Your search found 1065 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-1065:

Jam splendet inter coelites
Clarus corona gloriae.
Summo Parenti gloria
Sit, et Parentis filio
Cum spiritu Paraclyto
In sempiterna saecula. Amen. In primo Noct. Antiph. Hilares colimus festa Patroni: Par est laetas promere voces. Domnius alta scandit ad astra. Allel. Psalm unius Martyr. v. Induit eum Dominus stolam gloriae. Allel. Ecc. 45. R. Et coronavit eum in vasis virtutis. Allel.

44. Similiter comparaui seruum nomine Dragaza a presbitero de Orechoa pro V. solidis; coram Basilio Stasucco et Lampredio Cybriulo, cui et c. pecora et II. uacce atque par bouum dedimus ad opus eiusdem ęcclesie, et sit ibidem. 45. +. Emimus puerum adhuc paruum qui nuncupatur Slobba a

197. AD ORNITUM
1.197.1   Ibim cerva, canis Cyrum, lupa nutriit illos,
1.197.2  Quos gravida armifero Silvia Marte dedit.
1.197.3   Par Dis cura tui fuit, Ornite; nam tibi parvo
1.197.4  Admovit mammas sus lutulenta suas. 198. AGIT GRATIAS SIGISMUNDO MAZONO

415. IN ANTONIUM HOSPITEM
2.54.1  Cum me minori fors locarat in gradu,
2.54.2  Conviva, memini, non semel fui tuus.
2.54.3  Nec par fuisset denegare me pari.
2.54.4  Sed clericum tunc, non vocasti Antistitem.
2.54.5  Nolo superbum me putes, venio libens.
2.54.6  Papae! rotata cocta rapa testula,

444. DE LEONIBUS PER FLORENTINOS MISSIS, AD MATTHIAM REGEM
2.83.1  Non tibi, Matthia, rex invictissime, frustra
2.83.2  Gens Massyleum misit Hetrusca pecus.
2.83.3   Multarum fecit par convenientia rerum,
2.83.4  Haec merito possent ut tibi dona dari.
2.83.5  Tu princeps hominum, princeps leo nempe ferarum,
2.83.6  Nobilis ille iuba, pulcher es ipse coma.

3.3.183  Rex Alfonsus adest; sunt quos Malatesta propago
3.3.184  Edidit; est Princeps, Mutina clara, tuus.
3.3.185  Seditiosa gerit civile Bononia bellum,
3.3.186  Par Genuae status est; haec memorare potes.
3.3.187  Florentina potes, Venetum potes arma referre,
3.3.188  Et potes anguigenum concelebrare ducem.
3.3.189  Ecce autem gentes

3.11.10  Tu monitor, tu dux, tuque magister eras.
3.11.11  Accipe nunc carmen, quod nobis ante dedisti.
3.11.12  Collati fructum muneris, auctor, habe,
3.11.13  Par est ut carpat de palmite vinitor uvas.
3.11.14  Cultori messem reddere debet ager.
3.11.15  Et iam ut propositas exordiar edere laudes;
3.11.16  In primis patriae nobilitate

semel stabili, mundum tu, pace ligasti?
4.12.170  Iam tum, pulchra rudi, cum data forma chao est?
4.12.171  Frigida ne calidis instarent, humida siccis,
4.12.172  Sed par temperies conciliaret opus.
4.12.173  Nunc adeo nil flamma et humus, vereamur et omnes,
4.12.174  Ne fiant unus, cuncta elementa, latex.
4.12.175  Nonne semel firmo sanxisti

4.14.42  Tot tulerint fortes cum iuga vestra viros,
4.14.43  Quis potuit simili Capitolia adire triumpho?
4.14.44  Quis pede, quis dextra tale peregit opus?
4.14.45  Par decus Alcides dominis non intulit Argis,
4.14.46  Cum levis aeripedem fixit arundo feram,
4.14.47  Non illic clave, non illic gloria plantae
4.14.48  Hercula tunc potior parva

Quid tantum eximiae perituro flore figurae
Elatus brevibus credis, inepte, bonis.
Nulli fida satis fugitivae gratia formae,
Nil homini eximium perpetuumque datur.
5  Par annis facieque tibi defloruit ante
Narcissus, formae captus amore suae,
Oebalius tibi par periit puer et puer ille
Magna deum exarsit cuius amore parens.
Non semper simulque pubescit floribus Hyllas,
10   Nec partu campus

brevibus credis, inepte, bonis.
Nulli fida satis fugitivae gratia formae,
Nil homini eximium perpetuumque datur.
5  Par annis facieque tibi defloruit ante
Narcissus, formae captus amore suae,
Oebalius tibi par periit puer et puer ille
Magna deum exarsit cuius amore parens.
Non semper simulque pubescit floribus Hyllas,
10   Nec partu campus versicolore rubet.
Huic quoque obesse solent inimicae tempora brumae,
Huic quoque

omnibus bonis praesidium et propugnaculum, improbis vero ac novarum rerum cupidis terrorem et formidines incutere plane videatur. Si mercatoriam operam et negotiantium copiam, si peritiam opificum cernas, Sydonem et Tyrum vincit. Si denique senatorum ordines animo volvas, patria regnum est, par origine Romanis, institutione 63 vero rei publicae ac forma admodum superior, quam super millesimum annum nullus unquam error suo cursu et tenore 64 perturbavit, quatenus res publica Romanorum sexcentis, ut ita

oblectamenta leuitatis. Ecce spectaculum dignum ad quod respiciat intentus intentus] correxi ex intensius operi suo Deus! post Deus deleui ecce spectaculum dignum ad quod respiciat intensius operi suo Deus. Ecce par Deo dignus uir fortis cum fortuna mala compositus, utique etsi prouocauit! Non uideo, inquam, quod habeat in terris Iuppiter pulchrius si conuertere animum uelit, quam ut spectet Catonem, partibus non semel fractis, stantem nihilo minus inter ruinas

qui animi magnitudinem factis magis prae se ferret quam dictis. Sed haec una et communis erat cunctis gentibus exultandi ratio. At regem nostrum cum universis pariter nostratibus etiam peculiaria quaedam exhilarabant. Sciebat Beatitudinem tuam amplissima Venetiarum urbe oriundam, et patriae, ut par est, amantissimam, cives suos, socios nostros et eodem, quo nos, in discrimine sitos, minime deserturam. Meminerat, qua benevolentia, quantis favoribus sacratissimae recordationis Eugenius Papa Quartus, praedecessor et propinquus tuus, illustrem quondam parentem suum Christiani tum populi in

recolantque sagittas,
98  Quid tamen in Sixti sanguine iuris habes?
99  Scandere in has sedes (licet importuna) uereris,
100  Ianua Acidalio non patet illa pedi;
101  Quae domus aethereo par assurrexit Olympo
102  Nempe erat illecebris instituenda tuis!"
103  Plura loquuturam Venus occupat, atque uicissim
104  Iurgia pro tumulo pro lacrimisque cadunt mouet.

fuisse, Venetosque suis armis multas christianorum gentes ac prouincias a barbarorum rabie defendisse. Tu quoque, magis quam caeteri imperatores, operam nauasti, audaciamque rabidi hostis tua uirtute fregisti. Igitur macte uirtute, ad reliqua agenda strenue perge. Ego autem (ut par est hominem religiosum) supplici oratione deum optimum maximumque precabor, ut tibi felices successus tribuat. Copias uero quas adduxi tuum imperium sequentur . Venit ad eos et regius dux: ipse enim cum sua classe aderat. Itaque, simul collocuti, Samum

et Iacobum Marcellum, uiros magni animi atque in re nauali plurimum uersatos. Qua re Senatus decretum, quo missus in patriam redire posset, expectabat, cum coniuratorum orator ad eum uenit: mandata exequitur. Imperator increpatum oratorem a se dimittit. Tum, non secus ac par est in tali re motus, non esse cessandum ratus, magistrum classis ad se uocat; ut naues instructae classisque parata sit iubet.

ingenii, quippe que non solum eos, quos non vidimus, sed etiam qui multo ante nos fuerunt, amabiles nobis reddat ed. 1477: nos reddunt Vellem tamen, suavissime Georgi Sisgoree, ut me tui tam studiosum mutuo complecti non fastidires amore. Quod si tibi inest par doctrine tue humanitas, hoc certe, quod omnium mihi est gratissimum, consecutus sum. Video enim, que vis in te iuvene acerrimi ingenii et quam potens. Etenim nonnulla ex metris tuis, que iam totam pervagantur Italiam, incredibilem quandam et prope singularem et divinam doctrinam

Ad Thomam Chrancum
Nondum bis geminum memorant tua tempora lustrum,
Tandem maturos ędis ab ore sonos.
Sed non est coepisse satis: persistere oportet
Quisquis par magnis uatibus esse cupit.
5  Perge igitur multisque tuis comes ire memento
Vsque ad Pierii culmina, Chrance, iugi.
Carmina cum Musis tibi tunc dictabit Apollo,
Quę pręsens ętas posteriorque

Infinita boni uirtus, sapientia prima,
Cui neque principium nec in ullo tempore finem
15  Constituo; superas solus longe omnia sęcla
Tempus in omne idem, sine mensuraque modoque,
Ipsi par Tibi, cui conferri nulla queat res,
Et cuius formam concessum effingere nullo
Ingenio nullisque datum perscribere chartis,
20  Et quem nulla uirum scrutantibus excita pennis
Mens capit, alta licet

apes,
Dulcibus implentes patulas tinnitibus aures
Atque aliter dulci labra tenella fauo.
5  Hoc magno si credimus euenisse Platoni,
Cur non et magno credimus Ambrosio?
Par fandi splendore fuit, moderamine uitę
Sanctior et ueri cognitione prior.
Hic postquam Insubrum pręses peruenit ad urbem,
10   Pontificis fungi cogitur officio.
Tunc morum monstrauit iter,

Bonorum gradus tres, sed unum absolutum et perfectum--- uirtus ipsa. Pares esse uirtutes. Honestum omne uoluntarium est. que laudabilis uirtus in corpore ualido et infirmo, in domino et in seruo etc. 23 . Virtus par ubique. Bona uera. Bona prima, secunda, media. Ex duobus bonis summum bonum. Bonum omne optabile. Virtutum comitatus 24 . Summum bonum. Honestum in omnibus par. Virtus 26 . Magna pars profectus est

et in seruo etc. 23 . Virtus par ubique. Bona uera. Bona prima, secunda, media. Ex duobus bonis summum bonum. Bonum omne optabile. Virtutum comitatus 24 . Summum bonum. Honestum in omnibus par. Virtus 26 . Magna pars profectus est uelle proficere 27 . Bona uera ad unumquenque tota perueniunt 27 . Iouem plus non posse quam bonum uirum. Nulla mens bona sine

63 .
Celeritas. Etiam celeritas in desiderio mora est 86 . Quid sit cursus ad motus omnis 93 . Cum te ad uelocitatem paraueris, par lepusculo non eris 65 .
Consilium. Diuus Augustus filiam impudicam relegauit, mox penitens, quod eam silentio potius non texisset, gemens exclamauit: Horum mihi nihil accidisset, si aut Agrippa

Beati 89 . Finis. Causę quattuor omnium quę sunt 37 . Furtum qualiter punitur 38 . Lex in sacrilegos 55 . Furtum duplum reddi par est 84 . Fides. Christiani homines Dei dicti 52 . Vir fidelis 80 . Festa. Sabbatum 87. 88 . Dies Dominica

irascerentur. Septentrionales immansueti. Feris pro ratione impetus est, homini pro impetu ratio 50. De remediis irę. Simulanda interdum ira. Tyrannus ab inimico decęptus et iratus amicos occidit. Ira de re leui 51. Maximum remedium est irę mora. Ira abstinendum nec lacessendus par, superior, inferior. Facies irati 52. Quantum malum ira contra Aristotelem. Facies irati. Ira incipit a suo malo. Remedia ne irascamur 53. Celius orator iracundissimus clientis conuiuę patientia mollitur. Pythagoras perturbationes animi lyra componebat. Non uis esse iracundus,

incurię notabatur 31. Non in phaleris et ornamentis uirtutem militum consistere 33. De coronis militaribus 33. Valerius Coruinus Gallum prouocatorem superat coruo adiuuante 53. Titus Manlius Torquatus- a torque, quam induit interempto Gallo prouocatore 53. Par uigor populi Romani et Poeni 63. Cum Philippus Athenienses pręlio superasset, Demosthenes effugit. Quod sibi obiectum sic diluit dicens: Vir fugiens et denuo pugnabit 106. Medicus. Anates Ponticas remedium esse contra uenenum. Mithridates ueneno necari non potuit 105.

quod uel leones his moribus usi ceruos fugerent 281. Vectigal nullum sit importandi. Peregrina, nisi necessaria, non ferenda ad urbem 303. Natura. Quod est naturę opus? Naturę mens in coniuncta materia 352. Numerus. Par numerus non scalinus , sed isoceles, id est non inęquilaterus, sed ęquilaterus 21. Deus Theut apud Ęgyptios primus inuenit numerum et computationem, geometriam, astronomiam, talearum alearumque ludos et litteras. Octonario numero iustitia designatur 204.

71. Numerus denarius perfectus 49. PROBLEMATA PLVTARCHI Nobilis. Quid est quod qui nobilitate pręstare uidentur, lunulas in calceis ferunt 80. Numerus. Par, impar, quinarius 74. Pythagorici parem numerum foeminam uocant, marem imparem. Octonarius numerus, nouenarius 82. Nomen. Quid est quod maribus nono anno, foeminis octauo nomina imponere consueuerunt 82. AVLVS

FABIVS QVINTILIANVS IN DECLAMATIONIBVS
Pudicia semper curę fuit Romanis 14 . Paupertas ambitione cupiditatibusque caret 62 . Pauper diuiti par, dum non inuidet 64 . Pauperis et diuitis comparatio. Apes animal simile pauperibus 62 . Apum cura. Apum studia. Peruersi nullo placantur obsequio 78 . Peccatum magis

signat. Latro a sinistris patientiam hypocritę designat XXIII.
Pauper. Esurientes impleuit bonis I. Peperit Virgo filium, et pannis eum inuoluit, et reclinauit in pręsepio, quia non erat ei locus in diuersorio. Par turturum uel duo pulli columbarum oblatio pauperum erat. Cum hac oblatione Iesus pręsentatur in templum pro nobis pauper factus, ut nos diuitiarum glorię suę faceret participes II. Apostoli reficiunt retia, quia non habent, unde noua parare possent V. Beati pauperres, quia

Item: Auaritię ne crimina frugalitatis laude deprecetur 42 . Pars beneficii est, quod petitur, si belle neges 104 .
Potentia. Cui plus licet quam par est, plus uult quam licet 104 .
Peccatum. Puniendis peccatis tres rationes attribuunt 41 . Peccatum punitur primo castigandi atque emendandi gratia, tum ne

Diali iurare non licet; amissa uxore sacerdotio se abdicat 78 . Nec farinam nec fermentum tangit nec carnem crudam. Cane et capella abstinet nec ea nominat nec hęderam tangit nec sub uitem ingreditur. Sacerdotis dignitas regię par 82 . AVLVS GELIVS
Sapiens. Inter uerum philosophum et fictum 1 . Sapientia Papyrii pueri prętextati

1.60  ut Titii subdantur aves, Ixionis orbes
1.61  ut currant, ut Sisypheis sudata ferantur
1.62  saxa humeris, poenasque omnes Cocytus acervet
1.63  non dabitur meritis par poena, et crimina vincent!
1.64  Quis furor, infelix, aut quae tibi tanta deorum
1.65  implicuit caecam rabies caligine mentem
1.66  infunditque animo tenebras ut dira moveres

1.121  vibrantur, parilique rigant insuta metallo
1.122  scuta virum. Non bella pati dubiosque videntur
1.123  fortunae eventus sed certae insistere praedae.
1.124  Par classes armat feritas et mille carinis
1.125  completur subito pelagiis, pictasque triremes
1.126  vix capit Hadriaci sedes immensa profundi.
1.127  Mirantur molem et varias ex ordine

dotes regius ambit honos.
1.2.59  Hinc pacis bellique decus duplicataque consors
1.2.60   Inclyta maiestas culmen utrunque tenet.
1.2.61  Par bene conueniens: Virtus et caelsa Potestas,
1.2.62   Quam bene concordes regia sceptra decent!
1.2.63  Non igitur proauos te sospite Buda requirat,

aetheris alti;
1.3.4   Occurrit uotis laurea quaeque tuis.
1.3.5  Sic firma et stabilis tecum est uictoria; Christo
1.3.6   Velle tuum par est: quod facis, ille facit.
1.3.7  Auspice quo sociis caelo tua militat armis
1.3.8   Francia; coniurant terra polusque simul.

1.3.17  Ocyor et uentis et fulminis ocyor alis,
1.3.18   En uelut e caelo laurea missa uolat!
1.3.19  Laurea par superis, caelestibus aemula diuis,
1.3.20   Laurea mortales nescia ferre moras,
1.3.21  Laurea Mercurii quae numina praepetis aequat

1.3.67  Quicquid et hęroas armis domuisse uetustos,
1.3.68   Liberum et Alciden, fabula prisca canit,
1.3.69  Transilies uolucri par atque simillimus Austro:
1.3.70   Instar et alato Bellerophontis equo,
1.3.71  Rursus et in Solymo tentoria puluere figet
1.3.72   Per

pro tempore dicere flammas
1.7.6  Aptior et querulas sollicitare fides
1.7.7  Quam uidear dignus tantis et idoneus actis
1.7.8  Et par pro titulis esse poeta tuis.
1.7.9  Nanque dehortatur nugas tua fama minores,
1.7.10  Territat et lusus gloria tanta meos.

2.2.264  Heu desolatam matrem! Quae saucia planctu
2.2.265   Tristibus et lacrimis miseranda per ora profusis
2.2.266  Lugubresque reo par atque simillima uultus,
2.2.267  Quas post terga dabat, quales ante ora querellas,
2.2.268  Et quantos gemitus diuino ex ore ciebat!

2.2.299  Hei mihi, sed sceleris complere piacula tanti
2.2.300  Foemina nulla potest. Maior fuit hostia mundo
2.2.301  Debita et humanae nulla est par uictima labi
2.2.302  Te praeter, mea, nate, salus!« Vox deinde reliquit
2.2.303  Plura locuturam et iustum sua uerba dolorem

2.11.3   Quid nisi mellifluo culices dominantur olori
2.11.4   Et tenuis magnam uincit auena tubam?
2.11.5  »Quod tamen, ut par est, Syllae centum ora rapacis
2.11.6   Artificemque suum ficta Chimaera decet,
2.11.7  Te quoque commendat dicendi copia: uerum

3.4.12   Deficit auditis rebus iniqua fides.
3.4.13   Nam licet augescant mendacibus omnia Musis,
3.4.14   Par tamen est titulis nulla Camoena tuis,
3.4.15  Quo mage fama loquax tanti sub honore laborat
3.4.16   Principis et uulgi murmur inane leuis.

3.4.55  Sic incrementum uisi cognoscat amoris
3.4.56   Atque in se praesens pignora nostra probet.
3.4.57  Si spectare uelis, generi par nomen auito,
3.4.58   Si mores, qui non dedecuere genus;
3.4.59   Quod, puto, Romano est de sanguine, nanque colonos

7.
3.7.1  Ecce, immaturo nunc uulnere mortis acerbae,
3.7.2   Par quasi funereum, laesus uterque sumus.
3.7.3  Nec moerore pari consors iactura leuatur,
3.7.4   Sed grauat alternus mutua damna dolor.

3.7.51  Vt uiolae aequales cognataque lilia surgunt
3.7.52   Consortesque una conditione rosae,
3.7.53  Sic, congermanis tot dotibus, optio par est
3.7.54   Nec magis ambiguos Castoras esse putes,
3.7.55  Nec mage lac lacti simile est quam forma puellis
3.7.56   Concolor et

doces,
3.10.15  Qui modo, dum meritis tecum certare laborat,
3.10.16   Attamen officiis uincitur ille tuis.
3.10.17  Nec tibi largitor par est, sed cedere passus,
3.10.18   Europam atque Asiam iactitet ille licet,
3.10.19  Qui tibi muneribus tantis, licet auctio fiat

3.26.2   Imbellemque cohors densa fatigat auem.
3.26.3   Magnanimi contra sors est diuersa Leonis:
3.26.4   Hic par innumeris millibus esse potest.
3.26.5  Quod semel hic hausit, non extorquetur, et alis
3.26.6   Gryphis Hyperborei praepes ad astra uolat.

4.6.30   Alternos librans clam taciturna pedes,
4.6.31  Quae mihi te iunget nox luce beatior omni,
4.6.32  Par utinam Herculeis noctibus esse uelit!
4.6.33  Cur tamen interea tanti in dispendia ducor
4.6.34  Temporis et longas distrahor usque uices?

4.20.5  Vt quos littore Tethyos supremo
4.20.6  Ingens gloria traxerat Quiritum
4.20.7  Et facundia Liuiana, Romae
4.20.8  Par moles nec imaginis secundae.
4.20.9  Hinc me Phocidos autumas parentem
4.20.10  Rhacusam, Illyrici decus, canisque
4.20.11  Turres

artifex perunctus,
4.22.59  Mersura in stomachum profundiorem
4.22.60  Quod tellus parit educatque caelum
4.22.61  Et nutrit mare, par futura necdum
4.22.62  Implere ingluuiem cadauerosam,
4.22.63  Immensum insaturabilemque uentrem,
4.22.64  Importunus hydrops, uorax

nefas Sarracenosque rebelles
5.2.76  Labe profanari gemina non passus Hiberos,
5.2.77  Alter in Occeanum Solisque cubilia regnat.
5.2.78  Par fęlix regum, sese quorum hospite fluctu
5.2.79  Astra lauant, fessi respirat et orbita Solis,
5.2.80  Qui paribus studiis uno de sanguine surgunt

nec uterque feris praestantior: hic quem
5.4.353  Maiorem patria praesensit et orbe futurum
5.4.354   Attonitus genitor, seu qui fuit aemulus et par,
5.4.355  Et primus Caesar regnauit in urbe Quirini.
5.4.356  Sed qualem primis te sensit Hetruscus in armis
5.4.357  Pontificis

laxet habenas.
5.4.391  Hinc nulli totiens reges et regna tueri
5.4.392  Commissum, nulli prudentia maior et usus
5.4.393  Nec belli par fama fuit, fiducia tantum
5.4.394  Nulla ducem pugnaeque incertior alea lusit;
5.4.395  Atque adeo nullis unquam superatus in armis

narrem singula? Miles
5.4.463  Ductorem praestare potes, dux munus obire
5.4.464  Militis, et geminis pro rebus sufficis unus,
5.4.465  Par multas complere uices et robore plures
5.4.466  Diuerso gessisse uiros. Non corpore terno
5.4.467  Geriones, pubes non centum armata lacertis

5.7.73  Meta tamen geminis in uersibus ultima constet,
5.7.74  Sensa nec ulterius fusis spatientur habenis,
5.7.75  Inque uicem numeris par sit sententia binis.
5.7.76  Quo tamen ut sedes anapesti consona discas
5.7.77  Tempora, praeuenere breues a fronte gemellae:

6.4.26   Hospitio cuius largiter usa fuit,
6.4.27  Quem consors studiis communibus allicit aetas
6.4.28   Et par ingenii iungit imago mei.
6.4.29  Ergo quid oblitum fingas nisi, care sodalis,
6.4.30   Mens tua Laethaeis obruta torpet aquis?

abacto pignore tigris,
6.30.2   Nec tantum immani uipera dente furit,
6.30.3  Quam rabies hominis, feritate immanior omni,
6.30.4   Vincere par diras impietate feras.
6.30.5  Proditor, ecce, tuae mediis penetralibus aulae,
6.30.6   In socios stricto perfurit ense suos,

6.32.29  Tum praeceps delapsa ferit, ceu fulminis ictu,
6.32.30   Crure manumissum liberiore reum.
6.32.31  Sic post terga uolat Rhamnusia sontibus et par
6.32.32   Vltio perque uices fanda nefanda refert.
6.32.33  Ne uero desint merulae monimenta merenti,
6.32.34   Hanc circum uariis

12. Epitaphium Mariae
7.12.1  Mellifluis cantu Syrenibus aemula, doctis
7.12.2   Parque lyra Musis, parque pudicitia,
7.12.3  Par Veneri forma, Maria hic iacet: immo profecta est
7.12.4   Ad caelum: decus hoc astra decenter habent.

7.49.4  Perque suos ictus inclusa tenentur et haerent
7.49.5  Vulneribus fragmenta, cruor cerebrumque redundant
7.49.6  Permixtique fluunt, primus par uictima Christo
7.49.7  Martyr aberrauit tanti nec uoce magistri
7.49.8  Degener, et caelo Christum miratus hyanti
7.49.9  Stratus humi,

nomen inane notis.
7.53.53  Inde supersedeo mortali a flumine, uiuax
7.53.54   Nam mihi sidereae lympha sititur aquae,
7.53.55  Quae par est explere situm uotisque mederi
7.53.56   Omnibus, ambrosiae rore opulenta suae,
7.53.57  Numine nec cassos carmen sensuque carentes

54. Poeta comparatur cycno
7.54.1  Vatis Apollineo natura simillima cycno est:
7.54.2   Par carmen, similis candor utrunque probat.
7.54.3  Nec magis alter amat fontes semperque silescit,
7.54.4   Ni Zephyri spirent molliter, albus olor;

Hexasticon.
1  Viribus Alcides superas educit ad auras
2  Inferna stygium de regione canem.
3  Versibus Herculeae par est Iacobus arenae
4  Ille canenda gerit fortiter, iste canit.
5  Aetherios illi cultus benefacta dedere,
6  Isti grande

ei fidere suaque tueantur. ac si quid per imprudentiam dedissent commodassentue quam primum exigant: nec si opus esset magistratus auxilium ad sua repetenda implorare erubescant: quae sane monita contemnentes irritati asperius quam par est amicis succensebant: existimantes magnae huic faelicique ipsorum amiciciae inuideri: afferebant enim uehementer angi se non posse ei que uellent impendere: ac si quid dedissent satis eis compertum esse bene ac tuto collocasse.

"Estne ille Wladislaus, ille integerrimus, ille princeps sanctissimus, rex noster constitutus?" Tum voti compos effecta civitas (notum enim erat te Pannonica corona redimitum) videbat omnia referta alactritate et leticia, par ubique gaudium, pares animi clamoresque pares ubique ad agendas inmortali Deo gracias efferebantur: hinc pueros proiectis trivialibus ludis confluere, inde iuvenes catervatim concurrere spectabamus,

certatim invicem contendentes perfeccior esse videatur. Arbitror nimirum, speciosissime princeps, quod divinus ille animus venturus in corpus et celitus tibi missus dignum sibi voluerit hospicium, quo susciperetur, fingere, et par habitaculum, quo viveret, formare. Hec itaque augustissima facies tua efficit profecto, ut qui te viderint norintque animi tui splendorem, nesciant prorsus, an te magis mentis an vultus obtutibus

Nunc ad mortis ipsius conditionem breuissime percurrendam que altera incepti sermonis est pars deflectat oratio: Vos queso audite et diligenter sicut hactenus fecistis attendite. Sentio me Beatissime pater asserende ueritatis studio longiuscule prouectum et plus temporis quam par erat in re minime dubia consumpsisse: propterea non repetam altius ut equidem erat in animo ea que Saluator noster pridie quam pateretur pro humana salute mirabili prouidentia operatus est: omissisque omnibus uel factis uel dictis ipsius que mysteriorum sunt plena ab oratione tanquam

Neminem ex iis, quos ad ueritatem ab errore conuerterat, passus est mendicare, ut, qui se autore iam Christo uiuerent, se quoque adiutore famem non timerent. Verum iis ut scientia pręstantior Gregorius et dignitate par, ita sanctitate uitę non inferior, non contentus uulgi tantum subuenire inopię, omnibus ubique Christi seruis, quantum Romanę census ecclesię suppeditare potuit, necessaria ministrauit et ministrando effecit, ut in

aperuit inopi, et palmas suas extendit ad pauperem. Fortitudo et decor indumentum eius, et ridebit in die nouissimo. Sed multa dare locupletiorum est, pauca tenuiorum; nec tamen ideo non par meritum, quarum ęqualis affectus. Animum etenim largientis pensat Deus, non donum. Nec quantum oblatum est inspicit, sed de quanto. Vidua paupercula duo ęra minuta misit in gazophylacium, et diuitibus pręfertur.

difficile erat, diem ad deliberandum impetrauit. Dum autem in solo loco genibus prouolutus toto eo tempore secretę precationi intendisset, inuentus est efflasse animam. Hoc ipsum petenti illi diuinitus indultum credi par est; uerenti utique, si episcopum gereret, quę episcopi sunt, pręstare non posset, aut si pręstitisset, ne uel ex hoc in elationem aliquam mentis incidens illis iam tandem comparandus euaderet, quibus dicitur: Vę

illis iam tandem comparandus euaderet, quibus dicitur: Vę uobis, qui diligitis primas cathedras in synagogis et salutationes in foro. Par animi humilitas uel idem periculi metus fuisse perhibetur sancti Goar, monachi in Gallia. Qui a rege Sigiberto ad Treuerensem episcopatum uocatus, postquam recusando nihil se proficere uideret, triginta dierum manendi in

ut suos protegeret, honorem munusque admisit, non ut sibi indulgeret. Sed si hi, qui adhuc sub Legis umbra uersabantur, uenalitati sese exponere in excipiendis diuinis nefas esse ducebant, quanto eos continentiores esse par est, quos iam coruscante Euangelio in lucem eductos omnium uirtutum decet consummata perfectio? Proponantur nunc igitur Christi apostoli, ut magis confundantur, qui ne ueterum quidem sanctorum parsimoniam imitari student,

leuabat auiditas deprecandi. Miraculum auxit toto eo tempore nihil gustans, pręterquam Dominicis diebus sacrosanctam eucharistię communionem, quę illi simul et animę cibus et sustentamentum corporis erat. Par obsecrandi cura Sisinium, Elpidii abbatis discipulum, commendat. Qui cum annos septem sub illius institutionibus fuisset conuersatus, tandem discedens et in quodam satis grandi lapideo monumento se occludens, per triennium

matres honorari iubet, sanxisse scimus. Nunc, ne a proposito discessisse uidear, quantum foeminę quoque orationum ui efficere potuerint, breuiter exponam. Quibus nihil obstitit sexus fragilior, quin par cum uiris meritum et ęquam mirabilium faciendorum potestatem adipiscerentur. Anna, Helcanę coniux, diutinę sterilitatis opprobrium, cum Deum orasset, foecunditate compensauit. Genuit primo Samuelem, genuit deinde

incumberet, horrendos circa se strepitus uocesque terribiles audiuit. Neque tamen aut loco cessit aut orare desiit, donec sedatus est tumultus. Qui enim confidit in Domino, sicut mons Syon: non commouebitur in ęternum. Par terrori erit atque dicet: Si consistant aduersum me castra, non timebit cor meum. Si exurgat aduersum me pręlium, in hoc ego sperabo. Qui Sulpitium terrere uolebant, iidem Maximum

sed gladium, quo scilicet talis pax scindi, distrahi separarique deberet. De Herode quoque et Pilato in Euangelio legimus, quod ad inuicem inimici erant, et facti sunt amici, ut Iesum perderent. Sic facinorosos homines par perpetrandi mali uoluntas coniunxit, quos alienauerat odium. Minus nocentes fuissent, si in pristinis simultatibus perseuerassent. Non debet esse reconciliationis causa consensio mali, sed boni.

excultiorem sibi dono offerret, acceptam uenum iubebat dari, ut pecuniam inde exactam cum aliis communicaret, quando quidem uestis ipsa communis esse non posset. Itaque clericis suis dignitate pręstitit, habitu atque uestitu par fuit. Bernardum abbatem ueste quidem satis uili, sed minime squalenti usum memorię proditum est, ac etiam dicere solitum tunicam sordibus obsoletam testem desidię atque socordię esset et eius immunditiem interdum ad

in Aegypto, Serapionem in Arsinoite regione, Ethbinum in quadam Hibernię sylua, Stephanum abbatem in monte Mureto pane tantum et aqua sustentatos fuisse legimus, sed Antonium, cum iam infirmior ętas pristinę austeritati par esse non posset, holuscula et arborum fructus cum pane comedisse. Helię, eremitę in finibus Antinoi, quę est metropolis Thebaidis, iam ętate decrepito exiguus panis et paucissimę oliuę cibus erat, robustioribus

securam et inter infima nobilem. Factus erat hic quidem de Aquitanię Prouincięque domino monachorum furnarius, sed de monachorum furnario factus est regni cęlestis perpetuus possessor, terrę regibus maior, Dei angelis par. Bercharius, Luxouiensis monasterii abbas, antequam pręesse coepisset, singularem apud omnes obedientię suę commendationem miraculo auxit. Dum uinum de cado in urnam traheret, ab abbate uocatus relicta urna festinus

curaque peregisse, postposita generis nobilitate sanctę obedientię humilitati, ne stiuam manu tenens et aspiciens retro ineptum se faceret regno Dei. Idem autor Mutii abbatis miram obedientiam ac, nisi Veteris Instrumenti par exemplum ei astipularetur, pene incredibilem enarrat, dicens eum unico filio non pepercisse, ut abbati obediret. Vna enim cum illo paruulo adhuc monasterium ingressus, ut cęllulis dispararentur, sustinuit, et cum puer de

uoluptatis. Exhorruit uiri cruore perfusa mulier abiitque admirans ac stupens et iam maius quiddam homine illi inesse reputans, quem, ut libidini suę cederet, ne uinctum quidem cogere potuit. Par huic exemplum in uita Pauli, priori eremitę, refert Hieronymus, sub Decio et Valeriano persecutionibus apud Aegyptum passi iuuenis. Sed illum, postquam omnia tormentorum genera superasset, in amoenissimos hortulos

lęta decessit. Merito ergo uenit angelus ad exequias eius tumuloque insculpsit: mentem sanctam, spontaneam, Deo honorem et patrię liberationem, ne angelicis in morte careret laudibus, quę in uita castitatis puritate par angelis fuit. Lucia quoque Syracusana uirginitatem uita habuit chariorem. Iuueni, cui pacta fuerat, iungi noluit, ut iungeretur Christo, pro cuius amore martyrium constanter pertulit, cum illo uiuere recusauit. Igitur

