Your search found 1689 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-1689:

extollens Beatus Domnius. Allel. § VII. Ratio Officii ecclesiastici hodierni pro ecclesia et Diaecesi Spalatensi, die VII. Maii. In festo S. Domnii Episcopi et Martyris. Dupl. I. clas. cum octava. Ex proprio libello SS. Patronorum ecclesiae Metropolitanae Spalatensis, Venetiis excuso an. 1690. Ad Vesperas Antiphonae. Laetamini in Domino diem sacrum recolentes, in quo Beatus Domnius Pontifex et Martyr inclytus ad coelos ascendit. Alleluja. Psal. Dixit Dominus et c. O invictum virum, quem neque promissa Tyranni,

In multis te offendimus,
Sed parce confitentibus,
Et nos placatus precibus
Libera malis omnibus.
Faveto nostris Dominis
In pace, et bello Venetis,
Ut rebus sibi redditis
Te laudent totis animis.
Frange Turcarum rabiem
Tuorum tuens aciem,
Laetam ostende faciem,
Et

Curzura legatos mittens affectat honores,
Ragusij comitem postulat ipsa sibi.
Tunc retinebat sibi comitatus sceptra sonora
Vindex et prudens iura dabat
Nomine Marsilius Georgij Venetusque fatetur;
Colla sibi subdunt omnibus atque suis.
Tempus elapso venit gemino probus anno
Urbem construxit plurima tela ferrens
Plurima tela ferrens tunc ostibus intus et extra;
Tandem

est etiam hec prouintia Illiris a quadam regina Amazonum, que ibi regnauit, de cuius stirpe dicuntur illi populi traxisse originem. Per mare huius prouintie transiuit Antenor Troyanus, qui sue urbis euadens excidium, cum gente Dalmatica prelia multa commisit, ad ultimum peruenit ad partes Venetiarum. Et inde progrediens super oras Padi fluminis edificauit ciuitatem Patauium, que nunc Padua nuncupatur, sicut in Virgilio legitur. 3In istoriis uero Romanorum habetur, quod cum imperator Augustus in partibus Illyricis exercitum duceret et ipse alio properaret, misit

protoflamines, fecit ordinari episcopos, in metropoles uero prouintiarum, ubi erant archiflamines, archiepiscopos censuit statuendos. Unde per horas Adriatici sinus tres direxit pontifices: Apollinarem Rauenne, que est metropolis totius prouincie Emilie, Marcum euangelistam Aquilegie, que preerat Venetie et Ystrie; Domnium uero in Salonam direxit, que caput erat Dalmatie et Croatie. In qua denique ciuitate diutius predicans, multosque per totam prouintiam a gentilitatis errore conuertens, non paruam Christo ecclesiam adunauit, ibique agonem sui martirii felici cruore peregit. Ab huius ergo

quas nunc habet Signiensis ecclesia, que non erat tunc episcopalis sedes. Omnes enim ciuitates predicte ad regnum Chroatie pertinebant. Iaderensis episcopatus non magnam habuit parochiam propter uicinitatem Nonesis et Belgradensis episcopatuum. Cum autem Belgradensis ciuitas destructa fuisset a Venetis, mutauit sedem suam in Scardonam. Traguriensis episcopatus, quia sue metropoli uicinior erat, maiorem diocesim sortitus est, uidelicet castrum Sibinicense cum tota sua iupa, protendebatur enim fere usque ad fluuium Cetinensem. Fuit etiam episcopalis sedes apud Mucarum eratque sua parochia a

Qui uolens eos sibi pacatos efficere uni consensit episcopatum Apsarensem, quem cum duobus aliis episcopatibus, scilicet Vegliensi et Arbensi a subiectione Spalatine ecclesie subtraxerat. Martinum uero fecit eligi ab insulanis, expulso archipresbitero ecclesie Spalatensis, nam comes predictus cum Venetis earundem occupauerat dominium insularum. Et quamuis Martinus potestate Iaderensis comitis fuisset electus, noluit tamen Iadere consecrari, sed profectus Ragusium consecrationem suscepit ab Andrea archiepiscopo Ragusino et ab episcopis Dulcinensi et Suacensi. Et nullam subiectionem faciebat

ut presensit Raynerius archiepiscopus preparatis nauibus multis cum magno comitatu cleri et nobilium ciuitatis uenit ad eum, defferens ei cibaria et exenia multa. Temptabat rogare ipsum, ut ad Spalatensem urbem, que prope erat, diuertere dignaretur, sed non acquieuit papa. Festinabat enim ire Venetias ad componendum cum Frederico imperatore. Nauigauit ergo inde et uenit Iaderam. Fuit autem Raynerius archiepiscopus cum eo. 7Tunc Martinus insularum episcopus recuperata sanitate iam compos mentis effectus, querelam domino pape de sua expulsione et de Lucari intrusione

ut omnes Christiani ad succursum terre sancte se potenter accingerent fecitque indulgentiam omnium peccatorum, quoscumque ibi pro spe uite eterne mori contingeret. 2Tunc totus pene orbis commotus est et maxime de occiduis regionibus multitudo magna crucis suscepto caractere Venetias aduenerunt petentes dari sibi passagium ex classe conductitia Venetorum. Tunc inita pactione de quantitate pecunie pro nautis ac nauibus persoluenda, Veneti eis expediuerunt quinquaginta galeas et totidem magnas naues ac totidem alias ad subuectionem equorum et uictualium et armorum.

fecitque indulgentiam omnium peccatorum, quoscumque ibi pro spe uite eterne mori contingeret. 2Tunc totus pene orbis commotus est et maxime de occiduis regionibus multitudo magna crucis suscepto caractere Venetias aduenerunt petentes dari sibi passagium ex classe conductitia Venetorum. Tunc inita pactione de quantitate pecunie pro nautis ac nauibus persoluenda, Veneti eis expediuerunt quinquaginta galeas et totidem magnas naues ac totidem alias ad subuectionem equorum et uictualium et armorum. Preter hec autem fuerunt et aliarum nauium expeditiones priuatim conductarum

2Tunc totus pene orbis commotus est et maxime de occiduis regionibus multitudo magna crucis suscepto caractere Venetias aduenerunt petentes dari sibi passagium ex classe conductitia Venetorum. Tunc inita pactione de quantitate pecunie pro nautis ac nauibus persoluenda, Veneti eis expediuerunt quinquaginta galeas et totidem magnas naues ac totidem alias ad subuectionem equorum et uictualium et armorum. Preter hec autem fuerunt et aliarum nauium expeditiones priuatim conductarum factusque est stolus naualis exercitus copiosus. Hoc etiam Veneti conditionaliter

ac nauibus persoluenda, Veneti eis expediuerunt quinquaginta galeas et totidem magnas naues ac totidem alias ad subuectionem equorum et uictualium et armorum. Preter hec autem fuerunt et aliarum nauium expeditiones priuatim conductarum factusque est stolus naualis exercitus copiosus. Hoc etiam Veneti conditionaliter Francigenis studuerunt apponere, ut ubicumque ipsi uellent cum toto exercitu applicare, tenerentur ex pacto contra omnes homines Venetos adiuuare. 3Erant autem eo tempore Iaderenses Venetis multum infesti. Quacumque enim ex parte poterant, Venetos

armorum. Preter hec autem fuerunt et aliarum nauium expeditiones priuatim conductarum factusque est stolus naualis exercitus copiosus. Hoc etiam Veneti conditionaliter Francigenis studuerunt apponere, ut ubicumque ipsi uellent cum toto exercitu applicare, tenerentur ex pacto contra omnes homines Venetos adiuuare. 3Erant autem eo tempore Iaderenses Venetis multum infesti. Quacumque enim ex parte poterant, Venetos inuadebant, bona eorum diripientes, iniuriantes, trucidantes et quicquid mali exercere ualebant in ipsos, totis uiribus conabantur. Quippe diuitiis affluentes

conductarum factusque est stolus naualis exercitus copiosus. Hoc etiam Veneti conditionaliter Francigenis studuerunt apponere, ut ubicumque ipsi uellent cum toto exercitu applicare, tenerentur ex pacto contra omnes homines Venetos adiuuare. 3Erant autem eo tempore Iaderenses Venetis multum infesti. Quacumque enim ex parte poterant, Venetos inuadebant, bona eorum diripientes, iniuriantes, trucidantes et quicquid mali exercere ualebant in ipsos, totis uiribus conabantur. Quippe diuitiis affluentes multa lasciuie insolentia raptabantur, erant enim superbia tumidi,

Hoc etiam Veneti conditionaliter Francigenis studuerunt apponere, ut ubicumque ipsi uellent cum toto exercitu applicare, tenerentur ex pacto contra omnes homines Venetos adiuuare. 3Erant autem eo tempore Iaderenses Venetis multum infesti. Quacumque enim ex parte poterant, Venetos inuadebant, bona eorum diripientes, iniuriantes, trucidantes et quicquid mali exercere ualebant in ipsos, totis uiribus conabantur. Quippe diuitiis affluentes multa lasciuie insolentia raptabantur, erant enim superbia tumidi, potentia elati, de iniuriis gloriantes, de malitiis exultantes,

ad nequitie sue cumulum addiderunt, ut catholice fidei normam spernerent et heretica se permitterent tabe respergi. Nam pene omnes, qui nobiliores et maiores Iadere censebantur, libenter recipiebant hereticos et fouebant. 4Itaque uniuersa classium multitudo sustulerunt se a Venetiis anno domini millesimo ducentesimo tertio, mense octubri, et uenientes circa oras Ystrie, intrauerunt in Dalmatiam, applicuerunt prope Iaderensium ciuitatem. 5Erant autem insigniores duces ipsius exercitus: ex parte Francorum quidam Symon comes de Monteforti, ex parte

anno domini millesimo ducentesimo tertio, mense octubri, et uenientes circa oras Ystrie, intrauerunt in Dalmatiam, applicuerunt prope Iaderensium ciuitatem. 5Erant autem insigniores duces ipsius exercitus: ex parte Francorum quidam Symon comes de Monteforti, ex parte uero Venetorum erat dux Henricus Dandolus, uir ualde strenuus et circumspectus. Qui licet corporalibus oculis cecutiret, mente tamen satis nouerat perspicaciter intueri. 6Igitur ubi se Iaderenses uiderunt ab exercitu circumuallari, timuerunt ualde, quid consultius agerent nescientes.

nesciebant miserandi ciues, quid potius, funerea an publica officia, procurarent. Sicque factum est, ut infelix ciuitas, suorum presidiis indefensa, in breui et de facili ab hostibus caperetur. Die autem sancti Crisogoni, qui apud illos celeberrimus habebatur, diuina ultio patuit super eos. Nam Veneti tunc de ratibus egressi cateruatim in ciuitatem irruerunt, quam in momento captam et aliquamdiu hospitatam in recessu totam in solitudinem redegerunt. Dirruerunt enim omnes muros eius et turres per circuitum et uniuersas domos intrinsecus, nil nisi solas ecclesias relinquentes. Inde autem

enim omnes muros eius et turres per circuitum et uniuersas domos intrinsecus, nil nisi solas ecclesias relinquentes. Inde autem recedens omnis illa classium multitudo perrexit Constantinopolim et cepit eam. 7Tunc Iaderenses, patria exules, ceperunt per mare discurrere, magnas Venetorum cedes, ubicumque eos inuadere poterant, facientes. At Veneti missis galeis et nauibus edificauerunt quoddam presidium in insula ante Iaderam ubi plurima considens aties armatorum, prohibebant Iaderenses ciuitatem ingredi eos per mare undique insequentes. 8His diebus

intrinsecus, nil nisi solas ecclesias relinquentes. Inde autem recedens omnis illa classium multitudo perrexit Constantinopolim et cepit eam. 7Tunc Iaderenses, patria exules, ceperunt per mare discurrere, magnas Venetorum cedes, ubicumque eos inuadere poterant, facientes. At Veneti missis galeis et nauibus edificauerunt quoddam presidium in insula ante Iaderam ubi plurima considens aties armatorum, prohibebant Iaderenses ciuitatem ingredi eos per mare undique insequentes. 8His diebus aduenerunt decem galee Gagetanorum ad Dalmatie partes. Tunc

aties armatorum, prohibebant Iaderenses ciuitatem ingredi eos per mare undique insequentes. 8His diebus aduenerunt decem galee Gagetanorum ad Dalmatie partes. Tunc Bernardus archiepiscopus Spalatensis accedens ad eos, locutus est cum eis, ut darent auxilium Iaderensibus contra Venetos, qui presidium insidebant. Cum ergo Gagetani archiepiscopo acquiescerent, facta pactione de stipendio percipiendo abiit archiepiscopus Vranam, et accepit quandam argenti quantitatem, quam rex aput templarios deposuerat; et soluto stipendio coadunauerunt se Iaderenses cum Gagetanis et

Cum ergo Gagetani archiepiscopo acquiescerent, facta pactione de stipendio percipiendo abiit archiepiscopus Vranam, et accepit quandam argenti quantitatem, quam rex aput templarios deposuerat; et soluto stipendio coadunauerunt se Iaderenses cum Gagetanis et abeuntes ceperunt pugnare fortiter cum Venetis, qui erant in castro. Et tandem Veneti impares uiribus, defecti iam et languentibus dextris resistere nequiuerunt. Tunc Iaderenses cum Gaietanis potita uictoria, quotquot Venetos in castro illo inuenerunt, omnes gladio peremerunt destructoque totius munitionis illius edificio, Iaderam

facta pactione de stipendio percipiendo abiit archiepiscopus Vranam, et accepit quandam argenti quantitatem, quam rex aput templarios deposuerat; et soluto stipendio coadunauerunt se Iaderenses cum Gagetanis et abeuntes ceperunt pugnare fortiter cum Venetis, qui erant in castro. Et tandem Veneti impares uiribus, defecti iam et languentibus dextris resistere nequiuerunt. Tunc Iaderenses cum Gaietanis potita uictoria, quotquot Venetos in castro illo inuenerunt, omnes gladio peremerunt destructoque totius munitionis illius edificio, Iaderam intrauerunt. Et tunc ruinas domorum suarum,

deposuerat; et soluto stipendio coadunauerunt se Iaderenses cum Gagetanis et abeuntes ceperunt pugnare fortiter cum Venetis, qui erant in castro. Et tandem Veneti impares uiribus, defecti iam et languentibus dextris resistere nequiuerunt. Tunc Iaderenses cum Gaietanis potita uictoria, quotquot Venetos in castro illo inuenerunt, omnes gladio peremerunt destructoque totius munitionis illius edificio, Iaderam intrauerunt. Et tunc ruinas domorum suarum, ut poterant, instaurantes, habitauerunt in eis. Miserunt autem Venetias et fecerunt pacem cum ipsis, iurantes eis subiectionem perpetuam et

nequiuerunt. Tunc Iaderenses cum Gaietanis potita uictoria, quotquot Venetos in castro illo inuenerunt, omnes gladio peremerunt destructoque totius munitionis illius edificio, Iaderam intrauerunt. Et tunc ruinas domorum suarum, ut poterant, instaurantes, habitauerunt in eis. Miserunt autem Venetias et fecerunt pacem cum ipsis, iurantes eis subiectionem perpetuam et fidelitatis constantiam obseruare. 9Eodem tempore uolentes Veneti de Bernardo archiepiscopo sumere ultionem, uenerunt cum galeis et destruxerunt turrem cum palatio, quam idem archiepiscopus construxerat

munitionis illius edificio, Iaderam intrauerunt. Et tunc ruinas domorum suarum, ut poterant, instaurantes, habitauerunt in eis. Miserunt autem Venetias et fecerunt pacem cum ipsis, iurantes eis subiectionem perpetuam et fidelitatis constantiam obseruare. 9Eodem tempore uolentes Veneti de Bernardo archiepiscopo sumere ultionem, uenerunt cum galeis et destruxerunt turrem cum palatio, quam idem archiepiscopus construxerat in insula Hurania, que est ante Salonam. 10His ita gestis, quedam controuersia cepit inter Bernardum archiepiscopum et eius canonicos

concilii perlegit et exposuit. XXV. De passagio Andree regis 1Per idem tempus Andreas rex Hungarie uotum patris exequi cupiens, crucis suscepto signaculo, ad auxilium terre sancte iter arripuit profecturus. Misit ergo, et conduxit naues magnas a Venetiis, ab Ancona et Iadera, et ab aliis ciuitatibus Adriactici sinus fecitque omnes applicare ad portum Spalatine ciuitatis. Premisit autem omnem apparatum armorum et escarum in multitudine curruum et iumentorum. Qui uenientes repleuerunt omnia per circuitum ciuitatis. Precessit autem regem et

uero legatus Acontius in Bosnam contra hereticos profectus, multo ibi tempore pro statu catholice fidei laborauit. 12His temporibus factus est terremotus magnus et orribilis in die Natiuitatis Domini circa horam tertiam, per Liguriam, Emiliam et per marchiam Veneticam, ita ut multa edificia ad terram ruerent, ciuitas uero Brixiana ex magna parte sui prostrata est multaque hominum multitudo et maxime hereticorum oppressa est et extincta. 13Eodem anno in die assumptionis Dei Genitricis, cum essem Bononie in studio, uidi sanctum

ceperant, minora. Pacti sunt autem, quod numquam ad latrocinandum exirent, iuramenti se uinculi astringentes et obligantes, quod, si quando in contrarium facerent, tenerentur soluere Spalatensibus duo millia iperperorum, et quod ab offensione istorum precipue abstinerent, uidelicet Spalatensium, Venetorum et Anconitanorum; imperatori namque obsides dederant, ut nullam in toto regno Appulie lesionem inferrent. Iurauerunt etiam, ut omnibus amicis et iuratis Spalatensium eadem pacis federa obseruarent. Et sic eorum captiui relaxati sunt omnes. XXXVI. De peste

regimen tardus. XLII. De secunda captione Iadre 1Hoc tempore Iaderenses ciues, letis successibus subleuati, ceperunt animos ad insolentias retorquere et contempnentes uetera, quibus optimo statu florebant, uoluerunt noua et incerta moliri. Etenim Venetico dominatui rebellantes cupiebant se ab ipsius iugo prorsus subtrahere. Cum enim inter ceteros comprouinciales suos terra marique forent potentia et diuitiis sublimati, fastidio habere ceperunt nauticis lucris incumbere, uoluerunt militie pompas inaniter experiri. Constructis nempe uillis et

potentia et diuitiis sublimati, fastidio habere ceperunt nauticis lucris incumbere, uoluerunt militie pompas inaniter experiri. Constructis nempe uillis et oppidis gaudebant militari equitatu uolare. Quam ob rem rupto federe dominationis antique, iuramenti religione contempta, manifestos se hostes Venetis ostenderunt. 2Sed Veneti, ut circumspecti et solertes uiri, a principio dissimulantes iniurias et dampna equanimiter supportantes traxerunt prius cunctos captiuos et pecunias, quas Iadre habuerant, receperunt. Deinde paulatim preparauerunt naualem exercitum fortem et

ceperunt nauticis lucris incumbere, uoluerunt militie pompas inaniter experiri. Constructis nempe uillis et oppidis gaudebant militari equitatu uolare. Quam ob rem rupto federe dominationis antique, iuramenti religione contempta, manifestos se hostes Venetis ostenderunt. 2Sed Veneti, ut circumspecti et solertes uiri, a principio dissimulantes iniurias et dampna equanimiter supportantes traxerunt prius cunctos captiuos et pecunias, quas Iadre habuerant, receperunt. Deinde paulatim preparauerunt naualem exercitum fortem et magnum et multis machinis fabricatis, pluribus

et magnum et multis machinis fabricatis, pluribus instrumentis bellicis adaptatis, circa festum beati Petri in magna classium multitudine Iadre applicuerunt. Quam undique impugnantes machinis et balistis acre certamen eis iugiter inferebant. Fecerunt etiam Iaderenses machinas contra machinas Venetorum habebantque magnas oppugnantium copias Sclauorum et Hungarorum cum quibus, quantum poterant, hostili uiolentie resistebant. Octo autem siue decem diebus elapsis contigit banum Dyonisium saggitte ictu paululum uulnerari. Hunc rex ad auxilium Iaderensibus miserat, ut esset dux et signifer

Iaderensibus miserat, ut esset dux et signifer exercitus militaris. Quo uulnere pauefactus fecit se extra ciuitatem a militibus deportari. Quo uiso Iaderenses timor et ebetudo mentis cecidit super eos putantes banum esse mortuum nec sperabant absque Hungarorum adminiculo posse resistere uiolentie Venetorum. Qua de re statim relinquentes pugnam terga uertunt et quicquid poterant de domibus rapientes cucurrerunt ad portam et infringentes ianuas exierunt. Et quia magna erat oppresio multitudinis fugientium, ceperunt alii murum scandere et religatis ad propugnacula funibus dimittebant se

pugnam terga uertunt et quicquid poterant de domibus rapientes cucurrerunt ad portam et infringentes ianuas exierunt. Et quia magna erat oppresio multitudinis fugientium, ceperunt alii murum scandere et religatis ad propugnacula funibus dimittebant se certatim ex menibus et abibant. At uero Veneti uidentes suos hostes in fugam uersos continuo armati de ratibus descendunt et incedentes pedetentim nullamque cedem facientes ex eis permiserunt omnes abire. Et sic tota ciuitas capta est ferme absque ulla strage alterutrius partis. His breuiter prelibatis ad materiam

mortis incursum. Cum autem ad suum dominum reuersus fuisset, cepit idem cardinalis ad ipsius promotionem satis uigilanter intendere, et ipsum in notitiam et gratiam domini pape deuenire fecit. 3Consecratus tandem et palliatus recessit de curia et transiens per Lombardiam deuenit Venetias, ibidem aliquantam faciens moram emit, que sibi erant necessaria. Viginti fere annis in Romana curia commorando non paruam cumulauerat pecunie summam. Inde iter arripiens uenit per Carinthiam et transiens per partes Aquilegie a domino Bertoldo, patriarcha, honorifice susceptus est. Quem

Salonę in insulis fugientes accesserunt prudenter ad palatium Spalatinum et ibi postmodum habitauerunt. Ex quibus Salonitanis ciuibus nati sunt Deo auctore successiuis temporibus nobiles Spalatini. Et ideo uero sunt nobiles et uera fama nobilitatis eorum, quum ortum a nobilibus habuerunt, sicut Veneti, Paduani et alij quam plures nobiles habuerunt eorum antiquam originem a Troyanis et alijs nobilibus huius orbis. De nobili autem ciuitate Salona fit mentio in iure canonico in multis decretis inuestigatis per ipsum dominum Perceualum,

ostendit potentiam, et quondam in extasi sue mentis positus uerba in principio proposita titubabat: Domine, quid etc. Uti reuera ipsum elegicum carumque, manu forti denodatum, tripartitam aut alegoricam presignat censuram. Iadera utique, quę tantis ignominiis et molestiis Venetorum multo iam temporis profluxo curiculo extitit dirissime cepsitata, quod non solum mamonam temporalem, quam homines presenti seculo ducunt uitam, consumere nitebatur, verum etiam, quod deterius est, corpore et uita cupiebat priuare, decus nec gloriam

uitam, consumere nitebatur, verum etiam, quod deterius est, corpore et uita cupiebat priuare, decus nec gloriam recolens, sed eas procul a se abiiciens tanquam iustitiam suffocans atque studiosam politicam, quam summus Monarcha gelatus est, uelut tegens in antro. Illi Veneti Iaderanorum urbem, quę principatum inter ciuitates regionis Dalmatię dicitur obtinuisse, delere de terra uiuentium proposuerunt ac anguste et horrende dissipare, nullum genus sceleris atribuentes eidem, sed dethrahentium linguis fidem adhibentes spiritum contentum non gerere de imperii

in ea comperientes, sicuti lupus immisericors rapit agnum. Quot insontes adhuc ubere alitos ipsorum motionis casu ualuas per orbis girum erumnando direxerunt! Quot egregios, quot alterius conditionis, qui forte adhuc potirentur uita, spiritum naturę ad superiora fecerunt conuolare! Equum nomen Venetię sibi assumpserunt, quia omnes uenatur, ut absorbeat, et numquam gurgitatum refundens. Nam sermo eius numquam fixus in ore habitat, sed ut uaga per aera fertur auis, geminata perutitur parabola, id quod decentiores et elegantiores oratores statuunt et

uestre beniuolentię rogatu, quo sincero uestro scripto crebrius auxistis flagitandum, ut motionis casus et condecens memorate nostrę patrie discordiasque habitas inter emulos seriatim uobis segniter festinarem legare. Secundo, ne tam horrendus excessus per Venetos exactus in prolixitate defluat temporis, sed ut posteris eorum crudelitas reminiscentię comendetur, curaui actus militiam agonesque partium per capitula singillatim et distincte in his scriptis pertractare. Explicit prologus et epistola.

potestati. Et accipiente dicta comitiua itinere, cum incolumitate peruenit in fines Bihach, ibi castrametatus est fere per decem et octo diebus. Omnes Slaui sublimes, mediocres et infimi aduentum regis intelligentes, timuerunt quippe, necnon ciuitates maritime, quas tunc temporis Venetorum potentia gubernabat, vehementer conceperunt formidinem, atque ad eum omnes Croati preter tantum duos, quos confestim nominabo, transmearunt debitam reueren- tiam impendentes ac claues castrorum cunctarumque suarum uallationum et possessionum

reuersione uniuersi ingenui atque plebei uehementem conceperunt cordis turbationem increpantes eosdem de ipsorum itineris reuersione, quamuis alter eorum S. Michael tirannis apponebat, sed quia duo ut maior pars et uis, oportuit aquiescere eorum uoluntati. Immensam suscipientes Veneti letitiam propter regis reuersionem, clare estimantes nullos alios miscuisse regis motionem preter Iaderanorum industriam ac asserentes Iadram fore fidelem regis ac eius inductu omnia castra Croatica regi tradita ipse uiriliter gubernat. Propter quod inanimati ipsi Veneti dirissimum furorem

Immensam suscipientes Veneti letitiam propter regis reuersionem, clare estimantes nullos alios miscuisse regis motionem preter Iaderanorum industriam ac asserentes Iadram fore fidelem regis ac eius inductu omnia castra Croatica regi tradita ipse uiriliter gubernat. Propter quod inanimati ipsi Veneti dirissimum furorem contra Iadertinos eructarunt, sicut Deo concedente studui propalare. 5. Quomodo Veneti sub tegimento quinque litteras inferius descriptas destinarunt Veneti quidem

inductu omnia castra Croatica regi tradita ipse uiriliter gubernat. Propter quod inanimati ipsi Veneti dirissimum furorem contra Iadertinos eructarunt, sicut Deo concedente studui propalare. 5. Quomodo Veneti sub tegimento quinque litteras inferius descriptas destinarunt Veneti quidem iam preconceptum animum sui exequendi propositi grandem stipendiarunt turbam pro transfretatione ad Dalmatinas partes in confusionem Iadrę in classibus duodenis, quarum generalis erat capitaneus

inanimati ipsi Veneti dirissimum furorem contra Iadertinos eructarunt, sicut Deo concedente studui propalare. 5. Quomodo Veneti sub tegimento quinque litteras inferius descriptas destinarunt Veneti quidem iam preconceptum animum sui exequendi propositi grandem stipendiarunt turbam pro transfretatione ad Dalmatinas partes in confusionem Iadrę in classibus duodenis, quarum generalis erat capitaneus prefectus Petrus de Canali. Ipsis Iadertinis quodam tegimento ypocrisis,

classibus in detrimentum illorum fuisse, per quos aduenerant, penitus epistolas plumbeis apositione sigillis in membranis tenoris infrascripti mandarunt. Prima epistola Andreas Dandulo, Dei gratia Venetiarum, Dalmatię atque Croatię dux, dominus quarte partis et dimidii totius imperii Romanię, nobili et sapienti uiro Marco Cornario, de suo mandato comiti Iadrę, ac prudentibus uiris iudicibus, consilio et comuni Iadrę, fidelibus dilectis salutem et dilectionis affectum.

cum uestram conseruationem totis uiribus affectemus et intendamus modis omnibus procurare. Data in nostro ducali palatio die XVIII Iunii, XIII indictione. Prima epistola Andreas Dandolo, Dei gratia Dux Venetiarum et cetera ut supra, salutem et dilectionis affectum. Curis assiduis ad conseruationem uestram et aliorum nostrorum fidelium et terrarum misimus ad uos et ad partes Slauonię nostros prouisores, ut circa ea, quę sunt honoris nostri et

Paramus duas galeas armatas, quas celeriter mittimus ad partes illas. Datum in nostro ducali palatio die penultimo Iunii, XIII indictione. Tertia epistola Andreas Dandolo, Venetiarum, Dalmatię et cetera ut supra, salutem et dilectionis affectum. Habuimus per litteras prouisorum nostrorum existentium in partibus Slauonię plenam notitiam de constantia et fidelitate, quam ad nostrum dominium prompte geritis et habetis, de quibus fidelitatem uestram

et bonum, ac degente et alio necessario subsidio uobis subueniri intendimus, sicut fuerit opportunum. Datum in nostro Ducali palatio die X Iulii, XIII Indictione. Quarta epistola Andreas Dandolo, Dei gratia Venetiarum, Dalmatię atque Croatię Dux et cetera ut supra, salutem et dilectionis affectum. Tam per litteras uestri comitis, quam prouisorum nostrorum, quos destinauimus ad partes Slauonie, fidem et deuotionem, quam ad nostrum commune geritis et

uiribus anhellamus tamquam illi, qui statum uestrum prosperum uelud proprium omni tempore peroptamus. Datum in nostro Ducali palatio die XVIII Iulii, XIII Indictione. Quinta epistola Andreas Dandolo, Dei gratia Venetiarum et Dalmatię et cetera ut supra prima epistola, salutem et dilectionis affectum. Denotamus uobis, quod ad uestram et ad aliorum nostrorum fidelium et terrarum Slauonię securitatem et conseruationem totis viribus elligere et facere nostrum Capitaneum Generalem, quem cum

Et morantibus ipsis prouisoribus Iadrę tantum uno naturali die, uersus reliquas maritimas ciuitates Dalmatie transfretarunt ibidem fideles eorum hortantes, ut fidelitatem, quam ceperant, constantiorem efficerent. Epistolas quidem superius perscriptas ac prouisores ipsi Veneti ad ipsas partes destinarunt nondum ipso Ludouico rege a finibus Bihacii sequestrato. 6. De Venetorum fraudulenta perpetratione Et quamplures alias epistolas dicti

efficerent. Epistolas quidem superius perscriptas ac prouisores ipsi Veneti ad ipsas partes destinarunt nondum ipso Ludouico rege a finibus Bihacii sequestrato. 6. De Venetorum fraudulenta perpetratione Et quamplures alias epistolas dicti Veneti dictis Iadertinis mandarunt, ut in fidelitate, quam semper de eis optarunt, deberent constantius perseuerare, ut uberiorem gratiam possent coram Ducali dominatione promereri. Hec autem ipsi Veneti

Veneti ad ipsas partes destinarunt nondum ipso Ludouico rege a finibus Bihacii sequestrato. 6. De Venetorum fraudulenta perpetratione Et quamplures alias epistolas dicti Veneti dictis Iadertinis mandarunt, ut in fidelitate, quam semper de eis optarunt, deberent constantius perseuerare, ut uberiorem gratiam possent coram Ducali dominatione promereri. Hec autem ipsi Veneti inique et fraudulenter peragebant, ut possent aptius eorum perfidam conceptionem

De Venetorum fraudulenta perpetratione Et quamplures alias epistolas dicti Veneti dictis Iadertinis mandarunt, ut in fidelitate, quam semper de eis optarunt, deberent constantius perseuerare, ut uberiorem gratiam possent coram Ducali dominatione promereri. Hec autem ipsi Veneti inique et fraudulenter peragebant, ut possent aptius eorum perfidam conceptionem efficaciter terminare, certe Deum, qui est causa causarum et primum ens, pre eorum oculis minime circumponentes nec aliquod genus coloris iustitię inspicientes sicut illi, qui sine lege erumpnosam ducunt

Quorum nobilium progenies excellentior illis diebus in ipsa urbe minime reperiebatur atque ipsorum populariorum plebeitas tutior non extimabatur nec probior. Et tam istos, quam illos Pagi sic detentos cum tuta comitiua Nonam transmiserunt et, ibidem per aliquot dies captiuatis manentibus, Venetias eos destinarunt. Quibus Venetiis manentibus ductis nocte tenebrosa, ipsos in aspero clauserunt ergastulo. Grandem equidem copiam uirorum armatorum in ciuitate Nonę, tam peditum quam equitum, ipsi Veneti stabilierunt, omnesque ciuitatum homines ac castra regionis Croatię et

excellentior illis diebus in ipsa urbe minime reperiebatur atque ipsorum populariorum plebeitas tutior non extimabatur nec probior. Et tam istos, quam illos Pagi sic detentos cum tuta comitiua Nonam transmiserunt et, ibidem per aliquot dies captiuatis manentibus, Venetias eos destinarunt. Quibus Venetiis manentibus ductis nocte tenebrosa, ipsos in aspero clauserunt ergastulo. Grandem equidem copiam uirorum armatorum in ciuitate Nonę, tam peditum quam equitum, ipsi Veneti stabilierunt, omnesque ciuitatum homines ac castra regionis Croatię et Dalmatię contra Iadram arma sumpserunt

tuta comitiua Nonam transmiserunt et, ibidem per aliquot dies captiuatis manentibus, Venetias eos destinarunt. Quibus Venetiis manentibus ductis nocte tenebrosa, ipsos in aspero clauserunt ergastulo. Grandem equidem copiam uirorum armatorum in ciuitate Nonę, tam peditum quam equitum, ipsi Veneti stabilierunt, omnesque ciuitatum homines ac castra regionis Croatię et Dalmatię contra Iadram arma sumpserunt et in tutelam Venetorum, nec non Ragusienses, Spalatenses et Arbenses atque Tragurienses, quilibet eorum unam classem seu galeolam in obsidium et iacturam Iadrę in

ductis nocte tenebrosa, ipsos in aspero clauserunt ergastulo. Grandem equidem copiam uirorum armatorum in ciuitate Nonę, tam peditum quam equitum, ipsi Veneti stabilierunt, omnesque ciuitatum homines ac castra regionis Croatię et Dalmatię contra Iadram arma sumpserunt et in tutelam Venetorum, nec non Ragusienses, Spalatenses et Arbenses atque Tragurienses, quilibet eorum unam classem seu galeolam in obsidium et iacturam Iadrę in fauoremque Venetorum armauerunt. Alieque ciuitates parauerunt lebulos armatos iuxta eorum dignam possibilitatem.

stabilierunt, omnesque ciuitatum homines ac castra regionis Croatię et Dalmatię contra Iadram arma sumpserunt et in tutelam Venetorum, nec non Ragusienses, Spalatenses et Arbenses atque Tragurienses, quilibet eorum unam classem seu galeolam in obsidium et iacturam Iadrę in fauoremque Venetorum armauerunt. Alieque ciuitates parauerunt lebulos armatos iuxta eorum dignam possibilitatem. [7.] Qualiter Veneti obsederunt Iadram per mare Mane quidem facto

seu galeolam in obsidium et iacturam Iadrę in fauoremque Venetorum armauerunt. Alieque ciuitates parauerunt lebulos armatos iuxta eorum dignam possibilitatem. [7.] Qualiter Veneti obsederunt Iadram per mare Mane quidem facto duodecimi diei ipsius mensis Augusti dictus Petrus, Capitaneus generalis decem galearum, iussu Ducali ex parte quirinali portus Iadrę ultra Sagularum obsedit Iadram, ita quod exeuntibus et intrantibus penitus erat uia artissima. Ad

completum, quorum nomina sunt: Petrus de Matafarro et Martinussius de Butouano. Et ad ipsius Capitanei conspectum presentati causam rumoris per ipsum illatam diligenter inquisierunt ac ut si aliquis ciuium uel commune aliquo errore est mandatus, correctio cedat iuxta uoluntatem communitatis Venetiarum, sed mirum, quare tam aspera contra Iadram perpetrantur. Dicito: Quid cupit Ducalis sublimitas a fidelibus Iadertinis, forssan uoluntati Venetiarum se adherebunt. Capitaneus, his auditis, tale responsum suorum uerborum cepit " proferre: Ea, que per eum illata

ipsum illatam diligenter inquisierunt ac ut si aliquis ciuium uel commune aliquo errore est mandatus, correctio cedat iuxta uoluntatem communitatis Venetiarum, sed mirum, quare tam aspera contra Iadram perpetrantur. Dicito: Quid cupit Ducalis sublimitas a fidelibus Iadertinis, forssan uoluntati Venetiarum se adherebunt. Capitaneus, his auditis, tale responsum suorum uerborum cepit " proferre: Ea, que per eum illata feruntur, iussu Ducalis excellentię perpetrat et exercet, non sponte sed coacte et uiolenter, si qua iussu suo agantur. Cuius responsionem nobiles

retulit idem legatus ea, quę a Capitaneo didicerat, Iadrensi Consilio. De quo Iadertini valde gauisi tres honoratos elegerunt viros, quorum primus dominus Nicolaus, Dei gratia Iadrensis archiepiscopus, alius Martinusius predictus et vltimus Thomas Iacobi de Petrizo vocati sunt, qui Venetias transfretare celeriter studeant, admirrantes coram Duce et Consilio Venetiarum de nouitate eisdem facta et damno Iadertinis perpetrato, spondentes volentes statuere eorum correctioni, si aliquo errore forent inquinati. Et ipso die nominatus Capitaneus per eius galeas publice iussit voce

