Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: Parth?[IoU].* Your search found 4332 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1-100:1. Anffredus presbiter. Sauinae donatio, versio electronica [Paragraph | Section] offerre pro anime mee remedio, quatinus ea pars uidelicet octaua monasterium possideat in perpetuum, et ab eodem rectore, qui in eodem monasterio in die obitus mei uisus fuerit fore, infelici corpori meo sepulturam tribuatur. Si quis autem post meum decessum in aliquo contrarius eiusdem octave partiuncule esse uoluerit, habeat mecum una cum meis heredibus, habeatque maledictionem dei et sanctorum omnium sitque cum apostata dampnatus in die aduentus domini.
Non
licet tibi construere uicum in Monticellum quia noster est! Et ego illis:
Uallem et montem incipiente ex Saline usque Satilie, omnia mea sunt, quia
emi a Miroslauo coram idoneis testimoniis. Attigit eo tempore uenire in nostris
partibus Slauizo rex et Petrus banus, nec non Sarubba causa discordię quę erat inter
Slauzo et Lubomiro. Vnde uocauerunt nos ante hos nominatos uiros omnes
Tugarani; residentibus in ęcclesia beati Petri quę sita est in Olmisi, scilicet coram
Slauzo nec
quiete hactenus possedit,
et quod a predictis uiris donatione et confirmatione prelibate terre nostro
manasterio fuerint tradite. Cartam confirmationis
demonstrauimus et in presentia omnium assistentium perlecta fuit.
Auditis igitur utriusque partis allegationibus et uisa carta confirmationis pariter, et
audita ratione ac iuistitia dictante dominus Rainerius uenerabilis
Spalatensis archiepiscopus iudicauit: quod ego Johannes sancti Domnii sacrista et
procurator cenobii sancti Petri de Gomai
Romam ad
limina apostolorum Petri, et Pauli, ab illa autem die petra illa vocata est
Bello. Ecclesiam autem
supradictam statuit episcopatum fieri, ordinavitque ibi episcopum, et
episcopatum usque in praesentem diem; post haec coepit rex perambulare per
terram, et per regnum suum. Quodam itaque tempore dum esset rex in partibus
Sremi, Sremani congregantes se cum Ungaris commiserunt proelium cum rege, in quo
loco ceciderunt Sremani cum Ungaris, et facta est eis contritio magna, ab illo
ergo die dicta est planities illa, in qua factum est proelium, Bellina
accepto regno cresebat decoratus omni sapientia, et
sanctitate. Tempore itaque eodem dum Vladimirus esset adolescens, et regnaret in
loco patris sui, supradictus Samuel Bulgarinorum imperator, congregato magno
exercitu advenit in partibus Dalmatiae supra terram regis Vladimiri. Rex vero
qui vir sanctus erat, et nolebat aliquem de suis perire in bello, seccessit
humiliter, et ascendit in montem, qui Obliquus dicitur, cum omni gente sua.
Veniens post haec imperator
sponte ad trucidandum seu occidendum, quam ut vos periclitemini
fame, sive gladio . Tunc postquam haec, et alia plurima eis locutus fuisset
resalutatis omnibus, perrexit ad imperatorem. Quem imperator statim relegavit in
exilium in partibus Achridae, in loco qui Prapa dicitur, ubi et curia eiusdem
imperatoris erat. Post haec congregato exercitu debellavit Dulcinium longo
tempore, sed eum capere nullatenus valuit, inde ascendit iratus, coepit
destruere incendere ac
SEU CRONICA SALONITANORUM ATQUE
SPALATINORUM PONTIFICUM
secundum Ysidorum est prima pars Gretie et dicitur a Delmi ciuitate antiqua, que ibi fuit, sed ubi hec ciuitas Delmis in Dalmatie partibus fuerit, non satis patet. Verum tamen Dalmatia dicebatur olim largius, censebatur enim cum Chrouatia una prouintia. Est enim regio quedam in superioribus partibus, que dicitur Delmina, ubi antiqua menia ostenduntur, ibi fuisse Delmis ciuitas memoratur. Nunc uero Dalmatia est regio maritima, incipiens ab Epyro, ubi est Dirachium et protenditur usque ad sinum Quarnarium, in cuius interioribus est oppidum Stridonis, quod Dalmatie Pannonieque confinium
gente Dalmatica prelia multa commisit, ad ultimum peruenit ad partes Venetiarum. Et inde progrediens super oras Padi fluminis edificauit ciuitatem Patauium, que nunc Padua nuncupatur, sicut in Virgilio legitur.
e conuerso confuse describitur. Eodem tempore beatus Anastasius Aquilegensis aput Salonam martirium pro Christi nomine suscepit.
IV. De constructione edificii, quod Spalatum nuncupatur
Tunc Dioclitianus tale moderamen sue uoluit adhibere seuitie dans legem, ut qui nollet a christiana cultura recedere, non ut prius statim capite plecteretur, sed bonis omnibus expoliatus ad diuersa metalla et ad fodiendas arenas exul patria dampnaretur.
exul patria dampnaretur.
hostes exeuntes timidi et imbelles inueniebantur. Talibus et his similibus Salona corrupta uitiis, quid poterat nisi ad yma uergere? Quid restabat nisi ad interitum festinare?
timidi et imbelles inueniebantur. Talibus et his similibus Salona corrupta uitiis, quid poterat nisi ad yma uergere? Quid restabat nisi ad interitum festinare?
imbelles inueniebantur. Talibus et his similibus Salona corrupta uitiis, quid poterat nisi ad yma uergere? Quid restabat nisi ad interitum festinare?
