Your search found 1166 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1001-1100:

"tandem praefati praelati, barones, ac universi nobiles, de singulis comitatibus electi." 21 Et tamen in laudato articulo 25-o vota viritim colligi praecipiuntur. 22 Patet itaque considerationem illam, quae nostra jam aetate saepius obmovebatur, nimirum quod nuncii comitatuum plura nobilium millia repraesentant adeoque eorum vota majoris quam cujuscunque privati ponderis esse debeant, jam tum in nullam sumptam fuisse considerationem. 23 (a) Quod annis 1497, 1498, et 1499. quotannis comitia

sane hac lege exemerint et, quo is totam investitam summam recipere possit, 10 denarios a singula porta e tributo illo, quod pro stipendio militiae conferri solebat, per biennium assignarint. 20 Determinarunt deinde articulo 3-o quaenam sint bona coronalia, nimirum ad contradistinctionem allodialium, et illa in posterum pro inalienabilibus tum primum articulo 2-o declararunt. 21 Verum cum alienatos proventus regios potissimum potentiores praelati et proceres tenerent, forti regem animo esse

§ 93 Regulatio monetae et rei montanisticae. 1 De moneta et rebus montanisticis ac commercialibus sub Uladislao in comitiis multa, sed infeliciter disposita fuerunt. 2 Nimirum prohibebatur extranea moneta, in limitibus tamen regni admittebatur (a), quasi horum accolae tantum cum advicinantibus exteris, non vero etiam cum iis, qui ipsos contingebant, regnicolis quaestum habuissent, et quasi per exterae monetae ad justos limites

Uladislao plane publica lege confirmatur (c). 9 Melior tantisper, sed tamen gravis fuit etiam ille error, quod antiquiores reges aliquibus civitatibus ius praeemtionis concesserint. 10 Nimirum non licebat mercatori talem civitatem praeterire, sed debebat suas illic merces deponere donec aliquis civium ex iis aliquid emere volebat. 11 Quod superfuit, id solum ad alia deinde loca poterat deportare. 12 Et tales civitates emptoriales

Nigram et omnem reliquam, praeter mille equitum banderium, stipendiatam militiam dimiserit (c). 10 In sententiam hanc ea me perduxit consideratio, quod jam in comitiis 1492. alta licet pace rigidior, quam Sigismundea fuerit, insurrectionis norma, unius nimirum equitis a 20 portis articulo 20. defixa fuerit, quodve licet post annum 1492. toto reliquo Uladislai regno nullum bellum gestum sit, sub nullo tamen rege tanta fuerit circa ordinandum insurrectionis modum sollicitudo. 11 Plurimae enim comitiorum 1492,

3. ad senatum illum deputabantur) in negotiis illis, quae generaliter universum regnum concernere videbuntur semper octo in consilium suum admittat." 20 Et hoc est causa cur nos dicasterium hoc nec tribunal, nec consilium, sed senatus nomini designemus, nimirum quia illud pro veteri regni instituto non in supremo tantum regis foro, sed in intimo etiam ejus consilio (quod nunc status vocamus) eidem assistere debuisset. 21 Neque enim sensus provocati articuli 7:1498. eo accipi debet, quasi Uladislaus jam

sat grandi ad propria comeare coacti fuissent." § 100 Dissensio inter magnates et statum nobilitarem. 1 Nobiles inter et optimates jam quidem in comitiis 1492. prima dissensionum semina jacta fuerint; nimirum horum uti et posteriorum pars aliqua ad ratificandum dedecorosum illum Uladislai cum Maximiliano initum tractatum inclinabat (a), cum status nobilium eidem acerrime adversaretur. 2 Subinde plures his adversus illos

aliqua ad ratificandum dedecorosum illum Uladislai cum Maximiliano initum tractatum inclinabat (a), cum status nobilium eidem acerrime adversaretur. 2 Subinde plures his adversus illos querelarum causae enatae sunt. 3 Coeperunt nimirum potentiores aliqui proceres contra constitutionalem sub Andrea II art. 30. stabilitam, et capitulationis Albertinae articulo 8. renovatam legem plura simul officia ad se pertrahere; aliqui supremi comitis officium contra alium iterum constitutionalem Andreae II

in subsequa 1498. diaeta sublatae sunt. 13 Unicus ille cumulandorum in unam personam plurium officiorum abusus per articulum 70. abrogatur resque haec ad constitutionalem Andreae II legem revocatur. 14 Nimirum tanta fuit optimatum potentia ut reliquae nonnisi sensim in subsequis comitiis potuerint abrogari. 15 Ita anno primum 1504. articulo 2-o supremi comites ad nuncupandum officii sacramentum adstringebantur, articulo 3-o supremi comitis officium in

vi cujus Domus Austriaca Hungariae regnum adivit, pactum bene novit, Europa agnoscere debet. Sed tertius. 8 Itaque nulla jam alia quam tertia illa, quam supra explicui, modalitas superest. 9 Nimirum 1-o ut Hungaria communes porro etiam cum reliquis provinciis res habeat, 2-o ut ad omnia ea, quae totam in communi monarchiam concernunt, tot ex Hungaris ministri adhibeantur quantam monarchiae partem Hungaria efficit; 3-o ut municipalis constitutio, quae ad totam in

constitutionem. 7 c) Ita etiam ut omnes, quas intermedio inter diaetam tempore rex edidit, provisionales constitutiones in proximis comitiis debeant discuti, veterem constitutionem tantum obfirmat; nimirum ne indirecta hac via status ab exercitio potestatis legislativae amoveri possint. 8 d) Senatus etiam vigilans id tantum praestabit ne princeps sub specie executivae legislativam private exercere possit potestatem. 9 Atqui in hoc

