Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: AUgUst.* Your search found 1503 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1201-1300:1201. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 396 | Paragraph | SubSect | Section] causa theologici studii, quod cum illi debite non tractarent, ob incoatum theologiae studium in noviter erecta et magnifica universitatis aula per alios tradendum. Prouti in | effectu superioris anni mense Novembri p. Josephus Azzoni, Augustinianae familiae, ex Italia evocatus, theologicas dabat lectiones, in diesque praestolabantur collegam Azzonio quempiam e Dominicanorum coetu et Bononiâ quidem, qui demum sub anni fine comparuit, p. videlicet Petrus Maria Pazzaniga; Lectio canonum attributa est clarissimo
1202. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 396 | Paragraph | SubSect | Section] coetu et Bononiâ quidem, qui demum sub anni fine comparuit, p. videlicet Petrus Maria Pazzaniga; Lectio canonum attributa est clarissimo celeberrimoque a litteris domino Rieger saeculari; scripturae praelectiones p. Antonio Konigsman et p. Cortivo, hoc Augustiano, illo Dominicano. De quorum fundatione et stipendiis agebatur ex commissione regia sub praesidio domini baronis Porchtensteyn. Archiepiscopus fundationes et legata ultro citroque ex archivis et monumentis exquirebat, vidique identidem ipse suspirantes in aula sua Jesuitas.
1203. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 399 | Paragraph | SubSect | Section] alio confessario et quidem Petrino, ab archiepiscopo Viennensi nominando, uti; illa enim morali Muratorianae asveta esset, quam intelligent a Jesuitis Austriacis damnari. Grave istud accidit Jesuitis, apertumque societatis hostem Migazzium dicebant, metuentes, ne ab hujus exemplo ab imperio augustarum conscientiarum decidant, praecipue postquam viderunt, Elisabethae exauditas fuisse preces datumque eidem, quo vita durante usa est, pro confessario presbytherum, canonicum Olumucensem. Quarto. Praeparationes pro nunptiis archiducis.
1204. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 407 | Paragraph | SubSect | Section] neque subjecit aliud, quam tantis opus non fuisse, seque nil valere dicere, cum nullorum recordaretur, digressusque sermone ad obvia una nos abire permisit. Tum sese Viennam disponere causa praeparandorum pro nuptiis sibi necessariorum incepit, quo et conglomeratis undique pecuniis die quarta Augusti tam ob nuptiarum solemnia, quam et ratificandum supra memoratum contractum abiit. | (Baronessa Juliana Sermage moritur; ejus delineatio. Familiae Sermage novae in Croatia notitia.) Die octava Julii
1205. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 409 | Paragraph | SubSect | Section] privilegiis foemineis usa, saepeque triumphans, quia foemina esset, promerita, cujus vita, dicta actaque conscriberentur, quod et fieret, si alibi vixisset. | (Domestica domino baroni Koller incommoda.) Viennae Augusto mense Margarichio praecipue, de quo supra, incentore uxor consiliarii et reffendarii Koller, Theresia nomine, alias medici cujusdam filia, et per quam Koller amplius 80 milibus fl. crevit, erupit in publicum palamque cum tot matronis insignibus, ut comitissa Kolonich,
1206. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 411 | Paragraph | SubSect | Section] Fouquett ad Oarinthiam primo fuit submissus, translatus tum ad anni sequentis initium Carolostadium in Croatiam, ubi etiam ad finem belli remansit. 12. Junii fuit obsessa a Borussiae rege Dresda, et 30. Junii obsidentes ab eadem recesserunt. 27. Junii Glaczium a generali Draskovich aquisitum, 27. Augusti Torgavia. (Setwicz generalis.) Regiminis Glinani sive banalis colonellus dominus Antonius Setwicz, Bohaemus natione, hoc anno primum baro, tum ordinis Theresiani minoris crucis eques, ac clemum generalis vigiliarum praefectus fuit
1207. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 420 | Paragraph | SubSect | Section] ac praesidis; ad articulum 73. 1723. provocavi, bullam, quam is nunquam viderat, misi, cogitandumque reliqui, quam injuriam papae, universitatibus orbis, litteratis, mihi, non Sabolich at ipse approbans inflixisset. Tum descendi, quid sit philosophandi genus ecclecticum, quid de eo senserit Augustinus, Hieronymus, Chrisostomus, descriptisque copiosis horum textibus, (quos scivi unice apud monachos valere), Christum ipsum fuisse ecclecticum docui, dum veritatis habuit rationem destructa synagoga hujusque doctrina. Hinc judaizare eos videri subsumebam, qua re minus intelligentes maxime
1208. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 429 | Paragraph | SubSect | Section] in his mutuo habendis taliumque Viennam submissione. (Dicasteria Viennensia mutuata.) Anni hujus initio dicasteriorum Viennensium ingens admirandaque mutatio. Ministeriale conferentiarum consilium sub praesidio augustissimi imperatoris vel apostolicae Majestatis aut serenissimi coronae principis Josephi effecerunt ministri status: 1. comes Corficius de Ulfeld, 2. comes Rudolphus de Colloredo, 3. comes Joannes Josephus Khevenhüller, 4. comes Carolus de Batthyan, 5. comes de Kaunitz Rittberg.
1209. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 430 | Paragraph | SubSect | Section] Colloredo, dominus baro de Siskovitz generalis promareschallus, dominus comes d' Ajassas generalis promareschallus, baro Schakmin et baro Hannig generales, ut vocant, majores, refferendarius et director cancellariae Theodoras de Thoren. Justitiae militaris praeses dominus Thomas Augustus baro de Wöber cum titulo generalis mareschalli locumtenens. Commissariatus bellici generalis commissarius dominus comes Joannes de Chotek cum titulo generalis rei tormentariae. Camerae aulicae Viennensis praeses dominus comes Joannes Sigefridus ab Herberstein, eques Maltensis
1210. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 431 | Paragraph | SubSect | Section] primas, tyrannidis magnum virum arguebat. Barkoczius, se Kollerio superiorem ratus, huic nec qua episcopus Agriensis immolare eumdemque adorare voluit, favores potius quaerens ministerii, | foeminarum item apud reginam acceptarum, similiumque virorum, quos gratiis Augustae valere intelligebat. Rodebat res haec Kollerium, praecipue dum vidit, Barkoczium resolutum primatem. Accidit, ut anni hujus Augusto mense imperator, regina regiaeque proles ex Hollich, imperatoris dominio, Sassinium a Paulo Eszterhazy, provinciali Paulinorum Hungariae, ad noviter erecti
1211. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 431 | Paragraph | SubSect | Section] adorare voluit, favores potius quaerens ministerii, | foeminarum item apud reginam acceptarum, similiumque virorum, quos gratiis Augustae valere intelligebat. Rodebat res haec Kollerium, praecipue dum vidit, Barkoczium resolutum primatem. Accidit, ut anni hujus Augusto mense imperator, regina regiaeque proles ex Hollich, imperatoris dominio, Sassinium a Paulo Eszterhazy, provinciali Paulinorum Hungariae, ad noviter erecti Sassiniensis Paunorum templi consecrationem, ab ipsomet primate peractam, imaginis item b. virginis Mariae translationem e
1212. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 432 | Paragraph | SubSect | Section] ante capitaneus, caesareae per Hungariam militiae commendans est resolutas. Anno hoc comes Hungariae palatinus primogenito filio suo comiti Adamo de Batthyan, generali equitatus ac regiminis unius colonello, officium supremi comitis comitatus Castriferrei, familiae haereditarium, mense Augusto cedit, eumdemque summo undique concursu introduci fecit. Ex Croatia unus Sermage comes cum suis Kermendinum, introductionis locum, fuit profectus. Ego etiam gratia comitissae, natae Theresiae Illyeshazy, fui invitatus, sed, nec episcopo nec alio quovis eorsum profecto, remanere debui.
