Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: MEd[IoU].* Your search found 6694 occurrences
First 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1401-1500:1401. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 638 | Paragraph | SubSect | Section] eo peruenire nititur, ubi beatus ęuo sempiterno perfruetur. Quid est autem, quod Amaus, id est cęlestis Quęstio Hierusalem, ab ista, in qua sumus, terrena, distet stadiis sexaginta? An quia in Euangelio sexagenarius numerus medius est inter trigenarium et centenarium. Minor autem numerus Ecclesię pręsenti congruit, maior futurę, medius uirtutibus, per quarum gradus ab imo ad summum peruenitur. An quia sex diebus mundum Deus fabricatus est, septima requieuit. Tantum distant a terrenis cęlestia,
1402. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 638 | Paragraph | SubSect | Section] Quęstio Hierusalem, ab ista, in qua sumus, terrena, distet stadiis sexaginta? An quia in Euangelio sexagenarius numerus medius est inter trigenarium et centenarium. Minor autem numerus Ecclesię pręsenti congruit, maior futurę, medius uirtutibus, per quarum gradus ab imo ad summum peruenitur. An quia sex diebus mundum Deus fabricatus est, septima requieuit. Tantum distant a terrenis cęlestia, quantum a laboribus, quos in terra patimur, requies illa, qua in cęlesti regno nos fruituros
1403. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 639 | Paragraph | SubSect | Section] inquit — dum fabularentur et secum quęrerent, ipse Iesus appropinquans ibat cum illis. Obserua diligenter, quia semper iis appropinquat Dominus, qui de illo inter se colloquuntur. Ait enim: Vbi sunt duo uel tres congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum. Rursum obserua, quia ipse Iesus de sua diuinitate dubitantibus non se manifestat in ea forma, qua ab iis, qui credunt, agnoscitur. Sequitur enim: Oculi autem eorum tenebantur, ne eum agnoscerent. Non tamen deserit illos Deus, qui, dum de ipso
1404. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 646 | Paragraph | SubSect | Section] in huius uia uitę commissa perpetrataque fuisse recordamur, atque ita ueniam consecuti usque ad uidendam resurrectionis eius immensam ineffabilemque gloriam perueniemus. Post hęc Euangelista Lucas consequenter ait: Dum autem hęc loquuntur, stetit Iesus in medio eorum, et dixit eis: Pax uobis. Hanc eius apparitionem Ioannes diffusius exequitur. Iccirco, quid ipse referat, libet apponere, ut rem gestam plenius indicemus. Cum — inquit — sero esset die illo, una sabbatorum, et fores essent clausę, ubi
1405. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 646 | Paragraph | SubSect | Section] exequitur. Iccirco, quid ipse referat, libet apponere, ut rem gestam plenius indicemus. Cum — inquit — sero esset die illo, una sabbatorum, et fores essent clausę, ubi erant discipuli congregati propter metum Iudeorum, uenit Iesus et stetit in medio, et dixit eis: Pax uobis. Iam Maria, iam Petrus, iam duo a castello reuersi nunciarant Dominum resurrexisse, illi tamen, qui nondum ipsum uiderant post sepulturam uiuum, suspenso adhuc animo circa resurrectionis fidem fluctuabant. De quibus Marcus testatur, quod nec
1406. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 653 | Paragraph | SubSect | Section] Misit, ut liberatis se notum faceret et per sui notitiam usque ad Patrem, qui in cęlis est, perduceret. Nemo enim ascendit ad Patrem nisi per Filium. Hic est uia, per quam ad cęlum itur. Hic est uita, per quam uiuitur in ęternum. Postquam — sicut diximus — in medio apostolorum uenisset Dominus et insufflasset et, quę scripta sunt, exequeretur, subdit Euangelista et ait: Thomas autem, unus ex duodecim, qui dicitur Didymus,* non erat cum eis, quando uenit Iesus. Aberat nempe Thomas, quando uenit Iesus. Affuit autem, quando
1407. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 654 | Paragraph | SubSect | Section] possumus, qualiter id faciat, sed confitemur, quod faciat, quia, qui facit, potens omnium est omniumque Dominus. Alioquin, qua ratione suam omnipotentiam nobis indicaret, nisi ea, quę natura non patitur, ipse operaretur? Venit ergo Iesus ianuis clausis, et stetit in medio, et dixit eis: Pax uobis! Semper est Iesus in medio seruorum suorum; nunquam deserit Saluator suos dilectores; etiam cum non uidetur, in medio est. Eisque pacem largitur, ut caro consentiat spiritui et spiritus obsequatur Deo imperataque eius faciat, dicente Propheta:
1408. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 654 | Paragraph | SubSect | Section] quia, qui facit, potens omnium est omniumque Dominus. Alioquin, qua ratione suam omnipotentiam nobis indicaret, nisi ea, quę natura non patitur, ipse operaretur? Venit ergo Iesus ianuis clausis, et stetit in medio, et dixit eis: Pax uobis! Semper est Iesus in medio seruorum suorum; nunquam deserit Saluator suos dilectores; etiam cum non uidetur, in medio est. Eisque pacem largitur, ut caro consentiat spiritui et spiritus obsequatur Deo imperataque eius faciat, dicente Propheta: Pax multa diligentibus legem tuam, et non est illis
1409. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 654 | Paragraph | SubSect | Section] nobis indicaret, nisi ea, quę natura non patitur, ipse operaretur? Venit ergo Iesus ianuis clausis, et stetit in medio, et dixit eis: Pax uobis! Semper est Iesus in medio seruorum suorum; nunquam deserit Saluator suos dilectores; etiam cum non uidetur, in medio est. Eisque pacem largitur, ut caro consentiat spiritui et spiritus obsequatur Deo imperataque eius faciat, dicente Propheta: Pax multa diligentibus legem tuam, et non est illis scandalum. Hanc habere nequeunt, qui diuina contemnunt. Non est
1410. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 664 | Paragraph | SubSect | Section] prima ad incipientes pertinet, secunda ad proficientes, tertia ad finem usque eundem propositum conseruantes. Omnes — inquit Apostolus — currunt, sed unus accipit brauium. Sic currite, ut comprehendatis. Nihil enim uelociter currere prodest et in medio itinere defatigari. Victorię corona metam attingentibus datur, non ad diuerticula subsistentibus et laborem pertesis ocioque corruptis. Dicit ergo ei tertio: Amas me? Et dixit ei: Domine, tu omnia nosti, tu scis, quia amo te. Dicit ei: Pasce oues
1411. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 671 | Paragraph | SubSect | Section] est autem: Iustus ex fide uiuit. Ergo, ut uitam, quę per Christum promissa est nobis, recipere mereamur, copulanda est cum fide iustitia. Pueris uero, qui baptizati absque iustitię operibus decedunt, sufficit innocentia ad salutem, quia iustificati sunt per Mediatoris passionem, ita ut, quod in origine amiserant, in baptismo consequantur. Et quoniam arduum et difficile uidebatur docere omnes gentes et singulos quosque baptismatis aqua abluere, ipse, qui potest omnia, suum pollicetur auxilium: Et ego uobiscum sum
1412. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 681 | Paragraph | SubSect | Section] Regna terrę, cantate
Deo, psallite Domino, psallite Deo, qui ascendit super cęlum cęli ad orientem. Ad
orientem enim Christus ascendit, quia Adam descenderat ad occidentem. In Adam mortui eramus,
in Christo reuiximus.
