Your search found 862 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 401-500:

Psal. 80. pro, onerasti multis doloribus. de quo in voce LACHRYMAE. CICATRICES computruerunt. Psal. 38. aliqui intelligunt de peccato originalis corruptionis, quod crescit, invalescit et regnat, si ei non resistatur, sique non perpetuo salutaribus medicaminibus curetur ac sanetur: sicut vulnera neglecta putrescunt, et deteriora fiunt. CICONIA, nota avis est. Sumitur ab ea parabolica ratiocinatio, aut a contrario amplificatio. Ierem 8. Etiam ciconia novit tempus suum, populus meus non novit iudicium Iehovae. ut ostendatur ingens

foede abutuntur, volentes inde suam operum iustitiam, atque adeo etiam satisfactionem statuere: quasi per eleemosynam impii Pharisaei omnia sua peccata expiare potuissent, et nos nunc queamus. Nam (ut alia loca omittam) in Decretis de poen. dist. 1. ita hunc locum ex Chrysostomo exponunt: Medicamentum fortius, quod maxime operatur in poenitentia, hoc est eleemosyna. Sicut in praeceptis medicinae, medicamentum quidem herbas multas recipit, unam autem dominantissimam: sic et in poenitentia, dominantior ista herba et potentior est, et universum ipsa efficit. Audi enim quid dicat

quasi per eleemosynam impii Pharisaei omnia sua peccata expiare potuissent, et nos nunc queamus. Nam (ut alia loca omittam) in Decretis de poen. dist. 1. ita hunc locum ex Chrysostomo exponunt: Medicamentum fortius, quod maxime operatur in poenitentia, hoc est eleemosyna. Sicut in praeceptis medicinae, medicamentum quidem herbas multas recipit, unam autem dominantissimam: sic et in poenitentia, dominantior ista herba et potentior est, et universum ipsa efficit. Audi enim quid dicat Scriptura divina: Date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis, etc. Quare ut hoc quoque

per eleemosynam impii Pharisaei omnia sua peccata expiare potuissent, et nos nunc queamus. Nam (ut alia loca omittam) in Decretis de poen. dist. 1. ita hunc locum ex Chrysostomo exponunt: Medicamentum fortius, quod maxime operatur in poenitentia, hoc est eleemosyna. Sicut in praeceptis medicinae, medicamentum quidem herbas multas recipit, unam autem dominantissimam: sic et in poenitentia, dominantior ista herba et potentior est, et universum ipsa efficit. Audi enim quid dicat Scriptura divina: Date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis, etc. Quare ut hoc quoque telum de

admittere aut ferre queat. Causa porro cur haec metaphora ab ea voce deducatur, videtur ea esse: quia vox Massa, aut Panis azymus, est quiddam naturale ac simplex, et alienum ab omni fuco ac medicamine humanae artis, aut astutiae. Contra autem fermentum est quiddam praeternaturale, adventicium, et quod inficit ac pervertit totam illam nativam simplicitatem. Quinetiam tandem, eum plane invaluit, et acidum factum est, prorsus homini est noxium. Videtur etiam Christus, et praesertim

occurrere vellemus? An non diceret: Equidem putabam vos esse esurientes, sitientes, famelicos, et extreme aegrotos: eoque cum tanto labore ac sumptu veni huc, ut vos reficerem: nunc autem, cum vos tam divites esse, et tam praeclare valere putetis, nihil plane mea opera, donis et bonis aut medicina indigetis. Sola igitur famelica et mendica manus debet huius tam divitis ac benefici patris, maternis viscerib. et thesauris occurrere. XIX. Sed de fiducia etiam illud expendatur, quod quam est impossibile, valde famelicum videre delicatissimos cibos, et non etiam extreme appetere: item

Moab, etc. Sic et Christus vocatur filius David. Qualem catachresin habet etiam vox Patris, fratris, matris, ac sororis. Secundo, vox haec per metaphoram significat discipulum, propterea quod praeceptores quasi patres quidam animorum sunt. Sic dicuntur filii Prophetarum et filii medicorum apud Arabes: filii cantorum, Nehem. 12. pro cantoribus. Alia significatione Iudaei dicuntur filii Prophetarum et Testamenti, Actor. 3. pro haeredibus promissionum, prophetiarum et foederis, aut bonorum ex testamento provenientium. Tertio, sunt et filii adoptivi. Sic omnes pii

bona, indeque veluti ab uberibus matris dependere. Hac ratione et occasione gloriatio spei Hebr. 3, pro fiducia iustificam te accipitur. De hac ergo vera ac coram Deo valente et salvante iustitia cum gloriaretur Pharisaeus, merito damnatur, quia nec legem, nec Evangelion, nec suum morbum, nec medicum Christum, nec denique iustitiam aut misericordiam Dei agnoscebat. Gloriatio secundaria, et extra iustificationem, est etiam de aliis Dei bonis ac donis: verum ita, ut semper in autorem eorum respiciamus. Sicut etiam de iustitia potest gloriari Abraham: verum coram hominibus non coram

Ieiunus etiam pro esuriente, extra religionem, usurpatur. ut Matt. 15. Ieiunos dimittere nolo. i. esurientes. Sic Act. 27, Cum multa ieiunatio fuisset. i. cum prae moerore et gravi tempestate diu cibo potuque abstinuissent, et pene fame confecti essent. In hac significatione utuntur medici, cum vetant corporis exercitium ieiuno ventriculo. IGNIS admodum varias, et nonnullas obscuras locutiones in Sacris literis parit, quas ordine exponam. Primum autem, idque admodum crebro, ponitur pro quavis re valde laedente, ut Psal. 66. Transivimus per ignem et

etiam de Verbo, tentationibus, ac cruce nam ista omnia veluti ignis quidam aut sal. omnes putridas humilitates ex pectore piorum exurunt et desiccant: et insuper exhibent ne novae veniant. Alioqui omnis carens spiritu, verbo tentationibus et cruce, ipsissima putredo est. Quod si etiam haec medicamina carnis nostrae infatuetur, ut doctrina corrumpatur. Spiritus pervertatur, crux defectionis causa sit, tum de nobis actum est. Septimo, non raro ignis fulgura et fulmina significat. Ps. 148 Ignis et grando. Ps. 105. Dedit pluvias eorum

id quoque dicitur, quod cum per se non impossibile, alicui tamen et ratione alicuius circumstantiae est perdifficile. Non autem a me haec ideo dicuntur quasi nulla ratio sit etiam illius usitatae expositionis habenda: quod loquatur Epistola ad Hebraeos eo loci de plena apostasia, in qua reiecto medico, nulla merito amplius spes salutis supersit in tali sua phrenesi perseveranti. Sic sane Hebr. 10, in simili plane loco, causam difficultatis salutis tam foede lapsorum, collocat in duobus: nempe quod tales primum ipsum filium Dei conculcent, sanguinem foederis

sane Hebr. 10, in simili plane loco, causam difficultatis salutis tam foede lapsorum, collocat in duobus: nempe quod tales primum ipsum filium Dei conculcent, sanguinem foederis prophanent, et Spiritum factum contumelia afficiant. i. ipsum fontem salutis deserant, aut ipsam medicinam reiiciant: qua abiecta, non supersit alia medicina aut medicus Deinde quod sit horrendum, incidere in manus Dei viventis. Dicitur ergo in istis duobus locis, tales peccatores quasi insanilis esse, quia et medicum reiecerint: et non

foede lapsorum, collocat in duobus: nempe quod tales primum ipsum filium Dei conculcent, sanguinem foederis prophanent, et Spiritum factum contumelia afficiant. i. ipsum fontem salutis deserant, aut ipsam medicinam reiiciant: qua abiecta, non supersit alia medicina aut medicus Deinde quod sit horrendum, incidere in manus Dei viventis. Dicitur ergo in istis duobus locis, tales peccatores quasi insanilis esse, quia et medicum reiecerint: et non nisi solus Deus sua omnipotentia eos in viam salutemque revocare possit.

