Your search found 1823 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1201-1300:

aliquibus aut dignioribus viris colloquuturi. Sic Iacobus secundo inquit: Si autem frater et soror nudi sunt. Item Christus: Nudus fui, et non vestivistis me. Eadem ratione dicitur Iob 22, Nudos spoliastis vestibus. Nudum aliquem abigere, fiebat poenae et ignominiae gratia. Sic minatur Deus Iudaeis sub forma mulieris, Ezech. 16 et 23, ac Hos. 2, Ne forte dispoliem et denudem eam, etc. Dixerat vero prius prolixe Deus, Ezech. 16, se eam reperisse nudam et ignominiosam: sed misertum eius, vestivisse ac ornasse ipsam. Nudare caput, et lacerare vestes, luctus indicium

meae, nudus etiam revertar eo, inquit Iob cap. 1. Sic et Paulus inquit 1. Timoth. 6, Nihil intulimus in mundum, nimirum nec esserre quicquam possumus. Clypeus nudabit parietem, Isaiae 22. id est, clypei pendentes in pariete de clavis, tegunt eum: sed tollentur ad bellum contra Iudaeos, atque ita nudabunt parietem. Nudare, pro evertere, Psal. 137, Nudate usque ad fundamentia. id est, remotis lapidibus denudate fundamentum: quod est, funditus evertite. Simile dictum avi mei Bartholomaei de Luciis memini, qui crebro repetebat de dolentibus dentes, nullum

neque mali: [?: ] tamen videtur nostri oblitus, cum nos non iuvat, fovet, [?: ] Hac igitur ratione et significatione hoc dicitur. Contra Ier. 23 inquit Deus ad Iudaeos, Ecce obliviscar vestri obliviscendo. Sic Psal. 9, Non in seculum in oblivionem erit pauper seu afflictus: id est, tandem Deus [?:-um ] exaudiet, et succurret ei, eumque ex suis calamitatibus liberabit. Valde crebro haec phrasis reperitur in Psalmis et Prophetis

ac obtenebretur: imo ut evanescat etiam ex suo mense, vel aboleatur ac tollatur. Obscurentur oculi eorum, et lumbos eorum fac iugiter nutare: orat David Psalmo sexagesimonono contra persequutores. Sed proprie Psalmus ad Meschiam pertinet: unde et recte Paulus ad spiritualem excaecationem Iudaeorum accommodat, Romanorum undecimo. Obscura terrae Psalmo septuagesimo quarto, aliqui de carceribus, in quibus impii tyranni pios includunt, accipiunt. in quit enim Psaltes: Respice ad foedus, quoniam repleta sunt obscura terrae, et habitacula violentiae. Non obscurabuntur tenebrae a te,

tenebrae occultabunt me: sed nox quasi lux erit circa me, si quidem non obscurabuntur. Portas obscurari in terram, Ierem. decimo quarto: Luxit Iehuda, et portae eius desolatae sunt, obtenebratae sunt usque ad terram, et clamor [?: ] rusalem ascendit. Describit ingentem luctum Iudaeorum, ob summam annonae penuriam. Obscurari [?: ] portas ad terram, est idem ac, magnates in summa iustitia humi iacere, sese affligere ac volutare. Per portas enim Magnates intelliguntur, ut in Porta dicetur. [?: O-scuratum ] est aurum, dicit Ieremias Threnorum

virum occasionis meae de manu. id est, illum quem occidi [?: ] quique meae poenae ac mactationi, meoque [?: glad-- ] [?: ] bebatur. Magnae occisionis gladium vocat Ezechiel vigesimoprimo capite, exercitum Chaldaeum, qui erat [?: ] rus in Iudaeos. Occisio occisorum, Isai. vigesimo septimo An iuxta plagam percutientis, etc. num secundum occisionem occisorum eius, vel occidentium eum occasus est? id est, an sic atrociter castigabit ac perdet Deus Iudaeos, ut persequutores eorum gentiles? Nequaquam. multo enim illos

capite, exercitum Chaldaeum, qui erat [?: ] rus in Iudaeos. Occisio occisorum, Isai. vigesimo septimo An iuxta plagam percutientis, etc. num secundum occisionem occisorum eius, vel occidentium eum occasus est? id est, an sic atrociter castigabit ac perdet Deus Iudaeos, ut persequutores eorum gentiles? Nequaquam. multo enim illos horribilius puniet. Ego interficiam, et vivificabo: Deuteronomii trigesomisecundo. id est, Ego solus habeo potestatem vitae ac [?:-cis ] , ita ut nemo mihi repugnare queat. Non [?: occisos ] eos, ne

testificante toto hoc coetu. Ligavit eum in oculis eorum, Gen. 42. pro, coram, illis ipsis spectantibus et intuentibus. Sic Num. 24, In oculis [?: Mo- ] et totius coetus adduxit scortum. pro illis spectantibus Ieremiae 43. Abscondes illos lapides in oculis [?: vi- ] Iudaeorum. id est, illis cernentibus infodies eos [?: ] terram, super quem locum postea rex Babylonis [?:-et ] suum tentorium. Lucae decimo: Beati oculi qui [?: vi- ] quae vos videtis. id est, beati vos estis quod vide [?: ] haec, ac beati omnes

cura ac diligentia ipsius. Contra, Vultus Domini super aliquem esse, in malam partem accipitur Psalmo 34. et 1. Petri 3. Oculi Domini ad lustos, et aures eius ad clamorem eorum. Vultus Domini contra eos qui faciunt malum, ut extirpet de terra memoriam eorum. Oculus Domini erat super senes Iudaeorum, Esdrae quinto. pro, Deus eos regebat et fovebat. Ratio locutionis est, quia quae diligimus, curamus et fovemus, ea crebro respicere solemus. Inde fit, ut etiam verbum Respicere, pro curam habere alicuius, ponatur: Psalmo 101. Oculi mei ad fideles, ut sedeant mecum: id est, mecum

probrorum, criminum et refutationum, tibi in oculos obiiciam, et contra oculos tuos dirigam. Esse aliquem alicui spinas in oculis [?: ] mer. 33. et Ios. 23. id est, esse illi molestissimum, et maxime noxium: ut si quis haberet spinas aut aculeos in oculis. Sic futuras gentes Iudaeis, nisi prorsus exterminentur, minatur Deus. Acuere oculos contra aliquem, est, hostiliter eum intueri. Iob 16, Hostis meus acuit oculos suos contra me. Sic Germani dicunt, Einen scharf ansehen, etc. Er sahe mich an, gleich als wolt ehr mich durchsehen quasi vellet me

ornantur baccis aut granis, ut ferme spicae formam imitentur. Similis locus est etiam Apoc. 11, de duobus doctoribus. inquit enim, Illi sunt illae duae oleae, et duo candelabra, quae in conspectu Domini terrae existunt. Paulus Rom. 11, comparatione oleae et oleastri declarat conditionem Iudaeorum et gentilium. Iudaeos, tanquam natos in populo Dei: et nunc primum in eum translatos aut transportatos, vocat oleastrum, et dicit: Factos participes pinguendinis aut bonitatis verae oleae, hoc est, populi Dei: cum contra Iudaei increduli, tanquam inutiles rami ac infrugiferi palmites

granis, ut ferme spicae formam imitentur. Similis locus est etiam Apoc. 11, de duobus doctoribus. inquit enim, Illi sunt illae duae oleae, et duo candelabra, quae in conspectu Domini terrae existunt. Paulus Rom. 11, comparatione oleae et oleastri declarat conditionem Iudaeorum et gentilium. Iudaeos, tanquam natos in populo Dei: et nunc primum in eum translatos aut transportatos, vocat oleastrum, et dicit: Factos participes pinguendinis aut bonitatis verae oleae, hoc est, populi Dei: cum contra Iudaei increduli, tanquam inutiles rami ac infrugiferi palmites excisi, resectique, ac ab ea