Sed quid cessamus promere in medium
Victoria Christi
tam
1413. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 688 | Paragraph | SubSect | Section] quę uellet, protulisse, et tamen diuersorum idiomaę tum homines, quid illi dicerent, ita plane percepisse, ut quisque sua lingua locutos* censeret. Conuenit multitudo, et mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque lingua sua illos loquentes. Aderant illic Parthi, Medi, Elamitę, et qui habitant Mesopotamiam, Iudeam, Cappadociam,* Pontum et Asiam, Phrygiam et Pamphiliam, Aegyptum et Cyrenen**, Romani, Cretes, Arabes. Singuli sua lingua audiebant eos loquentes magnalia Dei. Pars admiratione stupebant, pars talia calumniabantur
1414. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section] POETA: Et tu salue atque uale, mysteriorum contemplator atque interpres, optime theologe! THEOLOGVS: Quid tu hic solus? POETA: Solos esse oportet, qui egregium aliquid altumque meditantur. Nam in secessu cogitata purius exeunt. Sed te oro, tu quoque huc concędas, ut simul sub umbra platani huius considentes ratiocinemur, donec ęstiuus hic calor mediusque deferuescat dies. THEOLOGVS: Morem tibi geram, non tam uitandi caloris
1415. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section] Quid tu hic solus? POETA: Solos esse oportet, qui egregium aliquid altumque meditantur. Nam in secessu cogitata purius exeunt. Sed te oro, tu quoque huc concędas, ut simul sub umbra platani huius considentes ratiocinemur, donec ęstiuus hic calor mediusque deferuescat dies. THEOLOGVS: Morem tibi geram, non tam uitandi caloris gratia, quam ut de tua te aliquid interrogem poesi. Quando igitur sub arbore hac consederimus, quęro abs te, quos ex mortalibus prisci poetę tui praecipuis extollunt laudibus
1416. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section] ducum regumque facta suspicere, quorum gloriam nulla tacebit posteritas, nulla delebit obliuio. Sed te nescio cui cogitationi intentum admodum uideo; ita suspensa fronte nihil adhuc respondes. THEOLOGVS: De his profecto, quę abs te hactenus dicta sunt, meditabar. Ea mihi quidem, ut concedam uera fuisse, mira prętermodum stupendaque uidentur, non tamen tam multi neque tam magni, ut tu censes, ęstimanda. POETA: Serione an ioco istud abs te audio? THEOLOGVS: Scies
1417. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section] utraque calamitate liberauit, quasi hominum benefactorem. In Lybiam aduersus Geryonem profectus, (Antheus) Antheum Gygantem ad palestrę certamen prouocatus cum deiectum humi afflixisset et ex eo fortiorem fuisset expertus, terra matre uires ei suppeditante, medium arripuit et neruosis fortibusque ulnis in sublime elatum non permisit solum contingere, donec inter brachia ui multa compressum languescente paulatim anhelitu deficere compulit. (Busyris) In Aegypto atrocissimum Busyridem tyrannum, hospites interficere solitum,
1418. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section] anhelitu deficere compulit. (Busyris) In Aegypto atrocissimum Busyridem tyrannum, hospites interficere solitum, cęde mulctauit, ut alios a periculo liberos redderet. (Columnę) Ad Gades duas columnas posuit direptisque rupibus Oceanum in mediam terram ad usum induxit hominum nauigantiumque maximum emolumentum. (Chrysauri filii) In Hispania Chrysauri regis tris filios pręlio superatos sua manu interfecit. Inde uicto Geryone cum armentis eius rediens ad Cumas cum Gygantibus congressus uicit.
1419. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section] proxima, ab
Oechalio fluuio, qui eam pręterfluit, sic denominata. Is, cum Iolen filiam Herculi
despondisset, a filiis dissuasus tradere noluit. Hoc Hercules indigne iracundeque
1420. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section] ęstate a frugum custodibus factitari? (Stabulum) Stabulum denique a spurciciis non manu, sed aquis purgatum, quale inuenti huius acumen fuisse dixerim, quando quidem nemo est, qui nesciat mapparum quoque aliorumque utensilium squalorem aquis elui? Si tamen ista non mediocris, sed prope singularis argumenta solertię fuisse putas, accipe, qua ratione a nostris, quam egregie talia cuncta superantur. Ille ceruę pernicitatem laqueis impediuit et ea capta auro est potitus. Nostri uero, qui Deo seruiunt, fugitiuum tempus effluere socordia atque desidia non
1421. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section] quam a uinculis delictorum liberare magis egregium est quam Prometheum nexibus solutum abire sinere. (Antheus) Antheum post hęc, Terrę filium, palestra superauit et a terra elatum, ne matre opitulante ualentior atque robustior exurgeret, medium stringendo uita priuauit. Nonne rem magis insignem magisque a sapientibus commendatam facit Christianus terrena contemnendo et, quę permanere nequeunt, despiciendo? Cumque tam diu homines humanarum rerum cupidine ducantur quam diu sese negotiis temporalibus impediunt, ille ad
1422. Posedarski,... . Oratio habita apud Leonem Decimum,... [page 105 | Paragraph | Section] Verba subdola et apparentia inter gladios et frameas nullius efficaciae sunt. O quoties inter