collocat in duobus: nempe quod tales primum ipsum filium Dei conculcent, sanguinem foederis prophanent, et Spiritum factum contumelia afficiant. i. ipsum fontem salutis deserant, aut ipsam medicinam reiiciant: qua abiecta, non supersit alia medicina aut medicus Deinde quod sit horrendum, incidere in manus Dei viventis. Dicitur ergo in istis duobus locis, tales peccatores quasi insanilis esse, quia et medicum reiecerint: et non nisi solus Deus sua omnipotentia eos in viam salutemque revocare possit. Nihil ergo

aut ipsam medicinam reiiciant: qua abiecta, non supersit alia medicina aut medicus Deinde quod sit horrendum, incidere in manus Dei viventis. Dicitur ergo in istis duobus locis, tales peccatores quasi insanilis esse, quia et medicum reiecerint: et non nisi solus Deus sua omnipotentia eos in viam salutemque revocare possit. Nihil ergo talia dicta vel Novatianis vel Donatistis patrocinantur, vel inevitabilis desperationis tentatis afferunt, si modo recte expendantur et explicatur. Vide de hac voce

est privare aliquem suo iure Iob 27 et 34. Sic et declinare facere pauperes a iudicio, Isaiae 10. et Proverb. 18. Iudicare iudicium alicuius ad sanitatem, est, recte iudicare de eius morbo, curatione, et tota valetudine. Hierem. 30, Non est qui iudicet iudicium tuum ad sanitatem, medicinae curatio non est tibi: id est, nemo medicorum recte de tuo morbo ac remediis iudicat, ut te sanare possit. Locus admodum memorabilis est, quod doctores sunt veluti quidam medici politiarum, utpote qui monstrent, quomodo summos morbos, peccata, iram Dei ac poenas vel antevertere, vel etiam

et 34. Sic et declinare facere pauperes a iudicio, Isaiae 10. et Proverb. 18. Iudicare iudicium alicuius ad sanitatem, est, recte iudicare de eius morbo, curatione, et tota valetudine. Hierem. 30, Non est qui iudicet iudicium tuum ad sanitatem, medicinae curatio non est tibi: id est, nemo medicorum recte de tuo morbo ac remediis iudicat, ut te sanare possit. Locus admodum memorabilis est, quod doctores sunt veluti quidam medici politiarum, utpote qui monstrent, quomodo summos morbos, peccata, iram Dei ac poenas vel antevertere, vel etiam sanare ac tollere queamus. Veritas solet

iudicare de eius morbo, curatione, et tota valetudine. Hierem. 30, Non est qui iudicet iudicium tuum ad sanitatem, medicinae curatio non est tibi: id est, nemo medicorum recte de tuo morbo ac remediis iudicat, ut te sanare possit. Locus admodum memorabilis est, quod doctores sunt veluti quidam medici politiarum, utpote qui monstrent, quomodo summos morbos, peccata, iram Dei ac poenas vel antevertere, vel etiam sanare ac tollere queamus. Veritas solet iudicio adiici, quae phrasis aliquando idem valet quod verum iudicium. Zach. 8. Veritatem ac iudicium pacis iudicate in portis

vox sit, multos [?: ] men et nonnihil obscuros Hebraismos efficit. Non raro terra Cananaea dicitur fluere lacte et melle: ubi significat omnis generis necessaria ad victum, atque ideo est commendatio illius soli tanquam abundantis tum variis eduliis, tum et condimentis ac medicamentis. Est vero quasi quaedam poetica hyperbole simul et hypotyposis quod dicitur fluere lacte et melle, perinde ac [?: sivel-- ] rivi quidam talium liquorum passim fluerent, sicut [?: poe-- ] fingunt Saturno regnante fluxisse. Haec vero locutio reperitur Exo. 33,

ac doctrinae natura, tum conscientiae nostrae ratio ac animae salus, tum denique et ipsa Dei gloria ac tota vera pietas extreme flagitant. ¶ Duae igitur sunt in universum primariae Scripturae partes, Lex et Evangelion: Lex peccatum ostendit, Evangelium gratiam: Lex morbum indicat, Evangelium medicum, sanationem et pacem. Lex virtus peccati est, ut D. Pauli verbis utamur: Evangelium, virtus salutis omni credenti. Sparsae porro sunt promissiones in omnes libros veteris et novi Testamenti. Rursum leges etiam sparsae sunt in omnia cum Veteris tum Novi instrumenti volumina. Legis nomine

praecepta attingentes, et Deum non considerantes, etiam post ruinam aut corruptionem hominis superstites utcunque sunt. Eas nunc quidam nimium exaggerant, ut magnitudinem corruptionis morbique hominis obscurent, et liberum arbitrium cum Papistis amplificent: unde porro totius Evangelii ac Christi medici obscuratio consequitur. Praesertim autem dicta quaedam Rom. 1 et, 2 male intellecta, nimium importune urgent. Quo igitur et illas Pauli phrases explicem, et hunc errorem nonnihil ope beneficioque Dei retundam, de hac ipsa materia et duob. illis capitibus Pauli ad Rom. nonnihil disseram.

est in caelo, et Tecum nihil [?: ] lui aut desideravi in terra: id est, nihil vel in terris [?: ] in caelo, aut perinde ut te, aut ulla etiam omnino comparatione aut collatione tui desidero, te solum [?: ] omnia tibi posthabeo, et prae te contemno. MEDICUS, et MEDICINA, per metaphoram quando ponitur pro quavis instauratione aut [?: c- ] ctione: ut 2. Paral. 24. Fecerunt itaque facientes opus, [?: ] ascendit medicina super opus manibus illorum: [?: ] ruinae aut rupturae templi fuerunt sarctae. Nehem. Cum

et Tecum nihil [?: ] lui aut desideravi in terra: id est, nihil vel in terris [?: ] in caelo, aut perinde ut te, aut ulla etiam omnino comparatione aut collatione tui desidero, te solum [?: ] omnia tibi posthabeo, et prae te contemno. MEDICUS, et MEDICINA, per metaphoram quando ponitur pro quavis instauratione aut [?: c- ] ctione: ut 2. Paral. 24. Fecerunt itaque facientes opus, [?: ] ascendit medicina super opus manibus illorum: [?: ] ruinae aut rupturae templi fuerunt sarctae. Nehem. Cum audisset

collatione tui desidero, te solum [?: ] omnia tibi posthabeo, et prae te contemno. MEDICUS, et MEDICINA, per metaphoram quando ponitur pro quavis instauratione aut [?: c- ] ctione: ut 2. Paral. 24. Fecerunt itaque facientes opus, [?: ] ascendit medicina super opus manibus illorum: [?: ] ruinae aut rupturae templi fuerunt sarctae. Nehem. Cum audisset Sanabalat, quod ascendisset [?: medici- ] per muros. id est, quod instaurati essent muri. Sic [?: ] gum 18. Medicatus est altari Domini: pro refecit,

pro quavis instauratione aut [?: c- ] ctione: ut 2. Paral. 24. Fecerunt itaque facientes opus, [?: ] ascendit medicina super opus manibus illorum: [?: ] ruinae aut rupturae templi fuerunt sarctae. Nehem. Cum audisset Sanabalat, quod ascendisset [?: medici- ] per muros. id est, quod instaurati essent muri. Sic [?: ] gum 18. Medicatus est altari Domini: pro refecit, instauravit. Sic Iob cap. 13 vocat suos consolatores, [?: Medic- ] vanos, inquiens: Atque vos estis concinnatores falsatis, medici vani

