibuscunque ipsi
collibuerit rebus, tricesimam exigere possit.
aliqua summa tenebitur, illam cum tempore ex iisdem proventibus refundat
ita, ut medietas proventuum Regiae Majestati cedat, et medietas illi apud quem in arenda vel
pignore fuit."
e mille capitibus banderium regis,
tum gentes illas, quas aliqui barones regni intertenere, rex autem stipendia illis dependere
debebat, intelligatur, e combinatione reliquarum sub rege hoc perlatarum legum redditur
manifestum.
Verum 1498. articulo 16-o § 1. ut
banderii altera etiam medietas e gravis armaturae equitibus constet, decretum fuit.
decernitur articulo 35, et, ut
rex in posterum finitima castra victualibus necessariis magis provideat, articulo 33.
ordinatur.
Sane cum ipsum banderialem
militem mox finito bello ad priorem rediisse rusticationem constet, quis sibi persvadebit
quod coloni, qui a portis statuti fuerunt, toto pacis tempore e stipendiis dominorum suorum
vixerint?
B.
Georgii nunc venturam huc ad Nos ad dandas superinde rationes mittere debeatis."
Quaerebant primo status fixum talem senatum stabilire cujus opera rex et
in politicis et in judicialibus uti possit.
litteris aetatis illius
ejus mentio reperitur.
vel in decretis alicujus regis, vel in prolatis
hactenus litteris, legis vestigium exstet qua regis in conferendis bonis potestas ad certum
colonorum numerum restricta fuisset.
suae in causis prophanis subjicere tentaverint.
jus regis intercedendi illimitatum foret, saluberrimae quandoque
leges perferri non possent.
e) Potest quandoque ipsa Superior Tabula ab Inferiori ita diversum
fovere sensum ut ne missis quidem saepius ultro citroque legationibus in eandem sententiam
concedat.
in comitatibus et civitatibus
magistratuum, palatini, et coronae conservatorum electionem relate ad bonorum, officiorum,
honorumque largitionem, vi ipsius constitutionis principi integra competit, et ut ultro
quoque eidem integra relinquatur, salus reipublicae exposcere videtur.
vehunt idque in causa est, quod ipse etiam Danubii lectus sit arenosus et sabulosus. E contra, qui Tibiscum subeunt, solum plerumque limum devehunt et ideo ipsum etiam huius alveum lutosum efficiunt. Cum omnes hi fluvii, dum exundant, fimosum illud lutum deponant, res haec haud parum conferre videtur ad conservandam, de qua mox sermo erit, Tibiscanae regionis fertilitatem.
§ VIII.
§ XII.
eiusmodi, aut oeconomiae publicae obiecta, eodem quo reliqua politica negotia zelo promovere, ad partes officii sui non attineret, aut certe, quod eius intuitu omnis eorum obligatio eo restricta sit, ut emanatas hoc in passu altiores ordinationes publicas reddant. Quae quidem opinio in eo fundari videtur, quod pleraque eiusmodi obiecta, hactenus nec in legem relata, nec sibi eadem curandi officium per hanc diserte impositum sit.
Et haec est Hungariae tam physica
quam
politica relate ad commercium situatio. Antequam actualem huius statum
eiusmodi obiecta, hactenus nec in legem relata, nec sibi eadem curandi officium per hanc diserte impositum sit.
Et haec est Hungariae tam physica
quam
politica relate ad commercium situatio. Antequam actualem huius statum adumbremus, operae pretium videtur generales, quas ipsa haec eius situatio subministrat, reflexiones, sub obtutum collocare.
§ XXVI.
tunc adhuc Hungaria versabatur statu, casus eiusmodi vix potuit evenire. Nunc cum populatio Regni iam utcunque aucta sit, secundum tamen gradum necdum attigerit. Porro in aliquibus partibus populus iam redundat, ubi in aliis exiguus adhuc est, relate ad terrenum, quod occupat, numerus, decidendum videtur: an subsistens iam pro incremento impopulationis legis favor porro etiam stabiliri, aut fors etiam magis extendi debeat; si ita, an impopulationem ultro etiam per extraneos, vel vero per domesticum potius populum promoveri expediat?
§ LXXXI.
illocatione agitur, apparet quidem septemtrionalem Regni partem eius intuitu extra casum versari. Cum tamen et in Cis-Danubiana et Tibiscana e magna sui parte populatio adhuc desideretur, subsistens pro eius incremento legis favor porro etiam retinendus Deputationi huic videtur. Imo
§ LXXXII.
aut eliminata aut ad fixum alimentationis statum reposita fuerat. Verum cum ordinationes illae necdum in legem abiverint, remisit tantisper magistratuum industria et magna populi huius pars ad priorem desidiae statum furandique consuetudinem est relapsa. Ut malo etiam huic obvietur, nihil reliqui videtur quam ordinationes illas in legem referre subalternosque magistratus ad exactam earum effectuationem adstringere.
§ LXXXIX.
detexerint, quorum usus continuo haberi potest. Ita in exemplo, qui carbones fossiles seu lithanthraces aut torfam in tali loco detexerit, qui sylvis alioquin abundat et unde ad partes, his destitutas, transportus nimis sumptuosus foret, numismate seu praemio primae inventionis fraudari posse non videtur. E contra, qui illas species in partibus lignis destitutis detexerit usumque eorum continue propagaverit, praeter numisma pecuniaria etiam remuneratione dignus censetur.
Cum utilium productorum usum quantocyus propagari intersit quoad novorum productorum distractionem
apparebit, quod legislatio destructionem omnium, quae in plano sitae sunt vinearum, citra laesionem iuris proprietatis ordinare non possit.
§ CVIII.
re ipsa in aliquibus comitatibus construi. Verum obtudit vim emanatarum eatenus ordinationum illud, quod res haec in sylvosis et non sylvosis comitatibus indiscriminatim fuerit imperata. Postea aversis alio curis, institutum hoc prorsus intercidit; Deputationi tamen huic e republica futurum videtur, si comitatuum illorum, qui defectu lignorum laborant, magistratibus denuo imponatur, ut institutum hoc invehere et in gremio sui propagare teneantur.
§ CXIV.
memoriae Imperator et Rex Iosephus IIdus 1782. sub 22-a martii benigne renovavit. Cum torfa nil aliud sit, quam inflammabile crassiorum radicum aggregatum; quod plerumque in locis paludinosis reperiri solet, his autem plane illi comitatus, qui maximo lignorum defectu laborant, potissimum abundent: videtur his torfae usus maxime convenire. E contra, cum carbones bituminosi in montanis aut submontanis locis potissimum eruantur, hi in usum metalli fodinarum deservire censentur. Iam sub Regina Maria Theresia torfa et carbones bituminosi reperti sunt. Sed quia talibus in locis
augere et perficere non eo nomine interest, ut illud in crudo exportetur, sed ut per eius elaborationem immanis illa, quae titulo telae quotannis effertur, pecuniae summa sensim minui possit; de augenda vero telae productione infra in obiecto manufacturarum agetur. Producto huic videtur frigidior regio convenire, cum Moscovia maximam crudi huius producti copiam commercio subministret, et in ipsa Hungaria cultura eius in comitatu Scepusiensi maxime effloruerit, in hoc si schema Moscoviticum adhibeatur, linum ad quatuor pedes adsurgit nihilque Moscovitico concedere videtur.
huic videtur frigidior regio convenire, cum Moscovia maximam crudi huius producti copiam commercio subministret, et in ipsa Hungaria cultura eius in comitatu Scepusiensi maxime effloruerit, in hoc si schema Moscoviticum adhibeatur, linum ad quatuor pedes adsurgit nihilque Moscovitico concedere videtur. Ars tamen semen illud naturalisandi necdum est inventa; productum enim domi semen post duas tresve seminaturas degenerat. Quare industria illorum incolarum eo dirigenda foret, ut modum semen Moscoviticum naturalisandi invenire contendant, verum omnis haec manipulatio ad privatam industriam
tela pro domestico usu necessum est, sufficientes producit. In Sárosiensi, Bihariensi et Bacsiensi comitatu inferiorique Sclavonia cultura eius hactenus maxime viget. Ut seu crudae, ut nunc sunt canabes seu fabricata ex iis crassior tela in articulum exportationis evehantur, vix operae pretium videtur. Deberet itaque prius qualitas earum ita perfici, ut eam, quam Italicae habent decem pedum et supra longitudinem assequantur possentque pro velis et funibus pro maritimis navibus idoneis deservire. Sub piae memoriae Rege et Imperatore Iosepho IIdo haec etiam industriae species ad motum
Cum productum sit voluminosum neque magni in se pretii, sumptus longinqui transportus per axem sustinere non potest; si navigatio per Mare Nigrum aperiatur, eos saltem comitatus, qui Danubio et Tibisco adiacent ad perficiendam producti huius culturam exstimulare operae pretium videtur. Comitatus enim Croatiae, quamquam Litorali viciniores, eum ibi a necessaria frumenti cultura parum terreni supersit, productum hoc, quod alioquin per intermedias Alpes axe trasportare deberent, cum lucro vix colere possent. Interea et hoc institutum unice ad administrationis publicae
in eius promotionem expediat constituere.
Cum crescente continuo populatione apum cultura, nisi eadem arte adiuvetur, suapte diminui debeat, adeoque periculum sit, ne aucto quotidie in ipsa Hungaria cerae consumptione, hactenus activa haec rubrica sensim in passivam transeat; videtur Deputationi e re fore, comitatibus non tantum admittere, sed et imponere, ut peritos utilioris illius apum culturae homines e comitatibus illis, ubi illa iam viget, accire, eandemque in gremio sui inducere teneantur. Et haec relate ad indigena producta. Iam de iis: quae serius aliunde
anni imprimi publicarique faciat, ut ipsum publicum seu de industria seu de remissione singuli comitatus possit iudicare.
Cum in civitatibus plures adhuc, quam in pagis minus occupati homines reperiantur et domus etiam dentur magis spatiosae; industria haec illis tanto magis videtur convenire. Ideo hae ad promovendam serici culturam per instantias suas magis adhuc adstringantur.
Cum nullus melior propagandi instituti huius modus existere possit quam ille, qui hactenus receptus fuit, comitatus illi et civitates, quae nullum practicantem habent, se
dependet.
Antequam ad ea, quae ad provehendam tabaccae culturam maxime idonea videbuntur media, proponenda descendatur; vulgare adhuc illud praeiudicium, quasi seu Quinque-Ecclesiensis seu Szegediensis seu quaecunque alia tabacca peculiari aliqua qualitate polleret, evellendum videtur, Hungariae solum demptis tantum frigidis et sabulosis locis producto huic adeo est favorabile, ut si idem semen eadem plane in diversis licet locis industria adhibeatur, eadem etiam ferme tabaccae qualitas sit proditura. Quare dum unius loci tabacca alteri praefertur, non ita intelligi
produxitque quinto tandem anno plantam, e qua caeruleus quidem, sed non ita perfectus, uti eum planta haec in calidioribus regionibus dat, color effici potuit: ipsum tamen semen sub climate Hungariae ad maturitatem perduci non posse, agnovit; itaque huius intuitu supervacanea iam omnis industria videtur.
§ CXXXII.
plantae huius machina, eius culturam primus suscipiat.
§ CXXXV.
olei pretium effert, pro oleo olivarum in exteras provincias transmittere oporteret.
Ac oleum quidem e planta
et quidem optimae, ut ille spopondit, qualitatis producere, quidam
eventus coronaverit, haud abs re futurum esse videtur, si uni adhuc alterive, qui institutum hoc in distinctis iterum, et ab invicem remotis partibus suscipit, iidem quos supra attigimus, favores concedantur. Neque enim unus ille tantum, quae usui totius Regni sufficiat, quantitatem producturus videtur, et nisi utilia eiusmodi instituta, in pluribus locis excitentur, in unico facile intercidunt. Et haec de productis regni vegetabilis.
Quod animale regnum concernit:
DE CORNUTIS PECORIBUS
§ CXXXVIII.
interea vero summa illa erga interusurium elocetur, defixit.
