Your search found 1652 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-1652:

uotum, quod promissum est, non permittantur ab illis, qui presunt, preuaricari eo, quod ipsi prompte et uoluntarie delegatum esse dinoscitur. Et ut apertius uobis insinuem, quod homo deo dederit, retraere non debet, sancti euangelii textum requiramus, ubi Zacheus dixit ad dominum: Domine, ecce dimidium bonorum meorum do pauperibus, et si quid aliquid defraudauero, reddo quadruplum . Unde et ego quamuis indignus episcopus precepta domini nostri Jesu Christi imitari precipio, ut, si quis transgressus hoc fuerit, componat XII aureos, si autem tam fuerit improbus,

Hymnus I. Armoniae fidibus Domnio Carmina pangite melliflua, Organa tangite melodica, Ecce dies celebris rutilat, Dulcisonis jubilanda modis Qua pius ad Dominum properat Domnius ut bravium referat, Sanguine quod sibi quaesierat. Aethera transmeat ad polica, Agmina jam videt Angelica, Gaudia cum quibus almifica Perpetuo meritis habeat.

Oratio Omnipotens sempiterne Deus ecclesiae tuae votis propitius aspira, ut B. Domnii Pontificis, et M. tui precibus adjuvemur, cujus natalitia celebramus. Per Dominum nostrum et c. Ad Matut. Invitatorium. Regem Christum, qui Beatum ad nos destinavit Domnium, venite adoremus. Allel.

Laudemus viros et c. Respons. ex Com. Mart. temp. Pasch. In 2. Noct. Antiph. Celebris Praesul Domnius istas Roseo tinxit sanguine terras. Cura vigili rexerat ante. Allel. Psalm. unius Mart. v. De omni corde suo laudavit Dominum. Allel. Ecc. 47. R. Et dilexit eum, qui fecit illum. Allel. Lectiones 2. Noct. uti modo recitantur in die festo. Resp. de Com. In 3. Noct. Antiph. Quantus fuerit Domnius, infer, quem

Allel. Ad Tertiam Capitulum, Laudemus et c. R. Induit eum Dominus Stola gloriae. Allel. v. Et coronavit eum in vasis virtutis. v. De omni corde suo laudavit Dominum. Allel. R. Et dilexit Deum, qui fecit illum. Allel. Ad Sextam Capit. Semen eorum, et gloria eorum non derelinquetur, Ecc. 44. corpora eorum in pace sepulta sunt, et nomen eorum vivit in

Allel. Ad Sextam Capit. Semen eorum, et gloria eorum non derelinquetur, Ecc. 44. corpora eorum in pace sepulta sunt, et nomen eorum vivit in generationem, et generationem. R. De omni corde suo laudavit Dominum. Allel. Ecc. 47. v. Et dilexit Deum, qui fecit illum. Allel. v. Directus est divinitus in paenitentiam gentis. All. R. Et tulit abominationem impietatis.

Antiphonae. Laetamini in Domino diem sacrum recolentes, in quo Beatus Domnius Pontifex et Martyr inclytus ad coelos ascendit. Alleluja. Psal. Dixit Dominus et c. O invictum virum, quem neque promissa Tyranni, neque minae moverunt, ne confiteri vellet Christum Dominum. Allel. Psalm. Confitebor et c. Poenas constanter pertulit, et in Domino consolatus est, mortem contempsit, et vitam invenit. All.Psal. Beatus vir et c. Gratias agamus Deo, qui nobis talem dedit Patronum; et merita nos juvant, et tuentur. Allel.

vir et c. Gratias agamus Deo, qui nobis talem dedit Patronum; et merita nos juvant, et tuentur. Allel. Psal. Laudate pueri et c. Laudetur Dominus, et honoretur Petrus Apostolus, qui per Domnium suum Discipulum, nos fecit Dei populum. Alleluja. Psal. Laudate Dominum omnes et c. Capitulum Stabunt Justi. Hymnus
Eja sancte Discipule
Apostolorum Principis
Faveto nobis hodie
Laudes tuas canentibus.
Ab ipso missus Praeside
Primus Salonas Pontifex
Et fide Christi reparas
Errore

laetus percepit dona Tyranno,
Syderea semper radiantem luce coronam. Al. Oratio Omnipotens sempiterne Deus, ecclesiae tuae votis propitius aspira, ut B. Domnii Pontificis, et Martyris tui precibus adjuvemur, cujus natalitium celebramus. Per Dominum et c. Ad Matutinum. Invitatorium. Exultent in Domino Sancti. All. Venite exultemus et c. Hymnus.
Domni Beate pontifex,
Martyrque Christi inclyte,
Adesto nobis protinus
Natalem tuum colentibus.

octava. Oratio. Deus, qui nos Sancti Domnii Martyris atque Pontificis natalis concedis diem celebrare octavum, praesta quaesumus, ut cujus recolimus festa, per ejus gradiamur exempla. Per Dominum et c. Missa propria pro festo S. Domnii Episcopi et Martyris. Introitus. Gaudeamus omnes in Domino diem festum celebrantes sub honore B. Domnii Martyris, de cujus

Exultate justi in Domino, rectos decet collaudatio. Gloria et c. Oratio. Omnipotens sempiterne Deus ecclesiae tuae votis propitius aspira, ut Beati Domnii Pontificis, et Martyris tui precibus adjuvemur, cujus natalitia celebramus. Per Dominum et c. Epist. Stabunt justi et c. Graduale. Beatus Domnius Petri Apostoli discipulus ab ipso Salonas missus, primus nobis Christum evangelizavit, et viam salutis ostendit. Hodie B. Domnius migravit ad Dominum, dupliciaque ab

Per Dominum et c. Epist. Stabunt justi et c. Graduale. Beatus Domnius Petri Apostoli discipulus ab ipso Salonas missus, primus nobis Christum evangelizavit, et viam salutis ostendit. Hodie B. Domnius migravit ad Dominum, dupliciaque ab ipso accepit, et Pontificalis dignitatis coelestem stolam, et immarcescibilem coronam gloriosi martyrii. All. All. Ave Beate Domni unica spes gentis tuae. Ave Pontifex, et Apostole credulitatis nostrae. Ave speculum sanctitatis, et justitiae. Per te Christo

Ave gemma fidei nostrae. Ave lumen Dalmatiae. Ora pro nobis Christum omni tempore. Allel. Secreta. Hostias tibi, quaesumus Domine, B. Domnii Pontificis et Martyris tui dicatas meritis benignus assume, et ad perpetuum nobis tribue provenire subsidium. Per Dominum et c. Communio. Te summe Praesul poscimus, corde, ore et vocibus, ut nos venturo Judici commendes prece supplici. Alleluja. Postcom. B. Domnii Pontificis et Martyris tui, Domine, precibus confidentes,

corde, ore et vocibus, ut nos venturo Judici commendes prece supplici. Alleluja. Postcom. B. Domnii Pontificis et Martyris tui, Domine, precibus confidentes, praesta quaesumus, ut per ea, quae sumpsimus, aeterna remedia sentiamus. Per Dominum nostrum et c. In die octava Missa sicut in die festo, praeter orationes, quae sequuntur. Deus, qui nos S. Domnii Martyris atque Pontificis natalis concedis diem celebrare octavum: praesta quaesumus, ut cujus recolimus festa, per ejus gradiamur exempla. Per

Dominum nostrum et c. In die octava Missa sicut in die festo, praeter orationes, quae sequuntur. Deus, qui nos S. Domnii Martyris atque Pontificis natalis concedis diem celebrare octavum: praesta quaesumus, ut cujus recolimus festa, per ejus gradiamur exempla. Per Dominum nostrum. Secreta. Suscipe Domine sacrificium placationis et laudis, quod nos intervenientibus S. Domnii Martyris meritis, cujus recolimus festa, et perducat ad veniam, et ad perpetuam gratiarum actionem constituat. Per Dominum et

ejus gradiamur exempla. Per Dominum nostrum. Secreta. Suscipe Domine sacrificium placationis et laudis, quod nos intervenientibus S. Domnii Martyris meritis, cujus recolimus festa, et perducat ad veniam, et ad perpetuam gratiarum actionem constituat. Per Dominum et c. Postcom. S. Domnii Martyris tui, atque Pontificis natalitia recolentes, te suppliciter deprecamur, ut ejusdem precibus, hoc idem nobis semper indulgentiae causa sit et salutis. Per Dominum. Die XXIX.

gratiarum actionem constituat. Per Dominum et c. Postcom. S. Domnii Martyris tui, atque Pontificis natalitia recolentes, te suppliciter deprecamur, ut ejusdem precibus, hoc idem nobis semper indulgentiae causa sit et salutis. Per Dominum. Die XXIX. Julii. In festo translationis S. Domnii Ep. et Martyr. Duplex. Omnia de Com. unius Martyr. extra tempus Paschale, exceptis iis, quae hic habentur propria. Ad vesper. Antiph. Qui me confessus fuerit et

Ep. et Martyr. Duplex. Omnia de Com. unius Martyr. extra tempus Paschale, exceptis iis, quae hic habentur propria. Ad vesper. Antiph. Qui me confessus fuerit et c. Dixit et c. cum reliquis Psalmis de Dominica, et loco ultimi, Psal. Laudate Dominum omnes gentes. Capitul. Beatus Vir et c. Hymnus
Dies refulget annua
Nobis reducens gaudia
Translationis Domnii
Pignore sacro celebris.
Odas fundat mellifluas,
Laudes

Deus, qui in hac translatione anniversaria B. Domnium Apostolicum virum innumeris virtutibus decoratum, pium Pontificem, et magnum Patronum populo tuo ordinari voluisti; concede propitius, ut apud misericordiam paternae pietatis tuae, meritis ejus et intercessionibus adjuvemur. Per Dominum nostrum et c. Ad Matut. Invit. Hym. Antiph. Psal. de Com. un. Mart. Lect. I. Noct. Ex lib. Sap. Laudemus Viros gloriosos et c. ut in die festo Natali. Lect. 4. Ex hist. Translationis, 5. et 6. Ex Serm. S. Augustini: Triumphalis et c. In 3. Noct. Homilia

ut supra. Secreta. His, quaesumus Domine, muneribus intende placatus, et tribue supplicatione gloriosi Pontificis, et Martyris tui Domnii, nos a peccatis omnibus absolvi, et coelesti gratia ditari. Per Dominum nostrum et c. Postcom. Refecti vitalibus alimoniis, quaesumus Domine Deus noster, ut intercedente B. Domnio Pontifice et Martyre tuo, quod ore sumpsimus, pura mente capiamus. Per Dominum nostrum et c.

omnibus absolvi, et coelesti gratia ditari. Per Dominum nostrum et c. Postcom. Refecti vitalibus alimoniis, quaesumus Domine Deus noster, ut intercedente B. Domnio Pontifice et Martyre tuo, quod ore sumpsimus, pura mente capiamus. Per Dominum nostrum et c. Alter Hymnus De Translatione SS. Anastasii et Domnii.
Sacra scrutantur pignora,
Pia Sanctorum corpora
Domnii, et Anastasii
Jussu devoti populi.
At Praesul venerabilis
Joannes Deo

terram a rege predicto sibi esse concessam. Ob quam igitur contencionem die sancto Pasce studui adesse ante presentiam predicti regis, ubi non modica turba nobilium tam Chroatorum quam Dalmatinorum adherat. Tunc coram omnibus interrogaui satis diligenter dominum meum regem, si tantillam hereditatem meam illis iupanis habere concessisset. Qui in facie omnium id se minime egisse respondit atque mei misertus largitus est michi legatum suum nomine Apricium socolarem, qui regia fretus auctoritate michi et meam terram ab illis defendens redderet ac meam

Erant praeterea per montem Obliquum igniti serpentes, qui statim ut aliquos percutiebant, absque ulla tarditate moriebantur, coeperuntque magnum damnum facere tam de hominibus, quam de animalibus. Tunc rex Vladimirus orationem fudit ad dominum cum lacrimis, ut Deus omnipotens Hberaret populum suum ab illa pestifera morte. Exaudivit Deus orationem famuli sui et ab illo die nullus ex eis percussus est, sed et usque hodie si homo, aut aliqua bestia in monte illo

qui Scrobimesi vocabantur consilio inito venerunt, et interfecerunt illum iacentem in lecto, fratremque eius Predimirum capientes, similiter occiderunt, deinde quemdam constituerunt caput eorum et dominum nomine Domanech. Quo audito Myhala, et Saganec, et Radoslavus, fratres eorum, congregantes exercitum venerunt in Tribuniam, et comprehendentes homicidas illos diversis supliciis affligentes morte pessima

Marcelliano et Marco agonizantes martirio confortabat. Quamuis enim esset de genere Dioclitiani cesaris, non tamen pacem christianis optinere potuit, quin immo persecutionis turbo cum ceteris eum inuoluit martiribus. XII fere annis apostolice presidens ecclesie cum triumpho martirii perexit ad Dominum. V. De Clicerio et Natali Salonitanis presulibus 1Ea tempestate Salona optimo statu pollebat, magna ciuium et extraneorum populositate florebat. Persecutionis uero iam cessante procella ecclesia suum paulatim resumpsit uigorem. Multitudo

Venerabilis ergo Iohannes cepit clerum et populum exortari, ut archiepiscopatum ciuitatis antique intra se instaurare deberent. Quod illis ualde gratum extitit et acceptum. Tunc coadunato clero, ut moris erat, electio in persona predicti Iohannis concorditer ab omnibus celebrata est. Qui per dominum papam consecratione suscepta tamquam bonus pastor ad proprias oues accessit non animo cumulandi pecunias, cum ecclesia tunc esset pauperrima, sed caritatis studio de animarum salute lucrum spirituale querere satagebat. Ipsi concessum est a sede apostolica, ut totius dignitatis priuilegium,

simulans se a summo pontifice destinatum et, quasi eorum infirmitati compatiens, consilium se eis dare utile promittebat dicens: Scitote, quod dominus meus pontifex summus multum condoluit audiendo, quia ecclesie uobis clause sunt uestrisque sacerdotibus diuina officia interdicta. Nunc ergo ad dominum meum legationem dirigite scientes, quod quicquid uolueritis, poteritis optinere. 9Congregatis siquidem senioribus ac celebrato consilio eundem Vlfum presbiterum cum suis munusculis Romam mittunt. Mox presbiter arrepto itinere Romam uenit, munuscula Chroatorum cum

basilice sancti Stephani, tumulatus est cum pluribus aliis regibus et reginis. 18Prefuit autem Laurentius Salonitane metropoli annis circiter quadraginta. Quo quiescente in Domino de subrogandi electione non potuerunt esse concordes. Quam ob rem uoluntas omnium extitit ad dominum papam legationem mittere, suppliciter postulando, ut Spalatensi ecclesie de pastore ydoneo prouideret. Tandem eorum petitionibus summus pontifex aquieuit, dans eis presulem Crescentium, natione Romanum, uirum ualde egregium et omni preditum bonitate. XVII. Qualiter

Sed Vladisclauus rex coacto in unum sui regni exercitu in hostiles turmas uiriliter irruens, diuino protectus auxilio, maiorem partem barbarice nationis passim per campos strauit in mortem, alios uero extra regni confinia effugauit. 6Denique Vladisclauo rege migrante ad Dominum, Colomannus sibi in regno successit. Hic, cum esset uir ferocis animi, proposuit totam teram usque ad mare Dalmaticum suo dominio subiugare. Venit ergo cum multo armorum apparatu et optinuit ceteram partem Sclauonie, que a Vladisclauo fuerat pretermissa. 7Itaque ad mare

eius deuitans uersutias, sciens eum callidum et dolosum, minime admittebat. Tandem instantia ciuium superatus, promisit se die dominica, que crastino futura erat, eorum satisfacere uoluntati. Nicolaus uero, indigne ferens dillationem archiepiscopi, ipsa nocte iter arripiens, perexit Veronam ibique dominum papa Lucium quibusdam machinationibus circumueniens consecrationem ab eo petiit et accepit. 5Vacante autem ecclesia Iaderensi Nicolaus iste in archiepiscopum est electus. Qui electionem temere suscipiens absque licentia apostolice sedis administrationi Iaderensi ecclesie

peregisset officium, ad propria reuersus est. 2Itaque uacante ecclesia Spalatensi elegerunt Bernardum in archiepiscopum suum et quia regi carus erat, sperabant propter ipsum ciuitati et ecclesie multa comoda prouenire. Ergo fauore regio petito et facile optento miserunt Romam ad dominum Innocentium tertium petentes, ut electionem factam de Bernardo dignanter admittens consecrationis ei munus impenderet ipsumque ad regimen Spalatine ecclesie salubriter destinaret. Fuerunt autem nuntii Spalatensium: Vilcasius diaconus et Duimus nepos Gumay laycus. Sed non libenter summus

ad dominam accedentes multa precum instantia exorabant eam, ut mansionem ciuitatis aspernari minime dignaretur sed non acquieuit regina. Spalatenses tamen multis eam afficientes honoribus crebris exeniis et donariis eius curiam frequentabant. 5Eo tempore Colomannus rex ad Dominum feliciter de hac luce migrauit. Fuit enim uir pietate magis ac relligione preditus quam in administrandis publicis rebus intentus. Sepultus est autem in loco fratrum predicatorum apud Cesmam, latenti mausoleo infossus. Etenim gens nefandissima Tatarorum sepulchra christianorum et maxime

pro suis et ecclesie negotiis procurandis in Hungariam mittere solitus erat. Idem autem Rogerius tempore Tatarorum ibidem inuentus est, et in eorum manus incidens et inter ipsos per biennium fere sub spetie alicuius uilis et pauperis serui delitescens uix euasit mortis incursum. Cum autem ad suum dominum reuersus fuisset, cepit idem cardinalis ad ipsius promotionem satis uigilanter intendere, et ipsum in notitiam et gratiam domini pape deuenire fecit. 3Consecratus tandem et palliatus recessit de curia et transiens per Lombardiam deuenit Venetias, ibidem aliquantam faciens

autem Hungarie Bela sui regni reuisendo confinia descendit per Chroatiam ad Dalmatie ciuitates fecitque sibi parari hospitium aput ecclesiam sancti Petri, que est inter Salonam et Tragurium ibique resedit non paucis diebus cum magno diuersarum gentium comitatu. Confluebant autem ad eum, tamquam ad dominum, undique multitudo populi propter diuersas causas aput ipsum expediendas. Tunc ascendens galeam uenit ad portum ciuitatis Spalatensis ingressusque in eam cum multa ambitione, sicut rex regalia gerens insignia, magna cleri et populi exultatione susceptus est. Mansitque die illa et nocte in

fuisset, ut sibi circumspectius precauerent, tristes iam et confusi miserunt et remiserunt ad eam suppliciter postulantes, ut nobiles, quos absque culpa capi fecerat, misericorditer relaxaret. Sed ipsa nullatenus acquieuit, uerumtamen, ut uidebatur aliquantulum mitigata, dedit consilium, ut ad dominum regem nuntios idoneos destinarent, spondens se apud ipsum efficaciter intercessuram. Tunc ipsos captiuos de castro Clisie transferens ad Tininum ibidem eos artissime custodie mancipauit. Et sic ipsa ad Hungariam est regressa. 6Spalatenses uero miserunt Thomam

quod non deberet prelatus testamentum de iure condere, nisi de rebus dumtaxat non ratione ecclesie acquisitis. Sed ciues miseratione comoti permiserunt ipsum suam facere uoluntatem. 9Istos uero episcopos, dum uiueret, consecrauit in prouincia ecclesie Spalatensis, uidelicet dominum Iohannem Scardonensem, dominum Ladislauum Tiniensem. Dominus Columbanus consecratus est in Romana curia, sed ueniens, ut moris est, metropolico iure sibi prestitit iuramentum. Consecrauit etiam dominum Dobroniam episcopum Farensem. 10Obiit autem octauo decimo Kalendis

testamentum de iure condere, nisi de rebus dumtaxat non ratione ecclesie acquisitis. Sed ciues miseratione comoti permiserunt ipsum suam facere uoluntatem. 9Istos uero episcopos, dum uiueret, consecrauit in prouincia ecclesie Spalatensis, uidelicet dominum Iohannem Scardonensem, dominum Ladislauum Tiniensem. Dominus Columbanus consecratus est in Romana curia, sed ueniens, ut moris est, metropolico iure sibi prestitit iuramentum. Consecrauit etiam dominum Dobroniam episcopum Farensem. 10Obiit autem octauo decimo Kalendis Mai, anno Domini millesimo

ipsum suam facere uoluntatem. 9Istos uero episcopos, dum uiueret, consecrauit in prouincia ecclesie Spalatensis, uidelicet dominum Iohannem Scardonensem, dominum Ladislauum Tiniensem. Dominus Columbanus consecratus est in Romana curia, sed ueniens, ut moris est, metropolico iure sibi prestitit iuramentum. Consecrauit etiam dominum Dobroniam episcopum Farensem. 10Obiit autem octauo decimo Kalendis Mai, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo sexto fecitque se consepeliri domino Crescentio ante fores ecclesie.

Hęc sunt statuta et ordinamenta communitatis et hominum ciuitatis Spalati, facta, edita et condita per nobilem et sapientem uirum, dominum Perceualum Johannis, de nobili et honorabili ciuitate Firmana, peritum in iure canonico et ciuili, honorabilem potestatem ciuitatis Spalati sub anno domini Millesimo trecentesimo duodecimo, indictione decima; tempore sanctissimi principis domini Clementis papę quinti, ad laudem et

habuerunt, sicut Veneti, Paduani et alij quam plures nobiles habuerunt eorum antiquam originem a Troyanis et alijs nobilibus huius orbis. De nobili autem ciuitate Salona fit mentio in iure canonico in multis decretis inuestigatis per ipsum dominum Perceualum, ut in decretis Lxxiiij distinctione in capitulo honoratus et Lxiij distinctione, capitulo Salonitanę et Lxxxxiij

Deo ac uenerabilibus ecclesijs initium assumendo. Scriptum est enim: primum quęrite regnum Dei et iusticiam eius et hęc omnia adicientur uobis .
Si timeas dominum, te cuncta creata timebunt,
Obsequium regni regis amicus habet;
Non reuerens dominum, reuereberis omne creatum;
Regi suspectus, fronde cadente tremet;

Si timeas dominum, te cuncta creata timebunt,
Obsequium regni regis amicus habet;
Non reuerens dominum, reuereberis omne creatum;
Regi suspectus, fronde cadente tremet;
Proficit absque Deo nullus in orbe labor,
Omnia prętereunt pręter amare Deum;

perpetuo priuatus ac in abissum est precipitatus. Igitur, Iadera, non uales illud elegicum metrum regis Dauid resonare. Debuit enim tam horum, quam illorum nimio librante onere uitiorum grandem tempestatis rabiem excitare. Derelinquat ergo impius uiam suam et Deus ipsius miserebitur, reuertatur ad Dominum, et gressus sui prosperentur in sempiternum. 2. Epistola auctoris ad illum, pro cuius rogatu presens opus est editum Uictorie populi vrbis Iaderę. Ex nobili ortus progenię, premisso

nomen Ducis potius quam Regis ascendebant Sed adhuc roboriores ipsi Veneti in eorum iniqua petitione et proposito efficiebant. Intelligentes quidem Iadertini eorum voluntatem non posse mutare alia susceperunt carbasa. Venetorum dominium protinus abiiciunt, tota mente et cordis affectione dominum naturalem commemorant. Ducem remouent, venerabile nomen regium intitulant in clypeis, galleis et aliis togis armorum in signum fidelitatis insigne cum mixtis coloribus epigramant et depingunt. Cumulatur exercitus iussu regio in suffragio Iadertinorum, cuius dux banus Bosnensis nomine

edocuisti tyrones, qui tam grande dedecus in tui presentia ausi sunt perpetrare, quippe rudis es, et principes tui de mane comedunt. Sic impune relaxasti illos, sic aule Gallice, ex cuius stirpe appellaris te fore indutum, tam grande fabricas opprobrium, ingens scelus in illos, qui te ut dominum colebant. Inbecilem te reputas nec camum mordibilem super tuos commisisti. Asserebas enim illos cum iuramento tanta charitate dilexisse, quod, licet dimidii tui regni thesaurus esset distrahendus, decet, ut illi liberentur a Venetorum imperio deteriusque foret regio sceptro ab

1381. Die 15. augusti venerunt Iadram litterae a nuntiis nostris, videlicet domino Iacobo de Raduchis et domino Paulo de Georgiis, de confirmatione pacis inter dominum nostrum regem, Ianuenses et Venetos, quae confirmata fuit die 8. dicti mensis. Die 10. mensis septembris venit nova (Iadram, quod) dominus Carolus rex repulit et captivavit (dominum Ottonem ducem Brunsvicensem), virum

de Georgiis, de confirmatione pacis inter dominum nostrum regem, Ianuenses et Venetos, quae confirmata fuit die 8. dicti mensis. Die 10. mensis septembris venit nova (Iadram, quod) dominus Carolus rex repulit et captivavit (dominum Ottonem ducem Brunsvicensem), virum dominae reginae Ioannae, et cras (die 11. dicti mensis), fuit facta magna festivitas in Iadra. Ea die de nocte, videlicet circa primum somnum, combusta fuit domus magistri Tomani pilliparii cum certis aliis domibus, et cras hora

creati fuerunt iudices inter creditores dictorum proditorum: ser Ioannes de Petrizo, ser Damianus de Begna et ego Paulus de Paulo, quibus data fuit auctoritas vendendi bona eorum et solvendi creditoribus. — Die 18. mensis iulii contracta fuit unitas inter dominum Thomam de Sancto Georgio, Dalmatiae et Chroatiae banum, et commune civitatis Iadrae, semper ad fidelitatem sacrae coronae regni Ungariae et dominarum nostrarum reginarum, scilicet dominae Mariae reginae Ungariae, dominae Edvigae sororis eius, ac dominae Elizabeth matris earum, quae unio

reginarum, scilicet dominae Mariae reginae Ungariae, dominae Edvigae sororis eius, ac dominae Elizabeth matris earum, quae unio fuit firmata sacramento praestito eodem die super brachio Sancti Grisogoni martyris et alias res super altari in ecclesia Sanctae Barbarae, per ipsum dominum banum corporaliter, et per ser Saladinum de Saladinis, Franciscum de Zadulinis et Cosam de Begna, rectores Iadrae, cum viginti tres nobilibus de consilio dictae civitatis ac totius communitatis nostrae.

et ego Paulus de Paulo, et iuravimus omnes dictam pacem super unam crucem argenteam, in qua erant certae reliquiae sanctorum. Die sabbati 10. mensis septembris, una cum domino Paulo milite de Georgiis, creati ambasciatores ad dominum Detricum Bubech, banum Sclavoniae, existentem cum exercitu sub castro Tinini, recessimus et applicuimus die iovis 15. eiusdem mensis et die veneris immediate sequenti, remanente ibi ipso domino Paulo, inde recessi et Iadram applicui die lunae 19. mensis

frater praedicti domini bani, cum uxore sua et quibusdam aliis. Die iovis 6. mensis martii, ivi ambasciator ad comitem Sibenici una cum ser Mazolo de Fanfogna et idem ambasciator (eundo) solus ad magnificum dominum Vulch banum Clissiam, recessit a Iadra. Die martis 6. mensis madii, ego una cum Crescio Raynerii ambasciatores communitatis Iadrae, ad componendam pacem inter Tragurinos, qui sunt in Tragurio et extra, recessimus a

Antonius Cicchi de Arimino, iudex ad civilia Iadrae deputatus. Die mercurii 12. mensis novembris applicuerunt Iadram domini Nicolaus episcopus corbaviensis et Ioannes episcopus nonensis pro tractanda pace et concordia inter dominum banum Ioannem, comitem Segniae, et communitatem nostram. Die vero sabbati sequenti, electus fui una cum dominis Iacobo de Raduchis, ser Crescio de Nassis et ser Cosa de Begna per consilium sapientum Iadrae ad

firmavimus unionem cum magnifico domino bano Chroatiae et Dalmatiae, scilicet domino Butcho, et comite Carolo de Corbavia, pro eis et fratribus eorum, et iuravimus ibidem super reliquias perpetuam amicitiam et ligam contra aemulos domini nostri regis et nostros utriusque partis, inter praedictos dominum banum et comitem, nominibus quibus supra, et nos, scilicet dominos: Gregorium de Nassis, Andream de Grisogonis et Georgium de Rosa tunc rectores, cum sex nobilibus ad haec fienda deputatis. videlicet dominis Iacobo de Raduchis, Cressole de Nassis, Simeone de Cuzilla, Marino Ginano, Cosa de

ipsorum inter laicos et clericos, ligatis manibus eodem funiculo, in galea maiori fuerunt ducti Iadram, et in logia dominis rectoribus Iadrae praesentati, ubi unus dictorum sacerdotum ser Bermeae mitriatus fuit et in eadem mitria ductus fuit una cum praedictis aliis clericis ligatus ut supra, ad dominum archiepiscopum Iadrae pro eo, quia nitebatur eligi in episcopum Pagi. Laicorum vero tunc a medio fuerunt positi ad torturam. Die lunae sequenti, praedictus capitaneus cum consiliariis post horam tertiam in Pago unum praedictorum rectorum Pagi, scilicet

Die martis penultimo mensis madii secesserunt a Iadra euntes Nonam, causa ibi faciendi synodum, et cras die mercurii dominus Paulus de Georgiis, ser Marinus de Ginanis et ego Paulus, ambasciatores et syndici communitatis nostrae ivimus Nonam post dominum episcopum et comitem Ioannem de Gara, pro defendendis iuribus nostrae insulae Pagi, cum multis aliis popularibus nostris sociati. Et die sabbati in festo Sancti Ioannis Baptistae, 24. mensis iunii, lata fuit per supradictos dominum episcopum et comitem Ioannem

nostrae ivimus Nonam post dominum episcopum et comitem Ioannem de Gara, pro defendendis iuribus nostrae insulae Pagi, cum multis aliis popularibus nostris sociati. Et die sabbati in festo Sancti Ioannis Baptistae, 24. mensis iunii, lata fuit per supradictos dominum episcopum et comitem Ioannem sententia contra nos et in favorem Pagensium, videlicet quod dominium ipsius insulae regiae maiestati applicetur. Quo instanti nos ab ipsa sententia appellavimus ad ipsam regiam maiestatem, praesentibus ambasciatoribus Dalmatinorum, videlicet Spalatensium,

iulii proxime sequenti, iam in primo crepusculo noctis, recessit galea nostra a portu, causa eundi ad partes orientales ad servitium domini nostri regis, in qua ivit dominus admiratus regius ser Philippus de Georgiis, dominus Raphael de Sorba pro ambasciatore nostro ad dictum dominum regem et ser Ioannes pro patrono dictae galeae cum commissione per nos supradictos sex eis data: quae galea fuit soluta pro tribus mensibus. Die sabbati 29. mensis iulii recessimus a

eiusdem mensis creati fuimus in ambasciatores praemissa causa ser Crescius de Varicassis, ser Simon Detrici et ego Paulus, qui die 16. praedicti mensis recessimus in ambasciatam et die iovis 17. pervenimus Tininium, praevenientes dominum regem. (Alii nobiles Iadrae) qui per unam horam die veneris proxime venerunt post nos, fuerunt ser Benedictus de Gallo, ser Ioannes de Victor, ser Damianus de Nassis, dominus Tibaldus de Nassis, ser Elia de Grubogna, ser Marcus de Fanfogna, ser

videlicet per ser Andream de Cesanis, ser Georgium de Rosa, ser Simeonem Detrici et per ser Thomasium de Petrizo, praesentibus nobis rectoribus. Die veneris 6. eiusdem mensis iunii expedivimus eundem cursorem nostrum ad dominum nostrum regem, ac ad dominum Zoilum, notificantes quomodo dicta pecunia erat parata et quod transmittere volebamus eam Segniam, rogantes dominum (nostrum regem) Ungariae, ut ibidem ipsam accipere dignaretur, vel providere de secura transportatione eius usque Sagrabiam.

de Cesanis, ser Georgium de Rosa, ser Simeonem Detrici et per ser Thomasium de Petrizo, praesentibus nobis rectoribus. Die veneris 6. eiusdem mensis iunii expedivimus eundem cursorem nostrum ad dominum nostrum regem, ac ad dominum Zoilum, notificantes quomodo dicta pecunia erat parata et quod transmittere volebamus eam Segniam, rogantes dominum (nostrum regem) Ungariae, ut ibidem ipsam accipere dignaretur, vel providere de secura transportatione eius usque Sagrabiam.

Die veneris 6. eiusdem mensis iunii expedivimus eundem cursorem nostrum ad dominum nostrum regem, ac ad dominum Zoilum, notificantes quomodo dicta pecunia erat parata et quod transmittere volebamus eam Segniam, rogantes dominum (nostrum regem) Ungariae, ut ibidem ipsam accipere dignaretur, vel providere de secura transportatione eius usque Sagrabiam. Die lunae 9. eiusdem mensis iunii, expedivimus alium cursorem ad praedictum dominum

dominum (nostrum regem) Ungariae, ut ibidem ipsam accipere dignaretur, vel providere de secura transportatione eius usque Sagrabiam. Die lunae 9. eiusdem mensis iunii, expedivimus alium cursorem ad praedictum dominum nostrum regem et dominum Zoilum notificantes, quomodo ipsa pecunia parata est Segniae et quomodo ipsi Pagenses muniunt castrum eorum et armant galeottam, proponentes resistere et rebellare regiae maiestati, etiam si veniret in persona, requirentes ab ipso domino nostro rege, quod, si sic

regem) Ungariae, ut ibidem ipsam accipere dignaretur, vel providere de secura transportatione eius usque Sagrabiam. Die lunae 9. eiusdem mensis iunii, expedivimus alium cursorem ad praedictum dominum nostrum regem et dominum Zoilum notificantes, quomodo ipsa pecunia parata est Segniae et quomodo ipsi Pagenses muniunt castrum eorum et armant galeottam, proponentes resistere et rebellare regiae maiestati, etiam si veniret in persona, requirentes ab ipso domino nostro rege, quod, si sic fieret, nos facturi

Damiano de Begna, ser Georgio de Zadulinis, ser Simone (Detrico), (ser) Bontiole et Nicole Gregorii, ser Antonio et Cresciolo Damiani, ser Ioanni Michaelis, omnium de Nassis, ser Misciolo de Calzina filiis ser Magioli de Gallo, ut vadant in Apuliam ad praedictum dominum regem, qui omnes in eadem galea domini capitanei antedicti, die mercurii 27. eiusdem mensis decembris, recesserunt a porta Iadrae. Die iovis 21. mensis decembris, Spalatenses exititii per

omni clero, rectoribus, militibus et nobilibus multis civibus et forensibus ac popularibus dominabus et foeminis puellis, virginibus et maritatis, cum magnis cautionibus ecclesiasticis et musicis instrumentis et cum multa effusione lachrymarum pro devotione, ubi consecratae fuerunt per dominum archiepiscopum cum solemnitate missarum, quo die idem Francolus magnum fecit et solemne convivium nuptiarum ad instar ipsius beatae Virginis ob reverentiam. Die lunae 25. mensis iunii dominus Lucas de Firmo,

etiam plures ex nostra disciplina viros illo execrando morbo esse consumptos, sed eos non nominas; qua ex re perlubens nomina eorum scire vellem. Reliquum est ut mihi significes quo in loco sit elloquentissimus M. Donato cęterique illi patritii viri. Clarissimum iuris consultum dominum Andream Venerium scio Venetiis in pręsentiarum esse. Cui si me diligentissime commendabis, mihi pergratum erit. Vale tu qui legis, et ama me mutuo amore. Die X. et quinta Iulii.

131. IN CAROLUM
1.131.1  Aureolos abs te peterem cum forte novenos,
1.131.2  Utebar multis, Carole, blanditiis,
1.131.3  Nec dominum, nec te regem appellare verebar,
1.131.4  Tunc frugi et pulcher, doctus et acer eras.
1.131.5   Miraris quod te contra nunc, Carole, culpo;
1.131.6  Non ego, sed tempus

2.14.2  Caerulea Euxino cornua mixta mari,
2.14.3  Ac tu Romanis olim possessa colonis,
2.14.4  Sed iam corrupto, barbara terra, sono;
2.14.5  Quid dominum lentis longe retinetis in armis?
2.14.6  An gelidum Tanain vultis ut ille bibat?
2.14.7  Plena quater, totidem complet iam Cynthia menses
2.14.8  Dicere adhuc magno, nec

Ascraeus viderat ante senex. 438. DE REBELLIONE REGNI TRANSSILVANI
2.77.1  Castrorum septem crudelis et impia tellus,
2.77.2  Quid dominum contra, perfida colla levas?
2.77.3   Oblita es famulam, saltem te agnosce parentem.
2.77.4  Hic tibi, ni Princeps esset, alumnus erat.
2.77.5   Divitiisne tumes? cecidit

est in terris, quod non aerumna fatiget,
2.90.8  Nec tua perpetuo membra adamante rigent.
2.90.9  Trux quondam Alcides, vagus et requievit Ulixes,
2.90.10  Credimus et dominum saepe vacare Iovem.
2.90.11  Si sapis, ex aliqua, tuus esto, parte, nec unquam
2.90.12  Sic aliis vivas, ut tibimet pereas.

4.1.2  Tellus, et foliis modo superbum
4.1.3  Canae dum nemus ingravant pruinae,
4.1.4  Pulchrum linquere Chrysium iubemur,
4.1.5  Ac longe dominum volare ad Istrum.
4.1.6  Quam primum, o comites, viam voremus.
4.1.7  Non nos flumina, nec tenent paludes,
4.1.8  Totis stat rigidum gelu lacunis.

4.15.18  Cumque suis alii bella nefanda gerunt.
4.15.19  Furta iuvant multos, foenus, saevaeque rapinae,
4.15.20  Fanaque direptis expoliata Deis.
4.15.21  Decipit hic dominum, fraudem parat ille parenti,
4.15.22  Emtori varios iniicit ille dolos.
4.15.23  Pars amat ingentes sumtus, luxumque superbum,
4.15.24  Lactaque magnificas aedificare

tristiore compescit disciplina, ne licentiosius uagentur sed metu perterriti facilius uirtuti incumbant; de quorum se numero Paulus fuisse fatetur cum inquit: Et ne multitudo reuelationum extollat me, datus est mihi stimulus carnis meae angelus Satanae qui me colaphizet. Et propter quod ter rogaui Dominum, ut auferat a me; et dixit mihi: Paule, Paule, sufficit tibi gratia mea; uirtus enim in infirmitate perficitur. Eodem consilio et populum in terra promissionis adductum uidens Dominus lasciuire, iugumque Dei detractare, inimicos quibus eos coerceret retinuit: Π

est semper.

Flagellat praeterea Deus delinquentes, ut uerberibus emendati consultius sibi in futurum prospiciant. Nam plerique uix tandem sub flagello se peccasse sentiunt. Afflicti enim Israelitae a serpentibus ignotis dixerunt ad Moysen: Peccauimus, quia locuti sumus contra Dominum et contra te; ante uero nec peccatum suum recognoscebant, nec diuinum implorabant auxilium. Fratres Ioseph locuti sunt ad inuicem: Merito haec patimur, quia peccauimus in fratrem nostrum et idcirco uenit tribulatio. Et Dauid uidens Dominum propter peccatum

quia locuti sumus contra Dominum et contra te; ante uero nec peccatum suum recognoscebant, nec diuinum implorabant auxilium. Fratres Ioseph locuti sunt ad inuicem: Merito haec patimur, quia peccauimus in fratrem nostrum et idcirco uenit tribulatio. Et Dauid uidens Dominum propter peccatum elationis eius iratum humiliter culpam suam recognouit et petiit, ut ipsemet puniretur, populo autem parceretur, eiulans et dicens: Ego sum qui peccaui, ego inique egi. Isti, qui oues sunt, quid fecerunt? Auertatur obsecro furor tuus, Domine, a populo tuo. – Vtile namque,

suscipit etiam ipsam, nec patitur quamuis exiguae conuersionis perdere mercedem.

Attende ergo diligentius, o peccator, et quocumque in statu peccatorum uel grauissimo et in maximis deprehensus sceleribus, non tardes in ipso uel iudicis uel tyrannorum praesentaneo supplicio ad Dominum tuum corde saltem reuerti et temporanea supplicia animi commitigari contritione. Nempe tibi soli datum est Dei depellere iram, nec iudicis seueritas, nec tyranni immanitas, nec, quod mirabile dictu est, ullo tormentorum genere ipse potest praeuenire Deus.