facientes opus, [?: ] ascendit medicina super opus manibus illorum: [?: ] ruinae aut rupturae templi fuerunt sarctae. Nehem. Cum audisset Sanabalat, quod ascendisset [?: medici- ] per muros. id est, quod instaurati essent muri. Sic [?: ] gum 18. Medicatus est altari Domini: pro refecit, instauravit. Sic Iob cap. 13 vocat suos consolatores, [?: Medic- ] vanos, inquiens: Atque vos estis concinnatores falsatis, medici vani omnes. Isaiae 1, variae calamitates et [?: ] gae, quibus Deus Iudaeos

fuerunt sarctae. Nehem. Cum audisset Sanabalat, quod ascendisset [?: medici- ] per muros. id est, quod instaurati essent muri. Sic [?: ] gum 18. Medicatus est altari Domini: pro refecit, instauravit. Sic Iob cap. 13 vocat suos consolatores, [?: Medic- ] vanos, inquiens: Atque vos estis concinnatores falsatis, medici vani omnes. Isaiae 1, variae calamitates et [?: ] gae, quibus Deus Iudaeos afflixerat, morbi, veluti [?: ] uno corpore humano existerent, vocantur: et [?: ] liberatio ab illis

[?: medici- ] per muros. id est, quod instaurati essent muri. Sic [?: ] gum 18. Medicatus est altari Domini: pro refecit, instauravit. Sic Iob cap. 13 vocat suos consolatores, [?: Medic- ] vanos, inquiens: Atque vos estis concinnatores falsatis, medici vani omnes. Isaiae 1, variae calamitates et [?: ] gae, quibus Deus Iudaeos afflixerat, morbi, veluti [?: ] uno corpore humano existerent, vocantur: et [?: ] liberatio ab illis malis, Medicatio. Isaiae 3. Princeps [?: ] malis

] vanos, inquiens: Atque vos estis concinnatores falsatis, medici vani omnes. Isaiae 1, variae calamitates et [?: ] gae, quibus Deus Iudaeos afflixerat, morbi, veluti [?: ] uno corpore humano existerent, vocantur: et [?: ] liberatio ab illis malis, Medicatio. Isaiae 3. Princeps [?: ] malis occursurus vocatur Curator aut medicus. Sic [?: ] de curatione aut medicatione Babylonis, Hierem. [?: ] curatione Aegypti, cap. 46: ac denique curatione [?: ] ditarum, capite octavo

1, variae calamitates et [?: ] gae, quibus Deus Iudaeos afflixerat, morbi, veluti [?: ] uno corpore humano existerent, vocantur: et [?: ] liberatio ab illis malis, Medicatio. Isaiae 3. Princeps [?: ] malis occursurus vocatur Curator aut medicus. Sic [?: ] de curatione aut medicatione Babylonis, Hierem. [?: ] curatione Aegypti, cap. 46: ac denique curatione [?: ] ditarum, capite octavo Hieremiae per metaphoram agitur. Christus quoque se comparat medico, cum [?: ]

Deus Iudaeos afflixerat, morbi, veluti [?: ] uno corpore humano existerent, vocantur: et [?: ] liberatio ab illis malis, Medicatio. Isaiae 3. Princeps [?: ] malis occursurus vocatur Curator aut medicus. Sic [?: ] de curatione aut medicatione Babylonis, Hierem. [?: ] curatione Aegypti, cap. 46: ac denique curatione [?: ] ditarum, capite octavo Hieremiae per metaphoram agitur. Christus quoque se comparat medico, cum [?: ] gat benevalentes ipso indigere. Porro [?:

vocatur Curator aut medicus. Sic [?: ] de curatione aut medicatione Babylonis, Hierem. [?: ] curatione Aegypti, cap. 46: ac denique curatione [?: ] ditarum, capite octavo Hieremiae per metaphoram agitur. Christus quoque se comparat medico, cum [?: ] gat benevalentes ipso indigere. Porro [?: proverb-- ] Medice cura teipsum, Lucae 4, est in omnibus ferme lingua notum et usitatum. MEDITARI, Hebraice הגת, habet plura significata, quae commodissime ex

Hierem. [?: ] curatione Aegypti, cap. 46: ac denique curatione [?: ] ditarum, capite octavo Hieremiae per metaphoram agitur. Christus quoque se comparat medico, cum [?: ] gat benevalentes ipso indigere. Porro [?: proverb-- ] Medice cura teipsum, Lucae 4, est in omnibus ferme lingua notum et usitatum. MEDITARI, Hebraice הגת, habet plura significata, quae commodissime ex Hebraeis Lexicis et exemplis Hebraei textus peti possunt. Pauca quaedam et [?: ]

sacerdotes, ut genimina viperarum condemnavit: damnataque eorum iustitia, viam Domino, qui solus est verus agnus Dei, vere peccata mundi tollens, praeparavit, atque adeo eum etiam digito illis monstravit. quod bis fecisse legitur, forte autem etiam saepius fecit. Nullum enim maius obstaculum huic medico est, quam persuasio propriae iustitiae aut sanitatis. Male obscuratus est hic locus a multis, dum non vident hic totam pietatem aut iustitiam hominis significari aut damnari: quam perinde hic florem evanidum vocat, sicut Isaiae sexagesimoquarto Pannum menstruatae. Ob hanc cognationem

aut magnum. Multiplicare equos, aut equitatum. Deuteronom. 17. Multiplicare verba, Eccles. 10. Multiplicare filios, primo Samuelis secundo 1 Para. 23. Multiplicare haereditatem. Num. 26. Multiplicabuntur interfecti Domini, Is. 66. id est, multi interficientur a Iehova. Multiplicabis medicamina, sanitas non erit tibi: id est, frustra uteris multis medicationibus Ieremiae 46. Multiplicare in multitudine: id est, multum augeri: 1. Paral. 4. Multiplicare a narratione, vel ultra narrationem: Psal. 40, id est, plura sunt quam ut recenseri queant, sunt innumera.

17. Multiplicare verba, Eccles. 10. Multiplicare filios, primo Samuelis secundo 1 Para. 23. Multiplicare haereditatem. Num. 26. Multiplicabuntur interfecti Domini, Is. 66. id est, multi interficientur a Iehova. Multiplicabis medicamina, sanitas non erit tibi: id est, frustra uteris multis medicationibus Ieremiae 46. Multiplicare in multitudine: id est, multum augeri: 1. Paral. 4. Multiplicare a narratione, vel ultra narrationem: Psal. 40, id est, plura sunt quam ut recenseri queant, sunt innumera. Multiplicari interfectos. Ezech. undecimo, Multiplicastis

scribit: Necessarium dicitur, sine quo non contingit vivere, tanquam concausa: ut respirare, et alimentum animali necessarium est: impossibile enim est, absque his aenimal esse. Et sine quib. bonum non contingit aut esse, aut fieri, sive aliquid mali repellere, aut eo privari: ut bibere potionem medicatam necessarium est, ut non aegrotet: et in Aeginam navigare ut pecuniam recipiat. II. Item, violentum, et vis hoc autem est, quod praeter propositum et electionem obstat, et prohibet. Violentum enim, necessarium dicitur: quare etiam triste. ut Evenus quoque ait. Omnis nanque necessaria res,

vocibus Sacramenti et Testamenti. PAEDAGOGI metaphora Gal. 3 non est obscura, ubi dicitur Lex fuisse paedagogus in Christum: quia tum ceremoniae ac sacrificia, totusque ille externus cultus Christum veluti pinxit, aut digito ostentavit: tum etiam ipsa lex moralis, ostendendo morbum, medicum quaerere iussit, et adducendo in desperationem de sua operaria iustitia, aliam aliquam gratuitam iustitiam et servatorem quaerendum esse indicavit. PAGINA, aut Pagella, vel etiam Tabella, reperitur Ierem. 36: quod cum coram rege essent lectae tres aut quatuor pagellae in

et accusante patrantur. IX. Est peccatum Manens et Remissum. Peccatum manens vocat Christus Ioan. 9, omne peccatum non remissum: de quo etiam praecedenti capite inculcans repetit, In peccatis vestris moriemini. Ideo autem dicit, Peccatum vestrum manet: quia nec morbum agnoscere, nec medicum expetere volebant. non auferente ergo agno Dei peccata illorum, remanebant eis, extremumque exitium illis accersebant. X. Ratione obiecti est Peccatum in seu contra Deum: in Spiritum sanctum: in caelum: [?: ] homines: contra conscientiam: et in proprium corpus. Peccatum in