§ CXLVI.
lanae species, ut aliqui decrescens subinde eius pretium illi causae attribuant, quod maior iam delicatioris lanae quantitas producatur, quam fabricae Germanicae nobilioris speciei pannos conficiant.
§ CXLIX.
sit hanc ovium speciem in compluribus, ad quae iam translatae sunt locis minime degenerare, modo praescriptus eas tractandi modus rite observetur ad facilitandum (quod commercii Hungarici maxime interest) versus Litorale transportum oves illas ex Mercopail alio transferri e re publici etiam esse videtur, quod locus ille, si physice examinetur, nihil seu ratione sui situs seu ratione pascui peculiare habeat, quod ovibus his praeferenter conducit, et quod in plurimis aliis montosis Hungariae locis perinde non existeret.
§ CL.
eorsum exmittant.
Si nova talis manipulationis schola idoneo quopiam loco constituatur, ad quem perinde comitatus individua sua mittere teneantur. Ex his quae modalitas, cui instituto conveniat, decernere ad Suam Maiestatem pertinent. Universim id tantum constituendum esse videtur: 1) ut si producti alicuius perfectio proponitur, eadem non omnibus indiscriminatim comitatibus et civitatibus, sed iis tantum, quorum solo et climati convenit imponatur; 2) quod comitatus et civitates, quibus cultura aliqua reipsa convenit, nullo seu expensarum seu insufficientiae
clarissime vir!
Cape tua decreta non tam notis, quam observationibus pragmatico-politicis et
iuridicis illustrata. Unica tamen ad
refert.
Ut haec omnia diligenter corrigas, eo etiam nomine te rogo, quod in notas
meas, quas impressis in prima Vestigiorum parte decretis adieci, plures
eiusmodi errores videam irrepsisse. Ceterum superfluum quidem videtur te
monere ut sermonem illum, quem ad ingressum singuli instrumenti ad te
direxi, exmittas, et rubricas tantum et notas operi inferas. Cum tamen loca
haec nullo distincto signo in originali insignita videam, ad id etiam
et reflexiones; has enim alioquin censores non patientur.
Ingressus ad sic dictum Regestrum a pag. 40. usque pag. 55.
adeoque per solidas quattuordecim phileras productus mihi nimis verbosus et
intricatus videtur. Ter illum cum omni attentione relegere debui, donec,
quid probare velis, elicere potui. Deprehendi etiam in illo, prouti in
inprolixa nimis oratione usuvenire solet, aliquot contradictiones, veluti:
admittere, quod
operam impenderunt, ubi per occasionem editorum etiam per singulum librorum
meminere. Nullus tamen eorum obiectum hoc exhausit. Horanyi in
alphabetico, cuius unum tomum iam edidit, eruditorum Hungariae cathalogo
videtur hunc etiam sibi scopum proposuisse. Verum nescio an opus hoc
consumaturus sit; hactenus enim, quoad mihi constat, tantum litteras A, B, C
edidit.
Cupio admodum ut sodalis tuus, cui argumentum De Monetis,
suum ad regem deducere debeat; rex primo
ratificandi facultatem iis dare, et tunc etiam nonnisi in praesentia
adiungendi iisdem Pristaldi regii quidquam emere, vel vendere
possit. Sub Colomanno videtur legislatio commercium quaesita
opera impedire voluisse cum Lib. 1. Cap. 93. constitutum fuerit, ut qui
sustentanda tantum vitae causa aliquid vendit, id est qui commercium ex
instituto non
Regnum receptus sit: denique cum ipse
Naturalis Populationis progressus ephemera eius modi Damna intra paucum
tempus soleat reparare, Populatio Hungariae nunc etiam in septem et
medio Millione tuto assummmi posse videtur.
§.24. Populi ab Industriam Dispositio.
Hungaria adnexaeque partes non a solis Hungaris, sed ab aliis etiam
gentibus Croatis, Sclavis,
et
Szegedini, quia tam secundae quam adversae per Tibiscum
Navigationis beneficio gaudet, quanquam res seu agraria seu vinaria
admodum adhuc vigeat, Civilis tamen industria ruralem superare videtur.
In aliis, quas Dicasterii alicuius Iuridici, Episcopi, Capituli,
frequentiorisque Nobilitatis beneficio gaudent, Civilis cum rurali
Industria adhuc colluctari videtur. In reliquis haec illam adeo
Civilis tamen industria ruralem superare videtur.
In aliis, quas Dicasterii alicuius Iuridici, Episcopi, Capituli,
frequentiorisque Nobilitatis beneficio gaudent, Civilis cum rurali
Industria adhuc colluctari videtur. In reliquis haec illam adeo superat,
ut si necessarios pro Urbe adiacenteque peripheria opifices atque
officinarios excipias, reliqua tota pars Incolarum rurali Industria
subsistat.
Békesiensi et Chongradiensi, supremum vero Locum Borsodiensi
assignaverint. Verum hic non omnes Regni partes peragravit, neque
necessariam pro classificatione hac tuta determinanda in singulo loco
moram traxisse videtur. Itaque an sit in Hungaria aliquod solum, quod vi
indolis suae ita excellens Triticum, sicut promontorium Tokaiense Vinum
producat? vel vero: an huius qualitas unice a modo et gradu Culturae
pendeat, necdum
quibus de Causis recessit.
§.30. Culturae Lini et Canabum.
Lino frigidior, Canabibus calidior Regio convenire videtur. Cum
tela quae exinde conficitur obiectum primae
necessitatis constituat, Productorum horum cultura apud omnem Populum
mature invalescere debuit. Verum cum illa et varium et Longum Laborem
quod in uno eodemque Loco pro ratione Culturae melior aut
deterior tabaca producatur. Constat etiam, quod adhuc ante Bellum
Americanum in Campo Varasdinensi, cuius solum qua sabulosum Producto
hinc minus convenire videtur, industria periti manipulationis huius
Itali, adeo insignem in certo Dominio Tabacam produxerit ut primae
speciei Centenarius a 26., Secundae a 15. postremae a 9. fluviis in
Italiam Anno minime Sterili
an non praeter iam notas coloriferas plantas,
aliae etiam adsint, quae si non melioris eiusdem adminus Sortis Colores dare
possunt? Cum praestantia Coloris pretium artefacti notabiliter augeat,
Publici plurimum interesse videtur, ut haec omnia determinentur. Edidit
quidem Drigenti Alba regalensis physicus Tractatum de
Coloribus, qui e gentilitiis, seu mineralis seu vegetabilis Regni Productio
praeparari possunt, verum author hic,
§.35 Status Actualis Culturae Gozypii et Orizae.
Gozypeorum manufacturorum usus iam adeo communis evasit ut Productum hoc in
primam ferme necessitatem transiverit. Clima haud adeo calidum exigere
videtur, cum illud in Servia iam longo tempore producatur. E Hungaria pro
Crudo tantum hoc materiali 404 621 floreni quotannis iuxta Diametrum ultimi
Decennii efferuntur. Mansit tamen peregrinum pro Hungaria Productum hoc
usque
Regno excitatae, non multo
tamen post interciderint. Ipse ille, quem exhibuimus actualis earum Status
tantis, quas Administratio Publica in earum Incrementum per medium id
Saeculum impendit, curis minus respondere videtur.
Intrinsecae Lenti in Hungaria Fabricarum Progressus causae:
Verum erectae iam Fabricae, si per Nobiles excitatae fuerant, internis
manipulationis vitiis; si
primis Regni Saeculis nomine Tributi a
mercibus designabatur, tractabaturque instar Telonii ita,
ut curribus tantum et frustis peccorum arbitrarie impositum fuerit; formale
Tricesimae Systema videtur Carolus 1us e Regno
Naepolitano in Hungariam invexisset: domestici quaestores
perinde, atque extranei, et ante inductum hoc Systema, et
postea Tributo huic obnoxii fuerunt. Subinde
eductionis Portorium maior aut minor seu pro
Consumptione seu pro Industria Domestica necessitas regulare debet.
Verum in postremo Vectigali etiam huius intuitu Germanicarum tantum
Provinciarum ratio habita fuisse videtur; paucis enim tantum sub Numero
6o consignatis Hungaricis mercibus, partim ad Germanicas tantum, partim
etiam ad exteras Provincias liber ab omni Portorio exitus conceditur.
Summa itaque Navigationis Tibiscanae intra hanc Urbem et
fluvii huius in Danubium Effluxum Concentratus. Tibiscus inde ferme Tokaino
adeo lente fluit, ut Spatio horae, vix mille orgias conficiat, alicubi plane
stagnare videtur. Praeter exiguum quem fluvius hic habet Cursum, Languorem
hunc ingentes eius Gyri producunt, id quod tardam secunda etiam
aqua efficit navigationem, saepe enim vix unius diei navigatione tantum
Spatii
pauca etiam alia Producta devehi coeperunt. Per fluvium hunc ab eius in
Tibiscum influxu usque Transylvaniae Limites possent viae repulsuales,
adeoque adversa navigatio instaurari; sed hoc tum primum operae pretium
futurum videtur, ubi Tibiscus Danubio per intermedium Canalem iunctus et
utriusque Navigatio debite regulata fuerit. Tum enim primum Ductus hic
faciliorem reddet inter Hungariam et Transylvaniam Communicationem.
Frumenti Emporia.
Talis est universim mechanicus Hungarici Commercii Cursus. Cum tamen
Frumentum, Vinum et Animalia praecipuam
Hungarici Commercii rubricam efficiant, operae pretium videtur,
pecculiariter adumbrare per quas Scalas et passus Articulorum horum
Commercium procedat.
Quod Frumentum attinet: huius praecipua distractio tunc viget, si in Italia
Frumenti Caristia
in vel
evehantur.
Ad haec emporia per has Scalas partim exterae merces Regno universim
invehuntur, partim vero praecipua Regni Producta exportantur. De reliqui
Commercii articulis sat esse videtur, si exponamus qui? E quibus Provinciis
(ipsos enim passus Commerciales Ingressus Stationes alioquin
indicant) Hungariae inferantur? Qui vero vicissim? In quas Provincias e
Hungaria evehantur? Neque hoc de
Neque hoc de omni minuto articulo praestare interest,
sufficit, si notabiliores recenseantur, cum iidem articuli et pluribus
Provinciis invehantur, et vicissim in plures evehantur, ad vitandam
taediosam repetitionem sat esse videtur, si hi occasione talis provinciae
nominentur in quod vel e qua plurimam habent in- vel eductionem.
Universim praecipere oportet, quod Sericeae, Coriaceae et
Pellicatoriae Fabricae in
Comitatibus Cassam, quae iam
Regnicolaris iam etiam m/20 Cassa appellatur. Sed haec non tam Fundi
Publici, quam affixae Loco Fundationis Cathegoriam
subit. Quod ut clarius appareat, operae pretium videtur, Cassae huius
originem, vicissitudines, et actualem Statum paucis exhibere.
Eius Origo.
Status Croatiae usque 1723. de contributione Comitatuum Zagrabiensis,
nec soli ultimae rubricae suffectura vel ex iis,
quae §o 74. de actuali Navigationis Fluviorum horum Statu dicta sunt,
satis apparet, ut autem Capitale ipsum expendatur, Augustae Fundatricis
menti congruere haud videtur. Caeterum Interusuria illorum Cassae huius
Capitalium, quae quoad privatos elocata sunt, a tempore factae, quo
utimur consignationis, apud aliquos inde a 9o Ianuario 1785., apud alios
ab 8a 8bris eiusdem
Portugallicas gubernandas dedit; dein uxor Alfonsi
fuit soror patris huius Henrici, et hinc ei carissimus fuit; aliquo tempore ergo gubernavit has
provincias, tardius Alfonsus 6. filiam suam Theresiam copulavit huic Henrico et ipsis cessit
provincias has Lusitaniae; initio videtur tantum usum fructuum ipsis concessisse; nam ipsum
dominium primo per testamentum suo genero reliquit Alfonsus 6. anno 1095, quo etiam decessit
Alfonsus.
intulerunt; ipse rex Galliae Ioannes et eius filius junior captus est ab Anglis,
tres vero seniores eius filii fuga se salvarunt; eodem hoc anno David Scotiae regno restitutus
est, praestito litro 100,000 librarum sterling, et cum scriptores nil memorent de aliis
conditionibus, videtur Eduardus rursus renunciasse juri suo eminenti.
felicitas totius nationis, florens commercium, litterae, artes, et fabricae docent et
testantur; ratio ergo status suadet ut regiminis forma in neutram degeneret partem, ut
factiones in Anglia interteneantur, ne tamen ulla factio prevaleat; unicum jus
repraesentationis videtur modernis temporibus regulandum esse, quod et reipsa urgetur a parte
oppositionis; et reipsa forma regiminis Anglica optima est; omnia enim bona aliarum regiminis
formarum in ea sunt concentrata demptis tamen omnibus malis; regis auctoritas restricta est,
ei tamen
manifestum confirmatae sunt,
quo tamen manifesto diversa alia jura sibi status adservarunt, inter quod eminentissimum est
quod, si rex male mandaret, status se subtrahere possent eius imperio.
