Your search found 862 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-862:

in homines Iadre est inserta, quod ex animaduersione et tanto infortunio, iudicio permittente diuino, videtur deficere. Rursum murmurat ganeo populus et pariter cum illo multi generosi conciues suscipiunt maiores alas, cum nullum famis medicamentum nisi comessatio arbitratur. Ingens, cuius non extitit in primordio ipsius vrbis edificatione similis, egestas, nam vnica libra nefrendium argenteis tribus venumdabatur. Arietum intesticulatorum copia haberi non poterat pro vno nec pro infinito obolo. Taurorum et vitulorum libra

1.86.1  Cum tibi mas paritur, laetus convivia ponis,
1.86.2  Femina si fuerit nata, perire iubes.
1.86.3  Rulle, puerperio tua iam Faustina propinquat,
1.86.4  Tempus et a medico poscere mandragoras.
1.86.5  Lesbia iam pariter, pariter Lucina vocatur,
1.86.6  At tibi sollicito pendula vota tremunt.
1.86.7  En! parit, et vulva, primum caput exit,

175. DE EODEM
1.175.1  Nec mercatori, nec nunc ego bella gerenti,
1.175.2  Nec nautae invideo, nec, Macer, agricolae,
1.175.3   Nec medico, nec causidico, nec, crede, poetae,
1.175.4  Coponi multum sed, Macer, invideo. 176. DE EODEM
1.176.1  Utere, copo, tuo, nunc

oculis centum Argos custodire nequivit:
1.235.2  Quomodo erit custos nunc tibi, Roma, Cyclops? 236. IN URBEM ROMAM
1.236.1  Roma diu medicis male sana immitibus usa est,
1.236.2  E medicis diram decidit in phrenesim,
1.236.3  E phrenesi rigidum in montem delata, verendum est,
1.236.4  Ne rigido e monte

erit custos nunc tibi, Roma, Cyclops? 236. IN URBEM ROMAM
1.236.1  Roma diu medicis male sana immitibus usa est,
1.236.2  E medicis diram decidit in phrenesim,
1.236.3  E phrenesi rigidum in montem delata, verendum est,
1.236.4  Ne rigido e monte praecipitata ruat.

poetae,
1.316.4  Cogunt et muscas fulmina ferre Iovi. 317. EPITAPHIUM IN BARTHOLOMAEUM MONTAGNAM PHYSICUM
1.317.1  Qui fueras medicae doctor celeberrimus artis,
1.317.2  Hoc situs in tumulo, Bartholomaee, iaces.
1.317.3   Credo te Stygias, mundo invidisse, sorores,
1.317.4  Miratas raros Tartara ad ima

2.46.6  Exemplo, Antoni, mittere disce, meo. 408. AD GALEOTTUM
2.47.1  Et poma, et crudas, sumam securior, uvas:
2.47.2  Qui medicum mittis, tu Galeotte, facis. 409. EPITAPHIUM CHRISTOPHORI GALLI, MEDICI
2.48.1  Nomine Christophorus fuerat, cognomine Gallus,

2.47.1  Et poma, et crudas, sumam securior, uvas:
2.47.2  Qui medicum mittis, tu Galeotte, facis. 409. EPITAPHIUM CHRISTOPHORI GALLI, MEDICI
2.48.1  Nomine Christophorus fuerat, cognomine Gallus,
2.48.2  Cuius in hoc tumulo condita membra iacent.
2.48.3  Heu quantum distat natali a sede sepulcrum!

2.48.2  Cuius in hoc tumulo condita membra iacent.
2.48.3  Heu quantum distat natali a sede sepulcrum!
2.48.4  Pannonia extinxit, Brixia progenuit.
2.48.5   Saepe colos medica fatales arte morantem;
2.48.6  Tres indignatae praeripuere Deae. 410. IN CRISPUM
2.49.1  Nil danti tibi, Crispe, quod nihil

Quam simul aspexit toto circum orbe volutam,
2.52.4  Prosiliens stratis currere coepit anus.
2.52.5  Nec deinceps ullos sensit curata dolores,
2.52.6  Contulit et casus quod medicina negat.
2.52.7  Seu timor id fecit, seu tactos forsan in artus,
2.52.8  Paeonia arcanam bestia misit opem.
2.52.9  Heu! sua quam meritis redduntur praemia raro,

3.2.24  Quantula erant, vidi grata suisque tamen.
3.2.25  Verum quae tandem meritorum summa tuorum
3.2.26  Erga me fuerint, commemorare iuvat:
3.2.27  Optavi medicas perdiscere saepius artes,
3.2.28  Quae multum ante omnes utilitatis habent,
3.2.29  Opto, sed est nostris paupertas invida votis,
3.2.30  Et nullo tenuis asse crumena

donabere templis,
3.7.70  Coelestem augebis, Diva novella, chorum. 8. THRENOS IN RACACINUM CUBICULARIUM
3.8.1  Currite; festinet medicus, quid, inepte, moraris
3.8.2  Tonsor? equo citius quam pedes ire potes.
3.8.3  Currite; forsan adhuc dabitur reperire calentem;
3.8.4  Forsan adhuc misero flatus in ore

Seu quondam aequoreis, fluitantem Delon, in undis,
3.10.6  Aurea seu magni tecta Tonantis habes;
3.10.7   Huc ades intonsis, Paean formose, capillis,
3.10.8  Huc ades o medicae, Phoebe repertor, opis!
3.10.9  Te coluisse mihi teneris, rogo, prosit, ab annis,
3.10.10  Atque Sabaea tuis, tura dedisse, focis.
3.10.11   Scilicet auxilium Iuno

mea vitalis spiritus ossa reget.
3.20.39  Nec plus Castalias, quam te, venerabimur undas,
3.20.40  Musarum et nobis Numinis instar eris.
3.20.41  Sed tamen in fessas unde haec medicina, medullas,
3.20.42  Omnia quae nostis, dicite, quaeso, Deae.
3.20.43  Evander ternis Herilum spoliaverat armis,
3.20.44  Crudeles genetrix invocat orba Deos.

sed nostro generi interlunia semper
4.6.102  Sunt tua, tunc Lachesis ferrea fila metit.
4.6.103  Aut saltem occuleris nunquam, quin durius aeger
4.6.104  Langueat, et medicus fidat in arte minus.
4.6.105  Quid? quod diversos perhibent te sumere vultus?
4.6.106  Fallor, an idcirco trina figura tua est?
4.6.107  Nunc Styga Persephone

4.8.13  Quippe cibos rami praebebant, pocula rivi,
4.8.14  Antra casas, mollem, gramina laeta, torum.
4.8.15  Nulli tum arcanas radicum noscere vires,
4.8.16  Herbarum aut medicas vellere cura comas.
4.8.17  Nec cuiquam studium varios contundere succos,
4.8.18  Ulcus et artifici persecuisse manu.
4.8.19  Necdum etiam pressae redolenti merce

Tragurio Johannes Sobote clarissimo Patricio P. M. S. P. D. Perpetuis occupationibus factum est, quod hisce diebus nihil ad te scripserim, praecipue gravi aegritudine uxoris, de cujus salute medici desperaverant, dei beneficio ab inferis revocata est. Nobis nunciatum est, honestissimum virum Petrum Cyri pretorem designatum, metu forte pestiferi morbi perterritum, nolle ad suam preturam venire. Scito urbem istam dei benignitate

quod quanto diligentius morem gesseris, tanto tibi erit utilius. De Magistro Bartholomaeo, quamvis ego non sim bonus Astrologus, tamen ita iudico, quod ille homo nescit fortuna uti. Nos hactenus, Deo iuvante, satis feliciter viximus sine Horoscopis et Genethliacis; spero vivemus et in futurum. Medici tamen et tonsoris adhuc volo memineris. Peregrinationem istam tuam Hispaniensem seu Britannicam, tunc magis laudabo, cum te salvum et locupletem revertisse audiero. Non timeo equidem tibi Scyllam et Charybdim, Cyclopas et Laestrygonas; cave de Solis mensa et Lothophagorum succis ne quid

electos suos, alios summam pati sinit inopiam, alios liberis orbari, alios infecundos et sine prole esse, multos aduersa iugiter ualetudine laborare, non nullos diuturnis carceribus coartari, istos indefessis affligi persecutionibus, illos tyrannorum uaria tormenta pati. Nouit enim apprime medicus noster optimus quae cui ad morbum sint, quae autem ad salutem, ac pro uariis laboribus uarias adhibere medelas. Π nouit medicus optimus not. lector A2 in marg. Mauult quippe dilectos suos modicum hic contristari, contristari]

non nullos diuturnis carceribus coartari, istos indefessis affligi persecutionibus, illos tyrannorum uaria tormenta pati. Nouit enim apprime medicus noster optimus quae cui ad morbum sint, quae autem ad salutem, ac pro uariis laboribus uarias adhibere medelas. Π nouit medicus optimus not. lector A2 in marg. Mauult quippe dilectos suos modicum hic contristari, contristari] correxi ex constritari quam propter momentaneam laetitiam aut prosperitatem sempiterna amittere gaudia. Sic Petrus cito pro reparanda Petronellae

quam propter momentaneam laetitiam aut prosperitatem sempiterna amittere gaudia. Sic Petrus cito pro reparanda Petronellae sanitate intercedenti respondisse fertur: Sic ei expedit; Π Petrus respondisse fertur not. lector A2 in marg. etenim uerebatur scitus medici nostri discipulus, ne prospera corporis ualetudo uanam pulchritudinem ad lasciuiam induceret et pro temporali toro aeterna perderet connubia; solent plerumque rerum successus ad interitum esse et multi tribulationibus ad caelos euecti sunt. Propterea

consolandi ex ordine digessimus illius ope adiuti, qui solus est cunctorum miserorum optimus consolator. Qua in re, quando curandorum animorum artem professi sumus, nobis ueluti corporum medicis faciendum statui generales quasdam ac praecipuas medendi rationes tradere, particulares uero et quae sedulo accidere possunt prudentiae medici relinquere, praesertim cum ipsae ex traditis principiis per se facile percipi

Qua in re, quando curandorum animorum artem professi sumus, nobis ueluti corporum medicis faciendum statui generales quasdam ac praecipuas medendi rationes tradere, particulares uero et quae sedulo accidere possunt prudentiae medici relinquere, praesertim cum ipsae ex traditis principiis per se facile percipi poterunt. Liber I

Anxietas animi, quae mihi semper adest. Proinde tali morbo laborantibus suadent medici somnum, uinum, balnea calida ceteraque eiusmodi quae humectare irrigareque corpus iuuant ac natiuum confirmant calorem. Quorum

I 5 Quae propria sunt antidota harum aegritudinum singularium Hoc loco non alienum puto singulis his generibus propria assignare antidota ne, si ea inter aliam medicinarum turbam coniciamus, difficultatem lectori praebeamus, si quando cognoscere uoluerit quod praecipue pharmacum cui morbo sit idoneum. Ab his ergo, quos proxime nominauimus, exordium sumamus.

lugentem censent admonendum conditionis humanae prudentisque esse officium uniuersas, prius quam accidant, praemeditasse calamitates seque ita comparasse ut nihil eum inparatum offendat. At Cicero haec omnia consolationis medicamina complexus est, et recte quidem. Neque enim omnes similiter mouentur, uerum alius alio et unus quidem grauius quam alter, neque satis exploratum habes quid cui magis conducat; ideo tentanda sunt singula etiam si sint parua uel tenuia,

Tu tantum numero pugna, praeceptaque in unum Contrahe; de multis grandis aceruus erit. Quam ob rem huius aegritudinis curatori perinde atque prudenti medico faciendum est, qui non bene cognitum morbum uario pharmaco uel cataplasmate tentat diuersisque medelis experitur nec eorum, quae conducere putat, intentatum quicquam relinquit. Nititurque praecipue scitus medicus morbum tollere funditus,

curatori perinde atque prudenti medico faciendum est, qui non bene cognitum morbum uario pharmaco uel cataplasmate tentat diuersisque medelis experitur nec eorum, quae conducere putat, intentatum quicquam relinquit. Nititurque praecipue scitus medicus morbum tollere funditus, aut, si id nequit, dolorem sedare laborat, aut saltem minuere, et si neque id datur, comprimere eum curat, ne in amplius manans sana membra ualeat uitiare. Diuertere quoque minus noxiis itineribus conatur.

aut, si id nequit, dolorem sedare laborat, aut saltem minuere, et si neque id datur, comprimere eum curat, ne in amplius manans sana membra ualeat uitiare. Diuertere quoque minus noxiis itineribus conatur. His rationibus omnis medicorum ars procedit, quarum et medico animae nulla prorsus omittenda est. Verum dices: quo pacto istas consequar? Facile, inquam, si ad radicem causamque angoris oculum intendas, quam in principio huius operis explicauimus,

sedare laborat, aut saltem minuere, et si neque id datur, comprimere eum curat, ne in amplius manans sana membra ualeat uitiare. Diuertere quoque minus noxiis itineribus conatur. His rationibus omnis medicorum ars procedit, quarum et medico animae nulla prorsus omittenda est. Verum dices: quo pacto istas consequar? Facile, inquam, si ad radicem causamque angoris oculum intendas, quam in principio huius operis explicauimus, ubi diximus radicem originemque

II 2 De tempore consolandi Haec uero cuncta quo pacto sigillatim fieri queant, dicere incipiemus, si prius hoc unum consolatorem praemonebimus: in consolando curet more optimorum medicorum temporis habere rationem ac primum iuxta illius poetae sapientissimum consilium, si dabitur facultas, uenienti occurrat morbo: Sero nam medicina paratur Cum mala per longas inualuere moras.

si prius hoc unum consolatorem praemonebimus: in consolando curet more optimorum medicorum temporis habere rationem ac primum iuxta illius poetae sapientissimum consilium, si dabitur facultas, uenienti occurrat morbo: Sero nam medicina paratur Cum mala per longas inualuere moras. Deinde, si antecapere non est concessum, saltem tempestiuam adhibeat medicinam, ut Prometheum illum

Sero nam medicina paratur Cum mala per longas inualuere moras. Deinde, si antecapere non est concessum, saltem tempestiuam adhibeat medicinam, ut Prometheum illum Aeschyli monuisse Cicero scribit, cui cum dictum esset: "Atqui, Prometheu, te haec tenere existimo mederi posse ratione iracundiae," respondit: Siquidem qui

ut Prometheum illum Aeschyli monuisse Cicero scribit, cui cum dictum esset: "Atqui, Prometheu, te haec tenere existimo mederi posse ratione iracundiae," respondit: Siquidem qui tempestiuam medicinam admouens Non aggrauescens uulnus illidat manus. – etenim quid aliud faciet sero ueniens medicus et sanitatem desperans quam plangere aut collidere

respondit: Siquidem qui tempestiuam medicinam admouens Non aggrauescens uulnus illidat manus. – etenim quid aliud faciet sero ueniens medicus et sanitatem desperans quam plangere aut collidere manus? In quibusdam tamen languoribus, sicut in apostemate, mora et quidem utilis est, non

sicut in apostemate, mora et quidem utilis est, non modo non periculosa; unde in talibus necesse est tempus maturationis praestolari, ne crudis ulceribus nondum conuenientia medicamenta frustra apponas. Quo consilio Cicero in consolando Ligario aptissime est usus: Etsi tali tuo tempore me aut consolandi aut iuuandi tui causa scribere ad te aliquid pro amicitia nostra oportebat, tamen adhuc id non

Quis matrem nisi mentis inops in funere nati Flere uetet? Non hoc illa monenda loco est; Cum dederit lacrimas animumque impleuerit aegrum Ille dolor uerbis emoderandus erit. Temporibus medicina ualet, data tempore prosunt Et data non apto tempore uina nocent. Quin etiam accendis uitia irritasque uetando Temporibus si non aggrediare suis.

non minime decurrerint, si ipsi illas repressimus. Nec sicci sint oculi amisso amico nec fluant: lacrimandum est, non plorandum." Sed postquam aliis plurimis medicaminibus fomentisque egregiis, quae in illa epistula adhibuit, uisus est sibi dolorem eius potuisse temperare, quam docte hanc indulgentiam comprimere et angorem omnem conatus sit auferre, uideamus: "Cogitemus ergo", inquit, "Lucilii

ad sanius redeunt consilium. Ex quo datur intelligi, si qua manifesta necessitatis ratio aliud non postularet, securiorem salubrioremque uiam consolandi fore si leniores medelae praemittantur. Sic et sciti medici omnes, si non extremo discrimine aegroti ab ordine auocentur, semper ante pharmacum potiunculis leuioribus morbum mitiorem reddere consueuerant. Nam et natura excolit prius corpora ac praeparat quam ea formam induat uel superuestiat.

induat uel superuestiat. Nos tamen postquam, quae de tempore et modo aggrediendae curationis admonenda erant, praemisimus, iuxta institutum ordinem a radicali aegritudinis medicina dicere incipiemus. II 4 Aegritudo quibus medicaminibus funditus tollitur Primum igitur consolatori, postquam satis indicauit se esse amicum, si ita res tulerit

de tempore et modo aggrediendae curationis admonenda erant, praemisimus, iuxta institutum ordinem a radicali aegritudinis medicina dicere incipiemus. II 4 Aegritudo quibus medicaminibus funditus tollitur Primum igitur consolatori, postquam satis indicauit se esse amicum, si ita res tulerit ut beniuolentia nostra fit obscurior, illa praecipue cura adhibenda est, ut haec, quibus amicus urgetur

magister, qui incutit flagra, aliter existimat. Et uitis inuita forsan falcem patitur truncarique membra molestius fert: tamen hoc et fecundior redditur et diuturniore uita donatur. Infirmus qui fidit medico et a quo pristinam ualitudinem expectat, nullas amariores potiones, nullas incisiones, nulla cauteria, nullam omnino acerbitatem quam a medico patitur malam esse putat neque ob hanc aliquem concipit maerorem; idem et tu, si de Deo

molestius fert: tamen hoc et fecundior redditur et diuturniore uita donatur. Infirmus qui fidit medico et a quo pristinam ualitudinem expectat, nullas amariores potiones, nullas incisiones, nulla cauteria, nullam omnino acerbitatem quam a medico patitur malam esse putat neque ob hanc aliquem concipit maerorem; idem et tu, si de Deo existimabis ut merito et de uero omnium patre et Domino debes, comperies liquido nihil tibi mali euenisse posseue euenire. Hinc merito ab ipso in

baptizatos, quibus certe nihil est innocentius, aliquando sic uexant ut in eis maxime Deo ita sinente monstratur huius uitae flenda calamitas et alterius desideranda felicitas. Iam uero de ipso corpore tot existunt morborum mala ut nec libris medicorum cuncta comprehensa sint, in quorum pluribus ac paene omnibus ipsa etiam argumenta et medicamenta tormenta sunt, ut homines a malis poenarum eruantur auxilio. Nonne ad hoc producit sitientes homines ardor immanis ut urinam quoque

sinente monstratur huius uitae flenda calamitas et alterius desideranda felicitas. Iam uero de ipso corpore tot existunt morborum mala ut nec libris medicorum cuncta comprehensa sint, in quorum pluribus ac paene omnibus ipsa etiam argumenta et medicamenta tormenta sunt, ut homines a malis poenarum eruantur auxilio. Nonne ad hoc producit sitientes homines ardor immanis ut urinam quoque humanam uel etiam suam biberent, nonne ad hoc fames ut a carnibus hominum se abstinere non possent,

magister, qui incutit flagra, aliter existimat. Et uitis inuita forsan falcem patitur truncarique membra molestius fert: tamen hoc et fecundior redditur et diuturniore uita donatur. Infirmus qui fidit medico et a quo pristinam ualitudinem expectat, nullas amariores potiones, nullas incisiones, nulla cauteria, nullam omnino acerbitatem quam a medico patitur malam esse putat neque ob hanc aliquem concipit maerorem; idem et tu, si de Deo

molestius fert: tamen hoc et fecundior redditur et diuturniore uita donatur. Infirmus qui fidit medico et a quo pristinam ualitudinem expectat, nullas amariores potiones, nullas incisiones, nulla cauteria, nullam omnino acerbitatem quam a medico patitur malam esse putat neque ob hanc aliquem concipit maerorem; idem et tu, si de Deo existimabis ut merito et de uero omnium patre et Domino debes, comperies liquido nihil tibi mali euenisse posseue euenire. Hinc merito ab ipso in

magister, qui incutit flagra, aliter existimat. Et uitis inuita forsan falcem patitur truncarique membra molestius fert: tamen hoc et fecundior redditur et diuturniore uita donatur. Infirmus qui fidit medico et a quo pristinam ualitudinem expectat, nullas amariores potiones, nullas incisiones, nulla cauteria, nullam omnino acerbitatem quam a medico patitur malam esse putat neque ob hanc aliquem concipit maerorem; idem et tu, si de Deo

molestius fert: tamen hoc et fecundior redditur et diuturniore uita donatur. Infirmus qui fidit medico et a quo pristinam ualitudinem expectat, nullas amariores potiones, nullas incisiones, nulla cauteria, nullam omnino acerbitatem quam a medico patitur malam esse putat neque ob hanc aliquem concipit maerorem; idem et tu, si de Deo existimabis ut merito et de uero omnium patre et Domino debes, comperies liquido nihil tibi mali euenisse posseue euenire. Hinc merito ab ipso in

baptizatos, quibus certe nihil est innocentius, aliquando sic uexant ut in eis maxime Deo ita sinente monstratur huius uitae flenda calamitas et alterius desideranda felicitas. Iam uero de ipso corpore tot existunt morborum mala ut nec libris medicorum cuncta comprehensa sint, in quorum pluribus ac paene omnibus ipsa etiam argumenta et medicamenta tormenta sunt, ut homines a malis poenarum eruantur auxilio. Nonne ad hoc producit sitientes homines ardor immanis ut urinam quoque

sinente monstratur huius uitae flenda calamitas et alterius desideranda felicitas. Iam uero de ipso corpore tot existunt morborum mala ut nec libris medicorum cuncta comprehensa sint, in quorum pluribus ac paene omnibus ipsa etiam argumenta et medicamenta tormenta sunt, ut homines a malis poenarum eruantur auxilio. Nonne ad hoc producit sitientes homines ardor immanis ut urinam quoque humanam uel etiam suam biberent, nonne ad hoc fames ut a carnibus hominum se abstinere non possent,

baptizatos, quibus certe nihil est innocentius, aliquando sic uexant ut in eis maxime Deo ita sinente monstratur huius uitae flenda calamitas et alterius desideranda felicitas. Iam uero de ipso corpore tot existunt morborum mala ut nec libris medicorum cuncta comprehensa sint, in quorum pluribus ac paene omnibus ipsa etiam argumenta et medicamenta tormenta sunt, ut homines a malis poenarum eruantur auxilio. Nonne ad hoc producit sitientes homines ardor immanis ut urinam quoque

sinente monstratur huius uitae flenda calamitas et alterius desideranda felicitas. Iam uero de ipso corpore tot existunt morborum mala ut nec libris medicorum cuncta comprehensa sint, in quorum pluribus ac paene omnibus ipsa etiam argumenta et medicamenta tormenta sunt, ut homines a malis poenarum eruantur auxilio. Nonne ad hoc producit sitientes homines ardor immanis ut urinam quoque humanam uel etiam suam biberent, nonne ad hoc fames ut a carnibus hominum se abstinere non possent,

Iam actum est; restitui res nequit. Pone inanes lacrimas", aut "Siquid lacrimis recuperari restaurariue potest, multi praesto erunt qui te maxima earum copia iuuabunt". Hac ratione comicus Graecus usus est cum inquit: Si malorum medicamentum lacrimae essent semperque flens a labore quiesceret, aurum pro lacrimis penderemus; nunc uero molestiae has nec respiciunt nec intendunt, here, sed siue fleas siue non, eandem tamen ingrediuntur uiam.

ab omnibus nobilibus poetis aliisque scriptoribus totiens celebratum atque per excellentiam pretiosis sepulchris Mausoli nomen inclutum. Apud Aegyptios uero maiores eorum omnes, qui clari praecipue uiri fuerunt, uariis medicamentis ita condiuntur ut eorum corpora flagrantia perseuerent; hos in priuato cubiculo ex ordine disponunt et quot diebus inuisunt quorum memoriam uenerantur exemplisque eorum ad uirtutem succenduntur

non ea presidia praestare quibus homo munitus omnia fortunae tela constanti animo ualeret excipere; nam id alterius est negotii alteriusque considerationis. Non hoc ergo in hoc opere curamus, uerum illud dumtaxat, quo consolatorem illis medicamentis instruamus, quibus aegroti uulnera ab infestis fortunae telis illata ualeat consolidare ac sanare et morbo, qui ex his uulneribus nascitur, congruas adhibere medelas. Eas ergo, quae ad comprimendum maerorem ualent, aptiores ex aliis

opem saepius egregiam nauauerit, sibi ipsi illam non deneget. Quo pacto Seruius Sulpicius Tullium compellat: noli te obliuisci Ciceronem esse et eum qui aliis consueueris praecipere et dare consilium neque imiteris malos medicos, qui in alienis morbis profitentur se tenere medicinae scientiam, ipsi se curare non possunt; sed potius, quae tute praecipere soles, tute tibi subice atque apud animum propone.

deneget. Quo pacto Seruius Sulpicius Tullium compellat: noli te obliuisci Ciceronem esse et eum qui aliis consueueris praecipere et dare consilium neque imiteris malos medicos, qui in alienis morbis profitentur se tenere medicinae scientiam, ipsi se curare non possunt; sed potius, quae tute praecipere soles, tute tibi subice atque apud animum propone. Ex hoc eodem loco et ipse Cicero Brutum de

consilio prudentiaque debemus; etenim si nulla fuit umquam liberis amissis tam imbecillo mulier animo, quae non aliquando lugendi modum fecerit, certe nos, quod est dies allatura, id consilio anteferre debemus, neque expectare temporis medicinam quam repraesentare ratione possumus. Hoc ipsum attigit et Seneca Lucilium de morte filiae consolando: finem dolendi etiam qui consilio non fecerat, tempore

autem, quoniam a uoluntate proficiscitur, magis in illis locum habet quae uoluntati obnoxia sunt, quam quae necessitati. Itaque rectius ex ratione uirtutum animo mederi poteris quam corpori et ex unaquaque uirtute propriam adhibere medicinam; quas tute, si parum aduigilaueris, poteris recte distinguere ac ex singulis uirtutibus singulos trahere locos. IV 5 Quartus locus a metu Enimuero praeter hos

Nemo quippe moleste fert sibi quippiam ab eo auferri quem amplius quam se adamauit. Vnde et inter ueros amicos in prouerbium uenit: 'Amico de manu amici etiam uenenum dulce est'. Quod dictum Alexandrum retulisse ferunt Philippo medico potionem offerenti qua hilari uultu suscepta et epistula, qua medicus a Parmenone proditionis insimulabatur, ab rege medico tradita his uerbis: "Accipe, Philippe, epistulam, quam ueri nuntiam esse non credo; quae etiam si uera

quam se adamauit. Vnde et inter ueros amicos in prouerbium uenit: 'Amico de manu amici etiam uenenum dulce est'. Quod dictum Alexandrum retulisse ferunt Philippo medico potionem offerenti qua hilari uultu suscepta et epistula, qua medicus a Parmenone proditionis insimulabatur, ab rege medico tradita his uerbis: "Accipe, Philippe, epistulam, quam ueri nuntiam esse non credo; quae etiam si uera afferret, et mors mihi de manu tua, dulcis amice, suauis est."

in prouerbium uenit: 'Amico de manu amici etiam uenenum dulce est'. Quod dictum Alexandrum retulisse ferunt Philippo medico potionem offerenti qua hilari uultu suscepta et epistula, qua medicus a Parmenone proditionis insimulabatur, ab rege medico tradita his uerbis: "Accipe, Philippe, epistulam, quam ueri nuntiam esse non credo; quae etiam si uera afferret, et mors mihi de manu tua, dulcis amice, suauis est."

philosophia hoc efficit, medetur animis, inanes sollicitudines detrahit, cupiditatibus liberat, pellit timores, ueraque cultura animi est quae extrahit uitia radicitus et praeparat animos ad satus accipiendos. Est profecto animi medicina, philosophia, cuius auxilium non ut in corporis morbis petendum est foris. Hinc et Seruium maerore leuare cupiens ad hanc inuitat ita scribens:

sola doloribus inuenitur ancilla. Nam si dormientes dicimus, dormientes utique credere debemus et non mortuos ac requiescentes in terris fideliter secundum uocem Domini. 'Omnis', inquit, 'qui credit in me, licet moriatur, uiuet.' Si tibi medicus hoc promitteret quisquam, nullam sine dubio promissioni eius negare poteris omnino laetitiam. Nunc quia Christus fabricator et restitutor promittit, non timeas eam plangere.

II.2.6 post uerum delevit decernere | cernere addidit II.2.7 Ov. rem. 119-134, ubi 121 descendere; 123 artem; 132 Temporis ars medicina fere est pro Temporibus... ualet; 133 accendas... inritesque II.3.1 medelis pro unguentis ] medicaminibus pro unguentis V1 | illud tollere transposuit |

rem. 119-134, ubi 121 descendere; 123 artem; 132 Temporis ars medicina fere est pro Temporibus... ualet; 133 accendas... inritesque II.3.1 medelis pro unguentis ] medicaminibus pro unguentis V1 | illud tollere transposuit | laborabis pro quoad poteris elaborabis II.3.2 ceterum ut pro uerum quo | post admonuit delevit ita

seruandae fidei gratia reginae praestiterant, scelestum consilium archiepiscopi approbant, Andream Cornarium, uirum innocentissimum, morti destinant, et ad occupandum regnum per tyrannidem coniurant. Sequenti itaque nocte, dato signo, omnes ad arma concurrunt. Primum reginae medicum cum quodam ciue, Polinzapa nomine, reginae fidos atque intimos, qui metu perterriti in cubiculum ad reginam confugerant, inter manus ipsius reginae trucidant, deinde ad inquirendum Andream tendunt. At ille, audita caede medici, ad arcem confugerat, ac a praefecto

omnes ad arma concurrunt. Primum reginae medicum cum quodam ciue, Polinzapa nomine, reginae fidos atque intimos, qui metu perterriti in cubiculum ad reginam confugerant, inter manus ipsius reginae trucidant, deinde ad inquirendum Andream tendunt. At ille, audita caede medici, ad arcem confugerat, ac a praefecto arcis exclusus inter duos muros arcis delituerat. Quem quidam Nicolaus, Epirota genere, uir omnibus probris obnoxius, coniuratis prodidit, qui ad locum uenientes, data fide, Andream euocant. Tum satellites

in dies crescebat, et iam audierat Lodouicum Bembum legatum Catari diem suum obiisse, Triadanum quoque Grittum, successorem suum, graui morbo oppressum proximum morti esse, multos praeterea ex praefectis triremium naturae concessisse. Eadem sibi metuens, ad medicos Rhagusium concessit, relicto ibi Stephano Malipetro legato, etiam non satis ualido, qui imperatori affirmat nunquam a Boliana se recessurum, etiam si certa mors sibi instaret, nisi prius hostis obsidionem Scodrae solueret.

publicis et priuatis operibus, magnifice extructa est. Habet et naualia ac portum catena clausum. Ciues etiam in diuersis prouinciis mercaturam exercentes caeteros Dalmatas opibus superant. Hic imperator, aduocatis medicis, potionibus ac medicamentis sanitatem procurat. Ciues etiam ipsi, tanquam in aliquem praesentem deum ac uindicem christianae rei publicae certantes, in imperatorem officiosi sunt. Nam fama rerum gestarum imperatoris Mocenici omnia impleuerat. Bassa, cum aduertisset

operibus, magnifice extructa est. Habet et naualia ac portum catena clausum. Ciues etiam in diuersis prouinciis mercaturam exercentes caeteros Dalmatas opibus superant. Hic imperator, aduocatis medicis, potionibus ac medicamentis sanitatem procurat. Ciues etiam ipsi, tanquam in aliquem praesentem deum ac uindicem christianae rei publicae certantes, in imperatorem officiosi sunt. Nam fama rerum gestarum imperatoris Mocenici omnia impleuerat. Bassa, cum aduertisset expugnatione

ulti occumbere. Itaque soluta obsidione omnes ad fluuium ruunt, desiderataque multis diebus aqua se satiant. Hic multi aqua repleti stupidi rigentibus membris statim mortui conciderunt. Imperator audito hostis discessu, cum neque medici neque medicamenta Rhagusina aliquid eum iuuarent, graui ualitudine oppressus Venetias se contulit. Nec post multos dies Triadanus nouus imperator Catari moritur. Stephanus Malipetrus, Mocenici legatus, cum hostis

Itaque soluta obsidione omnes ad fluuium ruunt, desiderataque multis diebus aqua se satiant. Hic multi aqua repleti stupidi rigentibus membris statim mortui conciderunt. Imperator audito hostis discessu, cum neque medici neque medicamenta Rhagusina aliquid eum iuuarent, graui ualitudine oppressus Venetias se contulit. Nec post multos dies Triadanus nouus imperator Catari moritur. Stephanus Malipetrus, Mocenici legatus, cum hostis suo discessu secura

Autor:
Munera pacis
Da; uitas nisi des, oppida, crede, dabis. De Leone X. Pontifice Maximo Florentino de Medicum familia
Ipse Deus Medicem clarum pietate fideque
Ecclesię iussit totius esse caput
Atque uolens illi dare congrua nomina dixit:
»Tu decimus posthac, tu Leo dictus

Munera pacis
Da; uitas nisi des, oppida, crede, dabis. De Leone X. Pontifice Maximo Florentino de Medicum familia
Ipse Deus Medicem clarum pietate fideque
Ecclesię iussit totius esse caput
Atque uolens illi dare congrua nomina dixit:
»Tu decimus posthac, tu Leo dictus eris!
Iste etenim numerus

dixit:
»Tu decimus posthac, tu Leo dictus eris!
Iste etenim numerus numero est perfectior omni 5
Nobiliorque feris omnibus ista fera.«
Gaude igitur, Medices, tibi conuenit ampla potestas:
Conuenit et meritis nomen utrumque tuis. In Medicem Leonem X. Pontificem Maximum
Ducere securas ad pascua lęta capellas

Nobiliorque feris omnibus ista fera.«
Gaude igitur, Medices, tibi conuenit ampla potestas:
Conuenit et meritis nomen utrumque tuis. In Medicem Leonem X. Pontificem Maximum
Ducere securas ad pascua lęta capellas
Pastoris cura est officiumque pii;
Desertoris opes pecudes et ouilia tota
Tradere raptori dilanianda lupo.

officiumque pii;
Desertoris opes pecudes et ouilia tota
Tradere raptori dilanianda lupo.
5  Tale nefas Latiis admisit Iulius oris
Dissidio perdens oppida, cęde ciues.
Successit Medicę Leo proles inclyta gentis
Dum petitur tantis apta medela malis.
Conueniunt placidi stirpis cum nomine mores
10  Et mens non belli, sed studiosa togę.
Ergo Italo Mauors quę uulnera contulit orbi

Dum petitur tantis apta medela malis.
Conueniunt placidi stirpis cum nomine mores
10  Et mens non belli, sed studiosa togę.
Ergo Italo Mauors quę uulnera contulit orbi
Sanabit Medici cura benigna patris. Pro sanctissimo patre Leone X. Pontifice Maximo oratio
Pontifici da, Christe, tuo quę posco Leoni:
Apta illi et populis commoda posco

diique hominesque colunt. Ad Clementem VII. Pontificem Maximum
Pontifices magnos modico discrimine binos
Ex una excitos uidimus esse domo.
Vna domus Medicum tanto lętatur honore
Prima Fluentinos inter habenda uiros.
Est et in hoc Medicum nobis uenerabile nomen 5
Quod bello oppressis omina lęta dedit,
Scilicet ut Medices pręstet medicamina plagis

Maximum
Pontifices magnos modico discrimine binos
Ex una excitos uidimus esse domo.
Vna domus Medicum tanto lętatur honore
Prima Fluentinos inter habenda uiros.
Est et in hoc Medicum nobis uenerabile nomen 5
Quod bello oppressis omina lęta dedit,
Scilicet ut Medices pręstet medicamina plagis
Quas infert nobis perfida barbaries.
At nisi succurrat regum uis tota piorum

domo.
Vna domus Medicum tanto lętatur honore
Prima Fluentinos inter habenda uiros.
Est et in hoc Medicum nobis uenerabile nomen 5
Quod bello oppressis omina lęta dedit,
Scilicet ut Medices pręstet medicamina plagis
Quas infert nobis perfida barbaries.
At nisi succurrat regum uis tota piorum
Nequaquam Medicum gens erit una satis. 10
Hac ratione tamen nobis potes ipse mederi

Vna domus Medicum tanto lętatur honore
Prima Fluentinos inter habenda uiros.
Est et in hoc Medicum nobis uenerabile nomen 5
Quod bello oppressis omina lęta dedit,
Scilicet ut Medices pręstet medicamina plagis
Quas infert nobis perfida barbaries.
At nisi succurrat regum uis tota piorum
Nequaquam Medicum gens erit una satis. 10
Hac ratione tamen nobis potes ipse mederi
Et

nomen 5
Quod bello oppressis omina lęta dedit,
Scilicet ut Medices pręstet medicamina plagis
Quas infert nobis perfida barbaries.
At nisi succurrat regum uis tota piorum
Nequaquam Medicum gens erit una satis. 10
Hac ratione tamen nobis potes ipse mederi
Et tanto, o Medices, obuius ire malo,
Christicolam populum si cogas foedus in unum
Turcarum ut ualidas frangere possit opes.

plagis
Quas infert nobis perfida barbaries.
At nisi succurrat regum uis tota piorum
Nequaquam Medicum gens erit una satis. 10
Hac ratione tamen nobis potes ipse mederi
Et tanto, o Medices, obuius ire malo,
Christicolam populum si cogas foedus in unum
Turcarum ut ualidas frangere possit opes.
15  Hi sunt qui cupiunt cunctos delere fideles
Et uiolare tuo templa dicata Deo.