(ut Paulus loquitur) ex iustificatione ac salute excludat, tantumque peccatorem, et quidem ad inferos deductum, ibique in doloribus inferni iacentem servet. Nam Christus venit, ut peccatores salvos faciat, sanetque: non eos qui iam sua sponte resipuerunt, et ad sanitatem mentis redierunt, quique medico Christo non indigent. Sed de his plura vide supra, in voce POENITENTIA. RESPICERE, non tantum in Sacris, sed et in profanis significat favere alicui, misereri ipsius, eique opitulari, propterea quod cui bene cupimus, cuiusue miseremur, eum crebro etiam oculis respicimus: sicut

sanguine. Genesis 9: Utique carnem cum anima eius, sanguine eius, non comedetis. Levit, decimoseptimo etiam prolixius et severius hoc praeceptum inculcatur, et ratio haec prolixius exponitur, ubi dicitur anima esse in sanguine, et etiam esse sanguis. Quod dogma convenit cum Galeni et aliorum medicorum sententia, qui dicunt, animam esse temperamentum, aut in temperamento. Sic et Virgilius sanguinem vocat Purpuream animam. Quod de vegetatione anima, seu de brutorum anima vere dici potest. Ob haec causam etiam suffocatum prohibetur, quia sanguis non effluxit ex carne, sed passim in

eorum. id est, condonabo. Ieremiae tertio. Revertimini filii rebelles, et sanabo aversiones vestras id est, condonabo. Exodi decimoquinto: Ego Iehova sanans te. Sanare, θεραπεύειν, tripliciter in novo Testamento accipi potest: nempe primum de medicatione secundo de sanatione per medicationem (ut Lucae octavo dicitur, quod nemo potuerit sanare mulierem fluxu laborantem.) Postremo, usitatissime ponitur [?: ] sanatione miraculosa: ut Matthaei quarto, Circuibat Iesus docens et sanans quemvis morbum, et quemvis languorem.

tertio. Revertimini filii rebelles, et sanabo aversiones vestras id est, condonabo. Exodi decimoquinto: Ego Iehova sanans te. Sanare, θεραπεύειν, tripliciter in novo Testamento accipi potest: nempe primum de medicatione secundo de sanatione per medicationem (ut Lucae octavo dicitur, quod nemo potuerit sanare mulierem fluxu laborantem.) Postremo, usitatissime ponitur [?: ] sanatione miraculosa: ut Matthaei quarto, Circuibat Iesus docens et sanans quemvis morbum, et quemvis languorem. Sanare contritos corde, est

sed explicando Scripturam sunt vocati, sed utraque vox et haec Separatus, et altera Vocatus, paulo post magis illustrabitur. De Graeco etiam verbo ἀφορίζω forte quis disputare posset. Nam cum inde deducto nomine Hippocrates suas Sententias medicas ἀφορισμοὺς Aphorismos nominaverit, dubium est, an eas ideo sic vocaverit, quod eas ab aliis minus certis separaverit, quasi separatas nominasset: aut potius, quia eas definiverit, et veluti circumscripserit, quasi illas iam definitas et

per quam nos vult incedere. Ps. 119, In praeceptis tuis meditabor, et considerabo semitas tuas. Ibidem, Deduc me per semitam mandatorum tuorum. Sic et Esa. 49, et Matt. 3, iubet Baptista praeparari Christo semitas: id est, contritionem cordis, agnoscentis morbum ac peccata sua, ut hic medicus locum habeat. Alias semitae Dei vocantur ipsae nubes, in quib. Deum ambulare putamus. Psalm. 65, Semitae tuae stillant pinguedinem. Sic Psal. 104, dicitur ambulare super pennas ventotum Sensus autem est, quod nubes destillent pluviam et [?: ni- ] quae rigant

105. Noli-te tangere sanctos meos, id est, iniuria afficere. 1. Ioann. [?: ] Qui natus est ex Deo, conservat seipsum, et malus non [?:-git ] eum. id est, non sauciat eum vulnere lethali, quandoquidem non patitur in se regnare peccatum originali et praeterea mox ad medicamen remissionis peccatorum confugit. Ne interfector eorum primogenita [?:-egat ] : Exod. 12. Aliquando coniugale debitum [?: no-- ] . Proverb. 6. Non erit innoxius qui tetigerit uxorem proximi 1 Cor. 7. Bonum est viro non tangere mulierem. Gen. 20, Abimelech

continens, ac perspicuus, sed humana sapientia ac stulta philosophia scelerate corruptus. Inquit enim ibi Christust Nemo potest venire ad me, nisi pater mittens me, traxerit eum ad me. Ubi clare tum ingens extremaque corruptio hominis indicatur, quod homo natura nec accedere quidem recte ad medicum Christum possit, aut etiam cupiat, nedum sibimet mederi: tum etiam ingens patris caelestis misericordia, qui non solum gratis nobis dilectissimum filium, veluti salutarem quendam medicum largitus sit: sed etiam nos perditissimos homines, suosque hostes plane invitos, veluti phreneticos

me. Ubi clare tum ingens extremaque corruptio hominis indicatur, quod homo natura nec accedere quidem recte ad medicum Christum possit, aut etiam cupiat, nedum sibimet mederi: tum etiam ingens patris caelestis misericordia, qui non solum gratis nobis dilectissimum filium, veluti salutarem quendam medicum largitus sit: sed etiam nos perditissimos homines, suosque hostes plane invitos, veluti phreneticos quosdam, ad eum attrahat ac convertat. Verum Philosopho theologi proferunt oraculum ex suo Chrysostomo, ὁ δὲ ἑλκὼν, τὸν

ac conteri malleo legis oportet. Contra vero valles videntur significare nimium demisso et abiecto animo praeditos, seu desperabundos: quos consolatione Evangelii erigere ac excitare necesse est, quo facile a Christo adiri queant, seu illi eum fide apprehendere. Sic igitur spiritualis via Christo medico ac servatori nostro praeparatur eius verbo, a praecursore ipsius, omnibusque sinceris doctoribus ut is corda nostra adire, eaque sanare queat. Vallis Hennon debuit vocari vallis occisionis, quia ibi multi sunt interfecti, et alioqui multa cadavera eo congesta fuere. Sicut praedicit.