1213. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 441 | Paragraph | SubSect | Section] regiam deducitur, praestantibus omnibus fidelitatis juramentum. Tum congregato exercitu, praeeunte ipsa equite nudatoque ense in maritum processit. Iste paulo antea, quam advenientem cerneret, de tragoedia informatus, advenienti se captivum cedere debuit, a qua Schislburgum relegatus, die secunda Augusti ex veneno misere obiit post octo dierum videlicet carceres, tyrannidis post mortem ab uxore damnatus, interim competente imperatoribus funere delatus ad tumulum. Praemissa | mense Julio acta sunt, magnum relinquunt exemplum regibus magnumque maritis. Dein
1214. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 459 | Paragraph | SubSect | Section] procederet, complex autem adultera a marito criminaliter premeretur, clero tacente et huic vitae favente, res evanuit; ut his visis uxor Joannis Galliuff, nata Magdalena Suvich, divortium postulans ambiguasque recipiens sententias, demum convenerit cum marito victura pro lubitu; Mathias aeque Augustich impune adulteram servat concubinam ab annis pluribus
1215. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 468 | Paragraph | SubSect | Section] Postea tota hyeme nulla glacies, propterea glacinae vacuae emanserunt. Ob hos favores temporis plebs copiosas fecit pro anno sequente inseminaturas.
(Mors regis Poloniae.) Die 5. Octobris anni hujus Dresdae obiit dux Saxoniae et rex Poloniae Augustus
1216. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 475 | Paragraph | SubSect | Section] fuit inquisitum, item de cleri redditibus, decimis et quae pro his olim episcoporum fuit obligatio, ejusmodique plurima. Decimo tertio. (Novus ordo in Hungaria.) Terminato antedicto congressu a Majestate sua die sexta Maji in templo augustiniano aulico Viennae, solenniter fuit institutus ordo Hungariae regni, s. Stephani regis Hungariae dictus. Ad hunc ex omni statu et conditione, natione, item in politicis pure rebus benemeriti de aula promovebuntur, suntque promoti. Crucem gerent illustres hi statistae et in
1217. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 476 | Paragraph | SubSect | Section] laesae Majestatis crimine), quia pecuniis leges hac epocha sunt inferiores omneque honestum; nec lex ligat alios quam miseros et carentes pecuniis, ajunt enim, deos placari muneribus. Certe Zagrabiensi
1218. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 482 | Paragraph | SubSect | Section] bano ingratus fuerat credebaturque ab inimicis procuratus. Die altero propositiones regiae auditae sunt, augendae videlicet contributionis in uno millione et banderiorum regulationis. Eodem quasi momento Viennae impressus libellus Adami Francisci Kollarii, Pannonii Neosoliensis, Mariae Theresiae Augustae a consiliis et Vindobonensis bibliothecae
palatinae custodis primarii:
Agriensium canonico constituto, quae in libellum indigaret ad litteram. Consedit ista suamque deprompsit ex quavis pagina censuram sive rerum ignorantia, sive alias et Kollario iniquam et deputatione regni indignam. Ad hanc respondit deditque apologiam Kollarius. Majestas regia die 19. mensis Augusti 1764. mandate suo per comitatus dato libellum hunc prohibuit, colligendumque praecepit ex possessorum manibus. Gallia, Belgium, Germania approbavere opus, Italia et cumprimis Roma istud non solum damnavere, at igni sacravere. |
Caeterum creditum a
ut authumnalia congregari nequiverint, et quae fuere composita, ob contractum humorem putrefacta pesumiverint, far praecipue; vindemia fuit misera, et vinum ob aquas debile. Continuavit | autem ejusmodi tempus ad medium Martii.
Hоc anno die 30. Augusti Zagrabiae media sexta mane obiit Nicolaus Sigismundus Thauszy, episcopi Zagrabiensis frater uterinus et germanus, homo rudis, excessuum plenus, ut passim Palaszika nuncuparetur; rebus temporalibus semper immersus, ut praefecturis, negotiationibus et vitiis aliis, dempta veste in eo clerici
charactere superioris procenturionis vulgo oberleitinantii gaudeant, dum Hungari subprocenturionis honore insigniti forent, conclusum publicatumque est. Horum insuper Germanorum exigua et periculis carentia sunt obsequia, cum Hungari praecursare obligarentur tantorum periculo et ruina. Pro hac augusta nulla fuere exacta per Sclavoniam et Hungariam, ut alias fieri solitum, honoraria, neque ad nuptias invitabantur magnates Hungariae; episcopus nihilominus Zagrabiensis Franciscus Thauszy ex cleri, capituli suoque aere aureos Cremnicenses mille reginae pro neonupta submisit medio canonici
ex rei hujus apprehensione infirmatus et Viennae diutius curatus, Posonium rediit, nec valens restitui, testata palam resignatione in divinam voluntatem susceptisque sacramentis, die 18. Junii Posonii obiit, anno aetatis suae 55 necdum expleto;
vixit, post mortem minimus habitus; sic nempe ludit mundus, sic adulatorum turba. Servire Deo, optimum est.