Quid restabat nisi ad interitum festinare?
inferret Ytalie, per partes Dalmatie uastando transiuit Salonamque urbem ex parte uastauit. Ipse intrauit prescriptum edificium Dioclitiani cesaris et imperiales titulos ibidem sculptos deposuit atque deleuit, aliquam etiam partem eiusdem edificii destrui fecit.
casum ualde condoluit missitque abbatem quendam, Martinum nomine, cum multa pecunie quantitate pro redimendis captiuis. Qui ueniens ad partes Dalmatie multos redemit captiuos de Sclauis eosque ad parentes suos remisit. Iste Martinus ex apostolica iussione multorum sanctorum reliquias accepit in partibus Dalmatie et Ystrie et detulit eas Romam ad predictum papam Iohannem. Qui uenerabilis pontifex eas reuerenter suscipiens recondidit apud ecclesiam beati Iohannis Lateranensis, ubi est fons baptisterii et ibidem iuxta fecit depingi ymaginem beati Domnii cum pallio et ceteris pontificalibus
absque auctoritate synodali quendam Florentium Epitauritane ecclesie episcopum pro quibusdam iniectis criminibus, sed non probatis, deposuerat. Cuius causam comisit predictus papa suo subdiacono Antonio, quem in Salonam fuisse missum superius memorauimus. Prenotati ergo aduene sedem sibi in illis partibus collocantes ciuitatem Epitaurum sepius impugnantes nimium atriuerunt, atritamque ceperunt et captam in solitudinem redegerunt. Homines autem cum eis permixti sunt et facti sunt populus unus. Edificauerunt Ragusium et habitauerunt in eo. Ex eo tempore conari ceperunt pallium suo episcopo
maiori auctoritate pollebat, magnus Seuerus appellabatur. Iste cepit adhortari conciues suos, ut ad patriam redirent. Sed quia non erat tutum inter ruinas urbis antique habitacula ponere, consulebat eis, ut in edificio Dioclitiani se interim reciperent, ubi securius comorantes aliquam saltem particulam sui territorii incolere sine magno timore ualerent, donec rebus prosperius succedentibus Salonam reedificandi possibile foret. Et tandem placuit hoc consilium nobilibus et popularibus uniuersis et tale pactum inter se statuerunt, ut ditiores sibi domos propriis sumptibus edificarent,
Cededam, episcopum elegerunt eumque cum
quodam abbate, Potepa nomine, et cum Vlfo presbitero, totius magistro
nequitie, Romam properanter miserunt. Qui cum ante presentiam summi
pontificis accessisset, percontatus est eos ipse, qui nam
essent. Nefandus presbiter respondit: Ex Dalmatie partibus sumus
uestraque potest reminisci paternitas me dudum ad uestram accessisse
beniuolentiam. Et istis ad pedes uestre sanctitatis uenire placuit, ut
genti sue, sicut omnibus, gratiam faciatis. Nimirum et iste
nobilissimus Gothorum uir ad hoc uenit, ut per uos plenius instructus
ueritatis
non diu passa est fraudem diabolice ludificationis animas decipere infelices. Statim namque cum hec impia gesta summi fuissent pontificis auribus intimata, graui merore confectus, absque omni mora quendam legatum Iohannem cardinalem mittere festinauit ad extirpandam nefandi scismatis fomitem de partibus Sclauonie. Itaque cardinalis ad illas partes adueniens multitudinem populi et cleri coadunari iussit ipsumque pseudoepiscopum coram suis Gothis de tante temeritatis nequitia durissime increpauit, denuntians omnibus, quod nullum sacri ministerii ordinem a summo pontifice datum ei fuisset.
Hunc ergo fecit absolui dicens, quia dominus Alexander, felicis memorie, in suo decessu precepit uniuersos suo iussu incarceratos absolui. Prius tamen fecit eum super euangelium et super corpus beati Domnii subire corporaliter iuramentum, ut in abiuratam heresim numquam relabi deberet et de his partibus egrediens numquam rediret, sed cum eo Romam adiens apostolico se conspectui permitteret exhiberi.
secretum. Protinus ergo circa horam tertiam ceperunt, qui in turri erant, tubas clangere, uexilla erigere, per menia ciuitatis diffundi. At uero Spalatenses e latibulis exeuntes concito gradu ad turrim currunt, ignem supponunt, menia supergressos precipitant. Quotquot itaque in turri erant, partim fumo suffocati sunt, partim uero infelici saltu se ad terram miserunt. Qui in ciuitate erant, gladio ceciderunt, qui autem ad eorum confluebant auxilium, ingenti pauore perculsi, trepidi confusique fugerunt. Videns ergo archiepiscopus sue fraudis facinus denudatum magno confusionis pudore
circa horam tertiam ceperunt, qui in turri erant, tubas clangere, uexilla erigere, per menia ciuitatis diffundi. At uero Spalatenses e latibulis exeuntes concito gradu ad turrim currunt, ignem supponunt, menia supergressos precipitant. Quotquot itaque in turri erant, partim fumo suffocati sunt, partim uero infelici saltu se ad terram miserunt. Qui in ciuitate erant, gladio ceciderunt, qui autem ad eorum confluebant auxilium, ingenti pauore perculsi, trepidi confusique fugerunt. Videns ergo archiepiscopus sue fraudis facinus denudatum magno confusionis pudore obductus, ciuitatem exiuit
acrimonie paulisper excedens, cepit cum canonicis ecclesie sue contentiose agere. Volebat enim quedam iura eorum infringere propter quod ambe partes multum exasperate ad Romanam se curiam contulerunt. Cumque causam huiusmodi apostolico conspectui presentassent, quidam de cardinalibus auditor partibus datus fuit. Ventilatis ergo questionibus utrorumque pax et compositio inter ipsos reformata est et sic ad propria sunt reuersi.
sed mutuis se odiis insectabantur. Archipresbyter uero perseueranti constantia adherebat eidem.
habuerimus principes in regis curia protectores .
