Your search found 4332 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1401-1500:

bona vel mala opera, illi sciant se esse ita ineptos et imperitos, ut ne refutatione quidem indigeant. Sed inter Electionem tamen, et praedestinationem, si subtilius omnia scrutemur, quum alioquin Electionis nomen latius pateat, hoc intererit, quod electio respicit partim Dei propositum, partim oppositum reproborum membrum: quum mutuo se respiciant electi et reprobi: praedestinatio vero respicit partim ipsius propositi executionem, ac proinde totum tum causarum progressum quo Deus suos deducit, ut quum hic dicimur praedestinati ad adoptionem, alibi vero ad opera bona, alibi ad

Sed inter Electionem tamen, et praedestinationem, si subtilius omnia scrutemur, quum alioquin Electionis nomen latius pateat, hoc intererit, quod electio respicit partim Dei propositum, partim oppositum reproborum membrum: quum mutuo se respiciant electi et reprobi: praedestinatio vero respicit partim ipsius propositi executionem, ac proinde totum tum causarum progressum quo Deus suos deducit, ut quum hic dicimur praedestinati ad adoptionem, alibi vero ad opera bona, alibi ad ferendam crucem, ut Rom. 8. et ad cognoscendam Dei voluntatem, Actor. 25. partim fines quos sibi Deus in

praedestinatio vero respicit partim ipsius propositi executionem, ac proinde totum tum causarum progressum quo Deus suos deducit, ut quum hic dicimur praedestinati ad adoptionem, alibi vero ad opera bona, alibi ad ferendam crucem, ut Rom. 8. et ad cognoscendam Dei voluntatem, Actor. 25. partim fines quos sibi Deus in eligendo proposuit, nempe vitam aeternam in honore electorum, ut Actor. 13, Rom 9. et gloriam ipsius Dei, qui finis est ultimus, ut Ephe. 6. Synonyma. n. sunt, προορίζειν, προετοίμαζειν,

Num. 3. Et praefectura custodiae filiorum Merari asseres tabernaculi, et vectes eius. id est, functio eorum erit gestare haec. Numer. 4, Praefectura Eleazar filii Aaron oleum luminaris, etc. id est, eius officium aut functio erit haec recte curare. PRAEGNANTIUM et parturientim periculosa conditio cum summis periculis, moerorib. doloribus ac difficultatibus conferri solet. Isaiae 26, Sicut praegnans cum appropinquat partui, dolet, clamat in doloribus suis: sic fuimus a facie tua Iehova. pro, in tales difficultates nos perduxisti. Sic et rex Ezechias dicit

Eleazar filii Aaron oleum luminaris, etc. id est, eius officium aut functio erit haec recte curare. PRAEGNANTIUM et parturientim periculosa conditio cum summis periculis, moerorib. doloribus ac difficultatibus conferri solet. Isaiae 26, Sicut praegnans cum appropinquat partui, dolet, clamat in doloribus suis: sic fuimus a facie tua Iehova. pro, in tales difficultates nos perduxisti. Sic et rex Ezechias dicit Isaiae 37 Venerunt filii usque ad matricem, et non est vis paricundi. Matth. 24, et Luc. 21, Christus praedicens summam tribulationem suo tempore in

defectio: id est, prius. Gen. 25. Primus est egressus ruffus et pilosus. id est, prior filius fuit talis. Primum non semper gradum aut ordinem in sermone significat, nec requirit ut mox sequatur secundum aut tertium. Romanorum primo, Primum quidem gratias ago Deo meo: ubi ut aliqui volunt, particula πρῶτον primum, non seriem aliquam partium indicat, sed est tantum sermonis initium. quasi dicat Paulus: Ut lo quendi initium faciam, gratias ago, etc. Cuiusmodi et illud initio Livianae historiae est, Iamprimum omnium satis constat.

prior filius fuit talis. Primum non semper gradum aut ordinem in sermone significat, nec requirit ut mox sequatur secundum aut tertium. Romanorum primo, Primum quidem gratias ago Deo meo: ubi ut aliqui volunt, particula πρῶτον primum, non seriem aliquam partium indicat, sed est tantum sermonis initium. quasi dicat Paulus: Ut lo quendi initium faciam, gratias ago, etc. Cuiusmodi et illud initio Livianae historiae est, Iamprimum omnium satis constat. Sic Matth. 10: Primus Petrus, et Andreas eius frater. ubi non id agit, ut exponat

Petrum et Andream, quia primi sint vocati. Quod si quis in Roman. 1, omnino velit intelligere de ordine dicere posset, secundum esse quod sequitur, Revelatur ira Dei de caelo. quasi diceret, post gratiarum actionem, secundo loco volo vobis proponere summam doctrinae Christianae. Quod autem particula Secundo non sit addemta, id Hebraeorum consuetudini tribui posset, qui multa subintelligunt, et in quibus non adeo exacte posteriora prioribus, quod ad styli aequabilitatem attinet, conferruminantur. Aliqui Primum pro praecipue, aut in primis exponunt: ut non sit ordinis, sed praestantis

autem fuerit etiam altera ex duobus primariis festis, sed tamen ordine posterior, ideo dicta sit secundoprima δευτεροπρώτη, cuius nominis prior pars ordinem aut tempus notet, et respiciat ad illud prius ac summum festum aut sabbatum: posterior autem particula πρώτη prima significat dignitatem, et respiciat ad reliquas intermedias dies, inter quas ista quoque ultima fuit primaria et summa seu celeberrima. Sed et de hac re aliquid infra in voce SABBATHI. Prima Sabbatorum aut una [?: Sabb- ]

sic conatur hoc excusare, ut dicat illud, Tu quis es, perinde valere ac si dixissent Iudaei, Quem te esse dicis, aut quem te esse credemus? Et quasi sic interrogassent, Christum respondisse quarto casu, Principium. id est, Quaeritis quid debeatis credere? Credite me esse principium. Deinde particulam ὅτι, pro causali interpretatur, hoc modo, Quia et loquor vobis: id est, quia humilis propter vos factus, ad ista verba descendo. Nam si principium, sicuti est, maneret apud Patrem, et non acciperet formam servi, et homo loqueretur hominibus,

maxima pars superiorum interpretationum, et ita etiam legitur in Theophylacto Romano. Postremo, haec est natura responsionum, ut in iis repetatur verbum positum in quaestione: ut hoc loco plane sit germana repetitio verbi substantivi, quod fuerat in quaestione usurpatum. Quod autem attinet ad particulam καὶ, quamvis ea possit non incommode accipi pro Etiam: tamen malui tanquam redundantem praeterire. Est enim hic pleonasmus in Graeco sermone non modo usitatus, sed etiam elegans, idque in eodem prorsus dicendi genere, et eodem sequente verbo: ut

Dilexit nos in dilecto. Hic quoque Pro videtur significare Propter. Exauditus est pro sua reverentia: Hebraeorum quinto, Graece est ἀπὸ ab, ponitur loco propter. Colophonis porro vice adscribam etiam alterius cuiusdam sententiam de significationibus particulae Graece ἀντὶ, et Latinae pro. Ego vero apud idoneos Graecae linguae scriptores duplicem tantum reperio significationem huius particulae: quarum una est propria, quum scilicet accipitur provice seu loco, ut. ἀντὶ

ab, ponitur loco propter. Colophonis porro vice adscribam etiam alterius cuiusdam sententiam de significationibus particulae Graece ἀντὶ, et Latinae pro. Ego vero apud idoneos Graecae linguae scriptores duplicem tantum reperio significationem huius particulae: quarum una est propria, quum scilicet accipitur provice seu loco, ut. ἀντὶ βρέϕους loco pueri, ἀντὶ πολλῶν multorum loco, ἀντὶ βρώσεως,