(Aula pergit ad Tyrolim. Nuptiae Petri Leopoldi. Mors imperatoris Francisci I. Josephus II. imperator et corregens.) Initio mensis Julii augustissimus imperator Franciscus 1., Maria Theresia regina nostra, Romanorum rex Josephus, archidux Austriae Leopoldus Petrus cum numerosa principum, comitum, ministrorum caterva in Tyrolim Oenipontum abivere, causa celebrandarum ibi nuptiarum inter Leopoldum Petrum et Hispaniae regis Caroli
ministrorum caterva in Tyrolim Oenipontum abivere, causa celebrandarum ibi nuptiarum inter Leopoldum Petrum et Hispaniae regis Caroli
quinta Augusti Oeniponti celebratae sunt nuptiae et sponsi Florentias missi, assumpto
quoniam imperator Franciscus I. Oeniponti die 18. mensis Augusti, dum recreari in theatre vellet, nulla praecedente imfirmitate alia vel signo ejusdem, ibi in theatro male habere coepit, et recedens, apoplexia tactus, repentine obiit. A multis creditum, veneno extinctum, quod ipsi Deo notum est. Augusta conjux obruta dolore in monasterium se recepit. Filius Josephus jam antea rex Romanorum, imperator evasit. Corpus defuncti Viennam delatum, apud Capucinos in solito sepulchro die secunda Septembris reconditum est; imperator Josephus II. ipse advenit Viennam etiam, secuta hunc et augustissa
notum est. Augusta conjux obruta dolore in monasterium se recepit. Filius Josephus jam antea rex Romanorum, imperator evasit. Corpus defuncti Viennam delatum, apud Capucinos in solito sepulchro die secunda Septembris reconditum est; imperator Josephus II. ipse advenit Viennam etiam, secuta hunc et augustissa mater maestitia plena, quae filium et imperatorem Josephum corregentem dixit, significavitque provinciis suis haereditariis. Parentatum defuncto imperatori Bononiae in templo parochiali s. Magdalenae, cardinale et |
archiepiscopo loci Vincentio Malvezzi
accisarum positarum a foro, vino, ouera, occupationes variae, violentiae item, ideo universa haec comiti bano fuere praesentata, qui tum ob haec, cum et ob mandandam executioni resolutionem regiam in merito comissionis generalatus Varasdinensis sub praesidio comitis Draskovich, ad diem septimam Augusti
assessor. Liberalissime posterioribus singillatim |
diurni fl. rh. decem, comiti ab Orsich 12 dietim assignati, viatici cuivis fl. 200., episcopus cuivis dedit ex liberalitate sua aureos Cremnicenses 100. Moverunt Zagrabiae die 18. Augusti, quo imperator obiit, et Clagenfurtum advenientes, audita imperatoris morte et aulae turbatione, eatenus informato comite bano, hujus responsorias praestolabantur, qui eos Viennam ire disposuit, eoque profecti sunt, ac odore pingvis hujus diurni fl. nempe 32 dictim ultra mensem
promotiones.
(Prolecéor in capitulo novus.) Canonicus Malenich capituli lector ob insinuatam superius apoplexiam cum officio suo fungi nequiret, capitularium autem supplere eum nullus vellet, cum canonico Balthasare Petkovich mense Augusto contrahit, pro supplendo se erga annuos fl. 300 solvendos Petkovichio, decretorum insuper taxas, quod prolector esset habiturus, caetera autem lector Malenich acciperet. Latrones grassabantur per Carnioliam et Croatiam, depraedatis pluribus. Hic autem fuêre ii, quos
autem procuratorem quemvis deducere ipsis posse. Offerebant 50 aureos, si Patachichianum opus refutem; reposui, me nec velle, nec posse adversus Chasmenses scribere, praeterea supponi non posse, tot intra monachos deesse virum, qui non validus sit ad congrediendum cum Patachich. Itaque Varasdini Augusto mense in congregatione regni habita, cum Chasmenses dissertationem illam a primoribus antea perlegi procurassent et copias plures distribuissent, quaestione enata, suprafatus Lepoglaviensis prior assurgens, enunciat: humilia religiosos sequi, neque opus esse, ut eatenus ultro moveatur
esse, vel apocalipsis bestiam vel diabotum, qui circumit, quaerens quem devoret. Rogabat eos, ne decipiant populum, sed vel sequantur, dicant doceantque in scholis veritatem, vel sociorum Jesu nomen deponant. Tum ne injurius videatur fuisse canonicis, suam vitam recensuit et peccata provocans ad Augustini imitationem, cum facta omnes repraehenderent; tandem cur istam dixisset concionem, motum se fuisse charitate et zelo salvandi animas majorum; repraehensionibus usum fuisse ab exemplo Christi, Pauli, Bernardi et cardinalis Casini, quem in hac concione est imitatus; de mediis salutis et
ferebatur episcopus, nulla bestia supervixisset. Ergo quadragesima absoluta jubebatur exire, at ipse noluit, dicendo: se isthic praestolaturum justitiam, sperans fratrem suum Ladislaum adventurum; sed cura omnis fuerat supprimendi, recipiendique epistolas a quocumque ad fratrem directas, ideo ad Augustum mensem tota scena fratrem latuit. Episcopus constanter mansit Ugrae, et quia Junio mense per banum indicta fuisset Zagrabiae regni congregatio, ne banus Bisztriczajum videat, jubet episcopus, aut eum pelli ex arce scutica, aut ligatum aufferri ad capitularem aream ibique
diurnum fl. duorum assignatum, camerario pro cura dietim grossi 15, eidem ac aliis pro vectura laterum |
et aliis a curru quovis crucigeri 15, murario cuivis dietim crucigeri 24. Junio et ad 13. Julii absolverunt orgias circiter septem canalis, ad 20 Augusti alias tres, ad 29. Septembris prope 12. In velociorem finem comitatus Zagrabiensis per tres haebdomadas suppeditavit gratis laboratores 180. Vicejudlium Krajachich habuit diurni grossos 15.; judex civitatis Szalle studebat onus hoc ad comitatum transferre, offerendo dispositionem
et egisse cum bano Majestatem de commissione limitanea anno venturo instituenda, sed una vetuisse, ne banus ulli intentionem aulae aperiret.
(Mors comitis Ludovici Patachich.)
Interea die 20. Augusti hora ante prandium media nona comes Ludovicus Patachich de Zajezda, devote munitus sacramentis, in Rakovecz decessit, anno aetatis suae 67 completo. Erat ipse filius Balthasaris cancellariae Hungaricae Viennae olim consiliarii et Zagrabiae 1719. mortui. Fratres habuit Alexandrum omnium
tum 1760. filius suus Joannes. Anno superiore 1765. transferebatur ad Crisiensem, quem cessit filio Joanni aula
obiit. Dominus fuit temperatus, cleri amantissimus et monachorum hinc etiam Franciscanorum egit generalem syndicum, gravis nemini, orans continuo et gestans domi suae rosarium perpetuo, in omnes benignus et affabilis, verbo amatus ab omnibus: mortem ejus luxit quivis. Condidit testamentum 19. Augusti anno superiore Zagrabiae coram capitulo Zagrabiensi omnino legale ac justum. In Remetinecz sepulchro familiae die 23. Augusti sepultus copiosissimis e clero concurrentibus, 18 presbytheri cadaver defuncti comitabantur, 30 ac amplius in Remetinecz mortuo occurrerunt, pontificante episcopo
nemini, orans continuo et gestans domi suae rosarium perpetuo, in omnes benignus et affabilis, verbo amatus ab omnibus: mortem ejus luxit quivis. Condidit testamentum 19. Augusti anno superiore Zagrabiae coram capitulo Zagrabiensi omnino legale ac justum. In Remetinecz sepulchro familiae die 23. Augusti sepultus copiosissimis e clero concurrentibus, 18 presbytheri cadaver defuncti comitabantur, 30 ac amplius in Remetinecz mortuo occurrerunt, pontificante episcopo Belgradiensi Stephano Pucz, praeter Franciscanos tam illius conventus quam et ex aliis confluentes.
calidissimus, ut commode plebs potuerit authumnales seminaturas componere.