Sed mox tanti sceleris iustas exoluit poenas, fulminis ictu interemptus. Ipsa uero corporis uinculis expedita, cum uirginitatis martyriique corona ad cęlestis tandem Sponsi thalamos lęta migrauit. Par in tolerandis tormentis Agathę uirginis fortitudo fuit. Quintiano, Sicilię proconsuli, extrema minitanti, nisi diis thura poneret, respondit se Deo uero sacrificaturam, non demoniis. Et cum fidiculis equuleoque uexaretur,

Iustum, monasticę legis uiolatorem adire neue cum eo ullum miscere uerbum pręsumeret. Id ille per ipsum, qui sibi assistebat, Copiosum fratrem resciens, consyderauit secum, quantum ea re flagitii commisisset, et ut par erat, magis doluit, quod Deo peccauerat, quam quod ab hominibus deprehensus esset. Vbi autem uita elapsus est, corpus eius in sterquilinio sepelierunt cum aureis illis, quos reliquerat, dicentes: Pecunia tua tecum

uirili parte conabimur. Quanto enim plenius ęternę perditionis consyderabimus periculum, tanto ad uitandum cautiores ac solicitiores efficiemur. Poenalem igitur locum damnatorum subterraneum esse credi par est, et eum quidem, a quo maxime distat cęlum. Quantum enim peccando iniqui a iustitia pietateque recesserunt, tantum et mansione a mansionibus sanctorum separari congruum atque consentaneum uidetur. Sed neque nomen sedis

pręstantissimę etiam urbes et in iis delubra, fora, porticus cęteraque ędificia, cum marmorum specie, tum artificum opere mira. Et, si tot egregia in hoc infimo uisuntur elemento, quanto omnia excellentiora esse credi par est illo in loco, qui cuncta supereminet elementa, qui cuncta sibi subiecta et quasi sub pedibus posita despicere uidetur et sua sublimitate se omnium nobilissimum profiteri, quem summus et immortalis opifex fabricauit

et secreta cęlestis arcani pandentur, ut, quod nunc fide tenent, tunc, sicuti est, uidendo intelligendoque agnoscant. Audient arcana illa uerba, quę non licet homini loqui. Denique, quod oratorum princeps Demosthenes aut par illi in dicendo Tullius nunquam eloqui potuissent, quod gentilis philosophię antistes Plato aut ipso argutior Aristoteles nunquam inuestigare ualuissent, hoc minimus inter cęlestis patrię ciues deprehendet, intelliget,

fatiferi dulcissima filia regis;
59.71  Gloria caelicolum, fidissima parma reorum.
59.72  Quae dea quisue deus tibi erit par, gemma dearum?
59.73  Quemue tibi conferre queam? Tua numina uincunt;
59.74  Vincit honos, geminus quicquid complectitur orbis;

34  Sorte foelici radias, parensque
35  Prole foecunda, generisque claro
36  Nomine fulges.
37  Par tuae Virtus, similisque formae
38  Adsit, et Musae tibi dant Fauorem,
39  Laureis sertis religantque pulchram
40  Corporis

pro tempore internumerare, ut ostendamus non minus fortunam quam sapientiam de illo bene meritam. Et alteram usui, alteram ornamento fuisse non mediocri. Quae duo cum saepius invicem pugnent, in illo quadrasse. Et hanc comitem, ut par est, illam ducem fuisse non solum laude, sed etiam admiratione dignum est. Quid magis contrarium quam virtus et fortuna! In illo tamen, quod rarum et infrequens bonum est, sapientia foelix, fortuna sapiens fuit. Sed licet utraque illum

amori aut assentatiuncula aliqua uidear te uelle demereri. Sed plane ita sentio esse hos libellos, ita ex amusim perfectos ad summum absolutos ut ne ab liuore quidem iure ualeant reprehendi. Debet autem tibi hoc nostrum (qualecumque est) saeculum, quod tu uidelicet par ueteribus in hoc saltem laudis genere redidisti. Equidem gratias ago immortaleis utpote quem tu tuis illustrando carminibus immortalitate donaueris; ita enim mihi persuadeo tam lepida illa poemata, tam uenusta, tam ornata et pulchra omnem esse iniuriam temporum superatura.

quicumque colit divitis arva Tagi.
41  Hunc deus ingenuis animi tot dotibus implet
42  Quot maris Adriaci vix capit unda nives.
43  Et iuris nodos, et legum aenigmata solvit,
44  Nam fuit in duplici par sibi nemo foro;
45  Et certis solidum metitur passibus orbem
46  Nam vaga fulgentis consulit astra poli.
47  Historicos, vates, divinaque scripta Solonis
48  Consulit atque apices, docte Lycurge,

Cf. CIL VI 1033 Apud Capitolium
IMP. CAES. LVCIO SEPTIMIO. M.
FIL. SEVERO PIO PERTINACI. AVG.
P. P. PARTHICO ARABICO ET PAR-
THICO ADIABENICO. PONTIFICI
MAX. TRIB. POT. XI. IM. XI. COS.
III. PROCOS. ET IM. CAES. M. AV-
RELIO. L. FIL. ANTONINO AVG.
PIO. FELICI. TRIB.

tribuuntur in pręcedentibus est tractatum. Cf. In epigr. 2,1; 68,2; 71,2 125.6. Nihil aliud hoc loco explicandum restat nisi quod et te ius Romanę ciuitatis possidere credi par sit, quum et priuilegium possis ostendere et Papalis cognomen geras. Papam enim Romę modo pręesse nouimus, cui tunc Cęsares Augusti pręfuerunt. 126.

admoueri calcaria, iuuatur tamen sonipes hortantium clamore. Sic tuo curriculo meae laudes nescio quas alas addiicient. Sed quia tibi non usum sed abusum scis esse interdictum, propterea ne graueris ad nos mittere non dico pira Signina aut Parmensem caseum, ne dicam Docleatem. Sed ad nos nobiles cerasos Ponicenses, et uuas precoquas Stagnenses, et ostrea edulia

fide et diligentia elaboravi. Contigit autem reverendissimum etiam dominum cardinalem de Grassis, 1 qui per hos superiores dies abfuerat, neque prioribus illis apud pontificem actionibus atque intercessionibus interesse potuerat, praesenti negotio affuisse. Itaque cum ipse prior (ut par erat) apud pontificem diligentissime pro hoc negotio egisset, responsumque non valde a desiderio Vestrae Maiestatis alienum reportasset, ego suam praeterea reverendissimam dominationem subsecutus et re omni rursus ex integro Sanctissimo Domino Nostro declarata commemoratisque incommodis et

negotiis nostris Barensibus, utpote et iustissimis et aequissimis esse ex corde affectum, eo maxime, quod id ab utraque maiestate sua in commissis habeat, ut nomine illarum maiestatum hoc idem apud caesaream et catholicam maiestatem efficaciter promoveret. Nunc cupimus, et si par sit, rogamus, assistet ibi oratori nostro, magnifico Ioanni Dantisco, 3 et in quibus auxilium suum postulaverit, ita illud impendere velit, quemadmodum rebus nostris prodesse noverit. Nos enim praefato oratori nostro ad Tuam Paternitatem singulare iussimus habere refugium, nam illam

civibus Ulatci ducis demortui depositum peteret ausus et dicere: quod tu nunquam optime Rex faceres nobis faciendum suades. Nam tu quicquid polliceris omnibus exhibes et fidem vel hostibus servas; quam minore periculo posses praevaricari; qui non modo tua conservare par es; sed etiam aliena obtinere difficilius velles quam posses: nobis vero quibus nihil praeter fidem integrum superest: si ea salva non sit, omnium gentium praeda atque ludibrium sumus: sumus enim quod jurisjurandi neglecta relligio Deos ultores habebat: sic ille cum regem non

hylari animo et serena florente complexus est; ipse pro tutore totius ecclesie, illi uero pro duce Fluentini senatus, nec a b re, quoniam Dux inclytus Romanorum procerum more res Italas et armis moderatur et honestis moribus illustrat, et quem indigentem appellari liceat et in templa recipi ut cui par gratia referri non possit, hinc saltem exoluatur quandoquidem tumultuantem Italiam et res nouas molientem sedente Iulio eius patruo et tuo auo Pon. Max. eius opera atque industria quamuis tunc esset iuuenis pacatum et quietum reddidit; quid fiet post hac, cui et Hector et

Blanda nimis pietas et mollis cura parentum
Plus ęquo audaces natos in crimina mittit
Contemptumque sui. Stulta est dilectio charos
Lasciuire pati et nullo compescere freno.
10.140   Par amor inuidię est, quem propter plectere uitas
Dilectos pueros, faciunt quum digna flagello.
Hic sapienter amat, qui uerbere uindice natos
Auocat a uitio monitisque informat honestis,
Moribus exculti ut

Quum conspexissent fortem cecidisse Goliam
Ense Deodati, Bethlemis clarus in oris
12.450  Quem genuit Salthus pręstantem robore multo
Corporis atque animi. Non est hic ille Golias,
Sed par ferme illi, quem Dauid uerbere fundę Quarta uictoria
Prostrauit pastor. Quarti uictoria belli
Hostibus ex istis Getheo morte perempto
12.455  Constitit. Ante alios statura ingentior illi,

Quis te casus" ait "compellit uisere serui
Tecta tui? Tali quis me dignatur honore,
13.390   Vt merear paruo tam magni nominis archon
Excipere hospitio? Non hoc sine numine summi
Euenisse dei mihi donum credere par est." Dauid ad Arreunam
Respondit Dauid: "Virtus me non mea magnum,
Sed multa ęterni fecit clementia regis.
13.395   Cui certe ut statuam candentis marmoris aram,
Est

inoffenseque succedebant omnia, quieuerant bella, opes augebantur, nec pauperibus timori erat diuitum auaritia, nec plebs potentiorum uim formidabat, omnes pariter tuente ac protegente ipsa regis iustitia, quę neminem prorsus inique uexari patiebatur. Cumque omnium prope par cura esset arua colere, pecudes alere, negotiationibus exerceri, nunquam antea regnum illud ulla rerum copia opulentius fuisse memorabatur. Abunde in ciuitatibus erat uestis preciosa decoraque arma et phalerati equi, exquisita supellex, auri quoque argentique uis, gemmę,

Julii, navigaverunt ex Francia in Italiam, ut juxta statuta Concilii Constansiensis et Basiliensis uniretur Electio * *Les Cardinaux qui adheroient au Concile de Pise avoient dessein de faire un Pape de leur parti, mais ils furent prevenus par ceux qui estoient a Rome. et Duplex Concilium reduceretur in unum bonum, seque venisse Pisas et ibidem impeditos fuisse ne ulterius progrederentur, ibidemque ipsos esse sequestratos, proinde rogare Caesarem ut juste eorum cause adsistat: magna pars Cardinalium favet cause eorum.

omisso notauimus primae syllabae breuem usum libro XIIII: Credant esse metum; laxis seruatur omissa / obsidio. Eodem alibi: Atque implet dispersa foros: trepidatur omisso ; item libro XV: Donec nunc pelago nunc lerra exulus omisit , ut par sit credere codices non esse corruptos, sed ultimam operi manum impositam non fuisse. Nam eo loco creticum apud latinos poetas reperiri non memini. Sed de huiusmodi plura uiderint doctiores.

Me uero cum primis, Ioannes Baptista,

intus penetrare solent, quali custodia muniendi sint, ne id patiantur, nunc docere conabor. Sensuum nostrorum impar numerus est. Impar autem numerus in Scripturis diuinis mundus habetur, par uero immundorum dicitur. Animalia quę bina in arcam Noe ingrediuntur, ex immundis sunt, ex mundis quę septena. Numeri ergo ratio nos instruit, ne qua culpa sensus nostros pollui sinamus. quos impar supputatio puros esse debere

Nam si uenusta forma mulierem intuendo periclitatur pudicicia | et si magis adhuc cum ea colloquendo, quanto plus periculi imminere credis, si post hęc neque a tactu ipso temperas? Profecto nihil aliud restat, nisi ut uterque inter uos excitatę consentiat cupidini | et par amborum uoluntas ad perpetrandum illicitę coniunctionis crimen feratur. Quod si manum cohibueris ne tangas, tantum tibi conferet ista continentia, ut per oculos conceptum, per affatum auctum obscoenę cupiditatis ardorem languescere paulatim et extingui | labefactam-que animi

Profecto nulla ei dominabitur uoluptas, qui sic sibimetipsi imperare didicerit. Sic autem faciendo, siue centesimum cum uirginibus | siue sexagesimum cum uiduis fructum colliget | atque angelis qui in cęlo sunt, par similis-que erit. De matrimonio. Caput VI Nunc locus postulat, ut de matrimonio aliquid in medium proferamus, nequis

ex consensu. ut enim se contineant coniugati, non alterius arbitrii est, sed amborum. De conivge eligenda. Caput IX Vt autem concorditer ac sine quęrela procedant nuptię, par conditio quęrenda erit in coniuge generis atque fortunę. Iurgiorum causa esse consueuit disparilitas. Iccirco uir nobiliorem se aut opulentiorem non ducat, ne pro uxore patiatur dominam. Mulier quoque plebeia et uulgaris parum-que dotata non nubat pręstantiori, ne forte non

officium. Ait enim beatus Apostolus: Ad Timo. prima V Siquis suorum maxime domesticorum curam non habet, fidem negauit, et est infideli deterior. Quod si par crimen est | fidem negare | et eorum quibus pręes paruipendere salutem, nonne par erit et criminis uindicta poena-que commissi? Quisquis igitur alios regendi officium suscepisti, caue maxime ne ocio atque ignauię deditus illud fastidias

V Siquis suorum maxime domesticorum curam non habet, fidem negauit, et est infideli deterior. Quod si par crimen est | fidem negare | et eorum quibus pręes paruipendere salutem, nonne par erit et criminis uindicta poena-que commissi? Quisquis igitur alios regendi officium suscepisti, caue maxime ne ocio atque ignauię deditus illud fastidias | neue gregem cuius es pastor, lupis laniandum dimittas, et

boni, tantum postea mali irrogauit. Intuendum igitur minor-ne an maior sit iniuria quam beneficium. Minoris enim iniurię obliuisci debes | et memor esse beneficii. Cum uero maior uel par fuerit offensa, obligatione officii absolutus es | neque gratiam debes illi, qui gratię meritum lędendo amisit. Iniuriam tamen omnem, quantacunque fuerit, remittere debemus | nec uindictam appetere, propter eum qui ait: Dimittite et dimittetur

quidem adhuc Machumetana heresis extat, et uiribus aucta | sęuit in Christianos, ut qui Christi sunt, calamitatum patientia probentur, donec et illa sua corruat impietate ac dissoluatur. Quemadmodum autem Iudeorum olim fuit in Deum ingratitudo ad idola conuerti, ita nunc nostrorum par flagitium erit | de Christo parum pie sentire. Iudas. (!) Quod si tam ingrati sint, qui solo errore delinquunt, quid de te dicam perfide Iuda

autem meriti sit | peccatorem ad poenitentiam inducere | et a uitio ad uirtutem reuocare, ostendit Dominus ad Hieremiam dicens: 16 Si conuerteris, conuertam te, et ante faciem meam stabis. Quę sane beatitudo par uidetur angelicę felicitati, qui et stare dicuntur in conspectu Dei Patris | et faciem eius perpetuo cernere. Atque hęc sunt bona illa ineffabilia, quę scientia et probitate pręditis debentur pręceptoribus, dicente Salomone: Prouerb. 6

carmina ederet, bonus tam...tamen et facetus poeta sibi esse ui...uidebatur. Quod uitium omnium fere est nemo est qui aliqua in par...parte non placeat seque mire...miretur.

prophetam pro se, in desolationem filiorum Israhel, pręter illa septemmilia, qui non adorauerunt Baal. Profectus Helias offendit Heliseum iugis boum duodecim arantem. Misit palium suum super eum. Ille autem mactauit boum par coxitque in aratro et distribuit populo. Inde fugiens secutus est Heliam et famulabatur ei. Cum Benadab, Syrię rex, graui bello Samariam pręmeret, prędixit Helias de illo uictoriam. Achab igitur fudit

2011-12-10 Tranquillus Parthenius Andronicus Dalmata lectori verum describit philosophum.
Hic est maximus ille quem requiris,
Nulli par hominum, minus secundus,
Nunquam sollicitus, dolore nullo.
Quem nec vanus amor metusve rodit:
5  Ignarusque animi furoris: atqui
Nec vitae cupidus, sibi nec ipsi
Indulgens nimium: sed usque constans.
Quem nec frigora, nec gelu, nec aestus,

nascitur, cęlestium spirituum cantu celebratur, a pastoribus adoratur, a magis nouę stellę indicio inuenitur oblatisque muneribus ut Deus excolitur. Deinde exactis diebus purgationis oblatus est puer in templo secundum Legem primogenitis dictam et data est hostia: par turturum aut duo pulli columbarum. Hostia hęc inopię et paupertatis indicium erat. Leuitici enim lex iubet offerri agnum in holocaustum pro filio et pullum columbę siue turturem. Si agnum — inquit — non poterit, offerat duos turtures uel duos pullos

Filius, quia et hominis factus est filius. Vt enim hominis esset filius, insigne fuit bonitatis et misericordię. Quod autem idem sit Dei Filius, testimonium est cum Patre ęqualitatis, cum Spiritu Sancto communicationis. Vna est trium maiestas, par uirtus, eadem gloria. Et cum ita sit, merito quidem personę Filii angeli seruiunt, sancti se submittunt, demones obediunt, cuncta imperanti parent. Aspectus autem angeli refulgens atque coruscus cum niuei candoris indumento lętitię et gaudii signum erat.

uincendo, uiam consolationis a mortuis resurgendo, uiam gaudii et iubilationis in cęlum ascendendo, uiam denique gratię et salutis Spiritum Sanctum in corda hominum infundendo. Ad hanc uiam currendam exultauit gygas noster, gygas omnium potentissimus, omnium optimus, sibiipsi par, cui nihil potest conferri. A summo enim cęlo egressio* eius, et occursus eius usque ad summum eius. Quia egressus a Patre uenit in mundum, ut mundus saluetur per eum. Igitur spoliato inferno et uasis diabolo erreptis, quę** fuimus nos, triumphans rediit ad Patrem cum homine

In Adam mortui eramus, in Christo reuiximus. Sed quid cessamus promere in medium Victoria Christi tam gloriosi triumphi seriem, quem omnium quondam uictorum pompam longe pręcelluisse credi par est? Alii enim aut fuso fugatoque hominum exercitu aut subiugatis urbibus triumpharunt. At uero Rex noster et Dominus utrunque diaboli regnum dissipauerat. Ipso quippe uincente liberatus est orbis terrarum ab idolorum mortifero cultu, spoliatus infernus eductis inde sanctis,

uitę stabilis permansio et perpetua beatitudo gaudiumque in Domino perenne. Cuius tamen coronę alii plus, secundum uitę merita, alii minus participant. Ipsa tamen glorię ęternitate pariter omnes gaudent, omnibus hic datur denarius et par merces, tam illis, qui minus, quam his, qui magis laborarunt, dum tamen fideliter uixerint nec a uitiis uicti sint. Vincenti , inquit angelus, dabo edere de ligno uitę, quod est in paradiso Dei mei . Vitale lignum

extitit, nepos uero ex fratre, atque iccirco hac quoque ex parte iustus successor illius Vuladislaui, ad quem patres uestri circumspectissimi uiri regnum Hungariae ultro detulere, quique talem regem egit, ut non modo regno a maioribus uestris, quod quidem amplissimum est, delato par haberetur, sed etiam Constantinopolitano imperio dignus iudicaretur. Quod profecto uestris armis ad illius uirtutem atque ad Polonici regni opes adiunctis iam diu Christianae factum esset ditionis, ni eum mors importuna media ferme in expeditione uobis pariter et uniuersae Christianae

suisque capta liberaliter diuidere. Et ubi uidit Asiaticorum principum discordia ac publici status negligentia latrocinia sua impunita esse, uicorum ac castellorum oppugnationi animum mox adiecit, breuique in tantam fortunam creuit, ut cuique Asiae praefectorum uiribus par esset. Itaque quum duces, pace tandem composita, in gratiam rediissent, Asiaeque satrapeas inter se diuisissent, partem Mysiae, addita Maiore Phrygia, Othomanus obtineri permissus, ut esset qui Constantinopolitanum imperium euerteret. Destinauerat enim Deus,

contrahere potuit, Hellespontum traiecit bellum cum Grecis gesturus, cum quibus licet uaria fortuna diu pugnauerit, saepius tamen uictor quam uictus discessit. Iam assiduis populationibus Graecorum ac Thracum uires attriuerat, nec quisquam ex finitimis populis erat par illi armis. Itaque finitimis Christianis omnibus rebus exhaustis instandum ratus, Hadrianopolim obsedit, breuique ea potitus est, fugato rege Wcasino, qui cum Turcis pro portis Adrianopolitanis praelium infeliciter comisserat. Atque quum situs urbis et regio inter

parum idoneum esse deprehenderat, nec per se satis animi, si praelium committendum esset, habiturum. Per idem quoque tempus mandat Alexandro Trapezuntio (is eius Dalmatiae partis, quam uulgo Bossinam dicunt, satrapes erat) Iadestinum agrum, quo Veneti pluribus in locis hostilia arma sentirent, populari, qui quidem latronis ritu Diomedis promontorium ex improuiso adortus ― nondum enim

Lodouicum Sforciam respondisse ferunt se Alfonsi minis non magnopere terreri, neque enim minoris esse suum pileum, priuati tegumentum capitis, quam illius coronam, regium insigne, quandoquidem et consilio et uiribus illi par esset. Qui si coeperit , inquit, me paterni regni neccessaria sane, propter fratris mei filii ignauiam, administratione deturbare, propediem sentiet Alfonsus se et frustra id conatum esse, et igni ab se incenso eum ipsum primum conflagratum iri. Haud uana profecto

gens in alienis rebus inquirendis natura paulo curiosior, ita de Alfonsi rebus sensisse: regem aut esse mente captum, aut propediem (iam enim de Gallorum in Italiam ingressu rumor spargebatur) regnum, ut euenit, fuga deserturum. Huic furori aliud insuper facinus, et periculo et scelere par addidit Alfonsus: nam quum ad capienda regni insignia pontificis Romani indigeret auctoritate ― est enim regnum Neapolitanum, ut etiam bona pars reliquae Italiae, antiquo Caroli Magni instituto, quod luxus et insolentiae sacerdotalis maximum est fomentum, pontifici Romano

in hanc sententiam conscriptam fuisse: Selynes Bazethi patri, regum maximo felicitatem. Quum accepissem, pater, te simul morbo, simul senecta molestam uitam /254/ ducere, atque ideo nolle amplius mole regendi imperii grauari, et paterno casu, ut par est, indolui, et non mediocris cura salutis Othomanii imperii animo meo iniecta est. Quare saepius ad te nuntios cum literis misi, ex quibus quaedam intelligeres, quae non minus ad conseruationem imperii tui quam ad gloriam et amplitudinem spectare uidebantur. Nunquam tamen per

euulsa ex equo moribundum, manu impellens, deiecit, capiendo hostili equo intentus. Sed dum iacentem spoliat, equus Turcae fugam Taurunum uersus arripit. Qui quidem ab Hungaris captus ad praefectum adductus est. Ibi quum Scytha uictor equum hostis ab se interfecti sibi restitui, ut par erat, contenderet, tandem accęptis a praefecto trecentis aureis nummis equum praefectum habere permisit. Scytha, ratus sibi apud regem Vuladislauum hanc pugnam honori simul et emolumento futuram, petit a praefecto Taurunensis praesidii literas ad regem commeatusque abeundi. Qui ubi cum

iure liceret, quotidie ędunt. Quare quum praelium inibitis, memineritis uos aduersus infestissimos latrones gladios strinxisse, et certam animis spem uictoriae concipite. Daturus est enim Deus nobis huius belli exitum, quem par est nos expectare, qui iisdem sacris ac religione coniunctos ab iniusta eripimus seruitute, ac tanto studio in libertatem uindicamus, qui nostrae sectae hominibus salutem, lucem, uitam restituimus. Quae enim uitae usura potest esse sub nefario degentibus latrocinio? Nec

atque a caede hominum abhorrerem, non paterer Italiam a Longobardis uexari. Haud oblitus modestiae atque officii mei, pontificiaeue maiestatis, cuius sane auctoritate apud me nihil antiquius est, sed dolore amissi Tauruni haec de Romano pontifice liberius forsan, quam par esset, dixi. Ego enim ita opinor rem Christianam huius urbis amissione multo grauiorem fecisse iacturam, quam quae olim facta est Constantinopoli euersa, propterea quod harum altera urbs, antequam ab hoste caperetur, a Romana iam societate per summum scelus ultro defecerat,

iacet, cui candida uirtus
1.102  Est comes, aeternum te duratura per aeuum. Poetae sententia.
1.103  Quamuis te puerum uoco, tu tamen omnibus es par
1.104  Gentibus ingenio, quo uirtus ipsa renata est
1.105  In cunis uagis, mi princeps, et tibi Pallas
1.106  Seruit Phydiaco coelo, cui forma deorum

sermo conueniunt. Gethae etiam, qui (ut Isidorus et Ioannes Balbus et diuus Antoninus opinantur) Isidorus ethicorum libro IX (12) . catholi. in dictione Getha. Anto. II. par. cro. tit. XI. capi. VII. (13) postea Gotthi uocati sunt, Gethae postea dicti sunt Gotthi. simul cum Dacis ac Myssiis (ut Strabo refert) Strab. li. VII. (14) unius idiomatis ad inuicem

22  Foelix ore suo Regem qui et carmine pandit,
23  Hunc etenim ora Dei Deus inter et astra beabit.
24  Quid tu o Rex, homines an quid dabis inter honoris?
25  Vt par, Diua tuo Claementia nomine faxis,
26  Digna impende suo pro munere munera uati.
27  Nam sublime tuum fastigia celsa cacumen

sacer repetunt tua Nazareth arua,
4.91  Et puerum referunt sancti sub tecta parentes.
4.92  At pia fatidici dictis exterrita Vatis, ❦
4.93  Virgo graues animi memorando est passa dolores,
4.94  Parque uirum pietas habuit, par cura recoxit.
4.95  Qualis ad herbosum per amoena rosaria fontem
4.96  Virgo puella suo quum sotte resederat horto,
4.97  Immeritum patitur non digni funeris ulcus.
4.98  Conficiturque graui sic laeso ut corpore morbo,
4.99  Conficit hanc

7.103  At regni soboles est eiicienda sub atra
7.104  Tartara, per caecam tenebrae exterioris Abyssum,
7.105  Flent ubi deformes, et strident dentibus umbrae.
7.106  Porro omni puer ille tuus langore leuetur,
7.107  Hoc fidei Romane tuae par suscipe munus.
7.108  Hoc dicto illius fugit omnis corpore langor,
7.109  Dicto, quo Coelum terram, quo quicquid ubique est
7.110  Protulit ex nihilo Deus, et mens omnia fecit.
7.111  O, patria infoelix, urbs caeca, superbe Capharnas,

pars dicit, nec uos saltante chorea
8.329  Lusistis (fas ut fuerat) pars altera contra,
8.330  At tuba triste sonans fleuit miserabils carmen,
8.331  Nostraque lugubtilugubri uox est conquesta querela,
8.332  (Par flere ut fuerat) uos flendi haud signa dedistis.
8.333  Ioannes et enim grauibus Baptista sub armis
8.334  Prodiit indomitus sub alendo corpore princeps,
8.335  Norma uiae ac tubicen, magnum qua scandere Coelum
8.336  Fas hoc iure docet, lapsa et

9.255  Rosida foelicis rimantur gemina conchae.
9.256  Vnicus in totis efloruit unio saeclis,
9.257  Ingentis praecii tereti candore rubescens,
9.258  Nactus eum curet scitus mercator emendum.
9.259  Par quoque et hoc instar supremi aduertite regni.
9.260  Nam ueluti salsas immissa sagena sub undas,
9.261  Squammigeros genus omne trahens ad littora pisces,
9.262  Postquam exempta uadis, stabilisque resedit arenae,
9.263  Impletosque sinus deprompsit

puellae,
9.295  Impia quod tandem suscaepit adultera mater.
9.296  Ecce sacer, nullique secundus in ordine princeps
9.297  Militiae, ille Dei magno laudatus ab ore,
9.298  Dira profanate cadit in ludibria mensae,
9.299  Par Coelo, superis materna notus ab aluo.
9.300  Sanctus erat claris uirtutibus, Angelus immo,
9.301  Cui nota nulla fuit, leuis aut labecula uitae,
9.302  Verus erat, pressus tamen est a pondere praeli,
9.303  Vt dulcem attritto stillaret corpore uitam,

nitet et beatis
l3.8  Numine sancto.
l3.9  Et quod his nostris nitet in choraeis, ❦
l3.10  Te nitet, totum tibi dedicamus,
l3.11  Quicquid hoc sacro cecinere nostrae
l3.12  Carmine musae.
l3.13  Namque par terno speculo reluces ❦
l3.14  Spiritus, nati, et genitoris unus,
l3.15  Vna ter sancta in tribus est imago,
l3.16  Vna creatrix,
l3.17  Per choros uenit duce te nouenos ❦
l3.18  Virginis

septenas scande per arces.
10.5  Qua data Christicolis coelestia regna fathiscunt,
10.6  Diique Deo coeunt, et Daedala moenia condunt.
10.7  O qui de gemino procedis numine numen,
10.8  Mens de mente, Deo Deus exis, amorque duobus
10.9  Vnus par, neutro maior, par unus utroque,
10.10  Immensus, numeris extans, et pondere solus,
10.11  Huc ades, et mea uela notis intende secundis.
10.12  Siue sub interno spatiaberis aequore cordis,
10.13  Seu super aetherios tecum simul euehar orbes.

per arces.
10.5  Qua data Christicolis coelestia regna fathiscunt,
10.6  Diique Deo coeunt, et Daedala moenia condunt.
10.7  O qui de gemino procedis numine numen,
10.8  Mens de mente, Deo Deus exis, amorque duobus
10.9  Vnus par, neutro maior, par unus utroque,
10.10  Immensus, numeris extans, et pondere solus,
10.11  Huc ades, et mea uela notis intende secundis.
10.12  Siue sub interno spatiaberis aequore cordis,
10.13  Seu super aetherios tecum simul euehar orbes.
10.14  Siue malis

mea mater amoris,
10.223  Ecce mei fratres, patrem qui sydera torquet
10.224  Nam quicunque meum colit, et qui obtemeperat ipsi,
10.225  Frater erit meus, atque soror, meaque optima mater.
10.226  O, fas, o, pietas o, tanto nomine digner,
10.227  Par cultus tibi me fratrem, et deuota uoluntas,
10.228  Germen opus uerbi mihi te tua gratia redat.
10.229  Prodiit extemplo refluens a limine Christus, ❦
10.230  Candida teque petit Mater, tibi totus inhaeret
10.231  Feruidus, et

ullus
10.430  Desidiae locus est, rebus nec inane gerendis.
10.431  Hoc et idem facio summi sapientia patris.
10.432  Hinc magis atque magis rixantur, et humida frendent
10.433  Ora, cruenta feros acuunt in uulnera dentes,
10.434  Ne deus ipse deo par fit, neu germen ab alto.
10.435  At pater internus rursum micat, araque rumpit
10.436  Nubila uibranti dextra, et sic fulminat ingens.
10.437  Filius haud quaquam de se, sed mole patris stat,
10.438  Vnde potest quocumque pater,

in undo magis admiranda futuro,
10.443  Sicut enim uita cassos hic suscitat auctor,
10.444  Sic natus quos uult ad uitam luce resumit.
10.445  Nec pater ipse gerit fasces, saeuasque secures.
10.446  Iudicii, sed iura deo dedit omnia nato,
10.447  Par ut apud cunctos sit honor natoque, patrique.
10.448  Nam non diuinum qui nato impendit honorem,
10.449  Idem defraudat patrium decus, unde propago
10.450  Missa nitet, coelique parat commertia terris.
10.451  Ille quidem nostri qui uerbum concipit

tonantis.
10.749  Sum nazaraeus, sum notus origine uobis,
10.750  Ipsa nec a me stat mea lux, incognita lucet
10.751  Vos inter, uerax eius nec scitur origo.
10.752  Sed mihi nota quidem, me si hanc nescire faterer,
10.753  Ipse forem simili par uobis crimine mendax,
10.754  Est quo sum missus mihi numine notus eodem.
10.755  Haec manus hostilis grauiter tulit, inque furorem
10.756  Vertitur, et totis Christum conatibus ardent
10.757  Prendere, quos uires occulti numinis

erit ipse minister.
11.810  Paruulus inde puer medio quo stabat Iesus
11.811  Sistitur, hunc tensis inquit complexus in ulnis.
11.812  En huius pueri nisi quilibet induat instar,
11.813  Alta haud ille meo celebrabit templa triumpho.
11.814  At quo par pueri se deiicit amplius, illo est
11.815  Altior, et celsis praestantius eminet astris.
11.816  Si quis et hunc talem (nostrum quia nomen honorat)
11.817  Suscipit, ille meo me nomine suscipit ipsum.
11.818  Tunc anima sacer, et sublimi mente

12.145  Dic speculatori, et causam committe seuero.
12.146  Cui nisi parebit, tibi mox ut publicus esto.
12.147  Ille quidem quicquid terram super alliget, arces
12.148  Aetheriae stringent, et quicquid soluet, in iisdem
12.149  Soluetur, rursus si par consenserit unus
12.150  Vos inter, fiet uobis quodcunque petetis,
12.151  Hoc meus ipse pater summi dabit auctor Olympi.
12.152  Nam quacunque meo par, aut sesqualter inhaerent
12.153  Nomine, tunc ibi sum medius, ceu sydus in

stringent, et quicquid soluet, in iisdem
12.149  Soluetur, rursus si par consenserit unus
12.150  Vos inter, fiet uobis quodcunque petetis,
12.151  Hoc meus ipse pater summi dabit auctor Olympi.
12.152  Nam quacunque meo par, aut sesqualter inhaerent
12.153  Nomine, tunc ibi sum medius, ceu sydus in astris.
12.154  Quem fraternus adit princeps, ac talia fatur.
12.155  An quoties in me commiserit, impia fratri
12.156  Crimina dimittam toties? iuuat, et mage censes,

nos pressere diei.
12.369  Ex iis sic uni dominus respondit, Amice
12.370  Nulla tibi per me facta est iniuria, nullum
12.371  Dedecus, ex nummo merces est pacta diurno.
12.372  Vade, age, carpe tuo quae sunt promissa labori,
12.373  Huic quoque par soluisse uolo, me namque decebat
12.374  Dona dedisse, meus quae fert thesaurus abunde.
12.375  An tuus hinc oculus uisu est obliquus iniquo,
12.376  Quod bonus esse uolo, superest Claementia iusto.
12.377  Sic caput est cauda, sic iuncta nouissima

pectora sueti.
13.230  Vna duos homines orandi causa trahebat
13.231  Haec in templa simul, pharisaicus alter, et alter
13.232  Publicus actor erat, quorum prior ore rogabat
13.233  Stans secum. grato tibi rex hominum, deumque,
13.234  Non mihi par uulgus, non par mihi caetera turba
13.235  Iniusta, et raptrix, et adultera, qualis et ille
13.236  Publica pestis adest, ego bis ieiuno per ampla
13.237  Sabbata, et omne mei decimo quodcunque peculi est.
13.238  At publicanus procul hinc astare, nec