Christi de eius extremo adventu et iudicio? PROMISSUM: pro, res promissa, aut bonum promissum. Luc. 24, Mittam promissum patris. Rom. 9 Quorum sunt, obsequium et promissa. in Graeco est, Cultus et promissiones. 2. Pet. 1. Maxima et preciosa promissa nobis sunt donata, ut divinae naturae participes efficeremur. id est, promissa bona. PROPAGINES, per metaphoram significant interdum instaurationem status ac rerum alicuius, post aliquam gravem cladem. Nahum 2. Evacuaverunt nos evacuatores, et propagines eorum corruperunt, id est, hostes corruperunt illos quasi novos

potest significare quod Deus dicat, se accipere propitiationem eius, quem tam graviter afflixerat: vel quod repererit rationem, eum per afflictionem in vitam revocandi de servandi ab extremo interitu. PROPOSITUM, est certa animi cogitatio, ac ve-luti decretum, ad quod in singulis partibus, actionibus, aut etiam tota vita in agendo, consultando et conando contendimus. Bonum propositum dicimus, cum bonum et laudabilem finem nobis in agendo praeponimus, aut certe nos talem esse opinamur: [?: ] vero, contra. Tribuitur autem propositum in Sacris literis, tum homini,

utramque versionem admittit tum etiam IESUS, etsi sit verus ac unigenitus filius Dei, tamen etiam servus appellatur Isaiae 42, et Matth. 12: quia scilicet formam servi accepit, ad Philip. 2. Heb. 2: Quia ergo pueri de carne et sanguine communicarunt, et ipse similiter eorundem particeps factus est. ubi, tametsi alludat ad locum Isaiae 8, tamen per pueros intelligit omnes homines. Pueri alieni, Isaiae 2: pro studiis et magistris alienigenarum ponitur. Aliquid huc faciens etiam supra in voce Filius dictum est. PUELLA, easdem ferme significationes habet,

accusantur, quod habeant fiduciam in quadrigis aut curribus Aegyptiorum. Sic Nahum 2, et Psal. 46 minatur Deus, se exusturum esse quadrigas: id est, bellicam vim et apparatum esse perditurum. Quadrigas Zach. 6, solent exponere praedicatores Evangelii, in quatuor mundi partibus. vide supra in voce CURRUS. QUADRUPLUM cogebantur reddere fures, per furtum ablata praesertim oves. Exod. 22. Quare et David pronunciat 2. Sam. 12, illum raptorem debere reddere ovem in quadruplum. et Lucae decimonono: Zachaeus pollicetur se velle reddere in quadruplum,

Vocula ὅταν, Cum aut Quando, omnino conditionalis est hîc: Cum fecerint, aut quando fecerint, est idem ac si diceretur, Si Ethnici fecerint: ut postea etiam clarius patebit. Ubi et illud recte observari ad veritatis inquisitionem queat, quod istae particulae Si et Cum, saepe pro seinvicem ponuntur. sicut Iohan. 13 et 14, ἐάν pro ὅταν ponitur: Si abiero ad patrem. pro, cum abiero. Et primae Iohannis primo: Scimus autem, quod si patefiet, similes ipsi

reconciliatio cum Deo. Ibi igitur illud QUIA, ὅτι, posset verti per NAM, Denn. Grammatici hosce duos diversissimos usus ac significata huius coniunctionis, uno nomine causalis exprimunt. Hoc de duabus parum observatis significationibus [?: parti- ] Quia moneo, propter locum Luc. 7: Remissa sunt ei peccata multa, QUIA dilexit multum. Ubi adversarii praedictam particulam exponunt, quasi causam efficientem remissionis indicet: perinde ac si scriptum esset, Remissi sunt ei peccata multa, propterea quod dilexit multi aut propter

Grammatici hosce duos diversissimos usus ac significata huius coniunctionis, uno nomine causalis exprimunt. Hoc de duabus parum observatis significationibus [?: parti- ] Quia moneo, propter locum Luc. 7: Remissa sunt ei peccata multa, QUIA dilexit multum. Ubi adversarii praedictam particulam exponunt, quasi causam efficientem remissionis indicet: perinde ac si scriptum esset, Remissi sunt ei peccata multa, propterea quod dilexit multi aut propter remissionem. Verum illud ὅτι, Quia dixit, non pendet ex proxime praecedentibus, Remissi

ὅτι per Quia, cum rectius per Quod vertere potuisset. Matth 9: Creditis quia hoc possum facere' pro, quod hoc possim facere? Matth. 5: Dico nobis, [?: ] nisi abundaverit iustitia vestra pro, quod nisi abundaverit iustitia vestra. Particula כי Chi Hebraea plerunque per Quia vertitur. ea habet valde varia significata, [?: ] hic commode tanquam Hebraismi coniunctionis huius adiungentur. Reddit igitur alias rationem, ut Gen. 20. propheta ipse est. Annectitque non solum

id est, cur, aut quo tandem iure, vel etiam qua fronte? Hebraeorum secundo, Quomodo nos effugiemus, si tantam neglexerimus salutem? Porro causa et origo huius Hebraismi ea est quod saepe interrogatio figurata negat: de qua re Rhetores praecipiunt. Sic et Quare, ac consimiles interrogativae particulae, saepe vel negant, vel arguunt, vel accusant, vel refutant. Quoniam autem est insignis locus Iohannis sexto, Quomodo dabit hic nobis carnem suam ad manducandum: in quo multi ob ignorationem huius Hebraismi impegerunt, cum alioqui sit maximi momenti habere eum explicatissimum,

in Christo, inquiens: Radicati et superstructi in Christo, et confirmati fide. Eodem modo etiam interitus potentum ac impiorum ab arefactione et putrefactione radicis arboris per metaphoram depingitur. Iob 18. Deorsum indices eius arescent, et sursum excidetur ramus eius, id est, in omnibus partibus et reb. erit infortunatus. Sic Isaiae 5. Radix eorum quasi putredo erit. Sic et Oseae 9, Radix eorum exiccatur. Malach. 4, Comburetque eos dies illa ventura, quae non relinquet eis radices neque ramum. Radix rei aliquando veritatem indicere videtur. Iob 19, Quin dicitis, Quare

73. Unde etiam opinor fieri, ut interdum compunctio pro moerore, contritione ac poenitentia ponatur. Sic et Ieremias indicat de magno moerore ac terrore dolere renes et lumbos, inquit enim cap. 30. Quare omnis vir habet manus [?: ] super lumbos, quasi parturiens? id est, unde ille tam [?: ] stis dolor viris accidit? Grana tritici, per metaphoram ob similitudinem quandam dicuntur renes. Deus [?: ] Cum adipe renum tritici. pro, cum farina optima grnorum triticeorum. forma enim renes cum granis [?: ]

huius instituti, et requireret prolixiorem tractationem: breviter tamen respondeo, Istius coniunctionis duarum quaestionum, nempe immortalitatis animae et resurrectionis corporis, seu contra mortalitatis animae et corporis, perpetui interitus aut abolitionis aeternae, esse ipsarum duarum hominis partium summam coniunctionem. Non enim ita est condita anima â Deo, ut perpetuo sola vivere sine corpore debeat, sicut angeli: sed cum sit tantum altera pars hominis, necessario requirit etiam alterius separationem, ut fieret homo integer, et qui totus peccavit, totus puniatur: vel contra, qui

pertinentem partem aliquando recipere debet, ut in perpetuum integer homo existat. Sic igitur ex immortalitate animae, etiam corporis immortalitas per resurrectionis instaurationem facta solide deducitur: et contrâ, ex plena perpetuaque abolitione corporis, etiam animae tanquam mancae ac mutilae partis (ut ita dicam) nullitas interitusque, consequitur. RETE, per metaphoram primum significat omnis generis fraudes, maleficiaque quibus improbi vel vitae vel fortunis piorum, aut aliorum pauperum et afflictorum insidiantur. Psalmo nono, In reti quod absconderunt, captus est pes