deueniret, seraque penitudine ducti, qualiter ab ipso possent euadere, cogitabant. Sicque factum est, ut qui ignotus fuerat dilectus, notus foret exosus et quem non uidentes affectuose traxerant, uidentes eicere appetebant. Sed Guncellus papali confirmatione suscepta, optinuit nichilominus in partibus Hungarie consecrari. Siquidem dominus Honorius summus pontifex missa auctoritate Roberto Vesprimiensi episcopo precepit, ut examinatis diligenter tam electi persona, quam electionis forma, si nichil obstaret de canonicis institutis, munus ei consecrationis impenderet. Robertus uero
factioso archipresbyteri conuenticulo fauorem impendere, partem uero archidiaconi auctoritatis sue mole deprimere, quantum posset. Hoc enim magis placere sibi uidebatur, si canonici sui dissiderent ab inuicem, quam si forent in unitate concordes. Videns autem archipresbyter, quod Guncellus sue parti accederet, ab archidiacono uero tota mentis esset intentione disiunctus, cepit eum magis ac magis in archidiaconum odiorum facibus inflamare. Ille uero, ut erat facilis ad credendum, et quia rancoris huius scintilla iam in eius erat corde perflata, libenter aures susurrationibus inclinabat.
certus de omnibus multum ei de tot molestationibus est compassus. Et requisiuit ab eo, an uellet cum archiepiscopo de his omnibus in curia experiri. Respondit archidiaconus: Vtique, pater sancte . Tunc papa dixit uicecancellario, qui astabat: Precipe Otoni cardinali, ut causam utriusque partis audiat diligenter . Tunc archidiaconus gratias agens deosculatis eius pedibus letus egressus est.
archiepiscopum, quod seminarium tante nequitie pullulare permiserat in ecclesia Spalatensi. Et quia non ut pastor bonus, qui animam solam ponit pro ouibus suis, se insidianti lupo opponeret, sed potius se actore inter fratres passus erat tanta scandali certamina excreuisse. Tunc requisiuit a partibus, an uellent ante diffinitionis calculum in pacis ac dilectionis redire consensum. Guncellus absque ulla cunctatione aquieuit, nil enim aliud affectabat, nisi pedem suam de laqueo eruere, in quem ipse inciderat, dum aliis prepararet. Sui uero complices, ut erant in peruersitatis proposito
ire Tragurium destructis eorum domibus omnia bona ipsorum Iohanni et eius complicibus adiudicauit, cum ergo ambe partes assidue armate incederent et ex uicinitate ciuitatum sese ad inuicem oculte ac palam crebrius infestarent, ita ut homicidia, rapine, cedes in eos etiam comitterentur, qui neutri parti fautores erant.
est cometa, que imminebat septentrionali regioni, quasi supra regnum Hungarie, et mansit diebus multis satisque magne rei portendi uidebatur presagium. His etenim diebus crebrescebat iam per aures hominum tristis rumor, quod pestifera Tartarorum gens fines iam Christianorum inuaserant in Ruthenie partibus; sed quasi pro ludo reputabatur a multis.
XXXIV. De regimine Gargani
XXXVI. De peste Tartarorum
inopinatus ad regem cucurrit, nuntians ex certo, quod infinita iam multitudo Tartaree gentis regnum intrauerat et iam prope esset. Tunc omisso consilio rex et regni principes ceperunt arma parare, ordinare duces super legionibus, maiorem pugnantium copiam conuocare. Exeuntes autem a Strigonii partibus transierunt Danubium et uenerunt uersus Pestium, que erat maxima uilla. Igitur peractis iam fere diebus quadragesime, prope Pasca, uniuersa multitudo Tartarei exercitus in Hungarie regnum irrupit. Habebant autem quadraginta milia securigeros, qui preibant exercitum siluas cedentes, uias
facinora huius populi summa Dei clementia supportasset, scelus tamen nefande libidinis trium episcoporum nequaquam potuit tollerare. De quibus tamen hoc dictum sit, mihi non est compertum.
idcirco non tantam uastationem transcurrendo facere poterat, sed adinstar estiue grandinis ea dumtaxat loca demoliti sunt, per que transitum habuerunt.
uindicte eorum et pereatis frustra. Sed murorum custodes nil ad eorum uerba respondere sunt ausi. Mandauerat enim rex, ut nullum eis redderent uerbum. Tunc uniuersa multitudo eorum inde consurgens uia, qua uenerat, reuersa recessit. Sic ergo per totum fere Martium in Chroatie ac Dalmatie partibus commorantes, quinque aut sex uicibus ad ciuitates has descendebant et postea ad sua castra redibant.
funibus dimittebant se certatim ex menibus et abibant. At uero Veneti uidentes suos hostes in fugam uersos continuo armati de ratibus descendunt et incedentes pedetentim nullamque cedem facientes ex eis permiserunt omnes abire. Et sic tota ciuitas capta est ferme absque ulla strage alterutrius partis.
His breuiter prelibatis ad materiam redeamus.
XLIII. De bello quod emersit inter Spalatenses et Tragurienses
proprio pondere collidatur, nisi dampnis et doloribus atteratur, nesciat habere quietem ad instar maris procellosis fluctibus concitati, quod non prius ad tranquillitatem reducitur, nisi missis desuper imbribus quadam uiolentia comprimatur. Sed Spalatenses peccatum peccato addentes grauamen sue parti non modicum ex subsequenti facinore induxerunt.
