Your search found 6553 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-6553:

Ex quo sequitur, ut solemnis hujus initium a primis proximisque translationi temporibus deduci oporteat, cum jam inde ab ipsa translatione, singulis annis, quo die anniversaria ejusdem memoria recurrebat, illius aquae miracula iterari solerent. Illud lectores ad extremum admoneo, nunc quidem unum omnino festum diem B. Domnii translati nomine ac religione insignem celebrari in urbe pariter ac dioecesi Spalatensi: sed cum ante hanc translationem, ut alibi diximus, semel, iterum ac tertio S. Domnii venerandum corpus in alia ex aliis loca translatum fuerit, satis verisimile est

Bonis gaudere coelicis. Magna sit laus Patri Deo, Potestas Unigenito Summa virtus Paraclito In tempore perpetuo. § VI. Pro Festo S. Domnii Ratio Officii ecclesiastici, et nunc antiquati. Ex Cod. Ms. Archivi Archiep. Spalat. cui titulus: Officia SS. Patronorum ecclesiae Spalatensis. Ad Vesp. Psalm. consueti de comm. unius martyris.

Exposuit primus fidei

approbans.
Non furens Maurilius
Praetor te minis terruit,
Spernis saeva supplicia,
Dum Christum cunctis praedicas.
Ille cervicem gladio
Secare quidem potuit,
Sed separare minime
Te nunc a tuo Domino.
Nunc coronatus gloria
Nos Praesul noster aspice,
Per te adepti gratiam
Ut vivamus perenniter. Amen. v. Ora pro nobis Beate Domni. Allel. R. Ut

Non furens Maurilius
Praetor te minis terruit,
Spernis saeva supplicia,
Dum Christum cunctis praedicas.
Ille cervicem gladio
Secare quidem potuit,
Sed separare minime
Te nunc a tuo Domino.
Nunc coronatus gloria
Nos Praesul noster aspice,
Per te adepti gratiam
Ut vivamus perenniter. Amen. v. Ora pro nobis Beate Domni. Allel. R. Ut digni efficiamur

Prva verzija. Latinski spellcheck. Territorium sancti Crisogoni in insula in loco, qui antiquo nomine Flaueico dicitur, nunc uero Postimana nominatur, in quo loco Prestancius episcopus una cum Maio, fratre suo, priore, edificauerant ecclesiam ad honorem beati archangeli Michahelis, et, quibus ualuerant dotarunt beneficiis. Traso denique, qui illis diebus huic nostro cenobio preerat abbas, prospiciens hunc locum sibi

Vita salus cunctis qualis sit, cernitur urnis,
In quibus ossa, cinis remaneat de corpore vili,
Quantumcumque boni gessit, quantumque decoris.
Urbe fuit, dicta Spalatum, Crescentius ista
Pontificum presul. Nunc mundi floribus exul.

cui Inferiori Dalmatiae consensu domini papae Stephani, et legatorum eius, instituit Salonitanam ecclesiam metropolim, sub cuius regimine has ecclesias statuit, videlicet: Spalatum, Tragurium, Scardonam, Aransonam, quod nunc est castellum Jadrae, Aenonam, Arbuam, Absarum, Vegliam, et Epitaurum, quod nunc dicitur Ragusium. Item ab eodem loco Dalmae usque Bambalonam civitatem, quae nunc dicitur Dyrachium,

instituit Salonitanam ecclesiam metropolim, sub cuius regimine has ecclesias statuit, videlicet: Spalatum, Tragurium, Scardonam, Aransonam, quod nunc est castellum Jadrae, Aenonam, Arbuam, Absarum, Vegliam, et Epitaurum, quod nunc dicitur Ragusium. Item ab eodem loco Dalmae usque Bambalonam civitatem, quae nunc dicitur Dyrachium, Croatiam Rubeam vocavit, quae et Superior Dalmatia dicitur, et sicuti Inferiori

Scardonam, Aransonam, quod nunc est castellum Jadrae, Aenonam, Arbuam, Absarum, Vegliam, et Epitaurum, quod nunc dicitur Ragusium. Item ab eodem loco Dalmae usque Bambalonam civitatem, quae nunc dicitur Dyrachium, Croatiam Rubeam vocavit, quae et Superior Dalmatia dicitur, et sicuti Inferiori Dalmatiae Salonitanam ecclesiam constituit metropolim, simili modo Superiori Diocletanam ecclesiam pro iure antiquo

patris, ac totius populi, insurrexerunt et persecuti sunt filios regis, et miserunt eos in ore gladii a minimo usque ad maximum. Evasit autem unus, Sylvester nomine, filius Boleslavi cum matre sua Castreca, et fugerunt Lausium, quae nunc est Ragusium, unde et mater Sylvestri progeniem duxerat. Post haec filii Leghech perpetrato fratricidio, seu homicidio, coeperunt dominari terram, patre eorum residente in Culfo de Cattaro in loco qui Traiectus dicitur,

ortum dilexit eum, et salutato eo recessit, volens post haec a vinculis liberare eum, accessit ad impertorem, et prostrata pedibus illius taliter locuta est: Mi pater et domine, scio quia daturus es mihi virum sicuti moris est. Nunc ergo, si tuae placet magnitudini, aut des mihi virum Vladimirum regem, quem tenes in vinculis, aut scias me prius morituram, quam aliam accipium virum . Imperator haec audiens quia valde diligebat filiam suam, et quia sciebat

vindicas sanguinem patris tui? Accipe aurum, et argentum a me, quantum tibi visum fuerit, estoque nobiscum pacificus, et accipe regnum Samuelis qui patrem tuum, et fratrem suum interfecit, et si praevales occide filium eius Radomirum, qui nunc tenet regnum". Quo audito Vladislavus conscnsit, et quadam die, dum Radomirus iret venatum, ipse cum eo equitans, percussit eum, atque interfecit. Et sic mortuus est Radomirus, et regnavit in loco eius Vladislavus, qui occidit illum.

ubi hec ciuitas Delmis in Dalmatie partibus fuerit, non satis patet. Verum tamen Dalmatia dicebatur olim largius, censebatur enim cum Chrouatia una prouintia. Est enim regio quedam in superioribus partibus, que dicitur Delmina, ubi antiqua menia ostenduntur, ibi fuisse Delmis ciuitas memoratur. Nunc uero Dalmatia est regio maritima, incipiens ab Epyro, ubi est Dirachium et protenditur usque ad sinum Quarnarium, in cuius interioribus est oppidum Stridonis, quod Dalmatie Pannonieque confinium fuit. Hec fuit patria tellus beati Hieronymi, egregii doctoris. Dicta est Dalmatia etiam alio

stirpe dicuntur illi populi traxisse originem. Per mare huius prouintie transiuit Antenor Troyanus, qui sue urbis euadens excidium, cum gente Dalmatica prelia multa commisit, ad ultimum peruenit ad partes Venetiarum. Et inde progrediens super oras Padi fluminis edificauit ciuitatem Patauium, que nunc Padua nuncupatur, sicut in Virgilio legitur. 3In istoriis uero Romanorum habetur, quod cum imperator Augustus in partibus Illyricis exercitum duceret et ipse alio properaret, misit quendam ducem, Venium nomine, contra Pannonios, qui duobus acribus fluuiis circumuallantur

fecit fieri termas. In Pannonie partibus in confinio Rutenie quoddam construxit edificium ex lapidibus porfireticis satis excellens, quod adhuc, licet dirutum, magnum tamen inde transeuntibus admirationis spectaculum prestat, sicut legitur in ystoria quatuor coronatorum. In terra uero Getarum, que nunc Seruia seu Rasia nuncupatur, prope stagnum quoddam ciuitatem fecit construi, quam ex suo nomine Diocliam appellauit. Et quia Dalmatinus erat origine, nobilius edificium prope Salonam edificari iussit in modum urbis munitissime, quasi imperiale palatium, in quo templa facta sunt ydolorum Iouis,

ad habitandum, quia rari in ea coloni manebant, petierunt et optinuerunt eam a duce suo. Remanentes ergo ibidem, ceperunt opprimere indigenas et ad suum seruitium subigere uiolenter. Chroatia est regio montuosa, a septemtrione adheret Dalmatie. Hec regio antiquitus uocabatur Curetia et populi, qui nunc dicuntur Chroate, dicebantur Curetes uel Coribantes, unde Lucanus: Illic bellaci confisus gente Curetum, quos alit Adriaco tellus circumflua ponto. Dicebantur uero Curetes quasi currentes et instabiles, quia per montes et siluas oberrantes agrestem uitam ducebant. Ex asperitate quidem patrie

dux Gothus, qui toti preerat Sclauonie, coadunato magno exercitu equitum peditumque descendit de montibus et castra posuit ex orientali parte ciuitatis, sed et aliam turmam sui exercitus fecit castra metari ex occidentali parte supra mare cepitque ex omni parte oppugnare Salonam, nunc sagittis, nunc iaculis insistentes. Alii uero ex latere montis prominentis, ingenti strepitu fundis lapides ad menia intorquebant, alii uno agmine conglobati sensimque menibus propinquantes, portas infringere perquirebant. At uero Salonitani per menia diffusi hostium iacula nunc propugnaculis,

dux Gothus, qui toti preerat Sclauonie, coadunato magno exercitu equitum peditumque descendit de montibus et castra posuit ex orientali parte ciuitatis, sed et aliam turmam sui exercitus fecit castra metari ex occidentali parte supra mare cepitque ex omni parte oppugnare Salonam, nunc sagittis, nunc iaculis insistentes. Alii uero ex latere montis prominentis, ingenti strepitu fundis lapides ad menia intorquebant, alii uno agmine conglobati sensimque menibus propinquantes, portas infringere perquirebant. At uero Salonitani per menia diffusi hostium iacula nunc propugnaculis, nunc clippeis

oppugnare Salonam, nunc sagittis, nunc iaculis insistentes. Alii uero ex latere montis prominentis, ingenti strepitu fundis lapides ad menia intorquebant, alii uno agmine conglobati sensimque menibus propinquantes, portas infringere perquirebant. At uero Salonitani per menia diffusi hostium iacula nunc propugnaculis, nunc clippeis excipientes uiriliter resistebant. In hostes nichilominus ingentes lapides reuoluebant, ad eos uero, qui eminus dimicabant, alii e machinis lapides iaciebant, alii balistis et arcubus fortiter sagittabant sicque diebus non paucis utrimque frustra certatum est. Sed

sagittis, nunc iaculis insistentes. Alii uero ex latere montis prominentis, ingenti strepitu fundis lapides ad menia intorquebant, alii uno agmine conglobati sensimque menibus propinquantes, portas infringere perquirebant. At uero Salonitani per menia diffusi hostium iacula nunc propugnaculis, nunc clippeis excipientes uiriliter resistebant. In hostes nichilominus ingentes lapides reuoluebant, ad eos uero, qui eminus dimicabant, alii e machinis lapides iaciebant, alii balistis et arcubus fortiter sagittabant sicque diebus non paucis utrimque frustra certatum est. Sed quid ualet annisus

et Chroatie. 4Istaque fuerunt regni eorum confinia: ab oriente Delmina, ubi fuit ciuitas Delmis, in qua est quedam ecclesia, quam beatus Germanus Capuanus episcopus consecrauit, sicut scriptum reperitur in ea, ab occidente Carinthia uersus mare usque ad oppidum Stridonis, quod nunc est confinium Dalmatie et Ystrie, ab aquilone uero a ripa Danubii usque ad mare Dalmaticum cum tota Maronia et Chulmie ducatu. XIV. De aduentu Hungarorum 1His fere temporibus pars aliqua gentis Massagetum egressa de regione sua, que Mageria

uero Dalmatia habuit episcopatus suos more antiquo sue metropoli Salonitane ecclesie subditos, uidelicet ab Apsarensi episcopatu usque ad Traguriensem. Vegliensis, Apsarensis et Arbensis episcopatus habuerunt parochias suas in insulis suis, sed Vegliensis optinebat maiorem partem parochiarum, quas nunc habet Signiensis ecclesia, que non erat tunc episcopalis sedes. Omnes enim ciuitates predicte ad regnum Chroatie pertinebant. Iaderensis episcopatus non magnam habuit parochiam propter uicinitatem Nonesis et Belgradensis episcopatuum. Cum autem Belgradensis ciuitas destructa fuisset a Venetis,

unus ex principibus aule et sua iurisditio usque ad Drauum fluuium extendebatur. Ecclesia nempe metropolis has sibi uoluit parochias retinere: comitatum Cetine, Cleune, Clisse, Massarum, Almisium et Corbauiam et ultra Alpes ferreas usque ad confinia Zagrabie totamque Maroniam. 4Nunc autem ad Dabralem episcopum redeamus. Hic enim cum esset potens et nobilis nec foret aliquis ausus ipsius acta reprehendere, quicquid sibi placebat hoc licere putabat. Habebat namque mulierem et filios quasi laycus, quos secum in archiepiscopali palatio tenebat, totum uero episcopium nonnisi

per populum simulans se a summo pontifice destinatum et, quasi eorum infirmitati compatiens, consilium se eis dare utile promittebat dicens: Scitote, quod dominus meus pontifex summus multum condoluit audiendo, quia ecclesie uobis clause sunt uestrisque sacerdotibus diuina officia interdicta. Nunc ergo ad dominum meum legationem dirigite scientes, quod quicquid uolueritis, poteritis optinere. 9Congregatis siquidem senioribus ac celebrato consilio eundem Vlfum presbiterum cum suis munusculis Romam mittunt. Mox presbiter arrepto itinere Romam uenit, munuscula

papa, consilio habito, taliter eis respondit: Scitote, filii, quia hec, que petere Gothi student, sepenumero audisse me recolo, sed propter Arrianos, inuentores litterature huiusmodi, dare eis licentiam in sua lingua tractare diuina, sicut predecessores mei, sic et ego nullatenus audeo. Nunc uero euntes gentem illam obseruare facite omnia, que a uenerabili fratre nostro Maynardo sancte Rufine episcopo cardinali sinodaliter statuta sunt, quoad usque legati nostri illuc accedant . His auditis ab aspectu domini pape sese gradu concito submouerunt ad suam prouinciam regredi

efficiatur. Tunc subridens cardinalis benigna eos allocutione sedauit, dicens: Viri Spalatenses, non conuenit sapientibus pro nichilo concitare tumultum et quasi aliquod foret grande scelus admissum in tante seditionis scandalum tam facile prosilire. Nam super electionis facto, unde nunc turbulentis animis accessistis, opportet uos esse placatos, quia mea uoluntas magis concordat uobiscum, qui non uultis, quam cum clericorum uotis, qui me in suum desiderant pontificem promouere. Nec tamen propter uestras uoces electionem hanc respuo, sed quia maioris apud Deum meriti existimo

compatiens, prefecit eum ecclesie Sypontine retenta nichilominus administratione ecclesie Spalatine. 7Fuit autem his fere temporibus quidam Chrouatorum dux, nomine Reles, uir potens et ferox nimis. Hic quia Spalatensi ciuitati preesse ardentissime cupiebat, ciues eius nunc promissis sollicitans, nunc minis terrens laborabat multifarie, ut se assumerent in rectorem. Sed Spalatenses nullatenus flectebantur, detestantes prorsus regimen uiri Sclauigene experiri. Tunc dux ipse cepit palam aggredi ciuitatem, bellum inferens ualde durum ita, ut usque ad muros armatis

eum ecclesie Sypontine retenta nichilominus administratione ecclesie Spalatine. 7Fuit autem his fere temporibus quidam Chrouatorum dux, nomine Reles, uir potens et ferox nimis. Hic quia Spalatensi ciuitati preesse ardentissime cupiebat, ciues eius nunc promissis sollicitans, nunc minis terrens laborabat multifarie, ut se assumerent in rectorem. Sed Spalatenses nullatenus flectebantur, detestantes prorsus regimen uiri Sclauigene experiri. Tunc dux ipse cepit palam aggredi ciuitatem, bellum inferens ualde durum ita, ut usque ad muros armatis equitum cuneis appropinquans,

sunt. 4Cum autem peruenissent ad ciuitatem, cum magno tripudio cleri populique susceptus est. Cepit autem ecclesiam multa prudentia gubernare, emendare clericos, populum instruere salubribus documentis, facultates ecclesie uigilanti studio ampliare.//108 5Sed nunc ad Martinum episcopum insularum redeundum est. Hic cum esset senex, quadam ualitudine comprehensus, quasi amens effectus erat. Insulani uero eius amentiam non ferentes, expulerunt eum et accedentes ad ecclesiam Spalatensem elegerunt Lucarum, filium Duimi Cicle, archidiaconum eiusdem ecclesie.

et regni iura resumeret et ab effusione sanguinis innoxius permaneret. Tunc ait ad suos: Nolite me sequi, sed paulisper subsistite . Moxque depositis armis accepit dumtaxat uirgam in manu et ingressus leniter in agmina hostium, ibat per mediam armatorum multitudinem intensa uoce clamando: Nunc uidebo, quis erit ausus manum extendere ad cruorem regalis prosapie? Quem uidentes omnes cedebant nichilque mutire audentes largam ei uiam hinc inde faciebant. Cum autem peruenisset ad fratrem, cepit eum et ducens extra aties misit eum in custodiam ad quoddam castrum. Et tunc omnes arma

est hora de hostibus uindicari . Et cepit ipse precedere et totus exercitus ipsum sequi. Nec mora, statim in hostium phalangas irrupit, immixtique sunt simul et ceperunt manus inserere strictisque mucronibus dimicare. Stetit aliquandiu anceps uictoria. Tunc cepit dux ipse urgere Chranislaum, nunc claua, nunc ense ictus ictibus inculcando. Ipse nichilominus, ut bellicosus uir, modo ictus clipeo eludebat, modo hostem totis uiribus feriebat. Sed erigens se dux noster totus in ensem, percussit Chranislaum acerrime uenitque ictus inter cassidem et collarium deiecitque caput eius multum

de hostibus uindicari . Et cepit ipse precedere et totus exercitus ipsum sequi. Nec mora, statim in hostium phalangas irrupit, immixtique sunt simul et ceperunt manus inserere strictisque mucronibus dimicare. Stetit aliquandiu anceps uictoria. Tunc cepit dux ipse urgere Chranislaum, nunc claua, nunc ense ictus ictibus inculcando. Ipse nichilominus, ut bellicosus uir, modo ictus clipeo eludebat, modo hostem totis uiribus feriebat. Sed erigens se dux noster totus in ensem, percussit Chranislaum acerrime uenitque ictus inter cassidem et collarium deiecitque caput eius multum procul a corpore

ad plenum, ecce cuneus unus ex fortissimis iuuenibus, alii reptantes manibus, alii per occultas semitas subito castrum inuadunt. Tunc comes Petrus cum tota militia, respicientes in altum, uident suos iam stantes in rupibus manu ad manum cum hostibus dimicare. Et statim comes exclamat: Nunc currite uiri, quoniam uictoriam dedit nobis Deus de inimicis nostris . Ad hanc uocem omnes irrumpunt castrumque per uiolentiam capiunt. Mox uero uniuersos hostes cum uxoribus et filiis apprehendentes uinctis post tergum manibus pertraxerunt ad suos. Tunc inito consilio cuncta, que eorum

manibus excuteret gladium, quo in insontes latrocinando grassari solebant. Conabatur quippe potestas tota cordis intentione pestem piratice uesanie prorsus extinguere, magnum se Deo prestare obsequium arbitratus, si tante impietati finem imponere potuisset. Inducebat autem eos ad iuste uiuendum, nunc blandis uerbis comonens, nunc terrores incutiens. Ipsi uero, ut peruerse mentis homines, callida simulatione deducebant consilia potestatis, mallentes penaliter seruire diabolo, quam iustam et tranquillam secundum Deum agere uitam. Talibus ergo uersutiis utentes promissis decem mensibus in

in insontes latrocinando grassari solebant. Conabatur quippe potestas tota cordis intentione pestem piratice uesanie prorsus extinguere, magnum se Deo prestare obsequium arbitratus, si tante impietati finem imponere potuisset. Inducebat autem eos ad iuste uiuendum, nunc blandis uerbis comonens, nunc terrores incutiens. Ipsi uero, ut peruerse mentis homines, callida simulatione deducebant consilia potestatis, mallentes penaliter seruire diabolo, quam iustam et tranquillam secundum Deum agere uitam. Talibus ergo uersutiis utentes promissis decem mensibus in carcere iacuerunt. Tandem uero

de Austria reuersus uenit cum omni familia sua et demoratus est in partibus Zagrabie. Congregati uero sunt circa eum omnes, qui effugere poterant gladium Tartarorum et erant ibi per estatem rei exitum prestolantes. XXXVII. De natura Tatarorum 1Nunc uero de natura et habitu gentis illius, prout ab his audire potui, qui rem curiosius indagarunt, pauca narrabo. Est enim regio illorum in ea parte orbis sita, ubi oriens coniungitur aquiloni, gentesque ille secundum proprietatem lingue sue Mangoli appellantur. Ferunt tamen, quod terra illorum

filtrinis et ex coriis factis. Equos ita bene habent edomitos, ut quotcumque unus habeat homo, omnes ipsum tamquam canes secuntur. Cum autem tanta sit hominum multitudo, quasi muti nullam fere uocem emittunt, sed taciti ambulant et taciti pugnant. 3His ergo breuiter prelibatis, nunc ad materiam redeamus. Patrata denique ex Hungarica gente uictoria, cum fama mali tanti celeri ubique percurrisset uolatu, totus pene mundus intremuit tantusque metus in omnes prouincias incubuit, ut nulli uideretur eorum se posse impias effugere manus. Ipse etiam Fredericus Romanorum imperator

et de suis uiribus desperantes ex hostibus triumpharent. Quia non in multitudine exercitus uictoria belli, sed de celo est fortitudo. Discant posteri, quam durum sit contra stimulum calcitrare! Cum hi, qui nuper conculcando statuta ecclesie quasi uictores de imbellibus clericis exultabant, nunc a despectis hostibus deuicti probroso carcere penas luunt. Nichil enim, ut ait Scriptura, in terra sine causa fit. Sic namque succedentibus rebus completum uidetur, quod in persona ecclesie dicitur per prophetam: Misit de celo et liberauit me, dedit in oprobrium conculcantes me.

uero de aliis male gestis referam bellis? Cum propter ipsius potestatis insolentem temeritatem, immo propter peccata ciuium, quot capti, quot gladiis trucidati, quot equore submersi tunc fuerint ciues, flere magis libet, quam aliquid dicere. Etenim cum quibusdam Sclauis confederati Tragurienses nunc clam, nunc palam nostratibus offendentes, cedes et predas plurimas faciebant et quorsum se terra marique uertebant, letis successibus exultabant. E contrario Spalatensibus cuncta cedendo sinistre de die in diem ad deteriora uergebant. Nam quasi miraculose gestum est, ut recte tricesimo die,

aliis male gestis referam bellis? Cum propter ipsius potestatis insolentem temeritatem, immo propter peccata ciuium, quot capti, quot gladiis trucidati, quot equore submersi tunc fuerint ciues, flere magis libet, quam aliquid dicere. Etenim cum quibusdam Sclauis confederati Tragurienses nunc clam, nunc palam nostratibus offendentes, cedes et predas plurimas faciebant et quorsum se terra marique uertebant, letis successibus exultabant. E contrario Spalatensibus cuncta cedendo sinistre de die in diem ad deteriora uergebant. Nam quasi miraculose gestum est, ut recte tricesimo die, quo ecclesie

die Iouis in Albis Pascalibus, die Iouis in octauis Pentecostes, pessimos belli euentus et infelices casus personarum et rerum passi sunt. Et quorum antecessores nudis pedibus a Spalatensibus pacis federa olim rogauerant plurima seruitia et honoris obsequia tamquam maioribus impendentes, nunc uice uersa ciues nostri, dati eis in predam, eorum pacem coacti sunt exoptare. Sic ergo completum est in eis illud prophete Zacharie oraculum, ubi de clericis dicitur: Qui tangit uos, tangit pupillam oculi mei. Et post hec, quasi quereretur, quo genere uindicte tales sunt puniendi, subiungit

Quidam Romani, destructa sic Epidauro,
Bellum civile fugientes forte subintrant
Portum Dalmatiae, qui Gravosius vocatur.
Hic pariter inopes fugientes ex Epidauro,
In magnis ripis, tibi nunc est urbs Ragusina,
Castellum statuunt monitis actuque Ioannis,
Qui iam praedictae fuit archiepiscopus urbis.
Atque arcem, vivi tutam munimine saxi,
Aspectu horrendo, praecelso in

Aspectu horrendo, praecelso in vertice montis,
Hoc castrum vocitat Epidaurica lingua Labusa,
Namque ripa sonat hoc idiomate labes,
A magnis ripis nomen traxere priores;
Nunc L in R, G pro B mutando, moderni
Ragusam dicunt, quae Sclavonice Dubrovnik
Dicitur a sylva, quia sylva fuit locus ille,
In quo nunc urbs est et Dubrava sylva vocatur.

A magnis ripis nomen traxere priores;
Nunc L in R, G pro B mutando, moderni
Ragusam dicunt, quae Sclavonice Dubrovnik
Dicitur a sylva, quia sylva fuit locus ille,
In quo nunc urbs est et Dubrava sylva vocatur. (2)
Ad decus et laudem Stephani protomartyris extat
Castellum, et templum fundant et

Septima tunc erat Iani. De cruce signatus
Teuthonicorum unus procerum ab Hierosolymis urbe
Attutit Simeonis Ragusam honorabile corpus
Prophetae, qui dixit: Vos rogo, fratres, audite:
Nunc, Deus, dimitte servum tuum in pace;
Quod sancti Viti cum honore locarunt in aede.
Incognito sic nomine, multo tempore stetit
Vsque Leonardi tempus archipraesulis: inde
Nobili

Venetorum quam tunc eorum videre ciuitatem in ruinam precipitare, nec tali consentire pacto et ad talem deuenire conditionem. 9. Qualiter Iadertini sanctius sibi elegerunt consilium Nunc Iadertini parant sibi arma, quia iam veraciter sunt certificati de Venetorum odio. Muniunt ciuitatem diuersis generibus edificiorum atque cui potissimo hero tradere ipsorum vrbem, qui velit, possit ac sciat eos et ciuitatem ipsorum ab eorum ęmulis et obsidionibus fęliciter tueri, toto

per terno die agros et rura et vsque ad fines S. Martini visitat et discurrit. Cuius exercitus Capitaneus Marcus Iustiniano erat prefectus. Et si quos ciues Iadrenses aut subditos reperit, terribili nece submittit, omnia habitacula rurum igne iubet conburi. Nunc insulani et villici fideles suas deserunt habitationes. Iadre sibi eligunt locum tanta copia virorum, qui dignabantur armis decorari, quod numerum sex miliarium excedebat, sed omnes in vniuerso, qui annone mandendo non parcebant, erant fere numerus viginti millenarius et octo, qui in vrbe

rectores Iadrę eodem die legere et diuulgare in publico foro, vbi multorum erat nobilium congeries et plebeorum comitiua, siquidem fecerunt. Totus vulgus lętatur, inextimabilem suscepit lętitiam, tripudia et choreas per vicos discurrere compellitur, nam tota ciuitas ingenti exultat gaudio. Nunc cantica suauia cum melodiis, campanis ac tubis totam vrbem circumeundo discurrunt, quo inimici in multa animi admirratione compelluntur, petunt, nullum responsum suscipiunt. Quantam enim potestatem et dominium Venetorum ipsi affectabant, quod qui

in ea confecta et constructa sunt. Porro quia a constitutione ipsius sticati seu bastidę usque ad eius remotionem nullus fere preteribat dierum, quin inimici mixtim scaramutias seu badalutios conficiebant, sed ut plurimum, immo fere semper Iadertini brauium de aduersariis asportabant, nunc ense iugulatos, nunc ductu captiuatos, aliquos iaculis impressos aliaque, prout in pugna solet euenire. Item perueniente decimoseptimo die prefati mensis ille missus Iadrę, qui ad pręsentiam Andreę, regis Sicilie, fuerat pro parte Iadertinorum

constructa sunt. Porro quia a constitutione ipsius sticati seu bastidę usque ad eius remotionem nullus fere preteribat dierum, quin inimici mixtim scaramutias seu badalutios conficiebant, sed ut plurimum, immo fere semper Iadertini brauium de aduersariis asportabant, nunc ense iugulatos, nunc ductu captiuatos, aliquos iaculis impressos aliaque, prout in pugna solet euenire. Item perueniente decimoseptimo die prefati mensis ille missus Iadrę, qui ad pręsentiam Andreę, regis Sicilie, fuerat pro parte Iadertinorum transmissus, coram dicto rege

contigisset, iam Iadertini liberationem sue patrię infalibiliter percepissent. 13. De quodam conflictu, quod Ragusini per pyratas Iadrę sustinuerunt Oritur altior discordia inter partes. Nunc Veneti affectant et requirunt velle fędus inire et tam crudelia suffocare, ne adhuc pestilentior inimicitia oriatur, sed Iadertini eorum inquisitionibus adhęrere non curant, parrant quamplures parones, quas latenter in offensionem inimicorum transmittunt, enormia dispendia inferunt Venetis

excellentiores et probiores aliis, assummunt magno loricas gaudio, cingunt se frameis atque caput tegunt casside et versus inimicos audacter se dirrigunt in multa animositate cordis. Quos Veneti audiunt et gressus eorum sentiunt, parant se ad pugnam. Nunc isti, nunc illi crebra iacula iactant et tela, multi ex Venetis recedunt sauciati, tandem partes vicissim se miscuunt, fit sonitus ensium et tumultus vocum. Multi ex Venetorum stipendiariis pereunt, non indulget pars parti ictus, denique nutu partium musculorum lassati, ipse partes quieti dant

et probiores aliis, assummunt magno loricas gaudio, cingunt se frameis atque caput tegunt casside et versus inimicos audacter se dirrigunt in multa animositate cordis. Quos Veneti audiunt et gressus eorum sentiunt, parant se ad pugnam. Nunc isti, nunc illi crebra iacula iactant et tela, multi ex Venetis recedunt sauciati, tandem partes vicissim se miscuunt, fit sonitus ensium et tumultus vocum. Multi ex Venetorum stipendiariis pereunt, non indulget pars parti ictus, denique nutu partium musculorum lassati, ipse partes quieti dant operam.

in quo erat depicta effigies seu insignies ipsius regalis maiestatis, dum Titan tertiarum horam pręsignabat, in eminentiori turri locatę ex plaga quirinali ianue magistre tubarum sonitu ac grandi hortatione in trunco eminentissimo erexerunt. Nunc aduersarii crebrius concordiam postulant ab aduersariis, ad quos ipsi minime aquiescere atemptant, ne iactu grauiori conturbentur. Nunc partes sepius conficiunt scaramucias, inter quas fere semper Iadertini vexillum ab inimicis asportant. Nunc pyrate Iadertini per mare nauigant,

in eminentiori turri locatę ex plaga quirinali ianue magistre tubarum sonitu ac grandi hortatione in trunco eminentissimo erexerunt. Nunc aduersarii crebrius concordiam postulant ab aduersariis, ad quos ipsi minime aquiescere atemptant, ne iactu grauiori conturbentur. Nunc partes sepius conficiunt scaramucias, inter quas fere semper Iadertini vexillum ab inimicis asportant. Nunc pyrate Iadertini per mare nauigant, quempiam Venetum reperiunt, post tergum manibus complicatis in equore crudeliter submergunt, nullum genus vel speciem misericordię

in trunco eminentissimo erexerunt. Nunc aduersarii crebrius concordiam postulant ab aduersariis, ad quos ipsi minime aquiescere atemptant, ne iactu grauiori conturbentur. Nunc partes sepius conficiunt scaramucias, inter quas fere semper Iadertini vexillum ab inimicis asportant. Nunc pyrate Iadertini per mare nauigant, quempiam Venetum reperiunt, post tergum manibus complicatis in equore crudeliter submergunt, nullum genus vel speciem misericordię aspiciunt. Enormem iacturam ipsi Veneti per mare supportant, quod idem Veneti dispendio graui coacti eosdem pyratas

in equore crudeliter submergunt, nullum genus vel speciem misericordię aspiciunt. Enormem iacturam ipsi Veneti per mare supportant, quod idem Veneti dispendio graui coacti eosdem pyratas insequuntur. Hii fugam arripiunt et in castro de monte Sanctorum Cosmę et Damiani ad insulas, vbi nunc cęnobium tenetur, sibi locarunt statum eorumque lembos sub ipso oppido violento lacerto subducere compelluntur. Ad quos galeę Venetorum accedere nequaquam valuerunt. Sed viri inde in terram descendentes versus lembos se disponunt conantes ipsos