Nicolaus episcopus Modrusiensis Liber de consolatione NICOLAI EPISCOPI MODRVSIENSIS AD DOMINVM MARCVM VICENTINVM PRAESVLEM LIBER DE CONSOLATIONE FELICITER INCIPIT Prologus Cum urgerem diligentius opus tuo

fuerit, qui mortem uel magnopere non optauerit dilatam uel oblatam lubens non exceperit. Quod quidem et sanctis omnibus usu uenisse cognouimus; nam legimus Heliam his uerbis Dominum obsecrasse: "Sufficit mihi Domine. Tolle quaeso hanc animam a me; numquid ego melior sum patribus meis." Psalmistae quoque sacri haec uox

fuerit, qui mortem uel magnopere non optauerit dilatam uel oblatam lubens non exceperit. Quod quidem et sanctis omnibus usu uenisse cognouimus; nam legimus Heliam his uerbis Dominum obsecrasse: "Sufficit mihi Domine. Tolle quaeso hanc animam a me; numquid ego melior sum patribus meis." Psalmistae quoque sacri haec uox

fuerit, qui mortem uel magnopere non optauerit dilatam uel oblatam lubens non exceperit. Quod quidem et sanctis omnibus usu uenisse cognouimus; nam legimus Heliam his uerbis Dominum obsecrasse: "Sufficit mihi Domine. Tolle quaeso hanc animam a me; numquid ego melior sum patribus meis." Psalmistae quoque sacri haec uox

annorum proteletur spatium ad uitam. Petrus apostolus Domini passione concutitur ut amare flens audiat: Pasce oues meas. Paulus lupus rapax et Beniamin adolescentior in extasi creatur ut uideat et repentino tenebrarum horrore circumdatus Dominum uocat quem dudum ut hominem persequebatur. Denique nullum est calamitatis genus quod diuina maiestas summa ratione non distribuat atque alios uerberibus emendat, ut

ista per tempus deficient et ut lanam mordet eos tinea, iustitia autem mea manet, salutare uero meum in saeculum saeculi. Illi quoque, qui querebantur ad Dominum quare suum sanguinem non defenderet, acceperunt diuinum responsum: Sustinete adhuc modicum tempus donec impleatur numerus fratrum uestrorum. Haec de

uidere cupiebat miserum laborare. – et post infert: Gaude ergo ne tu uidearis saltem dormientis felicitatibus inuidere; ab alieno mundo proprium transiuit ad dominum, et de hostili patria migrauit ad caelum, caruit malis ciuibus, quorum odia sustinebat, ne adhuc peregrinaretur in terra contraria; sicut apostolus monet dicens: quamdiu sumus in hoc saeculo, peregrinamur a Domino. Non ergo uobis luctum

quod descendit ad mundi commercium. Negotium explicauit, reddidit et ideo debitum soluit; comparauit margaritam propter quam descenderat ad temptationem, ad Dominum regredi properauit cui afferat mercedem ut comparatae mercis merito tam securitatem capiat quam honorem. Huic subnectit et aliam rationem omni laude dignam: "Desolatos se", inquit, "homines aut

ad consolandum suppetere possunt, praeter illam ultimam quae ex ratione tyrannidis accipitur. Possumus tamen eam et apte et pie ex ratione diuina mutuari, hac uidelicet ratione ut amicum admoneamus sibi diligentius prospicere ne Dominum ad iram prouocare contendat, utpote qui mortalibus uehementius succensere consueuit, quos cernit disciplinas iudiciaque sua ferre impatientius et detractare iugum suum. Hinc Hieronymus Tyrasium monuit.

magnanimitatis exemplar, cecidit munificentiae, gratitudinis, et totius liberalitatis alumnus. Cuius iactura cum uniuersis lugenda sit, tum mihi praecipue atque his infelicissimis conseruis meis, quibus haec crudelis et dira mors tam benignissimum abstulit dominum, interuertit benefactorem, ademit praesidium, et unico atque eodem piissimo patre nos acerba orbauit. Nolite igitur expectare, praestantissimi patres, ut luctum ac merorem, in quo et uos nunc esse intueor et me ac totam hanc miserandam familiam, quoad

criminabantur cum tamen et mitissimus esset et facillimus. Nouit hoc tantus domesticorum eius numerus, norunt amici et alii omnes qui eius familiaritate usi fuerunt, quibus semper, cum per publicas licuisset curas, placidum sese exhibebat, affabilem, comem, benignum, ut socium crederes, non dominum. Tanta uero animi moderatione erat ut irasceretur perraro, iratus autem extemplo animum ad tranquillitatem reuocaret. De nullo obloquebatur, detrahebat nemini, et, nisi familiarium suorum, aliorum uitae minime

Minus quippe meae iuuentutis potens fui, et nonnunquam partim oculos, partim aures uestras in multis offendi. Sed eorum tanto facilius me a domino misericordiarum consecuturum confido quanto uos modestius uiuentes pro me dominum deprecabimini. Sed eorum... deprecabimini: deest in editione S. Plannck. Ego quoque, si quis mortuis erit sensus, idem pro uobis me

peruenit ubi scriptura inquit et inclinato capite emisit spiritum. Cf. Io 19, 30: et inclinato capite tradidit spiritum. Ad hanc uocem illa dilecta deo anima ueluti certo accepto signo ad dominum suum confestim euolauit. Ad hanc... euolauit: deest in editione M. Cerdonis. O felix atque iterum felix cui et uita summam dedit gloriam et mors ipsa meritam

MITOLOŠKI EPIGRAMI In Titanas contra Iouem coniuratos
Tu dabis ęternas, proles Titania, poenas:
Sic eat in dominum qui uolet ire suum! De Lycaone in lupum
Haud docuit feritas sic te sęuire, Lycaon:
Vir fueras quando sanguinolentus eras.

multi, tua, critice, nemo?
Hunc qui nil scribit, critice, nemo notat. De Ila seruo patre nata
Ęthiopes cignos, nanos uocat Ila Cyclopas.
Non miror dominum si uocet illa patrem. In Polyphemum
Cum specto medio uersantem forte macello,
Esse quidem lanium te, Polipheme, puto.
Cum uideo madidę

Antule, sęclo:
Nam Baccho maior Mercurioque fores.
Deditus iste deus fando est atque ille bibendo,
Sed tu plus illis et bibis et loqueris. In Dominum Bartholomeum Aueroldum, episcopum Spalatensem
Aspice dissimiles quam sint duo Bartholomei:
Hic pellem Christo sustulit, ille dedit. In

Notoque
Non potuit mortem pręteriisse feram. De morte accipitris Marini
Accipitrem reuocas dum tu, Marine, uolantem,
Ille redire suum noluit ad dominum.
Ceruorum rapido poenas dedit ungue petitus:
I nunc et dominum despice, stulte, tuum! POSLANICE I ELEGIJE

De morte accipitris Marini
Accipitrem reuocas dum tu, Marine, uolantem,
Ille redire suum noluit ad dominum.
Ceruorum rapido poenas dedit ungue petitus:
I nunc et dominum despice, stulte, tuum! POSLANICE I ELEGIJE

Immeritam subiit rege iubente crucem.
35  Cerne tamen quantum sese deiecerit ultro:
»Me uerso ad terram figite«, ait, »capite;
Haud ita sum dignus perferre patibula mortis
Vt quondam Dominum nosco tulisse meum.«
Vertice prono igitur pendens pedibusque supinis
40  Sustinuit poenas martyriique necem.
Occubuit corpus, petit ardua spiritus astra:
Incipit hic Domino charior esse

Matthias
Iste tribus Iudę Bethlemi natus in urbe
Implet apostolicum sorte datus numerum,
De medio quoniam sublato nomine Iudę,
Iudę, qui Dominum uendidit ęre suum.
5  Cum tamen e geminis foret unus sufficiendus,
Visa est Matthiam sors cecidisse super.
Explicat hic Christi Iudea per oppida leges
Nil metuens Domini iussa sequendo

et scidit regnum Israel ab eo 44 . Nabal auaritię simul et ingratitudinis erga Dauid dedisset poenas, nisi prudentia sua occurrisset Abigail, uxor eius, qua iram regis placauit 47 . Siba seruus innocentem dominum accusauit defectionis et a rege obtinuit ea quę domini sui erant 53 . Aduram ad exigenda tributa missus lapidatur 58 . Asa Benadab, regem Syrię, precio corrupit auertitque ab amicicia Baasę ac sibi

humiliarer, ego deliqui. Bonum mihi quia humiliasti me, ut discam iustificationes tuas. Iuste humiliasti me; nunc misericorditer consolare, et uiuam 120 . Tribulatio et angustia inuenerunt me 121 . Ad Dominum, cum tribularer, clamaui. Psalmus CXVIIII. Torrentem pertransiuit anima nostra, forsitan perttransisset etc. Psalmus CXXIII 121 . Miseria populi in captiuitate. Psalmus CXXXVI

Vasa figuli probat fornax, et homines iustos tentatio tribulationis 147 . Qui diligit filium suum assiduat illi flagella 147 . Ruit Hierusalem, quia lingua eorum et adinuentiones eorum contra Dominum 152 . Onus Babylonis. Onus Moab 154 Isai. 13-15. Onus Damasci. Onus Ęgypti etc 155 . Tribulatio ad correctionem 157 . Ab

Qui amat periculum, in illo peribit 141 .
Accusator. Ioseph accusauit fratres criminis pessimi 6 . Siba seruus accusauit dominum innocentem 53 . Contra delatores. Psalmus LI 112 . De eodem. Psalmus LVII 113 . Accusator

Auarus abscondit talentum domini in terra, nihil faciens lucri: Metis ubi non seminasti, et congregas ubi non sparsisti. Esuriui, et non dedistis mihi manducare etc. caput XXV. Iudas fur et latro loculos habens, dolet pro effusione unguenti et uendit Dominum suum XXVI. Auaritia Iudam ad proditionem Domini compulit, custodes ad mendacium, ut quem resurrexisse nouerant, sublatum esse dicerent XXVIII. Apostoli et discipuli. Non est discipulus super magistrum etc. Phariseis dicitur:

datum est nosse mysterium Dei XIII. Iudas ex apostolo fit Domini proditor XXVI. Dat eis potestatem curandi, ligandi et soluendi XVIII.
Adulatio. Pharisei, dum quęrunt Dominum capere in sermone, publice eum laudant, occulte perdere consultant XXII. Qui intingit mecum manum in paropside, hic me tradet. Quemcunque osculatus fuero, tenete eum XXVI.

pręlatorum dignitas, qui spiritalia uendunt, conculcatur, quia infatuatum sal ad nihilum ualet ultra etc. XI. Qui deuorant domos uiduarum XII. Fremebant in eam quę effudit unguetum super caput Domini XIIII. Iudas uendit Dominum XIIII. Apostoli quare mittuntur bini XI.
Adulatio. Adulatores sicut apes mel portantes in ore, aculeum in tergo XII. Aduersa euenire quinque de causis: propter merita augenda

cuiusquam uita eius est ex his quę possidet. De illo qui uberes fructus in annos multos reponere cogitabat, et ipsa nocte fuit mortuus XII. Hydropicus quo plus bibit, eo magis sitit; a Domino sanatus est XIIII. Villicus diffamatus apud dominum suum. Si in iniquo mammona fideles non fuistis, quod uestrum est quis dabit uobis. Non potestis Deo seruire et mammonę. Diues auarus sepultus est in inferno, non quia diues, sed quia pauperis Lazari non est misertus XVI. Vendentes et ementes eiiciuntur de

Animę ante corpora 295 . Spiritus reuertitur ad Deum qui fecit illum 307 . Anima Syon 386 . Cor pro anima 417 . Lauda, anima mea, Dominum 431 . Spiritus pro anima 431 . Animę humane honor 434 . Habitaculum. Doma Gręce, Latine tectum 280 .

promittitur, si ambulauerit sicut Dauid; sin uero neglexerit, contraria denunciantur 76 . Iosaphat ambulauit in uiis Dauid. Et dicitur ei, quod iram Dei meruerit quia communicauerat Achab regi, sed propter bona opera sua placatum fuisse Dominum 78 . Amasias fecit bonum, sed non in corde perfecto 79 . Ezechias bonus de patre malo Achaz 81 . Manasses primo malus, deinde castigatus bonus euasit. Iosias

65 . Dauid benedixit populo 72 . Item Salomon 75 . Benedictio Gabelli in nuptiis Thobię 92 . Sic benedicetur omnis qui timet Dominum. Psalmus CXXVII 122 . Benedicat tibi Dominus ex Syon, qui fecit cęlum et terram. Psalmus CXXXIII 123 . Implens omne animal benedictione. Psalmus CXLIIII

Baptisma. Noe cum suis in aquis saluatur 1 . Populus Israel in mari saluatur, Egyptii pereunt 11 . Filii Israel, ut loquentem Dominum audirent, lauerunt uestimenta et ab uxoribus se abstinuerunt 12 . Lauuerunt manus et pedes Moyses et Aaron cum filiis accessuri ad altare 15 . Vaccę ruffę cinis in aquam aspersionis; quo aspersus

Qui bona, tribuit mihi, id est bona animi 327 . Perfice gressus meos in semitis tuis 330 . Quis ascendet in montem Domini 336 . Hęc est generatio quęrentium Dominum 337 . Innocentes et recti adhęserunt mihi. Ego in innocentia mea ingressus sum 338 . Ossa uirtutes 342 . Letamini in Domino et exultate iusti. Cythara opera

Pugnę principium a baptismo 181 .
Bruta. Asini, equi 163 . Equus in malo accipitur 170 . Canis affectio erga dominum suum 181 . Boni stellę nominantur 2 . Diuersa merita 5 . Sara, id est animi uirtus

ne sabbatum uiolarent, noluerunt repugnare, cum ab hoste cęderentur 217 . Rasias, cum a Nicanore ad gentilem ritum compelleretur, sibi ipse mortem consciuit pręcipitio 229 . Caritas in Deum. Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, ex tota fortitudine tua 26 . Quid Dominus Deus tuus petit a te, nisi ut timeas Dominum Deum tuum et ambules in uiis eius etc. Soli Domino seruies. Hortatur Moyses ad

mortem consciuit pręcipitio 229 . Caritas in Deum. Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, ex tota fortitudine tua 26 . Quid Dominus Deus tuus petit a te, nisi ut timeas Dominum Deum tuum et ambules in uiis eius etc. Soli Domino seruies. Hortatur Moyses ad dilectionem Dei 27 . Diligas Dominum Deum tuum. Ipse enim uita tua et longitudo dierum tuorum. Hortatur Moyses, ut adhęreant Domino semper.

tota fortitudine tua 26 . Quid Dominus Deus tuus petit a te, nisi ut timeas Dominum Deum tuum et ambules in uiis eius etc. Soli Domino seruies. Hortatur Moyses ad dilectionem Dei 27 . Diligas Dominum Deum tuum. Ipse enim uita tua et longitudo dierum tuorum. Hortatur Moyses, ut adhęreant Domino semper. Increpat ab ipso recedentes tanquam ingratos et imprudentes 30 . Multis hortatur Iosue, ut Deum timeant

ut adhęreant Domino semper. Increpat ab ipso recedentes tanquam ingratos et imprudentes 30 . Multis hortatur Iosue, ut Deum timeant 34 . Samuel prophetat populo regem et ipsos bene habituros, si timuerint Dominum 43 . Dauid proponens ędificare templum Domino se metipsum reprehendit, quod ipse habitet in domo cedrina, et archa Dei sub pellibus 50 . Dum minarent archam, Dauid et omnis Israel ludebant coram

quod ipse habitet in domo cedrina, et archa Dei sub pellibus 50 . Dum minarent archam, Dauid et omnis Israel ludebant coram Deo 71 . Dauid uidens populum Deo deuotum, orauit Dominum ut conseruet eam uoluntatem in eis in ęternum, et Salamoni det, ut seruet mandata sua 74. Ezechias mane consurgens cum principibus in domo Domini obtulerunt holocausta, tauros, arietes, hyrcos, agnos 81 .

uos; gustate quia suauis est etc. Psalmus XXXIII 111 . Cor contritum et humiliatum. Psalmus L 112 . Inuitat ad laudem Saluatoris Christi. Psalmus XCIIII. Qui diligitis Dominum, odite malum. Psalmus XCVI. Iubilate Deo, omnis terra. Psalmus XCVIIII 117 . In toto corde exquisiui te. Psalmus CXVIII. Ibidem: Statue seruo tuo eloquium tuum in timore tuo. Item: Memor fui nocte nominis

In toto corde exquisiui te. Psalmus CXVIII. Ibidem: Statue seruo tuo eloquium tuum in timore tuo. Item: Memor fui nocte nominis tui. Item: Defecit in salutare tuum anima mea 120 . Beati omnes qui timent Dominum. Psalmus CXXVII 122 . Confige timore tuo carnes meas. Psalmus CXVIII 120 . Voluntatem timentibus se faciet, et saluabit eos. Psalmus CXLIIII. Non potentes, sed

apponet dies 127 . Timor Domini quater 128 . Timor Domini 130 . Timor Domini bis. Time Dominum 131, et regem. Timens Dei bis. Mulier timens Deum ipsa laudabitur 132 . Deum time 133 . Qui timet Deum, nihil negligit 134 . Deum time et mandata eius

oculorum etc. 136 . Timor Domini gloria et lętitia et longitudo dierum. Plenitudo sapientię timere Deum. Timor Domini expellit peccatum. Qui sine timore est, non poterit iustificari. Serua timorem Domini semper. Qui timent Dominum, credunt, diligunt, obediunt, sustinent. Sapientiam dat Dominus diligentibus se 141 . Qui metuunt Dominum, inuenient illum. Time Deum 142 . Time Deum, cogita, loquere. Timens Deum. Oculi Domini ad

Deum. Timor Domini expellit peccatum. Qui sine timore est, non poterit iustificari. Serua timorem Domini semper. Qui timent Dominum, credunt, diligunt, obediunt, sustinent. Sapientiam dat Dominus diligentibus se 141 . Qui metuunt Dominum, inuenient illum. Time Deum 142 . Time Deum, cogita, loquere. Timens Deum. Oculi Domini ad timentes eum. Melior est unus timens Deum quam mille filii impii. Omni uita tua dilige Deum, et inuoca illum in salute tua

Deum quam mille filii impii. Omni uita tua dilige Deum, et inuoca illum in salute tua 144 . Timens Deum 145 . Nihil melius est quam timor Dei 146 . Si non timueris Dominum, cito subuertetur domus tua 147 . Benedicito Dominum. Time Deum ter. Spiritus timentium Deum quęritur, et in conspectu illius benedicetur. Qui timet Dominum, nihil trepidabit. Oculi Domini super timentes eum

144 . Timens Deum 145 . Nihil melius est quam timor Dei 146 . Si non timueris Dominum, cito subuertetur domus tua 147 . Benedicito Dominum. Time Deum ter. Spiritus timentium Deum quęritur, et in conspectu illius benedicetur. Qui timet Dominum, nihil trepidabit. Oculi Domini super timentes eum 148 . Timor Domini 149 . Dominum

melius est quam timor Dei 146 . Si non timueris Dominum, cito subuertetur domus tua 147 . Benedicito Dominum. Time Deum ter. Spiritus timentium Deum quęritur, et in conspectu illius benedicetur. Qui timet Dominum, nihil trepidabit. Oculi Domini super timentes eum 148 . Timor Domini 149 . Dominum exercituum ipsum sanctificate; ipse pauor uester, et ipse terror uester 153 .

Dominum. Time Deum ter. Spiritus timentium Deum quęritur, et in conspectu illius benedicetur. Qui timet Dominum, nihil trepidabit. Oculi Domini super timentes eum 148 . Timor Domini 149 . Dominum exercituum ipsum sanctificate; ipse pauor uester, et ipse terror uester 153 . Anima mea desiderauit te in nocte 156 . Thesaurus sapientię et scientię timor Domini 158 .

tibi quod non in solo pane uiuit homo, sed in omni uerbo etc. Perseuerauit Moyses in monte nec bibens nec comedens quadraginta diebus et totidem noctibus. Idem iterum totidem dies ieiunus orauit 27 . Sanson sitiens clamauit ad Dominum, et egressę sunt aquę de molari maxillę asini 38 . Ruth accepit bucellam panis aceto intinctam; comedit polentam, et saturata est 40 . Propheta in Bethel nec comedere nec bibere iussus, prandium et munera

ad me; confitere gloriam Dei 135 . Sponsa se populos ad cultum sponsi conuersuram dicit 137 . Et fluent ad eum etc. 152 . Residuum Israel innitetur super Dominum. Reliquię conuertentur. Consumatio abreuiata inundabit iustitiam 153 . De conuersis ad Christum 154 . In die illa inclinabitur homo ad Factorem suum. In tempore illo deferetur munus Domino

154 . In die illa inclinabitur homo ad Factorem suum. In tempore illo deferetur munus Domino exercituum a populo diuulso 155 . Quinque ciuitates in terra Ęgypti loquentes lingua Canaan, et iurantes per Dominum exercituum 155 . De conuersione Tyri. Item: Venient qui perditi fuerant de terra Assyriorum etc. Et adorabunt Dominum in monte sancto Hierusalem 156 . Audient in die illa surdi

Quinque ciuitates in terra Ęgypti loquentes lingua Canaan, et iurantes per Dominum exercituum 155 . De conuersione Tyri. Item: Venient qui perditi fuerant de terra Assyriorum etc. Et adorabunt Dominum in monte sancto Hierusalem 156 . Audient in die illa surdi uerba libri, et de tenebris et de caligine oculi cęcorum uidebunt. Scient errantes spiritu intellectum, et musitatores discent legem 157 .

iumento etc. habitaculum pastorum et accubantium gregum. Item de multiplicatione fidelium 176 . In nouissimis diebus reuerti faciam captiuos Elam, dicit Dominus. Venient filii Israel ipsi et filii Iuda simul, apponentur ad Dominum foedere sempiterno etc. 180 . Et conuertam restituens Sodomam, Samariam et Hierusalem, id est gentiles, hereticos, fideles 187 . Expandam super te rete meum etc.

et cum uolucre cęli, et cum reptili terrę, id est cęssare faciam persecutionem persecutoribus conuersis 210 . Auolabunt quasi auis ex Ęgypto, et quasi columba de terra Assyriorum; et collocabo eos in domibus suis. Et tu, Israel, ad Dominum tuum conuerteris. Tollite uobiscum uerba, et conuertimini ad Dominum 203 . Conuertentur sedentes in umbra eius. Conuertimini ad me, et scindite corda uestra, et non uestimenta

persecutionem persecutoribus conuersis 210 . Auolabunt quasi auis ex Ęgypto, et quasi columba de terra Assyriorum; et collocabo eos in domibus suis. Et tu, Israel, ad Dominum tuum conuerteris. Tollite uobiscum uerba, et conuertimini ad Dominum 203 . Conuertentur sedentes in umbra eius. Conuertimini ad me, et scindite corda uestra, et non uestimenta 204 . Iona merso in mari timuerunt uiri Dominum; hostias

et conuertimini ad Dominum 203 . Conuertentur sedentes in umbra eius. Conuertimini ad me, et scindite corda uestra, et non uestimenta 204 . Iona merso in mari timuerunt uiri Dominum; hostias immolauerunt, et uouerunt uota 207 . Erit mons domus Domini etc. et fluent ad eum populi 208 . At tamen timebis me, suscipies disciplinam 211 .

117 . Modus uitę contemplatiuę. Psalmus CXVIII 119 . Quomodo dilexi legem tuam; tota die meditatio mea est. Psalmo eodem 121 . In omnibus uiis tuis cogita Dominum etc. 126 . Cogitatio [bis] quinquies 128 . Cogitans praua. Homo cogitat, Dei uoluntas permanet 130 . Cogitatio mali

in oratione non prohibere 145 . Propheta confitens peccata populi implorat misericordiam 166 . Tibi peccauimus 171 . Scrutemur uias nostras, et quęramus, et reuertamur ad Dominum 182 . Offerant et dicant: peccauimus. Item: Peccauimus 183 . Cunque confiterer peccata mea et populi, Gabriel uolans tetigit me uesperi 199 .

MATTHEVS
Caritas in Deum. Qui amat patrem aut matrem plus quam me; qui non accipit crucem suam et sequitur me; qui perdiderit animam suam propter me X. Petrus supra mare ambulat, ut citius ueniat ad Dominum XIIII. Domino de passione sua, futura prędicenti ait: Absit a te Domine XVI. Diliges Dominum Deum tuum ex toto XXII. Mulier effudit unguentum super caput Domini, et agnoscitur bonum opus operata. Caritas erga Deum ungit

qui non accipit crucem suam et sequitur me; qui perdiderit animam suam propter me X. Petrus supra mare ambulat, ut citius ueniat ad Dominum XIIII. Domino de passione sua, futura prędicenti ait: Absit a te Domine XVI. Diliges Dominum Deum tuum ex toto XXII. Mulier effudit unguentum super caput Domini, et agnoscitur bonum opus operata. Caritas erga Deum ungit caput, erga proximum pedes. Petrus repugnans pro Domino amputat auriculam seruo XXVI. Ingreditur in

Caritas in Deum. Primum mandatum diligere Deum ex toto; secundum diligere proximum sicut se ipsum. Maius horum aliud mandatum non est. Maius est omnibus holocautomatibus et sacrificiis XII. Caritas Petri nolentis pati Dominum. Sed caritas hęc non sapiebat quę Dei sunt, sed quę sunt hominum VIII. Idem: Et si omnes scandalizati fuerint in te, sed non ego. Et si oportuerit me commori tibi, non te negabo. Idem zelans pro Domino amputat auriculam seruo sacerdotis XIIII.

Iesus cibum daturus turbę intuetur in cęlum, ut nos instruat a Deo petere escam et non a diabolo, sicuti qui alienis iniuste laboribus nutriuntur VI. Miseretur Dominus super turbam esurientem et pascit eam VII. Discipuli sequentes Dominum obliti sunt panem sumere, ut scias, quanta cura sit eis corporis qui seruiunt spiritui VIII. Grauiora tentamenta ieiuniis et orationibus superantur. Ieiunium et oratio non solum fit in abstinentia cibi et in uerbis. Ieiunio passiones corporis, oratione

accedunt ad monumentum. Et tu discussis uitiorum tenebris ad Domini corpus accedas, cum odore aromatum appropinquato ad monumentum, id est ad altare Dei cum suauitate uirtutum et orationum. In fractione panis cognouerunt Dominum quorum ante oculi tenebantur, ne agnoscerent eum. Igitur sacrum panem sumentibus illustrantur mentis oculi XXIIIII.
Confessio. Vt reuelentur ex multis cordibus cogitationes. ORIGENES: Cogitationes etiam malę in

I: Siquis diligit Deum, hic cognitus est ab eo VIII. Siue ergo manducatis, siue bibitis, uel aliud quid facitis, omnia in gloriam Dei facite X. Si linguis hominum loquar XIII. Omnia uestra in caritate fiant. Siquis non amat Dominum nostrum Iesum Christum, maranatha XVI. AD GALATAS: Legi mortuus sum, ut Deo uiuam. Viuo autem, iam non ego; uiuit uero in me Christus, qui dilexit me et tradidit se ipsum pro me II. AD

eum qui natus est ex eo. Hęc est caritas Dei, ut mandata eius custodiamus; et mandata eius grauia non sunt V. IOANNIS II: Et hęc est caritas, ut ambulemus secundum mandata eius I. APOCALYPSIS: Vox engeli: Timete Dominum, et date illi honorem etc. V.
Crudelis. IACOBI: Iudicium sine misericordia fiet illi qui non facit misericordiam II. APOCALYPSIS: Et uidi mulierem ebriam de sanguine

Spiritus Sanctus 331 . Et ascendit super cherubim 331 . Ignis 334 . Vnam petii a Domino, hanc requiram 339 . Diligite Dominum omnes sancti eius 343 . Qui diligunt salutare tuum 352 . Desiderat anima mea ad te, Deus 352 . Sitiuit in te anima mea 366 .

Sancta ebrietas 380 . Concupiscit et deficit anima mea in atria Domini 383 . Beatus populus qui scit iubilationem 387 . Qui diligitis Dominum, odite malum 395 . In hymnis confitemini illi 397 . Cantabo Domino in uita mea, psallam Deo meo quamdiu sum 399 . Dilexi, quoniam exaudiuit Dominus uocem meam

Quoniam in sęculum misericordia eius, id est in hoc sęculo 409 . Sępe liberauit eos 401 . Misericordia super penitentes 402 . Clamauerunt ad Dominum, cum tribularentur, et necessitatibus eorum liberauit eos 402. 403 . Quia magis misericordia tua super cęlos 403 . Misericors et iustus 410 . In lege tua

Non est in morte, qui memor sit tui 323 . Meditatio cordis mei in conspectu tuo semper 333 . Ad te, Domine, leuaui animam meam 337 . Oculi mei semper ad Dominum 338 . Circumibo et immolabo 339 . Vita theorica 340 . Os iusti meditabitur sapientiam 349 . Accedet homo ad cor altum

insidias Dauid; ubi id parum processit, aperto odio persecutus est eum 45 . Dauid simulat insaniam 46 . Ioab dolose euocatum Abner interfecit 49 . Siba seruus insimulatus dominum suum defectionis possessionem bonorum illius impetrauit a rege 53 . Ioab Amasam, collegam suum dolo interfecit 54 . Ioab utriusque homicidii regnante Salomone dedit poenas

105 . Non dabitur aurum obrizum pro sapientia, nec appendetur argentum in commutatione eius 106 . Diuites egebunt; quęrentes autem Dominum abundabunt. Psalmus XXX 111 . Thesaurizet alius, substantia mea apud Dominum. Psalmus XXXVIII 111 . Potentia et diuitię non saluant. Psalmus XLVIII

eius 106 . Diuites egebunt; quęrentes autem Dominum abundabunt. Psalmus XXX 111 . Thesaurizet alius, substantia mea apud Dominum. Psalmus XXXVIII 111 . Potentia et diuitię non saluant. Psalmus XLVIII 112 . Si diuitię affluant, nolite cor apponere. Psalmus LXI 114 .

217 .
DEVS. Apparuit Dominus Abrahę in ualle Mambrę; tres uidit, et unum adorauit 3 . Iacobus locum, ubi luctatus est cum uiro, uocauit Phanuel, dicens: Vidi Dominum facie ad faciem 6 . Moysi apparuit Dominus: flamma in rubo, et rubus non comburebatur. Aspicere non audebat contra Deum 10 . Ego

CXLVI, CXLVII. Omnes creaturas inuitat ad laudem Dei. Psalmus CXLVIII. Laudes Dei. Psalmus CL 125 . Turris fortissima nomen Domini etc. Dei uoluntas permanet. Non est sapientia etc. contra Dominum 130 . Deus cuncta fecit bona in tempore suo. Opera quę fecit Deus, ut timeatur, perseuerant in perpetuum 133 . Dei pulchritudo, fortitudo,

rex, et collaudabo te Deum, saluatorem meum 151 . [Deo omnia factu facilia esse, ipsum autem incomprehensibilem. Omnipotens creator et rector 160.] Dominator, Domine exercituum 152 . Vidi Dominum sedentem super solium excelsum etc., de gloria Domini 152 . Deo omnia factu facilia esse, ipsum autem incomprehensibilem. Omnipotens creator et rector omnium, sapientię infinitę, omnia quasi nihil in comparatione illius. Omnes

De natiuitate Christi et uirtute et tempore gratię. Emitte agnum, Domine, dominatorem terrę etc. 154 . Ecce Dominus ascendet super nubem leuem, et ingredietur Ęgyptum, et mouebuntur simulachra Ęgypti. Clamabunt ad Dominum a facie tribulantis, et mittet eis saluatorem qui liberet eos. Dabo clauem Dauid super humerum eius; et aperiet, et non erit qui claudat; et claudet, et non erit qui aperiat 155 . Conculcabit eam pes pauperis, id est Christi. Ecce enim

Viuificabit nos post duos dies; in die tertia suscitabit nos etc. Quasi diluculum pręparatus est egressus eius, et ueniet quasi imber nobis temporaneus et serotinus terrę 202 . Tempus autem requirendi Dominum, cum uenerit qui docebit uos iustitiam, id est Christus. Ex Egypto uocaui filium meum. Et ego quasi nutricius Ephraim portabam eos in brachiis meis, et nescierunt, quod curarem eos. In propheta

uniuersus interiit 209 . Veniens ueniet, et non tardabit. Deus ab austro ueniet, et Sanctus de monte Pharan etc. Ego autem in Domino gaudebo, et exultabo in Deo Iesu meo 210 . Quęrite Dominum, omnes mansueti terrę, quia iudicium eius estis operati; quęrite iustum, quęrite mansuetum. Attenuabit omnes deos terrę; et adorabunt eum uiri de loco suo 211 . Veniet Desyderatus cunctis gentibus. In die illa assumam te, Zorobabel,

ignorauerunt Chananei 45 . Simulachrorum uanitas 48 . Contra errorem deos colentium 75 . Quod contra naturam sit colere plures deos. Quod naturę necessitate oporteat dominum unum esse unicumque et patrem unum 76 . Deus Pater ęqualem sibi genuit Filium, per quem fecit omnia. Testes sunt Sybilla, Trismegistus, prophetę

Decem Dei nomina Sabbaoth, Saddai, Eloim, Iao, Eserlaiai, Ia 432 . Magnus Dominus noster, sapientię eius non est mumerus 432 . Sancta Trinitas 433 . Laudate Dominum in cęlis. Laudate eum in excelsis 434 . DEVS CHRISTVS IESVS. Christus per auem significatus 17 . Syon Christus 60 . Petra 66 .

assumptę 396 . Aduentus Filii nomen Patris est. Redemptor. Ascensio Domini iterum 398 . In Iudeos, qui dicunt Dominum nostrum non esse Christum, eo quod non sit unctus unguento regali 400 . Docuit apostolos. Resurrexit 400 . Christi aduentus petitur: memento nostri, Domine, in beneplacito populi tui.

adhibe medicinam 144 . Melior est pauper sanus et fortis uiribus quam diues imbecillis et flagellatus malicia 147 . Infirmitas grauis sobriam facit animam. In tua infirmitate non despicias te ipsum, sed ora Dominum, et ipse curabit te 149 . Esaias Ezechias egrotauit, ut supra 159 .
Ętas. Adam

Vxor tua sicut uitis habundans etc. Psalmus CXXVII 122 . De electione Syon, ut Dominus habitet in ea per sanctificationem eucharistię. Psalmus CXXXI 123 . Lauda, Hierusalem, Dominum; lauda Deum tuum, Syon, quoniam etc. Psalmus CXLVII 125 . Sapientia ędificauit sibi domum etc. Psalmus 127 . Mulier fortis 132 .

uerterit etc., Verbi et carnis unam pronuncians naturam in Manichei et Martionis transit insaniam et Dominum simulatorie omnia credit egisse et phantasticam corporis speciem oculis apperuisse cernentium. Matthei I. Item dixit ante incarnationem duas in Christo fuisse naturas, post incarnationem unam. Sic et Heluidius I. Vnam naturam esse in

pro pane a dyabolo oblatus Lucę IIII. Hereticus et dyabolus utitur exemplis Scripturarum, non ut doceat, sed ut fallat V. Vulpibus comparantur. Item lapis IX. Dicunt: Ego sum Christus. Idem Antichristi XXI. Lapidant Dominum Iesum. Ioannis X. Contra hęreticos XVI. Eunomius se nosse Patrem et Filium dixit, sicut noti sunt inter se. Matthei IX. Eunomiani, Arriani, Macedoniani dicunt Spiritum Sanctuum creaturam esse. Contra Eunomium et Arrium

lacte et melle 348 . Infirmata est synagoga 353 . Domus Dei 364 . Ciuitas in excelso ędificata 375 . Ascendamus in Syon ad Dominum 375 . Ecclesia Christi primum ex Iudeis. odificatur ciuitas a Domino, a turre Ananehel 378 . Homines et iumenta reducti in Ecclesiam 381 . Heretici. Filii Ephraim

Ciuitas munita. A finibus terrę ad te clamaui 365 . Pinguescent speciosa deserti 367 . Ecclesia una 369 . In ecclesiis benedicite Dominum 370 . Hierusalem cęlestis 371 . Donec auferatur luna 374 . Desertum. Mons sanctificationis suę 378 . Vineam de Ęgypto

Adorate in monte sancto eius 396 . Ciuitas Domini. Lapides eius. Ędificabit Dominus Syon 397 . Fecit lunam in tempore 399 . Constituit eum Dominum domus suę 400 . Naues ecclesię 402 . Desertum 403 . Qui habitare facit sterilem in domo matrem filiorum lętantem 409 .

Non decent hereticum delicię Scripturarum 273 . Parata sunt derisoribus iudicia 274 . In coetu Gygantum commorabitur 275 . Non est sapientia contra Dominum 276 . Eiice derisorem. Supplantantur uerba iniqui 276 . Ne desideres de cibis eius in quo est panis mendacii. In similitudinem arioli et coniectoris ęstimat quę ignorat

fecit 391 . Vallis oliuarum. Philosophi heretici 391 . Loquentur iniquitatem. Pupillos occiderunt. Qui dicunt Deum corporeum et habere membra 392 . In Arrianos, qui Dominum factum dicunt. Qui dicunt aquas a Deo non esse creatas. In Nouatianum negantem penitentiam 393 . Conuertit aquas eorum in sanguinem 400 . Cito fecerunt, obliti sunt operum eius

Qui ponitis fortunę mensam et libatis super eam; numerabo uos in gladio etc. 166 . Felicitas. Enoch non apparuit, quia tulit eum Deus 1 . Iacob uidit scalam, angelos, Dominum 5 . Ioseph eductus de carcere pręficitur domui pharaonis et populo 7 . Germinauit uirga Aaron in tribu Leui. Dedit Dominus Israeli omnem terram quam patribus promiserat, et fuit pax nemine cum eis

tuo. Psalmus XIII. Vita ęterna. Psalmus XXII. Terra uiuentium. Psalmus XXVI. Beati quorum dimissę sunt iniquitates. Psalmus XXXI 110 . Non concupiscas prosperitatem iniusti, sed sustine Dominum. Item pręmium et exaltatio et elati deiectio. Psalmus XXXVI. III. Affectans patriam cęlestem. Psalmus XLII 112 . Describitur beatitudo regni cęlestis. Psalmus

Psalmus [141] CXLI. Beatus populus cuius Dominus Deus eius. Psalmus CXLIII. In terram rectam se deduci orat. Psalmus CXLII 124 . Exultabunt sancti in gloria etc. Psalmus CXLVIIII. Laudate Dominum in sanctis eius. Psalmus CL. In primo Psalmo beatitudo terrena in hoc ultimo cęlestis continetur 125 . Prosperitas stultorum perdet eos. Auro et argento melior sapientia 126 .

scintillę discurrent; iudicabunt nationes et dominabuntur populis. O quam pulchra est casta generatio, cum claritate 137 . Ecce quomodo computati sunt inter filios Dei, et inter sanctos sors illorum est. Iusti in perpetuum uiuent, et apud Dominum est merces eorum. Fructus et delectatio et honor et immortalitas possidentium ueram sapientiam 138 . Iter fecerunt per deserta, de inimicis se uindicauerunt, sitientibus data est aqua de petra 139 .

198 . Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splendor firmamenti; et qui ad iustitiam erudiunt multos, quasi stellę in perpetuas ęternitates 200 . Viuemus in conspectu eius, sciemus sequemurque, ut cognoscamus Dominum 202 . Ero quasi ros, et Israel germinabit sicut lylium, et erumpet radix eius ut Lybani. Ibunt rami eius, et erit quasi oliua gloria eius, et odor eius ut Lybani etc. Filię Syon, exultate, et lętamini in Domino Deo uestro

Omne munus et iniquitas delebitur, et fides in sęculum stabit 149 . In fide et lenitate ipsius sanctum fecit illum 150 . Si non credideritis, non permanebitis. Ressiduum Israel innitetur super Dominum, Sanctum Israel etc. 153 . Iusti et fideles adhęrebunt ei iudicanti 154 . Qui crediderit, non festinet. Sanctificabunt Sanctum Iacob, et Deum Israel prędicabunt. Beati omnes qui

Christi etc. III. Donec occurramus omnes in unitatem fidei et agnitionis Filii Dei, in uirum perfectum, in mensuram ętatis plenitudinis Christi etc. IIII. AD PHILIPPENSES: Nostra conuersatio in cęlis est, unde et saluatorem expectamus Dominum nostrum Iesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostrę conformatum corpori claritatis suę, secundum operationem qua etiam possit subiicere sibi omnia III. AD COLOSSENSES: Cum autem Christus apparuerit, uita nostra, tunc et

Gratias agit Deo, quod fides eorum diuulgatur I. Probabilior bonus in pręputio quam malus in circumcisione II. Exemplum de Abraham declarat quod ex fide uiuit iustus, non ex operibus Legis. Ad iustitiam reputabitur credentibus in eum qui suscitauit Iesum Christum Dominum nostrum a mortuis, qui traditus est propter delicta nostra, et resurrexit propter iustificationem nostram IIII. Siquis autem Spiritum Christi non habet, hic non est eius etc. Quicunque Spiritu Dei aguntur, hi sunt filii Dei VIII. Non enim accepistis

sed accepistis spiritum adoptionis filiorum, in quo clamamus: Abba--- Pater, sumus filii Dei et heredes et Christi cohęredes VIII. Finis enim Legis Christus, ad iustitiam onmi credenti. Si confitearis in ore tuo Dominum Iesum, et in corde tuo credideris, quod Deus illum suscitauit a mortuis, saluus eris. Corde enim creditur ad iustitiam, ore autem confessio fit ad salutem. Omnis enim quicunque inuocauerit nomen Domini, saluus erit. Fides ex auditu, auditus autem per uerbum Christi:

Noster municipatus in cęlo est 356 . Fides. Iudas fidelis primus Mare rubrum ingressus reliquis dubitantibus 33 . Vinum Lybani. Ebrietas 38 . Anima credens habet sponsum Dominum uirginalem 40 . Fides diffusa 44 . Qui inuocant nomen Domini 45 . Qui de Iudeis crediderunt, uocantur reliquię 45 .

269 . Fideles 278 . Miles Christi 280 . Gentes non omnes simul crediturę. Christiani 283 . Qui sequimini iustitiam et quęritis Dominum 290 . Beta cocta, beta semicocta 293 . Raritas credentium ex Iudeis 296 . Fidelis quid significet 201 . Fide appropinquamus

334 . Semen Iacob, semen Christi 336 . Et circumdabo altare tuum, id est fidem 338 . Et omnia opera eius in fide 344 . Accedite ad Dominum et illuminamini 345 . Exultent et lętentur qui uolunt iustitiam meam 341 . Filii hominum 348 . Melius est modicum iusto, id est fides 348 .

uirtutem. Et non egredieris, Deus, in uirtutibus nostris 365 . Ipse dabit uirtutem et fortitudinem plebi suę 370 . Quia firmamentum meum et refugium es tu 372 . Quęrite Dominum et confirmamini 399 . In Deo faciemus uirtutem 404 . Fortitudo et laus mea Dominus 412 . Furtum. Non id quod furto sublatum est, sed mens furantis attenditur

CII. Item CIII. Item CIIII 118. Gratiarum actio pro liberatione facta per Christum. Psalmus CVI. Pro reparato in melius regno. Psalmus CVII 118. Quid retribuam Domino. Psalmus CXV. Eructabunt labia mea hymnum etc. Psalmus CXVIII 121. Ecce nunc benedicite Dominum omnes serui Domini. Psalmus CXXXIII. Enarrans beneficia benedicit Domino. Psalmus CXXXIII. Pro liberatione a persecutoribus. Psalmus CXXXVII. Item pro beneficiis. Psalmo eodem* 123. Pro uictoria contra Goliath et Philisteos. Psalmus CXLIII 114.

Ebrietas in bonam partem 377. Gratus. Gratiarum actio 270. Gratia. Aquę gratia Spiritus Sancti 36. Spiritus gratię et misericordię 173. Septem gratię Spiritus Sancti 198. Spiritus Sancti dona 215. Quamuis propria uoluntate ad Dominum reuertamur, tamen nisi ille nos traxerit et cupiditatem suo roborauerit pręsidio, salui esse non poterimus 337. Omnia possum in eo qui me confortat, Christo 351. Ita libertas arbitrii reseruanda est, ut in omnibus excellat gratia Saluatoris 358. Non solum opera, sed

gentes saluentur, sed quod Israel pereat 92. Nox pręcessit, dies appropinquauit 93. Mulier inclinata, quam Dominus erexit 97. De thiopia mihi uictimę deferentur 143. Electa de gentibus Ecclesia 148. Et confugient gentes multę ad Dominum in die illa 155. Ociosi in uineam conducti 160. Gentium conuersio 165. Pullus: super ipsum gentes sperabunt 166. Facti filii Abraham 169. Inserti in radicem bonę oliuę. Cęcitas ex parte facta est domui Israel, donec intraret plenitudo gentium 171.

crediderunt 204. Cęcitas ex parte facta est etc. 204. Abietes et cedri Lybani principes gentium 219. Damascus 236. Conuersi 237. Ciuitas gentium timebit te 247. Lybanus refertur ad gentiles 257. Confugient gentes multę ad Dominum. Desertum 272. A Christo mansuefacti. Populus pauper et tenuis 275. Suscitantur ab aquilone, ut credant in eum qui uenit ab ortu 276. Insulę 277. Deus non solum Iudeorum Dominus, sed etiam gentium 283. Persecutio 289. Nos sumus et gens et

montes in cor maris. Mota est terra. Exaltabor in gentibus 356. Subiecit populos 357. Superstitio gentilis 358. Christus orat pro gentibus 364. Gentium uocatio. Allophili 365. Oculi eius super gentes respiciunt 367. Benedicite, gentes, Dominum Deum nostrum 367. Et gentes in terra dirigis 368. Non credentes inhabitare Dominum Deum 370. Omnes gentes magnificabunt eum 373. In mari uia tua 376. Precium Christi expensum in sepulturam peregrinorum 377. De Egypto liberati 377. Prore

357. Superstitio gentilis 358. Christus orat pro gentibus 364. Gentium uocatio. Allophili 365. Oculi eius super gentes respiciunt 367. Benedicite, gentes, Dominum Deum nostrum 367. Et gentes in terra dirigis 368. Non credentes inhabitare Dominum Deum 370. Omnes gentes magnificabunt eum 373. In mari uia tua 376. Precium Christi expensum in sepulturam peregrinorum 377. De Egypto liberati 377. Prore tabernaculo repulso elegit nouum 379. Linguam, quam non nouerat, audiuit 380.

coram te 385. Vocatio. Populus Ęthiopum 386. Afferte Domino, patrię gentium 394. Dominus regnauit, exultet terra, id est gentiles credentes 396. Timebunt gentes nomen tuum. Dominus soluit compeditos. Populus qui creabitur, laudabit Dominum 397. Annunciate inter gentes opera eius. Et pertransierunt de gente in gentem 399. Quos redemit de manu inimici. Errauerunt in solitudine, in inaquoso. Emoroissa 402. Et collocauit illic esurientes. Nationes. Meus est Galaad 403. In Idumeam extendam

redemit de manu inimici. Errauerunt in solitudine, in inaquoso. Emoroissa 402. Et collocauit illic esurientes. Nationes. Meus est Galaad 403. In Idumeam extendam calciamentum meum 404. Dominare in medio inimicorum tuorum 406. Mare uidit et fugit 409. Laudate Dominum omnes gentes 411. Inuenimus eum in campis siluę 422. Iacob et Israel 424. Et dedit terra eorum hęreditatem 425. Christiani. Pulli coruorum, id est filii gentilium 432. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Gula.

127. Primogeniti 149. Meretrix habens infantem uiuum 150. Raab 154. Ipsi sibi sunt lex 157. Asini 163. Gentiles 174. Iahel figuram tenet Ecclesię 178. Israel secundum spiritum 180. Gedeonis signum testatur etiam gentibus Dominum aduenisse 181. HIGINVS
Gula. Ebriositas. Erigones . Boetes . Canicula. Orpheus

cruciat 92. Iniuria propulsanda 54. Iurgantes inimici prosunt 87. Quod tibi fieri non uis, ne facias aliis 43. Qui non lęsit, non timet 87. Iniuria accepta quiesce, cum illaturus fueris 91. Imprudens transfugit ad peiorem dominum 48. Sua arte relicta alienas sequitur 86. Indoctus et imperitus iuris 48. Sat doctus est qui bonus est 78. Idem 84. Incontinens qui nequit sibi ipsi imperare 39. Difficilius est sibi imperare quam hostem expugnare. 55.

Ingrati erga Dei beneficia 214. Demetrius Antiochię per Ionatham a pernicie coniuratorum liberatus, postquam regno potitus est, liberatorem suum uexare coepit 222. Inimicus. Inimicos dilige 13. Querela de inimicis. Psalmus XL 111. Circumdatus inimicis dominum deprecatur. Psalmus LV. Orat ab inimicis liberari. Psalmus LVIII 113. Inimico blandienti ne credideris 131. Inimicus 142. Non credas inimico tuo in ęternum. In labiis suis indulcat inimicus et in corde suo insidiatur, ut subuertat te in foueam 143.

