Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: Mor[st]* Your search found 1061 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 701-800:701. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 730 | Paragraph | Section] Iustificati igitur fide pacem habemus erga Deum 845. 23. 24 etc. Adhuc enim existentibus nobis infirmis, secundum tempus, etc. 1110. 19. 20 Pro iusto vix quisquam moritur, etc. 679. 43. 44 Regnavit mors ab Adam usque ad Mosen, etc. 1026. 35. 36 etc. Usque ad legem fuit peccatum 863. 11. 12 Donum per gratiam 245. 9. 10 Sicut per unum hominem peccatum in mundum introiit, etc. 849. 5. 6 etc.
702. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 730 | Paragraph | Section] Quos praedestinavit, eos et vocavit, etc. 1297. 54. 55 Deus misit filium in similitudine carnis peccati 859. 15. 16 Cum quidem lex infirma aut imbecilla esset per carnem 455. 48. 49 Propterea quod sapientia vel intelligentia carnis mors est 1092. 39. 40 Spe salvi facti sumus 1156. 69 Sensus carnis inimicitia est, adversus Deum 106. 37 9 Maior serviet minori 603. 46 Israel ergo legem iustitiae sectatus ad iustitiam non pervenit 548 49. 50 Verbum
703. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 731 | Paragraph | Section] 680. 21. 22
Alia enim gloria est solis, alia lunae 364. 54
Caro et sanguis non possidebit regnum Dei 106. 49
Stimulus mortis peccatum est 863 55. 56
Peccati vero vis lex est 549. 34. 35 etc.
Absorpta est mors in victoriam 11. 53. 54
Tunc tradet Christus regnum patri 1023. 20. 21
16 Commorabor Ephesi usque ad Pentecosten 867. 43. 44
704. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 734 | Paragraph | Section] meretrix sedere super septem montes 671 38 [?: ]
18. 21. 22 Dicitur non opus fore lucerna piis, sed [?: agn- ] eis fore lucernae loco 597. 18. [?: 1- ]
De vino irae fornicationis eius biberunt omnes gentes 86. 59
20 Mors et infernus dederunt mortuos suos [?: 68- ] . [?: 3- ]
21 Mors ultra non erit ib. 34.
22 Praedicitur futurum, ut Satanas vinciatur mille annis, etc. 651. 11. 11
fore lucerna piis, sed [?: agn- ] eis fore lucernae loco 597. 18. [?: 1- ]
De vino irae fornicationis eius biberunt omnes gentes 86. 59
20 Mors et infernus dederunt mortuos suos [?: 68- ] . [?: 3- ]
21 Mors ultra non erit ib. 34.
22 Praedicitur futurum, ut Satanas vinciatur mille annis, etc. 651. 11. 11
etc.
Monachorum error ibid. 26
Monhemius contra Colonienses 869. 44 etc.
Mori ac sepeliri quib. phrasib. Scriptura circumloquatur 1123. 52 etc.
mollis qui dicatur 666. 32
Mors 671. 44
Mors spiritualis multiplex 672. 6 etc.
Mortis imperium diabolus quomodo habeat 673. 70 et 674. 1
mortui quare dormire dicantur 154. 42. 43 etc.
de Mortis Christi effectu seu merito, Papistarum
Monachorum error ibid. 26
Monhemius contra Colonienses 869. 44 etc.
Mori ac sepeliri quib. phrasib. Scriptura circumloquatur 1123. 52 etc.
mollis qui dicatur 666. 32
Mors 671. 44
Mors spiritualis multiplex 672. 6 etc.
Mortis imperium diabolus quomodo habeat 673. 70 et 674. 1
mortui quare dormire dicantur 154. 42. 43 etc.
de Mortis Christi effectu seu merito, Papistarum blasphema doctrina 430. 19
Satanam sua imagine repraesentare, eique serio per innumera
peccata servire: et contra, Deum contemnere et odisse.
Malum culpae ac poenae, quod est multiplex: seu imago
Satanae, peccatum, error, ira Dei, vermis conscientiae, tyrannis
Satanae, mors, infernus et omnis generis alamitates.
Per imaginem Satanae generatione propagatam, per mille
Satanae artificia ac inspirationes, per falsam doctrinam,
religionem; mala exempla.
Lex irata, flagitans obedientiam, et damnans:
Cacodaemones, seductores, vetus Adam, omnes authores et
promotores peccatorum.
Contumelia Dei, et aeternum hominis exitium.
Per unius hominis inobedientiam intravit peccatum, et per peccatum mors et satanas in totum genus humanum, etc. Qui enim vincitur, servus est vincentis: Rom. 5 et 2. Pet. 2. Ioan. 8.
REGNUM Christi, seu Gratiae, seu instauratio regni Dei.
Christus Deus et homo, Rex, Sacerdos,
de Evangelio et fide.
Loci clarissime nominantur.
DEUS unus et Trinus est primum elementum Theologiae.
Creator
Iustitia et Lex Dei.
DEI ira, minae, mors.