COMMERCIUM § XV. Qualem habeat politico-commercialem relationem ad Germanicas Haereditarias provincias. Tam occidentalem, nempe Flumine ad extremos usque comitatus Trenchiniensis limites, quam septemtrionalem Hungariae lineam, nimirum a limitibus eiusdem comitatus usque extremum comitatus Marmarosiensis angulum, Germanicae Haereditariae provinciae continuo ambiunt, Gallicia enim ipsa quamquam Hungarico iure recuperata quoad formam gubernii, et systema tricesimale his accensetur, provinciae hae minus felici solo atque

interciderunt; tandem repurgatis fluviis, instauratis viis reseratoque mercibus Hungaricis usque Carolostadium et terra et aqua, inde vero per Carolinam ad mare aditu; postquam piae memoriae Imperator Iosephus II-dus utrumque Litorale propriis oculis lustrasset, ipse etiam in avi sui sententiam, nimirum, quod Germanicum commercium per Labacum, Hungaricum vero per Carolostadium dirigi debeat, concessit, in eandemque matrem etiam suam Mariam Theresiam Imperatricem pertraxit, ita Partes Maritimae Regno Croatiae postliminio reincorporatae et ex iis novus

Croatiae limites convellantur, parte vero ex alia directio commercii Hungarici tanto facilius procedat, Gubernii quidem iurisdictio ad exiguum litori maris proximum districtum restricta, gubernator tamen neoerecti et ad Colapim usque protensi comitatus Severiensis supremus comes renunciatus fuit, nimirum ut eam, quam commercium quandoque exposcit, assistentiam, qua supremus comes tanto facilius eidem praestare possit. Separata licet hac ratione commercii Hungarici directione, magna nihilominus huius pars, per canalem Tergestinum postea etiam defluxit adeoque urbs haec eam in hodiedum ad

locumtenentiali, cum interventu cameraticorum commissariorum committebatur, 1729, art. 2 in reliquo comitia etiam huius anni iuridicis potissimum obiectis se occuparunt. Exitum Diaetae 1741. erumpens successionis bellum ita pressit, ut in eadem nonnisi duae commerciales leges perferri potuerint, nimirum art. 27, quo portorii, quod status vicinarum Germanicarum provinciarum ab illatis in eas Hungaricis productis exigebant, diminutio adeoque horum in eas inductionis facilitatio promittebatur; boum vero quaestus non tantum in has, sed in ipsum etiam Imperium Germanicum liber admittebatur, et

effossi aliquot canales, reserata per Carolostadium Buccarim ad Mare Adriaticum via; plura tamen, quia nimis abstracte constituta, in effectum haud abiverunt, alia provisionem legis hodiedum desiderant, multi denique interea enati sunt abusus, qui commercium haud leviter impediunt. Nimirum aucti, non obstantibus compluribus per potestatem executivam editis in eam rem ordinationibus, contuberniorum excessus, definitus in singula civitate pro omni ferme mercium specie mercatorum numerus enatusque inde abusus ille, ut systemisati eiusmodi mercatores, ius mercaturam, tamquam

executivam editis in eam rem ordinationibus, contuberniorum excessus, definitus in singula civitate pro omni ferme mercium specie mercatorum numerus enatusque inde abusus ille, ut systemisati eiusmodi mercatores, ius mercaturam, tamquam haereditatem suam, vendendi, sibi arrogaverint; multiplicata nimirum continentis telonia, postquam vero aquatica, lege sublata sunt, nova, sub titulo rippatici, exactionis species excogitata, erecta monopolia, inductae variae mensurationis taxae, introductum ius detractus, arrogatum per aliquos dominorum

impendendarum tota aestate in praedia et latifundia haec, manualium operarum pretio sustentare possit. § XXVIII. Status alimentationis. Alimentatio populi, sicut in aliis regnis, ita etiam in Hungaria, ad novem summa capita revocatur: nimirum ad agriculturam, rem vinariam rem pecuariam, rem metallurgicam, operas manuales, opificia, fabricas, quaestum et servitia, seu publica seu privata. Sunt qui unico tantum industriae genere subsistunt, alii duas etiam pluresve alimentationis

capitalem alimentationis populi Hungarici partem efficiat. E re metallurgica Re metallurgica populus in iis comitatibus se sustentat, quibus natura seu agrariam seu vinariam seu pecuariam rem exercendi facultatem negavit, nimirum Barsiensis, Zoliensis et Gömöriensis, Szathmariensis et Krassoviensis. Marmarossiensis, salem fodendo et promovendo, ut plurimum vitam sustentat. Manualibus operis Reliqui septemtrionales comitatus Trenchin, Arva, Liptó et

Modra, St. Georgius, Rusth, Debrecinum, Theresianopolis, Kaproncza et Crisium. § XXIX. Proportio inter producentes et consumentes. Omnes civium classes, in respectu commerciali, ad duas demum recidunt, nimirum ad producentes et consummentes, et hos inter, ut commercium vigere possit, iusta proportio vigere debet. Interest proinde nosse, quomodo res haec se in Hungaria habeat? Hungaria 1787. habuit 57 regias civitates. Regia, episcopalia et privatorum oppida 605. Pagos

certe perfectionis gradum, seu eius instrumenta seu arandi, firmandi componendique modum spectes, perducta sit; alibi, ubi aut nulla, aut rara distractionis occasio affulget, et ideo minor etiam est populatio, sicut ad propriam tantum necessitatem restringitur, ita satis oscitanter tractatur. Nimirum negligitur usus fimationis, terra potissimum semel tantum leviter subigitur, granum boum et equorum pedibus extunditur. Interea viget adhuc in iis etiam comitatibus, qui distractionis beneficio gaudent et pascuorum communium et vervactorum usus. Qualitatem tritici in

12 fabricae numerari, hae vero 9.395 personas occupare debuissent. Quamvis tabellae huic plene acquiesci non possit vel ex ea tamen satis apparet, quod plane earum fabricarum, cuius primo materiali Hungaria abundat, et cuius maxima est etiam apud plebem consumptio, exiguus admodum sit numerus. Nimirum lanam, pelles, canabes et linum Hungaria ita copiosas profert, ut anno 1775. usque 1784. singulo anno per diametrum evexerit de cruda lana l,838.999 florenos; de crudis vero pellibus pro 242.765, de canabibus denique et lino 59.328 florenos; et tamen tabella illa

coëmere; sed ipsi etiam primarii quaestores, hac occasione reciprocos, de maiori mercium quantitate contractus, concludere sicque maiora negotia conficere solent. § XLIX. Progressivus commercii cursus per sic dictas scalas. Nimirum mechanicus commercii cursus, magnam cum fluviorum cursu similitudinem habet; sicut enim centralis, respectu singulae regionis, fluvius, alios collaterales absorbet hisque auctus, aquas suas in mare transmittit, ita in omni provincia solet esse centralis locus, in quo primarii