cum inquit: Turpitudinem patris tui ne reveles, aut denudes: pro, non habueris rem cum matre, aut noverca, quia etiam illa est quasi tui patris nuditas, quandoquidem coniuges una caro sunt. Porrô quia nihil magis decet ac decorat mulierem, quam pudicitia, verecundia, et contectio tegendarum partium: ideo crebro Revelare nuilitatem alicuius mulieris, vel gentis ac populi, per mulierem aut virginem figurati, est privare eam omni gloria, et contemptam ignominiosamque efficere. Isaiae quadragesimoseptimo, de Babylone dicitur: Revelabitur turpitudo tua, aut pudenda tua. Hieremiae

tuae. Similitudo est rei mixta, ut solent Hebraei facere. Sensus autem est, quod sicut ros mirabili ac invisibili modo ex utero aurorae. id est, aurora exoriente, nascitur, sine omni ope ac viribus humanis: ita etiam iuventus, aut ipse quoque partus populi Dei, mirabili prorsus modo propagabitur et crescet Meschiae: sicut alibi dicitur, sterili plures liberos crescere quam foecundae. et ipsamet sterilis mater Ecclesia miratur in Isaia, unde sibi tanta soboles venerit. Sic Christus comparat suum regnum fermento sponte massam fermentanti,

haec metaphora venit a conflictu, ubi cum hostis praevalere incipit, aliquam partem totius aciei aut phalangis rumpit, unde Ruptura caedem notat. Quare rupisti rupturam super te, et vocatum est nomen eius Perez: Genesis trigesimooctavo. id est, rupisti tuam secundinam. Solent enim infantes in partu perrumpere illum quasi [?:-culum ] , quem Deus eis in utero induit, cum pariendi sunt. Videtur nutrix ludibunda quasi obiurgare in fratrem, quôd fratrem, qui prior exiturus videbatur, quasi repulerit, ipseque per angustias perruperit festinando ad exitum: quam rationem huius

corporum firmitatem, in Sacris literis, ut hic et in aliis locis, divinum foedus salitum, id est, incorruptum inviolatumque appellatur. Eadem ratione sacrificiis destinatur, propter Christum, qui caelestis ille sal est, suos vitiis liberans, et ad aeternae vitae participatum igneo suo Spiritu transferens, absumpta terrestri illa et depravata natura. Huc alludens Christus, salem cum igne coniungit dicens: Nam omnis homo igni salietur, et omnis victima salietur. Eodem modo Apostoli Sal terrae dicuntur, propter Evangelii doctrinam, cum multa virtute ignei

10 idem Apostolis mandante. Sic Act. 18 dicitur Paulus ascendisse Hierosolymam, et salutasse Ecclesiam. Item Agrippam regem venisse ut salutaret Festum: Actor. vigesimoquinto. Sic forte de omni familiari et amici re colloquio intelligendum est, quod Ioannes ait [?: ] facere se participes peccatorum seductorum, qui [?: ] Ave dixerint. In Evangelistis aliquoties obiicitur a Christo Pharisaeis, quod cupiant captentque salutationes in plateis: nimirum non propter vulgarem imprecationem pacis, sed propter honorificas appellationes et gestus, quos eis salutatores

Domus Davidis sanctitas est, quia ingressa est in eam arca: secundo Paralip. octavo: id est, sancta, aut consecrata Deo. Simili ratione dicitur, Sit Sabbatum sanctitas vobis: Exodi trigesimoprimo, et trigesimo quinto. Velum sanctitatis, Levitici quarto: id est, velum sanctioris partis tabernaculi. Sic, Ad expiandum in sanctitate: Levitici sexto: id est, in sancto loco. Laudate Dominum in sanctitate eius: Psal. 150. id est, in loco sancto ipsius. Sic Ezechielis quadragesimosecundo: Cubicula sanctitatis. Sanctitas, pro rebus sacris. Numeri sexto:

te. id est, hostes et caedes. In sanguine alicuius mori, est, illum ob caedem alicuius interfici. secundo Samuelis tertio: Et mortuus est in sanguine Asael, fratris Ioab. Contra dicit Deus Ezechielis decimosexto, In sanguine tuo vives: id est, quantumvis tota iaceas neglecta in sanguine a partu, tamen ego tibi opitulabor, teque servabo. Manus sanguine plenae, Isa. primo, et quinquagesimonono. id est, contaminatae, ac reae homicidii. et aliorum gravissimorum scelerum. Terra est plena iudicio sanguinum, Ezek primo. id est, facinoribus capitalibus aut facinorosis, ob quae illi

seu foedera, quorum prius quidem lotione aquae peragitur et confirmatur, posterius vero distributione sanguinis. Sanguis igitur Iohanni ibi necessario sacrosanctum foedus aut sacramentum Coenae Domini significat. Primae Corinthiorum decimo: Poculum cui benedicimus, non ne communio (id est, participatio) sanguinis Christi est? Hoc est, fractio aut sumptio panis, et sumptio corporis Domini, et sumptio benedictae potionis, est participatio sanguinis Domini. Hebraeorum decimo: Qui abiecerit legem Moysis. absque misericordia ad duorum aut trium testimonium moritur: quanto putatis

ibi necessario sacrosanctum foedus aut sacramentum Coenae Domini significat. Primae Corinthiorum decimo: Poculum cui benedicimus, non ne communio (id est, participatio) sanguinis Christi est? Hoc est, fractio aut sumptio panis, et sumptio corporis Domini, et sumptio benedictae potionis, est participatio sanguinis Domini. Hebraeorum decimo: Qui abiecerit legem Moysis. absque misericordia ad duorum aut trium testimonium moritur: quanto putatis acerbiore supplicio dignus censebitur, qui filium Dei conculcarit, et sanguinem foederis, per quem fuerat sanctificatus, prophanum duxerit et

statim contuli cum carne et sanguine id est, cum ullo homine, contentus institutione ac patefactione veritatis, quae mihi abunde a Christo ipso contigerat. Sed de hac locutione, cum caro et sanguis coniunguntur, supra in voce CARNIS prolixius disserui. Hebraeorum secundo: Quoniam igitur pueri participes fuerunt carnis et sanguinis, et ipse quoque similiter particeps factus est eorundem. id est, quandoquidem habuerunt non tantum animam, sed et corpus. Pontifex et Christus dicitur intrare in tabernaculum, cum sanguine, per sanguinem, et in sanguine: id est, offerendo simul sanguinolentum

contentus institutione ac patefactione veritatis, quae mihi abunde a Christo ipso contigerat. Sed de hac locutione, cum caro et sanguis coniunguntur, supra in voce CARNIS prolixius disserui. Hebraeorum secundo: Quoniam igitur pueri participes fuerunt carnis et sanguinis, et ipse quoque similiter particeps factus est eorundem. id est, quandoquidem habuerunt non tantum animam, sed et corpus. Pontifex et Christus dicitur intrare in tabernaculum, cum sanguine, per sanguinem, et in sanguine: id est, offerendo simul sanguinolentum sacrificium, atque ita quasi aditum sibi per illud ad Deum

