Your search found 1823 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-1823:

1.162.3  Iactura o felix! o nobis utile damnum!
1.162.4  Si duo solvisset, mille daturus eram. 163. IN IUDAEUM FOENERATOREM
1.163.1  Lucanum et iuncto pariter Nasone, Maronem,
1.163.2  Redde mihi Iuda, seu mage tu Salomon.
1.163.3  Quid dubitas? ego tres olim tibi nempe libellos,

228. AD LIBROS SUOS
1.228.1  Vos, Ovidi, Lucane, Maro, si forte potestis,
1.228.2  Mutua praestetis bis mihi, quaeso, decem.
1.228.3   Cessatis? iam vos saxo Iudaeus habebit,
1.228.4  Qui servat magnae, lintea iuncta, viae.
1.228.5  Istic ignavi tineas et pascite mures,
1.228.6  Nil opus est vestris nunc mihi carminibus.

electionis meruit appellari? Π de Paulo not. lector A2 in marg. Quanta se enumerat propter nomen Christi tormenta passum, in laboribus plurimis, in carceribus plurimis abundantius, in plagis supra modum, in mortibus frequenter: A Iudaeis, inquit, quinquies quadragenas una minus accepi, ter uirgis caesus sum, semel lapidatus sum. Ter naufragium pertuli; et alia pluraque mala quae enumerat. Aut princeps apostolorum Petrus ceterique discipuli et amici Domini quantas calamitates, quantas tribulationes, quanta tormenta ac

mortuus sepeliatur. Interim neque lauantur, neque uinum aut cibum nisi uilem sumunt, neque uestibus utuntur splendidis atque id triginta diebus quidam agunt, alii quadraginta, nonnulli et septuaginta. Laceratio uero uestium et alius Iudaeorum luctus nota sunt. Haec uero cuncta ideo fiunt quod quidam putant rem se gratam et acceptam mortuis suis facturos si eos grauius luxerint. Alii quadam muliebri superstitione adducti Deo se facilius

5  Transit ad Hispanos atque his monstrauit Iesum,
Mox repetit fines, gens recutita, tuos.
In quibus Hermogenem sibi subdidit atque Philetum,
Qui freti magicę uiribus artis erant.
Iudeos etiam lustralibus abluit undis:
10  Hinc Abiatari pertulit inuidiam.
Ipse Abiatarus mitris et honore superbus
Discipulis Christi durus et asper erat.
Hic igitur uerbis regem induxit Herodem

in agnum,
Inter oues coepit se numerare Tuas.
Electum uas, Christe, Tibi de uase prophano
10  Factus portauit nomen ubique Tuum.
Dignus apostolici iam tandem iuris honore
Iudeis aperit allophylisque fidem.
Conuerso demum Paulo proconsule Cypri
Credentis Pauli nomina Saulus habet.
15  Difficile est dictu fuerit quam sedulus idem,
Quam fugiens oci, quamque laboris

hęc Barnabas Cypri docet et Salaminis
Matthei secum scripta sacrata ferens.
His morbo affectos tangens langore leuauit,
Hęc relegens uitę pharmaca certa dabat.
Hunc Salaminę gens tandem impia Iudeorum
30  Flagranti impositum iussit obire rogo.
Atque ita martyrii redimitus et ipse corona
Adhęsit Domino lętus ouansque suo.
Passus est anno a Dominica passione XI.

Iracundia Incertum Hierusalem Iuramentum Infamia Hypocrita Impatientia Importunus Inobediens Iudicium Iudei
L Lis Libertas Liberalitas Luxuria, luxuriosus Libido Labor Lex Lętitia

In illa die exaudiam cęlos et illi terram; terra exaudiet triticum et uinum et oleum etc. Si non aperuero uobis catharactas cęli dicit Dominus etc. 216 . Iudei agricolare coeperunt 218 .
Amicicia. Laban hostili animo persecutus Iacob cum apprehendisset, inierunt amiciciam inter se 5 . Ioseph pientissimus erga

226 . Menelaus accusatus e turri iussu regis pręcipitatur 228 . Nicanor, cum diligeret Iudam, suspectus regi iubetur eum comprehendere; accusatus enim erat apud regem. Alchimus sacerdos accusat Iudeos seditionis coram rege 229 .
Appetitus. Immaculatus cui non dominatur concupiscentia. Psalmus XVIII 109 . Desiderium iusti. Desiderium

Lazarus et mendicus et ulceribus plenus XVI.
Appetitus. Centurio est intellectus; seruus eger est pars animę irascibilis et concupiscibilis; mediatores Iudei missi ad Iesum sunt confessionis cogitationes et uerba. Seruus ergo sanatur, quia adiuuante Dei gratia appetitus subiicitur rationi VII.
Anima. Quando animę describuntur membra, cum spiritus sit non

iniqui 130 . Iudices eius lupi uespere, non relinquentes mane 142 . Auaritia rectorum Ecclesię 147 . Qui diligunt munera 192 . Iudeis et Romanis nihil auarius 193 . Exactores 197 . Rapina pauperis in domibus nostris 197 . Veh qui coniungitis domum ad domum 200 .

In apostolis reliquię populi 190 . Et restituam iudices tuos, ut fuerunt prius 192 . Montes et colles 193 . Reliquię sunt apostoli et qui ex Iudeis per eos crediderunt 198 . Nubes prophetę uel apostoli 199 . Lucas, Matheus, Ioannes 204 . Signa legem in discipulis meis 209 .

legem in discipulis meis 209 . Beniamin lupus rapex 216 . Apostoli per orbem prędicantes 217 . Paulus nauigans 217 . Reliquię Iudeorum. Oliuę XIIII 222 . Iudas 230 . Apostoli contra hereticos 235 . Duę oliuę, id est Paulus et Barnabas 237 . Craterę

Antichristus contra Deum. Oratio contra Antichristum 326 . Contra Antichristum 326 . Aquilo 387 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Agriculturę studiosus Ozias 83 . Adulatoribus suis exprobrauit rex Agrippa 175 .
Auaritia. Seleucus, Antiochi Crispi

Apostoli. Ioannis Baptistę nex 161 . Iacobus Alphei martyrio coronatur 180 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Auaritia contemnit supplicium 64 .
Aqua. Fluuius Sabbaticus septimo quoque die exoriens, deinde intermediis deficiens

66 . EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE EVANGELICA
Agricola. Dago frumenta inuenit et aratrum 6 . Iudei septimo quoque anno cessabant ab agricolatione 50 . Aqua et ignis adoratur 14 . Aduersa necessario euenire 83 .
Anima.

quis renatus fuerit denuo, non potest uidere regnum Dei. Nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, non potest introire in regnum Dei. Quod baptisma non potest repeti. Augustinus. Quomodo natiuitas spiritalis carnali comparetur. Figurę: Heliseus eduxit de aqua, ferrum. Iudei mare Rubrum transierunt. Naaman Syrus in Iordane purgatus est. Erat Ioannes baptizans in Ennon iuxta Salim, qui aquę multę erant illic III. Piscina probatica. typus baptismi: illic sanabantur corpora, hic animę; illic operatio

SANCTVS PAVLVS AD ROMANOS
Bonus. Nemo sua iustitia salutem meruit, sed Dei gratia ueniam consecutus I. Gloria autem, et honor, et pax omni operanti bonum, Iudeo primum et Gręco II. Nihil mihi conscius sum IIII. Non regnet pecccatum in uobis; non enim sub Lege estis, sed sub gratia liberati a peccato serui facti estis iustitię VI. Prouidentes bona non tantum coram Deo, sed etiam

XIII.
Baptismus. AD ROMANOS: Quicunque baptizati sumus in Christo Iesu, in morte ipsius baptizati sumus VI. AD CORINTHIOS I: Omnes nos in unum corpus baptizatis sumus, siue Iudei, siue gentiles etc. XII. ACTVVM: Petrus et Ioannes baptizatis imponunt manus, et illi accipiunt Spiritum Sanctum VIII. Paulus baptizatos Ioannis baptismate rebaptizat in nomine Iesu, et accipiunt

426 .
Bellum. Qui primi inter se bellare coeperunt 3 . Vexores primus bellum intulit 4 . Bellica institutio apud Iudeos 20 . Lex, ne idem hostis sępius bello peteretur. Pugnę excitamenta 63 . Per Feciales bellum indicebatur 76 . Bellorum cerimonię, belli indicendi forma

Bonitas. Sancti templum Dei sunt 12 . Quattuor uirtutes 23 . Stat sanctus, cadit pecoator 25 . Iudeorum error 28 Odor asanctorum est, foetor peccatorum 31 . Nazarei 33 . Et uestiui te discoloribus 46 . Armillę, bona opera 47 .

Vnguentum pro benedictione 422 . Benedicat te Dominus ex Syon, qui fęcit celum et terram 424. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Beneficium. Beneficia Dei in Hebreos 20 . Beneficii exprobratio molesta 175 . Belli gerendi leges 34 .

necem passus 121 .
Blandus. Herodes in extraneos mitis, in suos durus 142 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Bellum. Iosippi stratagemma scaphis uacuis rebelles terruit et recepit 33 . Romanę militię instituta 35 . Acies Nicena

Chaldeis 162 . Vnusquisque se a proximo suo custodiat 169 . Non sedi in concilio ludentium 171 . Verbum Domini ad Hieremiam ne communicet Iudeis, quia abstulit ab eis Dominus pacem, / Quid paleis ad triticum, dicit Dominus 173 . Si exieris ad principes regis Babylonis, uiues; si non exieris, tradetur ciuitas et succendetur 178 .

Raphael admonuit Thobiam reuertentem, ut domum ingressus prius Deum adoraret quam parentes salutaret 92 . Thobias monet filium ac nepotes, ut semper faciant quę placita sunt Deo 93 . Neminem Iudeis resistere potuisse, nisi cum Deum reliquissent 94 . Magnus es, Domine; qui timent te, magni erunt apud te per omnia 97 . Iob surgens diluculo offerebat pro filiis holocausta

Ego autem in Domino gaudebo, et exultabo in Deo Iesu meo 210 . Et orietur uobis timentibus nomen meum sol iustitię, et sanitas in pennis eius 217 . Matathias sacerdos zelatus legem Dei, Iudeum idolis immolantem occidit, et illum simul qui ab Antiocho missus talia imperabat aramque idoli destruxit 217 .
Clementia. Viduę et pupillo non nocebis 13 .

28 . De eodem 33 . Neemias, princeps in terra Iuda, annis XII pensionem, quę ducibus debebatur, non exegit, quia attenuatus erat populus 86 . Cyrus dimisit Iudeos; iuuit ut ędificent templum; uasa quę transtulerat Nabuchodonosor, restituit 88 . Multo minora exigeris a Deo quam meretur iniquitas tua 103 . Innocenter se habens erga bonos. Psalmus C

Ioram fratres suos occidit gladio; ipse percussus a Domino alui profluuio consumptus est 78 . Filii Israel crudelitatis coarguti ab Obed propheta restituerunt captiuos 80 . Aman, ut Iudeos deleret de regno Persarum promisit regi X talenta, sed quod in eos cogitarat, ipsi accidit. In Iudeorum enim gratiam cum suis omnibus deletus est et cum his qui ei fauebant 98 . Artaxerxes iusserat omnes Iudeos in regno suo una die

78 . Filii Israel crudelitatis coarguti ab Obed propheta restituerunt captiuos 80 . Aman, ut Iudeos deleret de regno Persarum promisit regi X talenta, sed quod in eos cogitarat, ipsi accidit. In Iudeorum enim gratiam cum suis omnibus deletus est et cum his qui ei fauebant 98 . Artaxerxes iusserat omnes Iudeos in regno suo una die perdere 100 . Qui tollit ab amico suo misericordiam, timorem Domini

Aman, ut Iudeos deleret de regno Persarum promisit regi X talenta, sed quod in eos cogitarat, ipsi accidit. In Iudeorum enim gratiam cum suis omnibus deletus est et cum his qui ei fauebant 98 . Artaxerxes iusserat omnes Iudeos in regno suo una die perdere 100 . Qui tollit ab amico suo misericordiam, timorem Domini dereliquit 102 . Impius fuisti erga proximos tuos, nec misertus es pauperis; propterea circumdatus es laqueis

uanagloriam uisitabo 153 . Medorum crudelitas nec argentum nec aurum quęrens, sed sagittis interficiens paruulos 154 . Deiectio Babylonis propter impietatem 161 . Iudei immolantes paruulos. Impietas et iniquitas 164 . odificauerunt excelsa Tophet, quę est in ualle filii Ennon, ut incenderent filios suos et filias suas igni etc. 169 .

De Sedechia ut supra 181 . Manus mulierum misericordium coxerunt filios suos cogente fame 182 . Impietas Sedechię regis. Ciuitas effundens sanguinem in medio sui. Item de crudelitate Iudeorum. Item: Pupillum et uiduam contristauerunt 189 . Filios quos genuerunt mihi, obtulerunt idolis ad deuorandum. Ve ciuitati sanguinum etc. 189 . Filia Osee prophetę, cuius nomen Absque

214 . Et erunt omnes superbi et omnes facientes impietatem stipula. Antiochi impietas super Hierusalem 217 . Iason desęuit in ciues; inde fugiens peregre periit et sepultura caruit. Antiochus in Iudeos 226 . Capta ciuitate Calphin duce Iuda interfectorum sanguis adiacentis stagni infecit aquas 220. Cibi potusque parcitas. Ne carnem cum sanguine comedas 2 . Agar in deserto

ad comedendum 210 .
Consilium. Absalonn suadente Achitophel palam ingreditur ad concubinas patris sui Dauid 53 . Assuerus queritur se consiliis Aman deceptum uoluisse Iudeos perdere 100 . Ne acquiescas consilio sanguinis 126 . Consilium bis 128 . Consilium ter 130 . Ordo et consilium

Israel 63 . Achior credidit Deo Israel, et circumcisus est 96 . Iuda saluabitur. Psalmus XXI. Qui diluuium inhabitare facit. Psalmus XXVIII 110 . Iudei conuertentur ad uesperam, id est in fine sęculi. Psalmus LVIII 113 . Conuersio gentium. Psalmus LXVII. othiopię prior quam Ęgypti conuersio. Psalmo eodem 114 . Conuertimur spe, fide et

multarum. Claudi diripient rapinam etc. 158 . Tunc aperientur oculi cęcorum, et aures surdorum patebunt. De Hierusalem exibunt reliquię et saluatio de monte Syon 159 . De conuersione Iudeorum et gentium, et eorum pręmio 161 . Reuertere ad me, quoniam redemi te 161 . Me insulę expectabunt, et brachium meum sustinebunt 162 . De conuersis a diuersis

ad munitionem uincti spei. Sibilabo eis, et congregabo illos, quia redemi eos; et muitiplicabo eos etc. 214 . In omni terra partes duę dispergentur et deficient; et tertia pars relinquetur in ea. Duę partes sunt Iudei et gentiles, tertia uero Christiani etc. de conuersione omnium in fine; qui reliqui fuerint, conuertentur 215 . Reuertimini ad me, et reuertar ad uos 216 . Mittam uobis Heliam

impleatur domus mea XIIII. Filius, cum prodegisset bona et esuriret, reuersus est ad patrem, et accepit stolam, annulum, calciamenta, uitulum, id est baptismum, fidei uinculum, euangelizandi potestatem et sumendi eucharistiam. Inuidit frater maior, id est Iudeus etc. XV. Gentiles signati per Lazarum pauperem XVI. Cęcus secus uiam clamans ad Iesum XVIIII. Zacheus pusillus sicomorum ascendens ut uideat Iesum. Pullus ab apostolis solutus et adductus ad Iesum

Disce autem qualiter decet edere corpus Christi, in memoriam scilicet obedientię Christi usque ad mortem. Item quid operatur in nobis sanguis Christi? Quare uinum aqua miscetur? Quare primo datur panis? Quid significet fractio panis? Filium hominis tradit, non Iudeis, sed peccatoribus membris suis, qui ad mensam Domini indignus accedit XXII. Mulieres ualde diluculo accedunt ad monumentum. Et tu discussis uitiorum tenebris ad Domini corpus accedas, cum odore

est, alii: Nequaquam, sed similis est eius etc. IX. Et alias oues habeo, quę non sunt de hoc ouili; et illas oportet me adducere, et uocem meam audient, et fiet unum ouile et unus pastor X. Ieeus declinans Iudeos abiit iuxta desertum, quia uerbum illis relictis uenit ad gentes XI. Quidem gentiles rogauerunt Philippum dicentes: Volumus Iesum uidere. Philippus, dicit Andreę, rursum uterque Iesu. Et ego, si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad me ipsum.

Qui manducat me, et ipse uiuet propter me etc. VI. Post bucellam introiuit in Iudam Sathanas. Qui enim indigne manducat et bibit, iudicium sibi manducat et bibit, non diiudicans corpus Domini XIII. Consolatio, Multi autem ex Iudeis uenerant ad Martham et Mariam, ut consolarentur eas de fratre suo XI. Circumcisio propter tres causas data etc. Moyses dedit uobis circumcisionem, non quia ex Moyse est, sed ex patribus, et in sabbato circumciditis hominem etc.

ACTVVM: Libros uanę curiositatis comburunt XIX.
Conuersi. AD ROMANOS: Osee: Vocabo non plebem meam, plebem meam. Israel reliquię saluę fient. Gentes apprehenderunt iustitiam quę est ex fide, Iudei non etc. IX. AD CORINTHIOS II: Deus qui dixit de tenebris lucem splendescere, ipse illuxit in cordibus nostris ad illuinationem scientię claritatis Dei, in facie Christi Iesu IIII. AD EPHESIOS: Ostendit eis

genui in uinculis, Onesimo, qui tibi aliquando inutilis fuit, nunc autem et mihi et tibi utilis etc. I. ACTVVM: Dominus autem augebat numerum eorum qui salui fiebant quotidie in id ipsum II. Conuersi ex Iudeis die una V milia IIII. Augebatur numerus credentium V. Ęthiopem Candacis reginę in uia conuersum Philippus baptizat VIII. Conuersio Pauli IX. Paulo in Ariopago disputante conuersi

COLOSSENSES: In quo, scilicet Christo, et circumcisi estis circumcisione non manufacta etc. II. ACTVVM: Circumcisionem non esse necessariam fidelibus XV. Paulus assumpsit Thimoteum et circumcidit propter Iudeos XVI. Confitemini alterutrum peccata uestra, et orate pro inuicem et saluemini: IACOBI V. IOANNIS I: Si confiteamur peccata nostra, fidelis est et iustus, ut remittat nobis I.

412 . Caligulę feritas 414 . Neronis in matrem 418 . Vitelius dixit optime olere cęsum hostem, sed multo suauius ciuem 421 . Iudei Gręcos Romanosque, qui Cyrenis erant, ex prouiso aggressi ad CCXX milia hominum trucidant 428 . Comodi sęuitia 433 . Antoninus

COMMENTARIORVM HIERONYMI
Consortium. Noxium esse uiuere cum peccatoribus 203 . Fidelis conuertens infidelem 240 . Apostoli recędunt a Iudeis et iunguntur gentibus credituris 295 . Solus sedebam 354 . Non sedi in concilio ludentium 354 . Melior solitudo quam malorum consortium 345 .

Misericordias et miserationes facite 161 . Expectat Dominus, ut misereatur nostri 259 . Christi clementia in delendo peccata 279. 280 . Christus dolens Iudeorum incredulitatem 287 . Misericordia Dei 288 . Misericors et iustus 293 . Misericordia 298. 299 . Misericordię Dauid

315 . Circumcisio secundo in Galgalis 69 . Circumcisio uaria 110 . Circumcisio emundatio, pręputium uitium 338 . Circumcisio Iudeis cum gentilibus communis 346 .
Cor. Sinus malus et bonus 323 . Cor in Scripturis pro sensu et anima debemus accipere

est quasi hortus uoluptatis et paradisus Dei 91 . Ad uocem Domini suscitantur mortui 92 . Conuerso peccatore spoliatur diabolus 285 . Offeram tibi bonos cum hyrcis, Iudeos cum gentibus 368 . Dixit Dominus: Ex Basan conuertam. Venient legati ex Ęgypto, othiopia pręueniet manus eius Deo 370 . Et dominabitur a mari usque ad mare 373 .

425 . Confitebor tibi, Domine, in toto corde meo 426 . Ad excusandas excusationes in peccatis 427 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Charitas in Deum. Matathias pro lege Dei 106 . Mori maluerunt quam sabbatum uiolare 106 .
Crudelis. Abimelech fratres

Asahel pernicitate pręstans 55 . Consilium iuuenum 71 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Crudelis Cleopatra, alienique auida 11 . Herodes 13. 19 . Elephanti dimissis his qui sibi expositi erant, in autores impetum fecerunt 86 .

Michol sterilitate damnatur, quia irrisit Dauid ludentem ante archam Domini 50 . Pueri XLII qui deridebant Heliseum a duobus ursis lacerati sunt 62 . Sanabalath et Thobię dicteria in Iudeos, cum reędificarent Hierusalem 85 . Thobias, cum irrideretur de operibus piis, econtra dicebat his promereri uitam ęternam 90 . Anna uxor exprobrat ei spem uanam et elemosinas eius non prospere cessisse

clamantium ad Deum 95 . Dolor et exclamatio subita Vagaonis et Assyriorum uiso Olophernis trunco 96 . Iudith defunctam luxit populus diebus septem 97 . Dolor Mardochei et Iudeorum apud Persas, cum edictum regis exisset delendi eos 98 . Iob quoque nunciis calamitatis exceptis scidisse dicitur uestimenta sua, et tonso capite corruisse in terram 101 . Verba mea dolore sunt plena

eum tangere, quia uirtus de illo exibat et sanabat omnes VI. Suscitauit uiduę filium VII. IOANNES
Docilis. Samaritanę reuelauit Dominus, quod ipse esset Messias. Iudeis non ita manifeste, quia illa quęsiuit affectu discendi, illi occasione calumniandi. Leuate oculos uestros, et uidete regiones, quia albę sunt iam ad messem, id est Scripturę illustratę prophetarum adueniente luce uerbi Dei IIII. Est scriptum in prophetis: Erunt omnes

diebus XL. Assumptus est in cęlum. Sic ueniet quemadmodum uidistis eum euntem in cęlum I. Prophetię de Christo allegatę a Petro III. Nec aliud nomen est sub cęlo datum hominibus, in quo oporteat nos saluos fieri IIII. Paulus confundit Iudeos affirmans Christum esse Iesum VIIII. Paulus in synagoga docet impleri Scripturas in Christo. In Ariopago dicit se reperisse in eorum ara scriptum: Ignoto Deo. Quem ergo ignorant, hunc se prędicare etc. XVII. Apollo Iudeus euangelizans Iesum Iudeos

Paulus confundit Iudeos affirmans Christum esse Iesum VIIII. Paulus in synagoga docet impleri Scripturas in Christo. In Ariopago dicit se reperisse in eorum ara scriptum: Ignoto Deo. Quem ergo ignorant, hunc se prędicare etc. XVII. Apollo Iudeus euangelizans Iesum Iudeos reuincebat ostendens Christum esse Iesum in Scripturis testatum XVIII. Christus Iesus in Lege a prophetis promissus XXVIII. PETRI I: Per resurrectionem Iesu Christi a mortuis, qui est in dextera Dei, profectus in cęlum subiectis

Iudeos affirmans Christum esse Iesum VIIII. Paulus in synagoga docet impleri Scripturas in Christo. In Ariopago dicit se reperisse in eorum ara scriptum: Ignoto Deo. Quem ergo ignorant, hunc se prędicare etc. XVII. Apollo Iudeus euangelizans Iesum Iudeos reuincebat ostendens Christum esse Iesum in Scripturis testatum XVIII. Christus Iesus in Lege a prophetis promissus XXVIII. PETRI I: Per resurrectionem Iesu Christi a mortuis, qui est in dextera Dei, profectus in cęlum subiectis sibi angelis et potestatibus,

in uelamento carnis assumptę 396 . Aduentus Filii nomen Patris est. Redemptor. Ascensio Domini iterum 398 . In Iudeos, qui dicunt Dominum nostrum non esse Christum, eo quod non sit unctus unguento regali 400 . Docuit apostolos. Resurrexit 400 . Christi aduentus petitur: memento nostri, Domine, in beneplacito populi

DEVS IESVS CHRISTVS. Solus sine peccato. Iustus in sermone, uictor in cruce 358 . Liberator captiuitatis. Dauid Christus 361 . Christus finis. A Iudeis discessit. Ecce elongaui fugiens 361 . Christus lumen uiuentium, missus Saluator, misericordia et ueritas. Christi resurrectio. Ascensio 363 . Christus sol. Christus sine peccato. Resurrexit

Christus liberator 380 . Saluator. Deus salutum nostrarum 384 . Christus Deus et homo 385 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Diuitię. Lapides preciosi in ueste Aaron 22 . Pecunia de sepulchro Dauid prolata 115 .

natus est Dominus, descriptio facta sub Cirino 158 . De Christo ait: Fuit uir iisdem temporibus, si uirum illum licet nominare 159 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Dolus. Simulantibus Iudeis cędere se Romani urgent, flammis septi cremantur 67 .
DEVS. Philosophi de natura Dei

De Christo ait: Fuit uir iisdem temporibus, si uirum illum licet nominare 159 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Dolus. Simulantibus Iudeis cędere se Romani urgent, flammis septi cremantur 67 .
DEVS. Philosophi de natura Dei 88. 89 . Interdictum, ut ne dii quidem blasphementur,

Pater fons 123 . Sancta Trinitas 130 . In Deo passio 133 . Dii gentium 142 . Sancta Trinitas apud Iudeos 149 . Depositum Dei anima et corpus. Christus et Spiritus Sanctus et ratio 58 .
Decima. De primitiis offerendis 106 .

172 . Lux mundi 174 . Opera. Dei magna et parua 175 . Christus rex regum 179 . Christus descendit sicut pluuia in uellus, id est in Iudeos, et sicut stilicidia stilantia super terram, id est super reliquas gentes 181 . HIGINVS

homines absentes pręsentes facit. BIBLIA
Ęger. Claudicauit Iacob, quoniam luctator tetigerat neruum foemoris eius. Ob id non comedunt neruum Iudei 6 . Infirmum fratrem nutri sine usura 19 . Iosue uictis hostibus equos eorum subneruauit 32 . Sansoni apprehenso Philistei eruunt oculos

CI 118 . De reparatione Ecclesię. Psalmus CVII 118 . Sterilem Ecclesiam facit matrem filiorum. Psalmus CXII. De statu primitiuę Ecclesię. Psalmus CXIIII. Ecclesia ex Iudeis et gentibus per Christum unita. Psalmus CXVI. De eius propagatione. Psalmus CXVII 119 . Vxor tua sicut uitis habundans etc. Psalmus CXXVII 122 . De electione

Idem ex Virgine dant ei principium. Lucę I. Dominus leproso dixit: Volo curare. Hoc contra Photinum V. Photinus purum hominem dixit. Ioannis VI. Iudeorum pharisei et saducei. Matthei XVI. Iulianus tollit peccatum originale. Marci IX. Idem uitanda esse sepulchra dixit. Lucę XI. Martion etc. ut supra Hebion. Matthei I. Martion et Manicheus Vetus

Dominus illuminat cęcos 300 . Domus orationis 300 . Domus orationis 303 . Mons sanctus. Regnum Dei. 306 . Quę deserta erant in Iudeis, ędificant in Ecclesiam 309 . De Syon egredietur lex et uerbum Domini de Hierusalem 313 . Suges lac gentium et mamilla regum lactaberis. Portę uirtutibus cęlatę. Plantatio Dei. Vinea Sorech

synagoga 353 . Domus Dei 364 . Ciuitas in excelso ędificata 375 . Ascendamus in Syon ad Dominum 375 . Ecclesia Christi primum ex Iudeis. odificatur ciuitas a Domino, a turre Ananehel 378 . Homines et iumenta reducti in Ecclesiam 381 . Heretici. Filii Ephraim intendentes et mittentes arcum 13 . Fames

162 . Persecutio 162 . Vera Hierusalem. Quicquid de Hierusalem et templo dicitur, spiritaliter ad Ecclesiam referri potest 163. 164 . Septem mulieres. Ecclesia de Iudeis et gentibus. Vrbs Dei 165 . Persecutio 168 . Lybanus. Templum 169 . Assumpsi mihi duas uirgas 170 . Persecutores inebriati

Qui Filium Patre minorem esse asserunt 434 . Ad faciendam uindictam in nationibus. Et nobiles eorum in manicis ferreis 435 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Ęger. Herodis morbus uehemens 152 . Ecclesia. Templum ab Herode conditum 139 . Heresis. Sectę quattuor apud Iudeos 158 . Ecclesia.

IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Ęger. Herodis morbus uehemens 152 . Ecclesia. Templum ab Herode conditum 139 . Heresis. Sectę quattuor apud Iudeos 158 . Ecclesia. Desolatio templi a Dauide prędicta 107 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Ętas. Terebintus antiquissima

139 . Heresis. Sectę quattuor apud Iudeos 158 . Ecclesia. Desolatio templi a Dauide prędicta 107 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Ętas. Terebintus antiquissima 51 . Exemplum. Duo modi disciplinę, sermone et exemplo 88 . Ecclesia. Quando templum exustum a Romanis 68 .

saluabitur. Qui fiduciam habet mei, hęreditabit terram, et possidebit montem sanctum meum. Viri misericordię colliguntur, et non est qui intelligat. Creaui fructum labiorum pacem, id est confitentium me; pacem ei qui longe est et pacem ei qui prope, id est tum gentili tum Iudeo 164 . Circuite uias Hierusalem etc., id est paucos inuenietis facientes iudicium et quęrentes fidem. Domine, oculi tui respiciunt fidem 168 . Non glorietur sapiens in sapientia sua nec

216 . Symon abstulit immundicias 223 . Machabeus templum et ciuitatem expiauit etc. 227 . Rasias sibi ipsi mortem consciuit, ne ad gentilitatem compelleretur. Iudei minus solliciti pro uxoribus, filiis ac fratribus quam pro periculo ciuitatis et templi 229 . Fortis. Sanson leonem manibus discerpsit 38 . Volens ligatus a III milibus uirorum;

Nolite lugere, dies sanctificatus est Domino; comedite etc. Festum teabernaculorum.Dedicatio muri Hierusalem 87 . Egerunt scenophegiam. FestumPhase 89 . Dies uictorię Iudith celebris apud Iudeos 97 . Dies qua a cęde cessatum est, cum Iudei accepta auctoritate a rege Assuero uindicarunt contra inimicos suos solennis habitus. Dies Phurim, id est sortium 99 . Pro festo tubarum. Psalmus

teabernaculorum.Dedicatio muri Hierusalem 87 . Egerunt scenophegiam. FestumPhase 89 . Dies uictorię Iudith celebris apud Iudeos 97 . Dies qua a cęde cessatum est, cum Iudei accepta auctoritate a rege Assuero uindicarunt contra inimicos suos solennis habitus. Dies Phurim, id est sortium 99 . Pro festo tubarum. Psalmus LXXX 115 . Custodientes sabbatum beati.

217 . Festum dedicationis altaris 218 . Festum scenophegię. Festum quod dicitur Dies ignis 224 . Apollonius captata occasione sabbato aggressus Iudeos occidit 226 . Iudei, cum fugientem hostem persequerentur, superueniente sabbato quieuerunt 227 . Finis 128 . Finis.Finis. Finis 128 .

Festum dedicationis altaris 218 . Festum scenophegię. Festum quod dicitur Dies ignis 224 . Apollonius captata occasione sabbato aggressus Iudeos occidit 226 . Iudei, cum fugientem hostem persequerentur, superueniente sabbato quieuerunt 227 . Finis 128 . Finis.Finis. Finis 128 .

homo in sabbato, ut non soluatur lex Moysi, mihi indignamini quia totum hominem sanum feci in sabbato VII. Sabbatum obseruare spiritaliter est non habere peccatum. Dicitur enim: Opus seruile in eo non facietis. Qui autem facit peccatum, seruus est peccati VIII. Inter Pasca Iudeorum et nostruin quid intersit XI. PAVLVS AD ROMANOS
Felix. Inuisibilia Dei a creatura mundi per

Fides dubia. AD ROMANOS: Infirmum autem in fide assumite etc. XIV. AD TITVM: Confitentur se nosse Deum, factis autem negant, cum sint abominati et incredibiles, et ad omne opus bonum reprobi I. ACTVVM: Filii Sceuę, Iudei increduli, tentant in nomine Iesu demonem expellere, sed demoniacus inualuit contra eos, et nudi uulneratique aufugerunt XIX. IACOBI: Hęsitans in fide similis est fluctui maris I.

in Cornutum 353 . Fides Pomponii capti et saucii 360 . Veteranorum erga Cęsarem fides 387 . Pompeius fidem seruat inimico 392 . Iudei Cęsaris statuam inferri templo non sunt passi 413 . Fideles persequi Traianus desiit apologeticis libellis permotus 429 . Crux in cęlo Constantino apparuit 454 .

Lybani. Ebrietas 38 . Anima credens habet sponsum Dominum uirginalem 40 . Fides diffusa 44 . Qui inuocant nomen Domini 45 . Qui de Iudeis crediderunt, uocantur reliquię 45 . Pregnantes Galaad 81 . Conuersi festinarunt ad Christum 101 . Christus queritur de raritate fidelium

Gentes non omnes simul crediturę. Christiani 283 . Qui sequimini iustitiam et quęritis Dominum 290 . Beta cocta, beta semicocta 293 . Raritas credentium ex Iudeis 296 . Fidelis quid significet 201 . Fide appropinquamus Deo 301 . Filius Abraham 310 . Aurum et argentum

Iuxta litteram stare non potest 310 . Filii et filię 313 . Patris meritum suffragatur filio 334 . Festiuitates tuas celebra non in uino et epulis, ut carnei Iudei existimant, sed in spiritalibus deliciis et uoluptate torrentis 114 . Aggei, id est festa celebrantes 145 . Festum azimorum Phase, pentecostes, tubarum, propiciacionis et

et uoluptate torrentis 114 . Aggei, id est festa celebrantes 145 . Festum azimorum Phase, pentecostes, tubarum, propiciacionis et tabernaculorum. Scenophegia. Tria festa Iudeorum 151 . Tabernaculorttm 178 . Pasca non passionem signat, sed transitum 281 . Sabbatum custodiendum 302 . Sabbati obseruatio

Adorate Filium, ne irascatur Pater 321 . Incredulos percutit, fideles benedicit 321 . In misericordi a tua introibo in domum tuam 322 . Perfidia Iudeorum salus fuit credentium. Confitebor Domino 324 . Multiplicatio credentium 327 . Generatio iusta 328 . Et posuit immaculatam uiam meam, id est fidem

Quia mandatis tuis credidi 416 . Anima fidelis ciuitas regis 421 . De fructu uentris tui ponam super sedem tuam 422 . Noe maior filius Iudei, minor gentiles. Fideles uestiunt Christum et uestiuntur ab eo 422 . Montes Syon 423 . Omnes leuant manus, sed non in sancta nisi fideles 424 . Et cantent in uiis

158 . Pasca, Hebraice Phase, non a passione, sed a transitu 176 . Sabbatum et circumcisio in signum data sunt ueri sabbati et uerę circumcisionis 58 . Dies quos obseruant Iudei 204 . Pasca. Pentecoste. Scenophegia 380 . Canebant tuba his tribus festis, et nos pręcipue ter canimus, id est resurgendo in Christo, remissionem accipiendo, innouando domum pectoris nostri post

Impii felicitas breuis. Delectabuntur in multitudine pacis 348 . Hęreditabunt terram. Inhabita in sęculum sęculi 349 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Fortuna. Agrippę uaria 174 . Felix. Quidam propter aream prosperatur 57 . Successus rerum Dei facit obliuisci 72 . Ozias successu

filios 43 . Caius filiam sibi esse dixit cum Ioue communem 168 . Festum. Herodis ludi quinquennales 137 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Fortuna uaria Agrippę 23 . Festum phorias, quo ligna conuehuntur in templum ad ignem perpetuo fouendum 29 . Fames Hierosolimis obsessis a Romanis

Fideles saluantur 153 . Lapides uiui 156 . Gabaonitę fides sine operibus 158 . Raab 159 . Iudeus in occulto, id est Christianus 161 . Iesus cępit omnem terram, qui ex omni terra collegit credentes 164 . Filius Orientis 180 .

pater noster, redemptor noster, a sęculo nomen tuum. Inuenerunt qui non quęsierunt me. Seruos suos uocabit nomine alio, id est Christianos 166. Prophetat pastores futuros et fideles inter gentes 176. Gentium conuersio 187. Siccaui lignum uiride, id est Iudeos, et frondem feci lignum aridum, id est gentes 188. Terra illa inculta facta est ut hortus uoluptatis etc. 192. Et dicam non populo meo: Populus meus es tu. Et ipse dicet: Deus meus es tu 202. In die illa congregabo claudicantem 208. De conuersione

166. Facti filii Abraham 169. Inserti in radicem bonę oliuę. Cęcitas ex parte facta est domui Israel, donec intraret plenitudo gentium 171. Desertum 177. Magnum nomen Domini in gentibus 181,182. Secundi accipiunt hęreditatem, non primogeniti 189. Iudeis succedunt gentiles. Plenitudo gentium 201. Leuabit signum in nationibus 202. Iudeis non credentibus gentiles crediderunt 204. Cęcitas ex parte facta est etc. 204. Abietes et cedri Lybani principes gentium 219. Damascus 236.

est domui Israel, donec intraret plenitudo gentium 171. Desertum 177. Magnum nomen Domini in gentibus 181,182. Secundi accipiunt hęreditatem, non primogeniti 189. Iudeis succedunt gentiles. Plenitudo gentium 201. Leuabit signum in nationibus 202. Iudeis non credentibus gentiles crediderunt 204. Cęcitas ex parte facta est etc. 204. Abietes et cedri Lybani principes gentium 219. Damascus 236. Conuersi 237. Ciuitas gentium timebit te 247. Lybanus refertur ad gentiles 257.

timebit te 247. Lybanus refertur ad gentiles 257. Confugient gentes multę ad Dominum. Desertum 272. A Christo mansuefacti. Populus pauper et tenuis 275. Suscitantur ab aquilone, ut credant in eum qui uenit ab ortu 276. Insulę 277. Deus non solum Iudeorum Dominus, sed etiam gentium 283. Persecutio 289. Nos sumus et gens et tribus Domini 291. Conuertimini ad me ab extremis terrę, et salui eritis. Beati qui non uiderunt et crediderunt 295. Dabit impios pro sepultura 296. In ipso gentes sperabunt 297.

captiuis indulgentiam 315. A facie tua gentes mouebuntur 320. Quibus non est nunciatum de eo audient 322,331. Esurientes impleuit bonis, et diuites dimisit inanes 325. Gentium conuersio 328. Gentium peccata deleta 355. Nos filii Abraham, non Iudei 366. Gentiles cęci, Iudei claudi 375. Ephraim gentes. Gentium uocatio. Et erit spes nouissimis tuis 376. EX SECVNDA COMMENTARIORVM Gloria. Qui de sanctitate morum superbiunt 19.

A facie tua gentes mouebuntur 320. Quibus non est nunciatum de eo audient 322,331. Esurientes impleuit bonis, et diuites dimisit inanes 325. Gentium conuersio 328. Gentium peccata deleta 355. Nos filii Abraham, non Iudei 366. Gentiles cęci, Iudei claudi 375. Ephraim gentes. Gentium uocatio. Et erit spes nouissimis tuis 376. EX SECVNDA COMMENTARIORVM Gloria. Qui de sanctitate morum superbiunt 19. Recedite polluti, clamauerunt eis 20.

170. Emerunt agrum figuli in sepulturam peregrinorum 179. Symon portans crucem 180. Galilea 181. Populus gentilis pessimus. Emoroissa 185. Sydon 186. Demoniacus ab infantia, quem Dominus sanauit 186. Pullus ligatus 187. Vinea aufertur Iudeis et datur gentibus 187. Centurio confitetur 190. Vocatio gentium. Gentes cohęredes Christo. Hęreditas nostra Dominus 225. Chanaan immutatus 286. Familia 291. Tempus spargendi lapides et tempus colligendi 293. Melior est canis uiuus super leonem

et fugit 409. Laudate Dominum omnes gentes 411. Inuenimus eum in campis siluę 422. Iacob et Israel 424. Et dedit terra eorum hęreditatem 425. Christiani. Pulli coruorum, id est filii gentilium 432. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Gula. Concupiscentię sepulchra 25. Quid Hircanus responderit conuiuis, qui ante eum ossa carnium posuerant, uolentes illum uoracitatis notare 109. Alexander crapula periit 120. Gratus Dauid erga Ionatam 57. Erga Berzelaum 65.

Danielem donauit muneribus, cum ille aduersa prędiceret 198. Sicut fecisti, ita fiet tibi etc. 207. Quid Dominus requirit a te, facere iudicium et diligere misericordiam etc. 209. Iudicium uerum iudicate 213. Matathias sacerdos Iudeum ad idola conuersum occidit simul et suasorem eius, nihil Antiochi potentiam ueritus, dum satis iustitię faceret 217. Insidię. Malignitas insidiantium. Psalmus XXX 110. Contra insidias auxilium implorat. Psalmus XXXIIII 111. De insidiis inimicorum.

Reuelabunt cęli iniquitatem impii, et terra consurget aduersus eum 104. Deus non condemnabit frustra nec Omnipotens subuertet iudicium etc 107. De duplici iudicio. Psalmus VIIII. De iustitia. Psalmus X 109. Iudicia. Psalmus XXXV 111. De ultione Iudeorum. Psalmus XLVIII 112. De iudiciaria potestate Christi. Psalmus LXXI 114. De aduentu Christi ad iudicium. Psalmus XCV, XCVI 117 . Mutabis eos et mutabuntur. Psalmus CI. De iudicio finali per Christum. Psalmus CVIIII 118. Dominus iudicabit et

herba fulonum. Et sedebit conflans et emundans argentum etc. Et accedam ad uos in iudicio et ero testis uelox maleficis et adulteris et periuris et qui calumniantur mercedem mercenarii etc. Ecce dies ueniet succensa quasi caminus etc. 216. Iudei et quę de iis sunt prophetata. Filios enutriui et exaltaui, ipsi uero spreuerunt me. Terra uestra deserta desolabitur etc. Quomodo facta est meretrix ciuitas fidelis. Argentum tuum uersum est in scoriam etc. Qui dereliquerunt Dominum, consummentur 151.

exercituum erit uobis in sanctificationem, in lapidem autem offensionis et petram scandali duabus domibus Israel, et in laqueum et in ruinam habitantibus in Hierusalem 153. Ve filii desertores etc. 157. Non uocabitur ultra is qui insipiens est princeps, quia, scilicet Iudei, amittent principatum. Victima Domini in Bosrha, id est synagoga uindemiata fructu redemptionis 158. Idumei, id est perfidi Iudei interficientur gladio 159. Iudeorum obstinatio. Quis cęcus nisi seruus meus? Et surdus nisi ad quem nuncios meos misi? 160.