Georgi, que te tam vehementer vexavit, ut debeo, moleste tuli et dolores tuos meos fuisse putavi non secus ac si eodem igne febrium me ipsum torrere sensissem. Quare non possum non foelicem illam medicinam vocare, que tibi profuit, nec medicum non beatum, qui te tam cito ac probe curavit. Tua enim bona valitudine egomet convalui et tuis antydotis sanatus sum. Sed et Musae, quarum etiam amore

ut debeo, moleste tuli et dolores tuos meos fuisse putavi non secus ac si eodem igne febrium me ipsum torrere sensissem. Quare non possum non foelicem illam medicinam vocare, que tibi profuit, nec medicum non beatum, qui te tam cito ac probe curavit. Tua enim bona valitudine egomet convalui et tuis antydotis sanatus sum. Sed et Musae, quarum etiam amore percussus es et quarum sacra geris, pro tua

Ad Azzonem Phorestum medicum
2.10.1   Docte Phoreste, tuo nato mea Musa puello
2.10.2   Gratatur uotis, carmine, mente, ioco.
2.10.3   Democrito cui nomen

2.10.6   Et uincat uultus, belle Hyacinthe, tuos.
2.10.7   Si cupies patrias sectarier ipse lucernas,
2.10.8   Erudiat medicas doctus Apollo manus.
2.10.9   Mella spirant fauces: si te ciuilibus armis
2.10.10   Ipse dabis, faueant totius ora fori,

Ad Azzonem Phorestum medicum
2.15.1   Nata tibi nuper prestanti corpore, forma,
2.15.2   Dicta sub Emonio Laodamia sono,
2.15.3   Sydere foelici Cumeos

2.21.9   Nanque leuis cura est, poterit quam pellere Clio
2.21.10   Siue tue cantus, pulcher Apollo, lyre
2.21.11   Illa grauis nimium, nulla medicabilis herba,
2.21.12   Carmina quam nunquam pellere corde ualent.
2.21.13   Hec cruciat multos celesti carmine uates

2.21.14   Et proceres magnos ad iuga dura trahit.
2.21.15   Hec lacerat si forte tuum sceuissima pectus,
2.21.16   Nulla tibi poterit, io, medicina dari.
2.21.17   Scribe elegos, quales fertur scripsisse Tibullus
2.21.18   Et quales Naso composuisset amans,

sceuior illa meas.
3.1.11   Hei mihi, tunc mecum clamabam saepe gemendo
3.1.12   Poscoque decoctam saepius eger aquam.
3.1.13   Tangebat medicus uitalem pollice pulsum,
3.1.14   Dicebat medicus: "Flammeus egror inest."
3.1.15   Cernebat croceos uitreo sub uase liquores,

saepe gemendo
3.1.12   Poscoque decoctam saepius eger aquam.
3.1.13   Tangebat medicus uitalem pollice pulsum,
3.1.14   Dicebat medicus: "Flammeus egror inest."
3.1.15   Cernebat croceos uitreo sub uase liquores,
3.1.16   Purgando stomacho ferre iubebat opem.

Matrimonium Miseria, miser Mores Magnanimus, magnanimitas Maledicus Mollis Mulcta Militaris uirtus Militia Medicus Musica, musicus Mors Mendacium, mendax Magister Mutatio rerum Mora Malus Minę Mathematicus

Minę Mathematicus Memoria Maria Virgo Maledictum Mutuum Mensura Mulier Magus Mandatum, mandata Dei Medicina Memoriale
N Nobilitas, nobilis Nauta Natura Natalis Numerus Nouum

Nunquam uirere arborem, ex qua Phyllis se suspenderit 158 . Malum quidem nullum sine aliquo bono 263 .
Ars. Qui excelluere astrologia, grammatica, medicina, geometria, architectura; hydraules, pictor, sculptor, ęrarius, marmorarius 80 . Naturam ipsam imitandam esse, non artificem dixit Eupompus pictor 320 . Casu pictum, quod arte pingi non potuit

qui amare plus non potest etc. 100 . De eligendo et colendo amico 2 . Qui non amico, sed amicicia caruerunt 3 . Hecaton ait: Ego tibi monstrabo amatorium sine medicamento, sine herba, sine ullius ueneficę carmine. Si uis amari, ama. At Thales philosophus dicere solebat: Iucundius esse amicum facere quam habere 4 . Qui causa

bibent 186 . Sacerdotes intraturi atrium interius, uinum non bibent, morticinum et captum a bestia non comedent 194 . Arbor cuius fructus in cibum et folia in medicinam 195 . Proposuit Daniel ne pollueretur de mensa regis. Nutriti leguminibus et potati aqua corpulentiores apparuerunt iis qui uescebantur epulis regiis 106 . Daniel: Diebus trium ebdomadarum panem

in corpore, ratio sciri nequit 197 . LAERTIVS
Consortium. Antistheni probro dabatur aliquando, quod congrederetur malis. "At medici", inquit, "inter infirmos uersantur, neque tamen febricitant" 54 . Diogenes exprobranti sibi, quod loca immunda introiret, "et sol", inquit, "in secessibus abit, neque inquinatur" 59 .

Iudei Gręcos Romanosque, qui Cyrenis erant, ex prouiso aggressi ad CCXX milia hominum trucidant 428 . Comodi sęuitia 433 . Antoninus medicos occidit, qui parum sibi obtemperassent in nece patris maturanda. Frater fratrem obtruncat 436 . Caracallę sęuitia 437 . Antonius per speciem delectus Alexandrinorum iuuentutem eductam a suis

Christi 57 . Hostia sancta sanctorum pro peccatis 62 . Christu s et hostia et sacerdos 62 . Christus pontifex 66 . Christus medicus 72 . Tunica linea Christi humanitas 76 . Christus ad uesperam mundus. Christus triumphans descendit ad inferna. Christus pontifex. Aduocatus 77 .

110 . Psalmus CVI: Confitemini Domino; gratias agit multis aduersis liberatus, inter quę etiam infirmitate corporis 118 . Visita infirmum 142 . Langor prolixior grauat medicum 143 . Breuem langorem pręcidit medicus. Ante langorem adhibe medicinam 144 . Melior est pauper sanus et fortis uiribus quam diues imbecillis et flagellatus malicia 147 .

agit multis aduersis liberatus, inter quę etiam infirmitate corporis 118 . Visita infirmum 142 . Langor prolixior grauat medicum 143 . Breuem langorem pręcidit medicus. Ante langorem adhibe medicinam 144 . Melior est pauper sanus et fortis uiribus quam diues imbecillis et flagellatus malicia 147 . Infirmitas grauis sobriam facit animam. In tua infirmitate non despicias te ipsum,

inter quę etiam infirmitate corporis 118 . Visita infirmum 142 . Langor prolixior grauat medicum 143 . Breuem langorem pręcidit medicus. Ante langorem adhibe medicinam 144 . Melior est pauper sanus et fortis uiribus quam diues imbecillis et flagellatus malicia 147 . Infirmitas grauis sobriam facit animam. In tua infirmitate non despicias te ipsum, sed ora Dominum, et

Eger. Paralitico prius peccata dimittuntur, ut causa debilitatis sublata sanitas restituatur IX. Trans Iordanem sanat turbas, quia baptismo sanantur infirmitates spiritales XIX. Non est opus ualentibus medicus, sed male habentibus VIIII. MARCVS
Eger. Emoroissa omnia expenderat in medicos; tetigit Iesum, et curata est V. Dominus sanans surdum et mutum suspexit in

turbas, quia baptismo sanantur infirmitates spiritales XIX. Non est opus ualentibus medicus, sed male habentibus VIIII. MARCVS
Eger. Emoroissa omnia expenderat in medicos; tetigit Iesum, et curata est V. Dominus sanans surdum et mutum suspexit in cęlum, innuens nobis inde quęrenda esse remedia VII. Ecclesia. Cessauit uentus et procella Iesu ascendente in naui, id est regnante in Ecclesia VI.

Ęger 3 . Cęcus 3 . Quidam hoc genere ualitudinis laborare, ut ipsi sibi uideantur occurrere 89 . Suspirium uocat ęgritudinem, qua implicitus erat; medici meditationem mortis uocant 18 . Distilationes et febriculę. Tria in morbo grauia: metus mortis, dolor corporis, intermissio uoluptatum 30. 31 . Innumerabiles morbos innumerabiles coquinę faciunt

uoluisset, id ultro offerens est, ut de cętero uitam cum honore et gloria ageret. Item Sertorius dehonestamento corporis lętabatur, quia reliqua gloriosus retinebat. Discrimina periculorum in morbis maiore ui fieri in diebus qui conficiuntur ex numero septenarii, quos medici criticos appellant 24 . Quid interest inter morbum et uitium 28 . An hominum morbi secundum naturam proueniant. Democritus oculorum luminibus sponte se priuauit, ut in contemplandis rerum

ille: "At tu nequaquam salue, qui eiusmodi cum sis, uiuere sustines" 38 . Sanitatem speciei esse constantiam, morbum contra huius esse uiolationem 84 . Heraclitus aquę intercutis morbo correptus, medicos per enygmata sciscitabatur, an possent ex imbre siccitatem facere. Illis uero non intelligentibus se ipsum boum stabulo includens et fimo obruens nec proficiens moritur 89 . Timon et Dioscorides, eius discipulus, ambo lusci. Cum quidam

357 . Foedissimum morbi genus in Herode 408 . Lucius Verus subito sanginis ictu extinctus. Gręci hipoplexim uocant 430 . Aurelianus inedia curabat se, nunqqam medicis usus 448 . Maximi foeda ęgritudo 458 .
Ętas. Qui diutissime uiuant 2 . Bactri parentes senio confectos necant

Locus solii, ubi habito in medio filiorum Israel. Qui non errauerunt, ipsi accedent ad me 194 . In ripis orietur omne lignum pomiferum; non defluet folium ex eo, et non deficiet fructus etc. Fructus erit in cibum, folia in medicinam. Tres portę in quolibet latere templi sunt tres gradus fidelium: incipientium, proficientium, perfectorum 195 . Porticus, Sanctum, Sanctum sanctorum, id est unus Deus, Christus incarnatus, Sancta Trinitas una substantia

nos cognomen etiam Tricungius Mediolanensis tribus congiis epotis uno impetu 147. Lucius Piso biduo duabusque noctibus perpotationem continuauit. Marcus Antonius ebrius multa mala orbi terrarum intulit. Bibendi consuetudo auget auiditatem. Parthos plus sitire quo plus biberint. Androcides medicinam contra ebrietates raphanum mandi pręcepit 175. Inuehitur in luxum ęsculentorum 195. Tiberius Claudius princeps boleto t uenenatus a coniuge dato Agrippina 226. Fungi etiam familias interemere . Asclepiades utilitatem uini uix

edunt uexatę gallina et columba 113. Apes post morsum mori constat 119. Mons Carina in Creta in quo muscas non reperiri dicunt 217. Domus in qua betonica sata est, tuta fit a piaculis 250. Cyclaminum a nostris tuber terrę uocatur; ubi sata est, nihil nocent mala medicamenta 252. Peristeron herbam habentes non latrantur a canibus. Siquem peniteat ictus et despuat in mediam manum, leuatur percussus a poena 270. Simili modo ante conatum aggrauant ictus. Morsus hominis inter asperrimos numeratur; medentur sordes ex auribus 271. Mulas

nunquam fiduciam 52. Imprudens. Turpissimam aiebat Fanius imperatori excusationem esse: non putaui; ego turpissimam homini puto 52. Gręcus poeta ait: Aliquando et insanire iucundum est 75. Citius uenit periculum, cum contemnitur 85. Male secum agit ęger, medicum qni hęredem facit 86. Vita stulti 6. Arpeste fatua adeo, ut se cęcam nesciebat 16. Cambyses furiosus et furore feliciter usus 36. Intemperantia fingit sibi perpetuam felicitatem suam 48. Inconstantia. Achilles Homericus

non ęquo animo lata in exilium proiecit 50. Aiacis impatientię furor 53. Qui leuissimis iniuriis mouentur. Fidus Cornelius, Nasonis gener, cum illum Corduba struciocamellum depilatum dixisset 77. Inobediens. Crudelem medicum intemperans facit ęger. Vir fortis in bello manus perdidit, deprehendit adulterum cum uxore, imperauit filio ut occideret, non occidit, adulter effugit, abdicat filium, res uenit in iudicium 120. PLATO Iudicium. Iudicatę animę sub

dicunt 180. Maledictus et dolosus populus Iudeorum 182. Deseruerunt fratrem suum, id est Christum, et contaminauerunt pactum patrum suorum 183. Filii Iacob 185. Iuda et Beniamin in Hierusalem. Ephraim et Israel in Samariam 188. Extrema passi, quia occiderunt medicum 190, 191. Domus Israe! relinquitur a Domino. Principes Sodomorum et populus Gomorę 190, 191. Scribę et pharisei 191, 192. Legentes et non intelligentes 192. Domus Iacob 193. Malignitas interpretationis. Iudei cęci 195. Nemo sancta percipit

Lis. Comitem ęris alieni atque litis esse miseriam. Chilonis sententia est. Elephanti fessi a uenantibus dentes arbori impactos frangunt prędaque se redimunt 85. Fibri Pontici se eastrant urgente periculo ob hoc se peti gnari. Castoreum id uocant medici 91. Vitulus marinus euomit fel et coagulum, ob ea se peti prudens. Libertas. Regem deliquentem morte mulctari in Taprobane insula 67. Spurium Cassium regnum affectantem pater ipsius interemit 318. Liberalitas. Rapam serere nudum uolunt

Spina arbor nuptiis auspicatissima 157. Nouę nuptę farreum uinculum pręferebant 177. A Calphurnio Bestia dormientes aconito interemptę uxores 262. Nouę nuptę intrantes adipe suillo attingunt postes 275. Item adipe lupino, nequid mali medicamenti inferretur. Lanis postes attingi a nubentibus 283. Quomodo mulieri tedium sit adulteriorum 304. Sponsę annulus ferreus mittitur isque sine gemma 310. Miseria hominis, liber VII proemium 74. De conceptu et generatione miserabili

Dentatus, Publius Decius 222. Quintus Fabius, Marcus Calphurnius, Cnęus Petreius, Sylla dictator, Sertorius, Scipio Emilianus, diuus Augustus omnes obsidionali corona donati. Frondicius miles 165. Alcibiades fortissimus 319. Medicus. Ophiogenes serpentium ictus contactu leuant et uenena extrahunt 74. Psylli itidem in Africa. Marsi quoque in Italia 75. Pyrrhi regis pollex dextri pedis tactu lyenosis medebatur. Hippocrates uenientem ab Illyriis pestilentiam prędixit 80.

medebatur. Hippocrates uenientem ab Illyriis pestilentiam prędixit 80. Theombrotus seruato rege Antiocho centum talentis donatus a Ptolomeo est. Critobulus extracta Philippi regis oculo sagitta famam meruit. Asclepiades Prusiensis sponsionem fecit cum fortuna, ne medicus crederetur, si unquam inualidus fuisset ipse. Lapsu scalarum exanimatus est. Tapsia Nero uerberum notas tollebat 140. Diuus Augustus lactuca conseruatus in ęgritudine Musę medici 198. Sextus Pompeius in aceruum tritici se coniecit et podagra liberatus est 228.

regis oculo sagitta famam meruit. Asclepiades Prusiensis sponsionem fecit cum fortuna, ne medicus crederetur, si unquam inualidus fuisset ipse. Lapsu scalarum exanimatus est. Tapsia Nero uerberum notas tollebat 140. Diuus Augustus lactuca conseruatus in ęgritudine Musę medici 198. Sextus Pompeius in aceruum tritici se coniecit et podagra liberatus est 228. Marcus Agrippa in graui morbo pedum demersis in acetum calidum cruribus euasit 232. Medicina a Rubro mari imputatur, cum remedia uera pauperimus quisque coenet 238.

Nero uerberum notas tollebat 140. Diuus Augustus lactuca conseruatus in ęgritudine Musę medici 198. Sextus Pompeius in aceruum tritici se coniecit et podagra liberatus est 228. Marcus Agrippa in graui morbo pedum demersis in acetum calidum cruribus euasit 232. Medicina a Rubro mari imputatur, cum remedia uera pauperimus quisque coenet 238. In eos qui occultant medicinam nec alios docere uolunt 246. De medicinę professoribus et aduersum malos medicos. Cynorhodon, id est rosę siluestris radicem, somnus docuit contra

Pompeius in aceruum tritici se coniecit et podagra liberatus est 228. Marcus Agrippa in graui morbo pedum demersis in acetum calidum cruribus euasit 232. Medicina a Rubro mari imputatur, cum remedia uera pauperimus quisque coenet 238. In eos qui occultant medicinam nec alios docere uolunt 246. De medicinę professoribus et aduersum malos medicos. Cynorhodon, id est rosę siluestris radicem, somnus docuit contra morsum rabidi canis 247. De medicina et inuentoribus eius, et quando primum medici Romę recepti 282. Musica.

liberatus est 228. Marcus Agrippa in graui morbo pedum demersis in acetum calidum cruribus euasit 232. Medicina a Rubro mari imputatur, cum remedia uera pauperimus quisque coenet 238. In eos qui occultant medicinam nec alios docere uolunt 246. De medicinę professoribus et aduersum malos medicos. Cynorhodon, id est rosę siluestris radicem, somnus docuit contra morsum rabidi canis 247. De medicina et inuentoribus eius, et quando primum medici Romę recepti 282. Musica. Arionem citharę sono exciti delphini

in graui morbo pedum demersis in acetum calidum cruribus euasit 232. Medicina a Rubro mari imputatur, cum remedia uera pauperimus quisque coenet 238. In eos qui occultant medicinam nec alios docere uolunt 246. De medicinę professoribus et aduersum malos medicos. Cynorhodon, id est rosę siluestris radicem, somnus docuit contra morsum rabidi canis 247. De medicina et inuentoribus eius, et quando primum medici Romę recepti 282. Musica. Arionem citharę sono exciti delphini desilientem e naui excepere 98. Calamus

cum remedia uera pauperimus quisque coenet 238. In eos qui occultant medicinam nec alios docere uolunt 246. De medicinę professoribus et aduersum malos medicos. Cynorhodon, id est rosę siluestris radicem, somnus docuit contra morsum rabidi canis 247. De medicina et inuentoribus eius, et quando primum medici Romę recepti 282. Musica. Arionem citharę sono exciti delphini desilientem e naui excepere 98. Calamus totus, quem syringam uocant, utilissimus fistulis 160. Nero uocis gratia porro sectiuo

coenet 238. In eos qui occultant medicinam nec alios docere uolunt 246. De medicinę professoribus et aduersum malos medicos. Cynorhodon, id est rosę siluestris radicem, somnus docuit contra morsum rabidi canis 247. De medicina et inuentoribus eius, et quando primum medici Romę recepti 282. Musica. Arionem citharę sono exciti delphini desilientem e naui excepere 98. Calamus totus, quem syringam uocant, utilissimus fistulis 160. Nero uocis gratia porro sectiuo usus 197. Eriphia herba ad uocem nihil

Si equi de Sibaride biberint, sternutamentis agitantur 106. In Cratide lotiis cęsaries flauescit. Glaucus in balenam uersus 162. Duo flumina: ex altero pecus album, ex altero atrum fieri potu 180. Lapidem in ferrum uerti 236. Medicus. Qui morsibus serpentum medentur 229. Alexander in som niis accepit remedium sauciis; sagitta uenenata apud Oritas 275. Psylli contra serpentes. Tentyritę contra crocodillos uim habent 308. Musica. Eunomo cytharedo

militiam et agriculturam 66. Noste sublato torpet uirtus 67. Militaris uirtus 68. Miles non metuat ducem, sed reuereatur 78. Mulcta. Pater mulctatur qui liberos non corripit 91. Idem 96. Idem ibidem. Medicus. Medicinas difficiles uitę breuitas non admittit 54. Medicis tunc maxime credimus, cum ęgrotamus 67. In malum medicum exprobratio 77. Medicus optimus qui cito interimit. Mora. Qui nobis cunctando restituit rem 34. Fabium non

66. Noste sublato torpet uirtus 67. Militaris uirtus 68. Miles non metuat ducem, sed reuereatur 78. Mulcta. Pater mulctatur qui liberos non corripit 91. Idem 96. Idem ibidem. Medicus. Medicinas difficiles uitę breuitas non admittit 54. Medicis tunc maxime credimus, cum ęgrotamus 67. In malum medicum exprobratio 77. Medicus optimus qui cito interimit. Mora. Qui nobis cunctando restituit rem 34. Fabium non pugnantem plus

Militaris uirtus 68. Miles non metuat ducem, sed reuereatur 78. Mulcta. Pater mulctatur qui liberos non corripit 91. Idem 96. Idem ibidem. Medicus. Medicinas difficiles uitę breuitas non admittit 54. Medicis tunc maxime credimus, cum ęgrotamus 67. In malum medicum exprobratio 77. Medicus optimus qui cito interimit. Mora. Qui nobis cunctando restituit rem 34. Fabium non pugnantem plus timuit quam pugnantem Marcellum Hannibal 35. Mors

reuereatur 78. Mulcta. Pater mulctatur qui liberos non corripit 91. Idem 96. Idem ibidem. Medicus. Medicinas difficiles uitę breuitas non admittit 54. Medicis tunc maxime credimus, cum ęgrotamus 67. In malum medicum exprobratio 77. Medicus optimus qui cito interimit. Mora. Qui nobis cunctando restituit rem 34. Fabium non pugnantem plus timuit quam pugnantem Marcellum Hannibal 35. Mors bonis minime grauis 15. Mors miseriarum finis 68.

Mulcta. Pater mulctatur qui liberos non corripit 91. Idem 96. Idem ibidem. Medicus. Medicinas difficiles uitę breuitas non admittit 54. Medicis tunc maxime credimus, cum ęgrotamus 67. In malum medicum exprobratio 77. Medicus optimus qui cito interimit. Mora. Qui nobis cunctando restituit rem 34. Fabium non pugnantem plus timuit quam pugnantem Marcellum Hannibal 35. Mors bonis minime grauis 15. Mors miseriarum finis 68. Mori melius quam ignauiter

Non molliri prosperis nec aduersis frangi 21. Mollis. In lętitiam metusque resolutus 21. Mulcta. Carcer pyraticus 25. Nulla poena est nisi inuito 53. Militaris uirtus. Imperium populi Romani militari disciplina stetit 14. Medicus. Medicina nihil pręstat ęgrotis 38. Mors. Laudanda fortibus, expetenda miseris mors 16. Quid iuuat diu detineri carcere corporis 18. Venenum lex habere, emere, nosse denique uetat 63. Mendacium. Falsi delatores 53. Auidius

molliri prosperis nec aduersis frangi 21. Mollis. In lętitiam metusque resolutus 21. Mulcta. Carcer pyraticus 25. Nulla poena est nisi inuito 53. Militaris uirtus. Imperium populi Romani militari disciplina stetit 14. Medicus. Medicina nihil pręstat ęgrotis 38. Mors. Laudanda fortibus, expetenda miseris mors 16. Quid iuuat diu detineri carcere corporis 18. Venenum lex habere, emere, nosse denique uetat 63. Mendacium. Falsi delatores 53. Auidius nefanda

electorum VI milia, equitum V milia 218. Eleazar, filius Saura, per mediam irrumpens aciem ac elephantem, super quo regem ferri credidit, subiens in uentre confodit belluęque casu pressus periit 219. Ioannes in Gazara uiros, qui ad se perdendum uenerant, interfecit 224. Medicus. Isaias posuit massam ficorum super ulcus Ezechię regis, et curatus est 68. Thobias felle piscis liniuit patris cęci oculos et uisum ei restituit. Eiusdem piscis cordis suffitu demones effugauit 91. Langor prolixior grauat medicum. Breuem langorem pręcidit medicus.

uenerant, interfecit 224. Medicus. Isaias posuit massam ficorum super ulcus Ezechię regis, et curatus est 68. Thobias felle piscis liniuit patris cęci oculos et uisum ei restituit. Eiusdem piscis cordis suffitu demones effugauit 91. Langor prolixior grauat medicum. Breuem langorem pręcidit medicus. Ante langorem adhibe medicinam 144. Honora medicum propter necessitatem. Altissimus creauit de terra medicinam, et uir prudens non abhorret illam 149. Ezechias sanatus ab Esaia facto de ficis cathaplasmate uulnerique imposito 159.

Medicus. Isaias posuit massam ficorum super ulcus Ezechię regis, et curatus est 68. Thobias felle piscis liniuit patris cęci oculos et uisum ei restituit. Eiusdem piscis cordis suffitu demones effugauit 91. Langor prolixior grauat medicum. Breuem langorem pręcidit medicus. Ante langorem adhibe medicinam 144. Honora medicum propter necessitatem. Altissimus creauit de terra medicinam, et uir prudens non abhorret illam 149. Ezechias sanatus ab Esaia facto de ficis cathaplasmate uulnerique imposito 159. Arbor pomifera cuius fructus in

posuit massam ficorum super ulcus Ezechię regis, et curatus est 68. Thobias felle piscis liniuit patris cęci oculos et uisum ei restituit. Eiusdem piscis cordis suffitu demones effugauit 91. Langor prolixior grauat medicum. Breuem langorem pręcidit medicus. Ante langorem adhibe medicinam 144. Honora medicum propter necessitatem. Altissimus creauit de terra medicinam, et uir prudens non abhorret illam 149. Ezechias sanatus ab Esaia facto de ficis cathaplasmate uulnerique imposito 159. Arbor pomifera cuius fructus in cibum sunt, folia uero in

Ezechię regis, et curatus est 68. Thobias felle piscis liniuit patris cęci oculos et uisum ei restituit. Eiusdem piscis cordis suffitu demones effugauit 91. Langor prolixior grauat medicum. Breuem langorem pręcidit medicus. Ante langorem adhibe medicinam 144. Honora medicum propter necessitatem. Altissimus creauit de terra medicinam, et uir prudens non abhorret illam 149. Ezechias sanatus ab Esaia facto de ficis cathaplasmate uulnerique imposito 159. Arbor pomifera cuius fructus in cibum sunt, folia uero in medicinam 195. Musica.

piscis liniuit patris cęci oculos et uisum ei restituit. Eiusdem piscis cordis suffitu demones effugauit 91. Langor prolixior grauat medicum. Breuem langorem pręcidit medicus. Ante langorem adhibe medicinam 144. Honora medicum propter necessitatem. Altissimus creauit de terra medicinam, et uir prudens non abhorret illam 149. Ezechias sanatus ab Esaia facto de ficis cathaplasmate uulnerique imposito 159. Arbor pomifera cuius fructus in cibum sunt, folia uero in medicinam 195. Musica. Tubal inuentor musicę 1. Tubis argenteis usi

adhibe medicinam 144. Honora medicum propter necessitatem. Altissimus creauit de terra medicinam, et uir prudens non abhorret illam 149. Ezechias sanatus ab Esaia facto de ficis cathaplasmate uulnerique imposito 159. Arbor pomifera cuius fructus in cibum sunt, folia uero in medicinam 195. Musica. Tubal inuentor musicę 1. Tubis argenteis usi ad cogendos principes, ad mouenda castra, et cum festum agerent super holocaustis 21. Saul furoris morbo insaniens resipiscit percutiente cytharam Dauid 45. Ex lignis thinis cytharę et

membratim distractus est. Romulus in aprum hastam iaculatus in monte Palatino tam alte humi defixit, ut radices fecerit et in arborem cornum diffusis patentibusque ramis excreuerit XV .
Medicus. Esculapius, Apollinis filius ex Coronide, a Chirone in Pelio medendi artem didicit II . Medea Esonem senem herbis iuuenescere fecit; similiter Liberi nutrices. Arietem conuertit in agnum

hostes, sed futuros 18. Erixonem, equitem Romanum, memoria nostra, quia filium suum flagellis cęciderat, populus in foro graphiis confodit 21. Qualiter castiganda ciuium delicta 22. Castigatio sincera cum ratione. Legum pręsides in castigando imitentur medicos 47. Socrates seruo: Cęderem te, inquit, nisi irascerer 48. Castigare conuenit, non irasci 48. Plato ait: Nemo prudens punit, quia peccatum est, sed ne peccetur 49. Castigatio boni magistratus, parentum, pręceptorum, iudicum. Qui correpti indignantur 51.

uiri fortis et inter bella impauidi 47. In hoc genere laudat Catonem 47. Cato per medias Affricę solitudines pedes duxit exercitum 52. Fabricius hosti, ut uenenum caueret indicauit. Oratius in ponte solus hostium impetum sustinuit 60. Medicus. Quantum debetur medico 41. Medici curatio comparatur medico animorum 47. Medicum aiunt / cum regis filiam curare deberet nec sine ferro posset, dum tumentem mamam leuiter fouet, scalpellum spongia tectum induxisse. Repugnaset puella

impauidi 47. In hoc genere laudat Catonem 47. Cato per medias Affricę solitudines pedes duxit exercitum 52. Fabricius hosti, ut uenenum caueret indicauit. Oratius in ponte solus hostium impetum sustinuit 60. Medicus. Quantum debetur medico 41. Medici curatio comparatur medico animorum 47. Medicum aiunt / cum regis filiam curare deberet nec sine ferro posset, dum tumentem mamam leuiter fouet, scalpellum spongia tectum induxisse. Repugnaset puella remedio palam admoto; eadem,

impauidi 47. In hoc genere laudat Catonem 47. Cato per medias Affricę solitudines pedes duxit exercitum 52. Fabricius hosti, ut uenenum caueret indicauit. Oratius in ponte solus hostium impetum sustinuit 60. Medicus. Quantum debetur medico 41. Medici curatio comparatur medico animorum 47. Medicum aiunt / cum regis filiam curare deberet nec sine ferro posset, dum tumentem mamam leuiter fouet, scalpellum spongia tectum induxisse. Repugnaset puella remedio palam admoto; eadem, quia non

Cato per medias Affricę solitudines pedes duxit exercitum 52. Fabricius hosti, ut uenenum caueret indicauit. Oratius in ponte solus hostium impetum sustinuit 60. Medicus. Quantum debetur medico 41. Medici curatio comparatur medico animorum 47. Medicum aiunt / cum regis filiam curare deberet nec sine ferro posset, dum tumentem mamam leuiter fouet, scalpellum spongia tectum induxisse. Repugnaset puella remedio palam admoto; eadem, quia non expectauit, dolorem tulit. Quędam, non nisi decępta, sanantur 57.

solitudines pedes duxit exercitum 52. Fabricius hosti, ut uenenum caueret indicauit. Oratius in ponte solus hostium impetum sustinuit 60. Medicus. Quantum debetur medico 41. Medici curatio comparatur medico animorum 47. Medicum aiunt / cum regis filiam curare deberet nec sine ferro posset, dum tumentem mamam leuiter fouet, scalpellum spongia tectum induxisse. Repugnaset puella remedio palam admoto; eadem, quia non expectauit, dolorem tulit. Quędam, non nisi decępta, sanantur 57. Musica.

nihili se pendere quenquam dicit, etiam si ditissimus sit, nisi qui optime se gerat in bello 268. Scythę in sagittando utraque manu utuntur 295. Gymnastica duplex: saltatio et luctatio 295. Luctationis genera. Pueri armis instruendi 296. Medicus. Fer tecum alexipharmacum, id est medicinam prohibentem mala, nequid aduersi aliquando patiaris 15. Plato animis, Esculapius corporibus medetur 79. Medici sufficientissimi euaderent, si ultra artis studium inter ęgrotos conuersarentur et ipsi ęgrotarent naturaque

sit, nisi qui optime se gerat in bello 268. Scythę in sagittando utraque manu utuntur 295. Gymnastica duplex: saltatio et luctatio 295. Luctationis genera. Pueri armis instruendi 296. Medicus. Fer tecum alexipharmacum, id est medicinam prohibentem mala, nequid aduersi aliquando patiaris 15. Plato animis, Esculapius corporibus medetur 79. Medici sufficientissimi euaderent, si ultra artis studium inter ęgrotos conuersarentur et ipsi ęgrotarent naturaque imbecilla essent 202. Morbi, nisi

duplex: saltatio et luctatio 295. Luctationis genera. Pueri armis instruendi 296. Medicus. Fer tecum alexipharmacum, id est medicinam prohibentem mala, nequid aduersi aliquando patiaris 15. Plato animis, Esculapius corporibus medetur 79. Medici sufficientissimi euaderent, si ultra artis studium inter ęgrotos conuersarentur et ipsi ęgrotarent naturaque imbecilla essent 202. Morbi, nisi periculosissimi sint, pharmacis uitandi non sunt. Diligentia uictus corigendi et gubernandi sunt morbi 262. Erasistratus medicus

Medici sufficientissimi euaderent, si ultra artis studium inter ęgrotos conuersarentur et ipsi ęgrotarent naturaque imbecilla essent 202. Morbi, nisi periculosissimi sint, pharmacis uitandi non sunt. Diligentia uictus corigendi et gubernandi sunt morbi 262. Erasistratus medicus Antiocum esse amore Stratonicę captum cognouit ex pulsus mutatione 400. Musica. Tibicines primi Marsias et discipulus eius Olympus Phrygius 19. Socrates etiam in senectute musicę studiosus 88. Cicadarum fabula. Musarum cantus 163. Phtongus

studio cohortari putantur 332. Reor equidem hominem consulentem ęgroto et circa uictum intemperato imprimis hoc suadere debere, ut modum uiuendi mutet; ac si ęgrotus in hoc obediat, tunc aliam iam illi medellam conferre. At si parere nolit, tunc consulentem ipsum uirum putabo et medicum, si eum omiserit, Quod si considendo ulterius perseuerauerit, contra putabo ignauum, scilicet atque artis expertem 333. Qui sine magistris legendo discunt 392. Nihil disci posse nisi docente Deo 395. Mutatio rerum. Omnia in motu esse 46. Motus duo

Maledicus. Satyrus Clazomenius propensus ad maledicendum, dum accusaretur, eius aures obstruserunt, postea tamen cum adhuc loquente aduersario reserassent, nequaquam continere se potuit a contumelia 33. Medici sudorem frigidum argumentum grauis esse morbi existimant, calidum e contra decretorium esse et salutarem 70. Musica. Hipate, nete, trite. Terentare, id est sine sermone cantare. Diapason. Punicum. Atropum. Antistrophos. Dithyrambi

53. Titus Manlius Torquatus- a torque, quam induit interempto Gallo prouocatore 53. Par uigor populi Romani et Poeni 63. Cum Philippus Athenienses pręlio superasset, Demosthenes effugit. Quod sibi obiectum sic diluit dicens: Vir fugiens et denuo pugnabit 106. Medicus. Anates Ponticas remedium esse contra uenenum. Mithridates ueneno necari non potuit 105. Errant medici qui uenas pro arteriis nominant, dum febrim explorant. Venę enim sunt immobiles, ex quibus sanguis tantum emitti solet. Arterię autem motu ac pulsu habitum et modum febrium

Romani et Poeni 63. Cum Philippus Athenienses pręlio superasset, Demosthenes effugit. Quod sibi obiectum sic diluit dicens: Vir fugiens et denuo pugnabit 106. Medicus. Anates Ponticas remedium esse contra uenenum. Mithridates ueneno necari non potuit 105. Errant medici qui uenas pro arteriis nominant, dum febrim explorant. Venę enim sunt immobiles, ex quibus sanguis tantum emitti solet. Arterię autem motu ac pulsu habitum et modum febrium demonstrant 110. Musica. Lacedemonii in acie tibiis usi. Halyates rex

militum uirtutem, absentia extinguebat 70. Lycii in oppido Xanto obsessi a Bruto se ipsos concremauere. Idem fecerant maiores eorum bello Persarum 81. Cyrus pugnę se immiscere dignum putauit illo qui regnum appeteret 113. Militis officium 123. Medicus. Dea medicinam Pericli per quietem ostendit, qua, curatus est eius ędis operarius ex alto lapsus 52. Psylli serpentum morsibus medentes 70. Erasistratus in Antiocho morbi causam deprehendit- nimium erga nouercam amorem 100. /

uirtutem, absentia extinguebat 70. Lycii in oppido Xanto obsessi a Bruto se ipsos concremauere. Idem fecerant maiores eorum bello Persarum 81. Cyrus pugnę se immiscere dignum putauit illo qui regnum appeteret 113. Militis officium 123. Medicus. Dea medicinam Pericli per quietem ostendit, qua, curatus est eius ędis operarius ex alto lapsus 52. Psylli serpentum morsibus medentes 70. Erasistratus in Antiocho morbi causam deprehendit- nimium erga nouercam amorem 100. / Musica. Athenis

tyranno comprehensus, cum de consciis interrogaretur, omnes illius amicos nominauit, ad aurem autem se ei loqui uelle ostendens mordicum apprehensam dentibus perforauit 92 .
Medicinę quinque species: medicabilis, chyrurgica, dietica, 3 morborum ratio, doloris liberatio 36 . Diogenes, cum uidisset ignauum luctatorem medicinam profitentem: Quid hoc, inquit. Num ut eos qui te aliquando

consciis interrogaretur, omnes illius amicos nominauit, ad aurem autem se ei loqui uelle ostendens mordicum apprehensam dentibus perforauit 92 .
Medicinę quinque species: medicabilis, chyrurgica, dietica, 3 morborum ratio, doloris liberatio 36 . Diogenes, cum uidisset ignauum luctatorem medicinam profitentem: Quid hoc, inquit. Num ut eos qui te aliquando uicerunt, nunc ipse deiicias

92 .
Medicinę quinque species: medicabilis, chyrurgica, dietica, 3 morborum ratio, doloris liberatio 36 . Diogenes, cum uidisset ignauum luctatorem medicinam profitentem: Quid hoc, inquit. Num ut eos qui te aliquando uicerunt, nunc ipse deiicias 59 .
Musica. Socrates fidibus canere didicit, quando illi opportunum fuit, minime pudendum dicens,

Aristippus percunctanti Dyonisio: Cur philosophi diuitum limina terunt, philosophorum uero diuites non ita Quod illi, inquit, sciunt quibus indigent, isti nesciunt. Indignanti cuidam ac dicenti, quod philosophos cerneret semper obsidere diuitum fores- Et medici, inquit, languentium ianuas frequentant 22 . Interrogánti Dionysio ad quid uenisset: Vt, inquit, quę non habeo, accipiam 23 . Mitrodidactus, id est amatredoctus

Antisthenes commorans in Pyreo quotidie XL stadiis emensis audiebat Socratem. Interrogatus, cur paucos haberet discipulos Quod, inquit, argentea illos uirga eiicio. Cur in discipulos acriter inueheretur- Et medici, inquit, in languidos 54 . Adolescenti se illi in disciplina dare uolenti an interroganti, qua re sibi opus esset Libro, inquit, nouo et stilo nouo nouaque tabella, animum, scilicet significans 54 .