Consilio. De quo Iadertini valde gauisi tres honoratos elegerunt viros, quorum primus dominus Nicolaus, Dei gratia Iadrensis archiepiscopus, alius Martinusius predictus et vltimus Thomas Iacobi de Petrizo vocati sunt, qui Venetias transfretare celeriter studeant, admirrantes coram Duce et Consilio Venetiarum de nouitate eisdem facta et damno Iadertinis perpetrato, spondentes volentes statuere eorum correctioni, si aliquo errore forent inquinati. Et ipso die nominatus Capitaneus per eius galeas publice iussit voce preconis peruulgare, vt omnes Veneti Iadrę morantes pariter cum eorum mobili

studeant, admirrantes coram Duce et Consilio Venetiarum de nouitate eisdem facta et damno Iadertinis perpetrato, spondentes volentes statuere eorum correctioni, si aliquo errore forent inquinati. Et ipso die nominatus Capitaneus per eius galeas publice iussit voce preconis peruulgare, vt omnes Veneti Iadrę morantes pariter cum eorum mobili et bonis omnibus vsque per quatuor continuos dies debeant a ciuitate Iadrę recedere. Et si qui ad terminum predictum abire non festinauerint, non ut ciuis Venetus habebitur sed ut eius infidelis erit ab omnibus

galeas publice iussit voce preconis peruulgare, vt omnes Veneti Iadrę morantes pariter cum eorum mobili et bonis omnibus vsque per quatuor continuos dies debeant a ciuitate Iadrę recedere. Et si qui ad terminum predictum abire non festinauerint, non ut ciuis Venetus habebitur sed ut eius infidelis erit ab omnibus habendus. Et si qui recedere curauerunt, tuti relaxati sunt nec aliquis ipsorum extitit detentus. 8. De abominabili opere per Venetos exacto Luminante vero XIII die mensis

terminum predictum abire non festinauerint, non ut ciuis Venetus habebitur sed ut eius infidelis erit ab omnibus habendus. Et si qui recedere curauerunt, tuti relaxati sunt nec aliquis ipsorum extitit detentus. 8. De abominabili opere per Venetos exacto Luminante vero XIII die mensis Augusti, anno et indictione supra patefactis, dum tertia hora ipsius diei defecisset, quędam galeę de superiori numero imperio Petri, Capitanei prefati, quoddam horribilissimum scelus, non solum hominibus abominabile putatur, immo

cum insontes se fore sentiant. Nondum naturalis dies suum cursum terminauit, quod, a vobis obtenta licentia, Iadertini tres vel plures ad Ducalem dignitatem deuote destinent legatos in cuius conspectu condiciones ipsorum fideliter patefacient offerentes se executuros quicquid Venetorum potentia iusserit exercendum, cedentia honori eius statuique ciuitatis Iadrę. Quamobrem dicti ciues humiliter ut domino speciali deuote supplicant, quatinus dignetur vestra nobilis Dignitas ab horum perpetratione actuum cessare, nec talia dispendia eos velle pati, quousque Ducali

libera potestas. De duobus vnum eligant: Aut huius vrbis omnia męnia circumualata funditus euertant nec non omnia castra fortitudinesque, tam sitas intra quam extra ciuitatem Iadrę, tradere ac designare sine alicuius ambiguitatis obstaculo velint in potentiam Ducis et totius comunis Venetiarum – hoc addito, quod tribuant comiti electo per ipsum "# nostrum comune liberum et expressum dominium in omnibus iustitiam meditando iuxta ipsius nutum et voluntatem, nihilominus rura possessionesque eorum omnes in vsum et vtilitatem iuxta ipsorum beneplacitum et

comiti electo per ipsum "# nostrum comune liberum et expressum dominium in omnibus iustitiam meditando iuxta ipsius nutum et voluntatem, nihilominus rura possessionesque eorum omnes in vsum et vtilitatem iuxta ipsorum beneplacitum et libitum conuertant- aut ipsi contra Venetorum potentiam viriliter procurent resistere, cum multo plus puto fore sanctius eis velle ad primum applicare partitum.” Percipiensque tales rumores nuntius cum comitatu ciuitatem rediit relationemque ipsis ciuibus indicauit. Decernentes pro sanctiori velle potentię resistere Venetorum quam

ipsi contra Venetorum potentiam viriliter procurent resistere, cum multo plus puto fore sanctius eis velle ad primum applicare partitum.” Percipiensque tales rumores nuntius cum comitatu ciuitatem rediit relationemque ipsis ciuibus indicauit. Decernentes pro sanctiori velle potentię resistere Venetorum quam tunc eorum videre ciuitatem in ruinam precipitare, nec tali consentire pacto et ad talem deuenire conditionem. 9. Qualiter Iadertini sanctius sibi elegerunt consilium Nunc

nec tali consentire pacto et ad talem deuenire conditionem. 9. Qualiter Iadertini sanctius sibi elegerunt consilium Nunc Iadertini parant sibi arma, quia iam veraciter sunt certificati de Venetorum odio. Muniunt ciuitatem diuersis generibus edificiorum atque cui potissimo hero tradere ipsorum vrbem, qui velit, possit ac sciat eos et ciuitatem ipsorum ab eorum ęmulis et obsidionibus fęliciter tueri, toto conamine mutuo disputant. Vnusque illorum generosus prosapia, digniori

conamine mutuo disputant. Vnusque illorum generosus prosapia, digniori suffultus industria, inter eos indicto silentio audacter faminauit “Diserti Iadertini, hic flos, hic vniuersa ciuitatis perspicacitas est cumulata. Nullus nostrum ignorare debet, quale nobis instat periculum de Venetorum odio, sed grauius est discrimen nostram vrbem nostris oculis intuentibus dissolatam videre. Hortor vos vniuersos huius vrbis egregios ciues, ut primitus cruce premuniti Christi arma sumamus, cum primum Deus superbiam odio habeat, que precipue in nostris abundat ęmulis. Tutamque

in magna clade se immiscunt et ad arctissimas perueniunt conditiones, ut Deo condonante gratiam satis lucide propalare studemus. Regnante vero vespere diei XV i20 Augusti predicti mensis, quidam classem seu galellam, in qua vltra decem potentiores viri de ciuitate Tragurii, qui Venetis transfretare extimabantur, in Vallem magistrorum applicauit. Quam Iadertini cum duabus barcis armigeratis cęperunt omnesque eius nobiliores et aliquos eius plebeios in carcerem detruserunt pro eo, quod et ipsi Tragurini quamplures Iadertinos in eorum ciuitate repertos absque causa

supplicando eidem, vt dilectione fratris germani, Ludouici predicti, cuius Iadertini sunt fideles subditi, dignetur aliquem fauorem impendere tam clasium quam etiam ęris ac reliqua oportuna ciuitati obssessę, que causa expeditionis postponimus. Veneti utique putant per portum spaciari, sed cathena non permittit, nimio dolore comprimuntur. Cupiunt intentum suum efficacitati adimplere, sed dum quadam die, sexto dicti mensis Septembris memoratus Capitaneus clasium obsedentium Iadram versus cathenam cum duabus suis galeis

galeis mirifice ornatis se direxit, quam conatus est infringere, clangit altior nola S. Chrysogoni, que ad stornium. Iuuenes et mediocres in multa animositate cordis induunt lucentia arma, ad fretum portus se disponunt, ut defensent cathenam. Ibi partes mirabiliter inter se pugnant: Veneti cum dictis galleis a boreali parte, Iadertini cum quibusdam crapulis ex australi. Pars parti crebrat ictus, et Veneti tantam copiam innumerabilem iaculorum inimicos prosiliunt, quod ibidem aer caligine offuscatus putabatur. Sed Iadertini nobilius se defendebant tam cum quadam machina

Iuuenes et mediocres in multa animositate cordis induunt lucentia arma, ad fretum portus se disponunt, ut defensent cathenam. Ibi partes mirabiliter inter se pugnant: Veneti cum dictis galleis a boreali parte, Iadertini cum quibusdam crapulis ex australi. Pars parti crebrat ictus, et Veneti tantam copiam innumerabilem iaculorum inimicos prosiliunt, quod ibidem aer caligine offuscatus putabatur. Sed Iadertini nobilius se defendebant tam cum quadam machina constructa in campo magni castri, quod Venetorum vocatur castrum, que quinquies in galleis iactauit, sed neutram

Iadertini cum quibusdam crapulis ex australi. Pars parti crebrat ictus, et Veneti tantam copiam innumerabilem iaculorum inimicos prosiliunt, quod ibidem aer caligine offuscatus putabatur. Sed Iadertini nobilius se defendebant tam cum quadam machina constructa in campo magni castri, quod Venetorum vocatur castrum, que quinquies in galleis iactauit, sed neutram valuit attingere, quam etiam variorum generum ingeniorum ipsam cathenam defensabant. Sed probiores ipsarum gallearum viri veraciter considerantes eorum intentionem non posse aliqualiter effectui producere nec valentes

ciuitas ingenti exultat gaudio. Nunc cantica suauia cum melodiis, campanis ac tubis totam vrbem circumeundo discurrunt, quo inimici in multa animi admirratione compelluntur, petunt, nullum responsum suscipiunt. Quantam enim potestatem et dominium Venetorum ipsi affectabant, quod qui iam post ipsius epistolę susceptionem nomen Ducis potius quam Regis ascendebant Sed adhuc roboriores ipsi Veneti in eorum iniqua petitione et proposito efficiebant. Intelligentes quidem Iadertini eorum voluntatem non posse mutare alia susceperunt

in multa animi admirratione compelluntur, petunt, nullum responsum suscipiunt. Quantam enim potestatem et dominium Venetorum ipsi affectabant, quod qui iam post ipsius epistolę susceptionem nomen Ducis potius quam Regis ascendebant Sed adhuc roboriores ipsi Veneti in eorum iniqua petitione et proposito efficiebant. Intelligentes quidem Iadertini eorum voluntatem non posse mutare alia susceperunt carbasa. Venetorum dominium protinus abiiciunt, tota mente et cordis affectione dominum naturalem commemorant. Ducem remouent, venerabile nomen regium

ipsi affectabant, quod qui iam post ipsius epistolę susceptionem nomen Ducis potius quam Regis ascendebant Sed adhuc roboriores ipsi Veneti in eorum iniqua petitione et proposito efficiebant. Intelligentes quidem Iadertini eorum voluntatem non posse mutare alia susceperunt carbasa. Venetorum dominium protinus abiiciunt, tota mente et cordis affectione dominum naturalem commemorant. Ducem remouent, venerabile nomen regium intitulant in clypeis, galleis et aliis togis armorum in signum fidelitatis insigne cum mixtis coloribus epigramant et depingunt. Cumulatur exercitus

heretice prauitatis alumnus, prout et eius regio tali errore a prolixitate iam temporis asseritur et, prout rei est veritas fore mandata, est prefectus. Congregataque ipsa militia in multo cuneo nominatus dum suum iter aripuit imperio regis, cępit deambulare in tutelam Iadrę lento gressu eo quod Veneti animi (quod est naturale) impleuerunt aurea ęra. Secundum nuntium nomine fratrem Marinum Minorum ordinis Iadrensem, qui multa scientia ac sapientia incomendabili fuerat presignitus, dicti ciues Iadrę ad dictum eorum regem sagaciter destinarunt roborando sponsionem ac

humiliter ab eo postulando iuuamen, per quod inimicis resistere valerent, et alia, que ad presens dimitto. Cui rex benignum se reddidit ac suam gratiam vberiorem spopondit se exhibiturum. 12. Qualiter Veneti obsederunt Iadram per terram Diluculo applicante illius illustrę solemnitatis, qua mater Ecclesia laudes debitas horis canonicis mirificę exaltationi Sanctę crucis deuotissime decantat, obsidium equoris et cuneus ille in Nonę ciuitate collocatus, qui erat equitum trecentorum

iam Iadertini liberationem sue patrię infalibiliter percepissent. 13. De quodam conflictu, quod Ragusini per pyratas Iadrę sustinuerunt Oritur altior discordia inter partes. Nunc Veneti affectant et requirunt velle fędus inire et tam crudelia suffocare, ne adhuc pestilentior inimicitia oriatur, sed Iadertini eorum inquisitionibus adhęrere non curant, parrant quamplures parones, quas latenter in offensionem inimicorum transmittunt, enormia dispendia inferunt Venetis ac

partes. Nunc Veneti affectant et requirunt velle fędus inire et tam crudelia suffocare, ne adhuc pestilentior inimicitia oriatur, sed Iadertini eorum inquisitionibus adhęrere non curant, parrant quamplures parones, quas latenter in offensionem inimicorum transmittunt, enormia dispendia inferunt Venetis ac eorum aduersarios, siquos reperiunt, pestiferę morti tradunt. Nam cum quadam vigesima quinta die ipsius Septembris mensis quedam paro discurrens per mare, in qua erant fere viri Iadertini circa triginta, quendam angromagum Raguseorum alto pellago detexerunt, ipsum cum

lętalibus ictibus impremerunt exceptos tres, quos captiuatos detinuerunt, ipsumque angromagum in sui vsum conuerterunt. Et hiis similibus infinitis per Iadertinos inimicis illata sunt. 14. Quomodo Veneti conflicti sunt sub Monte S. Michaelis in quantitate in sequenti capitulo descripta Multis quidem dolositatibus et infinitis argumentis Veneti, quorum particulam curauimus propalare, ipsam vrbem seu aliquod castrum Iadertinorum procurabant in sui gubernationem submittere, quibus

Et hiis similibus infinitis per Iadertinos inimicis illata sunt. 14. Quomodo Veneti conflicti sunt sub Monte S. Michaelis in quantitate in sequenti capitulo descripta Multis quidem dolositatibus et infinitis argumentis Veneti, quorum particulam curauimus propalare, ipsam vrbem seu aliquod castrum Iadertinorum procurabant in sui gubernationem submittere, quibus Iadertini non sui industria, sed virtute ipsius S. Paraclyti mirabiliter obiiciebant. Nam crebrius multos ex eorum stipendiariis numisma

gladio et alia quamplurima iniqua exercerent. Sed hiis omnibus Iadrenses curam sollicitatam gerebant. Nullum in vrbem sinebant sine cautione introire. Obumbrante nempe nocte vigesima septima ipsius mensis Septembris dum animalia suaue recipiunt somnum, Veneti, vltra sexingentos electos et probos viros, in vallem S. Eufemię in insulis in eorum clasibus latenter duxerunt et ibi vsque ad horam tertiarum sequentis diei in loco vocato Briacel Verh latuerunt. Cum ipsa dies vigilie dedicationis principis Michaelis archangeli suam lucem

sexingenti, inter quos mutuo elegerunt centum et triginta pugillatores excellentiores et probiores aliis, assummunt magno loricas gaudio, cingunt se frameis atque caput tegunt casside et versus inimicos audacter se dirrigunt in multa animositate cordis. Quos Veneti audiunt et gressus eorum sentiunt, parant se ad pugnam. Nunc isti, nunc illi crebra iacula iactant et tela, multi ex Venetis recedunt sauciati, tandem partes vicissim se miscuunt, fit sonitus ensium et tumultus vocum. Multi ex Venetorum stipendiariis pereunt, non indulget pars parti ictus,

loricas gaudio, cingunt se frameis atque caput tegunt casside et versus inimicos audacter se dirrigunt in multa animositate cordis. Quos Veneti audiunt et gressus eorum sentiunt, parant se ad pugnam. Nunc isti, nunc illi crebra iacula iactant et tela, multi ex Venetis recedunt sauciati, tandem partes vicissim se miscuunt, fit sonitus ensium et tumultus vocum. Multi ex Venetorum stipendiariis pereunt, non indulget pars parti ictus, denique nutu partium musculorum lassati, ipse partes quieti dant operam. Sed Iadertini hortantur mero saporabili, illi

inimicos audacter se dirrigunt in multa animositate cordis. Quos Veneti audiunt et gressus eorum sentiunt, parant se ad pugnam. Nunc isti, nunc illi crebra iacula iactant et tela, multi ex Venetis recedunt sauciati, tandem partes vicissim se miscuunt, fit sonitus ensium et tumultus vocum. Multi ex Venetorum stipendiariis pereunt, non indulget pars parti ictus, denique nutu partium musculorum lassati, ipse partes quieti dant operam. Sed Iadertini hortantur mero saporabili, illi egestatem mellifluę potionis patiuntur. Surgunt Iadertini in multo furore contra aduersarios impetumque in ipsos

Sed Iadertini hortantur mero saporabili, illi egestatem mellifluę potionis patiuntur. Surgunt Iadertini in multo furore contra aduersarios impetumque in ipsos facientes dupplicant vires, crebrant ictus ictibus, instringunt missilia et tela in eorum spatulis ac ensibus cruentatis non parcunt. Veneti fugam arripiunt, hostes eos insequuntur et inuadunt usque ad fretum ęquoris et ibi viriliter Iadertini mutilant inimicorum membra. Qui multi ex Venetorum parte in mari se disponebant, quos equor absorbebat nulla interueniente pietate.

crebrant ictus ictibus, instringunt missilia et tela in eorum spatulis ac ensibus cruentatis non parcunt. Veneti fugam arripiunt, hostes eos insequuntur et inuadunt usque ad fretum ęquoris et ibi viriliter Iadertini mutilant inimicorum membra. Qui multi ex Venetorum parte in mari se disponebant, quos equor absorbebat nulla interueniente pietate. Defecitque ibi in ipso bello ex Venetorum gente tam mari suffocatos, quam framea crudeli iugulatos plusquam quingenti. Ex opposita parte nemo pręterquam tres qui ex sua

et inuadunt usque ad fretum ęquoris et ibi viriliter Iadertini mutilant inimicorum membra. Qui multi ex Venetorum parte in mari se disponebant, quos equor absorbebat nulla interueniente pietate. Defecitque ibi in ipso bello ex Venetorum gente tam mari suffocatos, quam framea crudeli iugulatos plusquam quingenti. Ex opposita parte nemo pręterquam tres qui ex sua becillitate morti se disposuerunt. Itaque Veneti conflicti et debellati, Iadertini ad montem suę habitationis cum obtento triumpho alacriter

quos equor absorbebat nulla interueniente pietate. Defecitque ibi in ipso bello ex Venetorum gente tam mari suffocatos, quam framea crudeli iugulatos plusquam quingenti. Ex opposita parte nemo pręterquam tres qui ex sua becillitate morti se disposuerunt. Itaque Veneti conflicti et debellati, Iadertini ad montem suę habitationis cum obtento triumpho alacriter redierunt. Inchoauitque ipsa pugna ab hora nona et vsque ad vesperas durauit. 15. De rumoribus exercitus et de nuntio

aduersarii crebrius concordiam postulant ab aduersariis, ad quos ipsi minime aquiescere atemptant, ne iactu grauiori conturbentur. Nunc partes sepius conficiunt scaramucias, inter quas fere semper Iadertini vexillum ab inimicis asportant. Nunc pyrate Iadertini per mare nauigant, quempiam Venetum reperiunt, post tergum manibus complicatis in equore crudeliter submergunt, nullum genus vel speciem misericordię aspiciunt. Enormem iacturam ipsi Veneti per mare supportant, quod idem Veneti dispendio graui coacti eosdem pyratas insequuntur. Hii fugam arripiunt et in castro de

scaramucias, inter quas fere semper Iadertini vexillum ab inimicis asportant. Nunc pyrate Iadertini per mare nauigant, quempiam Venetum reperiunt, post tergum manibus complicatis in equore crudeliter submergunt, nullum genus vel speciem misericordię aspiciunt. Enormem iacturam ipsi Veneti per mare supportant, quod idem Veneti dispendio graui coacti eosdem pyratas insequuntur. Hii fugam arripiunt et in castro de monte Sanctorum Cosmę et Damiani ad insulas, vbi nunc cęnobium tenetur, sibi locarunt statum eorumque lembos sub ipso oppido violento lacerto subducere compelluntur.

Iadertini vexillum ab inimicis asportant. Nunc pyrate Iadertini per mare nauigant, quempiam Venetum reperiunt, post tergum manibus complicatis in equore crudeliter submergunt, nullum genus vel speciem misericordię aspiciunt. Enormem iacturam ipsi Veneti per mare supportant, quod idem Veneti dispendio graui coacti eosdem pyratas insequuntur. Hii fugam arripiunt et in castro de monte Sanctorum Cosmę et Damiani ad insulas, vbi nunc cęnobium tenetur, sibi locarunt statum eorumque lembos sub ipso oppido violento lacerto subducere compelluntur. Ad quos galeę Venetorum accedere

supportant, quod idem Veneti dispendio graui coacti eosdem pyratas insequuntur. Hii fugam arripiunt et in castro de monte Sanctorum Cosmę et Damiani ad insulas, vbi nunc cęnobium tenetur, sibi locarunt statum eorumque lembos sub ipso oppido violento lacerto subducere compelluntur. Ad quos galeę Venetorum accedere nequaquam valuerunt. Sed viri inde in terram descendentes versus lembos se disponunt conantes ipsos abstrahere et ex oppido ipsi Iadertini eosdem tuentes. Sic isti, sic illi grauissimos tollerant iactus. Denique Iadertini lassati ipsos lembos

17. Quomodo Iadertini pręstolantur exercitum et de ipsius induciis et reuersione ad propria Prestolantur Iadertini cum apparatu maximo exercitum iussu regio collectum, qui sexto mensis Nouembris in Mogoroua Dubraua castramentatus est. Fabricant ingenia contra Venetorum bastidam, arma et loricas cassidesque suffulciunt in multa letitia cordis. Sed Venetiani satagunt, ne hostibus appetitus mente reducatur. Grandes sumptus Iadrenses pro militia recreanda tollerant ac minimis minime parsimonizant. Inimici quidem

et reuersione ad propria Prestolantur Iadertini cum apparatu maximo exercitum iussu regio collectum, qui sexto mensis Nouembris in Mogoroua Dubraua castramentatus est. Fabricant ingenia contra Venetorum bastidam, arma et loricas cassidesque suffulciunt in multa letitia cordis. Sed Venetiani satagunt, ne hostibus appetitus mente reducatur. Grandes sumptus Iadrenses pro militia recreanda tollerant ac minimis minime parsimonizant. Inimici quidem sticatum roborando non cessant: duos altissimos trabuchos in ipso construunt, quorum

eos rogatu et prece astantissima supplicassent, ut domini regis edictum perficiant, pro quo in suffragium subditorum regie excellentię fuerant congregati. Sed ille Stephanus banus cum eorum complicibus et maioribus tyronibus ipsius exercitus potius crumenam auro et numismate Venetico, que in tam longo itinere erat excussa, elegerunt resarcire quam tam excellentem gloriam et laudabilem decorem velle suo naturali domino asscribere sicut ille qui magis dedecus quam laudem aquirit. Sed, o collega amantissime, sicut Aristotiles philosophus et

qui magis dedecus quam laudem aquirit. Sed, o collega amantissime, sicut Aristotiles philosophus et Porphirius in eorum dialeticis et conclusionibus expresse attestantur, animalitatem rationalitatemque fore essentialiter hominis ac risibilitatem proprium eius, sic manifeste Venetis insit naturaliter excitare simoniam ac eius proprietas Vngaricęque turbę cum simonia somnium appetere. Bene ergo diffinitio hominis descripta ab amatoribus scientię, inquantum tangit illos sceleratos viros, deberet augumentari, non autem

prout ex premissis luculenter designatur. Duces vero totius exercitus memorati multas occasiones ac irrationabiles excusationes ipsis legatis allegabant ad dictorum Iadertinorum suffragium nolle accedere proponentes ac conferentes tantam copiam virorum bellatorum in sticato Venetorum eorum aduentum expectasse, quod potentia horum si dupplicata fuisset, discriminosum esset vlterius ab illis finibus procedere. Et cum dicti missi, qui propter Iadertinorum ad illos destinati fuerant mandato dominationis Iadrę, ipsos simoniacos seu numo sicoratos non valuissent ab illorum

passi fuerint, nihilominus adhuc fiduciam spemque infallibilem in ipso rege intrinsecus retinentes, eo quod ipsis dictus rex affirmauerat eos non relinquere, sed, si neccesse fuerit, solus personaliter in eorum suffragium vere futurus et cum sua potentia accelerabit. Clamabant Veneti voce preconia per Iadertinos eligenda velle applicare, ad quam hostes non tantum exaudire gliscunt, sed nec pręconis intonationem eorum aures student audire. Irrogant grauissimas iacturas Iadertinis aduersarii malos usque a stipite oliuarum fructuumque aliorum euellunt

locum existimaret. Et quamuis Iadertini tam enorme deplorent damnum et asperimum, nihilominus firmiorem hortationem assummunt ac sperant fiduciam in illo benigno hero, qui sub protectione sui eos amplexatus est. Nullum ergo pacis et concordię cum Venetis optant offitium, pro quo ipsorum dominium in ciuitate Iadertina principaretur. 18. Quomodo Iadertini erexerunt in medio foro vrbis vexillum regis in festo S. Chrysogoni, eorum patroni Septimo Kalendas decimi mensis,

naturalis dominus Vienensis, qui arcta sanguinis affinitate dicto Lodouico regi fuerat alligatus, cum duabus suis galleis congruenter apparatis, cum quibus versus partes Turchenas cupiebat transfretare, eo quod iussu apostolico erat dux et capitaneus exercitus Christianę gentis, et ad sticatum Venetorum applicauit et ibidem cum Venetis in multorum prolatione sermonum fertur protexisse. Sed ea, que mutuo contulerunt, iudicio lectoris disposuimus relinquere. Et sexto Kalendas Decembris fere hora proxima meridiei prefatus Delphinus ex quirinali parte

arcta sanguinis affinitate dicto Lodouico regi fuerat alligatus, cum duabus suis galleis congruenter apparatis, cum quibus versus partes Turchenas cupiebat transfretare, eo quod iussu apostolico erat dux et capitaneus exercitus Christianę gentis, et ad sticatum Venetorum applicauit et ibidem cum Venetis in multorum prolatione sermonum fertur protexisse. Sed ea, que mutuo contulerunt, iudicio lectoris disposuimus relinquere. Et sexto Kalendas Decembris fere hora proxima meridiei prefatus Delphinus ex quirinali parte portus cum dictis suis galleis se

copiosaque turba disposita est hoc sanctum et laudabile iter transfretare ad tam grande pręmium accepturum, quod ipse apostolicus deique vicarius vere pęnitentibus et confessis veniam cunctorum peccatorum ad dictum viagium se disponentium instituit. Quare hęc discordia illorum Venetorum et vestri Iadertinorum redundat in validum detrimentum appetentium tam altissimum consequi meritum. Et ut noster accessus ad ipsas partes magis fidei Christiane augeat beneficium salutis, postulo, immo rogatu affectuosissimo precor coniunctionem aliquam fęderis, in qua partes eligere

aliquam fęderis, in qua partes eligere magis concupiuerint velle conscendere, cum nimis discriminosa sint guerre iudicia tam animę, quam corporis vituperabilia. Durum interim est vobis contra potentiores arma leuare, cum grandis pars orbis Venetorum subiaceat imperio, et vos rudes bellicosis magisteriis ad salubre intentum imputo vos fęliciter peruenire. Quare hortor vniuersos et meis consiliis et petitionibus dignis asuescere intendatis, ut benedictionis laudem ab omnibus aquiratis. Cuius sermonis seriem prefati

ut benedictionis laudem ab omnibus aquiratis. Cuius sermonis seriem prefati Iadertinorum nuntii consulte iuxta eorum commissionem plenarie intellexerunt. Tale responsum eidem dederunt: Strenue Princeps et inclyte domine, dum erat Iadertinis facultas cum Venetorum collectione fędera firmare, illi recusando spernebant. Sed cum vrbs hęc Iadre extitit tradita in protectione liberalis et naturalis domini Lodouici, regis Vngareorum, cuius sanguine vos participatis, nunc putant Veneti Iadertinos eorum velle submitti dominio. Sed hoc necquaquam

Princeps et inclyte domine, dum erat Iadertinis facultas cum Venetorum collectione fędera firmare, illi recusando spernebant. Sed cum vrbs hęc Iadre extitit tradita in protectione liberalis et naturalis domini Lodouici, regis Vngareorum, cuius sanguine vos participatis, nunc putant Veneti Iadertinos eorum velle submitti dominio. Sed hoc necquaquam effectum habebit, nisi prius habita et expressa licentia Illustrissimi regis nostri memorati. Nam hęc est ciuitas non iam Iadertinorum, sed naturalis domini, quam ipsi pollicitauimus. Dum nobis

fidelibus notum propallare. Ad quorum petitionem spopondit se facturum hortans eosdem Iadertinos dilectissimis sermonibus, ut fidelitatem, quam inceperant, constantius obtineant, cum talis herus sit ille, qui in sui protectione ipsos acceptauit, qui in multo maiori potentia quam sit Venetorum abundat. Ipsumque Delphinum dicti nuntii honorifice pro parte comunitatis exeniauerunt et, accepto ab eo commeatu, inde abierunt. Ille ab hiis confinibus secedens suum propositum exequi cupiebat.

honorifice pro parte comunitatis exeniauerunt et, accepto ab eo commeatu, inde abierunt. Ille ab hiis confinibus secedens suum propositum exequi cupiebat. 20. Quomodo Iadertini laudabile consilium renuerunt et de triumpho Venetorum obtento castri S. Cosmę et Damiani Iadre districtus Illud infortunium ex quo Iadertini tollerauerunt pro auida cupidite, quam tyrones et ille athleta iniquitatis, Bosnensis banus, potius optasse quam tam grande obsequium suo naturali impendere domino, plurimas laudandas

sunt pęnitus reuocati. Quod si ipsi Iadertini prognosticationis speciem agnouissent, ipsum salubre consilium non tam repente abiecissent, immo totis viribus mente perduxissent. Sed dum horreum sonat legumine, futura in corde non proponuntur. Sed ipsi Veneti omnem facultatem in agrum spargunt, ut possint eorum voluntatem fini adherere. Conficiunt in quibusdam eorum nauigiis, que Latini nunchupare solent marana, machinas, quibus quarto Nonas Decembris inchoant per mare vrbem machinare, et demum aliquibus diebus reuolutis, super similia nauigia

quibusdam eorum nauigiis, que Latini nunchupare solent marana, machinas, quibus quarto Nonas Decembris inchoant per mare vrbem machinare, et demum aliquibus diebus reuolutis, super similia nauigia sex trabuchos fabricauerunt et cum hiis suum offitium exercebant. Ex quo ergo Capitaneus Venetarum galearum oppidum S. Michaelis demittere, ubi Veneti crudeliter fuerunt conflicti, obtinere pluribus argumentis intentus nequiretur, saltem aliquo ingenio aliud oppidum, qui est Sanctorum Cosmę et Damiani, arbitratus est occupare. Cum quadam nocte vnus ex capitaneis seu

machinas, quibus quarto Nonas Decembris inchoant per mare vrbem machinare, et demum aliquibus diebus reuolutis, super similia nauigia sex trabuchos fabricauerunt et cum hiis suum offitium exercebant. Ex quo ergo Capitaneus Venetarum galearum oppidum S. Michaelis demittere, ubi Veneti crudeliter fuerunt conflicti, obtinere pluribus argumentis intentus nequiretur, saltem aliquo ingenio aliud oppidum, qui est Sanctorum Cosmę et Damiani, arbitratus est occupare. Cum quadam nocte vnus ex capitaneis seu gubernatoribus dicti oppidi Iadram transfretaretur et,

castri diligenter perscrutatę sunt, et confestim iussit aliquas ex galleis parare, in quibus viros bellatores fere quingentos locare et eos in obsessum dicti castri mane mandauit. Clarescenteque die, hoc est secundo Idus Decembris, dicti Veneti parauerunt se ad pugnam et etiam ex opposito aduersarii ordinant acies. Hii, qui ex parte Venetorum affuerant, cingunt quaque ipsum oppidum, iactant missilia, dirigunt se versus menia eiusdem, grande damnum inferunt obstantibus. Adulatoriis sermonibus ac fictitiis

in quibus viros bellatores fere quingentos locare et eos in obsessum dicti castri mane mandauit. Clarescenteque die, hoc est secundo Idus Decembris, dicti Veneti parauerunt se ad pugnam et etiam ex opposito aduersarii ordinant acies. Hii, qui ex parte Venetorum affuerant, cingunt quaque ipsum oppidum, iactant missilia, dirigunt se versus menia eiusdem, grande damnum inferunt obstantibus. Adulatoriis sermonibus ac fictitiis ac instabilibus pollicitationibus spondent, ut castrum liberum relinquatur. Ad quas ipsi Iadertini

Ad quas ipsi Iadertini nequaquam adhibent fidem, sed ipsos cum crebrorum percusione saxorum ac sagittarum in fugam repellunt. Et illi frequentant iacere lapides cum eorum trabucho, quem ibidem locauerant. Sed ex utraque comitiua plurimi saucia feriuntur. Sed ipsi Veneti certamen exercendo, crebrando componunt ex flebili magisterio quendam catum ligneo laboratum artifitio, quem ad menia ipsius castri protrahunt, in quo homines murum eiusdem fodere procurant. Sed hostes, multo assumpto cordis vigore, quamplures

eiusdem fodere procurant. Sed hostes, multo assumpto cordis vigore, quamplures crepidines in ipsum premunt, quod multos ibidem latentes letali morbo cruentant, nec secundario cum simili ingenio accedere presumebant. Arbitrantibusque prefatis Venetis, quod ipsum castrum illa virtus hominum obtinere non poterat, suo naturali esse studuerunt et intentioni suę tribuere effectum. Quosdam, qui magis cupiditatem auri amabant quam suę patrię gloriam mundalem velle assciuere, ipsi Veneti coinquinauerunt et reliquos sub

Arbitrantibusque prefatis Venetis, quod ipsum castrum illa virtus hominum obtinere non poterat, suo naturali esse studuerunt et intentioni suę tribuere effectum. Quosdam, qui magis cupiditatem auri amabant quam suę patrię gloriam mundalem velle assciuere, ipsi Veneti coinquinauerunt et reliquos sub fiducia incolumes relaxare promiserunt. Et quamdiu ipse partes in agonia vigilantes, quidam ex castro, qui iam scelus perpetratum executioni volebat finire, in cauponato, vbi falernum ipsius oppidi conseruabatur, clam cum quibusdam cęnobitis

facinore, vexillum effigiei S. Marci ab inimicis assumunt et super edificia erigunt. Innocentes vero oppidi stupefacti ammittunt vires, percutiunt pectora. Nimia amaritudine torqueri videntur talem dolum et perditionem a suis factam fore. Quibus Veneti fiduciam pollicitantes, duo castellani nobiles inimicis donauerunt claues eiusdem castri, quas aduersarii gratanter susceperunt. Intrant castrum, siquibus obuiant insulanis, mucrone membra mutilant et occidunt, sponsionem cum fiducia minime recordantur, nulla misericordia mouentur, ultraquam

gratanter susceperunt. Intrant castrum, siquibus obuiant insulanis, mucrone membra mutilant et occidunt, sponsionem cum fiducia minime recordantur, nulla misericordia mouentur, ultraquam quadraginta viros insulanos lętali ictu interimunt. Illosque duos castellanos captiuatos Venetias transmittunt, quorum vnum aliquo tempore retroacto sanum ad patriam conduci fecerunt, reliquum usque ad executionem operis in duro carcere cum reliquis captiuis nexauerunt. Stipendiarios oppidi cum salute custodiunt Venetiasque captiuatos deducunt. A meridie

ictu interimunt. Illosque duos castellanos captiuatos Venetias transmittunt, quorum vnum aliquo tempore retroacto sanum ad patriam conduci fecerunt, reliquum usque ad executionem operis in duro carcere cum reliquis captiuis nexauerunt. Stipendiarios oppidi cum salute custodiunt Venetiasque captiuatos deducunt. A meridie inchoauit pugna et vsque ad solis occasum terminauit. 21. De dolore Iadertinorum ammissionis castri et eorum quodam facinore ac confectione alterius

cibariis recentibus, tam esu carnium quam etiam meri liquore crebro Iadra alebatur, quibus nunc priuationem patitur. Ibi parones portum salutis adueniebant, nunc quidem arcta via eis conceditur, immo timore preuenti ad locum illum accedere non presumunt. Et quanto Veneti supereminentiorem assequntur prosperitatem, tanto ipsi asperius contra hostes acuunt vires. Custodes spargunt nocte arctius, ne victus prebeatur inimicis. Sed ut ipsis leuior habeatur custodia, alium sticatum vltra portum Iadrę extensum ab ecclesia Sancti Petri versus ecclesiam

subtilium alimentorum appetentium morbo languido. Nihilominus tantus ac tam intimior amor ac Iadertinorum fiducia erat prefixa et in eorum mentes stabilita in Lodouico, ipsorum rege, quod tunc temporis potius eligerent fame, siti ac vita priuari quam Venetorum principatu subiugare se velle. 22. De triumpho quem Iadertini habuerunt de quodam trabucho confecto in quodam nauigio appellato maranum Sane igitur obsidentes Iadram, que a senioribus appellata est Teronia, de die in

fere quinque trabuchos ob defensionem ipsius cathenę tensos versus ipsas girauerunt. Circaque tertia vigilia noctis tenebrosę eiusdem Iadertini in quibusdam eorum crapulis decore armigeratis ac cum quadam magna gallea, in qua constructa erant eminentissima propugnacula, ad dictum Venetorum maranum, locatum in dicta valle S. Iacobi, audacter transfretauerunt. Quas aduersarii pęnes se concernentes, in multa cordis formidine sunt occupati. Plurima signa larium reliquis Venetorum clasibus in valle magistrorum tunc congregatis,

erant eminentissima propugnacula, ad dictum Venetorum maranum, locatum in dicta valle S. Iacobi, audacter transfretauerunt. Quas aduersarii pęnes se concernentes, in multa cordis formidine sunt occupati. Plurima signa larium reliquis Venetorum clasibus in valle magistrorum tunc congregatis, secundum inter eos fuerat decretum, propalauerunt. Intuens autem Petrus Cifranus, Capitaneus generalis Venetarum gallearum, neccesitatem suorum iussit duas galleas in subsidium sui nauigii transfretare. Et cum due galleę ad prefatam

Quas aduersarii pęnes se concernentes, in multa cordis formidine sunt occupati. Plurima signa larium reliquis Venetorum clasibus in valle magistrorum tunc congregatis, secundum inter eos fuerat decretum, propalauerunt. Intuens autem Petrus Cifranus, Capitaneus generalis Venetarum gallearum, neccesitatem suorum iussit duas galleas in subsidium sui nauigii transfretare. Et cum due galleę ad prefatam cathenam et vltimam accessissent, tutum mare putabant nauigare, sed obstante cathenę edificio non siniuit. Atque ipse machinę tense in ipsas galleas crebrabrant

tactu accedere dubitabat. Sed iam gallea et crapuli Iadrę ad classem marani se adheserant et neminem nautarum ibidem comperisse testificatur eo quod omnes equori se disposuerant, quos mare crudeliter conglutinasse dicimus. Et mane facto diluculo Veneti ipsos a mari haurierunt absque spiritu rationabili. Quod nauigium ablatum pariter et cum eius machina, in quo etiam multa carbassa, amplustras et perticas nec non alia oportuna et superabundantia instrumenta reperierunt ipsi hostes insultando in sui portum conduxerunt.