ignes villarum suarum, et multitudinem captivorum, ipse
1423. Posedarski,... . Oratio habita apud Leonem Decimum,... [page 105 | Paragraph | Section] a Domino.
1424. Berislavić, Petar. Petrus Berislavus episcopus... [Paragraph | Section] Quid falsius, quam regem meum e manibus meis Banatum extricare non posse, cum idem dominus meus litteris suis promiserit se non accepturum de manibus meis Banatum, donec non fuerit persolutum? Quid minus vero me ad concordiam non venire, cum anno elapso – medio palatini demortui 4 Emericus de Peren. et domini episcopi Quinqueeclesiensis 5 Georgius de Satmar (Zathmar, Zathmari). – eam concordiam inierim cum Sua Maiestate, quam iidem ipsi mediatores optarint, cum maxima
1425. Berislavić, Petar. Petrus Berislavus episcopus... [Paragraph | Section] non venire, cum anno elapso – medio palatini demortui 4 Emericus de Peren. et domini episcopi Quinqueeclesiensis 5 Georgius de Satmar (Zathmar, Zathmari). – eam concordiam inierim cum Sua Maiestate, quam iidem ipsi mediatores optarint, cum maxima iactura mea, ut pote qui ultra octuaginta millia florenorum crediti mei domino meo relaxaverim? Quid magis imposibile, quam me vi Banatum tenere, qui vermiclus sum? Quid iniustius, iniquius magisque contra
1426. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section] originem et primordia urbis Rhacusae. Quum enim essem Baciae aliquot ante annis apud Gregorium Fregepanem, Colociensium antistitem, et ille sese ferret a Rhacusa oriundum, sępius mecum egit ut id negotii in eius gratiam subirem. Nempe ardebat non mediocri cupiditate homo, licet inter Hungaros satis honestus, ut maiores suos etiam inter Dalmatas claros extitisse ostenderet. Malebat autem se Rhacusanum esse quam quenpiam alium eius regionis, quando illum non fugeret Rhacusanos
1427. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section] ipse nouas componam per studium huius urbis clariore origine nobilitandae - quum nulla prorsus ciuitati a re militari abhorrenti solique mercaturae deditae dari possit nobilitas- uerum omnia uel ex uero hausta, uel quam simillima ueri in medium proferam, sequens in primis Docleatem authorem, qui incolumi adhuc Doclea, nobili Dalmatiae urbe, Slouinorum res excidiumque Epidauri et originem Rhacusanae urbis commemorauit. Cuius quidem authoris scripta, licet essent
1428. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section] quidem opinionem uix adducor quandoquidem lingua inter se haud parum differunt. Adeptus auitum regnum Polimirus conuocat ad se quos secum Roma in Dalmatiam uenisse demonstrauimus: sciscitatur in mediterraneisne locis an maritimis malint sedes habere. Vbi intellexit eos maxime, qui tenuiores genere ac fortunis erant, praeoptare maritima loca, utpote emporio magis idonea, seque malle mercatura ac nauigatione quam cultura sterilis ac
1429. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section] extra munitiones relicta, quam partim silua, partim palustre solum id temporis obtinebat. Nam quicquid urbi inde adiectum est, id totum postea ciues aucti fortuna extruxere. In medio fere oppidi- regionem hanc nunc incolae Pusternam nuncupant- Polimirus Diui Stephani Protomartyris erigit templum reliquiasque Neraei, Archillaei et Pancratii martyrum Petronillaeque ac Domitillae uirginum argento inclusas secumque
1430. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section] animis Epidaurii excidii metus obuersari coepit. Nam Sarraceni Calabris ac Appulis superatis Garganum montem nullo obsistente occuparant. Distat autem illa regio Italiae ab Illyrico litore e regione posito duorum ferme dierum nauigatione mediocri uento nauim impellente. Itaque Rhacusani, communicato cum Iadestinis consilio, quorum ciuitas sicut regionis felicitate reliquas Dalmatiae urbes longe superat, ita id temporis opibus et magni spiritus ciuibus eminebat,
1431. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section] fama. Huc accedebat publicum simul et priuatum hospitium cum Veneto senatu Rhacusanis: priuatum mercaturae societate, e qua haud parum emolumenti ad utrosque perueniebat (id enim temporis omnia fere promercalia in mediterraneum Illyricum a Rhacusanis mercatoribus ad Slouinos regulos importanda Venetiis in diem accepta petebantur), publicum quia inde leges, quibus nunc quoque in litibus dirimendis Rhacusani utuntur, descriptas attulerant, quamquam
1432. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section] ciues suos deiecti atque infracti esse animi, inuasisse dominatum magis ut erigeret patriae fortunam quam ut orbus praesertim uirili stirpe tyrannidem in suos exerceret. Sublato tyranno de medio bonisque eius in publicum redactis Rhacusani praetorem a Venetis ex pacto missum in urbem accepere, qui quidem princeps duntaxat in senatu Rhacusano esset, caeterum nullum ius in ciuem Rhacusanum haberet, suaeque leges, sui
1433. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section] Rhacusani finitimos reges omnibus officiis adeo prosequuti sunt ut uir religione insignis, Stephanus Nemagna, Bossinatibus in Illyrico id temporis imperans, Rhacusanorum in se officiis, quibus eius gratiam promeruerant, permotus non mediocrem his Staei agri partem dono dederit cum tota chersoneso a Rhataneo castello denominata. Distat autem Rhatanea chersonesus ab urbe Rhacusa, qua illa continenti adnectitur, triginta fere millibus passuum; qua quidem in fauonium
1434. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section] Iudicis aduentu; postremo de his, quę ipsius Iudicis sententiam secutura sunt. Nihil meo sensu loquar, sed illa, quę Scripturarum testimoniis Ecclesięque autoritate firmata nouero, veluti de ueritatis thesauro sublata, in medium proferam. Ante tamen, quam propositionis nostrę narrationem aggrediar, pauca quędam discutienda sunt, ne forte cuiusquam ad credendum fides uacillet. Quęrere enim nonnulli
1435. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section] spiritibus erroris et doctrinis dęmoniorum in hypocrisi loquentium mendacium? Nonne nostra ętate plurimos nouimus a fide discessisse et ex Christianis Mahumetanos factos? Turcarum regni robur nonne Macedones, Epirotę, Mysi, Mediterranei Dalmatę sunt, et Hellespontus, et Asia, et Gręcia? Qui omnes Christiani erant, nunc Mahumetanę perfidię errorem militiamque sequuntur. Iam ergo per temporum curricula ad dies nouissimos peruentum est; necdum tamen finis.
1436. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section] Sed dicamus prius de ortu Antichristi; deinde de gestis; postremo de interitu eius, non multum post futuro. Neque enim Deus illum diu regnare patietur, qui ad tantam humani generis perniciem insurrecturus est, ut omnibus mortem meditetur, uitam inuideat, nulli bene optet. Ideo quippe dictus est homo peccati, quia omnes ad peccandum inducere molietur, et filius perditionis, quasi a diabolo genitus, cuius tanta aduersus hominem inuidia est, ut omnes a uia salutis
1437. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section] Qui cęlum terramque fecit et omnia, quę in eis sunt, non poterit colligere particulas corporis humani, siue in puluerem siue in carnem brutorum conuersę fuerint, et easdem in corpus pristinum conglutinare? Quis unquam crederet per mare medium sicco itinere homines transituros, fluminis cursum, donec homines per siccum alueum se transferant, staturum? Hoc tamen diuinitus contigisse populo Israhelitico credimus. Quis crederet ad tubę sonitum muros ciuitatis casuros, ad
1438. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section] Videbit etenim aperiri cęlos, Christum in nubibus cęli uenientem cum diuinitatis suę claritate et uirtute, angelos inuisibiles natura, uisibiles pro tempore factos, nunc sursum, nunc deorsum in imperium Regis discurrere, ipsum in medio sicut fulgur, immo magis quam fulgur coruscare. Sicut, inquit, fulgur exit ab oriente et apparet usque in occidentem, ita erit et aduentus Filii hominis. Hoc est, quemadmodum, quoties fulgurat in oriente, non latet eos, qui habitant
1439. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section] Apostolus sit) et cum eo erunt semper. Alii uero peccatorum pondere grauati in terra remanebunt, donec pro meritis inferius deprimantur. Iudicium erit super uiuos et mortuos, super mediocriter bonos et mediocriter malos. Electi enim non ueniunt in iudicium, et impii iam iudicati sunt. Omnes itaque resurgent, sed non omnes iudicabuntur. Sic enim in Ioanne
1440. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section] et cum eo erunt semper. Alii uero peccatorum pondere grauati in terra remanebunt, donec pro meritis inferius deprimantur. Iudicium erit super uiuos et mortuos, super mediocriter bonos et mediocriter malos. Electi enim non ueniunt in iudicium, et impii iam iudicati sunt. Omnes itaque resurgent, sed non omnes iudicabuntur. Sic enim in Ioanne est· scriptum: Qui credit in eum, non
1441. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section] ruitura in altum impellentem, Tantalum quoque inter aquas et poma siti fameque laborantem atque alia id genus multa. Nos non de poeticis figmentis, sed de ueritatis fonte, de sacrę Scripturę fidelibus testimoniis colligimus, quę in medium proferamus, ut nemo dubitet, quin uera sint, nisi qui de Deo quoque dubius est et infidelitate desipit, ut pereat, quodque modo non credit corde, experiatur postea re atque opere.