Vindemia sterilissima erat et vix aliqua; annus ferax tempestatum et grandinis. Die 25. Martii hora media sexta mane fuit Zagrabiae major terrae concussio et terraemotus. Astrologi Germani pro die 5 Augusti eclipsim solis visibilem in calendariis scripsêre, quae nihilominus visa non fuit, uti Angli et Itali astrologi scripsere invisibilem. Interim mense Julio diebus prope septem solis prope apparebat deliquium et eclipsis, quia virtute destituebatur et continuo mansit instar cujusdam nebulae,
tavernicus aeque damna plura passus in suo curru; et eversis aedificiis subditi ad Sikloss principis Caroli Batthyani usi repressalibus provisorem harae porcinae incluserunt, ut porcum porcorum aesca aluerunt, donec capti jussu principis subditorum ad principem oratores dimitterentur. Tum 31. Augusti iruêre in Siklos numero prope sex milia, quos dum subcenturio cataphractorum cum compagnia terrere vult, percussus lapillo nasum amisit; occisi tres milites, qui dein globos explodentes 180 rusticorum partim occiderunt, laeserunt partim. Haec et his similia plura isthic ad nos perscripta
cujus rei effectum idoneum unice esse generalem Lascy Moscovitam. Quidquid de hoc sit, idem generalis Lascy die 15 Februarii mareschallus promulgatur, et biduo post consilii bellici praeses. Promotione hac offensi fuêre plurimi seniores mareschalli (Lascy enim vix 35 aetatis annum agebat) et ex augustae provinciis nati, ut plures legionibus resignatis ad agendam privatam vitam concederent.
Sexto.
(Josephi Vugher provisoris varia crimina.)
Episcopus Zagrabiensis in abbatialibus bonis Pokupszko Josephum Vugher pro suo provisore
metuebant, imponendum concerneret, tale nec per regem imponi posse sine processu, in quo sua proponendi civibus erit occasio; hinc a via facti cives abstinere debere, quo sic adinvento et suspenso ab officio per dominum Komaromi tribuno plebis, geometra opus Varasdini incoavit.
Nono. Sub Augusti initium Leopoglavâ duo Paulini professi ante adventum sui generalis, qui ad nonam diem Augusti accidit, acceptis 7000 fl. fugiunt; a superiore pro monastico more benedictionem accipiunt, fingentes, se a parocho Kamenicensi invitatos ad computum, quia eorum unus ceroplasta
civibus erit occasio; hinc a via facti cives abstinere debere, quo sic adinvento et suspenso ab officio per dominum Komaromi tribuno plebis, geometra opus Varasdini incoavit.
Nono. Sub Augusti initium Leopoglavâ duo Paulini professi ante adventum sui generalis, qui ad nonam diem Augusti accidit, acceptis 7000 fl. fugiunt; a superiore pro monastico more benedictionem accipiunt, fingentes, se a parocho Kamenicensi invitatos ad computum, quia eorum unus ceroplasta fuit. Petovii occurrunt duobus suis, quibuscum et pransi sunt, fingendo mentiendoque, se exmitti a
emptum Siscii aut Zagrabiae frumentum ipse vendebat; quid ex his compagniis eventurum sit, tempus docebit. Sane anno hoc frumenti copia per Savum ex Sirmio et Sclavonia Siscium et ad Narth conducebatur, et ob inopiam tritici in statu papali atque Italia ob calores defectumque pluviarum sub finem Augusti altissimum fuit tritico precium. Flumine, Tergesti, kuplenik a fl. tribus et medio veniebant, ex quo dardanariorum per Carnioliam, Croatiam et Sclavoniam infinitus prope numerus, qui datis arhis triticum in stramine acciperent; Siscii et Carolostadii kuplenik antea a
inquiens: ego non curo, si vos omnes diabolus rapiat, dummodo mihi bene sit, ego gratiam regiam, quam habeo, pro vobis non dabo. Escribi nequit, quae effecta est ab eo omnium aversio, qui qualesque prodibant pasquilli, quare banus denuo cum 500 aureis pro viatico Viennam mittitur; rediit ad 5 Augusti, insinuavitque clam nominatis ad consilium, ut ad diem 20. Augusti Varasdini adessent. Quare comparente Varasdinum excellentissimo domino barone Francisco Koller cum mentionato superius secretario, die 20. Augusti anni hujus 1767 Varasdini introductum incoatumque est consilium regium in
mihi bene sit, ego gratiam regiam, quam habeo, pro vobis non dabo. Escribi nequit, quae effecta est ab eo omnium aversio, qui qualesque prodibant pasquilli, quare banus denuo cum 500 aureis pro viatico Viennam mittitur; rediit ad 5 Augusti, insinuavitque clam nominatis ad consilium, ut ad diem 20. Augusti Varasdini adessent. Quare comparente Varasdinum excellentissimo domino barone Francisco Koller cum mentionato superius secretario, die 20. Augusti anni hujus 1767 Varasdini introductum incoatumque est consilium regium in regnis Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniae, insciis statibus et ordinibus,
quare banus denuo cum 500 aureis pro viatico Viennam mittitur; rediit ad 5 Augusti, insinuavitque clam nominatis ad consilium, ut ad diem 20. Augusti Varasdini adessent. Quare comparente Varasdinum excellentissimo domino barone Francisco Koller cum mentionato superius secretario, die 20. Augusti anni hujus 1767 Varasdini introductum incoatumque est consilium regium in regnis Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniae, insciis statibus et ordinibus, ejusdemque consilii instructione nec cum statibus concertata, nec communicata. Cives Varasdinenses exceperunt commissarium, tormenta explosa, ipse
Id autem perperam discrevit Alonicus quod eam quae in gubernando consistit politicam
laudandam, quae in vivendo cum aliis sita est vituperandam putarit; quasi in illa quoque
plurima in fraudes versa esse non constet, cum maiori dolo dominationem sibi retinuerit
Augustus et secutus eius vestigia Cosmus, quam quisquam privatorum aut invidiam alteri aut
sibi amorem conciliarit.
Illos autem, quos de politica conscripsit Aristoteles, libros nonnihil ab ea, de qua sermo
habetur, politica
civis proprietatem, ut nunc res sunt, salvam esse, dum denique me in medio inclitae
universitatis versari eoque potissimum fine versari sentio, ut communibus
provideamus consiliis qua maxime congrua ratione ea omnia, quae inde ab obitu Augustae
Theresiae innovata sunt, ad priorem legalem statum reponi possint?