Strenue Princeps et inclyte domine, dum erat Iadertinis facultas cum Venetorum collectione fędera firmare, illi recusando spernebant. Sed cum vrbs hęc Iadre extitit tradita in protectione liberalis et naturalis domini Lodouici, regis Vngareorum, cuius sanguine vos participatis, nunc putant Veneti Iadertinos eorum velle submitti dominio. Sed hoc necquaquam effectum habebit, nisi prius habita et expressa licentia Illustrissimi regis nostri memorati. Nam hęc est ciuitas non iam Iadertinorum, sed naturalis domini, quam ipsi

facinus Iadra diuino permittente iudicio supportauit, quod ipsum castrum, quod hostes ceperunt non violenta manu, in quantum et grande damnum aduersariis Iadertinis redundauit! Inde cibariis recentibus, tam esu carnium quam etiam meri liquore crebro Iadra alebatur, quibus nunc priuationem patitur. Ibi parones portum salutis adueniebant, nunc quidem arcta via eis conceditur, immo timore preuenti ad locum illum accedere non presumunt. Et quanto Veneti supereminentiorem assequntur prosperitatem, tanto ipsi asperius contra hostes acuunt vires.

ipsum castrum, quod hostes ceperunt non violenta manu, in quantum et grande damnum aduersariis Iadertinis redundauit! Inde cibariis recentibus, tam esu carnium quam etiam meri liquore crebro Iadra alebatur, quibus nunc priuationem patitur. Ibi parones portum salutis adueniebant, nunc quidem arcta via eis conceditur, immo timore preuenti ad locum illum accedere non presumunt. Et quanto Veneti supereminentiorem assequntur prosperitatem, tanto ipsi asperius contra hostes acuunt vires. Custodes spargunt nocte arctius, ne victus prebeatur inimicis. Sed ut

quidem situm ex austro, reliquum ex borea. Quodsi Iadertini vires suas cum industria affectassent dissipare, nil dubium, quod ipsum radicitus effudissent. Tamen sanctiori consilio se disposuerunt: ne vulgus in tanto esset subiectus discrimini, potius hoc incommodum tollerare studuerunt. Nunc Iadrę dupplicatur custodia, arctatur callis appetentium, pinguia in vrbe stabilire vetatur obsessis. Nullum ergo auxilii subuenire, nemo in vrbe timoris causa pręuentus disponitur ingredi, nec extra transmeare. Nunc Iadertini escis animalium recentium priuantur, quamuis sapore aquatilium in

in tanto esset subiectus discrimini, potius hoc incommodum tollerare studuerunt. Nunc Iadrę dupplicatur custodia, arctatur callis appetentium, pinguia in vrbe stabilire vetatur obsessis. Nullum ergo auxilii subuenire, nemo in vrbe timoris causa pręuentus disponitur ingredi, nec extra transmeare. Nunc Iadertini escis animalium recentium priuantur, quamuis sapore aquatilium in fertilitate aluntur. Terribilia iudicia magni Tonantis super ipsos obsessos irruerunt, cuius non extitit memoria, nam mutatur aer, auster regnat imbricus, plurimi tam imfimates,

Ex infimatibus quidem infinita turba debitum vniuerse carnis persoluit. Horum autem, qui morte accidentali migrauerunt, incerta redditur veritas. Fit męror ingens inter ciues. Fere omnes nobiles mediocris et magnatis possibilitatis existentes elegica et lugubria induunt vestimenta. Nunc iste filium, nunc ille fratrem, nunc reliqui patrem et propinquum sepeliunt, quod multi doloris tactu similem transitum properabant. Fit etiam defectus ac penuria subtilium alimentorum appetentium morbo languido. Nihilominus tantus ac tam

infinita turba debitum vniuerse carnis persoluit. Horum autem, qui morte accidentali migrauerunt, incerta redditur veritas. Fit męror ingens inter ciues. Fere omnes nobiles mediocris et magnatis possibilitatis existentes elegica et lugubria induunt vestimenta. Nunc iste filium, nunc ille fratrem, nunc reliqui patrem et propinquum sepeliunt, quod multi doloris tactu similem transitum properabant. Fit etiam defectus ac penuria subtilium alimentorum appetentium morbo languido. Nihilominus tantus ac tam intimior amor ac

debitum vniuerse carnis persoluit. Horum autem, qui morte accidentali migrauerunt, incerta redditur veritas. Fit męror ingens inter ciues. Fere omnes nobiles mediocris et magnatis possibilitatis existentes elegica et lugubria induunt vestimenta. Nunc iste filium, nunc ille fratrem, nunc reliqui patrem et propinquum sepeliunt, quod multi doloris tactu similem transitum properabant. Fit etiam defectus ac penuria subtilium alimentorum appetentium morbo languido. Nihilominus tantus ac tam intimior amor ac Iadertinorum fiducia

humanę fragilitatis postposito ad dictam cathenam se adhęsit. Cui Iadertini obiicere nitentes nequaquam valuerunt. Et homines ipsius plathi graue pondus in ipsam iactauerunt et cathenis ferreis ipsam anodauerunt et cum gyraculis dirimerunt et ad fretum S. Iacobi usque pertraxerunt. Nunc aperitur et fit spatiosus portus. Quamuis hostes Iadertini gemitu et dolore nimio turbati discurerunt, galleę tectę per ipsum insultando accedunt faces, tiniunt multa genera musicorum instrumentorum. Assummunt audatiam, vilescunt Iadertinorum probitates de tam grandi obtento

męnia vrbis deduxerunt, vociferantibus quibusdam super męniis ciuitatis aliquibus de inimicis ad Meltam causa offensionis aduenientibus ignorantibus ipsorum conflictionem ac dicentibus, quod festinarent ad defensandam eorum turrim, quę nunc viriliter captata est. Illi autem putantes, quod aliquis occupasset aliquam ex turribus Iadrę eorum nomine accelerauerunt nec dato responso ad sticatum ibidemque exposuerunt sicut putauerant intellexisse. Omnes iussu capitanei de bastida insurgunt ad arma, festinanter versus

territi valde sunt, sed in multa animositate vultu iocundo ad eorum tuendam patriam viriliter super sua ascendunt edificia, audacter pugnant, hostes obsessorum nemini parcunt, impressione ictuum crebrorum cruenter eos percutiunt, multorum missilium percussione recentes sepius assummunt bellatores, nunc istos, nunc illos eligunt aptiores. Sed ex Iadertinorum hi, qui inchoatione asisterant, terribiliores tollerarunt vulnus, solum escis hortantes carnium dulcedine potant crebris delectabili et sapida potatione et inualescentes ipso agone. Per horam tertiarum particula pontis illius

sunt, sed in multa animositate vultu iocundo ad eorum tuendam patriam viriliter super sua ascendunt edificia, audacter pugnant, hostes obsessorum nemini parcunt, impressione ictuum crebrorum cruenter eos percutiunt, multorum missilium percussione recentes sepius assummunt bellatores, nunc istos, nunc illos eligunt aptiores. Sed ex Iadertinorum hi, qui inchoatione asisterant, terribiliores tollerarunt vulnus, solum escis hortantes carnium dulcedine potant crebris delectabili et sapida potatione et inualescentes ipso agone. Per horam tertiarum particula pontis illius quartę classis

octo homines simul impugnabant hostes, in humum precipitauit ipsosque bellatores secum in terra deduxit semiuiuos, quos hostes post solis occasum reperierunt interfectos. Et sicut idem pons, qui cunctis erat eminentior, prorsus nimia excedebat longitudine inimicorum propugnacula, sic nunc nimia deficiebat breuitate ibique aleuiatum extitit illud certamen. Sed in reliquis partibus magis continue augmentabatur, pręcipue supra ianuam S. Marię sic nominatam. Illic pars parti ictus non breuiabat, plurimi ex Venetis sauciati tam

ollas calce infertas, fundunt Iadertini vasa sordida tabe et fetibili stercore, quod aduersarios ex suaui aromate per antifrasim reprimunt omniaque illorum arma coinquinando depingunt. Et quanto altius Titan polum circuibat, tanto partes adinuicem asperius suas uibrabant lanceas. Nunc Veneti inchoant et plus conantur murum ciuitatis fodere, quos hostes terribiliter ex meniis cum saxis percutiunt, nunc Veneti frequentant hostia vrbis comburrere, quos Iadertini accurate vulnerant, nunc adherent muro altissimas scalas, quas Iadertini in abyssum precipitant. Extitit talis

aromate per antifrasim reprimunt omniaque illorum arma coinquinando depingunt. Et quanto altius Titan polum circuibat, tanto partes adinuicem asperius suas uibrabant lanceas. Nunc Veneti inchoant et plus conantur murum ciuitatis fodere, quos hostes terribiliter ex meniis cum saxis percutiunt, nunc Veneti frequentant hostia vrbis comburrere, quos Iadertini accurate vulnerant, nunc adherent muro altissimas scalas, quas Iadertini in abyssum precipitant. Extitit talis tumultus illorum, qui sub isto ponte in terram descenderant, vbi erant viri prope tria milia, quod tonitruum excelsi poli

Et quanto altius Titan polum circuibat, tanto partes adinuicem asperius suas uibrabant lanceas. Nunc Veneti inchoant et plus conantur murum ciuitatis fodere, quos hostes terribiliter ex meniis cum saxis percutiunt, nunc Veneti frequentant hostia vrbis comburrere, quos Iadertini accurate vulnerant, nunc adherent muro altissimas scalas, quas Iadertini in abyssum precipitant. Extitit talis tumultus illorum, qui sub isto ponte in terram descenderant, vbi erant viri prope tria milia, quod tonitruum excelsi poli excedere credebatur. Fundauerant quidem Iadertini super domos spiritualium

eadem vrbs et ex australi plaga ipsius solum cum balistis, spingardis et arcubus. Modicos ex hostibus feriunt, tamen quidam cum scalis putabant menia scandere, quos Iadertini taliter opprimerunt, quod reliqui territi ad simile opus non accedebant et easdem scalas ibi reliquisse narrantur. Nunc certant crudeliter hostes a quaque parte, grandem inter sese effundunt sanguinem, nullam misericordiam conspiciunt, nemini parcunt, quos possunt, terribili nece submittunt. Iactant nobiliter septem machine Iadertinorum in hostes, sed laudabilius tangunt inimicos, testimonium

Saluatoris gratia oppitulante, sumus dispositi si non integraliter, adminus particulam pertractare. Idem Iadertini pro rei veritate inuestiganda XIII Kalendas Iunii illum fratrem Marinum minorum ordinis, qui iam primitus pro legato ad Lodouicum regem fuerat transmissus, nunc sero ad eundem festinanter est delegatus et missus, qui regi humiliter exponeret pro parte fidelium, studeat de bello durissimo moto per Venetos, inimicos regii diadematis, et de eorum arcta neccesitate, cum ipsi fideles regalis sceptri hesitent, immo hesitando consummuntur, si

Clochot reperiit, cui suę legationis formam deuote indicauit. Quem benigne idem rex audiens tam grandem fidelitatem intendens, mane crepusculo facto aliquot tubiculas equestres per vniuersam militiam tibicinare iussit. Parant se omnes de exercitu festinare iter in regis fidelium. Nunc Iadertini ueraciter concipiunt rumores de futuro regis remedio, ipsum prestolantur eo ineffabili tripudio, quo sancti et iusti patres in lymbo locati Tartareo pii Saluatoris aduentum flexis genibus, nudatis capitibus et pronis expectarunt. Ex quo igitur

De duobus erit vnum iuxta ipsius pronuntiationis sermonem: Aut epithaphium ossa eius Iadrae concludet aut ipsi Iadertini a manibus eruantur Uenetorum. Hęc idem rex suo proprio ore multoties coram multis suis baronibus et nobilibus Iadrę ibidem astantibus attestatus est. Nunc Iadertini decorant vrbem et tres nuntios egregios ad ipsum regem in dicta confinia Selmenici castramentantem vndecimo die eiusdem mensis delegantur. Et ante conspectum regis presentantes reuerentiam condecentem impenderunt ac claues vrbis offerentes pariter et omnem vulgum. Quorum nomina

Iadertinorum iocunditatem? Iam Iadertinis lata et spatiosa uia conceditur, tuti gradiuntur, iam repellitur a Iadra spernibilis penuria omnique bono fęcundatur. Sed in breui tempore durabilis, nec plus constantiores in regis fidelitate persistunt. Nunc firmiores contra Uenetorum potentiam assumunt uires, nullus preteritarum reminiscitur calamitatum, quilibet credit a tyrranico liberari imperio. Rectoresque ciuitatis cum pluribus ingeniis disertioribus ad dictum regem adiuerunt et procidentes ante eum et detectis capitibus et

multaque nobilium comitiua a Iadra ad regem transmearunt plurimosque sermones adinuicem protraxisse narrantur. 8. De ingratitudine Et multi ex tyronibus regis ac homines ipsius exercitus non cessabant urbem uisitare. Nunc isti abeunt, nunc recentiores uictualia uenumdanda conducunt, quos Iadertini austerrime predantur, numos exercitus pro medio cambiunt prętio. Falernum trina parte lymphatum, modium unum pro sex uel septem aureis uenumdant, panes candidissimos ipsis

comitiua a Iadra ad regem transmearunt plurimosque sermones adinuicem protraxisse narrantur. 8. De ingratitudine Et multi ex tyronibus regis ac homines ipsius exercitus non cessabant urbem uisitare. Nunc isti abeunt, nunc recentiores uictualia uenumdanda conducunt, quos Iadertini austerrime predantur, numos exercitus pro medio cambiunt prętio. Falernum trina parte lymphatum, modium unum pro sex uel septem aureis uenumdant, panes candidissimos ipsis interpletaxant, aquam ex puteis

magnates tyrones, qui potius cupiditatem quam tam grandis honoris adeptionem aspectarunt. Condeletum extiterat in codicis et abrasum canticum, quod per uniuersam regionem Dalmatię interrogationum sanctarum comitiua titubabatur: Ab ira Vngarorum libera nos, o domine! Decet et nunc deberet plus renouari et iterum in codicis apponi. Immensibili cruciatu fidelissimi Iadertini uestiuntur, quanta apprimuntur angustia. Eorum gaudium, o Rex, quod ex tuis epistolis percipiebant, in exaustiorem tristitiam est conuersum. Hęc est illa uestra sponsio infixa, quam Iadertini

serenum quam Phebus apparet in polo. Et non suffecit hęc, sed die secundo Iulii crastino reliquos trabuchos exercitus siniuit per illos incendere preterquam unum, quem olim Nicolaus, banus Slauonie, quem rex ab officio banatus ignominatum deiecit, Iadertinis transmisit. Nunc appetit rex Uenetorum colloquia forte baronum formidine, dulcia prouerbia profatur Iadertinis, sed patet per effectum operis nullam habere efficatiam. Elegit in legatum quempiam ex suis commilitonibus ad urbem Uenetiarum sub specie confirmandi reconciliationem, quam Iadertini instigauerant

nulla mora, ipso rege ibidem faciente, infregit treguam tertio intrante die Iulii, a partibus Iadrę amota militia discesit, in finesque Aurane suam callem cepit festinare, deinde aliquot dies ibidem ferre inducias ammoto vniuerso exercitu equitare non cessabat ad Panonię partes. Geminatur nunc obsessis dolor relictis agone nullumque ergo salubris consilii ualent perspicaciter pre tristitia speculari. Incedunt ut a uita priuati, tandem dolum illius tam excelsi principis et tam appetibilem suorum baronum auaritiam, quodsi illo die unanimiter omnes

de gloria ad uituperium et de honore ad nullius generis probitatem. Ob hoc homo, cum in honore esset, non intellexit, propterea comparatus est iumentis insipientibus illisque est factus similis. Quid de te machina mundi extimabit, o rex, o rex? Aserebat enim te tamquam ignorans cosmarium. Nunc opinionem mutarunt, iudicabat imperiasse grandiorem partem uniuersi, nunc tuę dignitatis titulum tui auidi commilitones sibi ascribunt, quos de seruitutis statu ad gloriam dignitatis sublimasti. Vbi iuramentum tuum, quod paulisper policitabas? Potius uolebas mortem eligere quam illos

homo, cum in honore esset, non intellexit, propterea comparatus est iumentis insipientibus illisque est factus similis. Quid de te machina mundi extimabit, o rex, o rex? Aserebat enim te tamquam ignorans cosmarium. Nunc opinionem mutarunt, iudicabat imperiasse grandiorem partem uniuersi, nunc tuę dignitatis titulum tui auidi commilitones sibi ascribunt, quos de seruitutis statu ad gloriam dignitatis sublimasti. Vbi iuramentum tuum, quod paulisper policitabas? Potius uolebas mortem eligere quam illos fideles deserere. Sed tui cupidi consules certe in fisco reseruatum, uti

admixtis coloribus S. Chrysogoni consedentis in sonipede pendebat, domiciliumque illud vniuersum pariter et clypeum concremauit nil lesionis enigma militis Christi contaminatum, sed ueluti lucis superne illuminatum ac omnium assertione, qui ipsum depictum in clypeo primitus despexerant, nunc splendidiori corruscatione splendescere. Nam sicut profari mendatium, sic occultari miraculum veritatis diuinę est. O quam subito athleta gloriosus ultus est facinus tam horrendum, quod idem Venetorum exercitus contra illos insontes adolescentulos

egrotauit et nihilominus congrue posset recedere. Sed intelleximus de aduentu vestro, idcirco fecimus eum prestolari, donec venissetis. Quapropter dictum monachum informauimus, qui vobis seriem enarabit per totum. Valeat Magnificencia vestra cum augmento prosperitatis nunc et semper! Data Iadrę, die nono intrante Septembris. Nullusque iurisdictionis temporalis propter quorundam nobilium interpositionis obstaculos ausus fuit in ipsum abbatem et eius collegam extendere manum, sed vsque consumationem discordię captiuus mansit.

turguit, quod venatores murium ac predones cattorum plurimi efficiebantur ciues, quos ad victum conuertebant, quod iam species cattorum ibidem minime reperiri poterat, holeraque crudaque brutorum corpora saturant ventrem, ex rabie comestationis resarciebant. Nunc hic, nunc ille cumbit animal rationale fame interitum, nunc is tamquam demens vigoreque naturali priuatus vrbem circuit, cibum minime aquiritur, nunc ille venustatis humane formam commutasse conspicitur. Vociferatur strepitus opponentibus fęderi, fit lętalissima plaga non solum in plebeiatos

quod venatores murium ac predones cattorum plurimi efficiebantur ciues, quos ad victum conuertebant, quod iam species cattorum ibidem minime reperiri poterat, holeraque crudaque brutorum corpora saturant ventrem, ex rabie comestationis resarciebant. Nunc hic, nunc ille cumbit animal rationale fame interitum, nunc is tamquam demens vigoreque naturali priuatus vrbem circuit, cibum minime aquiritur, nunc ille venustatis humane formam commutasse conspicitur. Vociferatur strepitus opponentibus fęderi, fit lętalissima plaga non solum in plebeiatos uerum

efficiebantur ciues, quos ad victum conuertebant, quod iam species cattorum ibidem minime reperiri poterat, holeraque crudaque brutorum corpora saturant ventrem, ex rabie comestationis resarciebant. Nunc hic, nunc ille cumbit animal rationale fame interitum, nunc is tamquam demens vigoreque naturali priuatus vrbem circuit, cibum minime aquiritur, nunc ille venustatis humane formam commutasse conspicitur. Vociferatur strepitus opponentibus fęderi, fit lętalissima plaga non solum in plebeiatos uerum etiam inter generosos. Et nisi tunc illa esca

reperiri poterat, holeraque crudaque brutorum corpora saturant ventrem, ex rabie comestationis resarciebant. Nunc hic, nunc ille cumbit animal rationale fame interitum, nunc is tamquam demens vigoreque naturali priuatus vrbem circuit, cibum minime aquiritur, nunc ille venustatis humane formam commutasse conspicitur. Vociferatur strepitus opponentibus fęderi, fit lętalissima plaga non solum in plebeiatos uerum etiam inter generosos. Et nisi tunc illa esca distributa fuisset per comunis officiales, aut hostes suum intentum consecuti fuissent aut omnes

Venetias debere celeriter adire, qui sexto Kalendas Februarii ad locum eis constitutum suum iter in galleis Venetorum arriperent. Fit grandis meror in vrbe, fit priuatio tantę nobilitatis, quę in ipsa tempore felici vigebat. Vbi nunc eorum palia muricis coloris, vbi eorum indumenta variis suffulta cutibus? Certe faciliter respondetur: sicut elegerunt et quale semen seminarunt, hoc eligent et metent. Habent enim asperrimum camum, qui eorum fastum vsque ad ima protrahet. Aquiescere minime insani et vltimi oratores

epar infelicium pertransisse. Quam cito iuramentum ipsi Veneti infringerunt, ac si sine lege vt Caldei vitam ducerent, non ęquum videtur tam stupendum nouum per eos exactum fore. Vniuersa per Iadertinos illis collata inanientes pariter et delentes et nunc recentia fędera contuentur insurgere. Sed non presumendum, quod aliqua interfuit malitia nisi decoris laudisque uenustate aquirenda, si effectus consequeretur operum. Deputantur in vrbis custodiam peditum quatuor centenarii equitumque duo, qui continuis dietis ciuitatem valeant ab

Latinski spellcheck.
Heu gemma splendida jacet sub hac petra
Cuius valor periit nunc in fossa tetra
Mladinus magnificus qui Clissie fuit
Comes, suis sola spes, cur tam cito ruit?
Georgii comitis memorie bone
Natus atque dominus Almesi, Scardone
Probitatis titulus, morum et honoris

hi nobiles eam deplorant et ob id et alia damna Narentanos freguenter latrones et maledictos vocant. At illi nobiles cives post destructionem civitatis convenerunt ad oram maritimam, vulgo Splagiam, versus insulam Pharam, et ibi ob defensionem sui construxerunt quoddam oppidum et castellum, ubi nunc est S. Maria de Bolo. Sed et illic non fuerunt securi, quia de repente fuerunt aggressi a quibusdam barbaris piratis ex partibus orientalibus. Perterriti cives ad montes profugerunt, et barbari ingressi in oppidum domos spoliaverunt et destruentes moenia, igne etiam omnia consumaverunt. Tunc

casum communi voto relevandum, etsi persuadens apud Sanctitatem vestram locum non habuerim, litteris tamen supplex et benefidens nuper admonui, simul paucis expedivi ea vice, quid, quantumve senserim de conflictu novissimo, in quo fortunam magis, quam vires nobis interruptas sustulimus; id et nunc mihi cordi est et pro lucidiori avisamento repetam pauca, praesertim quod videam, contra hostes pugnasse hactenus, deinceps contra pericula fidei, bello mihi opus esse, et quidem iudicia Dei iustissima ferre, quis nesciat? eaque rebellibus lachrimis exprobrare iniuria sit. Dum tamen naturam

Legati, quorum solidae virtutis digna auctoritas salutem huius populi propriis humeris gestare videbatur. Sed cum suasum mihi saepius reminiscor, nihil magni in bello sine periculo confici posse, iterum habeat nutans fortuna regressum, dolor ipse incitabit audaciam ad futura, quamquam et id, quod nunc accidit, neque malitia nostra, neque Teucrorum virtus effecerit, dum pene vacue facto viris et armis campo non hostilis militiae, sed iudicii divini plagam retulimus, nostrisque peccatis barbari tunc mansere fortiores. Recognoscentes igitur culparum potius pondera, quam vulnerum, spem firmam

quam vulnerum, spem firmam induximus animo ut idem ipse, qui plagam peccatis ultor intulit, conferet sperantibus miserator et medelam, movebitque mentem Sanctitatis Vestrae, ut christiani sui populi non fractum adhuc, sed inclinatum, robur erigere quam celerius patrocinetur. Ad quod quidem et ego nunc, sicut et prius astiti, quo paucis admonerem sponte, ut credo, volentem. Non dubitans facile apud Sanctitatem vestram persuasum iri rem et utilitate et iusta conditione plenam. Patienter autem exoro me perpeti apud vultus beatitudinis vestrae, quod importunior fortasse aut porrectiori, quam

4  Cum prior ingenti Diomedes voce profatur:
5  Quisnam tu quaeso mortali e stirpe virorum?
6  Nam qui conspicuo nunquam in certamine nobis
7  Antehac visus eras, animis nunc grandibus omnes
8  Transisti, nostris ausus subsistere telis,
9  Occurrunt Genio quibus infelice creati.
10  Quodsi quis Divūm summo descendis Olympo, 10

genus foliis, tale et mortalibus aegris.
30  Nam folia haec rapiens sternit notus; illa comantes 30
31  Producunt silvae, frondosi tempore veris.
32  Haud aliter soboles, viget haec, nunc illa, virorum.
33  Quod si tantus amor stirpem tibi noscere nostram;
34  (Quam tamen innumerae gentes novere per orbem,)
35  Urbs est Argolicas Ephyre inter condita fauces; 35

12. DE QUODAM IACTABUNDO
1.12.1  Est quidam nostri, qui se vocat archipoetam,
1.12.2  Temporis; en titulum, Bartholomaee, novum!
1.12.3   Sed cum nunc fatui sint mille, poeta nec unus,
1.12.4  Hoc inter primum, se, reor, ille vocat. 13. COMMENDAT VERONAE SUUM LIBELLUM

1.17.2  Vestra prius mihi sors invidiosa fuit.
1.17.3  Quod vos et rerum delectu, et voce diserta
1.17.4  Praestantes, nemo posset adire novus.
1.17.5  At nunc ex aequo divisa est gloria nobis;
1.17.6  Vinco materia, vincitis eloquio. 18. LAUS GUARINI
1.18.1  Floret lingua Latina,

1.19.4  Huc cum Pierio, docta Minerva, choro.
1.19.5  Quodsi dexteritas, nitidae si gratia formae,
1.19.6  Corporeum pariter tollere posset onus;
1.19.7  Qua solum nunc parte sui tellure resedit,
1.19.8  Hac etiam summo fulgeret ille polo. 20. AD RUBERTUM
1.20.1  Succenses quia te, Ruberte, bardum

1.20.5  Quid tu, quid faceres, Ruberte, quaeso,
1.20.6  Si te vel fatuum, vel imperitum,
1.20.7  Verbo simpliciore nominassem?
1.20.8  Quantum nunc tibi bilis et veneni
1.20.9   Instaret misero gulam tumentem?
1.20.10  Quis fulmen caperet tui furoris?
1.20.11  Quod praeconia nostra si malignus,

opus est signis, pars ubi nulla placet. 24. AD GRYLLUM
1.24.1  Grylle, Lycambeos, alias mittemus, iambos,
1.24.2  Imbelles elegi, nunc tibi munus, erunt. 25. AD PAULUM
1.25.1  Carminibus nostris nocet illud, Paule, notavi,
1.25.2  Quod non sunt Latiis edita

precor, o nostri, decus et nova gloria, saecli,
1.26.2  Qui calles linguas, docte Guarine, duas,
1.26.3  Quo iam tot fuimus sub praeceptore per annos;
1.26.4  Hospes ut in cena nunc meus esse
1.26.5   velis. Quam dedit Evandro laudem Tirynthius hospes,
1.26.6  Hanc dabis ipse mihi, si meus hospes eris.

amore rudis, Marcelli incendia lusi,
1.33.4  Ille ego Pannoniae, gloria prima, meae. 34. AD CARBONEM POETAM
1.34.1  Qui nunc es Carbo, nempe olim pruna fuisti,
1.34.2  Pone animos, fies mox, Ludovice, cinis. 35. IN FUREM VERGILIANUM
1.35.1  Excusas sic

1.45.2  Docta quidem, sed non et speciosa satis.
1.45.3  Tu tamen illa magis, quam nostra poemata, laudas,
1.45.4  Hos solo quod sint anteriora meis.
1.45.5  Tanta tibi nunc est prisci reverentia saecli,
1.45.6  Tam, senium canos et venerare dies!
1.45.7  At rerum plures, novitate placere videmus,
1.45.8  Non carie et putri, Bartholomaee, situ.

1.81.5  Sic ubi securos tetigit iam navita portus,
1.81.6  Ventorum faciles despicit ille minas.
1.81.7  Cum miser es, mihi tunc, Matthia, Stoicus esto,
1.81.8  Nunc impune tibi fortia verba volant. 82. DE NASO CYRI ET GRYLLI
1.82.1  Cyrus erat Persis naso gratissimus unco;
1.82.2  Invisus

habet. 110. DE THEATRO VERONENSI
1.110.1  Est tibi prostibulum, quod erat, Verona, theatrum;
1.110.2  Assidue Floram nunc colit ille locus. 111. IN BERTUM
1.111.1  Tollis femellas, occidis, Berte, puellos,
1.111.2  Ne durum tandem, prospice, Abaddir

hic Ursus, Rufe; quid ergo? lepus. 114. IN GRYLLUM
1.114.1  Grylle, Lycambeos vacui mittemus Ïambos,
1.114.2  Hoc breve sufficiat nunc epigramma tibi. 115. IN BASINUM
1.115.1  Cum sis Basinus, cur esse Basinius optas?
1.115.2  Aptius ut fiat, littera prima

Cum sis Basinus, cur esse Basinius optas?
1.115.2  Aptius ut fiat, littera prima cadat. 116. IN LEONEM CINAEDUM
1.116.1  Nunc facit id, quod vir, nunc id, quod femina debet,
1.116.2  Parte tamen patitur posteriore, Leo.
1.116.3  Hunc ego Tiresiam, vel Caenea dicere possum,
1.116.4  Ni melius dici

cur esse Basinius optas?
1.115.2  Aptius ut fiat, littera prima cadat. 116. IN LEONEM CINAEDUM
1.116.1  Nunc facit id, quod vir, nunc id, quod femina debet,
1.116.2  Parte tamen patitur posteriore, Leo.
1.116.3  Hunc ego Tiresiam, vel Caenea dicere possum,
1.116.4  Ni melius dici posset Hyaena Leo.

multis, Carole, blanditiis,
1.131.3  Nec dominum, nec te regem appellare verebar,
1.131.4  Tunc frugi et pulcher, doctus et acer eras.
1.131.5   Miraris quod te contra nunc, Carole, culpo;
1.131.6  Non ego, sed tempus dixerat illa tibi. 132. IN PRISCAM
1.132.1  Quid tibi cum claudo, dicebam, Prisca,

1.143.2  Nec Permessiacis tam madefactus aquis,
1.143.3   Carmina Marcelli patrios solantia luctus,
1.143.4  Iudicio misi discutienda tuo.
1.143.5  Non ego nunc abs te plausus expecto crepantes,
1.143.6  Nec vanum clames ut, Galeotte, σοφως;
1.143.7  Ista dabit vulgus, vel garrula turba clientum,

1.160.4  Vicina bibit Hodus e taberna. 161. AD LUCIAM
1.161.1  Laesisti stultae morsu me, Lucia, linguae,
1.161.2  Nunc ego me culicem scilicet esse velim,
1.161.3  Ut possem contra te laedere; nunc ego maestus
1.161.4  Quam iaceo, fieret tam tibi amara quies.