Amplissima, quae datur intueri in hoc ipso templo Sancti Jacobi tam multiplex ornamentorum copia, pretiosissima sacra suppellex, quam largitas Gregorii nostri summo divini decoris ornamento conquisivit, invenit, comparavit. Quare, muta licet haec ecclesia et anima carens, sentire tamen ac laetari videtur, quod a suo tam eleganter sit ornata filio et pastore. Amplissima, quae optimus ecclesiastici thesauri dispensator ubique effecit. Quae enim ab ecclesia recepit, ea in ipsius ecclesiae commodum liberalius refudit atque aucta ac multiplicata concessit. Ille igitur uni dispersa in unum
esse pariter, qui quod illi fecerim;
Illyr.
Cinimise boglja tvoja cmulla raſbjena,
neghli moja zjela.
Tua urna disrupta melior videtur mihi, quam mea integra.
quae nos postmodo, pro nihilo est:
verbis crimina blandiloquis.
Ad Aulum, a vero desciscentem.
oculos forma severa meos.
Minerva mihi.
154. Ad Tullam. De Lycida.
mi laudis perplacet et socius
[203.] Ad eumdem, de ejus carminibus.
angit tristi pectora moestitia.
vili possit ut esse cibo.
vocem comprime Stentoream,
480. [479.] In medicum.
implerit strenuus altilibus,
multo plausu ab amicis exceptum.
719. [716.] In Glauciam invidum.
credere, Flacce, juvat.
[1000.] In idem argumentum.
"Compta nimis damno vult tamen illa suo".
In Gelliam, "Compta nimis damno quod velit esse suo".
Krša
Et laudatores temnere, Quinte, tuos.
1078. [1072.] In Lupum, se ob pauca et fatua carmina vatem credentem.
1235. [1229.] Forma vincit eloquium.
Formam in Phyllide eloquio praestare.
Krša
Sed mores etiam suspicit aureolos:
1279. [1273.] De Galla Varum laudante.
dicto credere, Flacce, juvat.
Optat, carminibus nec valet ipse suis,
erat juvenis muliebri corpore Cinna,
Ad Lydam. De Tulla virum lugente.
Ad Lydam, de ejus patrono mercedem recusante.
vires
387. Laudat Lydam.
484. [483.] Lydam laudat.
tibi, Lyda, placent:
in tristibus.
Ad Lydam. Venire horam nimis tardam si quid laetum ferat,
nimis festinam, si quid triste. Krša
subeat genitrix qua tua chara lares,
Phyllidi melius esse soli, quam cum illo.
amare
summum vix pede tangit humum.
158. [155.] Qualem sibi cupiat amicum.
in patria omnibus, Romae nemini pulcram.
rosa sit rusco pulchrior horridulo?
5,19 Prologomena] sic
Si ita, quaeso, procura mihi. Ita etiam, an e Stephani
Horvath Bibliotheca iurisconsultorum Hungariae ultra tomum tertium quid
prodiverit? Videtur mihi quod tomus quartus re ipsa prodiverit.
Quare et hunc et si quis ultra prodiit, mihi adferri peto.
Hamburger Journal pro mense Septembri, Octobri et Novembri
non legi. Cum et tu et Philippus (cui salutem ex me deferri peto) illud
teneatis,
eadem, ut nosti, tentarunt carmina multi
sed prima albo me judice pomo
antiquae rupis fons, illicò magnus,
aurea reddita ponto est,
Hoc verbo Pacis alluditur ad ipsum Abolitionis
animos mollire colendo:
urgentur fluctus, quos cernere suave est;
pergere coepit,
morumque elegantia se sapientiae apicem tetigisse gloriabantur, eos ita
insanire, ut vitae instituto ad ferinos magis, quam ad humanos mores
accederent. Vide quid ipse in Satyra prima:
generis eduliis simul commixtis
conflatum est, et aromatibus, oleribus, leguminibus, carne omnigena, piscibus, et
multis aliis constat, quodque olla putrida ipsis est. Mea qualis futura
sit, heredis judicio erit relinquenda. Quid tibi de hoc videtur, velim me certiorem
facias, nisi Grammatica Illyrica distineris, quam suspicor te prelo velle tradere; id
enim mihi suadebat illud ambiguum mercimonii in epistola tua verbum, quod etiam Urbano
fratri satisfaciebat. Non inficior, homini praesertim in
et duros avertere morbos
agedum, turmae hujus honores
esset sententia nobis,
Jam defluit aetas
caput inter nubila condit honestum.
laxis compagibus afflant.
animo, memorique e pectore possit.
Unde aliter victus, munda unde supellex
conserventur. Turris maxima, orientem versus, extollitur paene integra, quae occidentem versus exsurgebat, et juxta quosdam cineres Diocletiani conservabat, eversa prorsus ac diruta est. Haec facies in 74 pedes extollebatur, dum illa quae Septentrionem spectat, in pedes 55. Hinc solum internum videtur per loca subterranea grandi opere elaborata, quae conspiciuntur adhuc, ad eandem altitudinem fuisse deductum. Hic prospectus habebat olim 50 columnas, quarum adhuc etiam conservat 42. Monstrat Cryptoporticum pedes 25 latam quae totum circuiret Palatium, ut diximus.
2.
Gens Valeria nobilissima inter Salonitanos. Cajus Aurelias Valerius, avus Diocletiani,
opibus et honoribus florebat. Volunt aliqui Valerium, patrem Diocletiani, scribam
fuisse, cum quodam casu paternis bonis fuerit spoliatus. Diocletianus videtur fuisse
appellatus Cajus Aurelius Valerius. Familiam Valeriam, Roma Salonas commigrasse anno
270, optimis argumentis probat Joannes Tomcus Marnavitius Farl. II. 356.
3.
Tanta fuit clades Christianorum in Diocletiani persecutione ut haec aetas appellaretur
Aera Martyrum.
21.
S. Felix, Epetinus Episcopus, cum duobus pueris videtur martyrium subiisse in littore
prope aedem Diocletiani.
22.
Ita
quivis alius ad Osmanidis lacunas implendum. In hoc arduo, et, uti dicam, improbo labore fuit ille potenter, et solertissime a vice-secretis ragusinae reipublicae Ioanne Volanti adiutus, viro ad primum eruditissimo, et ob meliorem Osmanidis lectionem et correctionem optime merito. Nec advertenda videtur obiectio, quae a Zagabriensis textus editore Vikoslavo Babukich fuit in medium prolata, Sorgum videlicet ab historica facti veritate recessisse, quatenus strenui ducis Kerevscki libertatem ipsi ab Osmano summa generositate largitam fìnxit, quum iuxta communem hystoriae
est Vilnae dux
calamus tenuis, qui flamine quoque movetur.
tenebras censes algentia saxa vigere: 175
illum nunc fortior increpat aetas,
prudens dux, alter amicus
servet.
usque delitescant, ut incompertum sit, an amplius extent an non.
Nisi uspiam in publicis privatisve bibliothecis tabulariisque sine auctoris nomine
reiecta putrescunt, prorsus periisse credenda sunt.
Tamen spes haudquamquam deponenda videtur. Notum enim omnibus est, quam
lente et difficulter Maruli opera detecta atque edita fuerint. Omissis aliis casibus
mentionem facio mirabilis illius carminis Maruliani, quod Davidias inscribitur,
quodque in Bibliotheca nationali Taurinensi diu asservatum
Anonymus (floruit 1056) [1056], Confirmatio Iaderensium, versio electronica (, Zadar), 458 verborum, Ed. Luka Vukušić [genre: prosa - donatio; prosa - diploma; prosa - acta] [word count] [nnconfirmatioiaderenses].
Adam Parižanin (floruit 1059) [1059], Tres hymni perantiqui de Laudibus S. Domnii, versio electronica (, Split), 394 versus, verborum 4195, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - hymnus] [word count] [adamushymnidomnii].
Stjepan, biskup zadarski (floruit 1067) [1067], Confirmatio territorii S. Crisogoni, versio electronica (, Zadar), 332 verborum, Ed. Luka Vukušić [genre: prosa - donatio; prosa - diploma; prosa - acta] [word count] [stephanusconfirmatiocrisogoni].
Auctores varii (1080-1105) [1080], Jura sancti Petri de Gomai, versio electronica (, Split), 6348 verborum, Ed. Petar Skok Viktor Novak [genre: prosa - charta] [word count] [aavvsupetarski].
Pop Dukljanin (c. 1149) [1149], Regnum Slavorum, versio electronica (), Verborum 12004, Ed. Vladmir Mošin [genre: prosa oratio - historia] [word count] [presbdoclregnumsl].
Toma Arhiđakon (1200-1268) [1268], Historia seu cronica Salonitanorum atque Spalatinorum pontificum, versio electronica (, Split), Verborum 40426, Ed. Olga Perić [genre: prosa oratio – historia] [word count] [thomashistsalon].
Anonymus (floruit 1346-1353) [1346], Obsidio Iadrensis, versio electronica (), Verborum 22573, Ed. Veljko Gortan; Branimir Glavičić; Vladimir Vratović [genre: prosa oratio – historia] [word count] [anonymusobsidioiadrensis].
Sobota, Ivan (m. 1467) [1438], Epistulae V ad Mapheum Vallaressum, versio electronica. (, Trogir), Verborum 672, Ed. Arnaldo Segarizzi [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [sobotaiepistvallar5].
Jan Panonije (1434-1472) [1447], Epigrammata et elegiae, versio electronica (, Italia; Hungaria), 5735 versus, verborum 37748, Ed. Sándor Kovács [genre: poesis - epigramma; poesis - elegia; poesis - carmen] [word count] [ianpanepigreleg].
Šižgorić, Juraj (stariji) (biskup 1437-1454) [1449], Documenta de ecclesia Sibenicensi a. 1449, versio electronica (), Verborum 1087, Ed. Vincenzo Miagostovich [genre: prosa - acta officialia; prosa - epistula] [word count] [sizgorjdocumentasibenic].
Sobota, Ivan (mortuus 1467) [1451], Johannes Sobotae Mapheo archiepiscopo Hyadrensi (Venetiis, 1451-06-28), versio electronica (, Venecija), Verborum 616, Ed. Luka Jelić Franjo Rački [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [sobotaiepist14510628].
Augustin Zagrepčanin, Juraj (fl. 1454) [1454], Epistola ad Nicolaum Ostphi, versio electronica (), Verborum 1885, Ed. Ladislaus Juhász [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [augustgepist].
Mihetić, Ambroz (c. 1420-post 1487) [1458], Ad Pasqualem Maripetrum illustrissimum Venetum ducem oratio congratulatoria, versio electronica (), Verborum 2289, Ed. Antonija Vlahov [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [michetaoratio].
Nikola Modruški (c. 1427-1480) [1463], Nauicula Petri, versio electronica (), Verborum 6607, Ed. Luka Špoljarić [genre: prosa - tractatus; prosa - epistula] [word count] [modrnnavic].
Nikola Modruški (c. 1427-1480) [1465], De consolatione liber, versio electronica (, Italija), Verborum 79291, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [modrncons].