Hierusalem 153. Ve filii desertores etc. 157. Non uocabitur ultra is qui insipiens est princeps, quia, scilicet Iudei, amittent principatum. Victima Domini in Bosrha, id est synagoga uindemiata fructu redemptionis 158. Idumei, id est perfidi Iudei interficientur gladio 159. Iudeorum obstinatio. Quis cęcus nisi seruus meus? Et surdus nisi ad quem nuncios meos misi? 160. Item de cęcitate et ingratitudine eorum et Gratia pręlata Legi 161. Israel non congregabitur. Ecce enim in iniquitatibus uestris uenditi estis

etc. 157. Non uocabitur ultra is qui insipiens est princeps, quia, scilicet Iudei, amittent principatum. Victima Domini in Bosrha, id est synagoga uindemiata fructu redemptionis 158. Idumei, id est perfidi Iudei interficientur gladio 159. Iudeorum obstinatio. Quis cęcus nisi seruus meus? Et surdus nisi ad quem nuncios meos misi? 160. Item de cęcitate et ingratitudine eorum et Gratia pręlata Legi 161. Israel non congregabitur. Ecce enim in iniquitatibus uestris uenditi estis et in sceleribus uestris dimisi matrem

ad quem nuncios meos misi? 160. Item de cęcitate et ingratitudine eorum et Gratia pręlata Legi 161. Israel non congregabitur. Ecce enim in iniquitatibus uestris uenditi estis et in sceleribus uestris dimisi matrem uestram 162. Iterum de incredulitate eorum 163. Iudeos arguit iniurię in Christum. Iniquitates uestrę diuiserunt inter uos et Deum uestrum etc. 164. Quęsierunt me qui ante non interrogabant. Sacrificia Legis respuit, incredulitatem Iudeorum apostolos persequentium increpat 166. Populus Israel mulier adultera et

uestris dimisi matrem uestram 162. Iterum de incredulitate eorum 163. Iudeos arguit iniurię in Christum. Iniquitates uestrę diuiserunt inter uos et Deum uestrum etc. 164. Quęsierunt me qui ante non interrogabant. Sacrificia Legis respuit, incredulitatem Iudeorum apostolos persequentium increpat 166. Populus Israel mulier adultera et fornicaria 167. Quia contempsistis me, euertent uos Romani. Filii insipientes sunt et uecordes. Vere mendaces erant colles et multitudo montium, id est scribę et pharisei. De eorum

proiecit illos 168. Hęc est gens quę non audiuit uocem Domini Dei sui, nec recępit disciplinam. Periit fides et ablata est de ore eorum. Vere mendacium opeeratus est stilus mendax scribarum. Propterea dabo mulieres eorum exteris etc. 169. Vltio pro cęde Christi. Iudei computruerunt sicut lumbare Hieremię quod nulli usui aptum fuit 170. Infirmata est quę peperit VII, id est terra decem tribuum, quę habuit VII reges pessimos. Ressiduos eius in gladium dabo, id est Iudam. Peccatum Iuda scriptum est stilo ferreo etc. 171.

sicut lumbare Hieremię quod nulli usui aptum fuit 170. Infirmata est quę peperit VII, id est terra decem tribuum, quę habuit VII reges pessimos. Ressiduos eius in gladium dabo, id est Iudam. Peccatum Iuda scriptum est stilo ferreo etc. 171. Christi imprecatio contra Iudeos impios et ingratos 172. Transmigratio in Babylonem. Facti sunt filii mei perditi, quoniam inualuit inimicus 181. Dicitur Ezechieli: Si ad ignotos mittereris, ipsi audirent te. Domus autem Israe! noluit audire te 184. / Populus

audirent te. Domus autem Israe! noluit audire te 184. / Populus Iuda primo mulier paupercula, deinde copulata uiro fit diues et ornata. Postremo beneficiorum uiri oblita sequitur fornicationes 187. Siccaui lignum uiride etc, id est Iudeos 188. Filia Osee prophetę, cuius nomen non populus meus, quia uos, ait, non populus meus et ego non ero uester Deus 201. Afflictio per Romanos 203. De uastatione Iudę per Assyrios, Chaldeos, Gręcos et Romanos 204. In die illa

ante ab eodem satiatam uidissent, sed adhuc rudes erant VIII. Inualidis et infirmis non est imponendum onus graue, sicut assumentum panni rudis uestimento ueteri aut uinum nouum utribus uetustis II. Spiritus quidem promptus est, caro uero infirma XIIII. Iudei. Ficus arida a radicibus. Synagoga a Chayn et a cęteris, a quibus omnis sanguis iustus ab Abel usque ad Zachariam requiritur XI. Agricolę, quibus locata erat uinea, seruos Domini sui ceciderunt, filium occiderunt. Sed ueniet Dominus et perdet colonos, et uineam locabit aliis. Mulier

aliis. Mulier sterilis non relinquens semen ex septem fratribus, nouissime moriens, est synagoga relicta a Spiritu septiformi XII. Recedente Domino de templo non remanet lapis super lapidem, id est negantibus Christum nihil proderunt Lex et prophetę XIII. Caiphas scidit uestimenta, sacerdotium Iudeorum disperiit. Christi tunica mansit integra. Ipse enim factus est sacerdos in ęternum secundum ordinem Melchisedech XIIII. LVCAS Iudicium Dei. Et uidebit omnis caro salutare Dei III. /

quod est hypocrisis XII. Impatientia. Domum fundatam supra terram fluuii impetus subuertit, et facta est ruina domus illius magna VI. Inobediens. Qui cognouit uoluntatem domini sui et non fecit etc, plagis uapulabit multis XII. Iudei. Iairus rogans pro filia sunt Iudei credentes qui rogant pro synagoga VIII. Spiritus immundus exiuit de homine, id est de populo Israel credente, perambulat loca inaquosa, id est gentes etc. XI. Iudei ficus non fructificans per annos tres, id est nec ante Legem nec sub Lege

Impatientia. Domum fundatam supra terram fluuii impetus subuertit, et facta est ruina domus illius magna VI. Inobediens. Qui cognouit uoluntatem domini sui et non fecit etc, plagis uapulabit multis XII. Iudei. Iairus rogans pro filia sunt Iudei credentes qui rogant pro synagoga VIII. Spiritus immundus exiuit de homine, id est de populo Israel credente, perambulat loca inaquosa, id est gentes etc. XI. Iudei ficus non fructificans per annos tres, id est nec ante Legem nec sub Lege nec sub Gratia. Mulier inclinata annis

sui et non fecit etc, plagis uapulabit multis XII. Iudei. Iairus rogans pro filia sunt Iudei credentes qui rogant pro synagoga VIII. Spiritus immundus exiuit de homine, id est de populo Israel credente, perambulat loca inaquosa, id est gentes etc. XI. Iudei ficus non fructificans per annos tres, id est nec ante Legem nec sub Lege nec sub Gratia. Mulier inclinata annis XVIII sanatur in sabbato XIII. Ad cęnam inuitati coeperunt simul omnes excusare etc. Dico autem uobis, quod nemo uirorum illorum qui uocati sunt, gustabunt cęnam

non fructificans per annos tres, id est nec ante Legem nec sub Lege nec sub Gratia. Mulier inclinata annis XVIII sanatur in sabbato XIII. Ad cęnam inuitati coeperunt simul omnes excusare etc. Dico autem uobis, quod nemo uirorum illorum qui uocati sunt, gustabunt cęnam meam XIIII. Iudei frugi filius qui indignatus est, quod frater rediit in gratiam patris XV. / Iudei diues purpuratus XVI. Centurio prope, noti a longe, hi Iudeos signant, ille gentiles XXIII. Iudei phariseus superbus. Gentiles publicanus humilis

XIII. Ad cęnam inuitati coeperunt simul omnes excusare etc. Dico autem uobis, quod nemo uirorum illorum qui uocati sunt, gustabunt cęnam meam XIIII. Iudei frugi filius qui indignatus est, quod frater rediit in gratiam patris XV. / Iudei diues purpuratus XVI. Centurio prope, noti a longe, hi Iudeos signant, ille gentiles XXIII. Iudei phariseus superbus. Gentiles publicanus humilis XVIII. Ciues autem eius oderant eum et miserunt legationem post illum dicentes: Nolumus hunc regnare super nos. Ob id iussu eius

Dico autem uobis, quod nemo uirorum illorum qui uocati sunt, gustabunt cęnam meam XIIII. Iudei frugi filius qui indignatus est, quod frater rediit in gratiam patris XV. / Iudei diues purpuratus XVI. Centurio prope, noti a longe, hi Iudeos signant, ille gentiles XXIII. Iudei phariseus superbus. Gentiles publicanus humilis XVIII. Ciues autem eius oderant eum et miserunt legationem post illum dicentes: Nolumus hunc regnare super nos. Ob id iussu eius interfecti sunt ante eum XIX.

illorum qui uocati sunt, gustabunt cęnam meam XIIII. Iudei frugi filius qui indignatus est, quod frater rediit in gratiam patris XV. / Iudei diues purpuratus XVI. Centurio prope, noti a longe, hi Iudeos signant, ille gentiles XXIII. Iudei phariseus superbus. Gentiles publicanus humilis XVIII. Ciues autem eius oderant eum et miserunt legationem post illum dicentes: Nolumus hunc regnare super nos. Ob id iussu eius interfecti sunt ante eum XIX. IOANNES Iudieium Dei. Amen

quia ego testimonium perhibeo de illo, quia opera eius mala sunt VII. Pharisei quęrentes occasionem accusandi Iesum adducunt ad eum deprensam in adulterio etc. VIII. Illuminauit Dominus cęcum a natiuitate et dicunt: Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Conspirauerant Iudei, ut siquis eum confiteretur esse Christum, extra synagogam fieret. In peccatis natus es totus et tu doces nos. Et eiecerunt eum foras IX. Iesus iam non palam ambulabat apud Iudeos etc. Non quia timeret, sed exemplum discipulis ponens, ut discerent non esse peccatum, si eius

Illuminauit Dominus cęcum a natiuitate et dicunt: Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Conspirauerant Iudei, ut siquis eum confiteretur esse Christum, extra synagogam fieret. In peccatis natus es totus et tu doces nos. Et eiecerunt eum foras IX. Iesus iam non palam ambulabat apud Iudeos etc. Non quia timeret, sed exemplum discipulis ponens, ut discerent non esse peccatum, si eius fideles oculis persequentium se subtraherent et furorem sceleratorum latendo potius euitarent quam se ostendendo magis accenderent XI.

si eius fideles oculis persequentium se subtraherent et furorem sceleratorum latendo potius euitarent quam se ostendendo magis accenderent XI. Cogitauerunt principes sacerdotum, ut et Lazarum interficerent, quia multi propter illum abibant ex Iudeis et credebant in Iesum. Pharisei dixerunt ad se metipsos: Videtis, quia nihil profecimus . Ecce mundus totus post eum abiit XII. Qualiter et ipsi qui persequuntur sint amici nostri. Si mundus uos odit, scitote, quia me priorem uobis odio habuit. Si de mundo fuissetis, mundus

propter spiritum, sed propter carnem VI. Inobediens. Et siquis audierit uerba mea et non custodierit, ego non iudico eum etc. Qui spernit me et non accipit uerba mea, habet qui iudicet eum. Sermo quem locutus sum, ille iudicabit eum in nouissimo die XII. Iudei. Piscina probatica quinque porticus habens, id est quinque libros Moysi. Ibi languidi iacebant, non sanabantur, quia Lex peccatores arguebat, non absoluebat V. In iudicium ego in hunc mundum ueni, ut qui non uident uideant, et qui uident, cęci fiant IX. Acetum oblatum ori Domini signat

Piscina probatica quinque porticus habens, id est quinque libros Moysi. Ibi languidi iacebant, non sanabantur, quia Lex peccatores arguebat, non absoluebat V. In iudicium ego in hunc mundum ueni, ut qui non uident uideant, et qui uident, cęci fiant IX. Acetum oblatum ori Domini signat Iudeos degeneratos a uino patriarcharum et prophetarum etc. XVIII. PAVLVS AD ROMANOS Iudicium Dei. Omnes stabimus ante tribunal Christi; unus quisquenostrum pro se rationem reddet Deo XIIII. AD CORINTHIOS I:

futura IX. Ciuitatem sanctam, id est Ecclesiam calcabunt mensibus XLII; et dabo duobus testibus meis, id est Enoch et Helię, et prophetabunt etc. Hi sunt duę oliuę et duo candelabra lucentia in conspectu Domini terrę stantis etc. de Iudeis XI. / Septimus angelus tuba cecinit etc. Factum est regnum huius mundi Domini nostri et Christi eius etc. XII. Et uidi, et ecce nubem candidam, et super nubem sedentem similem Filio hominis etc. XIIII.

PHILIPPENSES: Omnia autem facite sine murmurationibus etc. II. AD COLOSSENSES: Deponite iram, indignationem, maliciam, blasfemiam, turpem sermonem de ore uestro III. IACOBI: Esto tardus ad iram I. Iniuria. AD CORINTHIOS I: Sine offensione estote Iudeis et gentibus et ecclesię Dei; sicut et ego omnibus per omnia placeo, non quęrens quid j mihi utile est, sed quod multis, ut salui fiant X. PETRI I: Hęc est enim gratia apud Deum benefaciendo sustinere iniuriam. Sicut et Christus sustinuit etc. II. Si exprobramini in

apostolos Christi, et non mirum. Ipse enim Sathanas transfigurat se in angelum lucis XI. AD THIMOTEVM II: Qui penetrant domos et captiuas ducunt mulierculas oneratas peccatis etc. III. ACTVVM: Paulus purificat se in templo cum quibusdam nazareis propter scandalum Iudeorum XXI. APOCALYPSIS: Nomen habes, quod uiuas, et mortuus es III. Iudei. AD ROMANOS: Non omnes qui ex Israel hi sunt Israelitę, neque qui semen sunt Abrahę omnes filii etc. Israel reliquię saluę fient IX. Iudei offenderunt in lapidem

Qui penetrant domos et captiuas ducunt mulierculas oneratas peccatis etc. III. ACTVVM: Paulus purificat se in templo cum quibusdam nazareis propter scandalum Iudeorum XXI. APOCALYPSIS: Nomen habes, quod uiuas, et mortuus es III. Iudei. AD ROMANOS: Non omnes qui ex Israel hi sunt Israelitę, neque qui semen sunt Abrahę omnes filii etc. Israel reliquię saluę fient IX. Iudei offenderunt in lapidem offensionis IX. Iudeorum delicto salus est gentibus. Cęcitas in parte contigit in Israel, donec plenitudo

nazareis propter scandalum Iudeorum XXI. APOCALYPSIS: Nomen habes, quod uiuas, et mortuus es III. Iudei. AD ROMANOS: Non omnes qui ex Israel hi sunt Israelitę, neque qui semen sunt Abrahę omnes filii etc. Israel reliquię saluę fient IX. Iudei offenderunt in lapidem offensionis IX. Iudeorum delicto salus est gentibus. Cęcitas in parte contigit in Israel, donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis saluus fieret XI. AD THESSALONICENSES I: Peruenit ira Dei super illos usque in finem II. /

APOCALYPSIS: Nomen habes, quod uiuas, et mortuus es III. Iudei. AD ROMANOS: Non omnes qui ex Israel hi sunt Israelitę, neque qui semen sunt Abrahę omnes filii etc. Israel reliquię saluę fient IX. Iudei offenderunt in lapidem offensionis IX. Iudeorum delicto salus est gentibus. Cęcitas in parte contigit in Israel, donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis saluus fieret XI. AD THESSALONICENSES I: Peruenit ira Dei super illos usque in finem II. /

165. Inimiciciarum causa est, quod Deus unus non uere colitur 105. Quod tortores suos iusti diligant 109. Iuramentum. Socrates per canem et anserem deierabat 67. Hypocrita. Quod philosophorum oratio pugnet cum uita 61, 62. Iudei quibus potestatibus pręditi fuerunt usque ad Domini passionem 80. LAERTIVS Iudicium. Diogenes mirari se dicebat, cum ollam quidem ac operculum non sine tactu ac tinnitu emamus, solo in homine emendo

ob mercedem faciunt 236. Inobediens uerbis prophetę 256. Non audierunt uerba mea, quę per seruos meos locutus sum 373. ludei et gentiles 2. Ruit Hierusalem, quia lingua eorum contra Dominum 9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei

256. Non audierunt uerba mea, quę per seruos meos locutus sum 373. ludei et gentiles 2. Ruit Hierusalem, quia lingua eorum contra Dominum 9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei

quia lingua eorum contra Dominum 9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas

9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74.

Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe

Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti

45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti 96. Reliquię Israel saluabuntur. Iudei et

Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti 96. Reliquię Israel saluabuntur. Iudei et gentiles 99. Israel

Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti 96. Reliquię Israel saluabuntur. Iudei et gentiles 99. Israel earneus, Israel spiritalis 104. Regnabunt usque ad tempus in quo

luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti 96. Reliquię Israel saluabuntur. Iudei et gentiles 99. Israel earneus, Israel spiritalis 104. Regnabunt usque ad tempus in quo parturiens pariet 104. Septem pastores, octo primates. Sunt patres Veteris et Noui Testamenti 104.

Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti 96. Reliquię Israel saluabuntur. Iudei et gentiles 99. Israel earneus, Israel spiritalis 104. Regnabunt usque ad tempus in quo parturiens pariet 104. Septem pastores, octo primates. Sunt patres Veteris et Noui Testamenti 104. Ficus, uinea, oliua 133. Ablatum regnum a Iudeis.

saluabuntur. Iudei et gentiles 99. Israel earneus, Israel spiritalis 104. Regnabunt usque ad tempus in quo parturiens pariet 104. Septem pastores, octo primates. Sunt patres Veteris et Noui Testamenti 104. Ficus, uinea, oliua 133. Ablatum regnum a Iudeis. Populus Canaan 136. Homines et iumenta, id est Iudei et gentiles 154. Duę mulieres, Israel et Iuda uel heretici et Iudei 159. Vastatio per Romanos. Captiuitas eorum ęterna 170. ludei destructo Romanorum regno se regnaturos dicunt 180. Maledictus et

Israel spiritalis 104. Regnabunt usque ad tempus in quo parturiens pariet 104. Septem pastores, octo primates. Sunt patres Veteris et Noui Testamenti 104. Ficus, uinea, oliua 133. Ablatum regnum a Iudeis. Populus Canaan 136. Homines et iumenta, id est Iudei et gentiles 154. Duę mulieres, Israel et Iuda uel heretici et Iudei 159. Vastatio per Romanos. Captiuitas eorum ęterna 170. ludei destructo Romanorum regno se regnaturos dicunt 180. Maledictus et dolosus populus Iudeorum 182. Deseruerunt fratrem suum,

pariet 104. Septem pastores, octo primates. Sunt patres Veteris et Noui Testamenti 104. Ficus, uinea, oliua 133. Ablatum regnum a Iudeis. Populus Canaan 136. Homines et iumenta, id est Iudei et gentiles 154. Duę mulieres, Israel et Iuda uel heretici et Iudei 159. Vastatio per Romanos. Captiuitas eorum ęterna 170. ludei destructo Romanorum regno se regnaturos dicunt 180. Maledictus et dolosus populus Iudeorum 182. Deseruerunt fratrem suum, id est Christum, et contaminauerunt pactum patrum suorum 183. Filii

Canaan 136. Homines et iumenta, id est Iudei et gentiles 154. Duę mulieres, Israel et Iuda uel heretici et Iudei 159. Vastatio per Romanos. Captiuitas eorum ęterna 170. ludei destructo Romanorum regno se regnaturos dicunt 180. Maledictus et dolosus populus Iudeorum 182. Deseruerunt fratrem suum, id est Christum, et contaminauerunt pactum patrum suorum 183. Filii Iacob 185. Iuda et Beniamin in Hierusalem. Ephraim et Israel in Samariam 188. Extrema passi, quia occiderunt medicum 190, 191. Domus Israe! relinquitur

188. Extrema passi, quia occiderunt medicum 190, 191. Domus Israe! relinquitur a Domino. Principes Sodomorum et populus Gomorę 190, 191. Scribę et pharisei 191, 192. Legentes et non intelligentes 192. Domus Iacob 193. Malignitas interpretationis. Iudei cęci 195. Nemo sancta percipit 196. Scribę et pharisei 197. Reliquię saluantur 198. ludeę desolatio propter ingratitudinem 199. Propterea ductus est captiuus populus meus 200, 207. Qui fuerunt reliquię saluandę 217. Passi sub

ingratitudinem 199. Propterea ductus est captiuus populus meus 200, 207. Qui fuerunt reliquię saluandę 217. Passi sub Vespasiano et Hadriano, quia non receperunt Euangelium. Aure audietis, et non intelligetis 202. Postquam terra repleta est gloria Domini Sabaoth, Iudeorum templum repletum est ignorantię tenebris 203. In orbem dispersi. Prohibiti terram ingredi de qua eiecti fuerant 204. Samai et Helleel, ex quibus orti scribę et pharisei. Abscondit / faciem suam a domo Iacob 209. Reliquię

sicut in profundum recesseratis, filii Israel 262. Expulso Israel habitabunt in Hierusalem gentiles. Humiliabit Hierusalem 263. Erunt quasi de incendio cinis 264. Colentes portenta 266. Israel carneus, Israel spiritalis 275. Conuersus retrorsum populus Iudeorum 277. Iudei cęci. Scribę et pharisei, duo Israel. Oues perditę domus Israel 278. Israel 280. Domus Iacob 283,285. Duro corde, qui longe estis a iustitia 284. Ad se missum non receperunt 287. Iniquitatibus uestris uenditi estis. Quare 289.

recesseratis, filii Israel 262. Expulso Israel habitabunt in Hierusalem gentiles. Humiliabit Hierusalem 263. Erunt quasi de incendio cinis 264. Colentes portenta 266. Israel carneus, Israel spiritalis 275. Conuersus retrorsum populus Iudeorum 277. Iudei cęci. Scribę et pharisei, duo Israel. Oues perditę domus Israel 278. Israel 280. Domus Iacob 283,285. Duro corde, qui longe estis a iustitia 284. Ad se missum non receperunt 287. Iniquitatibus uestris uenditi estis. Quare 289. Iudei adhuc

277. Iudei cęci. Scribę et pharisei, duo Israel. Oues perditę domus Israel 278. Israel 280. Domus Iacob 283,285. Duro corde, qui longe estis a iustitia 284. Ad se missum non receperunt 287. Iniquitatibus uestris uenditi estis. Quare 289. Iudei adhuc captiui 294. Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293.

perditę domus Israel 278. Israel 280. Domus Iacob 283,285. Duro corde, qui longe estis a iustitia 284. Ad se missum non receperunt 287. Iniquitatibus uestris uenditi estis. Quare 289. Iudei adhuc captiui 294. Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et

qui longe estis a iustitia 284. Ad se missum non receperunt 287. Iniquitatibus uestris uenditi estis. Quare 289. Iudei adhuc captiui 294. Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem

uestris uenditi estis. Quare 289. Iudei adhuc captiui 294. Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem quęrunt 307. Elongatum est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311.

estis. Quare 289. Iudei adhuc captiui 294. Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem quęrunt 307. Elongatum est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311. Repromissiones non ad omnes

Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem quęrunt 307. Elongatum est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311. Repromissiones non ad omnes Iudeos, sed ad eos factę qui in apostolis et

die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem quęrunt 307. Elongatum est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311. Repromissiones non ad omnes Iudeos, sed ad eos factę qui in apostolis et per apostolos electi sunt ex Israel 312. Filii alieni mentiti sunt mihi 313. Paulus dolens perfidiam ludeorum 316. Sacrificiis Iudeorum refragatur 327.

exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem quęrunt 307. Elongatum est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311. Repromissiones non ad omnes Iudeos, sed ad eos factę qui in apostolis et per apostolos electi sunt ex Israel 312. Filii alieni mentiti sunt mihi 313. Paulus dolens perfidiam ludeorum 316. Sacrificiis Iudeorum refragatur 327. Perfidi et ingrati 335. Secundum numerum ciuitatum tuarum

est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311. Repromissiones non ad omnes Iudeos, sed ad eos factę qui in apostolis et per apostolos electi sunt ex Israel 312. Filii alieni mentiti sunt mihi 313. Paulus dolens perfidiam ludeorum 316. Sacrificiis Iudeorum refragatur 327. Perfidi et ingrati 335. Secundum numerum ciuitatum tuarum erant dii tui, luda 336. Iudei in ruinam 342. Iudei 344. Populus meus non cognouit iudicium Domini 344. Lumbare Dei siue cinctorium 350. Iudei habitantes in

in apostolis et per apostolos electi sunt ex Israel 312. Filii alieni mentiti sunt mihi 313. Paulus dolens perfidiam ludeorum 316. Sacrificiis Iudeorum refragatur 327. Perfidi et ingrati 335. Secundum numerum ciuitatum tuarum erant dii tui, luda 336. Iudei in ruinam 342. Iudei 344. Populus meus non cognouit iudicium Domini 344. Lumbare Dei siue cinctorium 350. Iudei habitantes in siccitate in deserto 356. Toto orbe dispersi 358. Obsessi a Romanis 359. Ficus malę ludei, ficus bonę fìdeles

electi sunt ex Israel 312. Filii alieni mentiti sunt mihi 313. Paulus dolens perfidiam ludeorum 316. Sacrificiis Iudeorum refragatur 327. Perfidi et ingrati 335. Secundum numerum ciuitatum tuarum erant dii tui, luda 336. Iudei in ruinam 342. Iudei 344. Populus meus non cognouit iudicium Domini 344. Lumbare Dei siue cinctorium 350. Iudei habitantes in siccitate in deserto 356. Toto orbe dispersi 358. Obsessi a Romanis 359. Ficus malę ludei, ficus bonę fìdeles 366. Facta est terra

Sacrificiis Iudeorum refragatur 327. Perfidi et ingrati 335. Secundum numerum ciuitatum tuarum erant dii tui, luda 336. Iudei in ruinam 342. Iudei 344. Populus meus non cognouit iudicium Domini 344. Lumbare Dei siue cinctorium 350. Iudei habitantes in siccitate in deserto 356. Toto orbe dispersi 358. Obsessi a Romanis 359. Ficus malę ludei, ficus bonę fìdeles 366. Facta est terra eorum in desolationem 368. Repulsio ludeorum nostrę fuit salutis occasio 375. Israel secundum

ludei, ficus bonę fìdeles 366. Facta est terra eorum in desolationem 368. Repulsio ludeorum nostrę fuit salutis occasio 375. Israel secundum carnem et spiritum. Reliquię Israe! 375. Ephraim dilectus 377. Ecclesia Christi primum ex Iudeis. Non est abiectum uniuersum semen Israel, sed tantum increduli 278. Filius meus primogenitus Israel 380. Hierusalem. Arihes. Leo Dei fortis Hierusalem. De eius euersione et reparatione 255. Lena et catulus leonis 257.

Hieronymus commentatus est super Psalmos 405. Reuela oculos meos, et considerabo mirabilia de lege tua 415. Mirabilia testimonia tua, ideo scrutata est ea anima mea 418. Syon, specula, ecclesia, anima quę Deum contemplatur. In generatione et generatione, Iudeorum et gentilium. Alleluia, laudate Dominum. Littera, spiritus 432. Psalmus alphabetites. Psalmi graduum 436. Ingratus. Mutuabitur peccator et non soluet 349. Obliti sunt beneficiorum eius 377. Pro eo ut me diligerent, detrahebant mihi, ego orabam

suscitat furorem 270. Qui impatiens est, sustinebit damnum 274. Murmuratio 401. Inobediens perit 258. Christo non obedistis 328. Maledicti qui declinant a mandatis tuis 415. Insensibilia obediunt creatori, homo non obedit 434. Iudeorum dignitas periit propter idolatriam 12. Persecutores prophetarum et Christi 19. Profugi et uagi ob perfidiam 21. Obstinatio 26. Infelicitas 32. Iudei conuersi 39. Vox in templo audita 40. Immolauerunt filios

a mandatis tuis 415. Insensibilia obediunt creatori, homo non obedit 434. Iudeorum dignitas periit propter idolatriam 12. Persecutores prophetarum et Christi 19. Profugi et uagi ob perfidiam 21. Obstinatio 26. Infelicitas 32. Iudei conuersi 39. Vox in templo audita 40. Immolauerunt filios 48. Iudeorum error de aduentu Christi 51. Interfecerunt hęredem, ut perderent hęreditatem 56. Tropologice sub typo adulterarum dicta sunt contra Samariam et Hierusalem 65.

periit propter idolatriam 12. Persecutores prophetarum et Christi 19. Profugi et uagi ob perfidiam 21. Obstinatio 26. Infelicitas 32. Iudei conuersi 39. Vox in templo audita 40. Immolauerunt filios 48. Iudeorum error de aduentu Christi 51. Interfecerunt hęredem, ut perderent hęreditatem 56. Tropologice sub typo adulterarum dicta sunt contra Samariam et Hierusalem 65. Decem tribus ad Assyrios, duę ad Chaldeos 82. A gratia excidistis, qui in lege iustificamini 86.

hęredem, ut perderent hęreditatem 56. Tropologice sub typo adulterarum dicta sunt contra Samariam et Hierusalem 65. Decem tribus ad Assyrios, duę ad Chaldeos 82. A gratia excidistis, qui in lege iustificamini 86. Passi ob cędem Christi 91. Iudei de meridie tendentes ad aquilonem 116. Curauimus Babylonem, et non est sanata 119. Possessio communis Israelitis et aduenis 120. Iudeorum perfidia 151. Cum immundus spiritus exierit ab homine 156. Cęci 167. Asina synagoga, pullus gentiles

ad Assyrios, duę ad Chaldeos 82. A gratia excidistis, qui in lege iustificamini 86. Passi ob cędem Christi 91. Iudei de meridie tendentes ad aquilonem 116. Curauimus Babylonem, et non est sanata 119. Possessio communis Israelitis et aduenis 120. Iudeorum perfidia 151. Cum immundus spiritus exierit ab homine 156. Cęci 167. Asina synagoga, pullus gentiles 168. Ficus tantum folia habens 169. Iudeorum commentum super illud Psalmi: Dixit Dominus Domino meo 171. Serpentes, genimina uiperarum 173.

Curauimus Babylonem, et non est sanata 119. Possessio communis Israelitis et aduenis 120. Iudeorum perfidia 151. Cum immundus spiritus exierit ab homine 156. Cęci 167. Asina synagoga, pullus gentiles 168. Ficus tantum folia habens 169. Iudeorum commentum super illud Psalmi: Dixit Dominus Domino meo 171. Serpentes, genimina uiperarum 173. Malchus populus Iudeorum 178. Princeps sacerdotum scidit uestimenta, ut ostendat Iudeos sacerdotii gloriam perdidisse 179. Blasfemabant mouentes capita. Duo

Cum immundus spiritus exierit ab homine 156. Cęci 167. Asina synagoga, pullus gentiles 168. Ficus tantum folia habens 169. Iudeorum commentum super illud Psalmi: Dixit Dominus Domino meo 171. Serpentes, genimina uiperarum 173. Malchus populus Iudeorum 178. Princeps sacerdotum scidit uestimenta, ut ostendat Iudeos sacerdotii gloriam perdidisse 179. Blasfemabant mouentes capita. Duo latrones: Iudei et gentiles 180. Perfidię obstinatio, cum audissent Christum resurrexisse 182. Iayrus 185. Tyrus 186.

Asina synagoga, pullus gentiles 168. Ficus tantum folia habens 169. Iudeorum commentum super illud Psalmi: Dixit Dominus Domino meo 171. Serpentes, genimina uiperarum 173. Malchus populus Iudeorum 178. Princeps sacerdotum scidit uestimenta, ut ostendat Iudeos sacerdotii gloriam perdidisse 179. Blasfemabant mouentes capita. Duo latrones: Iudei et gentiles 180. Perfidię obstinatio, cum audissent Christum resurrexisse 182. Iayrus 185. Tyrus 186. Synagoga ficus sine fructu 187. Mulier sterilis ex

commentum super illud Psalmi: Dixit Dominus Domino meo 171. Serpentes, genimina uiperarum 173. Malchus populus Iudeorum 178. Princeps sacerdotum scidit uestimenta, ut ostendat Iudeos sacerdotii gloriam perdidisse 179. Blasfemabant mouentes capita. Duo latrones: Iudei et gentiles 180. Perfidię obstinatio, cum audissent Christum resurrexisse 182. Iayrus 185. Tyrus 186. Synagoga ficus sine fructu 187. Mulier sterilis ex septem fratribus non relinquens semen, nouissime moriens 187. Malcho auris absciditur.

Tyrus 186. Synagoga ficus sine fructu 187. Mulier sterilis ex septem fratribus non relinquens semen, nouissime moriens 187. Malcho auris absciditur. Isaac caligantibus oculis. Sacerdos scidit uestimenta. Dalida synagoga. Christus uestimentis suis nudatur, id est Iudeis. Purpura autem induitur, id est gentilibus 189. Infidelitas 190. Iudei cęssere gentibus 202. Agar synagoga, Sarra ecclesia 207. Lex Iudeis a Cęsare lata, ut suo ritu uiuere permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem

non relinquens semen, nouissime moriens 187. Malcho auris absciditur. Isaac caligantibus oculis. Sacerdos scidit uestimenta. Dalida synagoga. Christus uestimentis suis nudatur, id est Iudeis. Purpura autem induitur, id est gentilibus 189. Infidelitas 190. Iudei cęssere gentibus 202. Agar synagoga, Sarra ecclesia 207. Lex Iudeis a Cęsare lata, ut suo ritu uiuere permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et

caligantibus oculis. Sacerdos scidit uestimenta. Dalida synagoga. Christus uestimentis suis nudatur, id est Iudeis. Purpura autem induitur, id est gentilibus 189. Infidelitas 190. Iudei cęssere gentibus 202. Agar synagoga, Sarra ecclesia 207. Lex Iudeis a Cęsare lata, ut suo ritu uiuere permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię

id est gentilibus 189. Infidelitas 190. Iudei cęssere gentibus 202. Agar synagoga, Sarra ecclesia 207. Lex Iudeis a Cęsare lata, ut suo ritu uiuere permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur

Agar synagoga, Sarra ecclesia 207. Lex Iudeis a Cęsare lata, ut suo ritu uiuere permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati

permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati 330. Filii alieni inueterauerunt 332. Ipsi obligati

irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati 330. Filii alieni inueterauerunt 332. Ipsi obligati / sunt et

et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati 330. Filii alieni inueterauerunt 332. Ipsi obligati / sunt et cęciderunt, nos surreximus et erecti sumus 334. Iudei uituli. Tauri principes eorum. Canes 335. Leo. Vnicornis 356.

249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati 330. Filii alieni inueterauerunt 332. Ipsi obligati / sunt et cęciderunt, nos surreximus et erecti sumus 334. Iudei uituli. Tauri principes eorum. Canes 335. Leo. Vnicornis 356. Vnicornes 340.

a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati 330. Filii alieni inueterauerunt 332. Ipsi obligati / sunt et cęciderunt, nos surreximus et erecti sumus 334. Iudei uituli. Tauri principes eorum. Canes 335. Leo. Vnicornis 356. Vnicornes 340. Leones 347. Inimici mei dixerunt mala mihi 352. Pueri 357. Quid gloriaris in malicia, qui potens es in iniquitate 360. Quę euenerunt Iudeis

Iudei uituli. Tauri principes eorum. Canes 335. Leo. Vnicornis 356. Vnicornes 340. Leones 347. Inimici mei dixerunt mala mihi 352. Pueri 357. Quid gloriaris in malicia, qui potens es in iniquitate 360. Quę euenerunt Iudeis 360. Alieni 361. Dispersi. Iudei in Iesum. Ab eis discedens uenit ad gentes 361. Non dimidiabunt dies suos. Contra Iesum 362,363. Disperge eos in uirtute tua. Deus, repulisti nos 364. Qui exasperant, non exaltentur 367. Canes 370.

335. Leo. Vnicornis 356. Vnicornes 340. Leones 347. Inimici mei dixerunt mala mihi 352. Pueri 357. Quid gloriaris in malicia, qui potens es in iniquitate 360. Quę euenerunt Iudeis 360. Alieni 361. Dispersi. Iudei in Iesum. Ab eis discedens uenit ad gentes 361. Non dimidiabunt dies suos. Contra Iesum 362,363. Disperge eos in uirtute tua. Deus, repulisti nos 364. Qui exasperant, non exaltentur 367. Canes 370. Increduli. Iterum. Iudeorum dispersio 371.

Alieni 361. Dispersi. Iudei in Iesum. Ab eis discedens uenit ad gentes 361. Non dimidiabunt dies suos. Contra Iesum 362,363. Disperge eos in uirtute tua. Deus, repulisti nos 364. Qui exasperant, non exaltentur 367. Canes 370. Increduli. Iterum. Iudeorum dispersio 371. Signa defecerunt et prophetę 374. Obstinati 375. Filii Iacob Iudei, filii Ioseph gentes. Iudei uiderunt Terram promissionis et non intrauerunt 376. Generatio praua et exasperans. Tribus tres in Hierusalem: Iuda, Beniamin,

dies suos. Contra Iesum 362,363. Disperge eos in uirtute tua. Deus, repulisti nos 364. Qui exasperant, non exaltentur 367. Canes 370. Increduli. Iterum. Iudeorum dispersio 371. Signa defecerunt et prophetę 374. Obstinati 375. Filii Iacob Iudei, filii Ioseph gentes. Iudei uiderunt Terram promissionis et non intrauerunt 376. Generatio praua et exasperans. Tribus tres in Hierusalem: Iuda, Beniamin, Leui. Reges Samarię de tribu Ephraim 377. Iacob et Israel carnalis. Quoties exacerbauerunt eum in

362,363. Disperge eos in uirtute tua. Deus, repulisti nos 364. Qui exasperant, non exaltentur 367. Canes 370. Increduli. Iterum. Iudeorum dispersio 371. Signa defecerunt et prophetę 374. Obstinati 375. Filii Iacob Iudei, filii Ioseph gentes. Iudei uiderunt Terram promissionis et non intrauerunt 376. Generatio praua et exasperans. Tribus tres in Hierusalem: Iuda, Beniamin, Leui. Reges Samarię de tribu Ephraim 377. Iacob et Israel carnalis. Quoties exacerbauerunt eum in deserto. Non seruauerunt pactum

arcum prauum. Excidium, captiuitas. Vt quid destruxisti maceriam eius, id est synagogę 379. Inimici Domini mentiti sunt ei. Israel saluus fiet 381. Qui in Christo credituri erant, de illis dicitur: Quoniam loquetur pacem in plebem suam, misericordia in populo gentilium, ueritas in Iudeorum 384. Peribunt, dispergentur 391. Iudei immundi, quia unam ungulam habent, unum tantum credentes Testamentum et non ruminant litteram tantum legentes et sensum non considerantes 394. Semen Abraham serui eius 399. Peccauimus cum patribus nostris 401.

eius, id est synagogę 379. Inimici Domini mentiti sunt ei. Israel saluus fiet 381. Qui in Christo credituri erant, de illis dicitur: Quoniam loquetur pacem in plebem suam, misericordia in populo gentilium, ueritas in Iudeorum 384. Peribunt, dispergentur 391. Iudei immundi, quia unam ungulam habent, unum tantum credentes Testamentum et non ruminant litteram tantum legentes et sensum non considerantes 394. Semen Abraham serui eius 399. Peccauimus cum patribus nostris 401. Synagoga. Et uexati sunt 403. Populi Iudei,

391. Iudei immundi, quia unam ungulam habent, unum tantum credentes Testamentum et non ruminant litteram tantum legentes et sensum non considerantes 394. Semen Abraham serui eius 399. Peccauimus cum patribus nostris 401. Synagoga. Et uexati sunt 403. Populi Iudei, nationes gentiles 403. Barrabas eis dominatur 404. Iudę filii. Synagoga. Nutantes transferentur et mendicent. Quando Iudea deleta 405. Iudei radix, nos rami 406. Lapidem reprobauerunt 412. Longe est a peccatoribus salus. Quia

serui eius 399. Peccauimus cum patribus nostris 401. Synagoga. Et uexati sunt 403. Populi Iudei, nationes gentiles 403. Barrabas eis dominatur 404. Iudę filii. Synagoga. Nutantes transferentur et mendicent. Quando Iudea deleta 405. Iudei radix, nos rami 406. Lapidem reprobauerunt 412. Longe est a peccatoribus salus. Quia iustitias tuas non exquisierunt 418. Inimicos eius induam confusione. Noe maior filius irrisit patrem 422. Quia iudicabit Dominus populum suum non credentem et in seruis suis

Quia iustitias tuas non exquisierunt 418. Inimicos eius induam confusione. Noe maior filius irrisit patrem 422. Quia iudicabit Dominus populum suum non credentem et in seruis suis consolabitur, gentilibus credentibus 425. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Inuidia regis in Dauid 49. Ioab in Amasam 62. Aman in Mardocheum 96. Hircanus fratribus inuisus ob ingenii solertiam 104. Frater fratrem occidit inuidens eius glorię 119. Interpres. Quid signat

fratrem occidit inuidens eius glorię 119. Interpres. Quid signat tabernaculum et quę in eo 23. LXX interpretes 100,102. Ingratitudo Agar ancillę erga dominam 5. Nabal ingratus erga Dauid 52. Demetrius erga Iudeos 113. Antiochus 115. Inimieus. Dauid Saulis sibi inimicissimi necem fleuit 55. Heliseus eis qui eum perdere uolebant pepercit 78. Hierusaiem a Pompeio capta 126. Inobediens Deo Saul mulctatur 54.

hęreses, pharisei, saducei, Esseni, quarta secta 114. Fortes pro legibus tuendis 159. Roma pelluntur sub Tyberio 160. Constantes in fide 165. Dissidium inter illos et Samaritas 179. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Iniuria pudenda ostendentis magnam genuit pernitiem 24. Imprudens. Radix babras demoniacos sanans 74. Inuidia secundas res comitatur 6. Iudei aquilę aureę simulachrum supra portam templi positum deiiciunt 19.

illos et Samaritas 179. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Iniuria pudenda ostendentis magnam genuit pernitiem 24. Imprudens. Radix babras demoniacos sanans 74. Inuidia secundas res comitatur 6. Iudei aquilę aureę simulachrum supra portam templi positum deiiciunt 19. Sectarum genera 21. Stant pro lege 22, 23, 24, 25. Perfidi erga Romanos 29. Ipsorum scelere Hierusalem subuersa 64. Quot bello capti 71. Templum Iudeorum thamnis in

comitatur 6. Iudei aquilę aureę simulachrum supra portam templi positum deiiciunt 19. Sectarum genera 21. Stant pro lege 22, 23, 24, 25. Perfidi erga Romanos 29. Ipsorum scelere Hierusalem subuersa 64. Quot bello capti 71. Templum Iudeorum thamnis in Ęgypto 78. Iudei 80. Quando migrarunt ab Ęgypto 80. Qui gentilium scriptores de Iudeis aliquid dixerunt 83. Qui illos carpere conati sunt 84. Hierosolima umbilicus Iudeę 35. Hierusalem 56.

aureę simulachrum supra portam templi positum deiiciunt 19. Sectarum genera 21. Stant pro lege 22, 23, 24, 25. Perfidi erga Romanos 29. Ipsorum scelere Hierusalem subuersa 64. Quot bello capti 71. Templum Iudeorum thamnis in Ęgypto 78. Iudei 80. Quando migrarunt ab Ęgypto 80. Qui gentilium scriptores de Iudeis aliquid dixerunt 83. Qui illos carpere conati sunt 84. Hierosolima umbilicus Iudeę 35. Hierusalem 56. Templum 57. Capta 71. Origo

21. Stant pro lege 22, 23, 24, 25. Perfidi erga Romanos 29. Ipsorum scelere Hierusalem subuersa 64. Quot bello capti 71. Templum Iudeorum thamnis in Ęgypto 78. Iudei 80. Quando migrarunt ab Ęgypto 80. Qui gentilium scriptores de Iudeis aliquid dixerunt 83. Qui illos carpere conati sunt 84. Hierosolima umbilicus Iudeę 35. Hierusalem 56. Templum 57. Capta 71. Origo 81. EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE

De allegorico sensu Scripturę 52. Nominum Hebraicorum interpretatio 71. Fabularum significatio 79. De Salomonis parabolis 83. In Ezechiele similitudo quattuor animalium 84. Iniuria. Homicidium 84. Nulli iniuriandum 87. Iudeorum ritus 39. Iudeorum uera pietas 42. Sanctorum uitę ex Hebreis 42. Theologia 43. Abraham 44. Gentes externę admiratę Iudeos [59] 57. Alieni conueniunt cum historia Iudeorum 59. Abraham, Melchisedech, Enoch,

52. Nominum Hebraicorum interpretatio 71. Fabularum significatio 79. De Salomonis parabolis 83. In Ezechiele similitudo quattuor animalium 84. Iniuria. Homicidium 84. Nulli iniuriandum 87. Iudeorum ritus 39. Iudeorum uera pietas 42. Sanctorum uitę ex Hebreis 42. Theologia 43. Abraham 44. Gentes externę admiratę Iudeos [59] 57. Alieni conueniunt cum historia Iudeorum 59. Abraham, Melchisedech, Enoch, Isaac 59. Iacob, Israel,

similitudo quattuor animalium 84. Iniuria. Homicidium 84. Nulli iniuriandum 87. Iudeorum ritus 39. Iudeorum uera pietas 42. Sanctorum uitę ex Hebreis 42. Theologia 43. Abraham 44. Gentes externę admiratę Iudeos [59] 57. Alieni conueniunt cum historia Iudeorum 59. Abraham, Melchisedech, Enoch, Isaac 59. Iacob, Israel, Ioseph, alter Abram, Esau, Iob 60. Moyses 60. Iosue, Samuel, Dauid, Sâlomon 61. De antiquitate Moysi et prophetarum

84. Nulli iniuriandum 87. Iudeorum ritus 39. Iudeorum uera pietas 42. Sanctorum uitę ex Hebreis 42. Theologia 43. Abraham 44. Gentes externę admiratę Iudeos [59] 57. Alieni conueniunt cum historia Iudeorum 59. Abraham, Melchisedech, Enoch, Isaac 59. Iacob, Israel, Ioseph, alter Abram, Esau, Iob 60. Moyses 60. Iosue, Samuel, Dauid, Sâlomon 61. De antiquitate Moysi et prophetarum 66. Migratio in Babylonem. Exitus ab Ęgypto 67. Infernus.

Incerta omnia apud Academicos 159. Infamia. Capite sanctitum , nequis alium infamet scripto 11. Ablata libertas poetis maledicendi 11. Inobedientia Adę multi perissent, nisi gratia Christi subuenisset 99. Iudeorum regnum 31. Quid de Iudeis Seneca senserit 45. Figura sacrificii, quod Abraham offerre iussus, de Iudeis erat 124. Figura commutationis regni Israhelitici 130. Israel carnalis et spiritalis 132. Pertinax infidelitas 136. Reges post

159. Infamia. Capite sanctitum , nequis alium infamet scripto 11. Ablata libertas poetis maledicendi 11. Inobedientia Adę multi perissent, nisi gratia Christi subuenisset 99. Iudeorum regnum 31. Quid de Iudeis Seneca senserit 45. Figura sacrificii, quod Abraham offerre iussus, de Iudeis erat 124. Figura commutationis regni Israhelitici 130. Israel carnalis et spiritalis 132. Pertinax infidelitas 136. Reges post Salomonem utriusque regni 137. De uario

infamet scripto 11. Ablata libertas poetis maledicendi 11. Inobedientia Adę multi perissent, nisi gratia Christi subuenisset 99. Iudeorum regnum 31. Quid de Iudeis Seneca senserit 45. Figura sacrificii, quod Abraham offerre iussus, de Iudeis erat 124. Figura commutationis regni Israhelitici 130. Israel carnalis et spiritalis 132. Pertinax infidelitas 136. Reges post Salomonem utriusque regni 137. De uario eorum statu 138. Iudices et reges Israel 142. Quando decem tribus

130. Israel carnalis et spiritalis 132. Pertinax infidelitas 136. Reges post Salomonem utriusque regni 137. De uario eorum statu 138. Iudices et reges Israel 142. Quando decem tribus abductę. Quando de Babylone redierunt 143. Regum Iudeorum finis 147. Iudei afflicti 149. ORIGENES Iudicium 48. Similitudo Iudicii 102. Iudicium super uiuos et mortuos 103. Iudicium inter angelos et homines 103. Ad aream congregantur

carnalis et spiritalis 132. Pertinax infidelitas 136. Reges post Salomonem utriusque regni 137. De uario eorum statu 138. Iudices et reges Israel 142. Quando decem tribus abductę. Quando de Babylone redierunt 143. Regum Iudeorum finis 147. Iudei afflicti 149. ORIGENES Iudicium 48. Similitudo Iudicii 102. Iudicium super uiuos et mortuos 103. Iudicium inter angelos et homines 103. Ad aream congregantur fructus 108. Iudicii

Gabaonitę 159. Maledictus qui facit opera Dei negligenter 164. Hierusalem ciuitas Dei uiuentis 141,145. Iuramentum Dei 161. Infamia, detractio, cacologus 98. Impatiens. Murmuratio in Deum 39. Iudei abiecti 14. Populus populum superabit et maior seruiet minori 20. Cęcitas Israel 37. Adhuc bibunt aquas amaras Marath 38. Iudeorum infelicitas 39. Iudeus in manifesto, ludeus in occulto 61. Residuus Israel sanguis quo cornua altaris

161. Infamia, detractio, cacologus 98. Impatiens. Murmuratio in Deum 39. Iudei abiecti 14. Populus populum superabit et maior seruiet minori 20. Cęcitas Israel 37. Adhuc bibunt aquas amaras Marath 38. Iudeorum infelicitas 39. Iudeus in manifesto, ludeus in occulto 61. Residuus Israel sanguis quo cornua altaris tinguntur. Iudei figuram amplexi ueritatem respuerunt 82. Non luxit eis sol 85. Tribuum stationes 94. Filii Caath, Gerson,

detractio, cacologus 98. Impatiens. Murmuratio in Deum 39. Iudei abiecti 14. Populus populum superabit et maior seruiet minori 20. Cęcitas Israel 37. Adhuc bibunt aquas amaras Marath 38. Iudeorum infelicitas 39. Iudeus in manifesto, ludeus in occulto 61. Residuus Israel sanguis quo cornua altaris tinguntur. Iudei figuram amplexi ueritatem respuerunt 82. Non luxit eis sol 85. Tribuum stationes 94. Filii Caath, Gerson, Aaron, Leuitę, filii Merari 95.

abiecti 14. Populus populum superabit et maior seruiet minori 20. Cęcitas Israel 37. Adhuc bibunt aquas amaras Marath 38. Iudeorum infelicitas 39. Iudeus in manifesto, ludeus in occulto 61. Residuus Israel sanguis quo cornua altaris tinguntur. Iudei figuram amplexi ueritatem respuerunt 82. Non luxit eis sol 85. Tribuum stationes 94. Filii Caath, Gerson, Aaron, Leuitę, filii Merari 95. Maria synagoga 98, 99. Primus Iudeorum status 100. Balaam, scribę et pharisei 116.