Solacii huius magnitudinem sola illa consideratio tantisper diminuit quod videam nostram
posterorumque felicitatem sola hac providentia non absolvi, sed eo nobis omni studio
ipsa exposcat, ut de pluribus, quae secus legislativam potestatem
respiciunt, obiectis statim constituatur, debet utique hac ratione potestas executiva se ad
usum legum ferendarum collocare. Inde certe evenit ut sub longo quippe 40ta annorum Augustae
condam Theresiae regno tres tantum diaetae celebratae, in harum prima de
insurrectione, in posterioribus duabus de contributionis augmento potissimum actum; ceterum
vix aliquae super gratiori quopiam obiecto leges conditae fuerint, iamque tum ea
amoenior scientiis lux
affulsit, ea apud praestantissimos quosque non modo philosophorum, sed ipsorum etiam
politicorum pervaluit opinio, quod institutioni juventutis intendere sit munus praecipuum
regalis potestatis. Eximiam hanc sententiam nostra, cujus imperio gloriamur, Augusta animo Suo
ita impressit, ut primis statim suscepti gubernii temporibus, gravissimis licet bellorum saepe
varia, pro rerum humanarum vicissitudine, fortuna gestorum procellis distenta, curam tamen
omnem explendo huic, a quo praecipuam subjectorum sibi populorum
Patria haec… sed hanc nobis
fata felicitatem inviderunt. Et tamen si unquam litterae in regionibus nostris ad aliquem
provectae fuerint perfectionis gradum, si nos quempiam in erudita Europa locum sumus
occupaturi, id totum assiduis Svitenii laboribus, quibus benignas Augustae nostrae intentiones
explere non destitit, in acceptis referemus.
Post restauratam Viennensem Universitatem Clementissima Domina nostra reliqua etiam
instituenda juventutis subsidia non modo materna providentia collocavit, sed et regia, ut par
erat,
subsidia non modo materna providentia collocavit, sed et regia, ut par
erat, munificentia exornavit. Seminaria, convictus, Academiae in omnigenum juventutis usum non
in metropoli modo, sed in ipsis etiam provinciis magno numero instituta, sunt totidem perennia
Regalis Augustae nostrae in juventutis institutionem intensae sollicitudinis monumenta.
Sed haec communia fuere illius in omnes sibi subditas gentes studia, id enimvero peculiare
est maternae Suae in gentem Hungaram propensionis argumentum, quod eandem, qua adhuc carebat,
hic, citra aliquam quaesiti juris
laesionem, privativa hac praerogativa exui haud potuerit, studia autem ipsa ad eam, sine qua
nec floruerunt nec unquam florere poterunt, libertatem haud potuerint revocari. Verum vix ordo
hic per varium causarum concursum suppressus fuit, cum Augusta firmum studia in suam asserendi
libertatem animum manifestavit, dum, concredita Dioecesanis usque ad elaborationem systematis
scholarum directione, deinceps Cathedras omnes in Academiis per concursum absque ullo status
et conditionis discrimine dignioribus conferendas
nota ipsius modestia prohibet,
vos tamen ipsi suapte intelligitis. Et vero non eget ille laudis suae monumento, dum opus
ipsum loquitur luculento utique serae etiam posteritatis encomio comprobandum.
Et jam ad omnigenam operis perfectionem nil aliud superfuit quam ut Augusta ad supremam
studia Suam inspectionem revocaret. Id quoniam haud alia firmiter constitui potuit ratione
quam si gradualis inter ipsos docentes et Suam Maiestatem Sacratissimam nexus procuretur,
placuit Eidem hanc directionis studiorum catenam ita nectcre, ut me quidem
in respectivis scientiis
et disciplinis virorum arbitrio selecti sub auspiciis Illustrissimi Domini Comissarii Regii
tamquam sub ipso altissimo Suae Maiestatis obtutu easdem non favore status aut conditionis
alicujus praerogativa, sed propriis duntaxat meritis capessatis. Augusta nostra ea vobis
stipendia jam in praesens addixit, ut curis rei domesticae levati tranquille et libere
litteris vacare valeatis. Ut primum vero aerarium litterarium gravi quidem adhuc in praesens,
sed justo sane intertentionis exsociatorum onere tantisper fuerit
tranquille et libere
litteris vacare valeatis. Ut primum vero aerarium litterarium gravi quidem adhuc in praesens,
sed justo sane intertentionis exsociatorum onere tantisper fuerit sublevatum, ampliora adhuc
vobis stipendia reservavit.
Nec in eo adhuc liberalitas Augustae conquievit, verum insuper iis, qui industriam omnem in
explendo munere Suo ad publicam impenderint satisfactionem, praeter stipendia distinctas etiam
laboribus suis commensuratas remunerationes peculiaremque Suam Caesareo-Regiam gratiam
spopondit ac, ut vos in omnem
peculiaremque Suam Caesareo-Regiam gratiam
spopondit ac, ut vos in omnem fortunae casum tutos praestet, iis, quos vires in docendo
destituerint, congruam ad dies vitae sustentationem clementer addixit.
Agnoscitis jam procul dubio, clarissimi viri, quot nominibus Augusta Sibi vos obstrinxerit,
videtis, quanta vobis incitamenta ad explendas quam exactissime vobis
concrediti muneris partes proponantur. Ego tamen de ingenuo vestro in litteras ardore ita
persuasus sum, ut vos ne his quidem stimulis eguisse
soleat, nec diffido vos haud alia quam colendi propagandique
litteras causa operam vestram huic vivendi generi addixisse. Ita vos animatos dum plane
confido, superfluum certe reputo vos pluribus hortari, ut, quam de vobis publicum concepit
opinionem, quam vos ipsi apud Augustam concitastis expectationem, explere non intermittatis.
Id unum est, de quo vos monere constitui, ut quoties vestras subiveritis Cathedras, ita semper
animo vobiscum reputetis, tamquam sub Augustis Clementissimae Dominae oculis eam decurrere
deberetis praelectionem.
hortari, ut, quam de vobis publicum concepit
opinionem, quam vos ipsi apud Augustam concitastis expectationem, explere non intermittatis.
Id unum est, de quo vos monere constitui, ut quoties vestras subiveritis Cathedras, ita semper
animo vobiscum reputetis, tamquam sub Augustis Clementissimae Dominae oculis eam decurrere
deberetis praelectionem. Vestra, viri clarissimi, memoria id unice saepius revolvite, quod in
omni hac re non alia sit Augustae intentio quam ut studia quo majori cum juventutis fructu
tradantur, quod illa solenni hoc
constitui, ut quoties vestras subiveritis Cathedras, ita semper
animo vobiscum reputetis, tamquam sub Augustis Clementissimae Dominae oculis eam decurrere
deberetis praelectionem. Vestra, viri clarissimi, memoria id unice saepius revolvite, quod in
omni hac re non alia sit Augustae intentio quam ut studia quo majori cum juventutis fructu
tradantur, quod illa solenni hoc Magistrorum delectu Se munere Suo plene defunctam existimet,
in zelo vero, doctrina el probitate vestra tuta conquiescat, ut adeo tam piam ejusdem
intentionem non dico negligentia
in zelo vero, doctrina el probitate vestra tuta conquiescat, ut adeo tam piam ejusdem
intentionem non dico negligentia (quis enim id vel ominari praesumat?), sed vel levi aliqua
remissione fraudare grande omnino piaculum videatur.