Jan Panonije (1434-1472) [1465], Oratio legatorum Matthiae regis ad pontificem, in publica audientia, versio electronica (, Roma), 1091 verborum, Ed. Ács Pál Jankovics József Kőszeghy Péter [genre: prosa - oratio] [word count] [ianpanoratio].
Cipiko, Koriolan (1425-1493) [1477], Petri Mocenici imperatoris gestorum libri tres, versio electronica (), Verborum 16317, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio – historia] [word count] [cipikokpetri].
Marulić, Marko (1450-1524) [1477], Ad Georgium Sisgoreum, versio electronica (), Verborum 216, Ed. Branimir Glavičić Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [marulmarepist1477].
Marulić, Marko (1450-1524) [1480], Repertorium, versio electronica (), Verborum 315700, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - loci communes] [word count] [marulmarrepert].
Crijević, Ilija (1463-1520) [1484], Carmina e cod. Vat. lat. 1678, versio electronica (, Dubrovnik), 7675 versus, verborum 46525, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - lyrica; poesis - epica] [word count] [crijevicarm1678].
Šižgorić, Juraj (c. 1445-1509?) [1487], De situ Illyriae et civitate Sibenici, versio electronica (, Šibenik), Verborum 3721, Ed. Veljko Gortan [genre: prosa oratio - descriptio; prosa oratio - chorographia] [word count] [sisgorgdesitu].
Gundulić, Fran Lucijan; Crijević, Ilija (1451/2-1505; 1463-1520) [1490], Baptistinus, versio electronica (, Dubrovnik), 13 versus, verborum 3401, Ed. Dora Ivanišević Petra Šoštarić [genre: prosa oratio - novella; poesis - epigramma] [word count] [gondolflbapt].
Nimira Rabljanin, Martin (floruit 1494) [1492], Epistula Ludovico Valentiae Ferrariensi (1492), versio electronica (), verborum 988, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [nimiramepist].
Gučetić, Ivan (1451-1502) [1493], Panegyris Wladislao Hungarie et Boemie regi, principi invictissimo dicta, versio electronica (), Verborum 743, Ed. Fialová, Andelă Hejnic, Josef [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [gotiusipanegyris].
Nimira Rabljanin, Martin (floruit 1494) [1494], Sermo de passione Domini, versio electronica (), Verborum 7331, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - sermo] [word count] [nimiramsermo].
Marulić, Marko (1450-1524) [1496], De institutione bene vivendi per exempla sanctorum, versio electronica (, Split), Verborum 186963, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarinst].
Božićević Natalis, Frano (1469-1562) [1497], Francisci Natalis Carmina, versio electronica (), 3135 versus, verborum 19055, Ed. Miroslav Marcovich [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [natalisfcarmina].
Bunić, Jakov; Caluus, Hieronymus; Gučetić, Ivan; Hieronymus; And.; Severitan, Ivan Polikarp (1469-1534; c. 1526; 1451-1502; c. 1526; 1472 - c. 1526) [1502], Carmina minora ex libro De vita et gestis Christi, versio electronica (), 360 versus, 4279 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma; poesis - sapphicum; prosa - epistula] [word count] [aavvcarminavgc].
Marulić, Marko (1450-1524) [1503], In epigrammata priscorum commentarius (), Verborum 25316, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - commentarius] [word count] [marulmarinepigr].
Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1505], Epistulae, versio electronica. (), Verborum 166, Ed. Petrus Kasza [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepistulae].
Crijević, Ilija (1463-1520) [1506], De Epidauro, versio electronica (, Dubrovnik), 573 versus, verborum 3825, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - epica] [word count] [crijeviepidauro].
Grisogono, Federik (1472-1538) [1507], Speculum astronomicum, versio electronica (), Versus 100, verborum 18852, Ed. Mihaela Girardi-Karšulin Olga Perić Tomislav Ćepulić [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus; poesis - ode; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [grisogonofspeculum].
Marulić, Marko (1450-1524) [1507], Vita diui Hieronymi, versio electronica (), Verborum 10681, Ed. Darko Novaković [genre: prosa oratio - vita] [word count] [marulmarvita].
Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1509], Solimaidos libri III, versio electronica (), 1154 versus, verborum 9287, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; poesis - carmen; prosa - epistula - praefatio] [word count] [severitanipsolimaidos].
Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Dauidias, versio electronica (), 6765 versus, verborum 45407, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [marulmardauid].
Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Quinquaginta parabolae, versio electronica (), Verborum 13330, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - parabola] [word count] [marulmarquinqu].
Baničević, Jakov (1466-1532) [1513], Epistulae anni 1513, versio electronica. (), Verborum 5324, Ed. G. Amboise [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [banicjepist1513].
Beneša, Damjan (1476-1539) [1514], Epistolae dedicatoriae ex opere de secundo bello Punico, versio electronica (, Lyon), verborum 1502, Ed. Rezar, Vladimir [genre: prosa - epistula dedicatoria] [word count] [benesadepistolaededic].
Marulić, Marko (1450-1524) [1516], Evangelistarium, versio electronica (), Verborum 155872, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmareuang].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Oratio Tranquilli Parthenii Andronici Dalmatae contra Thurcas ad Germanos habita, versio electronica (, Augsburg), 35 versus, verborum 5015, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [andreisfthurcgerm].
Marulić, Marko (1450-1524) [1519], De humilitate, versio electronica (), Verborum 81625, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarhumil].
Marulić, Marko (1450-1524) [1519], Dialogvs de Hercule a Christicolis superato, versio electronica (), Verborum 8236, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [marulmardial].
Marulić, Marko (1450-1524) [1520], De ultimo Christi iudicio sermo, versio electronica (), Verborum 16879, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - sermo] [word count] [marulmarultiudic].
Crijević Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522], Commentarii de temporibus suis, versio electronica (), Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, Ed. Vladimir Rezar [genre: prosa oratio - historia] [word count] [tuberocomm].
Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Epistola ad Adrianum VI Pontificem Maximum, versio electronica (), Verborum 2644, Ed. Darko Novaković [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [marulmarepistadr].
Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica (), Verborum 5871, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - expositio] [word count] [marulmartrop].
Božićević Natalis, Frano; Martinčić, Franjo; Martinčić, Jerolim; Alberti, Nikola; Alberti, Antun; Papalić, Jerolim; Paskvalić, Donat [1524], Epitaphia Marci Maruli, versio electronica (), 55 versus, verborum 383, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epigramma; poesis - epitaphium] [word count] [aavvepitaphmaruli].
Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1525], Stephanus Brodericus secretarius regius Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 387, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15250913].
Bunić, Jakov; Cortonus de Vtino Minorita, Bernardinus; Petrus Galatinus; Colonna Galatino, Pietro (1469-1534; m. post 1539.) [1526], De vita et gestis Christi, versio electronica (), 10155 versus; verborum 68245, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjvgc].
Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1526], Stephanus Brodericus electus episcopus Sirmiensis, cancellarius Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 653, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15260317].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1527], Dialogus Sylla, versio electronica. (), Verborum 15372, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [andreisfsylla].
Štafilić, Ivan; Ioannes Staphileus (1472-1528) [1528], Oratio ad Rotae auditores excidii Vrbis Romae, sub annum Christi 1527. causas continens (, Roma), 4294 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - oratio] [word count] [stafilicioratioroma].
Vrančić, Mihovil (1507 - ante 1571) [1529], Iuuenalis ad lectorem, versio electronica (, Cracoviae), 4 versus, verborum 48, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epigramma] [word count] [vrancicmiuvenalis].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1532], Epistolae ad Thomam Nadasdinum, versio electronica (, Venecija; Beč; Beč; Beč; Venecija; Venecija; Venecija; Trogir; Rab; Sarvar; Venecija; Trogir; Bakar; Sarvar; Trogir; Sarvar; Trogir; Venecija; Trogir), Verborum 5603 (pro tem), Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfepistnadasd].
Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], De morte Christi, versio electronica (, Dubrovnik), 8402 versus, verborum 61948, Ed. Vladimir Rezar [genre: poesis - epica] [word count] [benesaddmc].
Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], Epicedion in morte Jacobi Boni, versio electronica (, Dubrovnik), 263 versus, 1707 verborum, Ed. Đuro Körbler [genre: poesis - carmen; poesis - epicedion] [word count] [benesadepicedbun].
Bolica, Ivan (c. 1520 – 1572) [1538], Descriptio Ascriviensis urbis, versio electronica (), 2842 verborum, 331 versus [genre: poesis - epica; poesis - descriptio] [word count] [bolicaidesc].
Rozanović, Antun (1524 - post 1594?) [1540], Epigramma ad Nicolaum Nalis (1540), versio electronica. (), 16 versus, verborum 189, Ed. Vatroslav Jagić Đuro Daničić [genre: poesis - epigramma] [word count] [rozanaepigr1540].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1544], Dialogus philosophandumne sit, versio electronica. (), Verborum 8149, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [andreisfphilos].
Alberti, NIkola (c. 1450 - c. 1500) [1545], Epitaphium Petri Lucii Traguriensis, versio electronica (), 8 versus, verborum 62, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epigramma; poesis - epitaphium] [word count] [albertnepitaphluc].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1545], Ad optimates Polonos admonitio, versio electronica (, Cracovia; Polonia), Verborum 8436, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio; prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfpolonos].
Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], Prognoma, sive Praesagium Mehemetanorum : primùm de Christianorum calamitatibus, deinde de suae gentis interitu, ex Persica lingua in Latinum sermonem conversum. (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbprognoma].
Martinčić, Jerolim; Alberti, Nikola; Paskvalić, Donat [1549], Ad clarissimum uirum dominum Benedictum de Mulla, praetorem praefectum Spalatensem dignissimum, epigrammata IV, versio electronica (), 22 versus, verborum 180, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epigramma; poesis - encomium] [word count] [aavvepigrmulla].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1550], Carmina in manuscripto Budapestensi H46, versio electronica (), 462 versus, verborum 3075, Ed. Bratislav Lučin [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma] [word count] [andreisfcarminavd].
Paskalić, Ludovik; Camillo, Giulio; Molza, Francesco Maria; Volpe, Giovanni Antonio (c. 1500–1551; c. 1480–1544; 18. 6. 1489 – 28. 2. 1544; 1515–1558) [1551], Carmina, versio electronica (), 2642 versus, verborum 17191, Ed. Sanja Perić Gavrančić [genre: poesis - elegia; poesis - sylva; poesis - epigramma] [word count] [paskaliclc].
Vrančić, Antun (1504-1573) [1553], Iter Buda Hadrianopolim, versio electronica (), Verborum 10368, Ed. László Szalay [genre: prosa oratio - itinerarium; prosa oratio - diarium] [word count] [vrancicaiter].
Vrančić, Mihovil (1507 - ante 1571) [1558], Antonio fratri epistula, versio electronica (, Venezia), verborum 699, Ed. László Szalay [genre: prosa - epistula] [word count] [vrancicmepist15580822].
Vrančić, Mihovil (1507 - ante 1571) [1558], Antonio fratri epistula, versio electronica (, Šibenik), verborum 1499, Ed. László Szalay [genre: prosa - epistula] [word count] [vrancicmepist15581227].
Grbić Ilirik, Matija (1503/1512 - 1559) [1559], Aristeae historia cum conversione Latina, versio electronica (), Verborum 3353, Ed. Nino Zubović [genre: prosa oratio - historia; prosa oratio - versio] [word count] [grbicmaristea].
Dudić, Andrija; Dionysius Halicarnassensis (1533-1589) [1560], De Thucydidis historia iudicium... A. Duditio interprete (), Verborum 18906, Ed. Petra Šoštarić [genre: prosa - epistula; prosa - versio] [word count] [dudicathucydid].
Pir, Didak (1517 – 1599) [1563], Ad Paulum, versio electronica (, Ferrara), Verborum 3486, versus 526, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epistula; poesis - epigramma] [word count] [didacusppaul].
Vrančić, Antun (1504-1573) [1567], Antonius Verantius episcopus Agriensis cardinali Commendone, versio electronica (, Prag), Verborum 632, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [vrancicaepist15670405].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1569], Ad Reverendissimum dominum Antonium Verantium Archiepiscopum Strigoniensem, versio electronica (, Posonii), Verborum 1794, Ed. László Szalay Gusztáv Wenzel [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfepist15691019].