Pestienses, Váczienses nundinas exmittere ibique necessarios pro alimentatione urbis Viennensis boves comparare solebant. Postea ad ipsum fontem, idest loca, ubi animalia haec pascebantur, factores suos exmittere inceperunt. Nunc Institutum Mezö-Hegyèsiense totam hanc manipulationem immutavit. Nimirum directores Instituti huius praedia cameralia, quae antea exarendabantur, soli usuant, animalia a Graecis et Armenis quaestoribus praeemunt sicque in praediis illis saginata, Viennam pro urbis eius provisione depellunt. Quod reliquum est, ad nundinas Pestienses et Váczienses depellitur;

efferunt. Hoc quoque productum maxima in parte Viennam infertur, pars tamen eius etiam in Styriam educitur. § LXXII. Mel 103.843 florenorum activum constituit. Pars illius aliqua educitur quidem in Moraviam, longe tamen maior Viennae infertur. Nimirum conquirunt illud per Croaticos comitatus mercatores Varasdinenses idque ad nundinas Sanctae Catharinae Sopronium devehunt. Comportatur illud ad hunc terminum ex aliis vicinis etiam comitatibus ibidemque seu a Viennensibus immediate, seu etiam a domesticis quaestoribus eo fine coëmitur, ut

pelles vero laporinae nonnisi [...] florenorum activum in diametro efficiunt. § LXXVI. Longe maiorem his omnibus activam rubricam tabacca constituit; huius enim diameter effert annue 697.109 florenorum. Producto huic sunt quatuor eductionis passus. Nimirum Viennense abaldo, id est monopolium; duas habet subalternas fabricationis tabaccariae directiones, unam Graecii, alternam Lembergae. In centro Hungariae nempe Pestini depositorium sibi constituit. In hoc colligit quidem in omnibus Regni partibus

in ipsa in concreto sumpta Austriaca monarchia exemplum. Hanc usque recentiores annos in commercio semper passive stetisse constat et forte in eodem statu adhuc dum versatur: et tamen in Germanicis provinciis et pretia rerum et commoda vitae et luxus, a maiori adhuc proportione continuo creverunt. Nimirum, quia id, quod via commercii effluxit per alios canales ab ipsis exteris provinciis eidem cum faenore compensabatur. § LXXVIII. Collocata praevia ratione sub obtutum et physica et politica Hungariae relate ad

non licet, quod collecta e regnicolis colonia et stabilior sit et minus sumptuosa quam ea, quae ex extraneis conflatur. Verum non interest publici, ut legislatio vel in hoc genere proprietariorum arbitrio limites ponat. Unum tantum est, in quo lex proprietariorum libertati metam definire potest. Nimirum ne loca iam populosa in praedia convertere liceat. Cum enim populatio et ad utilitatem et ad securitatem publicam plurimum conferat, proprietarius, qui locum populosum sponte desolaverit, ad eius reimpopulationem per magistratum comitatus adstringendus esse videretur.

intersit et agraria instituta et omnia illa, quae in aliis provinciis vigent, agriculturae raffinumenta suapte invehuntur. Nunc eo potius studia sua convertenda esse videntur, ut quo plura alia producta eruantur, quorum cultura notabilior incolarum numerus se possit occupare. Nimirum ut hac administratione maior frumenti, quod redundat interna consumptio procuretur. § CI. Ubi populatio id requirit pascuorum divisio admittatur. Cum tamen memoratum superius populationis distractionisque incrementum, in adsitis

ad concernentia loca demitti possent. § CX. Quantam e lignis utilitatem Hungaria habere posset. In secundi generis locis iam nunc cineres clavellati exuri consueverunt. Posset tamen Hungaria aliam etiam insignem ex iis capere utilitatem. Nimirum inivit recentissime baro Tauferer cum quodam mercatore Hispano contractum, quo se hic obligavit, quod pro 500.000 florenis navalia ligna ex Hungaricis et Croaticis sylvis quotannis educere velit. An sylvae Regni tantam idoneorum pro maritimis navibus lignorum

tantum Quinque-Ecclesienses, Szegedinenses et Insulani in Muraköz, quibus positio sua faciliorem praebet versus Flumen eductionem, industriam hanc tantisper exercuerunt; sed nec apud hos, praeter minutiora, alia summa duo seu culturae vitia seu distractionis impedimenta adhuc sufferri potuerunt. Nimirum viget adhuc apud hos etiam foliorum in aëre siccationis usus, quae cum omne tabaccae aroma extrahat praetereaque folia fragilia, id est in transportu facile comminuibilia reddat et quantitatem et pretium eius utique vehementer minuere debet. Denique nec hi adhuc cultores eo perduci

educaverit, eidem insuper una caballa ex eodem equatio dono detur. 6) Si rustici caballae deficerent, haberet tamen hinnulum trium annorum, liceat eidem hunc pro caballa in equatio commutare. Eadem occasione idem Imperator priorem etiam propagationis equorum normam tantisper immutavit, nimirum: 1) interdixit ulteriorem admissariorum coëmptionem recepitque, quod ex eodem equatio comitatibus admissarios gratis suppeditare velit; 2) stabilita a contributione indemnitate concessa 1774. a singulo hinnulo praemia abolevit; 3) ut comitatus pro agasonibus semi-invalidos assumant,

compensatum est. Quodsi fabricae nobilioris panni in Hungaria nunquam introduci possent (quod tamen vix sustineri potest) adhuc interesset, ut quo maior delicatioris lanae quantitas in Hungaria producatur; productum enim hoc eius est generis, quod paratam semper in septemtrionales provincias, nimirum ubi oves eiusmodi ali non possunt, habeat distractionem. Hungaria autem eiusmodi provinciis adiacet, e quibus necessariam pro vilioribus pannis crassioris lanae quantitatem, si domi sufficientem non habeat (quod certe nonnisi tardissime eveniet) emere possit. Proinde cum delicatior lana