De seditione, que facta est per laycos in processu electionis archiepiscopi
dicentes, quod si hoc fieret, tota ciuitas in seditionem comota grande foret periculum incursura. Potestas ergo conuocata multitudine populari edictum proposuit, ut nisi clerus a sua intentione desisteret, uel si archidiaconus electioni insisteret, nullus eis auderet in emptione et uenditione participare nec amicitiis et familiaritatibus adherere. Sed archidiaconus natura lenis et quietus et quem ambitionis aura ad dignitatum desideria modicum inflectebant, non de sue uexationis tristabatur molestia, cum se non gereret pro electo, sed de illorum peruersitate dolebat, qui ueneno inuidie
asportantes eam conscripserunt litteras sub nomine capituli, bullantes eas falso miserunt duos ex nobilibus, qui se procuratores capituli asserentes electionem ad regis libitum celebrarent. Sicque factum est. Abierunt ad regem nuntii false legationis prosequentes mandatum. Et quia tunc erat rex in partibus Sclauonie, cito reuersi sunt dicentes electionem se de Hugrino fecisse et regem ciuitati esse placatum et magnam ab eo gratiam fore ciuibus repromissam.
uocatus tamen Spalatum uenit pallioque, ut ei mandatum fuerat, Hugrinum archiepiscopum inuestiuit.
hoc electores in petitione adiecerunt, ut si postulatio facta summo pontifici non placeret, alium ad regimen Spalatensis ecclesie cum plenitudine pontificalis officii mitteret secundum sue arbitrium uoluntatis. Sicque factum est, ut cassata postulatione predicta, mitteret Apulum quemdam de partibus Beneuentanis, Rogerium nomine, ex oppido, quod Turris Cepia uocatur. Fuerat autem clericus, capellanus cuiusdam cardinalis Iohannis Toletani, quem frequenter pro suis et ecclesie negotiis procurandis in Hungariam mittere solitus erat. Idem autem Rogerius tempore Tatarorum ibidem inuentus
Quando uero ad uisitandam
prouinciam egrediebatur, uolebat semper aliquos de canonicis et de
ciuibus in sua sotietate habere.
XLVII. De adventu regis Coradi
autem festinanter foras egrediens cum Thoma archidiacono et cum quibusdam de senioribus secessit ad uillas ibique tamdiu demoratus est, quamdiu rex ipse in ciuitate resedit. Videns autem rex, quod archiepiscopus eum uitabat, non modicum tulit indigne ex eo maxime, quod de suo regno natus in his partibus presulari dignitate fuerat sublimatus. Cum autem ciues Spalatenses ipsum gratanter suscepissent et fecissent eum in domibus episcopii hospitari, rex idem uersando scrinii cartulas, quas ibidem reperit, multum sollicite perquirebat, si forte aliquod inueniretur scriptum, ex quo posset ipsum
illud postea maenibusque cinxere.
inde
nostrę patrie discordiasque habitas inter emulos seriatim uobis segniter festinarem legare.
Secundo, ne tam horrendus excessus per Venetos exactus in prolixitate defluat temporis, sed ut posteris eorum crudelitas reminiscentię comendetur, curaui actus militiam agonesque partium per capitula singillatim et distincte in his scriptis pertractare.
Explicit prologus et epistola.
de Butouann, ser Michael Blasii de Soppe et ultimus Nicolaus Madii de Gallellis, cum optimis donis ad dictum regem destinandos. Et transmeantibus ipsis honoranter, sed lento gressu, quodam uulgare ad ipsorum notitiam extitit deductum, videlicet quod prefatus rex secessit ab illis partibus Vngariamque perexit.
Concipientibus itaque ipsis nuntiis tales rumores, Iadram pariter cum exeniis redierunt. De quorum reuersione uniuersi ingenui atque plebei uehementem conceperunt cordis turbationem increpantes eosdem de ipsorum itineris reuersione, quamuis alter eorum
penitus epistolas plumbeis apositione sigillis in membranis tenoris infrascripti mandarunt.
Prima epistola
Andreas Dandulo, Dei gratia Venetiarum, Dalmatię atque Croatię dux, dominus quarte partis et dimidii totius imperii Romanię, nobili et sapienti uiro Marco Cornario, de suo mandato comiti Iadrę, ac prudentibus uiris iudicibus, consilio et comuni Iadrę, fidelibus dilectis salutem et dilectionis affectum.
Intelligentes de aduentu Vngarorum in partes Slauonię ac
XIII indictione.
Tertia epistola
Andreas Dandolo, Venetiarum, Dalmatię et cetera ut supra, salutem et dilectionis affectum.
Habuimus per litteras prouisorum nostrorum existentium in partibus Slauonię plenam notitiam de constantia et fidelitate, quam ad nostrum dominium prompte geritis et habetis, de quibus fidelitatem uestram merito comendamus hortantes uestram prudentiam, qualiter circa conseruationem nostri honoris illesam et bonum uestrum, quod proprium
meditando iuxta ipsius nutum et voluntatem, nihilominus rura possessionesque eorum omnes in vsum et vtilitatem iuxta ipsorum beneplacitum et libitum conuertant- aut ipsi contra Venetorum potentiam viriliter procurent resistere, cum multo plus puto fore sanctius eis velle ad primum applicare partitum. Percipiensque tales rumores nuntius cum comitatu ciuitatem rediit relationemque ipsis ciuibus indicauit. Decernentes pro sanctiori velle potentię resistere Venetorum quam tunc eorum videre ciuitatem in ruinam precipitare, nec tali consentire pacto et ad talem deuenire conditionem.
Chrysogoni, que ad stornium. Iuuenes et mediocres in multa animositate cordis induunt lucentia arma, ad fretum portus se disponunt, ut defensent cathenam.