Verus possunt exponi, posito substantivo seu abstracto in genitivo possessoris pro concreto aut adiectivo: qui usitatissimus Hebraismus in Generalib. Regulis expositus est. Psal. 37 Deus veritatis: pro, verax. Ez. 18, Iudicium veritatis. Prov. 13. legatus veritatis medicina. aut salutaris. Sic testis veritatum saepissime dicitur. Mala. 2, Lex veritatis erit in ore eius. id est, vera ac pura doctrina. Proverb. 11, Seminanti iustitiam erit merces veritatis: id est, vera, constans via veritatis. Psal. 119. Viam veritatis elegi. id est, veram

21 dicit Christus, Iohannem [?: ] in via iustitiae. id est, praedicantem veram doctrinam, et viventem inculpatam vitam? Parare viam Domini aut Domino, dicitur Baptista, dum praedicat poenitentiam, docens per legem omnes extreme aegrotare [?: ] bo peccatorum, et adesse medicum peccata totius mundi tollentem. Christus Matth. 5 iubet reum, et quaevis litem habentem cum fratre reconciliari, dum [?: ] in via est. id est, dum accersitus tendit ad iudicem, quae idem est ac si diceret, mature. Forte alludit ad consuetudinem rusticorum in civitatem ad

bonus. Item pastor, Apotolus. In Evangel, Pasce oves meas. Mercenarii, servientes Domino non pro amore tantum divino, sed pro temporali retributione. In Evang. Quanti mercenarii patris mei abundant panibus? Piscatores, Apostoli, vel doctores. In Evangel. Et faciam vos fieri piscatores hominum. Medicus, Christus, vel doctus. In Solomone: Mansuetus vir cordis est medicus. Item: Non egent sani medico, sed male habentes. Dives, fidelis, abundans spiritualibus bonis. In Apostolo: Quia divites facti estis in illo, in omni scientia, et omni verbo. Et in malam partem in Evangel. Vae vobis

servientes Domino non pro amore tantum divino, sed pro temporali retributione. In Evang. Quanti mercenarii patris mei abundant panibus? Piscatores, Apostoli, vel doctores. In Evangel. Et faciam vos fieri piscatores hominum. Medicus, Christus, vel doctus. In Solomone: Mansuetus vir cordis est medicus. Item: Non egent sani medico, sed male habentes. Dives, fidelis, abundans spiritualibus bonis. In Apostolo: Quia divites facti estis in illo, in omni scientia, et omni verbo. Et in malam partem in Evangel. Vae vobis divitibus. Pauper, humilis. In Evangelio: Et erat quidam Lazarus pauper. Et

amore tantum divino, sed pro temporali retributione. In Evang. Quanti mercenarii patris mei abundant panibus? Piscatores, Apostoli, vel doctores. In Evangel. Et faciam vos fieri piscatores hominum. Medicus, Christus, vel doctus. In Solomone: Mansuetus vir cordis est medicus. Item: Non egent sani medico, sed male habentes. Dives, fidelis, abundans spiritualibus bonis. In Apostolo: Quia divites facti estis in illo, in omni scientia, et omni verbo. Et in malam partem in Evangel. Vae vobis divitibus. Pauper, humilis. In Evangelio: Et erat quidam Lazarus pauper. Et iterum: Beati pauperes

NOMINUM INterpretatio. 1. Adonai, in Latinum sonat Dominus. Sabaoth, exercituum, sive virtutum: aut, ut aliqui volunt, omnipotens. IESUS, Salvator. Nazarenus, sanctus, sive mundus. Messias, unctus. id est, Christus. Michael, quis sicut Deus. Gabriel, fortitudo Dei. Raphael, medicina Dei. Adam, homo, sive terrigena. Eva, vita, sive calamitas. Miror unde apud Hebraeos interpretatio huius nominis tam diversa sit; nisi forte ideo, quod eadem et edendo homini vitam attulerit, et transgrediendo calamitatem: aut quod mulier aliis interdum vita, aliis est calamitas. Abel,

ib. [?: ] ascendere iugum super vaccam [?: ] ascendere in librum ib. [?: ] ascendere in numerum verborum ib. [?: ] ascendere lucernas ib. [?: ] ascendere medicinam super aliquid [?: ] ascendere novaculam super alicuius [?: ] ibid. 58 ascendere super labium 60.3 ascendere alicuius tumultum in aures ibid. 6 ascendere vestem super

66 [?: ] 329. 27 [?: ] 330. 13 [?: ] ibi. 5 [?: ] et [?: fili- ] ibi. 36 [?: ] dicuius ibi. 39 [?: ] prophetarum et medicorum ibi. 47. 4s [?: ] [?:-ominis ] , vel hominum ibi. 68 [?: ] [?:-rorum ] , et filii alienigenae ibi. 69 [?: ] [?:-ominis ] 331. 10 [?: ] Dei

[?: 5- ] in Maxillam aliquem percutere ib. [?: 5- ] [?: ] maxillas aliquorum constringere ib. 65. [?: 6- ] in Maxillis lacrymae ib. [?: ] Mecum [?: 6- ] Medicus, et medicina [?: ] . [?: ] Meditari ib. [?: ] Medium 633. [?: ] in Medio alicuius loci, urbis, [?: c- ] ib. [?: ] in Medio esse ib. [?: ]

] in Maxillam aliquem percutere ib. [?: 5- ] [?: ] maxillas aliquorum constringere ib. 65. [?: 6- ] in Maxillis lacrymae ib. [?: ] Mecum [?: 6- ] Medicus, et medicina [?: ] . [?: ] Meditari ib. [?: ] Medium 633. [?: ] in Medio alicuius loci, urbis, [?: c- ] ib. [?: ] in Medio esse ib. [?: ] in

in omni studio ac conatu suggerere. Secundum remedium sit, ipsarum rerum quae in Sacris literis tractantur, aliqua catechistica, aut etiam uberior cognitio, a fidis peritisque Christi ministris praebita. Ea vero praecipue consistit in cognitione nostri morbi, et porro unici medici Christi. Tertium remedium sit, solida cognitio sermonis Sacrarum literarum: ad quam rem aliquid auxilii, Deo benedicente, etiam hoc nostrum Opus afferet: in quo sedulo conabimur omnia obstacula ac difficultates ipsius aut complanare, aut etiam amoliri, eumque perspicuum piis

lib. 3 de Doctrina Christiana, cap. 17: Erit hoc in observationibus intelligendarum Scripturarum, alia omnibus communitur praecipi, alia singulis quibusque generibus personarum: ut non solum ad universum statum valetudinis, sed etiam ad suam cuiusque membri propriam infirmitatem medicina pertineat. 18 Secunda circumstantia est Tempus, quae et ipsa maximi momenti est. Nam non tantum humanam in tempore geruntur, et ad tempora accommodantur: sed et Deus alio tempore aliter in quibusdam cum homininibus egit. Initio obscurius sese patefecit quam postea, eoque etiam

Aristoteles dicit, saepe felicius eos in usu scientiae versari, qui singula exempla et praxin spectarunt, quam qui Theoricam in generibus ac specieb. causisque ac principiis contemplati sunt. Hinc est eximia utilitas historiarum, exemplorum, poeseon, fabularum, casuum, consiliorum iuridicorum ac medicorum, et denique etiam variorum in omnibus rebus experimentorum. Hinc quoque est, quod et ius Caesareum ex individuis potissimum extructum est, et per ea quoque: traditur: in quo cum sacro Dei iure valde convenit. 20 Nec tamen sunt Sacrae literae prorsus per individua traditae. Nam

sua expositione Isaiae prophetae, ut diligenter temporum eius historia cognoscamus, si Prophetiam ipsam recte intelligere velimus; idque etiam ipsum Prophetam subindicare in titulo, dum nomina regum exacte indicat, sub quibus prophetaverit. Ratio sane huius praeceptionis evidentissima est. ut enim medicus emplastrum aut aliam medicinam ad vulnus morbumve attemperat: sic Prophetae, et alii serii fidique doctores, suas conciones ad sui temporis difficultates, vitia, errores et idololatrias, earumque omnium rerum circumstantias accommodant. Quare perinde necessaria est temporum totiusque status