Rozanović, Antun (1524-1594?) [1571], Vauzalis sive Occhialinus Algerii Prorex, Corcyram Melaenam terra marique oppugnat nec expugnat, versio electronica (), 15122 verborum, 255 versus, Ed. Nives Pantar [genre: prosa oratio - historia; poesis - ode] [word count] [rozanavauz.xml].
Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis1].
Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].
Auctores varii (1590) [1590], Epistolae Siscienses, versio electronica (), Verborum 11.224 (pro tem), Ed. Josip Kolanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [aavvsisakepist].
Petrić, Frane (1529-1597) [1591], Zoroaster et eius CCCXX oracula Chaldaica Latine reddita, versio electronica (, Ferrara), Verborum 7671, Ed. Erna Banić-Pajnić [genre: prosa oratio - tractatus; prosa oratio - versio] [word count] [petricfzoroaster].
Pir, Didak (1517 – 1599) [1596], Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica (), versus 5366, verborum 40443, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [word count] [didacuspcato].
Palikuća, Petar (1564. — 1650.) [1601], In suam patriam encomiasticon, editio electronica (), 66 verborum, versus 10, Ed. Stjepan Krasić [genre: poesis - epigramma] [word count] [palikucapencom].
Getaldić, Marin (1566-1626) [1603], Promotus Archimedes seu De variis corporum generibus gravitate et magnitudine comparatis, versio electronica (), Verborum 19625, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus] [word count] [getaldimpromo].
Kitonić, Ivan (1561-1619) [1619], Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica (), 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [kitonidirmeth].
Levaković, Rafael (o. 1597 - o. 1650) [1639], Ad Benedictum Uinkouich episcopum epistulae XI, versio electronica (), Verborum 6550, Ed. Šime Demo [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [levakovrepist].
Rattkay, Ivan (1647–1683) [1683], Relatio Tarahumarum Missionum eiusque Tarahumarae Nationis Terraeque Descriptio, editio electronica (), 9250 verborum, Ed. Ludwig Fladerer [genre: prosa oratio - relatio] [word count] [rattkayitarahum].
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1686], Thieneidos libri sex, versio electronica (), 5415 versus, verborum 33672, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [vicickthien].
Rogačić, Benedikt (1646–1719) [1690], Euthymia sive De tranquilitate animi. Carmen didascalicum, versio electronica (), 8211 versus, verborum 111.074 [genre: poesis - epica; prosa - praefatio; prosa - summa] [word count] [rogacicbeuthym].
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1700], Jesseidos libri XII, editio electronica (), 13523 versus, verborum 84448, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [viciccjess].
Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1700], Poetici lusus varii, versio electronica (), versus 5453, verborum 35062, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - epigramma; poesis - elegiacum; poesis - ode; poesis - sonetto; poesis - idyllium; poesis - metamorphosis; poesis - paraphrasis] [word count] [djurdjevipoe].
Črnković, Petar Stanislav (1658–1703) [1702], Epistula ad Paulum Ritter, versio electronica (), 18 versus, verborum 115, Ed. Vjekoslav Klaić [genre: poesis - elegia; poesis - epistula] [word count] [crnkovicpepist].
Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1717], Eugenii a Sabaudia... epinicium, versio electronica (), versus 984, verborum 8618, Ed. Đuro Körbler [genre: poesis - epica; paratextus prosaici] [word count] [djurdjeviepinicium].
Crijević, Serafin Marija (1686-1759) [1740], Bibliotheca Ragusina, loci selecti, versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 6633, Ed. Stjepan Krasić [genre: prosa oratio - historia litteraria; prosa oratio - lexicon; prosa oratio - prosopographia; prosa oratio - commentarius] [word count] [crijevicsbiblioth].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1747], Philosophiae versibus traditae libri sex, versio electronica (), 11229 versus, verborum 82047, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - didactica] [word count] [staybphilos].
Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Annuae 1748-1767,versio electronica (, Zagreb), Verborum 244601, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbann].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1749], Operum omnium tomus I, versio electronica (), Verborum 68552, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [skrl1].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1755], Philosophiae recentioris versibus traditae, versio electronica (, Rim), 24209 versus (24170 epici), verborum 184044, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa oratio - dialogus] [word count] [staybphilrec].
Kunić, Rajmund (1719-1794) [1760], Ex libro primo Italici poematis Torquati Tassi, versio electronica (), 143 versus, verborum 995, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epica; poesis - versio] [word count] [kunicrtasso].
Bošković, Ruđer (1711-1787) [1761], De solis ac lunae defectibus, versio electronica (), 5828 versus, 91294 verborum, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [word count] [boskovicrdsld].
Zamanja, Bernard (1735-1820) [1764], Echo libri duo, versio electronica (), Verborum 11422, versus 1535, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis epica] [word count] [zamagnabecho].
Zamanja, Bernard; Kunić, Rajmund (1735-1820; 1719-1794) [1768], Navis aeria et elegiarum monobiblos, versio electronica (), 3251 versus, verborum 26001; carmen epicum, hendecasyllabum 1, elegiae 10, idyllia 4, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - elegia; poesis - idyllium; poesis - epigramma] [word count] [zamagnabnavis].
Kunić, Rajmund (1719-1794) [1776], Homeri Ilias, Latinis versibus expressa, versio electronica (), 18.330 versus, verborum 126.883, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis - epica; poesis - versio] [word count] [kunicriliaslibri].
Kunić, Rajmund (1719-1794) [1776], Оperis ratio (Ilias Latinis versibus expressa), versio electronica (), 218 versus, verborum 7485, Ed. Petra Šoštarić [genre: prosa - epistula; prosa - praefatio; prosa - dedicatio; paratextus] [word count] [kunicriliasoperis].
Homerus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1777], Homeri Odyssea Latinis versibus expressa, versio electronica (), 13633 versus, verborum 95,658, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; poesis - argumentum; prosa - paratextus; prosa - epistula] [word count] [zamagnabodyssea].
Škrlec Lomnički, Nikola; Szalágyi István (1729-1799; 1739-1796) [1778], Epistolae Nicolai Skerlecz ad Stephanum Salagi et responsorium Salagi (, Zagreb; Pečuh), Verborum 7797 [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [skerlenepistsalag].
Baričević, Adam Alojzije (1756-1806) [1780], Eclogae, versio electronica (), Verborum 2018, Ed. Olga Perić [genre: poesis - ecloga] [word count] [baricevaaeclog].
Baričević, Adam Alojzije; Škrlec Lomnički, Nikola (1756-1806; 1729-1799) [1780], Epistolae, versio electronica (), Verborum 2018, Ed. Teodora Shek Brnardić [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [baricevaaepist].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1782], Operum omnium tomus II, versio electronica (), Verborum 46753, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl2].
Hesiodus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1785], Hesiodi Ascraei opera, versio electronica (), 2747 versus, verborum 58425 [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; prosa - epistula; prosa - commentarius] [word count] [zamagnabhesiod].
Zamanja, Bernard (1735-1820) [1787], Oratio in funere Rogerii Josephi Boscovichii, versio electronica (), Verborum 4192, Ed. Irena Bratičević [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [zamagnabboscovichoratio].
Sorkočević, Miho; Malinius Sandecensis, Gasparus; Asirelli, Pierfilippo; Fortis, Alberto; Marullo, Michelle (1739-1796) [1790], De illustribus familiis quae hodie Rhacusae exstant, versio electronica (), 121 versus, verborum 3295, Ed. Miho Sorkočević 1739-1796 [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; prosa - tractatus; prosa - notae] [word count] [sorkocevicmfam].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Discursus in secundum membrum propositionum regiarum seu opinio de insurectione in Regno Hungariae, versio electronica (), Verborum 10693, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlendisc].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Descriptio physico-politicae situationis Regni Hungariae, editio electronica (), Verborum 26295, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlendesc].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Quindecim epistulae ad Martinum Georgium Kovachich, editio electronica (), Verborum 12898, epistulae 15, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [skrlepistkov].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Status actualis oeconomiae publicae, versio electronica (), Verborum 39967, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlenstatus].
Barić, Adam Adalbert (1742-1813) [1792], Statistica Europae, versio electronica (), Verborum 91598, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [baricastat].
Zamanja, Bernard (1735-1820) [1792], Theocriti, Moschi et Bionis idyllia omnia (excerpta), versio electronica (), 476 versus, verborum 5000, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - idyllium; poesis - versio - ex Graeco] [word count] [zamagnabidyllia].
Kordić, Marko (m. 1806) [1792], In funere D. Gregorii Lazzari Archiepiscopi Ragusini oratio, versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 3282, Ed. Relja Seferović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [kordicmfunerelazzari].
Ferić Gvozdenica, Đuro (1739–1820) [1794], Fabulae, versio electronica (), 2266 versus, verborum 52873, Ed. Sanja Perić Gavrančić [genre: poesis - fabula] [word count] [fericdfab].
Kunić, Rajmund (1719-1794) [1794], Epigrammata, versio electronica (), 20870 versus, verborum 170058, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epigramma] [word count] [kunicrepigr].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1794], Ad Maximilianum Verhovacz epistola 10. Decembris 1794, versio electronica (, Zagreb), Verborum 460, Ed. Neven Jovanović Josip Kolanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [skerlenepistverh179412].
Zamanja, Bernard (1735-1820) [1795], Epistolae scriptae an. 1795. et 1796, versio electronica (), 1960 versus, verborum 13466, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epistula] [word count] [zamagnabepist].
Ferić Gvozdenica, Đuro (1739–1820) [1803], Periegesis orae Rhacusanae, versio electronica (, Dubrovnik), 3368 versus, verborum 28363 [genre: poesis - epica; poesis - praefatio; prosa - index] [word count] [fericdperiegesis].
Sivrić, Antun (1765 - 1830) [1803], Traduzione latina delle Anacreontiche ... e dei sonetti, versio electronica (), Verborum 42047, 5086 versus, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis epigramma; poesis versio; paratextus prosaici] [word count] [sivrichaanacreont].
Rastić, Džono; Appendini, Franjo Marija; Zamanja, Marija; Zamanja, Bernard; Ferić, Đuro; Appendini, Urban (1755-1814; 1768-1837) [1816], Carmina, versio electronica (), Versus 6583, verborum 46647, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - satura; poesis - elegia; poesis - epistula; poesis - carmen] [word count] [rasticdzc].
Čobarnić, Josip (1790-1852) [1835], Dioclias carmen polymetrum, versio electronica (, Split; Zadar; Makarska), Versus 2345, verborum 17608, Ed. La Redazione del Bullettino di Archeologia e Storia Dalmata [genre: poesis - epica; poesis - carmen; prosa - vita; prosa - praefatio; prosa - adnotationes] [word count] [cobarnicjdioclias].
Gundulić, Ivan; Getaldić, Vlaho (1588-1638; 1788 - 1872) [1865], Osmanides, versio electronica (), Verborum 42047, 5086 versus, Ed. Neven Jovanović Juraj Ozmec Željka Salopek Jan Šipoš Anamarija Žugić [genre: poesis epica; poesis versio; paratextus prosaici; carmen heroicum] [word count] [getaldibosmanides].
Mažuranić, Ivan [1957], Mors Smail-Agae Čengić (, Split), Verborum 6318, versus 916, Ed. Baković, Ivan [genre: poesis - epica; poesis - versio] [word count] [mazuranicbakovicmors].
