Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: qUoqUe Your search found 5999 occurrences
First 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1201-1300:1201. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] agri, uillę, uici, urbes donatę sunt | et sacerdotibus episcopis-que distributę? Certe non ut in his ipsi luxurientur, sed egenos pascant. non ut sibi nummos inde congregent, sed ut inopum turbę dispensent, ut miserorum necessitati succurrant | et stipendia quoque militibus ministrent, qui pro religione, pro fide, pro iustitia contra infideles decertant. Ecclesię igitur bona pauperum sunt, quorum sacerdos non possessor, pręter uitę necessaria, sed dispensator est. Qui autem dispensat, fideliter dispenset | et audiat Apostolum
1202. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pręterea ad inferendam iniuriam promptus est, ad tolerandam impatiens, inanis glorię cupidus, ęqualibus inuidens, humiles despiciens | ac proinde aliorum famę non facile parcens, opulentię ostentator, paupertatis irrisor, ad uitia audax, ad bonum animi tardus. Diuiti quoque multi inuident, plurimi insidiantur | et spoliis eius ditari cupiunt. Sed quanuis nemo insidietur, ille tamen metuit domi fures, foris latrones | et cibus illi pariter suspectus est et somnus. nec minus interdum animi solicitudinibus quam fortunis
1203. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Quęrite, inquit, primum regnum Dei!
Sed qui regnum Dei quęrit,
non solum cęlestium contemplationi |
aut impartiendę aliis doctrinę uacat,
sed etiam manibus operatur,
partim ut alimenta sibi paret,
partim ne desidię se dedat,
et quiescente corpore |
feruor quoque animi erga diuina succensi tepescat.
1204. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] altari seruit,
fas est ei uiuere de altari,
id est de his quę templo offeruntur.
Omnis enim rerum utendarum oblatio pauperum census est,
non eorum quibus sua satis sunt.
Cum autem omnia defuerint,
tunc demum manum suam porriget Deus |
et qui mundo quoque seruientes alit,
sibi seruientibus deese non poterit.
1205. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] Liber Quartus Charitatis.
De Charitate erga deum.
Caput I
Quę ad fidei spei-que uirtutem magis pertinere arbitror,
hactenus dicta sunt.
Restat ut charitatis quoque officia Deo adiuuante exponamus.
eas-que simul partes tractemus,
quę illi congruere uidebuntur,
bonis mala more nostro conferendo.
ut legentes,
et quid sequendum sit |
et quid uitandum discant.
diligebat.
Quando etiam stans pro Domino solus aduersus armatam cohortem strinxit gladium |
percussit-que principis seruum,
plures forsitan percussurus donec inter multorum arma et ipse
concideret,
nisi furentis animum eiusdem Domini iussa repressissent.
Post resurrectionem quoque eius gloriosam,
cum de naui illum in littore stantem agnouisset,
non expectauit donec remigando ad terram perueniret,
sed omnis morę impatiens misit se in mare uado-que pręcurrens primus
omnium illi se coniunxit.
corpore eum secutę de propriis facultatibus (ut
euangelista ait) ministrabant ei.
autem teipsum diligis,
cum illa agis,
quę tibi ratio suggerit,
non quę uoluptas blanditur.
hoc est,
cum uiam illam arctam quę ducit ad salutem ingredieris,
non illam latam,
quę ad pręcipitium tendit perditionis.
Quod si sic aliis quoque agere |
sic-que incedere optas |
et quantum in te est compellis,
uerę dilectionis pręceptum obseruasti,
ęque ac teipsum proximos tuos amando.
Qui uero luxurię deditus perniciosas mortiferas-que
sequitur uoluptates |
atque ad eas usurpandas cęteros hortatur,
certum est ab
uoluit.
et ante in Nazareth ubi nutritus et educatus fuerat,
Esaię prophetiam recitando se manifestum fecit quam Hierosolymis,
et ante Iudeos ea quę fidei sunt,
docere studuit |
quam alienigenas nationes.
Quam quidem rem postea apostoli quoque ipsi confessi sunt |
ad illos dicentes:
Vobis oportuit primum prędicari regnum Dei,
sed quia indignos eo uos fecistis,
ecce conuertimur ad gentes.
Itaque in distribuendis ex charitate rebus |
in eos qui pariter indigent,
Dauid
Hoc fecit Dauid erga Saulem regem |
et Absalonem filium:
utriusque necem fleuit,
cum uterque uitę eius fuisset insidiatus |
et alter eidem gloriam militarem inuideret,
alter regnum.
Stephanus
Stephanus quoque protomartyr pro illis a quibus
lapidabatur orauit.
Paulus
et Paulus de iis qui ipsi infesti erant:
Cupio inquit anathema fieri a Domino pro fratribus
meis.