Cito gloria obsolescit in sordidis hostibus, nec quicquam indignius est quam consumi eam, ubi non possit ostendi 58 . Dioxippi et Horatę singulare certamen 59 .
Medicus. Philippo medico multum fidens Alexander 3 . Alexander Philippi curatione conualuit 4 . Remedium allatum Ptolomeo per quietem 60 .

in sordidis hostibus, nec quicquam indignius est quam consumi eam, ubi non possit ostendi 58 . Dioxippi et Horatę singulare certamen 59 .
Medicus. Philippo medico multum fidens Alexander 3 . Alexander Philippi curatione conualuit 4 . Remedium allatum Ptolomeo per quietem 60 .

Curius aurum contempsit 245. Pyrrhus Romanis captiuos sine / precio restituit, quod se de gloria tantum certare diceret. Fabricius nec auro motus nec uoce elephanti. Romani Cyneam dona ferentem non acceperunt 247. Fabricius Pyrrho medici sui perfidiam detexit, nolens cum illo dolo, sed uirtute certare 247. In Curio auri contemptus 250. Regulus persuasit, ne captiui commutarentur et ad supplicium rediit 256. Saguntini in ignem se et sua deiiciunt, cum a Poeno expugnarentur 265. Item Astrapenses

cum hostibus dimicauit 421. Miles maluit sua manu mori quam hostis beneficio uiuere 424. Domitianus sagittandi scientissimus 427. Item Commodus 433. Caracalla per omnia gregario militi similis 437. Dalmatici milites 447. Aureliani uirtus 447. Medicus. Medendi usus apud Assyrios 92. Critobolus extracta ex Philippi regis oculo sagitta citra oris deformitatem curauit luminis orbitatem 205. Philippus Alexandri medicus 211. Herasistratus medicus deprehendit ęgritudinis in Antiocho nouercę amorem

gregario militi similis 437. Dalmatici milites 447. Aureliani uirtus 447. Medicus. Medendi usus apud Assyrios 92. Critobolus extracta ex Philippi regis oculo sagitta citra oris deformitatem curauit luminis orbitatem 205. Philippus Alexandri medicus 211. Herasistratus medicus deprehendit ęgritudinis in Antiocho nouercę amorem esse causam 243. Pyrrhus medebatur splene laborantibus dextro pede contactis 246. Medicus Cnęo Domitio uenenum petenti poculum soporiferum dedit 381. Radix quę a corporibus

Dalmatici milites 447. Aureliani uirtus 447. Medicus. Medendi usus apud Assyrios 92. Critobolus extracta ex Philippi regis oculo sagitta citra oris deformitatem curauit luminis orbitatem 205. Philippus Alexandri medicus 211. Herasistratus medicus deprehendit ęgritudinis in Antiocho nouercę amorem esse causam 243. Pyrrhus medebatur splene laborantibus dextro pede contactis 246. Medicus Cnęo Domitio uenenum petenti poculum soporiferum dedit 381. Radix quę a corporibus immundos fugat spiritus 425.

regis oculo sagitta citra oris deformitatem curauit luminis orbitatem 205. Philippus Alexandri medicus 211. Herasistratus medicus deprehendit ęgritudinis in Antiocho nouercę amorem esse causam 243. Pyrrhus medebatur splene laborantibus dextro pede contactis 246. Medicus Cnęo Domitio uenenum petenti poculum soporiferum dedit 381. Radix quę a corporibus immundos fugat spiritus 425. Musica in bello usurpata 63. Arionis casus. Terpander musicus 82. Chrysogonus modulator 179. Ludiones, histriones 198. Alexander,

inquit, uenisse dicitis, cum nihil paratum inueniam 385. Tyberius gallipes dictus ob tarditatem incessus 412. Malus. Heli sacerdotis filii 43. Themistocles callidus, leuis, temerarius 136. Alcybiadis ingenium Egypto comparatum; quę cum saluberrima ferat medicamenta, fert et perniciosissima uenena 168. Aristippus nihil natura turpe aut iustum aut honestum esse, sed lege et consuetudine 192. Cęsar: Haud, inquit, crinitos et pingues pertimesco, sed pallidos et macilentos 389. Calligula et Domitius Nero, duę humani generis

suscipere solere, quę suo milite gerere possent. Idem Romanorum animus Cannensi clade accepta. Spartanus claudus pugnare se, non fugere uelle dixit. Alius: In umbra pugnabimus. Alius urbis edita moenia mulieribus, non uiris condita dixit, liber III, caput VII. Medicus. Quo miraculo Valesius liberos pestilentia affectos sanauit, liber III, caput VII. Musica. Tibicines Romam a Tibure aduecti, dum temulenti dormirent, liber II, caput I. Socratem constat ętate prouectum fidibus tractandis operam coepisse,

7. Hortatur filium ad bonas artes 10. Malus. Aduersam corporis ualitudinem ars sanat, animi autem morbo sola mors medetur 4. Intter necessario et sponte malum 16. Controuersia inter fratres malos, uter nequior 19. Medicum laudat et multis donat 4. Medici precibus exoratus insidiatori suo ueniam dat. Accusatores medici sui coarguit 5. Mulcta. Si is qui necessario delinquit plectendus est, quanto magis qui sponte peccat 7. Matrimonium.

Malus. Aduersam corporis ualitudinem ars sanat, animi autem morbo sola mors medetur 4. Intter necessario et sponte malum 16. Controuersia inter fratres malos, uter nequior 19. Medicum laudat et multis donat 4. Medici precibus exoratus insidiatori suo ueniam dat. Accusatores medici sui coarguit 5. Mulcta. Si is qui necessario delinquit plectendus est, quanto magis qui sponte peccat 7. Matrimonium. Vxoris fidem laudat et ei filium commendat 9.

animi autem morbo sola mors medetur 4. Intter necessario et sponte malum 16. Controuersia inter fratres malos, uter nequior 19. Medicum laudat et multis donat 4. Medici precibus exoratus insidiatori suo ueniam dat. Accusatores medici sui coarguit 5. Mulcta. Si is qui necessario delinquit plectendus est, quanto magis qui sponte peccat 7. Matrimonium. Vxoris fidem laudat et ei filium commendat 9. In eum qui suam uxorem ueneno necauit 20. Pro

primus calamos 3. Cithara crinitus Iopas personat aurata 68. Matrimonium. Sparge, marite, nuces 11. Amata sollicita de connubio Lauinię filię 143. Magus. Carmina uel cęlo possunt deducere lunam. Carminibus Cyrce etc. 12. Medicus Iapis 217. Venus Eneę medetur 217. Mors. Funus Polidori 83. Eneas parentat patri 108. Miseni bustum 125. Stat sua cuique dies 186. Mulier. Varium et mutabile semper femina 104.

Neruum 359. Securis et maleus 365. Gladius super omnes habitatores terrę 368. Omnis correptio proficit ad salutem, quę ad pręsens uidetur esse tristitię 376. Militia. Centuriones. Chiliarchi. Tribuni. Quinquagenarii. Decani 196. Medicus uerus e cęlo 117. Absque Dei miesricordia nihil ualet ars medendi 249. Iussit Esaias, ut sumerent massam de ficis et cataplasmarent super uulnus et sanaretur 271. Ad stomacum remedium 293. Verus 356. Musica. Bucina cornea est, tuba

249. Imprecatio 301. Regi ne maledicas 305. Imprecatio sanctorum non uindicta est, sed futuri denunciatio 327, 340. Prohibe linguam tuam a malo, et labia tua ne loquantur dolum 345. Mulcta. Pestis, fames, bella, captiuitas 29. Dominus quasi medicus percutit, ut sanet 31. Visitatio 36. Fames et sitis, gladius, bestię, pestilentia- tropologice 44. Visita, manum extende, expande, mitte 49. Maioribus poenis dignus qui maioris est dignitatis 51. Poenę dilatio miserantis est 53.

tribuent sapientiam 282. Non continuo ulciscitur Deus, sed expectat penitentiam 324. Disciplina tua correxit me infinem 332. Militia. Persę fortissimi 72. Armatura spiritalis 241. Medicus. Cum unum medicamen non satis proficere cerait, transit ad aliud 206. Musica. Quid hymnus, psalmus, canticum. Cantus in ecclesia in corde sit, non in uoce 236. Inter cantorem et cantricem 292. Psallite operibus, cantate corde 395. Cantabo et

282. Non continuo ulciscitur Deus, sed expectat penitentiam 324. Disciplina tua correxit me infinem 332. Militia. Persę fortissimi 72. Armatura spiritalis 241. Medicus. Cum unum medicamen non satis proficere cerait, transit ad aliud 206. Musica. Quid hymnus, psalmus, canticum. Cantus in ecclesia in corde sit, non in uoce 236. Inter cantorem et cantricem 292. Psallite operibus, cantate corde 395. Cantabo et psallam in gloria mea 403.

Magister. Quomodo pueri erudiendi 79. Nolite sanctum dare canibus 80. Pueri exercendi 81. Malorum causa non est materia 47. Vnde mala oriantur 47. Militaris uirtus. Mortui pro patria 87. Medicinam inuenerunt Egyptii 65. Mores diuersarum gentium 38. Musica. Tyreni tubam, Phryges fistulam inuenerunt. Harmonia. Decacordium. Sambuca 65. Quales cantus discendi 81, 82. Mendacium. Aliquando falso utendum ad utilitatem

Marcus Regulus. Lucius Valerius. Quintus Cincinatus. Fabricius 57. Mulcta. Qui delinquentes non corripit, peccat 2. Quando homicidium non est crimen 6. Iustitia retributionis primorum hominum pro inobedientia 104. Medicus. Archiatrus, prothomedicus 21. Mors bona, cum pręcesserit uita bona 4. De morte uoluntaria ob metum poenę uel dedecoris 5. Theombrotus. Plato 6. Cato. Martyres quę sibi ipsis intulerunt. Sanson. Abraham 7. Pestilentia 21.

Maledicus a regno Dei excluditur 87. Maledictio 117. Qui maledicit Christo 124. Mulcta. Dominus castigat, ut prosit 31. Plagę Ęgypti 32. Obstinatos deus non castigat 42. Gratias age, si castigaris a Domino 43. Medicus Christus 72. Medicina a Deo est 115. Musica a Deo est 125. Musicę concordia suauem sonum reddit 139. Canticum. Cantica canticorum 179. Mors animę 24. Mors peccati 82. Mortuus tam in bono quam in

87. Maledictio 117. Qui maledicit Christo 124. Mulcta. Dominus castigat, ut prosit 31. Plagę Ęgypti 32. Obstinatos deus non castigat 42. Gratias age, si castigaris a Domino 43. Medicus Christus 72. Medicina a Deo est 115. Musica a Deo est 125. Musicę concordia suauem sonum reddit 139. Canticum. Cantica canticorum 179. Mors animę 24. Mors peccati 82. Mortuus tam in bono quam in malo dicitur 99. Mors quędam

contra, si utilius speras mandanti et gratius. Crassi exemplo ostenditur mandatum semper esse obseruandum 6. Vtrum semper obediendum patri 12. Homo. Multi mortales, plus comprehendit quam si dicas: multi homines 82. Hospitalitas. Hic est leo hospes hominis, hic est homo medicus leonis 36. Ordo. Nouissime et nouissimus Cicero dicere uitauit 60. Obstinatio. Architę Tarentini columba lignea uolabat quidem, sed cum subsedisset, pręterea non exurgebat 58. VITĘ PLVTARCHI

95 . Coruino ouo comesto pregnans ore partum reddere dicitur 107 . Coruos ore parere putant. Aristoteles negat. Omnia animalia, quo maiora, minus foecunda 114 . Compositio medicamenti, quo pulchri bonique et fortunati gignantur liberi 255 . Tanaquilis reginę ancilla Ocrestes grauida consurexit cum in foco, ubi insederat, genitale e cinere masculini sexus comparuisset 346 .

est cultura animi. Turpiter in philosophia peccat qui se philosophum profitetur. Poetę non recte inducunt lamentantes fortes uiros 111 . Poetę emolliunt hominis naturam 116 . Philosophia animi medicina 117 . Peripathetici copiosi et eruditi 120 . Pythagoras quare fuit in Italia 129 . Crisippus et Stoici multum in partiendo et diffiniendo occupati sunt

heretici doli pleni 48 . Policarpus Martionem hereticum primogenitum diaboli dixit. Idola quo primum errore creuerint 84 . Magister ludi Faliscorum liberos prodidit 99 . Medicus Pyrrhi necem pollicitus Fabricio. Errantes ab errore reuocare sollicitet episcopus 141 . Heresim cauendam monet 172 . Perfidia Iudę proditoris 211 . De eodem et

uenit rex in nomine Domini. Pax in cęlo et gloria in excelsis XIX. Herodes et Pilatus concordes ad malum XXIII. Pax uobis, ego sum, nolite timere. Pax Dei. Deus pacis. Ipse est pax nostra XXIIII.
Prouerbium. Medice, cura te ipsum IIII.
Pudicicia. Angelus ad Virginem mittitur, quia semper est angelis cognata uirginitas. Profecto, in carne pręter carnem uiuere non terrena uita est, sed cęlestis I. Turturem et columbam

perfidia 223 . Mulier maritum obtruncat 227 . Lucerinorum defectio 234 . Vincitur a suis Eumenes 237 . Timochares, Pyrrhi medicus 247 . Ptolomei fraus in sororem 248 . Agatocli perfidia in Offellam amicum 249 . Celtiberorum defectio 288 . Numidę per

Glaucus piscator, cum pisces captos in ripa exposuisset, tactu herbę cuiusdam recuperato spiritu prosiluerunt in pelagus XIII . Hyppolitum Esculapius medicamentis a morte dicitur suscitasse, qui deinde dictus est Virbius XV . SENECA
Religio. Non aspicias,

disciplinis instructi esse debent reipublicę gubernatores, et qua in ętate singuli singula exercere 218 . Reges esse oportere in philosophię et rei militaris studio pręstantissimos 225 . Contrarium medicorum purgationi. Siquidem medici a corpore quod deterrimum est abstergunt, quod uero optimum est relinquunt. Contra tyrannus efficit. Tyrannus libidine perditus, temulentus, furiosus, immanis 229 . Tyrannici animi perturbationes et

debent reipublicę gubernatores, et qua in ętate singuli singula exercere 218 . Reges esse oportere in philosophię et rei militaris studio pręstantissimos 225 . Contrarium medicorum purgationi. Siquidem medici a corpore quod deterrimum est abstergunt, quod uero optimum est relinquunt. Contra tyrannus efficit. Tyrannus libidine perditus, temulentus, furiosus, immanis 229 . Tyrannici animi perturbationes et uiolenta rapacitas. Libertatem et

Fecit et diuus Augustus equo tumulum. Agrigenti complurium equorum tumuli pyramides habent. Funus aliti coruo celebratum 112 . Ęgyptiis mos est cadauera asseruare medicata 125 . Apud eosdem corpora pice perfusa seruari 156 . Mos antiquus imagines et gesta mortuorum reponere in domibus 326 . Defunctos se se multi fictilibus doliis

eius sermones. Ioram mittit occidi Heliseum. Ille in spiritu cognouit et hostium circa se clausit 63 . Thobias piscem exenterauit, id est de litterali sensu mysticum expressit. Piscis eum deuouare uoluit, quia littera occidit, sed exenteratus medicamentum prębuit, quia spiritus uiuificat 91 . Iudith: Nolo scrutemini actum meum, usque dum reuertar 95 . Secretum 127 . Secreti proditor

et primas cathedras in synagogis, et salutationes in foro, et uocari ab hominibus rabbi. Qui se exaltauerit, humiliabitur XXIII. MARCVS
Sapiens. Sapientes huius mundi sunt medici qui emoroissam sanare non potuerunt V. Fulones super terra sunt sapientes sęculi. Bonum est sal. Habete in uobis sal, id est sapientiam IX. Suspicio. Dominum super undas ambulantem uidentes suspicati sunt esse phantasma VI.

Titus Latinuss somnium prodere negligens filium amittit et egrotat. Cum id senatui renunciasset, statim conualuit 38 . Agarista per quietem leonem sibi parere uisa, genuit Periclem 50 . Medicina per somnium indicata 52 . Somnium ephori quo significatum est quttuor perituros, quinto superstite 108 . Nihil certius esse dixit Scylla quam quod somnio fuerit significatum

31 . Xenocratem emit Demetrius et liberum fecit; insuper pro illo satisfecit Atheniensibus 39 . Diogenes dicebat Xeniadę, emptori suo, ipsum sibi, quamuis esset seruus, obtemperare oportere. Nam et medicus et gubernator, si seruus sit, utique illi paretur 56 . Rogatus, cur mancipia andropoda sint appellata: Quia pedes, inquit, habent uirorum, animum autem, quem tu modo habes, qui hoc interrogas

2.3.35  Vincis et fructus Arabum perenni
2.3.36   Flore nitentes.
2.3.37  Tu recens prisci antidotum ueneni
2.3.38  Et uetustatis medicina praesens,
2.3.39  Expias primi genus inquinatum
2.3.40   Semine mali.
2.3.41  Damna laetalis uetitique pomi

2.3.42  Tristia atque aegros releuas iacentes
2.3.43  Totque mortales pariter sepultos
2.3.44   Erigis una.
2.3.45  Ergo tu rerum medica et salubris
2.3.46  Consulis uitae meliore succo;
2.3.47   Noxii fructus furiale uirus

dextra
2.4.122  Sustentare uelis. Lassum recreare uel aegrum
2.4.123  Instaurare tuum est, spes o mea: uulneris auctor,
2.4.124  Sis idem medicina mei; duc protinus ardor
2.4.125  Quo tuus ire iubet, quo nunc agor illice tanto,
2.4.126  Quo per inaccessos tibi cogimur ire labores.

2.4.201  Officio et grauior casus benefacta reponit,
2.4.202  Non unum uaria retinentia lege tenorem,
2.4.203  Nec sperata mei merces medicina doloris?
2.4.204  Sed fallor, neque enim non fallor amore coactus
2.4.205  Suspirare tuo, neque eodem sospes ab ictu.

2.5.68   Christicolentum.
2.5.69  Ergo, libamen, mihi rite salue,
2.5.70  Pharmacum diris animi uenenis,
2.5.71  Anguis antiqui medicina praesens
2.5.72   Antidotumque.
2.5.73  Pectoris puros tueare sensus,
2.5.74  Nosque custodi sine labe, diri

adulterat artem.«
2.6.60  Nos etiam culpamus idem. Mihi peccat abusus
2.6.61  Artificis pariter; neque enim, deluditur ullus
2.6.62  Si medicus, medicina rea est. Damnanda uidetur
2.6.63  Nec mihi relligio iurataque regula si quis
2.6.64  Delirat collega tuus pede deuia uarro

artem.«
2.6.60  Nos etiam culpamus idem. Mihi peccat abusus
2.6.61  Artificis pariter; neque enim, deluditur ullus
2.6.62  Si medicus, medicina rea est. Damnanda uidetur
2.6.63  Nec mihi relligio iurataque regula si quis
2.6.64  Delirat collega tuus pede deuia uarro

2.7.9  Sic, puto, sic semper laxabere, sicne fatisces
2.7.10  Perpetuum? Quin tu subito colliria poscis
2.7.11  Et patulam opturas medicato uellere frontem,
2.7.12  Aut pice rimosas et hyantes obstruis aures,
2.7.13  Seu tu Dulichia mauis surdescere caera,
2.7.14  Quando

altis
4.3.52   Chaonii nemoris praecinat augur auis.
4.3.53  Nanque ego dum curis peterem te, uita, leuandis,
4.3.54   Ac uelut ad medicam confugit aeger opem,
4.3.55  Infęlix perii, qui dum mea uulnera curo,
4.3.56   Vulneror estque oculis plaga nouata tuis.

4.4.79  Sisyphiae molis sistet reuolubile pondus,
4.4.80   Belliadumque urnas obstruet ille cauas.
4.4.81  Denique, si qua queunt medicamina tollere pestem,
4.4.82   Demere et infamem pectore nequitiam,
4.4.83  Non ego Caucaseas uerear calcare pruinas,
4.4.84   Siue

abstemium dies et horas
4.23.31  Durare? Omnia perpeti paratum
4.23.32  Cernis fortiter Helium, nec ignis
4.23.33  Nec ferri medicamen abnuentem.
4.23.34  Quod si respuis ustulationes
4.23.35  Et cultros remoues periculosos
4.23.36  Et cauteria

cultros remoues periculosos
4.23.36  Et cauteria uulnerariorum
4.23.37  Dum iucundius exigis leuamen,
4.23.38  Quotquot sunt medicas per officinas,
4.23.39  Succos praecipuos legasque gramen
4.23.40  Non ignobile, Thessalis quod aruis
4.23.41  Amphrysum prope

4.23.41  Amphrysum prope nascitur, quod Indus
4.23.42   Carpit decolor aut Arabs perustus,
4.23.43  Aut Syrtes medicis creant harenis,
4.23.44  Syrtes quae Ioue cornibus uerendo
4.23.45  Insignes celebrantur et poeta
4.23.46  Antiquo, ueteris

mihi nectarque propinat
5.3.64  Thesaeamque fidem potiorem nectare quouis.
5.3.65  Ille salutiferis me Paean erigit herbis
5.3.66  Et medica fomenta manu mihi praestat et omnem
5.3.67  Depellit morbum: febres cessere profanae
5.3.68  Incolumisque meos subito uigor occupat arctus.

5.4.294  Instruxitque manus domituras Pergama, docti
5.4.295  Praegressus praecepta senis, seu luderet armis,
5.4.296  Siue ope proficeret medica, et post bella sonanti
5.4.297  Respiraret ouans cythara. Talisque lacertos
5.4.298  Eurota mirante suos in gymnade prima

ille tuos,
6.1.29  Totque cicatricum pariter tibi millia sanat,
6.1.30   Nec minus hac illa est auxiliaris ope.
6.1.31  Nanque simul medicas exercet sedulus artes,
6.1.32   Nec minus hoc illi munus Apollo dedit,
6.1.33  Nec mage fas morbos credit releuare piumque,

multumque diuque laboris
6.1.48   Huic decus, huic uitam iure referre licet:
6.1.49  Quo duce discerptus longo Lucretius aeuo
6.1.50   Ad medicam reduci carmine uiuis opem,
6.1.51  Inde tuo uultu iuuenescis, ut unica Phoenix,
6.1.52   Rursus odorato tota refecta rogo.

Tanti quo foedus amoris
6.5.28   Fluxit et officii gratia magna tui?
6.5.29  Qui pro me solitus non parcere sumptibus ullis
6.5.30   Et medicis census exhibuisse tuos,
6.5.31  Deseris absentem, mutatus et alter ab illo,
6.5.32   Scilicet atque alio mobilis axe uolas;

disce, uiator,
6.9.2   Quo mihi sic terram saepe precere leuem:
6.9.3  Aedituos omnes curua ceruice rapaces
6.9.4   Et rabulas omnes et medicos timui. 10. Epitaphium Iani et Vrsi
6.10.1  »Quid fles, alma Venus?« »Ianum florentibus annis

23.
6.23.1  Hunc age saepe breuem relegas, Mariane, libellum,
6.23.2   Nec pigeat medicos edidicisse sonos.
6.23.3  Non legimur gratis, studio placitura salutis
6.23.4   Haec capient animum qualiacunque tuum.

9. Hymnus in Archangelum Raphaelem
7.9.1  Tertium caeli decus, o Raphael,
7.9.2  Angelos inter, medicum salutis
7.9.3  Quem Deus nostrae, miseratus aegros
7.9.4   Saepe dolores,
7.9.5  Missitat nobis Pater, ut leuamen

caelum Tyrintius, axem
7.20.28   Continuum cuius torquet anhelus Athlas,
7.20.29  Sic tibi maiestas pro tempore credita notos
7.20.30   Ad Medices magno foenore laeta redit.
7.20.31  Nanque intermisso plaerunque labore ministrat
7.20.32   Accumulatque nouum robur amoena quies.

foenore laeta redit.
7.20.31  Nanque intermisso plaerunque labore ministrat
7.20.32   Accumulatque nouum robur amoena quies.
7.20.33  Sic Medices cessare iuuat, post ocia quorum
7.20.34   Maiori uirtus semper honore uiget.
7.20.35  Hinc patrii 35 patrii: -ae, ut videtur, suprascriptum

7.20.35  Hinc patrii 35 patrii: -ae, ut videtur, suprascriptum (patriae) laurus creuere et auita trophaea,
7.20.36   Vulneribus Medices inualuere suis:
7.20.37  Sic in relliquiis Laurens iam fratre perempto
7.20.38   Deque suo maior carcere regnat auus.
7.20.39  Haec

Neven Jovanović 2011-12-10 Hieronymus Chrysaus Iadertinus philosophorum et medicorum in academia Patauina rector. Ad lectorem.
Inspice opus studiose nouum: totumque reuolue
Qui sophiae studiis te excoluisse cupis:
Nanque hoc lector erunt interprete Auerrois omnes
Perclari sensus

sed corruptos ac uitiosos luxuriose ac delicate patitur uiuere: quia non putat emendatione sua dignos. Bonos autem quos diligit castigat sepius et assiduis laboribus ad usum uirtutis exercet: nec eos caducis ac mortalibus bonis corrumpi ac deprauari sinit. Quod ipsum et a medicis quotidie fieri uidemus qui egrotis hominibus de quorum salute nulla spes reliqua est sine delectu aliquo pro ipsorum appetitu indulgent omnia, eos uero quorum mors certa adhuc non est multis rebus etiam auidissime desideratis abstinere iubent.

sentibus coronato. Cumque peruentum esset ad locum: qui caluarie idest sanguinis dicitur: rursus hic Saluator noster denudatur: et corpus illud sanctissimum: quod paulo post omnia ad se trahere debebat: quod a terra exaltatum ueluti eneus ille Moysi serpens singulare presidium: et saluberrimum medicamen futurum omnibus gentibus erat. Iterum inquam sub aperto celo ante omnium oculos uestibus cunctis denudatur: et milites ipsi: uel potius nequissimi latrones sortibus illas inter se diuidunt: Crucem eo spectante coaptant. titulum inscribunt. erigunt postea et in terra defigunt. manus et

regnum Dei et iustitiam eius. Quod quidem facile est adeptus, dum et suam calamitatem patienter fert et miseretur alienę. Franciscus, ordinis Minorum pater (quibus solis tantum possidere lex est, ut medicare necesse sit) dum iter ageret, incidit in hominem, cuius uestimenta diutino usu detrita uix pudenda corporis operuerant. Et nuditatem eius dolens substitit, suspirauit, ingemuit. Frater uero, qui illum comitabatur:

iniquum existimans quam pro labore, qui propter Deum susceptus fuerat, ab homine mercedem quęrere. Eadem animi constantia Leonardus, sancti Remigii discipulus, quoniam Gallorum regis coniugem difficili partu laborantem, medicis iam desperantibus, ipse diuina uirtute a periculo liberarat, regi amplissima dona offerenti haud quaquam se iis indigere respondit, proinde neque accipere uelle, nihil cuiquam defuturum asserens, quicquid habere

quondam orbi terrarum imperitans. Basilius Magnus eo quidem maior, quod iam desperatę pertinacię uirum euidentissimi tandem experimenti argumento ad credulitatem egit. Cum enim morbo grauiter affectum Ioseph, Iudeus medicus, adiens, deprehensis mortis signis, eum uesperi illius diei decessurum dixisset: Quid, inquit, si et alterum diem superuixero? Ille tunc Christianum fore, cum id contigisset, respondit. Igitur Basilius non uitę suę in

Scripturarum flectere nequiuerat, fidei tandem uirtute molliuit. Mox deinde ad stratum suum rediens extemplo expirauit, ita ut dubium non sit, quin hora illa, qua prędictum erat, fuerit moriturus, nisi mortis suę mora uitam medico esset allatura. Iosephi huius cęterorumque conuersionem minus mirabitur, qui animum attenderit, quod Ioannes Damascenus, Mesuę Iudei filius, Iudeorum omnium doctissimus, Hebreis Gręcisque

salutis. Hinc tu quoque, si unam alteramue ciuitatem ad Deum sanctius atque syncerius colendum conuerteris, nondum te existimes fecisse satis, donec datur facultas etiam ad reliquos instruendos proficisci. Pii sane ac boni medici est plurimis curatis alios insuper, qui curatione indigent, perquirere et opportuna omnibus remedia conferre. Legimus Petro Hierosolymis primum uerba ad populum faciente die uno tria milia hominum baptizata fuisse,

requiram. Ob hoc quidem et propheta contremuit dicens: Vę mihi, quia tacui. Et Apostolus: Vę mihi est, inquit, si non euangelizauero. Iuuenalis, natione Apher, arte medicus, ordine presbyter, cum a pontifice Romano, ut Narniensi infideli populo Christum euangelizaret, ius potestatemque sibi concedi petisset, episcopus eorum constitutus illo se contulit. Multisque ibi catholica credulitate

suspicantur. Post multa tandem ait: Nulla iuuenum puellarum sano et uegeto corpore tantę se dederat continentię, quantę ipsa fracto et senili debilitatoque corpusculo. Postremo dicit, quod, cum febre laboraret, nec medicorum consilio nec Epiphanii episcopi suasionibus compelli potuerit, ut uinum biberet; et ipse Epiphanius ab ea exiens tantum se profecisse dixerit, ut e contrario sibi iam seni aquam bibere pene persuasum esset. Quod si

debet, quod Saluator noster ad epulas ierit nuptiarum et conuiuiis interfuerit publicanorum et uorator et potator uini et peccatorum amicus a phariseis appellatus sit. Non, ut se pasceret, hoc egit, sed ut aliis prodesset. Medicus ad curandos ęgrotos accessit, non ad inuitatores conuiua. Quippe qui, ut modestiam uictus doceret, quadraginta diebus nihil gustauit. Esurientes et sitientes beatos dixit, a muliere Samaritana potum aquę petiit,

gratia. Raro sciantur, quae in aquis oriantur et uiuant, nisi parui pisciculi. Deinde subdit: Tanta sit in sumendo sobrietas, tanta talisque parcitas, ut uenter potius conqueratur quam gaudeat, non egeat in digerendo stomachus medicinis; ructum potius uacuatio quam nimia repletio inducat. Idem ad Matutam uirginem: Carnis et uini species, quasi caloris fomenta et libidinis incitamenta, fuge et tunc forte uino uteris exiguo, cum stomachi

(ut Gregorius refert), Gothis Italiam uastantibus uiduata uiro, cum quo annum tantum uixerat, nulli postea nubere uoluit, licet et ętate integra esset et non illiberali forma. Aegrotanti foedaque corporis scabredine affectę medici consulebant rursum uti marito, alioquin eo morbi genere uel perituram uel, si uixerit, contra sexus sui morem uillosum mentum habituram. At illa neque oris deformitate neque mortis periculo territa propositum dimisit

ab inquinamentis mundamur, ab errore in uiam iustitię dirigimur, deinde, de morte transimus ad uitam, de tenebras ad lucem. Imprimis tamen uidendum, quo animo, qua mente accedatur. Aptis ad sumendum corporibus medicina prodest, male autem dispositis, si sumatur, exitio est. Et, si Philistini, quod arcam Domini captam in templo idoli Dagon posuissent, aduersa passi sunt, et Bethsamitę ab eis restitutam suscipientes, quod parum

abbas in Aegypto (sicut a Ioanne Cassiano traditum est) fratres incusare solitus, quod uuam in faucibus tumentem tolerare non possent, sed pręciderent, quod in cęllulis sagum haberent, quod secularibus hominibus oleum pro medicamento consecrarent; duo prima ad impatientiam referebat doloris et paupertatis, tertium quandam animi arrogantiam uirtutisque ostentationem prę se ferre aiebat. At uero quicquid dudum in aliis reprehenderat, mox ipse

ęgritudinem quandoque delicti poenam esse. Quod si per poenitentiam et confessionem deletum fuerit, reliquum est, ut ęger conualescat. Itaque semper curandum, ut ante animę nostrę remedia adhibeat sacerdos quam corpori medicus, ut etiam, si alia de causa quam ob delictum male affecti fuerimus et morbus curari nequiuerit, magis securi uitę huius finem expectemus. Ne mors quidem grauis erit uitam meliorem sperantibus. Morbo autem liberatis

mala tolerat, ad expiationem spiritus proficit. Proinde Egidius, ad Rhodani ostia solitarius, cum a uenatoribus sagitta in incertum missa inter syluas latentem sauciasset, non modo medicinam corpori admittere noluit, sed etiam ad Dominum orauit, nequando lęsa caro sanitatem reciperet. Parum erat solitudinis necessitatem ferre, quotidianas uigilandi, precandi, ieiunandi fatigationes pati. Vulnus insuper

uirgo et martyr, cum illi post multos cruciatus mamillam a pectore auulsisset tyrannus, quoniam fidem non poterat, et Petrus apostolus eam curaturus in carcere apparuisset, chyrurgum aliquem ad se uenisse rata detrectabat medicinam, dicens nunquam se pharmaca corpori admisisse, sed illius medici opera semper usam, qui solo uerbo omnem infirmitatem curaret; hunc autem esse Dominum Iesum. Tunc Petrus apostolum se eius esse et ab eodem ad illam

auulsisset tyrannus, quoniam fidem non poterat, et Petrus apostolus eam curaturus in carcere apparuisset, chyrurgum aliquem ad se uenisse rata detrectabat medicinam, dicens nunquam se pharmaca corpori admisisse, sed illius medici opera semper usam, qui solo uerbo omnem infirmitatem curaret; hunc autem esse Dominum Iesum. Tunc Petrus apostolum se eius esse et ab eodem ad illam missum indicans euanuit, ipsa sana relicta. Non hoc dicimus, ut infirma

opera semper usam, qui solo uerbo omnem infirmitatem curaret; hunc autem esse Dominum Iesum. Tunc Petrus apostolum se eius esse et ab eodem ad illam missum indicans euanuit, ipsa sana relicta. Non hoc dicimus, ut infirma uirgo medicamentum respuat, sed semper spem omnem in Christo collocet, semper soli gratias agat. Hoc in ęgra patientię, in sana gratitudinis testimonium erit. Quanuis Syluia quoque, Ruffini, Alexandrię

in Christo collocet, semper soli gratias agat. Hoc in ęgra patientię, in sana gratitudinis testimonium erit. Quanuis Syluia quoque, Ruffini, Alexandrię pręfecti, soror Deoque dicata uirgo, cum male haberet, medicis consulentibus balnea adire noluit, hoc tamen non medelam contemnens, sed mollitiem cauens, quippe quę per annos sexaginta neque uultum neque pedes lauisse dicitur neque aliam corporis partem pręter summos manuum

infirmitatem tulerit, quę talia, dum sana esset, sua sponte, ut Christo placeret, tulit. Paula Romana, cum febri laboraret et stomachi cruditate cibum non digereret, ut modico uino uteretur, nec medicorum placitis nec religiosorum suasionibus compelli potuit, nolens ab instituto uitę monasticę ne in ęgritudine quidem declinare. Multo enim tempore aquam bibens, magis expauit uini gustum quam infirmitatis periculum

diem perpetuo seruauerat, intermitteret. Galla, et ipsa Romana, Symmachi, consularis uiri, filia, cum intra puellares annos marito uiduata ęgrotaret, corpore toto in tabificam scabredinem uerso, medicis affirmantibus, nisi iteraret matrimonium, uel morituram eo morbo uel mentum pilosum ueluti uir habituram, neglexit medicorum consilium et omnia perpeti maluit quam ad coniugium redire, ad quod repetendum, si sana

cum intra puellares annos marito uiduata ęgrotaret, corpore toto in tabificam scabredinem uerso, medicis affirmantibus, nisi iteraret matrimonium, uel morituram eo morbo uel mentum pilosum ueluti uir habituram, neglexit medicorum consilium et omnia perpeti maluit quam ad coniugium redire, ad quod repetendum, si sana extitisset, fortasse nemine hortante solus iuuenilis ętatis ardor eam compulisset. Aegra didicit optare meliora. Itaque, ut

potuisset, superatum se fateri coepit, superatum tamen non uigiliis, non ieiuniiis, cum et ipse neque dormiret neque comederet, sed sola animi semper se submittentis humilitate. Iterum illi apparuit medici speciem pręferens multasque uitreas ampululas circa se gerens. Et, quo pergeret, interrogatus quidue sibi uascula illa uellent, ad proximum monasterium iter se habere respondit, ut fratribus singulis singulas offerat

sensum non sine inimici opera prouenire intellexit ac protinus e foculo, qui iuxta erat, arrepto torre faciem puellę percussit. Et omnis mala tentatio cum tentatore simul dissipata effugit. Incipiente igitur peccati morbo medicorum imitanda prudentia est, statim ad remedium recurrendo nec patiendo, ut malum curationis dilatione inualescat. Sed nequaquam ita uigilanter sibi cauerat Zosimus, pontifex maximus, qui diaboli supplantatione in

episcopus Nazarethanus, cum ei diuus Hieronymus in uisu apparuisset et, siquid a Deo uellet, interrogasset, uelle se ex hac uita migrare dixit. Et subsecutus est euentus. Pergant nunc nimis anxii uitę suę amatores medicamentis sustentare sanitatem, morbos depellere et breuissimi temporis spacium totis redimere patrimoniis! Inuenti sunt Dei serui, qui mori optarent, ut in ęternum uiuere citius inciperent.

uitę sibi finem imminere conspiceret, psalmos, qui poenitentiales dicuntur, conscribi et ante se legendos parieti affigi iussit. Eos dum legeret, lachrymas hubertim fudisse dicitur. Neminem ad se accedere passus est pręter medicum et Discophorum puerum, ne uariis multorum interpellationibus ab earum rerum contemplatione auocaretur, ad quas perpetuo fruendas iam se profecturum sperabat. Tandem communione uenerabiliter percepta

mihi cor leuibus reddit penetrabile telis,
1.150  Quae rapidis flammis uulnera nostra fouet.
1.151  His nec Apollinea possit medicarier arte,
1.152  Hippolyto medicam quae tulit ante manum.
1.153  Hei mihi, cum nostrum non sit medicabile uulnus:

1.150  Quae rapidis flammis uulnera nostra fouet.
1.151  His nec Apollinea possit medicarier arte,
1.152  Hippolyto medicam quae tulit ante manum.
1.153  Hei mihi, cum nostrum non sit medicabile uulnus:
1.154  Mors, uenias misero nil metuenda mihi.