161. AD LUCIAM
1.161.1  Laesisti stultae morsu me, Lucia, linguae,
1.161.2  Nunc ego me culicem scilicet esse velim,
1.161.3  Ut possem contra te laedere; nunc ego maestus
1.161.4  Quam iaceo, fieret tam tibi amara quies. 162. DE NEGANTE MUTUUM
1.162.1  Mutua nescio cui dederam duo nuper

pignora quisquis emit. 164. DE SE QUOD AMARE COEPISSET
1.164.1  Quod mihi divino tu saepius ore solebas
1.164.2  Dicere, nunc, Michael, exitus ecce probat.
1.164.3   Haesimus, et totis concepimus ossibus ignem.
1.164.4  Concidit et tandem spiritus ille meus.
1.164.5  Cum te dementem dementia nostra

1.166.1  Orabam frustra, frustra ieiunus agebam,
1.166.2  Nil opis in donis, nil erat in crucibus;
1.166.3  Nam tanto diris gravius tentabar ab umbris.
1.166.4  Sed nunc paedico: daemones aufugiunt. 167. DE EODEM
1.167.1  Infesti possent qua daemones arte fugari,
1.167.2  Nemo prius norat; nunc

nunc paedico: daemones aufugiunt. 167. DE EODEM
1.167.1  Infesti possent qua daemones arte fugari,
1.167.2  Nemo prius norat; nunc Linus edocuit. 168. DE EODEM
1.168.1  Ite procul supera lapsi de sede maligni;
1.168.2  Formosus nostro est Troilus in

1.171.2  Adiicit haec decimae tempora Olympiadis,
1.171.3  Natus ut aeterni, qui condidit omnia, patris,
1.171.4  Prodiit intacta virgine factus homo.
1.171.5  Nunc propius quaerenda salus, et ac aethera clarum
1.171.6  Vilibus e terris maxima porta patet.
1.171.7  Iam Zephyri et Boreae gentes, Occasus et Arctos,
1.171.8  Omne quod hinc

nisi raro capit quicquam piscator et auceps,
1.174.4  Coponis nullo tempore lucra vacant. 175. DE EODEM
1.175.1  Nec mercatori, nec nunc ego bella gerenti,
1.175.2  Nec nautae invideo, nec, Macer, agricolae,
1.175.3   Nec medico, nec causidico, nec, crede, poetae,
1.175.4  Coponi multum sed, Macer, invideo.

Nec medico, nec causidico, nec, crede, poetae,
1.175.4  Coponi multum sed, Macer, invideo. 176. DE EODEM
1.176.1  Utere, copo, tuo, nunc utere, si sapis, anno,
1.176.2  Quam longe distant altera lustra decem. 177. GALEOTTI PEREGRINATIONEM IRRIDET
1.177.1  Cur et

tres mihi fila Deae. 184. IN CRUDELEM PRAETOREM
1.184.1  Quis Sulla hoc sanxit? dudum reus in cruce pendet,
1.184.2  Praetor nunc demum trista tribunal adit!
1.184.3  Nunc demum miseri causam cognoscit inanem!
1.184.4  Quid prodest, si iam pareat innocuus?
1.184.5  O Theta infandum! iura o praepostera

184. IN CRUDELEM PRAETOREM
1.184.1  Quis Sulla hoc sanxit? dudum reus in cruce pendet,
1.184.2  Praetor nunc demum trista tribunal adit!
1.184.3  Nunc demum miseri causam cognoscit inanem!
1.184.4  Quid prodest, si iam pareat innocuus?
1.184.5  O Theta infandum! iura o praepostera dirae
1.184.6  Legis et Arctoi moribus apta

1.213.4  Aut erat externo semine mixta ceres. Hoc et
1.213.5   Praetori longo narrare libello,
1.213.6  Vicino et memini te mihi saepe queri.
1.213.7   Sed nunc egregiam vafer invenisse videris,
1.213.8  Qua caveas posthac talia damna, viam.
1.213.9   Nam custos coniux molitoris furta dolosi
1.213.10  Servat, et ad saccum pulverulenta

AD GRATIANUM
1.216.1  Fregisti mihi sinciput misellum,
1.216.2  Dum mecum male, Gratiane, ludis,
1.216.3  Ac fortis nimium cupis videri.
1.216.4  Nunc laesum miseraris, et cruentam
1.216.5  Plagam, tutemet alligare tentas,
1.216.6  Errorem petis et tibi remitti.
1.216.7  Sed tristes remove procul medelas,

1.221.5  Vel centum tibi mutuabo numos,
1.221.6  Nec totis, ais, exigam Kalendis.
1.221.7  Nolo sim tibi, Lippe, tam molestus;
1.221.8  Istud, nunc quod es, esse persevera. 222. EPITAPHIUM HOMERI
1.222.1  Mole sub hac situs est Heroum orator Homerus,
1.222.2  Qui transis,

1.223.3  Sub Constantino nomen sublime paravit,
1.223.4  Sub Constantino depopulata perit.
1.223.5  Nomen idem geminum miserae sibi praestitit omen,
1.223.6  Funestum nunc est, quod fuit ante bonum. 224. DE ARQUADA
1.224.1  Arquada Euganeos inter celeberrima pagos,
1.224.2  Quondam Antenorei quos

Cessatis? iam vos saxo Iudaeus habebit,
1.228.4  Qui servat magnae, lintea iuncta, viae.
1.228.5  Istic ignavi tineas et pascite mures,
1.228.6  Nil opus est vestris nunc mihi carminibus.
1.228.7  Nunc mihi opus numis; quarto vos mense videbo,
1.228.8  Venerit interea si quid ab Hungaria.

1.228.4  Qui servat magnae, lintea iuncta, viae.
1.228.5  Istic ignavi tineas et pascite mures,
1.228.6  Nil opus est vestris nunc mihi carminibus.
1.228.7  Nunc mihi opus numis; quarto vos mense videbo,
1.228.8  Venerit interea si quid ab Hungaria. 229. DE VITAE MUTATIONE
1.229.1  Sat

Pasiphaë. 235. IN MONOCULUM PRAEFECTUM URBIS
1.235.1  Vaccam oculis centum Argos custodire nequivit:
1.235.2  Quomodo erit custos nunc tibi, Roma, Cyclops? 236. IN URBEM ROMAM
1.236.1  Roma diu medicis male sana immitibus usa est,
1.236.2  E medicis diram decidit

1.266.3  Restituit stratas, Phryne meretricula, Thebas,
1.266.4  Dum peritur multis, candida forma, procis,
1.266.5  Risit Vitisator, contra at Tirynthius heros;
1.266.6  Nunc, inquit, vere moenia nostra jacent. 267. DE POMPEIO MAGNO
1.267.1  Magnus, magnorum modo maximus ille Quiritum,
1.267.2  Nuper

vere moenia nostra jacent. 267. DE POMPEIO MAGNO
1.267.1  Magnus, magnorum modo maximus ille Quiritum,
1.267.2  Nuper habens aras, nunc caret et tumulo. 268. DE POMPEIO MAGNO
1.268.1  Quod nuper Magni, quod erat simul orbis et urbis,

1.274.2  Eoum Xerxes improbus agmen agit;
1.274.3   Confusas rerum leges natura gemebat.
1.274.4  Cum dedit hos sacro Iuppiter ore sonos:
1.274.5  Pone metus, aliter quam nunc venit, iste redibit,
1.274.6  Pensabit Salamis dedecus omne tuum. 275. VERBA ANDROMEDAE,

275. VERBA ANDROMEDAE, PUGNANTE DIVERSUS CETUM PERSEO
1.275.1  Me miseram! quae triste manet fortuna duellum?
1.275.2  Cur mea nunc gravius quam modo corda pavent?
1.275.3  Haerebam duris, fateor, minus anxia saxis;
1.275.4  Propugnator adhuc cum mihi nullus erat.
1.275.5  Ipsis cum vinclis

1.275.6  Me prius, huc volucrem, quam tulit iste, gradum!
1.275.7  Indefensa quidem, sed certe sola perissem,
1.275.8  Nec noster cuiquam letifer esset amor.
1.275.9  Nunc timeo pereat ne insons, servare nocentem
1.275.10  Dum studet, et pietas sit sibi causa necis.
1.275.11  Quid tibi nobiscum pulcherrime? non ego mater,
1.275.12  Non ego sum

Cui dedit ipse suum, iaculator Apollo, furorem.
1.293.14  Illi nectareus sacro de pectore sermo
1.293.15  Svavio et flavi manat dulcedine mellis;
1.293.16  De Iove nunc igitur genitae salvete sorores! 294. AD LUDOVICUM CYPRIUM, DE HYMNO
1.294.1  Nos tibi versiculos, Ludovice, dicavimus istos,

1.303.6  Summo margine nomen adnotasti? 304. DE BONONIA
1.304.1  Quae poterat dici studiosa, Bononia, quondam,
1.304.2  Nunc eadem dici seditiosa potest. 305. DE VINCENTINO NAVIGANTE
1.305.1  Vincentinus eques, tumidi rudis ante profundi,

307. IN MARCUM
1.307.1  Tempora, Marce, soles praeponere nostra vetustis;
1.307.2  Adiicis hoc etiam qua ratione putes.
1.307.3   Nunc, inquis, media nemo iam nocte salutat
1.307.4  Astutum portans irrequietus ave,
1.307.5  Nunc fallit nemo, nemo nunc inguina lingit.
1.307.6  Nemo facit Florae sacra Bonaeve

1.307.2  Adiicis hoc etiam qua ratione putes.
1.307.3   Nunc, inquis, media nemo iam nocte salutat
1.307.4  Astutum portans irrequietus ave,
1.307.5  Nunc fallit nemo, nemo nunc inguina lingit.
1.307.6  Nemo facit Florae sacra Bonaeve Deae,
1.307.7  Paedicant pauci, recitant mala carmina pauci,
1.307.8  Omnia cum scaenis

1.307.2  Adiicis hoc etiam qua ratione putes.
1.307.3   Nunc, inquis, media nemo iam nocte salutat
1.307.4  Astutum portans irrequietus ave,
1.307.5  Nunc fallit nemo, nemo nunc inguina lingit.
1.307.6  Nemo facit Florae sacra Bonaeve Deae,
1.307.7  Paedicant pauci, recitant mala carmina pauci,
1.307.8  Omnia cum scaenis amphitheatra silent,

Gratia magna tibi, de Graio qui facis ut sim
1.308.2  Italus; et facilis, qui modo durus eram.
1.308.3   Vix bene nota meis, olim mea dicta, Pelasgis,
1.308.4  Te duce nunc Latiis, en patuere, viris!
1.308.5   Quid, consanguinei quod sunt, interpres et auctor?
1.308.6  Possidet et geminum, Graecia nostra,
1.308.7   decus? Scriptores alios, ipsi

1.310.1  Cum Siculis dapibus trepidus male vescitur hospes,
1.310.2  Ac suspensa horret tela; tyrannus ait:
1.310.3  Haec mea conditio est, quem tu rebare beatum,
1.310.4  I nunc, felicem, qui timet, esse puta! 311. IN GRAECIAM
1.311.1  Improba deleta, gavisa est Graecia, Troia,

Epaminondae, quod Pelopida, suo,
1.329.9  Quod totidem Libyae victoribus unus et alter
1.329.10  Laelius; Augusto quod gener ipse fuit;
1.329.11  Hoc tu magnanimo, nunc es, Marcelle, Renato,
1.329.12  Felix, qui regum dignus amore venis. 330. EPITAPHIUM IOANNIS HUNYADI, MATTHIAE REGIS PATRIS

Albe rapit, hunc tenet Alba Iulae. 340. ROMA AD HOSPITES
1.340.1  Quisquis es, ignotis huc vecte a sedibus, hospes,
1.340.2  Advena nunc, olim civis et ipse meus;
1.340.3   Seu levis ambitio, seu lis te huc improba duxit,
1.340.4  Seu peregrinandi religiosus amor;
1.340.5  Hoc te, care hospes, precor urbs

mihi, ne, rogo, praestes,
1.357.8  At tibi dent faciles, quanta merere, Dei. 358. DE EPISCOPO MUTINENSI
1.358.1  Aonios nullo vates nunc esse querebar
1.358.2  In pretio, et nostri temporis hostis eram;
1.358.3  Cum mea respexit Mutinensis carmina praesul,
1.358.4  Coepit et ingenio mitis adesse meo.

1.358.5  Sic inopem, nec adhuc notum tibi, Roma, Maronem,
1.358.6  Tyrrhenus, placida mente, refovit eques.
1.358.7  Pergite Pierides, vestris me inducere lucis,
1.358.8  Nunc mihi molle iugum, nunc mihi plana via est. 359. AD EUNDEM EPISCOPUM
1.359.1  Unde mihi hoc, quod me sic diligis optime praesul?

inopem, nec adhuc notum tibi, Roma, Maronem,
1.358.6  Tyrrhenus, placida mente, refovit eques.
1.358.7  Pergite Pierides, vestris me inducere lucis,
1.358.8  Nunc mihi molle iugum, nunc mihi plana via est. 359. AD EUNDEM EPISCOPUM
1.359.1  Unde mihi hoc, quod me sic diligis optime praesul?
1.359.2  Nempe tua id

EPIGRAMMATA IN PANNONIA SCRIPTA 362. LAUS PANNONIAE
2.1.1  Quae legerent omnes, quondam dabat Itala tellus,
2.1.2  Nunc e Pannonia carmina missa legit.
2.1.3   Magna quidem nobis haec gloria; sed tibi maior,
2.1.4  Nobilis ingenio, patria facta, meo.

erit. 364. COMPRECATIO DEORUM PRO REGE MATTHIA IN TURCOS BELLUM PARANTE
2.3.1  Rex pia Matthias in Turcos signa resumit,
2.3.2  Nunc age de toto numina adeste polo.
2.3.3  Da clavam, Alcide, iuveni, da, Phoebe, sagittas,
2.3.4  Mars, gladium; Pallas, Gorgona; Castor, equum.
2.3.5  Mulciber arma para non

2.8.5  Collatae levius mordent praecordia curae,
2.8.6  Gaudia plus multo participata iuvant. 370. AD EUNDEM
2.9.1  Tu nunc in patria laetum me vivere credis,
2.9.2  Cum tamen in dubio, sit mihi vita, loco.
2.9.3  Nunc fluidus laxa, procumbit sanguis ab alvo,
2.9.4  Nunc saevit rapida tertia febre

370. AD EUNDEM
2.9.1  Tu nunc in patria laetum me vivere credis,
2.9.2  Cum tamen in dubio, sit mihi vita, loco.
2.9.3  Nunc fluidus laxa, procumbit sanguis ab alvo,
2.9.4  Nunc saevit rapida tertia febre dies.
2.9.5  Si natalis humus nobis tam triste parabat
2.9.6  Hospitium, melius, non rediisse,

2.9.1  Tu nunc in patria laetum me vivere credis,
2.9.2  Cum tamen in dubio, sit mihi vita, loco.
2.9.3  Nunc fluidus laxa, procumbit sanguis ab alvo,
2.9.4  Nunc saevit rapida tertia febre dies.
2.9.5  Si natalis humus nobis tam triste parabat
2.9.6  Hospitium, melius, non rediisse, fuit.
2.9.7  Quodsi te incolumem superi, Galeotte,

2.21.2  Hac sub marmorea, Barbara, mole iacet.
2.21.3  Dum licuit, stirpis fovit pia cura parentem,
2.21.4  Illi dulce fuit sospite prole mori.
2.21.5  Nunc pro se vicibus numen coeleste precantur,
2.21.6  Filius in terris, mater in arce poli. 383. IN VITUM
2.22.1  Nomine te vitulum

hic potuit dicere, Vite, bovem. 384. AD FRIDERICUM CAESAREM
2.23.1  Romula res olim Fabio cunctante revixit,
2.23.2  Nunc, cunctante eadem te, Friderice, perit.
2.23.3  Nam tu continue consultas, nec facis unquam,
2.23.4  Mallem aliquid faceres vel sine consilio.
2.23.5  Quid tibi cum gelido

maximus orbis,
2.28.6  Parva Molorcheae, tecta subisse casae. 390. DE PAULO SUMMO PONTIFICE
2.29.1  Qui modo Petrus eras, Paulus nunc diceris idem,
2.29.2  Ac Petri et Pauli culmina summa tenes.
2.29.3   Clave potens, meritis reserat coelestia Petrus,
2.29.4  At Paulus gladio noxia cuncta secat.

DE HOMINE PRAEPOSTERO
2.33.1  Quem tenebris vigilare iuvat, dormire diebus,
2.33.2  Cur non et versis vestibus ire iuvat? 395. QUARE NUNC, UT QUONDAM, SUMMORUM PONTIFICUM TESTICULI NON EXPLORANTUR
2.34.1  Femina, Petre, tua quondam ausa sedere cathedra,
2.34.2  Orbi terrarum iura verenda dedit.
2.34.3   Indeprensa quidem

hic; Paridis cadit ille sagitta,
2.39.4  Hunc ballista, modo fulminis acta, rapit. 401. DE SCLAVINIA
2.40.1  Pars ea Pannoniae, quae nunc Sclavinia fertur,
2.40.2  Pagos complures, oppida rara gerit. 402. MICHAELI VITÉZIO NEPOTI
2.41.1  Misisti clypeum nobis, si

Phoebi qui modo miles eram. 403. EPITAPHIUM GEORGII MORE
2.42.1  Fida iacet nostrae tutela Georgius arcis,
2.42.2  Amissam Martis nunc ego credo manum.
2.42.3  Vix reducem castris, rapuit domus; occidit aeger,
2.42.4  Inter tot sospes qui modo tela fuit.
2.42.5  I nunc, et placidae lentus confide

2.42.2  Amissam Martis nunc ego credo manum.
2.42.3  Vix reducem castris, rapuit domus; occidit aeger,
2.42.4  Inter tot sospes qui modo tela fuit.
2.42.5  I nunc, et placidae lentus confide quieti,
2.42.6  Cum minime speras, mors inopina venit.
2.42.7  Ille tamen pulchro fuerat per vulnera leto
2.42.8  Dignior; ignavos segnia fata

2.43.2  Personat, ecce dedit callida praeda fugam;
2.43.3  Sed pede quem nulli possunt aequare molossi,
2.43.4  Accipiter penna consequitur leporem.
2.43.5  Nunc tergum rostro carpit, nunc verberat alis,
2.43.6  Obsessum multo nunc premit ungue caput.
2.43.7  Oscula iam tutae iungant impune columbae,
2.43.8  Secura in medio flumine

ecce dedit callida praeda fugam;
2.43.3  Sed pede quem nulli possunt aequare molossi,
2.43.4  Accipiter penna consequitur leporem.
2.43.5  Nunc tergum rostro carpit, nunc verberat alis,
2.43.6  Obsessum multo nunc premit ungue caput.
2.43.7  Oscula iam tutae iungant impune columbae,
2.43.8  Secura in medio flumine ludat anas.

Sed pede quem nulli possunt aequare molossi,
2.43.4  Accipiter penna consequitur leporem.
2.43.5  Nunc tergum rostro carpit, nunc verberat alis,
2.43.6  Obsessum multo nunc premit ungue caput.
2.43.7  Oscula iam tutae iungant impune columbae,
2.43.8  Secura in medio flumine ludat anas.
2.43.9  Cognatis avibus parcit iam raptor aduncus,

2.59.2  De rubris, gemmas erueremus, aquis.
2.59.3   Gentibus ex Arabum varios peteremus odores,
2.59.4  Vellera Ser nobis mitteret, Indus ebur.
2.59.5  Nunc animum capiant cum tantum carmina nostrum,
2.59.6  Non nisi ab Oenotriis poscimus illa plagis.
2.59.7   Vobis ingenium, vobis dedit ore rotundo
2.59.8  Musa loqui; externi

animam dum quaero Platonis,
2.62.2  Marsilio hanc Samius dixit inesse senex. 424. DE FORTUNA AULICORUM
2.63.1  Qui modo summus erat, nunc tota est imus in aula,
2.63.2  Est hodie summus, qui fuit imus heri.
2.63.3   Tene juvat rebus, Fortuna, ita ludere nostris?
2.63.4  Regia vel potius

2.68.2  Haec erat Herculea, gloria digna, manu. 430. VEL ALITER
2.69.1  Invia quae fuerat pediti nunc pervia plaustro
2.69.2  Sunt loca, Mathiae nobile regis opus. 431. AD REGEM MATTHIAM
2.70.1  Quae te ultra tellus,

2.71.2  At tibi nos contra, barbara dicta damus.
2.71.3   Tempus erat cum me Musarum plectra tenebant,
2.71.4  Dulcis et Aonio potus ab amne liquor.
2.71.5  Nunc Marti miles, non Phoebo servio vates,
2.71.6  Obstrepit et molli, buccina rauca, lyrae. 433. BELENES
2.72.1  Brigida Belinis,

pariter vincetur et armis,
2.77.12  Bella placent iusto non nisi iusta Deo. 439. GRATULATUR DE DUPLICI VICTORIA MATTHIAE
2.78.1  Nunc age, si quando, sacrum Paeana, Camenae,
2.78.2  Tollite dulcisonis, sidera ad alta, modis;
2.78.3   Qualem Phlegra Iovi cecinit, vel Lydia Baccho,
2.78.4  Sub iuga, cum tigres

2.78.12  Hanc virtus, illam contudit ingenium.
2.78.13  Pugnavit nullo solers ibi sanguine Pallas,
2.78.14  Hic Bellona suos, perculit ipsa Getas.
2.78.15  Quid nunc sancte, tuis optemus, Iane, calendis?
2.78.16  Talibus auspiciis proximus annus eat! 440. DE SIGNO IOANNIS VITÉZII ARCHIEPISCOPI

2.80.1  Rex, tibi, Matthias, haec signa, puerpera Virgo,
2.80.2  Moldavis forti, nuper ademta, manu.
2.80.3   Quae modo barbaricas duxere in bella catervas,
2.80.4  Nunc sacro pendent conspicienda tholo.
2.80.5  O mactum virtute decum! cui contigit uni,
2.80.6  In propria duros sternere sede Getas.
2.80.7  At tu, Diva, suis iterum sic annue

2.85.5   Aurum, Roma parens, Veneti sua serica mittunt,
2.85.6  Praebet cornipedes Appulus, arma Ligur.
2.85.7   Contulerat nullum, Florentia sola, tributum,
2.85.8  Quae nunc Marmaricas, obtulit, ecce, feras.
2.85.9   Dignum te, nostro, vectigal et illa pependit
2.85.10  Iudicio, fortem, fortia dona, decent.

2.97.5   Scilicet ingenio multum locus addit et aufert,
2.97.6  Inter et est sub quo sidere carmen eat.
2.97.7  In Latiis scripsi fortasse Latinius oris,
2.97.8  At nunc barbarico barbara in orbe crepo. Hic
2.97.9   Maro ponatur; fiet lyra rauca Maronis,
2.97.10  Huc Cicero veniat, mutus erit Cicero.
2.97.11  Tu tamen haec tali poteris deducere

3.3.19  Tarquinius socero, rapuit male regna, necato,
3.3.20  Tulla caput sceleris consiliique fuit.
3.3.21  Quem detestato quondam iugulaverat ense,
3.3.22  Nunc gemit ereptum, garrula mater, Ityn.
3.3.23  Ad Styga deportant terebratas Belides urnas,
3.3.24  Agmina cognatos ausa necare viros.
3.3.25  Quod fertur quondam per saecula

3.3.73  Fac tamen occultis ea dona carere venenis,
3.3.74  At magicum certe carmen habere queunt,
3.3.75  Quod te posse aliam, quam vis adamare puellam,
3.3.76  Et quam nunc ardes, deseruisse vetet.
3.3.77  Infelix, cura torquebere semper eadem,
3.3.78  Et nulla aeternum finiet hora malum.
3.3.79  Cantatas alio transferre vetabere flammas;

3.3.125  Quas bona Melpomene, quas cetera turba sororum,
3.3.126  Pectore quas gestat Calliopea suo.
3.3.127  Nec quod ad has sacras esses minus impiger artes,
3.3.128  Id nunc me verbis insinuasse puta;
3.3.129  Sed tamen humanas persaepe retardat, et arcet
3.3.130  A studio mentes desidiosus amor.
3.3.131  Quare age non solum malesanae dona

tuus e stadio saepe recurrit equus.
3.3.199  Neve externa sequar, pelago dare vela propinquo
3.3.200  Incipe, et Estenses tolle, age, ad astra viros.
3.3.201  Quorum qui nunc sunt, populos in pace gubernant,
3.3.202  Et Musas, et te, pulcher Apollo, colunt.
3.3.203  Hos toga delectat, Martem coluere priores,
3.3.204  Et bello magnum promeruere

3.5.6  Pensat crescendi longa senecta moram.
3.5.7  Sic tu sera meis reddens responsa tabellis,
3.5.8  Misisti dignos posteritate sonos.
3.5.9  Lentum appellabam quondam, nunc fingere miror
3.5.10  Tam cito tam doctos, te potuisse, modos.
3.5.11  Si vel septenos esses cunctatus in annos,
3.5.12  Ignavi nomen vix subiturus eras.

3.8.2  Tonsor? equo citius quam pedes ire potes.
3.8.3  Currite; forsan adhuc dabitur reperire calentem;
3.8.4  Forsan adhuc misero flatus in ore manet.
3.8.5  Omnia nunc ego te, tibi per carissima rerum,
3.8.6  Oro; Machaonia, si quid in arte vales;
3.8.7  Si decus accendit, si mentem praemia tangunt,
3.8.8  Quanta foret nostri, sit tibi cura

fortem ignavo ferius illa rapit.
3.8.57  Nirea Thersitae, Paridem sed iungit Achilli,
3.8.58  Troilus et tremulum mittitur ante patrem.
3.8.59  Hic, hic funereos qui nunc effertur ad ignes,
3.8.60  Quam modo robustus, quam modo sanus erat!
3.8.61  Non illo duras quisquam insertare palaestras
3.8.62  Aptior, aut agili

3.8.62  Aptior, aut agili ducere frena manu.
3.8.63  Hoc sibi Tyndarides dederat, Cyllenius illud;
3.8.64  Ambos nam pueri torserat acer amor.
3.8.65  Nunc etiam cum iam supremum tempus agenti,
3.8.66  Fatalem legeret Persephonea comam;
3.8.67  Spartanae functus iuvenili munere luctae,
3.8.68  Per virides ierat currere laetus

3.8.76  Quilibet exemplo fit pius ipse suo.
3.8.77  Essent si matres, audirent vota parentum,
3.8.78  Affectu proprios respiciente metus.
3.8.79   Nunc illas non turis odor, vittatave placat
3.8.80  Victima, non blandae, lenia verba, precis,
3.8.81   Ultio si pateat, si vos ego vindice possim,
3.8.82  Crudeles vetulae,

Pilenti, et remis molliter acta ratis,
3.8.133  Quam fuga cornipedis, quam lata vel ardua vincens
3.8.134  Saltus, et in gyros colla reflexa breves.
3.8.135  Respice nunc, tua quid peperit tibi grata voluptas,
3.8.136  Quae tibi deliciae lucra tulere tuae.
3.8.137  Nempe quod Elysio volitas in pulvere victor,
3.8.138  Automedon cursus et stupet

3.8.150  Somnia, quae fallax irrita mittit ebur.
3.8.151  Saepe expergiscens, nota te voce vocabo,
3.8.152  Ceu non aeternus, sit sopor iste tibi.
3.8.153  Quin et nunc flavos, vidi si pone capillos,
3.8.154  Protinus a flavo, tu mihi, crine subis.
3.8.155  Alterius validos conspexi sorte lacertos;
3.8.156  Illius talis, dico, lacertus

3.8.180  Serta puellares implicitura comas.
3.8.181  Mella magis nec apes legerent e floribus ullis,
3.8.182  Nec magis ulla mihi dulcia mella forent.
3.8.183  Nunc homini quoniam non est data tanta potestas,
3.8.184  Accipe de domini, carmina moesta, lyra.
3.8.185  Carmine adhuc Attis, et carmine vivit Adonis,
3.8.186  Carmine Troiades,

iacent! 9. MARCO GEORGIO ET ANTONIOLO SCIENTAE RUSTICANTIBUS
3.9.1  Illos felices, illos reor esse beatos
3.9.2  Ante omnes, qui nunc rus geniale colunt.
3.9.3  Nam ruri nihil est mage dulce; molestior urbs est,
3.9.4  Rure manet Genius semper, ab urbe fugit.
3.9.5  Vos nunc aut canibus, lepores agitatis

3.9.2  Ante omnes, qui nunc rus geniale colunt.
3.9.3  Nam ruri nihil est mage dulce; molestior urbs est,
3.9.4  Rure manet Genius semper, ab urbe fugit.
3.9.5  Vos nunc aut canibus, lepores agitatis odoris,
3.9.6  Ast ego continue, grammasin invigilo.
3.9.7  Aut lentis virides peragratis passibus agros,
3.9.8  Ast ego continue, grammasin

premunt mollem, corpora vestra, torum.
3.9.17  Ambo igitur superum merito scandetis Olympum,
3.9.18  Hoc mercedis habet, qui bene semper agit.
3.9.19  Opto nimis, placidi, nunc rus celebrare, Scientae,
3.9.20  Opto nimis vestra commoditate frui.
3.9.21  O si Pegaseis liquido ferar aethere pennis!
3.9.22  Et nunc ad vestros deferar ipse Lares!

3.9.19  Opto nimis, placidi, nunc rus celebrare, Scientae,
3.9.20  Opto nimis vestra commoditate frui.
3.9.21  O si Pegaseis liquido ferar aethere pennis!
3.9.22  Et nunc ad vestros deferar ipse Lares!
3.9.23  Quis prohibet plures cera me iungere pennas,
3.9.24  Et iunctas humeris applicuisse meis?
3.9.25  Hoc tuus, ut memorant, certe pater,

3.11.8  Gorgonei fontem pes ubi rupit equi.
3.11.9  Per te Parnasi peragravi rosida Tempe,
3.11.10  Tu monitor, tu dux, tuque magister eras.
3.11.11  Accipe nunc carmen, quod nobis ante dedisti.
3.11.12  Collati fructum muneris, auctor, habe,
3.11.13  Par est ut carpat de palmite vinitor uvas.
3.11.14  Cultori messem reddere debet ager.

3.11.68  Ora prius nobis mille petenda forent.
3.11.69  Nec me alius docuit, (soleo quod saepe fateri),
3.11.70  Apta in legitimos cogere verba pedes.
3.11.71  Nunc quoniam vates inter numerare vetustos,
3.11.72  Imbutus monitis glorior esse tuis.
3.11.73  Et merito; Nam te fingendi carminis artem,
3.11.74  Callidius, quovis iudice, nemo

versus sedulitate polis.
3.11.89  Ergo fluunt, apteque sonant, quotiesque leguntur,
3.11.90  Nescio quid tecti nectaris intus habent.
3.11.91  Haec satis ad numeros. Nunc carmine prorsus omisso,
3.11.92  Enitar mores commemorare tuos.
3.11.93  Hi nisi dicantur, simul ac moriere, latebunt.
3.11.94  Illud in arbitrio posteritatis erit.