ut diligenter temporum eius historia cognoscamus, si Prophetiam ipsam recte intelligere velimus; idque etiam ipsum Prophetam subindicare in titulo, dum nomina regum exacte indicat, sub quibus prophetaverit. Ratio sane huius praeceptionis evidentissima est. ut enim medicus emplastrum aut aliam medicinam ad vulnus morbumve attemperat: sic Prophetae, et alii serii fidique doctores, suas conciones ad sui temporis difficultates, vitia, errores et idololatrias, earumque omnium rerum circumstantias accommodant. Quare perinde necessaria est temporum totiusque status ac rerum cognitio cuiusvis

et alii serii fidique doctores, suas conciones ad sui temporis difficultates, vitia, errores et idololatrias, earumque omnium rerum circumstantias accommodant. Quare perinde necessaria est temporum totiusque status ac rerum cognitio cuiusvis prophetae, ad intelligendas eius conciones: ac medicaminis adbibiti ratio non aliter perspici expendique potest, nisi perspecto morbo, eiusque omnibus circumstantiis. Oportet igitur pernosse statum Ecclesiae ac reipublicae, religionis morumque, et etiam primarias personas eius temporis: et denique ipsius etiam Prophetae, quoad fieri potest,

est, ut et animum aut cor, et corpus secundum eam regamus: ut inquam, tum internas noticias, animique omnes motus, tum et actiones ac opera interna simul et externa ad eam attemperemus. Propter nos enim ea, teste Apostolo, scripta est. Dixerunt vero veteres eruditi, aegrotantis animi medicinam esse sermonem: et alii, Philosophiam esse medicinam animi. Quod multo iustius de caelesti hac doctrina dici potest ac debet. Haec enim sola morbos animi, eorumque causas, atque adeo etiam illum primarium omnium maiorum fontem pernovit et indicat. Haec etiam sola vera et salutaria remedia

regamus: ut inquam, tum internas noticias, animique omnes motus, tum et actiones ac opera interna simul et externa ad eam attemperemus. Propter nos enim ea, teste Apostolo, scripta est. Dixerunt vero veteres eruditi, aegrotantis animi medicinam esse sermonem: et alii, Philosophiam esse medicinam animi. Quod multo iustius de caelesti hac doctrina dici potest ac debet. Haec enim sola morbos animi, eorumque causas, atque adeo etiam illum primarium omnium maiorum fontem pernovit et indicat. Haec etiam sola vera et salutaria remedia perspecta penitus habet, solaque ea recte adhiberi

opitulari vult, ut rebus inanimatis, plantis, aut brutis animalibus: sed ita nobiscum agit, ut cum creaturis rationalibus, ac ad eius imaginem cognitionemque conditis, ita nempe ut sese nobis patefaciat, nosque alloquatur, ac suam voluntatem nobis et doctrinam notam faciat. Quare si illum summum medicum ac opitulatorem nobis adiungere, propitiumque habere volumus, necesse est nos hunc sacrum librum cognitum habere: alio qui viventis Dei ope, praesertim in summis rebus, ut sunt spirituales, prorsus carebimus. Rectissime enim Patres dixerunt, ignorantiam Scripturae esse ignorantiam Dei.

In his enim et actionum praecepta inveniuntur: et beatorum virorum vitae literis traditae, velut imagines quaedam vivae divinae reipublicae, ad bonorum operum imitationem propositae sunt. Itaque in quacunque re se unusquisque indignum esse senserit, si in illis conversetur: velut ex communi medicamentaria officina, medicamentum aegritudini commodum reperit. Et, qui quidem temperantiae amator est, historiam de Ioseph assidue revolvit, et ab ipso temperantiae actiones edocetur: cum reperiat ipsum non solum continenter se habere ad voluptates, sed etiam habitualiter ad virtutem

praecepta inveniuntur: et beatorum virorum vitae literis traditae, velut imagines quaedam vivae divinae reipublicae, ad bonorum operum imitationem propositae sunt. Itaque in quacunque re se unusquisque indignum esse senserit, si in illis conversetur: velut ex communi medicamentaria officina, medicamentum aegritudini commodum reperit. Et, qui quidem temperantiae amator est, historiam de Ioseph assidue revolvit, et ab ipso temperantiae actiones edocetur: cum reperiat ipsum non solum continenter se habere ad voluptates, sed etiam habitualiter ad virtutem dispositum. Fortitudinem vero

sed potius ut magnitudinem peccati ac corruptionis nostrae monstret. ut cum scribit Hilario: Iubet lex, ut facere iussa conati, et in nostra infirmitate sub lege fatigati, adiutorium gratiae poscere noverimus. Item Asellio: Utilitas legis est, ut hominem de sua infirmitate convincat, et gratiae medicinam, quae in Christo est, implorare compellat. Item ad Innocentium Romanum: Iubet lex, gratia vires agendi subministrat. Item Valentino: Iubet Deus quae non possumus, ut noverimus quid ab illo petere debeamus. Item: Data est Lex, ut nos reos faceret: rei facti, timeretis, timentes,

contemnantur. Chrysost. Genes. Homil. 4.

EXPLICATIO. Cum mysteriis tota gravida sit Scriptura, quis ambigat vel in ipsis nominibus propriis, seu impositione, seu interpretatione, multum thesaurum doctrinae latere? Origenes in Levitico, Homilia 8. Omnis, inquit, medicus ex herbarum succis, vel arborum, vel etiam metallorum venis, vel animantium naturis profutura corporibus medicamenta componit. Sed herbas istas si quis forte, antequam pro ratione artis componantur, aspiciat, si quidem in agris aut montibus, velut foenum vile conculcat, et praeteris: si

sit Scriptura, quis ambigat vel in ipsis nominibus propriis, seu impositione, seu interpretatione, multum thesaurum doctrinae latere? Origenes in Levitico, Homilia 8. Omnis, inquit, medicus ex herbarum succis, vel arborum, vel etiam metallorum venis, vel animantium naturis profutura corporibus medicamenta componit. Sed herbas istas si quis forte, antequam pro ratione artis componantur, aspiciat, si quidem in agris aut montibus, velut foenum vile conculcat, et praeteris: si vero eas intra medici scholam dispositas per ordinem viderit, licet odorem tristem forte et [?: au--erum ]

succis, vel arborum, vel etiam metallorum venis, vel animantium naturis profutura corporibus medicamenta componit. Sed herbas istas si quis forte, antequam pro ratione artis componantur, aspiciat, si quidem in agris aut montibus, velut foenum vile conculcat, et praeteris: si vero eas intra medici scholam dispositas per ordinem viderit, licet odorem tristem forte et [?: au--erum ] reddant: tamen suspicabitur eas curae vel remedii aliquid continere, etiamsi nondum quae vel malis sit sanitatis ac remedii virtus, agnoverit. Medicum vero dici in Scripturis divinis Dominum

vile conculcat, et praeteris: si vero eas intra medici scholam dispositas per ordinem viderit, licet odorem tristem forte et [?: au--erum ] reddant: tamen suspicabitur eas curae vel remedii aliquid continere, etiamsi nondum quae vel malis sit sanitatis ac remedii virtus, agnoverit. Medicum vero dici in Scripturis divinis Dominum nostrum IESUM Christum, etiam ipsius Domini sententia perdocemur. Si ergo Christus medicus, Pharmacopolium divina Scriptura: quis tam vecors est, qui ociose, et non sine magna hominum utilitate de quid in ea positum suspicetur? Moris est