1442. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section] est, ut his de rebus pręcipue loquamur, quarum maxime studio ducimur. Milites de armis, de nauigiis nautę, de frugibus agricole, et quisque de his, quorum amore afficitur, libentissime sermonem faciat asidueque meditetur necesse est. Et si religiosos homines in hac uita plurimum delectet de Diuinis rebus loqui et die noctuque Deum laudare, quanto magis eosdem hoc ipsum delectabit, cum jam conspectu Dei fruentur et nihil sibi dulcius esse sentient,
1443. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section] Budensium sacerdos, qui quidem matheseos peritus habebatur, regi et uitę cupido, et huic uanitati admodum dedito ac omnia ad fatum referenti, facile persuaserat se decennium adhuc uicturum, licet, quum ualetudine minus prospera uteretur, nec multum curae in ea tuenda poneret, et medici illum breui interiturum existimarent. Adeo autem quidam nomine tantum Christiani, animi caecitate atque ignorantia ducti, diuinae prouidentie derogant, ut nihil fere hominibus nisi auspice coelo uana persuasione euenire credant. In quam sane opinionem etiam summi aetatis nostrae
1444. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 12 | Paragraph | SubSect | Section] Illiricum ingressum non modo Dalmatae Latina lingua, qua multa nunc quoque utuntur, sed et omnes Illyrici usi sunt, deductis per totum Illyricum Latinis coloniis. Vnde nunc quoque maritimi Dalmatae a caeteris gentibus, quae mediterraneas Illyrici regiones incolunt, Latini appellantur, non quia Dalmatae Romano pontifici parent, sed quia lingua, habitu et literis Latinis utuntur. Atque ex parua quoque re efficaci coniectura facta ex hoc etiam
1445. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 12 | Paragraph | SubSect | Section] Hungaros coegerat ― quo scilicet Stephanus opera sua fratris filio rege titulo tenus constituto regimen rerum omnium sibimet uendicaret. Itaque inculto illo dicendi modo, et a Scytharum more, a quibus Hungari originem ducunt, nequaquam abhorrente exorsus, haud mediocrem etiam animi motum atque iram, cuius erat natura impotentior, prę se ferens, utpote pro certo fere habens regnum Hungariae aduenae cessurum, Alienigenam, inquit, dominum, uiri Hungari, patiemur, cum et Hungarorum legibus cautum sit, ne quis peregrinus
1446. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 17 | Paragraph | SubSect | Section] regno a maioribus uestris, quod quidem amplissimum est, delato par haberetur, sed etiam Constantinopolitano imperio dignus iudicaretur. Quod profecto uestris armis ad illius uirtutem atque ad Polonici regni opes adiunctis iam diu Christianae factum esset ditionis, ni eum mors importuna media ferme in expeditione uobis pariter et uniuersae Christianae reipublicae rapuisset. Maternum deinde nostri principis genus ab illo clarissimo Hungariae rege Lodouico, Sigismundoque eius genero ducitur, qui non Hungariae modo regnum, Boemiaeque, additis multis
1447. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 18 | Paragraph | SubSect | Section] quem primum mortuo rege Matthia e uestigio de matrimonio clam per nuntium interpellauerat, spreta, uehementer cupiebat Vuladislauum regem (a tali coniugio ob eius maxime sterilitatem abhorrentem quidem, sed tamen matrimonium, ut Beatricem sibi deuinciret, simulantem) in uirum habere; quamuis non mediocri laudi futura, si memor primi matrimonii in uiduitate, quae quidem matronis decori est maximo, perseuerasset, nec talem animo cupiditatem unquam admisisset. Verum haec res auertendę suspitionis causa pro tempore silentio pressa est, ne uulgata eiusmodi officeret consilio: nam omnia
1448. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 33 | Paragraph | SubSect | Section] coercere potest. Hi largitionibus principum, efficaci uulgi illecebra, capiuntur, nonnulli generis nobilitatem in principe maxime admirantur. Quare ingenium tuum moribus eorum, quos recturus es, accommodabis. Et id tibi in tractandis tuorum animis faciundum arbitror, quod prudentes medici in curandis corporibus facere solent, qui sane pro corporum uarietate, aegrotantiumque natura necessario diuersa corporibus adhibent medicamenta. Est igitur tibi noscendum Hungarorum ingenium, moresque eorum penitus animaduertendi, qui quidem multum lupi in se haud falso dicuntur
1449. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 33 | Paragraph | SubSect | Section] admirantur. Quare ingenium tuum moribus eorum, quos recturus es, accommodabis. Et id tibi in tractandis tuorum animis faciundum arbitror, quod prudentes medici in curandis corporibus facere solent, qui sane pro corporum uarietate, aegrotantiumque natura necessario diuersa corporibus adhibent medicamenta. Est igitur tibi noscendum Hungarorum ingenium, moresque eorum penitus animaduertendi, qui quidem multum lupi in se haud falso dicuntur habere, atque ita his imperandum, ut te amando simul et timendo uenerentur, admirationeque dignum putent. Neque enim alterutro regnum
1450. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 36 | Paragraph | SubSect | Section] priuatam quoque uitam deposito praesulatu recte adiungam, ut scilicet quum coetum hominum, turbae salutationes, et aulicas effugero molestias, inquietae fomenta ambitionis, non alienarum, sed mearum duntaxat actionum rationem apud summum iudicem reddendam expeditior possim meditari. In magno enim discrimine antistitum salutem uel ob hanc potissimum causam uersari necesse est, eo quod his non minus pro se ipsis quam pro eorum tutellae commissis causa est dicenda. Nempe, ut sacrae literę docent, subditorum errata principes praestare, atque alieno
1451. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 38 | Paragraph | SubSect | Section] in regem ualde excitari ea cupiditate, quae suis tantummodo seruiens rationibus nihil in publicum conferat. Et profecto reges (quamquam in neutro peccandum est) multo minus decet in erogandis pecuniis quam in accipiendis peccare. Vuladislauus Danubio, qua Strigonium praeterfluit, traiecto, haud mediocri partim Hungarorum, partim Boemorum multitudine comitatus Budam petit, magnoque ciuium studio in urbe excipitur, sacrificiisque prius de more factis in regiam deductus est. Scio non esse ne mediocriter quidem eruditi, nedum Christiani hominis ulla superstitione, uanissimi