13.230  Vna duos homines orandi causa trahebat
13.231  Haec in templa simul, pharisaicus alter, et alter
13.232  Publicus actor erat, quorum prior ore rogabat
13.233  Stans secum. grato tibi rex hominum, deumque,
13.234  Non mihi par uulgus, non par mihi caetera turba
13.235  Iniusta, et raptrix, et adultera, qualis et ille
13.236  Publica pestis adest, ego bis ieiuno per ampla
13.237  Sabbata, et omne mei decimo quodcunque peculi est.
13.238  At publicanus procul hinc astare, nec ultra

13.570  O, luce expertes, quidnam magis eminet? arae?
13.571  Donane? sancta sacris ea quae redduntur ab aris.
13.572  Nam qui altare super iurat, super omnia iurat
13.573  Dona simul, quaecunque sacra sunt addita mensa.
13.574  Sic qui in templa (est par ratio) periurat, in illum
13.575  Periurat, qui templa colit. stat quicquid in illis.
13.576  Et qui per Coelum iurat, per nomina sancta,
13.577  Sede superque Dei iurat, thronoque sedentem.
13.578  Vae tibi Mime sacer, tibi gentis hypocrita turba

conditor orbis.
13.771  Quom genus infelix illo tum tempore finem
13.772  Quo non crediderant experti strage suprema,
13.773  Quae terras omneis simul uno funere mersit.
13.774  Alter adest Noas uirtutum, conditur Arca
13.775  Altera, sed cuncto par clades imminet orbi.
13.776  Tum duo proscindent inflexo uomere campum,
13.777  Et duo prosubigent in gyro grana molari
13.778  Et totidem lectum sub eundem, et fulcra quiescent,
13.779  E quibus huc alter paribus tolletur, et alter
13.780  Ire

signauit uerbere palmae.
14.683  Haeccine pontifici tute responsa dedisti?
14.684  Trux ait ingrato sanatus uulnere Malchus.
14.685  Vnde dei fuso manauit sanguine nasus.
14.686  Diaque syderii, rubuerunt lumina uultus,
14.687  Proh dolor an solis par sit, lunaeque labores.
14.688  Ad similem sceleri tanto? quum splendidus alto
14.689  Deficit ore nitor mutato luminis astro,
14.690  Terraque defectum tantae stupet anxia lucis.
14.691  En Christi uirtus innotuit alma ferentis,
14.692  Et

urbe frequentis,
15.419  Hinc ignominiam uariis insultibus augent.
15.420  Et duo supplicii ducuntur in aequa latrones
15.421  Exitia, ut fures inter sit christusChristus iniquos,
15.422  Par quoque uel similis sceleratis furibus esset.
15.423  Pondere sed quanto grauius uexatus anhelat
15.424  Sub cruce tam uasta. collum cui fune satelles
15.425  Astrictum tracta uix heu suffocat eunti.
15.426  Multa laborantem quamuis hunc turba

imo gemitus a corde ciebat.
15.439  Vos, o, qui pedibus loca terrae, seu mare uastum
15.440   Pupibuspuppibus, euentu rerum penetratis in omni,
15.441  Huc oculos, uestraeque acies aduertite mentis,
15.442  Si qua meo par est similis ue aerumna dolori?
15.443  In me tela dei furor exarmauit. Et ignem
15.444  Intulit ossa super, desolatamque reliquit,
15.445  Vt dominus uentura mihi meus ille canebat
15.446  Infirmata ruit tristi mea turbine uirtus,
15.447  Dum

16.102  Vt uultum lachrymis, animam sic pascit abunde.
16.103  Cogitur ire, oculis iterumque uidere sepulchrum,
16.104  Quo mens est affixa tenax in amore Magistri.
16.105  Declinat faciem flexa ceruice decoram,
16.106  Prospectumque capit tumulo, par fultus eodem
16.107  Hinc atque hinc superum candenti fulsit amictu,
16.108  Quo positi iacuit lachrymabile corpus Iesu.
16.109  Dicunt o, mulier quid ploras? illa Magistrum
16.110  Surripuere meum, nec quo posuere patescit.
16.111  Interea a

dei uiso, collapsaque uincla Iosephi,
16.163  Marmoreo tumulo Christi qui corpus humauit,
16.164  Quid iusiurandum? quo se deuouit Iacob,
16.165  Quid reliquos testes oculatos carmine dicam? ❦
16.166  Ecce palestinam par qui tendebat Emaum,
16.167  Per stadia a solymis distantem manibus arcem
16.168  Sex dena, herculei quae condidit impetus oris.
16.169  Hi simul alternis ardenti pectore Christi
16.170  Fata renarrabant, et iniqua morte peremptum

et iniqua morte peremptum
16.171  Deflebant. illis qui se comes addit Iesum.
16.172  Quales pellei Nilo exundante canopi
16.173  Quum duo candentes stagnantia flumina Cygni
16.174  Linquunt, aurataeque petunt nemora alta Gesirae,
16.175  Atque sui par ille uocat agminis, hosque
16.176  Is adit, et tacito pennis secat aethera rostro.
16.177  Creditus alter olor, non illis agnitus Ales.
16.178  Talis ubi Christus praeteruolat aequora campi,
16.179  Dux et in se socios interserit aequus euntes,

sed familiarium, sed domesticorum conspiratio, detestabili exemplo fuit: cuiusmodi insidias non Artaxerxes, non Mithridates, non Ptolemeus Euergetes, non mortalium quisquam, ne deorum quidem (si fabulis credere par est) uitare potuit, tamen supersunt haeredes tantae iniuriae, qui nihilominus crudelitatis atque perfidię reposcent ab inimicis poenas. Atqui trucidarunt annis grauem, fama clarum, gentibus admirabilem, unico tantum

bellicosarum gentium quas superaui, uel prouinciarum quae mea uirtute in Romanorum potestatem uenerunt, uel tandem numerus occisorum referatur, non dubito quin longe Cyro antecellam, Alexandro saltem par futurus sim. Eximiam Cyri laudem et eam plane solam in monumentis ipsius legeramus quod regnum abstulisset a Medis. Alexandrum autem non inficior res gessisse memorabiles, sed tantae non fuerunt quantas

qui si uerum amamus, ingenue fateamur necesse est his tot, et tantis nostris, et aliorum communibus sceleribus non defuisse propria quod nostra factionis scelera et peccata. Nos enim qui ministri sumus iustitiae iustitiam fate, ut par est, non ministrauimus. Quid si in sinistrum nos ignorantia traxit? Si fauor inflexit? Si acceptio muneris uel personae corruperit? uos spectabiles Aduocati, qui adstatis (ut de mortuis et absentibus taceam) responsa et consilia uestra plus iusto forsitan diuendidistis, ponentes tenebras lucem

sua maturitas. Aquę in perpetuo fluxu, aer salubris, amplitudo regni amenissima. Credo in hoc horto consedisse Venerem et Gratias. Velim ignoscat mihi haec dumtax tuus medicus, alioquin vir doctissimus, si hac sola in re ab ipso dissentio; aliis in rebus eius opinioni, ut par est, non refragabor ac me semper in tui gratiam commendo. Ex Saruar die 12 Julij 1554. Tuus Tranquillus

peccatis nostris pereuntis ac pereclitantis, causa eiusdem a faucibus orci eripiendi perseverarem, laetatus sum in hic, quae dicta sunt mihi, immo omnibus passim nunciata et manifestata, Tuam videlicet (ut par erat) Sanctitatem et ad Ungariam nepotem suum cardinalem legatum a latere cum pecuniis destinasse ad conducenda tot milia hominum, et non parvam classem praeparasse et in dies ac horas praeparare contra imminentes impetus et innumerabiles

Quęnam hęc dementia gentis? 7
1.293  Par similisque, intus quę coelant ossa, sepulchris
1.294  Lumina spectantum uaria fallentibus arte,
1.295  Quę

plateis carmen, pars altera templa subibat.
1.749  Accessum, Accessum. . . 752 quondam] II Par 3, 1 scopulis qua surgit in aethera moles,
1.750  Aeditaque aequabat coelo fastigia templum,
1.751  Quod posuit Salomon, modico qua colle

1.932  Dumque uagam siluis passim dolor angit acerbus
1.933  Vlceris, hic duro rescindit stipite plagam,
1.934  Deliquat impressu tunc urgens, funditur unde
1.935  Cui par non alius terris manauerit humor
1.936   Egregiumque ferunt, preciumque accedit odori
1.937   Florentes inter segetes nardumque

2.599  Delituit Delituit. . . 604 amens] IV Rg 15, 4-6; II Par 26 nato commisso Azaria regno,
2.600  Elatus frustra uiolata id rettulit ara.
2.601  Et qui sępe ferox certamine contudit hostem
2.602  Ac fines

agitatus fluctuat usque
2.608  Israel, inuexitque inuexitque. . . 614 fouebat] IV Rg 26; II Par 28 scelus cultumque profanum
2.609  Rex Achaz Iudę; Assyria implorauit ab usque
2.610  Auxilia, et gemino sic est defensus ab hoste.

facinus pestemque .
2.615  Stabat Stabat. . . 617 ualuas] II Par 29, 1-3 pro templo Ezechias legemque tenebat,
2.616  Commendatque uiris patrii libamina ritus,
2.617  Ac clausas moto

populi hic de more piacula mactant:
2.619  Non Non. . . 621 cannis] II Par 29, 25-28 desunt cytharę, sonitu non tibia claro,
2.620  Quęque aperit latum fundo tuba flexilis oram

uariis resonabant organa .
2.622  His His. . . 624 furorem] II Par 30, 6-9 carmen patulo iuuenum chorus accinit ore,
2.623  Atque iubet fieri populis hortamina circum,

suaque Ossia uinctus.
2.631  At At. . . 635 illo] II Par 32, 20-23 pro rege pio Deus ipse accingitur armis
2.632  Cęlestumque ruunt accensę in pręlia turmę.
2.633  Res geritur Iudę proprii sine militis usu,

illo.
2.636  Sacrilegi Sacrilegi. . . 639 aris] II Par 33 accedit scelus huc insigne Manassę.
2.637  Templa prophanantur rursus, peregrinus in aedem
2.638  Ascitur cultus, natusque exempla

2.640  Occasum populi cecinere oracula uatum.
2.641  Interea Interea. . . 643 templa] II Par 34, 1-13 exitium tenuit aduersaque fata
2.642  Rex Iosias, ueterum nulli pietate secundus,
2.643  Instauratque aedem collapsam ac diruta templa.

ac diruta templa.
2.644  Ecce Ecce. . . urbem] II Par 34, 14 autem sacris inuenta uolumina legis
2.645  Vulgantur: metus attonitam mox permeat urbem.
2.646  Consultis

urbem.
2.646  Consultis Consultis. . . 649 usum] II Par 34, 22-28 proceres referunt responsa; futurum
2.647  Vrbis ut excidio gentis delicta luantur.
2.648  Interea regis pietati parcitur, irę

usum.
2.650  Aegyptus Aegyptus. . . 652 satelles] II Par 35, 20-24 iuxta pernix in bella ruebat,
2.651  Vrget, regi obstet, Iosias festinus; at illum
2.652  De subita raptum referebat cęde satelles;

satelles;
2.653  Quemque Quemque. . . 655 regem] II Par 36, 1-4 creat populus, pharao illum in uincla petiuit
2.654  Et secum ducit, solio pro fratre relinquit

nomine, regem.
2.656  Ille Ille. . . 660 auito] II Par 36, 5-10 suis auxit sceleratus crimina patrum,
2.657  Atque ea maturę processit culpa ruinę,
2.658  Assyriumque iugum expertus desciuit et hostis

aede coibat.
2.697  Post Post. . . 704 censu] II Par 36, 21-23; I Esr 1, 1-4 longum exilium tandem multosque labores
2.698  Iam fatis aderat promissum tempus, et orbi
2.699  

Naturę: sine Patre nequit nam Filius esse,
2.854  Et sine prole Pater. Quin quanta potentia summi
2.855  Est proles mensura Dei! Infinita potestas
2.856  Manca foret, si par sibi non subsisteret alter:
2.857  Cuncta resoluuntur sed quo, res unica debet.
2.858  Sic res una Deus, sed res non sola probatur:
2.859  Cumque alia excedat, nec par sibi

foret, si par sibi non subsisteret alter:
2.857  Cuncta resoluuntur sed quo, res unica debet.
2.858  Sic res una Deus, sed res non sola probatur:
2.859  Cumque alia excedat, nec par sibi repperit usquam
2.860  Quo mensus sese cognosceret, alma propago
2.861  Idem sit quantus, proprio pręscripsit ab ortu

2.954  Diuinique operis finem putet esse caducum
2.955  Et mortale, uetus sacri hęc sententia uoti.
2.956  Filius asseruit non se sublimis in arce,
2.957  Cui par, cuique et numen idem similisque potestas,
2.958  Nec uelut inuasit regalia sceptra tyrannus.
2.959  Ingens arcanum- quid dictis demoror, o mens!-
2.960  En famulum exhibuit

3.225  Inuisas tenebras ingenti luce fugabit.
3.226  Tunc illos reduces spectabunt oppida rursus,
3.227  Lęta exempla uiris par dicto et congrua uita,
3.228  Sacrarumque ingens arcana scientia rerum.
3.229  Tradentes passim coelestia pabula terris
3.230  Mores instituent humanę

sordes et sindone tergens.
3.598  Iamque adeo Dominusque simul uesterque Magister
3.599  Si me sustinui pedibus demittere uestris
3.600  Par, uos atque decet pręstare hęc mutua uobis
3.601  Officia, alternosque simul lauisse uicissim.
3.602  Quicquid custodit maior, non dedecet illud

rerum] mecum A
4.100  An par cum Iuda stet uobis causa, dolusque
4.101  Num maior Christi prędari parta cruore,
4.102  Et turpes animi in luxus absumere fraude,
4.103  Quęrentem aut humili et terris

531 uotis] Io 15, 16 mihi, qui nulla reperiri indagine possum,
4.526  Consilio delecta cohors, prouectaque dudum
4.527  Vsque adeo, cunctis ut par coelestibus esses,
4.528  Et recto raptim ad coelos incedere gressu,
4.529  Et meritos fructus aeternę carpere uitę!
4.530  Inde Patrem quęcunque mea

5.94  Personas quo mens celsa dignoscit in aethra.
5.95  Verum quod nostra hic intentio nuncupat, illa
5.96  Mortale hoc longe ceu mancum et inutile pręstat.
5.97  Par similisque tamen quod nil superaddere uisa est
5.98  Naturę prorsus diuinę, et talis origo
5.99  Mentis opus quod non mananti a prole sequestrat,
5.100  Cuius non adeo res est

pane
6.450  Tot populi? Quęcunque alia et numerasse negatum est.
6.451  O frustra indignis ingens sata gratia semper!
6.452  Non ego par quondam iam tanta luce micanti
6.453  Inter coelestes, modo qui tenebrosior Orco est,
6.454  De grege qui pridem multum numerabar amato
6.455  Aggestus lectis dignantis uoce

Et. . . cuncta] e marg. pro Inuentum reprobat dudum [...] quę iam pridem reprobat mortalia cuncta,
6.530  Quo par libra iugo inuentum inuentum] suprascr. pro

7.549  Concio, "nam quamuis fueris nequissimus ipse,
7.550  Haud nostra quicquam refert, quin iure teneri
7.551  Quem te par, porro qui proditor esse fateris."
7.552  Abiectis

7.675  Qui captus, tum qualis item profectus ab illa
7.676  Parte, Deus terra qua se depauperat ultro,
7.677  Mortalique fuit natura, et pręditus haustu
7.678  Humani sensus par nobis undique factus!
7.679  Ars atque ingenium generati numinis illud
7.680  Qua Patris in solio diuino substitit alter,
7.681  Omnia uir factus secum concernat eadem.

8.65  Aequalem tibi quem aeterno produxeris aeuo,
8.66  Si patriam haud uisum natis ignoscere culpam,
8.67  Et uia quęsita est lustrandi tam ardua coelo:
8.68  Quid par, cum tandem matura adoleuerit aetas,
8.69  Puniri, qui turpe aliquid commiserit ultro,
8.70  Diuini uultus speciem aspernatus inustam?
8.71  Et sic immensum meritum tamen omnia

Namque. . . una] Mt 27, 38; Mc 15, 27; Lc 22, 37; Io 19, 18 laboratum circum non segnius ipsos
8.372  Latrones, opus et studium par perficit perficit] proficit A

pro nostris si noxis ipse reponat,
9.484  Ostentetque simul, quam culpę iniuria pollet,
9.485  Vel Christi prorsus fuerit quę morte luenda.
9.486  Sic etenim humano sceleri par posse rependi,
9.487  Quin etiam aequari nostrum certamen et Orci.
9.488  Ecce Dei nemo promissa redarguet",

tibi parte leui uictoria cedit.
10.33  Hanc aperis tu prima uiam, cui criminis expers
10.34  Spiritus a lapsu seruatur rite nocenti,
10.35  Hactenus et iusto generi par facta, caduca
10.36  Parte tibi damnum ni iam sequeretur auitum
10.37  More satę patrum spreta sibi lege uacantum."
10.38  Vt tacuit, nullus dehinc sermo silentia

Non uitę fluxis elementis, qualia nunquam
10.188  Stant eademque manent, sed uix iam cępta labascunt
10.189  Ast aura, recudit quę nos in imagine prima.
10.190  Quid par siue siue. . . terras] suprascr. pro dum terras ea porro inuisit imago

ac rei tuae domesticae largitate superioribus annis ex Italia redeuntem excepisti, atque in contubernio tuo honorifice pro voto et conditione mea habuisti, ut te non solum prae caeteris amicis unum potissimum, verum etiam non secus, ac meipsum amem. Par pari itaque referas, et amantem redama, teque a me maximi fieri credas, velim. Vale. Segesvarii VIII. id. Maji MDXXXVIII.

Collocensi dudum in Hispanias profectum. Igitur ne expostules, nec injuriarum nos insimules, velim, mi Thoma, quia nec tu causam nobis controversiarum praebuisti, nec nos quaepiam tunc carpsimus sine causa, praeter quam nos ipsos. Tui vero amice, ut par est, et memini interdum, et quoad vixero, absentis volo meminisse, praesentem vero ex animo diligere, quod versa vice abs te quoque non diffidenter spero. At his omissis, quae nunquam fuerunt, ni malevoli auribus tuis illa instillavissent, rogo interponas te, non enim pudet me amissum amicum

quod arbitraris nos tantum ex libris institui ad cultum pietatis et iusticiae, quasi libri continentes praecepta sapientiae cecidissent e caelo, nec essent ab hominibus perscripti. Quaero igitur diuinitus ne homines eam doctrinam sancte pieque viuendi acceperunt, an per semetipsos (vt credere par est) inuenerunt excolueruntque? Procul dubio inquam tribuenda est origo et incrementa eiusce rei hominibus propter animae vim quandam in excogitando perficiendoque diuinam: quam summa dei optimi benignitate idoneam ad omne genus virtutis

adeo ut in debellandis Turcis ocium tibi tantummodo uideatur deesse, quod qui tibi auferunt, quicunque illi sunt, et quocunque animo hoc faciunt, pessime uidentur de Christiana religione mereri. Intra septingentos plus minus annos Turcica arma inualuerunt, hactenus a nemine retusa, quia nemo tibi par opibus, fortuna, et uoluntate fuit. Nunc te unicum sanctissimis bellis per alia bella eripi, et dolendum maxime, et detestandum uehementissime. Ego igitur tibi istum libellum de Christianorum miserijs dedicandum censui, quem orbis agnoscit unum prae omnibus esse, qui huic calamitati remedium

item spiritus gerit Reuerendiss. Reuerendissimus D. Martinus de Kecheth Episcopus Vuesprimiensis, elegantia et belli laudibus mire insignis, et natus (vt videtur) in Turcarum perniciem, vir praedecessori suo Petro Berisso in re militari vel iam par, vel mox futurus. His addo Franciscum Turzonem ecclesiae Nitriensis praesulem, de quo omnes mira et laeta augurantur. Item inter Barones clarissima est domus Bathorea, qui auita indole praediti, armis animisque infestissimi sunt Turcico generi. Nec magnifici viri Thomas Nadasdi,

1.12.14   Illa anima est animae mista repente meae.
1.12.15  Sic mistus pariter geminus concrevit in unum
1.12.16   Spiritus, atque unus pectora bina colit.
1.12.17  Ex illo par affectus, par sensus utrique est.
1.12.18   Sumque ego pars melior illius, illa mei. AD LUNAM

anima est animae mista repente meae.
1.12.15  Sic mistus pariter geminus concrevit in unum
1.12.16   Spiritus, atque unus pectora bina colit.
1.12.17  Ex illo par affectus, par sensus utrique est.
1.12.18   Sumque ego pars melior illius, illa mei. AD LUNAM

2.4.150  Cogit et Hesperio subdere colla iugo.
2.4.151  Interea dum Caesareus victricia Ductor
2.4.152   Figit in edomitis mille trophaea locis;
2.4.153  Parte alia par laude virum, par navibus, effert
2.4.154   Alter ab Hadriaco dux sua signa sinus
2.4.155  Non ut bella gerat, non ut per vulnera metas
2.4.156   Latius imperii proferat ille

et Hesperio subdere colla iugo.
2.4.151  Interea dum Caesareus victricia Ductor
2.4.152   Figit in edomitis mille trophaea locis;
2.4.153  Parte alia par laude virum, par navibus, effert
2.4.154   Alter ab Hadriaco dux sua signa sinus
2.4.155  Non ut bella gerat, non ut per vulnera metas
2.4.156   Latius imperii proferat ille sui.

et vineae veprium horrore insessae, quam omni in loco rarus agricola, rarum pecus et crebra solitudo. Noster nauclerus, homo Rascianus, referebat, quod qui olim salvo nostro imperio una in villa numerus erat colonorum, nunc in XXX. vix par inveniri potest. Quid de deletis pagis censeas dici posse, quorum jam etiam nomina interiere. Verum enimvero dum tuemur et consideramus Dravi ostium, montem quendam altum et acutum versus civitatem Quinqueccclesiarum conspeximus, quem,

in aula audio dici aliquando. Hoc anno fiunt ubique maximi apparatus. Turca emittit 130 triremium classem; Venetus 80; rex Philippus naves rotundas armatas 60, praeterea contra Gallum numerosissimum exercitum. Idem Gallus contra tam equitatu quam peditatu ferme par viribus accedit. Inter alia fertur in Francia tam magnam multitudinem Lutheranorum inundasse, ut jam frustra jure animadverti in eos conentur, unde regi fit majus ferme negotium quam ab esterno hoste. Exspectantur oratores congratulatorii ab omnibus

supremi capellani reverendissimi domini Strigoniensis. Salutem et felicitatem. Receptae Agriae 21. Februarii 1559. Salutem et felicitatem. Quod paulo tardius scribam ad dominationem vestram reverendissimam, quam par fuerat et ego promiseram, in causa est quod raro certi homines hinc Venetias proficiscuntur, quibus tuto litterae paulo ponderosiores credi possint; quamvis etiam negotia mihi commissa nonnihil temporis subtraxerint. Ne autem longior justo sim in hoc praeambulo et excusationis,

usque retinuerit extra lapsum et offensionem? Ad quod ille paululum cunctatus, respondit: Si in tota tua gubernatione imitatus fueris aequitatem et mansuetudinem Dei. nam dum ita indignos quidem prosequeris mansuetudine et longanimitate, dignos vero (quemadmodum par est) tractabis honorificentius et mitius, illos etiam de sua improbitate detrudes, et perduces ad poenitentiam eius. Hoc collaudato, proximum interrogabat: 2 QUOMODO quodque instituat et agat? Ille respondit: Ita ipsum singula

Ut autem perlecta sunt ista volumina legis, adstantes et sacerdotes et interpretes seniores, gubernatoresque civitatis, et ipsi principes multitudinis, ita dixerunt: Quoniam recte, sancte, et per omnia accurate perfecta est ista interpretatio, par est, ut omnia permaneant in suo habitu, nec ulla fiat immutatio. Omnibus ad haec cum approbatione acclamantibus: iussit Demetrius illos, ut haberent in more, imprecari dira illi, si quis immutaturus esset quid vel addendo, vel transferendo,

eam prosecutus: et iussit magnam curam haberi librorum istorum, eosque religiose observare. ipsos etiam interpretes rogavit, ut post reditum suum in Iudaeam crebrius ad se venire vellent. Iam enim iustum esse ut ipsos dimittat: sed si redirent ad se, ipsos, ut par sit, pro amicis habiturum, et maximis muneribus ornaturum. Hinc iussit adornari quae Dona interpretibus et Eleazaro, post legis interpretationem absolutam data facerent ad illos deducendos, magnaque munificentia est

tempora vixerunt, et ad usque Thucydidem aetate processerunt, Hellanicus Lesbius, et Damastes Sigieus, et Xenomedes Chius, et Xanthus Lydus, et alii complures; quorum et consilium in deligendo argumento non dissimillimum fuit, et facultas pene par. historias porro alii Graecas, alii barbaricas conscripsere; neque has ipsas mutuo inter se connectere, sed per nationes et urbes dividere, et separatim placuit emittere; scopo scilicet eodem sibi proposito, ut, quae apud incolas monumenta rerum per

pugnarunt: eodemque die bis Athenienses, duce Cimone, Miltiadis filio, victoria potiti sunt, captis ac depressis omnibus Phoenicum navibus ad ducentas. Atque his quidem non dissimilia sunt ea quibus de terrestribus proeliis agit. Nam, aut longius, quam par sit, oratione provehitur; aut rem praeter modum in angustum contrahit. Cum enim ea quae ab Atheniensibus circa Pylum et Sphacteriam insulam gesta sunt, cum obsessos in ea Lacedaemonios Athenienses expugnarunt, in quarto libro narrare coepisset, atque

Talis quidem est Thucydides in suo illo charactere, et forma dicendi, qua ceteros anteivit. Cum autem et institutum eius et facultas una decurrunt, perfectam absolutamque; atque adeo divinam orationem efficit. cum vero non est par viribus, quippe cum nervi illi ob dicendi celeritate non usquequaque perdurent; oratio fit obscura, vitia quaedam, quae minime deceant, secum afferens. Nam praeclara illa, rebusque in omnibus necessaria praecepta, quibus traditur qua ratione sit

secum trahit. quae quidem et ampla exquisitaque apud illum, et peregrina atque admirabilia sunt. Illa vero pars altera, quam plus artis habere diximus, quaeque efficit ut illa altera etiam praestantior esse videatur, multis in rebus in eo minor est quam par sit. Quicumque autem eum plus aequo admirantur, atque ita stupent ut nihil ab eis qui divino aliquo sunt numine afflati, differant, ii omnes propter enthymematum copiam id videntur facere. Quos siquis ita admoneat ac doceat, ut rationem caussamque

Possem equidem sexcenta ex iis Demosthenis orationibus, quae vel in deliberativo, vel in iudiciali genere scriptae sunt, exempla proferre; quae a communi atque usitato dicendi genere abducta, ad Thucydidis imitationem sunt expressa. sed ne longius, quam par sit, excurrat oratio, iis ero contentus quibus rem a nobis propositam satis confirmatam putamus. Illud interim eos qui se in civilibus orationibus exercent, quique iudicio sunt integro, admonere non pigebit, ut Demosthene, quem omnium oratorum

iuuentus
58  Moribus insignes Asiae florentis ad urbes
59  Aut abit aut remo pulsat mare, sedula quaerens
60  Innocuas et opes seraeque alimenta senectae.
61  Par labor atque operis studium, par denique ciues
62  Cura domi subigit quamuis neque pinguia rura
63  Nec, quae mollis alat foecundis Addua ripis,
64  Arua colant, steriles campos, praeruptaque saxa
65  Ferre iubent Cererem et genialis dona

58  Moribus insignes Asiae florentis ad urbes
59  Aut abit aut remo pulsat mare, sedula quaerens
60  Innocuas et opes seraeque alimenta senectae.
61  Par labor atque operis studium, par denique ciues
62  Cura domi subigit quamuis neque pinguia rura
63  Nec, quae mollis alat foecundis Addua ripis,
64  Arua colant, steriles campos, praeruptaque saxa
65  Ferre iubent Cererem et genialis dona Lyaei;
66  Exiguam Cererem sed

cultor honesti
211  Dogia, Dalmaticae gentis Cato; nemo sub isto
212  Iudice patrati pergatur criminis author,
213  Non hominem occidat, non furtum fecerit aut se
214  Obliget obscuri sceleris nocturnus adulter;
215  Continuo graue delictum par poena sequatur.
216  Quis genus Ambrosii nescit, cui clara Vetaldae
217  Facta indicta domus? Quo Sorgius ore canendus?
218  Quem procul a uulgi strepitu, procul urbe uagante,
219  Inter odoratas laurus et myrtea rura
220  Raptat Amor

tribuque
331  Ascriptasque domos et iugera diuitis agri.
332  Tum uetus Ascriuio stabat decus. Inde profectos
333  Bucchiadasque Probosque et claros Lucaras armis
334  Accipimus; manet auita par gloria genti.
335  Hic Petrus, hic Athamas, hic pulcher Bagnius, et qui
336  Ducit Idumaea iuuenis cognomen ab urbe.
337  Nec sese indignum comitem tot millibus offert
338  Egregius forma Climonius; ille iuuentam
339  Vix primam ingrediens

figuris
Gesta res tanta est, ut ut Z: quod D in orbe major
Nulla jam saeclis fuerit tot actis Nulla jam saeclis fuerit tot actis Z: Nulla tot annis potuit videri P
par nec in armis.
Nostra Christidum superavit omnem
Turcicam classem rapuitque caesis caesis Z: laesis P
Hostibus totum mare, vindicata
nautica res est.
O diem faustum,

copiose, de ipso autem textu ac sermone Sacrarum literarum (quod salva eorum pace dictum velim) nimium ieiune disserunt. Quare sua illa immensa prolixitate potius abducunt lectorem a Sacris literis, quam ad eas adducunt: quod tamen unicum pii, fidelis, doctique interpretis officium esse, censeri par est. Concedendum sane est in hoc genere aliquid praestantibus doctoribus, et doctrinae caelestis instauratoribus: qui initio tum latentem veritatem evolvere, tum regnantes grassantesque errores multiplicium seductorum redarguere necesse habuerunt. Sed nimis multi sibi in hac parte,

Subintelligitur, numerando aut computando, cum omnia eius generis vult Scriptura excludere aut includere. Sic solet duas metas aut extremitates ponere, et alia omnia eiusdem generis in medio includere. A Deo esse aliquid, scilicet autore, praecipua causa efficiente. A Deo erat conflictus: 1. Par. 5. 13. A me venient praedatores eis: Ierem. 51. Negationem aut privationem significat, sicut et Latinum A vel Ab. unde Grammatici Ablativo casui, cui haec praepositio familiaris est, nomen fecerunt.

ut eas cernere non possimus. Aut ponitur per Metalepsin, vel Synecdochen, verbum causae pro effectu: occulatio enim causa ignorantiae est. Sic et Latini ac Graeci dicunt, aliquem aliquid latêre, pro ignorari ab eo: quasi illud ignoratum se coram eo abscondisset, ac latitaret. 1. Reg 10 2 Par. 9. Non fuit verbum absconditum a rege Salomone: pro, nihil eum latuit, nihil ille ignoravit, omnia scivit, ad omnia quaesita reginae respondere potuit. Sic 2. Sam. 14. Ne abscondas a me verbum quod te interrogo. Sic Levit. 5. Si tetigerit rem immundam, et fuerit absconditum ab eo: id est,

milites accingit. Vide infra CINGULUM. ACCIPERE IN MANUS, subintelligitur munus. Ier. 5. Sacerdotes acceperunt in manus. Sic Ecliptice etiam dicitur aliquis aliquam accipere: subintelin uxorem. 1. Par. 2. Sicut et in vulgari sermone, Accipere animam suam in vanum, aut potius levare, pro, concupiscere vana et iniusta, poni solet. Accipere faciem aut personam, probrum aut opprobrium, in suis locis exponentur. Accipere gladium. Qui gladium acceperit, gladio peribit: Matth. 26. id

die qua, etc. Sic et 2. Paralip. 30. Dari aliquem in adiurationem, Num. 5. pro, execrationem. De tali adiuratione habetur Matthaei 26. Marci 5. Actor. 19. 1. Thessal. 5. ADIUVARE, notae significationis: sed cum aliis vocibus aliquas obscuriores phrases efficit. ut 2. Par. 20, Adiuverunt quisque proximum suum ad internecionem: pro, confecerunt se mutuis vulneribus: id est, Moabitae, Ammontiae et Edomitae, qui conspiraverant contra Iudaeos, sese invicem contrucidarunt. Adiuvare cum aliquo, 1. Par. 12. Adiuverunt cum Davide contra turmam illam: id est, una cum

sed cum aliis vocibus aliquas obscuriores phrases efficit. ut 2. Par. 20, Adiuverunt quisque proximum suum ad internecionem: pro, confecerunt se mutuis vulneribus: id est, Moabitae, Ammontiae et Edomitae, qui conspiraverant contra Iudaeos, sese invicem contrucidarunt. Adiuvare cum aliquo, 1. Par. 12. Adiuverunt cum Davide contra turmam illam: id est, una cum Davide praeliati sunt contra turmam. Adiuverunt in malum, Zach. 1. Iratus eram parum, Ipsi vero adiuverunt me in malum: pro, Ego paululum volui castigare Iudaeos, sed impii nullum modum in perdendis eis servarunt. Adiutor