Ibi partes mirabiliter inter se pugnant: Veneti cum dictis galleis a boreali parte, Iadertini cum quibusdam crapulis ex australi. Pars parti crebrat ictus, et Veneti tantam copiam innumerabilem iaculorum inimicos prosiliunt, quod ibidem aer caligine offuscatus putabatur. Sed Iadertini nobilius se defendebant tam cum quadam machina constructa in campo magni castri, quod Venetorum vocatur castrum, que quinquies in galleis
similibus infinitis per Iadertinos inimicis illata sunt.
cordis. Quos Veneti audiunt et gressus eorum sentiunt, parant se ad pugnam. Nunc isti, nunc illi crebra iacula iactant et tela, multi ex Venetis recedunt sauciati, tandem partes vicissim se miscuunt, fit sonitus ensium et tumultus vocum. Multi ex Venetorum stipendiariis pereunt, non indulget pars parti ictus, denique nutu partium musculorum lassati, ipse partes quieti dant operam. Sed Iadertini hortantur mero saporabili, illi egestatem mellifluę potionis patiuntur. Surgunt Iadertini in multo furore contra aduersarios impetumque in ipsos facientes dupplicant vires, crebrant ictus ictibus,
et gressus eorum sentiunt, parant se ad pugnam. Nunc isti, nunc illi crebra iacula iactant et tela, multi ex Venetis recedunt sauciati, tandem partes vicissim se miscuunt, fit sonitus ensium et tumultus vocum. Multi ex Venetorum stipendiariis pereunt, non indulget pars parti ictus, denique nutu partium musculorum lassati, ipse partes quieti dant operam. Sed Iadertini hortantur mero saporabili, illi egestatem mellifluę potionis patiuntur. Surgunt Iadertini in multo furore contra aduersarios impetumque in ipsos facientes dupplicant vires, crebrant ictus ictibus, instringunt missilia et
non guerra extimatur, sed firmissima reputatur concordia. In multa cordis delectatione exultant in propriis sermonibus, exultando inimicos vituperant.
Et nondum eiusdem diei vespertina precamina expleta fuissent, quod partes inter se magnas scaramutias perpetrarunt, miscunt se alique particulę partium, minantur ensibus, infringunt clypeos. Vnum nobilem ex Iadertinis in multorum ictuum impressione imprimunt usque ad mortem plurimosque sauciant. Sed illi deteriorem sustinent iacturam, nam in campo quamplurimi lętaliter fuerunt interfecti
guerra extimatur, sed firmissima reputatur concordia. In multa cordis delectatione exultant in propriis sermonibus, exultando inimicos vituperant.
Et nondum eiusdem diei vespertina precamina expleta fuissent, quod partes inter se magnas scaramutias perpetrarunt, miscunt se alique particulę partium, minantur ensibus, infringunt clypeos. Vnum nobilem ex Iadertinis in multorum ictuum impressione imprimunt usque ad mortem plurimosque sauciant. Sed illi deteriorem sustinent iacturam, nam in campo quamplurimi lętaliter fuerunt interfecti
Strenue Princeps et inclyte domine, dum erat Iadertinis facultas cum Venetorum collectione fędera firmare, illi recusando spernebant.
Sed cum vrbs hęc Iadre extitit tradita in protectione liberalis et naturalis domini Lodouici, regis Vngareorum, cuius sanguine vos participatis, nunc putant Veneti Iadertinos eorum velle submitti dominio. Sed hoc necquaquam effectum habebit, nisi prius habita et expressa licentia Illustrissimi regis nostri memorati. Nam hęc est ciuitas non iam Iadertinorum, sed naturalis domini, quam ipsi
qui iam scelus perpetratum executioni volebat finire, in cauponato, vbi falernum ipsius oppidi conseruabatur, clam cum quibusdam cęnobitis ibidem repertis se direxerunt et ibi feramentis murum castri ceperunt fodere. Reliqui ex consortibus super meniis existentes, qui hoc etiam participabant facinore, vexillum effigiei S.
Marci ab inimicis assumunt et super edificia erigunt. Innocentes vero oppidi stupefacti ammittunt vires, percutiunt pectora. Nimia amaritudine torqueri videntur talem dolum et perditionem a suis factam
que super cunctis celestibus et terrenis gubernat et tenet imperium, obcecatis crimine flagellum dirę asperitatis coniectat, vt
perfida abiecta calle ad solem iustitię properando festinet. Quia igitur Iadra, que tam alto infecta scelere, ut iam in proemio huius nostri opificii particulam monstrauimus, adhuc quiddam in ipsa maius uel equale florendo viget, scilicet illa iniquissima inuidia fraternę gratię, que ossa desicat et animam occidit. Sed quanto ipsi Iadertini commitunt, tanto altissimus sator eos grauiori confibulat pondere, ut cognita vltione via
detexissent, ut Venetorum delerent intentum, et ipsos lembulos lympha offuscauerunt suosque anquiromagos fortiori ceperunt studio custodire.
Sequenti clarescenti diei polo illa proterua incolarum conceptio, de qua paulisper intonauimus, per quosdam consortes, qui hac radice etiam participabant, illis, qui pręsidebant regimini ciuitatis, sunt promulgata. Nam ipsi sceleratores in aculeo positi proditionem et tam grande facinus sic confessi sunt, ut presentibus instruimus, quod videlicet illam conspirationem, iam superius in pręcedenti capitulo expressam, fini
fuerat, secundum quod narrasse recolimus, ad dictam cathenam ex opposito inimicorum se firmauerunt. Et econtra hostes accedunt, multa misilia ac balistarum sagittas coniectant ut aer lucidus atra putabatur infectus nube. Machinat pars partem, ictus ictum, non parsimonizant, multi partium corruunt vulnerati. Iactant sex trabuchos
in hostes, Iadertinorum neminem attingere valent. Nititur ille plathus cum turri ad cathenam applicare, quem aduersarii crebribus sauciant ictibus. Fit ibidem multa Venetorum strages, quod ipse
que sursum tecte fuerant, versus galleas inimicorum rogum porrigunt, ut consuptę nihil damni patiantur. Extitit tunc ibidem pestifer defectus Venetorum. Opponunt se anquiromagi Venetorum, sępissimis mutatim sauciis, inficiunt Iadertinos. Fit murmur, iactus lapidum, fit etiam vtrarumque partium crebris emmissio spingardorum, spiculorum et aliorum bellicorum instrumentorum. Et ex hac et illa parte conantes Venetiani perficere id, quod cupiebant, cum multa minutione gentis a portu recesserunt.