Rom. 11, comparatione oleae et oleastri declarat conditionem Iudaeorum et gentilium. Iudaeos, tanquam natos in populo Dei: et nunc primum in eum translatos aut transportatos, vocat oleastrum, et dicit: Factos participes pinguendinis aut bonitatis verae oleae, hoc est, populi Dei: cum contra Iudaei increduli, tanquam inutiles rami ac infrugiferi palmites excisi, resectique, ac ab ea amoti sint. In qua comparatione illud est contra naturam insitionis aut rei, quod vult insertos surculos sylvestres imitari bonitatem trunci verae oleae: cum contra truncus transire soleat in naturam ac

Ire iubet, ramis velatos Palladis omnes. Et alibi:
Paciferaeque manu ramum protendit olivae. Sic et Livius narrat, Carthaginenses legatos Scipioni protensis oleae ramis supplicasse eumque morem illos a suae originis gente accepisse, nempe a Tyriis, et vicinis Iudaeis. Zachariae 14 est, quod mons olivarum scindetur per medium: quod aliqui exponunt de divisione ecclesiae Hierosolymitanae, quae dispersa ac distracta sit per orbem terrarum ad propagandum regnum Christi, et praedicandum verbum eius. Ideo vero hoc nomine Ecclesia vocatur, quia ibi suos

frigus et etiam venena. id est, omnem externam vim munitos. Sed de significationibus unctionum harum, infra suo loco. Oleum ponitur pro uncto, aut Messia, Isa. 10. Corrumpeturque iugum a facie olei, seu propter oleum. id est, propter Ezekiam pium regem destruetur tyrannis regis Assyrii super Iudaeos. Proprie vero impletum est hoc per adventum ac redemptionem Meschiae veri, qui iugum ac chirographum nostrum, tyrannidemque legis, peccati, mortis ac Satanae confregit. Filius olei, qui possidetur ab oleo, aut quasi dicas oleatus. Cornu filius olei: Isaiae 5. Vinea fuit dilecto meo in

Psalmo 37, Impii tanquam gramen cito succidentur, et veluti olus germinis computrescent. Sic et Isaiae 37 Facti sunt velut herba agri, olus recens, et foenum tectorum. Genes. 9 dicit Deus Noacho, se ei perinde largiri usum et esum animalium, ac antea olera fuerat largitus. Tota vetustas apud Iudaeos et Ethnicos sensit, olerum cibum quasi sanctiorem et Deo gratiorem esse quam carnium. Hinc Pythagorici tantum terra nascentibus vescebantur: cuius tamen opinionis rationem in ipsorum errorem de μετεμψυχώσει, aut transmigratione animarum ex

Matthiae, Sic ferme accipitur et Isaiae 21, ubi primum inquit Propheta, Onus deserti maris. ac mox se exponit, inquiens: Visio dura est ostensa mihi id est, tristes minae. Quia autem prophetae crebro usurpabant hanc vocem Onus, de minaci prophetia, et dura legis concione: ideo impoenitentes Iudaei caeperant exagitare prophetas, eorumque conciones poenitentiae [?: ] sine singulari contumelia Onus vocitabant, [?: dict--tes ] : Propheta quod est onus? quod onus iam nobis narras? Quas eorum blasphemias Hieremias caput vigesimotertio gravissime reprehendit,

pro, Quaerite: nempe non ex merito, sed gratuito aut precario: sicut mox sequitur, quod ipse sit eis illum daturus, (gratis nimirum, sicut antea illis terrenum panem gratis fuerat largitus) non ipsi sint suis viribus aut meritis, sudore aut labore sibi paraturi. Sic ibidem Christus interrogatus a Iudaeis, tantum ex sua operaria iustitia pendentibus, quod'nam sit opus Dei, aut a Deo maxime probatum exactumque, respondit, fidem in se. quasi dicat, Vos tantum vestris bonis operibus Deum demereri, et iustitiam consequi conamini: ignorantes quam nulla prorsus bona opera, innumera vero mala,

opus legis notat tum noticiam, tum vim ac studium recte agendi: sicut proxime prius dixerat. Gentes natura quae sunt legis facere, et sibimetipsis legem esse. Sunt vero omnia illa conditionaliter posita, quod si aliqui [?: gen- ] tales natura essent, sine, scripta lege et caeremoniis Iudaeorum iustificarentur, multumque illis apud Deum praestarent: ut indicet, frustra Iudaeos de sua caeremoniaria iustitia superbire. Verum de toto huius loci sensu prolixissime disserui superius in voce LEGIS. Operabona, Scriptura vocat idem quod Philosophi Virtutes: suntque in summa idem

Gentes natura quae sunt legis facere, et sibimetipsis legem esse. Sunt vero omnia illa conditionaliter posita, quod si aliqui [?: gen- ] tales natura essent, sine, scripta lege et caeremoniis Iudaeorum iustificarentur, multumque illis apud Deum praestarent: ut indicet, frustra Iudaeos de sua caeremoniaria iustitia superbire. Verum de toto huius loci sensu prolixissime disserui superius in voce LEGIS. Operabona, Scriptura vocat idem quod Philosophi Virtutes: suntque in summa idem quod Iustitia. Operibus igitur aliquid mereri, impetrare, aut salvari, est idem

Opus ego operor in diebus vestris, quod non credetis, sic quis narraverit vobis: Habac. primo, et Actorum decimotertio id est, eximium quiddam efficiam, nempe eversionem Ierosolymorum per Chaldaeos. Paulus alludit tantum ad locum hunc, loquens de adventu Messiae, et incredulitate ac poenis Iudaeorum. Probet autem quisque opus suum, tunc gloriationem habebit in semetipso: Gal. 6. id est, diiudicet, et recte instituat vitam actionesque suas: sic fiet, ut ex propria virtute, non ex aliena obtrectatione laudem consequatur. Filius Dei venit, ut destruat opera diaboli: 1 Ioan. 3. nempe

futura sub Claudio in universo orbe terrarum. Quod dictum proprie de Iudaea intelligendum videtur. nam ob periculum famis Hierosolymitanis fratribus mittunt subsidium fratres ab Antiochia, ubi id Agabus praedixerat. Sic et Actorum vigesimoquarto accusatur Paulus, quod concitet seditionem contra Iudaeos per universum orbem terrarum. Quae illorum hyperbole idem valet, quod late ac longe, passim et per plurima loca. Sic Ieremiae primo dicitur: Ab Aquilone pandetur malum super omnes habitatores terrae. id est, super Iudaeos. Sic et Pharisaei Ioannis duodecimo exclamant de Christo, Totus

Actorum vigesimoquarto accusatur Paulus, quod concitet seditionem contra Iudaeos per universum orbem terrarum. Quae illorum hyperbole idem valet, quod late ac longe, passim et per plurima loca. Sic Ieremiae primo dicitur: Ab Aquilone pandetur malum super omnes habitatores terrae. id est, super Iudaeos. Sic et Pharisaei Ioannis duodecimo exclamant de Christo, Totus mundus abit post eum: cum tantum aliqua Iudaeorum turba ad eum converteretur. ORBO, est verbum notum, pro privo liberis, parentibus, aut coniuge. Genes. vigesimoseptimo: Quare orbabor ambobus filiis die una?

illorum hyperbole idem valet, quod late ac longe, passim et per plurima loca. Sic Ieremiae primo dicitur: Ab Aquilone pandetur malum super omnes habitatores terrae. id est, super Iudaeos. Sic et Pharisaei Ioannis duodecimo exclamant de Christo, Totus mundus abit post eum: cum tantum aliqua Iudaeorum turba ad eum converteretur. ORBO, est verbum notum, pro privo liberis, parentibus, aut coniuge. Genes. vigesimoseptimo: Quare orbabor ambobus filiis die una? Deuteronomii trigesimosecundo,

ipsius etiam Deus dudum ordinaverat, ac tandem ad eventum perduxit: verum [?: ] daei neque sciverunt hoc consilium, nec in hoc Deo obedire sunt conati. Ita duplex dubium per hanc distictionem substantiae et accidentis in hoc loco solvitur: alterum, Qui fiat quod cum tum Deus tum Iudaei voluerint procuraverintque Christum interfici, tamen Dei factum est sanctissimum, Iudaeorum vero est plane sceleratum: nec huius illorum culpae causa in Dei ullo modo reiici potest. alterum dubium, quo nam modo persequutores dicuntur convenisse, ut efficiat Dei ordinationem, cum eam