Multiplices
aut quatuor prima capita Genes. summa quaedam totius Scripturae: ibi est unus et trinus Deus, ibi creatio universae naturae rerum, ibi homo cultor Dei ad imaginem eius formatus, et totius mundi dominus constitutus: in quibus rebus constitit illud primum regnum Dei. Deinde ibi est lex, lapsus et mors aut maledictio, seu culpa et poena: in quibus est situm regnum satanae. Postremo est benedictum semen et restitutio generis humani: in quibus est regnum gratiae. Denique est inchoatio huius communis vitae, coniugii, procreationis, et laborum, operumque. Quare optima methodo Scriptura ab iis
propheta non imperat Christo, quamvis modo imperativo pronunciet, Accingere gladio tuo super femur tuum potentissime: ita non optat, sed prophetat, qui dicit, Effunde iram tuam: et multa his similia.
Mos sacri eloquii est, ut res semel dicta pro confirmatione replicetur. Gregorius 28. Mor. 16. cap.
EXPLICATIO.
In Iob multis verbis quasi per exaggerationem et amplificationem ostenditur, mari terminum positum, ne transiret fines suos. ait enim: Usque huc venies, et non procedes amplius: et hic confringes tumentes fluctus tuos.
illo, ab Evangelista dicitur, Erat autem nox.
Altquando res gesta in facto culpa est, in scripto autem prophetia virtutis: aut e contrario in
sacris literis. Gregorius 3. Mor al. cap. 21. et Augustinus contra Faustum lib. 22, cap. 87.
EXPLICATIO.
Sic Samsonis coniugia, vocationem gentium, et poenas tyrannorum indicant.
Sacra scriptur a plerunque de virtutibus et vitiis sic agit, ut dum
caute considerant, Moysen beati Iob gestorum scriptorem putant, et ante Moysi tempora fuisse crediderunt. Horum de numero fuit Origenes, qui Moysen librum Iob scripsisse dicit, ut filios Israel in Aegyptia captivitate positos consolaretur.
Sacra scriptura omnibus respondet. Gregor. Mor al. cap. 18, 19.
EXPLICATIO.
Afflicti cordis est proprium, ut in omni quod appetit, et tamen rerum ordinem contrarium sentit, si possit fieri, cur ita vel non ita sit, divinis sibi responderi vocibus velit, ut Deum de cuncta eorum controversia
Ioannes in Apocalypsi, Vidi, inquit, mortuos magnos et pusillos stantes in conspectu throni, et libri aperti sunt: et alius liber apertus est, qui est vitae uniuscuiusque. Et iudicati sunt mortui ex his quae erant scripta super opera eorum. Et exhibuit mare mortuos suos, qui in eo erant: et mors et infernus reddiderunt mortuos suos, qui in ipsis erant, etc. Hoc proculdubio prius factum est, quam essent mortui iudicati, et tamen illud prius dictum est. Ergo recapitulando ad id reddit, quod praetermiserat. Hunc [?:--t ] ordinem tenuit: atque ut explicaretur
tamen illud prius dictum est. Ergo recapitulando ad id reddit, quod praetermiserat. Hunc [?:--t ] ordinem tenuit: atque ut explicaretur ipse ordo, commodius etiam de iudicatis mortuis quod dixerat, suo repetivit loco. Cum enim dixisset, Et exhibuit mare mortuos, qui in eo erant, et mors et infernus reddiderunt, quos in se habebant: mox addidit quod paulo ante dixerat, Et iudicati sunt singuli secundum facta sua. Hoc est enim quod supra dixerat: Et iudicati sunt mortui secundum facta sua. Haec recapitulatio adeo frequens in sacris Literis occurrit, ut ad manum et in numerato
sapientes: mali autem stulti et insipientes. Vide Regulam 185.
Inter caetera prophetiae mir acula hoc quoque mir andum habent libri Prophetarum, quod sicut eis verbis res, ita nonnunquam verba rebus exponuntur: ut eorum non solum dicta, sed etiam res gestae prophetia sit. Gregor. 25 Mor al. cap. 21. et super Ezech. Homil. 11.
EXPLICATIO.
Intelligendum de eo est, quod Prophetae suas prophetias etiam aliquibus externis signis ac operibus expresserunt: ut Hieremias portando catenam, Ezechiel fugam nocturnam simulando, et sculptam
modus est, cum moestis grata significantur: ut Adae transgressio, typus fuit iustitiae Salvatoris nostri: sicut beatus Apostolus docet: Quia sicut per inobedientiam unius hominis, peccatores constituti sunt multi: sic etiam per obedientiam unius hominis, iusti constituentur multi. Regnavit enim mors ab Adam usque ad Mosen, etiam in eos qui non peccaverunt, in similitudinem transgressionis Adae, qui est forma futuri, id est typus. In Graeco enim typus specialiter legitur. Secundi ergo Adam, id est Christi, gratia, forma vel typus fuit transgressionis Adae, per contrarium scilicet figurata.
qui eam fuerat sponte sumpturus, tamen moestus accessit.
Typis praeterea accidunt Temporum differentiae. 1 Nam quaedam ante legem sunt: ut Abel a fratreoccisus, Christi passionem praefigurabat: et Nohe arca, Ecclesiam: et caetera similia. 2 Quaedam vero sub lege: ut ipsius Moysi mors, et Iesu gloria. 3 Quaedam sub gratia: ut baptizatorum indumenta, et sacerdotum vestes, et Dominici corporis participatio, et singula alia. Quae omnia typis monstrare, non ad regularum doctrinam, sed ad expositionem pertinet.