Infamatio bis 131. Ne attendas ad singula, quę de te dicuntur. Detractor occultus 134,137. Susurro. Detractor et bilinguis 142. / Detractor. Susurro 145. Beatus qui tectus est a lingua nequam. Qui derelinquunt Dominum, incident in illam. 147. Vidisti, Domine, iniquitatem illorum, labia insurgentium et meditationes aduersum me? 182. Impatientia. Murmurantes contra Dominum exterminati sunt ab exterminatore et a serpentibus perierunt 95. Arguis uerbis eum qui non est

et bilinguis 142. / Detractor. Susurro 145. Beatus qui tectus est a lingua nequam. Qui derelinquunt Dominum, incident in illam. 147. Vidisti, Domine, iniquitatem illorum, labia insurgentium et meditationes aduersum me? 182. Impatientia. Murmurantes contra Dominum exterminati sunt ab exterminatore et a serpentibus perierunt 95. Arguis uerbis eum qui non est ęqualis tibi etc. Nunquid grande est ut consoletur te Deus? Sed uerba tua praua hoc prohibent 103. Impatiens bis 128. Impatiens 130. Ve qui contradicit

et a leone occisus est 59. Ahiel contra uerbum Domini reędificauit Hierico, et simul cum filiis mortuus est 60. Quidam non obediuit prophetę dicenti: percute me, et a leone percussus est. Alter obediens uulnerauit eum 61. Assyrii, Samarię coloni, cum non timerent Dominum, a leonibus lacerabantur 67. Iosias legens maledictiones inobedientis populi, scidit uestimenta sua 68. Mittebat eis prophetas, ut reuerterentur; nolebant audire 79. Amasias noluit obedire prophetę; captus atque interfectus est 80. Multi ex Israel

in uiros sęuitia, in foeminas libidine 200. Iudicium Domini cum habitatoribus terrę. Propter hoc lugebit terra 202. Venerunt dies uisitationis, uenerunt dies retributionis. Inter fratres diuidet, adducet urentem uentum, id est ignem etc. 203. Clamate ad Dominum: A, a, a, diei, quia prope est dies Domini, et quasi uastitas a potente ueniet. Vlulate, quia prope est dies tenebrarum et caliginis. A facie eius contremuit terra, moti sunt cęli, sol et luna obtenebrati sunt, et stellę retraxerunt splendorem suum etc. Iterum congregabo

216. Iudei et quę de iis sunt prophetata. Filios enutriui et exaltaui, ipsi uero spreuerunt me. Terra uestra deserta desolabitur etc. Quomodo facta est meretrix ciuitas fidelis. Argentum tuum uersum est in scoriam etc. Qui dereliquerunt Dominum, consummentur 151. Propter quid captiuata domus Iacob. Persecuti sunt eos Chaldei. Dominus auferet ab Hierusalem ualidum et fortem, et effeminati, id est idolatrę Romani dominabuntur eis. Viri gladio cadent, et Hierusalem desolata in terra sedebit. Expectaui, ut faceret uuas

potestatem expellendi dęmonia et curandi infirmos X. Suum cophinum fragmentorum tulit XIIII. Seruo debitum Dominus dimisit; ille non dimisit conseruo; dat poenas XVIII. Inuitati ad nuptias seruos inuitantis occiderunt XXII. Tollite ab eo talentum et date ei qui decem habet talenta XXV. Iudas Dominum suum tradit XXVI. Inconstantia. Harundo uento agitata XI. Semen cadens super petrosa XIII. Lunaticus qui sępe cadit in ignem et crebro in aquam, difficulter sanatur XVII. Vnus ex uobis est qui me tradet. Respondent: Nunquid ego, Domine. Verebantur enim per imbecillitatem

ad uos in uestimentis ouium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces. A fructibus eorum cognoscetis eos VII. Vulpes foueas habent et uolucres cęli nidos VIII. Verbum contra Spiritum Sanctum. Herodes Ioannis necem dolet palam, intra se lętatur XIIII. / Pharisei Dominum palam laudant, occulte capere in sermone quęrunt. Saducei tentantes de resurrectione. Legis doctor de mandato XXII. Veh uobis hypocrite. Veh uobis qui mundatis quod foris est calicis etc. Intus autem pleni estis rapina et immundicia. Munda prius quod intus

eum. Non eiicit demones, nisi in Belzebub XII. Non ne hic est fabri filius XIII. Herodes decolauit Ioannem Baptistam XIIIL Exprobrant, quod discipuli non lauant manus XV. Tentantes interrogant XIX. Murmurant primi, quia nouissimis datur denarius sicut et ipsis XX. Indignantur contra pueros Dominum laudantes XXI. Sciebat Pilatus, quod per inuidiam tradidissent eum XXVII. Cum persequentur uos in ciuitate ista, fugite in aliam. Si patrem familias Belzebub uoeauerunt, quanto magis domesticos eius. Nolite timere eos qui occidunt corpus tantum X. Consultant,

ipsum I. Tradito Ioanne recessit Iesus in Galilea. Docet in persecutionibus non expectare, sed cum inciderimus, manere I. De Domino dicunt: In furorem uersus est, et Belzebub habet III. Ventus et mare persecutores sunt IIII. Iesum uocant fabrum et fabri filium VI. Quęrunt Dominum perdere, quoniam turba admiratur super doctrina eius. Tentantes interrogant: In qua potestate hęc facis II. Quęrunt eum capere in uerbo XII. Confutati sermonibus iam non audent interrogare, sed apertissime comprehensum tradunt potestati. Ex quo intelligimus uenena inuidię posse

nominis / Adam, in quo litterę secundum Gręcos habent numerum XLVIII. De prophetia Caiphę. Non quicunque prophetat propheta est, sic et Balaam. Sed ore solum usa est gratia, contaminatum autem cor non tetigit XI. Inualidus. Petrus, dum rogat Dominum, testatur, quanta naturę sit imbecillitas, cum Deus hominem dereliquerit XVIII. Hypocrita. Quęritis me, non quia uidistis signa, sed quia manducastis ex panibus et saturati estis, id est non propter spiritum, sed propter carnem VI. Inobediens. Et siquis

languidum 181. Miscet siceram 201, 212. Cuncta ob mercedem faciunt 236. Inobediens uerbis prophetę 256. Non audierunt uerba mea, quę per seruos meos locutus sum 373. ludei et gentiles 2. Ruit Hierusalem, quia lingua eorum contra Dominum 9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45.

405. Reuela oculos meos, et considerabo mirabilia de lege tua 415. Mirabilia testimonia tua, ideo scrutata est ea anima mea 418. Syon, specula, ecclesia, anima quę Deum contemplatur. In generatione et generatione, Iudeorum et gentilium. Alleluia, laudate Dominum. Littera, spiritus 432. Psalmus alphabetites. Psalmi graduum 436. Ingratus. Mutuabitur peccator et non soluet 349. Obliti sunt beneficiorum eius 377. Pro eo ut me diligerent, detrahebant mihi, ego orabam 404. Inimicus. Oratio pro

Liber est qui pecunia et uiribus pręstat 82. Liber est qui mortem contemnit. Liber mortem pręponit seruituti 86. Quid scis? Liber esse 91. Liber mori maluit quam seruus uiuere. Pro libertate mori conuenit 93. Libertas pręferenda regno 94. Lacena dominum captiua non ferens morte se expediuit 100. Liberalitas 5. Largitio amicos parit 50. Liberalitas regia 16. Munus dantis affectu metiendum 3. Munus te dignum da 13. Munus aliquod homini turpi concedendum, quod negandum

pastoribus inter se iurgantibus ad puteos, alterum ex puteis uocauit Calumniam, alterum Inimicicias 4. Si causa difficilis fuerit etc, referes ad sacerdotes et ad iudicem 28. Tacui contra contentiones peccatoris, sed rursum ne inutiliter tacerem, locutus sum ad Dominum. Psalmus XXXVIII 111. Discordia ciuium. Psalmus CII 118. Contra iustum ne contendas 126. Mulier stulta et clamosa etc. 127. Iurgium bis, rixa 130. Mulier litigiosa, contentiones, mulier ter 130. Ne contendas cum pessimis. Iurgium,

sibi sulcos lacob 203. Et ingressi faciebant opus in domo Domini exercituum, Dei sui 212. Lex de successionibus 24. Moysi, id est Legi Veteri dicitur: Videbis terram, in quam non ingredieris 30. Esdras legit legem Domini. Audientes benedixerunt Dominum et procidentes in terram adorauerunt 90. De publicatione Euangelii per apostolos. Psalmus XVIII 109. Item Psalmus XXI, XXII, XXVIII 110. Prędicatio apostolorum. Psalmus XLVII. Legis veteris euacuatio et nouę institutio. Psalmus XLVIII 112 .

omnia munda sunt uobis I. Honor pro elemosyna. Apostolus: Honora uiduas quę uere uiduę sunt VII. Quisquis enim potum dederit uobis calicem aquę frigidę etc. IX. Vidua quę misit duo minuta in gazophilacium XII. Mulier effudit unguentum super caput Domini XIIII. Mulieres sequentes Dominum et ministrantes ei de sua substantia XV. Labor. Renuntiant apostoli Domino quę egerant et docuerant, et ipse iubet eos requiescere pusillum et non continuo laborare. Laborantibus in remigando contra uentum affuit Dominus. Confortauit eos, et uentus cessauit V. Simon iste

IIIL AD PHILIPPENSES: Legalia cessare succedente Euangelio III. AD THIMOTEVM I: Scimus autem, quia bona est Lex. Siquis ea legitime utatur, scientes hoc, quia Lex iusto non est posita, sed iniustis I. AD HEBREOS: Lex per angelos accepit initium, Euangelium per Dominum II. Translato sacerdotio de tribu Leui ad tribum Iuda, de qua Christus. Necesse est ut Legis translatio fiat. Nihil ad perfectum adduxit Lex. Iesus melioris Testamenti sponsor VII. Collatio Veteris et Noui Testamenti X. Lex Vetus terroris, Lex Noui amoris XII. Lętitia. AD

de uentre et membris, qua plebis seditionem repressit 36. Libertas. Apud Lacedemonios liberos maxime liberos esee et seruos maxime seruos 15. Cato amissę libertati superesse noluit se ipsum interficiens 71. Brutus noluit se dici regem uel dominum, sed regis atque domini interfectorem 81. Liberalitas Porsennę, qui inita pace cum Romanis castra illis reliquit nihil secum ferens pręter arma 27. Alcibiades largitionibus amicos sibi comparauit 29. Cimon quotidie aliquem indigentem ex Atheniensibus

facilem a diis dari, uerum occultari illam quęrentibus mulsum, unguenta et his similia 57 . Cum uidisset luxuriosi / cuiuspiam domui inscriptum: uenalis, sciebam, inquit, quia uini crapula obsessa facile dominum euomeres 57 . Luxuriosos dicebat similes ficubus, quę per pręcipicia nascuntur, quarum fructus homo non gustat, corui autem et uultures comedunt 59 . Vnguentis delibuto: Vide, inquit, ne

uestimento 55. Elemosinapauperum 117. Varia dona conferentium in ecclesia pręmium 122. Peccata elemosinis redime 128. Nesciat sinistra quid faciat dextra 147. Mulier ungens caput Domini et pedes 177. Elemosina fructus est 250. Honora Dominum de tua substantia 260. Ne dicas: Amice, uade et reuertere, cras dabo tibi- cum statim possis dare 260. Alii diuidunt propria, et ditiores fiunt 267. Redemptio animę uiri diuitię suę 269. Donum hominis dilatat anima eius 273. Foeneratur Domino qui

Putei Scripturę 17. Concubinę sunt gentilium litterę uel disciplinę 19. Panes frangendi, ut mandi possint 20. Litterę peccati et litterę Dei 22. Manna minutum 29. Replebimini panibus 40. Cui obscura est Scriptura, nondum conuersus est ad Dominum 48. Orandum, ut intelligamus 49. Bene dicta gentilium assumenda 71. Incensum minutum 78. Aurum, argentum 102. Puteus diuini uerbi 110. Puteus Scriptura 110. Tubarum memoria 134. Apiarium diuina Scriptura 145. Grammatica.

occidissent inimicos suos, ad spolia eorum non extenderunt manum 99. Si putaui aurum robur meum 106. Dominus mihi adiutor, et ego despiciam inimicos. Psalmus CXVII 119 . Munerumm contemptor 128. Magnanimus 130. Cor interpidum 146. Qui timet Dominum, nihil trepidabit 148. Samuel, propheta,Domini, pecunias et usue ad calciamenta ab omni carne non accepit, et non accusauit illum homo 150. Qui proiicit auaritiam ex calumnnia et excutit manus suas ab omni munere 158. Daniel gratis interpretatur scripturam

cytharę et lyrę Salomonis 58. Heliseus scrobibus cauatis educturus aquas psalten adesse iussit 62. Leuitę et cantores concrepant cymbalis, psalteriis et cytharis. CXX canebant tubis etc. 75. Iosaphat statuit cantores, qui pręcedentes exercitum laudarent Dominum; quibus canentibus aduersarii inter se cęsi sunt 72. Leuitę musicis diuersi generis personabant. Sacerdotes concrepabant tubis 81. Sacerdotes cum tubis, Leuitę cum cymbalis cecinerunt canticum Dauid 83. Lętitia in choris, in tubis uasisque et

patrem defunctum fleuit, aromatibus conditum sepeliuit 9. Cadauer hominis inuenti deferetur ad urbem proximiorem. Cadauer in patibulo suspensum, eadem die sepelietur 28. Dauid egrotante puero ieiunauit iacuitque super terra, mortuo uero surrexit, adorauit Dominum et comedit 51. Helias sedens sub iunipero petiit a Domino, ut moreretur 60. Iosias moritur, ne uideat mala Hierusalem 68. Asę regis cadauer posuerunt super lecto aromatibus pleno 77. Lamentatur Iob, quod non statim natus mortuus sit, quoniam morte duriora

Qui autem fecerit et docuerit sic homines, hic magnus uocabitur in regno cęlorum V. Cum autem descendisset Iesus de monte: doctor ascendit in montem, cum perfectioribus excellentia pręcepta ostendit, descendit uero, cum infirmioribus leuiora demonstrat VIII. Messis multa, operarii pauci. Rogate Dominum messis: quia per orationem confertur gratia prędicationis VIIII. Gratis accepistis, gratis date. Dignus est operarius mercede sua. Qui non audierint sermones uestros, exeuntes excutite puluerem de pedibus etc. Estote prudentes sicut serpentes et simplices sicut columbę. Non

XIIII. Vnde nobis in deserto panes, ut saturemus turbam? Quos tamen habemus, iubet Dominus dare ipse facturus incrementa frugum, ut sufficiat multitudini XV. Operarii in uinea Domini XX. Ite in castellum, quod contra uos est, asinam soluite etc. Discipuli superponunt uestimenta sua et Dominum sedere desuper fecerunt XXI. Ramos arborum sternunt in uia qua ibat Dominus XXI. Colonus uineę Domini qui reddit fructum temporibus suis XXI. Serui missi uocare inuitatos ad nuptias. Quę dicunt, facite; secundum opera eorum nolite facere etc. XXII. Ve uobis etc.

Sic et tu post doctrinam operare, ut non sit in te uacuus sermo L.-Per sata ambulant, spicas uellunt, manibus conterunt et manducant II. Spiritibus immundis comminabatur, ne manifestarent eum. Peccatori enim dixit Deus: Quare tu enarras iustitias meas? Prohibetur itaque doctor Dominum prędicare peccator, nequis sequatur errantem. Et ascendens in montem uocauit ad se quos uoluit ipse, scilicet XII apostolos III. Lucerna super candelabrum, intellectus illuminatus IIII. Lucernam operit sub modio qui occultat uerbum Dei IIII. Exeuntes prędicabant, ut

Magna et generosa res est humanus animus 51. Magnanimos natura produxit 52. Quid est fortitudo 56. De Fabricio exemplum 60. Maledicus. Qui sibi maledixerant. Antigonus uictos in seruitatem redegit idque se negauit facturum fuisse, nisi expediret his dominum habere, qui tam malam haberent linguam 55. Detractores reprehendit 63. Caius Cęsar fuit ferendarum contumeliarum impatiens, faciendarum cupidissimus 28. Mollis. Contra mollitiem effoeminati 22. Myrides adeo

neminem reciperet 55 . Diogenes oratores arguebat, quod studerent iusta dicere, non autem facere. Captus ac uenditus, cum rogaretur, quid sciret agere, respondit scire se uiris imperare atque ad pręconem: Prędica, inquit, quisnam sibi dominum emere uult 56 . Quomodo Xeniadę, emptoris sui, filios instituit 56 . Laudabatur puer ad illum adductus, quod ingenio excelleret essetque optimis moribus. Quid ergo, inquit, me indiget?

remedium 293. Verus 356. Musica. Bucina cornea est, tuba ęrea 21. Cantica impiorum 72. Sermo epodicus 127. Tubal repertor cytharę 200. Mors. Parentalia. nekroqutaos sic! 27,354. Anima decedens a corpore Dominum suum cogitet 91. Deus mortem non fecit 105. Vicina morte pauidus 117. Inter mortem et umbram mortis 210. Regnauit mors ab Adam usque ad Moysen 247. Vita breuis 250. Incertum mortis fatum 270. Mos in luctu 355. Siquando morimur,

latrones mori maluerunt quam se hosti dedere 9. Symon uxorem, filios, parentes se ipsum interemit, ne inimicis subiaceret 30. Eleazarus. Veciras. Philippus 38. Iotapateni urbe amissa se ipsos interficiunt 39. Supplicia et mortem pati maluerunt quam dicere Cęsarem dominum 78. Militia. Antipater ostensis uulneribus quam fidelis fuerit Cęsari, testatus est 6. Longinus 59. Testeus. Magassarius. Adiabenus 62. Sabinus Syrus. Iulianus 65. Pedanius. Ionatas. Loguston 67. Malus. Alexander ob

regem 221. Menelaus ambiens sacerdotium e turri pręcipitatur iacuitque insepultus 228. Ornatus. Ruth ornatur, ut nubat Booz 40. Absalon fugiens hęsit implicatis arbori capillis. Ornamento quidem formę erat coma, sed uitę finem accelerauit pendentemque dominum lanceis obiecit inimicorum 53. ludith exuit se uestimentis uiduitatis, lauit corpus et unxit. Compsitque se omnibus ornamentis, Dominus quoque decorem illius auxit, quandoquidem ea res non libidini, ser uirtuti parabatur 95. Mulierum uestrarum superbia deiicietur

etiam quod promiserat non dabit, sed e contra malum super aliud 172. Negligentes legem subduntur inimicis 174. Permansit gustus eius in eo, et odor eius non est immutatus propterea. Ecce dies ueniunt, et confundetur Moab 180. Non dabunt cogitationes suas, ut reuertantur ad Dominum Deum suum. Quia spiritus fornicationum in medio eorum, super eos effundam quasi aquam iram meam 202. Computruerunt iumenta in stercore suo, demolita sunt horrea etc. 204. Qui nec flagellati uolunt conuerti ad Dominum. Domus Israel cecidit et non adiiciet ut

Non dabunt cogitationes suas, ut reuertantur ad Dominum Deum suum. Quia spiritus fornicationum in medio eorum, super eos effundam quasi aquam iram meam 202. Computruerunt iumenta in stercore suo, demolita sunt horrea etc. 204. Qui nec flagellati uolunt conuerti ad Dominum. Domus Israel cecidit et non adiiciet ut resurgat 205. In tempore illo scrutabor Hierusalem in lucernis, et uisitabo super uiros defixos in fecibus suis, qui dicunt in cordibus suis: Non faciet bene Dominus et non faciet male 211.

et grandine omnia opera manuum uestrarum. Et non fuit in uobis qui reuerteretur ad me, dicit Dominus 212. MATTHEVS Obedientia. Discipuli iussi dare panes turbę, nihil sibi reliqui fecerunt magis Dominum quam famem timentes XIIII. Iussus operari in uinea dixit se ire nolle, mox tamen iuuit XXI. Iesus ad Patrem: Verum tamen non sicut ego uolo, sed sicut tu XXVI, Quicunque fecerit uoluntatem Patris mei qui in cęlis est, ipse meus frater, soror et mater est

est. Obest enim inertia cunctis corporis membris, nulli autem ut animę III. Manus arida a operibus bonis torpens, ut sanitatem recipiat, extendi iubetur, ut proximum iuuet, uiduę pręsidium ferat, eripiat iniurię oppressum, subueniat egeno, oret ad Dominum VI. Arbor fici non faciens fructum succiditur XIII. Domine, ecce mna tua quam habui, reposita in sudario etc. XIX. Opus imperfectum. Volens ędificare turrim prius computat sumptus etc, ne, postquam posuerit fundamentum et non

Et erat subditus illis obediendo in omnibus II. Mater mea et fratres mei hi sunt qui uerbum Dei audiunt et faciunt VIII. Qui uos audit, me audit X. Obedientia triplex: timoris, lucri, amoris, id est seruorum, mercenariorum, filiorum XV. Hospitalitas. Martha excępit Dominum in domum suam. Zacheus festinans descendit et excepit Iesum gaudens, et salus domui eius facta est XIX. Ignotus suscipit Dominum cum discipulis, et manducauerunt pasca XXII. Coegerunt illum dicentes: Mane nobiscum etc. Hospitalitatis officio meruerunt

VIII. Qui uos audit, me audit X. Obedientia triplex: timoris, lucri, amoris, id est seruorum, mercenariorum, filiorum XV. Hospitalitas. Martha excępit Dominum in domum suam. Zacheus festinans descendit et excepit Iesum gaudens, et salus domui eius facta est XIX. Ignotus suscipit Dominum cum discipulis, et manducauerunt pasca XXII. Coegerunt illum dicentes: Mane nobiscum etc. Hospitalitatis officio meruerunt cognoscere Iesum, quorum prius oculi tenebantur, ne agnoscerent eum XXIIII. Obstinatus. Semen cecidit supra petram- qui

155 . Ad orandum te para quasi cum Deo locuturus 161 . De horis orandi 168 . De eodem 180 . Corpus pariter et animus tendatur ad Dominum 214 . In psallendo non dulcedo uocis, sed mentis affectus quęritur. Erat Iesus pernoctans in oratione 216 . Orationibus nox opportuna 217 . Quare interdum non

Euangelio baptizata lachrimis 191 . Conuersi Zacheus, Martha, Magdalena meretrix. Symon leprosus. Abraham 202 . Conuersio Matthęi de theloneo 204 . Ne tardaueris conuerti ad Dominum 207 . Conuersio Pauli et latronis in cruce 211 . Item de latrone et Samaritana 213 . Tepidos minus placere Deo 235 . De eodem

Ioseph non consentiens libidinosę dominę relicto palio fugit 7 . Moyses in terra Madian filias Raguel sacerdotis a uiolentia pastorum tutatus est 9 . Filii Israel in Synai uolentes audire loquentem Dominum abstinent se ab uxoribus 12 . Filia sacerdotis nupta non comedet de sanctificatis, uidua autem in domum patris reuersa uescetur 18 . Moyses Madianitas uictos iussit occidi pręter puellas et feminas

8 . Deus faciens misericordiam in milia: his qui diligunt me et custodiunt pręcepta mea 12 . Oleum purissimum ut ardeat lucerna semper in tabernaculo extra uelum 13 . Moyses ad Dominum: Aut dimitte eis aut dele me de libro 14 . Miserebor cui uoluero et clemens ero in quem mihi placuerit 14 . Oblatio olei quod ponet Aaron a uaspere usque mane coram Domino super candelabrum

candelabrum 18 . Si fratrem emeris, non sit tibi quasi seruus: post iubileum liber sit 19 . Raab seruata ob pietatis meritum 31 . Samuel luget Saulem, eo quod penituisset Dominum ipsum constituisse regem; corripitur a Domi no 44 . Dauid pius erga Saul persecutorem suum bis dimisit illesum, cum occidere potuisset; cęsum a Philisteis luxit et hominem qui ipsi uulnerato precibus exoratus mortem maturasset,

Omnis anima quę afflicta non fuerit die hac, peribit de populis suis, et quę operis quippiam fecerit 18 . Orabunt pro impietatibus suis, et recordabor foederis mei 19 . Si penitudine ductus reuerteris ad Dominum 29 . Amissis aliquot de exercitu dux Iosue scidit uestimenta, cecidit coram archa, miserunt puluerem super capita sua. Traditi in seruitutem cum penituissent, liberauit eos Othoniel. Iterum liberauit eos Aioth. Oppressi a rege Chanaan

aliquot de exercitu dux Iosue scidit uestimenta, cecidit coram archa, miserunt puluerem super capita sua. Traditi in seruitutem cum penituissent, liberauit eos Othoniel. Iterum liberauit eos Aioth. Oppressi a rege Chanaan post XX annos clamauerunt ad Dominum, et Delbora cum Barach liberauit eos. Oppressi a Madianitis VII annis, penituerunt, et liberauit eos Gedeon 35 . Oppressi a Philistiim annis XVIII, clamauerunt ad Dominum, et non exaudiuit eos. Iterum confitentes peccata proiecerunt

a rege Chanaan post XX annos clamauerunt ad Dominum, et Delbora cum Barach liberauit eos. Oppressi a Madianitis VII annis, penituerunt, et liberauit eos Gedeon 35 . Oppressi a Philistiim annis XVIII, clamauerunt ad Dominum, et non exaudiuit eos. Iterum confitentes peccata proiecerunt idola de finibus placaueruntque Dominum, et a Iepte liberati sunt 37 . Fecerunt malum et seruierunt Philistiim XL annis. Liberauit eos Dominus per Sanson

liberauit eos. Oppressi a Madianitis VII annis, penituerunt, et liberauit eos Gedeon 35 . Oppressi a Philistiim annis XVIII, clamauerunt ad Dominum, et non exaudiuit eos. Iterum confitentes peccata proiecerunt idola de finibus placaueruntque Dominum, et a Iepte liberati sunt 37 . Fecerunt malum et seruierunt Philistiim XL annis. Liberauit eos Dominus per Sanson 37 . Filii Israel obsidentes Gabaa offenderant Dominum, et ceciderunt die una

idola de finibus placaueruntque Dominum, et a Iepte liberati sunt 37 . Fecerunt malum et seruierunt Philistiim XL annis. Liberauit eos Dominus per Sanson 37 . Filii Israel obsidentes Gabaa offenderant Dominum, et ceciderunt die una XXII milia, altera die XVIII milia. Fletu, ieiunio, sacrificiis placauerunt Deum, et uictoria potiti sunt 39 . Ab idolis conuersi ad Dominum fleuerunt et ieiunauernt orauitque pro eis Samuel, et percusserunt

Filii Israel obsidentes Gabaa offenderant Dominum, et ceciderunt die una XXII milia, altera die XVIII milia. Fletu, ieiunio, sacrificiis placauerunt Deum, et uictoria potiti sunt 39 . Ab idolis conuersi ad Dominum fleuerunt et ieiunauernt orauitque pro eis Samuel, et percusserunt Philistiim 42 . Dauid: Peccaui, inquit, Domino. Et propheta ad eum: Domi nus quoque transtulit peccatum tuum etc. 51 .

Populus penitet, quod iunxerint connubia cum alienigenis, et uxores et natos ex eis dimiserunt 85, 90 . Conuenerunt in ieiunio et in saccis, et humus super eos 87 . Clamauerunt ad Dominum, humiliauerunt se ieiuniis et orationibus, sacerdotes induerunt se ciliciis, infantes prostraueuerunt contra faciem templi, altare operuerunt cilicio. Cum reuersi essent ad Dominum rursum possederunt terram Iuda. Prostrauerunt se super terram mittentes cinerem super capita

in ieiunio et in saccis, et humus super eos 87 . Clamauerunt ad Dominum, humiliauerunt se ieiuniis et orationibus, sacerdotes induerunt se ciliciis, infantes prostraueuerunt contra faciem templi, altare operuerunt cilicio. Cum reuersi essent ad Dominum rursum possederunt terram Iuda. Prostrauerunt se super terram mittentes cinerem super capita sua et orantes 94 . Iudith in secreto cubiculo cum suis puellis clausa morabatur, habens super lumbos cilicium, ieiunabat quotidie pręter

puellis clausa morabatur, habens super lumbos cilicium, ieiunabat quotidie pręter sabbata, neomenias et festa domus Israel 95 . Mardocheus scidit uestimenta, indutus est sacco, sparsit cinerem capiti, cum clamore et ululatu incessit et placauit Dominum Iudeis in presentissimo periculo constitutis 98 . Si iniquitatem abstuleris a te, prosperaberis, et defossus securus dormies. Oculi autem impiorum deficient 103 . Saccum consui super cutem meam et

Si peccauerimus, tui sumus. Et si non peccauerimus, scimus, quonia m apud te sumus computati 140 . Si penitentiam non egerimus, incidemus in manus Domini, et non in manus hominum 141 . Non tardes conuerti ad Dominum 142 . Penitentibus autem dedit uiam iustitię et confirmauit deficientes sustinere, et destinauit illis sortem ueritatis 144 . Quam bonum est correptum manifestare sententiam

Vsque in tempus sustinebit patiens, et postea redditio iocunditatis 141 . Iniurię ne memineris. In omni dato non des tristitiam uerbi mali 144 . Quod ii qui hic angustiantur propter Dominum, resurgent in gloria 156 . Martyrum tormenta permissione diuina. Tauri tui et pulli asinorum, id est martyres 157 . Patienter fert Ezechias

et suscepit disciplinam 211 . Iudicium uerum iudicate etc. et noluerunt attendere, et facta est indignatio magna a Domino exercituum 213 . Filius honorat patrem et seruus dominum suum. Si ergo pater ego sum, ubi est honor meus? Et si Dominus ego sum, ubi est timor meus 216 .
Partus. In dolore paries 1 . Rachel partiendo

a Deo. Error et tenebrę peccatoribus concreta sunt. In synagoga peccantium exardebit ignis, et in gente incredula exardescet ira 144 . Proditio ciuitatis. Conspiratio in principem 146 . Qui derelinquunt Dominum, incident in linguam nequam 147 . Contra perfidos, iustorum persecutores, imprecatio 148 . Hieroboam peccare fecit Israel. Captiuati sunt, postea liberati sub Cyro 150 .

Contra perfidos, iustorum persecutores, imprecatio 148 . Hieroboam peccare fecit Israel. Captiuati sunt, postea liberati sub Cyro 150 . Quomodo facta est meretrix ciuitas fidelis. Qui dereliquerunt Dominum, consumentur 151. Vos depasti estis uineam meam. Blasfemia in Deum 152 . Incredulis proponit poenam 153 . Desolabit Dominus linguam maris Ęgypti, percutiet flumen in VII riuis etc.

Tu reliquisti me, dicit Dominus. Retrorsum abisti, et extendam manum meam super te et interficiam te 171 . Domine, omnes qui te derelinquunt, confundentur. Recedentes a te in terra scribentur, quoniam dereliquerunt uenam aquarum uiuentium, Dominum. Predicit afflictionem futuram ad uallem filii Ennon propter idolatriam. Domus in quarum domatibus sacrificauerunt omni militię cęli, et libauerunt diis alienis 172 . Ve qui ędificat domum suam in iniustitia

et Ioanan non credentes uerbis prophetę perierunt. Quod incredulis operatio, quamuis bona, non est ad salutem. Ascende in Galaad etc. 179 . Maledictus qui facit opus Dei fraudulenter. Cessabit Moab esse populus, quonia m contra Dominum gloriatus est. Gladius ad Chaldeos etc. quia terra sculptilium est et in portentis gloriatur 180 . Lubricauerunt uestigia nostra in itinere platearum nostrarum etc. 182 .

Imprecante Moyse flagella ueniebant super pharaonem, orante recedebant 11 . Moyses orans cum leuabat manus, uincebat Israel, cum remittebat, superabat Amalech 12 . Orando placauit Dominum iratum propter uituli adorationem 14 . Rogabit pro eo sacerdos, et dimittetur ei 15 . Laudauerunt Dominum ruentes in facies suas 16 . Oratio Moysi: Surge, Domine, et

Israel, cum remittebat, superabat Amalech 12 . Orando placauit Dominum iratum propter uituli adorationem 14 . Rogabit pro eo sacerdos, et dimittetur ei 15 . Laudauerunt Dominum ruentes in facies suas 16 . Oratio Moysi: Surge, Domine, et dissipentur inimici tui. Oratione Moysi Maria mundatur a lepra. Dominus placatur, cum minaretur pestilentiam populo 21 . Rogabit sacerdos pro

offerens thymiama et stans inter mortuos et uiuentes deprecatus est, et cessauit plaga 22 . Moyses orauit et serpente ęneo suspenso sanauit a serpentibus percussos 23 . Quadraginta diebus ieiunus oraui pro te Dominum, et exaudiuit me. Iratum aduersus Aaron placaui 27 . Anna dolens sterilitatem uentris orauit ardenter, ita ut temulenta putaretur, et genuit Samuelem 41 . Filii Israel petierunt supra se regem

Salomon stetit coram altare Domini, extendit manus suas in cęlum flexis genibus etc. Maiestas Domini impleuit domum, filii Israel corruentes proni in terram adorarunt 75 . Circumdatus Iuda exercitu clamauit ad Dominum, et territus Hieroboam fugit percussitque Iudas Israelem. Asa, rex Iuda, inuocans Dominum fudit fugauitque Ęthiopes 77 . Iosaphat circumdatus multitudine inimicorum clamauit ad Dominum, et liberatus est. Idem indicto ieiunio orauit, et

genibus etc. Maiestas Domini impleuit domum, filii Israel corruentes proni in terram adorarunt 75 . Circumdatus Iuda exercitu clamauit ad Dominum, et territus Hieroboam fugit percussitque Iudas Israelem. Asa, rex Iuda, inuocans Dominum fudit fugauitque Ęthiopes 77 . Iosaphat circumdatus multitudine inimicorum clamauit ad Dominum, et liberatus est. Idem indicto ieiunio orauit, et Dominus pugnauit pro eis contra inimicos eorum 78 .

Circumdatus Iuda exercitu clamauit ad Dominum, et territus Hieroboam fugit percussitque Iudas Israelem. Asa, rex Iuda, inuocans Dominum fudit fugauitque Ęthiopes 77 . Iosaphat circumdatus multitudine inimicorum clamauit ad Dominum, et liberatus est. Idem indicto ieiunio orauit, et Dominus pugnauit pro eis contra inimicos eorum 78 . Ezechias orauit pro eis qui non sanctificati comederant phase, et placatus est Dominus. Surrexerunt sacerdotes et Leuitę benedicentes

Fecerunt orationes recensendo beneficia Domini et e contra transgressiones suas, misericordiam illius et tribulationem suam propter peccata 87 . Pro itinere deprecati sunt Dominum 89 . Oratio Thobię aduersa patientis et orantis in pace recipi spiritum suum 90 . Sara ascendens superius cubiculum triduo orauit neque manducans neque bibens 91 .

Ozias et presbiteri Iudith uiduę dixerunt, ut oraret pro eis. Illa respondit: Orate et uos etc. 95 . Iudith ingressa oratorium induit se cilicio, posuit cinerem super caput suum et prosternens se clamauit ad Dominum: Nec superbi ab initio placuerunt tibi, sed humilium et mansuetorum semper tibi placuit deprecatio 95 . Iudith exibat noctibus et orabat escam sumens in uesperum 96 . Hester regem aditura, ut supplicaret

humilium et mansuetorum semper tibi placuit deprecatio 95 . Iudith exibat noctibus et orabat escam sumens in uesperum 96 . Hester regem aditura, ut supplicaret pro Iudeis, mandauit, ut congregati orent Dominum et eo triduo ieiunent 98 . Oratio Mardochei et Hester pro Iudeis 100 . Si diluculo consurrexeris ad Deum et Omnipotentem fueris de precatus etc. 102 . Clamo

121 . Vanum est uobis ante lucem surgere nisi gratia comitante. Psalmus CXXVI. De profundis clamaui ad te, Domine. Psalmus CXXIX 122 . In noctibus extollite manus uestras et benedicite Dominum. Psalmu s CXXXII 123 . Petit, si aberrauerit, rursum dirigi in uiam iustitię. Psalmus CXXXVIII 124 . Voce mea ad Dominum clamaui. Psalmus CXLI. Domine, exaudi orationem meam,

In noctibus extollite manus uestras et benedicite Dominum. Psalmu s CXXXII 123 . Petit, si aberrauerit, rursum dirigi in uiam iustitię. Psalmus CXXXVIII 124 . Voce mea ad Dominum clamaui. Psalmus CXLI. Domine, exaudi orationem meam, auribus percipe. Psalmu s CXLII. Implorat prosperitatem populo in prole, in frumento, ouibus, bobus et securitate. Psalmus CXLIII 124 . Prope est Dominus

136 . Amplexatur eam Dominus, et tamen illa se adhuc ab eo defendi postulat. Orat, ut transferatur ad cęlos 137 . Inuocaui, et uenit in me spiritus sapientię 138 . Adii Dominum, et deprecatus sum illum, et dixi ex totis pręcordiis meis 138 . Chore et multi de Israel perierunt, sed ad preces Aaron sacerdotis cessauit ira 140 . Sta in sorte propositionis et orationis altissimi Dei

anima paruulorum tuorum; quos educaui et enutriui, inimicus meus consumpsit eos. Sed et cum clamauero et rogauero, excludet orationem meam. Inuocaui nomen tuum de lacu nouissimo; uocem meam audisti. Appropinquasti in die, quando inuocaui te. Leuemus corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlos. Opposuisti nubem tibi, ne transeat oratio 182 . Iubentur orare pro uita Nabuchodonosor et filii eius simul, ut inueniant gratiam in conspectu eorum. Item oratio pro peccatis. Indui me sacco obsecrationis et clamabo ad

somnii regis 196 . Daniel orabat apertis fenestris contra Hierusalem ter in die flectens genua coram Deo suo. Proiectus leonibus manet illesus, et interdicto cibo a Domino pascitur 198 . Daniel: Coepi Dominum rogare et deprecari inieiuniis, sacco et cinere confitens peccata, petens misericordiam et recolens beneficia Dei 199 . Die primo quo posuisti cor tuum ad intelligendum, ut te affligeres in conspectu Dei tui,

Die primo quo posuisti cor tuum ad intelligendum, ut te affligeres in conspectu Dei tui, exaudita sunt uerba tua, et ego ueni propter sermones tuos 199 . Susanna iam facta mortis rea exclamauit ad Dominum et liberatur; maligni testes puniuntur 200 . Clamate ad Dominum. Ad te, Domine, clamabo. Omnes simul orate. Omnis qui inuocauerit nomen Domini, saluus erit 204 . Propheta uidit Domi num paratum

conspectu Dei tui, exaudita sunt uerba tua, et ego ueni propter sermones tuos 199 . Susanna iam facta mortis rea exclamauit ad Dominum et liberatur; maligni testes puniuntur 200 . Clamate ad Dominum. Ad te, Domine, clamabo. Omnes simul orate. Omnis qui inuocauerit nomen Domini, saluus erit 204 . Propheta uidit Domi num paratum emittere locustas. Orauit, et Dominus misertus est. Vidit uocantem iudicium ad ignem. Orauit, et Dominus

nomen Domini, saluus erit 204 . Propheta uidit Domi num paratum emittere locustas. Orauit, et Dominus misertus est. Vidit uocantem iudicium ad ignem. Orauit, et Dominus misertus est 206 . Ionas clamauit ad Dominum de uentre cethi, et piscis euomuit eum in aridam 207 . Curuabo genu Deo excelso 209 . Vsque quo, Domine, clamabo, et non exaudies? Vociferabor ad te uim patiens, et non saluabis

insonuerunt, ille fugit. Oratio Neemię, cum de captiuitate reuersi sacrificarent 224 . Heliodorus gazophilatium dirrepturus cęcidit exanimis; oratione Onię sacerdotis surrexit sanus 225 . Rogauerunt Dominum prostrati, ne amplius mala paterentur 227 . Cum Iudas inuocasset Dominum, hostes territi fugerunt. Orauernt pro peccatis occisorum, et XII milia dracmas argenti misit pro eis Iudas in Hierusalem etc.

Heliodorus gazophilatium dirrepturus cęcidit exanimis; oratione Onię sacerdotis surrexit sanus 225 . Rogauerunt Dominum prostrati, ne amplius mala paterentur 227 . Cum Iudas inuocasset Dominum, hostes territi fugerunt. Orauernt pro peccatis occisorum, et XII milia dracmas argenti misit pro eis Iudas in Hierusalem etc. 228 . Iudas iussit orationes per triduum fieri cum fletu et ieiunio.

Hierusalem etc. 228 . Iudas iussit orationes per triduum fieri cum fletu et ieiunio. Iudas futurus uictor uidit in quiete Oniam sacerdotem pro populo deprecantem. Machabeus in procinctu pugnę extendens manum in cęlum inuocauit Dominum, et superauit nimicos 229 .
Potentia. Salomon habuit omnia regna sibi tributaria, a flumine terrę Philistiim usque ad terminum Ęgypti. Habuit XL milia pręsepia equorum currilium et

super anima faciat phase mense secundo etc. 20 . Peccauerunt Moyses et Aaron ad Aquas contradictionis. Propterea non introduxerunt populum in Terram promissionis 23 . Quotiens populus Israel Dominum prouocauerit ad iram 27 . Obserua diligenter, ne incurras plagam leprę 29 . Maledicitur qui fecerit abominationem et peccatum 29 . Maledicitur qui Hierico reędificare

Annis XL per deserta peregrinantibus nec uestimentum uetustate defecit, nec pes subtritus est, et cibus fuit manna 26 . Triduo ieiunauerunt pro itinere et deprecati sunt Dominum 89 . Mandauit angelis, ut custodiant te in omnibus uiis tuis. Psalmus XC 117 . Columnam ignis ducem habuerunt ignotę uię et nubem ab ęstu solis umbraculum 140 .

et erit sepulchrum eius gloriosum 154 . Cum eleuatum fuerit signum in montibus et clangorem tubę audietis, id est prędicationem crucis. Figam illum paxillum in loco fideli 155 . Falsum testimonium contra Dominum 156 . Seruire me fecisti in peccatis tuis. Nescierunt qui leuant lignum sculpturę; mihi curuabitur omne genu et iurabit omnis lingua 161 . De adoratione crucis 162 .

locustę et mel siluestre. Facite fructum dignum penitentię, ut fugiatis a uentura ira III. Iesus: Penitentiam agite. Appropinquabit etc.IIII. Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur V. Intrate per angustam portam VII. Leprosus adorabat Dominum dicens: Domine, si uis, potes me mundare. Et mundatus est. Multi ab oriente et occidente uenient, id est conuertentur alii in iuuenta, alii in senecta VIII. Dominus socrum Petri tactu fimbrię febri liberauit. Pccator concupiscentię igne ęstuans

et Domino incipit ministrare VIII. Paraliticus iacet in lecto, id est peccator marcet ocio. Sanatus lectum tollit. Penitens incipit operari leuans desiderium suum de terra ad cęlum. Et uadit in domum suam, qui prius erat in domo uitiorum. Mattheus relinquit theloneum et sequitur Dominum. Iairus rogat pro filia, et mortua suscitatur.Emoroissa XII annos infirma tactu fimbrię curatur. Principis filia eiecta turba suscitatur, quia non resurgit peccator nisi auersus a turba et seclusus a uulgi consortio IX. A diebus Ioannis Baptistę, quia penitentiam

a turba et seclusus a uulgi consortio IX. A diebus Ioannis Baptistę, quia penitentiam prędicauit, regnum cęlorum uim patitur et uiolenti rapiunt illud XI. Niniuitę surgent in iudicio cum generatione ista et condemnabunt eam, quia penitentiam egerunt XII. Chananea clamans post Dominum misericordiam inuenit XV. Abneget se metipsum et tollat crucem suam. Qui perdiderit animam suam propter me, inueniet eam XVI. Piscis hamo Petri captus, est penitens qui de mari sęcularium turbinum ascendit ad religionis quietem, ferens in

surgentes uenerunt in sanctam ciuitatem XXVII. In Galilea uidendus Dominus, id est in transmigratione de uitiis ad uirtutem XXVIII. Patientia iniurię. Deus tentatoris improbitatem tollerauit, ut autem se adorandum dixit: Vade, inquit, Sathana. Scriptum est enim: Dominum Deum adorabis etc. Et nos igitur nostras iniurias feramus, Dei non dissimulemus IIII. Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam ipsorum est regnum cęlorum. Beati estis, cum maledixerint uobis homines etc. mentientes propter me.

usque in finem, hic saluus erit X. Channanea semel et iterum repulsa petere non destitit. Ideo quod petebat tandem meruit obtinere XV. Misereor turbę, quia iam triduo perseuerant mecum XV. Qui perseuerauerit usque in finem, ut supra XXIIII. Mulieres primę uiderunt Dominum post resurrectionem, quia perseuerauerunt ad monumentum XXVIII. Passio Domini et humanitas. Nascitur in Bethlem II. Herodes quęrit animam pueri II. A Ioanne baptizatur III. A diabolo tentatur. Cum ieiunasset, postea esuriit IIII. Mane reuertens

stare,. ubi non debet, id est hereses regnare in Ecclesia XIII. Vnus ex uobis tradet me, qui manducat mecum. Veh homini illi per quem Flius hominis tradetur. Iudas osculo tradens Dominum est hereticus profitens se Christianum. Falsi testes contra Iesum. Conspuunt Dominum qui blasfemant. Velant faciem qui diuinitatem eius negant. Colaphis percutiunt qui iniustitiam operantur XIIII. Caput harundine percutiunt, qui contra diuinitatem eius scribunt uel

tradet me, qui manducat mecum. Veh homini illi per quem Flius hominis tradetur. Iudas osculo tradens Dominum est hereticus profitens se Christianum. Falsi testes contra Iesum. Conspuunt Dominum qui blasfemant. Velant faciem qui diuinitatem eius negant. Colaphis percutiunt qui iniustitiam operantur XIIII. Caput harundine percutiunt, qui contra diuinitatem eius scribunt uel humanitatem. Calamo enim notantur litterę XV.

corpore glorificato ad decorem XX. Petri martyrium prędicitur a Domino. Augustinus: Si nulla esset mortis uel parua molestia, non esset tam magna martyrii gloria XXI.
Pauper. Putabant Dominum dixisse Iudę: Eme ea quę opus sunt nobis etc. Ergo Dominus loculos habebat a fidelibus oblata conser uans suorum necessitatibus et aliis indigentibus. Hinc primum ecclesiaeticę pecunię forma est instituta XIII. Iesus domum in uita non habuit; post mortem

fluxit sanguis et aqua. Latronum fregerunt crura. Figura: Iesus in latere transfixus ostium in latere archę Noe, mulier de costa Adam dormientis. Sepeliunt Iesum Ioseph et Nicodemus XVIII. Intrat ad discipulos ianuis clausis XX. Piscis super prunas. Decies apparuisse Dominum post resurrectionem colligitur XXI. Perseuerantiam in longitudine temporis signat crucis longitudo a trauerso usque ad terram XVIII.
Prouidentia. Pater meus usque modo operatur, et ego

uos sicut electi Dei, sancti et dilecti, uiscera misericordię etc. supportantes inuicem, super omnia caritatem habete III. AD THESSALONICENSES I: Quoniam non posuit nos Deus in iram, sed in acquisitionem salutis per Dominum Iesum Christu m qui mortuus est pro nobis, ut siue uigilemus siue dormiamus simul cum illo uiuamus. Suscipite infirmos V. AD THIMOTEVM I: [Suscipite]1 Christus Iesus uenit in hunc mundum peccatores saluos facere I. Saluator noster Deus, qui omnes homines uult

est. His autem qui salui fiunt, id est nobis, Dei uirtus est. Nos autem prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam, ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum, Dei uirtutem et Dei sapientiam I. Si cognouissent, nunquam Dominum glorię crucifixissent II. Pasca nostrum immolatus est Christus V. Christus mortuus est pro peccatis nostris; sepultus est, resurrexit, apparuit. Nouissime autem omnium tanquam abortiuo uisus est et mihi etc. Christus resurrexit a mortuis

suffragium 331; apud Strabonem in libro XIIII.
Pudicicia. Apud Sophoclem poetam quidam interrogatus, quo nam pacto in Venereis se haberet, recte respondit: Libentissime ista tanquam furiosum agrestemque dominum aufugi 190 . Iccus Tarentinus Olympico pręstans certamine nullam Venerem cognouit. Item Chrison Astylus et Diopompus. Felix qui uoluptatem uincit, contra qui uincitur. Greges ante tempus procreandi caste uiuunt

29 . Pompeius ex pellicibus Mithridatis nulli se miscuit 35 . Tymoclia captiua stupratorem dominum interemit 42 . Alexander maiorem erga Persarum mulieres continentiam quam in uiros fortitudinem declarauit 45 . Cęsar suam uxorem ne suspitioni quidem obnoxiam oportere esse dixit

accincti 334 . Virgines stultę 343 . Pietatis opera faciat, qui a malo recedit 191 .
Penitentia. Conuertere, Israel, ad Dominum, Deum tuum 38 . Conuertimini ad me in toto corde uestro 43 . Post peccatum penitentia 43 . Post penitentiam ubertatem Deus pollicetur 44 .