Habetis praeclarum, quem vobis Augusta praeposuit quemve ego Altissimo ejus nomine talem hic
status, ducem, qui vos confirmare dubitantes, fatigatos excitare, ancipites erigere possit et
consolari.
Colite hunc, ut par est utve ipsa Clementissima Domina vobis
cujusque indoli accommodaveritis.
Unum adhuc est, de quo vos in particulari commonendos existimavi, clarissimi altiorum
Facultatum Professores; Vastae omnino ac propemodum immensae sunt, quas tradituri estis,
scientiae, spatium vero, quod singulae absolvendae Augusta designavit, sat
angustum. Delectu proinde opus est, clarissimi viri, ut, resecatis quibusvis inutilibus
speculationibus, ea potissimum, quae ad aliquem vitae usum faciunt, in omni scientia
deligatis. Satis jam inanibus subtilitatibus
alumnos vestros regia versionis imitationisque via
potissimum manuducatis.
Te jam compello, Reverendissime ac clarissime vir, qui virtute doctrinaque tua perfecisti,
ut caput studiorum Regni hujus, illustrem hanc Academiam, Augusta tuae potissimum concrederet
directioni, tibi praesertim incumbet providere, ut praescribenda per suam Majestatem docendi
methodus per omnes quam exactissime observetur, ut suo quisque Professorum numere diligenter
perfungatur, ut internus ordo disciplinaque in Academia
est inspectioni. Noli quaeso objectorum,
quae tractaturus es, tenuitatem fastidire, verum id tecum continuo reputa, scholarum, quibus
praeficeris, utilitatem in plurimam Nationis nostrae partem dimanaturam esse.
Me quod attinet, scio ego me non propriis meritis, sed mera Augustae benignitate muneri huic
admotum. Notior mihi est virium tenuitas propriarum quam ut me parem regendis tot doctissimis
viris putem. Forte si proprio mihi fata indulgere genio permisissent, illustri Coetui vestro
adscribi ipse quoque sollicitus collaborassem. Nunc
muneri huic
admotum. Notior mihi est virium tenuitas propriarum quam ut me parem regendis tot doctissimis
viris putem. Forte si proprio mihi fata indulgere genio permisissent, illustri Coetui vestro
adscribi ipse quoque sollicitus collaborassem. Nunc quoniam Sors et Augusta secus disposuere,
ego me ipsum non tam praepositum vobis, quam socium explendae Clementissimae Dominae
intentionis considero meque ea solum parte vobis ducem profiteor, qua propiori gradu ad
accipienda Altissima iussa sum collocatus. Nolite quaeso vos in me alium quam
iste consessus academicus indictus fuisset quidve in eo
tractandum veniret initio statim unico veluti obtutu ab omnibus inteligeretur, Magnificus
Dominus Superior Regius Studiorum Director clarissimos DD. professores sic allocutus fuit:
2. "Post instauratam materna Augustae clementia Regiam hanc Academiam verba ego consiliaque
vobiscum, Reverendissime Domine Director, Reverendissimi et Clarissimi Domini professores
extemplo contuli qua potissimum ratione meliori iuventutis institutioni interea etiam, donec
novi studiorum plani nobis copia
ratione meliori iuventutis institutioni interea etiam, donec
novi studiorum plani nobis copia facta fuerit, prospici possit; optassem admodum ut altero
hoc, quod coegimus, concilio iam de ipsa exsequendi novi plani modalitate verba facere sicque
certo iam tramite ad explendam Augustae voluntatem contendere potuissemus. Nunc cum plani
huius submissionem seu ipsa operis moles, seu vero altiores curae prohibuerint, nil aliud
nobis reliquum est quam ut pro veteri instituto eam etiam quae adhuc vobis superest anni
scholastici partem decurratis. Interea
potuissemus. Nunc cum plani
huius submissionem seu ipsa operis moles, seu vero altiores curae prohibuerint, nil aliud
nobis reliquum est quam ut pro veteri instituto eam etiam quae adhuc vobis superest anni
scholastici partem decurratis. Interea cum sibi constare velit Augusta qua ratione primum
etiam scholasticum semestre per vos iuventutemque scholasticam transactum sit, quamquam vos
quidem, clarissimi professores, de iuventute scholastica ad Reverendisimum Directorem, ille
vero de vobis ad me iam retulerit, antequam tamen de utroque hoc
iuventutis cuius magna pars ob hanc rerum
temporumque conversionem libris destituta praelectiones auribus tantum excipere cogitur.
5. Ego ea, quae seu in rei litterariae incrementa, seu in vestra commoda promovenda idonea
existimavi, nuper etiam cum me pedibus Augustae advolverem, ab ingenita Eius clementia coram
deposcere non intermisi nec vana spe teneor eos, qui periculo anni huius probati regia subinde
decreta acceperint, fructum etiam benigni schematis proximo anno capturos.
6. Verum maiora adhuc sunt quae vasta Augustae
pedibus Augustae advolverem, ab ingenita Eius clementia coram
deposcere non intermisi nec vana spe teneor eos, qui periculo anni huius probati regia subinde
decreta acceperint, fructum etiam benigni schematis proximo anno capturos.
6. Verum maiora adhuc sunt quae vasta Augustae mens agitat consilia, de quibus eo tantum
nomine vos certiores reddere volui ne quid interea etiam ad eadem provehenda parte ex vestra
praetermittatis. De eo agitur ut natio Hungara ad aequalem cum quacunque Europaea gente
eruditionis scientiarumque gradum provehatur.
Et quoniam severiora, utpote finalia, examina copiosioresque disputationes multum
temporis absumpturae praevidebantur, studiorum autem finis antiquo ex more usque ad novi plani
submissionem determinari debebat, in eo coalitum est ut humaniora ultima, altiora autem studia
20-ma Augusti finiantur, atque eam ob causam 1-ma statim eiusdem mensis Augusti die inchoandas
esse disputationes intermixtis, pro eo ac fieri poterit, examinibus, ut hoc
pacto determinatus scholarum terminus subsistere possit.
12. Post haec
multum
temporis absumpturae praevidebantur, studiorum autem finis antiquo ex more usque ad novi plani
submissionem determinari debebat, in eo coalitum est ut humaniora ultima, altiora autem studia
20-ma Augusti finiantur, atque eam ob causam 1-ma statim eiusdem mensis Augusti die inchoandas
esse disputationes intermixtis, pro eo ac fieri poterit, examinibus, ut hoc
pacto determinatus scholarum terminus subsistere possit.
