Croatiae auctores Latini: inventa  
   domum |  qui sumus |  textus |  auxilia |  tolle, lege! |   
Bibliographic criteria: none (All documents)
Search criteria: IUdE.*

Your search found 2711 occurrences

More search results (batches of 100)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Last

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-2711:


1. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

die quo oravit beatus Vladimirus quasi sine veneno serpentes usque in hodiernum diem. Interea misit imperator nuncios Vladimiro regi, ut cum omnibus qui cum eo erant de monte descenderet sed rex non acqirievit. Iuppanus autem eiusdem loci Iudae traditori similis effectus misit ad imperatorem dicens: Domine, si tuae placet magnitudini, ego tibi tradam regem , cui remisit imperator: Si hoc agere praevales ditatum te scies a me, et magnificum valde . Tunc rex


2. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

laycali instantie dicens, quod electio non est celebranda precipitanter et cum secularium tumultu, sed matura deliberatione fratrum et relligiosorum uirorum. Sed layci suo more in iurgia prorumpentes conabantur hec a clericis per uiolentiam extorquere. Verum dimisso conuentu comes Ricardus, Murgia iudex et ceteri de consilio abeuntes ad cameram ecclesie per uim acceperunt bullam capituli, conniuente eis Fusco presbytero cum tribus aut quatuor nequitie sotiis et asportantes eam conscripserunt litteras sub nomine capituli, bullantes eas falso miserunt duos ex nobilibus, qui se procuratores


3. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

talis electio nullius erat ualoris, cum foret in maximum oprobrium ecclesie attemptata. Sed hi, qui pestifero adhuc inuidie ulcere tabescebant, non putabant archidiaconum iustitie zelo moueri, sed credebant, quod ad se rem traheret et adhuc electionis preterite spei sibi fiducia superesset. Tunc iudex Murgia, Fuscus presbyter et ceteri, quos praue intentionis uexabat inscitia, concitantes populum ceperunt urgere archidiaconum, ut ipsemet personaliter ad ducendum electum proficisci deberet. Archidiacono ergo, licet displiceret electi persona et maxime false electionis processus, ne quia


4. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 38 | Paragraph | SubSect | Section]

corpore eos priuauerunt eorumque gazas abstulerunt Iadramque transfretauerunt. In quos Iadertini non iudicium promulgantes de tanto et horribili scelere per ipsos homicidas perpetrato, sed etiam rei veritate res predatas in publico foro consenserunt venumdari. Sed iustissimus Iudex digna vltione in ipsos homicidas presignauit, quod aliqui morte carceris, aliqui ictu mucronis, aliqui suffocatione maris et aliqui iniqua et pestilentiali nece interierunt. Et ex quo homo a via rectitudinis sic recedit, tanto diuinum ab eo prolongatur


5. Pavlović, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 18 | Paragraph | SubSect | Section]

Stephani abbatis Sanctae Luciae de Besca. Instrumentum procurationis scripsit magister Bandinus senior. Die veneris 10. mensis octobris applicuit Iadram dominus Antonius Cicchi de Arimino, iudex ad civilia Iadrae deputatus. Die mercurii 12. mensis novembris applicuerunt Iadram domini Nicolaus episcopus corbaviensis et Ioannes episcopus nonensis pro tractanda pace et concordia inter dominum banum Ioannem,


6. Pavlović, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 31 | Paragraph | SubSect | Section]

Christi, in palatio praedictae communitatis, coram pluribus nobilibus Sibenicensibus, fecimus pacem inter ser Stephanum Dragani et ser Paulum Petrovich. Die iovis penultimo mensis aprilis, ser Ioannes Naplavich iudex et ego comes ivimus ad protomagistrum Sibenici, ad locum ubi debet esse iactus ultra scriptus, et misimus signaculos in mari, inter quos iactari debent lapides et proiectus. Die veneris 7. mensis madii, applicuerunt


7. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


1.162.3  Iactura o felix! o nobis utile damnum!
1.162.4  Si duo solvisset, mille daturus eram. 163. IN IUDAEUM FOENERATOREM
1.163.1  Lucanum et iuncto pariter Nasone, Maronem,
1.163.2  Redde mihi Iuda, seu mage tu Salomon.
1.163.3  Quid dubitas? ego tres olim tibi nempe libellos,


8. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

228. AD LIBROS SUOS
1.228.1  Vos, Ovidi, Lucane, Maro, si forte potestis,
1.228.2  Mutua praestetis bis mihi, quaeso, decem.
1.228.3   Cessatis? iam vos saxo Iudaeus habebit,
1.228.4  Qui servat magnae, lintea iuncta, viae.
1.228.5  Istic ignavi tineas et pascite mures,
1.228.6  Nil opus est vestris nunc mihi carminibus.


9. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

corpora fonte lavas,
3.12.39  Huc ades, et niveas frenis adiunge columbas,
3.12.40  Te Charites, geminus te comitetur Amor.
3.12.41  Et quoniam duce te, Phrygius sua praemia iudex
3.12.42  Vexit ad Iliacas, per freta longa, domos;
3.12.43  Da, valeat castam, duce te, reperire puellam,
3.12.44  Hic, pro quo blandas fundimus ore preces.


10. Nikola Modruški. Nauicula Petri, versio electronica [Paragraph | Section]

electionis meruit appellari? Π de Paulo not. lector A2 in marg. Quanta se enumerat propter nomen Christi tormenta passum, in laboribus plurimis, in carceribus plurimis abundantius, in plagis supra modum, in mortibus frequenter: A Iudaeis, inquit, quinquies quadragenas una minus accepi, ter uirgis caesus sum, semel lapidatus sum. Ter naufragium pertuli; et alia pluraque mala quae enumerat. Aut princeps apostolorum Petrus ceterique discipuli et amici Domini quantas calamitates, quantas tribulationes, quanta tormenta ac


11. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

mortuus sepeliatur. Interim neque lauantur, neque uinum aut cibum nisi uilem sumunt, neque uestibus utuntur splendidis atque id triginta diebus quidam agunt, alii quadraginta, nonnulli et septuaginta. Laceratio uero uestium et alius Iudaeorum luctus nota sunt. Haec uero cuncta ideo fiunt quod quidam putant rem se gratam et acceptam mortuis suis facturos si eos grauius luxerint. Alii quadam muliebri superstitione adducti Deo se facilius


12. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


5  Transit ad Hispanos atque his monstrauit Iesum,
Mox repetit fines, gens recutita, tuos.
In quibus Hermogenem sibi subdidit atque Philetum,
Qui freti magicę uiribus artis erant.
Iudeos etiam lustralibus abluit undis:
10  Hinc Abiatari pertulit inuidiam.
Ipse Abiatarus mitris et honore superbus
Discipulis Christi durus et asper erat.
Hic igitur uerbis regem induxit Herodem


13. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

est anno a Dominica passione XLVII. Mattheus
Mattheus, hic Leui quondam cognomine dictus,
Diuinum Christi scripsit euangelium.
Hic in Iudea doctrinę semina sanctę
In Macedum campos sparsit et Ęthiopum.
5  Metropolis Nadabar circumdata moenibus altis
Stabat, diues opum, Marte uirisque potens.
Hunc eunuchus ibi quem iam


14. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

terra simulachra iacebant,
At sanctos cęli regia celsa tenet.
Passi sunt anno a Dominica passione XLVII. Matthias
Iste tribus Iudę Bethlemi natus in urbe
Implet apostolicum sorte datus numerum,
De medio quoniam sublato nomine Iudę,
Iudę, qui Dominum uendidit ęre suum.
5  Cum tamen e geminis foret unus sufficiendus,


15. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

XLVII. Matthias
Iste tribus Iudę Bethlemi natus in urbe
Implet apostolicum sorte datus numerum,
De medio quoniam sublato nomine Iudę,
Iudę, qui Dominum uendidit ęre suum.
5  Cum tamen e geminis foret unus sufficiendus,
Visa est Matthiam sors cecidisse super.
Explicat hic Christi Iudea per oppida leges


16. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Matthias
Iste tribus Iudę Bethlemi natus in urbe
Implet apostolicum sorte datus numerum,
De medio quoniam sublato nomine Iudę,
Iudę, qui Dominum uendidit ęre suum.
5  Cum tamen e geminis foret unus sufficiendus,
Visa est Matthiam sors cecidisse super.
Explicat hic Christi Iudea per oppida leges
Nil metuens Domini iussa


17. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


De medio quoniam sublato nomine Iudę,
Iudę, qui Dominum uendidit ęre suum.
5  Cum tamen e geminis foret unus sufficiendus,
Visa est Matthiam sors cecidisse super.
Explicat hic Christi Iudea per oppida leges
Nil metuens Domini iussa sequendo sui.
Inter discipulos iam post miracula claro
10  Mors equidem soli non uiolenta fuit.
Sunt quoque qui dicant Romano more securi


18. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

a Dominica passione XLVII. Paulus
Ante quidem Saulus, Paulus post nomine dictus,
Ex Beniamina prodiit iste tribu.
Ciuis erat quondam Iudeę Giscalis urbis,
Nunc ciuis regni, Christe beate, Tui.
5  Illum tu, quoniam malefida mente furentem,
Contrita subito uerbere fronte domas.
Quique lupus fuerat, posthac mutatus in agnum,


19. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in agnum,
Inter oues coepit se numerare Tuas.
Electum uas, Christe, Tibi de uase prophano
10  Factus portauit nomen ubique Tuum.
Dignus apostolici iam tandem iuris honore
Iudeis aperit allophylisque fidem.
Conuerso demum Paulo proconsule Cypri
Credentis Pauli nomina Saulus habet.
15  Difficile est dictu fuerit quam sedulus idem,
Quam fugiens oci, quamque laboris


20. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

hęc Barnabas Cypri docet et Salaminis
Matthei secum scripta sacrata ferens.
His morbo affectos tangens langore leuauit,
Hęc relegens uitę pharmaca certa dabat.
Hunc Salaminę gens tandem impia Iudeorum
30  Flagranti impositum iussit obire rogo.
Atque ita martyrii redimitus et ipse corona
Adhęsit Domino lętus ouansque suo.
Passus est anno a Dominica passione XI.


21. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


3.4.2   Virginis gaudens utero pudice,
3.4.3   Signa diuino faciens triumpho,
3.4.4   Rector in orbe,
3.4.5   Christe Iudeam patiens cateruam
3.4.6   Et crucis mortem tolerans prophanam,
3.4.7   Vt tibi totum pietate mundum
3.4.8   Conciliares.


22. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_8 | Paragraph | SubSect | Section]

Filii Festum, festiuitas Finis
G Gloria Gula Gratus, gratia Gentiles
I Iudex Inuidia Ira Iniuria Imprudens Inconstantia Iustus, iustitia Iniustitia Ignorantia Insidię


23. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_9 | Paragraph | SubSect | Section]

Iracundia Incertum Hierusalem Iuramentum Infamia Hypocrita Impatientia Importunus Inobediens Iudicium Iudei
L Lis Libertas Liberalitas Luxuria, luxuriosus Libido Labor Lex Lętitia


24. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_29 | Paragraph | SubSect | Section]

dedit 62 . Populus Israel rege Achab uictis Moabitis agrum eorum optimum lapidibus repleuerunt, ligna, fructus succiderunt. In transmigratione Babylonis relicti tantum agricolę 69 . Ozias, Amasię filius, rex Iudę agriculturę deditus 80 . Iob: Si aduersum me terra mea clamat etc. 106 . Non oderis laboriosa opera er rusticationem creatam a Domino 142 . Sationes uirides


25. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_30 | Paragraph | SubSect | Section]

In illa die exaudiam cęlos et illi terram; terra exaudiet triticum et uinum et oleum etc. Si non aperuero uobis catharactas cęli dicit Dominus etc. 216 . Iudei agricolare coeperunt 218 .
Amicicia. Laban hostili animo persecutus Iacob cum apprehendisset, inierunt amiciciam inter se 5 . Ioseph pientissimus erga


26. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_32 | Paragraph | SubSect | Section]

Corruent fulcientes Ęgyptum et destruetur superbia imperii 190 . Contra Idumeos quia fuerunt auxilio Chaldeis in euersione Hierusalem 192 . Ab hoste uexati implorant auxilium Iudę 219 . Iudę cum Thimoteo pugnanti apparent duo equites ipsum protegentes et in hostem iaculantes. Iterum cum Lysia bellaturo apparet eques amictu candido pręcedens exercitum 218 . Vidit Iudas in somnis


27. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_32 | Paragraph | SubSect | Section]

Ęgyptum et destruetur superbia imperii 190 . Contra Idumeos quia fuerunt auxilio Chaldeis in euersione Hierusalem 192 . Ab hoste uexati implorant auxilium Iudę 219 . Iudę cum Thimoteo pugnanti apparent duo equites ipsum protegentes et in hostem iaculantes. Iterum cum Lysia bellaturo apparet eques amictu candido pręcedens exercitum 218 . Vidit Iudas in somnis Hieremiam sibi porrigentem gladium in quo deiecturus


28. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_40 | Paragraph | SubSect | Section]

226 . Menelaus accusatus e turri iussu regis pręcipitatur 228 . Nicanor, cum diligeret Iudam, suspectus regi iubetur eum comprehendere; accusatus enim erat apud regem. Alchimus sacerdos accusat Iudeos seditionis coram rege 229 .
Appetitus. Immaculatus cui non dominatur concupiscentia. Psalmus XVIII 109 . Desiderium iusti. Desiderium


29. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_47 | Paragraph | SubSect | Section]

Lazarus et mendicus et ulceribus plenus XVI.
Appetitus. Centurio est intellectus; seruus eger est pars animę irascibilis et concupiscibilis; mediatores Iudei missi ad Iesum sunt confessionis cogitationes et uerba. Seruus ergo sanatur, quia adiuuante Dei gratia appetitus subiicitur rationi VII.
Anima. Quando animę describuntur membra, cum spiritus sit non


30. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Quisque nobis proximus est 308 . Charitatis opera 309 . Aquillarum amor in pullos 329 .
Auxilium. In Ioppe, portu Iudeę, Andromeda a Perseo liberata 88 . Cadet Assur in gladio non uiri 262 .
Adulatio. Maliciis suis lętificauerunt regem et in mendaciis suis principes


31. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_94 | Paragraph | SubSect | Section]

iniqui 130 . Iudices eius lupi uespere, non relinquentes mane 142 . Auaritia rectorum Ecclesię 147 . Qui diligunt munera 192 . Iudeis et Romanis nihil auarius 193 . Exactores 197 . Rapina pauperis in domibus nostris 197 . Veh qui coniungitis domum ad domum 200 .


32. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_96 | Paragraph | SubSect | Section]

In apostolis reliquię populi 190 . Et restituam iudices tuos, ut fuerunt prius 192 . Montes et colles 193 . Reliquię sunt apostoli et qui ex Iudeis per eos crediderunt 198 . Nubes prophetę uel apostoli 199 . Lucas, Matheus, Ioannes 204 . Signa legem in discipulis meis 209 .


33. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_96 | Paragraph | SubSect | Section]

legem in discipulis meis 209 . Beniamin lupus rapex 216 . Apostoli per orbem prędicantes 217 . Paulus nauigans 217 . Reliquię Iudeorum. Oliuę XIIII 222 . Iudas 230 . Apostoli contra hereticos 235 . Duę oliuę, id est Paulus et Barnabas 237 . Craterę


34. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_101 | Paragraph | SubSect | Section]

Antichristus contra Deum. Oratio contra Antichristum 326 . Contra Antichristum 326 . Aquilo 387 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Agriculturę studiosus Ozias 83 . Adulatoribus suis exprobrauit rex Agrippa 175 .
Auaritia. Seleucus, Antiochi Crispi


35. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_101 | Paragraph | SubSect | Section]


Apostoli. Ioannis Baptistę nex 161 . Iacobus Alphei martyrio coronatur 180 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Auaritia contemnit supplicium 64 .
Aqua. Fluuius Sabbaticus septimo quoque die exoriens, deinde intermediis deficiens


36. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_102 | Paragraph | SubSect | Section]

66 . EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE EVANGELICA
Agricola. Dago frumenta inuenit et aratrum 6 . Iudei septimo quoque anno cessabant ab agricolatione 50 . Aqua et ignis adoratur 14 . Aduersa necessario euenire 83 .
Anima.


37. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_121 | Paragraph | SubSect | Section]

quis renatus fuerit denuo, non potest uidere regnum Dei. Nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, non potest introire in regnum Dei. Quod baptisma non potest repeti. Augustinus. Quomodo natiuitas spiritalis carnali comparetur. Figurę: Heliseus eduxit de aqua, ferrum. Iudei mare Rubrum transierunt. Naaman Syrus in Iordane purgatus est. Erat Ioannes baptizans in Ennon iuxta Salim, qui aquę multę erant illic III. Piscina probatica. typus baptismi: illic sanabantur corpora, hic animę; illic operatio


38. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_121 | Paragraph | SubSect | Section]

hic Spiritus Sancti V. Natatoria Syloe in qua cęcus uisum recepit signat baptisma per quod genus humanum a natiuitate cęcum illuminatur IX. Abiit iterum trans Iordanem, ubi erat Ioannes baptizans, et mansit illic, id est transiit de Iudea ad baptizatos ex gentibus X. Iam uos mundi estis propter sermonem, quem locutus sum uobis. Augustinus: Accedit uerbum ad aquę elementum et fit sacramentum. Vnde ista tanta uis aquę, ut corpus tangat et cor abluatur, nisi faciente uerbo, non quia dicitur,


39. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_121 | Paragraph | SubSect | Section]

SANCTVS PAVLVS AD ROMANOS
Bonus. Nemo sua iustitia salutem meruit, sed Dei gratia ueniam consecutus I. Gloria autem, et honor, et pax omni operanti bonum, Iudeo primum et Gręco II. Nihil mihi conscius sum IIII. Non regnet pecccatum in uobis; non enim sub Lege estis, sed sub gratia liberati a peccato serui facti estis iustitię VI. Prouidentes bona non tantum coram Deo, sed etiam


40. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_123 | Paragraph | SubSect | Section]

XIII.
Baptismus. AD ROMANOS: Quicunque baptizati sumus in Christo Iesu, in morte ipsius baptizati sumus VI. AD CORINTHIOS I: Omnes nos in unum corpus baptizatis sumus, siue Iudei, siue gentiles etc. XII. ACTVVM: Petrus et Ioannes baptizatis imponunt manus, et illi accipiunt Spiritum Sanctum VIII. Paulus baptizatos Ioannis baptismate rebaptizat in nomine Iesu, et accipiunt


41. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_137 | Paragraph | SubSect | Section]

426 .
Bellum. Qui primi inter se bellare coeperunt 3 . Vexores primus bellum intulit 4 . Bellica institutio apud Iudeos 20 . Lex, ne idem hostis sępius bello peteretur. Pugnę excitamenta 63 . Per Feciales bellum indicebatur 76 . Bellorum cerimonię, belli indicendi forma


42. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Paulus Persę regi sucubuisset, nisi Sulpicius Gallus territum lunę defectu exercitum de syderis ratione disputando metu liberasset, liber VIII, cap. II.
Bonus. Licinius Fimbria iudex addictus Marco Lutatio de sponsione, quam is cum aduersario, qui uir bonus esset, fecerat, nunquam id iudicium pronunciatione sua finire uoluit, liber VII, caput II. Socrates expedita uia eos ad gloriam pertinere dicebat, qui id agerent, ut quales uideri uellent,


43. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_141 | Paragraph | SubSect | Section]

Quod honestum, id utile 143 . Nihil mali agendum etiamsi omnes lateat 144 . Virum bonum esse, qui prosit quibus possit, nemini noceat. Nihil utile quod iniustum. Fimbria iudex. Marco Lutatio Pinthię, ęquiti Romano sane honesto, iudex fuit, cum is sponsionem fecisset, ni uir bonus esset 154 . Dignus quicum in tenebris mices 155 . Vir bonus 156 .


44. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_141 | Paragraph | SubSect | Section]

143 . Nihil mali agendum etiamsi omnes lateat 144 . Virum bonum esse, qui prosit quibus possit, nemini noceat. Nihil utile quod iniustum. Fimbria iudex. Marco Lutatio Pinthię, ęquiti Romano sane honesto, iudex fuit, cum is sponsionem fecisset, ni uir bonus esset 154 . Dignus quicum in tenebris mices 155 . Vir bonus 156 . Quod honestum sit, id solum bonum esse


45. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_145 | Paragraph | SubSect | Section]


Bonitas. Sancti templum Dei sunt 12 . Quattuor uirtutes 23 . Stat sanctus, cadit pecoator 25 . Iudeorum error 28 Odor asanctorum est, foetor peccatorum 31 . Nazarei 33 . Et uestiui te discoloribus 46 . Armillę, bona opera 47 .


46. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_149 | Paragraph | SubSect | Section]

Vnguentum pro benedictione 422 . Benedicat te Dominus ex Syon, qui fęcit celum et terram 424. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Beneficium. Beneficia Dei in Hebreos 20 . Beneficii exprobratio molesta 175 . Belli gerendi leges 34 .


47. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_149 | Paragraph | SubSect | Section]

necem passus 121 .
Blandus. Herodes in extraneos mitis, in suos durus 142 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Bellum. Iosippi stratagemma scaphis uacuis rebelles terruit et recepit 33 . Romanę militię instituta 35 . Acies Nicena


48. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_164 | Paragraph | SubSect | Section]

Chaldeis 162 . Vnusquisque se a proximo suo custodiat 169 . Non sedi in concilio ludentium 171 . Verbum Domini ad Hieremiam ne communicet Iudeis, quia abstulit ab eis Dominus pacem, / Quid paleis ad triticum, dicit Dominus 173 . Si exieris ad principes regis Babylonis, uiues; si non exieris, tradetur ciuitas et succendetur 178 .


49. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Raphael admonuit Thobiam reuertentem, ut domum ingressus prius Deum adoraret quam parentes salutaret 92 . Thobias monet filium ac nepotes, ut semper faciant quę placita sunt Deo 93 . Neminem Iudeis resistere potuisse, nisi cum Deum reliquissent 94 . Magnus es, Domine; qui timent te, magni erunt apud te per omnia 97 . Iob surgens diluculo offerebat pro filiis holocausta


50. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_168 | Paragraph | SubSect | Section]

Ego autem in Domino gaudebo, et exultabo in Deo Iesu meo 210 . Et orietur uobis timentibus nomen meum sol iustitię, et sanitas in pennis eius 217 . Matathias sacerdos zelatus legem Dei, Iudeum idolis immolantem occidit, et illum simul qui ab Antiocho missus talia imperabat aramque idoli destruxit 217 .
Clementia. Viduę et pupillo non nocebis 13 .


51. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_168 | Paragraph | SubSect | Section]

28 . De eodem 33 . Neemias, princeps in terra Iuda, annis XII pensionem, quę ducibus debebatur, non exegit, quia attenuatus erat populus 86 . Cyrus dimisit Iudeos; iuuit ut ędificent templum; uasa quę transtulerat Nabuchodonosor, restituit 88 . Multo minora exigeris a Deo quam meretur iniquitas tua 103 . Innocenter se habens erga bonos. Psalmus C


52. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_170 | Paragraph | SubSect | Section]

Ioram fratres suos occidit gladio; ipse percussus a Domino alui profluuio consumptus est 78 . Filii Israel crudelitatis coarguti ab Obed propheta restituerunt captiuos 80 . Aman, ut Iudeos deleret de regno Persarum promisit regi X talenta, sed quod in eos cogitarat, ipsi accidit. In Iudeorum enim gratiam cum suis omnibus deletus est et cum his qui ei fauebant 98 . Artaxerxes iusserat omnes Iudeos in regno suo una die


53. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_170 | Paragraph | SubSect | Section]

78 . Filii Israel crudelitatis coarguti ab Obed propheta restituerunt captiuos 80 . Aman, ut Iudeos deleret de regno Persarum promisit regi X talenta, sed quod in eos cogitarat, ipsi accidit. In Iudeorum enim gratiam cum suis omnibus deletus est et cum his qui ei fauebant 98 . Artaxerxes iusserat omnes Iudeos in regno suo una die perdere 100 . Qui tollit ab amico suo misericordiam, timorem Domini


54. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_170 | Paragraph | SubSect | Section]

Aman, ut Iudeos deleret de regno Persarum promisit regi X talenta, sed quod in eos cogitarat, ipsi accidit. In Iudeorum enim gratiam cum suis omnibus deletus est et cum his qui ei fauebant 98 . Artaxerxes iusserat omnes Iudeos in regno suo una die perdere 100 . Qui tollit ab amico suo misericordiam, timorem Domini dereliquit 102 . Impius fuisti erga proximos tuos, nec misertus es pauperis; propterea circumdatus es laqueis


55. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_170 | Paragraph | SubSect | Section]

uanagloriam uisitabo 153 . Medorum crudelitas nec argentum nec aurum quęrens, sed sagittis interficiens paruulos 154 . Deiectio Babylonis propter impietatem 161 . Iudei immolantes paruulos. Impietas et iniquitas 164 . odificauerunt excelsa Tophet, quę est in ualle filii Ennon, ut incenderent filios suos et filias suas igni etc. 169 .


56. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_171 | Paragraph | SubSect | Section]

De Sedechia ut supra 181 . Manus mulierum misericordium coxerunt filios suos cogente fame 182 . Impietas Sedechię regis. Ciuitas effundens sanguinem in medio sui. Item de crudelitate Iudeorum. Item: Pupillum et uiduam contristauerunt 189 . Filios quos genuerunt mihi, obtulerunt idolis ad deuorandum. Ve ciuitati sanguinum etc. 189 . Filia Osee prophetę, cuius nomen Absque


57. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_171 | Paragraph | SubSect | Section]

214 . Et erunt omnes superbi et omnes facientes impietatem stipula. Antiochi impietas super Hierusalem 217 . Iason desęuit in ciues; inde fugiens peregre periit et sepultura caruit. Antiochus in Iudeos 226 . Capta ciuitate Calphin duce Iuda interfectorum sanguis adiacentis stagni infecit aquas 220. Cibi potusque parcitas. Ne carnem cum sanguine comedas 2 . Agar in deserto


58. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_175 | Paragraph | SubSect | Section]

epulis regiis 106 . Daniel: Diebus trium ebdomadarum panem desiderabilem non comedi, et caro et uinum non introierunt in os meum 199 . Daniel in lacu leonum esurit, et Abachuc propheta per angelum de Iudea in Babylonem delatus pulmentum, quod messoribus coxerat, ei obtulit 201 . Sanctificate ieiunium, et iterum 204 . Cum ieiunaretis et plangeretis etc., nunquid ieiunastis mihi


59. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_175 | Paragraph | SubSect | Section]

ad comedendum 210 .
Consilium. Absalonn suadente Achitophel palam ingreditur ad concubinas patris sui Dauid 53 . Assuerus queritur se consiliis Aman deceptum uoluisse Iudeos perdere 100 . Ne acquiescas consilio sanguinis 126 . Consilium bis 128 . Consilium ter 130 . Ordo et consilium


60. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_176 | Paragraph | SubSect | Section]

Israel 63 . Achior credidit Deo Israel, et circumcisus est 96 . Iuda saluabitur. Psalmus XXI. Qui diluuium inhabitare facit. Psalmus XXVIII 110 . Iudei conuertentur ad uesperam, id est in fine sęculi. Psalmus LVIII 113 . Conuersio gentium. Psalmus LXVII. othiopię prior quam Ęgypti conuersio. Psalmo eodem 114 . Conuertimur spe, fide et


61. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_177 | Paragraph | SubSect | Section]

multarum. Claudi diripient rapinam etc. 158 . Tunc aperientur oculi cęcorum, et aures surdorum patebunt. De Hierusalem exibunt reliquię et saluatio de monte Syon 159 . De conuersione Iudeorum et gentium, et eorum pręmio 161 . Reuertere ad me, quoniam redemi te 161 . Me insulę expectabunt, et brachium meum sustinebunt 162 . De conuersis a diuersis


62. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_179 | Paragraph | SubSect | Section]

ad munitionem uincti spei. Sibilabo eis, et congregabo illos, quia redemi eos; et muitiplicabo eos etc. 214 . In omni terra partes duę dispergentur et deficient; et tertia pars relinquetur in ea. Duę partes sunt Iudei et gentiles, tertia uero Christiani etc. de conuersione omnium in fine; qui reliqui fuerint, conuertentur 215 . Reuertimini ad me, et reuertar ad uos 216 . Mittam uobis Heliam


63. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_182 | Paragraph | SubSect | Section]

eius in confessione. Psalmus XCVIIII 117 . Peccata confitetur. Psalmus CV 118 . Sanctificatus in Iudea, id est in confessione. Psalmus CXIII 119 . Vias meas enunciaui. Psalmus CXVIII 120 . Cogitaui uias meas. Omnes uię meę in conspectu tuo. Psalmo eodem


64. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

impleatur domus mea XIIII. Filius, cum prodegisset bona et esuriret, reuersus est ad patrem, et accepit stolam, annulum, calciamenta, uitulum, id est baptismum, fidei uinculum, euangelizandi potestatem et sumendi eucharistiam. Inuidit frater maior, id est Iudeus etc. XV. Gentiles signati per Lazarum pauperem XVI. Cęcus secus uiam clamans ad Iesum XVIIII. Zacheus pusillus sicomorum ascendens ut uideat Iesum. Pullus ab apostolis solutus et adductus ad Iesum


65. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Disce autem qualiter decet edere corpus Christi, in memoriam scilicet obedientię Christi usque ad mortem. Item quid operatur in nobis sanguis Christi? Quare uinum aqua miscetur? Quare primo datur panis? Quid significet fractio panis? Filium hominis tradit, non Iudeis, sed peccatoribus membris suis, qui ad mensam Domini indignus accedit XXII. Mulieres ualde diluculo accedunt ad monumentum. Et tu discussis uitiorum tenebris ad Domini corpus accedas, cum odore


66. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_192 | Paragraph | SubSect | Section]

est, alii: Nequaquam, sed similis est eius etc. IX. Et alias oues habeo, quę non sunt de hoc ouili; et illas oportet me adducere, et uocem meam audient, et fiet unum ouile et unus pastor X. Ieeus declinans Iudeos abiit iuxta desertum, quia uerbum illis relictis uenit ad gentes XI. Quidem gentiles rogauerunt Philippum dicentes: Volumus Iesum uidere. Philippus, dicit Andreę, rursum uterque Iesu. Et ego, si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad me ipsum.


67. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_193 | Paragraph | SubSect | Section]

Qui manducat me, et ipse uiuet propter me etc. VI. Post bucellam introiuit in Iudam Sathanas. Qui enim indigne manducat et bibit, iudicium sibi manducat et bibit, non diiudicans corpus Domini XIII. Consolatio, Multi autem ex Iudeis uenerant ad Martham et Mariam, ut consolarentur eas de fratre suo XI. Circumcisio propter tres causas data etc. Moyses dedit uobis circumcisionem, non quia ex Moyse est, sed ex patribus, et in sabbato circumciditis hominem etc.


68. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ACTVVM: Libros uanę curiositatis comburunt XIX.
Conuersi. AD ROMANOS: Osee: Vocabo non plebem meam, plebem meam. Israel reliquię saluę fient. Gentes apprehenderunt iustitiam quę est ex fide, Iudei non etc. IX. AD CORINTHIOS II: Deus qui dixit de tenebris lucem splendescere, ipse illuxit in cordibus nostris ad illuinationem scientię claritatis Dei, in facie Christi Iesu IIII. AD EPHESIOS: Ostendit eis


69. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_197 | Paragraph | SubSect | Section]

genui in uinculis, Onesimo, qui tibi aliquando inutilis fuit, nunc autem et mihi et tibi utilis etc. I. ACTVVM: Dominus autem augebat numerum eorum qui salui fiebant quotidie in id ipsum II. Conuersi ex Iudeis die una V milia IIII. Augebatur numerus credentium V. Ęthiopem Candacis reginę in uia conuersum Philippus baptizat VIII. Conuersio Pauli IX. Paulo in Ariopago disputante conuersi


70. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_198 | Paragraph | SubSect | Section]

COLOSSENSES: In quo, scilicet Christo, et circumcisi estis circumcisione non manufacta etc. II. ACTVVM: Circumcisionem non esse necessariam fidelibus XV. Paulus assumpsit Thimoteum et circumcidit propter Iudeos XVI. Confitemini alterutrum peccata uestra, et orate pro inuicem et saluemini: IACOBI V. IOANNIS I: Si confiteamur peccata nostra, fidelis est et iustus, ut remittat nobis I.


71. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

412 . Caligulę feritas 414 . Neronis in matrem 418 . Vitelius dixit optime olere cęsum hostem, sed multo suauius ciuem 421 . Iudei Gręcos Romanosque, qui Cyrenis erant, ex prouiso aggressi ad CCXX milia hominum trucidant 428 . Comodi sęuitia 433 . Antoninus


72. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_227 | Paragraph | SubSect | Section]

COMMENTARIORVM HIERONYMI
Consortium. Noxium esse uiuere cum peccatoribus 203 . Fidelis conuertens infidelem 240 . Apostoli recędunt a Iudeis et iunguntur gentibus credituris 295 . Solus sedebam 354 . Non sedi in concilio ludentium 354 . Melior solitudo quam malorum consortium 345 .


73. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Misericordias et miserationes facite 161 . Expectat Dominus, ut misereatur nostri 259 . Christi clementia in delendo peccata 279. 280 . Christus dolens Iudeorum incredulitatem 287 . Misericordia Dei 288 . Misericors et iustus 293 . Misericordia 298. 299 . Misericordię Dauid


74. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_229 | Paragraph | SubSect | Section]

315 . Circumcisio secundo in Galgalis 69 . Circumcisio uaria 110 . Circumcisio emundatio, pręputium uitium 338 . Circumcisio Iudeis cum gentilibus communis 346 .
Cor. Sinus malus et bonus 323 . Cor in Scripturis pro sensu et anima debemus accipere


75. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

est quasi hortus uoluptatis et paradisus Dei 91 . Ad uocem Domini suscitantur mortui 92 . Conuerso peccatore spoliatur diabolus 285 . Offeram tibi bonos cum hyrcis, Iudeos cum gentibus 368 . Dixit Dominus: Ex Basan conuertam. Venient legati ex Ęgypto, othiopia pręueniet manus eius Deo 370 . Et dominabitur a mari usque ad mare 373 .


76. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

425 . Confitebor tibi, Domine, in toto corde meo 426 . Ad excusandas excusationes in peccatis 427 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Charitas in Deum. Matathias pro lege Dei 106 . Mori maluerunt quam sabbatum uiolare 106 .
Crudelis. Abimelech fratres


77. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_237 | Paragraph | SubSect | Section]

Asahel pernicitate pręstans 55 . Consilium iuuenum 71 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Crudelis Cleopatra, alienique auida 11 . Herodes 13. 19 . Elephanti dimissis his qui sibi expositi erant, in autores impetum fecerunt 86 .


78. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_248 | Paragraph | SubSect | Section]

Michol sterilitate damnatur, quia irrisit Dauid ludentem ante archam Domini 50 . Pueri XLII qui deridebant Heliseum a duobus ursis lacerati sunt 62 . Sanabalath et Thobię dicteria in Iudeos, cum reędificarent Hierusalem 85 . Thobias, cum irrideretur de operibus piis, econtra dicebat his promereri uitam ęternam 90 . Anna uxor exprobrat ei spem uanam et elemosinas eius non prospere cessisse


79. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_255 | Paragraph | SubSect | Section]

clamantium ad Deum 95 . Dolor et exclamatio subita Vagaonis et Assyriorum uiso Olophernis trunco 96 . Iudith defunctam luxit populus diebus septem 97 . Dolor Mardochei et Iudeorum apud Persas, cum edictum regis exisset delendi eos 98 . Iob quoque nunciis calamitatis exceptis scidisse dicitur uestimenta sua, et tonso capite corruisse in terram 101 . Verba mea dolore sunt plena


80. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_264 | Paragraph | SubSect | Section]

Dominus 173 . Vt facta est terra eorum in desolationem a facie irę columbę, id est Dei 174 . Ipse Dominus creauit terram et quę in ea sunt, et dat eam cui uult 174 . Ego sum iudex et testis, dicit Dominus 175 . O Israel, quam magna est domus Dei, et ingens locus possessionis eius. Magnus est, et non habet finem, excelsus et immensus. Adinuenit omnem uiam disciplinę 183 . De uanitate


81. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_276 | Paragraph | SubSect | Section]

eum tangere, quia uirtus de illo exibat et sanabat omnes VI. Suscitauit uiduę filium VII. IOANNES
Docilis. Samaritanę reuelauit Dominus, quod ipse esset Messias. Iudeis non ita manifeste, quia illa quęsiuit affectu discendi, illi occasione calumniandi. Leuate oculos uestros, et uidete regiones, quia albę sunt iam ad messem, id est Scripturę illustratę prophetarum adueniente luce uerbi Dei IIII. Est scriptum in prophetis: Erunt omnes


82. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_282 | Paragraph | SubSect | Section]

diebus XL. Assumptus est in cęlum. Sic ueniet quemadmodum uidistis eum euntem in cęlum I. Prophetię de Christo allegatę a Petro III. Nec aliud nomen est sub cęlo datum hominibus, in quo oporteat nos saluos fieri IIII. Paulus confundit Iudeos affirmans Christum esse Iesum VIIII. Paulus in synagoga docet impleri Scripturas in Christo. In Ariopago dicit se reperisse in eorum ara scriptum: Ignoto Deo. Quem ergo ignorant, hunc se prędicare etc. XVII. Apollo Iudeus euangelizans Iesum Iudeos


83. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_282 | Paragraph | SubSect | Section]

Paulus confundit Iudeos affirmans Christum esse Iesum VIIII. Paulus in synagoga docet impleri Scripturas in Christo. In Ariopago dicit se reperisse in eorum ara scriptum: Ignoto Deo. Quem ergo ignorant, hunc se prędicare etc. XVII. Apollo Iudeus euangelizans Iesum Iudeos reuincebat ostendens Christum esse Iesum in Scripturis testatum XVIII. Christus Iesus in Lege a prophetis promissus XXVIII. PETRI I: Per resurrectionem Iesu Christi a mortuis, qui est in dextera Dei, profectus in cęlum subiectis


84. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_282 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudeos affirmans Christum esse Iesum VIIII. Paulus in synagoga docet impleri Scripturas in Christo. In Ariopago dicit se reperisse in eorum ara scriptum: Ignoto Deo. Quem ergo ignorant, hunc se prędicare etc. XVII. Apollo Iudeus euangelizans Iesum Iudeos reuincebat ostendens Christum esse Iesum in Scripturis testatum XVIII. Christus Iesus in Lege a prophetis promissus XXVIII. PETRI I: Per resurrectionem Iesu Christi a mortuis, qui est in dextera Dei, profectus in cęlum subiectis sibi angelis et potestatibus,


85. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Pater et Filius 345 . Deus timendus 347. Deus ubique 364 . Sancta Trinitas 365 . Deus ad inanimata locutus 371 . Ego sum iudex et testis, dicit Dominus 373 . Qui est 380 .
DEVS CHRISTVS. Christi aduentus 17. 31 . Ex Ęgypto


86. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_326 | Paragraph | SubSect | Section]

Da mihi intellectum, et scrutabor legem tuam 415 .
Dolus. Stropha, technę, collibistę, tragemmata 168 . Interrogator malignus 171 . Iudę osculum 189 . Methodias eius, id est adinuentiones uel uersutias 239 . Malignus incidet in foueam, quam fecit 282 . Labia dolosa 327 .


87. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_332 | Paragraph | SubSect | Section]

in uelamento carnis assumptę 396 . Aduentus Filii nomen Patris est. Redemptor. Ascensio Domini iterum 398 . In Iudeos, qui dicunt Dominum nostrum non esse Christum, eo quod non sit unctus unguento regali 400 . Docuit apostolos. Resurrexit 400 . Christi aduentus petitur: memento nostri, Domine, in beneplacito populi


88. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


DEVS IESVS CHRISTVS. Solus sine peccato. Iustus in sermone, uictor in cruce 358 . Liberator captiuitatis. Dauid Christus 361 . Christus finis. A Iudeis discessit. Ecce elongaui fugiens 361 . Christus lumen uiuentium, missus Saluator, misericordia et ueritas. Christi resurrectio. Ascensio 363 . Christus sol. Christus sine peccato. Resurrexit


89. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_334 | Paragraph | SubSect | Section]

Christus liberator 380 . Saluator. Deus salutum nostrarum 384 . Christus Deus et homo 385 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Diuitię. Lapides preciosi in ueste Aaron 22 . Pecunia de sepulchro Dauid prolata 115 .


90. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_334 | Paragraph | SubSect | Section]

natus est Dominus, descriptio facta sub Cirino 158 . De Christo ait: Fuit uir iisdem temporibus, si uirum illum licet nominare 159 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Dolus. Simulantibus Iudeis cędere se Romani urgent, flammis septi cremantur 67 .
DEVS. Philosophi de natura Dei


91. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_334 | Paragraph | SubSect | Section]

De Christo ait: Fuit uir iisdem temporibus, si uirum illum licet nominare 159 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Dolus. Simulantibus Iudeis cędere se Romani urgent, flammis septi cremantur 67 .
DEVS. Philosophi de natura Dei 88. 89 . Interdictum, ut ne dii quidem blasphementur,


92. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_337 | Paragraph | SubSect | Section]

Incarnatio 74 . Christu s liberator 76 . Isaac figura Christi 126 . Benedictio Isaac ad Christum pertinens 127 . Benedictio Iudę in Christo qui est de tribu Iuda. Iesus Naue 128 . Promissiones ad Dauid impletę in Christo. Descensus ad inferna 134 . Ad Christum et Ecclesiam pertinentia 135 .


93. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Pater fons 123 . Sancta Trinitas 130 . In Deo passio 133 . Dii gentium 142 . Sancta Trinitas apud Iudeos 149 . Depositum Dei anima et corpus. Christus et Spiritus Sanctus et ratio 58 .
Decima. De primitiis offerendis 106 .


94. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_340 | Paragraph | SubSect | Section]

172 . Lux mundi 174 . Opera. Dei magna et parua 175 . Christus rex regum 179 . Christus descendit sicut pluuia in uellus, id est in Iudeos, et sicut stilicidia stilantia super terram, id est super reliquas gentes 181 . HIGINVS


95. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_344 | Paragraph | SubSect | Section]

homines absentes pręsentes facit. BIBLIA
Ęger. Claudicauit Iacob, quoniam luctator tetigerat neruum foemoris eius. Ob id non comedunt neruum Iudei 6 . Infirmum fratrem nutri sine usura 19 . Iosue uictis hostibus equos eorum subneruauit 32 . Sansoni apprehenso Philistei eruunt oculos


96. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

CI 118 . De reparatione Ecclesię. Psalmus CVII 118 . Sterilem Ecclesiam facit matrem filiorum. Psalmus CXII. De statu primitiuę Ecclesię. Psalmus CXIIII. Ecclesia ex Iudeis et gentibus per Christum unita. Psalmus CXVI. De eius propagatione. Psalmus CXVII 119 . Vxor tua sicut uitis habundans etc. Psalmus CXXVII 122 . De electione


97. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_354 | Paragraph | SubSect | Section]

Idem ex Virgine dant ei principium. Lucę I. Dominus leproso dixit: Volo curare. Hoc contra Photinum V. Photinus purum hominem dixit. Ioannis VI. Iudeorum pharisei et saducei. Matthei XVI. Iulianus tollit peccatum originale. Marci IX. Idem uitanda esse sepulchra dixit. Lucę XI. Martion etc. ut supra Hebion. Matthei I. Martion et Manicheus Vetus


98. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_366 | Paragraph | SubSect | Section]

Dominus illuminat cęcos 300 . Domus orationis 300 . Domus orationis 303 . Mons sanctus. Regnum Dei. 306 . Quę deserta erant in Iudeis, ędificant in Ecclesiam 309 . De Syon egredietur lex et uerbum Domini de Hierusalem 313 . Suges lac gentium et mamilla regum lactaberis. Portę uirtutibus cęlatę. Plantatio Dei. Vinea Sorech


99. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_366 | Paragraph | SubSect | Section]

synagoga 353 . Domus Dei 364 . Ciuitas in excelso ędificata 375 . Ascendamus in Syon ad Dominum 375 . Ecclesia Christi primum ex Iudeis. odificatur ciuitas a Domino, a turre Ananehel 378 . Homines et iumenta reducti in Ecclesiam 381 . Heretici. Filii Ephraim intendentes et mittentes arcum 13 . Fames


100. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_367 | Paragraph | SubSect | Section]

162 . Persecutio 162 . Vera Hierusalem. Quicquid de Hierusalem et templo dicitur, spiritaliter ad Ecclesiam referri potest 163. 164 . Septem mulieres. Ecclesia de Iudeis et gentibus. Vrbs Dei 165 . Persecutio 168 . Lybanus. Templum 169 . Assumpsi mihi duas uirgas 170 . Persecutores inebriati


101. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Salomonis templo pręstantius. Ciuitas Dei 107 . Ecclesia uirgo dicitu r, synagoga uidua et repudiata 112 . Ecclesia pręsens 113 . Ecclesię latior possessio quam olim in Iudea. Ciuitas Dei. Adonaissa, id est Dominus ibidem 122 . Supra petram fundata 143 . Fundamentum in farinę satis tribus 157 . Sagena ex omni genere piscium


102. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_374 | Paragraph | SubSect | Section]

Qui Filium Patre minorem esse asserunt 434 . Ad faciendam uindictam in nationibus. Et nobiles eorum in manicis ferreis 435 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Ęger. Herodis morbus uehemens 152 . Ecclesia. Templum ab Herode conditum 139 . Heresis. Sectę quattuor apud Iudeos 158 . Ecclesia.


103. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_374 | Paragraph | SubSect | Section]

IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Ęger. Herodis morbus uehemens 152 . Ecclesia. Templum ab Herode conditum 139 . Heresis. Sectę quattuor apud Iudeos 158 . Ecclesia. Desolatio templi a Dauide prędicta 107 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Ętas. Terebintus antiquissima


104. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_374 | Paragraph | SubSect | Section]

139 . Heresis. Sectę quattuor apud Iudeos 158 . Ecclesia. Desolatio templi a Dauide prędicta 107 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Ętas. Terebintus antiquissima 51 . Exemplum. Duo modi disciplinę, sermone et exemplo 88 . Ecclesia. Quando templum exustum a Romanis 68 .


105. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_384 | Paragraph | SubSect | Section]

Vniuersa ęque ueniunt bono et malo, malis aliquando bene, et bonis male 134 . Iam hiems transiit, imber abiit. Surge, ueni etc. 135 . Montes ultra Iordanem, de quorum speculis cernitur terra Iudę. Sponsus ait se pręparasse bona ab amicis comedenda. LX reginę sunt patres descendentes ab Abraham, concubinę a Noe usque ad Abraham. Foecunditas regeneratorum per baptismum 136 . In prosperis humilis. Orant se transferri ad cęlos.


106. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_389 | Paragraph | SubSect | Section]

saluabitur. Qui fiduciam habet mei, hęreditabit terram, et possidebit montem sanctum meum. Viri misericordię colliguntur, et non est qui intelligat. Creaui fructum labiorum pacem, id est confitentium me; pacem ei qui longe est et pacem ei qui prope, id est tum gentili tum Iudeo 164 . Circuite uias Hierusalem etc., id est paucos inuenietis facientes iudicium et quęrentes fidem. Domine, oculi tui respiciunt fidem 168 . Non glorietur sapiens in sapientia sua nec


107. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_390 | Paragraph | SubSect | Section]

harena maris, et dicetur eis: Filii Dei uiuentis 201 . Iezrael, id est fideles 202 . Ephraim uitula docta diligere trituram, et ego transiui super pulchritudinem colli eius. De fide Iudę 203 . Rami Lybani, id est fideles Christi 204 . Germinauerunt speciosa deserti; lignum attulit fructum suum. Omnis qui inuocauerit nomen meum, saluus erit 204 .


108. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

216 . Symon abstulit immundicias 223 . Machabeus templum et ciuitatem expiauit etc. 227 . Rasias sibi ipsi mortem consciuit, ne ad gentilitatem compelleretur. Iudei minus solliciti pro uxoribus, filiis ac fratribus quam pro periculo ciuitatis et templi 229 . Fortis. Sanson leonem manibus discerpsit 38 . Volens ligatus a III milibus uirorum;


109. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_392 | Paragraph | SubSect | Section]

omnium sicut nigredo ollę 209 . Seminastis multum, et intulistis parum etc. ob negligentiam templi ędificandi 211 . Fames in Syon obsidente Antiocho, quia annus septimus erat. Post obitum Iudę fames in terra Israel 220 . Filii 128 . Filius malus. Filius 128 . Filii. Filius insipiens. Filius malus bis. Filii iustorum 130 .


110. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Nolite lugere, dies sanctificatus est Domino; comedite etc. Festum teabernaculorum.Dedicatio muri Hierusalem 87 . Egerunt scenophegiam. FestumPhase 89 . Dies uictorię Iudith celebris apud Iudeos 97 . Dies qua a cęde cessatum est, cum Iudei accepta auctoritate a rege Assuero uindicarunt contra inimicos suos solennis habitus. Dies Phurim, id est sortium 99 . Pro festo tubarum. Psalmus


111. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

teabernaculorum.Dedicatio muri Hierusalem 87 . Egerunt scenophegiam. FestumPhase 89 . Dies uictorię Iudith celebris apud Iudeos 97 . Dies qua a cęde cessatum est, cum Iudei accepta auctoritate a rege Assuero uindicarunt contra inimicos suos solennis habitus. Dies Phurim, id est sortium 99 . Pro festo tubarum. Psalmus LXXX 115 . Custodientes sabbatum beati.


112. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_394 | Paragraph | SubSect | Section]

217 . Festum dedicationis altaris 218 . Festum scenophegię. Festum quod dicitur Dies ignis 224 . Apollonius captata occasione sabbato aggressus Iudeos occidit 226 . Iudei, cum fugientem hostem persequerentur, superueniente sabbato quieuerunt 227 . Finis 128 . Finis.Finis. Finis 128 .


113. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_394 | Paragraph | SubSect | Section]

Festum dedicationis altaris 218 . Festum scenophegię. Festum quod dicitur Dies ignis 224 . Apollonius captata occasione sabbato aggressus Iudeos occidit 226 . Iudei, cum fugientem hostem persequerentur, superueniente sabbato quieuerunt 227 . Finis 128 . Finis.Finis. Finis 128 .


114. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_396 | Paragraph | SubSect | Section]

confusus fuerit VIII. Omnia possibilia credenti. Fides primo introductoria, deinde perfecta IX. Cęco in uia sanato dicitur: Vade, fides tua te saluum fecit X. Habete fidem Dei etc. Quod montes transferre poterit, qui non hęsitauerit XI. Tunc qui in Iudea sunt fugiant ad montes, id est fideles ad culmen uirtutum, quia fides sine operibus mortua est XIII. Mulier cum alabastro est ecclesiastica fides quę dicit: Nardus mea dedit odorem suum. Domus impleta odore cęlum et terra est XIIII. Qui crediderit, et baptizatus fuerit,


115. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

homo in sabbato, ut non soluatur lex Moysi, mihi indignamini quia totum hominem sanum feci in sabbato VII. Sabbatum obseruare spiritaliter est non habere peccatum. Dicitur enim: Opus seruile in eo non facietis. Qui autem facit peccatum, seruus est peccati VIII. Inter Pasca Iudeorum et nostruin quid intersit XI. PAVLVS AD ROMANOS
Felix. Inuisibilia Dei a creatura mundi per


116. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_401 | Paragraph | SubSect | Section]

Cum autem Christus apparuerit, uita nostra, tunc et uos apparebitis cum ipso in gloria III. AD THIMOTEVM II: Bonum certamen certaui etc. In reliquo reposita est mihi corona iustitię, quam reddet mihi Dominus in illa die iustus iudex; non solum autem mihi, sed et his qui diligunt aduentum eius IIII. AD HEBREOS: Accessistis ad Syon montem et ciuitatem Dei uiuentis, Hierusalem cęlestem, et multorum milium angelorum frequentiam, et ecclesiam primitiuorum,


117. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Fides dubia. AD ROMANOS: Infirmum autem in fide assumite etc. XIV. AD TITVM: Confitentur se nosse Deum, factis autem negant, cum sint abominati et incredibiles, et ad omne opus bonum reprobi I. ACTVVM: Filii Sceuę, Iudei increduli, tentant in nomine Iesu demonem expellere, sed demoniacus inualuit contra eos, et nudi uulneratique aufugerunt XIX. IACOBI: Hęsitans in fide similis est fluctui maris I.


118. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_417 | Paragraph | SubSect | Section]

in Cornutum 353 . Fides Pomponii capti et saucii 360 . Veteranorum erga Cęsarem fides 387 . Pompeius fidem seruat inimico 392 . Iudei Cęsaris statuam inferri templo non sunt passi 413 . Fideles persequi Traianus desiit apologeticis libellis permotus 429 . Crux in cęlo Constantino apparuit 454 .


119. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

225 . EX PRIMA COMMENTARIORVM
Fortuna. Sortibus non credendum 88 . Sacrum Fortunę 324 . Felix. Iudea et Hierusalem ęterna 47 . Enoch et Helias 58 . Prima beatitudo in primo numero, secunda in decade, tertia in hecatombe


120. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_423 | Paragraph | SubSect | Section]

Lybani. Ebrietas 38 . Anima credens habet sponsum Dominum uirginalem 40 . Fides diffusa 44 . Qui inuocant nomen Domini 45 . Qui de Iudeis crediderunt, uocantur reliquię 45 . Pregnantes Galaad 81 . Conuersi festinarunt ad Christum 101 . Christus queritur de raritate fidelium


121. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_424 | Paragraph | SubSect | Section]

Gentes non omnes simul crediturę. Christiani 283 . Qui sequimini iustitiam et quęritis Dominum 290 . Beta cocta, beta semicocta 293 . Raritas credentium ex Iudeis 296 . Fidelis quid significet 201 . Fide appropinquamus Deo 301 . Filius Abraham 310 . Aurum et argentum


122. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_424 | Paragraph | SubSect | Section]

Iuxta litteram stare non potest 310 . Filii et filię 313 . Patris meritum suffragatur filio 334 . Festiuitates tuas celebra non in uino et epulis, ut carnei Iudei existimant, sed in spiritalibus deliciis et uoluptate torrentis 114 . Aggei, id est festa celebrantes 145 . Festum azimorum Phase, pentecostes, tubarum, propiciacionis et


123. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

et uoluptate torrentis 114 . Aggei, id est festa celebrantes 145 . Festum azimorum Phase, pentecostes, tubarum, propiciacionis et tabernaculorum. Scenophegia. Tria festa Iudeorum 151 . Tabernaculorttm 178 . Pasca non passionem signat, sed transitum 281 . Sabbatum custodiendum 302 . Sabbati obseruatio


124. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Labia mea laudabunt te, Domine 366 . Ibi lętabuntur in id ipsum 367 . Exultent in conspectu Dei et delectentur in lętitia 369 . Et ędificabuntur ciuitates Iudę, id est animę sanctorum 371 . Et inhabitabunt ibi 372 . Prosperitas impiorum 373 . Sanctis bene in nouissimis. In portis filię Syon


125. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_428 | Paragraph | SubSect | Section]

Adorate Filium, ne irascatur Pater 321 . Incredulos percutit, fideles benedicit 321 . In misericordi a tua introibo in domum tuam 322 . Perfidia Iudeorum salus fuit credentium. Confitebor Domino 324 . Multiplicatio credentium 327 . Generatio iusta 328 . Et posuit immaculatam uiam meam, id est fidem


126. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_428 | Paragraph | SubSect | Section]

uultum suum super nos. Via, quia per Filium uenitur ad Patrem 368 . Fidei prędicatio ubique 372 . Filius regis, populus fidelis 372 . Confitebuntur tibi, Deus. Notus in Iudea primum, deinde in omnem terram 374 . Non erit in te Deus recens 380 . Fides nostra per apostolorum sanguinem probatur 382 . Noua pręferuntur ueteribus


127. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_429 | Paragraph | SubSect | Section]

in fide 401 . Et duxit eos in uiam rectam 402 . Et posuit sicut oues familias 403 . Consumatum est cor eius 408 . Facta est Iudea sanctificatio eius 409 . Sed nos qui uiuimus benedicimus Domino 410 . Quia mandatis tuis credidi 416 . Anima fidelis ciuitas regis 421 .


128. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_429 | Paragraph | SubSect | Section]

Quia mandatis tuis credidi 416 . Anima fidelis ciuitas regis 421 . De fructu uentris tui ponam super sedem tuam 422 . Noe maior filius Iudei, minor gentiles. Fideles uestiunt Christum et uestiuntur ab eo 422 . Montes Syon 423 . Omnes leuant manus, sed non in sancta nisi fideles 424 . Et cantent in uiis


129. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_430 | Paragraph | SubSect | Section]

158 . Pasca, Hebraice Phase, non a passione, sed a transitu 176 . Sabbatum et circumcisio in signum data sunt ueri sabbati et uerę circumcisionis 58 . Dies quos obseruant Iudei 204 . Pasca. Pentecoste. Scenophegia 380 . Canebant tuba his tribus festis, et nos pręcipue ter canimus, id est resurgendo in Christo, remissionem accipiendo, innouando domum pectoris nostri post


130. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Impii felicitas breuis. Delectabuntur in multitudine pacis 348 . Hęreditabunt terram. Inhabita in sęculum sęculi 349 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Fortuna. Agrippę uaria 174 . Felix. Quidam propter aream prosperatur 57 . Successus rerum Dei facit obliuisci 72 . Ozias successu


131. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_431 | Paragraph | SubSect | Section]

filios 43 . Caius filiam sibi esse dixit cum Ioue communem 168 . Festum. Herodis ludi quinquennales 137 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Fortuna uaria Agrippę 23 . Festum phorias, quo ligna conuehuntur in templum ad ignem perpetuo fouendum 29 . Fames Hierosolimis obsessis a Romanis


132. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_434 | Paragraph | SubSect | Section]

Fideles saluantur 153 . Lapides uiui 156 . Gabaonitę fides sine operibus 158 . Raab 159 . Iudeus in occulto, id est Christianus 161 . Iesus cępit omnem terram, qui ex omni terra collegit credentes 164 . Filius Orientis 180 .


133. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_12 | Paragraph | SubSect | Section]

pater noster, redemptor noster, a sęculo nomen tuum. Inuenerunt qui non quęsierunt me. Seruos suos uocabit nomine alio, id est Christianos 166. Prophetat pastores futuros et fideles inter gentes 176. Gentium conuersio 187. Siccaui lignum uiride, id est Iudeos, et frondem feci lignum aridum, id est gentes 188. Terra illa inculta facta est ut hortus uoluptatis etc. 192. Et dicam non populo meo: Populus meus es tu. Et ipse dicet: Deus meus es tu 202. In die illa congregabo claudicantem 208. De conuersione


134. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_30 | Paragraph | SubSect | Section]

166. Facti filii Abraham 169. Inserti in radicem bonę oliuę. Cęcitas ex parte facta est domui Israel, donec intraret plenitudo gentium 171. Desertum 177. Magnum nomen Domini in gentibus 181,182. Secundi accipiunt hęreditatem, non primogeniti 189. Iudeis succedunt gentiles. Plenitudo gentium 201. Leuabit signum in nationibus 202. Iudeis non credentibus gentiles crediderunt 204. Cęcitas ex parte facta est etc. 204. Abietes et cedri Lybani principes gentium 219. Damascus 236.


135. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_30 | Paragraph | SubSect | Section]

est domui Israel, donec intraret plenitudo gentium 171. Desertum 177. Magnum nomen Domini in gentibus 181,182. Secundi accipiunt hęreditatem, non primogeniti 189. Iudeis succedunt gentiles. Plenitudo gentium 201. Leuabit signum in nationibus 202. Iudeis non credentibus gentiles crediderunt 204. Cęcitas ex parte facta est etc. 204. Abietes et cedri Lybani principes gentium 219. Damascus 236. Conuersi 237. Ciuitas gentium timebit te 247. Lybanus refertur ad gentiles 257.


136. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_30 | Paragraph | SubSect | Section]

timebit te 247. Lybanus refertur ad gentiles 257. Confugient gentes multę ad Dominum. Desertum 272. A Christo mansuefacti. Populus pauper et tenuis 275. Suscitantur ab aquilone, ut credant in eum qui uenit ab ortu 276. Insulę 277. Deus non solum Iudeorum Dominus, sed etiam gentium 283. Persecutio 289. Nos sumus et gens et tribus Domini 291. Conuertimini ad me ab extremis terrę, et salui eritis. Beati qui non uiderunt et crediderunt 295. Dabit impios pro sepultura 296. In ipso gentes sperabunt 297.


137. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_30 | Paragraph | SubSect | Section]

captiuis indulgentiam 315. A facie tua gentes mouebuntur 320. Quibus non est nunciatum de eo audient 322,331. Esurientes impleuit bonis, et diuites dimisit inanes 325. Gentium conuersio 328. Gentium peccata deleta 355. Nos filii Abraham, non Iudei 366. Gentiles cęci, Iudei claudi 375. Ephraim gentes. Gentium uocatio. Et erit spes nouissimis tuis 376. EX SECVNDA COMMENTARIORVM Gloria. Qui de sanctitate morum superbiunt 19.


138. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_30 | Paragraph | SubSect | Section]

A facie tua gentes mouebuntur 320. Quibus non est nunciatum de eo audient 322,331. Esurientes impleuit bonis, et diuites dimisit inanes 325. Gentium conuersio 328. Gentium peccata deleta 355. Nos filii Abraham, non Iudei 366. Gentiles cęci, Iudei claudi 375. Ephraim gentes. Gentium uocatio. Et erit spes nouissimis tuis 376. EX SECVNDA COMMENTARIORVM Gloria. Qui de sanctitate morum superbiunt 19. Recedite polluti, clamauerunt eis 20.


139. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_32 | Paragraph | SubSect | Section]

56. Magnum est nomen meum in gentibus 62. Deserta et inaquosa* Populus congregatus ex gentibus 94. Gentiles 116. Aquę mortuę quę aquis templi uiuificantur. Mare mortuum 119. Emoroissa gentium typus 150. Niniue. Regina Sabba 156. Recedit de Iudea, uenit in desertum locum, sequuntur turbę 159. Filia mea male a demonio uexatur 161. Erunt primi nouissimi et nouissimi primi 167. Duo filii 169. Gentilium populus non erat in uiis, sed in exitibus uiarum 170. Emerunt agrum figuli in sepulturam


140. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_32 | Paragraph | SubSect | Section]

170. Emerunt agrum figuli in sepulturam peregrinorum 179. Symon portans crucem 180. Galilea 181. Populus gentilis pessimus. Emoroissa 185. Sydon 186. Demoniacus ab infantia, quem Dominus sanauit 186. Pullus ligatus 187. Vinea aufertur Iudeis et datur gentibus 187. Centurio confitetur 190. Vocatio gentium. Gentes cohęredes Christo. Hęreditas nostra Dominus 225. Chanaan immutatus 286. Familia 291. Tempus spargendi lapides et tempus colligendi 293. Melior est canis uiuus super leonem


141. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_33 | Paragraph | SubSect | Section]

et fugit 409. Laudate Dominum omnes gentes 411. Inuenimus eum in campis siluę 422. Iacob et Israel 424. Et dedit terra eorum hęreditatem 425. Christiani. Pulli coruorum, id est filii gentilium 432. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Gula. Concupiscentię sepulchra 25. Quid Hircanus responderit conuiuis, qui ante eum ossa carnium posuerant, uolentes illum uoracitatis notare 109. Alexander crapula periit 120. Gratus Dauid erga Ionatam 57. Erga Berzelaum 65.


142. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_35 | Paragraph | SubSect | Section]


Gula. Solis mensa 37 . BASILIVS MAGNVS Quęre alphabetum in fine eius operis. PLINIVS Iudex. Supra crepidam ne iudicet sutor 330. Lysippus dicebat ab illis antiquis pictoribus factos quales essent homines, a se uero, quales esse uiderentur 321. Inuidia. Pyramides faciendas curarunt Ęgypti reges, ne pecuniam successori relinquerent 340. Ira.


143. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_39 | Paragraph | SubSect | Section]

nemini facit iniuriam 78. Iniustitia. Iniustum est plus auferre quam de quo lis fuit 78. Iniusta ne parentibus quidem concedenda 82. Pecuniam pro iniustitia promittentes fuge, ne corrumparis 92. Aequa nolenti concedere extorquenda sunt 58. Iudex aut iudicet aut ne sit 13. Iudex non est deprecandus 39. Iudex non nisi accusatos iudicet 42. Reos absoluit nec legem uiolauit eam ad tempus antiquando 62. Iudicis arbitri iudicium 85. Parcite subiectis, debellate superbos 92.


144. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_39 | Paragraph | SubSect | Section]

Iniustum est plus auferre quam de quo lis fuit 78. Iniusta ne parentibus quidem concedenda 82. Pecuniam pro iniustitia promittentes fuge, ne corrumparis 92. Aequa nolenti concedere extorquenda sunt 58. Iudex aut iudicet aut ne sit 13. Iudex non est deprecandus 39. Iudex non nisi accusatos iudicet 42. Reos absoluit nec legem uiolauit eam ad tempus antiquando 62. Iudicis arbitri iudicium 85. Parcite subiectis, debellate superbos 92. Mater accusato filio ait: Nate, aut


145. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_39 | Paragraph | SubSect | Section]

quam de quo lis fuit 78. Iniusta ne parentibus quidem concedenda 82. Pecuniam pro iniustitia promittentes fuge, ne corrumparis 92. Aequa nolenti concedere extorquenda sunt 58. Iudex aut iudicet aut ne sit 13. Iudex non est deprecandus 39. Iudex non nisi accusatos iudicet 42. Reos absoluit nec legem uiolauit eam ad tempus antiquando 62. Iudicis arbitri iudicium 85. Parcite subiectis, debellate superbos 92. Mater accusato filio ait: Nate, aut crimine aut uita te absolue 99.


146. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_42 | Paragraph | SubSect | Section]

MELLA IN GEOGRAPHIA Imprudens. Quibus ignis ignotus fuit, amplectebantur, donec noceret 57. BEATVS HIERONYMUS IN PARTE PRIMA Iudex. Iudicium Christi futurum, et qui sunt uiui et mortui qui iudicabuntur 7. Quare de die et hora illa nemo scit 160. Duo aduentus Domini 214. Prodigia Antichristi 215. Iustitia: singularum rerum et personarum ęquissima distributio


147. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_45 | Paragraph | SubSect | Section]

bona non solum coram Deo, sed etiam coram omnibus hominibus 197. Infernus. Penę inferni et purgatorii 315. Hypochrita bene loquitur, et male uiuit 302. BIBLIA Iudex. Moyses Hietro suadente causas maiores cognoscendas sibi reseruauit, minores autem delegauit tribunis, centurionibus, quinquagenariis, decanis 12. De iudicio 13. Iuste iudica 17. Peccanti peregrino sicut et ciui ęquum iudicium sit 18.


148. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_46 | Paragraph | SubSect | Section]

61. Iosaphat constituit iudices pręcipiens, ut iuste iudicarent 78. Causam quam nesciebam diligentissime inuestigabam 106. De iniquis iudicibus. Psalmus LVII 113. Contra iniquos iudices inuocat iustitiam Dei. Psalmus LXXXI 116. Malum aliquis iudicans bonum. Iudex iniquus munera accipiens 130. Abominabilis est et qui iustificat impium et qui condemnat iustum. Misericordia et iudicium 130. Iudex 131. Iudex corruptus. Iudex cognoscens causam pauperis bis. Iudicium. Iudex ebriosus. Decerne iustum 132.


149. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_46 | Paragraph | SubSect | Section]

Psalmus LVII 113. Contra iniquos iudices inuocat iustitiam Dei. Psalmus LXXXI 116. Malum aliquis iudicans bonum. Iudex iniquus munera accipiens 130. Abominabilis est et qui iustificat impium et qui condemnat iustum. Misericordia et iudicium 130. Iudex 131. Iudex corruptus. Iudex cognoscens causam pauperis bis. Iudicium. Iudex ebriosus. Decerne iustum 132. Stultus omnes stultos existimat 134. In iudicando misericors 141. Noli quęrere fieri iudex. Non iudices contra iudicem 142.


150. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_46 | Paragraph | SubSect | Section]

Contra iniquos iudices inuocat iustitiam Dei. Psalmus LXXXI 116. Malum aliquis iudicans bonum. Iudex iniquus munera accipiens 130. Abominabilis est et qui iustificat impium et qui condemnat iustum. Misericordia et iudicium 130. Iudex 131. Iudex corruptus. Iudex cognoscens causam pauperis bis. Iudicium. Iudex ebriosus. Decerne iustum 132. Stultus omnes stultos existimat 134. In iudicando misericors 141. Noli quęrere fieri iudex. Non iudices contra iudicem 142. Iudex sapiens 144.


151. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_46 | Paragraph | SubSect | Section]

iniquos iudices inuocat iustitiam Dei. Psalmus LXXXI 116. Malum aliquis iudicans bonum. Iudex iniquus munera accipiens 130. Abominabilis est et qui iustificat impium et qui condemnat iustum. Misericordia et iudicium 130. Iudex 131. Iudex corruptus. Iudex cognoscens causam pauperis bis. Iudicium. Iudex ebriosus. Decerne iustum 132. Stultus omnes stultos existimat 134. In iudicando misericors 141. Noli quęrere fieri iudex. Non iudices contra iudicem 142. Iudex sapiens 144. Priusquam


152. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_46 | Paragraph | SubSect | Section]

LXXXI 116. Malum aliquis iudicans bonum. Iudex iniquus munera accipiens 130. Abominabilis est et qui iustificat impium et qui condemnat iustum. Misericordia et iudicium 130. Iudex 131. Iudex corruptus. Iudex cognoscens causam pauperis bis. Iudicium. Iudex ebriosus. Decerne iustum 132. Stultus omnes stultos existimat 134. In iudicando misericors 141. Noli quęrere fieri iudex. Non iudices contra iudicem 142. Iudex sapiens 144. Priusquam interroges, ne uituperes. Interrogatum corripe


153. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_46 | Paragraph | SubSect | Section]

iustum. Misericordia et iudicium 130. Iudex 131. Iudex corruptus. Iudex cognoscens causam pauperis bis. Iudicium. Iudex ebriosus. Decerne iustum 132. Stultus omnes stultos existimat 134. In iudicando misericors 141. Noli quęrere fieri iudex. Non iudices contra iudicem 142. Iudex sapiens 144. Priusquam interroges, ne uituperes. Interrogatum corripe iuste 144. ludicium improbum. Iudicium prudens. Munera excęcant oculos iudicum 145. Erubescite de iniustitia 149. Ne accipias personam, ut


154. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_46 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudex 131. Iudex corruptus. Iudex cognoscens causam pauperis bis. Iudicium. Iudex ebriosus. Decerne iustum 132. Stultus omnes stultos existimat 134. In iudicando misericors 141. Noli quęrere fieri iudex. Non iudices contra iudicem 142. Iudex sapiens 144. Priusquam interroges, ne uituperes. Interrogatum corripe iuste 144. ludicium improbum. Iudicium prudens. Munera excęcant oculos iudicum 145. Erubescite de iniustitia 149. Ne accipias personam, ut delinquas 150. Omnes diligunt munera.


155. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_47 | Paragraph | SubSect | Section]

in nihilo etc. 206. Contra malos iudices. Audite, principes, Iacob etc. Principes eius in muneribus iudicabant. Principes qui abominamini iudicium et omnia recta peruertitis 208. Iniquitas iudicum 211. Iudex pecunia corruptus reum liberat, innocentes damnat 226./ Inuidia. Cayn occidit fratrem Abel 1. Palestini inuidentes opulentiam Isaac obstruxerunt puteos potum negantes pecori eius 4. Esau uoluit occidere


156. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_53 | Paragraph | SubSect | Section]

Danielem donauit muneribus, cum ille aduersa prędiceret 198. Sicut fecisti, ita fiet tibi etc. 207. Quid Dominus requirit a te, facere iudicium et diligere misericordiam etc. 209. Iudicium uerum iudicate 213. Matathias sacerdos Iudeum ad idola conuersum occidit simul et suasorem eius, nihil Antiochi potentiam ueritus, dum satis iustitię faceret 217. Insidię. Malignitas insidiantium. Psalmus XXX 110. Contra insidias auxilium implorat. Psalmus XXXIIII 111. De insidiis inimicorum.


157. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_56 | Paragraph | SubSect | Section]

et in laudem et in gloriam, et non audierunt 170. Nunquid redditur pro bono malum? 172. De benefìciis Dei et populi inobedientia 176. Contra Ammonitas ingratos erga Abraham, qui contulit beneficia patri eorum 180. Hierusalem arguitur ingratitudinis 185. Iudea ingrata de paupere facta diues a Domino, auertitur ab eo et seruit idolis 187. Exprobrat beneficia patribus collata eductis de Egypto in terram lacte et melle fluentem 188. Nesciuit, quia ego dedi ei frumentum, uinum etc. Iccirco conuertar et sumam frumentum meum


158. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_59 | Paragraph | SubSect | Section]

quia in pręceptis meis non ambulastis 186. Ionas non obediens uoci Domini a pisce deglutitur 207. Faciam in furore et indignatione ultionem in omnibus gentibus, quę non audierunt, id est obedierunt uerbo Dei 208. Ceciderunt die una duo milia uirorum, qui non obedierunt Iudę Machabeo et fratri eius 219. Iuramentum. Abraham iurauit Abimelech et Phicol nihil se eis nociturum. Ibi dicitur Puteus iuramenti 4. Per deos externorum non iurabis 13. Qui audierit uocem iurantis et non indicauerit


159. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_61 | Paragraph | SubSect | Section]

Reuelabunt cęli iniquitatem impii, et terra consurget aduersus eum 104. Deus non condemnabit frustra nec Omnipotens subuertet iudicium etc 107. De duplici iudicio. Psalmus VIIII. De iustitia. Psalmus X 109. Iudicia. Psalmus XXXV 111. De ultione Iudeorum. Psalmus XLVIII 112. De iudiciaria potestate Christi. Psalmus LXXI 114. De aduentu Christi ad iudicium. Psalmus XCV, XCVI 117 . Mutabis eos et mutabuntur. Psalmus CI. De iudicio finali per Christum. Psalmus CVIIII 118. Dominus iudicabit et


160. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_63 | Paragraph | SubSect | Section]

gentes comminationem eius. Tu autem, Domine Sabaot, qui iudicas iuste et probas renes et corda, uideam ultionem tuam ex eis 170. Faciet iudicium et iustitiam in terra 173. Dominus de excelso rugiet et de habitaculo sancto suo dabit uocem suam 174. Ego sum iudex et testis, dicit Dominus 175. Vocem terroris audiuimus; formido, et non est pax etc. Conuersę sunt uniuersę facies in auruginem. Ve quia magna dies illa etc. Antichristi deiectio. Ecce turbo Domini etc. 175. Faciet iudicium et iustitiam


161. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_64 | Paragraph | SubSect | Section]

herba fulonum. Et sedebit conflans et emundans argentum etc. Et accedam ad uos in iudicio et ero testis uelox maleficis et adulteris et periuris et qui calumniantur mercedem mercenarii etc. Ecce dies ueniet succensa quasi caminus etc. 216. Iudei et quę de iis sunt prophetata. Filios enutriui et exaltaui, ipsi uero spreuerunt me. Terra uestra deserta desolabitur etc. Quomodo facta est meretrix ciuitas fidelis. Argentum tuum uersum est in scoriam etc. Qui dereliquerunt Dominum, consummentur 151.


162. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_64 | Paragraph | SubSect | Section]

exercituum erit uobis in sanctificationem, in lapidem autem offensionis et petram scandali duabus domibus Israel, et in laqueum et in ruinam habitantibus in Hierusalem 153. Ve filii desertores etc. 157. Non uocabitur ultra is qui insipiens est princeps, quia, scilicet Iudei, amittent principatum. Victima Domini in Bosrha, id est synagoga uindemiata fructu redemptionis 158. Idumei, id est perfidi Iudei interficientur gladio 159. Iudeorum obstinatio. Quis cęcus nisi seruus meus? Et surdus nisi ad quem nuncios meos misi? 160.


163. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_65 | Paragraph | SubSect | Section]

Hierusalem 153. Ve filii desertores etc. 157. Non uocabitur ultra is qui insipiens est princeps, quia, scilicet Iudei, amittent principatum. Victima Domini in Bosrha, id est synagoga uindemiata fructu redemptionis 158. Idumei, id est perfidi Iudei interficientur gladio 159. Iudeorum obstinatio. Quis cęcus nisi seruus meus? Et surdus nisi ad quem nuncios meos misi? 160. Item de cęcitate et ingratitudine eorum et Gratia pręlata Legi 161. Israel non congregabitur. Ecce enim in iniquitatibus uestris uenditi estis


164. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_65 | Paragraph | SubSect | Section]

etc. 157. Non uocabitur ultra is qui insipiens est princeps, quia, scilicet Iudei, amittent principatum. Victima Domini in Bosrha, id est synagoga uindemiata fructu redemptionis 158. Idumei, id est perfidi Iudei interficientur gladio 159. Iudeorum obstinatio. Quis cęcus nisi seruus meus? Et surdus nisi ad quem nuncios meos misi? 160. Item de cęcitate et ingratitudine eorum et Gratia pręlata Legi 161. Israel non congregabitur. Ecce enim in iniquitatibus uestris uenditi estis et in sceleribus uestris dimisi matrem


165. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_65 | Paragraph | SubSect | Section]

ad quem nuncios meos misi? 160. Item de cęcitate et ingratitudine eorum et Gratia pręlata Legi 161. Israel non congregabitur. Ecce enim in iniquitatibus uestris uenditi estis et in sceleribus uestris dimisi matrem uestram 162. Iterum de incredulitate eorum 163. Iudeos arguit iniurię in Christum. Iniquitates uestrę diuiserunt inter uos et Deum uestrum etc. 164. Quęsierunt me qui ante non interrogabant. Sacrificia Legis respuit, incredulitatem Iudeorum apostolos persequentium increpat 166. Populus Israel mulier adultera et


166. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_65 | Paragraph | SubSect | Section]

uestris dimisi matrem uestram 162. Iterum de incredulitate eorum 163. Iudeos arguit iniurię in Christum. Iniquitates uestrę diuiserunt inter uos et Deum uestrum etc. 164. Quęsierunt me qui ante non interrogabant. Sacrificia Legis respuit, incredulitatem Iudeorum apostolos persequentium increpat 166. Populus Israel mulier adultera et fornicaria 167. Quia contempsistis me, euertent uos Romani. Filii insipientes sunt et uecordes. Vere mendaces erant colles et multitudo montium, id est scribę et pharisei. De eorum


167. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_65 | Paragraph | SubSect | Section]

proiecit illos 168. Hęc est gens quę non audiuit uocem Domini Dei sui, nec recępit disciplinam. Periit fides et ablata est de ore eorum. Vere mendacium opeeratus est stilus mendax scribarum. Propterea dabo mulieres eorum exteris etc. 169. Vltio pro cęde Christi. Iudei computruerunt sicut lumbare Hieremię quod nulli usui aptum fuit 170. Infirmata est quę peperit VII, id est terra decem tribuum, quę habuit VII reges pessimos. Ressiduos eius in gladium dabo, id est Iudam. Peccatum Iuda scriptum est stilo ferreo etc. 171.


168. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_65 | Paragraph | SubSect | Section]

sicut lumbare Hieremię quod nulli usui aptum fuit 170. Infirmata est quę peperit VII, id est terra decem tribuum, quę habuit VII reges pessimos. Ressiduos eius in gladium dabo, id est Iudam. Peccatum Iuda scriptum est stilo ferreo etc. 171. Christi imprecatio contra Iudeos impios et ingratos 172. Transmigratio in Babylonem. Facti sunt filii mei perditi, quoniam inualuit inimicus 181. Dicitur Ezechieli: Si ad ignotos mittereris, ipsi audirent te. Domus autem Israe! noluit audire te 184. / Populus


169. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_65 | Paragraph | SubSect | Section]

audirent te. Domus autem Israe! noluit audire te 184. / Populus Iuda primo mulier paupercula, deinde copulata uiro fit diues et ornata. Postremo beneficiorum uiri oblita sequitur fornicationes 187. Siccaui lignum uiride etc, id est Iudeos 188. Filia Osee prophetę, cuius nomen non populus meus, quia uos, ait, non populus meus et ego non ero uester Deus 201. Afflictio per Romanos 203. De uastatione Iudę per Assyrios, Chaldeos, Gręcos et Romanos 204. In die illa


170. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_65 | Paragraph | SubSect | Section]

uiri oblita sequitur fornicationes 187. Siccaui lignum uiride etc, id est Iudeos 188. Filia Osee prophetę, cuius nomen non populus meus, quia uos, ait, non populus meus et ego non ero uester Deus 201. Afflictio per Romanos 203. De uastatione Iudę per Assyrios, Chaldeos, Gręcos et Romanos 204. In die illa congregabo claudicantem, id est gentes, et eam quam eieceram, id est synagogam. Reliquię fratrum eius conuertentur ad filios Israel, id est ad fideles Christi 208. De eorum obstinatione 210.


171. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_71 | Paragraph | SubSect | Section]

ante ab eodem satiatam uidissent, sed adhuc rudes erant VIII. Inualidis et infirmis non est imponendum onus graue, sicut assumentum panni rudis uestimento ueteri aut uinum nouum utribus uetustis II. Spiritus quidem promptus est, caro uero infirma XIIII. Iudei. Ficus arida a radicibus. Synagoga a Chayn et a cęteris, a quibus omnis sanguis iustus ab Abel usque ad Zachariam requiritur XI. Agricolę, quibus locata erat uinea, seruos Domini sui ceciderunt, filium occiderunt. Sed ueniet Dominus et perdet colonos, et uineam locabit aliis. Mulier


172. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_71 | Paragraph | SubSect | Section]

aliis. Mulier sterilis non relinquens semen ex septem fratribus, nouissime moriens, est synagoga relicta a Spiritu septiformi XII. Recedente Domino de templo non remanet lapis super lapidem, id est negantibus Christum nihil proderunt Lex et prophetę XIII. Caiphas scidit uestimenta, sacerdotium Iudeorum disperiit. Christi tunica mansit integra. Ipse enim factus est sacerdos in ęternum secundum ordinem Melchisedech XIIII. LVCAS Iudicium Dei. Et uidebit omnis caro salutare Dei III. /


173. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_74 | Paragraph | SubSect | Section]

quod est hypocrisis XII. Impatientia. Domum fundatam supra terram fluuii impetus subuertit, et facta est ruina domus illius magna VI. Inobediens. Qui cognouit uoluntatem domini sui et non fecit etc, plagis uapulabit multis XII. Iudei. Iairus rogans pro filia sunt Iudei credentes qui rogant pro synagoga VIII. Spiritus immundus exiuit de homine, id est de populo Israel credente, perambulat loca inaquosa, id est gentes etc. XI. Iudei ficus non fructificans per annos tres, id est nec ante Legem nec sub Lege


174. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_74 | Paragraph | SubSect | Section]

Impatientia. Domum fundatam supra terram fluuii impetus subuertit, et facta est ruina domus illius magna VI. Inobediens. Qui cognouit uoluntatem domini sui et non fecit etc, plagis uapulabit multis XII. Iudei. Iairus rogans pro filia sunt Iudei credentes qui rogant pro synagoga VIII. Spiritus immundus exiuit de homine, id est de populo Israel credente, perambulat loca inaquosa, id est gentes etc. XI. Iudei ficus non fructificans per annos tres, id est nec ante Legem nec sub Lege nec sub Gratia. Mulier inclinata annis


175. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_74 | Paragraph | SubSect | Section]

sui et non fecit etc, plagis uapulabit multis XII. Iudei. Iairus rogans pro filia sunt Iudei credentes qui rogant pro synagoga VIII. Spiritus immundus exiuit de homine, id est de populo Israel credente, perambulat loca inaquosa, id est gentes etc. XI. Iudei ficus non fructificans per annos tres, id est nec ante Legem nec sub Lege nec sub Gratia. Mulier inclinata annis XVIII sanatur in sabbato XIII. Ad cęnam inuitati coeperunt simul omnes excusare etc. Dico autem uobis, quod nemo uirorum illorum qui uocati sunt, gustabunt cęnam


176. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_74 | Paragraph | SubSect | Section]

non fructificans per annos tres, id est nec ante Legem nec sub Lege nec sub Gratia. Mulier inclinata annis XVIII sanatur in sabbato XIII. Ad cęnam inuitati coeperunt simul omnes excusare etc. Dico autem uobis, quod nemo uirorum illorum qui uocati sunt, gustabunt cęnam meam XIIII. Iudei frugi filius qui indignatus est, quod frater rediit in gratiam patris XV. / Iudei diues purpuratus XVI. Centurio prope, noti a longe, hi Iudeos signant, ille gentiles XXIII. Iudei phariseus superbus. Gentiles publicanus humilis


177. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_74 | Paragraph | SubSect | Section]

XIII. Ad cęnam inuitati coeperunt simul omnes excusare etc. Dico autem uobis, quod nemo uirorum illorum qui uocati sunt, gustabunt cęnam meam XIIII. Iudei frugi filius qui indignatus est, quod frater rediit in gratiam patris XV. / Iudei diues purpuratus XVI. Centurio prope, noti a longe, hi Iudeos signant, ille gentiles XXIII. Iudei phariseus superbus. Gentiles publicanus humilis XVIII. Ciues autem eius oderant eum et miserunt legationem post illum dicentes: Nolumus hunc regnare super nos. Ob id iussu eius


178. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_74 | Paragraph | SubSect | Section]

Dico autem uobis, quod nemo uirorum illorum qui uocati sunt, gustabunt cęnam meam XIIII. Iudei frugi filius qui indignatus est, quod frater rediit in gratiam patris XV. / Iudei diues purpuratus XVI. Centurio prope, noti a longe, hi Iudeos signant, ille gentiles XXIII. Iudei phariseus superbus. Gentiles publicanus humilis XVIII. Ciues autem eius oderant eum et miserunt legationem post illum dicentes: Nolumus hunc regnare super nos. Ob id iussu eius interfecti sunt ante eum XIX.


179. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_74 | Paragraph | SubSect | Section]

illorum qui uocati sunt, gustabunt cęnam meam XIIII. Iudei frugi filius qui indignatus est, quod frater rediit in gratiam patris XV. / Iudei diues purpuratus XVI. Centurio prope, noti a longe, hi Iudeos signant, ille gentiles XXIII. Iudei phariseus superbus. Gentiles publicanus humilis XVIII. Ciues autem eius oderant eum et miserunt legationem post illum dicentes: Nolumus hunc regnare super nos. Ob id iussu eius interfecti sunt ante eum XIX. IOANNES Iudieium Dei. Amen


180. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_75 | Paragraph | SubSect | Section]

quia ego testimonium perhibeo de illo, quia opera eius mala sunt VII. Pharisei quęrentes occasionem accusandi Iesum adducunt ad eum deprensam in adulterio etc. VIII. Illuminauit Dominus cęcum a natiuitate et dicunt: Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Conspirauerant Iudei, ut siquis eum confiteretur esse Christum, extra synagogam fieret. In peccatis natus es totus et tu doces nos. Et eiecerunt eum foras IX. Iesus iam non palam ambulabat apud Iudeos etc. Non quia timeret, sed exemplum discipulis ponens, ut discerent non esse peccatum, si eius


181. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_75 | Paragraph | SubSect | Section]

Illuminauit Dominus cęcum a natiuitate et dicunt: Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Conspirauerant Iudei, ut siquis eum confiteretur esse Christum, extra synagogam fieret. In peccatis natus es totus et tu doces nos. Et eiecerunt eum foras IX. Iesus iam non palam ambulabat apud Iudeos etc. Non quia timeret, sed exemplum discipulis ponens, ut discerent non esse peccatum, si eius fideles oculis persequentium se subtraherent et furorem sceleratorum latendo potius euitarent quam se ostendendo magis accenderent XI.


182. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_75 | Paragraph | SubSect | Section]

si eius fideles oculis persequentium se subtraherent et furorem sceleratorum latendo potius euitarent quam se ostendendo magis accenderent XI. Cogitauerunt principes sacerdotum, ut et Lazarum interficerent, quia multi propter illum abibant ex Iudeis et credebant in Iesum. Pharisei dixerunt ad se metipsos: Videtis, quia nihil profecimus . Ecce mundus totus post eum abiit XII. Qualiter et ipsi qui persequuntur sint amici nostri. Si mundus uos odit, scitote, quia me priorem uobis odio habuit. Si de mundo fuissetis, mundus


183. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_76 | Paragraph | SubSect | Section]

propter spiritum, sed propter carnem VI. Inobediens. Et siquis audierit uerba mea et non custodierit, ego non iudico eum etc. Qui spernit me et non accipit uerba mea, habet qui iudicet eum. Sermo quem locutus sum, ille iudicabit eum in nouissimo die XII. Iudei. Piscina probatica quinque porticus habens, id est quinque libros Moysi. Ibi languidi iacebant, non sanabantur, quia Lex peccatores arguebat, non absoluebat V. In iudicium ego in hunc mundum ueni, ut qui non uident uideant, et qui uident, cęci fiant IX. Acetum oblatum ori Domini signat


184. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_76 | Paragraph | SubSect | Section]

Piscina probatica quinque porticus habens, id est quinque libros Moysi. Ibi languidi iacebant, non sanabantur, quia Lex peccatores arguebat, non absoluebat V. In iudicium ego in hunc mundum ueni, ut qui non uident uideant, et qui uident, cęci fiant IX. Acetum oblatum ori Domini signat Iudeos degeneratos a uino patriarcharum et prophetarum etc. XVIII. PAVLVS AD ROMANOS Iudicium Dei. Omnes stabimus ante tribunal Christi; unus quisquenostrum pro se rationem reddet Deo XIIII. AD CORINTHIOS I:


185. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_78 | Paragraph | SubSect | Section]

futura IX. Ciuitatem sanctam, id est Ecclesiam calcabunt mensibus XLII; et dabo duobus testibus meis, id est Enoch et Helię, et prophetabunt etc. Hi sunt duę oliuę et duo candelabra lucentia in conspectu Domini terrę stantis etc. de Iudeis XI. / Septimus angelus tuba cecinit etc. Factum est regnum huius mundi Domini nostri et Christi eius etc. XII. Et uidi, et ecce nubem candidam, et super nubem sedentem similem Filio hominis etc. XIIII.


186. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_79 | Paragraph | SubSect | Section]

PHILIPPENSES: Omnia autem facite sine murmurationibus etc. II. AD COLOSSENSES: Deponite iram, indignationem, maliciam, blasfemiam, turpem sermonem de ore uestro III. IACOBI: Esto tardus ad iram I. Iniuria. AD CORINTHIOS I: Sine offensione estote Iudeis et gentibus et ecclesię Dei; sicut et ego omnibus per omnia placeo, non quęrens quid j mihi utile est, sed quod multis, ut salui fiant X. PETRI I: Hęc est enim gratia apud Deum benefaciendo sustinere iniuriam. Sicut et Christus sustinuit etc. II. Si exprobramini in


187. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_81 | Paragraph | SubSect | Section]

apostolos Christi, et non mirum. Ipse enim Sathanas transfigurat se in angelum lucis XI. AD THIMOTEVM II: Qui penetrant domos et captiuas ducunt mulierculas oneratas peccatis etc. III. ACTVVM: Paulus purificat se in templo cum quibusdam nazareis propter scandalum Iudeorum XXI. APOCALYPSIS: Nomen habes, quod uiuas, et mortuus es III. Iudei. AD ROMANOS: Non omnes qui ex Israel hi sunt Israelitę, neque qui semen sunt Abrahę omnes filii etc. Israel reliquię saluę fient IX. Iudei offenderunt in lapidem


188. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_81 | Paragraph | SubSect | Section]

Qui penetrant domos et captiuas ducunt mulierculas oneratas peccatis etc. III. ACTVVM: Paulus purificat se in templo cum quibusdam nazareis propter scandalum Iudeorum XXI. APOCALYPSIS: Nomen habes, quod uiuas, et mortuus es III. Iudei. AD ROMANOS: Non omnes qui ex Israel hi sunt Israelitę, neque qui semen sunt Abrahę omnes filii etc. Israel reliquię saluę fient IX. Iudei offenderunt in lapidem offensionis IX. Iudeorum delicto salus est gentibus. Cęcitas in parte contigit in Israel, donec plenitudo


189. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_81 | Paragraph | SubSect | Section]

nazareis propter scandalum Iudeorum XXI. APOCALYPSIS: Nomen habes, quod uiuas, et mortuus es III. Iudei. AD ROMANOS: Non omnes qui ex Israel hi sunt Israelitę, neque qui semen sunt Abrahę omnes filii etc. Israel reliquię saluę fient IX. Iudei offenderunt in lapidem offensionis IX. Iudeorum delicto salus est gentibus. Cęcitas in parte contigit in Israel, donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis saluus fieret XI. AD THESSALONICENSES I: Peruenit ira Dei super illos usque in finem II. /


190. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_81 | Paragraph | SubSect | Section]

APOCALYPSIS: Nomen habes, quod uiuas, et mortuus es III. Iudei. AD ROMANOS: Non omnes qui ex Israel hi sunt Israelitę, neque qui semen sunt Abrahę omnes filii etc. Israel reliquię saluę fient IX. Iudei offenderunt in lapidem offensionis IX. Iudeorum delicto salus est gentibus. Cęcitas in parte contigit in Israel, donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis saluus fieret XI. AD THESSALONICENSES I: Peruenit ira Dei super illos usque in finem II. /


191. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_81 | Paragraph | SubSect | Section]

gentium intraret, et sic omnis saluus fieret XI. AD THESSALONICENSES I: Peruenit ira Dei super illos usque in finem II. / METHAMORPHOSES
Iudex. Tyresias de contentione Iouis et Iunonis pro Ioue tulit sententiam. A Iunone luminibus orbatur, a Ioue diuinandi munus accipit III . Mydę asininę aures addite, quia Thmolo pro Apolline contra Pana


192. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_83 | Paragraph | SubSect | Section]

mari nomen dedit VIII . Adon non obediens Veneri, in uenatione ab apro interemptus est X . SENECA Iudex. Ad penitendum properat, qui cito iudicat 85. Conflagratio futura. Diluuium 100. Iudicium fallax 27. Inuidia. Si inuideris, maior es. Nam qui inuidet, minor est. Inuidia est dolor animi ex alienis commodis 87. Cestius Ciceronem litteras nescire


193. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_87 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudicatę animę sub terra in iudicii locum euntes meritas illic poenas sustinent 162. Opera eorum sequuntur illos. Locus ubi oporteat omnes collectos iudicari ac deinde ad inferos proficisci 84,185. Non iuuenem, sed senem esse bonum iudicem oportet 202. Vter iudex melior etc. 268. Curię iccirco templis proximę, ut inibi iudicantes meminerint se, dum alios iudicant, a Deo iudicari 288. ludicii ordo 305. De iudicum ignauia et probitate 308. Diuinum iudicium nusquam potest euitari 310. Forum uenale.


194. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_87 | Paragraph | SubSect | Section]

Deo iudicari 288. ludicii ordo 305. De iudicum ignauia et probitate 308. Diuinum iudicium nusquam potest euitari 310. Forum uenale. Redhibitio 315. Iudicium uirgo pudica 319. In iudicum delicta et recte officio fungentium honorem. Qualiter accusetur iudex. Rhadamantus magnę in iudicando admirationis 320. Iudices arbitri 321. Mundum post multa secula in ignem resoluendum 324. Inuidia. Liuor tristitia quędam et lętitia iniusta est 35. Inuidia multorum Socrates perimitur 169. Inuidum qui


195. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_90 | Paragraph | SubSect | Section]

Ira. Cur ualde excandescentium ardent oculi 17. PROBLEMATA ARISTOTELIS Iudex. Quam ob causam reo dexter apud iudicem locus datur. Cur, si suffragia pari numero accusatori et reo fuerint, reum uincere sancitum est 66. Ira. Irati cur feruidi sitibundique redduntur 65.


196. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_91 | Paragraph | SubSect | Section]

est quod prohibeant per Herculem iurare sub tecto, sed sub diuo 76. Sacramentum militare 77. Cur flamini Diali iurare non licet 78. AVLVS GELIVS Iudex. Quid sit iudicum diuinatio 11. Stitisse uadimonium aliquis dicitur, non stetisse 14. Vsuscapio. Pignoriscapio 47. Controuersię genus Otfiopov, id est dubium et inexplicabile. De reo septem iudices cognoscant eaque sententia rata sit, quam plures ex eo numero


197. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_91 | Paragraph | SubSect | Section]

dictum antistršfon , id est reciprocum etc. 55. Phauorinus super officio iudicis: Si res acta est sine testibus, credendum est uiro bono, si modo alter non bonus sit 85. Quę grauitas iudicem decet 86. Tria testamentorum genera 93. Iudex, qui ob rem dicendam pecuniam accepisse conuictus est, capite punitur 117. Vindicia correptio manus. Ex iure manu consertum. Sculna, id est sequester. Sequestro positum 120. Inuidia. Cnęus Flauius dicitur ad collegam uenisse uisere ęgrotum, et


198. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_93 | Paragraph | SubSect | Section]

Emplastrum ęrisalieni 96. Hipocrita. Contra eos qui aliter uiuunt ac docent 75. Impatientia. Duo uitia omnium grauissima: intolerantia et incontinentia 105. VITĘ PLVTARCHI Iudex. Anacharsis, cum apud Gręcos contioni interesset, se mirari dixit, quod sapientes ibi causas dicerent, stulti uero iudicarent 20. Ariopagitarum consilium a Solone constitutum 22. Athenis primus Anitus iudicibus pecuniam dedisse dicitur, ut secundum se sententiam darent


199. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_95 | Paragraph | SubSect | Section]

sibi imponi recusauit, et statuę suę ablatam ultus est, se pro libertate populi stare simulans, cum tamen dominatum exerceret 104. Impatientia. Papyrius eum qui sibi barbam demulsit, pugione percussit 47. LACTANTIVS FIRMIANVS Iudex. Nemo potest de se recte iudicare 51. Deus iudex ingratum abdicat filium et fugitiuum punit seruum 76. Quod impium sit damnare antequam cognoscere 76. De districto Dei iudicio et quomodo placari possit 145. Probatur futurum Dei iudicium 159. Quod


200. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_95 | Paragraph | SubSect | Section]

pro libertate populi stare simulans, cum tamen dominatum exerceret 104. Impatientia. Papyrius eum qui sibi barbam demulsit, pugione percussit 47. LACTANTIVS FIRMIANVS Iudex. Nemo potest de se recte iudicare 51. Deus iudex ingratum abdicat filium et fugitiuum punit seruum 76. Quod impium sit damnare antequam cognoscere 76. De districto Dei iudicio et quomodo placari possit 145. Probatur futurum Dei iudicium 159. Quod post iudicium mille annis in terra regnabunt electi 160.


201. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_96 | Paragraph | SubSect | Section]

165. Inimiciciarum causa est, quod Deus unus non uere colitur 105. Quod tortores suos iusti diligant 109. Iuramentum. Socrates per canem et anserem deierabat 67. Hypocrita. Quod philosophorum oratio pugnet cum uita 61, 62. Iudei quibus potestatibus pręditi fuerunt usque ad Domini passionem 80. LAERTIVS Iudicium. Diogenes mirari se dicebat, cum ollam quidem ac operculum non sine tactu ac tinnitu emamus, solo in homine emendo


202. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_100 | Paragraph | SubSect | Section]


Ignis. Tyrii incendere machinas Alexandri, cum obsiderentur 9 . Regia Persarum incenditur 24 . POLIBIVS Iudex. Fabius dictator primo formidolosus habitus, postea ex rerum euentu prudentissimus imperatorum iudicatus 56. Inuidia hospites citius quam ciues opprimit 10. Ira Alexandri 81. Inconstantia. Galli primo impetu acerrimi, postea labascunt


203. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_104 | Paragraph | SubSect | Section]

uulnerans, simulans ab inimicis id passum, hoc commento tyrannidem occupat 86. Intemperanti dictum, cum de modestia orationem haberet: Tacebisne, inquit, hodie, diues ut Crassus, uiuens ut Lucullus, loquens ut Cato 363. VALERIVS MAXIMVS Iudex. Iudicans alios ipse eiusdem culpę reus, liber VIII, caput VI. Lucius Cotta a Scipione Emiliano accusatus absoluitur, ne damnatio eius pręcipue accusatoris amplitudini existimaretur donata, liber VIII, caput I. De priuatis iudiciis, caput II. Inuidia. Cum Xantippe uxor


204. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_109 | Paragraph | SubSect | Section]

COMMENTARIORVM HIERONYMI Iudicium ultimum 41. Tuba, dies Domini 42. Dies Domini magnus et horribilis. Vallis Iosaphat 45. Regnum mille annorum 46, 47, 178. Dies tenebrarum 54, 71. Et reuelabitur quasi aqua iudicium 54, 72. Iudex causas, non personas considerat 55. Ventilabrum tenebit in manu et purgabit aream 59, 79. Ignis iudicii 75. Misericors et iustus 92. Regnum Domini Iesu 110. Quod in fine mundi uniuersa moueantur 112. Dies tribulationis 133. Solitudo 135,


205. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_110 | Paragraph | SubSect | Section]

et terra interibunt 325. Peccator C annorum maledictus erit. Mille anni 326. Ecce Dominus in igne ueniet 329. Mille anni 331. In die illa peribit cor regis et cor principum 338. Hierusalem aurea 359. Consurget gens aduersus gentem 368. Ego sum iudex et testis, dicit Dominus 373. Inuidia. Qui lętantur de casu aliorum 81. Lernea bestia 94. De inuidis conqueritur 102. Bonis mali aduersantur 108. Philistei lętati de morte regis Israel 220. Tyri de euersione Hierusalem 228. In


206. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_111 | Paragraph | SubSect | Section]

nabala idaber, id est fatuus fatua loquitur 262. Stultum Dei sapientius est hominibus 267. / Inconstantia. Notandum in Scripturis sanctis, quod semper peccatorum moueantur pedes 352. Iustitia. Iudex iustus 70. lustum iudicium iudicate 161. Non est omnium recte iudicare 191. Nullius personam accipit in iudicio 215. Semita iusti recta est 248. Iustus, iustitia 321. Iudicate mane iudicium et erruite ui oppressum 361. Iosias rex iustus


207. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_113 | Paragraph | SubSect | Section]

Hierusalem. Helius Adrianus ita muros Hierusalem subuertit, ut de urbis reliquiis ac fauillis sui nominis Helliam conderet ciuitatem 39. Titus et Vespasianus 46. Euersio Hierusalem 100,125. Porta piscium 136. Vrbes Iudeę dirrutę 137. Destructio per Vespasianum et Titum 191. Captiuitas 227. Et eris destituta, quę oblita es Dei Saluatoris tui 237. Hierusalem destructa in ęternum non ędificabitur, ut aureę Hierusalem atque gemmatę somnia conquiescant 247. Conculcabit


208. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_113 | Paragraph | SubSect | Section]

ob mercedem faciunt 236. Inobediens uerbis prophetę 256. Non audierunt uerba mea, quę per seruos meos locutus sum 373. ludei et gentiles 2. Ruit Hierusalem, quia lingua eorum contra Dominum 9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei


209. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_113 | Paragraph | SubSect | Section]

256. Non audierunt uerba mea, quę per seruos meos locutus sum 373. ludei et gentiles 2. Ruit Hierusalem, quia lingua eorum contra Dominum 9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei


210. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_113 | Paragraph | SubSect | Section]

sum 373. ludei et gentiles 2. Ruit Hierusalem, quia lingua eorum contra Dominum 9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua


211. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_113 | Paragraph | SubSect | Section]

quia lingua eorum contra Dominum 9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas


212. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_113 | Paragraph | SubSect | Section]

9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74.


213. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_113 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe


214. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_113 | Paragraph | SubSect | Section]

Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti


215. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_114 | Paragraph | SubSect | Section]

45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti 96. Reliquię Israel saluabuntur. Iudei et


216. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_114 | Paragraph | SubSect | Section]

Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti 96. Reliquię Israel saluabuntur. Iudei et gentiles 99. Israel


217. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_114 | Paragraph | SubSect | Section]

Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus ęstiua regnum luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti 96. Reliquię Israel saluabuntur. Iudei et gentiles 99. Israel earneus, Israel spiritalis 104. Regnabunt usque ad tempus in quo


218. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_114 | Paragraph | SubSect | Section]

luda 66. Iudeorum impietas 72. Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti 96. Reliquię Israel saluabuntur. Iudei et gentiles 99. Israel earneus, Israel spiritalis 104. Regnabunt usque ad tempus in quo parturiens pariet 104. Septem pastores, octo primates. Sunt patres Veteris et Noui Testamenti 104.


219. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_114 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudei Ecclesia 74. Iudei passi propter Christum. Toto orbe peregrini 77. Christiani 79. Iudeorum error 86. Niniuitę ludeos condemnabunt 87. Hedera, cucurbita, locusta 93. Iudei capite diminuti 96. Reliquię Israel saluabuntur. Iudei et gentiles 99. Israel earneus, Israel spiritalis 104. Regnabunt usque ad tempus in quo parturiens pariet 104. Septem pastores, octo primates. Sunt patres Veteris et Noui Testamenti 104. Ficus, uinea, oliua 133. Ablatum regnum a Iudeis.


220. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_114 | Paragraph | SubSect | Section]

saluabuntur. Iudei et gentiles 99. Israel earneus, Israel spiritalis 104. Regnabunt usque ad tempus in quo parturiens pariet 104. Septem pastores, octo primates. Sunt patres Veteris et Noui Testamenti 104. Ficus, uinea, oliua 133. Ablatum regnum a Iudeis. Populus Canaan 136. Homines et iumenta, id est Iudei et gentiles 154. Duę mulieres, Israel et Iuda uel heretici et Iudei 159. Vastatio per Romanos. Captiuitas eorum ęterna 170. ludei destructo Romanorum regno se regnaturos dicunt 180. Maledictus et


221. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_114 | Paragraph | SubSect | Section]

Israel spiritalis 104. Regnabunt usque ad tempus in quo parturiens pariet 104. Septem pastores, octo primates. Sunt patres Veteris et Noui Testamenti 104. Ficus, uinea, oliua 133. Ablatum regnum a Iudeis. Populus Canaan 136. Homines et iumenta, id est Iudei et gentiles 154. Duę mulieres, Israel et Iuda uel heretici et Iudei 159. Vastatio per Romanos. Captiuitas eorum ęterna 170. ludei destructo Romanorum regno se regnaturos dicunt 180. Maledictus et dolosus populus Iudeorum 182. Deseruerunt fratrem suum,


222. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_114 | Paragraph | SubSect | Section]

pariet 104. Septem pastores, octo primates. Sunt patres Veteris et Noui Testamenti 104. Ficus, uinea, oliua 133. Ablatum regnum a Iudeis. Populus Canaan 136. Homines et iumenta, id est Iudei et gentiles 154. Duę mulieres, Israel et Iuda uel heretici et Iudei 159. Vastatio per Romanos. Captiuitas eorum ęterna 170. ludei destructo Romanorum regno se regnaturos dicunt 180. Maledictus et dolosus populus Iudeorum 182. Deseruerunt fratrem suum, id est Christum, et contaminauerunt pactum patrum suorum 183. Filii


223. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_114 | Paragraph | SubSect | Section]

Canaan 136. Homines et iumenta, id est Iudei et gentiles 154. Duę mulieres, Israel et Iuda uel heretici et Iudei 159. Vastatio per Romanos. Captiuitas eorum ęterna 170. ludei destructo Romanorum regno se regnaturos dicunt 180. Maledictus et dolosus populus Iudeorum 182. Deseruerunt fratrem suum, id est Christum, et contaminauerunt pactum patrum suorum 183. Filii Iacob 185. Iuda et Beniamin in Hierusalem. Ephraim et Israel in Samariam 188. Extrema passi, quia occiderunt medicum 190, 191. Domus Israe! relinquitur


224. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_114 | Paragraph | SubSect | Section]

188. Extrema passi, quia occiderunt medicum 190, 191. Domus Israe! relinquitur a Domino. Principes Sodomorum et populus Gomorę 190, 191. Scribę et pharisei 191, 192. Legentes et non intelligentes 192. Domus Iacob 193. Malignitas interpretationis. Iudei cęci 195. Nemo sancta percipit 196. Scribę et pharisei 197. Reliquię saluantur 198. ludeę desolatio propter ingratitudinem 199. Propterea ductus est captiuus populus meus 200, 207. Qui fuerunt reliquię saluandę 217. Passi sub


225. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_114 | Paragraph | SubSect | Section]

ingratitudinem 199. Propterea ductus est captiuus populus meus 200, 207. Qui fuerunt reliquię saluandę 217. Passi sub Vespasiano et Hadriano, quia non receperunt Euangelium. Aure audietis, et non intelligetis 202. Postquam terra repleta est gloria Domini Sabaoth, Iudeorum templum repletum est ignorantię tenebris 203. In orbem dispersi. Prohibiti terram ingredi de qua eiecti fuerant 204. Samai et Helleel, ex quibus orti scribę et pharisei. Abscondit / faciem suam a domo Iacob 209. Reliquię


226. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

sicut in profundum recesseratis, filii Israel 262. Expulso Israel habitabunt in Hierusalem gentiles. Humiliabit Hierusalem 263. Erunt quasi de incendio cinis 264. Colentes portenta 266. Israel carneus, Israel spiritalis 275. Conuersus retrorsum populus Iudeorum 277. Iudei cęci. Scribę et pharisei, duo Israel. Oues perditę domus Israel 278. Israel 280. Domus Iacob 283,285. Duro corde, qui longe estis a iustitia 284. Ad se missum non receperunt 287. Iniquitatibus uestris uenditi estis. Quare 289.


227. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

recesseratis, filii Israel 262. Expulso Israel habitabunt in Hierusalem gentiles. Humiliabit Hierusalem 263. Erunt quasi de incendio cinis 264. Colentes portenta 266. Israel carneus, Israel spiritalis 275. Conuersus retrorsum populus Iudeorum 277. Iudei cęci. Scribę et pharisei, duo Israel. Oues perditę domus Israel 278. Israel 280. Domus Iacob 283,285. Duro corde, qui longe estis a iustitia 284. Ad se missum non receperunt 287. Iniquitatibus uestris uenditi estis. Quare 289. Iudei adhuc


228. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

277. Iudei cęci. Scribę et pharisei, duo Israel. Oues perditę domus Israel 278. Israel 280. Domus Iacob 283,285. Duro corde, qui longe estis a iustitia 284. Ad se missum non receperunt 287. Iniquitatibus uestris uenditi estis. Quare 289. Iudei adhuc captiui 294. Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293.


229. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

perditę domus Israel 278. Israel 280. Domus Iacob 283,285. Duro corde, qui longe estis a iustitia 284. Ad se missum non receperunt 287. Iniquitatibus uestris uenditi estis. Quare 289. Iudei adhuc captiui 294. Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et


230. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

qui longe estis a iustitia 284. Ad se missum non receperunt 287. Iniquitatibus uestris uenditi estis. Quare 289. Iudei adhuc captiui 294. Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem


231. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

uestris uenditi estis. Quare 289. Iudei adhuc captiui 294. Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem quęrunt 307. Elongatum est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311.


232. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

estis. Quare 289. Iudei adhuc captiui 294. Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem quęrunt 307. Elongatum est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311. Repromissiones non ad omnes


233. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem quęrunt 307. Elongatum est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311. Repromissiones non ad omnes Iudeos, sed ad eos factę qui in apostolis et


234. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem quęrunt 307. Elongatum est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311. Repromissiones non ad omnes Iudeos, sed ad eos factę qui in apostolis et per apostolos electi sunt ex Israel 312. Filii alieni mentiti sunt mihi 313. Paulus dolens perfidiam ludeorum 316. Sacrificiis Iudeorum refragatur 327.


235. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę 306. Me etenim de die in diem quęrunt 307. Elongatum est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311. Repromissiones non ad omnes Iudeos, sed ad eos factę qui in apostolis et per apostolos electi sunt ex Israel 312. Filii alieni mentiti sunt mihi 313. Paulus dolens perfidiam ludeorum 316. Sacrificiis Iudeorum refragatur 327. Perfidi et ingrati 335. Secundum numerum ciuitatum tuarum


236. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311. Repromissiones non ad omnes Iudeos, sed ad eos factę qui in apostolis et per apostolos electi sunt ex Israel 312. Filii alieni mentiti sunt mihi 313. Paulus dolens perfidiam ludeorum 316. Sacrificiis Iudeorum refragatur 327. Perfidi et ingrati 335. Secundum numerum ciuitatum tuarum erant dii tui, luda 336. Iudei in ruinam 342. Iudei 344. Populus meus non cognouit iudicium Domini 344. Lumbare Dei siue cinctorium 350. Iudei habitantes in


237. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

in apostolis et per apostolos electi sunt ex Israel 312. Filii alieni mentiti sunt mihi 313. Paulus dolens perfidiam ludeorum 316. Sacrificiis Iudeorum refragatur 327. Perfidi et ingrati 335. Secundum numerum ciuitatum tuarum erant dii tui, luda 336. Iudei in ruinam 342. Iudei 344. Populus meus non cognouit iudicium Domini 344. Lumbare Dei siue cinctorium 350. Iudei habitantes in siccitate in deserto 356. Toto orbe dispersi 358. Obsessi a Romanis 359. Ficus malę ludei, ficus bonę fìdeles


238. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

electi sunt ex Israel 312. Filii alieni mentiti sunt mihi 313. Paulus dolens perfidiam ludeorum 316. Sacrificiis Iudeorum refragatur 327. Perfidi et ingrati 335. Secundum numerum ciuitatum tuarum erant dii tui, luda 336. Iudei in ruinam 342. Iudei 344. Populus meus non cognouit iudicium Domini 344. Lumbare Dei siue cinctorium 350. Iudei habitantes in siccitate in deserto 356. Toto orbe dispersi 358. Obsessi a Romanis 359. Ficus malę ludei, ficus bonę fìdeles 366. Facta est terra


239. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacrificiis Iudeorum refragatur 327. Perfidi et ingrati 335. Secundum numerum ciuitatum tuarum erant dii tui, luda 336. Iudei in ruinam 342. Iudei 344. Populus meus non cognouit iudicium Domini 344. Lumbare Dei siue cinctorium 350. Iudei habitantes in siccitate in deserto 356. Toto orbe dispersi 358. Obsessi a Romanis 359. Ficus malę ludei, ficus bonę fìdeles 366. Facta est terra eorum in desolationem 368. Repulsio ludeorum nostrę fuit salutis occasio 375. Israel secundum


240. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_116 | Paragraph | SubSect | Section]

ludei, ficus bonę fìdeles 366. Facta est terra eorum in desolationem 368. Repulsio ludeorum nostrę fuit salutis occasio 375. Israel secundum carnem et spiritum. Reliquię Israe! 375. Ephraim dilectus 377. Ecclesia Christi primum ex Iudeis. Non est abiectum uniuersum semen Israel, sed tantum increduli 278. Filius meus primogenitus Israel 380. Hierusalem. Arihes. Leo Dei fortis Hierusalem. De eius euersione et reparatione 255. Lena et catulus leonis 257.


241. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_116 | Paragraph | SubSect | Section]

265, 267. Qui instaurat Hierusalem, destruit Babylonem 281. Indoctus. Asinios ac Rabirios nostri temporis, qui de Gręcis bonis Latina faciunt non bona 20. EX SECVNDA COMMENTARIORVM Iudex. Iudica pro damna 11. Comedent mulieres fructum suum 13. In tempore uultus tui, id est in tempore ludicii 21. ludicium uerum fecerit inter uirum et uirum 55. Deus pater omne iudicium dedit Filio 62. Olla succensa 66. Dies Domini. Gladius


242. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_116 | Paragraph | SubSect | Section]

pater omne iudicium dedit Filio 62. Olla succensa 66. Dies Domini. Gladius 80. Gladius Christi 85, 87. Ecce uenit, et factum est. Dicitur de iudicio Christi 95. Iudices dii 112. Capilli tanquam lana mundissima purum sincerumque iudicium est. Christus iudex 131. Quod interfecto Antichristo die XL Dominus cum maiestate ueniet 141. Nolite iudicare. Non iudicare prohibuit, sed docuit 148. Sinite crescere usque ad messem, id est nolite ante tempus iudicare. Elegerunt bonos in uasa, malos autem foras miserunt 158.


243. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_117 | Paragraph | SubSect | Section]

364. Iudicia Dei abyssus 367. Poena Iudicii 369. Ecce dabit uoci suę uocem uirtutis suę 370. Deus, iudicium tuum regi da 372. Cum accepero tempus, ego iustitias iudicabo 374. Libri in Iudicio aperientur. In medio autem deos diiudicat 381. Iudex iniquus 381. Surge, Deus, iudica terram 382. Iustitia ante eum ambulabit 385. Nihil occultum 389. Iustitia et iudicium correctio sedis eius. Ignis ante eum pręcedet 395. Quoniam uenit iudicare terram 396. A uoce tonitrui tui formidabunt 398.


244. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_120 | Paragraph | SubSect | Section]

magis miranda et cogitanda quam eloquia proferenda 122. Tropologia, id est moralis intelligentia 128. Quando LXX interpretes 134,137. Expositores Euangeliorum 143. Aurum sensus, argentum sermo, ęs uox 151. Commatica interpretatio 158. Fugiendum de Iudea ad montes, de littera, ad spiritum 174. Parabola. Similitudo 185. Corpus Ioannis sepelitur, caput in disco collocatur. Littera humo tegitur, spiritus in altari honoratur et sumitur 185. Victorinus, Origenes, Dydimus, Porphyrius 191.


245. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_121 | Paragraph | SubSect | Section]

Hieronymus commentatus est super Psalmos 405. Reuela oculos meos, et considerabo mirabilia de lege tua 415. Mirabilia testimonia tua, ideo scrutata est ea anima mea 418. Syon, specula, ecclesia, anima quę Deum contemplatur. In generatione et generatione, Iudeorum et gentilium. Alleluia, laudate Dominum. Littera, spiritus 432. Psalmus alphabetites. Psalmi graduum 436. Ingratus. Mutuabitur peccator et non soluet 349. Obliti sunt beneficiorum eius 377. Pro eo ut me diligerent, detrahebant mihi, ego orabam


246. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_121 | Paragraph | SubSect | Section]

terrę 29. Hierusalem quattuor modis intelligitur 45. Comparatur mulieri pulchrę, rursum leenę, deinde uiti et uineę pulcherrimę 57. Saltum meridianum 61. Ooliba Hierusalem, Oola Samaria 63. Obsessa sub Tito 66. Primus Iudeam Romanorum subiecit Pompeius 120. Hierusalem euersa 170. Et peccatum matris eorum non deleatur 405. Hierusalem cęlestis 421,424. Templum 426. Iuramentum. Decipere aduersarium licet, si fidem iuraueris, non licet 52.


247. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_122 | Paragraph | SubSect | Section]

suscitat furorem 270. Qui impatiens est, sustinebit damnum 274. Murmuratio 401. Inobediens perit 258. Christo non obedistis 328. Maledicti qui declinant a mandatis tuis 415. Insensibilia obediunt creatori, homo non obedit 434. Iudeorum dignitas periit propter idolatriam 12. Persecutores prophetarum et Christi 19. Profugi et uagi ob perfidiam 21. Obstinatio 26. Infelicitas 32. Iudei conuersi 39. Vox in templo audita 40. Immolauerunt filios


248. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_122 | Paragraph | SubSect | Section]

a mandatis tuis 415. Insensibilia obediunt creatori, homo non obedit 434. Iudeorum dignitas periit propter idolatriam 12. Persecutores prophetarum et Christi 19. Profugi et uagi ob perfidiam 21. Obstinatio 26. Infelicitas 32. Iudei conuersi 39. Vox in templo audita 40. Immolauerunt filios 48. Iudeorum error de aduentu Christi 51. Interfecerunt hęredem, ut perderent hęreditatem 56. Tropologice sub typo adulterarum dicta sunt contra Samariam et Hierusalem 65.


249. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

periit propter idolatriam 12. Persecutores prophetarum et Christi 19. Profugi et uagi ob perfidiam 21. Obstinatio 26. Infelicitas 32. Iudei conuersi 39. Vox in templo audita 40. Immolauerunt filios 48. Iudeorum error de aduentu Christi 51. Interfecerunt hęredem, ut perderent hęreditatem 56. Tropologice sub typo adulterarum dicta sunt contra Samariam et Hierusalem 65. Decem tribus ad Assyrios, duę ad Chaldeos 82. A gratia excidistis, qui in lege iustificamini 86.


250. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

hęredem, ut perderent hęreditatem 56. Tropologice sub typo adulterarum dicta sunt contra Samariam et Hierusalem 65. Decem tribus ad Assyrios, duę ad Chaldeos 82. A gratia excidistis, qui in lege iustificamini 86. Passi ob cędem Christi 91. Iudei de meridie tendentes ad aquilonem 116. Curauimus Babylonem, et non est sanata 119. Possessio communis Israelitis et aduenis 120. Iudeorum perfidia 151. Cum immundus spiritus exierit ab homine 156. Cęci 167. Asina synagoga, pullus gentiles


251. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

ad Assyrios, duę ad Chaldeos 82. A gratia excidistis, qui in lege iustificamini 86. Passi ob cędem Christi 91. Iudei de meridie tendentes ad aquilonem 116. Curauimus Babylonem, et non est sanata 119. Possessio communis Israelitis et aduenis 120. Iudeorum perfidia 151. Cum immundus spiritus exierit ab homine 156. Cęci 167. Asina synagoga, pullus gentiles 168. Ficus tantum folia habens 169. Iudeorum commentum super illud Psalmi: Dixit Dominus Domino meo 171. Serpentes, genimina uiperarum 173.


252. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

Curauimus Babylonem, et non est sanata 119. Possessio communis Israelitis et aduenis 120. Iudeorum perfidia 151. Cum immundus spiritus exierit ab homine 156. Cęci 167. Asina synagoga, pullus gentiles 168. Ficus tantum folia habens 169. Iudeorum commentum super illud Psalmi: Dixit Dominus Domino meo 171. Serpentes, genimina uiperarum 173. Malchus populus Iudeorum 178. Princeps sacerdotum scidit uestimenta, ut ostendat Iudeos sacerdotii gloriam perdidisse 179. Blasfemabant mouentes capita. Duo


253. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

Cum immundus spiritus exierit ab homine 156. Cęci 167. Asina synagoga, pullus gentiles 168. Ficus tantum folia habens 169. Iudeorum commentum super illud Psalmi: Dixit Dominus Domino meo 171. Serpentes, genimina uiperarum 173. Malchus populus Iudeorum 178. Princeps sacerdotum scidit uestimenta, ut ostendat Iudeos sacerdotii gloriam perdidisse 179. Blasfemabant mouentes capita. Duo latrones: Iudei et gentiles 180. Perfidię obstinatio, cum audissent Christum resurrexisse 182. Iayrus 185. Tyrus 186.


254. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

Asina synagoga, pullus gentiles 168. Ficus tantum folia habens 169. Iudeorum commentum super illud Psalmi: Dixit Dominus Domino meo 171. Serpentes, genimina uiperarum 173. Malchus populus Iudeorum 178. Princeps sacerdotum scidit uestimenta, ut ostendat Iudeos sacerdotii gloriam perdidisse 179. Blasfemabant mouentes capita. Duo latrones: Iudei et gentiles 180. Perfidię obstinatio, cum audissent Christum resurrexisse 182. Iayrus 185. Tyrus 186. Synagoga ficus sine fructu 187. Mulier sterilis ex


255. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

commentum super illud Psalmi: Dixit Dominus Domino meo 171. Serpentes, genimina uiperarum 173. Malchus populus Iudeorum 178. Princeps sacerdotum scidit uestimenta, ut ostendat Iudeos sacerdotii gloriam perdidisse 179. Blasfemabant mouentes capita. Duo latrones: Iudei et gentiles 180. Perfidię obstinatio, cum audissent Christum resurrexisse 182. Iayrus 185. Tyrus 186. Synagoga ficus sine fructu 187. Mulier sterilis ex septem fratribus non relinquens semen, nouissime moriens 187. Malcho auris absciditur.


256. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

Tyrus 186. Synagoga ficus sine fructu 187. Mulier sterilis ex septem fratribus non relinquens semen, nouissime moriens 187. Malcho auris absciditur. Isaac caligantibus oculis. Sacerdos scidit uestimenta. Dalida synagoga. Christus uestimentis suis nudatur, id est Iudeis. Purpura autem induitur, id est gentilibus 189. Infidelitas 190. Iudei cęssere gentibus 202. Agar synagoga, Sarra ecclesia 207. Lex Iudeis a Cęsare lata, ut suo ritu uiuere permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem


257. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

non relinquens semen, nouissime moriens 187. Malcho auris absciditur. Isaac caligantibus oculis. Sacerdos scidit uestimenta. Dalida synagoga. Christus uestimentis suis nudatur, id est Iudeis. Purpura autem induitur, id est gentilibus 189. Infidelitas 190. Iudei cęssere gentibus 202. Agar synagoga, Sarra ecclesia 207. Lex Iudeis a Cęsare lata, ut suo ritu uiuere permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et


258. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

caligantibus oculis. Sacerdos scidit uestimenta. Dalida synagoga. Christus uestimentis suis nudatur, id est Iudeis. Purpura autem induitur, id est gentilibus 189. Infidelitas 190. Iudei cęssere gentibus 202. Agar synagoga, Sarra ecclesia 207. Lex Iudeis a Cęsare lata, ut suo ritu uiuere permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię


259. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

id est gentilibus 189. Infidelitas 190. Iudei cęssere gentibus 202. Agar synagoga, Sarra ecclesia 207. Lex Iudeis a Cęsare lata, ut suo ritu uiuere permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur


260. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

Agar synagoga, Sarra ecclesia 207. Lex Iudeis a Cęsare lata, ut suo ritu uiuere permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati


261. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

permittantur 217. Filii irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati 330. Filii alieni inueterauerunt 332. Ipsi obligati


262. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

irę 223. Qui nascentem Ecclesiam destruere nitebantur 245. Iudeorum fabulę 246. Geneologię et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati 330. Filii alieni inueterauerunt 332. Ipsi obligati / sunt et


263. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

et contentiones 249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati 330. Filii alieni inueterauerunt 332. Ipsi obligati / sunt et cęciderunt, nos surreximus et erecti sumus 334. Iudei uituli. Tauri principes eorum. Canes 335. Leo. Vnicornis 356.


264. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

249. Poena Iudeis incredulis 258. Persecutores Ecclesię 283. Serui 291. Varia Iudeorum fortuna 293. Iudei non lętentur in Christo 296. Auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati 330. Filii alieni inueterauerunt 332. Ipsi obligati / sunt et cęciderunt, nos surreximus et erecti sumus 334. Iudei uituli. Tauri principes eorum. Canes 335. Leo. Vnicornis 356. Vnicornes 340.


265. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_123 | Paragraph | SubSect | Section]

a uobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius 297. Adeps, malicia Iudeorum 330. Iudei multiplicati 330. Filii alieni inueterauerunt 332. Ipsi obligati / sunt et cęciderunt, nos surreximus et erecti sumus 334. Iudei uituli. Tauri principes eorum. Canes 335. Leo. Vnicornis 356. Vnicornes 340. Leones 347. Inimici mei dixerunt mala mihi 352. Pueri 357. Quid gloriaris in malicia, qui potens es in iniquitate 360. Quę euenerunt Iudeis


266. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudei uituli. Tauri principes eorum. Canes 335. Leo. Vnicornis 356. Vnicornes 340. Leones 347. Inimici mei dixerunt mala mihi 352. Pueri 357. Quid gloriaris in malicia, qui potens es in iniquitate 360. Quę euenerunt Iudeis 360. Alieni 361. Dispersi. Iudei in Iesum. Ab eis discedens uenit ad gentes 361. Non dimidiabunt dies suos. Contra Iesum 362,363. Disperge eos in uirtute tua. Deus, repulisti nos 364. Qui exasperant, non exaltentur 367. Canes 370.


267. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

335. Leo. Vnicornis 356. Vnicornes 340. Leones 347. Inimici mei dixerunt mala mihi 352. Pueri 357. Quid gloriaris in malicia, qui potens es in iniquitate 360. Quę euenerunt Iudeis 360. Alieni 361. Dispersi. Iudei in Iesum. Ab eis discedens uenit ad gentes 361. Non dimidiabunt dies suos. Contra Iesum 362,363. Disperge eos in uirtute tua. Deus, repulisti nos 364. Qui exasperant, non exaltentur 367. Canes 370. Increduli. Iterum. Iudeorum dispersio 371.


268. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

Alieni 361. Dispersi. Iudei in Iesum. Ab eis discedens uenit ad gentes 361. Non dimidiabunt dies suos. Contra Iesum 362,363. Disperge eos in uirtute tua. Deus, repulisti nos 364. Qui exasperant, non exaltentur 367. Canes 370. Increduli. Iterum. Iudeorum dispersio 371. Signa defecerunt et prophetę 374. Obstinati 375. Filii Iacob Iudei, filii Ioseph gentes. Iudei uiderunt Terram promissionis et non intrauerunt 376. Generatio praua et exasperans. Tribus tres in Hierusalem: Iuda, Beniamin,


269. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

dies suos. Contra Iesum 362,363. Disperge eos in uirtute tua. Deus, repulisti nos 364. Qui exasperant, non exaltentur 367. Canes 370. Increduli. Iterum. Iudeorum dispersio 371. Signa defecerunt et prophetę 374. Obstinati 375. Filii Iacob Iudei, filii Ioseph gentes. Iudei uiderunt Terram promissionis et non intrauerunt 376. Generatio praua et exasperans. Tribus tres in Hierusalem: Iuda, Beniamin, Leui. Reges Samarię de tribu Ephraim 377. Iacob et Israel carnalis. Quoties exacerbauerunt eum in


270. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

362,363. Disperge eos in uirtute tua. Deus, repulisti nos 364. Qui exasperant, non exaltentur 367. Canes 370. Increduli. Iterum. Iudeorum dispersio 371. Signa defecerunt et prophetę 374. Obstinati 375. Filii Iacob Iudei, filii Ioseph gentes. Iudei uiderunt Terram promissionis et non intrauerunt 376. Generatio praua et exasperans. Tribus tres in Hierusalem: Iuda, Beniamin, Leui. Reges Samarię de tribu Ephraim 377. Iacob et Israel carnalis. Quoties exacerbauerunt eum in deserto. Non seruauerunt pactum


271. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

arcum prauum. Excidium, captiuitas. Vt quid destruxisti maceriam eius, id est synagogę 379. Inimici Domini mentiti sunt ei. Israel saluus fiet 381. Qui in Christo credituri erant, de illis dicitur: Quoniam loquetur pacem in plebem suam, misericordia in populo gentilium, ueritas in Iudeorum 384. Peribunt, dispergentur 391. Iudei immundi, quia unam ungulam habent, unum tantum credentes Testamentum et non ruminant litteram tantum legentes et sensum non considerantes 394. Semen Abraham serui eius 399. Peccauimus cum patribus nostris 401.


272. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

eius, id est synagogę 379. Inimici Domini mentiti sunt ei. Israel saluus fiet 381. Qui in Christo credituri erant, de illis dicitur: Quoniam loquetur pacem in plebem suam, misericordia in populo gentilium, ueritas in Iudeorum 384. Peribunt, dispergentur 391. Iudei immundi, quia unam ungulam habent, unum tantum credentes Testamentum et non ruminant litteram tantum legentes et sensum non considerantes 394. Semen Abraham serui eius 399. Peccauimus cum patribus nostris 401. Synagoga. Et uexati sunt 403. Populi Iudei,


273. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

391. Iudei immundi, quia unam ungulam habent, unum tantum credentes Testamentum et non ruminant litteram tantum legentes et sensum non considerantes 394. Semen Abraham serui eius 399. Peccauimus cum patribus nostris 401. Synagoga. Et uexati sunt 403. Populi Iudei, nationes gentiles 403. Barrabas eis dominatur 404. Iudę filii. Synagoga. Nutantes transferentur et mendicent. Quando Iudea deleta 405. Iudei radix, nos rami 406. Lapidem reprobauerunt 412. Longe est a peccatoribus salus. Quia


274. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

Testamentum et non ruminant litteram tantum legentes et sensum non considerantes 394. Semen Abraham serui eius 399. Peccauimus cum patribus nostris 401. Synagoga. Et uexati sunt 403. Populi Iudei, nationes gentiles 403. Barrabas eis dominatur 404. Iudę filii. Synagoga. Nutantes transferentur et mendicent. Quando Iudea deleta 405. Iudei radix, nos rami 406. Lapidem reprobauerunt 412. Longe est a peccatoribus salus. Quia iustitias tuas non exquisierunt 418. Inimicos eius induam confusione. Noe


275. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

Semen Abraham serui eius 399. Peccauimus cum patribus nostris 401. Synagoga. Et uexati sunt 403. Populi Iudei, nationes gentiles 403. Barrabas eis dominatur 404. Iudę filii. Synagoga. Nutantes transferentur et mendicent. Quando Iudea deleta 405. Iudei radix, nos rami 406. Lapidem reprobauerunt 412. Longe est a peccatoribus salus. Quia iustitias tuas non exquisierunt 418. Inimicos eius induam confusione. Noe maior filius irrisit patrem 422. Quia iudicabit Dominus populum suum non


276. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

serui eius 399. Peccauimus cum patribus nostris 401. Synagoga. Et uexati sunt 403. Populi Iudei, nationes gentiles 403. Barrabas eis dominatur 404. Iudę filii. Synagoga. Nutantes transferentur et mendicent. Quando Iudea deleta 405. Iudei radix, nos rami 406. Lapidem reprobauerunt 412. Longe est a peccatoribus salus. Quia iustitias tuas non exquisierunt 418. Inimicos eius induam confusione. Noe maior filius irrisit patrem 422. Quia iudicabit Dominus populum suum non credentem et in seruis suis


277. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_124 | Paragraph | SubSect | Section]

Quia iustitias tuas non exquisierunt 418. Inimicos eius induam confusione. Noe maior filius irrisit patrem 422. Quia iudicabit Dominus populum suum non credentem et in seruis suis consolabitur, gentilibus credentibus 425. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Inuidia regis in Dauid 49. Ioab in Amasam 62. Aman in Mardocheum 96. Hircanus fratribus inuisus ob ingenii solertiam 104. Frater fratrem occidit inuidens eius glorię 119. Interpres. Quid signat


278. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_125 | Paragraph | SubSect | Section]

fratrem occidit inuidens eius glorię 119. Interpres. Quid signat tabernaculum et quę in eo 23. LXX interpretes 100,102. Ingratitudo Agar ancillę erga dominam 5. Nabal ingratus erga Dauid 52. Demetrius erga Iudeos 113. Antiochus 115. Inimieus. Dauid Saulis sibi inimicissimi necem fleuit 55. Heliseus eis qui eum perdere uolebant pepercit 78. Hierusaiem a Pompeio capta 126. Inobediens Deo Saul mulctatur 54.


279. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_125 | Paragraph | SubSect | Section]

hęreses, pharisei, saducei, Esseni, quarta secta 114. Fortes pro legibus tuendis 159. Roma pelluntur sub Tyberio 160. Constantes in fide 165. Dissidium inter illos et Samaritas 179. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Iniuria pudenda ostendentis magnam genuit pernitiem 24. Imprudens. Radix babras demoniacos sanans 74. Inuidia secundas res comitatur 6. Iudei aquilę aureę simulachrum supra portam templi positum deiiciunt 19.


280. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_125 | Paragraph | SubSect | Section]

illos et Samaritas 179. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Iniuria pudenda ostendentis magnam genuit pernitiem 24. Imprudens. Radix babras demoniacos sanans 74. Inuidia secundas res comitatur 6. Iudei aquilę aureę simulachrum supra portam templi positum deiiciunt 19. Sectarum genera 21. Stant pro lege 22, 23, 24, 25. Perfidi erga Romanos 29. Ipsorum scelere Hierusalem subuersa 64. Quot bello capti 71. Templum Iudeorum thamnis in


281. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_125 | Paragraph | SubSect | Section]

comitatur 6. Iudei aquilę aureę simulachrum supra portam templi positum deiiciunt 19. Sectarum genera 21. Stant pro lege 22, 23, 24, 25. Perfidi erga Romanos 29. Ipsorum scelere Hierusalem subuersa 64. Quot bello capti 71. Templum Iudeorum thamnis in Ęgypto 78. Iudei 80. Quando migrarunt ab Ęgypto 80. Qui gentilium scriptores de Iudeis aliquid dixerunt 83. Qui illos carpere conati sunt 84. Hierosolima umbilicus Iudeę 35. Hierusalem 56.


282. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_125 | Paragraph | SubSect | Section]

aureę simulachrum supra portam templi positum deiiciunt 19. Sectarum genera 21. Stant pro lege 22, 23, 24, 25. Perfidi erga Romanos 29. Ipsorum scelere Hierusalem subuersa 64. Quot bello capti 71. Templum Iudeorum thamnis in Ęgypto 78. Iudei 80. Quando migrarunt ab Ęgypto 80. Qui gentilium scriptores de Iudeis aliquid dixerunt 83. Qui illos carpere conati sunt 84. Hierosolima umbilicus Iudeę 35. Hierusalem 56. Templum 57. Capta 71. Origo


283. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_125 | Paragraph | SubSect | Section]

21. Stant pro lege 22, 23, 24, 25. Perfidi erga Romanos 29. Ipsorum scelere Hierusalem subuersa 64. Quot bello capti 71. Templum Iudeorum thamnis in Ęgypto 78. Iudei 80. Quando migrarunt ab Ęgypto 80. Qui gentilium scriptores de Iudeis aliquid dixerunt 83. Qui illos carpere conati sunt 84. Hierosolima umbilicus Iudeę 35. Hierusalem 56. Templum 57. Capta 71. Origo 81. EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE


284. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_125 | Paragraph | SubSect | Section]

Quot bello capti 71. Templum Iudeorum thamnis in Ęgypto 78. Iudei 80. Quando migrarunt ab Ęgypto 80. Qui gentilium scriptores de Iudeis aliquid dixerunt 83. Qui illos carpere conati sunt 84. Hierosolima umbilicus Iudeę 35. Hierusalem 56. Templum 57. Capta 71. Origo 81. EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE EVANGELICA Ignis creator 15. Incertum dogma Heraclitiorum 92. Nihil certi 92.


285. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_126 | Paragraph | SubSect | Section]

De allegorico sensu Scripturę 52. Nominum Hebraicorum interpretatio 71. Fabularum significatio 79. De Salomonis parabolis 83. In Ezechiele similitudo quattuor animalium 84. Iniuria. Homicidium 84. Nulli iniuriandum 87. Iudeorum ritus 39. Iudeorum uera pietas 42. Sanctorum uitę ex Hebreis 42. Theologia 43. Abraham 44. Gentes externę admiratę Iudeos [59] 57. Alieni conueniunt cum historia Iudeorum 59. Abraham, Melchisedech, Enoch,


286. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_126 | Paragraph | SubSect | Section]

52. Nominum Hebraicorum interpretatio 71. Fabularum significatio 79. De Salomonis parabolis 83. In Ezechiele similitudo quattuor animalium 84. Iniuria. Homicidium 84. Nulli iniuriandum 87. Iudeorum ritus 39. Iudeorum uera pietas 42. Sanctorum uitę ex Hebreis 42. Theologia 43. Abraham 44. Gentes externę admiratę Iudeos [59] 57. Alieni conueniunt cum historia Iudeorum 59. Abraham, Melchisedech, Enoch, Isaac 59. Iacob, Israel,


287. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_126 | Paragraph | SubSect | Section]

similitudo quattuor animalium 84. Iniuria. Homicidium 84. Nulli iniuriandum 87. Iudeorum ritus 39. Iudeorum uera pietas 42. Sanctorum uitę ex Hebreis 42. Theologia 43. Abraham 44. Gentes externę admiratę Iudeos [59] 57. Alieni conueniunt cum historia Iudeorum 59. Abraham, Melchisedech, Enoch, Isaac 59. Iacob, Israel, Ioseph, alter Abram, Esau, Iob 60. Moyses 60. Iosue, Samuel, Dauid, Sâlomon 61. De antiquitate Moysi et prophetarum


288. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_126 | Paragraph | SubSect | Section]

84. Nulli iniuriandum 87. Iudeorum ritus 39. Iudeorum uera pietas 42. Sanctorum uitę ex Hebreis 42. Theologia 43. Abraham 44. Gentes externę admiratę Iudeos [59] 57. Alieni conueniunt cum historia Iudeorum 59. Abraham, Melchisedech, Enoch, Isaac 59. Iacob, Israel, Ioseph, alter Abram, Esau, Iob 60. Moyses 60. Iosue, Samuel, Dauid, Sâlomon 61. De antiquitate Moysi et prophetarum 66. Migratio in Babylonem. Exitus ab Ęgypto 67. Infernus.


289. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_127 | Paragraph | SubSect | Section]

Incerta omnia apud Academicos 159. Infamia. Capite sanctitum , nequis alium infamet scripto 11. Ablata libertas poetis maledicendi 11. Inobedientia Adę multi perissent, nisi gratia Christi subuenisset 99. Iudeorum regnum 31. Quid de Iudeis Seneca senserit 45. Figura sacrificii, quod Abraham offerre iussus, de Iudeis erat 124. Figura commutationis regni Israhelitici 130. Israel carnalis et spiritalis 132. Pertinax infidelitas 136. Reges post


290. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_127 | Paragraph | SubSect | Section]

159. Infamia. Capite sanctitum , nequis alium infamet scripto 11. Ablata libertas poetis maledicendi 11. Inobedientia Adę multi perissent, nisi gratia Christi subuenisset 99. Iudeorum regnum 31. Quid de Iudeis Seneca senserit 45. Figura sacrificii, quod Abraham offerre iussus, de Iudeis erat 124. Figura commutationis regni Israhelitici 130. Israel carnalis et spiritalis 132. Pertinax infidelitas 136. Reges post Salomonem utriusque regni 137. De uario


291. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_127 | Paragraph | SubSect | Section]

infamet scripto 11. Ablata libertas poetis maledicendi 11. Inobedientia Adę multi perissent, nisi gratia Christi subuenisset 99. Iudeorum regnum 31. Quid de Iudeis Seneca senserit 45. Figura sacrificii, quod Abraham offerre iussus, de Iudeis erat 124. Figura commutationis regni Israhelitici 130. Israel carnalis et spiritalis 132. Pertinax infidelitas 136. Reges post Salomonem utriusque regni 137. De uario eorum statu 138. Iudices et reges Israel 142. Quando decem tribus


292. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_127 | Paragraph | SubSect | Section]

130. Israel carnalis et spiritalis 132. Pertinax infidelitas 136. Reges post Salomonem utriusque regni 137. De uario eorum statu 138. Iudices et reges Israel 142. Quando decem tribus abductę. Quando de Babylone redierunt 143. Regum Iudeorum finis 147. Iudei afflicti 149. ORIGENES Iudicium 48. Similitudo Iudicii 102. Iudicium super uiuos et mortuos 103. Iudicium inter angelos et homines 103. Ad aream congregantur


293. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_127 | Paragraph | SubSect | Section]

carnalis et spiritalis 132. Pertinax infidelitas 136. Reges post Salomonem utriusque regni 137. De uario eorum statu 138. Iudices et reges Israel 142. Quando decem tribus abductę. Quando de Babylone redierunt 143. Regum Iudeorum finis 147. Iudei afflicti 149. ORIGENES Iudicium 48. Similitudo Iudicii 102. Iudicium super uiuos et mortuos 103. Iudicium inter angelos et homines 103. Ad aream congregantur fructus 108. Iudicii


294. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_127 | Paragraph | SubSect | Section]

super uiuos et mortuos 103. Iudicium inter angelos et homines 103. Ad aream congregantur fructus 108. Iudicii recordatio 116. Raphidim, laus Iudicii 144. Tuba 153. Diuidentur in duas partes 155, 156. Ordo resurgentium 173. Gothoniel iudex super quem spiritus Sanctus 176. Inuidia. Persecutores equi pharaonis 36. Ira ad iustitiam 4. Qui offert arietum pelles, iram uicit 91. Idem offert pinnam iecoris 65. Ira inebriat 68. Cauendum, ut nec moueamur ad iram 16.


295. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_128 | Paragraph | SubSect | Section]

Gabaonitę 159. Maledictus qui facit opera Dei negligenter 164. Hierusalem ciuitas Dei uiuentis 141,145. Iuramentum Dei 161. Infamia, detractio, cacologus 98. Impatiens. Murmuratio in Deum 39. Iudei abiecti 14. Populus populum superabit et maior seruiet minori 20. Cęcitas Israel 37. Adhuc bibunt aquas amaras Marath 38. Iudeorum infelicitas 39. Iudeus in manifesto, ludeus in occulto 61. Residuus Israel sanguis quo cornua altaris


296. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_128 | Paragraph | SubSect | Section]

161. Infamia, detractio, cacologus 98. Impatiens. Murmuratio in Deum 39. Iudei abiecti 14. Populus populum superabit et maior seruiet minori 20. Cęcitas Israel 37. Adhuc bibunt aquas amaras Marath 38. Iudeorum infelicitas 39. Iudeus in manifesto, ludeus in occulto 61. Residuus Israel sanguis quo cornua altaris tinguntur. Iudei figuram amplexi ueritatem respuerunt 82. Non luxit eis sol 85. Tribuum stationes 94. Filii Caath, Gerson,


297. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_128 | Paragraph | SubSect | Section]

detractio, cacologus 98. Impatiens. Murmuratio in Deum 39. Iudei abiecti 14. Populus populum superabit et maior seruiet minori 20. Cęcitas Israel 37. Adhuc bibunt aquas amaras Marath 38. Iudeorum infelicitas 39. Iudeus in manifesto, ludeus in occulto 61. Residuus Israel sanguis quo cornua altaris tinguntur. Iudei figuram amplexi ueritatem respuerunt 82. Non luxit eis sol 85. Tribuum stationes 94. Filii Caath, Gerson, Aaron, Leuitę, filii Merari 95.


298. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_128 | Paragraph | SubSect | Section]

abiecti 14. Populus populum superabit et maior seruiet minori 20. Cęcitas Israel 37. Adhuc bibunt aquas amaras Marath 38. Iudeorum infelicitas 39. Iudeus in manifesto, ludeus in occulto 61. Residuus Israel sanguis quo cornua altaris tinguntur. Iudei figuram amplexi ueritatem respuerunt 82. Non luxit eis sol 85. Tribuum stationes 94. Filii Caath, Gerson, Aaron, Leuitę, filii Merari 95. Maria synagoga 98, 99. Primus Iudeorum status 100. Balaam, scribę et pharisei 116.


299. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_129 | Paragraph | SubSect | Section]

Residuus Israel sanguis quo cornua altaris tinguntur. Iudei figuram amplexi ueritatem respuerunt 82. Non luxit eis sol 85. Tribuum stationes 94. Filii Caath, Gerson, Aaron, Leuitę, filii Merari 95. Maria synagoga 98, 99. Primus Iudeorum status 100. Balaam, scribę et pharisei 116. Scribę contra Christum 116. In fine saluandi 122. Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in


300. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_129 | Paragraph | SubSect | Section]

85. Tribuum stationes 94. Filii Caath, Gerson, Aaron, Leuitę, filii Merari 95. Maria synagoga 98, 99. Primus Iudeorum status 100. Balaam, scribę et pharisei 116. Scribę contra Christum 116. In fine saluandi 122. Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in caudam 154. Iudei et gentiles 155. Iudei destructa terrena Hierusalem quęrant cęlestem 166. Iudei in primogenitis 174.


301. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_129 | Paragraph | SubSect | Section]

synagoga 98, 99. Primus Iudeorum status 100. Balaam, scribę et pharisei 116. Scribę contra Christum 116. In fine saluandi 122. Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in caudam 154. Iudei et gentiles 155. Iudei destructa terrena Hierusalem quęrant cęlestem 166. Iudei in primogenitis 174. Barach formam tenens prioris populi 178. Esau et Iacob 178. Signum Gedeonis, uellus


302. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_129 | Paragraph | SubSect | Section]

scribę et pharisei 116. Scribę contra Christum 116. In fine saluandi 122. Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in caudam 154. Iudei et gentiles 155. Iudei destructa terrena Hierusalem quęrant cęlestem 166. Iudei in primogenitis 174. Barach formam tenens prioris populi 178. Esau et Iacob 178. Signum Gedeonis, uellus lanę populus Israel, terra reliquę gentes, ros uerbum Dei


303. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_129 | Paragraph | SubSect | Section]

Scribę contra Christum 116. In fine saluandi 122. Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in caudam 154. Iudei et gentiles 155. Iudei destructa terrena Hierusalem quęrant cęlestem 166. Iudei in primogenitis 174. Barach formam tenens prioris populi 178. Esau et Iacob 178. Signum Gedeonis, uellus lanę populus Israel, terra reliquę gentes, ros uerbum Dei 181.


304. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_129 | Paragraph | SubSect | Section]

Hebrei 127. Iudei reprobantur, et introducuntur gentiles 130. Primogeniti priorem populum signant 140. Iudei negando facti sunt in caudam 154. Iudei et gentiles 155. Iudei destructa terrena Hierusalem quęrant cęlestem 166. Iudei in primogenitis 174. Barach formam tenens prioris populi 178. Esau et Iacob 178. Signum Gedeonis, uellus lanę populus Israel, terra reliquę gentes, ros uerbum Dei 181. HIGINVS


305. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_140 | Paragraph | SubSect | Section]

habens rapinam in holocaustum 165. Vt quid mihi thus de Saba affertis; holocausta uestra non sunt accepta etc, scilicet propter iniquitatem uestram 168. Si obtulerint holocaustomata et uictimas, non suscipiam ea propter iniquitates eorum 171. Iudei de Babylone miserunt pecuniam ad sacerdotes in Hierusalem, ut offerrent holocausta et orarent pro eis 183. Principis donum filio hęreditarium, aliis nequaquam 195. Peccata tua elemosynis redime et iniquitates tuas misericordiis pauperum 197. Iniustis dicit Dominus: Si


306. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_145 | Paragraph | SubSect | Section]

Deum, exultauerunt cum musicis et lętitia diebus VII. Lętitia iuniorum et dolor seniorum in reędificatione templi 89. Lętitia Annę, cum a longe uidit Thobiam filium aduentantem 92. Lętitia populi de uictoria Iudith et ipsius ludith inter eos concionantis 96. Lętitia Iudeorum, cum Assuerus reuocaret edictum, quo iubebantur occidi permittens illud conuerti in eorum emulos et persecutores 99. Exultat se esse exauditum. Psalmus VI 109 . Lętentur quęrentes Deum. Psalmus LXVIIII 114. Repletum est gaudio os nostrum


307. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_188 | Paragraph | SubSect | Section]

brachium suum 285. Manum suam misit ad fortia 286. Vanus mundi labor 289. Boues 291. Labor spiritalis 292. Dulcis somnus operanti. Labor qui perit 297. Lex. Euangelia sibi coherentia 23. Euangelia. Duo Testamenta 24. Lex Iudeis panis subcinericius 20. Lex et prophetę usque ad Ioannem 32. Iudei non possunt habere Legis obseruantiam 49. A porta usque ad portam, id est a Lege usque ad Euangelium 100. Quattuor Euangelia 108. Lex et prophetę sale Euangelii condiuntur. Lex et


308. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_188 | Paragraph | SubSect | Section]

289. Boues 291. Labor spiritalis 292. Dulcis somnus operanti. Labor qui perit 297. Lex. Euangelia sibi coherentia 23. Euangelia. Duo Testamenta 24. Lex Iudeis panis subcinericius 20. Lex et prophetę usque ad Ioannem 32. Iudei non possunt habere Legis obseruantiam 49. A porta usque ad portam, id est a Lege usque ad Euangelium 100. Quattuor Euangelia 108. Lex et prophetę sale Euangelii condiuntur. Lex et prophetę, priusquam Christus uenisset, erant porta clausa et liber signatus 109.


309. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_191 | Paragraph | SubSect | Section]

Corpus et sanguis sermo Christi 433. Locus. Epechnus, locus inter Tygrim et Euphratem. In Elimaide prouincia templum Dianę 140. Sicima, Samaria 365. Ephrata regio Bethlem 422. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Lis. Seditio magna ex causa parua 180. Libido. Mundus iuuenis amore captus Paulinę, Saturnini uxoris, ęgrotat 160. Herodes Herodiadem deperit 161. Leges Moysi 31. Iusiurandum pro legum custodia 34. Theopompus


310. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_191 | Paragraph | SubSect | Section]

Libido. Mundus iuuenis amore captus Paulinę, Saturnini uxoris, ęgrotat 160. Herodes Herodiadem deperit 161. Leges Moysi 31. Iusiurandum pro legum custodia 34. Theopompus mente lęsus, Theodectus uisu hebetatus, cum de sacris Iudeorum legibus scribere tentasset 102. Iudei fortes pro legibus 159. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Luxus. Vitellius luxurię deditus iugulatur 53. Libido masculorum in masculos 52. Tale flagitium Vliaci et


311. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_191 | Paragraph | SubSect | Section]

Paulinę, Saturnini uxoris, ęgrotat 160. Herodes Herodiadem deperit 161. Leges Moysi 31. Iusiurandum pro legum custodia 34. Theopompus mente lęsus, Theodectus uisu hebetatus, cum de sacris Iudeorum legibus scribere tentasset 102. Iudei fortes pro legibus 159. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Luxus. Vitellius luxurię deditus iugulatur 53. Libido masculorum in masculos 52. Tale flagitium Vliaci et Thebei approbarunt 91. Paulina


312. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_191 | Paragraph | SubSect | Section]

Leges Moysi 31. Iusiurandum pro legum custodia 34. Theopompus mente lęsus, Theodectus uisu hebetatus, cum de sacris Iudeorum legibus scribere tentasset 102. Iudei fortes pro legibus 159. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Luxus. Vitellius luxurię deditus iugulatur 53. Libido masculorum in masculos 52. Tale flagitium Vliaci et Thebei approbarunt 91. Paulina 160. Lex Iudeorum omnium antiquissima. Legum differentia 88.


313. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_191 | Paragraph | SubSect | Section]

159. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Luxus. Vitellius luxurię deditus iugulatur 53. Libido masculorum in masculos 52. Tale flagitium Vliaci et Thebei approbarunt 91. Paulina 160. Lex Iudeorum omnium antiquissima. Legum differentia 88. Locus. Ptolomaidis descriptio 23. Delmatia 27. Galileę duę 34. Locus Genezar. Fons Iordanis. Phiala 42. Lacus Asphaltus. Tyberiensis. Fons apud Hiericuntem pestilens oratione Elisei


314. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_212 | Paragraph | SubSect | Section]

aquilo, nix, himber, gelu, crystallus, glacies, nebula, ros, uentus, mare 150. Multitudo. Philistiim congregati contra Israel: XXX milia curruum, VI milia equitum, reliquum uulgus sicut harena 44. Iuda et Israel innumerabiles sicut harenamaris 56. Asę, regis Iudę, exercitus scuta et hastas portantium de tribu Iuda CCC milia, de Beniamin scutariorum et sagittariorum CCLXXX milia. Egressus contra eos Zara Ęthiops cum decies centenis millibus et curribus CCC, et uictus est 77. Ozię, regis lude, exercitus: II milia DC


315. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_215 | Paragraph | SubSect | Section]

sensata, sancta, pudorata, bona, constans et sancta 146. Species mulieris exhilarat faciem uiri sui. Qui possidet mulierem / bonam, incohat possessionem, et ubi non est mulier, ingemiscit egens 148. Mulier continens cum uiro 149. Arguit Iudeos de connubio alienigenarum, deinde subiungit dicens: Vxorem adolescentię tuę noli despicere 216. Miseria humana. Homo natus de muliere, breui uiuens tempore, repletus multis miseriis etc. 103. Spiritus meus attenuabitur, dies mei


316. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_216 | Paragraph | SubSect | Section]

rex Israel, cum inimicos effugere non posset, succensa regia in medium ignem desiluit 59. Heliseus mundato Naaman munera sibi oblata noluit accipere; Gezi accepit simul et lepram 63. Cum omnes dederent se regi Nabuchodonosor, soli filii Israel pręparauerunt se pugnę 94. Iudei in regno Assueri, cum occidissent inimicos suos, ad spolia eorum non extenderunt manum 99. Si putaui aurum robur meum 106. Dominus mihi adiutor, et ego despiciam inimicos. Psalmus CXVII 119 . Munerumm contemptor 128. Magnanimus 130. Cor


317. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_218 | Paragraph | SubSect | Section]

coram illo et expecta eum. Nunc enim non infert furorem suum nec ulciscitur scelus ualde 107. Persecutorum punitio. Psalmus III 108. Damnatio Antichristi et suorum. Psalmus VIIII 109. Poena. Psalmus XXXVI 111. Iudei a Romanis per orbem dispersi. Psalmus LVIII. Daniel liberatur et inimici proiiciuntur leonibus. Psalmus LXIII. Iudeorum punitio. Psalmus LXVIII 114. Retributionem peccatorum uidebit. Psalmus XC 117. Delinquentes humiliauit, conuersos liberauit. Psalmus CV. Animaduersio in


318. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_218 | Paragraph | SubSect | Section]

Persecutorum punitio. Psalmus III 108. Damnatio Antichristi et suorum. Psalmus VIIII 109. Poena. Psalmus XXXVI 111. Iudei a Romanis per orbem dispersi. Psalmus LVIII. Daniel liberatur et inimici proiiciuntur leonibus. Psalmus LXIII. Iudeorum punitio. Psalmus LXVIII 114. Retributionem peccatorum uidebit. Psalmus XC 117. Delinquentes humiliauit, conuersos liberauit. Psalmus CV. Animaduersio in Pilatum et Herodem. Psalmus CVIIII 118. Declinantes adducet cum operantibus iniquitatem, id est cum demoniis.


319. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_219 | Paragraph | SubSect | Section]

inferorum iuxta meritum culpę. Angelus Domini percussit Assyrios CLXXXV milia 159. Vltionem capiam et non resistet mihi homo. Ecce facti sunt quasi stipula, ignis combussit eos 161. Ecce omnes quasi uestimentum conterentur etc. 162. Propter quę dispersi Iudei 164. Vermis eorum non morietur 167. Indignatio Domini ut ignis 168. Gladio, fame et peste ego consummam eos. Extendam manum meam super te et interficiam te 171. Poena eius qui uiolauerit sabbatum. Si feceritis malum, poenitentiam agam super bono quod promiseram


320. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_221 | Paragraph | SubSect | Section]

220. Andronicus ibidem, ubi Oniam sacerdotem occiderat, necatus est. Iason fugiens peregre periit et sepultura caruit 226. Antiochus ob superbiam uiscerum dolore contabuit. Iudas milites, qui pro pecunia captiuos dimiserant, perfidię damnatos occidit 227. Ioppitę CC Iudeos submergunt. Ob hoc Iudas portum eorum cum nauigiis incendit, euadentes ignem gladio peremit 228. Nicanoris caput et cum humero manus Hierusalem allata, lingua frustatim concisa auibusque proiecta etc. 229. Militaris uirtus. Abraham impetu in


321. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_222 | Paragraph | SubSect | Section]

sagittas. Tenentes clypeum et hastam, quorum facies quasi leonis, ueloces quasi capreę in montibus 71. / Bellator inops 147. Fortis in bello Iesus Naue etc. Dauid occidit Goliam 150. Virtus Iudę Machabei. Iudas cum tribus milibus hominum pene inermium fudit exercitum V milium, deinde Ammonitarum copias fregit. Cum X milibus Lysiam superauit, qui habebat electorum VI milia, equitum V milia 218. Eleazar, filius Saura, per mediam irrumpens aciem ac elephantem, super quo regem


322. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_226 | Paragraph | SubSect | Section]

tacui, scilicet non corripiendo Oziam 153. Repleta est terra scientia Domini per prędicatores 154. Pius Dominus genus humanum arat uomere prędicationis, proscindit uerbere tribulationis 157. Beati qui seminatis super omnes aquas immittentes pedem bouis et asini, id est Iudeos et gentiles conuertitis 158. Super montem excelsum ascende, tu qui euangelizas Syon. Noli timere 160. Quam pulchri super montes pedes annunciantis etc. 163. Clama, ne cesses, quasi tuba exalta uocem tuam 164.


323. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_227 | Paragraph | SubSect | Section]

arguebatur negligentię circa delictum filiorum, sicut dictum estdeHeli 212. Mora. Ioab uocatus distulit uenire. Venit autem cum messes suas incensas accepit. Id mulcta more fuit 52. Noli tardare, quia nescis opera Dei 134. Malus. Her, Iudę filius, nequam fuit in conspectu Domini nec uixit 7. Non sequeris turbam ad malum 13. Malorum supplicia 54. Si auersi fueritis, auferam Israel de superficię terrę, quam dedi eis et templum proiiciam 57. Achab pessimus regum Israel, peior eo


324. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_228 | Paragraph | SubSect | Section]

polutę sunt plantę tuę. Si mutare potest Ethiops pellem suam etc. 170. Mali sicut ficus pessime abiiciendi 174. Dissoluta est Damascus uersa in fugam 180. Venit contritio super te qui habitas in terra etc. 185. Iniquitas domus Israel et Iudę magna nimis etc. 186. Malus pater non imputabitur filio bono nec contra. Arguetur principum malicia bis 188. Malicia populi 189. Cum sanare uellem Israel, reuelata est iniquitas Ephraim 202. Arastis iniquitatem, impietatem messuistis


325. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_229 | Paragraph | SubSect | Section]

Minę Sanaballath ad Neemiam 86. Minę 146. Flagellum inundans cum transierit etc. sola uexatio intellectum dabit auditui, id est non credetis priusquam euenerit 157. Adhuc XL dies, et Niniue subuertetur 207. Nicanoris minę in Iudeos capiti eius inciderunt. Et Antiochus dixit se Hierosolimam congeriem sepulturę Iudeorum facturum, sed repenti morbo correptus in montibus periit 227. Mutuum. Populus Israel cum supellectile mutuo a uicinis accepta iubente Domino abierunt 11. De mutuo acceptis uel


326. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_229 | Paragraph | SubSect | Section]

inundans cum transierit etc. sola uexatio intellectum dabit auditui, id est non credetis priusquam euenerit 157. Adhuc XL dies, et Niniue subuertetur 207. Nicanoris minę in Iudeos capiti eius inciderunt. Et Antiochus dixit se Hierosolimam congeriem sepulturę Iudeorum facturum, sed repenti morbo correptus in montibus periit 227. Mutuum. Populus Israel cum supellectile mutuo a uicinis accepta iubente Domino abierunt 11. De mutuo acceptis uel conductis 13. Si pecuniam mutuo dederis pauperi, non urgebis exigere 13.


327. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_237 | Paragraph | SubSect | Section]

ut et qui seminat simul gaudeat et qui metit. Ego misi uos matere quod uos non laborastis. Alii laborauerunt, scilicet prophetę, et uos non laborastis. Alii laborauerunt, scilicet prophetę, et uos apostoli in labores eorum introistis IIII. Ascendit Iesus in templum et docebat, et mirabantur Iudei, quomodo hic litteras scit etc. Qui a se metipso loquitur, gloriam propriam quęrit. Qui autem quęrit gloriam eius qui misit eum, hic uerax est et iniustitia in illo non est. Mea doctrina non est mea, sed eius qui misit me VII. Hęc uerba locutus est Iesus in gazophilatio docens


328. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_241 | Paragraph | SubSect | Section]

est Christus etc. II. APOC AL YPSIS:pmnibus mendacibus pars in stagno ardenti XXI. Foris omnis qui amat et facit mendacium XXII. Magister AD ROMANOS: Gręcis ac barbaris sapientibus et insipientibus debitor sum. Euangelizare uirtus Dei est in salutem omni credenti, Iudeo primum et Gręco L Paulus: Ab Hierusalem per circuitum usque in Illyricum repleuerim Euangelium Christi XV. AD CORINTHIOS I: Paulus euangelizare mittitur non in sapientiam uerbi, ut non euacuetur crux Christi I. Sermo meus et prędicatio mea non in persuabilibus humanę sapientię uerbis, sed


329. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_258 | Paragraph | SubSect | Section]

liberis 293. In steriles. Etas nubilis: puellę a XVI anno in XX masculi a XXX in XXXV. Causa agens in generando tam uir quam mulier contra Aristotelem 293. De pueris educandis 294. Venere ad procreationem secundum naturam utendum; a sterili abstinendum 302. Iudex nudos mares et foeminas ad pubem usque inspiciat 306. Mores. Vita triplex: suauis, tristis, neutra 34. Socratis mores 167. Criton de eo quod agendum 172. Animę figura spectans ad mores 232. Animarum in corpora bestiarum sibi similium transitus


330. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_286 | Paragraph | SubSect | Section]

Tabula Aristagorę 112. Heraclitus Ephesius cuncta ex igne fieri arbitratus est et in idem elementum omnia resolui. Mundum animatum esse demonumque omnia plena 112. Multitudo. Semiramidis copię quinquies supra tricies centummilia hominum 5. Vndecies centummilia Iudeorum censa, qui arma ferre poterant, pręter tribum Beniamin et Leui 53. Asę exercitus quingentaquinquagintamilia 58. Iosaphati nouies centummilia 59. In castris Ozię CCCLXXX hominum milia 64. Scythicę multitudinis argentum sagittarum, cuspides cum singulę a


331. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_294 | Paragraph | SubSect | Section]

mors uoluntaria, cum patriam tueri non posset 350. Fimbria sibi manum infert 354. Item Norbanus. Item Marius. Norbani quidam interficiendus ad exonerandam aluumspacium petiit uitę cupidus 355. Mitridates sorores et uxores occidi iussit 361. Iudei plerique sibi manum intulerunt Pompeio templum obsidente 364. Mitridates, cum uellet ueneno extingui, non potuit 364. Iulia periit subita animi consternatione 375. Crassus et qui cum eo erant sibi manus intulerunt, ne uiui caperentur


332. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_303 | Paragraph | SubSect | Section]

Diligit Deus quem corripit 111. Non uindicabit Deus bis in id ipsum 113. Poenę mensura 127. Surgere dicitur Dominus, quando consurgit in uindictam populi sui 155. Gladius. Falx. Securis 158. Dominus percutit, ut sanet 189,307. In Iudeis Romanorum formido 194. Manus Domini tetigit me 202. Virga Domini 233. Poena ignis 290. Gladius 324. Virga uigilans 334. Supplicia inferuntur, ut uitia corrigantur 339. Deus castigat, ut corrigat 341. Potum dedit nobis aquam


333. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_312 | Paragraph | SubSect | Section]

401. Mulier litigiosa 274. Foemina sublimia non capit 292. Mulier caput malorum 300. Mulier pronior ad malum 300. Mutuum. Qui accipit mutuum, seruus est foenerantis 276. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Miracula. Alexandro mare Pamphilicum se diuidens prębuit iter 16. Iordanis Iudeis 35. Sol stetit 36. Pons CCC stadiorum a Caio constitutus 168. Matrimonium. Tharbis uxor Moysi 15. Nobiles ne ducant uxores


334. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_312 | Paragraph | SubSect | Section]

malorum 300. Mulier pronior ad malum 300. Mutuum. Qui accipit mutuum, seruus est foenerantis 276. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Miracula. Alexandro mare Pamphilicum se diuidens prębuit iter 16. Iordanis Iudeis 35. Sol stetit 36. Pons CCC stadiorum a Caio constitutus 168. Matrimonium. Tharbis uxor Moysi 15. Nobiles ne ducant uxores ancillas 32. Nabal durus et stupidus. Abigail, uxor eius, optima et sagacissima 52. Leuitę


335. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_313 | Paragraph | SubSect | Section]

ad uitia delabi coepit 81. Militia. Abraham parua manu Assyrios aggressus uicit 5. Ionatas 47. Dauid Goliam interimit 49. Fortissimi milites Eusebius, Eleazar, Abysai, Banaias 63. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Magnanimus. Quidam latrones mori maluerunt quam se hosti dedere 9. Symon uxorem, filios, parentes se ipsum interemit, ne inimicis subiaceret 30. Eleazarus. Veciras. Philippus 38. Iotapateni urbe amissa se ipsos interficiunt 39. Supplicia


336. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_325 | Paragraph | SubSect | Section]

Christus, horę apostoli eius XI. Cubitis fere CC discipuli aberant a terra trahentes rhete ad littus plenum magnis piscibus CLIIIXXI. PAVLVS AD ROMANOS Nobilis. Non est acceptio personarum apud Deum II. Non est distinctio Iudei et Gręci. Nam idem Dominus omnium X. Tu autem, cum oleaster esses, insertus es in illis, et socius radicis et pinguedinis oliuę factus es XI. Nauta. ACTVVM: Paulus prędicit nauigationem periculosam, et eam passi sunt prope Cretam. Eidem nocte reuelatum est omnes fracta


337. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_336 | Paragraph | SubSect | Section]

Gręcorum et Romanorum casuum declinari 251. Nomina Salomonis 289. Nabuchodonosor. Locusta 307. Dauid. Asaph. Filii Chorę, Heliseus 380. Iesus Naue 436. IOSEPHVS DE ANTIQVITATE IVDEORVM Nomen. Cleopatra in Ęgypto 86. EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE Nominum impositio apud Hebreos 70. Hector, Agamnemon , Horestes 71. Natura bonum suadet, a


338. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_349 | Paragraph | SubSect | Section]

Si nolueritis, gladius deuorabit uos 151. Vtinam attendisses mandata mea etc. 162. Audite me duro corde 161. Obedientes protecti ab inimicis 167. Audite uocem meam, et ero uobis Deus, et uos eritis mihi populus 169. Rechabitę obedientes patri, Iudei non obedientes Deo 177. Sollicitus ambula cum Deo tuo 209. Nicanor fugiens confitetur Iudeos a Deo protegi, eo quod parerent legibus ab ipso constitutis 227. Opus dignum ędificatio templi per Salomonem 47. Reędificatio per Zorobabel et Iosue cępta


339. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_349 | Paragraph | SubSect | Section]

Audite me duro corde 161. Obedientes protecti ab inimicis 167. Audite uocem meam, et ero uobis Deus, et uos eritis mihi populus 169. Rechabitę obedientes patri, Iudei non obedientes Deo 177. Sollicitus ambula cum Deo tuo 209. Nicanor fugiens confitetur Iudeos a Deo protegi, eo quod parerent legibus ab ipso constitutis 227. Opus dignum ędificatio templi per Salomonem 47. Reędificatio per Zorobabel et Iosue cępta et biennio intermissa inuidia Samaritarum 84, 89. Operatio 128. Opera magnifìca, domus,


340. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_351 | Paragraph | SubSect | Section]

141. Expectaui, ut faceret uuas, et fecit labruscas. Ideo auferam sepem eius, et erit in dirreptionem 152. Audite et nolite intelligere, ne conuertantur et sanem eos 153. Puer centum annorum morietur, et peccator centum annorum maledictus erit 166. Excidium Iudę et Hierusalem propter obstinationem. Ęs et ferrum uniuersi corrupti sunt etc. Dominus proiecit illos 168. Vetatur Hieremias orare pro populo in malicia obstinato. Quare auersus est populus iste auersione contentiosa etc. 169. Iterum uetatur orare. Si


341. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_357 | Paragraph | SubSect | Section]

AD ROMANOS: Expectat Dominus penitentiam, tu autem in malo perseuerans thesaurizas tibi iram in die irę. Qui se emendant, beati. Obdurati damnabuntur II. AD EPHESIOS: Nolite contristare Spiritum Sanctum Dei IIIL ACTVVM: Asserit per Isaiam prophetatum de obstinatione Iudeorum capite sexto XXVIII. METHAMORPHOSES
Oratio. Echo, quia sua garrulitate Iunonem sępe morata fuerat, ne Iouem in nympharum stupro deprehenderet,


342. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_379 | Paragraph | SubSect | Section]

contentiosa. Omnes conuersi sunt ad cursum suum, quasi equus impetu uadens ad pręlium 344. De malo in malum ingressi sunt, et non cognouerunt, dicit Dominus 345. Reuelabuntur pudenda tua 351. Nullus miseretur Hierusalem, quia flagitiis in dies abundat 353. Peccatum Iudę indelebile scriptum stilo ferreo in ungue adamantino 355. Verterunt ad me terga et non facies 381. SECVNDA COMMENTARIORVM HIERONYMI Oratio. Verba pro rebus 40. In tapetibus sermonum pulchritudo


343. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_382 | Paragraph | SubSect | Section]

insanabile 23. Filii dura facie et indomabili corde 25. Disciplinam non recepistis 31. Augens peccata peccatis 110. Morticinum 113. Cecinimus uobis, et non saltastis, lamentauimus uobis, et non plorastis 153. Iudeorum perfida obstinatio 182. Qui, postquam peccauerint, non dolent 231. Vocaui, et renuistis 257. Qui increpationes odit, morietur 270. Cum in profundum peccatorum uenerit, contemnit 273. Impius procaciter obfirmat uultum 276. Qui mentis est durę,


344. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_382 | Paragraph | SubSect | Section]

325. Putruerunt et corruptę sunt cicatrices meę 350. Omnes declinauerunt, simul inutiles facti sunt 361. Perambulantium in delictis suis 370. Dimisi eos secundum desideria cordis eorum 380. Vsque quo peccatores gloriabuntur 392. Obstinatio Iudeorum 401. Constitue super eum peccatorem 404. Coagulatum est sicut lac cor eorum 416. Cadent in retinaculo eius peccatores 427. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Honor. Saulem ex mansueto crudelem dignitas fecerat' 51.


345. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_382 | Paragraph | SubSect | Section]

cordis eorum 380. Vsque quo peccatores gloriabuntur 392. Obstinatio Iudeorum 401. Constitue super eum peccatorem 404. Coagulatum est sicut lac cor eorum 416. Cadent in retinaculo eius peccatores 427. IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM Honor. Saulem ex mansueto crudelem dignitas fecerat' 51. Daniel honoratus patuit inuidię 91. De his qui in officio positi sibi commissos male habent 162. Hedias honorem inuidens fratri Agrippę 164. Herodes a Cęsare


346. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_13 | Paragraph | SubSect | Section]

206 . Patientia Iob 180 . Patientia imprudens Catilinę 238 . PASSIO CHRISTI. Quare mortem elegit crucis 3 . Christus crucifixus Iudeis scandalum, gentibus stultitia, uocatis Dei ueritas et Dei sapientia 4 . Christus passionibus subiectus 5 . Prophetię de passionibus Domini. Item de reliquis eius mysteriis


347. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

198 . Accessit huic patellę dignum operculum 245 . Asino lyra superflue canit 247 .
Perfidia. Exclamatio contra Iudeos Christum negantes 8 . Sepulchrum patens est guttur eorum 38 . Vulpes sunt heretici doli pleni 48 . Policarpus Martionem hereticum primogenitum diaboli dixit. Idola quo


348. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Faliscorum liberos prodidit 99 . Medicus Pyrrhi necem pollicitus Fabricio. Errantes ab errore reuocare sollicitet episcopus 141 . Heresim cauendam monet 172 . Perfidia Iudę proditoris 211 . De eodem et pręuaricatione Salomonis 213 . Constantius fautor Arrianę hęreseos 259 . Iulianus Apostata. Iouinianus et reliqui qui tandem digna factis


349. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Concident gladios suos in uomeres etc. 208 . In loco isto, id est in ecclesia, dabo pacem. In die illa erit pax per orbem 212 . Et consilium pacis erit inter illos duos, id est Iudeos et gentiles. Veritatem et pacem diligite. Veritatem et iudicium pacis iudicate in portis uestris 213 . In pace et ęquitate ambulauit mecum 216 . Pax inter Bachidem et Ionatham 221 .


350. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

In pace et ęquitate ambulauit mecum 216 . Pax inter Bachidem et Ionatham 221 . Siluit terra Iuda omnibus diebus Simonis Machabei 222 . Pax Antiochi cum Iudeis, postquam multa aduersa passus esset. Iudas pugna superior, cum belli quoque uictoria potiri posset, petentibus pacem non negauit 228 . Nicanor pacem iniit cum Iuda et amabat eum, sed uolens suspicionem de se purgare regi tentauit eum


351. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

In filia non auertente se firma custodiam 146 . Mulier immaculata 149 . Verbum Domini ad Hieremiam, ne accipiat uxorem nec suscipiat filios propter afflictionem futuram super omnes qui generantur in Iudea 171 . Sacerdotes uiduam et repudiatam non accipient, sed uirginem de domo Israel et uiduam a sacerdote. Ad mortuum non ingredietur nisi ad patrem etc. et sororem uniuiram 194 . Susanna maluit


352. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

deposito eo lugens manducauit, uesperi sepeliuit 90 . Patris et matris sollicitudo de Thobia absente. Opera pietatis Thobię oblata coram Deo per angelum 92 . Hester cum periculo capitis sui regem adiit, ut pro Iudeis supplicaret. Pro eorum salute suam contempsit 98 . Amici uisitant Iob et prę dolore diebus VII manent nihil loquentes ei. Pietas Iob erga proximos 101 . Quis potest facere mundum de immundo


353. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_28 | Paragraph | SubSect | Section]

clausa morabatur, habens super lumbos cilicium, ieiunabat quotidie pręter sabbata, neomenias et festa domus Israel 95 . Mardocheus scidit uestimenta, indutus est sacco, sparsit cinerem capiti, cum clamore et ululatu incessit et placauit Dominum Iudeis in presentissimo periculo constitutis 98 . Si iniquitatem abstuleris a te, prosperaberis, et defossus securus dormies. Oculi autem impiorum deficient 103 . Saccum consui super cutem meam et operui


354. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_31 | Paragraph | SubSect | Section]

Syon consperserunt cinere capita sua, uirgines Iuda etc. Deduc quasi torrentem lachymas per diem et noctem etc. 181 . Ponet in puluere os suum, si forte sit spes 162 . Penitenti a Iudeorum in Babylone: plorabant, ieiunabant, orabant et offerebant. Exui me stola pacis, indui autem sacco obsecrationis et clamabo ad Altissimum in diebus meis 183 . Dehortatur a cultu idolorum 184 .


355. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_34 | Paragraph | SubSect | Section]

aurum. Ipse uocabit nomen meum, et ego exaudiam eum et dicam: Populus meus es tu. Et ipse dicet: Dominus meus es 215 . Obseruantes legem Dei trucidabantur, pueros circumcisos deprehendentes suspendebant 217 . Iudei nolentes libare diis necantur. Duę mulieres, quoniam filios circumciderant, appensis ad ubera paruulis pręcipitantur. Sabbatum custodientes flammis torrentur 227 . Eleazarus scriba mori pręoptauit quam contra Legem carnem porcinam manducare.


356. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Factus es fortitudo pauperi 156 . Pauperes homines in sancto Israeexultabunt etc. 157 . Ad quem respiciam nisi ad pauperculum etc. 166 . Translatis Iudeis in Babylonem relicti sunt pauperes agricolationi 178 . Non erit sacerdotibus hereditas nec possessio 194 . Derelinquam in medio tui populum pauperem et egenum et sperabunt in nomine Domini


357. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_39 | Paragraph | SubSect | Section]

reprobam damnat 108 . Contra idolatriam. Psalmus IIII. De his qui negant diuinitatem Christi. Psalmus XIII 109 . Dixit iniustus ut delinquat. Psalmus XXXV. Iudę proditio. Psalmus XL 111 . Moriendum prius quam idolis seruiendum. Psalmus XLIIII 112 . De Antiocho persecutore uel Antichristo. Psalmus LII 113 . Superbia


358. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_40 | Paragraph | SubSect | Section]

Homo apostata uitiis plenus. Omnes qui me oderunt, diligunt mortem. Illusor solus portabit malum. Aquę furtiuę et panis absconditus 127 . Perfidia 128 . Mulier adultera Iudei 132 . Qui dissipat sepem, id est destruit disciplinam 134 . Vos infirmi de populo ne turbetis Ecclesiam ad errores declinando. Capite, id est occidite eos qui ad idolatriam populum adduxerunt


359. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_41 | Paragraph | SubSect | Section]

uestris uenditi estis etc. 162 . Omne uas quod fictum est contra te, id est contra Ecclesiam, non dirigetur, et omnem linguam resistentem tibi in iudicio iudicabis 163 . Idolatria Iudeorum. Oua aspidum ruperunt, et telas araneę texuerunt. Qui comederit de ouis eorum morietur, et quod confotum est, erumpet in regulum etc. 164 . Gens et regnum, Domine, quod non seruierit tibi, peribit


360. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_41 | Paragraph | SubSect | Section]

Qui comederit de ouis eorum morietur, et quod confotum est, erumpet in regulum etc. 164 . Gens et regnum, Domine, quod non seruierit tibi, peribit 165 . Contra idolatras. Contra incredulitatem Iudeorum 166 . Reliquerunt me et libauerunt diis alienis. Contra idolatriam Iudeorum. Me dereliquerunt, fontem aquę uiuę, et foderunt sibi cisternas dissipatas, quę continere non ualent aquas. Et pro pterea facti sunt in prędam Ęgyptiis et


361. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_41 | Paragraph | SubSect | Section]

Gens et regnum, Domine, quod non seruierit tibi, peribit 165 . Contra idolatras. Contra incredulitatem Iudeorum 166 . Reliquerunt me et libauerunt diis alienis. Contra idolatriam Iudeorum. Me dereliquerunt, fontem aquę uiuę, et foderunt sibi cisternas dissipatas, quę continere non ualent aquas. Et pro pterea facti sunt in prędam Ęgyptiis et Chaldeis 167 . Idolatrę comparantur mulieri adulterę et fornicarię


362. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_42 | Paragraph | SubSect | Section]

suam in iniustitia et cęnacula sua non in iudicio etc. Polluti sunt. Iccirco uia errorum eorum erit quasi lubricum in tenebris. Impellentur enim et corruent in ea etc. 173 . Pręuaricatio Sedechię et populi. Iudei angustiati uouerunt manumittere seruos. Liberati a periculo irritarunt uota. Ob id Dominus reuocauit Chaldeos, et capta est ciuitas incensaque igni 177 . Ismael et X optimates ut amici uenerunt ad Godoliam in Masphat. Accepti conuiuio


363. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

suo ponam 186 . Destruam parietem quem linistis absque temperamento, et adęquabo eum terrę etc. Dominus non fecit responsum tentantibus eum, sed puniuit eos 187 . De idolatria Israel et Iudę. Preuaricatio sacerdotum. Falsi prophetę. Peccata idolorum uestrorum portabitis 189 . Omnis alienigena incircumcisus corde etc. non ingredietur sanctuarium meum 194 . In littoribus et in


364. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sacerdotio misit. Ipse autem sibi, non Iasoni impetrauit 225 . Andronicus Oniam sacerdotem euocatum de templo contra iusiurandum interemit. Antiochus manibus impuris uasa sacra contrectando polluit 226 . Iudei compelluntur sacrificare diis; nolentes necantur 226 . Simonis milites perfidię damnati, quod corrupti pecunia quosdam ex captiuis effugere passi sunt 227 . Contaminati rapientes dona idolo dicata.


365. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_46 | Paragraph | SubSect | Section]

Nec superbi ab initio placuerunt tibi, sed humilium et mansuetorum semper tibi placuit deprecatio 95 . Iudith exibat noctibus et orabat escam sumens in uesperum 96 . Hester regem aditura, ut supplicaret pro Iudeis, mandauit, ut congregati orent Dominum et eo triduo ieiunent 98 . Oratio Mardochei et Hester pro Iudeis 100 . Si diluculo consurrexeris ad Deum et Omnipotentem fueris de precatus etc.


366. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_46 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudith exibat noctibus et orabat escam sumens in uesperum 96 . Hester regem aditura, ut supplicaret pro Iudeis, mandauit, ut congregati orent Dominum et eo triduo ieiunent 98 . Oratio Mardochei et Hester pro Iudeis 100 . Si diluculo consurrexeris ad Deum et Omnipotentem fueris de precatus etc. 102 . Clamo ad te, et non exaudis me, sto, et non respicis me. Mutatus es mihi in crudelem


367. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_47 | Paragraph | SubSect | Section]

116 . Clamabit ad me, et ego exaudiam eum. Psalmus XC. Deus orandus peccatis. Psalmus XCIIII 117 . Oratio pro populo. Psalmus CV. Oratio Christi ad Patrem contra Iudeos et Iudam. Psalmus CVIII 118 . Doce me, confirma me; uiam iniquitatis ammoue a me; noli me confundere. Psalmus CXVIII. Deprecatus sum faciem tuam in toto corde meo. Psalmo eodem 120 .


368. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_48 | Paragraph | SubSect | Section]

Samuel coram me, non est anima mea ad populum istum etc. 171 . Recordare, quod steterim in conepectu tuo, ut loquerer pro eis bonum etc., sed quia indurati sunt, da filios eorum in famem etc. Christus contra Iudeos ingratos 172 . Orate pro ciuitate ad Domi num, quia in pace illius erit pax uobis. Inuocabitis me et uiuetis, et orabitis me, et ego exaudiam uos 175 . Ad Hierusalem: Clama ad me, et ego exaudiam te et


369. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_49 | Paragraph | SubSect | Section]

meus es 215 . Iudas facta oratione committebat pugnam et parua manu magnas superabat copias 218, 220 . Ionathas suis iam fugientibus orauit et reuersus in pręlium uicit 222 . Iudei Ioanne duce cum Cendebeo conflicturi tubis sacris insonuerunt, ille fugit. Oratio Neemię, cum de captiuitate reuersi sacrificarent 224 . Heliodorus gazophilatium dirrepturus cęcidit exanimis; oratione Onię sacerdotis surrexit sanus


370. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_51 | Paragraph | SubSect | Section]

operatus es, inducam mala super domum tuam 58 . Naaman leprosus mundatur in Iordane 63 . Ioachaz fecit malum, abducitur uinctus in Ęgyptum, ne regnet in Hierusalem. Transmigratio Iudę in Babylonem 69 . Heliu iratus contra Iob, quod iustum se diceret coram Deo 107 . Peccauit Dauid numerando populum et patitur suorum pestilentiam 75 . Dominus per


371. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_52 | Paragraph | SubSect | Section]

uia peccantium 145 . In uia ruinę non eas 148 . Recidiuans 148 . Erubescite de delicto et iniquitate 149 . Peccata ob quę Iudei captiuati: auguria, sodomia, auaritia, pusilanimitas et idolatria 152 . Contra eos qui peccatorum impunitatem putant 160 . De lapsu a statu innocentię 161 . Non


372. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

pecuniam regio exactori non soluisset, priuatus est sacerdotio 225 . Menelaus promissa pecunia crimen suum redemit et de innocentibus accusatoribus sumitur supplicium 226 . Nicanoris promissa minacia in Iudeos 227 .
Parsimonia. Initium uitę hominis aqua et panis et uestimentum et domus protegens turpitudinem 147 . Initium necessarię rei uitę hominum


373. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_56 | Paragraph | SubSect | Section]

est. Psalmus CVIII. De torrente in uia bibit. Psalmus CIX 118 . Redemptionem misit Dominus. Psalmu s CX 119 . De Christo et Iudeorum persecutione. Psalmus CXVIIII 121 . Hęreditas Domini, filii merces, fructus uentris. Psalmus CIIVI 122 . Sapientia immolauit uictimas suas, id est se ipsum obtulit in cruce


374. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sustinuerit in finem, hic saluus erit XIII.
Perfidia. Sanato demoniaco, id est credente gentium populo demones intrant in porcos, id est in eos qui credere noluerunt V. Iesus despicitur in patria, id est in populo Iudeorum VI. Pharisei increduli quęrunt signum de cęlo tentantes. Videte et cauete a fermento phariseorum et Herodis VIII. Quis quis scandalizauerit unum ex his pusillis credentibus in me IX. Iesu egresso denunciatur templum ruiturum, quoniam sine fide impossibile est placere


375. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Cum hęc ad illos diceret, coeperunt pharisei et legisperiti grauiter insistere et os eius opprimere XI. Malchus absque aure dextera XXII. De doctore iustitię iniqui dixerunt: Hunc inuenimus subuertentem gentem nostram etc. Commouit populum docens per uniuersam Iudeam XXIII.
Poetę. Facta est fames, id est egestas uerbi Dei, in regione illa, ubi pascens porcos cupit implere uentrem de siliquis turpium fabularum, quas porci manducant. Et nemo dat ei, scilicet ad


376. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_71 | Paragraph | SubSect | Section]

sedent I. Vtitur et diabolus testimoniis Scripturarum, non ut doceat, sed ut fallat; sic et hereticus IIII. Semen cecidit secus uiam etc. Geraseni rogant Iesum, ut discederet a finibus eorum. Signant Iudeos incredulos VIII. Qui me erubuerit et meos sermones, hunc Filius hominis erubescet, cum uenerit in maiestate sua et Patris et sanctorum angelorum IX. Hereticus porrigit pro pane lapidem, pro pisce serpentem, pro ouo scorpionem. Tentantes signum de cęlo quęrunt. Qui non est


377. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_73 | Paragraph | SubSect | Section]

IIII. In nauicula crucis obdormiuit. Fit tempestas in cordibus discipulorum. Sed excitatus fugat procellam, quia resurgens increpat eorum timorem, et ipsi uiso illo credunt et gaudent VIII. Baptismo autem habeo baptizari, et quomodo coarctor usque dum perficiatur XII. Iudeus hedum requirit, Christianus agnum. Illis Barrabas soluitur, nobis agnus immolatur XV. Camellus transiens per foramen acus, Christus per passionis angustias et tormentorum punctiones XVIII. Hic est hęres, occidamus illum. Eiectum extra uineam occiderunt XX. Et factus est


378. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_73 | Paragraph | SubSect | Section]

occiderunt XX. Et factus est sudor eius sicut guttę sanguinis decurrentis in terram. Illudebant ei cędentes, et uelauerunt eum, et percutiebant faciem dicentes: Prophetiza, quis te percussit XXII. Hunc inuenimus subuertentem gentem nostram. Commouit populum docens per uniuersam Iudeam. Quid signat crucis latitudo, altitudo et profundum XXIII. Nonne hęc oportuit pati Christum et ita intrare in gloriam suam. Quare Dominus reseruauit cicatrices uulnerum. Obtulerunt ei partem piscis assi et fauum mellis. In pisce assato exprimitur passionis Dominicę


379. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_76 | Paragraph | SubSect | Section]

in gaudium. Mulier, cum parit etc. XVI.
Patientia. Tolle grabatum tuum et ambula. Porta eum cum quo ambulas, ut ad eum peruenias, cum quo manere desideras V. Iesus nolebat in Iudeam ambulare, quia quęrebant eum Iudei interficere, docens nos declinare persecutores, cum non sit necesse manere. Quotiens nobis ab aliquibus falsa obiiciuntur conuitia, patienter toleremus, et uera, quę possumus, non obiiciamus, sed salutaria monita prędicemus. Sic Iesus,


380. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_76 | Paragraph | SubSect | Section]

etc. XVI.
Patientia. Tolle grabatum tuum et ambula. Porta eum cum quo ambulas, ut ad eum peruenias, cum quo manere desideras V. Iesus nolebat in Iudeam ambulare, quia quęrebant eum Iudei interficere, docens nos declinare persecutores, cum non sit necesse manere. Quotiens nobis ab aliquibus falsa obiiciuntur conuitia, patienter toleremus, et uera, quę possumus, non obiiciamus, sed salutaria monita prędicemus. Sic Iesus, cum dixissent ei: Demonium habes


381. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_76 | Paragraph | SubSect | Section]

obiiciuntur conuitia, patienter toleremus, et uera, quę possumus, non obiiciamus, sed salutaria monita prędicemus. Sic Iesus, cum dixissent ei: Demonium habes etc., docet, cum in sabbato fit circumcisio, non solui Legem VII. Attendendum quod Dominus in corrigenda Iudeorum superbia asper erat, mansuetus uero in contumelia sibi illata, erudiens nos errata in Deum uindicare, in nos uero despicere. Iram furentium etiam, cum resistere possumus, declinare Dominus docet. Iudeis enim lapidare parantibus abscondit se et exiuit de templo VIII.


382. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_76 | Paragraph | SubSect | Section]

circumcisio, non solui Legem VII. Attendendum quod Dominus in corrigenda Iudeorum superbia asper erat, mansuetus uero in contumelia sibi illata, erudiens nos errata in Deum uindicare, in nos uero despicere. Iram furentium etiam, cum resistere possumus, declinare Dominus docet. Iudeis enim lapidare parantibus abscondit se et exiuit de templo VIII. Cęcus illuminatus confitens be nefactorem suum ab inuidis eiicitur foras, sed inuenitur a Iesu et in fide Filii Dei solidatur IX. Si mundus uos odit etc. Sed hęc omnia facient uobis propter nomen


383. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_77 | Paragraph | SubSect | Section]

ad decorem XX. Petri martyrium prędicitur a Domino. Augustinus: Si nulla esset mortis uel parua molestia, non esset tam magna martyrii gloria XXI.
Pauper. Putabant Dominum dixisse Iudę: Eme ea quę opus sunt nobis etc. Ergo Dominus loculos habebat a fidelibus oblata conser uans suorum necessitatibus et aliis indigentibus. Hinc primum ecclesiaeticę pecunię forma est instituta XIII. Iesus domum in uita non habuit; post mortem alieno sepulchro


384. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_78 | Paragraph | SubSect | Section]

furetur, et mactet, et perdat. Loquor uobis, et non creditis. Opera quę ego facio in nomine Patris mei, hęc testimonium perhibent de me. Sed uos non creditis, quia non estis de ouibus meis. Sustulerunt lapides Iudei etc. tollunt heretici uerborum lapides iactantes in eum, ut, si possent, de throno eum suo in crucem detraherent. Si mihi non uultis credere, operibus credite X. De cęcitate et perfidia Iudeorum Isaias XII. Qui manducat mecum panem, leuabit contra


385. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_78 | Paragraph | SubSect | Section]

Sed uos non creditis, quia non estis de ouibus meis. Sustulerunt lapides Iudei etc. tollunt heretici uerborum lapides iactantes in eum, ut, si possent, de throno eum suo in crucem detraherent. Si mihi non uultis credere, operibus credite X. De cęcitate et perfidia Iudeorum Isaias XII. Qui manducat mecum panem, leuabit contra me calcaneum suum XIII. Siquis in me non manserit, mittetur foras sicut palmes et arescet, et colligent eum et in ignem mittent, et ardet. Si non uenissem et locutus fuissem eis, peccatum non haberent. Nunc


386. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

scriptam, euangelicam. Vel primum peccatum in corde, secundum in consensu, tertium in actu, quartum in consuetudine. Erat autem spelunca et lapis superpositus ei. Mortuus sub lapide, reus sub Lege. Remouete lapidem, remouete Legis pondus. Prędicate gratiam euangelii XI. Iudei intrare in prętorium peccatum putabant, condemnare innocentem sollicitabant. Hi sunt qui a minimis abstinent et grauia delicta committere non cessant XVIII. Passio Domini. Soluite templum hoc, et in triduo excitabo illud II. Et sicut Moyses exaltauit


387. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_80 | Paragraph | SubSect | Section]

nondum uenerat hora eius. Cum exaltaueritis Filium hominis, tunc cognoscetis quia ego sum etc. Non ne bene dicimus nos, quia Samaritanus es tu et demonium habes? Tulerunt lapides, ut iacerent in eum. Iesus autem abscondit se et exiuit de templo VIII. Conspirauerant Iudei, ut, siquis eum confiteretur esse Christum, extra synagogam fieret IX. Ego pono animam meam, ut iterum sumam eam. Nemo tollit eam a me, sed ego pono eam a me ipso. Potestatem habeo ponendi ipsam et potestatem habeo iterum sumendi eam. Dicebant multi ex ipsis: Demonium habet


388. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_80 | Paragraph | SubSect | Section]

extra synagogam fieret IX. Ego pono animam meam, ut iterum sumam eam. Nemo tollit eam a me, sed ego pono eam a me ipso. Potestatem habeo ponendi ipsam et potestatem habeo iterum sumendi eam. Dicebant multi ex ipsis: Demonium habet et insanit; quid eum auditis? Circumdederunt eum Iudei et dixerunt ei: Quousque animam nostram tollis? Si tu es Christus, dic nobis palam. Sustulerunt lapides, ut lapidarent eum X. Quid facimus, quia hic homo multa signa facit etc. Expedit uobis ut unus homo moriatur pro populo etc. Ab illo ergo die


389. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_80 | Paragraph | SubSect | Section]

Expedit uobis ut unus homo moriatur pro populo etc. Ab illo ergo die cogitauerunt, ut interficerent eum. Caiphas prophetauit, quia Iesus moriturus erat pro gente; et non tantum pro gente, sed ut filios Dei, qui erant dispersi, congregaret in unum. Proximum erat pasca Iudeorum; quęritur in templo, ut apprehendatur XI. Ante sex dies pascę uenit Bethaniam, quia ille qui sex diebus omnia fecerat et sexto die hominem creauerat, ipse sexta mundi ętate, sexta feria, sexta hora redimere mundum uenerat. Nisi granum frumenti cadens in


390. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_80 | Paragraph | SubSect | Section]

sex dies pascę uenit Bethaniam, quia ille qui sex diebus omnia fecerat et sexto die hominem creauerat, ipse sexta mundi ętate, sexta feria, sexta hora redimere mundum uenerat. Nisi granum frumenti cadens in terra etc. Ipse est granum mortificandum in infidelitate Iudeorum, multiplicandum in fide populorum. Nunc anima mea turbata est. Et ego, si exaltatus fuero a terra etc. Nunc iudicium est mundi, nunc princeps huius mundi eiicietur foras. Iesus abiit et abscondit se ab eis XII. Si diligeretis me, gauderetis utique quia uado


391. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_82 | Paragraph | SubSect | Section]

Pacem habentes, non uos metipsos defendentes, sed date locum irę XII. Deus pacis cum omnibus uobis. Amen XV. AD CORINTHIOS I: Obsecro uos, fratres, ut id ipsum dicatis omnes, ut non sint in uobis scismata I. Omnes nos in unum corpus baptizati sumus siue Iudei siue gentiles etc. et omnes in uno spiritu potati sumus. Siquid patitur unum membrum, compatiuntur omnia membra XII. II: Pacem habete, et Deus pacis erit uobiscum. Salutate inuicem cum osculo sancto XIII. AD PHILIPPENSES: Ad caritatem et concordiam


392. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_89 | Paragraph | SubSect | Section]

AD THIMOTEVM II: Erit enim tempus, cum sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua desideria coaceruabuntur sibi magistros prurientes auribus; et a ueritate quidem auditum auertent; ad fabulas autem conuertentur IIII. ACTVVM: Iudeis non admittentibus Verbum Paulus et Barnabas dixerunt: Vobis oportebat loqui primum uerbum Dei etc. XIII. Paulus prędicat, Iudei blasfemant. Ille excutiens uestimenta dixit: Sanguis uester super caput uestrum. Mundus ego ex hoc ad gentes uadam


393. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_89 | Paragraph | SubSect | Section]

auribus; et a ueritate quidem auditum auertent; ad fabulas autem conuertentur IIII. ACTVVM: Iudeis non admittentibus Verbum Paulus et Barnabas dixerunt: Vobis oportebat loqui primum uerbum Dei etc. XIII. Paulus prędicat, Iudei blasfemant. Ille excutiens uestimenta dixit: Sanguis uester super caput uestrum. Mundus ego ex hoc ad gentes uadam XVIII. Disputante Paulo indurati maledicunt XIX.
Poetę. AD CORINTHIOS


394. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Patria. AD HEBREOS: Non habemus hic manentem ciuitatem, sed futuram inquirimus XIII.
Peccatum. AD ROMANOS: Causati sumus Iudeos et Gręcos omnes sub peccato esse. Omnes enim peccauerunt et egent gratia Dei III. Per unum hominem peccatum, et per peccatum mors, in quo omnes peccauerunt. Vsque ad Legem peccatum, mors ab Adam usque ad Moysen V. Stipendia peccati mors VI. Peccatum


395. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_93 | Paragraph | SubSect | Section]

V. Si autem mortui sumus cum Christo, credimus quia simul etiam uiuemus cum illo VI. Nam quod impossibile erat Legi etc. Deus Filium suum mittens in similitudinem carnis peccati, et de peccato damnauit peccatum in carne VIII. Christus minister fuit Iudeis ex promissione Dei, gentibus ex misericordia etc. XV. AD CORINTHIOS I: Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est. His autem qui salui fiunt, id est nobis, Dei uirtus est. Nos autem prędicamus Christum crucifixum,


396. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_93 | Paragraph | SubSect | Section]

fuit Iudeis ex promissione Dei, gentibus ex misericordia etc. XV. AD CORINTHIOS I: Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est. His autem qui salui fiunt, id est nobis, Dei uirtus est. Nos autem prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam, ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum, Dei uirtutem et Dei sapientiam I. Si cognouissent, nunquam Dominum glorię crucifixissent II. Pasca nostrum immolatus est Christus V. Christus mortuus est pro peccatis nostris;


397. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_93 | Paragraph | SubSect | Section]

XV. AD CORINTHIOS I: Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est. His autem qui salui fiunt, id est nobis, Dei uirtus est. Nos autem prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam, ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum, Dei uirtutem et Dei sapientiam I. Si cognouissent, nunquam Dominum glorię crucifixissent II. Pasca nostrum immolatus est Christus V. Christus mortuus est pro peccatis nostris; sepultus est, resurrexit, apparuit. Nouissime autem omnium tanquam


398. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_149 | Paragraph | SubSect | Section]

Indutus ueste aliena 136 . Mulier cui nomen Impietas 158 . Massa plumsi idolatria 159 . Acharon. Philistim 166 . Iudei passi pro impietate in Christum 175 . Qui Ęgyptius est, non ascendet in Hierusalem 178 . Nec gentiles nec Iudei Scripturas intelligunt 188 . Statua Hadriani


399. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_149 | Paragraph | SubSect | Section]

Acharon. Philistim 166 . Iudei passi pro impietate in Christum 175 . Qui Ęgyptius est, non ascendet in Hierusalem 178 . Nec gentiles nec Iudei Scripturas intelligunt 188 . Statua Hadriani 193 . Fames super incredulos 210 . Quia oblita es Dei, saluatoris tui 222 . Sobna


400. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_155 | Paragraph | SubSect | Section]

Audita nece Ioannis Iesus secessit, in hoc arguens temeritatem ultro se offerentium 159 . Calix martyrium 167 . Martyres mortem affectantes 190 . Iudei persequuntur Christianos, et carnales infensi sunt spiritalibus 208 . Stygmata Domini Iesu Christi portans 218 . Vicisisse est aduersarios in angustiis non cessisse 227 .


401. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_158 | Paragraph | SubSect | Section]

incredulus 123 . Laodice maritum ueneno sustulit 137 . Dimitte mortuos sepelire mortuos 149 . In uiam gentium ne abieritis 151 . Iudę 177, 178 . Aceto et felle potant Iesum. Terrentur custodes increduli 181 . Crux Iudeis scandalum, gentibus stultitia 210 . Idolatria


402. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_158 | Paragraph | SubSect | Section]

149 . In uiam gentium ne abieritis 151 . Iudę 177, 178 . Aceto et felle potant Iesum. Terrentur custodes increduli 181 . Crux Iudeis scandalum, gentibus stultitia 210 . Idolatria 231 . Factis negant. Quędam bona negatio, ut abnegantes impietatem 246 . Plurima exempla sunt quęrentium Deum non recte


403. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_158 | Paragraph | SubSect | Section]

Qui non credit, iam iudicatus est 320 . Portę mortis idolatria 325 . Dixit insipiens in corde suo: Non est Deus 328 . Demones Deo, Iudei Christo, heretici Ecclesię inimici 330 . Ne perdas cum impiis animam meam 338 . Puluis qui omni uento mouetur 341 . Erubescant impii, etiam deducantur in infernum


404. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_162 | Paragraph | SubSect | Section]

est anima mea 361 . Iudas 362 . Vespere, mane, meridie. Passio, resurrectio, ascensio. Conculcauit me homo tota die; uerba mea execrabantur 362 . I. N. R. I. Mors. Iudei in Iesum 363 . Christus ad Patrem 364 . Ad Patrem: Quod non rapui, tunc exoluebam. Sustinui opprobrium. Operuit confusio faciem meam. Scribę et pharisei 371 .


405. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_162 | Paragraph | SubSect | Section]

meam. Scribę et pharisei 371 . Tu scis improperium meum. Dederunt in escam meam fel, potauerunt me aceto. Quem tu percussisti, ipsi persecuti sunt. Vitulus.Ego sum pauper et dolens 371 . Queritur de Iudeis. Christus pauper. Tanquam prodigium factus sum multis. Comprehenditur 372 . Et fui flagellatus tota die 373 . Exurge, Domine, iudica causam meam 374. Christus uenditus


406. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_163 | Paragraph | SubSect | Section]

Factus sum opprobrium illis 406 . De torrente in uia bibit 407 . Crux 422 . Oratio ad Patrem. A Iudeis passus persecutiones. Prędicat, orat, patitur. Apostoli expectant Domini resurrectionem 428 . Perseuerantia.Adolescens iuxta uiam suam 276 . Perseuerantia boni. Non extinguetur in nocte lucerna eius


407. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_163 | Paragraph | SubSect | Section]

Penitentia Dauid 432 . Pruinam sicut cinerem spargit. Contritio 434 . Tribulatio penitentię 437 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Pietas. Saul peccauit, dum miseretur 48 . Achab similiter 76 . Hircani pietas in matrem, quam torqueri uidens supra murum soluit obsidionem castelli


408. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

120 . Pudor. Quidam pudenda sua detegens cędis multorum causa fuit 178 . Prouidentiam negant Epicurei 92 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Potentia Romanorum 27 . Petitio. Orandi mos per dies XXX his qui morbo aliquo laborarent 26 . Poeta. Inuentum litterarum 79 .


409. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

mos per dies XXX his qui morbo aliquo laborarent 26 . Poeta. Inuentum litterarum 79 . Homerus. Primi philosophi 79 . Historia. Ęgyptii et Chaldei. Triginta duo libri apud Iudeos 80 . Philosophi multati, quod unum tantum Deum esse dicerent 91 . Perfidia. Idolatria. Caput asini in templo Iudeorum fuisse Appion mentitus est 86 .


410. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

79 . Historia. Ęgyptii et Chaldei. Triginta duo libri apud Iudeos 80 . Philosophi multati, quod unum tantum Deum esse dicerent 91 . Perfidia. Idolatria. Caput asini in templo Iudeorum fuisse Appion mentitus est 86 . EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE
Poeta. Sido primus hymnos composuit 6 . Musę


411. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_166 | Paragraph | SubSect | Section]

Passiones rectę sanctorum 101 . An primi homines in paradiso perturbationibus caruerint 102 . Passio Christi. Mors. Corpus. Quod pugnat et renouat 73 . Abel Christus, Cayn Iudei 109 . Abel et Seth--- mors et resurrectio Christi 114 . Noe nudatus, uino ebrius 118 . Isaac immolandus 126 . Preualuit


412. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_166 | Paragraph | SubSect | Section]

Abel et Seth--- mors et resurrectio Christi 114 . Noe nudatus, uino ebrius 118 . Isaac immolandus 126 . Preualuit Iacob luctatori, Iudei Christo sic uolenti 127 . Recumbens dormisti ut leo. Agnus pascalis 128 . Psalmus XXI 136 . Mors et resurrectio 136 .


413. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_171 | Paragraph | SubSect | Section]

herba utuntur magi, cum uolunt deos euocare 245 . Tullus Hostilius fulmine ictus, quia parum rite sacrificauerat 269 . Flamini sacrorum equum tangere non licet 275 . De Mose Iudeo, quem magum fuisse putant 289 . Ęgypti pars scarabeos inter numina colit 293 .
Rex. Tonemphoę Ęthiopes canem pro rege habent, motu eius imperia


414. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_176 | Paragraph | SubSect | Section]

Turtur, auis pudicissima, typus est Saluatoris 35 . Item Salomon typum gerit Christi. Fructus spiritus 38 . Sacerdotes Ęgypti continentissimi 46 . Terrę Iudeę tribuumque descriptio typus futurę in cęlis Ęcclesię 53 . Monachi officium 61 . Arca Noe Ecclesię typus fuit 65 . Perfectio est se nosse imperfectum


415. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_198 | Paragraph | SubSect | Section]

69 . Quod doctrina cęlestis sapientiam sola largitur, quam philosophia non inuenit, et efficax sit lex Dei et Ecclesię sacramenta 71 . Quare Pythagoras et Plato non accesserunt ad Iudeos 75 . Sapientia et amor spectat ad filios, religio et timor ad seruos 76 . Quod sapientia et religio non separant 76 . De uiis quas docuit Christus


416. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sit habenda 173 . Quod religio sit et hominis sit 177 .
Res. Regnum non est summum bonum 57 . Moyses quo tempore Iudeis pręfuit. Item Iosue. Iudices. Reges. Cyrus 77 . Salomon pręcessit Troianum excidium CXL annis 79 . Resurrectio corporum. Resurgent mortui 164 . De carnis


417. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_209 | Paragraph | SubSect | Section]

Corpus gloriosum 217 . Consurgent ad uocem uolucris 307 . Quoniam sunt reliquię homini pacifico 349 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Rex. Saul latebram quęsiuit, ne rex constitueretur 46 . Dominandi cupiditas ad scelus prona 55 . Absalon patri regnum auferre affectat


418. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_209 | Paragraph | SubSect | Section]

signat regem 70 . Senacheribus a filiis occiditur 85 . Propter regis iustitiam Deus populo placatur 86 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Rex. Vespasianus recusabat imperium 53 .
Reus. Incidi cathenas solitum non recte uinctorum 53 .


419. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_211 | Paragraph | SubSect | Section]

134 . Sancti dicuntur qui se uouerunt Deo. Vitulus 136 . Abarim. Contemptus terrenorum 145 . Leuitę portantes arcam 151 . Pars tribus Iudę. Ciuitas solis 167 . Dies Iesu 174 . Beatus seruus Iesu 174 . Noli retro aspicere 177 . Rex habet uirgam


420. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Melanuri in mare panem abiectum rapiunt; ad cibum in quo hamus sit non accedunt 303 . Pythagoras Apollinis iudicio sapientissimus 319 . Euphranoris Alexander Paris est; in quo omnia simul intelliguntur: iudex, amator, interfector 321 . Neocles pictor argumento declarauit quod arte non potuit 333 . Etiam ferę abrosas partes corporis relinquunt, propter quas se periclitari nouerint


421. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

stipula etc. 216 . Nicanor irrisit sacerdotes, despexit holocausta etc. Iudas cum paucis contriuit exercitum eius. Nicanor primus cecedit 220 . Nicanor minabatur se uenditurum XC Iudeos uno talento: a paucis superatus est. Superbia Antiochi propter quam punitus est grauissimo uiscerum dolore et periit 227 . Secretum. Moyses noluit coram pharaone sacrificare sed secedens in solitudine tridui iter


422. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_229 | Paragraph | SubSect | Section]

Ve uobis qui dormitis in lectis eburneis et lasciuitis in stratis uestris 206 . Zacharias uidit per noctem uirum ascendentem super equum ruffum etc. 212 . Somnium Iudę Machabei de futura uictoria 229 . Senex. Sperabam quod ętas prolixior et annorum multitudo doceret sapientiam. Sed ut uideo, spiritus est in hominibus, et inspiratio Omnipotentis dat intelligentiam 107 .


423. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_231 | Paragraph | SubSect | Section]

extendisset 98 . Aman rogaturus Hester pro anima sua corruit super lectum suum. Rex superueniens suspicatus est eum opprimere uoluisse reginam, et statim in crucem agi iussit 99 . Assuerus siue Artaxerxes Iudeos suspectos, quod pacem regni sui turbarent, iusserat perdere. Mox cognita accusatorum inuidia illis pepercit, in istos animaduertit 100 . Mulier zelotipa 146 . Godolias suscepit Ismaelem multis quibus


424. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

deserto tentatur a diabolo IIII. Iesus secedebat in desertum et orabat V. Inter deserta quęrentibus Christum datur alimentum, et super abundat. Zacheus prę turba non poterat uidere Iesum. Ascendens supra turbam uidit et in domo sua excepit XIX. Tunc qui in Iudea sunt, fugiant in montes, et qui in medio eius sunt, discedant. Dominus die docebat in templo, noctibus exiens morabatur in monte Oliueti XXI. Et egressus ibat secundum consuetudinem in montem Oliuarum XXII. Spes. Mattheus de publicano apostolus V. Mulieri


425. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_243 | Paragraph | SubSect | Section]

non possumus. Quod autem dicit: Soluite eum et sinite abire, hoc est quod post hanc uitam auferuntur ualamina, ut facie ad faciem uideamus Dominum XI. Discipulus recumbit in sinu Iesu, cui reuelantur archana sapientię Dei XIII. Ioseph discipulus Iesu occultus propter metum Iudeorum. Nicodemus quoque, qui uenit ad eum nocte XVIII. Suspitio. Maria Iesum existimauit quod hortulanus esset XX. Sepultura. Corpus Iesu ligauerunt linteis cum aromatibus, sicut mos est Iudeis sepelire. Admonuit ergo Euangelista morem


426. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_243 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei XIII. Ioseph discipulus Iesu occultus propter metum Iudeorum. Nicodemus quoque, qui uenit ad eum nocte XVIII. Suspitio. Maria Iesum existimauit quod hortulanus esset XX. Sepultura. Corpus Iesu ligauerunt linteis cum aromatibus, sicut mos est Iudeis sepelire. Admonuit ergo Euangelista morem cuiusque gentis in sepeliendo esse seruandum XVIII. Spes. Mulierem in aduterio deprehensam non condemnauit Dominus, sed imponens ei, ne amplius peccaret VIII. Seruus. Seruitutes duę: timoris et


427. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_243 | Paragraph | SubSect | Section]

et amoris XV. Sollicitus. Martha, ut audiuit, quia Iesus uenit, occurrit illi; Maria autem domi sedebat. Maria, ut audiuit, surrexit cito et uenit ad eum, cum adhuc esset, ubi occurrerat ei Martha XI. Sacrilegium. Qui aliquid de ecclesia furatur, Iudę perdito comparatur. Quare Iesus fures admisit, nisi ut eius Ęcclesia fures, dum patitur, toleraret etc. XII. Sacerdos. Qui intrat per ostium, pastor est ouium. Huic ostiarius aper it, et oues uocem eius audiunt, et proprias oues uocat nominatim


428. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_245 | Paragraph | SubSect | Section]

uestrum indiget sapientia, postulet a Deo I. Qui sapiens est, ostendat operationem suam in mansuetudine sapientię. Item contra sapientiam terrenam. Item de sapientia, quę de sursum est III. Superbia. AD ROMANOS: Contentio inter Iudeos et Romanos pręferentes se alteri alteris I. Non alta sapientes, sed humilibus consentientes XII. AD CORINTHIOS I: Qui se existimat stare, uideat, ne cadat X. AD GALATAS: Siquis existimat se aliquid esse, cum nihil sit, ipse se seducit VI.


429. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_245 | Paragraph | SubSect | Section]

CORINTHIOS I: Dei sapientiam in mysterio absconditam, ut supra. Quę Dei sunt, nemo cognouit nisi Spiritus Dei. Animalis autem homo non percipit ea quę sunt Spiritus Dei. Spiritalis autem iudicat omnia etc. II. II: Velamen in facie Moysi adhuc apud Iudeos III. AD COLOSSENSES: Mysterium, quod absconditum fuit a sęculis et generationibus, nunc autem manifestum est sanctis eius etc. I. APOCALYPSIS: In calculo nomen nouum scriptum, quod nemo scit nisi qui accipit


430. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_287 | Paragraph | SubSect | Section]

eius et fluent aquę 434 . Sol oritur. In circuitu pergit spiritus 289 . Sol cognouit occasum suum 399 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Sapientiam Salomon petit a Domino 66 . Regina austri 70 . Superbia Roboam 71 . Caius se fratrem Iouis esse iactabat


431. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_287 | Paragraph | SubSect | Section]

99 . Hircano aures amputatę, ut indecens haberetur sacerdotio 128 . Pontifices de genere Aaron LXXXIII 181 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Superbia Cai et impietas 23 . Similitudo. Quidam se Alexandrum, Herodis filium, esse simulabat 21 . Somnium Archelai 21 .


432. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

dierum. De iustis tantum dicitur 165 . Sacerdotes et Leuitę docere debent et ab eis quos docent uitę necessaria accipere 166 . Aaron et Moyses in ordine sacerdotali 172 . Iudex et episcopus Ecclesię non semper gladio uti debet 177 . Pro meritis populi datur Ecclesię pręsul 177 . Sacrificium. Hostiarum differentię 61 . Sacrificium salutare


433. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_295 | Paragraph | SubSect | Section]

BIBLIA
Temperantia. Gedeon ex multis hostium spoliis sibi tantum inaures concedi petiit, ex quibus fecit ephoth 36 . Iudei sub Assuero ex licentia conciderunt inimicos. Ad substantiam autem eorum non extenderunt manum 99 . Paruo contentus 128 . Mel inuenisti; comede quod sufficit tibi etc.


434. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_295 | Paragraph | SubSect | Section]

proiiciebant idola et in cauernis se abscondebant 152 . Timor obsessorum in Hierusalem, qui mox confortantur a Domino 153 . Ioannan et socii eius timuerunt, ubi non erat timor. Cum tuto esse possent in Iudea, fugerunt in Ęgyptum et ibi perierunt 179 . Ędificium aquilonare signat algorem timoris 196 . Timens Ionas fugit a facie Dei et a pisce deglutitur 207 . A uerbis


435. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Testis iniquus. Testis mendax 130 . Testis uanus 131 . Euersio Hierusalem propter falsum testimonium contra Christum 156 . Ego sum iudex et testis, dicit Dominus 175 . Senes duo testes in Susannam conuicti mendacii lapidantur 200 . Tentatio. Tentatione uicti Eua et Adam transgrediuntur mandatum Dei, et subditi sunt passionibus


436. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

habitauitque inter eos 33 . Iudas habitatores uallis non potuit delere. Item alię tribus alios 34 . Angelus denunciat illos reseruatos in ruinam suam 35 . Ioas percussit Iudeos, interrupit murum Hierusa lem, spoliauit urbem, accepit obsides et reuersus est in Samariam 66 . Litteras Sennacherib minaces Ezechias expandens coram Domino orauit pro salute populi, et exauditus est 68 .


437. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

non cessat 210 . O, o, o, fugite de terra aquilonis 272 . Princeps tributorum Antiochi pacem simulans irruit super ciuitatem etc. 217 . Iuda duce absente Iudei a gentibus cęduntur 218 . Iudas transiturus de Galaditide in Iudam per mediam Ephron, uetantes transitum expugnat; transiensque super interfectos uenit in montem Syon, obtulit sacrificium 219 .


438. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_299 | Paragraph | SubSect | Section]

exercitus ferre nequiret, detrectauit pugnam abiitque in Hierusalem 219 . Alchimas assideis iurat pacem; receptus occidit eos. Nicanor quoque simulans pacem uoluit Iudam comprehendere, sed Iudas noluit et se credere. Post obitum Iude iniqui leuauerunt cornua, amicos Iude persecuti sunt, facta est tribulatio magna in Israel 220 . Tubis sacris insonuerunt, et aduersarii conuersi sunt in fugam 224 . Tempus. Principium mensium, anni


439. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_299 | Paragraph | SubSect | Section]

pugnam abiitque in Hierusalem 219 . Alchimas assideis iurat pacem; receptus occidit eos. Nicanor quoque simulans pacem uoluit Iudam comprehendere, sed Iudas noluit et se credere. Post obitum Iude iniqui leuauerunt cornua, amicos Iude persecuti sunt, facta est tribulatio magna in Israel 220 . Tubis sacris insonuerunt, et aduersarii conuersi sunt in fugam 224 . Tempus. Principium mensium, anni constituit Dominus


440. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Timor. Nicodemus uenit ad Iesum nocte. Signat eos qui timore humano non audent palam confiteri quę sunt Iesu Christi III. Quis eius aperuit oculos, nos nescimus. Hęc dixerunt parentes eius, qoniam timebant Iudeos IX. Ex principibus multi crediderunt in eum, sed propter phariseos non confitebantur, ne de synagoga eiicerentur XII. Sicut sunt duo timores, sic sunt duę seruitutes etc. XV. Tentatio. Cum homines uel demones nos per timorem nituntur mouere,


441. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_311 | Paragraph | SubSect | Section]

Terra. Terrę partitio secundum Iones. Terrę motus Romę 312 . Item in Syria, quo interierunt CLXX milia hominum 356 . Terre motus in Iudea 404 . Terrę motus sub Tyberio 413 . Sub Gordiano terra concussa et urbes cum populis hiatu absorptę 444, 446, 452, 456 . Tentatio. Iabitę auxilio impetrato a Saule


442. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Qui timetis Dominum, benedicite Domino 425 . Voluntatem timentium se faciet 430 . Beneplacitum est Deo super timentes eum 433 . Terra Iudeę fertilis 57 . Auster pro Ęgypto 60 . Rabbat quę et Philadelphia 67 . Idumea. Duma 68 . Sanir mons qui et Hermon. Lybanus


443. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_317 | Paragraph | SubSect | Section]

Res exitus mortis 370 . Nox in IIII uigilias diuisa 388 . Quod heri fuit, hodie non est 391 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Terrę motus in Iudea maximus 134 . Tempus. Ab Abraham usque ad diluuium anni duo milia DCLVI 2 . A captiuitate X tribuum usque ad transmigrationem duarum anni


444. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_317 | Paragraph | SubSect | Section]

Nox in IIII uigilias diuisa 388 . Quod heri fuit, hodie non est 391 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Terrę motus in Iudea maximus 134 . Tempus. Ab Abraham usque ad diluuium anni duo milia DCLVI 2 . A captiuitate X tribuum usque ad transmigrationem duarum anni CXXX, menses VI, dies X 89 .


445. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_317 | Paragraph | SubSect | Section]

duarum anni CXXX, menses VI, dies X 89 . Ab Aaron usque ad ędificationem templi anni DCXII. Item aliorum temporum computatio 181 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Terremotus 11 . EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE
Tempus. Partes anni 56 .


446. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_331 | Paragraph | SubSect | Section]

quibus assueti erant, non relinquebant 67 . Adolescens iuxta uiam suam, et cum senuerit, non recedet ab ea 131 . Vitium usitatum cum labore emendatur 134 . Vindicta. Iudei uindicauerunt contra inimicos suos habita licentia a rege Assuero: et occiderunt eos 99 . Si gauisus sum ad ruinam eius qui me oderat 106 . Vindicta 130, 131 .


447. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

pro ultione 257 . Ne reddas malum pro malo 275 . Quid quęris te uindicare, si tuus ultor est Deus 392 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM
Vaticinium. Manaemus diuinus inter Essenos 138 . Theodas pseudopropheta 178 . Alius pseudopropheta, item alius 180 .


448. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_361 | Paragraph | SubSect | Section]

nomen inditum 56 . Venia. Annus iubileus 25 . Vestis argento contexta animum extulit in superbiam 175 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Vrbs Ioppe, ubi Andromeda exposita 36 . Victoria. Non maior laus est armis uincere quam moderatione et prudentia 49 . Triumphus Vespasiani


449. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Bibiana uirgo. Theogenes. XI milia uirginum. Daciano, pręside Barchinę: Eulalia et Iulia, uirgines. Egea proconsule apud Patras: Andreas apostolus. Pascasio, pręside Alexandrię: Lucia uirgo. Vuandali et Gotthi: Thomas apostolus. Iudei: Stephanus protomartyr. Martiano: Marinus puer. Ioannes apostolus. Lotario, Lodouico, Carolo: Sabinianus et [Paternianus] Potentianus et Alanus, episcopi. De LXX discipulis. Licinio: Argeus et Marcessus et Marcellinus fratres. Theogenes. Hernia, eius


450. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 31 | Paragraph | SubSect | Section]


2.2.8  Pocula, nunc spinis horrentia serta cruentis.
2.2.9  Communes quid enim Tecum nunc deprecer haustus?
2.2.10  Aut alios latices quam gens Iudaea propinat
2.2.11  Funereus uates, tristis conuiua capessam,
2.2.12  Aut potu meliore fruar? Potiora Falerno
2.2.13  Haec, quamuis


451. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 32 | Paragraph | SubSect | Section]

per tot ludibria Christum
2.2.58  Affixumque cruci et summo sudore rubentes
2.2.59  Sidereos arctus? Quos nec laniare pepercit
2.2.60  Gens Iudaea ferox, immanior omnibus una
2.2.61  Gentibus et tanti rea sanguinis, ausa nefandam
2.2.62  Christo inferre necem mortalia membra gerenti.


452. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 32v | Paragraph | SubSect | Section]


2.2.69  Sustinuit uiolare decus? Quonam ore serena
2.2.70  Consputa est facies? Virgis quo crimine caesus
2.2.71  Et colaphis? Quis Te iudex permisit agendum
2.2.72  In sanctae tormenta crucis? Tene ille magistrum
2.2.73  Prodidit infeelix simulata per oscula Iudas?


453. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 33v | Paragraph | SubSect | Section]


2.2.115  Vnda pede et caelo uox est audita sereno:
2.2.116   »Filius hic meus est, demissus ab aethere summo,
2.2.117  Hunc, gentes, audite!« Tamen, Iudaea propago,
2.2.118  Dissimulas Christum et dira feritate laboras
2.2.119  Affixisse cruci: quae monstra, quid improba confles


454. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 33v | Paragraph | SubSect | Section]


2.2.133  Supplicium, tormenta, crucem, suspendia poscit.
2.2.134  Ergo infrenatae plebi permisit agendum
2.2.135  Sacrilegus iudex. Consputum atque undique caesum
2.2.136  Adfectumque nouis per tot ludibria flagris
2.2.137  Cernere erat. Verum, postquam data copia tanti


455. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 34 | Paragraph | SubSect | Section]

miserescere possent
2.2.156  Et lugere ferae uel saxa carentia sensu;
2.2.157  Et lacerum talos a uertice corpus ad imos
2.2.158  Gaudia Iudaeis, risus, dicteria praestat!
2.2.159  Poena uoluptati est, festiuo scommate ludunt
2.2.160  In Christum, Solymis tanta est petulantia uerpis! 2,160 uerpis


456. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 34v | Paragraph | SubSect | Section]

in uertice frangat;
2.2.179  Scurrilesque iocos et seria uulnera miscent
2.2.180  Et salibus tormenta scatent et ludicra res est
2.2.181  Iudaeis curtis et mimica fabula Christus,
2.2.182  Aethereumque decus deridet Apella profanus!
2.2.183  Dum tamen hic tanti praetexere luminis audet


457. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 36v | Paragraph | SubSect | Section]


2.2.280  Prodidit, adstricta misero qui fauce capistro
2.2.281  Turpe pependit onus. Pariter nunc caedor et isdem
2.2.282  Affligor membris: Iudaee, adfigis in uno
2.2.283  Corpore nempe duos, matrem et sua uiscera natum.
2.2.284  Atque utinam tantum sentirem sola dolorem,


458. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 38 | Paragraph | SubSect | Section]

testantia tanti
2.2.351  Numinis occasum. Mundi pars nulla pepercit
2.2.352  Auctorem sentire suum Dominumque fateri.
2.2.353  Tu uero, Iudaea, negas, nulloque pudore,
2.2.354  Nullo es uicta metu, nec te miseretque pudetque
2.2.355  Tot scelerum! Quin te purgas et monstra relinquis


459. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 38 | Paragraph | SubSect | Section]


2.2.364  Orantemque pius traduxit in astra latronem: 2,364 v. adscriptus in margine
2.2.365  Non tibi mitis erit ueniam, o Iudaee, precanti,
2.2.366   Improbe? Nonne uides ut te et quoscunque nocentes
2.2.367  Clamat in amplexus ulnisque inuitat apertis?


460. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 41v | Paragraph | SubSect | Section]


2.4.81   Sed meliora sui sese simulacra parentis
2.4.82  Esse recognoscit, si non examen iniquum est,
2.4.83  Ipsa sui iudex, nec mens sibi conscia peccat
2.4.84  Introrsum, quae se metiri debet ad unguem,
2.4.85  Quo minus exemplar primamque ignoret amusim,


461. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 76 | Paragraph | SubSect | Section]

quando sui magistra rara est
3.29.43  Et prudentior alteri docendo,
3.29.44  Nec constat sibi. Quo magis secundus
3.29.45  Est iudex aliunde postulandus,
3.29.46  Laeuam ut dextera, pes pedem requirit.
3.29.47  Cuius ceu speculi resultet orbe
3.29.48  Mens examine


462. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 110 | Paragraph | SubSect | Section]


5.2.73  Vnanimi reges, debent quibus astra triumphos.
5.2.74   Quorum alter mundi contagia bina relegat,
5.2.75  Iudaeumque nefas Sarracenosque rebelles
5.2.76  Labe profanari gemina non passus Hiberos,
5.2.77  Alter in Occeanum Solisque cubilia regnat.


463. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 173 | Paragraph | SubSect | Section]

trudis ad inferos,
7.4.8  Purgas sidereas sacrilegis complicibus domos.
7.4.9  Tu postquam breue uitae spatium, secla fugacia
7.4.10  Iudex lancibus aequis trutinas, heu miserabiles
7.4.11  Mortales foueas, dum pietas, dum ueniae locus
7.4.12  Indulgentior! Heu nos nimius iustitiae rigor


464. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 211 | Paragraph | SubSect | Section]


7.48.13  Indignus liceat sim uestro munere, dantis
7.48.14   Maxima dos, quota dos accipientis erit:
7.48.15  Nam uobis merces pensabitur, utpote iudex
7.48.16   Quae dabit et uerus praemia digna Deus,
7.48.17  Iudicium uestrum qui iudicat aethere summo
7.48.18   Et uobis Christus


465. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 209 | Paragraph | Section]


10  Scripserat Iesu, validis micanti
Usque miraclis tribuerat altam
Porro salutem:
"Christe, tu rerum dominus, Tonantis
Filius signo vario coruscans,
15  Namque Iudaei tibi sed minantur
Mortis acerba.
Est mibi regnum tenuis peculi,
Quippe virtutum meritis honestum,
Ut rogans ad me libeat venire,
20  Numen


466. Bunić, Jakov. De raptu Cerberi, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


12   Munus quod decet infimum Poetam: Est Christus modo, quem refers leonem,
13   Non quod maximus exigit patronus De Iudae catuli tribu leonis.
14   Vrbis: quę illyrici caput tenetur. Hic omnes superat feras et omni
15  Prostrato leo parcit et


467. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 4v | Paragraph | Section]

non ex parietibus manufactis: sed ex lapidibus preciosis e uiuis constructi: quod tamen triduo post instaurari debebat: ut si omnibus gentibus: omnibus populis: atque etiam ipsi misero si uoluisset refugium foret salutis et gratie. At uero crudelissimus parricida ad Iudeos se contulerat et recepto iam pefidie sue stipendio: principatumque inter eos sceleris sui priuilegio obtinens ante omnes gradiebatur. Ipse ipse dux: ipse tenebrarum caput perditissimo et teterrimo gregi signum dabat Quemcumque inquiens osculatus fuero ille est tenete eum. Quid


468. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 5r | Paragraph | Section]

Horribile a socio: horribilius a discipulo: et erat tibi ille quem perdidisti notissimus o Juda, erat proximus, erat amicus, domesticus, conuiua, magister. Quid? quod parens, quod saluator, quod dominus, quod creator, quod deus? Cohors ergo et tribunus et ministri Judeorum comprehenderunt Jesum et ligauerunt eum. Atque ibi primum se ille non modo ab inimicis circundatum: uerum etiam ab amicis: et proximis omnibus misere destitutum conspexit. Quocunque oculos uertebat neminem pro se intuebatur. facti sunt principes eius, id est apostoli eius,


469. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 5v | Paragraph | Section]

intumescebat atris plagarum uestigiis totum corpus: disruptaque uerberibus cute sanguis in terram undique diffundebatur: atque ubi iam tortores: et essent quodammodo tormenta ipsa defessa: Pilatus tertio (totidem enim sacri perhibent euangeliste) ad Judeos exiuit inquiens se in Jesu mortis causam non inuenire: uiderique sibi talem esse illum qui merito absolui debeat: presertim flagellatus iam et uerberibus adeo afflictus. Tum illi: Si non esset hic malefactor non tibi tradidissemus eum. O audaciam singularem!


470. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 6r | Paragraph | Section]

Vos ergo, patres, quibus dei optimi munere ueritas reuelata et celitus missa est sapientia, quibus et audire et lucem intueri et uersari in luce permittitur. Adestote queso omnes animis qui adestis corporibus: huc mentes uestras: huc pietatis misericordieque oculos conuertite. Educunt Judei Jesum spinis coronatum: sanguine multo conspersum: sputo et omni sordium genere turpiter oblitum. flagellis ac uerberibus debilitatum prorsus et uix iam pedibus innitentem. Aspicite collapsa membra et omni penarum genere pallida atque exanguia. Riget cruore squallidi capitis concreta


471. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 6v | Paragraph | Section]

Quamquam quid ego huc sum delapsus quasi uel ex nostris dubitet quispiam uel ex alienis negare possit ea que diximus omnia de Christo intelligenda esse? et prophetas ipsos alium quendam diuinis illis uocibus cecinisse: non eum qui a nobis colitur Jesum mundi redemptorem? Neque enim apud Judeos mihi sermo nunc est: quorum furor toto orbi iampridem innotuit. Illud tamen quod a principio statueram mihi dicendum loci huius oportunitate admonitus: uestraque humanissima attentione pene requisitus preterire non possum. Juuat enim prophanum illud genus non nostris: sed suorum


472. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 7r | Paragraph | Section]

scietis: incrassatum est enim cor populi huius. Item Ezechiel dum captiuus prophetaret in Caldea sic ait: factus est sermo domini ad me dicens: fili hominis in medio domus exasperantis tu habitas: qui oculos habent ad uidendum et non uident: et aures ad audiendum et non audiunt. Ex quo certe Judeorum scelus atque impietas manifestissime apparet: Neque enim tam clarus sermo, tam simplex, tam manifestus inuerti aut deprauari ullo modo potest. Itaque redeamus illuc unde nostra diuertit oratio. Educitur Jesus ad supplicium eo quo narrabam uultu: eoque


473. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 8r | Paragraph | Section]

uni precluduntur? O uos omnes qui transitis per uiam attendite et uidete si est dolor sicut dolor meus. Nonne hec uerba omnes comprehendunt calamitates? Non uidemini nunc uobis uniuersos audire miseros? Quis tam fuit tempore illo durus et ferreus: quis tam inhumanus preter impios iudeos. preter sceleratos iudeos. preter sacrilegos iudeos: qui non eius fletu ac querelis commoueretur? et quis fuit quin lachrymas emitteret? quin tantum hunc dolorem. tantam hanc calamitatem pio aliquo affectu prosequeretur? Cui igitur comparabo te uel cui assimilabo te filia Hierusalem:


474. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 8r | Paragraph | Section]

omnes qui transitis per uiam attendite et uidete si est dolor sicut dolor meus. Nonne hec uerba omnes comprehendunt calamitates? Non uidemini nunc uobis uniuersos audire miseros? Quis tam fuit tempore illo durus et ferreus: quis tam inhumanus preter impios iudeos. preter sceleratos iudeos. preter sacrilegos iudeos: qui non eius fletu ac querelis commoueretur? et quis fuit quin lachrymas emitteret? quin tantum hunc dolorem. tantam hanc calamitatem pio aliquo affectu prosequeretur? Cui igitur comparabo te uel cui assimilabo te filia Hierusalem: cui exequabo te: et


475. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 8r | Paragraph | Section]

attendite et uidete si est dolor sicut dolor meus. Nonne hec uerba omnes comprehendunt calamitates? Non uidemini nunc uobis uniuersos audire miseros? Quis tam fuit tempore illo durus et ferreus: quis tam inhumanus preter impios iudeos. preter sceleratos iudeos. preter sacrilegos iudeos: qui non eius fletu ac querelis commoueretur? et quis fuit quin lachrymas emitteret? quin tantum hunc dolorem. tantam hanc calamitatem pio aliquo affectu prosequeretur? Cui igitur comparabo te uel cui assimilabo te filia Hierusalem: cui exequabo te: et consolabor te uirgo filia Sion.


476. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 8r | Paragraph | Section]

minori mansuetudine quam patientia pertulisse. Quapropter cum satis pro tempore de die hoc sanctissimo dixerimus: quanquam pro materie amplitudine non satis: si unum illud quod modo succurrit addidero statim faciam loquendi finem: quod equidem ea potissimum causa inuitus omiserim ne scelus iudeorum post hominum memoriam inauditum crudelitatemque his omnibus que narraui maiorem silentio uidear preteriisse. Quid obstupuistis patres? an uero putatis, que uestra est humanitas, locum iam aliquem impietati inter tot mala non superesse: et Jesu Saluatori nostro post horrendum et


477. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 8r | Paragraph | Section]

Quid obstupuistis patres? an uero putatis, que uestra est humanitas, locum iam aliquem impietati inter tot mala non superesse: et Jesu Saluatori nostro post horrendum et atrocissimum illud crucis supplicium nihil ultra potuisse accedere? ita arbitror amplissimi patres. Sed inueniet aliquid iudeorum feritas quod addat et dolori dolorem. uulneribus uulnera adiicient: quibus satis non fuit Christi captiuitas. non iurgia. non irrisiones. non maledicta. non uerbera. non fellis acetique potus. non spinea illa corona. non manuum pedumque atrocissima uulnera. non crucis patibulum non


478. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 8r | Paragraph | Section]

et flagitiorum omnium nequissimi latrones? Sed quid fecere? corpus illud sanctissimiiam a communi luce: a libero spiritu seiunctum inusitata quadam rabie ferro transfigi permittunt. Sed quid ego scelus extenuo minusque apud uos dico: atque ipse cogitans sentio? quasi hoc permiserint tantum Judei ut fieret et non effecerint ipsi: Immo uero aliter esse non potuit: duo enim in omni delicto maxime spectari solent: animus scilicet et euentus. Sed quis Judeorum animus fuit tunc cum Romanus ille Centurio latus Jesu Christi lancea confixurus erat? quis dubitat patres? Nempe ut


479. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 8r | Paragraph | Section]

transfigi permittunt. Sed quid ego scelus extenuo minusque apud uos dico: atque ipse cogitans sentio? quasi hoc permiserint tantum Judei ut fieret et non effecerint ipsi: Immo uero aliter esse non potuit: duo enim in omni delicto maxime spectari solent: animus scilicet et euentus. Sed quis Judeorum animus fuit tunc cum Romanus ille Centurio latus Jesu Christi lancea confixurus erat? quis dubitat patres? Nempe ut feriret. Et quis fuit euentus? feriit: atque illico uidit percussor cum cecus antea fuisset. et iudei in tenebris et cecitate sua remanserunt: Statimque ex uulnere


480. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 8r | Paragraph | Section]

delicto maxime spectari solent: animus scilicet et euentus. Sed quis Judeorum animus fuit tunc cum Romanus ille Centurio latus Jesu Christi lancea confixurus erat? quis dubitat patres? Nempe ut feriret. Et quis fuit euentus? feriit: atque illico uidit percussor cum cecus antea fuisset. et iudei in tenebris et cecitate sua remanserunt: Statimque ex uulnere sanguis et aqua effluxit. Sanguis ad redemptionem nostram: Aqua ad criminum ablutionem O Reges. o duces. o principes: uos enim qui orbi huic misero cum fastu et superbia preestis. qui pupillos et uiduas et


481. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_278 | Paragraph | SubSect | Section]

artibus ueram gloriam sibi parare possent. Neque ea in re ego, ut multi, priscos illos uel Romanos uel Gręcos uel alios inanium deorum cultores ualde miror, in quibus nihil perfectum esse potuit, uiam ueritatis ignorantibus, sed Iudeos primum, deinde nostros, id est, Christianos, qui soli Deo credentes neque impossibile factu esse duxerunt, quod ille pręciperet, neque implere dubitarunt. Sequantur igitur, qui uolent, Catones, Scipiones, Fabricios, Camillos,


482. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_291 | Paragraph | Section]

populis totque gentibus imperitauerat, unius homunculi preceptis obediuit. At non solum susceptum sceptri honorem deponere propter Christum, sed etiam oblatum refutare exemplis admonemur. Etenim Iudaelles, Britannię rex, cum monasticam uitam ducere in animo haberet, Iudoco fratri uoluit tradere regnum. Ille itidem ad Dei aspirans seruitium, ne, quod ultro offerebatur, uel inuitus suscipere aliquando cogeretur, clam


483. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_370 | Paragraph | Section]

in toto corde meo: *add. exaudi me, Domine! In corde ad Dominum clamant, qui ardenter orant, non qui tantum uocibus obstrepunt et, quod labiis uolutant, mente non concipiunt. Post illum Salomon, omnium Iudeę regum sapientissimus, in eo libro (si modo illius liber est) qui Sapientię inscribitur: Adii, inquit, Dominum, et deprecatus sum illum, et dixi ex totis pręcordiis meis. Ex toto quippe corde rogandus


484. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_373 | Paragraph | Section]

mutuo dare. Parabolam etiam proponens iudicis Deum hominesque contemnentis, qui uiduę quotidie interpellantis uictus tędio eam ab aduersarii sui calumnia tandem decreuit uindicare: Audite, inquit, quid iudex iniquitati: dicit! Deus autem non faciet uindictam electorum suorum clamantium ad se die ac nocte, et patientiam habebit in illis? Non uindictam intelligas contra inimicos, quo: diligere iubemur, sed


485. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_378 | Paragraph | Section]

cum hoc unico felici admodum matrimonio iuncta, ad decrepitam usque ętatem uixit sine querela. Porro Iudit oratorium ingressa, cilicio induta, cinere conspersa, in terram prostrata Domino supplicauit, et sola meruit Iudeam uniuersam die uno ab Assyriorum oppressione liberare. Ausa enim facinus omnibus seculis memorandum, inter tot armatorum milia Olophernem ducem sua occidit manu. Quo cęso reliqui metu perculsi in fugam conuersi sunt. Si


486. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_384 | Paragraph | SubSect | Section]

ut poenitentis oratio mutet Dei sententiam et, quem Deus ipse morti iam addixerat, eum rursus ne ęgrotare quidem permittat? Certe non paruam orationis uim et in Asa, rege Iuda, *corr. ex Iudę belli euentus ostendit. Cum exigua enim manu obuiam procedens Zarę, Aethiopum regi, cuius exercitus decies centum milium hominum armatorum et trecentorum curruum erat, inuocauit Dominum. Et repente lymphatico


487. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_384 | Paragraph | SubSect | Section]

metu perculsus nihil aliud nisi Deum deprecari indictoque ieiunio se et sua illi impensius commendare. Denique urbem egressus gladium non eduxit nec pugnam iniit, et hostes mutuis inter se uulneribus ante eum conciderunt. Iudeorumque tunc labor non in uincendo, sed in spoliando fuit, cum predam prope moenia iacentem uix per triduum prę magnitudine auferre quiuerint. Iudę quoque Machabei orationes magis quam arma de hostibus triumpharunt.


488. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_384 | Paragraph | SubSect | Section]

mutuis inter se uulneribus ante eum conciderunt. Iudeorumque tunc labor non in uincendo, sed in spoliando fuit, cum predam prope moenia iacentem uix per triduum prę magnitudine auferre quiuerint. Iudę quoque Machabei orationes magis quam arma de hostibus triumpharunt. Sępe enim peracta prece solius dei auxilio fretus ad bellum egrediens parua manu ingentes copias uicit. Cum tribus milibus uirorum pene inermium Gorgię


489. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_385 | Paragraph | SubSect | Section]

exercitu, sicuti confidenter, ita et feliciter conflixit. Ea siquidem pugna aduersariorum castra fuere euersa, Nicanor interfectus, reliqui fugientes a persequentibus cęsi. Has tantas uictorias Hebreis olim attulere non Iudę pauci milites, sed Iudę Deo gratę preces. Et si adeo magnificum existimatur hostes uincere, spoliis inimicorum ditari, quanto magnificentius pręstabiliusque est animi magis quam corporis bonis


490. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_385 | Paragraph | SubSect | Section]

ita et feliciter conflixit. Ea siquidem pugna aduersariorum castra fuere euersa, Nicanor interfectus, reliqui fugientes a persequentibus cęsi. Has tantas uictorias Hebreis olim attulere non Iudę pauci milites, sed Iudę Deo gratę preces. Et si adeo magnificum existimatur hostes uincere, spoliis inimicorum ditari, quanto magnificentius pręstabiliusque est animi magis quam corporis bonis excellere? Sed et hęc quidem a Deo petentibus


491. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_394 | Paragraph | SubSect | Section]

contendit, a Deo autem facile impetrauit. Nam dum ipse ante aram suppliciter prouolutus deprecatur, claustra laxantur, compedes ferrei franguntur, et qui uincti erant, liberi euadunt. Itaque, quos durus magis quam iustus iudex perdere cogitabat, misericordis hominis oratio seruauit. Sed neque Lupi, Trecensis episcopi, orationis uirtutem tacebimus. Attila ciuitatem eius obsidione cinxerat, cum ille deum precatus portas aperiri,


492. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_403 | Paragraph | SubSect | Section]

plenum, sed quę a Deo mundata dicerentur. Ex quo significatum est gentiles quoque, qui plane immundi errorum inquinatione erant, per fidem euangelicę ueritatis mundandos et Ecclesię gremio excipiendos esse, sicuti et Iudeos. Quoniam non est, inquit, personarum acceptor Deus, sed in omni gente, qui timet eum et operatur iustitiam, acceptus est illi. Paulus apostolus raptus usque ad tertium


493. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_418 | Paragraph | SubSect | Section]

meo abscondi eloquia tua, ut non peccem tibi. Et illud de beato uiro: In lege Domini uoluntas eius, et in lege eius meditabitur die ac nocte. Meditationem legis non in replicando, quę scripta sunt (ut Iudeorum existimant pharisei) sed in opere intelligens, iuxta illud Apostolicum: Siue comeditis siue bibitis siue aliud * add. quid agitis, omnia in gloriam Domini facite. ** corr. ex


494. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_422 | Paragraph | SubSect | Section]

Dominus dedit pluuiam et terra protulit fructum. Fides restaurauit, quod uastauerat perfidia. Caput VII / DE FIDE CHRISTI CONTRA IVDEOS Credere deinde in Iesum Christum, Dei Filium, patribus promissum, nobis datum, et quicquid de illo apostolica autoritate sancitum firmatumque esse nouimus, quam certum atque indubitatum sit, cum ueterum prophetarum


495. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_423 | Paragraph | SubSect | Section]

in Christi discipulos erat, nonne mox conuersus eorum, quos persequebatur, factus est socius, collega, coapostolus? Nonne synagogas ingressus prędicauit, quod Iesus esset Christus, Dei Filius? Denique, qui prius in gratiam Iudeorum uinciebat Christianos, idem deinde pro Christianis confundebat Iudeos, qui Damasci erant. Qui cum, quod responderent, non habuissent, in necem illius coniurarunt. Sed qui iam apertis mentis oculis Christum aspiciebat,


496. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_423 | Paragraph | SubSect | Section]

factus est socius, collega, coapostolus? Nonne synagogas ingressus prędicauit, quod Iesus esset Christus, Dei Filius? Denique, qui prius in gratiam Iudeorum uinciebat Christianos, idem deinde pro Christianis confundebat Iudeos, qui Damasci erant. Qui cum, quod responderent, non habuissent, in necem illius coniurarunt. Sed qui iam apertis mentis oculis Christum aspiciebat, nullis minis, ne illum prędicaret, coerceri poterat atque in ipsum, qui


497. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_423 | Paragraph | SubSect | Section]

recepto. Constantini uero mater Helena, cum esset in Bithynia, ut conuersionem filii audiuit, eidem scripsit se quidem gaudere, quod idola uana reliquerit, sed moleste ferre, quod hominem crucifixum adorare maluerit quam deum Iudeorum. Postremo, cum, utra eorum uera esset opinio, disceptatione dirimi placuisset, Helena Romam rediens phariseorum scribas in Lege peritos secum aduexit. Ex his duodecim pręstantissimos delegit uni Syluestro


498. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_423 | Paragraph | SubSect | Section]

Causę cognitio alienę sectę uiris defertur, ne iudicium suspectum foret, id est, gentilibus philosophis Cratoni Zenophiloque. Quibus tandem Syluestri rationes approbantibus uentum est ad experientiam miraculorum. Iudeus Zambri magicis incantationibus taurum ferocissimum repente corrui mortuum fecit, sed eundem Syluester Christum suum precatus, et uiuum et mansuetum reddidit, quod ille efficere nequibat utpote mortis, non


499. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_424 | Paragraph | SubSect | Section]

quondam orbi terrarum imperitans. Basilius Magnus eo quidem maior, quod iam desperatę pertinacię uirum euidentissimi tandem experimenti argumento ad credulitatem egit. Cum enim morbo grauiter affectum Ioseph, Iudeus medicus, adiens, deprehensis mortis signis, eum uesperi illius diei decessurum dixisset: Quid, inquit, si et alterum diem superuixero? Ille tunc Christianum fore, cum id contigisset, respondit. Igitur Basilius non uitę


500. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_424 | Paragraph | SubSect | Section]

id contigisset, respondit. Igitur Basilius non uitę suę in terris producendę, sed salutis proximi cupidus, orando a Domino impetrauit exitus dilationem. Maneque hora tertia sanus de lectulo consurgens ad ecclesiam uenit ac Iudeum tanto miraculo stupentem baptizauit. Et quem sępe antehac testimoniis conuictum Scripturarum flectere nequiuerat, fidei tandem uirtute molliuit. Mox deinde ad stratum suum rediens extemplo expirauit, ita ut dubium non


501. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_424 | Paragraph | SubSect | Section]

illa, qua prędictum erat, fuerit moriturus, nisi mortis suę mora uitam medico esset allatura. Iosephi huius cęterorumque conuersionem minus mirabitur, qui animum attenderit, quod Ioannes Damascenus, Mesuę Iudei filius, Iudeorum omnium doctissimus, Hebreis Gręcisque litteris ęque eruditus, nemine cogente, contulerit sese ad Christianitatem. Nunquid nesciuit Legem? Ignorauit prophetas? Non intellexit Psalmos?


502. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_424 | Paragraph | SubSect | Section]

illa, qua prędictum erat, fuerit moriturus, nisi mortis suę mora uitam medico esset allatura. Iosephi huius cęterorumque conuersionem minus mirabitur, qui animum attenderit, quod Ioannes Damascenus, Mesuę Iudei filius, Iudeorum omnium doctissimus, Hebreis Gręcisque litteris ęque eruditus, nemine cogente, contulerit sese ad Christianitatem. Nunquid nesciuit Legem? Ignorauit prophetas? Non intellexit Psalmos? Immo, quia


503. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_425 | Paragraph | SubSect | Section]

(ut Petrus apostolus ait) in quo oporteat nos saluos fieri. Caput VIII / DE FIDE CHRISTI CONTRA GENTILES Vicimus Iudeos. Nunc uertenda est acies aduersus gentilium fatuitatem, quorum dii demonia erant. Bartholomeo apostolo in partibus Indię templum ingresso idolum Astaroth desiit responsa dare atque obmutuit. Demum iussu apostoli se


504. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_374 | Paragraph | Section]

quam liberis, quanuis charissimis, orbari. Quantum de arcę amissione doluit Heli, tantum de eius reductione a Philistinis restitutę lętatus est Dauid. Nam cum rex esset et rerum gestarum gloria omnibus, qui in Iudea regnauerant, pręferretur, non erubuit, dum arca a Leuitis portatur, omni regię dignitatis ornata deposito et ephod lineo sumpto pedester incedere, saltare, ludere et quasi unus e plebe iocunditatis


505. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_390 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam animas nostras, quoniam charissimi nobis facti estis. Rursum ad Corinthnos: Cum liber essem- inquit- ex omnibus, omnium me seruum feci, ut plures lucrificarem. Et factus sum Iudeis tanquam Iudeus, ut Iudeos lucrarer; iis, qui sub Lege sunt, quasi sub Lege essem, cum ipse non essem sub Lege, ut eos, qui sub Lege erant, lucrificarem. Omnibus omnia factus, ut omnes facerem saluos. Idem


506. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_390 | Paragraph | SubSect | Section]

animas nostras, quoniam charissimi nobis facti estis. Rursum ad Corinthnos: Cum liber essem- inquit- ex omnibus, omnium me seruum feci, ut plures lucrificarem. Et factus sum Iudeis tanquam Iudeus, ut Iudeos lucrarer; iis, qui sub Lege sunt, quasi sub Lege essem, cum ipse non essem sub Lege, ut eos, qui sub Lege erant, lucrificarem. Omnibus omnia factus, ut omnes facerem saluos. Idem denique ait:


507. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_390 | Paragraph | SubSect | Section]

nostras, quoniam charissimi nobis facti estis. Rursum ad Corinthnos: Cum liber essem- inquit- ex omnibus, omnium me seruum feci, ut plures lucrificarem. Et factus sum Iudeis tanquam Iudeus, ut Iudeos lucrarer; iis, qui sub Lege sunt, quasi sub Lege essem, cum ipse non essem sub Lege, ut eos, qui sub Lege erant, lucrificarem. Omnibus omnia factus, ut omnes facerem saluos. Idem denique ait: Ego per


508. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_414 | Paragraph | SubSect | Section]

magna etiam auditorum frequentia non suam gloriam, sed alienum profectum quęrunt, tunc quoque, cum rariores conuenerint, docere non erubescunt. Paulus segregatus in Euangelium Dei cum collega suo Barnaba peragrant oppida Iudeę in synagogis prędicantes. Inuidentibus uero Iudeis et ad conuitia furenti rabie prorumpentbus dixerunt: Vobis oportebat primum loqui uerbum Dei. Sed quoniam repellitis illud et indignos uos iudicatis


509. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_414 | Paragraph | SubSect | Section]

sed alienum profectum quęrunt, tunc quoque, cum rariores conuenerint, docere non erubescunt. Paulus segregatus in Euangelium Dei cum collega suo Barnaba peragrant oppida Iudeę in synagogis prędicantes. Inuidentibus uero Iudeis et ad conuitia furenti rabie prorumpentbus dixerunt: Vobis oportebat primum loqui uerbum Dei. Sed quoniam repellitis illud et indignos uos iudicatis ęternę uitę, ecce conuertimur ad gentes.


510. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_415 | Paragraph | SubSect | Section]

corporis quieti indulgens ad socordiam paulatim deuolutus a labore quoque spiritalium actionum animo obtorpescat. Petrus et Paulus postremo Romę ad martyrium usque prędicando perseuerarunt. Reliqui etiam apostoli dimissa Iudea in diuersas prouincias idolorum cultores at religionem Christi conuersuri disperguntur. Andreas Achaiam, Philippus Scythiam, Bartholomeus Lycaoniam, Iacobus Zebedei Hispaniam, Ioannes Ephesum, Thomas Parthiam Hyrcaniamque


511. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_420 | Paragraph | SubSect | Section]

ardentis prędicationis facibus mundum succendit, sic doctrinę spiritalis luce illustrauit. Eius itaque collegii uir nominatissimus Vincentius tantum prędicatione ualiut, ut in Hispania quinque milia Iudeorum ad Christum dicatur conuertisse, in Mauritania octo milia Saracenorum. In urbe quoque Granata docuit infideles, donec a rege eiectus ad suos rediit inuitus. Italiam etiam Galliamque prędicando peragrauit, nec labore


512. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_440 | Paragraph | SubSect | Section]

in hostem quam in socium ferox. Merito postea et ipse a Salomone rege occidi iussus malignę impietatis poenas dedit. Godolias, per Nabuchodonosor regem, sicut in Hieremia habetur, reliquiis terrę Iudeę pręfectus, Ismahelem, Nathanię filium, a Bahali, Ammonitarum rege, ad se in Masphat missum cum multis, qui cum illo uenerant, ut socium et amicum domi perquam laute acceperat, pro charissimo habuerat, ab iis, quibus


513. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_440 | Paragraph | SubSect | Section]

domi perquam laute acceperat, pro charissimo habuerat, ab iis, quibus suspectus erat, lędi prohibuerat. Ille tamen contra tot beneficia, sicuti iam animo propositum habebat, incautum cum omnibus fere, qui in Masphat erant, Iudeis ac Babyloniis simul trucidauit urbeque potitus est. Quod bellum quoque hac pace plus habuit crudelitatis, si pax dici debeat, qua nihil aliud nisi nocendi quęsita est occasio? Nondum fama tam nefandi


514. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_453 | Paragraph | SubSect | Section]

appellatus et, ut Egesippus ait, ab utero matris suę Sanctus, non laneum, sed lineum habuit amiculum. Ad hęc, quod ad corporis cultum pertinet, nunquam attonsus est nec oleo unctus nec balneo usus. Sic indutus etiam apud Iudeos in tanta ueneratione fuit, ut soli permissum sit Sancta sanctorum intrare et Deo laudis sacrificium pro populo offerre. Ioannem etiam apostolum sola syndone amictum Hierosolymis aliquando


515. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_453 | Paragraph | SubSect | Section]

fuit, ut soli permissum sit Sancta sanctorum intrare et Deo laudis sacrificium pro populo offerre. Ioannem etiam apostolum sola syndone amictum Hierosolymis aliquando incessisse ex Euangelio constat, quoniam, dum a Iudeis apprehenderetur, ea relicta nudus effugisse dicitur. Nudi ergo nudum Christum sequamur, ne ab aduersariis comprehendamur. Aurelius Augustinus episcopus ueste non magis compta magisue ambitiosa quam


516. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_479 | Paragraph | Section]

implerent, aduersariorum autem exercitus essent triginta curruum, sex equitum, reliquum uulgus sicut harena, fauente Domino multitudo cessit paucitati, armatura nuditati, saturitas ieiunio. Iosaphat etiam, Iudę regem, legimus ieiunium cunctis, quibus pręerat, indixisse, cum Moab et Ammon et Idumei innumera pene multitudo contra illum uenientes mutuis inter se uulneribus concidere. Et qui cibo uacui erant, non tentato pugnę


517. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_479 | Paragraph | Section]

a sole iustitię illuminandus pręfinito hebdomadarum numero panditur. In lacum leonum missus per dies sex nihil comedit, et inter ferocissimas bestias mansit illęsus. Cumque esuriret, Abacuch propheta per angelum Domini de Iudea translatus in Babylonem, apposuit illi pulmentum, quod messoribus coxerat, et refocillatus est. Ieiunus igitur Daniel sacramenta discit, leonum ferociam domat, prandium diuinitus missum accipit. Denique


518. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_508 | Paragraph | SubSect | Section]

peregrinantesque habitant. Et, si illi tam difficilia patris pręcepta impense coluerunt, quam iniquus est, qui multo faciliora leuioraque Dei mandata seruare contemnit? Hinc proposita eorum obedientia, Iudeorum inobedientiam per prophetam increpans Dominus alteros captiuitatis iugo affligendos minatur, alteros autem semper suo fruituros conspectu repromittit. Et, si sic remunerantur, qui obtemperant patri, quanto magis qui


519. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_517 | Paragraph | SubSect | Section]

legimus) nolentes obedire sacerdotis imperio morte mulctandos deffiniuit. Et, si filius contumax et proteruus patris iussa contempserit, lapidibus obrui iubetur. Per inobedientiam uxor Loth uersa est in statuam salis, Onan, Iudę filius, a Domino percussus periit, Datan et Abiron terrę hiatu absorpti sunt, Saul a Deo reprobatus et hostili gladio traditus, Ahiel, Hierico urbis reędificator, una cum liberis interiit, Amasias rex, cum obediuit,


520. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_520 | Paragraph | SubSect | Section]

per quę beatitudinis cumulus augeatur et quorum patientia Deo nos efficit chariores! Nequis tamen ad solos prophetas ueri obseruationem spectare arbitretur, Achior, Ammonitarum ductor, ab Olopherne Bethuliam obsidente de Iudeorum uirtute interrogatus, quod sentiebat, non dissimulauit, asserens inexpugnabiles esse Deo ipsorum cum ipsis stante, nisi quando eo relicto ad deos alienos declinassent. Ob hoc uinctus in Bethuliam mittitur, ut simul


521. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_525 | Paragraph | SubSect | Section]

indagandi ueri ratio usitatior nec tolerabilis tantum, uerum etiam probata, sed non ita et decipiendi. Quis tamen Iudit uiduę sutelas dolosque et mera mendacia audet accusare, quibus patriam obsidione, Iudeam omnem, hoc est, Dei populum seruitutis periculo liberauit? Omnibus se ornamentis comit, et Dominus auget illi formę decorem orisque uenustatem, ut trahere possit Leuiathan hamo. Egressa ergo occurrit exploratoribus. Et:


522. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_526 | Paragraph | SubSect | Section]

indulgentia permissum fuisse putetur, uideamus, an etiam nouis et Euangelica perfectione excultis hominibus licuerit aliquando simulasse. De Paulo apostolo in Actis relatum legimus, quod cum Timotheum discipulum, cum matre Iudeus esset, propter Iudeos circumciderit, tum quod sibimet in Cenchris nazareorum more caput totonderit, demum quod Hierosolymis Iacobi apostoli et seniorum consilio atque persuasu, ne uideretur discessionem docere a Lege


523. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_526 | Paragraph | SubSect | Section]

fuisse putetur, uideamus, an etiam nouis et Euangelica perfectione excultis hominibus licuerit aliquando simulasse. De Paulo apostolo in Actis relatum legimus, quod cum Timotheum discipulum, cum matre Iudeus esset, propter Iudeos circumciderit, tum quod sibimet in Cenchris nazareorum more caput totonderit, demum quod Hierosolymis Iacobi apostoli et seniorum consilio atque persuasu, ne uideretur discessionem docere a Lege Iudeisque fidelibus


524. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_526 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudeus esset, propter Iudeos circumciderit, tum quod sibimet in Cenchris nazareorum more caput totonderit, demum quod Hierosolymis Iacobi apostoli et seniorum consilio atque persuasu, ne uideretur discessionem docere a Lege Iudeisque fidelibus prohibere circumcisionem, quibusdam nazareis secum assumptis una purificatus templumque ingressus sit ac tandiu cum illis fuerit, donec tonsis de more crinibus uota perficerent sacrificiumque offerrent.


525. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_527 | Paragraph | SubSect | Section]

offerrent. Hoc quidem multi pię simulationi adscribunt, sed ego magis Augustino assentior, qui ait: Diebus illis intermediis, qui inter Christi ascensionem et Euangelii uulgationem fluxere, ueniam hanc Iudeis ad fidem uenientibus datam, ut simul etiam legalia tenerent, si uellent; non autem ita et conuersis ex gentilitate, ne sibi circumcisionem quoque necessariam esse suspicarentur. Ne uero Lex ipsa cum idolatria pariter


526. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_527 | Paragraph | SubSect | Section]

ostendente se gratię plenitudine est euacuata. Idolatriam uero statim, reppellendam iudicarunt, ut constaret alteram Dei opus fuisse, alteram diaboli. Sic ista omnia, quę dicta sunt, Paulum non simulate, sed licenter, ut Iudeum inter Iudeos egisse credimus omnibusque omnia factum, ut omnes lucrifaceret. Intantum autem gentiles a Legis obseruatione prohibuisse, ut ad Galatas scriberet: Ecce ego Paulus dico uobis, quoniam, si


527. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_527 | Paragraph | SubSect | Section]

se gratię plenitudine est euacuata. Idolatriam uero statim, reppellendam iudicarunt, ut constaret alteram Dei opus fuisse, alteram diaboli. Sic ista omnia, quę dicta sunt, Paulum non simulate, sed licenter, ut Iudeum inter Iudeos egisse credimus omnibusque omnia factum, ut omnes lucrifaceret. Intantum autem gentiles a Legis obseruatione prohibuisse, ut ad Galatas scriberet: Ecce ego Paulus dico uobis, quoniam, si circumcidamini, Christus


528. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_527 | Paragraph | SubSect | Section]

erat. Prius enim quam uenissent quidam ab Iacobo, cum gentibus edebat. Cum autem uenissent, subtrahebat et segregabat se timens eos qui ex circumcisione erant. Et simulationi eius consenserunt cęteri Iudei, ita ut Barnabas duceretur ab eis in illam simulationem. Sed cum uidissem, quod non recte ambularent ad ueritatem Euangelii, dixi Cephę coram omnibus: Si tu, cum Iudeus sis, gentiliter uiuis et non Iudaice,


529. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_527 | Paragraph | SubSect | Section]

Et simulationi eius consenserunt cęteri Iudei, ita ut Barnabas duceretur ab eis in illam simulationem. Sed cum uidissem, quod non recte ambularent ad ueritatem Euangelii, dixi Cephę coram omnibus: Si tu, cum Iudeus sis, gentiliter uiuis et non Iudaice, quomodo gentes cogis iudaizare? Quod certe Paulus nequaquam dixisset, si etiam ipse ea, quę supra dicta sunt, per simulationem et non per licentiam potius peregisset,


530. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_527 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudeus sis, gentiliter uiuis et non Iudaice, quomodo gentes cogis iudaizare? Quod certe Paulus nequaquam dixisset, si etiam ipse ea, quę supra dicta sunt, per simulationem et non per licentiam potius peregisset, Iudeorum saluti consulens, sed gentiles, ne eadem facerent, coercens. Postquam autem satis omnibus notificatum est ueteres cerimonias legumque sanctiones signa figurasque fuisse futurorum, quę in Christo


531. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_528 | Paragraph | SubSect | Section]

dicemus? Reprehensibilem eam fuisse non nego. Quis enim sum, ut Paulo contradicam, cum pręsertim neque Petrum illi contradixisse constet. Sed tamen facile uenia dignam tunc extitisse non dubito, cum adhuc Moysi lex apud Iudeos in Christo credentes non illicite uigeret. Postea uero neque propter Iudeos neque propter gentiles in fide quicquam simulandum fuit, cum tandem non simulatio, sed error dici debuit, quicquid iam peruulgatę officeret


532. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_528 | Paragraph | SubSect | Section]

contradicam, cum pręsertim neque Petrum illi contradixisse constet. Sed tamen facile uenia dignam tunc extitisse non dubito, cum adhuc Moysi lex apud Iudeos in Christo credentes non illicite uigeret. Postea uero neque propter Iudeos neque propter gentiles in fide quicquam simulandum fuit, cum tandem non simulatio, sed error dici debuit, quicquid iam peruulgatę officeret ueritati. Cęteris autem in rebus etiam apostolicis ac sanctis uiris ac


533. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_532 | Paragraph | SubSect | Section]

Ananię et Saphirę, pontificum in Euangelio et phariseorum et his similium; simulatio quoque ac dolus Ioab in Abner et Amasam, Triphonis in Ionatham et in Antiochum, Ismahelis in Godoliam, Andronici in Oniam, Iudę in Dominum. De talibus dicitur: Simulatores et callidi prouocant iram Dei. His et Propheta imprecatur dicens: Disperdat Dominus uniuersa labia dolosa! Et iterum: Qui loquuntur pacem cum proximo suo,


534. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_553 | Paragraph | SubSect | Section]

in feruentis olei dolium missus lędi non potuit, et in terra relegates, quę in cęlo gerebantur, uidit. Iacobum apostolum, qui frater Domini nuncupatus est, intantum castitate sanctitateque pręstitisse ferunt, ut etiam Iudeis incredulis admirationi esset. Soli Sancta sanctorum intrare permittebant. Plerique deinde ob illius necem Hierosolymam euersam putauerunt. Hunc Paulus et Cepham et Ioannem, ueluti reliquorum pręsides, columnas uocat et


535. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_588 | Paragraph | SubSect | Section]

rex Iuda, irruentibus aduersum se Moabitis et Ammonitis et Idumeis indixit ieiunium atque orauit. Omnesque de Iuda steterunt coram Domino cum paruulis et uxoribus ac liberis et in terram proni ado‑ *corr. ex Iudę rauerunt. Cantores pręcedentes exercitum Deo laudes personabant, cum illi, quos pertimuerant, in seipsos conuersi mutuis uulneribus concidere. Iosaphat et Iuda diripuerunt spolia et gratias Deo


536. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_592 | Paragraph | SubSect | Section]

alii offenderunt. Sed interim et reliquorum in poenitendo solicitudinem persequamur, ut et ipse de mea tepiditate magis erubescam et alii de peccato suo dolore plenus instruantur. Olopherne Iudeos inuadente tutatus est eos Dominus, quoniam inuocauerunt nomen ipsius et ieiunauerunt et sacerdotes induti sunt ciliciis cinereque capita conspersi et infantes prostrati ante faciem templi et altare opertum cilicio. Illa


537. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_592 | Paragraph | SubSect | Section]

illud, si etiam ante Ioannem hominum poenitentia mutare potuit Dei sententiam? Mardocheus ad Susa abductus, cum Aman Persę odio in ipsum ac simultate factum esset, ut rex Persarum Assuerus edicto iuberet interfici Iudeos omnes, qui Susis atque alibi in regno eius erant, uestimenta scidit, saccum induit, aspersit cinere caput, cum clamore et eiulatu incessit. Illi etiam, qui per prouincias erant Iudei, ieiunauerunt cilioque


538. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_593 | Paragraph | SubSect | Section]

edicto iuberet interfici Iudeos omnes, qui Susis atque alibi in regno eius erant, uestimenta scidit, saccum induit, aspersit cinere caput, cum clamore et eiulatu incessit. Illi etiam, qui per prouincias erant Iudei, ieiunauerunt cilioque et cinere pro stratu usi sunt. Et Deo propicio, cędes, quę in ipsos grassatura erat, uersa est in autorem Aman. Quodque ipse Mardocheo ac cęteris Israhelitis facere intenderat, hoc cum asseclis


539. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_616 | Paragraph | SubSect | Section]

Nos ergo, cum delinquimus, non sequamur Pharaonis duritiam, ne cum illo mergamur in profundum; non Cayn desperationem, ne misericordię diffidentes grauius fratricidio crimen committamus; non Iudę proditoris immoderatam ex delicto tristitiam, ne prę nimio dolore citius ad laqueum quam ad petendam ueniam curramus. Is enim, quem commissi poenitet, moerore quidem se afficere debet, quia peccauit, sed a spe uenię


540. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_374 | Paragraph | Section]

rebus iuris dicendi scientiam prętulit, plus etiam quam postularat, accepit: sapientis utique opinionis pręmium referens, opes et gloriam. At Assuerus, Persarum rex, malignis inuidi Aman delationibus plus ęquo credulus Iudeos, qui in regno suo erant, ueluti pacis turbatores, edicto omnes perdere iusserat. Mox innocentia eorum cognita sententiam uertit in accusatorem. Quos autem neci iam addixerat, honore affecit. Laudabilius egisset, si non


541. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_375 | Paragraph | Section]

ut sis sapiens in nouissimis tuis! Nunc Euangelicę institutionis exempla, quę ad propositum quicquam spectare uidebuntur, colligemus. Dominus noster Iesus Christus Iudeorum in iudicando maliciam arguens: Venit -inquit- Ioannes Baptista neque manducans panem neque bibens uinum, et dicitis: Demonium habet. Venit Filius hominis manducans et bibens, et dicitis: Ecce


542. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_386 | Paragraph | Section]

aliis uelle pręponi erubescamus. Et cum ipse subsequenter dicat: Qui autem iudicat me, Dominus est - desinamus nosipsos ita iudicare, ut proximos putemus contemnendos, quando quidem et illorum et noster et omnium Iudex et Conditor unus Deus, unus et Redemptor Iesus Christus. Nolite - inquit- ante tempus iudicare, quoad usque ueniat Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum et manifestabit consilia cordium; et


543. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_386 | Paragraph | Section]

Legi, et iudicat Legem. Siquidem etiam in Lege scriptum est: Non eris susurro nec criminator in populis! Pulchre itaque apostolus continuat dicens: Si autem iudicas Legem, non es factor Legis, sed iudex. Unus est enim legislator et iudex, qui potest perdere et liberare. Tu autem quis es, qui iudicas proximum tuum? Nimis itaque audax est et plus quam dici potest temerarius, qui suo iudicio ęternum Iudicem


544. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_386 | Paragraph | Section]

etiam in Lege scriptum est: Non eris susurro nec criminator in populis! Pulchre itaque apostolus continuat dicens: Si autem iudicas Legem, non es factor Legis, sed iudex. Unus est enim legislator et iudex, qui potest perdere et liberare. Tu autem quis es, qui iudicas proximum tuum? Nimis itaque audax est et plus quam dici potest temerarius, qui suo iudicio ęternum Iudicem pręuenire non formidat. Christus uenturus


545. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_391 | Paragraph | SubSect | Section]

Nunquid autem, si etiam sacerdos non esset, maledicere illi debuit? Nequaquam. Non igitur maledicendi affectu hoc dixit, sed Spiritu Sancto concitatus, iniquo homini poenam denunciauit; uel etiam prophetauit, quia uetus Iudeorum sacerdotium percutiendum, hoc est, repellendum erat nouo Euangelii sacerdotio. Vnde alii codices scriptum habent percutiet, non percutiat, ut, quod futurum erat, significet, non quod ex indignatione


546. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_423 | Paragraph | SubSect | Section]

uirtutem potentissimo tyranno fortiorem esse et fideles, nisi Deo permittente, nulla ui occidi posse. Post hęc Antiocho Epiphane Hierosolymam uastante, idolum desolationis super altare Dei positum multi ex Iudeis nolentes adorare trucidati sunt. Pueri, qui circumcisione deprehendebantur, suspendio interempti, et qui cibis immundis abstinuerant, neci traditi. Quidam qui se prius armis defenderant, deinde ab inuadentibus die


547. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_427 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudam Thaddeum in Persię urbe Senair, quia ipsis ingredientibus in templum simulachra deorum corruerunt, ab ędituis trucidatos; Matthiam, qui apostolatum, a quo Iudas decidit, sortitus est, Hierosolymis a Iudeis lapidatum et Romano ritu securi percussum; Barnabam, gentium apostolum Salamine a Iudeis comprehensum atque igni consumptum. Profecto nisi summa et pręclara esset martyrii gloria, nunquam Christus apostolos suos (quos


548. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_427 | Paragraph | SubSect | Section]

corruerunt, ab ędituis trucidatos; Matthiam, qui apostolatum, a quo Iudas decidit, sortitus est, Hierosolymis a Iudeis lapidatum et Romano ritu securi percussum; Barnabam, gentium apostolum Salamine a Iudeis comprehensum atque igni consumptum. Profecto nisi summa et pręclara esset martyrii gloria, nunquam Christus apostolos suos (quos pręter omnes dilexerat) tanta ac talia pati permisisset. Sed beati — inquit —


549. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_432 | Paragraph | SubSect | Section]

theatro exponitur. Sed eidem, in quem homines grassabantur, bestię pepercere. Post hęc in carcerem fame consumendus truditur. Sed angelo hominem nutriente, quem inedia iam extinctum putabant, die decima saluum educunt. Tunc iudex plumbo liquefacto nudum perfundi iussit. Sed cum neque hoc supplicii genere perimi ille potuisset, capitis tandem abscisione finitur. Poterat nec sic mori, sed iam omnes poenas passo beatitatis pręmia differre Dominus


550. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_454 | Paragraph | SubSect | Section]

iam delibor — inquit — et tempus resolutionis meę instat. Bonum certamen certaui, cursum consummaui fidem seruaui. In reliquo reposita est mihi corona iustitię, quam reddet mihi Dominus, in illa die iustus iudex; non solum autem mihi, sed et iis, qui diligunt aduentum eius. Quod siquis adhuc sanctos martyres emulari ignaua timiditate uictus hęsitauerit, discat, quia ii sunt equi illi Zacharia propheta, cruoris aspersione


551. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_454 | Paragraph | SubSect | Section]

robustissimi, de quadriga prodeuntes Euangelii et perambulantes terram. Dum enim ad cęlum sibi uiam affectant, terrena omnia pedibus conculcarunt. Hi sunt illa tertia pars, quę apud eundem prophetam duabus reliquis, hoc est, Iudeis et gentilibus prędicatur superfutura. Partes duę — inquit — in terra dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per ignem, et uram eos, sicut uritur


552. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_469_ | Paragraph | SubSect | Section]

exemplo, et qui stat, caueat, ne cadat, et qui ceciderit, poenitendo resurgat, ita ut ne rursum corruat. Nam crebrius corruendo languescere resurgendi potestatem ac debilitari necesse est. Pari ac pene eadem Iudei cuiusdam uisione, ob quam et ipse, ut Gregorius in Dialogo ait, ad baptismum uenit, seruatus est Andreas, Fundanę urbis episcopus. Qui cum sanctimonialem quandam foeminam secum cohabitare, suę illiusque continentię


553. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_517 | Paragraph | SubSect | Section]

pro eis instituit supplicationem statutaque sacrificia. Quam quidem rem nequaquam faceret, si nullum esset post mortem purgatorium. Hoc etiam ante Euangelium sub Lege factitatum esse Machabeorum Historia testatur, de Iudę, Israhelitarum ducis, erga eos pietate, qui in bello desyderati fuerant, sic loquens: Fortissimus Iudas facta collatione duodecim milia drachmas argenti misit Hierosolymam, offerri pro peccatis mortuorum


554. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_551 | Paragraph | SubSect | Section]

est, et uocauit terram a solis ortu usque ad occasum. Ex Syon species decoris eius. Deus manifeste ueniet, Deus noster, et non silebit. Postea infert: Et annunciabunt cęli iustitiam eius, quoniam Deus iudex est. Caput VII / DE DOMINI DESCENSV AD IVDICANDVM VIVOS ET MORTVOS Descendens igitur Maiestatis dominus cum


555. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_561 | Paragraph | SubSect | Section]

Arguentur principes, qui sibi subiectos minus recte gubernant. Arguentur patres matresque familias et omnes, qui eorum, quibus pręsunt, saluti atque utilitati consulere negligunt. Post hęc idem apostolus aduersus perfidos Iudeos excutiens uestimenta sua dicet: Sanguis uester super caput uestrum; mundus ego ex hoc ad gentes uadam, ut scilicet Iudeis ob incredulitatis pertinaciam ad ęternas tenebras relegatis ipsos gentiles conuersos


556. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_561 | Paragraph | SubSect | Section]

saluti atque utilitati consulere negligunt. Post hęc idem apostolus aduersus perfidos Iudeos excutiens uestimenta sua dicet: Sanguis uester super caput uestrum; mundus ego ex hoc ad gentes uadam, ut scilicet Iudeis ob incredulitatis pertinaciam ad ęternas tenebras relegatis ipsos gentiles conuersos et credentes in cęlestia recipiat tabernacula. Caput X / DE SENTENTIA PROPHETARVM


557. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_566 | Paragraph | SubSect | Section]

uiduę non iudicauerunt, causam pupilli non direxerunt et iudicium pauperum non iudicauerunt. Nunquid super his non uisitabo, dicit Dominus, aut super gentem huiuscemodi non ulciscetur anima mea? Et incredulos Iudeos manu ostentans: Hęc est gens — inquiet — quę non audiuit uocem Domini, Dei sui, nec recepit disciplinam. Periit fides, et ablata est de ore eorum. De adulantium uero malignitate dicet:


558. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_573 | Paragraph | SubSect | Section]

Et ecce, pro quam modica delectatione momentaneisque deliciis in quam immensas incidimus erumnas! In hęc et eiusmodi lamenta, qui damnati fuerint, flebiliter concitabuntur. Inter hos autem et Iudei erunt, qui in errore infidelitatis pertinaces obduratique periere. Videbunt crucem in salutem credentium refulgentem, uidebunt ipsum, qui in illa crucifixus fuerat, ponentem inimicos suos scabellum pedum suorum, et tunc


559. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_586 | Paragraph | SubSect | Section]

prioribus? Quamobrem seruus, qui cognouit uoluntatem domini sui et non se pręparauit et non fecit secundum uoluntatem eius, uapulabit multis, qui autem non cognouit et fecit digna plagis, uapulabit paucis? Quomodo deniquę Iudę pęccatum maius dicitur Pilati peccato dicente ad Pilatum Domino: Non haberes potestatem aduersum me ullam, nisi tibi datum est desuper. Propterea, qui me tradidit tibi, maius peccatum habet. Quod autem


560. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_591 | Paragraph | SubSect | Section]

neruis nudum prorupit in uocem ac se gentilem fuisse proximique uici indigenam respondit; nunc uero in foueam baratri infernalis tam alte retrusum angustiari, quam procul a terra distet cęlum. Sed etiam se inferius corruere Iudeos incredulos et ipsis inferius hereticos Christianos, qui reuelatam diuinitus ueritatem mendacibus peruertere sententiis moliuntur. Merito quidem ipsi heretici et gentilibus et Iudeis damnabiliores sunt. Nam utrique illi


561. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_591 | Paragraph | SubSect | Section]

cęlum. Sed etiam se inferius corruere Iudeos incredulos et ipsis inferius hereticos Christianos, qui reuelatam diuinitus ueritatem mendacibus peruertere sententiis moliuntur. Merito quidem ipsi heretici et gentilibus et Iudeis damnabiliores sunt. Nam utrique illi aperte cum Ecclesia pugnant, hi uero amicicię simulatione ex insidiis nocent et, cum se Christianos nuncupent, nulli Christianos perniciosius lędunt. Eadmundo, Cantuariensi


562. Dragišić, Juraj;... . Oratio funebris habita pro... [Paragraph | Section]

miserebitur deus? numquid iustitiae frugalitatis parsimoniae atque integritatis obliviscetur misericors pater? numquid continere poterit in ira sua misericordias suas? et si namque mortem ob vetus illud crimen tanquam iratus inferat iudex, gaudia tamen post mortem homini christiano negat minime; numquid ille qui etiam malis bonus est, impiis pius, probus improbis, misericors peccatoribus Cf. Mt 5, 45. vel huic uni, qui certo quidem humana fragilitate probus exstitisse


563. Dragišić, Juraj;... . Oratio funebris habita pro... [Paragraph | Section]

relinquerint heredes. Tibi enim dico qui me patris loco accepisti, qui aetate adhuc tenellus, moribus autem gravis: patrium fatum quid, paternum obitum cur tanto luctu prosequeris? quem in patria sua quicquid fas est homini optare adeptum nosti: qui magistratum petiit nunquam, saepius tamen et iudex et consul factus est, qui florentissimo quoque atque ob divi Blasii, patroni nostri, venerationem celebratissimo tempore dictator praecelsus huiusce nostrae civitatis exstitit, cuius vita, fortuna atque gloria talis fuerit ut nihil posset accedere. Quid igitur eum paucorum annorum iuvare


564. Pucić, Karlo. Elegiarum libellus de laudibus... [page 180 | Paragraph | SubSect | Section]

graduque Pollux,
4.53  Quo pronam Stygiae uiam paludis
4.54  Vrbis destituit pater Quirinus;
4.55   Incaestus Frygias opes reduxit
4.56  Iudex in nihilum deis relictis. Finis. Libellus lusus amoris Caroli putei Ragusini.


565. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 8 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quod uias urbis negligentia superiorum temporum corruptas impensa sua restituit. 13.2. Quando hoc egerit, indicat dum ait "designatus quartum", id est in quarto eius consulatu. (Vespasianus) Hic apud Iudeam ab exercitu imperator salutatus bellum Tito filio commendans Romam proficiscitur. Cf. Euseb. Chron. A. D. 72 [= 71] Capitolium casu incensum orsus est ędificare.


566. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 15 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

filiam, in Algido monte militantis adamauit. (VIRGINIA) Quam quum corrumpere non posset, clientem subornauit qui eam in seruitutem deposceret, sic facile uicturus, quum ipse esset accusator et iudex. Pater re cognita, quum ipso die iudicii superuenisset et filiam iam addictam uideret, ultimo colloquio eius impetrato, quum eam in secretum abduxisset, occidit et corpus eius humero gerens ad exercitum profugit et milites ad uindicandum


567. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 58v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

D. 90 [= 89]; cf. Macrob. Saturn. 1,12,35-37 Philosophos et mathematicos Roma expulit. Cf. Euseb. Chron., A. D. 92 [= 91] Iudeos, qui de stirpe Dauidis erant, interfecit, regium genus suspectum habens. Cf. Euseb. Chron., A. D. 99 [= 98] Ipse occisus in palatio periit


568. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 114 | Paragraph | Section]

tutandos expensuros. 5 Velle omnino, ut orator caesaris 6 et Venetorum 7 abeat cum omnibus Alemannis, qui in aula regia vel reginali versantur. Factam esse praedam de Iudaica tota et de domo etiam cuiusdam servitoris reginae praedivitis superioribus annis facti ex Iudeo Christiani. 8 Venerant iam oratores Bohemorum pro conclusione unionis, tractabatur hoc negotium. 9 Apud regem Poloniae intelligimus esse oratores Turcae duos pacem ab eo et medio eius a rege Hungariae petentes; de rege Poloniae nullum dubium est eum pacem cum


569. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | Section]

extremo nervo diapason proportionem vel symphoniam constituere, taliterque hos nervos omni amicitia et convenientia uniri auresque nostras sic permulcere et animam sic disponere, quod alter iudex scilicet auris, minime diiudicare potest ibi duas voces proportionales esse, sed unam tantum. Et nisi esset et alter iudex scilicet ratio, qui quidem duo iudices mutuo se iuvant et alter alterius indiget auxilio, certe in tali etiam humana et materiali musica nos errare contingeret. Sed


570. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | Section]

constituere, taliterque hos nervos omni amicitia et convenientia uniri auresque nostras sic permulcere et animam sic disponere, quod alter iudex scilicet auris, minime diiudicare potest ibi duas voces proportionales esse, sed unam tantum. Et nisi esset et alter iudex scilicet ratio, qui quidem duo iudices mutuo se iuvant et alter alterius indiget auxilio, certe in tali etiam humana et materiali musica nos errare contingeret. Sed quia iste iudex ratio, scilicet quem per se non contingit errare, videt tales nervos in dupla proportione se excedentes:


571. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | Section]

auris, minime diiudicare potest ibi duas voces proportionales esse, sed unam tantum. Et nisi esset et alter iudex scilicet ratio, qui quidem duo iudices mutuo se iuvant et alter alterius indiget auxilio, certe in tali etiam humana et materiali musica nos errare contingeret. Sed quia iste iudex ratio, scilicet quem per se non contingit errare, videt tales nervos in dupla proportione se excedentes: subduplam quidem tardius, duplam vero velocius moveri, et duplam subduplae neque velociorem motum tardiori coaequari posse. Quare concludit ex hoc in tali symphonia plures esse voces,


572. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

quod sciebam, illo docente non perdidi. Putabant me homines finem fecisse discendi. Veni rursus Hierosolymam et Bethleem. Quo labore, quo pręcio Barabanum nocturnum habui pręceptorem? Timebat enim Iudeos, et alterum mihi exhibebat Nicodemum. Hebraicis itaque perdiscendis litteris operam dedit, ut diuinis adhuc scripturis plenius erudiretur. Hoc ad Rusticum monachum


573. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

Marcellam de Ephod expositio. Ad eandem de quinque quęstionibus Noui Testamenti. Ad eandem super psalmo CXXVI. Ad eandem sub titulo Paulę et Eustochij de locis sanctis Iudeę. Ad eandem de decem nominibus dei apud Hebreos. Ad eandem de 'alleluia', 'amen' et 'maranatha'. Ad eandem quid sit diapsalma. Ad


574. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

Sermo de eodem. Sermo de Domini resurrectione. Sermo de assumptione Marię. Sermo de parentibus honorandis. Tractatus de locis Iudeę per ordinem alphabeti. De decem tentationibus quibus populus Israel in deserto Deum irritauit. De uiris illustribus. De uigilijs.


575. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

septem
3.210  Illorum regis, cecidit qui dirus ab alto 210
3.211  Aethere criminibus. Sed pravus traditor illic
3.212   Proditio Iudae. Judas adest, qui prodit sancti viscera Regis.
3.213  Livor edax Christi trepidantia brachia tendit
3.214   Christi passio. In cruce et infelix oritur per moenia


576. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Thessala Romano bellis ciuilibus arua,
Sed cęlo cognatum opus arcanisque sacratum
1.10   Mysteriis. Quorum qui solus crederis autor,
Solus, magne deus, mihi iam cantanda ministres. Iudei
Gens quondam Iudea potens opibusque uirisque,
Orbe sub Eoo residens, non inscia uerę
Religionis erat; ritus moremque sacrorum
1.15   Edidicit monstrante deo, referentibus ipsis
E cęlo


577. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

arua,
Sed cęlo cognatum opus arcanisque sacratum
1.10   Mysteriis. Quorum qui solus crederis autor,
Solus, magne deus, mihi iam cantanda ministres. Iudei
Gens quondam Iudea potens opibusque uirisque,
Orbe sub Eoo residens, non inscia uerę
Religionis erat; ritus moremque sacrorum
1.15   Edidicit monstrante deo, referentibus ipsis
E cęlo afflatis certissima quęque prophetis.


578. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Cęlicolum regi, sacris quę imponitur aris,
Hostia quam semper studio curaque fideli
Imperio parere suo. Quod spernere quum sis
1.55   Ausus, et ipse tuum de regno tollere nomen
Ac Beniaminam sobolem postponere Iudę
Decreuit, Iudę regem de stirpe creare."
Hęc ait indignans regemque relinquere uerso
Inde parat tergo. Vetat hoc et abire uolentem
1.60   Apprendit Saul apprensaque lacinia uestis


579. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

aris,
Hostia quam semper studio curaque fideli
Imperio parere suo. Quod spernere quum sis
1.55   Ausus, et ipse tuum de regno tollere nomen
Ac Beniaminam sobolem postponere Iudę
Decreuit, Iudę regem de stirpe creare."
Hęc ait indignans regemque relinquere uerso
Inde parat tergo. Vetat hoc et abire uolentem
1.60   Apprendit Saul apprensaque lacinia uestis
Implicita est digitis et, dum conamine pannus


580. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Populone pio dominarier illum
1.90   Ius tu fasque putas? Quin talem comprime luctum
Atque hęc nostra modo mandata facessere perge Iesseus, Dauidis pater
Est Iesseus, magni genus alto a sanguine Iudę.
Intra Bethlemos domus ipsi condita muros
Illa parte manet, quę spectat lampada Solis
1.95   Fulgentem, quoties Eoo surgit ab orbe.
Illo te transfer natorumque agminis unum,
Quem placuisse


581. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

iam corporis ille
Viribus atque animi teneros excesserat annos.
Nuncius interea regis perfertur ad aures
Hostilem turmam latis descendere campis
Iamque Palestinas acies pallare per omnem
1.300   Iudeę regionis humum. Mora nulla, paratam
Rex Saul ipse suam profudit ab urbe phalangem. Saul processit ad pugnam
It peditum pilata manus gladioque iuuentus
Ancipiti succincta latus.


582. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tyranno.
Aduenere locos, Socoth et Azetha uocabant,
Quos Terebintea paruo discrimine uallis
1.320   Diuidit atque humilis montes interiacet altos.
Illa Palestinę cępere cacumina turmę,
Hęc Iudea phalanx. Positis certamina castris
Parua serunt cursuque leui magis arma lacessunt
Quam pugnam exercent, quum tandem maximus ille, GOLIAS
1.325   Ille Gygantei generis, sed


583. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

plana Golias
Horrendo clamore tonat: qui cernere ferro
Et conferre manum secum audet, colle relicto
Deuolet, ut medio peragantur pręlia campo.
1.330   Vnius iam cęde uiri si uictor abibit
Iudeę miles, populo dominetur utrique
Rex Saul; oppresso si uicerit hoste Golias,
Turba Palestinę concędat Saulica genti.
Talia uociferans, ualido correpta lacerto
1.335   Tela quatit toruisque oculis et fronte


584. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Proponat census et summum laudis honorem.
Quippe suos animis postquam languescere uidit, Saul ad suos
Talibus aggreditur dictis: "Fortissima quondam
1.365   Pectora diuinumque genus, Iudea iuuentus,
Cernitis en quali nos contra tendere probro
Non cessat uocitans audax in pręlia Getheus?
Nonne estis geniti ex illis, qui regibus istud
Erripuere solum, quis gentes uincere iniquas


585. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

guttura colli
Auulsumque caput tollit sublime suisque
Ostentat uictor. Ferit ardua sydera clamor
Israhelitarum. Trepidę fugere cateruę
Incircumcisę montana per auia plebis.
1.475   Insequitur Iudea phalanx pauitantia cędens
Terga uirum longe, portas Acharonis adusque
Getheasque domos, hosti loca tuta fugato,
Qui reliquus potuit cędi superesse cruentę. Vesper


586. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


2.190   Spectantumque oculi tantum ęra micantia cernunt.
Ęquo Marte diu certatum, denique lassus
Hostilis cuneus iam retro cędere coepit.
Hoc magis expauidę sparsęque insistere turbę
Iudeus certat miles: iam Marte fugatos
2.195   Opprimere et multos furuo demittere Diti.
Corpora strata iacent campo; seruauit ad urbem
Paucos uersa fuga et uelox ad tuta recursus.
Exultat uictrix legio ditata rapina


587. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Quę fuerat Sodomis cum Lotho ablata nepote.
Vt Hiercunteus lituum clangore sacrorum
2.430   Conciderit murus simul et clamore uirorum,
Aspirante deo plebique fauente fideli.
Pręterea Iesus, Iudea uictor in ora,
Hostibus ut fusis Solis consistere currum
Et proferre diem iussit, uel quo usque fugatos
2.435   Prosternat cędens, oneret uel compede captos.
Vtque idem bello superatis regibus omnem


588. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

in ora,
Hostibus ut fusis Solis consistere currum
Et proferre diem iussit, uel quo usque fugatos
2.435   Prosternat cędens, oneret uel compede captos.
Vtque idem bello superatis regibus omnem
Iudeę regionis humum possederit utque
Israhelitarum tribubus diuiserit omnem,
Et tamen hac sanctos priuarit parte Leuitas,
2.440   Consortem cęli quo se sciat esse sacerdos
Ętherięque domus, non mundi labilis


589. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

hic pariter, matremque patremque, reliquit.
Ipse in pręsidio stetit antri rupis Odolę. Gaddus propheta
Inde tamen, uatis seruans oracula Gaddi,
Descendit properatque tribus succedere Iudę
3.385   Monstratos fines comitante cohorte suorum. Saltus Areth
At postquam saltum directis passibus Areth
Ingrediens illa fixit tentoria silua,
Extemplo Saulis rumor


590. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Interea muros, turres et tecta Ceillę
Turba Palestinę subsidens Marte premebat.
Audiit hoc Dauid nec mente quiescere quiuit,
Vt, quos ipse suis toties deuicerat armis,
4.5   Oppugnare tribus hi pergant oppida Iudę,
In quibus una fuit urbs nobilis ista Ceilla,
Consuluitque deum, nunquid succurrere fessis
Auxilioque iuuare pios se uellet. Amica
Persensit responsa dari. Tamen arma iuuentus
4.10   Sat


591. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Incurrisse manus, fugiens quas sępe latensque
Hactenus euasi cęlestis munere regis.
Nonne mihi melius procul hinc discedere et oras
5.240   Alterius regni sedesque subire remotas,
Vt, quum Iudeos extremi limitis agros
Excessisse sciet me rex, mihi bella mouere
Et mea scrutari tandem uestigia cesset?" Summum mane
Phosphorus Eoo pręcurrere coeperat orbe
5.245  


592. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

talia sese
Israhelitarum genti sublata referre.
Id simulare leuis fuit error, nec tamen ullum
Desęuire nefas aduersus corpora gentis
5.295   Infidę, mandante deo disperdere cunctos,
Quorum Iudeę promissa noualia plebi
Essent atque omnis possessio debita terrę. Achis Maochi filius
Inde Maochides Dauidem dicere semper
Vera ratus populoque putans abducere prędas


593. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

debita terrę. Achis Maochi filius
Inde Maochides Dauidem dicere semper
Vera ratus populoque putans abducere prędas
5.300   Illum sępe suo uastareque Saulica regna
Iudeumque solum, iam ipsum sibi semper amicum,
Ipsum per cunctos fidum fore credidit annos. Achis ad Dauidem
Ast ubi iam magno compelleret agmina motu
Inferretque uolens Sauli fera


594. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Lib. VI Saul
Post hęc non multo iussit sua signa moueri
Iudeę rector gentis uallosque reuelli.
Descendens igitur Gelboa, transtulit agmen
Iezrahelitanę ad fontes et flumina terrę,
6.5   Ne foret ante siti miles superatus anhella,
Quam tempus pugnam torquendaque tela


595. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

corda furore
Exclamant omnes: "Redeat dux iste locosque
Possideat, quibus est abs te donatus abunde!
Pręlia nobiscum tantum desistat adire
Et certare simul. Quis enim confidere tuto
6.30   Iudeis poterit, Iudeis bella mouendo?
Suspicio est igitur, ne, dum miscebimus arma
Atque tuum contra connixi stabimus hostem,
Iste suis, o rex, te primum sauciet armis
Atque hinc nostra sequens discindat


596. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Exclamant omnes: "Redeat dux iste locosque
Possideat, quibus est abs te donatus abunde!
Pręlia nobiscum tantum desistat adire
Et certare simul. Quis enim confidere tuto
6.30   Iudeis poterit, Iudeis bella mouendo?
Suspicio est igitur, ne, dum miscebimus arma
Atque tuum contra connixi stabimus hostem,
Iste suis, o rex, te primum sauciet armis
Atque hinc nostra sequens discindat uulnere terga.


597. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

proxima ripis
Oppida desertis subita formidine mortis
Effugere procul. Vacuas ingreditur urbes
6.140   Victrix turba uirum et coepit dominarier illis.
Ergo Palestinę concessit subdita genti
Iudei pars magna soli: castella fragosis
Collibus imposita et latis circumdata fossis
Moenia, frugiferę ualles et pascua rura
6.145   Quique fluunt sparsis riuatim fontibus horti
Et uario rident florum herbarumque


598. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

cantus
6.155   Audiri montisque procul splendescere culmen,
Quando Palestinus surgens exercitus omnis,
Pręsidio tantum super oppida capta relicto,
Nota retro petiit Gelboę culmina rupis
Iudeas lecturus opes atque arma iacentum.
6.160   Illic uisa trium natorum corpora primum Ionathas
Cisidę Saulis. Ionatham recubare supino
Corpore conspiciunt. Clypeum gladiumque tenebat


599. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Mox inde auersus, Ionathę Saulisque cruenta
6.415   Secum fata dolens tales dabat ore querelas: Dauidis lamenta
"Heu generis miseranda mei fortuna! Feroces
Robustique uiri, Iudeę fortia bello
Corpora, conflictu perierunt cuncta sub uno
In cliuis, Gelboa, tuis. Quid agetis inertes,
6.420   Quid turba imbellis regi ducibusque superstes?
Quis tua, ne rapiant hostes, pecuaria post hęc


600. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Sed uos, diuinas Charites, quę culmine lapsę
Ętherio colitis Iordanis fluminis undas
Et loca nota piis. Saulis post fata tyranni
Accepit responsa dei Iesseius heros
7.10   Atque his admonitus Iudę migrauit in urbem
Hebronem, quondam populis opibusque potentem, Adam, Abraham, Isaac et Iacob
Quattuor et celebrem positis ibi forte sepulchris
Primorum Hebrei generis gentisque


601. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Vos iubet interea moestam deponere mentem
Atque bono esse animo, quando ipse in sede locatus
Saulis, odorifico perfusus unguine regnat,
Sic Iuda curante tribu fatoque fauente
7.50   Responsisque dei. Qui Iudę nominis estis,
Vos gaudere decet. Regnandi facta potestas
Perpetua est uobis, donec de sanguine uestro
Saluator ueniens prisci maledicta reatus
Tollat et ęternę condat noua sęcla salutis."


602. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

genus omne reliquit,
Ad Dauida pium studiis conuersus amicis.
Ergo fauens illi blandis affatibus omnes
7.255   Solicitare tribus coepit mollique precatu,
Sed Beniaminam cura maiore uocare
Ad Iudę partes, diuino numine lectę,
Israhelitani ut gestet diademata regni.
Ex qua nunc primum Dauid decernitur unus,
7.260   Sic dicente deo: "Sceptrum Dauide tenente
Israhelitarum populum saluabo fidelem.


603. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


8.25   Et Phrygio et Parii monstrat candore lapilli.
Portarum spacium solidis consistere pilis
Mirari poteras, nisi saxa ingentia docti
Artificis superasset opus, qui scalpserat omnem
Progeniem Iudę, deductam tempus adusque
8.30   Virginei partus nostrique crepundia Christi.
Cernere erat uiuos non uiuo in marmore uultus
Molliaque in duro consurgere membra metallo
Motu quęque suo et mutas expromere uoces.


604. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Inde capi pauidas. — O quam contraria rebus
Speratis persępe pati fiducia mentis
Inconsulta solet rationisque indiga uirtus!
Ergo quam primum contractis uiribus arua
8.90   Armati Iudea petunt, bellique tumultus
Tam subiti Dauida mouet: parat arma suosque
Tutari fines disponens consulit aras
Atque optata capit palmę responsa futurę.
His fretus conferre manum festinat et hostis


605. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

diuini foederis arcam
Religione colens multa sentire fauorem
Numinis incoepit, uitę gaudere quiete
Et magis atque magis rebus florere secundis,
8.220   Donec peruolitans tantorum fama bonorum
Iudeę regionis humum conscendit in ędes
Iesseidę regis mentemque illius amore
Illexit sacri iam intra sua septa locandi.
Ergo transacto rex temporis orbe trimestri
8.225   Obededona petit. Sustollitur arca Leuitis


606. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

regno
Israhelitano et sceptri donare decore.
Tecum semper eram, subieci uiribus hostes
Ipse tuis nomenque tuum memorabile in omnes
8.325   Effudi populos. Placidę nunc foedera pacis
Te duce Iudeę ponam per sęcula genti,
Vrbes ut nemo duro uexare duello
Audeat aut subitis uillas populare rapinis. Salamoni destinatum templum condere
Tum demum post te germen seruabo


607. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Quattuor Dauidis uictorię
Quattuor insignem magnis dedit esse triumphis
Victorem semper, nullo certamine uictum.
Marte Palestinos primum superauit, et illos,
Ante quibus magnum soluit Iudea tributum,
8.395   Compulit ęra sibi totidem numerare quotannis.
Hinc Moabitarum non segnem in proelia gentem
Edomuit sternens arces et moenia tota
Pręcipiens ęquare solo, ne mente rebelli


608. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Conduxere Syros, peditum bis milia dena
Roobi Sobique soli, sed mille Maachi,
9.100   Mille etiam decies Bistobi, horrentibus armis
Omnes instructos animisque ad bella paratis.
Hos contra Dauid Iudeas ire phalanges
Armatosque uiros iussit ductore Ioabo. Ioab superat Amonitas et Syros
Qui celeri penetrans hostiles agmine campos,
9.105   Stare aduersa sibi prospexit castra Syrorum,


609. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


9.120   Se quoque proripuit rapido per gramina cursu. Abisas
Hos pedibus strepituque sequens animosus Abisas
Substitit, ingressos ut proxima moenia uidit.
Illic defixo legio Iudea tropheo
Ibat ouans et signa ferens uictricia, tandem
9.125   Ciuibus intrauit sanctam plaudentibus urbem.
Sed probrum delere fugę quum forte pudendę
Assyrii uellent, reparatis uiribus omnes


610. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Assyrii uellent, reparatis uiribus omnes
Rursum bella petunt. Regis gens Adadeseri
Ad pugnam Euphratis transmisso flumine uenit,
9.130   Agmina multa nimis magno ductore Sobacho,
Castraque Iudeis posuerunt proxima terris. Iterum uictor Dauid
Inde suas Dauid contraxit ad arma cohortes
Et uada Iordanis raptim transgressus Helemos
Aduenit campos. Animis audacibus arma


611. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Terga dabit, solus nostris circumdatus armis
Corruet ille senex, cuius, ne sceptra capessas,
Obstat uita tibi. Sublato salua redibit
11.130  Turba uirum. Cuncti pariter tua signa sequentur
Et iam Iudeo tutus dominaberis orbi."
Dicta quidem lęto susceperat Absalon ore
Quique aderant natu maiores illa probabant.
Absalon ipse tamen Chuso quum uerba uocato
11.135  Achitophelis ibi dudum prolata referret


612. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tribum Iudam, quoniam traducere regem
Prima sit ausa, palam uerbis obiurgat amaris. Tribus Iuda
Ast illi contra "Generis" dixere "tribusque
Rex Dauid nostrę est, censemur nomine Iudę
12.145   Nos atque ipse simul. Fungi ergo munere tali
Cui mage conueniens fuerat? Traduximus illum
Non prece, non precio flexi iussuue coacti,
Sed solo obsequio studiisque ad honesta paratis.


613. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tribus. Vereor, ne nostra molestet
Absalone magis bellorum turbine regna.
Quare age, perge, tribum solers tibi collige Iudam.
12.190  Tertia punicea quum luce aurora rubere
Coeperit, hic adsint omnes, qui nomine Iudę
Censentur, muniti armis ac tela gerentes."
Tertia punicea de cęlo lampade terras
Aurora in roseis lustrabat lutea bigis,
12.195  Quando Iuda cohors Amasa duce uenit ad ipsum
Dauidis


614. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

noua copia cornu. nota
Tantum iussa dei prodest implere piisque
12.420  Officiis miseros solari opibusque iuuare.
Inde Palestinę rursum fera bella cateruę
Iudeis inferre parant. Se credere pugnę Dauid pugnat cum Palestinis
Iesseides ausus, magno discrimine uitę
Horrendum certamen init. Dum pręlia miscet,
12.425  Illum terribili petit hasta


615. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Vsathia regione satus, uiditque cadentem
Ipsa Palestinę gentis manus atque repente
Fugit uersa retro. Nam Zaphus magnus et ipse
Esse Gyganteę ferebatur stirpis alumnus. Rursum Iudei superant
12.445   Tertia palma loco Iudeis contigit illo:
Hinc illinc magno surgebant pręlia motu,
Hostes terga tamen rursum uertere pauentes,
Quum conspexissent fortem cecidisse Goliam


616. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Ipsa Palestinę gentis manus atque repente
Fugit uersa retro. Nam Zaphus magnus et ipse
Esse Gyganteę ferebatur stirpis alumnus. Rursum Iudei superant
12.445   Tertia palma loco Iudeis contigit illo:
Hinc illinc magno surgebant pręlia motu,
Hostes terga tamen rursum uertere pauentes,
Quum conspexissent fortem cecidisse Goliam
Ense Deodati, Bethlemis clarus in oris


617. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Iesseidę regi ductor numeranda Ioabus.
Israhelitarum bello matura iuuentus
Robustique uiri, numerus quorum inde repertus
13.270   Millia mille fuit cum centum milibus una
Et quingenta, tribus post illos milia Iudę.
Beniamina cohors turbę subducitur isti
Gensque Leuitarum sacris arisque dicata.
Pertransisse quidem numerum tunc fertur eorum
13.275   Improba pertesus Dauidis iussa Ioabus
Et posuisse


618. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Partis regis erant. Fonti uicina Rogello
Stabat acuta silex: Zeletham nomine dicunt.
Hanc prope Adonias sacris de more litatis
14.20   Conuenire iubet Dauidis germina fratres
Atque tribus Iudę partem sociosque patrandi
Audacis facti, cuius manifesta cucurrit
Suspicio. Quoniam, quos nouerat esse fideles
Dauidi, piguit tunc illos uelle uocare,
14.25   Hoc est Nathanum Sadochumque et Banaiam


619. Marulić, Marko. Quinquaginta parabolae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

laesae fuerint, fructus suos ante maturitatem ad terram demittunt. Virtutum radix fides est. Ea si quicquid titubauerit, frustra beatae immortalitatis fructus speratur, cum scriptum sit: Spes impiorum peribit. DE IVDEORVM PERFIDIA Parabola III Rege absente regnum occupauerat tyrannus. Rex plebi seruitute oppressae nuncios misit significans propediem uenturum se eosque liberaturum. Velle tamen hoc ab eis, donec ueniat, seruari: ut singulis diebus clamarent:


620. Marulić, Marko. Quinquaginta parabolae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

omni officio prosequi debuerant. Rex iratus jussit militibus, ut tantae erga se ingratitudinis scelus ulciscerentur. Homines ergo hii patriis sedibus pulsi meritas poenas dederunt. Nec tamen sic afflicti ab illo expectationis errore resipisci uoluerunt. Haec parabola Iudeorum arguit incredulitatem. Qui cum ob primorum parentum culpam libertate exuti sub maledicto Legis essent, liberatorem Christum expectarunt, quem illis uenturum prophetae praedixerant. Eius itaque futurum aduentum quotidianis sacrificiis cerimoniisque


621. Marulić, Marko. Quinquaginta parabolae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

facimus, neque, quae prohibentur, cauemus? Et tamen ille pientissimus Dominus non continuo delinquentes punit, sed, ut corrigantur, expectat. Si poenitentiam agimus, ueniam indulget et aeternae beatitudinis efficit participes. Obstinatos autem caelesti haereditate indignos iustus iudex in infernum deiicit cruciandos. Et cum hoc ita sit, quis tam sibiipsi infensus est, ut nunquam eum deliquisse poeniteat nec iam, quantum potest, maturet per uitae emendationem uitare supplicia, beatitudinem promereri? Nolo, inquit Dominus, mortem peccatoris, sed ut


622. Marulić, Marko. Quinquaginta parabolae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quid in uita egisset, inquirebat. Aderant scribae. Pro illo stabat, qui benefacta eius conscripserat. Sed qui peccata notauerat, acriter accusabat. Tunc homo ille aut premium aut exilium ex sententia regis accipiebat. Parabolae huius intelligentia haec est. Rex et iudex noster est Christus, ciuitas paradisus. Qui cum rege bonis aeternis perfruuntur, angeli atque sanctorum animae sunt. Insula, in qua nobis laborandum est, terra mortalium est. In hac, qui propositam sibi uel beatitudinem uel miseriam contemplantur, ocia fugiunt,


623. Marulić, Marko. Quinquaginta parabolae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

nulla aequi honestiue ratione habita, nullo uel praemii desyderio uel poenae metu suscepto. Vbi autem ad finem uitae peruentum est, ad tribunal Christi, quisquis decesserit, sistitur. Animam illius angeli benefacta recensentes defendunt, demones delicta exprobrantes criminantur. Iudex, si uirtutes uitiis uictas uiderit, moestam ad inferna relegat. Sin uirtutibus uitia superata cognouerit, laetam ac gestientem bonorum concilio adsciscit et bonis felicitat sempiternis. Quibus certe si digni effici uolumus, magnitudinem eorum atque gloriam iugiter meditemur.