Cum ergo is qui homini male optat,
conditori eius aduersetur et diabolum sequatur,
restat ut cuius mores sequitur,
cum eodem supplicia in inferno patiatur.
Falluntur illi qui odium suum excusant dicentes |
malos homines Deo quoque inuisos esse,
iuxta illud:
obedire.
ad dominum pertinet pro scelere punire,
ad seruum pati uerbera, non inferre.
Odiui ecclesiam malignantium, inquit Dominus.
Malignitatem hominum odio se habere his uerbis testatur,
non homines ipsos.
Iniquos quoque ęterno igni deputandos ait,
ut illi pro reatu puniantur,
non ut ipse opus suum damnet,
quasi poeniteat eum fecisse quod fecerit.
Odio ergo habet Deus hominis peccatum non naturam.
Ita et tu in uno homine habes alterum quod odisse debeas,
alterum quod diligere.
Plectere
A pace ergo exordia sumebant,
pace postrema concludebant.
Nec aliter Ioannes Apocalypsim orditur |
nec Petrus epistolas.
usque adeo iam trita ac peruulgata erat inter Christi discipulos pacis offerendę salutatio.
Quod nostris quoque temporibus obseruari
cernimus |
ab iis qui Christum apostolos-que eius imitantur.
Pręterea in Lege ueteri nomen pacis celeberrimum fuisse apparet,
et res ipsa ante omnia optabilis ac iocunda.
|
sit tantum pax et ueritas in diebus meis.
Cum itaque non tam pro thesauro quam pro pace esset solicitus,
calamitas dilata fuit ad posteros,
ipse in pace,
quam diuitiis prętulerat quieuit.
enim:
superat,
quę omnibus pręferenda est diuitiis,
assequi mereamur.
pacem,
quę nos Deo conciliat,
angelis ęquat,
sanctis copulat |
et post uictoriam in cęlo coronat.
Victoria enim opus est non compositione,
ut pacem cum corporis quoque sensibus animus habeat.
Qui quidem sensus non nisi superati quiescunt.
certare autem nolenti dominantur.
Repugnandum est igitur illis |
et si fluxa fragilia-que proposuerint,
ad ea quę ęterna sunt dirigantur.
sepi spinis |
et linguam nequam noli audire.
neque amatoriis obscoenis-que cantibus uel impudicis poetarum
lectionibus eas accommodes,
ne forte turpe aliquid ab iis receptum ad cor penetret |
et per blanditias infusum animam feriat.
Odoratus
Odoramenta quoque muliebrem mollitiem prę se ferentia fuge |
quos ea delectant illis ipsa sordet uirtus.
effoeminati-que et enerues duriora poenitentię officia obire nequeunt.
Gustus
Gulę etiam impera.
et si cibos ganeacos uina-que preciosa
magno habiturus,
si tales hospites habere sibi contigisset.
cum autem uenissent,
rebus uita-que simul spoliauit.
pręter decem,
quibus non pietate sed auaritia ductus pepercit.
quod thesaurum in agro defossum se illi indicaturos dixerant.
Talis pacis non pauca exempla in annalibus quoque habentur Machabeorum.
filius, Simonem liberos-que eius Mathatiam et Iudam ad Hiericuntem in
arce Doch inuitatos |
et iam uino epulis-que graues inuadens repenti cęde sustulit.
tam mente impia ad talem Dominum accedere |
et ei osculum pacis offerre,
quem tam paruo iam uendiderat.
Sed uide huiusce nefandi flagitii terribilem exitum.
conscientia pulsatus ueniam desperauit.
quam certe si petiisset impetrasset,
et qui pro suis crucifixoribus orauit,
proditori quoque pepercisset.
Ille tamen dolore superatus ipse sibi mortem consciuit,
laqueo se suspendens |
et infelicem animam ęternę mortis tenebris tradens.
Ne igitur uel Iudę uel aliis infidis et execratis,
quorum modo
pręterea qui amice admodum ac beneuole loquuntur cum altero,
et statim eidem absenti detrahunt.
Vbi audit commendant et extollunt.
ubi
autem non audit carpunt et sugillant,
et quem modo laudauerant,
rursum dictis petulantibus incessere non uerentur.
Istos quoque Dei sapientia reprobat in Prouerbiis dicens:
|
Si non est,
haud dubium quin neque erit.
Ideo enim non est,
quia neque dum cogitant malum |
neque dum operantur conquiescunt |
et post commissum ipso conscientię morsu torquentur.
Ideo autem non erit,
quia uita quoque defuncti eo descendunt,
ubi nulla est quies,
nullum ocium,
sed assiduus labor,
sempiternus horror,
supplicia nunquam finienda.
Talia quippe manent simulatores ipsos pacis |
et sub amicicię persona latentes insidiatores.