12. Post haec relecta sunt in pleno omnium professorum consessu omnia eousque
omnes minutum, ut in Elaborato status actualis §-pho 24.
dictum est, Commercium consectabantur. Non poterat tanta multitudo solo hoc instituto vitam
honeste sustentare. Multi itaque illorum ad fraudes, imposturas, caedes, aliaque scelera
prolabebantur. Jam Augustus Josephus II. per peculiarem resolutionem viam ipsis ad omnes
professiones aperuerat, produxitque id eum effectum, ut in populosis, quae soli Judaei
habitant locis, veluti Vetero-Budae complures eorum diversas professiones re ipsa amplexi
sint; id tamen necdum
caruerit, tanquam vagus e Regno eliminetur.
Motivum.
Zingari minus adhuc certum quam Judaei alimentationis statum habent et ideo furtis
potissimum, praesertim equorum, subsistunt. Per politicas, quae ad illos exstirpandos sub
Augusta Maria Theresia factae fuerant, dispositiones, numerus eorum vehementer diminutus
fuit, verum has inter praecipua fuit, ut proles parentibus adimantur, id quod Deputatio
lege publica canonisandum haud esse existimavit. Remisso sub Augusto Josepho II.
quae ad illos exstirpandos sub
Augusta Maria Theresia factae fuerant, dispositiones, numerus eorum vehementer diminutus
fuit, verum has inter praecipua fuit, ut proles parentibus adimantur, id quod Deputatio
lege publica canonisandum haud esse existimavit. Remisso sub Augusto Josepho II.
dispositionum illarum rigore numerus eorum denuo increvit. Nisi lege publica aliquod
remedium statuatur, illi Hungariam denuo inundabunt, praesertim cum ob defectum legis antea
etiam non eodem in omnibus Comitatibus modo tractati fuerint. Deputatio
provinciam hanc ea ratione deferre, ut hi cum titulo Curatorum oeconomiae
publicae hujus promotionem, cum dependentia tamen a Comitatu procurent.
Motivum.
Pro causa non effectuatarum complurium salutarium sane, quas Augusti Maria Theresia et
Josephus II ediderant, ejusmodi ordinationum, saepe illud adferebatur, quod Magistratus
omnibus his agendis non sufficiant. Et vero id in majoribus Comitatibus quandoque re ipsa
evenit. Ut huic impedimento subveniatur, sub Maria Theresia
Motiva.
Haec quoque lex prima fronte superflua videri posset, nisi experientia praeteriti
temporis aliud remonstraret: ostensum est in Elaborato status actualis §§-is 33. et
36. quanta aduersae tantopere per Augustam Mariam Theresiam serici et
apum culturae impedimenta posita fuerint; e communicatis autem sibi actis
comperit Deputatio unam Jurisdictionem consilio aperte declarasse, quod ideo a cultura
serici manum retrahat, quia ad illam nulla
urburae subsint, sed qua ordinarium fossile ad
liberam privatorum industriam referantur.
Motivum.
Optima tantum lithantracum species liquando metallo idonea est; de hac mota fuit in via
politica, sub Augusta Maria Theresia, ut in supra attacto status actualis §-pho
dictum est, quaestio: an non illi ad metalla referantur? Et tunc quidem affirmative decisa
fuit: verum Augustus Josephus II. melius de re informatus contrariam et naturae rei
conformem
lithantracum species liquando metallo idonea est; de hac mota fuit in via
politica, sub Augusta Maria Theresia, ut in supra attacto status actualis §-pho
dictum est, quaestio: an non illi ad metalla referantur? Et tunc quidem affirmative decisa
fuit: verum Augustus Josephus II. melius de re informatus contrariam et naturae rei
conformem sub 26. Maji 1788. edidit resolutionem : – nulli enim hactenus
naturalistae incidit ut fossile hoc ad categoriam metallorum collocet; quare ne quaestio
haec ultro fluctuet,
De capris ubique non exstirpandis.
§ 42.
Caprae in iis tantum locis, ubi silvarum succrescentiam impediunt, exstirpentur.
Motivum.
Causam ferendae huic legi praebet illa Augusti condam Josephi II. ordinatio, qua illas
indiscriminatim jusserat exstirpari. Jam vero ostensum est, in Elaborato
status actualis §-pho 37. cutes caprarum, ad elaborandas pelles Sattyan
dictas necessarias esse, pro quibus
15.
1635. 30 .
Et tamen tricesimalis manipulatio, ut in Elaborato Status Actualis §-pho 54.
et 59. ostensum est, bis jam a domesticis dicasteriis avulsa et ad extraneas
jurisdictiones translata fuit, nempe sub Augusta Maria Theresia ad Consilium Commerciale
Germanicum, sub Augusto vero Josepho II. ad Directionem Tricesimalem Viennensem: itaque ne
id amplius eveniat, Deputatio legem hanc proponendam esse demisse existimavit.
manipulatio, ut in Elaborato Status Actualis §-pho 54.
et 59. ostensum est, bis jam a domesticis dicasteriis avulsa et ad extraneas
jurisdictiones translata fuit, nempe sub Augusta Maria Theresia ad Consilium Commerciale
Germanicum, sub Augusto vero Josepho II. ad Directionem Tricesimalem Viennensem: itaque ne
id amplius eveniat, Deputatio legem hanc proponendam esse demisse existimavit.
§ 61.
Directio Commercii tantum via Consilii
extraneam cassam influere possunt, et
ideo limitaneae, quae cum Germanicis adhuc unitae manent, tricesimae separentur, ita ut
illae Germanica, hae vero Hungarica portoria seorsim incassent.
Motiva.
Qua occasione, quo ex motivo Augustus Josephus II. complures limitaneas Hungaricas
tricesimas cum Germanicis conjunxerit, in Elaborato status actualis §-pho 60.
ostensum est. Si haec tricesimarum conjunctio ita aequabiliter instituta fuisset, ut una
Hungarica statio ad Germanicam, alia
onera portabat, iisdem
beneficiis perfruebatur. Supremi tantum magistratus diversa nomenclatione, et domesticis
quibusvis statutis distinguebatur; postea accepit quidem distinctos Turcarum Imperatori
plerumque obnoxios principes, distinctam etiam legislationem: ad Augustam tamen Domum
Austriacam jure Regis Hungariae rediit. Etiamsi qua pars integrans Regni non
reputetur, debet adminus qua pars adnexa considerari, nullae tricesimae
vigent: ita hae nec inter Transilvaniam et Hungariam instaurari posse
a dependenda tricesima exemerit; quod illi sub hoc rege
eidem denuo subjecti, et a portorio hoc distinctus fundus conflatus fuerit; denique quod
sub ipso adhuc hoc rege illi ad priorem immunitatem iterum repositi exstiterint 1405.
Articulo 17 . Jam sub Augustae Domus Austriacae imperio recentior legislatio ipsas
civitates, imo colonos plane archi-episcopi Strigoniensis, a tricesima exemerat 1557.
Articulo 16. quod tamen postea, nempe 1647. Articulo 38. mutatum fuit.