Adhuc crastino patefaciente die hora nona atque sexto exeunte die Ianuarii
discurrunt inimicis molestiam inferendo. Pars partem vulneribus sauciat. Nam cum quodam secundo Idus Februarii mensis multi plathi Mantuani damnum hostibus exhiberent, inter quos duo erant principaliores cęteris, inter hos duos vnus extitit sic confectus, quod ipsum tabulę ex omnibus partibus cingebant altissime, quod cuiuscumque generationis sagittę detrimentum remigatoribus aliquod non poterant pręstare. Secundusque carabus seu cymba erat ille Mantuanus plathus, in quo constructa erat turris, que a portu Iadre dirimerat cathenam, que adhuc non cessabat inimicis
die noctuque dictam vrbem non cessando machinabant.
Multa quidem habitacula in valle magistrorum stipendiati construxerunt, et tam isti, quam omnes, qui in obsessum erant ciuitatis, cum quibus erat ipsa bellanda, erant homines vltra viginti quinque millia exceptis illis, qui a remotis partibus venerant audientes, quod vrbs agone Uenetianis erat conculcanda.
sepius assummunt bellatores, nunc istos, nunc illos eligunt aptiores.
Sed ex Iadertinorum hi, qui inchoatione asisterant, terribiliores tollerarunt vulnus, solum escis hortantes carnium dulcedine potant crebris delectabili et sapida potatione et inualescentes ipso agone. Per horam tertiarum particula pontis illius quartę classis applicatur in arsanam, in quo vltra octo homines simul impugnabant hostes, in humum precipitauit ipsosque bellatores secum in terra deduxit semiuiuos, quos hostes post solis occasum reperierunt interfectos. Et sicut idem pons, qui cunctis erat
solis occasum reperierunt interfectos. Et sicut idem pons, qui cunctis erat eminentior, prorsus nimia excedebat longitudine inimicorum propugnacula, sic nunc nimia deficiebat breuitate ibique aleuiatum extitit illud certamen.
Sed in reliquis partibus magis continue augmentabatur, pręcipue supra ianuam S. Marię sic nominatam. Illic pars parti ictus non breuiabat, plurimi ex Venetis sauciati tam sagittarum, quam lapidum adhesione deficiebant. Mutantur illic in naui commodiores ad certamen et plurimi accedentes spiritus defectum
prorsus nimia excedebat longitudine inimicorum propugnacula, sic nunc nimia deficiebat breuitate ibique aleuiatum extitit illud certamen.
Sed in reliquis partibus magis continue augmentabatur, pręcipue supra ianuam S. Marię sic nominatam. Illic pars parti ictus non breuiabat, plurimi ex Venetis sauciati tam sagittarum, quam lapidum adhesione deficiebant. Mutantur illic in naui commodiores ad certamen et plurimi accedentes spiritus defectum patiuntur.
Tunc aduersarii maiores suscipiunt uires aspicientes sic Uenetos mortaliter
tam crebrium iaculorum et emisione telorum nec non ingentium lapidum emisione, quam cęterorum, qui ad reliquas certabant partes. Sed Spiritus S. virtute mirabiliter obiiciebant nec reliquos sinebant ire męnia violare.
Extitit adhuc impius agon ad particulam borealem vrbis Iadre, vbi unus ex plathis cum ponte bellum exercebat. Veneti facibus accensis, omni abiecta formidine, versus ipsum hostiolum causa id igne consumere sepius se disponebant. Quos hostes ita viriliter flagelarunt, quod quamplures absque spiritu in campum se prostrabant. Ex
ibidem multi arduis vulneribus sunt occupati, sed alii eorum supplebant defectum, licet pauci. Altercantur etiam mirabiliter illi, qui intus et sub illa rada extiterant, ex quibus ingens copia deficit.
Ad portam autem Campi, de qua iam in hoc capitulo prelibauimus, cum illo ponte plurimi ex partium gente fuerunt letaliter vulnerati. Idem Veneti ampliarunt virtutes et cum quodam catto ligneo debilis naturę confecto ad ipsam ianuam se protraxerunt, ut eam comburerent uel forsan funditus euerterent. Sed ita eos inimici a męniis horribilium saxorum
eis dispensasset ac eis notum fecisset amaritudinem intrinseci cordis, quam supportare debebant, potius eorum vrbem derelinquerent quam ad tales deuenire conditiones, sicut in sequentibus, Saluatoris gratia
oppitulante, sumus dispositi si non integraliter, adminus particulam pertractare.
Idem Iadertini pro rei veritate inuestiganda XIII Kalendas Iunii illum fratrem Marinum minorum ordinis, qui iam primitus pro legato ad Lodouicum regem fuerat transmissus, nunc sero ad eundem festinanter est delegatus et missus, qui regi humiliter exponeret pro parte
vrbis offerentes pariter et omnem vulgum. Quorum nomina nunciorum: antistes ciuitatis, Paulus de Varicassis, natus Stani, et Andreas Viti de Sloradis nec non Cerne de Fanfogna et Franciscus Pauli Georgio, qui in dicto exercitu continue morabantur atque cum eadem militia ab Vngaria peruenerunt. Partis tenorem suarum legationum humiliter in hanc explicarunt formam: Viuat regia Serenitas et triumphum peremniter de inimicis contineat suppetatque suberbos cum augmento salutis.
ipse Vngarorum exercitus munus condignum ipsis contulit Iadertinis. Grandis quidem erat exercitus et multę nationes iussu regio congregate. Erant ibi Vngari, Croati, Bosgnachi, Phylistei, Cumani, Boemi et Theutonici seu Alemanici et alię plures gentes, quas particulariter explicare non curamus.