His nec Apollinea possit medicarier arte,
1.152  Hippolyto medicam quae tulit ante manum.
1.153  Hei mihi, cum nostrum non sit medicabile uulnus:
1.154  Mors, uenias misero nil metuenda mihi.
1.155  Quae mihi sola fuit tantorum causa laborum

quis prorsus nulla medella datur;
7.13  Quoque magis tentas uulnus morbo medicarier isto,
7.14  Hoc mage crudescit uulneribusque nocet.
7.15  Vt leuis ardescit concusso

30.11  Vndique Marcicolas mirabar feruere Pisas
30.12  Vrere et in sacris thurea dona focis:
30.13  Aeger in occiduis medicamina Domnicus oris
30.14  Quaerit, Apollineas sustinet ecce manus.
30.15  Fortibus assuetus semper prouisor in armis-

alia et liceat multo grauiora fuissent:
46.108  Praetor adest nobis qui tamen ista leuat.
46.109  Hic requies, nostro sola est medicina dolori,
46.110  Solus adest fessis rebus amica salus.
46.111  Cuius honoratae propter gestamina famae

uigil hic, qui nos praemonuisset, erat.
46.191  Ergo salus nostra est, columen, tutela Capellus,
46.192  Vita, fides, animus, dux, medicina, quies.
46.193  Huic Spalatum meritos semper debebit honores
46.194  Porriget et uictas ad sua dona manus.

59.41  Turba senum iuuenumque, graui seiuncta flagello.
59.42  Sola potes potuit quod non Podalirius olim
59.43  Ad Danaos, medica potuit non arte Machaon.
59.44  Non Perimedeae fallacis gloria, Circes
59.45  Gramina uirilegae, Colchi non licia rhombi

qui ei proxime acceditis, quorum vultus depressiores maestioresque intuor; nec id iniuria; non enim potuistis non commoveri orbati tam prudentissimo viro tanquam fratre amantissimo, nec id fuisset humanitatis vestrae; sed non egetis medicina neque modo solatio; innata namque probitate et nota doctrina vestra caretis illo errore quo plerique suorum discessu angi solent. Ad te tandem potissimum mea devehetur oratio, fili tanti viri unice Sigismunde, in philosophicis atque theologicis disciplinis

Supplicium uel triste subit uitaeque periclum:
2.20   Noxia seu subita crimina morte luit.
2.21  Hic percussa gemit duro praecordia ferro
2.22  Cruda, tamen medicis uulnera sanat aquis.
2.23  Hic lapidis uasto premitur sub pondere lassus
2.24  Cum cadit ex humeris nec graue sentit onus.
2.25   Sisyphus ipse

2.36  Nec sine suppliciis quemque iacere sinit.
2.37  Ille laborantes stimulis ingentibus urget,
2.38  Ille quiescentes peruigilare facit.
2.39  Non medicina leuat quibus addidit ille dolorem;
2.40   Perpetuo miseros carcere claudit amor.
2.41  Vritur assiduo Sicula flagrantius Aetna.
2.42  Quem semel igne suo laesit acerbus

cum Federico illo aut Octauiano frate suo Mercatelli comite uiro prudentissimo atque integerrimo, uerum etiam cum hoc presenti Guido Vbaldo cui diuinarum rerum primus alumnus atque minister fui: duce profecto ina rmis ferocissimo: et in Gręca Latinaque lingua eruditissimo. Plurim cum domo inclyta Medicum atque tota ciuitate Florentina: Sed uobiscum non minores, immo potius et maiores extant. Qua de re uobis potissimum opus hoc, ueluti et omnia mea dicaui. Erit sane munus et uestrę nobilissimę ciuitati aptissimum et studiis meis accomodatissimum, mature Deo duce et aliud de rebus

gremiis et ab ubere raptos
104  Excutiunt duro membra tenella solo,
105  Quos in frusta secant canibusque trementia praebent.
106  Ah miserae matres, quae genuere feris!
107  Proh dolor immensus, nullo medicabilis aevo,
108  Virginis Intactae templa verenda ruunt,
109  Atque ubi, Christe, tuae fulgebat imago figurae
110  Hic canibus locus est, hic stabulantur equi.
111  Quare age, rumpe moras, Christi

nat. 3,24, ubi Calagurritanos qui Fibularenses cognominantur Fanularenses. (Aesculapius) Aesculapio uota uouit: Aesculapius, Apolinis et Coronidis nymphę filius, a Chirone didicit medicinam. Cf. Tort. 'Aesculapius' Ei morbo affecti uota faciebant. 67.2. Hic tamen Romanus iniuste de morte queritur, quam ab eo passus est quem ipse interemit. Ne autem nomen hic sepulti

1522 Manuscript used: MOL, DL 25663 Published: Iványi Béla, Adalékok a nemzetközi érintkezések történetéhez a Jagelló-korban, Történelmi Tár, 1906, 343–344. 1. The Pope has arrived in Rome but has not received Brodarics in a public audience yet. However, he and Cardinal Medici have put forward Louis II’s request to him in a private interview that a legate or nuncio be sent to the Nuremberg Imperial Diet. – 2. Brodarics assures King Louis that that he could find no Pope more suitable for his purposes than Adrian. Marsupino has returned from Florence to Rome

Századok, 1881, 310.) Brodarics might have had such an assignment but it cannot be justified with the text of this letter. 2  Hadrian VI (1522–1523) was elected Pope on 9 January 1522. 3  On 31 August. privata unacum reverendissimo domino cardinale Medices, 4 deditissimo Vestrae Maiestati, satis multa cum Sua Sanctitate egerimus de mittendo illo nuntio sive legato, quem Vestra Maiestas cupit mitti ad dietam Norembergensem, 5 de quo etiam prius apud sacrum collegium egeramus. 6 Sed cum statim subsecutus fuisset

prudentia et sollertia conquieturam. Plura et de hoc et de aliis in proximis litteris. 8 Haec enim scripsi subitissime nuntio properante. Brevi faciam de rebus omnibus Vestram Maiestatem certiorem. Dominus Marsupinus 9 et ipse 4  Cardinal Giulio de Medici was the cousin of the previous Medici pope, Leo X. After the early death of Hadrian VI he is elected Pope in the autumn of 1523 by the name of Clement VII (1523–1534). 5  There were two imperial assemblies in Nuremberg in 1522, one in the spring, and one in the autumn. The Hungarian King

et de hoc et de aliis in proximis litteris. 8 Haec enim scripsi subitissime nuntio properante. Brevi faciam de rebus omnibus Vestram Maiestatem certiorem. Dominus Marsupinus 9 et ipse 4  Cardinal Giulio de Medici was the cousin of the previous Medici pope, Leo X. After the early death of Hadrian VI he is elected Pope in the autumn of 1523 by the name of Clement VII (1523–1534). 5  There were two imperial assemblies in Nuremberg in 1522, one in the spring, and one in the autumn. The Hungarian King sent his envoys to both in order to

[1.] Iam binas dedi litteras 3 ad Dominationem Vestram Reverendissimam de ea re, de qua dominum Emericum litteratum, 4 servitorem suum ad me miserat, quibus, ut se res habuisset, abunde perscripsi. Nunc autem et auctoritate reverendissimi domini cardinalis de Medices, 5 protectoris regni Hungariae, qui se, antequam conclave 6 ingrederetur, huic negotio [...]luerat, et mea maxima diligentia ac labore, ad hunc finem tandem [...] ad quam me nunquam sperassem, deducturum. Conventio igitur inter me et

János Lászai, we only know a letter from Brodarics to Várdai on 18 August. The conflict concerning the will is not mentioned in that one, so here Brodarics is referring to two lost letters. 4  Imre Kálnai. About him also see the notes for the letter on 18 August 1523. 5  Cardinal Giulio de Medici, cousin of the previous Medici Pope, Leo X. 6  After the death of Hadrian VI the conclave gathered on 1 October. Exactly the above mentioned Giulio de’ Medici was elected Pope on 19 November, three days after this letter was written. 7  János Lászai was buried in Santo Stefano

letter from Brodarics to Várdai on 18 August. The conflict concerning the will is not mentioned in that one, so here Brodarics is referring to two lost letters. 4  Imre Kálnai. About him also see the notes for the letter on 18 August 1523. 5  Cardinal Giulio de Medici, cousin of the previous Medici Pope, Leo X. 6  After the death of Hadrian VI the conclave gathered on 1 October. Exactly the above mentioned Giulio de’ Medici was elected Pope on 19 November, three days after this letter was written. 7  János Lászai was buried in Santo Stefano Rotondo located on Monte Celio in

to two lost letters. 4  Imre Kálnai. About him also see the notes for the letter on 18 August 1523. 5  Cardinal Giulio de Medici, cousin of the previous Medici Pope, Leo X. 6  After the death of Hadrian VI the conclave gathered on 1 October. Exactly the above mentioned Giulio de’ Medici was elected Pope on 19 November, three days after this letter was written. 7  János Lászai was buried in Santo Stefano Rotondo located on Monte Celio in Rome. Pope Nicholas V had donated it with the monastery next to it to the Pauline Fathers in 1454. Lászai’s tomb still can be seen

humillimus Stephanus Brodericus praepositus Quinqueecclesiensis, orator 1  His identity is uncertain. He may be Stanisław Sprowa or perhaps Royal Secretary Stanisław Tarło. Both executed diplomatic tasks several times. 2  Cardinal Giulio de Medici, cousin of Pope Leo X, was elected Pope after the death of Hadrian VI on 19 November 1523. 3  I have found no further data about the selection of the 3 Cardinals mentioned. Even though Clement VII sent an envoy to Charles V on 8 December 1523 in connection with peace, he was not a Cardinal

EPISTOLA Marcus Antonius, Caroli Contarreni filius, philosophiae et sacrae theologiae candidatus, Federico Chrisogono Iadertinorum nobilissimo, artium et medicinae doctori acutissimo , astrologorum principi, ordinarie in alma Academia Patavina feliciter legenti, felicitatem. Pater Atlas, quia astrorum motus optime calluit, ideo caelum manibus amplecti dicitur. Quod a Ptolemaeo et

per me mandata (ut posteris etiam haec innotescant) ad te mitto. Reliquas vero tuas lectiones doctissimas lectas et legendas (bono communi consulendo) tibi imprimendas relinquo. Vale. ORATIO clarissimi artium et medicinae doctoris Federici Chrysogoni Iadertini in Academia Patavina publice habita Dum quintum aetatis annum ducerem, una die utroque parente orbatus sum, concio ornatissima, nec amplius censores habere volui, sed vi superum et intelligentia non errante gubernatus primis

Solius enim logici est non solum sciendi modum nobis praebere, verum etiam defendere nos a malis in practicis et a falsis in speculativis (Themistio referente). Quare iterum ad fontem veritatis, ad parentem et alumnam omnium scientiarum me contuli. Ubi dialecticis, physicis, metaphysicis, medicinis necnon sacrae theologiae enixe operam navare volui, solum ut altius secreta naturae et arcana huius scientiae mathematicae speculari valerem. Qua nihil divinius, nihil praestantius divina bonitas humano generi praestitit. Quia,

Physicorum: faciunt enim ad facultatem, ad sanitatem et ad animam. Quae omnia sola mathematica sibi vendicavit. Ad facultatem enim quia omnes artes mechanicas continet, quibus facultates omnes acquiruntur . Ad sanitatem etiam, quia totam medicinam continet teste Hypocrate, medicorum semita veritatis. Medicus (inquit) si non est in stellarum scientia perspectivus, quis in eius manibus non confidat: quia caecus non immerito potest diffiniri. Idem in libro De aëre et aqua. Et si ex altissimis consideraveris, invenies astrologiam

ad sanitatem et ad animam. Quae omnia sola mathematica sibi vendicavit. Ad facultatem enim quia omnes artes mechanicas continet, quibus facultates omnes acquiruntur . Ad sanitatem etiam, quia totam medicinam continet teste Hypocrate, medicorum semita veritatis. Medicus (inquit) si non est in stellarum scientia perspectivus, quis in eius manibus non confidat: quia caecus non immerito potest diffiniri. Idem in libro De aëre et aqua. Et si ex altissimis consideraveris, invenies astrologiam esse potissimam partem medicinae.

Quae omnia sola mathematica sibi vendicavit. Ad facultatem enim quia omnes artes mechanicas continet, quibus facultates omnes acquiruntur . Ad sanitatem etiam, quia totam medicinam continet teste Hypocrate, medicorum semita veritatis. Medicus (inquit) si non est in stellarum scientia perspectivus, quis in eius manibus non confidat: quia caecus non immerito potest diffiniri. Idem in libro De aëre et aqua. Et si ex altissimis consideraveris, invenies astrologiam esse potissimam partem medicinae. Albumazar in suo

Hypocrate, medicorum semita veritatis. Medicus (inquit) si non est in stellarum scientia perspectivus, quis in eius manibus non confidat: quia caecus non immerito potest diffiniri. Idem in libro De aëre et aqua. Et si ex altissimis consideraveris, invenies astrologiam esse potissimam partem medicinae. Albumazar in suo Introductorio maiori: astrorum cognitio est principium medicinae. Quis enim medicorum cognoscet repentinam permutationem crisis, nisi astrorum cognitionem habuerit? Quas omnes etiam Conciliator differentiarum ciiii stellis attribuit

perspectivus, quis in eius manibus non confidat: quia caecus non immerito potest diffiniri. Idem in libro De aëre et aqua. Et si ex altissimis consideraveris, invenies astrologiam esse potissimam partem medicinae. Albumazar in suo Introductorio maiori: astrorum cognitio est principium medicinae. Quis enim medicorum cognoscet repentinam permutationem crisis, nisi astrorum cognitionem habuerit? Quas omnes etiam Conciliator differentiarum ciiii stellis attribuit . Quis enim negare potest luna existente

quis in eius manibus non confidat: quia caecus non immerito potest diffiniri. Idem in libro De aëre et aqua. Et si ex altissimis consideraveris, invenies astrologiam esse potissimam partem medicinae. Albumazar in suo Introductorio maiori: astrorum cognitio est principium medicinae. Quis enim medicorum cognoscet repentinam permutationem crisis, nisi astrorum cognitionem habuerit? Quas omnes etiam Conciliator differentiarum ciiii stellis attribuit . Quis enim negare potest luna existente veloci cursu crisim

tarda, septimam ad octavam? Quia variatis causis et effectus variabuntur. Quis etiam sano existente homine eadem hora letali morbo infici? Sicut et aura lenis et placida, quam tempestuosae procellae minus momento violant atque corrumpunt. Nec sane est recurrendum ad proprietates occultas medicorum, quia sunt manifestae ex stellis: teste Averroe, acerrimo medicorum stimulo, in fine sexti Colliget , qui insecutus veritatem, veritate coactus dixit has proprietates medicis

Quis etiam sano existente homine eadem hora letali morbo infici? Sicut et aura lenis et placida, quam tempestuosae procellae minus momento violant atque corrumpunt. Nec sane est recurrendum ad proprietates occultas medicorum, quia sunt manifestae ex stellis: teste Averroe, acerrimo medicorum stimulo, in fine sexti Colliget , qui insecutus veritatem, veritate coactus dixit has proprietates medicis occultas ex stellis esse manifestas. Unde repentini

occultas medicorum, quia sunt manifestae ex stellis: teste Averroe, acerrimo medicorum stimulo, in fine sexti Colliget , qui insecutus veritatem, veritate coactus dixit has proprietates medicis occultas ex stellis esse manifestas. Unde repentini casus, mutationes aëris, periodi diversae. Denique quis omnia scaeva accidentia infirmi? Quis negare potest vegetabilia humidam substantiam habentia luna crescente non augeri et eadem

causa. Quis etiam negare potest moriturum morte non violenta non mori, priusquam luna incipiat ab angulis orientalibus descendere, quia dum ascendit et si infirmum morientem iuvare non valet, conservat tamen ipsum; quod in prognosticis medicis astrologiam habentibus non mediocris utilitatis atque gloriae esse solet. Ex quo Hypocrates, Galienus et Avicenna non cessant exclamare contra imperitos medicos mathematicam ignorantes. Facit etiam ad animam: nonne anima ipsa cognitione sola perficitur? Et hoc erit quando causas

morientem iuvare non valet, conservat tamen ipsum; quod in prognosticis medicis astrologiam habentibus non mediocris utilitatis atque gloriae esse solet. Ex quo Hypocrates, Galienus et Avicenna non cessant exclamare contra imperitos medicos mathematicam ignorantes. Facit etiam ad animam: nonne anima ipsa cognitione sola perficitur? Et hoc erit quando causas effectuum cognoscimus. Sed maria fluxum et refluxum a luna accipiunt; mineralia in visceribus terrae generantur, plantae et animata omnia. Vici et civitates leges

eminenter continent facultatem, sanitatem, animam et totam perfectionem humanam humanitus acquisitam. SPECULUM astronomicum terminans intellectum humanum in omni scientia clarissimi artium et medicinae doctoris Federici Chrysogoni Iadertini Praefatio in librum Elementorum Euclidis In primis Deo trino optimo maximoque gratias agamus, sicut suae gloriae celsitudo expostulat. Qui

qui imagines faciebant stellarum introitum, in caelestes vultus inspiciebant et tunc operabantur, quod volebant. Quae omnia cessarent si astra necessitatem ponerent; cuius etiam oppositum Ptolemaeus in Centiloquio dicit, scilicet sapiens dominabitur astris. Patet etiam secundum medicos, quia si iuvare non possent, frustra liber secundus Avicennae De simplici Medicina, frustra eiusdem Antidotarium. Philosophus etiam pedibus manibusque in hanc sententiam currit secundo De physico auditu, sexto et nono Metaphysicae. Si omnia (inquit) essent sub

operabantur, quod volebant. Quae omnia cessarent si astra necessitatem ponerent; cuius etiam oppositum Ptolemaeus in Centiloquio dicit, scilicet sapiens dominabitur astris. Patet etiam secundum medicos, quia si iuvare non possent, frustra liber secundus Avicennae De simplici Medicina, frustra eiusdem Antidotarium. Philosophus etiam pedibus manibusque in hanc sententiam currit secundo De physico auditu, sexto et nono Metaphysicae. Si omnia (inquit) essent sub necessitate, non esset meritum neque demeritum. Frustra consilium et deliberatio.

sententiam insecutus. Sed cum omnia ista viderim, simul et abstinui me, et manum ultimam eis imposui. Plusquam expositio. Quia totalis resolutio in librum Elementorum Euclidis acutissimi artium et medicinae doctoris Federici Chrysogoni Iadertini. Expeditus de quatuor generibus causarum pertinentibus ad istam artem venio modo ad expositionem ipsius textus libri Elementorum Euclidis. Quem intendo omni cum diligentia explanare ad veram

et defendere nos a malis in practicis et a falsis in speculativis. FINIS LAUS DEO TRINO ET UNO. Petrus Partenius artium et medicinae doctor ad Federicum Chrysogonum artium et medicinae doctorem
Qui tuas gestit tenui Camena
5 Et rudi laudes resonare plectro
Adriae tentat numerare fluctus
Oceanique.
Triplici quando serie bonorum
Qui

FINIS LAUS DEO TRINO ET UNO. Petrus Partenius artium et medicinae doctor ad Federicum Chrysogonum artium et medicinae doctorem
Qui tuas gestit tenui Camena
5 Et rudi laudes resonare plectro
Adriae tentat numerare fluctus
Oceanique.
Triplici quando serie bonorum
Qui futuri quique fuere, qui sunt
Vincis et claro superos ad

dixeris artes?
Aut quibus excellis dona superba deum?
Quod superest oro ne dedignere poetam
Versibus his laudes concinuisse tuas. Hieronymi Angeli artium et medicinae doctoris ad Federicum Chrysogonum
Astra, polos, elementa simul causasque manentes
Omnibus antiquis abdita solus habet. Nicolai Angeli in eundem
Omnia quae rutilo superat

1.175   Et tandem nullas horrescere demonis iras. Saul, Cisi filius
Hunc ubi amicorum pietas miserata laborem
Cisidę consulta dedit, quo prorsus iniquum
Seu tollat seu forte leuet medicamine morbum,
Protinus accitus Solymarum uenit ad urbem Dauid
1.180   Iesseides Dauid psallens et nablia palma
Solicitans dulcique aures modulamine mulcens.

"Quid mihi laruatum hunc hominem penetralibus istis
Induxistis", ait, "quem non resipiscere tota
Phocidos Anticyrę faceret purgamine silua,
Non ipsi fratres Podalirius atque Melampus,
Si cuperent ambo medicas adiungere dextras?
3.335   Num desunt nobis similis ludibria monstri?
Num fatuos tellus homines non germinat ista,
Externos ut opus sit uobis quęrere, quorum
Contristet miseranda meam lymphatio mentem?

Nunc demittit humi, nunc alta ad sydera tollit, Comparatio
Nunc uertit circum. Veluti qui uulnere lęsus
Lethali dubię cupit omnia pharmaca uitę
Impendisse simul, medicos perquirit et omnes
6.480   Poscit opem, sic se uoluendo Dauid agebat,
Nullo ęgram curare ualens medicamine mentem. Liber

Nunc uertit circum. Veluti qui uulnere lęsus
Lethali dubię cupit omnia pharmaca uitę
Impendisse simul, medicos perquirit et omnes
6.480   Poscit opem, sic se uoluendo Dauid agebat,
Nullo ęgram curare ualens medicamine mentem. Liber VII
ARGVMENTVM

Deformat uultus tristemque in pectore curam
Indicat aspectus. Quid habes? Mihi dicito, forsan
Opportuna dabo pellendi pharmaca morbi." Ammon
Suspirans Ammon: "Non est medicabile nostrum,
10.40   O Ionadabe, malum. Sed quid tibi demoror" inquit
"Secretum proferre meum? Me Thamaris intus
Vrit amor tenuatque iugi membra extima cura.
At tu siquid habes, tanto succurre labori.

Iam claro Hebreas spectabat lumine terras.
Ille ętate grauis fractusque senilibus annis
Sustentata leui gestabat membra bacillo.
Frigidus atque tremens. Nulla ratione calere
13.420   Quum posset, medicis placuit debere requiri
Florentem tenera uiridique ętate puellam,
Quę cum rege cubet. Quibus addita cura negoci
Huius erat, primę gaudentem flore iuuentę Abisac

ignem et aquam, et eduxisti nos, Domine, in refrigerium. Quanuis autem purgatorii poena omnium catholicorum iudicio grauissima sit, cum tamen stabilem firmamque futuri boni spem habeat, aequo animo tolleratur multoque patientius quam illi solent, qui pro reparanda corporis ualitudine uri a medicis atque secari se permittunt. Medicorum enim anceps ac nutans curatio est, purgatorii certa indubitataque neque ulla quidem salus corporis cum animorum salute conferenda. DE INFERNO Parabola XLVIII Est specus quaedam monti omnium

Domine, in refrigerium. Quanuis autem purgatorii poena omnium catholicorum iudicio grauissima sit, cum tamen stabilem firmamque futuri boni spem habeat, aequo animo tolleratur multoque patientius quam illi solent, qui pro reparanda corporis ualitudine uri a medicis atque secari se permittunt. Medicorum enim anceps ac nutans curatio est, purgatorii certa indubitataque neque ulla quidem salus corporis cum animorum salute conferenda. DE INFERNO Parabola XLVIII Est specus quaedam monti omnium maximo subiecta et ipsa ingens

Severini, qui Pisis honeste detinebantur progrediuntur Romam cum tanta faustu, ac si essent nedum Cardinales sed Semi Pape: coopertum est ex litteris eorum interceptis quales practicas faciunt pro Rege Francie solicitando ut mittatur Ordo Sancti Michaelis Domino Juliano de Medicis fratri Pontificis, sed credo cum fuerint in statu Ecclesiae deponent vella faustus eorum, verum est quod res est eis cum Pontifice nimis miti et benigno. Res status Mediolani sunt in maximo turbine et confusione, istud etiam produxit procrastinatio coertionis

Regis Polonie. Preparabatur Romae Julianus frater Pontificis ad eundum ad Regnum Neapolitanum ad capiendam in conjugem filiam condam Joannis Geleatii Ducis Mediolani, * *Ce mariage ne s' est pas fait Julien de Medicis ayant epouse Philiberte de Savoye, et la fille de ce Duc de Milan ayant esté mariée à Sigismond Roy de Pologne. et cum eo volebant ire cum magno apparatu Cardinales de Aragonia, qui ex sanguine Regum Neapolitanorum est, ex bastardo tamen, item Cardinalis Ferariensis, Cardinalis

Tranquillus Parthenius Vadiano Quamquam scio me refricare vulnus quotienscunque de meis miseriis aut cogito aut scribo, tamen, quod nullam medicinam tanti vulneris reperiam, facere non possum quin meus animus tot circumplexus calamitatibus altius ingemiscat et ipse scribendo meae virus acerbitatis expromam. Sed obiiciet mihi tua Dominatio imbecillitatem animi, quod immoderatius eos casus feram, quibus

accurram,
pulveris Euboici felix quae vivat in annos. Tranquillus Parthenius. Ad elegantissimum poetam et medicum D. Vadianum Tranquillus Parthenius.
Quem decor et probitas, praestantia, gloria, virtus
Et genus exornat, o Vadiane, tuum,
Non ego iam blandis tua pectora culta Camenis,
Non animi referam munera rara tui.

immobilis in lectulo decubuerat, illum ipsum lectulum, quo ferebatur, ipse humeris suis referret | domum-que rediret, non solum sanitati, uerum etiam uigori uiribus-que restitutus. His autem curationibus tam diutina tabe marcescentium corporum significauit tibi Dominus, quod ipse medicus animorum sit, quanuis ad multam ętatem in peccatis uersati fuerint, tantum ut curari cupiant et rogent. Non enim sanat ille nisi uolentem. Nam et hunc prius interrogasse dicitur, an uellet sanus fieri, atque ut uelle audiuit,

non esse manifesti, quoties erga plurimos pietate liberalitate-que utimur, nulli tamen alii | nisi soli Deo hoc quod pro eius amore pręstamus, notum fieri | cupere debemus. Quemadmodum in iis qui graui morbo liberati sunt, sanitas latere non poterat, et tamen ipse qui eam induxit medicus, quasi latere posset, ne uulgaretur imperauit. testatus bona quidem omni loco omni tempore facienda esse, non tamen ideo ut alii sciant, sed ut obsequium pręstetur Deo, qui ea fieri pręcipit | ad suam non ad hominum gloriam, ut eam mercedem, quam nemo alius pręstare potest,

, de monte uero descendens prędicauit plebi. Habes in Euangelio et uias planas, per quas incedere cum simplicibus iuuat. habes et montes excelsos, quorum altitudinem si adire nequiueris, mirari proderit. Medicamenta quibus rebus composita sunt, licet ignoret ęgrotus, prosunt tamen ei | eleuant-que languorem. Ita diuina uerba si legantur, etiam non intellecta | uim habent ad animę sanitatem conferendam. Te nunc appello qui diu multum-que

uellem. Currentem per consueta uitia rotam affixo poenitentię paxillo sistere non uales, si alii non pauci ualuere? Serum est dices. at etiam nouissimis datur denarius sicut primis. et mulier duodeuiginti annos inclinata ad cęlestem medicum tandem accedens extento dorso errigitur. quoniam eum qui mortuos ad uitam excitat, suam etiam infirmitatem quanuis chronicam diutinam-que curare et posse credidit | et uelle sperauit. Nunquam serum est salutem quęrere, cum semper

Nolo mortem peccatoris, sed ut conuertatur et uiuat. Et tu mori mauis quam conuerti? et ueniam desperare quam poscere? Dominus soluit compeditos, Dominus errigit ellisos. Et tu tam mortifero peccati uinculo non uis absolui? tam graui casu ellisus non curas errigi? de medico qui omnes in se confidentes in unico uerbo sanat diffidis? Graue est inquis peccatum meum. nunquid grauius quam istorum, quorum modo mentionem fecimus? quibus tamen quod

imprimis | et ante sacerdotem ueluti ante Christum reuerenter genibus prouoluti cuncta illi exponamus, occultemus nihil. Manifestanda est enim medico ęgritudo, ut ille adhibitis remediis instauret sanitatem. Illi autem animarum nostrarum medici sunt, quibus concessa est soluendi ligandi-que potestas ab eo qui dixit : Io. 20

cuncta illi exponamus, occultemus nihil. Manifestanda est enim medico ęgritudo, ut ille adhibitis remediis instauret sanitatem. Illi autem animarum nostrarum medici sunt, quibus concessa est soluendi ligandi-que potestas ab eo qui dixit : Io. 20 Accipite Spiritum Sanctum | quorum remiseritis peccata remissa erunt, et quorum

uel de cibo | uel de potu conqueri. Hic fastidit legumina, ille minutos pisciculos contemnit, alius olera aspernatur, alii cibarius panis odio est, alium uini austeritas offendit. quod si acescere coeperit, stomacho noxium argumentatur | et frigorificum esse medicorum testimonio probare nititur. Eo interdum impatientię quidam procedunt, ut suis prępositis insultent delicatiora exigentes quam quibus illi contenti sunt. Carebit hoc uitio, qui eorum uitam uictum-que persępe considerabit,

recepta est, apparuit colendorum deorum ritum non sapientiam fuisse sed stulticiam. Tunc pharaonis sapientium uirgę a uirga Moysi deuoratę sunt | et omne diaboli commentum uirtute crucis Christi superatum. tunc mulier sanguine fluens, quam medici secularis disciplinę curare nequiuerant, tacta Christi fimbria recepit sanitatem, quia gentilitas desiit uictimarum cruorem demonibus fundere, ubi in Christo Deum cognouit, quem in spiritu coepit adorare.

sed Spiritu Sancto repletos per diuersas orbis partes dimisit, ut errantes docendo in uiam ueritatis reuocarent. atque illos quidem non itineris labor, non persecutionis immanitas ab officio deterruit | et te pigebit illorum saltem, a quibus nihil mali metuis, tuę sapientię medicamenta conferendo | saluti consulere? et multorum animas Domino tuo lucrari? Satis hęc de sapientia. nunc simplicioribus detegamus inimici dolos carnis-que pugnas, ne ab iis incauti imprudentes-que superentur.

inuidet, multos contemnit | nec paucos afficit iniuria, haud equidem illicitum reor | optare ei aliquam opum iacturam, corporis debilitatem, fortunę minus ex sententia fluentis iniuriam | ut elati animi uulnus, quod lenibus medicamentis suppuratur, asperioribus curetur. Videndum tamen ne dum talia imprecaris illi a quo mali aliquid sustines, odium uel inuidia te moueat, sed sola prouocet charitas, qua inimicum tuum meliorem effici