[?: ] daei neque sciverunt hoc consilium, nec in hoc Deo obedire sunt conati. Ita duplex dubium per hanc distictionem substantiae et accidentis in hoc loco solvitur: alterum, Qui fiat quod cum tum Deus tum Iudaei voluerint procuraverintque Christum interfici, tamen Dei factum est sanctissimum, Iudaeorum vero est plane sceleratum: nec huius illorum culpae causa in Dei ullo modo reiici potest. alterum dubium, quo nam modo persequutores dicuntur convenisse, ut efficiat Dei ordinationem, cum eam ignoraverint, et nequaquam in illo suo furore obedire Deo sint conati, sed suae tantum malitiae.

aut vestiti. Idem, ac eadem phrasi verbisque dicitur etiam 1 Paralip. 16. Sic Daniel undecimo dicitur, Stabit in loco eius exactor in ornatum regni, aut etiam honore et magnificentia regni. id est, in vestitu regio. Sic et Ezechiel. 16, Ornatus quo Deus populum Israeliticum, praesertim autem Iudaeos ornaverat, vocatur הדר Heder. in quit enim: Pulchritudo tua fuit perfecta ob ornatum meum, quem posui supra te. Ornatum verterunt aliquando LXX, et Vulgata, vocem צבא zaba exercitum: ut Gen. 2, Perfecti sunt

sub. caedes, pro semper minabatur, licet clam, se Ammonem ob stupratam per vim suam sororem interfecturum. Sic forte illud 2. Reg. 24, Iuxta os Iehovae fuit contra Iudam. pro, perpetuo Deus minabatur Iudaeis per prophetas extremum exitium. Prope esse ori alicuius: id est, crebro ab eo commemorari. Hierem. 12: Prope fuisti ori eorum, et longe a renibus eorum: pro, assidue de te loquuntur, sed corde suo te non curant aut magnifaciunt. Prope esse in ore et corde: pro, in promptu esse, et

servator mundi. id est, eum non solum pro Deo ac creatore suo agnoscere, sed et pro redemptore, rege ac servatore totius [?: ] di. Idem igitur est ibi, Osculamini filium ac, Subiicite vos ei sincero corde, et credite in eum, seu confidite [?: ] eum, ut ibidem est. Apud Iudaeos usitatum fuit, ut amici sese invicem osculo exciperent: tametsi et apud Persas, teste Xenophonte in Cyri paedia, et [?: Herod- ] Clio, Sic Iudas osculo salutat Dominum: et Christus dicit ad Pharisaeum Luc. 7, Osculum non dedisti mihi haec non desiit osculari pedes meos.

Idem valet haec vox et locutio Habac. 2. Non' ne omnes isti parabolam sument super eum, et sermonem aenigmaticum? id est, omnes ei insultabunt. Parabolizantes, dicuntur interdum autores parabolarum, qui eas invulgant, aut eis etiam delectantur: Num. 21. Ezech. 16. Sic Ezech. 18 capite Iudaei appellantur parabolizantes, quod multum illam parabolam iactabant, Deum iniustitiae accusantes: Patres comederunt vuas acerbas, et dentes filiorum obstupuerunt. Parabolice [?: lo-- ] , aliquando etiam obscure loqui significat. Ezech 20. An' non parabolice loquitur parabolas

Isaiae 25: id est, furor [?: persecuto- ] tam valide ac furenter incumbit in exitium miserori, sicut violentissimus turbo, qui solet parietes, atque adeo ipsas etiam domos super homines evertere: sed tu Domine nos contra talem furorem defendis. Patietis septum, quo gentiles a Iudaeis separabantur, ac inter eos perpetuum dissidium fovebatur, dicitur Christus [?: ] passione amovisse, Ephes. 2. Quod quid sit, ibi mox explicatur: nempe ceremonialem et iudicialem legem Iudaeorum, per passionem eius antiquatam esse. PARIO, alias obscuras locutiones

evertere: sed tu Domine nos contra talem furorem defendis. Patietis septum, quo gentiles a Iudaeis separabantur, ac inter eos perpetuum dissidium fovebatur, dicitur Christus [?: ] passione amovisse, Ephes. 2. Quod quid sit, ibi mox explicatur: nempe ceremonialem et iudicialem legem Iudaeorum, per passionem eius antiquatam esse. PARIO, alias obscuras locutiones efficit propia, alias figurata significatione. Prius de orientibus expropria significatione dicemus. In dolore paries filios, Gennesis tertio, significat omnes illas molestias conceptionis, gestationis,

variae poenae et castigationes temporariae et aeternae: Iob 2 et 27, Haec est pars hominis impii. id est, haesunt poenae. Psal. 10. Ignis, sulphur et spiritus procellarum, pars calicis impiorum: id est hisce praemiis Deus eos ornat et honorat. Sic Deus Hieremiae 13 dicit ad Iudaeos: Haec sors tua, et pars mensurae tuae est a me, dicit Dominus. Isaiae 17. Haec est pars praedantium nos, et sors diripientium nos. id est, sic illi castigabuntur a Deo. Sic et Demosthenes dicit, in communibus omnium gentium calamitatibus, etiam Atheniensibus suum

Hebraica vox, proprie transitum, praeteritionem, aut transilitionem significat: sed improprie plura habet significata. Primum enim significat ipsum angeli Dei transitum, aut transilitionem, qui interficiendo Aegyptiorum primogenita, transilivit, seu non adiit nec attigit domos Iudaeorum, ipsosque Iudaeos. Sic Exo. 12 usurpatur. Secundo, significat ipsum agnem paschalem, tunc et postea in memoriam tanti beneficii Dei mactatum et comesum. Tertio, illos dies festus, praesertim primum. Quarto, totam illam [?: celebrit-- ] et observatione. Postremo, Paulus

Hebraica vox, proprie transitum, praeteritionem, aut transilitionem significat: sed improprie plura habet significata. Primum enim significat ipsum angeli Dei transitum, aut transilitionem, qui interficiendo Aegyptiorum primogenita, transilivit, seu non adiit nec attigit domos Iudaeorum, ipsosque Iudaeos. Sic Exo. 12 usurpatur. Secundo, significat ipsum agnem paschalem, tunc et postea in memoriam tanti beneficii Dei mactatum et comesum. Tertio, illos dies festus, praesertim primum. Quarto, totam illam [?: celebrit-- ] et observatione. Postremo, Paulus etiam pro ipso Christo

et azymorum dies, Mar. 14. In die solenni paschae, Lucae 2. Appropinquabat festum azymorum, quod dicitur Pascha, Lucae 22. ubiipsum festum paschatos etiam azymorum dicitur, quia eo tempore cogebantur comedere azyma, id est, pacem infermentatum. Christus comedit agnum paschalem pridie quam Iudaei: hoc colligunt esse factum [?: qui-- ] hebdomadae die, quam vulgo nunc vocamus diem Iovis: quia sequentem vocat Marcus παρασκευὴν τὴν προσάββατον, hoc est, diem praecedentem Sabbatum, quam [?: ] vulgo

convoluit, vestes induit, et aufert. Mesa rex Moab erat pastor, 2 Reg. 3. pro, habebat amplissimam rem pecuariam. Ezech. 37. Servus quoque meus David erit rex eorum, et erit pastor unus super omnes istos: nempe Christus. sicut et Ioan. 10 praedicitur, omnes oves Dei sive ex gentilib. sive ex Iudaeis, unicum pastorem Christum habituras. Zach. 11 praedicitur venturus singularis quidam stultus pastor, qui sit [?: pessim- ] pasturus, aut potius perditurus gregem Domini. De eo tamen exclamat Propheta, ei poenas praedicens: O` pastor idolum, gladius super brachium eius, et