Iadrę, qui, auidi numismate hostium, pretereuntem numerum trecenarium tam egregiorum quam infimatum virorum vrbis Teronię in sui collegio ad conficienda cum aduersariis certamina conduxerunt, vt saltem aliquem ex magnatibus vel mediocribus ciuibus possent in manibus prodere inimicorum. Fit Venetorum ibidem potestas abundantior quintupla parte. Et cum dictę partes mutuo se miscuissent, cruentaliter se hostes adinuicem deprimunt. Sed Iadertinorum turba non collectim, sed distinctim certat, quibus malefici instantissime persuadentibus, ut non diuisi et dispersi altercarentur, sed

idem de vrbe vicissim coadunati fuissent, prout moris est et ut regula et modus docet bellandi, nullus eorum fere fugam arripere valeret nec ad patriam tutus posset accedere, quin in hostium incideret voluntatem. Acta sunt hęc penes Meltam, in quo certamine quamplurimi ex parte corruerunt Venetorum, ex contrariis paucissimi, quamuis vnicus nobilium membratim extitit mutilatus. 23. Capitulum de triumpho Venetorum occasione cathenę Quoniam crebrius supereminentia deitatis, que

quin in hostium incideret voluntatem. Acta sunt hęc penes Meltam, in quo certamine quamplurimi ex parte corruerunt Venetorum, ex contrariis paucissimi, quamuis vnicus nobilium membratim extitit mutilatus. 23. Capitulum de triumpho Venetorum occasione cathenę Quoniam crebrius supereminentia deitatis, que super cunctis celestibus et terrenis gubernat et tenet imperium, obcecatis crimine flagellum dirę asperitatis coniectat, vt perfida abiecta calle ad solem

occidit. Sed quanto ipsi Iadertini commitunt, tanto altissimus sator eos grauiori confibulat pondere, ut cognita vltione via gradiantur tutissima. Cum iam hora octaua vigesimę tertię noctis consumasset Ianuarii mensis eodem anno Domini, indictione, quibus superius descripsimus, Veneti, qui cunctas suas vires eructant in hostes, clam due lembulos igne accensos a fretu ecclesię S. Petri fabricati vltra portum cum rabioso flatu venti septentrionalis, qui eadem nocte afflauerat, versus classes inimicorum penes vrbem impulerunt.

a fretu ecclesię S. Petri fabricati vltra portum cum rabioso flatu venti septentrionalis, qui eadem nocte afflauerat, versus classes inimicorum penes vrbem impulerunt. Quibus aduersarii austerrime aduersantes, cum ipsorum actum detexissent, ut Venetorum delerent intentum, et ipsos lembulos lympha offuscauerunt suosque anquiromagos fortiori ceperunt studio custodire. Sequenti clarescenti diei polo illa proterua incolarum conceptio, de qua paulisper intonauimus, per quosdam consortes, qui hac radice etiam participabant,

positi proditionem et tam grande facinus sic confessi sunt, ut presentibus instruimus, quod videlicet illam conspirationem, iam superius in pręcedenti capitulo expressam, fini adhęrere non possent commode. Saltem eo die, quo pugna foret mota ad cathenam infringendam per Venetos, studuissent ac procurassent vnam vel plures turres Iadrę prodere ac designare in eorum manibus. Quę si ipsi malefici compleuissent, ut memoratur iuxta eorum spontaneam loquellam, munus dignum ab eis erant percepturi. Multifarie multisque

studuissent ac procurassent vnam vel plures turres Iadrę prodere ac designare in eorum manibus. Quę si ipsi malefici compleuissent, ut memoratur iuxta eorum spontaneam loquellam, munus dignum ab eis erant percepturi. Multifarie multisque argumentis Veneti ipsam vrbem conati sunt sub eorum suppetere dominio. Quam si quauis via cępissent, iuxta ipsorum firmatam rationem, ordinationem et statutum omnis ciuis, immo quilibet repertus in ipsa, sub crudeli succumberet gladio. Sed Iadertini, in quantum diuina permittebat gratia,

et statutum omnis ciuis, immo quilibet repertus in ipsa, sub crudeli succumberet gladio. Sed Iadertini, in quantum diuina permittebat gratia, potenter contrastabant ipsosque maleficos sub duro detruserunt carcere. Deficiente quidem sexta hora ipsius vigesimi tertii diei Capitaneus Venetarum gallearum cum nouem galleis mirabiliter pręparatis, quarum sex erant tabulis tectę, prout superius expressimus, ac cum quadam turre lignea operata fabricatione in quodam carabo lato fere cubitorum octo, quam Italici burgum seu plathum vocant Mantuanum,

non parsimonizant, multi partium corruunt vulnerati. Iactant sex trabuchos in hostes, Iadertinorum neminem attingere valent. Nititur ille plathus cum turri ad cathenam applicare, quem aduersarii crebribus sauciant ictibus. Fit ibidem multa Venetorum strages, quod ipse plathus ex crebra impressione aliquantulum retro secessit. Qui aliquantulum recreatus magna clade se disposuit, audacter omni pauore humanę fragilitatis postposito ad dictam cathenam se adhęsit. Cui Iadertini obiicere nitentes nequaquam valuerunt. Et homines ipsius

Iadertini in mari submergere conabantur, ut tutiores ibidem permanerent, sed illę galleę, quę ad dictam classem se disposuerunt, celeriter cupiunt ipsam cremari. Sed hostes imponunt vires, terribiliter inimicos impellunt. Multorum saxorum et telorum impressione multi ex Venetorum populo cadunt lętaliter inplagati et ex contrariis fere nullus spiritus defectum passus est, sed plurimi crebra sagittarum iactione percussi. Et tunc eedem galleę reliquis succurendum et ut subsidium preberent transnatarunt. Fit ibi agonia lętalissima. Ex parte

ex Venetorum populo cadunt lętaliter inplagati et ex contrariis fere nullus spiritus defectum passus est, sed plurimi crebra sagittarum iactione percussi. Et tunc eedem galleę reliquis succurendum et ut subsidium preberent transnatarunt. Fit ibi agonia lętalissima. Ex parte Venetorum grandem defectum gentis patiuntur tam hic quam etiam ex meridionali plaga vrbis. Qui confidentes de illis proditoribus et stipendiariis incolis eorum sponsionem effectui perductam, sub meniis et turribus currebant ac cum aduersariis

eorum sponsionem effectui perductam, sub meniis et turribus currebant ac cum aduersariis austerrime certantes. Quos Iadertini ita fortissime plaga percusserunt, quod ibi plurimi naturę debitum persoluerent. Quorum maleficorum carcerationes ipsi Veneti penitus ignorabant. Tunc quidem omnes Venetorum galleę, que sursum tecte fuerant, versus galleas inimicorum rogum porrigunt, ut consuptę nihil damni patiantur. Extitit tunc ibidem pestifer defectus Venetorum. Opponunt se anquiromagi Venetorum, sępissimis

ac cum aduersariis austerrime certantes. Quos Iadertini ita fortissime plaga percusserunt, quod ibi plurimi naturę debitum persoluerent. Quorum maleficorum carcerationes ipsi Veneti penitus ignorabant. Tunc quidem omnes Venetorum galleę, que sursum tecte fuerant, versus galleas inimicorum rogum porrigunt, ut consuptę nihil damni patiantur. Extitit tunc ibidem pestifer defectus Venetorum. Opponunt se anquiromagi Venetorum, sępissimis mutatim sauciis, inficiunt Iadertinos. Fit murmur, iactus lapidum, fit

naturę debitum persoluerent. Quorum maleficorum carcerationes ipsi Veneti penitus ignorabant. Tunc quidem omnes Venetorum galleę, que sursum tecte fuerant, versus galleas inimicorum rogum porrigunt, ut consuptę nihil damni patiantur. Extitit tunc ibidem pestifer defectus Venetorum. Opponunt se anquiromagi Venetorum, sępissimis mutatim sauciis, inficiunt Iadertinos. Fit murmur, iactus lapidum, fit etiam vtrarumque partium crebris emmissio spingardorum, spiculorum et aliorum bellicorum instrumentorum. Et ex hac et illa parte conantes Venetiani perficere

carcerationes ipsi Veneti penitus ignorabant. Tunc quidem omnes Venetorum galleę, que sursum tecte fuerant, versus galleas inimicorum rogum porrigunt, ut consuptę nihil damni patiantur. Extitit tunc ibidem pestifer defectus Venetorum. Opponunt se anquiromagi Venetorum, sępissimis mutatim sauciis, inficiunt Iadertinos. Fit murmur, iactus lapidum, fit etiam vtrarumque partium crebris emmissio spingardorum, spiculorum et aliorum bellicorum instrumentorum. Et ex hac et illa parte conantes Venetiani perficere id, quod cupiebant, cum multa minutione

pestifer defectus Venetorum. Opponunt se anquiromagi Venetorum, sępissimis mutatim sauciis, inficiunt Iadertinos. Fit murmur, iactus lapidum, fit etiam vtrarumque partium crebris emmissio spingardorum, spiculorum et aliorum bellicorum instrumentorum. Et ex hac et illa parte conantes Venetiani perficere id, quod cupiebant, cum multa minutione gentis a portu recesserunt. Adhuc crastino patefaciente die hora nona atque sexto exeunte die Ianuarii ibidem extitit agon occasione angromagorum Iadrę et taliter Venetis solutis, quod materiam

ex hac et illa parte conantes Venetiani perficere id, quod cupiebant, cum multa minutione gentis a portu recesserunt. Adhuc crastino patefaciente die hora nona atque sexto exeunte die Ianuarii ibidem extitit agon occasione angromagorum Iadrę et taliter Venetis solutis, quod materiam pugnandi sanctam non habuerunt vlterius de abstractione clasium et ipsarum crematione. Et cum Veneti ipsas Iadertinorum galleas in sui vsum conuertere non valuerunt, versus quandam classem, de qua superius propalauimus, remigauerunt. Et ibi sponte Iadertini

crastino patefaciente die hora nona atque sexto exeunte die Ianuarii ibidem extitit agon occasione angromagorum Iadrę et taliter Venetis solutis, quod materiam pugnandi sanctam non habuerunt vlterius de abstractione clasium et ipsarum crematione. Et cum Veneti ipsas Iadertinorum galleas in sui vsum conuertere non valuerunt, versus quandam classem, de qua superius propalauimus, remigauerunt. Et ibi sponte Iadertini propter discriminosum eorum certamen consentierunt ipsam ab eorum portu auferre. Amisit itaque idem Capitaneus Petrus

pro eo, quod fortioribus magisteriis et propugnaculis urbem studuerunt munire confeceruntque (ut diximus) plusquam XV trabuchos in vallatione ciuitatis. Architectant multos spingardos in gyro civitatis, vbi flebilioris apparebat virtutis. Eminentissima fabricauerunt edificia, que Veneti procurantes eorum machinis in ruinam pręcipitare, sed ab astris facultas eis non fuit concessa. Item illi fraudulentes mense exeunte Iani quanto dignum pręmium eorum exigentibus meritis tollerauerunt et in fastigium quinque turrium Iadrę fundatarum ex austro eis

cymbas, que aliquantulum longius distabant. Unusque formosi aspectus iuuenis, qui ibi in dicto platho repertus extitit, qui postulans, ne interimeretur, sed Iadertini nulla versi compassione, letaliter fuit interfectus. Sed dum hic agon inter inimicos altercabatur, nullus angromagus Venetorum, forsan pauore perterriti, presidium aliquod prębere curabatur, sic quod omnes reliqui in dicto carabo existentes mari sunt conglutinati, qui erant numero vltra duouiceni, viri omnes natione Venetiarum. Ipsumque carabum cum dicta turri ipsi ciuitatem et iuxta męnia vrbis deduxerunt,

fuit interfectus. Sed dum hic agon inter inimicos altercabatur, nullus angromagus Venetorum, forsan pauore perterriti, presidium aliquod prębere curabatur, sic quod omnes reliqui in dicto carabo existentes mari sunt conglutinati, qui erant numero vltra duouiceni, viri omnes natione Venetiarum. Ipsumque carabum cum dicta turri ipsi ciuitatem et iuxta męnia vrbis deduxerunt, vociferantibus quibusdam super męniis ciuitatis aliquibus de inimicis ad Meltam causa offensionis aduenientibus ignorantibus ipsorum conflictionem ac

Omnes iussu capitanei de bastida insurgunt ad arma, festinanter versus vrbem se dirigunt cum scalis inspicientes, que illarum esset turris, quę capta putabatur, nec inueniebant. Tunc Iadertini, cum hostem sentiunt prope ciuitatem appropinquare, super muros ascendunt, multo cruore Venetos vulnerant, qui ibidem plurimi semiuiui relicti sunt, quod voluntatem vllius similem non habuerunt. Et adueniente die Nono Kalendas Februarii mensis quidam decorus trabuchus fabricatus in cymitherio S. Chrysogoni Iadrę propter ineptitudinem

decorus trabuchus fabricatus in cymitherio S. Chrysogoni Iadrę propter ineptitudinem magistrorum pertica cum brachiis in terram deuenit et ruptus, sed aliquibus modo retroactis diebus extitit reparatus. Et die penultimo Februarii Marinus Faletro Venetus aduenit in obsessum Iadre. Capitaneus nouem gallearum nihilominus Petrus Cifrano erat generalis capitaneus maris. Explicit liber primus. Incipit liber secundus

Summe igitur tibi, Iadertinorum vrbs, illa tria arma cęlestia, et versutias ac insidias inimici dyaboli, qui dupplex dicitur morsellus, superare valebis et de omnibus angustiis et tribulationibus liberata permanebis. Tuis hostibus, antiquo pariter et dyabolus, qui iam diu te afflixit, Veneticus recitatur populus. Sit quippe tuum proprium scutum in tuo ore veritas virtuosa, sit etiam tua lorica in pectore et iecore prefixa comendabilis charitas atque tua sit galea in capite stabilita humilitas benigna. Et hiis tribus virtutibus tua pestifera tria vitia procul remouebis et

magnis fidelitatibus vestris regalem gratiam et dilectionem condigne meruistis, et petimus, vt ipsam laudabilem fidelitatem vestram, quam multo tempore tenuistis et diseruastis, modo in fine non uioletis et gloriosa vestra merita non perdatis, sed viriliter Venetis, nostris et vestris inimicis, resistatis et subdere uos non debeatis. Nam nos id, quod per priores litteras nostras vobis promisimus, totaliter et omnino adimplebimus, immo propensius adimplere curabimus. Ecce etenim cum tota potentia nostra parati sumus, sine omni mora

offerentibus sacrificium vinculo anatematis quotidie, tam feriato quam non feriato die, humiliter in missarum officio pio ore explicare, que omnia alacriter perficiebantur. 3. Quomodo Veneti parant sibi necessaria ad debellandum vrbem Iadre Cum Veneti veraciter intellexissent regem protectioni sue Iadertinos assumpsisse et eorum petitionem satagebat adimplere necnon suis tyronibus et subditis imperasset parare victui necessaria pro transmeatione defensationis

non feriato die, humiliter in missarum officio pio ore explicare, que omnia alacriter perficiebantur. 3. Quomodo Veneti parant sibi necessaria ad debellandum vrbem Iadre Cum Veneti veraciter intellexissent regem protectioni sue Iadertinos assumpsisse et eorum petitionem satagebat adimplere necnon suis tyronibus et subditis imperasset parare victui necessaria pro transmeatione defensationis aduersorum, ut iam sępius notavimus, cum quibus et ipse rex personaliter

et turribus ac eam cingi muro cemento linito, a boreali quidem parte turres ligneę seu decem propugnacula, ab australi totidem. Sed ex orientali plaga erant numero quatuordecim et a parte quirinali inane nullaque fortilicia ab hac plaga erat instructa ex eo, quod illic tuti fore ipsi Veneti reputabantur propter ipsorum classes et galleas, quae ibi continue applicabant et sibi portum eligebant. Nam si euentu eos contigisset et nimia oppressione essent hostium conflicti seu aliquorum non posse resistere potentię, eorum erat meditamen in dictas classes fugam arripere et

minantibus eos debere cum illa impugnari. Sed ex hoc nullum hostes genus formidinis summentes, sed semper sperabant de regis fauore et eorum futuro remedio. Quamuis ipsa edificia frustra sint laborata, cum nullum hostibus prestitit detrimentum nec cum ea pugnare ausi sunt nec Veneti conantur durioribus affici doloribus. Cum decem et septem trabuchis ciuitatem deuastabant. Nam quodam die Nonas Aprilis mensis, cum illo magno trabucho confecto in septentrione bastide sęuioris iactare non cessassent, diuina concedente pietate, in terram precipitauit. Et

Et eodem die bis duę naues maxime trium tectorum, quibus vrbs Iadrę debebat impugnari, causa conficiendi super eas ingeniorum edificia in scopulo mali consilii applicarunt. Quas hostes inspicientes deridebant confidentes in presidio diuini solii, quod eisdem erat concessurus. Parant et Veneti tam in equore, quam in terra propugnacula. Iubent tertio Idus Aprilis vltraquam quinquaginta plathos Mantuanos in obsessum ciuitatis peruenire. Et tertio Madii Kalendas grande extitit hostium in sticato exactum, per quod illa edificia miri decoris, de quibus in huius capitulo

machinabant. Multa quidem habitacula in valle magistrorum stipendiati construxerunt, et tam isti, quam omnes, qui in obsessum erant ciuitatis, cum quibus erat ipsa bellanda, erant homines vltra viginti quinque millia exceptis illis, qui a remotis partibus venerant audientes, quod vrbs agone Uenetianis erat conculcanda. 4. Quomodo hostes putauerunt Iadram agone capere, in quo Iadertini preualuerunt Sed cum Veneti nec ad latus istud nec ad eorum libitum Iadertinos inclinare

illis, qui a remotis partibus venerant audientes, quod vrbs agone Uenetianis erat conculcanda. 4. Quomodo hostes putauerunt Iadram agone capere, in quo Iadertini preualuerunt Sed cum Veneti nec ad latus istud nec ad eorum libitum Iadertinos inclinare valuissent, conati sunt totis viribus eos saltem pugna posse capere, sed hanc gratiam inmeruerunt acceptare. Die Martis XVI Maii mensis anno Christi MCCCXLVI, indictione quartadecima, experti sunt ipsam vrbem bello

inimicorum propugnacula, sic nunc nimia deficiebat breuitate ibique aleuiatum extitit illud certamen. Sed in reliquis partibus magis continue augmentabatur, pręcipue supra ianuam S. Marię sic nominatam. Illic pars parti ictus non breuiabat, plurimi ex Venetis sauciati tam sagittarum, quam lapidum adhesione deficiebant. Mutantur illic in naui commodiores ad certamen et plurimi accedentes spiritus defectum patiuntur. Tunc aduersarii maiores suscipiunt uires aspicientes sic Uenetos mortaliter deficere. Iactant isti et illi ollas

nominatam. Illic pars parti ictus non breuiabat, plurimi ex Venetis sauciati tam sagittarum, quam lapidum adhesione deficiebant. Mutantur illic in naui commodiores ad certamen et plurimi accedentes spiritus defectum patiuntur. Tunc aduersarii maiores suscipiunt uires aspicientes sic Uenetos mortaliter deficere. Iactant isti et illi ollas calce infertas, fundunt Iadertini vasa sordida tabe et fetibili stercore, quod aduersarios ex suaui aromate per antifrasim reprimunt omniaque illorum arma coinquinando depingunt. Et quanto altius Titan polum circuibat, tanto

calce infertas, fundunt Iadertini vasa sordida tabe et fetibili stercore, quod aduersarios ex suaui aromate per antifrasim reprimunt omniaque illorum arma coinquinando depingunt. Et quanto altius Titan polum circuibat, tanto partes adinuicem asperius suas uibrabant lanceas. Nunc Veneti inchoant et plus conantur murum ciuitatis fodere, quos hostes terribiliter ex meniis cum saxis percutiunt, nunc Veneti frequentant hostia vrbis comburrere, quos Iadertini accurate vulnerant, nunc adherent muro altissimas scalas, quas Iadertini in abyssum precipitant. Extitit talis tumultus

aromate per antifrasim reprimunt omniaque illorum arma coinquinando depingunt. Et quanto altius Titan polum circuibat, tanto partes adinuicem asperius suas uibrabant lanceas. Nunc Veneti inchoant et plus conantur murum ciuitatis fodere, quos hostes terribiliter ex meniis cum saxis percutiunt, nunc Veneti frequentant hostia vrbis comburrere, quos Iadertini accurate vulnerant, nunc adherent muro altissimas scalas, quas Iadertini in abyssum precipitant. Extitit talis tumultus illorum, qui sub isto ponte in terram descenderant, vbi erant viri prope tria milia, quod tonitruum excelsi poli

domos spiritualium personarum eorum edificia, ut nauium partes tamen attingendo plus laborarent. Fit et dira strages prime classis pugnantis penes castrum, quę potentissimos non audens tollerare ictus girauit proram, et ibidem prope horam nonam pugna quieuit. Sed mirabilius agonizant Veneti in secunda acie nauis S. Demetrii. Sagatiores ibi insurgunt, minantur verbis, sed iaculorum coniectatione non parcunt multosque illic ex Iadertinis vulnerant et in tantum superant, quod nisi tunc celerius aliquale suffragium esset eis

emisione, quam cęterorum, qui ad reliquas certabant partes. Sed Spiritus S. virtute mirabiliter obiiciebant nec reliquos sinebant ire męnia violare. Extitit adhuc impius agon ad particulam borealem vrbis Iadre, vbi unus ex plathis cum ponte bellum exercebat. Veneti facibus accensis, omni abiecta formidine, versus ipsum hostiolum causa id igne consumere sepius se disponebant. Quos hostes ita viriliter flagelarunt, quod quamplures absque spiritu in campum se prostrabant. Ex Iadertinis et ibidem multi arduis vulneribus sunt occupati, sed alii eorum

alii eorum supplebant defectum, licet pauci. Altercantur etiam mirabiliter illi, qui intus et sub illa rada extiterant, ex quibus ingens copia deficit. Ad portam autem Campi, de qua iam in hoc capitulo prelibauimus, cum illo ponte plurimi ex partium gente fuerunt letaliter vulnerati. Idem Veneti ampliarunt virtutes et cum quodam catto ligneo debilis naturę confecto ad ipsam ianuam se protraxerunt, ut eam comburerent uel forsan funditus euerterent. Sed ita eos inimici a męniis horribilium saxorum et spingardorum ac balistarum iactatione

ut eam comburerent uel forsan funditus euerterent. Sed ita eos inimici a męniis horribilium saxorum et spingardorum ac balistarum iactatione percutiunt, quod multi intereunt, ac ipsum cattum in infinitas partes diruperunt et hos, qui intro se clauserant, mortaliter occiderunt. Ibique Veneti innumerabilem sui populi delinquerunt partem. Sed ipsa excelsa turris Venetorum in ipsis binis fabricata plathis cupiens et putans excedere cacumen turris Iadre hedificate in angulo ad Babbas, que Saulare transiens formidans iuxta eam accedere inde recessit. Ex eo, quod ipsa turris

a męniis horribilium saxorum et spingardorum ac balistarum iactatione percutiunt, quod multi intereunt, ac ipsum cattum in infinitas partes diruperunt et hos, qui intro se clauserant, mortaliter occiderunt. Ibique Veneti innumerabilem sui populi delinquerunt partem. Sed ipsa excelsa turris Venetorum in ipsis binis fabricata plathis cupiens et putans excedere cacumen turris Iadre hedificate in angulo ad Babbas, que Saulare transiens formidans iuxta eam accedere inde recessit. Ex eo, quod ipsa turris Iadre circa cubitos sex altitudine illam inimicorum excedebat, cepit per equor huc et

nullam misericordiam conspiciunt, nemini parcunt, quos possunt, terribili nece submittunt. Iactant nobiliter septem machine Iadertinorum in hostes, sed laudabilius tangunt inimicos, testimonium reddebatur solum ex trabuchorum tactu. Hoc die plures quam sexaginta ex Uenetorum turba ad superna conuolasse dicuntur et quanto ipsum certamen versus solis occasum procedebat, tanto Veneti maiorem sustinebant conflictum et, cum iam sol minabatur suam lucem claudere, illa maior compacta pugna, de qua iam sepius est in presenti

hostes, sed laudabilius tangunt inimicos, testimonium reddebatur solum ex trabuchorum tactu. Hoc die plures quam sexaginta ex Uenetorum turba ad superna conuolasse dicuntur et quanto ipsum certamen versus solis occasum procedebat, tanto Veneti maiorem sustinebant conflictum et, cum iam sol minabatur suam lucem claudere, illa maior compacta pugna, de qua iam sepius est in presenti sarcasmos memoratum, cepisset clangere dehortando hostes, omnes aduersarii Iadertinorum fessi et nimio labore occupati ipsum sonitum audientes fugam in

plaga sauciatos et morti traditos prope octingenti, ex obsessis quippe numquam excessit numerus bis denarius exceptis vulneratis, de quibus copiosa extitit turba. Fuerunt balistarii et arcuarii, qui in detrimentum vrbis uenerant, octo milia et plus, ex Iadertinis fere ducenti, sicut ipso die ipsi Veneti percussi sunt a suis hostibus plaga magna, prout in huius seriei capitulo breuiter sunt connotata. 5. Qualiter Veneti timuerunt aduentum regis et eorum edificia deseruunt et qualiter Iadrenses expectant regem Cum

et arcuarii, qui in detrimentum vrbis uenerant, octo milia et plus, ex Iadertinis fere ducenti, sicut ipso die ipsi Veneti percussi sunt a suis hostibus plaga magna, prout in huius seriei capitulo breuiter sunt connotata. 5. Qualiter Veneti timuerunt aduentum regis et eorum edificia deseruunt et qualiter Iadrenses expectant regem Cum autem Iadertini Deo iustissimo largiente victoriam de antiquis serpentibus sic triumphanter sese asportauerant, in multa elatione cordis sunt erecti ignorantes frameam

pro rei veritate inuestiganda XIII Kalendas Iunii illum fratrem Marinum minorum ordinis, qui iam primitus pro legato ad Lodouicum regem fuerat transmissus, nunc sero ad eundem festinanter est delegatus et missus, qui regi humiliter exponeret pro parte fidelium, studeat de bello durissimo moto per Venetos, inimicos regii diadematis, et de eorum arcta neccesitate, cum ipsi fideles regalis sceptri hesitent, immo hesitando consummuntur, si euentu serus agon per ipsos maleficos Uenetos exortus erit, eos non posse tam excelse resistere potentie, quin incidant in libitum

et missus, qui regi humiliter exponeret pro parte fidelium, studeat de bello durissimo moto per Venetos, inimicos regii diadematis, et de eorum arcta neccesitate, cum ipsi fideles regalis sceptri hesitent, immo hesitando consummuntur, si euentu serus agon per ipsos maleficos Uenetos exortus erit, eos non posse tam excelse resistere potentie, quin incidant in libitum hostilitatis Venetorum. Qui nuncius vicenoseptimo Madii mensis dictum Lodouicum regem cum sui valida potentia in fines Clochot reperiit, cui suę legationis formam deuote indicauit. Quem benigne idem

inimicos regii diadematis, et de eorum arcta neccesitate, cum ipsi fideles regalis sceptri hesitent, immo hesitando consummuntur, si euentu serus agon per ipsos maleficos Uenetos exortus erit, eos non posse tam excelse resistere potentie, quin incidant in libitum hostilitatis Venetorum. Qui nuncius vicenoseptimo Madii mensis dictum Lodouicum regem cum sui valida potentia in fines Clochot reperiit, cui suę legationis formam deuote indicauit. Quem benigne idem rex audiens tam grandem fidelitatem intendens, mane crepusculo facto aliquot tubiculas equestres per

destuere, quod quarto Kalendas Iunii quicquam ex eis integrum non remansit, et simili modo Kalendis Iunii illos duos trabucellos, qui penes S. Iacobum fuerant stabiliti, delere fecerunt. Item tertio Nonas Iunii celeriter illud minus sticatum, situm vltra portum, ipsi Ueneti partem igne combusserunt et partem destruxerunt, quod ipso die post solis occasum locus uacuus ibidem inuentus est. 6. Aduentus regis Lodouici existentis in districtu Iadrensi Eodem anno Christi et indictione, secundo

et crebrius cum iuramento affirmasse visus est, potius suum velle corpus Iadre condere sacrofago quam constantissimos Iadertinos velle desolatos relinquere. De duobus erit vnum iuxta ipsius pronuntiationis sermonem: Aut epithaphium ossa eius Iadrae concludet aut ipsi Iadertini a manibus eruantur Uenetorum. Hęc idem rex suo proprio ore multoties coram multis suis baronibus et nobilibus Iadrę ibidem astantibus attestatus est. Nunc Iadertini decorant vrbem et tres nuntios egregios ad ipsum regem in dicta confinia Selmenici castramentantem vndecimo die eiusdem mensis

Sticatum Quos rex benigne suscipiens policitauit eorum petitioni cito tribuere effectum et veniente die septimodenario Kalendas Quintilis mensis pręfatus rex mouit uniuersam militiam et peruenit in confinia Iadrę. Artissime et anguste Uenetorum bastidam obsedit quantum trabuchus attingere cum conamine non ualebat. Sed cum ipse exercitus sua erigebat tentoria, intueatur quisquam, quale Iadertini gaudium suscipiebant. Hoc iudicio lectoris est relinquendum. Certe clangunt tybicines et tubę, et nolę ad stornium pulsant

Iam Iadertinis lata et spatiosa uia conceditur, tuti gradiuntur, iam repellitur a Iadra spernibilis penuria omnique bono fęcundatur. Sed in breui tempore durabilis, nec plus constantiores in regis fidelitate persistunt. Nunc firmiores contra Uenetorum potentiam assumunt uires, nullus preteritarum reminiscitur calamitatum, quilibet credit a tyrranico liberari imperio. Rectoresque ciuitatis cum pluribus ingeniis disertioribus ad dictum regem adiuerunt et procidentes ante eum et detectis capitibus et genibus flexis.

illi exeunt ex sticato, versus aduersarios concurrunt mixtimque partes certant et, nisi tunc Ungarorum quedam particula, que in ciuitatem Iadre causa recreationis uenerat, suis presidium intulisset, quia celeriter illuc equitauerunt, copiosa gens ex Iadertinorum parte defecisset. Sed quamplures ex Uenetis morti traditi, ex oppositis nullus visus est. Aduenerat etiam in comitiua huius exercitus Bertandus presbyter, Aquilegiensis patriarcha, qui uiceno die Iunii Iadram uisitare prouidit a ciuibusque honorifice extitit cum exeniis susceptus. Iubetque rex undecim trabuchos, cum

excellentiores barones totius exercitus adueniebant et ibi toto die naturali in equis et sonipedibus ascensis ad estum morabantur et interdum recreationis causa in vrbem introibant. Nemo reperiebatur, qui occasione refrigerii guttam liquoris porrigeret seu falerni. Sępius per Venetorum missos rex exquisitus fuerat, ut ipsi possent cum dicto rege aliquos conferre sermones. Quibus rex nec licentiam accedendi tribuebat nec ipsos tantum audire consentiebat. Sed ex quo Veneti cum ipso rege oretenus fari non presummerent, cum

guttam liquoris porrigeret seu falerni. Sępius per Venetorum missos rex exquisitus fuerat, ut ipsi possent cum dicto rege aliquos conferre sermones. Quibus rex nec licentiam accedendi tribuebat nec ipsos tantum audire consentiebat. Sed ex quo Veneti cum ipso rege oretenus fari non presummerent, cum sublimioribus Vngaris ac bano Bosnensi ceperunt adinuicem amicari nec non inter se conficientes quoddam proditionis et conspirationis genus, quod statim indicare promittimus. Imperio ipsius regis tres cattos ligneos fortibilis

fecerunt. A quoque ipsorum quoddam longum lignum in lance, quo menia bastide et propugnacula funditus erant destructura. Nec idem rex vrbem ingredi uoluit, donec ciuitas ex hostibus foret liberata. 9. De bello dato bastidę, in quo Veneti palmam victorie gerunt Kalendis Quintilis mensis, die qui Saturno est dedicatus, dum volucres suarum vocum inchoant suauia modulamina, prefatus rex plusquam octingentos prefecit tyrones militari cingulo confibulatos, ex quibus quattuor Iadertinos ordinauit, quorum non expedit

dum volucres suarum vocum inchoant suauia modulamina, prefatus rex plusquam octingentos prefecit tyrones militari cingulo confibulatos, ex quibus quattuor Iadertinos ordinauit, quorum non expedit recitare nomina, cum quibus et aliis suis ordinatis aciebus parauit se expugnaturum contra bastidam Uenetorum, in qua erant constituti ad ipsius defensionem plusquam sexdecim milia pugiles. Resonat mandato regio tubicula pedestris per urbem, insurgunt Iadertini alacriter, induunt bellica arma, plusquam tria milia hominum cum eorum edificiis precedente vexillo S. Martyris Grisogoni,

procurant eorum edificia affinius penes sticatum adherere, aliqui trabuchos mirabiliter exercent et aliqui turres seu inimicorum propugnacula accendere procurant et quamplures balistarum et spingardorum properant opponere. Sed iam Veneti pręparati sicut illi, qui nouerant temporis dispositionem, ascenderant sua edificia, certamen mirabiliter officiant, obstant uiriliter hostibus, copiosos ex ipsis vulnerant et ex opposito isti asperius imprimunt et repellunt et in tantum superant, quod tres turres seu propugnacula

tres turres seu propugnacula relicta intuita sunt nec super ipsis agonizare audent propter sepissimos ictus. Et cum isti conspicerent neminem pugnasse in ipsis tribus pugnis, accedunt ad turrim seu propugnaculum situm inter illa tria relicta, in flamam eandem incendunt. Sed Veneti sagaciter super illam scandunt, obstant combustioni, fundunt lympham et cum grauitate eam extingunt. Maxima pars istius igne extitit consumpta. Iactant etiam Uenetorum tres machinę ęquoris in hostem, neminem preter unum incolam letaliter vulnerant. Non cessant etiam alii trabucelli

pugnasse in ipsis tribus pugnis, accedunt ad turrim seu propugnaculum situm inter illa tria relicta, in flamam eandem incendunt. Sed Veneti sagaciter super illam scandunt, obstant combustioni, fundunt lympham et cum grauitate eam extingunt. Maxima pars istius igne extitit consumpta. Iactant etiam Uenetorum tres machinę ęquoris in hostem, neminem preter unum incolam letaliter vulnerant. Non cessant etiam alii trabucelli constructi in sticato, qui erant ultra septeni, prohicere, sed frustra eorum concertatio cernebatur. Cum autem eiusdem diei nondum tertiarum hora lapsa

athletarum necnon Stephani, Bosnensis bani, Belialis alumni, in multa stupefactione cordis commouentur, amittunt vires, nesciunt quo pergant, cruorem in se non sentiunt et tanto merore punguntur, quod plurimi ciuitatem ingredientes quasi semiuiui comperti sunt. Ipseque multitudinis cuneus Uenetorum versus cattos machinasque et alia Ungarorum et Bosnensium tegimmenta accelerant, student eas frequenter cremare septemque trabuchos ac quatuor spingardos in conspectu regis totiusque suę inumerabilis potentię, quos in obsessum bastidę iussu regio erexerant, nullo precincti timore

Eorum gaudium, o Rex, quod ex tuis epistolis percipiebant, in exaustiorem tristitiam est conuersum. Hęc est illa uestra sponsio infixa, quam Iadertini de uobis prestolabantur, quam munitam ingenti cęreo sigillo ipsis insontibus destinari asserebas: Grande Iadertinos percipere brauium, si Uenetis uiriliter obsistere curauerint. Certe eorum tristitiam quilibet speculetur tam famosi regis suorumque baronum cupiditate seductorum sagacem perfectionem sponsionis suis intimis fidelibus operatę. Et nisi tunc idem rex per suos speciales legatos illos ciues hortatus fuisset, quod de

accedunt humiliter ad eum, ut, ex quo sic contigit casus, saltem eos reconciliare studeat cum antiquis hostibus. Ad quorum supplicationem voluntarium se obtulit, sed effectum minime tribuit. Dissimulans se uelle, treguam proclamauit cum Uenetis, sed post ad quid hec tregua? Nonne es tu continue concors cum Uenetis, quos asserebas inimicos mortales propter participationem interitus Andreę, regis Neapolitani, vestri germani fratris? Putatis vestrum scelus sub tegimento claudere, sed magis serenum quam Phebus apparet in polo.

ad eum, ut, ex quo sic contigit casus, saltem eos reconciliare studeat cum antiquis hostibus. Ad quorum supplicationem voluntarium se obtulit, sed effectum minime tribuit. Dissimulans se uelle, treguam proclamauit cum Uenetis, sed post ad quid hec tregua? Nonne es tu continue concors cum Uenetis, quos asserebas inimicos mortales propter participationem interitus Andreę, regis Neapolitani, vestri germani fratris? Putatis vestrum scelus sub tegimento claudere, sed magis serenum quam Phebus apparet in polo. Et non suffecit hęc, sed die secundo Iulii crastino reliquos

Phebus apparet in polo. Et non suffecit hęc, sed die secundo Iulii crastino reliquos trabuchos exercitus siniuit per illos incendere preterquam unum, quem olim Nicolaus, banus Slauonie, quem rex ab officio banatus ignominatum deiecit, Iadertinis transmisit. Nunc appetit rex Uenetorum colloquia forte baronum formidine, dulcia prouerbia profatur Iadertinis, sed patet per effectum operis nullam habere efficatiam. Elegit in legatum quempiam ex suis commilitonibus ad urbem Uenetiarum sub specie confirmandi reconciliationem, quam Iadertini instigauerant regem. Sed

quem rex ab officio banatus ignominatum deiecit, Iadertinis transmisit. Nunc appetit rex Uenetorum colloquia forte baronum formidine, dulcia prouerbia profatur Iadertinis, sed patet per effectum operis nullam habere efficatiam. Elegit in legatum quempiam ex suis commilitonibus ad urbem Uenetiarum sub specie confirmandi reconciliationem, quam Iadertini instigauerant regem. Sed nihilominus veritas fixa habetur, quod non hac de causa, sed certius et credibilius ipsum transfretasse suscipiendum eius laboris premium et tanti ignominiosi uituperii solutionem, quia idem rex

fabricas opprobrium, ingens scelus in illos, qui te ut dominum colebant. Inbecilem te reputas nec camum mordibilem super tuos commisisti. Asserebas enim illos cum iuramento tanta charitate dilexisse, quod, licet dimidii tui regni thesaurus esset distrahendus, decet, ut illi liberentur a Venetorum imperio deteriusque foret regio sceptro ab exordio et medio eos renuere quam finem tam terribilem maculare. Minus facinus committeres tuo proprio ipsos iugulare lacerto quam in tanta calamitate et discrimine affici uelle. Hoc quidem est premium illud tam speciosum, quod

uos irruentem, penitus ignorastis, quid petere nesciuistis. 11. De seditione in plebe et qualiter ingenui pro ipsius inquietatione numos aureos eis dispenssant Et dum idem regis legatus munus insolubile Venetis percepisset, Iadratini sperantes concordiam fore inter illos iam roboratam, sed per alteram uiam reuersus est in regionem suam. Lentitatem et ineffectum ipsius nuntii ipsi Iadertini infęlices concipientes, eorum exigente demerito, quod liberationem

odit filium. Ubi erat quidem congeries plebeiatorum, totum eorum murmur et tumultus erat aduersus urbis pretores, concordiam per hostes eligendam illos nolle asserebat. Sed veritatis stilus ab eorum ore prosiliebat, cum generosi illud iugum, quod Ueneti affectabant, possibilitas non denegaret, protinus abiiciebant. Quodam vero die XIIII-o Kalendas Sextilis mensis imfimus populus grandi comitiua in maiori publico foro certis armis protinus bellicosis amicti stabilierunt locum grandisque uocibus resonans ac

Sed hi, qui hos ictus supportabant, nullum indignationis inditium propalare publice presumebant. Quodam vero decimonono Iulii hoc contigit: Vniuersa plebs armis latentibus amicta in publico ciuitatis mercato cum valido strepitu et uocis clangore adiuit: prorsus appetere principem Venetianum. Quorum minis ingenui ciues nimiam cordis formidinem sumpserunt, ex dolore ingenti et pauore precincti uerba pro statu pacifico eructare non ualebant. Sed nedum eiusdem diei hora bis tertia consummasset, cephas quidam plebis de eorum conditione

facta borgella, sumpserunt, illud vulgus in senatum tamquam capite detruncato per uicos gradiebatur. Sed nemo pretorum seu oratorum in aliquem eorum manum extendere presumebant. Et dum idem dies penes vesperorum cantum appropinquasset, duos trabucellos in metis S. Mathei extra urbem dicti Ueneti erexerunt, quibus inimicos sepius offendebant. Et dum ipsi pretores et cęteri eorum consentanei ac urbis suę fideles in tanta essent agonia positi, quod huius uite tedium iam habebant, nemo eorum putabat a tanto euadere posse discrimine, quin in manibus corruat inimicorum. Sed ille, a quo