Pater non portabit iniquitatem filii | nec filius nequitiam patris. anima quę peccauerit ipsa punietur. Qualis cuiusque in anima affectus fuerit, talia edet et opera. Intimo prius cordis morbo medicina est adhibenda, ut in cute inde nascentia hulcera curentur. Interiora si sana fuerint, ea quę foris sunt pulchre ac probe se habebunt. De quinque sensibus. Caput XIX

ad corporis humani uoluptatem. Odoribus tamen morbos quosdam curari, quosdam ne ueniant prohiberi constat | et cytharę sono Saulem regem conualuisse legimus. Rosis itaque et croco et floribus et nardo et balsamo et omnibus aromatum generibus iuxta medicorum placita uti licet curationis gratia non uoluptatis. Eum uero qui sanus est | et in quo non est ęgrotationis ulla suspicio, unguentis deliniri, flosculos naribus admouere, in cubiculo ex aromaticis

arrogantiam. Victus abundantior nutrit luxuriam. Prospiciendum erit igitur ne copiosius tribuas | quam ad parsimoniam accipientis credideris esse satis. ne forte dum iuuare cupis noceas. Medicorum industriam imitare: non porrigunt ęgroto quantum ipse expetit, sed quantum saluti eius recuperandę confert | quod-que profuturum censent impendunt, non quod noxium ęger poposcerit. Ita et tu quantum hominis egestas requirit | et quod honestę sustentationi sufficit uel

sperat, si uerbis fecerit fidem. Timidi Nullum postremo timidius est animal ad expectationem mortis. Putat se statim decessurum, si febriculę igne correptus incaluerit. Ad medicos curritur, nisi et hoc auaritia uetuerit. Ille interim pauidus ingremiscit, luget, anxiatur | et tristius sibi uidetur a diuitiis quam a corpore discedere. Inde scriptum est: Eccl. 41

profecto, cum in corripientem culpa retorquetur, cum quis in quo alterum accusat, seipsum damnat. Sic igitur uiue, ut pręcipis, et ad uerba mores confer, et sanus curationem ęgris adhibe, ne cum rubore audias: Medice, cura teipsum! Vobis qui in ecclesia Dei ad populum declamatis | per Esaiam est dictum: 13 Exaltate uocem, leuate manum ; ut uidelicet uoci manus consonet | et

ab advlatione procvl sit et praedicandi tempora observet. Caput XIV Ab assentatione autem procul abesse peccatorum castigatorem decet. ut nihil ad gratiam audientium dicat, sed ad profectum. optimi-que medici more utatur | adhibens uulneribus curationem, non quę delectet male affectum, sed quę sanet. Exodi. 34 Vetat Lex hędum coquere in lacte matris suę. hoc est, peccatorem blanditiis

Euangelio est dictum) de Saluatore nostro exibat | et ęgros per tactum uestimentorum eius curabat, ita peccator fidelis ac sancti doctoris uoce in intima cordis contactus ad poenitentiam opera-que uirtutis conuertetur | et animę suę langorem conualuisse sentiet | occulta Spiritus Sancti medicatione. Prędicator quippe medicus animarum est. et cum in homine nihil preciosius habeatur anima ipsa, pręstantissimum diuinę liberalitatis donum est | animę langoribus succurrere scire | et uineę manu Domini consitę operarium esse | atque in multam

exibat | et ęgros per tactum uestimentorum eius curabat, ita peccator fidelis ac sancti doctoris uoce in intima cordis contactus ad poenitentiam opera-que uirtutis conuertetur | et animę suę langorem conualuisse sentiet | occulta Spiritus Sancti medicatione. Prędicator quippe medicus animarum est. et cum in homine nihil preciosius habeatur anima ipsa, pręstantissimum diuinę liberalitatis donum est | animę langoribus succurrere scire | et uineę manu Domini consitę operarium esse | atque in multam messem mitti a domino messis, ut

locuti sumus, cęteri-que eiusdem ordinis homines, si nosse uis, ad quantam gloriam in cęlo exaltati sint, consydera qualem dum in terra uiuerent gratiam acceperint. Cęcos illuminare, leprosos mundare, mortuos uiuificare nulla possunt medicamenta , isti potuerunt. Si magna gratia hęc, haud dubium, quin etiam magna quę gratiam secuta est merces fuerit. Quanto igitur humiliores Deo seruiendo erimus, tanto

inuiti, ne pereant. Ira igitur ista, quia ratione nititur, non modo non culpanda est, sed etiam necessaria. Charitati enim proxima est, dum per eam hominum saluti consulitur, medicorum more, qui putrescentia hulcera incisionibus cauterio-que curare aggrediuntur | et morbo irati dum sęuiunt, restituendę sanitati operam impendunt. Hinc est illud Ecclesiastis: 7

quippe et cum peccatoribus uersari debet, ut eos monitis salutaribus ad poenitentiam reuocet, et cum iustis, ut doceat perseuerantia eis opus esse ad beatitudinis pręmia consequenda. Tam autem incongruę obiectioni ipse Dominus respondens ait: Non est opus ualentibus medicus, sed male habentibus. Quasi diceret: Medicus animarum sum; publicani et peccatores pharmaco indigent disciplinę spiritalis, ut corrigantur. Et subiunxit: Euntes autem discite, quid est: Misericordiam uolo, et non sacrificium. Disce, pharisee —

monitis salutaribus ad poenitentiam reuocet, et cum iustis, ut doceat perseuerantia eis opus esse ad beatitudinis pręmia consequenda. Tam autem incongruę obiectioni ipse Dominus respondens ait: Non est opus ualentibus medicus, sed male habentibus. Quasi diceret: Medicus animarum sum; publicani et peccatores pharmaco indigent disciplinę spiritalis, ut corrigantur. Et subiunxit: Euntes autem discite, quid est: Misericordiam uolo, et non sacrificium. Disce, pharisee — inquit — cęce et dux cęcorum, quid hoc sit, quod in

et tu ab his, quibus maxime miserandum est, auerteris, dum iustus non esse, sed uideri expetis. Misericordiam uolo — inquit — non sacrificium. Tu autem econtrario te facere satis putas nolle miserescere et uelle sacrificare. Misericors autem medicus: Non ueni — inquit — uocare iustos, sed peccatores. Hoc est non eos, qui non indigent, sed eos, qui indigent miseratione. Proprium enim bonitatis diuinę est misereri et parcere, misereri peccatoribus, parcere poenitentibus,

uinum fele et myrrha mixtum porrexisse, nisi nunc iterum acetum propinarent in cruce morienti. O flagitium ingens, o impietas omnes uincens impietates. Os illud fele et aceto potatur, a quo omni melle dulcior fluebat oratio, omni auro preciosior, omni chrystallo purior, omni medicinę genere potentior atque salubrior. Fele et aceto potatur Doctor ueritatis, Institutor uitę, salutis ęternę Largitor. Veruntamen non humana potestas, non uis hominum ad hęc subeunda illum cogit, sed immensus erga homines amor incredibilisque miseratio, ne perdat, quos

domo eorum, qui diligebant me. Promissum enim dilexerunt, sed exibitum detestati sunt. Eadem ista succincto complexus est sermone Esaias dicens: A planta pedis usque ad uerticem non est in eo sanitas. Vulnus et liuor et plaga tumens non est circumligata nec curata medicamine neque fota oleo. Idem iterum ait: Inglorius erit inter uiros aspectus eius, et forma eius inter filios hominum. Ipse et Dominus despectum se et pro nihilo habitum confitetur in psalmis dicens: Ego uermis sum, et non homo, opprobrium hominum

Budensium sacerdos, qui quidem matheseos peritus habebatur, regi et uitę cupido, et huic uanitati admodum dedito ac omnia ad fatum referenti, facile persuaserat se decennium adhuc uicturum, licet, quum ualetudine minus prospera uteretur, nec multum curae in ea tuenda poneret, et medici illum breui interiturum existimarent. Adeo autem quidam nomine tantum Christiani, animi caecitate atque ignorantia ducti, diuinae prouidentie derogant, ut nihil fere hominibus nisi auspice coelo uana persuasione euenire credant. In quam sane opinionem etiam summi aetatis nostrae

coercere potest. Hi largitionibus principum, efficaci uulgi illecebra, capiuntur, nonnulli generis nobilitatem in principe maxime admirantur. Quare ingenium tuum moribus eorum, quos recturus es, accommodabis. Et id tibi in tractandis tuorum animis faciundum arbitror, quod prudentes medici in curandis corporibus facere solent, qui sane pro corporum uarietate, aegrotantiumque natura necessario diuersa corporibus adhibent medicamenta. Est igitur tibi noscendum Hungarorum ingenium, moresque eorum penitus animaduertendi, qui quidem multum lupi in se haud falso dicuntur

admirantur. Quare ingenium tuum moribus eorum, quos recturus es, accommodabis. Et id tibi in tractandis tuorum animis faciundum arbitror, quod prudentes medici in curandis corporibus facere solent, qui sane pro corporum uarietate, aegrotantiumque natura necessario diuersa corporibus adhibent medicamenta. Est igitur tibi noscendum Hungarorum ingenium, moresque eorum penitus animaduertendi, qui quidem multum lupi in se haud falso dicuntur habere, atque ita his imperandum, ut te amando simul et timendo uenerentur, admirationeque dignum putent. Neque enim alterutro regnum

iter prosequi non ausae, extemplo qua quamque metus impulit dissipantur, non suo magis quam publico emolumento. Quatuor reliquae classicorum simul audacia, simul rei nauticae peritia, infausto tamen incoepto in Methonensem elabuntur portum. Fit enim saepe, nescio quo fato, ut quemadmodum potio medicata, ad uim morbi leuandam data, plaerumque interimat aegrotum, ita consilia uel optime excogitata quandoque destituat euentus. Satis enim creditur hoc subsidium oppido exitium intulisse, dum oppidani stationibus temere

compleret. Denique classicos, commeatum, tormenta in naues imposuerat, quum foeda pestilentia nauales socios adorta coegit Selynem belli consilia omittere. Itaque subductis nauibus, quas euocauerat, copias domum dimisit; ipse uero haud multo post in grauiorem recidens morbum medicorum cum metu, tum imperitia extinctus est. Selynes medicorum cum metu, tum imperitia extinguitur; Salomonis filii praesentia Turcas in officio retinet; uirtutes eius et uitia conferuntur. Nam quum Selynis corpus, ut

nauales socios adorta coegit Selynem belli consilia omittere. Itaque subductis nauibus, quas euocauerat, copias domum dimisit; ipse uero haud multo post in grauiorem recidens morbum medicorum cum metu, tum imperitia extinctus est. Selynes medicorum cum metu, tum imperitia extinguitur; Salomonis filii praesentia Turcas in officio retinet; uirtutes eius et uitia conferuntur. Nam quum Selynis corpus, ut plęrumque euenire solet, a longa aegritudine in malum incidisset habitum, atque illi in ea spinae uertebra, cui

spinae uertebra, cui pulmo adnectitur, primo pustula quaedam subliuida orta esset, mox liuor in nigrum colorem mutaretur, caroque in dies magis non sine foedo odore exulceraretur, quidam medicorum, dum id ulcus curationem haud recipere putant, submoto omni medicamento morbum naturae curandum permittebant; alii locum quidem remedio esse censentes, per metum tamen haesitantes manus ulceri admouere non audebant. Itaque carnem per se uehementer exulceratam

mox liuor in nigrum colorem mutaretur, caroque in dies magis non sine foedo odore exulceraretur, quidam medicorum, dum id ulcus curationem haud recipere putant, submoto omni medicamento morbum naturae curandum permittebant; alii locum quidem remedio esse censentes, per metum tamen haesitantes manus ulceri admouere non audebant. Itaque carnem per se uehementer exulceratam cancer interim inuasit, qui ad uiscera tendens pulmone celeriter exeso ― et erat

caeteri ordines sacerdotum ad perfectionem morum assequendam instituti sunt, pontifices uero consumati esse debent. Leo autem Decimus in uenando libenter tempus terebat, primum ut eo studio nobilem se genere ostenderet ― quum esset argentarii, sed alioqui eximii uiri Laurentii Medicis filius, licet in hoc merito culpatus sit, quia dum unus nimium eminere in libera ciuitate concupiscit, aequo iure uiuere cum suis ciuibus in animum inducere non poterat, quamquam Laurentius rempublicam ita prudenter ac leniter moderabatur, ut tyrannidem, ea non mediocri humanitate condita,

Dum dux regnat, priusquam esset pontifex maximus Leo Florentinus, profugus a patria, factionibus ciuium ipsum cum Iuliano eius germano amplectitur, fouet et seruat in domo tua, at ubi fortuna uices suas uoluit, ut Laurentium Medices mortuo Iuliano Vrbinatibus ducem praeficeret, inuenta occasione quod sibi non obediret, quia pedica posita qua in agmine eum illaquearet, Versucia pontifici in ducem. praecipit inuadi Ferrariam, prudens animaduertit,

cesis, cum duce paciscitur, ne ultra progrediatur, pacem promittit, eum et suos omni piaculo expiat, tutum reddit, clam tamen insidiis Vafri Hispani quaerit uario thesauro promisso interficere. Eufugit insidias, inuehit non in pontificem cui semper ut uerus cristicola obediit, sed in Medicen exercitum cui fauebat. Dux fuit semper Romani senatus uerus filius. Equis uiribus, eodem ardore animorum res geruntur. Inuitus tandem pontifex maximus ne superari uideretur a sibi impare principe obsecrat, dux ab incepto

ipsos etiam clynycos uel peritissimos latuit. Quoniam nature legem Lex nature. nec deus, nec Christus deus ipse humani generis reparator destrui, sed seruari cupit, quod tibi non uis aliis facere caueto. Non iniuria quidem sit Medices clarissime domui Clara domus Medices. dei fere prese maiestatem ferenti, sed quorundam malo consilio id factum et iniuste factum fuisse dixerimus, placuit inde deo. Audita morte pontificis Franciscus Maria, pater tuus

Lex nature. nec deus, nec Christus deus ipse humani generis reparator destrui, sed seruari cupit, quod tibi non uis aliis facere caueto. Non iniuria quidem sit Medices clarissime domui Clara domus Medices. dei fere prese maiestatem ferenti, sed quorundam malo consilio id factum et iniuste factum fuisse dixerimus, placuit inde deo. Audita morte pontificis Franciscus Maria, pater tuus clarissimus, congregato paruo exercitu fretus populi amore recipit regnum

+ IC XC Magnifice et prestantissime domine, tam gratae mihi fuerunt litterae dominationis vestrae, quam spero fore mihi salutaria remedia, quae d.a vestra in eis describit, ad recuperandum gressus meos. Quibus iam approbantibus medicis utor, qui tamen subtraxerunt spodium et dimidium camphorae, quae ego restituere intendo, cum nondum sit compressus fervor ille rennum. Licet vix quadriduo ante ceperim inungi, et tamen aliquantisper sublevor. Quodsi restituar, quod faxit deus, me d.i v.ae et pedes et manud et

Hospitio excaeptus, sicut conualle uiator
5.449  Accubuit trinus Mambraea sub Therebinto.
5.450  Discite quam sacris Claementia gratior aris
5.451  Est holocausta super, nec corpore firma ualenti
5.452  Quaerit opus facies medici, quem respuit, aegrum
5.453  Qui se nouit, eget, medicari huic uulnera possunt.
5.454  Quae cum tecta geras, his ars haud ulla medetur.
5.455  Grande supercilium Pharisaei horresce superbi,
5.456  Bina per hebdomadas qui dum ieiunia iactat,

trinus Mambraea sub Therebinto.
5.450  Discite quam sacris Claementia gratior aris
5.451  Est holocausta super, nec corpore firma ualenti
5.452  Quaerit opus facies medici, quem respuit, aegrum
5.453  Qui se nouit, eget, medicari huic uulnera possunt.
5.454  Quae cum tecta geras, his ars haud ulla medetur.
5.455  Grande supercilium Pharisaei horresce superbi,
5.456  Bina per hebdomadas qui dum ieiunia iactat,
5.457  Et magno ostentat decimas praeconis hiatu,

est haud aspernatus euntem.
7.425  Interea tacita, exanguis, pudibunda retrorsum
7.426  Caesarea mulier subit Emoroyssa Philippi.
7.427  Illa laborabat tabo, cui sanguinis atri
7.428  Profluuium semper sanie putebat olenti.
7.429  Nequicquam medicas artesque uanosque labores
7.430  Passa diu, magis atque magis miseranda fluebat.
7.431  Fuderat aes totum proprio cum sanguine frustra,
7.432  Hoc experta malum duo lustra, duosque per annos.
7.433  Postquam multa graui didicit mendacia damno

primum de more secutus.
8.442  Deinde Sebastena ueniens ex urbe uiator
8.443  Ibat ea. qua membra uiri miseranda iacebant,
8.444  Ad quem post imo gemitus a pectore ductos
8.445  Accessit, plagas et miti lauit Iaccho,
8.446  Infuditque oleum, medicataque uulnera texit.
8.447  Illum duxit equo, stabulique cubilibus altis
8.448  Exposuit, cura fouit quoque sedulus omni.
8.449  Altera luce dies radiante aduecta nitebat,
8.450  Quum Samarita duo denaria protulit aequi
8.451  Ponderis,

in umbra.
10.364  Loripedes, oculis capti, et quibus arida succo
10.365  Membra carent uitae, siccis praemortua uenis,
10.366  Turbantem sibi quisque suis pro uiribus undam
10.367  Expectat, trepidusque pauor praecordia pulsat.
10.368  Diuus enim medicis qui praesidet artibus ales
10.369  Angelus, huc sese uariam referebat ad horam.
10.370  Cuius in aduentu torquet uada uortice turbo,
10.371  Exultatque latex, et uim capit unda salubrem.
10.372  Extemplo in fluuium miserabile funditur agmen

absynthia potus,
15.429  Cantica derisus, et laus infamia Christo.
15.430  Eduxere graui mersam maerore, procella
15.431  Oppressam comites in tristia funera matrem,
15.432  Quae deducit aquas oculis solaminis expers.
15.433  Ah quis eam tanto medicari uulnere possit?
15.434  Quis maris instar ei pectus sedabit ab aestu
15.435  Commotum belli? Lunam quis luce carentem
15.436  Sole laborante, et moerentia sydera toto
15.437  Placabit coelo? tunc has super ethera uoces
15.438  Ore ferens,

coeli porrecta sub axem.
16.544  Vocibus auditis ingens affluxerat agmen,
16.545  Omnibus et linguis ex ore sonantibus uno
16.546  Stat diuersa suis ibi gens stupefacta loquelis.
16.547  Parthica quae rubro, quae hyrcano a littore uenit,
16.548  Medica quam mittunt, atque ardua regna Megallae.
16.549  Et qui pingue colunt inter duo flumina regnum
16.550  Assyrii, quique arua tenent iudaea coloni,
16.551  Cappadoces aderant, euxini et nauita ponti,
16.552  Diues ab auriferis et quos Pactolus

liberę dicacitatis deuoranda et ingrato decoquenda stomacho: …am etiam multi ciuiles motus bellorumque tumultus et nocturna conuenticula deferuntur, hic insusurrat in aurem cauendum a medico grandi pecunia corrupto, mox significatur uxorem nuptias cum adultero celebrasse earumque pręmium tyranni cędem pactam esse. Interim plęrique semianimes liberti accurrunt nunciantes potentiorum coniurationem detectam,

sacer morbus et articularis atque alia mille id genus mala, quibus omnes rationes uoluptatum iugulatę penitus concidunt: tum delitias nacti grata possessione dominantur, contumacissime potionibus, emplastris et Mithridaticis medicorum anthidotis resistentes, ut non temere nisi cum exhalatione animę digrediantur. Quotus quisque est non dicam tyrannorum, sed iustissimorum regum, qui curricula uitę leuiter emensus fato, non uiolenta morte

Rogo quam primum significes an accersas me, an venias ad nos, ne ego petam Venetias. Si neutrum feceris, effice apud Antonium Sarkan, ut pensionem sequentis anni mittat ad me Venetias. quemadmodum illi scripsi, erit enim opus mihi illa pecunia. Miror quod nullam fecisti mencionem de illo medicamento; non putes nugas, illud quoque mecum feram Venetias uel si uolueris ad te ipsum. Gelatina ueris aduentu regelata et destructa est. Polipos distraximus, quia diu nihil respondebas. hic annus ut in aliis, sic in prouentu piscium fuit infelicissimus quamquam retia sero

hic plante conspectu perjucunde, hic pregnantes arbores electis et variis fructibus, iam peponibus adest sua maturitas. Aquę in perpetuo fluxu, aer salubris, amplitudo regni amenissima. Credo in hoc horto consedisse Venerem et Gratias. Velim ignoscat mihi haec dumtax tuus medicus, alioquin vir doctissimus, si hac sola in re ab ipso dissentio; aliis in rebus eius opinioni, ut par est, non refragabor ac me semper in tui gratiam commendo. Ex Saruar die 12 Julij 1554.

iter conuertit ad ima.
1.554  Mille assueta modos uersat, tum uirus inungit
1.555   Inspiratque malum menbris medicamen anhelis;
1.556  Post onerat curis, tumefactaque pectora flatu
1.557  Tendit somnifero Lethea obliuia ducens,

2.544  Accitus Accitus. . . 546 loquenti] I Sm 16, 14-23 pastor medicę non inscius artis.
2.545  Dum rapitur, regi furiata mente medetur,
2.546  Et iungit cytharę carmen prędulce loquenti.

3.841  Vt ualeant ueteris reparari damna ruinę
3.842  Debuit usque adeo et demum fuit utile nobis
3.843  Diuinam humano uestiri corpore prolem.
3.844  Vnde fuit medicina quidem mortalibus olim
3.845  Expectanda malis, quę, quicquid debile, totum
3.846  Restauret, possintque resumpto robore niti
3.847  Imbeciles patris antiqui de

abusu."
5.564  Vt se nil cępto reuocabant, illico sontes
5.565  Tollit humo, proprię Dęmon non immemor artis
5.566  Continuo uenis atrum medicamen inungit.
5.567  Hinc facti sensim serpens obliuio pressit.
5.568  Erectis

10.19  Insidias tendat, seseque uolumine frustra
10.20   Defendat, uinclis ut fortius hęreat arctis,
10.21  Hęc, inquam, prouisa malis medicina repente,
10.22  Corruit ut Deus hunc nuper qua sisterat arce.
10.23  Consilio huc, Pater exortem custodiat olim
10.24  Vt labis, sanctus conceptam Spiritus afflat,

aethra.
10.607  Ecce patet, quęnam morienti gloria Christo,
10.608  Et quęnam demum uictoria debita lęti,
10.609  Et quę sit scelerum medicina, et quale leuamen
10.610  Vulgandum Christi passim sub nomine terris.
10.611  Ast

paulo ante mortem eius scriptis:
Quas tibi nunc referam, Praesul dignissime, grates?
Unde petam meritis praemia digna tuis?
Tu me, dum patriis longe exulo pulsus ab oris,
Et medicae infirmus quaero salutis opem,
Complexus vero patriae pietatis amore es:
Tu pater et dominus, tu mihi frater eras.
Nil passus tunc deesse mihi, quum cuncta deessent,
Quum premerent variis me mea fata malis.

limine templi.
Prouehor in medium latus Vrbis, hic ilicet acri
Vectus equo occurrit, qui pallia diuidit orco, 69) Templum S. Michaelis, deinde "La Madonna del Carmine".
Et medicus Lucas, 70) Templ. S. Lucae Evang. Pauli sectator, et ipse
Aliger 71) Templ. S. Michaelis. eiectum pedibus qui subiicit hostem.
310  Quem prope nuda pedes, et fune incicta retorto

ita literarum imperitis eruditos antecellere. Quid tu ad haec vir optime? contradicere pergis? an satis factum putas? Commode inquit plaeraque ad persuadendum attigisti: Verum adhuc vrget me quidam scrupulus. At nos inquam curabimus illum eximi, si patieris medicamenta salubria. Quidni patiar inquit? neque eo dementiae perueni, vt abhorream a sanis consiliis. Cognitio inquam veritatis omnium sententia mea, iucundissima est, ac eam quiuis indagare debet, qui anhelat accedere ad cognitionem dei, quandoquidem ipse deus

atque socordiam prohiberentur aditu perturbationes, quo minus in animum inuaderent, nec anxietates sequi possent vitam fugientem actiones honestas, marcescentemque pigritia, atque sepultam: quod plane molestum ocium tantumque ad mulieres pertinens aeque animo atque corpori noxium pestiferumque medicamentum est: Vt aquae segnes immotaeque facile computrescunt: ita corpus ommissis exercitamentis, quae bonam valetudinem et vires praestant, haud difficulter in tabem deuoluitur: nulla quidem corporis maior labes existimatur nimia copia ocii, quo et animi quoque vis et acies vehementissime

hausto subinde ac reddito spiritu, ita si illi adimas potestatem spirandi, non erit vnde viuat. Quod plane necesse est accidere infanti concluso in matrice vndique obsaepta, quo aer penetrare non valet; tum demum autem spirantem fieri, vbi aeditus in lucem, aerem hauserit. Quanquam praecipui medicorum constanter affirmant, foetum augeri per annexum vmbilici transmissoque a pectore atque pulmone per venas et arterias aere quasi per infundibula canalesque: atque eo penetrante per saepta secundae, vegetari pariter atque spirare, quod plane cognosci non potest ex sectionibus

et cellulis in capite distinctas, debemus intelligere significari vnius vim et naturam animae, Quippe cogitatio, et imaginariae copiae, potestasque iudicandi, ex anima nascuntur, idemque cum anima sunt nec ab ea separantur, perinde atque lumen et calor a sole. Ergo inquit: Medici fomenta occipitio temere apponunt, vt laesae memoriae opitulentur, cui certam sedem in capite statuerunt? Anima inquam delatas quidem ad se notiones et mente conceptas adnotat quasi in membrana scriptoria, seponitque in intimo capitis loco, vt illis tutius

possunt, eo quidem abeunte, subleuandis imaginariis memoriaeque partibus incassum conabere. Iste locus de contemplatione naturae amplissimam praebet materiam ad disputandum, Caeterum et nox appetens, et sermo prolixior, vrget vt festinem ad calcem, neque licet vno die omnes Phisicorum et Medicorum scholas excutere. Nunc ad postremam venio coniecturam. Si diligenter reputabimus immensam dei prouidentiam, tum in vniuersi, tum in singularum rerum creatione, inueniemus ab illo sapientissimo opifice nihil superuacuum, nihil redundans, nihil quod difluat imperfectumue sit: Sed omnia cum

quantum discordia civium, et odia intestina, illis roboris detrahunt. Concordia ordinum, Respublica Romana, a parvis initiis orta, crevit; discordia, magna, et potens dissoluta, corruit. Hic igitur morbus, e regni visceribus primum amovendus: huic malo, consentiens, et amoris plena adhibenda est medicina; et tum demum extra corpus ornandum, cum e visceribus suis causa morbi extracta fuerit. Discordia, et contentionibus, vel ordinum, vel privatorum hominum desevientibus, hosti pares esse non possumus. Discordia enim, et nobis arma in hostem sumpta eripiet, et hosti viam

est, nec ad instituti nostri rationem pertinere iudico: nolo etiam videri me fuisse nimis curiosum in perscrutandis aliorum archanis. Unam tantum proponemus originem sine dubio et pestem malorum privatorum et publicorum, quae vel in sapientum animos incurrit. Ut Phtysis (quemadmodum periti medicinae tradunt) ipsis initiis sanari potest, sic immedicabilis est, quum invaserit in partes corporis intimas: tamdiu medullas et viscera populatur, donec totum corpus conficiat. Itidem morbus iste civilis, de quo sermonem instituimus, postquam inter cives inveteraverit, nullis deinde remediis

ex omni genere carnium, quo ipsis uesci licet, et passim (ut apud ditiores) bos caeditur, in hunc excoriatum et exenteratum includunt ouem, in qua gallinam, et in illa ouum, quae integre assantur ad splendorem illius diei. Deinde inter epulas tempusque coenae adducitur puer circuncidendus, cuius (medicus illius artis) glandem retegit, et replicatam pellem forpiculis apprehendis: deinde quo metum adimat puero, ait se in proximum diem circuncisionem peracturum, atque ita discedit: mox simulans, quasi omissum aliquid esset, quod ad praeparationem attinet, ex improuiso

ordei, auoenae, siliginis, fabarum, et omnium generum legumina: insuper orysae in abundantia, lini, mali cotonei, plus quam hae regiones. Vineta quoque utraque gens possidet, fructu eius uarie utentes. Christiani uinum conficiunt, et Turcae mel eorum lingua PECHMEZ uocatum, uuas passas quasdam ita medicantur, ut semper et uisu, et gustu recentes appareant, has VZVM TVRSSI uocant. De fructibus in magna copia habent. Ibi peponum, melonum, cucumerum, suo tempore horti et agri repleti. Ibi nuces, poma, pyra, poma granata, nuces, castaneae, ficus, cerasa, poma narranca, et alia id genus uili

Corr. ex guidem super omnia uexit,
Atque eadem saeuis nos obruit improba curis.
50  Et nil dulce fuit miseri quod uiuimus ipsum,
Saepe etiam morti uitam inuidisse fatemur,
Vt quae cunctorum constans medicina malorum est.
Congestae quid opes, quid summa potentia prodest
Tandem ad Leteas nudis migrantibus undas?
55  Ex tantis opibus minimus non restat obellus,
Quem uult ipse Caron traiecto flumine

Et nunc caelicolas pro te languente fatigat,
1.7.8   Nam pia caelicolas vota precesque movent.
1.7.9  Huc ades e summo gratae tibi vertice Cyrrhae
1.7.10   Phaebe pater, medicae prime repertor opis;
1.7.11  Ferque salutiferas tecum, quas noveris herbas:
1.7.12   Dignus hic auxilio est quem tueare tuo.
1.7.13  Solus hic in vario terraeque marisque

servire iugo, quos improbus inter
4.2.2.66  Ludit Amor, quum defessus maioribus actis
4.2.2.67  Regales thalamos, et magnas deserit urbes;
4.2.2.68  Atque hinc inde volat, medicataque tela veneno
4.2.2.69  Spargit, et indomitis succendit pectora flammis.
4.2.2.70  Illi inter sese magna vi praelia miscent,
4.2.2.71  Nec procul in medio victoris

3.43  Quid referam somni ductas sine munere noctes;
3.44   Fugerit utque omnis lumina fessa sopor?
3.45  Et toties haustum frustra Cereale papaver
3.46   Misceri, et medica quicquid ab arte solet?
3.47  Saevit atrox morbi rabies, tenerisque medulllis
3.48   Haeret, et exhaustis ossibus ossa vorat:
3.49  Haud alia Alcidem confectum clade suberbum

Turpiter obscaena detectus parte jacebat,
fabula ruricolae ludibriumque choro.
15  Transiliant nimii mortales munera Bacchi;
talia cum laedant pocula sumpta deos. 5. EXIMIO ARTIUM ET MEDICINAE DOCT. VINCENTIO VANETTO. 1561
Vincenti, clarum nomen cognomine vincens,
et patrios superans nobilitate Lares;
cernis, quanta tuae virtutis signa dedisti:
te vult nostra

adesset, hominem juvenem et peregrinationis cupidum. Reperi Venetiis unum satis aptum huic negotio, nostrae gentis, natione Pharensem, nomine dominum Gabrielem Leporinum, virum doctum, expertum, comem, facundum; laetum congerronem, praesentiae virilis et gravis; eo magis, quod marchionis Sfortiae medicus fuerit, credo per biennium, non ignaro nostro Domitio, a quo informari poterit facile. Dicet: cur nostratem, quorum ingenia noveris, et non potius externum? Scio et novi; tamen, et Italorum plurimi, praesertim qui in aliena regna ita excurrunt, vix prima initia artis

cupidos et paratos. Diversoria vero in quibus illi seniores quiescerent et morarentur, mandavit illis quae proxime arcem decentissima essent dari, et simul quae ad convivium attinerent adornari. Nicanor Nicanor autem, medicorum princeps, accersitum Dorotheum, cui hoc muneris commissum erat, iussit effectam curare singulorum adornationem. nam ita a Rege ordinatum fuit, quod nunc etiam Convivii adornatio cernis, ut quot essent civitates, quę

natura damnosa 50 mustelae natura 51
N Natthaeus 19 Neemias 18 negligentia maxima 76 Nicanor Ptol. regis medicus 55 Nili exundatio 38
O in Ocio quid agendum 88 opera praecipue diuturna quae 80 orationis finis quis 82

ducere. ipse enim hunc locum, ut a veteribus praetermissum, historia dignum existimavit, qui ad verbum ita scripserit: Scripsi autem ea, et ab instituto sermone propterea diverti,quod superiores omnes hunc locum omiserunt, et aut res Graecas ante Medicas, aut Medicas dumtaxat composuerunt: eas autem res, quas et Hellanicus in Attica historia persecutus est, neque copiose, neque temporibus satis accurate distinctis, explicavit: simul ob eam caussam, quod Atheniensium principatus qua ratione sit

ipse enim hunc locum, ut a veteribus praetermissum, historia dignum existimavit, qui ad verbum ita scripserit: Scripsi autem ea, et ab instituto sermone propterea diverti,quod superiores omnes hunc locum omiserunt, et aut res Graecas ante Medicas, aut Medicas dumtaxat composuerunt: eas autem res, quas et Hellanicus in Attica historia persecutus est, neque copiose, neque temporibus satis accurate distinctis, explicavit: simul ob eam caussam, quod Atheniensium principatus qua ratione sit constitutus,

voluerint, his, dum illa utilitatem pariant, satis erit; emolumentumque potius, quod semper idem fit, quam spectaculum, quod in praesenti tantum oblectet, in scribendo cogitamus. Ac carum quidem rerum, quae superiore aetate gestae sunt, maximae erant Medicae; quae tamen duobus navalibus proeliis, totidemque pedestribus, ad exitum pervenerunt. huius vero belli tum longitudo in immensum processit, tum magnas in universam Graeciam calamitates invexit; quales eodem spatio temporis nulla umquam

PAVLVM
1  Sic tranquilla meae contingant, Paule, senectae
2  Otia et hoc nobis aeui, quodcunque relictum est,
3  Molliter et positis liceat transmittere curis,
4  Vt te Flaminiumque meum iuuenemque Philippum
5  Et Siculum medicum piger inuitusque relinquo.
6  Sed discedendum et superi maris unda secanda.
7  Cogit enim dea saeua, potens, cui laeua trabali
8  Clauo armata sonat, durum gerit altera telum.
9  An desiderio deamatae torquear urbis
10  Quam mea iam

153  Obstupuit uisu insolitam, tum nomine dixit
154  Dactylon; haud quidquam fertur praestantius illo
155  Cum diuturna grauis patitur fastidia morbi
156  Auertitque cibos et uis humana fatiscit.
157  Continuo accurrit praesens medicina nec ultra
158  Vim morbi penetrare sinit uiresque reducit.
159  Nec non Nereidum pulcher chorus, alba Lopude
160  Flauaque Mellite et adhuc intacta Logussa,
161  Aut pelago insultant lasciuae, aut hispida colla

leuior communis cura salutis
170  Incessit patres, argenti praemia et auri
171  Ponere certa uiris si qui de corpore morbos
172  Aut ualeant reuocare graues aut uulnera curent.
173  Ergo alacres animo et certa mercede laborum
174  Inuadunt medicae certamina clara palestrae
175  Flaminius Maries et claro Caesar ab Vmbro,
176  Multaque fessa uirum damnataque corpora Letho
177  Eripiunt Orco. Stygios iam rarior intrat
178  Vmbra lacus, densos nec agit Libitina triumphos.
179  Parte

ut extorris laribus Marianus auitis
476  Laetus agat duris in rebus? Dulcis amicus,
477  Alloquio facilis, nulli non commodus hospes.
478  Ille senis Coi repetita luce tenebras
479  Discutit et medicas languentibus admouet artes
480  Socraticas aut quaerit opes et nobile chartis
481  Mandat opus, somni parcus, nec tarda senectus
482  Dimouet intentum Musis gratoque labori.
483  Hoc patriam amissam solatur et omnia secum
484  Fert bona

quos tantopere dilexit, patefecit quando restituet Regnum Israel. Proinde nostri muneris est nostrum pensum fideliter persolvere. Successus in manu Domini sunt, nec agricola, qui seminat, dat incrementum sementi; nec medicus sanat quum adhibet opportuna morbo remedia; sed omnia Deus haec operatur in omnibus. Quocirca singularis quidem amentiae est atque is videtur pacisci cum Deo qui nolit accingi ad ullum praeclarum facinus nisi securus de proventu

Theologi ad sua potius commenta deflexerunt, quam ut vel Sacras literas, vel earum nativum sensum explicarent. Unus popularis meus HIERONYMUS, linguarum egregie peritus fuit: conatusque est Sacras literas tum versionibus, tum explicationibus illustrare. Sed revera, et morbi humani et medici Christi ignarus, destitutusque tum clave Scripturam aperiente, nempe discrimine Legis et Evangelii: tum etiam ipso apertore aut ianitore eius, agno Dei, parum praestare potuit. Quod etiam paulo ante nostra tempora Lyrae defuit, cum alioqui sedulo in sacro volumine illustrando laboraverit.