colam? Si aliquem eiusmodi Maecenatem nossem, qui te digna mentis laboribusque tuis subsistentia ad dies vitae securum praestare velit, non essem ab hoc consilio alienus. Cum hunc non videam, ego aliud tibi consulere sustineo. Nimirum ut rempublicam teneas; omnia, quae ad te in illa provehendum conferre possunt, per te amicosque tuos porro etiam agas. Verum una animum tuum supra vulgarem de splendore civilium dignitatum opinionem ita eleves ut illum,

sola scriptores nostri hactenus gaudebant, eruditio; quod ad iuris scientiam non sufficiat usus forensis; quod ad ferenda graviora negotia satis non sit possidere technologiam dicasterialem, sed quod ipsi fontes petendi sint, nimirum diplomata, acta diaetalia, publici tractatus. Compone tantum animum tuum ad tranquillitatem. Suffoca omnem capessendae vitae ambitiosae cogitationem. Praemium laborum tuorum non a praesenti, sed a futuris

tam mihi quam et comitatui meo reddita sunt. Optassem ut eadem occasione aliquam tibi gratificationem procurare potuissem. Pertentavi potiorum animos. Verum necdum eos ad promovendum litterarum cultum comparatos inveni. Nimirum desunt nobis opulenti, ut in Hungaria, cives, reliqui sumptus ad rationem vitae suae admetiuntur. Opusculum de Statu Ecclesiastico etiam percepi. Verum illud non eam, quam

esset opus totum monetae obiectum ad vivum resecare. Sufficeret si author colligeret ea e legibus et diplomatibus quae ad resolvendas, quas sibi quoad reliqua subsidiorum obiecta posuit, quaestiones pertinent, nimirum: quando originem acceperint? quid? et per quos hoc titulo depensum? quorsum conversum fuerit? etc. Si defectu authoritatum nec has quaestiones resolvere potest, quaeso te fac exscribi clausulas illas, si

combinatione, sed pragmaticis subsidiis fulcitus. Quod propositionibus subnectitur: Tempore Sigismundi Regis Hungariae , habeo, sed illud nullam meretur attentionem, prouti in meis observationibus ostendi. Nimirum voluit aliquis posterius compendium propositionum Sigismundearum elaborare. Sed in ipso hoc compendio frequenter lapsus est, ut id combinatio ostendit. Si mihi variantes lectiones, anteaquam animadversiones

ad legislativam, et executivam [potestas]; ipsa enim iudiciorum exercendorum potestas natura sua ad executivam refertur. Utraque haec potestas ad quattuor summa capita revocatur, nimirum ad politica, oeconomica, militaria et iudicialia obiecta. Singulus hic ramus varias recipere potest subdivisiones. Commode tamen leges ad 13. capita revocantur, nimirum: publicas,

summa capita revocatur, nimirum ad politica, oeconomica, militaria et iudicialia obiecta. Singulus hic ramus varias recipere potest subdivisiones. Commode tamen leges ad 13. capita revocantur, nimirum: publicas, stricte politicas, politiae, religionarias, eclesiasticas, stricte oeconomicas seu finanziales, commerciales, montanisticas, monetarias, iudiciales, civiles, criminales et

tomi determinari non potest. Quare te porro etiam requiro ut, dum tomus ille impressus fuerit, lacunam illam expleas. Ceterum longe aliud est quod ego a te hoc in genere postremis meis postulavi. Nimirum ut alios ad elucubrandas tanto magis res Hungaricas excitem, ego non tantum illa antiquitatum capita, quae e productis hactenus diplomatibus eruere potui, in medium protuli, sed etiam quid adhuc circa singulum obiectum

aliquem e sodalibus tuis reperias, qui opus hoc tam brevi, ut speras, tempore perficere possit; nudam enim titulorum consignationem edere parum interest. Singulum, etsi paucis, critice recensere, vires unius hominis excederit; nimirum, quia libri hi varias litteraturae classes respiciunt, quas ut unus homo teneat, impossibile est. E converso cuperem ego ut aliquis simplicem licet, completam tamen, omnium, qui hactenus editi sunt, de rebus

Acta et Diaria Diaetalia converte. Quoad Monumenta Antiquitatum Iurispr. Hung. eandem mecum foves cogitationem. Tantum in titulo et dispositione operis discrepamus. Nimirum subiverat etiam mentem meam idaea concinandi operis sub titulo Fontes Iurisprudentiae et Statisticae Hungariae sub prima Regum Periodo. Primo loco ponendos credebam Libros S. Stephani, S.

Germanicas provincias et hoc, et peccoribus providet. Meridionalis haec Regni pars in respectu commerciali in tres iterum partes a ratione principalium duorum fluviorum, qui eam in totidem partes secant, dividi debet, nimirum in Cis-Danubianam, quae Austriae, Styriae, et, si partes adnexae una summantur, Carnioliae adiacet, Trans-Danubianam quae Danubio et Tibisco concluditur, et

§. 7. Ab Occidente iam navibus, sed adversis fluviis exitus patet. Ab occidente iam navigabiles fluvii in ipsas capitales vicinarum Germanicarum provinciarum urbes viam praebent, nimirum Savus Labacum, Mura Graecium, Danubius Viennam et, si Morava, uti sub incude est, navigabilis efficiatur Brunam. Verum ex omnibus his provinciis in Hungariam

adversantur: sub Sancto Ladislao debuit omnis exter mercator pro exploratore haberi, cum ingressus in Regnum iis nonnisi erga tam anxia cautela admissus fuerit, Lib. 2. Cap. 18. nimirum ut hi se statim in limitibus Regni apud respectivum parochianum comitem insinuare, hic vero illos per hominem suum ad regem deducere debeat; rex primo ratificandi facultatem iis dare, et tunc etiam nonnisi in

et realibus causis nonnisi coram proprio magistratu potuerint conveniri, debuit itaque systema hoc prima commercii ponere fundamenta; verum haec etiam posteriora instituta subinde everterunt, nimirum impetraverant pleraeque finitimae Regni civitates, sub primis 2dae periodi regibus, eiusmodi privilegia ut nulli extero mercatori profundius in regnum intrare liceat, verum ut illi merces suas in has tantum civitates