capto Christo completa est: et completur, quoties oves Dei privantur veris ac constantib. doctoribus. Zac. 11 est obscurus locus: Succidam tres pastores in menso uno. Quod dictum licet varie exponatur, tamen maxime apta videtur esse illa expositio, quod sub adventum Meschiae destituentur Iudaei suo politico gubernatore, propheta et vero sacerdote, succedentib. meris seductoribus. Pastor bonus, mercenarius, et denique perniciosus, qui furem aut lupum agit, describitur Ioan. 10, et saepe in prophetis. Pastores dicti sunt in Ecclesia illi, qui tum docendo, tum et propugnando

non modo pati potuerit, sed etiam passurus fuerit, atque adeo poenis ac suppliciis perferendis destinatus: i. ut non sit δυνάμεως duntaxat, sed etiam ἐνεργείας σημαντικὸν. Neque enim ambigebant Iudaei, quin Messias esset verus homo futurus: adeo quidem, ut pauci sibi persuaderent Deum fore, quod etiamnum hodie illis videtur incredibile. Sed Messiam animo conceperant, qualem hodie quoque imaginantur: i. cuius regnum esset ex hoc mundo. Dicit contra Paulus, praedictum esse a prophetis

etiam aeternam tranquillitatem. Rom. 14, Quae pacis sunt sectemur: id est, neminem laedamus, omnibus prosimus, quaeramus denique temporariam et aeternam pacem. Christus dicitur pax nostra, quia utraque unum fecit, et maceriam septi dissolvit, Ephes. 2. id est, concilia vit gentiles cum Iudaeis, abrogata ceremoniali lege. Mox ibidem, non tantum de hac externa duorum populorum inter se invicem pace agit, sed etiam de pace cum Deo. Locus est perspicuus. Ibid. 6, Calceatis pedibus in praeparatione Evangelii pacis. Evangelium pacis vocat, quia et annunciat et affert

in meo conatu. Ab hac externa corporalive aberratione a recte agendo, videtur verbum hoc per metaphoram traductum ad spiritualem discessionem a recta linea legis Dei, aut quorumcunque superiorum, vel etiam aequalium, quibus aliqui legibus obstricti tenentur. 1. Regum decimoquarto Irritaverunt Iudaei Deum praepatribus suis, in omnibus peccatis quibus peccaverunt. Zoph. 1. Quia Domino peccaverunt. Psalmo decimoquinto. Tibi soli peccavi, et malum coram te feci. Huius significationis innumera plane sunt exempla. Sic et [?: co- ] homines aliquis peccare dicitur: ut Genes.

quinquagesimoprimo: se in peccatis [?: concept-- ] ac natum, non loquitur de actualibus peccatis: nec matrem, sed semetipsum accusat. Confitetur igitur se natum esse in multiplici immundicie, foeditate, reatu et crimine: seu turpem ac malum, Deo adversum, exosum ac reum. Sic com Iudaei dicunt ad caecum natum, ac a Christo sanatum, Ioan. 9. Tu natus es in peccatis, et [?: ] nos docere? non illi quidem proprie in originale omnium hominum peccatum respiciunt: sed tamen volunt dicere, eum ita inde ex utero distortae ac perversae naturae esse, ac ita quasi

exaudiat. id est, scelratos ac impios, dataque opera peccantes. Sic accipiendum videtur Peccatoris vocabulum et in illo Romanorum quinto, Cum adhuc peccatores essemus. Christus pro nobis mortuus est: id est, cum toti vitiosi ac in peccatis submersi essemus. Sic Galat. secundo, Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores. id est profani, perditi, et a Deo alienati. Sic 1. Timoth. 1, Sciens quod iusto non sit lex posita, sed iniustis et impiis, peccatoribus, homicidis, etc. Sic Iac. 4, Appropinquate Deo, mundate manus peccatores. 1. Pet 4. Si iustus vix

ad hyemem, et tunc ire Corinthum, et hyemare. Theophylactus, citra controversiam interpretatur usque ad quinquagesimum diem, adscribens hoc esse argumentum insigniter amantis, quum temporis etiam modum praescripsisset. Haud dissentanea his scribit Chrysostomus tametsi non perinde liquet, an de Iudaeorum festo die senserit, an de spacio morae. Item Ambrosius interpretatur, ideo diutius manendum Ephesi quod illic multos haberet adversarios. et fructus esset ingens. Neuter de festo verbum facit. Quan quam in Actis cap. 20, quum ait, τὴν

ideo diutius manendum Ephesi quod illic multos haberet adversarios. et fructus esset ingens. Neuter de festo verbum facit. Quan quam in Actis cap. 20, quum ait, τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς, videtur aliquod festum Iudaeis significare. Etiamsi Beda in Glossa [?: ordina- ] putat, Paschae et Pentecostes festum etiam Apostolorum temporib. fuisse celebratum ritu Christiano. Hoc commentum opinor ab illis repertum, ne Paulus crederetur observare dies festos Iudaeorum, quos docuerat esse negligendos.

videtur aliquod festum Iudaeis significare. Etiamsi Beda in Glossa [?: ordina- ] putat, Paschae et Pentecostes festum etiam Apostolorum temporib. fuisse celebratum ritu Christiano. Hoc commentum opinor ab illis repertum, ne Paulus crederetur observare dies festos Iudaeorum, quos docuerat esse negligendos. Apud priscos illos magna contentio fuit de tempore rituque celebrandi Paschae [?: festu- ] quod si ab hoc die numerentur quinquaginta, erit eadem controversia de Pentecostes die, de quo tamen [?: ] la fuit controversia. Verum hac

quinquaginta dies, non autem festum Pentecostes. quod, inquit, haud satis scio an id temporis gentium auribus notum fuerit: quum in epistola ad Romanos Apostolus tollat dierum discrimen et ego supervacaneum esse puto quaerere, an huiusmodi festa initio fuerint observata, ut hoc daretur Iudaeori infirmitati. Sed ut observata non fuerint: non tamen consequitur, hoc non fuisse usitatum in Ecclesiis, ut praesertim ii qui ex circumcisione crediderant, ab ab his festis intervalla temporum numerarent. Sic Act. 20. dicitur Apostolus solvisse Philippis post dies azymori: quos tamen quis

ac aerumnosum in se includit. Solent enim peregrini plerunque miseri ac aerumnosi esse, utpote qui in illis locis agant et vivant, ubi nec cognatos aut amicos multos habent, nec patrimonium aliquod a maioribus acquisitum, nec denique magnifiunt. Quod tanto magis accidebat peregrinantibus apud Iudaeos, quia nec soli haereditatem eis habere aut emere licebat, utpote quod tantum Israelitis erat divisum: nec nati erant ex Abrahamo, ut de divinis promissionibus gloriari potuerint: denique erant etiam plerunque a vera religione et Deo alieni, quo magis tum contemnebantur, tum et odio

in diebus peregrinationum suarum. id est, vitae passim peregrinando actae. Peregrinus sum filiis matris meae, Psalmo sexagesimo nono. id est, non agnoscunt me pro suo fratre. De peregrinis saepe praecipitur, praesertim in posterioribus libris Mosis. ubi illi intelligendi sunt, qui iam cum Iudaeis ut proselyti cohabitabant, non solum negociandi gratia eo ad paucos dies venerant. [?: Consitent- ] quod hospites et peregrini sunt in terra, Heb. undecimo. pro, non possidentes eam, non habentes hic certam possessionem aut patriam, sed futuram quaerentes. Tu solus

integram, non corruptam, mancam aut mutilam. Sic de vite Ezech. cap. 15 dicit, quod quandoquidem, cum adhuc thamim integra aut tota est, illaesaque manet, non sit idonea ad ullum opus inde fabricandum: nedum sit idonea futura, si magna ex parte exuratur. Loquitur autem allegorice de Iudaeis. Dicit ergo, vitem ante adustionem esse thamim. id est, integram, illaesam, non mutilatam, fractam aut adustam. Sic saepe in descriptione victimae ponitur haec vox, qua praecipitur, ut sit agnus integer, non mutilus, mancus aut claudus. ut Exod. 12 de agno paschali praecipitur hisce

et affectibus motus, de causa pronunciet. Talis personarum considerator aut acceptor negatur esse Deus. Is enim iuste iudicat, secundum rei ipsius veritatem, non secundum externam speciem aut umbram. Saepe ergo hoc nomine Deus celebratur. Sic Paulus dicit Rom. 2: Deum ex aequo Graecos et Iudaeos iudicaturum, citra omnem personarum respectum: quia sit iustus index, et soleat reddere unicuique secundum opera sua. Quidam alius de persona sic annotat: Persona in Scripturis usurpatur pro rebus omnibus externis hominis, quae aliquando in precio et honore haberi, ac propter eas etiam ipsi