Ezechielis decimonono: Mater tua sicut vitis in sanguine tuo, quae est plantata iuxta aquas, frugifera et frondifera est facta ab aquis multis. Credo sanguinem ibi pro vino accipi ut supra audivimus interdum usurpari. Alii intelligunt de nativa succulentia. Aliqui intelligunt etiam ortum ac partum: id est, cum te primum pareret, floruit ac viguit. SANITAS, et SANARE, per metaphoram significat incolumitatem quamvis, etiam in rebus ac fortunis: inanima quoque praeterea liberationem a quibusvis adversitatibus, corporeis, terrenis, et spiritualibus. Ieremiae trigesimo:

enim aut intelligentia carnis, mors est: sapientia vero spiritus vita. Propterea quod sapientia carnis inimicitia est ergo Deum, quia Deo non subiicitur, nec subiici potest. Ubi verbum Sapere et Sapientia complectitur omnem intelligentiam, cogitationem, ac curam conatumque rationalis partis, seu summae in homine potentiae. Sic Christus Petrus obiurgans Matt. 16 ait, Abi retro me Satanas, quon [?: ] sapis quae Dei sunt. Sic Paulus Rom 11. Noli altum sapere, sed time Deum. et 12. Non plus sapere quam oportet sapere, sed sapere ad sobrietatem. id est non supra

sumus, et aliter de Christo sentimus, aliaque bona ab eo expectamus. Deponere veterem hominem secundum priorem conversationem: Ephes. 4 id est, viventem et agentem pristino more perversae vitae. vel veterem hominem una cum suis operib. aut priori illa prava conversatione. Eadem vis est saepe particulae IUXTA. Mich. 7, Iuxta dies antiquos, iuxta dies egressionis tuae i. ut olim, ut tempore exitus ex Aegypto. Excitabit super eum flagellum, iuxta plagam Madian. id est, ut olim Madianitas afflixit. Dedi tibi annos iniquitatis, iuxta numerum dierum, Ezech. 4. pro, tot tibi dies ad istud

inquit: Non vos estis qui loquimini, sed spiritus patris caelestis loquitur per vos. 1 Reg. 6 est, non esse auditum malleum, aut securim, aut ullum instrumentum ferreum in extructione templi: quia nempe omnia fuerant iam antea secta et praeparata, ut solum collocatio aut compositio praeparatarum partium sive lapidum, sive lignorum superesset. Securis ad radicem arboris posita est, itidem proverbialis locutio fuisse videtur. Significat autem imminere alicui extremum exitium. Sumpta autem est haec similitudo aut metaphora a caesoribus lignorum, qui alias tantum ramos abscindunt ex

non est meum dare, etc. Matthaei 19, In regeneratione, cum sederit filius hominis in throno gloriae suae, sedebitis et vos super duodecim thronos, iudicantes duodecim tribus Israel. Idem Lucae vigesimosecundo. Sic Apocalypsis 3, Dabo ei sedere in throno meo id est, faciam eum participem gloriae regnique mei. Sic [?: ] Antichristus dicitur sessurus in templo Dei, et ostenturus se: 2 Thessal. 2. adversarius ille efferens se [?: co- ] omne id quod dicitur Deus aut numen, adeo ut in templo Dei sedeat ut Deus, ostentans se quod sit Deus, id

Sic Paulus statim initio Ro. 1, vocat se servum Dei: suamque servitutem, ad quam sit vocatus, mox ibidem describit. Phil. 2, Timotheus, veluti cum patre filius, mecum servivit in Evangelio. De hac ministerii servitute multa dicuntur Num. 3, 7, et 8. Sic et Paulus ait: Qui altari serviunt participes sunt eius. Hac ratione et Christus dicitur servus, quia fuit minister et legatus caelestis patris ad genus humanum, et praeterea eum perfectissime colendo legem implere debuit. Isa. 42. Ecce Servus meus, suscipiam eum et mox se quenti: Servus meus quem elegi. Isa. 52. Ecce intelliget

non fecit illud. id est, nun quid erit ullum malum in civitate, seu ulla calamitas, quam Deus non immiserit in castigationem nostri? id est, certe non est quicquam cladis, quod a Deo non infligatur. Sic ibidem: Si tuba canet, et populus non consternabitur. id est, nunquid? certe non. De huius particulae significatione Philip. 1. disceptatur, cum Paulus inquit, εἰ δὲ, Si autem vivere in carne est mihi fructus operis, etc. Ego non dubito a multis totum illum locum foede perversum, magis quam versum esse. Sensum autem esse hunc: Mihi

eos. Audisse sibilos gregum, et mansisse inter caulas, dicitur [?:--ben ] Iud. 5. cum noluit venire ad praelium contis exercitum Iabin. Sibilos autem gregum credo ibi nocari, qui pastores in gubernando grege edebant. SIC כן particula varie accipitur, cuius aliqua significata ac locutiones recensendae sunt. particula [?:--- ] collatione, vel demonstratione, vel affirmatione quidam secum importat in sermone

] Iud. 5. cum noluit venire ad praelium contis exercitum Iabin. Sibilos autem gregum credo ibi nocari, qui pastores in gubernando grege edebant. SIC כן particula varie accipitur, cuius aliqua significata ac locutiones recensendae sunt. particula [?:--- ] collatione, vel demonstratione, vel affirmatione quidam secum importat in sermone similitudinem: et Hebraeis idem valet, quod Latinis Ita, sic, item, similiter, taliter. Istae

[?:--- ] collatione, vel demonstratione, vel affirmatione quidam secum importat in sermone similitudinem: et Hebraeis idem valet, quod Latinis Ita, sic, item, similiter, taliter. Istae enim particulae certificant atque confirmant aliquid Genes. 1: Et factum est ita. Exodi 7, Et fecerunt similiter. Iudic. 21. Non invenerunt pro se totidem. 1. Regum 17. Et in iuncturis similiter desuper. Psalmo 147, Non fecit similiter omni genti. Proverb. 28, Propter transgressionem terrae

et traditi sunt oblivioni, et tantum fecerant in civitate, sed et hoc est vanitas. Mich. 1, Si fuerint praefecti, et simul multi, simul tamen evellentur et transibunt. Zach. 11, Et irnitum factum est in die illa, et cognoscent vere. id est: sic afflicti gregis, qui observant me. Quando hanc particulam mox praecedit negatio, tum idem Hebraeis valet quod Graecis ne my, ne gry, aut quid simile: et Latinis, Ne tantillum quidem. Esaiae 16. Audivimus superbiam Moab, quod superbus sit valde, sed ne sic quidem robur eius: id est, ne tantillum, demonstrata re aliqua levi, et nullius momenti,

ne tantillum loquebantur. Ierem. 23. Cursus eorum improbus, sed fortitudo eorum ne quidem tantillum. Et cap. 48, Ego novi, ait Ieliova, furorem eius, sed ne tantillum robur eius. Proverb. 15. Labia sapientum seminant scientiam, sed cor stultorum ne tantillum. Item sine negativa particula: Isaiae 51, Et habitatores eius velut sic morientur, [?: Vuie--- ] : quemadmodum Germani dicunt, Ich gebe nicht das darum, facientes crepitum digitis. Solet alioqui esse particula applicans similitudinem, ut Latinum sic. Aliqui eam accipiunt pro inchoante similitudinem