Politico-Commercialis relatio. Industria Mercatorum in ordine ad hunc Quaestum liberiorem iam manum habet, possetque exiguus modo adhuc hic per Continentem nexus notabile accipere incrementum, ni una Circumstantia obstaret: nimirum licet Hungaricam adnexasque partes ab Oriente Turcicae Provinciae continuo concludant, ipsum tamen Provinciale nuspiam immediate contigunt; Hungaricum enim Provinciale Transylvania et

parabilem adferat utilitatem, tam lentum progressum habeat; verum hac quidem in re eadem est Hungariae conditio, quae condam florentissimorum modo Populorum fuit, dum in pari adhuc culturae suae epocha versarentur: nimirum medium et quod paulum supra excurrit pacis saeculum non potuit adhuc tot priorum saeculorum clades reparare, nec populatio adhuc adeo increvit, nec omnes educendorum productorum Regni viae ita adhuc apertae

§.26. Status alimentationis in partibus sterilioribus Quoad tertiam, tres habet Hungaria regiones, in quibus nec agrorum nec pecorum nec vinearum cultura sufficientem alimentationis modum praebet: nimirum septentrionalem, quae §o 2o deffinita est, orientalem quae iuxta limites Transylvaniae procurrit, et meridionalem quae per Alpes Croatiae usque mare protenditur.

Deputatio proponet. Quoad Frumentum Quod Vegetabile Regnum attinet Agriculturae Status iam ferme e Superioribus patet. Nimirum in partibus illis, ubi aut Terra luxuriae aut exigua distrahendi frumenti Occasio adest, agri sat remisse coluntur. Ubi e contra aut solum ingratum, aut praesens est e distractione granorum utilitas, ubi

hunc etiam in Hungaria Cursum tenuit. Colebatur tantum ad Domesticam necessitatem et in sat mediocri qualitate, donec Populatio Septentrionalium Comitatuum hunc etiam Industriae ramum excitavit: nimirum coeperunt illic, ac praesertim Comitatus Scepusiensis Incolae Moscoviticum semen sponte adhibere idque tanto cum successu ut productum ex eo Linum ad 4 pedes assurgat, et Moscovitico vix aliquid concedat,

Commercio supersit. §. 31. Culturae Sylvarum et Ligni Surrogatorum Hungaria relate ad Sylvarum Obiectum in duas partes dispesci debet: nimirum in planam illam Danubianam et Tibiscanam Plagam, quae omni prorsus Ligno adeo destituitur, ut pauperiores Incolae Domos sibi in terra effodere, cibos vero Stramine et alio deteriori adhuc materiali parare

haec ferme sunt Gentilia e Regno Vegetabili Producta, circa quae Industria Incolarum Hungariae a longissimo retro tempore versabatur. Ex adscitiis prima in Regnum Tabaca penetravit: nimirum cum in Hungaria liber semper fuerit eius usus, Culturam hanc principio domestica Consumptio excitavit, necessitas vero Producti huius, quam Monopolium Viennense habuit, provexit. Donec eius distractio his Limitibus

inviatam hanc Culturam morabatur quidem tantisper inveteratum Plebis erga omnem novitatem odium, maius tamen adhuc eidem detrimentum attulerunt nonnulli, qui in omni fere novo Instituto irrepere solent, Deffectus, nimirum non statim seggregatae fuerunt Iurisdictiones illae, quarum Clima Productum hoc sustinere non potest. Recusabant hae merito inutiles hanc in rem expensas, earum vero exemplum etiam tales sequebantur, quibus

Hac ratione notabilis quidem Lanae Hungaricae pars, longe tamen adhuc infra eam, quam vel solae Germanicae Fabricae requirunt quantitatem emendata fuit. Verum quod in compluribus aliis Productis deesse vidimus, nimirum modum illa in suas pro ratione qualitatis partes dispescendi, id in Lana etiam adhuc desideratur, necdum ea hanc pectendi ratio vulgo Partassen invecta est, quae apud alias Nationes viget,

quidpiam exigatur. Anno vero 1785. erexit deserviturum potissimum pro adiacentibus Comitatibus Equatium Mezöhegyessiense, qua occasione vigentem hactenus Normam tantisper immutavit, nimirum interdixit ille Iurisdictionibus ulteriorem Admissariorum Coemptionem, verum hos iis e dicto equatio moderato pretio Suppeditandos esse declaravit. Praecepit etiam ut Iurisdictiones pro

elaborant. Ad Lanea producta diversae etiam Pannorum Species referuntur. Non computatis privatis Franciscanorum Fullonariis, iuxta memoratas Relationes nonnisi 9 Pannificinae in Regno exstant. Nimirum Posonii, Mosonii. In eiusdem nominis Comitatu possessione Szigets, in Castriferreo possessione Tarcsa, In Iaurinensi possessione Szigets. In

efficiat. Nam iuxta Diametrum ultimi Decennii pro Sericeis et Semi Sericeis materiis 585443. floreni quotannis evehuntur. Causa lenti huius Sericearum Fabricarum progressus partim 33o partim Superiori §-o iam indicatae sunt, nimirum perdurans adhuc dispendiosus deglomerationis modus, erecta tardius ac oportuit Filatoria, ipsa demum Crudi Serici productio, inde ab Anno 1788. diminuta, si his addatur erectum iam Viennae Filatorium, admissaque in

sex, septemve Textrinas poterit occupare. §.48. Actualis Status Fabricarum Coriacearum. In Relationibus Iurisdictionum septem tantum Cerdonariae Fabricae exprimuntur, nimirum in Baranyiensi possessione Sikloss et Nemes Urogh; in 16 oppidis in Bela-Felka, Sancto Georgio, Rusquini et Mathiaevilla. Alutaria vero

efferantur. Pellicea1 e contra et coriacea fabricata pro 261.116 florenis iuxta ultimum diametrum invehantur. Passivus hic pro Hungaria articulus triplicem ramum habet; nimirum cornutorum aliorumque animalium cutes, hircinas pelles, e quibus cordovan conficitur et lora. Primae speciei elaboratis Hungaria, quanquam et superfluas cutes et necessarium pro