Relate ad 2-um seu a
in sortem
mercium inducendarum acceptentur; id est, ut talium Articulorum exoticorum
inductio facilitetur, pro quibus exteri mercatores producta Regni vicissim libenter
accipiunt. Quod enim leges hae regulativa vectigalis principia contineant, id ipsa Augusta
Maria Theresia in praeambulo editi 1754. vectigalis §-pho
agnitum jam, ultro benigne agnovit.
Apparet itaque quod Hungarica etiam legislatio, ut primum ab uniformi illo quinque
procentuali portorio recedendum esse
Constitutione nec fieri possit.
Hungaria qua Regnum liberum eidem, qui Germanicis Provinciis imperat, Principi sponte,
sed ita se subjecit, ut nullam ab ipsis Germanicis Provinciis, id est ab eorum dicasteriis
aut tribunalibus, dependentiam unquam agnoverit. Cum Augustus Josephus II. in sequelam
praeconceptae a se uniformitatis systematis influxum in res Hungaricas iisdem tantisper
laxasset, status Regni Hungariae in primis, quae post ejus obitum celebrata sunt, comitiis
independentiam Hungariae a Germanicis
de ipso vectigalis systemate; superest, ut peculiaris de singulo
proposito principio ratio reddatur.
Itaque in ordine ad praesentem §-phum ostendimus in Elaborato status actualis §-pho
54. quod jam sub Augusta Maria Theresia aliquae exoticae merces extra
quaestum positae, idest inductio earum vetita fuerit; quod postea a principio
prohibitionis recessum, sed merces, quarum inductio impediri intendebatur,
portorio 30 pro 100 gravatae
earum vetita fuerit; quod postea a principio
prohibitionis recessum, sed merces, quarum inductio impediri intendebatur,
portorio 30 pro 100 gravatae exstiterint. Apparuit etiam e §§-phis 59. et
63. ejusdem Elaborati , quod sub Augusto Josepho II. non tantum quamplurimae,
quarum surrogatum Germanicae Provinciae dare poterant, exoticae merces
extra quaestum positae, sed praeter has notabilis insuper aliorum exoticorum
articulorum numerus portorio 30. 40. 50. 60. pro
utique aliud per id intelligi potest, quam ut merces tales, quae
productorum Hungaricorum exportationem promovere possunt, non tantum non prohibeantur, sed
potius inductio eorum per constituenda ipsis modica portoria facilitetur. Et hoc sensu
acceptam hanc legem ipsa Augusta Maria Theresia pro principio
confecti 1754. vectigalis adoptavit, prout id ex hujus praeambulo apparet.
§ 69.
Singulus privatus merces etiam extra
res ejusmodi pro
quaestu invehi possit. Videtur autem utrumque hoc per projectati portorii
gravitatem passualium commode obtineri posse.
Caeterum ostendimus jam in Elaborato status actualis §-pho 62. quod ipse
Augustus Josephus II. principium hoc aequitati naturali adeo conforme esse agnoverit, ut
illud postremo 1788. vectigali inseruerit. Et vero unicus indifferentes alias ejusmodi
merces extra quaestum ponendi scopus is esse potest, ne pro iis gravior aeris summa
etiam e §-pho 56. quod Hungaria, licet et littorali et
libero portu provisa, ab omni tamen immediato exotico importationis commercio
per hanc portoriorum gravitatem privata fuerit; apparuit denique e §-pho 58.
quod justitia Augusti Josephi II. in vectigali 1784 aequalia tam pro Hungaria, quam pro
Germanicis Provinciis, exteris non prohibitis mercibus portoria defixerit: itaque
principium hoc jam ne in quaestionem quidem amplius ab adverso vocari potest. Cum tamen
legislatio Hungarica
falcatura et
vindemia a labore excipiatur. In aliquibus comitatibus usus hic jam invaluit,
ut duo sint laboris viarum termini, quorum singulus per sex hebdomadas durat. Primus in
Majo et Junio, alter in Augusto et
Septembri. Cum hac ratione singula domus quottam suam in duabus ratis
depurare possit, experientia ipsa docet onus hoc plebi sensibile non evenire, et tamen
notabilem viarum quantitatem cum quotta hac perfici posse.
Motiva.
Praeter frumenti in casu famis, inductioni primam aliquam constituere vix
expedit. Exportationem e contra plurium etiam domesticorum articulorum per primas
ejusmodi promovere saepe interest. Augustus Josephus II, ut navigationem per
Mare Nigrum aperiat, pro singula exportandi hac via frumenti metreta duorum
grossorum primam constituerat. Eductioni per Littorale nulla
hactenus prima proposita fuit;
hi vero cum Departamento
Hydraulico quoad ipsum mechanicum manipulandi laboris modum privatam etiam officiosam
correspondentiam foveant.
Motiva.
Jusserat sub
expendendis in
facie loci eorum opinionibus, pro danda ipsis practica inviatione, pro rectificandis, quae
hi proposuerant, sumtuum schematibus, e Departamento Hydraulico individua adeo frequenter
exmitti, ut ea amplius non suffecerint. Ut difficultati huic subveniat, Augustus Josephus
II. prouti singulo e decem, in quos Hungariam diviserat, districtui unum commissarium
praefecerat, ita in singulo etiam districtu unum dirigentem geometram, majori
tantisper salario provisum constituit, hancque hydraulicorum laborum
exteros etiam accersendi rationem. Itaque
publicae illae naves quodpiam veluti nautarum seminarium constituere deberent, et ideo non
interesset eas tamdiu vendere, donec haec navigandi ratio in naves etiam privatorum
sufficienter propagetur.
Jam quidem Augusta Maria Theresia, ut provocato loco ostendimus, et duas ejusmodi
Rhoenanas naves construi curaverat, et 100 aureorum proemium illi, qui similem exstruxerit,
decreverat; quin haec ullum privatum ad suscipiendum hoc opus permoverint. Verum nulla
eotum de tentaturo
ullis suis impensis,
etsi tardius recipiet. Libera autem disponendi facultas non potest eo plane extendi, ut
voluntati proprietarii in eo etiam casu deferri debeat, si malit fundum cum suo et publici
detrimento porro etiam infructuosum manere.
Sub Augusta Maria Theresia, licet nulla adhuc lex obligatoria eatenus exstiterit, hujus
rei exemplum in paludibus Sárviziensibus editum fuit, et tunc proprietarii in
obversum libere disponendi facultatis ad suppeditandos sumtus cogebantur. Cui tamen
fert, singula jurisdictio in gremio sui peragat; magistratus tamen
civitatum ad actum hunc et Electam Communitatem, et possessionatam nobilitatem convocare, et
rem hanc secundum pluralitatem votorum determinare debent.
Motiva.
Augustus Josephus II. ipsam etiam articulorum primae necessitatis
limitationem aboleverat, eo nixus argumento, quod naturalis commercii cursus ipsorum etiam
horum articulorum pretia ad justum aequilibrium suapte reducat. Nimirum cum pretia rerum a
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1749], Operum omnium tomus I, versio electronica (), Verborum 68552, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [skrl1].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.