Tale enim crudele commissum ipsi iniqui conceptores decreuerant effectui perducere, ut hostibus illo die, quo iustitiam compleuerunt, aliquas ex turribus maioribus sitis ex boreali plaga urbis hostibus designare ianuasque ciuitatis, per quas Venetorum exercitus ciuitatem ingredi debebat, reserare. Sed nutu permittente diuino nec isto nec illo gaudere potuerunt intentu. 13. Propter ineffectum proditionis grandis pars exercitus Venetorum recessit, et de confectione vnius

hostibus designare ianuasque ciuitatis, per quas Venetorum exercitus ciuitatem ingredi debebat, reserare. Sed nutu permittente diuino nec isto nec illo gaudere potuerunt intentu. 13. Propter ineffectum proditionis grandis pars exercitus Venetorum recessit, et de confectione vnius batifollę Sane intuentes Veneti, quod ipsam anchoram nutu magni Tonantis hostes infringerant et quod illa conspiratio dirę conceptionis integraliter extitit iustitia suadente punita, confestim mane lucescente magna pars

debebat, reserare. Sed nutu permittente diuino nec isto nec illo gaudere potuerunt intentu. 13. Propter ineffectum proditionis grandis pars exercitus Venetorum recessit, et de confectione vnius batifollę Sane intuentes Veneti, quod ipsam anchoram nutu magni Tonantis hostes infringerant et quod illa conspiratio dirę conceptionis integraliter extitit iustitia suadente punita, confestim mane lucescente magna pars exercitus pugillum de bastida et particula cunei classium et gallearum propter ineffectum

quod ipsam anchoram nutu magni Tonantis hostes infringerant et quod illa conspiratio dirę conceptionis integraliter extitit iustitia suadente punita, confestim mane lucescente magna pars exercitus pugillum de bastida et particula cunei classium et gallearum propter ineffectum conspirationis Veneti accelerant pontesque illarum ingentium nauium, quibus ciuitas extitit agonizata festinater dissipare inchoarunt ipsoque die quoddam batifollum cum monos machina vltra portum, vbi primitus extitit sticatum, reedificarunt.

inchoarunt ipsoque die quoddam batifollum cum monos machina vltra portum, vbi primitus extitit sticatum, reedificarunt. 14. Quomodo Iadertini inimicorum duas combusserunt machinas et qualiter Veneti ceperunt castrum S. Michaelis Non quidem Veneti parua simplicitate lentitatis bubine, sed ceu ceruus ad fontes desiderat aquarum, ita Veneti cunctas virtutes in hostes capiendo, immo operando non cessant. Quodam uicenonono Quintilis procurant obsessum statuere contra

machina vltra portum, vbi primitus extitit sticatum, reedificarunt. 14. Quomodo Iadertini inimicorum duas combusserunt machinas et qualiter Veneti ceperunt castrum S. Michaelis Non quidem Veneti parua simplicitate lentitatis bubine, sed ceu ceruus ad fontes desiderat aquarum, ita Veneti cunctas virtutes in hostes capiendo, immo operando non cessant. Quodam uicenonono Quintilis procurant obsessum statuere contra castrum S. Michaelis de monte ex tribus uentis, sed ex

14. Quomodo Iadertini inimicorum duas combusserunt machinas et qualiter Veneti ceperunt castrum S. Michaelis Non quidem Veneti parua simplicitate lentitatis bubine, sed ceu ceruus ad fontes desiderat aquarum, ita Veneti cunctas virtutes in hostes capiendo, immo operando non cessant. Quodam uicenonono Quintilis procurant obsessum statuere contra castrum S. Michaelis de monte ex tribus uentis, sed ex quarto occidentali, scilicet occidentali gallearum cunneo obsessum firmant

machinas rogumque ab ipsis instruunt et inextinguibili flama incendunt duasque perticas ibidem repertas securibus particulatim infringunt. Insurgunt obsidentes ad arma, ad defenssandos trabucellos incendunt, quos hostes sentiunt, retrocedere compelluntur et valuas vrbis intrant. Satagunt Veneti trabuchos ignea liberari potentia, sed tanta uis flammę ardoris eos occupauerat, quod eos uix defensarent fere totos lare defectos. Quos et ipsi postmodum et quod residuum incombustum fuerat in ruinam subuerterunt et aduersus ipsi conflicti fasceninas ciuitatis concurrunt, quos hostes a

capitaneus oppidi S. Michaelis Zoillus de Vrsulino nomine vocatus, cupiditate seductus castrum reliquit et ad hostes obsidentes aufugit conficiens conspirationem quamdam proditionis castri. Ac eodem solis cursum agente die nobilium vnus ex Venetis tres ingenuos quosdam ex Iadra duosque plebeiatos sub fide sponsionis a cymba ultra portum ibidem aduenientes in terram conscendere precatus est. Cui fide adhibita paratur complacere illius rogantis voluntati et nondum large ab arcella in terram saltum fecerant, ecce quidam ex

fiduciam acceperunt, forsitan ab aliis, qui hac carent auctoritate. His auditis episcopus in urbem accelerat cum obtento commeatu responsiuam pretoribus, pro quorum parte erat destinatus, legaliter indicauit. Illosque captiuos post aliquibus inde retroactis diebus cum reliquis ciuibus Venetis associarunt. Parant Veneti, qui in obsessum oppidi S. Michaelis conuenerant, ad pugnam, quam quinto Idus Sextilis ab ortu solis inchoant grauissimasque vibices supportant et in magna strage deficiunt. Nam ipsum castellum nullum belli genus pati poterat propter rupium et

ab aliis, qui hac carent auctoritate. His auditis episcopus in urbem accelerat cum obtento commeatu responsiuam pretoribus, pro quorum parte erat destinatus, legaliter indicauit. Illosque captiuos post aliquibus inde retroactis diebus cum reliquis ciuibus Venetis associarunt. Parant Veneti, qui in obsessum oppidi S. Michaelis conuenerant, ad pugnam, quam quinto Idus Sextilis ab ortu solis inchoant grauissimasque vibices supportant et in magna strage deficiunt. Nam ipsum castellum nullum belli genus pati poterat propter rupium et altitudinem saxorum in vallatione dicti

valuerunt ipsum superare. Adusque horam sextam ipse agon dicitur perdurasse. Atque eodem Idus insontes quosdam infantullos et inocentes egenos, qui valuas elemosynando circuibant extra vrbem egressi, ut alibi saltem eorum vitam sustinerent largius, idem Veneti nulla rationis preuia causa eos hostiliter ceperunt, cum multis flagitiis et verberibus eos colaphizarunt et postmodum nulla moti misericordia nec sanctae pietatis intuitu rogum cum ingenti flamma componunt eosque crudeliter in ipsum iactant et in cinerem redigi

et in cinerem redigi faciunt. Quid ergo isti iuuenculi mali fecerunt? Non arma contra illos sumpserant, non vltionem appetebant. Sed certe istud horrendum ad astra conuolasse dicitur, pro tanti criminis uindictam postulasse. Sed forsan grauius pondus est Iadertinorum quam sint scelera Venetorum. Die immediate subsequenti, scilicet solemnissimi Christi athletę Laurentii, dum hostes parauerant se ad aliam pugnam, sponte defensores illius castri S. Michaelis nullo patiente agone, numo obcecati hostibus tradiderunt castrum incolumesque promissas seruando, quod ipsi

assertione, qui ipsum depictum in clypeo primitus despexerant, nunc splendidiori corruscatione splendescere. Nam sicut profari mendatium, sic occultari miraculum veritatis diuinę est. O quam subito athleta gloriosus ultus est facinus tam horrendum, quod idem Venetorum exercitus contra illos insontes adolescentulos commisit, quos pridie leuitę Laurentii festo igni adiudicarunt. Non distulit censuram cunctorum inspector in diurniori curriculo labi. 16. Quomodo ęmuli mutuo contulerunt sermones

16. Quomodo ęmuli mutuo contulerunt sermones ac etiam de quadam prouisione in Iadra peracta nec non de quadam proditione incompleta Sciscitantur obsidentes suos hostes, si adhuc in obstinata degerent duritia. Quempiam Venetorum nunciandum inimicis legant, ut ad capitaneos aliquos ex nuntiis exmittant. Mox ipso die, scilicet in Assumptione Dei genitricis solemnitate, binos nobiles isti delegant et ad capitaneos transfretant. Et existentibus istis et illis adinuicem mutua visione se cernentibus, Iadrenses hęc

mensibus, inchoando a Sextili et vsque ad metam penultimi terminando, extitit exactum. Iam pro falerno utuntur aceto, inedia ingens carnium fit recentium et sola spes habetur in regis sponsione. Item quidam pessimi urbem reliquerunt. Postmodum suasu capitaneorum exercitus Venetorum tertio Nonas septimi mensis ciuitatem ingrediuntur. Quos obsessi ceperunt funem laqueatum Nonas Septembris in eorum collo appenderunt, vitę finierunt terminum. Ipsoque die recens capitaneus gallearum obsidentium cum suis decem galleis aduenit et venerit vetus

de aliis nouitatibus Iadrę, si essemus penes vos, et quando placebit dominationi vestre, venimus ad uos tamquam ad patrem. Multa scripsissem vobis, sed non presummo, verumtamen mittimus vobis fratrem Gregorium, monachum nostrum, qui fuit captiuatus Venetis et, quia data fuit illi licentia a rectoris Iadrę, per menses iam duos egrotauit et nihilominus congrue posset recedere. Sed intelleximus de aduentu vestro, idcirco fecimus eum prestolari, donec venissetis. Quapropter dictum monachum informauimus, qui vobis seriem enarabit per

discordię captiuus mansit. 17. De quadam iustitia et agone hostium, in quo Iadertini preualuerunt Quidam natione Thuscus iniqua conceptione, sed deteriori proposito executionis, exercitu Venetorum Iadram transfugauit, quem edicto rectorum Iadertini ceperunt. Et Kalendis Octobris mensis quendam angromagulum Iadrę pyratarum inimici inane ceperunt, quem in sui conuerterant vsum. Dirumpunt Veneti machinis cęnacula hostium, ex quibus vna in maiori sticatu confecta iactando

sed deteriori proposito executionis, exercitu Venetorum Iadram transfugauit, quem edicto rectorum Iadertini ceperunt. Et Kalendis Octobris mensis quendam angromagulum Iadrę pyratarum inimici inane ceperunt, quem in sui conuerterant vsum. Dirumpunt Veneti machinis cęnacula hostium, ex quibus vna in maiori sticatu confecta iactando precipitauit pro paucis ebdomadis elapsa rursum reparari iussa est. Concupiscunt aggressi sentire semitas exercitus coadunatis metis termini, sed oberrare nequeunt propter artissimum firmatum obsessum, quod nec

Quidam Iadertini pro inferenda inimicis grauiora dispendia ac propriam patriam aliquali recreationis esu suffulcire, fabricarunt paronem monos transtrorum viginti et trium, quem die prescripti mensis decima e terra in mare natare student, et iam fere medius in equore pulsus. Veneti cernunt, in nimia cordis angustia mouentur. Ornat octo galleas capitaneus maris tectas laneis armis lausis, ne offensionem balistę spiculorum paterentur, cum quibus audacter se mouit festinanter erga illum paronem, sed more femineo abscessit nihil probitatis ostensus et cum

extitit commotum. Sed mox sumpto prandio sero Consilium cumulatur et insurgens vnus nobilium vltra septenarium prouectus in locum constitutum ascendit, primitus lachrymis irriguis profluit, demum coram omnibus sui conceptum pollito sermone taliter est prolocutus: “Statuuntque penitus se velle Venetorum subiicere dominio, cum eorum alitus vicinior sit morti quam huius sęculi vitę.” Legant quosdam ciues, quosdam conciues ad vtrosque obsidentes capitaneos intentionemque eorum expresse patefacere compelluntur, qui aures videntur inclinasse et alacriter auscultasse.

Denique pro inienda conuentione exhibere obsides quos in pontificis Nicolai celebritate consignant amplius beniuolo comeatu vtrorumque capitaneorum, scilicet Marci Iustiniano et Andreę Maureceno, sub quorum dominio vniuersus exercitus Venetorum habebatur, in custodia. Ipsi Iadertini sexto Idus Decembris solemnes sex conciues eligunt insignes in missos, quorum nomina sunt hęc: Paulus Stani de Varicassis, Petrus de Matafaris, Bartholus Petri de Sloradis, Nicolaus de Gallelis, Marinus de Calcina et Michael de Cedulinis, ad

exposcendum, quatenus dignetur eorum mellifluam impendere gratiam, cum homini naturale sit deuitare errores, nam pignus prouocat genitorem et creatura creatorem nihilominus cognito sui facinore et infusa penitentia offensa crimina delentur. Denique manibus Venetorum se tradendum. Et ingrediuntur isti vrbem Venetiarum. Omnes eius conciues concurrunt festinanter ad intuendam Iadertinorum mansuetudinem et multa admirratione cordis commouentur. Ingens iocunditas multiplicatur in ipsa ciuitate, exponunt honorem manthelis extortis ac humili sermone suę

impendere gratiam, cum homini naturale sit deuitare errores, nam pignus prouocat genitorem et creatura creatorem nihilominus cognito sui facinore et infusa penitentia offensa crimina delentur. Denique manibus Venetorum se tradendum. Et ingrediuntur isti vrbem Venetiarum. Omnes eius conciues concurrunt festinanter ad intuendam Iadertinorum mansuetudinem et multa admirratione cordis commouentur. Ingens iocunditas multiplicatur in ipsa ciuitate, exponunt honorem manthelis extortis ac humili sermone suę legationis seriem coram Duce Andrea Dandolo ac

absque alicuius impedimenti obstaculo. Promiserunt illi personas et mamonas ciuitatis sex fidelium incolumes seruare, publica roborauerunt priuilegia interueniente hoc fędere nuntiato ratificantesque mutuo pacta et conditiones Iadertinorum, quos Veneti sub potenti deputarent custodia. Vnus eorum Iadram adiuit, ut quod per illos roboratum fuerat, per hos efficaciter impleatur. Et dum iste patriam introiuit, vniuersum vulgus iocundatur. Adherent velle parere quicquid sindici et legati Venetis compromiserunt. Ipsosque die, quo idem

mutuo pacta et conditiones Iadertinorum, quos Veneti sub potenti deputarent custodia. Vnus eorum Iadram adiuit, ut quod per illos roboratum fuerat, per hos efficaciter impleatur. Et dum iste patriam introiuit, vniuersum vulgus iocundatur. Adherent velle parere quicquid sindici et legati Venetis compromiserunt. Ipsosque die, quo idem nuntius vrbem est reuersus, videlicet solemmitate apostoli Thomę seu vicesima prima die mensis Decembris, circa horam vesperorum vniuerse value, quę erant in ciuitate Iadre clausę cementoque fundatę, reserantur et vtrosque capitaneos et cunctam

effigiem S. Marci in vexillo depictam in ipso cum laudis iubilatione erigunt. Tandem iunior capitaneus maris, scilicet Andreas Maureceno in logia maiori imposito silentio amonuit vniuersos ciues, ut fidelitatem, quam spoponderant, in perpetuum obtineant et quod per eos ac comune et Ducem Venetiarum stabilitum et ratificatum fuerat cum sindicis comunis Iadrę effectualiter erit obseruatum, nec aliquis formidet, sed quilibet suis vtatur vt uult et debet. Et dum hęc acta fuissent et completa usque crepusculum, ad grande theatrum

erit obseruatum, nec aliquis formidet, sed quilibet suis vtatur vt uult et debet. Et dum hęc acta fuissent et completa usque crepusculum, ad grande theatrum comunis ipsi capitanei ascenderunt. Iam gubernatur Iadra, diligentius custoditur et feruentius. Gaudent plurimum Veneti de obtenta victoria et iam per eos diu desiderata suasque constitutiones et nouas ordinaciones in ipsa ciuitate proclamant et statuunt per quosque infalibiliter ac efficaciter obseruari. 19. Quomodo Veneti cruciant Iadertinos cum

et feruentius. Gaudent plurimum Veneti de obtenta victoria et iam per eos diu desiderata suasque constitutiones et nouas ordinaciones in ipsa ciuitate proclamant et statuunt per quosque infalibiliter ac efficaciter obseruari. 19. Quomodo Veneti cruciant Iadertinos cum molestatione non obstante eorum sponsionis iuramento Instruuntur Iadertini, qui tot anxietates sustulerunt, non tantum corporis verum etiam animę nouis escis refocilari iam diu non fragratis, quemadmodum imfans, qui mamma priuatus et inconsuetis

tremore dicti conciues, et ecce repente, scilicet in Kalendas nono Februarii exiit edictum a capitaneis, vt vniuersa ciuium arma describerentur pariter et auferantur. Nec non hęc dum perfecta erant, et ecce aliud mandatum Ducale intonuit, quinquaginta elegantiores ac nobiliores ciues Venetias debere celeriter adire, qui sexto Kalendas Februarii ad locum eis constitutum suum iter in galleis Venetorum arriperent. Fit grandis meror in vrbe, fit priuatio tantę nobilitatis, quę in ipsa tempore felici vigebat. Vbi nunc

ciuium arma describerentur pariter et auferantur. Nec non hęc dum perfecta erant, et ecce aliud mandatum Ducale intonuit, quinquaginta elegantiores ac nobiliores ciues Venetias debere celeriter adire, qui sexto Kalendas Februarii ad locum eis constitutum suum iter in galleis Venetorum arriperent. Fit grandis meror in vrbe, fit priuatio tantę nobilitatis, quę in ipsa tempore felici vigebat. Vbi nunc eorum palia muricis coloris, vbi eorum indumenta variis suffulta cutibus? Certe faciliter respondetur: sicut elegerunt et

Numquam credas inimico reconciliato. Hoc est illud frenum, de quo miserabiles Iadertini a multo iam elapso tempore formidarunt, hic est ille biceps mucro non solum corpus corruptibile sed etiam animam inmortalem videtur et epar infelicium pertransisse. Quam cito iuramentum ipsi Veneti infringerunt, ac si sine lege vt Caldei vitam ducerent, non ęquum videtur tam stupendum nouum per eos exactum fore. Vniuersa per Iadertinos illis collata inanientes pariter et delentes et nunc recentia fędera contuentur insurgere. Sed non presumendum,

Precipitantur etiam vtraque sticata atque eorum tabernacula in ruinam destruuntur. Fulciuntque ciuitatem anona et lignamine, si neccesse foret in ciuitate exercendum. Et adueniente die octauodecimo Martii mensis denarios nobiles a ciuitate Iadrę ablatis reliquis nobilibus Venetiis quiescentibus associarunt, vt numerus sexagenarius adimpletus fuisset, qui eodem tractatu Venetorum prout illi quinquaginta deputati sunt. 20. Excusatio auctoris Iam arbitror satis expedite et prolixe...

anona et lignamine, si neccesse foret in ciuitate exercendum. Et adueniente die octauodecimo Martii mensis denarios nobiles a ciuitate Iadrę ablatis reliquis nobilibus Venetiis quiescentibus associarunt, vt numerus sexagenarius adimpletus fuisset, qui eodem tractatu Venetorum prout illi quinquaginta deputati sunt. 20. Excusatio auctoris Iam arbitror satis expedite et prolixe... authoris...

habitaverunt. Ex quibus Salonitanis Civibus nati sunt Nobiles Spalatini et ideo vere Nobiles sunt, quia ex generoso sanguine procreati ortum a Nobilibus habuerunt: sicut fuit Severus Magnus, et alii quamplures Nobiles Salonitani, et sicut Veneti, et Paduani, et alii multi Nobiles habuerunt antiquam originem eorum a Trojanis, et aliis Nobilibus hujus orbis, de antiqua et Nobili Civitate Salonae fit mentio in jure Canonico, et in multis decretis investigatis per sapientes,

1381. Die 15. augusti venerunt Iadram litterae a nuntiis nostris, videlicet domino Iacobo de Raduchis et domino Paulo de Georgiis, de confirmatione pacis inter dominum nostrum regem, Ianuenses et Venetos, quae confirmata fuit die 8. dicti mensis. Die 10. mensis septembris venit nova (Iadram, quod) dominus Carolus rex repulit et captivavit (dominum Ottonem ducem Brunsvicensem), virum dominae reginae Ioannae, et cras

et die veneris sequentis ivi ad (civitatem) Nonam, et die crastino, die sabbati, locutus fui maiestati suae, et die lunae immediate recessi a Nona, licentiatus ab ea. Inde postea sequenti die sabbati, scilicet 15. praedicti mensis, recessit a Nona cum galeis Venetorum et applicuit Segniam cras die dominico, unde recessit die lunae primo mensis iulii, et die iovis in nomine Sanctae Trinitatis coniunxit se cum rege illustrissimo consorte eius. Die lunae 11.

creatus fui in rectorem Iadrae una cum ser Blasio de Soppe et ser Georgio de Zadulinis. Die martis 2. iunii, dominus Iacobus de Raduchis, ser Damianus de Nassis et Marinus de Ginano, ambasciatores ad ducale dominium Venetorum, recesserunt a Iadra. Die mercurii 29. mensis iulii recessit a Iadra ser Bandinus de (Padua), olim cancellarius Iadrae. Die prima

primo mensis octobris fui una cum ser Marco de Fanfogna et cum ser Simeone de Detrico in offitium rectoratus electus. Die 8. mensis octobris incepit indulgentia de poena et culpa, prout est in ecclesia Sancti Marci Venetiis in die Ascensionis Domini, in ecclesia Sanctae Mariae presbyterorum Iadrae, ubi requiescit sanctum corpus beati Simeonis Iusti, pro reverentia ipsius corporis et in ecclesia Sanctae Anastasiae, ubi iacet eius sanctum corpus similiter, pro octo dies sequentes eo modo, quo continetur in

subsequentes modo cessavit terraemotus, et deinde die novembris, hora quasi vesperarum fuit similiter unus magnus et terribilis terraemotus. Die 24. mensis novembris applicuit ad portum Iadrae cum duabus galeis Venetorum a sepulcro Domini excellens dux Austriae, filius quondam domini Alberti ducis Austriae, ad quem recipiendum et convitandum ad civitatem fuerunt missi ad galeam eius per regimen civitatis dominus Philippus de Georgiis regius admiratus, dominus Crescolus de Zadulinis miles,

hora vesperarum, et cras post celebrationem missae solemnis in ecclesia cathedrali, pacem et unionem inter utrosque sacramento solemni firmaverunt. Die 22. mensis iunii, in festo Sancti Ioannis Baptistae exercitus communis Venetiarum intravit Veronam per partem. Die 7. mensis iulii vidi quoddam animal parvulum, non bene poterat discerni an gatta fuisset, quod habebat pedes octo caput unum et caudas duas et quasi videbantur duo corpora coniuncta

imperatoribus Constantinopolitanis novi cives Braciani pacificam vitam ducebant factis inter se conventionibus et legibus ad usum civitatis Salonae pro bono et tranquillo statu insulae. At hunc bonum statum perturbaverunt Narentani, qui ut agrestes et barbari piraticam artem exercebant et cum Venetis multa proelia fecerunt Facti fortes et opulentes perturbabant mare et littora Dalmatiae et aggredientes civitatem Braciae, eam forti et acri obsidione cinxerunt. Braciani per multos dies se et civitatem defenderunt, sed non potentes amplius se defendere ultro dederunt se et civitatem

barbari ingressi in oppidum domos spoliaverunt et destruentes moenia, igne etiam omnia consumaverunt. Tunc cives noluerunt amplius habitare ad littus, nec prope mare, sed omnes per montanos et humiles locos se locaverunt, quia Narentani duris conditionibus illos tenebant et frequenter visitabant, donec a Venetiarum duce Narentani fuerunt victi et destructi, ita deo permittente, ut illi, qui multos per multos annos vincebant, ab ipsis quoque victi et destructi essent. Post destructionem Narentanorum Braciani ceperunt

Idem ad eumdem. Satis certo scio, humanissime Maphee, Jacopum fratrem tuum ad te scripsisse quo pacto puerum tuum profugum Venetiis comperi, quem continue senatorio viro domino Zachariae patruo tuo tradidi. Cogitans sane diligentius mecum pueri barbari ingenium multiplex ac tortuosum non possum satis non mirari: mea ex sententia quadam egregia vafricia, dum abste aufugeret, usus est.

lacessitum iniuriis ancillarum domesticarum abste profugisse. Reliquum est ut omnibus nostris me commendes: Nicolao Canalio meis verbis salutem dic. Fac ut aliquid te dignum ad me scribas, praesertim de salute Urbis. Ex litteris percipies qui sim: sic enim ad familiares scribo. Venetiis III nonas quintilis.

disciplina viros illo execrando morbo esse consumptos, sed eos non nominas; qua ex re perlubens nomina eorum scire vellem. Reliquum est ut mihi significes quo in loco sit elloquentissimus M. Donato cęterique illi patritii viri. Clarissimum iuris consultum dominum Andream Venerium scio Venetiis in pręsentiarum esse. Cui si me diligentissime commendabis, mihi pergratum erit. Vale tu qui legis, et ama me mutuo amore. Die X. et quinta Iulii.

144. EPITAPHIUM VALERII MARCELLI
1.144.1  Improba ni tenerum, Valeri te, fata tulissent,
1.144.2  Esses Marcellae, fama secunda, domus.
1.144.3   Tecum spes Venetum, tecum solatia matris,
1.144.4  Tecum deliciae disperiere patris.
1.144.5  Si probitas, si forma, Deos, si lingua moveret,
1.144.6  Nestoris aetatem vivere dignus eras.

VALLAM
1.296.1  Ipse Deas ausus reprehendere Valla Camenas,
1.296.2  Iudicium fertur pertimuisse suum. 297. COMPARATIO MARCELLORUM, VENETI ET ROMANI
1.297.1  Si Marcellorum componas facta duorum
1.297.2  Romani Venetus, vincet avi acta nepos.
1.297.3  Transeo quam praestet servatam Brixia Nolam,

fertur pertimuisse suum. 297. COMPARATIO MARCELLORUM, VENETI ET ROMANI
1.297.1  Si Marcellorum componas facta duorum
1.297.2  Romani Venetus, vincet avi acta nepos.
1.297.3  Transeo quam praestet servatam Brixia Nolam,
1.297.4  Quantum septenas, perpetuae, trabeas;
1.297.5  Nunquam illi visas, toties hic

Albano in monte triumphos,
1.297.12  Posse sua hic nunquam plus voluit patria.
1.297.13  Alter Virdumari tulit, alter opima Philippi,
1.297.14  Si palmam pendas hoste, prior Venetus.
1.297.15  Hic urbem obsedit Ligurum, Romam ille potentem,
1.297.16  Vallari Libycis pertulit agminibus.
1.297.17  Primo illi Poenus cessit, Picininus at isti.

eadem dici seditiosa potest. 305. DE VINCENTINO NAVIGANTE
1.305.1  Vincentinus eques, tumidi rudis ante profundi,
1.305.2  Miratus Venetae, dum redit, urbis opes,
1.305.3   Post vomitus crebros, et versum paene cerebrum,
1.305.4  Post fractum, rigido robore, molle latus,
1.305.5   Contigit ut litus; Non me vehet

1.332.3  Hic te complexus moduler sed rupe sub alta,
1.332.4  Inter oves, Siculum prospiciens pelagus. 333. DE MARCELLO VENETO
1.333.1  Hoc mihi Marcellus, sacri quod vatibus aevi,
1.333.2  Pollio, Maecenas, et Proculeius erant.
1.333.3  Hoc ego Marcello, quod Xerxi Choerilus olim,

admirere; referri
1.344.4  Gratia tunc debet, cum satis aequa potest. 345. EPITAPHIUM IN FRANCISCUM BARBARUM
1.345.1  Heu! qualem Veneti Francisci funere civem,
1.345.2  Amittunt! qualem gens Barbara perdit alumnum!
1.345.3   Quantus doctrina fuerit, gesta inclita monstrant;
1.345.4  Quantus iustitia, sex

iam dite, petas amplius, e Latio.
2.85.3  Tota tibi in varios Oenotria certat honores,
2.85.4  Quaelibet et proprias, ora ministrat, opes:
2.85.5   Aurum, Roma parens, Veneti sua serica mittunt,
2.85.6  Praebet cornipedes Appulus, arma Ligur.
2.85.7   Contulerat nullum, Florentia sola, tributum,
2.85.8  Quae nunc Marmaricas, obtulit, ecce,

est Princeps, Mutina clara, tuus.
3.3.185  Seditiosa gerit civile Bononia bellum,
3.3.186  Par Genuae status est; haec memorare potes.
3.3.187  Florentina potes, Venetum potes arma referre,
3.3.188  Et potes anguigenum concelebrare ducem.
3.3.189  Ecce autem gentes adversum iusta profanas,
3.3.190  Numine pro vero Pannones arma ferunt.

genuit Bartholomaeus eam,
3.15.27  Vir gravis et prudens, fortis, moderatus et aequus,
3.15.28  Multum Principibus gratus et inde suis.
3.15.29  Cum foret orator Venetam legandus in urbem,
3.15.30  Anguigerumve ducem; Bartholomaeus iit.
3.15.31  Omnes vero, quibus Ferraria pulchra superbit.
3.15.32   Costabilem

Nec mala venturi iam documenta dabam,
4.5.105  Cum tuus Ausonias tradit me frater ad oras,
4.5.106  Longinquo et Musas quaerere in orbe iubet.
4.5.107  Illius impensa Venetas celebravimus urbes,
4.5.108  Dum sol undecies per sua signa redit.
4.5.109  Quod desiderium tanto tibi tempore nostri?
4.5.110  Quanta inter dubios gaudia saepe metus?

4.7.88  Anglia gentili seditione ruit.
4.7.89  Improba conventus Germania cogit inanes,
4.7.90  Permutat merces, Itala terra, suas,
4.7.91  Nec quenquam praeter Venetos ea cura remordet,
4.7.92  Quos iungunt satis, foedera parta, meis.
4.7.93  Hos dudum audimus moliri nobile bellum,
4.7.94  Horum iam multa Nerea classe tegi.

4.7.136  Posse, ubi tot populos, tot liquet esse duces.
4.7.137  Sunt illic acres, Genuae discordis, alumni,
4.7.138  Oppida sunt Tuscis, libera multa, plagis.
4.7.139  Sunt Veneti, dominos gens aequatura Quirites,
4.7.140  Unde volant toto, rostra Liburna, mari.
4.7.141  Est illic, veteris retinet qui frena Tarenti,
4.7.142  Est magni Alfonsi regia

M.CCCC.XLVIIII Convocato et congregato Generali Consilio Nobilium civium Sibenici in sala inferiori palatij Comitatus Sibenici more solito, de commissione Magnifici et Generosi Viri Domini Christophori Marcello pro Illustrissimo Ducali Dominio Venetiarum et honorabilis Comitis et Capitanei civitatis Sibenici, in quo quidem Consilio computato ipso Magnifico Domino Comite et Capitaneo Sibenici interfuerunt nobiles LXXIIII. In ipso Consilio capta fuit pars tenoris infrascripti, videlicet: Cum omnibus manifestum

Convocato et congregato generali Consilio Nobilium civium civitatis Sibenici in sala inferiori palatij Comitatus Sibenicensis more solito, de mandato et licentia Magnifici viri domini Christofori Marcello pro Illustrissimo Ducali Dominio Venetiarum et honorabilis Comitis et Capitanei Sibenici, in quo quidem Consilio, computato ipso Magnifico domino Comite et capitaneo interfuerunt nobiles LXV, capta fuit pars tenoris infrascripti, videlicet: Cum in generali

et nomine reverendissimi in Christo patris domini Niceni Cardinalis 12 sanctorum apostolorum. Obijt Simon Matafarich de Jadra die 9 aprilis 1452. Obijt dominus Angelus Chauaza natione Venetus episcopus Traguriensis die 16 mensis madij 1452 hora meridia. 14VIII. mensis augusti die XXIIII in festo sancti Bartolome apostoli civitas Sibenici fuit combusta maiori parte aborea.

madij 1452 hora meridia. 14VIII. mensis augusti die XXIIII in festo sancti Bartolome apostoli civitas Sibenici fuit combusta maiori parte aborea. Dominus Jacobinus Baduario natione venetus, arciepiscopus Spalatensis obijt die 18. aprilis 1452. deinde creatus est dominus Laurentius Zanni Venetus et positus fuit in corporalem possessionem die 26 Junij 1452.

Sibenici fuit combusta maiori parte aborea. Dominus Jacobinus Baduario natione venetus, arciepiscopus Spalatensis obijt die 18. aprilis 1452. deinde creatus est dominus Laurentius Zanni Venetus et positus fuit in corporalem possessionem die 26 Junij 1452. Pater Andreas recepit habitum monachalem in ecclesia sancti Stephani de pinis diocesis Spalatensis sub 1453 die 12

divinam illam providentiam fortitudinemque tuam, laudatissimam rei militaris scientiam, quas omnes in ipsa Brixiensi expeditione egregie ac splendide demonstrasti. Satis namque, ut opinor, ea mihi ad dicendum notissima esse poterant, quod ex commentariolis Brixiensibus, quos olim Venetiis, pro tua in me benevolentia, mihi tradideras legendos, illa studiosissime perceperam. Quam equidem provinciam mihi aequo animo assumens nescio an munus hominis officiosissimi an potius impudentissimi perfecerim, cum praeter vires meas rem grandem, in qua omnis eximia

Neven Jovanović Početna verzija. 1451-06-28, Venetiis, ad M. Vallaressum Johannes Sobotae Mapheo archiepiscopo Hyadrensi. Bona est epistola et cuilibet

iudicatus est. Nihil praeter haec relatu dignum gestum est. Vale vir ornatissime et me tibi commenda commendo [Segarizzi] . Ex Venetiis, IIII. kalendas Julii 1451. Post scriptas et obsignatas litteras nunciatum est Bartholomeum ex agro

haud omnino debitum, libere et gratis persolvisse; tum nostra 48 49 Fortasse quod Fortasse orationem vel gratulationem singularis observantia in Senatum Venetum, quo gratius offitium suum redderet, discrimina maris et minas hiemis penitus contempsit. Impulit nos insuper eadem causa, que et omnes alios qui huc accessere, gratificandi sed munus nec deterrere potuit quod alios forte impedire potuisset; nam ut est in

ad bene beateque vivendum. Quantum itaque Numa Pompilius praefuit Romano imperio legibus et religione, quantum Tulius Hostilius aut Ancus Martius 53 armis consiliisque suis, quantum reliqui Romanorum reges, tantum confidimus te et religione et magnanimitate Venetorum imperium propagare. Prospectus quidem est gravissimis 54 et difficilimis istud divinum ingenium consciliumque pace ac bello valere pollereque plurimum. Testis nobis est tua res publica, que semper in arduis rebus tuo

Justicie unicum exemplum et virtutum specimen singulare, cuius nedum iusticiam potentiamque timent universi sed etiam admodum ius 67 tremunt transcendens etiam Chaucasum montem, quo Romanorum fama nondum appulerat! Que enim tam barbara gens quo non iam nomen Venetum pervenerit? Ubique colitur, ubique veneratur, et per orbem instar miraculi praedicatur; quam cotidie cerno et tam cotidie admiror, et vetus mihi quum sit iam persuasum novam tamen per admirationem. 63 64 65 66 67

dignitatis quam auctoritatis virum, denique maiores civitatis, postremo universos alios ordines eius qui semper in fide et offitio huius imperii permansere. Eos oro, Illustrissime Princeps, suscipias more maiorum et iura eorum deffendas, serves et amplifices, qui sepius pro nomine Veneto terra marique strenue 72 73 74 75 76 77 Soli insignia: sola insigna Fortasse unius est Grecia (in margine): gratia (gra) Ulti: utiti Tum demum: eum temum(?) Marcum: Marcus pugnantes sanguinem

facultates fortunasque nostras exponentes, quandoquidem beneficencia vestra et solum imperio vestro aucta, 79 ampliata et exornata sunt. Generosi artium doctoris domini Ambroxii Michete Dalmate legati Sibinicensis ad Pasqualem Maripetrum illustrissimum Venetum ducem oratio congratulatoria. Dicta in Ducali palatio die Mercurii primo Februarii MCCCCLVIII, indicione VI. 78 79

Jovanović 2012-09-04 Početna verzija za CroALa. BENEDICTUS DE COTRULLIS EQUITIS AD INCLITUM SENATUM VENETORUM DE NAVIGATIONE LIBER INCIPIT PROHEMIUM PRIMUM FOELICITER Immortalis est hominum cura, serenissime princeps et vos clarissimi patritii cives Veneti,

SENATUM VENETORUM DE NAVIGATIONE LIBER INCIPIT PROHEMIUM PRIMUM FOELICITER Immortalis est hominum cura, serenissime princeps et vos clarissimi patritii cives Veneti, quę non solum servire sibi, sed propagare posteris morem habet. Idcirco non parum debemus vetustis scriptoribus, qui elaborata ingenio non solum sibi in pabulum 7 in pabulum] impabulum | 15 principum] principium esse voluerunt verum etiam nobis ea

nos ediderunt. Neque enim solis Cretensibus Minos neque Atheniensibus Solon neque Lacedemoniis Ligurgus leges condidere, aut Romani et Numma Pompilius eas sibi tantum in XII redegerunt tabulas, neque Iustinianus eas sibi per Digesta distinxit. Vobis sunt, inquam, illę conditę leges, Veneti cives, vobis dedicatę, qui eis non uti Cretenses, Lacedemones seu Athenienses usi estis, sed miro quodam modo apud senatum et rem publicam vestram floruerunt et ipsę leges et earum magistratus, ut tandem vos in hoc omnium regionum populos antecesisse- vera celerque fama est- non ambigo.