[?: au--erum ] reddant: tamen suspicabitur eas curae vel remedii aliquid continere, etiamsi nondum quae vel malis sit sanitatis ac remedii virtus, agnoverit. Medicum vero dici in Scripturis divinis Dominum nostrum IESUM Christum, etiam ipsius Domini sententia perdocemur. Si ergo Christus medicus, Pharmacopolium divina Scriptura: quis tam vecors est, qui ociose, et non sine magna hominum utilitate de quid in ea positum suspicetur? Moris est Scripturarum, imperativum modum pro optativo ponere. Origenes Homilia prima in Cantica Cantic. Hieronymo interprete.

ipsum Epistolarum tempus. Initio indulgendum erat: postea autem non ita. Atque hoc identidem invenias, ipsum multis aliis locis factitantem. Hunc morem videre est et medium et magistrum observare Neque enim medicus cum iis, qui in morbi adhuc sunt initio, et iis qui ad valetudinis finem iam declinarint: neque magister cum discentibus ab initio pueris, et cum iis qui perfectiore doctrina indigeant, eandem ratione agit. Igitur aliis alia quadam causa et argumento adductus scribebat Paulus. Hoc ipsum

Sic Deus est omnibus palpabilis et obvius, aut facile agnosci potest, Actor. 17. et: Lex salutifera est, si per se inque natura consideretur. 17 Alias habita ratione personarum. Sic bonum fuisset Iudae non nasci. Bonum fuisset danti scandalum, prius fuisse submersum. Sic dicuntur medicinae ratione morbi et aegroti salubres. Aliud est per se notum, aliud nobis. Sic Deus est notus et ignotus hominibus Rom. 1. Act. 14, et 17, Per se quidem palpabilis, ipsorum autem culpa ignotus Deus, temporibus ignorantiae, ut ibi est. Sic: Lex est ministerium mortis, et auget peccatum.

Non enim profecto id agendum est, ut Scripturae dicta ac sensus incerti aut nulli sint: sed ut pro male intellectis recte accepti substituantur. Sicut qui malam alicuius loci nocisque versionem vituperat, debet veram idoneamque vocem pro ea, non sine probatione, substituere. Boni et enim medici est, non tantum urere ac secare, ubi opus est, sed etiam usta illa sectave loca sanare. Septimo: Idem tenetur suam illam novam nocem aut phrasin ita cum reliquis praecedentibus verbis et sensibus, imo et cum similibus locis conferre ac conferruminare, ut omnia exacte respondeant:

Ecce Adam est quasi unus ex nobis. Sic 1. Cor. 4, Iam ditati estis, iam saturati estis iam regnavistis sine nobis et mox 8, Nam omnes scientiam habemus. Quorum aliqua forte etiam per concessionem quandam, et secundum illorum opinionem ipsorum dicuntur, ut cum dicit Christus, Sani non indigent medico, Si caeci essetis, etc. Sarcasmus vicinum quid Ironiae habet, nisi quod adhuc quiddam amarulentius et hostilius, coniunctumque cum risu et laeticia animi de alieno malo gaudente. Talibus sannis, testibus Evangelistis, Iudaei exagitarunt Christum in passione: Ave Rex

Ut cum dicitur, Qui crediderit, salvus erit: idem est ac si diceret, Soli credentes servabuntur. Cum Christus aut propheta dicit: Venite ad me omnes sitientes, aut qui laboratis, et onerati estis: simul illud indicatur, non laborantes, sitientes aut aegrotantes, qui reticentur, non indigere medico. Hoc eo referri posset, quod propositiones suas antitheses una includant. Verum videndum, ubi hic Hebraismus vere sit, aut non. Falso enim quidam argumentati sunt: Scortatores et adulteros iudicabit. Deus, igitur non magistratus. Sic falso quidam argumentantur ex dicto 1. Thess.

in genere ac thesi tractentur, adhuc multis circumstantiis personarum, locorum ac temporum carent. Ultimae sunt in externis aut temporariis, quae de singulis individuis agunt: ut sunt orationes forenses, epistolae, iudicia et consilia de singularibus casibus, vel iuridicis litium, vel medicis morborum. Ubi quidem multae sunt circumstantiae variarum rerum: sed non etiam sua copia obruunt auditorem aut lectorem: quia cum de quotidianae istius vitae rebus agant, ut sint etiam experientia usuque ac perpetua institutione notae, ad haec menti humanae facile perceptibiles, non est

eadem rursus operta desiderantur, desiderata quodammodo renovantur, renovata suaviter intimantur. His salubriter et prava coniunguntur, et parva nutriuntur, et magna delectantur ingenia. Ille huic doctrinae inimicus est animus, qui vel errando eam nescit esse saluberrimam, vel odit aegrotando medicinam. Haec ibi. Verum simplicitas sacri sermonis potissimum in historicis conspicitur, cuius exemplum potest esse vel Moyses vel Matthaeus. Ipsa enim narrationis eius historiaeve exaedificatio, sive structura, posita est in rebus et verbis. Res ipsae sunt IESU Christi, filii Dei

Si caecus caecum ducat, uterque in foveam cadit: Ante caecum pone rescandalum: Caeco esse oculum: Habentem in oculo trabem, alteri obiicere festucam: Qui parce seminat, parce metet: Qua mensura mensi fueritis, eâdem metientur vobis: concutient eam, in sinum vestrum infundent eam: Medice cura teipsum: Sepulchra dealbata: Paries inclinatus: Baculus harundineus: Ruinosum murum calce linire aut incrustare. Duplicatur evidentia, Psal. 114, Quod non tantum vivae animalesque actiones tribuuntur mari rubro fugienti, et Iordani retrocedenti, ac montibus et

brevitatem aptam esse symbolis et sententiis, eisque multa amplecti. Talia sane brevissima dicta, sunt plurima in Scriptura, quae vel per quandam Synecdochen, vel quasi symbola quaedam res amplissimas continent. Ad horum posterius possis proverbia referre: ut, Incidit in foveam, quam fecit: Medice, cura teipsum, et similia. Item quaedam quasi notae rerum: ut, Canis non mutiet: Audienti talia, tinnient ambae aures: Clamor Sodomae in caelum ascendit. Soliti sunt quoque veteres brevissimis sententiis res maximas complecti, ut tanto facilius memoria teneantur. Sic sunt illae

etiam ad bene vivendum plurimum tribuunt adiumenti. His quippe utentes praepositi Ecclesiarum, castam virginem quam despondit Christo, moderantur, et ad spiritualem perducunt decorem. His etiam supervenientes ei infirmitates repellunt, et reductam custodiunt sanitatem. Talia nobis imperitus ille medicamina comparavit, et tanta virtute nobilia: quorum quidem experimenta bene norunt, qui his utuntur assidue: et quantum eius circa haec studium fuerit, ex his quidem quae diximus, potest esse manifestum, etc. Verum quando quidem hactenus satis multa de sermone ac tota

esse vitium in ipso fonte obedientiae, corde aut rationali anima. 11 Aliquando tamen tales bonorum operum praedicationes aut exactiones, et malorum accusationes etiam altiûs ascendunt ad ipsum fontem mali, ostendendo disertis verbis ipsammet naturam vitiatam esse, et sanationem eius a medico praepotente quaerendam esse. Illustre huius rei exemplum est Deut. 15, ubi dicitur, quod cum Deus flagitasset obedientiam, populusque eam large promisisset: respondit Deus, Benefecerunt, quod obedientiam promiserunt: sed quis dabit, ut sit eis tale cor, ut me perpetuo timeant, et bene sit

et Chami mox ante et post diluvium, testando cor ipsum esse corruptum, Gen. 6 et 8, aliisque modis ac rationibus, de quibus alias dictum est. Quare simul etiam inutilitatem ac impossibilitatem iustitiae suae doctrinae fatetur, auditoremque desperabundum a se ad alium doctorem, praeceptorem aut medicum, qui ipsum cor sanare, aut potius refingere queat, ablegat. Omnis docens impossibilia, omnisque magister monstrans extremam ineptitudinem auditoris, adducit eum in desperationem, et a sua arte scholaque ad aliam eum ablegat. Quod et Moyses facit. Agnoscatur igitur haec Moysis consuetudo.