Non
Virtutum autem armis opus est ut uincamus |
et cum his nos munierimus,
omnis uincendi spes in Deo collocanda erit.
ut remuneret obedientes.
Neque enim nostro obsequio indiget Deus,
sed nos ipsius indigemus iussione.
ut cum hoc quod iussum est impleuerimus,
accipere illud quod promissum est mereamur.
tametsi hoc quoque ut iussa perficere ualeamus,
eius muneris sit,
cuius benignitatis est perficientibus promissa tribuere.
Quicquid igitur a nobis exigit Dominus,
nihil ex eo ipsi accedit cum pręstatur,
sed nobis
Iosue de Dei promissione fiducia,
in Iob inuicta calamitatum patientia,
in Dauide uindictę abstinentia,
in Salomone sapientia |
in prophetis ad arguendos reges animi magnitudo.
Petrus. Ioannes. Paulus
Inter apostolos quoque eminuit in Petro erga Dominum pietas,
in Ioanne puritas,
in Paulo charitas,
in omnibus ueritatis prędicandę studium patientia-que persecutionum.
Et cum ita sit,
tollitur omnino illa necessitas omnium
Paulus diceret,
si ulla earum carere charitate potuisset.
et si pares essent,
quomodo staret illud,
quod idem ait:
Fides spes charitas,
tria hęc,
maior autem horum est charitas.
In eadem quoque uirtute alium magis alium minus proficere nouimus,
alium alio meliorem,
sanctiorem,
iustiorem |
perfectiorem-que esse.
et stellam a stella differre in claritate |
atque inter beatos etiam diuersitatem esse meritorum.
Gradus
quod Scriptura docente didicimus.
De fructibus bonitatis.
Caput XII
Primum quidem iustorum preces exaudiri |
et eorum merito in impios quoque uindictam differri sacrę historię ueritas fidem facit.
respondit Dominus |
parsurum se urbi,
si in ea decem tantummodo iusti fuissent inuenti.
Bene itaque cum illa ciuitate agitur,
in qua sanctorum conuentus aliquis habetur.
Quando quidem ita illis fauet Deus,
ut in ipsorum gratiam peccatoribus quoque et iniustis ignoscat.
Ne autem iustus cum scelestis uno rapiatur interitu |
Loth solus multę in Deum pietatis uir ab angelo monitus inde
egreditur,
et Sodoma Gomorra-que igne de cęlo pluente delentur.
Segoro oppidulo,
quod ille ingressus est ut ibi se cum suis saluaret,
pepercit Deus.
in hoc quoque ostendens,
quanti sit apud se uel unius iusti meritum atque gratia.
Quę res etiam in Noe cum uxore et liberis nuribus-que seruato clare apparuit.
Iusti quippe in arca saluati sunt,
iniusti omnes diluuio perierunt.
Veritas tua usque ad nubes.
Illis conuenire non ambigimus quod Apostolus ait:
Porro immaculati sunt qui cupiditatibus repugnant,
ne Domino peccent.
de quibus in Delborę cantico dicitur:
membra uestra templum sunt Spiritus Sancti,
qui in uobis est?
aurea alii uero argentea.
Ad quos propheta:
quę dicta sunt,
conferri credimus.
De peccatis principalibus per septem leprę genera significatis
Caput XIIII
Porro bonitatem ipsam magis ac magis expetemus,
cum peccati quoque mala consyderauerimus.
Quicquid legi diuinę aduersatur,
quicquid uirtutibus contrarium est rationi-que repugnans,
peccatum est.
Inter peccatum et delictum quidam discernunt |
delictum-que leuius esse aiunt.
Id enim delictum dici,
cum non facimus quod debemus,
peccatum
peccati facit atque pondus.
de quo Dauid lamentabatur dicens:
meę supergressę sunt caput meum,
et sicut onus graue grauatę sunt super me.
Non est huius loci de hostiis quoque et expiationibus leprę disserere |
satis sit generatim ista breuiter-que perstrinxisse.
Nec tamen omittemus illud quoque leprę genus obiter attingere,
quod post aliqua seorsum describitur,
ut maius aliquid innuat,
quam quod cum illis quę simul enumerata sunt,
commune sit.
Heretici
lepra totius corporis pulchritudinem demolitur,
ita omnem anime decorem corrumpit peccatum.
atque hoc solum malum est,
quo illa lędi perire-que possit.
Nunc tandem unde digressi sumus,
eo reuertamur.
ut aliam quoque peccatorum differentiam explicemus |
ac postremo,
quę ex illis incommoda oriantur inquiramus.
De peccatorum differentia.
Caput XV
Quędam peccata ita leuia sunt ac
quę mortifera sunt |
quę-que uitari et debent quidem et possunt.
aut si commissa fuerint,
poenitentię doloribus extenuari purgari-que.
alioquin ad ęternum interitum compellent non poenitentem,
tanto acrius puniendum,
quanto delinquendo ab equitate recessit longius.