3.11.108  Audeo te cuivis aequiparare Deo.
3.11.109   Quin etiam spes est, aevo te posse futuro,
3.11.110  Has animi dotes accumulare tui.
3.11.111  Nunc tibi bis denis, successit septimus, annis.
3.11.112  Cum sis doctus, adhuc doctior esse potes.
3.11.113  Quod facere ut valeas, longaevam ducere vitam,
3.11.114  Dent tibi

3.14.22  Iustitiae nomen cuncta per ora volat,
3.14.23  Ut Princeps gravium maiora negotia rerum,
3.14.24  Eius mandarit semper agenda fide.
3.14.25  Nunc quia tota tuas callet Ferraria laudes,
3.14.26  Maioresque tuos, progeniemque tuam;
3.14.27  De te haud plura loquar, nec quae te forma decoret
3.14.28  Edam, cum formae cedat

3.17.5   Tertius ad tantos accede, Guarine, favores,
3.17.6  Post Superos merito proxime, postque duces.
3.17.7   Quem si consilio mortales ante putabam
3.17.8  Vincere; nunc ipsis praefero iure Deis,
3.17.9  Quod talem natae delegeris ipse maritum,
3.17.10  Quo te non poterat dignior esse gener.
3.17.11  Ipse est en Salomon, quem praesto hic stare

3.17.36  Sed media aetates tangit utrimque duas.
3.17.37  Namque senectutem citra est, ultraque iuventam,
3.17.38  Corporis hinc pollet viribus, inde sapit.
3.17.39  Nunc sponsae ad dotes, animos convertite vestros;
3.17.40  Quae re, non casu, Libera, nomen habet.
3.17.41  Sunt illi castusque pudor, moresque probati,
3.17.42  Artificesque

nisi de summo, nobis misisset, Olympo,
3.17.46  Iuppiter, in tenebris lingua Latina foret.
3.17.47  Sed fateor, veniam tribuat precor ille fatenti,
3.17.48  Haud statui laudes, nunc memorare, suas.
3.17.49  Seu quod, quo potui, prius illas, carmine dixi,
3.17.50  Seu quod diffido viribus ipse meis.
3.17.51  Nec me multa loqui patitur vis parva

3.18.3  Natales numerate meos, sic tiro videbor;
3.18.4  Pendite militiam, sic veteranus ero.
3.18.5  Tantus vix recolo vestra olim signa subivi,
3.18.6  Nunc dubitat nostras barba operire genas.
3.18.7  Iam satis est; depono lyram, depono coronam,
3.18.8  Ac flavis hederas detraho temporibus.
3.18.9  Nescio, quae graviora iocis

3.19.62  Illa erit, illa sacris annumeranda dies.
3.19.63  Tunc tecum longis ducam sermonibus horas;
3.19.64  Plurima tunc tecum tempora laetus agam,
3.19.65  Et quam nunc absens scriptam tibi mitto salutem,
3.19.66  Tunc praesens vivo cominus ore feram.
3.19.67  Tunc Athesim faciam citharas audire sonantes;
3.19.68  Qua nunc Alpini perstrepit

3.19.65  Et quam nunc absens scriptam tibi mitto salutem,
3.19.66  Tunc praesens vivo cominus ore feram.
3.19.67  Tunc Athesim faciam citharas audire sonantes;
3.19.68  Qua nunc Alpini perstrepit unda Padi,
3.19.69  Istuc Pierides, istuc transibit Apollo,
3.19.70  Et cum thyrsigero docta Minerva deo.
3.19.71  Istuc incipiam mansuras quaerere

4.1.7  Non nos flumina, nec tenent paludes,
4.1.8  Totis stat rigidum gelu lacunis.
4.1.9  Qua nuper timidam subegit alnum,
4.1.10  Nunc audax pede contumelioso,
4.1.11  Insultat rigidis colonus undis.
4.1.12  Quam primum, o comites, viam voremus.
4.1.13  Non tam gurgite molliter secundo,

4.2.5  Nil igitur prodest quod longe bella geruntur,
4.2.6  Si fata in media vivere pace negant.
4.2.7  In Turcos utinam tecum simul arma tulissem,
4.2.8  Non foret in tanto nunc mea vita metu.
4.2.9  Hic nec opinanti gelidos tremor occupat artus,
4.2.10  Illis quam veniat cernitur ante malum.
4.2.11  Nos pugnam inviti capimus; nisi

4.2.32  Nec sinitur coelo liberiore frui.
4.2.33  Membra gemens stratis versat; si membra vocamus,
4.2.34  Ossibus haerentem vix sine carne cutem.
4.2.35  Pallia nunc poscit, nunc rursus pallia ponit,
4.2.36  Lumina nec placidus mulcet adacta sopor.
4.2.37  Verum sive tua est, seu sors mea durior, oro,
4.2.38  Nos tibi, te nobis, reddat ut

Nec sinitur coelo liberiore frui.
4.2.33  Membra gemens stratis versat; si membra vocamus,
4.2.34  Ossibus haerentem vix sine carne cutem.
4.2.35  Pallia nunc poscit, nunc rursus pallia ponit,
4.2.36  Lumina nec placidus mulcet adacta sopor.
4.2.37  Verum sive tua est, seu sors mea durior, oro,
4.2.38  Nos tibi, te nobis, reddat ut una dies.

4.3.4  Celsius aestivos, sol agit acer, equos.
4.3.5  Nec prodire vagas permittens longius umbras,
4.3.6  In caput Aethiopum spicula recta iacit.
4.3.7  Omnia nunc flagrant, nec caligantia puri
4.3.8  Asspectum coeli lumina ferre valent.
4.3.9  Cetera caeruleam Noctis variantia pallam,
4.3.10  Praestrictum radiis occuluere

quidem late populis tu prospera cunctis,
4.3.38  Sed magis afflictas respice Pannonias,
4.3.39  Verte pharetratos Phryxi trans aequora Turcos,
4.3.40  Quos male nunc Hister submovet amne suo.
4.3.41  Fac regem observent proceres, rex ipse, fideli
4.3.42  Consilio procerum, se regat et patriam.
4.3.43  Omnia sic roseis cedant tibi sidera

4.4.14  Saevior haec omni grandine pestis erat.
4.4.15  Sed iam securos resonet pastoria cantus
4.4.16  Fistula, respirant, pascua, rura, greges.
4.4.17  Nunc etiam timuisse iuvat cessante periclo,
4.4.18  Dulce est praeteritos commemorare metus.
4.4.19  Macte animi, dirum, primus qui figere, monstrum
4.4.20  Ausus es; aeternum

4.5.12  Accipe non albae, tristia signa, notae.
4.5.13  Turbidior nobis caligine noctis opacae,
4.5.14  Semper eris, puro tu licet igne mices.
4.5.15  Quanquam nunc etiam non laeta luce coruscas,
4.5.16  Sed nigris horres concolor exequiis.
4.5.17  Aethereos tractus radiis impervia nubes,
4.5.18  Abstulit, et nebulis obsita terra latet.

4.5.49  Si laesura homines stellarum signa fuerunt.
4.5.50  Debebat simplex aetheris esse color.
4.5.51   At vos me frustra petitis lenire sodales.
4.5.52  Parcite nunc, forsan postmodo tempus erit.
4.5.53  Non facile est iram dictis mollire recentem,
4.5.54  Non bene, curantes, fert nova plaga, manus.
4.5.55  Sed, puto, maius habent vulnus

4.5.113  Non fuit ulla tuae, sedes tam grata, senectae,
4.5.114  Quam prope me modicos incoluisse Lares.
4.5.115  Hic modo delicias nobis studiosa parabas,
4.5.116  Nunc trepida nebas, linea texta, manu.
4.5.117  Donec fila tibi torquere novissima Clotho
4.5.118  Coepit, et extremos annumerare dies.
4.5.119  Convenit audito tristis vicinia

4.5.136  Cum poteras omni commoditate frui.
4.5.137  Pupillae et certe nondum nupsere, sorores,
4.5.138  Turba magisteriis instituenda tuis.
4.5.139  Quarum quis molles nunc imbuet artibus annos?
4.5.140  Quis tenerae custos virginitatis erit?
4.5.141  Accipe cara parens nostri monumenta doloris,
4.5.142  Non ampla artifici structa sepulcra manu.

4.6.10  Omnes damnavi cum foret una nocens.
4.6.11  Privatum quod crimen erat, commune putabam.
4.6.12  Non bene mens verum, caeca dolore videt.
4.6.13  At nunc deprensus numeris innotuit auctor,
4.6.14  Causa fuit cladis, Cynthia sola, meae.
4.6.15  Quo pudibunda fugis? quid te post nubila celas?
4.6.16  Plus prodit

4.6.46  Nec tenor est unquam, forma nec una, tibi.
4.6.47  Nam modo sera venis, totis modo noctibus ardes,
4.6.48  Nonnunquam medio curris opaca die.
4.6.49  Nunc admota polo, nunc montibus addita serpis,
4.6.50  Ardua nunc Boreae, nunc petis ima Noti.
4.6.51  Saepe hodie major, cras saepe futura videris,
4.6.52  Saepe repente peris,

Nec tenor est unquam, forma nec una, tibi.
4.6.47  Nam modo sera venis, totis modo noctibus ardes,
4.6.48  Nonnunquam medio curris opaca die.
4.6.49  Nunc admota polo, nunc montibus addita serpis,
4.6.50  Ardua nunc Boreae, nunc petis ima Noti.
4.6.51  Saepe hodie major, cras saepe futura videris,
4.6.52  Saepe repente peris, saepe rotunda nites.

4.6.47  Nam modo sera venis, totis modo noctibus ardes,
4.6.48  Nonnunquam medio curris opaca die.
4.6.49  Nunc admota polo, nunc montibus addita serpis,
4.6.50  Ardua nunc Boreae, nunc petis ima Noti.
4.6.51  Saepe hodie major, cras saepe futura videris,
4.6.52  Saepe repente peris, saepe rotunda nites.
4.6.53  Interdum candes, interdum lurida

modo sera venis, totis modo noctibus ardes,
4.6.48  Nonnunquam medio curris opaca die.
4.6.49  Nunc admota polo, nunc montibus addita serpis,
4.6.50  Ardua nunc Boreae, nunc petis ima Noti.
4.6.51  Saepe hodie major, cras saepe futura videris,
4.6.52  Saepe repente peris, saepe rotunda nites.
4.6.53  Interdum candes, interdum lurida palles,

4.6.104  Langueat, et medicus fidat in arte minus.
4.6.105  Quid? quod diversos perhibent te sumere vultus?
4.6.106  Fallor, an idcirco trina figura tua est?
4.6.107  Nunc Styga Persephone celebras, et foedere certo
4.6.108  Tempora maternis aequa maritus habet.
4.6.109  Nec (vatum ut fingunt mendacia) rapta fuisti,
4.6.110  Sponte

4.6.108  Tempora maternis aequa maritus habet.
4.6.109  Nec (vatum ut fingunt mendacia) rapta fuisti,
4.6.110  Sponte rapi voluit si qua redire negat.
4.6.111  Nunc specie Phoebes tacitum metiris Olympum,
4.6.112  Nec tamen hac etiam sede pudica manes.
4.6.113  Nam quis te castam, quis dicat amore carentem?
4.6.114  Cum tibi lentus adhuc

4.6.114  Cum tibi lentus adhuc dormiat Endymion?
4.6.115  Cum rorem magno generes ex aëre? cum te
4.6.116  Iunxerit Arcadio candida lana Deo?
4.6.117  Nunc saltus iunctis peragras pharetrata Napaeis,
4.6.118  Nec finis illaesas montibus ire feras.
4.6.119  Perde malas tigres, et saevos perde leones,
4.6.120  Dum tantum silvis

arcu et conto vincere doctus eques.
4.7.45  Postquam nulla datur quaesitae copia pugnae,
4.7.46  Vertimus ad patrias, frena retorta, domos.
4.7.47  Sed quoniam pratis etiam nunc herba virebat,
4.7.48  Nec fera militiam praepediebat hyems,
4.7.49  Fortunam ulterius placuit tentare secundam,
4.7.50  Nec tam praesenti tam cito deesse Deo.

fera militiam praepediebat hyems,
4.7.49  Fortunam ulterius placuit tentare secundam,
4.7.50  Nec tam praesenti tam cito deesse Deo.
4.7.51  Pars fuit Illyrici, quam nunc vocat incola Bosnam,
4.7.52  Dura sed argenti munere dives humus.
4.7.53  Non illic virides, spatioso margine, campi,
4.7.54  Nec sata qui multo foenore reddat ager;

4.7.64  Praesidio et positu non adeunda loci.
4.7.65  Admoveo illius tormenta tonantia muris,
4.7.66  Sed tamen obsessos machina nulla movet.
4.7.67  Quid tibi nunc memorem, quam saepe e turribus alta
4.7.68  Iactarunt crebras tela imitata nives?
4.7.69  Quidve loquar quoties ausi prorumpere noctu,
4.7.70  Haud parva excubiis damna dedere

4.8.40  Laeserit insuetum, talia ferre, latus.
4.8.41  Quanto erat o melius densave sub ilice fusum
4.8.42  Aut ubi rauca levi murmure lympha sonat,
4.8.43  Nunc his, nunc illis mentem oblectare libellis,
4.8.44  Pomave curvatis demere ab arboribus.
4.8.45  Dicebant multi; quae te vecordia ducit?
4.8.46  Quo raperis? nervos consule,

4.8.40  Laeserit insuetum, talia ferre, latus.
4.8.41  Quanto erat o melius densave sub ilice fusum
4.8.42  Aut ubi rauca levi murmure lympha sonat,
4.8.43  Nunc his, nunc illis mentem oblectare libellis,
4.8.44  Pomave curvatis demere ab arboribus.
4.8.45  Dicebant multi; quae te vecordia ducit?
4.8.46  Quo raperis? nervos consule, tiro, tuos.

4.8.72  Per mea num Phlegethon viscera forte fluit?
4.8.73  Uror io, immensum restinguite fluctibus ignem,
4.8.74  Da gelidum laticem, siquis amicus ades.
4.8.75  Nunc quicquid volvunt Tagus, et Pactolus et Hermus,
4.8.76  Vilius est gutta frigidioris aquae.
4.8.77  Talis in Oetaei Tirynthius aggere busti,
4.8.78  Arsit Nessea saucius a

4.8.102  Quae digitis oculos condat, et ossa legat.
4.8.103  Tu vero multum felix carissima mater,
4.8.104  Cui cadere ante meas, contigit, exequias.
4.8.105  Quid nunc? quid faceres, seu praesens ista videres,
4.8.106  Sive esset subiti, nuntia fama, mali?
4.8.107  Huc age ceratas, quam primum afferte tabellas,
4.8.108  Quis animi tradam,

ut in duro volvimus aegra toro.
4.10.13  Multum equidem morbus, sed plus insomnia torquet,
4.10.14  Ante diem vires, obruit illa, meas.
4.10.15  Quod modo corpus erat, nunc est cutis ossibus haerens,
4.10.16  Nunc tantum larva est, qui modo vultus erat.
4.10.17  Comprimo saepe genas, et lentum invito soporem,
4.10.18  Nec tamen in pressas, labitur

Multum equidem morbus, sed plus insomnia torquet,
4.10.14  Ante diem vires, obruit illa, meas.
4.10.15  Quod modo corpus erat, nunc est cutis ossibus haerens,
4.10.16  Nunc tantum larva est, qui modo vultus erat.
4.10.17  Comprimo saepe genas, et lentum invito soporem,
4.10.18  Nec tamen in pressas, labitur ille, genas.
4.10.19  Tantum dira meis

4.12.12  Nec de consuetis, rara venire solent.
4.12.13  Iste poli furor est, ista est gravis ira Deorum,
4.12.14  Aëris et fluxus, sidera summa iuvant.
4.12.15  Nunc omnes Hyades, Haedi ambo, totus Orion,
4.12.16  Liquitur, et Delphin aequora multa vomit.
4.12.17  Nunc pariter geminas inclinant funditus urnas,
4.12.18  Hinc pater Eridanus,

4.12.14  Aëris et fluxus, sidera summa iuvant.
4.12.15  Nunc omnes Hyades, Haedi ambo, totus Orion,
4.12.16  Liquitur, et Delphin aequora multa vomit.
4.12.17  Nunc pariter geminas inclinant funditus urnas,
4.12.18  Hinc pater Eridanus, Troius inde puer.
4.12.19  Aut certe suprema alti convexa tegentes,
4.12.20  Aetheris, in terras

4.12.39  Collecta in spirae nodos anguilla recumbit,
4.12.40  Auritus jacuit qua modo parte lepus.
4.12.41  Vulpinam cancer foveam petit; ova natantum
4.12.42  Nunc gerit, alituum, qui tulit ante locus.
4.12.43  Ludimus. Innumeros hominum nova fata paventes,
4.12.44  Cum grege, cum stabulis, corripit uda lues.
4.12.45  Pagus erat, subito

4.12.72  Cum zephyro afflatae, dimaduere nives.
4.12.73  At modo successit flavae vindemia messi,
4.12.74  Coepit et aequatum, nox superare diem.
4.12.75  Nunc etiam torrens Nilus redit, et pia Memphis,
4.12.76  Reddit lunato, mystica sacra, bovi.
4.12.77  Pannoniae in fluvios pluvialia toxica misit
4.12.78  Iam refugis Phoebi

4.12.98  Humanum, nobis dulce piare, genus.
4.12.99  Sed partis non esse malum, docet ipsa mali vis,
4.12.100  Tanta mole decet non nisi cuncta rapi.
4.12.101  Nunc et lata natat fuso, Germania, Rheno,
4.12.102  Sarmaticum Tanain nec sua ripa capit.
4.12.103  Proluit et Rhodanus Gallos, et Baetis Hiberos,
4.12.104  Nec Padus Hesperiis

4.12.104  Nec Padus Hesperiis clauditur aggeribus.
4.12.105  Acer et Argolicas supra furit Inachus urbes,
4.12.106  Improbe, nec parcis Thracibus, Hebre, tuis.
4.12.107  Nunc Indi sub Gange iacent, sub Tigride Parthi,
4.12.108  Sub Cydno Cilices, et sub Oronte Syri.
4.12.109  Nec sic est unquam pontem indignatus Araxes,
4.12.110  Nex sic Cappadocas

in invisum nec crevit Xanthus Achillen,
4.12.112  Diffudit tantas, ante nec Hernus, opes.
4.12.113  Sicca prius, nimios incusans Africa soles,
4.12.114  Mutata nimias, nunc vice, damnat aquas.
4.12.115  Saevit in hanc olidus Cinyps, et Bagrada monstro
4.12.116  Nobilis, et Triton, casta Minerva, tuus.
4.12.117  Ac Gir, Divum hospes, cum spreto

4.12.156  Natalem cineres, ultima principium.
4.12.157  Nec certum quis scire potest, quotus iste senescat
4.12.158  Mundus adhuc quot erunt, quotve fuere prius.
4.12.159  I nunc, ventosae petitur cui gloria famae,
4.12.160  Casurum nullo tempore nomen ama!
4.12.161  Cum tibi sive toga partum, seu Marte cruento,
4.12.162  Tangere non valeat saecla

4.12.170  Iam tum, pulchra rudi, cum data forma chao est?
4.12.171  Frigida ne calidis instarent, humida siccis,
4.12.172  Sed par temperies conciliaret opus.
4.12.173  Nunc adeo nil flamma et humus, vereamur et omnes,
4.12.174  Ne fiant unus, cuncta elementa, latex.
4.12.175  Nonne semel firmo sanxisti foedere pactum,
4.12.176  Diluvio haud ultra

4.12.176  Diluvio haud ultra perdere velle tuos,
4.12.177  Dum picturato signaret nubila tractu,
4.12.178  Iunoni gratae semita curva Deae?
4.12.179  Aspice nunc, et quem nunquam sententia vertit,
4.12.180  Promissis memorem mitibus adde fidem.
4.12.181  Quodsi fatali constrictum lege teneri,
4.12.182  Parcarum et tabulis scis superesse

4.13.5   Evertere alias cum saevis fulmina flabris,
4.13.6  Fertilitas nobis exitiosa venit.
4.13.7  Mansissem incolumis, si non foecunda fuissem,
4.13.8  Nunc iaceo propriis obruta pignoribus.
4.13.9  Nec iam aliud superest, nisi ut atra caesa bipenni,
4.13.10  Ingerar igniferis officiosa focis.
4.13.11  Quam nucis

fidei quam rerum damna maiora duximus. Satis ne igitur iusti doloris occurit? Quandoquidem nullum adversum nos praetermissum est crudelitatis genus, et nullum est satis, sive vincamus, sive victi simus: hostis semper instat, utpote, qui maioribus prope adversus nos odiis certat, quam viribus. Nunc quoque hostis ipse, terra, marique magno exercitu, magna mercede coemto, magis supplicium de nobis quam victoriam quaerit, cuius vicinis insultibus citati ad bellum, ne tot malis adderetur culpa, exspectatum hostem adire magis, quam morando adiri statuimus; inferre, ut non patiamur, bella

haec nova vis morbi, intestinae dissensionis, quae nimirum plurimum nostri laboris florem depasta, in eam conditionem propulerat, ut, nec incommoda nostra, nec remedia pati posse videremur; valentes populi huius vires se ipsae conficiebant, nihil amplius, quam suum militem, sua arma horrebant. Nunc vero pater beatissime, expeditis fere omnibus, quae ob residuas bellorum iras, impedita restabant, maiorem tuendae patriae spem, animumque suscepimus. Igitur benignitate Dei sub Sanctitatis vestrae fiducia, inceptu tanta ratione digno opus fuit, cuius ego auctor ipse et tutor executionem

hostis, sed ut latius transmigretur, transferaturque bellum, non ad gerendum modo, sed ad finiendum. Quod cum maius futurum sit, quam capere id privatae regni huius opes vel alere privata stipendia possent, spectetque ad sumam rerum libertatis christianae, sicut prioribus litteris, ita et nunc supplico attentius Beatitudini vestrae, cui haereditaria de nobis cura commissa est, quatenus inter alias occupationes suas dignaretur et hanc nostram, imo fidei causam, ante oculos ponere, taliterque curare et providere, ut non hanc inceptam, defectu aliquo perurgente vel remissius agere, vel

versicolore rubet.
Huic quoque obesse solent inimicae tempora brumae,
Huic quoque Marmarici flaminis ira nocet.
Crede mihi, brevis est et non diuturna voluptas
Quam superi formae constituere bonis.
15  Si male perdentur quae nunc male tempora perdis,
Postera non veniet commodiora tibi.
Effugit admissis aetas non tardior curis
Et tremulo adventat curva senecta pede.
Exangues subeunt curae, mox langor et illa
20   Pars vitae semper deterioris

Litteras iam dudum tuam ad amplitudinem dedissemus, si tabellarios, quibus eas fide committeremus, nos habere contigisset, verum plurimos metuentes, ne, si alicui nobis ignoto tradidissemus, tibi perferre curaret, opportunum nuntium potius expectare deliberaveramus: itaque data occasione nunc eas tibi transmisimus. Scriptis litteris supervenerunt novitates de concilio Ratisponensi. Imperator ibi non adfuit, sed sua legatio: dux Burgundiae in persona illuc accesserat. Quid actum sit ibi et quae confecerint, proximis litteris tuam humanitatem certiorem faciam et orationem, quam

arma bellumque oblivioni danda, iugumque servitutis turpissime subeundum, aut his, cum quibus de imperio immo de vita et sanguine certamen, nec virtute nec pacientia, nec militari disciplina cedendum esse. Alii vero sunt, qui affirmant, nunc inter Panonnes ingentem de principatu contentionem esse, mulieris ritu inter se desides altercantur. Haec sunt, quae mihi digna relatu visa sunt. Audio Johanem Albertum iurisconsultum a senatu praetorem Traguriensem designatum

quarum duarum rerum, ab ineunte, ut nosti, pueritia, semper fueram studiosus; sed jam pridem ambas aeque intermiseram, cum aliis occupationibus districtus, tum quod in hac nostra barbaria, nec librorum copia dabatur, nec qui excitare studium posset, usquam applaudebat auditor. Nec vero ego nunc totam ausu temerario Iliadem aggressus, fastidiosum lecturis et ridendum Satyris texui volumen; sed exercendi tantummodo mei gratia, unam ex tanti operis libro sexto particulam libavi, quae Bellerophontis in primis fabulam continet; quem locum ideo potissimum delegi, quod hujus Herois nomen

quasi singulari certamine pugnaturi procedunt, hinc Diomedes, inde Lyciorum dux Glaucus; quem Aetolus tanquam sibi antea incognitum, diligenter de progenie sua interrogat, simul obscuritatem hosti militanter objiciens, simul provide cavens, ne forte, quemadmodum paullo ante Veneri et Marti, sic et nunc deo cuipiam, sub humana specie latenti, quamvis ignarus, tamen impie congrederetur. Glaucus vero illi excusationem praefatus, tandem commemorat, se quidem a Sisypho et Bellerophonte Corinthiis regibus esse oriundum; sed modo ad Trojam venisse e Lycia. Quibus auditis confestim a Diomede hospes

mearum brevitatem pariter et ruditatem facile amplius et locupletius viva voce, et commendatione supplebit. Nec tamen tanto teste contentus, misi pro V. R. P. per eundem pignora quaedam licet exilia, ab animo tamen deditissimo profecta, et quasi primicias obsequiorum meorum, quae pro nunc satis impetrabunt, si tantum admitti et respici merebuntur. Si quid praeterea est, quod post fratrem meum D. Varadiensem exiguitas mea possit, cogitet R. P. V. habere se unum ex minimis suis in Hungaria, cui omnia suo arbitratu valeat

Dudum me R. P. V. totum dedicavi, sed ne inter negotia Curiae, mea tenuitas R. P. V. animo excidat, refricandam vel literis memoriam putavi. Et quoniam semel R. P. V. mei et Ecclesiae meae patrocinium suscepit, supplico humiliter, quatenus et nunc in certis causis meis, quas istic R. in Christo P. D. Marcus Episcopus Tinniniensis, moturus est, velit esse promotrix; suae magis benignitate naturae, quam meritorum meorum contemplatione. Altissimus R. P. V. diu servet incolumem ac felicem!

persequi, verum etiam nomen eius familie ac cognacionis quasi numen quodam observare, colere et venerari, quod sibi reddere non valuimus, vitio temporum et fatis ita volentibus, id totum ad decus excellentie tue adiungere legati venimus. Vellem equidem nunc mihi flumen aliquod elloquentie dari quo possem in conspectu dignissimorum patrum senatusque conventu appositus vestro desiderio tueque amplissime dignitati accomodatum profferre sermonem. Eniterer 51 libens tuam gloriosam creationem cumulatius

neque bonorum exemplorum copia exuberantior, Christo duce nata, educata et illico supra naturam eius munere exaltata, praecipua ac singulari dilectione ac studio pacis genus eius non mentita! Et sane sicuti prius fingebat antiquitas Justitiam terris desertis ad cellos commigrasse, ita nunc fama volat relictis aliis ad hanc urbem perinde ac 65 sedem domiciliumque suum Iusticiam se contulisse. O divinam urbem, que sicuti deos alienos ita et servitutem penitus ignoravit nec non 66 sola inter alias libera censetur!

Non timeo equidem tibi Scyllam et Charybdim, Cyclopas et Laestrygonas; cave de Solis mensa et Lothophagorum succis ne quid gustes. Vide ne qua te Circe, ne qua Calypso detineat,
et male blandos
Sirenum cantus ceratis auribus fac praetereas. Illud iam nunc tecum paciscor, ut reduci tibi, post aliquantam domi morulam, Pannonia sit Corcyra, ego Alcinous. Eritne unquam ille dies, quo nos omnes ab ore tuo pendebimus, et mirabimur narrantem,
Oceani monstra, et iuvenes vidisse marinos?
ac longe Calpe

populo uniuerso, ut separetur a tabernaculis Chore, Dathan et Abiron, quo facto mox terra dehiscens uiuos omnes absorbuit. Similiter et sequenti die, cum Dominus propter iniustam populi murmurationem eum igne consumere decreuisset, nonne Moysi ait: Recedite de medio huius multitudinis, quia nunc etiam delebo eos, et euestigio incendium uastare coepit populum. Cui Aaron cum thure non tam maturate occurrere potuit, quin quattuordecim milia hominum et septingenti ab igne absorberentur. Longum foret et alias plagas et urbibus et populis priuatisque

Haec autem pauca et testimonia et exempla, quae inducta sunt, satis docere possunt Deo non solum permittente sed etiam uolente ac iubente pleraque mala immo fere uniuersa fieri.

Non dicam de malo quod peccatum est, de quo grandis nobis sermo restat, sed de illis malis nunc loquor ut sunt poenae, carceres, exilia, tormenta, mortes, diuersa dolorum mala et cetera id genus, quae cuncta auctore Augustino Dei iudicio dispensantur, sed multis sunt ad probationem multis ad damnationem. Etenim quinque de causis Deus omnipotens mira quadam prouidentia mortales consueuit

habiti sunt pro nomine Iesu contumeliam pati. Sperabant etenim post illum agonem sese immarcescibilem coronam suscepturos, ad quam promerendam strenuum quemque Petrus constanti animo hortatur, Π Petrus not. lector A2 in marg. dicens: In quo exultabitis, modicum nunc sic oportet contristari in uariis temptationibus, ut probatio fidei uestrae multo pretiosior auro, quod per ignem probatur. – Profectus enim fidelium, ut ait Augustinus, sine temptatione non prouenit, Π temptationem sequitur profectus not. lector A2 in marg.

quae tamen uerius tribulatio dicitur; quippe quemadmodum messores triticum tribulando granum ex palea excutiunt, Π ut triticum tribulando excutiunt not. lector A2 in marg. itidem et uirorum bonorum uirtus calamitatibus uariis a uitiis purgatur. Quid ergo nunc de illis dicendum est, qui sedulis et uotis et precibus diuinas fatigare aures non cessant, petentes se a uexationibus erripi? Numquid non id postulant, ne boni uiri fiant, ne quicquam propria uirtute a Deo promereantur? Π utrum postulandum a uexationibus eripi not.

illum suscepturum denarium, et non uigilantes uirgines a talamo sponsi exclusas; nec queri poteris te bis punitum. Nam coeptis in hac uita poenis in perpetuum affligendus eris, unaque poena in praesenti incepta uita in futura sine fine perseuerabit. Sed de his hactenus.