Jurić, Šime (1915-2004) [1979], Praefatio in editionem commentarii Marci Maruli de Veteris Instrumenti viris illustribus, versio electronica (, Zagreb), 778 verborum [genre: prosa - praefatio] [word count] [juricspraefatioviris].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
1826. Sorkočević, Miho;... . De illustribus familiis quae hodie... [ Note]
1827. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
Section]
1828. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
Section]
1829. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
Section]
1830. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
Section]
1831. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
Section]
1832. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
Section]
1833. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
Section]
1834. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
Section]
1835. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1836. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1837. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1838. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1839. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1840. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1841. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1842. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1843. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1844. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1845. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1846. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1847. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1848. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1849. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1850. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1851. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1852. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1853. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
1854. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
1855. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
1856. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
1857. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
1858. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
1859. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
1860. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
1861. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
1862. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
1863. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
1864. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1865. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1866. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1867. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1868. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1869. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1870. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1871. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1872. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1873. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1874. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1875. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1876. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1877. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1878. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1879. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1880. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1881. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1882. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1883. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
1884. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1885. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1886. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1887. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1888. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1889. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1890. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1891. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1892. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1893. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1894. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1895. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1896. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1897. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1898. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1899. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1900. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
1901. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
1902. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1903. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1904. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1905. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1906. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1907. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1908. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1909. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1910. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1911. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1912. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1913. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1914. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1915. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1916. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1917. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1918. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1919. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1920. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1921. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1922. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1923. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1924. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1925. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1926. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1927. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1928. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1929. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1930. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1931. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1932. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1933. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1934. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
1935. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
1936. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
1937. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1938. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1939. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1940. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1941. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1942. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1943. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1944. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1945. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1946. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1947. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1948. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
Section]
1949. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
Section]
1950. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
Section]
1951. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1952. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1953. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1954. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1955. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1956. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1957. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
Section]
1958. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1959. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1960. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1961. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1962. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1963. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1964. Škrlec Lomnički,... . Quindecim epistulae ad Martinum... [Paragraph |
Section]
1965. Škrlec Lomnički,... . Quindecim epistulae ad Martinum... [Paragraph |
Section]
1966. Škrlec Lomnički,... . Quindecim epistulae ad Martinum... [Paragraph |
Section]
1967. Škrlec Lomnički,... . Quindecim epistulae ad Martinum... [Paragraph |
Section]
1968. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1969. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
Section]
1970. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1971. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1972. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
1973. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1974. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
1975. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1976. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1977. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1978. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
Section]
1979. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1980. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1981. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1982. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1983. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1984. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1985. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1986. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1987. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
1988. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
1989. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1990. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1991. Zamanja, Bernard. Theocriti, Moschi et Bionis... [page 12 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1992. Kordić, Marko. In funere D. Gregorii Lazzari... [page 158 |
Paragraph |
Section]
1993. Ferić Gvozdenica,... . Fabulae, versio electronica [Paragraph |
Section]
45 At facile id illis detraho calumniae.
Quis nam Phrygium cuncta sic censet senem
Apices fuisse persecutum ad ultimos,
Nil reliqui ut aliis fecerit? Rectissime
Suam ergo Phaedrus ipsemet sententiam
50 Nobis videtur protulisse, ita statuens:
Hujus (*) (*) Phaedr. Fab. XXV. Lib. IV.
materiae tanta abundat copia,
Labori faber ut desit, non fabro labor.
Verum ipse plusquam causa poscebat mea
Sum praelocutus, quaeque disputo,
1994. Ferić Gvozdenica,... . Fabulae, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
Duo quisque propriam deferentes
1995. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
3.42.5 Nimirum stulti solo rerum omnia sensu
3.42.6 Metimur, brutae non secus ac pecudes.
3.42.7 Quod praesens non est, prorsum nihil esse videtur,
3.42.8 Nec subit, heu, praesens jam fore perpetuo.
43. De incontinentia.
3.43.1 Idalio quisquis non ponit jura
1996. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
3.87.3 Ille probat noxas, hic sublevat: omne, venuste
3.87.4 Quod carpas, vitium creditur esse leve.
3.87.5 Corrector facile quod fert, nihil esse videtur,
3.87.6 Esse aliquid tandem, cum furit, ira docet.
88. Ad Varum. De senectute.
3.88.1 Vare, senem spernis; cur sperni
1997. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
3.87.6 Esse aliquid tandem, cum furit, ira docet.
88. Ad Varum. De senectute.
3.88.1 Vare, senem spernis; cur sperni digna videtur
3.88.2 Sera aetas? Metam quod prope contigerit?
3.88.3 Cur pigeat vitae ad calcem venisse? Laboris
3.88.4 Anne grave est longi non procul esse modum?
1998. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
3.92.1 Quod semel est verum, verum non desinit, Aule,
3.92.2 Esse unquam, incertas non subit, Aule, vices.
3.92.3 Vertuntur mores hominum, rerumque, videtur
3.92.4 Longe alius, versis moribus, esse color.
3.92.5 Utque oculus videt arquati flava omnia, stulti
3.92.6 Mens vitio sic res inficit usque suo:
1999. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
3.153.3 Hoc est, cur, Quintilla, tuis praeponere suerim
3.153.4 Illecebris Pollae triste supercilium.
3.153.5 Ante alias Paridi visa est Venus; esse videtur
3.153.6 Formosa ante alias torva Minerva mihi.
154. Ad Tullam. De Lycida.
3.154.1 Tulla, tibi Lycidas est visus pulchra
2000. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
3.154.1 Tulla, tibi Lycidas est visus pulchra puella,
3.154.2 Nunc subito Lycidas foeda videtur anus.
3.154.3 Dic, tam mire illum quid vertit? Num mala Circe
3.154.4 Mutatam rugas indidit in faciem?
3.154.5 Anne amor ille tuus miseram te vertere gaudet,
2001. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
4.126.3 Dicere nec possum, quid sit jucundius; hercle
4.126.4 Utrumque est dulci dulcior ambrosia.
4.126.5 Utroque haec gaudet mea Musa et posse videtur
4.126.6 Inter Pierios ire superba choros.
127. [125.] Ad Octaviam Odescalchiam Zagaroli ducis conjugem de ejus foecunditate
Urbi
2002. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
4.205.1 Nempe tuum carmen quoties legis ipse, probatur,
4.205.2 Victori, denso mirifice populo;
4.205.3 Ore alio lectum, durumque, hirtumque videtur,
4.205.4 Et mentem, teneras laedit et auriculas.
4.205.5 Sic pictura horret, spectandum in lumine vero
4.205.6 Artifici pictor ni locet ipse manu,
2003. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.65.9 Quid credam? Variis tot gigni incommoda ventis?
5.65.10 Illius an solo nascier e cerebro?
5.65.11 Cui pulchrum quiddam, reor, ingenuumque videtur
5.65.12 Languor et enervi in corpore mollities.
66. De Tulla rubescente.
5.66.1 Arrisit si quis Tullae, dixitve
2004. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.97.6 Isto quam tecum falsa videre modo.
98. De Leonilla, anu se pulchram putante.
5.98.1 Quae senuit Leonilla, tamen sibi pulchra videtur:
5.98.2 Credo, aetas oculos perdidit, ut faciem.
99. Ad eamdem.
5.99.1 Jam vetula es, tibi pulchra tamen, Leonilla,
2005. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.178.10 Res fracta ut subito est, improbe, deseritur!
179. Ad Amyntam, putantem omnes esse malos.
5.179.1 Improbus esse tibi quod quisque videtur, Amynta,
5.179.2 Moribus id debes improbus ipse tuis.
5.179.3 Mores in melius, moneo, converte; bonorum
5.179.4 Tam passim occurrent millia multa tibi.
2006. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.270.5 Hoc moneo: tua scripta legis tu, Vare, monenti
5.270.6 Ergo nil prorsus non mihi despuitur,
5.270.7 Nil non insulsum prorsus fatuumque videtur,
5.270.8 Et dignum caeco sub lare nocte tegi,
5.270.9 Nocte alta, nemo ut videat, nemo audiat unquam,
5.270.10 Tulli qui suerit vescier eloquio.
2007. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.272.3 Quae nobis miserasque aures obtundit et ipsum
5.272.4 Diffindet medio jam cerebrum in capite.
5.272.5 Isti parce etiam vetulae, collata videtur
5.272.6 Quae tecum vocis prorsus habere nihil.
5.272.7 Optimus in re omni modus est, scis et caput isti
5.272.8 Esse arti, ne quid, Postume,
2008. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.390.6 Noli, Cinna, oro, quod placeas populo.
391. De Leonilla sapienti, Barbulae amore capta.
5.391.1 Ingenuo in coetu Pallas Leonilla videtur,
5.391.2 Omnes virtutis tam sapit ad numeros.
5.391.3 Fac illi assideat modo flavus Barbula; dices
5.391.4 Aut Venerem, aut si quid nequius est Venere.
2009. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.480.1 Quod se non patitur curari more bubulci,
5.480.2 Naturam ac morbi dispicit ac remedi;
5.480.3 Fallor, an hoc Varro fatuus stultusque videtur,
5.480.4 Atque tibi mire displicet, Hermogene?
5.480.5 Tunc fiet, credo, sapiens, se se tibi mutus
5.480.6 Mactandum brutam quum dabit ut pecudem.
2010. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.591.5 Addet fors etiam, quam pulchre egesserit inde
5.591.6 Tot rerum pleno e corpore congeriem.
5.591.7 Haec narrans cuiquam salsus, lepidusque videtur!
5.591.8 Haec narrans coetu fertur in ingenuo!
592. [591.] In idem argumentum.
5.592.1 Nullo non tractat Barrus sermone
2011. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.621.1 In coetum exciperis multo quod, Cinname, plausu,
5.621.2 Quae causa est? Unam scilicet hanc video:
5.621.3 Quisque sibi salsus fieri lepidusque videtur,
5.621.4 Factaque dum carpit, dictaque, inepte, tua.
5.621.5 Haec nisi spes animos lactaret sola, nequiret
5.621.6 Quisquam ferre tuam, Cinname, stultitiam.
2012. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.641.6 Spectra modo, vanas et sequitur facies.
642. [641.] Ad Gallam, nimium admirantem Varum.
5.642.1 Quidquid agit Varus, magnum tibi, Galla, videtur,
5.642.2 Nec miror, forma qui nitet eximia.
5.642.3 Mirer, quidquid agunt, deformi corpore qui sunt,
5.642.4 Esset ni prorsum futile et exiguum.
2013. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.647.2 Est opus effectum cernere et efficere?
648. [647.] De Tullae trutina in pensandis amicorum scriptis.
5.648.1 Quod scribo, Tullae nil non vulgare videtur.
5.648.2 Scribat si Lycidas, jam foret eximium,
5.648.3 Mirum si Damon, divinum si Polybotes.
5.648.4 Sic, ut amat, vatum suspicit ingenia.
2014. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.719.1 Laudari sese vult Glaucia; laudis avarus
5.719.2 Ullam vix aliis vult dare particulam.
5.719.3 Invidus ergo audit passim, laudemque, videtur
5.719.4 Qua fraudare alios, detrahit ipse sibi.
720. [717.] In contemptorem styli cultioris.
5.720.1 Qui puro scriptor
2015. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.885.1 Cerne Phili effigiem: sic recto est corpore; torva
5.885.2 Sic facie, sic est acribus ille oculis,
5.885.3 Volvere sic magnum quiddam sub corde videtur,
5.885.4 Corde tamen penitus, bruta ut imago, caret.
886. [880.]
(pon. inter Encomiastica ad
2016. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.945.3 Sin mage rem veram, quam dictum quaeris inane,
5.945.4 Huc, ne sit solus, ventitat assidue.
5.945.5 Illi nam procul est cum Phyllis pulchra, videtur
5.945.6 Esse sibi solus millibus in mediis.
946. [940.]
Cur Philippus laudet Puccinum. Krša
2017. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.1006.1 Pulchrior ante alias omnes vult esse Lycoris.
5.1006.2 Hoc aliis, hoc fit se quoque pulchra minus.
5.1006.3 Cultibus et modicis olim formosa, videtur
5.1006.4 Jam prope deformis cultibus immodicis.
1007. [1001.] In ingratum.
5.1007.1 Cur tibi displiceam, quaesivi, Cinna;
2018. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.1050.1 Compta parum foeda est, nulli sed foeda videtur,
5.1050.2 Gellia, multarum quod latet in numero.
5.1050.3 Coepit ubi comptus nimios, tum visa tuentes
5.1050.4 Omni percellit foedior e numero.
2019. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.1069.1 Quod te, quidquid agas, conjux non servat, haberi
5.1069.2 Hoc magnam credis tu tibi, Galla, fidem.
5.1069.3 Quid si non servet, servari haud digna videtur
5.1069.4 Quod, quam non ullam sensit habere fidem?
1070. [1064.]