populos diversisque provinciis leges dedisse et ab eis annua tributa reperisse. Committendam litteris eiusdem navigationis disciplinam instituimus vobisque eam destinare curavimus, serenissime dux et inclite senatus, vobis, inquam, quibus maritimarum rerum cura omnis et dominium est, ita ut Veneti maris domini merito nuncupemini mareque undique vestrum est. Quę enim civitas unquam antea fuit post inclinatam, ne iam dicam extinctamque Atheniensium urbem, quę satis late quondam mare tenuisse dicitur- aut Carthaginensium, qui permultum classe maritimisque rebus valuerunt, aut

bene honesteque gesserunt, probe cognoscere et eque iudicare possitis. Quo fit, ut ea, quę conscribere institui, iam multo ante vobis excogitata et penitus cognita esse non dubito. Non tamen ob id ipsum terrear, quominus institutum ad finem prosequar. Quin immo alacrior ire pergam, ut ea, quę Veneti virtute ac industria duce preclare studioseque gexissent, idoneus ipse existimer qui oratione amplectar. Quis est, inquam, tam ebetis ingenii et immemor, qui delirans dignitatem gloriamque nominis vestri existimare non debeat virtutumque ac morum quin immo legum vestrarum non

populo priuata, diu quae
crudeli morbo languida facta sedes
Salue iterum quoniam pestis demissa periclo es
et quia concessa est iam tibi grata quies,
Salue etiam quod nec metuit te nec fugit hospes
securus iam te quisquis adire potest.
Pulcra prius fueras Veneta vel pulcrior urbe
quae velut in celo candida luna nitet,
magnifica et quamvis stet lucida marmore et auro
non est illa tamen te mihi cara magis.
Tu mihi sola decens, tu cara et pulcra videris,
judice me nulla est anteponenda tibi.
Tu mihi te referas

et nostro nimium letaris amica
presertim domini qui tibi jura dabit.
Hic Uincislaus de Rippa quem loquor hic est
cuius in aeternum fama perhennis erit,
Justicia populo miseris pietate uir iste
nam placet et superis religione deis.
Gaude igitur postquam Veneti decreta senatus
hunc tibi pretorem constituere uirum.
Hic est ille quidem fatis promissus ab aeuo
aurea qui reducet secula prisca tibi.
Plebs ammissa cito reparetur germine prolis,
quae tibi felices afferat usque dies.
Progeniem Lucina nouam iam

natura ipsa designasset, qui sapientiam, qui animi magnitudinem factis magis prae se ferret quam dictis. Sed haec una et communis erat cunctis gentibus exultandi ratio. At regem nostrum cum universis pariter nostratibus etiam peculiaria quaedam exhilarabant. Sciebat Beatitudinem tuam amplissima Venetiarum urbe oriundam, et patriae, ut par est, amantissimam, cives suos, socios nostros et eodem, quo nos, in discrimine sitos, minime deserturam. Meminerat, qua benevolentia, quantis favoribus sacratissimae recordationis Eugenius Papa Quartus, praedecessor et propinquus tuus, illustrem quondam

annalium evolvere otium tibi esset P. B. invenires profecto, nullos unquam principes, nullos populos, (pace aliorum dixerim,) Apostolicae Sedi tam obsequentes, tam deditos extitisse, quam Ungaros, et reges Ungarorum. Gentili adhuc errore, Hunnorum natio tenebatur, cum potentissimus ille Atila Venetam provinciam ingressus, ac omnia Padum usque amnem ferro et igni populatus, obvium sibi Leonem Papam, in tanta veneratione habuit, ut eius monitis et interventu, omisso ad Urbem itinere, confestim Italia excesserit. D. deinde Stephanus, qui primus nostros ad fidem Catholicam convertit,

et erit uentosus pectore tractus,
Quem solet in matris funere nata dare.
Ferre decet talem nunc te, mea nuncia, cultum;
Sed tibi qui cursus, quęue tenenda uia est?
Vt primum Euganeam sollers exiueris urbem
Limite qui piceas monstrat adire rates,
Ad Venetum claras transmittunt qui quoque terras
Inuenies illic, nuncia clauda, uiros.
Protinus ut Venetum ripas attigeris altas,
Inuenies patrias, nostra Elegia, rates.
Ibis puppe tua Zephiro spirante per ęquor,
Ibis et Illyricos ne uereare sinus.

nunc te, mea nuncia, cultum;
Sed tibi qui cursus, quęue tenenda uia est?
Vt primum Euganeam sollers exiueris urbem
Limite qui piceas monstrat adire rates,
Ad Venetum claras transmittunt qui quoque terras
Inuenies illic, nuncia clauda, uiros.
Protinus ut Venetum ripas attigeris altas,
Inuenies patrias, nostra Elegia, rates.
Ibis puppe tua Zephiro spirante per ęquor,
Ibis et Illyricos ne uereare sinus.
Audax Illyricas postquam superaueris undas
Ipse docebo libens quo tibi

amplectebatur affectu. Vnde sibi curandum statuit ut tam excellens ingenium per bonas artes excoleretur. Itaque docto cuidam grammatico Latinis eum litteris Vicheriae imbuendum tradidit, quibus mira celeritate perceptis mox Ticinium, deinde Patauiuum, subinde Venetias, Bononiam, Perusium, Senam, Ferariamque misit ut, quaecumque in tam celeberrimis Italiae gymnasiis aut liberalium artium aut sacrarum litterarum dogmata florerent, ipse uelut operosa apis undique colligeret et in sacram pectoris sui

CORIOLANUS CEPIO CLARISSIMO VIRO MARCO ANTONIO MAUROCENO EQUITI APUD ILLUSTRISSIMUM DUCEM BURGUNDIAE VENETORUM ORATORI FELICITATEM Quom praefectus triremis ad classem proficiscerer, quam felicissimus imperator Venetorum Petrus Mocenicus contra Othomanum, Turcorum principem, ducebat, uehementer rogasti me ut, quicquid in hac expeditione gestum esset,

CORIOLANUS CEPIO CLARISSIMO VIRO MARCO ANTONIO MAUROCENO EQUITI APUD ILLUSTRISSIMUM DUCEM BURGUNDIAE VENETORUM ORATORI FELICITATEM Quom praefectus triremis ad classem proficiscerer, quam felicissimus imperator Venetorum Petrus Mocenicus contra Othomanum, Turcorum principem, ducebat, uehementer rogasti me ut, quicquid in hac expeditione gestum esset, litteris mandarem, affirmans ea te Apollinis oraculo ueriora habiturum quae a me scripta forent. Igitur, ut tibi morem

Vale. Coriolani Cepionis Dalmatae Petri Mocenici imperatoris gestorum liber primus. Quom Venetiis nuntiatum esset Othomanum, Turcorum principem, ingentibus copiis terra marique Euboiam inuasisse Chalcidemque, eiusdem insulae urbem, intra paucos dies expugnasse omnesque insulas atque ciuitates Graeciae copiarum

idoneus imperator designatur Petrus, clarissima familia Mocenica ortus; quae gens a primordiis ipsius urbis inter patricias familias semper habita est. De qua etiam multi clarissimi imperatores, naualis belli gloria uiri illustres, fuere, Thomas denique inclitus Venetorum dux qui ob magnitudinem rerum gestarum caelo et immortalitate dignus extitit. Petrus quoque ipse non minus ob uitae integritatem atque fidei sanctimoniam quam ob animi magnitudinem et belli peritiam clarus habetur. Quapropter et strenuus imperator senatorque optimus,

ob animi magnitudinem et belli peritiam clarus habetur. Quapropter et strenuus imperator senatorque optimus, et ciuis bonus semper existimatus est. Itaque accepto imperio armata trireme festine atque sine mora nauem conscendit intraque paucos dies fauonio flante Venetiis soluit prosperaque nauigatione usus non post multos dies in Graeciam uenit. Postquam igitur ad eam prouinciam delatus est, nihil antiquius ratus quam fractos animos sociorum praesentia sua atque oratione confirmare, omnes insulas atque ciuitates

et naues inualidas reficere, et alias circum Aegeas insulas mittere, ad confirmandos sociorum animos, operam dabat. Dum haec in Graecia aguntur, designantur Venetiis duo legati, uiri aetate graues, maritimique belli haud ignari: Marinus Malipetrus et Ludouicus Bembus, quorum consilio imperator in bello administrando uteretur. Qui, armatis triremibus, appetente uere ad imperatorem mature se conferunt,

bellum contra Turcum gesturus esset. Othomanus, Turcorum princeps, ueritus, opinor, ne ob amissam Euboiam christiani principes simul conspirarent belloque se opprimerent, experiri statuit, si quo pacto rem cum Venetis componere posset, uel, tempus trahendo, atrocitatem Chalcidicae cladis lenire, usus opera atque ministerio nouercae suae mulieris christianae, Georgii, olim Triballorum dispotae, filiae. Quae, cognita priuigni uoluntate, ex suis

posset, uel, tempus trahendo, atrocitatem Chalcidicae cladis lenire, usus opera atque ministerio nouercae suae mulieris christianae, Georgii, olim Triballorum dispotae, filiae. Quae, cognita priuigni uoluntate, ex suis domesticis fideliorem Venetias misit, cui mandat daret operam ut Veneti legatos ad Turcum mittant, affirmans, si uenerint, ex sententia rem composituros esse. Mittuntur ergo duo

cladis lenire, usus opera atque ministerio nouercae suae mulieris christianae, Georgii, olim Triballorum dispotae, filiae. Quae, cognita priuigni uoluntate, ex suis domesticis fideliorem Venetias misit, cui mandat daret operam ut Veneti legatos ad Turcum mittant, affirmans, si uenerint, ex sententia rem composituros esse. Mittuntur ergo duo legati, Nicolaus Coccus et Franciscus

itinere Bizantium se conferunt, ubi, salutato ex more gentis Turcorum principe, reliqua per internuntios agunt. Et cum de condicionibus non conuenirent, legati per litteras quas pacis condiciones Turcus offerret Senatum certiorem reddunt. Veneti reiectis conditionibus ex Senatus decreto legatos domum reuocant. Interim Franciscus Capellus febri correptus moritur. Nicolaus, alter legatus, primum piscatoria nauicula Lemnum, inde, nactus

Veneti reiectis conditionibus ex Senatus decreto legatos domum reuocant. Interim Franciscus Capellus febri correptus moritur. Nicolaus, alter legatus, primum piscatoria nauicula Lemnum, inde, nactus Venetam triremem, Cretam se contulit. Dum legati proficiscuntur, dum de conditionibus agitur in mittendis etiam atque remittendis litteris, tota aestas effluxit. Qua, etsi imperator cupiditate arderet

enim ne barbarus hostis, bello lacessitus, oratoribus, uiris nobilibus atque innoxiis, manus inferret. Igitur, iam instante hieme, dux regiae classis Neapolim ad regem se recepit. Marinus quoque Malipetrus cum Ludouico Bembo legati domum reuocantur. Veneti, de compositione rerum cum Turco spe reiecta, in sequentem annum bello se praeparare statuunt. Mittuntur ergo oratores, primum ad Romanum Pontificem, deinde ad

studio reficere ac restituere curauit, praesidiumque militum quos ex Peloponneso adduxerat oppido imposuit, compositisque insulae rebus inde soluens Methonam reuersus est. Dum illic naues reficere necessariaque ad bellum parare studet, Venetiis designantur duo legati, uiri ob res gestas domi forisque clarissimi, Stephanus Malipetrus et Victor Soprantius, qui sumpto magistratu naues conscendunt, ad imperatoremque se mature conferunt. Ubi, habito simul colloquio, communi consensu

qui sumpto magistratu naues conscendunt, ad imperatoremque se mature conferunt. Ubi, habito simul colloquio, communi consensu statuunt praeter nauales copias decem equites in singulas naues accipere. Per omnes enim urbes Peloponnesi quae Venetorum sociae ac subditae sunt, habent Veneti mercenarios equites natione Epirotas, quos Graeco uerbo Stratiotas uocant, uiros magni animi et ad omne

ad imperatoremque se mature conferunt. Ubi, habito simul colloquio, communi consensu statuunt praeter nauales copias decem equites in singulas naues accipere. Per omnes enim urbes Peloponnesi quae Venetorum sociae ac subditae sunt, habent Veneti mercenarios equites natione Epirotas, quos Graeco uerbo Stratiotas uocant, uiros magni animi et ad omne facinus peragendum paratos, qui, crebris excursionibus totam

ac portuosam, quam nunc Sanctam Panaiam uocant, quae inter Chium ac continentem sita est, se recepit. Ibi omnem praedam exposuit, elegitque tres quaestores ex praefectis nauium, duos Venetos, tertium Dalmatam, quem morem etiam creandorum quaestorum semper tenuit. Quaestores uero primum decimam totius praedae, iuxta antiquissimum morem Venetorum imperatori dant; equites ex praeda per eos capta, factis partibus, duas pro se retinent, tertiam

Ibi omnem praedam exposuit, elegitque tres quaestores ex praefectis nauium, duos Venetos, tertium Dalmatam, quem morem etiam creandorum quaestorum semper tenuit. Quaestores uero primum decimam totius praedae, iuxta antiquissimum morem Venetorum imperatori dant; equites ex praeda per eos capta, factis partibus, duas pro se retinent, tertiam quaestoribus assignant; ita enim cum imperatore conuenerant. Captiui autem omnes, quos naualis turba ceperat, quaestoribus traduntur, quos omnes posita hasta sub corona uendunt. Deinde

ipse et tota classis, celeumate ac caeteris quae laetitiam animi exprimere et ostendere solent, legati aduentum excipiunt. Deinde imperator ad legatum se contulit. Quo salutato: Audisti- inquit- forsitan ac legisti, optime pater, multa quae Senatus Venetus pro fide christiana ac libertate Ecclesiae strenue et magnifice gesserit; nunc etiam uides. Nonus enim iam annus uoluitur ex quo Veneti, caeteris principibus christianis torpentibus, praeter Ferdinandum regem, graue et periculosum

Quo salutato: Audisti- inquit- forsitan ac legisti, optime pater, multa quae Senatus Venetus pro fide christiana ac libertate Ecclesiae strenue et magnifice gesserit; nunc etiam uides. Nonus enim iam annus uoluitur ex quo Veneti, caeteris principibus christianis torpentibus, praeter Ferdinandum regem, graue et periculosum bellum gerunt ac sustinent. Nec nos paenitet laborum et impensae, modo rei publicae

opulentissimas barbari hostis regiones, omnia ferro igneque prosternendo pecore ac colonis expoliaui, nunc, quia ades, tuo ductu atque auspiciis caetera agentur . Tum Cardinalis: Et legi et audiui et etiam nunc uideo, egregie imperator, Venetorum animum in defendenda religione christiana supra omnes reges ac principes praecipuum fuisse, Venetosque suis armis multas christianorum gentes ac prouincias a barbarorum rabie defendisse. Tu quoque, magis quam caeteri imperatores, operam nauasti, audaciamque rabidi

quia ades, tuo ductu atque auspiciis caetera agentur . Tum Cardinalis: Et legi et audiui et etiam nunc uideo, egregie imperator, Venetorum animum in defendenda religione christiana supra omnes reges ac principes praecipuum fuisse, Venetosque suis armis multas christianorum gentes ac prouincias a barbarorum rabie defendisse. Tu quoque, magis quam caeteri imperatores, operam nauasti, audaciamque rabidi hostis tua uirtute fregisti. Igitur macte uirtute, ad reliqua agenda strenue perge. Ego autem (ut par est hominem

delatus est. Rhodii quoque duas triremes in auxilium mittunt. Erat autem numerus uniuersae classis nauium octuaginta quinque. Ex quibus Pontifex decem et nouem miserat, regiae decem et septem erant, Rhodiae duae, Venetae quadraginta et septem, in quibus Dalmaticae duodecim. Nonnullae ex Venetis, ad munia obeunda ab imperatore eis demandata, aberant. Hic imperator inito

quibus Pontifex decem et nouem miserat, regiae decem et septem erant, Rhodiae duae, Venetae quadraginta et septem, in quibus Dalmaticae duodecim. Nonnullae ex Venetis, ad munia obeunda ab imperatore eis demandata, aberant. Hic imperator inito nauium numero ad urbem tendit. Distabat autem milia passuum sexaginta, hora erat diei fere decima. Itaque tota insequenti nocte aduerso uento remigando, hora diei tertia ad litus

legato, cum reliquis naualibus copiis a parte continentis urbem oppugnare iubet. Equitibus mandat ut proximum collem urbi praesidii causa capiant. Omnes monet essent memores pristinae uirtutis, pugnaturi contra barbarum hostem imbellem atque imparatum pro religione christiana ac maiestate Veneti imperii, ostendens urbem opulentissimam auro, argento, pretiosaque supellectili refertam. Quam si caperent, diuites domum esse redituros affirmat. Omnes alacri animo orationem imperatoris accipiunt. Quibus dimissis, ipse cum legato Pontificis ac regio duce in naui se

prosternendo deuastant. Quibus impigre peractis, imperator inde soluens intra paucos dies Rhodum uenit. Qui dum Rhodi esset, aduenit Usunasani, regis Persarum, orator, qui, Cardinalem ac imperatorem et reliquos principes classis adiens, narrat suasionibus ac monitis Katarini Zeni, uiri patricii, Venetorum oratoris, regem Persarum ad opprimendum Othomanum in expeditione esse, et iam eius duces cum expedita manu magna audacia Armeniam minorem Othomano subditam inuasisse, Tocatque, ualidissimam urbem eiudem regionis, et nonnulla alia oppida cepisse. Deinde affirmat Persas equis,

Deinde affirmat Persas equis, uiris satis superque abundare; Persas quoque hasta, ense, sagittis ad pugnam idoneos, caeterum reliqui instrumenti bellici ignaros atque expertes esse. Proinde Pontificem Romanum, Venetos atque alios principes christianos se adire uelle dicit, oraturus uti regem suum tormentis, ad expugnandas urbes et ad summouendum eminus hostem necessariis, iuuarent. Cardinalis ac imperator cum reliquis principibus oratoris uerba benigne accipiunt, et ad impetranda quae

principes egregia tua gesta audientes me referente obstupescent et admirabuntur. Perge, uir magnanime, ut coepisti: tua enim gloria immortalis futura est . Imperator etiam maiora, quam quae ipse de se sperabat, pollicitus est, modo christiani principes Venetos suis opibus ad conficiendum bellum iuuare uelint. Quibus dictis digrediuntur: Cardinalis Italiam petiturus Methona soluit, imperator cum tota classe se Neapolim, muniendae urbis gratia, contulit.

egregium facinus ausus sum, et utinam mihi in caput tuum idem liceret! . Othomanus, admirata adolescentis audacia, abductum cum comitibus interfici iussit; qui e uestigio per medium secti sunt. Itaque egregius adolescens, supra condicionem suam ausus, occubuit. Senatus Venetus ob Antonii merita, quae ei non potuit, fratri puero et sorori uirgini tribuit. Nam et fratri salarium annuum, et sorori dos ex publico data est. Interim, dum imperator ad muniendam urbem Neapolim hiberno tempore studet, et ut naues reficerentur operam dat,

est. Interim, dum imperator ad muniendam urbem Neapolim hiberno tempore studet, et ut naues reficerentur operam dat, nuntius quidam cum litteris regis Persarum ad imperatorem uenit, eadem quae et superior eius orator afferens. Quem cum audisset, triremi impositum Venetias misit. Veneti et oratoribus regis et litteris Katarini Zeni, sui apud regem oratoris, moti, magnum numerum tormentorum cuiusque generis parant; uasa etiam ex auro et argento conuiualia Parisini operis egregie caelata, multum panni lanei

ad muniendam urbem Neapolim hiberno tempore studet, et ut naues reficerentur operam dat, nuntius quidam cum litteris regis Persarum ad imperatorem uenit, eadem quae et superior eius orator afferens. Quem cum audisset, triremi impositum Venetias misit. Veneti et oratoribus regis et litteris Katarini Zeni, sui apud regem oratoris, moti, magnum numerum tormentorum cuiusque generis parant; uasa etiam ex auro et argento conuiualia Parisini operis egregie caelata, multum panni lanei tenuissimi, multum serici uermiculo

Praeterea ad haec regi deferenda oratorem designant uirum patricium Iosephum Barbarum, aetate grauem et linguae Persicae haud ignarum. Tum omnia parata in tres naues magnas imponunt, quae, etsi remis aguntur, onerariae potius quam actuariae dicendae sunt. Habent enim Veneti huius generis naues multas, quas mercaturae exercendae gratia ad omnes prouincias quotannis mittere solent. Quibus paratis, orator Venetiis soluit, ac Cyprum uenit, ut inde commode, cum Usunasanus ad maritima Ciliciae aut

ignarum. Tum omnia parata in tres naues magnas imponunt, quae, etsi remis aguntur, onerariae potius quam actuariae dicendae sunt. Habent enim Veneti huius generis naues multas, quas mercaturae exercendae gratia ad omnes prouincias quotannis mittere solent. Quibus paratis, orator Venetiis soluit, ac Cyprum uenit, ut inde commode, cum Usunasanus ad maritima Ciliciae aut Syriae uenisset, dona ei offerret. Fama enim erat aestate noua regem ad ea loca uenturum esse. Deinde ex Senatus decreto imperatori

parat. Quibus expeditis, omnes copias de Thracia in Asiam traiecit. Ipse etiam, munito Bizantio ac ualido praesidio ad urbem cum minore filio relicto, exercitum ad occurrendum hosti subsequitur. Huic enim urbi maxime timebat. Verebatur enim ne, si Venetorum classis munitionem faucium Hellesponti superasset, expugnata urbe potiretur. Imperator noster, quoniam acceperat Caramanos, regis Persarum socios atque amicos, quos Othomanus paterno regno spoliauerat,

maritima oppida obsidere (audierat etiam maiorem fratrem ex Caramanis inter raros amicos Usunasi esse), regi placere cupiens, fratribus regnum Ciliciae recuperare statuit. Itaque omissis caeteris, ubi forsitan res melius geri potuisset Venetisque magis conduceret, uerno iam tempore refectis nauibus et instructa classe, equitibus quoque assumptis, Ciliciam uersus nauigat, ac Rhodum ueniens a Rhodiis duas naues accepit. Inde soluens, Cyprum,

fratribus (Piramet autem, alter Cilicum regulus, in exercitu regis Persarum erat), oratores ad imperatorem mittit, qui uenientes aduentum imperatoris gratulantur. Addunt etiam Caramanos semper ob paternam amicitiam cum Venetis in eorum uiribus maximam spem habuisse. Tum narrant iam quartum esse mensem ex quo tria oppida Ciliciae princeps eorum obsideret, Sichinum, Seleuciam et Coricum: quae si cepisset, toto regno esse potiturum affirmant. Et quoniam

Seleuciam et Coricum: quae si cepisset, toto regno esse potiturum affirmant. Et quoniam uiris idoneis et tormentis ad expugnandas urbes opportunis indigebat, orant uti regi socio et Venetorum amico suis armis paternum regnum ab Othomano per iniuriam occupatum recuperet. Tum imperator oratores bene sperare iubens a se dimittit. Deinde Victorem Soprantium, legatum suum, ad Caramanum ire iubet, cui mandat

se cum ualidissima classe in subsidium tibi uenisse. Quapropter a te doceri uult quo in statu res sint, quidue primum agendum sit, ut ex communi consilio quid potissimum in re sit agat . Tum Cassambeg, imperatori gratias agens, inquit: Nunquam me spes de Senatu Veneto falsum habuit, nunc etiam re ipsa perspicio Venetos praeter caeteras nationes amicos et foederatos in calamitate positos suis opibus iuuare. Caeterum cum plures menses sint, ex quo haec oppida Ciliciae frustra obsideo, quia nec milites strenuos, nec machinas

a te doceri uult quo in statu res sint, quidue primum agendum sit, ut ex communi consilio quid potissimum in re sit agat . Tum Cassambeg, imperatori gratias agens, inquit: Nunquam me spes de Senatu Veneto falsum habuit, nunc etiam re ipsa perspicio Venetos praeter caeteras nationes amicos et foederatos in calamitate positos suis opibus iuuare. Caeterum cum plures menses sint, ex quo haec oppida Ciliciae frustra obsideo, quia nec milites strenuos, nec machinas ad ea oppugnanda necessarias habeo- nam totus meus exercitus,

oppidum ergo situ munitum, opere et defensoribus inualidum esse. Quapropter uel expugnatione oppido potiri, uel ad deditionem hostem adduci posse affirmat. Quibus acceptis imperator Lodouicum Lombardum Venetum nauis praefectum, Coricum cum decem nauibus misit, cui mandat, dum ipse oppugnationi Sichini instaret, ille obseruet, ne quis maritimo aditu cibaria oppidanis afferat: nam a continenti Caramani milites Coricum obsidebant. Deinde

receptui signo dato ab oppugnatione destitit. Nam et muri praealti et aditus ad muros, per praerupta saxa ac decliuas semitas, oppugnationem difficilem praebebant. Oppidani, tametsi multi ex eis ceciderant, quasi uictores elato animo iactabant: Ite, Veneti, mari et piscibus dominamini, imperium continentis et urbium Othomano relinquite . Magister ergo imperatori refert nihil se absque bombardis proficere posse: si oppido potiri uult, bombardarum ministerio opus esse affirmat. Imperator sequenti die caduceatorem ad Mustapham

et urbium Othomano relinquite . Magister ergo imperatori refert nihil se absque bombardis proficere posse: si oppido potiri uult, bombardarum ministerio opus esse affirmat. Imperator sequenti die caduceatorem ad Mustapham mittit, ut ei referat, quatenus fidem potius quam arma Venetum experiri uelit, et nisi oppidum dedat, omnia extrema esse passurum. Mustapha uero respondit Venetorum arma iam expertum esse, se et situ loci et munitionibus inexpugnabilem scire, nec longam obsidionem timere, quoniam re frumentaria abundaret: propterea nec

uult, bombardarum ministerio opus esse affirmat. Imperator sequenti die caduceatorem ad Mustapham mittit, ut ei referat, quatenus fidem potius quam arma Venetum experiri uelit, et nisi oppidum dedat, omnia extrema esse passurum. Mustapha uero respondit Venetorum arma iam expertum esse, se et situ loci et munitionibus inexpugnabilem scire, nec longam obsidionem timere, quoniam re frumentaria abundaret: propterea nec oppido cedere uelle, nec fidei se cuiusquam credere affirmat. Imperator, accepto Mustaphae responso, equum

Tum rex: Vides- inquit-, clarissime imperator, me ex afflictione grauissimi morbi ad extremum uitae esse perductum. Vitalem enim spiritum me deficere sentio: igitur uxorem meam grauidam cum postumo haeredem instituo. Ea est filia Marci Cornerii, conciuis tui, quam Senatus Venetus in filiam adoptans mihi in matrimonium dedit. Ergo si fata me abstrahent, uxorem et regnum Senatui Veneto commendo. Te uero, per amicitiam nostram perque maiestatem imperii Veneti, rogo atque obtestor, si mors me occupauerit, haeredes meos et regnum ab

Vitalem enim spiritum me deficere sentio: igitur uxorem meam grauidam cum postumo haeredem instituo. Ea est filia Marci Cornerii, conciuis tui, quam Senatus Venetus in filiam adoptans mihi in matrimonium dedit. Ergo si fata me abstrahent, uxorem et regnum Senatui Veneto commendo. Te uero, per amicitiam nostram perque maiestatem imperii Veneti, rogo atque obtestor, si mors me occupauerit, haeredes meos et regnum ab iniuria defende . Imperator de ualitudine regem bene sperare iubet: nam et aetate integra et corpore robusto facile morbum

instituo. Ea est filia Marci Cornerii, conciuis tui, quam Senatus Venetus in filiam adoptans mihi in matrimonium dedit. Ergo si fata me abstrahent, uxorem et regnum Senatui Veneto commendo. Te uero, per amicitiam nostram perque maiestatem imperii Veneti, rogo atque obtestor, si mors me occupauerit, haeredes meos et regnum ab iniuria defende . Imperator de ualitudine regem bene sperare iubet: nam et aetate integra et corpore robusto facile morbum superaturum affirmat. Tum si (ut est uita mortalium incerta) diem suum obierit,

rogo atque obtestor, si mors me occupauerit, haeredes meos et regnum ab iniuria defende . Imperator de ualitudine regem bene sperare iubet: nam et aetate integra et corpore robusto facile morbum superaturum affirmat. Tum si (ut est uita mortalium incerta) diem suum obierit, pollicetur et Venetum Senatum, et se, cuius ipse imperator erat, eius haeredibus ad defensionem regni in omni discrimine nunquam defuturum. Itaque, confirmato regis animo, ab eo digreditur, inde celeri nauigatione ad insulas

Oratores imperatori referunt regem Cyprium mortuum esse, a quo Carola haereditario regno per iniuriam expoliata erat. Proinde orant imperatorem uti amici olim regis Cyprii filiam, et foederati Venetorum Allobrogum ducis nurum, suis opibus ad recuperandum haereditarium regnum iuuare uelit, asserentes Carolam ex legitima uxore, fratrem ex concubina natum esse. Tunc imperator respondit Iacobum, regem Cyprium, socium et foederatum

et foederati Venetorum Allobrogum ducis nurum, suis opibus ad recuperandum haereditarium regnum iuuare uelit, asserentes Carolam ex legitima uxore, fratrem ex concubina natum esse. Tunc imperator respondit Iacobum, regem Cyprium, socium et foederatum Venetorum, regnum legitime possedisse: non enim legum formulis aut litium contestatione, sed armis atque uirtute regna in ius principum cedere; regnum autem non tantum sorori, uerum etiam Genuensibus, qui multo tempore meliorem partem insulae per tyrannidem occupatam tenebant,

armis atque uirtute regna in ius principum cedere; regnum autem non tantum sorori, uerum etiam Genuensibus, qui multo tempore meliorem partem insulae per tyrannidem occupatam tenebant, propria uirtute recuperasse, ac iure possedisse affirmat. Nunc reginam, per adoptionem Senatus Veneti filiam, cum postumo (quoniam grauida erat) regni haeredem relictam esse, quam et Senatum Venetum et se contra omnes reginae aut regno iniuriam inferre uolentes defensurum affirmat. Oratores accepto responso tristes

qui multo tempore meliorem partem insulae per tyrannidem occupatam tenebant, propria uirtute recuperasse, ac iure possedisse affirmat. Nunc reginam, per adoptionem Senatus Veneti filiam, cum postumo (quoniam grauida erat) regni haeredem relictam esse, quam et Senatum Venetum et se contra omnes reginae aut regno iniuriam inferre uolentes defensurum affirmat. Oratores accepto responso tristes recedunt. Iam imperator instructis omnibus Hellespontum uersus nauigare parabat, cum redduntur ei

posse affirmat. Regis Ferdinandi filium puerum esse docet, cui regis filiam, puellam etiam, despondere uolebat. Regem quoque suum infantem esse ostendens, illos inter duos pueros dominaturos, modo Andream Cornarium, reginae patruum, e medio tollerent. Et, ne Venetorum potentiam pertimescerent, multa illis commentatus est. Tunc homines perfidi, obliti iurisiurandi, quod sanctissimae seruandae fidei gratia reginae

eum trucidant, uestibusque expoliatos nuda corpora relinquunt, quae quidam dispensator Andreae in aede diui Dominici sepeliuit. Ex foedere antiquo Veneti praetorem Cyprum mittunt, qui Venetis in ea insula ius dicit. Erat tunc praetor Nicolaus Pasqualicus, ad quem coniurati

quae quidam dispensator Andreae in aede diui Dominici sepeliuit. Ex foedere antiquo Veneti praetorem Cyprum mittunt, qui Venetis in ea insula ius dicit. Erat tunc praetor Nicolaus Pasqualicus, ad quem coniurati conueniunt. Andream ob auaritiam a militibus, quibus

Erat tunc praetor Nicolaus Pasqualicus, ad quem coniurati conueniunt. Andream ob auaritiam a militibus, quibus mercedem non soluerat, occisum narrant: se in fide reginae et in Venetorum amicitia mansuros affirmant; praetorem rogant, ut Senatui Veneto et imperatori scribat Andream sua culpa a militibus mercenariis, quos stipendio fraudauerat, interfectum esse. Se quoque oratorem Venetias et ad imperatorem mittere uelle dicunt,

Erat tunc praetor Nicolaus Pasqualicus, ad quem coniurati conueniunt. Andream ob auaritiam a militibus, quibus mercedem non soluerat, occisum narrant: se in fide reginae et in Venetorum amicitia mansuros affirmant; praetorem rogant, ut Senatui Veneto et imperatori scribat Andream sua culpa a militibus mercenariis, quos stipendio fraudauerat, interfectum esse. Se quoque oratorem Venetias et ad imperatorem mittere uelle dicunt, qui et fidem eorum integram regi suo cum matre, et amicitiam perpetuam

occisum narrant: se in fide reginae et in Venetorum amicitia mansuros affirmant; praetorem rogant, ut Senatui Veneto et imperatori scribat Andream sua culpa a militibus mercenariis, quos stipendio fraudauerat, interfectum esse. Se quoque oratorem Venetias et ad imperatorem mittere uelle dicunt, qui et fidem eorum integram regi suo cum matre, et amicitiam perpetuam Senatui Veneto polliceatur. Praetor, tametsi eos falsa locutos sciret, tamen, tempori inseruiens, omnia se facturum promittit.

et imperatori scribat Andream sua culpa a militibus mercenariis, quos stipendio fraudauerat, interfectum esse. Se quoque oratorem Venetias et ad imperatorem mittere uelle dicunt, qui et fidem eorum integram regi suo cum matre, et amicitiam perpetuam Senatui Veneto polliceatur. Praetor, tametsi eos falsa locutos sciret, tamen, tempori inseruiens, omnia se facturum promittit. Deinde coniurati ad regiam conueniunt. Tum filiam regis, puellam annorum sex, filio regis

apud Cyprios successores regni gaudent). Quibus peractis, unam ex regiis triremibus cum illo regio nuntio qui cum archiepiscopo uenerat, uti regi Ferdinando acta significet, mittunt. Deinde, metuentes Venetorum potentiam, ne se opprimerent antequam ipsi suas opes firmassent, oratorem Venetias et ad imperatorem classis mittunt, ut atrocitatem caedis

Quibus peractis, unam ex regiis triremibus cum illo regio nuntio qui cum archiepiscopo uenerat, uti regi Ferdinando acta significet, mittunt. Deinde, metuentes Venetorum potentiam, ne se opprimerent antequam ipsi suas opes firmassent, oratorem Venetias et ad imperatorem classis mittunt, ut atrocitatem caedis Cornariae leniat, et, si qua expeditio contra eos futura esset, rem quoquo modo posset

nuntiaret, quoniam imperator audiuerit Sultanum, Aegyptiorum principem, Carolae, regis sorori, regnum Cypri polliceri, legatum cum decem nauibus praemisisse; se quoque propediem cum tota classe esse uenturum, ut omnes intelligant Senatum Venetum et ipsum imperatorem reginam et regnum Cypri contra quoscunque tueri uelle. Quo nuntio regina aliquantulum cum omnibus bonis recreata est. Tyranni haec audientes suae saluti diffidere coeperunt. Quarta

legatus cum octo triremibus uenit, extra portum naues reduxit, nec ipse urbem intrare uoluit. Duo ex coniuratis accepta fide ad legatum ueniunt: Andreae auaritiam accusant, suam ac suorum innocentiam apud legatum approbare conantur, tunc se et sua omnia Senatui Veneto credituros pollicentur. Legatus, tametsi uerba factis non conuenire aduerteret, tamen, si consilio eos ad resipiscentiam reuocare posset, tentare statuit. Igitur coniuratis respondit Andreae caedem non publicam, sed priuatam iniuriam esse: eos, modo in fide regi suo

pollicentur. Legatus, tametsi uerba factis non conuenire aduerteret, tamen, si consilio eos ad resipiscentiam reuocare posset, tentare statuit. Igitur coniuratis respondit Andreae caedem non publicam, sed priuatam iniuriam esse: eos, modo in fide regi suo manere uelint, Senatum Venetum amicos habiturum affirmat; ad hanc rem non uerbis, sed factis opus esse. Proinde, si uera sunt quae pollicentur, arces ac uectigalia regni reginae restituant.