PERVENIO, φθάνω, aut φθάζω, saepe singulari quadam emphasi usurpatur: veluti si quid mature ac magno impetu adveniat, afferens magnum bonum aut malum alicui. Sic Matth. 12, et Lucae 11 dicit Christus ad Iudaeos, Utique pervenit ad vos regnum Dei. et contra, 1. Thess. 2, Pervenit super eos ira Dei. Rom. 9: Israel qui sectabatur iustitiam legis, ad iustitiam legis non pervenit. Sic et Paulus dicit, se cum suo evangelio usque ad Corinthios pervenisse. Caeterum idem Graecum verbum 1. Thess. 4

valde enim sunt plausibiles rationi humanae istae cogitationes, quae sicut praeclare Paulus ait, per suas stultas ratiocinationes tandem prorsus evanescit, impingens in extremos errores ac furores. PHYLACTERIA Graece, Latine posses dicere conservatoria: Matth. 23. Fuerunt apud Iudaeos membranulae quaedam, in quibus scribebant quatuor dicta Scripturae, quasque alligabant ad frontem et brachium sinistrum, ut ostentarent studium servandae legis Dei. Eas igitur ampliabant et dilatabant, ut tanto magis cernerentur: cum Deus tantum eo fine illa ordinasset, ut essent memorialia

quasque alligabant ad frontem et brachium sinistrum, ut ostentarent studium servandae legis Dei. Eas igitur ampliabant et dilatabant, ut tanto magis cernerentur: cum Deus tantum eo fine illa ordinasset, ut essent memorialia mandatorum ipsis. Hanc superstitionem, aut potius ostentationem Iudaeorum Christus praedicto loco taxat. vide Paulum Fagium super Exodum cap. 13, prolixe de hac superstitione Iudaeorum disserentem. Manaverat quoque olim haec superstitio ad Christianos. Quare etiam in quadam Antiochenae Synodi Canone phylacteria notantur. Ex hac superstitione

et dilatabant, ut tanto magis cernerentur: cum Deus tantum eo fine illa ordinasset, ut essent memorialia mandatorum ipsis. Hanc superstitionem, aut potius ostentationem Iudaeorum Christus praedicto loco taxat. vide Paulum Fagium super Exodum cap. 13, prolixe de hac superstitione Iudaeorum disserentem. Manaverat quoque olim haec superstitio ad Christianos. Quare etiam in quadam Antiochenae Synodi Canone phylacteria notantur. Ex hac superstitione credo esse, quod nunc quoque in Papatu aliqui initium Evangelii Ioannis in membranula descriptum, de collo appensum gestant, nihil

erunt. Psalmo 92. pro, succulenti, vividi, et vigentes erunt: quod ibi iustis promittitur. Intelligitur autem, florituros eos spiritualibus et temporalibus bonis. Immolare pinguia, 1. Reg. 1. id est, saginata. Desolatis pinguium medullatorum advenae fruentur, Isaiae quinto. id est, divitum Iudaeorum, et iam nauseantium ad spiritualium bonorum copiam, successores erunt in illis gentiles vocati. convivabuntur enim Orientales et Occidentales cum Abraham, exclusis incredulis Iudaeis. Recordetur Dominus omnium hostiarum tuarum, et holocaustum tuum impinguet. Psalmo 20. Alii vertunt,

1. Reg. 1. id est, saginata. Desolatis pinguium medullatorum advenae fruentur, Isaiae quinto. id est, divitum Iudaeorum, et iam nauseantium ad spiritualium bonorum copiam, successores erunt in illis gentiles vocati. convivabuntur enim Orientales et Occidentales cum Abraham, exclusis incredulis Iudaeis. Recordetur Dominus omnium hostiarum tuarum, et holocaustum tuum impinguet. Psalmo 20. Alii vertunt, Incineret: quia vocabulum דשן Deschen, utrumque significat. Sensus vero idem est. nam pinguiora sacrificia gratiora esse praesumuntur: et quae

quam non plantavit pater meus, evelletur. quod Christus dicit de prava Pharisaeorum opinione, qui putabant hominem externis cibis vere ac spiritualiter immundum aut iniustum fieri, cum ea immundicies aut iniustitia oriatur proprie excorde nostro. Aliqui exponunt de ipsis Pharisaeis ac Iudaeis, qui erant non plantulae aut filii Dei, sed genimina viperarum: eoque ex domo Domini excindendi, quia filii servae non manent perpetuo in domo. Liberi feliciter educati ac crescentes comparantur laetis plantis. Psal. 128. 144. Quae similitudo est perspicua.

quam ipse, et semen eius erit plenitudo gentium. Rom. 11, paulo aliter accipi haec locutio videtur: Induratio ista ex parte accidit Israeli, donec introierit plenitudo gentium. id est, donec omnes ii ex gentibus conversi fuerint, quos Dominus constituit converti. Ibidem est etiam Plenitudo Iudaeorum, pro plurimis Iudaeis conversis. Plenitudo temporis. id est constitutum tempus. Galat 4. At ubi venit plenitudo temporis, emisit Deus filium suum, etc. id est, ubi perfectum completumque est id tempus, quod Deus ordinaverat. Eadem etiam phrasis est ad Ephes. 1.

erit plenitudo gentium. Rom. 11, paulo aliter accipi haec locutio videtur: Induratio ista ex parte accidit Israeli, donec introierit plenitudo gentium. id est, donec omnes ii ex gentibus conversi fuerint, quos Dominus constituit converti. Ibidem est etiam Plenitudo Iudaeorum, pro plurimis Iudaeis conversis. Plenitudo temporis. id est constitutum tempus. Galat 4. At ubi venit plenitudo temporis, emisit Deus filium suum, etc. id est, ubi perfectum completumque est id tempus, quod Deus ordinaverat. Eadem etiam phrasis est ad Ephes. 1. Plenitudo legis est dilectio,

quinto: Thren tertio, Scrutemur vias nostras, et quaeramus, et revertamur ad Dominum. Humiliari. capitibus secundo Paralipomenon duodecimo et trigesimosecundo. Declinare a malo, Psalmo trigesimoseptimo. Nonnunquam etiam novam obedientiam complectitur: ut Actorum vigesimo, Testificans Iudaeis et Graecis eam quae est erga Deum poenitentiam. secundae Petr. 3, et Ezech trigesimotertio. Deus non vult ullum perire, sed omnes ad poenitentiam progredi. Apocalypsis secundo: Poenitentiam age, et priora opera facito. Interdum etiam magis beneficia aut effectus seu bona poenitentiam

[?: ] . Deum non poenitet, quod sua dona dederit, Rom. [?: ] . Verum sane, Deum per se non poenitet, quod dona Dominibus dederit: sed homines ea a se solent [?: repelle- ] , sequae illis indignos facere possunt et solent. Quare Paulus dicit, Quod si adhuc Iudaei ad Christum conversentur, promissiones Dei illis de Meschiae regno [?: fa- ] adhuc essent ratae. Ier. 18. aliquoties more humano scitur, quod Deum poenitebit suarum minarum aut promissionum, si homines coeperint esse boni aut mali: id est, non patietur eis evenire promissa