et lora. Primae speciei elaboratis Hungaria, quanquam et superfluas cutes et necessarium pro cerdonariis elaboratis alumen uti et gallas quercinas domi habeat, e vicinis Germanicis provinciis providetur. Nimirum in his populatio curaque publica administrationis industriam adeo iam intendit ut earum fabricantes non obstantibus et transportus et tricesimae sumptibus crudas pelles educere, elaboratas vero denuo in Hungariam cum

in Hungariam cum lucro revehere possint. Pelles Sattyan et cordovan conficiendi modum Turcae diu proprium habuerunt. Nunc fide memoratarum relationum Quinqueecclesiis unus, et in 16 Oppidis 4 fabricantes, nimirum Igloviae, Varallyae, Laibcii et Olaszini industriam hanc exercent. Itinerans mercator qualitatem praeparatarum per eos eiusmodi pellium dilaudat, has tamen necdum eo perductas esse agnoscit ut aquam ita

unam tantum in Relationibus memorari plures tamen existere iam supra dictum est. Determinatum tamen earum Numerum tuto statuere non licet. Ferri-Cusorias Officinas id est malleaturas ferri, dictae relationes novem exprimunt, nimirum in Abarujvariensi Cassoviae et possessione Hamor. in Gőmőriensi possessione Hetly, in Beregsiensi possessione Szelesto; Bihariensi possessione Vaskot; Veszpri miensi possessione

cum earum elaborata minus notabilem vim peccuniae evehant. Ut tamen artificialis Incolarum Industriae Status penitius cognoscatur, iuvat has quoque exhibere. Relationes Iurisdictionum 23 universim Vitriarias exhibent: nimirum in Zagrabiensi possessione Szusicza, Ver?cziensi possessione Szova. In Simegsiensi Pago Harszag. in Baranyiensi Possessione Hoszutesény et

et Tuzén, in Zoliensi possessione Miklosfalva et Veglér Hutta, et in Barsiensi in Németh et Ebedecz adeoque duas. Papyraceas exhibent 16. nimirum in Barsiensi in Ebedecz et Nemes Kosztolyan adeoque duas: in Abanjvariensi Cassoviae et possessione Poprad. In Thurocziensi in Neczpoll et Zino-Varallya in

Provincia Populatione, Sufficientes ab Agriculturae Laboribus vacuae manus adsint: in priori vero Provincia aut multiplicati iam ultra modum Fabricantes in posteriorem sensim concedere debeant: aut provecta nimirum peccuniae Circulatione merces necessariorum ad Fabricas Operariorum, quodve huius Consectaneum est pretia artefactorum ultra modum assurgant.

1. providit fortasse prodiit? 5. Systema Vectigalis Hungarici 1754i §.53. Vectigal Tricesimale 1754i Nimirum dupplex olim contraria Opinio viguit, una eorum, qui Aerarium principis procurabant, et hi tantum de proventu Regio decessurum arbitrabantur, quantum alicui mercede consveto 5 a 100 Portorio detractum fuerit: alia

duos modos invit, quorum 1us si ad omnia Hungarica Producta extensus fuisset, dimidiam Systematis illius, quod Metropoles erga Colonias suas observare solent [Systematis] partem induxisset. Effecit nimirum ut eorum Productorum, quibus Germanicae Fabricae praeprimis egebant, quorumve sufficiens quantitas in Germanicis Provinciis haberi non poterat, ex Hungaria in externis Oras evectio simpliciter prohibeatur.

Per Stabilitum naturalisationis Exoticarum mercium Systema. Tandem prodivit etiam 45o Vectigalis huius §o, agitatum iam diu antea Naturalisationis Systema, nimirum defigebantur Certae Hungariae propius adsitae Germanicae Civitates hae pro Locis depositorialibus declaratae, una Statutum fuit, ut ab inferendis in Hungariam exoticis mercibus, Inductionis

Quercinarum in 40 pro 100. Esituale Portorium defixum fuit. Ita Commerciale Consilium per elevationem huius Portorii eundem, quem antea per prohibitionem effectum obtinuit; nimirum ut concernentes Germanicae Fabricae prima haec materialia, levi semper pretio habere posuerint. Per defixam vero Artefactis Hungaricis, dimidiam exotici Portorii partem,

hi tamen quoad exitum, eum ultra tenores Tractatum Favorem per Vectigal hoc perceperint, quod Stipulatos 5 a 100 tantum Naturae Producta et artefacta nonnisi ¼ cruciferi a valore unius floreni dependant; nimirum illa Hungaria subministrat haecve Germanicis Provinciis devehuntur. Commercialis cum Polonia Tractatus §.6. Vectigalis diserte quidem stabilitur, diciturque quod in singulo sub sensum illius cadente articulo

illud Prohibitionis Systema diriguntur, quare relate ad inductionem Portoria exoticarum sub prohibitionem illam non cadentium mercium magis adhuc atque in priori Vectigali variantur, nimirum prout exoticus aliquis Articulus, aut per domesticam Industriam minus suppleri potest: aut haec maiorem eius necessitatem habet, ita minore, in casu vero Contrario maiori Portorio

Quoad Portorium Transituale. Portorium Transitus in postremo Vectigali adhuc magis exactum est ad Commercialia illa duo principia, nimirum ut Merces, quibus Monarchia ipsa eget, aut quarum Specie illa perinde abundat in Portorio Transitus graventur. Quare in postremo Vectigali plures adhuc, quam in priori merces graviori quam Systematisatus