Gal. 4. arguit Paulus superstitiosam temporum observationem, quod Religionem ad tempora alligabant: cum Deus eam, illis Iudaicis observationibus et circumstantiis locorum ac temporum, prorrus liberasset in Novo testamento. ANTE aliquos esse, significat aliquando, ducem esse. 1 Par 19, Sophach erat ante eos. Alia huius praepositionis idiomata in CORAM exponemus. ANTICHRISTUS, idem valet quod, vel qui se confert Christo, aut etiam adversatur Christo. Nam αιτὶ Graecis in compositione, non solum adversationem, sed etiam

arcent, sunt proxime supra infimam aeris regionem, quae veluti ferreum et clausum obduratumque quoddam fundum aut contignatio, non patitur eas ad nos defluere aut pluere, donec Dominus istam conclusionem clementer aperit. Sic enim ipsemet Spiritus sanctus istas res pingit Deut. 11. 1. Reg. 8, 2. Par. 6. 7, Luc. 4. IX. Quia non sine causa diligenter Moses dicit de separatione, et veluti subiecto fulcro aut firmamento aquarum quae sunt supra nos. Nam experientia diluvii, et etiam quotidiana, docet, nobis, totique terrae, et omnibus in ea existentibus, periculum esse ab aquis, quae in aëre

corpus, quod nullo commodo victu rigatur, Numer. 11. Ossa mea sicut cremium aruerunt, Psalm. 102. Ibidem: Aruit cor meum, et sicut foenum arui. Perspicuae alioqui sunt metaphorae, aliquid aut aliquem arere, vel arescere: aut contra virere, et florere. ARIEL, 2. Samuel. 23, et 1. Par 11, significat viros fortissimos: quasi dicas, Leonem Dei. Sed Isaiae 29, Circumuallabo Ariel, ipsam Ierosolymam significat: vel quia illa fuit antea Leo Dei omnes debellans, vel quia sibi eam Deus debellandam sumpserit. ARGUERE et CORRIPERE, aut increpare, significat monere et

quia quae pereunt aut absumuntur veluti in fumum, evanescere dicuntur. Credo a physicis sumptam esse locutionem. nam plerunque pereuntia in aerem resolvuntur. Sic et Germanice dicitur Auffgehn, Es ist alles auffgangen. Iudic 21, Ascendit tota civitas in caelum: id est, flammis absumitur. 2. Par. 9. 6000 aurei ascendebant super scutum unum: pro, in unum efficiendum absumebantur. Ascendit excellentia Ruben: id est, periit, evanuit, Gen. 49. Ascendit, dispersit ante faciem suam: Nahum 2 pro, evanuit. Ieremiae 48, Civitates ascenderunt Psal. 102. Ne facias me

Peregrinus ascendet super te. Ascendere pro equitare. Iudic. 5, Qui ascenditis super asinas candidas. Cibum ascendere facere, Levit. 11. pro ruminare. Ascendere facere, pro offerre, Levit. 14. Iugum super vaccam ascendere, Iudic. 19: pro, eam trahere iugum. Ascendere in librum. 2 Par. 20. Ascendere in numerum verborum. 1. Par. 26: pro, referri, conscribi in acta aut libros. Ascendere lucernas, Exod. 25. pro superiore loco collocari. Ascendere medicinam super aliquid: pro, sanare illud. 2. Par. 23. Sic Ierem. 33, Ascendere faciam ipsi Hierusalem medicinam.

equitare. Iudic. 5, Qui ascenditis super asinas candidas. Cibum ascendere facere, Levit. 11. pro ruminare. Ascendere facere, pro offerre, Levit. 14. Iugum super vaccam ascendere, Iudic. 19: pro, eam trahere iugum. Ascendere in librum. 2 Par. 20. Ascendere in numerum verborum. 1. Par. 26: pro, referri, conscribi in acta aut libros. Ascendere lucernas, Exod. 25. pro superiore loco collocari. Ascendere medicinam super aliquid: pro, sanare illud. 2. Par. 23. Sic Ierem. 33, Ascendere faciam ipsi Hierusalem medicinam. Ascendere novaeculam super alicuius caput,

ascendere, Iudic. 19: pro, eam trahere iugum. Ascendere in librum. 2 Par. 20. Ascendere in numerum verborum. 1. Par. 26: pro, referri, conscribi in acta aut libros. Ascendere lucernas, Exod. 25. pro superiore loco collocari. Ascendere medicinam super aliquid: pro, sanare illud. 2. Par. 23. Sic Ierem. 33, Ascendere faciam ipsi Hierusalem medicinam. Ascendere novaeculam super alicuius caput, Iudic. 13. pro radi eum. Ascendere facere pulverem super caput, Isaiae 7. pro conspergere caput pulvere. Ascendere saepe accipitur pro invadere aliquem. ut, Spiritus

esse agnoscimus. Aspicere mane, Iudic. 19. Aspicere vesperum Deut. 23, pro appetere, instare. Sic aspici aliquem a gladio, Iob 15: pro, minari illi gladium. Vicinum huic illud Canticorum 1: Nigra sum, aspexit me sol. Aspicere aliquem locum, est alicuius curam gerere. 1. Par. 2. Aspicere iniquitatem in corde suo, Psal. 66 pro, ferre, ac etiam vacare ei. Sic Iob 66. Ne aspexeris iniquitatem. Sic et Aspicere iniquitatem: pro, ferre. Abac. 1. Quare non aspicis super iniquitatem? quasi dicat: Cur tu Domine Deus fers, ut iniquitas

4, Congrega populum, et audire faciam eos verba mea Isaiae 41. Quae futura sunt facite audire nos. i. docete, praedicite. Non fecisset nos audire secundum haec: id est, non praedixisset nobis talia. Iud. 13, Sic et Isaiae 42. 44. Audire facite vocem laudis eius. Psal. 66. 1. Par. 15. Psal. 26. Isaiae 58 Ne facias audire vocem tuam nobiscum, Iud. 18. Exaudire, Genes. 16, Audivit Dominus afflictionem tuam. 1. Iohan. 5. Si quid petimus secundum voluntatem eius, audit nos: et si audit nos, etc. 2. Reg. 20, Audivi orationem tuam.

apud Iudaeos, quod vel ex illis lanienis apparet, quas in eos exercuit rex Iehu, 2, Reg. 10. et Elias, 1. Reg. 18. Porro per quandam catachresin, praesertim in plurali numero, videtur factum fuisse apud Hebraeos commune nomen idolorum omnium, ut Iud. 2, Israelitae servierunt Baalim. 2. Par. 33, Manasses extruxit aras Baalim. Oseae 11. Baalim immolabant, et simulachris sacrificabant. Oseae 2, Auferam nomen Baalim de ore populi mei, non recordabitur nominis eorum. Unde cernitur, plura ac diversa idola hoc nomine esse vocata. Depingit porro hic Oseas istum cultum ita, ut

ad extremum terrae. Psal. 46. Idem dicitur Psal. 76. hisce verbis, Illic confregit sagittas, arcus, scutum et gladium ac bellum. Psal. 140 Qui omni die congregant bella: id est, praeparant. Sic desponere bellum cum omnibus instrumentis bellicis, 1. Par. 12. facientes bellum, dicuntur milites, 1. Reg. 12. Videre bellum, pro, perpeti. Ier. 42, In qua terra non videbimus bellum, et pane non esuriemus: id est, ubi nec fames, nec bellum erit. Sanctificare bellum, est praeparare ac adornare. nam id saepe significat verbum sanctificare.

Potentem robore, ac virum belli. Sic mox sequenti Capite, Ipse est vir belli ab adolescentia sua. Et sequenti, Praefecit eum Saul viris belli Vir belli alicuius est, is qui cum aliquo belligeratur. Isa. 41, Erunt tanquam nihil, et in nihilum redigentur viri belli tui: id est, tui hostes. 2 Par. 35. Non contra te hodie, sed contra dominum belli mel. Idem valet, vir bellorum cum aliquo, 2. Sam. 8. Quia vir bellorum Thoi cum Hadarezer. Stellae quoque pugnare aut bellare dicuntur, Iudicum 5. Pugnaverunt aut bellaverunt de caelis stellae contra Siseram: id est, Deus caelitus

regiminis Capheze חפצה. Psalm 35 Ovabunt; et laeti erunt, volentes iustitiam meam Psal. 40, Agantur retrorsum, et ignominia afficiantur, volentes malum meum. Et in genere feminino חפצא Capheza: 1. Par. 28. Et tu Salomo fili cognosce Deum patris tui, et cole eum corde perfecto; et anima volente, seu prona ac prompta, vel etiam desiderante. Inde nomen חפץ Cephez placitum, beneplacitum, conplacentia. 1 Sam. 15, Et dixit Samuel, An beneplacitum ipsi

depositum custodi. Hebr. 6, Bonum Dei verbum gustare. Rom. 8. Illis qui diligunt Deum, omnia cooperantur in bonum: id est, tandem omnia illis fiunt salutaria, etiam ipse satan, peccatum ac mors. SEPTIMO, significat suave. ut Genes. 3, Vidit mulier quod fructus esset bonus ad vescendum. 2. Par. 18, Non prophetat mihi bonum: id est, non dicit grata Iob 21, Ducunt in bonis dies suos. Prover. 24, Comede fili mi, quia bonum est. Vicina huic significatio est, cum idem valet quod formosum. ut Exod 2, Puer Moses erat bonus. Genes. 6, Filiae hominum erant bonae. OCTAVO, valet

formosum. ut Exod 2, Puer Moses erat bonus. Genes. 6, Filiae hominum erant bonae. OCTAVO, valet aliquando haec vox idem quod sufficiens, aut satis grande: sicut et a Latinis aliquando accipitur. ut Genes. 15. et 25. Tu sepelieris in senectute bona: id est, plene peracta vitae mensura. 2 Par. 30, Levitae qui habebant intelligentiam bonam: id est, sufficientem. NONO, accipitur et pro solenni, aut laeto. [1. Sam. 25,] In die enim bona venimus ad te: id est, in die laeta ac solenni. Sic esse corde aut animo bono. in Hester. DECIMO, bonum significat etiam licitum. ut

qui interficiuntur, mortui concidunt. et alioqui homines dum vivunt ac valent, stare et ambulare solent: at ubi moriuntur, destituti viribus concidunt. 1. Corinth. 10. Ceciderunt uno die 23 millia: id est, interierunt. Quae metaphora etiam Latinis ac Graecis est receptissima. 2. Reg 14, et 2. Par. 25. Ne cadas tu, et Iudas tecum. Hinc illud creberrimum Scripturae, Cadere in gladio. Psal. 78, Sacerdotes eorum in gladio ceciderunt. Tertio, cadere significat per metaphoram idem quod peccare: quia est Spititualis quidam lapsus, ruina aut offensio. Proverb. 24, Septies

et 1. Reg. 8, et Iud. 2, Non cadere faciebant de actis patrum, et via illorum dura. Numer. 6, Cadent dies priores: id est, erunt irriti, non numerabuntur. Quinto, Cadere significat etiam transfugere, aut deficere: ut, De Manasse ceciderunt ad Davidem. 1. Paral. 12. 2. Par. 15. Sic ferme Germani dicunt, abfallen. Sexto, Cadere significat irruere: ut Genes. 2, Deus fecit cadere in Adamum somnum. Cecidit timor in aliquem, Hoseae 10. Apoc. 7. id est, irruit. Ezech. 8, Cecidit manus Domini super me: id est, irruit. Et Luc. 15, Pater cecidit: id est,

os calculis: intelligitur de infelici iniustorum conatuum exitu. Allusio est ad molestam et noxiam comestionem panis, in quo sunt scrupi. CALIGO, proprie densitatem, aut potius obscurationem aeris significat. Sed figuratas habet varias significationes, quas recensebimus. Primum, 2. Par. 6, dicit Salomon, Dominum dixisse, se habitaturum in caligine. Sic enim nimirum Exod. 19 dicit Moysi, se venturum esse in caligine. et sic subinde apparuisse scribitur. ut 2. Sam. 22. Psal. 28. et 97. Hoc fit, cum propterea (interpretante ipsomet Domino) ne visa aliqua specie

de Christo, quae est maxime suavis, et mundo nova ac ignota doctrina. Loqui verba cantica, est gratias agere. 2. Sam. 22, David loquutus est verba cantici huius: id est, gratias egit Deo hac cantione. Iud. 5. Exurge Debora, loquere canticum, Tertio, Esse aut ministrare in cantico, 1. Par. 6, est psallere in templo. Ibidem habetur, Praefici in locis cantici, pro eodem ferme sensu. Porro Vir cantici, Nehem. 12. et doctus cantici, 1. Par. 25, significat peritum cantionum Ecclesiasticarum. Instrumenta cantici, 1. Par. 16. et saepe alias. pro instrumentis Musicis

huius: id est, gratias egit Deo hac cantione. Iud. 5. Exurge Debora, loquere canticum, Tertio, Esse aut ministrare in cantico, 1. Par. 6, est psallere in templo. Ibidem habetur, Praefici in locis cantici, pro eodem ferme sensu. Porro Vir cantici, Nehem. 12. et doctus cantici, 1. Par. 25, significat peritum cantionum Ecclesiasticarum. Instrumenta cantici, 1. Par. 16. et saepe alias. pro instrumentis Musicis reperitur. Atque in hisce omnibus significationibus et phrasibus, canticum in meliorem partem accipitur, de laudatione Dei. Quarto, Canticum aliquibus esse, etiam

canticum, Tertio, Esse aut ministrare in cantico, 1. Par. 6, est psallere in templo. Ibidem habetur, Praefici in locis cantici, pro eodem ferme sensu. Porro Vir cantici, Nehem. 12. et doctus cantici, 1. Par. 25, significat peritum cantionum Ecclesiasticarum. Instrumenta cantici, 1. Par. 16. et saepe alias. pro instrumentis Musicis reperitur. Atque in hisce omnibus significationibus et phrasibus, canticum in meliorem partem accipitur, de laudatione Dei. Quarto, Canticum aliquibus esse, etiam in malam partem accipitur, nempe esse ludibrio ac risui, ut Iob. 30. Nunc autem

semper superior, nunquam inferior. Posuisti me in caput gentium, Psal. 18: id est fecisti me regem gentium. Sic 2. Sam. 22, Custodisti me in caput gentium: pro, conservasti me a tot persequutionibus Saulis et aliorum, donec fierem rex. Idem valet In capite, aut Caput esse, 1. Par. 4. 29. 2. Par. 20. Certe nobiscum est in caput Deus ille, 2. Par. 31. pro, Dux noster est. Imposueras hominem super caput nostrum, Psal. 66. id est constitueras super nos tyrannum. Vicina huic significatio, cum in quacunque re praecipuum quiddam significat. ut

nunquam inferior. Posuisti me in caput gentium, Psal. 18: id est fecisti me regem gentium. Sic 2. Sam. 22, Custodisti me in caput gentium: pro, conservasti me a tot persequutionibus Saulis et aliorum, donec fierem rex. Idem valet In capite, aut Caput esse, 1. Par. 4. 29. 2. Par. 20. Certe nobiscum est in caput Deus ille, 2. Par. 31. pro, Dux noster est. Imposueras hominem super caput nostrum, Psal. 66. id est constitueras super nos tyrannum. Vicina huic significatio, cum in quacunque re praecipuum quiddam significat. ut Psal. 74,

18: id est fecisti me regem gentium. Sic 2. Sam. 22, Custodisti me in caput gentium: pro, conservasti me a tot persequutionibus Saulis et aliorum, donec fierem rex. Idem valet In capite, aut Caput esse, 1. Par. 4. 29. 2. Par. 20. Certe nobiscum est in caput Deus ille, 2. Par. 31. pro, Dux noster est. Imposueras hominem super caput nostrum, Psal. 66. id est constitueras super nos tyrannum. Vicina huic significatio, cum in quacunque re praecipuum quiddam significat. ut Psal. 74, Contrivisti capita draconum subter aquas. Tale et illud

Israel, Exod. 30. Num. 1. id est, numerum, summam. Reddere in capite, Levit 6, pro tota summa. Eadem de causa pro singulis hominibus ponitur. Iud. 5, Puella duae puellae capita viri: id est, singulis una aut duae in praedam contingent. Inventi sunt filii Eleasar plures in capita, 1. Par. 24. pro, si numeres singulos. Caput etiam pro agmine ponitur, quod singula agmina suos duces aut capita habeant. Egressus est vastator tribus capitibus, 1. Samuel. 13 Porrô hinc variae phrases oriuntur, quas ordine recensebo ac exponam. Movere caput, admirantium est, super rei

Cum Deo tribuitur habitatio caeli, aliqui putant esse aliquem proprium locum caeli, magis carnaliter quam spiritualiter de tantis rebus iudicantes et loquentes. Nam spiritui non convenit corporalis aut materialis loci habitatio: et Salomon dicit, Omnes caelos non capere Deum, 1. Reg 8 et 2. Par. 2. Item Esaiae 66, ipsemet Deus ita describit suum palatium, quod sedes eius sit caelum, terra autem scabellum pedum eius. Quod dictum D. Stephanus Act. 7 repetit. Ierem. 33 dicit, se implere caelum et terram. Et Psalm. dicit, Deum et in caelo et in terrae finibus, et denique in ipso

caeli ad nos descenderet, aut etiam ac si ipse Deus cum suo caelo ad nos descenderet. Ad caelos, in caelum, usque ad caelum aliquid pervenire, amplificationes magnitudinem rei describentes sunt. ut Ierem. 51. Pervenit ad caelos iudicium eius: id est, magnitudo iustae poenae est immensa. 2. par. vigesimo octavo. Et occidistis eos in furore, qui usque in caelum pervenit: pro, furore summo. Sic dicitur Esdrae 9. Delicta nostra usque in caelum creverunt. Et primi Samuelis quinto. Ascendit clamor civitatis in caelum. Eadem significatio est, usque ad caelos misericordia,

opprobrium: pro, auferre, tollere. Psalm 58, Collegisti (id est, abstulisti) iram tuam. Sic 2. Reg. 5, saepius dicitur colligi aut auferri lepra. Sic Ioel. 3. stellae dicuntur colligere, id est retrahere splendorem suum. Colligi ad patres, aut populum suum, est mori. Num. 20. et 2. Par. 34, ut colligam te ad patres tuos. Cuius locutionis tum ea esse posset causa, quod in illis populis usque in hodiernam diem totae familiae habent unum certumque monumentum, quo posteri ad suos maiores aggregabantur. ut 2. Reg. 22 clarius dicitur, Colligeris ad sepulchrum tuum. Vel inde est,

exuri est. Hinc obscurae quaedam locutiones veniunt, quae breviter explicabuntur. Comburere in combustionem. Gen. 11. Faciamus lateres, et comburamus in combustionem: id est, intensissimo igne excoquamus, et induremus lutum in lapides. Combussit filios suos igne, iuxta abominationem gentium 2. Par. 28. Porro 33 dicit, Transire fecit filios suos per ignem: genus idololatrici cultus describit. Combustio famis. Deut. 32, Combusti erunt fame. Et Thren. 5, Denigrata est cutis nostra propter exustiones famis. Significat illam adustionem, aut potius consumptionem humidi radicalis et

humidi radicalis et omnium bonorum humorum, quae proficiscitur a naturali calore carente alimento debito, eoque in ipsam nativam humiditatem grassante: sicut ipsa experientia videmus, homines diu fame maceratos nigricare. Combustionem alicui facere, aut non facere alicui mortuo, 2. Par. 21, est, eum rogo solenniter impositum exurere, ut apud veteres moris fuit. Combustio fumi, pro incendio fumoso. Iud. 20, Tempus autem erat constitutum viro Israel cum insidiis, quod maximam

ut Psal. 91. Super aspidem et basiliscum ambulabis, conculcabis leonem et draconem. Sic et Luc. 10 dicitur: Do vobis potestatem calcandi serpentes ac scorpiones, et super omnem potestatem inimici etc. Vicina est huic significatio, cum oppressionem indicat. 2 Par. 20, A Deo autem erat conculcatio Achaziae. id est, oppressio, exitium. Sic Psal. 7. Conculcet ad terram vitam meam. Non raro etiam significat contumeliose tractare: ut Matth. 5 dicitur de sale infatuato, quod ad nihil aliud sit idoneum, quam ut conculcetur pedibus. Sic Hebr.

ipsius. Sic et ipsemet Deus hortatur Iosuam cap. 1, ut semet confortet ac corroboret. Creberrimus omnino usus est huius phraseos in hac significatione, Iudic. 20. 2. Sam 11. 1. Sam. 4. 1. Par. 28 Sic dicitur David confortari in Deo, 1. Sam. 30. id est, spe certa Dei fretum, magno esse animo, ac in rebus recte praeclareque agendis strenue pergere. Sic Ionathan dicitur confortare manum Davidis in Deo, 1. Sam. 23. pro, verbo Dei eum confirmare. Sic confortari manus alicuius, 2.

1. Consumere mala super aliquem: Deuter. 32. Consumam super eos mala: pro, perdam eos omni genere malorum aut poenarum: ubi mox illa mala vocat sagittas. Ad consumptionem irasci. Esdr. 9. Nunquid irasceris contra nos usque ad consumptionem, ut non sit residuum aut evasio? Sic 2. Par. 12. Et non ad perdendum ad consumptionem. In consumptionem facere: Nehem. 9. Et non fecisti eos in consumptionem. CONSURGERE, per metaphoram significat aliquem in vigorem ac potentiam quandam erigi: sicut contrâ ruere, cadere autiacere, in omnibus ferme linguis. Sic negantur

16, cum petit aliquem mitti ad suos fratres, qui eos serio moneat, aut illis contestetur de mutanda in melius vita. CONTRA, cui saepe additur vox Facies, significat primum idem quod eregione. Num. 22. Habitat contra me: id est, ex opposito mei. Custodiae contra fratres suos, 1. Par. 26. Custodia contra custodiam: id est, alternae custodiae, aut vicissim susceptae. Aliquando sub, intelligitur pugnare, ut Iud. 5 De Ephraim contra Amaleck, Beniamin contra populos tuos: scilicet, pugnavit. Fuimus contra eos usque ad hostium portas: scilicet pugnantes. 2. Sam. 11.

ad patres convertendum esse per Baptistam, dicitur Malach. 4. et Luc. 1: id est, ad veterem religionem prophetarum, communemque consensum: ita ut Apostoli et alii auditores Christi, prophetarum scripta scrutentur, sequantur, et cum eis consentiant. Sed de verbo Converto supra dixi. 1. Par. 12. Ezech. 11. 2. Par. 30, consensus in talibus locis significatur. Contra, cum repetitur haec vox, et dicitur aliquis aliquid Corde et corde agere, significat vel in summa dubitatione, cum modo hanc, modo illam sententiam magis amplectitur: vel etiam, cum aliam mentem, voluntatem aut

esse per Baptistam, dicitur Malach. 4. et Luc. 1: id est, ad veterem religionem prophetarum, communemque consensum: ita ut Apostoli et alii auditores Christi, prophetarum scripta scrutentur, sequantur, et cum eis consentiant. Sed de verbo Converto supra dixi. 1. Par. 12. Ezech. 11. 2. Par. 30, consensus in talibus locis significatur. Contra, cum repetitur haec vox, et dicitur aliquis aliquid Corde et corde agere, significat vel in summa dubitatione, cum modo hanc, modo illam sententiam magis amplectitur: vel etiam, cum aliam mentem, voluntatem aut sententiam in corde gerit,

dicitur cor excaecatum, aut illuminatum. Item, illuminatos oculos eius Eph. 1. Animum aut voluntatem denotat, ut cum dicitur esse cor integrum aut perfectum: id est syncerum, serium, non sub dolum, malitiosum, hypocriticum, aut simulatum: seu syncero animo aliquid agere aut conari. 1. Par. 12. Corde integro venerunt in Hebron, ut David constituerent regem. 1. Reg. 15. Cor Asa erat perfectum cum Iehova: id est, syncere et ex animo adhaerebat Domino. Sic et cor rectum. Levitae erant recti corde ad sanctificandum se prae sacerdotibus, 2. Par. 20: pro, erant paratiores,

animo aliquid agere aut conari. 1. Par. 12. Corde integro venerunt in Hebron, ut David constituerent regem. 1. Reg. 15. Cor Asa erat perfectum cum Iehova: id est, syncere et ex animo adhaerebat Domino. Sic et cor rectum. Levitae erant recti corde ad sanctificandum se prae sacerdotibus, 2. Par. 20: pro, erant paratiores, alacriores, promptiores. Psal. 78. Cor eorum non fuit rectum cum Deo, nec fideles fuerunt in pacto eius. Sic saepe pii in Psalmis vocantur recti corde. Psal. 7. Qui servat rectos corde. Psal. 11 Sagittant in obscuro

In sinceritate cordis ambulabo. Velle, seu decretum voluntatis, 1. Sam. 14. 2. Sam. 7. 1. Paral. 17. Quicquid est in corde tuo, vade fac: id est, quicquid in animo habes, aut statuisti. Non de corde meo feci, Num. 16. Propter verbum tuum et secundum cor tuum fecisti, 2. Sam. 7. et 1. Par. 17: id est, pro tuo arbitrio, pro tua voluntate. In eodem sensu dicimur Apponere cor: id est, voluntatem aut animum. Sic apponere cor ad verbum Domini. Exodi 9. Cor tuum appone scientiae Prov. 22: id est, ex animo illi vaca. Sic Psal. 62. Substantia si multiplicabitur,

post avariciam: id est, propositum ac intentio eius votaque directa fuerunt in avariciam. Item, postidola, Ezech. 20. Sic forte accipiendum est illud Deut. 10: Colas Dominum in toto corde tuo, tota anima: id est, tota voluntate. Sic etiam dicitur Dare cor suum ad quaerendum Deum, 2. Par. 11. Eadem phrasis est et Eccles. 7. 8. In eadem significatione accipitur et illa phrasis: Inclinare cor alicuius ad aliquid, aut post aliquid, aut in aliquid. Psal. 119. Inclina cor meum in testimonia tua, et non in avariciam. Sic propheta de corde suo, Ezech. 13: pro,

22, pro pavido et imbecillo. Plenum cor, Eccles. 8: pro, toto impetu in aliquid tendens. Sic cor replens aliquem: Esther 7. Ubi est iste quem replevit cor eius, ut faceret sic? id est, quem animavit aut impulit ad tantam rem. Corde et corde aliquid agere, aut etiam duplici corde, 1. Par. 12 significat alias dubitante corde, alias etiam hypocritico ac insincero corde aliquid agere aut moliri. Psalm. 12 Labio blanditiarum in corde et corde loquuntur. Eadem vis phrasis huius est, cum Iacob. 4 dicit, Purificate corda duplices animo: id est, instabili aut insincero animo

concordia plurium dici: sed de una certa ac constanti piorum sententia, qua sint Deo suo adhaesuri et servituri, ac ne quaquam duplici corde futuri, vel huc atque illuc vacillaturi aut claudicaturi. Cum corde alicuius esse aliquid, est, eum cogitare, in animo habere, sentire. Ios. 14. 1. Par. 28. Sic et 2 Par. 29 dicitur, Est cum corde meo, percutere foedus cum Domino: id est, cogito, in animo habeo. Sic et in corde alicuius aliquid esse, Deut. 5. 1. Reg. 8. Vade fac quicquid est in corde tuo. 2. Sam. 8. Caeterum Alicuius cor cum altero esse, aut non esse, Iud. 16,

dici: sed de una certa ac constanti piorum sententia, qua sint Deo suo adhaesuri et servituri, ac ne quaquam duplici corde futuri, vel huc atque illuc vacillaturi aut claudicaturi. Cum corde alicuius esse aliquid, est, eum cogitare, in animo habere, sentire. Ios. 14. 1. Par. 28. Sic et 2 Par. 29 dicitur, Est cum corde meo, percutere foedus cum Domino: id est, cogito, in animo habeo. Sic et in corde alicuius aliquid esse, Deut. 5. 1. Reg. 8. Vade fac quicquid est in corde tuo. 2. Sam. 8. Caeterum Alicuius cor cum altero esse, aut non esse, Iud. 16, significat eum amare,

Psalm. 4. Cor sum nutrire, pro indulgere, Iacobi 5. Enutrivistis corda vestra, ut in die mactationis: id est, indulsistis cupiditatibus cordis vestri, laute victitando, voluptatibus vacando, et alia omnia pro libitu agendo. Cor suum alicui rei dare: pro, illi sese totum dedere, vacare. 2. Par. 11. Dare cor suum ad quaerendum Iehova, Ezech. 28. Dedisti cor tuum tanquam cor Dei. Significat superbire ultra modum, seque Deo aequare. Cor aliquem extollit ad aliquid: pro, incitat. Exod. 35. 36. Sic et elevare, 2. Par. 25. Sic et 2. Par. 17, Elevatum est cor eius in viis

alicui rei dare: pro, illi sese totum dedere, vacare. 2. Par. 11. Dare cor suum ad quaerendum Iehova, Ezech. 28. Dedisti cor tuum tanquam cor Dei. Significat superbire ultra modum, seque Deo aequare. Cor aliquem extollit ad aliquid: pro, incitat. Exod. 35. 36. Sic et elevare, 2. Par. 25. Sic et 2. Par. 17, Elevatum est cor eius in viis Iehovae: id est, hoc summo studio, diligentia ac magno zelo egit, ut Deo obediret, et veram religionem repurgaret. Aliquando significat etiam inflare. ut, Percussisti, Edom, propterea sublevavit te cor tuum. Vicinum ei est, quod supra ex

pro, illi sese totum dedere, vacare. 2. Par. 11. Dare cor suum ad quaerendum Iehova, Ezech. 28. Dedisti cor tuum tanquam cor Dei. Significat superbire ultra modum, seque Deo aequare. Cor aliquem extollit ad aliquid: pro, incitat. Exod. 35. 36. Sic et elevare, 2. Par. 25. Sic et 2. Par. 17, Elevatum est cor eius in viis Iehovae: id est, hoc summo studio, diligentia ac magno zelo egit, ut Deo obediret, et veram religionem repurgaret. Aliquando significat etiam inflare. ut, Percussisti, Edom, propterea sublevavit te cor tuum. Vicinum ei est, quod supra ex Esther dixi: Cor

coram vobis hodie, Deut. 4. Benedictio et maledictio, quam dedi coram te: id est, proposui tibi. Sic Exodi 21: Haec sunt iudicia mea, quae dabis coram eis. Ne ponas ancillam tuam coram filia impia: pro, ne conferas me cum impia, aut habeas pro impia: 1. Sam. 1. Quievit regnum coram eo: 2. Par. 14. id est, tranquillum fuit, bona pace fruitum est. De coram alicuius plaga stare, Psal. 38: pro, subduci a plaga alicuius. Rectum esse aliquid coram aliquo: id est, eius iudicio. Proverb. 14. Sic etiam in oculis alicuius saepissime dicitur. Gen. 6. Coram me venit

honesti, et odio turpitudinis, excussa mollitie, robustiorem quendam animum concipit, aut animum obfirmat, Deumque insuper pro tali confirmatione implorat. Sic dicitur aliquis semet corroborare ad aliquid: ut filii Israel ad ascendendum in terram promisionis Num. 14. Et contra aliquem: 2. Par. 13. Corroboraverunt se Israelitae contra Roboam. Vide etiam infra in verbo Roboro. CORRUMPERE, notae significationis verbum est, in Hebraeo שחת schachat, alii vertunt perdere. Dicetur aliquid de hisce Hebraismis in verbo Perdo. Corrumpo

sed quod praefulgens gloria Christi, ipsum veluti solis splendor lunam aut stellas obscurabat. Quod porro in Genesi dicitur Crescite et multiplicamini, et replete terram: ibidem abunde exponitur. Tria enim illa verba ibi pene synonyma et aequivalentia sunt. Caeterum phrasis Ire et crescere, 2. Par. 17: pro, subinde magis ac magis crescere, suo loco in verbo Ire, aut Vadere, exponetur. CRIBRUM, instrumentum est purgando frumento praeparatum: in quo, dum sua quadam ratione agitatur, minutiores sordes per fundi crebra exiliaque foramina decidunt: maiores autem et leviores

Deo: pro, â Deo. Cum Deo aliquid facere, 1. Sam. 14: pro, adiutum potentera Deo, gloriose aliquid facere. Cum aliquo pugnare, aut aliud quid facere, non raro pro contra ponitur. Instruxit cum eo aciem: 2. Paralip. 13. pro, contra eum. Pugnavit Iehova cum inimicis Israelis: pro, contra. 2. Par. 20. Haec phrasis etiam Latinae et aliis Linguis ignota non est. Cum aliquo aliquid esse: pro, esse eius consilium, opus, aut qualitatem seu naturam. Quod est cum omnipotente, non abscondam: Iob 27. pro, quae Deus facere solet. Cum Iehova est misericordia. Psal. 8. pro,

ad praevidendos a longe adventantes hostes, et dandum signum: denique ad custodiendos angustos transitus, qua hostis posset in regionem irrumpere. CYMBALUM, genus instrumenti Musici, cuius saepe fit mentio in descriptione rituum et instrumentorum Musicorum templi. 2. Reg. 6. 1. Par. 13. 15. 16. Psal. 150, iubemur laudare Deum in variis cymbalis: pro, omnibus modis ac rationibus. CYMINUM, est genus parvi leguminis aut grani, non valde foeniculo dissimilis, cuius sylvestris species domestica melior est. Eius aliquoties in Sacris literis fit mentio.

et qualis a nobis esse creditur et celebratur. Quare haec vox non raro cum confessione coniungitur, quod nos celebrando Deum talia ei quasi ornamenta aut vestimenta merito appingimus, aut attribuimus. Adorare Deum in decore sanctitatis, valde usitata phrasis est. Psal. 29. 96 1. Par. 16. et 2. Par. 20. Significat autem proprie quidem, pulcherrimum illum ornatum vestium sacerdotalium, in quibus divinum cultum peragebant. Per metaphoram autem, istum spiritualem ornatum contriti, et Deo fidentis cordis. Eadem etiam phrasis est Psal. 110, Populus tuus

esse creditur et celebratur. Quare haec vox non raro cum confessione coniungitur, quod nos celebrando Deum talia ei quasi ornamenta aut vestimenta merito appingimus, aut attribuimus. Adorare Deum in decore sanctitatis, valde usitata phrasis est. Psal. 29. 96 1. Par. 16. et 2. Par. 20. Significat autem proprie quidem, pulcherrimum illum ornatum vestium sacerdotalium, in quibus divinum cultum peragebant. Per metaphoram autem, istum spiritualem ornatum contriti, et Deo fidentis cordis. Eadem etiam phrasis est Psal. 110, Populus tuus spontaneus in die

Peccati: sed hic tantum quasdam eius phrases attingemus. Aliquid esse alicui In vel ad delictum. 1. Paral. 21. Ut quid erit hoc ad delictum Israeli? pro, in damnum aut perniciem Israeli. Delictum hic ponitur pro reatu, ac damno quod ex delicto oritur. Erit in delictum Domino super nos, 2. Par. 28, pro, obnoxios nos culpae ac poenae reddet coram iudicio Domini. ubi itidem delictum ponitur pro culpa, ac poena quae ex delicto proficiscitur. Aliquando etiam ulterius huius vocis significatio ad

oculorum exposita est. Desiderabilia uteri interficiam, Oseae 9. pro, dulcissimos liberos tuos. Huius Hebraismi sunt innumera exempla. Posses dicere, poni abstractum pro concreto, eiusque subiecto. Ambulare sine desiderio, pro, vivere non desideratum aut amatum hominibus, inglorium: 2. Par. 21. Eadem ratione et Hebraismo, aut Regula etiam, Desiderium pro reb. desideratis saepissime ponitur: cuius Hebraismi plura exempla proponam. Desiderium illorum attulit eis, Ps. 78, pro, res desideratas, reddidit eos sui voti aut rerum expetitarum compotes. Mich. 4. Consecrabo Domino

valde expetita, posito quasi abstracto pro concreto. ut Domus desiderii: pro valde expetita: Ezech. 26. Panis desiderii, Dan. 10. id est, suanis et desiderabilis panis. Mons desiderii, Dan. 11. Picturae desiderii Isa. 2, Terra desiderii, Dan. 11. pro, desiderata Vasa desiderii, 2. Par. 20. Desideratus cunctis gentibus vocatur Meschias, Hag. 2, quia sit servatortotius mundi, merito ab omnibus expetitus et expetendus. DESINO FACERE: pro, non facio. Exod. 23 Desines auxiliari: pro, non auxiliabere? DESOLOR verbum, et nomina inde deducta, suas

Dominus pro opere, ut plenam mercedem recipias a Domino Deo Israel, ad quem venisti, et sub cuius alas confugisti. 1. Reg. 10. Proiecistis Dominum Deum vestrum. 1. Reg. 14. Et salvavit Dominus Deus Israel in die illa. 3. Reg. 8. Dominus Deus (Iehova Elohe) Israel non est similis tui. 1. Par. 29. Domine Deus Israel patris nostri. Esaiae 17. Dominus Deus Israel. Cap. 21. Dominus Deus Israel locutus est. Cap. 37. Dominus Deus Israel haec dicit. Cap. 45. Deus Israel propter servum meum Iacob, et Israel electum meum Hieremiae 11.