Nunc ad illud ueniamus omni sane admiratione dignum, quod quinto proposuimus loco, Deum uidelicet immeritis etiam hominibus, non propter augumenta uirtutum, non propter exercitium, non propter correptionem, non propter damnationem, sed ob solam gloriam suae manifestationis multa inducere mala et in

quia non fit fit] correxi ex sit sine causa, et non blasphemamus. Omnia enim quae uanis uidentur in rerum natura temere fieri, non fiunt sine iussu eius. – Deus namque, ut pulchre docet Hieronymus, uarie genus dispensat humanum, nunc punit, nunc miseretur, nunc corripit, nunc defendit, nunc arat, nunc serit, nunc maturas fruges metit et diuisas in areis terit, orbemque suum gubernat ut uoluerit. Caue igitur ne tuum diuino praeferas consilium, putesque ipsum quicquam iniuste agere. Nam ut Boethius ait: De hoc quid tu

fit] correxi ex sit sine causa, et non blasphemamus. Omnia enim quae uanis uidentur in rerum natura temere fieri, non fiunt sine iussu eius. – Deus namque, ut pulchre docet Hieronymus, uarie genus dispensat humanum, nunc punit, nunc miseretur, nunc corripit, nunc defendit, nunc arat, nunc serit, nunc maturas fruges metit et diuisas in areis terit, orbemque suum gubernat ut uoluerit. Caue igitur ne tuum diuino praeferas consilium, putesque ipsum quicquam iniuste agere. Nam ut Boethius ait: De hoc quid tu iustissime putas,

fit] correxi ex sit sine causa, et non blasphemamus. Omnia enim quae uanis uidentur in rerum natura temere fieri, non fiunt sine iussu eius. – Deus namque, ut pulchre docet Hieronymus, uarie genus dispensat humanum, nunc punit, nunc miseretur, nunc corripit, nunc defendit, nunc arat, nunc serit, nunc maturas fruges metit et diuisas in areis terit, orbemque suum gubernat ut uoluerit. Caue igitur ne tuum diuino praeferas consilium, putesque ipsum quicquam iniuste agere. Nam ut Boethius ait: De hoc quid tu iustissime putas, omnia scienti

correxi ex sit sine causa, et non blasphemamus. Omnia enim quae uanis uidentur in rerum natura temere fieri, non fiunt sine iussu eius. – Deus namque, ut pulchre docet Hieronymus, uarie genus dispensat humanum, nunc punit, nunc miseretur, nunc corripit, nunc defendit, nunc arat, nunc serit, nunc maturas fruges metit et diuisas in areis terit, orbemque suum gubernat ut uoluerit. Caue igitur ne tuum diuino praeferas consilium, putesque ipsum quicquam iniuste agere. Nam ut Boethius ait: De hoc quid tu iustissime putas, omnia scienti Prouidentiae

sine causa, et non blasphemamus. Omnia enim quae uanis uidentur in rerum natura temere fieri, non fiunt sine iussu eius. – Deus namque, ut pulchre docet Hieronymus, uarie genus dispensat humanum, nunc punit, nunc miseretur, nunc corripit, nunc defendit, nunc arat, nunc serit, nunc maturas fruges metit et diuisas in areis terit, orbemque suum gubernat ut uoluerit. Caue igitur ne tuum diuino praeferas consilium, putesque ipsum quicquam iniuste agere. Nam ut Boethius ait: De hoc quid tu iustissime putas, omnia scienti Prouidentiae diuersum uidetur.

causa, et non blasphemamus. Omnia enim quae uanis uidentur in rerum natura temere fieri, non fiunt sine iussu eius. – Deus namque, ut pulchre docet Hieronymus, uarie genus dispensat humanum, nunc punit, nunc miseretur, nunc corripit, nunc defendit, nunc arat, nunc serit, nunc maturas fruges metit et diuisas in areis terit, orbemque suum gubernat ut uoluerit. Caue igitur ne tuum diuino praeferas consilium, putesque ipsum quicquam iniuste agere. Nam ut Boethius ait: De hoc quid tu iustissime putas, omnia scienti Prouidentiae diuersum uidetur. Vnde et

non blasphemamus. Omnia enim quae uanis uidentur in rerum natura temere fieri, non fiunt sine iussu eius. – Deus namque, ut pulchre docet Hieronymus, uarie genus dispensat humanum, nunc punit, nunc miseretur, nunc corripit, nunc defendit, nunc arat, nunc serit, nunc maturas fruges metit et diuisas in areis terit, orbemque suum gubernat ut uoluerit. Caue igitur ne tuum diuino praeferas consilium, putesque ipsum quicquam iniuste agere. Nam ut Boethius ait: De hoc quid tu iustissime putas, omnia scienti Prouidentiae diuersum uidetur. Vnde et quaedam causa

certe nulla est in levibus constantia, quae in hoc genere prima exigitur. Per me tamen nunquam stabit, quo minus concordia ista duret; dissimulabo praeteritas offensas, obliviscar iniuriarum omnium causa pacis. Si tamen, quod plurimum vereor, ille redierit ad vomitum, … Verum de his hactenus. Nunc ad te, et tua negotia, mi Compater, venio. Scribis de humanitate regis erga te, et liberalitate D. N. de pollicitatione D. Varadiensis et Colocensis Antistitum. Qua in re tibi gratulor, quia futurum iam iam divitem conspicor; mihi gaudeo, quia quod ego tibi debebam, id alios praestare et vicem

sanxit, et testator concupivit? Praeterea id incertum est, utri nostrum futura sit vita diuturnior. Nihil minus ordinem servat, quam Mors; ita ille mihi succedere potest, ut ego illi. Fac tamen superstitem; et id aeque dubium, quamdiu superem. Sic interim medium hoc tempus in cassum effluxerit. Nunc, nunc studendum esset et componendum, cum per aetatem sensus viget, ingenium valet, et animus nihil fastidit; senectutis si quis accesserit, dandum erit non tam literis, quam moribus; non tam gloriae mundi, quam animae saluti. Haec ipsa, in quibus nunc iuveniliter exultantes ludimus, aut

et testator concupivit? Praeterea id incertum est, utri nostrum futura sit vita diuturnior. Nihil minus ordinem servat, quam Mors; ita ille mihi succedere potest, ut ego illi. Fac tamen superstitem; et id aeque dubium, quamdiu superem. Sic interim medium hoc tempus in cassum effluxerit. Nunc, nunc studendum esset et componendum, cum per aetatem sensus viget, ingenium valet, et animus nihil fastidit; senectutis si quis accesserit, dandum erit non tam literis, quam moribus; non tam gloriae mundi, quam animae saluti. Haec ipsa, in quibus nunc iuveniliter exultantes ludimus, aut omittenda

medium hoc tempus in cassum effluxerit. Nunc, nunc studendum esset et componendum, cum per aetatem sensus viget, ingenium valet, et animus nihil fastidit; senectutis si quis accesserit, dandum erit non tam literis, quam moribus; non tam gloriae mundi, quam animae saluti. Haec ipsa, in quibus nunc iuveniliter exultantes ludimus, aut omittenda erunt, aut mutanda, et ad bene vivendum a bene dicendo penitus transeundum. Verum ut video, vos, me, tunc legere vultis, cum hebetatis iam luminibus, sine adminiculis legere non potero. Habes querelam meam; quae si vobis gravis est, cogitate, quod

statum totius corporis examinantur ac expenduntur, minusque operis ac difficultatis est unam partem quam totum immutare. Conatus sum igitur hoc in opere consolandi rationem explicare, non quidem secundum exactam philosophiae legem — nunc enim non de rerum natura disputamus aut de illis tenuioribus magisque minutis rebus, de quibus a turba secreti cum sapientibus disserendum esset — sed secundum pinguiorem crassioremque rationem, quae etiam in populo non ignaua

hac modo illac erumpere conatur. Quod quidem ex ipso corporis habitu uidere licet, siquidem cum aegritudine aut anxietate premitur quispiam: nullus eum locus capit, nullus retinet; nunc resupinus recumbit, nunc deambulando fatigatur, huc atque illuc cursitans interdum iacet, interdum sedet; et post paululum consurgit, gemit, eiulat, uociferat, agitat caput et manus uentilat,

conatur. Quod quidem ex ipso corporis habitu uidere licet, siquidem cum aegritudine aut anxietate premitur quispiam: nullus eum locus capit, nullus retinet; nunc resupinus recumbit, nunc deambulando fatigatur, huc atque illuc cursitans interdum iacet, interdum sedet; et post paululum consurgit, gemit, eiulat, uociferat, agitat caput et manus uentilat, articulos

et pariter dolorem lacrimasque introrsus abortas
deuorat ipse dolor duroque simillima saxo
torpet et aduersae figit sua lumina terrae,
interdum toruos extollit ad aethera uultus,
nunc positi spectat uultum, nunc uulnera nati,
uulnera praecipue. Qui potuit fingi acerbior persona uel doctius

introrsus abortas
deuorat ipse dolor duroque simillima saxo
torpet et aduersae figit sua lumina terrae,
interdum toruos extollit ad aethera uultus,
nunc positi spectat uultum, nunc uulnera nati,
uulnera praecipue. Qui potuit fingi acerbior persona uel doctius uel aptius, aut quibus

tamen, ut Cicero in Tusculanis quaestionibus scribit, quidam ex hoc genere fortunii, qui multa sepius sunt perpessi, quicquid accidit ferunt facilius, ut ille apud Euripidem, qui ait:
Si mihi nunc tristis primum illuxisset dies
nec tam aerumnoso nauigassem salo
esset dolendi causa ut iniecto equi
freno repente tactu exagitantur nouo:
sed iam subiectus miseriis

Et hac ratione istos consolabimur de quorum numero senes diximus primos. I 7 Antidotum illorum qui rebus terrenis nimium sunt dediti Nunc dicamus qua praecipue ratione illi dolore leuantur qui summum bonum in fragilibus caducisque rebus posuerunt, quos sui nimios amatores appellauimus. Amatores ergo nimii

amicos suos in deliciis non nutrire, sed more optimorum patrum filios suos per duriorem disciplinam seuerius educare, quod multorum amicorum Dei factum declarat, quos nunc prolixitatem euitantes enumerare omittimus. Nimium uero delicatis gloriam, diuitias, potentiam, honorem, quem ipsi habent, aut quo perfuncti sunt, et aliorum uel ordinis uel generis eius miseriam, inopiam, infortunium ad

mihi quidem feliciter agi cum uiro amico meo et hospite audire uoluptati est, tamen tuae magnae prosperitates mihi non placent, qui intelligo quam inuidum numen sit. Quod ad me attinet, malim cum meas ipsius, tum eorum, qui mihi curae sunt, res nunc prospere ire, nunc per uarias fortunae uices aeuum traducere quam in omnibus an prospere cedere. Tu itaque mihi obtemperando hoc aduersus prosperitates agito: despice quid tibi est quod plurimum facias quodque amissum tibi maxime doleret;

agi cum uiro amico meo et hospite audire uoluptati est, tamen tuae magnae prosperitates mihi non placent, qui intelligo quam inuidum numen sit. Quod ad me attinet, malim cum meas ipsius, tum eorum, qui mihi curae sunt, res nunc prospere ire, nunc per uarias fortunae uices aeuum traducere quam in omnibus an prospere cedere. Tu itaque mihi obtemperando hoc aduersus prosperitates agito: despice quid tibi est quod plurimum facias quodque amissum tibi maxime doleret; id ubi inueneris,

truces aut duriores uariarum uoluptatum pollicitatione oblectationeque demulcendi sunt et aliis iocundioribus cogitationibus releuandi. De quibus omnibus et aliis plerisque, cum ad medelas aegritudinis ueniemus, latius disputabimus; nunc ista congrua singulis generibus sigillatim assignasse sufficiat. I 9 Qui homines consolandis aliis sint idonei Quod genus hominum officio consolandi sit aptum,

II 1 Quomodo et quibus rationibus sit consolandum Nunc dicere superest qua ratione quibusue modis mitigandus sit dolor amici; et quidem hac de causa, ut Cicero in Tusculanis quaestionibus narrat, uarie sapientes censuerunt. Cleanthes enim putauit unam illam

nascuntur pestes, tunc ueneris obscena feruent incendia, tunc irae flammis succendimur et ad conserendas rixas stimulis eius instigamur. Modo gulae irritamentis ad crapulas et ebrietates trahimur, modo funestis inuidiae urimur facibus; nunc stultissima uanissimaque iactantia efferimur, nunc ignauia desidiaque marcescimus ac ueluti sues in luto spurcissimo uolutari gaudemus. Et ne diutius in his morer, sine cessatione compensato nobiscum duello uniuersa flagitia

incendia, tunc irae flammis succendimur et ad conserendas rixas stimulis eius instigamur. Modo gulae irritamentis ad crapulas et ebrietates trahimur, modo funestis inuidiae urimur facibus; nunc stultissima uanissimaque iactantia efferimur, nunc ignauia desidiaque marcescimus ac ueluti sues in luto spurcissimo uolutari gaudemus. Et ne diutius in his morer, sine cessatione compensato nobiscum duello uniuersa flagitia decertant, atque ubi unum nos reliquit, mox aliud

assidue rodas, rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere , curam rei familiaris, uxoris importunitates, ac fastidia continua, seruorum

et, quamuis tota palpetur nocte, iacebit. Anne aliquid sperare potest haec inguinis aegri canities? Quid quod merito suspecta libido est quae uenerem affectat sine uiribus. Aspice partis nunc damnum alterius. Nam quae cantante uoluptas, sit licet eximius citharoedus, situe Seleucus et quibus aurata mos est fulgere lucerna? Quis refert magni sedeat qua parte theatri qui uix cornicines exaudiet

aegros autumno occiderit uno, quot Basilus socios, quot circumscripserit Hirrus pupillos, quot longa uiros exsorbeat uno Maura die, quot discipulos inclinet Hamillus; percurram citius, quot uillas possideat nunc quo tondente grauis iuueni mihi barba sonabat. Ille humero, hic lumbis, hic coxa debilis, ambos perdidit ille oculos et luscis inuidet, huius pallida labra cibum accipiunt digitis alienis

et ploratu initiatum principium digne aerumnosum luctuosumque sortitur finem, media uero omnis fastidii et calamitatis plena. Si cetera desint, sed quantam illam uitae miseriam putas quam ex corporis cura patimur indesinenter, nunc aestus, nunc frigora declinando; modo fugitando imbres, modo uentos ac tempestates, sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur;

initiatum principium digne aerumnosum luctuosumque sortitur finem, media uero omnis fastidii et calamitatis plena. Si cetera desint, sed quantam illam uitae miseriam putas quam ex corporis cura patimur indesinenter, nunc aestus, nunc frigora declinando; modo fugitando imbres, modo uentos ac tempestates, sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur; mane grauis

quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia inuisa phantasmata

aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia inuisa phantasmata patitur, adeo ut plerumque exclamare et se e strato

non poteris eam fallacem et umbrantem esse innumerisque laqueis praepeditam, quae pro uno gaudio multos sibi dat maerores, pro una uana laetitia innumeras uerasque tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut

innumeras uerasque tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut ludicrum uersat, nec una hora patitur eodem habitu perseuerare. Ad haec

tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut ludicrum uersat, nec una hora patitur eodem habitu perseuerare. Ad haec circa te uelut

contende, et si cuiusquam mortalium proprium quid horum esse monstraueris, ego iam tua fuisse, quae repetis, sponte concedam. Cum te matris utero natura produxit, nudum rebus omnibus inopemque suscepi meisque opibus foui et, quod te nunc impatientem nostri facit, fauore prona indulgentius educaui, omnium, quae mei iuris sunt, affluentia et splendore circumdedi. Nunc mihi retrahere manum libet; habes gratiam uelut usus alienis. Non habes ius querelae tamquam prorsus tua

Cum te matris utero natura produxit, nudum rebus omnibus inopemque suscepi meisque opibus foui et, quod te nunc impatientem nostri facit, fauore prona indulgentius educaui, omnium, quae mei iuris sunt, affluentia et splendore circumdedi. Nunc mihi retrahere manum libet; habes gratiam uelut usus alienis. Non habes ius querelae tamquam prorsus tua perdideris; quid igitur ingemiscis? Nulla tibi a nobis illata est uiolentia. Opes honores ceteraque talium mei sunt iuris; dominam

suo fuerat necessarium. Innumera eiusmodi et dicta et facta apud sapientes reperies. Pluraque in hanc partem, ut in ceteras omnes, dici possent. Sed nos nunc consolamur neminem: tantum consolandi rationem designamus. Exprimere autem ille curabit cui serio munus hoc erit obeundum. Nobis uero sufficiat, quae attingenda sunt, succincte admonere. Pergamus itaque reliqua

quaestionum egregie ac praeclare dicta reperies. II 10 Quintus locus ab utili uel commodo Nos nunc ad quintum locum ueniamus qui germanus omnino est huic quem modo attigimus. Est enim quintus locus quo probatur casus aliquis malus non esse si declarabitur eorum, quaecumque secum adducit, bona esse uniuersa; siquidem diuina pariter et

dubio non potest nec nomen recte uiri retinere. Hac ipsa ratione et paupertatis omniumque aliarum miseriarum ac infortuniorum tolerantiam bonam esse poteris persuadere, quae nunc studio breuitatis omittere cogimur, maxime cum ista ingeniis uel leuiter eruditis inuentu difficilia esse non possunt, multosque futuros non dubitamus qui et talia qualia nos et longe aptiora post hanc nostram tenuem admonitionem ualebunt

sapientissimi maximique uiri uel sponte assumpserunt uel illatas laeti susceperunt. II 13 Septimus locus a contrario et de incommodis uitae Restat igitur nunc septimus et ultimus locus quo aduersitates casusque omnes doceri poterunt esse boni, qui locus a contrario accipitur, hoc est ut, quem casum bonum esse persuadere uolumus, eius contrarium malum esse ostendamus. Atque hic locus

caelos scandere non speret, cum ueritas dicat possibilius esse camelo foramen acus penetrare quam diuiti caelos ascendere. Hic mihi cum Iacobo exclamare libet: Agite nunc, diuites, et plorate ululantes in miseriis uestris, quae aduenient uobis; diuitiae uestre putrefactae sunt et uestimenta uestra a tineis comesta; aurum et argentum uestrum aeruginauit et aerugo eorum in testimonium uobis erit et manducabit

putas quod amicorum tibi fidelium mentes haec aspera, haec horribilis fortuna detexit? Haec tibi certos sodalium uultus ambiguosque secreuit. Discedens suos abstulit, tuos reliquit; quanti hoc, integer cum tu uidebaris tibi fortunatus, emisses. Nunc amissas opes quaere; quod pretiosissimum est genus diuitiarum, amicos inuenisti. II 16 Contra tyrannidem

societatem uitae conuocasti, tu eos inter se primo domiciliis, deinde coniugiis, tu litterarum et uocum communione iunxisti, tu inuentrix legum, tu magistra morum et disciplinae fuisti; a te opem petimus, tibi nos ut antea magna ex parte, sic nunc penitus totosque tradimus. Idem tu si cum Cicerone facere uolueris, tuae curae relinquo. Nos uero satis nunc pro modulo nostro dixisse uidemur, praeceptionesque congruas

petimus, tibi nos ut antea magna ex parte, sic nunc penitus totosque tradimus. Idem tu si cum Cicerone facere uolueris, tuae curae relinquo. Nos uero satis nunc pro modulo nostro dixisse uidemur, praeceptionesque congruas posuisse, quibus consolator dabit operam maerorem lugentis funditus tollere. Diximus enim id fieri posse si illud, quod quempiam angit, bonum esse ostendatur et non

quibus consolator dabit operam maerorem lugentis funditus tollere. Diximus enim id fieri posse si illud, quod quempiam angit, bonum esse ostendatur et non malum; quo modo autem id consequi possimus, septem rationibus monstrauimus. Nunc ad reliqua pergamus. Primum igitur consolatori, postquam satis indicauit se esse

nascuntur pestes, tunc ueneris obscena feruent incendia, tunc irae flammis succendimur et ad conserendas rixas stimulis eius instigamur. Modo gulae irritamentis ad crapulas et ebrietates trahimur, modo funestis inuidiae urimur facibus; nunc stultissima uanissimaque iactantia efferimur, nunc ignauia desidiaque marcescimus ac ueluti sues in luto spurcissimo uolutari gaudemus. Et ne diutius in his morer, sine cessatione compensato nobiscum duello uniuersa flagitia

incendia, tunc irae flammis succendimur et ad conserendas rixas stimulis eius instigamur. Modo gulae irritamentis ad crapulas et ebrietates trahimur, modo funestis inuidiae urimur facibus; nunc stultissima uanissimaque iactantia efferimur, nunc ignauia desidiaque marcescimus ac ueluti sues in luto spurcissimo uolutari gaudemus. Et ne diutius in his morer, sine cessatione compensato nobiscum duello uniuersa flagitia decertant, atque ubi unum nos reliquit, mox aliud

assidue rodas, rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere , curam rei familiaris, uxoris importunitates, ac fastidia continua, seruorum

et, quamuis tota palpetur nocte, iacebit. Anne aliquid sperare potest haec inguinis aegri canities? Quid quod merito suspecta libido est quae uenerem affectat sine uiribus. Aspice partis nunc damnum alterius. Nam quae cantante uoluptas, sit licet eximius citharoedus, situe Seleucus et quibus aurata mos est fulgere lucerna? Quis refert magni sedeat qua parte theatri qui uix cornicines exaudiet

aegros autumno occiderit uno, quot Basilus socios, quot circumscripserit Hirrus pupillos, quot longa uiros exsorbeat uno Maura die, quot discipulos inclinet Hamillus; percurram citius, quot uillas possideat nunc quo tondente grauis iuueni mihi barba sonabat. Ille humero, hic lumbis, hic coxa debilis, ambos perdidit ille oculos et luscis inuidet, huius pallida labra cibum accipiunt digitis alienis

et ploratu initiatum principium digne aerumnosum luctuosumque sortitur finem, media uero omnis fastidii et calamitatis plena. Si cetera desint, sed quantam illam uitae miseriam putas quam ex corporis cura patimur indesinenter, nunc aestus, nunc frigora declinando; modo fugitando imbres, modo uentos ac tempestates, sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur;

initiatum principium digne aerumnosum luctuosumque sortitur finem, media uero omnis fastidii et calamitatis plena. Si cetera desint, sed quantam illam uitae miseriam putas quam ex corporis cura patimur indesinenter, nunc aestus, nunc frigora declinando; modo fugitando imbres, modo uentos ac tempestates, sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur; mane grauis

quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia inuisa phantasmata

aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia inuisa phantasmata patitur, adeo ut plerumque exclamare et se e strato

non poteris eam fallacem et umbrantem esse innumerisque laqueis praepeditam, quae pro uno gaudio multos sibi dat maerores, pro una uana laetitia innumeras uerasque tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut

innumeras uerasque tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut ludicrum uersat, nec una hora patitur eodem habitu perseuerare. Ad haec

tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut ludicrum uersat, nec una hora patitur eodem habitu perseuerare. Ad haec circa te uelut

contende, et si cuiusquam mortalium proprium quid horum esse monstraueris, ego iam tua fuisse, quae repetis, sponte concedam. Cum te matris utero natura produxit, nudum rebus omnibus inopemque suscepi meisque opibus foui et, quod te nunc impatientem nostri facit, fauore prona indulgentius educaui, omnium, quae mei iuris sunt, affluentia et splendore circumdedi. Nunc mihi retrahere manum libet; habes gratiam uelut usus alienis. Non habes ius querelae tamquam prorsus tua

Cum te matris utero natura produxit, nudum rebus omnibus inopemque suscepi meisque opibus foui et, quod te nunc impatientem nostri facit, fauore prona indulgentius educaui, omnium, quae mei iuris sunt, affluentia et splendore circumdedi. Nunc mihi retrahere manum libet; habes gratiam uelut usus alienis. Non habes ius querelae tamquam prorsus tua perdideris; quid igitur ingemiscis? Nulla tibi a nobis illata est uiolentia. Opes honores ceteraque talium mei sunt iuris; dominam

suo fuerat necessarium. Innumera eiusmodi et dicta et facta apud sapientes reperies. Pluraque in hanc partem, ut in ceteras omnes, dici possent. Sed nos nunc consolamur neminem: tantum consolandi rationem designamus. Exprimere autem ille curabit cui serio munus hoc erit obeundum. Nobis uero sufficiat, quae attingenda sunt, succincte admonere. Pergamus itaque reliqua

nascuntur pestes, tunc ueneris obscena feruent incendia, tunc irae flammis succendimur et ad conserendas rixas stimulis eius instigamur. Modo gulae irritamentis ad crapulas et ebrietates trahimur, modo funestis inuidiae urimur facibus; nunc stultissima uanissimaque iactantia efferimur, nunc ignauia desidiaque marcescimus ac ueluti sues in luto spurcissimo uolutari gaudemus. Et ne diutius in his morer, sine cessatione compensato nobiscum duello uniuersa flagitia

incendia, tunc irae flammis succendimur et ad conserendas rixas stimulis eius instigamur. Modo gulae irritamentis ad crapulas et ebrietates trahimur, modo funestis inuidiae urimur facibus; nunc stultissima uanissimaque iactantia efferimur, nunc ignauia desidiaque marcescimus ac ueluti sues in luto spurcissimo uolutari gaudemus. Et ne diutius in his morer, sine cessatione compensato nobiscum duello uniuersa flagitia decertant, atque ubi unum nos reliquit, mox aliud

assidue rodas, rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere , curam rei familiaris, uxoris importunitates, ac fastidia continua, seruorum

et, quamuis tota palpetur nocte, iacebit. Anne aliquid sperare potest haec inguinis aegri canities? Quid quod merito suspecta libido est quae uenerem affectat sine uiribus. Aspice partis nunc damnum alterius. Nam quae cantante uoluptas, sit licet eximius citharoedus, situe Seleucus et quibus aurata mos est fulgere lucerna? Quis refert magni sedeat qua parte theatri qui uix cornicines exaudiet

aegros autumno occiderit uno, quot Basilus socios, quot circumscripserit Hirrus pupillos, quot longa uiros exsorbeat uno Maura die, quot discipulos inclinet Hamillus; percurram citius, quot uillas possideat nunc quo tondente grauis iuueni mihi barba sonabat. Ille humero, hic lumbis, hic coxa debilis, ambos perdidit ille oculos et luscis inuidet, huius pallida labra cibum accipiunt digitis alienis

et ploratu initiatum principium digne aerumnosum luctuosumque sortitur finem, media uero omnis fastidii et calamitatis plena. Si cetera desint, sed quantam illam uitae miseriam putas quam ex corporis cura patimur indesinenter, nunc aestus, nunc frigora declinando; modo fugitando imbres, modo uentos ac tempestates, sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur;

initiatum principium digne aerumnosum luctuosumque sortitur finem, media uero omnis fastidii et calamitatis plena. Si cetera desint, sed quantam illam uitae miseriam putas quam ex corporis cura patimur indesinenter, nunc aestus, nunc frigora declinando; modo fugitando imbres, modo uentos ac tempestates, sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur; mane grauis

quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia inuisa phantasmata

aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia inuisa phantasmata patitur, adeo ut plerumque exclamare et se e strato

non poteris eam fallacem et umbrantem esse innumerisque laqueis praepeditam, quae pro uno gaudio multos sibi dat maerores, pro una uana laetitia innumeras uerasque tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut

innumeras uerasque tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut ludicrum uersat, nec una hora patitur eodem habitu perseuerare. Ad haec

tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut ludicrum uersat, nec una hora patitur eodem habitu perseuerare. Ad haec circa te uelut

contende, et si cuiusquam mortalium proprium quid horum esse monstraueris, ego iam tua fuisse, quae repetis, sponte concedam. Cum te matris utero natura produxit, nudum rebus omnibus inopemque suscepi meisque opibus foui et, quod te nunc impatientem nostri facit, fauore prona indulgentius educaui, omnium, quae mei iuris sunt, affluentia et splendore circumdedi. Nunc mihi retrahere manum libet; habes gratiam uelut usus alienis. Non habes ius querelae tamquam prorsus tua

Cum te matris utero natura produxit, nudum rebus omnibus inopemque suscepi meisque opibus foui et, quod te nunc impatientem nostri facit, fauore prona indulgentius educaui, omnium, quae mei iuris sunt, affluentia et splendore circumdedi. Nunc mihi retrahere manum libet; habes gratiam uelut usus alienis. Non habes ius querelae tamquam prorsus tua perdideris; quid igitur ingemiscis? Nulla tibi a nobis illata est uiolentia. Opes honores ceteraque talium mei sunt iuris; dominam

suo fuerat necessarium. Innumera eiusmodi et dicta et facta apud sapientes reperies. Pluraque in hanc partem, ut in ceteras omnes, dici possent. Sed nos nunc consolamur neminem: tantum consolandi rationem designamus. Exprimere autem ille curabit cui serio munus hoc erit obeundum. Nobis uero sufficiat, quae attingenda sunt, succincte admonere. Pergamus itaque reliqua

nascuntur pestes, tunc ueneris obscena feruent incendia, tunc irae flammis succendimur et ad conserendas rixas stimulis eius instigamur. Modo gulae irritamentis ad crapulas et ebrietates trahimur, modo funestis inuidiae urimur facibus; nunc stultissima uanissimaque iactantia efferimur, nunc ignauia desidiaque marcescimus ac ueluti sues in luto spurcissimo uolutari gaudemus. Et ne diutius in his morer, sine cessatione compensato nobiscum duello uniuersa flagitia

incendia, tunc irae flammis succendimur et ad conserendas rixas stimulis eius instigamur. Modo gulae irritamentis ad crapulas et ebrietates trahimur, modo funestis inuidiae urimur facibus; nunc stultissima uanissimaque iactantia efferimur, nunc ignauia desidiaque marcescimus ac ueluti sues in luto spurcissimo uolutari gaudemus. Et ne diutius in his morer, sine cessatione compensato nobiscum duello uniuersa flagitia decertant, atque ubi unum nos reliquit, mox aliud

assidue rodas, rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere , curam rei familiaris, uxoris importunitates, ac fastidia continua, seruorum

et, quamuis tota palpetur nocte, iacebit. Anne aliquid sperare potest haec inguinis aegri canities? Quid quod merito suspecta libido est quae uenerem affectat sine uiribus. Aspice partis nunc damnum alterius. Nam quae cantante uoluptas, sit licet eximius citharoedus, situe Seleucus et quibus aurata mos est fulgere lucerna? Quis refert magni sedeat qua parte theatri qui uix cornicines exaudiet

aegros autumno occiderit uno, quot Basilus socios, quot circumscripserit Hirrus pupillos, quot longa uiros exsorbeat uno Maura die, quot discipulos inclinet Hamillus; percurram citius, quot uillas possideat nunc quo tondente grauis iuueni mihi barba sonabat. Ille humero, hic lumbis, hic coxa debilis, ambos perdidit ille oculos et luscis inuidet, huius pallida labra cibum accipiunt digitis alienis

et ploratu initiatum principium digne aerumnosum luctuosumque sortitur finem, media uero omnis fastidii et calamitatis plena. Si cetera desint, sed quantam illam uitae miseriam putas quam ex corporis cura patimur indesinenter, nunc aestus, nunc frigora declinando; modo fugitando imbres, modo uentos ac tempestates, sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur;

initiatum principium digne aerumnosum luctuosumque sortitur finem, media uero omnis fastidii et calamitatis plena. Si cetera desint, sed quantam illam uitae miseriam putas quam ex corporis cura patimur indesinenter, nunc aestus, nunc frigora declinando; modo fugitando imbres, modo uentos ac tempestates, sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur; mane grauis

quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia inuisa phantasmata

aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia inuisa phantasmata patitur, adeo ut plerumque exclamare et se e strato

non poteris eam fallacem et umbrantem esse innumerisque laqueis praepeditam, quae pro uno gaudio multos sibi dat maerores, pro una uana laetitia innumeras uerasque tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut

innumeras uerasque tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut ludicrum uersat, nec una hora patitur eodem habitu perseuerare. Ad haec

tristitias, pro fastidiosissima sanitate complures saeuos morbos. Nunc te fortunatum in sublime tollit, tanto quidem altius quanto mox cupit praecipitare grauius; ita pauco interuallo felix fis et infelix; nunc te ridere facit, nunc flere; modo falsa spe erigit, modo certa desperatione prosternit, teque ut ludicrum uersat, nec una hora patitur eodem habitu perseuerare. Ad haec circa te uelut

contende, et si cuiusquam mortalium proprium quid horum esse monstraueris, ego iam tua fuisse, quae repetis, sponte concedam. Cum te matris utero natura produxit, nudum rebus omnibus inopemque suscepi meisque opibus foui et, quod te nunc impatientem nostri facit, fauore prona indulgentius educaui, omnium, quae mei iuris sunt, affluentia et splendore circumdedi. Nunc mihi retrahere manum libet; habes gratiam uelut usus alienis. Non habes ius querelae tamquam prorsus tua

Cum te matris utero natura produxit, nudum rebus omnibus inopemque suscepi meisque opibus foui et, quod te nunc impatientem nostri facit, fauore prona indulgentius educaui, omnium, quae mei iuris sunt, affluentia et splendore circumdedi. Nunc mihi retrahere manum libet; habes gratiam uelut usus alienis. Non habes ius querelae tamquam prorsus tua perdideris; quid igitur ingemiscis? Nulla tibi a nobis illata est uiolentia. Opes honores ceteraque talium mei sunt iuris; dominam

suo fuerat necessarium. Innumera eiusmodi et dicta et facta apud sapientes reperies. Pluraque in hanc partem, ut in ceteras omnes, dici possent. Sed nos nunc consolamur neminem: tantum consolandi rationem designamus. Exprimere autem ille curabit cui serio munus hoc erit obeundum. Nobis uero sufficiat, quae attingenda sunt, succincte admonere. Pergamus itaque reliqua

quaestionum egregie ac praeclare dicta reperies. II 10 Quintus locus ab utili uel commodo Nos nunc ad quintum locum ueniamus qui germanus omnino est huic quem modo attigimus. Est enim quintus locus quo probatur casus aliquis malus non esse si declarabitur eorum, quaecumque secum adducit, bona esse uniuersa; siquidem diuina pariter et

dubio non potest nec nomen recte uiri retinere. Hac ipsa ratione et paupertatis omniumque aliarum miseriarum ac infortuniorum tolerantiam bonam esse poteris persuadere, quae nunc studio breuitatis omittere cogimur, maxime cum ista ingeniis uel leuiter eruditis inuentu difficilia esse non possunt, multosque futuros non dubitamus qui et talia qualia nos et longe aptiora post hanc nostram tenuem admonitionem ualebunt

nos et longe aptiora post hanc nostram tenuem admonitionem ualebunt excogitare. Proinde huic quinto loco hic finem imponamus. Nos nunc ad quintum locum ueniamus qui germanus omnino est huic quem modo attigimus. Est enim quintus locus quo probatur casus aliquis malus non esse si declarabitur eorum, quaecumque secum adducit, bona esse uniuersa; siquidem diuina pariter et

dubio non potest nec nomen recte uiri retinere. Hac ipsa ratione et paupertatis omniumque aliarum miseriarum ac infortuniorum tolerantiam bonam esse poteris persuadere, quae nunc studio breuitatis omittere cogimur, maxime cum ista ingeniis uel leuiter eruditis inuentu difficilia esse non possunt, multosque futuros non dubitamus qui et talia qualia nos et longe aptiora post hanc nostram tenuem admonitionem ualebunt

dubio non potest nec nomen recte uiri retinere. Hac ipsa ratione et paupertatis omniumque aliarum miseriarum ac infortuniorum tolerantiam bonam esse poteris persuadere, quae nunc studio breuitatis omittere cogimur, maxime cum ista ingeniis uel leuiter eruditis inuentu difficilia esse non possunt, multosque futuros non dubitamus qui et talia qualia nos et longe aptiora post hanc nostram tenuem admonitionem ualebunt

sapientissimi maximique uiri uel sponte assumpserunt uel illatas laeti susceperunt. II 13 Septimus locus a contrario et de incommodis uitae Restat igitur nunc septimus et ultimus locus quo aduersitates casusque omnes doceri poterunt esse boni, qui locus a contrario accipitur, hoc est ut, quem casum bonum esse persuadere uolumus, eius contrarium malum esse ostendamus. Atque hic locus

caelos scandere non speret, cum ueritas dicat possibilius esse camelo foramen acus penetrare quam diuiti caelos ascendere. Hic mihi cum Iacobo exclamare libet: Agite nunc, diuites, et plorate ululantes in miseriis uestris, quae aduenient uobis; diuitiae uestre putrefactae sunt et uestimenta uestra a tineis comesta; aurum et argentum uestrum aeruginauit et aerugo eorum in testimonium uobis erit et manducabit

putas quod amicorum tibi fidelium mentes haec aspera, haec horribilis fortuna detexit? Haec tibi certos sodalium uultus ambiguosque secreuit. Discedens suos abstulit, tuos reliquit; quanti hoc, integer cum tu uidebaris tibi fortunatus, emisses. Nunc amissas opes quaere; quod pretiosissimum est genus diuitiarum, amicos inuenisti. II 16 Contra tyrannidem

uerbis egregie declarauit illum honorem non esse inimico illius exhibitum, sed diuitiis ad quas illa turba intenta anhelabat. Restat igitur nunc septimus et ultimus locus quo aduersitates casusque omnes doceri poterunt esse boni, qui locus a contrario accipitur, hoc est ut, quem casum bonum esse persuadere uolumus, eius contrarium malum esse ostendamus. Atque hic locus

caelos scandere non speret, cum ueritas dicat possibilius esse camelo foramen acus penetrare quam diuiti caelos ascendere. Hic mihi cum Iacobo exclamare libet: Agite nunc, diuites, et plorate ululantes in miseriis uestris, quae aduenient uobis; diuitiae uestre putrefactae sunt et uestimenta uestra a tineis comesta; aurum et argentum uestrum aeruginauit et aerugo eorum in testimonium uobis erit et manducabit

putas quod amicorum tibi fidelium mentes haec aspera, haec horribilis fortuna detexit? Haec tibi certos sodalium uultus ambiguosque secreuit. Discedens suos abstulit, tuos reliquit; quanti hoc, integer cum tu uidebaris tibi fortunatus, emisses. Nunc amissas opes quaere; quod pretiosissimum est genus diuitiarum, amicos inuenisti.