15. Labia sapientum seminant scientiam, sed cor stultorum ne tantillum. Item sine negativa particula: Isaiae 51, Et habitatores eius velut sic morientur, [?: Vuie--- ] : quemadmodum Germani dicunt, Ich gebe nicht das darum, facientes crepitum digitis. Solet alioqui esse particula applicans similitudinem, ut Latinum sic. Aliqui eam accipiunt pro inchoante similitudinem aut collationem. Psalm. 63. Sic contemplatus te sum in sanctuario ivo. ita et mox: Sic benedicam tibi in vita mea, et in nomine tuo levabo manus meas. Quasi diceret: Sicut in sanctuario

sunt foeda ac illicita. 2. Sam. 13, Non enim sic fit in Israele. pro, talia non solent aut debent fieri. Iob 9, Non sum sic apud me. id est, non sum talis qualem me putatis. Sic dicit servus tuus Iacob. Genes. 32, pro, haec tibi nunciari praecepit. Saepe deest vel alterutra similitudinis particula, inchoans aut applicans, sicut aut sic, vel etiam utraque: ut in Regulis Generalibus de particulis Consignificativis, [?:-e ] etiam de Similitudinibus dixi. Proverb. 10. Ut transit turbo, non erit impius. pro, sic non erit, aut sic [?: subi-- ]

fieri. Iob 9, Non sum sic apud me. id est, non sum talis qualem me putatis. Sic dicit servus tuus Iacob. Genes. 32, pro, haec tibi nunciari praecepit. Saepe deest vel alterutra similitudinis particula, inchoans aut applicans, sicut aut sic, vel etiam utraque: ut in Regulis Generalibus de particulis Consignificativis, [?:-e ] etiam de Similitudinibus dixi. Proverb. 10. Ut transit turbo, non erit impius. pro, sic non erit, aut sic [?: subi-- ] [?:-nescet ] . In iuramentis saepe posterior pars, quae [?:--li ] imprecatione constat,

delicate victitet, nulla prorsus [?: hab--- ] pauperum ratione. Sed de hac re supra in voce ARGENTEUS. SICUT, plerunque confert duas res diversas, in aliquo tamen similes. 2. Samuelis 14, sicut angelus Dei, sic est Dominus meus rex, ut audiat bonum ac mali. Saepe haec particula similitudinis deest, ut et Sic: quod prius in vocula Sic monui, et in Regulis universalibus, in cap. De similibus ac consignificativis. Aliquando decus diversas personas aut res exaequat in aliqae, idque repetita. Genesis 18. Eritque sicut iustus, sicut impius. id est, par

quia sunt (ut Augustinus inquit) visibilia signa invisibilis gratiae. Observandum autem est, ibi locutionem Signum circumcisionis, indicare non notam aliquam significantem circumcisionem, sed quod ipsa circumcisio sit signum gratiae. Sic omnes ferme illae caeremoniae, sacrificia, et res sacrae, partim praeteritarum historiarum, gestorum aut rerum fuerunt signa: sicut Sabbatum, creationis: Pascha cum azymis et festum tabernaculorum, exitus ex Aegypto. partim praesentium, ut irae ac favoris Dei: partim denique futurarum: ut adventus Meschiae, eiusque beneficiorum ac regni. Sic baptismus est

significantem circumcisionem, sed quod ipsa circumcisio sit signum gratiae. Sic omnes ferme illae caeremoniae, sacrificia, et res sacrae, partim praeteritarum historiarum, gestorum aut rerum fuerunt signa: sicut Sabbatum, creationis: Pascha cum azymis et festum tabernaculorum, exitus ex Aegypto. partim praesentium, ut irae ac favoris Dei: partim denique futurarum: ut adventus Meschiae, eiusque beneficiorum ac regni. Sic baptismus est signum spiritualis ablutionis, imputatae et inchoatae. Sic sacramen talis manducatio panis et corporis, est signum spiritualis fruitionis Christi, credendo

circumcisio sit signum gratiae. Sic omnes ferme illae caeremoniae, sacrificia, et res sacrae, partim praeteritarum historiarum, gestorum aut rerum fuerunt signa: sicut Sabbatum, creationis: Pascha cum azymis et festum tabernaculorum, exitus ex Aegypto. partim praesentium, ut irae ac favoris Dei: partim denique futurarum: ut adventus Meschiae, eiusque beneficiorum ac regni. Sic baptismus est signum spiritualis ablutionis, imputatae et inchoatae. Sic sacramen talis manducatio panis et corporis, est signum spiritualis fruitionis Christi, credendo eius passionem pro nobis esse factam. Sic

ac prosperas denotat: ita contrâ Clamor magnas calamitates vel belli, vel pestis vel famis ac similes. Sic apud Iudaeos summum silentium, apud Aegyptios contra clamor praedicitur futurus nocte sequenti, Exodi undecimo. omnes enim in magnis doloribus et calamitatibus queritamur ac clamamus partim impatientia, partim petendo opem. Secundo [?: tacem-- ] cum timemus aliquem vehementer: ut familia praesentem herum, et discipuli praeceptorem. [?: Co--- ] clamamus et tumultuamur, cum soluti omni [?:--- ] pro arbitrio agimus. Psalmo quarto: Reputate

ita contrâ Clamor magnas calamitates vel belli, vel pestis vel famis ac similes. Sic apud Iudaeos summum silentium, apud Aegyptios contra clamor praedicitur futurus nocte sequenti, Exodi undecimo. omnes enim in magnis doloribus et calamitatibus queritamur ac clamamus partim impatientia, partim petendo opem. Secundo [?: tacem-- ] cum timemus aliquem vehementer: ut familia praesentem herum, et discipuli praeceptorem. [?: Co--- ] clamamus et tumultuamur, cum soluti omni [?:--- ] pro arbitrio agimus. Psalmo quarto: Reputate in

sileas, et assimiler iis qui descendunt in lacum. Esaiae quadragesimosecundo locus insignis est: Dominus quasi gig-- egreditur, et sicut vir bellicosus excitabit zelum, vociferabitur et iubilabit, atque super inimicos suos praevalebit. Tacui multo tempore, et silui, et continui me. Nunc quasi parturiens clamabo, devastabo, et deglutiam pariter, et in solitudinem redigam montes et colles, et omnem herbam eorum exiccabo, ponamque flumina in insulas et stagna exiccabo. Ex quo loco phrasis haec clare intelligi potest. De hominum quoque cessatione aut quiete valde crebrum est, Exodi

Aliquando socius est adiutor. Matth. vigesimotertio: Si vixissemus tempore patrum nostroram, non fuissemus socii ip sorum in interficiendis prophetis: id est, adiutores. Isaiae 1, Principes tui furum socii. id est, adiutores. Sic Psalmo 51, Currebas cum fure. sinus aliquando est idem quod particeps, seu qui de eodem commodo fruitur. Romanorum undecimo: Factas es socius radicis, et pinguedinis eius. id est, particeps. 2 Corinthior. 1, Socii estis passionum, et consolationis eritis. Socius significat aliquando idem quod similis. Proverb. 28. Qui rapit bona patris et matris,

in interficiendis prophetis: id est, adiutores. Isaiae 1, Principes tui furum socii. id est, adiutores. Sic Psalmo 51, Currebas cum fure. sinus aliquando est idem quod particeps, seu qui de eodem commodo fruitur. Romanorum undecimo: Factas es socius radicis, et pinguedinis eius. id est, particeps. 2 Corinthior. 1, Socii estis passionum, et consolationis eritis. Socius significat aliquando idem quod similis. Proverb. 28. Qui rapit bona patris et matris, socius est viri exterminatoris. id est, similis est latroni, quantumvis id perneget, et longe alius videri velit. Sic et

sancta datarum dexterarum pactione cum aliquo pacisci de societate seu coniunctione operarum, mutuorum officiorum, et de mutuo auxilio. Sic Galat. 2 dicit Paulus, Iacobum, Petrum et Ioannem sibi ac Barnabae dedisse dexteras societatis. Societas aut communio spiritus, est eiusdem spiritus participatio. Verum quoniam in Graeco est plerunque vox κοινωνία, quod magis communionem sonat, vide supra vocem communio. SOL. Sol dicitur factus in dominium, seu ut dominetur diei, et luna nocti: Genesis primo. Psalmo 136. id est, ut luna

[?: ] , mittere sortes, dare sortes, exire sortes, cadere sortes, sortem mittere cum aliquibus, et inter aliquos, [?: quar-m ] locutionum exempla sunt innumera, ut ea recensere nihil plane sit opus. Prover. 1, Mitte sortem nobiscum. i. divide praedam nobiscum, partire nobiscum, quaere nobiscum lucrum. Psal. 22. Matt. 27, Super vestimenta [?:-ea ] miserunt sortem. id est, sortiti sunt ea, sorteque diviserunt. Sic Ioel 3, Super populum meum miserunt sortem. Et in Obadia, Super Hierusalem [?: mise-unt ] sortem.