Cor. 13. Deus dilectionis et pacis erit vobiscum. Secundum dilectionem ambulare, Rom. 14. et In dilectione, Eph. 5, significat, officia dilectionis erga alios diligenter praestare, et omnino ita sese in sua vita ac functione gerere, uti eum decet qui proximum diligit. Diligere terram: 2. Par. 26. Diligebat rex Ozias terram. pro, erat agriculturae studiosus, sicut Noach fuit vir terrae. Dilectio animae, pro re sibi suove animo dilectissima. Hier. 12. Dedi dilectionem animae meae in manum inimicorum eius. id est, urbem, populum et templum. Dilectio alicuius,

templo. Isaiae 13. Omnes manus dissolventur. id est, languebunt, quasi si paralysi nervi essent laesi. Significat aliquando etiam alioqui fractum, et adversis obrutum. ut Iob 16 dicitur: An dissoluto a sodali suo convicium. pro, an afflictionibus et calamitatibus prostrato et obruto par est amicos conviciari, cum eum consolari deberent? Significat etiam perire et consumi, Psal. 39. Liquescere aut dissolui facis, veluti tinea desiderabile hominis. id est, consumis, perdis. Psal. 22. Cor meum sicut cera liquescit in medio mei. id est, perit,

verbum deductum a nomine Baal, de cuius significatione supra dixi. Pollicetur igitur ibi eis Deus, mitius quoddam dominium in Novo testamento. DOMUS; praeter propriam significationem, usitatissime significat familiam, liberos, potentiam, et opes ut 2. Sam. 7. 1. Reg. 2. 11. et 1. Par. 17, pollicetur Deus Davidi et Ieroboam, quod velit eis aedificare domum: id est, dare et conservare fortunas ac liberos, et posteros in honesta conditione ac dignitate. Quod ex eo melius intelligi potest, quod domum David iam destruxit, abolita eorum posteritate. Sic Deut. 25. dicitur

commuter orationem in aliam formam: ut alibi in Repetitionibus prolixius dixi. Sic Psal. 41: Et ego in perfectione aut sinceritate mea sustentisti me. Sic Gen. 24: Ego in via deduxit me. Isa. 45. Ego manus meae tetenderunt caelos. Ego cum corde meo aedificare Domino domum. 1. Par. 22 et 28, scilicet, fuit. Illud Ego initiale, ociosum negligitur. Sic autem inceperat orationem ac si esset dicturus, Ego cogitavi aedificare domum Domino. Sic et Psal. 73, Et ego, pene declinaverunt pedes mei. Ibidem: Et ego, accessio ad Deum

Dominus virum, qui egrediatur ante eos, et qui ingrediatur ante eos, qui educat eos, et qui introducat eos: ne fit congregatio Domini velut oves, quae nullum habent pastorem. Sic idem dicit Deuter. 31. Non possum ultra egredi et ingredi. pro, gubernatoris officio defungi. Sic Salomon orat 2. Par. 1. Sapientiam da mihi, ut egrediar coram tuo populo, et ingrediar. id est, omnia recte gubernem ac administrem. Sic idem 1. Reg. 3. Ego vero puer parvus sum, nescio egredi et ingredi. pro, nescio quomodo me in tanti regni administratione gerere debeam. Sic 1 Sam. 8. Rex egredietur ante

egredientem et ingredientem ad Assa regem Iuda. id est, obsideret omnes vias. Egredi de malo in malum: Hier. 9, id est, ex alio scelere in aliud prolabi. Sic ex fide in fidem, Rom. 1. et Psal. 68. De victoria in victoriam exibunt. Egredi, pro habere originem. 1. Par. 2. Ab istis egressi sunt Saratheus et Estaoliteus. Sic, Egredi de alicuius foemore, utero aut lumbis. Egressus vitae ex corde. Prover. 14. Prae omni custodia serva cor tuum, quia ex ipso sunt egressus vitae. id est, cordis bona malave consilia et conatus sunt causa bonorum ac

37. Egredi alicuius cor: id est, prae nimia admiratione attonitum fieri. Gen. 42. Egredi ac ingredi ad verbum sacerdotis: Num. 23. pro, Rempublicam religionemque domi et foris administrare, secundum praescriptum Dei a sacerdote indicatum. ELEVARE, pro superbire: 2. Par. 25. Tunc elevavit te cor tuum, ad magnificandum: quae phrasis et Latinis est usitata. ut cum dicimus, Elato animo. Aliquando Elevare cor alicuius, etiam in bonam partem accipitur, de pia magnanimitate: ut 2. Par. 17, de Iosaphat legitur. Aliquando significat liberare: veluti si aliquem

praescriptum Dei a sacerdote indicatum. ELEVARE, pro superbire: 2. Par. 25. Tunc elevavit te cor tuum, ad magnificandum: quae phrasis et Latinis est usitata. ut cum dicimus, Elato animo. Aliquando Elevare cor alicuius, etiam in bonam partem accipitur, de pia magnanimitate: ut 2. Par. 17, de Iosaphat legitur. Aliquando significat liberare: veluti si aliquem in praealtum munitumque locum attolleres, ne a quoquam adiri posset, neve cuiusquam iniuriae obnoxius esset. Psal. 20. Exaudiat te Dominus in die angustiae, elevet te nomen Dei Iacob. Elevare se ad

istum; iactantes religionem et vitam eius, seducunt eum. Sic saepe Psal. 119, errare a mandatis Dei: et Ezech. 44. Erraverunt a me post idola sua. Item, errare corde: Psal. 95. Populus errantes corde sunt, et ipsi non cognoverunt vias meas. Errare in prophetis, 2. Par. 36. pro, illudere eis ut seductoribus, habere eos pro seductoribus. ERUBESCO verbum, idem valet quod pudefio, aut confundor. Quare eius explicationem vide in verbo PUDEFIO, ubi illius Hebraismi expositi sunt. ERUCTARE, alias pro meditari posuit vetus Interpres: ut

et me interficiant. id est, Ergo vel Quare fiet. Gen. 44. Et festinaverunt et deposuerunt. pro, festinanter ergo deposuerunt. vel, Quare festinanter deposuerunt. 1 Reg. 20. Et des servo tuo cor intelligens. pro, Quare des quaeso servo tuo tantam prudentiam, quae huic regno administrando par sit. Mar. 9. Bonum est hic esse, et faciamus tria tabernacula. pro, Faciamus igitur, vel Quare faciamus. Sic in fine 5. 1. Corinth. Et tollite malum de medio vestri. pro, Quapropter auferte malum de vestro coetu. Enim, Quia. Gen. 22. Nunc scio quod timeas Dominum, et non pepercisti filio

pro, gloriosum. Vasa gloriae tuae, Ezech. 16. 26. pro, vasa tua gloriosa. Corpus gloriae, id est, gloriosum. Facere aliquid alicui ad vel in gloriam: pro, ut ei sit ornamento. Exodi 28. Filiis Aaron facies tunicas ad gloriam et decorem. id est, ut sit eis pulcherrimus ornatus. 2 Par. 3. Texit domum lapide precioso in gloriam et decorem. Afferre gloriam Deo, est eum laudare, glorificare. Psal. 29. et 96. Afferte Domino gloriam et fortitudinem: pro, celebrate eum de sua fortitudine, tribuite gloriam Deo, vestra fide, ore et operibus. Ibidem, Afferte

idem valet ac, sicut praesens experientia coram testatur: Deut. 4. Ut daret tibi terram eorum, sicut hodie: scilicet, viva experientia testatur. Deut. 10. Et elegit semen eorum post eos, vos ex omnibus populis sicut hodie: scilicet, cernitis. Haec phrasis clarioribus exemplis explicatur 2. Par. 29, Tradiditque eos Deus in commotionem, in desolationem, in sibilum, quemadmodum vos cernitis oculis vestris. Usque in hodiernum diem, crebro ponitur pro, usque in praesens tempus. Matth. 28. Sparsus est hic sermo apud Iudaeos usque in hodiernum diem. 2. Cor. 13. Usque in hodiernum

agendum, respectu aut misericordia paupertatis eius. Honoratus facie scribitur fuisse Naaman Syrus, lib. 2. Reg. cap. 5. i. reverendus, et suo regi acceptissimus. Elevari corde ad honorificandum, est inflatum admiratione sui, dignum se putare summo honore ac gradu. lib. 2. Par. cap. 25: Percussisti Edom, tunc elevavit te cor ad honorificandum. Honorabilia loqui. i. eximia, praeclara et laudabilia: Prov. 8. Sic et in Psal. 87 dicitur, Honorabilia dicta sunt in te: i. vera doctrina de mysteriis Dei, in Hierusalem praedicata. Honestus

Aliquando tamen haec ipsa phrasis implendi manus Domino idem prorsus significat, quod offerre ei aliquod munus. Sic David dicit 1 Paral. 29. Et quis se exhibet spontaneum, ut impleat manus suas hodie Domino? ubi mox sequitur enumeratio munerum oblatorum, quae principes obtulerunt Sic et 2 Par. 29. et Ezek. 43. Inde autem haec loquutio venit quod qui affert aliquid, habet plenas manus, quib. rem apprehensam offert. Dicuntur et illi implere manum, qui arcu iaculantur: quia utraque manu eos valide operari necesse est, altera tenendo arcum, altera trahendo nervum. 2 Regum 9 Zach. 9.

Impleri Spiritu S. Luc. 2. item in Actis, Vir plenus spiritu. i. maxima quadam illustratione et motu Spiritus S. ornari ac permoveri ad aliquod eximium opus. Impleri aliquem longitudine dierum. i. ad decrepitam usque aetatem perduci, aut vitam ei prorogari. Sic Impleri dies alicuius, 1 Par. 17. i. satis vixisse eum. Implere sermon Dei. Col. 1 est plene perfecteque docere, aut propagare caelestem doctrinam Impleri animam, est exaturari pro voto: sic libi Aegyptii pollicebantur de praeda Iudaeorum, Exod. 15. Sic Ier. 31 Deus pollicetur se recreaturum Israelitas tempore

est רשע Rescha, Impietas. Saepe vertit interpres hac voce המס hamas Hebraeum, quod violentiam significat, ut paulo ante exposui. Psalm. 25. Odio iniquo oderunt me: rectius forte, implacabili, crudeli, violento 1 Par. 12. Si autem venistis ad decipiendum me, pro adversariis meis, absque iniquitate mea in manibus meis, videat Deus patrum nostrorum, et arguat. in Hebraeo, cum non sit violentia: id est, violentus, seditiosus et sanguinarius conatus. Psalm. 31. Corruit in iniquitate mea robur meum in Heb.

Christi et Christianorum, unde vos cognominamini, dum vocamini Christiani, aut populus Christi? 1 Reg. 8: Et cognoscant, quod nomen tuum est vocatum aut invocatum super domum hanc. tametsi commodius ibi exposueris, quod domus haec tibi per tui invocationem sit dedicata et consecrata. Sic 1 Par. 3. Super arcam dicitur eme invocatum nomen Domini. Hier. 17. Fuit mihi verbum tuum in gaudium, quia nomen tuum vocatum aut invocatum est super me. i. quia dictus sum tuus propheta. Sed cum superiorib. exemplis, ubi pro cognominatione ponitur, convenit in primis illud Isa. 44. Hic dicet

homo ad Deum in iudicio. Et Psalm. 25, Ambulare faciet humiles in iudicio, et docebit humiles viam suam. Idem bis dicit. Idem est etiam, Facere iudicium. Iudicium nonnunquam cum lege, ut aequivalens coniungitur. ut Num. 15. Lex una et iudicium unum erit vobis et peregrino: id est, unum et par ius, ratio, aut conditio erit utrorumque. Auferre iudicium alicuius, est privare aliquem suo iure Iob 27 et 34. Sic et declinare facere pauperes a iudicio, Isaiae 10. et Proverb. 18. Iudicare iudicium alicuius ad sanitatem, est, recte iudicare de eius morbo, curatione, et tota

significare, etiam mutuam operam praestare in rebus illicitis, quia boves sese invicem iuvant in trahendo aratro. Denique Lucae 14 quispiam excusans se, cur ad convivium Domini invitatus non veniat, ait se iuga boum quinque emisse, quae tunc eum inspicere oporteat, ubi iugum significat, ipsum par boum. Super vaccas ascendere iugum, dicitur Numer. 19 et 1. Sam 6, cum assuefiunt ad trahendum aratrum. Iubentur autem ibi deligi tales, super quas non ascendit: id est, nondum assuefactas tali oneri. Iugo saepe additur Onus, quo quasi explicatur illa metaphora. Isaiae 14. Recedetque

vel indifferens, vel reprehensibile, ut in hominibus. Hinc Psalmi varia doctrinae genera ac formas continentes, laudes Thehilim vocantur. Quare cum in Psalmis et Prophetis laudare Deum iubemur aut dicimur, non tantum gratiarumactio, aut celebratio significatur. Laudare Deum usque ad laeticiam, 1 Par. 20, est, magna animi alacritate tractare verbum Dei In Deo laudabimus omni die, et nomini tuo [?: con-ebimur ] in seculum, Psa. 44. pro, Deum laudabimus, vel etiam de Deo gloria bimur, ac iactabimus nos tanquam valde felices, qui talem tantumque Deum propitium habeamus Psa.

facie. Sed de hac loquutione plenius agitur in Accipere personam, et voce PERSONA. Levare peccatum, valde crebrum, idem est quod tollere, auferre. Nam quae amovere et asportare volumus, necessario de terra attollimus in sublime, in humeros, aut alioqui. Levare hastam contra aliquem: 1. Par. 11. Levavit hastam contra triginta. Levare gladium contra aliquem: Isaiae 2. Non levabit gens contra gentem gladium: id est non movebit bellum. per politicam pacem promittit spiritualem. Levare baculum Isaiae 10. pro, percutere eo. levamus enim id, quo aliquem caedere volumus. Sic

ergo omnia quae sunt huius infimi et deterrimi gradus iuris, ita licent, ut per sese quoque suaque natura sint simul nonnihil illicita, reprehensibilia et damnabilia: ut si concionator largius victitet, delicias sectetur, nimium luxum in vestitu adhibeat, studiosior sit opum ac rei familiaris quam par est, et similia innumera: quae etsi usque ad aliquem gradum a Deo nonnihil tolerantur, tamen culpa omni reprehensioneque non carent. De tali licentia, iure, ac permissione, credo in illis locis Paulum loqui. Duplex igitur distinctio rerum in hoc textu consideretur: Quod videlicet res aliquae

traiici possint vectes: gestandi causa. In loco suo mori. i. ibidem subito. 2 Sam. 2, Et cecidit ibi, et mortuus est in loco suo. i. ibidem ubi percussus est, subito cecidit mortuus: in eo loco quem vivens sanusque occupaverat, est subito mortuus. Loca, cantici. i. officia, functiones. 1 Par. 6, Quos praefecit David in locis cantici, in suis functionibus, officiis'ue aut ministeriis. Locus singulari quadam emphasi aliquando Iudaeam significat. superbiebant enim Iudaei de loci sui sanctitate. Ioan. 11. dicunt: Venient Romani, et tollent locum, ac gentem nostram. i. nostram hanc

irarum, pro tardo ad irascendum ac puniendum, saepe in Sacris literis accipi, supra monui, ubi de longanimitate disserui. Ibidem quoque dixi, idem valere longus irarum, et longus spiritu. Longior est a te, vel prae te, via: seu, longior est te via. i. longius est iter, quam cui conficiendo tu par esse possis. 1 Reg. 19. Hic non est Hebraismus aut obscuritas in voce Longitudinis, sed in comparatione. Comparari. n. videtur viae longitudo, cum hominis longitudine: cum comparetur cum ea quantitate viae, cui vires nostrae sufficere queant. Sic et Latini ferme loquuntur, Virtus maior

id est, consenserunt, et adiuverunt amovere mulieres alienigenas. Sic Psal. 68, Aethiopia faciet currere manus suas Deo. id est, consentiet, serviet. Thren. 5. Aegypto dedimus manus, ut saturaremur panibus. id est, illi consensimus, nos dedimus, aut supplices facti sumus. 2. Par. 30, Date manum Domino: id est, obtemperate. Dare manum etiam iurare data manu significat. Ezech 17. Sprevit iuramentum, et ecce dederat manum: pro, cum quidem illud data manu corroborasset. Dare manum suam sub aliquem, est ei subiici, obtemperare. 1. Par. [?:-9 ] . Omnes

aut supplices facti sumus. 2. Par. 30, Date manum Domino: id est, obtemperate. Dare manum etiam iurare data manu significat. Ezech 17. Sprevit iuramentum, et ecce dederat manum: pro, cum quidem illud data manu corroborasset. Dare manum suam sub aliquem, est ei subiici, obtemperare. 1. Par. [?:-9 ] . Omnes quoque filii regis David dederunt manus sub Salomone: id est, agnoverunt Salomonem pro suo domino et rege. Manus alicuius est in aliquem, aut contra aliquem, est, suam potentiam ad eum laedendum convertere. 1. Sam. 12. Manus Domini erit contra vos. Exod. 9.

36. Ne veniat mihi pes superbiae, nec [?:-us ] impiorum impellat me: pro, ne patitor ô Deus, nulla vis hostium et impiorum contra me praevaleat. [?: ] Domini est in aliquo, in bonam partem accipitur, et [?:-icat ] potentem bonamque motionem. 2. Par. 30: Ma [?: ] quoque Domini fuit in Iehuda, ut eis daret cor unum, facerent. Ponere aliquid in manum alterius, est, eius potestati [?:-dere ] . ut Exod. 4: Portenta quae posui in manu [?: ] pro, in tua facultate, ut ea patrare possis, cum opus

Latini, pugnam in manu esse: Aliquando idem valet quod fortiter. Isa. 28. Veluti tempestas a quarum inundantium, quae deiicit terram in manu. pro, in fortitudine, fortiter. Ad manum alicuius, pro in custodia eius. Sublata est Esther in domum regis, ad manum Hagai custodis mulierum. 2. Par. 26, Cum recensiti fuerunt ad manum Hanoniae de principibus regis. 2. Par. 17. Ad manum eius Iehovam princeps: pro iuxta eum, aut ei proximus. Significat etiam haec locutio idem quod, sub potestate alicuius aliquid esse. 2. Par. 26, Ad manum eorum exercitus militiae trecentorum: pro, sub

28. Veluti tempestas a quarum inundantium, quae deiicit terram in manu. pro, in fortitudine, fortiter. Ad manum alicuius, pro in custodia eius. Sublata est Esther in domum regis, ad manum Hagai custodis mulierum. 2. Par. 26, Cum recensiti fuerunt ad manum Hanoniae de principibus regis. 2. Par. 17. Ad manum eius Iehovam princeps: pro iuxta eum, aut ei proximus. Significat etiam haec locutio idem quod, sub potestate alicuius aliquid esse. 2. Par. 26, Ad manum eorum exercitus militiae trecentorum: pro, sub imperio eorum. In manu, idem quod propter. Isa. 64, Dissoluisti nos in

est Esther in domum regis, ad manum Hagai custodis mulierum. 2. Par. 26, Cum recensiti fuerunt ad manum Hanoniae de principibus regis. 2. Par. 17. Ad manum eius Iehovam princeps: pro iuxta eum, aut ei proximus. Significat etiam haec locutio idem quod, sub potestate alicuius aliquid esse. 2. Par. 26, Ad manum eorum exercitus militiae trecentorum: pro, sub imperio eorum. In manu, idem quod propter. Isa. 64, Dissoluisti nos in manu iniquitatum nostrarum: id est, propter iniquitates nostras. Manus nonnunquam pro loco ponitur. Psal. 140, Ad manum tramitis laqueos

est: Lapis et lapis, epha et epha, abominatio sunt Domino ambo ipsa. ista reduplicatio diversitatem significat. Res mensurarum vocantur Hebraeis, qui grandes ac eximiae sunt: ut Hierem. 22, Aedificabo mihi domum mensurarum. Et Num. 13, Viri mensurarum sunt pro, admodum proceri. Sic 1 Par. 11, Percussit virum mensurae. Et Isaiae 45, Viri mensurae per te transibunt i. homines praegrandes. Mensura dierum alicuis: pro, tempus vitae alicuius. Psal. 39, Fac me scire mensuram dierum meorum: i. quantitatem temporis vitae meae. Lachrymae in mensuras grandes aut

Observandum igitur est, ne hic et alibi Evangelica dicta ad legem, opera ac merita, a gratia trahi ab adversariis patiamur. Sic paulo ante dixi de misericordiis Davidis, Facere misericordiam pro benefacere, 1 Samuelis 15. Tu fecisti misericordiam cum populo, quando ascendit de Aegypto. 2 Par. 1. Tu fecisti cum Davide patre meo misericordiam magnam: id est, valde benefecisti ei. Genesis vigesimoquarto: Si facitis misericordiam et veritatem cum hero meo: id est, si serio et ex animo vultis benefici esse in dominum meum. Genesis 21 Secundum misericordiam quam feci tecum, facies

quia in doctrina ipse solus veritatem ex sinu patris deprompsit, solus doctores excitat, et spiritu suo illuminatos in mundum ad aedificationem Ecclesiae mittit. alii vero doctores tantum eatenus sunt lux, quatenus ab eo mittuntur, et ex plenitudine eius sumunt: quare sunt solummodo [?: par-ae ] quaedam lucernulae, si ad ipsum Dominum et authorem lucis comparentur, ut Christus de Baptista pronunciat. Tertio, Christus est lux ipsa verorum bonorum iustitiae acuitae acquisitione et distributione, quia ibi prorsus solus est, et omnia egit ac peregit: sed in docendo solus est lux,

applicatione eorum, adhortationeque ad fidendum ac timendum Deum. Psal. 22, Semen quod serviet ei, aut posteri eorum qui illi serviunt, narrabitur Domino: id est, annumerabitur Domino in perpetuum, semper erunt etiam posteri piorum cultores Dei. Minister ad narrandum, Levit 1. Par. 16, Posuit Levitas ministros ad narrandum, et ad celebrandum, et laudandum Iehova: id est, qui praedicent verbum Dei, et celebrent ac laudent eum erga populum. Isa. 52, Quod non est eis narratum viderunt, et quod non audierunt contemplati sunt: id est, quod nunquam prius audierant sibi

Verum de hoc genere Hebraismi, cum magna pars pro toto, aut parva pro nihilo habetur, in Regulis universalibus dictum est. Sic 1 Cor. 1, Eligit ea quae non sunt. id est, quae per sese, suave nativa praestantia aut vigore nullius momenti sunt. In hac eadem vocis huius significatione dicitur 2 Par. 9, Omnia vasa Salomonis fuisse aurea, et argentum pro nihilo esse reputatum: id est prae copia auri fuisse parvi factum argentum. Sic Psal. 39 habetur: Ecce palmi spacium posuisti dies meos, et aevum meum quasi nihil coram te. id est, res perpusilla. Proverb. 10. Argentum

quia tunc [?: ] possunt terram attingere, nec aliquid cibi reperire vel [?: ] terra effodiendo, vel etiam quia pecudes intra claustra continentur contecto pabulo, et ob externum frigus [?: tam- ] magis esuriunt incalescente ventriculo. Ideo 2 Sam. 23, 1 Par. 11, narratur de quibusdam fortib. David quod tempore nivis interfecerint leones, s. cum maxime sunt [?: fe-es ] , etiam fame efferante eos. Nix diu solet manere in [?: ] montib. et petris montium, ut sunt in eis varii [?: an-ct- ] et gelidae cavitates:

fratribus. Sic, Narrabo nomen tuum fratrib. meis, Psal. 22. Tertio ponitur pro fama ac celebritate alicuius: sicut etiam Latini dicunt viros magni nominis: et Ovid. in Metamorph.— Magnum et memorabile nomen. Sanctum et terribile nomen eius, Psal. 111. i. fama. 1 Par. 15, Num. 16, Viri fortes viri nominum. i. celebres. Suscitabo eis plantam in nomen: Ezek. 34. i. quae pariat eis celebre nomen. Iob 30. Filii stulti, et filii sine nomine: i. obscuri, carentes celebritate alicuius virtutis. Qui venerunt de terra longinqua propter nomen tuum: i. propter

Aliquid huic vicinum est [?: q- ] 23 dicitur, nomen Dei esse in medio Angeli: [?: qu- ] ctum postea exponam. [?: Nome- ] Dei alicubi esse, [?: ] dicitur: i. cultus Dei. 1 Reg. 8 Ad aedificandam [?: do- ] esset nomen meum ibi. et 2 Par. 2 Elegi domum [?: ] sit nomen meum in seculum: i. cultus ac vera [?: rel- ] qua ego crebro nominor a doctoribus, aliisque [?: ] et sacrificantibus. Dan. 12, Locum quem elegerit [?: D- ] ponat nomen suum ibi, ut habitet ipse: i. arcam et

] aliquem invocatum esse nomen Dei, significat illum esse eius specialem ministrum. Ier. 17, Fuitque mihi verbum tuum in gaudium, quia invocatum est nomen meum super me: i. dictus sum tuus propheta. Sic denique [?: ] super populum aliquem dicitur nomen Dei esse invocatum: 2 Par. 7, Humiliaverintque sese populus meus super quos est invocatum nomen meum. Amos 9, Hi super quos est invocatum nomen meum: i. qui populos et cultores Iehovae vocati sunt. Invocare nomen Dei, [?: ] Iehovae, idem est quod invocare ipsum Deum aut [?:-im ] .

quaeret. Sic ipsemet Iesus nomen Dei in medio sui residens, hic in terris versando, testantib. id Evangelistis, exposuit. Afferre Deo gloriam nominis sui, Psal. 96, pro, gloriam nomini eius debitam aut convenientem: est celebrare eum ita magnifice, ut talem ac tantum Deum celebrare par est. Exprimere nomen Dei: pro, expresso nomine blasphemare Deum, Levit. 24. Phrases Nominis de hominibus dictae. ¶ Nomen alicuius gentis delere, apud Livium est aliquoties positum, pro delere ipsam gentem. At in Sacris literis videtur significare deletionem gloriae et celebris

gloriae et celebris famae: ut Psal. 9, Increpasti gentes, perdidisti impium, delevisti nomen eorum in aeternum. Mox veluti explicans quod de nomine dixerat, inquit: Periit eorum memoria cum ipsis. Nomen alicuius exire, aut abire, est, famam bonitatemque eius divulgari. 2 Par. 26. Exiitque nomen Oziae regis usque in longinquum iter. Ibidem: Abiit nomen eius usque in introitum Aegypti. Sic Eze. 16 Egressum est nomen inter gentes propter pulchritudinem: i. valde celebris et gloriosa facta es passim. Haec sunt nomina filiorum Ismael, per nomina sua: i. per

contra est bonum nomen. Deus minatur Is. 14, se deleturum nomen Babylonis: i. oppressa ea per servitatem, et eversa, adempturum ei illam gloriam, qua ante floruerat. Eadem significatione huius vocis, etiam aliis impiis saepe minae proponuntur. Venire per nomen: i. nominatim vocari. 1 Par. 4, Isti fuerunt, qui venerunt per nomina, principes in familiis suis: pro, qui nominatim de signati sunt principes. Vocare nomine aliquid, est [?: inder- ] nomen: ut Gen. 26, Et vocavit puteos nominibus, [?: ] pater suus vocaverat. i. repurgatis puteis, quos

nomen eius in Israel: i. celebrabitur. [?: ] nomen alicuius super civitatem aliquam: i. spargi rumorem illam esse ab eo captam. 2 Sam. 12, Ne forte capiam civitatem, et vocetur nomen meum super eam: pro, dicarego loab eam caepisse. Nominati per nomen: pro, praedicti. 2 Par. 28, Et surrexerunt viri, qui nominati sunt per nomina et coeperunt: i. praedicti, aut supra nominati, potius quam celebres. Nomen et Memoriale coniungi solent aliquando, qua nomen rei aut hominis nobis eum in memoriam revocat. Is. 26, In via iudiciorum tuorum Domine speravimus in te:

Non sunt, Rom. 4, Vocat ea quae non sunt. Item 1 Cor. 1: Aliqui exponunt, quae exigua et vilia sunt. Sed rectius intellexeris, Deum suo verbo vocare et efficere res ex non existentibus, ut sint, seu (ut Physici loquuntur) a non esse ad esse eas movere. Non ferre. pro, non est fas ferre: 1 Par. 15, Non ferre nisi Levitis. Non hoc et illuo, pro nec hoc nec illud Is. 34 Ignis eius noctu et interdiu non extinguetur: pro nec noctu, nec interdiu. Non ego, non ille: pro, nec ego, nec ille. Nehem. Et non ego et fratres mei, non nos exuentes: pro neque ego neque fratres, ponitur

eorum. pro, aspera servitute. Operibus magnus: 1 Paralip. 11. pro, multorum ac magnorum operum patrator. Sic quoque dicitur aliquis, Operibus malus homo: 1 Sam. 25 id est, homo malus, malorumve operum patrator: ut ibi de Labano habetur. Fortis robore in opere ministerii domus Domini. 1 Par. 9. pro, fortiter faciens ac exequens ministerium templi. Homo faciens opus, pro eo qui industrie et feliciter peragit sua opera: primo Reg. 11. Videns iuvenem, quod faciens opus erat: id est,

Gen. 29 dicit Laban ad Iacob, Os meum es, et caro mea. Sic et Germani dicunt, du bist mein fleisch und blutt. Sic et Abimelech Iud. 9, ad optimates Sy [?: ] : Os vestrum et caro vestra sum. Sic et David loquitur ad proceres Iehuda, 2. Sam. 19. Et omnes Israelitae ad David, 1. Par. 11, captantes hoc nomine eius benevolentiam, quod esset ex iisdem parentibus Iacobo, Isaaco et Abrahamo. Multo vero maior coniunctio significatur hac phrasi Genes. 1 et Eph. 5, cum uxor dicitur esse caro et os viri. Denique omnium maxima et longe mysticissima, cum omnes pii dicuntur

vel sacrificio confirmatum. Tali foedere promittit Deus Aaroni et eius posteris, omnes levationes sacrificiorum: Num. 18, ubi adiunctis verbis quasi semetipsum exponit dicens: Statuto perpetuo pactum salis perpetuum sit coram Domino. Tali pacto etiam Davidi tradidisse regnum Deus dicitur, 2. Par. 12, Nonne quod Iehova dedit regnum Davidi, illi et filiis eius pacto salis. id est, firmo ac immutabili, nempe tandem succedente ei Meschia. Aliquando pactum ferme proprie ipsas conditiones pacti significat, nempe sacram doctrinam, ad quam nos in hoc pacto cum primis obligamus. Omnes semitae

sacerdoti pactum pacis. id est, pactum aut promissionem, quod velim ei eiusque posteris dare pacem in ea dignitate, non perdere eos, aut movere loco tam cito. Ingredi pactum, idem quod inire foedus cum aliquo. Ezech. 16. Et ingressus sum pactum tecum. id est, inii coniugale foedus. Sic 2. Par. 15, Venerunt in pactum, quod quaererem Deum patrum suorum. Idem est etiam transire in pactum. Deuter. 29. Ut transeas in pactum Dei tui, et iusiurandum eius. Pactum cum die et nocte, pro ordinatione Dei, ut sit dierum ac noctium perpetua vicissitudo. Hierem. 33. Si potestis dissolvere

voce indicat, multos praestantes doctores ex gentilibus [?:--it-ros ] . PASCUA, PASCUAE: Utitur hac voce Vulgata versio, pro loco pastionis, seu pro pascuis, et etiam pro ipsa cura pascendi. Exemplum prioris est Psal. 23, In loco pascuae me collocavit. 1 Par. 4, Invenerunt ibi pascuas [?:-berrimas ] . Iob 39, Circumspicit montes pascuae suae, et virentia quaeque perquirit. Posterioris exemplum est Psa. 74, Quare exardescit ira tua in oves pascuae tuae. i. contra populum tuum, quem tu alis, et qui omnem suam felicitatem a te

praeceptorem, sed etiam primum conversorem. Psal. 68, Pro patrib. nati sunt tibi filii. id est pro mortuis primis doctorib prophetis et Apostolis, successerunt subinde alii, qui iam non tanquam patres, ut illi olim, sed ut filii Ecclesiae fuerunt. Interdum principe denotat. 1 Par. 2, Pater Gilead: pro, princeps eius regionis, vel etiam autor gentis. Sic pater Gibeon, 1. Paral. 8 accipitur, Sic in priore loco, Ipse fuit pater Zaph: Ios. 14. Capita patrum tribuum Israel: i. principes familiarum. Sic et Homerus vocat Iovem patrem hominum et deorum. i. principem, dum

patribus nostris, etc. Patres nostri in Aegypto non intellexerunt mirabilia tua. Sic saepe alias. In hac significatione accipitur Pater, cum variis locutionibus mors indicatur. Aggregari ad patres. Iudic. 2. Introire in progeniem patrum suorum, Psalmo 49. Ire cum patribus. 1 Par. 17. Ingredi ad patres suos, Genesis 15. Recolligi ad patres, 2 Reg. 22. Colligam te ad patres tuos, et colligeris in sepulchra tua. id est, moriendo associabere tuis maioribus, tum corpore in eadem sepulchra maiorum posito, tum anima in sinum Abrahae translata. Sic aliqui putant patrem

fide pacem habemus. Sic accipitur in Hymno angelorum, Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus. Per Christum enim et Deo sua gloria, et homini vera pax cordis, ac cum Deo, restituitur. Sic opinor intelligendum esse etiam dictum Pauli, Sensus carnis mors est, sensus autem spiritus vita et par. Secundo, est etiam alia spiritualis pax, qua freti Deo, eique obedientes, crucem eius patienter ferentes, [?:-c ] in ipso acquiescentes, non metuimus adeo in commoda mundi, dicentes: Si Deus pro nobis quis contra nos? aut, Quid faciet mihi homo? Nec aliis irati [?:-t ]