Residuus Israel sanguis quo cornua altaris tinguntur. Iudei figuram amplexi ueritatem respuerunt 82. Non luxit eis sol 85. Tribuum stationes 94. Filii Caath, Gerson, Aaron, Leuitę, filii Merari 95. Maria synagoga 98, 99. Primus Iudeorum status 100. Balaam, scribę et pharisei 116. Scribę contra Christum 116. In fine saluandi 122. Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in

85. Tribuum stationes 94. Filii Caath, Gerson, Aaron, Leuitę, filii Merari 95. Maria synagoga 98, 99. Primus Iudeorum status 100. Balaam, scribę et pharisei 116. Scribę contra Christum 116. In fine saluandi 122. Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in caudam 154. Iudei et gentiles 155. Iudei destructa terrena Hierusalem quęrant cęlestem 166. Iudei in primogenitis 174.

synagoga 98, 99. Primus Iudeorum status 100. Balaam, scribę et pharisei 116. Scribę contra Christum 116. In fine saluandi 122. Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in caudam 154. Iudei et gentiles 155. Iudei destructa terrena Hierusalem quęrant cęlestem 166. Iudei in primogenitis 174. Barach formam tenens prioris populi 178. Esau et Iacob 178. Signum Gedeonis, uellus

scribę et pharisei 116. Scribę contra Christum 116. In fine saluandi 122. Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in caudam 154. Iudei et gentiles 155. Iudei destructa terrena Hierusalem quęrant cęlestem 166. Iudei in primogenitis 174. Barach formam tenens prioris populi 178. Esau et Iacob 178. Signum Gedeonis, uellus lanę populus Israel, terra reliquę gentes, ros uerbum Dei

Scribę contra Christum 116. In fine saluandi 122. Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in caudam 154. Iudei et gentiles 155. Iudei destructa terrena Hierusalem quęrant cęlestem 166. Iudei in primogenitis 174. Barach formam tenens prioris populi 178. Esau et Iacob 178. Signum Gedeonis, uellus lanę populus Israel, terra reliquę gentes, ros uerbum Dei 181.

Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in caudam 154. Iudei et gentiles 155. Iudei destructa terrena Hierusalem quęrant cęlestem 166. Iudei in primogenitis 174. Barach formam tenens prioris populi 178. Esau et Iacob 178. Signum Gedeonis, uellus lanę populus Israel, terra reliquę gentes, ros uerbum Dei 181. HIGINVS

habens rapinam in holocaustum 165. Vt quid mihi thus de Saba affertis; holocausta uestra non sunt accepta etc, scilicet propter iniquitatem uestram 168. Si obtulerint holocaustomata et uictimas, non suscipiam ea propter iniquitates eorum 171. Iudei de Babylone miserunt pecuniam ad sacerdotes in Hierusalem, ut offerrent holocausta et orarent pro eis 183. Principis donum filio hęreditarium, aliis nequaquam 195. Peccata tua elemosynis redime et iniquitates tuas misericordiis pauperum 197. Iniustis dicit Dominus: Si

Deum, exultauerunt cum musicis et lętitia diebus VII. Lętitia iuniorum et dolor seniorum in reędificatione templi 89. Lętitia Annę, cum a longe uidit Thobiam filium aduentantem 92. Lętitia populi de uictoria Iudith et ipsius ludith inter eos concionantis 96. Lętitia Iudeorum, cum Assuerus reuocaret edictum, quo iubebantur occidi permittens illud conuerti in eorum emulos et persecutores 99. Exultat se esse exauditum. Psalmus VI 109 . Lętentur quęrentes Deum. Psalmus LXVIIII 114. Repletum est gaudio os nostrum

brachium suum 285. Manum suam misit ad fortia 286. Vanus mundi labor 289. Boues 291. Labor spiritalis 292. Dulcis somnus operanti. Labor qui perit 297. Lex. Euangelia sibi coherentia 23. Euangelia. Duo Testamenta 24. Lex Iudeis panis subcinericius 20. Lex et prophetę usque ad Ioannem 32. Iudei non possunt habere Legis obseruantiam 49. A porta usque ad portam, id est a Lege usque ad Euangelium 100. Quattuor Euangelia 108. Lex et prophetę sale Euangelii condiuntur. Lex et

289. Boues 291. Labor spiritalis 292. Dulcis somnus operanti. Labor qui perit 297. Lex. Euangelia sibi coherentia 23. Euangelia. Duo Testamenta 24. Lex Iudeis panis subcinericius 20. Lex et prophetę usque ad Ioannem 32. Iudei non possunt habere Legis obseruantiam 49. A porta usque ad portam, id est a Lege usque ad Euangelium 100. Quattuor Euangelia 108. Lex et prophetę sale Euangelii condiuntur. Lex et prophetę, priusquam Christus uenisset, erant porta clausa et liber signatus 109.

Corpus et sanguis sermo Christi 433. Locus. Epechnus, locus inter Tygrim et Euphratem. In Elimaide prouincia templum Dianę 140. Sicima, Samaria 365. Ephrata regio Bethlem 422. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Lis. Seditio magna ex causa parua 180. Libido. Mundus iuuenis amore captus Paulinę, Saturnini uxoris, ęgrotat 160. Herodes Herodiadem deperit 161. Leges Moysi 31. Iusiurandum pro legum custodia 34. Theopompus

Libido. Mundus iuuenis amore captus Paulinę, Saturnini uxoris, ęgrotat 160. Herodes Herodiadem deperit 161. Leges Moysi 31. Iusiurandum pro legum custodia 34. Theopompus mente lęsus, Theodectus uisu hebetatus, cum de sacris Iudeorum legibus scribere tentasset 102. Iudei fortes pro legibus 159. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Luxus. Vitellius luxurię deditus iugulatur 53. Libido masculorum in masculos 52. Tale flagitium Vliaci et

Paulinę, Saturnini uxoris, ęgrotat 160. Herodes Herodiadem deperit 161. Leges Moysi 31. Iusiurandum pro legum custodia 34. Theopompus mente lęsus, Theodectus uisu hebetatus, cum de sacris Iudeorum legibus scribere tentasset 102. Iudei fortes pro legibus 159. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Luxus. Vitellius luxurię deditus iugulatur 53. Libido masculorum in masculos 52. Tale flagitium Vliaci et Thebei approbarunt 91. Paulina

Leges Moysi 31. Iusiurandum pro legum custodia 34. Theopompus mente lęsus, Theodectus uisu hebetatus, cum de sacris Iudeorum legibus scribere tentasset 102. Iudei fortes pro legibus 159. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Luxus. Vitellius luxurię deditus iugulatur 53. Libido masculorum in masculos 52. Tale flagitium Vliaci et Thebei approbarunt 91. Paulina 160. Lex Iudeorum omnium antiquissima. Legum differentia 88.

159. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Luxus. Vitellius luxurię deditus iugulatur 53. Libido masculorum in masculos 52. Tale flagitium Vliaci et Thebei approbarunt 91. Paulina 160. Lex Iudeorum omnium antiquissima. Legum differentia 88. Locus. Ptolomaidis descriptio 23. Delmatia 27. Galileę duę 34. Locus Genezar. Fons Iordanis. Phiala 42. Lacus Asphaltus. Tyberiensis. Fons apud Hiericuntem pestilens oratione Elisei

sensata, sancta, pudorata, bona, constans et sancta 146. Species mulieris exhilarat faciem uiri sui. Qui possidet mulierem / bonam, incohat possessionem, et ubi non est mulier, ingemiscit egens 148. Mulier continens cum uiro 149. Arguit Iudeos de connubio alienigenarum, deinde subiungit dicens: Vxorem adolescentię tuę noli despicere 216. Miseria humana. Homo natus de muliere, breui uiuens tempore, repletus multis miseriis etc. 103. Spiritus meus attenuabitur, dies mei

rex Israel, cum inimicos effugere non posset, succensa regia in medium ignem desiluit 59. Heliseus mundato Naaman munera sibi oblata noluit accipere; Gezi accepit simul et lepram 63. Cum omnes dederent se regi Nabuchodonosor, soli filii Israel pręparauerunt se pugnę 94. Iudei in regno Assueri, cum occidissent inimicos suos, ad spolia eorum non extenderunt manum 99. Si putaui aurum robur meum 106. Dominus mihi adiutor, et ego despiciam inimicos. Psalmus CXVII 119 . Munerumm contemptor 128. Magnanimus 130. Cor

coram illo et expecta eum. Nunc enim non infert furorem suum nec ulciscitur scelus ualde 107. Persecutorum punitio. Psalmus III 108. Damnatio Antichristi et suorum. Psalmus VIIII 109. Poena. Psalmus XXXVI 111. Iudei a Romanis per orbem dispersi. Psalmus LVIII. Daniel liberatur et inimici proiiciuntur leonibus. Psalmus LXIII. Iudeorum punitio. Psalmus LXVIII 114. Retributionem peccatorum uidebit. Psalmus XC 117. Delinquentes humiliauit, conuersos liberauit. Psalmus CV. Animaduersio in

Persecutorum punitio. Psalmus III 108. Damnatio Antichristi et suorum. Psalmus VIIII 109. Poena. Psalmus XXXVI 111. Iudei a Romanis per orbem dispersi. Psalmus LVIII. Daniel liberatur et inimici proiiciuntur leonibus. Psalmus LXIII. Iudeorum punitio. Psalmus LXVIII 114. Retributionem peccatorum uidebit. Psalmus XC 117. Delinquentes humiliauit, conuersos liberauit. Psalmus CV. Animaduersio in Pilatum et Herodem. Psalmus CVIIII 118. Declinantes adducet cum operantibus iniquitatem, id est cum demoniis.

inferorum iuxta meritum culpę. Angelus Domini percussit Assyrios CLXXXV milia 159. Vltionem capiam et non resistet mihi homo. Ecce facti sunt quasi stipula, ignis combussit eos 161. Ecce omnes quasi uestimentum conterentur etc. 162. Propter quę dispersi Iudei 164. Vermis eorum non morietur 167. Indignatio Domini ut ignis 168. Gladio, fame et peste ego consummam eos. Extendam manum meam super te et interficiam te 171. Poena eius qui uiolauerit sabbatum. Si feceritis malum, poenitentiam agam super bono quod promiseram

220. Andronicus ibidem, ubi Oniam sacerdotem occiderat, necatus est. Iason fugiens peregre periit et sepultura caruit 226. Antiochus ob superbiam uiscerum dolore contabuit. Iudas milites, qui pro pecunia captiuos dimiserant, perfidię damnatos occidit 227. Ioppitę CC Iudeos submergunt. Ob hoc Iudas portum eorum cum nauigiis incendit, euadentes ignem gladio peremit 228. Nicanoris caput et cum humero manus Hierusalem allata, lingua frustatim concisa auibusque proiecta etc. 229. Militaris uirtus. Abraham impetu in

tacui, scilicet non corripiendo Oziam 153. Repleta est terra scientia Domini per prędicatores 154. Pius Dominus genus humanum arat uomere prędicationis, proscindit uerbere tribulationis 157. Beati qui seminatis super omnes aquas immittentes pedem bouis et asini, id est Iudeos et gentiles conuertitis 158. Super montem excelsum ascende, tu qui euangelizas Syon. Noli timere 160. Quam pulchri super montes pedes annunciantis etc. 163. Clama, ne cesses, quasi tuba exalta uocem tuam 164.

Minę Sanaballath ad Neemiam 86. Minę 146. Flagellum inundans cum transierit etc. sola uexatio intellectum dabit auditui, id est non credetis priusquam euenerit 157. Adhuc XL dies, et Niniue subuertetur 207. Nicanoris minę in Iudeos capiti eius inciderunt. Et Antiochus dixit se Hierosolimam congeriem sepulturę Iudeorum facturum, sed repenti morbo correptus in montibus periit 227. Mutuum. Populus Israel cum supellectile mutuo a uicinis accepta iubente Domino abierunt 11. De mutuo acceptis uel

inundans cum transierit etc. sola uexatio intellectum dabit auditui, id est non credetis priusquam euenerit 157. Adhuc XL dies, et Niniue subuertetur 207. Nicanoris minę in Iudeos capiti eius inciderunt. Et Antiochus dixit se Hierosolimam congeriem sepulturę Iudeorum facturum, sed repenti morbo correptus in montibus periit 227. Mutuum. Populus Israel cum supellectile mutuo a uicinis accepta iubente Domino abierunt 11. De mutuo acceptis uel conductis 13. Si pecuniam mutuo dederis pauperi, non urgebis exigere 13.

ut et qui seminat simul gaudeat et qui metit. Ego misi uos matere quod uos non laborastis. Alii laborauerunt, scilicet prophetę, et uos non laborastis. Alii laborauerunt, scilicet prophetę, et uos apostoli in labores eorum introistis IIII. Ascendit Iesus in templum et docebat, et mirabantur Iudei, quomodo hic litteras scit etc. Qui a se metipso loquitur, gloriam propriam quęrit. Qui autem quęrit gloriam eius qui misit eum, hic uerax est et iniustitia in illo non est. Mea doctrina non est mea, sed eius qui misit me VII. Hęc uerba locutus est Iesus in gazophilatio docens

est Christus etc. II. APOC AL YPSIS:pmnibus mendacibus pars in stagno ardenti XXI. Foris omnis qui amat et facit mendacium XXII. Magister AD ROMANOS: Gręcis ac barbaris sapientibus et insipientibus debitor sum. Euangelizare uirtus Dei est in salutem omni credenti, Iudeo primum et Gręco L Paulus: Ab Hierusalem per circuitum usque in Illyricum repleuerim Euangelium Christi XV. AD CORINTHIOS I: Paulus euangelizare mittitur non in sapientiam uerbi, ut non euacuetur crux Christi I. Sermo meus et prędicatio mea non in persuabilibus humanę sapientię uerbis, sed

Tabula Aristagorę 112. Heraclitus Ephesius cuncta ex igne fieri arbitratus est et in idem elementum omnia resolui. Mundum animatum esse demonumque omnia plena 112. Multitudo. Semiramidis copię quinquies supra tricies centummilia hominum 5. Vndecies centummilia Iudeorum censa, qui arma ferre poterant, pręter tribum Beniamin et Leui 53. Asę exercitus quingentaquinquagintamilia 58. Iosaphati nouies centummilia 59. In castris Ozię CCCLXXX hominum milia 64. Scythicę multitudinis argentum sagittarum, cuspides cum singulę a

mors uoluntaria, cum patriam tueri non posset 350. Fimbria sibi manum infert 354. Item Norbanus. Item Marius. Norbani quidam interficiendus ad exonerandam aluumspacium petiit uitę cupidus 355. Mitridates sorores et uxores occidi iussit 361. Iudei plerique sibi manum intulerunt Pompeio templum obsidente 364. Mitridates, cum uellet ueneno extingui, non potuit 364. Iulia periit subita animi consternatione 375. Crassus et qui cum eo erant sibi manus intulerunt, ne uiui caperentur

Diligit Deus quem corripit 111. Non uindicabit Deus bis in id ipsum 113. Poenę mensura 127. Surgere dicitur Dominus, quando consurgit in uindictam populi sui 155. Gladius. Falx. Securis 158. Dominus percutit, ut sanet 189,307. In Iudeis Romanorum formido 194. Manus Domini tetigit me 202. Virga Domini 233. Poena ignis 290. Gladius 324. Virga uigilans 334. Supplicia inferuntur, ut uitia corrigantur 339. Deus castigat, ut corrigat 341. Potum dedit nobis aquam

401. Mulier litigiosa 274. Foemina sublimia non capit 292. Mulier caput malorum 300. Mulier pronior ad malum 300. Mutuum. Qui accipit mutuum, seruus est foenerantis 276. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Miracula. Alexandro mare Pamphilicum se diuidens prębuit iter 16. Iordanis Iudeis 35. Sol stetit 36. Pons CCC stadiorum a Caio constitutus 168. Matrimonium. Tharbis uxor Moysi 15. Nobiles ne ducant uxores

malorum 300. Mulier pronior ad malum 300. Mutuum. Qui accipit mutuum, seruus est foenerantis 276. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Miracula. Alexandro mare Pamphilicum se diuidens prębuit iter 16. Iordanis Iudeis 35. Sol stetit 36. Pons CCC stadiorum a Caio constitutus 168. Matrimonium. Tharbis uxor Moysi 15. Nobiles ne ducant uxores ancillas 32. Nabal durus et stupidus. Abigail, uxor eius, optima et sagacissima 52. Leuitę

ad uitia delabi coepit 81. Militia. Abraham parua manu Assyrios aggressus uicit 5. Ionatas 47. Dauid Goliam interimit 49. Fortissimi milites Eusebius, Eleazar, Abysai, Banaias 63. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Magnanimus. Quidam latrones mori maluerunt quam se hosti dedere 9. Symon uxorem, filios, parentes se ipsum interemit, ne inimicis subiaceret 30. Eleazarus. Veciras. Philippus 38. Iotapateni urbe amissa se ipsos interficiunt 39. Supplicia

Christus, horę apostoli eius XI. Cubitis fere CC discipuli aberant a terra trahentes rhete ad littus plenum magnis piscibus CLIIIXXI. PAVLVS AD ROMANOS Nobilis. Non est acceptio personarum apud Deum II. Non est distinctio Iudei et Gręci. Nam idem Dominus omnium X. Tu autem, cum oleaster esses, insertus es in illis, et socius radicis et pinguedinis oliuę factus es XI. Nauta. ACTVVM: Paulus prędicit nauigationem periculosam, et eam passi sunt prope Cretam. Eidem nocte reuelatum est omnes fracta

Gręcorum et Romanorum casuum declinari 251. Nomina Salomonis 289. Nabuchodonosor. Locusta 307. Dauid. Asaph. Filii Chorę, Heliseus 380. Iesus Naue 436. IOSEPHVS DE ANTIQVITATE IVDEORVM Nomen. Cleopatra in Ęgypto 86. EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE Nominum impositio apud Hebreos 70. Hector, Agamnemon , Horestes 71. Natura bonum suadet, a

Si nolueritis, gladius deuorabit uos 151. Vtinam attendisses mandata mea etc. 162. Audite me duro corde 161. Obedientes protecti ab inimicis 167. Audite uocem meam, et ero uobis Deus, et uos eritis mihi populus 169. Rechabitę obedientes patri, Iudei non obedientes Deo 177. Sollicitus ambula cum Deo tuo 209. Nicanor fugiens confitetur Iudeos a Deo protegi, eo quod parerent legibus ab ipso constitutis 227. Opus dignum ędificatio templi per Salomonem 47. Reędificatio per Zorobabel et Iosue cępta

Audite me duro corde 161. Obedientes protecti ab inimicis 167. Audite uocem meam, et ero uobis Deus, et uos eritis mihi populus 169. Rechabitę obedientes patri, Iudei non obedientes Deo 177. Sollicitus ambula cum Deo tuo 209. Nicanor fugiens confitetur Iudeos a Deo protegi, eo quod parerent legibus ab ipso constitutis 227. Opus dignum ędificatio templi per Salomonem 47. Reędificatio per Zorobabel et Iosue cępta et biennio intermissa inuidia Samaritarum 84, 89. Operatio 128. Opera magnifìca, domus,

AD ROMANOS: Expectat Dominus penitentiam, tu autem in malo perseuerans thesaurizas tibi iram in die irę. Qui se emendant, beati. Obdurati damnabuntur II. AD EPHESIOS: Nolite contristare Spiritum Sanctum Dei IIIL ACTVVM: Asserit per Isaiam prophetatum de obstinatione Iudeorum capite sexto XXVIII. METHAMORPHOSES
Oratio. Echo, quia sua garrulitate Iunonem sępe morata fuerat, ne Iouem in nympharum stupro deprehenderet,

insanabile 23. Filii dura facie et indomabili corde 25. Disciplinam non recepistis 31. Augens peccata peccatis 110. Morticinum 113. Cecinimus uobis, et non saltastis, lamentauimus uobis, et non plorastis 153. Iudeorum perfida obstinatio 182. Qui, postquam peccauerint, non dolent 231. Vocaui, et renuistis 257. Qui increpationes odit, morietur 270. Cum in profundum peccatorum uenerit, contemnit 273. Impius procaciter obfirmat uultum 276. Qui mentis est durę,

325. Putruerunt et corruptę sunt cicatrices meę 350. Omnes declinauerunt, simul inutiles facti sunt 361. Perambulantium in delictis suis 370. Dimisi eos secundum desideria cordis eorum 380. Vsque quo peccatores gloriabuntur 392. Obstinatio Iudeorum 401. Constitue super eum peccatorem 404. Coagulatum est sicut lac cor eorum 416. Cadent in retinaculo eius peccatores 427. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Honor. Saulem ex mansueto crudelem dignitas fecerat' 51.

cordis eorum 380. Vsque quo peccatores gloriabuntur 392. Obstinatio Iudeorum 401. Constitue super eum peccatorem 404. Coagulatum est sicut lac cor eorum 416. Cadent in retinaculo eius peccatores 427. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Honor. Saulem ex mansueto crudelem dignitas fecerat' 51. Daniel honoratus patuit inuidię 91. De his qui in officio positi sibi commissos male habent 162. Hedias honorem inuidens fratri Agrippę 164. Herodes a Cęsare

206 . Patientia Iob 180 . Patientia imprudens Catilinę 238 . PASSIO CHRISTI. Quare mortem elegit crucis 3 . Christus crucifixus Iudeis scandalum, gentibus stultitia, uocatis Dei ueritas et Dei sapientia 4 . Christus passionibus subiectus 5 . Prophetię de passionibus Domini. Item de reliquis eius mysteriis

198 . Accessit huic patellę dignum operculum 245 . Asino lyra superflue canit 247 .
Perfidia. Exclamatio contra Iudeos Christum negantes 8 . Sepulchrum patens est guttur eorum 38 . Vulpes sunt heretici doli pleni 48 . Policarpus Martionem hereticum primogenitum diaboli dixit. Idola quo

Concident gladios suos in uomeres etc. 208 . In loco isto, id est in ecclesia, dabo pacem. In die illa erit pax per orbem 212 . Et consilium pacis erit inter illos duos, id est Iudeos et gentiles. Veritatem et pacem diligite. Veritatem et iudicium pacis iudicate in portis uestris 213 . In pace et ęquitate ambulauit mecum 216 . Pax inter Bachidem et Ionatham 221 .

In pace et ęquitate ambulauit mecum 216 . Pax inter Bachidem et Ionatham 221 . Siluit terra Iuda omnibus diebus Simonis Machabei 222 . Pax Antiochi cum Iudeis, postquam multa aduersa passus esset. Iudas pugna superior, cum belli quoque uictoria potiri posset, petentibus pacem non negauit 228 . Nicanor pacem iniit cum Iuda et amabat eum, sed uolens suspicionem de se purgare regi tentauit eum

deposito eo lugens manducauit, uesperi sepeliuit 90 . Patris et matris sollicitudo de Thobia absente. Opera pietatis Thobię oblata coram Deo per angelum 92 . Hester cum periculo capitis sui regem adiit, ut pro Iudeis supplicaret. Pro eorum salute suam contempsit 98 . Amici uisitant Iob et prę dolore diebus VII manent nihil loquentes ei. Pietas Iob erga proximos 101 . Quis potest facere mundum de immundo

clausa morabatur, habens super lumbos cilicium, ieiunabat quotidie pręter sabbata, neomenias et festa domus Israel 95 . Mardocheus scidit uestimenta, indutus est sacco, sparsit cinerem capiti, cum clamore et ululatu incessit et placauit Dominum Iudeis in presentissimo periculo constitutis 98 . Si iniquitatem abstuleris a te, prosperaberis, et defossus securus dormies. Oculi autem impiorum deficient 103 . Saccum consui super cutem meam et operui

Syon consperserunt cinere capita sua, uirgines Iuda etc. Deduc quasi torrentem lachymas per diem et noctem etc. 181 . Ponet in puluere os suum, si forte sit spes 162 . Penitenti a Iudeorum in Babylone: plorabant, ieiunabant, orabant et offerebant. Exui me stola pacis, indui autem sacco obsecrationis et clamabo ad Altissimum in diebus meis 183 . Dehortatur a cultu idolorum 184 .

aurum. Ipse uocabit nomen meum, et ego exaudiam eum et dicam: Populus meus es tu. Et ipse dicet: Dominus meus es 215 . Obseruantes legem Dei trucidabantur, pueros circumcisos deprehendentes suspendebant 217 . Iudei nolentes libare diis necantur. Duę mulieres, quoniam filios circumciderant, appensis ad ubera paruulis pręcipitantur. Sabbatum custodientes flammis torrentur 227 . Eleazarus scriba mori pręoptauit quam contra Legem carnem porcinam manducare.

Factus es fortitudo pauperi 156 . Pauperes homines in sancto Israeexultabunt etc. 157 . Ad quem respiciam nisi ad pauperculum etc. 166 . Translatis Iudeis in Babylonem relicti sunt pauperes agricolationi 178 . Non erit sacerdotibus hereditas nec possessio 194 . Derelinquam in medio tui populum pauperem et egenum et sperabunt in nomine Domini

Homo apostata uitiis plenus. Omnes qui me oderunt, diligunt mortem. Illusor solus portabit malum. Aquę furtiuę et panis absconditus 127 . Perfidia 128 . Mulier adultera Iudei 132 . Qui dissipat sepem, id est destruit disciplinam 134 . Vos infirmi de populo ne turbetis Ecclesiam ad errores declinando. Capite, id est occidite eos qui ad idolatriam populum adduxerunt

uestris uenditi estis etc. 162 . Omne uas quod fictum est contra te, id est contra Ecclesiam, non dirigetur, et omnem linguam resistentem tibi in iudicio iudicabis 163 . Idolatria Iudeorum. Oua aspidum ruperunt, et telas araneę texuerunt. Qui comederit de ouis eorum morietur, et quod confotum est, erumpet in regulum etc. 164 . Gens et regnum, Domine, quod non seruierit tibi, peribit

Qui comederit de ouis eorum morietur, et quod confotum est, erumpet in regulum etc. 164 . Gens et regnum, Domine, quod non seruierit tibi, peribit 165 . Contra idolatras. Contra incredulitatem Iudeorum 166 . Reliquerunt me et libauerunt diis alienis. Contra idolatriam Iudeorum. Me dereliquerunt, fontem aquę uiuę, et foderunt sibi cisternas dissipatas, quę continere non ualent aquas. Et pro pterea facti sunt in prędam Ęgyptiis et

Gens et regnum, Domine, quod non seruierit tibi, peribit 165 . Contra idolatras. Contra incredulitatem Iudeorum 166 . Reliquerunt me et libauerunt diis alienis. Contra idolatriam Iudeorum. Me dereliquerunt, fontem aquę uiuę, et foderunt sibi cisternas dissipatas, quę continere non ualent aquas. Et pro pterea facti sunt in prędam Ęgyptiis et Chaldeis 167 . Idolatrę comparantur mulieri adulterę et fornicarię

suam in iniustitia et cęnacula sua non in iudicio etc. Polluti sunt. Iccirco uia errorum eorum erit quasi lubricum in tenebris. Impellentur enim et corruent in ea etc. 173 . Pręuaricatio Sedechię et populi. Iudei angustiati uouerunt manumittere seruos. Liberati a periculo irritarunt uota. Ob id Dominus reuocauit Chaldeos, et capta est ciuitas incensaque igni 177 . Ismael et X optimates ut amici uenerunt ad Godoliam in Masphat. Accepti conuiuio

sacerdotio misit. Ipse autem sibi, non Iasoni impetrauit 225 . Andronicus Oniam sacerdotem euocatum de templo contra iusiurandum interemit. Antiochus manibus impuris uasa sacra contrectando polluit 226 . Iudei compelluntur sacrificare diis; nolentes necantur 226 . Simonis milites perfidię damnati, quod corrupti pecunia quosdam ex captiuis effugere passi sunt 227 . Contaminati rapientes dona idolo dicata.

Nec superbi ab initio placuerunt tibi, sed humilium et mansuetorum semper tibi placuit deprecatio 95 . Iudith exibat noctibus et orabat escam sumens in uesperum 96 . Hester regem aditura, ut supplicaret pro Iudeis, mandauit, ut congregati orent Dominum et eo triduo ieiunent 98 . Oratio Mardochei et Hester pro Iudeis 100 . Si diluculo consurrexeris ad Deum et Omnipotentem fueris de precatus etc.

Iudith exibat noctibus et orabat escam sumens in uesperum 96 . Hester regem aditura, ut supplicaret pro Iudeis, mandauit, ut congregati orent Dominum et eo triduo ieiunent 98 . Oratio Mardochei et Hester pro Iudeis 100 . Si diluculo consurrexeris ad Deum et Omnipotentem fueris de precatus etc. 102 . Clamo ad te, et non exaudis me, sto, et non respicis me. Mutatus es mihi in crudelem

116 . Clamabit ad me, et ego exaudiam eum. Psalmus XC. Deus orandus peccatis. Psalmus XCIIII 117 . Oratio pro populo. Psalmus CV. Oratio Christi ad Patrem contra Iudeos et Iudam. Psalmus CVIII 118 . Doce me, confirma me; uiam iniquitatis ammoue a me; noli me confundere. Psalmus CXVIII. Deprecatus sum faciem tuam in toto corde meo. Psalmo eodem 120 .

Samuel coram me, non est anima mea ad populum istum etc. 171 . Recordare, quod steterim in conepectu tuo, ut loquerer pro eis bonum etc., sed quia indurati sunt, da filios eorum in famem etc. Christus contra Iudeos ingratos 172 . Orate pro ciuitate ad Domi num, quia in pace illius erit pax uobis. Inuocabitis me et uiuetis, et orabitis me, et ego exaudiam uos 175 . Ad Hierusalem: Clama ad me, et ego exaudiam te et

meus es 215 . Iudas facta oratione committebat pugnam et parua manu magnas superabat copias 218, 220 . Ionathas suis iam fugientibus orauit et reuersus in pręlium uicit 222 . Iudei Ioanne duce cum Cendebeo conflicturi tubis sacris insonuerunt, ille fugit. Oratio Neemię, cum de captiuitate reuersi sacrificarent 224 . Heliodorus gazophilatium dirrepturus cęcidit exanimis; oratione Onię sacerdotis surrexit sanus

uia peccantium 145 . In uia ruinę non eas 148 . Recidiuans 148 . Erubescite de delicto et iniquitate 149 . Peccata ob quę Iudei captiuati: auguria, sodomia, auaritia, pusilanimitas et idolatria 152 . Contra eos qui peccatorum impunitatem putant 160 . De lapsu a statu innocentię 161 . Non

pecuniam regio exactori non soluisset, priuatus est sacerdotio 225 . Menelaus promissa pecunia crimen suum redemit et de innocentibus accusatoribus sumitur supplicium 226 . Nicanoris promissa minacia in Iudeos 227 .
Parsimonia. Initium uitę hominis aqua et panis et uestimentum et domus protegens turpitudinem 147 . Initium necessarię rei uitę hominum

est. Psalmus CVIII. De torrente in uia bibit. Psalmus CIX 118 . Redemptionem misit Dominus. Psalmu s CX 119 . De Christo et Iudeorum persecutione. Psalmus CXVIIII 121 . Hęreditas Domini, filii merces, fructus uentris. Psalmus CIIVI 122 . Sapientia immolauit uictimas suas, id est se ipsum obtulit in cruce

sustinuerit in finem, hic saluus erit XIII.
Perfidia. Sanato demoniaco, id est credente gentium populo demones intrant in porcos, id est in eos qui credere noluerunt V. Iesus despicitur in patria, id est in populo Iudeorum VI. Pharisei increduli quęrunt signum de cęlo tentantes. Videte et cauete a fermento phariseorum et Herodis VIII. Quis quis scandalizauerit unum ex his pusillis credentibus in me IX. Iesu egresso denunciatur templum ruiturum, quoniam sine fide impossibile est placere

sedent I. Vtitur et diabolus testimoniis Scripturarum, non ut doceat, sed ut fallat; sic et hereticus IIII. Semen cecidit secus uiam etc. Geraseni rogant Iesum, ut discederet a finibus eorum. Signant Iudeos incredulos VIII. Qui me erubuerit et meos sermones, hunc Filius hominis erubescet, cum uenerit in maiestate sua et Patris et sanctorum angelorum IX. Hereticus porrigit pro pane lapidem, pro pisce serpentem, pro ouo scorpionem. Tentantes signum de cęlo quęrunt. Qui non est

IIII. In nauicula crucis obdormiuit. Fit tempestas in cordibus discipulorum. Sed excitatus fugat procellam, quia resurgens increpat eorum timorem, et ipsi uiso illo credunt et gaudent VIII. Baptismo autem habeo baptizari, et quomodo coarctor usque dum perficiatur XII. Iudeus hedum requirit, Christianus agnum. Illis Barrabas soluitur, nobis agnus immolatur XV. Camellus transiens per foramen acus, Christus per passionis angustias et tormentorum punctiones XVIII. Hic est hęres, occidamus illum. Eiectum extra uineam occiderunt XX. Et factus est

etc. XVI.
Patientia. Tolle grabatum tuum et ambula. Porta eum cum quo ambulas, ut ad eum peruenias, cum quo manere desideras V. Iesus nolebat in Iudeam ambulare, quia quęrebant eum Iudei interficere, docens nos declinare persecutores, cum non sit necesse manere. Quotiens nobis ab aliquibus falsa obiiciuntur conuitia, patienter toleremus, et uera, quę possumus, non obiiciamus, sed salutaria monita prędicemus. Sic Iesus, cum dixissent ei: Demonium habes

obiiciuntur conuitia, patienter toleremus, et uera, quę possumus, non obiiciamus, sed salutaria monita prędicemus. Sic Iesus, cum dixissent ei: Demonium habes etc., docet, cum in sabbato fit circumcisio, non solui Legem VII. Attendendum quod Dominus in corrigenda Iudeorum superbia asper erat, mansuetus uero in contumelia sibi illata, erudiens nos errata in Deum uindicare, in nos uero despicere. Iram furentium etiam, cum resistere possumus, declinare Dominus docet. Iudeis enim lapidare parantibus abscondit se et exiuit de templo VIII.

circumcisio, non solui Legem VII. Attendendum quod Dominus in corrigenda Iudeorum superbia asper erat, mansuetus uero in contumelia sibi illata, erudiens nos errata in Deum uindicare, in nos uero despicere. Iram furentium etiam, cum resistere possumus, declinare Dominus docet. Iudeis enim lapidare parantibus abscondit se et exiuit de templo VIII. Cęcus illuminatus confitens be nefactorem suum ab inuidis eiicitur foras, sed inuenitur a Iesu et in fide Filii Dei solidatur IX. Si mundus uos odit etc. Sed hęc omnia facient uobis propter nomen

furetur, et mactet, et perdat. Loquor uobis, et non creditis. Opera quę ego facio in nomine Patris mei, hęc testimonium perhibent de me. Sed uos non creditis, quia non estis de ouibus meis. Sustulerunt lapides Iudei etc. tollunt heretici uerborum lapides iactantes in eum, ut, si possent, de throno eum suo in crucem detraherent. Si mihi non uultis credere, operibus credite X. De cęcitate et perfidia Iudeorum Isaias XII. Qui manducat mecum panem, leuabit contra

Sed uos non creditis, quia non estis de ouibus meis. Sustulerunt lapides Iudei etc. tollunt heretici uerborum lapides iactantes in eum, ut, si possent, de throno eum suo in crucem detraherent. Si mihi non uultis credere, operibus credite X. De cęcitate et perfidia Iudeorum Isaias XII. Qui manducat mecum panem, leuabit contra me calcaneum suum XIII. Siquis in me non manserit, mittetur foras sicut palmes et arescet, et colligent eum et in ignem mittent, et ardet. Si non uenissem et locutus fuissem eis, peccatum non haberent. Nunc

scriptam, euangelicam. Vel primum peccatum in corde, secundum in consensu, tertium in actu, quartum in consuetudine. Erat autem spelunca et lapis superpositus ei. Mortuus sub lapide, reus sub Lege. Remouete lapidem, remouete Legis pondus. Prędicate gratiam euangelii XI. Iudei intrare in prętorium peccatum putabant, condemnare innocentem sollicitabant. Hi sunt qui a minimis abstinent et grauia delicta committere non cessant XVIII. Passio Domini. Soluite templum hoc, et in triduo excitabo illud II. Et sicut Moyses exaltauit

nondum uenerat hora eius. Cum exaltaueritis Filium hominis, tunc cognoscetis quia ego sum etc. Non ne bene dicimus nos, quia Samaritanus es tu et demonium habes? Tulerunt lapides, ut iacerent in eum. Iesus autem abscondit se et exiuit de templo VIII. Conspirauerant Iudei, ut, siquis eum confiteretur esse Christum, extra synagogam fieret IX. Ego pono animam meam, ut iterum sumam eam. Nemo tollit eam a me, sed ego pono eam a me ipso. Potestatem habeo ponendi ipsam et potestatem habeo iterum sumendi eam. Dicebant multi ex ipsis: Demonium habet

extra synagogam fieret IX. Ego pono animam meam, ut iterum sumam eam. Nemo tollit eam a me, sed ego pono eam a me ipso. Potestatem habeo ponendi ipsam et potestatem habeo iterum sumendi eam. Dicebant multi ex ipsis: Demonium habet et insanit; quid eum auditis? Circumdederunt eum Iudei et dixerunt ei: Quousque animam nostram tollis? Si tu es Christus, dic nobis palam. Sustulerunt lapides, ut lapidarent eum X. Quid facimus, quia hic homo multa signa facit etc. Expedit uobis ut unus homo moriatur pro populo etc. Ab illo ergo die

Expedit uobis ut unus homo moriatur pro populo etc. Ab illo ergo die cogitauerunt, ut interficerent eum. Caiphas prophetauit, quia Iesus moriturus erat pro gente; et non tantum pro gente, sed ut filios Dei, qui erant dispersi, congregaret in unum. Proximum erat pasca Iudeorum; quęritur in templo, ut apprehendatur XI. Ante sex dies pascę uenit Bethaniam, quia ille qui sex diebus omnia fecerat et sexto die hominem creauerat, ipse sexta mundi ętate, sexta feria, sexta hora redimere mundum uenerat. Nisi granum frumenti cadens in

sex dies pascę uenit Bethaniam, quia ille qui sex diebus omnia fecerat et sexto die hominem creauerat, ipse sexta mundi ętate, sexta feria, sexta hora redimere mundum uenerat. Nisi granum frumenti cadens in terra etc. Ipse est granum mortificandum in infidelitate Iudeorum, multiplicandum in fide populorum. Nunc anima mea turbata est. Et ego, si exaltatus fuero a terra etc. Nunc iudicium est mundi, nunc princeps huius mundi eiicietur foras. Iesus abiit et abscondit se ab eis XII. Si diligeretis me, gauderetis utique quia uado

Pacem habentes, non uos metipsos defendentes, sed date locum irę XII. Deus pacis cum omnibus uobis. Amen XV. AD CORINTHIOS I: Obsecro uos, fratres, ut id ipsum dicatis omnes, ut non sint in uobis scismata I. Omnes nos in unum corpus baptizati sumus siue Iudei siue gentiles etc. et omnes in uno spiritu potati sumus. Siquid patitur unum membrum, compatiuntur omnia membra XII. II: Pacem habete, et Deus pacis erit uobiscum. Salutate inuicem cum osculo sancto XIII. AD PHILIPPENSES: Ad caritatem et concordiam

AD THIMOTEVM II: Erit enim tempus, cum sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua desideria coaceruabuntur sibi magistros prurientes auribus; et a ueritate quidem auditum auertent; ad fabulas autem conuertentur IIII. ACTVVM: Iudeis non admittentibus Verbum Paulus et Barnabas dixerunt: Vobis oportebat loqui primum uerbum Dei etc. XIII. Paulus prędicat, Iudei blasfemant. Ille excutiens uestimenta dixit: Sanguis uester super caput uestrum. Mundus ego ex hoc ad gentes uadam

auribus; et a ueritate quidem auditum auertent; ad fabulas autem conuertentur IIII. ACTVVM: Iudeis non admittentibus Verbum Paulus et Barnabas dixerunt: Vobis oportebat loqui primum uerbum Dei etc. XIII. Paulus prędicat, Iudei blasfemant. Ille excutiens uestimenta dixit: Sanguis uester super caput uestrum. Mundus ego ex hoc ad gentes uadam XVIII. Disputante Paulo indurati maledicunt XIX.
Poetę. AD CORINTHIOS

Patria. AD HEBREOS: Non habemus hic manentem ciuitatem, sed futuram inquirimus XIII.
Peccatum. AD ROMANOS: Causati sumus Iudeos et Gręcos omnes sub peccato esse. Omnes enim peccauerunt et egent gratia Dei III. Per unum hominem peccatum, et per peccatum mors, in quo omnes peccauerunt. Vsque ad Legem peccatum, mors ab Adam usque ad Moysen V. Stipendia peccati mors VI. Peccatum

V. Si autem mortui sumus cum Christo, credimus quia simul etiam uiuemus cum illo VI. Nam quod impossibile erat Legi etc. Deus Filium suum mittens in similitudinem carnis peccati, et de peccato damnauit peccatum in carne VIII. Christus minister fuit Iudeis ex promissione Dei, gentibus ex misericordia etc. XV. AD CORINTHIOS I: Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est. His autem qui salui fiunt, id est nobis, Dei uirtus est. Nos autem prędicamus Christum crucifixum,

fuit Iudeis ex promissione Dei, gentibus ex misericordia etc. XV. AD CORINTHIOS I: Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est. His autem qui salui fiunt, id est nobis, Dei uirtus est. Nos autem prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam, ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum, Dei uirtutem et Dei sapientiam I. Si cognouissent, nunquam Dominum glorię crucifixissent II. Pasca nostrum immolatus est Christus V. Christus mortuus est pro peccatis nostris;

XV. AD CORINTHIOS I: Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est. His autem qui salui fiunt, id est nobis, Dei uirtus est. Nos autem prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam, ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum, Dei uirtutem et Dei sapientiam I. Si cognouissent, nunquam Dominum glorię crucifixissent II. Pasca nostrum immolatus est Christus V. Christus mortuus est pro peccatis nostris; sepultus est, resurrexit, apparuit. Nouissime autem omnium tanquam

Indutus ueste aliena 136 . Mulier cui nomen Impietas 158 . Massa plumsi idolatria 159 . Acharon. Philistim 166 . Iudei passi pro impietate in Christum 175 . Qui Ęgyptius est, non ascendet in Hierusalem 178 . Nec gentiles nec Iudei Scripturas intelligunt 188 . Statua Hadriani

Acharon. Philistim 166 . Iudei passi pro impietate in Christum 175 . Qui Ęgyptius est, non ascendet in Hierusalem 178 . Nec gentiles nec Iudei Scripturas intelligunt 188 . Statua Hadriani 193 . Fames super incredulos 210 . Quia oblita es Dei, saluatoris tui 222 . Sobna

Audita nece Ioannis Iesus secessit, in hoc arguens temeritatem ultro se offerentium 159 . Calix martyrium 167 . Martyres mortem affectantes 190 . Iudei persequuntur Christianos, et carnales infensi sunt spiritalibus 208 . Stygmata Domini Iesu Christi portans 218 . Vicisisse est aduersarios in angustiis non cessisse 227 .