quinetiam [?: integra- ] tribuum portiones soli dictae sunt sortes. Hinc [?: ] Ephraim, sors Iuda, etc. Sic etiam Latinis videtur [?:-cta ] esse sors, quae summa aut caput rei familiaris est: et [?: c--sortes ] , qui de eadem sorte participant. Psal. 124, Non relinquetur virga impiorum super sortem iustorum, ne forte mittant manum suam ad iniquitatem. i. [?:-on ] permittet Deus impios perpetuo opprimere [?: pi- ] , [?: ] eorum bona detinere. Hinc porro per metaphoram

vox ad omne genus commodorum ac bonorum. Actorum 8. Non est tibi pars neque sors in sermone hoc. Actor. 26. Ut remissionem peccatorum et sortem inter sanctos accipiant per fidem, Ephes. 1. In Christo sorte lecti sumus. i. electi, aut posses si a Deo. Coloss. 1. Qui idoneos nos fecit ad participandum sortem sanctorum in luce. Aliquando per eandem metaphoram et catachresin, pro quavis rata aut debita alicuius portione ponitur, etiamsi ea sit mala: ut pro poenis, Isaiae 17. Haec est pars conculcantium nos, et sors eorum qui diripiunt nos. Hierem. 13, Haec sors tua, et pars

scriptum, quam literam: et tamen voluimus ex more literam interpretari. Sed aliquid tamen amplius spectavit Paulus. nam quia lex non modo caeremonialis, sed etiam moralis, id est, Decalogus (quam vocant) ad Christum ducebat, qui nobis omni modo factus est iustitia: hunc autem Legis usum Iudaei partim ignorabant, partim aspernabantur: hinc factum est, ut Paulus de Lege loquens, modo ex Iudaeorum hypothesi, qui eam a Christo separatam, seorsim et per se consideratam sibi applicabant: modo ex vero ipsius usu et Legislatoris voluntate, vocabula excogitarit isti distinctioni accommodata.

literam: et tamen voluimus ex more literam interpretari. Sed aliquid tamen amplius spectavit Paulus. nam quia lex non modo caeremonialis, sed etiam moralis, id est, Decalogus (quam vocant) ad Christum ducebat, qui nobis omni modo factus est iustitia: hunc autem Legis usum Iudaei partim ignorabant, partim aspernabantur: hinc factum est, ut Paulus de Lege loquens, modo ex Iudaeorum hypothesi, qui eam a Christo separatam, seorsim et per se consideratam sibi applicabant: modo ex vero ipsius usu et Legislatoris voluntate, vocabula excogitarit isti distinctioni accommodata. Itaque Legem nudam et a

inimicis suis Iosuae 7. id est, illis resistere. Sic 2. Regum 10. Ecce duo reges non steterunt coram eo: id est, nequiverunt ei resistere. Sic et Iosuae primo ac saepe alias, reperitur ad עמד Amad, vel Iazab. Sic dicitur Draco steisse coram muliere parturiente, Apocalypsis 12. Secundo, [?: ] significat in bono statu aut conditione esse: sicut contra Iacere etiam apud Latinos. Cicero in Fam. inquit Ea die pulchre stetimus. Et Terent. Vix steti. 1 Sam. 24, Stabit in manu tua regnum. id est, florebit, [?: sta----tur

Dominum, exibat ad tabernaculum testimonii. id est, cum aliquis vellet consulere Deum, eo exibat. Secundo et illud notabile est, quod creberrime desit, et sit subaudiendum, seu etiam includatur in pronominibus omnibus, item adverbiis demonstrativis, affirmativis, aut negativis, et etiam in omnibus participiis verborum: quod et in Regulis universalibus, praesertim in pronominibus et adverbiis aliquoties monui. De Ephraim contra Amalec, Iud. 5. pro, qui erat de Ephraim. Funda eius in manu eius: 1. Sam. 17, scilicet, erat, gestabat fundam. Tale et illud Christi est Ioann. 19. Mulier, Ecce

natus es in peccatis. id est, prorsus immersus et suffocatus in extrema malitia, natus es natura distortissima et monstrosissima. SUPER, אל Al praepositio multa admodum significata habet, sicut et aliae praepositiones, ac omnino inde clinabiles particulae. Usitatissima tamen et etymologiae Latinae ac Graecae (nam eadem vocula ὑπὲρ in utraque lingua est) ac denique Hebraeae אל al convenientissima significatio est, cum indicat aliquid alicui quasi incumbere aut

notat interdum non similitudinem, sed rem ipsam. Dan. 10. Ecce tanquam similitudo filiorum hominis tetigit me. pro, ipsa similitudo, seu angelus in specie humana. 1. Cor. 5. Ego tanquam absens corpore, praesens autem spiritu similitudo pro re ponitur. Alius, et quidem creber usus est huius particulae in huiusmodi locutionibus, Num. decimo quarto. Et mori feceris populum istum tanquam virum unum. pro, omnes penitus, ac perinde sine omni exceptione aut misericordia, ut si esset unicus homuncio. Sic Nero dixerat, Utinam populus Roman. unam cervicem haberet. TANTUM, et

in loco profundo aut depresso. TERRA, alias significat generaliter totam hanc inferiorem aut elementarem regionem. Sic dicitur Deus in principio creasse caelum et terram: id est, materiam aetheream et elementarem. Genes. 1. Secundo significat proprie istud terrae elementum, quod partim aquis obtegitur, partim ab hominibus incolitur. Sic Gen. 1. dicitur, Aridam vocavit terram. Et ibidem: Germinet terra herbam. Tertio, adhuc specialius accipitur, pro una aliqua regione aut provincia: Psal. 35 Et super mansuetos terrae. Isaiae 14, Omnes hirci terrae. id

depresso. TERRA, alias significat generaliter totam hanc inferiorem aut elementarem regionem. Sic dicitur Deus in principio creasse caelum et terram: id est, materiam aetheream et elementarem. Genes. 1. Secundo significat proprie istud terrae elementum, quod partim aquis obtegitur, partim ab hominibus incolitur. Sic Gen. 1. dicitur, Aridam vocavit terram. Et ibidem: Germinet terra herbam. Tertio, adhuc specialius accipitur, pro una aliqua regione aut provincia: Psal. 35 Et super mansuetos terrae. Isaiae 14, Omnes hirci terrae. id est, principes Deuter. 24.

inferiorem. Eadem loquutio est etiam Ezech. 31. Eph. 4: Caeterum illud Ascendit, quid est, nisi quod descenderat prius ad infimas partes terrae? id est, ad inferos, ut habet articulus fidei nostrae: et Psal. 16 et Act 2. Nam (ut modo dixi) Inferi dicuntur esse in interioribus partibus terrae. Terrae animam adhaerere, est, esse vicinum morti. Psal. 119. Via universae terrae, est communis profectio, aut ratio omnium mortalium, nempe ipsa mors. 1. Reg. 2: Ego abeo per viam universae terrae, confortare, et esto vir. Sic Graecum epigramma dicit, nos

significare, laudare, celebrare, praedicare: et cum eo quod supra ostendi significare, docere. Unde fit, ut in Novo testamento, sicut et in Veteri, non raro testimonium significet doctrinam. 2. Timoth 1, Ne te pudeat testimonii Domini nostri, neque te pudeat mei, qui sum vinctus ipsius: sed esto particeps afflictionum Evangelii: id est. ne te pudeat Evangelizare, aut testari de Christo. Sic Act. 22, Paulo in templo divina revelatione dicitur a Christo: Festina, et exi cito ex Hierusalem, quia non accipient testimonium tuum de me: id est, doctrinam tuam, quam de me praedicas. Sic 2.