Syriam uersus proficiscebantur. Imperator omnes a cursu suo retinet. Alexandrinas Cretam mittit, magistratui quo in statu res Cypriae sint significat. Sunt Cretae stipendiarii equites multi, quorum maiores, cum coloniae in illam insulam a Venetis deducerentur, equis militaturi praedia acceperant. Igitur duci Cretensium imperator mandat ut quam maximum numerum equitum comparet, nauibus Alexandrinis imponat. Praterea iubet ut, quascunque naues onerarias nactus fuerit, cibariis oneret, mercenariis militibus ex

assumit, duas triremes magnas, quae classi necessaria subministrare solent, cibariis ac tormentis ad expugnandas urbes necessariis onerat; equitum etiam quantum ferre poterant imponit. Tum per omnes urbes atque insulas Graeciae edictum mittit, quo praecipit ut, quaecunque naues Veneti nominis ad eas applicuerint, capitis poena et bonorum amissione indicta, Cyprum se conferant. Quibus strenue paratis, imperator cum omnibus copiis Rhodum uersus tendit. Inter nauigandum redduntur ei litterae a Soprantio legato, quibus

tyrannidem et componendum regni statum uenire maturaret. Imperator, lectis litteris reginae ac legati, diligentique aestimatione omnibus pensitatis, cum omni apparatu Cyprum se conferre statuit, primum ut regnum a tyrannide uendicatum componeret, deinde ut omnibus ostenderet Venetorum potentiam cum res exigerent quantum in expedito sit. Igitur cum omnibus copiis Rhodo soluens Cyprum uersus tendit, atque intra paucos dies Famaugustam uenit. Hic imperator, ut

Imperator, inito numero copiarum, naues mercatorias caeterasque omnes quae undique euocatae aduenerant, praeter rostratas suae classis, soluit. Equites cuiusque generis cum militibus ex praesidiis deductis domum remisit, sagittarios Cretenses tantum retinens. Deinde ex Veneta natione praefectos delegit, quos cum praesidio Cretensium sagittariorum omnibus arcibus praefecit. Quibus expeditis, quoniam post fugam tyrannorum regina multos ex satellitibus comprehensos in carcere retinebat, imperator, habita quaestione caedis, participes atque

cognita causa ex bonis tyrannorum remunerauit. Et iam ab imperatore omnia composita et regnum pacatum ac quietum erat, cum redduntur ei litterae Nicolai Marcelli, ducis Venetorum, cum Senatus decreto, quo prouincia Cypri ei demandabatur. Multa dux in expeditione facienda imperatorem monebat, ut de retinendis nauibus negotiatoriis, de equitibus Cretensibus ac Epiroticis,

Victorem Soprantium legatum, qui etiam ex Senatus decreto in expeditione terrestribus copiis praeesse iussus fuerat, cum decem triremibus ad praesidium regni Famaugustae manere iussit. Ipse reginam adiit, quam benigne allocutus, Venetorum potentia et opera sua regnum a tyrannis liberatum eique restitutum esse dicit. In posterum etiam, si opus fuerit, et Senatus nomine et suo, maiora promittit. Regina collaudato imperatore Senatui Veneto et

allocutus, Venetorum potentia et opera sua regnum a tyrannis liberatum eique restitutum esse dicit. In posterum etiam, si opus fuerit, et Senatus nomine et suo, maiora promittit. Regina collaudato imperatore Senatui Veneto et imperatori gratias agit, ipsum patrem ac liberatorem regni appellat. Quem ob res bene ac prospere gestas scuto egregii operis, ac uexillo serico uermiculo tincto atque auro picto cum regiis signis donat; legatis quoque minora uexilla dedit. Imperator, regina ualere iussa atque

legato cum reliqua classe Cypro soluit. Dura nauigatione, usus remis, aduerso uento etesiis flantibus (quoniam aestas erat) primum Rhodum, deinde Cretam, post Methonam uenit. Hic accepit hostem Scodram, oppidum multis annis Venetorum dicioni subditum, ingenti apparatu obsidere. Scodra sita est in monte excelso, undique prono ac decliuo, aliquibus etiam in locis

intellecta obsidione Scodrae, etsi successorem suum cum aliquot triremibus illuc profectum esse sciebat, tamen, ne in aliqua parte rei publicae deesset, mature se ad Albaniam transferre statuit; et, cum Corcyram uenisset, redduntur ei litterae Venetorum ducis, cum Senatus decreto quo demandabatur ei prouincia Albaniae defendendae. Accepto igitur decreto, absque mora cum Stephano

uexati, propriam sedem relinquentes, in tutiori loco aedificarunt. Imperatores Leonardo mandant, uti Iuanum Cernoium, qui Illyricis lacum accolentibus dominatur, foederatum et amicum Venetorum, adeat, uiroque suadeat, ut collectis omnibus copiis, tam suis, quam ex ciuitatibus quae Venetis parent aduocatis, terrestri itinere

Imperatores Leonardo mandant, uti Iuanum Cernoium, qui Illyricis lacum accolentibus dominatur, foederatum et amicum Venetorum, adeat, uiroque suadeat, ut collectis omnibus copiis, tam suis, quam ex ciuitatibus quae Venetis parent aduocatis, terrestri itinere Scodrae subsidium ferat. Leonardo iubent, quatenus, fabricatis nauibus, per lacum simul cum

ac paene inhabitata est; multa tamen monumenta egregiae urbis in ea adhuc manent, inter quae statua equestris aenea, ad portam quae continentem spectat, posita est. Hanc, quoniam sine inscriptione est, alii Theodosii imperatoris, alii Constantini esse asserunt. Hanc urbem Veneti, propter commoditatem portus, imposito praesidio custodiunt. Butuano etiam atque Antibaro et Olchino militum ac nauium praesidia mittunt.

ex aduerso Scodrae desinit, totus saxosus et asper, equestribusque copiis inuius. Igitur statuta die Georgius per dorsum montis Scodram uersus copias ducit; Leonardus cum classe per lacum adnauigat. Miserant collegia, quae Veneti scholas uocant, quoniam triremes propter fluminis uadum ad oppidum peruenire non poterant, nauiculas piscatorias armatas septuaginta; imperatores magistrum classis cum expeditione nauicularum, uti cum nostris si quo pacto se coniungere posset, mittunt. Ille tabulis undique tectis

Leonardus, cum e lacu in fluuium classem inducere uellet, offendit flumen piscatoriis structuris totum quasi de industria ad prohibendum aduentum classis impeditum. Hoc enim in loco magna captura piscium fit, ex qua Veneti quinque milia aureorum uectigal exigere solent. Itaque classiarii, ultra progredi non ualentes, in primo aditu fluminis cum Turcis manum conserebant. Hic quidam Turcus iactabundus obequitabat,

uectigal exigere solent. Itaque classiarii, ultra progredi non ualentes, in primo aditu fluminis cum Turcis manum conserebant. Hic quidam Turcus iactabundus obequitabat, saepius inclamitans, si quis Venetorum singulari certamine secum pugnare auderet, extra tecta nauium exiret. Tum unus ex naualibus sociis, Illyricus natione, e naui prosiliit, cum hoste congreditur. Dum Turcus arpe eum ferire studet, Illyricus, ictum scuto excipiens, Norico

Othomanum eum futurum promittit; nec expectare uelit ut capto oppido uictoris licentia per omnes gradus atque sexus sine discrimine uagetur. Tum Laoredanus respondit non esse se ex illa colluuione Othomani ad praesidium oppidi electum, sed ex patricia Venetorum gente, cuius maiores non oppida sibi credita hosti tradere, sed urbes expugnare et hostem in deditionem accipere soliti essent; se uero fidei integritatem patriaeque amorem omni gazae atque opibus Othomani longe

plures integros submittebat, omnes hortabatur obtestabaturque per unicum uerum atque immortalem christianorum Deum, per integram fidem quam erga Senatum Venetum habebant, a quo magna praemia defensi oppidi accepturi erant, ut memores uirtutis suae et christianae religionis patriam, liberos atque coniuges a crudelissimo barbaro defenderent. Nec Bassa cessabat, cum reliquis ducibus circumeundo, Turcos claua ferrea

Nam fama rerum gestarum imperatoris Mocenici omnia impleuerat. Bassa, cum aduertisset expugnatione Scodram capere non posse (et longo tempore oppidum obsidere non audebat, quoniam acceperat a Venetis ad se opprimendum magnos apparatus fieri), bombardas quas fuderat in frusta concidere iussit, ut aes camelis exportari posset. Erat oppidulum, Dagnum nomine, a Scodra sex milia passuum distans, quod nostri in aduentu Turcorum, quoniam male

satiant. Hic multi aqua repleti stupidi rigentibus membris statim mortui conciderunt. Imperator audito hostis discessu, cum neque medici neque medicamenta Rhagusina aliquid eum iuuarent, graui ualitudine oppressus Venetias se contulit. Nec post multos dies Triadanus nouus imperator Catari moritur. Stephanus Malipetrus, Mocenici legatus, cum hostis suo discessu secura

omnia reliquisset, classem dissoluit. Praefectis nauium mandat uti se ad salubriora loca conferant, suam et naualium turbae sanitatem procurent; nam paene omnes Bolianae morbo correpti iacebant. Ipse quoque infirmus Venetias proficiscitur. Licet nunc mihi in fine opusculi affirmare, cum multa egregia facta Venetorum legissem atque audissem, nullum tamen extitisse imperatorem quem Mocenico,

sanitatem procurent; nam paene omnes Bolianae morbo correpti iacebant. Ipse quoque infirmus Venetias proficiscitur. Licet nunc mihi in fine opusculi affirmare, cum multa egregia facta Venetorum legissem atque audissem, nullum tamen extitisse imperatorem quem Mocenico, inuictae uirtutis imperatori, conferre possim. Nam quis eo sapientius futura praeuidit? Quis instantia prudentius disposuit? Quis denique solertius ac diligentius cuncta administrauit? Omnia

Nam praeter urbes captas et prouincias ab eo desolatas atque euersas multae naues onerariae Turcorum mercibus onustae et supra quadraginta biremes cum lembis piraticis interceptae sunt. Piratas omnes captos supplicio affecit. Naues uel igne consumpsit uel ad commodum urbium quae Venetis subditae sunt reliquit. Itaque toto quadriennio, quo ipse imperium administrauit, res publica Veneta ne minimo quidem damno affecta est. Hunc ego uirum non tantum nostris imperatoribus, sed Romanis illis magni animi atque egregiae

onustae et supra quadraginta biremes cum lembis piraticis interceptae sunt. Piratas omnes captos supplicio affecit. Naues uel igne consumpsit uel ad commodum urbium quae Venetis subditae sunt reliquit. Itaque toto quadriennio, quo ipse imperium administrauit, res publica Veneta ne minimo quidem damno affecta est. Hunc ego uirum non tantum nostris imperatoribus, sed Romanis illis magni animi atque egregiae uirtutis praeferre ausim. Nam hic non ut illi, qui uana ambitione inflati caducis honoribus inhiantes et ad propriam

functus est. Imperium administrans absens frequenti Consilio procurator diui Marci creatus est, quae dignitas prima post ducatum apud Venetos habetur. Et iam domum reuersus, nondum satis procurata ualitudine, mortuo Nicolao Marcello duce, uniuersa ciuitate in hanc sententiam concurrente dux Venetorum constitutus est; quae dignitas instar Lacedaemoniorum regum apud Venetos

est, quae dignitas prima post ducatum apud Venetos habetur. Et iam domum reuersus, nondum satis procurata ualitudine, mortuo Nicolao Marcello duce, uniuersa ciuitate in hanc sententiam concurrente dux Venetorum constitutus est; quae dignitas instar Lacedaemoniorum regum apud Venetos habetur. Dux urbi praepositus ac rei publicae princeps omnia ex Senatus consulto administrat. In hoc tantum a Lacedaemoniis Veneti differunt: nam illi

apud Venetos habetur. Et iam domum reuersus, nondum satis procurata ualitudine, mortuo Nicolao Marcello duce, uniuersa ciuitate in hanc sententiam concurrente dux Venetorum constitutus est; quae dignitas instar Lacedaemoniorum regum apud Venetos habetur. Dux urbi praepositus ac rei publicae princeps omnia ex Senatus consulto administrat. In hoc tantum a Lacedaemoniis Veneti differunt: nam illi dumtaxat ex duabus familiis reges constituebant, Veneti ex qualibet patricia familia, modo

hanc sententiam concurrente dux Venetorum constitutus est; quae dignitas instar Lacedaemoniorum regum apud Venetos habetur. Dux urbi praepositus ac rei publicae princeps omnia ex Senatus consulto administrat. In hoc tantum a Lacedaemoniis Veneti differunt: nam illi dumtaxat ex duabus familiis reges constituebant, Veneti ex qualibet patricia familia, modo moribus et uirtute praestet, ducem suum creant. Nunc ego summum immortalemque Deum precor, uti Mocenicus imperio suo rebus bene ac

Lacedaemoniorum regum apud Venetos habetur. Dux urbi praepositus ac rei publicae princeps omnia ex Senatus consulto administrat. In hoc tantum a Lacedaemoniis Veneti differunt: nam illi dumtaxat ex duabus familiis reges constituebant, Veneti ex qualibet patricia familia, modo moribus et uirtute praestet, ducem suum creant. Nunc ego summum immortalemque Deum precor, uti Mocenicus imperio suo rebus bene ac prospere gestis rei publicae statum firmauit, ita nunc etiam princeps atque dux suo ductu atque

qualibet patricia familia, modo moribus et uirtute praestet, ducem suum creant. Nunc ego summum immortalemque Deum precor, uti Mocenicus imperio suo rebus bene ac prospere gestis rei publicae statum firmauit, ita nunc etiam princeps atque dux suo ductu atque auspiciis Venetorum imperium longe lateque propaget. Impressum est hoc opusculum Venetiis per

atque dux suo ductu atque auspiciis Venetorum imperium longe lateque propaget. Impressum est hoc opusculum Venetiis per Bernardum pictorem et Erhardum Ratdolt de Augusta una cum Petro Ioslein de Langencen correctore ac socio. Laus Deo. M. CCCC. LXXVII.

PRIGODNI I POLITIČKI EPIGRAMI De uirtute animique pręstantia Dominici Manlipetri, Venetę classis pręfecti, cum Pisas obsedione liberauit iuuitque frumento
Pisa, Fluentinę quę multo tempore genti
Seruisti indignum ferre coacta iugum,
Gaude! Nam Venetum tibi parta potentibus armis

animique pręstantia Dominici Manlipetri, Venetę classis pręfecti, cum Pisas obsedione liberauit iuuitque frumento
Pisa, Fluentinę quę multo tempore genti
Seruisti indignum ferre coacta iugum,
Gaude! Nam Venetum tibi parta potentibus armis
Libertas ueteri sorte rediit melior,
5  Libertas auro, gemmis quoque charior Indis
Et uitę cunctis anteferenda bonis.
Hanc tibi dum rursum conatur ut auferat

Quo, Cęsar Germane, ruis? Cęsar:
Peto regna Latina. Autor:
Vade, sed in Venetos arma mouere caue. Cęsar:
Cur mi hoc suades? Autor:
Toracis tegmen

habent. Cęsar:
5   Ast mecum est pręsul Tiberinę Iulius urbis. Autor:
Huic fidis, Venetis qui dedit ipse togam? Cęsar:
Cui ergo fidam? Autor:
Illis.

Consortem cęli participemque fore.
Tale bonum capiet, cum terram liquerit olim,
Sed iuuat et terras ut colat ipse diu. Ad inclytum uirum Andream Grittum Venetorum principem bene meritum nuperrime creatum
Placatis animis et uerso numina fato
Subsidium nobis auxiliumque ferunt.
Nanque deum nutu lectus mihi, Gritte, uideris,
Vt pręsis Venetę

Venetorum principem bene meritum nuperrime creatum
Placatis animis et uerso numina fato
Subsidium nobis auxiliumque ferunt.
Nanque deum nutu lectus mihi, Gritte, uideris,
Vt pręsis Venetę prospiciasque rei.
5  Quis te nobilior? Quis te formosior uno?
Quis quoque te notus Marte togaque magis?
Certas cum magno fama uirtutis Achille,
Cęsar es officiis Attiliusque fide.

Grittus habet:
Formosus, prudens, animosus, Marte probatus,
10   Largus opum, dulci nobilis eloquio.
In dubiis usus fortunę munere rebus
Totque bonis fultus culmen honoris adit.
Nam Veneti imperii summa est in sede locatus
Cunctorum uotis consilioque patrum.
15  Quis non iam tandem speret sub principe tali
Stamine Parcarum prosperiore frui?

Cunctorum uotis consilioque patrum.
15  Quis non iam tandem speret sub principe tali
Stamine Parcarum prosperiore frui? Quod omnia prospera sperare liceat Andrea Gritto Venetorum principe
Spirabit faciles Venetis pater Eolus auras
Neptunusque fauens ęquora tuta dabit;
Flaua Ceres fruges et dulces Bromius uuas
Incipient larga suppeditare manu;

non iam tandem speret sub principe tali
Stamine Parcarum prosperiore frui? Quod omnia prospera sperare liceat Andrea Gritto Venetorum principe
Spirabit faciles Venetis pater Eolus auras
Neptunusque fauens ęquora tuta dabit;
Flaua Ceres fruges et dulces Bromius uuas
Incipient larga suppeditare manu;
5  Ditabit merces quęstu Mercurius amplo:

Bromius uuas
Incipient larga suppeditare manu;
5  Ditabit merces quęstu Mercurius amplo:
Hic etenim lucris fertur adesse deus;
Pręstabit claros uicto Mars hoste triumphos
Et Venetum domitus uiribus orbis erit.
Annuet his magni magnus regnator Olympi
10   Et rata, quę fieri uiderit, esse uolet.
Nil non sperandum est Andrea principe Gritto,
Omnes quem pariter diique hominesque

Ottomanum paruus nunc tegit ecce lapis.
5  Pręcipitat celeres humana potentia cursus
Et cito dilapsis corruit illa rotis. Epitaphium Leonardi Lauredani, inclyti Venetorum principis
Hic sunt ossa ducis Leonardi condita, cuius
Virtus sub uaria sorte probata fuit.
Nam cum forte prius nunquam maiora pericla
Contigerint, nunquam prospera fata magis,

Barbyton moui facilem canendo
2.28.32   In tua uota.
2.28.33   Pontifex huius benedicat urbis,
2.28.34   Zeno Iacobus Venetis ab oris,
2.28.35   Qui micat totam Patauam per urbem
2.28.36   Sicut Apollo.
2.28.37   Praesides ambo faueant,

Ad Marcum Bollanum pretorem
3.5.1   Magnum, Marce, decus Veneti, Bollane, senatus,
3.5.2   Quem sortita uirum patria nostra fuit.
3.5.3   Nam tua laetitiam nobis pretura gerebat,

3.5.13   Spes nimium fallax, cupidos spes fallit amantes,
3.5.14   Fallit et agricolas, fallit et illa feras.
3.5.15   Iuncta tibi fuerat Venetorum prole bonorum
3.5.16   Moribus et forma Penthesilea decens.
3.5.17   Non sic cara uiro fuerat Lucretia casta,

3.10.2   Principium cuius Mantua clara fuit.
3.10.3   Rippa domus fuerat dominans tibi, Mantua foelix,
3.10.4   Est modo sed Venete gloria facta toge.
3.10.5   Rippaque perpetuis uirtutibus ipsa nocebit,
3.10.6   Quas paris officio, Paule serene, tuo.

3.10.5   Rippaque perpetuis uirtutibus ipsa nocebit,
3.10.6   Quas paris officio, Paule serene, tuo.
3.10.7   Magnanimus Veneta tu dux in classe fuisti
3.10.8   Et tua cum magna laude triremis erat.
3.10.9   Miles erat fortis, qui remo pelleret undas

nauibus bellatum inter Romanos et Carthaginienses 258. Penitet Catonem eo se naui uectum, quo pedibus ire potuisset 320. Mille et septingentę naues sub Syllę imperio 354. Cilices pyratę auratis rudentibus, purpureis uelis, remis argento munitis. Naues mille 357. Venetorum nauale 372. Octauii classis concrematur 398. Octauii naufragium 441. Necessitas. Vis et necessitas Atheniensium numina 132. Nomen. Collatinus Tarquinius solo nomine suspectus et ob id exactus 102. Ne in Manlia gente quisquam Marci

Neven Jovanović Početak rada. SERENISSIMO PRINCIPI ET EXCELLENTISSIMO DOMINO D. IOANNI MOCENICO INCLITO VENETIARUM DUCI ET DOMINO SUO ALOVISIUS CIPICUS Nec tibi quidem, serenissime princeps, inter tot publicas et privatas occupationes carmen legendi otium. Nec istius tui amplissimi imperii maiestas et summa rerum

cumulum accedere potest, cuius incredibilis magnitudo et singularis animi moderatio tantusque omnium laudum ac virtutum concentus et concordia in oculis totius Italiae ac in auribus omnium gentium omniumque nationum obversetur, nec ulla sit tam remota barbaries cui Venetum nomen non sacrosanctum habeatur? Quo magis fit, vel rerum magnitudine a scribendo deterreantur, vel in ipsis principiis statim suscepto oneri scriptores succumbant et veluti quadam mole obruantur. Ceterum, gloriosissime princeps, cum felicissimi Imperii tui

CCCCLXXXII, pridie Idus Decembris. ALOYSII CIPICI IURISCONSULTI ET POETAE PANEGYRICUS IN SENATUM VENETIARUM
1.1  Vive diu felix et longum cresce per aevum,
1.2  o sedes dilecta deo, nec gentibus ullis
1.3  iustitia sancti nec maiestate senatus
1.4  inferior,

1.52  accumulant sceleri scelus atque in crimina iungunt
1.53  maius adhuc crimen. Cunctis tanti esse tumultus
1.54  ductorem placet Alciden, et poscitur ultro
1.55  in Venetos qui quod regnet teneatque potenti
1.56  sceptra manu, atque ipsam ducat quod denique vitam
1.57  debet Venetis. O numquam magna deorum
1.58  supplicia ingratis hominum quaecumque

1.54  ductorem placet Alciden, et poscitur ultro
1.55  in Venetos qui quod regnet teneatque potenti
1.56  sceptra manu, atque ipsam ducat quod denique vitam
1.57  debet Venetis. O numquam magna deorum
1.58  supplicia ingratis hominum quaecumque parantur
1.59  ingeniis illis ut triplex Cerberus instet,
1.60  ut Titii subdantur aves, Ixionis orbes

socer innumeros qui prata per Apula bellis
1.73  pascit equos? Et tot iurati in foedera reges
1.74  tranquillum urgebant stimulis pacemque negabant.
1.75  Non Venetum latuere doli nec conscia fugit
1.76  tanti fama mali, sed protinus omnia complet
1.77  et falsum ingeminat velox per inertia vulgi
1.78  corda metum. Stant attonitae rumoribus

1.149  Tu licet opponas coelum hostibus altaque pernix.
1.150  sidera conscendas et te tuteris Olympi
1.151  obice. Vincetur scelus et succumbet honesto.
1.152  Et Venetus iam signa palam structasque cohortes
1.153  finibus Herculeis non parte admoverat una:
1.154  illinc longa phalanx tractus insederat omnes,
1.155  implebant hinc classe Padum.

1.182  non Umbri virtus equitis, non tanta potentum
1.183  arma ducum, totis et regna Insubra maniplis
1.184  defendere, vagus ripa tutabit amnis?
1.185  Nec minus et Venetus coeptum felicibus astris
1.186  urget opus. Non tristis hiems aut frigidus horror
1.187  tardat iter. Longas movet in certamina turmas,
1.188  parte vacat nulla, totusque fugacibus

Latias invasit opes, non Gallicus ausus
1.234  ille furor, non tot Geticaeque Hunnaeque phalanges
1.235  nil vetitum quamvis inconcessumque putarent.
1.236  Heu, solis humiles Venetis et gurgite vili
1.237  manamus, solis iungendi ponte videmur!
1.238  Cui pater aetherius placido sic ore profatur:
1.239  Mitte queri, non haec Venetus

humiles Venetis et gurgite vili
1.237  manamus, solis iungendi ponte videmur!
1.238  Cui pater aetherius placido sic ore profatur:
1.239  Mitte queri, non haec Venetus sine numine nostro
1.240  miles agit, nostris tam iusta in bella movetur 240
1.241  auspiciis, ipse et vires et tela ministro
1.242  siderea genti tantosque in proelia sumptus

1.240  miles agit, nostris tam iusta in bella movetur 240
1.241  auspiciis, ipse et vires et tela ministro
1.242  siderea genti tantosque in proelia sumptus
1.243  sufficio. Non pro Veneto (sic venerit usus)
1.244  hoc iam triste manu fulmen torquere negabo
1.245  aeternosque armare deos et tota movere
1.246  agmina coelicolum. Quis enim hos aut legibus aequat

1.251  promittunt et regnum novis crescentia regnis
1.252  accessura canunt. Illi et Tagus impiger olim
1.253  serviet et fulvas volvet Pactolus harenas.
1.254  Tu quoque iam ripa Venetus laberis utraque,
1.255  Eridane, et placidus terno laetabere ponte.
1.256  sic ait, assensu superi plausuque sequuntur,
1.257  verba Iovis sumpto Lachesis notat omnia freno.

PRONOSTICON
2.1  Quod pereant Latii tot eodem tempore reges
2.2  orbaque sint ducibus Itala regna suis.
2.3  Non astris casuve obeunt certissima divum
2.4  fata volunt Veneto nomine cuncta regi.
2.5  Regnum armis quod Roma suis in iura pararat
2.6  publica res iterum publica possideat.

decus tantum properantibus annue diuis:
1.3.102  Dependet nutu terra fretumque tuo. 4. Ad Traianum Bullanum urbs Veneta
1.4.1  Qualis Apellaeam commendat forma Dionen
1.4.2   Stringentem madidas aequoris imbre comas,
1.4.3  Talis uera quidem facies et imago figurat

forma Dionen
1.4.2   Stringentem madidas aequoris imbre comas,
1.4.3  Talis uera quidem facies et imago figurat
1.4.4   Pube tenus Venetam semiretecta deam.
1.4.5  Vtraque rorantes humeros exerta superne
1.4.6   Ostentat medium conspicienda latus,
1.4.7  Parte sui

rupit aper:
1.4.27  Sic nullum discrimen habent eademque gemellas
1.4.28   Discerni Veneres forma decorque uetant.
1.4.29  Nec Veneri aut Venetę nomen disconuenit impar:
1.4.30   Continuat geminas syllaba prima deas.
1.4.31  Continuat sensus pariter: sic omnia lustrant,

3.12.8  Quae regina fuit, nunc Leonora dea est. 13.
3.13.1  Quam bene sumpserunt Venetae noua signa triremes
3.13.2   Seque ope bellandi nobiliore tegunt!
3.13.3  Nam modo Dux Venetus, custodia publica rerum,

13.
3.13.1  Quam bene sumpserunt Venetae noua signa triremes
3.13.2   Seque ope bellandi nobiliore tegunt!
3.13.3  Nam modo Dux Venetus, custodia publica rerum,
3.13.4   Mutat adoratae Marcica signa cruci
3.13.5  Toruaque deposuit fului simulacra Leonis

precemur,
3.13.16   Digne hoc uexillo, uindice digne Deo?
3.13.17  Vt uincas quem nunc sustentas comminus hostem:
3.13.18   Dignior est Venetis laurea nulla tuis. 14.
3.14.1  Sanguine quod surgis Romano, hinc, Barbe, tuorum

hinc, Barbe, tuorum
3.14.2   Ostentare potes pontificale genus,
3.14.3  Gloria, ni fallor, magna est; noua gloria maior
3.14.4   Quod Venetae pars est conspicienda togae.
3.14.5  Nam meruisse omnes simul et uicisse uideris
3.14.6   Quos decorat proauos aenea barba tuos.

togae.
3.14.5  Nam meruisse omnes simul et uicisse uideris
3.14.6   Quos decorat proauos aenea barba tuos.
3.14.7  Nec minus et Veneto rerum iam stante senatu
3.14.8   Principe Romanos stare putamus auos.
3.14.9  Adde quod in uobis augescit Romula pubes,

quam uertice, non haec
3.15.46  Dedecori uobis laurea uatis erit. 16.
3.16.1  Quos Veneti misit prudentia magna senatus
3.16.2   Iuraque patritiae conspicienda togae,
3.16.3  Hos tua nunc dapibus, Princeps, ueneratur opimis

magna tuis.
3.16.9  Nil tectis uulgare tuis: conuiuia sunt haec
3.16.10   Regia, sunt magno fercula digna Ioue.
3.16.11  Quid mirum? Veneti maiestas tanta senatus
3.16.12   Cum superis digna est accubuisse deis.
3.16.13  Ambrosias haec mensa dapes, haec maxima caeli

et regno saluis et rege marito
3.25.6   Totque superstitibus mittor in astra meis. 26. In maledicum poetam pro Venetis
3.26.1  Cornicem, fateor, pennis deplumat ademptis
3.26.2   Imbellemque cohors densa fatigat auem.
3.26.3   Magnanimi contra

satis est sibi crista, nec infula, thorax:
3.26.8   Huic quoque mastrucas, Roma secunda, dabis. 27. In Inuidiam pro Venetis
3.27.1  Pectora quod thorax, humeros toga, uitta capillos,
3.27.2   Crista tegit Veneto conspicienda caput,
3.27.3  Carperis et iusti quaesitum sanguine

27. In Inuidiam pro Venetis
3.27.1  Pectora quod thorax, humeros toga, uitta capillos,
3.27.2   Crista tegit Veneto conspicienda caput,
3.27.3  Carperis et iusti quaesitum sanguine belli
3.27.4   Imperium praedam, Liuor acerbe, uocas.
3.27.5  Non

orba suis,
3.27.7  Hispanus thoraca gemit trabeamque Quirinus:
3.27.8   Quilibet ornatu splendet, ut ante, suo.
3.27.9  Verum habet in toto Venetus commercia mundo:
3.27.10   Impiger hinc unus uendicat omne decus.
3.27.11  Quod si te nitor et maiestas discolor urrit,

misit ab amne,
5.4.411  Piscosis una meruit quem Mincius undis,
5.4.412  In bellum coiere duces, nec foedere iuncto
5.4.413  Vrbs Venetum, Adriaci dominatrix maxima ponti,
5.4.414  Esse tuis praesto cessauit, Hetruria, rebus.
5.4.415  Tunc tibi bellandi quantus flammauerat ardor

Euan,
6.37.4   Seu biberem magicis gramina cocta focis, 37,4 focis in margine: modis
6.37.5  Vt Veneti femoris iuuenili pube tenerer
6.37.6   Si tua legissem tempore dicta suo;
6.37.7  Vnde, reor, tetricae possent prurire Sabinae

procos.
6.37.19  Ergo ego quod patrias remeaui sanus ad oras,
6.37.20   Quod matrem atque meos unanimes uideo,
6.37.21  Gratia magna tibi, Veneta quod in urbe moranti
6.37.22   Es mutus fieri passus et Arpocrates.
6.37.23  Officeret tunc illa recens lasciuia nobis;

7.32.12   Praeco alter Christi, Paulle, secunda tuba. 33. Epitaphium Iulii II. Pontificis
7.33.1  Iulius hic situs est, Galli Venetique fatentur
7.33.2   Quem uixisse deum, Turca perisse putat. 34. In eundem

7.34.2   Iulius hinc tristis, publica spes, perii. 35. In eundem
7.35.1  Milite qui Gallo Venetos Gallumque fugaui
7.35.2   Militibus Venetis, Iulius hic iaceo. 36. In eundem

35. In eundem
7.35.1  Milite qui Gallo Venetos Gallumque fugaui
7.35.2   Militibus Venetis, Iulius hic iaceo. 36. In eundem
7.36.1  Iulius hic situs est, qui pontificalibus armis

39. In eundem
7.39.1  Inuidet, o Iuli, Mors immortalia facta,
7.39.2   Inuidet et uotis obstat acerba tuis,
7.39.3  Post Gallum et Venetos ne non tua fata doleres,
7.39.4   Turca quod intactus palma fuit melior.

te et tuo studio praedicantur celebranturque, quae non solum in foemineo sexu, uerum etiam in uirili stupore forent. Magna uis Virtutis est atque doctrinae, ut in quocumque loco sit, latere non possit nomen tuum. Multa te commendant, Virgo egregia: excellens in orbe terrarum Patria, Vrbs inclyta Venetorum, Ingenium, Parentes; Dii tibi formam, Dii tibi diuitias dederunt. Sed in his multos communes habes, Ingenio autem ac eruditione liberali paucos, quibus Patriam tuam irradias insuper et parentes tuos illustras, qui si minus hactenus cogniti fuerunt, per te magis fulgebunt.

obseruo. Manda igitur, impera filiae Cassandrae: iussa capessere filiae erit. Quod me usque ad sidera extollis, minime mirandum est: paterno enim officio functum fuisse cognoui. Filiam literarum studiis incitatam laudibus inflammas: ecquid autem filiola mea? inquies. Semper quidem, sed me laudes incenderunt. Quare tibi ingentes ago gratias meque paterno amore diligas oro. Vale. Venetiis Kl. Kalendas Maias Anno Salutis M. CCCC. LXXXVII.

Početna verzija. GEORGIUS SISGOREUS SIBENICENSIS DALMATA MAGNIFICO DOMINO ANTONIO CALVO PATRITIO VENETO ET SIBENICENSI PRAETORI SALUTEM DICIT PLURIMAM. Postquam ad nos tua accessit Praestantia, praetor clarissime, et tuo magistratui operam coepit impendere, noctu quidem et interdiu cogitavi quo scriptorum genere te visitarem

ponderes. Valeat Magnificentia tua, cui me plurime commendo. AD ANTONIUM CALVUM PATRITIUM VENETUM PRAETOREM SIBENICENSEM
Praetor Antoni, generosa proles
Calva, perfelix Veneti senatus
Gemma, qua fulget Sibenica tellus
Syderis instar,
5  Solvimus grates Superum

AD ANTONIUM CALVUM PATRITIUM VENETUM PRAETOREM SIBENICENSEM
Praetor Antoni, generosa proles
Calva, perfelix Veneti senatus
Gemma, qua fulget Sibenica tellus
Syderis instar,
5  Solvimus grates Superum parenti,
Ad magistratum modo qui vocavit
Urbis in nostrae laribus paternis

crimen,
Optime censor.
Caesaris pectus grave, sed benignum
Possides, nomen rigidi Catonis
Temperas, captas, Numa qua vigebat,
20  Religionem.
Tu togae lampas Venetae videris.
Tu tuae sydus domui nitescis,
Praesidet nobis tua rite virtus
Erygonea.
25  Tu sacerdotum venerandus ipse
Cultor, illustris procerumque amator,

5. peritissimo utriusque iuris doctori domino Gorgidi Priolo Gorgis Sisgoreus Sibenicensis plurimum sese commendat
Edite nobilium Venetorum sanguine, Gorgi,
Quo se nunc iactat tota Priola domus,
Me tibi commissum facio, me prebeo totum:
Suscipe tu donum, Gorgi benigne, clarum.
5   Obtulit Eschines sic se tibi, prisca

Apollo clarus.
15   Vive diu, sed vive felix 7. doctissimo ac eloquentissimo viro domino Petro Barocio preclaro patricio Veneto Gorgis Sisgoreus Sibenicensis plurimum se commendat
Petre, decus Venetum, Barocie gloria gentis,
Lux vatum, quos haec tempora nostra ferunt,
Aspectu primo mirabar verba loquentis,

7. doctissimo ac eloquentissimo viro domino Petro Barocio preclaro patricio Veneto Gorgis Sisgoreus Sibenicensis plurimum se commendat
Petre, decus Venetum, Barocie gloria gentis,
Lux vatum, quos haec tempora nostra ferunt,
Aspectu primo mirabar verba loquentis,
Mirabar tanti dulcia gesta viri.
5   Credo tuo, doctor, latitabant

10   Persolvo grates, carmina si qua valent.
Me cunctis notus voluisti reddere notum.
Novit sic paucos Scipio: notus erat.
Hic mihi Mecenas et clarus Pollio fuit,
Annue tu Veneti gloria magna chori. 8. Petrus Barocius Georgio Sisgoreo Sibenicensi sal.
Magna quidem sentis, utinam tam vera, Georgi.

ANTE ŠUPUK SIBENICUM MCMLXXXI MUSEUM CIVITATIS SIBENICI Georgius Sisgoreus, Sibenicensis Dalmata, Magnifico viro Antonio Calvo, patritio Veneto et Sibenicensi praetori dignissimo, salutem dicit plurimam. Absoluto nuper opusculo DE SITU ILLYRIAE Illyria ET CIVITATE SIBENICI, praetor clarissime, quod septem

quidem turrito et fortissimo muro circumsepta et oppugnationem minime reformidans. Intra quod vetustum extat sacellum, nuper intimo tantum ornamento novatum, ubi Christi matris figura celeberrimis clarescit miraculis. Est quoque inferius ad forum et ad aream Veneti vexilli alligero leone signati et ad episcopium et praetorium basylica, Basylica quae miro artificio, ut arbitror, nostro saeculo surgit Iacobo maiori, Christi apostolo, dicata. Sunt et primariorum ordinum in religione constructa coenobia.

Compostella. Compostella C. XVI. DE STATU SIBENICI Quintum supra decimum perficitur lustrum, lustrum quo Illustrissimus Venetorum senatus Sibenicum Sibenicum habuit et in eo vexillum erexit volitantis et coronati leonis anno salutis 1412. quinto Kalendas Novembres. Tunc aurea saecula aurea saecula redire visa fuerunt, tunc quasi ex cloaca civitas

contendebant. Et utinam illud saeculum in argenteum, aereum et ferreum, ut tradunt poetae, paulatim non descenderet hominum malitia! Verum aetate nostra quid foelicius quam sub Venetorum Veneti ditione vitam degere? Quorum civitas semper extat libera, numquam tributo mancipata, semper Christiana, numquam ydolorum superstitione foedata, pelagi regina, diviciarum omnium officina, mundi deliciae, iustitiam semper fovens et religionem.

in argenteum, aereum et ferreum, ut tradunt poetae, paulatim non descenderet hominum malitia! Verum aetate nostra quid foelicius quam sub Venetorum Veneti ditione vitam degere? Quorum civitas semper extat libera, numquam tributo mancipata, semper Christiana, numquam ydolorum superstitione foedata, pelagi regina, diviciarum omnium officina, mundi deliciae, iustitiam semper fovens et religionem. Et tempore isto quid

non potuissent corcurre recepto merentes domum reuersi sunt omniaque uti euenerant suis narauere. quorum sane qui adhuc dicerent non defuere circumscriptorem eum minime esse si abdita contemnens oppida iadram uel uenetias recta proficiscetur. Quibus rebus diu mecum cosideratis quam fuerit temeraria nebulonis huius audatia quam stolida nonnullorum pertinatia: quam denique crassa lachromensis abatis negligentia: quam ceterorum quoque innanis

Neven Jovanović 2013-02-23 Prva verzija. ϯ CORIOLANVS CEPIO • Petri • Filius • VILLAM INCENDIO CONFLAGRATAM SENATVS VENETI BENIGNITATE ET Sua Pecunia MELIORI IN STATV RESTITVIT MCCCCLXXXXII

doctissimum hominem, imitari obstinatius contenderes, charissima quaeque deseruisti; in qua religione quantum brevissimo temporis spacio et vitae sanctimonia et optimis artibus, quae sine probitate non discuntur, excreveris, nemo, qui aetatis tuae conscius est, ignorat. Quemadmodum postea Patavii, Venetiis, Perusiae, et in Bononiensi urbe versatus sis, quantamque inde laudem reportaveris, quales fructus legendo ad maturitatem usque perduxeris, facile vel ex eo coniectari potest quod in hac florentissima urbe, in qua philosophiam theologiamque paulo ante publice profiteri exorsus es,

Neven Jovanović 2012-09-15 Prva TEI verzija. JANCIVS ALBERTVS NICOLAE ALBERTI FILIVS
JANCIVS HIC SITVS EST VENETVS CVI CLARA SENATVS
DETVLIT AVRATAE MVNERA MILITIAE
VT SVA QVANTA FORET PARITER VIRTVSQVE FIDESQVE
TESTARETVR HONOS TALIS ET VLTRO DATVS

Vestra secus disposuerit. Que quocumque iusserit, ibo iussaque sedulus exequar, quia eius mandato fulcitus et auctoritate tutus irem tutusque redirem composque petiti fierem. Cum Sanctitate Vestra labor iste manebit disponendi. A dextris vero, qua flat Auster, fortis armatus custodit patriam Venetus ipse christianissimus miles et gloriosus. Media tamen, ut dixi, via patet hostibus, quam hactenus Croati et Sclavoni protexerunt: hęc ipsa est, ut brevibus agam, et periculo et detrimento rei publicę christianę poterit esse. Insperata enim accidunt magis sępe quam quę speres: ac

quam nocuere feri.
9.33  Mille per Adriacas fluctus memorare carinas
9.34  Desine cur Veneti signa leonis agant.
9.35  Sanguineis Bellona comis procul, ira furorque;

18.36  Haec domina humanis casibus imperitat. 19. ad Angelum, Dominici Manlipetri, classis Venetae prouisoris, logothecam fidissimum
19.1  Non si Corycii pateret antri,
19.2   Secesus, foribus mihi reclusis

19.66  De tanta referente mole rerum,
19.67  Seu fors barbaricos mouet tumultus,
19.68  Quo maior Venetis fauor triumphis
19.69  Accedat, Latio corona regno;
19.70  Aestus quo Rhodani Padus furentis

19.140  Phoebus nigriferas prius quadrigas
19.141  Et Nox chrysocomas mouebit atra;
19.142  Excellens Veneti prius leonis
19.143  Voluent imperium solo ruinae:
19.144  Quam nostro tenebrosa corde Lethe

20.3  Senserunt, oculis nec ista uidit
20.4  Nostrorum generatio parentum,
20.5  Decreto Veneti uolat senatus
20.6  Vrbes per medias sinumque totum,
20.7  Saeuis Adria qua tumet procellis,

21.36  Dalmata felix.
21.37  Ille per totum celebrandus orbem
21.38  Praepotens ordo Veneti senatus
21.39  Fungitur uotis iubilans et ambas
21.40  Dormit in aures.