1452. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 38 | Paragraph | SubSect | Section] quam in accipiendis peccare. Vuladislauus Danubio, qua Strigonium praeterfluit, traiecto, haud mediocri partim Hungarorum, partim Boemorum multitudine comitatus Budam petit, magnoque ciuium studio in urbe excipitur, sacrificiisque prius de more factis in regiam deductus est. Scio non esse ne mediocriter quidem eruditi, nedum Christiani hominis ulla superstitione, uanissimi cuiusque ingenii ludibrio, euentus latentium rerum explorare, aut futura praesagiis collecta praedicere. Attamen haud difficulter
1453. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 41 | Paragraph | SubSect | Section] cupiebat, interea quiescere, aut studium suum parum tutari, sed in sententia perseuerans eum propere accersit. Qui quidem et recenti nuntio et prius Stephani Batheris literis temere quidem missis adhortatus, quippe qui sua ipsius magis auctoritate quam optimatum decreto id egerat, cum haud mediocri armatorum manu e domo proficiscitur, atque intra paucos dies ad Danubium, qua is Pestum praeterfluit, accessit, castraque e regione fere Budae posuit, rege Vuladislauo ex arce Budensi, quam ab Alberthi castris Danubii latitudo dirimebat, absque ullo animi motu,
1454. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 43 | Paragraph | SubSect | Section] frustra tamen, utpote irato, obstrepuissem, dicendi insuper libertate, quam nunquam, ne uitae quidem periculo dissimulare potui, te Hungaris infestiorem redderem. Est enim sicut officii, ita et moris mei, quae conducere siue publice, siue priuatim existimem, ore libero in medium proferre. Qua quidem libertate, ac si unquam antea, nunc mihi utendum censeo, quum de fratrum, quorum opes in excelso sitae sunt, reconciliatione gratiae sit agendum. Quid enim utilius, ut taceam honestatem, quam fratribus in maximo imperio constitutis
1455. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 45 | Paragraph | SubSect | Section] seu utroque impar, primo ictu ex equo precipitatur. Hungarus iacenti uincula indidit, uehementerque obluctantem ad praefectum urbis Casouiam pertraxit. Quo plane spectaculo moeror ingens Polonos incessit, et Casouiensibus Hungaricae uirtutis admiratio iniecta. Hoc Hungarorum successu Poloni haud mediocriter consternati non modo ab oppugnatione urbis, sed etiam ab obsidione omnino deterriti sunt. Itaque Alberthus desperata urbis expugnatione motis castris incepto destitit. Ne tamen fugientis modo uertisse
1456. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 46 | Paragraph | SubSect | Section] infamia diripuit atque incendit, aedes quoque Stephani Batheri in Transistrana regione positas, ei, ut dictum est, praecipue iratus, funditus euertit. Hungari, quamquam nondum ullo iusto exercitu, quem Polonis obicerent, conscripto, magna angebantur sollicitudine, intenderatque eis non mediocrem curam Alemanici belli suspicio, quum praesertim nullae publicae essent pecuniae, quibus miles conduceretur. Hostilibus tamen assueti incursionibus, bellumque et inferre et propulsare semper fere parati, multis in locis parua manu, ac pene incondita, utpote quos non tam
1457. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 47 | Paragraph | Section] ciuitates in fidem recipit. Dum haec in Hungaria geruntur, Maximilianus Friderici Augusti filius ratus, ut erat, recuperandae Austriae tempus aduenisse, eo quod et Alberthus regnum Hungariae non mediocriter turbauerat, bonamque suarum uirium partem eo conuertere Hungaros cogebat, et quod ipsi Hungari maximis inter se seditionibus agitati extra regnum posita tueri non poterant. Ad haec ex regni petitione ac repulsae ignominia odio incensus de bello Hungaris inferendo coepit cogitare.
1458. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 52 | Paragraph | SubSect | Section] aut a coeptis suis deterritum iri, aut saltim eius itineri moram aliquam inici posse. Ipse, Petro comiti Houario munus regium per suam absentiam obire iusso, Posonium ad concitandos Boëmos proficiscitur. Sed quia eos, quos ad custodiam regni relinquebat, ex re insolita haud mediocriter perterritos animaduerterat, utpote qui regnante Matthia Coruino hostem armatum in terra Hungaria non uiderant, quo his metum minueret, aliquidque animi ac fidutiae adderet, ne scilicet, siue metu imminentis periculi, siue amplioris spei opinione despecta eius
1459. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 54 | Paragraph | SubSect | Section] ― non enim deerat rumor eum hostili metu in Boëmiam aufugisse arcem Vesprimiensem, situ fere inexpugnabilem, Alemanis magna famae iactura tradidit, praesidioque accaepto ad Maximilianum desciuit. Quo facto Sclauenorum quoque nomini (erat enim Sclauenis natus parentibus) haud mediocrem apud Hungaros inussit notam. Coepit enim uulgo passim ferri Sclauenos Hungarorum esse proditores. Solent enim plerique ex unius hominis delicto uniuersam fere gentem, quod ualde iniquum est, accusare. Nec modo recens huius hominis facinus taxabatur, sed
1460. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 55 | Paragraph | SubSect | Section]
1461. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 57 | Paragraph | SubSect | Section] pertinet a sententia semel
ab omnibus comprobata nullo fortunae impulsu dimoueri. Itaque, inquit, si
Maximilianus rebus suis consultum uelit esse, dum licet, citra pugnae periculum repetat
domum suam, nec asperos leones iniuriis lacessat; quos mox plane uisurus est ira concitos per medias Alemanorum rapi caedes. Neque enim putare debet Hungarorum uirtutem una cum Matthia Chugniade ad inferos ablatam esse.
rerum facultate latrociniis obuiam ire, ne scilicet cuiquam, quantum fieri poterat,
regiam opem imploranti merito desiderabilem sua facerent incuria. Igitur aduersus
Laurentium eiusque socios Matthias Cerebbius, uir bello satis clarus, confestim missus
est. Itaque alter cum mediocri militum manu rei militaris scientia, alter opibus fraetus
pari fere spe ad dimicandum uenere, uarioque euentu aliquoties utrinque certatum est.
Postea uero quam agri satis undique ferro atque igni uastati sunt,
se in hostem Tatharum extra
ordinem uiritim pugnare. Audierat enim Rhassianus, quod profecto iuueni alioqui gloriae cupido iram uehementer accenderat, Moesos ab illa gente, ueluti sibi bello impares,
contemptui haberi. Permissu regis equum sumptis armis conscendit, atque in medium
prouectus ex Tatharis potiorem, quorum circiter quingentos Alberthus secum habebat,
ad pugnam prouocat, hostiumque signis identidem obequitans, conspicatus quendam
inter Tatharos cultu insignem, ratus, ut erat, ducem esse: Quin otius , inquit, diiudicetur
erat ― accepta. Nam Tathari, licet sint omnes equites, non tamen hastis, sed gladio duntaxat et arcu, utpote praedatoria manus, non iusti bellatores, in expeditionibus utuntur.