(Versus leonini)
2020. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.1078.1 Carmina quod scripsit nec multa et stulta, videtur
5.1078.2 Esse sibi vatum jam Lupus in numero.
5.1078.3 Est certe in numero, numerus modo, nomen inane,
5.1078.4 Forma levis, volitans et sine re species,
2021. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.1235.1 Pulchra sibi eloquio Phyllis praestare videtur,
5.1235.2 Quod mentes flectit, quo lubet, unde lubet.
5.1235.3 Eloquio prorsum caret omni, at forma, nitentes
5.1235.4 Atque oculi vincunt quod libet eloquium.
2022. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.1252.5 Aureolos mores, quos nullo scilicet usu
5.1252.6 Novit adhuc, pulchra vidit at in facie,
5.1252.7 Ignotos aliis certe, queis Baccha videtur,
5.1252.8 In patria quoties perfurit illa domo.
1253. [1247.] In Pollam amantium proelia narrantem.
5.1253.1 Narras,
2023. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.1279.1 Galla, tuum nuper coelo dum scilicet aequas
5.1279.2 Eximiis Varum laudibus, ingemui,
5.1279.3 Invidique illi, non quod est, esse videtur
5.1279.4 Sed quod prae magno magnus amore tibi.
1280. [1274.] De Orpheo et Lyco.
5.1280.1 Trax ubi pulsabat citharam,
2024. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.1345.2 Tantum artem, ignorans caetera, Cinna suam.
1346. [1338.] In Gaurum Romam contemnentem.
5.1346.1 Contemnis Romam. Magni hoc tibi, Gaure, videtur
5.1346.2 Esse animi; verum falleris egregie.
5.1346.3 Non magni est animi, rerum pulcherrima dum se
5.1346.4 Ostendunt, pulchri, Gaure, videre nihil;
2025. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
7.53.4 Sin mage rem veram, quam dictum quaeris inane,
7.53.5 Huc, ne sit solus, ventitat assidue.
7.53.6 Illi nam, procul est cum Phyllis pulchra, videtur
7.53.7 Esse sibi solus millibus in mediis.
54. Ad Antigenem de multiplici doctrina.
7.54.1 Philosophus, rhetor, vates,
2026. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
7.87.3 Asdenti carmen sublegit, nec tamen ullo
7.87.4 Se adstrinxit furto, quod miser arguitur;
7.87.5 Invito nec enim domino id fecisse videtur,
7.87.6 Ipsis qui, credo, gaudet in Elysiis,
7.87.7 Sextum, quem vivus mirari nempe solebat,
7.87.8 Ornari extincti qualibet ingenio.
2027. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
7.96.3 Esse et adhuc pulchrum se putat ille senex.
7.96.4 Fallitur: est visus quondam formosa puella,
7.96.5 Corpore nunc gracili foeda videtur anus.
97.
7.97.1 Ad Postumum, ut ne nimis loquatur.
7.97.2 Quaeris pauca loqui possis quanam arte. Taceri
2028. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
8.41.1 Tulla viro quas dat lacrymas! Tot commoda rapta
8.41.2 Plorans; dic potius, quas sibi dat lacrymas!
8.41.3 Foemina flere aliis interdum, Lyda, videtur;
8.41.4 Uni sed potis est foemina flere sibi.
42. Ad Lydam, in Tusculano rusticantem.
8.42.1 Haec te, Lyda, velim quam
2029. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
8.157.1 Qui te defendit, mercedem noluit ullam
8.157.2 Accipere, id mirum tu, mea Lyda, putas.
8.157.3 Non ego: mi merces magna et praeclara videtur
8.157.4 Te talem officio quod sibi demeruit.
8.157.5 Re tibi servata, quod tota est carus in urbe,
8.157.6 Fertur et ingenio magnus et eloquio;
2030. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
8.195.4 Ut verear ne me denique deficiant.
196. In idem argumentum.
8.196.1 Cum visis Lydam, tibi, Glaucia, longa videtur
8.196.2 Ulla via! Hoc de me dicam equidem ingenue.
8.196.3 Longa brevis, viso cum Lydam; Glaucia cum te,
8.196.4 Quae brevis est, subito fit mihi longa via.
2031. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
8.387.1 Ex quo, Lyda, semel te novi tempore, noram
8.387.2 Quas prius, una omnes displicuere mihi.
8.387.3 Nulla placet prorsum; partim placet, esse videtur
8.387.4 Si qua modo ex aliqua parte tui assimilis.
388. Ad Lydam de tonitru.
8.388.1 Optavi toties tibi quod, mea Lyda,
2032. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
8.484.1 Lyda, places vel sola; aliis at juncta puellis
8.484.2 Difficile est dictu quam mage, Lyda, places.
8.484.3 Tanto etenim praestas, quanto praestare videtur
8.484.4 Fulgida pallidulis Cynthia syderibus.
485. [484.] De Lydae constantia in virtute.
8.485.1 Fluxa levis mulier; non
2033. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
8.486.3 Quid deceat, quid non, mire nam cernis, acutum,
8.486.4 Quidquid inest vitii, nec latet ingenium.
8.486.5 Ut quaecumque probas queat ipsa probasse videtur,
8.486.6 Verax Phoebaeo Pythia de tripode.
487. [486.] De importuna hominis querimonia.
8.487.1 Esse gravem Lydae quum te
2034. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
8.496.8 Fervet ubi, verus qualia dictat Amor.
497. [496.] Cur Lydam tantummodo laudet.
8.497.1 Lydam cur laudo solam? Quod sola videtur
8.497.2 Illa mihi haud impar laudibus esse meis.
8.497.3 Parcus in hac dicor: mirari et scribere si quam
8.497.4 Vellem aliam, dici prodigus inciperem.
2035. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
8.503.1 Hora tibi, haud miror, nimium quod tarda videtur,
8.503.2 Qua Thyrsin gestis visere, Lyda, tuum.
8.503.3 Hora eadem, haud miror, nimium festina videtur,
8.503.4 Quod nobis, quos hic linquere, Lyda, paras.
2036. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
8.503.1 Hora tibi, haud miror, nimium quod tarda videtur,
8.503.2 Qua Thyrsin gestis visere, Lyda, tuum.
8.503.3 Hora eadem, haud miror, nimium festina videtur,
8.503.4 Quod nobis, quos hic linquere, Lyda, paras.
8.503.5 Tarda oritur, laetum si quid vehit, hora; propinquat
8.503.6 Heu festina nimis, fert ubi triste
2037. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
8.554.7 Aspectuque suo, longo et sermone fruare,
8.554.8 Secum perpetuo nempe futura die!
8.554.9 Nulla mora est, jam jam veniet, sed lenta videtur
8.554.10 Quae veniens, celeri mox ruet hora pede,
8.554.11 Elapsum et mirans magna inter gaudia tempus,
8.554.12 Quonam abiit, dices, quo mihi laeta dies?
2038. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
9.110.1 Vidisti solam si quando Phyllida, tute
9.110.2 Id miserans, illi, Postume, das comitem:
9.110.3 Atqui te comitem quoties habet, esse videtur,
9.110.4 Credo equidem, illa sibi, Postume, sola magis.
111. [108.] De Aegle, se magni faciente.
9.111.1 Dotibus eximiis
2039. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
9.127.4 Optabo, ut liceat tempus in omne mihi.
128. [125.] Fronti nulla fides.
9.128.1 Cinna tibi placidus, mitisque videtur. Ovilla
9.128.2 Veste tegi sed scis, Orphyte, saepe lupum.
9.128.3 Fronti nulla fides, ni dictaque, factaque constent,
9.128.4 Mansueta sanus nil moveor facie.
2040. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
9.134.8 Non est, qui non se cogitat esse, miser.
135. [132.] Cur non omnes de omnibus aeque judicent.
9.135.1 Foeda tibi, contra mihi pulchra Camilla videtur,
9.135.2 Nostrum uter aut oculis, aut mage mente caret?
9.135.3 Ambos quam vereor, ne devius auferat error!
9.135.4 Te ne odium, ne me, Postume, fallat amor.
2041. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
9.157.3 Ut fugit! Aërias ut se prope tollit in auras,
9.157.4 Atque leves pernix antevolas Zephyros!
9.157.5 Ille quidem pandit pennas: per inane videtur
9.157.6 Posse vel, ut pennas dempseris, ire tamen.
158. [155.] Qualem sibi cupiat amicum.
9.158.1 Odi, percussus plagam
2042. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
9.158.1 Odi, percussus plagam qui celat amicus,
9.158.2 Et coecum in tacito pectore vulnus alit;
9.158.3 Quem laesum nescis, cum laeseris; esse videtur
9.158.4 Qui laetus, moesta cum tibi mente tumet.
9.158.5 Hic mihi contingat, quo possim scire tacente,
9.158.6 Esse nihil factum possit ut ille queri.
2043. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
9.285.1 Dum fuit in patria, nulli non pulchra Lycoris
9.285.2 Visa est, at flavum venit ubi ad Tiberim,
9.285.3 Tot raras inter formas nec pulchra videtur
9.285.4 Ulli, nec pulchram se, reor, ipsa putat.
286. [283.] Hostem lauda, ni vis, laudem tibi ipsi detrahere.
2044. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
9.340.3 Regales curnam foedis praesepibus aedes,
9.340.4 Curnam Italus nigro pulchrior aethiope?
9.340.5 Cur formosa tibi, mihi quae formosa videtur
9.340.6 Lydia, sylvestri pulchra magis Pholoe?
341. [338.] Ne quid nimis.
9.341.1 Usque suos aliis, Varro, praeferre
2045. Škrlec Lomnički,... . Ad Maximilianum Verhovacz epistola... [page 2198 |
Paragraph |
Section]
2046. Zamanja, Bernard. Epistolae scriptae an. 1795. et... [Paragraph |
Section]
3.35 Gallorumque, Italumque, sed horum cura labori
3.36 Nec par respondit, nec idem deterruit ausum.
3.37 Et merito: hexametris cunctos superasse videtur
3.38 Grandibus: ast elegos prudens vitavit, et extant
3.39 Quicumque, intactos liquit. Fulgentior auro
3.40 Ardet inextincta quippe et coma regia luce,
2047. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Gloria sit, vix Alcinoo Phaeacia tellus
Tale dabat biferis, quos ipse colebat, in hortis:
Urbs fervet, tollitque sibi quod cuique libido.
Fertilitas haec tanta soli repetenda videtur
Hinc mihi, quod terram conclusae uliginis humor
Perpetuò nutrit, nam quà fodis illico dulcis
Unda scatet. Multo alluvies hunc creditur aevo
(Quippe egisse pecus fama est hàc
2048. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Impete praecipiti labens, lapsuque fragorem
Torrenti horrendum similis ciet; utque cadentes
E sublimi undas non protinus accipit aequor
Sed per saxa abrupta fluunt, sic sole videtur
Adverso pluvius describi his arcus in undis,
Res oculis
Illius tardo causas cognoscere facti.
Hîc mola multa, rotaeque terendis frugibus
2049. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
„ Quem saevi insano miscebant turbine venti.
Tunc ego: summa dies miseris si venit,
2050. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph |
Section]
Tales Aegei maris olim, Graecia donec
Floruit, inque omni
Et quia quaerendae plus libertatis amore
Prae reliquis ardent populis (natura videtur
Hoc illis dictare situs) externa feruntur
Aegrius imperia, ingentesque excire tumultus
Saepe solent, adhibent astus, fraudesque dolosas.
Praeterea quod multa anni pars vivitur esu
2051. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 6 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
Chi mai con più dolcezza
Si lagneria d' amor?
Quae propria Venus alma manu formasse videtur
E labijs cantus aethereos referens
Vox exit; nemo nunc hiscat; gaudia colles,
Haec vox dum resonat, prata, nemusque beant.
Mobilis avra silet, revirescunt gramina: quid non
2052. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
Et grato migrans obstrepit illa sono;
Nunc flexo ludens, nunc recto tramite pergit;
Nec cessat caelo liberiore frui.