Earatione figuras sive typos ad futurum seculum dicimus
data: ut est, Ego rogabo patrem meum, et alterum paracletum mittet vobis, ut maneat vobiscum in aeternum, spiritum veritatis. 14 Aut Ecclesiastica praenunciatur authoritas: sicut dicitur, Et dabo tibi claves regni caelorum: et quodcunque ligaveris in terra, erit ligatum et in caelo. 15 Aut mors, passio ac resurrectio Salvatoris: sicut dicitur, Ex illo coepit Iesus ostendere discipulis suis, quia oportet eum in Hierosolymam ire, et multa sustinere a pres byteris et principibus sacerdotum, et mori, et tertia die resurgere. 16 Aut generalis resurrectio: ut cum dicit Apostoles, Sicut in
nos esse vocatos, et a Deo electos. Glos. Benefaciendo faciatis vos certos de praemio vestrae vocationis et electionis. Unde per bona opera quae facit homo, suae electionis potest habere certitudinem: non quidem scientiae, sed coniecturae, non rei, sed spei. Roman. 8, Certus sum, quod neque mors, neque vita, etc. haec ille. Observetur tamen simul, quod in Graeco non sit, Per bona opera, in praedicto Petri loco.
DE PARTIBUS ORATIONIS,
TRACTATUS
tum quia ipsemet Meschias erit verus Deus, tum quia in eo, et per eum Deus nobis erit propitius. Sic 1. Ioan. 3, Videte qualem dilectionem nobis dedit pater, ut filii Dei vocemur: id est, simus re ipsa. Sic et in Apocalypsi aliquoties dicitur nomen alicui fuisse, aut ei superinscriptum fuisse, mors, exitium, mysterium Babylon: id est, re ipsa talis ea res aut persona fuit. Sic Ieremias 20. cap. dicit ad filium sacerdotis, Deum eum vocasse Magor pavor: quia sint ipsi suisque nationibus talia pericula ac clades venturae ut trepident. Sic Ierem. 23, et 33, Hoc est nomen quo
simpliciter nomen ponitur pro adverbio. Deut. 1. Iudicate iustitiam, id est iuste. Psal. 75, Ego iustitias iudicabo. Sic Latini dicunt: Toruum clamat aut videt: Magnum stridens Aquilone procella: Aeneas se matutinus agebat, id est mane. Esa. 25. et 1. Corinth. 15, Absorpta est mors in victoriam, id est victoriose destructa, perdita aut deleta est. Iohan. 8, Principium quod et loquor vobis: id est, Quod inde a principio semper adfirmavi, de quo in adverbio. Hoc genus Enallages aut loquutionis valde est Graecis usitatum.
9 Contra etiam crebro adverbium vim
interdum extra regimen pro adiectivo et substantivo cognato ponuntur. Lux, pro lucidis corporibus: Genes. 1. Vos estis lux in Domino. Benedictio, id est benedictus, Gen. 12. tametsi illud etiam active accipi necesse est, quod Abraam et semen eius erit causa benedictionis toti mando. Mors, pro mortuis. Psal. 6. Non est in morte qui memor sit tui, pro, Inter mortuos. Vilitates in filiis hominum, Psal. 12, id est viles homines. Gloria, Psal. 16, 30, pro lingua, anima, aut quicquid est in homine gloriosum. Iustitia, pro iusta causa:
unum de hisce minimis, bonum ei est, ut appensa mola asinaria submergatur in mari. Tota ea oratio in comparationem resoluta, fit magis perspicua, nempe hoc modo: Satius esset homini in profundo mari submergi, quam unicum pusillum scandalizare: vel, Multo levius et tolerabilius malum acerbissima mors, quam unici pusilli scandalizatio. Talia exempla sunt multa, ubi simpliciter affirmata comparative intelligenda sunt.
9 Econtra etiam non raro duo, quorum alterum simpliciter negandum est, alterum vero affirmandum comparative efferuntur: ut Iohan. 3, Hoc est iudicium, quod lux
sunt fontes, et cohibitae sunt pluviae. Contrarium exemplum et regula in Glossa Praeordinati, Act. 13, Cl. 2. 187. invenietur.
12 Verba ferme omnia, praesertim activa, circumscribuntur per nomen sui effectus, et verbum Sum, vel expressum vel tantum subintellectum. Christus erit mortis mors, et inferno pestis: id est, perdet ea. Christus est vita, via, veritas, lux, iustitia, sanctificatio, redemptio: id est, vivificat, illuminat, iustificat, sanctificat, redimit. Sensus carnis est mors, sensus spiritus est vita: id est, vivificat, interficit. Iudaeorum casus sunt divitiae
nomen sui effectus, et verbum Sum, vel expressum vel tantum subintellectum. Christus erit mortis mors, et inferno pestis: id est, perdet ea. Christus est vita, via, veritas, lux, iustitia, sanctificatio, redemptio: id est, vivificat, illuminat, iustificat, sanctificat, redimit. Sensus carnis est mors, sensus spiritus est vita: id est, vivificat, interficit. Iudaeorum casus sunt divitiae gentilium: id est, horum abiectio est reconciliatio Ethnicorum, id est, ditat ac reconciliat eos suo quodam modo, quin eis veluti locum in tabernaculo Domini cedit, ut in locum ipsorum succedere, et populus
possidebat. 2 Corinth. 5, Deus erat reconcilians mundum, id est, reconciliavit. Marc. 5, Erat Ioannes baptizans in deserto, pro, baptizabat. Est nihilominus haec periphrasis et Graecis ac Latinis usitata. Eruditi dicunt esse Articismum. Plautus in Curculione: Sunt bibentes, pro, bibunt. Ero mors tua, 1. Corinth. 15, id est, perdam te. Tu es spes mea, id est, facis me sperare, aut das rem speratam. Ruina Iudaeorum est, reconciliatio Ethnicorum, id est, reconciliat, aut dat occasionem. Vide infra in Tropis. Idem verbum etiam alias obscuras constructiones, sicut et in omnibus linguis.