caelos scandere non speret, cum ueritas dicat possibilius esse camelo foramen acus penetrare quam diuiti caelos ascendere. Hic mihi cum Iacobo exclamare libet: Agite nunc, diuites, et plorate ululantes in miseriis uestris, quae aduenient uobis; diuitiae uestre putrefactae sunt et uestimenta uestra a tineis comesta; aurum et argentum uestrum aeruginauit et aerugo eorum in testimonium uobis erit et manducabit

putas quod amicorum tibi fidelium mentes haec aspera, haec horribilis fortuna detexit? Haec tibi certos sodalium uultus ambiguosque secreuit. Discedens suos abstulit, tuos reliquit; quanti hoc, integer cum tu uidebaris tibi fortunatus, emisses. Nunc amissas opes quaere; quod pretiosissimum est genus diuitiarum, amicos inuenisti. II 16 Contra tyrannidem

societatem uitae conuocasti, tu eos inter se primo domiciliis, deinde coniugiis, tu litterarum et uocum communione iunxisti, tu inuentrix legum, tu magistra morum et disciplinae fuisti; a te opem petimus, tibi nos ut antea magna ex parte, sic nunc penitus totosque tradimus. Idem tu si cum Cicerone facere uolueris, tuae curae relinquo. Nos uero satis nunc pro modulo nostro dixisse uidemur, praeceptionesque congruas

petimus, tibi nos ut antea magna ex parte, sic nunc penitus totosque tradimus. Idem tu si cum Cicerone facere uolueris, tuae curae relinquo. Nos uero satis nunc pro modulo nostro dixisse uidemur, praeceptionesque congruas posuisse, quibus consolator dabit operam maerorem lugentis funditus tollere. Diximus enim id fieri posse si illud, quod quempiam angit, bonum esse ostendatur et non

quibus consolator dabit operam maerorem lugentis funditus tollere. Diximus enim id fieri posse si illud, quod quempiam angit, bonum esse ostendatur et non malum; quo modo autem id consequi possimus, septem rationibus monstrauimus. Nunc ad reliqua pergamus. Haec atque eiusmodi pleraque uiris doctis et in sacris

societatem uitae conuocasti, tu eos inter se primo domiciliis, deinde coniugiis, tu litterarum et uocum communione iunxisti, tu inuentrix legum, tu magistra morum et disciplinae fuisti; a te opem petimus, tibi nos ut antea magna ex parte, sic nunc penitus totosque tradimus. Idem tu si cum Cicerone facere uolueris, tuae curae relinquo. Nos uero satis nunc pro modulo nostro dixisse uidemur, praeceptionesque congruas

petimus, tibi nos ut antea magna ex parte, sic nunc penitus totosque tradimus. Idem tu si cum Cicerone facere uolueris, tuae curae relinquo. Nos uero satis nunc pro modulo nostro dixisse uidemur, praeceptionesque congruas posuisse, quibus consolator dabit operam maerorem lugentis funditus tollere. Diximus enim id fieri posse si illud, quod quempiam angit, bonum esse ostendatur et non

quibus consolator dabit operam maerorem lugentis funditus tollere. Diximus enim id fieri posse si illud, quod quempiam angit, bonum esse ostendatur et non malum; quo modo autem id consequi possimus, septem rationibus monstrauimus. Nunc ad reliqua pergamus. DE SECVNDA CONSOLANDI RATIONE. LIBER III.

1 praefatio Quoniam igitur (quantum diuina innuit clementia) de prima ratione consolationis disseruimus, qua tollere aegritudinem penitus conati sumus, et quoniam ista uix et paucis persuaderi possunt, idcirco nunc explicare rationes expedit quibus lenire ac mitigare angorem ualeamus; ut, si tollere morbum non possumus, tentemus, si quo modo efficere ualebimus, saltem ne cruciet languentem.

in se ipsos conuersi furibundi desaeuiunt et se ipsi uicem suam ulciscuntur. Vltro autem omnis hac uindicta, ut postea docebitur, semper dolori admixtam habet uoluptatem. Sed de his alias; nunc sufficit declarasse quomodo homo toleranda aequo animo mala putat quae iure sibi accidisse recognoscit. III 3 Secundus locus a uoluntate diuina

felicitas alluderet. Deprehendisti caeci numinis ambiguos uultus; quae sese adhuc uelat aliis, tota tibi prorsus innotuit. Si probas, utere moribus, ne queraris; sin perfidiam perhorrescis, sperne atque abice perniciose ludentem. Nam quae nunc tibi est tanti causa maeroris, haec eadem tranquillitatis causa esse debuisset. Reliquit enim te quam non relicturam nemo umquam poterit esse securus. An uero tu pretiosam existimas abituram felicitatem et cara est tibi forma praesens nec

paulo post aptissime ipsam fortunam inducit de hac eadem sententia concinne disserentem his uerbis: An ego sola meum ius exercere prohibeor? Licet caelo proferre lucidos dies eosdemque tenebrosis condere noctibus: licet anno uultum terrae nunc floribus frugibusque redimere, nunc imbribus frigoribusque confundere: ius est mari nunc strato aequore blandiri, nunc procellis ac fluctibus inhorrescere. Num nos ad constantiam nostris moribus alienam inexpleta cupiditas hominum

sententia concinne disserentem his uerbis: An ego sola meum ius exercere prohibeor? Licet caelo proferre lucidos dies eosdemque tenebrosis condere noctibus: licet anno uultum terrae nunc floribus frugibusque redimere, nunc imbribus frigoribusque confundere: ius est mari nunc strato aequore blandiri, nunc procellis ac fluctibus inhorrescere. Num nos ad constantiam nostris moribus alienam inexpleta cupiditas hominum alligabit? Haec nostra uis est, hunc

his uerbis: An ego sola meum ius exercere prohibeor? Licet caelo proferre lucidos dies eosdemque tenebrosis condere noctibus: licet anno uultum terrae nunc floribus frugibusque redimere, nunc imbribus frigoribusque confundere: ius est mari nunc strato aequore blandiri, nunc procellis ac fluctibus inhorrescere. Num nos ad constantiam nostris moribus alienam inexpleta cupiditas hominum alligabit? Haec nostra uis est, hunc continuum ludimus ludum: rotam uolubili rota uersamus,

ius exercere prohibeor? Licet caelo proferre lucidos dies eosdemque tenebrosis condere noctibus: licet anno uultum terrae nunc floribus frugibusque redimere, nunc imbribus frigoribusque confundere: ius est mari nunc strato aequore blandiri, nunc procellis ac fluctibus inhorrescere. Num nos ad constantiam nostris moribus alienam inexpleta cupiditas hominum alligabit? Haec nostra uis est, hunc continuum ludimus ludum: rotam uolubili rota uersamus, infima summis, summa infimis mutare

alios torquere, alios necari, alios absorbi fluctibus, alios ad seruitutem trahi, hic nuptias, ibi plantum, illos nasci, istos mori, alios affluere diuitiis, alios mendicari, et non Xerxis tantum exercitum, sed totius mundi homines, qui nunc uiuunt, in breui spatio defuncturos. Vincitur sermo rei magnitudine et minus est omne quod dicitur. Haec uero cur

querela, si decies lectis diuersa in parte tabellis uana superuacui dicunt chirographa ligni, arguit ipsorum quos littera gemmaque princeps sardonichis loculis quae custoditur eburnis, te nunc, delicias, extra communia censes ponendum, quia tu gallinae filius albae, nos uiles pulli nati infelicibus ouis? et Homerus: Namque

potest, multi praesto erunt qui te maxima earum copia iuuabunt". Hac ratione comicus Graecus usus est cum inquit: Si malorum medicamentum lacrimae essent semperque flens a labore quiesceret, aurum pro lacrimis penderemus; nunc uero molestiae has nec respiciunt nec intendunt, here, sed siue fleas siue non, eandem tamen ingrediuntur uiam. Ista atque alia eiusmodi apud prudentes animos multum

Quae latet inque bonis cessat non cognita rebus, apparet uirtus arguiturque malis. Dat tibi nostra locum tituli fortuna caputque conspicuum pietas quae tua colat, habet. Vtere temporibus quorum nunc minime freta es et patet in laudes area magna tuas. Quo carmine uide quaeso quam prudenter uxoris aerumnas leuat atque ad alias etiam grauiores

Sic et nos mulieri uiro suo orbatae aut filio, cui parens ademptus est, dicere consueuimus: "Venit tempus in quo tua uirtus cognoscetur et quid ualeas ostendatur; hucusque alterius ope tutatus gubernatusque uixisti securus, nunc tibi in te ipso spes omnis relicta est: fac te uirum probes. Tempestas gubernatorem et stricta acies militem probat. Vir quoque fortis miseria examinatur." Hae consolationes omnes ad laudem inuitant, habentque locum

finietur. Pax uero mea nulla umquam defectione temporis soluetur. Et alibi dicit: Mulier cum parit tristitiam habet quoniam uenit dies eius, cum autem peperit puerum, non meminit iam passurae propter gaudium quia natus est homo in mundo. Et uos nunc quidem tristitiam habetis, sed tristitia uestra uertetur in gaudium. Iterum autem uidebo uos et gaudebit cor uestrum et gaudium uestrum nemo tollet a uobis. Aptissimum namque ad comparationem praesentium et futurorum gaudiorum praegnantis

iusto, a uoluntate Dei, a uoluntate principis uel maioris, a conditione fortunae, a conditione humana, a societate, a necessitate, a diligentia, ab honesto et ab utili. Et haec omnia ad secundam rationem consolandi spectant. Nunc ad ea ueniamus quae sunt tertiae rationis propria. III 12 DE TERTIA CONSOLANDI RATIONE Tertiam rationem curandi aegritudinem

imminuitur malorum opinio si ea paruo tempore duratura insinuare ualebimus, ut philosophia ait Boethio: Si idcirco te fortunatum non existimas quoniam, quae tunc laeta uidebantur, abierunt, non est quod te miserum putes quoniam, quae nunc creduntur maesta, cito praeteribunt. – et apud Vergilium Aeneas: O socii, neque enim ignari sumus ante malorum; o passi grauiora,

III 15 Tertius locus ab ineuitabilitate Porro et ex futura necessitate minoratur nonnihil existimatio aerumnarum. Hoc est, cum quispiam damnum accepit, ostendamus si ualebimus, id licet nunc non accidisset, paulo post tamen necesse futurum. Idcirco talem casum non esse uiro prudenti aegre ferendum propterea quod nihil iure diuturnum dixeris quod finem habet. Nec distare utrum hoc

non accidisset, paulo post tamen necesse futurum. Idcirco talem casum non esse uiro prudenti aegre ferendum propterea quod nihil iure diuturnum dixeris quod finem habet. Nec distare utrum hoc nunc pereat an postea, quod tandem, uelis nolis, perdere habes. Atque ut sapientissima Senecae complexione utar: Nonne tibi uidetur stultissimus omnium qui queritur quod ante annos mille non uixerit? Eque stultus est qui flet quod post annos

In hoc punctum coniectus es, quod ut extendas, quousque tandem extendes? – aut quidnam lucri uel commodi reportaturus? Qua re Nestor puerum in cunabulis extinctum nunc superat? Quid eo amplius modo habet cum uterque sit mortuus? Non ergo uiuere bonum est, sed bene uiuere; et sapiens uiuit quantum debet, non quantum potest. Citius mori aut tardius ad rem non pertinet: bene autem mori est effugere

tibi minuere dolorem posset. Ex Asia rediens cum ab Aegina Megaram uersus nauigarem, coepi regiones circumcirca inspicere. Post me erat Aegina, ante Megaron, dextra Epirus, sinistra Corinthus, quae oppida quodam tempore florentissima fuerunt, nunc prostrata et diruta ante oculos iacent. Coepi egomet mecum sic cogitare: en nos homunculi! si quis nostrum interiit aut occisus sit, quorum uita breuior esse debet, cum uno loco tot oppidorum cadauera proiecta iacent. Visne tu te, Serui,

ecclesiae, aenea altaria Christi stabulati equi, martyrum effossae reliquiae, ubique luctus, ubique gemitus et plurima mortis imago. Romanus orbis ruit et tamen ceruix nostra erecta non flectitur. Quid putas nunc animi habere Corinthios, Athenienses, Lacedaemonios, Arcadas, cunctamque Graeciam quibus imperabant barbari? Et certe paucas urbes nominaui in quibus olim fuere regna non modica. Immunis ab his malis uidebatur oriens

huic loco est, scilicet quod sua mala parua esse recognoscit, alio, quod ad quintam medendi rationem pertinet, quod ultionis uoluptate temperat suum maerorem. De qua re plenius disputabimus cum ad proprium locum perueniemus. Nunc uero cetera prosequamur quibus malorum opinio solet attenuari. III 18 Sextus locus a commemoratione peiorum Attenuatur igitur haud parum adhuc

omnes uideret immunes, nullus profecto esset dies, nulla omnino hora quam absque acerrimo dolore posset transigere, seque infelicem, se prae omnibus clamitaret infortunatum. Nunc uero quoniam quilibet cernit eandem sibi cum aliis esse conditionem, nemo flet, nemo lamentatur aut queritur nisi si qui sublimiore spiritu quam sit humanus subuexi oculos ad

quae de collatione unius mali ad aliud dicenda erat, hactenus attigisse sufficiat. III 27 Quomodo ex collatione boni mali opinio minuitur Nunc uidere superest quomodo ex collatione boni minuitur mali opinio, aut quo pacto iacturam, quam accepimus, si ad bona conferamus, attenuare ualebimus. Sed hoc non alio pacto commode fieri poterit nisi si bona, quae supersunt, multo

tabescit. Quid dicam liberos consulares, quorum iam, ut in id aetatis pueris, uel paterni uel auiti specimen elucet ingenii? Cum igitur praecipua sit mortalibus uitae cura retinendae, o te (si tua bona cognoscas) felicem cui suppetunt etiam nunc quae uita nemo dubitat esse cariora. Quare sicca iam lacrimas; nondum est ad unum omnis exosa fortuna nec tibi nimium ualida tempestas incubuit, quando tenaces haerent anchorae quae nec praesentis solamen nec futuri spem temporis abesse

assidue cogitemus tam de nostra quam omnium, quos diligimus, mortalitate. Tunc ego debui dicere: 'Minor est Serenus meus; quid ad rem pertinet? Post me mori debet, sed ante me potest.' Quod quia non feci, imparatum cito fortuna percussit. Nunc cogito omnia et mortalia esse et incerta lege mortali; hodie fieri potest quicquid umquam potest. et alibi inquit: Praecogitati mali mollis

consolando initium sumpsit: Fungerer officio quo tu functus es in meo luctu teque per litteras consolarer nisi scirem his remediis, quibus meum dolorem tu leuasses, te in tuo non egere ac uelim facilius quam in tuo mihi nunc tu te meditare. Est autem alienum tanto uiro, quantus es tu, quod alteri praeceperit, id ipsum facere non posse. Me quidem cum rationes, quas collegeras, tum auctoritas tua a nimio maerore deterruit. Cum enim mollius tibi ferre uiderer quam

si cum dolore mansura est. Iam istam frontem ad risum quaelibet res transfert. Non differri in longius tempus quo desiderium omne mulcetur, quo etiam acerrimi luctus residunt: cum primum te obseruare desieris, imago ista tristitiae discedet. Nunc ipse custodis dolorem tuum, sed custodienti quoque elabitur eoque citius, quo est acrior, luctus desinit. Nemo libenter ad id redit quod non sine tormento cogitaturus est.

timorem maerenti incutimus ex malo aliquo quod ei propter nimium dolorem euenturum comminamur. Vt puta quod caros suos dolendo offendat aut cruciet aut ipsis displiceat; secundum quam rationem Cicero Brutum est consolatus: Nunc populo et scaenae, ut dicitur, tibi seruiendum est. Nam cum in te non solum exercitus tui, sed omnium ciuium ac paene gentium coniecti oculi sint, minime decet, propter quem fortiores ceteri sumus, eum ipsum animo debilitatum uideri.

dumque id frequentius tentant, tandem efficiunt ut uere accipiant consolationem. Et aliis quoque modis tristitiam posse reprimi non dubito; uerum haec, quae attigimus, potiora mihi uisa sunt et propositae rationi facientia satis. Nunc ad supremae rationis explicationem accedamus. IV 7 QVINTA RATIO CONSOLANDI

maxime deuitandum (quantum per nos fieri potuit) ab initio proposuimus. IV 8 Primus locus a compassione Sed ante quam ad proprios locos huius rationis ueniamus, illum nunc locum praemittamus qui et huic quintae rationi et illius, quam secundam posuimus, communis est. Mulcet enim pariter angorem et animum ad uoluptatem iocundissimam abducit a luctu. Hic

carminibus nihil fere aliud quam consolatio ex commiseratione uel compassione aliorsum queritur. Et haec de isto loco dicta sint. IV 9 Secundus locus a lamentatione Age nunc huic illum subiciamus qui huius loci, de quo iam disseruimus, aptissimus est comes, immo, cum res postulat, nullus conuenientior aut iocundior. Hic est qui a lamentatione afflicti petitur, cum maerentem prouocamus uel petimus nobis casum

uolens ac lubens ab illa maeroris imaginatione ad iocundissimam laudum suarum speciem adducitur. Quod Hieronymus cum saepe tum Pammachium de morte Paulinae consolando et longo quidem sermone diligentissime exsecutus est, cuius nunc uerba referre studio breuitatis omitto. Hoc ipsum et Cicero ingenue fassus est rescribens Lucio Lucceio ipsum de rei publice calamitate consolanti: "Das mihi", inquit,

Diximus hucusque quo modo compassione, lamentatione, laudationeque animum tristem ad cogitationem iucundiorem traducere possimus. Nunc ad propiores locos et huic rationi consolandi magis fortasse congruos accedamus. Est autem eorum primus qui desolatos homines ad aliquod studium non illepidum aut

Ex hac ratione solacii sunt conuiuia, compotationes domesticae, et conuictus familiaris, quo Teucer apud Horatium erga socios usus est, cum inquit: O fortes peioraque passi mecum saepe uiri, nunc Iuno pellite curas: cras ingens iterabimus equor. In hoc quoque genere est hortari amicum ad quampiam egregiam lectionem, praecipue autem

est illud ad Publium Figulum: "Familiares eius," id est Caesaris, "et hi quidem qui illi iocundissimi sunt, familiariter et admirabiliter de te locuntur et sentiunt. Accedit eodem uulgi uoluntas uel potius consensus omnium; etiam illa quae nunc minimum quidem potest, sed ut possit, non cessat res publica, quantascumque uires habebit, ab his ipsis quibus tenetur, de te propediem (mihi crede) impetrabit."

et non mortuos ac requiescentes in terris fideliter secundum uocem Domini. 'Omnis', inquit, 'qui credit in me, licet moriatur, uiuet.' Si tibi medicus hoc promitteret quisquam, nullam sine dubio promissioni eius negare poteris omnino laetitiam. Nunc quia Christus fabricator et restitutor promittit, non timeas eam plangere. Haec uerba, licet fidem ac diffidentiam sonent, magis tamen pertinere ad

lauabit in sanguine peccatoris. Hieronymus quoque hoc pacto Oceanum consolatus est: Veniet tempus ut eorum risus uertatur in luctum, quibus noster nunc plantus est laetitia. Et Theodoram de morte Lucinii consolando "Habemus", ait, "consolationem quod Domini sermone mors iugulatur, per quem dicitur

semper et infirmi est animi exiguique uoluptas ultio. Continuo sic collige quod uindicta nemo magis gaudet quam femina. I nunc et inter tot tantaque et diuina et humana clementiae specimina ac documenta insanire et furere non cessa et more rabidorum canum irritatores insectare. Aut si id turpe putas, ut merito debes, amplectere mansuetudinis tranquillitatisque

pacem et huius potius uoluptate suauitateque fruere quam illius, quam a spe uindictae inepte uenaris. Quod si facies, Deo hominibusque gratificabere; cum horum clarissimam uirtutem adeptus eris, illius uero mandatum adimpleueris. Nunc utrum horum eligas in tua optione positum est. Nos interea inceptum prosequamur. IV 17 Secundus locus a criminatione aduersarii

Heu heu, quam surda miseros auertitur aure
et flentes oculos claudere saeua negat;
dum leuibus male fida bonis fortuna faueret
paene caput tristis merserat hora meum;
nunc quia fallacem mutauit nubila uultum,
protrahit ingratas impia uita moras. Idem queritur Iob: Quare misero data est lux et

tum leuasses pro tu leuasses; imitare; post quę add.aliis; add. ea ante tute; subiace IV.2.2 Cic. ad Brut. 17 (1, 9),1-2, ubi pro in… meditare Cic. mihi nunc tibi tute medeare IV.3.1 cf. Val. Max. 5, 10, 1, 1-7 | ante deest in V1

IV.6.4 doloris... luctum addidit | quia... luctum ] quoniam dissimulare luctum nequeunt homines nisi aliquo adhibito solatio V1 IV.6.5 post Nunc delevit igitur | supremę et ultimę rationis V1 IV.7. tit in V1 FINIS QVARTÊ RATIONIS CONSOLANDI – QVINTA INCIPIT FELICITER

imitantes guttura icgni,
Qui solet ad mortem carmina moesta dare.
Sintque tibi Niobes lachrymarum copia grandis,
Quę tandem undosus femina facta lapis.
Conueniens et erit uentosus pectore tractus,
Quem solet in matris funere nata dare.
Ferre decet talem nunc te, mea nuncia, cultum;
Sed tibi qui cursus, quęue tenenda uia est?
Vt primum Euganeam sollers exiueris urbem
Limite qui piceas monstrat adire rates,
Ad Venetum claras transmittunt qui quoque terras
Inuenies illic, nuncia clauda, uiros.
Protinus ut

nam distat ab urbe Salona,
Qua ruit immensis imbribus ipse nothus.
Distat ab occasu totidem ditissima tellus
Atque oculus nostrę Hyadera Dalmatię.
Huc tibi cursus erit celo faciendus aperto
Nec tamen errabis si mea dicta feres.
Signa dabo nostri tibi nunc, mea nuncia, portus
Per quę non falsum prora tenebit iter.
Ianua fert templum diui tria poma ferentis
Parte una qua quis regna Pelasga petit,
Templum alia diui quem dat postrema nouembris
Italiam uersus qua dare uela solent.

uiuere si qua diu?
11  Sic Paris amplexu tenerae languebat amicae
12  Haemoniis Hector cum traheretur equis;
13  Iam Styga Pelides et magnus uiserat Aiax,
14  Thersites Phrygia laetus agebat humo.
15  Et nunc, heu facinus! uiuant cum mille nocentes,
16  Tres in te, Rhiari, ius habuere deae,
17  Et cadis ante diem, patris patriis procul hospes ab oris,
18  Picentum et per te reddita

laxauit, prima Dione
56  Incepit tales ore tenere tremente sonos modos al. modos:
57  "Tene ego care puer, te nunc ego, parue, iacentem
58  Aspicio? An fallit lumina nostra furor?
59  Non fallit: liquet, ecce liquet; nosco ardua colla
60  Impubesque genas sydereumque sydereum

63  Quid tamen, infelix, prodest tibi gratia nostri?
64  Heu, quantum uobis, tristia fata, licet!
65  Cur mea, crudeles, renouatis uulnera, Parcae,
66  Dilectumque iterum sauciat inguen aper?
67  Nunc demum nobis periit Cynareius ardor,
68  Nunc demum uideor uilis et orba mihi.
69  Per te celsus Eryx, per te mihi Troius heros,
70  Et meus, heu! per te saluus Adonis erat.
71  At

64  Heu, quantum uobis, tristia fata, licet!
65  Cur mea, crudeles, renouatis uulnera, Parcae,
66  Dilectumque iterum sauciat inguen aper?
67  Nunc demum nobis periit Cynareius ardor,
68  Nunc demum uideor uilis et orba mihi.
69  Per te celsus Eryx, per te mihi Troius heros,
70  Et meus, heu! per te saluus Adonis erat.
71  At Ad saltem implesset- decor hic

117  Tristis Tristia Apelleis struerem solacia solennia chartis
118  Leuis et expressum te mihi cera daret,
119  Et nunc in Libyco similis mihi dente niteris
120  Et nunc Mentorea Mentoreo uiuus in aere fores.
121  Sed quoniam nobis hoc inuida fata negarunt
122  Et praeter

Tristia Apelleis struerem solacia solennia chartis
118  Leuis et expressum te mihi cera daret,
119  Et nunc in Libyco similis mihi dente niteris
120  Et nunc Mentorea Mentoreo uiuus in aere fores.
121  Sed quoniam nobis hoc inuida fata negarunt
122  Et praeter nugas nil mea reddit humus,
123  Quod datur,

quibus haec crudelis et dira mors tam benignissimum abstulit dominum, interuertit benefactorem, ademit praesidium, et unico atque eodem piissimo patre nos acerba orbauit. Nolite igitur expectare, praestantissimi patres, ut luctum ac merorem, in quo et uos nunc esse intueor et me ac totam hanc miserandam familiam, quoad uixerimus, fore necesse est uobis adimam. Quin potius pro uestra clementia dabitis dolori meo ueniam, si eius acerbitate abductus nec rerum ordinem seruare ualeam nec uerborum tenere modum,

ciuitatis suae parentibus est ortus, et celeberrimo uetustoque Ligurorum oppido Saona, uerum quod ipse illis tanto decori ac ornamento fuerit ut toto in orbe extremisque terrarum finibus amplissimis laudibus summaque gloria et celebrantur nunc et omnibus futuris seculis non desinent celebrari. Quae quidem tametsi satis grandis eius gloria sit qui maioribus suis tam insignia uirtutis ornamenta dederit potius quam ab illis acceperit, habeo tamen et alias immortales ac propemodum diuinas animi

nec fratres eius parentis sentirent desiderium, coepit deo dicatum pectus zelo religionis feruescere. Clarescebat autem iam tunc nomen religiosissimi doctissimique uiri magistri Francisci, conciuis et auunculi sui, nunc summi pontificis papae Sixti, qui per id tempus Senis suis fratribus sacras scripturas interpretabatur. Hunc optimum Christianae militiae magistrum optimus futurus discipulus, quamuis puerili aetate, uirili tamen sensu sibi delegit; ad quem a religioso

praemiis afficere; id faciendo uterque nostrum suo munere optime fructus erit. O praeclaram uocem, o sententiam summo principe dignam; nec impunitatem erratorum laudauit, nec liberalitatem suam ullis male merentium factis occludi passus est. Felices quibus illa perfrui licuit, et nunc omnium infortunatissimos quibus tam crudeli fato erepta est. Quingentos ferme pascebat familiares, partim illustri, partim nobili, omnes honesto loco natos: praelatos, milites, doctores, oratores, poetas, aut alicui alii

eius criminis insimulari persancte iurabat. Angi eum uehementer et summis animi cruciatibus torqueri uideres quod sibi, ut dicebat, per detrahentium liuorem non liceret in uiros praestantes ac bene meritos officiosum esse. Vbi nunc sunt rubiginosa illa maliuolorum pectora, ubi sunt dirissimo felle manantia praecordia, ubi rabidorum canum pestiferi dentes, qui inexpiabili temeritate ausi sunt os suum in caelo ponere et uicarii Christi fratremque eius tam excellentissimorum patrum factum

acuta faciens dolum et sedentes aduersus fratrem suum tota die concinnabant dolos. Sed haec illi uiderunt; nos interea reliquas Petri uirtutes, non quibus debemus, sed quibus possumus, laudibus persequamur . Itaque, ut propositus ordo postulat, nunc ipsius prudentiam contemplemur, quamuis eius excellentia iam per ea, quae narrauimus, magna ex parte potuit esse manifesta. Quamobrem tantum eam partem attingam qua ita sese inter principes christianos gessit ut, cum unius erga eum beniuolentiam consideres, credas ab aliis minime

semperque ut datus a domino Tobiae angelus lateri haesit, aduersa procurauit, accersiuit prospera, pia sedulitate fouit, coluit, ueneratus est, ut nemini mirum uideri debeat si aut uiuentem tantum dilexit, aut nunc mortui desiderio adeo moueatur. Finem dicendi faciam si prius illud summum eius pietatis munus paucis explicauero. Compositis rebus suis totam mentem ad illud conuerterat ut dicere cum

ditata uectigalibus, et diuino cultu maxime illustrata; testatur Mediolani Ambrosii monasterium quod, cum accepisset omnibus ornamentis spoliatum, tam praeclara instruxit suppellectili ut, quod prius caeteris illius urbis obscurius esse consueuerat, nunc splendore et omnifario apparatu uincat uniuersa. Testatur Papie Maioli fanum in quo ne unum quidem uasculum in sacrificium reperit, libros autem prorsus nullos, adeo ut, quotiens diuina res patranda erat, opus esset ab aliis sacris

apparatu uincat uniuersa. Testatur Papie Maioli fanum in quo ne unum quidem uasculum in sacrificium reperit, libros autem prorsus nullos, adeo ut, quotiens diuina res patranda erat, opus esset ab aliis sacris aedibus omnia mutuari; nunc tanta cum omnium, tum praecipue libellorum, calicum, ac uestimentorum copia abundat ut aliae ecclesiae mutuum, quod prestare solebant, ab hac una omnes accipiant.