Ezech. 22, Populus terrae opprimebantur oppressione. id est, vulgus. Dan. 9. Qui locuti sunt regibus, principibus et patribus nostris, et toti populi terrae. Populus Iehovae, aut Domini, est Ecclesia, in veteri Testamento. Sic primum sunt appellati omnes Israelitae, postea soli Iudaei potissimûm. 2. Sam. 1. Luxit David propter populum Dei. id est, ob caesos Israelitas cum Saule et Ionatha. Populus Israelis, idem quod Israel. Isa 2. Idem est populus Dei: Hebr. 4, Relinquitur Sabbatismus populo Dei. Filii populi tui loquuntur de te Ezech. [?: ] . ubi

de Israelle. forte propter plures tribus cum gentibus et populis Israel. PORCUS, animal immundum, non tantum corporeae, sed et religionis immundicie habitus est, non tantum Iudaeis, quibus ut immundum animal fuit interdictus: sed etiam Aegyptiis, qui (teste Herodoto) id adeo pro immundo habuerunt, ut si quis vel per transitum esset ab eo contactus, mox ad lotionem properanerit. Proverbialiter Iudaeis, porcus lotus rediens ad nolutabrum, significavit eum qui post

tantum Iudaeis, quibus ut immundum animal fuit interdictus: sed etiam Aegyptiis, qui (teste Herodoto) id adeo pro immundo habuerunt, ut si quis vel per transitum esset ab eo contactus, mox ad lotionem properanerit. Proverbialiter Iudaeis, porcus lotus rediens ad nolutabrum, significavit eum qui post poenitentiam ad priors scelera rediit. 2. Pet. 2. Porro cum Christus vetat margaritas porcis obiici, indicat per metaphoram Epicuraeos, et alios contemptores Dei ac eius verbi, qui conculcate superbe solent preciosissimas

Sic et Psal. 90: In manibus portabunt te, ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. Exod. 10: Portavi vos super alas aquilarum. id est, perinde ut aquilae solent pullos suos inter volandum [?: sub-are ] . Non tu radicem portas, sed radix te. Rom. 11. id est, ex Iudaeis venit salus et veritas, inde habemus omne spirituale bonum, non illi a nobis gentilibus: nos in illam bonam oleam populi Dei ac Meschiae, veluti sylvestres quidam surculi inserti sumus. Portare iugum ab adolescentia, Thren. 3. id est, assuefieri ad piam institutionem, subiectionem,

haec dicens, non tam potentiam suam iactat, quam petentibus signum aut miraculum, praedicit futurum miraculum suae resurrectionis, ut mox ibidem sequitur. Sicut et alibi idem signum aliis verbis eis [?: pol- ] tur, quod nempe daturus sit illis signum Ionae. Sic intellectum testimonium Iudaeorum contineret acerbiorem accusationem, quod videlicet Christus non tam stulte inctaverit vires suas, quod non valde capitale esse posset: quam sacrilege minatus sit, se eversurum illud sacrosanctum

sit, se eversurum illud sacrosanctum templum Dei, ubi solum eius votum accogitatio pro grandi sacrilegio habita fuisset. Et hic etiam clarius apparet falsitas testimonii, quod non tantum vocem templi male intellexerunt, sed etiam calumniose dissolutionem templi Christo tribuerunt: cum ille id Iudaeis tribuerit, quod sint destructuri templum corporis eius, sibi vero tantum suscitationem adscripserit. Sensus vero dicti Christi fuit: Vos petitis signum a me, quo probem me recte ac divino iure et mandato repurgare templum Dei. Ecce dabo vobis suo tempore illustre signum, quod plane veram

Luc. 22, Qui maior est inter vos, fiat sicut minor: et qui est praecessor, fiat sicut minister. In Graeco est, Dux, qui caeteris doctrina et exemplo praeit. PRAECELLERE, est idem quod antecellere, aut excellere. Romanorum 3, Quid ergo praecellimus [?: n- ] Iudaei gentiles? id est, in quo tandem sumus potior [?: ] aut in qua tandem re est melior nostra conditio? [?: Si- ] regi, ut praecellenti: sive ducibus, ut ab eo missis. 1 [?: P- ] 2. id est, summum gradum dignitatis et authoritatis in hoc mundo divina

aut est praeputiatus. Sic mox sequitur: Omnes quidem gentes sunt incircumcisae aut praeputiatae, tota vero domus Israel est praeputiata seu incircumcisa corde. Colos. 2, Vos eratis mortui delictis, et praeputio carnis vestrae. Huius praeputii circumcisionem Paulus Rom. 2 praedicat, et a Iudaeis requirit. Quarto, praeputium per metonymiam, posito signo pro re signata, significat ipsos gentiles, sicut circumcisio Iudaeos. Rom. 3, Deus est qui iustificabit circumcisionem ex fide, et praeputium per fidem. Rom. 2, Si praeputium custodierit iustificationes legis, etc.

est praeputiata seu incircumcisa corde. Colos. 2, Vos eratis mortui delictis, et praeputio carnis vestrae. Huius praeputii circumcisionem Paulus Rom. 2 praedicat, et a Iudaeis requirit. Quarto, praeputium per metonymiam, posito signo pro re signata, significat ipsos gentiles, sicut circumcisio Iudaeos. Rom. 3, Deus est qui iustificabit circumcisionem ex fide, et praeputium per fidem. Rom. 2, Si praeputium custodierit iustificationes legis, etc. Ibidem: Naturale praeputium legem faciens iudicabit te literalem aut legalem circumcisionem. Sic Paulus Galatis 2 suam

Ibidem: Naturale praeputium legem faciens iudicabit te literalem aut legalem circumcisionem. Sic Paulus Galatis 2 suam praedicationem inter gentiles vocat Evangelium praeputii, et vicissim Petri Evangelium circumcisionis, et Apostolatum circumcisionis: id est, praedicationem gentilibus aut Iudaeis propositam. Quinto, significat praeputium per synecdochen aliquando totum gentilismum, seu gentilem vitam, religionem ac conditionem, quam Paulus Ephes. 2 hisce verbis describit: Vos olim vocati praeputium, fuistis alieni a Christo, a politia aut Ecclesia Israelis, extranei a pactis et

hic plenum gentilismum denotat. Sic Paulus hasce duas voces usurpat, cum 1 Corinth. 7, et Galat. 5 et 6, negat vel praeputium vel circumcisionem quicquam esse: id est, non tantum praesentiam aut absentiam illius pelliculae, sed et totam aeternam ac caeremoniariam illam iustitiam aut pietatem Iudaeorum, aut contra gentilium, liberam, et illis observationibus carentem vitam. Atque hactenus dicit Paulus se Gentilibus factum Gentilem, et Iudaeis Iudaeum. id est, quod attinet ad illam externam speciem vitae, quae per sese revera neque vere pia, neque

quicquam esse: id est, non tantum praesentiam aut absentiam illius pelliculae, sed et totam aeternam ac caeremoniariam illam iustitiam aut pietatem Iudaeorum, aut contra gentilium, liberam, et illis observationibus carentem vitam. Atque hactenus dicit Paulus se Gentilibus factum Gentilem, et Iudaeis Iudaeum. id est, quod attinet ad illam externam speciem vitae, quae per sese revera neque vere pia, neque impia est. Item quod 1 Corinth. 7 iubet unum quemque manere in suo genere vitae: si sit

esse: id est, non tantum praesentiam aut absentiam illius pelliculae, sed et totam aeternam ac caeremoniariam illam iustitiam aut pietatem Iudaeorum, aut contra gentilium, liberam, et illis observationibus carentem vitam. Atque hactenus dicit Paulus se Gentilibus factum Gentilem, et Iudaeis Iudaeum. id est, quod attinet ad illam externam speciem vitae, quae per sese revera neque vere pia, neque impia est. Item quod 1 Corinth. 7 iubet unum quemque manere in suo genere vitae: si sit vocatus