Etenim ex his quoque quę perniciosa sunt,
aliud alio execrabilius iudicatur |
ac proinde maiore dignum supplicio poena-que acerbiore mulctandum.
Quodcunque autem peccatum leuiorum modum excesserit,
mortiferum erit.
ideo in Scripturis dicitur peccatum ad mortem;
non ad mortem hanc omnibus communem,
sed quod sic peccanti ad poenitentiam conuertendi se facultas
denegatur,
ueluti indigno Dei gratia qui sciens ac prudens Deo ausus sit
aduersari |
et iam cognitam sibi ueritatem linguę
petulantia polluere |
tanto-que se sacrilegio sponte astringi.
Illos quoque in inferno magis plectendos credimus,
qui credentes |
euangelicis-que instructi doctrinis delinquunt |
quam qui mandatorum Dei ignari peccant.
quod testatur Saluator dicens:
Seruus qui scit uoluntatem domini et
quot illud qualia-que mala sequantur.
Quae mala peccato accedant.
Caput XVI
Bonus Deus bonorum autor, non malorum est.
Cum ergo ille qui cuncta fecit ualde bona,
hominem quoque bonum fecerit,
quis eum ex bono malum reddidit |
nisi uoluntas mala de libero procedens arbitrio?
Itaque idem ipse,
qui ex Deo bonus erat,
ex se factus est malus.
Integrum illi fuit |
naturam bonam,
sicut a Deo acceperat,
ita et conseruare,
sed
ipse,
qui ex Deo bonus erat,
ex se factus est malus.
Integrum illi fuit |
naturam bonam,
sicut a Deo acceperat,
ita et conseruare,
sed noluit |
neque curauit.
Voluntate igitur non natura mali efficimur,
cum peccamus.
Et quia peccando naturam ipsam lędimus,
naturę quoque conditorem Deum simul offendimus.
Ideo-que peccantibus mala omnia non immerito accidere confitemur.
quemadmodum e contrario iustis et innocentibus |
et non suam sed Dei sequentibus uoluntatem bona omnia euenire.
|
flagitiis-que finem statuendo rursum uirtuti exercendę pro uiribus incumbat.
Cęterum plurima quidem ante damnationem peccatum consequi solent mala,
quę nunc operęprecium erit referre |
quo demum constet |
pręsentis quoque mali uitandi causa non esse peccandum.
Quę dicam,
nolo ut mihi credantur,
nisi singula sanctarum autoritate Scripturarum firmata erunt.
Peccati igitur ea prima malignitas est |
inutilem
intellectu carere?
Peccatum uitę spatia minuere dicitur.
Sic enim de Her, Iudę filio, in Genesi legimus:
dicitur:
dicitur ei:
cui talia displicebant,
necandum curauit.
Non ab re igitur Scriptura ait:
12
Lucerna corporis tui est oculus tuus.
si oculus tuus fuerit simplex,
totum corpus lucidum erit.
si autem oculus tuus fuerit nequam,
totum corpus tuum tenebrosum erit.
Siquidem oculi uagi et immodesti reliquorum quoque sensuum parere
solent incontinentiam,
et nec audire nec odorari nec gustare nec
tractare pigebit aliquid,
quod uoluptati erit conspicere.
Sicut autem simplex aspectus formam decorem-que omnium quę uidet,
ad Conditoris laudem refert,
ita reliqui sensus eum
heres quam poenę reus inueniaris,
imitare sanctissimi Iob continentiam,
qui ait:
Fabulas amatorias,
quę ad turpem libidinem prouocant,
audire noli.
Tendiculas diaboli illa esse crede,
quibus nos irretitos morti tradere molitur mergere-que in profundum.
Ab adulantium quoque et ad gratiam loquentium uerbis aures auerte,
ne falsis laudationibus elatus maius aliquid esse te reputes quam quod
es,
et tibi tribuas,
quod Deo erit tribuendum |
merearis-que ab Apostolo corripi dicente:
|
quam ocio luxuria-que delectentur,
eo possint conscendere |
et de temporalibus deliciis repente ad ęternas transire.
De gustu
Caput XXIII
Gustus quoque continendus est,
ne crapulę appetentia polluatur animus.
Gulę quippe ista uoluptas cum dominari coeperit,
ad quęque turpia et inhonesta hominem impellit |
multis-que afficit incommodis.
crede,
si manum prunis ardentibus indideris |
aut ferrum candens tenueris |
quam si lasciuientem adolescentulam digito contingas.
Prunę quippe offendent corpus,
puellę uero tactus animam perimet.
Pecunię quoque crebra contrectatio animum ad auaritiam stimulat.