in tota Asia celebrata, in qua primum usus chartae ex pellibus caprinis inuentus est: quamobrem et pergamenae dictae sunt. Huius urbis reges maiori parti Asiae imperitarunt, quorum ultimus Attalus Philopater Romanum populum heredem instituit. Nunc uix uestigia quidem tantae urbis apparent. Ager tamen propter fertilitatem frequentibus uicis habitatur. Itaque intempesta nocte Lesbo soluens, ad ulteriora litora summo mane uenit. Expositis equitibus, magna etiam parte naualium copiarum, omnibus

offerunt, singulos aureos in singula capita accepturi. Nam imperator promiserat unicuique interfecti hostis caput deferenti aureum se soluturum, quod semper postea seruatum est. Imperator, oneratis praeda nauibus, ad quandam insulam desertam ac portuosam, quam nunc Sanctam Panaiam uocant, quae inter Chium ac continentem sita est, se recepit. Ibi omnem praedam exposuit, elegitque tres quaestores ex praefectis nauium, duos Venetos,

regionis quae olim Gnidiorum ager fuerat. Gnidus autem fuit ciuitas Cariae propter duos portus ac naualia clara et celebris. Cuius, dirutae et euersae, multa monumenta etiam nunc extant. Nam et theatri aedificium, et tectorum ac templorum quadrati lapidis moenia semiruta et disiecta uisuntur. Ager quoque, absque alia mitiori cultura, a pastoribus tantum habitatur. Igitur imperator sub lucem ad quendam sinum illius regionis

pecoris gratia saepe mutant- et culcitras dormiendi causa faciunt. Imperator imposita in naues omni praeda ad Delon insulam uenit. Haec olim ob insigne Apollinis templum et sacrorum cerimonias conuentibus uniuersae Graeciae celebrata fuit, nunc deserta ac inhabitata est. Extant tamen templi et amphitheatri uestigia albi marmoris, columnarum quoque ac signorum maximus numerus, colossus etiam cubitorum quindecim, cum hac inscriptione: Νάξος

marmoris, columnarum quoque ac signorum maximus numerus, colossus etiam cubitorum quindecim, cum hac inscriptione: Νάξος Ἀπόλλωνι. Sunt et cisternae multae mirae magnitudinis, etiam nunc aquarum plenae. Hic per quaestores ex instituto omnis praeda diuisa est; deinde facta licitatione captiui uenduntur, pecuniaque redacta ex consuetudine diuiditur. Quibus peractis imperator, quoniam commeatus classi defecerant, ad Peloponnesi urbes

sua cupidae non aufugerant, capiuntur. Allata sunt imperatori hostium capita absque numero; hostes uiui in proelio capti quam plurimi. Ex nostris desideratus nemo, sagittis uulnerati ad quinquaginta sunt. Quarta deinde die ad quendam locum Cariae, qui nunc Tabia dicitur, summo diluculo uenit. Ibi coeuntia ex utroque latere maria magnam partem Cariae peninsulam efficiunt. Ager Alicarnasseorum olim erat, quae ciuitas fuit regia principum Cariae, in qua Artemisia regina

aduentum excipiunt. Deinde imperator ad legatum se contulit. Quo salutato: Audisti- inquit- forsitan ac legisti, optime pater, multa quae Senatus Venetus pro fide christiana ac libertate Ecclesiae strenue et magnifice gesserit; nunc etiam uides. Nonus enim iam annus uoluitur ex quo Veneti, caeteris principibus christianis torpentibus, praeter Ferdinandum regem, graue et periculosum bellum gerunt ac

bellum gerunt ac sustinent. Nec nos paenitet laborum et impensae, modo rei publicae christianae profuturi simus. Quoniam igitur his diebus Aeoliam atque Cariam, opulentissimas barbari hostis regiones, omnia ferro igneque prosternendo pecore ac colonis expoliaui, nunc, quia ades, tuo ductu atque auspiciis caetera agentur . Tum Cardinalis: Et legi et audiui et etiam nunc uideo, egregie imperator, Venetorum animum in defendenda religione christiana supra omnes reges ac principes praecipuum fuisse,

Aeoliam atque Cariam, opulentissimas barbari hostis regiones, omnia ferro igneque prosternendo pecore ac colonis expoliaui, nunc, quia ades, tuo ductu atque auspiciis caetera agentur . Tum Cardinalis: Et legi et audiui et etiam nunc uideo, egregie imperator, Venetorum animum in defendenda religione christiana supra omnes reges ac principes praecipuum fuisse, Venetosque suis armis multas christianorum gentes ac prouincias a barbarorum rabie defendisse. Tu quoque, magis quam caeteri imperatores,

simul collocuti, Samum diuertunt, ibi deliberaturi quid potissimum agendum sit. Samos insula deserta est; olim ob fertilitatem celebratissima fuit, nunc feris tantum cuiusque generis referta, mellis quoque siluestris per siluas passim abundans, aquis etiam dulcissimis undique scatens. Hic equos caeterasque copias ad resumendas uires atque animi laxandi gratia exponunt. Milites ac turba omnis uenationi incumbit: per saltusque ac ferarum

per crines apprehensas trahunt. Quaedam uidua, cum in monumentum uiri sui incidisset, complexa monumentum, quasi uiuum ad auxilium uocabat, subindeque dicebat: En, quos nunquam uiuos ulla uis separare potuit, nunc barbarus hostis diuidet . Et cum nullo modo inde abstrahi posset, miles stricto gladio sponte praebenti ac distendenti collum caput abscidit, inquiens: I nunc, et marito tuo te consocia . Multi, mancipia spernentes, ornamenta mulierum pretiosa, uestes pictas cuiusque

complexa monumentum, quasi uiuum ad auxilium uocabat, subindeque dicebat: En, quos nunquam uiuos ulla uis separare potuit, nunc barbarus hostis diuidet . Et cum nullo modo inde abstrahi posset, miles stricto gladio sponte praebenti ac distendenti collum caput abscidit, inquiens: I nunc, et marito tuo te consocia . Multi, mancipia spernentes, ornamenta mulierum pretiosa, uestes pictas cuiusque generis, uasa aenea Damasceno opere egregie caelata, auro argentoque distincta, ac aliam pretiosam supellectilem diripiunt ac distrahunt. Ubique gemitus, ubique

omnia igne et ferro a nostris prostrata sunt. Delata sunt interfectorum hostium capita ducenta et quindecim; captiuorum innumerabilis turba. Imperator, omni praeda nauibus imposita, ad quasdam insulas olim habitatas, nunc desertas, tantum aquis cisternarum ueterum abundantes, se contulit. Ibi expositi captiui posita hasta omnes uenduntur. Reliqua praeda absque sorte militi concessa est, quod etiam imperator in reliquis excursionibus semper seruauerat. Itaque quaestores iam ex consuetudine pecuniam omnem

hasta omnes uenduntur. Reliqua praeda absque sorte militi concessa est, quod etiam imperator in reliquis excursionibus semper seruauerat. Itaque quaestores iam ex consuetudine pecuniam omnem diuidunt. Deinde quarta die imperator in Clazomeniorum agro copias exposuit, ad locum qui nunc caput Stilari dicitur. Clazomenae oppidum fuit in fine sinus Smyrnaei positum, Anaxagora ciue suo, qui Archelai phisici et Euripidis poetae praeceptor fuit, clarum. Et quoniam omnes circum adhaerentium locorum

imperatori dedit. Imperator cum tota classe Cypro soluit, deinde ad Ciliciae litora, Seleuciae proxima, uenit, ubi tunc Caramanus, obsidendae Seleuciae gratia, castra habebat, in portumque Sancti Theodori nunc appellatum cum sua classe se contulit. In hoc loco olim Veneris oppidum fuit, propter opportunitatem loci frequens piratarum habitatio; nunc etiam fanum Veneris extra oppidi ruinas in litore maris extat, mirae magnitudinis, quadrato lapide egregie aedificatum. Hic

uenit, ubi tunc Caramanus, obsidendae Seleuciae gratia, castra habebat, in portumque Sancti Theodori nunc appellatum cum sua classe se contulit. In hoc loco olim Veneris oppidum fuit, propter opportunitatem loci frequens piratarum habitatio; nunc etiam fanum Veneris extra oppidi ruinas in litore maris extat, mirae magnitudinis, quadrato lapide egregie aedificatum. Hic Cassambeg, minor ex Caramanis fratribus (Piramet autem, alter Cilicum regulus, in exercitu regis

ire iubet, cui mandat uti, de statu rerum edoctus, quid potissimum agendum sit cum eo agat. Victor equo ad Caramanum mature se confert, salutatoque regulo: Ab imperatore- inquit- missus uenio, ut tibi referrem et ob patris tui et ob regis Persarum, cui nunc foederati sumus, amicitiam se cum ualidissima classe in subsidium tibi uenisse. Quapropter a te doceri uult quo in statu res sint, quidue primum agendum sit, ut ex communi consilio quid potissimum in re sit agat . Tum Cassambeg, imperatori gratias agens, inquit:

subsidium tibi uenisse. Quapropter a te doceri uult quo in statu res sint, quidue primum agendum sit, ut ex communi consilio quid potissimum in re sit agat . Tum Cassambeg, imperatori gratias agens, inquit: Nunquam me spes de Senatu Veneto falsum habuit, nunc etiam re ipsa perspicio Venetos praeter caeteras nationes amicos et foederatos in calamitate positos suis opibus iuuare. Caeterum cum plures menses sint, ex quo haec oppida Ciliciae frustra obsideo, quia nec milites strenuos, nec machinas ad ea oppugnanda necessarias

expugnandas urbes idoneis abundatis, opus esse uideo . Deinde narrat tria oppida a se obsideri, quorum duo Othomani praefecti tenent, tertium uero Mustapha, quidam Cilix, homo perfidus, per iniuriam occupatum habet; qui olim ex intimis amicis eius fuerat, nunc, fortunam sequens, Othomano adhaeret. Propterea nihil magis ex re esse affirmat quam Sichinum, in quod Mustapha se contulerat, expugnare: quo oppresso, eius exemplo omnes Cilices in fide mansuros esse dicit. Soprantius, accepta

cuius maxima pars praeter tectum integra erat: columnis ac signis et omni statuario opere ornatissima, quam intuens ingemui, opus egregium, magnaeque impensae barbarorum incuria concidisse. Oppidum autem, quod nunc extat, arx tantum huius urbis fuit, situmque est in monte excelso ac undique decliuo, ualidissimo muro antiqui operis et fossa munitum. Huic praeerat Hesibegus, genere Graecus, ducentos Ianizaros sub se habens. Imperator magistrum classis ut situm oppidi

nobili, meliorem, nec Hismaele uiribus et rerum usu strenuo fortiorem esse, qui potius clementiam quam uires imperatoris nostri experiri maluerunt. Quorum exemplo tu quoque oppidum ad quos haereditario et proprio iure spectat restituere debes, quod nisi nunc feceris, dum res in integro sunt, ubi imperator bombardas et caetera tormenta ad oppidum admouerit, cunctaque oppugnationi necessaria parauerit, nulla spes consequendae ueniae ab eo tibi relinquetur .

frequentibus tectis habitata, horti quoque ob irriguum solum egregie exculti, quae omnia igni ferroque deuastata sunt. Quibus peractis imperator inde soluens Fiscum uenit. Fiscum olim Lyciae oppidum fuit, Rhodiorum ciuitati e regione situm, cuius nunc uix uestigia extant. Ager tamen uicis habitatur, quos omnes nostri depraedati sunt. Imperator, ad maiora tendens, Hellesponti munitiones superare statuit, aliqua graui iactura hostem afficere cupiens. Quapropter praefectos nauium ad se uocat, quibus consilium suum aperit, tum uti

formulis aut litium contestatione, sed armis atque uirtute regna in ius principum cedere; regnum autem non tantum sorori, uerum etiam Genuensibus, qui multo tempore meliorem partem insulae per tyrannidem occupatam tenebant, propria uirtute recuperasse, ac iure possedisse affirmat. Nunc reginam, per adoptionem Senatus Veneti filiam, cum postumo (quoniam grauida erat) regni haeredem relictam esse, quam et Senatum Venetum et se contra omnes reginae aut regno iniuriam inferre uolentes defensurum

nauigationem dirigit. Et cum equites pabulo equorum indigerent, imperator omnes copias in agro olim Myreneorum exposuit. Myra fuit ciuitas Lyciae, una ex sex ciuitatibus quae inter reliquas Lyciae urbes magnitudine et auctoritate praestabant; nunc euersae multa uestigia extant, praecipue monumenta mortuorum in uiuo saxo cauata, quae columnis et aliis signis ex eodem saxo incisis atque insculptis ornata sunt. Nostri discurrentes paucos homines, qui custodiae causa in uicis remanserant, capiunt: nam caeteri, metu perterriti, ad inuia saxa

eius, legato forsitan parua uidentur, hosti tamen grauia et christianis principibus magnifica atque egregia uisa sunt. Et nisi omnibus nota essent, possem referre quae ab Hellesponto ad Syriam mari adiacentia nostris armis nostraque uirtute prostrata ac deuicta sunt; nunc quoque non ad minora toto animo incumbimus. Legati autem aduentus in manu ipsius est; tamen, si uenerit, et ob reuerentiam Pontificis, quem ego summe ueneror, et propter ipsius legati personam, qui in agro Piceno diu in armis uersatus belli haud ignarus est, nobis

aduenas homines postremae condicionis et qui piraticam exercuerant ad summum gradum prouexit. Horum maior pars erat ex illa regione Citerioris Hispaniae quae nunc Catalonia dicitur. Qui, mortuo rege, usi rapto uiuere, suo non contenti, tametsi a rege amplissima patrimonia donata possiderent, res nouas moliebantur. Inter eos erat archiepiscopus Cypri: hic a rege suo ad Ferdinandum, regem Apuliae,

tamen multos, qui omnium consiliorum participes tyrannorum fuerant, et qui multa contra ius et fas dixerant et fecerant; praeterea plurimos etiam praeter noxios esse, qui nunc, ad potentiam suam cuncta trahendo, omnia perturbabant, totumque regnum in magno discrimine esse affirmabat. Quapropter uehementer imperatorem rogabat obtestabaturque, ne se ac regnum in maximo periculo positum desereret, sed cum omnibus copiis

sita est in monte excelso, undique prono ac decliuo, aliquibus etiam in locis praecipiti, in ea parte Illyrici, quae, ab Epirotis occupata, nunc Albania appellatur, regio fertilis, omnibus ad uictum mortalium necessariis abundans. Ex parte occidentis oppidi est lacus octuaginta milia passuum in circuitu patens; nomen ab oppido sumit, et lacus Scodrae appellatur, ex quo fluuius exit, qui, praeterfluens, radices

ex quo fluuius exit, qui, praeterfluens, radices montis in quo oppidum situm est alluit. Hunc fluuium incolae Bolianam uocant. Scodram priscis temporibus, Plinio teste, Drino quoque amnis a parte orientis praeterfluebat, qui, mutato alueo, nunc iuxta Lissum decurrit; ab ostio Bolianae decem milia passuum orientem uersus bino ostio mare intrat. Cuius fluuii ad Scodram et alueus siccus et pontis uestigia extant. Miror cur nec Plinius nec Strabo, diligentissimus

apparatu ingentibusque copiis Italiam occupaturum. Igitur Solimano, Bassae Romaneae, expugnandi oppidi prouinciam demandat. Hic, captus in Pannonia inferiori, quam regionem nunc Bossinam dicimus, puer admodum, ob egregiam formam Othomano dono datus est; quem ille eunuchum fecit et in consuetudinem stupri habuit. Deinde superiori anno, iam uirum, in locum illius Bassae, qui in Persico proelio occubuerat, ad summum magistratum

Dyrrachium quoque quattuor triremibus et equitum Epirotarum praesidio firmant. Haec ciuitas maxime tempore bellorum ciuilium celebrata fuit: nam Pompeius omnes apparatus belli contra Caesarem in eam contulerat. Nunc propter aeris malignitatem deserta ac paene inhabitata est; multa tamen monumenta egregiae urbis in ea adhuc manent, inter quae statua equestris aenea, ad portam quae continentem spectat, posita est. Hanc, quoniam sine inscriptione est, alii Theodosii imperatoris, alii

militum ac nauium praesidia mittunt. Olchinum prius Colchinium dictum est, a Colchis conditum, cuius ciues etiam nunc, nescio quid feritatis conditorum suorum retinentes, hospitibus duri atque infesti sunt. Imperatores cum reliqua classe iuxta templum Sergii martyris in conspectu oppidanorum manent. Templum a mari quattuordecim

mandat uti se ad salubriora loca conferant, suam et naualium turbae sanitatem procurent; nam paene omnes Bolianae morbo correpti iacebant. Ipse quoque infirmus Venetias proficiscitur. Licet nunc mihi in fine opusculi affirmare, cum multa egregia facta Venetorum legissem atque audissem, nullum tamen extitisse imperatorem quem Mocenico, inuictae uirtutis imperatori, conferre possim. Nam quis eo sapientius futura praeuidit? Quis instantia prudentius disposuit?

princeps omnia ex Senatus consulto administrat. In hoc tantum a Lacedaemoniis Veneti differunt: nam illi dumtaxat ex duabus familiis reges constituebant, Veneti ex qualibet patricia familia, modo moribus et uirtute praestet, ducem suum creant. Nunc ego summum immortalemque Deum precor, uti Mocenicus imperio suo rebus bene ac prospere gestis rei publicae statum firmauit, ita nunc etiam princeps atque dux suo ductu atque auspiciis Venetorum imperium longe lateque propaget.

ex duabus familiis reges constituebant, Veneti ex qualibet patricia familia, modo moribus et uirtute praestet, ducem suum creant. Nunc ego summum immortalemque Deum precor, uti Mocenicus imperio suo rebus bene ac prospere gestis rei publicae statum firmauit, ita nunc etiam princeps atque dux suo ductu atque auspiciis Venetorum imperium longe lateque propaget.

De Daphne in laurum
Hęc laurus quondam uirgo Peneia Daphne
In lauro mulier, ni latuisset, erat. Io siue Isis
Isida nunc uocitant, pater Inacus Iona dixit:
Bosque fui Argoę tradita custodię. Io in uaccam
Buccula sum, fueram uirgo dilecta Tonanti.
Idem sexus inest:

tibi, parue puer, Phoebei munera currus?
Excussus rapido, Phoeton, ab axe cades. Phoetusa, Iapete, Phoebe
Phoetontis miseri fueramus, Pade, sorores.
Nunc populi ripę, maxime Pade, tuę. Cignus
Dum queritur Cignus fatum miserabile fratris,
Creuerunt plumę, mansit et albus olor.

Coruus
Quid nisi uerbosę dedit hoc petulantia linguę,
Corue, tibi? Niger es, qui prius albus eras! Idem
Nigrior Idea nunc es pice, corue, sed idem
Sithonia fueras albior ipse niue. Cornix
Nata Coroneo spaciatur littora circum:
Vritur in mediis Ennosigeus aquis.

Cęssit Iuno Ioui me iudice: lumine priuor,
Sed pro luminibus scire futura datur. Echo
Arsit amans Echo Cęphiso flumine natum:
Nunc agit extremos deficiendo sonos. Narcisus
Narcisus liquidis dum se speculatur in undis,
Nominis in florem uertitur ipse sui.

Leucotoe
Leucotoen miseram pater obruis, Orcame, terra
Nata sed e terra thurea uirga fuit. Clitia, mater Circes
Sol placuit Clitię. Sic nunc quo uertitur ille
Gaudet helitropium flectere facta caput. Daphnis pastor
Quam sit grande nefas pacti iuga soluere lecti,
Daphnidis Idei saxea

In scopulos Chirona tibi fuge, nauita, uersum:
Latro fuit nec adhuc non habet ille dolos. Arne
Hęc patriam pretio Sithonia uendidit Arne:
Nunc aurum uolucris facta cupit rapere. Mirmidones
Magnum ne paruo natum mirere parente
Si formica potest ędere Mirmidonas!

Frugiferęque rapit pignora chara deę. De hyrco conquerente se conuersum in utrem
Saturnus barbam, Pan plantas, cornua Bacchus
Abstulit. Hyrcus eram: nunc ego dicor uter.
Sic tibi dent, lector, mihi dii quę reddere nolunt:
Ne me despicias, sed miserere mei!

molli ludere saltu
Et terram tremulo uix tetigisse gradu
Et pede lasciuo dulces circundare gyros
Te circum tenero sępe micante sinu,
5  Postremo ad citharę uocem saltare canorę
Nunc his, nunc aliis, denique mille modis,
Sic, Francisce, soles ut dicant forte puellę:
»Hunc docuit lusus nostra Diana suos!«

saltu
Et terram tremulo uix tetigisse gradu
Et pede lasciuo dulces circundare gyros
Te circum tenero sępe micante sinu,
5  Postremo ad citharę uocem saltare canorę
Nunc his, nunc aliis, denique mille modis,
Sic, Francisce, soles ut dicant forte puellę:
»Hunc docuit lusus nostra Diana suos!«

5  Atque idem facie pręstans et crine superbus,
Candida qui flauo colla colore tegit.
Huic, oro, faueas ut, qui te corpore refert,
Cantibus accedat proximus ille tuis.
Et qui nunc iuuenum fertur pulcherrimus, idem
10   Arte sua iuuenes anteeat atque senes. Ad Caterinum poetam Pharensem
Dulce tuum nobis carmen, Caterine, nimisque

semper ero. 10 Ad Nicolaum sibi carissimum
Si modo tanta foret dicendi copia nobis
Quantam iudicio dicor habere tuo,
Horrida sanguinei canerem nunc pręlia Martis
Atque coturnato bella cruenta pede.
5  Non ea, sed potius quantum te pectore fixi,
Me quoque tu quantum diligis ex animo,
Hoc arguta meę resonarent plectra Camenę

Domino Ioanni Baptistę de Molino Spalati prętori bene merito
Qui Christum profudit aqua Baptista uocatur
Atque eadem noster nomina prętor habet.
Alter sanctus erat, iustus nunc dicitur alter:
Ergo ut nominibus, sunt ita laude pares.
5  Illius est merces cęlum; speramus et istum
Consortem cęli participemque fore.
Tale bonum capiet, cum terram liquerit olim,

Vrgetur tantis opprimiturque malis?
Efficere ergo tuum est, cum sis caput omnibus unum,
Omnes ut pariter foedera pacis ament,
Vnanimesque ferum properent mordere tyrannum
30   Qui sibi nunc uni subdere cuncta parat.
Vnanimes Deus ipse iuuat, discordibus obstat,
Nec nisi pacatis prosperitate fauet. SATIRIČNI I

In pręsens sęculum
Olim Luciliusque Horatiusque,
Olim Petroniusque Persiusque,
Atque olim Iuuenalis ipse Aquinas
Noxas carminibus grauis notarunt.
5  At si uiueret ille nunc uel ille,
Nulla esset satyris satis papyrus. De Myrca puella
Cędite Cyrrheo nascentes uertice lauri
Atque corimbiferę cędite uos

Tracesque Getasque 5
Perdomuit populos, oppida, castra, duces. In Marcum Suitarizam uxori odiosum
Quęris cur coniunx, quę te dilexerat olim,
Nunc fugit et duris litibus exagitat?
Verius haud quicquam possum tibi dicere, Marce:
Dilexit iuuenem, nunc fugit illa senem.
Omnibus hoc uitium est: miseros odere maritos 5
Ętas longa quibus languida membra

In Marcum Suitarizam uxori odiosum
Quęris cur coniunx, quę te dilexerat olim,
Nunc fugit et duris litibus exagitat?
Verius haud quicquam possum tibi dicere, Marce:
Dilexit iuuenem, nunc fugit illa senem.
Omnibus hoc uitium est: miseros odere maritos 5
Ętas longa quibus languida membra facit.
Vis tu pace frui, cum sit tibi candida barba,
I procul atque alio uiuere disce loco!

Ad Priapum
Dic quibus in terris habites, lasciue Priape,
Hortos te quoniam deseruisse ferunt.
»Est inter geminos uallis foedissima colles:
Hic patet in media nunc mihi ualle domus.« MORALISTIČKI EPIGRAMI

Bellua lanigero perniciosa gregi.
Accurrens stricto ferit illam rusticus ense
Et feriens: »Nostras i, rape,« dixit, »oues,
5  Quęque diu nullo fueras saturabilis haustu,
Sanguine nunc moriens exaturare tuo!«
O utinam parili pendant examine poenas,
Quoscunque impietas sęuitięque iuuant! De morte
Illa ego terribilis Mors cum

Non ille, at qui Te pectore, Christe, tulit.
Nanque suę totos uitę Tibi uouerat annos,
Eloquio pręstans, religione pius.
Christus: Non iacet hic igitur, sed me mea sydera supra 5
Nunc quoque cum fertur mortuus esse colit. Epitaphium Symonis Selymbrii
Occidit in teneris Symon Selymbrius annis,
Incepit doctis cum resonare modis.

Epitaphium Symonis Selymbrii
Occidit in teneris Symon Selymbrius annis,
Incepit doctis cum resonare modis.
Gaudebat tali Musarum coetus alumno:
Frigida nunc lachrymis irrigat ossa suis.
5  Nam mage maturum uitam si ferret in ęuum,
Vatibus antiquis annumerandus erat. Epitaphium Xarci Draxoeuii

FF-press, 2008, p. 259. Epitaphium Stephani Capogrosso
Diues Stephanus et pecuniosus
Olim qui fuerat, loco sepultus
Nunc isto queritur nihil se habere
De tantis opibus sibi paratis.
5  Ergo, quid properas, homo miselle,
Argentum tibi comparare et aurum,
Mox nudus gelida tegendus urna
Et iam iam

Epitaphium Ottomani, Turcarum imperatoris
Cuius sensit Arar, cuius certamina Tygris,
Horrendum cuius nomen uterque polus,
Sub iuga qui terras, qui sub iuga miserat ęquor,
Ottomanum paruus nunc tegit ecce lapis.
5  Pręcipitat celeres humana potentia cursus
Et cito dilapsis corruit illa rotis. Epitaphium Leonardi Lauredani, inclyti Venetorum

hęc, lucem dic mihi perpetuam. Epitaphium eiusdem
Credere quis posset: felix in morte quiesco,
Gratior est tumulus quam mihi uita fuit.
Nam neque nunc lites nec iurgia sentio dirę
Vxoris, nec res iam petit illa suas.
5  Ergo ego dilectos omnis uolo Luxa rogatos
Hinc procul ut condant coniugis ossa meę,
Ne mihi post cineres etiam conuitia

Passa rotas gladioque caput truncata tyrannum
Vici; sicque Deo sum modo iuncta meo.
Virginitas etiam dignam me fecit amore
Eius, qui genitus Virgine Matre fuit.
Filia regis eram, nunc Regis filia regum 5
Sedibus in superis regna beata colo. De Durato equo
Gloria nobilium iacet hic Duratus equorum,
Qui potuit currum, Phoebe,

De morte accipitris Marini
Accipitrem reuocas dum tu, Marine, uolantem,
Ille redire suum noluit ad dominum.
Ceruorum rapido poenas dedit ungue petitus:
I nunc et dominum despice, stulte, tuum! POSLANICE I ELEGIJE

Pocula non deerunt Baccho saturata rubello
Quęque solet rigidum lympha domare merum.
Denique quę mensę donat Pomona secundę,
40   Vel pira uel ficos uel melimela dabo.
Ergo, si qua meos nunc cura fatigat amicos
Visendique mei si qua cupido tenet,
Dic ueniant – iter est modici, Francisce, laboris –
Cumque illis, si me diligis, ipse ueni.
45  Non sic aduentu quondam lętatus Ulyxis

Gaudia non ulla deperitura die.
Nil hostile timent, nec quicquam triste uerentur,
70   Conspectum summi qui meruere Dei.
Ipse quidem nobis cęlesti in lumine sedem
Esse iubet, non quam nunc habitamus humum.
Propterea quicunque gemit dispendia terrę,
Fallitur hęc patrię si putat esse suę.
Hic lugenda tamen prauę sunt crimina mentis, 75
Vt dolor iratum mitiget iste Iouem.

Hic culpas deflere docet, scandamus ut illo,
Illo ubi tristities non habet ulla locum;
Illo ubi lęta salus, pax candida, uita perennis,
80   Et sine lite quies, et sine nocte dies.
Hactenus hęc. Ipsos nunc nostra Thalia salutat
Intima quos nobis iungit amicicia:
Hieronymum cithara clarum, grauitate Marinum,
Ruris et agrorum cultibus Aluisium,
85  Nicoleon risu facilem; sed ut ipse, iubemus,

nostra suis,
Aprici colles et consita uitibus arua
Vina cadis nostris uix capienda dabant.
15  Interea mihi multa quies et tempora lęta,
Mens tamen in Musis ingeniumque fuit.
Nunc illo amisso successit cura quieti,
Dispulit adueniens ocia longa labor,
Quęque aderant nobis procul effugere Camenę
Deseruitque meam Pegasis unda sitim. 20
Denique pressus ego tantorum mille

et obsequio.
5  Tu mihi blanda dabas festiuo gaudia gestu
Et caudę crebra mobilitate iocum.
Tu custos nostrę fueras fidissimus aulę,
Hesperidumque magis, Fusce, dracone uigil.
At nunc uulnifico traiectus uiscera ferro
10   In dura recubas sanguinolentus humo.
Dextera sęua nimis, quę te, miserande, peremit,
Quę mihi te rapuit, dextera sęua nimis!
Illa etiam Getulos uicit feritate

Semper edax uermis, semper amara lues,
35   Horrendi gemitus, dolor acer, moesta querela,
Assidui luctus et sine fine malum.
Talia quippe manent quos desertura uoluptas
Nunc tenet et blandis decipit illecebris,
Diuitias cupidis ostentans, ocia pigris,
40  Mollibus infandę concubitus Veneris,
Dulce merum, dulces uentri indulgentibus escas,
Inflatis pompas,

indiscussum nihil occultumue latensue,
Nec quod quis tacitus mente agitarit erit.
Pro meritis dabitur merces: seu uita perennis
70  Seu iam non ullo mors moritura die.
Ergo agite, o miseri, quos nunc malus implicat error,
Dum licet, impliciti soluite uincla pedis.
Euigilate graui ne pressos lumina somno
Occupet extremi temporis atra dies.
75   Cernite quam celeri labuntur tempora cursu

Felix qui semper uitę bene computat usum
Cogitat et finem iam fore iamque suum. Hymnus ad Deum
Nunc sublime ferens trans ardua nubila mundi
Magnanimum, mea Musa, pedem, trans sydera cęli
Ad superas scandens arces atque aurea templa
Ętherio fer sacra Patri fidibusque canoris
5  Aera permulcens

uarii, quos Indus habet, micuere lapilli,
Perspicuo penitus late fulgore nitentes,
Tumque alię uenistis, opes, quas promere uersu
Infinitus erit labor; et iam fessa uagato
Sudat Musa pede atque unum nunc dicere restat,
90  O Rex omnipotens, magnum et memorabile factum.
Nam genus humanum, quod nulla in parte careret
Formę animique bonis, dextra formasse potenti
Diceris et gentem, totum quę cuncta

gaudens Te duce, Christe, domos.
Passus est anno a Dominica passione XLVII. Iacobus Zebedei
Ipse Zebedei Iacobus filius olim,
Nunc factus magni filius ecce Dei,
Et Samaritanis Christum simul et Solymitis
Prędicat et quę sint inde tenenda docet.
5  Transit ad Hispanos atque his monstrauit Iesum,
Mox repetit fines, gens

Quando suis famulis est minus illa potens!
Vis tamen ista uiri potuit discerpere corpus,
Non potuit stabilem tempus in omne fidem.
Hac animo magno defensa, Didyme, uictor
30  Pręmia de Domini nunc capis ampla manu.
Vrbs Edessa quidem corpus ueneratur et ossa,
Spiritus angelico gaudet adesse choro.
Passus est anno a Dominica passione XLVII.