149 . In uiam gentium ne abieritis 151 . Iudę 177, 178 . Aceto et felle potant Iesum. Terrentur custodes increduli 181 . Crux Iudeis scandalum, gentibus stultitia 210 . Idolatria 231 . Factis negant. Quędam bona negatio, ut abnegantes impietatem 246 . Plurima exempla sunt quęrentium Deum non recte

Qui non credit, iam iudicatus est 320 . Portę mortis idolatria 325 . Dixit insipiens in corde suo: Non est Deus 328 . Demones Deo, Iudei Christo, heretici Ecclesię inimici 330 . Ne perdas cum impiis animam meam 338 . Puluis qui omni uento mouetur 341 . Erubescant impii, etiam deducantur in infernum

est anima mea 361 . Iudas 362 . Vespere, mane, meridie. Passio, resurrectio, ascensio. Conculcauit me homo tota die; uerba mea execrabantur 362 . I. N. R. I. Mors. Iudei in Iesum 363 . Christus ad Patrem 364 . Ad Patrem: Quod non rapui, tunc exoluebam. Sustinui opprobrium. Operuit confusio faciem meam. Scribę et pharisei 371 .

meam. Scribę et pharisei 371 . Tu scis improperium meum. Dederunt in escam meam fel, potauerunt me aceto. Quem tu percussisti, ipsi persecuti sunt. Vitulus.Ego sum pauper et dolens 371 . Queritur de Iudeis. Christus pauper. Tanquam prodigium factus sum multis. Comprehenditur 372 . Et fui flagellatus tota die 373 . Exurge, Domine, iudica causam meam 374. Christus uenditus

Factus sum opprobrium illis 406 . De torrente in uia bibit 407 . Crux 422 . Oratio ad Patrem. A Iudeis passus persecutiones. Prędicat, orat, patitur. Apostoli expectant Domini resurrectionem 428 . Perseuerantia.Adolescens iuxta uiam suam 276 . Perseuerantia boni. Non extinguetur in nocte lucerna eius

Penitentia Dauid 432 . Pruinam sicut cinerem spargit. Contritio 434 . Tribulatio penitentię 437 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Pietas. Saul peccauit, dum miseretur 48 . Achab similiter 76 . Hircani pietas in matrem, quam torqueri uidens supra murum soluit obsidionem castelli

120 . Pudor. Quidam pudenda sua detegens cędis multorum causa fuit 178 . Prouidentiam negant Epicurei 92 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Potentia Romanorum 27 . Petitio. Orandi mos per dies XXX his qui morbo aliquo laborarent 26 . Poeta. Inuentum litterarum 79 .

mos per dies XXX his qui morbo aliquo laborarent 26 . Poeta. Inuentum litterarum 79 . Homerus. Primi philosophi 79 . Historia. Ęgyptii et Chaldei. Triginta duo libri apud Iudeos 80 . Philosophi multati, quod unum tantum Deum esse dicerent 91 . Perfidia. Idolatria. Caput asini in templo Iudeorum fuisse Appion mentitus est 86 .

79 . Historia. Ęgyptii et Chaldei. Triginta duo libri apud Iudeos 80 . Philosophi multati, quod unum tantum Deum esse dicerent 91 . Perfidia. Idolatria. Caput asini in templo Iudeorum fuisse Appion mentitus est 86 . EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE
Poeta. Sido primus hymnos composuit 6 . Musę

Passiones rectę sanctorum 101 . An primi homines in paradiso perturbationibus caruerint 102 . Passio Christi. Mors. Corpus. Quod pugnat et renouat 73 . Abel Christus, Cayn Iudei 109 . Abel et Seth--- mors et resurrectio Christi 114 . Noe nudatus, uino ebrius 118 . Isaac immolandus 126 . Preualuit

Abel et Seth--- mors et resurrectio Christi 114 . Noe nudatus, uino ebrius 118 . Isaac immolandus 126 . Preualuit Iacob luctatori, Iudei Christo sic uolenti 127 . Recumbens dormisti ut leo. Agnus pascalis 128 . Psalmus XXI 136 . Mors et resurrectio 136 .

herba utuntur magi, cum uolunt deos euocare 245 . Tullus Hostilius fulmine ictus, quia parum rite sacrificauerat 269 . Flamini sacrorum equum tangere non licet 275 . De Mose Iudeo, quem magum fuisse putant 289 . Ęgypti pars scarabeos inter numina colit 293 .
Rex. Tonemphoę Ęthiopes canem pro rege habent, motu eius imperia

69 . Quod doctrina cęlestis sapientiam sola largitur, quam philosophia non inuenit, et efficax sit lex Dei et Ecclesię sacramenta 71 . Quare Pythagoras et Plato non accesserunt ad Iudeos 75 . Sapientia et amor spectat ad filios, religio et timor ad seruos 76 . Quod sapientia et religio non separant 76 . De uiis quas docuit Christus

sit habenda 173 . Quod religio sit et hominis sit 177 .
Res. Regnum non est summum bonum 57 . Moyses quo tempore Iudeis pręfuit. Item Iosue. Iudices. Reges. Cyrus 77 . Salomon pręcessit Troianum excidium CXL annis 79 . Resurrectio corporum. Resurgent mortui 164 . De carnis

Corpus gloriosum 217 . Consurgent ad uocem uolucris 307 . Quoniam sunt reliquię homini pacifico 349 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Rex. Saul latebram quęsiuit, ne rex constitueretur 46 . Dominandi cupiditas ad scelus prona 55 . Absalon patri regnum auferre affectat

signat regem 70 . Senacheribus a filiis occiditur 85 . Propter regis iustitiam Deus populo placatur 86 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Rex. Vespasianus recusabat imperium 53 .
Reus. Incidi cathenas solitum non recte uinctorum 53 .

stipula etc. 216 . Nicanor irrisit sacerdotes, despexit holocausta etc. Iudas cum paucis contriuit exercitum eius. Nicanor primus cecedit 220 . Nicanor minabatur se uenditurum XC Iudeos uno talento: a paucis superatus est. Superbia Antiochi propter quam punitus est grauissimo uiscerum dolore et periit 227 . Secretum. Moyses noluit coram pharaone sacrificare sed secedens in solitudine tridui iter

extendisset 98 . Aman rogaturus Hester pro anima sua corruit super lectum suum. Rex superueniens suspicatus est eum opprimere uoluisse reginam, et statim in crucem agi iussit 99 . Assuerus siue Artaxerxes Iudeos suspectos, quod pacem regni sui turbarent, iusserat perdere. Mox cognita accusatorum inuidia illis pepercit, in istos animaduertit 100 . Mulier zelotipa 146 . Godolias suscepit Ismaelem multis quibus

non possumus. Quod autem dicit: Soluite eum et sinite abire, hoc est quod post hanc uitam auferuntur ualamina, ut facie ad faciem uideamus Dominum XI. Discipulus recumbit in sinu Iesu, cui reuelantur archana sapientię Dei XIII. Ioseph discipulus Iesu occultus propter metum Iudeorum. Nicodemus quoque, qui uenit ad eum nocte XVIII. Suspitio. Maria Iesum existimauit quod hortulanus esset XX. Sepultura. Corpus Iesu ligauerunt linteis cum aromatibus, sicut mos est Iudeis sepelire. Admonuit ergo Euangelista morem

Dei XIII. Ioseph discipulus Iesu occultus propter metum Iudeorum. Nicodemus quoque, qui uenit ad eum nocte XVIII. Suspitio. Maria Iesum existimauit quod hortulanus esset XX. Sepultura. Corpus Iesu ligauerunt linteis cum aromatibus, sicut mos est Iudeis sepelire. Admonuit ergo Euangelista morem cuiusque gentis in sepeliendo esse seruandum XVIII. Spes. Mulierem in aduterio deprehensam non condemnauit Dominus, sed imponens ei, ne amplius peccaret VIII. Seruus. Seruitutes duę: timoris et

uestrum indiget sapientia, postulet a Deo I. Qui sapiens est, ostendat operationem suam in mansuetudine sapientię. Item contra sapientiam terrenam. Item de sapientia, quę de sursum est III. Superbia. AD ROMANOS: Contentio inter Iudeos et Romanos pręferentes se alteri alteris I. Non alta sapientes, sed humilibus consentientes XII. AD CORINTHIOS I: Qui se existimat stare, uideat, ne cadat X. AD GALATAS: Siquis existimat se aliquid esse, cum nihil sit, ipse se seducit VI.

CORINTHIOS I: Dei sapientiam in mysterio absconditam, ut supra. Quę Dei sunt, nemo cognouit nisi Spiritus Dei. Animalis autem homo non percipit ea quę sunt Spiritus Dei. Spiritalis autem iudicat omnia etc. II. II: Velamen in facie Moysi adhuc apud Iudeos III. AD COLOSSENSES: Mysterium, quod absconditum fuit a sęculis et generationibus, nunc autem manifestum est sanctis eius etc. I. APOCALYPSIS: In calculo nomen nouum scriptum, quod nemo scit nisi qui accipit

eius et fluent aquę 434 . Sol oritur. In circuitu pergit spiritus 289 . Sol cognouit occasum suum 399 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Sapientiam Salomon petit a Domino 66 . Regina austri 70 . Superbia Roboam 71 . Caius se fratrem Iouis esse iactabat

99 . Hircano aures amputatę, ut indecens haberetur sacerdotio 128 . Pontifices de genere Aaron LXXXIII 181 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Superbia Cai et impietas 23 . Similitudo. Quidam se Alexandrum, Herodis filium, esse simulabat 21 . Somnium Archelai 21 .

BIBLIA
Temperantia. Gedeon ex multis hostium spoliis sibi tantum inaures concedi petiit, ex quibus fecit ephoth 36 . Iudei sub Assuero ex licentia conciderunt inimicos. Ad substantiam autem eorum non extenderunt manum 99 . Paruo contentus 128 . Mel inuenisti; comede quod sufficit tibi etc.

habitauitque inter eos 33 . Iudas habitatores uallis non potuit delere. Item alię tribus alios 34 . Angelus denunciat illos reseruatos in ruinam suam 35 . Ioas percussit Iudeos, interrupit murum Hierusa lem, spoliauit urbem, accepit obsides et reuersus est in Samariam 66 . Litteras Sennacherib minaces Ezechias expandens coram Domino orauit pro salute populi, et exauditus est 68 .

non cessat 210 . O, o, o, fugite de terra aquilonis 272 . Princeps tributorum Antiochi pacem simulans irruit super ciuitatem etc. 217 . Iuda duce absente Iudei a gentibus cęduntur 218 . Iudas transiturus de Galaditide in Iudam per mediam Ephron, uetantes transitum expugnat; transiensque super interfectos uenit in montem Syon, obtulit sacrificium 219 .

Timor. Nicodemus uenit ad Iesum nocte. Signat eos qui timore humano non audent palam confiteri quę sunt Iesu Christi III. Quis eius aperuit oculos, nos nescimus. Hęc dixerunt parentes eius, qoniam timebant Iudeos IX. Ex principibus multi crediderunt in eum, sed propter phariseos non confitebantur, ne de synagoga eiicerentur XII. Sicut sunt duo timores, sic sunt duę seruitutes etc. XV. Tentatio. Cum homines uel demones nos per timorem nituntur mouere,

Res exitus mortis 370 . Nox in IIII uigilias diuisa 388 . Quod heri fuit, hodie non est 391 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Terrę motus in Iudea maximus 134 . Tempus. Ab Abraham usque ad diluuium anni duo milia DCLVI 2 . A captiuitate X tribuum usque ad transmigrationem duarum anni

duarum anni CXXX, menses VI, dies X 89 . Ab Aaron usque ad ędificationem templi anni DCXII. Item aliorum temporum computatio 181 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Terremotus 11 . EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE
Tempus. Partes anni 56 .

quibus assueti erant, non relinquebant 67 . Adolescens iuxta uiam suam, et cum senuerit, non recedet ab ea 131 . Vitium usitatum cum labore emendatur 134 . Vindicta. Iudei uindicauerunt contra inimicos suos habita licentia a rege Assuero: et occiderunt eos 99 . Si gauisus sum ad ruinam eius qui me oderat 106 . Vindicta 130, 131 .

pro ultione 257 . Ne reddas malum pro malo 275 . Quid quęris te uindicare, si tuus ultor est Deus 392 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Vaticinium. Manaemus diuinus inter Essenos 138 . Theodas pseudopropheta 178 . Alius pseudopropheta, item alius 180 .

nomen inditum 56 . Venia. Annus iubileus 25 . Vestis argento contexta animum extulit in superbiam 175 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Vrbs Ioppe, ubi Andromeda exposita 36 . Victoria. Non maior laus est armis uincere quam moderatione et prudentia 49 . Triumphus Vespasiani

Bibiana uirgo. Theogenes. XI milia uirginum. Daciano, pręside Barchinę: Eulalia et Iulia, uirgines. Egea proconsule apud Patras: Andreas apostolus. Pascasio, pręside Alexandrię: Lucia uirgo. Vuandali et Gotthi: Thomas apostolus. Iudei: Stephanus protomartyr. Martiano: Marinus puer. Ioannes apostolus. Lotario, Lodouico, Carolo: Sabinianus et [Paternianus] Potentianus et Alanus, episcopi. De LXX discipulis. Licinio: Argeus et Marcessus et Marcellinus fratres. Theogenes. Hernia, eius

miserescere possent
2.2.156  Et lugere ferae uel saxa carentia sensu;
2.2.157  Et lacerum talos a uertice corpus ad imos
2.2.158  Gaudia Iudaeis, risus, dicteria praestat!
2.2.159  Poena uoluptati est, festiuo scommate ludunt
2.2.160  In Christum, Solymis tanta est petulantia uerpis! 2,160 uerpis

in uertice frangat;
2.2.179  Scurrilesque iocos et seria uulnera miscent
2.2.180  Et salibus tormenta scatent et ludicra res est
2.2.181  Iudaeis curtis et mimica fabula Christus,
2.2.182  Aethereumque decus deridet Apella profanus!
2.2.183  Dum tamen hic tanti praetexere luminis audet

5.2.73  Vnanimi reges, debent quibus astra triumphos.
5.2.74   Quorum alter mundi contagia bina relegat,
5.2.75  Iudaeumque nefas Sarracenosque rebelles
5.2.76  Labe profanari gemina non passus Hiberos,
5.2.77  Alter in Occeanum Solisque cubilia regnat.

10  Scripserat Iesu, validis micanti
Usque miraclis tribuerat altam
Porro salutem:
"Christe, tu rerum dominus, Tonantis
Filius signo vario coruscans,
15  Namque Iudaei tibi sed minantur
Mortis acerba.
Est mibi regnum tenuis peculi,
Quippe virtutum meritis honestum,
Ut rogans ad me libeat venire,
20  Numen

non ex parietibus manufactis: sed ex lapidibus preciosis e uiuis constructi: quod tamen triduo post instaurari debebat: ut si omnibus gentibus: omnibus populis: atque etiam ipsi misero si uoluisset refugium foret salutis et gratie. At uero crudelissimus parricida ad Iudeos se contulerat et recepto iam pefidie sue stipendio: principatumque inter eos sceleris sui priuilegio obtinens ante omnes gradiebatur. Ipse ipse dux: ipse tenebrarum caput perditissimo et teterrimo gregi signum dabat Quemcumque inquiens osculatus fuero ille est tenete eum. Quid

Horribile a socio: horribilius a discipulo: et erat tibi ille quem perdidisti notissimus o Juda, erat proximus, erat amicus, domesticus, conuiua, magister. Quid? quod parens, quod saluator, quod dominus, quod creator, quod deus? Cohors ergo et tribunus et ministri Judeorum comprehenderunt Jesum et ligauerunt eum. Atque ibi primum se ille non modo ab inimicis circundatum: uerum etiam ab amicis: et proximis omnibus misere destitutum conspexit. Quocunque oculos uertebat neminem pro se intuebatur. facti sunt principes eius, id est apostoli eius,

intumescebat atris plagarum uestigiis totum corpus: disruptaque uerberibus cute sanguis in terram undique diffundebatur: atque ubi iam tortores: et essent quodammodo tormenta ipsa defessa: Pilatus tertio (totidem enim sacri perhibent euangeliste) ad Judeos exiuit inquiens se in Jesu mortis causam non inuenire: uiderique sibi talem esse illum qui merito absolui debeat: presertim flagellatus iam et uerberibus adeo afflictus. Tum illi: Si non esset hic malefactor non tibi tradidissemus eum. O audaciam singularem!

Vos ergo, patres, quibus dei optimi munere ueritas reuelata et celitus missa est sapientia, quibus et audire et lucem intueri et uersari in luce permittitur. Adestote queso omnes animis qui adestis corporibus: huc mentes uestras: huc pietatis misericordieque oculos conuertite. Educunt Judei Jesum spinis coronatum: sanguine multo conspersum: sputo et omni sordium genere turpiter oblitum. flagellis ac uerberibus debilitatum prorsus et uix iam pedibus innitentem. Aspicite collapsa membra et omni penarum genere pallida atque exanguia. Riget cruore squallidi capitis concreta

Quamquam quid ego huc sum delapsus quasi uel ex nostris dubitet quispiam uel ex alienis negare possit ea que diximus omnia de Christo intelligenda esse? et prophetas ipsos alium quendam diuinis illis uocibus cecinisse: non eum qui a nobis colitur Jesum mundi redemptorem? Neque enim apud Judeos mihi sermo nunc est: quorum furor toto orbi iampridem innotuit. Illud tamen quod a principio statueram mihi dicendum loci huius oportunitate admonitus: uestraque humanissima attentione pene requisitus preterire non possum. Juuat enim prophanum illud genus non nostris: sed suorum

scietis: incrassatum est enim cor populi huius. Item Ezechiel dum captiuus prophetaret in Caldea sic ait: factus est sermo domini ad me dicens: fili hominis in medio domus exasperantis tu habitas: qui oculos habent ad uidendum et non uident: et aures ad audiendum et non audiunt. Ex quo certe Judeorum scelus atque impietas manifestissime apparet: Neque enim tam clarus sermo, tam simplex, tam manifestus inuerti aut deprauari ullo modo potest. Itaque redeamus illuc unde nostra diuertit oratio. Educitur Jesus ad supplicium eo quo narrabam uultu: eoque

uni precluduntur? O uos omnes qui transitis per uiam attendite et uidete si est dolor sicut dolor meus. Nonne hec uerba omnes comprehendunt calamitates? Non uidemini nunc uobis uniuersos audire miseros? Quis tam fuit tempore illo durus et ferreus: quis tam inhumanus preter impios iudeos. preter sceleratos iudeos. preter sacrilegos iudeos: qui non eius fletu ac querelis commoueretur? et quis fuit quin lachrymas emitteret? quin tantum hunc dolorem. tantam hanc calamitatem pio aliquo affectu prosequeretur? Cui igitur comparabo te uel cui assimilabo te filia Hierusalem:

omnes qui transitis per uiam attendite et uidete si est dolor sicut dolor meus. Nonne hec uerba omnes comprehendunt calamitates? Non uidemini nunc uobis uniuersos audire miseros? Quis tam fuit tempore illo durus et ferreus: quis tam inhumanus preter impios iudeos. preter sceleratos iudeos. preter sacrilegos iudeos: qui non eius fletu ac querelis commoueretur? et quis fuit quin lachrymas emitteret? quin tantum hunc dolorem. tantam hanc calamitatem pio aliquo affectu prosequeretur? Cui igitur comparabo te uel cui assimilabo te filia Hierusalem: cui exequabo te: et

attendite et uidete si est dolor sicut dolor meus. Nonne hec uerba omnes comprehendunt calamitates? Non uidemini nunc uobis uniuersos audire miseros? Quis tam fuit tempore illo durus et ferreus: quis tam inhumanus preter impios iudeos. preter sceleratos iudeos. preter sacrilegos iudeos: qui non eius fletu ac querelis commoueretur? et quis fuit quin lachrymas emitteret? quin tantum hunc dolorem. tantam hanc calamitatem pio aliquo affectu prosequeretur? Cui igitur comparabo te uel cui assimilabo te filia Hierusalem: cui exequabo te: et consolabor te uirgo filia Sion.

minori mansuetudine quam patientia pertulisse. Quapropter cum satis pro tempore de die hoc sanctissimo dixerimus: quanquam pro materie amplitudine non satis: si unum illud quod modo succurrit addidero statim faciam loquendi finem: quod equidem ea potissimum causa inuitus omiserim ne scelus iudeorum post hominum memoriam inauditum crudelitatemque his omnibus que narraui maiorem silentio uidear preteriisse. Quid obstupuistis patres? an uero putatis, que uestra est humanitas, locum iam aliquem impietati inter tot mala non superesse: et Jesu Saluatori nostro post horrendum et

Quid obstupuistis patres? an uero putatis, que uestra est humanitas, locum iam aliquem impietati inter tot mala non superesse: et Jesu Saluatori nostro post horrendum et atrocissimum illud crucis supplicium nihil ultra potuisse accedere? ita arbitror amplissimi patres. Sed inueniet aliquid iudeorum feritas quod addat et dolori dolorem. uulneribus uulnera adiicient: quibus satis non fuit Christi captiuitas. non iurgia. non irrisiones. non maledicta. non uerbera. non fellis acetique potus. non spinea illa corona. non manuum pedumque atrocissima uulnera. non crucis patibulum non

et flagitiorum omnium nequissimi latrones? Sed quid fecere? corpus illud sanctissimiiam a communi luce: a libero spiritu seiunctum inusitata quadam rabie ferro transfigi permittunt. Sed quid ego scelus extenuo minusque apud uos dico: atque ipse cogitans sentio? quasi hoc permiserint tantum Judei ut fieret et non effecerint ipsi: Immo uero aliter esse non potuit: duo enim in omni delicto maxime spectari solent: animus scilicet et euentus. Sed quis Judeorum animus fuit tunc cum Romanus ille Centurio latus Jesu Christi lancea confixurus erat? quis dubitat patres? Nempe ut

transfigi permittunt. Sed quid ego scelus extenuo minusque apud uos dico: atque ipse cogitans sentio? quasi hoc permiserint tantum Judei ut fieret et non effecerint ipsi: Immo uero aliter esse non potuit: duo enim in omni delicto maxime spectari solent: animus scilicet et euentus. Sed quis Judeorum animus fuit tunc cum Romanus ille Centurio latus Jesu Christi lancea confixurus erat? quis dubitat patres? Nempe ut feriret. Et quis fuit euentus? feriit: atque illico uidit percussor cum cecus antea fuisset. et iudei in tenebris et cecitate sua remanserunt: Statimque ex uulnere

delicto maxime spectari solent: animus scilicet et euentus. Sed quis Judeorum animus fuit tunc cum Romanus ille Centurio latus Jesu Christi lancea confixurus erat? quis dubitat patres? Nempe ut feriret. Et quis fuit euentus? feriit: atque illico uidit percussor cum cecus antea fuisset. et iudei in tenebris et cecitate sua remanserunt: Statimque ex uulnere sanguis et aqua effluxit. Sanguis ad redemptionem nostram: Aqua ad criminum ablutionem O Reges. o duces. o principes: uos enim qui orbi huic misero cum fastu et superbia preestis. qui pupillos et uiduas et

artibus ueram gloriam sibi parare possent. Neque ea in re ego, ut multi, priscos illos uel Romanos uel Gręcos uel alios inanium deorum cultores ualde miror, in quibus nihil perfectum esse potuit, uiam ueritatis ignorantibus, sed Iudeos primum, deinde nostros, id est, Christianos, qui soli Deo credentes neque impossibile factu esse duxerunt, quod ille pręciperet, neque implere dubitarunt. Sequantur igitur, qui uolent, Catones, Scipiones, Fabricios, Camillos,

metu perculsus nihil aliud nisi Deum deprecari indictoque ieiunio se et sua illi impensius commendare. Denique urbem egressus gladium non eduxit nec pugnam iniit, et hostes mutuis inter se uulneribus ante eum conciderunt. Iudeorumque tunc labor non in uincendo, sed in spoliando fuit, cum predam prope moenia iacentem uix per triduum prę magnitudine auferre quiuerint. Iudę quoque Machabei orationes magis quam arma de hostibus triumpharunt.

plenum, sed quę a Deo mundata dicerentur. Ex quo significatum est gentiles quoque, qui plane immundi errorum inquinatione erant, per fidem euangelicę ueritatis mundandos et Ecclesię gremio excipiendos esse, sicuti et Iudeos. Quoniam non est, inquit, personarum acceptor Deus, sed in omni gente, qui timet eum et operatur iustitiam, acceptus est illi. Paulus apostolus raptus usque ad tertium

meo abscondi eloquia tua, ut non peccem tibi. Et illud de beato uiro: In lege Domini uoluntas eius, et in lege eius meditabitur die ac nocte. Meditationem legis non in replicando, quę scripta sunt (ut Iudeorum existimant pharisei) sed in opere intelligens, iuxta illud Apostolicum: Siue comeditis siue bibitis siue aliud * add. quid agitis, omnia in gloriam Domini facite. ** corr. ex

Dominus dedit pluuiam et terra protulit fructum. Fides restaurauit, quod uastauerat perfidia. Caput VII / DE FIDE CHRISTI CONTRA IVDEOS Credere deinde in Iesum Christum, Dei Filium, patribus promissum, nobis datum, et quicquid de illo apostolica autoritate sancitum firmatumque esse nouimus, quam certum atque indubitatum sit, cum ueterum prophetarum

in Christi discipulos erat, nonne mox conuersus eorum, quos persequebatur, factus est socius, collega, coapostolus? Nonne synagogas ingressus prędicauit, quod Iesus esset Christus, Dei Filius? Denique, qui prius in gratiam Iudeorum uinciebat Christianos, idem deinde pro Christianis confundebat Iudeos, qui Damasci erant. Qui cum, quod responderent, non habuissent, in necem illius coniurarunt. Sed qui iam apertis mentis oculis Christum aspiciebat,

factus est socius, collega, coapostolus? Nonne synagogas ingressus prędicauit, quod Iesus esset Christus, Dei Filius? Denique, qui prius in gratiam Iudeorum uinciebat Christianos, idem deinde pro Christianis confundebat Iudeos, qui Damasci erant. Qui cum, quod responderent, non habuissent, in necem illius coniurarunt. Sed qui iam apertis mentis oculis Christum aspiciebat, nullis minis, ne illum prędicaret, coerceri poterat atque in ipsum, qui

recepto. Constantini uero mater Helena, cum esset in Bithynia, ut conuersionem filii audiuit, eidem scripsit se quidem gaudere, quod idola uana reliquerit, sed moleste ferre, quod hominem crucifixum adorare maluerit quam deum Iudeorum. Postremo, cum, utra eorum uera esset opinio, disceptatione dirimi placuisset, Helena Romam rediens phariseorum scribas in Lege peritos secum aduexit. Ex his duodecim pręstantissimos delegit uni Syluestro

Causę cognitio alienę sectę uiris defertur, ne iudicium suspectum foret, id est, gentilibus philosophis Cratoni Zenophiloque. Quibus tandem Syluestri rationes approbantibus uentum est ad experientiam miraculorum. Iudeus Zambri magicis incantationibus taurum ferocissimum repente corrui mortuum fecit, sed eundem Syluester Christum suum precatus, et uiuum et mansuetum reddidit, quod ille efficere nequibat utpote mortis, non

quondam orbi terrarum imperitans. Basilius Magnus eo quidem maior, quod iam desperatę pertinacię uirum euidentissimi tandem experimenti argumento ad credulitatem egit. Cum enim morbo grauiter affectum Ioseph, Iudeus medicus, adiens, deprehensis mortis signis, eum uesperi illius diei decessurum dixisset: Quid, inquit, si et alterum diem superuixero? Ille tunc Christianum fore, cum id contigisset, respondit. Igitur Basilius non uitę

id contigisset, respondit. Igitur Basilius non uitę suę in terris producendę, sed salutis proximi cupidus, orando a Domino impetrauit exitus dilationem. Maneque hora tertia sanus de lectulo consurgens ad ecclesiam uenit ac Iudeum tanto miraculo stupentem baptizauit. Et quem sępe antehac testimoniis conuictum Scripturarum flectere nequiuerat, fidei tandem uirtute molliuit. Mox deinde ad stratum suum rediens extemplo expirauit, ita ut dubium non

illa, qua prędictum erat, fuerit moriturus, nisi mortis suę mora uitam medico esset allatura. Iosephi huius cęterorumque conuersionem minus mirabitur, qui animum attenderit, quod Ioannes Damascenus, Mesuę Iudei filius, Iudeorum omnium doctissimus, Hebreis Gręcisque litteris ęque eruditus, nemine cogente, contulerit sese ad Christianitatem. Nunquid nesciuit Legem? Ignorauit prophetas? Non intellexit Psalmos?

illa, qua prędictum erat, fuerit moriturus, nisi mortis suę mora uitam medico esset allatura. Iosephi huius cęterorumque conuersionem minus mirabitur, qui animum attenderit, quod Ioannes Damascenus, Mesuę Iudei filius, Iudeorum omnium doctissimus, Hebreis Gręcisque litteris ęque eruditus, nemine cogente, contulerit sese ad Christianitatem. Nunquid nesciuit Legem? Ignorauit prophetas? Non intellexit Psalmos? Immo, quia

(ut Petrus apostolus ait) in quo oporteat nos saluos fieri. Caput VIII / DE FIDE CHRISTI CONTRA GENTILES Vicimus Iudeos. Nunc uertenda est acies aduersus gentilium fatuitatem, quorum dii demonia erant. Bartholomeo apostolo in partibus Indię templum ingresso idolum Astaroth desiit responsa dare atque obmutuit. Demum iussu apostoli se

etiam animas nostras, quoniam charissimi nobis facti estis. Rursum ad Corinthnos: Cum liber essem- inquit- ex omnibus, omnium me seruum feci, ut plures lucrificarem. Et factus sum Iudeis tanquam Iudeus, ut Iudeos lucrarer; iis, qui sub Lege sunt, quasi sub Lege essem, cum ipse non essem sub Lege, ut eos, qui sub Lege erant, lucrificarem. Omnibus omnia factus, ut omnes facerem saluos. Idem

animas nostras, quoniam charissimi nobis facti estis. Rursum ad Corinthnos: Cum liber essem- inquit- ex omnibus, omnium me seruum feci, ut plures lucrificarem. Et factus sum Iudeis tanquam Iudeus, ut Iudeos lucrarer; iis, qui sub Lege sunt, quasi sub Lege essem, cum ipse non essem sub Lege, ut eos, qui sub Lege erant, lucrificarem. Omnibus omnia factus, ut omnes facerem saluos. Idem denique ait:

nostras, quoniam charissimi nobis facti estis. Rursum ad Corinthnos: Cum liber essem- inquit- ex omnibus, omnium me seruum feci, ut plures lucrificarem. Et factus sum Iudeis tanquam Iudeus, ut Iudeos lucrarer; iis, qui sub Lege sunt, quasi sub Lege essem, cum ipse non essem sub Lege, ut eos, qui sub Lege erant, lucrificarem. Omnibus omnia factus, ut omnes facerem saluos. Idem denique ait: Ego per

sed alienum profectum quęrunt, tunc quoque, cum rariores conuenerint, docere non erubescunt. Paulus segregatus in Euangelium Dei cum collega suo Barnaba peragrant oppida Iudeę in synagogis prędicantes. Inuidentibus uero Iudeis et ad conuitia furenti rabie prorumpentbus dixerunt: Vobis oportebat primum loqui uerbum Dei. Sed quoniam repellitis illud et indignos uos iudicatis ęternę uitę, ecce conuertimur ad gentes.

ardentis prędicationis facibus mundum succendit, sic doctrinę spiritalis luce illustrauit. Eius itaque collegii uir nominatissimus Vincentius tantum prędicatione ualiut, ut in Hispania quinque milia Iudeorum ad Christum dicatur conuertisse, in Mauritania octo milia Saracenorum. In urbe quoque Granata docuit infideles, donec a rege eiectus ad suos rediit inuitus. Italiam etiam Galliamque prędicando peragrauit, nec labore

domi perquam laute acceperat, pro charissimo habuerat, ab iis, quibus suspectus erat, lędi prohibuerat. Ille tamen contra tot beneficia, sicuti iam animo propositum habebat, incautum cum omnibus fere, qui in Masphat erant, Iudeis ac Babyloniis simul trucidauit urbeque potitus est. Quod bellum quoque hac pace plus habuit crudelitatis, si pax dici debeat, qua nihil aliud nisi nocendi quęsita est occasio? Nondum fama tam nefandi

appellatus et, ut Egesippus ait, ab utero matris suę Sanctus, non laneum, sed lineum habuit amiculum. Ad hęc, quod ad corporis cultum pertinet, nunquam attonsus est nec oleo unctus nec balneo usus. Sic indutus etiam apud Iudeos in tanta ueneratione fuit, ut soli permissum sit Sancta sanctorum intrare et Deo laudis sacrificium pro populo offerre. Ioannem etiam apostolum sola syndone amictum Hierosolymis aliquando

fuit, ut soli permissum sit Sancta sanctorum intrare et Deo laudis sacrificium pro populo offerre. Ioannem etiam apostolum sola syndone amictum Hierosolymis aliquando incessisse ex Euangelio constat, quoniam, dum a Iudeis apprehenderetur, ea relicta nudus effugisse dicitur. Nudi ergo nudum Christum sequamur, ne ab aduersariis comprehendamur. Aurelius Augustinus episcopus ueste non magis compta magisue ambitiosa quam

peregrinantesque habitant. Et, si illi tam difficilia patris pręcepta impense coluerunt, quam iniquus est, qui multo faciliora leuioraque Dei mandata seruare contemnit? Hinc proposita eorum obedientia, Iudeorum inobedientiam per prophetam increpans Dominus alteros captiuitatis iugo affligendos minatur, alteros autem semper suo fruituros conspectu repromittit. Et, si sic remunerantur, qui obtemperant patri, quanto magis qui

per quę beatitudinis cumulus augeatur et quorum patientia Deo nos efficit chariores! Nequis tamen ad solos prophetas ueri obseruationem spectare arbitretur, Achior, Ammonitarum ductor, ab Olopherne Bethuliam obsidente de Iudeorum uirtute interrogatus, quod sentiebat, non dissimulauit, asserens inexpugnabiles esse Deo ipsorum cum ipsis stante, nisi quando eo relicto ad deos alienos declinassent. Ob hoc uinctus in Bethuliam mittitur, ut simul

indulgentia permissum fuisse putetur, uideamus, an etiam nouis et Euangelica perfectione excultis hominibus licuerit aliquando simulasse. De Paulo apostolo in Actis relatum legimus, quod cum Timotheum discipulum, cum matre Iudeus esset, propter Iudeos circumciderit, tum quod sibimet in Cenchris nazareorum more caput totonderit, demum quod Hierosolymis Iacobi apostoli et seniorum consilio atque persuasu, ne uideretur discessionem docere a Lege

fuisse putetur, uideamus, an etiam nouis et Euangelica perfectione excultis hominibus licuerit aliquando simulasse. De Paulo apostolo in Actis relatum legimus, quod cum Timotheum discipulum, cum matre Iudeus esset, propter Iudeos circumciderit, tum quod sibimet in Cenchris nazareorum more caput totonderit, demum quod Hierosolymis Iacobi apostoli et seniorum consilio atque persuasu, ne uideretur discessionem docere a Lege Iudeisque fidelibus

Iudeus esset, propter Iudeos circumciderit, tum quod sibimet in Cenchris nazareorum more caput totonderit, demum quod Hierosolymis Iacobi apostoli et seniorum consilio atque persuasu, ne uideretur discessionem docere a Lege Iudeisque fidelibus prohibere circumcisionem, quibusdam nazareis secum assumptis una purificatus templumque ingressus sit ac tandiu cum illis fuerit, donec tonsis de more crinibus uota perficerent sacrificiumque offerrent.

offerrent. Hoc quidem multi pię simulationi adscribunt, sed ego magis Augustino assentior, qui ait: Diebus illis intermediis, qui inter Christi ascensionem et Euangelii uulgationem fluxere, ueniam hanc Iudeis ad fidem uenientibus datam, ut simul etiam legalia tenerent, si uellent; non autem ita et conuersis ex gentilitate, ne sibi circumcisionem quoque necessariam esse suspicarentur. Ne uero Lex ipsa cum idolatria pariter

ostendente se gratię plenitudine est euacuata. Idolatriam uero statim, reppellendam iudicarunt, ut constaret alteram Dei opus fuisse, alteram diaboli. Sic ista omnia, quę dicta sunt, Paulum non simulate, sed licenter, ut Iudeum inter Iudeos egisse credimus omnibusque omnia factum, ut omnes lucrifaceret. Intantum autem gentiles a Legis obseruatione prohibuisse, ut ad Galatas scriberet: Ecce ego Paulus dico uobis, quoniam, si

se gratię plenitudine est euacuata. Idolatriam uero statim, reppellendam iudicarunt, ut constaret alteram Dei opus fuisse, alteram diaboli. Sic ista omnia, quę dicta sunt, Paulum non simulate, sed licenter, ut Iudeum inter Iudeos egisse credimus omnibusque omnia factum, ut omnes lucrifaceret. Intantum autem gentiles a Legis obseruatione prohibuisse, ut ad Galatas scriberet: Ecce ego Paulus dico uobis, quoniam, si circumcidamini, Christus

erat. Prius enim quam uenissent quidam ab Iacobo, cum gentibus edebat. Cum autem uenissent, subtrahebat et segregabat se timens eos qui ex circumcisione erant. Et simulationi eius consenserunt cęteri Iudei, ita ut Barnabas duceretur ab eis in illam simulationem. Sed cum uidissem, quod non recte ambularent ad ueritatem Euangelii, dixi Cephę coram omnibus: Si tu, cum Iudeus sis, gentiliter uiuis et non Iudaice,

Et simulationi eius consenserunt cęteri Iudei, ita ut Barnabas duceretur ab eis in illam simulationem. Sed cum uidissem, quod non recte ambularent ad ueritatem Euangelii, dixi Cephę coram omnibus: Si tu, cum Iudeus sis, gentiliter uiuis et non Iudaice, quomodo gentes cogis iudaizare? Quod certe Paulus nequaquam dixisset, si etiam ipse ea, quę supra dicta sunt, per simulationem et non per licentiam potius peregisset,

Iudeus sis, gentiliter uiuis et non Iudaice, quomodo gentes cogis iudaizare? Quod certe Paulus nequaquam dixisset, si etiam ipse ea, quę supra dicta sunt, per simulationem et non per licentiam potius peregisset, Iudeorum saluti consulens, sed gentiles, ne eadem facerent, coercens. Postquam autem satis omnibus notificatum est ueteres cerimonias legumque sanctiones signa figurasque fuisse futurorum, quę in Christo

dicemus? Reprehensibilem eam fuisse non nego. Quis enim sum, ut Paulo contradicam, cum pręsertim neque Petrum illi contradixisse constet. Sed tamen facile uenia dignam tunc extitisse non dubito, cum adhuc Moysi lex apud Iudeos in Christo credentes non illicite uigeret. Postea uero neque propter Iudeos neque propter gentiles in fide quicquam simulandum fuit, cum tandem non simulatio, sed error dici debuit, quicquid iam peruulgatę officeret

contradicam, cum pręsertim neque Petrum illi contradixisse constet. Sed tamen facile uenia dignam tunc extitisse non dubito, cum adhuc Moysi lex apud Iudeos in Christo credentes non illicite uigeret. Postea uero neque propter Iudeos neque propter gentiles in fide quicquam simulandum fuit, cum tandem non simulatio, sed error dici debuit, quicquid iam peruulgatę officeret ueritati. Cęteris autem in rebus etiam apostolicis ac sanctis uiris ac

in feruentis olei dolium missus lędi non potuit, et in terra relegates, quę in cęlo gerebantur, uidit. Iacobum apostolum, qui frater Domini nuncupatus est, intantum castitate sanctitateque pręstitisse ferunt, ut etiam Iudeis incredulis admirationi esset. Soli Sancta sanctorum intrare permittebant. Plerique deinde ob illius necem Hierosolymam euersam putauerunt. Hunc Paulus et Cepham et Ioannem, ueluti reliquorum pręsides, columnas uocat et

alii offenderunt. Sed interim et reliquorum in poenitendo solicitudinem persequamur, ut et ipse de mea tepiditate magis erubescam et alii de peccato suo dolore plenus instruantur. Olopherne Iudeos inuadente tutatus est eos Dominus, quoniam inuocauerunt nomen ipsius et ieiunauerunt et sacerdotes induti sunt ciliciis cinereque capita conspersi et infantes prostrati ante faciem templi et altare opertum cilicio. Illa

illud, si etiam ante Ioannem hominum poenitentia mutare potuit Dei sententiam? Mardocheus ad Susa abductus, cum Aman Persę odio in ipsum ac simultate factum esset, ut rex Persarum Assuerus edicto iuberet interfici Iudeos omnes, qui Susis atque alibi in regno eius erant, uestimenta scidit, saccum induit, aspersit cinere caput, cum clamore et eiulatu incessit. Illi etiam, qui per prouincias erant Iudei, ieiunauerunt cilioque

edicto iuberet interfici Iudeos omnes, qui Susis atque alibi in regno eius erant, uestimenta scidit, saccum induit, aspersit cinere caput, cum clamore et eiulatu incessit. Illi etiam, qui per prouincias erant Iudei, ieiunauerunt cilioque et cinere pro stratu usi sunt. Et Deo propicio, cędes, quę in ipsos grassatura erat, uersa est in autorem Aman. Quodque ipse Mardocheo ac cęteris Israhelitis facere intenderat, hoc cum asseclis

rebus iuris dicendi scientiam prętulit, plus etiam quam postularat, accepit: sapientis utique opinionis pręmium referens, opes et gloriam. At Assuerus, Persarum rex, malignis inuidi Aman delationibus plus ęquo credulus Iudeos, qui in regno suo erant, ueluti pacis turbatores, edicto omnes perdere iusserat. Mox innocentia eorum cognita sententiam uertit in accusatorem. Quos autem neci iam addixerat, honore affecit. Laudabilius egisset, si non

ut sis sapiens in nouissimis tuis! Nunc Euangelicę institutionis exempla, quę ad propositum quicquam spectare uidebuntur, colligemus. Dominus noster Iesus Christus Iudeorum in iudicando maliciam arguens: Venit -inquit- Ioannes Baptista neque manducans panem neque bibens uinum, et dicitis: Demonium habet. Venit Filius hominis manducans et bibens, et dicitis: Ecce

Nunquid autem, si etiam sacerdos non esset, maledicere illi debuit? Nequaquam. Non igitur maledicendi affectu hoc dixit, sed Spiritu Sancto concitatus, iniquo homini poenam denunciauit; uel etiam prophetauit, quia uetus Iudeorum sacerdotium percutiendum, hoc est, repellendum erat nouo Euangelii sacerdotio. Vnde alii codices scriptum habent percutiet, non percutiat, ut, quod futurum erat, significet, non quod ex indignatione

uirtutem potentissimo tyranno fortiorem esse et fideles, nisi Deo permittente, nulla ui occidi posse. Post hęc Antiocho Epiphane Hierosolymam uastante, idolum desolationis super altare Dei positum multi ex Iudeis nolentes adorare trucidati sunt. Pueri, qui circumcisione deprehendebantur, suspendio interempti, et qui cibis immundis abstinuerant, neci traditi. Quidam qui se prius armis defenderant, deinde ab inuadentibus die

Iudam Thaddeum in Persię urbe Senair, quia ipsis ingredientibus in templum simulachra deorum corruerunt, ab ędituis trucidatos; Matthiam, qui apostolatum, a quo Iudas decidit, sortitus est, Hierosolymis a Iudeis lapidatum et Romano ritu securi percussum; Barnabam, gentium apostolum Salamine a Iudeis comprehensum atque igni consumptum. Profecto nisi summa et pręclara esset martyrii gloria, nunquam Christus apostolos suos (quos

corruerunt, ab ędituis trucidatos; Matthiam, qui apostolatum, a quo Iudas decidit, sortitus est, Hierosolymis a Iudeis lapidatum et Romano ritu securi percussum; Barnabam, gentium apostolum Salamine a Iudeis comprehensum atque igni consumptum. Profecto nisi summa et pręclara esset martyrii gloria, nunquam Christus apostolos suos (quos pręter omnes dilexerat) tanta ac talia pati permisisset. Sed beati — inquit —

robustissimi, de quadriga prodeuntes Euangelii et perambulantes terram. Dum enim ad cęlum sibi uiam affectant, terrena omnia pedibus conculcarunt. Hi sunt illa tertia pars, quę apud eundem prophetam duabus reliquis, hoc est, Iudeis et gentilibus prędicatur superfutura. Partes duę — inquit — in terra dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per ignem, et uram eos, sicut uritur

exemplo, et qui stat, caueat, ne cadat, et qui ceciderit, poenitendo resurgat, ita ut ne rursum corruat. Nam crebrius corruendo languescere resurgendi potestatem ac debilitari necesse est. Pari ac pene eadem Iudei cuiusdam uisione, ob quam et ipse, ut Gregorius in Dialogo ait, ad baptismum uenit, seruatus est Andreas, Fundanę urbis episcopus. Qui cum sanctimonialem quandam foeminam secum cohabitare, suę illiusque continentię

Arguentur principes, qui sibi subiectos minus recte gubernant. Arguentur patres matresque familias et omnes, qui eorum, quibus pręsunt, saluti atque utilitati consulere negligunt. Post hęc idem apostolus aduersus perfidos Iudeos excutiens uestimenta sua dicet: Sanguis uester super caput uestrum; mundus ego ex hoc ad gentes uadam, ut scilicet Iudeis ob incredulitatis pertinaciam ad ęternas tenebras relegatis ipsos gentiles conuersos

saluti atque utilitati consulere negligunt. Post hęc idem apostolus aduersus perfidos Iudeos excutiens uestimenta sua dicet: Sanguis uester super caput uestrum; mundus ego ex hoc ad gentes uadam, ut scilicet Iudeis ob incredulitatis pertinaciam ad ęternas tenebras relegatis ipsos gentiles conuersos et credentes in cęlestia recipiat tabernacula. Caput X / DE SENTENTIA PROPHETARVM

uiduę non iudicauerunt, causam pupilli non direxerunt et iudicium pauperum non iudicauerunt. Nunquid super his non uisitabo, dicit Dominus, aut super gentem huiuscemodi non ulciscetur anima mea? Et incredulos Iudeos manu ostentans: Hęc est gens — inquiet — quę non audiuit uocem Domini, Dei sui, nec recepit disciplinam. Periit fides, et ablata est de ore eorum. De adulantium uero malignitate dicet:

Et ecce, pro quam modica delectatione momentaneisque deliciis in quam immensas incidimus erumnas! In hęc et eiusmodi lamenta, qui damnati fuerint, flebiliter concitabuntur. Inter hos autem et Iudei erunt, qui in errore infidelitatis pertinaces obduratique periere. Videbunt crucem in salutem credentium refulgentem, uidebunt ipsum, qui in illa crucifixus fuerat, ponentem inimicos suos scabellum pedum suorum, et tunc

neruis nudum prorupit in uocem ac se gentilem fuisse proximique uici indigenam respondit; nunc uero in foueam baratri infernalis tam alte retrusum angustiari, quam procul a terra distet cęlum. Sed etiam se inferius corruere Iudeos incredulos et ipsis inferius hereticos Christianos, qui reuelatam diuinitus ueritatem mendacibus peruertere sententiis moliuntur. Merito quidem ipsi heretici et gentilibus et Iudeis damnabiliores sunt. Nam utrique illi

cęlum. Sed etiam se inferius corruere Iudeos incredulos et ipsis inferius hereticos Christianos, qui reuelatam diuinitus ueritatem mendacibus peruertere sententiis moliuntur. Merito quidem ipsi heretici et gentilibus et Iudeis damnabiliores sunt. Nam utrique illi aperte cum Ecclesia pugnant, hi uero amicicię simulatione ex insidiis nocent et, cum se Christianos nuncupent, nulli Christianos perniciosius lędunt. Eadmundo, Cantuariensi

D. 90 [= 89]; cf. Macrob. Saturn. 1,12,35-37 Philosophos et mathematicos Roma expulit. Cf. Euseb. Chron., A. D. 92 [= 91] Iudeos, qui de stirpe Dauidis erant, interfecit, regium genus suspectum habens. Cf. Euseb. Chron., A. D. 99 [= 98] Ipse occisus in palatio periit

tutandos expensuros. 5 Velle omnino, ut orator caesaris 6 et Venetorum 7 abeat cum omnibus Alemannis, qui in aula regia vel reginali versantur. Factam esse praedam de Iudaica tota et de domo etiam cuiusdam servitoris reginae praedivitis superioribus annis facti ex Iudeo Christiani. 8 Venerant iam oratores Bohemorum pro conclusione unionis, tractabatur hoc negotium. 9 Apud regem Poloniae intelligimus esse oratores Turcae duos pacem ab eo et medio eius a rege Hungariae petentes; de rege Poloniae nullum dubium est eum pacem cum

quod sciebam, illo docente non perdidi. Putabant me homines finem fecisse discendi. Veni rursus Hierosolymam et Bethleem. Quo labore, quo pręcio Barabanum nocturnum habui pręceptorem? Timebat enim Iudeos, et alterum mihi exhibebat Nicodemum. Hebraicis itaque perdiscendis litteris operam dedit, ut diuinis adhuc scripturis plenius erudiretur. Hoc ad Rusticum monachum

Thessala Romano bellis ciuilibus arua,
Sed cęlo cognatum opus arcanisque sacratum
1.10   Mysteriis. Quorum qui solus crederis autor,
Solus, magne deus, mihi iam cantanda ministres. Iudei
Gens quondam Iudea potens opibusque uirisque,
Orbe sub Eoo residens, non inscia uerę
Religionis erat; ritus moremque sacrorum
1.15   Edidicit monstrante deo, referentibus ipsis
E cęlo

2.190   Spectantumque oculi tantum ęra micantia cernunt.
Ęquo Marte diu certatum, denique lassus
Hostilis cuneus iam retro cędere coepit.
Hoc magis expauidę sparsęque insistere turbę
Iudeus certat miles: iam Marte fugatos
2.195   Opprimere et multos furuo demittere Diti.
Corpora strata iacent campo; seruauit ad urbem
Paucos uersa fuga et uelox ad tuta recursus.
Exultat uictrix legio ditata rapina

Incurrisse manus, fugiens quas sępe latensque
Hactenus euasi cęlestis munere regis.
Nonne mihi melius procul hinc discedere et oras
5.240   Alterius regni sedesque subire remotas,
Vt, quum Iudeos extremi limitis agros
Excessisse sciet me rex, mihi bella mouere
Et mea scrutari tandem uestigia cesset?" Summum mane
Phosphorus Eoo pręcurrere coeperat orbe
5.245  

debita terrę. Achis Maochi filius
Inde Maochides Dauidem dicere semper
Vera ratus populoque putans abducere prędas
5.300   Illum sępe suo uastareque Saulica regna
Iudeumque solum, iam ipsum sibi semper amicum,
Ipsum per cunctos fidum fore credidit annos. Achis ad Dauidem
Ast ubi iam magno compelleret agmina motu
Inferretque uolens Sauli fera

corda furore
Exclamant omnes: "Redeat dux iste locosque
Possideat, quibus est abs te donatus abunde!
Pręlia nobiscum tantum desistat adire
Et certare simul. Quis enim confidere tuto
6.30   Iudeis poterit, Iudeis bella mouendo?
Suspicio est igitur, ne, dum miscebimus arma
Atque tuum contra connixi stabimus hostem,
Iste suis, o rex, te primum sauciet armis
Atque hinc nostra sequens discindat

Exclamant omnes: "Redeat dux iste locosque
Possideat, quibus est abs te donatus abunde!
Pręlia nobiscum tantum desistat adire
Et certare simul. Quis enim confidere tuto
6.30   Iudeis poterit, Iudeis bella mouendo?
Suspicio est igitur, ne, dum miscebimus arma
Atque tuum contra connixi stabimus hostem,
Iste suis, o rex, te primum sauciet armis
Atque hinc nostra sequens discindat uulnere terga.

proxima ripis
Oppida desertis subita formidine mortis
Effugere procul. Vacuas ingreditur urbes
6.140   Victrix turba uirum et coepit dominarier illis.
Ergo Palestinę concessit subdita genti
Iudei pars magna soli: castella fragosis
Collibus imposita et latis circumdata fossis
Moenia, frugiferę ualles et pascua rura
6.145   Quique fluunt sparsis riuatim fontibus horti
Et uario rident florum herbarumque

Assyrii uellent, reparatis uiribus omnes
Rursum bella petunt. Regis gens Adadeseri
Ad pugnam Euphratis transmisso flumine uenit,
9.130   Agmina multa nimis magno ductore Sobacho,
Castraque Iudeis posuerunt proxima terris. Iterum uictor Dauid
Inde suas Dauid contraxit ad arma cohortes
Et uada Iordanis raptim transgressus Helemos
Aduenit campos. Animis audacibus arma

Terga dabit, solus nostris circumdatus armis
Corruet ille senex, cuius, ne sceptra capessas,
Obstat uita tibi. Sublato salua redibit
11.130  Turba uirum. Cuncti pariter tua signa sequentur
Et iam Iudeo tutus dominaberis orbi."
Dicta quidem lęto susceperat Absalon ore
Quique aderant natu maiores illa probabant.
Absalon ipse tamen Chuso quum uerba uocato
11.135  Achitophelis ibi dudum prolata referret

noua copia cornu. nota
Tantum iussa dei prodest implere piisque
12.420  Officiis miseros solari opibusque iuuare.
Inde Palestinę rursum fera bella cateruę
Iudeis inferre parant. Se credere pugnę Dauid pugnat cum Palestinis
Iesseides ausus, magno discrimine uitę
Horrendum certamen init. Dum pręlia miscet,
12.425  Illum terribili petit hasta

Vsathia regione satus, uiditque cadentem
Ipsa Palestinę gentis manus atque repente
Fugit uersa retro. Nam Zaphus magnus et ipse
Esse Gyganteę ferebatur stirpis alumnus. Rursum Iudei superant
12.445   Tertia palma loco Iudeis contigit illo:
Hinc illinc magno surgebant pręlia motu,
Hostes terga tamen rursum uertere pauentes,
Quum conspexissent fortem cecidisse Goliam

Ipsa Palestinę gentis manus atque repente
Fugit uersa retro. Nam Zaphus magnus et ipse
Esse Gyganteę ferebatur stirpis alumnus. Rursum Iudei superant
12.445   Tertia palma loco Iudeis contigit illo:
Hinc illinc magno surgebant pręlia motu,
Hostes terga tamen rursum uertere pauentes,
Quum conspexissent fortem cecidisse Goliam
Ense Deodati, Bethlemis clarus in oris

laesae fuerint, fructus suos ante maturitatem ad terram demittunt. Virtutum radix fides est. Ea si quicquid titubauerit, frustra beatae immortalitatis fructus speratur, cum scriptum sit: Spes impiorum peribit. DE IVDEORVM PERFIDIA Parabola III Rege absente regnum occupauerat tyrannus. Rex plebi seruitute oppressae nuncios misit significans propediem uenturum se eosque liberaturum. Velle tamen hoc ab eis, donec ueniat, seruari: ut singulis diebus clamarent:

omni officio prosequi debuerant. Rex iratus jussit militibus, ut tantae erga se ingratitudinis scelus ulciscerentur. Homines ergo hii patriis sedibus pulsi meritas poenas dederunt. Nec tamen sic afflicti ab illo expectationis errore resipisci uoluerunt. Haec parabola Iudeorum arguit incredulitatem. Qui cum ob primorum parentum culpam libertate exuti sub maledicto Legis essent, liberatorem Christum expectarunt, quem illis uenturum prophetae praedixerant. Eius itaque futurum aduentum quotidianis sacrificiis cerimoniisque

arbitrabar me non posse compotem voti fieri. Cum primum autem valebo, si per negocia licebit (postquam ita placet), ante digressum meum ex hisce regionibus D. T. Louanii conueniam; nec enim ipsa hoc tempore tam bonas horas huc veniendo perdere debet. De Iudaeo vel qui sub eius tam infami et perdito nomine cum doctissimo quoque ac optimo viro congredi audent, solum ex infamia famam sibi aucupantes, nil melius existimo quam illos omittere cum incircuncisa ab omni bono opere mente, et in tenebris suis ignotos delitescere. Ex motu tactuque rei foetide

De gratis erga Deum in Testamento Veteri c. 2 De gratis erga Deum in Testamento Nouo c. 3 De ingratis ante diluuium c. 4 De beneficiis Iudeis collatis post diluuium c. 5 De ingratitudine Iudeorum in Deum | et quę pro idolatria passi sint c. 6 Mala decem tribuum c. 7

De gratis erga Deum in Testamento Nouo c. 3 De ingratis ante diluuium c. 4 De beneficiis Iudeis collatis post diluuium c. 5 De ingratitudine Iudeorum in Deum | et quę pro idolatria passi sint c. 6 Mala decem tribuum c. 7 Mala duarum tribuum c. 8

pro idolatria passi sint c. 6 Mala decem tribuum c. 7 Mala duarum tribuum c. 8 Mala Iudeorum post Christi passionem propter incredulitatem c. 9 De ingratitudine hereticorum et Iudę proditione c. 10 De officio catholici prędicatoris c. 11

Jo. 4. crede mihi mulier quasi diceret: mihi crede qui Dei sapientia sum, non philosophis qui humana sapiunt, non poetis priscę fatuitatis scriptoribus, qui in deorum vix numeranda multitudine delyrant . neque Iudeis qui Trinitatem denegant | non intelligentes in una simplici-que substantia personarum pluralitatem, quam et ipse sanctus propheta Dauid uidit dicens: ps. 109 Dixit Dominus Domino meo sede a dextris meis. et alibi:

Matth. 16 Et super hanc petram ędificabo Ecclesiam meam. Quam petram ille qui primus confessus est, Petri nomen accipere meruit. et inter apostolos tenere principatum. Hoc igitur quod Iudeis dictum est: Jo. 8. Si filii Abrahę estis, opera Abrahę facite, nobis quoque dictum putemus. gen. 15. Credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad iustitiam . Fides

Luc. 7. Beatus inquit qui non fuerit scandalizatus in me! Scandalizantur illi qui dubitant | nec satis credunt. Vnde Apostolus: Ad Corin. prima 1. Nos ait prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam , ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum Dei uirtutem et Dei sapientiam. Sed post Christum quid quęso beatius matre Christi? et ipsa tamen ideo beata prędicatur, quia de nuncio sibi cęlitus

Scandalizantur illi qui dubitant | nec satis credunt. Vnde Apostolus: Ad Corin. prima 1. Nos ait prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam , ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum Dei uirtutem et Dei sapientiam. Sed post Christum quid quęso beatius matre Christi? et ipsa tamen ideo beata prędicatur, quia de nuncio sibi cęlitus allato nihil dubitauit . Sic enim Spiritus Sanctus per os Elisabeth

Matth. 12 Generatio praua et adultera signum quęrit. et quoniam qui dubitant, indigni sunt ut tale aliquid cernant: Signum inquit non dabitur ei nisi signum Ionę prophetę. Quęri potest, cur dictum sit: et signum non dabitur ei , cum Iudeis incredulis multa signa data fuerint? Sed qui signo, id est miraculo Dominicę resurrectionis, cuius typus Ionas fuit, non crediderunt, quod maximum erat , multo minus aliis non ita magnis credere poterant. Maius est enim semet a morte reuocare ad uitam

Et peregre profectus est. non discedendo sed permittendo, ut in utranque partem libera sit operandi facultas. Misit deinde seruos ad fructus uineę colligendos ; misit enim prophetas, qui mandatorum Dei obedientiam exigerent. sed agricolę id est, Iudei proterui | et nullius bonę discipline patientes, nec Dei sui nunciis pepercerunt, alium afficiendo uerberibus ut Micheam, alium uulnerando ac perimendo ut Esaiam , Hieremiam, Zachariam et alios non paucos prophetas, neminem

non quia ignoraret quid facturi essent, sed innuens quid facere deberent. At illi: Hic est hęres, inquiunt | venite occidamus eum. occiderunt et ejecerunt extra uineam id est extra Hierusalem. extra ciuitatem enim crucifixerunt Dominum Iesum. uel extra uineam, extra Iudeorum ecclesiam. ut ab ipsis eiectus exciperetur colendus a nobis. Sequitur enim: Quid ergo faciet dominus uineę? malos male perdet, et uineam locabit aliis. hoc est, omnibus in Christum credentibus, tam gentilibus quam Iudeis |

Dominum Iesum. uel extra uineam, extra Iudeorum ecclesiam. ut ab ipsis eiectus exciperetur colendus a nobis. Sequitur enim: Quid ergo faciet dominus uineę? malos male perdet, et uineam locabit aliis. hoc est, omnibus in Christum credentibus, tam gentilibus quam Iudeis | ueteribus noua copulans Christus lapis angularis, illa implens et ista incohans . Veruntamen quantum intersit inter Ecclesiam et synagogam, ipsa nominum

scriptum legimus: Mar7 Et ingressus domum neminem uoluit scire, et non potuit latere. Sed hoc apud gentiles in finibus Tyri et Sydonis gestum esse meminisse debemus, quibus non antequam Iudeis prędicandum erat Euangelium. quia ergo uulgandi gentibus Euangelii nondum tempus erat, Dominus Iesus noluit tunc illis nunciari per apostolos, sed tantum agnosci per miracula, his duntaxat qui ultro ad fidem uenturi erant. Non ergo

Et in psalmo habetur: ps125 Cum dederit dilectis suis somnum . Honestiore igitur quam mortis uocabulo mors notata est iustorum, qui in Domino uiuunt. Vnde Christus Iudeorum nuncupatus est uiuorum et mortuorum. Plura quippe mortis genera sunt. est proprie mors corporis recedente anima, quę uiuificat illud. est per metaphoram mors animę, cum propter peccatum a Deo deseritur.

Quamobrem totis uiribus est cauendum, ne cum tanto animę nostrę dispendio illicitę cogitationis laqueis irretiamur | et dominus, cui nihil est absconditum, sicut olim Iudeis, ita etiam nobis exprobret dicens: matth9 Vt quid cogitatis mala in cordibus uestris? Primo suggestioni lasciuientium cogitationum erit resistendum, ne placeant, deinde si quicquam delectauerint, ne

Non assumes nomen Domini Dei tui in uanum. Ne contemnere uideare, quod pręcipue oportet reuereri. tertium. Memento ut diem sabbati sanctifices. Nos uero sabbati obseruationem ad diem Dominicum transtulimus, ne cum Iudeis in Christum non credentibus uideamur sentire, qui eum in sepulchro mortuum sabbato quieuisse fatentur quidem, sed postea uiuum resurrexisse negant. Itaque ob resurrectionis reuerentiam | eo quo facta est die ab operibus uacamus, nec tamen ita superstitiose | ut Iudei sabbato.

ne cum Iudeis in Christum non credentibus uideamur sentire, qui eum in sepulchro mortuum sabbato quieuisse fatentur quidem, sed postea uiuum resurrexisse negant. Itaque ob resurrectionis reuerentiam | eo quo facta est die ab operibus uacamus, nec tamen ita superstitiose | ut Iudei sabbato. Nam et mensas paramus | et calices abluimus | et multa huiusmodi agimus. Etenim seruilia opera quę uetantur, peccata potissime, quibus Deus offenditur, intelligimus, a quibus certe tunc magis est

honestę artis laboribus diem illum conterere | quam per ocium ad tam nefanda flagitia conuerti? Profecto minus offenderetis nullum omnino diem festum agere quam hunc quem agitis tot uitiorum obscoenitatibus prophanare. Concessus fuit olim Iudeis repudii libellus, ne in uxores quę displicuissent | ueneno sęuirent, sed potius uiuas dimitterent. Age iam permittatur et uobis, ut omnes dies profesti sint, nullus festus, ut potius manuum labore occupetur animus quam nihil agendo male agere assuescat. Nullus

tantum autem obstinatorum non acceptat orationem, ut etiam pro eis orare uetet, pręsertim si incorrecti inpoenitentes-que decesserint, quod Ioannes apostolus in epistola testatur dicens: Est peccatum ad mortem. Non pro illo dico, ut roget quis . Ipse quoque Dominus Iudeorum pertinacię iratus, ad Hieremiam prophetam loquens ait: Tu ergo noli orare pro populo hoc, nec assumas pro eis laudem et orationem. Et non obsistas mihi, quia non exaudiam te. Timeant itaque horum uerborum sententiam, qui in

Hunc si imitari in gustando sacramento perges, nonne etiam tibi dicere poterit Dominus: Ecce manus tradentis me, mecum est in mensa. et vę homini illi per quem Filius hominis tradetur ? Tradidit illum Iudas impiis Iudeis, tu eundem tradis tibi impuro. Hanc ob rem nisi te correxeris | poenitentiam-que egeris | ac pro tanta tua temeritate fleueris, acerbissimas quidem et nullo fine concludendas in inferno poenas dabis. Sic enim

surdum ac mutum curasset: Hoc demonium inquit non eiicitur, nisi in ieiunio et oratione. Prodigus filius, qui bona scortando luxuriando-que abligurierat, tunc ad patrem flagitii sui poenitens rediit, cum esurire coepisset. Deus Iudeis placari paratus, per Iohelem clamabat: Conuertimini ad me in toto corde uestro, in ieiunio et fletu et planctu! Et Niniuitis ieiunantibus pepercit, quos-que minatus fuerat se funditus euersurum, seruauit. Danieli ieiunanti et oranti Christi uenturi mysteria reuelantur.

Hunc si sequi uolumus | et sanctissimis eius institutionibus inhęrere, uere sapientes uere-que beati erimus | et iam non terreni sed cęlestes. Audiamus quid super hac re Apostolus dicat: Iudei, inquit, signa petunt, et Gręci sapientiam quęrunt. nos autem prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stulticiam, ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum Dei uirtutem et Dei sapientiam. quia quod stultum est Dei sapientius est

inhęrere, uere sapientes uere-que beati erimus | et iam non terreni sed cęlestes. Audiamus quid super hac re Apostolus dicat: Iudei, inquit, signa petunt, et Gręci sapientiam quęrunt. nos autem prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stulticiam, ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum Dei uirtutem et Dei sapientiam. quia quod stultum est Dei sapientius est hominibus, et quod infirmum est Dei, fortius est hominibus.

sed cęlestes. Audiamus quid super hac re Apostolus dicat: Iudei, inquit, signa petunt, et Gręci sapientiam quęrunt. nos autem prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stulticiam, ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum Dei uirtutem et Dei sapientiam. quia quod stultum est Dei sapientius est hominibus, et quod infirmum est Dei, fortius est hominibus. In his ergo Scripturis, quas gentilitas deridet | et

sapientia | ideo-que uitanda. cum scriptum sit: Scrutator maiestatis opprimetur a gloria. Et iterum: Non plus sapias quam necesse est, ne obstupescas. Caue igitur nimis altum sapere, ne forte uel cum hereticis Vetus Instrumentum damnes uel cum Iudeis Nouum | et cum utrisque ipse damneris. dicente Domino: Nunquid non in die illa perdam sapientes de Idumea | et prudentiam de monte Esau? Peribunt utique heretici et Dei iudicio condemnabuntur,

damneris. dicente Domino: Nunquid non in die illa perdam sapientes de Idumea | et prudentiam de monte Esau? Peribunt utique heretici et Dei iudicio condemnabuntur, qui terrena sapiebant. hoc enim Idumea interpretatur. et Iudei qui cum Esau aduersabantur fratri eius Iacob, id est, cum synagoga Ecclesię Christi, ad quam credentem primogenita credere nolentium benedictiones-que transierunt. Illud quoque ad hereticorum infidelitatem spectare arbitror quod Salomon ait:

calumniatorem. Vir etiam iniquus | et homo inimicus est demon, ut in psalmo: A uiro iniquo erripies me. et in Euangelio: Inimicus homo in medio tritici superseminauit zizania. Idem est Barrabas, qui adhuc inter Iudeos homicidia peragit incredulitatis. Et ne ignoremus angelum aliquando Dei fuisse, post reatum etiam angelus nominatus est, non tamen bonus, sed malus, non Dei, sed diaboli.

qui pręsunt monasterio. ut non quod ipse deliberat faciat, sed quod illi concesserint. Patientia A Domino discamus et patientiam. Odia Iudeorum ęquo animo tulit. quos uno uerbo omnes perdere poterat | ab his probra , maledicta, uincula, flagella, uerbera, contumelias, alapas | atque sputa sustinuit. Ab his coronari spinis, clauis in cruce configi, felle et aceto potari, lancea

Glorificauit enim Deus hominem quem assumpsit, a morte suscitando, in cęlum transferendo, quod semel assumpsit nunquam dimittendo, adorandum et angelis et hominibus proponendo. Iudicauit autem iudicio damnationis Iudeos incredulos | et gentiles in errore obstinatos | et fideles fidem opere destruentes. Quod ergo non quęsierit gloriam suam ad humanitatem pertinet, quod autem quęsierit et iudicarit, ad diuinitatem refertur.

magis in consortium recipere? Cauenda est igitur infidelium hominum conuersatio, maxime eorum qui ita auersi sunt, ut nulla supersit spes futurę illorum conuersionis, et hoc apostolorum ipsorum exemplo, qui cum uidissent incredulos Iudeos Christum nolle recipere, ab eis discedentes aliis euangelizare Dei uerbum coepere. Itaque ne perfectis quidem conuenit ad obstinatos accessio, cum ne in docendo operam perdant, tum ne molliter blande-que alloquendo fauere illorum errori uideantur.

etiam manibus operatur, partim ut alimenta sibi paret, partim ne desidię se dedat, et quiescente corpore | feruor quoque animi erga diuina succensi tepescat. Act. XVIII Sic fecit Paulus, tantummodo sabbatis cum Iudeis disputans, cęteris diebus arte scoenofactoria se exercens. Quod si ad uictum labor non suffecerit, aliunde id quo indiges tibi adiicietur. Licet enim et ab illis accipere quos doces, quia dignus est operarius cibo suo, et qui altari seruit, fas est ei uiuere de altari,

quam infidelibus | et bonis denique quam malis. Iesus enim Dominus noster ante se a pastoribus qui in Iudea erant, quam ab alienigenis adorari uoluit. et ante in Nazareth ubi nutritus et educatus fuerat, Esaię prophetiam recitando se manifestum fecit quam Hierosolymis, et ante Iudeos ea quę fidei sunt, docere studuit | quam alienigenas nationes. Quam quidem rem postea apostoli quoque ipsi confessi sunt | ad illos dicentes: Vobis oportuit primum prędicari regnum Dei, sed quia indignos eo uos fecistis, ecce

cum omnibus et sanctimoniam, sine qua nemo uidebit Deum. Nequis pręterea generis conditione alteri se pręferens dissidium concitet, XII In uno spiritu omnes nos inquit, in unum corpus baptizati sumus, siue Iudei siue gentiles, siue serui siue liberi | et omnes in uno spiritu potati sumus. Intantum autem Dominus fidelium suorum pace delectatur, ut in salutationibus quoque pacem offerri iubeat dicens: Matth. X Intrantes

Ob hoc equidem reor ipsum Christum ab Apostolo significatum, cum in fine epistolę ad Romanos dixit: Deus autem pacis sit cum omnibus uobis amen. Deus enim pacis est, qui inter Deum et hominem pacem ponere uenit, qui Iudeos et gentiles inter se dissidentes in una fide copulauit, qui noua ueteribus coniunxit et utraque fecit unum. Christus itaque et Deus pacis | et Dei pax | et pax nostra est. Ex quo satis constat | illos ab eo esse alienatos, ut non gratię sed irę filii sint, qui odio habent

sanguini communicauerat, quem tot miracula fecisse iam uiderat, quem iustum, quem pium, quem semper innocentem et in omnes beneficum nouerat, eum (proh nefas) ad necem prodidit | et in manibus querentium sanguinem eius dedit, triginta non amplius argenteorum precio allectus, quos a Iudeis accepit. Non fuit ergo ueritus tam prophano animo, tam mente impia ad talem Dominum accedere | et ei osculum pacis offerre, quem tam paruo iam uendiderat. Sed uide huiusce nefandi flagitii terribilem exitum. conscientia pulsatus ueniam desperauit. quam certe si petiisset

afficit omni morte magis expauescendo. (!) Porro ex hac delictorum specie illud maximum esse creditur, quod blasphemia in Spiritum Sanctum in Euangelio nominatur. Huius criminis a Domino Saluatore coarguti sunt Iudei, cum dixissent | eum in Belzebub, non in Dei uirtute eiicere demonia. Patet ergo peccatum in Spiritum Sanctum tunc perpetrari, cum quis Dei opera aliis tribuit, non errore deceptus, sed inuidię stimulis actus, ut Dei laudem sua procacitate obscuret.

quę societas Christi cum Belial? Cum autem a Deo quis recedit, continuo fit diaboli seruus. Io. 8 Nam si omnis (ut Saluator ait) qui facit peccatum seruus est peccati, nonne etiam diabolo seruit, qui eum ut peccet stimulat? Iudei uitiis dediti cum se iactarent Deum habere patrem audiunt: Io. 8 Vos ex patre diabolo estis et desyderia patris uestri uultis facere. Quam sententiam secutus Ioannes apostolus ait:

uoluptatem remedia iuuabit animo recolere quicquid Saluatorem nostrum sponte in hac uita passum nouimus. Visus Igitur si te uana spectandi uoluptas prouocauerit, qualem ille uoluptatem capiebat cogita, cum Iudeorum cerneret perfidiam | et ob id flere compelleretur | cum-que eosdem contra se insurgere uideret, quos ipse saluare uenerat. Auditus Si tibi aurium delectatio blandiri coeperit, attende quodnam illi delectamentum erat | quotidie ab impiis conuitia

Equos quoque ferocire cogit obesitas, macilenti desinunt calcitrare. Quod si Sodomitas et Gomorreos (ut scriptum est) saturitas panis et ocium in abominandos pręcipitauit coitus | et si hac ipsa de causa eiusdem criminis Iudei arguuntur, dicente Domino: Hier. 5 Saturaui eos et mechati sunt, et in domo meretricis luxuriabantur, nonne per ieiunium euitata saturitate | scelus quod ab ea proficisci credimus simul uitabitur?

Tunc igitur a coniugii opera Venereę-que uoluptatis usu continere sese debent coniugati, cum ciuitas opprimitur calamitate, ne communi malo aliis tristantibus ipsi gaudere uideantur. Sic enim in Iohele propheta imminente captiuitate ad Iudeos dicitur: II Egrediatur sponsus de cubili suo et sponsa de thalamo suo . Leuit. XV. XV II Ad menstruatam quoque uxorem accedere Lex uetat, ne concepti foetus uitium

Proferam adhuc magis cruentum exemplum, sed minus rationis compotis uulgi. Titi milites. (!) Tito Hierosolymam obsidente | plurimi ex Iudeis fame compulsi ad Romanos transfugiebant (ut Iosephus autor est) percrebuit fama transfugas aurum haustum uentre gestare cum a suis nequid efferrent excuterentur. ob hoc a militibus Romanis clam excepti laniati-que exenterabantur. quęrebatur-que aurum intra cęsorum uiscera | nec

(!) Porro si quęris , quanta tunc fuerit culpa ingratorum, multę bestię cathaclismo superfuerunt, illorum nemo. Iudei Post diluuium ingratissimos omnium semper fuisse Iudeos comperio; illos excipimus, quorum superius facta est mentio. Etenim cum ab ipso mundi Domino multo plura quam reliquę nationes beneficia accepissent, magis etiam constanter illum colere debuerunt.

(!) Porro si quęris , quanta tunc fuerit culpa ingratorum, multę bestię cathaclismo superfuerunt, illorum nemo. Iudei Post diluuium ingratissimos omnium semper fuisse Iudeos comperio; illos excipimus, quorum superius facta est mentio. Etenim cum ab ipso mundi Domino multo plura quam reliquę nationes beneficia accepissent, magis etiam constanter illum colere debuerunt. De beneficiis Ivdeis collatis

semper fuisse Iudeos comperio; illos excipimus, quorum superius facta est mentio. Etenim cum ab ipso mundi Domino multo plura quam reliquę nationes beneficia accepissent, magis etiam constanter illum colere debuerunt. De beneficiis Ivdeis collatis post dilvvivm. Caput V Videamus igitur primo, quę-nam illis ab indulgentissimo rerum largitore Deo pręstita fuerint bona. deinde quam ingrate ipsi ex aduerso se gessere, et simul quę postea passi sunt

Videamus igitur primo, quę-nam illis ab indulgentissimo rerum largitore Deo pręstita fuerint bona. deinde quam ingrate ipsi ex aduerso se gessere, et simul quę postea passi sunt mala. Iudei Solis unius Dei ueritas fuit reuelata, solis leges de cęlo datę, monstratus cerimoniarum ritus, oracula futurorum indulta, Dei uoces palam locutę, ingentium miraculorum operatio

non deseruissent. Nunc ergo quod superest, breuiter expediemus, qua ingratitudine usi sint | quanta-que Deo ulciscente pati meruere. De ingratitvdine Ivdeorvm in devm et qvae pro idolatria passi sint . Caput VI Longum admodum foret memorare scelera singulorum, qui inter Iudeos impii infidi-que fuere.

De ingratitvdine Ivdeorvm in devm et qvae pro idolatria passi sint . Caput VI Longum admodum foret memorare scelera singulorum, qui inter Iudeos impii infidi-que fuere. Omnium ergo simul in Deum suum infidelitas detegatur | poena-que infidelitatis. ut cum hęc nota fuerint, simul constet et ingratitudinis magnitudo | et iusti Domini in

secessere sub rege Hieroboam, duę reliquę sub Roboam Hierosolymis manserunt. In Samaria quidem perseuerauit impietatis crimen | Hierosolymitę magis fideles inuenti sunt. Vitulos ęneos adorabant Samaritę, quos pro diis colendos posuerat Hieroboam primus ex Iudeis Samarię rex. Eam ob rem Abię Hierosolymarum regi, in pręlio succubuerunt; die uno quinquaginta milia eorum desyderata sunt. Ciuitates tres amissę: Bethel Hiesana et Ephron. Deinde regnum de familia Hieroboami ad alios translatum. Postea

in regno successit Ezechias Ahazi filius per omnia patri dissimilis. (!) Pie enim ac sancte uixit. et ut intelligas principum mores ciuibus documento esse solere | semper quidem Iudei sub religiosis regibus religiosi fuere, sub impiis impii. Manasses Post Ezechiam regnat Manasses eius filius, magis impietate quam regno nobilis. Captus a Caldeis addicitur seruituti. aduersis pulsatus agnouit errorem, poenitentiam egit |

tales quidem poenas dedit. quę si solę proponerentur | et nulla futura esset in inferno, quis adeo temerarius est, ut audeat esse in Deum ingratus? Mala Ivdeorvm post Christi passionem propter incredvlitatem. Caput IX Postea uero per Cyrum manumissi | postliminio-que reuersi sub Esdra sacerdote instaurarunt urbem et templum | Domino fauente, postquam eos delicti

sic interrogatos oportuit: Vidistisne accessisse ad sepulchrum Discipulos | an non? si non uidistis multo sopore fortasse oppressi, quomodo scire potestis? sin uidistis, cur non comprehendistis inermes armati, paucos multi, onere sublati corporis grauatos expediti? Videtis o Iudei custodię uestrę manifestum mendacium | attamen quę uestra pertinacia est, uultis potius mendacio credere et perire | quam sequi ueritatem et saluari. Quid est autem quod Christum negando multo maiorem experti estis Dei iram | diuturniorem-que passi calamitatem | quam cum

Christo seruiunt, Christum adorant, de Christo die ac nocte cogitant, Christi pręcepta totis uiribus exequi contendunt | et contemptis terrenę luxurię deliciis post eum currere nunquam desistunt. Sed ne solos Iudeos accusasse uideamur, nostrorum quoque in Christum infidelitas (ut alia delicta prętermittantur) in medium ueniat, non tam quę modo sit, quam quę olim fuerit | et ueri assertione uicta desierit. De ingratitvdine hereticorvm et ivdae

Machumetus. (!) Sola quidem adhuc Machumetana heresis extat, et uiribus aucta | sęuit in Christianos, ut qui Christi sunt, calamitatum patientia probentur, donec et illa sua corruat impietate ac dissoluatur. Quemadmodum autem Iudeorum olim fuit in Deum ingratitudo ad idola conuerti, ita nunc nostrorum par flagitium erit | de Christo parum pie sentire. Iudas. (!) Quod si tam ingrati sint,

apostolicę familię oeconomus factus et loculos habens, ut quę omnibus offerebantur, solus dispensares. at tu (proh nefas!) tantorum beneficiorum prorsus immemor et pecunię cupiditate superatus, ut triginta argenteos acciperes, Dominum in mortem tradidisti. Vicisti tuo parricidio Iudeorum ingratitudinem: bonum quod acceperant illi, commune cum aliis erat, tu speciali priuilegio dotatus, tu in ordinem pręcipuorum Christi comitum uocatus, tu singulari quodam honore pręditus, in tantam excidisti dementiam, ut eius proditor fieres, cuius fueras discipulus,

XIII Ab illis uero quorum nulla speratur correctio, qui cum pharaone obduruerunt, auertenda uerbi diuini prędicatio est. Apostoli Iudeorum obstinatione offensi dixerunt: Act. 1 31 Vobis oportebat primum loqui uerbum Dei, sed quoniam repellitis illud | et indignos uos iudicatis ęternę uitę, ecce conuertimur ad gentes. sic enim nobis pręcepit Dominus . Ac ne

quos docendo et exhortando ut eadem facerent alleximus. In Esaia etiam beatos uocat Dominus doctrinę sanctę dispensatores. 32 Beati inquit | qui seminatis super omnes aquas, immittentes pedem bouis et asini. hoc est Iudei et gentilis. quod quidem ad Euangelii tempora pertinet. Deut. 22 Antehac enim Lex uetabat arare in boue et asino simul. Dominus quoque apostolis pręceperat: Ma. 10 In uiam gentium ne

sermonibus prędicatoris instructus relicto errore ad uiam sese confert ueritatis. Quid uerbis opus est? experimenta docent, quam sit expediens prędicationes audire. Sępe uidimus his auditis | Iudeos baptismum poscere Christi, seculares uiros ac mulieres religionis uota suscipere | et quę perfectionis sunt, libera uoce profiteri. Prędicationes igitur audiendo homines ex malis boni euadunt, ex bonis

superbos semper sunt iurgia. In tantum quidem superbi iurgiis assuescunt, ut ipsa iurgia superbiam appellet psalmista dicens: ps. 13 Os eorum locutum est superbiam. Superbi erant Iudei, ideo neque contra Deum murmurare timuerunt | nec Moysi et Aaroni contumaciter insultare. Roboam Roboamum Salomonis filium ad contumelię uerba regalis impulit dignitas; et populo poscenti aliquod pensionum leuamen:

curis-que superuacuis incessantur. Aman Hest. 3 Hinc est quod secundus a rege Persarum Assuero Aman pati non poterat, quod Mardocheus Iudeus non sibi assurgeret | se-que non adoraret. Ideo furore accensus a rege apud quem plurimum poterat exegit, ut Iudei qui in regno eius erant, internicione delerentur | et cum his ipse Mardocheus in crucem actus periret. Sed uide quomodo Deus deposuit

Aman Hest. 3 Hinc est quod secundus a rege Persarum Assuero Aman pati non poterat, quod Mardocheus Iudeus non sibi assurgeret | se-que non adoraret. Ideo furore accensus a rege apud quem plurimum poterat exegit, ut Iudei qui in regno eius erant, internicione delerentur | et cum his ipse Mardocheus in crucem actus periret. Sed uide quomodo Deus deposuit potentes de sede | et exaltauit humiles. Rex edoctus per reginam coniugem suam Hester, quam bene de illo meritus fuerit Mardocheus detectis

| et cum his ipse Mardocheus in crucem actus periret. Sed uide quomodo Deus deposuit potentes de sede | et exaltauit humiles. Rex edoctus per reginam coniugem suam Hester, quam bene de illo meritus fuerit Mardocheus detectis olim insidiis coniuratorum in ipsum, mutauit edictum | Iudeos-que liberę conditionis esse iussit. Hest. 7 Mardocheum uero post se primum fecit. Aman autem in crucem, quam ipse Mardocheo parauerat, actus est. Atque ita omnia superbi uota in contrarium uersa sunt, et pernicies quam aliis

interpretatione scripturę, postremo nocte insequente interfectus est. Anthiochus Mach. 2 9 Antiochus Epiphanes et ipse in Deum blasphemus | ira-que tumens minabatur urbem Hierosolymam supra Iudeorum corpora diruiturum se | et quę habitantium erat locus, facturum ut sit cęsorum sepultura. mox uiscerum dolore correptus | ac toto tabefacto corpore sero poenitens | ęquum esse ait, ut homo mortalis Deo immortali sit subiectus. talia fatus uita

ut-que illi magis in proposito confirmentur suarum passionum catalogum contexit dicens | exercitatum se fatigatum-que fuisse in laboribus plurimis, in carceribus abundantius, in plagis supra modum, in mortibus frequenter. a Iudeis inquit quinquies quadragenas una minus accepi | ter uirgis cęsus sum, semel lapidatus sum, ter naufragium feci, nocte ac die in profundum maris fui, in itineribus sępe, periculis fluminum, periculis latronum, periculis ex genere, periculis ex

dicens: Matth. 14. Cum uos persecuti fuerint in ista ciuitate, fugite ad aliam. Et ipse secessisse in desertum dicitur, cum Ioannem Herodis gladio peremptum audisset. Quando etiam Iudei ad feriendum illum lapides corripuissent, Io. 8 abscondit se (ut euangelista ait) et exiuit de templo | Poterat omnes unico nutu interimere, et maluit fugere, ut nos doceret etiam imbecilliorum iracundiam potius deuitare | quam

ait) et exiuit de templo | Poterat omnes unico nutu interimere, et maluit fugere, ut nos doceret etiam imbecilliorum iracundiam potius deuitare | quam resistendo magis accendere. ad cor. 2. 11. Paulus Damasci Iudeorum insidias | et prępositi Aretę regis minas per murum in sporta depositus effugit, non tamen mortis metu sed dilatione, ut adhuc superuiuens multorum saluti consuleret. Nunquam enim cessauit prędicando, disputando, scribendo | omnes quos

paupertatem, aliorum impensis uitam sustentauit, alieno usus est hospitio, esuriuit, sitiuit, fatigatus est. flesse pluries legitur, risisse nunquam. Adhuc puer quęsitus est ad necem. deinde adultus odia semper perpessus est impiorum. a discipulo uenditus ac proditus est, a Iudeis comprehensus et afflictus | et qui peccatum non fecerat, ligatur, accusatur, falso testimonio circumuenitur, conspuitur, alapis cęditur, deluditur, maledicitur, spinis coronatur, arundine uerberatur | nudus flagella sustinet, nudus crucem

| sola in Deum contumelia tuta est. Poena ab homine expetitur ob iniuriam homini illatam, et Deum maledicentis scelus nulla denunciatione reprimitur. Leuit. 24 Vbi nunc est illa Iudeis data Dei lex, qua blasphemi lapidibus obrui iubentur? qua quidam cum altero rixatus cum nomen Domani maledixisset, extra castra eductus est | ut hominum consortio indignus | et lapidum ictibus interemptus linguę impietatem

urbs euersa, ipse cum populo adductus est Babylonem catenis uinctus | atque in captiuitate periit. lib. 18 ca. 14 Herodis tetrarchę exercitum parua quidem Arabum manu ad internicionem pene cęsum ideo fuisse quibusdam ex Iudeis uisum est (ut Iosephus refert) quia Ioannem Baptistam precipuę sanctitatis uirum interficere ausus fuerit, ut liberius sceleratis nuptiis, quas ille arguebat, abuteretur. His exemplis discant superbi quam male indignentur aduersus

Syrię rex, et Phacee, rex Israhel, obsederunt eum in urbe Hierosolyma, quam quidem expugnare nequiuerunt. Sed inde decędens rex Syrię Hailam cępit eiectisque Iudeis posuit in ea Medos et Syros. Achaz uero ad aliena auxilia conuersus magnam auri argentique uim misit Theglatphalasar, Assyriorum regi. Hinc ille contra Syros insurgens uastauit Damascum et Rasin regem interfecit. Achaz

eorum statim sublatus est. Illi admirantes narrare coeperunt mirabilia Dei. Tobias pater ait: Deus castigauit nos propter iniquitates nostras et ipse saluauit nos propter misericordiam suam . Postremo prophetauit de dispersione Iudeorum et Christi aduentu Hierusalemque cęlesti. Sex et quinquaginta annorum erat, quando oculis captus est. Cęcus uixit annos IIII, post cęcitatem XLII. Totius uitę illius fuere anni CII. Sepultus est in ciuitate

toto corde Deum pręcabantur. Olophernes interim obsidet Bethuliam. Achior illum admonet de conditione et ritu Israhelitarum. Olophernes compręhensum misit Betulianis, ut oppido capto ipse simul puniatur. Dixerat enim Iudeos insuperabiles esse, nisi cum deo suo deliquissent. Ciuitatem oppugnat Olophernes. Ciues auxilium a Domino implorant et, cum siti laborarent, insultant in Oziam principem, quod non se tradiderit Assyriis, priusquam siti perirent.