Quamcunque enim rem tangere delectat,
eius largius copiosius-que potiundę auiditas crescit.
datas,
ut ipsi pręcipue qui dedit seruiant,
ipsi laborent in operibus iustis actionibus-que probatis.
Tu ergo manus tuas ad euoluendos cęlestis disciplinę libellos porrige
|
et in iis quę Deo placent conscribendis exerce |
ad pingenda quoque fingendaue appone simulachra illa,
quę uel spectatores ad sanctimonię cultum accendant |
uel tuam ipsius mentem,
ne per inania diuagetur,
honesto labore occupent.
Denique modis omnibus contende,
ut easdem manus tuas cum precibus
quibus tu usus abiges abs te ocium et desidiam,
et cupiditatem,
et turpes amores,
et omnem luxuriam,
ut amplecti queas laborem,
solicitudinem,
largitatem,
pudiciciam,
frugalitatem.
Et cum uitia quę citra uirtutem in medio
constitutam sunt caueris,
illa quoque quę ultra habentur uitabis.
ne uidelicet labor uertatur in lassitudinem,
solicitudo in curiositatem,
largitas in prodigalitatem,
pudicicia in agendorum dicendorum-que inutilem uerecundiam,
frugalitas in stultum ab omnibus abstinendi rigorem.
liberos.
et illo duce populus Israhel Terram ingressus est promissionis.
Helias. Heliseus
Elias et Heliseus nusquam iniisse matrimonia leguntur,
et soli inter ueteres a morte quosdam ad uitam reuocarunt.
Hieremias
Hieremias quoque,
quia in utero matris dicitur fuisse sanctificatus,
uirgo permansit.
ne donum amitteret adultus,
quod acceperat conceptus.
Ad nostra ueniamus.
nequeunt,
magis expedire ut nubant |
quam ut per incontinentiam pereant.
Illis uero quę Deo magis quam hominibus placere cupiunt,
optimum esse non nubere,
sed in castitate perseuerare.
Porro quod hic foeminis pręcipitur,
uiros quoque respicit,
qui castitatem pręferunt matrimonio,
sexagesimum fructum tricesimo,
et Domini cultum uxorię seruituti.
quibus a Saluatore dicitur:
consilium hoc quod offertur.
Cito transit quod delectat,
nullo fine concluditur quod cruciat.
Sed fortasse cauillaberis et dices |
non tibi accessum interdici aliarum pręterquam meretricum.
At in iis quoque quę pudiciciam honestatem-que prę se ferunt,
blanda uox,
mollis gestus,
benignus aspectus,
uenusta forma |
et totius corporis tegumentorum non inelegans cultus |
nonne impudicicię incitamenta sunt?
Ipsa quidem
cogites |
et uenarum calorem temperes uentris uacuitate.
Luxuriant enim corporis uenę pabuli repletione succensę |
et ebullire in libidinem affectant.
Equos quoque ferocire cogit obesitas,
macilenti desinunt calcitrare.
Quod si Sodomitas et Gomorreos (ut scriptum est) saturitas panis et
ocium in abominandos pręcipitauit coitus |
et si hac ipsa de causa eiusdem criminis Iudei arguuntur,
dicente
per ieiunium euitata saturitate |
scelus quod ab ea proficisci credimus simul uitabitur?
Cęterum cum turpis libido demonium illud sit,
quod non eiicitur
(ut Saluator ait)
nisi in ieiunio et oratione,
orandum quoque erit,
ut ipse in nobis castitatis uirtutem protegat qui dedit.
Iungantur igitur ieiunio preces |
et quod ipsi per se pręstare non possumus,
a domino postulemus ut possimus.
Iudith
Iudit
autore Deo constitutum est,
quod non bonum sit,
licet aliud alio melius atque perfectius.
Tunc autem primum nuptię ab eo constitutę sunt,
cum masculum creasset et foeminam |
benedicens-que ipsis dixisset:
Crescite et multiplicamini et replete terram .
Qua quidem in re hoc quoque obseruandum,
quod non ad uoluptatem uocati sint,
sed ad liberorum procreationem,
ut crescant uidelicet et multiplicentur.
Tametsi fieri non potest,
nequa intercedat uoluptas,
non tamen in ea nuptiarum finis esse debet,
sed in foetu multiplicando,
quemadmodum benedictio
pellex aut mechus adamatur.
enim et adulteros iudicabit Deus.
Viros quoque pręesse uxoribus debere testatur alibi dicens:
Quare hoc,
nisi ne forte illius qui consentire noluerit,
concupiscentia periclitetur |
et dum licito coitu nequit uti,
ad illicita desyderia declinet?
Quamobrem post continentię quoque consensum hortatur,
ut iterum in idipsum reuertantur,
atque addit:
Ne tentet uos Sathanas propter incontinentiam uestram .