Threnorum primo. Clamare ad civitatem oppugnatam, pacem: Deutero. 20. id est, clara voce offerre ei pacem, pacificas conditiones. Et vicissim civitas dicitur ibidem respondere pacem. id est, polliceri obedientiam, et suscipere conditiones pacis. Congregaberis ad sepulchra in pace 2. Par. 34. id est, rebus tuis quietis ac prosperis existentibus in summa tranquillitate morieris, nec videbis aut patieris calamitates, quae [?: ] consequentur. Sic 1 Reg. 2, Non deduces canicie eius in pace ad sepulchrum. id est, non patieris eum quiete ac tranquille vivere usque

reperiens pacem. Respondere pacem. Gen. 41, Dominus respondebit pacem Pharaonis. id est, Deus exposito somnio Pharaonis respondebit salutaria consilia toti huic regno et regi [?: ] verti in pace, est incolumen reverti Genesis 28, Ios. 10, [?: ] 8. 1. Reg. 22, et 2. Par. 19 Praecipit Achab Micham prophetam in carcere detineri, donec redeat in pace. Sed propheta negat eum reversurum in pace: id est, incolumem. Salutare de vel cum pace, aut in pace: 1. Samuel. 17. 1. Paralipom. 18, est pacem precari obvio, et quaerere de bono eius statu. Vide pacem

cor David dicitur perfectum fuisse cum Domino, manifeste apparet, non de extrema quadam perfectione accipiendum esse (fuit enim et ipse peccator, graviterque aliquoties Deum offendit) sed tantum de summa sinceritate, aut integritate eius erga Deum, qua sincere ac plane ex animo coluit Deum. 2. Par. 16 dicuntur discurrere oculi Domini per universam terram, ad corroborandos eos qui sunt perfecti cum corde eius. Sic Iosaphat praecipit iudicibus, ut iudicent in timore Dei, in veritate et corde perfecto. id est, timendo Deum, omnia vere ac sincere agant et iudicent. In perfectione cordis

Non est in toto corpore Iudae perfectio, Isaiae 1. id est, nihil est integrum aut illaesum, quod non sit poenis Dei afflictum, sed frustra. Sic supra diximus de vitae perfectione seu integritate: id est, incolumitate, quae ex hoc Isaiae exemplo tanto melius intelligitur. Perfectiones auri: 2. Par. 4, Ipsum erat perfectiones auri. id est, aurum purissimum. Lapis perfectionis, seu integritatis: Deuter. 27, significat non sectum, sed ut est naturaliter existentem. At 1. Reg. 6 videtur significare lapides ut primum in latomiis excisi et secti fuerunt ut non oportuerit eos secundo

estis ad pastorem et curatorem animarum vestrarum. Quaerere Dominum ex toto corde, et tota tribulatione animae suae: Deuter. 4. Hos. 3. Reverti ad Dominum Deum suum, et audire vocem eius: Deuter. 4. 4. Reg. 23. Iudic. 5. Thren. 3. Redire ad Deum: Hos. 11. Exquirere factem Dei, 2. Par. 7. Paulus 2. Corinth. 2, et 7: λύπην κατὰ θεὸν, Dolorem seu tristiciam secundum Deum vocat, seu quam Deus operatur per concionem poenitentiae. 1. Pet. 5, humilitatem animi appellare videtur. 1. Ioan. 4. timorem appellat. Caeterum

saepe idem est quod porta. PORTENTUM, vide infra in Prodigio. PORTIO, supra in voce Pars exposita est. PORTO, varia habet significata, tum ipsum verbum per se, tum ratione adiunctarum vocum. Portare scutum et hastam, Periphrasis est armati. 2. Par. 14, Exercitus portans scutum et hastam: id est, illis armis munitus. Portare onus, res laboriosa ac molesta est. inde fit, ut verbum Portare saepe usurpetur pro perpeti, tolerare, aut sentire aliquid molestum, quod nos perinde gravet et premat, vel in conscientia, vel in fama, vel in

probum esse. id est, experti re ipsa sumus. Opus suum unusquisque probet: Galat. 6. id est, diligenter diiudicet. 1. Tim. 3. Atque ii probentur primum, postea ministrent, si inculpati reperti fuerint. id est, explorentur hominum iudicia, ac testimonia Dei. Sic ille Luc. 14 dicit se emisse par boum, velle ire ut probet eos. Sic et Columella loquitur: Probate boves. Sic Ovidius, Exitus acta probat: id est, diiudicat. et Cicero: Probate amicos. Sic et Italis hoc verbum nunc est in usu, provar, provado e esperimentado. In Psalmis et Veteri testamento sic innumeris vicib. accipitur.

in voce Prodigii. Quintô, propheta et prophetare aliquando significat celebrare Deum, canendo, psallendo, aut alioqui. 1. Sam. 10. Obvium habebis coetum prophetarum descendentium de excelso, et ante eos lyra et tympanum, tibia et cithara, et ipsi prophetantes: id est, laudiates Deum. Sic 1. Par. 15. Asaph, Neman et Ieduthum, qui prophetabant in psalteriis, in citharis, et in cymbalis, praecantantes laudes Dei ad citharas. 1. Reg. 18, Cum transiset meridies, et prophetassent usque quo offerrent sacrificium. id est, cum Baalitici sacerdotes tamdiu suum Deucelebrassent et invocassent.

Asaph, Neman et Ieduthum, qui prophetabant in psalteriis, in citharis, et in cymbalis, praecantantes laudes Dei ad citharas. 1. Reg. 18, Cum transiset meridies, et prophetassent usque quo offerrent sacrificium. id est, cum Baalitici sacerdotes tamdiu suum Deucelebrassent et invocassent. Sic 1. Par. 15, Chonenias dicitur praefuisse prophetiae, quia intelligens erat. id est, rexit illam scholam, et chorum musicum psallentium Deo. Sexto, prophetare significat aliquando desipere, et emota mente aliena loqui, qui usus huius vocis inde venit quia sic iudicat mundus de veris doctoribus: et

Hierem. 41. Sic et Ezechiel luctum de ruina Tyri per rasionem capitis notat, cap. 27. Sic et Achilles rasam caesariem proiicit in pyram Patrocli, in funera Sexto, ignominiae gratia rex Ammon radit medios barbae, et praecidit vestes legatorum Davidis: 2. Sam. 20, et 1 Par. 19. Septimo, minatur Isaias cap. 7. quod Deus sit rasurus caput, pilos pedum, et etiam barbam Aegyptiorum conducticia novacula, nempe per regi Assyriae: quod ei per metaphoram spoliationem et vastationem

me, quoniam in te speravi, Psalmo vigesimoquinto: id est, serva me in sincera et pia fide ac [?: ] quandoquidem a te totus pendeo. Proverbiorum undecimo: Est qui dispergat, et superadditur ei amplius, et parcens ultra rectitudinem, tantum ad egestates. id est, ultra quam aequum et par est. Facere [?: rect- ] . Danielis undecimo: Veniet ad regem aquilonis, et faciat rectitudines. id est, pacem aequis conditionibus RECTIFICA: pro, rectum fac, ponitur Proverborum rum quarto: Rectifica semitam pedum tuorum. id est, dirige tuam vitam et actiones. Sicut ibidem

caeli, et eos qui iurant per Iehovam simul, et regem eorum. id est, (ut Hebraei exponunt, et textus ipse prae se fert) per idolum eorum, quod illi etiam pro rege suo et Deo suo habebant: sicur pii Iehovam suum regem ac Deum nominarunt. Quin etiam nomen proprium idoli fuit Melchon, 2. Reg. 23. 1. Par. 20. et Ierem. 49: quod nomen Hebraice idem sonat ac Rex eorum. Satan quoque, princeps mundi et tenebrarum, vocatur Rex nam Apoc. 9, dicuntur illae horrendae locustae habere super se regem Angelum abyssi. et Iob 41, vocatur rex super cunctos filios superbiae: id est, super omnes

diabolum, et peccatum. Domus regni: id est, regia, usitato et in Generalibus Regulis expresso Hebraismo, Esther 2. sic sceptrum aut virga regni, et corona regni dicitur. Regnum interdum usurpatur pro regnandi ratione. Gesta Davidis cum omni regno eius et fortitudine eius: 1. Par. 29. pro, cum universo eius regimine, seu gubernatione. Sic Psal. 45. et Hebr. 1, Virga aut sceptrum rectitudinis virga regni tui, id est tui regiminis, aut gubernationis. Facere regnum super aliquos: credo idem valere quod, obtinere regnum. 1. Reg. 21. dicit Iezabel ad

ut colligat rem diei in die suo. id est, necessarium dimensum victus diurni. Sic et de sacrificiis dicitur Levit. 23, Ut offeratis rem diei in die suo, id est, singulis diebus sua praescripta sacrificia. Idem dicitur et 2. Paral. 8. Sic et de annuis reditibus Salomonis, 1. Reg. 10. et 2. Par. 9, Singuli deferebant munus suum, vasa aurea, etc. rem anni in anno suo. pro, singulis annis suum praescriptum tributum. Res, pro responso aut sententia: Deut. 1, Explorent terram, et referant nobis rem. id est, id quod compererint explorando. Rem nullam transire super

legem quaerent ex ore eius, quia angelus Domini exercituum est. Principes sacerdotum (ut dixi) aliquando etiam aliqui inferiores sacerdotes nominantur. Ratio huius nominis ea videtur esse commodissima, quod olim primarii sacerdotes fuerunt in vigintiquatuor classes distributi, ut apparet ex 2. Par. 24, ubi etiam vocantur Principes sanctuaii. Et 2. Par. 36 diserte principes sacerdotum dicuntur. Talis consuetudinis ac ordinationis verisimile est aliqua vestigia etiam post captivitatem Babylonicam mansisse, ideoque et nomen principum sacerdotum cum re servatum esse. Principes igitur

Principes sacerdotum (ut dixi) aliquando etiam aliqui inferiores sacerdotes nominantur. Ratio huius nominis ea videtur esse commodissima, quod olim primarii sacerdotes fuerunt in vigintiquatuor classes distributi, ut apparet ex 2. Par. 24, ubi etiam vocantur Principes sanctuaii. Et 2. Par. 36 diserte principes sacerdotum dicuntur. Talis consuetudinis ac ordinationis verisimile est aliqua vestigia etiam post captivitatem Babylonicam mansisse, ideoque et nomen principum sacerdotum cum re servatum esse. Principes igitur sacerdotum saepe in Evangelistis et Actis nominantur: ubi ea

Levitae communia quaedam cum sacerdotibus habebant. qualia sunt: Vacare cultui divino, Num. 3 et 8: Nihil possidere de terra, sed tantum accipere decimas de filiis Israel, Num. 18, et Iosuae 13: Orare pro populo, Numer. 18: Benedicere populo, laudare Deum per Psalmos et organa Musica, 2. Par. 30: Colligere pecuniam a Mose ad templi aedificationem destinatam, 2. Par. 24. et 4. Reg. 12. Immolare phase, 2. Par. 30. ¶ Multa autem discrimina quoque Sacerdotum et Levitarum reperiuntur. I. Sacerdotes erant ex tribu Aaronis: Levitae vero ex tribu Levi. Num. 3. cui etiam

divino, Num. 3 et 8: Nihil possidere de terra, sed tantum accipere decimas de filiis Israel, Num. 18, et Iosuae 13: Orare pro populo, Numer. 18: Benedicere populo, laudare Deum per Psalmos et organa Musica, 2. Par. 30: Colligere pecuniam a Mose ad templi aedificationem destinatam, 2. Par. 24. et 4. Reg. 12. Immolare phase, 2. Par. 30. ¶ Multa autem discrimina quoque Sacerdotum et Levitarum reperiuntur. I. Sacerdotes erant ex tribu Aaronis: Levitae vero ex tribu Levi. Num. 3. cui etiam Moysi filii annumerati sunt: 1. Par. 23. II. Sacerdotes alio ritu

sed tantum accipere decimas de filiis Israel, Num. 18, et Iosuae 13: Orare pro populo, Numer. 18: Benedicere populo, laudare Deum per Psalmos et organa Musica, 2. Par. 30: Colligere pecuniam a Mose ad templi aedificationem destinatam, 2. Par. 24. et 4. Reg. 12. Immolare phase, 2. Par. 30. ¶ Multa autem discrimina quoque Sacerdotum et Levitarum reperiuntur. I. Sacerdotes erant ex tribu Aaronis: Levitae vero ex tribu Levi. Num. 3. cui etiam Moysi filii annumerati sunt: 1. Par. 23. II. Sacerdotes alio ritu consecrabantur, de quo Exod. 29: alio

ad templi aedificationem destinatam, 2. Par. 24. et 4. Reg. 12. Immolare phase, 2. Par. 30. ¶ Multa autem discrimina quoque Sacerdotum et Levitarum reperiuntur. I. Sacerdotes erant ex tribu Aaronis: Levitae vero ex tribu Levi. Num. 3. cui etiam Moysi filii annumerati sunt: 1. Par. 23. II. Sacerdotes alio ritu consecrabantur, de quo Exod. 29: alio [?: Le- ] , Num. 8. III. Levitae erant sacerdotum ministrium tabernaculo, et eorum mandata faciebant: sed non ad [?:-tare ] licebat eis accedere, nec sacrificare: Num. 18

IIII. Levitae in profectione populi in terra Canaan, portabant tabernaculum: sed Moyses et Aaron, et filii eius, habebant custodiam sanctuarii in medio populi Israel: Num. 3. Et ipsi soli, cum movendaverant castra, ingrediebantur in sanctum sanctorum, et [?: ] ponebant singula ut par erat: Num. 4. Porro cum populus venisset in terram Canaan, hoc officium Levitici cessavit, ac pro eo iussi sunt â Davide esse sub manu filiorum Aaron in cultum domus Domini, in vestibulio, et in exedris, et in loco purificationis, et in sanctuario et in universis operibus ministerii templi

batis et calendis, et solennitatibus reliquis, iuxta [?: ] rum et caeremonias uniuscuiusque rei iugiter coram Domino, et custodire observationes tabernaculi foederi, et ritum sanctuarii, et observationem filiorum [?: A- ] fratrum suorum, ut ministrarent in domo Domini: 1. Par. ii. ¶ Caeterum Sacerdotis quoque et Pontificis quasi differentiae in veteri Testamento annotantur. I. Sum-mus sacerdos natu maximus erat inter filios et posteros Aaronis: alii aetate inferiores. II. Summus sacerdos unus erat per totam vitam: sed alii sacerdotes plures>.

] , Deum nemini alii quam ipsi iratum fore ob eius exitium. Sic dicit Christus, Omnem sanguinem iustum inde ab Abel venturum super suos persecutores. id est, reatum, iram Dei et poenas ob omnium piorum doctorum iniustas caedes infligendas. Octavo, significat casus aut controversias capitales. 2 Par. 19. Omnis controversia inter sanguinem et sanguinem: id est, inter varias caedes, reatus, et omnino capitales casus. Nono, significat aliquando proprie poenas ob fusum sanguinem. Os. 12, Ideo sanguis eius super eum diffundetur. id est, poenae ob caedes. Iud. 8. Ut sanguinem eorum poneret

Deus per Scripturam. Sicut Rom. 11. hoc idem Deo tribuitur. Contrarius ergo tropus Latino ac Graeco est, quod sicut illi per metonymiam autorem pro libro aut alia re inventa ponunt, ita hic contra Scriptura pro suo autore ponatur. Scriptura pro Epistola, aliquoties in veteri Testamento. 2. Par. 2, et 21. Aliquando notat conscriptam genealogiam: Esdrae 2. Nehemiae 7. Scripturam notae non dabitis in vobis: Levit. 19. id est, non inuretis aut inscribetis vobis seu in vestris corporibus stigmata. SCRUTARI, est summa diligentia aliquid investigare. Zoph. 1: In die ille

ab auribus suis. Romanorum octavo: Quis nos separabit â charitate Dei? id est, privabit favore Dei, etc. Separare se ab aliquo. et ad aliquem: Ezech. 14, Si quispiam separaverit se, ne eat post me. id est, defecerit a me. Separaverunt se ad Davidem in arcem, in deserto: 1. Par. 12. id est transfugerunt ad eum in locum munitum. Terra separationis, et vuae separationis: Portabit omnes iniquitates eorum in terram separationis. id est, desertam ab hominibus: Leu. 16. Uvas separationis tuae non vindemiabis: Lev. 25. pro, a quib. abstinuisti, ne coleres eas.

et sibilabit de loco suo. Thren. 2, Sibilaverunt et [?: m---- ] caput super filiam Ierusalem. Qui transierit per [?: Ba--- ] stupebit et sibilabit super universis plagis eius. Ierem. 49 et 50. Erit in desolationem et in sibilum: Ier. 18. [?:--- ] Sic 2. Par. 29. Tradiditque eos in commotionem, et ab solationem ac sibilum. Sic Ier. 51. Sibilare, significa interdum sibilo advocare. Sic enim in aliquibus [?:---- ] canes, sues, accipitres, aut etiam aliae pecuder sibi advocantur. Sic Isa. 5 dicitur Deus sibilaturus

particula similitudinis deest, ut et Sic: quod prius in vocula Sic monui, et in Regulis universalibus, in cap. De similibus ac consignificativis. Aliquando decus diversas personas aut res exaequat in aliqae, idque repetita. Genesis 18. Eritque sicut iustus, sicut impius. id est, par utriusque conditio. ubi posterius [?:--- ] ponitur pro sic, applicativo collationis. Deuteronamii primo: Sicut parvum, sicut magnum audietis id est, pari humanitate ac diligentia. Sicut mea fortitudo tunc, sicut mea fortitudo nunc ad praelium: Iosua decimoquarto. pro, idem

metonymiam, ad causam efficientem horum, seu Deum datorem horum bonorum. Sic Deus dicitur piorum sors, idola dicuntur esse idololatrarum sors. id est, causa aut autor eorum portionis. Civitates sortis, id est, sorte acceptae, Ios. 21. Contra aliquos proiicere sortem, est cum eis sortiri. 1 Par. 24 et 25. Sustentare alicuius sortem, est ipsum ac res fortunasque eius fulcire in spiritualibus ac corporalibus: Psal. 16. In manibus tuis sortes meae, habet Vulgata versio Psalm. 30. id exponit Augustinus de gratia Dei, qua salvati simus. Sed in Hebraeo est, Tempora mea.

spiritus Iehovae esse cum Simsone. Iud. 14. Irruit spiritus Iehovae in Simsonem. 1 Reg. 10. Insiliet in te spiritus Iehova. 1 Reg. 16. Spiritus Iehova recessit a Saulo. 2 Reg. 22. Spiritus Domini locutus est per me. 3 Reg. 22. Me ne igitur dimisit Spiritus Domini, et locutus est tibi? 1 Par. 12. Spiritus Domini induit Abisai. Isa. 11, Requiescet super eum spiritus Iehova. Isa. 34, Spiritus Domini ipse congregavit ea. Isa. 61. Spiritus Domini Dei super me, ob id me Dominus Is. 63, Spiritus Domini ductor eius fuit. Ezech. 11. Irruit in me spiritus Iehova, et dixit ad me,

1. Esdrae 1. Suscitavit Dominus spiritum Cyri regis Persarum. Item, Et surrexerunt principes patrum de Iuda et Beniamin, etc. et omnis cuius suscitavit Deus spiritum, ut ascenderet ad aedificandum templum Domini. 3. Esdr. 2, Suscitavit Dominus spiritum Cyri. Pro impetu malo: 2. Par. 21, Suscitavit autem Dominus contra Ioram spiritum Philistinorum et Arabum. Isaiae 37, Ecce ego dabo ei spiritum, et audiet nuncium, et revertetur ad terram suam, et corruere eum faciam gladio in terra sua. Hierem. 51, Suscitavit Dominus spiritum regum Medorum, et contra Babylonem, ut

debet esse liberalis, munificus, beneficus, habens animum heroicum ad benefaciendum. Vocantur autem communiter hoc nomine Magistratus et principes, quia esse debent a Deo excitati, et multis heroicis virtutibus ornati, ut in subditos se illis virtutibus beneficos et liberales exhibeant. 1. Par. 28. Cum omni munifico in sapientia. Prov. 17, Non est decorum stulto labium excellentiae, quanto minus munifico labium falsitatis? et cap. 19. Multi anxie expectat faciem magnifici. Ad hoc nomen credo illud Graecum ἐνεργέται,

Paulus, inquiens 2. Cor. 9, Hilarem datorem diligit Deus. id est, promptum, voluntarium, alacrem. Populus tuus spontanearum, scilicet voluntatum in die victoriae tuae. i. sponte offeret, alacriter et hilariter te colet: Psal. 110, Omnes spontanei in sapientia tecum erunt: 1. Par. 28. id est, Omnes praestantes artifices ultro tibi offerent suas operas. Sic 1. Paral. 29. Quis est spontaneus, ut impleat manum suam Iehovae hodie? pro, quis est qui ultro ac liberaliter aliquid conferre velit ad extructionem templi? Spiritus spontaneus, Exod. 35 vocatur illa animi

imperitarunt. Sic mox ibidem sequitur, Stabit rex magnus, et dominabitur dominio magno, agetque secundum voluntatem suam: et cum ille steterit, confringetur regnum eius. Per metaphoram significat etiam credere, et in fide constanter perseverare, Exod. 14, State et videte salutem Iehovae 2. Par. 20, State et consistite, et videbitis salutem Domini vobiscum. Sic creberrime in Paulo verbum Stande usurpatur. Rom. 5: In gratiam hanc, in qua stamus. Rom. 11, Tu fide stas. 1. Corinth. 16: State in fide, viriliter agite 2. Corinth. 1, Fide statis. Non stabunt stulti coram oculis

Sic 2. Samuel. 11, Fuimus contra eos usque ad ostium portae. Contrariam vim habet, Esse cum aliquo, aut pro aliquo. Sic innumeris vicibus dicitur Deus esse cum aliquo: id est fovere, iuvare, ac tueri eum. Esse in corde alicuius, est eum cogitare aliquid, aut in animo habere. 1. Par. 22 Fuit in corde meo aedificare domum Iehovae. pro, statueram apud me. Esse alicui in custodiam, Exod. 12. id est, custodietis illud, eritque vobis in custodiam usque ad diem decimum quartum. Sexto, Esse aut fieri in aliquid, significat id aut tale fieri, vel certe rationem eius

Idem et 2. Reg. 14: Num. 7. Ministerium sanctitatis aut sanctuarii erat super eos. Sic 1. Paral. 9, Quod super eos custodia, ipseque esset super apertionem quotidie mane. id est quod ipsi custodirent, et aperirent clauderentque templum. Nehem. 12, Super ipsos erat dividere fratribus. 1. Par. 23, Secundum ordinem super eos iugiter. De nonnunquam exprimit,sicut et apud Latinos: ut in illo Virgilii: Multa super Priamo rogitans, super Hectore multa. Genes. 41. Ego audivi super te dici, quod somnia feliciter explices. Psalm. 32, Confitebor super sceleribus meis ipsi

aliquo, praecipere super aliquo. Super omni verbo praevaricationis, super bove, super ove. Exod. 22. Super crebro obligationem quandam, debitum et culpam indicat. Iud. 19, Omnis penuria tua super me. id est, ego me constituo debitorem, aut obligo ad suppeditanda tibi omnia necessaria. 2. Par. 2. In seculum hoc super Israelem. id est, Israel perpetuo tenebitur offerre sacrificia Domino, propter accepta beneficia. Esdr. 10, Surge, quia super te est res. id est, tibi incumbit id onus, tu teneris, aut tuum est id facere. Sic Psalm. 65. Super me Deus vota tua, reddam laudes tibi.

aegrotavi diebus et surrexi, et feci opus regis. id est, convalescens negocia regia administravi solito more. SURSUM. In caelo sursum, et in-terra deorsum est Deus. Ios. 2. pro ubique facit mirabilia. Act. 2, Dabo prodigia in caelo sursum, et in terra deorsum. Elevari iusque 1. Par. 14, Cognovit David, quod elevatum esset regnum eius sursum. id est, in summam dignitatem ac robur. Sursum sursum. Ezech. 41, Circuibatque thalamus sursus sursum pro, magis ac magis in altum tendendo ad thalamos. Deut. 28, Ascendet super te peregrinus sursus sursum, tu autem descendes

ab oculis Apostolorum, [?: ] ea susceptum in caelum porro veheret. SUSCITO saepe idem valet quod excito. [?: ] re aliquem contra alium: Ier. 50. Suscito et ascendere [?: sac- ] contra Babel. pro, impello, ut contra eam bellum moveat. Sic 1. Par 5. dicitur Deus suscitasse Spiritum Pul regis Assyriae contra Israelitas, ut eos transferret. Sic 1. Reg. 14, Suscitabit sibi Dominus regem super Israelem id est, constituet. Suscitare super aliquem: Iob 8, Si purus et rectus fueris, certe nunc suscitabit super te scil. [?: bo-

petimus, ne [?:-mur ] intentationem: ubi de illa diabolica tentatione agitur: non quod Deus quenquam inducat in eam, sed quod interdum patiatur aut permittat hominem [?: in- ] , ut de Ezechia legitur. Qua ratione et David. intentationem numerati populi inductus est, 2. Par. 32. [?: Peti- ] ergo a Deo, non, ne ipse nos inducat: sed, ne a diabolo nos induci patiatur. TENTORIUM, idem quod tabernaculum, de quo supra multa. Non est qui extendat tabernaculum meum, et erigat cortinas eius: quoniam infatuati sunt pastores, et Dominum non

obedientis 2. Sam. 2, Recede a tergo meo. Et mox: Quousque ergo non dices populo, ut revertantur a tergo fratrum [?:-rum ] ? id est, ut desinant persequi fratres suos. 1. Reg. 22, Videntes quod non esset rex Israelis, reversi sunt a tergo eius. id est, desierunt eum persequi. 2. Par. 33, Non recesserunt a tergo Domini Dei patrum suorum. id est, non destiterunt sequi et colere Iehovam. Sequi aliquem a terga, aliquando significat beneficiis prosequi eum. Ier. 32, Non revertar a tergo, ut benefaciam eis: id est, non definam eis benefacere: veluti si Deus nos passim

accipitur pro imo aut infimo loco, sicut caelum pro summo: sicut ferme et Latini dicunt, Humi iacere. Psal. 148, Magnificentia eius est supra caelos et terram. Ezech. 1. Ecce rota una erat in terra. Quintô, aliquando illam proprie regionem significat, de qua est sermo. 2. Par. 22. Athalia autem regnabat super terram. id est, super Iudaeam. Gen. 13 et 36, Terra eos ferre non poterat. id est, ille locus terrae Canaan. Gen. 34, Terra erit coram vobis, aut in potestate vestra. Indicat igitur in illis exemplis, et saepe alias terram Canaan, aut Iudaeam. Hieronymus

exemplis, et saepe alias terram Canaan, aut Iudaeam. Hieronymus super Isaiae 5 notat, moris esse Scripturae, nomine universae terrae notare tantum eam regionem, de qua sermo est. Sic dicitur universa terra venisse in Aegyptum, ad emendum frumentum. id est, Syria et vicina Aegypto loca. Sic 2. Par. 9 dicitur Salomon magnificatus esse super reges universae terrae. id est, super omnes Israeliticos, aut etiam super omnes tum circumquaque regnantes. Tale forte est illud Luc. 2. Ut describeretur tota habitabilis terra. Sexto, valde crebro pro contento ponitur: ut terra significet homines

Sic Testificari aliquem, esse, in testem vocare, etiam Psal. 50 indicat. Audi Israel, et testificabor te: id est, testando et [?: prote-do ] ita te serio monebo, ut tutemet cogare confiteri, quod te satis serio monuerim, quodque tua propria culpa pereas. Sic 2. Par. 24. Et testificati sunt eis, et non auscultaverunt. Graeci dicunt διαμαρτυρεῖσθαι: et Latini Protestari, id est quasi publice et solenniter testari. Tunc testificatus est Iehova contra Israelem et Iehudam. pro, testes invocavit contra eos

timorem: ubi est scriba? Pone timorem illis Domine, Psal. 9 pro, incute illis timorem alii, doctorem. Pavor eadem ferme vox est, quoad significationem attinet, cum timore. Is. 9, Congregati sunt ad me omnes pavidi in verbis Domini Israelis. i. qui pavent ad verbum Domini. 2 Par. 14, Pavor Iehovae erat super eos. i. Deus conterruerat. 1 Sam. 14, Commota est terra, et fuit in pavore Dei: i. in magna consternatione. Deut. 2, Incipia [?: ] pavorem tuum et formidinem tuam super faciem populo [?: ] . Sic Deut. 11, Pavorem vestri et timorem

transire in pactum, Exo. 30, est inter numeratos esse aut computari. Callidus videt malum, et abscondit se: simplices autem transeunt, et mulctantur: Proverb. 22. id est, recte eunt ad periculum. Transire facere de medio, est tollere: sicut supra dixi, significare interdum perire. 2. Par. 15. Et transire fecit de medio omnes abominationes de Iehuda. id est, abolevit. Esther 9, Dies isti non transibunt e medio Iudaeorum, et memoria illorum non desinet a semine eorum. Idem bis dicit. Transire e medio, est hic perire, oblivioni tradi. Iob 36, In ensem transibunt: id est,

pro veni, eadem vi manente: ut infra in verbo [?: ] dicetur. Exod. 3, Et nunc veni mittam te. Sic [?: fer- ] est illud Christi: Vade, et noli amplius peccare. Aliquando alteri verbo additum, tantum progressum et incrementum quoddam significationis illius indicat. 1 Par. 11, Fuit Iosaphat vadens et crescens usque in sublime. Idem verbum est Genes. 8, Et reversae sunt aquae [?: ] vel eundo et revertendo: id est, subinde magis ac magis ad sua receptacula locaque de superficie terrae redeundo: nisi velis intelligere fluctuando, aut agitata. Sic

quod sepeliverint Saulem, dicit: Faciat Iehova vobiscum misericordiam et veritatem. pro, rependat vobis hoc beneficium Sauli gratitudinis ergo praestitum. Posset forte sic accipi, quod Proverb. 12 dicitur: Beneplacitum est Deo in factoribus veritatis. id est, qui iuste et sincere agunt. Sic 2. Par. 32, post verba haec, Et veritatem hanc: i. postquam haec omnia rectissime et iustissime ab Ezechia acta sunt. Sic Io. 3 dicitur, veritatem facientes venire ad lucem, sed prava agentes fugere eandem. ubi Veritatem facere, proculdubio iuste et recte agere est. Sic et 1. Ioan. 1:

omnium rerum causam, eiusque omnipotentiam ac divinitatem cognoverint. Porro captivationem eius cognitionis in iniustitia, exponit esse, quod homines illam agnita primam causam, aut Deum non coluerint, ut Deum [?:--- ] oportuit: non glorificaverint eum, neque ei gratias egerint ut par fuisset: sed immutato cultu eius, creaturas et [?:-- ] tuas earum pro vero Deo coluerint. Sed de hoc loco aliquid dixi in Resolutione disputationis Ienensis in Libero arbitrio et originali peccato. Esse ex Veritate, et ex verbo ac Spiritu genitum, eoque amatorem esse veritatis

Secundum viam istam, quam haereses vocant, colo Deum. id est, Christianismum. Quarto, saepe significat opera et actiones, consilia ac conatus Psal. 1, Novit Dominus viam iustorum, iter autem impiorum peribit. Psal. 102, Stulti propter viam rebellionis affliguntur. 2. Par. 13, Reliqua gestorum Abia, et viarum eius. Sic et Dei actiones ac opera, viae eius vocantur. Proverb. 8, Iehova possedit me principio viae [?: ] : id est, suorum operum. Iob 40, Ipse est principium viarum Dei: id est, robustissima bestia inter omnia a Deo creata. 2. Sam. 2,

iuxta constructionem possessoris, qui tamen genitivus plerunque rem possessam significat: ut, Vir verborum, Exodi 4 Non sum vir verborum. id est, qui abundem verbis, aut sim facundus. Vir virtutis. Gen. 47, Si sunt inter eos viri virtutis, praefice eos meis pecoribus. Sic Vir vitutis Par. 11. pro, robustissimus. Viri pecoris, Gen. 46. id est abundantes re pecuaria, possidentes pecora. Vir pecoris. Gen. 9. Noach coepit esse vir terrae. id est, colere terra agricola. Vir pugnae, aut belli: Num. 31: Dixit Eleazar id viros praelii. Vir rixae: Iud. 2, Vir rixae fui

iacens in lecto. Facere visionem cum aliquo: Isaiae 28, Percussimus foedus cum morte, et cum inferno fecimus visionem. i. infernus nobis apparuit. et promisit pace, sicut et cum morte transegimus: quare nihil est periculi nobis ab eis, sicut prophetae minantur. Intelligere visiones Dei. 2. Par. 26. Quaesivit Dominum in diebus Zachariae intelligentis visiones Dei, vel intelligentis ad viden-dum Deum. Invenire visionem. Thren. 2, Prophetae eius non invenerunt visionem a Iehova: i. nihil voluit eis Iehova respondere, nec quicquam indicare de tollendis praesentibus calamitatibus.

autem pravo ad Galatas ita Paulus inquit: Pseudo apostolos zelo eos prosequi, ut in eorum carne gloriarentur, utque illos abducerent a Christo in servitutem legis. Et in plerisque aliis locis fit eius mentio. Causa autem propter quam zelus vel bonus vel malus oriatur, sic assignari potest. Est par ratio in hac affectione, quae et in aliis. Unde quemadmodum audacia, cupiditas, ira, tantisper bona sunt vel mala, quoad intra certos fines sese continent, a prudentia praescriptos, vel illos egrediuntur: ita in zelo accidit. Sed sciendum, iuxta moralem doctrinam, prudentiam ex naturali usu seu

advertantur. Retia, praedicatio. In Evang. Et mitte retia in capturam. Trabes, peccatum gravius. Evangelium: Eiice primum trabem de oculo tuo. Festuca, peccatum [?: le- ] . In Evang. Et tunc videbis eiicere festucam de oculo fratris tui. Laqueus, dolus. In Ps. Laqueum [?: par-nt ] pedibus meis. Funes, sors vel haereditas. In Ps. Funes ceciderunt mihi in praeclaris. Item, Funes, peccata: Vae qui trahitis peccata velut funem longum. Et iterum: Funes peccatorum circumplexi sunt me. Rota, orbis, aut vita humana. In Ps. Vox tonitrui tui in rota. [?: ] ,

Si animus est allegoriam texere, vide in primis, ut interpretationis eius quam meditaris, sententia alibi in Scripturis clare et absque tropo expressa inveniatur, atque detracto velamine, analogiae fidei respondeat. Cum enim allegoria omnis ad docendos auditores de rebus pietatis instituatur: par est, ut in ea simplex doctrina veritatis eluceat. Quocirca tutum non est, quasvis allegorias ab aliis fabricatas recipere: sed exigere eas oportet ad verbi Dei normam et perpendiculum. OBSERVATIO III. Dabitur deinde opera,

annis 8. Iud. 12. Samson annis 20. Iud. 15. 16. Heli annis 40. 1. Sam. 4. Samuel et Saul rex annis 40. Act. 13. David annis 40. 2. Sam. 5. Salomon annis 40. 1. Reg. 11. Rehabeam annis 17. 1. Reg. 4. 1. Par. 13. Abia annis 3. 1. Reg. 15. 1. Par. 15. Asa annis 41 1. Reg. 15. Huius Asa anno 9 exacto, finitur tertius millenarius: ut 10 eius annus sit supputandus quarti Millenarii primus.
Quartus Millenarius. Regis Asa

20. Iud. 15. 16. Heli annis 40. 1. Sam. 4. Samuel et Saul rex annis 40. Act. 13. David annis 40. 2. Sam. 5. Salomon annis 40. 1. Reg. 11. Rehabeam annis 17. 1. Reg. 4. 1. Par. 13. Abia annis 3. 1. Reg. 15. 1. Par. 15. Asa annis 41 1. Reg. 15. Huius Asa anno 9 exacto, finitur tertius millenarius: ut 10 eius annus sit supputandus quarti Millenarii primus.
Quartus Millenarius. Regis Asa anni 32. 1. Reg. 15. Iehosaphat

anno 9 exacto, finitur tertius millenarius: ut 10 eius annus sit supputandus quarti Millenarii primus.
Quartus Millenarius. Regis Asa anni 32. 1. Reg. 15. Iehosaphat regnavit annis 25. Abdias. 1. Re. 22 Iehoram annis 8. 2. Reg. 8. 2. Par. 21. Ochosias anno 1. 2. Reg. 8. Athalia regina 7. 2. Reg. 11. Iehoas annis 40. 2. Reg. 12. Amazias annis 29. Ionas 2. 2. Reg. 14. Azarias seu Ozias annis 52: Amos, Micheas, Osea, Isaias. 2. Reg. 15.