Aman, de stirpe Agag, secundus a rege. Omnes illum adorabant pręter Mardocheum, qui nefas putabat eum deferre honorem homini, quo Deus ipse colebatur. Id Aman iniquo animo ferens persuadet regi, ut edicto iubeat deleri Iudeos, qui in regno eius erant, proinde ac pacis quietisque turbatores. Exiit edictum; metus et moeror Iudeorum animos occupauit. Mardocheus more suę gentis in re tam tristi scidit uestimenta et sacco coopertus cinere caput

eum deferre honorem homini, quo Deus ipse colebatur. Id Aman iniquo animo ferens persuadet regi, ut edicto iubeat deleri Iudeos, qui in regno eius erant, proinde ac pacis quietisque turbatores. Exiit edictum; metus et moeror Iudeorum animos occupauit. Mardocheus more suę gentis in re tam tristi scidit uestimenta et sacco coopertus cinere caput aspersit. Tunc Hester cognita mestitię afflictionisque causa contempto capitis

talia sibi uendicare uellet, iussus est hoc ipsum pręstare Mardocheo, quem oderat plurimum. Pręterea reginę Hester poscenti concessum est, ut edictum mortis in Iudeos irritaretur seque illis aduersum persecutores suos uindicandi ius esset; Aman quoque in ea cruce, quam Mardocheo parauerat, suspensus inuidię in Iudeos poenas daret. Versa est itaque Iudeorum anxietudo in lętitiam;

Pręterea reginę Hester poscenti concessum est, ut edictum mortis in Iudeos irritaretur seque illis aduersum persecutores suos uindicandi ius esset; Aman quoque in ea cruce, quam Mardocheo parauerat, suspensus inuidię in Iudeos poenas daret. Versa est itaque Iudeorum anxietudo in lętitiam; agitarunt inter se conuiuia. Filios Aman, qui X erant, omnes in patibulis suspenderunt et de uulgo plurimos, qui ipsis infensi fuerant, trucidandos curarunt

concessum est, ut edictum mortis in Iudeos irritaretur seque illis aduersum persecutores suos uindicandi ius esset; Aman quoque in ea cruce, quam Mardocheo parauerat, suspensus inuidię in Iudeos poenas daret. Versa est itaque Iudeorum anxietudo in lętitiam; agitarunt inter se conuiuia. Filios Aman, qui X erant, omnes in patibulis suspenderunt et de uulgo plurimos, qui ipsis infensi fuerant, trucidandos curarunt fauentibus urbium pręfectis, dum et

et de uulgo plurimos, qui ipsis infensi fuerant, trucidandos curarunt fauentibus urbium pręfectis, dum et regem timent et Mardocheum uerentur, quem rex a se secundum iam constituerat. Dies liberationis festus habitus apud Iudeos per annos omnes. Hic dicendum restat: Iustus es, Domine, qui iniustos persecutores iuste punis et in te sperantes nunquam deseris. IOB

dictum est supra) ab angelo cęsi sunt. Idem regi mortem imminere nunciauit. Et tamen Domino miserante propagata sunt ei uitę spacia longiora, cum ipsum peccasse poenituisset. Prędixit Iudeorum ad Babylonem translationem et inde postliminio reditum. Mala quoque futura denunciauit Caldeis, Moabitis, Syris, Aegyptiis, Tyriis, Aethipibus ob illorum superbiam. Deinde angelus calculo tangit os

idem pertinet, quod Dominus ait: Educam cęcos in uiam, quam nesciunt, et in semitis, quas ignorant, ambulare eos faciam. Ponam tenebras coram eis in lucem et praua in recta. Ac nequis adhuc putet ad solos Iudeos missum Christum, Patrem audiat ei loquentem: Parum est, inquit, ut sis mihi seruus ad suscitandas tribus Iacob et feces Israhel conuertendas. Dedi te in lucem gentium, ut sis salus mea usque ad extremum

oblatis donariis ditauere. Et hoc est, quod eidem Ecclesię propheta ait: Suges lac gentium et mamilla regum lactaberis. Alia pręterea multa de Ecclesia uaticinatus Esaias nec de ipsa Iudeorum tacuit perfidia, qui Christum sibi promissum, cum uenisset, non recęperunt. Dominus, inquit, locutus est: Filios enutriui et exaltaui, ipsi uero spreuerunt me. Et iterum ait: Dixit Dominus:

Dominus: Vade et dices populo huic: Audite audientes et nolite intellegere. Et rursum quęritur Dominus dicens: Quis cęcus nisi seruus meus et surdus nisi ad quem nuncios misi? Vnde nuncii isti ad ipsos Iudeos in Euangelio aiunt: Vobis oportuit primum prędicari uerbum Dei, sed quia repellitis illud, ecce conuertimur ad gentes. Post hęc poenam quoque obstinatis denunciat propheta: Terra, inquit, uestra

Deus. Spiritus quoque Patris nihil aliud est nisi Deus, cum in Deo nihil accidens sit. Nec tamen tres Deos esse dicimus, sed tres personas in uno Deo, tres proprietates in una diuinitatis substantia. Confundantur igitur Iudei increduli, et prophetę sui uerissimo testimonio superati nobiscum sentiant. Aut si adeo peruersi sunt, Esaiam ipsum, cui plurimum autoritatis tribuunt, rursum mendacem fuisse asserant. Cum enim cuncta hic relata in

breuiter attigimus, licet in Euangelio aliis uerbis expręssa sint; idem tamen sensus est, eadem intelligentia. Nihil ergo in Veteri Nouaque Scriptura discrepans, nihil diuersum; et nostram adiuuat religionem et Iudeorum arguit perfidiam. Atque hanc quidem ob rem longiusculus fui in recensendis huius prophetę testimoniis. In reliquis autem dicenda summatim perstringendo erimus breuiores. De uitę eius exitu

est dulce sicut mel in ore eius. Scriptura enim diuina, quanuis horreat in cortice, dulcescit in nucleo; omnis gloria eius abintus. Idem propheta per alias rerum uisiones aduersa denunciat Iudeis, maxime quia lege Dei derelicta post gentium ritus conuertebantur. Prophetas quoque, qui se uidere, quod non uident, simulant, Dei iudicio damnandos asserit. Per sorores Oolam et Oolibam, quę fornicatę sunt, Samariam

hoc utrumque regnum prędicit a gentibus euertendum. Prophetat de aduentu Christi et die tertia surrecturum a mortuis innuit. Viuificabit nos, inquit, post duos dies; in die tertia suscitabit nos. Eundem de Iudeorum perfidia lamentantem inducit ac dicentem: Ego redemi eas, et ipsi locuti sunt de me mendacia. Et ob hoc quidem propheta regnum eorum per Romanos prędixit euertendum. In Christo autem credituris Dei

uinea; memoriale eius sicut uinum Lybani. Atque hęc de propheta isto memorię prodita in prophetarum libello habentur. IOHEL IOHEL, filius Fatuel, denunciauit Iudeorum terram ab inimicis uastandam atque consumendam, et hoc sub metaphora erucę, bruci, locustę, rubiginis. Prędixit populi a captiuitate dimissi ad suum natale solum reuersionem. Vidit Spiritum Sanctum super Dei

in siccum euomitur. Iterum iussus adiit Niniuen; prędixit eius euersionem, sed poenitentiam agentibus Dominus pepercit. Qua quidem in re significat nationes in prędicatione apostolorum relictis idolis Christum suscepturas et Iudeos inuisuros. Quod in se figurauit Ionas egre ferens non euenisse illa, quę prędixerat. Prophetauit sub Ozia, rege Iuda, quando et Osee et Amos et Esaias. MICHEAS

in Bethlem nasciturum dixit, in cęlum deinde ascensurum, in illum credentium persecutionem pręuidit et tandem de persecutione ipsis quoque qui persequebantur credentibus liberationem. Dixit de iudicio per ignem futuro et Iudeis in fine conuertendis atque saluandis. NAVM NAVM Niniue euersa propheta, a uico

auaritiam, crudelitatem, dolum, idolatriam. Prophetat pręterea dę aduentu Christi, de eius passione, qua oppręssa est diaboli potestas, de apostolorum prędicatione, gentium conuersione, Iudeorum perfidia. Hanc ob rem ingenti affectus lętitia: In Domina gaudebo, inquit, et exultabo in Deo, Iesu meo. Babylon autem a Cyro, Persarum rege, capta seruiuit et ab eadem Iudei de captiuitate liberati

conuersione, Iudeorum perfidia. Hanc ob rem ingenti affectus lętitia: In Domina gaudebo, inquit, et exultabo in Deo, Iesu meo. Babylon autem a Cyro, Persarum rege, capta seruiuit et ab eadem Iudei de captiuitate liberati Hierosolymam rediere. Impletum est igitur Abbacuch prophetę super Babylonios uaticinium. SOPHONIAS SOPHONIAS,

insultantes diuina uirtute comprimendos prędicat, eos quidem sub nomine Philistinorum, Moabitarum, Amonitarum, Aethiopum et Assyriorum designans. Tum demum attenuandos pręmanet terrę deos et Christum a gentibus adorandum. Iudeos quoque in fine conuertendos demonstrat: Reliquię Israhel, inquit, non facient iniquitatem nec laquentur mendacium.

enim erat ipso ueri Messię aduentu. Alioquin primum illud et operis magnificentia et auri argentique copia longe nobilius fuisse satis constat. Conuincuntur ista prophetę autoritate Iudei, qui Messiam nondum uenisse contendunt. Si enim nondum uenit, quomodo plus glorię secundo templo adscribitur quam prima? Vt autem ex hoc, quod dicimus, magis glorificandum intelligerent, priusquam de gloria eius

postea tamen quam ille coepisset mense secundo. Per multas uisionum figuras de his, quę futura erant, uaticinatus est. Vidit uirum ascendere super equum ruffum in myrteto, qua uisione nunciauit Deum in gentes iratum et Iudeis facilem atque placatum. Vidit quatuor cornua, quę uentilauerant Iudam et Israhel et Hierusalem. Vidit mox quatuor fabros ea deiectum uenientes. Vidit uirum cum funiculo mensorum, ut eo metiatur futurę Ecclesię

Euangelii et equos eius alias ruffos martyrio, alios nigros carnis castigatione, alios albos castitatis puritate, alios uarios diuersarum uirtutum gratia. Prędixit Ecclesiam sub Iesu, sacerdote magno, ędificandam atque ex Iudeis gentibusque congregandam. Prędixit dispersionem illorum Iudeorum, qui erga Christum incredulitate obdurandi erant. Denunciauit mala Syrię et Palestinę futura. Consolatus est autem Ecclesiam aduentum prędicans

castigatione, alios albos castitatis puritate, alios uarios diuersarum uirtutum gratia. Prędixit Ecclesiam sub Iesu, sacerdote magno, ędificandam atque ex Iudeis gentibusque congregandam. Prędixit dispersionem illorum Iudeorum, qui erga Christum incredulitate obdurandi erant. Denunciauit mala Syrię et Palestinę futura. Consolatus est autem Ecclesiam aduentum prędicans Saluatoris: Exulta, inquit, satis, filia Syon, iubila,

quoque et sanguinis Christi futuro mysterio: Quid, inquit, bonum est et quid pulchrum nisi frumentum electorum et uinum germinans uirgines? Prędixit hoc secundum templum armis Romanorum destruendum, Christum Iudeis pro pecunia tradendum: Appenderunt, inquit, mercedem meam XXX argenteis. Prophetauit postremo de Antichristi aduersus Ecclesiam decertatione et eius interitu fideliumque salute, de sacramento baptismatis,

pro pecunia tradendum: Appenderunt, inquit, mercedem meam XXX argenteis. Prophetauit postremo de Antichristi aduersus Ecclesiam decertatione et eius interitu fideliumque salute, de sacramento baptismatis, de Iudeorum repudio, de Christi passione, de martyrum fide, de ultimo Christi ad iudicandum aduentu, de Hierusalem cęlesti a sanctis hominibus perpetuo perenniterque habitanda.

sanctis hominibus perpetuo perenniterque habitanda. MALACHIAS MALACHIAS, XII prophetarum postremus, ipse quoque diuinitus inspiratus prophetauit Iudeos in Esau primogenito reprobandos, Christianos uero in Iacob benedicendos: Iacob, inquit Dominus, dilexi, Esau autem odio habui. Hinc arguere coepit propheta sacerdotum uitia: in

ęterna. Heliam uenturum prędicit, antequam ueniat dies Domini magnus et horribilis. Prophetauit Babylone, quando Aggeus et Zacharias. Hęc de prophetis. Restat, ut dicamus de Machabeis, ducibus prępositisque Iudeorum. EX LIBRIS MACHABEORVM MATHATIAS MATHATIAS sacerdos, Ioannis, filii Symeonis, sacerdotis, filius fuit. Huic

populum coeperunt, ut idola adorarent. Multis ergo subuersis Mathatias cum liberis constanter magnoque animo restitit nec promissis nec minis ullis motus, ut Antiocho obtemperaret. Quin etiam eo processit audacię, ut Iudeum quendam, idolo palam sacrificantem, inuadens super aram trucidaret simulque illum, qui ab Antiocho missus fuerat, occideret aramque idoli demoliretur ac destrueret. Cum iis, qui in fide permanserant, fugit in montes.

Cum reliquis castrametatus est ad Amaum in parte australi. Tunc assumens Gorgias quinque milia peditum et mille equites delectos accessit ad astra Iudę noctu, ubi nemine reperto ratus est Iudeos fugere et easdem in montibus quęsitum abiit. At uero, postquam illuxit, apparuit Iudas in campo cum tribus milibus uirorum tantum ac pene inermium. Inita pugna uictor euasit, fugientes persecutus est usque Gezeron.

quo rex uehebatur, subeundo transfodit ruentisque belluę pondere oppręssus periit. Iudas post hęc Nicanoris castra deiiciens ipsum interimit. Cum Romanis societatem iniit. Hi Demetrio minati sunt, nisi missos faceret Iudeos. Cum Bachide et Alchimo, Antiochi militum pręfectis, congressus plurimis interemptis multitudine inimicorum obrutus periit. Cęteri fuga dilapsi sunt. Corpus precio redemptum sepelierunt in oppido Modin Symon et

reuersi sunt ad Iordanem. Commisso pręlio fuderunt Bachidis aciem. Ionathas fugientes insecutus mille ferme ex illis cędendo prostrauit. Cum reliquis Bachides Hierosolymam contendit (Antiocho enim tunc seruiebat ciuitas) Iudeorumque ueritus uires oppida muniuit et locis opportunis, ut hostis accessum impediret, pręsidia posuit. Ipse in Syriam ad regem abiit ac per biennium ab armis est cessatum. Quinquaginta Iudei a Bachide pecunia corrupti

enim tunc seruiebat ciuitas) Iudeorumque ueritus uires oppida muniuit et locis opportunis, ut hostis accessum impediret, pręsidia posuit. Ipse in Syriam ad regem abiit ac per biennium ab armis est cessatum. Quinquaginta Iudei a Bachide pecunia corrupti insidiabantur Ionathę duci, quos ille depręhensos occidi iussit et cum suis Bethbeson oppidum ingressus uictu atque armis illud muniuit Symoneque fratre cum pręsidio ibi relicto profectus

instaurandos curauit, arcem Syon muniuit. Cęterum Alexander quoque Ionathę amiciciam quęrens regia illi dona destinauit, purpureum indumentum aureamque coronam. Ionathas autem non tam donis captus quam malorum memor, quę Iudei olim a Demetrio passi fuerant, iunxit se Alexandro. Alexander igitur manum conserens cum Demetrio superat. Deinde Ptolomei, Aegypti regis, filiam Cleopatram accipit uxorem. Cum

metuens autem Ptolomeum abiit in Arabiam. Zabdiel Arabs eum interemit, interempti caput mittit Ptolomeo. Mortuo Ptolomeo regnat Demetrius. Ionathas oppugnare coepit arcem Syon. Eam tunc tenebant Macedones et transfugę Iudei. A Demetrio desistere iussus illum cum muneribus Ptolomaide adiit. His acceptis Demetrius arcis recipiendę ipsi gratiam fecit. Ille arce recępta misit eidem auxiliariorum tria milia. Triphon quippe id agebat, ut

eidem auxiliariorum tria milia. Triphon quippe id agebat, ut Antiocho, Alexandri filio, paternum regnum restitueretur. Demetrius autem, cum Antiohię esset, plurimorum, qui in ipsum coniurauerant, insidias passus ad auxilium Iudeorum, quos Ionathas miserat, confugit. Hi repente arreptis armis pro rege stant, coniuratos et ciues coniurationis conscios trucidant, res diripiunt, regem periculo liberant, urbem

interficiuntur. Militum phalanx a Triphone missa ad reliquum Ionathę exercitum persequendum pugnę se credere diffidens reuertitum. Illi autem in Iudeam regressi ducem dolo sibi ereptum planxere. Aduersarii uero ad delendum Iudeorum regnum occasionem sibi datam gaudebant. Sed Iudei Symonem, et ipsum strenuum bello uirum, sibi ducem constituunt. De quo nunc dicemus. SYMON

reliquum Ionathę exercitum persequendum pugnę se credere diffidens reuertitum. Illi autem in Iudeam regressi ducem dolo sibi ereptum planxere. Aduersarii uero ad delendum Iudeorum regnum occasionem sibi datam gaudebant. Sed Iudei Symonem, et ipsum strenuum bello uirum, sibi ducem constituunt. De quo nunc dicemus. SYMON SYMON post fratris Ionathę captiuitatem dux creatus collegit

pręsidiaque disposuit. Ionatham, Absalomi filium, cum militum manu misit Ioppem. Quo ille ueniens eiectis, qui in arce erant, ipse in pręsidium mansit. Tryphon a Ptolomaide mouit Ionatham captiuum secum trahens. Cum Iudeis collocutus eum pro argento Demetrio regi debito se retinuisse dixit dimissurus, si sibi pendantur argenti talenta centum et duo eius liberi obsides dentur. Symon, tametsi maligni hominis insidias ac dolos

ille cum classe et pedestri equestrique exercitu misit Cendebeum, ut Iudeam inuaderet. Cum his copiis Cendebeus uenit Iamniam et incursionibus uastare Iudeę fines coepit. Aedificauit Cedronem ibique posito pręsidio commeatum Iudeis, qui frequens erat, interclusit. Ioannes a Gazara Hierosolymam ascendens nunciauit Cendebeum circa Iudeę oppida hostiliter agere. Tunc Symon ipsi Ioanni ac Iudeis omnibus, ut pro patrio solo libere pugnarent, pręcipit.

coepit. Aedificauit Cedronem ibique posito pręsidio commeatum Iudeis, qui frequens erat, interclusit. Ioannes a Gazara Hierosolymam ascendens nunciauit Cendebeum circa Iudeę oppida hostiliter agere. Tunc Symon ipsi Ioanni ac Iudeis omnibus, ut pro patrio solo libere pugnarent, pręcipit. Ioannes igitur cum XX milium uirorum exercitu uenit ad Modin. Primo mane surgens cum ad torrentem Cedronem applicuisset, uidit exaduerso in ulteriore ripa stare

mulctaretur, pecunia se redemit. Atque hic finis Onię, Deo gratissimi sacerdotis, fuit. ELEAZARVS ELEAZARVS, scribarum princeps, cum uidisset Antiochi Epiphanis iussu Iudeos ad gentilium ritum compelli, sabbata non custodiri ac pene neminem esse, qui se Iudeum profiteri auderet- depręhensi sabbatum obseruare igni cremabantur, duę mulieres, quę filios circumciderant,

ELEAZARVS ELEAZARVS, scribarum princeps, cum uidisset Antiochi Epiphanis iussu Iudeos ad gentilium ritum compelli, sabbata non custodiri ac pene neminem esse, qui se Iudeum profiteri auderet- depręhensi sabbatum obseruare igni cremabantur, duę mulieres, quę filios circumciderant, paruulis ad ubera alligatis in pręceps missę sunt- ille tamen intrepidus per supplicia occidi maluit quam

cerimoniis uariisque rerum euentis fuisse significata. Postremo intelliges, a quanta humilitate ad qualem gloriam idem Dominus noster, non aliena, sed sua uirtute fuerit exaltatus. Qui enim per tormenta interemptus fuerat, surrexit de sepulchro uiuens in ęternum. Quem Iudei probro contemptuique habuerant, discipuli eius in cęlum ascendentem uiderunt. Quem Pilatus Herodesque damnauerant, in cęlesti regno ad dexteram sedit Dei Patris, iterum uenturus, ut iudicet mundum, in quem uenerat iudicandus. Nos ergo, si cum illo exaltari cupimus, cum illo

ab incunabulis usque in uitę finem in laboribus angustiisque fuerit, uel aduersa iniquo animo perferendo, cum idem ipse tam dura, tam acerba, tam denique intolerabilia, ut nobis perennis felicitatis aditum aperiret, uolens ac libens passus sit? Cęterum, nequis cum Iudeis erret male de Messię aduentu sentiens, monstrabimus, quicquid olim in Lege de ipso prędictum erat, in Christo crucifixo fuisse impletum. Postremo loco de eius resurrectione et ascensione tractabimus, ut tanto promptius labores tolleremus, quanto maius pręmium in Christo

Sanctus sanctorum erat, qui ab eo tentatus est. Vt autem uincas, omnem uincendi spem in illo colloca, qui solus inuincibilis est et sine quo uincere potest nemo. Sine me — inquit — nihil potestis facere. Sed iam, quid aduersus eum ipsi Iudei, inuidię ueneno imbuti, dixerint siue fecerint, uideamus. Et cum omnia pro nostra salute passus sit, credamus nihil esse tam durum, tam asperum, quod pro nomine eius perferre non debeamus. In Ioannis Euangelio legimus: Persequebantur Iudei Iesum, quia sanabat in

iam, quid aduersus eum ipsi Iudei, inuidię ueneno imbuti, dixerint siue fecerint, uideamus. Et cum omnia pro nostra salute passus sit, credamus nihil esse tam durum, tam asperum, quod pro nomine eius perferre non debeamus. In Ioannis Euangelio legimus: Persequebantur Iudei Iesum, quia sanabat in sabbato et quia patrem suum dicebat Deum, ęqualem se faciens Deo. Cum morbos pelleret, cum demoniis imperaret et multa mira faceret, negare manifesta non poterant; hanc ipsam arguendi ansam quęsierunt, **corr. ex

erat, poterat impios detractores repente perdere, sed nostrę infirmitati maluit consulere, ut discamus pati potius iniuriam quam referre. Pręterea, cum multa uera salutiferaque admonuisset, dissensio — ut Ioannes ait — facta est inter Iudeos propter sermones hos. Dicebant autem multi ex ipsis: Demonium habet et insanit. Quid eum auditis? Alii dicebant: Hęc uerba non sunt demonium habentis; nunquid demonium potest cęcorum oculos aperire? Nihil hic respondit Saluator noster, ut discamus, quoties alii

Nihil hic respondit Saluator noster, ut discamus, quoties alii pro nobis recte respondeant, *add. falsas aliorum calumnias paruipendere et tacere potius quam aliquid dicere, contenti contra cauillantes fauore ac beniuolentia bonorum. Porro Iudeorum immanitas non satis habuit uerbis lacessere Dei filium: ad necandum tandem inclinantur. Cum enim ipse uocationem gentium designaret per uiduam illam Sareptanam (ut in Luca legimus), ad quam missus fuit Helias, et per Naman Syrum ab Heliseo leprę morbo curatum,

ad necem ei inferendam pararant, in nihilum uertitur. Non enim, quando illi uolebant, sed quando ipsi placuisset, occidi potuit. Volens igitur pro salute omnium in ipsum credentium mortem subiit. Alioquin nihil in Dei filium hominibus licuisset, qui etiam angelorum est dominus. Iudeorum autem mala mens, malus animus, qui glorię eius inuidendo nec beneficia reputabant nec miraculis mouebantur, tollere illum de medio festinabant. Talis nunc est ipsa peccantium ingratitudo. Lapidant Saluatorem cordis sui obduratione, et ipse absconditur

eis. Neque enim faciem illius glorificatam uidere merentur, qui ad poenitentiam conuerti negligunt. Fugit ille de templo cordis eorum, quia uulpes foueas habent et uolucres cęli nidos, Filius autem hominis non habet in obstinatis, ubi caput reclinet suum. Poterat quippe Dominus Iudeos sibi tam infensos repente perdere, sed maluit latere, ut nobis documento esset ne tunc quidem, cum possumus, in aduersantium furorem uindicare uelle, sed potius ab eis recedere, et pati magis iniuriam quam inferre. Iterum idem Euangelista refert, quod sublatis de

conuenitque illic tam frequens turba*, ut non esset refectioni locus. Et cum — inquit — audissent sui, exierunt tenere eum. Dicebant enim, quoniam in furorem uersus est. Suos appellat Euangelista, uel qui ex eadem tribu erant uel ex eadem familia, Iudeos. Hi igitur uincire** eum quasi furiosum parabant, ut sequentium eum animos auerterent. Tantum odii in illum propinqui quoque conceperant. Quos Ioannes Iudeorum more fratres eius nuncupat, cum ait: Neque enim fratres eius credebant in eum. Et quoniam

quoniam in furorem uersus est. Suos appellat Euangelista, uel qui ex eadem tribu erant uel ex eadem familia, Iudeos. Hi igitur uincire** eum quasi furiosum parabant, ut sequentium eum animos auerterent. Tantum odii in illum propinqui quoque conceperant. Quos Ioannes Iudeorum more fratres eius nuncupat, cum ait: Neque enim fratres eius credebant in eum. Et quoniam magni liuoris unum propositum est, quicquid dixeris, quicquid egeris, non uirtuti dare, sed uitio uertere, de talibus queritur in Mattheo et in Luca ipse Dominus:

habere locum, sed detractionis. Detrahunt *corr. ex turbato **corr. ex uinciri ieiunanti, cauillantur comedentem, et dum uitiis suis fauent, uirtutis cultores linguę procacitate lacessunt. Hinc est, quod Iudei nullo placati Christi miraculo, murmurabant de illo — Ioannes ait — eo quod dixisset: Ego sum panis uiuus, qui de cęlo descendi. Nihil ergo, quod ad diuinitatem eius referri posset, admittere poterant, quanuis multa etiam ab eo fieri

ergo prophetantium merita diuersos faciunt prophetas. Mali enim sicut boni ad intelligendum illuminari non merentur. Quid igitur malis prodest prophetare, si non datur intelligere? Magis itaque optandum est, ut uitam habeas probram quam linguam prophetantem. Timuerunt autem Iudei terrena amittere, et non timebant Dei aduersum se indignationem prouocare hominem persequendo innocentem. Quam ob rem merito quidem illis contigit hoc, quod timebant. Illorum enim et locum destruxerunt Romani et gentem captiuam in seruitutem abduxerunt. Nullum quippe

mortuos ad uitam reuocabat, demoniis imperabat. Tam ergo cęca inuidia est, ut nec Deum timeat nec hominum bene facta penset. Odit amandos, odiendos amat. Peruerso ducitur iudicio, dum neminem sibi pręferri patitur. Iesus ergo iam non in* palam ambulabat apud Iudeos, sed abiit — inquit — in regionem iuxta desertum, in ciuitatem, quę dicitur Effren, et ibi morabatur cum discipulis suis. Et hoc quidem non timore insidiantium sibi Iudeorum. Poterat enim et inter illos uersari illęsus, si uellet, sed ut suo

pręferri patitur. Iesus ergo iam non in* palam ambulabat apud Iudeos, sed abiit — inquit — in regionem iuxta desertum, in ciuitatem, quę dicitur Effren, et ibi morabatur cum discipulis suis. Et hoc quidem non timore insidiantium sibi Iudeorum. Poterat enim et inter illos uersari illęsus, si uellet, sed ut suo exemplo nos doceret fas esse nobis fugere persecutores, pręsertim si ex fuga nostra nullum imminet credentibus fidei periculum; sicuti modo, cum solum Iesum quęsierunt et in eum credentes nondum

esses admissurus? Quid opportunitatem quęris, ut illum tradas? Iam uoluntate tradidisti. Quamquam ille pro salute omnium tradi uoluit, tu tamen electus es, qui non obsequio, sed cupiditate traderes et auaritię studio ipse subuersus perires. Iam tandem ad exponendam Iudeorum infandam atrocitatem nostra dirigatur oratio. Cogitauerunt — Ioannes inquit — principes sacerdotum, ut Lazarum interficerent. Quare hoc? Nempe, quia (ut idem ait) multi propter illum abibant ex Iudeis et credebant in

tandem ad exponendam Iudeorum infandam atrocitatem nostra dirigatur oratio. Cogitauerunt — Ioannes inquit — principes sacerdotum, ut Lazarum interficerent. Quare hoc? Nempe, quia (ut idem ait) multi propter illum abibant ex Iudeis et credebant in Iesum. Lazarum occidere cogitauerunt; quasi uero Iesus ipse, qui suscitauit mortuum, suscitare non possit occisum et iterato miraculo plures etiam conuertere ad sui credulitatem. Cęterum nequaquam egerunt, quod cogitarant. Et tamen, quasi qui

dies in te, et circumdabunt te inimici tui uallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt, et non relinquent in te lapidem super lapidem, eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum peruicatiam uel poenę denunciatę certissimus euentus confringere. Talia quippe cuncta eis postea accidisse Iosephus in historia locupletissimus testis est. Et ne ipsi quidem negant per Vespasianum et Titum, Romanorum duces, euersam fuisse Hierusalem, per Hadrianum

cum malis cupidinibus cor nostrum implemus et, ubi habitare Deum oportuit per continentię cultum, ibi per carnis lasciuiam diabolum admittimus. Tunc autem flagellat nos Dominus, cum aduersis urgemur, ut non ea, quę nobis, sed quę Deo placita sunt, sequamur. Iudei ergo minus perpendentes mirabilia Domini nostri et iniquo admodum animo ferentes ab eo se tam ignominiose de templo eiectos, rursum in necem eius inter se consultant, rursum eum perdere decernunt, a quo erant saluandi, si quicquam mentis sanę habuissent. Cum igitur (ut

uineam eiectum, et intulisset: Veniet dominus et perdet colonos istos, et dabit uineam aliis; utque apertius dicta intelligerent, subiunxisset: Ideo dico uobis, quia auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructum eius, — cognouerant ipsi Iudeorum principes, quod eis talia Iesus exprobraret iniicereque illi manus parabant, sed plebis multitudine deterriti sese continuerunt. Plebs enim omnis eum ueluti prophetam uenerabatur. Ipse uero scelera eorum commemorans damnabat eos ambitionis, simulationis, auaritię,

conuersę unum uerum Deum colere coepere. Et ego — inquit — si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad meipsum. Exaltatus in cruce, exaltatus in resurrectione, exaltatus in ascensione traxit ad se sanctos patres de tenebris, gentiles de errore, Iudeos de expectatione, sed illos duntaxat Iudeos, qui eum, quem in Lege promissum expectabant, uenisse crediderunt. Omnia ergo traxit ad se, quia ex omnibus partem aliquam saluauit. Et nunc quoque trahere non cessat. Vim ergo ingerit, inquies? Nequaquam, sed bonum illud, quod per

Et ego — inquit — si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad meipsum. Exaltatus in cruce, exaltatus in resurrectione, exaltatus in ascensione traxit ad se sanctos patres de tenebris, gentiles de errore, Iudeos de expectatione, sed illos duntaxat Iudeos, qui eum, quem in Lege promissum expectabant, uenisse crediderunt. Omnia ergo traxit ad se, quia ex omnibus partem aliquam saluauit. Et nunc quoque trahere non cessat. Vim ergo ingerit, inquies? Nequaquam, sed bonum illud, quod per nos efficere non possumus, ipso adiuuante

Prima autem dies azimorum quartadecima dies mensis primi est (ut Hieronymus ait), quando agnus immolatur et luna plenissima est et fermentum abiicitur. Intelligendum ergo, quod Ioannes iuxta uulgarem locutionem diem uocauit solis ortum. Alii uero Euangelistę secundum Iudeorum ritum a uespera ad uesperam diem dixerunt. Licet igitur diuersum aliquid sonent uerba, idem tamen tempus designant. In uespera itaque quintę ferię coena hęc facta est, et in eadem hora Christus captus. In uespera uero sextę ferię crucifixus, ut et typicum et uerum

hominum immanitas placetur beneficio, nullis leniatur blanditiis. Eum, a quo in apostolatum susceptus fuerat, a quo morbos curandi demoniaque eiiciendi potestatem acceperat, cuius corpus et sanguinem iam gustauerat, cuius sanctis manibus lutulentos pedes ablui sibi uiderat, Iudeis in mortem uendidit, osculo prodidit, in manus tradidit impiorum. Quid egisti, teterrime Iuda? Quantum criminis, quantum sacrilegii commisisti? Iesum uendidisti pro argento, pecunię cupiditate superatus; pro argento, inquam, Dominum tuum, benefactorem tuum, et eo quidem

fuit, ut uoce ancillę perterritus eum, pro quo modo digladiatus est, negarit? Pręsente enim Domino armatam cohortem non timebat, absente foeminas inermes expauit. Omnis quippe humana uirtus debilis est et imbecilla, nisi pręsentis Domini iuuetur auxilio. Malchus figuram gerit Iudeorum; qui aure dextera carent ad intelligentiam Legis spiritalem, sinistram tantum habent, cum nihil extra historię sensum percipiant. Solis** autem illis mystica patent, quibus ipse Iesus in credendo sanum infundit auditum. Pręterea, cum dictum sit: Qui gladio

ut se ęqualem probet Deo Patri. In nubibus autem ueniet, cum ad iudicandum descendet agminibus uallatus angelorum atque animarum sanctarum. Hoc audito idem sacerdotum princeps ira percitus scidit uestimenta sua. Quę res indicio erat iam desiturum esse sacerdotium Iudeorum succedente Christi sacerdotio. Mos autem erat, siquid aduersus Deum dictum audissent, ut ueluti detestando scindant a se uestimenta. Blasphemauit — inquit — quid adhuc egemus testibus? Ecce nunc audistis blasphemiam. Quid uobis

Dominus ista pro nobis sustinebat. Ligari enim uoluit, ut nostrorum uincula solueret delictorum, sputis sordidari, ut nos a culpa mundaret, colaphis cędi, ut eius regnum euerteret, qui nos in Adam conciderat, uelari ab infidis, ut credentibus ueritatem manifestaret et, quę Iudeis figurarum inuolucris adumbrata erant, ea nobis in se impleta demonstraret. Nos talia recolendo ad Saluatorem nostrum conuersi clamemus, eius in nos benignitatem perpendentes et nostram lugentes ingratitudinem. Tu, Domine, pro nobis ligaris, nos te quotidie

temperauit, ut et uera diceret **corr. ex doceret et illi accusandi locum non pręberet. ***corr. ex preberet Ego palam — inquit — locutus sum mundo. Ego semper docui in synagoga et in templo, quo omnes Iudei conueniunt. Et in occulto *corr. ex premittit locutus sum nihil. Quid me interrogas? Interroga eos, qui audierunt, quid locutus sum ipsis. Ecce hi sciunt, quid dixerim ego. Magna profecto innocentię fiducia, cum quis etiam

in maximam patientis gloriam disponebat. Ob hoc nempe omnibus mors eius patere debuit, ut, qui postea resurrexit, nemo eum a morte resurrexisse dubitaret. Si enim occulte occideretur, plurimi tam de resurrectione eius ambigerent quam de nece incerti essent. Quicquid igitur Iudei ad obterendum Christi nomen machinati sunt, hoc in uerę resurrectionis efficacius cessit **corr. ex cęssit argumentum et in luculentiorem resurgentis triumphum. Quid nunc de te, Iuda miserrime, dicam? Auaritię stimulis inquietatus Dominum tuum

in requiem non Iudeę gentis incredulę, sed alienigenorum, qui in Christum crediderunt. Quibus dicitur: Iam non estis hospites et aduenę, sed estis ciues sanctorum et domestici Dei. Hi sepulti sunt cum Christo et cum illo resurgunt in gloria. Cuncta itaque, quę Iudei inimico in Christum animo faciunt, in nostrum uergit commodum. Sanguinem illi comparant precio; cuius quidem sanguinis lauacro nostri mundantur animi, ut ęterna *corr. ex etęrna beatitudine digni habeantur. Illos igitur ubique condemnat male agendi

dicit eis: Accipite ergo eum uos et secundum legem uestram iudicate eum! Quasi diceret: Si ordinem recti iudicii peruertitis, uos potius iudices eius sitis, ut uestra, non mea culpa pereat, qui uestram in eum criminationem discuti non permittitis. Dixerunt Iudei: Nobis non licet interficere quenquam. Os uestrum condemnat uos, o Iudei. Non negatis uobis non licere interficere quenquam. Et tamen interfici poscitis innocentem. Si ergo uobis non licet interficere, certe nec interfici quenquam uelle licet. In illorum autem

Quasi diceret: Si ordinem recti iudicii peruertitis, uos potius iudices eius sitis, ut uestra, non mea culpa pereat, qui uestram in eum criminationem discuti non permittitis. Dixerunt Iudei: Nobis non licet interficere quenquam. Os uestrum condemnat uos, o Iudei. Non negatis uobis non licere interficere quenquam. Et tamen interfici poscitis innocentem. Si ergo uobis non licet interficere, certe nec interfici quenquam uelle licet. In illorum autem manibus, qui crucifigunt, qui supplicio afficiunt Iesum, uestra est u

qui dixit: Date, quę sunt Cęsaris, Cęsari! Aut se regem dicit,** qui, cum eum regem facere uellent, fugit in montem? Dolosę autem horum accusationis ne Pilatus quidem ignarus, tantummodo ad regni suspicionem animum adiecit et interrogat dicens: Tu es rex Iudeorum? Mox etiam hoc contempsit, nihil ultra quęrens, cum consyderasset fieri quidem non posse, ut regnum ambiat aut ad dominatum aspiret pauper, humilis nec arma habens, quibus aliena occuparet, nec pecuniam, qua uulgi sibi (in)*** amorem conciliaret aut milites

neque obiectum diluit crimen neque confessus est. Manifestum igitur fuit tam ex parte iudicis quam ex parte rei nihil ueritati consentaneum dixisse accusatores, sed omnes eorum delationes ex inuidentię liuorisque malignitate proficisci. Quamobrem Pilatus ad Iudeos conuersus: Nihil inuenio causę — inquit — in hoc homine. At illi inualescebant dicentes: Commouit populum docens per uniuersam Iudeam, *corr. ex Ceperunt **corr. ex dicet

homine isto ex his, in quibus eum accusatis. Sed neque Herodes. Nam remisi uos ad illum, et ecce nihil dignum morte actum est ei. Et Herodes igitur, inimicus Christi, testis est innocentię eius et iudex Pilatus. Neuter morte mulctandum censuit, ut minus excusabilis sit Iudeorum pertinacia, qui innocentis necem totis obnixi uiribus expetunt. Per diem autem solennem consueuerat pręses populo dimittere unum ex damnatis, quem postulassent. Quidam ex his magis insignis fuit Barrabas nomine, latrocinio infamis, seditione notus et homicidii conuictus.

Christi iustitiam attestatur. Nihil tibi et iusto illi, inquit. Hoc est: Caue, ne condemnes iustum et insontem neci tradas. Ecce somniantem me nocturnę terrent imagines et ueluti pro illo stantes minaci uultu occurrunt. Hic obseruandum reor: Quare in eum, quem Iudei capitali persequuntur odio, gentilis foemina pietate mouetur? Fortasse non aliam ob rem, nisi quia Christum, quem Iudei repudiarunt, gentilitas susceptura erat. Iudei ergo continuis clamoribus instabant, ut Barraba dimisso Christus crucifigeretur. Aestuabat

insontem neci tradas. Ecce somniantem me nocturnę terrent imagines et ueluti pro illo stantes minaci uultu occurrunt. Hic obseruandum reor: Quare in eum, quem Iudei capitali persequuntur odio, gentilis foemina pietate mouetur? Fortasse non aliam ob rem, nisi quia Christum, quem Iudei repudiarunt, gentilitas susceptura erat. Iudei ergo continuis clamoribus instabant, ut Barraba dimisso Christus crucifigeretur. Aestuabat Pilatus, quid sibi agendum esset, incertus. Introiuit ergo (ut Ioannes ait) iterum in prętorium, et uocauit

terrent imagines et ueluti pro illo stantes minaci uultu occurrunt. Hic obseruandum reor: Quare in eum, quem Iudei capitali persequuntur odio, gentilis foemina pietate mouetur? Fortasse non aliam ob rem, nisi quia Christum, quem Iudei repudiarunt, gentilitas susceptura erat. Iudei ergo continuis clamoribus instabant, ut Barraba dimisso Christus crucifigeretur. Aestuabat Pilatus, quid sibi agendum esset, incertus. Introiuit ergo (ut Ioannes ait) iterum in prętorium, et uocauit Iesum et dixit ei: Tu es rex Iudeorum?

susceptura erat. Iudei ergo continuis clamoribus instabant, ut Barraba dimisso Christus crucifigeretur. Aestuabat Pilatus, quid sibi agendum esset, incertus. Introiuit ergo (ut Ioannes ait) iterum in prętorium, et uocauit Iesum et dixit ei: Tu es rex Iudeorum? Iesus autem, qui prius tacuerat, tunc respondit dicens: A temetipso hoc dicis, an alii dixerunt tibi de me? Quare, quem nihil latere potest, quasi rerum ignarus interrogat? Quęstio

temetipso hoc dicis, an alii dixerunt tibi de me? Quare, quem nihil latere potest, quasi rerum ignarus interrogat? Quęstio Certe, non ut ipse discat, sed ut pręsentes et posteri sciant ipsius Pilati aduersum Iudeos contestationem. Respondit enim Pilatus: Nunquid ego Iudeus sum? Vt uidelicet ad te accusandum mouear sicut illi. Gens tua et ponitifices tui tradiderunt te mihi. Quid fecisti? Respondit ergo Iesus ad ea, quę sibi de regno affectato

Quare, quem nihil latere potest, quasi rerum ignarus interrogat? Quęstio Certe, non ut ipse discat, sed ut pręsentes et posteri sciant ipsius Pilati aduersum Iudeos contestationem. Respondit enim Pilatus: Nunquid ego Iudeus sum? Vt uidelicet ad te accusandum mouear sicut illi. Gens tua et ponitifices tui tradiderunt te mihi. Quid fecisti? Respondit ergo Iesus ad ea, quę sibi de regno affectato obiecta erant: Regnum meum non est de hoc mundo. Si ex hoc

tua et ponitifices tui tradiderunt te mihi. Quid fecisti? Respondit ergo Iesus ad ea, quę sibi de regno affectato obiecta erant: Regnum meum non est de hoc mundo. Si ex hoc mundo esset regnum meum, ministri mei utique decertarent, ut non traderer Iudeis. Nunc autem regnum meum non est hinc.* Quęstio Quomodo, Domine, regnum tuum non est de hoc mundo, qui nisi per te regeretur, per te sustentaretur, non subsisteret in nihilumque redigeretur? Sed tamen

ad regnum tuum, in quo est ęterna perpetuaque beatitudo, pertinet, sed ad regnum spirituum immundorum, in quo poena est ęterna et perennis. Si ex hoc mundo — inquit Iesus — esset regnum meum, ministri mei utique decertarent, ut non traderer Iudeis. Nunc autem regnum meum non est hinc.** Scriptura ista ita quoque potest exponi, ut, sicut alibi dixit: Non ueni iudicare, sed iudicari, ita et hic: Non ueni regnare in hoc mundo, sed pati pro mundo. Si regnare uenissem in mundo, ministri mei, angelici

est hinc.** Scriptura ista ita quoque potest exponi, ut, sicut alibi dixit: Non ueni iudicare, sed iudicari, ita et hic: Non ueni regnare in hoc mundo, sed pati pro mundo. Si regnare uenissem in mundo, ministri mei, angelici spiritus, pugnarent, ne traderer Iudeis. Nunc autem non est regnum meum hinc.*** Notanter et signate dixit nunc, hoc est, passionis tempore, sed erit postea, cum omne iudicium Pater dabit Filio, cum ponet inimicos scabellum pedum eius. Tunc et regnum eius erit in hoc mundo, ut iudicet

Quęsiuit quidem, sed responsum non expectauit, ut ueritatis cognitione se iam indignum esse ostenderet, iustum et innocentem non ex ueritate absoluturus, sed potius ex metu plebis obstrepentis damnaturus. Fatetur nempe nullam se in eo inuenire causam, ob quam esset puniendus. Iudeorum tamen clamoribus confusus cedendo *corr. ex cędendo eorum furori a iustitia recessit et, quem iam pluries insontem esse promulgarat, eum indumento exutum flagris diuerberauit, deinde spinis pungentibus a militibus coronari arundineque percuti,

Exiuit iterum Pilatus foras et dicit eis: Ecce adduco (uobis) **add. eum foras, ut cognoscatis, quia nullam inuenio in eo causam. Exiuit ergo Iesus portans spineam coronam et purpureum uestimentum. Et dicit eis: Ecce homo! Intuetur ergo Iudeorum belluina feritas illius, quem accusabat, caput spinis cruentatum, reliquum corpus flagellis discissum, cernit probris contumeliisque oneratum, necdum satiatur. Cum uidissent (eum) ***add. — inquit — pontifices et ministri, clamabant:

inique accusantium? Qui testis es innocentię, quare consentis liuentium furori? Cur eum, in quo non inuenis causam, sustines interfici? Ego non inuenio — inquit — in eo causam. Responderunt ei Iudei: Nos legem habemus, et secundum legem debet mori, quia Filium Dei se fecit. Quid agitis, immanes belluę et omnis expertes rationis? Debet mori, qui mortuos ad uitam reuocat, qui cęcis uisum, surdis auditum, mutis loquellam et quacunque affectis ęgritudine

quod Christus ueritatis est assertor, qui se Filium Dei libere professus talia ac tanta operatus sit. Bene igitur de illis prędixit propheta sub persona Domini loquens: Cognouit bos possessorem suum et asinus pręsepe domini sui. Israhel autem me non cognouit. Iudei ergo boue asinoque stupidiores ac feris omnibus crudeliores Iesum debere mori exclamant, quia Filium Dei se facit, cum ob hoc ipsum magis debuit honorari. Vnde etiam Pilatus, qui gentilis erat, cum audisset hunc sermonem, magis timuit. Timuit quippe, ne autor

peccat, arguit magis peccantes. Ideo: Vos uideritis, inquit; qui me cogitis iustum in damnationem dare et innocentem, ut crucifigatur, permittere. Illi autem reclamant: Sanguis eius super nos et super filios nostros. Ista quidem maledictio super eos Iudeos nunc etiam permanet, qui non credunt. Sanguis enim Christi super eos est, quos condemnat, et pro illis est, quos saluat. Hunc tamen effundi permisit Pilatus ueritus populi aduersum se reclamantis seditionem. Sed aliud etiam formidando id egit, ne uidelicet

et pro illis est, quos saluat. Hunc tamen effundi permisit Pilatus ueritus populi aduersum se reclamantis seditionem. Sed aliud etiam formidando id egit, ne uidelicet apud Cęsarem accusaretur, si resisteret his, qui Cęsari fauere uidebantur. Iudei enim (ut in Ioannis Euangelio habetur) clamabant dicentes: Si hunc dimittis, non es amicus Cęsaris. Omnis enim, qui se regem facit, contradicit Cęsari. Pilatus autem, cum audisset hos sermones, adduxit foras Iesum et sedit pro tribunali, in loco, qui

dicentes: Si hunc dimittis, non es amicus Cęsaris. Omnis enim, qui se regem facit, contradicit Cęsari. Pilatus autem, cum audisset hos sermones, adduxit foras Iesum et sedit pro tribunali, in loco, qui dicitur litostrotos, * Hebraice autem Gabatha. Videamus primo Iudeorum in accusando apertum mendacium, deinde Pilati iudicium peruersum. Christum criminabantur, quod se regem faceret. Sed qua ratione hoc probare poterant de illo? Non milites circa se habebat, non purpuratus incedebat, non regio diademate insignitus in publicum prodibat. At

loco litostrotos, *corr. ex lycostratos hoc est, in loco lapidibus strato, sententiam utique **corr. ex utrique contra Dei Filium daturus, non secundum liberę uoluntatis rationem, sed secundum lapidea corda eidem insultantium Iudeorum. Erat autem Parasceue Paschę, hora quasi sexta. Hic tempus designatur. Parasceue dicitur pręparatio. Hęc fiebat sexta sabbati, quando pręparabant, quibus in sabbato usuri erant. Sexta autem die homo factus est, sexta die Christus passus, ut