et illustrandam naturam Sacramentorum et Testamentori Veteris ac Novi, si considerarentur ut foedera: quod et sunt, et ab Hebraeis in Sacris literis (praesertim Veteris instrumenti) perpetuo vocitantur. hoc enim vere istorum genus, ac genuina natura est. Quod non anima dvertentes quidam, partim male Sacramenta definiunt, quid sint signa externa, aut quippiam simile, affirmantes: partim ea longissime a testamentis separant: partim denique etiam vix dimidiam Sacramentorum naturam exponunt. Non huic sententiae obstat, quod plura fuerunt tum in [?: ] tum et in novo

ut foedera: quod et sunt, et ab Hebraeis in Sacris literis (praesertim Veteris instrumenti) perpetuo vocitantur. hoc enim vere istorum genus, ac genuina natura est. Quod non anima dvertentes quidam, partim male Sacramenta definiunt, quid sint signa externa, aut quippiam simile, affirmantes: partim ea longissime a testamentis separant: partim denique etiam vix dimidiam Sacramentorum naturam exponunt. Non huic sententiae obstat, quod plura fuerunt tum in [?: ] tum et in novo Testamento sacramenta: cum tantum unum vetus, ac unum novum Testamentum esse dicitur. Etsi enim tum

in Sacris literis (praesertim Veteris instrumenti) perpetuo vocitantur. hoc enim vere istorum genus, ac genuina natura est. Quod non anima dvertentes quidam, partim male Sacramenta definiunt, quid sint signa externa, aut quippiam simile, affirmantes: partim ea longissime a testamentis separant: partim denique etiam vix dimidiam Sacramentorum naturam exponunt. Non huic sententiae obstat, quod plura fuerunt tum in [?: ] tum et in novo Testamento sacramenta: cum tantum unum vetus, ac unum novum Testamentum esse dicitur. Etsi enim tum olim, tum et post Christum in [?: ]

Berith, foedus, quae Sacramenta in Sacris literis notantur, ista foederum sacramentorumque convenientia, cognosci confirmatique [?: ] sed ex eo quoque, quod tum Moses Gen. 17 Sacramentam circumcisionis nominat foedus, circumscribitque [?: ] dus, quod a duabus diversis partibus initur: tum et Christus suam Sacram coenam instituens, vocat eam novi Testementum, ostendens cum omnia alia sacramenta, tum illud in primis vere esse foedus quoddam aut testamentum. Quare expendamus, quomodo sacramenta sint foedera. Primum iis consideremus, quid sint foedera, quaeve coru

admonet. Sic igitur et in Sacramentis Deus prodit ex illa [?: ] cana sede, regno aut maiestate erga homines a [?: ] natos: ac cum eis per mediatorem causas dissidii [?: ] tum et iram sua morte tollentem, agit de summa et [?: ] parti utili coniunctione et foedere. Primum [?: propo- ] quae agnosci et coli ab hominibus postulet: deinde, quae [?: ] bona, et quomodo vicissim eis praestare velit [?: Co- ] etiam homines, antea sua idola suasque cupiditates [?: fect- ] tes et

pacta inter homines morte dissiliunt, et irrita red duntur: cum testamenta non nisi morte testatoris confirmentur. Praeterea foedera et pacta iureiurando confirmantur: solus assensus in testamento requiritur. Foedera quoque (uti etiam supra dictum) tum conditiones ac veluti onera quaedam utrique parti proponunt, eaque eam obligant, tum etiam praemia aut commoda quaedam eidem proventura: contra in testamento una ferme tantum pars obligatur, eademque etiam sola fructus percipit. Quare plurimum discriminis est inter Foedus et Testamentum. Quod autem vocula Testamenti inter Christianos tam est

confoederatione conferam, ut in tanta re Lector etiam rectius instituatur. In foederibus hae solent esse proprietates: I. Duae diversae partes antea vel inimicae, vel non perinde bene cohaerentes. Hae sunt in hoc nostro foedere, Deus iudex, et homo peccator. II. Utriusque partis consensus in foedus, atque adeo etiam praesentia in pangendo foedere. Sic fit, et hoc credere debemus, nos in Sacramentis cum Deo coram agere, pacisci de certis conditionibus et transigere. III. Mediator, partes illas concilians, et inter eas foedus sanciens.

IIII. Mutuae obligationes ac promissiones sibi invicem propositae. Hae sunt, quod Deus velit nobis esse propitius pater: et quod nos illum solum ut Deum ac patrem colere, ac ab eo omnia bona per et propter filium expetere et quaerere velimus. V. Certa commoda utrique parti inde provenientia. Ea hic sunt a Deo erga nos, iustificatio, spiritus sancti renovatio, et vita: et vicissim a nobis erga eum, glorificatio. VI. Certa caeremonia ac externum signaculum illius foederis aut obligationis adhibetur, quae utramque partem perinde contingit ac

ut maxime nos eum abnegemus, ipse semet abnegare non potest. X. Testes, et confirmantes foedus, sunt: Deus, iuramenta, caeremoniae sacrae, vades aut pignora aliqua. Sic et hic sunt confirmatoria pignora non solum panis et vinum, sed et ipsum corpus ac sanguis, utrique confoederatae parti exhibitus, ut modo dictum est, ac denique iuramentum patris. Testamenti proprietates. I. Sunt quidem duae partes. altera est persona quae Testamentum facit, ac bona legat: altera, cui, aut quibus: sed plerunque et ante bene inter se coniunctae, ut pater cum liberis. At nos antea

vero vita: sic Christus quasi testator sanguine suo moriens, et ex hac [?: ] ta discedens tum erga Deum, tum erga nos hoc testamentum confirmavit. IIII. Tantum ferme testator obligatur, altera pars non item: hic utraque pars obligatur. V. Tantum alterius partis, nempe haeredum commodum agitur, testatoris non item: hic sane quoque proprie nostra salus agitur, tam etsi et Deus glorificetur. VI. Testator potest, quoties vult, dum vivit, testamentum irritum facere, addere, diminuere, et pro arbitrio corrigere. At hoc Dei testamentum est

VI. Testator potest, quoties vult, dum vivit, testamentum irritum facere, addere, diminuere, et pro arbitrio corrigere. At hoc Dei testamentum est immutabile: Psal. 89. Contra, vetus foedus est mutatum. Hier. 31, Ezech. 20. VII. Non requiritur utriusque partis noticia, consensus aut praesentia in faciendo testamento. Quinetiam in plerisque regionibus, atque adeo olim apud Roman. et Graecos mos fuit, et etiamnum est, celare haeredes testamenti sententiam, ne vivens aut odium sibi a neglectis conciliet, vel a ditatis periculum, utque tanto

iniquitas, rex autem et thronus eius sit innocens. id est, ipse ac regimen eius careat omni culpa non puniti homicidae: ubi thronus pro regimine poni videtur. Matt. 19 Cum sederit filius hominis in throno gloriae suae, sedebitis et vos super thronos XII, iudicantes XII tribus Israel. id est, participes eritis illius meae gloriae: et testificando, quod serio ac fideliter monueritis Israelitas de poenitentia ac ratione adipiscendae salutis, ostendetis merito eos damnari, cum tam obviam oblatamque salutem arripere noluerint. Throni, dominationes, imperia et potestates per Christum

Num.13 Mitte tibi viros qui explorent: id est, in tuum commendum ac utilitatem. Gen. 27, Fuge tibi ad Laban fratrem meum: id est, in tuam salutem, ut incolumis sis. Gen. [?: ] Explora tibi, si quid tuum apud me est. Aliquando [?: ] ociose tanquam expletiva quaedam particula poni videtur. Cantic. 1. Si nescis tibi o pulcherrima. et 2, Surge amica mea, formosa mea, et vade tibi. Gen. 12, Vade tibi exterra tua et cognatione tua. Et Gen. 22, Vade tibi ad terram Moria, etc. tametsi et in hisce loquutionibus dativus ille aliquid commodi

moritur tam scelerate proditus, et tam tristi genere supplicii ex carnificatus. Vicinum huic est, quod Ioann. 12 scriptum est, quod multi propter Lazarum vadebant, aut abibant: hoc est, deficiebant, seu (ut ita dicam) Iudaismo moriebantur. Aliquando ferme ociose, propemodum ut completiva quaedam particula, usurpatur. Ioann. 15. Elegi et constitui vos, ut abeatis aut vadatis, et multum fructum afferatis. Sic ferme dicunt Latini: I nunc, et cupidi nomen amantis habe. Eant nunc, et glorientur adversarii sibi responsum non esse, etc. VAE, Hebr.