eos Christus, dicens: Baptista non est ipsa individua substantia Eliae, sed accidente est ipse: ipse enim zelus ac fervens spiritus est. Similis etiam aliquo modo repurgatio Ecclesiae, habitatio in solitudine, atque adeo qua dantenus etiam ipse vestitus. Ponitur igitur res pro suo simili. Sic, Mors iustorum, pro, similis illi. Num. 23, Moriar morte iustorum, id est, Utinam mihi talis finis contingat, qualis est iustorum, ut in Domino moriar.
3. Alias de aliqua rei circumstantia agunt, loquentes tamen ut de ipsa rei essentia: ut, Spiritus nondum erat, Ioan. 7. Samuel non
me sanaturo et resuscitaturo eum. Sic Dominus affirmat puellam non esse mortuam, sed dormire. Sic vinum, ferrum, et aurum malum est. Alioqui per se suaque natura lethiferum fuisse Lazari morbum, ostendit ipsa experientia. Ita piis per accidens omnia cooperantur in bonum, etiam peccatum, satan et mors. Sic Paulus inquit 2. Cor. 12, Cum infirmus sum, tum potens sum: id est, Cum per me, aut ex meipso sum imbecillus, tum ex Dei ope ac favore veluti per accidens, sum potens, felicesque
successus habeo Sic
multitudo annorum indicabit sapientiam: id est, homines habentes multos dies ac annos. Rom. 8, Solicita expectatio creaturae expectat revelationem filiorum Dei: pro, ipsa creatura solicite sperat ac expectat. 2 Pet. [3,] Evangelium praedicatum est mortuis, id est hominibus vivis, quibus postea mors accidit. Iudicabit vivos et mortuos: id est, qui fuerant mortui, sed tunc resuscitati astabunt. Tribuitur igitur id accidenti, quod est substantiae. Sic et Matth. 8, Confestimque fuit mundata lepra eius: id est, ipse fuit mundatus a lepra, quomodo et sanguines aut peccata mundari dicuntur,
apta incendio aut exitio subitaneo, sicque subito peribunt, sicut talia solent.
15 In hoc genere saepe ponitur ipsa similitudo, seu antecedens sine applicatione: ut, Si caecus caecum ducat, uterque in foveam cadet. Roman. 5, Sicut per unum hominem intravit peccatum, et per peccatum mors: sic per unum hominem venit iustitia, et per iustitiam vita. Verum plerunque deficiens collationis membrum, facile ex altero et contextu intelligi potest.
16 Huc pertinent typi: ut, Christus maledicens in via infrugiferae ficui, primum pingit populi Indaici statum, nempe culpam et
amplificatione uno colo complexus est. Si enim inimici existentes reconciliati sumus Deo per mortem filii ipsius: multo magis nunc reconciliati servabimur in vita ipsius. Ubi in posteriore ratiocinatione est servari per vitam Christi veluti integram novamque argumentationem continens, quod si mors Christi tantum efficere potuit, multo magis vita eius erit efficax: quod etiam in praecedente intelligi potest. Sed in priore est ab ira, quod et in posteriore intelligendum est.
Sic eodem capite versibus 12, 13, 14 est collatio Christi et Adami, et iustitiae ac iniustitiae inde
posterius membrum collationis, quod repleri debet ex praecedente.
Antitheses ac res oppositae non semper optime respondent, si verba spectes. Rom. 6, Servi estis, cui obeditis, aut peccati ad mortem, aut obedientiae ad iustitiam. Opponuntur inter se peccatum et obedientia, ac mors et iustitia: quae, si verborum sonum spectes, minus recte conferuntur, sin sensum, rectissime. Nam peccatum est iniustitia, obedientia est iustitia. Porro mors est poena, opposita vero illi vox iustitiae complectitur in se vitam: sed ideo ponitur in fine, quia nobis per fidei obedientiam
Rom. 6, Servi estis, cui obeditis, aut peccati ad mortem, aut obedientiae ad iustitiam. Opponuntur inter se peccatum et obedientia, ac mors et iustitia: quae, si verborum sonum spectes, minus recte conferuntur, sin sensum, rectissime. Nam peccatum est iniustitia, obedientia est iustitia. Porro mors est poena, opposita vero illi vox iustitiae complectitur in se vitam: sed ideo ponitur in fine, quia nobis per fidei obedientiam gratis contingit iustitia, sicut et vita, et non per nostram iustitiam praemium vitae aeternae. Recte ergo ex peccato mors, et ex obedientia fidei gratuita iustitia
est iniustitia, obedientia est iustitia. Porro mors est poena, opposita vero illi vox iustitiae complectitur in se vitam: sed ideo ponitur in fine, quia nobis per fidei obedientiam gratis contingit iustitia, sicut et vita, et non per nostram iustitiam praemium vitae aeternae. Recte ergo ex peccato mors, et ex obedientia fidei gratuita iustitia cum sua vita sequitur. Psal. 1, Novit Dominus viam iustorum, et iter impiorum peribit: id est, illos regit ac fovet, hosce autem perdet.