22.3  Dalmatiam innumeris turbatam litibus, urbes
22.4  Illyriae totas Adriacumque sinum.
22.5  Dixit et: "O Veneti, sociis consulite, patres:
22.6  Est opus addictis uelle iuuare pium".
22.7  Protinus elegit patrum sententia concors

25.2  Gesta; rigent si quae, mollia Mulla facit. 26. ad illustrissimum principem Venetiarum Augustinum Barbadicum pro Dominico Manlipetro, classis eiusdem prouisore, elegia
26.1  Littera, barbarico fundata palatia saxo,
26.2  Ibis ad augusti tecta superba ducis,

26.50  Conspicui mores tergeminumque sophos;
26.51  Quam facies, ueluti rutilanti Phosphorus igne
26.52  Irradiat Latium qua Venetumque solum;
26.53  Qua fert Hesperii confinia clarus Hiberi,
26.54  Vltima Gangetici qua ferit arua poli;

26.107  Finis habet totum, finem patientia cuius
26.108  Iam tetigit, meritis praemia digna feret.
26.109  Iam ferat, o Veneti celeberrima cura leonis,
26.110  O decus excelsi spesque salusque throni.
26.111  Sic tua barbaricis reuirescant arua

26.122  Eueniat miseris saepe petita salus. 27. ad Dominicum Manlipetrum Venetae classis prouisorem celeberrimum sapphicum
27.1  Herculis sudor, decus et perenne
27.2  Nomen extensum uolitat per aeuum;

27.67  Tu famem Pisis releuas molestam,
27.68  Hoste seratis.
27.69  Quid facis tandem? Venetos reformas
27.70  Latius fines, patriae trecentas
27.71  Exigis uitas, tolerando uincis

28.4  Enumerans meriti, Domnice, facta tui.
28.5  Qualiter Hesperii seruaueris aequoris oras
28.6  Conspicua Venetae non sine laude togae.
28.7  Qualiter imperium praecelsi nominis auges
28.8  Non ope mille ratum tot numeroque uirum:

28.9  Pectore belligero, sapienti corde, benignis
28.10  Moribus, eximia sed grauitate, fide.
28.11  Audiit haec Veneti postquam reuerenda senatus
28.12  Curia, teque tuas uexit ad astra rates.
28.13  Per freta longa simul celeri uectarier aluo

28.20  Nomen ad Eoas Hesperiasque plagas. 29. de eodem
29.1  Classibus immodicis Veneti cur saepe senatus
29.2  Iussa tot Eoos composuere locos;
29.3  Cur iuuat Hesperios modo, tanta negotia, fines

29.7  Qua fluit Indus aquis, Ganges, qua Bosphorus alget
29.8  Thracius, Herculeae qua tetigere rotae.
29.9  Gloria quod Venetum felix non marmore constat
29.10  Aerisono, grauidae non in honore manus:
29.11  Sed grauitate uirum tantorum, Domnice,

30.8  Vnde tot heu gelidi signa pauoris erant.
30.9  Publica sollicitus peragebat uota senatus,
30.10  Mirabar ueneta cur erat urbe metus.
30.11  Vndique Marcicolas mirabar feruere Pisas
30.12  Vrere et in sacris thurea dona focis:

30.19  En fauor Illyriae mutat regionis honorus,
30.20  Dalmata quo felix, quo duce tutus erat.
30.21  Imminet en grauis Veneto iactura leoni,
30.22  Infirma est Venetae uita salusque togae.
30.23  Nobilis ille tui seruator, Pisa, fauoris

30.20  Dalmata quo felix, quo duce tutus erat.
30.21  Imminet en grauis Veneto iactura leoni,
30.22  Infirma est Venetae uita salusque togae.
30.23  Nobilis ille tui seruator, Pisa, fauoris
30.24  In dubio uitae membra grauata fouet.

30.50  Et quicquid larga de pietate fluit.
30.51  Di, quibus est cordi pietas, quorum insidet aure
30.52  Excelsum Veneti nominis imperium:
30.53  Instituam Libycis solemnia templa columnis
30.54  Et cadet ad uestros uictima grata focos:

30.58  Applaudet, frater sic mihi saluus erit. 31. ad augustissimum dominii Veneti decemuiratum de laudibus Ioannis Antonii Danduli, Spalatinae urbis prouisoris dignissimi
31.1  Curia sancta uirum bis quinque, tremenda potestas,
31.2  Cuius in arbitrio stat dicionis

31.1  Curia sancta uirum bis quinque, tremenda potestas,
31.2  Cuius in arbitrio stat dicionis apex,
31.3  Illud et imperium Venetorum nobile patrum,
31.4  Quo nihil in toto clarius orbe uiget,
31.5  Quod super Hesperios fines protenditur et quod

31.122  Forsan et Illyrici littoris omne solum.
31.123  Dandulus hanc dulci leniuit uoce, quietam
31.124  Restituit Veneta sub dicione plagam.
31.125  Eualuit populos e duro robore natos
31.126  Dandulus alloquio conciliare suo.

31.150  Scitis ut attendunt a sapiente regi.
31.151  Hoc tibi longa dedit summi experientia regni,
31.152  O decus, o Venetae firma columna togae.
31.153  Quare age, consensu mundi, quo sceptra gubernas
31.154  Et facis addictam Solis utramque domum,

dies, nullus quem reticescet honos. 32. in laudem eiusdem
32.1  Dandulus iste quis est? Veneti generosa senatus
32.2  Curia quem iactat. Dandulus iste quis est?
32.3  Dandulus iste quis est? Clarum Choruatia cuius

33. in laudem Aloysii Capelli, praetoris Spalatensium dignissimi
33.1  Parcite caelestes, non solum curia diuos
33.2  Vestra tenet: Veneta sunt et in urbe dei.
33.3  Credimus ex diuis Venetum constare senatum,
33.4  Credibile est Venetum numen habere decus.

33.1  Parcite caelestes, non solum curia diuos
33.2  Vestra tenet: Veneta sunt et in urbe dei.
33.3  Credimus ex diuis Venetum constare senatum,
33.4  Credibile est Venetum numen habere decus.
33.5  Iustitiam si quaeris, habet; pietate meretur

33.2  Vestra tenet: Veneta sunt et in urbe dei.
33.3  Credimus ex diuis Venetum constare senatum,
33.4  Credibile est Venetum numen habere decus.
33.5  Iustitiam si quaeris, habet; pietate meretur
33.6  A dominis mundi principibusque coli.

33.12  Quod sumus, o nullo tempore notus amor.
33.13  Cura sumus quarum subter molimina rerum,
33.14  Nostra uident Veneti commoda cuncta patres.
33.15  Gaudeat o felix Spalatum Spalatinaque turba:
33.16  Caesaribus nostris maxima cura sumus.

37.51  Saeua iubes nostri retegam monumenta doloris,
37.52  Haec gemebunda mei signa doloris habe:
37.53  Ramnerius Veneta praetor modo missus ab urbe,
37.54  Sedibus e superis uenerat immo deus.
37.55  Traxerat hic secum comites, moderamina clari

37.118  Vir erat ingenua quis probitate neget?
37.119  Viuit at et dulces uiuunt sua pignora, nati,
37.120  Praesidio Venetae saepe futura togae.
37.121  Viuit amor patriae, pietatis forma supernae,
37.122  Viuit natorum maximus ille pater.

37.128  Monstrat auum simili iam ore suus nepos.
37.129  Inclita pennigeri uolitant uexilla leonis,
37.130  Vndique iam Venetum transilit astra decus.
37.131  Indica purpureus Titan qua regna colorat
37.132  Et nitidum rutilo fundit ab ore iubar;

37.140  Fama uolat, uolitet sed sine fine precor." 38. Francisco Raynerio, patricio Venetiarum
38.1  Fama decusque domus patriae uenerabile sidus,
38.2  Vnica Pierii gloria, docte, chori:

38.53  Tu tua celsus habes Capitolia celsa Tonantis:
38.54  Quis neget aetherios regna subire polos?
38.55  Qua Venetis praelustre nitet regionibus aurum,
38.56  Qua micat albus onyx Synnadicusue lapis.
38.57  Tu comitum, numero, felix ostroque

Quicquid ab Assyricis diues Panchaia campis,
38.64  Comparat, in Libycis quicquid aratur agris:
38.65  Dat tibi terra potens, Venetae celeberrima gentis
38.66  Gloria, dat grauidae sarcina structa ratis.
38.67  Tu modo sidereos spectas, Francisce, ministros,

38.72  Perdocet, egregiae munera militiae.
38.73  Cypriacas dilecta domos et moenia nati
38.74  Deseruit, Venetum quod petat hospitium.
38.75  Scribe age, materiam tibi dat longissima rerum
38.76  Copia, Phoebeam docta Thalia lyram.

42.17  Turcus ut armigero bellum terraque marique
42.18  Suscitat in miseros milite christicolas,
42.19  Enumerent alii, Venetorum mille carinas,
42.20  Venit ab occiduis quantaque classis aquis.
42.21  Belliger, aduersus Turcas Vngaria quantis

46.20  Iustitia, meruit qua super astra locum.
46.21  Cuius erunt donec uiuet praeconia mundus,
46.22  Imperium Venetae dum dicionis erit.
46.23  Tertia messis adest forsan uel quarta quod ad te
46.24  Scripsit inornatis nil mea Musa iocis.

46.34  Oblitus non est quem pius urit amor.
46.35  Desinet insiliens aurata palatia circum
46.36  Vnda prius Venetae nobilitatis agi.
46.37  Saxea montanos ponet Dalmatia colles
46.38  Illyris in Latium uertet et ora solum.

46.111  Cuius honoratae propter gestamina famae
46.112  Haec placuit nobis scribere, amice, tibi.
46.113  Quo celebris Veneta magis exornetur in urbe,
46.114  Quo suus in Spalatum clarior extet amor.
46.115  Nam quoties praetor, digno se gessit honore

46.117  Est mihi mos patrius, quis possum laudibus, illum
46.118  Ferre, nefas tamquam sit reticere decus.
46.119  Vrbe licet Veneta probitas cognoscitur omnis,
46.120  Accipe, nam dubitas forsitan iste quis est:
46.121  Fulgida lux patriae, regit hanc Aloysius

46.196  Conditio, Clysium sub iuga nostra fugit.
46.197  Effera Choruatiae populorum nomina toruae
46.198  Hoc duce iam Venetos in sua regna uocat.
46.199  Et uocitet sine fine precor, quia digna triumphis
46.200  Efficit hic, populos qui pietate

46.215  Qua perhibent roseis pronum Titana quadrigis
46.216  In mare purpureas abdere nocte rotas;
46.217  Proferat imperium Veneti reuerenda senatus
46.218  Curia, Romuleis fascibus egregior.
46.219  O, utinam uideam Veneti uolitare leonis

46.217  Proferat imperium Veneti reuerenda senatus
46.218  Curia, Romuleis fascibus egregior.
46.219  O, utinam uideam Veneti uolitare leonis
46.220  Signa, fouent populos nam pietate suos.

47.15  Subdidit mundum sibi quod triumphans
47.16  Martia Roma.
47.17  Et tibi surgit Veneto leoni
47.18  Gloria, ad seros remeans nepotes,
47.19  Quas queas partes alias tuis iam

49.16  Et congesserunt mella Platonis apes. 50. de fide Modonei populi erga dominium Venetum
50.1  Non tot in Actiaco numerauit rostra tumultu
50.2  Nereus, ex imis sollicitatus aquis:
50.3  Non

50.31  Tempus adest fidam quo te non sola Saguntos
50.32  Iactabis: meritum tale duabus erit.
50.33  Stat dare pro Venetis diuo duce et auspice Marco
50.34  Vxores, uitam, pignora, tecta, solum."
50.35  Dixit et exustis cara cum coniuge natis

50.56  Vela feret donec Graecia, semper eris.
50.57  Dicet, ad Aegaeas si quis rate tenderit undas:
50.58  Haec nimium Venetis terra fidelis erat." 51. de aduentu Petri Cyppici, patricii Spalatensis, hecatonstichon

illum continuo cursu certatim ornauerit uirtus tamen fortunam, non fortuna uirtutem quodammodo praeuenit; nisi generis et patriae fortunam, quae illius industriam praecessisse necesse fuit, referre uelimus; quod illi neutrum indecorum fuit. Nam patria est caput Illuriae in sinu Adriatico secunda (Venetis enim semper primas partes tribuo), Illuriam autem ab Illuro et suis posteris denominatam omnium provinciarum amplissimam et numero gentium et dilluvio quondam populorum adfluentissimam esse, nemo est

Jaksa Bilic 2012-02-18T18:40:00 DIVINA ELECTIO AC TEMPESTIVA CREATIO SERENISSIMI PRINCIPIS VENETI LEONARDI LAURETANI CUM PRONOSTICO SUI INVICTISSIMI PRINCIPATUS P. THOMAE NIGRI DE PROPRIETATE ET LAUDIBUS LAURI AC INSIGNIS LAURETANORUM.
1  Laurus olet,

6  Grata rosis croceus ceruleusque color.
7  Caesar fronde tua uictoribus atque poetis
8  Et solet hac sacras cingere fronde comas.
9  Grata uiris, dilecta deis uel Apolline teste,
10  Gratior at Venetis qui tua serta gerunt.
11  Tantum annosa cadis, tamen haec numerosa Quiritum
12  Lauretana cohors mox pia damna leuat.
13  Mox etenim totidem fecunda repullulat arbor
14  Frondibus, Herculeus ut

16  Quem tegit umbriferis Laurus amoena comis. Panegyris. P. Thomae Nigri Delmatae archipraesbyteri ac uicarii Spalatensis in creatione fausta Serenissimi principis Veneti Leonardi Lauretani.
1  Fluctuat assiduis fidei dum cymba procellis
2  Totus et infestis naufragat orbis aquis.
3  Ille fuit Veneti cui semper cura senatus
4  Spiritus omnipotens

ac uicarii Spalatensis in creatione fausta Serenissimi principis Veneti Leonardi Lauretani.
1  Fluctuat assiduis fidei dum cymba procellis
2  Totus et infestis naufragat orbis aquis.
3  Ille fuit Veneti cui semper cura senatus
4  Spiritus omnipotens trinus et unus idem.
5  Suscitat Euganeis Palinurum laetus in oris
6  Huius ut imperio uentus et unda cadant
7  Qui regere auspitio et

omnipotens trinus et unus idem.
5  Suscitat Euganeis Palinurum laetus in oris
6  Huius ut imperio uentus et unda cadant
7  Qui regere auspitio et uentis dare sciret habenas
8  Quique foret Venetae portus et aura rati
9  Mox ubi corda uirum sacro hoc tepuere calore,
10  Flamineque insolito concaluere patres,
11  Nemo Leonardo tantae ad moderamina molis
12  Aptior est tota uisus in urbe legi.

Martis probitas ingenitusque uigor,
15  Sed genus armipotens, sed auorum uiuida uirtus
16  Quis fatale datum signa referre mari.
17  Protinus ergo fauor uenerandaque turba Quiritum
18  Detulit huic Veneti scaeptra superba fori:
19  Nec minus unanimes toto plaudente senatu
20  Hunc dixere patres mox uoluere ducem.
21  Quanta uiri ut uirtus fuerit pietasque fidesque
22  Is fauor unanimis

32  Ut tandem redeant quae prisca absumpserat aetas
33  Saecula, divino sceptra tenente duce,
34  Cui iubet Italiae vicinaque montibus altis
35  Subdi regna deus et sua iussa pati.
36  Marcus enim, Veneti spes et tutela senatus,
37  Principe sub roseo laurea serta geret.
38  Altius ergo canam. Sua lux est reddita mundo,
39  Purpureus Veneta fulsit in urbe dies.
40  Non semper validis agitabitur

35  Subdi regna deus et sua iussa pati.
36  Marcus enim, Veneti spes et tutela senatus,
37  Principe sub roseo laurea serta geret.
38  Altius ergo canam. Sua lux est reddita mundo,
39  Purpureus Veneta fulsit in urbe dies.
40  Non semper validis agitabitur aequor ab undis
41  Turbida nec caelo nubila semper erunt,
42  Nec semper superis Astraea morabitur oris
43  Transfuga cum sacro candida diva

91  Laurigeris ducibus cedere iure velit.
92  Curtius immensos ruptae telluris hiatus
93  Non timuit, patriae captus amore pio;
94  Lauretanus herus piceos non horruit ignes,
95  Androgeus, Veneti gloria magna fori.
96  Quantum igitur differt penetrabilis orbis ab Urbe,
97  Inferior tantum Curtius Androgeo.
98  Quem tibi caeruleo, generose Jacobe, Gradivo
99  Roma parem meritis ingenioque

99  Roma parem meritis ingenioque daret?
100  Scipiades, Fabios, Decios, Antonius Urbis
101  Lumina Romuleo iudice vincit herus.
102  Romulus ille pater, divinae conditor Urbis,
103  Romuleis Venetos praeposuisse cupit.
104  Iure igitur tantae stirpis generosa propago
105  Imperii Veneti Laurea sceptra gerit.
106  Iure pater patriae Leonardus ut imperet orbi
107  Turba rogat superos

101  Lumina Romuleo iudice vincit herus.
102  Romulus ille pater, divinae conditor Urbis,
103  Romuleis Venetos praeposuisse cupit.
104  Iure igitur tantae stirpis generosa propago
105  Imperii Veneti Laurea sceptra gerit.
106  Iure pater patriae Leonardus ut imperet orbi
107  Turba rogat superos sollicitatque deos.
108  Maior Alexandro, totus cui paruit orbis,
109  Hic erit, iniciat ni fera

cano, verum dicere uterque iubet.
114  Spiritus in nobis, spirante reponimus illo,
115  Credite, nam vates turba verenda sumus. SERENISSIMO PRINCIPI VENETO LEONARDO LAURETANO THOMAS NIGER DELMATA ARCHIPRESBYTER ET VICARIUS SPALATENSIS SALUTEM.
1  Vir sacer et nostro princeps memorabilis aevo,
2  Astrigera Venetis missus ab arce poli,
3  Quem deus ipse suo

SERENISSIMO PRINCIPI VENETO LEONARDO LAURETANO THOMAS NIGER DELMATA ARCHIPRESBYTER ET VICARIUS SPALATENSIS SALUTEM.
1  Vir sacer et nostro princeps memorabilis aevo,
2  Astrigera Venetis missus ab arce poli,
3  Quem deus ipse suo praefecit super ovili
4  Ne foret hoc rabidis praeda cibusve lupis,
5  Ne regale genus Christique cruore redemptum
6  Subderet immani libera colla iugo.

9  Qui tibi laurigeros proavorum iure triumphos
10  Et maris imperium fata parare canit.
11  Vix bene victrices, afflatus numine, lauros
12  Iam propiore dei vaticinatus eram,
13  Ecce subit Venetum, proh sors, pia fama senatum
14  Quae magnum a gelido nuntiat axe bonum,
15  Quod genus armipotens, quod Avarae gentis Amilcar,
16  Scander, ab Histricola milite caesus erat,
17  Qui tibi devinctus

Scander, ab Histricola milite caesus erat,
17  Qui tibi devinctus numeroso militat aere,
18  Nam meret in castris sumptibus ille tuis.
19  Nec minus interea Mytilenem nuntius affert
20  Milite sub Veneto vix superesse solo,
21  Aequoreumque simul Cacum cognomine Richi
22  Supplicium veteris persolvisse doli.
23  Et ni forte suis ventos furibundus ab antris
24  Aeolus insanis praecipitasset aquis,

21  Aequoreumque simul Cacum cognomine Richi
22  Supplicium veteris persolvisse doli.
23  Et ni forte suis ventos furibundus ab antris
24  Aeolus insanis praecipitasset aquis,
25  Insula tota focis Venetis cessisset et armis
26  Subderet occiduo colla proterva iugo,
27  Chalcidicosque sinus Venetus penetrasset et omnes
28  Hellespontiacas diripuisset opes.
29  Sed, quos fata premunt, hos ad maiora

ni forte suis ventos furibundus ab antris
24  Aeolus insanis praecipitasset aquis,
25  Insula tota focis Venetis cessisset et armis
26  Subderet occiduo colla proterva iugo,
27  Chalcidicosque sinus Venetus penetrasset et omnes
28  Hellespontiacas diripuisset opes.
29  Sed, quos fata premunt, hos ad maiora reservant.
30  Ardua difficili semper in arce manent.
31  Sic pater Aeneas ventis agitatus et

Ne gens veridicis quondam praedicta prophetis
74  Sacrilegum subeat letiferumque iugum,
75  Consulite in medium vestrasque adiungite vires
76  Nec pigeat tanti principis arma sequi,
77  Qui fuerat Venetis primo promissus ab ortu,
78  Quo duce sola dei fiet in orbe fides.
79  Nonne pudet quod Turca ferox tot regna, tot urbes
80  Straverit et solus victor in orbe furit?
81  Nonne videtis atrox quae

moras rabidumque ruas furibundus in hostem,
116  Qui toties Latiis intulit arma focis.
117  Faucibus ecce subit Latii portisque propinquat
118  Italiae validas iam populatur opes.
119  Aere merens Veneto rex invictissimus acres
120  Pannonas assiduo Marte fatigat equis,
121  Inclyta Pannoniae generosaque turba Boaemi
122  Arcet ab Illyricis hostica tela focis.
123  Gallus et Hispanus, duo lucida

Pannoniae generosaque turba Boaemi
122  Arcet ab Illyricis hostica tela focis.
123  Gallus et Hispanus, duo lucida sidera mundi,
124  Regia progenies Martigenumque genus,
125  Classibus aeratis Venetum muniere leonem,
126  Auxiliatrices nec tenuere manus.
127  Evigilent reliqui, paries nam proximus ardet,
128  Nam vigilat rugiens ut leo Turca ferox.
129  En sequimur vates quoscumque vocamur in

ruat in praeceps subito telluris hiatu
138  Ut ruit attonitis Amphiaraus equis.
139  Tu modo caeruleo properes, Benedicte, Gradivo,
140  Nomen ab effectu cui dedit alma parens,
141  Qui vehis innumeras Veneto sub nomine classes,
142  Quem iuvat occidua belliger axis ope.
143  Tu Marcellus eris, seu dux, Pensaure, Camillus,
144  Restituit patrio qui sua signa foro.
145  En, Leonarde, tibi prostratus

144  Restituit patrio qui sua signa foro.
145  En, Leonarde, tibi prostratus supplicat orbis
146  Victor ut excipias seque suosque simul,
147  Quos tamen excipies hos ut tueare precatur
148  Ut Veneta liceat his ditione frui.
149  Auspicio, Leonarde, tuo iam nulla veremur
150  Bella nec hostiles te vigilante minas.
151  Te duce Pannonius maculatur sanguine Nilus,
152  Hister et hostili turbidus

Leonarde, tuo iam nulla veremur
150  Bella nec hostiles te vigilante minas.
151  Te duce Pannonius maculatur sanguine Nilus,
152  Hister et hostili turbidus amne fluit;
153  Te duce Turca ferox Venetis iam colla catenis
154  Cogitur aut turpi iam dare terga fugae;
155  Te duce iam triplicem victricia signa per orbem
156  Laurigerumque genus ferre sub astra licet.
157  Ergo tuis pedibus cum totus

permoveant manifesta pericula Martis,
166  Dii quibus eripient teque tuosque simul;
167  Nec metuas Getici tot prospera bella tyranni,
168  Quem Bellona simul, Mars et Enyo fugit,
169  Quem modo Pannonius Venetusque coercuit acer:
170  Hic terra clades intulit, ille mari.
171  Quem faciles dare summa viris eademque tueri,
172  Difficiles iam iam destituere dei.
173  Victor eris, fateor, victriciaque arma

mortale canens lyrico modulamine carmen
184  Gloria perpetuo plectra sonora movet,
185  Maiestasque premens rugoso saecula fastu
186  Tempora praeteritis nexa futura notat,
187  Assidet bis proprium Venetum clementia numen
188  Parcere quae miseris Caesare teste solet.
189  Nam dare subiectis veniam, expugnare rebelles,
190  Sola solent Veneti signa tremenda fori.
191  Has inter locuples, sed barbara

praeteritis nexa futura notat,
187  Assidet bis proprium Venetum clementia numen
188  Parcere quae miseris Caesare teste solet.
189  Nam dare subiectis veniam, expugnare rebelles,
190  Sola solent Veneti signa tremenda fori.
191  Has inter locuples, sed barbara moribus astat
192  Pacifica reliquis oscula fronte ferens,
193  Fomentum vitii genitrixque pecunia luxus,
194  Humano generi perniciosa

deus et genitus ingenitusque simul.
219  Ille pater rerum, totum qui condidit orbem,
220  Veridicum sine quo credimus esse nihil.
221  Plura quidem dixit, sed non licet omnia fari
222  Donec erit Venetus victor in orbe leo. ILLUSTRISSIMO PRINCIPI AC EXCELLENTISSIMO DOMINO DOMINO LEONARDO LAURETANO P. THOMAS NIGER ARCHIPRESBYTER ET VICARIUS SPALATENSIS.

tua perdendos aperit facundia Turcas,
70  Seu dare pacato convenit hoste fidem,
71  Nam Paphiae Charites et virtus Pallados almae
72  Corpore se pariter constituere tuo.
73  Hinc sophiae, Leonarde, parens, hinc nobile sidus
74  Diceris, et patria nomen in urbe frequens,
75  Quam bene consuluit Veneto fortuna senatu
76  Quae Lauretanum praebuit aequa ducem.

Novo, unificirano zaglavlje. Reuerendo in Christo pręsbitero Iacobo Grasolario, uiro uirtute ac eruditione prędito, mei amantissimo mihique charissimo. Venetiis. Iacobo Grasolario, pręsbitero, Marcus Marulus salutem. Multa de me Tibi Hieronymus meus atque idem Tuus. Sed ita ille de me sentit, quantum ex Tua epistola ad me missa coniicio, ut qui uehementer amat. Atque usu quidem uenit, ut talium

in quovis Italiae gymnasio contigit, quae res quam tibi apud tuos auctoritatem adauxerit, vel hinc unicuique patet, quod inter omnes regni Pannonii episcopos ac proceres unus nondum vigesimum aetatis annum transgressus electus es, qui orator adventui serenissimae reginae occurreres et cum Veneto senatu de rebus maximis ac dificilimis ageres. Haec itaque quum in te vero veriora unusquisque agnoscat, visum est hoc qualecunque opusculum meae summae erga celsitudinem tuam observantiae testem offerre, quod si tibi acceptum erit, mecum praeclarissime actum existimabo omnes

Špoljarić2012-03-09 Novo, unificirano zaglavlje. Reuerendo in Christo Domino Iacobo Grassolario, domino meo, plurimum honorem. Venetiis. Iacobo Grassolario Marcus Marulus salutem. Cum scriptorum meorum studiosus, optime uir Iacobe, cures inprimis cum impręssoribus Tuis, ut illa in lucem ueniant, exegisti, ut hęc etiam commentaria, quorum de imitatione Christi titulus

IDVS IVLIAS. M. LOLLIO PAVLINO VALERIO ASI- ATICO SATVRNINO. C. ANTIO IV- LIO QVADRATO. COS. COHORT. III. ALPINORVM. CVI PRAEST. C. VIBIVS MAXIMVS. PEDITI. VENETO DITI. F. DAVERS ET MADENAE PLARENTIS FILIAE VXORI EIVS DERAMISI. ET GALLO. F. EIVS. DESCRIPTVM ET RECOGNITVM EX TABVLA AENEA. QVAE FIXA EST ROMAE IN MVRO POST TEM- PLVM

tractare et nunc hasta, nunc ense pugnę simulacra cum ęqualibus ciere magnopere te delectabat. Quin etiam, quoties incursiones pati contigit, toties obuiam hosti cum armatorum manu prodibas, contempto uitę periculo pro patrię honore. Post hęc in classe Veneta triremis pręfectus Ottomanico bello ita te gessisti ut iam emeritis stipendiis domum reuersus domesticis laudem attuleris, amicis lętitiam, patrię decorem. 125.2. Non uereor nequis me adulari existimet: omnibus nota loquor magisque timeo ne

Aldus to give the volume to the Hungarian King’s envoy, who is to arrive at Venice, if it has been printed. Excellentissime Vir, Amice Observandissime. Salutem ac prosperitatem. Iusseram cuidam librario Alemanno Iordano nomine 3 Venetiis agenti sexto iam circiter abhinc anno tum videlicet, cum ego ex gymnasio Patavino 4 in patriam redirem, ut quaedam opuscula Ioannis illius Pannonii, 5 pro quorum impressione et ego tunc et Manutius (Bassion, 1449–Venice,

sicut Vestra Serenitas ab ipso intelliget, sed in his quoque parva est spes ponenda, si Deus pacem aut indutias inter principes non posuerit, tota salutis communis ratio in hac una re posita esse videtur. [2.] Ex Croatia habemus ex litteris comitis Spalatiensis ad illustrissimum dominum Venetorum 4 V. Februarii datis Bassam sive Zanzacum Boznae iam praemisisse non parum peditum numerum ad obsidendum Clyzium 5 subsecuturum ipsum quoque brevi cum valido equitatu. Habuerunt Veneti et ex Constantinopoli litteras VIII. Ianuarii datas Turcum

habemus ex litteris comitis Spalatiensis ad illustrissimum dominum Venetorum 4 V. Februarii datis Bassam sive Zanzacum Boznae iam praemisisse non parum peditum numerum ad obsidendum Clyzium 5 subsecuturum ipsum quoque brevi cum valido equitatu. Habuerunt Veneti et ex Constantinopoli litteras VIII. Ianuarii datas Turcum facere ingentes apparatus et terra et mari, aggressurum omnino Hungariam primo quoque tempore. Sanctissimus Dominus Noster 6 mittit ad succursum Clyzii commeatum, si intromitti poterit, et alia ad defensionem necessaria.

in September 1523. 3  The Turkish army kept Klissa, the important fortress in Dalmatia under siege from early February 1524. Finally they did not succeed in capturing it, because the rescue army of Constable of Zengg Péter Krusics defeated them in April. Venetum oratorem Sanctitati eius narras praedixisse, propediem subsequantur. Id tamen nulla profecto nostra vel incuria vel negligentia accedere poterit, sed quoniam haec exigua unius Hungariae vectigalia tuendis amplissimis finibus sufficere nullatenus poterunt. Non parvi reditus ex Bosnia

Ozthrowyczam, et alias arces antea fuisse amissas, sed inopiam et vectigalium nostrorum tenuitatem (de qua tam diu apud Sedem Apostolicam querimur) et superioribus et impendentibus etiam malis causam attulisse. [3.] Gratum est nobis mandasse Sanctissimum Dominum Nostrum legato suo, qui apud Venetos agit, ut de frumento in Croatiam misso, in quos abierit usus, 5 percontetur. Nam nos quoque homini nostro fido ac diligenti dedimus provinciam loca illa perlustrandi ac ad nos fideliter referendi, quomodo sit illud frumentum distributum. Dabimusque operam, ne in hac quoque parte

sese conventum pro libito suo armatos facturos rebusque regni aliter consulturos. Scribunt decimas, quae praelatis ecclesiarum debebantur, eos suspendisse (hoc enim vocabulo scribitur), atque ad fines a Turca tutandos expensuros. 5 Velle omnino, ut orator caesaris 6 et Venetorum 7 abeat cum omnibus Alemannis, qui in aula regia vel reginali versantur. Factam esse praedam de Iudaica tota et de domo etiam cuiusdam servitoris reginae praedivitis superioribus annis facti ex Iudeo Christiani. 8 Venerant iam oratores Bohemorum pro conclusione

Početna verzija. Praestanti viro Domino Marino Bonae suo amico singulari Venetiis Aelius Lampridius Cervinus poeta laureatus Mario Bonae salutem. Noli me ex officio literam extimare: hoc enim vel inimicis

metalla,
Nec nitidis aurum cedit iaspidibus.
Sic iuvenes superat cunctos probitate, lepore,
Doctrina, ingenio, robore, Chrysonus. Matthaei Bini Veneti in libri laudem
Hoc speculo speculemur; habet speculator hic, unde
Perspicias quicquid mens generosa potest. Marci Antonii Cyprii in eundem
Vivere teque deis statuit seiungere

Laurentius Bruscus doctor collegii Patavini in eundem
Chrysogonum quisquis binis audierit horis
Exuvias hominis ponet eritque deus. Finis. Impressum Venetiis per Lazarum de Soardis Anno Domini MCCCCCVII die XXIX novembris. Cum privilegio. Excusatio Lazari
Si quid forte tuos offendet lector ocellos.
Quod mihi mendoso grammate versus eat

Špoljarić2012-03-09 Novo, unificirano zaglavlje. Reuerendo in Christo Domino Iacobo Grassolario, domino meo charissimo. Venetiis. Venerande domine, de opere nostro Tua cura nuper impresso Tibi gratias ago. In quo componendo siquid meus meruit labor, Deum oro, Tecum mihi commune sit. De hoc autem, quod nunc in manu est, ut perficere

adeo diversum est robur et prudentiam vires corporis et ingenii conjunxit. Nec solum Ulyssem aut Ajacem, sed utrumque rarissimis dotibus praestitit. Quid dicam de rebus extraneis, patria, parentibus, patrimonio; patria illius caput Illyrici est; in sino Adriatico Venetis secunda. Nam semper illis primas partes tribuo. Illyriam vero ab Illuro et suis posteris denominatam omnium provinciarum amplissimam et numero gentium et diluvio quodam populorum affluentissimam esse nemo est qui nesciat.
Nam quicumque Moscum interjacet ultimum

qui teneo assiduo sub verbere tergum
3.228  Continuis curis, vita senescente moriente caduca.
3.229   Bellum Iulii in Venetos. Hoc opus in ex Helicone sacro Pharnensibus antris,
3.230  Quom citharam plectro pulsaret flavus Apollo, 230
3.231  

Helicone sacro Pharnensibus antris,
3.230  Quom citharam plectro pulsaret flavus Apollo, 230
3.231   Totus mundus conspirat in Venetos. Et cum mundus erat totus sub cuspide Martis
3.232   Visceribus superincumbens generosa vetustas

celsa, Titam Titan qui celum pro cui deceptio paradisi pro descriptio consiliis quid consilii, nautra pauonis pro natura. Errores ex secundo, inuocat stetu a fletu, uxores conditio uxoris
Impressum Venetiis per Ioannem
Franciscum et fratrem eius filios
quondam Georgii de Rusconi
bus. Anno Domini M. D.
XXII. Die V. Augusti.
Regnante Inclito Prin
cipe Antonio Gri

stetu a fletu, uxores conditio uxoris
Impressum Venetiis per Ioannem
Franciscum et fratrem eius filios
quondam Georgii de Rusconi
bus. Anno Domini M. D.
XXII. Die V. Augusti.
Regnante Inclito Prin
cipe Antonio Gri
mano Duce
Venetia
rum.
+

secretis Stephano Ponchierio Reverendissimo Episcopo Parisiensi salutem. Ludovicus Helianus, qui a Christianissimo Francorum Rege vestro hic apud invictissimum Caesarem nostrum oratorem agit, habuit orationem de Caesare, proceribus Germanisque omnibus adversus Venetianos ac Turcas concitandis, deque factiosis quibusdam concilium ac sanctissimam Principum confederationem interrumpere conantibus comprimendis. Non memini audire neque legere orationem nostra tempestate priscorum oratorum facundiae propius accedentem. Nam has nationes, maxime autem Caesarem

Pasce quum fuerunt date littere nihil actum fuerat, ob aliqualem egritudinem Pontificis, laboravit podagra cum profluvio et aliquali febricula, in die tamen Pasce prodiit ad benedicendum populo: Exercitus suus est in Bondeno, et cum eo Veneti: Exercitus Gallorum est ei propinquus ad jactum Bombardae qui intra munitiones Pontificis exercitus, accepit aliqua signa militaria et complures ex Pontificiis interemit et cepit: ab aliquo latere Dux Ferrariae locata artellaria

aliqua signa militaria et complures ex Pontificiis interemit et cepit: ab aliquo latere Dux Ferrariae locata artellaria ultra Padum, eundem exercitum Pontificium multum vexat adeo quod arbitrantur quod prefatus exercitus Pontificius et Venetus vel cogetur ad pugnam progredi, vel retrocedere. Construxerant etiam idem Pontificii et Veneti unum Pontem supra Siclam fluvium prope Concordiam per quem stradiote Veneti infestabant omnem illam Regionem, usque ad

locata artellaria ultra Padum, eundem exercitum Pontificium multum vexat adeo quod arbitrantur quod prefatus exercitus Pontificius et Venetus vel cogetur ad pugnam progredi, vel retrocedere. Construxerant etiam idem Pontificii et Veneti unum Pontem supra Siclam fluvium prope Concordiam per quem stradiote Veneti infestabant omnem illam Regionem, usque ad agrum Mantuanum: Galli eum destruxerunt, et complures stradiotos interfecerunt et

arbitrantur quod prefatus exercitus Pontificius et Venetus vel cogetur ad pugnam progredi, vel retrocedere. Construxerant etiam idem Pontificii et Veneti unum Pontem supra Siclam fluvium prope Concordiam per quem stradiote Veneti infestabant omnem illam Regionem, usque ad agrum Mantuanum: Galli eum destruxerunt, et complures stradiotos interfecerunt et ceperunt: Pontifex intendebat redire Ravennam. Infra triduum scribit Dominus

scribit Dominus Gurcencis quod erat clare perspecturus si erat futura Pax vel bellum: scribunt omnes Pontificem valde obstinatum in quibusdam suis fantasiis. Terremotus fecit notabile damnum Venetiis, et plus terruit eos quia id habuerunt pro prodigio, et licet Terremotus sit res naturalis, tamen certe non est sine prodigio, habuerunt etiam in Pado, sicuti credo me prioribus meis scripsisse, satis magnam cladem ab Duce

qui ubi occeperint adolescenturire, se totos dedant, dedicentque belluinis uoluptatibus, quibus litterariorum gymnasium carcer est, doctrina supplicium, qui spretores sunt studiorum, osores studiosorum. At Archipraesul noster in amplissimis, uti praedixi, fortunarum bonis constitutus, praecipuo Veneti senatus genere praefulgens, stemmata suorum tum summorum Pontificum, tum Cardinalium, Patriarcharumque, affatim numerans, a teneris, ut Graeci aiunt, unguiculis ad hanc usque aetatem, litterarum studia scienter amplexus est, datque iugiter operam, ut natalium suorum splendor eruditione magis

de Urrea Ambassadeur du Roy d' Aragon. et omnium aliorum ob instantes et urgentes necessitates, cogitur festinanter venire ad Caesaream Majestatem et ita ipsum prestolamur, scribit quod Comes Cariati Orator Catholici Regis Venetiis, erat in puncto prorogandi inducias inter Caesaream Majestatem et Venetos usque ad xvi. diem Martii proxime venturi: si sunt bone, mihi placent et ego plurimum gaudeo, si male, Deus eas faciat bonas, interim constringitur practica

instantes et urgentes necessitates, cogitur festinanter venire ad Caesaream Majestatem et ita ipsum prestolamur, scribit quod Comes Cariati Orator Catholici Regis Venetiis, erat in puncto prorogandi inducias inter Caesaream Majestatem et Venetos usque ad xvi. diem Martii proxime venturi: si sunt bone, mihi placent et ego plurimum gaudeo, si male, Deus eas faciat bonas, interim constringitur practica inter eos et Helvetios et Gallos ac Ferrarienses et forte alios et usque