pia, neque impia est. Item quod 1 Corinth. 7 iubet unum quemque manere in suo genere vitae: si sit vocatus circumcisus, non accersat sibi praeputium: sin praeputiatus, non circumcidatur. id est, Si fuit Iudaeus, cum conversus est, maneat in illa externa forma Iudaicae vitae: si fuit incircumcisus, aut gentilis, maneat in illa. Ubi non est Graecus aut Iudaeus, circumcisio aut praeputium, Scytha aut barbarus, servus aut liber. id est, ubi nullius est momenti, ex qua gente, aut quibus maioribus quis

quemque manere in suo genere vitae: si sit vocatus circumcisus, non accersat sibi praeputium: sin praeputiatus, non circumcidatur. id est, Si fuit Iudaeus, cum conversus est, maneat in illa externa forma Iudaicae vitae: si fuit incircumcisus, aut gentilis, maneat in illa. Ubi non est Graecus aut Iudaeus, circumcisio aut praeputium, Scytha aut barbarus, servus aut liber. id est, ubi nullius est momenti, ex qua gente, aut quibus maioribus quis sit natus: sed tantum in eo tota res sita est, ut sit Christianus. Quod est ex natura praeputium, iudicabit te, etc. Rom. 2. id est,

liber. id est, ubi nullius est momenti, ex qua gente, aut quibus maioribus quis sit natus: sed tantum in eo tota res sita est, ut sit Christianus. Quod est ex natura praeputium, iudicabit te, etc. Rom. 2. id est, natus gentilis, et ex gentilibus: sicut contra Galat. 2, Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores. Credere per praeputium: pro, in praeputio, seu in gentili vita. Rom 4. Ut esset pater omnium credentium per praeputium. id est, qui alioqui sunt in gentili vita. Sic Rom. 2, Praeputium iudicabit te per literam et circumcisionem transgressorem legis. id

Ergo alii presbyteri erant doctores alii vero tantum seniores quidam et prudentiores populi (ac Actor. 15 nominantur) qui una cum doctoribus gubernabant Ecclesiam, et curam doctrinae, religionis ac disciplinae habebant, sicut illi Act. 15. cum Apostolis. PRIMITIAE, erant apud Iudaeos primi fructos potissimum de frugibus terrae, qui primum maturescebant. Quamprimum enim in aliqua parte agri seges matura videbatur, cogebantur divino mandato inde aliquot manipulos demetere, et certo ritu ad tabernaculum sacerdotib. offerre: ut praecipitur potissimum Levit. 23. Antequam

honestate. Sic Scriba quispiam Marci 12 quaerit, quod' nam sit primum praeceptum? id est, summum, maximum, praecipuum. Quare in Matthaeo est capite vigesimosecundo: Quod est mandatum magnum in lege? id est, maximum, posito positivo pro superlativo. Sic illud Rom. 3: Quae est igitur praestantia Iudaei? Primum quidem, quod concredita sint eis oracula. id est, primum, aut primarium, seu praecipuum est illud. PRIMUM adverbium, pro prius saepe ponitur. Matthaei decimo septimo: Heliam oportet venire primum. id est, priusquam veniat Meschias. Iohan. 15: Si vos mundus odit,

in quibus non adeo exacte posteriora prioribus, quod ad styli aequabilitatem attinet, conferruminantur. Aliqui Primum pro praecipue, aut in primis exponunt: ut non sit ordinis, sed praestantis indicativum. Primam fidem irritam facit, 1. Timoth. 5, supra in voce FIDEI expositum est. Primum dicum Iudaei unum, posito numero cardinali pro ordinali De quo in voce UNUS. Secundo primum sabbatum, Lucae sexto, ita doctiores explicant, quod licet continui septem dies azymorum in solennitate Paschae fuerint celebres, ac festa seu sabbatha sint vocati: tamen prima et ultima (quae fuit septima dies)

putem esse intelligendum. Augustinus ergo (ut Eras, observavit) τὴν ἀρχὴν putat nomen esse: et quia videt parum convenire quartum casum interrogationis formulae, sic conatur hoc excusare, ut dicat illud, Tu quis es, perinde valere ac si dixissent Iudaei, Quem te esse dicis, aut quem te esse credemus? Et quasi sic interrogassent, Christum respondisse quarto casu, Principium. id est, Quaeritis quid debeatis credere? Credite me esse principium. Deinde particulam ὅτι, pro causali interpretatur, hoc modo,

id est, qui loquor vobis? quum praesertim ὁ λόγος apud Graecos masculino genere efferatur. Superest una Nonni expositio (neque enim omnes libuit commemorare) quam ultimo loco adscripsi, quod eam caeteris anteponam. Quaesierunt, inquit, Iudaei, τὶς σὺ πέλεις; καὶ χριστὸς ἀνίαχειν, ὅτι περ' ὑμῖν ἐξ ἀρχῆς ὀάριζον, ἔχων νήριθμα δικάζειν καὶ λαλέιν, ἀλλ'

ὅτι scribendum esse, ita ut non sit coniunctio, sed provocabulum. Postremo, repetendum esse ἀπὸ τοῦ κοινοῦ verbum εἰμὶ: ut in summa intelligamus, Christum quaerentibus Iudaeis quid esset? respondere, se id esse quod ab initio ipsis dixisset: id est, quod iam pridem toties et tot modis illis inculcarat. Quid enim aliud tot concionibus conatus est illis exponere, quam et quis esset, et unde esset, et cur in hunc mundum venisset? Cur autem hanc expositionem prae

20, iubetur nudus et discalceatus incedere, ut eo signo aut prodigio indicet Aegyptios et Aethiopas nudos in captivitatem a Chaldaeis abducendos esse. Sic Ezekiel. cap. 12 et 24 ob similia signa dicitur esse portentum a Deo Israeli propositum: quia sua simulata fuga et migratione, Iudaeorum calamitatem portendit: sicut et suo luctu ob mortuam uxorem. Veri [?: pr- ] giorum sunt. Zach. 3. id est, idonei ad facienda prodigia, instructi vi patrandi miracula. PRODIRE, idem quod egredi. Psal. 17, A facie tua iudicium meum prodeat. id

causa aut parentibus illorum, sed de inhaerente malitia. Sic et Matth. 23: Serpentes, progenies viperarum, quomodo potestis effugere a iudicio gehennae? Ubi idem per serpentes voce metaphorica, quod per progeniem viperarum, indicatur, nempe inhaerens serpentina pravitas. Sic Christus obiiciens Iudaeis, quod sint ex patre diabolo, non tantum primam illam occupationem ac deformationem, qua Satan genus humanum in suam potestatem redactum, ex imagine Dei in suam transformavit, obiicit: sed etiam inhaerentem diabolicam malitiam, quam secum ex utero matris attulerint. Vide in voce Filii.

credunt et accipiunt. Sed tamen, si propriissime exponere velis, significat, eos qui per divinam promissionem ex gentilib. filii Abrahae facti sunt. Sicut et Isaacus ei, deficientibus iam ipsius et Sarae naturalibus viribus, per gratiam Dei promissionemque contigit. Contra Carnis filii vocantur Iudaei, quos naturalibus carnis viribus procreavit. Roman. 9: Hoc est, non filii carnis (Abrahae,) filii Dei, sed filii promissionis computantur in semen, aut posteritatem. Gal. 4: Nos igitur, fratres, secundum Isaac filii, promissionis sumus. Quomodo autem ista promissionis generatio fiat,

id est, qui perinde credunt, sicut Abraham ipse. Confirmare promissiones: pro, implere. Rom. 15, Dico Iesum Christum fuisse ministrum circumcisionis pro veritate Dei, ut confirmaret promissiones patrum. Id est, ut promissiones patrib. factas de mittendo redemptore, reipsa eorum posteris Iudaeis seu circumcisis praestaret. Haec enim promissionis optima ac solidissima confirmatio est, cum reipsa praestatur. Omnes promissiones Dei in ipso sunt Etiam et Amen, 2. Cor. 1. id est, certae ac ratae, immobilesque. Hoc est mandatum primum in promissione, Eph. 6. id est, habens