35  Tanta autem pietas fuit illi et gratia uitę
(Si quid Iosepho credere teste licet)
Illius ut propter cędem deleta putauit
Hebrea gens urbis tecta fuisse suę.
Martyrii lętus nunc tempora cincta corona
40  Ostentans Christo iungitur ille suo.
Passus est anno a Dominica passione XXXI. Symon et Iudas
Thadeus

Paulus
Ante quidem Saulus, Paulus post nomine dictus,
Ex Beniamina prodiit iste tribu.
Ciuis erat quondam Iudeę Giscalis urbis,
Nunc ciuis regni, Christe beate, Tui.
5  Illum tu, quoniam malefida mente furentem,
Contrita subito uerbere fronte domas.
Quique lupus fuerat, posthac mutatus in agnum,
Inter oues coepit se

maris.
Denique sanguinei corda indignata Neronis
Pertulit abscissis ceruicibus gladio.
45  Corporeis igitur uinclis hac cęde solutus
Felix ętherios gaudet adisse lares.
Nunc arcana uidet quę quanuis uiderit ante,
Perfruitur summo nunc tamen ille bono.
Passus est anno a Dominica passione XXXVII. Barnabas

Pertulit abscissis ceruicibus gladio.
45  Corporeis igitur uinclis hac cęde solutus
Felix ętherios gaudet adisse lares.
Nunc arcana uidet quę quanuis uiderit ante,
Perfruitur summo nunc tamen ille bono.
Passus est anno a Dominica passione XXXVII. Barnabas
Cypria progenies Barnabas atque Leuites
Luca teste sacro

Cur tot diuitiis delitiisque tuis?
Noscere si cupias, rerum metire suprema,
30   Et causam disces finis ab indicio.
Ille etenim potuit qui talia spernere multa
Contentus paruo, nunc bona summa capit.
Nunc fruitur cęlo, sed quo quoque tempore terras
Incoluit, mira dote beatus erat.
Mentis enim leuibus transcendens ęthera pennis 35
Non semel angelicos fertur adisse

tuis?
Noscere si cupias, rerum metire suprema,
30   Et causam disces finis ab indicio.
Ille etenim potuit qui talia spernere multa
Contentus paruo, nunc bona summa capit.
Nunc fruitur cęlo, sed quo quoque tempore terras
Incoluit, mira dote beatus erat.
Mentis enim leuibus transcendens ęthera pennis 35
Non semel angelicos fertur adisse choros
Et sanctos uidisse patres,

Maior cura fuit miserorum pascere uentres
10   Et plebem uerbis instituisse piis,
Promere scripturę sensus atque ędere multa,
Seruantur sacris quę recitanda locis.
Magna dedit, maiora capit nunc munera cęlo,
Consors imperii, Maxime Christe, Tui. PREPJEVI

Id tamen absque Tua Musa pauescit ope.
Ergo, precor, faueas; nescis Tu uota precantum
Spernere, commendat quos Tibi uera fides.
Si Te igitur nostri fortuna miserrima tangit,
Nunc aures precibus pande benigna meis.
Nunc sorti succurre meę, regina superni
Sis licet imperii, sim cinis ipse licet.
O sapiens Virgo prudentumque agminis una
Primaque uirgineos inter habenda

Ergo, precor, faueas; nescis Tu uota precantum
Spernere, commendat quos Tibi uera fides.
Si Te igitur nostri fortuna miserrima tangit,
Nunc aures precibus pande benigna meis.
Nunc sorti succurre meę, regina superni
Sis licet imperii, sim cinis ipse licet.
O sapiens Virgo prudentumque agminis una
Primaque uirgineos inter habenda choros,
O fidum miseris

Quos lusus qualesque preces, quot carmina frustra
Effudi fragili captus amore miser.
Immo ex quo genitum ripis tulit Arnus Ethruscis,
Nulla fuit nobis absque labore dies.
Nunc has, nunc illas partes peragrauimus orbis
Per terras, per aquas perque pericla maris.
Deinde decus formę mortalis, dulcia uerba
Et motus casti signa pudoris habens
Inuasere meum feruenti pectus

Quos lusus qualesque preces, quot carmina frustra
Effudi fragili captus amore miser.
Immo ex quo genitum ripis tulit Arnus Ethruscis,
Nulla fuit nobis absque labore dies.
Nunc has, nunc illas partes peragrauimus orbis
Per terras, per aquas perque pericla maris.
Deinde decus formę mortalis, dulcia uerba
Et motus casti signa pudoris habens
Inuasere meum feruenti pectus amore

Quam quoque si nosset, nunquid non firma manerent,
Quę coluit semper iura pudicicię?
Quod nisi certa foret castę sententia mentis,
Dedecus hausisset illa, sed ipse necem.
Nunc Tu, syderei dominatrix maxima mundi,
Tu dea, si fas est Te uocitare deam,
Tu uirtute potens, altę Tu munere mentis
Prędita, Tu cunctis condecorata bonis,
Da mihi quod per se non

1. Dialogus sepulti et viatoris
»Da tumulo pia uerba, precor, quo nunc iacet is qui
Non sentit lites iurgiaue ulla domi.«
»Macte uir ingenio, flores uer spiret ad urnam,
Dent pacem cineri numina. Da precium!«

Ętas non uidit qualia nulla prior.
Natus it in patrem, sęuissima filia matri est,
In socerum dirus suscitat arma gener,
Frater in auxilium fratris non sperat, amico
Nullus amicus adest, nunc nepos odit auum.
Cognatum, cognate, caue! Stat quęque sorori,
Tamquam priuigno sęua nouerca, soror.
Iurgia, si rixas, si quas conspexeris iras,
Sęuitiam, lites conuiciumque,

Ast quibus ętherei feruens in uertice coeli
Astrigero mens est, cura perenis, amor,
Ast quibus immensum decus immortale per ęuum
Fulget et ęternum pręmia clara uigent,
Pace tua nunc sit, Mors o sęuissima, dictum:
Hi tibi nil debent, non meruere mori.
Mortem nemo timet nisi qui cum crimine uixit:
Qui bene uiuit habet sub ditione necem.«
Dixit

sonos:
1.1.35   "Illa ego Pyerio fueram laetissima prato
1.1.36   Inter delitias blanditiasque sacras.
1.1.37   Hei mihi, nunc cogor rupes habitare rigentes
1.1.38   Inter barbaricos Tarthareosque choros.
1.1.39   Illa ego gaudebam lauro sacroque corymbo,

2.5.33   In me fors teneris eadem quid sceuit ab annis?
2.5.34   Insequitur uolucri sub pede colla tenens.
2.5.35   Quae mala sim passus, quos nunc patiorque dolores,
2.5.36   Rumpar ego, ingenio si memorabo meo.
2.5.37   Atque utinam nostros singultus clauderet annos,

2.7.9   Inter tot nostros est hec mea cura poetas,
2.7.10   Panphile Castalios inter habende choros.
2.7.11   Sed tu me misero me nunc foelicior ipso,
2.7.12   Qui canis hoc saltem: Cinthya dulcis, aue!
2.7.13   Quod consulta petis, placidissime Panphile, miror,

quam sim domine nouerce
2.16.3   Et tuum linquam nemus ipse sacrum,
2.16.4   Candida uirgo.
2.16.5   Gnosiam summens ego nunc pharetram
2.16.6   Figam apros, ceruos rapidos et ursos,
2.16.7   Te sequar, magni soror alma Phoebi,
2.16.8   Tu meus

2.18   Viue, decus iuuenum, cui sunt sacra carmina cordi,
2.18   Cuius in amplexu Phoebus Apollo sedet.
2.18   Gratulor ipse tuis nimium nunc, Petre, Camoenis,
2.18   Gratulor, et uatum fonte quod ipse bibas.

2.18   Perge,

Ad iurisconsultorum collegium Patauinum
2.23.1   Quas tibi nunc referam grates, sanctissime cetus
2.23.2   Dedite Caesareis iuribus atque sacris?
2.23.3   Magnanimum Aiacem fortis laudauerat Hector

Ad Angelum Castrensem et Georgium Priolam praeceptores
2.24.1   Alloquor te nunc, decus omne iuris,
2.24.2   Patrie lampas, pater et studentum,
2.24.3   Qui uelut Phoebus Latiis in oris,
2.24.4   Angele,

2.24.22   Te simul, Gorgi, soboles Priola,
2.24.23   Vt meas curas precio leuetis
2.24.24   Muneribusque.
2.24.25   Surge nunc, queso, mihi da corymbum
2.24.26   Nomen implorans domini superni,
2.24.27   Cuncta qui dono uario decorat
2.24.28   Semper et

2.26.10   Ornabatque cibos ipsa medulla nucis.
2.26.11   Munere donasti me tali nocte sub ista,
2.26.12   Antoni uates; hec tibi nunc uoueo:
2.26.13   Non tua Gargareis cedant, precor, arua colonis,
2.26.14   Producant ulmi plurima uina tue.

Ad Tristanum rectorem
2.27.1   Nunc age tu nostre princeps, Tristane, caterue
2.27.2   Quique tuo tandem functus es officio,
2.27.3   Da presigne decus, Tyrio quod murice fulget

Ducet et festas pariter choreas
2.28.26   Verberans pubes pedibus theatra,
2.28.27   Tibiae cantus resonabit omnis
2.28.28   Nunc tibi plaudens.
2.28.29   Gratulor plaudens tibi, clare rector,
2.28.30   Gratulor plaudens fidibus canoris,

Gorgia proles.
2.28.41   Hec tibi nostre cecinere Musae
2.28.42   In tuam laudem, uenerande rector,
2.28.43   Esto nunc foelix simul iste cetus
2.28.44   Tempus in omne.

quid crutias?
2.29.7   Sapphica credebam iam leto condere cantu
2.29.8   Te, pulcher, Musis, Phoebe, fauente meis.
2.29.9   Nunc elegos iterum cogor cantare dolentes
2.29.10   Et premor, a! lacrimis protinus ipse meis.
2.29.11   Non fato similes habeo, fortuna, poetas,

2.29.18   Sollatio multo, coniuge et ipse tua.
2.29.19   Ille dolor cunctos uincebat, Naso, dolores,
2.29.20   Quem uincit certe nunc meus iste dolor.
2.29.21   Praetereo fratres crudeli morte peremptos,
2.29.22   Quos fleuit misero nostra querella sono,

2.29.23   Et taceo multos, qui me pressere, dolores;
2.29.24   Me miserum semper, fors mala, quid crucias?
2.29.25   Hei mihi, nunc doleo patrios uastarier agros
2.29.26   Factaque Christicolis maxima probra uiris.
2.29.27   Ista mei luctus et magni causa doloris,

liquorem,
2.30.6   Inter mortales qui sine morte facit?
2.30.7   Naso, olor ut moriens deflebas fata Tibulli,
2.30.8   Nunc tecum campis uiuit in Elysiis.
2.30.9   Viuite, foelices, duo lumina, uiuite, uates,
2.30.10   Viuite purpureas inter uterque rosas.

Thalia foret,
2.34.11   Sed me Banda meus comitum fidissimus imus
2.34.12   Praeuenit, laudes pinxit et ille tuas.
2.34.13   Nunc contentus ero diuino munere Bande,
2.34.14   Laudati sat erit laus tibi tanta uiri.
2.34.15   Sufficiet scripsisse mihi atque orasse poetam,

sed tumulo carmina bina meo:
3.1.27   "Ius colui, Musas colui coluique beatos,
3.1.28   Sisgoreo dicas, lector amice, uale!"
3.1.29   Nunc me restituit nostre deus ille saluti,
3.1.30   Virgine qui natus, qui cruce passus erat.
3.1.31   Thura feram et grano fumabunt templa Sabeo

3.2.10   O utinam nobis esset et ampla domus!
3.2.11   Pro te dictarem carmen, dulcissime uatum,
3.2.12   Et mihi nunc pro te, crede, darentur opes.
3.2.13   Tu mihi Nisus eris, nec te tua sydera fallunt,
3.2.14   Si cupis Eurialum, Nise, ualere, uale!

3.6.12   Et cecinit tristes nostra Thalia modos.
3.6.13   Hei mihi, perpetui uexabor carmine luctus,
3.6.14   Nec me solari nunc ualet ulla quies.
3.6.15   Predia Virgilii Romanus miles habebat,
3.6.16   Reddita Pyerio sunt tamen illa uiro.

esse deas.
3.6.39   Me uobis dederam teneris studiosus ab annis,
3.6.40   Carmina nam uobis uersiculosque dabam.
3.6.41   Nunc tamen ipse magis sacrorum iura colebam
3.6.42   Non memor Aonidum Pyeridumque chori.
3.6.43   Parcite, Pyerides, stimulo uicistis acuto,

3.10.18   Credimus et Charites ducere posse choros.
3.10.19   Dique tuis faueant, pretor iustissime, coeptis
3.10.20   Erigoneque decens nunc tua sceptra regat!

3.11.33   Tu capis intactam tenero sub Marte iuuencam
3.11.34   Et tandem blando cogis amore mori.
3.11.35   Heu mihi, nunc, fateor, patitur mala multa, Cupido,
3.11.36   Militie molli dedita turba tue.
3.11.37   Cura grauis nimium uexans noctesque diesque

3.12.3.13   Vulnera flete dei mecum, mare, sydera, tellus,
3.12.3.14   Lugeat et nigra flamen in ecclesia.
3.12.3.15   Queso, meis oculis date nunc, date flumen aquarum,
3.12.3.16   Ipse creatoris flebo poeta necem.
3.12.3.17   Christe, tui nobis lux est ueneranda sepulchri,

3.12.11.8   Laetitiam diue, quam rota perdiderat.
3.12.11.9   Vltimus Andree festum presigne coronat,
3.12.11.10   Nunc gaudens celsi qui tenet astra poli. December
3.12.12.1   Festa

Ioannes Gotius Ragusinus
Flete nouem sacrę decima cum Pallade Musae,
(Nam decet) incomptis nunc ululate comis:
Heu Domiti rapidae sparserunt funera flammae
In cineres! Vestris hunc aluistis aquis,
Hic uos- seu Graio dudum uelamine tectas,
Seu tulit in latebras Romulus ipse suas-

nunc ululate comis:
Heu Domiti rapidae sparserunt funera flammae
In cineres! Vestris hunc aluistis aquis,
Hic uos- seu Graio dudum uelamine tectas,
Seu tulit in latebras Romulus ipse suas-
Monstrauit populis utroque e carcere ductas:
Nunc decet incomptis, nunc ululate comis!
Nemo magis uatum saciauit nube Sabaea
Templa patris! Quid non rumpere Fata queunt?

nunc ululate comis:
Heu Domiti rapidae sparserunt funera flammae
In cineres! Vestris hunc aluistis aquis,
Hic uos- seu Graio dudum uelamine tectas,
Seu tulit in latebras Romulus ipse suas-
Monstrauit populis utroque e carcere ductas:
Nunc decet incomptis, nunc ululate comis!
Nemo magis uatum saciauit nube Sabaea
Templa patris! Quid non rumpere Fata queunt?

ratione uitia condendi 331 . Alexandri Magni edictum, quo uetuit se ab alio in gemma scalpi quam a Pyrgotelle 346 .
Auaricia eo processit, ut, quo homines scientię causa nauigabant, nunc causa nauigant lucri 28 . Inuehitur in auariciam 31 . Arimaspi aurum rapiunt, quod gryphes mira sollicitudine custodiunt 74 . Linces urinam terra opperiunt

liberauit me. Psalmus CXVII 119 . Aufer a me obprobrium, contemptum, persecutiones. Psalmus CXVIII. Priusquam humiliarer, ego deliqui. Bonum mihi quia humiliasti me, ut discam iustificationes tuas. Iuste humiliasti me; nunc misericorditer consolare, et uiuam 120 . Tribulatio et angustia inuenerunt me 121 . Ad Dominum, cum tribularer, clamaui. Psalmus CXVIIII. Torrentem pertransiuit anima nostra, forsitan

cernere angelum. In uisione boni spiritus post timorem succedit gaudium; in uisione uero mali timor permanet. Ego sum Gabriel, qui asto ante Deum I. Angelus Domini stetit iuxta pastores, et claritas Dei cirumfulsit illos. Olim angeli ad puniendum missi, nunc econtra canunt pacem in terra II. Inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne Baptista; qui autem minor est ex angelis, maior est illo VII. Apparuit autem illi angelus de cęlo confortans eum XXII.

VI. Mercenarius uidet lupum uenientem, et dimittit oues, et fugit X. Iudas: Quare hoc unguentum non uenditur CCC denariis, et datumm est egenis- non quia de egenis pertinebat ad eum, sed quia fur erat et loculos habens XII. Nunc etiam Christus quodammodo apud auaros mortificatur in paupere famem patiente XVIII.
Aduersa. De cęco a natiuitate dicitur: Neque hic peccauit neque parentes eius, ut cęcus nasceretur, sed ut

Animalium tria genera 267 . Spiritus superiores in anima nostra operantur. Animi lex intra ipsum 284 . Anima post separationem sensus exercet in se ipsa uel in aereo corpore. Et nunc magna mei sub terras ibit imago 304 . Animam esse naturam mobilem 309 . Animam humanam semper corpori esse coniunctam 310 . Quod anima prior sit corpore

cuidam ex ducibus iactanti se cum ipso rebus gestis conferendum respondit diem festum cum profesto aliquando litigasse se operibus referctum dicendo, ipsum uero ocio uti; tunc festum annuisse: Verum, inquit, nisi ego essem, tu non esses. Ita uos, si ego abfuissem, ubi nunc essetis? 43 . Iusti proprium aliis magis quam sibi prodesse 96 . Spes temeraria auxilii in Pompeio dicente: Cum terram Italię pede pulsabo, scatebunt pedestres equestresque copię

repulsis, liber VII, caput V. De necessitate, caput VI. Rutilius nec accusatus uultum mutauit nec exul animum deiecit et Sylla reuocante redire noluit, liber VI, caput IIII. Solon amicum moerentem in arcem produxix et "cogita nunc tecum", inquit, "quam multi luctus sub his tectis et olim fuerint et hodie uersentur et sequentibus sęculis erunt habitaturi". Idem aiebat, si in unum locum cuncti mala sua contulissent, futurum ut propria reportare domum quam ex communi miseriarum aceruo portionem suam

Vermis 39 . Auaritia inebriat 68 . Vultures et aquilę 72 . Aduersis castigatus habet spem salutis 42 . Cur bonis nunc male, malis bene 88.
Ars. Quod artes a Deo sint 125 .
Appetitus. Pugna carnis contra spiritum

ut supra 84 . Bellum ordinata non quęrit 86 . Imbellis etiam, si repugnat, saluat se. Qui alios non defendit, notatur, non qui se non defendit 87 . Pugnandum nunc insidiis, nunc Marte aperto 97 . Vel moriundum uel arma non amittenda 100 . FABIVS QUINTILIANVS IN DECLATIONIBVS
Bonus non

84 . Bellum ordinata non quęrit 86 . Imbellis etiam, si repugnat, saluat se. Qui alios non defendit, notatur, non qui se non defendit 87 . Pugnandum nunc insidiis, nunc Marte aperto 97 . Vel moriundum uel arma non amittenda 100 . FABIVS QUINTILIANVS IN DECLATIONIBVS
Bonus non fit statim malus,

Dei et populi inobedientia 176 . De beneficiis exhibitis Iacob 203 . Omnia Dominus subiecit homini 2 . In LXX animabus descenderunt patres tui in Ęgyptum et ecce nunc multiplicauit te Dominus Deus sicut astra cęli. Item reliqua Dei beneficia enumerantur 27 . Quanta eis fecit Deus in Ęgypto et in deserto 29 . Eductio populi Israel de Ęgypto. Psalmus

imponunt manus, et illi accipiunt Spiritum Sanctum VIII. Paulus baptizatos Ioannis baptismate rebaptizat in nomine Iesu, et accipiunt Spiritum Sanctum XIX. PETRI I: In archa Noe octo animę saluę factę sunt per aquam, quod et uos nunc baptisma etc. III. APOCALYPSIS: Equus albus et qui sedebat super illum etc. ecclesię dealbatio per baptisma VI. Et uidi tanquam mare uitreum mixtum igne

aliorum pabula usurpare IIII. Quare discipuli Domini non ieiunant. Ieiunium duplex: tribulationis, ad propiciandum Deum; gaudii, cum spiritalium contemplatione fastidimus carnalia V. Discipuli confricantes manibus spicas manducant. Beati qui nunc esuritis, quoniam saturabimini. Basilius de abstinentia VI. Panem nostrum quotidianum da nobis hodie XI. Accepto calice Dominus gratias egit et item accepto pane, instruens nos exemplo XXII.

quale bonum commigrarint ab idolis translati ad Christum II. Reuelatum apostolis esse gentes comparticipes promissionis in Christo Iesu per Euangelium III. Eratis aliquando tenebrę nunc autem lux in Domino. Vt filii lucis ambulate! V. AD COLOSSENSES: Et uos, cum mortui essetis in delictis, et prępucio carnis uestrę conuiuificauit cum illo, donans uobis omnia delicta II. AD THESSALONICENSES

I: Conuersi estis ad Deum a simulachris, seruire Deo uiuo et uero, et expectare Filium eius de cęlis etc. I. AD PHILEMONEM: Obsecro te pro meo filio, quem genui in uinculis, Onesimo, qui tibi aliquando inutilis fuit, nunc autem et mihi et tibi utilis etc. I. ACTVVM: Dominus autem augebat numerum eorum qui salui fiebant quotidie in id ipsum II. Conuersi ex Iudeis die una V milia IIII.

AD EPHESIOS: De cętero, fratres, confortamini in Domino, et in potentia uirtutis eius VI. AD THESSALONICENSES I: Consolati sumus, fratres, in uobis, in omni necessitate et tribulatione nostra, per fidem uestram; quoniam nunc uiuimus, si uos statis in Domino etc. III. Consolamini pusilanimes V. AD HEBREOS: Propter quod remissas manus et soluta genua errigite etc. XII.

et iustus 410 . In lege tua miserere mei. Veniat super me misericordia tua 415 . Miserere mei secundum eloquium tuum 416 . Misericordia Domini plena est terra. Fiat nunc misericordia tua et consoletur me 416 . Secundum misericordiam tuam uiuifica me 417 . Fac cum seruo tuo secundum misericordiam tuam 418 . Si iniquitates

Et doloris et gaudii nostri gestimus alios facere participes 10 . Date siceram moerentibus 284 . Renuit consolari anima mea 375 . Fiat nunc misericordia tua, ut consoletur me 416 .
Cor. Omni custodia serua cor tuum 261 . Vita carnium sanitas cordis 270 .

Ophaz, zaab genera auri. Tarsis lapis. Regio Indię opulenta 81 . Ve duiuitibus etc. 118. 208 . Diuites, plorate 255 . Diuitiis templa satis nunc abundant, uirtutibus parum 132 . Diuitiarum contemptus 169 . Nec diuiti obsunt opes, si eis bene utatur 193 . Crates et Antisthenes contempserunt diuitias 202.

piis, econtra dicebat his promereri uitam ęternam 90 . Anna uxor exprobrat ei spem uanam et elemosinas eius non prospere cessisse 90 . Deridetur iusti simplicitas 103 . Nunc autem derident me iuniores tempore etc. 106 . Illusor solus portabit malum 127 . Derisor quęrit sapientiam, et non inuenit. Calumniator pauperis 128 . Parata

CIX. Hęc porta Domini, scilicet Christus, per quem iusti intrabunt in requiem. Psalmus CXVII 119 . Paraui lucernam Christo meo super ipsum efflorebit sanctificatio mea, id est nazareitas. Psalmus CXXXI. Christus loquens nunc pro se, nunc pro suis. Psalmus CXL. Christus se expectatum a iustis asserit. PsalmusCXLI 124 . Benedictio et pax per Christum. Psalmus CXLVII. Deus exaltauit cornu populi sui eo quod ex eis Christus esset nasciturus.

Hęc porta Domini, scilicet Christus, per quem iusti intrabunt in requiem. Psalmus CXVII 119 . Paraui lucernam Christo meo super ipsum efflorebit sanctificatio mea, id est nazareitas. Psalmus CXXXI. Christus loquens nunc pro se, nunc pro suis. Psalmus CXL. Christus se expectatum a iustis asserit. PsalmusCXLI 124 . Benedictio et pax per Christum. Psalmus CXLVII. Deus exaltauit cornu populi sui eo quod ex eis Christus esset nasciturus.

cęli, desuper, et nubes pluant Iustum. Ego suscitaui illum ad iustitiam etc. Dabo in Syon salutem 161 . Laude mea infrenabo te, ne intereas. Manus quoque mea fundauit terram, et dextra mea mensa est cęlos etc., et nunc Dominus misit me. Dominus ab utero uocauit me etc. Christi potentia,, sapientia, patientia, passio. Brachium meum sustinebunt 162 . Parauit

duo in lecto; unus assumetur, et alter relinquetur, quia non omnes diuites impii XVII. Diuitias non esse malas per se. Diues audito perfectionis pręcepto contristatus est XVIII. Zacheus diues et publicanus XIX. Sed nunc, qui habet sacculum, tollat, similiter et peram XXII.
Dolor. Flendo uidua misericordiam impetrauit a Domino, ut filium sibi iam elatum suscitaret. Flendo mulier peccatrix obtinuit ueniam VII. Iesum multa

Brachium Domini dicitur Christus, quia omnia per ipsum facta sunt. Ego lux in mundum ueni XII. Sciens quia omnia dedit ei Pater in manus, et quia a Deo exiuit, et ad Deum 1 corr. ex illo uadit. Nunc clarificatus est Filius hominis, et Deus clarificatus est in eo, et Deus clarificabit eum in se metipso, et continuo clarificabit eum XIII. Ego sum uia, et ueritas, et uita. Nemo uenit ad Patrem, nisi per me. Si cognouissetis me, et Patrem meum utique cognouissetis. Qui uidet

Patrem, nisi per me. Si cognouissetis me, et Patrem meum utique cognouissetis. Qui uidet me, uidet et Patrem. Ego in Patre et Pater in me est. Pater in me manens, ipse facit opera etc. XIIII. Exiui a Patre et ueni in mundum, iterum relinquo mundum, et uado ad Patrem. Nunc scimus, quia scis omnia., et non opus est tibi ut quis te interroget; in hoc credimus, quia a Deo existi. Non sum solus, quia Pater mecum est. Dei ex Deo natus, Hilarius XVI. Dedisti ei potestatem omnis carnis, ut omne quod dedisti ei, det eis uitam eternam. Et mea omnia tua

AD THIMOTEVM I: Nam qui uolunt diuites fieri etc. Diuitibus huius sęculi pręcipe non sublime sapere neque sperare in incerto diuitiarum VI. IACOBI: Diues sicut flos feni transibit I. Diuites plerunque mali; diues tamen diligendus ut proximus II. Agite nunc, diuites, plorate ululantes etc. contra auaritiam diuitum, et dolum, et luxuriam V. IOANNIS I: Nolite diligere mundum neque ea quę in mundo sunt etc. II. APOCALYPSIS: Dicis diues sum etc. et nescis quia tu es

suas prę dolore, et blasfemauerunt Deum cęli prę doloribus et uulneribus suis etc. XVI.
Degener. AD GALATAS: Sic stulti estis, ut, cum spiritu coeperitis, nunc carne consummemini III. PETRI II: Melius enim erat illis non cognoscere uiam iustitię quam post agnitionem retrorsum conuerti ab eo quod illis 2 /traditum est, sancto mandato. Contigit enim eis illud ueri prouerbii: Canis reuersus

multę sunt etc. Vado parare uobis locum. Et si abiero et pręparauero uobis locum, iterum uenio et accipio uos ad me ipsum, ut, ubi sum ego, et uos sitis. In illo die uos cognoscetis, quia ego sum in Patre meo, et uos in me, et ego in uobis XIIII. Et uos igitur nunc quidem tristitiam habetis; iterum autem uidebo uos, et gaudebit cor uestrum; et gaudium uestrum nemo tollet a uobis XVI. Et ego claritatem quam tu dedisti mihi, dedi eis: ut sint unum, sicut et nos unum sumus, ego in eis et tu in me, ut sint consummati in unum. Pater, quos

XI. PAVLVS AD ROMANOS
Felix. Inuisibilia Dei a creatura mundi per ea quę facta sunt intellecta conspiciuntur I. Nunc autem propior est nostra salus. Nox pręcessit, dies appropinquauit XIII. AD CORINTHIOS I: Oculus non uidit etc. quę pręparauit Deus his qui diligunt illum II. Nescitis quia templum Dei estis? III. An nescitis quoniam

angelos iudicabimus, quanto magis sęcularia? Nescitis quoniam corpora uestra membra sunt Christi. Membra uestra templum sunt Spiritus Sancti VI. Corona corruptibilis et corona incorrupta IX. Cum uenerit quod perfectum est, euacuabitur quod ex parte est. Videmus nunc per speculum in enygmate; tunc autem facie ad faciem. Nunc cognosco ex parte, tunc autem cognoscam, sicut et cognitus sum XIII. Alia claritas solis, alia lunę etc. stella a stella differt in claritate. Sic et resurrectio mortuorum. Item de incorruptione,

corpora uestra membra sunt Christi. Membra uestra templum sunt Spiritus Sancti VI. Corona corruptibilis et corona incorrupta IX. Cum uenerit quod perfectum est, euacuabitur quod ex parte est. Videmus nunc per speculum in enygmate; tunc autem facie ad faciem. Nunc cognosco ex parte, tunc autem cognoscam, sicut et cognitus sum XIII. Alia claritas solis, alia lunę etc. stella a stella differt in claritate. Sic et resurrectio mortuorum. Item de incorruptione, gloria, uirtute et spiritu XV. <AD CORINTHIOS> II: Nos

laudantes Deum et Agnum. Omnes angeli stabant in circuitu throni, et ceciderunt laudantes Deum VII. Agnus reget illos et deducet ad uitę fontes aquarum VII. Iurauit etc. quia tempus non erit amplius etc. X. Et audiui uocem magnam in cęlo dicentem: Nunc facta est salus, et uirtus, et regnum Dei nostri, et potestas Christi, quia proiectus est accusator etc. Et ipsi uicerunt eum propter sanguinem Agni et propter uerbum testimonii sui etc. Propterea lętamini, cęli, et qui habitatis in eis XII. Gaudeamus

In quo et credentes signati estis Spiritu promissionis sancto, qui est pignus hęreditatis nostrę, in redemptionem acquisitionis, in laudem glorię ipsius I. Gratia enim saluati estis per fidem; et hoc non ex uobis, Dei enim donum est; non ex operibus, ut nequis glorietur. Nunc autem in Christo Iesu, uos qui aliquando eratis longe, facti estis prope in sanguine Christi. Ergo iam non estis hospites et aduenę, sed ciues sanctorum et domestici Dei II. Vnus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus et Pater omnium, qui super omnes et per omnia et

stabili fatorum numine Parcę" 6 . Felix. Candidus insuetum miratur limen Olympi sub pedibusque uidet nubes et sydera Daphnis 7 . Campi Elysii 132 . Aurea nunc solio stellantis regia cęli accipit et numerum diuorum altaribus auget 141 . Fama malum quo non aliud uelocius ullum 97 . Fortis. Eneę hasta terrę fixa euelli non potuit. Turnus saxum uix duodecim hominibus

illumina super seruum tuum 418 . Lętatus sum in his quę dicta sunt mihi: In domum Domini ibimus 419 . Mons Syon, qui habitat in Hierusalem. Montes in circuitu eius et Dominus in circuitu populi sui ex hoc nunc et usque in sęculum 420 . Ecce hęreditas Domini, filii; merces fructus uentris. Non confundetur, cum loquetur inimicis suis in porta 421 .

Bonum summum 54. 55 . Veram beatitudinem per unum deum tribui 66 . Boni finis 67 . Visio Dei 71 . Comparatio hominis nunc iusti et olim in paradiso positi 79 . Beatitudo a Deo condita 82 . Inter frui et uti 82 . Promissa, uita ęterna uel tempora ęterna quid sit

99. Gratias agit liberatus a tribulatione. Psalmus XVII 109. Pro beneficiis acceptis ait: In ecclesiis benedicam te. Psalmus XXV. Gratias agit liberatus a periculis. Psalmus XXX 110. Item Psalmus XXXIII 111. Recolens pristina Dei beneficia nunc se deseri queritur. Psalmus XLIII. Gratias agit, quod aliis pereuntibus ipse seruatus sit. Psalmus XLV 112. Pollicetur se oblaturum sacrificium, si erripiatur ab insidiis inimicorum. Psalmus LIII. Liberatus a periculo gratias agit. Psalmus LVI. Item LX 113. Gratias agit

beneficiis. Psalmus CII. Item CIII. Item CIIII 118. Gratiarum actio pro liberatione facta per Christum. Psalmus CVI. Pro reparato in melius regno. Psalmus CVII 118. Quid retribuam Domino. Psalmus CXV. Eructabunt labia mea hymnum etc. Psalmus CXVIII 121. Ecce nunc benedicite Dominum omnes serui Domini. Psalmus CXXXIII. Enarrans beneficia benedicit Domino. Psalmus CXXXIII. Pro liberatione a persecutoribus. Psalmus CXXXVII. Item pro beneficiis. Psalmo eodem* 123. Pro uictoria contra Goliath et Philisteos. Psalmus CXLIII 114.