Parabolarum porro ea vis est, ut plerunque rem illustrent, si bene intelligantur,
mutatas dicere formas Corpora: pro, in novas fert animus mutata dicere formas corpora. Sic Iob. 15, Dies loquentur, et multitudo annorum indicabit sapientiam: id est, homines habentes multos dies ac annos. Evangelium praedicatum est mortuis, 1. Pet. 4. id est, hominibus vivis, quibus postea mors accidit. Tribuitur ergo id accidenti, quod substantiae est. Sic Matth. 8, Confestimque fuit mundata lepra eius: id est, ipse fuit mundatus a lepra. Sicut in praecedenti de hominis mundatione dicitur: sic saepe mundari sanguines aut peccata reperitur. Et Deus dicitur irasci aut propitius
repetenda est: de qua re in Syncategorematibus dixi. Levit. 10, Et non moriemini, in totam synagogam irascetur: pro, neque in totam synagogam irascetur Deus. Non iurabis in nomine meo mendaciter, et pollues nomen Dei tui, Levit. 19, pro, nec pollues. Non enim sepulchrum confitebitur tibi, mors laudabit te. pro, neque mors laudabit te.
Negatio geminata non affirmat, aut semet destruit, ut apud Latinos. Ex. 14, An quod non non essent sepulchra. Id multo magis fit in novo Testamento ob Graecam consuetudinem, quibus duae negativae intendunt negationem: tametsi et Latinis
in Syncategorematibus dixi. Levit. 10, Et non moriemini, in totam synagogam irascetur: pro, neque in totam synagogam irascetur Deus. Non iurabis in nomine meo mendaciter, et pollues nomen Dei tui, Levit. 19, pro, nec pollues. Non enim sepulchrum confitebitur tibi, mors laudabit te. pro, neque mors laudabit te.
Negatio geminata non affirmat, aut semet destruit, ut apud Latinos. Ex. 14, An quod non non essent sepulchra. Id multo magis fit in novo Testamento ob Graecam consuetudinem, quibus duae negativae intendunt negationem: tametsi et Latinis id aliquando usuvenit, ut
acciderit, quod scriptum est, etc. Non satis omnia conferruminantur aut complentur, quae in medio desunt.
Huc referri possent collationes Similium, cum uno membro posito alterum omittitur: de qua re in Similitudinibus dictum est. Rom. 5, Sicut per unum hominem intravit mors et peccatum: deest, ita et per unum hominem iustitia ac vita: nisi quod tantum uno aut altero verbo subindicari videtur. Sed hoc facile potest subintelligi.
Iohan. 3, Scimus quod sis a Deo: nemo enim, etc. Ideo veni, ut a te docear, etc. Quis peccavit, hic
ante septimum versiculum: sic enim ponitur 2 Regum 2, vers. 8. Atque hanc sententiam quidam non satis dextre interpretati sunt ob hanc ipsam causam, quod parum suo loco recitatur. Sic et secundo Paralip. trigesimosecundo, quaedam non satis ordine narrantur. Sic primo Samuel. 28, repetitur mors Samuelis, et abolitio Pythonum, ob praesentem historiam exitii Saulis, et praesertim ob consultionem Pythonissae.
In Narrationibus saepe nimis minutim singula narrant, cum satis esset aliqua tantum nominare: ex illis enim reliqua facile intelligi possent. Ea figura, quanquam
qui venit de Edom rubens vestibus?
Huc referatur quod interdum ad confirmandas promissiones aut affirmationes praesentium aut mox secuturarum rerum Deus dat futura signa, quae postid tempus, imo et aliquando post mortem eorum accidunt, quibus dantur: ut Achaziae de partu virginis: mors duorum filiorum Eli, de aliis poenis: resurrectio Christi, de veritate eius doctrinae. Causa est, quia non ipsis singulis hominibus, sed toti posteritati illa signa dantur. Propter nos enim, teste Paulo et Petro, non propter illos tantum ea scripta sunt.
Adventus Meschiae primus
Scripturae et diversa unius adventus Domini descriptio intelligatur, observanda est diversitas personarum. Aliis enim erit hic adventus terribilis, ut praesertim principi huius mundi, qui iudicatus eiicietur foras, ipsi mundo, quem vincet Meschias: peccato, morti et inferno, quibus erit pestis et mors: omnibus idolis, quae abolebit: erroribus ac seductoribus, et simul falsis pastoribus, quos refutabit, et flagello verbi et ministerii sui ex suo templo et grege eiiciet: omnibus securis vel Epicureis et iustitiariis, quos malleo legis suae veluti durissimas quasdam petras confringet: veteri
Hebraismus tale quid habet, sicut quod saepe homines quaedam per se bona ob aliquod accidens aut etiam abusum vituperant: ut cum aurum, opes, vinum, ferrum, aut similia vituperantur, quae per sese bona sunt: vel contra ea laudantur ob accidens, aliquemque utilem usum, quae per sese mala sunt: ut mors, morbi, paupertas, tyranni, variae poenae, labor, et similia, quae saepe hominum praesertim malorum malitiam cohibent.