624. Marulić, Marko. Quinquaginta parabolae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

uitae aeternae? Si capitis iudicium subiturus reus, dum in dubio est, soluaturne an damnetur, non potest non contremiscere, nos aeternitatis examine in fine discutiendi non timebimus? Nemo Dei effugiet iudicium. Nemo crimen caelare poterit. Omnes ante eius tribunal stabimus, qui ait: Ego sum iudex et testis. Aut, quid ipsum latere potest, qui est renum scrutator et cordis? Hic igitur ne minimas quidem cogitationes nostras relinquet inexaminatas indiscussasque. Quicquid autem ipse decreuerit, ratum aeternumque erit. Neque praemium neque poena arbitrii eius ullo unquam fine


625. Baničević, Jakov. Epistula ad Erasmum Roterodamum,... [Paragraph | Section]

arbitrabar me non posse compotem voti fieri. Cum primum autem valebo, si per negocia licebit (postquam ita placet), ante digressum meum ex hisce regionibus D. T. Louanii conueniam; nec enim ipsa hoc tempore tam bonas horas huc veniendo perdere debet. De Iudaeo vel qui sub eius tam infami et perdito nomine cum doctissimo quoque ac optimo viro congredi audent, solum ex infamia famam sibi aucupantes, nil melius existimo quam illos omittere cum incircuncisa ab omni bono opere mente, et in tenebris suis ignotos delitescere. Ex motu tactuque rei foetide


626. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

De gratis erga Deum in Testamento Veteri c. 2 De gratis erga Deum in Testamento Nouo c. 3 De ingratis ante diluuium c. 4 De beneficiis Iudeis collatis post diluuium c. 5 De ingratitudine Iudeorum in Deum | et quę pro idolatria passi sint c. 6 Mala decem tribuum c. 7


627. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

De gratis erga Deum in Testamento Nouo c. 3 De ingratis ante diluuium c. 4 De beneficiis Iudeis collatis post diluuium c. 5 De ingratitudine Iudeorum in Deum | et quę pro idolatria passi sint c. 6 Mala decem tribuum c. 7 Mala duarum tribuum c. 8


628. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

pro idolatria passi sint c. 6 Mala decem tribuum c. 7 Mala duarum tribuum c. 8 Mala Iudeorum post Christi passionem propter incredulitatem c. 9 De ingratitudine hereticorum et Iudę proditione c. 10 De officio catholici prędicatoris c. 11


629. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Mala duarum tribuum c. 8 Mala Iudeorum post Christi passionem propter incredulitatem c. 9 De ingratitudine hereticorum et Iudę proditione c. 10 De officio catholici prędicatoris c. 11 Quid potissime prędicandum sit c. 12 Qui prętermittendi et qui docendi et


630. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section]

Jo. 4. crede mihi mulier quasi diceret: mihi crede qui Dei sapientia sum, non philosophis qui humana sapiunt, non poetis priscę fatuitatis scriptoribus, qui in deorum vix numeranda multitudine delyrant . neque Iudeis qui Trinitatem denegant | non intelligentes in una simplici-que substantia personarum pluralitatem, quam et ipse sanctus propheta Dauid uidit dicens: ps. 109 Dixit Dominus Domino meo sede a dextris meis. et alibi:


631. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section]

Et quoniam experimento iam didicerat | suam credulitatem omnino infirmam esse et imbecillem, nisi auxilio iuuetur diuino, a Domino opem petiit, ut perfectius crederet. Porro qui iam de religione nihil dubitant, continuo de Iudea ad montes transmigrare cupiunt, ad altiora uirtutum culmina conscendere nituntur | et credendo in Filium peruenire festinant ad Patrem | ipso Filio dicente: Jo. 12. Qui credit in me, non credit in me, sed in


632. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section]

Matth. 16 Et super hanc petram ędificabo Ecclesiam meam. Quam petram ille qui primus confessus est, Petri nomen accipere meruit. et inter apostolos tenere principatum. Hoc igitur quod Iudeis dictum est: Jo. 8. Si filii Abrahę estis, opera Abrahę facite, nobis quoque dictum putemus. gen. 15. Credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad iustitiam . Fides


633. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Luc. 7. Beatus inquit qui non fuerit scandalizatus in me! Scandalizantur illi qui dubitant | nec satis credunt. Vnde Apostolus: Ad Corin. prima 1. Nos ait prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam , ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum Dei uirtutem et Dei sapientiam. Sed post Christum quid quęso beatius matre Christi? et ipsa tamen ideo beata prędicatur, quia de nuncio sibi cęlitus


634. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Scandalizantur illi qui dubitant | nec satis credunt. Vnde Apostolus: Ad Corin. prima 1. Nos ait prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam , ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum Dei uirtutem et Dei sapientiam. Sed post Christum quid quęso beatius matre Christi? et ipsa tamen ideo beata prędicatur, quia de nuncio sibi cęlitus allato nihil dubitauit . Sic enim Spiritus Sanctus per os Elisabeth


635. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Matth. 12 Generatio praua et adultera signum quęrit. et quoniam qui dubitant, indigni sunt ut tale aliquid cernant: Signum inquit non dabitur ei nisi signum Ionę prophetę. Quęri potest, cur dictum sit: et signum non dabitur ei , cum Iudeis incredulis multa signa data fuerint? Sed qui signo, id est miraculo Dominicę resurrectionis, cuius typus Ionas fuit, non crediderunt, quod maximum erat , multo minus aliis non ita magnis credere poterant. Maius est enim semet a morte reuocare ad uitam


636. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Et peregre profectus est. non discedendo sed permittendo, ut in utranque partem libera sit operandi facultas. Misit deinde seruos ad fructus uineę colligendos ; misit enim prophetas, qui mandatorum Dei obedientiam exigerent. sed agricolę id est, Iudei proterui | et nullius bonę discipline patientes, nec Dei sui nunciis pepercerunt, alium afficiendo uerberibus ut Micheam, alium uulnerando ac perimendo ut Esaiam , Hieremiam, Zachariam et alios non paucos prophetas, neminem


637. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

non quia ignoraret quid facturi essent, sed innuens quid facere deberent. At illi: Hic est hęres, inquiunt | venite occidamus eum. occiderunt et ejecerunt extra uineam id est extra Hierusalem. extra ciuitatem enim crucifixerunt Dominum Iesum. uel extra uineam, extra Iudeorum ecclesiam. ut ab ipsis eiectus exciperetur colendus a nobis. Sequitur enim: Quid ergo faciet dominus uineę? malos male perdet, et uineam locabit aliis. hoc est, omnibus in Christum credentibus, tam gentilibus quam Iudeis |


638. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Dominum Iesum. uel extra uineam, extra Iudeorum ecclesiam. ut ab ipsis eiectus exciperetur colendus a nobis. Sequitur enim: Quid ergo faciet dominus uineę? malos male perdet, et uineam locabit aliis. hoc est, omnibus in Christum credentibus, tam gentilibus quam Iudeis | ueteribus noua copulans Christus lapis angularis, illa implens et ista incohans . Veruntamen quantum intersit inter Ecclesiam et synagogam, ipsa nominum


639. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

latuerant. Luc. 13 Et tunc quidem granum synapis minimum erat, quod postea acceptum homo misit in hortum suum, et creuit | et factum est in arborem magnam. In omnem enim terram sparsit se ueri Dei sonus, qui prius Judeę tantum finibus arctabatur. Et uolucres cęli inquit, requieuerunt in ramis eius. Illis quippe in Euangelio iocunda quies est, qui spem suam de terra tollentes in cęlo collocant. neque quicquam de promissionibus Christi dubitantes aiunt:


640. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

scriptum legimus: Mar7 Et ingressus domum neminem uoluit scire, et non potuit latere. Sed hoc apud gentiles in finibus Tyri et Sydonis gestum esse meminisse debemus, quibus non antequam Iudeis prędicandum erat Euangelium. quia ergo uulgandi gentibus Euangelii nondum tempus erat, Dominus Iesus noluit tunc illis nunciari per apostolos, sed tantum agnosci per miracula, his duntaxat qui ultro ad fidem uenturi erant. Non ergo


641. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Matth26 Coepit Iesus contristari et moestus esse. tunc ait illis: Tristis est anima mea usque ad mortem. Quanuis alii moestitię huius causam assignent non timori mortis, sed ei dolori quem capiebat ex perditione Iudę proditoris | aliorum-que in se credere nolentium. posset hoc tamen, quod propinqua iam passione est dictum , et ad metum mortis referri. non tam quia timuit, quam ut hac etiam in re, sicut in cęteris in se hominis naturam ostenderet. Separari autem


642. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Et in psalmo habetur: ps125 Cum dederit dilectis suis somnum . Honestiore igitur quam mortis uocabulo mors notata est iustorum, qui in Domino uiuunt. Vnde Christus Iudeorum nuncupatus est uiuorum et mortuorum. Plura quippe mortis genera sunt. est proprie mors corporis recedente anima, quę uiuificat illud. est per metaphoram mors animę, cum propter peccatum a Deo deseritur.


643. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

fugato-que hoste triumphans angelorum utitur ministerio. Scriptum est enim: Matth4 Tunc reliquit eum diabolus, et ecce angeli accesserunt, et ministrabant ei. Luc21 Idem eos qui in Iudea sunt, ut ad montes fugiant hortatur. Iudea confessio et glorificatio interpretatur; ut is qui Christum confitetur | et ad celsiorem beatitatis gloriam aspirat, frequentiam fugiat solitudine-que delectetur.


644. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Matth4 Tunc reliquit eum diabolus, et ecce angeli accesserunt, et ministrabant ei. Luc21 Idem eos qui in Iudea sunt, ut ad montes fugiant hortatur. Iudea confessio et glorificatio interpretatur; ut is qui Christum confitetur | et ad celsiorem beatitatis gloriam aspirat, frequentiam fugiat solitudine-que delectetur. Quod si docendi officio fungitur | et uicos urbes-que peragrare necesse


645. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

increpuit, quia errantem in uiam reducere non curauit. At uero tanti periculi non ignarus Apostolus Timotheum discipulum obnixe, solicite, urgenter adiurat dicens: Tim2-4 Testificor coram Deo et Jesu Christo, qui iudex est uiuorum et mortuorum, per aduentum ipsius et regnum eius, prędica Verbum, insta | opportune, importune, argue, obsecra, increpa | in omni patientia et doctrina. et paulo post: Tim2-4 Tu uero uigila, inquit


646. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

posteritatem | eadem-que damnationis lege simul omnes premebamur. Misertus autem Deus filium suum misit unigenitum. qui ut pro nobis satisfaceret carnem suscepit serui, cum esset omnium dominus, uiam ueritatis monstrauit , cum totus terrarum orbis pręter Iudeam | impię religionis erroribus plenus foret. Morti ęternę obnoxii eramus, ille ultro se morti crucis obtulit, ut nos a morte liberatos ad felicia uitę promissa reuocaret. Mortuus et sepultus resurrexit | cęlum-que cum homine assumpto ascendit, ut homines de terrę


647. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Rem alienam iniuste concupiscis, bonum alterius inuides, lęsus uindictam appetis, uisę mulieris Venereo amore turpiter exardescis. et quodcunque malum ita cogitas, ut si posses, perficere uelles, ab illo, qui etiam occultorum iudex est, pro facto tibi imputabitur. Aliter enim Deus, aliter homo iudicat. Deus quem nihil latet, in omnibus uoluntatis affectum pensat. homo uero, quia cordis alieni secreta


648. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Quamobrem totis uiribus est cauendum, ne cum tanto animę nostrę dispendio illicitę cogitationis laqueis irretiamur | et dominus, cui nihil est absconditum, sicut olim Iudeis, ita etiam nobis exprobret dicens: matth9 Vt quid cogitatis mala in cordibus uestris? Primo suggestioni lasciuientium cogitationum erit resistendum, ne placeant, deinde si quicquam delectauerint, ne


649. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Non assumes nomen Domini Dei tui in uanum. Ne contemnere uideare, quod pręcipue oportet reuereri. tertium. Memento ut diem sabbati sanctifices. Nos uero sabbati obseruationem ad diem Dominicum transtulimus, ne cum Iudeis in Christum non credentibus uideamur sentire, qui eum in sepulchro mortuum sabbato quieuisse fatentur quidem, sed postea uiuum resurrexisse negant. Itaque ob resurrectionis reuerentiam | eo quo facta est die ab operibus uacamus, nec tamen ita superstitiose | ut Iudei sabbato.


650. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ne cum Iudeis in Christum non credentibus uideamur sentire, qui eum in sepulchro mortuum sabbato quieuisse fatentur quidem, sed postea uiuum resurrexisse negant. Itaque ob resurrectionis reuerentiam | eo quo facta est die ab operibus uacamus, nec tamen ita superstitiose | ut Iudei sabbato. Nam et mensas paramus | et calices abluimus | et multa huiusmodi agimus. Etenim seruilia opera quę uetantur, peccata potissime, quibus Deus offenditur, intelligimus, a quibus certe tunc magis est


651. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

honestę artis laboribus diem illum conterere | quam per ocium ad tam nefanda flagitia conuerti? Profecto minus offenderetis nullum omnino diem festum agere quam hunc quem agitis tot uitiorum obscoenitatibus prophanare. Concessus fuit olim Iudeis repudii libellus, ne in uxores quę displicuissent | ueneno sęuirent, sed potius uiuas dimitterent. Age iam permittatur et uobis, ut omnes dies profesti sint, nullus festus, ut potius manuum labore occupetur animus quam nihil agendo male agere assuescat. Nullus


652. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

instituto probatum apparet, id sequi, id curare atque amplecti saluberrimum esse sentimus. Sic olim sanctissimi uiri prędicauerunt, sic docuerunt, sic suo exemplo factitandum ostenderunt. Dauid ipse, quem Deus prę omnibus Iudeę regibus dilexit | Ps. 118 Memor fui, inquit, de nocte nominis tui Domine, et custodiui legem tuam. Et iterum: Media nocte surgebam ad confitendum tibi. Esaias qui cuncta quę euangelistę narrant | multo ante quam


653. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

petieritis in oratione credentes, accipietis. Et alibi: Quodcunque petieritis Patrem in nomine meo, hoc faciam. Et iterum: Siquid petieritis Patrem in nomine meo, dabo uobis. Quid ais, Iudee? Quid tu, Mahumetane? Quid uos omnes, qui in Christum non creditis? Nonne in cassum cęleste bonum speratis, quia illud in nomine Christi non petitis? Non enim potestis in eius nomine petere, quem non recipitis fide, quem Dei Filium esse negatis.


654. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tantum autem obstinatorum non acceptat orationem, ut etiam pro eis orare uetet, pręsertim si incorrecti inpoenitentes-que decesserint, quod Ioannes apostolus in epistola testatur dicens: Est peccatum ad mortem. Non pro illo dico, ut roget quis . Ipse quoque Dominus Iudeorum pertinacię iratus, ad Hieremiam prophetam loquens ait: Tu ergo noli orare pro populo hoc, nec assumas pro eis laudem et orationem. Et non obsistas mihi, quia non exaudiam te. Timeant itaque horum uerborum sententiam, qui in


655. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quo excideris cogita | et uel in fine de regione longinqua incipe redire ad patrem quem reliquisti. Difficile est inquis ab usitatis desistere | et pellem iam inueteratam serpentis more cum noua commutare. Sed nisi de Iudea transieris ad Galileam, Domini resurgentis gloriam uidere non poteris. Tametsi hoc tibi difficillimum sit, incipe tamen, tenta, experire | quanto magis tardas, tanto rem factu difficiliorem reddes. Neque enim ad hanc


656. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Epistula Ioann. 21 Aduocatum habemus apud Patrem Iesum Christum iustum | et ipse est propiciatio pro peccatis nostris; non pro nostris autem tantum, sed etiam pro totius mundi. Desperantium uero Christus non aduocatus est, sed iudex. Considera igitur utrum tibi sit melius ueniam sperare, ut Christi patrocinio subleueris, an desperare, ut eiusdem iudicio damneris? et in ęternum pereas? Hactenus de poenitentia | nunc de confessione peccatorum,


657. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Hunc si imitari in gustando sacramento perges, nonne etiam tibi dicere poterit Dominus: Ecce manus tradentis me, mecum est in mensa. et vę homini illi per quem Filius hominis tradetur ? Tradidit illum Iudas impiis Iudeis, tu eundem tradis tibi impuro. Hanc ob rem nisi te correxeris | poenitentiam-que egeris | ac pro tanta tua temeritate fleueris, acerbissimas quidem et nullo fine concludendas in inferno poenas dabis. Sic enim


658. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

surdum ac mutum curasset: Hoc demonium inquit non eiicitur, nisi in ieiunio et oratione. Prodigus filius, qui bona scortando luxuriando-que abligurierat, tunc ad patrem flagitii sui poenitens rediit, cum esurire coepisset. Deus Iudeis placari paratus, per Iohelem clamabat: Conuertimini ad me in toto corde uestro, in ieiunio et fletu et planctu! Et Niniuitis ieiunantibus pepercit, quos-que minatus fuerat se funditus euersurum, seruauit. Danieli ieiunanti et oranti Christi uenturi mysteria reuelantur.


659. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

dominus serui illius in die qua non sperat, et diuidet eum | partem-que eius ponet cum hypocritis | illic erit fletus et stridor dentium. ubi sunt qui poenę dilationem impunitatem rati licentius peccant? Non poenam peccatorum remittit iustus Iudex, sed conuersionem expectat misericors Dominus. Quo diutius sustinet, eo acerbius in obduratos animaduertet, fletum irrogabit pro risu, pro gulę oblectamento dentium stridorem. Quę supplicia tunc demum futura quidam dicunt, cum in fine seculi hominum animę suis iunctę


660. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Talem se Paulus apostolus exibuerat, cum diceret: Bonum certamen certaui, cursum consummaui, fidem seruaui | de reliquo reposita est mihi corona iustitię, quam reddet mihi in illa die iustus Iudex; non solum autem mihi sed et omnibus qui diligunt aduentum eius. O felicem illius perseuerantiam cui in fine cum Paulo sic gloriari licebit | et cum eodem sic sperare.


661. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

seruituti, quam semel Deo obtulimus, pręferendum existimemus. Quia seruitus ista omni terrena libertate iocundior, utilior, gloriosior est. Hanc ne deseramus, occurrant semper menti nostrę Saluatoris monita dicentis: Qui in Iudea sunt, fugiant ad montes; et qui in tecto, non descendat tollere aliquid de domo sua; et qui in agro, non reuertatur tollere tunicam suam; Iudeam Hebraicorum nominum interpretes confessionem sonare dicunt. Qui ergo Christum confitetur, ad uirtutum celsitudinem


662. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Hanc ne deseramus, occurrant semper menti nostrę Saluatoris monita dicentis: Qui in Iudea sunt, fugiant ad montes; et qui in tecto, non descendat tollere aliquid de domo sua; et qui in agro, non reuertatur tollere tunicam suam; Iudeam Hebraicorum nominum interpretes confessionem sonare dicunt. Qui ergo Christum confitetur, ad uirtutum celsitudinem ascendere curet, eundem imitando, qui in se credentibus, ut sua sequantur uestigia iubet. Et qui in tecto sunt, hoc est, qui ad summa iam peruenerunt,


663. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Hunc si sequi uolumus | et sanctissimis eius institutionibus inhęrere, uere sapientes uere-que beati erimus | et iam non terreni sed cęlestes. Audiamus quid super hac re Apostolus dicat: Iudei, inquit, signa petunt, et Gręci sapientiam quęrunt. nos autem prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stulticiam, ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum Dei uirtutem et Dei sapientiam. quia quod stultum est Dei sapientius est


664. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

inhęrere, uere sapientes uere-que beati erimus | et iam non terreni sed cęlestes. Audiamus quid super hac re Apostolus dicat: Iudei, inquit, signa petunt, et Gręci sapientiam quęrunt. nos autem prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stulticiam, ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum Dei uirtutem et Dei sapientiam. quia quod stultum est Dei sapientius est hominibus, et quod infirmum est Dei, fortius est hominibus.


665. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sed cęlestes. Audiamus quid super hac re Apostolus dicat: Iudei, inquit, signa petunt, et Gręci sapientiam quęrunt. nos autem prędicamus Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus autem stulticiam, ipsis autem uocatis Iudeis atque Gręcis Christum Dei uirtutem et Dei sapientiam. quia quod stultum est Dei sapientius est hominibus, et quod infirmum est Dei, fortius est hominibus. In his ergo Scripturis, quas gentilitas deridet | et


666. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sapientia | ideo-que uitanda. cum scriptum sit: Scrutator maiestatis opprimetur a gloria. Et iterum: Non plus sapias quam necesse est, ne obstupescas. Caue igitur nimis altum sapere, ne forte uel cum hereticis Vetus Instrumentum damnes uel cum Iudeis Nouum | et cum utrisque ipse damneris. dicente Domino: Nunquid non in die illa perdam sapientes de Idumea | et prudentiam de monte Esau? Peribunt utique heretici et Dei iudicio condemnabuntur,


667. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

damneris. dicente Domino: Nunquid non in die illa perdam sapientes de Idumea | et prudentiam de monte Esau? Peribunt utique heretici et Dei iudicio condemnabuntur, qui terrena sapiebant. hoc enim Idumea interpretatur. et Iudei qui cum Esau aduersabantur fratri eius Iacob, id est, cum synagoga Ecclesię Christi, ad quam credentem primogenita credere nolentium benedictiones-que transierunt. Illud quoque ad hereticorum infidelitatem spectare arbitror quod Salomon ait:


668. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

calumniatorem. Vir etiam iniquus | et homo inimicus est demon, ut in psalmo: A uiro iniquo erripies me. et in Euangelio: Inimicus homo in medio tritici superseminauit zizania. Idem est Barrabas, qui adhuc inter Iudeos homicidia peragit incredulitatis. Et ne ignoremus angelum aliquando Dei fuisse, post reatum etiam angelus nominatus est, non tamen bonus, sed malus, non Dei, sed diaboli.


669. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

est. Rursum in Ezechiele mons Seyr nuncupatur: Hęc dicit Dominus Deus: Ecce ego ad te, mons Seyr! Et extendam manum meam super te, et dabo te desolatum atque desertum. Seyr interpretatur hispidus | et pilosus. Diabolus quippe Esau pilosi partes secutus aduersus populum Iudę, id est, confessionis, illos uidelicet qui Christum confitebantur, sese errexerat | et montis instar superbia elatus regnabat inter infideles. His autem ad Christum conuersis | ille desolatus est et desertus. quod futurum de eodem monte Zacharias quoque uidit cum diceret:


670. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

qui pręsunt monasterio. ut non quod ipse deliberat faciat, sed quod illi concesserint. Patientia A Domino discamus et patientiam. Odia Iudeorum ęquo animo tulit. quos uno uerbo omnes perdere poterat | ab his probra , maledicta, uincula, flagella, uerbera, contumelias, alapas | atque sputa sustinuit. Ab his coronari spinis, clauis in cruce configi, felle et aceto potari, lancea


671. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Glorificauit enim Deus hominem quem assumpsit, a morte suscitando, in cęlum transferendo, quod semel assumpsit nunquam dimittendo, adorandum et angelis et hominibus proponendo. Iudicauit autem iudicio damnationis Iudeos incredulos | et gentiles in errore obstinatos | et fideles fidem opere destruentes. Quod ergo non quęsierit gloriam suam ad humanitatem pertinet, quod autem quęsierit et iudicarit, ad diuinitatem refertur.


672. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Eiusdem Domini exemplo discamus | non nostrę tantum saluti, sed etiam aliorum prospicere, uitę disciplinis eos imbuendo | et exhortationibus piis, ut ad uirtutis uiam dirigantur solicitando. Circuibat ille totam Iudeam, totam Galileam | per castella et uicos | docens ignaros | et uerbo curans ęgrotos, ut corpore simul et animo saluos redderet. Pręcepta dedit discipulis in monte, in planitie plebi, ut discas altiores mysteriorum sensus illis qui


673. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

magis in consortium recipere? Cauenda est igitur infidelium hominum conuersatio, maxime eorum qui ita auersi sunt, ut nulla supersit spes futurę illorum conuersionis, et hoc apostolorum ipsorum exemplo, qui cum uidissent incredulos Iudeos Christum nolle recipere, ab eis discedentes aliis euangelizare Dei uerbum coepere. Itaque ne perfectis quidem conuenit ad obstinatos accessio, cum ne in docendo operam perdant, tum ne molliter blande-que alloquendo fauere illorum errori uideantur.


674. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ut cum flagitiosis conuersando lapsum non timeat ? Vis nosse quia scelestis et prophanis hominibus iungi displiceat ipsi Deo? Paralip. secundo XX Iosaphati regis Iudę naues tempestate confractę sunt, Deo indignante | quod in sortem earum admisisset Ochoziam impiissimum Samarię regem. Id quidem hac ipsa de causa Eliezer filius Dodau de Maressa prędixerat futurum. Iterum requisitus Iosaphat noluit iungi illi, satis


675. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

etiam manibus operatur, partim ut alimenta sibi paret, partim ne desidię se dedat, et quiescente corpore | feruor quoque animi erga diuina succensi tepescat. Act. XVIII Sic fecit Paulus, tantummodo sabbatis cum Iudeis disputans, cęteris diebus arte scoenofactoria se exercens. Quod si ad uictum labor non suffecerit, aliunde id quo indiges tibi adiicietur. Licet enim et ab illis accipere quos doces, quia dignus est operarius cibo suo, et qui altari seruit, fas est ei uiuere de altari,


676. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

In rerum pari inopia | propinquioribus prius opem feras | quam minus propinquis | et domesticis quam extraneis | et fidelibus quam infidelibus | et bonis denique quam malis. Iesus enim Dominus noster ante se a pastoribus qui in Iudea erant, quam ab alienigenis adorari uoluit. et ante in Nazareth ubi nutritus et educatus fuerat, Esaię prophetiam recitando se manifestum fecit quam Hierosolymis, et ante Iudeos ea quę fidei sunt, docere studuit | quam alienigenas nationes.


677. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quam infidelibus | et bonis denique quam malis. Iesus enim Dominus noster ante se a pastoribus qui in Iudea erant, quam ab alienigenis adorari uoluit. et ante in Nazareth ubi nutritus et educatus fuerat, Esaię prophetiam recitando se manifestum fecit quam Hierosolymis, et ante Iudeos ea quę fidei sunt, docere studuit | quam alienigenas nationes. Quam quidem rem postea apostoli quoque ipsi confessi sunt | ad illos dicentes: Vobis oportuit primum prędicari regnum Dei, sed quia indignos eo uos fecistis, ecce


678. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

cum omnibus et sanctimoniam, sine qua nemo uidebit Deum. Nequis pręterea generis conditione alteri se pręferens dissidium concitet, XII In uno spiritu omnes nos inquit, in unum corpus baptizati sumus, siue Iudei siue gentiles, siue serui siue liberi | et omnes in uno spiritu potati sumus. Intantum autem Dominus fidelium suorum pace delectatur, ut in salutationibus quoque pacem offerri iubeat dicens: Matth. X Intrantes


679. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ob hoc equidem reor ipsum Christum ab Apostolo significatum, cum in fine epistolę ad Romanos dixit: Deus autem pacis sit cum omnibus uobis amen. Deus enim pacis est, qui inter Deum et hominem pacem ponere uenit, qui Iudeos et gentiles inter se dissidentes in una fide copulauit, qui noua ueteribus coniunxit et utraque fecit unum. Christus itaque et Deus pacis | et Dei pax | et pax nostra est. Ex quo satis constat | illos ab eo esse alienatos, ut non gratię sed irę filii sint, qui odio habent


680. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

egisset. Nonne pax istorum omni fuit detestabilior bello? omni aperta simultate deterior? Iudas Superata est tamen (ut ad nostra ueniamus) Iudę Scariothi scelere: Dominum suum, qui est omnium Dominus, omnium credentium Redemptor, omnium Saluator, a quo in apostolatum ascitus fuerat, quem sibi pedes lauisse sciebat, cum quo pascha comederat, cuius corpori et sanguini communicauerat, quem tot


681. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sanguini communicauerat, quem tot miracula fecisse iam uiderat, quem iustum, quem pium, quem semper innocentem et in omnes beneficum nouerat, eum (proh nefas) ad necem prodidit | et in manibus querentium sanguinem eius dedit, triginta non amplius argenteorum precio allectus, quos a Iudeis accepit. Non fuit ergo ueritus tam prophano animo, tam mente impia ad talem Dominum accedere | et ei osculum pacis offerre, quem tam paruo iam uendiderat. Sed uide huiusce nefandi flagitii terribilem exitum. conscientia pulsatus ueniam desperauit. quam certe si petiisset


682. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

et qui pro suis crucifixoribus orauit, proditori quoque pepercisset. Ille tamen dolore superatus ipse sibi mortem consciuit, laqueo se suspendens | et infelicem animam ęternę mortis tenebris tradens. Ne igitur uel Iudę uel aliis infidis et execratis, quorum modo fecimus mentionem, similis habearis, maxime in pace concilianda conseruanda-que cauendum tibi erit, nequid simules uel dissimules | et erga eum cui blandiris, aliam faciem oris, aliam cordis


683. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Amos III Audite uerbum quod locutus est Dominus super uos, filii Israhel, et super omnem cognationem, quam eduxit de terra Aegypti dicens: tantummodo uos cognoui ex omnibus cognationibus terrę. Notus enim Deus tantum in Iudea erat, cętera impietas nequitia-que possederat. His in Euangelio ait: Recedite a me, operarii iniquitatis | nescio uos. de iustis autem in psalmo est dictum: ps. 36 Nouit Dominus uias immaculatorum. et hęreditas eorum in


684. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

afficit omni morte magis expauescendo. (!) Porro ex hac delictorum specie illud maximum esse creditur, quod blasphemia in Spiritum Sanctum in Euangelio nominatur. Huius criminis a Domino Saluatore coarguti sunt Iudei, cum dixissent | eum in Belzebub, non in Dei uirtute eiicere demonia. Patet ergo peccatum in Spiritum Sanctum tunc perpetrari, cum quis Dei opera aliis tribuit, non errore deceptus, sed inuidię stimulis actus, ut Dei laudem sua procacitate obscuret.


685. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Quid enim despicabilius, quid foedius | quam ex homine pecudem effici | et eo qui proprius humanę atque angelicę mentis est, intellectu carere? Peccatum uitę spatia minuere dicitur. Sic enim de Her, Iudę filio, in Genesi legimus: Gen. 38 Her Fuit Her primogenitus Iudę filius nequam in conspectu Domini; et ideo ab eo occisus est . Sanctus quoque in psalmis Spiritus loquitur: ps. 54


686. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

| et eo qui proprius humanę atque angelicę mentis est, intellectu carere? Peccatum uitę spatia minuere dicitur. Sic enim de Her, Iudę filio, in Genesi legimus: Gen. 38 Her Fuit Her primogenitus Iudę filius nequam in conspectu Domini; et ideo ab eo occisus est . Sanctus quoque in psalmis Spiritus loquitur: ps. 54 Viri sanguinum et dolosi non dimidiabunt dies suos . et in Prouerbiis ait Salomon:


687. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quę societas Christi cum Belial? Cum autem a Deo quis recedit, continuo fit diaboli seruus. Io. 8 Nam si omnis (ut Saluator ait) qui facit peccatum seruus est peccati, nonne etiam diabolo seruit, qui eum ut peccet stimulat? Iudei uitiis dediti cum se iactarent Deum habere patrem audiunt: Io. 8 Vos ex patre diabolo estis et desyderia patris uestri uultis facere. Quam sententiam secutus Ioannes apostolus ait:


688. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [page 504 | Paragraph | SubSect | Section]

uoluptatem remedia iuuabit animo recolere quicquid Saluatorem nostrum sponte in hac uita passum nouimus. Visus Igitur si te uana spectandi uoluptas prouocauerit, qualem ille uoluptatem capiebat cogita, cum Iudeorum cerneret perfidiam | et ob id flere compelleretur | cum-que eosdem contra se insurgere uideret, quos ipse saluare uenerat. Auditus Si tibi aurium delectatio blandiri coeperit, attende quodnam illi delectamentum erat | quotidie ab impiis conuitia


689. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Equos quoque ferocire cogit obesitas, macilenti desinunt calcitrare. Quod si Sodomitas et Gomorreos (ut scriptum est) saturitas panis et ocium in abominandos pręcipitauit coitus | et si hac ipsa de causa eiusdem criminis Iudei arguuntur, dicente Domino: Hier. 5 Saturaui eos et mechati sunt, et in domo meretricis luxuriabantur, nonne per ieiunium euitata saturitate | scelus quod ab ea proficisci credimus simul uitabitur?


690. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

cum nosset Dominus, et ab accusatorum infamia purgatam | et a mortis periculo liberam reddidit. Anna Sit patiens et humilis ut Anna Helcanę coniunx | quę cum sterilitatis exprobrationem ęquo animo tulisset, mater esse meruit Samuelis, qui et iudex populi extitit et propheta. In hac itaque unica prole multo felicior fuit | quam illa in multis cuius procacitate incessebatur . Vasthi regina Sit in omnibus quę honeste fieri possunt, obediens uiro | uitet-que Vasthi


691. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Tunc igitur a coniugii opera Venereę-que uoluptatis usu continere sese debent coniugati, cum ciuitas opprimitur calamitate, ne communi malo aliis tristantibus ipsi gaudere uideantur. Sic enim in Iohele propheta imminente captiuitate ad Iudeos dicitur: II Egrediatur sponsus de cubili suo et sponsa de thalamo suo . Leuit. XV. XV II Ad menstruatam quoque uxorem accedere Lex uetat, ne concepti foetus uitium


692. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Porro pro defunctis elemosinas facere | ex consuetudine religionis christianę est. Mach. secundo 12 In Veteri autem instrumento hoc ipsum astruitur ex autoritate Iudę Machabei principis uiri ac multa in Deum pietate insignis. Ille enim collatione facta duodecim milia drachmarum argenti misisse Hierosolymam dicitur pro delictis eorum qui in pręlio ceciderant offerenda. Et, sancta inquit ac


693. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

| uel uos illis, et spes omnis male partę rei in contrarium uertetur. Intolerabilior tamen erit poena inferni | quam uitę pręsentis calamitas. Iudex Cęterum neque illorum inulta erit auaritia, qui dicundi iuris fungentes officio, pecunia donisue corrupti iniuste iudicant | et quęstum magis quam ęquitatem diligunt | eius-que causam potiorem habent qui plus dederit. His


694. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

dicentis: Leui. 19 Non consyderes personam pauperis, nec honores uultum potentis | iuste iudica proximo tuo. 2 Iniustus iudex est iuxta Iacobi apostoli sententiam, Qui plus honoris defert diuiti superbo | quam pio pauperi et humili. Captator est profecto non amicus, qui tantum diuitibus blanditur, laudat ut stipem elliciat, honorat ut lucretur.


695. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Nemo igitur diu se fruiturum male partis rebus confidat. sed quo plura inique congerit, eo miserabiliorem finem expectet. Gezi. Iudas Timeat poenam Gezi. timeat exitum Iudę. alter mendacio munus extorsit, et reuersus est leprosus. alter iustum uendidit pro argento, et laqueo uitam finiuit. Ille quoque quem purpura tegebat, quem quotidiana saginabant conuiuia, in inferno sepultus, in flammis ardens totus |


696. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Proferam adhuc magis cruentum exemplum, sed minus rationis compotis uulgi. Titi milites. (!) Tito Hierosolymam obsidente | plurimi ex Iudeis fame compulsi ad Romanos transfugiebant (ut Iosephus autor est) percrebuit fama transfugas aurum haustum uentre gestare cum a suis nequid efferrent excuterentur. ob hoc a militibus Romanis clam excepti laniati-que exenterabantur. quęrebatur-que aurum intra cęsorum uiscera | nec


697. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ultro se dedentium cęde quęrere? Plebis tamen mercede militantis ista auaritia, illa uero regum. Hirtacus / Herodes. Hircanus enim prius, deinde Herodes Iudeę reges aperuisse feruntur sepulchrum Dauidis regis, thesaurum cum illo conditum rati. Scilicet non satis erat humanę cupiditati prędam capere ex uiuis | uel ex interemptis spolia | latentia quoque in monumentis cadauera excutere coepit.


698. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

et inuitum ad se conuertit | et de persecutore apostolum suum fecit. Aliis uero supplicantibus et sanitates restituit | et peccata donauit. Idem amicis bona largitur ęterna. pro inimicis a quibus crucifigebatur, orauit. Et Iudę non ingrato solum, sed etiam malum pro beneficio reddenti, sui corporis mysteria obtulit, pedes lauit, osculum non negauit, nulla denique beniuolentię signa subtraxit. Si ergo similes Christo effici cupimus, ut debemus, omnibus


699. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

(!) Porro si quęris , quanta tunc fuerit culpa ingratorum, multę bestię cathaclismo superfuerunt, illorum nemo. Iudei Post diluuium ingratissimos omnium semper fuisse Iudeos comperio; illos excipimus, quorum superius facta est mentio. Etenim cum ab ipso mundi Domino multo plura quam reliquę nationes beneficia accepissent, magis etiam constanter illum colere debuerunt.


700. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

(!) Porro si quęris , quanta tunc fuerit culpa ingratorum, multę bestię cathaclismo superfuerunt, illorum nemo. Iudei Post diluuium ingratissimos omnium semper fuisse Iudeos comperio; illos excipimus, quorum superius facta est mentio. Etenim cum ab ipso mundi Domino multo plura quam reliquę nationes beneficia accepissent, magis etiam constanter illum colere debuerunt. De beneficiis Ivdeis collatis


701. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

semper fuisse Iudeos comperio; illos excipimus, quorum superius facta est mentio. Etenim cum ab ipso mundi Domino multo plura quam reliquę nationes beneficia accepissent, magis etiam constanter illum colere debuerunt. De beneficiis Ivdeis collatis post dilvvivm. Caput V Videamus igitur primo, quę-nam illis ab indulgentissimo rerum largitore Deo pręstita fuerint bona. deinde quam ingrate ipsi ex aduerso se gessere, et simul quę postea passi sunt


702. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Videamus igitur primo, quę-nam illis ab indulgentissimo rerum largitore Deo pręstita fuerint bona. deinde quam ingrate ipsi ex aduerso se gessere, et simul quę postea passi sunt mala. Iudei Solis unius Dei ueritas fuit reuelata, solis leges de cęlo datę, monstratus cerimoniarum ritus, oracula futurorum indulta, Dei uoces palam locutę, ingentium miraculorum operatio


703. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

et pro maledicto induxit super illos benedictionem, benedictos a Deo esse non dubitans, pro quibus mutum animal uocem protulerit humanam. Victi sunt deinde Palestini tonitru et fragore de cęlo territi. Olophernes Caldeorum dux, cum urbes aliorum prouincias-que expugnasset, in Iudea unius foeminę manu uictus occubuit. Regnante Hierosolymis Asa innumerabiles Aethiopum copias ad internicionem conciderunt. Regnante Iosaphato cum ingentem Ammonitarum Idumeorum-que exercitum formidarent, inimicos inter se digladiantes


704. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

non deseruissent. Nunc ergo quod superest, breuiter expediemus, qua ingratitudine usi sint | quanta-que Deo ulciscente pati meruere. De ingratitvdine Ivdeorvm in devm et qvae pro idolatria passi sint . Caput VI Longum admodum foret memorare scelera singulorum, qui inter Iudeos impii infidi-que fuere.


705. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

De ingratitvdine Ivdeorvm in devm et qvae pro idolatria passi sint . Caput VI Longum admodum foret memorare scelera singulorum, qui inter Iudeos impii infidi-que fuere. Omnium ergo simul in Deum suum infidelitas detegatur | poena-que infidelitatis. ut cum hęc nota fuerint, simul constet et ingratitudinis magnitudo | et iusti Domini in


706. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quę sequuntur, Regum continet historia. Mala decem tribvvm. Caput VII Tempore regum Ob idolatriam, quę maxima in Deum ingratitudo est, diuisum fuit Iudeę regnum. decem tribus in Samariam secessere sub rege Hieroboam, duę reliquę sub Roboam Hierosolymis manserunt. In Samaria quidem perseuerauit impietatis crimen | Hierosolymitę magis fideles inuenti sunt. Vitulos ęneos adorabant Samaritę, quos pro diis colendos posuerat


707. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

secessere sub rege Hieroboam, duę reliquę sub Roboam Hierosolymis manserunt. In Samaria quidem perseuerauit impietatis crimen | Hierosolymitę magis fideles inuenti sunt. Vitulos ęneos adorabant Samaritę, quos pro diis colendos posuerat Hieroboam primus ex Iudeis Samarię rex. Eam ob rem Abię Hierosolymarum regi, in pręlio succubuerunt; die uno quinquaginta milia eorum desyderata sunt. Ciuitates tres amissę: Bethel Hiesana et Ephron. Deinde regnum de familia Hieroboami ad alios translatum. Postea


708. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

in regno successit Ezechias Ahazi filius per omnia patri dissimilis. (!) Pie enim ac sancte uixit. et ut intelligas principum mores ciuibus documento esse solere | semper quidem Iudei sub religiosis regibus religiosi fuere, sub impiis impii. Manasses Post Ezechiam regnat Manasses eius filius, magis impietate quam regno nobilis. Captus a Caldeis addicitur seruituti. aduersis pulsatus agnouit errorem, poenitentiam egit |


709. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

impletum est quod in psalmo prędictum fuerat: Tradidit in captiuitatem uirtutem eorum et pulchritudinem eorum in manus inimici. et conclusit in gladio populum , et hęreditatem suam spreuit. denique facta est, quam prophetę prędixerant, transmigratio Iudeę in Caldeam | ac tanta prophanę gentis ingratitudo tales quidem poenas dedit. quę si solę proponerentur | et nulla futura esset in inferno, quis adeo temerarius est, ut audeat esse in Deum


710. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tales quidem poenas dedit. quę si solę proponerentur | et nulla futura esset in inferno, quis adeo temerarius est, ut audeat esse in Deum ingratus? Mala Ivdeorvm post Christi passionem propter incredvlitatem. Caput IX Postea uero per Cyrum manumissi | postliminio-que reuersi sub Esdra sacerdote instaurarunt urbem et templum | Domino fauente, postquam eos delicti


711. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Discipulos | corpus-que furto sustulisse, ut qui sepultus fuerat ad uitam credatur reuersus. Inuida in Christum insurgentem. (!) Quid autem infelix Iudea alios celare iuuat, cuius ipsa conscia es, ueritatem? si non surrexit, cur pecuniam porrigis? si surrexit, cur Saluatorem tuum non agnoscis? aut si nihil custodibus donaueris | nihil-que illi prius testati fuerint | quam quod postremo dixerunt, nonne


712. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sic interrogatos oportuit: Vidistisne accessisse ad sepulchrum Discipulos | an non? si non uidistis multo sopore fortasse oppressi, quomodo scire potestis? sin uidistis, cur non comprehendistis inermes armati, paucos multi, onere sublati corporis grauatos expediti? Videtis o Iudei custodię uestrę manifestum mendacium | attamen quę uestra pertinacia est, uultis potius mendacio credere et perire | quam sequi ueritatem et saluari. Quid est autem quod Christum negando multo maiorem experti estis Dei iram | diuturniorem-que passi calamitatem | quam cum


713. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Christo seruiunt, Christum adorant, de Christo die ac nocte cogitant, Christi pręcepta totis uiribus exequi contendunt | et contemptis terrenę luxurię deliciis post eum currere nunquam desistunt. Sed ne solos Iudeos accusasse uideamur, nostrorum quoque in Christum infidelitas (ut alia delicta prętermittantur) in medium ueniat, non tam quę modo sit, quam quę olim fuerit | et ueri assertione uicta desierit. De ingratitvdine hereticorvm et ivdae


714. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Sed ne solos Iudeos accusasse uideamur, nostrorum quoque in Christum infidelitas (ut alia delicta prętermittantur) in medium ueniat, non tam quę modo sit, quam quę olim fuerit | et ueri assertione uicta desierit. De ingratitvdine hereticorvm et ivdae proditoris. Caput X Cum enim nullum mendacium diu stare possit, quia nihil firmi, nihil solidi habet in quo innitatur, omnis falsa religio paulatim euanescat necesse est.


715. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Machumetus. (!) Sola quidem adhuc Machumetana heresis extat, et uiribus aucta | sęuit in Christianos, ut qui Christi sunt, calamitatum patientia probentur, donec et illa sua corruat impietate ac dissoluatur. Quemadmodum autem Iudeorum olim fuit in Deum ingratitudo ad idola conuerti, ita nunc nostrorum par flagitium erit | de Christo parum pie sentire. Iudas. (!) Quod si tam ingrati sint,


716. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

apostolicę familię oeconomus factus et loculos habens, ut quę omnibus offerebantur, solus dispensares. at tu (proh nefas!) tantorum beneficiorum prorsus immemor et pecunię cupiditate superatus, ut triginta argenteos acciperes, Dominum in mortem tradidisti. Vicisti tuo parricidio Iudeorum ingratitudinem: bonum quod acceperant illi, commune cum aliis erat, tu speciali priuilegio dotatus, tu in ordinem pręcipuorum Christi comitum uocatus, tu singulari quodam honore pręditus, in tantam excidisti dementiam, ut eius proditor fieres, cuius fueras discipulus,


717. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ecclesia episcopi officium est | et illorum sacerdotum, qui pręsidis autoritate probati sunt. Paralip. 2.17 Iosaphat Hierosolymarum rex Leuitas misisse dicitur et sacerdotes, ut peragrando urbes Iudeę instruerent populum pręceptis Legis. Mar. 16 Christus ut gentibus Euangelium prędicarent, apostolos, quos ipse instituerat, destinauit. Euntes inquit in mundum uniuersum prędicate Euangelium omni creaturę.


718. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

XIII Ab illis uero quorum nulla speratur correctio, qui cum pharaone obduruerunt, auertenda uerbi diuini prędicatio est. Apostoli Iudeorum obstinatione offensi dixerunt: Act. 1 31 Vobis oportebat primum loqui uerbum Dei, sed quoniam repellitis illud | et indignos uos iudicatis ęternę uitę, ecce conuertimur ad gentes. sic enim nobis pręcepit Dominus . Ac ne


719. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quos docendo et exhortando ut eadem facerent alleximus. In Esaia etiam beatos uocat Dominus doctrinę sanctę dispensatores. 32 Beati inquit | qui seminatis super omnes aquas, immittentes pedem bouis et asini. hoc est Iudei et gentilis. quod quidem ad Euangelii tempora pertinet. Deut. 22 Antehac enim Lex uetabat arare in boue et asino simul. Dominus quoque apostolis pręceperat: Ma. 10 In uiam gentium ne


720. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sermonibus prędicatoris instructus relicto errore ad uiam sese confert ueritatis. Quid uerbis opus est? experimenta docent, quam sit expediens prędicationes audire. Sępe uidimus his auditis | Iudeos baptismum poscere Christi, seculares uiros ac mulieres religionis uota suscipere | et quę perfectionis sunt, libera uoce profiteri. Prędicationes igitur audiendo homines ex malis boni euadunt, ex bonis


721. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Qua quidem pietate Dauid, uel patientia, uel humilitate, quodcunque horum dixeris, recte dictum erit, promeruit ad decrepitam usque ętatem regnare, inimicorum uictor | et ipse inuictus | omnium-que regum Iudeę Deo charissimus. Vnde futurę beatitudinis spe plenus: Ps. 114 Placebo inquit Domino in regione uiuorum. ps. 115 Credidi


722. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

superbos semper sunt iurgia. In tantum quidem superbi iurgiis assuescunt, ut ipsa iurgia superbiam appellet psalmista dicens: ps. 13 Os eorum locutum est superbiam. Superbi erant Iudei, ideo neque contra Deum murmurare timuerunt | nec Moysi et Aaroni contumaciter insultare. Roboam Roboamum Salomonis filium ad contumelię uerba regalis impulit dignitas; et populo poscenti aliquod pensionum leuamen:


723. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Nemo enim superbo domino libenter seruit. Nemo etiam impune aduersus Deum superbit. Senacherib. reg. quarto 19 Etenim Senacherib rex Assyriorum captis aliquot Iudeę oppidis Hierosolymam premere coepit, blasphemias in Deum Israhel dixit | se-que diis potentiorem asseruit. Ex quo Hierosolymarum rex Ezechias perterritus deposita regali purpura saccum induit | et supplex Dominum orauit. Pręualuerunt preces humiliantis se aduersus furorem


724. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

curis-que superuacuis incessantur. Aman Hest. 3 Hinc est quod secundus a rege Persarum Assuero Aman pati non poterat, quod Mardocheus Iudeus non sibi assurgeret | se-que non adoraret. Ideo furore accensus a rege apud quem plurimum poterat exegit, ut Iudei qui in regno eius erant, internicione delerentur | et cum his ipse Mardocheus in crucem actus periret. Sed uide quomodo Deus deposuit


725. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Aman Hest. 3 Hinc est quod secundus a rege Persarum Assuero Aman pati non poterat, quod Mardocheus Iudeus non sibi assurgeret | se-que non adoraret. Ideo furore accensus a rege apud quem plurimum poterat exegit, ut Iudei qui in regno eius erant, internicione delerentur | et cum his ipse Mardocheus in crucem actus periret. Sed uide quomodo Deus deposuit potentes de sede | et exaltauit humiles. Rex edoctus per reginam coniugem suam Hester, quam bene de illo meritus fuerit Mardocheus detectis


726. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

| et cum his ipse Mardocheus in crucem actus periret. Sed uide quomodo Deus deposuit potentes de sede | et exaltauit humiles. Rex edoctus per reginam coniugem suam Hester, quam bene de illo meritus fuerit Mardocheus detectis olim insidiis coniuratorum in ipsum, mutauit edictum | Iudeos-que liberę conditionis esse iussit. Hest. 7 Mardocheum uero post se primum fecit. Aman autem in crucem, quam ipse Mardocheo parauerat, actus est. Atque ita omnia superbi uota in contrarium uersa sunt, et pernicies quam aliis


727. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

interpretatione scripturę, postremo nocte insequente interfectus est. Anthiochus Mach. 2 9 Antiochus Epiphanes et ipse in Deum blasphemus | ira-que tumens minabatur urbem Hierosolymam supra Iudeorum corpora diruiturum se | et quę habitantium erat locus, facturum ut sit cęsorum sepultura. mox uiscerum dolore correptus | ac toto tabefacto corpore sero poenitens | ęquum esse ait, ut homo mortalis Deo immortali sit subiectus. talia fatus uita


728. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Erit inquit Esaias | fortitudo uestra ut fauilla stuppę, et opus uestrum quasi scintilla | et succendetur utrunque simul. Ozias parali. 2 26 Potentissimus olim fuit Ozias Iudeę rex | Geth oppidum destruxit, Iabniam et Azothum ędificauit, domuit Palestinos, Ammonitas pendere uectigal coegit. erat exercitus eius duorum milium et sexcentorum principum | et sub his trecenta et


729. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Iudicum 2 Israhelitico populo exitio fuere gentes, quas Domino deleri iubente | ipsi per inobedientiam reseruarant | neque ut iussi fuerunt interfecerant. reg. primo 15 Regnum Iudeę a Saule ad aliam transfertur domum, quia contra mandatum Domini Agago Amalechitarum regi capto pepercit. reg. primo 31 mox enim ipso a Palestinis uicto atque interempto Dauid Domini iussu rex creatus est. reg. 3


730. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ut-que illi magis in proposito confirmentur suarum passionum catalogum contexit dicens | exercitatum se fatigatum-que fuisse in laboribus plurimis, in carceribus abundantius, in plagis supra modum, in mortibus frequenter. a Iudeis inquit quinquies quadragenas una minus accepi | ter uirgis cęsus sum, semel lapidatus sum, ter naufragium feci, nocte ac die in profundum maris fui, in itineribus sępe, periculis fluminum, periculis latronum, periculis ex genere, periculis ex


731. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [page 140r | Paragraph | SubSect | Section]

dicens: Matth. 14. Cum uos persecuti fuerint in ista ciuitate, fugite ad aliam. Et ipse secessisse in desertum dicitur, cum Ioannem Herodis gladio peremptum audisset. Quando etiam Iudei ad feriendum illum lapides corripuissent, Io. 8 abscondit se (ut euangelista ait) et exiuit de templo | Poterat omnes unico nutu interimere, et maluit fugere, ut nos doceret etiam imbecilliorum iracundiam potius deuitare | quam


732. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ait) et exiuit de templo | Poterat omnes unico nutu interimere, et maluit fugere, ut nos doceret etiam imbecilliorum iracundiam potius deuitare | quam resistendo magis accendere. ad cor. 2. 11. Paulus Damasci Iudeorum insidias | et prępositi Aretę regis minas per murum in sporta depositus effugit, non tamen mortis metu sed dilatione, ut adhuc superuiuens multorum saluti consuleret. Nunquam enim cessauit prędicando, disputando, scribendo | omnes quos


733. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

uoluptatem ullam corporis appetierit, sed tribulationes et angustias et cruciatus et conuitia et probra ab impiis illata | et acerbissimam atque despicatissimam crucis mortem. Ille saluandi mei gratia qui perieram, cum Deus esset, hominem assumpsit; homo factus nunquam conquieuit, Iudeam, Galileam, Samariam peragrando ignaros instruere, ęgrotos curare, mortuos suscitare, multa mira et incredibilia operari. Cum-que in omnibus diues esset, elegit sibi paupertatem, aliorum impensis uitam sustentauit, alieno usus est hospitio,


734. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

paupertatem, aliorum impensis uitam sustentauit, alieno usus est hospitio, esuriuit, sitiuit, fatigatus est. flesse pluries legitur, risisse nunquam. Adhuc puer quęsitus est ad necem. deinde adultus odia semper perpessus est impiorum. a discipulo uenditus ac proditus est, a Iudeis comprehensus et afflictus | et qui peccatum non fecerat, ligatur, accusatur, falso testimonio circumuenitur, conspuitur, alapis cęditur, deluditur, maledicitur, spinis coronatur, arundine uerberatur | nudus flagella sustinet, nudus crucem


735. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

| sola in Deum contumelia tuta est. Poena ab homine expetitur ob iniuriam homini illatam, et Deum maledicentis scelus nulla denunciatione reprimitur. Leuit. 24 Vbi nunc est illa Iudeis data Dei lex, qua blasphemi lapidibus obrui iubentur? qua quidam cum altero rixatus cum nomen Domani maledixisset, extra castra eductus est | ut hominum consortio indignus | et lapidum ictibus interemptus linguę impietatem


736. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Sed male illi cessit ista audacia: plurimi de populo perierunt, ipse anno deinde tertio pedum dolore consumptus est. Hier. 36 Ioachim Sed neque Ioachimo Iudeę regi fuit impune | Hieremię uolumen per manum Baruch scriptum, in quo mala super regno suo uentura prędicebantur, manibus discerpsisse tradidisse-que igni | ipsos-que uoluminis autores comprehendi iussisse. quęsitos ad necem (ut Scriptura ait) Dominus abscondit ac de rege


737. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

urbs euersa, ipse cum populo adductus est Babylonem catenis uinctus | atque in captiuitate periit. lib. 18 ca. 14 Herodis tetrarchę exercitum parua quidem Arabum manu ad internicionem pene cęsum ideo fuisse quibusdam ex Iudeis uisum est (ut Iosephus refert) quia Ioannem Baptistam precipuę sanctitatis uirum interficere ausus fuerit, ut liberius sceleratis nuptiis, quas ille arguebat, abuteretur. His exemplis discant superbi quam male indignentur aduersus


738. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

maledictio, eo quod Abimelechum passi essent dominari. THOLA THOLA, filius Phua, patrui ipsius Abimelechi, de tribu Isachar, post eum dux iudexque fuit annis tribus et uiginti. IAIR IAIR, Galadites, post Tholan annis XXII. Fuere illi triginta filii.


739. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

XXX nepotes, iudicauit annis VIII. In Pharatone Ephraim fuit sepultus in monte Amalech. SANSON SANSON, Manuę filius, de tribu Dan, hos insecutus iudex et dux populi Israhel fuit, de quo ita traditur: Cum ob idolatriam seruissent Palestinis XL annis, angelus apparuit uxori Manuę, quę sterilis erat, et ex ea nasciturum prędixit nazareum, qui populum uindicabit in


740. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

quod insidias a se factas Dauidi indicaret. Sacerdotes Nobę interfecit, quod Dauidem fugientem suscepissent. Cumque rescisset Dauidem uersari in deserto Maon, obsedit montem, sed accepto nuncio, quod Palestini uastarent Iudeam, protinus recessit. Locum uocauerunt Petram diuidentem. Palestinis profligatis latebras Dauidis uestigatum rediit. Ventris purgandi gratia speluncam ingreditur. In ea latebat Dauid, qui cum


741. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

non deserebant. Nonnulli etiam, qui erant de Sepharuaim, filios suos igni comburebant diis Sepharuaim Adramelech et Anamelech simulque Deum Israhel colebant. Regnauit Osee annis IX. Nunc de regibus Iudę restat dicendum. REGES IVDA ABIA ABIA, filius Roboam, rex Iuda, patri successit in regno. Bellum cum


742. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

pepercit, ne derogaret legi. Decemmilia Idumeorum strauit in Valle salinarum. Expugnauit Petram et appellauit eam Iezechel. Ioam, regem Israhel, ad certamen prouocauit. Illis ducibus acies concurrerunt ad Bethsames, oppidum Iudę. Copię Iudę fugientes in castra se recęperunt. Ioas uictor Amasiam captum duxit Hierosolymam, interrupit murum, spoliauit urbem, obsides accepit et rediit in Samariam. Amasias post mortem Ioę, regis Israhel, uixit


743. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

derogaret legi. Decemmilia Idumeorum strauit in Valle salinarum. Expugnauit Petram et appellauit eam Iezechel. Ioam, regem Israhel, ad certamen prouocauit. Illis ducibus acies concurrerunt ad Bethsames, oppidum Iudę. Copię Iudę fugientes in castra se recęperunt. Ioas uictor Amasiam captum duxit Hierosolymam, interrupit murum, spoliauit urbem, obsides accepit et rediit in Samariam. Amasias post mortem Ioę, regis Israhel, uixit annos XXV.


744. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Syrię rex, et Phacee, rex Israhel, obsederunt eum in urbe Hierosolyma, quam quidem expugnare nequiuerunt. Sed inde decędens rex Syrię Hailam cępit eiectisque Iudeis posuit in ea Medos et Syros. Achaz uero ad aliena auxilia conuersus magnam auri argentique uim misit Theglatphalasar, Assyriorum regi. Hinc ille contra Syros insurgens uastauit Damascum et Rasin regem interfecit. Achaz


745. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Assyriorum rex, inuasit Samariam, anno VI ea potitus est et populum transtulit in Assyriam. Hoc autem illis accidit, quia Deum suum reliquerant ad deos conuersi alienos. Anno XIIII Senacherib, Assyriorum rex, quibusdam Iudę oppidis ui subactis castrametatus est in Lachis. Misit ad illum Ezechias dicens: Peccaui, recede a me! Pactusque XL talenta dedit ei. At ille accepta pecunia fefellit fidem misitque Tartan et Rapsacen cum magna


746. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

egit coram deo patrum suorum, et restituit eum Dominus in regnum. Correctus igitur omnem impietatem abiecit, fit ex pessimo optimus. Altare Domini, quod olim destruxerat, instaurauit immolauitque super illud, simulque populo Iudę pręcepit, ut seruiant Domino, Deo suo Israhel. Duodecim annos natus regnare coepit, regnauit autem annis LV. Eo defuncto regnauit filius eius Ammon.


747. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

tradidit potestati. Nabuchodonosor igitur anno regni sui VIII uinctum illum abduxit in Caldeam transtulitque omnia ab Hierosolymis ad Babylonem pręter pauperes plebis. Constituit autem Matthaniam, patruum eius, Iudę regem, et hoc suppresso nomine uocauit Sedechiam. Ioachin autem, siue Iechonias, regnauit mensibus III, diebus X. Post hęc, cum eum peccati sui poenituisset, anno XXXVII


748. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

eorum statim sublatus est. Illi admirantes narrare coeperunt mirabilia Dei. Tobias pater ait: Deus castigauit nos propter iniquitates nostras et ipse saluauit nos propter misericordiam suam . Postremo prophetauit de dispersione Iudeorum et Christi aduentu Hierusalemque cęlesti. Sex et quinquaginta annorum erat, quando oculis captus est. Cęcus uixit annos IIII, post cęcitatem XLII. Totius uitę illius fuere anni CII. Sepultus est in ciuitate


749. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

toto corde Deum pręcabantur. Olophernes interim obsidet Bethuliam. Achior illum admonet de conditione et ritu Israhelitarum. Olophernes compręhensum misit Betulianis, ut oppido capto ipse simul puniatur. Dixerat enim Iudeos insuperabiles esse, nisi cum deo suo deliquissent. Ciuitatem oppugnat Olophernes. Ciues auxilium a Domino implorant et, cum siti laborarent, insultant in Oziam principem, quod non se tradiderit Assyriis, priusquam siti perirent.


750. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

Aman, de stirpe Agag, secundus a rege. Omnes illum adorabant pręter Mardocheum, qui nefas putabat eum deferre honorem homini, quo Deus ipse colebatur. Id Aman iniquo animo ferens persuadet regi, ut edicto iubeat deleri Iudeos, qui in regno eius erant, proinde ac pacis quietisque turbatores. Exiit edictum; metus et moeror Iudeorum animos occupauit. Mardocheus more suę gentis in re tam tristi scidit uestimenta et sacco coopertus cinere caput


751. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

eum deferre honorem homini, quo Deus ipse colebatur. Id Aman iniquo animo ferens persuadet regi, ut edicto iubeat deleri Iudeos, qui in regno eius erant, proinde ac pacis quietisque turbatores. Exiit edictum; metus et moeror Iudeorum animos occupauit. Mardocheus more suę gentis in re tam tristi scidit uestimenta et sacco coopertus cinere caput aspersit. Tunc Hester cognita mestitię afflictionisque causa contempto capitis


752. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

talia sibi uendicare uellet, iussus est hoc ipsum pręstare Mardocheo, quem oderat plurimum. Pręterea reginę Hester poscenti concessum est, ut edictum mortis in Iudeos irritaretur seque illis aduersum persecutores suos uindicandi ius esset; Aman quoque in ea cruce, quam Mardocheo parauerat, suspensus inuidię in Iudeos poenas daret. Versa est itaque Iudeorum anxietudo in lętitiam;


753. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

Pręterea reginę Hester poscenti concessum est, ut edictum mortis in Iudeos irritaretur seque illis aduersum persecutores suos uindicandi ius esset; Aman quoque in ea cruce, quam Mardocheo parauerat, suspensus inuidię in Iudeos poenas daret. Versa est itaque Iudeorum anxietudo in lętitiam; agitarunt inter se conuiuia. Filios Aman, qui X erant, omnes in patibulis suspenderunt et de uulgo plurimos, qui ipsis infensi fuerant, trucidandos curarunt


754. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

concessum est, ut edictum mortis in Iudeos irritaretur seque illis aduersum persecutores suos uindicandi ius esset; Aman quoque in ea cruce, quam Mardocheo parauerat, suspensus inuidię in Iudeos poenas daret. Versa est itaque Iudeorum anxietudo in lętitiam; agitarunt inter se conuiuia. Filios Aman, qui X erant, omnes in patibulis suspenderunt et de uulgo plurimos, qui ipsis infensi fuerant, trucidandos curarunt fauentibus urbium pręfectis, dum et


755. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

et de uulgo plurimos, qui ipsis infensi fuerant, trucidandos curarunt fauentibus urbium pręfectis, dum et regem timent et Mardocheum uerentur, quem rex a se secundum iam constituerat. Dies liberationis festus habitus apud Iudeos per annos omnes. Hic dicendum restat: Iustus es, Domine, qui iniustos persecutores iuste punis et in te sperantes nunquam deseris. IOB


756. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

dictum est supra) ab angelo cęsi sunt. Idem regi mortem imminere nunciauit. Et tamen Domino miserante propagata sunt ei uitę spacia longiora, cum ipsum peccasse poenituisset. Prędixit Iudeorum ad Babylonem translationem et inde postliminio reditum. Mala quoque futura denunciauit Caldeis, Moabitis, Syris, Aegyptiis, Tyriis, Aethipibus ob illorum superbiam. Deinde angelus calculo tangit os


757. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

idem pertinet, quod Dominus ait: Educam cęcos in uiam, quam nesciunt, et in semitis, quas ignorant, ambulare eos faciam. Ponam tenebras coram eis in lucem et praua in recta. Ac nequis adhuc putet ad solos Iudeos missum Christum, Patrem audiat ei loquentem: Parum est, inquit, ut sis mihi seruus ad suscitandas tribus Iacob et feces Israhel conuertendas. Dedi te in lucem gentium, ut sis salus mea usque ad extremum


758. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

oblatis donariis ditauere. Et hoc est, quod eidem Ecclesię propheta ait: Suges lac gentium et mamilla regum lactaberis. Alia pręterea multa de Ecclesia uaticinatus Esaias nec de ipsa Iudeorum tacuit perfidia, qui Christum sibi promissum, cum uenisset, non recęperunt. Dominus, inquit, locutus est: Filios enutriui et exaltaui, ipsi uero spreuerunt me. Et iterum ait: Dixit Dominus:


759. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

Dominus: Vade et dices populo huic: Audite audientes et nolite intellegere. Et rursum quęritur Dominus dicens: Quis cęcus nisi seruus meus et surdus nisi ad quem nuncios misi? Vnde nuncii isti ad ipsos Iudeos in Euangelio aiunt: Vobis oportuit primum prędicari uerbum Dei, sed quia repellitis illud, ecce conuertimur ad gentes. Post hęc poenam quoque obstinatis denunciat propheta: Terra, inquit, uestra


760. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

Deus. Spiritus quoque Patris nihil aliud est nisi Deus, cum in Deo nihil accidens sit. Nec tamen tres Deos esse dicimus, sed tres personas in uno Deo, tres proprietates in una diuinitatis substantia. Confundantur igitur Iudei increduli, et prophetę sui uerissimo testimonio superati nobiscum sentiant. Aut si adeo peruersi sunt, Esaiam ipsum, cui plurimum autoritatis tribuunt, rursum mendacem fuisse asserant. Cum enim cuncta hic relata in


761. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

breuiter attigimus, licet in Euangelio aliis uerbis expręssa sint; idem tamen sensus est, eadem intelligentia. Nihil ergo in Veteri Nouaque Scriptura discrepans, nihil diuersum; et nostram adiuuat religionem et Iudeorum arguit perfidiam. Atque hanc quidem ob rem longiusculus fui in recensendis huius prophetę testimoniis. In reliquis autem dicenda summatim perstringendo erimus breuiores. De uitę eius exitu


762. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

est dulce sicut mel in ore eius. Scriptura enim diuina, quanuis horreat in cortice, dulcescit in nucleo; omnis gloria eius abintus. Idem propheta per alias rerum uisiones aduersa denunciat Iudeis, maxime quia lege Dei derelicta post gentium ritus conuertebantur. Prophetas quoque, qui se uidere, quod non uident, simulant, Dei iudicio damnandos asserit. Per sorores Oolam et Oolibam, quę fornicatę sunt, Samariam


763. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

scripturam in pariete manu, quę mirabiliter apparuerat, scriptam exposuit. Balthasaro successit Darius, sub quo Daniel procerum inuidia mittitur in lacum leonum deuorandus. Non attigerunt eum ferę, et Abachuch per capillum a Iudęa in Babylonem usque delatus attulit ei prandium. Postero igitur die, cum mortuus crederetur, educitur incolumis. Porro accusatores eius talione puniti a leonibus laniantur. Ipse uero per somniarum suorum uisa prophetauit


764. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

hoc utrumque regnum prędicit a gentibus euertendum. Prophetat de aduentu Christi et die tertia surrecturum a mortuis innuit. Viuificabit nos, inquit, post duos dies; in die tertia suscitabit nos. Eundem de Iudeorum perfidia lamentantem inducit ac dicentem: Ego redemi eas, et ipsi locuti sunt de me mendacia. Et ob hoc quidem propheta regnum eorum per Romanos prędixit euertendum. In Christo autem credituris Dei


765. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

uinea; memoriale eius sicut uinum Lybani. Atque hęc de propheta isto memorię prodita in prophetarum libello habentur. IOHEL IOHEL, filius Fatuel, denunciauit Iudeorum terram ab inimicis uastandam atque consumendam, et hoc sub metaphora erucę, bruci, locustę, rubiginis. Prędixit populi a captiuitate dimissi ad suum natale solum reuersionem. Vidit Spiritum Sanctum super Dei


766. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

in siccum euomitur. Iterum iussus adiit Niniuen; prędixit eius euersionem, sed poenitentiam agentibus Dominus pepercit. Qua quidem in re significat nationes in prędicatione apostolorum relictis idolis Christum suscepturas et Iudeos inuisuros. Quod in se figurauit Ionas egre ferens non euenisse illa, quę prędixerat. Prophetauit sub Ozia, rege Iuda, quando et Osee et Amos et Esaias. MICHEAS


767. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

in Bethlem nasciturum dixit, in cęlum deinde ascensurum, in illum credentium persecutionem pręuidit et tandem de persecutione ipsis quoque qui persequebantur credentibus liberationem. Dixit de iudicio per ignem futuro et Iudeis in fine conuertendis atque saluandis. NAVM NAVM Niniue euersa propheta, a uico


768. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

auaritiam, crudelitatem, dolum, idolatriam. Prophetat pręterea dę aduentu Christi, de eius passione, qua oppręssa est diaboli potestas, de apostolorum prędicatione, gentium conuersione, Iudeorum perfidia. Hanc ob rem ingenti affectus lętitia: In Domina gaudebo, inquit, et exultabo in Deo, Iesu meo. Babylon autem a Cyro, Persarum rege, capta seruiuit et ab eadem Iudei de captiuitate liberati


769. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

conuersione, Iudeorum perfidia. Hanc ob rem ingenti affectus lętitia: In Domina gaudebo, inquit, et exultabo in Deo, Iesu meo. Babylon autem a Cyro, Persarum rege, capta seruiuit et ab eadem Iudei de captiuitate liberati Hierosolymam rediere. Impletum est igitur Abbacuch prophetę super Babylonios uaticinium. SOPHONIAS SOPHONIAS,


770. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

insultantes diuina uirtute comprimendos prędicat, eos quidem sub nomine Philistinorum, Moabitarum, Amonitarum, Aethiopum et Assyriorum designans. Tum demum attenuandos pręmanet terrę deos et Christum a gentibus adorandum. Iudeos quoque in fine conuertendos demonstrat: Reliquię Israhel, inquit, non facient iniquitatem nec laquentur mendacium.


771. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

enim erat ipso ueri Messię aduentu. Alioquin primum illud et operis magnificentia et auri argentique copia longe nobilius fuisse satis constat. Conuincuntur ista prophetę autoritate Iudei, qui Messiam nondum uenisse contendunt. Si enim nondum uenit, quomodo plus glorię secundo templo adscribitur quam prima? Vt autem ex hoc, quod dicimus, magis glorificandum intelligerent, priusquam de gloria eius


772. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

postea tamen quam ille coepisset mense secundo. Per multas uisionum figuras de his, quę futura erant, uaticinatus est. Vidit uirum ascendere super equum ruffum in myrteto, qua uisione nunciauit Deum in gentes iratum et Iudeis facilem atque placatum. Vidit quatuor cornua, quę uentilauerant Iudam et Israhel et Hierusalem. Vidit mox quatuor fabros ea deiectum uenientes. Vidit uirum cum funiculo mensorum, ut eo metiatur futurę Ecclesię


773. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Euangelii et equos eius alias ruffos martyrio, alios nigros carnis castigatione, alios albos castitatis puritate, alios uarios diuersarum uirtutum gratia. Prędixit Ecclesiam sub Iesu, sacerdote magno, ędificandam atque ex Iudeis gentibusque congregandam. Prędixit dispersionem illorum Iudeorum, qui erga Christum incredulitate obdurandi erant. Denunciauit mala Syrię et Palestinę futura. Consolatus est autem Ecclesiam aduentum prędicans


774. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

castigatione, alios albos castitatis puritate, alios uarios diuersarum uirtutum gratia. Prędixit Ecclesiam sub Iesu, sacerdote magno, ędificandam atque ex Iudeis gentibusque congregandam. Prędixit dispersionem illorum Iudeorum, qui erga Christum incredulitate obdurandi erant. Denunciauit mala Syrię et Palestinę futura. Consolatus est autem Ecclesiam aduentum prędicans Saluatoris: Exulta, inquit, satis, filia Syon, iubila,


775. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

quoque et sanguinis Christi futuro mysterio: Quid, inquit, bonum est et quid pulchrum nisi frumentum electorum et uinum germinans uirgines? Prędixit hoc secundum templum armis Romanorum destruendum, Christum Iudeis pro pecunia tradendum: Appenderunt, inquit, mercedem meam XXX argenteis. Prophetauit postremo de Antichristi aduersus Ecclesiam decertatione et eius interitu fideliumque salute, de sacramento baptismatis,


776. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

pro pecunia tradendum: Appenderunt, inquit, mercedem meam XXX argenteis. Prophetauit postremo de Antichristi aduersus Ecclesiam decertatione et eius interitu fideliumque salute, de sacramento baptismatis, de Iudeorum repudio, de Christi passione, de martyrum fide, de ultimo Christi ad iudicandum aduentu, de Hierusalem cęlesti a sanctis hominibus perpetuo perenniterque habitanda.


777. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

sanctis hominibus perpetuo perenniterque habitanda. MALACHIAS MALACHIAS, XII prophetarum postremus, ipse quoque diuinitus inspiratus prophetauit Iudeos in Esau primogenito reprobandos, Christianos uero in Iacob benedicendos: Iacob, inquit Dominus, dilexi, Esau autem odio habui. Hinc arguere coepit propheta sacerdotum uitia: in


778. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

ęterna. Heliam uenturum prędicit, antequam ueniat dies Domini magnus et horribilis. Prophetauit Babylone, quando Aggeus et Zacharias. Hęc de prophetis. Restat, ut dicamus de Machabeis, ducibus prępositisque Iudeorum. EX LIBRIS MACHABEORVM MATHATIAS MATHATIAS sacerdos, Ioannis, filii Symeonis, sacerdotis, filius fuit. Huic


779. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

sacerdos, Ioannis, filii Symeonis, sacerdotis, filius fuit. Huic fuere quinque filii: Ioannes, Symon, Iudas, Eleazarus et Ionathas. Consedit in monte Modin. Quo cum uenissent Antiochi regis legati (sub illo enim erat tunc Iudea), compellere populum coeperunt, ut idola adorarent. Multis ergo subuersis Mathatias cum liberis constanter magnoque animo restitit nec promissis nec minis ullis motus, ut Antiocho obtemperaret. Quin etiam eo processit


780. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

populum coeperunt, ut idola adorarent. Multis ergo subuersis Mathatias cum liberis constanter magnoque animo restitit nec promissis nec minis ullis motus, ut Antiocho obtemperaret. Quin etiam eo processit audacię, ut Iudeum quendam, idolo palam sacrificantem, inuadens super aram trucidaret simulque illum, qui ab Antiocho missus fuerat, occideret aramque idoli demoliretur ac destrueret. Cum iis, qui in fide permanserant, fugit in montes.


781. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Cęterum cum dimidia copiarum parte Lysiam reliquit mandans, ut reliquia Israhel persequatur. Lysias igitur Ptolomeum, Dorimini filium, et Nicanorem et Gorgiam duces misit cum XL milibus peditum et LXX milibus equitum in Iudeam. Profecti applicuerunt Amaum. Iudas cum suis uenit in Masphat. Qui aduersus tantam hostium multitudinem Dei auxilium implorantes ieiunauerunt operti ciliciis et aspersi cinere caput et moerentium more uestibus circa se


782. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

His autem, qui metu perculsi pugnam detrectabant, ut domum redirent, permisit. Cum reliquis castrametatus est ad Amaum in parte australi. Tunc assumens Gorgias quinque milia peditum et mille equites delectos accessit ad astra Iudę noctu, ubi nemine reperto ratus est Iudeos fugere et easdem in montibus quęsitum abiit. At uero, postquam illuxit, apparuit Iudas in campo cum tribus milibus uirorum tantum ac pene


783. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Cum reliquis castrametatus est ad Amaum in parte australi. Tunc assumens Gorgias quinque milia peditum et mille equites delectos accessit ad astra Iudę noctu, ubi nemine reperto ratus est Iudeos fugere et easdem in montibus quęsitum abiit. At uero, postquam illuxit, apparuit Iudas in campo cum tribus milibus uirorum tantum ac pene inermium. Inita pugna uictor euasit, fugientes persecutus est usque Gezeron.


784. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

quo rex uehebatur, subeundo transfodit ruentisque belluę pondere oppręssus periit. Iudas post hęc Nicanoris castra deiiciens ipsum interimit. Cum Romanis societatem iniit. Hi Demetrio minati sunt, nisi missos faceret Iudeos. Cum Bachide et Alchimo, Antiochi militum pręfectis, congressus plurimis interemptis multitudine inimicorum obrutus periit. Cęteri fuga dilapsi sunt. Corpus precio redemptum sepelierunt in oppido Modin Symon et


785. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Antiochi militum pręfectis, congressus plurimis interemptis multitudine inimicorum obrutus periit. Cęteri fuga dilapsi sunt. Corpus precio redemptum sepelierunt in oppido Modin Symon et Ionathas fratres. Atque talis finis Iudę Machabei, fortissimi uiri ac bello strenui ducis, fuit. IONATHAS IONATHAS, Mathatię filius, in demortui Iudę locum omnium suffragiis


786. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Ionathas fratres. Atque talis finis Iudę Machabei, fortissimi uiri ac bello strenui ducis, fuit. IONATHAS IONATHAS, Mathatię filius, in demortui Iudę locum omnium suffragiis subfectus, ut Bachidis, Antiochenorum pręfecti, uitaret insidias, recessit cum suis et in deserto Thecuę ad lacum Asphalti consedit. Vbi uero audiuit Bachidem copias ultra Iordanem


787. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

reuersi sunt ad Iordanem. Commisso pręlio fuderunt Bachidis aciem. Ionathas fugientes insecutus mille ferme ex illis cędendo prostrauit. Cum reliquis Bachides Hierosolymam contendit (Antiocho enim tunc seruiebat ciuitas) Iudeorumque ueritus uires oppida muniuit et locis opportunis, ut hostis accessum impediret, pręsidia posuit. Ipse in Syriam ad regem abiit ac per biennium ab armis est cessatum. Quinquaginta Iudei a Bachide pecunia corrupti


788. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

enim tunc seruiebat ciuitas) Iudeorumque ueritus uires oppida muniuit et locis opportunis, ut hostis accessum impediret, pręsidia posuit. Ipse in Syriam ad regem abiit ac per biennium ab armis est cessatum. Quinquaginta Iudei a Bachide pecunia corrupti insidiabantur Ionathę duci, quos ille depręhensos occidi iussit et cum suis Bethbeson oppidum ingressus uictu atque armis illud muniuit Symoneque fratre cum pręsidio ibi relicto profectus


789. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

instaurandos curauit, arcem Syon muniuit. Cęterum Alexander quoque Ionathę amiciciam quęrens regia illi dona destinauit, purpureum indumentum aureamque coronam. Ionathas autem non tam donis captus quam malorum memor, quę Iudei olim a Demetrio passi fuerant, iunxit se Alexandro. Alexander igitur manum conserens cum Demetrio superat. Deinde Ptolomei, Aegypti regis, filiam Cleopatram accipit uxorem. Cum


790. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

metuens autem Ptolomeum abiit in Arabiam. Zabdiel Arabs eum interemit, interempti caput mittit Ptolomeo. Mortuo Ptolomeo regnat Demetrius. Ionathas oppugnare coepit arcem Syon. Eam tunc tenebant Macedones et transfugę Iudei. A Demetrio desistere iussus illum cum muneribus Ptolomaide adiit. His acceptis Demetrius arcis recipiendę ipsi gratiam fecit. Ille arce recępta misit eidem auxiliariorum tria milia. Triphon quippe id agebat, ut


791. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

eidem auxiliariorum tria milia. Triphon quippe id agebat, ut Antiocho, Alexandri filio, paternum regnum restitueretur. Demetrius autem, cum Antiohię esset, plurimorum, qui in ipsum coniurauerant, insidias passus ad auxilium Iudeorum, quos Ionathas miserat, confugit. Hi repente arreptis armis pro rege stant, coniuratos et ciues coniurationis conscios trucidant, res diripiunt, regem periculo liberant, urbem


792. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Ionatham quoque uexare coepit. Interim Triphon Antiochiam ingressus Antiochum puerum in solio regni collocat. Antiochus per nuncios commendat se Ionathę et Symoni, eius fratri, quos Demetrius infestabat. Ionathas autem oppida Iudę rebus necessariis munire non cessabat. Venit ei auxilio exercitus Syrię. Ascalonem ueniens amice suscipitur. Gazam portas sibi claudentem obsedit, suburbana deprędatus est, uicos incendit, submittentibus se fide data


793. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Gazam portas sibi claudentem obsedit, suburbana deprędatus est, uicos incendit, submittentibus se fide data acceptisque obsidibus pergit Cades Galileę aduersus eos, qui Antiocho regnum inuidebant. Interea Symon in Iudea relictus capit Bethsuram. Ionathas autem ad lacum Genesar cum aduersariis confligit. Suis ad fugam conuersis Dei opem inuocat. Substitit acies, et in pręlium reuersus uictor euadit. Fugientes persecutus usque Cades ac


794. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

et, qui illum comitati fuerant, mille uiri interficiuntur. Militum phalanx a Triphone missa ad reliquum Ionathę exercitum persequendum pugnę se credere diffidens reuertitum. Illi autem in Iudeam regressi ducem dolo sibi ereptum planxere. Aduersarii uero ad delendum Iudeorum regnum occasionem sibi datam gaudebant. Sed Iudei Symonem, et ipsum strenuum bello uirum, sibi ducem constituunt. De quo nunc dicemus.


795. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

interficiuntur. Militum phalanx a Triphone missa ad reliquum Ionathę exercitum persequendum pugnę se credere diffidens reuertitum. Illi autem in Iudeam regressi ducem dolo sibi ereptum planxere. Aduersarii uero ad delendum Iudeorum regnum occasionem sibi datam gaudebant. Sed Iudei Symonem, et ipsum strenuum bello uirum, sibi ducem constituunt. De quo nunc dicemus. SYMON


796. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

reliquum Ionathę exercitum persequendum pugnę se credere diffidens reuertitum. Illi autem in Iudeam regressi ducem dolo sibi ereptum planxere. Aduersarii uero ad delendum Iudeorum regnum occasionem sibi datam gaudebant. Sed Iudei Symonem, et ipsum strenuum bello uirum, sibi ducem constituunt. De quo nunc dicemus. SYMON SYMON post fratris Ionathę captiuitatem dux creatus collegit


797. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

pręsidiaque disposuit. Ionatham, Absalomi filium, cum militum manu misit Ioppem. Quo ille ueniens eiectis, qui in arce erant, ipse in pręsidium mansit. Tryphon a Ptolomaide mouit Ionatham captiuum secum trahens. Cum Iudeis collocutus eum pro argento Demetrio regi debito se retinuisse dixit dimissurus, si sibi pendantur argenti talenta centum et duo eius liberi obsides dentur. Symon, tametsi maligni hominis insidias ac dolos


798. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

uirtuti memorięque eorum dedicatum. Triphon deinde perfidię suę artibus ad altiora nitens Antiochum regem, dum cum illo familiariter colloqueretur, perimit atque Asię regnum occupat. Symon interea a Demetrio per legatos Iudeę immunitate impetrata obsedit Gazam et in deditionem acceptam ab idolis expiauit. Illi post hęc qui in arce Syon erant, cum fame compellente sese ei tradidissent, fide sibi data recesserunt. His eiectis ipse ibidem


799. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Syon erant, cum fame compellente sese ei tradidissent, fide sibi data recesserunt. His eiectis ipse ibidem habitauit. Et iam ętate grauatus Ioannem filium militibus pręfecit. Is Gazaram habitatum concessit. Post hęc in Iudea diu a bello cessatum est. Symon igitur Gazarę, Bethsurę, Hierosolymę et arci Syon dominatus est nemineque eum armis lacessere auso tranquilla fruebatur quiete. Societatis foedus cum


800. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

amiciciam confirmauit paternis concessionibus multa quidem addens et plura promittens, cum primum pulsis aduersariis regnare coepisset. Numenius pręterea a senatu Romano ad Ptolomeum attulit litteras, quibus iubebatur, me Iudeas oppugnaret neue oppugnantibus auxilium ferret. Hoc idem imperatum Demetrio, Attalo, Arabę, Arsaci ac cęteris orientis principibus. Antiochus autem, qui tam benigne Symonem ante appellauerat, cum castra ad Doram


801. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

quęrens per Attenobium legatum repetiit ab eo Ioppem, Gazaram, arcem Syon urbemque Hierosolymam. Cunque tam improbę petitioni Symon nequaquam acquieuisset, ille cum classe et pedestri equestrique exercitu misit Cendebeum, ut Iudeam inuaderet. Cum his copiis Cendebeus uenit Iamniam et incursionibus uastare Iudeę fines coepit. Aedificauit Cedronem ibique posito pręsidio commeatum Iudeis, qui frequens erat, interclusit. Ioannes a Gazara Hierosolymam


802. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Hierosolymam. Cunque tam improbę petitioni Symon nequaquam acquieuisset, ille cum classe et pedestri equestrique exercitu misit Cendebeum, ut Iudeam inuaderet. Cum his copiis Cendebeus uenit Iamniam et incursionibus uastare Iudeę fines coepit. Aedificauit Cedronem ibique posito pręsidio commeatum Iudeis, qui frequens erat, interclusit. Ioannes a Gazara Hierosolymam ascendens nunciauit Cendebeum circa Iudeę oppida hostiliter agere. Tunc Symon


803. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

ille cum classe et pedestri equestrique exercitu misit Cendebeum, ut Iudeam inuaderet. Cum his copiis Cendebeus uenit Iamniam et incursionibus uastare Iudeę fines coepit. Aedificauit Cedronem ibique posito pręsidio commeatum Iudeis, qui frequens erat, interclusit. Ioannes a Gazara Hierosolymam ascendens nunciauit Cendebeum circa Iudeę oppida hostiliter agere. Tunc Symon ipsi Ioanni ac Iudeis omnibus, ut pro patrio solo libere pugnarent, pręcipit.


804. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

uenit Iamniam et incursionibus uastare Iudeę fines coepit. Aedificauit Cedronem ibique posito pręsidio commeatum Iudeis, qui frequens erat, interclusit. Ioannes a Gazara Hierosolymam ascendens nunciauit Cendebeum circa Iudeę oppida hostiliter agere. Tunc Symon ipsi Ioanni ac Iudeis omnibus, ut pro patrio solo libere pugnarent, pręcipit. Ioannes igitur cum XX milium uirorum exercitu uenit ad Modin. Primo mane surgens cum ad torrentem


805. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

coepit. Aedificauit Cedronem ibique posito pręsidio commeatum Iudeis, qui frequens erat, interclusit. Ioannes a Gazara Hierosolymam ascendens nunciauit Cendebeum circa Iudeę oppida hostiliter agere. Tunc Symon ipsi Ioanni ac Iudeis omnibus, ut pro patrio solo libere pugnarent, pręcipit. Ioannes igitur cum XX milium uirorum exercitu uenit ad Modin. Primo mane surgens cum ad torrentem Cedronem applicuisset, uidit exaduerso in ulteriore ripa stare


806. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

in fugam uersi Cedronem castellum intrant. Ioannes ad portas usque fugientes insecutus cędebat. Inde uictor decedens castella in agro Azothi cum iis, qui ad ea confugerant, concremauit. Duobus hostium milibus interemptis in Iudeam rediit. Illis diebus Ptolomeus, Abobi filius, oppidi Hierico pręfectus, ipsum Symonem illic appulsum Matathiamque et Iudam, eius liberos, ad conuiuium, quod in arce parauerat, inuitatos


807. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

mulctaretur, pecunia se redemit. Atque hic finis Onię, Deo gratissimi sacerdotis, fuit. ELEAZARVS ELEAZARVS, scribarum princeps, cum uidisset Antiochi Epiphanis iussu Iudeos ad gentilium ritum compelli, sabbata non custodiri ac pene neminem esse, qui se Iudeum profiteri auderet- depręhensi sabbatum obseruare igni cremabantur, duę mulieres, quę filios circumciderant,


808. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

ELEAZARVS ELEAZARVS, scribarum princeps, cum uidisset Antiochi Epiphanis iussu Iudeos ad gentilium ritum compelli, sabbata non custodiri ac pene neminem esse, qui se Iudeum profiteri auderet- depręhensi sabbatum obseruare igni cremabantur, duę mulieres, quę filios circumciderant, paruulis ad ubera alligatis in pręceps missę sunt- ille tamen intrepidus per supplicia occidi maluit quam


809. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section]

in europa acquisitae. Epirum / Illyridem / Dalmatiam / Liburniam / Dardaniam / vtrasque Misias ad Tauricam Chersonesum. Idem Thurca superioribus duobus annis per Syriam / Modernus Thurca Syriam occupat. Anthiochiam / Mesopotamiam / Babiloniam / Iudaeam Palestinam / Aegiptum vsque ad Cinammiferam Arabiam et Persidem victorem exercitum circumtulit. Quantum vero nauali bello valeant Thurcarum virtus in mari. testimonio sunt Lesbos / Samothracia / Euboaea / Salamis / Cyclades / omnesque in Aegaeo et Ionio mari


810. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section]

tum igne vltus est: si Hebraeos electum sibi populum / Hebraei castigati a deo. apud quem Christus natus est / castigari uoluit? si impotenti Pharaonis imperio diu pressit: Hebraei Pharaoni seruientes. si Hierosolymam caput Iudaeae poene solo per Romanos aequauit / Hierosolyma diruitur. atque Hebraeos transgressos fines iusticiae vagos per orbem afflixit / Hebraei hodie quoque affligunt ac in hanc vsque diem affligit: si tot amplissima regna florentissimasque


811. Andreis, Franjo... . Ad Deum Contra Thurcas Oratio... [Paragraph | SubSect | Section]

in Euboea / Grecia / Achaia / Istmo / Peloponneso / Epiro ciuitates vi ademit: Dalmatiam aut deuastauit / aut occupauit / aut tributariam reddidit. Nunc debellatis bellicosissimis nationibus / subacta Cilicia / Antiochia / Syria / Phoenicia / Mesopotamia / Iudea Palestina / immissoque in Lybiam per Canopicum Nili Ostium imperio / quibus Christianorum viribus prohibebitur / quominus populationibus et incendiis totam Europam deformet: nisi forte Principum discordiam / ac nostra scelera nobis profutura speremus. Idcirco


812. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 415 | Paragraph | SubSect | Section]

cerimoniis uariisque rerum euentis fuisse significata. Postremo intelliges, a quanta humilitate ad qualem gloriam idem Dominus noster, non aliena, sed sua uirtute fuerit exaltatus. Qui enim per tormenta interemptus fuerat, surrexit de sepulchro uiuens in ęternum. Quem Iudei probro contemptuique habuerant, discipuli eius in cęlum ascendentem uiderunt. Quem Pilatus Herodesque damnauerant, in cęlesti regno ad dexteram sedit Dei Patris, iterum uenturus, ut iudicet mundum, in quem uenerat iudicandus. Nos ergo, si cum illo exaltari cupimus, cum illo


813. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 417 | Paragraph | Section]

ab incunabulis usque in uitę finem in laboribus angustiisque fuerit, uel aduersa iniquo animo perferendo, cum idem ipse tam dura, tam acerba, tam denique intolerabilia, ut nobis perennis felicitatis aditum aperiret, uolens ac libens passus sit? Cęterum, nequis cum Iudeis erret male de Messię aduentu sentiens, monstrabimus, quicquid olim in Lege de ipso prędictum erat, in Christo crucifixo fuisse impletum. Postremo loco de eius resurrectione et ascensione tractabimus, ut tanto promptius labores tolleremus, quanto maius pręmium in Christo


814. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 420 | Paragraph | SubSect | Section]

a magis didicisset natum esse regem Israhel, dubitauit illo saluo se de regni solio deturbatum iri et cęde ipsum tollere decreuit. Angeli autem monitu Ioseph cum puero et Maria, matre eius, fugit in Aegyptum. In Aegyptum, idolis deditam, iam tum Dominus inferebatur colendus, Iudeam relinquens incredulam. Fugit ergo Saluator noster Herodem, ut se nobis exiberet in salutem, nos gentilitio errore liberaret et in uiam ueritatis dirigeret, nos diabolo erriperet et Deo coniungeret ac de terrenis efficeret cęlestes *corr. ex


815. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 420 | Paragraph | SubSect | Section]

Sanctus sanctorum erat, qui ab eo tentatus est. Vt autem uincas, omnem uincendi spem in illo colloca, qui solus inuincibilis est et sine quo uincere potest nemo. Sine me — inquit — nihil potestis facere. Sed iam, quid aduersus eum ipsi Iudei, inuidię ueneno imbuti, dixerint siue fecerint, uideamus. Et cum omnia pro nostra salute passus sit, credamus nihil esse tam durum, tam asperum, quod pro nomine eius perferre non debeamus. In Ioannis Euangelio legimus: Persequebantur Iudei Iesum, quia sanabat in


816. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 420 | Paragraph | SubSect | Section]

iam, quid aduersus eum ipsi Iudei, inuidię ueneno imbuti, dixerint siue fecerint, uideamus. Et cum omnia pro nostra salute passus sit, credamus nihil esse tam durum, tam asperum, quod pro nomine eius perferre non debeamus. In Ioannis Euangelio legimus: Persequebantur Iudei Iesum, quia sanabat in sabbato et quia patrem suum dicebat Deum, ęqualem se faciens Deo. Cum morbos pelleret, cum demoniis imperaret et multa mira faceret, negare manifesta non poterant; hanc ipsam arguendi ansam quęsierunt, **corr. ex


817. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 423 | Paragraph | SubSect | Section]

erat, poterat impios detractores repente perdere, sed nostrę infirmitati maluit consulere, ut discamus pati potius iniuriam quam referre. Pręterea, cum multa uera salutiferaque admonuisset, dissensio — ut Ioannes ait — facta est inter Iudeos propter sermones hos. Dicebant autem multi ex ipsis: Demonium habet et insanit. Quid eum auditis? Alii dicebant: Hęc uerba non sunt demonium habentis; nunquid demonium potest cęcorum oculos aperire? Nihil hic respondit Saluator noster, ut discamus, quoties alii


818. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 424 | Paragraph | SubSect | Section]

Nihil hic respondit Saluator noster, ut discamus, quoties alii pro nobis recte respondeant, *add. falsas aliorum calumnias paruipendere et tacere potius quam aliquid dicere, contenti contra cauillantes fauore ac beniuolentia bonorum. Porro Iudeorum immanitas non satis habuit uerbis lacessere Dei filium: ad necandum tandem inclinantur. Cum enim ipse uocationem gentium designaret per uiduam illam Sareptanam (ut in Luca legimus), ad quam missus fuit Helias, et per Naman Syrum ab Heliseo leprę morbo curatum,


819. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 424 | Paragraph | SubSect | Section]

ad necem ei inferendam pararant, in nihilum uertitur. Non enim, quando illi uolebant, sed quando ipsi placuisset, occidi potuit. Volens igitur pro salute omnium in ipsum credentium mortem subiit. Alioquin nihil in Dei filium hominibus licuisset, qui etiam angelorum est dominus. Iudeorum autem mala mens, malus animus, qui glorię eius inuidendo nec beneficia reputabant nec miraculis mouebantur, tollere illum de medio festinabant. Talis nunc est ipsa peccantium ingratitudo. Lapidant Saluatorem cordis sui obduratione, et ipse absconditur


820. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 425 | Paragraph | SubSect | Section]

eis. Neque enim faciem illius glorificatam uidere merentur, qui ad poenitentiam conuerti negligunt. Fugit ille de templo cordis eorum, quia uulpes foueas habent et uolucres cęli nidos, Filius autem hominis non habet in obstinatis, ubi caput reclinet suum. Poterat quippe Dominus Iudeos sibi tam infensos repente perdere, sed maluit latere, ut nobis documento esset ne tunc quidem, cum possumus, in aduersantium furorem uindicare uelle, sed potius ab eis recedere, et pati magis iniuriam quam inferre. Iterum idem Euangelista refert, quod sublatis de


821. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 428 | Paragraph | SubSect | Section]

conuenitque illic tam frequens turba*, ut non esset refectioni locus. Et cum — inquit — audissent sui, exierunt tenere eum. Dicebant enim, quoniam in furorem uersus est. Suos appellat Euangelista, uel qui ex eadem tribu erant uel ex eadem familia, Iudeos. Hi igitur uincire** eum quasi furiosum parabant, ut sequentium eum animos auerterent. Tantum odii in illum propinqui quoque conceperant. Quos Ioannes Iudeorum more fratres eius nuncupat, cum ait: Neque enim fratres eius credebant in eum. Et quoniam


822. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 428 | Paragraph | SubSect | Section]

quoniam in furorem uersus est. Suos appellat Euangelista, uel qui ex eadem tribu erant uel ex eadem familia, Iudeos. Hi igitur uincire** eum quasi furiosum parabant, ut sequentium eum animos auerterent. Tantum odii in illum propinqui quoque conceperant. Quos Ioannes Iudeorum more fratres eius nuncupat, cum ait: Neque enim fratres eius credebant in eum. Et quoniam magni liuoris unum propositum est, quicquid dixeris, quicquid egeris, non uirtuti dare, sed uitio uertere, de talibus queritur in Mattheo et in Luca ipse Dominus:


823. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 429 | Paragraph | SubSect | Section]

habere locum, sed detractionis. Detrahunt *corr. ex turbato **corr. ex uinciri ieiunanti, cauillantur comedentem, et dum uitiis suis fauent, uirtutis cultores linguę procacitate lacessunt. Hinc est, quod Iudei nullo placati Christi miraculo, murmurabant de illo — Ioannes ait — eo quod dixisset: Ego sum panis uiuus, qui de cęlo descendi. Nihil ergo, quod ad diuinitatem eius referri posset, admittere poterant, quanuis multa etiam ab eo fieri


824. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 430 | Paragraph | SubSect | Section]

ergo prophetantium merita diuersos faciunt prophetas. Mali enim sicut boni ad intelligendum illuminari non merentur. Quid igitur malis prodest prophetare, si non datur intelligere? Magis itaque optandum est, ut uitam habeas probram quam linguam prophetantem. Timuerunt autem Iudei terrena amittere, et non timebant Dei aduersum se indignationem prouocare hominem persequendo innocentem. Quam ob rem merito quidem illis contigit hoc, quod timebant. Illorum enim et locum destruxerunt Romani et gentem captiuam in seruitutem abduxerunt. Nullum quippe


825. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 431 | Paragraph | SubSect | Section]

mortuos ad uitam reuocabat, demoniis imperabat. Tam ergo cęca inuidia est, ut nec Deum timeat nec hominum bene facta penset. Odit amandos, odiendos amat. Peruerso ducitur iudicio, dum neminem sibi pręferri patitur. Iesus ergo iam non in* palam ambulabat apud Iudeos, sed abiit — inquit — in regionem iuxta desertum, in ciuitatem, quę dicitur Effren, et ibi morabatur cum discipulis suis. Et hoc quidem non timore insidiantium sibi Iudeorum. Poterat enim et inter illos uersari illęsus, si uellet, sed ut suo


826. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 431 | Paragraph | SubSect | Section]

pręferri patitur. Iesus ergo iam non in* palam ambulabat apud Iudeos, sed abiit — inquit — in regionem iuxta desertum, in ciuitatem, quę dicitur Effren, et ibi morabatur cum discipulis suis. Et hoc quidem non timore insidiantium sibi Iudeorum. Poterat enim et inter illos uersari illęsus, si uellet, sed ut suo exemplo nos doceret fas esse nobis fugere persecutores, pręsertim si ex fuga nostra nullum imminet credentibus fidei periculum; sicuti modo, cum solum Iesum quęsierunt et in eum credentes nondum


827. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 434 | Paragraph | SubSect | Section]

esses admissurus? Quid opportunitatem quęris, ut illum tradas? Iam uoluntate tradidisti. Quamquam ille pro salute omnium tradi uoluit, tu tamen electus es, qui non obsequio, sed cupiditate traderes et auaritię studio ipse subuersus perires. Iam tandem ad exponendam Iudeorum infandam atrocitatem nostra dirigatur oratio. Cogitauerunt — Ioannes inquit — principes sacerdotum, ut Lazarum interficerent. Quare hoc? Nempe, quia (ut idem ait) multi propter illum abibant ex Iudeis et credebant in


828. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 434 | Paragraph | SubSect | Section]

tandem ad exponendam Iudeorum infandam atrocitatem nostra dirigatur oratio. Cogitauerunt — Ioannes inquit — principes sacerdotum, ut Lazarum interficerent. Quare hoc? Nempe, quia (ut idem ait) multi propter illum abibant ex Iudeis et credebant in Iesum. Lazarum occidere cogitauerunt; quasi uero Iesus ipse, qui suscitauit mortuum, suscitare non possit occisum et iterato miraculo plures etiam conuertere ad sui credulitatem. Cęterum nequaquam egerunt, quod cogitarant. Et tamen, quasi qui


829. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 436 | Paragraph | SubSect | Section]

dies in te, et circumdabunt te inimici tui uallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt, et non relinquent in te lapidem super lapidem, eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum peruicatiam uel poenę denunciatę certissimus euentus confringere. Talia quippe cuncta eis postea accidisse Iosephus in historia locupletissimus testis est. Et ne ipsi quidem negant per Vespasianum et Titum, Romanorum duces, euersam fuisse Hierusalem, per Hadrianum


830. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 438 | Paragraph | SubSect | Section]

cum malis cupidinibus cor nostrum implemus et, ubi habitare Deum oportuit per continentię cultum, ibi per carnis lasciuiam diabolum admittimus. Tunc autem flagellat nos Dominus, cum aduersis urgemur, ut non ea, quę nobis, sed quę Deo placita sunt, sequamur. Iudei ergo minus perpendentes mirabilia Domini nostri et iniquo admodum animo ferentes ab eo se tam ignominiose de templo eiectos, rursum in necem eius inter se consultant, rursum eum perdere decernunt, a quo erant saluandi, si quicquam mentis sanę habuissent. Cum igitur (ut


831. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 438 | Paragraph | SubSect | Section]

uineam eiectum, et intulisset: Veniet dominus et perdet colonos istos, et dabit uineam aliis; utque apertius dicta intelligerent, subiunxisset: Ideo dico uobis, quia auferetur a uobis regnum et dabitur genti facienti fructum eius, — cognouerant ipsi Iudeorum principes, quod eis talia Iesus exprobraret iniicereque illi manus parabant, sed plebis multitudine deterriti sese continuerunt. Plebs enim omnis eum ueluti prophetam uenerabatur. Ipse uero scelera eorum commemorans damnabat eos ambitionis, simulationis, auaritię,


832. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 439 | Paragraph | SubSect | Section]

conuersę unum uerum Deum colere coepere. Et ego — inquit — si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad meipsum. Exaltatus in cruce, exaltatus in resurrectione, exaltatus in ascensione traxit ad se sanctos patres de tenebris, gentiles de errore, Iudeos de expectatione, sed illos duntaxat Iudeos, qui eum, quem in Lege promissum expectabant, uenisse crediderunt. Omnia ergo traxit ad se, quia ex omnibus partem aliquam saluauit. Et nunc quoque trahere non cessat. Vim ergo ingerit, inquies? Nequaquam, sed bonum illud, quod per


833. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 439 | Paragraph | SubSect | Section]

Et ego — inquit — si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad meipsum. Exaltatus in cruce, exaltatus in resurrectione, exaltatus in ascensione traxit ad se sanctos patres de tenebris, gentiles de errore, Iudeos de expectatione, sed illos duntaxat Iudeos, qui eum, quem in Lege promissum expectabant, uenisse crediderunt. Omnia ergo traxit ad se, quia ex omnibus partem aliquam saluauit. Et nunc quoque trahere non cessat. Vim ergo ingerit, inquies? Nequaquam, sed bonum illud, quod per nos efficere non possumus, ipso adiuuante


834. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 439 | Paragraph | SubSect | Section]

Prima autem dies azimorum quartadecima dies mensis primi est (ut Hieronymus ait), quando agnus immolatur et luna plenissima est et fermentum abiicitur. Intelligendum ergo, quod Ioannes iuxta uulgarem locutionem diem uocauit solis ortum. Alii uero Euangelistę secundum Iudeorum ritum a uespera ad uesperam diem dixerunt. Licet igitur diuersum aliquid sonent uerba, idem tamen tempus designant. In uespera itaque quintę ferię coena hęc facta est, et in eadem hora Christus captus. In uespera uero sextę ferię crucifixus, ut et typicum et uerum


835. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 452 | Paragraph | SubSect | Section]

abire illęsos, qui mecum sunt. Me comprehendite, me ligate, me per supplicia interficite! Hos autem, qui me comitantur, *corr. ex committantur dimittite liberos, pręstate securos. Iudę osculum Adhuc illis dubitantibus, an ipse esset, quem quęrebant, Iudę proditoris indicio certius discere expectant. Tunc ille accedens eum palam osculatur, quem occulte uendiderat; eum amice amplectitur, quem hostiliter in necem tradebat. Dixerat enim:


836. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 452 | Paragraph | SubSect | Section]

Hos autem, qui me comitantur, *corr. ex committantur dimittite liberos, pręstate securos. Iudę osculum Adhuc illis dubitantibus, an ipse esset, quem quęrebant, Iudę proditoris indicio certius discere expectant. Tunc ille accedens eum palam osculatur, quem occulte uendiderat; eum amice amplectitur, quem hostiliter in necem tradebat. Dixerat enim: Quemcunque osculatus fuero, ipse est, tenete eum!


837. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 452 | Paragraph | SubSect | Section]

nisi ad poenitentiam conuersi sese correxerint, cum illo simul inferno poenas dabunt. Porro impii illi accepto proditoris signo iniecerunt manus in Iesum et tenuerunt eum, cuius paulo ante uoce perterriti ceciderant in terram. Iudę scelus Sed perpendamus parumper studio diligentiore Iudę scelus, et uidebimus, quam nullo prorsus malorum hominum immanitas placetur beneficio, nullis leniatur blanditiis. Eum, a quo in apostolatum susceptus fuerat, a quo morbos curandi demoniaque eiiciendi


838. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 452 | Paragraph | SubSect | Section]

poenas dabunt. Porro impii illi accepto proditoris signo iniecerunt manus in Iesum et tenuerunt eum, cuius paulo ante uoce perterriti ceciderant in terram. Iudę scelus Sed perpendamus parumper studio diligentiore Iudę scelus, et uidebimus, quam nullo prorsus malorum hominum immanitas placetur beneficio, nullis leniatur blanditiis. Eum, a quo in apostolatum susceptus fuerat, a quo morbos curandi demoniaque eiiciendi potestatem acceperat, cuius corpus et sanguinem iam gustauerat, cuius


839. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 452 | Paragraph | SubSect | Section]

hominum immanitas placetur beneficio, nullis leniatur blanditiis. Eum, a quo in apostolatum susceptus fuerat, a quo morbos curandi demoniaque eiiciendi potestatem acceperat, cuius corpus et sanguinem iam gustauerat, cuius sanctis manibus lutulentos pedes ablui sibi uiderat, Iudeis in mortem uendidit, osculo prodidit, in manus tradidit impiorum. Quid egisti, teterrime Iuda? Quantum criminis, quantum sacrilegii commisisti? Iesum uendidisti pro argento, pecunię cupiditate superatus; pro argento, inquam, Dominum tuum, benefactorem tuum, et eo quidem


840. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 454 | Paragraph | SubSect | Section]

fuit, ut uoce ancillę perterritus eum, pro quo modo digladiatus est, negarit? Pręsente enim Domino armatam cohortem non timebat, absente foeminas inermes expauit. Omnis quippe humana uirtus debilis est et imbecilla, nisi pręsentis Domini iuuetur auxilio. Malchus figuram gerit Iudeorum; qui aure dextera carent ad intelligentiam Legis spiritalem, sinistram tantum habent, cum nihil extra historię sensum percipiant. Solis** autem illis mystica patent, quibus ipse Iesus in credendo sanum infundit auditum. Pręterea, cum dictum sit: Qui gladio


841. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 457 | Paragraph | SubSect | Section]

ut se ęqualem probet Deo Patri. In nubibus autem ueniet, cum ad iudicandum descendet agminibus uallatus angelorum atque animarum sanctarum. Hoc audito idem sacerdotum princeps ira percitus scidit uestimenta sua. Quę res indicio erat iam desiturum esse sacerdotium Iudeorum succedente Christi sacerdotio. Mos autem erat, siquid aduersus Deum dictum audissent, ut ueluti detestando scindant a se uestimenta. Blasphemauit — inquit — quid adhuc egemus testibus? Ecce nunc audistis blasphemiam. Quid uobis


842. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 459 | Paragraph | SubSect | Section]

Dominus ista pro nobis sustinebat. Ligari enim uoluit, ut nostrorum uincula solueret delictorum, sputis sordidari, ut nos a culpa mundaret, colaphis cędi, ut eius regnum euerteret, qui nos in Adam conciderat, uelari ab infidis, ut credentibus ueritatem manifestaret et, quę Iudeis figurarum inuolucris adumbrata erant, ea nobis in se impleta demonstraret. Nos talia recolendo ad Saluatorem nostrum conuersi clamemus, eius in nos benignitatem perpendentes et nostram lugentes ingratitudinem. Tu, Domine, pro nobis ligaris, nos te quotidie


843. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 460 | Paragraph | SubSect | Section]

temperauit, ut et uera diceret **corr. ex doceret et illi accusandi locum non pręberet. ***corr. ex preberet Ego palam — inquit — locutus sum mundo. Ego semper docui in synagoga et in templo, quo omnes Iudei conueniunt. Et in occulto *corr. ex premittit locutus sum nihil. Quid me interrogas? Interroga eos, qui audierunt, quid locutus sum ipsis. Ecce hi sciunt, quid dixerim ego. Magna profecto innocentię fiducia, cum quis etiam


844. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 464 | Paragraph | SubSect | Section]

in maximam patientis gloriam disponebat. Ob hoc nempe omnibus mors eius patere debuit, ut, qui postea resurrexit, nemo eum a morte resurrexisse dubitaret. Si enim occulte occideretur, plurimi tam de resurrectione eius ambigerent quam de nece incerti essent. Quicquid igitur Iudei ad obterendum Christi nomen machinati sunt, hoc in uerę resurrectionis efficacius cessit **corr. ex cęssit argumentum et in luculentiorem resurgentis triumphum. Quid nunc de te, Iuda miserrime, dicam? Auaritię stimulis inquietatus Dominum tuum


845. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 465 | Paragraph | SubSect | Section]

peregrinorum. Propter hoc uocatus est ager ille Acheldemach, hoc est, ager sanguinis usque in hodiernum diem. Ager figuli est mundus iste, ager Dei conditoris. Hic redemptus est precio sanguinis Christi. In sepulturam peregrinorum — in requiem non Iudeę gentis incredulę, sed alienigenorum, qui in Christum crediderunt. Quibus dicitur: Iam non estis hospites et aduenę, sed estis ciues sanctorum et domestici Dei. Hi sepulti sunt cum Christo et cum illo resurgunt in gloria. Cuncta itaque, quę Iudei inimico in


846. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 465 | Paragraph | SubSect | Section]

in requiem non Iudeę gentis incredulę, sed alienigenorum, qui in Christum crediderunt. Quibus dicitur: Iam non estis hospites et aduenę, sed estis ciues sanctorum et domestici Dei. Hi sepulti sunt cum Christo et cum illo resurgunt in gloria. Cuncta itaque, quę Iudei inimico in Christum animo faciunt, in nostrum uergit commodum. Sanguinem illi comparant precio; cuius quidem sanguinis lauacro nostri mundantur animi, ut ęterna *corr. ex etęrna beatitudine digni habeantur. Illos igitur ubique condemnat male agendi


847. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 466 | Paragraph | SubSect | Section]

dicit eis: Accipite ergo eum uos et secundum legem uestram iudicate eum! Quasi diceret: Si ordinem recti iudicii peruertitis, uos potius iudices eius sitis, ut uestra, non mea culpa pereat, qui uestram in eum criminationem discuti non permittitis. Dixerunt Iudei: Nobis non licet interficere quenquam. Os uestrum condemnat uos, o Iudei. Non negatis uobis non licere interficere quenquam. Et tamen interfici poscitis innocentem. Si ergo uobis non licet interficere, certe nec interfici quenquam uelle licet. In illorum autem


848. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 466 | Paragraph | SubSect | Section]

Quasi diceret: Si ordinem recti iudicii peruertitis, uos potius iudices eius sitis, ut uestra, non mea culpa pereat, qui uestram in eum criminationem discuti non permittitis. Dixerunt Iudei: Nobis non licet interficere quenquam. Os uestrum condemnat uos, o Iudei. Non negatis uobis non licere interficere quenquam. Et tamen interfici poscitis innocentem. Si ergo uobis non licet interficere, certe nec interfici quenquam uelle licet. In illorum autem manibus, qui crucifigunt, qui supplicio afficiunt Iesum, uestra est u


849. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 467 | Paragraph | SubSect | Section]

qui dixit: Date, quę sunt Cęsaris, Cęsari! Aut se regem dicit,** qui, cum eum regem facere uellent, fugit in montem? Dolosę autem horum accusationis ne Pilatus quidem ignarus, tantummodo ad regni suspicionem animum adiecit et interrogat dicens: Tu es rex Iudeorum? Mox etiam hoc contempsit, nihil ultra quęrens, cum consyderasset fieri quidem non posse, ut regnum ambiat aut ad dominatum aspiret pauper, humilis nec arma habens, quibus aliena occuparet, nec pecuniam, qua uulgi sibi (in)*** amorem conciliaret aut milites


850. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 467 | Paragraph | SubSect | Section]

neque obiectum diluit crimen neque confessus est. Manifestum igitur fuit tam ex parte iudicis quam ex parte rei nihil ueritati consentaneum dixisse accusatores, sed omnes eorum delationes ex inuidentię liuorisque malignitate proficisci. Quamobrem Pilatus ad Iudeos conuersus: Nihil inuenio causę — inquit — in hoc homine. At illi inualescebant dicentes: Commouit populum docens per uniuersam Iudeam, *corr. ex Ceperunt **corr. ex dicet


851. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 467 | Paragraph | SubSect | Section]

omnes eorum delationes ex inuidentię liuorisque malignitate proficisci. Quamobrem Pilatus ad Iudeos conuersus: Nihil inuenio causę — inquit — in hoc homine. At illi inualescebant dicentes: Commouit populum docens per uniuersam Iudeam, *corr. ex Ceperunt **corr. ex dicet ***om. incipiens a Galilea usque huc. Quia nihil simile ueri obiicere poterant, clamoribus inualescunt, ac ueluti rabidi canes, cum mordere


852. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 469 | Paragraph | SubSect | Section]

populum. Et ecce ego coram uobis interrogans nullam causam inuenio in homine isto ex his, in quibus eum accusatis. Sed neque Herodes. Nam remisi uos ad illum, et ecce nihil dignum morte actum est ei. Et Herodes igitur, inimicus Christi, testis est innocentię eius et iudex Pilatus. Neuter morte mulctandum censuit, ut minus excusabilis sit Iudeorum pertinacia, qui innocentis necem totis obnixi uiribus expetunt. Per diem autem solennem consueuerat pręses populo dimittere unum ex damnatis, quem postulassent. Quidam ex his magis insignis fuit


853. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 469 | Paragraph | SubSect | Section]

homine isto ex his, in quibus eum accusatis. Sed neque Herodes. Nam remisi uos ad illum, et ecce nihil dignum morte actum est ei. Et Herodes igitur, inimicus Christi, testis est innocentię eius et iudex Pilatus. Neuter morte mulctandum censuit, ut minus excusabilis sit Iudeorum pertinacia, qui innocentis necem totis obnixi uiribus expetunt. Per diem autem solennem consueuerat pręses populo dimittere unum ex damnatis, quem postulassent. Quidam ex his magis insignis fuit Barrabas nomine, latrocinio infamis, seditione notus et homicidii conuictus.


854. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 470 | Paragraph | SubSect | Section]

Christi iustitiam attestatur. Nihil tibi et iusto illi, inquit. Hoc est: Caue, ne condemnes iustum et insontem neci tradas. Ecce somniantem me nocturnę terrent imagines et ueluti pro illo stantes minaci uultu occurrunt. Hic obseruandum reor: Quare in eum, quem Iudei capitali persequuntur odio, gentilis foemina pietate mouetur? Fortasse non aliam ob rem, nisi quia Christum, quem Iudei repudiarunt, gentilitas susceptura erat. Iudei ergo continuis clamoribus instabant, ut Barraba dimisso Christus crucifigeretur. Aestuabat


855. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 470 | Paragraph | SubSect | Section]

insontem neci tradas. Ecce somniantem me nocturnę terrent imagines et ueluti pro illo stantes minaci uultu occurrunt. Hic obseruandum reor: Quare in eum, quem Iudei capitali persequuntur odio, gentilis foemina pietate mouetur? Fortasse non aliam ob rem, nisi quia Christum, quem Iudei repudiarunt, gentilitas susceptura erat. Iudei ergo continuis clamoribus instabant, ut Barraba dimisso Christus crucifigeretur. Aestuabat Pilatus, quid sibi agendum esset, incertus. Introiuit ergo (ut Ioannes ait) iterum in prętorium, et uocauit


856. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 470 | Paragraph | SubSect | Section]

terrent imagines et ueluti pro illo stantes minaci uultu occurrunt. Hic obseruandum reor: Quare in eum, quem Iudei capitali persequuntur odio, gentilis foemina pietate mouetur? Fortasse non aliam ob rem, nisi quia Christum, quem Iudei repudiarunt, gentilitas susceptura erat. Iudei ergo continuis clamoribus instabant, ut Barraba dimisso Christus crucifigeretur. Aestuabat Pilatus, quid sibi agendum esset, incertus. Introiuit ergo (ut Ioannes ait) iterum in prętorium, et uocauit Iesum et dixit ei: Tu es rex Iudeorum?


857. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 470 | Paragraph | SubSect | Section]

susceptura erat. Iudei ergo continuis clamoribus instabant, ut Barraba dimisso Christus crucifigeretur. Aestuabat Pilatus, quid sibi agendum esset, incertus. Introiuit ergo (ut Ioannes ait) iterum in prętorium, et uocauit Iesum et dixit ei: Tu es rex Iudeorum? Iesus autem, qui prius tacuerat, tunc respondit dicens: A temetipso hoc dicis, an alii dixerunt tibi de me? Quare, quem nihil latere potest, quasi rerum ignarus interrogat? Quęstio


858. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 470 | Paragraph | SubSect | Section]

temetipso hoc dicis, an alii dixerunt tibi de me? Quare, quem nihil latere potest, quasi rerum ignarus interrogat? Quęstio Certe, non ut ipse discat, sed ut pręsentes et posteri sciant ipsius Pilati aduersum Iudeos contestationem. Respondit enim Pilatus: Nunquid ego Iudeus sum? Vt uidelicet ad te accusandum mouear sicut illi. Gens tua et ponitifices tui tradiderunt te mihi. Quid fecisti? Respondit ergo Iesus ad ea, quę sibi de regno affectato


859. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 470 | Paragraph | SubSect | Section]

Quare, quem nihil latere potest, quasi rerum ignarus interrogat? Quęstio Certe, non ut ipse discat, sed ut pręsentes et posteri sciant ipsius Pilati aduersum Iudeos contestationem. Respondit enim Pilatus: Nunquid ego Iudeus sum? Vt uidelicet ad te accusandum mouear sicut illi. Gens tua et ponitifices tui tradiderunt te mihi. Quid fecisti? Respondit ergo Iesus ad ea, quę sibi de regno affectato obiecta erant: Regnum meum non est de hoc mundo. Si ex hoc


860. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 470 | Paragraph | SubSect | Section]

tua et ponitifices tui tradiderunt te mihi. Quid fecisti? Respondit ergo Iesus ad ea, quę sibi de regno affectato obiecta erant: Regnum meum non est de hoc mundo. Si ex hoc mundo esset regnum meum, ministri mei utique decertarent, ut non traderer Iudeis. Nunc autem regnum meum non est hinc.* Quęstio Quomodo, Domine, regnum tuum non est de hoc mundo, qui nisi per te regeretur, per te sustentaretur, non subsisteret in nihilumque redigeretur? Sed tamen


861. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 471 | Paragraph | SubSect | Section]

ad regnum tuum, in quo est ęterna perpetuaque beatitudo, pertinet, sed ad regnum spirituum immundorum, in quo poena est ęterna et perennis. Si ex hoc mundo — inquit Iesus — esset regnum meum, ministri mei utique decertarent, ut non traderer Iudeis. Nunc autem regnum meum non est hinc.** Scriptura ista ita quoque potest exponi, ut, sicut alibi dixit: Non ueni iudicare, sed iudicari, ita et hic: Non ueni regnare in hoc mundo, sed pati pro mundo. Si regnare uenissem in mundo, ministri mei, angelici


862. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 471 | Paragraph | SubSect | Section]

est hinc.** Scriptura ista ita quoque potest exponi, ut, sicut alibi dixit: Non ueni iudicare, sed iudicari, ita et hic: Non ueni regnare in hoc mundo, sed pati pro mundo. Si regnare uenissem in mundo, ministri mei, angelici spiritus, pugnarent, ne traderer Iudeis. Nunc autem non est regnum meum hinc.*** Notanter et signate dixit nunc, hoc est, passionis tempore, sed erit postea, cum omne iudicium Pater dabit Filio, cum ponet inimicos scabellum pedum eius. Tunc et regnum eius erit in hoc mundo, ut iudicet


863. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 472 | Paragraph | SubSect | Section]

Quęsiuit quidem, sed responsum non expectauit, ut ueritatis cognitione se iam indignum esse ostenderet, iustum et innocentem non ex ueritate absoluturus, sed potius ex metu plebis obstrepentis damnaturus. Fatetur nempe nullam se in eo inuenire causam, ob quam esset puniendus. Iudeorum tamen clamoribus confusus cedendo *corr. ex cędendo eorum furori a iustitia recessit et, quem iam pluries insontem esse promulgarat, eum indumento exutum flagris diuerberauit, deinde spinis pungentibus a militibus coronari arundineque percuti,


864. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 472 | Paragraph | SubSect | Section]

Exiuit iterum Pilatus foras et dicit eis: Ecce adduco (uobis) **add. eum foras, ut cognoscatis, quia nullam inuenio in eo causam. Exiuit ergo Iesus portans spineam coronam et purpureum uestimentum. Et dicit eis: Ecce homo! Intuetur ergo Iudeorum belluina feritas illius, quem accusabat, caput spinis cruentatum, reliquum corpus flagellis discissum, cernit probris contumeliisque oneratum, necdum satiatur. Cum uidissent (eum) ***add. — inquit — pontifices et ministri, clamabant:


865. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 473 | Paragraph | SubSect | Section]

inique accusantium? Qui testis es innocentię, quare consentis liuentium furori? Cur eum, in quo non inuenis causam, sustines interfici? Ego non inuenio — inquit — in eo causam. Responderunt ei Iudei: Nos legem habemus, et secundum legem debet mori, quia Filium Dei se fecit. Quid agitis, immanes belluę et omnis expertes rationis? Debet mori, qui mortuos ad uitam reuocat, qui cęcis uisum, surdis auditum, mutis loquellam et quacunque affectis ęgritudine


866. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 474 | Paragraph | SubSect | Section]

quod Christus ueritatis est assertor, qui se Filium Dei libere professus talia ac tanta operatus sit. Bene igitur de illis prędixit propheta sub persona Domini loquens: Cognouit bos possessorem suum et asinus pręsepe domini sui. Israhel autem me non cognouit. Iudei ergo boue asinoque stupidiores ac feris omnibus crudeliores Iesum debere mori exclamant, quia Filium Dei se facit, cum ob hoc ipsum magis debuit honorari. Vnde etiam Pilatus, qui gentilis erat, cum audisset hunc sermonem, magis timuit. Timuit quippe, ne autor


867. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 475 | Paragraph | SubSect | Section]

peccat, arguit magis peccantes. Ideo: Vos uideritis, inquit; qui me cogitis iustum in damnationem dare et innocentem, ut crucifigatur, permittere. Illi autem reclamant: Sanguis eius super nos et super filios nostros. Ista quidem maledictio super eos Iudeos nunc etiam permanet, qui non credunt. Sanguis enim Christi super eos est, quos condemnat, et pro illis est, quos saluat. Hunc tamen effundi permisit Pilatus ueritus populi aduersum se reclamantis seditionem. Sed aliud etiam formidando id egit, ne uidelicet


868. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 476 | Paragraph | SubSect | Section]

et pro illis est, quos saluat. Hunc tamen effundi permisit Pilatus ueritus populi aduersum se reclamantis seditionem. Sed aliud etiam formidando id egit, ne uidelicet apud Cęsarem accusaretur, si resisteret his, qui Cęsari fauere uidebantur. Iudei enim (ut in Ioannis Euangelio habetur) clamabant dicentes: Si hunc dimittis, non es amicus Cęsaris. Omnis enim, qui se regem facit, contradicit Cęsari. Pilatus autem, cum audisset hos sermones, adduxit foras Iesum et sedit pro tribunali, in loco, qui


869. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 476 | Paragraph | SubSect | Section]

dicentes: Si hunc dimittis, non es amicus Cęsaris. Omnis enim, qui se regem facit, contradicit Cęsari. Pilatus autem, cum audisset hos sermones, adduxit foras Iesum et sedit pro tribunali, in loco, qui dicitur litostrotos, * Hebraice autem Gabatha. Videamus primo Iudeorum in accusando apertum mendacium, deinde Pilati iudicium peruersum. Christum criminabantur, quod se regem faceret. Sed qua ratione hoc probare poterant de illo? Non milites circa se habebat, non purpuratus incedebat, non regio diademate insignitus in publicum prodibat. At


870. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 477 | Paragraph | SubSect | Section]

tanquam nocentem damnauit. : corr. ex licostratos Quisquis itaque non ex animi sententia, sed ex aliqua mentis perturbatione iudicat, Pilatum imitatur, magis hominem respiciens quam Deum in iudicando. Talem autem iudicem iustus iudex Deus odit ac detestatur, dicente in Prouerbiis Salomone: Et qui iustificat impium et qui condemnat iustum, abhominabilis est uterque apud Deum. Sedit autem Pilatus pro tribunali quasi rem diligenti cognitione discussurus, sed tamen sedit in loco


871. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 477 | Paragraph | SubSect | Section]

loco litostrotos, *corr. ex lycostratos hoc est, in loco lapidibus strato, sententiam utique **corr. ex utrique contra Dei Filium daturus, non secundum liberę uoluntatis rationem, sed secundum lapidea corda eidem insultantium Iudeorum. Erat autem Parasceue Paschę, hora quasi sexta. Hic tempus designatur. Parasceue dicitur pręparatio. Hęc fiebat sexta sabbati, quando pręparabant, quibus in sabbato usuri erant. Sexta autem die homo factus est, sexta die Christus passus, ut


872. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 477 | Paragraph | SubSect | Section]

Quęstio Porro de hora nascitur quęstio, quomodo Ioannes hic horam sextam memoret, cum Marcus dicat: Erat hora tertia, quando crucifixerunt eum. Alii respondent, quod Marcus attenderit horam, quando Iudei petierunt, ut crucifigatur, Ioannes, quando crucifixerunt eum milites Romani. Marcus ergo, ut Iudeis autoribus factam crucifixionem ostenderet, illud tempus designauit, quando instare coeperunt Pilato, ut eam fieri permitteret. Alii uero ita soluunt, ut dicant scriptorum


873. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 477 | Paragraph | SubSect | Section]

quęstio, quomodo Ioannes hic horam sextam memoret, cum Marcus dicat: Erat hora tertia, quando crucifixerunt eum. Alii respondent, quod Marcus attenderit horam, quando Iudei petierunt, ut crucifigatur, Ioannes, quando crucifixerunt eum milites Romani. Marcus ergo, ut Iudeis autoribus factam crucifixionem ostenderet, illud tempus designauit, quando instare coeperunt Pilato, ut eam fieri permitteret. Alii uero ita soluunt, ut dicant scriptorum culpa id contigisse apud Gręcos. Nam gamma Gręcum tria denotat, ipsilon sex. Et quoniam hę litterę


874. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 478 | Paragraph | SubSect | Section]

in se habent, alteram positam fuisse pro altera atque ita, ubi scriptum est hora sexta, scribendum fuisse hora tertia. Tale igitur hora siue tertia siue quasi sexta Pilatus Christo in medium producto ait ad Iudeos: Ecce rex uester. Quasi diceret: Quomodo iste regem se facit, qui humilis, qui pauper, qui omnium magis egens est, quam ut in eo cadere possit regni affectati suspicio? Illi autem clamabant: Tolle, tolle, crucifige eum! Nolunt aliquo minus pudendo


875. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 479 | Paragraph | SubSect | Section]

filii Iacob suum in seruitutem uendiderunt; Saul Dauidi, a quo plurima acceperat beneficia, insidiatus est, Absalon patrem regno pellere uoluit. Quid multa? Nullum est tam grande scelus, a quo abstinet inuidus, dum uoti sui compos fieri intemperanter affectat. Inuidentes igitur Iudei Saluatoris nostri laudi atque glorię, ad necem illum expetunt et in crucem agendum esse conclamant. Dicit eis Pilatus: Regem uestrum crucifigam? Hoc est, si eius miseratione non mouemini, uidete saltem, ne eius opprobrium ad uos redundet, rege


876. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 479 | Paragraph | SubSect | Section]

si Cęsarem pro rege se habere clamantium postulationi non cessisset. Vnde sequitur: Tunc ergo tradidit eis illum, ut crucifigeretur. Barrabam autem (ut alii Euangelistę tradunt) qui propter homicidium et seditionem missus fuerat in carcerem, dimisit liberum. Hunc Iudei absolui petierunt, ut eo etiam damnabiliorem ostenderent esse Iesum. Quicquid ergo ubique (aliquid)** odii et indignationis erat, totum aduersus Christum congesserunt, ob hoc solum, quod plebs ipsa magis ei quam ipsis honorem deferret. Pati enim non poterant sibi


877. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 480 | Paragraph | SubSect | Section]

Gestauit igitur primo sibi crucem Iesus. Sed quoniam tota nocte illa afflictus fuerat, lassitudine superatus perferre nequiuit. Fit itaque, quod alii Euangelistę narrant: Angariatur Symon Cyreneus de uilla ueniens et crucem post Iesum ferre cogitur. Iam, quod Iudei abhorrebant, alienigenę suscipiunt. De uilla ueniens: de siluestri feritate recedens. Symon, hoc est obediens, portat crucem et sequitur Iesum, per crucem factus hęres Dei et cohęres *corr. ex coheres


878. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 480 | Paragraph | SubSect | Section]

quoque multa (secundum Lucam) sequebatur Iesum, populi et mulierum, quę plangebant et lamentabantur eum. Quanquam solę mulieres plangere et lamentari dicuntur, magna tamen etiam populi pars moesto animo sequebatur, sed dolorem dissimulabat, ne a Iudeis notarentur. Foeminis flere magis liberum erat. Et hic quidem sexus semper ad lachrymas procliuior. Quoniam autem is, qui non inuitus, sed uolens pro omnium salute ad crucem ibat, non erat lugendus, Iesus ad illas conuersus dixit: Filię Hierusalem, nolite flere super


879. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 482 | Paragraph | SubSect | Section]

Denique idem ipse c lamat: Qui uult uenire post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam quotidie, et sequatur me. Falluntur itaque, qui in deliciis et uoluptatibus uiuendo se cum Christo regnaturos sperant. In deliciis tunc ętatem agebant Iudei et in uoluptatibus effusi elata ceruice arroganter atque superbe incedebant. Vaticinii autem Dominici euentus tunc capitibus eorum incidit, cum a Tito, Romanorum imperatore, euersa est ciuitas, moenia solo ęquata, tot hominum milia cęsa, tot fame


880. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 483 | Paragraph | SubSect | Section]

ibi per Christi supplicium omnium credentium peccata delerentur. Ibi ergo crucifixerunt eum et cum eo duos latrones, alterum ad dextram eius et alterum ad sinistram. Cruci titulum apposuit Pilatus litteris Hebraicis, Gręcis et Latinis conscriptum: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Tot linguis exarata est inscriptio, ut et ciues legere possent et aduenę. Hanc quoque inscriptionem cauillabantur Iudei, ne Christus rex eorum nuncuparetur. Et certe in eo, quod inuidię uitio seruiebant, non erat eis rex Christus, in eo autem, quod Creator et


881. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 483 | Paragraph | SubSect | Section]

dextram eius et alterum ad sinistram. Cruci titulum apposuit Pilatus litteris Hebraicis, Gręcis et Latinis conscriptum: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Tot linguis exarata est inscriptio, ut et ciues legere possent et aduenę. Hanc quoque inscriptionem cauillabantur Iudei, ne Christus rex eorum nuncuparetur. Et certe in eo, quod inuidię uitio seruiebant, non erat eis rex Christus, in eo autem, quod Creator et Sustentator erat, ubique dominabatur. Propterea titulus non est mutatus dicente Pilato: Quod scripsi, scripsi. Tunc


882. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 487 | Paragraph | SubSect | Section]

pateris? Cur a me seiungi sustines? A tuis sanctissimis pedibus nesciebam recedere, dum loquebare. Tuis saltem suauissimis sermonibus consolare miseram. Ecce nunc a tua cruce diuelli nescio, in illa te pendentem aspiciens, in illa tecum mori cupiens. Post hęc, ut reor, ad Iudeos conuersa uociferabatur* dicens: O uos, qui crucifixistis Dominum meum, quare mihi parcitis, ancillę eius? Illum damnastis innocentem, quare me uiuere sinitis peccatricem? Vt morte saltem dolorem meum finiam et amorem meum Iesum in tormentis morientem ultra non uideam. Heu,


883. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 487 | Paragraph | SubSect | Section]

quod ipso destituor, in quo uno totum cor meum, totam spem meam fixeram et collocaram. Cum ergo omni uitę iocunditate, omni solatio, omni denique interioris gaudii bono priuata sim, cur uitę quoque huius usu non priuor? Violentas manus uestras in me quoque iniicite, o Iudei, et uel raptam protinus hic ante crucem interimite uel in ima crucis parte clauis configite, ut sub pedibus Domini mei cum ipso simul moriar et, cuius sani conspectu carere non poteram, eius morientis etiam uulnerum atque necis consors efficiar; simulque ad illas plantas


884. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 492 | Paragraph | SubSect | Section]

quid mirum, quod idem sol Creatoris sui passionem senserit et quasi in luctu positus lucem retraxerit radiosque absconderit et tenebris dederit locum, ut terram contegerent, sicut olim Aegyptum contexerant? Tenebrę illę mentem pharaonis in obstinatione cęcam indicabant, hę Iudeorum cęcitatem testatę sunt, ignorantium aduentum sui Saluatoris et ipsum, qui eos a peccatis soluere uenerat, ueluti peccatorem condemnantium. De his tenebris prophetauit Esaias dicens: Ecce tenebrę operient terram et caligo populos. Vsque adeo obtenebrati


885. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 492 | Paragraph | SubSect | Section]

cęcitatem testatę sunt, ignorantium aduentum sui Saluatoris et ipsum, qui eos a peccatis soluere uenerat, ueluti peccatorem condemnantium. De his tenebris prophetauit Esaias dicens: Ecce tenebrę operient terram et caligo populos. Vsque adeo obtenebrati fuere Iudei, ut prophetarum de Christo uaticinia noluerint admittere neque miraculis credere, dum terrenis honoribus inhiant et tantum inani glorię student. Atque ideo illum tollere de medio uoluerunt, quem a plebe in dies magis honorari cernebant, ut soli super omnes honorarentur. Sed


886. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 493 | Paragraph | SubSect | Section]

se hominem probet. Paradisum latroni pollicetur, ut se Deum ostendat. Ideo quoque se derelictum clamat, ut consyderemus, quanto nos deuinxerit beneficio, diuinitatem suam sibi subtrahendo, donec suę humanitatis passione pro nobis faciat satis. Vel se derelictum clamat a Deo, dum Iudeorum deflet perfidiam, quia, pro quibus mori uoluit, eos Dei prohibente iustitia saluare nequit. Illis etiam omnibus, qui Christi diuinitatem negant et purum hominem fuisse asserunt, Christus a Deo derelictus est. Habent itaque sibi hominem, qui mori possit, Deum non habent,


887. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 493 | Paragraph | SubSect | Section]

iustitia saluare nequit. Illis etiam omnibus, qui Christi diuinitatem negant et purum hominem fuisse asserunt, Christus a Deo derelictus est. Habent itaque sibi hominem, qui mori possit, Deum non habent, qui saluare uelit. Cęterum Christus, dum »Heli, Heli« clamaret, Iudei non Deum ab eo inuocari dixerunt, sed Heliam, ut imbecillitatis eum arguant, qui Helię indigeat auxilio. Quidam — inquit — illic stantes et audientes dicebant: Heliam uocat iste; cum tamen Heli Hebreum uocabulum sit et Deum


888. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 494 | Paragraph | SubSect | Section]

ardentius? Mortem sponte subiit Dominus, ut seruis uitam daret, non hanc momentaneam et caducam, sed illam stabilem et ęternam. Quid dico: mortem subiit, cum etiam ante mortem nullus corporis eius sensus a poena fuerit alienus? Visus offendebatur actis gestibusque impiis Iudeorum, conuitiis auditus, odoratus loci, in quo d amnati morte mulctari solebant, sanguinolento foetore, gustus felis acetique potatione, tactus, qui totius corporis est, flagellorum uerbere, spinarum punctione, colaphorum percussu, sputorum foeditate, clauorum


889. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 495 | Paragraph | SubSect | Section]

habere ponendi animam suam et iterum sumendi eam, re atque opere ostendat. Qui enim moriendo clamare potuit, poterat non mori, si uellet. Clamor iste testatur non uiolentam esse mortem, sed uoluntariam. Volens ergo mortuus est, uolens resurrexit. Non tamen ideo excusatur impietas Iudeorum, qui innocentem liuoris uitio commoti perdendum curarunt. Patrem autem inuocando fatetur se Dei filium. Spiritum uero, hoc est, animam in manus Patris commendando, se esse principium demonstrat animabus fidelium ascendendi in paradisum, quę hactenus in infernum


890. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 497 | Paragraph | SubSect | Section]

Corpora mortuorum surrexerunt, et uos de morte peccati surgere negligitis. Et quoniam in scelerum sepulchro iacere uos iuuat, in sanctam ciuitatem, cęlestem Hierusalem, non intrabitis, sicut isti introierunt. De hoc satis. Nunc Ioannis narrationem subiungamus! Iudei — inquit — quoniam Parasceue erat, ut non remanerent in cruce corpora sabbato (erat enim magnus dies ille sabbati), rogauerunt Pilatum, ut frangerentur (eorum)* crura et tollerentur. Parasceue pręparatio interpretatur, ut ante diximus,


891. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 497 | Paragraph | SubSect | Section]

— inquit — quoniam Parasceue erat, ut non remanerent in cruce corpora sabbato (erat enim magnus dies ille sabbati), rogauerunt Pilatum, ut frangerentur (eorum)* crura et tollerentur. Parasceue pręparatio interpretatur, ut ante diximus, quando Iudei feria sexta pręparabant cibos, quibus sabbato usuri erant. Erat autem magnus dies ille sabbati propter festum Paschale, sanctius cęteris atque celebrius. Eos igitur, qui adhuc in cruce spirare uidebantur, crucifragio necare uoluerunt et deponere, ne pendentium, et nondum


892. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 501 | Paragraph | SubSect | Section]

in cęlo regnantem et post breuem laborem ęternę beatitudinis felici quiete perfrueris. Et ecce uir (ut Lucas inquit) nomine Ioseph, qui erat decurio, uir bonus et iustus; hic non consenserat consilio et actibus eorum, ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et depositum inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut


893. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 501 | Paragraph | SubSect | Section]

(ut Lucas inquit) nomine Ioseph, qui erat decurio, uir bonus et iustus; hic non consenserat consilio et actibus eorum, ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et depositum inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi libras centum.


894. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 501 | Paragraph | SubSect | Section]

inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi libras centum. Acceperunt ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus, sicut mos est Iudeis sepelire. Et prosequitur Ioannes dicens: Erat autem in loco, ubi crucifixus est, hortus et in horto monumentum nouum, in quo nondum quisquam positus erat. Ibi ergo propter Parasceuen Iudeorum, quia iuxta erat monumentum, posuerunt Iesum. His insuper


895. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 501 | Paragraph | SubSect | Section]

ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus, sicut mos est Iudeis sepelire. Et prosequitur Ioannes dicens: Erat autem in loco, ubi crucifixus est, hortus et in horto monumentum nouum, in quo nondum quisquam positus erat. Ibi ergo propter Parasceuen Iudeorum, quia iuxta erat monumentum, posuerunt Iesum. His insuper additum est in Mattheo: Altera autem die, quę est post Parasceuen, conuenerunt principes sacerdotum et pharisei ad Pilatum dicentes: Domine, recordati sumus, quia seductor ille dixit adhuc uiuens:


896. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 501 | Paragraph | SubSect | Section]

fuerant, reuertentes parasse aromata et unguenta et sabbato quidem siluisse, hoc est, cessasse ab opere secundum mandatum. Quęri hoc potest, quomodo Ioseph, cum Quęstio esset occultus* discipulus Iesu propter metum Iudeorum, ausus sit petere corpus eius a pręside *corr. ex ocultus Pilato et palam de cruce deponere illud. Quam rem ne apostoli quidem ausi fuerunt, qui tam aperte uiuum sequi non timuerant. Sed ex his, quę pręmissa sunt, potuit ei


897. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 502 | Paragraph | SubSect | Section]

quidem ausi fuerunt, qui tam aperte uiuum sequi non timuerant. Sed ex his, quę pręmissa sunt, potuit ei pristinus eleuari, immo etiam tolli metus. Nobilis erat, uir bonus et iustus erat, magnę habebatur autoritatis. Timuit tamen uiuentem sequi, uidens tam immane in eum odium Iudeorum. Peracta autem eiusdem nece consyderauit illos iam uoti sui compotes factos, et nemini ultra graues fore putauit. Pręterea, cum etiam ipsi ideo latronum fregissent crura, ne suspensi remanerent in sabbato, sed mortui deponerentur, potuit Ioseph, dum isto pietatis


898. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 503 | Paragraph | SubSect | Section]

perfectioris corroboret atque affirmet. Et quoniam ad fideles tantum spectat ista simplex et nuda sacrę passionis rememoratio, proximo uolumine singula retexenda sunt et ostendendum cuncta hęc multo ante et in Lege fuisse significata e t a prophetis prędicta*, ut Iudeorum non solum prisca ista malicia, sed etiam pręsens** confundatur incredulitas, cum iam manifesto intelligent ea omnia, quę in Scripturis de Messia uenturo figurata prędictaque fuerant, euenisse in Christo, non tantum illa, quę passus est, uerum etiam, quę citra


899. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 504 | Paragraph | SubSect | Section]

proponimus, Christo ipso adiuuante indagare incipiamus! *corr. ex predicta **corr. ex presens LIBER SECVNDVS PROPHETICVS Attendant animum Iudei, in errore supramodum pertinaces, et, si per Veteris Legis scripturas illis ipsis diuinitus datas ab eisque receptas aperte monstrabimus Iesum, Dominum nostrum, qui crucifixus est, uerum fuisse Messiam frustraque alium ab iisdem expectari, iam tandem uicti manifestę


900. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 505 | Paragraph | SubSect | Section]

fulgentes habentur. Illi enim matrimonio iuncti liberis operam impendunt et terrę opibus inhiant. Hi talibus contemptis soli Deo seruiunt et castitatis paupertatisque suscepto uoto soli ei placere desyderant. Vana esset profecto tam numerosę gentis pollicitatio, si de Iudeis tantum intelligeretur, quando quidem eos non auctos numero, sed imminutos** cernimus et nihil omnino, quod sibi proprium esset, terrę possidere, sed amisso etiam patrio solo incerta sede per aliena regna dispersos uagari. Rursum, cum ille Isaac filium immolare


901. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 506 | Paragraph | SubSect | Section]

in semine tuo omnes gentes terrę, quia obedisti uoci meę. Iureiurando firmatur promissio, ut diuini consilii immobilitatem designet. Multiplicatum est autem semen Abrahę, ut dicimus, in multiplicatione in Christo credentium, in quo benedici debuerant non solum Iudei, sed etiam omnes gentes, quibus prędicatum est Christi Euangelium, ut omnes in Christo, qui secundum carnem semen Abrahę* fuit, benedicantur atque saluentur. Pręterea si nosse uis, quomodo isti possederunt portas inimicorum suorum, uideas oportet, quod principes terrę,


902. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 508 | Paragraph | SubSect | Section]

quod uocabitur eum: Dominus iustus noster. Non potest hoc referri ad Salomonem. Hieremias enim, ut Scriptura testatur, prophetare coepit tertiodecimo anno Iosię, regis Iuda, qui a Salomone quintusdecimus fuit ex iis, qui Hierosolymis regnarunt; non ad Zorobabel, quod Iudei conantur asserere Domini Saluatoris glorię inuidentes. Nam licet Zorobabel de stirpe Dauid fuerit et dux populi de Babylonica captiuitate reuertentis, non tamen potitus est regno. Hic autem dicitur: Et regnabit rex. Pręter hęc, ubi nos habemus:


903. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]

est Christus in Bethlem, terra Iuda. Ideo sane de ipsa Bethlem a propheta est dictum: Et tu, Bethlem Effrata, paruulus es in milibus Iuda. Ex te mihi egredietur, qui sit dominator in Israhel; et egressus eius ab initio, a diebus ęternitatis. Hinc in Euangelio Iudei ab Herode interrogati, ubi Christus nasci deberet, responderunt: In Bethlem Iudę. Cui dicto astipulari uidetur oraculum illud Abacuch prophetę: Deus ab austro ueniet, et Sanctus de monte Pharan. Montem enim Pharan et ipsam Bethlem iis, qui


904. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]

Et tu, Bethlem Effrata, paruulus es in milibus Iuda. Ex te mihi egredietur, qui sit dominator in Israhel; et egressus eius ab initio, a diebus ęternitatis. Hinc in Euangelio Iudei ab Herode interrogati, ubi Christus nasci deberet, responderunt: In Bethlem Iudę. Cui dicto astipulari uidetur oraculum illud Abacuch prophetę: Deus ab austro ueniet, et Sanctus de monte Pharan. Montem enim Pharan et ipsam Bethlem iis, qui Hierosolymis habitant, uergi ad austrum aiunt*.


905. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]

ait: Veniet Desyderatus cunctis gentibus, et quod Zacharias: Ecce ego adducam seruum meum Orientem, et quod Malachias: Orietur uobis timentibus nomen meum Sol iustitię. Vt ista, inquam, prętermittam et alia huiusmodi multa, conueniamus Iudeos incredulos et dicamus eis: Si genealogia, si tempus, si locus, si denique cuncta in Scripturis de Messię aduentu prędicta cum aduentu Domini nostri Saluatoris conueniunt, quę stultitia est alium quęrere *corr. ex ainnt


906. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 511 | Paragraph | SubSect | Section]

sapientia et ętate et gratia apud Deum et homines. Hęc de infantia eius teneraque adhuc ętate Euangelistę nobis prodidere. Quęramus nunc in Scripturis, an ista illis recte respondeant, quę de Messia, multo ante quam Iesus nasceretur, sunt significata, ut Iudeorum confundatur incredulitas et hunc ipsum fuisse uel inuiti agnoscant, quem hactenus uenturum stulte admodum contenderunt. Iamprimum genealogiam a Mattheo contextam non negant Iudei, sed neque negare possunt, attestante eam Veteris Instrumenti scriptura. Ioseph itaque,


907. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 511 | Paragraph | SubSect | Section]

recte respondeant, quę de Messia, multo ante quam Iesus nasceretur, sunt significata, ut Iudeorum confundatur incredulitas et hunc ipsum fuisse uel inuiti agnoscant, quem hactenus uenturum stulte admodum contenderunt. Iamprimum genealogiam a Mattheo contextam non negant Iudei, sed neque negare possunt, attestante eam Veteris Instrumenti scriptura. Ioseph itaque, uir Marię, de tribu et stirpe Dauid fuit. Sed ingeritur Quęstio nobis quęstio: Si Iesus Marię tantum sit filius, quid ad eum spectet


908. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 511 | Paragraph | SubSect | Section]

uxores de tribu et cognatione sua, et cunctę foeminę de eadem tribu maritos accipient, ut hereditas permaneat in familiis nec sibi misceantur tribus, sed ita maneant, ut a Domino separatę sunt. Iesus ergo, Marię filius, de tribu et stirpe Dauid fuit. Proinde iuxta Iudeorum consuetudinem a plurimis filius Dauid uocitatus est in Euangelio, cum tamen ante tempora esset ex Deo Patre et in tempore ex Maria matre generatus, Deus ex Deo, ex homine homo, unus tamen atque idem Iesus, omnium in se credentium redemptor omniumque saluator.


909. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 514 | Paragraph | SubSect | Section]

quam dudum repudiare cogitabat, protinus accipere non dubitauit atque eam reuelato sibi tanto mysterio non ut sponsam habuit, sed coluit ut dominam. Genuit itaque filium, et Ioseph putabatur pater eius. Propterea quidem, cum Iesus ipse se de cęlo descendisse diceret, musitarunt Iudei — ut Ioannes ait — dicentes: Nonne hic est filius Ioseph, cuius nos nouimus patrem et matrem? Quomodo ergo dicit hic: De cęlo descendi? Nouerant utique Ioseph maritum esse Marię, sed ignorabant, quod Iesus non de Ioseph, sed de Spiritu Sancto natus esset


910. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 514 | Paragraph | SubSect | Section]

dicens: Ecce uirgo concipiet et pariet filium, et uocabitur nomen eius Emanuel, quod interpretatur: Nobiscum Deus. Quid est Nobiscum Deus, nisi quia Dei Filius nostra suscepit et Deus esse non desiit? Sed aduersantes nobis Iudei aiunt: In Esaia habetur: Ecce halma concipiet. Halmam autem non uirginem dici, sed puellam siue iuuenculam, uirginem uero betulam appellari. Quibus respondendum est betulam etiam anum nuncupari posse, si modo uirgo sit. Halmam uero non solum


911. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 515 | Paragraph | SubSect | Section]

legimus — regnorum terrę statuam conterens, qui factus mons magnus uniuersam terram impleuit. Christus enim Dominus, absque uiri opera de uirgine genitus, idola ex multiplici metallorum genere conflata, id est gentilium deos Euangelii prędicatione disiecit et, qui tantum in Iudea notus erat, in omnem terram per apostolos exiuit sonus eius. Montis itaque instar dilatatus gentium quoque corda occupauit. Et quid mirum, si pręter naturam Christus nascitur de uirgine, quando etiam primi parentes nostri pręter morem nostrę generationis exorti sunt? Adam


912. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 517 | Paragraph | SubSect | Section]

angelis, spes periclitantibus, solatium miseris, refugium cunctis. Hęc igitur fuit ueri Messię mater, cuius purissimo salutiferoque partu, quicquid olim patribus diuinitus promissum fuerat, plenissime est persolutum. Quem alium ergo Messiam uenturam pręstolaris, o Iudee, si istum, qui ab ea ęditus est, habes pręsentem? Aut falsum aut uerum locuti sunt prophetę. Si falsum, quare ipsis fidem pręstas? Si uerum, quare, quod illi prędixerunt, iam euenisse non agnoscis? Ecce natus est Christus de Virgine, de tribu Iuda, de semine Dauid, in


913. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 517 | Paragraph | SubSect | Section]

fulgoris indicat, magi cum muneribus salutant et, quem tam uili loco, tam paupercula matre genitum conspiciunt, regem Israhel protestantur; non qualemcunque regem (ad nullum enim alium sic uenisse referuntur), sed regem regum et dominum dominantium, quem cęlo monstrante in terra Iudea natum esse didicerant. Audi, quid ipso nascente angeli concinant: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonę uoluntatis. Bonę autem uoluntatis esse nequeunt, quicunque illum, qui summum bonum est, ignorant. Ipse uero, qui pacem inter Deum et


914. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 518 | Paragraph | SubSect | Section]

testem pacis, testem sempiternum. Qui hanc pacem tota animi intentione assequi cupit, ne iniuria quidem lacessitus irascitur, sed offensas omneis ęquo animo ferens illum imitatur, qui in psalmo ait: Cum his, qui oderunt pacem, eram pacificus. Tu igitur, o Iudee, si aperte intelligis nihil prorsus prophetarum oracula cum Euangelio dissedere, nihil ab eo discrepare, quare mauis* obstinatione mentis peruersę perire quam Christum, qui crucifixus est, confitendo saluari? *corr. ex maius


915. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 519 | Paragraph | SubSect | Section]

Hierusalem alloqueretur dicens: Nationes de longinquo ad te uenient, et munera deferentes adorabunt in te Dominum. Tametsi magi in Bethlem adorarint, Hierosolymis tamen prius quęsierunt eum et: Vbi est — inquiunt — qui natus est, rex Iudeorum? Vidimus enim stellam (eius)* in oriente, et uenimus adorare eum. Adoratus est autem posthęc et Hierosolymis ab iis, qui crediderunt in eum. Percurramus reliqua! Pręsentatur in templo iuxta Legem primogenitorum, a Symeone sacerdote suscipitur,


916. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 520 | Paragraph | SubSect | Section]

seruitute reparatum, nequaquam uerum dixisse propheta argueretur, nisi ipse Dominus, qui in illo pręsentatus est, omnem mundi gloriam omnemque decorem superaret locumque ipsum sua pręsentia longe magis quam Salomon suis opibus nobilitasset. Interim Herodes, cum in Iudea regnaret scribasque conuocatos de Christo uenturo interrogasset et illi in Bethlem nasciturum a prophetis edocti respondissent, turbatus est et alienum metuens successorem, computato natiuitatis eius tempore, crudele secum iniit consilium, omnes Bethlem pueros biennium et eo


917. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 520 | Paragraph | SubSect | Section]

crudele secum iniit consilium, omnes Bethlem pueros biennium et eo minus natos interfici iubet et, ne quo errore forte deceptus unum illum, quem timebat, pręteriret, in plurimos grassatur. Ioseph autem ab angelo admonitus cum puero et matre eius fugit in Aegyptum. Nec ante in Iudeam sunt reuersi, quam Herodes morte sublatus Archelao filio regnum reliquisset. Et hęc quidem in Christo euentura Spiritu Sancto afflati prędixerant prophetę, nequis Iesum, Dominum nostrum, uerum Messiam fuisse dubitet, uidens cuncta in eo impleri, quę tanto ante tempore


918. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 521 | Paragraph | SubSect | Section]

per occisionem Bethlem intelligimus multos etiam de Beniamin fuisse cęsos. Vtcunque sit, pręuidit propheta et prędixit hanc in Christum puerum futuram Herodis persecutionem, ut agnoscamus eum, in quem Herodes tanto exarsit furore, uerum esse Messiam, uerum Christum, et Iudeos quidem intantum errare, ut nec suis prophetis satis credant. Quoniam uero tam immane facinus futurum cognouit Hieremias, ideo puto eum Rachelem, quę iam sepulta fuerat, nominasse, ut ostenderet non solum uiuis, sed etiam mortuis miserabile fore spectaculum illud puerorum


919. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 522 | Paragraph | SubSect | Section]

nullum omnino humorem sensit, qui grauaret uirginitatis eius integritatem. In figura autem fugę huius Rebecha filium suum Iacob misit in Aram, ne ab Esau interficeretur. Et Dauid Saulis iram declinans transtulit se in Palestinam ad Achim regem. Defuncto Saule reuersus est in Iudeam. Domino autem Aegyptum ingresso corruerunt (sicut quidam tradunt) idola Aegypti, ut significarent gentibus ad Christum conuersis colendorum deorum errorem in nihilum redigendum. Hoc figurauit arca a Palestinis ablata; quam cum in templo Dagon posuissent, simulachrum


920. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 527 | Paragraph | SubSect | Section]

intonuit. Iam audierat igitur in spiritu sanctus propheta uocem illam Dei Patris, quę postea nobis intonuit super Iesu baptizato: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui. Tot ergo habes de baptismi nouitate Veteris Scripturę testimonia, o Iudee,* et adhuc cunctaris, adhuc hęsitas ad Ecclesiam confugere et cum apostolis, qui et ipsi Iudei fuerunt, credendo saluari? Vis istud, quod modo diximus, apertius expressiusque** prędictum agnoscere, quod supra Christum baptizatum Spiritus Sanctus in columbę figura sederit,


921. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 527 | Paragraph | SubSect | Section]

postea nobis intonuit super Iesu baptizato: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui. Tot ergo habes de baptismi nouitate Veteris Scripturę testimonia, o Iudee,* et adhuc cunctaris, adhuc hęsitas ad Ecclesiam confugere et cum apostolis, qui et ipsi Iudei fuerunt, credendo saluari? Vis istud, quod modo diximus, apertius expressiusque** prędictum agnoscere, quod supra Christum baptizatum Spiritus Sanctus in columbę figura sederit, quod uox Patris audita fuerit? Lege in Esaia pene iisdem scriptum uerbis Deo dicente:


922. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 527 | Paragraph | SubSect | Section]

iudicium gentibus proferet. Sed de hoc satis. Reliqua prosequamur! Baptizatus Dominus Iesus, Deus noster, abiit in desertum. Per dies quadraginta nihil gustat, ieiunus pugnat et cum eo, qui primos parentes nostros fraude subuerterat, *corr. ex Iudeę **corr. ex expresiusque congressus uincit. Hęc si de Messia futuro prędicta non ignoras, quare in Christo crucifixo impleta negare audes? An tantum, ut negando pereas, qui credendo et confitendo posses


923. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 530 | Paragraph | SubSect | Section]

tuas propter me, hoc est, non tuis meritis, sed mea miseratione, non tua iustitia, sed mea pietate. Non hoc dicimus, quod negemus Patrem peccata delere, sed quod affirmemus cuncta Patrem agere per Filium, sine quo factum est nihil. Hoc loco interrogabimus Iudeos: Si Deus est, qui talia locutus sit, quomodo in Deo seruitus et labor cadere potuit? Et, si — ut ipse ait — uere seruire illum et laborare fecerunt, quomodo Deus est? Necesse est, ut fateantur hunc unum et Deum esse, ut peccata deleat, et hominem, ut pati possit. Quod


924. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 530 | Paragraph | SubSect | Section]

Christus et peccata hominibus condonauit et se passionibus subiecit, restat, ut idem et Deus et homo sit. Neque enim peccata hominum delere aut ea delendi aliis potestatem tribuere ualuisset, si non esset Deus, neque supplicia et mortem pati, si non esset homo. Falluntur itaque Iudei, qui Messiam sibi promissum purum hominem fore putant, et non etiam Deum, quando quidem alii quoque prophetę diuinitatem eius humanitatemque testantur. Esaias ait: Paruulus natus est nobis, et filius datus est nobis. Hoc ad humanitatem


925. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 532 | Paragraph | SubSect | Section]

hominis uero aspectus ostendit humanitatis naturam. Quatuor animalia quatuor Euangeliste sunt, qui utrunque de Christo senserunt, utrunque illi tribuerunt. Messias igitur, id est Christus, Deus et homo est, et non homo tantum. Hinc est, quod, cum Iesus ipse Iudeos incredulos interrogasset, cuius filius esset Christus, responderunt: Dauid, nihil diuinum de illo sentientes. At ipse eorum arguens errorem continuo intulit et ait: Quomodo ergo illum Dauid in spiritu Dominum uocat dicens: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris


926. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 532 | Paragraph | SubSect | Section]

historiam. Moralem uero sensum utrobique de conuersione eorum, qui talibus animi morbis laborabant, esse ostenderemus, si mihi non foret propositum nihil aliud hoc uolumine demonstrare, nisi quęcunque ueterum Scripturę de Messia uenturo prędixerant, in Christo, quem Iudei crucifixerunt, fuisse impleta. Quod autem gentes ad ueri cognitionem per Christum inducendę fuerint, per easdem pene similitudines in eodem propheta Deum Patrem Filio loquentem audimus: Dedi te — inquit — in foedus


927. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 533 | Paragraph | SubSect | Section]

propheta Deum Patrem Filio loquentem audimus: Dedi te — inquit — in foedus populi, in lucem gentium, ut aperires oculos cęcorum et educeres de conclusione uinctos, de domo carceris sedentes in tenebris et umbra mortis. Datus enim fuit in foedus Iudeorum Patris promissionem exoluens, in lucem gentium ueritatem docens, oculos mentis eisdem aperiens, ut fide Deum uideant et a demonum eis illudentium captiuitate erruantur et sublatis errorum tenebris de morte reuocentur ad uitam, id est ad ipsum, qui ait: Ego sum


928. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 533 | Paragraph | SubSect | Section]

mentis eisdem aperiens, ut fide Deum uideant et a demonum eis illudentium captiuitate erruantur et sublatis errorum tenebris de morte reuocentur ad uitam, id est ad ipsum, qui ait: Ego sum uia, et* ueritas, et uita. Cui tamen inuidentes Iudei iniquo animo ferebant, quod sabbatis curaret quodque patrem suum diceret Deum, se Deo faciens ęqualem. Hoc relatum in Euangelio legitur Ioannis, et impletur illud in psalmis: Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania? Discunt tamen ab ipso, quem


929. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 534 | Paragraph | SubSect | Section]

promittitur sabbatum, ita ut diximus, obseruanti. Et licet quotidie ista, quę dicta sunt, obseruare debeamus, pręcipue tamen in diebus diuino cultui dedicatis. Tunc enim ab operibus manuum ideo cessatur, ut operibus mentis Deum orando diuinaque contemplando magis uacemus. Iudei uero, litterę, non spiritus obseruatores, Christo imputabant, quod sabbatis beneficia sanitatum ęgrotantibus conferret, et pietatis opus peruersa opinione impietati ascribebant,* quod magis laudi dare debuerunt. Ille enim uere sabatum Domini sanctificat, qui a uitiis


930. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 535 | Paragraph | SubSect | Section]

In Hieremia Pater Filium affatur et ait: Ecce ego constitui te hodie super gentes et super regna, ut euellas et destruas, et disperdas, et dissipes, et ędifices, et plantes; hoc est docendo euellas uitia, destruas errores, disperdas diaboli potestatem, dissipes Iudeos incredulos, ędifices autem Ecclesiam fidelem et plantes in ea arbores rationales, quę in tempore suo *corr. ex. cum ** corr. ex sancte dabunt fructum suum. In eodem propheta huic simile est illud:


931. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 540 | Paragraph | SubSect | Section]

animo gentibus Euangelium prędicarent et errantibus uiam ostenderent salutis. Vnde dicitur: Exultationes Dei in gutture eorum, et gladii ancipites in manibus eorum, ad faciendam uindictam in nationibus (idola eorum damnando), increpationes in populis (Iudeorum arguendo incredulitatem obstinationemque reprehendendo). Vindictam istam in nationibus illa etiam psalmistę uerba sonant: Intonuit de cęlo Dominus, et Altissimus dedit uocem suam... misit sagittas suas, et dissipauit eos. Intonuit enim et dedit uocem per


932. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

non in terra, sed in cęlo quęrunt. Sed uideamus, si in his quoque, quę de Christi discipulorumque eius paupertate retulimus, in prophetarum reperire possimus uaticiniis, ut, cum cuncta, quę prędicta sunt, impleri in Euangelio monstrabimus, magis patescat, quam stulta sit Iudeorum credere Christo nolentium obstinatio. In persona Christi uenturi dici illa in psalmis nemo negat: Ego autem mendicus sum et pauper; Dominus solicitus est mei. Et iterum: Libera me — inquit — quia egenus et pauper ego sum,


933. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

egenus et pauper ego sum, et cor meum conturbatum est intra me. Pauper enim factus est, ut nos in cęlesti regno diuites faceret, dicente Iacobo apostolo: Pauper, diues in fide, hęres erit regni. Pręter hęc Esaias de excidio Hierusalem futuro prophetans ob Iudeorum perfidiam et Christo illatas iniurias ait: Ciuitatem sublimem humiliabit, humiliabit eam usque ad terram, detrahet eam usque ad puluerem. Et ne forte dubium relinquat, per quos Deus humiliabit eam, subiungit: Conculcabit eam pes, pes pauperis, gressus


934. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

elegit, fuerint, operęprecium est audire. Non solum in terra potestas data est eis signa et prodigia faciendi, sed etiam in die nouissimo cum Christo simul iudicandi. Iudices eorum erunt, a quibus persecutiones passi fuere: Cęsarum, regum, principum terrę. Iudices erunt Iudeorum Christo non credentium et gentilium deos deasque colentium et hereticorum uanis sophismatum argutiis ueritatem deprauare nitentium. In Mattheo Saluator noster ad phariseos, qui eum in Belzebub eiicere demonia dicebant, respondit: Si ego in Belzebub eiicio demonia,


935. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

Et paulopost: Nescitis — inquit — quoniam angelos iudicabimus? Quanto magis secularia? In istis ergo impleta fuisse constat, quę ante prędicta legimus in prophetis. In spalmis dicitur: Illuc enim ascenderunt tribus. Ac ne Iudeorum tribus, qui on credunt, ascendere putares, additur: tribus Domini, testimonium Ishrahel, ad confitendum nomini Domini. Tribus autem Domini in Christo credentium est multitudo. Sequitur de apostolis: Quia illic sederunt sedes in iudicio,


936. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 546 | Paragraph | SubSect | Section]

patribus tuis nati sunt tibi filii; constitues eos principes super omnem terram. Hi sunt etiam nubes illę, de quibus in Esaia loquitur Dominus: Nubibus mandabo, ne pluant super Israhel imbrem. Et hoc quidem tunc est impletum, cum discipuli Domini a Iudeis repulsi recesserunt ad gentes. Quid adhuc dicam? Hi fuerunt fulgura dicente Propheta: Alluxerunt fulgura eius orbi terrę. Et iterum: Fulgura — inquit — in pluuiam fecit. Parum est fuisse fulgura, etiam cęli fuere. Cęli


937. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 546 | Paragraph | SubSect | Section]

rapax, mane comedet predam, et uespere diuidet spolia. Lupus utique rapax, quando laniatum perrexit oues Christi. Mane, id est in principio, fidelium hostis comedit predam, sed uespere, id est in fine conuersus diuidere coepit spolia Euangelium prędicando et conuincendo Iudeos, quia hic, quem ipse persequebatur, uere esset Christus. De eius etiam consternatione in uia, quando auditam Domini uocem expauit, in psalmo dicitur: Ibi Beniamin in mentis excessu. Quod dictum ad illud quoque referri potest, quando raptus est usque ad tertium


938. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 549 | Paragraph | SubSect | Section]

uos, *add. et ad pręsides et reges ducemini propter me. Et ut per futurorum notitiam Deum esse agnoscas, quęcunque prędixerat, illa euenerunt. In synagoga enim dum Christum prędicant, a Iudeis flagellantur. Gaudent tamen — ut Lucas in Actibus ait — quoniam digni habiti sint pro nomine Iesu contumeliam pati. Postmodum ad reges et pręsides tracti supplicio afficiuntur, pro illo morientes, qui pro omnibus motri


939. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 549 | Paragraph | SubSect | Section]

Mattheum in Perside Hirtacus* rex orantem post tergum ferro transfixit: Iudas Thaddeus et Symon Cananeus siue Zelotes in urbe Caldeorum Senair, cum eorum pręsentiam simulachra lapidea ferre nequissent atque corruissent, ab idolorum sacerdotibus laniati sunt; Matthias in Iudea Romano ritu securi percussus martyrium peregit; Barnabam, Pauli socium, Salaminę Iudei rogo iniectum concremarunt. Hos postea multa quidem martyrum milia secuta sunt, quos neque supplicia terrere potuerunt nec mors a Christo separare. Iam enim audierant a


940. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 549 | Paragraph | SubSect | Section]

et Symon Cananeus siue Zelotes in urbe Caldeorum Senair, cum eorum pręsentiam simulachra lapidea ferre nequissent atque corruissent, ab idolorum sacerdotibus laniati sunt; Matthias in Iudea Romano ritu securi percussus martyrium peregit; Barnabam, Pauli socium, Salaminę Iudei rogo iniectum concremarunt. Hos postea multa quidem martyrum milia secuta sunt, quos neque supplicia terrere potuerunt nec mors a Christo separare. Iam enim audierant a Domino: Nolite timere eos, qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere, sed


941. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 550 | Paragraph | SubSect | Section]

uicinis nostris, et inimici nostri subsannauerunt nos. Et iterum in alio psalmo: Posuisti nos — inquiunt — opprobrium uicinis nostris, subsannationem et derisum his, qui sunt in circuitu nostro. Vicinis et qui in circuitu sunt, hoc est Iudeis et gentibus; ab utrisque enim passi sunt persecutiones. Et quoniam eiuscemodi labores ęterna sequitur remuneratio, in alio psalmo dicitur: Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua. Venientes autem uenient cum exultatione, portantes manipulos suos.


942. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

res peruenit, ut etiam ipsi Cęsares, quibus propositum fuit persequi Christianos usque ad internitionem, mutatis mentibus susceperint Christianitatem. Quorum primus Constantinus apostolis ecclesias errexit, Christum omnibus colendum proposuit, aduersus idolatras bella gessit, Iudeos quoque incredulos oppressit seruitute, ut impleretur, quod per Zachariam prędictum fuerat: Et erunt in omni terra, dicit Dominus, partes duę in ea dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem


943. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

duę in ea dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum. Duę partes istę pereuntes idolatrę gentiles fuerunt et Iudei Christum negantes. Tertia uero pars, quę relicta est, quę aduersitatibus et pressuris probata purior argento atque auro inuenta est, Christiani fuerunt persecutiones hominum passi, sed a Deo electi, ut, pro cuius nomine mortem contempserant, cum illo uiuerent in


944. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 555 | Paragraph | SubSect | Section]

et cum impiis non sedebo. *corr. ex. matri De iis sunt illi uineę pessimi cultores, qui seruos domini ad fructum colligendum missos alium ceciderunt,* alium occiderunt, alium uero lapidauerunt. Miserat enim Deus Iudeis prophetas, qui eos monendo a uitiis coercerent et ad uirtutem hortarentur. Sed tantum abfuit, ut sese corrigerent, ut etiam peiores euaserint. Micheam prophetam in maxillam** percusserunt miseruntque in carcerem, Vriam interfecerunt, Hieremiam lapidibus obruerunt, Esaiam


945. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 556 | Paragraph | SubSect | Section]

in Ecclesia, quę est domus Dei, parere coepit liberos ueluti mater foecunda. Ad quam Esaias ait: Lauda sterilis, quę non paris; decanta laudem, et hinni, quę non pariebas, quoniam plures filii desertę, magis quam eius, quę habet uirum. Siquidem in Iudeis coepta est Christi Ecclesia, sed in gentibus multiplicata et dilatata. Futurum hoc Spiritus Sanctus reuelauerat per prophetas. Hieremias: In tempore illo — inquit — uocabunt Hierusalem solium Domini; et congregabuntur ad eam omnes gentes in nomine


946. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 556 | Paragraph | SubSect | Section]

Statuisti in loco spacioso pedes meos. Pedes Domini, qui perambulasse terram dicuntur, apostoli fuere per omnes orbis partes diffusi, ut prędicent Euangelium. His conuenit illud: Annunciaui iustitiam tuam in ecclesia magna. Quę enim parua erat in Iudea, per omnes distenta est terrę tractus orbisque fines. Hęc est igitur coenaculum illud de Euangelio grande stratum, in quo non typicum ut olim, sed uerum Christi Pascha celebratur. Hęc est sagena, quam cuiuscunque generis pisces ingressi non pereunt, sed


947. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 558 | Paragraph | SubSect | Section]

turris ipse Christus est, cui dicimus: Esto nobis, Domine, turris fortitudinis a facie inimici. De amplitudine pręterea et dilatatione huius uineę in psalmis canitur: Vineam de Aegypto transtulisti, id est de tenebris Christum negantium Iudeorum, Aegyptus enim interpretatur tenebrę; eiecisti gentes incredulas, et plantasti eam, in iis, qui deposito gentilitatis errore Euangelio crediderunt; dux itineris fuisti, uiam docendo salutis; plantasti radices eius, ut firma


948. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 559 | Paragraph | SubSect | Section]

Auferam, inquit, ab ea munimen protectionis meę, et tunc urbe ab inimicis euersa ciuibusque seruitute oppressis eradicabitur atque disperibit. Ait enim: Vinea Domini exercituum domus Israhel est. Nubes uero desierunt eam imbribus irrigare, quando apostoli Iudeis incredulis dixerunt: Vobis primum oportuit prędicari uerbum Dei, sed quia repellitis illud, ecce conuertimur ad gentes. Quibus credentibus corda, quę terra arida erant, suscepta apostolicę disciplinę pluuia exhuberarunt fructibus uirtutum. De


949. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 559 | Paragraph | SubSect | Section]

fructibus uirtutum. De synagogę autem uinea in Hieremia quoque lamentantem Dominum audimus: Ego plantaui te — inquit — uineam fructiferam, totam ueram. Quomodo conuersa es in amaritudinem uitis alienę? Crebro enim ad gentilium ritus declinabant Iudei, nec tamen ita pertinaciter, quin tandem aliquando ad Deum suum redirent, cum pro peccato ab inimicis opprimerentur. Porro nihil illis immobilius fuit, nihil durius in repellendo perdendoque Christo Saluatore, cum neque prophetiarum indicio, ut susciperent, inclinarentur nec


950. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 561 | Paragraph | SubSect | Section]

magnificentia referri meminerim. De illa in psalmis canitur: Magnus Dominus et laudabilis nimis, in ciuitate Dei nostri, in monte sancto eius. Fundatur exultatione uniuersę terrę mons Syon; latera aquilonis, ciuitas regis magni. Mons Syon Iudei credentes sunt, latera aquilonis gentiles. Vtrunque parietem iunxit Dominus, ut construeretur ciuitas ista regis magni. De qua et in alio psalmo dicitur: Speciosa dicta sunt de te, ciuitas Dei. Deinde: Homo — inquit — natus est in ea, et


951. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 566 | Paragraph | SubSect | Section]

ex complacuit Post hęc in Euangelio dicitur: Venit Filius hominis saluare, quod perierat. Ob hoc enim Iesus appellatus est, quod Saluatorem sonat, si ex Hebreo uerteris in Latinum. Hic est ergo, qui promissus est, quem Iudei Messiam uocant, Gręci Christum, Latini Vnctum. Cui in psalmis dicitur: Propterea unxit te Deus, Deus tuus, oleo lętitię, prę consortibus tuis. Occurrit hoc loco uidendum, si alię causę, ob quas in Euangelio uenisse refertur, ad hanc, quam modo memorauimus,


952. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 566 | Paragraph | SubSect | Section]

maneat. Ad hęc singula respondendum puto, quod Christus Legem Veterem adimpleuit eo tempore, cum accepit circumcisionem, Nouam autem inchoauit, cum baptizatus est. Prophetas adimpleuit, quando cuncta, quę de illo prędicta fuerant, perfecit. Omnes tamen ad salutem tam Iudeorum quam gentilium uenturum prędicarunt. Vbi autem dicitur: Non ueni pacem mittere, sed gladium, uenit quippe pacem malam gentilium in colendis diis disturbare gladio salutiferę separationis, ut, qui credere uellent, ab incredulis dissiderent et saluarentur.


953. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 568 | Paragraph | SubSect | Section]

uiris, qui — ut ait Scriptura — proceres synagogę erant. Volebant enim et *corr. ex re i psi uti sacerdotio. Sed Domino ulciscente alii terrę hiatu absorpti, alii incendio inde effuso absumpti sunt, ut noscamus nec Iudeis impune fuisse, qui Christum presequebantur, nec illis, qui postea ipsum esse Messiam negare ausi sunt. Dum enim eos, qui tam impie egerunt, defendunt, participes commissi in Christum sceleris fiunt. Multa pręterea in parabolis ad populum loquente Domino accedunt


954. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 569 | Paragraph | SubSect | Section]

integrumque esset illis credere et saluari per eum, quem ignorando crucifixerant. Ad communem igitur utilitatem spectat, quod ignorarint, sed ad ipsorum perniciem, qui obdurati ne resurgentis quidem miraculis credere uoluerunt. Hęc de impia aduersus Iesum Iudeorum consultatione ac de cęcitate eorum dixisse pro loco et tempore satis sit. Ad illa, quę sequuntur explicanda descendamus. Dum Iesus Bethanię in domo Symonis leprosi recumberet, accessit mulier, quam Ioannes Mariam nominat, ferens in alabastro unguentum nardi


955. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 570 | Paragraph | SubSect | Section]

tradendi. *corr. ex conuertatur **corr. ex sanetur Vbi hęc significata siue prędicta inueniemus? Quantum ad unctionem spectat mulieris, reor equidem figuratum fuisse in Dauid rege, quem in Iudea regnaturum unxit Samuel propheta in Bethlem, iterum tribus Iuda in Hebron, tertio cunctę tribus simul, cum ad illum ibidem conuenissent. Ita Dominus noster Iesus ter unctus in Euangeliis apparet: primo, quod Lucas refert, a muliere peccatrice in domo pharisei, quę pedes


956. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 570 | Paragraph | SubSect | Section]

suscitauerat Dominus; tertio quidem Matheus et Marcus testantur, in domo Symonis leprosi, quando mulier, ut supra diximus, non pedes unxisse, sed super caput recumbentis Domini unguentum effudisse uisa fuit. Iudas Iudę autem Scariothis nefandum sacrilegium atque perfidiam Dominum suum prodentis Zipheos portendisse non inepte sentient, qui legerint *corr. ex legerit Dauidis latebras ab iis proditas Sauli regi ipsum persequenti. Dauidem autem regem sępe diximus


957. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 570 | Paragraph | SubSect | Section]

atque perfidiam Dominum suum prodentis Zipheos portendisse non inepte sentient, qui legerint *corr. ex legerit Dauidis latebras ab iis proditas Sauli regi ipsum persequenti. Dauidem autem regem sępe diximus typum gessisse Christi. Prophetasse autem de Iudę perfidia Amos propheta arbitror. Crimen enim eius cum** Iudeis Iesum persequentibus communicans ait: Hęc dicit Dominus: Super tribus sceleribus Israhel, et super quatuor non conuertam eum, pro eo, quod uendiderit pro argento iustum, et pauperem pro calciamentis;


958. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 570 | Paragraph | SubSect | Section]

non inepte sentient, qui legerint *corr. ex legerit Dauidis latebras ab iis proditas Sauli regi ipsum persequenti. Dauidem autem regem sępe diximus typum gessisse Christi. Prophetasse autem de Iudę perfidia Amos propheta arbitror. Crimen enim eius cum** Iudeis Iesum persequentibus communicans ait: Hęc dicit Dominus: Super tribus sceleribus Israhel, et super quatuor non conuertam eum, pro eo, quod uendiderit pro argento iustum, et pauperem pro calciamentis; hoc est uili triginta argenteorum precio. Aeque autem


959. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 570 | Paragraph | SubSect | Section]

non conuertam eum, pro eo, quod uendiderit pro argento iustum, et pauperem pro calciamentis; hoc est uili triginta argenteorum precio. Aeque autem paruo, uel etiam minori, fratres Iosephum uendiderunt Ismahelitis, cum ipse se ab illis adorandum prędixisset. De eadem Iudę proditione, multo antequam facta sit, in psalmis conquestus est Dominus dicens: Etenim homo pacis meę, in quo speraui, qui edebat panes meos, magnificauit super me supplantationem. Idem dixit in Euangelio: Cui ego panem intinctum dedero, ipse est.


960. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 572 | Paragraph | SubSect | Section]

et pullum filium subiugalis. Hoc in Zacharia est scriptum. Huic tamen simile in Genesi legimus. Nam Iacob patriarcha, cum de Christo nobis mittendo prophetaret, subiunxit dicens: Ligans ad uineam pullum suum, et ad uitem asinam suam. Per pullum gentiles, Iudei per asinam significati sunt. Super utrosque sedit Dominus, cum etiam ex Iudeis non pauci credidissent, sed ex gentibus longe plures. Ob hoc puto tres alii Euangelistę pulli tantum fecerunt mentionem, de asina uero tacuerunt. Subsequenter in Euangelio dicitur: Euntes


961. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 572 | Paragraph | SubSect | Section]

simile in Genesi legimus. Nam Iacob patriarcha, cum de Christo nobis mittendo prophetaret, subiunxit dicens: Ligans ad uineam pullum suum, et ad uitem asinam suam. Per pullum gentiles, Iudei per asinam significati sunt. Super utrosque sedit Dominus, cum etiam ex Iudeis non pauci credidissent, sed ex gentibus longe plures. Ob hoc puto tres alii Euangelistę pulli tantum fecerunt mentionem, de asina uero tacuerunt. Subsequenter in Euangelio dicitur: Euntes autem discipuli fecerunt, sicut pręcepit illis Iesus. Et adduxerunt asinam et


962. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 572 | Paragraph | SubSect | Section]

de asina uero tacuerunt. Subsequenter in Euangelio dicitur: Euntes autem discipuli fecerunt, sicut pręcepit illis Iesus. Et adduxerunt asinam et pullum. Et posuerunt super eos uestimenta sua, et eum desuper sedere fecerunt. Dicat nunc fatuitas infidelium Iudeorum, quis unquam regum sic urbem eorum introierit, sicut pręuidit propheta? *corr. ex prędicata **corr. ex quedam ***corr. ex manifestus Et, si nullum ante aut postea


963. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 573 | Paragraph | SubSect | Section]

Quasi regi honorem deferebant, quasi Deum, ut ipsos Osanna* saluaret, obsecrabantur. Osanna enim Hebraicum est. Latine dici potest: Salua obsecro. Nam osi »salua« dicitur, anna autem apud Iudeos interiectio obsecrantis est. Rursum hi dicunt: Osanna, quia repetitum uerbum magis mouet. Quo autem locorum saluari cupiant, ostendunt addendo: in excelsis, hoc est in cęlestibus, ubi uera salus credentium est et perennis gloria, non in terra, in


964. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 574 | Paragraph | SubSect | Section]

a corpore separatus descendit ad inferos patresque deleto maledictionis chirographo ad benedictionis transtulit lucem. Hunc de diabolo superato triumphum in tertio uolumine suo loco, qualiter a prophetis prędictus fuerit, exponemus. Nunc, quę sequuntur, indagabimus. Iudeis negantibus ipsum esse Christum et insultantibus ille — ut Ioannes refert — abiit et abscondit se ab eis. Hac de causa hoc factum esse reor, ut discamus furente aduersario recedere potius quam manere, ut, quem pręsentia nostra ad iracundiam inflammat,


965. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 576 | Paragraph | SubSect | Section]

argentum. Et erunt Domino offerentes sacrificia in iustitia. Qua in re instruimur, quam puros ac mundos esse oporteat Dei sacerdotes, quando ne pedes quidem, id est nec ipsos humanę imbecillitatis motus, in discipulis inquinatos relinqui passus est Dominus. Deinde de Iudę proditione prędicit, ut nihil sibi occultum, nihil ignotum ostendat. Amen dico uobis — inquit — unus uestrum me traditurus est. Et: Qui intingit mecum manum in paropside, hic me tradet. Pręterea iuxta Ioannis Euangelium propter


966. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 577 | Paragraph | SubSect | Section]

nunciet, subdit: Veniat mors super illos, et descendant in infernum uiuentes. Quod cum illo in Euangelio dicto conuenit: Vę homini illi, per quem Filius hominis tradetur. Timeant igitur pii et sancti homines humanę fragilitatis exitum, si Iudę initia sic laudantur: unanimis, dux, notus Dominoque consentiens et in fine mutatus ad tam execrandum deuolutus sit flagitium, ut Dominum suum uenderet et se perderet, in illum impius, in se crudelis. Hunc figurabat Achan, qui auaritię stimulis concitatus de anathemate


967. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 577 | Paragraph | SubSect | Section]

in cęlum angelis hominibusque imperaturus ascendendo. Interim tamen, antequam Iudas perisset, commendat discipulorum constantiam Dominus et, quia secum in tentationibus permanserint, pollicetur eos regnaturos secum et secum super thronos sedendo iudicaturos infidas Iudeorum tribus. Hoc in psalmis erat prophetatum Spiritu Sancto dicente: Illic sederunt sedes in iudicio, sedes super domum** Dauid, hoc est super Ecclesiam Christi, ut eos *add. **corr. ex donum iudicent et


968. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 579 | Paragraph | SubSect | Section]

dirigetur. Quos dixit patres, eos nunc appellat seruos. Filii autem et semen sunt illi, ad quos etiam Apostolus dicebat: Filioli mei, quos iterum parturio, donec formetur in uobis Christus. Post multa, quę in Ioannis Euangelio habentur, de persecutione Iudeorum et impietate conqueritur dicens: Qui me odit, et Patrem meum odit. Inseparabilis enim substantia Pater et Filius est. Quicquid igitur Filio fit, simul et Patri fit secundum substantię unitatem. Si opera — inquit — non fecissem, quę


969. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 579 | Paragraph | SubSect | Section]

Opera quippe ipsa diuinę uirtutis erant, illi in Belzebub facta dixerunt. Quę — inquit — nemo alius fecit. Nam alii talia se facere non per se, sed per eum fatebantur, non ab ipsis, sed per ipsos ab eo facta. Quę quidem si non uidissent Iudei, peccatum non haberent; non, quod omnis peccati expertes essent — nemo enim sine peccato — sed *corr. ex progenię h oc peccatum non haberent, cuius nunc arguuntur. Etenim ignorantia excusasset errorem, cum se hominem odisse dicere


970. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 580 | Paragraph | SubSect | Section]

quia futurum erat, non autem ideo factum, quia prędictum erat. Alioquin etiam pręsentia, quę esse nouimus, a nostra notione, ut essent, compelli dicerentur, quod nemo quidem, quam dictu quoque absurdum sit, ignorat. Videamus igitur liberum et non necessarium Iudeorum peccatum in eum, quem diligere ac reuereri debuerunt, quibus in locis Veteris Scripturę, antequam perpetratum foret, fuerit ostensum. Ipse Dominus, multo antequam in carne apparuisset, per os Esaię conquestus est dicens: Filios enutriui et exaltaui, ipsi autem


971. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 581 | Paragraph | SubSect | Section]

fontem aquę uiuę, et foderunt sibi cisternas dissipatas, quę continere non ualent aquas. Dissipari enim et perfluere et euanescere necesse est, quicquid a lege diuina diuersum excogitatur. Propterea plurimę quidem hereses, quę Euangelio aduersabantur, iam desierunt. Iudeos ergo a se alienatos et in Osee propheta pręuidens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus. A Domino itaque derelicti, stulti, fatui, absque intelligentię sensu facti sunt, et post tergum conuersi cum uxore Loth in statuam salis mutati sunt,


972. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 582 | Paragraph | SubSect | Section]

cordis eorum, et in cornibus ararum eorum. Nam quemadmodum cor *corr. ex obdurate **corr. ex latitudine p haraonis intantum induratum fuit, ut ne Dei quidem flagellis mollescere posset ad dimittendos Iudeos, ita nunc ipsi Iudei ferro et lapide duriores modis omnibus Christo repugnant et peruersa interpretatione* Scripturas deprauare conantur, ob hoc solum, ne earum autoritate superati nostrę adherere compellantur religioni. De quibus psalmista ait: Alienati sunt


973. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 582 | Paragraph | SubSect | Section]

et in cornibus ararum eorum. Nam quemadmodum cor *corr. ex obdurate **corr. ex latitudine p haraonis intantum induratum fuit, ut ne Dei quidem flagellis mollescere posset ad dimittendos Iudeos, ita nunc ipsi Iudei ferro et lapide duriores modis omnibus Christo repugnant et peruersa interpretatione* Scripturas deprauare conantur, ob hoc solum, ne earum autoritate superati nostrę adherere compellantur religioni. De quibus psalmista ait: Alienati sunt peccatores a uulua,


974. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 582 | Paragraph | SubSect | Section]

a uulua, errauerunt ab utero, locuti sunt falsa. Alienati sunt a Scripturarum uulua, quę sub uelamento uerborum spiritalis intelligentię cęlabat mysterium. Vterus autem dicitur sermo, qui sensum generat apertiorem, id est litteralem siue historicum. In utroque errant Iudei, quia neque, quod intelligunt, faciunt, neque, quod non intelligunt, a nostris recte interpretatum accipere uolunt. Et quoniam synagoga eorum pro tritico metere coepit zizania, merito in Esaia exprobrans eis Dominus sub uineę suę metaphora dixit: Expectaui, ut


975. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 583 | Paragraph | SubSect | Section]

oratio. Libet tamen parumper alloqui eos, qui offenderunt in lapidem electum, angularem, probatum, ut esset illis lapis offensionis et petra scandali, ne putent deesse sibi locum poenitentię et ex desperatione uenię magis indurentur. Ad Hierusalem, id est ad uos, o Iudei, uestri misertus Dominus loquitur in Hieremia propheta dicens: Fornicata es cum ęmatoribus multis; Iudei uocantur ad poenitentiam tamen reuertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te. Denique post multas


976. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 583 | Paragraph | SubSect | Section]

et petra scandali, ne putent deesse sibi locum poenitentię et ex desperatione uenię magis indurentur. Ad Hierusalem, id est ad uos, o Iudei, uestri misertus Dominus loquitur in Hieremia propheta dicens: Fornicata es cum ęmatoribus multis; Iudei uocantur ad poenitentiam tamen reuertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te. Denique post multas pręuaricationum uestrarum obiectiones prophetę pręcipit dicens: Vade et clama sermones istos contra aquilonem, et dices; Reuertere, auersatrix


977. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 584 | Paragraph | SubSect | Section]

Illuc uenit Iudas cum cohorte, osculo Dominum prodit, Dominus comprehenditur,*** Petrus ferit Malchum seruum, apostoli relicto Domino in fugam conuertuntur. Quidam relicta syndone nudus profugit. Hęc quoque ante significata monstrabimus, ut confundatur et erubescat incredulitas Iudeorum, cum Scripturę, cui se credere aiunt, autoritate senserint se superati. Coepit — inquit — Iesus contristari et moestus esse. Tunc ait illis: Tristis est anima mea usque ad mortem. Hoc ante in psalmis dixerat pronosticans in


978. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 584 | Paragraph | SubSect | Section]

dixerat pronosticans in futurum: Tribulationes cordis mei multiplicatę sunt. Et in alio psalmo: Quasi lugens et contristatus sic humiliabar. Et quoniam non de sua passione mox futura contristatus est — ad hoc enim uenerat, ut pateretur — sed de Iudę proditione* Iudeorumque perfidia, ideo alibi dicit: Contristatus sum in exercitatione mea. Conturbatus sum a uoce inimici et a tribulatione peccatoris. Quoniam declinauerunt in me iniquitates et in ira molesti erant mihi. Conturbatus est ergo Iesus non a


979. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 584 | Paragraph | SubSect | Section]

in futurum: Tribulationes cordis mei multiplicatę sunt. Et in alio psalmo: Quasi lugens et contristatus sic humiliabar. Et quoniam non de sua passione mox futura contristatus est — ad hoc enim uenerat, ut pateretur — sed de Iudę proditione* Iudeorumque perfidia, ideo alibi dicit: Contristatus sum in exercitatione mea. Conturbatus sum a uoce inimici et a tribulatione peccatoris. Quoniam declinauerunt in me iniquitates et in ira molesti erant mihi. Conturbatus est ergo Iesus non a *corr. ex


980. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 585 | Paragraph | SubSect | Section]

ex recęperunt **corr. ex resurgunt ***corr. ex compręhenditur ****corr. ex perditione s ua passione, per quam mundo salus parabatur, sed a uoce inimici Iudę ipsum prodentis, ob quam ille peribat. Contristatus quoque est a tribulatione peccatoris populi, qui et in uita poenas daturus erat per patrię desolationem et in morte per iusti iudicii damnationem. Hoc pium Dominum angebat, hoc molestiam ei ingerebat. Pro hac


981. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 585 | Paragraph | SubSect | Section]

dormiunt homines et in oratione pernoctare negligunt, inimicus diabolus, ubi satum est triticum, superseminat zizania et uitii suggestione propositum perimit sanctitatis. Intrauit autem in hortum Dominus, ut primorum parentum peccatum in horto perpetratum, in horto a Iudeis *corr. ex depręcationis **corr. ex depręcatus ***corr. ex compelebatur c omprehensus* diluere inciperet. Quod quidem futurum Salomon in Canticis testatus est, ubi sponsam


982. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 586 | Paragraph | SubSect | Section]

Ioanne scriptum est — processit obuiam, interrogat, quem quęrerent. Respondent: Iesum Nazarenum. Vbi autem audierunt dicentem: Ego sum, ueluti turbine repulsi retrocedentes*** ceciderunt in terram. Quid hoc est nisi illud, quod olim contigit Iudeis ad montem Synai? Loquente enim ad eos Domino et monte ex fulgure et tonitru fumante atque coruscante ipsi territi stetere procul et sublata in altum uoce ad Moysen clamauerunt: Loquere nobis tu, non loquatur Dominus, ne forte moriamur. Hanc igitur in Christo


983. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 587 | Paragraph | SubSect | Section]

fuerat. Propiusque accedens Dominum amplectitur, osculatur, uultu amorem pręferens, in corde autem meditans carnificinam. Significauit enim hoc indicio, quem illi comprehendere deberent. Qua de re dixerat Propheta: Nox nocti indicat scientiam. Nox nocti — Iudas Iudeis. Quemcunque osculatus fuero — inquit — ipse est, tenete eum. Vnde alibi dicitur ei: Os tuum abundauit malicia, et lingua tua cincinnabat dolos. Et iterum alibi: Molliti sunt sermones eius super oleum, et ipsi sunt


984. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 588 | Paragraph | SubSect | Section]

Quęstio Sed si amici et proximi erant, quomodo in alio psalmo ait: Alieni insurrexerunt* aduersum me et fortes quęsierunt animam meam, et non proposuerunt Deum ante conspectum suum? Amici ergo et proximi eius erant Iudei, dum uenturum et de semine patris Abrahę nasciturum credunt. Sed cum ille uenisset et natus fuisset, negantes eum esse Christum ab eo alienati sunt et aduersus eum insurrexerunt. De quibus rursum ait: Susceperunt me sicut leo paratus ad predam, et sicut catulus


985. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 589 | Paragraph | SubSect | Section]

persecuti sunt, et super dolorem uulnerum meorum addiderunt. Percussus est a Patre, ut nos salui essemus, dicente Apostolo: Proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum. Percussus est autem a Iuda propter pecunię cupiditatem, a Iudeis uero propter inuidiam, quod plus illis a plebe honoraretur. Et magis Domino dolori fuit illorum perfidia, ob quam peribant, quam uulnerum cruciatus, quem ab eis patiebatur. Vnde alibi ait: Super omnes inimicos meos factus sum opprobrium, et uicinis meis ualde, et


986. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 592 | Paragraph | SubSect | Section]

cum illum insultassent filii Leui uolentes et ipsi fungi sacerdotio; Dauid etiam ante arcam Domini, dum illam in urbem reduceret, exultans ac tripudians et uxoris Michol improperio pulsatus, quod humilius, quam regi conueniret, se gessisset. Ad hęc propheta Heliseus Christi a Iudeis illudendi portauit figuram, quando in Bethel ascendens ludibrio fuit pueris, qui ab ursis laniati petulantię suę poenas dedere, nequis tutum existimet seruis Dei inferre iniuriam. *corr. ex ignorabant Porro, Saluator


987. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 596 | Paragraph | SubSect | Section]

causa expetunt iustum. Facinoris huius fortasse typum prę se tulit Gedeon a ciuibus ad necem petitus, eo quod idoli Baal aram euertisset dictusque est Hierobaal, quod est fortis aduersum Baal. Ita et Iesus, Hierobaal noster, fortis contra diabolum fuit, dum se interimi patitur a Iudeis nostrę consulens saluti. Flagellatus ergo traditur illis, ut crucifigatur. Tunc in prętorium***** perductum purpura induunt, et spinis coronant, et genu flexo — ut Mattheus ait — ante eum illudunt ei dicentes: Aue, rex Iudeorum:


988. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 596 | Paragraph | SubSect | Section]

patitur a Iudeis nostrę consulens saluti. Flagellatus ergo traditur illis, ut crucifigatur. Tunc in prętorium***** perductum purpura induunt, et spinis coronant, et genu flexo — ut Mattheus ait — ante eum illudunt ei dicentes: Aue, rex Iudeorum: expuentesque in eum acceperunt arundinem et percutiebant caput eius. Innocens ergo Dominus peruerso damnatur iudicio, quod futurum uidens Esaias propheta ait: Iustus perit, et non est, qui cogitet in corde suo. Idem futura quasi pręsentia cernens


989. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 597 | Paragraph | SubSect | Section]

Propter quod et Deus exaltauit illum, et donauit illi nomen, quod est super omne nomen, ui in nomine Iesu omne genu flectatur cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis lingua confiteatur, quia Dominus noster Iesus Christus in gloria est Dei Patris. Non credit hoc Iudeorum perfidia, sed tunc demum confiteri cogentur, cum nihil omnino proderit confiteri ad inferos damnatis. Quanto igitur satius eis foret nunc errorem suum agnoscere quam pro eo, quod agnoscere neglexerint, in ęternum postea cruciari? Post Iesum cum lachrymis


990. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 597 | Paragraph | SubSect | Section]

suum agnoscere quam pro eo, quod agnoscere neglexerint, in ęternum postea cruciari? Post Iesum cum lachrymis sequuntur mulieres, quibus ait: Filię Hierusalem, nolite flere super me, sed super uos ipsas flete, et reliqua, quibus ob incredulitatem Iudeorum denunciat futuram urbis euersionem et populi calamitatem, quam a Romanis passi fuere. Et hoc quidem in Esaia legimus prędictum, ubi dicitur: In siccitate messes** illius *corr. ex Abrahe **corr. ex


991. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 598 | Paragraph | SubSect | Section]

iudicia ipsa Hierusalem Deo ulciscente passa est excidium. Tunc Symon Cyreneus angariatur, ut portet crucem post Iesum. Hic gentis externę homo — Cyrene enim oppidum Lybię est — significauit alienas nationes deposito idolatrię errore post Christum ituras et Iudeis in perfidia obduratis euangelicę credituras ueritati. Canitur enim in psalmis: Aethiopia pręueniet manus eius Deo. Et Hieremias ad Filium Dei loquens ait: Ad te gentes* uenient ab extręmis terrę, et dicent: Vere mendacium possederunt patres nostri,


992. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 599 | Paragraph | SubSect | Section]

e st Ecclesiam suam, et inebriatus uino charitatis nudus dormiuit in cruce, a Cham irrisus quidem, sed a Sem et Iapheth, minoribus natu liberis, reuerenter habitus atque contectus. Hos euigilans benedixit, illum uero perpetua seruitute damnauit, ut infideles Iudei, filii Cham, diaboli serui sint, et qui Euangelio credunt, gaudeant libertate, qua ipsos Christus liberauit. Idem Dominus Isaac noster fuit, quem pater in holocastum, ut Deo obediret, offerre uoluit. Sed pro Isaac aries est immolatus. Caro enim et humanitas Christi passa est,


993. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 599 | Paragraph | SubSect | Section]

— inquit — quia ipse uoluit. Passus est enim, ut pro nobis satisfaceret, factus est maledictum, ut nos a maledicto primorum parentum liberaret, mortuus est, ut in peccato mortuis uitam donaret et erreptos diabolo Deo redderet. Merito tamen interdum de Iudeorum impietate conqueritur, quia odio in eum commoti id agebant, quod ipse pro omnium salute non grauate, sed libenter perferre aduenerat. Tetendit arcum suum — inquit — et posuit me quasi signum ad sagittam. Hoc in Hieremia legitur. Sicut enim


994. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 599 | Paragraph | SubSect | Section]

id agebant, quod ipse pro omnium salute non grauate, sed libenter perferre aduenerat. Tetendit arcum suum — inquit — et posuit me quasi signum ad sagittam. Hoc in Hieremia legitur. Sicut enim sagittarius cuncta sua iacula ad scopon dirigit, ita Iudei omne iniuriarum genus ei soli nitebantur inferre. Vnde ipse in psalmis conquestus est dicens: Conculcauerunt me inimici mei... omnia consilia eorum in malum. Et in alio psalmo: Multiplicati sunt — inquit — super capillos


995. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 602 | Paragraph | SubSect | Section]

psalmus quinquagesimusquintus, in quo quidem ipse ad Patrem loqui dicitur, posuisti — inquit — lachrymas meas in conspectu tuo. Tunc Pilatus cruci titulum apposuit Hebraicis, Gręcis et Latinis conscriptum litteris: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Huius tituli significationem prę se tulisse uidetur quinquagesimisexti psalmi inscriptio, quam diuus Hieronymus in suo* super psalmos commentario hanc esse ait: Ne disperdas, ipsi Dauid in** tituli inscriptionem; id est, ne corrumpas aut mutes uel deleas.


996. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 602 | Paragraph | SubSect | Section]

prę se tulisse uidetur quinquagesimisexti psalmi inscriptio, quam diuus Hieronymus in suo* super psalmos commentario hanc esse ait: Ne disperdas, ipsi Dauid in** tituli inscriptionem; id est, ne corrumpas aut mutes uel deleas. Et hoc impletum credimus, quando Iudeis reclamantibus respondit Pilatus: Quod scripsi, scripsi. Mihi uidetur tituli huius typus fuisse lamina aurea, quę super tyaram summi sacerdotis posita fronti imminebat. Sic enim et titulus iste supra caput Iesu affixus fuit, ut hunc eum sacerdotem esse


997. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 602 | Paragraph | SubSect | Section]

es sacerdos in ęternum. Dicitur autem Iesus Nazarenus, id est consecratus siue sanctus. De quo in psalmis Deus Pater: Super ipsum — inquit — florebit sanctificatio mea. Vere quoque rex erat Iudeorum, quod est laudantium et confitentium. Incredulorum enim rex diabolus est. Ipse quippe Leuiathan — ut in Iob est scriptum — rex est super uniuersos filios superbię. Sic ergo Pilatus titulum hunc posuit, sicut et Caiphas prophetauit, hic confessus


998. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 603 | Paragraph | SubSect | Section]

in regnum tuum, respondit: Amen dico tibi, hodie mecum eris in paradiso. Patiebatur itaque offensas ut homo, latroni uero paradisum aperiebat ut Deus. Ipso**** in cruce pendente ab hora sexta usque ad nonam tenebrę factę sunt in omnem terram Iudeę, sicut Euangelistę tradunt. Prędixit autem futurum Amos propheta dicens: Et erit in die illa, dicit Dominus, occidet sol in***** meridie, et tenebrescere faciam terram in die luminis. Hora nona — inquiunt Euangelistę — Iesus clamauit:


999. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 604 | Paragraph | SubSect | Section]

Patris auxilio. Vt quid — inquit — dereliquisti me longe a salute mea? Passioni enim, sicut superius est dictum, et Pater eum tradidit, ut nos saluaret, et ipse semet tradidit, ut Patri obediret. A Iuda autem traditus est per pecunię cupiditatem, a Iudeis per inuidiam, a Pilato per timorem, ne Cęsarem offenderet, si ei, quem regnum appetere dixerant, pepercisset. Patris ergo in Esaia uox est: Propter scelus populi mei percussi eum, ut uidelicet eius sanguine humanum genus a sorde abluerem peccatorum. Hoc in


1000. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 604 | Paragraph | SubSect | Section]

Omnem uindictam, quam in peccatores effusurus eras, ego sustineo, ut per me omnium miserearis. Et iterum alibi ad Patrem: Quem tu percussisti — inquit — ipsi persecuti sunt. Pater ergo miserando percussit, Iudei sęuiendo persecuti sunt: Patrem commouit pietas, Iudeos odia concitarunt. Ideo subiunxit: Et super dolorem uulnerum meorum addiderunt. Non solum igitur in passione sua derelictus est Iesus, sed etiam uolens in mortem pro nobis oblatus, pro nobis traditus, ut


1001. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 604 | Paragraph | SubSect | Section]

sustineo, ut per me omnium miserearis. Et iterum alibi ad Patrem: Quem tu percussisti — inquit — ipsi persecuti sunt. Pater ergo miserando percussit, Iudei sęuiendo persecuti sunt: Patrem commouit pietas, Iudeos odia concitarunt. Ideo subiunxit: Et super dolorem uulnerum meorum addiderunt. Non solum igitur in passione sua derelictus est Iesus, sed etiam uolens in mortem pro nobis oblatus, pro nobis traditus, ut per agni immaculati immolationem Deo placato tollerentur


1002. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 605 | Paragraph | SubSect | Section]

et non est, qui intelligat. Iusto nanque moriente fideles, qui prius mortui erant, reuiuiscunt dicentes cum propheta: Spiritus oris nostri, Christus Dominus, captus est in peccatis nostris, cui diximus: In umbra tua uiuemus in gentibus. At hoc increduli Iudei non intelligunt. Excęcauit enim eos malicia eorum et tenebrę, quę suspenso in cruce Domino factę sunt, ceciderunt super corda eorum, ut non sit in eis, qui intelligat. Expirante autem Domino et alia secuta sunt miracula: uelum templi scinditur, terra tremit,


1003. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 605 | Paragraph | SubSect | Section]

conuertuntur. In Aggeo propheta loquentem audimus Dominum: Adhuc modicum, et ego mouebo cęlum et terram. Cęlum igitur mouit, quando sole obscurato tenebrę factę sunt. Terram mouit, quando eam uibrare compulit. Veruntamen et hęc et reliqua tunc contigerunt, ut Iudeorum perfidiam duritiemque testarentur. Obtenebrata enim sunt eorum corda Sole iustitię angustias patiente. Velum templi scissum est, et ferreum illorum pectus non est scissum ulla pietate. Terra mota est, illi in perfidia immobiles perstitere. Petrę scissę* sunt, illi


1004. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 605 | Paragraph | SubSect | Section]

scissę* sunt, illi petris omnibus duriores permansere. Monumentis apertis mortui surrexerunt, illi de monumento scelerum suorum surgere neglexerunt. Centurio gentilis cum sua cohorte Filium Dei confitentur, ut gentes contemptis idolis Christum suscepturas significarent et tamen Iudeos a perfidię obstinatione non recessuros. De illis, qui in passione Domini surrexerunt, arbitror in Esaia fuisse prędictum: Expergiscimini — inquit — et laudate, qui habitatis in puluere, quia ros luminum ros tuus. Ros quippe sanguinis Christi


1005. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 606 | Paragraph | SubSect | Section]

in morte eius baptizati sumus. Christi sanguis nos redemit, aqua Christi redemptos purificauit. Aqua ista mundari nequeunt, qui in Christum non credunt. Quandiu autem immundi sunt, beatitudinem consequi non poterunt. Post hęc Ioseph ab Arimathia, ciuitate Iudę, nobilis decurio, discipulus Iesu occultus, permittente Pilato tulit de cruce corpus eius, Nicodemus myrrha et aloe perunxit *om. a cceptumque corpus et munda syndone inuolutum cum aromatibus in monumento nouo deposuerunt et aduoluerunt saxum


1006. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 607 | Paragraph | SubSect | Section]

discipulus Iesu occultus, permittente Pilato tulit de cruce corpus eius, Nicodemus myrrha et aloe perunxit *om. a cceptumque corpus et munda syndone inuolutum cum aromatibus in monumento nouo deposuerunt et aduoluerunt saxum magnum ad ostium monumenti. Iudeis quoque suggerentibus Pilatus custodiri iussit sepulchrum a militibus usque ad diem tertium. In typum sepulturę Domini pręcesserunt: Ioseph a fratribus in cisternam demissus; Ionas in mari mersus et a cetho deglutitus et tertia die inde exiens uiuus. Ipsum etiam Dominum in


1007. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 607 | Paragraph | SubSect | Section]

quasi ursi omnes, et quasi columbę meditantes gememus. Flebant igitur mulieres, quibus dixit: Nolite flere super me. Flebant discipuli, quos a morte resurgens interrogauit: Qui sunt hi sermones, quos confertis ad inuicem et estis tristes? At Iudei increduli neque erga crucifixum ulla mouebantur pietate neque resurgentis uirtutem curabant agnoscere. De qua illorum immanitate atque perfidia — sicut in Esaia est scriptum — conqueritur et ait: Expandi manus meas tota die ad populum incredulum, qui


1008. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 608 | Paragraph | SubSect | Section]

his adiungit: Ego quoque — inquit — in interitu uestro ridebo et subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit. Timuerunt enim, ne ueniant Romani et tollant locum et gentem. Et hoc ipsum quidem, quod timebant, accidit eis Vespasiano et Tito Iudeam uastantibus ipsosque redigentibus in seruitutem. Tollerabile tamen est malum, quod cum tempore pręterit et cum uitę mortalis breuitate finitur. Illa uero poena magis, immo maxime est timenda, quę infidelibus debetur in inferno, quia ęterna est et nullo unquam


1009. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 609 | Paragraph | SubSect | Section]

tempore pręterit et cum uitę mortalis breuitate finitur. Illa uero poena magis, immo maxime est timenda, quę infidelibus debetur in inferno, quia ęterna est et nullo unquam clauditur fine neque minuitur unquam. Nolite igitur cum uxore Loth retrospicere, o Iudei, et sicut illa conuersa est in statuam salis, ita uos nolite sal fatuum effici ab hominibus conculcandum. Nolite aspides surdę fieri obturando aures ad uocem incantantis sapienter. Audite ad ęternę beatitudinis pręmia uos uocantem Hieremia dicente: Reuertere,


1010. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 612 | Paragraph | SubSect | Section]

in cęlum ascenderunt, ut utriusque miraculi testes essent et nos in spem resurgendi atque in cęlum ascendendi confirmarent. Hoc quoque, quod ad inferos descenderit sanctosque suos de tenebris transtulerit ad lucem, Veteris Instrumenti nobis persuadet autoritas et Iudeos arguit infidelitatis. Dei sapientiam, quę Christus est, in Ecclesiastico prędicentem audimus: Penetrabo inferiores partes terrę, et inspiciam omnes dormientes, et illuminabo omnes sperantes in Domino. Obseruandum hoc loco, quod omnes quidem inspiciat iustus


1011. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 612 | Paragraph | SubSect | Section]

indubitanter sperabant in aduentu eius. De quibus in Ezechiele loquitur dicens: Et scient, quia ego Dominus, cum contriuero cathenas iugi eorum, et erruero eos de manu ipsis imperantium. Imperabant gentibus demones, uana superstitione delusis. Quin etiam fidelibus Iudeis imperabant protoplastorum culpa in inferno receptis. Sed gentili populo in Sophonia loquens: Expecta me — inquit — in die resurrectionis meę in futurum, quia iudicium meum, ut congregem gentes. Post resurrectionem enim Domini apostolis euangelizantibus


1012. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 612 | Paragraph | SubSect | Section]

futurum, quia iudicium meum, ut congregem gentes. Post resurrectionem enim Domini apostolis euangelizantibus congregatę sunt gentes in una Christi Ecclesia, quę prius dispersę erant in multiplicem idolorum culturam et inanium ritum deorum. Porro utrosque, hoc est Iudeos et gentiles, pariter se liberaturum repromittit per Osee* prophetam dicens: De manu mortis liberabo eos, de morte redimam eos. Ero mors tua, o mors. Morsus tuus ero, inferne. Malum erat in morte esse, sed multo peius in manu mortis. In manu mortis gentiles erant,


1013. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 613 | Paragraph | SubSect | Section]

gustauerant. Desyderio quippe isto affectus fuit Dauid, cum in psalmis concineret: Exurge, Domine Deus meus, in pręcepto, quod mandasti. Et synagoga populorum circumdabit te, et propter hanc in altum regredere. Non dixit synagoga populi, ne de Iudeis tantum dictum intelligatur, sed populorum, ut ad omnes Domini resurrectionem pertinere nemo dubitet. Nam plurima quidem gentium multitudo Christum fide complexa est, pauci autem ex Iudeis crediderunt. Idem Propheta in alio psalmo uotum suum exprimit clamans: Exurgat


1014. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 613 | Paragraph | SubSect | Section]

te, et propter hanc in altum regredere. Non dixit synagoga populi, ne de Iudeis tantum dictum intelligatur, sed populorum, ut ad omnes Domini resurrectionem pertinere nemo dubitet. Nam plurima quidem gentium multitudo Christum fide complexa est, pauci autem ex Iudeis crediderunt. Idem Propheta in alio psalmo uotum suum exprimit clamans: Exurgat Deus, et dissipentur inimici eius, et fugiant, qui oderunt eum, a facie eius. Ipso enim resurgente dissipatum est regnum diaboli, de quo admonuit nos Dominus in Euangelio dicens:


1015. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 614 | Paragraph | SubSect | Section]

erat, ut in medio annorum perficiatur, optat. Cui Dominus illud respondere uidetur — sicut paulo ante diximus — in Sophonia scriptum: Expecta me, dicit Dominus, in die resurrectionis meę, in futurum, quia iudicium meum, ut congregem gentes; ut uidelicet Iudeis ob perfidiam reprobatis ex gentibus mihi congregem Ecclesiam. Post resurrectionem enim Dominus noster misit operarios suos in messem suam, et triticum quidem collegit in horrea, zizania autem in fasciculos colligata igni comburenda dimisit. Idem in psalmis ad


1016. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 625 | Paragraph | SubSect | Section]

Quanta hominum insania uidere uerum, et suadere falsum, aliud in conscientia, aliud in ore habere! Milites ergo, quibus nihil est auro argentoque charius, accepta pecunia fecerunt — inquit — sicut erant edocti. Et diuulgatum est uerbum istud apud Iudeos, usque in hodiernum diem; apud incredulos utique, non apud Christi fideles. Quicunque enim Christo non credunt, procul a ueritate absunt, quia Christus ueritas est. Hactenus de resurrectione Domini explicata est Matthei narratio. Quędam autem, quę hic


1017. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 628 | Paragraph | SubSect | Section]

fuit, prior ingressus est in monumentum. Non sine mysterio id referre uidetur Euangelista. Vt quid enim opus erat narrare, quis citius, quis tardius cucurrerit, cum ambo eandem* rem eadem die peregerint? Videtur itaque huius Euangelii scriptor per hos duos designare uoluisse Iudeos et gentiles, in Petro gentiles, in Ioanne concludens Iudeos. Hi enim primi in fide unius ueri Dei incesserunt et uenturum quidem Messiam in Scripturis sibi promissum credebant. Sed cum uenisset, non introierunt in monumentum iustę credulitatis, negantes ipsum, qui


1018. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 628 | Paragraph | SubSect | Section]

id referre uidetur Euangelista. Vt quid enim opus erat narrare, quis citius, quis tardius cucurrerit, cum ambo eandem* rem eadem die peregerint? Videtur itaque huius Euangelii scriptor per hos duos designare uoluisse Iudeos et gentiles, in Petro gentiles, in Ioanne concludens Iudeos. Hi enim primi in fide unius ueri Dei incesserunt et uenturum quidem Messiam in Scripturis sibi promissum credebant. Sed cum uenisset, non introierunt in monumentum iustę credulitatis, negantes ipsum, qui crucifixus, mortuus et sepultus fuerat, et de sepulchro uiuus


1019. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 628 | Paragraph | SubSect | Section]

Christum cucurrerunt, utpote qui neque Legem neque prophetas habebant, sed prius ad Christum ingressi sunt, in ipsum credentes, ipsum confitentes, pro ipsius nomine nec supplicia nec mortem pati recusantes. Quod autem post Petrum etiam Ioannes introisse dicatur, hoc innuit, quod Iudei quoque in fine seculi ad Christum conuertentur, iuxta illud Micheę prophetę: In die illa, dicit Dominus, congregabo claudicantem, hoc est gentiles, qui in idolorum errore claudicabant, congregabo in Ecclesia fidelis rectęque culturę: et eam, quam


1020. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 629 | Paragraph | SubSect | Section]

dixit Dominus: Qui uidet me, uidet et Patrem meum. In Sophonia quoque scriptum est: Reliquię Ishrahel non facient iniquitatem, nec loquentur mendacium, et non inuenietur in ore eorum lingua dolosa. Reliquię autem Israhel sunt non solum illi, qui ex Iudeis in secundo Christi aduentu reliqui erunt, sed, etiam apostoli ipsi et quicunque ex Iudeis crediderunt. Hoc et Paulus ad Romanos scribens testatur et ait: Cęcitas ex parte contigit in Israhel, ex parte, dicit, non ex toto; donec plenitudo


1021. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 629 | Paragraph | SubSect | Section]

est: Reliquię Ishrahel non facient iniquitatem, nec loquentur mendacium, et non inuenietur in ore eorum lingua dolosa. Reliquię autem Israhel sunt non solum illi, qui ex Iudeis in secundo Christi aduentu reliqui erunt, sed, etiam apostoli ipsi et quicunque ex Iudeis crediderunt. Hoc et Paulus ad Romanos scribens testatur et ait: Cęcitas ex parte contigit in Israhel, ex parte, dicit, non ex toto; donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis Israhel saluus fieret, sicut scriptum est: Veniet ex Syon,


1022. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 632 | Paragraph | SubSect | Section]

ad monumentum foris plorans. Quare Maria plorat, et discipuli, qui ad monumentum cucurrerunt, non plorant? Fortasse, quia infirmior sexus magis promptus est ad lachrymas uel quia illi aliud, hęc aliud c ogitabant. Illi ab amicis exportatum corpus putabant, a Iudeis exemptum et alicubi per contemptum proiectum, et non minus dolebat mortuo illatam iniuriam quam in cruce pendenti poenam. Dum ergo fleret — inquit — inclinauit se et prospexit in monumentum. Et uidit duos angelos in albis sedentes, unum ad caput, et


1023. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 637 | Paragraph | SubSect | Section]

**corr. ex compręhendat constituere decernens: Vade — inquit — ad fratres meos, et dic eis: Ascendo ad Patrem meum et Patrem uestrum, Deum meum et Deum uestrum. Fratres uocat more Iudeę gentis eos, qui sibi carnali cognatione coniuncti erant, uel quia eos fratrum loco habebat, quos sibi discipulos elegerat, uel quia diuinis parebant mandatis, fraterno nomine digni erant. Ait enim: Quicunque fecerit uoluntatem Patris mei, qui in cęlis est, ipse meus


1024. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 642 | Paragraph | SubSect | Section]

Cum ergo duo discipuli isti Domino a mortuis suscitato, quem peregrinum esse arbitrabantur, talia retulissent, tunc ipse captata occasione dixit ad eos: O stulti et tardi corde ad credendum in omnibus, quę locuti sunt prophetę! Hoc ipsum nos Iudeis impiis et incredulis dicere possumus. Quorum tanto maior est stuliticia nolle credere, quanto plura sui erroris experti sunt argumenta. Quotidie legunt, quę sibi de Messia futuro dicta sunt a prophetis, et eadem secundum Euangelistas in Christo crucifixo


1025. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 642 | Paragraph | SubSect | Section]

queunt,* ut ad baptismi salutaris gratiam cum fidei confessione accedant. Qua quidem in re et prophetis suis iniuriam faciunt, quasi qui minus uera prędixerint, et semet in ęternę damnationis baratrum imprudenter pręcipitant. O igitur stulti et tardi corde ad credendum Iudei! Nonne hęc oportuit pati Christum, et ita intrare in gloriam suam? Si Esaias uera prophetauit, cui uos credere dicitis, cur ea, quę dixit, de Christo crucifixo prędicta fuisse non creditis, si in illo euenisse non ignoratis? Cum illum in crucem egissent


1026. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 646 | Paragraph | SubSect | Section]

Hanc eius apparitionem Ioannes diffusius exequitur. Iccirco, quid ipse referat, libet apponere, ut rem gestam plenius indicemus. Cum — inquit — sero esset die illo, una sabbatorum, et fores essent clausę, ubi erant discipuli congregati propter metum Iudeorum, uenit Iesus et stetit in medio, et dixit eis: Pax uobis. Iam Maria, iam Petrus, iam duo a castello reuersi nunciarant Dominum resurrexisse, illi tamen, qui nondum ipsum uiderant post sepulturam uiuum, suspenso adhuc animo circa resurrectionis fidem fluctuabant.


1027. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 648 | Paragraph | SubSect | Section]

indicabat. Vel piscis in mari fluitans populus gentilis erat, in amaritudine idolatrię immersus, qui, postquam ad Christum conuersus est, ardore diuini amoris assari coepit, cupiens mori pro Christo, ut cum Christo uiueret. Fauus uero, quia cera et melle constat, uidentur esse Iudei in Christum credentes, antea quidem Legis cerimoniis dediti, deinde Euangelii iugum suaue portantes Christumque pascentes fidei fructu atque uirtutum. Hi reliquię illę* fuerunt populi Israhel, quę saluę factę sunt, aliis in incredulitate stulte admodum


1028. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 649 | Paragraph | SubSect | Section]

coram eis, sumens reliquias dedit eis. Et hoc sane innuebat aliquid in illis, qui credituri erant, futurum. Dominus enim alitur salute fidelium. Multa pręcipit facienda, multa ipse facit, et uerbis docens et exemplo. Hoc fuit coram discipulis manducare. Restabat plurimus Iudeorum gentiliumque populus, ipsis postea Christum euangelizantibus conuertendus, et hoc est sumere reliquias atque eis dare. Hoc ipsum et in illo conuiuio, in quo turbam paucis panibus Dominus ipse saturauit, sed apostoli reliquias collegerunt, existimo fuisse


1029. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 649 | Paragraph | SubSect | Section]

Hęc sunt — inquit — uerba, quę locutus sum ad uos, cum adhuc essem uobiscum; hoc est, cum essem passibilis et mortalis, sicut nunc estis uos. Tunc a me didicistis, quia impleri oportet Scripturas, in quibus de me fuit prophetatum. Quomodo ergo perfidi Iudei Moysi uel prophetis uel psalmis credunt, si eum negant, in quo impleta sunt, quę ipsi illic implenda legunt? Aut quomodo ex hoc eorum prauitas hereticorum non confunditur, qui dixerunt Christum in miraculorum operatione magicis artibus usum? Si enim multo ante, quid


1030. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 650 | Paragraph | SubSect | Section]

Oportebat igitur prędicare, sed in nomine Domini, qui potest ignoscere et peccata delere. In omnes genets — inquit — incipientibus ab Hierosolyma. Et in his, ut mihi uidetur, dictis ordo seruatus est saluandorum. Iudeis non credentibus gentes crediderunt. Iccirco prius nominantur gentes, deinde hi, quibus prędicari est coeptum. Sic enim et apostoli, cum a Iudeis repellerentur, dixerunt: Vobis prius oportuit prędicari uerbum Dei, sed quoniam uos eo indignos facitis, ecce


1031. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 650 | Paragraph | SubSect | Section]

— inquit — incipientibus ab Hierosolyma. Et in his, ut mihi uidetur, dictis ordo seruatus est saluandorum. Iudeis non credentibus gentes crediderunt. Iccirco prius nominantur gentes, deinde hi, quibus prędicari est coeptum. Sic enim et apostoli, cum a Iudeis repellerentur, dixerunt: Vobis prius oportuit prędicari uerbum Dei, sed quoniam uos eo indignos facitis, ecce conuertimur ad gentes. *corr. ex disperabat Quare autem prius Iudeis fuit


1032. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 651 | Paragraph | SubSect | Section]

cum a Iudeis repellerentur, dixerunt: Vobis prius oportuit prędicari uerbum Dei, sed quoniam uos eo indignos facitis, ecce conuertimur ad gentes. *corr. ex disperabat Quare autem prius Iudeis fuit euangelizandum? Puto, ne Christus de Iudeis secundum carnem genitus minus suos quam alienos dilexisse uideretur aut in illos mortis suę uindictam appetisse, pro quibus orauerat in cruce. Pręterea iis primum ostendi debuit, qui de ipsius aduentu Scripturas habebant,


1033. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 651 | Paragraph | SubSect | Section]

Vobis prius oportuit prędicari uerbum Dei, sed quoniam uos eo indignos facitis, ecce conuertimur ad gentes. *corr. ex disperabat Quare autem prius Iudeis fuit euangelizandum? Puto, ne Christus de Iudeis secundum carnem genitus minus suos quam alienos dilexisse uideretur aut in illos mortis suę uindictam appetisse, pro quibus orauerat in cruce. Pręterea iis primum ostendi debuit, qui de ipsius aduentu Scripturas habebant, ut* cognita diuinorum sententia eloquiorum


1034. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 651 | Paragraph | SubSect | Section]

debuit, qui de ipsius aduentu Scripturas habebant, ut* cognita diuinorum sententia eloquiorum facilius crederent, et ipsę gentes, cum eos, qui Iesum crucifixerunt, a morte suscitatum adorare uidissent, promptius ad eiusdem fidei sacramentum confluerent. Inexcusabilis est igitur Iudeorum error, qui, primi ad coenam patrisfamilias uocati uenire contempserunt, et grande profecto gentilium meritum, qui, quod primi Legis et prophetarum munere donati refutarunt, hoc ipsi, cum nullam Scripturarum cognitionem haberent, primi amplexi sunt, testantes eum uiuere,


1035. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 651 | Paragraph | SubSect | Section]

uos — inquit — testes estis horum. Et ego mittam promissum Patris mei in uos. Vos autem sedete in ciuitate, quoadusque induamini uirtute ex alto. Apostoli sancti testes fuerunt passionis et resurrectionis. Sed quia testimonium ferre uel aduersus Iudeos inuidię in Christum ueneno infectos uel aduersus gentes idolatrię errore subuersas minime tutum uidebatur, et humana fragilitas in uitę contemptum aliquid moliri non audebat, ego — inquit — mittam promissum Patris mei in uos. Hoc illud est,


1036. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 670 | Paragraph | SubSect | Section]

omnibus, quę credere oportet, ut salui fiant, baptismi gratia purificate, ut Ecclesię membra facti mihi, qui caput eius sum, coniungantur, et sicut ego et Pater unum sumus, ita et ipsi mecum unum sint. Docete omnes gentes — inquit — ut se non modo ad saluandos Iudeos uenisse significaret, uerum etiam ad omnes gentium nationes. Alioquin, qua ratione diceretur Agnus Dei, qui tollit peccata mundi, si solum Iudeę gentis peccata tolleret et tam modicę partis mundi tantum curam haberet? Homines autem prius docendi


1037. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 670 | Paragraph | SubSect | Section]

unum sumus, ita et ipsi mecum unum sint. Docete omnes gentes — inquit — ut se non modo ad saluandos Iudeos uenisse significaret, uerum etiam ad omnes gentium nationes. Alioquin, qua ratione diceretur Agnus Dei, qui tollit peccata mundi, si solum Iudeę gentis peccata tolleret et tam modicę partis mundi tantum curam haberet? Homines autem prius docendi sunt, ut Baptismus credant, et cum crediderint, baptizandi. Sed si credentibus confertur baptismi gratia,


1038. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 677 | Paragraph | SubSect | Section]

mortem transmigret ad uitam. Christus uero non ad aliquam terrę partem, sed ad cęleste regnum nunquam posthac moriturus ascendit triumphans lętantibus angelis, plaudentibus, qui post eum ituri erant, sanctis. Sedet a dextris Dei, uiuorum ac mortuorum iudex futurus. A dextris autem Dei sedere est ęqualem Deo esse. Aequalis est enim Patri Filius, non in humanitate assumpta, sed in maiestate propria. In substantia quippe diuinitatitis non est aliud Pater, aliud Filius, quanuis in personarum distinctione alius sit Pater, alius


1039. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 683 | Paragraph | SubSect | Section]

Propter quam ergo non occidimur, per eam et saluamur, si modo uitii alicuius macula tam preciosum** signum non deleuerimus. O felix lignum, a prophetis *corr. ex appręhen- **corr. ex pręciosum prędictum, a Iudeis expectatum, a gentilibus susceptum et honoratum. Tu es uirga illa Aaron, qua flagellata est Aegyptus, populus Israhel liberatus, qua mare percussum pharaonem cum exercitu operuit fluctibus et populo Dei tutum pręstitit iter. Tu es Moysi baculus, quo percussa petra fontem


1040. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 685 | Paragraph | SubSect | Section]

alii uirtutibus, alii uitiis seruiunt, atque ita quidam amici, quidam inimici sunt. Tunc autem omnia sibi subiiciet, cum in die nouissimo et amicos omnes in suo regno recipiet et omnes inimicos in carcere ignis ęterni concludet, ut et illorum, qui damnati fuerint, sit iustus iudex et eorum, qui saluabuntur, pius et misericors Dominus. Secundum humanitatem tamen et ipse subiectus erit diuinitati, ne duo dii, sed unus esse uideatur, cui subiiciuntur cuncta. Apostolus hoc nobis testatur et ait: Cum ei subiecta fuerint omnia, tunc et ipse


1041. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 685 | Paragraph | SubSect | Section]

dominum — inquit — sedentem super solium excelsum et eleuatum. Et plena erat domus a maiestate eius, et ea, quę sub ipso erant, replebant templum. Hoc autem de Christo dici testis est Ioannes Euangelista. Cum enim prophetę huius uaticinio probaret Iudeos Christo fore incredulos, continuo subiunxit: Hęc dixit Esaias, quando uidit gloriam eius et locutus est de eo. Hoc etiam ipsa uisionis ratio facile nobis persuadet. Dominum enim, quem sedentem in solio se uidisse asseruit, effigie humana eum uidisse indicat.