Ioel. 14, anno Nahum. 2. Reg. 18. Manasses annis 55. Isa. 10. anno Abacuc. 2. Reg. 21. Amon annis 2. 2. Reg. 21. Iosiahu annis 31. Zophon: Ierem. coepit 13: anno. 2. Reg. 22. Iehoachaz menses 3. abductus in Aegyptum. 2. Reg. 23. et 2. Par. 36. Iehoiakim Eliakim annis 11. 2. Reg. 23. Iehoiakim Iechanias menses tres. Daniel. Ezechiel anno post migrat. Iechoniae. 2. Reg. 24. et 2. Paral. 36. Hic, cum obsidione premeretur Hierosolyma, consilio prophetae Ieremiae sponte sese

Ieremiae sponte sese dedidit regi Babyloniae Nebuchadnezar, ac deportatus est capitivus cum multis, inque eius locum subfectus per Nebuchadnezar Zidkyahu, qui regnavit annos undecim. 2 Reg. 25. et 2. Par. 36. Sub hoc Hierusalem, dum nititur Babyloniis rebellare, expugnata vi est, atque incensa. Ipse praeterea Zidkyahu captivus abductus, oculis privatus, filiis prius iugulatis in eius conspectu. Captivitas Babylonica duravit annos septuaginta. Ierem. 25. Dan. 9.

His igitur partibus Scholasticus interpres suum absolvit officium, atque auditoribus veritatis cognoscendae avidis abunde satisfecit. Quo autem brevius, argutius et apertius haec exequitur omnia, eo plus apud auditores gratiae promeretur: quorum animos doceri et erudiri quidem par est, affectus vero moveri aut deliniri non perinde necessarium. Praecipua doctoris virtus in perspicuitate et facilitate eminet. Ex prolixitate autem obrepit taedium. Utilitas interea etiam breviori commentandi ratione paratur. Sunt autem scholastico interpretandi genere conscriptae quaedam

proferatur, ut contra sentire non liceat, sicubi forte aliter sapuerint quam veritas postulat. In eo quippe numero sumus, ut non dedignemur etiam nobis dictum ab Apostolo accipere: Et si quid aliter sapitis, hoc quoque vobis Deus revelavit. Idem in Epistola ad Fortunatum: Non debetur par reverentia canonicis scripturis, et expositionibus earum. Can. 10. Neque quorumlibet disputationes, quamvis catholicorum et laudatorum hominum, veluti scripturas canonicas habere debemus, ut nobis non liceat salva honorificentia, quae illis debetur hominibus, aliquid in eorum scripturis

quatuor a Deo ad homines tendant: sed hanc Iunilius sub aliis includens, separatim non nominavit. Historia est praeteritarum praesentiumve rerum narratio aut descriptio. Continetur autem sacra historia libris 23. Mosis 5. Iesu Nave 1. Iudicum 1. Ruth 1. Samuel. 2. Reg. 2. Par. 2. [?: ] 2. Iob 1. Ester 1. Evangeliorum quatuor, Actorum Apost. 1. Praeterea Hagiographa. In hisce tamen historicis libris etiam aliae tres tractationes reperiuntur, sed non principaliter: quia [?:-- ] ut Iunilius inquit, personae, a quibus dictae

speciem, aut naturam novam inexpertamque creaverit. Quomodo Deus mundum fecerit, possumus quaerere temerarie magis quam caute. nullius enim divinae creaturae modum homini licet agnoscere. Nam si sciret quis, quomodo ex nihilo aliqua facta sunt, creatori utique scientia ac potentia par esset. De his quae ad gubernationem mundi pertinent. Cap. XII. Quoniam de creatione mundi tractatum est, competenter restat, ut quaeramus, gubernatio eius quot modis significetur? Duobus autem modis significatur: aut generali,

et 27, Salve rex ὁ βασιλεὺς Iudaeorum, pro, o rex. Mar. 10, Filius David miserere mei, pro, o fili David. Luc. 12, Ne timeas parvulus grex, pro, o parvule grex. 45. Nomem cum sua praepositione interdum integram orationem exprimit. 1 Par. 11, et Psal, 56, Absque peccato, et absque praevaricatione mea: pro, cum sim sine scelere et innocens. Sic aliquando adverbia cum nomine integrum sensum exprimunt. PRONOMINUM CONSTRUCTIO. DE RELATIVIS. 1 Antecedens ponitur

aliquid in alicuius commodum, gratiam aut damnum, vel odium fieri: ut illud proverbiale: Non omnibus dormio. Gen. 12, Abi tibi de terra tua: et 23, Intercedite mihi apud Ephron filium Zohar. Exod. 18, Et abiit sibi ad terram suam. 2. Sam. 20, Ne forte inveniat sibi civitates munitas. 2 Par. 28, Si quaesieris eum, invenietur tibi. Ier. 29, Et inveniar vobis. Zach. 9, Rex tuus veniet tibi iustus. Matt. 23, Testamini vobis, quod sitis filii propheticidarum, id est, contra vos, in vestrum exitium. 18 Non raro in sacris Literis voces rerum longius distantium

etiam laudationem, confessionem, assiduam promulgationem, et sedulam promotionem complectitur. initium ergo pro pleniore celebratione usurpatur. Sic sacram coenam facere in memoriam Christi, etiam ardentem fidem et sedulam praedicationem ac celebrationem Christi, ac passionis eius, denotat. Sic 2 Par. 25, et 2 Reg. 14, Videre se mutuo, pro confligere accipitur. Maximus omnino est huius figurae usus, praesertim in Hebraea lingua, ut sic vel causa pro effectu, vel prius pro posteriore, vel antecedens pro consequente ponatur.

pro, iuxta indurationem cervicis illorum, vel sicut illi indurarunt. Propter David servum tuum ne avertas faciem Meschiae tui: mox exponit de promissione facta Davidi: non enim certe propter merita Davidis Deus est Christo propitius. Ponitur igitur David pro promissionibus ei factis. Sic 2 Par. 6, Domine ne avertas faciem uncti tui, recordare Domine misericordiarum Davidis: ibidem exponit, subinde repetens, Custodi ea quae locutus es David: patri meo. Sic sinus et paternitas Abrahami non in meritis, sed in foedere et promissionibus ipsi factis consistit. Sic multum propter

cum voce tubae. 10 Sedere dicitur, quando depingenda est regia eius dignitas, vel amplissimum iudicandi munus, Psal. 47, Regnat Deus super gentes, Deus sedit super solium sanctitatis suae. Psal. 110. Dixit Dominus Domino meo, sede ad dextram meam: id est, par sit nobis potentia ac dignitas. 11 Abscondit Deus se seu faciem suam, quando aliquibus propter peccata negat misericordiam, vel adimit sui cognitionem, ac studium pietatis, nec non mala immittit. Isa. 64, Abscondisti faciem tuam a nobis, et tabescere nos fecisti in manu

hisce exemplis narrationum. 1 Sam. 6. Conciderunt ligna plaustri, vaccasque imposuerunt super ea, holocaustum Domino: Levitae aut deposuerunt arcam Domini. Primum oportuit arcam deponi de curru, postea currum conscindi in ligna, tettio superimponi lignis vaccas in sacrificium Domino. Sic et 2 Par. 32, prius narratur caedes profugi Sennacherib a propriis filiis in templo patrata, postea liberatio Ezechiae, cum Ezechias sit prius ab eo liberatus, nempe cum angelus eius exercitum contrucidavit. Sed voluit scriptor prius pertexere historiam Sennacherib, cum breviter adiicere posset, quid

unica voce aut duabus integer sensus exprimitur, vel prius subindicatur tantum. Non raro sensus uno nomine aut duabus vocibus subindicatur, aut etiam alii orationi adglutinatur, qui integra sententia exponendus est. Sic venitis ad decipiendum me absque iniquitate in manibus meis, 1. Par. 12, pro, cum nihil pravi iniustive consilii aut conatus moliar, Sic Psal. 59, Insidiantur animae meae absque praevaricatione mea, absque peccato meo: pro, cum nihil peccaverim. Sic Psal. 95, Insidiantur animae

repetita. Adde his parem fere numerorum colonum et commatum, deinde ὁμοιόπτωτον: tamesi haec non semper respondent in Graecis. nam in κώμοις et μέθαις numerus par est, ὁμοιόπτωτον non perinde plenum est ut in Latinis. Rursus in contentione et aemulatione, apud nos ὁμοιόπτωτον est: apud Graecos nequaquam ἔριδι, καὶ

188 19. Confudisti hodie vultus omnium servorum tuorum, etc. 273 ¶ 3 Reg. 2. Non deduces canitiem euis in pace 194 3. Ego vero et Salomon filius tuus erimus peccatores 234 17. Cur vos claudicatis in utrunque laetus 276 ¶ 2 Par. 2. Sicut fecistis cum Davide patremeo 223 6. Domine ne avertas faciem Messiae tui, memento misericordiarum David, etc. 322 9. Magnificatus est rex Salomon prae omnibus regibus terrae 218 10. Quisque in tabernacula sua, ô Israel 224 ¶

213  Aureus eloquii cui fons instillet in ora
214  Divinos latices, foecundaque pectora verset;
215  Ut quoties repetita tuae solemnia gentis 215
216  Ore canat, magnis par sit facundia rebus.
217  Interea dux esto viae, da vincere casus,
218  Qui me cumque manent, dubiisque averte periclis.”
219  Haec effatus, iter, tenuis qua semita ducit,

Victor ab umbrifero redit et villosa colubri
297  Colla manu gravibus deducit vincta catenis.
298  Euge, heros: tibi fronde virens it tempora circum
299  Quercus et egregiis par gloria surgit ab ausis.
300  Perge modo, qua coepta via est, quae moenia nostro 300
301  Littore conspicio? Quam pulcram hic erigit arcem
302  Rege satus iuvenis, Romanaque

spectes. Quotus enim quisque reperitur qui illius sanctitatem miraculorum seriem, morum ellegantiam, frugalitatem Ecclesię Dei gubernande periciam, aeternas denique virtutes, quę omnem omnium sermonem excellunt, oratione (ut par est) complecti queat? Sebastianus Mladineus ad Divum Ioannem Traguriensem Episcopum
f2.1  Hęc tibi devotus cecini pia carmina

praecessisse. At is obiit Olympiade CVIII. Ad quam, a diluvio anni intersunt MMLVIII. A quibus si demantur CCC. circiter, quibus Ninus Semiramis, Zoroaster, Abramusque vixerunt, relinquentur a Zoroastre ad Platonis obitum anni circiter MDCCLVIII. non autem sex mille. Par fere error est apud Hermodorum Platonicum, et Plutarchum qui Zoroastren scripserunt, Troianam eversionem anteiisse annis VM. cum Troia eversa sit, anno a diluvio MCXXVI. A quibus si demantur CCC illi quos diximus, reliqui erunt anni DCCCXXVI. In eundem errorem incidit Pletho

dilaniavere, nota est fabula, iam vero Gnathonis ille senariolus ex Eunucho, qui hactenus multorum ingenia distorsit, et varie a variis legitur, ita in meo vetustissimo codice, et rectissime meo iudicio habet. Tu par pari referto, quod illam mordeat. Nam in quarta sede altera ex liquidis eliditur. Quod Comicis Poetis familiare est. Sed hoc ad Terentium, non ad Ovidium pertinet. Bene vale. et Gilianum meo nomine saluta. cui hanc epistolam

11.2  Non mala, et Eusebio teste Latina satis.
11.3  Scripsit et illa meus civis quoque Flavius, ut quae
11.4  Vere novo casias, et thyma libat apis.
11.5  Par doctrina viris, at quidquid Gallia iactet,
11.6  Candoris certe plus habet ille meus. Gulielmi Budaei adolescentis.
12.1  Illa

1.4.66.2   Elucesit, (ait Stoicus) alma fides.
1.4.67.1  Et velis, et equis par est, fugiatur ut ille,
1.4.67.2  Quisquis non aliis, quam sibi natus erit.
1.4.68.1  Ne temere navim, quisquis apellat

1.7.89.2  Advenit. ingeniis illa venire nequit.
1.7.90.1  Divi immortales ut amant ius, fasque piumque,
1.7.90.2  Omnia sic par est aequa placere viris.
1.7.91.1  Amittes operam, atque oleum, si carmine laudes
1.7.91.2  Sordidum ab innata pectus

valet ingenio, rursus et arma capit.
1.7.113.1  Invidiae duplex genus est. nocet altera semper.
1.7.113.2  Altera virtuti par comes ire solet.
1.7.114.1  Hostis quicunque est hominum communis, in illum
1.7.114.2  Insurgant leges, ultor et ensis

Et te tollere humo contende, atque ire per altum
1.8.3.2  Quo tua te virtus, et pater ipse vocat.
1.8.4.1  Simpliciter par est Divum volvamur ad aras,
1.8.4.2  Caetera qui nescit, grandius ille sapit.
1.8.5.1  Vita hominum incerta spe fluctuat.

1.8.51.2  Ipsa tamen socrus semper amara fuit.
1.8.52.1  Inter mille viros vix unum invenit Apollo,
1.8.52.2  Prodigio par est foemina, si qua sapit.
1.8.53.1  Quis furor? aut quae nam nostri haec infamia saecli.
1.8.53.2  Frater uti fratrem rarus

Ut fit in hac nostra crebrius urbe, docet.
1.11.19  Cur inhonesta gerit decisis naribus ora
1.11.20  Sergiolus? damno libera lingua fuit.
1.11.21  Gloria maiorum fertur par esse lucernae.
1.11.22  Nec mala in occulto, nec sinit esse bona.
1.11.23  Si fortuna comes, si sit dux aurea virtus,
1.11.24  Succedent votis aurea

5.1.4  Convenit ingenio munus utrumque tuo.
5.1.5  Nam seu bella canis, teneros seu fingis amores,
5.1.6  Sive datur trepidi caussa tuenda rei.
5.1.7  Emicat, et magnis it par facundia rebus.
5.1.8  Credo equidem Pylio talis in ore fuit,
5.1.9  Talis et arguta modulatur voce Tibullus.
5.1.10  Cum residens gremio Delia fila quatit.

Legislatorem inculpatis moribus esse oportet.
10.75.1  Legislatorem, qualis Draco fertur Athenis,
10.75.2   Qualis et ille Solon, aut Numa Pompilius.
10.75.3  Esse probum par est. Nam quid sine moribus aequis
10.75.4  Incisae leges, scriptaque iura valent? Somnia ne cures e Catone.

aqua. Generatio praeterit, et generatio venit.
10.78.1  Ut flos in pratis hic languet, et ille virescit.
10.78.2  Par homini sors est, hic abit, ille venit.
10.78.3  Alter et alterius leto procedit in auras.
10.78.4  At stat, aeterna lege perennat humus.

alia omittam, ipsa carminis non insuavis varietas operi auctoritatem conciliabit: interim nonnulla me torquent, quae exiguis spatiis includi dedignantur. Quare ampliore campo decurrere libuit, nec invitis (ut opinor) Musis, crevit enim opus ipsis distichis paene par. argumenti vero dignitate longe uberius, atque splendidius, quod ea lege ad te mitto, ut singulari iudicio tuo correctum, aut in ora hominum veniat, aut quod sanius mihi videtur, paternis scriniis restituatur.

11.27.6.4  Et quae thure calet, spirat et ara rosam. Laudatur Petrus Vellia. *
11.27.7.1  Vir recti, iustique tenax par omnibus unus,
11.27.7.2  Quos sublime volans fama iacere vetat.
11.27.7.3  Et licet rarus nostra spectetur in urbe,
11.27.7.4  Unus, et hic rarus Vellia Petrus

Ad Franciscum Sagrium.
13.2.1  Quamvis docte Sagri fortunam expertus utramque
13.2.2  Nunc mare tranquillum, nunc vada coeca legis.
13.2.3  Si tamen, ut par est, nec te iactare secundis,
13.2.4  Ferre nec ignavo pectore dura soles.
13.2.5  Totus et in temet descendis, et omnis ab uno
13.2.6  Spes tua dependet numine, et omnis

13.82.4   χρύσεα καλκεῖων magne poeta dabis. De Macarello, et Othomano.
13.83.1  Par luctatorum franca desudat arena,
13.83.2  Hinc Macarellus, et hinc Aeduus Othomanus.
13.83.3  Tertius accurrit Matagon. Macarelle facesse.
13.83.4  Oppugnare duos,

et ama nos. Muretum medicum, qui animi candore nivim ipsam et lac vincit, gaudere, et bene rem gerere opto.

13.87  Imposuit mea Musa tibi, tu fingere nugas
13.87  His similes, et par perge referre pari. De Zerlino musico.
13.88.1  Dum nova plectra quatit delphine invectus Arion,

et magni Caesaris ossa
16.2.3.2  Si quis forte paras includere Mausolaeo,
16.2.3.3  Et titulos praeferre libet, quibus inclytus Heros
16.2.3.4  Augusti magni, magnis par extitit actis;
16.2.3.5  Longum opus aggrederis. Sed tu fastigia rerum
16.2.3.6  Summa tene, nec totum animo complectare Charlon
16.2.3.7  Iamque adeo edicam, quis rerum

16.2.63.2  Ut cineres Galli regis, et ossa tegam.
16.2.63.3  Sit tumulus Marii campus, quo Marte subactus
16.2.63.4  Helvetius Gallis Insubre cessit agro.
16.2.63.5  Par tumulo titulus, iaceat cum Gallicus Heros,
16.2.63.6  Credibile est, ipsos posse iacere Deos. Caroli Aureliae Ducis

debilitatur, nunquam deficit. Quin etiam isto loco constitutus bonarum literarum studiosos complecteris, ac tueris. Haec est vera germanae nota sapientiae, cum, quas vires nanciscitur, ijs sapientiam alit, tuus animus et tuae sapientiae, et alienae par est. Haec sunt firmissima et solidissima fundamenta ad aeternam posteritatis memoriam, quam licet proficisci iam videas ex iis quibus abundas animi ornamentis, nescio tamen quo pacto gratior nobis accidit, cum ex aliorum etiam praeconio suscipit incrementum.

corona, vel aurea massa vel argentea in ipso vase deprimitur, cum enim aqua e vase effluat, pars ipsius aquae vasi, ex quo effluit, pars vasi in quod influit adhaeret, et si uniuersa omnino semper non colligatur, erit non parui erroris causa, praeter quam quod, non semper adeo facile inuenitur par auri, argentique massa, quando corona, vel alia auri massa, quae examinanda proponitur, mediocrem excederet magnitudinem. Neque praeterea potest discerni praedicta argenti portio in aliqua auri parua massa, differentiae enim aquarum, quae extra vas effluunt, sunt adeo exiguae,

alios, etiam senes decrepiti, et religiosi, nec non diuturna quoque captivitate apud hostes fatigati. Horum autem, et praesertim saecularium, tres recensentur species, secundum Panormitanum, teste Sylvestro, par. 2. vocabulo miserabiles: quidam enim non sunt miserabiles, nec actu, nec habitu, quia non habent qualitatem, propter quam natura moveatur ad miserandum eis; ut quia sunt masculi, et viduae potentes, ac divites.

ad observationem sui obligat: illa non item. Quia Christus Dominus Servator noster, liberavit nos a iugo illius, quoad scilicet praecepta mystica, quae sunt Sacramentalia, vel Caeremonialia: et non Moralia: Marantha, par. 3. de orig. Iudicii, num. 47. ut patet Actorum 5. et Gal. 4. 5. Et quia Nova haec Lex, super ratione naturali, sicuti et Leges Civiles ab Ethnicis, ante natum Christum 300. annis, ut idem Marantha

Procuratorem saltem: sed postea ad respondendum sese absentante, similiter de, et prae foribus Sedis Iudiciariae; et haec dicitur Proclamatio secundae extradatae. Vel, ut alii dicunt. Prima, simplex proclamata. Secunda, Ad non par, extradata. Tertia, Post par, ad nullam responsionem, Adiudicata. Ubi Nota: I. Quod sententia Primae Proclamationis, datur extra Sedem, per Magistrum Protonotarium, facta eiusdem proclamatione, foris in atrio Domus

ad respondendum sese absentante, similiter de, et prae foribus Sedis Iudiciariae; et haec dicitur Proclamatio secundae extradatae. Vel, ut alii dicunt. Prima, simplex proclamata. Secunda, Ad non par, extradata. Tertia, Post par, ad nullam responsionem, Adiudicata. Ubi Nota: I. Quod sententia Primae Proclamationis, datur extra Sedem, per Magistrum Protonotarium, facta eiusdem proclamatione, foris in atrio Domus

inspicere. Ubi Nota: Quod si unus ex Coincausam attractis mortuus fuerit, vel aliter liti cesserit, ac ob id in ea quoque parte causa in alium superstitem condescensa extiterit; solum quidem, si voluerit, Par super condescensione petere poterit, sed reliqui processus paria, ei non dabuntur, quia iam simul eadem, cum demortuo, vel aliter liti cedente Coincausam attracto, extraxisset; et ideo bis, de Iure Regni dari, neque

emanatio, maxime examinanda erit, applicando ea Constitutionibus Regni, super eo, quorum Regum literae, seu Privilegia, servari soleant; Iuxta Titulum 14. et 17. par. 2. Tripartiti. QUAESTIO QUARTA. / Quid in Parium petitione Actor facere debeat: et quid Reus e contra?

In primis Iudicis, seu contra Iudicem urgenda. Quia si in aliis ab eo iudicium et deliberationem acceperis videberis in eum consensisse, nec poteris ipsum postea facile ab officio amovere: ut et Maranth. ait par. 6. de Appell. num. 26. In quibus omnibus, semper ante omnia, solemnem Protestationem praemittere debes, ne non protestando, in omnes de plano et de simplici consensisse videaris; sed ut liceat tibi de omnibus, suo

florenis: et Alii, inter quos est Decius, si Actor fuerit, cum Sex florenis; si vero Reus, cum Tribus tantum deponendum esse. Quod colligi videtur, ex tit. 86. par. 2. ubi Reus in iudicio, Trium marcarum; et Actor in Iudicio Regali, Sex marcas faciente, gravari consuevit. QUAESTIO SEPTIMA. / Potestne simpliciter, et absque ulla

factam per principalem In-causam-attractum Repulsionem, aliam secundario facere non admitteretur, absque manifesto in Notam infidelitatis incursu; uti iam dictum est, et colligitur ex citato tit. 76. par. 2. QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. / Postremo tandem quid faciendum? Ratio demum factae Repulsionis reddenda est, (non expectato Novo

Equuleus, aut Tortura, hoc Iure Nostro? Non quidem Iure ipso Expresso, nisi forte ex Iure Civili de Facto iam in liberis Civitatibus, potissimum contra Rusticos, uti colligitur ex tit. 20. par. 3. (siquidem Nobiles extra delicti locum, nec captivare, nec ratione suspicionis ad torturam ponere permittuntur) ubi scilicet nulla directa probatio causae haberi potest, et Accusatus multis indiciis oneratus, et

extractas, primo ad Comitatum, postea autem ad aliquod Capitulum vel Conventum, quarum vigore iidem testes, iterato examinabantur, et deinceps tertio ordine Evocatorias ad citandum Reum. Author vero operis Tripartiti par. 3. tit. 27. dicit illas fuisse, quae ad Literatorium mandatum Regium, vel literatoriam petitionem aliorum Iudicum Regni Ordinariorum, in locis

praesumptionis (siquidem nedum maximis dignitatibus, sed etiam sanctis et divis contradici audiamus) sed cum quadam restrictione, et limitatione, ut melius Canonistae, teste Sylvestro par. 2. in vocabulo Infamia, et alii passim, ut Mynsing. lib. 4. Institut. tit. 18. sentiunt. Quod videlicet talis Infamia facti, debet provenire, ex communi locutione hominum bonorum et gravium, quales sunt

fuissent) easdem primum ab eadem repetant. Postea ubi ex superabundanti datum fuerit, praetexendo causas, quod forsan Iudices pedanei favore partis alterius (ut credi par est) allecti, iustis ac legitimis requisitionibus, et mandatis superiorum Iudicum parvi pensis, tale prius simplex Iudicium admittere noluerint, sed Iudiciariam suam deliberationem, Executioni demandaverint; ut prius

quam consultor; an vero ex consilio delictum commissum sit, et tunc aequali poena uterque puniri debet. Tertio, quo ad consensum cooperationis, hoc est auxilii, dubium non est, utrunque pari poena plectendum esse, cum par sit utriusque delictum. Quarto, quo ad consensum auctoritatis, sive defensionis quando quis autoritate et instigatione sua, peccato causam praestat, et tunc communiter concluditur, gravius peccare consulentem, quam

QUAESTIO DECIMA QUARTA. / Quot gradus huius processus Iuridici esse possunt? Duodecim. Primus, petit par. Secundus, post Exceptiones Prohibita simplex. Tertius, post alias similes Exceptiones Prohibita cum onere. Quartus, Probatio, sive communis Inquisitio. Quintus, Prohibitio ab attestatione. Sextus, ex fassionibus testium,

fieri, quis unquam In-causam-attractorum poterit se eliberare, contra huiusmodi Actorem, semper hoc modo actionem suam reformantem; nemo recte diiudicare poterit. Tertius si comparet (I) petitque par Actionis, et Procuratoriarum ipsius Actoris, datur eidem. Si autem non comparet, accipit (A) valvales contra ipsum, applicandas valvis templi, habentque istae valvales vigorem iteratae Citationis.

Pater Commissarius generalis petiit a me instantissime, quatenus Dominationem Uestram Reueredissimam requisitam facerem, dignaretur assensum praebere de acceptatione Monasterii et Ecclesiae illius, quam milites suis pecuniis aedificarunt Carlostadii. Facio libentissime et qua possum ac par est ratione enixe peto, quatenus Dominatio Uestra Reuerendissima id denegare Patribus nolit, quod mihi antea indulserat. Ut enim nouit Dominatio Uestra Reuerendissima, Ecclesia Parochialis est in Dubouacz, non Carlostadii, unde licet de praesenti Presbiteri saeculares in illa Ecclesia

quatenus Ualachis nullus daretur Episcopus, ast spe duntaxat fouerentur, cum aliis de quibus etiam ad Dominationem Uestram Reuerendissimam scripsi in iis, quas ad eandem (super morte Maximi respodens) dedi mense praeterito. Misi etiam postea ad Nuncium par eiusdem Instructionis et curaui eidem efficacissime commendari, eo ut laboraret modo apud Sacratissimam Maiestatem, ne uidelicet Ualachis Episcopus daretur; sed ubi ego suffraganeatum expediuero, mihi conuersionis illorum negotium committeretur, ablegato interea Grabrilo Callogero ad

multa per ipsum dicuntur, sed nulla probantur, ideo inhaerendo, prioribus inhaerendo. Procurator (A.) non de diabolo, sed de ipsa I. petit judicium. Deliberatum est: ex quo probationes contra dictam I. productae ad criminalem condemnationem insufficientes essent, ideo pro nunc eliberatur. Procurator I. petit par. Datur. A. protestatur super deliberatione et reservat sibi ulteriorem cautelam inquirendi contra eandem.

habet, eo facilius aliquid pro gloria Dei operatur, eo facilius eos etiam ad baptismum pertrahit; praecipua vero, quae appetunt, sunt ligones, secures, cultri, pannus, tela, aliaque similia, si quis aliquid horum vendit aut donat, optimus amicus est. Domus eorum in quibus habitant, sunt rotundae par 67 modum turriculae, ut nostri in aucupiis perdicum 68 erigere solent, parvae 69 , angustae, ut vix tres commode in iis dormire possint aut stramine tectae aut luto obiter factae. Sibi ipsis sunt fideles, nec facile unus alteri quidquam furatur, prius fame peribunt.

Boreas fatale cavernis
124  Insonet aure melos, pelagoque fremente procellas
125  Asperet in rabiem, victamque stet unda per alnum,
126  Ora notis trepidus vicinae mortis opacat.
127  Par turmis, ducibusque timor, communis adauget
128  Sors minimis, magnisque metus, interrita durant
129  Pectora nulla viris, non infremit amplius audax
130  Vllus, in ense minae periere, furorque lacertis.

BVDAE, lituosque, ac bella volentem
176  Corripit, ad pugnam jampridem pectus anhelum
177  Flagrat, et invisae simul exarsere catenae.
178   Diras vesanae rabies cum concita Phlegrae
179  Arrigeret furias par festinavit ad ictus
180  Iupiter ultores, Pallenaeasque rependit
181  Inge minas, domuitque truces per tela tumultus;
182  Gratatur mundus, laeto sibi sydera motu

1.364  Tutela praesente cupis, mox Virginis aram
1.365  Verbiparae tenta: cui commendata parenti,
1.366  Crescere propitia cernes tua pignora stella.
1.367  Par quid agit tacito monitu tua Iuppiter ales,
1.368  Implumem radiis quando solaribus aptat
1.369  Progeniem; dubios non tantum exploret ut ortus,
1.370  Sed potius natam phaebeo ut lumine

adulator fias, cui sola placendi
1.634  Principibus sit meta tuis: prout expedit, ora
1.635  Finge, nec extorris ratio te vellicet aequi.
1.636   26 Aegeo par Aula mari, quod mille procellis
1.637  Fluctuat, optatoque prius quam littore sistat,
1.638  Innumeras lacerat ponti inclementia puppes.
1.639  Interea dum mille

Letiferum potare iubent e Dite venenum.
2.681  His armata malis princeps non vana sororum
2.682  Tisiphone, primos Lethaea ad flumina gressus
2.683  Dirigit; huic reliquas nectit par ira sorores,
2.684  Missuras animis Stygios hostilibus ignes.
2.685  Ut ventum ad flumen, navo dant iussa Charonti;
2.686  Bellica venturi ut doceant discrimina manes,

3.561  Id potuit, quando pretio pietatis adeptae,
3.562  Addita Martyrii fuerat tolerantia mitrae.
3.563  Res bona tunc etiam mitra est, si praesulis ardor;
3.564  Martyrio par esse velit, cui proxima nunquam
3.565  Spina deest, rectum penetret quae cuspide pectus.
3.566  Perversi mores, et liberiora potentum
3.567  Scandala; pauperibus, viduisque negata

adorati vesana cupido metalli,
4.204  Carceris ingrati damnat squalore Thienem;
4.205  Sic rata semotum praedae fore certius aurum.
4.206  Et sociis par paena fuit; quibus omnibus unus
4.207  Vaticanus erat, moles horaria, carcer.
4.208  Cernite Romulidae, vobis quae tempora turris,
4.209  Diviso horarum spatio distinguit, eandem

mentes quidam bonus imbuit ignis;
4.443  Aeterni sperata boni quos una propinquos
4.444  Meta facit, qua quisque suos face diligit artus,
4.445  Erga alios etiam similem par finis amorem
4.446  Imperat: ista velut totum mandata Thienem
4.447  Impulerint, primis animos intendere curis;
4.448  Indigus externae stipis, ut vitale propinquus,

4.448  Indigus externae stipis, ut vitale propinquus,
4.449  Subsidium traheret; clare monstravit, acerbam
4.450  Nil pestem cunctata fames: vix ipsa priore
4.451  Mitior aerumna. Par est crudele sororum.
4.452  Non consanguineo nexu, sine sanguine, morti
4.453  Utraque cognata est: harum una est squallida montis
4.454  Caucasei soboles,

4.458  Cultus ubi plenis ager inturgescit aristis;
4.459  Et promptum Aeoliis, faciles mare flatibus escas
4.460  Advehit; infelix fuerat felicibus hospes,
4.461  Prodigio par visa plagis: sed iusta nocentes
4.462  A longe, ut feriant ducit Rhamnusia mortes.
4.463  Pestiferi fuerat nuper quos visa veneni
4.464  Praeteriisse lues; (veluti minus ulta furores

5.339  Praeferturque chalybs fato: fuit altera ferro
5.340  Immiti praefixa dies, qua debuit aeger
5.341  Indubios mortis pede secto evadere casses.
5.342  Par letho ferrum: Lachesis nil forfice, serra
5.343  Mollior iratae: cui vel meditata ciebat
5.344  Sectio mortales gemitus: acerrima vitae
5.345  Spes tamen effecit, chirurgi ut dextra

ferves, accede; calorem
6.203  Iste auget, cumulatque cibus; nec tempore brumae,
6.204  Cuiusquam labor est, grati qui suadeat ignis
6.205  Accessum; cur tu gelidae par imbribus Ursae,¸
6.206  Divinae captare potens certissima flammae
6.207  Praesidia, ingrato vinctas algore medullas
6.208  Exanimas, lethoque animos disponis inertes?

appellationem mereri, cum amari nequeant, quin obsint; nec ad animi quietem conducere, cum ijs oblectari animus, praeter quietis detrimentum, minimè possit; vnumque adeo reliqui esse, vt despicatui ab Euthymiae studioso habeantur, tunc ijs optimè vsuro, cum ea minimè amauerit. Sed et Malorum par ratio. Cum enim neque ipsa nostrae voluntatis imperio subijcere, et omnino, ac quoties libuerit, prohibere á nobis possimus; nisi saltem aspernari nouerimus; assiduo certè vel in metu, ne ingruant; vel in maerore, quòd vrgeant, versabimur. Vt nullum proinde

inuidiosa negarit;
1.442  Quid refert minimum cupienti? Nullus Hydaspes
1.443  Guttura te centum pandentem immania, nullus
1.444  Gurgite vel toto Tagus impleat: ille vocabit
1.445  Se saturum, breuibus modò par sit copia votis.
1.446  17. Vna igitur si Mortali sors maxima, velle,
1.447  Est, minimum; multis cur quisquam rebus egere,
1.448  Protinus exiguo impleri quâm munere malit?