propitiari peccatis nostris, Psalmo 25. 65. 103. Ieremiae decimooctavo, et trigesimoprimo: sed in Hebraeo est potius, Deum condonare nostra peccata. Deus enim nobis peccatoribus proprie, non peccatis, est aut fit propitius. Dies chipurim expiationum aut propitiationis, erat quoddam Iudaeorum festum decimo septimi mensis die, in quo ieiuniis et aliis modis sese afflictabant, in signum internae poenitentiae de suis peccatis: qui ideo sic vocabantur, quia tunc solenni quadam publicaque poenitentia sua peccata expiare, et Deum placare conabantur. Vicina expiationi aut

autem eos gentiles, qui reiecto gentilismo, Iudaicam religionem erant, amplexi, sive habitarent in Iudaico populo, sive adhuc suo loco inter gentiles. Idem ferme significat Hebraice כי peregrinus: nisi quod peregrini ii dicebantur, qui iam habitabant inter Iudaeos, quique et religionem et locum mutaverant. PROTEGO et PROTECTOR, notae voces sunt, defensionem ab iniuriis significant: sicut tectum protegit domum contra imbres, nives, et grandinem. Valde usitatum alioqui est in Sacris literis. PROVERBIUM, est dictum aliquod

Erant autem plerunque equites Romani, ut ex Cicerone apparet, qui ordinem publicanorum (proculdubio non sine suo lucro) studiose coluit. Verum habebant varios famulos, ministros, ac procuratores per provincias ex illis ipsis gentibus: ut non sit dubium, multos publicanos tempore Christi Iudaeos fuisse, qualis fuit Matthaeus et Zachaeus. Porro Princeps publicanorum, Lucae decimonono, est unus ex primariis illorum. Quia vero ita scelerati erant, coniungitur ista vox crebro cum peccatoribus ac scortis, tanquam cognatam illis speciem denotans: ut Matthaei nono: Cum publicanis et

satan, aut vetus Adam. Pugnae verborum, ubi non tam de rebus est certamen necessarium, quam inutiles rixae de solis verbis. 1. ad Timoth. 6. Sed de hac locutione forte in voce VERBUM. Paulus Tit. 3 prohibet pugnas legales. forte fuerunt aliquae rixae de caeremoniis ac mundationibus Iudaeorum. Impio pugno percutere, Isaiae 58: id est, crudeliter caedere miseros in faciem. PULCHRUM esse aspectu, aut facie: Gen. 12, 26, 29, et 39. pro, speciosum. Rectis pulchra est laus, Psalmo 33. id est, decens, conveniens, quasi diceret, Nihil magis decet et ornat pios,

1. Regum 10: Eo quod levavi te de pulvere, et posui te ducem populi mei Israel. Pulvis mortis est terra, ubi mortui collocantur: id est, sepulchrum. Psalmo vigesimosecundo: Et in pulverem mortis posuisti me. Lingere pulverem, seu terram, est humi iacere. aut procumbere: sicut solebant Iudaei et alii Orientales, aliquem adorantes. Micheae septimo: Lingent pulverem sicut serpentes, et sicut vermes. id est, subiicientur Meschiae. Sic et Isaias inquit de summa veneratione magnatum ac principum mundi erga Ecclesiam, capite quadragesimonono: Pulverem pedum tuorum lingent. id est,

Poenitet me in pulvere et cinere. Sic et Iob secundo: Sparserunt pulverem super capita sua in caelum amici Iob. Pulverem, lapides et vestes iactare, etiam [?: ] indicium est. Sic enim iactabat Semei pulverem et lapides contra Davidem fugientem, 2. Sam. 16: et Act. 22 Iudaei commoti in Paulum, pulverem et vestes [?: surf-- ] iactabant. Cum pulvere a vento agitato aut [?: dissip-- ] saepe conferuntur impii, eorumque exitium. Psal. 1. Sic ac pulvis, quem ventus proiicit a facie terrae. Sic etiam Assyrii exercitus interitus

impurum reddentibus: ut a tactu cadaveris, aut cibi illiciti, aut similium, quibus quoquo modo tactis se contaminari censebant. Talium purificationum etiam in Novo testamento fit mentio: Lucae 2, Impleti sunt dies purgationis, aut purificationis. Sex hydriae positae, secundum purificationem Iudaeorum: Iohan. 2. et Iohan. 3, Orta est quaestio Iudaeis, cum quiusdam ex discipulis Iohannis, de purgatione. Sic Actorum 21 et 24 dicitur de Pauli purificatione. Hanc carnalem aut externam purificationem aut lustrationem noverunt etiam Ethnici, et nunc Turcae ac Iudaei. Fit vero

illiciti, aut similium, quibus quoquo modo tactis se contaminari censebant. Talium purificationum etiam in Novo testamento fit mentio: Lucae 2, Impleti sunt dies purgationis, aut purificationis. Sex hydriae positae, secundum purificationem Iudaeorum: Iohan. 2. et Iohan. 3, Orta est quaestio Iudaeis, cum quiusdam ex discipulis Iohannis, de purgatione. Sic Actorum 21 et 24 dicitur de Pauli purificatione. Hanc carnalem aut externam purificationem aut lustrationem noverunt etiam Ethnici, et nunc Turcae ac Iudaei. Fit vero creberrima eius mentio, praesertim in veteri Testamento ac in

secundum purificationem Iudaeorum: Iohan. 2. et Iohan. 3, Orta est quaestio Iudaeis, cum quiusdam ex discipulis Iohannis, de purgatione. Sic Actorum 21 et 24 dicitur de Pauli purificatione. Hanc carnalem aut externam purificationem aut lustrationem noverunt etiam Ethnici, et nunc Turcae ac Iudaei. Fit vero creberrima eius mentio, praesertim in veteri Testamento ac in primis in libris Moysi. Secunda est, purificatio Ecclesiae ac religionis, quando Deus eam ab erroribus et seductoribus repurgat: ut hoc postremo tempore ingenti suo beneficio factum est, revelato ac ex templo eiecto

QUADRAGENUS: 2. Corint. 11. Quinquies quadragenas plagas accepi, una minus. Vetuit Deus Deuteronom. 25, ne plures plagas quam 40, suo populari iudex infligeret, ne fieret plane infamis. habebatur enim ea pro paterna quadam aut scholastica castigatione, quae fit citra infamiam. Ei numero Iudaei adhuc unam detraxerant, ex singulari benignitate, compensantes forte numerum acerbitate. QUADRATIS lapidibus aedificare, est splendide ac superbe aedificare. Solebant Iudaei primas levioresque castigationes Dei hoc proverbio deridere: Sycomori ceciderunt, cedris

habebatur enim ea pro paterna quadam aut scholastica castigatione, quae fit citra infamiam. Ei numero Iudaei adhuc unam detraxerant, ex singulari benignitate, compensantes forte numerum acerbitate. QUADRATIS lapidibus aedificare, est splendide ac superbe aedificare. Solebant Iudaei primas levioresque castigationes Dei hoc proverbio deridere: Sycomori ceciderunt, cedris reaedificabimus: lateres ceciderunt, quadratis restaurabimus. id est, nunc magis reflorescemus, quam unquam antea, nihili istam levissimam calamitatem pendentes: Isaiae 9. Sicut Augustus, teste

ac per eam salvari. Significat et petere, aut postulare, seu etiam flagitare, Matthaei octavo bis dicitur, signum quaerere a Christo de caelo: id id est petere. Idem Lucae 11. bis dicitur Isaiae 1, Quis quaesat haec de manibus vestris? id est, postulavit. 1. Corinth. [?: ] , Iudaei signum petunt, et Graeci sapientiam quaerere id est, flagitant sapientes disputationes. Significat et te nari consequi, quae est ei ferme propria significavit Matthaei sexto. Quaerite primum regnum Dei, et iustitiam eius, et ista omnia adiicientur vobis. Significt te interrogare, sicut et

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report