cultuum involucris solum illud benedictum semen quaerendum esse. 7 Perpetua repetitio ac expiatio indicavit, nihil ibi vere ac perfecte peragi: alioque perfecto opere destitissent. Sic et varietas sacrificiorum et expiationum monstravit, nihil ibi esse firmum. Multa enim, perpetuaque medicamina, arguunt suam simul et medici inefficaciam. Quare unum aliquod firmum et efficax propitiatorium aut remedium alibi quaerendum esse, monstrabant illa tot ac tam varia sacrificia et purificationes. Quod argumentum etiam Epistola ad Hebr. valde urget. 8 Conscientiae non

semen quaerendum esse. 7 Perpetua repetitio ac expiatio indicavit, nihil ibi vere ac perfecte peragi: alioque perfecto opere destitissent. Sic et varietas sacrificiorum et expiationum monstravit, nihil ibi esse firmum. Multa enim, perpetuaque medicamina, arguunt suam simul et medici inefficaciam. Quare unum aliquod firmum et efficax propitiatorium aut remedium alibi quaerendum esse, monstrabant illa tot ac tam varia sacrificia et purificationes. Quod argumentum etiam Epistola ad Hebr. valde urget. 8 Conscientiae non potuerunt in illis sacrificiis

miracula Dei. Et mox sequenti capite, pollicetur Deum ipsum circumcisurum esse eorum cor, ut illi obedire possint. Quibus locis abunde indicavit Deus, hana naturam esse corruptam et vecordem, nec intelligere nec praestare posse legem: eoque alia quadam doctrina ac religione et veluti efficaciore medicina opus esse, quae gratis perditissimum ac depravatissimum hominem instauret, et radicitus sanet, ut Deum recte colere, eique obedire possit. 11 Fides in sacrificiis requirebatur. Ea autem et oriebatur ex gratuitis promissionibus de benedicto semine, et in eas perpetuo per illa

A VERA IUSTItia ac pietate, ad extremam iniustitiam et impietatem. Et vicissim series revocationis aut retractionis eorundem ad sanitatem a Christo et Prophetis adhibita. 1 A cognitione suae corruptionis aut morbi, paulatim recesserunt Iudaei ad Liberi arbitrii bonam valetudinem, et medici Christi neglectionem. 2 Ab Evangelica iustitia solius Christi, unicique medici, ad commixtionem eius cum infusa, seu ad confusionem remissionis peccatorum cum meritis et inhaerente iustitia cordis: quae iustitia partim Evangelica, partim legalis est. 3 Ab illa

aut retractionis eorundem ad sanitatem a Christo et Prophetis adhibita. 1 A cognitione suae corruptionis aut morbi, paulatim recesserunt Iudaei ad Liberi arbitrii bonam valetudinem, et medici Christi neglectionem. 2 Ab Evangelica iustitia solius Christi, unicique medici, ad commixtionem eius cum infusa, seu ad confusionem remissionis peccatorum cum meritis et inhaerente iustitia cordis: quae iustitia partim Evangelica, partim legalis est. 3 Ab illa commixtione iustitiae imputativae et inhaerentis, ad solam virtutum nostrarum iustitiam: atque ita

sit ipsorum Ero, cum eis maneat ac proficiscatur: et non tantum ab Aegyptiis temporaria, sed et a peccatis vera spiritualique liberatione eos liberet, ac prorsus eos sibi in haereditatem accipiat. Esse enim illos homines durae ceruicis: id est, prorsus ac naturaliter corruptissimos, ut tanto medico et perpetuo peccatorum condonatore maximo pere indigeant. Sic igitur videmus ipsummet Christum explicare suum Ero et Erit Iehova, non de praesenti illa carnali liberatione aut redemptione, sed de alia vera ac spirituali a summis spiritualibusque hostibus. Quam quidem ille

imagine Dei spoliata, et in contrariam imaginem transformata: sequitur plane inevitabiliter, illud ingens malum a diabolo in nobis genitum aut excitatum, non esse accidens tantum quoddam in homine, sed ipsam eius inversam et transformatam essentiam aut novam formam: plane sicut si optimum aliquod medicamen esset mutatum in nocentiss. venenum, ubi venenum non iam accidentarium quiddam illius medicaminis, sed ipsamet iam corrupta medicina esset. Vicissim etiam sequitur: Si peccatum originale, seu illa corruptio est tantum accidens, non ipsam substantiam hominis corruptam, et Deo

ingens malum a diabolo in nobis genitum aut excitatum, non esse accidens tantum quoddam in homine, sed ipsam eius inversam et transformatam essentiam aut novam formam: plane sicut si optimum aliquod medicamen esset mutatum in nocentiss. venenum, ubi venenum non iam accidentarium quiddam illius medicaminis, sed ipsamet iam corrupta medicina esset. Vicissim etiam sequitur: Si peccatum originale, seu illa corruptio est tantum accidens, non ipsam substantiam hominis corruptam, et Deo inimicam esse factam, sed tantum accidentia quaedam in homine: vel solum debilitatum aliquantulum

aut excitatum, non esse accidens tantum quoddam in homine, sed ipsam eius inversam et transformatam essentiam aut novam formam: plane sicut si optimum aliquod medicamen esset mutatum in nocentiss. venenum, ubi venenum non iam accidentarium quiddam illius medicaminis, sed ipsamet iam corrupta medicina esset. Vicissim etiam sequitur: Si peccatum originale, seu illa corruptio est tantum accidens, non ipsam substantiam hominis corruptam, et Deo inimicam esse factam, sed tantum accidentia quaedam in homine: vel solum debilitatum aliquantulum esse hominem, aut etiam illi tantum

ipsum opificem, utpote imago ipsius. Sic non propterea est olla, quia adhuc ali quid habet testae, et aliquam speciem ollae, et aliquid crassius iniectum, ut sal aut cepas, continere potest: quandoquidem praecipuam vim ac functionem non amplius habet, nec praestare potest. Aromata et medicamina, quae prorsus omnem nativam vim amiserunt, sive vetustate sive alia quacunque corruptione, ut si submersa sint, etc. non amplius sunt aromata aut medicamina: sed tantum lignum aut lutum. Sal non saliens, non amplius est vere sal: sed harena, aut aliud quid inutile et

continere potest: quandoquidem praecipuam vim ac functionem non amplius habet, nec praestare potest. Aromata et medicamina, quae prorsus omnem nativam vim amiserunt, sive vetustate sive alia quacunque corruptione, ut si submersa sint, etc. non amplius sunt aromata aut medicamina: sed tantum lignum aut lutum. Sal non saliens, non amplius est vere sal: sed harena, aut aliud quid inutile et abiiciendum. Philippus et Victorinus, aliique saepe vocaverunt corruptum hominem ἐρείπια, rudera, ruinasque prioris

versionesque semper aliquid incommodi afferre? Quis dubitat, spiritum S. multo aptius et certius sua sensa verbis a se delectis in sacris Literis exprimere potuisse, quam ullus mortalium, sua humana industria, postea in convertendis eius monumentis? Quid dicerent Medici, si iuberentur tantum secundum versiones, praesertim infelices, de suis dubiis ac controversiis sentire ac pronunciare, neglectis fontibus Graecis? Quid Iurisprudentes, si quis vel summus Imperator eis aliquam Germanicam Iuris versionem pro originali textu obtrudere conaretur? Quid iste ipse

Bibliographia locorum inventorum

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report