Iadertini robustiores efficiuntur, suas probitates coram exercitu illo innumerabili experiuntur. Nam quodam die octauodecimo Iunii quidam ex Iadrensibus armis confibulati penes contra ciuitatem se direxerunt ipsosque ad pugnam ceperunt
innumerabili experiuntur. Nam quodam die octauodecimo Iunii quidam ex Iadrensibus armis confibulati penes contra ciuitatem se direxerunt ipsosque ad pugnam ceperunt prouocare. At illi exeunt ex sticato, versus aduersarios concurrunt mixtimque partes certant et, nisi tunc Ungarorum quedam particula, que in ciuitatem Iadre causa recreationis uenerat, suis presidium intulisset, quia celeriter illuc equitauerunt, copiosa gens ex Iadertinorum parte defecisset. Sed quamplures ex Uenetis morti traditi, ex oppositis nullus visus est.
Aduenerat etiam in comitiua huius exercitus
suis intimis fidelibus operatę. Et nisi tunc idem rex per suos speciales legatos illos ciues hortatus fuisset, quod de aduersitate nihil hesitent, de ignominia, que ei non fidelibus perpetrata extitit, non gemerent nec turbarentur eo, quod ipsorum liberatio erit prior quam ipsius erit ab illis partibus recessus, nullus ciuium tanto posset uigore subleuari, quin aut ipsam urbem relinqueret aut doloris tactu uita non priuaretur.
Et cum nil a rege fideles habere possent nisi tantum ignominię et discriminis desperationem, accedunt humiliter
eos reconciliare studeat cum antiquis hostibus. Ad quorum supplicationem voluntarium se obtulit, sed effectum minime tribuit. Dissimulans se uelle, treguam proclamauit cum Uenetis, sed post ad quid hec tregua? Nonne es tu continue concors cum Uenetis, quos asserebas inimicos mortales propter participationem interitus Andreę, regis Neapolitani, vestri germani fratris? Putatis vestrum scelus sub tegimento claudere, sed magis serenum quam Phebus apparet in polo.
Et non suffecit hęc, sed die secundo Iulii crastino reliquos trabuchos exercitus siniuit per illos incendere preterquam
quod non hac de causa, sed certius et credibilius ipsum transfretasse suscipiendum eius laboris premium et tanti ignominiosi uituperii solutionem, quia idem rex inconsensisse arbitratur.
Et nulla mora, ipso rege ibidem faciente, infregit treguam tertio intrante die Iulii, a partibus Iadrę amota militia discesit, in finesque Aurane suam callem cepit festinare, deinde aliquot dies ibidem ferre inducias ammoto vniuerso exercitu equitare non cessabat ad Panonię partes.
Geminatur nunc obsessis dolor relictis agone nullumque
ipsis manus iniecerant, quos ad rectores ciuitatis captiuatos conduxerunt. Post quos totum vulgus est deualatus, nullus tanta audacia precinctus, qui tueri a manibus illos attemptaret.
Ex quibus conspiratoribus excussa ueritatis origine sponte absque alicuius specie eculei, quamplures participatores huius esse delicti exposuerunt. Eligere plus cupiebant pretores, consules ac generosi conciues duram pati necem quam sancta iustitia in hoc casu per eos desistat. Undecim potentiores et elegantiores ex conditione vulgi consentanei facinoris sub grauibus affixere
de confectione vnius batifollę
Sane intuentes Veneti, quod ipsam anchoram nutu magni Tonantis hostes infringerant et quod illa conspiratio dirę conceptionis integraliter extitit iustitia suadente punita, confestim mane lucescente magna pars exercitus pugillum de bastida et particula cunei classium et gallearum propter ineffectum conspirationis Veneti accelerant pontesque illarum ingentium nauium, quibus ciuitas extitit agonizata festinater dissipare inchoarunt ipsoque die quoddam batifollum cum monos machina vltra portum, vbi primitus extitit sticatum,
ex illis vita priuantur, ex oppositis duo deficiunt, reliqui ex illis saltum properant ad sticatum, actus Iadertinorum singulariter propalant. Inimici accelerant precipitare machinas rogumque ab ipsis instruunt et inextinguibili flama incendunt duasque perticas ibidem repertas securibus particulatim infringunt. Insurgunt obsidentes ad arma, ad defenssandos trabucellos incendunt, quos hostes sentiunt, retrocedere compelluntur et valuas vrbis intrant. Satagunt Veneti trabuchos ignea liberari potentia, sed tanta uis flammę ardoris eos occupauerat, quod eos uix defensarent
huius sęculi vitę. Legant quosdam ciues, quosdam conciues ad vtrosque obsidentes capitaneos intentionemque eorum expresse patefacere compelluntur, qui aures videntur inclinasse et alacriter auscultasse.
Conueniunt ęmuli non vnica, sed crebra vice nec isti nec illi sua proponunt partita.