salutariaque Adiaphora in gratiam hominum recte mutari queant: et denique, quod in institutione ac mutatione caeremoniarum possit externa pax seu ventris aedificatio apud persequutores quaeri. Qui perniciosissimus error copiose a me in Adiaphoricis scriptis est refutatus. Valet hic etiam plurimum Medica illa et politica Regula: Omnis mutatio periculosa. Non enim facile fit mutatio rituum sine scandalo apud imbecillos, et specie levitatis aut ambitionis apud prudentiores. Non esse necessariam, aut etiam possibilem conformitatem omnium caeremoniarum in diversis Ecclesiis ac regionibus, satis

modo et Levit. vigesimo secundo, vir alienus, pro laico, non de tribu sacerdotali. Filia sacerdotis cum fuerit viro alieno, id est, non Leviticae tribus. ALLEGORIA, in generalib. Regulis exponetur. ALLIGARE, per metaphoram est curare, sanare: quia vulnera sananda obligari medicaminibus et fasciis necesse est. Ipse vulnerat et alligat, Isaiae primo. Vulnera non sunt alligata, Ezechielis trigesimo: Brachium Pharaonis confregi, et ecce non fuit alligatum, ut ponantur medicamenta, ut apponantur fasciae ad obligandum illud. Sic Christus suum officium Isaiae 61

exponetur. ALLIGARE, per metaphoram est curare, sanare: quia vulnera sananda obligari medicaminibus et fasciis necesse est. Ipse vulnerat et alligat, Isaiae primo. Vulnera non sunt alligata, Ezechielis trigesimo: Brachium Pharaonis confregi, et ecce non fuit alligatum, ut ponantur medicamenta, ut apponantur fasciae ad obligandum illud. Sic Christus suum officium Isaiae 61 exponit: Ad evangelizandum afflictis misit me, ut alligarem contritos corde. Alligare praecepta digitis ac cordi, Proverb 6 et 7, est diligenter ea ediscere et custodire. Sic et Isaiae 8, Colliga

pro offerre, Levit. 14. Iugum super vaccam ascendere, Iudic. 19: pro, eam trahere iugum. Ascendere in librum. 2 Par. 20. Ascendere in numerum verborum. 1. Par. 26: pro, referri, conscribi in acta aut libros. Ascendere lucernas, Exod. 25. pro superiore loco collocari. Ascendere medicinam super aliquid: pro, sanare illud. 2. Par. 23. Sic Ierem. 33, Ascendere faciam ipsi Hierusalem medicinam. Ascendere novaeculam super alicuius caput, Iudic. 13. pro radi eum. Ascendere facere pulverem super caput, Isaiae 7. pro conspergere caput pulvere. Ascendere saepe

in librum. 2 Par. 20. Ascendere in numerum verborum. 1. Par. 26: pro, referri, conscribi in acta aut libros. Ascendere lucernas, Exod. 25. pro superiore loco collocari. Ascendere medicinam super aliquid: pro, sanare illud. 2. Par. 23. Sic Ierem. 33, Ascendere faciam ipsi Hierusalem medicinam. Ascendere novaeculam super alicuius caput, Iudic. 13. pro radi eum. Ascendere facere pulverem super caput, Isaiae 7. pro conspergere caput pulvere. Ascendere saepe accipitur pro invadere aliquem. ut, Spiritus zelotypiae ascendit super aliquem, Num. 5. Ascendere faciam

Facile autem est exponendae metaphorae gratia, accommodare corruptionem rerum bonarum ad doctrinae corruptelam. Praesertim vero in vini corruptione vis huius vocis cernitur, ubi cauponae, qui hoc nomen sibi proprie vendicarunt, non tantum aquam optimo vino affundunt: sed etiam variis ac noxiis medicamentis ei gratum ac validum aliquem saporem conciliare conantur, non sine pernicie plurimorum eo utentium. Tales verbi Dei cauponatores, suis somniis verbum Dei diluentes, reprehendit Deus per Ieremiam: Quid tritico cum paleis? qui habet meum verbum, recitet verbum: qui somnium, recitet ut

Psal. 80. pro, onerasti multis doloribus. de quo in voce LACHRYMAE. CICATRICES computruerunt. Psal. 38. aliqui intelligunt de peccato originalis corruptionis, quod crescit, invalescit et regnat, si ei non resistatur, sique non perpetuo salutaribus medicaminibus curetur ac sanetur: sicut vulnera neglecta putrescunt, et deteriora fiunt. CICONIA, nota avis est. Sumitur ab ea parabolica ratiocinatio, aut a contrario amplificatio. Ierem 8. Etiam ciconia novit tempus suum, populus meus non novit iudicium Iehovae. ut ostendatur ingens

foede abutuntur, volentes inde suam operum iustitiam, atque adeo etiam satisfactionem statuere: quasi per eleemosynam impii Pharisaei omnia sua peccata expiare potuissent, et nos nunc queamus. Nam (ut alia loca omittam) in Decretis de poen. dist. 1. ita hunc locum ex Chrysostomo exponunt: Medicamentum fortius, quod maxime operatur in poenitentia, hoc est eleemosyna. Sicut in praeceptis medicinae, medicamentum quidem herbas multas recipit, unam autem dominantissimam: sic et in poenitentia, dominantior ista herba et potentior est, et universum ipsa efficit. Audi enim quid dicat

quasi per eleemosynam impii Pharisaei omnia sua peccata expiare potuissent, et nos nunc queamus. Nam (ut alia loca omittam) in Decretis de poen. dist. 1. ita hunc locum ex Chrysostomo exponunt: Medicamentum fortius, quod maxime operatur in poenitentia, hoc est eleemosyna. Sicut in praeceptis medicinae, medicamentum quidem herbas multas recipit, unam autem dominantissimam: sic et in poenitentia, dominantior ista herba et potentior est, et universum ipsa efficit. Audi enim quid dicat Scriptura divina: Date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis, etc. Quare ut hoc quoque

per eleemosynam impii Pharisaei omnia sua peccata expiare potuissent, et nos nunc queamus. Nam (ut alia loca omittam) in Decretis de poen. dist. 1. ita hunc locum ex Chrysostomo exponunt: Medicamentum fortius, quod maxime operatur in poenitentia, hoc est eleemosyna. Sicut in praeceptis medicinae, medicamentum quidem herbas multas recipit, unam autem dominantissimam: sic et in poenitentia, dominantior ista herba et potentior est, et universum ipsa efficit. Audi enim quid dicat Scriptura divina: Date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis, etc. Quare ut hoc quoque telum de

admittere aut ferre queat. Causa porro cur haec metaphora ab ea voce deducatur, videtur ea esse: quia vox Massa, aut Panis azymus, est quiddam naturale ac simplex, et alienum ab omni fuco ac medicamine humanae artis, aut astutiae. Contra autem fermentum est quiddam praeternaturale, adventicium, et quod inficit ac pervertit totam illam nativam simplicitatem. Quinetiam tandem, eum plane invaluit, et acidum factum est, prorsus homini est noxium. Videtur etiam Christus, et praesertim

occurrere vellemus? An non diceret: Equidem putabam vos esse esurientes, sitientes, famelicos, et extreme aegrotos: eoque cum tanto labore ac sumptu veni huc, ut vos reficerem: nunc autem, cum vos tam divites esse, et tam praeclare valere putetis, nihil plane mea opera, donis et bonis aut medicina indigetis. Sola igitur famelica et mendica manus debet huius tam divitis ac benefici patris, maternis viscerib. et thesauris occurrere. XIX. Sed de fiducia etiam illud expendatur, quod quam est impossibile, valde famelicum videre delicatissimos cibos, et non etiam extreme appetere: item

Moab, etc. Sic et Christus vocatur filius David. Qualem catachresin habet etiam vox Patris, fratris, matris, ac sororis. Secundo, vox haec per metaphoram significat discipulum, propterea quod praeceptores quasi patres quidam animorum sunt. Sic dicuntur filii Prophetarum et filii medicorum apud Arabes: filii cantorum, Nehem. 12. pro cantoribus. Alia significatione Iudaei dicuntur filii Prophetarum et Testamenti, Actor. 3. pro haeredibus promissionum, prophetiarum et foederis, aut bonorum ex testamento provenientium. Tertio, sunt et filii adoptivi. Sic omnes pii

bona, indeque veluti ab uberibus matris dependere. Hac ratione et occasione gloriatio spei Hebr. 3, pro fiducia iustificam te accipitur. De hac ergo vera ac coram Deo valente et salvante iustitia cum gloriaretur Pharisaeus, merito damnatur, quia nec legem, nec Evangelion, nec suum morbum, nec medicum Christum, nec denique iustitiam aut misericordiam Dei agnoscebat. Gloriatio secundaria, et extra iustificationem, est etiam de aliis Dei bonis ac donis: verum ita, ut semper in autorem eorum respiciamus. Sicut etiam de iustitia potest gloriari Abraham: verum coram hominibus non coram

Ieiunus etiam pro esuriente, extra religionem, usurpatur. ut Matt. 15. Ieiunos dimittere nolo. i. esurientes. Sic Act. 27, Cum multa ieiunatio fuisset. i. cum prae moerore et gravi tempestate diu cibo potuque abstinuissent, et pene fame confecti essent. In hac significatione utuntur medici, cum vetant corporis exercitium ieiuno ventriculo. IGNIS admodum varias, et nonnullas obscuras locutiones in Sacris literis parit, quas ordine exponam. Primum autem, idque admodum crebro, ponitur pro quavis re valde laedente, ut Psal. 66. Transivimus per ignem et

etiam de Verbo, tentationibus, ac cruce nam ista omnia veluti ignis quidam aut sal. omnes putridas humilitates ex pectore piorum exurunt et desiccant: et insuper exhibent ne novae veniant. Alioqui omnis carens spiritu, verbo tentationibus et cruce, ipsissima putredo est. Quod si etiam haec medicamina carnis nostrae infatuetur, ut doctrina corrumpatur. Spiritus pervertatur, crux defectionis causa sit, tum de nobis actum est. Septimo, non raro ignis fulgura et fulmina significat. Ps. 148 Ignis et grando. Ps. 105. Dedit pluvias eorum

id quoque dicitur, quod cum per se non impossibile, alicui tamen et ratione alicuius circumstantiae est perdifficile. Non autem a me haec ideo dicuntur quasi nulla ratio sit etiam illius usitatae expositionis habenda: quod loquatur Epistola ad Hebraeos eo loci de plena apostasia, in qua reiecto medico, nulla merito amplius spes salutis supersit in tali sua phrenesi perseveranti. Sic sane Hebr. 10, in simili plane loco, causam difficultatis salutis tam foede lapsorum, collocat in duobus: nempe quod tales primum ipsum filium Dei conculcent, sanguinem foederis

sane Hebr. 10, in simili plane loco, causam difficultatis salutis tam foede lapsorum, collocat in duobus: nempe quod tales primum ipsum filium Dei conculcent, sanguinem foederis prophanent, et Spiritum factum contumelia afficiant. i. ipsum fontem salutis deserant, aut ipsam medicinam reiiciant: qua abiecta, non supersit alia medicina aut medicus Deinde quod sit horrendum, incidere in manus Dei viventis. Dicitur ergo in istis duobus locis, tales peccatores quasi insanilis esse, quia et medicum reiecerint: et non

foede lapsorum, collocat in duobus: nempe quod tales primum ipsum filium Dei conculcent, sanguinem foederis prophanent, et Spiritum factum contumelia afficiant. i. ipsum fontem salutis deserant, aut ipsam medicinam reiiciant: qua abiecta, non supersit alia medicina aut medicus Deinde quod sit horrendum, incidere in manus Dei viventis. Dicitur ergo in istis duobus locis, tales peccatores quasi insanilis esse, quia et medicum reiecerint: et non nisi solus Deus sua omnipotentia eos in viam salutemque revocare possit.

collocat in duobus: nempe quod tales primum ipsum filium Dei conculcent, sanguinem foederis prophanent, et Spiritum factum contumelia afficiant. i. ipsum fontem salutis deserant, aut ipsam medicinam reiiciant: qua abiecta, non supersit alia medicina aut medicus Deinde quod sit horrendum, incidere in manus Dei viventis. Dicitur ergo in istis duobus locis, tales peccatores quasi insanilis esse, quia et medicum reiecerint: et non nisi solus Deus sua omnipotentia eos in viam salutemque revocare possit. Nihil ergo

aut ipsam medicinam reiiciant: qua abiecta, non supersit alia medicina aut medicus Deinde quod sit horrendum, incidere in manus Dei viventis. Dicitur ergo in istis duobus locis, tales peccatores quasi insanilis esse, quia et medicum reiecerint: et non nisi solus Deus sua omnipotentia eos in viam salutemque revocare possit. Nihil ergo talia dicta vel Novatianis vel Donatistis patrocinantur, vel inevitabilis desperationis tentatis afferunt, si modo recte expendantur et explicatur. Vide de hac voce

est privare aliquem suo iure Iob 27 et 34. Sic et declinare facere pauperes a iudicio, Isaiae 10. et Proverb. 18. Iudicare iudicium alicuius ad sanitatem, est, recte iudicare de eius morbo, curatione, et tota valetudine. Hierem. 30, Non est qui iudicet iudicium tuum ad sanitatem, medicinae curatio non est tibi: id est, nemo medicorum recte de tuo morbo ac remediis iudicat, ut te sanare possit. Locus admodum memorabilis est, quod doctores sunt veluti quidam medici politiarum, utpote qui monstrent, quomodo summos morbos, peccata, iram Dei ac poenas vel antevertere, vel etiam

et 34. Sic et declinare facere pauperes a iudicio, Isaiae 10. et Proverb. 18. Iudicare iudicium alicuius ad sanitatem, est, recte iudicare de eius morbo, curatione, et tota valetudine. Hierem. 30, Non est qui iudicet iudicium tuum ad sanitatem, medicinae curatio non est tibi: id est, nemo medicorum recte de tuo morbo ac remediis iudicat, ut te sanare possit. Locus admodum memorabilis est, quod doctores sunt veluti quidam medici politiarum, utpote qui monstrent, quomodo summos morbos, peccata, iram Dei ac poenas vel antevertere, vel etiam sanare ac tollere queamus. Veritas solet

iudicare de eius morbo, curatione, et tota valetudine. Hierem. 30, Non est qui iudicet iudicium tuum ad sanitatem, medicinae curatio non est tibi: id est, nemo medicorum recte de tuo morbo ac remediis iudicat, ut te sanare possit. Locus admodum memorabilis est, quod doctores sunt veluti quidam medici politiarum, utpote qui monstrent, quomodo summos morbos, peccata, iram Dei ac poenas vel antevertere, vel etiam sanare ac tollere queamus. Veritas solet iudicio adiici, quae phrasis aliquando idem valet quod verum iudicium. Zach. 8. Veritatem ac iudicium pacis iudicate in portis

vox sit, multos [?: ] men et nonnihil obscuros Hebraismos efficit. Non raro terra Cananaea dicitur fluere lacte et melle: ubi significat omnis generis necessaria ad victum, atque ideo est commendatio illius soli tanquam abundantis tum variis eduliis, tum et condimentis ac medicamentis. Est vero quasi quaedam poetica hyperbole simul et hypotyposis quod dicitur fluere lacte et melle, perinde ac [?: sivel-- ] rivi quidam talium liquorum passim fluerent, sicut [?: poe-- ] fingunt Saturno regnante fluxisse. Haec vero locutio reperitur Exo. 33,

ac doctrinae natura, tum conscientiae nostrae ratio ac animae salus, tum denique et ipsa Dei gloria ac tota vera pietas extreme flagitant. ¶ Duae igitur sunt in universum primariae Scripturae partes, Lex et Evangelion: Lex peccatum ostendit, Evangelium gratiam: Lex morbum indicat, Evangelium medicum, sanationem et pacem. Lex virtus peccati est, ut D. Pauli verbis utamur: Evangelium, virtus salutis omni credenti. Sparsae porro sunt promissiones in omnes libros veteris et novi Testamenti. Rursum leges etiam sparsae sunt in omnia cum Veteris tum Novi instrumenti volumina. Legis nomine

praecepta attingentes, et Deum non considerantes, etiam post ruinam aut corruptionem hominis superstites utcunque sunt. Eas nunc quidam nimium exaggerant, ut magnitudinem corruptionis morbique hominis obscurent, et liberum arbitrium cum Papistis amplificent: unde porro totius Evangelii ac Christi medici obscuratio consequitur. Praesertim autem dicta quaedam Rom. 1 et, 2 male intellecta, nimium importune urgent. Quo igitur et illas Pauli phrases explicem, et hunc errorem nonnihil ope beneficioque Dei retundam, de hac ipsa materia et duob. illis capitibus Pauli ad Rom. nonnihil disseram.

est in caelo, et Tecum nihil [?: ] lui aut desideravi in terra: id est, nihil vel in terris [?: ] in caelo, aut perinde ut te, aut ulla etiam omnino comparatione aut collatione tui desidero, te solum [?: ] omnia tibi posthabeo, et prae te contemno. MEDICUS, et MEDICINA, per metaphoram quando ponitur pro quavis instauratione aut [?: c- ] ctione: ut 2. Paral. 24. Fecerunt itaque facientes opus, [?: ] ascendit medicina super opus manibus illorum: [?: ] ruinae aut rupturae templi fuerunt sarctae. Nehem. Cum

et Tecum nihil [?: ] lui aut desideravi in terra: id est, nihil vel in terris [?: ] in caelo, aut perinde ut te, aut ulla etiam omnino comparatione aut collatione tui desidero, te solum [?: ] omnia tibi posthabeo, et prae te contemno. MEDICUS, et MEDICINA, per metaphoram quando ponitur pro quavis instauratione aut [?: c- ] ctione: ut 2. Paral. 24. Fecerunt itaque facientes opus, [?: ] ascendit medicina super opus manibus illorum: [?: ] ruinae aut rupturae templi fuerunt sarctae. Nehem. Cum audisset

collatione tui desidero, te solum [?: ] omnia tibi posthabeo, et prae te contemno. MEDICUS, et MEDICINA, per metaphoram quando ponitur pro quavis instauratione aut [?: c- ] ctione: ut 2. Paral. 24. Fecerunt itaque facientes opus, [?: ] ascendit medicina super opus manibus illorum: [?: ] ruinae aut rupturae templi fuerunt sarctae. Nehem. Cum audisset Sanabalat, quod ascendisset [?: medici- ] per muros. id est, quod instaurati essent muri. Sic [?: ] gum 18. Medicatus est altari Domini: pro refecit,

pro quavis instauratione aut [?: c- ] ctione: ut 2. Paral. 24. Fecerunt itaque facientes opus, [?: ] ascendit medicina super opus manibus illorum: [?: ] ruinae aut rupturae templi fuerunt sarctae. Nehem. Cum audisset Sanabalat, quod ascendisset [?: medici- ] per muros. id est, quod instaurati essent muri. Sic [?: ] gum 18. Medicatus est altari Domini: pro refecit, instauravit. Sic Iob cap. 13 vocat suos consolatores, [?: Medic- ] vanos, inquiens: Atque vos estis concinnatores falsatis, medici vani

facientes opus, [?: ] ascendit medicina super opus manibus illorum: [?: ] ruinae aut rupturae templi fuerunt sarctae. Nehem. Cum audisset Sanabalat, quod ascendisset [?: medici- ] per muros. id est, quod instaurati essent muri. Sic [?: ] gum 18. Medicatus est altari Domini: pro refecit, instauravit. Sic Iob cap. 13 vocat suos consolatores, [?: Medic- ] vanos, inquiens: Atque vos estis concinnatores falsatis, medici vani omnes. Isaiae 1, variae calamitates et [?: ] gae, quibus Deus Iudaeos

fuerunt sarctae. Nehem. Cum audisset Sanabalat, quod ascendisset [?: medici- ] per muros. id est, quod instaurati essent muri. Sic [?: ] gum 18. Medicatus est altari Domini: pro refecit, instauravit. Sic Iob cap. 13 vocat suos consolatores, [?: Medic- ] vanos, inquiens: Atque vos estis concinnatores falsatis, medici vani omnes. Isaiae 1, variae calamitates et [?: ] gae, quibus Deus Iudaeos afflixerat, morbi, veluti [?: ] uno corpore humano existerent, vocantur: et [?: ] liberatio ab illis

[?: medici- ] per muros. id est, quod instaurati essent muri. Sic [?: ] gum 18. Medicatus est altari Domini: pro refecit, instauravit. Sic Iob cap. 13 vocat suos consolatores, [?: Medic- ] vanos, inquiens: Atque vos estis concinnatores falsatis, medici vani omnes. Isaiae 1, variae calamitates et [?: ] gae, quibus Deus Iudaeos afflixerat, morbi, veluti [?: ] uno corpore humano existerent, vocantur: et [?: ] liberatio ab illis malis, Medicatio. Isaiae 3. Princeps [?: ] malis

] vanos, inquiens: Atque vos estis concinnatores falsatis, medici vani omnes. Isaiae 1, variae calamitates et [?: ] gae, quibus Deus Iudaeos afflixerat, morbi, veluti [?: ] uno corpore humano existerent, vocantur: et [?: ] liberatio ab illis malis, Medicatio. Isaiae 3. Princeps [?: ] malis occursurus vocatur Curator aut medicus. Sic [?: ] de curatione aut medicatione Babylonis, Hierem. [?: ] curatione Aegypti, cap. 46: ac denique curatione [?: ] ditarum, capite octavo

1, variae calamitates et [?: ] gae, quibus Deus Iudaeos afflixerat, morbi, veluti [?: ] uno corpore humano existerent, vocantur: et [?: ] liberatio ab illis malis, Medicatio. Isaiae 3. Princeps [?: ] malis occursurus vocatur Curator aut medicus. Sic [?: ] de curatione aut medicatione Babylonis, Hierem. [?: ] curatione Aegypti, cap. 46: ac denique curatione [?: ] ditarum, capite octavo Hieremiae per metaphoram agitur. Christus quoque se comparat medico, cum [?: ]

Deus Iudaeos afflixerat, morbi, veluti [?: ] uno corpore humano existerent, vocantur: et [?: ] liberatio ab illis malis, Medicatio. Isaiae 3. Princeps [?: ] malis occursurus vocatur Curator aut medicus. Sic [?: ] de curatione aut medicatione Babylonis, Hierem. [?: ] curatione Aegypti, cap. 46: ac denique curatione [?: ] ditarum, capite octavo Hieremiae per metaphoram agitur. Christus quoque se comparat medico, cum [?: ] gat benevalentes ipso indigere. Porro [?:

vocatur Curator aut medicus. Sic [?: ] de curatione aut medicatione Babylonis, Hierem. [?: ] curatione Aegypti, cap. 46: ac denique curatione [?: ] ditarum, capite octavo Hieremiae per metaphoram agitur. Christus quoque se comparat medico, cum [?: ] gat benevalentes ipso indigere. Porro [?: proverb-- ] Medice cura teipsum, Lucae 4, est in omnibus ferme lingua notum et usitatum. MEDITARI, Hebraice הגת, habet plura significata, quae commodissime ex

Hierem. [?: ] curatione Aegypti, cap. 46: ac denique curatione [?: ] ditarum, capite octavo Hieremiae per metaphoram agitur. Christus quoque se comparat medico, cum [?: ] gat benevalentes ipso indigere. Porro [?: proverb-- ] Medice cura teipsum, Lucae 4, est in omnibus ferme lingua notum et usitatum. MEDITARI, Hebraice הגת, habet plura significata, quae commodissime ex Hebraeis Lexicis et exemplis Hebraei textus peti possunt. Pauca quaedam et [?: ]

sacerdotes, ut genimina viperarum condemnavit: damnataque eorum iustitia, viam Domino, qui solus est verus agnus Dei, vere peccata mundi tollens, praeparavit, atque adeo eum etiam digito illis monstravit. quod bis fecisse legitur, forte autem etiam saepius fecit. Nullum enim maius obstaculum huic medico est, quam persuasio propriae iustitiae aut sanitatis. Male obscuratus est hic locus a multis, dum non vident hic totam pietatem aut iustitiam hominis significari aut damnari: quam perinde hic florem evanidum vocat, sicut Isaiae sexagesimoquarto Pannum menstruatae. Ob hanc cognationem

aut magnum. Multiplicare equos, aut equitatum. Deuteronom. 17. Multiplicare verba, Eccles. 10. Multiplicare filios, primo Samuelis secundo 1 Para. 23. Multiplicare haereditatem. Num. 26. Multiplicabuntur interfecti Domini, Is. 66. id est, multi interficientur a Iehova. Multiplicabis medicamina, sanitas non erit tibi: id est, frustra uteris multis medicationibus Ieremiae 46. Multiplicare in multitudine: id est, multum augeri: 1. Paral. 4. Multiplicare a narratione, vel ultra narrationem: Psal. 40, id est, plura sunt quam ut recenseri queant, sunt innumera.

17. Multiplicare verba, Eccles. 10. Multiplicare filios, primo Samuelis secundo 1 Para. 23. Multiplicare haereditatem. Num. 26. Multiplicabuntur interfecti Domini, Is. 66. id est, multi interficientur a Iehova. Multiplicabis medicamina, sanitas non erit tibi: id est, frustra uteris multis medicationibus Ieremiae 46. Multiplicare in multitudine: id est, multum augeri: 1. Paral. 4. Multiplicare a narratione, vel ultra narrationem: Psal. 40, id est, plura sunt quam ut recenseri queant, sunt innumera. Multiplicari interfectos. Ezech. undecimo, Multiplicastis

scribit: Necessarium dicitur, sine quo non contingit vivere, tanquam concausa: ut respirare, et alimentum animali necessarium est: impossibile enim est, absque his aenimal esse. Et sine quib. bonum non contingit aut esse, aut fieri, sive aliquid mali repellere, aut eo privari: ut bibere potionem medicatam necessarium est, ut non aegrotet: et in Aeginam navigare ut pecuniam recipiat. II. Item, violentum, et vis hoc autem est, quod praeter propositum et electionem obstat, et prohibet. Violentum enim, necessarium dicitur: quare etiam triste. ut Evenus quoque ait. Omnis nanque necessaria res,

vocibus Sacramenti et Testamenti. PAEDAGOGI metaphora Gal. 3 non est obscura, ubi dicitur Lex fuisse paedagogus in Christum: quia tum ceremoniae ac sacrificia, totusque ille externus cultus Christum veluti pinxit, aut digito ostentavit: tum etiam ipsa lex moralis, ostendendo morbum, medicum quaerere iussit, et adducendo in desperationem de sua operaria iustitia, aliam aliquam gratuitam iustitiam et servatorem quaerendum esse indicavit. PAGINA, aut Pagella, vel etiam Tabella, reperitur Ierem. 36: quod cum coram rege essent lectae tres aut quatuor pagellae in

et accusante patrantur. IX. Est peccatum Manens et Remissum. Peccatum manens vocat Christus Ioan. 9, omne peccatum non remissum: de quo etiam praecedenti capite inculcans repetit, In peccatis vestris moriemini. Ideo autem dicit, Peccatum vestrum manet: quia nec morbum agnoscere, nec medicum expetere volebant. non auferente ergo agno Dei peccata illorum, remanebant eis, extremumque exitium illis accersebant. X. Ratione obiecti est Peccatum in seu contra Deum: in Spiritum sanctum: in caelum: [?: ] homines: contra conscientiam: et in proprium corpus. Peccatum in

(ut Paulus loquitur) ex iustificatione ac salute excludat, tantumque peccatorem, et quidem ad inferos deductum, ibique in doloribus inferni iacentem servet. Nam Christus venit, ut peccatores salvos faciat, sanetque: non eos qui iam sua sponte resipuerunt, et ad sanitatem mentis redierunt, quique medico Christo non indigent. Sed de his plura vide supra, in voce POENITENTIA. RESPICERE, non tantum in Sacris, sed et in profanis significat favere alicui, misereri ipsius, eique opitulari, propterea quod cui bene cupimus, cuiusue miseremur, eum crebro etiam oculis respicimus: sicut

sanguine. Genesis 9: Utique carnem cum anima eius, sanguine eius, non comedetis. Levit, decimoseptimo etiam prolixius et severius hoc praeceptum inculcatur, et ratio haec prolixius exponitur, ubi dicitur anima esse in sanguine, et etiam esse sanguis. Quod dogma convenit cum Galeni et aliorum medicorum sententia, qui dicunt, animam esse temperamentum, aut in temperamento. Sic et Virgilius sanguinem vocat Purpuream animam. Quod de vegetatione anima, seu de brutorum anima vere dici potest. Ob haec causam etiam suffocatum prohibetur, quia sanguis non effluxit ex carne, sed passim in

eorum. id est, condonabo. Ieremiae tertio. Revertimini filii rebelles, et sanabo aversiones vestras id est, condonabo. Exodi decimoquinto: Ego Iehova sanans te. Sanare, θεραπεύειν, tripliciter in novo Testamento accipi potest: nempe primum de medicatione secundo de sanatione per medicationem (ut Lucae octavo dicitur, quod nemo potuerit sanare mulierem fluxu laborantem.) Postremo, usitatissime ponitur [?: ] sanatione miraculosa: ut Matthaei quarto, Circuibat Iesus docens et sanans quemvis morbum, et quemvis languorem.

tertio. Revertimini filii rebelles, et sanabo aversiones vestras id est, condonabo. Exodi decimoquinto: Ego Iehova sanans te. Sanare, θεραπεύειν, tripliciter in novo Testamento accipi potest: nempe primum de medicatione secundo de sanatione per medicationem (ut Lucae octavo dicitur, quod nemo potuerit sanare mulierem fluxu laborantem.) Postremo, usitatissime ponitur [?: ] sanatione miraculosa: ut Matthaei quarto, Circuibat Iesus docens et sanans quemvis morbum, et quemvis languorem. Sanare contritos corde, est

sed explicando Scripturam sunt vocati, sed utraque vox et haec Separatus, et altera Vocatus, paulo post magis illustrabitur. De Graeco etiam verbo ἀφορίζω forte quis disputare posset. Nam cum inde deducto nomine Hippocrates suas Sententias medicas ἀφορισμοὺς Aphorismos nominaverit, dubium est, an eas ideo sic vocaverit, quod eas ab aliis minus certis separaverit, quasi separatas nominasset: aut potius, quia eas definiverit, et veluti circumscripserit, quasi illas iam definitas et

per quam nos vult incedere. Ps. 119, In praeceptis tuis meditabor, et considerabo semitas tuas. Ibidem, Deduc me per semitam mandatorum tuorum. Sic et Esa. 49, et Matt. 3, iubet Baptista praeparari Christo semitas: id est, contritionem cordis, agnoscentis morbum ac peccata sua, ut hic medicus locum habeat. Alias semitae Dei vocantur ipsae nubes, in quib. Deum ambulare putamus. Psalm. 65, Semitae tuae stillant pinguedinem. Sic Psal. 104, dicitur ambulare super pennas ventotum Sensus autem est, quod nubes destillent pluviam et [?: ni- ] quae rigant

105. Noli-te tangere sanctos meos, id est, iniuria afficere. 1. Ioann. [?: ] Qui natus est ex Deo, conservat seipsum, et malus non [?:-git ] eum. id est, non sauciat eum vulnere lethali, quandoquidem non patitur in se regnare peccatum originali et praeterea mox ad medicamen remissionis peccatorum confugit. Ne interfector eorum primogenita [?:-egat ] : Exod. 12. Aliquando coniugale debitum [?: no-- ] . Proverb. 6. Non erit innoxius qui tetigerit uxorem proximi 1 Cor. 7. Bonum est viro non tangere mulierem. Gen. 20, Abimelech

continens, ac perspicuus, sed humana sapientia ac stulta philosophia scelerate corruptus. Inquit enim ibi Christust Nemo potest venire ad me, nisi pater mittens me, traxerit eum ad me. Ubi clare tum ingens extremaque corruptio hominis indicatur, quod homo natura nec accedere quidem recte ad medicum Christum possit, aut etiam cupiat, nedum sibimet mederi: tum etiam ingens patris caelestis misericordia, qui non solum gratis nobis dilectissimum filium, veluti salutarem quendam medicum largitus sit: sed etiam nos perditissimos homines, suosque hostes plane invitos, veluti phreneticos

me. Ubi clare tum ingens extremaque corruptio hominis indicatur, quod homo natura nec accedere quidem recte ad medicum Christum possit, aut etiam cupiat, nedum sibimet mederi: tum etiam ingens patris caelestis misericordia, qui non solum gratis nobis dilectissimum filium, veluti salutarem quendam medicum largitus sit: sed etiam nos perditissimos homines, suosque hostes plane invitos, veluti phreneticos quosdam, ad eum attrahat ac convertat. Verum Philosopho theologi proferunt oraculum ex suo Chrysostomo, ὁ δὲ ἑλκὼν, τὸν

ac conteri malleo legis oportet. Contra vero valles videntur significare nimium demisso et abiecto animo praeditos, seu desperabundos: quos consolatione Evangelii erigere ac excitare necesse est, quo facile a Christo adiri queant, seu illi eum fide apprehendere. Sic igitur spiritualis via Christo medico ac servatori nostro praeparatur eius verbo, a praecursore ipsius, omnibusque sinceris doctoribus ut is corda nostra adire, eaque sanare queat. Vallis Hennon debuit vocari vallis occisionis, quia ibi multi sunt interfecti, et alioqui multa cadavera eo congesta fuere. Sicut praedicit.