Ad penitentem reuertitur Dominus 162 . Penitentię locus est etiam blasphemis 164 . Christi gladio uulnerati 167 . Asinus prius immundus, deinde ferens Dominum 178 . Herba fulonum 185 . Quamuis graue peccatum posse sanari 204 . Diabolus nequit penitere 233 . Segor, hoc est parua

Hortatur animam peccatricem ad penitentiam 292 . Ne in furore tuo arguas me 293, 294 . Penitens uidebit semen longęuum, id est Christum 297 . Querite Dominum, dum inueniri potest 301 . Pro saliunca ascendit abies 302 . Non quęrit Deus afflictionem solam, sed etiam opera charitatis 308 . Qui omnem emollit de credentium corde

Absurdum est ad hoc Dei deducere maiestatem, ut sciat per momenta singula, quot nascantur culices etc. 122 . Deus uarie genus dispensat humanum 255 . Negauerunt Dominum et dixerunt: Non est ipse 340 . Ego sum Dominus 346 . Nihil esse quod fugiat prouidentiam et scientiam Dei 380 .

392 . Maledicent illi, et tu benedices 406 . De torrente in uia bibit 407 . Calicem salutaris accipiam 411 . Martyr securus uadit ad Dominum 411 . Non moriar, sed uiuam 412 . Sederunt principes et aduersum me loquebantur. Seruus autem tuus exercebatur in iustificationibus tuis 415 . Paratus sum et

Spreuisti omnes discedentes 418 . Idola 425 . Petitio. Sed et cum clamauero et rogauero, exclusit orationem meam 14 . Leuemus corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlis. Opposuisti nubem tibi, ne transeat oratio 16 . Perseuerantia orationis 17 . Contra templum conuersi adorent. Fiat uoluntas tua 36 . Dei sententia sanctorum

Et oratio eius fiat in peccatum 405 . In diebus meis inuocabo te 410 . Vota mea Domino reddam in conspectu omnis populi eius 411 . In tribulatione inuocaui Dominum, et exaudiuit me 412 . Clamaui in toto corde: Exaudi me, Domine 418 . Septies in die laudem dixi tibi. Oratio non in uocis elatione, sed in humilitate

Sacrificium indesinens 133 . Plus ualet unus sanctus orando quam peccatores innumeri pręliando 137 . Altare 157 . Cum clamarent ad Dominum, suscitauit eis saluatorem 176, 177 . Peccata uincenda sunt quibus nos ligat diabolus 17 . Seruus peccati 25 . Grauitas peccati 34 .

Ecclesię typus in Scripturis 26 . Ecclesię membra ut hominis 33 . Qualis fuit primitiua Ecclesia 83 . Hortatur, ut relictis omnibus sequatur Dominum 113 . Si uis ad uitam ingredi, serua etc. 123 . Oportes per multas tribulationes introire in regnum cęlorum 124 . Anna, postquam obtulit Deo filium, in

resurrectione Dominica 52 . De iis qui cum Domino resurrexerunt; incertum, utrum redierint in puluerem terrę 54 . Imperfectum meum uidebunt oculi tui 61 . Quidam dixerunt Dominum post sanctorum resurrectionem in carne cum eis regnaturum annos mille 84 . Resurrectio corporum futura 117 . Vnusquisque resurget in ordine suo. Apostolus 126 .

quibus rebus debeant se abstinere 20 . Transeuntes Iordanem in terra Chanaan disperdite habitatores etc. mundantes terram. Siquos reliqueritis, infesti uobis erunt 25 . Cum quęsieris ibi Dominum Deum tuum, inuenies eum, si tamen toto corde quęsieris, et tota tribulatione animę tuę. Cum introieris etc. VII gentes percuties ad internitionem, nec foedus nec coniugia inibis cum eis etc. 26 . Ad Iosue

mittebat Salomoni ligna cedrina et abiegna pro structura templi 56 . Helias reperit Heliseum arantem et uocauit.Ille surgens secutus est eum 60 . Asa edixit: Siquis non quęsierit Dominum Deum Israel, moriatur. Tunc iurauerunt Domino, et ipse pręstitit eis requiem 77 . Confortauit eos, ne timerent, quia Dominus pugnabit pro eis 78 . Congregata multitudine in area quę est ab oriente

Time Deum, cogita, loquere 144 . Salus animę in sanctitate iustitię 147 . Domus Iacob, uenite, ambulamus in lumine Dei nostri 152 . Quęrite Dominum, dum inueniri potest 163 . Qui elegerint quę ego uolui et tenuerint foedus meum, dabo eis in domo mea, in muris meis locum et nomen melius a filiis et filiabus; nomen sempiternum dabo eis, quod non peribit etc.

portentum dedi te domui Israel 186 . Ingredientur portas atrii interioris uestiti lineis; uittę lineę in capitibus eorum etc. 194 . Et ero eis quas exaltans iugum super maxillas eorum. Post Dominum ambulabunt 203 . Vocate coetum, congregate senes, omnes hab itatores terrę in domum Dei uestri etc. 204 . Et derelinquam in medio tui populum pauperem et egenum, id est fideles

127 . Rex bis. Regis ira et facilitas 128 . Regis ira et benignitas. Ira regis. Rex iustus. Rex sapiens. Rex iustus. Cor regis in manu Domini 130 . Time Dominum et regem. Cor regum inscrutabile. Gloria regum inuestigare sermonem. Rex iustus. Rector. Rector negligens. Rector 131 . Rex iustus. Rex impius. Princeps impius. Impiorum dominatus et dispersio, bis. Rex iustus. Princeps audiens uerba

credimus, quia simul etiam uiuemus cum illo. Exhibete membra uestra seruire iustitię in sanctificatione VI. Exhibeatis corpora uestra hostiam uiuentem, sanctam, Deo placentem, rationabile obsequium uestrum. Et nolite conformari huic sęculo etc. XII. Induimini Dominum Iesum Christum, et carnis curam ne feceritis in desideriis XIII. AD CORINTHIOS I: Dei agricultura estis, Dei ędificatio estis III. Qui adhęret Domino, unus spiritus est. Non estis uestri; empti enim estis precio magno. Glorificate et

Deus qui inhabitare facit unius moris in domo 369 . Elegi abiectus esse in domo Dei mei 389 . Tollite hostias et introite in atria eius 394 . Lętetur cor quęrentium Dominum 399 . Paratum cor meum, Deus; paratum cor meum partim ad contemplandum, partim ad operandum. Cęli, cęlestium studiosi 403 . Qui timent, ne habeant, unde uiuant 404 .

103 . Ratio atque mensura 104 . Signatum est super nos lumen uultus tui, Domine 321 . Benedicam Dominum qui mihi tribuit intellectum 329 . Venter intellectus 330 . Lucerna 332 . Intellectum da mihi et uiuifica me 418 .

Sapientiam quęrit derisor, et non inuenit. Prudens. Sapiens sanus. Prudentia. Sapientia 128 . Qui dominatur animo suo. Seruus sapiens. Prudens. Scientia animę. Intellectus. Sapiens dominatur. Obediens rationi. Non est sapientia contra Dominum. Cautus in periculis. Scientia duplex: sana et peruersa. Noli uendere sapientiam. Sapiens et doctus. Doctrina sapientum. Prudens deprehendit corda sapientum 131 . Sapiens. Sapientes. Scientia infusa. Quattuor minima et

commiserit, peribit de populo suo. Insurrexerunt in Moysen filii Leui uolentes et ipsi fungi sacerdotio. Multitudo murmurat contra Moysen et Aaron; ipsi confugiunt ad tabernaculum 22 . Filii Israel propriis uiribus confidentes offenderant Dominum, et dum obsiderent Gabaa, prima die cecidit ex eis XXII milia, secunda XVIII milia 39 . Canticum Annę contra superbos 41 . Iesboseth, dum supramodum increpat Abner, principem militię, cuius ope

percussit Malachiam prophetam in maxilla 61 . Superba Michol despexit Dauid ludentem coram archa Dei, et sterilis efficitur 72 . Ozias superbia elatus ob multitudinem exercitus et gloriam potentię neglexit Dominum, et orta est lepra in fronte eius 60 . Senacherib minatus est se euersurum Hierusalem et scripsit blasfemias in Dominu Deum Israel 81 . Eleuatum est cor Ezechię, et iratus est

et Ioab cum seruis super faciem terrę 51 . Dominus apparuit Salomoni per somnium 56, 57 . Somnium Mardochei: fons mutatus in ę fluuium, duo dracones, gens ad cędem parata, gens clamans ad Dominum, uoces, tonitrua, terremotus 99 . Deus per somnium erudit 107 . Dormiens 127 . Somnus 130 . Dulcis est somnus oper anti

Spes in Domino liberat a periculis. Psalmus XXXII. Non delinquent qui sperant in Domino. Psalmus XXXIII. Spera in Domino et fac bonitatem. Psalmus XXXVI. Spes in fine eiusdem 111 . Substantia mea apud Dominum. Paalmus XXXVIII. Spes liberationis in aduersis. Psalmus XLI 111 . Accepto beneficio sperat alia. Psalmus LX. Sperat in Domino se euasurum periculum. Psalmus LXI

promouebuntur ad regimen Ecclesię 149 . Erruis sustinentes te, Domine, et liberas eos de manibus gentium 151 . Afflictio regni Israel, quia minus confisi in Domino externis auxiliis se munierant. Expectabo Dominum qui abscondit faciem suam a domo Iacob, et pręstolabor eum 153 . Vastatio Israel, quia confisi sunt magis in auxilio hominum quam Dei 155 . Factus es fortitudo pauperi 156 .

81 . Item Iosias 82 . Electi de sacerdotio, quorum non fuit scriptura inuenta in censu 86, 89 . Ad presbiteros pertinet, ut errigant corda populi, ne tentati deserant Dominum 95 . Sacerdos male administrans. Psalmus XLVIIII 112 . Sacerdotes eius induam salutari. Psalmus CXXXI 123 . Cura animarum

Mundamini qui fertis uasa Domini 163 . De malis sacerdotibus. Speculatores eius cęci nescierunt. Vniuersi canes muti non ualentes latrare 164 . Quia stulte egerunt pastores et Dominum non quęsierunt, propterea non intellexerunt et omnis grex eorum dispersus est. Pastores multi demoliti sunt uineam meam, conculcauerunt partem meam etc. 170 . Ve pastoribus qui dispergunt et dilacerant gregem pascuę meę

MARCVS
Sapiens. Sapientes huius mundi sunt medici qui emoroissam sanare non potuerunt V. Fulones super terra sunt sapientes sęculi. Bonum est sal. Habete in uobis sal, id est sapientiam IX. Suspicio. Dominum super undas ambulantem uidentes suspicati sunt esse phantasma VI. Simplex. Sinite paruulos uenire ad me. Quisquis non receperit regnum Dei uelut paruulus, non intrabit in illud. Chrisostomus. Etenim ab omn ibus passionibus pura existit anima pueri. Propter

Sinite paruulos uenire ad me XVIII. Sollicitus. Pastores, quia festinantes uenerunt, inuenerunt Mariam cum Iesu. Nemo enim cum desidia Christum inuenit II. Neminem per uiam salutaueritis. Martha satagebat circa frequens ministerium X. Similes expectantibus Dominum suum. Beati quos Dominus inuenerit uigilantes. Estote parati, quia, qua hora non putatis, Filius hominis ueniet XII. Sacerdos. Quia olim sacerdotalis ex stirpe Aaron successio quęrebatur, necessario tempus substituendę soboli procurabatur. At quia nunc non

Iesum apprehendere, et exiuit de manibus eorum X. Facies Lazari sudario tecta signat, quod in hac uita plenam cognitionem habere non possumus. Quod autem dicit: Soluite eum et sinite abire, hoc est quod post hanc uitam auferuntur ualamina, ut facie ad faciem uideamus Dominum XI. Discipulus recumbit in sinu Iesu, cui reuelantur archana sapientię Dei XIII. Ioseph discipulus Iesu occultus propter metum Iudeorum. Nicodemus quoque, qui uenit ad eum nocte XVIII. Suspitio. Maria Iesum existimauit quod hortulanus esset XX.

Spes beatitudinis eorum qui uirtutibus uacarint 185 . Spes bonorum. Maiorum timor 190 . Seruus. Quomodo cum seruis conuersandum 292 . Si seruus ira concitus dominum occiderit, cognati interempti hominis, quomodo uelint, illum interrimant 306 . Siquem liberum occiderit, detur cognatis occisi, et ipsis in eum idem faciendi ius sit 306 . Sacerdos. Pastorem

Babylonis superbia ad terram detracta 219 . Audiuimus superbiam Moab; superbus est ualde 220, 221 . Assyrii uictorię laudem sibi arrogarunt 225 . Nihil sic offendit Dominum quam post peccata errecta ceruix 227 . Superbia diaboli 229 . Mitescere faciam superbiam infidelium 230 . Incuruabit habitantes in excelso

matris meę 335 . Deus meus, in te confido. Qui te expectant, non confundentur 337 . Ipse euellet de laqueo pedes meos. Et in Domino sperans non infirmabor 338 . Expecta Dominum et uiriliter age 339 . In te, Domine, speraui; non confundar in ęternum. Firmamentum meum et refugium meum es tu 341 . Misericordię spes. Peccatores sperant in Deum et non timent

Filii autem hominum sperabunt 347 . Spera in Domino et fac bonitatem. Reuela Domino uiam tuam et spera in eo 348 . Non uidi iustum derelictum 349 . Expecta Dominum et custodi uias eius. Saluos faciet eos, quoniam sperauerunt in eum 349 . Et nunc quę est expectatio mea? Non ne Dominus? Expectans expectaui Dominum, et intendit mihi. Beatus uir cuius est nomen Domini spes eius

Non uidi iustum derelictum 349 . Expecta Dominum et custodi uias eius. Saluos faciet eos, quoniam sperauerunt in eum 349 . Et nunc quę est expectatio mea? Non ne Dominus? Expectans expectaui Dominum, et intendit mihi. Beatus uir cuius est nomen Domini spes eius 351 . Spera in Domino, quoniam adhuc confitebor illi. Non enim in arcu meo sperabo, et gladius meus non saluabit me 354 . Deus

Exultabunt ossa humiliata 359 . Speraui in misericordia Dei in ęternum 360 . Dominus susceptor est animę meę. Quis dabit mihi pennas sicut columbę 361 . Iacta in Dominum curam tuam. Ego autem sperabo in te. In Deo sperabo. Non timebo quid faciat mihi homo 362 . Et in umbra alarum tuarum sperabo 363 . Moab olla spei meę. Vana salus hominis. Deduxisti me, quia factus

Spes in homine. Spes in Deo. Spes eius in Domi no, Deo ipsius. Dominus soluet compeditos, Dominus erigit elisos 431 . Et in eis qui sperant in misericordia eius 433 . Laudate Dominum, dracones et abyssi 435 . Seruus. Puer 242 . Serui dominis subditi sint 247 . Seruorum uitium 248 . Seruus sapiens

Oues 291 . Qui recto sunt corde, id est non duplici 348 . Nihil sic placet Domi no ut simplicitas et innocentia 397 . Laudate, pueri, Dominum 408 . Quęcunque facitis, in nomine Christi facite 424 . Salutatio. Gręce chere, Latine aue, Hebraico Syroque sermone salomalach 152 . Sacrilegium. Qui pecuniam

est in Samariam 66 . Litteras Sennacherib minaces Ezechias expandens coram Domino orauit pro salute populi, et exauditus est 68 . Iosaphat insurgentibus contra se inimicis indixit ieiunium et orauit ad Dominum 78 . Custodia munitum inimici derelinquunt, quia uincere desperant 86 . Thobias nudus ausfugit, sed mortuo Sennacherib, id est superato diabolo,

135 . Dominus inuenitur ab iis qui non tentant illum 137 . Prepara animam tuam ad tentationem 141 . Insidię diaboli 147 . Inuocat Dominum contra aduersarium 148 . A tentationibus liberatus gratias agit Deo 151 . Clamabunt ad Dominum a facie tribulantis 155 . Domine Deus noster, possederunt nos domini

141 . Insidię diaboli 147 . Inuocat Dominum contra aduersarium 148 . A tentationibus liberatus gratias agit Deo 151 . Clamabunt ad Dominum a facie tribulantis 155 . Domine Deus noster, possederunt nos domini absque te 156 . Liberator Hierusalem ab obsidione Sennacherib 158 . Vrgens ad deditionem

Iesus in deserto tentatur a diabolo IIII. Superatis tentationibus reliquit eum diabolus, et accesserunt angeli IIII. Et ne nos inducas in tentationem, id est induci permittas, ut consentiamus ei, sed libera nos a malo VI. Motus magnus factus est in mari; excitant Dominum; imperat uentis et mari. Et fit tranquillitas magna VIII. Regnum cęlorum uim patitur. Quomodo quis potest intrare in domum fortis et uasa eius diripere, nisi alligauerit fortem? XII. Inimicus homo superseminauit zizania in medio tritici XIII. Nauicula iactabatur

Inimicus homo superseminauit zizania in medio tritici XIII. Nauicula iactabatur fluctibus absente Domino. Ascendente autem in nauicuiam cessauit uentus. Liberati a periculo adorant eum et confitentur. Petrus uidens uentum ualidum timuit, et cum coepisset mergi, clamauit ad Dominum. Tunc Iesus extendit manum et apprehendit cum XIIII. Si duo consenserint, id est spiritus et corpus, quodcunque petierint etc. XVIII. Si sciret paterfamilias, qua hora fur ueniret, uigilaret XXIIII. Vigilate et

XIIII. Timor. Timore exterriti in transfiguratione Domini. Turbę uiso Iesu stupefactę timuerunt. Discipuli non timuerunt, quia non est timor in charitate. Timor est seruorum, stupescere stultorum est IX. Petrus dicit se nunquam negaturum Dominum, et omnes dicunt similiter. Mox timore perculsi ii relicto illo fugiunt, Petrus negat se eum nosse XIIII. Mulieres exeuntes de monumento fugerunt. Inuaserat enim eas tremor et pauor XVI. Tentatio. Paralitico turba obstat, ne intrare possit ad Iesum, id est

Gratia Dei per Iesum Christum etc. VII. AD CORINTHIOS I: Tentatio uos non apprehendat nisi humana X. II: Et ne magnitudo reuelationum extollat me, datus est mihi stimulus carnis meę, angelus Sathanę, qui me collaphizet. Propter quod ter Dominum rogaui, ut discederet a me. Et dixit mihi: Sufficit tibi gratia mea. Nam uirtus in infirmitate perficitur XII. AD GALATAS: Caro concupiscit aduersus spiritum et spiritus aduersus carnem etc. V. AD

Christi. Et stetit super arenam maris, id est super infructuosos moram fecit XX. Tempus. AD CORINTHIOS II: Tempore accepto exaudiuit te. Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis etc. VI. PETRI II: Vnus dies apud Dominum sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus III. APOCALYPSIS: Fui in spiritu in Dominica die etc. gloriatur. Solet rerum qualitas ex tempore notari etc. I.

de qua sermo est 218 . Fundamenta terrę intelligitur uoluntas et potestas Dei, qua terra continetur 230 . Fundamenta aliter 232 . Testes duo contra Susanam; duo contra Dominum, et tamen non stetit uerbum in ore eorum. Contra Naboth tota pene ciuitas dixit testimonium consensusque testium pessimorum non firmitatem habuit ueritatis, sed sceleris coniurationem 143 .

Qui sine timore Dei sunt. Qui aliud pręter Deum timent 328 . Timor sanctus 329, 333 . Firmamentum est Domi nus timentibus eum 338 . Timeat Dominum omnis terra. Ecce oculi Domini super timentes eum 344 . Timete Dominum omnes sancti eius. Timorem Domini docebo uos 345 . Illic trepidauerunt timore, ubi non erat timor 361 .

Timor sanctus 329, 333 . Firmamentum est Domi nus timentibus eum 338 . Timeat Dominum omnis terra. Ecce oculi Domini super timentes eum 344 . Timete Dominum omnes sancti eius. Timorem Domini docebo uos 345 . Illic trepidauerunt timore, ubi non erat timor 361 . Ab altitudine diei timebunt 362 . Metuant eum

Timor sanctus 415 . Qui timent te, uidebunt me et lętabuntur 416 . Confige timore tuo carnes meas 418 . Timor Domini. Beati omnes qui timent Dominum. Ecce sic benedicetur omnis homo qui timet Dominum 421 . Qui timetis Dominum, benedicite Domino 425 . Voluntatem timentium se faciet 430 . Beneplacitum est

Qui timent te, uidebunt me et lętabuntur 416 . Confige timore tuo carnes meas 418 . Timor Domini. Beati omnes qui timent Dominum. Ecce sic benedicetur omnis homo qui timet Dominum 421 . Qui timetis Dominum, benedicite Domino 425 . Voluntatem timentium se faciet 430 . Beneplacitum est Deo super timentes eum 433 .

416 . Confige timore tuo carnes meas 418 . Timor Domini. Beati omnes qui timent Dominum. Ecce sic benedicetur omnis homo qui timet Dominum 421 . Qui timetis Dominum, benedicite Domino 425 . Voluntatem timentium se faciet 430 . Beneplacitum est Deo super timentes eum 433 . Terra Iudeę fertilis 57 .

Pater cogitatio, filius peccati conceptio, nepos operatio, pronepos de peccato gloriatio 53 . A diebus Ioannis Baptistę regnum cęlorum uim patitur 55 . Anima oppressa uariis perturbationibus, ad Dominum si conuertitur, liberatur 126 . Deus meus misit angelum suum et conclusit ora [ora] leonum, et non nocuerunt mihi 130 . Tentatus

Gazam sibi portas claudentem deprędatus est. Apud Genesar superauit alienigenas et reuersus est Hierusalem. Arabas Zabadeos percussit 222 . Iudas ciuitates ui captas incendebat, hostes interficiebat inuocans Dominum, ut suis misereretur. Cum VII milibus commisit cum Nicanore habente XX milia; uictos cecidit VIIII milia. Iterum commisit cum Thimoteo et Bachide, et cecidit ex eis XX milia munitionesque obtinuit 227 . Iudas uictor cum Antiocho

inuenta in labiis eius 216 . Vigilia. Memor fui nocte nominis tui. Psalmus CXVIII. Media nocte surgebam ad confitendum tibi. Psalmo eodem 120 . In noctibus extollite manus uestras et benedicite Dominum. Psalmus CXXXIII 123 . Impii non dormiunt, nisi cum malefecerint 126 . Qui mane uigilauerint ad me, inuenient me. Vigilans 127 . Vigilans

inuenitur ab iis qui de luce uigilant ad illam etc. 138 . Vigilia honestatis. Vigilia uiro guloso 147 . Vigilia 148 . Cor suum tradet ad uigilandum diluculo ad Dominum 149 . Anima mea desiderauit te in nocte. De mane uigilabo ad te 156 . Consurge, lauda in nocte, in principio uigiliarum effunde sicut aquam cor tuum in conspectu Domini. Leua ad eum manus tuas pro

meos 166 . Iustus est Dominus, quia os eius ad iracundiam prouocaui 181 . Amos: Non sum propheta nec prophetę filius, sed armentarius uellicans sycomoros 206 . Quęrite Dominum omnes mansueti terrę, quia iudicium eius estis operati 211 . Conuertam manum meam ad paruulos 215 . Vsus. Assyrii, Samarię coloni, colebant quidem Dominum, sed idola, quibus assueti erant, non

206 . Quęrite Dominum omnes mansueti terrę, quia iudicium eius estis operati 211 . Conuertam manum meam ad paruulos 215 . Vsus. Assyrii, Samarię coloni, colebant quidem Dominum, sed idola, quibus assueti erant, non relinquebant 67 . Adolescens iuxta uiam suam, et cum senuerit, non recedet ab ea 131 . Vitium usitatum cum labore emendatur 134 .

tunica talaris. Cydaris, Hebraice saniph, quę mytra a plerisque dicitur 155 . Trichaptę et byssinę 177 . Humilitatis uirtus 94 . Quęrite Dominum omnes mansueti terrę 138 . Abrahę humilitas: se terram et cinerem dixit, dum cum Deo loquitur 187 . Ego sum minimus apostolorum 196 . Pauperes spirit u, qui iugo

laboras
2.2.119  Affixisse cruci: quae monstra, quid improba confles
2.2.120  Flagitii, nescis. Quanto correpta furore
2.2.121  Occidis Dominum quem tu coluisse fateris?
2.2.122  Illa diu cultrix sanctarum maxima legum
2.2.123  Et soli sacrata Deo, quae gente uetusta

Castora Pollux;
5.1.108  Vsque adeo nihil est uixisse diutius una
5.1.109  Et tantum triuisse salis studioque perenni
5.1.110  Illustrem dominum coluisse et carmine nostro.
5.1.111  Sed si forte refert factis ut nomine claro
5.1.112  Pellaeum iuuenem, blandis dignatus ut ille

6.20.9  Nanque meus princeps Oliuerius occidit: hoc me
6.20.10   Pascillum ut liquidas occupat algor aquas.
6.20.11  Sed comes exanimem dominum non deserit umbra,
6.20.12   Post obitum cuius me superesse nefas.
6.20.13  Plura locuturo praemortua linguaque uoxque

Patris aeterni soboles beata
Fecit in Petro seniore signa
Orbis in toto celebranda circlo
Pectore miro.
5  Retibus Cephas propere relictis
Voce divina dominum secutus,
Corde quem prorsus calido vocantem
Coepit amare.
Ter tonat dicens: "Amo te, Redemptor,
10  Tu dei vivi generata proles.
Sentio numen,

30  Ipse defensor cadit ense diri
Caesaris, tandem niveo triumpho
Sydera scandit. DE DIVO ANDREA
Mitis Andreas dominum secutus
Vincla mundani laquei relinquens,
Velle sed totum tibi, Christe, vovens
Corde benigno.
5  Gaudeat Patras veniente tanto
Nuncio Christi: scelus omne mundi

10  Gloriam cernens ubi praepotentem.
Quando divino facies nitore
Fulsit in aevo.
Affuit Christi precibus cruentis,
Angelus quando monitu paterno
15  Carne turbatum dominum refecit
Tempore mortis.
Artibus caeli cadit ars Magorum,
Demonum vires baculo ligantur
Iacobi, mansit pietasque felix
20  Ore sacrato.

Demonum multo fugiunt fragore
10  Ipsius vultum, statuae prophanae
Corruunt iussu subito sacrati
Bartholomei.
Centies noctu totiensque luce
Ipse ferventer dominum rogabat
15  Corde sublimi manibusque tensis.
Poplite flexo.
Huius orantis calor aestuosus
Rore complebat steriles aristas.
Nigra pellebat, faciebat astra

Nobilis vitam reseravit omnem,
Quam velut sydus speculamur altum
20  Mortis in aevo.
Passio Christi Iacobum fidelem
Comprobat nullis epulis fruentem
Antequam mundi dominum videret
Morte renatum.
25  Creditur senis tenuisse lustris
Praesulis sedem Solima sub urbe,
Greditur primam celebrasse missam
Numen adorans.
Cogitur

videret
Morte renatum.
25  Creditur senis tenuisse lustris
Praesulis sedem Solima sub urbe,
Greditur primam celebrasse missam
Numen adorans.
Cogitur Christum dominum negare,
30  Profitens Christum datur in ruinam:
Fuste percussus superans Ananum
Astra volavit. DE SYMONE APOSTOLO

30  Profitens Christum datur in ruinam:
Fuste percussus superans Ananum
Astra volavit. DE SYMONE APOSTOLO
Symon audivit dominum Zelotes
Verba narrantem nitidae salutis,
Dictus a Chana dominum secutus
Cuncta reliquit.
5  Praesulis sedem tenuit supremam
Post necem sacram Iacobi minoris.

Astra volavit. DE SYMONE APOSTOLO
Symon audivit dominum Zelotes
Verba narrantem nitidae salutis,
Dictus a Chana dominum secutus
Cuncta reliquit.
5  Praesulis sedem tenuit supremam
Post necem sacram Iacobi minoris.
Pavit electum populum decenter
Pane polorum.
Symon

DE DIVO MATTHIA
Ad viam vitae simul et salutis
Proditor Iudas fuerat vocatus,
Perditum calcans iter et prophanum
Sed ruit aeger.
5  Vendidit nummo dominum polorum,
Filium patris solio sedentis
Aureo caeli, laqueoque fregit
Guttur iniquum.
Matthias missi meruit tribunal
10  Sorte divina, numerandus ipse

Matthias missi meruit tribunal
10  Sorte divina, numerandus ipse
Milites inter domini probatos
Aegregiosque.
Fecerat Iudam reprobum voluntas
Prava, quam numquam dominum secutus
15  Liquerat, furti loculos habebat
Proditor atrox.
Matthiam fecit domini secutum
Dona perfelix animus probatum,
Lampadem vitae meruit videre

inuestigandi causa diligentius proficisceretur: presertim quod petrum milatum redisse nuntiatum interim fuerat: cumque nihil attulisset Ragusium eum propter creditores uenire non ausisse: sed corcurram recta dominum conueniendi causa quod ibi morant enim stagni audiuerat petiisse. Quo conuenientes cum hospitio ibi in episcopi atrio honorifice susceptum inuenisset: reuertentiam illi ampliorem solito exibuere: ne rumori quem de se suscitari ipse

ipse, cum sit omnis materie expers, oculis humanis peruideri non potest); at uero si tales aliquas suscepisset formas, unde illi ex igne humana uox, aut unde uerba ex nube suppetere potuissent? Sed esto, do etiam uocem, concedo uerba, cum et Moysi hoc ferme modo locutum fuisse dominum acceperimus. Quid autem est? Nonne melius fuit (ut omittam quod perfectissima sunt omnia diuina opera, etsi uidetur nobis interdum pro nostra imbecillitate ita non esse), nonne, inquam, melius fuit deum ea forma ad homines descendisse quam illis gratissimam fore non

docetur uirtutis uia, cum difficillimum habeat aditum, et deus ea, que facere homines uolebat, fecit prius ipse ut eo magis illos ad bene beateque uiuendum excitaret. Quis enim seruus tam impudens, tam barbarus, tam ingratus, tam impius sit, qui si dominum suum uideat omnibus tormentis, doloribus, penis expositum pro se, non item ipse pro domino et corpus et uitam omnibus periculis exponat? At uero multo id quidem magis nos facere oportet, qui ut omnes molestias, omnes penas subeamus pro Christo,

que exuperat omnem sensum: custodias, foueas, conserues, protegasque. Respice quesumus domine in faciem Christi tui: dirige quesumus illum secundum clementiam tuam: Da ei quesumus uerbo et exemplo quibus preest proficere: ut ad uitam una cum commisso sibi grege perueniat sempiternam: per dominum nostrum Jesum Christum filium tuum dilectissimum: qui tecum uiuit et regnat per infinita secula Amen. Dixi:. Librum quondam neque inutilem neque iniucundum quod in eo pauca quedam non usquequaque perfecta

malignorum hominum inuidiam uitare queat et ędificantibus muros Hierusalem deesse non possit Sanaballath subsannator, satis mihi erit hęc, quę, a me conscripta sunt, tibi tuique simillimis non displicuisse. Interim Deum et Dominum nostrum Iesum Christum deprecabor, ut, sicut sanctis ad sequendum se opitulatus est, ita ad ipsos imitandos adsit nobis, quo tandem exantlatis uitę huius laboribus cum iisdem in illo ineffabili diuinitatis eius recepti sinu

argumentum fuit, quod, cum a patre, ut in Pannoniam rediret, missis nunciis plurimum solicitaretur, nunquam acquieuit malens alienigenarum opprimi iniuriis quam suorum illectationibus blandimentisue deliniri. Denique orasse Dominum dicitur, ut contemptis omnibus, liberorum etiam, quos propinquis commendarat, abiecta cura ei soli toto corde totisque uiribus famularetur ac deseruiret; et responsum accepisse preces suas, ut petierat, exauditas. Adeo

sororem, uti se adiuuet secumque collaboraret, citat. Itaque, quali cura quantoque affectu hospes honorandus sit, documento nobis est. Nec ideo nos negligentiores esse debemus aduenam aliquem suscipientes, quia seruum, non Dominum suscipimus, cum ipse protestetur ac dicat: Qui susceperit unum paruulum talem in nomine meo, me suscipit. Et iterum: Quod uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis. Nec quenquam moueat, quod

testis est Apollonius abbas. Qui cum annos quadraginta in deserto solitarius uixisset, iussus uoce sibi e cęlo delata iam tandem ad frequentem locum pergere, coenobium construere, discipulos comparare tam constanter Dominum rogasse dicitur, nequa se deinde inter homines uersantem iactantię aura perstringi sineret, ut non aliud olim magis ueritus ad eremi latebram confugisse uideatur, non ante uitę finem inde discessurus, nisi iussio

postea humilitatis. Operęprecium erat uidere pauperum lauantem pedes, monachorum manibus aquas dantem, mensas concinantem, pauimenta uerrentem et reliqua id genus exercentem paulo ante tot clientium patronum, tot seruorum dominum, tot militum ductorem, quot conuenire potuit principi uiro, Cęsaris genero, Romani exercitus pręfecto, sępe uictoria potito, nunquam uicto. Tantam status mutationem nequisset efficere fortuna, quantam

dum adhuc stipendia faceret nec tamen tam cęsari quam Christo militaret, pręter illud celebratissimum pietatis opus haud minus celebre pręstitit humilitatis exemplum. Vno seruulo contentus, eundem ut fratrem dilexit, ut dominum coluit, coenanti ministrabat, cubitum eunti calciamenta detrahebat cęteraque pene omnia mutata cum illo officii uice exercebat, seruus seruo factus, ut Christo se seruire probaret, non mundo. Miles erat, necdum

Qui a rege Sigiberto ad Treuerensem episcopatum uocatus, postquam recusando nihil se proficere uideret, triginta dierum manendi in monasterio moram, quasi res suas expediturus, petiit. Interim in cęllula sua se includens Dominum precatus est: paratum se ad omnia dura pro illius amore sustinenda, tantum hoc episcopalis officii onere ne se grauari sineret. Mox ergo febri correptus reliquum uitę in lectulo ęger peregit, ne sanus ad pręsulatum

quam ille coluit, et ipse colat. Pontificali dignitate fulges, non est, cur Christi uitam imitari non debeas, qui Christi in terra uicem tenes. Non est, inquit, discipulus super magistrum, nec seruus super dominum suum. Sufficit discipulo, ut sit sicut magister eius, et seruo, sicut dominus eius. Attende itaque, cuius magistri discipulus es, cuius domini seruus. Nempe illius, quem etiam prophetę non nisi pauperem

Babylonem, Memphim uersus annos decem, postea ad Canopum Alexandrię annos tres, rursum in Troen * corr. ex Troe annos duos. Sicque peracto uitę cursu nonagenarius terram reliquit et ad Dominum migrauit, bonis cęlestibus semper fruiturus. Idem, cum Theophilus, Alexandrię archiepiscopus quodam nobili Alexandrino ciue comitatus ad eum non multo procul a Canopo habitantem uenisset, rogatus ab eis sermonem

diuinę gratię donum aut optent tantum aut simul et possint. Maria Magdalena omnia peccata sibi dimissa esse iam pridem audierat, optimam partem, quę non auferetur ab ea, Domino attestante se elegisse cognouerat, resurgentem Dominum prima uidere meruerat, pro amore illius omnia contempserat. Denique apud Massiliam, Gallię urbem, inanium deorum simulachra Christi prędicatione iam prostrauerat salutiferęque crucis uexillum errexerat, necdum tamen se

erat, ubi per desertum uaganti nox occurrisset. Sed et ipsa quoque nox peruigilio magis quam dormitione peragebatur, ut illud seruaret a Propheta dictum: In noctibus extollite ma nus uestras in sancta, et benedicite Dominum! Arsenius tam breui quidem somno naturę satisfecit ut etiam dicere solitus sit monacho satis esse, si horam unam dormierit. Surrepenti somno obnixe repugnans, illum improbum seruum

exemplo admonemur, qui in Psalmis ait: Memor fui nocte nominis tui, Domine, et custodiui legem tuam... Media nocte surgebam ad confitendum tibi... In noctibus extollite manus uestras in sancta, et benedicite Dominum! Esaias quoque: Anima mea, inquit, desyderauit te in nocte. Et item Hieremias: Consurge, lauda in nocte in principio uigiliarum; effunde sicut aquam cor tuum in conspectu Domini; leua ad eum manus pro anima

quantoue mentis affectu orauerit, testatur dicens: Deprecatus sum faciem tuam ex toto corde meo. *add. Et item: Clamaui in toto corde meo: *add. exaudi me, Domine! In corde ad Dominum clamant, qui ardenter orant, non qui tantum uocibus obstrepunt et, quod labiis uolutant, mente non concipiunt. Post illum Salomon, omnium Iudeę regum sapientissimus, in eo libro (si modo illius liber est) qui

obstrepunt et, quod labiis uolutant, mente non concipiunt. Post illum Salomon, omnium Iudeę regum sapientissimus, in eo libro (si modo illius liber est) qui Sapientię inscribitur: Adii, inquit, Dominum, et deprecatus sum illum, et dixi ex totis pręcordiis meis. Ex toto quippe corde rogandus est, qui ex toto corde pręcipitur diligendus. Negligenter autem orantes, et eum, a quo aliquid petunt, parum reuereri, et

Pręualui aduersus eos. Nunc, ut alter etiam sexus sua habeat exempla, foeminarum in orando studia breuiter explicemus. Anna, Helcanę uxor, ita ardenter orauit ad Dominum, ut temulenta putaretur. Heli sacerdoti sibi ebrietatem exprobranti nihil turbata respondit: Vinum et omne, quod inebriare potest, non bibi, sed effudi animam meam in conspectu Domini. Et tunc quidem homo

orationis ui ac potentia dicemus. Abraham orante Abimelech, Gerrarę regis, uxor atque ancillę, cum ante steriles essent, prolem diu optatam susceperunt et matrum nomine lętatę sunt. Et nos, si digne deprecati fuerimus Dominum, gratia eius repleti exhuberabimus prole uirtutum. Plagę Aegypti Moyse intercedente cessabant, multiplicabantur autem et ingrauescebant, quoties Pharao ad cordis sui duritiam peruersitatemque

Porro, de inimicorum potestate atque iniuria oratione liberari posse Ioachan quoque, regis Israhel, exemplo apparet. Qui cum suos, eo quod se idolorum cultura polluerant, in ditionem Syrorum redactos uidisset, ad Dominum conuersus pro ipsis deprecatus est et a seruitutis iugo misericorditer erreptos recepit. Ezechia, rege Iuda, deprecante, cum in extremo rerum periculo esset constitutus, nocte una angelus

Iudę belli euentus ostendit. Cum exigua enim manu obuiam procedens Zarę, Aethiopum regi, cuius exercitus decies centum milium hominum armatorum et trecentorum curruum erat, inuocauit Dominum. Et repente lymphatico quodam pauore conterriti Aethiopes terga uerterunt persequenteque eos Asa a Maresa usque Gerrara ad internitionem cęsi sunt. Quia Domino cędentę, sicut in secundo Paralipomenon libro

fuere mysteria, Danieli uero etiam annorum numerus, usque in diem ipsum, quo nasci debuit, indicatus est; fortasse, quia solicitior cęteris ac submissior ad orandum processerat. Posui, inquit, faciem meam ad Dominum, Deum meum, rogare et deprecari in ieiuniis, sacco et cinere. Denique oranti apparens Gabriel angelus egressum se dixit, ut doceret illum. Ab exordio precum tuarum, inquit,

Ab exordio precum tuarum, inquit, egressus est sermo; ego autem ueni, ut indicarem tibi. Is igitur gratiam recipiet, qui deuotius rogarit. Ionam prophetam de uentre cęti ad Dominum, Deum suum, clamasse legimus, et die tertia Domini iussu a pisce in aridam uomitu effusum. Grande profecto miraculum, tum quod deglutitus tandiu intra aluum uixerit, tum quod eiectus nusquam, ut

pauitare atque horrore concuti animaduertisset, causam rogauit. Et ille respondens duos ibi lupos adesse dixit rabida toruitate terribiles minaciterque ringentes et inde se timere, ne dilanietur ab eis. Tunc episcopus pro ipso Dominum orauit ac post orationem eodem fratre referente audiuit feras illas bestias discessisse, fugatas flamma ex ore orantis in fulguris morem promicante. Hoc demum remedio frater pauoris molestia liberatus, ac securior

orauit ac post orationem eodem fratre referente audiuit feras illas bestias discessisse, fugatas flamma ex ore orantis in fulguris morem promicante. Hoc demum remedio frater pauoris molestia liberatus, ac securior factus, ad Dominum migrauit. Quę res documento est tunc maxime nobis opus esse precibus sanctorum, cum e uita discedimus, nullo tempore acrius in nos insurgente demonum pugna. Nec solum demones, sed quandoque etiam homines cum

una Iudit liberauit. Nunquam tantum facinus perpetrare potuisset, nisi prius perpetrandi facultatem a Domino precibus obtinuisset. Quid de Susanna dicam? Quę iudicum sententia morti iam addicta exclamauit ad Dominum, et Dominus exaudiuit uocem ipsius. Spiritum quippe Danielis pueri suscitauit, qui malignos accusatores falsitatis conuictos talionem subire compulit, plebe illos iisdem ipsis lapidibus obruente, quos in Susannam

fuisset. Et in Barbara quidem uirgine, ut constans Sanctę Trinitatis confessio, ita efficax fuit pro necessitate deprecatio. Dum enim infidelem et iratum fugeret patrem et fugam pręrupti montis crepido inhiberet, orauit Dominum. Ac protinus illo, in quo heserat, saxo in aduersam paris altitudinis partem se inclinante euasit. Neque tamen tanto miraculo inclinatus est impius pater. Ut uel sic elapsam quęrere cessaret. Proh nefas! Pater

errore Sisinius Christianitatem accepit et uir infidelis per mulierem fidelem saluatus fuit. Non illum suasionibus, non argumentis est aggressa, ne peruicacis animi hominem, dum lenire nititur, grauius irritaret. Tacita Dominum rogauit, et lupus in agnum mutatus est factaque sunt praua in directa et aspera in uias planas. Quid mirum autem tantum uirium inesse orationibus sanctorum, cum hę usque ad illius solium auresque perueniant, qui,

deridiculi gratia in tenebris derelinqui, qui orando seruiebat luci. Quoniam Deus lux est, et tenebrę in eo non sunt ullę. Quid tunc solacii, quid gaudii cepisse Launomarum dixerim, cum pro se contra nequitię spiritum stare Dominum uideret? Potuit lętus concinere Dauidicum illud: Quoniam tu illuminas lucernam meam, Domine; Deus meus, illumina tenebras meas. In te erripiar a tentatione, et in Deo meo transgrediar murum.