Denique pro inienda conuentione exhibere obsides quos in pontificis Nicolai
celebritate consignant amplius beniuolo comeatu vtrorumque capitaneorum, scilicet Marci Iustiniano et Andreę Maureceno, sub quorum dominio vniuersus
generalis fuit dominus Marcus de Schinellis de Vegla et fuerunt inter omnes equites circa 400 et
sequenti posuerunt campum sub Vrana, hoc est
de Saladinis, fecimus et firmavimus unionem cum magnifico domino bano Chroatiae et Dalmatiae, scilicet domino Butcho, et comite Carolo de Corbavia, pro eis et fratribus eorum, et iuravimus ibidem super reliquias perpetuam amicitiam et ligam contra aemulos domini nostri regis et nostros utriusque partis, inter praedictos dominum banum et comitem, nominibus quibus supra, et nos, scilicet dominos: Gregorium de Nassis, Andream de Grisogonis et Georgium de Rosa tunc rectores, cum sex nobilibus ad haec fienda deputatis. videlicet dominis Iacobo de Raduchis, Cressole de Nassis, Simeone de
legati serenissimi principis et domini nostri Sigismundi regis Ungariae, qui
nostro porrectis litteris credentialibus exposuerunt eorum ambasciatam, videlicet quod domini rectores darent ex se eidem domino regi omnes culpabiles seu participes mortis quondam dominae Elizabeth suae socrus, et eos qui alium dominium introducere in Dalmatia
15. mensis aprilis, et fuit iovis sancta
de Grubogna et Gabriele de Nosdrogna ut moris est per tesseram subrogatis usque ad reversionem praenominatorum dominorum Guidonis et Pauli rectorum, ut supra, in consilio Iadrae generali celebrato in ecclesia Sancti Stephani martyris de Iadra, in quo fuerunt septuaginta octo consiliarii, posito partito per ballotas et pissides, quarum non sincere fuerunt tres, de non quinque, per reliquos septuaginta captum fuit, quod dominus Aloysius vicarius illustris principis domini Ladislavi regis Hierusalem et Siciliae, ac capitaneus quinque galearum et unius brigentini eiusdem domini regis,
deinceps rex Ladislavus
in omnibus instrumentis Iadrae intendetur sicut rex Ungariae, Hierusalem et Siciliae.
vicarius generalis in partibus Dalmatiae, Chroatiae et cetera et capitaneus generalis praedicti domini regis Ladislavi litteris suis datis Iadrae die praedicto, constituit me familiarem advocatum civilem dicti domini regis, ac procuratorem eius et omnium suarum camerarum trentesimae et talis in partibus Dalmatiae et Chroatiae existentium.
et iuxta civitatem, propter quod multi parvulorum piscium in mari natantes mortui inveniebantur a piscatoribus, aucupes etiam capiebant ranunculas paucas cum digitis sive pedibus desiccatis frigore et gelu maximo, et inde circa finem mensis martii proxime sequentis, cecidit quaedam caligo in partibus istis, et tunc immediate et quasi eodem die apud nos multi civium nostrorum nobilium, ignobilium, pauperum, divitum, laicorum, clericorum ac religiosorum et cunctorum hominum utriusque sexus ceciderunt in aegritudinem cum ingenti tussa et capitis dolore, febricitantes, ita ut
Scrip, quae postea habitata fuit a Romanis, dominatoribus mundi, postquam in sua potestate redigerunt Salonam cum tota Dalmatia, in qua
habitata fuit a Romanis, dominatoribus mundi, postquam in sua potestate redigerunt Salonam cum tota Dalmatia, in qua
similes crudelitates fecerat in Italia et in aliis regnis et provinciis. At post destructionem civitatis Braciae insula remansit deserta, et illi de Salona et de Epetio contendebant super dominatu eius propter magnam multitudinem animalium, quae tenebant in illa. Sed alia gens Gotthica ex partibus septentrionis et sclavonicis peior priore, nullo indicto bello, de repente adorta est Dalmatiam, quae erat inermis, quia malum hoc non suspicabatur, et inter caeteras civitates invasit ferro, igne et destructione Epetium et magnam perpulcram Salonam. Illi miseri cives, qui potuerunt
post destructionem civitatis convenerunt ad oram maritimam, vulgo Splagiam, versus insulam Pharam, et ibi ob defensionem sui construxerunt quoddam oppidum et castellum, ubi nunc est S. Maria de Bolo. Sed et illic non fuerunt securi, quia de repente fuerunt aggressi a quibusdam barbaris piratis ex partibus orientalibus. Perterriti cives ad montes profugerunt, et barbari ingressi in oppidum domos spoliaverunt et destruentes moenia, igne etiam omnia consumaverunt. Tunc cives noluerunt amplius habitare ad littus, nec prope mare, sed omnes per montanos et humiles locos se locaverunt, quia
Auctores varii (1080-1105) [1080], Jura sancti Petri de Gomai, versio electronica (, Split), 6348 verborum, Ed. Petar Skok Viktor Novak [genre: prosa - charta] [word count] [aavvsupetarski].
Pop Dukljanin (c. 1149) [1149], Regnum Slavorum, versio electronica (), Verborum 12004, Ed. Vladmir Mošin [genre: prosa oratio - historia] [word count] [presbdoclregnumsl].
Toma Arhiđakon (1200-1268) [1268], Historia seu cronica Salonitanorum atque Spalatinorum pontificum, versio electronica (, Split), Verborum 40426, Ed. Olga Perić [genre: prosa oratio – historia] [word count] [thomashistsalon].
Milecije (c. 1340) [1340], Miletii versus, versio electronica (), 91 versus, verborum 573, Ed. Stjepan Krasić [genre: poesis - historia] [word count] [miletversus].
Anonymus (floruit 1346-1353) [1346], Obsidio Iadrensis, versio electronica (), Verborum 22573, Ed. Veljko Gortan; Branimir Glavičić; Vladimir Vratović [genre: prosa oratio – historia] [word count] [anonymusobsidioiadrensis].
Pavlović, Pavao (1347-1416) [1371], Memoriale, versio electronica (), Verborum 12550, Ed. Ferdo Šišić [genre: prosa oratio - chronica] [word count] [paulopmemoriale].
Hranković, Dujam (m. 1422) [1405], Braciae Insulae Descriptio, versio electronica (, Nerezi Braciae), Verborum 899, Ed. Vedran Gligo ; Hrvoje Morović ; Karlo Kadlec [genre: prosa oratio - descriptio] [word count] [hrankdbracia].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.