Consimiliter etiam in hoc Hebraismo homines a vero aberrant, sicut si quis dicta per accidens simpliciter accipiat: ut si quis vituperationes vini, cibi, auri,
Aliquando vero a genere aut toto incipit, et in id etiam desinit, interposita enumeratione partium aut specierum: ut 1 Cor. 3, in fine incipit ac desinit sententia verbis, Omnia sunt vestra. Interponit autem enumerationem, sive Paulus, sive Apollo, sive mundus, sive vita, sive mors, sive praesentia, sive futura, etc. Sic Col. 3, incipit a genere: Mortificate membra vestra terrestria: et desinit etiam in genus, exuere et induere novum hominem: interponit autem variorum peccatorum enumerationem.
Membra aliquando vel antecedentia, vel
etiam abripit dicentem, ut non mox adiungat, quae necessario ei statim adiungenda essent, sed serius ponat, vel etiam ea prorsus omittat, neglecta occasione bene adiungendi reliquis. Sic Rom. 5 tamdiu immoratur in priore parte aut membro collationis, Sicut per unum hominem intravit peccatum et mors: ut non possit commode alterum adiungere. Quare id tantum duabus vocibus subindicat, Qui est typus futuri: ac mox festinat ad correctionem collationis. Verum illud relictum collationis membum facile potest ab attento auditore colligi ex illis pauculis vocibus, et ex praecedentibus ac
poterat ea parte qua imbecillis erat per carnem, ut iustificatio legis impleretur in nobis,
eodem capite septies sibi invicem eaedem sententiae aut sensa repetita correspondent, quae hic suis correspondentibus notis instar parallelarum linearum adscribam.
Sicut
Nam
aeternam per Iesum Christum Dominum nostrum.
Decies opponit hic peccatum ac iustitiam seu malum ac bonum, quas collationes breviter exponam.
Primum incepit versiculo 12 Apostolus conferre orriginem mali ac boni: Quod sicut per lapsum Adami iniustitia et mors in mundum intravit: ita contra iustitia ac vita per Christum. Sed posterius collationis membrum non plene expressit, tantum dixit primum illum Adamum authorem mali esse inhoc typum illius venturi, qui erat futurus fons boni. Deinde ne quis perperam eam collationem intelligat, quasi sit per
Hoc ipsum exemplum titat Budaeus in Annot. pro exemplo Anantapodoti, et prolatis similibus exemplis ex Aristophane et Cicerone docet esse Atticae linguae proprietatem. Sic referunt inter Anantapodota, quod Rom. 5, altorum membrum collationis deest: Sicut per unum hominem intravit peccatum et mors, sic etiam contra iustitia, etc.
In constructione ponunt Grammatici inter alia exempla Anacoluthi, seu male sequentis aut respondentis etiam hoc Terentii: Nos omnes quibus est obiectus alicunde labor, priusquam id rescitum est, lucro est. Nos omnes, Lucro est, non
alia particula tenuiter magis ad sensum quam ad constructionem redditur. Rom. 3,
Sic praegrandes res passim solet adhibere Paulus ad elocutionem: ut sunt abyssus, profunditas, divitiae, opulentia, thesauri, arma ad expugnandam omnem munitionem, militia, victoria, maria, montes, caelum, terra, dominationes, archangeli, throni, potestates, catenae tenebrarum, mors, infernus, vita, aeternitas, Deus saeculi, principes mundi, in potestatibus aereis, in altissimis aut excelsis, sonus, tumultus, turbae, leones, crudelitas, terror, tremor, tonitrua, tertium caelum, quae non licet audire homini, Deus, angeli. Sic Apostolum esse, habere ius imperandi. Sic Rom.
a charitate Christi? Tribulatio, an angustia, an persecutio, an fames, an nuditas, an periculum, an gladius? Sicut scriptum est: Quoniam propter te mortificamur tota die, aestimati sumus ut oves occisionis. Sed in his omnibus supervincimus per eum qui dilexit nos. Certus sum enim, quia neque mors, neque vita, neque angeli, neque principatus, neque praesentia, neque futura, neque virtus, neque altitudo, neque profundum, neque creatura alia, poterit nos separare a charitate Dei, quae est in Christo IESU Domino nostro.