Raro alias tantis animis singulare certamen initum est. Itaque effuso ad spectaculum
utroque exercitu, in campi medio, qui inter aduersas acies pari spatio utrinque submotas uacuus relictus erat, aduersos concitant equos. Cuspidis ictum artifici corporis declinatione patriaque disciplina uterque euitat: Sarmatae enim, et his finitimi Gotae,
Thracesque atque Illyrici, quoniam corpora munimento
statuit modum, cum tertio quoque magno uitae discrimine, rege etiam
Vuladislauo reclamante, concurrit. Itaque uel pugnae labore admodum fessus, uel ab re
bene gesta, ut fit, per insolentiam aduersario contemptim occurens, hostili ictu equo
deturbatur, uixque suorum intercursu, non mediocri aduersariorum querela, periculo
quidem ereptus est, haud tamen singularis certaminis iure conseruato.
docuimus, quingentos equites, omnes quidem galeatos, secum duxit. Item praefectus
Transiluanae regionis quingentos, in queis ducenti leuis armaturae fuerunt. Laurentius
Vuilacenus ducentos galeatos, totidemque leuis armaturae equites aegre armauit, tametsi non mediocri manu rem publicam eo tempore iuuare potuerit, si in eam bene fuisset
animatus: nulli enim secundus post palatinum uti dignitate, ita et opibus extitit. Ianus,
regis Matthiae Chugniädis filius, magno animo iniuriarum oblitus, cum quingentis
galeatis equitibus, trecentisque leuis
ira apud suos dixit palatinus, animaduertissetque non modo
Hungaros, sed etiam Boëmos ea accensos oratione, aciem e uestigio instruxit.
Boëmorum equitum praefectum Ianum Chugbitium in dextero locat cornu, Stephanum
Botherem cum leui armatura sinistrum curare iubet. Ipse mediam aciem aduersus
Alberthum sibi sumpsit, dempturus labem in Austria turpi fuga acceptam. Nec
Alberthus, licet esset numero militum longe impar, moram dimicandi fecit, iudicans
haud tutum sese in hostili terra, uel paruo temporis spatio,
euerti nobilitatis, et turpissimam largitionem atque ambitum, omnium
fontem corruptionum, publicis praeualere decretis. Si uicerimus, opulentissimi regni fortunae praemium uictoriae erunt. Haec est enim illa regio, fortissimi uiri, quam mediam
Danubius, tot fluuiorum confluxu incolis percommodus, intersecat, quaeque uniuersi pene
orbis felicitatem complectitur. Est enim optimis feracissima fructibus, uinetis ― quae profecto nostris regionibus coeli intemperie natura omnino negauit ― et quorum fructu nihil
suauius,
ultro in regnum uocato tantae fortunae occasio praetermittenda
fuit, neque iam suscepta prouincia per metum, quod certe non sine periculo ac dedecore,
quum meo ipsius, tum maxime Poloni nominis fieri potest, relinquenda est. Quare agite
dum, milites, simulatque me in hostem inuectum et media in mole pugnae uersantem
conspexeritis, uos quoque memores iusti simul et neccessarii belli per nos illati, et ob id
audacius fortiusque gerendi, pro se quisque dignam uirtute Polonica operam regi uestro
nauate eo maxime, quia in eam neccessitatem uenimus, ut aut uno hoc praelio uictores
in aciem, haud tam laetos ferocia ducis quam hostis Matthiae Coruini ductu exercitati simul multitudine, simul robore sollicitos.
Et quia hostium cornua Poloni paucitate
suorum exaequare non poterant, in cuneum instructi aduersus mediam Hungarorum
frontem consistunt. Mox ingenti clamore utrinque sublato inflammatis ducum oratione
animis concurrunt. Hungari ira accensi, quod eos Polonus, per speciem pacis deceptos,
redintegrato bello ultro lacesseret, acriter in hostem inferuntur. Alberthus uero, nihilo
minus ferocius
iustis formidinis causis moueri solet)
Hungaris inferebatur. Inter omnes enim Polonos rex eminebat, non corporis modo ac armorum specie
- quippe ingens corpus erat et arma honestabant ― sed etiam animi magnitudine. Itaque
mouisset loco mediam hostium aciem eo ferociter inuectus, ni Stephanus Sepusiensis fortissimorum equitum agmine stipatus ei sese opposuisset. In quem Alberthus, haud
quidem congressum refugientem, cuspidem infestam, ab armigero, qui praesto erat,
sumptam dirigit, eius
promissis non staturos, nec sane stetissent, ni rex Vuladislauus,
siue id regno magis expedire putaret, siue honesti potius quam utilitatis memor iussisset
Thomam praesulem asperos uulgi animos, tanquam procellam quandam, oratione
sedare. Qui ut sibi etiam multitudinem placaret, in medio illo clamoris ardore silentio
indicto,
Mirum in modum gaudet, inquit, uiri Hungari, rex Vuladislauus hoc uestro in
rempublicam studio, nec profecto minus sua quam uestra causa lętatur, quum uideat ita
uos in patriam esse animatos. Nullum enim officium in
anteponit, subire recuset, modo id patriae expediat, atque honestas, quae
omnibus rebus praeferri debet, suadeat. Non enim in Hungariam uenit, quo fortunis regni
abutens uoluptati tantum, aut propriis commodis indulgeret, sed potius, uti nihil sibi
seorsum quęrens omnia in medium ad communemque conferret utilitatem. Id enim est et
regem esse, et imperium recte administrare.
At forsan dicet quispiam uestrum, quum sit in rempublicam ita rex affectus, cur pro
conditionibus pacis a Maximiliano dictis, uerba ut facerem, me huc prodire uoluerit?
Quare
bono
animo essent, sibi curae esse rem Transiluanam, statimque Scythas domum abire iubet,
ne scilicet eorum in aula obuersatio Stephano moueret suspitionem regiae ab se alienatae
uoluntatis. Paucis post diebus ad se Thoma antistite accersito, quid facto opus esset, cum
eo consulit. Qui quidem diu meditatum opportune proferens consilium ― erat enim et
ipse homini infensus ― addendum, inquit, esse Stephano in magistratu collegam, imperiumque importuni hominis societate debilitandum; quo facto illum, quę est eius animi
elatio, aut indignitate rei permotum omnino depositurum, ut
rege comprobato spargitur ex composito fama regem uniuersis
regionum ac locorum praepositis collegas additurum, idque quibusdam in locis extemplo effectum est, ne scilicet Stephanus Bother haec in se potissimum a rege excogitata
esse suspicaretur. Thomas igitur Stephanum regio decreto haud mediocriter commotum
adit, blando alloquitur sermone, aegrum animi ficta consolatur oratione. Demum homini, utpote amicum simulans, persuadet, uti mallet sese praefectura ad tempus abdicare
quam collegam nouo exemplo in magistratu habere. Neque enim, ait, in eius substitui
locum,
per studium huius urbis
clariore origine nobilitandae ― quum nulla prorsus ciuitati a re militari
abhorrenti solique mercaturae deditae dari possit nobilitas ― uerum omnia
uel ex uero hausta, uel quam simillima ueri in medium proferam, sequens
imprimis Docleatem authorem, qui incolumi adhuc Doclea, nobili Dalmatiae
urbe, Slouinorum res excidiumque Epidauri, et originem Rhacusanae urbis
commemorauit. Quae quidem scripta, licet essent
esse gentem, in quam quidem opinionem uix adducor, quandoquidem
lingua inter se haud parum differunt.