Sed quod suadet metuens,
ne uolens iubere uideatur ait:
Hoc autem dico secundum indulgentiam non secundum imperium.
uideantur.
Sic enim in Iohele propheta imminente captiuitate ad Iudeos dicitur:
Vt autem concorditer ac sine quęrela procedant nuptię,
par conditio quęrenda erit in coniuge generis atque fortunę.
Iurgiorum causa esse consueuit disparilitas.
Iccirco uir nobiliorem se aut opulentiorem non ducat,
ne pro uxore patiatur dominam.
Mulier quoque plebeia et uulgaris parum-que dotata non nubat
pręstantiori,
ne forte non uxoris loco habeatur sed ancillę.
Quod si etiam inter ęquales frequenter incidunt contentiones et lites
et dissidia et simultates
se gesserint.
increpationibus minis uerberibus a uitio deterrere.
exhortationibus ad uirtutem promissis-que accendere.
exempla uitę alienę,
alia quę fugiant,
alia quę imitentur proponere.
magis de moribus ipsorum |
quam de sospitate solicitari;
reliquam quoque familiam ita gubernare,
ut eorum qui domi sunt,
sobrietas,
parsimonia,
frugalitas |
testimonium sit integritatis industrię-que dominorum.
Super omnia autem omnes domestici,
siue liberi sint siue serui,
doceantur Deum timere,
De fornicatione vitanda.
Caput XI
Et quoniam matrimonio prętulimus uiduitatem,
uiduitati uirginitatem |
nihil-que horum malum esse diximus,
contraria quoque in medium producenda sunt.
ut uitii foeditate offensi |
cupidius uirtutibus incumbamus.
Virginitas
Virginitatem amittere,
quid est aliud nisi ab ipsa angelicę conditionis celsitudine ad
nostrę
intrabunt scortatores,
adulteri,
libidinibus die noctu-que seruientes?
Si inquam neque continentibus |
neque matrimonii fidem seruantibus parcitur,
cum illa quę iussa sunt contempserint,
quanto acrius torquebuntur,
qui continentiam quoque
stupris polluerunt?
uel qui coniugii sanctitatem adulterii nequitia prophanarunt?
Christus in Apocalypsi iratus clamat:
ardentes ardentior de cęlo pluens flamma consumpsit.
Zambri
Zambri Israhelitę cędes et Madianitidis meretricis,
cui ille se coniunxerat,
Deo populo iratum placauit.
Adulteri
Lex quoque adulterii conuictos lapidibus obrui iubebat.
ęgrotanti assidere,
quę grauida Ioanne Baptista tedia iam uicini partus patiebatur.
Quod si Dei mater hominis matri infirmę ministrauit,
nec te pudeat inferiores tua non solum ope,
sed etiam pręsentia consolari.
Captiuos quoque et in uinculis coniectos redimere,
debitoribus ęs alienum condonare,
iniuste oppressos tueri ac defendere pii atque liberalis hominis officium est.
unius angustiis in quem beneficia conferat,
sed erga omnes effundi gestit,
cum omnes ęque diligat.
Quanquam illos magis respicit,
quos magis miserabiles inopiosos-que uidet.
Veruntamen si tibi quoque non ita ampla est res familiaris,
tantum indigentibus eroga quantum uictui tuo superesse poterit,
ne et ipse egere incipias.
Ita enim Apostolus Corinthiis consulens ait:
|
et uictoria donati.
Qui ergo in proximos misericordes extiterint,
in hostem uictores erunt |
et Deo protegente terrę maris-que discrimina tuti pertransibunt.
Pro ęgrotantium quoque sanitate |
ac pro delictis mortuorum elemosinarum liberalitas utilis habetur.
Fiduciam habuit in Domino,
et spe non est frustrata.
Parum dedit et recepit multum |
et cum etiam diuites penuriam paterentur,
torrentibus ipsis ob pluuię defectum siccatis,
illa pauper Dei beneficio uictu necessario abundauit.
Hoc quoque pollicetur Salomon in Prouerbiis dicens:
in memoriam in conspectu Dei.
Itaque cum gentilis esset,
elemosinis meruit a Petro apostolo discere Christum |
et fidei baptismo purificari,
ut in Christo renatus cum Christo resurgeret in gloria.
Ait enim Scriptura:
uiduarum sub obtentu prolixę orationis,
hi accipient prolixius iudicium.
Negociator
Execranda et negociatorum auaritia,
qui nec foenore abstinent |
nec merces adulterare timent.
pondere quoque et mensuris fallunt,
alia statera uendentes,
alia ementes.
neque eos poenitet aut pudet dolo ac fraudibus niti ut lucrentur.