No 9o Aliqui sed exigui admodum in Consignatione sub Numero 9o expressi Hungarici articuli in Germanicas Provincias absque Portorio Consumptionale invehi permittuntur, nimirum quia prima plerumque pro Germanicis Fabricis necessaria materiali constituunt. Naturae Producta Hungarica dum in Germanicas Provincias invehuntur, haud magno

secreti religionem comperire non licuit. Et hic fuit Negotii Vectigalis ad praesens usque tempus cursus: hae vicissitudines, haec Systematum varietas: unum tamen erat, in quo omnia hactenus edita Vectigalia consentiebant, nimirum quod in favorem Germanicarum Provinciarum et Hungarici Commercii Detrimentum directa fuerint. §.67. Frequentes Portoriorum mutationes, cursum Commercii

iam Navigatio incipit, quae in varias Regni partes Communicationem praebet, Pestinum tamen, quod ferme in centro ductus huius situatur, ipse commercii cursus per continentem sponte inclinavit; nimirum quia transportus hac via minus sumptuosus evadit, quam per Longum illum et multis adhuc incommodis impeditum circuitum, si secundo Collapi et Savo Zemlinum, inde vero adverso Danubio Pestinum navigetur. Hunc

illic praesto esse solent, transponi debeant, nulla autem adsint magazina; ubi hae interea reponi possint. Mercator Golner, qui unus e primis hanc navigationis viam iniverat, huic quoque difficultati subvenit, nimirum construxit ille duas Naves, quae et Danubium et Mare Nigrum perinde possint sustinere, his quoque e Banatu Constantinopolim directe navigavit. Fecit quidem ille unius ad Scopulos Orsovanos allisae navis iacturam, sed id

Szerediglo et Degoy per has enim parva aqua transiri non potest Utrique huic impedimento tollendo, erga relationem Comissionis Rabianae manus iam admota, opus tamen consummatum non fuit, nimirum rumpebantur Saxa, cum Celebris temporis sui Hydraula Freiman irritum futurum hunc Laborem edixit utque potius Cataractae hae per artificialem Canalem circumeantur, svasit. Nunc hydraula Fluminensis

regulata fuerit. Tum enim primum Ductus hic faciliorem reddet inter Hungariam et Transylvaniam Communicationem. Savus in Turcico plures quidem habet Collaterales Canales, nimirum Verbacz, Bosnam Drinum et Moravam, qui omnes secunda aqua sat longo Spatio navigabiles sunt. In Ditione Austriaca unicum eiusmodi Canalem eidem Unna praebet, qui ad

et alii plures transversalem intra Pestinum et Szolnokinum Canalem proiectaverunt, quo Tibiscus Danubio coniungatur ac Balla quidem Proventum Canalis huius ad m/115 vel ad m/120 elevare conatur, nimirum ut ostendat, quod si duorum etiam millionum Sumptus requirat, operae tamen pretium esse, ut eidem manus admoveatur, verum an omnia ita se habeant? Anve Operi huic antequam tota Danubii et Tibisci pars

Directioni Comitis Sigrai Concreditum fuit. In amplissima illa, quae Tibiscanos occupat Comitatus Palludum Sede notabiles sed haud magno cum fructu Labores sub directione Comitis Antonii Károlyi susceptae fuere, nimirum regulatus fuit Samusii Cursus, et per id aliquot quas ille formabat Palludes reipsa exsiccabantur. Verum Comitatus Szabolesensis per ipsam hanc regulationem Terrena sua magis adhuc inundari

e Secunda Quaestoris Germani manu accipere solent, imo quod pro Commerciali paradoxo haberi deberet, nisi ratio eius in promptu foret, sunt qui ipsas has merces Vienna, quorsum utique Tergesto venire debent accipere malunt, nimirum quia illas a Viennensi Mercatore erga Creditum habere possunt. §.81us Extera, sed instabilia distrahendi Frumenti Emporia. Talis est universim mechanicus

providere coepit. Extra Casum penuriae exigua frumenti Hungarici quantitas in Provincias has distrahitur, qui enim illud eo devehit praeter onus Provincialium impositionum diversis praeterea vexis obnoxius est: nimirum Molitores et Pistores Pettovienses et Graecenses ius praeemptionis sibi arrogant hacque occasione frumento pretium pro arbitrio defigunt. Porro si Vector totum frumentum non vendat, ab eo quod revehit novam iterum 30mam

Croatica vina, Septentrionali huic Populo maxime convenire videantur. E converso in Angliam, Hollandiam et aliquas Septentrionales Imperii Urbes aliquot iam probae sed semper cum sinistro successu institutae sunt. Nimirum nondum usus determinavit, quae vini Species mare ferant? Aut qualiter componi et tractari debeant? Ut illud sustinere possint? Forte nec debita eorum in Navi Cura habita: forte imperitis Mandatariis negotium

videatur. §.87. Intrinsecus Commercii Status et Billanx Commercii Hungarici. Ipse intrinsecus Commercii Status vel ex his quae iam dicta sunt, facile colligi potest: nimirum Systema vigentis hactenus Vectigalis Scopum ad quem dirigebatur reipsa attigit, nempe ne Fabricae in Hungaria exurgant, et ut Quaestores Hungari a directo cum exoticis mercibus praeter eas, quae pro domestica Hungariae

calculum assummantur, adhuc in duobus et aliquid supra Millionibus favorabilem Commercii Bilancem habet. Et hoc unicum est quod causam praebuit ut Vectigal Tricesimale semper contra Hungariam directum fuerit. Metuebatur nimirum ne activum Hungaricum nova quotannis capiat incrementa, sicque omnem sensim e Germanicis Provinciis peccuniam extrahat. Quare e re totius Monarchiae esse videbatur, hunc Commercii Hungarici progressum per

augenda a proportione increscentis Populationis Domestica Consumptio sensim diminuere debet. Dein irrepsit insignis calculi error in omnes, quae hactenus e Tabellis Tricesimalibus ductae sunt Commercii Hungarici Bilances. Nimirum Cuprum omne etiam a privatis effossum, inde a 20 Annis iuxta initas eatenus Conventiones, ad Regia Depositoria administrari debet. Totum hoc Cuprum, praeter exigua, quae Schemniczii et Neosoly ex eo

exoticarum mercium prohibitionem in Commercio passive stetisse constat. Et tamen in Germanicis Provinciis Pretia fundorum, Commoditates vitae, Luxus ipse a maiori adhuc, quam in Hungaria proportione creverunt. Nimirum quia id, quod via Commercii effluxit per alios Canales ab ipsis exteris Provinciis eidem cum foenore compensabatur. 10. Status

Et ab hoc tempore conflatae et necdum errogatae summae effecerunt * * * annue vero producit fundus hic * * *. Addixit Commercii Incremento Augusta Maria Theresia alium etiam Fundum, nimirum confiscatarum Turcicis Quaestoribus propter praevaricationem Articuli 27.1741. mercium pretium, qui tamen fundus et incertus est, et admodum exiguus: Soli itaque hi duo fundi disertam unice ad

Maii 1788i extendit. Et, haec est ultima Cassae huius Epocha, qua illa m/20 in eam amplius influere desierunt. Summa tamen 3752 florenorum 45 denariorum e memorata superius ratione eidem continuo adhuc infertur, nimirum quia eiectato per Status Regni Anno 1770. pro domesticis necessitatibus Fundo, quem Augusta illa subinde ad Aerarium suum recepit, continuo insunt.