intellexit non soporis fuisse, sed punitionis. Augustinus, dum inter dialecticorum sophismata Christum quęreret, heresi se implicaverat Manicheorum. Tandem Pauli apostoli epistolas euoluens reperit scriptum: Induimini Dominum Iesum Christum! Ac statim discussis erroris tenebris aspicere coepit lucem ueritatis consuluitque Ambrosium episcopum, quid primum de Scripturis legere deberet, quo iam confidentius catholicę fidei posset adherere. Et

silentium imperauit. Cumque ille ueluti elinguis ne uerbum quidem proloqui potuisset, manum Alexandro dedit uictum se confitens. Reliqui miraculo conuersi sepositis altercationibus uolentes fidem receperunt, ac si et ipsi Dominum audissent dicentem: Si mihi non creditis, operibus credite! Maxentius quoque imperator, cum esset Alexandrię et Christianos ad sacrificandum diis cogeret, Catharinam uirginem, ne eximium

doctrinę inducere. Alexander, episcopus Constantinopolitanus, Constantini Augusti temporibus, cum Arrium heresiarcham publice argueret ac proinde orta plurimorum utriusque partis contentione sedari tumultus non posset, Dominum orauit, ne Ecclesię suę catholicę fidem impiis ludibrio esse pateretur. Vix ipse preces finierat, cum Arrius dysenterię morbo laborare coepit. Et dum citam torminibus aluum exonerare uellet, intestinis profluentibus

eius poenitentię quam contulerat innocentię, pristinis beneficiis cumulum faciens tam excellentis prępositurę honorem. At contra Iudas de culmine ipso apostolatus in baratrum inferni infeliciter corruit; non utique quia Dominum uendidit, sed quia eo uendito magis de flagitio doluit quam de uenia sperauit. Peccaui, inquit, tradens sanguinem iustum. Conueniens poenitentię, si sibi humiliter ignosci postulasset et non sceleri

magis de flagitio doluit quam de uenia sperauit. Peccaui, inquit, tradens sanguinem iustum. Conueniens poenitentię, si sibi humiliter ignosci postulasset et non sceleri scelus addens ad laqueum prius quam ad Dominum confugisset. Nunquid proditori suo non dimisisset, qui dimitti crucifixoribus suis rogauit? Nunquid se uendenti non pepercisset, qui lancea latus suum fodienti sic pepercit, ut coronam indulgeret martyrii?

aditu etiam ecclesię indignam se diuinitus eo prohibita cognouisset, post lachrymas eremique labores ad tantam uitę perfectionem deuenit, ut orans in terra terram non tangeret et Iordanem transiens super aquas ambularet. Ad Dominum migratura a sanctissimo uiro Zozima sacrosanctam communionem accepit, a leonibus sepulturam, cum scrobem in terra carptim unguibus excauassent, sanctę corpusculi capacem. Vsque adeo Dominus conuersam exaltauit, quam

Quia apud te propiciatio est, et propter legem tuam sustinui te, Domine. Sustinuit anima in uerbo eius; sperauit anima mea in Domino. A custodia matutina usque ad noctem speret Israhel in Domino; quia apud Dominum misericordia et copiosa apud eum redemptio. Et ipse redimet Israhel ex omnibus iniquitatibus eius. Philo etiam, sapientię spiritu plenus: Misereris omnium, inquit, quia omnia potes; et dissimulas

allectus est, ut, quem modo exire a se uolebat, mox exeuntem sequi maturaret, et quidem relictis omnibus, ut palam esset nihil se pręter Christum appetere, nihil habere uelle. Iterum, cum nauigantes Discipuli Dominum super mare gradientem conspexissent et, an ipse esset, ambigerent, Petrus reliquis feruentior, Domine, inquit, si tu es, iube me uenire super aquas. Non ambulare super aquas petiit, sed uenire, quam primum

et ipsi abire uellent, pro omnibus respondit: Domine, ad quem ibimus? Verba uitę ęternę habes. Et nos credimus et cognouimus, quia tu es Christus, Filius Dei. Sic consyderabat etiamtum Petrus Dominum, ut nihil eum sine ratione dicere, nihil facere arbitraretur. Sic eidem adheserat, ut, si etiam reliqui omnes dilapsi fuissent, ipse solus non recessisset. Cęterum et se et illos non modo nusquam recessuros, uerum

ueritus, ne quam ob causam consuetudine eius, qua sibi nihil dulcius neque suauius erat, carere cogeretur. Quid illud? Cum audisset, quod unus ex Discipulis conspiraturus esset aduersus Dominum suum et a Ioanne quęreret, quis ille esset, quo eum animo quęsisse crederemus? Nonne in ipsum protinus irruendi, ipsum membratim discerpendi et in frusta concidendi laniandique, si cognouisset? Quando quidem nec

decertat, plures inuasurus, nisi Dominus inhibuisset. Tunc gladium uaginę reddidit cum is, cui etiam ligato parendum erat, iussit. Illud etiam obiter consyderemus, quantę pietatis quantęque teneritudinis fuit, cum Dominum audisset dicentem: Quo ego uado, uos non potestis uenire, solus percontatur et interrogat: Domine, quo uadis? Et: Quare non possum te modo sequi? Animam meam pro te ponam. Omnia quidem

Rursum se ille colligens, cum in ipsum respexisset Iesus, usque adeo timuisse doluit, ut dolore mors leuior fuisset. Haud igitur minoris dilectionis testimonium prębuit uiuus, dum crimen luget, quam prębuisset mortuus, si Dominum omnino non negasset. Proinde etiam post reatum his quoque, qui nihil tale commiserant, pręferri meruit, omnium princeps constitutus, quia omnibus plus dilexit. Persequamur et

quia omnibus plus dilexit. Persequamur et illa intimi amoris signa, quę post resurrectionem Saluatoris in eo apparuisse Euangelica ueritas docet. Cum igitur singulari cultu atque obseruantia Dominum usque ad crucem prosecutus fuisset, mortuum quoque ac sepultum quęrere non cessauit. Cucurrit una cum Ioanne ad monumentum, ut citius cęteris uideret illum, quem cęteris ardentius amabat. Pręcurrit quidem Ioannes,

citius cęteris uideret illum, quem cęteris ardentius amabat. Pręcurrit quidem Ioannes, sed ante introiuit in monumentum Petrus, corpore tardior, sed amore aliquanto feruentior. Ita et, cum piscationem facerent, Dominum ipsos de littore alloquentem prior agnouit Ioannes, sed ad eum prior uenit Petrus. Sic quippe traditum est : Simon Petrus, cum audisset, quia Dominus est, tunica succinxit se (erat nudus) et misit se in mare.

se in mare. Alii autem Discipuli nauigio uenerunt. Non enim longe erant a terra. Non patitur moras charitas. Tametsi prope littus erant, haud quaquam distulit Petrus, quin ipsum nauiculę cursum suo pręueniret, dum ad Dominum properat. Non petiit nunc, ut super aquas ambularet, quia et id petere tardatio uidebatur, et cum miraculo uelle agere aliquid, quod sine eo perfici potest, Deum tentare est. Itaque uado, quo uolebat, peruenit, reliqui

de iis, qui Deum amant, ad Romanos ait: Scimus, quia diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum, iis, qui secundum propositum uocati sunt sancti. Et de iis, qui negligunt, ad Corinthios: Siquis non amat Dominum nostrum Iesum Christum, sit anathema, maran atha, quod Syrum esse aiunt et sonare: Dominus uenit, ut sit sensus: eum in aduentu Iudicis a fidelium consortio separandum, qui a Christi charitate inuentus

delictorum uenia altius promouetur, et quę pedes unxerat, iam digna fit, quę ungat et caput. Sic paulatim progrediendo ab infimis ad summa usque peruenitur. Immensi amoris indicium et illud fuit: Cum Martha, soror eius, Dominum accipiens hospitio parandi conuiuii cura distringeretur, illa audiendi uerbi dulcedine delinita nullis eiusdem germanę compellationibus auelli potuit, ut ab eo parumper secedens ipsam in ministrando iuuare uellet.

explicare, nedum laudare queat, iam sepulto Domino animi eius solicitudinem assiduumque angorem? Comparauit aromata, ante lucem ad monumentum uenit et non inuento corpore recurrit ad Discipulos. Tulerunt, inquit, Dominum de monumento, et nescimus, ubi posuerunt eum. Rursum reuertitur identidemque super uacuum sepulchrum inclinata prospectat, perquirit, plorat. Recedunt Discipuli, permanet illa. Qua perseuerantia atque

increpuit, aduersa illi prophetans familięque eius. Iratus Hieroboam extendit manum iubens apprehendi hominem, et continuo arefactam retrahere nequibat. Vir Dei misertus pro illa manu, quam in sui iniuriam extensam mouerat, Dominum rogauit pristinęque sanitati protinus restituit. Facillime quippe diuina exoratur pietas ab exercente pietatem. Quid de Discipulis martyribusque Christi dicam? Qui etiam in eos, a quibus grauissima passi sunt

defendere pro uiribus ac tueri nec ab uno lędi permittere. Potamiena uirgo Alexandrię passa Basilidi pręfecto, a quo omnia pene tormentorum genera in suo exceperat corpore pro Christi nomine, postquam ad Dominum cum palma migrasset martyrii, per uisum apparuit et coronam, quam ei a Domino impetrauerat, si credere uellet, ostendit. Credidit ille, et per martyrium ęternitatis gloriam consecutus est. Tantę curę fuit uirgini eum,

est ad loquendum, sentiet mala. Prędicandi autem donum, nequis leue putet, * corr. ex putaret non nisi precibus proponitur impetrandum. Rogate, inquit, dominum messis, ut mittat operarios in messem suam. Cęterum, nequis lucri, et non tantum hominum causa prędicationis opus sibi uendicet, ait: Gratis accepistis, gratis date! At uero, ne in quęrendis uitę

de quo et prędictum est: Vnxit te Deus, Deus tuus, oleo lętitię prę consortibus tuis. Et, si tanta pontifici et sacerdotibus Dei tribuuntur, ut mundum totum uirtutesque omnes contineant et simul mundi uirtutumque Dominum nobis exibeant, quis non eos ante cunctos mortales, qui in terra sunt, ponendos arbitretur? Quis uel sola officii autoritate non omnibus magis uenerandos existimet? Soli pontifici sancta sanctorum ingredi licet, Solis

dicens: Qui loquuntur pacem cum proximo suo, mala autem in cordibus eorum, da illis secundum opera eorum et secundum nequitiam, adinuentionum ipsorum . Idem ab iis circumueniri formidans orat Dominum et ait: Ab homine iniquo et doloso errue me! Et iterum: Custodi me a laqueo, quem statuerunt mihi et a scandalis operantium iniquitatem. Sed profecto, sicut malum est ab huiusmodi hominibus

reliquos, qui cum illo uenerant, ad unum cędi fecit. Acceptis deinde centum talentis et duobus Ionathę filiis, quę, ut ipsum dimitteret, poposcerat, nequaquam dimisit, sed simul cum filiis interimi iussit. Antiochum deinde, dominum suum, dum confabulando cum illo iunctis lateribus incederet, transfigit ac regnum occupat. Habeatur sane cum talibus pax, si ulli unquam plus obfuit Triphon quam iis, qui sese illi credidere. Ptolomeus, Abobi filius,

iubet, ut hypocritarum simulatę sanctitatis tristitiam arguat. Vis igitur omnia prorsus, quę hic mandantur, implere? Hoc, quod ieiunas, quod abstines, totum Deo, nihil ostentationi offeras. Post Dominum Iesum primi inter Christianos apostoli ieiunio usi sunt. Ipse enim, ut in Euangelio legimus, cum in Matthei domo accubuisset, quibusdam interrogantibus, quare discipuli eius, sicut Ioannis et phariseorum, non

Sic quidem ipsemet in tertio Dialogi sui libro testatum reliquit. Quo exemplo aperte admonemur, ut, siqua res ad seruandum ieiunium nobis impedimento fuerit, non negligamus, immo, ut ab ea expediamur, uotis precationibusque Dominum solicitemus. Petenti dabitur, et pulsanti aperietur. Nunc foeminis, si quam forte uiros imitari piget, foeminarum proponamus exempla! Anna, Helcanę uxor, non capit cibum, sed luget et

in quęstum uertit paradisi, in solitudinem secedens tres tantum panes pro uiatico, secum tulerat. Et quoniam ibidem Deo seruiens plus minus quadraginta uixit annos nec unquam interim hominem uidit, pręter anno illo, quo ad Dominum migratura erat, Zosimam abbatem, apparet eam hoc toto fere tempore sine panis esu perdurasse et, si quicquam ederit, more ferę syluestrium herbarum pastu fuisse sustentatam. Quicquid culpę olim per ingluuiem

solitarius incoleret nec aquam haberet, Deum precatus fontem de rupe manare fecit, qui etiamnum fluere dicitur. Beatus etiam Franciscus, dum rustici cuiusdam sitim in solitudine miseratur, procumbens Dominum deprecatus est moxque humus fonticulum emisit, cuius haustu rusticus, qui iam moribundus sicco ore anhelabat, recreatus uixit. Ac ne plura eiusmodi enumerem, nudos ad prędicandum apostolos miserat Dominus, et

neminem offenderet, et quod suum erat, acciperet. Non audeo dicere hoc commento eum quicquam deliquisse, qui mox discedens, cum obdormisset, meruit uidere scalam ad cęlum usque errectam, angelos ascendentes et descendentes, Dominum summitati innixum, a quo non fraudis alicuius exprobrationem accepit, sed e contrario terrę, in qua dormiebat, possidendę regnique per orbem propagandi promissionem. Nunquid peccauerat, qui ita remunerabatur? Neque

Ananię et Saphirę, pontificum in Euangelio et phariseorum et his similium; simulatio quoque ac dolus Ioab in Abner et Amasam, Triphonis in Ionatham et in Antiochum, Ismahelis in Godoliam, Andronici in Oniam, Iudę in Dominum. De talibus dicitur: Simulatores et callidi prouocant iram Dei. His et Propheta imprecatur dicens: Disperdat Dominus uniuersa labia dolosa! Et iterum: Qui loquuntur pacem cum proximo suo, mala autem

nec ante ipse sęuire desiit quam uiuere. Iacob fratrem suum Esau, capitali odio sibi infensum, se illi submittendo mitigauit. Occurrentem in Galaad septies in terram pronus adorauit, munera obtulit, dominum suum appellauit. Iccirco, quem ille perdere cogitauerat, amplexatus osculatusque est adeo tenere, ut fleret. Itaque magnum interdum odium magna frangit mansuetudo et ira alterius alterius humilitate coercetur.

et preces a Domino facilius exaudiri et opera largiore remuneratione compensari. Nisi id uerum esset, non illos potissimum in magno rerum discrimine Sophonias propheta citaret, ut Domini supplicent dicens: Quęrite Dominum omnes mansueti terrę, quia iudicium, eius estis operatI; quęrite iustum, quęrite mansuetum, si quo modo abscondamini in die furores Domini. Quia Gaza destructa erit, et Ascalon in

auerti posse sperauit precibus mansuetorum. Hinc et Eliachim sacerdos, cum excidium ab Olopherne timerent, ad populum dixisse fertur: Si in humiliationibus permanseritis, exaudiet uos Dominus. Hinc et sancta Iudit Dominum obtestata ait: Nec superbi ab initio placuerunt tibi, sed humilium et mansuetorum semper tibi placuit deprecatio. Ipse etiam Dauid: Suscipiens — inquit - mansuetos Dominus, humilians autem

esse. Sed ne ueterum etiam testimonia idem asserentia nobis aliquis prorsus deesse putet, docebimus olim quoque non nisi castos ad Deum accedere et iratum placare debuisse. Populo Israbelitico Dominum de monte Synai loquentem audituro Moyses, immo per Moysen ipse Dominus pręcipit dicens: Estote parati in diem tertium, et ne appropinquetis uxoribus uestris! Et quisnam matrimonium audet ęquare castitati,

Martiano pręsidi torquendam tradidit. Quam Martianus post multos cruciatus et utranque auulsam papillam ignominię causa nudam per urbis fora duci iussit. Exhorruit nuditatem uirgo, quam non terruerant supplicia. Et cum Dominum orasset, extemplo affuit illi angelus, papillas restituit sanatumque corpus candenti stola contexit. Sed quoniam miracula maleficiis, non uirtuti imputabantur, iussa est decollari. Et nequid ad immanitatem deesset,

dedignabantur) uisa est deformatior? Andragasina uirgo in Gallia Lothario regnante fuit. Quę cum a parentibus Ansberto,* principi uiro (qui postea Rothomagensem ecclesiam rexit) inuita desponsaretur, multis cum lachrymis Dominum obsecrauit, ne suam pollui uirginitatem pateretur. Moxque leprę morbo totum corpus occupante, ob foeditatem intacta dimittitur. Et ne in incerto esset, cur id mali contigisset, ubi coenobium uirginum ingressa sanctum

contempserat. Sic et Hilarius, Pictauiensis episcopus, cum filiam suam Abram* caste sancteque uiuendi pręceptis imbuisset et illa aliquandiu in uirginitatis proposito perseuerasset, ueritus, ne malicia mutaret mentem, Dominum depre‑ * corr. ex. Apram catus est, ut ipsam e medio sublatam iam in tuto collocaret. Itaque tam lętus et alacer mortuam extulit, quam, ne uirginitatem in coniugium

forma multis pręstabat) tribunus Nicomedię in coniugium petiit. Denegare non erat, quod tribunus peteret. Et ancilla Christi iam, quo se uerteret, nesciebat. Impetrat tamen tridui spacium ad deliberandum atque interim Dominum uotis precibusque solicitat, ut pudiciciam, quam illi uouerat, ipse tueatur. Et somnio edocta, inde soluens Constantinopolim uersus fugam fecit. Quod ut resciuit tribunus, conscensa naui fugientem persequitur. Iam prope

intelligas cum potentibus diabolum congredi minus audere et, si audeat, nocere non posse. Mortuo Aioth peccauerunt, et traditi sunt Iabin, regi Chanaan. Sed post annos uiginti cum eos sceleris poenituisset clamassentque ad Dominum, Delbora prophetante Barach tantummodo cum decem milibus armatorum Sysaram, regii exercitus ducem, cum nongentis falcatis curribus et ingenti militum copia in pręlium descendentem fudit fugauitque. In decem milibus

stetit statere uno sicuti prędixerat Heliseus, et duo modii ordei statere uno. Rex Israhel Ioachan cum suis, quos pręuaricari fecerat subditus Azaheli, Syrię regi, et Benadab, filio eius, poenitentiam egit orauitque ad Dominum, et sicut Scriptura ait: Datus est illis saluator, cuius ope liberati sunt. Ezechias fide et religione probatus, sed ob plebis et Achaz patris impietatem

exauditus est reductusque Hierosolymam et in regnum postliminio restitutus. Tunc simulachra, quę posuerat, euertit arasque destruxit et restaurato altari Domini uictimas ac pacifica immolauit suisque pręcepit, ut colant Dominum, Deum Israhel. In bonum denique ex pessimo mutatus est, in liberum ex servo, in regem ex captiuo, quia poenitens ac dolens ad Dominum clamitauit, eodem Domino per Esaiam dicente: In indignatione mea percussi te, et

et restaurato altari Domini uictimas ac pacifica immolauit suisque pręcepit, ut colant Dominum, Deum Israhel. In bonum denique ex pessimo mutatus est, in liberum ex servo, in regem ex captiuo, quia poenitens ac dolens ad Dominum clamitauit, eodem Domino per Esaiam dicente: In indignatione mea percussi te, et in reconciliatione tua misertus sum tui. Iosię regi Iuda, quoniam, cum Legis librum perlegisset,

ipso Dei legem exponente conuenisse dicuntur in ieiunio et in saccis, puluere conspersi et ab omni filio alienigena separati, confitentes peccata sua et iniquitates patrum suorum quater in die et quater in nocte, et adorantes Dominum, Deum suum. Ideo in pace stabiliti pristinę libertatis statum sibi recuperauerunt, dicente Domino: Si abstuleris offendicula tua, a facie mea non commoueberis. Cęterum ego non tam miror

cilicio. Illa quoque, quę interfecit inimicum, uidua erat, quotidie ieiunabat, lumbos cilicio pręcinxerat, cinere caput perfuderat, in secreto domus suę cubiculo cum ancillis clausa morabatur. Et tunc prostrata clamauit ad Dominum, cum tam audax facinus esset aggressura. Huiuscemodi ergo poenitentię afflictionibus atque angustiis conciliatur Deus, reprimitur diabolus, innocentię status reparatur, reparatus conseruatur, conseruatus demum sortem

et tamen Dei iudicio damnata extra castra propellitur nec nisi peracta septem dierum poenitentia sanitatem recuperare et in castra redire potuit. Ne tardes, igitur — ut Ecclesiasticus inquit — conuerti ad Dominum, et ne differas de die in diem. Subito enim ueniet ira illius, et in tempore uindictę disperdet te.

cubile auro gemmisque refulgens, arte ineffabili ac decore constructum. Et cum rogasset, an illud Antonio esset paratum, accepit non Antonio, sed Thaidi meretrici. Educta ergo de cęllę carcere, quintodecimo die migrauit ad Dominum et cęlestem thalamum feliciter possedit, quia terrenum et impudicum aliquando possedisse dolenter tulit. Theodora, commissi adulterii conscia, uirum reliquit et inter monachos latuit

lapsum nulla spes est salutis, nisi errigamur per poenitentiam, pręter iam dicta exempla Sacrarum etiam Scripturarum crebrę pręceptiones ad illam suscipiendam nos prouocant atque compellunt. Esaias propheta: Quęrite Dominum — inquit — dum inueniri potest; inuocate eum, dum prope est. Derelinquat impius uiam suam et uir iniquus cogitationes suas, et reuertatur ad Dominum, et miserebitur eius; et ad Deum nostrum,

prouocant atque compellunt. Esaias propheta: Quęrite Dominum — inquit — dum inueniri potest; inuocate eum, dum prope est. Derelinquat impius uiam suam et uir iniquus cogitationes suas, et reuertatur ad Dominum, et miserebitur eius; et ad Deum nostrum, quoniam multus est ad ignoscendum. Hieremias: Reuertere — inquit — auersatrix Israhel, ait Dominus, et non

impietate sua. In Iohele quoque propheta legimus: Dicit Dominus: Conuertimini ad me in toto corde uestro, in ieiunio, et fletu, et planctu, et scindite corda uestra, et non uestimenta uestra, et conuertimini ad Dominum Deum uestrum, quia benignus et misericors est, patiens et multę misericordię, et pręstabilis super malicia. Quis scit, si conuertatur et ignoscat, et relinquat post se benedictionem . De hoc fletu et

quibus exire non poterunt. Et clamabunt ad me, et non exaudiam eos. In Osee quoque propheta dicitur: Non dabunt cogitationes suas, ut reuertantur ad Deum suum, quia Spiritus fornicationum, in medio eorum, et Dominum eorum non cognouerunt. Deinde infert et ait: Super eos effundam quasi aquam iram meam . Cęterum, cum nec aduersitatibus concussi in uiam iustitię redire uellent, exprobrat illis per Aggeum

ministrabit nobis incorruptionem, immortalitatem, lętitiam sempiternam. * corr. ex cęlo Illud interea nobis erit pręcauendum, ne, postquam misericorditer suscepti clementem ac pium Dominum oblatis poenitentię muneribus adorauerimus, redire uelimus ad Herodem neue relicta Aegypto angelorum iam cibum comedentes, rursum ollas Aegyptias concupiscamus et iure de nobis prouerbium illud uentiletur: Canis

et iure de nobis prouerbium illud uentiletur: Canis reuersus ad uomitum suum, et: Sus in uolutabro luti. Tu ergo, qui templum Dei factus es, uide, quęso, ne per lapsum iterum efficiare spelunca latronum. Audi Dominum dicentem: Vade, et noli amplius peccare, nequid deterius tibi contingat. Quanto enim sublimior gratia, tanto cadentis ruina maior. In Ecclesiastico scriptum est: Qui baptizatur a mortuo et iterum tangit

quod filii Israhel, dum de captiuitate reuersi reędificarent Hierusalem, ieiunantes et operti saccis et terra conspersi confitebantur peccata sua et iniquitates patrum suorum quater in die et quater in nocte et adorabant Dominum, Deum suum. Poenitentiam igitur iungat confessioni, qui de captiuitate peccati redire cupit ad pristinę innocentię statum et construere ciuitatem sanctam in cęlo preciosis lapidibus uirtutum auroque puritatis.

facere consueuerat, incredula renuebat accipere, quod diceret nequaquam esse illud corpus Domini, sed panem, quem ipsa suis manibus formauerat, ipsa coxerat. Tunc pontifex ęgre ferens infidelitatem mulieris orauit Dominum, et panis species uersa est in speciem carnis. Rursum orauit, atque ubi pristina sacramento facies rediit, credenti iam ac poenitenti illi obtulit. Experimento credidit mulier. Quod si absque eo credidisset, multo

quasi uinea; memoriale eius sicut uinum Libani. Vnde et Discipuli statim post salutare conuiuium montem conscenderunt Oliueti, iam altiora et fructuosiora petentes quam ante petierant. Et Zacheus quidem, cum ipsum Dominum suo suscepisset hospitio, reddit quadruplum pro eo, quod ante fraude interuerterat atque dolo. Et in pauperes sua incipit effundere, qui rapuerat aliena. Pręstat quoque contra illicitas animi cupiditates resistendi

Hominem, inquam, non mundum, quia mundus eum non cognouit et sui eum non receperunt dicentes: Nauseat anima nostra super cibo isto leuissimo. At uero illi, quorum in Amaus pergentium oculi caligabant et maiestatis Dominum agnoscere non poterant, nonne in ipsa panis fractione ipsum dicuntur agnouisse et mysteria, quę ignorabant, ipso aperiente didicisse? Et de uiro iusto per hęc ipsa sacramenta a Domino sapientię luce illustrando nonne

homini ignoto, qui tamen ipsi officiosius ibi inseruiret, panes aliquot referendę gratię causa muneri obtulisse, illum uero noluisse accipere, quod sibi eis non opus esset diceret uita hac iam defuncto. Se enim loci illius dominum aliquando fuisse et eo deinde labore expiare culpam ibi iussum. Quamobrem si sibi gratificari uellet, illos panes pro se consecratos Deo offerret. Quod cum ille fecisset, die octauo ad thermas reuersus, homine non

spirituum societate fruebatur, et tamen, cum sibi uitę finem imminere cognouisset, Maximinum episcopum iussit accersiri et percepta ab eo communione ad cęlum migrauit. Non fuit illi satis cum angelis iter hoc ingredi, nisi Dominum angelorum ducem habuisset. Sic olim ad sepulchrum eius lugens, dimissis angelis, quos uiderat, illum solum quęsiuit, quem lugebat. Et tunc demum consolata abiit, cum ipsum resurrexisse cognouit.

plus quam trecentis denariis et dari pauperibus. Officiosę erga Iesum uenerationi callide obtrectat prętendens in egenos pietatem, non quod egenis ipse misereri soleret. Quomodo enim in pauperes pius esse poterat, qui in Dominum suum tam impius fuit? Proh indignum facinus! Misericordiam effert, qui proditionem meditatur. Non ergo ideo commendat elemosinam, ut commendandam putet, sed ut animi sui auaritiam tegat, qua unguenti effusionem non in

Adhuc modicum, et lapidabunt me. Dissidii ergo et simultatum oblitus, nisi impune dimittantur, simul optat mori. Ac ne forte ideo illis gratiam ab eo quęsitam putemus, ut supersint, quibus ipse pręsit, iam Dominum audierat pollicentem sibi: Faciam te in gentem magnam. Sed maius existimauit pro malo reddere bonum quam pręsidere plurimis. Saulis quoque regis illa patientia commendatur, qua rex factus, cum a

iniuriam, callidus est. Vir iracundus prouocat rixas; qui patiens est, mitigat suscitatas. Melior est patiens uiro forti, et qui dominatur animo suo, expugnatore urbium. Ne dicas: Reddam malum pro malo. Expecta Dominum, et liberabit te. In Ecclesiaste quoque dicitur: Cunctis sermonibus, qui dicuntur, ne accomodes cor tuum, ne forte audias seruum tuum maledicentem tibi. Scit enim conscientia tua, quia et tu crebro

Dilexerat Esau, sed benedixit Iacob. Et cum se deceptum resciuisset, non irritam fecit benedictionem, quia iam prophetię spiritu repletus uidere mente coeperat, quę oculis perspici nequeunt, futurorum arcana. Illumque dominum constituit fratrum suorum, cuius propaginem in Christo claudendam cognouit. Iacob quoque, cum et ipse corpore ęgroto uisuque per ętatem caligante nihil ferme cerneret, uidit tamen, quem ex duobus filiis filii sui

ostendamus. Cum angelo luctatus et ab eo in femore tactus, torpescente neruo claudicauit. Sed pedum uitium non sensit, dum mentis aciem in Deum dirigit. Nusquam queritur de femore debilitato, et statim post luctam uidisse se Dominum facie ad faciem gloriatur. Vnde illi nomen Israhel, id est, De um uidens inditur. Nequaquam illud malum putauit, quod se a colloquiis diuinis non arcebat. Ideo nec lamentari uoluit. Miphiboset, Ionathę

qui, dum uiueret, miserior existimabatur. Ezechias rex ęgrotauit usque ad mortem, sed cum orasset, factus est sibiipsi superstes. Ita et tu in tua infir mitate - ut Ecclesiasticus inquit- ora Dominum et curabit te. Sed et hoc diligenter attende, quantum interfuerit inter ęgrotantem et sanatum. Dum langueret, expers delicti fuit. Mox, ut conualuit, iactantię crimen incurrit ostentans alienis

Proinde Egidius, ad Rhodani ostia solitarius, cum a uenatoribus sagitta in incertum missa inter syluas latentem sauciasset, non modo medicinam corpori admittere noluit, sed etiam ad Dominum orauit, nequando lęsa caro sanitatem reciperet. Parum erat solitudinis necessitatem ferre, quotidianas uigilandi, precandi, ieiunandi fatigationes pati. Vulnus insuper quasi diuinitus inflictum manere uoluit incuratum,

in carcere apparuisset, chyrurgum aliquem ad se uenisse rata detrectabat medicinam, dicens nunquam se pharmaca corpori admisisse, sed illius medici opera semper usam, qui solo uerbo omnem infirmitatem curaret; hunc autem esse Dominum Iesum. Tunc Petrus apostolum se eius esse et ab eodem ad illam missum indicans euanuit, ipsa sana relicta. Non hoc dicimus, ut infirma uirgo medicamentum respuat, sed semper spem omnem in Christo

enim inter ipsa uerbera Vito: »Domine, libera me!« — cęlum intonuit, terra tremuit, deorum simulachra corruerunt, territus Diocletianus fugit. Vitum angelus inde sublatum longius transportauit, ubi ille, cum orasset Dominum suum, ut iam de terris euocatus in ipso requiesceret, tradidit spiritum. Glorietur nunc proteruę potestatis uanus imperator Diocletianus maximę orbis parti se imperasse, ualidissimas quondam gentes suę subegisse

fustibus pręlumbatus, deinde equuleo suspensus et uirgis cęsus, admotis etiam lampadibus miserabiliter ustulatus pro eiulatu clamorem edebat, quo se Christianum esse asseueraret. »Et si millies — inquit — occidi possem, Dominum meum Iesum confiteri non cessarem.« Itaque imperator non modo, ut idola adoraret, efficere nequiuit, sed etiam, ut ne Christum taceret, donec caput id iam optanti amputari iussit. Sic ille ipso Domino, quem tam

seditione in regem impetum faciunt et frustra fugere conantem occidunt. Nicetas* *corr. ex Niceta vero, cum eos baptizasset ecclesiasque aliquot construxisset, ad Dominum tranquillo uitę exitu migrauit. Vere Nicetas, qui tot tormenta uicerit et de cuius nece tyranno non licuit gloriari. Illo enim uiuente ipse peremptus impietatis suę poenas dedit, longe acerbiores apud inferos et

quia non in solo pane uiuit homo. Quoties ad subeunda pericula sola temeritas prouocat, statim occurrat, quia Deum tentare non debemus. Quoties honorum opulentięque cupidine solicitamur, protinus ad mentem reuocetur: Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli seruies. Postremo, quoties perniciosarum cogitationum stimulis agitabimur, semper resistendo ac repugnando clamemus: Vade retro, Sathana, iam satis certi eo angelos accessuros, unde

me in lege peccati, quę est in membris meis. Deinde exclamat: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius? Et quia ipse per se non sufficit, respondet: Gratia Dei per Iesum Christum, Dominum nostrum. Sed quoniam gratia ista solicitis, non ociosis opitulari soleat, ipse quoque non cessat, quantum potest, reluctari aduersario suo et flagellationum iugo premere illum atque imperare uolentem, ad obediendum

Sathana uerbera sustinuit, neque hoc sine Domini uoluntate. Sed ae magnitudo reuelationum — inquit — extollat me, datus est mihi stimulus carnis meę, angelus Sathanę, qui me colaphizet. Propter quod ter Dominum rogaui, ut discederet a me, et dixit mihi: Sufficit tibi gratia mea. Nam uirtus in infirmitate perficitur. Qui Apostolo gratiam dederat, dedit et stimulum. Nulla enim potest esse uictoria, ubi nulla est

tibi gratia mea. Nam uirtus in infirmitate perficitur. Qui Apostolo gratiam dederat, dedit et stimulum. Nulla enim potest esse uictoria, ubi nulla est pugna. Non coronabitur, nisi qui legitime certauerit. Rogemus ergo Dominum, non ut submoueat nobis tentatorem, sed magis ut suppeditet uincendi facultatem. In illos autem pręcipue diaboli insurgere solet malignitas, qui terrenis contemptis religiose uitam instituere decernunt. Iccirco

Et hoc quoque relatu dignum de illo ferunt: dum uerbera terroresque perferret, lucem diuinitus apparuisse, qua expauefacti demones diffugere, Antonium uero eo splendore recreatum errexisse se et, quasi pręsentem Dominum aspiceret, dixisse: Vbi eras, bone Iesu, ubi eras? Responsumque accepisse: Aderam, Antoni, sed euentum pugnę tuę pręstolabar. Quam quoniam imperterritus immotusque uiriliter sustinuisti, manet te uictorię tuę

credidit etiam, quod ab illo audierat, se, scilicet, tanti iam apud Deum meriti esse, ut, si ex arduo aliquo loco ad imum rueret, corpus suum affligi lędiue non posset. Itaque immemor scriptum esse: Non tentabis Dominum, Deum tuum, sed potius in perniciem suam illud imprudenter amplectens: Angelis suis mandauit de te, et in manibus tollent te, ne offendas ad lapidem pedem tuum, noctu surrexit et in puteum haud modicę

usus Nicolaus quidam in sancti Patricii specum apud Scotiam ad purgatorii (ut aiunt) loca descendens tanta ac tam uaria demonum tentamenta, tot fraudes, tot blanditias, tot iras, tot terrores unus superauit. Nam quoties ad Dominum conuersus dixit: Domine, Iesu Christe, Fili Dei uiui, miserere mei peccatoris, — toties ab insidiis liber euasit. Breuis quidem oratio, sed permultę uirtutis, si fideliter, si ardenter, si humiliter exprimatur.

tentatio, orauerat, sed ut et illa assidue oppugnaret et ipsa semper uinceret. In hoc carnalis lasciuię bello per annos tredecim fortiter contendit. Sed tandem aliquanto acrius impugnata, quam sustinere posset, clamauit ad Dominum, Iesum Christum. Et superauit inimicum, ita ut oranti apparens demon diceret: Vicisti me, Sarra, uicisti. At illa nihil sibi ex hoc laudis uendicans: Non ego — inquit — uici te, sed Dominus meus

uincitur, qui dedere se mauult quam repugnare. Nos uero, nequando ad deditionem istam, cuius comes est interitus, aut astu aliquo inducamur aut trahamur iniuriis, conscii imbecillitatis nostrę clamemus ad Dominum, poscamus opem, oremus pręsidium et non ferro, non fossa, non uallo, non murorum ambitu nos muniamus, sed ueritate, iustitia, pace, fide, spe, charitate cęterisque uirtutibus, dicente Apostolo: Induite uos

ipsius Domini testimonio plus quam propheta dicitur et nulli inter natos mulierum posthabendus censetur. Denique tantę constantię uirum Herodis improbitas occidere potuit, terrere non potuit. Post Dominum sancti apostoli discipulique eius perseuerarunt illum sequendo, illi obediendo, Spiritum Sanctum per illum a Patre mittendum expectando, per orbem ubique baptismi gratiam nunciando nec unquam deficiendo, donec, quod

Presbyter quidam Centumcellis, cum ad balnea lauatum uenisset et homini, qui ibi sępe iam illi operam lauandi gratuitam pręstiterat, panes aliquot muneri obtulisset, accepit ipsum eis non indigere; loci enim illius olim dominum fuisse et post mortem ibidem angustiari noxę cuiusdam expiandę causa piaculique soluendi; ueruntamen multum profore ei, si ipse panem consecratum Deo offerendo pro illo oret. Quamobrem presbyter sacram hostiam

gaudet magis quam tristatur seque ipsum errigens: Quare — inquit — tristis es, anima mea? Et quare conturbas me? Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi, salutare uultus mei, et Deus meus. Et ad Dominum conuersus deprecatur: Educ de custodia animam meam ad confitendum nomini tuo. Me expectant iusti, donec retribuas mihi. Nobis ergo imprimis enitendum erit, ut hic potius quęque etiam minima expurgemus

persecutionum procellas integram inuiolatamque seruauerunt, nunquam a fide desciscentes, ut usque in finem perseuerando salui fierent. Timebunt quidem horrendum Iudicii diem iam instare cernentes. Sed memoriam repetent Dominum sibi in Euangelio dixisse: His autem fieri incipientibus, respicite et leuate capita uestra, quoniam appropinquabit redemptio uestra. Et in Iohele propheta: Eum, qui ab aquilone est, procul

se radiantis crucis poterunt, cuius adoratores a se paulo ante peremptos recordabuntur. O, pręclarum regis nostri triumphaleque uexillum! Si eo uiso sic formidabunt inimici, quid facient, cum mox et ipsum Dominum cum uirtute magna et maiestate post illud prodeuntem cernere incipient? Et tunc uidebunt — inquit — Filium hominis uenientem in nubibus cum uirtute multa et gloria. Videbunt iniqui, quem uidere

quis stabit? Et quis resistet in ira furoris eius? Indignatio eius effusa est ut ignis et petrę dissolutę sunt ab eo. Quis denique non concidet prę timore, cum Iohel propheta conqueratur dicens: Clamate ad Dominum. A, a, a, diei! Quia prope est dies Domini et quasi uastitas a potente ueniet. Et rursum idem: Ad te, Domine, clamabo, quia ignis comedit speciosa deserti et flamma succendit omnia ligna regionis.

ut uideant semper. Nec ignorares Osee prophetam idem astruere, cum dicat: Viuificabit nos post duos dies, et die tertia suscitabit nos. Et uiuemus in conspectu eius. Sciemus sequemurque, ut cognoscamus Dominum. Sicut enim in Adam morimur, ita in Christo, qui die tertia resurrexit, uiuemus. Ipse mortis nostrę destructor est, ipse et resurrectio nostra. Vnde per eundem prophetam dicit: De manu mortis liberabo eos, de

in terra salsuginis et inhabitabili. Et iterum: Domine — inquiet — omnes, qui te derelinquunt, confundentur; recedentes a te in terra scribentur, quoniam dereliquerunt uenam aquarum uiuentium, Dominum. Illos etiam in damnationem mittet, qui per dolum alienis damnis ditari student: Vę, qui ędificat domum suam in iniustitia, et coenacula sua non in iudicio; amicum suum opprimet frustra,

uendamus. Inde Micheas quoque propheta auaritiam multorum detestabitur ita illis denuncians: Vę, qui cogitatis inutile et operamini malum in cubilibus uestris! In luce matutina faciunt illud, quoniam contra Dominum est manus eorum. Et concupierunt agros, et uiolenter tulerunt; et rapuerunt domos; et calumniabantur uirum et domum eius, uirum et hęreditatem eius. Iccirco hęc dicit Dominus: Ecce ego cogito super

ait: Nos uero omnes reuelata facie gloriam Domini speculantes, in eandem imaginem transformamur a claritate in claritatem, tanquam a Domini spiritu. Et iterum: Saluatorem expectamus — inquit — Dominum nostrum Iesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostrę configuratum corpori claritatis suę, secundum operationem, qua etiam possit subiicere sibi omnia. Ioannes quoque, apostolus ille, qui in

in cęlo sunt. O, iocundissimum spectaculum, in quo licebit nobilissimam Dei creaturam ineffabili uisionis dono clare intueri et cum ea fraterna iam charitate coniungi consortioque eius perpetuo frui et una cum ipsa communem Dominum semper laudare, in psalmis et canticis illis, quorum iubilus omnia musica instrumenta superat suauitate. Et non tubę, non cytharę, non lyrę, non cymbala, non tympana, non nabla, non organa, non symphonię, non sambucę,

esse gloriam illam sanctorum quoque nobis exempla certis manifestisque argumentis ostendunt. Iacob in quiete scalam uidit de terra ad cęlum usque extensam angelosque per eam ascendentes ac descendentes. Vidit Dominum scalę innixum sibique benedicentem et euigilans ait: Vere Dominus est in loco isto, et ego nesciebam! Simulque obstupefactus: Quam terribilis est — inquit — locus iste! Non est hic aliud nisi

sed in ueritate, in qua ab iis, qui in cęlesti regno sunt, uidentur, conspexisset? Idem cum uiro luctatus marcescente, tacto ab eo foemoris neruo claudicauit. At ubi in uiro Deum agnouit, gloriatus est dicens: Vidi Dominum facie ad faciem, et salua facta est anima mea. Contempsit exteriorem corporis lęsionem, dum ex pręsentia Dei intus in mente exultat dumque animę salute lętatur, non sensit detrimentum. Sed quanto magis tunc

lętatur, non sensit detrimentum. Sed quanto magis tunc exultasset, si claram, non adumbratam faciem Dei uidisset et salutem tam animę quam corporis perpetuam perennemque fuisset assecutus. Moysi Dominum in flamma rubi apparuisse legimus atque ad se accedenti dixisse: Non appropies huc! Solue calciamentum de pedibus tuis! Locus enim, in quo stas, terra sancta est, et ego sum Deus patris tui, Deus Abraham,

cupis et mundo gratus et esse deo. 72. de catello a molossis dilacerato
72.1  Dum sequitur dominum gratissima cura catellus
72.2  Luderet et morsu liberiore miser,
72.3  Incidit in rabidos- heu dispar pugna!- molossos,

78.10  Dictum de fatis quod meliora legunt. 79. Ad sanctissimum dominum d. Paulum tertium, totius Christianae rei publicae diuino nutu pontificem maximum, quod oppidum Chlissae conseruando plurimae sacrosanctae fidei nationes saluabuntur elegia
79.1  Paule, triumphalis non ultima gloria Romae;

Ad reuerendissium D. D. Augustinum Triuulcium sancti / Hadriani Diaconum Cardinalem bene augurat a die / quo se ad santissimum Dominum cum opere hoc / et munere praesentauit. / Iacobus Bonus Rhacusaeus.
1  Lux Augusta mihi uenit, mihi candida fulsit
2  Illa secunda dies octobres ante Calendas,

Cf. Euseb. Chron., A. D. 94 [= 93] Statuas aureas et argenteas sibi in Capitolio poni iussit. Cf. Euseb. Chron., ibid. Primus dominum se et deum appellari pręcepit. Cf. Euseb. Chron., A. D. 87 [= 88] Christianos persecutus est, Ioannem apostolum in Pathmos ipse relegauit.