Adeptus auitum regnum Polimirus conuocat ad se, quos secum Roma in Dalmatiam
uenisse demonstrauimus, sciscitatur, in mediterraneisne locis, an maritimis
malint sedes habere. Vbi intellexit eos maxime, qui tenuiores genere ac
fortunis erant, praeoptare maritima loca, utpote emporio magis idonea, seque
malle mercatura ac nauigatione quam
obiectas moenibus circundat, planitie omni extra munitiones
relicta, quam partim sylua, partim palustre solum id temporis obtinebat. Nam
quicquid urbi inde adiectum est, id totum postea ciues aucti fortuna
extruxere. In medio fere oppidi, regionem hanc nunc incolae
metus obuersari coepit. Nam Sarraceni, Calabris ac Appulis superatis,
Garganum montem nullo obsistente occuparant. Distat autem illa regio Italiae
ab Illyrico littore e regione posito duorum ferme dierum nauigatione,
mediocri uento nauim impellente. Itaque Rhacusani, communicato cum
Iadestinis consilio, quorum ciuitas sicut regionis felicitate reliquas
Dalmatiae urbes longe superat, ita id temporis opibus et magni spiritus
ciuibus eminebat,
artium fama. Huc accedebat publicum simul et priuatum
hospitium cum Veneto senatu Rhacusanis. Priuatum mercaturae societate, e qua
haud parum emolumenti ad utrosque perueniebat ― id enim temporis omnia fere
promercalia in mediterraneum Illyricum a Rhacusanis mercatoribus ad Slouinos
regulos importanda Venetiis in diem accaepta petebantur ―
publicum, quia inde leges, quibus nunc quoque in litibus dirimendis
Rhacusani utuntur,
non modo dominatione, sed et libertate priuatum, accusata Venetorum fraude
ac generi parricidio puppi caput illisit. Itaque interiit amissi imperii
magis quam Christiani officii memor.
Sublato tyranno de medio, bonisque eius in publicum redactis, Rhacusani
praetorem a Venetis ex pacto missum in urbem accępere, qui quidem princeps
duntaxat in senatu Rhacusano esset, caeterum nullum ius in ciuem Rhacusanum
haberet, suaeque
finitimos reges omnibus officiis adeo prosecuti sunt, ut uir
religione insignis Stephanus Nemagna, Bossinatibus in Illyrico id temporis
imperans, Rhacusanorum in se officiis, quibus eius gratiam promeruerant,
permotus non mediocrem his Staei agri partem dono dederit, cum tota
chersoneso a Rhataneo castello denominata. Distat autem Rhatanea chersonesus
ab urbe Rhacusa, qua illa continenti adnectitur, triginta fere millibus
passuum, qua quidem in
quem ob quaedam
eorum admissa a se alienatum suspicabantur, superatis Turcis in se arma conuerteret.
Quae quidem clades, an dolo ullius Choruati principis accaepta sit tametsi nondum est
pro comperto, illos tamen ex eo proelio magnum conflasse odium nulli dubium est, qui
scilicet e medio pugnae ardore inter caedem effugerant, et quia uisi sunt uix pręlio commisso terga hosti uertisse, et quia, quod imprimis odium accendit, ea strage nobilitas
Choruatica fere deleta est, agri uero abacto pecore una cum agricultoribus paene
nullus maximi thesauri
usus, inutiles militum ingentes copiae, omnia uel recte excogitata male cessura his, quos
Deus uult esse destitutos. Quod profecto, quum saepe alias, tum nostra aetate in tribus,
ut nunc est Italorum captus, opulentis Italiae imperiis, Neapolitano, Mediolanensi, et
Veneto declaratum est, quorum mutationem, et miserabiles casus, quoad res susceptae
permiserint, suo loco opportune narrabimus.
essent, unus eorum, qui quidem sicut forma caeteris praestabat,
ita et moribus lenior erat, conspicatus puellam facie, ut inter agrestes, satis eleganti, hospitumque aduentu admodum laetam, conuersus ad eam sciscitatur per iocum, uelletne
Latini generis uirum habere. Macedones enim, ut et mediterranei Illyrici, maritimos
Dalmatas, partim quia Romana literatura utuntur, partim quia ritu religionis cum
Romanis conueniunt, Latinis hominibus adnumerant.
Quam uocem tametsi puella hillari accepisset animo, nullum tamen prae pudore
responsum dedit, sed extemplo
tandem magis populationibus quam praeliis fessi
tributi pensione finem incursionibus imposuere.
Nolebant autem Hungari hanc regionem, utpote ab antiquis regibus in societatem
assumptam, a Polonis occupari. Itaque non mediocris militum manus eo confestim missa,
quae Valachis subsidio foret, si Poloni uim inferre conarentur. Quod quidem eo promptius ab Hungaris factum est, ne Alberthus superatis Valachis iterum regnum Hungariae
bello lacesseret: uix enim unquam suspitio tolli potest, ubi aliquando inter reges
accessus Hungaris loci opportunitatem timentibus prorsus mouisset, quae quidem lues multorum fons errorum regum
inuicem animos uel maxime dissociat atque in discordiam impellit.
uocant, Innocentio Octauo, Romano pontifici, uenditum, ut mox ostendemus,
Alexander Sextus, insecutus pontifex Romanus, e custodia eductum Francorum regi
Carolo Octauo inuitus tradiderat. Cuius sane interitus Christianos, Turcis praesertim
conterminos, non mediocribus affecit incommodis, propterea quod Bazethes, qui antea
ueluti fraenis quibusdamue compedibus uinctus continebatur, sublato fratre non secus ac
fera bestia refractis claustris erupit in nostrae religionis gentem, atque exinde occasionem quaesiuit, qua uel his Christianis,
uocant: hi, sacerdotiis opulentis
atque amplissimis instructi, magnum amicorum clientumque numerum semper apud se
habent, quorum sane opera belli tempore maxime utuntur. His alii, sicut censu, ita dignitate inferiores sunt, licet et ipsi genere haud obscuri, et fortunis etiam mediocribus
prediti sint. Postremi sunt nullo ferme honore, nisi quem uirtute propria compararunt,
utpote qui neque sanguinis nobilitate, neque prouentibus, quos quidem nullos ex
qui uerius carnificis nomen obtinere
debuit, Venetis quoque non solum consciis, sed etiam internuntiis, propter simultatem,
quam cum rege Carolo habebant, ingentis pecuniae pactione ad hoc scelus a Bazethe esse
inductum, qui quidem in securitatem suam, ut dictum est, fratrem e medio tolli
magnopere optabat. Atque in hunc maxime modum Christiani, Turcis praesertim finitimi, a quibus minime oportuit, pene proditi sunt. Nam Bazethes, domestico metu liberatus, statim animo consilia uolutare coepit
Christianos
ad
Vrpanum amnem ab Illyricis regulis constructum, Iaizam, ut supra dictum est, uocant.