Verus possunt exponi, posito substantivo seu abstracto in genitivo possessoris pro concreto aut adiectivo: qui usitatissimus Hebraismus in Generalib. Regulis expositus est. Psal. 37 Deus veritatis: pro, verax. Ez. 18, Iudicium veritatis. Prov. 13. legatus veritatis medicina. aut salutaris. Sic testis veritatum saepissime dicitur. Mala. 2, Lex veritatis erit in ore eius. id est, vera ac pura doctrina. Proverb. 11, Seminanti iustitiam erit merces veritatis: id est, vera, constans via veritatis. Psal. 119. Viam veritatis elegi. id est, veram

21 dicit Christus, Iohannem [?: ] in via iustitiae. id est, praedicantem veram doctrinam, et viventem inculpatam vitam? Parare viam Domini aut Domino, dicitur Baptista, dum praedicat poenitentiam, docens per legem omnes extreme aegrotare [?: ] bo peccatorum, et adesse medicum peccata totius mundi tollentem. Christus Matth. 5 iubet reum, et quaevis litem habentem cum fratre reconciliari, dum [?: ] in via est. id est, dum accersitus tendit ad iudicem, quae idem est ac si diceret, mature. Forte alludit ad consuetudinem rusticorum in civitatem ad

bonus. Item pastor, Apotolus. In Evangel, Pasce oves meas. Mercenarii, servientes Domino non pro amore tantum divino, sed pro temporali retributione. In Evang. Quanti mercenarii patris mei abundant panibus? Piscatores, Apostoli, vel doctores. In Evangel. Et faciam vos fieri piscatores hominum. Medicus, Christus, vel doctus. In Solomone: Mansuetus vir cordis est medicus. Item: Non egent sani medico, sed male habentes. Dives, fidelis, abundans spiritualibus bonis. In Apostolo: Quia divites facti estis in illo, in omni scientia, et omni verbo. Et in malam partem in Evangel. Vae vobis

servientes Domino non pro amore tantum divino, sed pro temporali retributione. In Evang. Quanti mercenarii patris mei abundant panibus? Piscatores, Apostoli, vel doctores. In Evangel. Et faciam vos fieri piscatores hominum. Medicus, Christus, vel doctus. In Solomone: Mansuetus vir cordis est medicus. Item: Non egent sani medico, sed male habentes. Dives, fidelis, abundans spiritualibus bonis. In Apostolo: Quia divites facti estis in illo, in omni scientia, et omni verbo. Et in malam partem in Evangel. Vae vobis divitibus. Pauper, humilis. In Evangelio: Et erat quidam Lazarus pauper. Et

amore tantum divino, sed pro temporali retributione. In Evang. Quanti mercenarii patris mei abundant panibus? Piscatores, Apostoli, vel doctores. In Evangel. Et faciam vos fieri piscatores hominum. Medicus, Christus, vel doctus. In Solomone: Mansuetus vir cordis est medicus. Item: Non egent sani medico, sed male habentes. Dives, fidelis, abundans spiritualibus bonis. In Apostolo: Quia divites facti estis in illo, in omni scientia, et omni verbo. Et in malam partem in Evangel. Vae vobis divitibus. Pauper, humilis. In Evangelio: Et erat quidam Lazarus pauper. Et iterum: Beati pauperes

NOMINUM INterpretatio. 1. Adonai, in Latinum sonat Dominus. Sabaoth, exercituum, sive virtutum: aut, ut aliqui volunt, omnipotens. IESUS, Salvator. Nazarenus, sanctus, sive mundus. Messias, unctus. id est, Christus. Michael, quis sicut Deus. Gabriel, fortitudo Dei. Raphael, medicina Dei. Adam, homo, sive terrigena. Eva, vita, sive calamitas. Miror unde apud Hebraeos interpretatio huius nominis tam diversa sit; nisi forte ideo, quod eadem et edendo homini vitam attulerit, et transgrediendo calamitatem: aut quod mulier aliis interdum vita, aliis est calamitas. Abel,

ib. [?: ] ascendere iugum super vaccam [?: ] ascendere in librum ib. [?: ] ascendere in numerum verborum ib. [?: ] ascendere lucernas ib. [?: ] ascendere medicinam super aliquid [?: ] ascendere novaculam super alicuius [?: ] ibid. 58 ascendere super labium 60.3 ascendere alicuius tumultum in aures ibid. 6 ascendere vestem super

66 [?: ] 329. 27 [?: ] 330. 13 [?: ] ibi. 5 [?: ] et [?: fili- ] ibi. 36 [?: ] dicuius ibi. 39 [?: ] prophetarum et medicorum ibi. 47. 4s [?: ] [?:-ominis ] , vel hominum ibi. 68 [?: ] [?:-rorum ] , et filii alienigenae ibi. 69 [?: ] [?:-ominis ] 331. 10 [?: ] Dei

[?: 5- ] in Maxillam aliquem percutere ib. [?: 5- ] [?: ] maxillas aliquorum constringere ib. 65. [?: 6- ] in Maxillis lacrymae ib. [?: ] Mecum [?: 6- ] Medicus, et medicina [?: ] . [?: ] Meditari ib. [?: ] Medium 633. [?: ] in Medio alicuius loci, urbis, [?: c- ] ib. [?: ] in Medio esse ib. [?: ]

] in Maxillam aliquem percutere ib. [?: 5- ] [?: ] maxillas aliquorum constringere ib. 65. [?: 6- ] in Maxillis lacrymae ib. [?: ] Mecum [?: 6- ] Medicus, et medicina [?: ] . [?: ] Meditari ib. [?: ] Medium 633. [?: ] in Medio alicuius loci, urbis, [?: c- ] ib. [?: ] in Medio esse ib. [?: ] in

in omni studio ac conatu suggerere. Secundum remedium sit, ipsarum rerum quae in Sacris literis tractantur, aliqua catechistica, aut etiam uberior cognitio, a fidis peritisque Christi ministris praebita. Ea vero praecipue consistit in cognitione nostri morbi, et porro unici medici Christi. Tertium remedium sit, solida cognitio sermonis Sacrarum literarum: ad quam rem aliquid auxilii, Deo benedicente, etiam hoc nostrum Opus afferet: in quo sedulo conabimur omnia obstacula ac difficultates ipsius aut complanare, aut etiam amoliri, eumque perspicuum piis

lib. 3 de Doctrina Christiana, cap. 17: Erit hoc in observationibus intelligendarum Scripturarum, alia omnibus communitur praecipi, alia singulis quibusque generibus personarum: ut non solum ad universum statum valetudinis, sed etiam ad suam cuiusque membri propriam infirmitatem medicina pertineat. 18 Secunda circumstantia est Tempus, quae et ipsa maximi momenti est. Nam non tantum humanam in tempore geruntur, et ad tempora accommodantur: sed et Deus alio tempore aliter in quibusdam cum homininibus egit. Initio obscurius sese patefecit quam postea, eoque etiam

Aristoteles dicit, saepe felicius eos in usu scientiae versari, qui singula exempla et praxin spectarunt, quam qui Theoricam in generibus ac specieb. causisque ac principiis contemplati sunt. Hinc est eximia utilitas historiarum, exemplorum, poeseon, fabularum, casuum, consiliorum iuridicorum ac medicorum, et denique etiam variorum in omnibus rebus experimentorum. Hinc quoque est, quod et ius Caesareum ex individuis potissimum extructum est, et per ea quoque: traditur: in quo cum sacro Dei iure valde convenit. 20 Nec tamen sunt Sacrae literae prorsus per individua traditae. Nam

sua expositione Isaiae prophetae, ut diligenter temporum eius historia cognoscamus, si Prophetiam ipsam recte intelligere velimus; idque etiam ipsum Prophetam subindicare in titulo, dum nomina regum exacte indicat, sub quibus prophetaverit. Ratio sane huius praeceptionis evidentissima est. ut enim medicus emplastrum aut aliam medicinam ad vulnus morbumve attemperat: sic Prophetae, et alii serii fidique doctores, suas conciones ad sui temporis difficultates, vitia, errores et idololatrias, earumque omnium rerum circumstantias accommodant. Quare perinde necessaria est temporum totiusque status

ut diligenter temporum eius historia cognoscamus, si Prophetiam ipsam recte intelligere velimus; idque etiam ipsum Prophetam subindicare in titulo, dum nomina regum exacte indicat, sub quibus prophetaverit. Ratio sane huius praeceptionis evidentissima est. ut enim medicus emplastrum aut aliam medicinam ad vulnus morbumve attemperat: sic Prophetae, et alii serii fidique doctores, suas conciones ad sui temporis difficultates, vitia, errores et idololatrias, earumque omnium rerum circumstantias accommodant. Quare perinde necessaria est temporum totiusque status ac rerum cognitio cuiusvis

et alii serii fidique doctores, suas conciones ad sui temporis difficultates, vitia, errores et idololatrias, earumque omnium rerum circumstantias accommodant. Quare perinde necessaria est temporum totiusque status ac rerum cognitio cuiusvis prophetae, ad intelligendas eius conciones: ac medicaminis adbibiti ratio non aliter perspici expendique potest, nisi perspecto morbo, eiusque omnibus circumstantiis. Oportet igitur pernosse statum Ecclesiae ac reipublicae, religionis morumque, et etiam primarias personas eius temporis: et denique ipsius etiam Prophetae, quoad fieri potest,

est, ut et animum aut cor, et corpus secundum eam regamus: ut inquam, tum internas noticias, animique omnes motus, tum et actiones ac opera interna simul et externa ad eam attemperemus. Propter nos enim ea, teste Apostolo, scripta est. Dixerunt vero veteres eruditi, aegrotantis animi medicinam esse sermonem: et alii, Philosophiam esse medicinam animi. Quod multo iustius de caelesti hac doctrina dici potest ac debet. Haec enim sola morbos animi, eorumque causas, atque adeo etiam illum primarium omnium maiorum fontem pernovit et indicat. Haec etiam sola vera et salutaria remedia

regamus: ut inquam, tum internas noticias, animique omnes motus, tum et actiones ac opera interna simul et externa ad eam attemperemus. Propter nos enim ea, teste Apostolo, scripta est. Dixerunt vero veteres eruditi, aegrotantis animi medicinam esse sermonem: et alii, Philosophiam esse medicinam animi. Quod multo iustius de caelesti hac doctrina dici potest ac debet. Haec enim sola morbos animi, eorumque causas, atque adeo etiam illum primarium omnium maiorum fontem pernovit et indicat. Haec etiam sola vera et salutaria remedia perspecta penitus habet, solaque ea recte adhiberi

opitulari vult, ut rebus inanimatis, plantis, aut brutis animalibus: sed ita nobiscum agit, ut cum creaturis rationalibus, ac ad eius imaginem cognitionemque conditis, ita nempe ut sese nobis patefaciat, nosque alloquatur, ac suam voluntatem nobis et doctrinam notam faciat. Quare si illum summum medicum ac opitulatorem nobis adiungere, propitiumque habere volumus, necesse est nos hunc sacrum librum cognitum habere: alio qui viventis Dei ope, praesertim in summis rebus, ut sunt spirituales, prorsus carebimus. Rectissime enim Patres dixerunt, ignorantiam Scripturae esse ignorantiam Dei.

In his enim et actionum praecepta inveniuntur: et beatorum virorum vitae literis traditae, velut imagines quaedam vivae divinae reipublicae, ad bonorum operum imitationem propositae sunt. Itaque in quacunque re se unusquisque indignum esse senserit, si in illis conversetur: velut ex communi medicamentaria officina, medicamentum aegritudini commodum reperit. Et, qui quidem temperantiae amator est, historiam de Ioseph assidue revolvit, et ab ipso temperantiae actiones edocetur: cum reperiat ipsum non solum continenter se habere ad voluptates, sed etiam habitualiter ad virtutem

praecepta inveniuntur: et beatorum virorum vitae literis traditae, velut imagines quaedam vivae divinae reipublicae, ad bonorum operum imitationem propositae sunt. Itaque in quacunque re se unusquisque indignum esse senserit, si in illis conversetur: velut ex communi medicamentaria officina, medicamentum aegritudini commodum reperit. Et, qui quidem temperantiae amator est, historiam de Ioseph assidue revolvit, et ab ipso temperantiae actiones edocetur: cum reperiat ipsum non solum continenter se habere ad voluptates, sed etiam habitualiter ad virtutem dispositum. Fortitudinem vero

sed potius ut magnitudinem peccati ac corruptionis nostrae monstret. ut cum scribit Hilario: Iubet lex, ut facere iussa conati, et in nostra infirmitate sub lege fatigati, adiutorium gratiae poscere noverimus. Item Asellio: Utilitas legis est, ut hominem de sua infirmitate convincat, et gratiae medicinam, quae in Christo est, implorare compellat. Item ad Innocentium Romanum: Iubet lex, gratia vires agendi subministrat. Item Valentino: Iubet Deus quae non possumus, ut noverimus quid ab illo petere debeamus. Item: Data est Lex, ut nos reos faceret: rei facti, timeretis, timentes,

contemnantur. Chrysost. Genes. Homil. 4.

EXPLICATIO. Cum mysteriis tota gravida sit Scriptura, quis ambigat vel in ipsis nominibus propriis, seu impositione, seu interpretatione, multum thesaurum doctrinae latere? Origenes in Levitico, Homilia 8. Omnis, inquit, medicus ex herbarum succis, vel arborum, vel etiam metallorum venis, vel animantium naturis profutura corporibus medicamenta componit. Sed herbas istas si quis forte, antequam pro ratione artis componantur, aspiciat, si quidem in agris aut montibus, velut foenum vile conculcat, et praeteris: si

sit Scriptura, quis ambigat vel in ipsis nominibus propriis, seu impositione, seu interpretatione, multum thesaurum doctrinae latere? Origenes in Levitico, Homilia 8. Omnis, inquit, medicus ex herbarum succis, vel arborum, vel etiam metallorum venis, vel animantium naturis profutura corporibus medicamenta componit. Sed herbas istas si quis forte, antequam pro ratione artis componantur, aspiciat, si quidem in agris aut montibus, velut foenum vile conculcat, et praeteris: si vero eas intra medici scholam dispositas per ordinem viderit, licet odorem tristem forte et [?: au--erum ]

succis, vel arborum, vel etiam metallorum venis, vel animantium naturis profutura corporibus medicamenta componit. Sed herbas istas si quis forte, antequam pro ratione artis componantur, aspiciat, si quidem in agris aut montibus, velut foenum vile conculcat, et praeteris: si vero eas intra medici scholam dispositas per ordinem viderit, licet odorem tristem forte et [?: au--erum ] reddant: tamen suspicabitur eas curae vel remedii aliquid continere, etiamsi nondum quae vel malis sit sanitatis ac remedii virtus, agnoverit. Medicum vero dici in Scripturis divinis Dominum

vile conculcat, et praeteris: si vero eas intra medici scholam dispositas per ordinem viderit, licet odorem tristem forte et [?: au--erum ] reddant: tamen suspicabitur eas curae vel remedii aliquid continere, etiamsi nondum quae vel malis sit sanitatis ac remedii virtus, agnoverit. Medicum vero dici in Scripturis divinis Dominum nostrum IESUM Christum, etiam ipsius Domini sententia perdocemur. Si ergo Christus medicus, Pharmacopolium divina Scriptura: quis tam vecors est, qui ociose, et non sine magna hominum utilitate de quid in ea positum suspicetur? Moris est

[?: au--erum ] reddant: tamen suspicabitur eas curae vel remedii aliquid continere, etiamsi nondum quae vel malis sit sanitatis ac remedii virtus, agnoverit. Medicum vero dici in Scripturis divinis Dominum nostrum IESUM Christum, etiam ipsius Domini sententia perdocemur. Si ergo Christus medicus, Pharmacopolium divina Scriptura: quis tam vecors est, qui ociose, et non sine magna hominum utilitate de quid in ea positum suspicetur? Moris est Scripturarum, imperativum modum pro optativo ponere. Origenes Homilia prima in Cantica Cantic. Hieronymo interprete.

ipsum Epistolarum tempus. Initio indulgendum erat: postea autem non ita. Atque hoc identidem invenias, ipsum multis aliis locis factitantem. Hunc morem videre est et medium et magistrum observare Neque enim medicus cum iis, qui in morbi adhuc sunt initio, et iis qui ad valetudinis finem iam declinarint: neque magister cum discentibus ab initio pueris, et cum iis qui perfectiore doctrina indigeant, eandem ratione agit. Igitur aliis alia quadam causa et argumento adductus scribebat Paulus. Hoc ipsum

Sic Deus est omnibus palpabilis et obvius, aut facile agnosci potest, Actor. 17. et: Lex salutifera est, si per se inque natura consideretur. 17 Alias habita ratione personarum. Sic bonum fuisset Iudae non nasci. Bonum fuisset danti scandalum, prius fuisse submersum. Sic dicuntur medicinae ratione morbi et aegroti salubres. Aliud est per se notum, aliud nobis. Sic Deus est notus et ignotus hominibus Rom. 1. Act. 14, et 17, Per se quidem palpabilis, ipsorum autem culpa ignotus Deus, temporibus ignorantiae, ut ibi est. Sic: Lex est ministerium mortis, et auget peccatum.

Non enim profecto id agendum est, ut Scripturae dicta ac sensus incerti aut nulli sint: sed ut pro male intellectis recte accepti substituantur. Sicut qui malam alicuius loci nocisque versionem vituperat, debet veram idoneamque vocem pro ea, non sine probatione, substituere. Boni et enim medici est, non tantum urere ac secare, ubi opus est, sed etiam usta illa sectave loca sanare. Septimo: Idem tenetur suam illam novam nocem aut phrasin ita cum reliquis praecedentibus verbis et sensibus, imo et cum similibus locis conferre ac conferruminare, ut omnia exacte respondeant:

Ecce Adam est quasi unus ex nobis. Sic 1. Cor. 4, Iam ditati estis, iam saturati estis iam regnavistis sine nobis et mox 8, Nam omnes scientiam habemus. Quorum aliqua forte etiam per concessionem quandam, et secundum illorum opinionem ipsorum dicuntur, ut cum dicit Christus, Sani non indigent medico, Si caeci essetis, etc. Sarcasmus vicinum quid Ironiae habet, nisi quod adhuc quiddam amarulentius et hostilius, coniunctumque cum risu et laeticia animi de alieno malo gaudente. Talibus sannis, testibus Evangelistis, Iudaei exagitarunt Christum in passione: Ave Rex

Ut cum dicitur, Qui crediderit, salvus erit: idem est ac si diceret, Soli credentes servabuntur. Cum Christus aut propheta dicit: Venite ad me omnes sitientes, aut qui laboratis, et onerati estis: simul illud indicatur, non laborantes, sitientes aut aegrotantes, qui reticentur, non indigere medico. Hoc eo referri posset, quod propositiones suas antitheses una includant. Verum videndum, ubi hic Hebraismus vere sit, aut non. Falso enim quidam argumentati sunt: Scortatores et adulteros iudicabit. Deus, igitur non magistratus. Sic falso quidam argumentantur ex dicto 1. Thess.

in genere ac thesi tractentur, adhuc multis circumstantiis personarum, locorum ac temporum carent. Ultimae sunt in externis aut temporariis, quae de singulis individuis agunt: ut sunt orationes forenses, epistolae, iudicia et consilia de singularibus casibus, vel iuridicis litium, vel medicis morborum. Ubi quidem multae sunt circumstantiae variarum rerum: sed non etiam sua copia obruunt auditorem aut lectorem: quia cum de quotidianae istius vitae rebus agant, ut sint etiam experientia usuque ac perpetua institutione notae, ad haec menti humanae facile perceptibiles, non est

eadem rursus operta desiderantur, desiderata quodammodo renovantur, renovata suaviter intimantur. His salubriter et prava coniunguntur, et parva nutriuntur, et magna delectantur ingenia. Ille huic doctrinae inimicus est animus, qui vel errando eam nescit esse saluberrimam, vel odit aegrotando medicinam. Haec ibi. Verum simplicitas sacri sermonis potissimum in historicis conspicitur, cuius exemplum potest esse vel Moyses vel Matthaeus. Ipsa enim narrationis eius historiaeve exaedificatio, sive structura, posita est in rebus et verbis. Res ipsae sunt IESU Christi, filii Dei

Si caecus caecum ducat, uterque in foveam cadit: Ante caecum pone rescandalum: Caeco esse oculum: Habentem in oculo trabem, alteri obiicere festucam: Qui parce seminat, parce metet: Qua mensura mensi fueritis, eâdem metientur vobis: concutient eam, in sinum vestrum infundent eam: Medice cura teipsum: Sepulchra dealbata: Paries inclinatus: Baculus harundineus: Ruinosum murum calce linire aut incrustare. Duplicatur evidentia, Psal. 114, Quod non tantum vivae animalesque actiones tribuuntur mari rubro fugienti, et Iordani retrocedenti, ac montibus et

brevitatem aptam esse symbolis et sententiis, eisque multa amplecti. Talia sane brevissima dicta, sunt plurima in Scriptura, quae vel per quandam Synecdochen, vel quasi symbola quaedam res amplissimas continent. Ad horum posterius possis proverbia referre: ut, Incidit in foveam, quam fecit: Medice, cura teipsum, et similia. Item quaedam quasi notae rerum: ut, Canis non mutiet: Audienti talia, tinnient ambae aures: Clamor Sodomae in caelum ascendit. Soliti sunt quoque veteres brevissimis sententiis res maximas complecti, ut tanto facilius memoria teneantur. Sic sunt illae

etiam ad bene vivendum plurimum tribuunt adiumenti. His quippe utentes praepositi Ecclesiarum, castam virginem quam despondit Christo, moderantur, et ad spiritualem perducunt decorem. His etiam supervenientes ei infirmitates repellunt, et reductam custodiunt sanitatem. Talia nobis imperitus ille medicamina comparavit, et tanta virtute nobilia: quorum quidem experimenta bene norunt, qui his utuntur assidue: et quantum eius circa haec studium fuerit, ex his quidem quae diximus, potest esse manifestum, etc. Verum quando quidem hactenus satis multa de sermone ac tota

esse vitium in ipso fonte obedientiae, corde aut rationali anima. 11 Aliquando tamen tales bonorum operum praedicationes aut exactiones, et malorum accusationes etiam altiûs ascendunt ad ipsum fontem mali, ostendendo disertis verbis ipsammet naturam vitiatam esse, et sanationem eius a medico praepotente quaerendam esse. Illustre huius rei exemplum est Deut. 15, ubi dicitur, quod cum Deus flagitasset obedientiam, populusque eam large promisisset: respondit Deus, Benefecerunt, quod obedientiam promiserunt: sed quis dabit, ut sit eis tale cor, ut me perpetuo timeant, et bene sit

et Chami mox ante et post diluvium, testando cor ipsum esse corruptum, Gen. 6 et 8, aliisque modis ac rationibus, de quibus alias dictum est. Quare simul etiam inutilitatem ac impossibilitatem iustitiae suae doctrinae fatetur, auditoremque desperabundum a se ad alium doctorem, praeceptorem aut medicum, qui ipsum cor sanare, aut potius refingere queat, ablegat. Omnis docens impossibilia, omnisque magister monstrans extremam ineptitudinem auditoris, adducit eum in desperationem, et a sua arte scholaque ad aliam eum ablegat. Quod et Moyses facit. Agnoscatur igitur haec Moysis consuetudo.

cultuum involucris solum illud benedictum semen quaerendum esse. 7 Perpetua repetitio ac expiatio indicavit, nihil ibi vere ac perfecte peragi: alioque perfecto opere destitissent. Sic et varietas sacrificiorum et expiationum monstravit, nihil ibi esse firmum. Multa enim, perpetuaque medicamina, arguunt suam simul et medici inefficaciam. Quare unum aliquod firmum et efficax propitiatorium aut remedium alibi quaerendum esse, monstrabant illa tot ac tam varia sacrificia et purificationes. Quod argumentum etiam Epistola ad Hebr. valde urget. 8 Conscientiae non

semen quaerendum esse. 7 Perpetua repetitio ac expiatio indicavit, nihil ibi vere ac perfecte peragi: alioque perfecto opere destitissent. Sic et varietas sacrificiorum et expiationum monstravit, nihil ibi esse firmum. Multa enim, perpetuaque medicamina, arguunt suam simul et medici inefficaciam. Quare unum aliquod firmum et efficax propitiatorium aut remedium alibi quaerendum esse, monstrabant illa tot ac tam varia sacrificia et purificationes. Quod argumentum etiam Epistola ad Hebr. valde urget. 8 Conscientiae non potuerunt in illis sacrificiis

miracula Dei. Et mox sequenti capite, pollicetur Deum ipsum circumcisurum esse eorum cor, ut illi obedire possint. Quibus locis abunde indicavit Deus, hana naturam esse corruptam et vecordem, nec intelligere nec praestare posse legem: eoque alia quadam doctrina ac religione et veluti efficaciore medicina opus esse, quae gratis perditissimum ac depravatissimum hominem instauret, et radicitus sanet, ut Deum recte colere, eique obedire possit. 11 Fides in sacrificiis requirebatur. Ea autem et oriebatur ex gratuitis promissionibus de benedicto semine, et in eas perpetuo per illa

A VERA IUSTItia ac pietate, ad extremam iniustitiam et impietatem. Et vicissim series revocationis aut retractionis eorundem ad sanitatem a Christo et Prophetis adhibita. 1 A cognitione suae corruptionis aut morbi, paulatim recesserunt Iudaei ad Liberi arbitrii bonam valetudinem, et medici Christi neglectionem. 2 Ab Evangelica iustitia solius Christi, unicique medici, ad commixtionem eius cum infusa, seu ad confusionem remissionis peccatorum cum meritis et inhaerente iustitia cordis: quae iustitia partim Evangelica, partim legalis est. 3 Ab illa

aut retractionis eorundem ad sanitatem a Christo et Prophetis adhibita. 1 A cognitione suae corruptionis aut morbi, paulatim recesserunt Iudaei ad Liberi arbitrii bonam valetudinem, et medici Christi neglectionem. 2 Ab Evangelica iustitia solius Christi, unicique medici, ad commixtionem eius cum infusa, seu ad confusionem remissionis peccatorum cum meritis et inhaerente iustitia cordis: quae iustitia partim Evangelica, partim legalis est. 3 Ab illa commixtione iustitiae imputativae et inhaerentis, ad solam virtutum nostrarum iustitiam: atque ita

sit ipsorum Ero, cum eis maneat ac proficiscatur: et non tantum ab Aegyptiis temporaria, sed et a peccatis vera spiritualique liberatione eos liberet, ac prorsus eos sibi in haereditatem accipiat. Esse enim illos homines durae ceruicis: id est, prorsus ac naturaliter corruptissimos, ut tanto medico et perpetuo peccatorum condonatore maximo pere indigeant. Sic igitur videmus ipsummet Christum explicare suum Ero et Erit Iehova, non de praesenti illa carnali liberatione aut redemptione, sed de alia vera ac spirituali a summis spiritualibusque hostibus. Quam quidem ille

imagine Dei spoliata, et in contrariam imaginem transformata: sequitur plane inevitabiliter, illud ingens malum a diabolo in nobis genitum aut excitatum, non esse accidens tantum quoddam in homine, sed ipsam eius inversam et transformatam essentiam aut novam formam: plane sicut si optimum aliquod medicamen esset mutatum in nocentiss. venenum, ubi venenum non iam accidentarium quiddam illius medicaminis, sed ipsamet iam corrupta medicina esset. Vicissim etiam sequitur: Si peccatum originale, seu illa corruptio est tantum accidens, non ipsam substantiam hominis corruptam, et Deo

ingens malum a diabolo in nobis genitum aut excitatum, non esse accidens tantum quoddam in homine, sed ipsam eius inversam et transformatam essentiam aut novam formam: plane sicut si optimum aliquod medicamen esset mutatum in nocentiss. venenum, ubi venenum non iam accidentarium quiddam illius medicaminis, sed ipsamet iam corrupta medicina esset. Vicissim etiam sequitur: Si peccatum originale, seu illa corruptio est tantum accidens, non ipsam substantiam hominis corruptam, et Deo inimicam esse factam, sed tantum accidentia quaedam in homine: vel solum debilitatum aliquantulum

aut excitatum, non esse accidens tantum quoddam in homine, sed ipsam eius inversam et transformatam essentiam aut novam formam: plane sicut si optimum aliquod medicamen esset mutatum in nocentiss. venenum, ubi venenum non iam accidentarium quiddam illius medicaminis, sed ipsamet iam corrupta medicina esset. Vicissim etiam sequitur: Si peccatum originale, seu illa corruptio est tantum accidens, non ipsam substantiam hominis corruptam, et Deo inimicam esse factam, sed tantum accidentia quaedam in homine: vel solum debilitatum aliquantulum esse hominem, aut etiam illi tantum

ipsum opificem, utpote imago ipsius. Sic non propterea est olla, quia adhuc ali quid habet testae, et aliquam speciem ollae, et aliquid crassius iniectum, ut sal aut cepas, continere potest: quandoquidem praecipuam vim ac functionem non amplius habet, nec praestare potest. Aromata et medicamina, quae prorsus omnem nativam vim amiserunt, sive vetustate sive alia quacunque corruptione, ut si submersa sint, etc. non amplius sunt aromata aut medicamina: sed tantum lignum aut lutum. Sal non saliens, non amplius est vere sal: sed harena, aut aliud quid inutile et

continere potest: quandoquidem praecipuam vim ac functionem non amplius habet, nec praestare potest. Aromata et medicamina, quae prorsus omnem nativam vim amiserunt, sive vetustate sive alia quacunque corruptione, ut si submersa sint, etc. non amplius sunt aromata aut medicamina: sed tantum lignum aut lutum. Sal non saliens, non amplius est vere sal: sed harena, aut aliud quid inutile et abiiciendum. Philippus et Victorinus, aliique saepe vocaverunt corruptum hominem ἐρείπια, rudera, ruinasque prioris

versionesque semper aliquid incommodi afferre? Quis dubitat, spiritum S. multo aptius et certius sua sensa verbis a se delectis in sacris Literis exprimere potuisse, quam ullus mortalium, sua humana industria, postea in convertendis eius monumentis? Quid dicerent Medici, si iuberentur tantum secundum versiones, praesertim infelices, de suis dubiis ac controversiis sentire ac pronunciare, neglectis fontibus Graecis? Quid Iurisprudentes, si quis vel summus Imperator eis aliquam Germanicam Iuris versionem pro originali textu obtrudere conaretur? Quid iste ipse

animam adfligere 305. quid Aristoteles esse dixerit 368 animus confusus quomodo indicetur. 275. hominis quomodo corruptus. 374. 375. impoenitens 310 animi aegrotantis medicina, sermo 70. philosophia. ibid. confusio quomodo significetur 305. conversionem Deum requirere. ibid. deiectio quando accidat 307 animum in disputationibus quae impediant 411 Annae viduae ieiunium 312 annales

genealogiam texuerit 336. quo ordine utatur 270 Matthaei consuetudo quae 93. operis argumentum 270. verba qualia. ibid. Matthaeum in citandis scripturis non lxx. interpretum, sed Hebraicam authoritatem sequi 61 medicinae salubres 164 Melchisedechus ἀγενεαλόγητος 352. typus Meschiae. ibid. membra brevia ubi locum habeant 359 membrorum duorum in unum constrictio 159 Menandri

198 pharisaeorum ieiunia 312 pharisaeorum poenitentia 305 φιλεῖν 191 Philippi sermo qualis 269. Melanchtonis sententia, de quatuor Scripturae S sensibus 44 Philosophia, medicina animi 70. quomodo hominem consideret 370. quomodo item theologiam. ibid. quomodo scripturam oppugnet 369 Philosophiae opiniones contrariae 444 per Philosophiam ne in doctrina caelesti decipiamur,

aliis difficilis 1. doctoris sinceri qualis esse debeat 390. grandis cur in concionibus forensibus adhibeatur 261. 262. in omnibus gentibus unde plurima sumat 330. Latinus cur ad rerum explicationem aptior sit quam vulgaris 400. literarum sacrarum cur gladius anceps dicatur 262. medicina animi aegrotantis 70. Paulinus mirabili artificio compactus 289. quando sit vehementior 274. qui magis laudandus 275. quid 1. S. scripturae multipliciter figuratus 2. simplex quid 269. tenuis scholasticae explicationi idoneus 261. 262. vetustus recentioribus

Traguriensium Episcopi mea in primis qua erga illum afficior devotione, tuo deinde suasu, Petre Cippico, qui mihi et suadere et imperare potes, metro dicavi. Siquidem probe memini Catharinam, uxorem tuam ornatissimam, vehementius quam effari possim egrotare, que cum nullis medicorum curationibus iuvari posset, Divi Ioannis Brachium afferri iussit; tum elaboratum gemmis auroque fulgentem, qui digito inherebat, annulum detraxit ac Sancto Pontifici consecravit. Atque ideo non pręterea expectationem pristinę integritatem recuperavit sanitatis.

ter sancti Miracula presulis essent;
4.227  Quare spina mihi digitum penetravit acuta
4.228  Et tumuit venis crudeli dextera subo
4.229  Nec vulnus potuit medica sanarier arte
4.230  230 Iamque dolor pęnitus vires extranserat altus
4.231  Cumque pretiosa gemens Ioanni vota dicavi
4.232  

doceantur. Et impietas omnis iuvenum mentibus indatur, et inculcetur. Tu qui unus isti Romano Gymnasio praepositus es, in tuam sententiam collegas Cardinales trahe, Tollite has Aristotelis partes, ne amplius legantur. Relinquantur disputatoribus, libri logici et caeteri metaphysici. Medicis futuris generationis libri, quartus meteorus. Parva quos vocant naturalia, animalium generatio, et partes. Pro illis impiis substinuite, Hermetis libellum de Pietate et philosophia Poimandrum, alio piissimos. Vel Platonis Philebum, Sophisten, Timaeum, Parmenidem, Phaedonem,

ratione, non solum Zoroaster, sed etiam Abramus itidem Chaldaeus Astronomiae habiti sunt periti. Quem Abramum, Philo Iudeus probat, per Astronomiae scientiam in veri Dei notitiam pervenisse, eique ob id sacrificia instituisse. Tertiam magiae partem Plinius fuisse recenset Medicinam. Nos vero cum magnis, ac piis viris dicimus, Magiam in universum naturae totius cognitionem complecti. Non eam quidem, quae in usu hodie est apud Peripateticos, quae in sola Aristotelis verborum interpretatione versatur tota, nihil pensi habens si res aliter se habeant, quam ipsi in duce

Mateotechnia vero si circa aerem: quoniam simul aere percusso evanescat. Pharmacia vero ea est, quae cibis putoque philtra, resque amatorias fingit procurare, qualem narrat se expertum Lucianus, et Apuleius, et qualem in multo usu apud Thessalas mulieres fuisse scribunt. Finxit etiam medicinas quasdam ad morbos varii generis depellandos se novisse. Ita evenit, eos qui, cum mali essent, sub bono nomine sibi voluerunt credi, non goitas, quod nomen est a dolore, se Magos quod est a pia sapientia se appellari maluisse. Fatear quoque multos, qui vere Goites essent, uti Magi

censor cupis Atticus videri.
5.7  Pallentes age cerulas repone.
5.8  Pomponi miniatulas putabo. In obitum Francisci Medicis Magni Etruriae Ducis.
6.1  Occidit ille soli magnus regnatur Etrusci.
6.2  Occidit, et nusquam est, qui modo tantus erat.
6.3  Sic iacet indomitis Aquilonibus eruta quercus.

6.4  Sic iacet irati turris ab igne Iovis.
6.5  A genus infaelix hominum quibus omnis in auras
6.6  Spes abit, et toties irrita vota cadunt.
6.7  Quae Medici puero nuper, matrique parabam,
6.8  Magnus et in partem venerat ille parens.
6.9  Nunc aliis (ingrata ferunt sic fata) relinquam.
6.10  Forsan et hic haeres vix Mihi notus erit.

bene. Iam licet renatos
14.8  Barbarum Samium, et bonum Catonem
14.9  Huic nostro quoque gratulemur aevo. Valdaurae medici Valentini in Iobi xenia.
15.1  Festivissimus omnium Poeta.
15.2  Noster scilicet ille Martialis,
15.3  Si Flavi legeret brevem libellum,
15.4  Ridens diceret,

et Aonius mentem calor impulit. inde
1.1.66  Nobile Socratis versibus extat opus. Ad Antonium Medices Capellum Francisci Magni Etruriae Ducis Filium
1.2.1  Dispulit ut tenebras, et lucem Aurora reduxit.
1.2.2  Surge puer, somni tardior hora nocet.

1.2.4  I pedes, illa tibi primi terenda via est.
1.2.5  Hic tu pauca Deam supplex, de more precare,
1.2.6  Virgo pia est, votis annuet illa piis.
1.2.7  Summa sit, ut Medices late dominentur, et ultra
1.2.8  Auroram, et Gangem gloria gentis eat.
1.2.9  Poscere plura nefas, curabit caetera virgo,
1.2.10  Quique novo fulget sidere Cosmus avus.

Ludere cum libuit pubes Romana natabat,
1.4.44.2  Aut bellatoris terga premebat equi.
1.4.45.1  Unus, et hic senior, medicaeque peritior artis
1.4.45.2  Adsit, ut illius sentiat aeger opem.
1.4.46.1  Quattuor e rebus pro certo est cuncta

1.4.138.2  Flavius haec vobis qualiacunque dicat. PRAEFATIO IN SECUNDUM Librum Carminum Moralium ad Antonium Medices Francisci Magni Etruriae Ducis Filium
1.5.1  Qua A A Caiana villa Laurentii Medicis senioris Politiani carminibus celebrata. Caiana

PRAEFATIO IN SECUNDUM Librum Carminum Moralium ad Antonium Medices Francisci Magni Etruriae Ducis Filium
1.5.1  Qua A A Caiana villa Laurentii Medicis senioris Politiani carminibus celebrata. Caiana vetus Lauri senioris amores
1.5.2  Servat adhuc notis villula deliciis:
1.5.3  Manat et Etruscos B

1.5.20  Quod vetus externis regibus hospitum,
1.5.21  Antiqua in cedro, saxove insculpta leguntur,
1.5.22  Ne pereat magni nominis historia.
1.5.23  Huc puerum Medicen secum tulit aurea Clio,
1.5.24  Sicut erat matris raptus ab uberibus.
1.5.25  Melque merum teneris fertur stillasse labellis.
1.5.26   Inde

1.7.38.1  Non secus oblectat civis me nomen honesti.
1.7.38.2  Quam qui de pomis dulcibus halat odor.
1.7.39.1  Doctus ain medicus iuvenis Sempronius? aio.
1.7.39.2  Vix credo. medicum nam decet esse senem.
1.7.40.1  Vae regno, cuius puero res credita

1.7.38.2  Quam qui de pomis dulcibus halat odor.
1.7.39.1  Doctus ain medicus iuvenis Sempronius? aio.
1.7.39.2  Vix credo. medicum nam decet esse senem.
1.7.40.1  Vae regno, cuius puero res credita summa est.
1.7.40.2  Anglus in exemplo Rex Eduardus

ama, ut interdum possis odisse sodalem.
1.7.80.2  Barbara vox illa est. Semper amare libet.
1.7.81.1  Etsi non semper tollit medicina dolorem,
1.7.81.2  At medico tamen est semper habendus honor.
1.7.82.1  Quid mihi maiorum

1.7.80.2  Barbara vox illa est. Semper amare libet.
1.7.81.1  Etsi non semper tollit medicina dolorem,
1.7.81.2  At medico tamen est semper habendus honor.
1.7.82.1  Quid mihi maiorum titulos, et stemmata iactas?

bellum praeponit, ut illius umbra
1.8.106.2  Pugnet, et Inferno sub cane victa cadat.
1.8.107.1  Qui medicus nullam mercedem poscit ab aegro,
1.8.107.2   Hunc medicum pretii nullius esse puto.
1.8.108.1  Bis septem post lustra

1.8.106.2  Pugnet, et Inferno sub cane victa cadat.
1.8.107.1  Qui medicus nullam mercedem poscit ab aegro,
1.8.107.2   Hunc medicum pretii nullius esse puto.
1.8.108.1  Bis septem post lustra valete, et plaudite amici.
1.8.108.2   Acta mihi est vitae

1.11.22  Nec mala in occulto, nec sinit esse bona.
1.11.23  Si fortuna comes, si sit dux aurea virtus,
1.11.24  Succedent votis aurea cuncta tuis,
1.11.25  Nec cunctatorem medicum laudaveris aeger,
1.11.26  Morbus enim celerem postulat artis opem,
1.11.27  Si bona libertas auro corrumpitur, auri
1.11.28  Absit ab ingenuo pectore dira sitis.

absit ab urbe,
1.11.52  Dicat Aristoteles, semivir ille mea.
1.11.53  Qui cibus, et potus recte praescribitur aegro.
1.11.54  Nulla magis facilis nec medicina prior.
1.11.55  Si prodesse nequis, cur vis praeesse Philippo?
1.11.56  Ni vis digna pati verbera, cede loco.
1.11.57  Ingenium servile haudquaquam horteris ad altam

1.11.63  Virtus, et fortuna aeque celebrantur, et ista
1.11.64  Pellaei iuvenis, Caesaris illa comes.
1.11.65  Ulcera si pateris, passus quae rector Achillis,
1.11.66  Cur medicas nobis vis adhibere manus?
1.11.67  Cum sedet et mulier suspenso cogitat ore,
1.11.68  Nate cave, sanum cogitat illa nihil.
1.11.69  O quoties prodest inimicus, et admovet

Quamvis sit puteus iugis, et altus aqua.
1.11.79  Si pius est, ut ames, pietas iubet ipsa, parentem.
1.11.80  Si secus hunc etiam ferre necesse patrem.
1.11.81  Ostendes medicum dignum philomuse Galeno,
1.11.82  Si nec pigra tibi, fluxa nec alvus erit.
1.11.83  Qui sapiens, qui vir frugi, et factus ad unguem?