In hoc meo acerbissimo negotio et causa, postquam nuper nil apud episcopum Zagrabiensem 4 poteram obtinuisse, profectus fueram Zagrabiam, ibi sollicitavi omnes dominos meos de capitulo, ubi vidi rem desperatam, nemo erat, quem adirem, qui pro me domino supplicaret, praeter magnificum dominum Balthasarem de Batthyan; 5 veni igitur ad eum, et Vestram Dominationem etiam deprecor, patronus sit mihi apud epi episcopum Zagrabiensem. Iuro nunquam me negaturum hanc pecuniam, si apud me fuisset, quin potius adhuc in Italia cum ea studerem, siquidem

Quod semper feci in litteris ad Vestram Dominationem missis hoc idem nunc quoque faciam. Gratias videlicet agam Vestrae Reverendissimae Dominationi de eius erga me humanitate ac beneficiis. Rogo autem eandem, ut semper hactenus, ita etiam imposterum commendatum me dignetur apud reverendissimum dominum 3 reddere meosque omnes protegere. Quod ego Vestrae Dominationi Reverendissimae, dum vivam, reservire studebo. [...] et bene valere opto. Ex Buda dominica proxima ante festum [...] Millesimo quingentesimo septimo Stephanus Brodarich

in dies melius se habere. 2 Quod, ut ita contingat, Deum Optimum Maximum precor, ut Tuam Dominationem Reverendissimam nobis cito incolumem cernere concedat. Nova nulla habemus alia, nisi illa, quae iam puto per totum terrarum orbem divulgata: illustrissimum, immo serenissimum dominum Lodovicum (quod faustum felix totique reipublicae Christianae salutiferum sit) Dominica proxima post Ascensionem Domini, 3 bonis avibus et melioribus auspiciis coronavimus. Ea ipsa coronatio, ut paucis multa perstringam, sic acta fuit: dominus Patriarcha 4 divina

in his perstringere, ut Dominatio Vestra Reverendissima, quam scio alioquin haec omnia compertissima habere, ex litteris meis universam rei gestae seriem cognosceret. 4 Triduo post illam auspicatissimam coronationem interiecto regia maiestas Budam rediit, 5 prius per dominum palatinum 6 et comitem Scepusiensem 7 corona in arcem Visegradi relata. 8 Novus regulus ingrediens hac pompa et hoc honore exceptus, nam praelati et alii, qui prius Budam venerant, omnes obviam regulo processerunt. Ordo introitus fuit: primo equites levis

of his services and that it is to be sent to Buda by merchants going to the fair held at St. Nicholas Day. Prudentes et Circumspecti Domini et Amici mihi Honorandi. [1.] Satis constat Vestris Dominationibus et maxime illis, qui ad dominum nostrum reverendissimum 1 per Vestras Dominationes mitti solent, me in omnibus, in quibus possum, et quae sunt officii mei, libentissime servire eisdem. Id quod ego non propterea facio, quod propter hoc aliquam

Vestras Dominationes, ut non loco remunerationis sed loco mutuae benivolentiae velint mihi ordinari facere unum currum pro quattuor equis, et per mercatores huc Budam ad nundinas Sancti Nicolai 2 venturos mittere. Id quod scio me apud Vestras Dominationes servitiis meis posse praeter dominum nostrum gratiosissimum centies promereri. Easdem Vestras Dominationes optime cupio valere. Ex Buda in festo decollationis Beati Iohannis Baptistae Anno 1512. Vestrarum Dominationum in omnibus Stephanus Brodarych decretorum doctor, secretarius

etiam dominus Christophorus Darhoczy, 5 cubicularius domini reverendissimi Dominationibus Vestris super hac re latius scripsit. 6 [2.] Nos cum ipso domino Christoforo Darhoocz, si pro ea praepositura ipsi domino Petro litterato obtinenda laborare et intercedere apud dominum nostrum reverendissimum voluissemus, credimus nos habere tantum favoris apud suam dominationem reverendissimam, ut praeposituram ipsam obtinere ipsi domino Petro potuissemus, sed cum, ut dixi, eius praepositurae ius patronatus Vestrae Dominationes habeant, potius voluimus ad Vestras

Tamás Bakócz, Archbishop of Esztergom, Patriarch of Constantinople. patris domini Georgii episcopi Quinqueecclesiensis, 7 summi et secretarii cancellarii nostri, fidelis nostri, nobis sincere dilecti asciri voluisti, apud quos et maxime apud ipsum dominum episcopum Quinqueecclesiensem, qua fide, integritate, constantia, qua praeterea industria ac sollicitudine sis versatus, quantum deinde nobisque et huic inclyto regno nostro per plures annos serviveris, adeo in propatulo est, ut litterarum nostrarum praedicatione et testimonio non indigeat.

sunt intricata. Quia vero et ipse defunctus et alii istic oratores nostri non minus curare solebant negotia nepotis 6 nostri, regis Hungariae, postulamus a te, ut cum inpraesens istic sit et nos oratorem nostrum non habemus, non desit una cum collega suo 7 apud Sanctissimum Dominum Nostrum 8 rebus et negotiis nostris, agatque apud illius Sanctitatem, ne quem alium ad episcopatum Plocensem provehere velit praeter reverendissimum dominum Raphaelem, episcopum Premisliensem, virum ecclesiae et reipublicae perquam idoneum et nobis

a te, ut cum inpraesens istic sit et nos oratorem nostrum non habemus, non desit una cum collega suo 7 apud Sanctissimum Dominum Nostrum 8 rebus et negotiis nostris, agatque apud illius Sanctitatem, ne quem alium ad episcopatum Plocensem provehere velit praeter reverendissimum dominum Raphaelem, episcopum Premisliensem, virum ecclesiae et reipublicae perquam idoneum et nobis (Old) Sigismund I (1506–1548), King of Poland, the youngest brother of Vladislaus II, uncle of Louis II. He had no child from her first wife Borbála Szapolyai.

servitutis meae in gratiam Vestrae Serenissimae Maiestatis humillimam commendationem. [1.] Dignata est Vestra Maiestas his diebus superiore dare ad me litteras, 2 ut in facto ecclesiae Plocensis pro voto ac desiderio Maiestatis Vestrae apud Sanctissimum Dominum Nostrum elaborarem, miserat etiam Maiestas Vestra binas alias litteras ad Sanctitatem Domini Nostri, alteras gratulatorias, 3 alteras de indulgentiis et officio collectorio. 4 9  After the death of Bishop of Płock Erazm Ciołek the King of

Serenissime Princeps et Domine, Domine Clementissime. Post servitutis meae perpetuae in gratiam Vestrae Maiestatis humillimam commendationem. [1.] Acceperam rursus litteras a Vestra Maiestate super negotio ecclesiae Plocensis, in quo rursus apud Sanctissimum Dominum Nostrum omni studio, fide et diligentia elaboravi. Contigit autem reverendissimum etiam dominum cardinalem de Grassis, 1 qui per hos superiores dies abfuerat, neque prioribus illis apud pontificem actionibus atque intercessionibus interesse potuerat, praesenti negotio affuisse.

meae perpetuae in gratiam Vestrae Maiestatis humillimam commendationem. [1.] Acceperam rursus litteras a Vestra Maiestate super negotio ecclesiae Plocensis, in quo rursus apud Sanctissimum Dominum Nostrum omni studio, fide et diligentia elaboravi. Contigit autem reverendissimum etiam dominum cardinalem de Grassis, 1 qui per hos superiores dies abfuerat, neque prioribus illis apud pontificem actionibus atque intercessionibus interesse potuerat, praesenti negotio affuisse. Itaque cum ipse prior (ut par erat) apud pontificem diligentissime pro hoc negotio egisset,

of Christianity is in a large part in Sigismund’s hands. Serenissime Princeps et Domine, Domine Clementissime. Post servitutis meae in gratiam Vestrae Serenissimae Maiestatis humillimam commendationem. Rursus non destiti urgere et sollicitare Sanctissimum Dominum Nostrum iuxta commissionem Vestrae Maiestatis in negotio ecclesiae Plocensis. Cuius animi sit Sua Sanctitas Vestra Maiestas intelliget ex litteris sive brevi Suae Sanctitatis. Scripsi alias de affectione Suae Sanctitatis erga Vestram Maiestatem et scripsi meram veritatem, et scio,

hunc illius erga me animum aliquibus meis officiis demereri, meumque vicissim erga illam studium et observantiam testari. Quod ut aliquando praestare possim, nihil operae meae, nihil occasionis praetermittam. [2] Quod vero Vestra Dominatio eam mihi gratiam, qua me valere apud serenissimum dominum meum intellexit, gratulatur, ago quidem illi immensas gratias, verum mallem, ut aliquando quieti meae, cuius sum amantissimus, praesertim in tantis rerum publicarum turbis ac discriminibus gratulari possit. Nescio autem, quo meo fato sit, ut quo magis me in portum refero, hoc magis aestus

videret, iudicaret prorsus de ipsa re ecclesiastica hic actum. 13 post vestris ms. BK 245: sit add. 17 post Vestrae ms. BK 245: Reverendissimae add. 18 illius erga me: erga me illius BK 245 19 et om. BK 245 12 Vestra Dominatio: Reverendissima Dominatio Vestra BK 245 13 post dominum ms. BK 245: regem add. 15 ac: et BK 245 15 post discriminibus ms. BK 245: Reverendissima Dominatio Vestra mihi add. 15 autem: enim BK 245 16 sit: fit BK 245 16 post nam ms. BK 245: cum add. 3  18 ut: et BK 245 19 post unquam ms. BK 245: clementia domini mei

pendere, ut domi, quae praestare ipsi atque efficere possumus, negligamus. Verum scis, quid inter caesaris potentiam tot annis tam feliciter auctam et nostras vires adeo debilitatas et fractas intersit. Non unius regis aut populi videtur esse, ut tantum tyrannum, tot populorum ac nationum dominum, non dicamus superare, sed si totus incumbat, finibus suis arcere saltem et repellere possit. [5.] Taxam decimarum scribis a reverendissimis dominis cardinalibus et officialibus exigi, recte id et coeptum et institutum et ordinatum iudicamus, immo totis viribus contendas, ne

does not fall into the hands of foreigners. – 2. He assumes, Várdai has learnt about the pact among Christian rulers reached on 5 August, which is favourable to Hungary. Reverendissime et Colendissime Domine. Post humilem commendationem. [1.] Hodie sepelivimus dominum Ioannem archidiaconum Vestrae Dominationis Reverendissimae penitentiarium. 2 Eius archidiaconatus ne ad manus alienas perveniret, et ne inde successu temporis maiora aliqua incommoda et molestias Vestra Reverendissima Dominatio habere possit, ago nunc apud pontificem, ut Emericus

into his attention again. Kálnai’s loyalty and knowledge make him worthy of becoming Archdean of Telegd. Reverendissime Domine, Domine mihi Colendissime. [1.] Iam binas dedi litteras 3 ad Dominationem Vestram Reverendissimam de ea re, de qua dominum Emericum litteratum, 4 servitorem suum ad me miserat, quibus, ut se res habuisset, abunde perscripsi. Nunc autem et auctoritate reverendissimi domini cardinalis de Medices, 5 protectoris regni Hungariae, qui se, antequam conclave 6 ingrederetur, huic negotio

non sunt. Pontificem nondum habemus. Neque scio, quando habituri simus. 9 Galli adhuc sunt sub Mediolano. Rex Galliae Lugdini. Caesar in regno Navarrae in Galliam veniens cum ingenti exercitu. Ego tot contentionum nullum spero finem. [4.] Dominum Emericum Kalnay in facto archidiaconatus Thilegdiensis Vestrae Dominationi Reverendissimae commendo. 10 Ego quod feci magis feci, ut Vestra Dominatio Reverendissima liberaretur ab omni molestia, quam ob dominum Kalnay, qui tamen et ipse meretur certe omne bonum, tum ob mores

cum ingenti exercitu. Ego tot contentionum nullum spero finem. [4.] Dominum Emericum Kalnay in facto archidiaconatus Thilegdiensis Vestrae Dominationi Reverendissimae commendo. 10 Ego quod feci magis feci, ut Vestra Dominatio Reverendissima liberaretur ab omni molestia, quam ob dominum Kalnay, qui tamen et ipse meretur certe omne bonum, tum ob mores probatissimos ac doctrinam non vulgarem, tum ob singularem fidem ac servitutem, qua est Vestrae Dominationi Reverendissimae addictissimus. Eum igitur totum in suam gratiam Vestra Dominatio Reverendissima recipere, obsecro,

Turcas omni genere apparatuum instructissimos proximo mense Martio regnum hoc nostrum Tartaris etiam in societatem belli adiunctis invadere. [2.] Quod ubi ex auctoribus certis serenissimus quoque frater noster, archidux Austriae 5 cognovisset, misit et ipse ad Sanctissimum Dominum Nostrum 6 oratorem, 7 quod pro avertendis periculis aperte imminentibus opportunum Sedis Apostolicae praesidium imploraret. Tecum is ex mandato sui principis consilia communicabit, tecum una ad Sanctitatem Domini Nostri et ad reverendissimos dominos

decimae, sicut Vestra Serenitas ab ipso intelliget, sed in his quoque parva est spes ponenda, si Deus pacem aut indutias inter principes non posuerit, tota salutis communis ratio in hac una re posita esse videtur. [2.] Ex Croatia habemus ex litteris comitis Spalatiensis ad illustrissimum dominum Venetorum 4 V. Februarii datis Bassam sive Zanzacum Boznae iam praemisisse non parum peditum numerum ad obsidendum Clyzium 5 subsecuturum ipsum quoque brevi cum valido equitatu. Habuerunt Veneti et ex Constantinopoli litteras VIII. Ianuarii datas

non minima quidem nostra negligentia Ozthrowyczam, et alias arces antea fuisse amissas, sed inopiam et vectigalium nostrorum tenuitatem (de qua tam diu apud Sedem Apostolicam querimur) et superioribus et impendentibus etiam malis causam attulisse. [3.] Gratum est nobis mandasse Sanctissimum Dominum Nostrum legato suo, qui apud Venetos agit, ut de frumento in Croatiam misso, in quos abierit usus, 5 percontetur. Nam nos quoque homini nostro fido ac diligenti dedimus provinciam loca illa perlustrandi ac ad nos fideliter referendi, quomodo sit illud frumentum distributum.

deinceps Sua Sanctitas accipiat. Nos tamen rerum nostrarum conscii vehementer timemus, ne tristiorem et minus iucundum in dies sit acceptura, nisi re ipsa, et non verborum tantum liberalitate, cum eius Sanctitas, tum principes Christiani opem nobis ferre maturaverint. [5.] Reverendissimum dominum cardinalem Campegium 6 in Germania legatum tanta virtute atque auctoritate praeditum venire, qui de rebus quoque nostris agendi mandatum habeat, gaudemus non mediocriter, optamusque eiusdem adventum utilem rei publicae Christianae ac salutarem fore, ut pariter illam tabem et

exsequatur. Proderit enim fortasse nunc vel inposterum, si ille princeps de nostra voluntate fuerit factus certior. Poterit insuper omnia ad nos ex illis partibus explorata reportare, quod magno usui nobis ac toti Christianitati est futurum. [9.] Agas Sanctissimo Domino Nostro gratias, quod dominum Scardonensem 13 cum pecuniis, pulvere et commeatu ad succurrendum arci Clissiensi miserit, 14 supplicabisque eius Sanctitati, ne gravetur deinceps quoque illi praesertim loco providere, nam quod nos potuimus praestare, praestitimus et praestabimus omnia vel supra vires

illa legatione absolutus et per nos revocatus fueris, revertaris. Nam quod ad tuos, et tui collegae sumptus attinet, thesaurario nostro mandavimus, ut mora omni posthabita per Fuccaros, quemadmodum Posonii nuper constitueramus, provideat. Ludovicum Horreram, 15 uti reverendissimum dominum cardinalem Sanctorum Quattuor Coronatorum 16 optare significas, nos libenter et aequo animo dimisimus. Litteras vero in commendationem penitentiarii et alias, quas optasti, una cum praesentibus accipies. 17 Datum Budae 8. die Martii

esse videatur ab eo Principe, cui quis nihil serviverit, quippiam postulare. Summa tamen Vestrae Serenitatis clementia et singularis in omnes liberalitas ac munificentia spem mihi dat Vestram Serenitatem preces etiam nihil a se merentis servitoris non aspernaturam. Intellexi reverendissimum dominum meum archiepiscopum Strigoniensem his diebus vita functum esse. 2 Non dubito (ut in tali casu plerumque fieri consuevit) nonnullas beneficiorum ecclesiasticorum mutationes in Hungaria fore. Ego cum a serenissimo et clementissimo domino meo, fratre 3 Vestrae Serenitatis

absim, 4 et absentes, quocunque obsequii genere fungantur, vulgato proverbio pro mortuis haberi soleant, mihi ad Vestrae Serenitatis praesidium duxi refugiendum. Cui supplico humillime, dignetur tam ad maiestatem regiam ac reginalem, dominos meos clementissimos, quam etiam ad magnificum dominum oratorem suum et 5 reverendissimum dominum 9  in marg. alia manu fiat, ut petitur. Scibatur viendum [?] ei 1  The letter, apart from some minor changes, is identical to the one sent to Polish King Sigismund the same day (except that the

fungantur, vulgato proverbio pro mortuis haberi soleant, mihi ad Vestrae Serenitatis praesidium duxi refugiendum. Cui supplico humillime, dignetur tam ad maiestatem regiam ac reginalem, dominos meos clementissimos, quam etiam ad magnificum dominum oratorem suum et 5 reverendissimum dominum 9  in marg. alia manu fiat, ut petitur. Scibatur viendum [?] ei 1  The letter, apart from some minor changes, is identical to the one sent to Polish King Sigismund the same day (except that the letter to Ferdinand does not have a postscript.) Not

Rome since the spring of 1522 as an envoy of Louis II. 5  Johann Schnaidpeck von Schönkirchen, an envoy of the Emperor, stayed in the Buda castle since the autumn of 1523. He had huge influence and was the permanent target of attacks from the opposition of lesser nobility. The part magnificum dominum oratorem suum et is missing from the Cracow letter, obviously because, unlike Ferdinand, Sigismund did not have an envoy in Buda. Compare: Kubinyi András, A magyar állam belpolitikai helyzete Mohács előtt = Rúzsás Lajos – Szakály Ferenc (eds., Mohács. Tanul mányok a mohácsi

absentis, diligenter tamen eorum maiestatibus servientis ratio habeatur saltem in minoribus beneficiis. 7 Nam maiora, sicuti non mereor, ita neque petere ausim. Neque sum, Clementissime Princeps, natura adeo ambitiosus, ut patrocinio Vestrae Serenitatis, quam scio omnia etiam summa apud dominum meum clementissimum posse, aliud consequi optem, quam unde possim commodius et honorificentius vestris maiestatibus servire. Scit enim maiestas vestra inopiam ac sordes cum magnorum principum legatione non bene convenire. Itaque rursus supplico Vestrae Serenitati, dignetur in hoc preces

Libri Legationum vol. XXIII, fol. 45–46; BCzart TN 36. fol. 569–570. liberalitas ac munificentia spem mihi dat Vestram Maiestatem preces etiam nihil a se merentis servitoris non aspernaturam. Intellexi reverendissimum dominum meum archiepiscopum Strigoniensem his diebus vita functum esse. 2 Non dubito, ut in tali casu plerumque fieri consuevit, nonnullas beneficiorum ecclesiasticorum mutationes in Hungaria fore. Ego cum a serenissimo et clementissimo domino meo, nepote 3 Vestrae Maiestatis

et absentes quocunque obsequii genere fungantur, vulgato proverbio pro mortuis haberi soleant, mihi ad Vestrae Maiestatis praesidium duxi refugiendum, cui supplico humillime, dignetur tam ad maiestatem regiam ac reginalem, dominos meos clementissimos, quam etiam ad reverendissimum dominum cancellarium 5 Hungariae in mei commendationem suas litteras dare et efficere, ut mei quamvis absentis diligenter tamen eorum maiestatibus servientis ratio habeatur saltem in minoribus beneficiis. Nam maiora, sicuti non mereor, ita neque petere ausim. Neque sum, Clementissime

ut mei quamvis absentis diligenter tamen eorum maiestatibus servientis ratio habeatur saltem in minoribus beneficiis. Nam maiora, sicuti non mereor, ita neque petere ausim. Neque sum, Clementissime Princeps, natura adeo ambitiosus, ut patrocinio Vestrae Maiestatis, quam scio omnia etiam summa apud dominum meum clementissimum posse, aliud consequi optem, quam unde possim commodius et honorificentius Vestris Maiestatibus servire. Scit enim Maiestas Vestra inopiam ac sordes cum magnorum principum legatione non bene convenire. Itaque rursus supplico Vestrae Maiestati, dignetur in hoc preces meas

of Milan, retreated this way towards France chased by the Spanish led by Marquis Pescara. Vestram intellexisse de litteris Sophii, 7 ad caesarem et serenissimum dominum 8 meum, in quibus hortatur eos, ut principes Christianos in Turcam concitent, quarum exemplum ad Vestram Maiestatem mittam. 33 István Brodarics to Sigismund I Rome, 7 May 1524 Manuscript used: BN T. 5. fol.

illum praefectum Cayri, qui a Turca defecerat, a suis esse obtruncatum. 2 Quae nova venerunt ex Constantinopoli et habentur pro certissimis. Fui hodie, quae est V. Maii, pro hoc cum Sanctissimo Domi 35  Principem Ferdinandum del. suprascr. dominum meum Persian Shah Ismail Sophi I (1500–1524) was certainly in contact with Louis II in 1523. His envoy, a Maronite monk by the name of Peter of Lebanon, brought a letter to Louis from the Shah in 1523, in which there is allusion to the Shah’s

istis sacerdotiorum mutationibus computarer. Idem nunc supplico humillime. Scio unicam Vestrae Maiestatis voluntatis significationem incredibiliter rebus meis profuturam. Ego pro huiuscemodi Vestrae Maiestatis in me gratia non habeo, quid aliud Vestrae Maiestati offeram, nisi perpetuam meam et in dominum meum clementissimum et in Vestram Maiestatem Sacratissimam fidelitatem et servitutem. Quam Deus felicissimam et incolumem conservet. Rome VII. Maii. 1524. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis servitor et capellanus humillimus Stephanus Brodericus praepositus

Pater ac Domine, Domine mihi semper Clementissime. Post oscula pedum Sanctitatis Vestrae beatorum et meae perpetuae servitutis in gratiam eiusdem humillimam commendationem. [1.] Miserat me his diebus 1 serenissimus dominus meus, rex Hungariae huc ad reverendissimum dominum cardinalem Campeium 2 Vestrae Sanctitatis legatum, tum officii ac visitationis gratia, tum ut eum de rebus omnibus, quae tam in Hungaria quam in Bohemia agerentur, faceret certiorem. Cum igitur nihil penitus sit, quod cum eius reverendissima dominatione non liberrime ac sinceriter

from 18 July 1524. 3  Brodarics probably alludes to three rulers most affected by the Turks: King of Hungary and Bohemia Louis II, Polish King Sigismund I, and Austrian Archduke Ferdinand. [2.] Reverendissimum etiam dominum cancellarium 4 Hungariae (sine omni assentatione loquor) habet Vestra Sanctitas, ultra quam dici ac credi potest, in his rebus sedulum ac diligentem. Me minimum Vestrae Sanctitatis servulum tanto habet Vestra Sanctitas minus utilem, minorisque momenti, quanto me minorem istic mea

immortalibus odiis inter se et armis nunquam intermorituris concertantes adiuvant multum hostem ad nos opprimendos. Quid rebus sic stantibus in ver futurum sit, futurum de nobis, Deus novit. Ego magnitudinem periculorum considerans nihil boni possum sperare. Nisi Deus et Beata Virgo Sanctissimum Dominum Nostrum 5 adiuverit ad pacem faciendam. Salviati’s letter mentioned is unknown. Renewed negotiations began in 1524 between Utraquistas – who felt threatened by the Picards (Bohemian Brothers) and the Lutherans – and Catholics. László

[1.] De pecuniis meis, supplico, Vestra Reverendissima Dominatio iubeat dari ei, cui dominus Ioannes Antonius baro nuntius Apostolicus commisit, vel qui eas nomine ipsius petierit, ducatos in auro Hungaricales centum et decem. [2.] Alia nunc non sunt. Exspectamus reverendissimum dominum cardinalem Campeium 2 ad diem Nativitatis huc venturum. Ego post festa credo me iter ingressurum. 6  The Papal Court attempted to achieve via Baron Burgio the appointment of Brodarics already in 1524, but they failed due to the resistance of Archbishop

iubet (de praelatorum huc missione loquor) Sanctissimo Domino Nostro referentur. De cuius voluntate faciam Vestram Maiestatem ilico certiorem. [4.] Pontifex in facto pacis inter caesarem et Christianissimum regem faciendae vehementissime laborat, delegit eius rei gratia reverendissimum dominum cardinalem Salviati, nepotem suum ad ceasarem mittendum. 5 Cum quo consultissimum iudicaret me quoque, qui huius potissimum rei gratia a maiestate domini mei gratiosissimi missus sum, illuc proficisci. De qua pontificis voluntate scripsi ad Maiestatem Regiam.

says, first of all, creating peace between the French and the Spanish Kings and preparation for the war against the Turks. [5.] Si posset confici ista pax, sicut sumus in non parva spe, propter illas causas, quas ad reverendissimum dominum Premisliensem, 6 cum quo mihi notae occultiores 7 sunt, perscripsi, si, inquam, confici posset, essemus securi de salute Christianae Reipublicae, praesertim ob eum animum, quem certe magnum et excellentem in rege Christianissimo esse animadverti superioribus diebus, dum

in connection to the Duchy of Bari before. (More on the case of the Duchy of Bari: AT, VIII. 295–379.) 17  16  Andrzej faciat me certiorem. Litterae Vestrae Maiestatis etiam si interim discederem per collegam meum, dominum Franciscum Marsupinum, qui hic erit, vel etiam per reverendissimum dominum cardinalem Sanctorum Quattuor fideliter ad me mittentur. Me et servitia mea in gratiam Vestrae Maiestatis rursus humillime commendo. Romae 17. Maii 1525. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis minimus

of Bari: AT, VIII. 295–379.) 17  16  Andrzej faciat me certiorem. Litterae Vestrae Maiestatis etiam si interim discederem per collegam meum, dominum Franciscum Marsupinum, qui hic erit, vel etiam per reverendissimum dominum cardinalem Sanctorum Quattuor fideliter ad me mittentur. Me et servitia mea in gratiam Vestrae Maiestatis rursus humillime commendo. Romae 17. Maii 1525. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis minimus servulus Stephanus Brodericus orator On the outer side:

rationibus transegerimus differentiam nostram cum magistro Prussiae 5 et indutias cum Turco inivimus. 6 Postulamus a te, ut una cum illo, cum illic eris et ubi de his aliquid ageretur, excuses et tuearis partes nostras, nam tu ipse scis, quo nos et serenissimum nepotem nostrum, dominum regem Ludovicum, ista spes generalis expeditionis adduxerit et quantas nos hic citra ullius auxilium 25 adduxerit correxi ex: adduxerunt. See the notes for Brodarics’ letter on 17 May 1525. Johannes Dantiscus (German form:

Serenissime Princeps et Domine, Domine mihi Clementissime. Post mei et servitiorum meorum in gratiam Vestrae Maiestatis humillimam commendationem. [1.] Accepi nudius tertius litteras Vestrae Maiestatis XII. Iunii ad me datas et cum his simul litteras ad Sanctissimum Dominum Nostrum, 2 ad reverendissimum dominum Sanctorum IIII 3 et quosdam alios, in quibus scribit mihi Vestra Maiestas de negotio ducatus Barensis et de mea in Hispanias profectione. 26 sustineamus correxi ex: sustinemus 7 

Domine mihi Clementissime. Post mei et servitiorum meorum in gratiam Vestrae Maiestatis humillimam commendationem. [1.] Accepi nudius tertius litteras Vestrae Maiestatis XII. Iunii ad me datas et cum his simul litteras ad Sanctissimum Dominum Nostrum, 2 ad reverendissimum dominum Sanctorum IIII 3 et quosdam alios, in quibus scribit mihi Vestra Maiestas de negotio ducatus Barensis et de mea in Hispanias profectione. 26 sustineamus correxi ex: sustinemus 7  Presumably Sigismund’s

in eo statu, ut non sit pro hac magnopere laborandum, admissum esse in possessionem ducatus servitorem Vestrae Maiestatis. Quae si vera sunt, prout mihi pro verissimis sunt relata, non dubito Vestram Maiestatem iam de hoc factam certiorem. Ego tamen sub hoc dubio non omisi tam apud Sanctissimum Dominum Nostrum, quam alibi facere omnia ea, quae hic fieri per me poterant, quaeve mihi a Maiestate Vestra et ab Serenissima et Gratiosissima Domina Mea, Sacratissima Reginali Maiestate fuerunt commissa, et quoniam ipse non sum ad caesarem iturus, egi apud Sanctissimum Dominum Nostrum, ut causam

omisi tam apud Sanctissimum Dominum Nostrum, quam alibi facere omnia ea, quae hic fieri per me poterant, quaeve mihi a Maiestate Vestra et ab Serenissima et Gratiosissima Domina Mea, Sacratissima Reginali Maiestate fuerunt commissa, et quoniam ipse non sum ad caesarem iturus, egi apud Sanctissimum Dominum Nostrum, ut causam hanc reverendissimo domino, cardinali Salviato legato, diligentissime committeret, qui iuxta instructionem oratoris Vestrae Maiestatis apud caesarem exsistentis 4 agere deberet. [2.] Consilium enim meae ad caesarem profectionis fuit mutatum, cuius

pro reverendissimo domino cardinale Sanctorum IIII 6 nunc absente aderat, est locutus. Quorum omnium illa est summa: sese Vestram Maiestatem de foedere cum Turca inito habere excusatam, neque miraturum, si rex etiam Hungariae Vestrae Maiestatis exemplum secutus idem faciet. Nam et de hoc dominum etiam meum clementissimum idem tractare pontifex non est nescius. Totam hanc rem, quomodocunque cadat, non Vestris Maiestatibus, quae a tot annis hostes Christianae reipublicae solae sustineretis, sed principibus Christianis, qui nullo modo ad pacem induci possent, esse inputandam.

Nunc nihil est quod scribam, nisi velim eadem repetere, quae proxime scripsi per alium servitorem Vestrae Maiestatis. Nondum aliquid certi ex Hispania venit. Res Germanicae quietiores sunt; 2 principem Ferdinandum intelligimus ire cum copiis suis ad liberandum ab obsidione dominum cardinalem Salczpurgensem obsessum a subditis suis. 3 Ego meam fidelem servitutem in gratiam Vestrae Maiestatis supplex commendo. Quam Deus conservare dignetur diu et incolumem et victoriosam. Romae 4. Augusti 1525. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis minimus

Mox carnis et sanguinis Domini sacramento (sicuti iusserat) sibi allato pronus in terram prosternitur, et indignum se confitens multa cum humilitate ueniam precatur nec a pectoris cessat uerberibus, donec ipsum Dominum suum et Deum suum confitens ore sumeret, et iam ei se in terra coniungeret, quo cum regnaturus erat in cęlo. Sumpto sacramento humi unde surrexerat, se reclinat et quasi iam efferendus cancellatis supra

data cura quoque est ordinis egregii
f6.7  Nectoris hic tecum felix per saecula vivat,
f6.8  Virtutis cultor, Relligionis amor. Ad Clarissimum, et Nobilissimum Dominum Hieronymum Ferrariensem, divinae fere stirpis Sacratae Prolem, et Decus, Pontificii, Caesareique juris moderatorem, Prothonotarium Apostolicum, atque Auditorem Reverendissimi Cardinalis Neapolitani Oliverii Caraphae, Protectoris Praedicatorum Ordinis, Pompilii Carmen, quo sibi dicavit

decrescit, lassa vetustas
1.112  Corporis at rapiet tandem peritura ruinam
1.113  Condita cuncta Virum mirantur, ab ordine pulchro
1.114   Hominis praestantia Adventasse suum Dominum gaudere coacta,
1.115  Rectoremque Orbis nitidi stupefacta secundum 115
1.116  Undique sic laeti blando sermone salutant.
1.117  Primus ait Phoebus nondum defessa labore
1.118  

tristes 150
2.151  Ex ficus foliis. Senserunt protinus alto
2.152   Adventus dei ad miseros prothoparentes. Colle Deum gradientem, celsi numen Olympi,
2.153  Ambo timent Dominum; corpuscula crimine tanto
2.154  Tecta, diu trepidantes, mox abscondere curant
2.155  Post frondes mali; veniebat magnus ad ipsos 155
2.156  Conditor, e medio quem cortice spectat ocellis
2.157  Vix

Quem, rogo, suspicio talis non protinus arma
Sumere et aduersum quosuis suaderet amicos
Bella mouere palam, tacitas uel texere fraudes?
3.185   Absalon expetiit genitorem pellere regno,
Seba suum dominum, multos ad uulnera fratrum
Interitumque patrum dominandi dira cupido
Impulit et patribus iussit disperdere natos.
At Ionathas regno antetulit Dauidis amorem
3.190   Obsequioque patris, contempsit quippe pericla

Certa fugę, quę se iam dixerat esse daturum, Dat signa fugę Dauidi
Si tulerit casus. Tenso nam protinus arcu
Emisit celerem neruo stridente sagittam.
Vtque hanc ad dominum referat tellure reuulsam,
3.220   Currebat seruus, quum rursum cornua curuans
Atque aliud iaciens telum, sed longius, ipsi
Clamauit Ionathas puero: "Cito tolle sagittam
Vltra te missam collectaque spicula

In Nabale tuo properabam protinus ultum.
4.480   Hanc, hanc illius foedassem sanguine dextram!
Sed neque solius contentus cęde ruissem
In genus omne suum pariter grassanteque ferro
Orba domus dominum lugeret, pignora, seruos
Et mutas pecudes, catulis, mihi crede, nec ipsis
4.485   Parcere mentis erat. Tibi nunc ea cuncta remitto,
Cedo cuncta tibi. Tali tua munera lege
Insuper accipio, si me mea fata

Liber XI
ARGVMENTVM Regum lib. II, cap. XVI. Siba seruus munera obtulit Dauidi. Miphibosetum dominum suum defectionis insimulat. Dauid fugiens Absalonem uenit in Baurim. Semei maledicta patitur. Absalon Chusum Hierosolymas ingressum recipit. Achitophelis impulsu patris concubinis palam abutitur. XVII.

"Es mihi, Siba, tuis, animum dum penso fidelem
Solicitumque mei. Sed dic, ubi natus amici
Est nostri Ionathę, cui seruis, Miphibosetus?"
Ille ex composito meditatas ante loquellas Siba in dominum suum
11.25   Tempore captato multa cum fraude ferebat:
"Absit, ut hic dominus mihi sit, qui mente fideli
Non tibi deseruit! Quem quęris, mansit in urbe
Spe uana exultans ac dicens: 'Tempore in

stabant, bis illo milia dena Absalon
Oppetiere die. Fugiebat et Absalon ipse,
Velocis muli fodiens calcaribus armos.
Quadrupes elapsus subter querceta repente
Pendentem ramis dominum implicitumque capillis
11.290  Vltra pręteriens nodatum uertice liquit.
Suspensum quidam uidit currensque Ioabum
Effecit certum. Contracta fronte Ioabus
"Miles iners," inquit "cur illum cęde merentem

Male tamen sperat, quem peccati non poenitet. Scriptum est enim: Desyderium peccatorum peribit. DE CHARITATE ERGA DEVM ET PROXIMVM Parabola VI Erat cuidam regi seruus, qui tota animi intentione, totis uiribus dominum suum diligebat, Et dum in omnibus obsequi illi cuperet, nullum laborem suscipere, nullum uitae discrimen adire recusabat. Cunque tam ardenter amaret, non poterat non etiam omnes conseruos suos diligere. Vnumquenque fratris loco habuit, quem una secum regi seruire cognouit. Denique, quicquid

mori posset, milies mori uellet. Rex igitur tantam erga se fidem, tam singularem beniuolentiam remunerare uolens, primum ei post se dignitatis locum tribuit, caeteris ipsum praeferens, a quo plus quam a caeteris diligi se intellexit. Talis est omnis, qui mandatum illud implet: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex totis uiribus tuis, et proximum tuum sicut teipsum! Qui multum dilexerit, multum diligetur. Nihil prodest turrim aedificare uirtutum, si fundamentum non posueris dilectionis. Quicquid illa non sustentat, totum id ruere necesse

et cum interierint, ad inferna delabi, nunquam de ascensu cogitantes, in quo saluari potuissent. Dum ergo breuem modicumque laborem subire nolunt uoluptatibus dediti, poenas pati ingentes atque aeternas coguntur. Talis uitae exitus illos manet, qui mundum magis quam mundi dominum diligunt. DE SECVLI CONTEMPTORIBVS AMATORIBVSQUE Parabola X Quidam dum piscarentur, alii in mari magnos optimosque pisces capiebant, aliis in littore stantibus algam tantum colligere curae erat. Et hi

qui manna caelesti et pane pasceris angelorum. Quid ad uomitum recurris ut canis, et rursum in uolutabro luti sordidari festinas ut sus? Aratrum tenens et respiciens retro non est aptus regno Dei. Quod si qua te tuorum, qui in seculo sunt, cura reuocat, audi tibi dicentem Dominum: Dimitte mortuos sepelire mortuos suos, tu me sequere! Hoc denique certo scias et absque ulla hesitatione uerissimum credas neminem fuisse unquam, quem in monasterio perseuerasse poeniteret, neminem, qui se ad seculum redisse non aliquando doleret.

benignitas coli frequentarique fecerat uasta ac desolata illius reddidit duritia plerique Christianorum latebras sibi quęsiere ad siluarum deserta montiumque solitudinem sese transferendo uitamque misere admodum sustentando dum spem fouent se Deo miserante meliorem tandem dominum sortituros. Neque illos ea spes fefellit, quanuis ad quintum usque regem dilatus est euentus. Etenim haud ita multo post moritur Ratimirus absque liberis nullaque post se prole Rex 5 relicta. Suffectus est tamen in eius locum quidam ex

apostolicis id poscentibus; inter eundum ad Budimerum regem diuertens per dies aliquot plebi prędicauit nonnullisque qui reliqui erant fidei lauacro purificatis Romam uersus, quo iter habebat, discessit. Interea fideles, quibus pręerat Budimerus, omnes uno ore Deum laudabant et dominum nostrum Iesum Christum qui pro salute in se credentium sustinuit crucem. Rex autem quibusdam Latinę linguę non ignaris negotium dedit ut coactis in unum omnibus littoralis Delmatię quondam accolis atque habitatoribus loca oppidaque superiorum regum impietate dirruta ac

quoque compulit sęuire; quem non aliter furibundi circumstetere quam cum rabidi uenatorum canes imbellem ceruum nacti nunc latratibus terrent, nunc dentibus laniant. Rex autem, dum adhuc spiraret, tantę perfidię immanitate commotus eos deuouisse fertur ne unquam sui generis dominum habeant, sed semper alienigenis regibus principibusue subiecti sint. Ex illo ad hanc usque diem isthęc maledictio tam certum euentum habuit ut non ab irato prolatum quod tunc dixit crediderim, sed a uate pręnunciatum, Deo uolente palam fieri quanto grauius luituri erant

manu uenit rerumque potitus omnes regni partes possedit: Bosnam, Croatiam, Delmatiam, Naronam. Sed Croatos, ut domino suo rebelles ac parricidas, laboribus seruituteque oppressit. Pręterea cum post hęc regnum in partes secessisset anno a natiuitate Christi MLXXIX, Bosnenses dominum suum sortiti sunt, Naronenses suum, soli Croati alienum, ne quis eos frustra olim uel immerito a Zuonimero deuotos credat. Finis Hucusque historiam uernaculo gentis nostrę sermone compositam uidi et quam

26. Novembre. 1513. Serenissima Madama. Humillima commendatio: licet non dubitem Illustrissimum Dominum Ducem Mediolani significare Serenitati Vestre quomodo potitus est arce Mediolani, nihilominus abscente Caesare in venatione, volui et ego hoc Serenitati Vestrae nuntiare: xx. presentis fecit deditionem et ingresse sunt gentes Ducis in ea et Galli exiverunt: Arx etiam Cremone

liga inter eum, Ducem Mediolani, Florentinos et Helvetios, et policetur Helvetiis pensionem ad aliquod tempus per Florentinos solvendam. Scriptum est mihi ab aliquo quod idem sanctissimus Dominus noster destinat Legatum suum, ad Franciam et Angliam etiam. Reverendissimum Dominum Archiepiscopum Gnesnensem Polonum, qui est Rome Orator ejusdem Regis Polonie. Preparabatur Romae Julianus frater Pontificis ad eundum ad Regnum Neapolitanum ad capiendam in conjugem filiam condam Joannis Geleatii Ducis Mediolani, *

et affectum ad Caesaream Majestatem, Serenitatem Vestram, et Serenissimum Principem, Principes, Dominos, et factores meos comprobabo uti fecerunt predecessores mei erga predecessores Serenitatis Vestrae. Reverendissimum Dominum * [*1512. L' Evesque de Gurce.] infra quatriduum expectamus, qui cum venerit curabo ut de omnibus Serenitatem Vestram admoneat. De induciis prorogatis prioribus meis scripsi Serenitati Vestrae

Caesaris: volebant Oratores Gallorum ante tempus Diete ad locum venire ad faciendum practicas suas, fuerunt omnino repulsi et nescio si ad Dietam admittentur. Scripsit Reverendissimus Dominus Cardinalis de Lucemburg ad sanctissimum Dominum nostrum multum deprecatorias, rogans et obsecrans reconciliationem Regis Francorum cum Sanctitate sua rejiciens omnem culpam preteritorum in Consilium, et multis persuadet ut Regi petenti veniam parcat, si non vult

[*Il se nommoit Vire de Fuerst.] ut ponat dictum Domini de Gavarra in possessionem illarum rerum si non est in prejuditium alicujus personae privatae et in illa eum manu teneat donec Caesar melius fuerit informatus: postea melius disponet, et litteras hujusmodi misi ad Dominum de Rogendorf, et quicquid ulterius in ea re facere potero, faciam libentissime pro satisfactione Serenitatis Vestrae. Illustrissimus Dominus Dux Mediolani die xxviiij. * * Il a été ditcy devant p. 25. qu'il y estoit

prohibuerunt suis sub gravissimis poenis ne comedant, loquantur, vel practicent cum Gallis tanquam cum Hetruscis. Oratores Helvetiorum qui fuerunt cum Pontifice discesserunt (ut audio) ab eo male contenti, et sicuti relatum est, cum multa inhonesta peterent, nihil ab eo obtinuerunt: jam per Ducem, Dominum Gurcensem et Vice Regem incumbitur pro compositione et bona ordinatione illius status Mediolani. Cum Venetis nulla est spes pacis, et jam in fine Januarii sunt terminate indutiae, et si voluerint Hispani, sicuti certo spero facient, brevi terminabitur illa

ex Hungaria, quod nunc Turci occuparunt Hungaris duas arces valde importantes, unum in finibus Bosne Zstrebernik vacatum, alterum in finibus Servie Tischim nuncupatum: concurrebant tota Hungaria ad recuperationem eorum. Per litteras Catholici Regis scriptas ad Illustrissimum Dominum Vice Regem comprobatur scelus quod voluit perpetrare Dux Calabriae contra personam Catholice Majestatis sicuti videbit Serenitas Vestra ex copiis earumdem litterarum quas hiis etiam alligavi, et illud quod prudentissime excogitavit Serenitas Vestra ego fui semper illius

me cum monachis Caldeis in platea iocutum; in difficilioribus profecto non modo atticissare, sed etiam punicissare me dicerent. Ceterum quod in amplissimis curiis principum ab adolescentia non in ultima fortuna versatus sum, optimum esse reor, si apud aliquem dominum possem habere locum. Sed circumspicienti mihi nullus hic talis occurrit praeter reverendissimum dominum episcopum Viennensem, apud quem tua Dominatio et pręstantissimus dominus Collimitius magnę estis aestimationis. Quare, si quid tua Dominatio in re

etiam punicissare me dicerent. Ceterum quod in amplissimis curiis principum ab adolescentia non in ultima fortuna versatus sum, optimum esse reor, si apud aliquem dominum possem habere locum. Sed circumspicienti mihi nullus hic talis occurrit praeter reverendissimum dominum episcopum Viennensem, apud quem tua Dominatio et pręstantissimus dominus Collimitius magnę estis aestimationis. Quare, si quid tua Dominatio in re huiusmodi possit efficere (efficiet autem, quantum voluerit), vehementer oro, velit animum intendere, ne

Collimitius magnę estis aestimationis. Quare, si quid tua Dominatio in re huiusmodi possit efficere (efficiet autem, quantum voluerit), vehementer oro, velit animum intendere, ne suum Tranquillum in extrema caiamitate deserat. Iam diu scripsissem aliquid ad dominum Collimitium in testimonium meae observantiae erga suam Excellentiam; sed luctuosa ad talem virum scribere non decebat, iucunda qui poteram in maxima animi consternatione?-- Hoc elegidium vero coacta natura vix excussi; quod, ut ingenue fatear, non implet aures

Bratislav Lučin 2011-11-05T16:42:00 Prva verzija. Carmina de memorabili cede scismaticorum Moscouiorum per serenissimum ac inuictissimum dominum Sigismundum, regem Polonie, magnum ducem Lituanie, Russie, Prussie Sarmatieque Europee dominum et heredem, apud aras Alexandri Magni peracta, s. l., s. a. [Romae, 1515]

Carmina de memorabili cede scismaticorum Moscouiorum per serenissimum ac inuictissimum dominum Sigismundum, regem Polonie, magnum ducem Lituanie, Russie, Prussie Sarmatieque Europee dominum et heredem, apud aras Alexandri Magni peracta, s. l., s. a. [Romae, 1515] Ode F. Andronici in triumpho reuerendissimi atque amplissimi domini Ioannis de Lasko,

Quid non huic debes docto, Germania, uati?
10  Excolit hic nomen progeniemque tuam. Ad excellentissimum uirum, maximum antiquitatis ac litterarum obseruatorem, dominum Conradum Peittinger, utriusque iuris doctorem, Tranquillus Parthenius
Inclyte sacrarum custos sanctissime legum,
Conrade, Aonii maxima cura gregis,
Quem proceres magnique duces, quem Caesar honore

Librum, quem de imitatione Christi ędidi, Tibi mittere pollicitus fueram, et certe misissem, sed is mihi (ut nosti) ab illo fuit interceptus, cui reluctari non potui | neque si possem debui. Scriptum est enim: In tota anima tua time Dominum et sacerdotes illius sanctifica! Ne uero ista tua expectatione a me omnino frustratus uideare, mitto Tibi aliud opus, quod nuper composui, similis quidem cum illo materię, sed tamen multa, quę ante non attigeram in se habens et licet nonnullis in locis eadem quę

Fidelis ergo Christianus ueritatis et intelligentię impletur Spiritu, quo iam plenus saluberrimis uitę pręceptis incipit scaturire. Minime quippe ociosi sunt, qui diuino aguntur Spiritu. Hic idem Christum Dominum in se manentem habet | dicente illo: Jo. 15. manete in me, et ego in uobis. et rursum: qui manet in me, et ego in eo. Quantum autem boni ex hoc consequamur , continuo declarat

Sanctus per os Elisabeth eius cognatę ad eam dixit: Luc. 1. beata quę credidisti quoniam perficientur ea quę dicta sunt tibi a Domino . Porro nequis quasi propinquę ad propinquam dictum cauilletur, audiat ipsum Dominum dicentem: Joan. 5. Amen amen dico uobis, quia qui uerbum meum audit | et credit ei qui misit me , habet uitam ęternam, et in iudicium non uenit, sed transit a morte in uitam. Vnde etiam latroni

Deum uerum et quem misisti Iesum Christum. Pater igitur et Filius | et utrique communis Spiritus Sanctus solus uerus Deus est, trinus in personis, unus in substantia. Et si hoc credere uita ęterna est, profecto qui sanctę Trinitatis fidem non tenent, licet unum Deum, unum Dominum et credant et prędicent, uitam ęternam habere non poterunt. De fide sine operibus. Caput III Vt autem fides nostra ex omni parte perfecta sit, operibus

Siquid eos petieris, porrigent tibi pro pane lapidem, pro pisce serpentem, pro ouo scorpionem. pro bono uidelicet malum, pro ueritate mendacium, pro antidoto uenenum. Quo autem facilius illos declines, audi Dominum dicentem: Matth 7 Ex fructibus eorum cognoscetis eos. Aut enim terrenarum rerum studiosi cęlestia contemnunt | ociosi-que in foro negociantur, et in uinea Domini operari nolunt. Matth.

in uinea Domini operari nolunt. Matth. aut uoluptatibus et impudicicię seruiunt | porcis illis similes, qui receptis intra se immundicię spiritibus in profundum maris pręcipites iere. Aut auaritię student | cum Iuda uendentes Dominum | et cum custodibus accepta pecunia negantes eius resurrectionem. aut de omnibus dubii atque animo suspensi nihil affirmare audent. quibus dicitur: Mar4 Quare timidi estis? Necdum habetis fidem? aut procaces sunt | ut illi

Io 13 quęritis me, et non inuenietis. Quęrentes quippe eum in Scripturis, dum sanę intelligentię sensum peruertunt, minime ipsum inueniunt | terrenarum-que rerum impediti curis cęlestia capere nequeunt. mundum-que magis quam mundi dominum diligentes | non iam mundani, sed mundus appellantur . Domino ita de illis ad Patrem dicente: Pater iuste mundus te non cognouit. Huius mundi dominus diabolus est.