Aduersus istos iratus Dominus per Micheam prophetam uociferatur et ait:
Gezi. Iudas
Timeat poenam Gezi.
timeat exitum Iudę.
alter mendacio munus extorsit,
et reuersus est leprosus.
alter iustum uendidit pro argento,
et laqueo uitam finiuit.
Ille quoque quem purpura tegebat,
quem quotidiana saginabant conuiuia,
in inferno sepultus,
in flammis ardens totus |
frustra guttam aquę petiit qua linguam tantum refrigeraret.
Diues ille alter,
qui frugum hubertate lętatus dilatare cogitabat horrea |
et in annos multos
officiorum-que oblitus,
nisi somnio deterritus propositum inhibuisset.
Amorem ergo quem paupertas conciliauerat,
opulentia distraxit.
Hircanus enim prius,
deinde Herodes Iudeę reges aperuisse feruntur sepulchrum Dauidis regis,
thesaurum cum illo conditum rati.
Scilicet non satis erat humanę cupiditati prędam capere ex uiuis |
uel ex interemptis spolia |
latentia quoque in monumentis cadauera excutere coepit.
Verbum Domini proiecerunt,
et sapientia nulla est in eis.
propterea dabo mulieres eorum exteris,
agros eorum hęredibus.
Atque unde impietas contemptus-que eorum oriatur ostendens adiecit:
Quia a minimo usque ad maximum omnes auaritiam sequuntur.
Per Osee quoque prophetam talibus minatur dicens:
latronum.
uestes uulgo ostentant,
ut honorentur.
quibus illa Magonis Vergiliani uerba conueniunt:
Est domus ampla,
iacent penitus defossa talenta
Cęlati argenti,
sunt auri pondera facti
Infecti-que mihi.
Ezechias
Qua iactantię uanitate cum Ezechias quoque,
qui iustus erat,
peccauerit,
quomodo poterunt iniqui ea carere,
qui certe magis opibus quam uirtute esse clari cupiunt?
Sed quantum uolunt glorientur,
cum interierint,
non sument omnia |
neque descendet cum eis gloria eorum |
nudos et fortunę et animi bonis gehenna
ditiorum delectum facit,
quibus beneficia impendat,
non amicus est sed foenerator.
Vsuram enim cum sorte simul exigere uidetur,
qui locupletioribus donat.
dignus decipi,
quoniam de recipiendo cogitauit cum daret.
Cęterum inimicis quoque benefacere iubemur |
dicente Domino:
sed etiam honores atque officia deferantur.
Inopes cibo,
potu,
tegumento,
tecto iuuentur.
Amici et parentur beneficio et foueantur.
Inimici ita palpandi demulcendi-que sunt,
ut ad placabilitatem inclinentur.
Cum ingratis quoque sic agendum,
ut in iis ueteris beneficentię obliuionem |
nouę discutiat refricatio.
Nam ueluti arua minus foecunda,
si sepius fimum irrigationem-que receperint,
frugifera efficientur,
ita ingratus recentibus admonitus beneficiis
agendum,
ut in iis ueteris beneficentię obliuionem |
nouę discutiat refricatio.
Nam ueluti arua minus foecunda,
si sepius fimum irrigationem-que receperint,
frugifera efficientur,
ita ingratus recentibus admonitus beneficiis pręterita quoque atque obliterata ad memoriam reuocabit |
et uerecundia compulsus de reddenda gratia intentius meditabitur.
Quędam autem beneficia palam,
quędam occulte tribuenda sunt.
Quod autem te tua et mea causa mihi donaueris,
iniustus forem,
nisi pro eo me tibi debere faterer.
immo eo iocundius esse debet donum quod commodo atque usui est,
et tibi dare et mihi accipere.
Inuidi est enim suam tantum utilitatem spectare |
et cum acceperis,
quod aliis quoque profuturum sit,
nolle beneficii loco ducere.
Recte autem non esse beneficium contenderim |
alteri aliquid erripere,
ut alteri dones.
Nam cum beneficium dare liberalitatis uirtus
extorquetur.
Quemadmodum igitur rem multi precii uilitat frigida uoluntas tribuentis,
ita exiguum etiam beneficium gratum efficit in conferendo animi promptitudo atque facilitas.
Illi quoque plus debeo,
qui parui modici-que sui peculii participem me fecit,
quam qui diues multum donauit.
Plus enim largitus est,
cui minus quo ipse fruatur restat.
Hanc uerissimam sententiam Domini confirmat autoritas.
nos debere delectat.
Molesta res est |
his quibus nolis esse deuinctum.
E contrario autem iocundissimum est |
ei quem nullo etiam intercedente beneficio diligeres,
accepto obligari |
et causam referendę gratię habere.
Ab optimo quoque beneficium accipere tam gratum est |
quam testimonium habere ipsorum erga nos amoris.