Hic mea languescit virtus, fluvioque videtur
Consimilis, quem pars infima vallis habet;
Quem sol exsiccat, quem stringunt frigora; sed te,
Dum tua sacrato vellere membra tegis,
Nobilis unda refert, caeli quae surgit ad auras;
2053. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 |
Paragraph |
Sub2Sect | Section]
Dum certant, vitam subdola imago trahit (39)
Res varias pingens, aptisque coloribus aevi
Facta refert nostri, facta vetusta refert, (40)
Et quaecumque vident homines, motumque videtur,
Et muta voces exprimere in tabula.
Haerent attoniti, spectant qui talia, spectans
Talia de caelo Jupiter ipse stupet.
Egregiam, natura potens cui cedere gaudet,
2054. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 |
Paragraph |
Sub2Sect | Section]
Ut praereptam oculis cernere non liceat
Illa viam subiit, fuerat quae cognita paucis,
Et jam rara pedum signa relicta notat.
Tum lustrata viae pars illi parva videtur,
Tum pars parva viae, quam superesse videt.
Indulget votis audax, atque ardua spernit
Nil dulci meta dulcius esse putans.
2055. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page xviii |
Paragraph |
SubSect | Section]
»Sed nostra haec aetas mihi non peccare videtur,
Improbitate adeo, pravorum et amore scelesto,
Multa licet toties multi et foedissima peccent
Nec magis improbitas vitiis nos praegravat, audax
Quod fur est Verres, homicida Cethegus,
2056. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page xxviii |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
2057. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 3 |
Paragraph |
Section]
1.1.17 Corporibus nequeunt, curvamque arcere senectam,
1.1.18 Etsi aliquem interdum casus sanaverit aegrum.
1.1.19 Sed nostra haec aetas mihi non peccare videtur
1.1.20 Improbitate adeo, pravorum et amore scelesto,
1.1.21 Multa licet toties multi, et foedissima peccent:
1.1.22 Nec magis improbitas vitiis
2058. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 10 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1.2.36 Vestigare juvat, Satyraeque intendere nervos.
1.2.37 Summa mali labes, quod nil Natura sapit, sed
1.2.38 Omnibus haec sordet, senioque effeta videtur.
1.2.39 Atque adeo indicit Naturae Ars nescio quaenam
1.2.40 Horrida bella, velut Romano Punicus hostis.
1.2.41 Jam nihil est Natura: Ars, omnia vincat, oportet.
2059. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 25 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1.3.173 Cum nihil attulerit cursor, Gessoriaco utrum
1.3.174 Galli vela Notis dederint, an credita portu
1.3.175 Classis servet adhuc litus: speranda videtur
1.3.176 Pax, donec bellum incipiat: licet interea nec
1.3.177 Ulli fatorum incertos praedicere casus.
1.3.178 Evasti modo, Avitus ait. Sed tempore longo haud
2060. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 91 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1.13.46 Illi, jam vetulam vultus prodit. Mihi longe
1.13.47 Junior, et toto altera junior esse semestri
1.13.48 Visa, placetque magis: Glycere inconcinna videtur.
1.13.49 Ora puellarum per mille vagatur, et aures
1.13.50 Secretus primo rumor, mox publica fama
1.13.51 Judicium Clymenes Glyceres perduxit ad aures.
2061. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 144 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1.21.7 Nec mihi Maeonidae, Romanaque Musa Maronis
1.21.8 Eloquii praeter reliquos dulcedine mira,
1.21.9 Vel numeris tantum laudis meruisse videtur,
1.21.10 Quam quod eorum habuit nullos provincia fines;
1.21.11 Sed caelum et terram, et circumfusi aequora ponti,
1.21.12 Quadrupedumque genus, Divumque, hominumque suo
2062. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 235 |
Paragraph |
SubSect | Section]
3.4.185 Praeterea asperitas procul inconcinna facessat
3.4.186 Omni ab amicitia, feritas et rustica morum.
3.4.187 Illa mihi potius conjunctio quippe videtur,
3.4.188 Setigerumque suum, vesanorumque leonum,
3.4.189 Non hominum esse, ubi ego quaecunque probavi,
3.4.190 Ilicet oppugnes tu asperrima tollere contra
2063. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 241 |
Paragraph |
SubSect | Section]
3.5.9 Maxima pars hominum morbum ridetur ob istum
3.5.10 Qui non illepide vobis incidit, ut res
3.5.11 Longe aliter se habeant, ac illis forte videtur.
3.5.12 Accipite ergo ambo, atque animis bene figite vestris,
3.5.13 Quantum hic indigeat cessator tempore, meque
3.5.14 Distineant quantis cumulata negotia curis.
2064. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 242 |
Paragraph |
SubSect | Section]
3.5.38 Arceat a domino frigusque famemque? paranda
3.5.39 Vel sine nummis unde beatae commoda vitae?
3.5.40 Quare sic reputo: non digna videtur avari
3.5.41 Explodi in totum ratio: in quo is denique peccat?
3.5.42 Nempe errat finemque modumque imponere vero,
3.5.43 Nescius: hoc quovis evincam judice, stulte
2065. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 67 |
Paragraph |
SubSect | Section]
2066. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 98x |
Paragraph |
SubSect | Section]
2067. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 101 |
Paragraph |
SubSect | Section]
2068. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page xv |
Paragraph |
SubSect | Section]
2069. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 58 |
Paragraph |
SubSect | Section]
153 His vix perceptis, mora nulla, hastâque prehensâ
154 Alipedem in rapidum Caesar saltu emicat, auras
155 Et rapido volucres cursu anteire videtur, 155
156 Unâ in equis proceres bis sex hunc pone sequentes
157 Accurrunt subiti, discrimen Caesaris illos
2070. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 65 |
Paragraph |
SubSect | Section]
59 Hoc permitte sequi tua me vestigia luco,
60 Grex meus attonitus specie praevertit euntem, 60
61 Grandior atque agnus saliens mussare videtur,
62 « Tristia verba absint, iuxta est
63 Hîc tacuit pastor; bellatrix
2071. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 66 |
Paragraph |
SubSect | Section]
116 Lectos hinc citius thesauros congere, et illos
117 Byzantum defer, redimas multo aere maritum.
118 Illi consilium prudens hoc esse videtur.
119 Saltu scandit equum, vique uti cauta recusat.
120 Congerit hinc gemmas, argenti pondus, et auri, 120
2072. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 103 |
Paragraph |
SubSect | Section]
55 O dux, occurret, quin iam traiecit ad Istrum, 55
56 Iamque oculis miror celerantem passibus aequis,
57 Planities subiecta patens cui angusta videtur,
58 Tu Portae, atque Tyrae sublimes obstrue pontes,
59 Territus ille fugam capiet nullo impete facto,
2073. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 117 |
Paragraph |
SubSect | Section]
163 Quem rex, quem merita distinxit laude senatus,
164 Grandia qui tacita meditari mente videtur.
165
166 Clarum quae valuit virtute extendere
2074. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 170 |
Paragraph |
SubSect | Section]
10 Caesaris obtutum vestigans pendet ab ore. 10
11 Ipse gravis placidos oculos convertit in orbem,
12 Terrarum et numen spectantibus esse videtur.
13 Qua ratione queat motus cohibere rebelles
14 Sollicitus, blandâ sic coepit voce profari:
2075. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 191 |
Paragraph |
SubSect | Section]
243 Et clamat minitans, nunc cernes, dire rebellis,
244 Caesaris ut fidus servet mandata minister,
245 Vox sonat ut tonitru, turbo sua dextra videtur, 245
246 Ut fulgur gladius, cui heros extrema minatur.
247 Ictum fulmineum
2076. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 195 |
Paragraph |
SubSect | Section]
28 Dextrâ parte novem mirâ stant arte culinae,
29 Queis sua dona ferunt tellus, atque aequora ponti.
30 Laevâ Caesareum consurgere equile videtur, 30
31 Flos ubi cornipedum lectus quacumque renidet.
32 Hoc super aggeritur ditis pretiosa supellex,
33 Baccatae phalerae, lora
2077. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 8 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Si iuxta callem serpentem serpere, sive
Cespite sub viridi leporem audit scalpere terram,
Tum miser ille, fero serpente ferocior ante, 95
Hic trepidare fere plus quam lepus ipse videtur.
Et motum putat esse lupum, vel deteriorem
Isthoc ultorem Montanum, ideoque pavescit,
Ne caecae morti succumbat, cuncta priusquam
Obtineat, quae nunc eius praecordia vexant. 100
Atque suum
2078. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 11 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Haec trepidant, cupiunt, tollunt caput, ex scopulisque
Immotis sensim monstrant pugnumque virilem
Robustumque pedem; per nervos sanguine caldum
Algentes horum flumen transire videtur.
Ignivomam longamque superbe deinde petentem 180
Sidera ballistam cernis; tua lumina fida
Haec non aspiciunt, quae in cinctu paenula celat...
Sed tenebrae densae nocturnum ens eripuerunt
Omne
2079. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 16 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Atque sui plagas medicans gregis ipse suarum
Forte recordatur iuvenilum tristitiarum: 325
Hic bonus est pastor, nam aliis quae praedicat, ipse
Usque suis factis haec confirmare videtur.
Ad pia verba pii senis omnis turba stat illa
Aegra gravi tamquam morbo; mitesque videntur
Agni, qui fuerant silvestres ante leones: 330
Divinum tantum facit haec miracula verbum.
Quis stetis
2080. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 17 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Testibus excelsis, praeruptis Montibus atque
Illorum natis, hoc agmine in alpe morante.
Tumque senex oculos tollit venerandus in altum,
Mansuetos oculos, et brachia nix velut alba,
Ac agmen solvit peccatis. Deinde videtur 365
Hoc donare Deo: iuveni dat cuique superni
Particulam panis, sacram escam; cuique superni
Dat vini iuveni guttam quoque, pocula sacra.
Prodigium magnum rutilans sol lustrat ab alto:
Debilis
2081. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 19 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Quadrupedes flectunt sine frenis campo in aperto.
Alte servorum resonat clamoribus aether,
Gramineo fervere videntur equiria campo, 445
Quadrupedum exululans sequitur vestigia vulgus.
Momento primo tibi vulgus-hirundo videtur
Quadrupedes-nymphas praecursurum esse; secundo
Momento nescis scernere, num citiores
Quadrupedes sint, an vulgus; propiore deinde 450
Momento cernuntur equi secedere, vulgus
Infelix autem retro
2082. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 19 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Quadrupedes-nymphas praecursurum esse; secundo
Momento nescis scernere, num citiores
Quadrupedes sint, an vulgus; propiore deinde 450
Momento cernuntur equi secedere, vulgus
Infelix autem retro remanere videtur;
Illuc si quarto momento lumina vertis,
Cernis humi resupinatum miserabile vulgus,
Et celerem cursum paulo post cernis equorum, 455
Qui per molle lutum necnon per pulverem opacum
Hoc raptant
2083. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 28 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Ductor et hic, cum sit campis clivisque peritus,
Per loca procedens agmen comitatur opaca;
Quo gressu facili procedit, respice, frater,
Per perturbatas velut auras nare videtur- 700
Ulterius censes illum procedere cogi-
Dum pedibus nocturna ducentis cetera turba
Alipedis gressus eius vestigia calcat.
Forsitan ille timet terrorem noctis opacae
Et cupit hospitii comis
2084. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 31 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Atra tegit nubes austera supercilia eius;
Ardescunt oculi sicut Vulcanius ignis;
Illius malas allambit flamma rubescens; 810
Atque furore tument nares illius acerbo;
Sub nivea spuma inferna videtur in ore
Significatio, quae clare quasi dicat: iniqui
Christiadae pereant, et carmina sola cavenda!
Cum Bauk effudit postremum pectore verbum, 815
Ut fulgur celebrum subiere haec eius inane:
2085. Jurić, Šime. Praefatio in editionem commentarii... [page viii |
Paragraph |
Section]
Bibliographia locorum inventorum
Anffredus presbiter (floruit 1034) [1034], Sauinae donatio, versio electronica (, Zadar), 403 verborum, Ed. Luka Vukušić [genre: prosa - donatio; prosa - diploma; prosa - acta] [word count] [anffredussavinaedonatio].
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.