Sic et Matth. 24, inquit, Vae praegnantibus et lactantibus. id est, tristissima calamitas illo tam luctuoso tempore accidet talib. Paulus quoque 1. Cor. 9. Vae mihi, si non evangelizavero. id est, tristissima calamitas mihi imminebit, gravissime puniar. Multo clarius habetur hic usus particulae Vae in Apocalyps, ubi capite 8. 9. 10 et 11, tria quaedam Vae describuntur, per quae ingentes calamitates indicantur. VAH, interiectio laesantis, exultantis, atque adeo insultantis est. Psalm. 35. Distenderunt super me os suum dicentes: Vah vah, vidit oculus noster. ubi

idem quod nihil, seu prorsus non. Ps. 119. Ne derelinquas me usque valde. id est, nequaquam, ne in minimo quidem me derelinquas. Ibidem: Ne eripias verbum veritatis ex ore meo usque valde. id est, omnino ne eripias, ne in minimo quidem. Hoc ergo est discriminis, quod in Latina lingua ista particula intendendi, negationi postposita, destruitur a negatione, et relinquit gradum remissum: ut, non prorsus, non omnino, non valde, non adeo. At praeposita auget negationem, ut universaliter neget: ut prorsus non. omnino non, valde non. Contra Hebraeis interdum, sive praeponatur, sive

Discesserat Esau in agrum, ut venaretur venationem ut venire faceret. id est, ut patri ferinam afferret. [?: Ve- ] re facere in suam manum, est aliquid acquirere. Eccl. quinto: Nec quicquam reportet de labore suo, quod [?: ] cit venire in manum: id est, de lucro labore parto. Ve nire de longinquo, videtur significare serium et grave praepositum. Nemo enim temere et levi de causa ex [?: lon- ] quo venit. Isaiae trigesimo: Ecce nomen Domini venit de longinquo, et facies eius ardens, grave est onus Venerunt filii usque ad partum, et non est vis

id est, de lucro labore parto. Ve nire de longinquo, videtur significare serium et grave praepositum. Nemo enim temere et levi de causa ex [?: lon- ] quo venit. Isaiae trigesimo: Ecce nomen Domini venit de longinquo, et facies eius ardens, grave est onus Venerunt filii usque ad partum, et non est vis pariendi Isaiae 37, id est, foetus uteri se convertit ac movit ad [?: e-tum ] ex alvo, instatque partus: et tamen mater nunc in summa necessitate destituitur viribus, ut promovet partum: hoc est, res in summum discrimen adducta est, nec possumus inde nostris

causa ex [?: lon- ] quo venit. Isaiae trigesimo: Ecce nomen Domini venit de longinquo, et facies eius ardens, grave est onus Venerunt filii usque ad partum, et non est vis pariendi Isaiae 37, id est, foetus uteri se convertit ac movit ad [?: e-tum ] ex alvo, instatque partus: et tamen mater nunc in summa necessitate destituitur viribus, ut promovet partum: hoc est, res in summum discrimen adducta est, nec possumus inde nostris viribus eluctari: ferat igitur Deus ipse opem. VENTER, aliquando significat ingluviem, veritatemque, et nimium studium

venit de longinquo, et facies eius ardens, grave est onus Venerunt filii usque ad partum, et non est vis pariendi Isaiae 37, id est, foetus uteri se convertit ac movit ad [?: e-tum ] ex alvo, instatque partus: et tamen mater nunc in summa necessitate destituitur viribus, ut promovet partum: hoc est, res in summum discrimen adducta est, nec possumus inde nostris viribus eluctari: ferat igitur Deus ipse opem. VENTER, aliquando significat ingluviem, veritatemque, et nimium studium commodorum huius vitae. Phil. 3. Quorum finis est exitium, quorum Deus est venter, et

Sic Daniel dicit cap. 7 quatuor ventos pugnasse in magno mari: id est, quatuor plagas aut populos quatuor diversarum plagarum mundi: ex quibus quatuor Monarchiae ortae sunt. Sic et Christus Matth. vigesimoquarto dicit, electos a quatuor ventis colligendos: id est, ex omnibus partibus mundi. Ventus solet Deo addi, sicut supra in Turbine et Procella dixi: sive quia ita aliquando apparent eius visiones: sive quia ex nubibus vento agitatis tonitrua et fulmina veniunt: sive denique, ut quasi quaedam magnifica et terrifica hypotyposis addatur, ut pictores et poetae

Aliquando est idem quod adulterare, ut Paulus loquitur. Pervertere verba alicuius: Exod. 23. Munera pervertunt verba iustorum, et excaecant oculos sapientum: id est, efficiunt ut causa bona male iudicetus, [?: ] iudex munere excaecatus, nequit verba ac rationes iustioris partis syncere iudicare, et crimen pro magnitudine odisse. Verbum aut verba ponere in alicuius ore, est [?: ] instruere quid loqui debeat. Num. 23 bis dicitur: Posuitque Dominus verba Bileam in ore eius. et, [?: N- ] quod posuerit Deus in ore meo? Sic 2. Sam. 14

est vox concionatorum Christi. APPENDIX. Verbum quando doctrinam caelestem significat, synonymon saepenumero habet Sermonis vocabulum: quare de utroque promiscue testimonia quaedam Scripturae subiiciemus. Varia autem sunt, quae utrique adiiciuntur epitheta, cum in Veteri, tum Novo testamento, partim ab efficiente seu authore doctrinae, partim ab eius natura seu qualitate, partim denique ab effectu eius defumpta. Appellatur itaque Verbum sive sermo Iehovae, Adonai, Dei, Domini, 1. Regum 3, Sermo Domini erat preciosus in dieb. illis. i. rarus. Psal. 33 Rectum est

quando doctrinam caelestem significat, synonymon saepenumero habet Sermonis vocabulum: quare de utroque promiscue testimonia quaedam Scripturae subiiciemus. Varia autem sunt, quae utrique adiiciuntur epitheta, cum in Veteri, tum Novo testamento, partim ab efficiente seu authore doctrinae, partim ab eius natura seu qualitate, partim denique ab effectu eius defumpta. Appellatur itaque Verbum sive sermo Iehovae, Adonai, Dei, Domini, 1. Regum 3, Sermo Domini erat preciosus in dieb. illis. i. rarus. Psal. 33 Rectum est verbum Domini. Esa. 1, Audite verbum Domini

synonymon saepenumero habet Sermonis vocabulum: quare de utroque promiscue testimonia quaedam Scripturae subiiciemus. Varia autem sunt, quae utrique adiiciuntur epitheta, cum in Veteri, tum Novo testamento, partim ab efficiente seu authore doctrinae, partim ab eius natura seu qualitate, partim denique ab effectu eius defumpta. Appellatur itaque Verbum sive sermo Iehovae, Adonai, Dei, Domini, 1. Regum 3, Sermo Domini erat preciosus in dieb. illis. i. rarus. Psal. 33 Rectum est verbum Domini. Esa. 1, Audite verbum Domini principes. Esa. 2, Verbum Domini de

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report