De ecclesia fide fundata. Caput VI Per hanc ergo fidem diuinitus nobis reuelatam ędificata est Ecclesia supra firmissimam petram Christum, Dei Filium, Dominum nostrum. Si fideles simus ipsi sanctę Dei Ecclesię | cujus caput est Christus, membra corporis Christi sumus. Qui autem non credit Ecclesię | nec potestati eius subjicitur, ille abscisus et abiectus est | atque cum mortuis computatus, nisi forte poenituerit eum

Reuerebuntur Filium meum. non quia ignoraret quid facturi essent, sed innuens quid facere deberent. At illi: Hic est hęres, inquiunt | venite occidamus eum. occiderunt et ejecerunt extra uineam id est extra Hierusalem. extra ciuitatem enim crucifixerunt Dominum Iesum. uel extra uineam, extra Iudeorum ecclesiam. ut ab ipsis eiectus exciperetur colendus a nobis. Sequitur enim: Quid ergo faciet dominus uineę? malos male perdet, et uineam locabit aliis. hoc est, omnibus in Christum credentibus, tam gentilibus quam Iudeis |

occupata constituti cogitatione comminiscimur, dum solemnia sacra celebramus, Luc. 10 Mariam imitando, quę sedens ad pedes Domini sermonum eius dulcedine pascebatur, ut cum ipsa postea dicere possimus Vidi Dominum et hęc dixit mihi . In eos qui in ecclesia nequiter se habent. Caput VII Cęterum meminisse debemus | illis in ecclesia non esse locum, qui terrenis intenti negociis | corpus non

ps. 11 Eloquia Domini, eloquia casta, argentum igne examinatum, probatum terrę, purgatum septuplum. Nihil est his pręciosius , nihil suauius. Quod idem tibi testatur ad Dominum dicens: ps. 118 Bonum mihi lex oris tui, super milia auri et argenti. et: ps. 118 Quam dulcia faucibus meis eloquia tua | super mel ori meo. Nihil ita sedat iracundiam

latronum fac domum orationis in qua habitare dignetur Christus. Hoc pacto qui nunc nouissimus es apud Deum, iam inter primos computaberis . In nouissimis erant Mattheus, Zacheus, latro, sed conuersi ad Dominum | primi facti sunt. Mattheus reliquit teloneum, et fit apostolus. Zacheus auariciam largitate mutauit, et salus facta est domui eius, cum Christum suscepisset hospitio. Latronem aliena per uim rapuisse penituit , et

Fortis animo is est, qui nulli rerum fragilium cupidini succumbit | et neque aduersitatibus frangitur | neque prosperitatibus insolescit; cęlestibus tantummodo bonis adipiscendis inheat , cętera contemnit. Fortis est igitur qui uincit auaritiam | et audit Dominum dicentem: Luc12 Cauete ab omni auaritia, quia non in abundantia cuiusquam uita eius ex iis quę possidet. Superata autem auaritia ad munificentiam liberalitatem-que se confert |

et a quibus tormenta patiebantur, eis ignosci orabant. Proprium itaque Christianę fortitudinis est | seipsum uincere | et affectibus contra rationem nitentibus imperare | nec carni, sed spiritui obedire | ipsum-que Dominum pro uiribus imitari | ei-que sese quam simillimum reddere. Sed iam fortitudini contrariam pusilli animi imbecillitatem in medium proferamus. Fit enim ut magis elucescat uirtus ex comparatione uitiorum. De animi imbecillitate. Caput

quando Christum damnauit, quem confessus erat esse innocentem. Mar14 Timuerunt apostoli, cum comprehendi uidissent Iesum, et dum fragili uitę metuunt, ueram deserendo fugerunt . Timuit Petrus, quando Dominum se nosse negauit. pro quo postea Spiritu Sancto confirmatus mori non timuit. Infirmi etiam atque abiecti animi indicium est ociositas. Nonnulli quippe uirtutis operibus ideo exerceri nolunt, quia uerentur ne labori succumbant.

mercedem dicuntur accepisse, contempta huiusce uanitatis cura Apostolum audiamus monentem: Cor2.10 Qui gloriatur, in Domino glorietur. non enim qui seipsum commendat ille probatus est, sed quem Deus commendat. Audiamus et Dominum pręcipientem: Luc17 Cum omnia feceritis quę pręcepta sunt uobis, dicite serui inutiles sumus. fecimus enim quod facere debuimus. Ad hęc semper peccatores nos esse meminerimus. Io1.1

terrenum fragile mortale, sed lucidum agile leue gloriosum, omni pristina fece carens, nullis casibus obnoxium, beatitudinis capax, mortis expers. dicente Apostolo: Phil3 Nostra conuersatio in cęlis est, unde et Saluatorem expectamus Dominum nostrum Iesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostrę conformatum corpori claritatis suę . Nos hac tanta spe confirmati, non solum mortem non timere, sed etiam nullum mortis genus debemus exhorrescere. Ideo Dominus noster cum asperrimam tum ignominiosissimam

Vt igitur uere sacerdos sit, necessaria est illi sobrietas, castitas, fides, charitas, iustitia, prudentia, scientia, terrenarum-que rerum contemptus et cęlestium desyderium atque amor. Vt sit sobrius, Dominum audiat in Ezechiele pręcipientem: Ez44 Vinum non bibet omnis sacerdos, quando ingressus est atrium interius. Quod ante in Leuitico ad Aaron ita dictum est:

. Quod si etiam priscis dictum sit: Esa52 Mundamini qui fertis uasa Domini, quanto magis nostris conuenit omnis mundities? quibus non solum ferre uasa Domini, sed etiam ipsum Dominum quotidie et contrectare manibus et ore sumere mos est? Tam igitur mente quam corpore mundus castus-que sit, qui ad eiusmodi ministerium se nouerit esse electum. Imprimis tamen fidelem esse conuenit. Quid enim castitas aut

Os4 Quia tu scientiam repulisti, repellam te ne sacerdotio fungaris mihi. Postremo loco diximus | pręsentium contemptorem esse sacerdotem. Nam si Christi minister fuerit, paruo erit contentus, dum summa sperat. et ut Dominum suum imitetur, paupertate gaudebit, diuitias contemnet. Neque enim potest esse talis magistri discipulus, nisi renunciet omnibus quę possidet, ut caduca respuens dignus euadat, cui tribuantur ęterna. Sed ne in Veteri quidem Lege Leuitis data est possessio in tribubus,

et alia multa, quę licet ad Iudam Domini sui proditorem referantur, nihilo minus ad sui quoque similes redundant. Sui autem similes sunt, qui ad apostolatum electi potentioribus ita blandiuntur ut eorum scelera dissimulent | et sic Dominum osculo prodant. eundem etiam uendunt, dum nihil ita cupide ut lucra sectantur. Sed cum hi tam immani ingenti-que supplicio destinati sint, illi qui ut debent officio suo funguntur, dici potest, quam

intelligendo credes. Magnum quippe mysterium est sancta Trinitas, humanę sapientię altitudinem excedit | fide percipitur. sine qua ad beatorum ęternitatem nemo transfertur. Audiamus autem in Euangelio Dominum Iesum Patri suo loquentem ac dicentem: Io17 Hęc est uita ęterna, ut cognoscant te solum Deum uerum et quem misisti, Iesum Christum. Vt igitur fide ac uirtutibus proficere

cursum dirigere studebis. Alioquin neque legere neque audire proderit, si ab iis quę pręcipiuntur, morum conditio discors erit. Et si nosse desyderas quantum ignauus auditor et impiger inter se differant, audi in Euangelio Dominum dicentem: Luc6 Omnis, qui uenit ad me et audit sermones meos | et facit eos, ostendam uobis cui similis sit. Similis est homini ędificanti domum, qui fodit in altum | et posuit

transcendit cęlos | et audiuit arcana uerba, quę non licet homini loqui, nescire-que se fatetur, utrum cum corpore an extra corpus raptus fuerit, cum id sibi contigisset. Ioannes quoque in Apocalypsi se in spiritu non in corpore fuisse ait, cum Dominum uidit. apoc1 Et cum uidissem eum, inquit, cecidi ad pedes eius tanquam mortuus. Sed quo uiso per se stare non poterat, ab eo errectus mirabili mysteriorum uisione perfrui coepit.

omnia relinquere et se solum sequi iubet eos Dominus, qui inter ipsius discipulos censeri desyderant. Sola itaque de Deo cogitatio uana esse non potest. Ideo Salomonis te sapientia hortatur et ait: pver3 In omnibus uiis tuis cogita Dominum, et ipse diriget gressus tuos. Aliud uero cogitantes uanitatis arguimur, dicente Propheta: ps. 93 Dominus scit cogitationes hominum quoniam uanę sunt. Confecta

quotidie tecum reuolue, quotidie mente rumina, quęcunque Deo placent ut scias, quęcunque displicent ut deuites. Ac si quando pigebit cuncta repetere, ad summam illam in Euangelio a Domino factam protinus recurre: Diliges, inquit, Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et ex tota mente tua. Hoc est maximum et primum mandatum. Secundum autem simile huic: Diliges proximum tuum sicut teipsum. In his duobus mandatis, inquit, uniuersa lex pendet et prophetę. Omnia quippe pręcepta

uictorię aceruauerant, paruo temporis momento hostium predam fieri. Neque enim hoc humanę uires efficiunt, sed iniuriarum suarum ultor Deus, qui solo nutu et cęlum diruere et terram potens est dissipare. Secure feliciter-que regnabit, qui ipsum regem regum et dominum dominantium nouerit colere ac reuereri. Nobis tamen nulla omnino seculi huius aduersa ęque timere conuenit atque illa quę post pręsentis uitę finem peccatoribus infliguntur. Pręsentia enim mala quanuis teterrima uenerint,

tempus magis idoneum esse horis nocturnis, nullum acommodatius esse creditur. Atque ideo Propheta hortatur nos dicens: Ps. 133 In noctibus extollite manus uestras in sancta | et benedicite Dominum. Nox itaque meditationum mater est, dies actionum. Has inter se uices partisse uidentur, quandoquidem Saluator quoque noster, ut huiusce rei nobis documento esset, per

discrepantis. Pręterea in Iudicum libro Gedeonis uictoria aduersum Madianitas ante per nocturnam imaginem fuit uulgata quam euenisset, quodam somniante, quod ordeaceus panis castra Madianitarum suo ictu subuertisset. Regum quoque historia testatur | Salomoni dormienti apparuisse Dominum | fuisse-que locutum, et sicut petierat, rerum scientiam ac sapientiam contulisse. Somnio fidem fecit euentus. Nam eum sapientissimum inter reges fuisse satis constat. Danielis etiam somnia de uentis

pręditus uel a Deo iam gratiam consecutus minus se submittat, ad Scripturarum testimonia animum applicet, et uidebit Salomonem regem in dedicatione templi fixis in terra genibus | et manibus ad cęlum expansis deprecantem. Audiet Danielem prophetam dicentem: Posui faciem meam ad Dominum Deum meum, rogare et deprecari | in ieiuniis, sacco et cinere. Inde transiens ad Euangelium considerabit uas electionis Paulum apostolum, qui ait: Curuo genua mea ad patrem Domini nostri Iesu Christi. Ipsum quoque Christum Dominum contemplabitur, quo nemo

dicentem: Posui faciem meam ad Dominum Deum meum, rogare et deprecari | in ieiuniis, sacco et cinere. Inde transiens ad Euangelium considerabit uas electionis Paulum apostolum, qui ait: Curuo genua mea ad patrem Domini nostri Iesu Christi. Ipsum quoque Christum Dominum contemplabitur, quo nemo sanctior, nemo magnificentior, modo prono corpore in faciem procumbentem, modo errecto in cęlum suspicientem et modo positis genibus orantem; non quod illi nostris humiliationibus opus esset, sed quod nos illius indigeremus exemplo.

cum tu homini non uis ignoscere, qui deliquit tibi. Post remissam autem omnem iniuriam, accede ad offerendas preces, non frigide, sed ardenter, non remisse, sed perseueranter. Attende, quid Hieremias propheta monendo dicat: Leuemus, inquit, corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlos ! Quod et Apostolus docet dicens Orabo spiritu, orabo et mente; psallam spiritu, psallam et mente; ut uidelicet et lingua sermonem resonet et mens circa ea, quę dicuntur, intenta sit. Parum diligens est precator, qui alio uerba, alio cogitationes

charissimos esse constat, ut pro nobis deprecentur, obsecrare, ut, quod ipsi non meremur, illorum, qui digni sunt, suffragiis obtineamus. Ita fecisse gentiles quasdam in Euangelio Ioannis legimus. Cupiditate enim affecti uidendi Iesum rogauerunt Philippum, Philippus Andream, ambo Dominum. Quid secutum sit, euangelista non explicat. Non tamen dubito, quin ipse Dominus per apostolos exoratus hoc concesserit, quod fortasse iis tacentibus uel non concessisset uel concedere distulisset.

constat, orantes non exaudiri. Quibus dicere possis cum Iacobo apostolo: Petitis, et non accipitis, eo quod male petatis. quod quidem et Ecclesia Deo in psalmis loquens confitetur, cum ait: Odientes me disperdidisti. Clamauerunt, nec erat qui saluos faceret; ad Dominum, nec exaudiuit eos. Contraria his agamus oportet, si uolumus, ut petita nobis concedantur; ut uidelicet ista per quę peccantium labor irritus efficitur uitemus | et illa faciamus, quę nos, cum precamur, uoti

gratia, quę poenitentibus datur, sydus-que illud luculentum, quod magos, cum Regem mundi natum quęrerent, pręcessit. Sed cum in itinere ad Herodem diuertissent, fulgor, uię salutaris index, euanuit. Vbi uero discessum est ab Herode, rursum idem lumen apparens illos usque ad Dominum, quem quęrebant, perduxit. Ergo diuinę gratię mentem nostram irradians lux latet et obscuratur, si ad uitia diuertimus. Cum autem ab his per poenitentiam recedimus, quamprimum exoritur et intelligentiam mundati cordis illustrat, ut ad contemplationem cęlestium errigatur,

sicarii alicuius improuiso percussu | uel alio aliquo inopinato casu protinus extingui. denique quod multis accidit, potest et tibi. Iccirco sicut in Ecclesiastico scriptum est: Eccl. 5 Non tardes conuerti ad Dominum | et ne differas de die in diem! subito enim uenit ira illius, et in tempore uindictę disperdet te. Expectaris a Domino, ut sceleris perpetrati te poeniteat | et mores uitio corruptos uirtutis operibus cures ne pereas. tu uero tuimet oblitus perire mauis quam corrigi,

differas de die in diem! subito enim uenit ira illius, et in tempore uindictę disperdet te. Expectaris a Domino, ut sceleris perpetrati te poeniteat | et mores uitio corruptos uirtutis operibus cures ne pereas. tu uero tuimet oblitus perire mauis quam corrigi, et tam benignum dominum, tam pium patrem non cessas offendere. Iam tandem excute insaniam istam et resipisce | ac saniore usus consilio rumpe moras omnes, pone finem flagitiis | et supplex ueniam ora, ut Deo miserante, dum miserendi superest tempus, mereri cęlestia incipias, cum terrena

| omni-que humore quo reuiuiscere posset destituti. Abscisus quippe es | a uera uite et a Christo alienatus, quamdiu peccatis finem non statuis, quamdiu te Creatorem tuum Redemptorem-que offendere non poenitet, quamdiu non metuis Dominum tuum | nec illi obtemperas, cui angeli in cęlo assistunt, quem sancti omnes uenerantur, omnes inferi contremiscunt. qui est super omnia potens, in omnibus sapiens, omnium optimus, primus omnium omnium-que postremus. neque initium habens neque finem. benignissimus

quoties nos Deo peccasse poenitet. Vtere tandem tantę erga te dilectionis beneficio dum licet, dum tempus est, dum uita suppetit. Si sine illo decesseris, quis miserebitur? Quęre Dominum dum inueniri potest, inuoca dum prope est. ne te postea ingratitudinis damnet | et tanquam ignauissimum uineę suę, hoc est animę tuę, quam tibi commendauit, cultorem arguat dicens: Esa. 5

est nostra confessio, ut non solum de peccatoribus iustos faciat, sed etiam de terrenis cęlestes, de mortalibus immortales, de miseris felices. Hęc enim confessio peccata delet | et animam a morte liberat. quod ostendit Ezechias ad Dominum dicens: Esa. 38 Recogitabo tibi omnes annos meos in amaritudine animę meę | tu autem erruisti animam meam ut non periret; proiecisti post tergum tuum omnia peccata mea. Idem testatur psalmista cum ait:

insultabant, tu gustu temerario offendis; flagellis illi percutiebant, tu manibus immundis contrectando uiolas; crucifigebant illi, tu quotidie peccatorum tuorum aculeis confodere non dubitas; illi saltem ut honeste sepeliretur permisere, tu in foueam feculenti pectoris mundissimum Dominum pręcipitas. Quamobrem ipse idem in Malachia propheta de talibus conquęritur dicens: Ad uos, o sacerdotes, qui despicitis nomen meum. et dicitis: In quo despeximus nomen tuum? in eo quod offertis super altare meum panem

pro eis orasset, placatus fuisse Dominus dicitur. Tibi quoque cui nunc iratus est, procul dubio placabitur, si te peccati poenituerit | ueniam-que fueris precatus. Omnibus patet ad Dominum reditus, et reuertenti misericordia denegatur nemini. Quod si redire neglexeris | et in aliquo flagitio pertinaciter perseuerans ad sancta sanctorum non timueris accedere, diabolo ad te possidendum perdendum-que aditum aperies.

industria quantum necessitati satis est nequit parare, ipse suppeditat. Agar cum filio per desertum errans cum uehementer sitiret, angeli indicio puteum comperit | et inde hausta aqua se et puerum a pernicie seruauit. Sanson nazareus, cum et ipse siti enectus clamasset ad Dominum, egressis de molari maxillę asinę aquis seruatus est. Elias in torrente Charith latens Deo procurante a coruis pascitur. Cum per deserta Idumeę arida arenosa-que ducerent exercitum Achab et Iosaphat reges aduersus Moabitas | et siti plurimum laborarent, excauarunt

fecistis, mihi fecistis. Deinde maculas animę tuę poenitudinis fletu ablue, et faciem tuam lauasti . atque non hominibus ieiunare uideberis, sed Deo. Tale habetur illud, de quo in Esaia clamantem auidimus Dominum: Hoc est ieiunium quod elegi: dissolue colligationes impietatis, solue fasciculos deprimentes, dimitte eos qui confracti sunt liberos | et omne onus dirumpe. frange esurienti panem tuum | et egenos uagos-que induc in domum tuam. cum uideris nudum operi eum, et carnem tuam

Iuda Scariotho felicius, cum ad apostolatum fuit electus, cum potestatem accepit morbos curandi, mortuos suscitandi | demoniis imperandi? Quid eodem illo deinde miserius, cum ex fideli coeperit esse infidelis, ex domestico fugitiuus, ex apostolo proditor? Auaritia superatus Dominum suum uendidit, et qui demonia pellebat, demonio subiicitur. eo enim cor eius ingresso tam grande scelus commisit | ueniam-que desperauit | et laqueo sibi mortem consciuit. Patet igitur, quid de illo miscellione sperandum sit, qui cum

et lubricum. Non est mutatio ista dexterę Excelsi, sed morphosis diaboli. Non ergo simus populus ille, qui (ut Hieremias ait) dilexit mouere pedes suos | et non quieuit, et Domino non placuit; sed simus illi de quibus in psalmo dicitur: Laudate, serui Domini, Dominum, qui statis in domo Domini, in atriis domus Dei nostri! Stare enim iustorum est, mouere autem pedes et huc atque illuc titubantibus uestigiis uacillare proprium peccatorum est. Non simus igitur sicut lunaticus ille de Euangelio,

omissum negligentię possit ascribi; in omnibus sibiipsi constare | nec leuem esse sed grauem | atque in iis quę recta et honesta sunt, firmum stabilem-que permanere; non ira, non cupiditatibus, non turpi lasciuia moueri, sed affectus ratione moderari | et animi motibus pręesse ut dominum, non subesse ut seruum. Vis ista in summam redigi? audi prophetam dicentem: Esa. I Quiescite agere peruerse, discite benefacere.

Belial Belial interpretatur absque iugo uel absque domino. Nam superbia elatus dixit: Ponam sedem meam in Aquilone, et ero similis Altissimo . Excusso igitur obedientię iugo Dominum pati noluit | ideo ad ima deiectus adhuc non cessat superbire | et homines conculcare uelle. Asmodeus Asmodeum in Tobia legimus. Interpretatur autem facturę iudicium uel plasmatio

Bestię Demonibus pręterea, quoniam ex angelica in brutalem quodammodo conuersi sunt naturam, bestiarum nomina tribuit Scriptura. Vnde et Dauid orat Dominum dicens: 34. Ne tradas bestiis animas confitentes tibi! Et idem alibi: Increpa, inquit, bestias calami! Fragilis est enim ut calamus, qui se ab his uinci patitur, et non potius ad auxilium Dei recurrit

Sic filii Ephraim et Manasse subiecisse certe sibi Cananeum feruntur, non tamen eum interfecisse. Tentationes igitur uincere possumus, ne autem tentemur efficere non possumus. Quod si Dominum serpens tortuosus et in omne nefas confidentissimus | tentare ausus est, quanto magis Domini seruos? Nunquid non in Euangelio legimus, quod ipsos etiam Domini apostolos inuasit quandoque tentatio? nec inuasit solum, uerum etiam

Quod si sanctus Propheta sic orabat, quomodo peccator poterit resistere, nisi et ipse instanter orauerit? Igitur quanto uiolentiorem motum intra se senseris, tanto ardentius auxilium inuoca. Iosaphat ab inimicis circumdatus clamauit ad Dominum, et illis protinus auersis liberatus est. Ita et tu si toto cordis affectu precatus fueris, inimici aduersum te machinamenta statim dissoluentur | te-que omni molestia liberum ac pristinę quieti restitutum continuo cognosces. Cum-que hoc tibi contigerit,

Condelector, inquit, legi Dei secundum interiorem hominem, uideo autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meę et captiuantem me in lege peccati, quę est in membris meis. Infelix ego homo | quis me liberabit de corpore mortis huius? gratia Dei per Iesum Christum Dominum nostrum. igitur ego ipse mente seruio legi Dei, carne autem legi peccati. . Quare caro aduersatur spiritui. Quęris quare contrarię inter se uoluntatis sint | spiritus et caro?

Sed quoniam quocunque fugerimus, carnis nostrę lucta carere nequimus, in omni carnalium tentationum discrimine | ad orationum subsidia confugere tutissimum erit. Ad Dominum igitur supplices confugiamus. quia Dominus fortitudo plebis suę | et protector saluationum Christi sui est. Vim patiens loquatur spiritus et dicat: ps. 141 Erripe me de inimicis meis, Domine, ad te confugi. doce me facere

sacrilegus Iudas, quia eum, quem illi amabant, ipse uendidit. et hic quidem de grege Domini egressus faucibus incidit lupi ac periit. Ipsos uero concors inter se erga Dominum affectus saluauit. Quibus ille in Euangelio ait: Matth. 18 Si duo ex uobis consenserint super terram | de omni re quamcunque petierint, fiet illis a Patre meo, qui in cęlis est. Vbi autem sunt duo uel tres congregati in

LXVI Ad quem respiciam nisi ad pauperculum et contritum spiritu, et trementem sermones meos? Hinc illa psalmistę adhortatio est: ps. 38 Timete Dominum omnes sancti eius, quoniam nihil deest timentibus eum | diuites eguerunt et esurierunt, inquirentes autem Dominum non minuentur omni bono. Quęris quomodo diuites eguerunt? Ille qui purpura induebatur, qui laute opipare-que

spiritu, et trementem sermones meos? Hinc illa psalmistę adhortatio est: ps. 38 Timete Dominum omnes sancti eius, quoniam nihil deest timentibus eum | diuites eguerunt et esurierunt, inquirentes autem Dominum non minuentur omni bono. Quęris quomodo diuites eguerunt? Ille qui purpura induebatur, qui laute opipare-que coenitabat, in inferno sepultus gutta una aquę indiguit. Rursum quęris quo pacto pauperculi Deo seruientes

simul partes tractemus, quę illi congruere uidebuntur, bonis mala more nostro conferendo. ut legentes, et quid sequendum sit | et quid uitandum discant. Matth. xxii Diliges, inquit Saluator, Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota mente tua. hoc est maximum et primum mandatum. Secundum autem simile est huic. Diliges proximum tuum sicut teipsum. In his duobus mandatis uniuersa Lex pendet et prophetę. Maxima igitur

quando fide certissima, quicquid de Deo sancta sentit Ecclesia complectimur | et cuncta quę uel animo uoluimus | uel opere implemus, ad ipsius cultum atque honorem dirigimus. nec quicquam omittimus, quantum in nobis est, quod ad eius dilectionem referri possit. Diligamus ergo Dominum Deum nostrum toto corde , nequid illo charius habeamus; tota anima ne pro illius nomine corporis tormenta mortem-que ipsam, si casus inciderit, quicquam formidemus; tota mente,

sed omnis morę impatiens misit se in mare uado-que pręcurrens primus omnium illi se coniunxit. Cęteri enim post eum nauigio applicuisse dicuntur. Et quoniam semper pręcipui erga Dominum suum amoris ardore flagrauit, dignus iudicatus est, cui cura Dominici gregis committeretur. Io. xxi Atque ut charitatis merito id sibi tribui intelligeret, interrogatur a Domino an ipsum amaret, et affirmanti statim dicitur, ut eius

Sunt et alia in Euangelio amoris eius argumenta, quę consulto prętereo, ne prolixior sim. Illud tantum commemorabimus, quod ei cum aliis fuit commune. Omnes quippe apostoli omnibus quę habebant relictis secuti sunt Dominum, magis eligentes in paupertate cum Christo uiuere | quam in diuitiis cum hoc mundo | et persecutiones et uerbera et necem cum illo sustinere | quam cum terrę regibus honorari, cum semel gustassent, quam suauis | quam dulcis est Dominus

Nicodemus. Hunc in amore audacia, Nicodemum commendat liberalitas. Mixturam ad corpus ungendum myrrhę et aloes attulisse fertur, quasi libras centum. Non pepercit impensę, dum suo erga Dominum satisfacere nititur affectui. Hi ergo cum in finem usque Christum suum dilexissent, ostenderunt perseuerantia opus esse in amando. Io. xx. Perseuerauit Maria ad monumentum plorans, et prima

Ite, maledicti, in ignem ęternum. Et quos Deus odit, inquiunt, cur eosdem et nobis odisse non licet? Non omnia seruo conueniunt, quę conueniunt domino. Domini interest imperare, serui obedire. ad dominum pertinet pro scelere punire, ad seruum pati uerbera, non inferre. Odiui ecclesiam malignantium, inquit Dominus. Malignitatem hominum odio se habere his uerbis testatur, non homines ipsos. Iniquos quoque ęterno igni

sed tantum ab iniuria offensis-que iubet inter se abstinere. Christi uero pax in quibus fuerit concordes reddet in fide, conformes in proposito, similes in dilectione, compares in humilitate. Quod breuiter explicat Propheta, cum ad dominum conuersus ait: ps. 118 Pax multa diligentibus legem tuam, et non est illis scandalum. et alius propheta: Baruch 3 Si in uia Dei

Nonne pax istorum omni fuit detestabilior bello? omni aperta simultate deterior? Iudas Superata est tamen (ut ad nostra ueniamus) Iudę Scariothi scelere: Dominum suum, qui est omnium Dominus, omnium credentium Redemptor, omnium Saluator, a quo in apostolatum ascitus fuerat, quem sibi pedes lauisse sciebat, cum quo pascha comederat, cuius corpori et sanguini communicauerat, quem tot miracula fecisse iam uiderat, quem iustum, quem

pium, quem semper innocentem et in omnes beneficum nouerat, eum (proh nefas) ad necem prodidit | et in manibus querentium sanguinem eius dedit, triginta non amplius argenteorum precio allectus, quos a Iudeis accepit. Non fuit ergo ueritus tam prophano animo, tam mente impia ad talem Dominum accedere | et ei osculum pacis offerre, quem tam paruo iam uendiderat. Sed uide huiusce nefandi flagitii terribilem exitum. conscientia pulsatus ueniam desperauit. quam certe si petiisset impetrasset, et qui pro suis crucifixoribus orauit, proditori quoque

in Iob inuicta calamitatum patientia, in Dauide uindictę abstinentia, in Salomone sapientia | in prophetis ad arguendos reges animi magnitudo. Petrus. Ioannes. Paulus Inter apostolos quoque eminuit in Petro erga Dominum pietas, in Ioanne puritas, in Paulo charitas, in omnibus ueritatis prędicandę studium patientia-que persecutionum. Et cum ita sit, tollitur omnino illa necessitas omnium pariter habitarum uirtutum una

II Hos et apostolus Paulus dicit superędificatos supra fundamentum apostolorum et prophetarum, ipso angulari lapide Christo Iesu, Domino nostro. in quo omnis ędificatio constructa crescit in templum sanctum Dei. De quo sane templo psalmista ad Dominum ait: ps. CI Tu exurgens misereberis Syon, quia tempus miserendi eius, quia uenit tempus; quoniam placuerunt seruis tuis lapides eius . Placent Dei famulis isti Ecclesię lapides,

Sardis dicitur: Apo. 2 Nomen habes quod uiuas et mortuus es. Et Dominus in Euangelio: Sinite mortuos inquit sepelire mortuos suos. Ad hęc ne principes quidem sperent | diu posse regno suo frui, si ipsum Regem regum et Dominum dominantium offendere non uerentur. testis est bis euersa Hierusalem, primo a Caldeis propheta dicente: Baruch 6 Propter peccata quę peccauistis, abducemini in Babyloniam captiui a Nabuchodonosor, rege Babyloniorum. deinde a

(!) Tunc autem in culmine uirtutum tua erit uirginitas, cum etiam illa quę imperantur perfeceris. Quę enim uel qualis est serui erga dominum obseruantia magna in re pręstare obsequium, et in parua negligere mandatum? Nonne fatuitatis arguuntur in Euangelio uirgines, quę de sola uirginitate sibi plaudentes, oleum quo totius uitę lampas illuminatur, oleum uidelicet

lucrifacerent spreuerunt, et reuereri | et si indiguerint, Ecclesię alimentis mandat sustentari. Honor enim in Scripturis non solum reuerentiam, sed etiam liberalitatem elemosinam-que designat. ut in Prouerbiis: Proverb. 3 Honora Dominum de tua substantia, et de primitiis omnium frugum tuarum da pauperibus. Cum autem Apostolus uere uiduas in Ecclesia reuerenter suscipiendas alendas-que pręcepisset, si modo unde alantur de suo non habuerint, prospicere etiam uolens nequa de his sinistri rumoris oboriatur

inter utrunque media habeatur | et secundo loco post patremfamilias in domo honoretur. Illa obtemperet uiro, ei autem reliqua familia subiecta sit. Illa sicut Sara Abraham ita uirum uocet dominum, eam uero reliqui dominam appellent | et ueluti dominę pareant atque obsequantur. Reg. primo XVIII Michol Porro ut tali honore dignam se non tam autoritate quam moribus ostendat, sit fidelis ut Michol, quę ne patri quidem, et

agro: unus assumetur, et unus relinquetur. Duę molentes in mola: una assumetur et una relinquetur. Virginitas in agro moratur puritatis inter nitentia intacto candore lilia | et Christum Dominum inuocat dicens: Veniat dilectus meus in hortum suum, ut comedat fructum pomorum suorum. Continentium secundum esse censeo, qui carnem suam terunt mola ieiunii, uigiliarum,

et infirmus manu, et susceperis eum quasi aduenam et peregrinum, et uixerit tecum | ne accipias usuras ab eo, nec amplius quam dedisti. et in Ecclesiastico: Non te pigeat uisitare infirmum . Non piguit illam quę mundi Dominum erat paritura, montana ascendere, cognatam adire, ęgrotanti assidere, quę grauida Ioanne Baptista tedia iam uicini partus patiebatur. Quod si Dei mater hominis matri infirmę ministrauit, nec te pudeat inferiores tua non solum ope, sed etiam pręsentia consolari.

| et cum etiam diuites penuriam paterentur, torrentibus ipsis ob pluuię defectum siccatis, illa pauper Dei beneficio uictu necessario abundauit. Hoc quoque pollicetur Salomon in Prouerbiis dicens: 3 Honora Dominum de tua substantia, et de primitiis omnium frugum tuarum da pauperibus; et implebuntur horrea tua saturitate, et uino torcularia redundabunt. Tale aliquid et in Euangelio inuenies.

malorum est cupiditas. Addamus his et alia, si forte diuinę sapientię ueritate sępius pulsati resipiscant. In psalmo dicitur: ps. 33 Diuites eguerunt et esurierunt, inquirentes autem Dominum | non minuentur omni bono. In Ecclesiaste Salomon ait: Eccle. 5 Auarus non impletur pecunia, et qui amat diuitias, fructum non capiet ex eis. Leuius ac tolerabilius esset |

et cuiusque generis uoluptates sibi comparasset exclamauit: Eccl. 1 Vanitas uanitatum, et omnia uanitas! detestatus-que est industriam suam in acquirendo, incertus de hęrede | et certus nihil diu permansurum sub sole. Audite ergo Dominum saluti uestrę consulentem: Mat. 6 Nolite inquit thesaurizare uobis thesauros in terra, ubi ęrugo et tinea demolitur, et ubi fures effodiunt et furantur. thesaurizate autem uobis thesauros in cęlo, ubi nec ęrugo | nec tinea

deprimentes, ut pondere auaritię liberatus, leuis et alacer expansis obseruatę in pauperes benignitatis pennis tollaris in cęlum | et ab illis in superna tabernacula recipiaris, quibus hic benefeceris. et tandem ad Dominum conuersus dicas: Ps. 38 Quę est expectatio mea? nonne Dominus? et substantia mea apud te est. De beneficiis conferendis vt deo similes simvs. Caput XXI

beneficia testantur. Ad eum primogenita fratris Esau transferuntur, dicente Domino: Iacob dilexi, Esau autem odio habui. Cum obdormisset, scalam uidit a terra ad cęlum extentam | et in ea angelos ascendentes et descendentes | ac Dominum cacumini innixum. qui terram in qua quiescebat ei promisit | regnum-que eius longe late-que diffundendum prędixit. Inde ille parens efficitur duodecim liberorum, qui duodecim tribubus nomen dederunt | coeptus-que est uocari Israhel, hoc est, Deum uidens. et,

innixum. qui terram in qua quiescebat ei promisit | regnum-que eius longe late-que diffundendum prędixit. Inde ille parens efficitur duodecim liberorum, qui duodecim tribubus nomen dederunt | coeptus-que est uocari Israhel, hoc est, Deum uidens. et, vidi inquit Dominum facie ad faciem. In Aegyptum transmigrans multiplicatur. Liberis quę euentura erant moriens prophetauit. Ioseph Gen. 39 Gratus fuit Ioseph. In Aegypto dum seruus esset et iuuenis

quia tamen ab impietate non recedebant, Idumei illorum fines depopulati sunt, urbes aliquot expugnarunt Palestini, agrum uastauerunt Assyrii. 2 neque tamen tot cladibus affecti ad Dominum redire uoluerunt, donec in regno successit Ezechias Ahazi filius per omnia patri dissimilis. (!) Pie enim ac sancte uixit. et ut intelligas principum mores ciuibus documento

uagi per omnes orbis partes errastis, sine lege, sine sacrificio, sine duce, sine rege, sine propheta. dicite si potestis quo crimine, qua culpa id patimini? non idola (ut olim sępe contigit) colitis, non execrandos gentilium ritus exercetis | unum Deum, unum cęli terrę-que Dominum adoratis, et tamen nullus est miserię uestrę finis. Cur ita? profecto cum alia causa omnino nulla queat afferri, restat ut ea sola sit quia Saluatorem uobis, immo omnibus missum non recipitis. Messiam quem uestrę

fueras apostolorum | et tanquam cęteris fidelior apostolicę familię oeconomus factus et loculos habens, ut quę omnibus offerebantur, solus dispensares. at tu (proh nefas!) tantorum beneficiorum prorsus immemor et pecunię cupiditate superatus, ut triginta argenteos acciperes, Dominum in mortem tradidisti. Vicisti tuo parricidio Iudeorum ingratitudinem: bonum quod acceperant illi, commune cum aliis erat, tu speciali priuilegio dotatus, tu in ordinem pręcipuorum Christi comitum uocatus, tu singulari quodam honore pręditus, in tantam excidisti dementiam,

| quam quod de misericordis misericordia desperaueris. Vtrunque sane inter crimina grauissimum, ac nescio quod maius, nisi quod alterum remitti poterat, si alterum remissionis impetrandę aditum non pręclusisset. Eo igitur tua te perduxit in Dominum ingratitudo, ut pro grauissimis criminibus grauissimas quoque poenas dare credaris in inferno, quo corruisti. Nunc tu is quidem suppliciis terres nos, nequid sinistrum de Saluatore nostro sentiendo ingrati simus | et tuis flagitiis ostendis

poenas dare credaris in inferno, quo corruisti. Nunc tu is quidem suppliciis terres nos, nequid sinistrum de Saluatore nostro sentiendo ingrati simus | et tuis flagitiis ostendis contrarias illis actiones ad gratitudinem pertinere. Gratus itaque erga Dominum ac Redemptorem suum erit, qui non pecuniam ipso, sed ipsum pecunia chariorem habuerit, nihil cum ipso simulauerit, nihil in ipsum impie neque cogitauerit | neque fecerit | et nunquam de clementia Dei diffisus omnem salutis suę spem in ipso sitam fixam-que semper esse curauerit

regnare. Non te pudeat pauimenta monasterii ut munda sint, uerrere, uasa mappas-que lauare, coquinam facere, esculenta poculenta-que aliis ministrare. ICXC Non puduit omnium Dominum seruis suis pedes abluere | tergere-que ablutos. Qui talia detrectat, scias illum nondum ad humilitatis uirtutem peruenisse. Seruilia igitur opera fac, ut humilieris. laboriosa, ut carnis petulantiam domes, uenalia ut uictum

antequam rationem uillicationis tuę reddere cogaris. Vel si usque adeo totus obstupuisti, ut uirtutis operibus te parem fore diffidas, uoto saltem aut lingua pete langori remedium | aridam-que ostentans manum ad Dominum suppliciter accede | et ipse postquam te pigritię tuę poenitere conspexerit, dicet tibi: Luc. 6 Surge in medium, extende manum tuam! Tunc tu ope adiutus diuina protinus exurges qui

et mansuetis dabit gratiam . Et Esaias propheta: 57. Deus inquit in sancto habitans | et cum contrito et humili spiritu, ut uiuificet spiritum humilium | et uiuificet cor contritorum. In eodem propheta Dominum audimus dicentem: 66. Ad quem respiciam nisi ad pauperculum et contritum spiritu | et trementem sermones meos? Et in Zacharia: 13 Conuertam manum meam

infirma mundi elegit Deus, ut confundat fortia. Idem Dominus humilium precibus facilem se prębet, arrogantes uero non exaudit. Ideo Sophonias propheta hortatur et ait: Soph. 2 Quęrite Dominum, omnes mansueti terrę, qui iudicium eius estis operati; quęrite iustum, quęrite mansuetum. Sciebat enim | ut iustus et mansuetus Dominus exoretur, ad seruos iustos mansuetos-que spectare. Seruum quippe qui gratus charus-que domino suo fieri desyderat, mores

Gen. 18 Abraham Abraham puluerem et cinerem se esse dixit loquens cum Deo, benedicitur-que ei et semini eius. Gen. 32 Iacob Iacob submittit se fratri Esau | atque illum dominum suum uocat, per nuncios ab eo captat beniuolentiam, mittit munera, ut leniat iratum. et post hęc gloriatur dicens: Vidi Dominum facie ad faciem, et salua facta est anima mea. et tamen adhuc submissius agit. Gen. 33 Obuiam

cum Deo, benedicitur-que ei et semini eius. Gen. 32 Iacob Iacob submittit se fratri Esau | atque illum dominum suum uocat, per nuncios ab eo captat beniuolentiam, mittit munera, ut leniat iratum. et post hęc gloriatur dicens: Vidi Dominum facie ad faciem, et salua facta est anima mea. et tamen adhuc submissius agit. Gen. 33 Obuiam enim factus fratri | septies pronus in terram adorat, donec proxime accederet.

humilitas. Iob Iob patientissimus cum fortunę simul et corporis bona amisisset, ad extremam redactus miseriam | humilitatis uirtutem non amisit. Folium se quod uento rapitur et stipulam siccam uocat, dum Dominum alloquitur, et tot tantis-que calamitatibus affectus nihil stultum locutus est. Post hęc sibi restituta duplicia recepisse dicitur, ut quantum se humiliauerat, tantum exaltatum, uel duplo magis intelligas. quinquagenarii Regum q. 1

Hęc fabro desponsata fuerat, in turba pauperum incognita latebat. in tantum autem humilitate placuit, ut a Deo electa sit, quę Dei Filium generaret. Vnde ipsa gloriatur dicens: Luc. 1 Magnificat anima mea Dominum, et exultauit spiritus meus in Deo salutari meo. quia respexit humilitatem ancillę suę. ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes. quia fecit mihi magna qui potens est, et sanctum nomen eius. Quid enim maius uirgini conferri

19 Etenim Senacherib rex Assyriorum captis aliquot Iudeę oppidis Hierosolymam premere coepit, blasphemias in Deum Israhel dixit | se-que diis potentiorem asseruit. Ex quo Hierosolymarum rex Ezechias perterritus deposita regali purpura saccum induit | et supplex Dominum orauit. Pręualuerunt preces humiliantis se aduersus furorem impotentiam-que superbi. Angelus Domini maiore parte Assyrii exercitus prostrata regem cum reliquis Niniuen redire coegit. Quo ille perueniens filiorum suorum manu interemptus occubuit.

pręsentium honorum cupidine duceris, quis erit finis concupiscendi? regnum adeptus aliud desyderabis, terrę maris-que imperio potitus quęres siquis ultra alius lateat orbis, cuius nondum dominus factus sis | et quo maior fueris, magis exaltari affectabis. ut de te quoque Propheta ad Dominum conuersus conqueratur et dicat: ps. Superbia eorum qui te oderunt, ascendit semper. Nabuchodonosor Ascenderat et Nabuchodonosor, factus

4. Calcabitis impios, cum fuerint cinis sub planta pedum uestrorum in die quam ego facio dicit Dominus exercituum; ut uidelicet tanto despicabilior appareat malignus hic spiritus, quanto arrogantius contra Deum creatorem suum et dominum insurexit. Dixit enim, ut in Esaia est scriptum: 14. Ascendam super sydera Dei, exaltabo solium meum, sedebo in monte testamenti, in lateribus aquilonis | ascendam

Non itaque pius sed impius est habendus, qui domini transgreditur legem, ut seruo indulgeat et blandiatur, magis-que hominem offendere metuit, mortalem, fragilem, caducum, quam Deum immortalem, ęternum, omnipotentem, omnium quę ubique sunt opificem, omnium dominum ac moderatorem. Esd. primo 10 notandum Quid uxore quid liberis in uita charius? legimus tamen illos qui de Babylone cum Esdra sacerdote postliminio redierant, cum didicissent ex lege diuina

mare, uolucres, pecora, pisces, nec animantia tantum, uerum etiam inanimata eandem naturam seruant, quę illis ab initio est collata , et nunquam ordinem suum, quem a Conditore acceperunt transgrediuntur. Vnde psalmista Dominum alloquitur et ait: ps. 118 Fundasti terram et permanet | ordinatione tua perseuerat dies, quoniam omnia seruiunt tibi. et in alio psalmo dicitur:

iussum non fuerit, agere expediens erit. Bene enim agendo mala iubentem poteris contemnere. Vis inquit non timere potestatem? bene fac. Fieri quidem potest, ut potestas male officio suo fungens aduersus innocentem sęuiat, sed Dominum audimus dicentem: Mat. 10 Nolite timere eos qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere | sed eum potius timete, qui potest corpus et animam perdere in gehennam. Quid

precibus denegetur. In psalmo legimus: ps. 118 Moyses et Aaron in sacerdotibus eius, et Samuel inter eos qui inuocant nomen eius; inuocabant Dominum et ipse exaudiebat eos | in columna nubis loquebatur ad eos. Quare autem hęc | continuo subiunxit: Custodiebant testimonia eius | et pręceptum quod dedit illis. eadem Ioannis apostoli sententia est in Epistola dicentis:

ęternam do eis, et non peribunt in ęternum, et non rapiet eas quisquam de manu mea. Cauillabitur aliquis et dicet: Deo et Christo obedientibus talia promittuntur, non his qui episcopis uel pręfectis parent. Audiant ergo ipsum Dominum ad illos quibus Ecclesiam commendabat dicentem: Luc. 10 Qui uos audit me audit, et qui uos spernit me spernit. qui autem me spernit, spernit eum qui misit me. Deo igitur

conuincetur. et cum dictum sit: Si uis ad uitam ingredi serua mandata, nonne obedientiam minus seruans ingredietur ad mortem | et uitę expers in interitum corruet sempiternum? Quid est enim quod psalmista in feruore spiritus Dominum affatur | et ait: ps. 119 Maledicti qui declinant a mandatis tuis , nisi quia a mandato declinantes cum illis futuri sint, quibus dicetur: Ite maledicti in ignem ęternum, qui

cum Christo bonis fruitur sempiternis. Quid ergo tam graue, tam triste atque acerbum esse potest, quod non sit libenter subeundum proposito tanto pręmio? Si persecutione inquietaris, audi Dominum dicentem: matth. 5. Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam . Si uerbis petulantibus lacesseris: Beati estis inquit cum maledixerint uobis homines | et persecuti uos fuerint | et dixerint omne malum aduersum uos

tobię. 3 sarra. Imitemur et Saram Raguelis filiam, quę quoniam antequam ducta esset, septem maritos amiserat, ab ancillis interfectrix uirorum suorum inique compellabatur. earum tamen petulantiam tacita sustinuit, tantum Dominum precata, ut se ista contumelia liberaret | exaudita octauo uiro desponsatur, Tobię iuniori, Domino-que fauente cum illo feliciter uixit. Tu quoque beatus eris | et preces tuę ad aures Domini sabaoth

ps. 118. Bonum mihi Domine quod humiliasti me, ut discam iustificationes tuas. Denique cum calamitatibus oppressi obsecramus, facilius exaudimur | eodem sancto attestante, cum ait: ps. 119. Ad Dominum cum tribularer clamaui, et exaudiuit me. Quod si uehementior ingruerit tempestas, orandum erit, ut uel illa liberemur | uel uires nobis ad resistendum suppeditentur.