Vtrunque Hungari, duce Matthia Coruino, pulsis inde Turcis, ui coeperunt atque praesidiis nunc quoque obtinent.
Bis tantum cum hoste per se acie conflixit: semel cum Hungaris, a quibus haud
mediocri caede apud Taurunum oppidum in confluentibus Saui et Danubii situm, nunc
Nander Albam incolae nuncupant, est repulsus. Iterum ad Euphratem cum
Cassano, Medorum rege, ubi et optimum quemque ex suis in acie amisit, et hostis regis
filium
tantum cum hoste per se acie conflixit: semel cum Hungaris, a quibus haud
mediocri caede apud Taurunum oppidum in confluentibus Saui et Danubii situm, nunc
Nander Albam incolae nuncupant, est repulsus. Iterum ad Euphratem cum
Cassano, Medorum rege, ubi et optimum quemque ex suis in acie amisit, et hostis regis
filium interfecit. Hic adeo incerta ab his regibus uictoria tunc pugnatum est, ut ab hoc
praelio uterque pro uicto discesserit.
Quin etiam saepius et in Asia cum uariis hostibus, et in Europa, cum
testatum sit non unum duntaxat, sed complures esse apud Turcarum regem duces, qui aliqua polleant uirtute.
Quum his uocibus, quas scilicet cuique sua cupiditas, aut alienae gloriae dolor effuderat, regem moueri Marconius intellexisset, haud mediocriter animo turbatus
regem adiit, atque dicendi impetrata potestate ita disseruit:
Etsi superuacaneum puto, rex Bazethes, apud te suspitionem refellere, qua in mei
odium tuis auribus aemuli mei obstrepunt, nacti criminum occasionem ex ea uictoria,
me
prorsus eximeret, securumque iam diu cognita redderet integritas; non possum tamen de
iniquitate aduersariorum meorum non conqueri, qui quidem non modo impudenter, sed
etiam scelerate, et mihi uirtutis praemia, et tibi maximam nominis ac gloriae accessionem
corrumpere conantur. Etenim non mediocris est aemulorum simul impudentia, simul
iniquitas, tantopere contendere, ut mihi ea auferatur prouincia, quam ego, uti tuum
nomen apud omnes gentes illustrius facerem, non modo primus, sed etiam solus ducum
tuorum aggredi ausus sum, spretis tot immensi itineris laboribus ac
utilitatem
maiori faciunt quam hominis uitam. Neque enim hi in coetu hominum quocunque modo
interficere dubitabunt, modo id impune liceat, qui quidem in syluis maiorem uitae partem
per latrocinia tolerarunt. Atque iccirco, si his accusatoribus ac testibus morti addictus
sum, non mediocre solatium uel hac ex parte morituro est, quod nemo me non per calumniam
interemptum iudicabit, cuius scilicet uita et mores, dicta factaque, in magnis
paruisque rebus, huic accusationi minime congruunt.
Itaque praetor circumstantis metu turbae, ne scilicet iure
apud regem accusari posset, quod Christianos digniores fide quam Turcas esset arbitratus, confestim Mauerdinum, prius minis, modo precibus nequicquam fatigatum, uti in
sectam Machomethanam traduci pateretur, palo e medio lignorum strue eminenti
admoueri iubet, ac ferreis alligari catenis. Vbi flamma per carnificem excitata, inter orandum exustus est.
Hunc exitum uitae perditorum hominum scelere Hadrianopolitanus habuit, ne a
uera deficeret religione, sortitus plane mortem perpetuo
ac clientibus coacto, hostium fines ingressus agros late
populatus est, nihilque crudelitatis in hosteis, quos casus obtulit, praetermissum, non
aetate confectis, non mulieribus, non infantibus pepercit.
Caeterum haec Turcarum in Milonem fraus haud mediocrem regi Wladislauo conflauit inuidiam, posteaquam res et uulgi rumore, ut fit, et ipsius Milonis querelis per
Hungariam dissipata est. Fremebant passim plebs principesque, uoces regia indignae
maiestate audiebantur, quippe iam haud dissimulanter, dolore
caeterum sicuti uniuersos magnifacere ac timere, ita singulos uehementer contemnere. Quum igitur aegre ferret Venetos, cum quibus sane pacis
tempus iam exierat, quasdam urbes maritimas in Graecia atque Illyrico possidere ipso
mediterraneis regionibus imperitante, omni studio ad eas in potestatem redigendas
incumbit, eoque magis, quod ad custodiam regni sui pertinere arbitrabatur maritimam
oram suis obtineri praesidiis, ne aliquando ea loca ad se oppugnandum hostibus aditum
praeberent. Valde enim eum propter
ne eius coactu a
Christiana descisceret religione, putauit Venetorum id factum esse consilio.
Sed et quidam Christiani principes, ut fama est, occulte Venetum coquentes bellum
Turcaica arma concitabant. Cuius quidem belli furia et fax erat Lodouicus Sforcia
Maurus cognomento, Mediolanensium tyrannus, flagitiosus homo atque ad perturbandam Italiam natus. Nam societatem etiam cum Turca inierat, dum Venetos simul timet,
simul eis tantum inuidet imperium.
clade peruastaret, quo et amissae Naupacti dolor hostibus alia insuper augeretur calamitate, magisque hostiles infringeret animos, et militibus suis praede non deesset occasio. Alexander igitur coactis
circiter decem millibus equitum haud satis prosperam suscepit expeditionem. Non enim
mediocri detrimento, ut paullo post demonstrabitur, illi in tam longinquas regiones profectio constitit, propterea quod temere ingressus iter Liburnos, Iapidiam, Istriam
emmensus est, Natisoneque transmisso amne non procul ab Aquilea substitit, quo et suos
quiete
Marulić, Marko (1450-1524) [1519], Dialogvs de Hercule a Christicolis superato, versio electronica (), Verborum 8236, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [marulmardial].
Posedarski, Stjepan; Stephanus Possidarski (floruit 1520.) [1519], Oratio habita apud Leonem Decimum, Pontificem Maximum, pro Domino Joanne Torquato Comite Corbaviae defensore Crovaciae (1519), versio electronica (, Rim), 6 versus, verborum 766, Ed. William Roscoe Thomas Roscoe [genre: prosa oratio - oratio; poesis - epigramma] [word count] [posedarskisoratio].
Berislavić, Petar (1475–1520) [1519], Petrus Berislavus episcopus Vespriminensis Leoni papae X, versio electronica (, Zagreb), Verborum 547, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [berislavicpepist15190905].
Crijević Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1520], Commentariolus de origine et incremento urbis Rhacusanae, versio electronica (), Verborum 5404, Ed. Vladimir Rezar [genre: prosa oratio – historia] [word count] [tuberocommrhac].
Marulić, Marko (1450-1524) [1520], De ultimo Christi iudicio sermo, versio electronica (), Verborum 16879, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - sermo] [word count] [marulmarultiudic].
Crijević Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522], Commentarii de temporibus suis, versio electronica (), Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, Ed. Vladimir Rezar [genre: prosa oratio - historia] [word count] [tuberocomm].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.