Ambar. Dic age. Pastillos quos nam Ruffinus olebat? Si nondum priscis cognitus ambar erat. Sirupus Arabice xerbet hoc est medicata potio.
3.51.1  Inventum est nostrum, vox est quoque nostra sirupus,
3.51.2  Nil habet hic mendax Graeculus, inquit Arabs.

mixta rhavagiolis. Caseus Parmensis.
3.137.1  Si dederis massam Parmensi e lacte coactam.
3.137.2  Unum oro medicus ne nimis esse velis. Caseoli Marzollini.
3.138.1  Si latrat at stomachus, nec dum deferbuit olla,

ut collum vellet habere gruis. Solea piscium laudatissima Quam Varro linguaculam vocat.
3.157.1  Qui medicus soleam poscenti denegat aegro,
3.157.2  Asper, et ingenio est tardus, et arte rudis. Acipenser.

potat aquam. Asina.
3.196.1  Si gravis invasit tabes, mulgebis asellam.
3.196.2  Si qua modo, expultrix haec medicina mali. Pullus asininus.
3.197.1  Cum Moecenatis Caesar discumberet hortis,
3.197.2  Saepe pater coenae

damnosa est. chartarum infamis et usus,
3.226.2  Si tamen est animus ludere, lude trocho. Pila.
3.227.1  Sic medici. firma quisquis volet esse iuventa,
3.227.2  Ambulet ante cibum, ludat et ille pila. Scachorum ludus.

Febris quartana.
3.229.1  Affectam curis febris quartana senectam.
3.229.2  Si premat, heu longa est, et iugulare solet. Febris quartana (inquiunt medici) iuveni innoxia, seni plerumque letalis. Podagra et chiragra iocatur cum amico.
3.230.1  Oppressus iaceo podagra, vereorque

DOMINICO AURIO PATAVINAE SCHOLAE RECTORI S. Mitto carminis nondum absoluti particulam. Simul ut aliquem Minervae nostrae gustum habeas, simul ut pro singulari tuo iudicio reliquum opus tanquam ex unguiculis leonem aestimes. merito autem praeclaris Medicum titulis iucundissimum Patavini Rectoris nomen inseruisse videri debeo. nam cum immortalis illius gentis futura sit memoria, immortale quoque meae erga te benevolentiae testimonium, ut exstet, volo.

Hesiodi carmen.
10.33.1  Odisse inter se fabros, vetus illa querela.
10.33.2  Dignaque vel magni versibus Hesiodi.
10.33.3  At medici se odere magis. Pro Iuppiter omnes
10.33.4  Ut pereant medici, dispereantque fabri. In vino veritas.

10.33.1  Odisse inter se fabros, vetus illa querela.
10.33.2  Dignaque vel magni versibus Hesiodi.
10.33.3  At medici se odere magis. Pro Iuppiter omnes
10.33.4  Ut pereant medici, dispereantque fabri. In vino veritas.
10.34.1  Littera, quam nuper legi carbone notatam,
10.34.2  Illa auro

10.42.5  Adsis o faelix, et res ne despice nostras.
10.42.6  Et sit praecipue cura Caserta domus. In bono Medico maxima aegrotantibus spes.
10.43.1  Aegra iacet mea lux, sudorque invasit in artus
10.43.2  Frigidus, et propter stat Libitina torum.
10.43.3  At sperare iubent nondum tria lustra

Frugalitas bonam valetudinem consequitur.
10.77.1  Pavonem, Rhombumque et Lesbia vina Sabinus
10.77.2  Gustat, et Hippocratis flagitat aeger opem.
10.77.3  At valet, et medicas ridet Sempronius artes,
10.77.4  Cui cibus hortensis brassica, potus aqua. Generatio praeterit, et generatio venit.

Ad Marcellum de vitae brevitate. *
11.4.1  Labuntur Marcelle dies, labuntur et anni,
11.4.2  Et properat, quae nos hora suprema manet.
11.4.3  Quique brevem vitam medicus vocat, ille Sibyllae
11.4.4  Explicat et folium, Delphicaque antra tenet.
11.4.5  Nam quae longa satis, quaeque est spatiosior aevo,
11.4.6  Annumerat lustris bis duo lustra

11.25.15  Hac puer imparibus cecidit rex inquiet armis.
11.25.16  Ultimus Henricii sanguinis ille fuit. Ad Iustretum medicum. *
11.26.1  Si quid forte meae possunt promittere chartae
11.26.2  Nec vulgare nimis, nec triviale satis.
11.26.3  Sed quod honoratum, iucundum,

insulsas non libet historias.
11.27.13.5  Nam medium rebus sese plerumque gerendis
11.27.13.6  Ingerit, et pugnas, et sua bella sonat.
11.27.13.7  Narrat et ut Medices laevum crus concidit ictus.
11.27.13.8  Dum ducis ad dextrum militat ille latus.
11.27.13.9  Praeterea quo quisque loco rem gesserit aeque
11.27.13.10  Iactat, et

verti debent, ea molliat undis,
12.19.12  Torreat, et mollire foret quae summa voluptas.
12.19.13  Quin tu dignus abis, mittunt quo cornua corvi,
12.19.14  Heus puer? hinc dices, Medicae qui nescius artis,
12.19.15  Hic medicus nocet, et morbo fit durior ipso.
12.19.16  Rides, et quorsum rogitas, haec putida? dicam

quae summa voluptas.
12.19.13  Quin tu dignus abis, mittunt quo cornua corvi,
12.19.14  Heus puer? hinc dices, Medicae qui nescius artis,
12.19.15  Hic medicus nocet, et morbo fit durior ipso.
12.19.16  Rides, et quorsum rogitas, haec putida? dicam
12.19.17  scripsi non semel, et tecum sum questus amice.
12.19.18  Quam male germane

ut quisque dedit, vel non dedit, alter eodem
13.49.10  Carmine Thersites, alter Adonis erit. Vulgi circa virtutem imperitia ad Antonium Medicen.
13.50.1  Tusce puer vulgus virtutem ut nomen inane
13.50.2  Ridet. et hic pernox ludit, et ille bibit.
13.50.3  Mentis inops vulgus. Tu vero enitere in

13.74.13  Quod si vera ferunt, longum Rhacusa valebis.
13.74.14  Cedo equidem, nec me si revoces, redeo. In medicum temulentum.
13.75.1  Dic mihi, si nunquam desint tibi musta tricongi.
13.75.2  Nec scyphus ante scyphum, nec cadus ante cadum,
13.75.3  Unde novus nobis prodis Aetius? unde

oro, obsecro, et obtestor te, operam hanc ut des mihi, sane non ingratum hominem invenies, haec paucula ut ad te scriberem, Alexander tuus, immo noster amice a me contendit, cura, ut valeas, et ama nos. Muretum medicum, qui animi candore nivim ipsam et lac vincit, gaudere, et bene rem gerere opto.

13.87  Imposuit mea Musa tibi, tu fingere nugas
13.87  His similes, et par perge referre

14.11.11  Cum nondum populo furente sontem
14.11.12  Insons ebiberet reus cicutam. Ad Baptistam medicum, repetit Aeginetam Galeni simiam.
14.12.1  Interpres bone candidi Galeni
14.12.2  Si lusit, satis, et satis momordit
14.12.3  Quam tu in deliciis habes catellam,

14.12.4  Tandem simiolam domum remitte,
14.12.5  Nam quendam volo languide valentem
14.12.6  Efferre ante diem meis amicis,
14.12.7  Ut solent medici peritiores. Ad Lippum Florentium.
14.13.1  Quos Victorius edidit libellos,
14.13.2  Et civis tuus et

14.31.2  Abductam medo de sinu parentis
14.31.3  Mannuccii? tibi. Namque tu pudice
14.31.4  Colis Mnemosynes novem puellas.
14.31.5  Iam tum, cum Medicum peracta bella,
14.31.6  Et paces Italis reponis actis,
14.31.7  Di magni ingenio ut pari, fideque.
14.31.8  Quare dum trepidat modesta virgo,

sapit, is vultus ad sidera tollit, et illa,
16.2.21.8  Illa, inquit patria est, haec peregrina domus. Amati Lusitani medici Physici praestantissimi Epitaphium. obiit fere sexagenarius pestilentia Thessalonicae anno 1568.
16.2.22.1  Qui toties fugientem animam sistebat in aegro
16.2.22.2  Corpore,

Remediatoria sunt Iuris remedia, ut Inhibitio, Prohibita, Prohibitio, Repulsio, Appellatio, Novum Iudicium, et Procuratoris revocatio. Sic dicta, quod parti in causa succumbenti, quoddam levamen, quemadmodum aegris medicamen adferre, et aut prioribus rationibus magis declarandis, aut aliis atque aliis subinde adhibendis responsionibus, veluti denuo restaurato processu, si non obtinendum semper eventum rei, ad prorogandum tamen tempus,

illa pestilentia contactis exitio fuit. Quod quidem vulnus, quanquam crudum adhuc, et intractabile merito credidimus propter hominum contumaciam, et obstinatum ad pereundum animum; mox interposito spatio remisisse plurimum de illa pristina sua malignitate visum est, et curationis non nihil ac medicinae patiens esse. Haec res, quis non videt, quam latum campum aperiat explicandae futuri Pontificis charitatis, et providentiae; si idoneis ad flectendas hominum voluntates artibus urgendum sibi pulcherrimum hoc incoeptum suscipiat: et si inclinatis ad lucem

alia, quae ab infectis veneno telis tumentia corpora antidota virtute sanat. Est et alia, ex qua vinum nostro vino adusto simile, nec palato insipidem 56 nec corpori noxium, conficiunt, quod Mescal vocant. Sunt et aliae plurimae, quarum virtutes plerumque incognitae et quia paucae pro medicina serviunt; nec medica delectantur arte, sed Deo fatum 57 naturaeque comittunt. Si quis enim morbo aliquo infestatur aut noxiis humoribus vexatur sine adhibito medicamine aut sanitati restituuntur aut debitum naturae persolvunt. Et quia raro in comedendo excessum faciunt † [1 W]

veneno telis tumentia corpora antidota virtute sanat. Est et alia, ex qua vinum nostro vino adusto simile, nec palato insipidem 56 nec corpori noxium, conficiunt, quod Mescal vocant. Sunt et aliae plurimae, quarum virtutes plerumque incognitae et quia paucae pro medicina serviunt; nec medica delectantur arte, sed Deo fatum 57 naturaeque comittunt. Si quis enim morbo aliquo infestatur aut noxiis humoribus vexatur sine adhibito medicamine aut sanitati restituuntur aut debitum naturae persolvunt. Et quia raro in comedendo excessum faciunt † [1 W] peractam usque aetatem

noxium, conficiunt, quod Mescal vocant. Sunt et aliae plurimae, quarum virtutes plerumque incognitae et quia paucae pro medicina serviunt; nec medica delectantur arte, sed Deo fatum 57 naturaeque comittunt. Si quis enim morbo aliquo infestatur aut noxiis humoribus vexatur sine adhibito medicamine aut sanitati restituuntur aut debitum naturae persolvunt. Et quia raro in comedendo excessum faciunt † [1 W] peractam usque aetatem sine canis perveniunt. Nec varietate ciborum stomachum onerant, nec diversitas eduliorum noxios humores causat. Solo frumento contenti robustam conservant

faciant. Idola multa habent occulte, pauci tamen ea confitentur. Quod constat illos pro priori habuisse, sunt plerumque ista: habebant idolum serpentem magnum duarum ulnarum, qui 104 minime nocere solitum, ex quo omnia expiscabantur ventura, diabolus per illum loquebatur, alium diabolum medicum et omniscium, alium, qui pluvias causabat, alium, qui somnium impedibat, alium, qui intestina extrahebat, alium, qui pueros enecabat, habebant et serpentes familiares in domo et lapides, quos, cum domi habebant, credebant nil mali sibi posse evenire. Habebant et alios faunos in montibus et

restitutus sum. Alumnus Spoliarich etiam nonnullam alterationem habuit, euasit tamen et iam bene habet. Alumnus uero Funtek, iam ab aliquod (sic) septimanis pessime constitutus est, laborat enim phtisi, qui medicis suadentibus et praescribentibus repatriare debet. Super eo Reuerendissimarum et admodum Reuerendarum Dominationum Vestrarum ordinationem expectabo, siquidem uix citius, antequam resolutio ueniat, comoditatem habere poterit. Znika, cocus et ephebus,

culpa;
1.123  Et scelus, et fraudes Nemesis divina revelat,
1.124  Ultricesque, fidem, parat offuscantibus umbras.
1.125   9 Quis modus huic pesti? medicane Machaonis arte
1.126  Experietur opem, turpi lymphaticus aestu
1.127  Orbis, et insanam discet deponere mentem?
1.128  Sed video, ut maerens sparsis incompta capillis,

2.436  Cui Brontes, steropesque et nudus membra Pyracmon,
2.437  Formabat stygia duras incude catenas.
2.438  Quis modo vesano occurret Podalirius orbi
2.439  Ut serpens virus medicis exterminet haerbis?
2.440  Nunc Amythaonii cuperem generosa Melampi
2.441  Pharmaca, stultiloquam docti curare phrenesim:
2.442  Ferte modo, tribuit quales Epidaurius undas

vero electum Christi corrumpat ovile,
3.591  Erronum scabiosa lues, ut barbarus ista
3.592  Peste, vel a Scythia veniens, sit mitior ensis,
3.593  Et doleo, et ploro: iustam hic, medicamque Tonantis
3.594  Vindicis agnosco dextram, qui forte meorum,
3.595  Qui numero excedunt, scelerum iustissimos ultor,
3.596  Immodicis totum replet terroribus Orbem.

ego promerui paenas, vis inde reportem
3.598  Et decus, et lucrum? sacrum temerarius optem
3.599  Praesulis officium? potius mihi crimina quisque
3.600  Suaserit abstergi lacrymis, medicoque dolore,
3.601  Terrificum ut cesset, noxa cessante flagellum.
3.602  Dixerat haec, avidaque manu tormenta cruenti
3.603  Arripuit flagri, denudatique fatigat

4.683  Clara Rhodos, iacuit Scythicis obnoxia lunis. (a) S. Caietanus Romae Fr: Benigno a S. Urbano, Ordinis Eremitarum Discalceatorum S. Augustini, cum eundem prius Epileptico morbo, et paralysi oppressum, et a medicis conclamatum, prodigiose sanitati restituisset, eidemque saepius ante visibiliter apparuisset; Die 4. Augusti, Anno 1685, hora 17. silentii pomeridiani tempore apparuit, quem hisce verbis Latinis, pro Christiana militia precantem, affatus

4.803  Angelicae fomenta dabat, multamque palato
4.804  Mortali, aetherei panis suadebat orexim.
4.805  Non satis est aegro iuveni, debere salutem
4.806  Solerti medico; sed postquam expulsa periclum
4.807  Funeris elisit febris, pallentia suavi
4.808  Recreat ora cibo: reducem cui crebra vigorem
4.809  Quadra legit,

Illorum fuit ex numero, quem proximus Ordo
4.999  Praesbytero, sacrum fecit: tulit omnia nullo
4.1000  Pharmaca subsidio: quod mente tenaciter haesit
4.1001  Afflata vitium, medicae est immobile dextrae.
4.1002  Attamen ad morbi, crebro consulta facultas,
4.1003  Ingrati iugulum, respondit iatrica: mentem
4.1004  Emotam non posse alia ratione reponi,

opem, quae Coeli e climate votis
4.1024  Impetrata venit: meruit sperare benignas
4.1025  Interea fixo motas cum cardine stellas,
4.1026  Propitiis medicas purgare aspectibus auras.
4.1027  Mox videt inde Deo ventes mittente, salubres
4.1028  Flare Notos: superhumani spirata favoni
4.1029  Flamina propitiis ignarum afflatibus

5.381  Iam noctis sistebat equos, cum ferrea cruri
5.382  Scindendo, prius aegri animum scissura supellex
5.383  Maturanda reae fuerat luctamine plantae.
5.384  Interea medico dum sit mora commoda ferro,
5.385  Obstupuit frater, veteres quod laesa dolores
5.386  Tibia, praeteritae pergat nuperrima noxae
5.387  Quod conclamatum tormenta remittere

6.242  Religio, quae vera fides, hominumque probata
6.243  Commendat pietas? mystas descendet in omnes
6.244  Sic Vaticanis morum de fontibus, iste
6.245  Ingratus Christo, medicae timor absonus arae?
6.246  Esto, gravent nimio Latiae te pondere curae;
6.247  Haec sit cura prior: reliquas haec una resolvet:
6.248  Omni sole sacrae pectus componere mensae.

6.706  Figere decrevit, quo maturata Quirinae
6.707  Plecteret haereticas fidei censura phreneses.
6.708  Dignum opus, et dignas invicto Caesare curas,
6.709  Civilis furor elusit: medicamque benigni
6.710  Regis opem; speciosa putans aconita; feroci
6.711  Seditione reum, trahit ad fatalia vulgus
6.712  Dissidia, et sanis procerum conatibus obstat.

improbitas, idem vos cogeret aestu
6.774  Aegrotare pari cordis sanissimus ardor.
6.775   35 Taliter ardentem mox accessere Thienem
6.776  Mortales medici, tactuque occulta procurant
6.777  Noscere deliquia: externos tamen ista repellunt
6.778  Ignitae mentis, fugiuntque incendia sensus,
6.779  Hic virtus nulla desudat Iatrica

6.781  Pectora, non miror, si forte doloribus apta
6.782  Herba Thieneis, lateat doctissima vestri
6.783  Scita magisterii, valeat nec discere morbi
6.784  Ipsius causam medicae labor ultimus artis;
6.785  Humanos sensus, humanaque lumina vitat
6.786  Qui superhumanus calor est: natura stupescit,
6.787  Divina accendunt quam sola

morbum, certa expugnare medela.
6.795   36 Caietanus ad haec promptus respondit eadem
6.796  Qua decumbebat flamma: mea pluribus, inquit,
6.797  Est medicis, quorum totus stet pectore Phaebus,
6.798  Commendanda salus correxi ex selus ? tantine est debita putri
6.799  Esca solo? tantine cibus praebendus

Caietano sola immutabilis aevi
6.844  Fax inerat, seras carnis pertaesa catenas.
6.845   38 Solicitus tamen ursit adhuc Caponius (aegri
6.846  Id medico nomen) febri ut lenimen adultae
6.847  Sumeret, et fractos mulcaret mollior artus
6.848  Culcitra, straminei spreta scabredine lecti.
6.849  Caietanus ad

ad omnem apathiam, non Stoicam, sed Christianam. Etenim expletur hic illud iambici Graecorum senarij: Ψυχῆς νοσούσης εἴσιν ἰατροὶ στίχοι, quod videlicet rei poeticae operantes, debent, instar experientis Medici, sub asciticijs versuum dulcoribus proficuam animae aegrotanti pharmaciam exhibere. Eam vtique exhibuisse videtur huiusce poematis concinnator, dum ad amoliendam e salubri, quam propinat, potione amariciem, vsus industrio (vt cecinit ille alter)

lacrymis, quanto producere luctu
2.108  Natorum soleat crudelia funera mater,
2.109  Ferales amplexa rogos, vnoque cremari
2.110  Igne velit. Frustra comites solantia verba
2.111  Ingeminant: nulla est tanto medicina dolori.
2.112  Quid Xenophon? Carae sobolis damnatus acerbo (b) Laert. in vita Xenoph.
2.113  Funere,

pectus laniante flagello.
2.615  Nam neque iam reliqui gustùs secura voluptas.
2.616  Fel rhombus, fel dama sapit: vindemia Cretae,
2.617  Et Mitylenaei damnatur palmitis humor.
2.618  Omnia viroso absinthi medicamine saeuus
2.619  Confundit timor, in pateris spumare cicutas,
2.620  Mortiferumque tegi crustis fallacibus hamum
2.621  Vsque monens. Quid agat? Cupido nunc admouet ori;
2.622  Admotas refugo nunc ore

frondes? Heu quàm lacrymabile vestro
3.16  Imposuit decori vulnus, qui mollibus aures
3.17  Delinire sonis, totum finemque modumque
3.18  Artis Apollineae statuit: nullumque, salubri
3.19  Admisto Sophiae medicamine, Pierium mel
3.20  Dulce putans, cum Pindo et Hyanteâ Aganippe
3.21  Cecropij abrupit foedus sociale Lycei?
3.22  Hinc leuibus demptus studijs honor: hinc Sapientûm
3.23  Vocibus acta rea, et turpi

3.242  Tale viae genus hoc reputans, nec posse, per illam
3.243  Ingressos, alijs homines decurrere fatis.
3.244  7. Altera quin etiam primo hoc de fonte, leuandos
3.245  Ad luctus, medicina fluet: quòd, tristia rerum
3.246  Fatali cum sustineas ex lege; quibus te
3.247  Aduersis inimica premit Sors casibus, ijsdem
3.248  Et reliquum primo Mundi nascentis ab aeuo

igitur famam excusare iacentem
3.793  Praesidijs opibusque licet? Quin aspice, fortes
3.794  Quale tibi membrorum artus, immaniaque ossa
3.795  Fulciat Herculeum robur, quot spondeat aeui
3.796  Lustra nihil Medico debentia, quàmque valenti
3.797  Terreat, et longùm voluendo stamine Parcas.
3.798  Nullane tam pulchrum reris solatia censum?
3.799  Ast illum, si quâ mercede parabilis esset,
3.800  Non vnus toto

3.881  Comperit. Exemplo est aconiti inamabile germen:
3.882  Luminibus quo vix aegris praesentius vllum, [b] Plin. lib. 27. cap. 3. Maiores oculorum medicamentis aconitum misceri saluberrime promulgauere: aperta professione, malum quidem nullum esse sine aliquo Bono.
3.883  Importuna premant liquidos si Nubila visus,
3.884  Auxilium venit, offusasque eliminat vmbras.

duris
3.1078  Sed studijs, meritâque iubet clarescere famâ.
3.1079   32. Nullos at video, referes, praesentia fructus
3.1080  Quos olim peperisse queant discrimina. Quid tum?
3.1081  Paeonij quoque non rarò medicaminis Aegrum
3.1082  Vis latet: occultam nec seciùs inde salutem
3.1083  Percipit. Est Recti, est aliquid, decernere, nobis.
3.1084  Quod, licet ignaris, Superûm Sapientia possit.
3.1085  Aspice

3.1369  Igne Cupidineo, stimulisque effraenibus acti, [b] Quintil. lib. I. Cap. 10.
3.1370  Pythagoras medico potuit compescere cantu.
3.1371   43. Sed tamen haec, laesis extrinsecus addita fibris,
3.1372  Haud par fragendo penitùs medicina dolori est.
3.1373  Sopierit crudum potiùs, quàm deleat hostem:

lib. I. Cap. 10.
3.1370  Pythagoras medico potuit compescere cantu.
3.1371   43. Sed tamen haec, laesis extrinsecus addita fibris,
3.1372  Haud par fragendo penitùs medicina dolori est.
3.1373  Sopierit crudum potiùs, quàm deleat hostem:
3.1374  Et breue suspensi certaminis interuallum.
3.1375  Non integra feret mansurae gaudia pacis.
3.1376  Sola igitur praesens animi

EVTHYMIAE Liber Quartus.
4.1  Paeonio tristes olim qui munere morbos
4.2  Exierant, genus auxilij, nomenque vetustam
4.3  Prolis Apollineae cum testarentur ad aram;
4.4  Marmoreis descripta adytis medicamina Cous.
4.5  In memores fertur Senior retulisse tabellas:
4.6  Moxque suam, rapido cum debacchata furore [a] Vide Plin. lib. 29. Hist. Nat. cap. I.

tabellas:
4.6  Moxque suam, rapido cum debacchata furore [a] Vide Plin. lib. 29. Hist. Nat. cap. I.
4.7  Hausisset medicum pestis Vulcania templum,
4.8  Per populos vulgasse, recens Asclepius, artem.
4.9  Corporeis curam quam praestitit ille, fugandis
4.10  Hanc mihi mens morbis animorum impendere. Vosque
4.11  Vos adeo,

mihi mens morbis animorum impendere. Vosque
4.11  Vos adeo, Sophiae sacraris, quae neque flammae
4.12  Bacchantis vis vlla, nec aeui iniuria soluat,
4.13  Auxilij celeres succos, diuinaque vati
4.14  Ad medicos vsus praebetis pharmaca. Quorum
4.15  Plurima cum facili iam carmine noster Apollo,
4.16  Omnibus in commune Malis latura leuamen,
4.17  Prodiderit; nunc, quae certis magis apta medela
4.18  Casibus, et

Neque enim praesentius vllum
4.362  Antidoti genus infectos detergere mores,
4.363  Quàm censura iocis mordacibus illitra: sensu
4.364  Tristior illa quidem: sed amica in munera vires
4.365  Hinc habet, haud medicae tantum latura opis, aegras
4.366  Si minùs austero morsu peruelleret aures.
4.367  Vtere felici auxilio: vitijsque remotis,
4.368  Foeda simul meriti abstuleris contagia probri.
4.369   23. Ludibrijs

es, vanum, Sapientia, nomen,
4.552  Si minùs ad curas animo fers roboris, auri
4.553  Quàm scelerata sitis, vetitaeque libidinis ardor.
4.554   30. Ridenda haec igitur verborum spicula. Curae
4.555  Plus alij medicaeque manùs fortasse requirant,
4.556  Quos scelus, et grauior peperit violentia, luctus.
4.557  Nempe, ais, haud, intra fatuas iniuria voces
4.558  Constitit: illisus tergo quoque fustis: in ipsum

norit,
4.1016  Nesciat haec, minimo sanè in discrimine ponet.
4.1017   52. Heu quibus incassum studijs mortale fastigat
4.1018  Se genus! In reliquas si quantum temporis artes
4.1019  Consumpsise iuuat, medicandos pectoris aegri
4.1020  Ad morbos, sensuque animi ratione regendos
4.1021  (Par vbi curarum pretium) conferre liberet;
4.1022  Vt facili planoque magis tunc tramite vita
4.1023  Curreret! Vt breuius

caerule Python,
4.1379  Explicuit, longè iaculantis Apollinis arcum;
4.1380  Anne colubriferae tepefactam caede Medusae,
4.1381  Horridior pestis, Cyllenida sentiet Harpen?
4.1382  Nil opus. Ex ipsis praesens medicina venenis
4.1383  Ad virus fatale fluit. Quos hactenus hostes
4.1384  Pertulimus, cuncti haec sociant in praelia vires,
4.1385  Cuncti armis opibusque iuuant. Si namque Malorum,
4.1386  Quêis adeo humani

infestum, subitoque dolore
5.709  Turbandis validum. Quae corporis, haec eadem sors
5.710  Est animi. Solitos hyemem defendere tectis,
5.711  Nec caelum, nisi lene, pati, victumque diurnum
5.712  Delectu nimio, medicâque expendere lance,
5.713  Et seruare modum vitae, rerumque tenorem
5.714  Perpetuum, quaevis mox inclementior aura
5.715  Afficit, insuetus quivis labor obruit, omnis
5.716  Aegrotare iubet paulò

Stultus trahit, vndique causas
6.225  Laetitiae, rebus dexter praesentibus vti.
6.226  Non quid agas refert, sed qualis. Spargitur vno
6.227  Hinc felix panacea; hinc tristis rore cicuta.
6.228  Illa sed in medicos vertit communia succos
6.229  Pabula, lethiferum quêis educat ista venenum.
6.230  11. Obscurum sed iter vitae, nec limite in arcto
6.231  Promendis par materies virtutibus. Erras:

ac plùs etiam in durioribus imperijs eluceat. Neque item, quòd vtilitas saepe nulla cernatur, cuius gratiâ haec, aut illa de nobis decernat. Satis quippe ad omnia pacatissimè excipienda esse potest, illius benignitatem, ac sapientiam exploratam habere, quae, Medici peritissimi instar, opem ferre vel remedij rationem ignorantibus nouit. Quamquam neque nos ipsos omnis Aduersorum ratio, et vtilitas latet. Cur enim meritorum, virtutisque incrementa, quae inde animus capit, non et nobis amplissima tam gloriosos labores

A Fortunae Malis, quibus opem tulimus, non quidem ea depellendo, sed opportunis duntaxat fomentis leuando, ad stultitiae iam Mala progredimur, longè grauiora, et quibus, vnica sit salus, carcere: vt propterea oppositam penitùs medicinae rationem requirant: nec, vt priora, extenuari verbis debeant, quò leniùs ferantur, sed grauissima potiùs ostendi, quò studiosiùs vitentur. Eorum itaque, vbi fraenis soluantur, immanis pernicies, Phaetontis sub exemplo, generatim proponitur.

scilicet potiùs, quàm iratos desiderat; talem aduersùs aliena se et ipse iudicem praebeat. Immo, vel si nullius quis foret criminis conscius; adhuc minùs iustè irasceretur peccantibus: cum eos miserari potiùs hoc nomine, tanquam infelicissimos, debeat, Medici exemplo, qui Aegrorum putria membra non irascens, at inuitus, et miserans secat. Denique, licet vultùs, vocisque iracundia improborum contumaciam terrore

15  Non reddit, populis, gaudet regalia dona 15
16  Mittere, quam titulis, meritis ingentior, et se
17  Dignum orbis probat imperio, dum consulit orbi.
18  Atque hoc Mediceae senos insignia gentis
19  Crediderim signare globos, Hetruria quamvis
20  Sufficiat sceptris, pietati angusta videri 20
21  Unius, immensi quamvis Pomaeria mundi:

217  Difficilesque operum progressus numine dextro
218  Expedias. Tibi se reparatam debeat Urbis
219  Gloria, nec sortis miserae crudele trophaeum,
220  Medicei at potius monimentum insigne perennet, 220
221  Nominis. Accedet, tam claro vindice, nostris
222  Et decus et tutela opibus. Sit caeca, sit excors,
223  Laevaque

Euganeâ cecini Phrygii positoris in urbe
Vota fidemque Viri, nec non Venusina coëgi
Barbita Dircaeum carmen resonare patronis
Gratum Caelicolis, Tuscum nunc missus ad Arnum,
Laxat ubi patrias sanguis Mediceus habenas,
Fata Palaestinae plusquam communia Nymphae
Fallacesque thori Solymaeas dicere taedas,
Iessigenae nuptae titulos uterumque potentem
Numinis et laetâ Mariam producere Cirrhâ

Tunc peregrinam autem simplex mittebat in aulam
Introitus. Sed quod populis undantibus illo
Prospectum non esse satis collecta videret
Religio, Romae princeps, Etrusca propago,
Pontificum summus, Mediceus origine Clemens
Bina Palaestino iubet addere limina tecto.
Et quamvis audax muri perfossor acerbum
Supplicium torpente manu membrisque tulisset;
Successit sed postquam operi reverentior aedis

ipsum
Mendaci dum credit. Habet tamen umbra quod almae
Filia sit lucis, matrisque a lumine verum
Saepe trahit: memini siquidem complura futuro
Praelusisse suis figmentis somnia fato.
Medicus Astyages somni inter ludicra visae
Ex utero gnatae crescentis imagine vitis,
Cuius in immensum protensi palmitis umbra
Totus erat oriens, Cyro accessura nepoti
Imperia agnovit. Vitio nil fata

Tale dedit sobolemque illo signavit IEsum.
Mellea, qua totus cultri consumptus amaror,
Haec Mariae vox dicta fuit iamque acre doloris
Moseum nil marmor habet sublataque legis
Asperitas medico quod IEsus stillat olivo. 24.
Iosippus vero, visa est cui pauperis antri
Digna minus facies, tantus quo degeret infans;
Deffectum ut curae

Quae postquam ignotae lucis novitate stupentes
Fecere Uranidas, subducto lumine gaudent
Ad sublime magis spatium caelumque reverti.
Inde faces famulas reor advenisse faventem
Spectatas stipare Iovem Mediceaque quatuor
Lumina: pro lucis modico, nisi forsitan aegram
Pupillae fugere aciem non visa, priusquam
Illorum ad facilem aspectum sollerte parasset
Ingenio Etruscus speculi adiumenta repertor.

Commendat, pecudum fetus, nulla herba calenti
Germinat in sabulo, ne 170 ne: nec stirps Hebraea periret,
Hac veniente dati fontes caelumque recenti
Pane pluit, quem roris uti medicata coacti
Fragmina, cunctorum (sat erat voluisse) saporum
Illecebras, quaevis populo lux orta ferebat.
Illius annonae certis, migrantibus aequus
Adfuit Isacidis fabulosa per invia ductor,

Imperio suadela prior. Data gratia postquam
Est verbis animisque, piis affectibus addunt
Niliacae quoque dona nurus, nec simplice peram
Farre replent, Nilo sed despumante paratas
Sollemnes iungunt medicatis panibus escas.
Festivasque dabant, quas tunc Memphitis edebat
Terra dapes; moderante pium sed Virgine plebis
Obsequium, modicae sumente opsonia caenae
Et reliquae annonam, cui felix cura, Tonanti

voto,
98  Apta miscendis populis satelles,
99  Iam luant gentes duce te subacti
100  Crimina ponti.
101  In peregrinis medicata fucis
102  Sordida attactu, furialis ore
103  Martia ingesto populi veterno
104  Pectora solve.
105  Hinc minae,

96  Considet ante oculos horrida culpa meos.
97  »Poenitet« exclamo, turbant suspiria vocem
98  Et verba ulterius non sinit ire dolor.
99  Sed medicina mei sic est doluisse doloris,
100  Dum vulnus retego, vulneris ardor abit.
101  »Poenitet« ergo iterum clamo et, dum vita manebit,
102  Causam nequitiae vox aget ista

81  Tela locum torvaeque lues Furiaeque coronant
82  Et centum causae exitii: dolor, ambitus, cura,
83  Immodicaeque dapes et sparsi sanguine nummi
84  Et medicae tormenta manus. Simulacra vagantur
85  Nuda necis totidem, quot messibus Appulus albet,
86  Quot saxa Illyricos conspergunt aspora fines.
87  Quin etiam tot

mille mihi super ora trementia pestes
28  Agminaque in luctus ingeniosa meos.
29  Mors, quae in supplicium primo de crimine fluxit,
30  Non est poena mei, sed medicina mali.
31  Nec pueris pax est, puerorum corpora miscet
32  Sacrilega Lachesis sanguinolenta manu.
33  Stant cunae in feretris, lucem aspexisse timendum,

alias plus posse datum. Quid deside dextra
36  Torpes, Diva soror? Da tandem talibus ausis
37  Ultorem, qualis nunquam per saecula visus,
38  Namque aptanda gravi par est medicina periclo.«
39  »Ultorem dedimus (retulit Diva arbitra mundi),
40  En dedimus: iam cerne illum sub rupe latentem,
41  Qui totum heroa complectitur indole caelum.