Nolo
1.501  Esse, quod Aesopus, quod Roscius. Ergo relinquit.
1.502  Talia, queis satis externo splendescere cultu,
1.503  Ipse alio fretus regno, interiore, suoque.
1.504  19. Par neglectus opû. Monstres augusta superbis
1.505  Atria porticibus, laqueatia cedrina, multo
1.506  Consertas elephante fores, Babylona, Tyrumque
1.507  Ditibus appensas thalamis, vasa aurea, densis

1.831  Ingeminant: tunc quàm simplex, facilisque voluptas,
1.832  Quàm paruo constent Mortali gaudia, nosse
1.833  Incipiunt summâque minùs sibi sorte placere.
1.834  32. Par somni ratio, quem non discrimina vocum,
1.835  Et fidium, vulso nec olore tumentia Strata
1.836  Sic faciunt, hilaris ceu mens, et fesla diurnis
1.837  Membra ministerijs. Spondà hinc praediuite, molles

metus, bellique minas procul arcet egestas.
1.1010  40. Ramorum viridem (non vana est fabula) pompam
1.1011  Diuitis extremo spargebat limite Fundi.
1.1012  Ardua, lata, ingens, frondoso par nemori Nux.
1.1013  Hinc illi tumor, hinc rerum fiducia vecors,
1.1014  Terrenique satùs nimiò plùs immemor, et vix
1.1015  Se capiens fastus. Sed nec Briarëia centum
1.1016  Brachia, nec trunci spatium,

ponet.
1.1048  Haec vbi dicta, humeri proiecto tegmine, saxum
1.1049  Arripit, et valido rotat in sublime lacerto,
1.1050  Mox aliud, rursusque aliud. Nec caetera segnis
1.1051  Exemplum spectare cohors. Par omnibus ardor:
1.1052  Tela petunt, onerantque manus, atque ictibus ictus
1.1053  Agglomerant. Pleno volat aethere saxeus imber:
1.1054  Dant gemitum rami: decussis vndique tellus
1.1055  Stipatur solijs,

ah barbara ponite tela,
1.1066  Crudeles. Nullo certèvos crimine laesi:
1.1067  Nil merui, tam dura nocens cur praemia ferrem.
1.1068  Quin etiam (nimios fractura vmbracula soles
1.1069  Vt taceam) vestris, par quando, an quaeritur impar,
1.1070  Vel tribus extructis cum glans superadditur vna,
1.1071  Totque alijs, quorum assueti meminisse potestis,
1.1072  Materiem Nux exhibeo instrumentaque ludis.

liceat, nil, quod rapiatur, habenti,
1.1104  Ducere ceu fructu vacuum, sic luctibus aeuuum.
1.1105  Questibus his, medio saxorum in turbine, saeuas
1.1106  Infelix damnabat opes, sua funera: parque
1.1107  Par adeo exitium, et similes hinc quisque vereri
1.1108  Condiscat, similis cui praesto est copia, casus.
1.1109  41. Non tamen haec pacis turbatae crimina, caecis,
1.1110  Non latus insidijs

vel tua, Pallas,
1.1125  Munera perpetuo malint sudore pacisci,
1.1126  Vna quibus fului blanditur gaza metalli:
1.1127  Haec Sophia, et Virtus, haec quidquid vota requirunt,
1.1128  Quidquid Numina sunt? Par inde licentia: fastus
1.1129  Impatiens legum: totum vanescere sortis
1.1130  Creditur eximiae pretium, communia iura
1.1131  Si subeat. Facinus quamvis sine dote, nec vlli
1.1132  Sollicitent fructus; sat

ferat; omnis habet: commercia Mundum
1.1165  Huc, illuc peregrina ferunt, ditescere doctum,
1.1166  In sese sua dum, diffundens, munera cogit.
1.1167  Saecula quae vel auara magis, vel prodiga? Quando
1.1168  Par rerum nitor, aut luxus solertior? Vnum
1.1169  Certamen, quis plura habeat, quis perdere norit
1.1170  Splendidiùs: totis conatibus vtraque vanas
1.1171  Vitae in delicias ars, et natura laborant.

2.113  Funere, lugentes etiam solatur Amicos,
2.114  Nil mirum repetens, mortalia cedere morti.
2.115  Luminis orbus erat Cyclops, fraudatus eodem
2.116  Munere Tiresias. Par vulnus vtrique, sed idem
2.117  Non vtrique animus. Lucis securus ademptae (c) Vide Cic. 5. Tuscul.

nullo
2.737  Adiectu cumulant: veluti, qui crastinus, alueûm,
2.738  Seu Rhodani implêrit, flaui seu Tybridis humor
2.739  Praesentûm fluidam nil molem extollit aquarum:
2.740  Nec, quia deîn ripis laticum par Summa recenti
2.741  Adueniet censu; bis tantò plenior amnis
2.742  Nunc ideo fluit, aut tantò deîn plenior ibit.
2.743  Nempe quòd vndae vndas fugiuntque fugantque vicissim:
2.744  Nec simul aut hodie

2.1199  Sterneret obiecti facies inopina pericli.
2.1200  50. Magnamini praeclara ducis quę exempla tot inter
2.1201  Assiduos vitae et nobis imitanda labores:
2.1202  Si modò par animis praesumere robur, iniquas
2.1203  Fortunaeque iuuat solidâ vi frangere vires.
2.1204  Siue igitur peregrè errandum; seu cura labantem
2.1205  Coniugio fulcire domum; seu Principis aures

ceu melior fati, leuiùsque futurus
3.601  Sic miser, aequales quàm si pro parte virili
3.602  Omnibus aerumnas communis diuideret sors.
3.603  Quin Alios igitur, iustâ quêis lance Malorum
3.604  Abnueres par esse, animo proponis, et inde
3.605  Opportuna refers duri solatia casùs?
3.606  17. Rettuleris sanè, Leporum ni amentior ipso
3.607  Sis grege: cui certam lux hinc oblata salutem

impingitque rati; tunc ars tua, Tiphy,
3.959  In pretio, clauique sagax dignoscitur vsus.
3.960  Agminibus nullus, fac, misceat agmina Mauors;
3.961  Fortis et ignaui perijt discrimen: Achilli
3.962  Par prope Thersites. Nemeae portenta, tricorpor
3.963  Geryones, sus Arcadicus, fera bellua Lernae,
3.964  Iunonisque odium, nec mollia iussa perenni
3.965  Amphitryoniaden misere in saecula famà.
3.966  Debeat

leuior durae exanimet violentia sortis?
3.987  Immo, age, crudeles, quantùm libet, augeat iras.
3.988  Hoc iuuat: augebit palmae decus acrior hostis:
3.989  Fama suis crescet cum cladibus: ingentemque,
3.990  Par mensura Virorum, ingentia vulnera prodent.
3.991  Nemo, suae, doluit, quòd plurima suppetat artis
3.992  Materies, faber. Ars Hominis pulcherrima, virtus;
3.993  Aerumnae, virtutis opus: nec gratuler illis?

Quintil. lib. I. Cap. 10.
3.1370  Pythagoras medico potuit compescere cantu.
3.1371   43. Sed tamen haec, laesis extrinsecus addita fibris,
3.1372  Haud par fragendo penitùs medicina dolori est.
3.1373  Sopierit crudum potiùs, quàm deleat hostem:
3.1374  Et breue suspensi certaminis interuallum.
3.1375  Non integra feret mansurae gaudia pacis.
3.1376  Sola

et paupertate malignâ
4.46  Vexor, ais. Confide: nisi quid tristius vrget;
4.47  Aerumnam subitò licet hanc exire volenti,
4.48  Et plenis iam nunc inopem dediscere gazis.
4.49  Nemo vocandus inops, cui par opulentia votis
4.50  Contigerit. Non sive Midas, seu latiùs ipse
4.51  Possideat Plutus. Contentus viuere paruo,
4.52  Rebus et exiguis aequalia fingere vota
4.53  Si potes; haec tibi prae manibus iam

sit miserum possessa relinquere tandem,
4.118  Quae foret haud miserum nunquam tenuisse? Dolori
4.119  Ergo fauet, laetum fortunatumque fuisse?
4.120  Obsistat potiùs. Cur, quae solatia maesti
4.121  Ducere par fuerat casùs, maeroris iniqui
4.122  Argumenta facis? Nimiùm sua, mensor auarus,
4.123  Ah nimiùm curto definit gaudia gyro,
4.124  Non nisi praesenti fruitur qui sorte, nec vllâ
4.125  Praeteritos aeui

caream? Sine me sibi sufficit ille;
4.181  Non ego sufficiens mihi sim, desertus ab illo?
4.182  Turpe nimis, fastu quae nos Fortuna superbo
4.183  Negligit, eximiam nobis pulchramque videri.
4.184  Redde pari par. Te fugiens auertitur? Aequè
4.185  Auersum sciat esse sibi. Fastidit amantem;
4.186  Mutua despecti referat fastidia. Curae
4.187  Quìd tibi sit, curâ quae te proscripsit ab omni?
4.188  Res habeat sibi

4.535  Armorum? Pudet heu: consumimus impare robur
4.536  Materiâ. Date, cui deceat concurrere fortem.
4.537  Fulmineus prorumpat aper, maculosaque tigris,
4.538  Seu leo, siue alius Libycis par terror ab antris:
4.539  Tunc firmabo gradum contra, et venabula nixo
4.540  Tendam recta genu: tunc me virtutis egere
4.541  Atque animi credam. Quò nunc ea pectora? Tantus
4.542  Quò vigor? In foedam

vindicta cruorem.
4.698   37. Vlcisci iuuat? Haud teneo. Vlciscare, sed hostem,
4.699  Qui propior, grauiori animum qui vulnere laedit.
4.700  Ira animi mentisque bonae est acerrimus hostis:
4.701  Huic meritum par redde, hanc iussis obrue poenis.
4.702  Demonacta furens quis nescio verbere crudo [b] Apud Lucianum in eius Vita.

libeat praeferre saluti?
4.710  Ille fugâ procul auectus, nec iam nocet: hostis
4.711  Nunc meus est, pergit quod laedere, vulnus: in ipsum
4.712  Cura sit auxilijs potiùs pugnare Medentùm.
4.713  Te quoque par eadem sentire, calentibus ira
4.714  Quandocunque ferox stimulis praecordia versat.
4.715  Hanc hostem censere, et signa infesta mouenti
4.716  Viribus aduersis, totoque occurere nisu.
4.717   38. Perge

quibus incassum studijs mortale fastigat
4.1018  Se genus! In reliquas si quantum temporis artes
4.1019  Consumpsise iuuat, medicandos pectoris aegri
4.1020  Ad morbos, sensuque animi ratione regendos
4.1021  (Par vbi curarum pretium) conferre liberet;
4.1022  Vt facili planoque magis tunc tramite vita
4.1023  Curreret! Vt breuius quaesitae ad limina pacis
4.1024  Ferret iter! Quò nunc per taedia longa viarum,

aspera fertur:
4.1427  Inuida; si fugiat. Qua vestris, dicite, possit,
4.1428  Qua tandem Natura Malis ratione mederi?
4.1429  Dum munus, Mala quo vitae simul omnia tolit,
4.1430  Ceu summum, reliquisque Malum par omnibus vnum
4.1431  Horretis. Cur vota sibi contraria pugnant?
4.1432  Cur dolor est, citiùs causas transire dolendi?
4.1433  Candida si fati series, optandaque molli
4.1434  Tramite vita fluit; sit magnis

exerit actus!
4.1459  Vt dulces agitat curas! Vt laeta suo se
4.1460  Restituit fonti! Non flamma volatilis aequè
4.1461  Prosilit in patrij Conuexa nitentia caeli:
4.1462  Non Tyberim pelago, aut rapidum par impetus Istrum
4.1463  Deuehit; ipsa suum vinclis ac libera ferri
4.1464  Gestit in authorem, flagrantique incita nisu,
4.1465  Ingere sese illi, ac penitùs miscere laborat.
4.1466  Qua, rogo, tunc igitur

Tybrim.
5.206  Quae scelus, ira, tuum fuerat, fuit ipsa nocenti
5.207  Supplicium. Non Tisiphone, non Cerberus, aut, qui
5.208  Immortale iecur Tityi depascitur, ales
5.209  Saeuior hac, tantisque foret par caedibus vltor.
5.210  Credite, posteritas: Syllanâ iustior ira:
5.211  Nulla fuit: Syllam grauia atque extrema furentem
5.212  Perdidit. Immanem vix non absoluere cogor

5.319  Turpibus opprobrijs maculat, ius omne reuellit,
5.320  Aethereos sensus, et diae semina flammae
5.321  Interimit, genitumque poli ad commercia putri
5.322  Coeno hominem mergit. Quid par Aeaea nefandis
5.323  Carminius Circe, vel tristibus ausa venenis?
5.324  Corporis illa habitum (vt verax sit fabula) brutos
5.325  Induere in vultus, Superisque erecta tuendis
5.326  Ora solo potuit

facilem decoris spes improba cogit.
15  15. Infelix igitur, durisque laboribus aegra
5.384  Perpetuò est, rigidi quae triste recepit honoris
5.385  Vita iugum: quanquam vel sic toleranda, decus par
5.386  Si meritis, curas si praemia digna manerent.
5.387  At quae operum merces? Mittamus, quaelibet auris
5.388  Gloria quòd leuibus, tenuique simillima fumo,
5.389  Bulla crepans, vanum sine re, sine

fasces
5.1303  Vt libeat. Quidquid praeclarum et nobile visum
5.1304  Fòrs alibi, extemplo id titulis componere nostris
5.1305  Cura subit: tum, si minus in certamine, fastu
5.1306  Calcamus tumido; si par, liuore maligno
5.1307  Deterimus. Sic quisque, locum tenuisse priorem
5.1308  Dum properat, seseque vnum circumspicit, in se
5.1309  Totam vno mentem, totumque absumit amorem;
5.1310  Ex socijs paucos sensu

Getici rapuit lunare tyranni.
5.1473  Vndique certatim discurritur: vndique laetis
5.1474  Mirantûm studijs, et plausibus aequora feruent.
5.1475  O digna aeterno in fastis adamante notari!
5.1476  O aeuo par vna dies! quae funera, luctus,
5.1477  Terroresque, minasque à nostris barbara vertit
5.1478  In capita: innumerosque ausus, cladesque, rapinasque
5.1479  Atque Orbem euersum, et tot Thraci saecla rependit,

Iamque illa comantem
5.1518  Altior in syluam excreuit, maturaque tantis
5.1519  Laudibus augustam properat conscendere frontem.
5.1520  Felices, quibus id victori nectere sertum
5.1521  Ingenij vis alta, et par sublimibus orsis
5.1522  Calliope annuerit: qui te, diuisa iugantem
5.1523  Imperia, et gemino clarum diademate, victam
5.1524  Post Asiam, Europam assertam, exarmataque bella,

6.228  Illa sed in medicos vertit communia succos
6.229  Pabula, lethiferum quêis educat ista venenum.
6.230  11. Obscurum sed iter vitae, nec limite in arcto
6.231  Promendis par materies virtutibus. Erras:
6.232  Ipsa sui modus est operis Sapientia. Vires
6.233  Qui Lacedaemonias Cadmeus perculit heros, (a) (a) Valer. Max. lib. 3. cap. 7

ceu Numine toto
6.962  Omnia; sic toto quoque singula Numine complet.
6.963  Tu frueris, fruitur simul hic, simul ille, fruuntur
6.964  Innumeri: nihil inde t ibi, aut decerpitur vlli:
6.965  Omnibus vnus amor par, omnes efficit vnum.
6.966  Riualis non ergo metus, non inuida mentes
6.967  Cura coquit: quin tam largo, immensoque, nec vllam
6.968  Non hominum superante sitim dulcedinis haustu
6.969  Iam saturis noua

6.1151  Sat monet hoc animus, tibi, Formosissime, factum
6.1152  Se penitùs, neque laetitiae vitaeque beatae
6.1153  Synceros latices alio sibi fonte petendum.
6.1154  Ipse meo conceptus amor sub pectore, cui par
6.1155  Nil alibi rerum, totius amabile Pulchri
6.1156  Te petit exemplar, puri te luminis orbem,
6.1157  (Quà licet è mediâ miserae caligine terrae)
6.1158  Sublustri procul in nebulâ clausumque,

de Malis praesumamus dolorem? Tertiò, etiamsi, quod metuimus, ineuitabili lege subeundum sit; non defuturum tamen mox tempus dolendi. Cur igitur anticipare, et producere illam vltro tristitiam velimus? Cum è contrario, quantò illa grauior mox erit; tantò par sit nunc solertiùs prospicere, vt praesenti compensetur securitate, et laetitiâ. Importunis timoribus per hanc praxim resectis, plusquàm dimidium recidi ex humanae miseriae cumulo ostenditur: cum illius longè maior pars in futurorum curâ, quàm in praesentium

quae ad ictus, et plagas processerint. Nam neque hìc iracundiae causam adesse, quasi à vulgo affecti ignominiâ fuerimus: cum ille, ex furore magis, quàm ex iudicio saeuiens, non veriùs iniuriâ afficere quemquam possit, ac mulus calce percutiens. Quocirca par esse, vt citra iracundiae sensum id genus offensas feramus, non secus, ac lapsum è scalis, vel fortuitum aliud vulnus ferremus: gnari ex alienâ stultitiâ nec maiorem ictui grauitatem, nec vllam icto ignominiam accedere. Immo tunc solùm nos deprimi, et infra laedentem constitui, cum

à Tito Caesare, Cyro Persarum Rege, et Cimone Atheniensi exhibita. Quibus ritè laudatis, nullum hac Boni communis procuratione, seu iucundiorem, seu nobiliorem esse opum vsum, atque fructum statuimus. Idque studium si, pro eo, ac par est, in omnium animis vigeat; auream proculdubio, et beatam homines aetatem acturos. Duodecimum, vltimumque, et par omnibus caeteris vnum felicis vitae pręceptum, Deo Optimo Maximo per intimam contemplationem, amoremque coniungi. Nusquam enim, praeterquam in

procuratione, seu iucundiorem, seu nobiliorem esse opum vsum, atque fructum statuimus. Idque studium si, pro eo, ac par est, in omnium animis vigeat; auream proculdubio, et beatam homines aetatem acturos. Duodecimum, vltimumque, et par omnibus caeteris vnum felicis vitae pręceptum, Deo Optimo Maximo per intimam contemplationem, amoremque coniungi. Nusquam enim, praeterquam in ipso, perfectam animi requiem, satietatemque inueniri à Mortalibus posse. Nam creatarum quidquid est rerum, vt plurimum

vetitis ex frondibus esca. 16.
His tamen externis opibus maiora fuêre
Dona animi, quem perfecto subiunxit amoris
Igne Deus, cui aethereae par gratia menti
Credita. Qua solâ tangebat sidera, felix
Naturae; quaeque hanc procul excessere, bonorum
Possessor, Charitum donis sublimis Adamus.
Et tamen – ah! – nunc flete, oculi, peccavit Adamus:

17.
Omnibus aerumnis sed saevior illa nocebat,
Placandi aversum quod nulla potentia Numen,
Auxilii spes nulla foret. Pro crimine donum
Quod valuit par esse Deo? Num forsitan esse
Ipse reus potuisset homo? Peccantis et hostis
Par ratio est, neutri debetur gratia. Forsan
Aethereae virtus mentis? Sed et aliger impar
Huic merito est; tantoque minor, quantum

nocebat,
Placandi aversum quod nulla potentia Numen,
Auxilii spes nulla foret. Pro crimine donum
Quod valuit par esse Deo? Num forsitan esse
Ipse reus potuisset homo? Peccantis et hostis
Par ratio est, neutri debetur gratia. Forsan
Aethereae virtus mentis? Sed et aliger impar
Huic merito est; tantoque minor, quantum ipse Tonante
Est minor offenso: solum Deus alter habere
Par meritum, qui sese

Par ratio est, neutri debetur gratia. Forsan
Aethereae virtus mentis? Sed et aliger impar
Huic merito est; tantoque minor, quantum ipse Tonante
Est minor offenso: solum Deus alter habere
Par meritum, qui sese humilis submittere, nostra
Tam grandis fieri vellet pro labe rogator.
Et frustra talem visum est sperare salutem,
Nam Deus est unus. Poterat sic tota videri
Conclamata salus: nam quis

A Patre distingui: caelo hunc deponere Natum,
Hunc hominem fieri voluit Pater. Ille iubentis
Imperio non lentus adest: numquam irrita Patris
Reddidit arbitria hic Natus, quibus una voluntas,
Par placitum spirantque unum constanter amorem.
Iussa igitur nostrae, aeterno consortia nexu,
Filius admittit carnis, nec hypostasis impar
(Mirandum dictu) formis est una duabus.
Hic nasci de matre Deus fierique

Divitias Caeli, Charites, peccare potentis
Ornamenta animi, vestras haec una, beati
Aligeri, superat flammas: quod gratia cunctis
Luminis ardorisque dedit, minus esse videtur
Huius ut augusto possit par esse decori.
Condicio hanc vestrae superet licet inclita mentis,
Caelestis quibus est terraeque ignota venustas,
Attamen illa suos veluti regina ministros
Maiestate praeit, potior sic luce coruscat:

praescripsit iisdem
Reginamque coli, Mariam quam nomine dixit. 20.
Virginis augustae Sobolem, immortale quod una
Numen erat, Regem accipiunt: par omnibus haesit
Sensus, adorandum venturum in membra Tonantem.
Sic statuêre quidem; sed postquam sedibus altis
Praecipites cecidere animi, cum scire superbis
Damnatisque datum geniis, super astra

Antitheum sociasque petit sententia turbas:
“Stringite Luciferum invisoque rebelle profundo
Aere ligate caput flammasque ardentis abyssi
Sustineat duris oneratus colla catenis.
Et comites par poena premat: trudantur Olympo
Infidae mentes, quarum partem hauriat ater
Tartarus, extorrisque polo pars altera terrae
Ima petat: quae nubiferas diffusa per auras
Agmina Tartareae tolerent incendia

superbas
Sedibus e summis et deposuisse potentes
Asseruit, supremo humiles †dignatus† honore. 27.
Aethere labenti quid par occurrere posset
Antitheo? Forsan veluti de monte soluta
Torrentis ruit unda, redit vel nubibus imber?
Sed nihil ad lapsum Ditis. Fortasse molarem
Ceu iactam cecidisse polo vis fingere petram?

excellentia mentis
Si culpae veniam nescit, qua lege licebit
Audaces commissa homines exolvere noxa?
Aliger erravit; damnatur: mitius unde
Iudicium sperabit homo? Constringat utrumque
Par damnum, si culpa fuit communis utrique.” 3.
Iustitiae assedit Pietas, Sapientia iuxta,
Iuxta etiam rerum molitrix maxima, Virtus,
Ordine

ardua prorsus
Occurrat ratio factoque explenda videtur
Difficilis. Tamen est talis quam ponere possit
Verus amor, sed solus amor (mirabile dictu)
Numinis aversi, summa cui flagrat in ira
Par amor: aeternae si lucis hypostasis una
Fiat homo, satis est: facto hoc pro labe repertum
Est pretium et pondus, quod non modo criminis aequet
Nequitiam; sed terrigenum scelus omne merentis
Excedat labor.”

servilis inanem
Obsequii fructum, simili vilescere constat,
Quo sordet persona luto; iam perdita pomo
Vilior est meritique minor natura, laborat
Ingenitae rationis opus factura. Quid ergo
Par dabit illa Deo, quae nec sibi sufficit uni?
Terrenos vero Numen si assumeret artus,
Ut sine personae discrimine, qui Deus esset
Is pariter Deus esset homo, tunc Numine dignum
Obsequium praestaret homo: cui

Aeternosque potens mortis vitare dolores,
Nostro iterum fatuê amisso reddetur amori.
Attamen hoc unum superest, ut nostra saluti
Humanae nascatur humi persona gulosi
Labe procul, corpus par assumptura parentis;
Ut patrandorum meritis et mole suorum
Non renuat placari operum, quae discutit omne
Ferro Astraea nefas: qua deponente furorem,
Aeternae ad veniam pertingant crimina culpae.”

umbram.
Hic prior est, horam nostrae signante salutis
Gnomonis in morem, solem qui ostendit in umbra.
His ita dispositis divini ardore senatus,
Carnem assumpturi Matrem decernere Verbi,
Par fuerat, tanto quae essent dignissima fetu
Viscera, Virgineo summi Patris aemula nato. 11.
Gens Hebraea, vetus veniens a stemmate sanguis
Cui

suadere rebellis
Angelus et quae sunt olim ventura docebo.
Tollendo cum lapsa tuo natura sit impar
Supplicio, statuit Numen dimittere caelo
Unigenam, Verbum, Sobolem: licet illa Parenti
Par Deus, humani premet immortale sereni
Corporis induviis. Poenas pro labe daturus
Ille tua est, vetiti ne te petat ultio pomi.
Hinc mansura tuae post debita funera noxae,
Hospes ad aethereos poteris felicior

Apparet radius: vis dicere, turpis Apella,
Supplicii causam tanti? Dabo protinus: audi.
Frons tua dura fuit semper summoque Tonanti
Parere indocilis, cuius tu larga paterni
Profluvia ardoris, quo par tibi totius orbis
Natio nulla fuit, grandi pensare solebas
Morum barbarie. Domini patrisque fideli
Deposito cultu, faenum comedentis in auro
Conflatae pecudis Pharium venerate Serapim.

Virgineum roseoque genas distinxit amoeno.
Iam color accessit fuscus, quem tempore longo
Iugiter ardentes populorum munera, cerae,
Et crebra induxit fumoso lumine lampas.
Hinc color et nato par est, qui dulce sinistra
Augustae matris pondus spectatur in ulna. 32.
Iam tamen hoc vestro, quaeso, concedite vati
Pierides: memorata mihi cum

28.
Fortunata domus, cui contigit unicus iste
Connubii fructus, qualem non protulit unquam
Ulla thorum complexa fides, nec proferet ulla
Par thalami fortuna decus: manet unius Annae,
Et Ioachimi steriles haec gloria taedas.
Infecundus Hymen, lectum turpare iugalem
Ausus, ubi erubuit taedas laesisse maritas,
Damna repensurus probri, caelestibus

Et damnata graves replerent litora spummae,
Nigrae omnes. Neque enim puros habet ista liquores
Thetys, Avernali velut pice turbidus humor.
Gurgite turbato, fuerat quoque nubibus atris
Par facies fetorque halans non aequoris ipsa
Tempestate minor, sed quem tolerare volucres
Non possent animae; Stygiam sufferre mephitim
Sueta phalanx taetrum laeta admittebat odorem.
Edidit infestus maris hoc

In gnata quam nata foret, cui semper in actu
Mens proprio sacros ructabat Numinis ignes.
Ipsa etiam visa divini cominus oris
Maiestate, beatificum ceu praepete nectar
De torrente bibit: superis par mentibus illi
Concessa est felix animum satiare voluptas. 38.
Lex erat Hebraeis iussu sancita Tonantis:
Materno egrediens utero si filia

ferebat
Anna sui partus pro munere, noluit ignes
Expectare alios, propriis sed vellus adussit
Innocuum flammis, oblatae prolis odorem
Mirificum, caeso quod suspirabat ab agno.
Attonitae par Anna, novae facis atque bidentis
Haesit in aspectu, mirata sequentia Natam
Prodigia, excelsae cuius famulantia moli
Sidera Reginae gratari talibus ardent
Obsequiis, Dominaeque suos profitentur amores.

Arte laborati constructus pondere saxi
Surgebat paries, cedros indutus ab omni
Parte; labor solido rutilabat cedrinus auro.
Tectum etiam augusti splendens fulgore metalli
Eminuit, reliquo par respondere nitori.
Hic auri pretiosa stetit septemplice lampas
Lumine, quae totidem circumprotensa lucernis,
Assidua noctes flamma lucere diesque
Scintillare dabat, victor qua postea Romae

auratis, vitare pericula cautus
Milvius, aut pica, aut corvus, passerve solebat.
Tanta fuit quondam Solymaei gloria templi. 11.
Craterum par gaza fuit, sollemne colendo
Apta aris servire Deo, nec degener aedi
Augustae numerus: cuncta haec vel purius aurum
Argentumque dedit. Nullus vasa alba metallo
Calculus absolvit. Complebant aurea multas

Effecit thalami captivos virginis ignes.
Dignus rege decor fuit huic, sed regibus impar
Nobilitas. Quae ne 347 ne: nec thalamos prohiberet amatae
Virginis, inicitur patri par regibus altus
Pontificalis apex. Sed ubi formare iugales
Connubii vult rite thoros, non rite priori
Detractae Capiti probrum tulit ille tiarae.
Sed rara impuris numquam fuit ista tyrannis

virentes
Traxit ad exemplar, sobolis pro tegmine, flores.
Pulchrum matris opus: materni stamine fili
Nec melior natura fuit: discernere veris
Vita et odor poterant Annaeam floribus artem;
Par utrique color, fuit et par linea utrisque.
Cingula stringebant fixis candentia bullis
Virgineum pectus: cingentis pectora zonae
Fibula erat duplex adversis morsibus anguis;
Ut veteri Stygius numquam quae

Traxit ad exemplar, sobolis pro tegmine, flores.
Pulchrum matris opus: materni stamine fili
Nec melior natura fuit: discernere veris
Vita et odor poterant Annaeam floribus artem;
Par utrique color, fuit et par linea utrisque.
Cingula stringebant fixis candentia bullis
Virgineum pectus: cingentis pectora zonae
Fibula erat duplex adversis morsibus anguis;
Ut veteri Stygius numquam quae labe momordit,

Non patitur virtute regi: sua frena momordit
Orbis et Augusto ratio se Caesare munit.
Si vero minus, Herodes, tibi provida rerum
Imperium fortuna dedit, non impare, princeps,
Flagitium virtute premis: par omnibus ultor
Caesar et Herodes superest, nec poscit iniqua
Alterius mucrone fides feritasque domari.
Invicto salva est istorum robore virtus;
Quo gemino veluti rectum se cardine volvit.”

sub imo
Pectore danda palam quondam mysteria celat.
Interea observat natam et caeleste pudoris
Custodit pignus teneraeque ultronea curam
Suscipit infantis, Dominam quam saepe salutat.
Par tamen officiis Virgo, resalutat eandem
Et Dominam et matrem cupiitque ancilla vocari,
Ingratosque sibi titulos condemnat heriles. 7.
Illa

Continuus: modicum post pensa diurna soporem
Naturae intuitu teneros mittebat in artus.
Nec tamen (angelici terreno in corpore pollens
Libertate animi) somno detenta premebat
Internum lumen: nec erat par pectoris ille
Membrorumque sopor, flammis cui iugibus ardens
Nulla reposcebat somni intervalla voluntas.
At medio adversis cum sol radiaret Olympo
Antaecis paribusque umbris distantia summam

Arcae ingressa Domum Virgo oratura Tonantem
Invenit de nocte diem: qui lucis ab illo
Manabat simulacro imber fususque ministri
Aligeri fuit ore nitor, formabat adultum
Supremo Phoebi par stantis in aethere lumen.
Cernua adoravit venturi insignia fati:
Seque figurari rutilo nescire metallo
Non potuit, cultaeque umbrari aenigmate capsae.
Hac vero Phario servatus flumine Vates

nymphas, pingendi imbuta Minervâ. 23.
Ex reliquis tela una fuit, bis duplice circum
Margine, sed pariter longo, quam fine quaterno
Undique linea par Phrygiae distendit in usum
Artis. Erat pictus variis cum floribus hortus:
Hortus, Adame, tuam qui si nescisset orexim,
Staret adhuc et adhuc insontibus illa colonis
Gauderet tellus, vitali germine

Fatali appendam!” Dixit bene gnara futuri;
Germine funereo dextra trepidante repostam
Sumit acum pomique loco pendentis ab alto
Efformat vultum pueri, cui lactea frontis
Area, liliolis par candor, eburnea cervix,
Aurea caesaries, oculi pupilla, serenus
Stellarum fulgor, roseas imitantia malas
Labra color Tyrio qualis fervescit aheno
Tinxerat, ut veri speciem formaret Amoris.