Quid enim aliud dum torquerentur, tacendo ad infidelem tyrannum dicere uidebantur | nisi Vre, tunde, diuelle, lania, idola tua non adorabimus. Christum autem Dei filium confitemur, cum Patre | et Spiritu Sancto unum Deum, unum Dominum. Potes corpora ista cęsar cruciatibus absumere, facere uero ut aliud sentiamus aut loquamur non potes. Dummodo hac in parte fortitudo nostra tuę pręualeat, iuuat in illa qua te potentiorem existimas | nos esse imbecilles atque imbelles.

feram, siqua mihi calamitas incidat, siquod incommodum patiar, siqua me inuidorum infestet persecutio? cum presertim nihil mali mihi inferri possit, quod peccata mea non merentur. Non ergo grauate perpetiar, quod iuste irrogatur, sed Dominum meum deprecabor, ut concedat mihi in omnibus patientiam | et in ipsa patientia scelerum meorum purgationem atque ueniam. ut qui me dignatus est facere laborum suorum participem, faciat tandem et glorię consortem. dicente Apostolo:

quorum in tantum excedere solet furor, ut aliquid aduersi passi in Deum maledicta euibrent atque iaculentur? Proh facinus omnium sententiis execrandum. lingua illa quam fecit Deus, ipsum blasphemat | et creatura Creatorem suum uerbis petulantibus inuadere audet. ipsum Regem regum ac Dominum dominantium plena probri procacitate lacessere non ueretur. in epistula 1. cum Michael archangelus (ut Iudas apostolus testatur) de Moysi corpore altercando non sit ausus ipsi

eiuscemodi crimen dimittitis impunitum. Qua in re plane ostenditis terrena uobis curę esse non cęlestia | et nomen uos habere christianorum non religionem neque iustitiam. Vir enim fidelis obturare statim manibus aures debet, ne uocem Dominum suum maledicentis audiat, uel repente auersus fugere, ne sacrilegi oris petulantię fauere uideatur, si manserit | uel auscultarit | et simul cum maledico ipso diuinam incurrat ultionem. Quod si murmurantis populi contumaciam Deus

eo usque insaniunt, ut nec suę uitę parcant, et dum in alterum sęuiendi negatur facultas, in semetipsos grassantur. maledicti in sanctos Sunt pręterea qui irati sanctos maledictis lacessant, sed cum Dominum eadem oris petulantia non formident, minus mirum est, quod etiam seruos eius quomodo possunt offendant. (!) de quibus quia satis paulo ante dictum sit, hoc tantum dicendum restat,

etiam in pręsenti tempore contingat, siue id triste putatur, siue lętum. cum nihil tam graue sit, ut id non eleuet spes bonorum quę promissa nobis expectamus. Sic igitur benedicatur omnis homo qui timet Dominum, ut exhuberet frugibus uirtutum, ut bonorum operum foecundus sit, ut animę sanitate perfruatur, ut hostes inuisibiles uincat | et omnes carnis molestias superet, fide firmus, spei plenus, charitate feruidus, et ad bona tandem perueniat sempiterna | benedicat-que ei

Conuitiis autem contendere atque rixari | insanire est. dicente Salomone: Prouerb. XX Omnes stulti miscentur contumeliis. Et iterum: Labia stulti miscent se rixis, et os eius iurgia prouocat. Tales quippe clementissimum Dominum ad iracundiam prouocant | his-que per Sophoniam prophetam minatur dicens: Soph. 2 Audiui opprobrium Moab et blasphemias filiorum Ammon, quę exprobrauerunt populo meo, et magnificati sunt super terminos eorum. propterea uiuo ego

Beatus es si cum beato Iob dicere poteris: Iob 6. Non inuenietis in lingua mea iniquitatem | nec in labiis meis stulticia personabit. Beatus es, si tibi ad Dominum conuerso cum Hieremia gloriari licebit dicente: Hie. 17. Quod egressum est de labiis meis, rectum in conspectu tuo fuit. In fine operis

+ IC XC Spectabilis et eximie domine honorande. Commendationem plurimam. Arbitrabar iam perlatam fuisse expeditionem et cum ea privilegium Dominationis Vestrae quam omni studio curavi apud caesarem et ita fuit facta per dominum Sperantium et provisum de viatico. Tamen forte postea eadem vel altera die debuit accepisse totum etiam privilegium cum litteris meis. Postquam Dominatio Vestra censet scorpionem illum dignum regia maiestate, si sine incommodo suo potest illud suae maiestati deferre et eum

proponantur tum uitia quę cauere oporteat, tum uirtutes quas deceat imitari. In istis autem recensendis apparebunt mira quędam dei opera, ut noscamus omnipotentem esse illum cui seruimus erga poenitentes quidem pium et misericordem dominum, in peruicaces autem et obduratos iustum uindicem atque ęquum prorsus utraque in parte remuneratorem. denique ut manifestum sit, hunc solum super omnia et amandum esse, quia bona bonis cęlestia largitur, et timendum quod iniquos

luctatus est usque mane et benedicens ei: Non Jacob, inquit, VII. sed Israhel uocaberis. Iacob locum uocauit Phanuel dicens: Vidi Dominum facie ad faciem. Claudicauit, quia luctator neruum femoris eius contigerat. Atque ideo non edunt neruum filii Israhel usque in pręsentem diem. Obuium sibi Esau septies adorauit usque ad terram pronus, et ille

per noctem in columna ignis. Reuersi castra fixerunt e regione Phiairoth inter Magdalum et mare contra Belsephon. Pharaone persequente per medium mare diuisis aquis iter fecerunt, Aegyptios eodem ingressos operuit mare. Populus timuit Dominum. Moyses gratias egit Deo; eidem laudes dixerunt Maria prophetissa, soror Aaronis, mulieresque cęterę cum tympanis et choris. De Mari rubro uenerunt in desertum Sur. Ibi defectu aquę laboratum est. Venerunt in Marath. Hic

diuisit onus, ut maiores causas ipse cognosceret, minores autem tribuni, centuriones, quinquagenarii, decani deciderent. Ietro in regionem suam reuertitur, illi uenerunt in solitudinem Synai. Ibi Moyses ascendit in montem ad Dominum. Descendens populum sanctificat. Lauarunt uestimenta sua paratique in die tertio loquentem audire Dominum uxoribus abstinuerunt. Die tertio coepere tonitrua audiri, micare fulgura ceteraque tetra fieri. Populus ad radices

decani deciderent. Ietro in regionem suam reuertitur, illi uenerunt in solitudinem Synai. Ibi Moyses ascendit in montem ad Dominum. Descendens populum sanctificat. Lauarunt uestimenta sua paratique in die tertio loquentem audire Dominum uxoribus abstinuerunt. Die tertio coepere tonitrua audiri, micare fulgura ceteraque tetra fieri. Populus ad radices montis substitit. Mons fumabat. Mandat Dominus, ut Moyses et Aaron ascendant, reliqui maneant, ne moriantur.

Ooliab, filius Achisamech. Moysi in monte datę sunt duę Tabulę testimonii lapideę digito Dei scriptę. Interim Aaron populo compellente uitulum de mulierum inauribus conflauit ab iisdem adorandum. Moyses ergo iubetur descendere. Dominum iratum pręcibus placat. Descendens uiso uitulo Tabulas ad radicem montis confringit, deinde uitulum conterot et: Siquis est Domini, inquit, iungatur mihi! Congregati sunt ad eum filii Leui, qui eius iussu die illo

AIOTH AIOTH, filius Gera, filii Gemini, ambidexter, cum defuncto Othoniele filii Israhel rursum pręuaricati essent seruissentque Egbon, Moabitarum regi, XVIII annis ac tandem poenitentes ad Dominum exclamassent, liberauit illos. Hic nempe ad regem Eglon cum muneribus missus finxit se habere aliquid secreti, quod soli loquatur, atque seorsum euocatum interemit. Inde uenit in Seyrath coactaque Israhelitarum manu

GEDEONI GEDEONI, Ioas filio, de tribu Manasse, cum ob idolatrię peccatum filii Israhel a Madianitis per annos VII oppręssi fuissent et poenitentes clamassent ad Dominum, apparuit angelus sub quercu in Ephra dicens, quod per ipsum Dominus liberaturus esset Israhel et Madianitas oppręssurus. Petiit Gedeon signum et, dum sacrificium offert sub quercu, tetigit illud angelus uirga, et igne

Maiores natu de Galaad Iepte ducem populi constituerunt. Defuncto enim Iair filii Israhel ad idola prolapsi peccauerant et a Domino traditi sunt sub Palestinorum potestate seruieruntque eis annis duodeuiginti. Clamauerunt ad Dominum, et non exaudiuit eos. Deinde confitentes peccata sua idola de finibus suis proiecerunt, et placatus est Dominus. Igitur Ammonitę tentoria sua fixere in Galad. Israhelitę autem castrametati sunt in Masphat

Iuda uinctum, ipso sic uolente, tradunt eis. At ille fractis uinculis maxilla asini de terra sublata mille uiros interficit. Nomen loci inditum Ramatulechi, hoc est Eleuatio maxillę. Sitiens clamauit ad Dominum. Et ecce, de molari maxillę egressę sunt aquę, quibus sedauit sitim. Locus uocatus Fons inuocantis de maxilla. Deinde ingressus Gazam adit meretricem. Palestini in portis custodiam ponunt. Ille

Astaroth ad dei ueri cultum. Congregauit Israhelitas in Masphat. Orauit pro eis, et ipsi fleuerunt et ieiunauerunt peccata sua Domino confitentes. Palestini irruerunt aduersus Israhel. Samuel obtulit holocaustum clamauitque ad Dominum pro populo. Commisso pręlio exterruit Dominus inimicos tonitru ac fragore cęsique sunt a filiis Israhel. Samuel erexit lapidem inter Masphat et inter Sen. Loco nomen inpositum Lapis adiutorii.

et fugit in Gessur. Reconciliatus patri affectat regnum, cogit exercitum. Dauid autem metuens fugit, Cliuum oliuarum flens ascendit. Chusim mittit, ut iungatur Absaloni et Achitophelis intercędat consiliis. A Siba seruo dominum suum Miphibosetum defectionis accusante munera accępit et bona accusati ei cęssit. Absalonem deuitans uenit in Baurim. Semei maledictis oneratur. Achitophel ab Absalone petit duodecimmilia uirorum, ut regem

HELA, Baasę filius, regnauit in Thersa super Israhel annis II. Hunc temulentum Zambri, seruus eius interfecit et regnauit super Israhel. ZAMBRI ZAMBRI Helam, dominum suum, uino obrutum interimit occupatque regnum. Extinxit domum Baasę, quemadmodum Iehu propheta prędixerat. Regnauit diebus VII. Exercitus enim Israhel obsidebat

Dixitque illi Dominus: Quia omnia, quę erant in corde meo, fecisti contra domum Achab, filii tui usque ad quartam g[e]nerationem sedebunt super thronum Israhel. Cęterum, cum non recederet a peccato Hieroboam, Dominum offendit et Azahel, rex Syrię, uastauit fines Israhel. Regnauit Iehu in Samaria annis XXVIII. Successit ei filius Ioachan. IOACHAN

Peccauerat enim Israhel lapsus in cunctis gentium immundiciis. Seruiebant idolo Baal, consecrabant filios et filias per ignem, diuinationi operam dabant et auguriis nec audire curarunt Dominum per prophetas dicentem: Reuertimini a uiis uestris pessimis! Repulitergo illos Dominus a conspectu suo, et non remansit nisi tribus Iuda. Rex autem adduxit uiros de populis suis eosque in ciuitatibus Samarię

IVDA ABIA ABIA, filius Roboam, rex Iuda, patri successit in regno. Bellum cum Hieroboam, rege Israhel, assidue gessit. Circumdatus ab exercitu eius clamauit ad Dominum, et uictoria potitus est. Oppida in deditionem accepit. Vxores habuit XIIII, filios XXII, filias XVI. Regnauit annis III. Successit illi in regno Asa filius.

de Iuda trecenta milia, de Beniamin scutatorum et sagittariorum ducentaoctoginta milia, quando egressus aduersus cum Zara Aethiops cum bellatorum decies centenis milibus et cum trecentis curribus. Asa inuocauit Dominum; territi Aethiopes terga dedere, quos ille persecutus cęcidit ad internicionem. Tulit spolia, uastauit oppida Gerrarę. Ingentem predam pecorum camellorumque abegit. Victor Hierosolymam reuersus est. Bellum perpetuum

Domini: Nemo eum bello lacessiuit. Palestini uectigal argenti deferebant, Arabes arietum septemmilia et septingentos ac totidem hircos. Cum Achab, rege Israhel, ascendit aduersus Syros. Circumdatus ab inimicis clamauit ad Dominum, et Dominus uim hostium ab eo auertit. Hinc reuertenti occurrit Iehu propheta et increpans illum ait: Impia prębes auxilium; iram Domini merebaris, sed intercesserunt opera tua bona, eo quod abstuleris lucos de

occurrit Iehu propheta et increpans illum ait: Impia prębes auxilium; iram Domini merebaris, sed intercesserunt opera tua bona, eo quod abstuleris lucos de terra Iuda et pręparaueris cor tuum, ut requireres Dominum, Deum patrum tuorum. Porro ipse Iosaphat iudices constituit, Amariam sacerdotem rebus, quę ad Dei cultum pertinent, pręfecit, Zabadiam pręesse iussit iis, quę ad regem

Porro ipse Iosaphat iudices constituit, Amariam sacerdotem rebus, quę ad Dei cultum pertinent, pręfecit, Zabadiam pręesse iussit iis, quę ad regem spectarent. Cum hoste congressurus indixit ieiunium, ad Dominum orauit. Coram Domino ceciderunt proni et adorauerunt eum. Ipse statuit cantores, qui exercitum pręcedendo Deum laudarent. Contigit ergo Domino pro Iuda stante, ut inimici inter se digladiantes mutuis uulneribus

pręcedendo Deum laudarent. Contigit ergo Domino pro Iuda stante, ut inimici inter se digladiantes mutuis uulneribus conciderent. Iosaphat et Iuda uix per triduum colligere ualuerunt spolia. Die quarto in ualle benedixerunt Dominum (inde dicta est Vallis benedictionis) quieuitque regnum. Sed quoniam cum Ochozia, impiissimo rege Israhel, societatem fecerat, classis, quam struxerant in Asiongaber, ut mitterent in Tharsis,

inferri. Inde dabatur pręfectis cementanorum per manum scribę regii et Ioiadę pontificis. Pecunia uero pro peccatis oblata sacerdotum erat. Porro defuncto Ioiada pontifice adorauerunt regem ipso renuente, dereliquerunt Dominum, idolis seruierunt. Zachariam, Ioiadę filium, Zacharias lapidatus prophetantem lapidauerunt in a trio templi Ioa rege iubente, tametsi patris eius beneficio tum uitam tum regnum fuerit

Ezechias. Retulerunt tamen regi Rapsacis uerba. Rex scidit uestimenta et sacco coopertus templum ingressus est. Mox per nuncium suas angustias Rapsacisque in Deum blasphemias exposuit Esaię prophetę rogans eum, ut oret Dominum pro reliquiis popuhi Iuda. Respondit Esaias: Hęc dicit Dominus: Noli timere. Ego immittam spiritum regi Assyriorum et reuertetur in terram suam

et deiiciam eum gladio in terra sua. Audiuit Senacherib, quod Aethiopum rex Tharaca incurreret Assyrios moxque recessurus scripsit ad Ezechiam, ne fiduciam haberet in Deo suo. Ezechias orauit pro populo ad Dominum et a propheta audiuit dicente: Hęc dicit Dominus: Exaudiui te super Senacherib superbum. Reducam eum in uiam, per quam uenit. Tibi autem erit signum: hoc anno comede, quę repereris, secundo, quę sponte

me, colligam ad patres tuos in pace, ne uideant oculi tui mala, quę inducturus sum super locum istum. Rex ascendens in templum uerba Libri foederis legit cunctis audientibus et pepigit pro eis, quod ambulabunt post Dominum ac pręcepta eius custodient. Cunctis pacto huic acqueiscentibus omnes immunditias, omnes sustulit abominationes. Celsorum sacerdotes interfecit et reuersus Hierosolymam fecit Phase Domino, quale non fuit factum a

gentibus connubia cum illis contrahendo, ingenti affectus dolore scidit palium et tunicam, capillos uellicauit et barbam, sedit moerens usque ad sacrificium uespertinum. Surgens flexit genua, manus ad Dominum expandit et orauit pro populo. Populus ad orantem conuenit et fleuit. Esdras uero die illo neque comedit neque bibit lugens transgressionem eorum, qui uenerant de captiuitate. Vi Iuda et Beniamin, consensere, ut cum

Chabri et Charmi repręhendit factum Ozię atque ipsos orare iubet, ut Deus Israhel consilii, quod mente agitabat, adiuuet propositum. Deinde ingressa cubiculi sui oratorium induit se cilicio, cinere sparsit caput, prostrata clamauit ad Dominum. Peracta oratione Abram uocat, ancillam suam, deponit cilicium, ungit se odoribus et ornat urbemque egressa adit Olophernem. Ille forma eius captus benigne susceptam, nequid timeat, hortatur. Ipsa ex composito illum urbe potiturum

Post hęc poenam quoque obstinatis denunciat propheta: Terra, inquit, uestra deserta desolabitur et derelinquetur filia Syon. Et iterum: Ruit Hierusalem, quia lingua eorum et adinuentiones eorum contra Dominum. Et rursum: Auferam sepem eius et erit in direptionem. Demum ait: Hęc dicit Dominus: Ecce in iniquitatibus uestris uenditi estis et in sceleribus uestris dimisi matrem uestram.

de Syon rugiet et de Hierusalem dedit uocem suam. Christum pro argento uenditum quęritur. Vaccas pingues Samarię carpens futuras in Ecclesia hereses designat. Peccantes ad poenitentiam prouocat et pręcibus Dominum populo placare nititur. Infestum sibi habuit Amasiam, sacerdotem Bethel. Hic eum a rege Hieroboam desciuisse detulit atque eidem, pro ista in prophetam inuidia, decreta est poena

Romanorum uiribus casuram. Sacerdotibus praue uiuentibus exprobrat, idolatras maledictione lacessit, principum increpat superbiam, damnat auaritiam, explicat terrores futuri iudicii. Hinc fideles exhortatur, ut quęrant Dominum ea quę ipse pręcipit obseruando, antequam iudicentur. Impios Ecclesię insultantes diuina uirtute comprimendos prędicat, eos quidem sub nomine Philistinorum, Moabitarum, Amonitarum, Aethiopum et Assyriorum designans.

est. Iterum non ultra decemmilia militum secum habens Lysiam cum LV milibus peditum et V milibus equitum in aciem egressum superauit ad Bethoron. Hinc Hierosolymam profectus expiauit sancta, obtulit sacrificium, adorauit Dominum gratias agens pro uictoria. In monte Syon posuit pręsidium. Idumeos Arabasque afflixit. Filios Bean in turrim compulsos igni absumpsit, Timothei, Amonitarum ducis, copias contriuit, ciuitatem Iazer cępit. Symone

comminuant? tua quem fidissima plebes
145  Imploret ventis / pelagoque excussa furenti
146  Naufraga? Laedaeos fratresne? an Prothea formas
147  Fingentem varias? lituo Tritonaue cinctum?
148  Seu forsan nigri dominum Plutona barathri:
149  Aut geminam prolem latonae? aut Martis inanes
150  Belligeri sonitus / priscorum numina vana?
151  Quae quoniam grauiter contempsimus / vndique certis
152  Hostibus affligimur: nobis neque Sarmata

ille pro nostra salute non modo gerere uerum etiam ab impiis sustinere uoluit, diuinę erga nos charitatis magnitudo magis innotescit; pudereque incipit seruum superbię fastu attolli, quoties :*corr. ex quotiens consyderat ad tantam humilitatem suum olim Dominum sese submisisse. Deus homo factus est, ut hominem suę diuinitatis faceret participem. Innocens Dominus a seruis damnari sustinuit, ut nos a diaboli seruitute liberaret. Vincula, alapas, probra, sputa, flagella, spinarum aculeos, arundinis ictus, felis pocula, clauos

sunt argumento Dauid, qui famem passus panes propositionis comedit, quibus soli sacerdotes uesci solerent; exemplo etiam sacerdotum ipsorum, qui in templo sabbatum uiolant multa tunc quidem illic operando et tamen sine crimine sunt. Se uero et templo maiorem esse asseruit et dominum sabbati affirmauit. Qua igitur ratione rectam ac ueram sabbati obseruationem nosse poterant, cum dominum sabbati ignorarent, uel quomodo discipulis peccandi dabatur locus pręsente magistro, qui nihil eis illicitum permitteret? Manum hominis aridam sanat,

exemplo etiam sacerdotum ipsorum, qui in templo sabbatum uiolant multa tunc quidem illic operando et tamen sine crimine sunt. Se uero et templo maiorem esse asseruit et dominum sabbati affirmauit. Qua igitur ratione rectam ac ueram sabbati obseruationem nosse poterant, cum dominum sabbati ignorarent, uel quomodo discipulis peccandi dabatur locus pręsente magistro, qui nihil eis illicitum permitteret? Manum hominis aridam sanat, mulierem duodeuiginti annis inclinatam errigit. Et quod hoc sabbatis faceret, opprobrabant. Non est autem

Siquis sermonem meum seruauerit, non gustabit mortem in ęternum. Nunquid tu maior es patre nostro Abraham, qui mortuus est? Semper inuidus inuenire conatur, ut eius, quem odit, uel recte dicta peruertat uel facta laudabilia malignis rumoribus infamet. Christum igitur Dominum, cum uera doceret, demonium habere dixerunt, cum miracula operaretur, in principe demonum ea ipsum operarari contendebant. Sed, qui erat Dei sapientia et Dei uirtus, non inuocatione, non ope demonum indigebat, cum eisdem imperaret et illi iussis eius non parere non

desisteret; uel potius propterea, ne prophanę uenditionis eius crimen aliqua in parte excusabile foret, quod illud perpetrasse pecunię indigentia uideretur. At uero omnium malorum radix cupiditas auarum serui animum impulit, ut, cum unguenti precium surripere nequisset, Dominum uenderet atque hoc tam impio lucri genere damnum illud compensaret. Postquam enim Saluator noster excusauit pium mulieris negocium ac, ne illi molesti essent, pręcepit commendans opus eius, quia, quo animo peractum fuerat, sciebat, Iudas improbus

non coactus, sed sponte exiens de sanctorum consortio, de collegio fratrum. Abiisti ad sacerdotes tui simillimos, impios atque crudeles, ut eum sacerdotem tradas eis in mortem, qui totum mundum uenerat de morte liberare peccati. Triginta argenteis uendidisti magistrum tuum, Dominum omnium, cęli terręque Conditorem! Christum ergo Iesum, Dei filium, minoris pręcii ęstimasti quam unguentum illud, quod in eius unctione dolebas consumptum. Vsque adeone tam paruę pecunię cupidus fuisti, ut eius auiditate excęcatus non uideres, quantum sceleris,

commentariorum Nicolai Lyrę super Bibliam. Non ergo inter se differunt Euangelistę, sed cum duplex Pascha tunc contigisset, Ioannes alterius, alterius alii mentionem fecerunt. Sed iam, quod instituimus, prosequamur! Per idem ergo tempus, cum discipuli rogarent Dominum, ubi uellet parari sibi, ut comedat Pascha (magis enim opipare* tunc conuiuari mos erat): Ite in ciuitatem — respondit — ad quendam, et dicite ei: Magister dicit: Tempus meum prope est; apud te facio Pascha cum discipulis meis. Iubet, ut

cum recubuisset. Ex quo satis constat, quia post pedum lotionem ad mensam resedit, ut peracto Veteris Legis sacrificio *corr. ex iustificat Nouę sacramentum institueret, sicut ab aliis Euangelistis est relatum. Nam in Luca Dominum ad discipulos sic dicentem audimus: Desyderio desyderaui hoc Pascha manducare uobiscum, antequam patiar. Signanter hoc Pascha inquit, quod ad salutem omnium credentium instituitur; desyderaui manducare uobiscum, ut ante mortem meam

Et tu aliquando conuersus confirma fratres tuos. Conuersus utique ad poenitentiam confirma cęteros, quorum eris princeps, ut per te confirmati in proposito fidei perseuerent, cum te post tam grande crimen in gratiam receptum uiderint. Petrus autem, cum pro se Dominum orasse audisset, charitatis eius ardore accensus plus pręsumere coepit, quam per se poterat pręstare. Domine — inquit — tecum paratus sum et in carcerem et in mortem ire. At ille (ut Lucas ait) dixit: Dico tibi, Petre, non cantabit

manibus lutulentos pedes ablui sibi uiderat, Iudeis in mortem uendidit, osculo prodidit, in manus tradidit impiorum. Quid egisti, teterrime Iuda? Quantum criminis, quantum sacrilegii commisisti? Iesum uendidisti pro argento, pecunię cupiditate superatus; pro argento, inquam, Dominum tuum, benefactorem tuum, et eo quidem modico admodum atque exili. Triginta argentei tibi chariores fuerunt quam uita illius, cuius erga te benignitatem nullo referendę gratię precio, nullo auri argentique pondere poteras compensare. Si cuncta, quę in mundo

auri argentique pondere poteras compensare. Si cuncta, quę in mundo sunt, reddidisses, plus iam acceperas et multo plus mox accepturus eras. Vendito autem ob pecunię auaritiam Domino, et accepta amisisti et a spe promissi futuri boni decidisti. Osculante ergo Iuda Dominum illi statim manus inferunt in eum, captum uinculis constringunt, uincto illudunt, conuitiantur et furore conciti ne manibus quidem temperant. Petrus uero in tanta Domini sui iniuria nequaquam cunctandum ratus educto gladio Malchum, pontificis seruum, ferit dexteramque ei

qui omnes redimere uenerat, et eo maiore beneficio nos obligaret, quo plura pro nobis ultro perferret. Illum ergo uinctum et ad Caipham ductum ex his, qui modo fugerant, secuti sunt Simon Petrus et alius discipulus, pontifici notus. Sequebatur Petrus Dominum pietate erga ipsum commotus, a longe tamen timore prępeditus.* Vrgebat amor, obstabat timor; quid ageret, nesciebat. Nihilominus sequebatur, et quiescere non poterat, donec rei finem uideret. Et quidem, quia timebat, negauit, sed quia sequebatur, poenitentiam egit ac

arbitrantur. Sed hęc opinio repugnaret omnino aliorum autoritati Euangelistarum. Sensus autem superior ęque congruit cunctis quatuor. In atrio igitur Caiphę et Iesum contumelias passum asserimus et Petri negationes factas. Vnde Ioannes, postquam ab Anna ad Caipham missum Dominum dixit, subdit continuo Petri negationes reliquas interpositis quibusdam post primam. Sequitur ergo: Erat autem Symon Petrus stans et calefaciens se. Dixerunt ergo ei: Nunquid et tu de discipulis eius es? Negauit ille et dixit: Non sum. Rursum inquit ei unus

igitur Iudei ad obterendum Christi nomen machinati sunt, hoc in uerę resurrectionis efficacius cessit **corr. ex cęssit argumentum et in luculentiorem resurgentis triumphum. Quid nunc de te, Iuda miserrime, dicam? Auaritię stimulis inquietatus Dominum tuum uendidisti et tanto commisso scelere doles, pecuniam acceptam proiicis et simul de uenia desperas. Quare doles? An quia resurrecturum nunc recordaris, antehac oblitus? Sed si uirtutem resurrecturi agnoscis, cur non eadem uirtute etiam tibi crimen remittere eum posse

te commissi poeniteret, si de uenia non desperasses, si eum, quem offenderas, rogasses. Sed quoniam tu tibi non pepercisti, nec ille parcere debuit, ut tibi parcatur nolenti. Laqueo te ipse suspendis, et in laqueum mortis ęternę lapsus es, non minus in temet crudelis quam in Dominum ingratus. Vtrunque grande flagitium, sed uenię diffidentia maioris in Deum infidelitatis signum. Sequitur: Principes autem sacerdotum acceptis argenteis dixerunt: Non licet eos mittere in corbonam, quia precium sanguinis

Dominus et ait: Propterea, qui me tradidit tibi, maius peccatum habet. Vos sententia ista respicit, falsi delatores. Maius est peccatum uestrum insontem hominem accusare callidisque criminationibus circumuenire quam iudicis condemnare. Grauius deliquit Iudas, cum Dominum et magistrum suum prodidit, quam Pilatus, qui Cęsarem timens crucifigi concessit. Nec Pilatus igitur sine crimine, licet ille (ut in Mattheo legimus) accepta aqua manus lauerit coram populo dicens: Innocens ego sum a sanguine iusti huius. Vos

fidem faceret, rationabile subiecit argumentum (ut in Luca legitur) dicens: Eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Inuidia nanque excęcauerat mentes eorum, et Messiam in Lege promissum agnoscere non poterant. Porro milites trahentes uinctum Dominum ad supplicium, uenerunt in locum, qui dicitur Golgotha, quod est Caluarię locus. Golgotha Hebraicum est, Latine Caluaria dicitur. Locus erat extra urbem, ubi rei plectebantur. Quo postquam est peruentum, dabant ei (ut Mattheus ait) uinum bibere cum

uidentur et suaues, sed interius mortiferę amaritudinis ueneno refertę sunt. Gustant eas Christi serui periculum consyderando, et bibere nolunt, ne in illis moriantur, in quibus plurimos quotidie perire uident. In loco igitur reorum damnatione infami crucifigunt Dominum nostrum, Deo ita disponente, ut, ubi peccatores a fficiebantur supplicio, ibi per Christi supplicium omnium credentium peccata delerentur. Ibi ergo crucifixerunt eum et cum eo duos latrones, alterum ad dextram eius et alterum ad sinistram. Cruci titulum

ambo illi, qui circa latera eius pendebant, improperassent ei, is tamen, qui a dextris erat, poenitentia motus se dignum eo supplicio fatebatur et credens dicebat (ut Lucas testatur): Memento mei, Domine, cum ueneris in regnum tuum. A seruis crucifixum uidet, et Dominum confitetur; nudum et morientem, et regnaturum credit. Alter a leuo latere pendens blasfemabat, et hic illum increpabat peccatumque suum confessus: Nos — inquit — digna quidem factis recipimus, hic uero nihil mali gessit. Hac confessione, hac

nesciebam recedere, dum loquebare. Tuis saltem suauissimis sermonibus consolare miseram. Ecce nunc a tua cruce diuelli nescio, in illa te pendentem aspiciens, in illa tecum mori cupiens. Post hęc, ut reor, ad Iudeos conuersa uociferabatur* dicens: O uos, qui crucifixistis Dominum meum, quare mihi parcitis, ancillę eius? Illum damnastis innocentem, quare me uiuere sinitis peccatricem? Vt morte saltem dolorem meum finiam et amorem meum Iesum in tormentis morientem ultra non uideam. Heu, heu me miseram et infelicem, quod Domino meo moriente uiua

***corr. ex Magister Martham etiam, sororem eius, ibi affuisse reor, quanuis nomen illius prętermittatur* hic ab Euangelistis — nam et alię multę illic simul conuenerant, quę non nominantur — et, cum Dominum pendentem intueretur, dixisse: Dulcissime Domine, meum quondam dignatus es intrare hospitium, meo refici conuiuio. Redde hospiti Marthę lamentum tuę uicem et me in cruce ista, in qua confixus cruciaris, in sublime elatam

coronasse, arundine uerberasse, sputis foedasse, alapis percussisse, clauis in ligno distentum confixisse, sitientem fele et aceto potasse, nisi etiam iam extincto uulnus hasta inflixissent. O scelus immane, facinus omni feritate atrocius! At tu, fidelis anima, iam contemplare Dominum tuum in patibulo pendentem, pro te supplicia, pro te mortem sua sponte patientem, et cogita, quid unquam tanta ac tali Saluatoris tui erga te charitate dignum fecisti. Ille caput suum spinarum aculeis subiecit, tu rigida ceruice elatisque superciliis proximum tuum, quem

LIBER SECVNDVS PROPHETICVS Attendant animum Iudei, in errore supramodum pertinaces, et, si per Veteris Legis scripturas illis ipsis diuinitus datas ab eisque receptas aperte monstrabimus Iesum, Dominum nostrum, qui crucifixus est, uerum fuisse Messiam frustraque alium ab iisdem expectari, iam tandem uicti manifestę ueritatis assertione inueteratam cordis duritiem remittant atque deponant et in hunc, quem prędicamus, credentes, hunc fide suscipientes suę saluti

personę Christi tam mirabiliter conuenerunt, ut, nisi fides credat, nec lingua effari nec mortalium mens possit comprehendere. Hoc tamen ita esse credimus ei, qui ueritas est, nulli obnoxia mendacio, nullius particeps falsitatis. Genuit enim Virgo Filium, ancilla Dominum et suum creatura Opificem. Quę cum ab angelo didicisset, quod esset salua uirginitate Iesum paritura: Ecce ancilla Domini — inquit — fiat mihi secundum uerbum tuum. Ad tantam sublata dignitatem non se insolenter extulit, sed potius humilitate

angeli nunciant, pastores adorant, stella noui fulgoris indicat, magi cum muneribus salutant et, quem tam uili loco, tam paupercula matre genitum conspiciunt, regem Israhel protestantur; non qualemcunque regem (ad nullum enim alium sic uenisse referuntur), sed regem regum et dominum dominantium, quem cęlo monstrante in terra Iudea natum esse didicerant. Audi, quid ipso nascente angeli concinant: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonę uoluntatis. Bonę autem uoluntatis esse nequeunt, quicunque illum, qui summum bonum est,

morem eos pręcedens ad pręsepium usquę perduxit Saluatoris. Postremo de ista magorum pietate atque munificentia Tobiam etiam prophetasse credimus, cum ciuitatem Hierusalem alloqueretur dicens: Nationes de longinquo ad te uenient, et munera deferentes adorabunt in te Dominum. Tametsi magi in Bethlem adorarint, Hierosolymis tamen prius quęsierunt eum et: Vbi est — inquiunt — qui natus est, rex Iudeorum? Vidimus enim stellam (eius)* in oriente, et uenimus adorare eum. Adoratus est autem

grassatur. Ioseph autem ab angelo admonitus cum puero et matre eius fugit in Aegyptum. Nec ante in Iudeam sunt reuersi, quam Herodes morte sublatus Archelao filio regnum reliquisset. Et hęc quidem in Christo euentura Spiritu Sancto afflati prędixerant prophetę, nequis Iesum, Dominum nostrum, uerum Messiam fuisse dubitet, uidens cuncta in eo impleri, quę tanto ante tempore implenda prędicabantur. Indignatio ista Herodis iuxta quorundam expositorum sententiam in quadragesimo septimo psalmo habetur, ubi scriptum est: Ecce reges terrę

Non dicit stant, sed stabunt. Futurum enim erat, ut omnem seculi altitudinem baptismi superaret altitudo, per quem fideles animę de terra ad cęleste regnum transferuntur. De quibus dicere possis: Aquę, quę super cęlos sunt, laudent Dominum. Talia lauacri salutaris pręmia fore cernens Esaias, non distulit ad id suscipiendum hortari: Omnes — inquit — sitientes, uenite ad aquas. Et qui non habetis argentum, properate, emite et comedite. Emite absque argento et absque

et homo est, et non homo tantum. Hinc est, quod, cum Iesus ipse Iudeos incredulos interrogasset, cuius filius esset Christus, responderunt: Dauid, nihil diuinum de illo sentientes. At ipse eorum arguens errorem continuo intulit et ait: Quomodo ergo illum Dauid in spiritu Dominum uocat dicens: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis? Quibus profecto uerbis aperte probauit Christum, id est seipsum, non solum filium esse Dauid secundum carnem, sed etiam Dominum secundum diuinitatem. Hoc uero ita esse operibus affirmauit. Ex

errorem continuo intulit et ait: Quomodo ergo illum Dauid in spiritu Dominum uocat dicens: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis? Quibus profecto uerbis aperte probauit Christum, id est seipsum, non solum filium esse Dauid secundum carnem, sed etiam Dominum secundum diuinitatem. Hoc uero ita esse operibus affirmauit. Ex iis enim, quę ab illo fiebant, alia Dei, alia hominis erant. Cęcis uisum dare, leprosos curare, mortuos uitę restituere, demonia de corporibus obsessis pellere, diuinę uirtutis fuit. Sitire autem et

facere uoluntatem tuam, ut facias Dei uoluntatem, si uerbum illud proferre caueris, de quo in die Iudicii reddenda est ratio, ut tantum, quę Deo placita sunt, loquaris — tunc *add. delectaberis super Dominum — inquit (sentiendo intra se Spiritus Sancti consolationem) — et sustollam te super altitudines terrę, et cibabo te hereditate Iacob, patris tui. Os enim Domini locutum est. His uerbis pręmium felicitatis ęternę promittitur sabbatum, ita ut

me audiendum credentium aures. Ipsi enim auris mea sunt, et mysteria, quę in psalmis proposita sunt et nondum satis intellecta, cum illa impleuero, aperta faciam omnibusque manifesta. Porro de eius doctrina, in qua est Legis perfectio, Osee propheta ait: Tempus requirendi Dominum cum uenerit, qui docebit uos iustitiam. Quod quidem et Iohel pręuidens ad lętitiam hortatur et ait: Filii* Syon, exultate et lętamini in Domino Deo uestro, quia dedit uobis doctorem iustitię, et descendere faciet ad uos imbrem matutinum et serotinum,

Futurum hoc Spiritus Sanctus reuelauerat per prophetas. Hieremias: In tempore illo — inquit — uocabunt Hierusalem solium Domini; et congregabuntur ad eam omnes gentes in nomine Domini in Hierusalem. Et ipsamet in psalmis se dilatatam gloriatur ad Dominum dicens: Statuisti in loco spacioso pedes meos. Pedes Domini, qui perambulasse terram dicuntur, apostoli fuere per omnes orbis partes diffusi, ut prędicent Euangelium. His conuenit illud: Annunciaui iustitiam tuam in ecclesia magna. Quę enim

prędicari uerbum Dei, sed quia repellitis illud, ecce conuertimur ad gentes. Quibus credentibus corda, quę terra arida erant, suscepta apostolicę disciplinę pluuia exhuberarunt fructibus uirtutum. De synagogę autem uinea in Hieremia quoque lamentantem Dominum audimus: Ego plantaui te — inquit — uineam fructiferam, totam ueram. Quomodo conuersa es in amaritudinem uitis alienę? Crebro enim ad gentilium ritus declinabant Iudei, nec tamen ita pertinaciter, quin tandem aliquando ad Deum suum redirent, cum pro