Ad Galatas autem, quamvis tota ipsa epistola submisso
adiungantur. Eas vero subdividunt in rem et factum. Rem moventem afficientemque auditorem possis dicere, esse, cum grandia quaedam aut terribilia, potentia, praestantia, pretiosa, valde grata et quoquo modo efficacia adhibentur: ut sunt Deus, eiusque virtutes, caelum, sol, terra, mare, elementa, mors, vita, bellum, fulmina, tonitura, terribiles ferae, angeli, eorumque sapientia ac bonitas et vis, Ierosolyma, templum, terra, promissiones, diaboli cum sua malitia, infernus cum suis poenis, et similia innumera. Haec etiam grandem orationem efficiunt: et non raro sunt istae duae virtutes
ἡμῶν:
Hac enim fiducia manifestae veritatis sic urgetur auditor, quasi non habeat quod respondeat. Item acrius est, An tribulatio, an angustia, an persecutio, an fames, quam si simpliciter negasset. Ad idem faciunt Incisa, ab eadem dictione incipientia, sicut modo retuli, velut et in illo: Neque mors, neque vita, neque angeli, etc. Grandem autem orationem illa proprie reddunt, quod velut afflatus numine nihil humile loquitur, proponit enim magnifice: Scimus quod diligentibus Deum omnia, etc. Deinde totus sermo constat magnificis tum rebus, tum personis: Mors,
Neque mors, neque vita, neque angeli, etc. Grandem autem orationem illa proprie reddunt, quod velut afflatus numine nihil humile loquitur, proponit enim magnifice: Scimus quod diligentibus Deum omnia, etc. Deinde totus sermo constat magnificis tum rebus, tum personis: Mors, vita, fortitudo, altitudo: Deus, Christus, ad dextram Dei, angeli, principatus, virtutes. Quin et illud magnificum, In his
omnibus
saepissime exprimit: ut cum dicitur tum benedixisse Adamo, tum postea lapsis maledixisse, eosque fuisse nudos: cum item dicit, Quacunque die comederis de ea arbore, morte morieris: et vicissim cum promittit, semen mulieris contriturum esse caput serpentis. In quibus singulis verbis Benedicere, Mors, Nuditas, Contritio capitis serpentis, prorsus ingentes res exponuntur, si modo quis diligenter attenteque vim amplissimam latissimeque patentem illarum vocum expendat. Quare tota Scriptura postea occupatur in expositione istarum vocum Benedictionis et Maledictionis, Mortis ac vitae,
Decimoquarto, aliquando una sententia servit tum praecedentibus, tum se quentibus, et utrisque iungenda est, habita ratione magis sensus quam compositionis verborum. Rom. 6, Christus excitatus ex mortuis, non amplius moritur, mors ei non amplius dominatur. Nam quod mortuus est peccato, mortuus est semel: quod autem vivit, vivit Deo. Sic et vos concludite, mortuos quidem vos esse peccato, vivere autem Deo in Christo. Ubi media sententia, Nam quod mortuus est peccato, mortuus est semel, etc. est tum ratio
moneamus, clare conspiciebantur duae partes poenitentiae, nempe contritio et fides. Intus erat cor et animus cognitione suorum peccatorum, timore irae Dei ac eius minarum fractus, contritus, ac verbo Dei pene interfectus, sicut 1 Sam. 25 de Nabal scribitur, Et mortuum est cor eius. Ea quasi mors animi et cordis simul se et in corpore extrinsecus per illos cruciatus, seu per illam vitae fugam exerebat. Haec erat prior pars poenitentiae, quasi quaedam abiectio, prostratio et humiliatio sui coram Deo, seu totius hominis quasi per legem interfecti coram Deo proiectio. Sequebatur statim
porro per illam imaginem, non illam primam rectitudinem ac essentialem bonitatem intellexerunt: sed tres animae potentias, intellectum, voluntatem ac memoriam, tribus personis correspondentes.
Sic porro minatur et praedicit Deus homini transgredienti mandatum, quod morte morietur: quae mors triplex est, iniustitiae, poenae, ac virium libertatisque agendi. Hanc tertiam mortem, id est, carentiam virium et libertatis, etiam aliis vocibus exprimit Moses: ut cum dicit, cor esse pravum ac perversum inde ab infantia, Gen. 6 et 8. cum ait, Adamum exutum imagine Dei, liberos procreasse
non intellexisse, sed iumentis similem factum.
Hanc eandem plenam bonarum virium imaginisque Dei amissionem, vehementissime urget etiam novum Testamentum, dicens, homines esse mortuos, ut ait Dominus: Sinite ut mortui sepeliant suos mortuos, et 1 Apocal. aliquoties prima et secunda mors nominatur: et Christus dicit, mortuos audire vocem ipsius etiam in hac vita. Sic et Paulus ait, homines esse mortuos praeputio carnis.
Quare ob istam totalem mortem aut interitum hominis, passim Scriptura carnem et sanguinem totumque hominem aut veterem Adamum reiicit, ut exitio
hoc ipso textu, hactenus tractato, existente.
Dicit Angelus, ideo Iesum hoc nomine vocari, quia salvum faciet populum suum a peccatis. Quibus ille verbis clare indicat, salutem nostram in eo consistere ut a peccatis liberemur. Nec mirum: nam sublato peccato seu iniustitia, tollitur et mors, quae peccati est stipendium. Remissio peccati continet in se imputationem obedientiae. Nam cui Deus remittit, quod non implevit legem, eum eo loco habet, ac si perfecte eam implevisset, eique imputat obedientiam seu iustitiam, quam vita necessario sequitur, de qua re in libro de iustitia
causa regi et instaurari appareat. Contra qui ei adversantur, etiamsi antea fuerunt tolerabiles, ita postea fiunt tum sanguinarii, tum impuri, ac etiam mendaces, aliisque sceleribus cooperti ac contaminati, ut eos appareat a pessima quadam causa et a pravo spiritu agitari.
34 Mors piorum, ut et prius dixi, non tantum tranquilla, sed etiam plena bona spe, fiducia ac invocatione Dei, et contraria adversariorum indicat hosce a malo, illos a bono genio agitari: atque ita veram esse hanc Religionem, confirmat.