Lęto uultu grato-que animo sicuti dandum ita et accipiendum erit beneficium.
qui contemptim acceperit,
iam ingratus est,
Nec tamen illi quicquam pro eo debeo,
quod inuitus accipio.
reddam si repetet,
non ut benefactori,
sed tanquam creditori.
Et si reddidero,
gaudebo me ab illius beniuolentia esse solutum,
qui dignus est odio.
Alia quoque causa est accipiendi beneficii etiam ab impiis.
cum uidelicet eo accepto datur facultas benefaciendi bonis ac iustis.
Sic Ioseph accepit a pharaone,
sic Daniel a Nabuchodonosoro.
non hoc quidem ut ipsis gratiam
beneficiis reddendis.
Caput XXV
Porro in referenda gratia tales nos pręstemus,
quales esse decuit in beneficio accipiendo.
Cui refertur,
sentiat quam libenter quam iocunde sibi referatur.
ut lętus sit |
se quoque prudenter egisse,
quod in homine tam grato suum collocarit beneficium.
Nihilominus soluta etiam gratia |
nos ei debere fateamur,
quia dignos nos suo beneficio iudicauit,
quia prior ad amiciciam uenit,
ut merito redametur,
qui coeperit
sibi referentes amplexatus est.
deinde illorum quibus pro ingratitudine intulit mala.
ut cum pręsentia consyderauerimus ,
de futuris non ambigamus.
beatos uidelicet et in cęlo fore,
qui sic a Domino diliguntur in terra.
e contrario autem in inferno quoque cruciandos esse,
si non se correxerint,
qui antequam eo descendant,
pro scelere puniuntur.
De gratis erga devm in testamento veteri.
Caput II
Abel
gratus erga Deum fuit Abel,
qui primogenita et pinguiora quęque gregis sui offerebat Domino.
quod autem propterea a Domino dilectus fuerit,
Scriptura testatur.
ait enim:
Respexit Deus ad sacrificia Abel,
ad Cayn autem sacrificia non respexit.
Maledixit quoque Cayno Dominus,
quia ille ob hoc ipsum fratri inuidens,
quod sibi pręferretur,
ad se euocatum interfecerat.
Enos
contentos esse,
religiosę uitę laboribus nunquam defatigari.
Serui dei
Talem quippe pro beneficiis gratiam primo Deo retulere apostoli,
deinde martyres cęteri-que Christi serui,
uirgines quoque et uiduę |
omnes-que illi qui ecclesię autoritate in sanctorum collegio numerantur.
Petrus. Paulus. Ioannes. Bartholomeus. Thomas. Iacobus maior. Iacobus minor. Stephanus. Laurentius
Pro Christi nomine non
(!)
Si tamen nosse desyderas,
nihil illis prosperius contingere potuit |
quam per aduersitatum patientiam ostendere,
quali constantia |
quanta-que fide Christum diligerent.
Adde quod in illos quoque a quibus necem supplicia-que passi sunt uictores fuerint.
Pręualuit enim patientium fides impietati persecutorum,
et contempto inanium deorum cultu ab omnibus adorari coeptus est Christus.
Nequaquam sancti martyres coronati triumpharent in cęlo,
nisi in
a quo corpus,
a quo spiritum,
sensum,
intellectum,
Dei similitudinem acceperant.
a quo pręesse bestiis terrę |
et uolucribus cęli |
et piscibus maris iussi erant.
ut his quę terra proferret uescerentur .
et simul ligna,
lapides,
metalla,
ignem quoque et aquam,
tellurem et aera in usum uitę necessarium haberent.
Merito igitur malis mancipati sunt,
cum talem ac tantum benefactorem offendissent.
antequam fines eius attigissent,
in deserto mortui sunt,
pręter Iesum et Caleph et paruulos populi,
qui non peccauerant.
Quadraginta annos per solitudinem antequam terram incolendam adissent errauerunt.
Chore et Datan
Chorę quoque Datani et Abironis castra una cum ipsis terrę hiatu absorpta sunt.
atque inde subitus ignis exhalans ducentos et quinquaginta uiros,
qui incensum offerebant absumpsit.
et hoc quidem quia legi diuinę aduersantes usurpare sibi sacerdotium nitebantur.
diabolus est,
Christus ęneus,
nihil in se ueneni habens et ueneno peccati infectos clementer sanans.
Porro ut quod proposuimus prosequamur,
iidem Israhelitę cum appulissent ad Sethim,
capti sunt amoribus Moabitidarum,
ita ut deos quoque illarum adorarent |
sed dignas quidem scelere isto poenas dedere.
Leuitę quippe iussu Domini uiginti quatuor milia de illis interimunt.
tunc demum Deo placato a cędibus cessatum est,
cum Zambri uirum et Zochi scortum,
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.