Quęstio Porro de hora nascitur quęstio, quomodo Ioannes hic horam sextam memoret, cum Marcus dicat: Erat hora tertia, quando crucifixerunt eum. Alii respondent, quod Marcus attenderit horam, quando Iudei petierunt, ut crucifigatur, Ioannes, quando crucifixerunt eum milites Romani. Marcus ergo, ut Iudeis autoribus factam crucifixionem ostenderet, illud tempus designauit, quando instare coeperunt Pilato, ut eam fieri permitteret. Alii uero ita soluunt, ut dicant scriptorum

quęstio, quomodo Ioannes hic horam sextam memoret, cum Marcus dicat: Erat hora tertia, quando crucifixerunt eum. Alii respondent, quod Marcus attenderit horam, quando Iudei petierunt, ut crucifigatur, Ioannes, quando crucifixerunt eum milites Romani. Marcus ergo, ut Iudeis autoribus factam crucifixionem ostenderet, illud tempus designauit, quando instare coeperunt Pilato, ut eam fieri permitteret. Alii uero ita soluunt, ut dicant scriptorum culpa id contigisse apud Gręcos. Nam gamma Gręcum tria denotat, ipsilon sex. Et quoniam hę litterę

in se habent, alteram positam fuisse pro altera atque ita, ubi scriptum est hora sexta, scribendum fuisse hora tertia. Tale igitur hora siue tertia siue quasi sexta Pilatus Christo in medium producto ait ad Iudeos: Ecce rex uester. Quasi diceret: Quomodo iste regem se facit, qui humilis, qui pauper, qui omnium magis egens est, quam ut in eo cadere possit regni affectati suspicio? Illi autem clamabant: Tolle, tolle, crucifige eum! Nolunt aliquo minus pudendo

filii Iacob suum in seruitutem uendiderunt; Saul Dauidi, a quo plurima acceperat beneficia, insidiatus est, Absalon patrem regno pellere uoluit. Quid multa? Nullum est tam grande scelus, a quo abstinet inuidus, dum uoti sui compos fieri intemperanter affectat. Inuidentes igitur Iudei Saluatoris nostri laudi atque glorię, ad necem illum expetunt et in crucem agendum esse conclamant. Dicit eis Pilatus: Regem uestrum crucifigam? Hoc est, si eius miseratione non mouemini, uidete saltem, ne eius opprobrium ad uos redundet, rege

si Cęsarem pro rege se habere clamantium postulationi non cessisset. Vnde sequitur: Tunc ergo tradidit eis illum, ut crucifigeretur. Barrabam autem (ut alii Euangelistę tradunt) qui propter homicidium et seditionem missus fuerat in carcerem, dimisit liberum. Hunc Iudei absolui petierunt, ut eo etiam damnabiliorem ostenderent esse Iesum. Quicquid ergo ubique (aliquid)** odii et indignationis erat, totum aduersus Christum congesserunt, ob hoc solum, quod plebs ipsa magis ei quam ipsis honorem deferret. Pati enim non poterant sibi

Gestauit igitur primo sibi crucem Iesus. Sed quoniam tota nocte illa afflictus fuerat, lassitudine superatus perferre nequiuit. Fit itaque, quod alii Euangelistę narrant: Angariatur Symon Cyreneus de uilla ueniens et crucem post Iesum ferre cogitur. Iam, quod Iudei abhorrebant, alienigenę suscipiunt. De uilla ueniens: de siluestri feritate recedens. Symon, hoc est obediens, portat crucem et sequitur Iesum, per crucem factus hęres Dei et cohęres *corr. ex coheres

quoque multa (secundum Lucam) sequebatur Iesum, populi et mulierum, quę plangebant et lamentabantur eum. Quanquam solę mulieres plangere et lamentari dicuntur, magna tamen etiam populi pars moesto animo sequebatur, sed dolorem dissimulabat, ne a Iudeis notarentur. Foeminis flere magis liberum erat. Et hic quidem sexus semper ad lachrymas procliuior. Quoniam autem is, qui non inuitus, sed uolens pro omnium salute ad crucem ibat, non erat lugendus, Iesus ad illas conuersus dixit: Filię Hierusalem, nolite flere super

Denique idem ipse c lamat: Qui uult uenire post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam quotidie, et sequatur me. Falluntur itaque, qui in deliciis et uoluptatibus uiuendo se cum Christo regnaturos sperant. In deliciis tunc ętatem agebant Iudei et in uoluptatibus effusi elata ceruice arroganter atque superbe incedebant. Vaticinii autem Dominici euentus tunc capitibus eorum incidit, cum a Tito, Romanorum imperatore, euersa est ciuitas, moenia solo ęquata, tot hominum milia cęsa, tot fame

ibi per Christi supplicium omnium credentium peccata delerentur. Ibi ergo crucifixerunt eum et cum eo duos latrones, alterum ad dextram eius et alterum ad sinistram. Cruci titulum apposuit Pilatus litteris Hebraicis, Gręcis et Latinis conscriptum: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Tot linguis exarata est inscriptio, ut et ciues legere possent et aduenę. Hanc quoque inscriptionem cauillabantur Iudei, ne Christus rex eorum nuncuparetur. Et certe in eo, quod inuidię uitio seruiebant, non erat eis rex Christus, in eo autem, quod Creator et

dextram eius et alterum ad sinistram. Cruci titulum apposuit Pilatus litteris Hebraicis, Gręcis et Latinis conscriptum: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Tot linguis exarata est inscriptio, ut et ciues legere possent et aduenę. Hanc quoque inscriptionem cauillabantur Iudei, ne Christus rex eorum nuncuparetur. Et certe in eo, quod inuidię uitio seruiebant, non erat eis rex Christus, in eo autem, quod Creator et Sustentator erat, ubique dominabatur. Propterea titulus non est mutatus dicente Pilato: Quod scripsi, scripsi. Tunc

pateris? Cur a me seiungi sustines? A tuis sanctissimis pedibus nesciebam recedere, dum loquebare. Tuis saltem suauissimis sermonibus consolare miseram. Ecce nunc a tua cruce diuelli nescio, in illa te pendentem aspiciens, in illa tecum mori cupiens. Post hęc, ut reor, ad Iudeos conuersa uociferabatur* dicens: O uos, qui crucifixistis Dominum meum, quare mihi parcitis, ancillę eius? Illum damnastis innocentem, quare me uiuere sinitis peccatricem? Vt morte saltem dolorem meum finiam et amorem meum Iesum in tormentis morientem ultra non uideam. Heu,

quod ipso destituor, in quo uno totum cor meum, totam spem meam fixeram et collocaram. Cum ergo omni uitę iocunditate, omni solatio, omni denique interioris gaudii bono priuata sim, cur uitę quoque huius usu non priuor? Violentas manus uestras in me quoque iniicite, o Iudei, et uel raptam protinus hic ante crucem interimite uel in ima crucis parte clauis configite, ut sub pedibus Domini mei cum ipso simul moriar et, cuius sani conspectu carere non poteram, eius morientis etiam uulnerum atque necis consors efficiar; simulque ad illas plantas

quid mirum, quod idem sol Creatoris sui passionem senserit et quasi in luctu positus lucem retraxerit radiosque absconderit et tenebris dederit locum, ut terram contegerent, sicut olim Aegyptum contexerant? Tenebrę illę mentem pharaonis in obstinatione cęcam indicabant, hę Iudeorum cęcitatem testatę sunt, ignorantium aduentum sui Saluatoris et ipsum, qui eos a peccatis soluere uenerat, ueluti peccatorem condemnantium. De his tenebris prophetauit Esaias dicens: Ecce tenebrę operient terram et caligo populos. Vsque adeo obtenebrati

cęcitatem testatę sunt, ignorantium aduentum sui Saluatoris et ipsum, qui eos a peccatis soluere uenerat, ueluti peccatorem condemnantium. De his tenebris prophetauit Esaias dicens: Ecce tenebrę operient terram et caligo populos. Vsque adeo obtenebrati fuere Iudei, ut prophetarum de Christo uaticinia noluerint admittere neque miraculis credere, dum terrenis honoribus inhiant et tantum inani glorię student. Atque ideo illum tollere de medio uoluerunt, quem a plebe in dies magis honorari cernebant, ut soli super omnes honorarentur. Sed

se hominem probet. Paradisum latroni pollicetur, ut se Deum ostendat. Ideo quoque se derelictum clamat, ut consyderemus, quanto nos deuinxerit beneficio, diuinitatem suam sibi subtrahendo, donec suę humanitatis passione pro nobis faciat satis. Vel se derelictum clamat a Deo, dum Iudeorum deflet perfidiam, quia, pro quibus mori uoluit, eos Dei prohibente iustitia saluare nequit. Illis etiam omnibus, qui Christi diuinitatem negant et purum hominem fuisse asserunt, Christus a Deo derelictus est. Habent itaque sibi hominem, qui mori possit, Deum non habent,

iustitia saluare nequit. Illis etiam omnibus, qui Christi diuinitatem negant et purum hominem fuisse asserunt, Christus a Deo derelictus est. Habent itaque sibi hominem, qui mori possit, Deum non habent, qui saluare uelit. Cęterum Christus, dum »Heli, Heli« clamaret, Iudei non Deum ab eo inuocari dixerunt, sed Heliam, ut imbecillitatis eum arguant, qui Helię indigeat auxilio. Quidam — inquit — illic stantes et audientes dicebant: Heliam uocat iste; cum tamen Heli Hebreum uocabulum sit et Deum

ardentius? Mortem sponte subiit Dominus, ut seruis uitam daret, non hanc momentaneam et caducam, sed illam stabilem et ęternam. Quid dico: mortem subiit, cum etiam ante mortem nullus corporis eius sensus a poena fuerit alienus? Visus offendebatur actis gestibusque impiis Iudeorum, conuitiis auditus, odoratus loci, in quo d amnati morte mulctari solebant, sanguinolento foetore, gustus felis acetique potatione, tactus, qui totius corporis est, flagellorum uerbere, spinarum punctione, colaphorum percussu, sputorum foeditate, clauorum

habere ponendi animam suam et iterum sumendi eam, re atque opere ostendat. Qui enim moriendo clamare potuit, poterat non mori, si uellet. Clamor iste testatur non uiolentam esse mortem, sed uoluntariam. Volens ergo mortuus est, uolens resurrexit. Non tamen ideo excusatur impietas Iudeorum, qui innocentem liuoris uitio commoti perdendum curarunt. Patrem autem inuocando fatetur se Dei filium. Spiritum uero, hoc est, animam in manus Patris commendando, se esse principium demonstrat animabus fidelium ascendendi in paradisum, quę hactenus in infernum

Corpora mortuorum surrexerunt, et uos de morte peccati surgere negligitis. Et quoniam in scelerum sepulchro iacere uos iuuat, in sanctam ciuitatem, cęlestem Hierusalem, non intrabitis, sicut isti introierunt. De hoc satis. Nunc Ioannis narrationem subiungamus! Iudei — inquit — quoniam Parasceue erat, ut non remanerent in cruce corpora sabbato (erat enim magnus dies ille sabbati), rogauerunt Pilatum, ut frangerentur (eorum)* crura et tollerentur. Parasceue pręparatio interpretatur, ut ante diximus,

— inquit — quoniam Parasceue erat, ut non remanerent in cruce corpora sabbato (erat enim magnus dies ille sabbati), rogauerunt Pilatum, ut frangerentur (eorum)* crura et tollerentur. Parasceue pręparatio interpretatur, ut ante diximus, quando Iudei feria sexta pręparabant cibos, quibus sabbato usuri erant. Erat autem magnus dies ille sabbati propter festum Paschale, sanctius cęteris atque celebrius. Eos igitur, qui adhuc in cruce spirare uidebantur, crucifragio necare uoluerunt et deponere, ne pendentium, et nondum

(ut Lucas inquit) nomine Ioseph, qui erat decurio, uir bonus et iustus; hic non consenserat consilio et actibus eorum, ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et depositum inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi libras centum.

inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi libras centum. Acceperunt ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus, sicut mos est Iudeis sepelire. Et prosequitur Ioannes dicens: Erat autem in loco, ubi crucifixus est, hortus et in horto monumentum nouum, in quo nondum quisquam positus erat. Ibi ergo propter Parasceuen Iudeorum, quia iuxta erat monumentum, posuerunt Iesum. His insuper

ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus, sicut mos est Iudeis sepelire. Et prosequitur Ioannes dicens: Erat autem in loco, ubi crucifixus est, hortus et in horto monumentum nouum, in quo nondum quisquam positus erat. Ibi ergo propter Parasceuen Iudeorum, quia iuxta erat monumentum, posuerunt Iesum. His insuper additum est in Mattheo: Altera autem die, quę est post Parasceuen, conuenerunt principes sacerdotum et pharisei ad Pilatum dicentes: Domine, recordati sumus, quia seductor ille dixit adhuc uiuens:

fuerant, reuertentes parasse aromata et unguenta et sabbato quidem siluisse, hoc est, cessasse ab opere secundum mandatum. Quęri hoc potest, quomodo Ioseph, cum Quęstio esset occultus* discipulus Iesu propter metum Iudeorum, ausus sit petere corpus eius a pręside *corr. ex ocultus Pilato et palam de cruce deponere illud. Quam rem ne apostoli quidem ausi fuerunt, qui tam aperte uiuum sequi non timuerant. Sed ex his, quę pręmissa sunt, potuit ei

quidem ausi fuerunt, qui tam aperte uiuum sequi non timuerant. Sed ex his, quę pręmissa sunt, potuit ei pristinus eleuari, immo etiam tolli metus. Nobilis erat, uir bonus et iustus erat, magnę habebatur autoritatis. Timuit tamen uiuentem sequi, uidens tam immane in eum odium Iudeorum. Peracta autem eiusdem nece consyderauit illos iam uoti sui compotes factos, et nemini ultra graues fore putauit. Pręterea, cum etiam ipsi ideo latronum fregissent crura, ne suspensi remanerent in sabbato, sed mortui deponerentur, potuit Ioseph, dum isto pietatis

perfectioris corroboret atque affirmet. Et quoniam ad fideles tantum spectat ista simplex et nuda sacrę passionis rememoratio, proximo uolumine singula retexenda sunt et ostendendum cuncta hęc multo ante et in Lege fuisse significata e t a prophetis prędicta*, ut Iudeorum non solum prisca ista malicia, sed etiam pręsens** confundatur incredulitas, cum iam manifesto intelligent ea omnia, quę in Scripturis de Messia uenturo figurata prędictaque fuerant, euenisse in Christo, non tantum illa, quę passus est, uerum etiam, quę citra

proponimus, Christo ipso adiuuante indagare incipiamus! *corr. ex predicta **corr. ex presens LIBER SECVNDVS PROPHETICVS Attendant animum Iudei, in errore supramodum pertinaces, et, si per Veteris Legis scripturas illis ipsis diuinitus datas ab eisque receptas aperte monstrabimus Iesum, Dominum nostrum, qui crucifixus est, uerum fuisse Messiam frustraque alium ab iisdem expectari, iam tandem uicti manifestę

fulgentes habentur. Illi enim matrimonio iuncti liberis operam impendunt et terrę opibus inhiant. Hi talibus contemptis soli Deo seruiunt et castitatis paupertatisque suscepto uoto soli ei placere desyderant. Vana esset profecto tam numerosę gentis pollicitatio, si de Iudeis tantum intelligeretur, quando quidem eos non auctos numero, sed imminutos** cernimus et nihil omnino, quod sibi proprium esset, terrę possidere, sed amisso etiam patrio solo incerta sede per aliena regna dispersos uagari. Rursum, cum ille Isaac filium immolare

in semine tuo omnes gentes terrę, quia obedisti uoci meę. Iureiurando firmatur promissio, ut diuini consilii immobilitatem designet. Multiplicatum est autem semen Abrahę, ut dicimus, in multiplicatione in Christo credentium, in quo benedici debuerant non solum Iudei, sed etiam omnes gentes, quibus prędicatum est Christi Euangelium, ut omnes in Christo, qui secundum carnem semen Abrahę* fuit, benedicantur atque saluentur. Pręterea si nosse uis, quomodo isti possederunt portas inimicorum suorum, uideas oportet, quod principes terrę,

quod uocabitur eum: Dominus iustus noster. Non potest hoc referri ad Salomonem. Hieremias enim, ut Scriptura testatur, prophetare coepit tertiodecimo anno Iosię, regis Iuda, qui a Salomone quintusdecimus fuit ex iis, qui Hierosolymis regnarunt; non ad Zorobabel, quod Iudei conantur asserere Domini Saluatoris glorię inuidentes. Nam licet Zorobabel de stirpe Dauid fuerit et dux populi de Babylonica captiuitate reuertentis, non tamen potitus est regno. Hic autem dicitur: Et regnabit rex. Pręter hęc, ubi nos habemus:

est Christus in Bethlem, terra Iuda. Ideo sane de ipsa Bethlem a propheta est dictum: Et tu, Bethlem Effrata, paruulus es in milibus Iuda. Ex te mihi egredietur, qui sit dominator in Israhel; et egressus eius ab initio, a diebus ęternitatis. Hinc in Euangelio Iudei ab Herode interrogati, ubi Christus nasci deberet, responderunt: In Bethlem Iudę. Cui dicto astipulari uidetur oraculum illud Abacuch prophetę: Deus ab austro ueniet, et Sanctus de monte Pharan. Montem enim Pharan et ipsam Bethlem iis, qui

ait: Veniet Desyderatus cunctis gentibus, et quod Zacharias: Ecce ego adducam seruum meum Orientem, et quod Malachias: Orietur uobis timentibus nomen meum Sol iustitię. Vt ista, inquam, prętermittam et alia huiusmodi multa, conueniamus Iudeos incredulos et dicamus eis: Si genealogia, si tempus, si locus, si denique cuncta in Scripturis de Messię aduentu prędicta cum aduentu Domini nostri Saluatoris conueniunt, quę stultitia est alium quęrere *corr. ex ainnt

sapientia et ętate et gratia apud Deum et homines. Hęc de infantia eius teneraque adhuc ętate Euangelistę nobis prodidere. Quęramus nunc in Scripturis, an ista illis recte respondeant, quę de Messia, multo ante quam Iesus nasceretur, sunt significata, ut Iudeorum confundatur incredulitas et hunc ipsum fuisse uel inuiti agnoscant, quem hactenus uenturum stulte admodum contenderunt. Iamprimum genealogiam a Mattheo contextam non negant Iudei, sed neque negare possunt, attestante eam Veteris Instrumenti scriptura. Ioseph itaque,

recte respondeant, quę de Messia, multo ante quam Iesus nasceretur, sunt significata, ut Iudeorum confundatur incredulitas et hunc ipsum fuisse uel inuiti agnoscant, quem hactenus uenturum stulte admodum contenderunt. Iamprimum genealogiam a Mattheo contextam non negant Iudei, sed neque negare possunt, attestante eam Veteris Instrumenti scriptura. Ioseph itaque, uir Marię, de tribu et stirpe Dauid fuit. Sed ingeritur Quęstio nobis quęstio: Si Iesus Marię tantum sit filius, quid ad eum spectet

uxores de tribu et cognatione sua, et cunctę foeminę de eadem tribu maritos accipient, ut hereditas permaneat in familiis nec sibi misceantur tribus, sed ita maneant, ut a Domino separatę sunt. Iesus ergo, Marię filius, de tribu et stirpe Dauid fuit. Proinde iuxta Iudeorum consuetudinem a plurimis filius Dauid uocitatus est in Euangelio, cum tamen ante tempora esset ex Deo Patre et in tempore ex Maria matre generatus, Deus ex Deo, ex homine homo, unus tamen atque idem Iesus, omnium in se credentium redemptor omniumque saluator.

quam dudum repudiare cogitabat, protinus accipere non dubitauit atque eam reuelato sibi tanto mysterio non ut sponsam habuit, sed coluit ut dominam. Genuit itaque filium, et Ioseph putabatur pater eius. Propterea quidem, cum Iesus ipse se de cęlo descendisse diceret, musitarunt Iudei — ut Ioannes ait — dicentes: Nonne hic est filius Ioseph, cuius nos nouimus patrem et matrem? Quomodo ergo dicit hic: De cęlo descendi? Nouerant utique Ioseph maritum esse Marię, sed ignorabant, quod Iesus non de Ioseph, sed de Spiritu Sancto natus esset

dicens: Ecce uirgo concipiet et pariet filium, et uocabitur nomen eius Emanuel, quod interpretatur: Nobiscum Deus. Quid est Nobiscum Deus, nisi quia Dei Filius nostra suscepit et Deus esse non desiit? Sed aduersantes nobis Iudei aiunt: In Esaia habetur: Ecce halma concipiet. Halmam autem non uirginem dici, sed puellam siue iuuenculam, uirginem uero betulam appellari. Quibus respondendum est betulam etiam anum nuncupari posse, si modo uirgo sit. Halmam uero non solum

Hierusalem alloqueretur dicens: Nationes de longinquo ad te uenient, et munera deferentes adorabunt in te Dominum. Tametsi magi in Bethlem adorarint, Hierosolymis tamen prius quęsierunt eum et: Vbi est — inquiunt — qui natus est, rex Iudeorum? Vidimus enim stellam (eius)* in oriente, et uenimus adorare eum. Adoratus est autem posthęc et Hierosolymis ab iis, qui crediderunt in eum. Percurramus reliqua! Pręsentatur in templo iuxta Legem primogenitorum, a Symeone sacerdote suscipitur,

per occisionem Bethlem intelligimus multos etiam de Beniamin fuisse cęsos. Vtcunque sit, pręuidit propheta et prędixit hanc in Christum puerum futuram Herodis persecutionem, ut agnoscamus eum, in quem Herodes tanto exarsit furore, uerum esse Messiam, uerum Christum, et Iudeos quidem intantum errare, ut nec suis prophetis satis credant. Quoniam uero tam immane facinus futurum cognouit Hieremias, ideo puto eum Rachelem, quę iam sepulta fuerat, nominasse, ut ostenderet non solum uiuis, sed etiam mortuis miserabile fore spectaculum illud puerorum

postea nobis intonuit super Iesu baptizato: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui. Tot ergo habes de baptismi nouitate Veteris Scripturę testimonia, o Iudee,* et adhuc cunctaris, adhuc hęsitas ad Ecclesiam confugere et cum apostolis, qui et ipsi Iudei fuerunt, credendo saluari? Vis istud, quod modo diximus, apertius expressiusque** prędictum agnoscere, quod supra Christum baptizatum Spiritus Sanctus in columbę figura sederit, quod uox Patris audita fuerit? Lege in Esaia pene iisdem scriptum uerbis Deo dicente:

tuas propter me, hoc est, non tuis meritis, sed mea miseratione, non tua iustitia, sed mea pietate. Non hoc dicimus, quod negemus Patrem peccata delere, sed quod affirmemus cuncta Patrem agere per Filium, sine quo factum est nihil. Hoc loco interrogabimus Iudeos: Si Deus est, qui talia locutus sit, quomodo in Deo seruitus et labor cadere potuit? Et, si — ut ipse ait — uere seruire illum et laborare fecerunt, quomodo Deus est? Necesse est, ut fateantur hunc unum et Deum esse, ut peccata deleat, et hominem, ut pati possit. Quod

Christus et peccata hominibus condonauit et se passionibus subiecit, restat, ut idem et Deus et homo sit. Neque enim peccata hominum delere aut ea delendi aliis potestatem tribuere ualuisset, si non esset Deus, neque supplicia et mortem pati, si non esset homo. Falluntur itaque Iudei, qui Messiam sibi promissum purum hominem fore putant, et non etiam Deum, quando quidem alii quoque prophetę diuinitatem eius humanitatemque testantur. Esaias ait: Paruulus natus est nobis, et filius datus est nobis. Hoc ad humanitatem

hominis uero aspectus ostendit humanitatis naturam. Quatuor animalia quatuor Euangeliste sunt, qui utrunque de Christo senserunt, utrunque illi tribuerunt. Messias igitur, id est Christus, Deus et homo est, et non homo tantum. Hinc est, quod, cum Iesus ipse Iudeos incredulos interrogasset, cuius filius esset Christus, responderunt: Dauid, nihil diuinum de illo sentientes. At ipse eorum arguens errorem continuo intulit et ait: Quomodo ergo illum Dauid in spiritu Dominum uocat dicens: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris

historiam. Moralem uero sensum utrobique de conuersione eorum, qui talibus animi morbis laborabant, esse ostenderemus, si mihi non foret propositum nihil aliud hoc uolumine demonstrare, nisi quęcunque ueterum Scripturę de Messia uenturo prędixerant, in Christo, quem Iudei crucifixerunt, fuisse impleta. Quod autem gentes ad ueri cognitionem per Christum inducendę fuerint, per easdem pene similitudines in eodem propheta Deum Patrem Filio loquentem audimus: Dedi te — inquit — in foedus

propheta Deum Patrem Filio loquentem audimus: Dedi te — inquit — in foedus populi, in lucem gentium, ut aperires oculos cęcorum et educeres de conclusione uinctos, de domo carceris sedentes in tenebris et umbra mortis. Datus enim fuit in foedus Iudeorum Patris promissionem exoluens, in lucem gentium ueritatem docens, oculos mentis eisdem aperiens, ut fide Deum uideant et a demonum eis illudentium captiuitate erruantur et sublatis errorum tenebris de morte reuocentur ad uitam, id est ad ipsum, qui ait: Ego sum

mentis eisdem aperiens, ut fide Deum uideant et a demonum eis illudentium captiuitate erruantur et sublatis errorum tenebris de morte reuocentur ad uitam, id est ad ipsum, qui ait: Ego sum uia, et* ueritas, et uita. Cui tamen inuidentes Iudei iniquo animo ferebant, quod sabbatis curaret quodque patrem suum diceret Deum, se Deo faciens ęqualem. Hoc relatum in Euangelio legitur Ioannis, et impletur illud in psalmis: Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania? Discunt tamen ab ipso, quem

promittitur sabbatum, ita ut diximus, obseruanti. Et licet quotidie ista, quę dicta sunt, obseruare debeamus, pręcipue tamen in diebus diuino cultui dedicatis. Tunc enim ab operibus manuum ideo cessatur, ut operibus mentis Deum orando diuinaque contemplando magis uacemus. Iudei uero, litterę, non spiritus obseruatores, Christo imputabant, quod sabbatis beneficia sanitatum ęgrotantibus conferret, et pietatis opus peruersa opinione impietati ascribebant,* quod magis laudi dare debuerunt. Ille enim uere sabatum Domini sanctificat, qui a uitiis

In Hieremia Pater Filium affatur et ait: Ecce ego constitui te hodie super gentes et super regna, ut euellas et destruas, et disperdas, et dissipes, et ędifices, et plantes; hoc est docendo euellas uitia, destruas errores, disperdas diaboli potestatem, dissipes Iudeos incredulos, ędifices autem Ecclesiam fidelem et plantes in ea arbores rationales, quę in tempore suo *corr. ex. cum ** corr. ex sancte dabunt fructum suum. In eodem propheta huic simile est illud:

animo gentibus Euangelium prędicarent et errantibus uiam ostenderent salutis. Vnde dicitur: Exultationes Dei in gutture eorum, et gladii ancipites in manibus eorum, ad faciendam uindictam in nationibus (idola eorum damnando), increpationes in populis (Iudeorum arguendo incredulitatem obstinationemque reprehendendo). Vindictam istam in nationibus illa etiam psalmistę uerba sonant: Intonuit de cęlo Dominus, et Altissimus dedit uocem suam... misit sagittas suas, et dissipauit eos. Intonuit enim et dedit uocem per

non in terra, sed in cęlo quęrunt. Sed uideamus, si in his quoque, quę de Christi discipulorumque eius paupertate retulimus, in prophetarum reperire possimus uaticiniis, ut, cum cuncta, quę prędicta sunt, impleri in Euangelio monstrabimus, magis patescat, quam stulta sit Iudeorum credere Christo nolentium obstinatio. In persona Christi uenturi dici illa in psalmis nemo negat: Ego autem mendicus sum et pauper; Dominus solicitus est mei. Et iterum: Libera me — inquit — quia egenus et pauper ego sum,

egenus et pauper ego sum, et cor meum conturbatum est intra me. Pauper enim factus est, ut nos in cęlesti regno diuites faceret, dicente Iacobo apostolo: Pauper, diues in fide, hęres erit regni. Pręter hęc Esaias de excidio Hierusalem futuro prophetans ob Iudeorum perfidiam et Christo illatas iniurias ait: Ciuitatem sublimem humiliabit, humiliabit eam usque ad terram, detrahet eam usque ad puluerem. Et ne forte dubium relinquat, per quos Deus humiliabit eam, subiungit: Conculcabit eam pes, pes pauperis, gressus

elegit, fuerint, operęprecium est audire. Non solum in terra potestas data est eis signa et prodigia faciendi, sed etiam in die nouissimo cum Christo simul iudicandi. Iudices eorum erunt, a quibus persecutiones passi fuere: Cęsarum, regum, principum terrę. Iudices erunt Iudeorum Christo non credentium et gentilium deos deasque colentium et hereticorum uanis sophismatum argutiis ueritatem deprauare nitentium. In Mattheo Saluator noster ad phariseos, qui eum in Belzebub eiicere demonia dicebant, respondit: Si ego in Belzebub eiicio demonia,

Et paulopost: Nescitis — inquit — quoniam angelos iudicabimus? Quanto magis secularia? In istis ergo impleta fuisse constat, quę ante prędicta legimus in prophetis. In spalmis dicitur: Illuc enim ascenderunt tribus. Ac ne Iudeorum tribus, qui on credunt, ascendere putares, additur: tribus Domini, testimonium Ishrahel, ad confitendum nomini Domini. Tribus autem Domini in Christo credentium est multitudo. Sequitur de apostolis: Quia illic sederunt sedes in iudicio,

patribus tuis nati sunt tibi filii; constitues eos principes super omnem terram. Hi sunt etiam nubes illę, de quibus in Esaia loquitur Dominus: Nubibus mandabo, ne pluant super Israhel imbrem. Et hoc quidem tunc est impletum, cum discipuli Domini a Iudeis repulsi recesserunt ad gentes. Quid adhuc dicam? Hi fuerunt fulgura dicente Propheta: Alluxerunt fulgura eius orbi terrę. Et iterum: Fulgura — inquit — in pluuiam fecit. Parum est fuisse fulgura, etiam cęli fuere. Cęli

rapax, mane comedet predam, et uespere diuidet spolia. Lupus utique rapax, quando laniatum perrexit oues Christi. Mane, id est in principio, fidelium hostis comedit predam, sed uespere, id est in fine conuersus diuidere coepit spolia Euangelium prędicando et conuincendo Iudeos, quia hic, quem ipse persequebatur, uere esset Christus. De eius etiam consternatione in uia, quando auditam Domini uocem expauit, in psalmo dicitur: Ibi Beniamin in mentis excessu. Quod dictum ad illud quoque referri potest, quando raptus est usque ad tertium

uos, *add. et ad pręsides et reges ducemini propter me. Et ut per futurorum notitiam Deum esse agnoscas, quęcunque prędixerat, illa euenerunt. In synagoga enim dum Christum prędicant, a Iudeis flagellantur. Gaudent tamen — ut Lucas in Actibus ait — quoniam digni habiti sint pro nomine Iesu contumeliam pati. Postmodum ad reges et pręsides tracti supplicio afficiuntur, pro illo morientes, qui pro omnibus motri

et Symon Cananeus siue Zelotes in urbe Caldeorum Senair, cum eorum pręsentiam simulachra lapidea ferre nequissent atque corruissent, ab idolorum sacerdotibus laniati sunt; Matthias in Iudea Romano ritu securi percussus martyrium peregit; Barnabam, Pauli socium, Salaminę Iudei rogo iniectum concremarunt. Hos postea multa quidem martyrum milia secuta sunt, quos neque supplicia terrere potuerunt nec mors a Christo separare. Iam enim audierant a Domino: Nolite timere eos, qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere, sed

uicinis nostris, et inimici nostri subsannauerunt nos. Et iterum in alio psalmo: Posuisti nos — inquiunt — opprobrium uicinis nostris, subsannationem et derisum his, qui sunt in circuitu nostro. Vicinis et qui in circuitu sunt, hoc est Iudeis et gentibus; ab utrisque enim passi sunt persecutiones. Et quoniam eiuscemodi labores ęterna sequitur remuneratio, in alio psalmo dicitur: Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua. Venientes autem uenient cum exultatione, portantes manipulos suos.

res peruenit, ut etiam ipsi Cęsares, quibus propositum fuit persequi Christianos usque ad internitionem, mutatis mentibus susceperint Christianitatem. Quorum primus Constantinus apostolis ecclesias errexit, Christum omnibus colendum proposuit, aduersus idolatras bella gessit, Iudeos quoque incredulos oppressit seruitute, ut impleretur, quod per Zachariam prędictum fuerat: Et erunt in omni terra, dicit Dominus, partes duę in ea dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem

duę in ea dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum. Duę partes istę pereuntes idolatrę gentiles fuerunt et Iudei Christum negantes. Tertia uero pars, quę relicta est, quę aduersitatibus et pressuris probata purior argento atque auro inuenta est, Christiani fuerunt persecutiones hominum passi, sed a Deo electi, ut, pro cuius nomine mortem contempserant, cum illo uiuerent in

et cum impiis non sedebo. *corr. ex. matri De iis sunt illi uineę pessimi cultores, qui seruos domini ad fructum colligendum missos alium ceciderunt,* alium occiderunt, alium uero lapidauerunt. Miserat enim Deus Iudeis prophetas, qui eos monendo a uitiis coercerent et ad uirtutem hortarentur. Sed tantum abfuit, ut sese corrigerent, ut etiam peiores euaserint. Micheam prophetam in maxillam** percusserunt miseruntque in carcerem, Vriam interfecerunt, Hieremiam lapidibus obruerunt, Esaiam

in Ecclesia, quę est domus Dei, parere coepit liberos ueluti mater foecunda. Ad quam Esaias ait: Lauda sterilis, quę non paris; decanta laudem, et hinni, quę non pariebas, quoniam plures filii desertę, magis quam eius, quę habet uirum. Siquidem in Iudeis coepta est Christi Ecclesia, sed in gentibus multiplicata et dilatata. Futurum hoc Spiritus Sanctus reuelauerat per prophetas. Hieremias: In tempore illo — inquit — uocabunt Hierusalem solium Domini; et congregabuntur ad eam omnes gentes in nomine

turris ipse Christus est, cui dicimus: Esto nobis, Domine, turris fortitudinis a facie inimici. De amplitudine pręterea et dilatatione huius uineę in psalmis canitur: Vineam de Aegypto transtulisti, id est de tenebris Christum negantium Iudeorum, Aegyptus enim interpretatur tenebrę; eiecisti gentes incredulas, et plantasti eam, in iis, qui deposito gentilitatis errore Euangelio crediderunt; dux itineris fuisti, uiam docendo salutis; plantasti radices eius, ut firma

Auferam, inquit, ab ea munimen protectionis meę, et tunc urbe ab inimicis euersa ciuibusque seruitute oppressis eradicabitur atque disperibit. Ait enim: Vinea Domini exercituum domus Israhel est. Nubes uero desierunt eam imbribus irrigare, quando apostoli Iudeis incredulis dixerunt: Vobis primum oportuit prędicari uerbum Dei, sed quia repellitis illud, ecce conuertimur ad gentes. Quibus credentibus corda, quę terra arida erant, suscepta apostolicę disciplinę pluuia exhuberarunt fructibus uirtutum. De

fructibus uirtutum. De synagogę autem uinea in Hieremia quoque lamentantem Dominum audimus: Ego plantaui te — inquit — uineam fructiferam, totam ueram. Quomodo conuersa es in amaritudinem uitis alienę? Crebro enim ad gentilium ritus declinabant Iudei, nec tamen ita pertinaciter, quin tandem aliquando ad Deum suum redirent, cum pro peccato ab inimicis opprimerentur. Porro nihil illis immobilius fuit, nihil durius in repellendo perdendoque Christo Saluatore, cum neque prophetiarum indicio, ut susciperent, inclinarentur nec

magnificentia referri meminerim. De illa in psalmis canitur: Magnus Dominus et laudabilis nimis, in ciuitate Dei nostri, in monte sancto eius. Fundatur exultatione uniuersę terrę mons Syon; latera aquilonis, ciuitas regis magni. Mons Syon Iudei credentes sunt, latera aquilonis gentiles. Vtrunque parietem iunxit Dominus, ut construeretur ciuitas ista regis magni. De qua et in alio psalmo dicitur: Speciosa dicta sunt de te, ciuitas Dei. Deinde: Homo — inquit — natus est in ea, et

ex complacuit Post hęc in Euangelio dicitur: Venit Filius hominis saluare, quod perierat. Ob hoc enim Iesus appellatus est, quod Saluatorem sonat, si ex Hebreo uerteris in Latinum. Hic est ergo, qui promissus est, quem Iudei Messiam uocant, Gręci Christum, Latini Vnctum. Cui in psalmis dicitur: Propterea unxit te Deus, Deus tuus, oleo lętitię, prę consortibus tuis. Occurrit hoc loco uidendum, si alię causę, ob quas in Euangelio uenisse refertur, ad hanc, quam modo memorauimus,

maneat. Ad hęc singula respondendum puto, quod Christus Legem Veterem adimpleuit eo tempore, cum accepit circumcisionem, Nouam autem inchoauit, cum baptizatus est. Prophetas adimpleuit, quando cuncta, quę de illo prędicta fuerant, perfecit. Omnes tamen ad salutem tam Iudeorum quam gentilium uenturum prędicarunt. Vbi autem dicitur: Non ueni pacem mittere, sed gladium, uenit quippe pacem malam gentilium in colendis diis disturbare gladio salutiferę separationis, ut, qui credere uellent, ab incredulis dissiderent et saluarentur.

uiris, qui — ut ait Scriptura — proceres synagogę erant. Volebant enim et *corr. ex re i psi uti sacerdotio. Sed Domino ulciscente alii terrę hiatu absorpti, alii incendio inde effuso absumpti sunt, ut noscamus nec Iudeis impune fuisse, qui Christum presequebantur, nec illis, qui postea ipsum esse Messiam negare ausi sunt. Dum enim eos, qui tam impie egerunt, defendunt, participes commissi in Christum sceleris fiunt. Multa pręterea in parabolis ad populum loquente Domino accedunt

integrumque esset illis credere et saluari per eum, quem ignorando crucifixerant. Ad communem igitur utilitatem spectat, quod ignorarint, sed ad ipsorum perniciem, qui obdurati ne resurgentis quidem miraculis credere uoluerunt. Hęc de impia aduersus Iesum Iudeorum consultatione ac de cęcitate eorum dixisse pro loco et tempore satis sit. Ad illa, quę sequuntur explicanda descendamus. Dum Iesus Bethanię in domo Symonis leprosi recumberet, accessit mulier, quam Ioannes Mariam nominat, ferens in alabastro unguentum nardi

non inepte sentient, qui legerint *corr. ex legerit Dauidis latebras ab iis proditas Sauli regi ipsum persequenti. Dauidem autem regem sępe diximus typum gessisse Christi. Prophetasse autem de Iudę perfidia Amos propheta arbitror. Crimen enim eius cum** Iudeis Iesum persequentibus communicans ait: Hęc dicit Dominus: Super tribus sceleribus Israhel, et super quatuor non conuertam eum, pro eo, quod uendiderit pro argento iustum, et pauperem pro calciamentis; hoc est uili triginta argenteorum precio. Aeque autem

et pullum filium subiugalis. Hoc in Zacharia est scriptum. Huic tamen simile in Genesi legimus. Nam Iacob patriarcha, cum de Christo nobis mittendo prophetaret, subiunxit dicens: Ligans ad uineam pullum suum, et ad uitem asinam suam. Per pullum gentiles, Iudei per asinam significati sunt. Super utrosque sedit Dominus, cum etiam ex Iudeis non pauci credidissent, sed ex gentibus longe plures. Ob hoc puto tres alii Euangelistę pulli tantum fecerunt mentionem, de asina uero tacuerunt. Subsequenter in Euangelio dicitur: Euntes

simile in Genesi legimus. Nam Iacob patriarcha, cum de Christo nobis mittendo prophetaret, subiunxit dicens: Ligans ad uineam pullum suum, et ad uitem asinam suam. Per pullum gentiles, Iudei per asinam significati sunt. Super utrosque sedit Dominus, cum etiam ex Iudeis non pauci credidissent, sed ex gentibus longe plures. Ob hoc puto tres alii Euangelistę pulli tantum fecerunt mentionem, de asina uero tacuerunt. Subsequenter in Euangelio dicitur: Euntes autem discipuli fecerunt, sicut pręcepit illis Iesus. Et adduxerunt asinam et

de asina uero tacuerunt. Subsequenter in Euangelio dicitur: Euntes autem discipuli fecerunt, sicut pręcepit illis Iesus. Et adduxerunt asinam et pullum. Et posuerunt super eos uestimenta sua, et eum desuper sedere fecerunt. Dicat nunc fatuitas infidelium Iudeorum, quis unquam regum sic urbem eorum introierit, sicut pręuidit propheta? *corr. ex prędicata **corr. ex quedam ***corr. ex manifestus Et, si nullum ante aut postea

Quasi regi honorem deferebant, quasi Deum, ut ipsos Osanna* saluaret, obsecrabantur. Osanna enim Hebraicum est. Latine dici potest: Salua obsecro. Nam osi »salua« dicitur, anna autem apud Iudeos interiectio obsecrantis est. Rursum hi dicunt: Osanna, quia repetitum uerbum magis mouet. Quo autem locorum saluari cupiant, ostendunt addendo: in excelsis, hoc est in cęlestibus, ubi uera salus credentium est et perennis gloria, non in terra, in

a corpore separatus descendit ad inferos patresque deleto maledictionis chirographo ad benedictionis transtulit lucem. Hunc de diabolo superato triumphum in tertio uolumine suo loco, qualiter a prophetis prędictus fuerit, exponemus. Nunc, quę sequuntur, indagabimus. Iudeis negantibus ipsum esse Christum et insultantibus ille — ut Ioannes refert — abiit et abscondit se ab eis. Hac de causa hoc factum esse reor, ut discamus furente aduersario recedere potius quam manere, ut, quem pręsentia nostra ad iracundiam inflammat,

in cęlum angelis hominibusque imperaturus ascendendo. Interim tamen, antequam Iudas perisset, commendat discipulorum constantiam Dominus et, quia secum in tentationibus permanserint, pollicetur eos regnaturos secum et secum super thronos sedendo iudicaturos infidas Iudeorum tribus. Hoc in psalmis erat prophetatum Spiritu Sancto dicente: Illic sederunt sedes in iudicio, sedes super domum** Dauid, hoc est super Ecclesiam Christi, ut eos *add. **corr. ex donum iudicent et

dirigetur. Quos dixit patres, eos nunc appellat seruos. Filii autem et semen sunt illi, ad quos etiam Apostolus dicebat: Filioli mei, quos iterum parturio, donec formetur in uobis Christus. Post multa, quę in Ioannis Euangelio habentur, de persecutione Iudeorum et impietate conqueritur dicens: Qui me odit, et Patrem meum odit. Inseparabilis enim substantia Pater et Filius est. Quicquid igitur Filio fit, simul et Patri fit secundum substantię unitatem. Si opera — inquit — non fecissem, quę

Opera quippe ipsa diuinę uirtutis erant, illi in Belzebub facta dixerunt. Quę — inquit — nemo alius fecit. Nam alii talia se facere non per se, sed per eum fatebantur, non ab ipsis, sed per ipsos ab eo facta. Quę quidem si non uidissent Iudei, peccatum non haberent; non, quod omnis peccati expertes essent — nemo enim sine peccato — sed *corr. ex progenię h oc peccatum non haberent, cuius nunc arguuntur. Etenim ignorantia excusasset errorem, cum se hominem odisse dicere

quia futurum erat, non autem ideo factum, quia prędictum erat. Alioquin etiam pręsentia, quę esse nouimus, a nostra notione, ut essent, compelli dicerentur, quod nemo quidem, quam dictu quoque absurdum sit, ignorat. Videamus igitur liberum et non necessarium Iudeorum peccatum in eum, quem diligere ac reuereri debuerunt, quibus in locis Veteris Scripturę, antequam perpetratum foret, fuerit ostensum. Ipse Dominus, multo antequam in carne apparuisset, per os Esaię conquestus est dicens: Filios enutriui et exaltaui, ipsi autem

fontem aquę uiuę, et foderunt sibi cisternas dissipatas, quę continere non ualent aquas. Dissipari enim et perfluere et euanescere necesse est, quicquid a lege diuina diuersum excogitatur. Propterea plurimę quidem hereses, quę Euangelio aduersabantur, iam desierunt. Iudeos ergo a se alienatos et in Osee propheta pręuidens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus. A Domino itaque derelicti, stulti, fatui, absque intelligentię sensu facti sunt, et post tergum conuersi cum uxore Loth in statuam salis mutati sunt,

cordis eorum, et in cornibus ararum eorum. Nam quemadmodum cor *corr. ex obdurate **corr. ex latitudine p haraonis intantum induratum fuit, ut ne Dei quidem flagellis mollescere posset ad dimittendos Iudeos, ita nunc ipsi Iudei ferro et lapide duriores modis omnibus Christo repugnant et peruersa interpretatione* Scripturas deprauare conantur, ob hoc solum, ne earum autoritate superati nostrę adherere compellantur religioni. De quibus psalmista ait: Alienati sunt

et in cornibus ararum eorum. Nam quemadmodum cor *corr. ex obdurate **corr. ex latitudine p haraonis intantum induratum fuit, ut ne Dei quidem flagellis mollescere posset ad dimittendos Iudeos, ita nunc ipsi Iudei ferro et lapide duriores modis omnibus Christo repugnant et peruersa interpretatione* Scripturas deprauare conantur, ob hoc solum, ne earum autoritate superati nostrę adherere compellantur religioni. De quibus psalmista ait: Alienati sunt peccatores a uulua,

a uulua, errauerunt ab utero, locuti sunt falsa. Alienati sunt a Scripturarum uulua, quę sub uelamento uerborum spiritalis intelligentię cęlabat mysterium. Vterus autem dicitur sermo, qui sensum generat apertiorem, id est litteralem siue historicum. In utroque errant Iudei, quia neque, quod intelligunt, faciunt, neque, quod non intelligunt, a nostris recte interpretatum accipere uolunt. Et quoniam synagoga eorum pro tritico metere coepit zizania, merito in Esaia exprobrans eis Dominus sub uineę suę metaphora dixit: Expectaui, ut

oratio. Libet tamen parumper alloqui eos, qui offenderunt in lapidem electum, angularem, probatum, ut esset illis lapis offensionis et petra scandali, ne putent deesse sibi locum poenitentię et ex desperatione uenię magis indurentur. Ad Hierusalem, id est ad uos, o Iudei, uestri misertus Dominus loquitur in Hieremia propheta dicens: Fornicata es cum ęmatoribus multis; Iudei uocantur ad poenitentiam tamen reuertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te. Denique post multas

et petra scandali, ne putent deesse sibi locum poenitentię et ex desperatione uenię magis indurentur. Ad Hierusalem, id est ad uos, o Iudei, uestri misertus Dominus loquitur in Hieremia propheta dicens: Fornicata es cum ęmatoribus multis; Iudei uocantur ad poenitentiam tamen reuertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te. Denique post multas pręuaricationum uestrarum obiectiones prophetę pręcipit dicens: Vade et clama sermones istos contra aquilonem, et dices; Reuertere, auersatrix