Status eius actualis. Actualem utriusque huius Cassae Statum usque ultimam martii et respective 6um Maii Anni 1791. e Communicatis Deputationi huius actis erruere licuit; nimirum usque 6um Maii 1791 etulit Commercialis Cassa in Capitali 93.478. florenos in Interusurio, cum Capitalia partim a 5, partim a 4., partim etiam a 3 ½ elocata sint, exhaerentes vero apud

Theocriti Idylliorum versionem perfecit, simulque universa dare in lucem constituit, ut trium optimorum Graecorum, qui Bucolica scripserunt, nova interpretatione, eaque integra, Latium ditaretur. Quum vero Idyllia maximi haberet, quae celeberrimus Cunichius Latina fecerat, nimirum I. II. IV. VIII. XVIII. XXI. et XXVIIII. ea retinenda censuit, inque suam editionem adoptanda, tamquam ornamento futura. Illud tantum sibi licere duxit, ut quae ex iisdem fuerant data opera a Cunichio omissa, restitueret, ac supppleret; quod quilibet videre poterit, qui Senensem editionem

vates Idyllium XVI. Charites. Videtur huius Idyllii argumentum esse consueta poëtarum noenia, nimirum fructum, quem percipere sperarunt, non respondere votis; quod homines vel nimium avari sint, vel turpi inscitia teneantur, neque pervideant, quantam assequi gloriam potuissent ex poëtarum laudibus. Demum in Hieronis laudes famamque bellicam excurrit Vates.

quam ipse dignitati rependerit de sua virtute operis ac laboris. Praeclara admodum virtutis species! Pulchra dignitatis conditio! Hanc maxime suspicimus et admiramur et hanc Gregorius tota animi sui contentione est semper prosequutus. Verum quo ordine, qua ratione, quo tandem progressu? Eo nimirum, ut suae ecclesiae et morum praefuerit integritate et prudenti adfuerit consilio et summa profuerit industria. Ita omnis in eo administrandi ratio ad illius exemplar evincitur peracta, quo pastorale ecclesiae munus ac religionis moderamen liquet divinitus constitutum. Verum quum haec maxima

ideo, quia plerisque ignotae prorsus erant, a pueritia mea mire amavi. Anno 1770. prima linguae Polonicae rudimenta a magistro Polono didici. Mox, anno insequenti Halae Saxonum tria specimina eruditionis meae Slavicae edidi, nimirum: Dissertationem de Barangis in aula Byzantina militantibus, De origine Slavica vocis caminatae, atque De Hyperboreis. Triennium post eiuravi Calvinismum, in quo natus eram, et Herbipoli prima

quos devota Religio Christo nunc dicavit, ἅγιος κρόνος fuisse antiquitus) accepi hodie, quem diem s. Joanni Evang. sacrum esse, eodemque illo vinum lustrare jussere patres. Eone igitur die, qui duplici modo sanctus esse debet, quo nimirum et natus es, memoriamque genii salutaris Tui pie colis, eone igitur die, mi Barichevich, scribere et voluisti, et scripsi? Certe amphoram vini hoc meret, amphorisque ego destitutus, statim lagenam talem qualem lustratam a sacerdote

geografiae studio didici, veteres geographos finxisse sibi, nescio quam imaginariam lineam borealem, qua omne totius septentrionis spatium, quantumcumque patet, inter brevissimos, ita Dii me ament! cancellos coerctarunt, rescindentes nimirum ab orbe suo boreali, omne quodcumque a polo inde, hinc ad Istrum, (Herodotum loquor, Romanos si velis, me Albim scripsisse vel Vistulam cogita) illinc ad Jaxartem protendebatur. Erat igitur arctis

fuere. Una erat eademque atque illa communis patria amborum. Id quod linguae eorum mirifice ostendunt. Dixeram supra me intra Gothos habitare. Ea φράσει quid significare voluerim, iam explicabo. Nimirum lingua Mesogothica mihi in deliciis est, nec unquam transiit dies, quo non aliquam Codici argentei particulam, vel saltem libellum ad explicationem ejusdem pertinentem perlegerim. Linguam Germanicam a matre, ita ut

a Tamerlanis filio subditum, i. e. ultima orbis terraquei Europeani, versus septentrionem portio aliud esse possit, quam terra Getarum. Novi Hungaros Magÿar se scribere, Madschar appellitare, secuti nimirum alphabetum Arabicum, ubi g et dsch uno modo puncto diacritico discernuntur. Sed ohe iam satis est! Amabo, reddidistine litteras meas Mauro (Dombajum intelligo). Nam earum litterarum mihi

Bibliographia locorum inventorum

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Descriptio physico-politicae situationis Regni Hungariae, editio electronica (), Verborum 26295, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlendesc].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Quindecim epistulae ad Martinum Georgium Kovachich, editio electronica (), Verborum 12898, epistulae 15, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [skrlepistkov].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Status actualis oeconomiae publicae, versio electronica (), Verborum 39967, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlenstatus].

Zamanja, Bernard (1735-1820) [1792], Theocriti, Moschi et Bionis idyllia omnia (excerpta), versio electronica (), 476 versus, verborum 5000, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - idyllium; poesis - versio - ex Graeco] [word count] [zamagnabidyllia].

Kordić, Marko (m. 1806) [1792], In funere D. Gregorii Lazzari Archiepiscopi Ragusini oratio, versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 3282, Ed. Relja Seferović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [kordicmfunerelazzari].

Baričević, Adam Alojzije (1756-1806) [1793], Epistulae XVI invicem scriptae, versio electronica (), Verborum 7902, Ed. Luka Vukušić [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [baricevaaepistpenzel].

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report