De xxvj. ejusdem mensis venerunt alie omnino prioribus contrarie quod idem Illustrissimus Vice Rex statuerat retrocedere in Regnum Neapolitanum et revocabat undequaque gentes suas ad retrocedendum, ex qua fama et retrocessu credebatur quod Cremona iam esset perdita, et quod Veneti qui non erant remote ab ea, potiti fuissent civitate: Mediolani fuit tumultuatum, et Civitas fecit indutias cum Arce ad x. dies et quod pro illis x. diebus darentur victualia Arci ex Civitate, et eadem die fuerunt data, ut arbitror, plus quam pro x. mensibus. Dominus Andreas de

contra Gallos, quod consuleret persone sue: cito venerunt deinde alie littere de xxvij. quibus scribunt advenisse litteras ex Urbe * *Il entend la ville de Rome. per quas nunciabatur Pontificem aperte se declarasse pro Duce Mediolani et contra Venetos, et deposuisse pecunias pro solutione Helvetiorum, et jusisse ut quanto citius Armigeri sui accelerarent ad Lombardiam, ex quo novo Vice Rex substitit et est Placentia, nec progreditur nec retrocedit, nec satis scitur quid facturus sit. Sacramorus Vice Comes, et

et revocaverat omnes suos undequaque existentes. Preter illos Helvetios qui sunt cum Duce Mediolani, xxvij. praeteriti, octo milia eorum receserunt, qui externa Hesterna. die debent fuisse in Como et arbitror quod isti opponent se Venetis, petunt a Caesare xvj. M. Florenos Rheni in mense, mile equestres et artellariam et volunt progredi contra Venetos. Veneti trajecto Athesi per pontem quem construxerant ad Albaredum, recepta a nostris Pischeria et Valesio *

xxvij. praeteriti, octo milia eorum receserunt, qui externa Hesterna. die debent fuisse in Como et arbitror quod isti opponent se Venetis, petunt a Caesare xvj. M. Florenos Rheni in mense, mile equestres et artellariam et volunt progredi contra Venetos. Veneti trajecto Athesi per pontem quem construxerant ad Albaredum, recepta a nostris Pischeria et Valesio * *Il y a dans le Veronois deux lineux l' un appelé Valegio pres de Peschiera et l' autre nommé Valése, scitué

receserunt, qui externa Hesterna. die debent fuisse in Como et arbitror quod isti opponent se Venetis, petunt a Caesare xvj. M. Florenos Rheni in mense, mile equestres et artellariam et volunt progredi contra Venetos. Veneti trajecto Athesi per pontem quem construxerant ad Albaredum, recepta a nostris Pischeria et Valesio * *Il y a dans le Veronois deux lineux l' un appelé Valegio pres de Peschiera et l' autre nommé Valése, scitué entre Verone et

et Glaram Abdue. Nostri exiverunt Veronam, et interfecto presidio quod hostes reliquerant pro subsidio vel retroguardia in sancto Bonifacio et Villanova combuserunt illa loca et oppugnabant Colloniam que expugnata ibant ad exurendum Vincentiam, inde ad rumpendum Pontem Venetorum ad Albaredum, quo rupta volebant se firmare ibidem et impedire reditum Venetis: si Vicerex et Helvetii vel una pars progredietur contra Venetos spero cito habebimus finem belli Veneti et in hoc statu res sunt Italie: que ulterius contingent scribam Serenitati Vestrae cujus benignitati me

presidio quod hostes reliquerant pro subsidio vel retroguardia in sancto Bonifacio et Villanova combuserunt illa loca et oppugnabant Colloniam que expugnata ibant ad exurendum Vincentiam, inde ad rumpendum Pontem Venetorum ad Albaredum, quo rupta volebant se firmare ibidem et impedire reditum Venetis: si Vicerex et Helvetii vel una pars progredietur contra Venetos spero cito habebimus finem belli Veneti et in hoc statu res sunt Italie: que ulterius contingent scribam Serenitati Vestrae cujus benignitati me humillime commendo:

in sancto Bonifacio et Villanova combuserunt illa loca et oppugnabant Colloniam que expugnata ibant ad exurendum Vincentiam, inde ad rumpendum Pontem Venetorum ad Albaredum, quo rupta volebant se firmare ibidem et impedire reditum Venetis: si Vicerex et Helvetii vel una pars progredietur contra Venetos spero cito habebimus finem belli Veneti et in hoc statu res sunt Italie: que ulterius contingent scribam Serenitati Vestrae cujus benignitati me humillime commendo: Auguste die iiij. Junii anno Domini M. D. xiij.

illa loca et oppugnabant Colloniam que expugnata ibant ad exurendum Vincentiam, inde ad rumpendum Pontem Venetorum ad Albaredum, quo rupta volebant se firmare ibidem et impedire reditum Venetis: si Vicerex et Helvetii vel una pars progredietur contra Venetos spero cito habebimus finem belli Veneti et in hoc statu res sunt Italie: que ulterius contingent scribam Serenitati Vestrae cujus benignitati me humillime commendo: Auguste die iiij. Junii anno Domini M. D. xiij. Excellentissimae

conventum est quod statim debeant cum eis confligere, si autem non descenderent, sicuti creditur quod non descendent, cum certo relatum est ipsos non ita esse dispositos ad descendendum, quod progredientur ad montes et capient passus et claustra montium, et eis bene munitis convertent se contra Venetos qui se confederarunt cum Gallis et noluerunt aliquam pacem cum Caesare: contra Venetos munita est Cremona et Brixia, ulterius, status Mediolani facit ccc. lanceas et totidem equos levis armature, qui etiam opponentur Venetis. Caesarea Majestas providit quod ultra

creditur quod non descendent, cum certo relatum est ipsos non ita esse dispositos ad descendendum, quod progredientur ad montes et capient passus et claustra montium, et eis bene munitis convertent se contra Venetos qui se confederarunt cum Gallis et noluerunt aliquam pacem cum Caesare: contra Venetos munita est Cremona et Brixia, ulterius, status Mediolani facit ccc. lanceas et totidem equos levis armature, qui etiam opponentur Venetis. Caesarea Majestas providit quod ultra gentes que sunt in Verona etiam ulterius missa sunt ij. M. peditum et datus ordo in

passus et claustra montium, et eis bene munitis convertent se contra Venetos qui se confederarunt cum Gallis et noluerunt aliquam pacem cum Caesare: contra Venetos munita est Cremona et Brixia, ulterius, status Mediolani facit ccc. lanceas et totidem equos levis armature, qui etiam opponentur Venetis. Caesarea Majestas providit quod ultra gentes que sunt in Verona etiam ulterius missa sunt ij. M. peditum et datus ordo in Comitatu Tirolis, quod si Veneti ponerent obsidionem ante Veronam irent subito ad succurendum ei x. vel xij. M. et quantum opus

Cremona et Brixia, ulterius, status Mediolani facit ccc. lanceas et totidem equos levis armature, qui etiam opponentur Venetis. Caesarea Majestas providit quod ultra gentes que sunt in Verona etiam ulterius missa sunt ij. M. peditum et datus ordo in Comitatu Tirolis, quod si Veneti ponerent obsidionem ante Veronam irent subito ad succurendum ei x. vel xij. M. et quantum opus fuerit hominum ad succurendum Verone: Pontifex autem videns imminens periculum Italiae, statuit una cum statu Florentinorum succurrere Italiae et deliberarunt quod per Vice Regem

pro exercitu, et impensa artellarie, et Pontifex dabit suam artellariam quam habet in immolla: ulterius Pontifex et Florentini facient tot lanceas quod inter suas et Vice Regis sint ij. M. lanceae, ex quibus illa pars quae videbitur necessaria ibit cum Vice Rege ad montes, reliqui opponentur Venetis: a Caesare petunt duo, sed erunt contenti quod alterum eorum faciat, videlicet quod mittat iiij. vel v. M. peditum Veronam cum sufficienti numero equitum, ad impediendos Venetos ne transeant in Lombardiam, vel quod rumpat in Burgundia, quo igitur ad statum Italie iste videtur bonus ordo si

sint ij. M. lanceae, ex quibus illa pars quae videbitur necessaria ibit cum Vice Rege ad montes, reliqui opponentur Venetis: a Caesare petunt duo, sed erunt contenti quod alterum eorum faciat, videlicet quod mittat iiij. vel v. M. peditum Veronam cum sufficienti numero equitum, ad impediendos Venetos ne transeant in Lombardiam, vel quod rumpat in Burgundia, quo igitur ad statum Italie iste videtur bonus ordo si servabitur et facile obsistet Gallis et prohibebitur eis ingressus et Veneti cito humiliarentur: scripsit etiam Sanctissimus Dominus noster unum Breve Caesaree Majestati

videlicet quod mittat iiij. vel v. M. peditum Veronam cum sufficienti numero equitum, ad impediendos Venetos ne transeant in Lombardiam, vel quod rumpat in Burgundia, quo igitur ad statum Italie iste videtur bonus ordo si servabitur et facile obsistet Gallis et prohibebitur eis ingressus et Veneti cito humiliarentur: scripsit etiam Sanctissimus Dominus noster unum Breve Caesaree Majestati ratificando et approbando foedus initum inter suam Caesaream Majestatem et faelicis recordationis Julium predecessorem suum, praeterea dicit se omnia se omnia facturum pro Caesarea Majestate et rebus

15. Avril. 1513. Madama. Humillimam comendationem: mitto cum hiis copiam Brevis quod jam scripsit modernus Pontifex Caeraree Majestati ex quo Serenitas Vestra intelliget animum Pontificis ad Caesarem licet Galli et Veneti faciant maximas practicas ut adjugatur eis: Quum jam idem Galli fecerunt pacem cum Venetis et ligam contra Caesarem et Regem Catholicum sicuti credo quod sit avisata Serenitas Vestra per Caesarem et alios qui sibi scribunt, summarium conventionis eorum est quod Galli habeant statum Mediolani

Humillimam comendationem: mitto cum hiis copiam Brevis quod jam scripsit modernus Pontifex Caeraree Majestati ex quo Serenitas Vestra intelliget animum Pontificis ad Caesarem licet Galli et Veneti faciant maximas practicas ut adjugatur eis: Quum jam idem Galli fecerunt pacem cum Venetis et ligam contra Caesarem et Regem Catholicum sicuti credo quod sit avisata Serenitas Vestra per Caesarem et alios qui sibi scribunt, summarium conventionis eorum est quod Galli habeant statum Mediolani cum Cremona, reliqua omnia Veneti, quos adjuvabunt Galli ad recuperandum Brixiam et

ut adjugatur eis: Quum jam idem Galli fecerunt pacem cum Venetis et ligam contra Caesarem et Regem Catholicum sicuti credo quod sit avisata Serenitas Vestra per Caesarem et alios qui sibi scribunt, summarium conventionis eorum est quod Galli habeant statum Mediolani cum Cremona, reliqua omnia Veneti, quos adjuvabunt Galli ad recuperandum Brixiam et Veronam et lucrari Valem Tridentinam: In Regno Neapolitano, quod rehabeant illas civitates quas prius habebant: ecce que rependunt boni Veneti Catholico Regi qui salvavit eos ex interitu et pernicie: actum erat de Venetis quando exercitus

scribunt, summarium conventionis eorum est quod Galli habeant statum Mediolani cum Cremona, reliqua omnia Veneti, quos adjuvabunt Galli ad recuperandum Brixiam et Veronam et lucrari Valem Tridentinam: In Regno Neapolitano, quod rehabeant illas civitates quas prius habebant: ecce que rependunt boni Veneti Catholico Regi qui salvavit eos ex interitu et pernicie: actum erat de Venetis quando exercitus Caesaris erat, in obsidione Tervissi quum in ipsis Venetiis tunc erat tumultus: amiserant Forum Julii, Trevisium jam jam erat futurum in manu Caesaris, cum subito supervenit liga et publicatio

cum Cremona, reliqua omnia Veneti, quos adjuvabunt Galli ad recuperandum Brixiam et Veronam et lucrari Valem Tridentinam: In Regno Neapolitano, quod rehabeant illas civitates quas prius habebant: ecce que rependunt boni Veneti Catholico Regi qui salvavit eos ex interitu et pernicie: actum erat de Venetis quando exercitus Caesaris erat, in obsidione Tervissi quum in ipsis Venetiis tunc erat tumultus: amiserant Forum Julii, Trevisium jam jam erat futurum in manu Caesaris, cum subito supervenit liga et publicatio ejus inter Pontificem, Regem Catholicum et Anglie cum Venetis sub titulo

et Veronam et lucrari Valem Tridentinam: In Regno Neapolitano, quod rehabeant illas civitates quas prius habebant: ecce que rependunt boni Veneti Catholico Regi qui salvavit eos ex interitu et pernicie: actum erat de Venetis quando exercitus Caesaris erat, in obsidione Tervissi quum in ipsis Venetiis tunc erat tumultus: amiserant Forum Julii, Trevisium jam jam erat futurum in manu Caesaris, cum subito supervenit liga et publicatio ejus inter Pontificem, Regem Catholicum et Anglie cum Venetis sub titulo defensionis Ecclesiae et in rei veritate pro salute Venetorum et ruina rerum

et pernicie: actum erat de Venetis quando exercitus Caesaris erat, in obsidione Tervissi quum in ipsis Venetiis tunc erat tumultus: amiserant Forum Julii, Trevisium jam jam erat futurum in manu Caesaris, cum subito supervenit liga et publicatio ejus inter Pontificem, Regem Catholicum et Anglie cum Venetis sub titulo defensionis Ecclesiae et in rei veritate pro salute Venetorum et ruina rerum Caesaris, et nihilominus sua Majestas, nonobstante hac et multis aliis gravissimis offensis, semper Caesar, pro satisfactione Catholici Regis fuit contentus condescendere ad illam pacem quam Veneti

Tervissi quum in ipsis Venetiis tunc erat tumultus: amiserant Forum Julii, Trevisium jam jam erat futurum in manu Caesaris, cum subito supervenit liga et publicatio ejus inter Pontificem, Regem Catholicum et Anglie cum Venetis sub titulo defensionis Ecclesiae et in rei veritate pro salute Venetorum et ruina rerum Caesaris, et nihilominus sua Majestas, nonobstante hac et multis aliis gravissimis offensis, semper Caesar, pro satisfactione Catholici Regis fuit contentus condescendere ad illam pacem quam Veneti proposuerunt et pecierunt, et quam ter mutarunt, sicuti

Anglie cum Venetis sub titulo defensionis Ecclesiae et in rei veritate pro salute Venetorum et ruina rerum Caesaris, et nihilominus sua Majestas, nonobstante hac et multis aliis gravissimis offensis, semper Caesar, pro satisfactione Catholici Regis fuit contentus condescendere ad illam pacem quam Veneti proposuerunt et pecierunt, et quam ter mutarunt, sicuti faciunt fraudulenti contrahentes qui nolunt concludere, et credat Serenitas Vestra quod Veneti nunquam acceptabunt aliquam, quamvis optimam pacem pro eis, neque umquam conquiescent commiscere Orbem Christianum, donec

multis aliis gravissimis offensis, semper Caesar, pro satisfactione Catholici Regis fuit contentus condescendere ad illam pacem quam Veneti proposuerunt et pecierunt, et quam ter mutarunt, sicuti faciunt fraudulenti contrahentes qui nolunt concludere, et credat Serenitas Vestra quod Veneti nunquam acceptabunt aliquam, quamvis optimam pacem pro eis, neque umquam conquiescent commiscere Orbem Christianum, donec expellant ex tota Italia, Gallos, Hispanos, et Germanos, quos ipsi Barbaros appellant, et ipsi rerum potiantur et si eo tunc quando nuper repudiarunt pacem Rome, prius

ex tota Italia, Gallos, Hispanos, et Germanos, quos ipsi Barbaros appellant, et ipsi rerum potiantur et si eo tunc quando nuper repudiarunt pacem Rome, prius per eos petitam, fuisset acriter progressum contra eos, quod bene poterat fieri, ad hanc diem res fuisset perfecta, et conjunctis manibus Veneti accepissent illam pacem quam placuisset Caesari et Regi Catholico eis dare, et non in hiis laboraremus, sed Veneti tamdiu fascinabunt oculos Principum donec fraudibus et immortalitate eorum * *Les Res publiques ne meurent point. opprimant

quando nuper repudiarunt pacem Rome, prius per eos petitam, fuisset acriter progressum contra eos, quod bene poterat fieri, ad hanc diem res fuisset perfecta, et conjunctis manibus Veneti accepissent illam pacem quam placuisset Caesari et Regi Catholico eis dare, et non in hiis laboraremus, sed Veneti tamdiu fascinabunt oculos Principum donec fraudibus et immortalitate eorum * *Les Res publiques ne meurent point. opprimant omnes, si modo Principes non provideant rebus eorum. Cardinales Sancti Crucis et Sancti

de Medicis fratri Pontificis, sed credo cum fuerint in statu Ecclesiae deponent vella faustus eorum, verum est quod res est eis cum Pontifice nimis miti et benigno. Res status Mediolani sunt in maximo turbine et confusione, istud etiam produxit procrastinatio coertionis Venetorum, que si fuisset facta in tempore quando debuit et potuit fieri, nec status Mediolani periclitaretur sicuti periclitatur. Scribunt ex Rhodo Tyrannum Turchorum, qui delevit fratrem quem tuebantur Sophiani, convertere omnia arma contra Rhodios et parare

et ego hoc Serenitati Vestrae nuntiare: xx. presentis fecit deditionem et ingresse sunt gentes Ducis in ea et Galli exiverunt: Arx etiam Cremone fere eisdem conditionibus fecit deditionem quibus Arx Mediolani, scilicet si non subveniatur sibi infra certum tempus reddet se. Veneti in ipsis Venetiis sunt in extrema necesitate et desperatione, imo ad evitandam ruinam imminentem miserunt mandatum sanctissimo Domino nostro componendi eos cum Caesarea Majestate, et Pontifex per bina brevia requisivit Vice Regem ut abstineat ab offensa Venetorum, et hoc ut Veneti eximantur

Vestrae nuntiare: xx. presentis fecit deditionem et ingresse sunt gentes Ducis in ea et Galli exiverunt: Arx etiam Cremone fere eisdem conditionibus fecit deditionem quibus Arx Mediolani, scilicet si non subveniatur sibi infra certum tempus reddet se. Veneti in ipsis Venetiis sunt in extrema necesitate et desperatione, imo ad evitandam ruinam imminentem miserunt mandatum sanctissimo Domino nostro componendi eos cum Caesarea Majestate, et Pontifex per bina brevia requisivit Vice Regem ut abstineat ab offensa Venetorum, et hoc ut Veneti eximantur extra

reddet se. Veneti in ipsis Venetiis sunt in extrema necesitate et desperatione, imo ad evitandam ruinam imminentem miserunt mandatum sanctissimo Domino nostro componendi eos cum Caesarea Majestate, et Pontifex per bina brevia requisivit Vice Regem ut abstineat ab offensa Venetorum, et hoc ut Veneti eximantur extra necessitatem. Idem Pontifex practicat ut fiat liga inter eum, Ducem Mediolani, Florentinos et Helvetios, et policetur Helvetiis pensionem ad aliquod tempus per Florentinos solvendam. Scriptum est mihi ab aliquo quod idem

Veneti in ipsis Venetiis sunt in extrema necesitate et desperatione, imo ad evitandam ruinam imminentem miserunt mandatum sanctissimo Domino nostro componendi eos cum Caesarea Majestate, et Pontifex per bina brevia requisivit Vice Regem ut abstineat ab offensa Venetorum, et hoc ut Veneti eximantur extra necessitatem. Idem Pontifex practicat ut fiat liga inter eum, Ducem Mediolani, Florentinos et Helvetios, et policetur Helvetiis pensionem ad aliquod tempus per Florentinos solvendam. Scriptum est mihi ab aliquo quod idem sanctissimus Dominus

ayant epouse Philiberte de Savoye, et la fille de ce Duc de Milan ayant esté mariée à Sigismond Roy de Pologne. et cum eo volebant ire cum magno apparatu Cardinales de Aragonia, qui ex sanguine Regum Neapolitanorum est, ex bastardo tamen, item Cardinalis Ferariensis, Cardinalis Cornerius Venetus et Cardinalis de Petrutiis Senensis, fuit eis inhibitum per Oratorem Catholici Regis et hic substiterunt. Et quoniam Serenitas Vestra omnia latius intelligit per litteras Domini Ludovici Marrathon, imo non ero molestus longioribus meis Serenitati Vestre, cujus

parum dubito cum sit homo senex non multum in vivendo regulatus et nobis satis propitius, ne tollatur de medio, et nescimus cujus mentis esset successor: Deus omnia in melius disponat. Orator Catholici Regis qui est Venetiis transivit per Veronam ad Vice Regem Mediolanum et dicit se ad Caesarem venturum, quae attulerit, si mihi nota erunt, admonebo Serenitatem Vestram itidem est intentionis Illustrissimus Vice Rex veniendi ad Caesarem mirum tamen mihi

Serenissima Madama. Humillima commendatio: hodie venerunt litterae ex Verona ab Episcopo Tridentino et ex Inspruk ab Oratoribus Hispanis videlicet Urrea et Comite Carriati qui est Orator Regis Catholici apud Venetos, et qui ambo simul veniunt ad Caesarem, quod per unum nuntium quem miserant Fochari, intellerant quod Papa die xx. mensis Februarii preteriti inter x. et xi. horam expiraverat, et uterque tam Episcopus quam Oratores

Deum omnipotentem sint faelices et fauste ambabus Majestatibus et omnibus aliis Christianam Religionem profitentur: qualem autem fructum afferent rebus Caesaree Majestatis et suorum Serenissimorum filiorum non post multos hos dies sentiemus, cum intra triduum expirent induciae cum Venetis, qui sunt confederati cum Gallis, qui jam conjuncti invadunt Caesarem super cujus humeros tota jam moles incumbit. In statu Mediolani omnia sunt plena trepidationis, terroris et fuge et coguntur converti ad omnia Consilia desperata: Rome, Pontifex qui

terroris et fuge et coguntur converti ad omnia Consilia desperata: Rome, Pontifex qui alias adheserat Caesari et Confederatis cogitur accipere illas leges quas sibi prescribet Christianissimus Rex, itidem Florentini et reliqua Italia, que iterum cogitur subire jugum Gallicum et Venetum, que ulterius contingent, qualicumque erunt scribam Serenitati Vestrae cujus benignitati me humillime commendo, et quam diu faeliciter valere cupio: Auguste xxvij. Aprilis M. D. XIII.

Gallis, nisi renuncient et abstineant a rebus Italie, videbimus quamdiu persistent in hoc constantes. Dux Ferrarie et Bentivoli habuerunt salvum conductum a Pontifice et vadunt Romam, similiter Dux Urbini et vadit ad Urbem. Scribuntur ex Verona, quod Veneti habent paucissimas immo quodam modo nullas gentes et si volent Hispani, actum esse de eis et cito terminaretur bellum, hoc scribit Caesari Tridentinus Episcopus *Il se nommoit George de Neydeck et est mort en 1514. locum

immo quodam modo nullas gentes et si volent Hispani, actum esse de eis et cito terminaretur bellum, hoc scribit Caesari Tridentinus Episcopus *Il se nommoit George de Neydeck et est mort en 1514. locum tenens Veronae: Cum eisdem Venetis expirarunt indutie ultima preteriti, nisi sint prorogate per Comitem Carriati +Il estoit Ambassadeur du Roy d' Aragon à Venise. qui habuit mandatum a Caesare prorogandi eas per unum mensem vel per duos ad plus, vel novas faciendi ad

se et Regem Anglie, nolle servare indutias factas inter Regem Arragonum et Franciae, item nova a Pontifice quod volebat facere omnia pro defensione status Mediolani et jam Helvetii etiam descendebant, profecto jam actum esset de statu Mediolani et forte de majori parte Italiae, quam Galli cum Venetis diviserunt ad invicem, sed, Deo ita volente, res fuerunt sedate: Dux Mediolani progrediebatur contra illas copias Gallorum que descenderunt in Italiam, et sunt solum Italice et pauce, tamen intraverunt Alexandriam, quo Dux mittebat aliquas lanceas Hispanas et suas ad recuperandam eam et

conjungi Helvetii, etiam veniebant gentes Pontificie quas Vicerex expectabat Placentie et promiserat omnes gentes suas: post Ducem versus Alexandriam, miserat autem mile Pedites in Cremonam et cum eis Illustrissimum D. Prosperum de Columna pro presidio civitatis quum dubitabant Venetos aliquid contra illam civitatem molituros. Veneti trajecto per pontem quem construxerant Athesi, sicuti nunc relatum est, occuparunt nobis Valesium et Pischeriam que est fortissima, quid ulterius facient intelligemus: gentes Pontificis quotidie expectantur, Helvetii

Placentie et promiserat omnes gentes suas: post Ducem versus Alexandriam, miserat autem mile Pedites in Cremonam et cum eis Illustrissimum D. Prosperum de Columna pro presidio civitatis quum dubitabant Venetos aliquid contra illam civitatem molituros. Veneti trajecto per pontem quem construxerant Athesi, sicuti nunc relatum est, occuparunt nobis Valesium et Pischeriam que est fortissima, quid ulterius facient intelligemus: gentes Pontificis quotidie expectantur, Helvetii etiam ultra illos qui sunt in statu Mediolani: descendunt viij. M. ex eis

Athesi, sicuti nunc relatum est, occuparunt nobis Valesium et Pischeriam que est fortissima, quid ulterius facient intelligemus: gentes Pontificis quotidie expectantur, Helvetii etiam ultra illos qui sunt in statu Mediolani: descendunt viij. M. ex eis et credo quod ibunt versus Bergomum contra Venetos, petunt a Caesare mille equites aliquam artellariam et xvj. M. Florenos Rheni in mense et progredientur quocumque Caesar voluerit. Pontifex tenuit septimam sessionem in Concilio Lateranensi in qua approbavit indictionem Concilii factam per Julium et omnia acta in eo

qui fuerunt cum Pontifice discesserunt (ut audio) ab eo male contenti, et sicuti relatum est, cum multa inhonesta peterent, nihil ab eo obtinuerunt: jam per Ducem, Dominum Gurcensem et Vice Regem incumbitur pro compositione et bona ordinatione illius status Mediolani. Cum Venetis nulla est spes pacis, et jam in fine Januarii sunt terminate indutiae, et si voluerint Hispani, sicuti certo spero facient, brevi terminabitur illa expeditio. Quae de Turcis habita sunt videbit Serenitas Vestra ex copia hiis annexa, ulterius scriptum est Caesareae

17. Janvier. 1514. stile de France. Serenissima Madama. Humillima commendatio, licet nunquam fuerit tanta facilitas, vel totaliter humiliandi Venetos, vel eos saltem ad debitas conditiones pacis compelendi, sicuti nunc est, nihilominus ita volente Beatitudine Pontificis constringitur haec pax Veneta, pro qualitate rerum, satis iniquis pro Caesare conditionibus: cum ex hac pace datur vita ipsis Venetis et utinam non fomentum

Serenissima Madama. Humillima commendatio, licet nunquam fuerit tanta facilitas, vel totaliter humiliandi Venetos, vel eos saltem ad debitas conditiones pacis compelendi, sicuti nunc est, nihilominus ita volente Beatitudine Pontificis constringitur haec pax Veneta, pro qualitate rerum, satis iniquis pro Caesare conditionibus: cum ex hac pace datur vita ipsis Venetis et utinam non fomentum ad pristinum omnia deducenda: conditiones autem, que missae sunt ex Urbe, includuntur hiis. Ad eas Caesar respondit se eas comprobare, dummodo quilibet retineat id

vel totaliter humiliandi Venetos, vel eos saltem ad debitas conditiones pacis compelendi, sicuti nunc est, nihilominus ita volente Beatitudine Pontificis constringitur haec pax Veneta, pro qualitate rerum, satis iniquis pro Caesare conditionibus: cum ex hac pace datur vita ipsis Venetis et utinam non fomentum ad pristinum omnia deducenda: conditiones autem, que missae sunt ex Urbe, includuntur hiis. Ad eas Caesar respondit se eas comprobare, dummodo quilibet retineat id quod ad presens tenet, et quod Pontifex legitime caveat se in ea re non arbitraturum nisi ex voluntate

Špoljarić2012-03-09 Novo, unificirano zaglavlje. Venerabili pręsbitero iurisque pontificii consulto Iacobo Grassolario, domino meo, plurimum honorem. Venetiis. Iacobo Grassolario, iuris pontificii consulto, Marcus Marulus salutem. Frater meus Valerius istinc reuersus mihi retulit opus nostrum de imitatione Christi apud Te se reliquisse, Tua opera (sicut ipsi pollicitus es) imprimendum. Quam ob rem

EVANGELISTARIVM. Iesus Christus. Venerabili Presbytero Francisco Lucensi Cantori ecclesiae Venetae sancti Marci. M. Marulus. S. P. D. Librum, quem de imitatione Christi ędidi, Tibi mittere pollicitus fueram, et certe misissem, sed is mihi (ut nosti) ab illo fuit interceptus, cui reluctari non potui | neque si possem debui.

altera roma vniuersae Thraciae iugum imposuerunt. Deinde Thraciae fortunam sequuntur Gentes a thurcis deuictae. Peones / Triballi / Macedones / Thessalli / Magnesii / Achaei / Boetii / Opuntii / Graeci / Aetholi / Locri / ac tota Peloponnesus / excepta vnica Venetorum ciuitate Neapoli. Eadem procella distrinxit Prouinciae a thurcis in europa acquisitae. Epirum / Illyridem / Dalmatiam / Liburniam / Dardaniam / vtrasque Misias ad Tauricam Chersonesum. Idem Thurca superioribus duobus annis per Syriam /

ad priuata arma concursum est: et / quod minus crederetur / rustici contra nobiles impetum fecerunt / Rusticorum furor contra nobiles. alios trucidantes / aliis patria ac bonis interdicentes. Quae res quum primo in Dalmatia Dalmatia. sub Venetorum dominio impune succaederet / in idem scelus traxit Istros / Istri Carnos Carni. Hungaros Hungari. quoque ne episcopis quidem parcentes. Solus autem Rex Hispaniae aduersus infideles prospere pugnando fidem

Sic graeci Asiae / Illirii graecorum malis laetabantur / nunc nostrae vos clades oblectant. At quidem non risit Carniola / Carniola. non Stiria Stiria. repagula domus Austriae: non risit Forum Iulium Forum Iulium. Venetiarum horreum / quum nullo repellente ferocissimus Thurca more fulminis omnia ferro flammaque protereret: potuistis audire miserorum gemitus / ac Vlulantium hostium terribilem clamorem: vndique fumantia tecta cernebantur. Ardet vicinia / ignis iam proxima quaeque populatur /

ac pene totam Galliam et Hispaniam, ut magna pars eorum in Italia concideret. Parum erat solos Christianos inter se depugnasse, iam et barbaris Barbari in Italiam introducti. patefactum est iter in Italiam, quos Veneti deduxerant, ut melius Gallorum impetus sustinerent ac repellerent. Deus quemlibet populum intra suos fines pulcherrime concluserat: separauerat Hispanos a Gallis Pyreneis montibus: Pyrenaei montes. ab his

lachrymis temperare non potui. Ferocissimus quidem ac infensissimus hostis instat nostris ceruicibus: atque vt eodem tempore litora omnesque oras infestet / ingentes et terrestres / et nauales exercitus vndique cogit. Superioribus annis / quum adhuc esset infirmior / Venetis olim potentissimo terra marique populo / tunc etiam Gallorum / Hispanorumque / ac aliis auxiliaribus copiis potentiori munitissimas in Euboea / Grecia / Achaia / Istmo / Peloponneso / Epiro ciuitates vi ademit: Dalmatiam aut deuastauit / aut occupauit / aut

MARCI MARVLI DE HVMILITATE ET GLORIA CHRISTI AVGVSTINO MVLAE, INTER VENETOS SENATORES PRIMARIO VIRO, MARCVS MARVLVS S.P.D. Dum nuper Veneti senatus autoritate Delmatię consulatum gereres, uir pręstantissime Augustine, teque ad patriam meam Spalatum conferres, quoties Tibi a iure dicundo ocium fuit, nihil aliud mecum nisi de rebus

provjeriti- *<--> MARCI MARVLI DE HVMILITATE ET GLORIA CHRISTI AVGVSTINO MVLAE, INTER VENETOS SENATORES PRIMARIO VIRO, MARCVS MARVLVS S.P.D. Dum nuper Veneti senatus autoritate Delmatię consulatum gereres, uir pręstantissime Augustine, teque ad patriam meam Spalatum conferres, quoties Tibi a iure dicundo ocium fuit, nihil aliud mecum nisi de rebus diunis

qui peccatores nos esse non negamus, ueniam pręstet confitentibus seque pro peccatoribus crucem sua sponte subiisse probet, cum nobis ignouerit, et non nostris meritis, sed sua miseratione ab inimici potestate nos erruere et in libertatem uindicare uoluisse. Qua ergo pietate captiuos redemit, illa in Iudicio saluet redemptos. Deo gratias. Amen. Impressit Venetiis Bernardinus de Vitalibus Venetus anno Domini MDXIX, die XX. Iulii.

qui peccatores nos esse non negamus, ueniam pręstet confitentibus seque pro peccatoribus crucem sua sponte subiisse probet, cum nobis ignouerit, et non nostris meritis, sed sua miseratione ab inimici potestate nos erruere et in libertatem uindicare uoluisse. Qua ergo pietate captiuos redemit, illa in Iudicio saluet redemptos. Deo gratias. Amen. Impressit Venetiis Bernardinus de Vitalibus Venetus anno Domini MDXIX, die XX. Iulii.

sit, quomodo sibi constet, ut facile appareat non sine numine tam diu posse subsistere. Utcumque tamen vigilat et observat quantum fieri potest in angusto, et in regione prope desolata, ut exclamare possit, unde mihi auxilium nisi a Domino. Venetorum provinciae Dalmatia et Liburnia prope mare quum naturali munimento defensae tum foedere facto tutae aliquandiu a faucibus Turcarum fuerunt. Ceterae Mediterraneae

uiuerent id consilii coeperunt, quo quidem neque ipsi seruitutem effugerunt et patriam alienae ditioni subiicientes sibi pariter et posteris suis perpetuam inusserunt notam. Erat inclyta eo tempore Veneti populi, non tam imperii, quod admodum tenue erat, quam iustitiae caeterarumque ciuilium artium fama. Huc accedebat publicum simul et priuatum hospitium cum Veneto senatu Rhacusanis: priuatum mercaturae societate, e qua haud parum

notam. Erat inclyta eo tempore Veneti populi, non tam imperii, quod admodum tenue erat, quam iustitiae caeterarumque ciuilium artium fama. Huc accedebat publicum simul et priuatum hospitium cum Veneto senatu Rhacusanis: priuatum mercaturae societate, e qua haud parum emolumenti ad utrosque perueniebat (id enim temporis omnia fere promercalia in mediterraneum Illyricum a Rhacusanis mercatoribus ad Slouinos regulos

Rhacusanis: priuatum mercaturae societate, e qua haud parum emolumenti ad utrosque perueniebat (id enim temporis omnia fere promercalia in mediterraneum Illyricum a Rhacusanis mercatoribus ad Slouinos regulos importanda Venetiis in diem accepta petebantur), publicum quia inde leges, quibus nunc quoque in litibus dirimendis Rhacusani utuntur, descriptas attulerant, quamquam Rhacusani, temporibus ita postulantibus, ad Venetas leges multas ipsi a se latas

ad Slouinos regulos importanda Venetiis in diem accepta petebantur), publicum quia inde leges, quibus nunc quoque in litibus dirimendis Rhacusani utuntur, descriptas attulerant, quamquam Rhacusani, temporibus ita postulantibus, ad Venetas leges multas ipsi a se latas addiderunt. Itaque nihil ueriti Venetorum fraudem mandant Benessae ut praetextu negotiationis proficiscatur Venetias, auxilium a Veneto senatu aduersus

nunc quoque in litibus dirimendis Rhacusani utuntur, descriptas attulerant, quamquam Rhacusani, temporibus ita postulantibus, ad Venetas leges multas ipsi a se latas addiderunt. Itaque nihil ueriti Venetorum fraudem mandant Benessae ut praetextu negotiationis proficiscatur Venetias, auxilium a Veneto senatu aduersus tyrannum petiturus. Qui quidem amicorum opera in senatum introductus (erat enim illi cum plaerisque senatorii ordinis

quamquam Rhacusani, temporibus ita postulantibus, ad Venetas leges multas ipsi a se latas addiderunt. Itaque nihil ueriti Venetorum fraudem mandant Benessae ut praetextu negotiationis proficiscatur Venetias, auxilium a Veneto senatu aduersus tyrannum petiturus. Qui quidem amicorum opera in senatum introductus (erat enim illi cum plaerisque senatorii ordinis Venetis mercaturae commercio usus familiaris) ostendit se publice a

ita postulantibus, ad Venetas leges multas ipsi a se latas addiderunt. Itaque nihil ueriti Venetorum fraudem mandant Benessae ut praetextu negotiationis proficiscatur Venetias, auxilium a Veneto senatu aduersus tyrannum petiturus. Qui quidem amicorum opera in senatum introductus (erat enim illi cum plaerisque senatorii ordinis Venetis mercaturae commercio usus familiaris) ostendit se publice a Rhacusanis missum opem

Venetorum fraudem mandant Benessae ut praetextu negotiationis proficiscatur Venetias, auxilium a Veneto senatu aduersus tyrannum petiturus. Qui quidem amicorum opera in senatum introductus (erat enim illi cum plaerisque senatorii ordinis Venetis mercaturae commercio usus familiaris) ostendit se publice a Rhacusanis missum opem imploratum ad tyrannum e patria pellendum societatemque cum Venetis iungendam. Veneti, ne a mercatorum

amicorum opera in senatum introductus (erat enim illi cum plaerisque senatorii ordinis Venetis mercaturae commercio usus familiaris) ostendit se publice a Rhacusanis missum opem imploratum ad tyrannum e patria pellendum societatemque cum Venetis iungendam. Veneti, ne a mercatorum moribus desciscerent, quorum proprium est nulla honesti ratione habita omnia utilitate metiri, ut gratuitam operam praestarent haudquaquam in animum

senatorii ordinis Venetis mercaturae commercio usus familiaris) ostendit se publice a Rhacusanis missum opem imploratum ad tyrannum e patria pellendum societatemque cum Venetis iungendam. Veneti, ne a mercatorum moribus desciscerent, quorum proprium est nulla honesti ratione habita omnia utilitate metiri, ut gratuitam operam praestarent haudquaquam in animum inducere, sed officium suum aliena seruitute mutare omnino

uero uel domesticae tyrannidis odio, uel quia inuidebant, ut fit, uni ex ciuibus principatum, uel quia literarum ignorantia parum idoneos sese ad ciuitatis regimen existimarent, uel quia arbitrarentur in ciuili dissidio rempublicam suam Venetorum potestati commitendo neque de sua ipsorum libertate quicquam demptum iri neque imperatori Constantinopolitano iniuriam inferri, sed potius Venetorum tutella rempublicam sibi et imperio Constantinopolitano conseruaturos, iugum

regimen existimarent, uel quia arbitrarentur in ciuili dissidio rempublicam suam Venetorum potestati commitendo neque de sua ipsorum libertate quicquam demptum iri neque imperatori Constantinopolitano iniuriam inferri, sed potius Venetorum tutella rempublicam sibi et imperio Constantinopolitano conseruaturos, iugum ferre Venetorum non modo imprudenter, sed etiam non sine defectionis nota accepere, nihil enim consulto imperatore Constantinopolitano, ad quem tunc