Illuc uenit Iudas cum cohorte, osculo Dominum prodit, Dominus comprehenditur,*** Petrus ferit Malchum seruum, apostoli relicto Domino in fugam conuertuntur. Quidam relicta syndone nudus profugit. Hęc quoque ante significata monstrabimus, ut confundatur et erubescat incredulitas Iudeorum, cum Scripturę, cui se credere aiunt, autoritate senserint se superati. Coepit — inquit — Iesus contristari et moestus esse. Tunc ait illis: Tristis est anima mea usque ad mortem. Hoc ante in psalmis dixerat pronosticans in

in futurum: Tribulationes cordis mei multiplicatę sunt. Et in alio psalmo: Quasi lugens et contristatus sic humiliabar. Et quoniam non de sua passione mox futura contristatus est — ad hoc enim uenerat, ut pateretur — sed de Iudę proditione* Iudeorumque perfidia, ideo alibi dicit: Contristatus sum in exercitatione mea. Conturbatus sum a uoce inimici et a tribulatione peccatoris. Quoniam declinauerunt in me iniquitates et in ira molesti erant mihi. Conturbatus est ergo Iesus non a *corr. ex

dormiunt homines et in oratione pernoctare negligunt, inimicus diabolus, ubi satum est triticum, superseminat zizania et uitii suggestione propositum perimit sanctitatis. Intrauit autem in hortum Dominus, ut primorum parentum peccatum in horto perpetratum, in horto a Iudeis *corr. ex depręcationis **corr. ex depręcatus ***corr. ex compelebatur c omprehensus* diluere inciperet. Quod quidem futurum Salomon in Canticis testatus est, ubi sponsam

Ioanne scriptum est — processit obuiam, interrogat, quem quęrerent. Respondent: Iesum Nazarenum. Vbi autem audierunt dicentem: Ego sum, ueluti turbine repulsi retrocedentes*** ceciderunt in terram. Quid hoc est nisi illud, quod olim contigit Iudeis ad montem Synai? Loquente enim ad eos Domino et monte ex fulgure et tonitru fumante atque coruscante ipsi territi stetere procul et sublata in altum uoce ad Moysen clamauerunt: Loquere nobis tu, non loquatur Dominus, ne forte moriamur. Hanc igitur in Christo

fuerat. Propiusque accedens Dominum amplectitur, osculatur, uultu amorem pręferens, in corde autem meditans carnificinam. Significauit enim hoc indicio, quem illi comprehendere deberent. Qua de re dixerat Propheta: Nox nocti indicat scientiam. Nox nocti — Iudas Iudeis. Quemcunque osculatus fuero — inquit — ipse est, tenete eum. Vnde alibi dicitur ei: Os tuum abundauit malicia, et lingua tua cincinnabat dolos. Et iterum alibi: Molliti sunt sermones eius super oleum, et ipsi sunt

Quęstio Sed si amici et proximi erant, quomodo in alio psalmo ait: Alieni insurrexerunt* aduersum me et fortes quęsierunt animam meam, et non proposuerunt Deum ante conspectum suum? Amici ergo et proximi eius erant Iudei, dum uenturum et de semine patris Abrahę nasciturum credunt. Sed cum ille uenisset et natus fuisset, negantes eum esse Christum ab eo alienati sunt et aduersus eum insurrexerunt. De quibus rursum ait: Susceperunt me sicut leo paratus ad predam, et sicut catulus

persecuti sunt, et super dolorem uulnerum meorum addiderunt. Percussus est a Patre, ut nos salui essemus, dicente Apostolo: Proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum. Percussus est autem a Iuda propter pecunię cupiditatem, a Iudeis uero propter inuidiam, quod plus illis a plebe honoraretur. Et magis Domino dolori fuit illorum perfidia, ob quam peribant, quam uulnerum cruciatus, quem ab eis patiebatur. Vnde alibi ait: Super omnes inimicos meos factus sum opprobrium, et uicinis meis ualde, et

cum illum insultassent filii Leui uolentes et ipsi fungi sacerdotio; Dauid etiam ante arcam Domini, dum illam in urbem reduceret, exultans ac tripudians et uxoris Michol improperio pulsatus, quod humilius, quam regi conueniret, se gessisset. Ad hęc propheta Heliseus Christi a Iudeis illudendi portauit figuram, quando in Bethel ascendens ludibrio fuit pueris, qui ab ursis laniati petulantię suę poenas dedere, nequis tutum existimet seruis Dei inferre iniuriam. *corr. ex ignorabant Porro, Saluator

causa expetunt iustum. Facinoris huius fortasse typum prę se tulit Gedeon a ciuibus ad necem petitus, eo quod idoli Baal aram euertisset dictusque est Hierobaal, quod est fortis aduersum Baal. Ita et Iesus, Hierobaal noster, fortis contra diabolum fuit, dum se interimi patitur a Iudeis nostrę consulens saluti. Flagellatus ergo traditur illis, ut crucifigatur. Tunc in prętorium***** perductum purpura induunt, et spinis coronant, et genu flexo — ut Mattheus ait — ante eum illudunt ei dicentes: Aue, rex Iudeorum:

patitur a Iudeis nostrę consulens saluti. Flagellatus ergo traditur illis, ut crucifigatur. Tunc in prętorium***** perductum purpura induunt, et spinis coronant, et genu flexo — ut Mattheus ait — ante eum illudunt ei dicentes: Aue, rex Iudeorum: expuentesque in eum acceperunt arundinem et percutiebant caput eius. Innocens ergo Dominus peruerso damnatur iudicio, quod futurum uidens Esaias propheta ait: Iustus perit, et non est, qui cogitet in corde suo. Idem futura quasi pręsentia cernens

Propter quod et Deus exaltauit illum, et donauit illi nomen, quod est super omne nomen, ui in nomine Iesu omne genu flectatur cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis lingua confiteatur, quia Dominus noster Iesus Christus in gloria est Dei Patris. Non credit hoc Iudeorum perfidia, sed tunc demum confiteri cogentur, cum nihil omnino proderit confiteri ad inferos damnatis. Quanto igitur satius eis foret nunc errorem suum agnoscere quam pro eo, quod agnoscere neglexerint, in ęternum postea cruciari? Post Iesum cum lachrymis

suum agnoscere quam pro eo, quod agnoscere neglexerint, in ęternum postea cruciari? Post Iesum cum lachrymis sequuntur mulieres, quibus ait: Filię Hierusalem, nolite flere super me, sed super uos ipsas flete, et reliqua, quibus ob incredulitatem Iudeorum denunciat futuram urbis euersionem et populi calamitatem, quam a Romanis passi fuere. Et hoc quidem in Esaia legimus prędictum, ubi dicitur: In siccitate messes** illius *corr. ex Abrahe **corr. ex

iudicia ipsa Hierusalem Deo ulciscente passa est excidium. Tunc Symon Cyreneus angariatur, ut portet crucem post Iesum. Hic gentis externę homo — Cyrene enim oppidum Lybię est — significauit alienas nationes deposito idolatrię errore post Christum ituras et Iudeis in perfidia obduratis euangelicę credituras ueritati. Canitur enim in psalmis: Aethiopia pręueniet manus eius Deo. Et Hieremias ad Filium Dei loquens ait: Ad te gentes* uenient ab extręmis terrę, et dicent: Vere mendacium possederunt patres nostri,

e st Ecclesiam suam, et inebriatus uino charitatis nudus dormiuit in cruce, a Cham irrisus quidem, sed a Sem et Iapheth, minoribus natu liberis, reuerenter habitus atque contectus. Hos euigilans benedixit, illum uero perpetua seruitute damnauit, ut infideles Iudei, filii Cham, diaboli serui sint, et qui Euangelio credunt, gaudeant libertate, qua ipsos Christus liberauit. Idem Dominus Isaac noster fuit, quem pater in holocastum, ut Deo obediret, offerre uoluit. Sed pro Isaac aries est immolatus. Caro enim et humanitas Christi passa est,

— inquit — quia ipse uoluit. Passus est enim, ut pro nobis satisfaceret, factus est maledictum, ut nos a maledicto primorum parentum liberaret, mortuus est, ut in peccato mortuis uitam donaret et erreptos diabolo Deo redderet. Merito tamen interdum de Iudeorum impietate conqueritur, quia odio in eum commoti id agebant, quod ipse pro omnium salute non grauate, sed libenter perferre aduenerat. Tetendit arcum suum — inquit — et posuit me quasi signum ad sagittam. Hoc in Hieremia legitur. Sicut enim

id agebant, quod ipse pro omnium salute non grauate, sed libenter perferre aduenerat. Tetendit arcum suum — inquit — et posuit me quasi signum ad sagittam. Hoc in Hieremia legitur. Sicut enim sagittarius cuncta sua iacula ad scopon dirigit, ita Iudei omne iniuriarum genus ei soli nitebantur inferre. Vnde ipse in psalmis conquestus est dicens: Conculcauerunt me inimici mei... omnia consilia eorum in malum. Et in alio psalmo: Multiplicati sunt — inquit — super capillos

psalmus quinquagesimusquintus, in quo quidem ipse ad Patrem loqui dicitur, posuisti — inquit — lachrymas meas in conspectu tuo. Tunc Pilatus cruci titulum apposuit Hebraicis, Gręcis et Latinis conscriptum litteris: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Huius tituli significationem prę se tulisse uidetur quinquagesimisexti psalmi inscriptio, quam diuus Hieronymus in suo* super psalmos commentario hanc esse ait: Ne disperdas, ipsi Dauid in** tituli inscriptionem; id est, ne corrumpas aut mutes uel deleas.

prę se tulisse uidetur quinquagesimisexti psalmi inscriptio, quam diuus Hieronymus in suo* super psalmos commentario hanc esse ait: Ne disperdas, ipsi Dauid in** tituli inscriptionem; id est, ne corrumpas aut mutes uel deleas. Et hoc impletum credimus, quando Iudeis reclamantibus respondit Pilatus: Quod scripsi, scripsi. Mihi uidetur tituli huius typus fuisse lamina aurea, quę super tyaram summi sacerdotis posita fronti imminebat. Sic enim et titulus iste supra caput Iesu affixus fuit, ut hunc eum sacerdotem esse

es sacerdos in ęternum. Dicitur autem Iesus Nazarenus, id est consecratus siue sanctus. De quo in psalmis Deus Pater: Super ipsum — inquit — florebit sanctificatio mea. Vere quoque rex erat Iudeorum, quod est laudantium et confitentium. Incredulorum enim rex diabolus est. Ipse quippe Leuiathan — ut in Iob est scriptum — rex est super uniuersos filios superbię. Sic ergo Pilatus titulum hunc posuit, sicut et Caiphas prophetauit, hic confessus

Patris auxilio. Vt quid — inquit — dereliquisti me longe a salute mea? Passioni enim, sicut superius est dictum, et Pater eum tradidit, ut nos saluaret, et ipse semet tradidit, ut Patri obediret. A Iuda autem traditus est per pecunię cupiditatem, a Iudeis per inuidiam, a Pilato per timorem, ne Cęsarem offenderet, si ei, quem regnum appetere dixerant, pepercisset. Patris ergo in Esaia uox est: Propter scelus populi mei percussi eum, ut uidelicet eius sanguine humanum genus a sorde abluerem peccatorum. Hoc in

Omnem uindictam, quam in peccatores effusurus eras, ego sustineo, ut per me omnium miserearis. Et iterum alibi ad Patrem: Quem tu percussisti — inquit — ipsi persecuti sunt. Pater ergo miserando percussit, Iudei sęuiendo persecuti sunt: Patrem commouit pietas, Iudeos odia concitarunt. Ideo subiunxit: Et super dolorem uulnerum meorum addiderunt. Non solum igitur in passione sua derelictus est Iesus, sed etiam uolens in mortem pro nobis oblatus, pro nobis traditus, ut

sustineo, ut per me omnium miserearis. Et iterum alibi ad Patrem: Quem tu percussisti — inquit — ipsi persecuti sunt. Pater ergo miserando percussit, Iudei sęuiendo persecuti sunt: Patrem commouit pietas, Iudeos odia concitarunt. Ideo subiunxit: Et super dolorem uulnerum meorum addiderunt. Non solum igitur in passione sua derelictus est Iesus, sed etiam uolens in mortem pro nobis oblatus, pro nobis traditus, ut per agni immaculati immolationem Deo placato tollerentur

et non est, qui intelligat. Iusto nanque moriente fideles, qui prius mortui erant, reuiuiscunt dicentes cum propheta: Spiritus oris nostri, Christus Dominus, captus est in peccatis nostris, cui diximus: In umbra tua uiuemus in gentibus. At hoc increduli Iudei non intelligunt. Excęcauit enim eos malicia eorum et tenebrę, quę suspenso in cruce Domino factę sunt, ceciderunt super corda eorum, ut non sit in eis, qui intelligat. Expirante autem Domino et alia secuta sunt miracula: uelum templi scinditur, terra tremit,

conuertuntur. In Aggeo propheta loquentem audimus Dominum: Adhuc modicum, et ego mouebo cęlum et terram. Cęlum igitur mouit, quando sole obscurato tenebrę factę sunt. Terram mouit, quando eam uibrare compulit. Veruntamen et hęc et reliqua tunc contigerunt, ut Iudeorum perfidiam duritiemque testarentur. Obtenebrata enim sunt eorum corda Sole iustitię angustias patiente. Velum templi scissum est, et ferreum illorum pectus non est scissum ulla pietate. Terra mota est, illi in perfidia immobiles perstitere. Petrę scissę* sunt, illi

scissę* sunt, illi petris omnibus duriores permansere. Monumentis apertis mortui surrexerunt, illi de monumento scelerum suorum surgere neglexerunt. Centurio gentilis cum sua cohorte Filium Dei confitentur, ut gentes contemptis idolis Christum suscepturas significarent et tamen Iudeos a perfidię obstinatione non recessuros. De illis, qui in passione Domini surrexerunt, arbitror in Esaia fuisse prędictum: Expergiscimini — inquit — et laudate, qui habitatis in puluere, quia ros luminum ros tuus. Ros quippe sanguinis Christi

discipulus Iesu occultus, permittente Pilato tulit de cruce corpus eius, Nicodemus myrrha et aloe perunxit *om. a cceptumque corpus et munda syndone inuolutum cum aromatibus in monumento nouo deposuerunt et aduoluerunt saxum magnum ad ostium monumenti. Iudeis quoque suggerentibus Pilatus custodiri iussit sepulchrum a militibus usque ad diem tertium. In typum sepulturę Domini pręcesserunt: Ioseph a fratribus in cisternam demissus; Ionas in mari mersus et a cetho deglutitus et tertia die inde exiens uiuus. Ipsum etiam Dominum in

quasi ursi omnes, et quasi columbę meditantes gememus. Flebant igitur mulieres, quibus dixit: Nolite flere super me. Flebant discipuli, quos a morte resurgens interrogauit: Qui sunt hi sermones, quos confertis ad inuicem et estis tristes? At Iudei increduli neque erga crucifixum ulla mouebantur pietate neque resurgentis uirtutem curabant agnoscere. De qua illorum immanitate atque perfidia — sicut in Esaia est scriptum — conqueritur et ait: Expandi manus meas tota die ad populum incredulum, qui

tempore pręterit et cum uitę mortalis breuitate finitur. Illa uero poena magis, immo maxime est timenda, quę infidelibus debetur in inferno, quia ęterna est et nullo unquam clauditur fine neque minuitur unquam. Nolite igitur cum uxore Loth retrospicere, o Iudei, et sicut illa conuersa est in statuam salis, ita uos nolite sal fatuum effici ab hominibus conculcandum. Nolite aspides surdę fieri obturando aures ad uocem incantantis sapienter. Audite ad ęternę beatitudinis pręmia uos uocantem Hieremia dicente: Reuertere,

in cęlum ascenderunt, ut utriusque miraculi testes essent et nos in spem resurgendi atque in cęlum ascendendi confirmarent. Hoc quoque, quod ad inferos descenderit sanctosque suos de tenebris transtulerit ad lucem, Veteris Instrumenti nobis persuadet autoritas et Iudeos arguit infidelitatis. Dei sapientiam, quę Christus est, in Ecclesiastico prędicentem audimus: Penetrabo inferiores partes terrę, et inspiciam omnes dormientes, et illuminabo omnes sperantes in Domino. Obseruandum hoc loco, quod omnes quidem inspiciat iustus

indubitanter sperabant in aduentu eius. De quibus in Ezechiele loquitur dicens: Et scient, quia ego Dominus, cum contriuero cathenas iugi eorum, et erruero eos de manu ipsis imperantium. Imperabant gentibus demones, uana superstitione delusis. Quin etiam fidelibus Iudeis imperabant protoplastorum culpa in inferno receptis. Sed gentili populo in Sophonia loquens: Expecta me — inquit — in die resurrectionis meę in futurum, quia iudicium meum, ut congregem gentes. Post resurrectionem enim Domini apostolis euangelizantibus

futurum, quia iudicium meum, ut congregem gentes. Post resurrectionem enim Domini apostolis euangelizantibus congregatę sunt gentes in una Christi Ecclesia, quę prius dispersę erant in multiplicem idolorum culturam et inanium ritum deorum. Porro utrosque, hoc est Iudeos et gentiles, pariter se liberaturum repromittit per Osee* prophetam dicens: De manu mortis liberabo eos, de morte redimam eos. Ero mors tua, o mors. Morsus tuus ero, inferne. Malum erat in morte esse, sed multo peius in manu mortis. In manu mortis gentiles erant,

gustauerant. Desyderio quippe isto affectus fuit Dauid, cum in psalmis concineret: Exurge, Domine Deus meus, in pręcepto, quod mandasti. Et synagoga populorum circumdabit te, et propter hanc in altum regredere. Non dixit synagoga populi, ne de Iudeis tantum dictum intelligatur, sed populorum, ut ad omnes Domini resurrectionem pertinere nemo dubitet. Nam plurima quidem gentium multitudo Christum fide complexa est, pauci autem ex Iudeis crediderunt. Idem Propheta in alio psalmo uotum suum exprimit clamans: Exurgat

te, et propter hanc in altum regredere. Non dixit synagoga populi, ne de Iudeis tantum dictum intelligatur, sed populorum, ut ad omnes Domini resurrectionem pertinere nemo dubitet. Nam plurima quidem gentium multitudo Christum fide complexa est, pauci autem ex Iudeis crediderunt. Idem Propheta in alio psalmo uotum suum exprimit clamans: Exurgat Deus, et dissipentur inimici eius, et fugiant, qui oderunt eum, a facie eius. Ipso enim resurgente dissipatum est regnum diaboli, de quo admonuit nos Dominus in Euangelio dicens:

erat, ut in medio annorum perficiatur, optat. Cui Dominus illud respondere uidetur — sicut paulo ante diximus — in Sophonia scriptum: Expecta me, dicit Dominus, in die resurrectionis meę, in futurum, quia iudicium meum, ut congregem gentes; ut uidelicet Iudeis ob perfidiam reprobatis ex gentibus mihi congregem Ecclesiam. Post resurrectionem enim Dominus noster misit operarios suos in messem suam, et triticum quidem collegit in horrea, zizania autem in fasciculos colligata igni comburenda dimisit. Idem in psalmis ad

Quanta hominum insania uidere uerum, et suadere falsum, aliud in conscientia, aliud in ore habere! Milites ergo, quibus nihil est auro argentoque charius, accepta pecunia fecerunt — inquit — sicut erant edocti. Et diuulgatum est uerbum istud apud Iudeos, usque in hodiernum diem; apud incredulos utique, non apud Christi fideles. Quicunque enim Christo non credunt, procul a ueritate absunt, quia Christus ueritas est. Hactenus de resurrectione Domini explicata est Matthei narratio. Quędam autem, quę hic

fuit, prior ingressus est in monumentum. Non sine mysterio id referre uidetur Euangelista. Vt quid enim opus erat narrare, quis citius, quis tardius cucurrerit, cum ambo eandem* rem eadem die peregerint? Videtur itaque huius Euangelii scriptor per hos duos designare uoluisse Iudeos et gentiles, in Petro gentiles, in Ioanne concludens Iudeos. Hi enim primi in fide unius ueri Dei incesserunt et uenturum quidem Messiam in Scripturis sibi promissum credebant. Sed cum uenisset, non introierunt in monumentum iustę credulitatis, negantes ipsum, qui

id referre uidetur Euangelista. Vt quid enim opus erat narrare, quis citius, quis tardius cucurrerit, cum ambo eandem* rem eadem die peregerint? Videtur itaque huius Euangelii scriptor per hos duos designare uoluisse Iudeos et gentiles, in Petro gentiles, in Ioanne concludens Iudeos. Hi enim primi in fide unius ueri Dei incesserunt et uenturum quidem Messiam in Scripturis sibi promissum credebant. Sed cum uenisset, non introierunt in monumentum iustę credulitatis, negantes ipsum, qui crucifixus, mortuus et sepultus fuerat, et de sepulchro uiuus

Christum cucurrerunt, utpote qui neque Legem neque prophetas habebant, sed prius ad Christum ingressi sunt, in ipsum credentes, ipsum confitentes, pro ipsius nomine nec supplicia nec mortem pati recusantes. Quod autem post Petrum etiam Ioannes introisse dicatur, hoc innuit, quod Iudei quoque in fine seculi ad Christum conuertentur, iuxta illud Micheę prophetę: In die illa, dicit Dominus, congregabo claudicantem, hoc est gentiles, qui in idolorum errore claudicabant, congregabo in Ecclesia fidelis rectęque culturę: et eam, quam

dixit Dominus: Qui uidet me, uidet et Patrem meum. In Sophonia quoque scriptum est: Reliquię Ishrahel non facient iniquitatem, nec loquentur mendacium, et non inuenietur in ore eorum lingua dolosa. Reliquię autem Israhel sunt non solum illi, qui ex Iudeis in secundo Christi aduentu reliqui erunt, sed, etiam apostoli ipsi et quicunque ex Iudeis crediderunt. Hoc et Paulus ad Romanos scribens testatur et ait: Cęcitas ex parte contigit in Israhel, ex parte, dicit, non ex toto; donec plenitudo

est: Reliquię Ishrahel non facient iniquitatem, nec loquentur mendacium, et non inuenietur in ore eorum lingua dolosa. Reliquię autem Israhel sunt non solum illi, qui ex Iudeis in secundo Christi aduentu reliqui erunt, sed, etiam apostoli ipsi et quicunque ex Iudeis crediderunt. Hoc et Paulus ad Romanos scribens testatur et ait: Cęcitas ex parte contigit in Israhel, ex parte, dicit, non ex toto; donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis Israhel saluus fieret, sicut scriptum est: Veniet ex Syon,

ad monumentum foris plorans. Quare Maria plorat, et discipuli, qui ad monumentum cucurrerunt, non plorant? Fortasse, quia infirmior sexus magis promptus est ad lachrymas uel quia illi aliud, hęc aliud c ogitabant. Illi ab amicis exportatum corpus putabant, a Iudeis exemptum et alicubi per contemptum proiectum, et non minus dolebat mortuo illatam iniuriam quam in cruce pendenti poenam. Dum ergo fleret — inquit — inclinauit se et prospexit in monumentum. Et uidit duos angelos in albis sedentes, unum ad caput, et

Cum ergo duo discipuli isti Domino a mortuis suscitato, quem peregrinum esse arbitrabantur, talia retulissent, tunc ipse captata occasione dixit ad eos: O stulti et tardi corde ad credendum in omnibus, quę locuti sunt prophetę! Hoc ipsum nos Iudeis impiis et incredulis dicere possumus. Quorum tanto maior est stuliticia nolle credere, quanto plura sui erroris experti sunt argumenta. Quotidie legunt, quę sibi de Messia futuro dicta sunt a prophetis, et eadem secundum Euangelistas in Christo crucifixo

queunt,* ut ad baptismi salutaris gratiam cum fidei confessione accedant. Qua quidem in re et prophetis suis iniuriam faciunt, quasi qui minus uera prędixerint, et semet in ęternę damnationis baratrum imprudenter pręcipitant. O igitur stulti et tardi corde ad credendum Iudei! Nonne hęc oportuit pati Christum, et ita intrare in gloriam suam? Si Esaias uera prophetauit, cui uos credere dicitis, cur ea, quę dixit, de Christo crucifixo prędicta fuisse non creditis, si in illo euenisse non ignoratis? Cum illum in crucem egissent

Hanc eius apparitionem Ioannes diffusius exequitur. Iccirco, quid ipse referat, libet apponere, ut rem gestam plenius indicemus. Cum — inquit — sero esset die illo, una sabbatorum, et fores essent clausę, ubi erant discipuli congregati propter metum Iudeorum, uenit Iesus et stetit in medio, et dixit eis: Pax uobis. Iam Maria, iam Petrus, iam duo a castello reuersi nunciarant Dominum resurrexisse, illi tamen, qui nondum ipsum uiderant post sepulturam uiuum, suspenso adhuc animo circa resurrectionis fidem fluctuabant.

indicabat. Vel piscis in mari fluitans populus gentilis erat, in amaritudine idolatrię immersus, qui, postquam ad Christum conuersus est, ardore diuini amoris assari coepit, cupiens mori pro Christo, ut cum Christo uiueret. Fauus uero, quia cera et melle constat, uidentur esse Iudei in Christum credentes, antea quidem Legis cerimoniis dediti, deinde Euangelii iugum suaue portantes Christumque pascentes fidei fructu atque uirtutum. Hi reliquię illę* fuerunt populi Israhel, quę saluę factę sunt, aliis in incredulitate stulte admodum

coram eis, sumens reliquias dedit eis. Et hoc sane innuebat aliquid in illis, qui credituri erant, futurum. Dominus enim alitur salute fidelium. Multa pręcipit facienda, multa ipse facit, et uerbis docens et exemplo. Hoc fuit coram discipulis manducare. Restabat plurimus Iudeorum gentiliumque populus, ipsis postea Christum euangelizantibus conuertendus, et hoc est sumere reliquias atque eis dare. Hoc ipsum et in illo conuiuio, in quo turbam paucis panibus Dominus ipse saturauit, sed apostoli reliquias collegerunt, existimo fuisse

Hęc sunt — inquit — uerba, quę locutus sum ad uos, cum adhuc essem uobiscum; hoc est, cum essem passibilis et mortalis, sicut nunc estis uos. Tunc a me didicistis, quia impleri oportet Scripturas, in quibus de me fuit prophetatum. Quomodo ergo perfidi Iudei Moysi uel prophetis uel psalmis credunt, si eum negant, in quo impleta sunt, quę ipsi illic implenda legunt? Aut quomodo ex hoc eorum prauitas hereticorum non confunditur, qui dixerunt Christum in miraculorum operatione magicis artibus usum? Si enim multo ante, quid

Oportebat igitur prędicare, sed in nomine Domini, qui potest ignoscere et peccata delere. In omnes genets — inquit — incipientibus ab Hierosolyma. Et in his, ut mihi uidetur, dictis ordo seruatus est saluandorum. Iudeis non credentibus gentes crediderunt. Iccirco prius nominantur gentes, deinde hi, quibus prędicari est coeptum. Sic enim et apostoli, cum a Iudeis repellerentur, dixerunt: Vobis prius oportuit prędicari uerbum Dei, sed quoniam uos eo indignos facitis, ecce

— inquit — incipientibus ab Hierosolyma. Et in his, ut mihi uidetur, dictis ordo seruatus est saluandorum. Iudeis non credentibus gentes crediderunt. Iccirco prius nominantur gentes, deinde hi, quibus prędicari est coeptum. Sic enim et apostoli, cum a Iudeis repellerentur, dixerunt: Vobis prius oportuit prędicari uerbum Dei, sed quoniam uos eo indignos facitis, ecce conuertimur ad gentes. *corr. ex disperabat Quare autem prius Iudeis fuit

cum a Iudeis repellerentur, dixerunt: Vobis prius oportuit prędicari uerbum Dei, sed quoniam uos eo indignos facitis, ecce conuertimur ad gentes. *corr. ex disperabat Quare autem prius Iudeis fuit euangelizandum? Puto, ne Christus de Iudeis secundum carnem genitus minus suos quam alienos dilexisse uideretur aut in illos mortis suę uindictam appetisse, pro quibus orauerat in cruce. Pręterea iis primum ostendi debuit, qui de ipsius aduentu Scripturas habebant,

Vobis prius oportuit prędicari uerbum Dei, sed quoniam uos eo indignos facitis, ecce conuertimur ad gentes. *corr. ex disperabat Quare autem prius Iudeis fuit euangelizandum? Puto, ne Christus de Iudeis secundum carnem genitus minus suos quam alienos dilexisse uideretur aut in illos mortis suę uindictam appetisse, pro quibus orauerat in cruce. Pręterea iis primum ostendi debuit, qui de ipsius aduentu Scripturas habebant, ut* cognita diuinorum sententia eloquiorum

debuit, qui de ipsius aduentu Scripturas habebant, ut* cognita diuinorum sententia eloquiorum facilius crederent, et ipsę gentes, cum eos, qui Iesum crucifixerunt, a morte suscitatum adorare uidissent, promptius ad eiusdem fidei sacramentum confluerent. Inexcusabilis est igitur Iudeorum error, qui, primi ad coenam patrisfamilias uocati uenire contempserunt, et grande profecto gentilium meritum, qui, quod primi Legis et prophetarum munere donati refutarunt, hoc ipsi, cum nullam Scripturarum cognitionem haberent, primi amplexi sunt, testantes eum uiuere,

uos — inquit — testes estis horum. Et ego mittam promissum Patris mei in uos. Vos autem sedete in ciuitate, quoadusque induamini uirtute ex alto. Apostoli sancti testes fuerunt passionis et resurrectionis. Sed quia testimonium ferre uel aduersus Iudeos inuidię in Christum ueneno infectos uel aduersus gentes idolatrię errore subuersas minime tutum uidebatur, et humana fragilitas in uitę contemptum aliquid moliri non audebat, ego — inquit — mittam promissum Patris mei in uos. Hoc illud est,

omnibus, quę credere oportet, ut salui fiant, baptismi gratia purificate, ut Ecclesię membra facti mihi, qui caput eius sum, coniungantur, et sicut ego et Pater unum sumus, ita et ipsi mecum unum sint. Docete omnes gentes — inquit — ut se non modo ad saluandos Iudeos uenisse significaret, uerum etiam ad omnes gentium nationes. Alioquin, qua ratione diceretur Agnus Dei, qui tollit peccata mundi, si solum Iudeę gentis peccata tolleret et tam modicę partis mundi tantum curam haberet? Homines autem prius docendi

Propter quam ergo non occidimur, per eam et saluamur, si modo uitii alicuius macula tam preciosum** signum non deleuerimus. O felix lignum, a prophetis *corr. ex appręhen- **corr. ex pręciosum prędictum, a Iudeis expectatum, a gentilibus susceptum et honoratum. Tu es uirga illa Aaron, qua flagellata est Aegyptus, populus Israhel liberatus, qua mare percussum pharaonem cum exercitu operuit fluctibus et populo Dei tutum pręstitit iter. Tu es Moysi baculus, quo percussa petra fontem

dominum — inquit — sedentem super solium excelsum et eleuatum. Et plena erat domus a maiestate eius, et ea, quę sub ipso erant, replebant templum. Hoc autem de Christo dici testis est Ioannes Euangelista. Cum enim prophetę huius uaticinio probaret Iudeos Christo fore incredulos, continuo subiunxit: Hęc dixit Esaias, quando uidit gloriam eius et locutus est de eo. Hoc etiam ipsa uisionis ratio facile nobis persuadet. Dominum enim, quem sedentem in solio se uidisse asseruit, effigie humana eum uidisse indicat.

regni opinione fuisse Tertullianum, Victorinum, Lactantium, et apud Gręcos Hireneum, Lugdunensem episcopum, nisi illos Hieronymus cunctis pręferendus redarguisset. Eos ille iudaizare dixit, qui mille annorum regnum in fine constituunt. Iudei enim tunc se in regnum restituendos aiunt et in Hierusalem auro gemmisque constructa collocandos, et rursum nuptias, sacrificia, circumcisiones, sabbata seruanda, liberos educandos, rursum epulis deliciisque indulgendum, nationes, ut

qui persecutionem patiuntur propter iustitiam: si rursum beati sunt, qui argentum aurumque in terra possident, qui liberorum procreationi operam impendunt, qui conuiuia laute parant et crapulantur atque aliis dominari affectant. Sed Iudęorum ista tam uana expectatio est, ad pristinas uoluptates uotis omnibus anhellantium, non Christianorum, qui post corporum glorificationem istis se non indigere sciunt, dicente Domino: In resurrectione neque nubent, neque

Dominabitur enim, donec in illum ira Dei uindictam perficiet, qua oppressus peribit. Scelera quoque eius describuntur, cum dicitur: et Deum patrum suorum non reputabit, et erit in concupiscentiis foeminarum . Erit enim de Iudęorum progenie. Deum itaque patrum suorum, Deum Abraham, Deum Isaac, et Deum Iacob contemptui habebit, temerarie admodum sibi uendicans diuinitatem seque ut Deum coli iubens. Quid est autem, quod dicitur, in concupiscentiis

suo lumine solis radios exuperabit eoque facilius reliquas cęli luces supereminebit atque pręcellet. Tunc , inquit, plangent omnes tribus terre . Visa enim cruce turbabuntur impii moeroreque afficientur. Plangent Iudęi, quia quem crucifixerant, eum in cęlo regnare intelligent. Plangent hęretici, qui crucem quasi Deo inimicam minime adorandam esse dixerunt. Plangent peccatores, qui illum offenderunt, quem dominum omnium esse tam aperta signa, tam

dicens: Reuelabitur ille iniquus, quem Dominus Iesus interficiet spiritu oris sui et destruet illustratione aduentus sui . Ante tamen Enoch et Heliam uenturos constat, ad quorum prędicationem Iudęi quoque, qui tunc uiui aderunt, ad Christum conuertentur: sed iidem (ut diximus) ab Antichristo interficientur. Et quoniam persecutio (ut dictum est) tres annos cum dimidio perseuerabit, in Apocalypsi

ratio, dicente Zacharia propheta : Erunt in omni terra, dicit Dominus, partes duę in ea dispergentur; et deficient, tertia pars relinquetur in ea . Duę istę partes erunt Iudęi increduli et heresi polluti Christiani; tertia pars erunt fideles, qui quomodo relinquentur, declarat dicens: et ducam tertiam partem per ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum . Et

sunt. Omnibus ergo Christus Dominus uisibilis apparebit, dicente Ioanne in Apocalypsi : Ecce uenit in nubibus et uidebit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt . Videbunt enim eum et Iudęi increduli, cognoscentesque Dei filium fuisse, quem ipsi crucifixerunt, dolore afficientur. Ideo subditur: et plangent se super eum omnes tribus terrę . Plangent, quia multis in eum credentibus ipsi non crediderunt. Nemo tunc

terram Dominum fideles serui reuerenter comitentur, asseclę et assessores in throno sedentis. Restabunt adhuc alii minus perfecti, fideles tamen, quos in dextera parte angeli statuent saluandos. Reliquos autem, hoc est, uel incredulos Iudęos uel male credentes hereticos uel in peccatis perditos Christianos, seorsum in parte sinistra stare compellent. Id futurum clare aperteque exposuit Dominus, ut omnibus liquido pateat, qualis bonorum malorumque finis sit, et alii de

ac armis ualidissimum prope pessum dederint, nedum conturbarint. Neque gratiam Italae mulierculae tantum apud Hungaros ualuisse credendum est, ut ex illius uoto sibi regem constituerent. Nempe Italis Hungari, Boëmi ac Poloni adeo infensi sunt, ut illos eodem fere odio, quo et Iudaeos prosequantur, eorum maxime (has enim maleuolentiae causas inquirendo comperi) calliditatem atque auaritiam perosi. Quam profecto opinionem de Italis inde natam esse illis gentibus arbitror, quia aliquando quidam Romani sacerdotes, missu summi pontificis ad

Georgii ad suos oratio. Ferunt autem Scytham huiuscemodi oratione rusticos in nobilitatem concitasse: Sacrarum literarum monimentis traditum est, uiri Hungari, Deum Optimum Maximum misertum esse quondam grauissimae Iudaeorum seruitutis et populum, ex quo ciuitatem suam constituere destinarat, ab Aegyptiaca tyrannide iugoque regio ac ingentibus erumnis ereptum non modo libertate donasse, sed etiam accolarum uictores hostiumque suorum dominos fecisse. Nec immerito: nihil enim magis auersatur

aggrediar Spiritu Sancto adiuuante breui uerborum compendio Dauidis res gestę, quas ut potuimus nostra poesi complexi sumus, quo spectent quosue typos in se habere mihi uideantur nouitatis. In omnibus fere Dauidem puto personam gerere Christi; Saulem autem Iudeos, qui Christum persequebantur, significare. Tum sub prophetarum dictis factisque contineri utriusque Legis autoritatem. I. Igitur per Samuelem prophetam arguitur Saul inobedientię in Deum, et Dauid succedit in regno;

qui Christum persequebantur, significare. Tum sub prophetarum dictis factisque contineri utriusque Legis autoritatem. I. Igitur per Samuelem prophetam arguitur Saul inobedientię in Deum, et Dauid succedit in regno; quia Iudeis Euangelio non credentibus, quos utriusque Scripturę redarguit autoritas, Christus incipit regnare cum tribu Iuda, id est cum his qui ipsum confitentur Dei Filium mundique Dominum ac Saluatorem.

Samuel autem qui interpretatur audiens Deum in frusta concidit

cultum gladio lacerant ueritatis. Agag enim festiua solemnitas dicitur, Amalech gens bruta ac fatua interpretatur. Dauid uirum manu fortem sonat et uultu desiderabilem. Hic est Christus qui ligauit fortem ipse fortior, et idem desyderatus cunctis gentibus a populo fideli suscipitur, atque a Iudeis regnum transfertur; dicente propheta: Quum uenerit sanctus sanctorum, cessabit unctio uestra. Translatum est regnum de tribu Beniamin ad tribum Iuda id est de filiis amaritudinis ad filios confitentes Christum regem et glorificantes. Vtrumque enim significat

postea usi sunt e. g. William Langland in The Vision of Piers Plowman (1370), et Martin Luther Brief D. Martin Luthers wider die Sabbather an einen guten Freund (1538).

Saul agitatur spiritu immundo, et Dauide cytharam pulsante refocillatur; hoc est Iudei in immunditia infidelitatis uersantes desipiunt, quidam tamen Christum audiendo conuertuntur.

Iam primum Dauid fit armiger Saulis; quia Christus primum docuit Iudeos, et crucem quę eius arma sunt, inter illos portauit, ut Ioannes testatur.

Saul agitatur spiritu immundo, et Dauide cytharam pulsante refocillatur; hoc est Iudei in immunditia infidelitatis uersantes desipiunt, quidam tamen Christum audiendo conuertuntur.

Iam primum Dauid fit armiger Saulis; quia Christus primum docuit Iudeos, et crucem quę eius arma sunt, inter illos portauit, ut Ioannes testatur.

Goliam inter idolatras Palestinos fortissimum interemit. Christus diabolum qui gentibus dominabatur, Euangelii uulgatione contriuit.

Palestini

maleis tundere aggressi sunt. II.

Dauid cum Ionatha Saulis filio init amiciciam, et eius reuelationibus a Saulis inuidia saluatur. Ionathas columbę donum interpretatur, quod Spiritus Sancti donum est. Spiritus autem Sancti dono Iudeis Lex data est, ideo Ionathas Saulis est filius; cuius Legis reuelatione patuerunt mysteria Christi, quę in illa continentur sub uelamine figurarum. Hinc nos ipsorum Iudeorum proprię Scripturę non credentium manifestam cernentes insaniam pericula occidentis litterę uitamus,

inuidia saluatur. Ionathas columbę donum interpretatur, quod Spiritus Sancti donum est. Spiritus autem Sancti dono Iudeis Lex data est, ideo Ionathas Saulis est filius; cuius Legis reuelatione patuerunt mysteria Christi, quę in illa continentur sub uelamine figurarum. Hinc nos ipsorum Iudeorum proprię Scripturę non credentium manifestam cernentes insaniam pericula occidentis litterę uitamus, et spiritui qui uiuificat adhęremus. Ob hoc Ionathas, id est Spiritus Sancti donum nostrę fidei fauet, et eorum reprobat perfidiam.

insaniam pericula occidentis litterę uitamus, et spiritui qui uiuificat adhęremus. Ob hoc Ionathas, id est Spiritus Sancti donum nostrę fidei fauet, et eorum reprobat perfidiam.

Saul tamen Dauidem pręficit militibus. Et Iudei initio patiuntur ut plebem doceat Christus et magister eorum sit.

Quum autem Saul uidisset pręferri sibi Dauidem laude uirtutis, odio eum habuit, et uitę illius insidiari coepit. Sic Iudeorum principes quum cernerent plebem abire post Christum, et miracula

perfidiam.

Saul tamen Dauidem pręficit militibus. Et Iudei initio patiuntur ut plebem doceat Christus et magister eorum sit.

Quum autem Saul uidisset pręferri sibi Dauidem laude uirtutis, odio eum habuit, et uitę illius insidiari coepit. Sic Iudeorum principes quum cernerent plebem abire post Christum, et miracula eius prędicare,10 inuidentes quęsierunt eum interficere. cf. Io 10 138r cf. littera enim occidit Spiritus

littera enim occidit Spiritus autem vivificat II Cor 3,6 sancti corr. ex sancto MS 138v praeditare MS

Sępenumero cum Dauide in gratiam se redire simulat Saul, et Iudei Christum tentantes blandius interrogant, non ut discant, sed ut accusent.

Saul despondit Dauidi filiam Michol pro prępuciis Palestinorum. Michol interpretatur aqua ex omnibus, quę est aqua baptismi inter omnes optabilior, qua a maledicto primorum parentum

Palestinorum. Michol interpretatur aqua ex omnibus, quę est aqua baptismi inter omnes optabilior, qua a maledicto primorum parentum liberamur. Hęc aqua sponsa est Christi; quia nisi Christo plena fide adhęserimus, baptisma nihil nobis proderit. Saulis autem filia dicitur, quia a Iudeis coepit baptizante eos Ioanne et postea discipulis Christi, qui et ipsi Iudei erant.

Dauid pro sponsa Michol numerat Palestinorum prępucia; quia Christus incircumcisos conuersos baptismo purificat.

Saulem fugit; fugit Christus Iudeorum

inter omnes optabilior, qua a maledicto primorum parentum liberamur. Hęc aqua sponsa est Christi; quia nisi Christo plena fide adhęserimus, baptisma nihil nobis proderit. Saulis autem filia dicitur, quia a Iudeis coepit baptizante eos Ioanne et postea discipulis Christi, qui et ipsi Iudei erant.

Dauid pro sponsa Michol numerat Palestinorum prępucia; quia Christus incircumcisos conuersos baptismo purificat.

Saulem fugit; fugit Christus Iudeorum persecutionem, donec ueniat hora eius regnandi in cruce.

quia a Iudeis coepit baptizante eos Ioanne et postea discipulis Christi, qui et ipsi Iudei erant.

Dauid pro sponsa Michol numerat Palestinorum prępucia; quia Christus incircumcisos conuersos baptismo purificat.

Saulem fugit; fugit Christus Iudeorum persecutionem, donec ueniat hora eius regnandi in cruce.

Qui quęrebant Dauidem a Michola delusi re infecta reuertuntur ad Saulem. In discipulos Christi baptismi gratiam prędicantes Iudeorum furit dementia, sed qui in flagellis pro Christo susceptis

baptismo purificat.

Saulem fugit; fugit Christus Iudeorum persecutionem, donec ueniat hora eius regnandi in cruce.

Qui quęrebant Dauidem a Michola delusi re infecta reuertuntur ad Saulem. In discipulos Christi baptismi gratiam prędicantes Iudeorum furit dementia, sed qui in flagellis pro Christo susceptis gaudebant, cogi nequeunt, ut ipsum negent, et illi spe sua decepti ad infidelitatem suam redeunt. III.

Dauid fugiens uenit ad Samuelem. Christus litteram

Dauid fugiens uenit ad Samuelem. Christus litteram occidentem uitans aperit spiritalem sensum prophetarum, qui aduentum suum prędixerant.

Missi Dauidem comprehendere, coeperunt prophetare. Et satellites Iudeorum missi ut Christum capiant, uerbis eius stupefacti redeunt et aiunt: Nunquam homo sic locutus est.

Dauid fugiens ab Achimelech sacerdote accipit panes sanctos et gladium Golię Gethei. Christus fugiens Iudeorum

Et satellites Iudeorum missi ut Christum capiant, uerbis eius stupefacti redeunt et aiunt: Nunquam homo sic locutus est.

Dauid fugiens ab Achimelech sacerdote accipit panes sanctos et gladium Golię Gethei. Christus fugiens Iudeorum perfidiam, a sacerdotio eorum amouet gratiam panis in corpore suo sanctificati, porrigitque discipulis; accipit gladium quo Golias periit, ut in eo uincat etiam nationes idolis deditas, et Iudeis incredulis nihil prosit ablata diabolo potestas. cf. II Cor