35 Philo scripsit librum probans, id quod deterius
ex uno quidem ad damnationem 204
Nempe igitur sicut per unam offensam in omnes homines ad condemnationem. ibid.
Quoniam tribulatio patientiam operatur, etc. 296
Sed non per unum peccantem, donum. 204
Sicut per unum hominem intravit mors et peccatum 246
Spes non confundit 251
6. An nescitis quod cui sistitis vos ipsos servos ad obediendum, etc. 258
Christus excitatus est ex mortuis, non amplius moritur, etc. 284
Quem igitur fructum tum habebatis, in quibus non
14. Gratias ago Deo meo omnibus vobis magis largius loquens 254
Loqui aedificationem 187
Quandoquidem sectatores estis spirituum ibid.
Qui hominibus prophetat, loquitur aedificationem 228
Qui ignorat, ignoret 191
15. Ero mors tua 161
Omnes resurgemus, sed non omnes immutabimur 217
Sic erit et resurrectio 188
2. Cor. 2. Ideo scripsi, ut cognoscerem probationem vestri 258
4. Quod si velatum est evangelium nostrum, in pereuntibus velatum est 258
5. Deus erat
montes Iudaeae 331. 332
moralis legis verus et ultimus finis 345. usus primarius 347
moralia praeferri ceremonialibus 24. contra. ibid. quomodo quidam distinguant 30
mores bonos colloquia prava corrumpunt 11
mors peccati stipendium 364. triplex 342
mortui pro vivis non consulendi 12. 13
mortuis quomodo euangelium praedicatum 225
Moses cur de nomine Dei quaerat 355.
cur sic vocatus
inquit patria est, haec peregrina domus.
deprimit, et maria.
precibus
precibus
favor, haud syncerus habetur.
peregrinaque vina
regem qui vincis Iberum.
vatum ignaras mentes Crispine fatigas?
at si qua est lustris fortasse duobus,
Thraca vertite hostem, et impium Scythen.
anno.
illius, vel sanctitati magis, honor ac
veneratio ab omnibus deferretur? Certe vitae illius admirandam sanctimoniam,
ob quam illum certissimo in caelos transcriptum speramus, sanctissima mors
est consecuta. Tu vero Stephano Bathoreo Polonorum Regi potentissimo et
sapientissimo, ne etiam Regii diadematis fulgor, splendori familiae tuae
deesset, sicut sanguine iunctus, ita obsequiis gratissimus extitisti,
serae posteritatis eat.
expeditionem breui ultimandam. Et fortassis sequenti hebdomada Bullas habebo. Postquam Propositio facta fuit, uix octo dierum spatio praeterito
mortuus est Dominus Cerri, cuius officii erat Decreta, Cedulas et Contracedularum signationes Sacri Collegii in similibus expeditionibus dare; eius Mors itaque protraxit Decreti Propositionis exemplar duabus hebdomadis, donec alius eius loco successit.
Interea Dominus
Matkouich obtenta, aegre admodum, facultate, discessit ad Dominationem Uestram Reuerendissimam properaturus. Detinebit se tribus uel quatuor diebus
monimenta uirum. nec uile laboris
ilia furens crepitantibus alta fauillis
Pars tetram ructat saniem, pars tabe maligna,
inter fulgura et fulmina ad 12 vel 14 milliaria per avia et devia, per ardua et praerupta solo uno comite ad infirmum sacramentis muniendum, ipsumque ad aeternitatis iter disponendum et gaudebit tam bene peractos labores, tinget sacro fonte paulo ante mundo datas animulas, quas cum tenui ictu mors rapiet, in gloriam abscitos caeli cives suosque filios et advocatos esse laetabitur, sacras aedes hic et spirituales et materiales ornabit ac aedificabit, hic hic poterit virtutum omnium exercitia habere, charitas subministrabit ingenio, quibus modis proximos iuvare possit nunc visitando
16 Taliter Ambitio. Postquam fallacia Ditis
flagrantem animam dulcore papillae.
adhuc; sed quae naturae impervia patrat
Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].
Pir, Didak (1517 – 1599) [1596], Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica (), versus 5366, verborum 40443, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [word count] [didacuspcato].
Kitonić, Ivan (1561-1619) [1619], Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica (), 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [kitonidirmeth].
Levaković, Rafael (o. 1597 - o. 1650) [1639], Ad Benedictum Uinkouich episcopum epistulae XI, versio electronica (), Verborum 6550, Ed. Šime Demo [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [levakovrepist].
Palmotić, Junije (1607.-1657.) [1645], Carmina Latina, versio electronica (), 6731 verborum, versus 1094, Ed. Milivoj Šrepel [genre: poesis - ode; poesis - carmen; poesis - epicedion] [word count] [palmoticjcarm].
Rattkay, Ivan (1647–1683) [1683], Relatio Tarahumarum Missionum eiusque Tarahumarae Nationis Terraeque Descriptio, editio electronica (), 9250 verborum, Ed. Ludwig Fladerer [genre: prosa oratio - relatio] [word count] [rattkayitarahum].
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1686], Thieneidos libri sex, versio electronica (), 5415 versus, verborum 33672, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [vicickthien].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.