1042. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 688 | Paragraph | SubSect | Section]

idiomaę tum homines, quid illi dicerent, ita plane percepisse, ut quisque sua lingua locutos* censeret. Conuenit multitudo, et mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque lingua sua illos loquentes. Aderant illic Parthi, Medi, Elamitę, et qui habitant Mesopotamiam, Iudeam, Cappadociam,* Pontum et Asiam, Phrygiam et Pamphiliam, Aegyptum et Cyrenen**, Romani, Cretes, Arabes. Singuli sua lingua audiebant eos loquentes magnalia Dei. Pars admiratione stupebant, pars talia calumniabantur probroque excipiebant, musto eos incaluisse


1043. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section]

alienata erat, nomen magis senescentis imperii quam uires respiciens. Mos erat apud Rhacusanos urbis praetores semestri imperio creare. Forte obtigerat praetura Demiano cognomento Iudae (nemo superest ex hac familia). Is quum auctoritate ac opibus caeteris ciuibus praestaret, haudquaquam semestri contentus magistratu, insita animo immodica dominandi cupiditate, continuare statuit imperium. Itaque turba satellitum


1044. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section]

sed et libertate priuatum, accusata Venetorum fraude ac generi parricidio puppi caput illisit. Itaque interiit amissi imperii magis quam Christiani officii memor. Hic exitus fuit Demiani Iudae, cuius imperium si ciues pati potuissent, praeterquam quod externam seruitutem minime subituri fuissent, magis honestis artibus quam mutandis mercibus noti essent. Erat enim uir uehementis spiritus et bonae spei capax, satisque


1045. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

reuelare. Vtraque autem tam pręmia, quam poenę in resurrectione mortuorum omnibus aperta claraque erant, nequis ignoret, et quam misericors est Dominus in his, qui saluantur, et quam iustus in illis, qui damnantur. Neque ullus omnino iudex dici potest, de una eademque re bis iudicasse, qui, quod antea judicarit, nunc se idipsum ratum firmumque habere pronunciet. Itaque non est propterea ad iudicandum uenturus Dominus noster, ut sententiam olim factam mutet, sed ut


1046. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

mille annos Christum cum sanctis in terra regnaturum. Quę quidem assertio dissentire mihi uidetur ab Euangelio, in quo futuri iudicii texitur historia; quando videlicet separatis agnis ab hędis, iustis ab iniustis, alteris Iudex dicturus est: Venite, benedicti Patris mei, possidete uobis regnum ab initio paratum. Alteris econtrario: Ite maledicti in ignem ęternum. Quod si Dominus post iudicium in terra regnaturus esset, non uocaret electos, ut ad se


1047. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

regni opinione fuisse Tertullianum, Victorinum, Lactantium, et apud Gręcos Hireneum, Lugdunensem episcopum, nisi illos Hieronymus cunctis pręferendus redarguisset. Eos ille iudaizare dixit, qui mille annorum regnum in fine constituunt. Iudei enim tunc se in regnum restituendos aiunt et in Hierusalem auro gemmisque constructa collocandos, et rursum nuptias, sacrificia, circumcisiones, sabbata seruanda, liberos educandos, rursum epulis deliciisque indulgendum, nationes, ut


1048. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

qui persecutionem patiuntur propter iustitiam: si rursum beati sunt, qui argentum aurumque in terra possident, qui liberorum procreationi operam impendunt, qui conuiuia laute parant et crapulantur atque aliis dominari affectant. Sed Iudęorum ista tam uana expectatio est, ad pristinas uoluptates uotis omnibus anhellantium, non Christianorum, qui post corporum glorificationem istis se non indigere sciunt, dicente Domino: In resurrectione neque nubent, neque


1049. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

Dominabitur enim, donec in illum ira Dei uindictam perficiet, qua oppressus peribit. Scelera quoque eius describuntur, cum dicitur: et Deum patrum suorum non reputabit, et erit in concupiscentiis foeminarum . Erit enim de Iudęorum progenie. Deum itaque patrum suorum, Deum Abraham, Deum Isaac, et Deum Iacob contemptui habebit, temerarie admodum sibi uendicans diuinitatem seque ut Deum coli iubens. Quid est autem, quod dicitur, in concupiscentiis


1050. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

suo lumine solis radios exuperabit eoque facilius reliquas cęli luces supereminebit atque pręcellet. Tunc , inquit, plangent omnes tribus terre . Visa enim cruce turbabuntur impii moeroreque afficientur. Plangent Iudęi, quia quem crucifixerant, eum in cęlo regnare intelligent. Plangent hęretici, qui crucem quasi Deo inimicam minime adorandam esse dixerunt. Plangent peccatores, qui illum offenderunt, quem dominum omnium esse tam aperta signa, tam


1051. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

dicens: Reuelabitur ille iniquus, quem Dominus Iesus interficiet spiritu oris sui et destruet illustratione aduentus sui . Ante tamen Enoch et Heliam uenturos constat, ad quorum prędicationem Iudęi quoque, qui tunc uiui aderunt, ad Christum conuertentur: sed iidem (ut diximus) ab Antichristo interficientur. Et quoniam persecutio (ut dictum est) tres annos cum dimidio perseuerabit, in Apocalypsi


1052. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

ratio, dicente Zacharia propheta : Erunt in omni terra, dicit Dominus, partes duę in ea dispergentur; et deficient, tertia pars relinquetur in ea . Duę istę partes erunt Iudęi increduli et heresi polluti Christiani; tertia pars erunt fideles, qui quomodo relinquentur, declarat dicens: et ducam tertiam partem per ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum . Et


1053. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

sunt. Omnibus ergo Christus Dominus uisibilis apparebit, dicente Ioanne in Apocalypsi : Ecce uenit in nubibus et uidebit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt . Videbunt enim eum et Iudęi increduli, cognoscentesque Dei filium fuisse, quem ipsi crucifixerunt, dolore afficientur. Ideo subditur: et plangent se super eum omnes tribus terrę . Plangent, quia multis in eum credentibus ipsi non crediderunt. Nemo tunc


1054. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

est et Patris regis Filius. Ipsi data est iudicandi potestas : Iudicabit orbem terre in ęquitate et populos in ueritate sua . Non erit tunc testibus opus. Ego sum iudex et testis , dicit Dominus. Hic est, de quo Esaias ait : Dominus ad iudicandum ueniet cum senibus populi sui, et principibus eius . Senes isti prophetę sunt,


1055. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

reliquias in terra uenenatur et eos, qui non crediderunt, in sacrario sepeliri prohibet, ut iam iudicatos demonstret. Absurdum quoque uidetur, Ut, quos Christus secum iudicaturos dixit, nos iudicandos dicamus. Quod autem Christus iudex est uiuorum et mortuorum, testatur Petrus in sua Epistola de his, qui judicandi sunt, dicens: Reddent ei rationem, qui paratus est iudicare uiuos et mortuos . Et Paulus ad Timotheum


1056. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

quia ibi sedebo, ut iudicem omnes gentes in circuitu . Iosaphat interpretatur Domini iudicium. Eo igitur loci, qui iudicandi erunt, turmatim confluent, ubi Iudicis thronus positus erit. Et si is locus uallis Iosaphat erit, quę in Iudęa est, quomodo locus tam angustus tantam capiet multitudinem? Sed quemadmodum ingens exercitus ad ducem suum congregari dicitur, ita ad uallem illam omnes congregabuntur, sed alii in ualle, alii circa uallem. Et licet extremi inde


1057. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

terram Dominum fideles serui reuerenter comitentur, asseclę et assessores in throno sedentis. Restabunt adhuc alii minus perfecti, fideles tamen, quos in dextera parte angeli statuent saluandos. Reliquos autem, hoc est, uel incredulos Iudęos uel male credentes hereticos uel in peccatis perditos Christianos, seorsum in parte sinistra stare compellent. Id futurum clare aperteque exposuit Dominus, ut omnibus liquido pateat, qualis bonorum malorumque finis sit, et alii de


1058. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

ad iudicii sinceritatem, capilli, qui a capite exeunt, ab ore prolata sententia est. Quę ideo lanę mundę comparatur, ut nimia asperitate careat, et tamen iustitię munditiam seruet. Misericors enim et iustus est Dominus. Denique iudex ille, misericors est et iustus, capilli eius lana munda sunt. De igne autem, quo elementa excoquenda sunt, superius disputatum est. De illo uero, qui iniquis atque impiis paratus est, mox dicemus. Hoc tamen loco ter ignem nominari


1059. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

sperabat, ad Timotheum scribens: Bonum certamen certaui, cursum consummaui, in reliquo reposita est mihi corona iustitię, quam reddet mihi Dominus, in illo die iustus iudex . Et sanctus propheta Dauid pro beneficiis acceptis gratias agens: Benedic , inquit, anima mea, Domino, qui coronat te in misericordia et


1060. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 19 | Paragraph | SubSect | Section]

ac armis ualidissimum prope pessum dederint, nedum conturbarint. Neque gratiam Italae mulierculae tantum apud Hungaros ualuisse credendum est, ut ex illius uoto sibi regem constituerent. Nempe Italis Hungari, Boëmi ac Poloni adeo infensi sunt, ut illos eodem fere odio, quo et Iudaeos prosequantur, eorum maxime (has enim maleuolentiae causas inquirendo comperi) calliditatem atque auaritiam perosi. Quam profecto opinionem de Italis inde natam esse illis gentibus arbitror, quia aliquando quidam Romani sacerdotes, missu summi pontificis ad


1061. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 91 | Paragraph | SubSect | Section]

licet per se tunc reges haberet, non tamen ab imperio Constantinopolitano alienata erat. Mos erat apud Rhacusanos urbis praetores semestri imperio creare. Forte obtigerat praetura Demiano cognomento Iudae (nemo superest ex hac familia). Is quum auctoritate, ac opibus caeteris ciuibus praestaret, haud quaquam semestri contentus magistratu, insita animo immodica dominandi cupiditate, continuare statuit imperium. Itaque turba


1062. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 133 | Paragraph | SubSect | Section]

accepta, cui uestrae etiam sectae auctor adstipulatur, dimoueri nefarium esse, quis nisi rationis prorsus expers non uideat? Hec ubi Mauerdinus dixit, extemplo clamor Turcarum in eum, quasi obiecta parum purgasset, accusatorum instinctu sublatus est, hoc quidem consilio ne forte iudex, quem rei oratione, utpote uera, haud parum motum esse apparebat, dilato supplicio accusatorum fraudem deprehenderet. Itaque praetor circumstantis metu turbae, ne scilicet iure apud regem accusari posset, quod Christianos digniores fide quam Turcas esset arbitratus, confestim Mauerdinum,


1063. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 236 | Paragraph | SubSect | Section]

Georgii ad suos oratio. Ferunt autem Scytham huiuscemodi oratione rusticos in nobilitatem concitasse: Sacrarum literarum monimentis traditum est, uiri Hungari, Deum Optimum Maximum misertum esse quondam grauissimae Iudaeorum seruitutis et populum, ex quo ciuitatem suam constituere destinarat, ab Aegyptiaca tyrannide iugoque regio ac ingentibus erumnis ereptum non modo libertate donasse, sed etiam accolarum uictores hostiumque suorum dominos fecisse. Nec immerito: nihil enim magis auersatur


1064. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | SubSect | Section]

aggrediar Spiritu Sancto adiuuante breui uerborum compendio Dauidis res gestę, quas ut potuimus nostra poesi complexi sumus, quo spectent quosue typos in se habere mihi uideantur nouitatis. In omnibus fere Dauidem puto personam gerere Christi; Saulem autem Iudeos, qui Christum persequebantur, significare. Tum sub prophetarum dictis factisque contineri utriusque Legis autoritatem. I. Igitur per Samuelem prophetam arguitur Saul inobedientię in Deum, et Dauid succedit in regno;


1065. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

qui Christum persequebantur, significare. Tum sub prophetarum dictis factisque contineri utriusque Legis autoritatem. I. Igitur per Samuelem prophetam arguitur Saul inobedientię in Deum, et Dauid succedit in regno; quia Iudeis Euangelio non credentibus, quos utriusque Scripturę redarguit autoritas, Christus incipit regnare cum tribu Iuda, id est cum his qui ipsum confitentur Dei Filium mundique Dominum ac Saluatorem.

Samuel autem qui interpretatur audiens Deum in frusta concidit


1066. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

cultum gladio lacerant ueritatis. Agag enim festiua solemnitas dicitur, Amalech gens bruta ac fatua interpretatur. Dauid uirum manu fortem sonat et uultu desiderabilem. Hic est Christus qui ligauit fortem ipse fortior, et idem desyderatus cunctis gentibus a populo fideli suscipitur, atque a Iudeis regnum transfertur; dicente propheta: Quum uenerit sanctus sanctorum, cessabit unctio uestra. Translatum est regnum de tribu Beniamin ad tribum Iuda id est de filiis amaritudinis ad filios confitentes Christum regem et glorificantes. Vtrumque enim significat


1067. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

postea usi sunt e. g. William Langland in The Vision of Piers Plowman (1370), et Martin Luther Brief D. Martin Luthers wider die Sabbather an einen guten Freund (1538).

Saul agitatur spiritu immundo, et Dauide cytharam pulsante refocillatur; hoc est Iudei in immunditia infidelitatis uersantes desipiunt, quidam tamen Christum audiendo conuertuntur.

Iam primum Dauid fit armiger Saulis; quia Christus primum docuit Iudeos, et crucem quę eius arma sunt, inter illos portauit, ut Ioannes testatur.


1068. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Saul agitatur spiritu immundo, et Dauide cytharam pulsante refocillatur; hoc est Iudei in immunditia infidelitatis uersantes desipiunt, quidam tamen Christum audiendo conuertuntur.

Iam primum Dauid fit armiger Saulis; quia Christus primum docuit Iudeos, et crucem quę eius arma sunt, inter illos portauit, ut Ioannes testatur.

Goliam inter idolatras Palestinos fortissimum interemit. Christus diabolum qui gentibus dominabatur, Euangelii uulgatione contriuit.

Palestini


1069. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

maleis tundere aggressi sunt. II.

Dauid cum Ionatha Saulis filio init amiciciam, et eius reuelationibus a Saulis inuidia saluatur. Ionathas columbę donum interpretatur, quod Spiritus Sancti donum est. Spiritus autem Sancti dono Iudeis Lex data est, ideo Ionathas Saulis est filius; cuius Legis reuelatione patuerunt mysteria Christi, quę in illa continentur sub uelamine figurarum. Hinc nos ipsorum Iudeorum proprię Scripturę non credentium manifestam cernentes insaniam pericula occidentis litterę uitamus,


1070. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

inuidia saluatur. Ionathas columbę donum interpretatur, quod Spiritus Sancti donum est. Spiritus autem Sancti dono Iudeis Lex data est, ideo Ionathas Saulis est filius; cuius Legis reuelatione patuerunt mysteria Christi, quę in illa continentur sub uelamine figurarum. Hinc nos ipsorum Iudeorum proprię Scripturę non credentium manifestam cernentes insaniam pericula occidentis litterę uitamus, et spiritui qui uiuificat adhęremus. Ob hoc Ionathas, id est Spiritus Sancti donum nostrę fidei fauet, et eorum reprobat perfidiam.


1071. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

insaniam pericula occidentis litterę uitamus, et spiritui qui uiuificat adhęremus. Ob hoc Ionathas, id est Spiritus Sancti donum nostrę fidei fauet, et eorum reprobat perfidiam.

Saul tamen Dauidem pręficit militibus. Et Iudei initio patiuntur ut plebem doceat Christus et magister eorum sit.

Quum autem Saul uidisset pręferri sibi Dauidem laude uirtutis, odio eum habuit, et uitę illius insidiari coepit. Sic Iudeorum principes quum cernerent plebem abire post Christum, et miracula


1072. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

perfidiam.

Saul tamen Dauidem pręficit militibus. Et Iudei initio patiuntur ut plebem doceat Christus et magister eorum sit.

Quum autem Saul uidisset pręferri sibi Dauidem laude uirtutis, odio eum habuit, et uitę illius insidiari coepit. Sic Iudeorum principes quum cernerent plebem abire post Christum, et miracula eius prędicare,10 inuidentes quęsierunt eum interficere. cf. Io 10 138r cf. littera enim occidit Spiritus


1073. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

littera enim occidit Spiritus autem vivificat II Cor 3,6 sancti corr. ex sancto MS 138v praeditare MS

Sępenumero cum Dauide in gratiam se redire simulat Saul, et Iudei Christum tentantes blandius interrogant, non ut discant, sed ut accusent.

Saul despondit Dauidi filiam Michol pro prępuciis Palestinorum. Michol interpretatur aqua ex omnibus, quę est aqua baptismi inter omnes optabilior, qua a maledicto primorum parentum


1074. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Palestinorum. Michol interpretatur aqua ex omnibus, quę est aqua baptismi inter omnes optabilior, qua a maledicto primorum parentum liberamur. Hęc aqua sponsa est Christi; quia nisi Christo plena fide adhęserimus, baptisma nihil nobis proderit. Saulis autem filia dicitur, quia a Iudeis coepit baptizante eos Ioanne et postea discipulis Christi, qui et ipsi Iudei erant.

Dauid pro sponsa Michol numerat Palestinorum prępucia; quia Christus incircumcisos conuersos baptismo purificat.

Saulem fugit; fugit Christus Iudeorum


1075. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

inter omnes optabilior, qua a maledicto primorum parentum liberamur. Hęc aqua sponsa est Christi; quia nisi Christo plena fide adhęserimus, baptisma nihil nobis proderit. Saulis autem filia dicitur, quia a Iudeis coepit baptizante eos Ioanne et postea discipulis Christi, qui et ipsi Iudei erant.

Dauid pro sponsa Michol numerat Palestinorum prępucia; quia Christus incircumcisos conuersos baptismo purificat.

Saulem fugit; fugit Christus Iudeorum persecutionem, donec ueniat hora eius regnandi in cruce.


1076. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

quia a Iudeis coepit baptizante eos Ioanne et postea discipulis Christi, qui et ipsi Iudei erant.

Dauid pro sponsa Michol numerat Palestinorum prępucia; quia Christus incircumcisos conuersos baptismo purificat.

Saulem fugit; fugit Christus Iudeorum persecutionem, donec ueniat hora eius regnandi in cruce.

Qui quęrebant Dauidem a Michola delusi re infecta reuertuntur ad Saulem. In discipulos Christi baptismi gratiam prędicantes Iudeorum furit dementia, sed qui in flagellis pro Christo susceptis


1077. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

baptismo purificat.

Saulem fugit; fugit Christus Iudeorum persecutionem, donec ueniat hora eius regnandi in cruce.

Qui quęrebant Dauidem a Michola delusi re infecta reuertuntur ad Saulem. In discipulos Christi baptismi gratiam prędicantes Iudeorum furit dementia, sed qui in flagellis pro Christo susceptis gaudebant, cogi nequeunt, ut ipsum negent, et illi spe sua decepti ad infidelitatem suam redeunt. III.

Dauid fugiens uenit ad Samuelem. Christus litteram


1078. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Dauid fugiens uenit ad Samuelem. Christus litteram occidentem uitans aperit spiritalem sensum prophetarum, qui aduentum suum prędixerant.

Missi Dauidem comprehendere, coeperunt prophetare. Et satellites Iudeorum missi ut Christum capiant, uerbis eius stupefacti redeunt et aiunt: Nunquam homo sic locutus est.

Dauid fugiens ab Achimelech sacerdote accipit panes sanctos et gladium Golię Gethei. Christus fugiens Iudeorum


1079. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Et satellites Iudeorum missi ut Christum capiant, uerbis eius stupefacti redeunt et aiunt: Nunquam homo sic locutus est.

Dauid fugiens ab Achimelech sacerdote accipit panes sanctos et gladium Golię Gethei. Christus fugiens Iudeorum perfidiam, a sacerdotio eorum amouet gratiam panis in corpore suo sanctificati, porrigitque discipulis; accipit gladium quo Golias periit, ut in eo uincat etiam nationes idolis deditas, et Iudeis incredulis nihil prosit ablata diabolo potestas. cf. II Cor


1080. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Achimelech sacerdote accipit panes sanctos et gladium Golię Gethei. Christus fugiens Iudeorum perfidiam, a sacerdotio eorum amouet gratiam panis in corpore suo sanctificati, porrigitque discipulis; accipit gladium quo Golias periit, ut in eo uincat etiam nationes idolis deditas, et Iudeis incredulis nihil prosit ablata diabolo potestas. cf. II Cor 3,6, ut supra 139r numquam sic locutus est homo Io 7,46 ab corr. ex ad MS


1081. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

II Cor 3,6, ut supra 139r numquam sic locutus est homo Io 7,46 ab corr. ex ad MS

Dauid fugiens ad Achim Getheorum regem insaniam simulat. Et discipuli Christi a Iudeis repudiati transeunt ad gentes, et dum insanire putantur aiunt: Nos stulti propter Christum, sed stultum Dei sapientius est hominibus. Achis interpretatur frater meus. Et Dominus ait: Qui fecerit uoluntatem Patris mei qui in cęlis est, hic frater meus et soror et


1082. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

prophetarum de se testantium. Deinde uenit in terram Iuda id est ad populum confitentem se et Nouę legi adhęrentem; ad quam sui conueniunt. Sui enim sunt qui in ipsum credunt.

Sacerdotes Nobę a Saule cęduntur; quia Christo in carne ueniente perire debebat Iudeorum sacerdotium.

Abiathar Achimelechi filius fugit ad Dauidem et ab eo benigne est susceptus; quia Christus sacerdos in ęternum ne Iudeos quidem ad se uenientes repudiat, nemini claudens ianuam salutis. IIII.


1083. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

qui in ipsum credunt.

Sacerdotes Nobę a Saule cęduntur; quia Christo in carne ueniente perire debebat Iudeorum sacerdotium.

Abiathar Achimelechi filius fugit ad Dauidem et ab eo benigne est susceptus; quia Christus sacerdos in ęternum ne Iudeos quidem ad se uenientes repudiat, nemini claudens ianuam salutis. IIII.

Ceila a Palestinis obsidetur, a Dauide liberatur. Ceila interpretatur sustollens se ipsam. Fideles persecutionem passi ab idolatris a Christo liberantur et ad cęlum


1084. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

ad quem uenit Christus, hic affectibus floret piis, et germinat operibus uirtutum.

Sed quoniam multi etiam a perfectionis culmine corruunt, Dauid a Zipheis proditur, et a Saule circumdatur. Sed Saul quum audisset hostes in regnum irruisse a Dauide recessit. Christus ad Iudeos uenerat, ex quibus Iudas Zipheus erat, dum apostolatus dignitate floreret, sed uitio subuersus uendidit Christum Iudeis; qui quum ipsum comprehendere parati essent, timuerunt plebem et recesserunt. cf. nos stulti propter Christum I Cor 4,10; quod stultum est


1085. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

etiam a perfectionis culmine corruunt, Dauid a Zipheis proditur, et a Saule circumdatur. Sed Saul quum audisset hostes in regnum irruisse a Dauide recessit. Christus ad Iudeos uenerat, ex quibus Iudas Zipheus erat, dum apostolatus dignitate floreret, sed uitio subuersus uendidit Christum Iudeis; qui quum ipsum comprehendere parati essent, timuerunt plebem et recesserunt. cf. nos stulti propter Christum I Cor 4,10; quod stultum est Dei sapientius est hominibus I Cor 1,25 quicumque enim fecerit voluntatem Patris mei


1086. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

in desertum ut tentaretur a diabolo; tunc diabolus tentauit illum per oculum tentationis, quum ostenderet ei regna mundi.

Dauid latet in spelunca, Sauli oram clamidis abscindit, et Saul desinit eum persequi. Christus latebat in obscuritate Veteris scripturę, in qua Iudei cęcutiebant. Sed illis quos conuertit ostendit oram clamidis abscissam id est sensum Scripturę spiritalem, et agnoscere coeperunt Saluatorem.

Samuel moritur, et Dauid uenit in Pharam. Vaticinia de Christo finem accipiunt, et Euangelium inter ferocissimas


1087. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

sibi coniunxit. Extirpata idolorum stultitia Christus ecclesiam sibi sponsam fecit, et quę demoniis seruiebat, facta est uxor Christi per fidem.

Dauid superinduxit Achinoen; hęc interpretatur fratris decus. Fratres Christi Iudei erant; ex his elegit apostolos, qui ipsum prędicando et exaltando facti sunt eius decus.

Saul iratus Dauidi Micholam eius sponsam tradidit Phalto. Diximus per Michol baptismum significari. Phalti autem interpretatur liberatus. Iudei ergo quanuis Christo infensi


1088. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

fratris decus. Fratres Christi Iudei erant; ex his elegit apostolos, qui ipsum prędicando et exaltando facti sunt eius decus.

Saul iratus Dauidi Micholam eius sponsam tradidit Phalto. Diximus per Michol baptismum significari. Phalti autem interpretatur liberatus. Iudei ergo quanuis Christo infensi auertere ab illo niterentur sponsam eius ecclesiam baptismo consecratam, tradere tamen illam non poterant nisi per baptismum liberato. Fidelium enim coetu constat Christi ecclesia.

Saul Zipheis prodentibus Dauidem obsedit in colle


1089. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Christi ecclesia.

Saul Zipheis prodentibus Dauidem obsedit in colle Achillę. Achila interpretatur susceptio eius. Ziphei ergo id est florentes non uirtute sed malicia 140r idolorum corr. ex Iudeorum MS 140v sic accusant Christum coram principibus Iudeorum, et illi uitę eius insidiantur, et eiusdem susceptores persequuntur.

Dauid noctu ingressus tentorium Saulis, tulit cyphum


1090. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

susceptio eius. Ziphei ergo id est florentes non uirtute sed malicia 140r idolorum corr. ex Iudeorum MS 140v sic accusant Christum coram principibus Iudeorum, et illi uitę eius insidiantur, et eiusdem susceptores persequuntur.

Dauid noctu ingressus tentorium Saulis, tulit cyphum et hastam, ipsum uero interimi prohibuit; ob hoc Saul placatus abiit. Ingreditur Iesus Saulis tentorium, dum aperit Iudeis abdita


1091. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

coram principibus Iudeorum, et illi uitę eius insidiantur, et eiusdem susceptores persequuntur.

Dauid noctu ingressus tentorium Saulis, tulit cyphum et hastam, ipsum uero interimi prohibuit; ob hoc Saul placatus abiit. Ingreditur Iesus Saulis tentorium, dum aperit Iudeis abdita Scripturarum, et sensuum noctem sua expositione facit lucescere. Saulem dormientem non permittit interimi, Iudeos incredulos non statim punit, sed interim donec conuertantur, aufert ab eis cyphum et hastam; quia nec calicem sanguinis Domini bibere nec hasta defensionis ueritatem


1092. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Dauid noctu ingressus tentorium Saulis, tulit cyphum et hastam, ipsum uero interimi prohibuit; ob hoc Saul placatus abiit. Ingreditur Iesus Saulis tentorium, dum aperit Iudeis abdita Scripturarum, et sensuum noctem sua expositione facit lucescere. Saulem dormientem non permittit interimi, Iudeos incredulos non statim punit, sed interim donec conuertantur, aufert ab eis cyphum et hastam; quia nec calicem sanguinis Domini bibere nec hasta defensionis ueritatem tueri possunt qui adhuc non credunt. Saul hoc uidens placatus abiit. Iudei quippe, qui dormiunt,


1093. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

non permittit interimi, Iudeos incredulos non statim punit, sed interim donec conuertantur, aufert ab eis cyphum et hastam; quia nec calicem sanguinis Domini bibere nec hasta defensionis ueritatem tueri possunt qui adhuc non credunt. Saul hoc uidens placatus abiit. Iudei quippe, qui dormiunt, placari nequeunt: qui uident, illi placantur. Non enim uiderent, nisi crederent: increduli cęci sunt.

Dauid proficiscitur ad Achim in Palestinam et habitat in Sicelech et ipsos Palestinos occulte prędatur. Transit Christi prędicatio ad


1094. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

plurimorum deorum cultu, et errorum suorum fecem expurgantes, ueritatis puritatem admittunt. Tum autem Dauid occulte prędatur Palestinos, quum Christus intimis inspirationibus ad se trahit peccatores, siue incredulos gentiles.

Palestini armantur in Saulem, Romani in Iudeam.

Periit Saul cum filiis. Infideles Iudei, non recipientes Christum, lapsi sunt in interitum sempiternum.

Fleuit Christus pręuidens eorum euersionem, sicut Dauid Saulis necem et Israhelitarum cladem.

Palestini ascendunt in


1095. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

ueritatis puritatem admittunt. Tum autem Dauid occulte prędatur Palestinos, quum Christus intimis inspirationibus ad se trahit peccatores, siue incredulos gentiles.

Palestini armantur in Saulem, Romani in Iudeam.

Periit Saul cum filiis. Infideles Iudei, non recipientes Christum, lapsi sunt in interitum sempiternum.

Fleuit Christus pręuidens eorum euersionem, sicut Dauid Saulis necem et Israhelitarum cladem.

Palestini ascendunt in Iezrahel, id est gentiles accesserunt ad uidentes Deum. Sic


1096. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Fleuit Christus pręuidens eorum euersionem, sicut Dauid Saulis necem et Israhelitarum cladem.

Palestini ascendunt in Iezrahel, id est gentiles accesserunt ad uidentes Deum. Sic enim interpretatur Iezrahel. Videntes autem Deum dicuntur prophetę. Porro uincere aliter Iudeorum errorem non potuissent, nisi Scripturarum ueterum autoritate eos refellissent. Suo illos telo confoderunt. VI.

Dauid rediens in Sicelech comperit eam ab Amalechitis uastatam, et uxores suas inde captiuas abductas;


1097. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Israhelitę in Gelboe prostrati ceciderunt, et Saul cum filiis periit, et ciuitates a Palestinis occupatę sunt. Et Iabitę sepelierunt Saulem cum filiis. Gelboe sonat aceruum pluuiarum. In aceruo pluuiarum gratię diuinę gentes ad Christum conuersę uictoria potitę sunt, et Iudei in suę incredulitatis obstinatione perierunt cum filiis id est cum omnibus erroris sui sectatoribus. Ciuitates occupatę id est ecclesię a Christianis ędificatę. Sed Iabitę id est intelligentes, Iaba enim intelligentia dicitur, Saulem et filios eius sepelierunt: quia gentiles


1098. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

uisio sempiterna. In hac uisione Christus regnat. Benedicit Euangelii doctoribus, qui finem statuerunt Legi, quę ipsum uenturum significabat quęque finiri debuit, quum ipse uenisset.

Filius interim Saulis Isboseth biennium regnat in Ierusalem Abnero autore. Quia Iudei post Christi passionem regnarunt, donec a Romanis deleti sunt. Et hoc Abnero autore, id est diabolo, qui regnantes obcęcabat, ne Christo crederent. Abner enim interpretatur lapis lucidus. Lucidus quippe erat ante peccatum, postea obstinatione induruit ut lapis. Iesboseth autem


1099. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

donec a Romanis deleti sunt. Et hoc Abnero autore, id est diabolo, qui regnantes obcęcabat, ne Christo crederent. Abner enim interpretatur lapis lucidus. Lucidus quippe erat ante peccatum, postea obstinatione induruit ut lapis. Iesboseth autem interpretatur coęquatus mihi. Quia Iudei submittere se Christo noluerunt, quasi pares illi.

Dauid regnat in Hebron annos septem. Per septenarium uniuersorum summa denotatur. Semper enim Christus in uisione regnat ęterna, quod est in Hebron.

Adduntur menses sex, fortasse quia in sexta


1100. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

recipiunt, filii Dei uocabuntur, non ex sanguinibus, sed ex Deo nati.

Isboseth cum Abnero rixatus restituit Dauidi Micholam et Abnero autore Israel, id est omnes reliquę tribus, receperunt Dauidem regem. Isbosethus, qui coęquatus dicitur, Iudeum designat prius superbum, qui deinde contra Legem, quam non intellexerat, indignatus, currit ad baptismum, quod est Dauidi restituere Micholam. Et Abner, qui hoc loco Legem significat, quum et ipsa sit lapis lucidus, in tabulis lapideis digito Dei descripta, omnibus per spiritalem sui


1101. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

sui sensum suadet, ut se Christo regi submittant, si salui esse cupiunt.

Isbosethum filii Renon dormientem interimunt, caput afferunt Dauidi in Hebron et ipsi Dauidis iussu interficiuntur. Et caput Isbosethi in Hebron sepelitur. Isbosethum Iudeum ad Christum conuersum diximus, sed plerique conuersi erroribus postea ab hereticis implicati sunt. Renon enim ecclesia uel congregatio interpretatur. De qua in psalmo dicitur: Odiui ecclesiam malignantium et cum impiis non sedebo. Qui tunc caput interempti ad


1102. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

pacifico in templo collocata. Quia de Christi sacramento est dictum: In pace inuentus est locus eius,34 et: Beati pacifici quoniam filii Dei uocabuntur.

Regem ante arcam Domini ludentem derisit uxor et sterilitate damnatur. Christum irriserunt Iudei, et bonorum fonte contempto uirtutis fructum proferre nequiuerunt.

Templum Dei ędificare non Dauidi permittitur, sed eius filio Salomoni. Quia ille bellator fuit, hic pacificus. Pacifici ergo Dei templum sunt. Vterque prę se fert personam Christi. Sed in


1103. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

uirtutis fructum proferre nequiuerunt.

Templum Dei ędificare non Dauidi permittitur, sed eius filio Salomoni. Quia ille bellator fuit, hic pacificus. Pacifici ergo Dei templum sunt. Vterque prę se fert personam Christi. Sed in Dauide Christus est disputans cum Iudeis et contendens cum gentibus: in Salomone in cruce moriens, ut corporis sui sacrificio nos Deo reconciliet et in triduo excitet templum Iudeorum perfidia destructum.

Et pulchre hoc quidem Nathan nunciare inducitur. Nathan enim interpretatur


1104. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

ille bellator fuit, hic pacificus. Pacifici ergo Dei templum sunt. Vterque prę se fert personam Christi. Sed in Dauide Christus est disputans cum Iudeis et contendens cum gentibus: in Salomone in cruce moriens, ut corporis sui sacrificio nos Deo reconciliet et in triduo excitet templum Iudeorum perfidia destructum.

Et pulchre hoc quidem Nathan nunciare inducitur. Nathan enim interpretatur donans donum uel donatus gratię. Non enim nostris meritis hoc factum est, sed per gratiam Spiritus Sancti diuinęque largitatis donum. Sed


1105. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

percussit Idumeos. Idumei interpretantur ruffi, rubei, terreni, sanguinei; ruffi iracundos significant, rubei inuidia inflamatos,38 terreni eos qui terrenarum rerum curis implicati nihil de cęlestibus cogitant, sanguinei crudeles, quos nulla mouet erga proximos pietas. Tales Idumeos iustus iudex in malo perseuerantes damnat. VIIII.

Dauid Miphibosetum Ionathę filium bonis paternis donat, et mensę suę participem facit et Sibam seruum cum filiis terram eius colere iubet. Miphiboseth os confusum, os uerecundum


1106. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

igne accendit. Illuminatorum igitur et charitate ardentium uxor est Bersabe. Hanc adamauit Christus dicens: Scrutamini Scripturas, ipsę enim sunt quę testimonium perhibent de me.

Huius primogenitus filius mortuus est, secundus regnauit. Primi Iudei incredulitate perierunt, secundi gentiles in fide Christi dominantur.

Amisit ipsa primum uirum Iudeos, et secundo iuncta est Christo, qui non uenit soluere Legem, sed adimplere. Seponamus interim crimen adulterii et homicidii a Dauide nostro, et inueniemus: quia


1107. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

ipsę enim sunt quę testimonium perhibent de me.

Huius primogenitus filius mortuus est, secundus regnauit. Primi Iudei incredulitate perierunt, secundi gentiles in fide Christi dominantur.

Amisit ipsa primum uirum Iudeos, et secundo iuncta est Christo, qui non uenit soluere Legem, sed adimplere. Seponamus interim crimen adulterii et homicidii a Dauide nostro, et inueniemus: quia Bersabe adultera erat sub Iudeis, ipsam non recte obseruantibus, postea, Vria mortuo, id est Dei luce in Iudeis extincta,


1108. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

secundi gentiles in fide Christi dominantur.

Amisit ipsa primum uirum Iudeos, et secundo iuncta est Christo, qui non uenit soluere Legem, sed adimplere. Seponamus interim crimen adulterii et homicidii a Dauide nostro, et inueniemus: quia Bersabe adultera erat sub Iudeis, ipsam non recte obseruantibus, postea, Vria mortuo, id est Dei luce in Iudeis extincta, iuncta est Christo Domino, et per eum genuit filios, qui in illa Christum prophetatum fide receperunt.

Aduersa patitur Dauid: et Christus a iuuentute sua in laboribus fuit.


1109. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

ipsa primum uirum Iudeos, et secundo iuncta est Christo, qui non uenit soluere Legem, sed adimplere. Seponamus interim crimen adulterii et homicidii a Dauide nostro, et inueniemus: quia Bersabe adultera erat sub Iudeis, ipsam non recte obseruantibus, postea, Vria mortuo, id est Dei luce in Iudeis extincta, iuncta est Christo Domino, et per eum genuit filios, qui in illa Christum prophetatum fide receperunt.

Aduersa patitur Dauid: et Christus a iuuentute sua in laboribus fuit.

Ex hac genitus est Salomon pacificus, quia ipsa nasciturum


1110. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Ammon, Dauidis filius, uitiat Thamaram, Absalonis sororem, et rex ex eo tristatur. Ammon interpretatur filius populi mei. Hic mihi uidetur personam habere apostolorum, qui filii erant Hebreorum. Hi prius adamauerant Thamaram, Absalonis sororem, id est synagogam Iudeorum. Thamar enim dicitur amara, quod illi conuenit, quę adhuc sub maledicto erat. Quam postquam apostoli cognitam refutarunt sequentes Christum, Iudei eos persequi coeperunt. Horum Iudeorum personam Absaloni tribuendam censeo, quum patris luctus interpretetur. De quibus pater


1111. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

mihi uidetur personam habere apostolorum, qui filii erant Hebreorum. Hi prius adamauerant Thamaram, Absalonis sororem, id est synagogam Iudeorum. Thamar enim dicitur amara, quod illi conuenit, quę adhuc sub maledicto erat. Quam postquam apostoli cognitam refutarunt sequentes Christum, Iudei eos persequi coeperunt. Horum Iudeorum personam Absaloni tribuendam censeo, quum patris luctus interpretetur. De quibus pater per prophetam queritur dicens: Filios enutriui et exaltaui et ipsi spreuerunt me. Displicuit Christo suscitata


1112. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

qui filii erant Hebreorum. Hi prius adamauerant Thamaram, Absalonis sororem, id est synagogam Iudeorum. Thamar enim dicitur amara, quod illi conuenit, quę adhuc sub maledicto erat. Quam postquam apostoli cognitam refutarunt sequentes Christum, Iudei eos persequi coeperunt. Horum Iudeorum personam Absaloni tribuendam censeo, quum patris luctus interpretetur. De quibus pater per prophetam queritur dicens: Filios enutriui et exaltaui et ipsi spreuerunt me. Displicuit Christo suscitata seditio aduersus apostolos, et ait: Si me


1113. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

et ait: Si me quęritis, sinite hos abire.

Absalon id est pharisei fugiunt in Gessur; quę interpretatur applicans lumen. Hęc est Lex, quę rite intelligentibus applicat lumen ueritatis, non intelligentibus tenebras erroris. Tunc ergo Iudei fugerunt in Gessur, quum nihil spiritaliter intelligentes clamabant: Legem habemus, et secundum legem nostram debet mori.

Ioab, qui dicitur inimicus, blanditur Absaloni, id est Iudeos per blandimenta decipit et eos per mulierem Thecuitem cum


1114. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

lumen ueritatis, non intelligentibus tenebras erroris. Tunc ergo Iudei fugerunt in Gessur, quum nihil spiritaliter intelligentes clamabant: Legem habemus, et secundum legem nostram debet mori.

Ioab, qui dicitur inimicus, blanditur Absaloni, id est Iudeos per blandimenta decipit et eos per mulierem Thecuitem cum Christo reconciliare nititur: per somnia terrens uxorem Pilati, ita ut illa suaderet marito dimittere Christum. Thecua tuba interpretatur. Pilati itaque coniux tuba erat, quam inflabat Ioab inimicus, ut passionem Christi, orbi


1115. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

nititur: per somnia terrens uxorem Pilati, ita ut illa suaderet marito dimittere Christum. Thecua tuba interpretatur. Pilati itaque coniux tuba erat, quam inflabat Ioab inimicus, ut passionem Christi, orbi salutiferam futuram, impediret. Absalon autem incendit Ioabi messem, quando Iudei non consenserunt dimitti Christum, sed cruci figi. 147r 147v cf. filios enutrivi et exaltavi ipsi autem spreverunt me Is 1,2 cf. si ergo me quaeritis sinite hos abire Io


1116. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

ipsi autem spreverunt me Is 1,2 cf. si ergo me quaeritis sinite hos abire Io 18,8 nos legem habemus et secundum legem debet mori Io 19,7

Absalon deinde regnum auferre nititur Dauidi patri. Quia Iudei de Christo dixerunt: Nolumus hunc regnare super nos,51 et: Qui se regem facit, contradicit Cęsari. Absalon abutitur concubinis patris, hoc est Iudei peruertunt sensum Veteris scripturę, litteram quę occidit sequentes, non spiritum qui


1117. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

legem debet mori Io 19,7

Absalon deinde regnum auferre nititur Dauidi patri. Quia Iudei de Christo dixerunt: Nolumus hunc regnare super nos,51 et: Qui se regem facit, contradicit Cęsari. Absalon abutitur concubinis patris, hoc est Iudei peruertunt sensum Veteris scripturę, litteram quę occidit sequentes, non spiritum qui uiuificat. Fugit Dauid Absalonem; et Christus Iudeos fugiens per medium illorum ibat, quia nondum uenerat hora eius.


1118. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Qui se regem facit, contradicit Cęsari. Absalon abutitur concubinis patris, hoc est Iudei peruertunt sensum Veteris scripturę, litteram quę occidit sequentes, non spiritum qui uiuificat. Fugit Dauid Absalonem; et Christus Iudeos fugiens per medium illorum ibat, quia nondum uenerat hora eius.

Mittitur Ioab cum exercitu contra Absalonem. Semper Ioab contra impios mittitur: quia impii semper sub potestate diaboli sunt.

Defecit Absalonis


1119. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

hora eius.

Mittitur Ioab cum exercitu contra Absalonem. Semper Ioab contra impios mittitur: quia impii semper sub potestate diaboli sunt.

Defecit Absalonis uirtus, et per capillos implicatus a Ioabo transfigitur. Iudei erroribus implicati diabolo subduntur.

Dauid luget Absalonem: Christus deflet Iudeos et pro illis solicitus orat patrem, ut ignoscat eis.

Et quoniam Christi mysteria diuino succedebant consilio, ideo Absalon secutus dicitur


1120. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Ioab contra impios mittitur: quia impii semper sub potestate diaboli sunt.

Defecit Absalonis uirtus, et per capillos implicatus a Ioabo transfigitur. Iudei erroribus implicati diabolo subduntur.

Dauid luget Absalonem: Christus deflet Iudeos et pro illis solicitus orat patrem, ut ignoscat eis.

Et quoniam Christi mysteria diuino succedebant consilio, ideo Absalon secutus dicitur consilium Chusi, qui interpretatur arcanum siue profunditas. Iudicia enim Dei abyssus multa.


1121. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

II Cor 3,6, ut supra Io 7,30 cf. iudicium tuum abyssus multa Ps 36 (35),7 cf. Act 1,18 148v sui bona. Sic gentiles conuersi sortiti sunt bona ęterna, Iudeis ante promissa. Quos Iudeos Miphiboseth hoc loco figurauit. Os enim confusum interpretatur. Est autem confusio etiam ad mortem,59 ut ait Scriptura.

Dauid uenit in Baurim et patitur maledicta Semei. Baurim interpretatur electi. Venit Christus inter electos


1122. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Io 7,30 cf. iudicium tuum abyssus multa Ps 36 (35),7 cf. Act 1,18 148v sui bona. Sic gentiles conuersi sortiti sunt bona ęterna, Iudeis ante promissa. Quos Iudeos Miphiboseth hoc loco figurauit. Os enim confusum interpretatur. Est autem confusio etiam ad mortem,59 ut ait Scriptura.

Dauid uenit in Baurim et patitur maledicta Semei. Baurim interpretatur electi. Venit Christus inter electos suos discipulos et maledicitur


1123. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Miphiboseth hoc loco figurauit. Os enim confusum interpretatur. Est autem confusio etiam ad mortem,59 ut ait Scriptura.

Dauid uenit in Baurim et patitur maledicta Semei. Baurim interpretatur electi. Venit Christus inter electos suos discipulos et maledicitur ei a Iudeis. Quos ideo designat Semeus, quia interpretatur: audi mihi. Hoc illis congruit, qui suam, non Dei uoluntatem sequuntur.

Victo Absalone Dauid reuertitur in Hierusalem. Christus confusis Iudeis per resurrectionem suam redit ad patrem, ascendens in cęlum.


1124. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

electi. Venit Christus inter electos suos discipulos et maledicitur ei a Iudeis. Quos ideo designat Semeus, quia interpretatur: audi mihi. Hoc illis congruit, qui suam, non Dei uoluntatem sequuntur.

Victo Absalone Dauid reuertitur in Hierusalem. Christus confusis Iudeis per resurrectionem suam redit ad patrem, ascendens in cęlum. XII.

Dauidi a pręlio uictori reuertenti prima occurrit tribus Iuda. Et Christo gentiles, per prędicationem apostolorum conuersi, primi occurrerunt non passibus, sed


1125. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

dicitur Iuda.

Occurrit et Siba cum filiis, qui et ipse (ut dictum est) interpretatur conuersus.

Occurrit et Miphiboseth, sed habitu tristis, et expostulauit in Sibam seruum, qui per dolum sua pręripuerat. Miphiboseth Iudeos significare diximus. Qui quoniam occurrisse Christo dicitur, de his, qui conuersi fuerant, intelligere debemus, alioquin Christo occurrere non potuissent. Iudei isti dolebant hęreditatem suam translatam esse ad gentiles. Christus uero, qui non erat acceptor personarum,61 sed


1126. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

sed habitu tristis, et expostulauit in Sibam seruum, qui per dolum sua pręripuerat. Miphiboseth Iudeos significare diximus. Qui quoniam occurrisse Christo dicitur, de his, qui conuersi fuerant, intelligere debemus, alioquin Christo occurrere non potuissent. Iudei isti dolebant hęreditatem suam translatam esse ad gentiles. Christus uero, qui non erat acceptor personarum,61 sed meritorum, ibi diuidi iubet hęreditatem, ubi ęqualem uidet fidem.

Berzelaum Galaditem, ut secum habitaret, inuitauit Dauid, sed ille excusauit se


1127. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

quippe filius est qui fideliter credit. Hęc est enim uictoria (ut Apostolus ait), quę uincit mundum, fides nostra. Et talem quidem Christus amplexatur, ut Dauid Chamaam.

Altercantur tribus Israel cum tribu Iuda. Hodie quoque infideles Iudei cum Christianis contendunt. Iuda est quicunque confitetur Christum.

Seba seditionem mouit contra Dauidem. Seba interpretatur eloquentia. Seba igitur heresiarchę sunt, qui eloquentię suę uiribus freti aduersus Euangelii fidem latrabant.


1128. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

cf. et haec est victoria quae vincit mundum fides nostra I Io 5,4

Rex ingressus Hierosolymam concubinas ab Absalone pollutas a se separat. Concubinas Dauidis Vetus testamentum diximus significare. Quod quia a plerisque Iudeorum male intellectum erat, ab Absalone pollutum dicitur, quod Christus Euangelio succedente exclusit.

Dauid ducibus pręcipit, ut persequantur Sebam, seditionis autorem. Et Christus ecclesię suę doctores dedit, qui ueritatis argumentis persecuti sunt


1129. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

permansit. XIIII.

Postremo Adonias, Dauidis filius ex Agita, appetit regnum, sed uota eius frustrantur, Salomone in regnum succedente. Adonias Domini donatio interpretatur, Agith festiua uel solemnis, Salomon pacificus uel retributor. Adonias Iudeos figurabat, qui erant Domini donatio, quia dicti sunt populus Dei. Hi Agith, id est festorum et solemnitatum, filii erant, dum Lex uetus uigeret. Sed quoniam Noua quoque lege succedente a ueteribus institutis et cerimoniis desistere nolebant, ideo regnum expetisse dicuntur. Succedente


1130. Bučinjelić, Miho. Epistula ad Gerardum Planiam,... [Paragraph | Section]

rem peragendam solicitare. At in his occupatus priusquam cum principibus pacisceretur, allectis mille Mamalucis, quos ex diuersis locis congregauerat, ad Solymanum defertur, perduellionisque absens accusatur. Erat Cayri quidam Iudaeus uir satis amplae mercaturae, hic nescio quo nam modo defectionem hanc non solum olfecerat, sed pene manifestis argumentis comprehenderat. Quamobrem Constantinopolim ueniens, adituque a consiliaris, non sine pecuniis a


1131. Bučinjelić, Miho. Epistula ad Gerardum Planiam,... [Paragraph | Section]

Spalatum oppidum Dalmatiae, aliquando Diocletiani Augusti palatium per tria milliaria a Salonis, quae ciuitas nunc solo est aequata, distat. Dicunt Turcae ab ultimis Aethiopiae sedibus gentem quandam excitam, hos plerique Iudaeos affirmant. sed haec quoniam fabulis simillima uidentur, latius explicare non audeo. Bosinensem Sangachum audio quattuor millibus equitum ad Modruscensem agrum uastandum profectum. uereor ne uoti compos fiat, cum nusquam


1132. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

est.
1.131  Fatidicae si uera canunt Oracla Sybillae,
1.132  Et si uera monent Vatum praedicta tuorum,
1.133  Si Pater Israel, nam Rex alienus in Aulae
1.134  Sede Palestinae, et Solymis dominatur in oris,
1.135  Dux quoque defecit Regali e semine Iudae.
1.136  Si Daniel, iam Virgo Deo foecunda tumescat,
1.137  Vatis ut hebdomades Christi noua terminet aetas.
1.138  Iam uero et bellum super arma cruenta reuinctum
1.139  Mille catenatis per mille ligamina nodis
1.140  Terribili fremit ore,


1133. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

portendit Olympus.
1.155  Cernis ut ex utero terrai, nocte sub ima
1.156  Infremuit carcer tenebrarum? et uiscera caeco
1.157  Telluris sub uentre tonant? te mitior Orcus
1.158  Inuocat, et digno priuati lumine manes.
1.159  Denique quid referam? Iudaea in Virgine quantum
1.160  Lumen inest, quo sola Deos supereminet omneis.
1.161  Solaque Phoebaeo rutilantius igne coruscat
1.162  Foemineos inter coetus, dignissima Mater
1.163  Aetherii partus, cuius descendat in aluum
1.164  Filius excelsi,


1134. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

uellera signi,
1.262  Aurea caeruleos calcat Cytheraea natantes,
1.263  Vipereumque ungit Centauri spicula uirus.
1.264  Si datur astrorum uarias praediscere leges,
1.265  Haec Coeli series talem tibi suscitat ortum
1.266  Iure quidem Virgo Regio Iudaea uocatur,
1.267  Erigones quia signa subit, Virgo illa salubrem
1.268  Parturiet legem populis, qua uera resurgit
1.269  Relligio, magnusque a stirpe renascitur orbis.
1.270  Hos igitur partus cecinere Oracula Vatum,
1.271  Hos pater Israel,


1135. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.274  Quippe humilem famulam Coelo respexit ab alto,
2.275  Hinc me foelicem dicent mare, sydera, tellus.
2.276  Praemia magna mihi, triplicem dedit ille coronam
2.277  Omnipotens, qui nomen habet super omnia sanctum.
2.278  Ipsius et pietas Iudaea a stirpe propagat,
2.279  Quas ex aeterno praedestinat ordine gentes,
2.280  Fortia qui summo uallauit brachia Coelo,
2.281  Vnde sua fastus dispersit mente proteruos.
2.282  Et deturbauit ualidos a sede rebelles,
2.283  Atque humiles populos


1136. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

praecedunt agmine longo,
3.300  Quorum plena uirent urbis pomeria, qui omneis
3.301  Impleuere uias, quibus omnis campus inundat.
3.302  Tum subito apparent arma improuisa, genusque
3.303  Externum, Regemque petunt, Regemque requirunt
3.304  Iudaeo natum Regno, sceptrisque paternis,
3.305  Quoi pia dona ferunt, ostensaque signa fatentur.
3.306  At formido repens ui magna pectus adorta est
3.307  Regis Idumaei, et concursibus atria turbat
3.308  Ille ferox tantoque anceps in turbine sacrum


1137. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

formido repens ui magna pectus adorta est
3.307  Regis Idumaei, et concursibus atria turbat
3.308  Ille ferox tantoque anceps in turbine sacrum
3.309  Concilium uocat, et doctos ignarus apellas
3.310  Consulit, ast illi referunt dabit Effrata Iudae
3.311  Bethlem terra Dei Regali e sanguine Christum,
3.312  Qui regat Israel dux inclytus, ecce tot annis
3.313  Coelestis uates praedixerit ante Michaeas,
3.314  Atque haec dum Solymis Regali in sede geruntur,


1138. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

ante Michaeas,
3.314  Atque haec dum Solymis Regali in sede geruntur, ❦
3.315  Tristior infaustas Acheron emisit Erinnes
3.316  Consilio Iouis inferni, quas protinus Orco
3.317  Egressas sistit Iudaei ad tecta tyranni.
3.318  Prima Megaera doli, fraudumque imbuta malarum
3.319  Arte, uenenatas a uertice concutit hydros,
3.320  Ii circum diris ceruicem nexibus atram
3.321  Impliciti, linguis exertant ora trisulcis,
3.322  Et foedum


1139. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

hae res, illaeque recurrunt
4.241  Principio, omne bonum coit hic radice beata.
4.242  Postquam autem Christus Nili reuocatus ab oris ❦
4.243  In patriam rediit, maternaque tecta reuisit,
4.244  Te modo rege ferox tellus Iudaea superbo
4.245  Expulerat, cur te rursum tam mitis eodem
4.246  Sancte refers? an te Patris reuerenda potestas
4.247  Huc agit? an ne tenax patrii uis urget amoris?
4.248  Foelix, o, nimium tanto domus hospite, cuius
4.249  Nectareas e


1140. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


4.262  Ast aetate uigor succrescere, membraque sensim
4.263  Et Deus ipse suo clarescere corpore quibat,
4.264  Quumque tot aestates ageret, tot uolueret annos,
4.265  Quot rotat obliquum sua signifer astra per orbem,
4.266  Ipsa quota Iudaea tribus se gente propagat,
4.267  Ad solenne sacrum, quod lege edicit agendum
4.268  Ascendit Solymam, primi tum mensis onustos
4.269  Implet Luna sinus, et cornua lumine iungit.
4.270  Cuncta datis miro posuit Deus ordine signis,


1141. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

illi
4.283  Ast electa suos magno regina triumpho,
4.284  Stellantes thalamos altis subit acta trophaeis.
4.285  Interea templi sacratas itur ad arces, ❦
4.286   Quos quas omnis Iudaea petit, quos misit Ioppe.
4.287  Quos Hiericontea Chariotide consita tellus,
4.288  Quos lauit Sirbone lacus, quos Lydda creauit,
4.289  Quosque lacu Genesara suo, quos celsa Norine,
4.290  Quos Bethole, et Tephene, et Acrabataena, fluensque


1142. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

florentis odor deserta secutus
4.429  Inuia, melle madens uacuis fruticescit in agris.
4.430  Gesserat Imperium ter quinque Tiberius annis
4.431  Caesar, et orbe suo populis data iura subactis. ❦
4.432  Quattuor in partes Iudaeaque secta gemebat,
4.433  Quattuor iniustis sub regibus, arce profani
4.434  Sic duo Pontifices foedata templa regebant.
4.435  Quem super intonuit Coelo uox clara patenti,
4.436  Verbo in missa uirum per deuia lustra uagantem.


1143. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

undae, penitusque exterrita circum
4.474  Expauit turba, et uox in caua claustra refugit.
4.475  Quod caput in Coelo suprema Seraphin adorant,
4.476  Agmina, Ioanni curua ceruice reclinat,
4.477  Cum seruis Dominus, iudex cum sontibus adstat.
4.478  Bissenos hic dux lapides, haec arca sacrabat,
4.479  Bissenis Bobus templo mare uexit ahaenum.
4.480  Hoc aboleta malo modo quae seruatur apellae
4.481  Pulsa superstitio est, mundus sit flumine Naman.


1144. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

orbes?
5.284  Cuius opes uarias rebus natura ministrat,
5.285  Ipse ne desidiae feret ocia legibus ullis?
5.286  Funditus hoc mundus cessante a stirpe periret.
5.287  Stat sua festa dies, aeternaque gloria Christo.
5.288  Lege quidem Mosi Iudaeis septima quaeque est
5.289  Festa dies, ea lux et enim memorabilis, ipsi
5.290  Sabbata septenas dicunt a nomine luces.
5.291  Nam Deus omnipotens senis opus omne diebus
5.292  Edidit, hos sequitur qua cunctis ardua rebus


1145. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

dicunt a nomine luces.
5.291  Nam Deus omnipotens senis opus omne diebus
5.292  Edidit, hos sequitur qua cunctis ardua rebus
5.293  Complementa dedit Deus, et qua luce quieuit.
5.294  Quamque bono, ac sancto decorauit lumine, quamque
5.295  Iudaei obseruant, opus omne, laborque quiescit.
5.296  Christus in hac iterum templum de more petiuit,
5.297  Conserto iuuenile ferens in numine corpus,
5.298  Scriptaque fatidici suscepto codice uatis
5.299  Talia conspicua sublimis ab arce reclusit,


1146. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

urite flammis,
8.37  Et date nube noua terris sitientibus imbres,
8.38  Quum concreta situ tellus sua germina fundet
8.39  Morbida, rore sacro sanate, atque igne supremo.
8.40  Ite mei fontes, emissaque flumina, primus
8.41  Sentiat orbis aquas Iudaea per arua sonantes,
8.42  Gentibus haud aliena suis his terra madescat,
8.43  Neu fluat Azotus, neu qua perfundat Ioppem.
8.44  Ah mea ne patriae pereant armenta uidentis.
8.45  Ite uagos reuocate greges, et claudite septis.
8.46  Dicite


1147. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

I
8.126  Huic sua fine salus ueniet suprema beato.
8.127  Circuet infesto quum uos urbs illa tumultu
8.128  Iusta im perfectos fuga ducat ad altera longe
8.129  Moenia, ut Aegypto quondam mihi nacta latebra est.
8.130  Oppida Iudaeae nimirum haud omnia passim
8.131  Vestrorum calcanda pedum uestigia sument,
8.132  Donec ego ueniam, uos et mea regna nouabo.
8.133  Haereat hoc animis exemplar pro duce miles
8.134  Fortis init, fortique cliens pro principe bellum,


1148. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

palestinas traducit Christus in oras, ❦
8.459  Lucis agens ad bella nouas in nube phalanges,
8.460  Armat et aetherio flagrantibus igne sagittis
8.461  Lucida quae plenis iaculentur tela pharetris,
8.462  Tela facesque simul Iudaea in tecta uolanteis.
8.463  Haud Agamemnoniis arsit neptunia Troia
8.464  Tot facibus, quot ab his flagrarunt ignibus arces.
8.465  Fulmina nec totidem Cyclopum educta caminis
8.466  Perrumpunt altas deiecto uertice turres,
8.467  Tela


1149. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

sese Samaritis aquatum
9.56  Vertice quae summo uacuam suspenderat urnam.
9.57  Huic ait, o mulier potum mihi porrige Iesus, Chr.
9.58  Illa refert, a me ne nefas Samaritide poscis? Mu. Sa.
9.59  Vit Iudaeus, ego mulier Samaritis aquari,
9.60  Gentibus his et enim uetus intercessit abusus.
9.61  Si tibi dona Dei, si gratia nota fuissent, Chr.
9.62  Si sitiens qui poscit aquas respondit Iesus
9.63  Forsan ab hoc peteres ipsa, et


1150. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


9.87  Crede mihi mulier, non longe hic affore tempus, Chr.
9.88  Cum nec in arce patrem solyma, neque monte coletis.
9.89  Vos ingnota quidem colitis, nos ordine sacris
9.90  Vtimur, et cultus, causas, ritusque tenemus.
9.91  Iudaea de stirpe salus uenit, hora propinquat,
9.92  Nunc et adest, alta uenerabimur omine sancto
9.93  Sanctum mente patrem, uerum quoque, numine uero.
9.94  Talibus ipse pater cultoribus innuit, ipsa
9.95  Mens sincaera Deus


1151. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

uidit
9.313  Tendere se uersus, quibus illicet obuius ibat,
9.314  Comiter excaeptos, dulci et sermone leuatos
9.315  Recreat hos, illis animos et corpora sanat.
9.316  Proximum erat solenne sacrum, quo plurima sancto
9.317  Rite cruore domus Iudae sua limina tingunt.
9.318  Tum duodena phalanx (ut sol deuoluitur alto,
9.319  Tectaque decliuis fumantia uesper inumbrat)
9.320  Ieiuni populi duros miserata labores,
9.321  En ait ad Christum, populus labat iste famescens,
9.322  Corpora dic


1152. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

putaret.
10.311  Scilicet auctore ut tanto fraterna parenrumparentum
10.312  Diuidat in capita, et totum quoque partiat assem.
10.313  Quoi Christus, quis tale mihi ius arrogat? aut me
10.314  Vos super ut iudex, et sim partitor adegit?
10.315  Separet an fratres? qui congregat, aut Mediator
10.316  Ipse dei atque hominum terrena negocia tractet?
10.317  Omnis auaritiae culpa tunc esse cauendum
10.318  Edocuit, nec enim parcae cui


1153. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

ullus,
10.674  Paucula qui nostrae sumat libamina coenae.
10.675  Aureus in rosea sol uirgine frugiferenti
10.676  Autumno arridet, fico sycellida, Baccho
10.677  Vinea, mala suis opibus granata dehiscunt,
10.678  Ramea iudaeis, dapibusque umbracula festis
10.679  Aduentant, irae monimenta, et criminis horror,
10.680  Quis scelus infandum populi, et memorabile murmur,
10.681  Excidia exilii recolunt, et funera patrum,
10.682  Desertum, terram tum melle et lacte


1154. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

illum dum flatibus arctant,
10.716  Et coelo immensum fusis uenit imbribus agmen,
10.717  Quum leo feruescit, ui magna effunditur aluo
10.718  Irriguus, pingui et campos oblimat arena,
10.719  Delta et rura natant, et plenae lumine fossae.
10.720  Iudaei proceres alti pinacula templi
10.721  Mirantur, quae tanta nouae sit copia linguae,
10.722  Et nitor, et doctrina uiro sine luce magistra.
10.723  Haec mea doctrinae ubertas, et lingua coruscans,
10.724  Non mea, sed patria (qua sum) de mente profecta


1155. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

columen, sed legem haec turba profanat.
10.803  Constitit hic proceres inter Nicodemus, et inquit
10.804  An lex ulla sinit damnari ob crimina quemquam?
10.805  Ni prius audierit, causam decernere nullo
10.806  Iure potest aliquis, nisi sit praecognita iudex. Dedicatio doni primi ad / Matrem Virginem.
l4.1  Omnis gloria quae deo dicatur,
l4.2  Iure hanc possidet optimo, tenetque
l4.3  Mater sola dei, suae decorum


1156. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

mihi creditis, ac si
11.131  Me quis labe notet, seu criminis arguat ullus,
11.132  Prodeat, en ego sum, mea uerba tenacia figunt
11.133  Cordibus, ubertas haec quos diuina profudit.
11.134  Hii quia non estis, nec cordibus illa tenetis.
11.135  Iudaeos furor irritat, qui talibus illum
11.136  Vt saeui increpitant insana uoce Leones,
11.137  Nonne palestinum bene te samarita uocamus?
11.138  Iure sebastentem, stygii quod principis Arcam.
11.139  Haec in se iaculata tulit conuicia Christus


1157. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

qui et iudicet, inquam
11.146  Sic equidem, mea quisquis erit, qui uerba tenaci
11.147  Mente geret, lucis custos, operator honesti
11.148  Hic iubar aeternum, non funera nigra uidebit.
11.149  Faucibus atque iterum rabidis immane dehiscunt
11.150  Iudaei, sic rursum infesta opprobria fundunt.
11.151  Ignifer illa Satan nigri (quis nesciat) orci
11.152  Audet inhumane, mortem si uidit Abramus,
11.153  Si sacri uates, et cur tua uerba tenaci
11.154  Quisquis mente geret? non unquam funera libet,


1158. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

uirtute coruscant,
11.358  Sit mihi nulla fides, sin clarius illa nitescunt
11.359  Luce poli, mihi si non uultis, credite factis.
11.360  Vt uobis sit nota fides, quia natus in almo
11.361  Patre manet, pater in nato sit uterque perennis.
11.362  Iudaei unde truces conati inuoluere Christum,
11.363  Sacrilegas deus ille manus euadit, et atras
11.364  In se uersa fugit lux incomprensa tenebras.
11.365  Non secus ac radii sese per opaca fenestris
11.366  Inserto quum sole domus laquearia fundunt,


1159. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

ortu.
11.579  Tum sic discipulos scitari coepit Iesus.
11.580  Quis proles hominis uulgo, quis fertur origo?
11.581  Ioannes, aliis uates super astra flagrantem
11.582  Concutiens alto sublatos in aethere currum
11.583  Dicitur, ast aliis tuus o, iudaea Sacerdos,
11.584  Gentibus, et uates materna addictus ab aluo,
11.585  Aut unus nostra quidam de gente prophetes.
11.586  Sciscitat, at quo me uos nomine rite coletis?
11.587  Concilii columen Petrus respondit Iesu.
11.588  Tuque dei uiuo


1160. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

meus, ex animo nisi fratribus omnia uestris
12.206  Debita laxetis prompte, pater ille seuerus
12.207  Vos dabit igniuomi tetricis lictoribus orci.
12.208  Hisque peroratis sermonibus exit Iesus, ❦
12.209  E genesaraea iudaeam migrat in oram,
12.210  Trans mare, Iordanis turba comitante per aequor,
12.211  Multaque tum uariis curauit corpora morbis.
12.212  Ecce noua interea pharisaica fraude caterua
12.213  Affuit, et tetri uersutia Daemonis audax,
12.214  Coeca


1161. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


12.648  Implicitasque manus arcebant lintea, uultus
12.649  Et facies obtenso haerebat tegmine taelae.
12.650  Exsinuate uirum glomero hoc, et soluite nodis
12.651  Rex ait, et reducem solis sinite ire sub astro.
12.652  Haec ubi turba frequens, et Iudae clara propago
12.653  Traxerat ad moestas quos huc pia cura sorores
12.654  Conspexere, dei quae ui patrarat Iesus,
12.655  Creditus esse fuit multis diuina potestas,
12.656  Conuentus alii, pharisaeaque tecta petebant.
12.657  Rumpitur


1162. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

membra suos in corpore cogeret uno.
12.689  Haec rata Pontificis sententia crimine pondus
12.690  Obtinuit, Christo insonti decretaque mors est.
12.691  Non hinc ergo palam Iesus fora turbida adibat,
12.692  Sed scelerata feri uitat commertia Iudae.
12.693  Moenia tunc Effrem propter loca sola petiuit,
12.694  Fertilis Efraim quae dicta est nomine uilla.
12.695  Iamque propinquabat Phase, iam fluxerat ingens
12.696  Vis Iudae solymas ut se mundaret ad Arces.
12.697  Quaeritur hic, Iesum


1163. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

fora turbida adibat,
12.692  Sed scelerata feri uitat commertia Iudae.
12.693  Moenia tunc Effrem propter loca sola petiuit,
12.694  Fertilis Efraim quae dicta est nomine uilla.
12.695  Iamque propinquabat Phase, iam fluxerat ingens
12.696  Vis Iudae solymas ut se mundaret ad Arces.
12.697  Quaeritur hic, Iesum insidiis et fraude petebant.
12.698  Iam phase uerum, iam Christo transitus ardens, ❦
12.699  Vltima purpureo properabant stamina fuso.
12.700  Quum uultu obnixo


1164. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

age, parta salus tibi debita marte fideli.
12.720  Porro autem praemissa uiri duo fulgura fratres ❦
12.721  Nuncia, Samariae qui intrarunt arcis in urbem
12.722  Tecta paraturi uenientibus hospita Christis.
12.723  Postquam iudaeos habitus gens aemula uidit,
12.724  Templa petituros diuino inuidit honori,
12.725  Relligione loci, et cultu ambitiosa Garizi,
12.726  Hospitio Iesum, Christos ex urbe repellunt.
12.727  Exarsere uiri, duo fulmina, et ignibus alti


1165. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

monimento diua per omne
13.58  Tempus, et haec tali celebrabitur inclyta facto.
13.59  Talia Bethaniae Christi dum luce geruntur,
13.60  Talis et usque nitor solymas incurrit ad arces.
13.61  Tum propter Iesum, partim te Lazare propter,
13.62  Iudea de gente frequens allabitur agmen.
13.63  Hic opus, ille deus, terris mirabile uisu
13.64  Stabat uterque, fides mundo manifesta patebat.
13.65  Ast ea lux tenebris non est apprensa, sacrumque
13.66  Molitur caput infandam tibi Lazare caedem,


1166. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

atque execrabile monstrum ❦
13.680  Stabit in aede sacra Danielle canente patescens,
13.681  Qui legis illa, caue, tibi ne malus error adumbret.
13.682  Corruet omnis enim quum desolabitur orbis.
13.683  Vos o, quos tenuit tellus Iudaea coloni,
13.684  Efugite ad sanctos excelsa cacumina montes.
13.685  At quibus ab tecto supra caput eminet altum,
13.686  Ne subeas aliquid, neu respice terga penatum.
13.687  Neu sua qui latos execet aratra per agros,


1167. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


14.141  Comprensum occidant, ast hoc ubi festa diei
14.142  Lumina praetereant, insit ne plebe tumultus,
14.143  Tum fera Tisiphone summum de uertice crinem
14.144  Vipereo, stygia dirum de gente Marassum
14.145  In Scariotei coniecit pectora Iudae,
14.146  Vnius e Christi bissenoque ordine caetus.
14.147  Concitus hinc abiit in principis atria Cayphae,
14.148  Iam penetrat foedi praeceps ante ora senatus.
14.149  Munere me quanto o, proceres donare uelitis?
14.150  Vt genus hoc hominis


1168. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

et fera marora ponti
14.195  Transeat ad patrem, mundo trans aethera uicto.
14.196  Quos habuit, tum fine suo dilexit amantes,
14.197  Nam postquam rite est et foedere pascha peractum,
14.198  Et concepta furit rabies in pectore Iudae,
14.199  Ausi immane nefas, miti lupus accubat agno.
14.200  Hic tamen haud ignarus erat se posse paterna
14.201  Omnia quae conclusa manu sunt, unde profectus
14.202  Quo redeat Deus, exurgit mox ordine coenae,
14.203  Comminus atque suos


1169. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

Petrus, quo posceret, ille quis esset
14.267  Proditor? ergo iterum caput ad coeleste reclinat
14.268  Pectus, et exquirit quis proditor impius ille est?
14.269  Ille est quoi panem mea dextera tradet inunctum,
14.270  Dixit et intinctam Cererem porrexit Iudae.
14.271  Post ipsam penetrat malus effera pectora Daemon,
14.272  Christus ait propere quod iam moliris obito.
14.273  Haec ignota fuit toti sententia mensae.
14.274  Continuo egreditur Iudas, et pallida noctis
14.275  Luna per umbrosas sua


1170. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

deus irriguae nemorosa per aequora uallis
14.472  Cedrorum, rapido quam interluit impete torrens,
14.473  Praedia Gethsemani ad cliuum transmittit oliuae,
14.474  Intrauitque ortum, campi qui praeiacet orae.
14.475  Non ignara loci fuerat mens impia Iudae,
14.476  Saepe quod hoc Iesus coetum conferre solebat.
14.477  Huc iterum mihi sancte pater foelicius adsis, ❦
14.478  Inque meo confige tuum tibi pectore natum,
14.479  Mutua quem mea iam penitus


1171. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

saeua deo uenienti Osanna canebas?
14.659  Vrbs ingrata manus et candida colla reuinctum
14.660  Excipis, o, facinus dirum, premit undique sanctum
14.661  Tempestas, ille instar ouis tacet hostia uictrix.
14.662  Prima domus petitur, falsusque examine iudex,
14.663  Anna socer Cayphae, labenti maximus anno
14.664  Qui fuerat praesul, tum crimina sanguine iungunt.
14.665  At duo deproperant haud longo frigida tractu
14.666  Corpora post Christum, quibus anxia corda, metuque
14.667  Pectus


1172. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

Iesum adduci, poscitque coacti
14.674  Iura sodalicii, quae dogmata seminet ultro?
14.675  Qui sic respondit. Mundo mea lingua patenti
14.676  Ore palam sonuit, me tum Synagoga docentem
14.677  Audiit, et templum, quo uis coit omnis Iudae,
14.678  Nec quicquam occulto docui, quid quaeris ab ore
14.679  Verba meo? quin posce uiros ea cuncta loquentem
14.680  Qui uidere, calent, atque ii mea dogmata pandant.
14.681  Talia dicenti manus impia deuolat ori,
14.682  Incussoque genam


1173. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

nequeo sine uiuere nato.
15.95  Heu terrae ingratae manibus data praeda profanis.
15.96  Siccine nate libet? prius heu cur non tua mater
15.97  Aut saltem hoc tecum laeto decumbat acerbo?
15.98  Quo periturus abis. Matrem miserescite uos, o,
15.99  Iudaei, miseram nato me iungite Matrem,
15.100  Vniusque duos inter partite dolores.
15.101  Vt sic ipsa mei poenas, et uerbera nati
15.102  Alleuiem, uobis in me crudescere fas sit,
15.103  Dum graue supplicium minuam partita


1174. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

nos excussus ad unguem.
15.168  Inuidiae radix, ingrataque funditus o, gens,
15.169  Filia mendacis Synagogae, et sponsa Barathri,
15.170  Sic sanctum laceras o, perfida mente rebelli?
15.171  Posce Palestinam, latos percurre recessus
15.172  Omnis iudaee, galilaeaque curre per arua,
15.173  Cerne uias eius, uestigia singula cerne,
15.174  Diuina si luce nitent, testamur easdem,
15.175  Et benefacta uirum per tot collata phalanges,
15.176  Teque ream mendax o, tanti nosce furoris.


1175. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

Pontius his iterum fetrur praetoris in Aulam,
15.188  Euocat huc Iesum, quem si rex esset, ab ipso
15.189  Scire petit, Iesus responsum tale tyranno
15.190  Reddidit, a te ne hoc memoras? aliis ne doceris?
15.191  Nunquid ego huic inquit praeses iudaeus? iniqui
15.192  Pontifices, et gens tua te mihi tradidit ultro,
15.193  Qua te fraude notant? qua labe fatebere sontem?
15.194  Non mea labentis sunt regna fluentia mundi,
15.195  Quod si mortalis domini mea regna fuissent,
15.196  Vidisses


1176. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


15.199  Natus ad hoc ego sum, qui lumina solis adiui,
15.200  Vt tester uero, cuius quicunque coruscat
15.201  Lumine, uoce mea trahitur, quoi Pontius inquit,
15.202  Quae ueri est ratio? uerum qua luce nitescit?
15.203  Protinus hoc dicto repetit iudaea citatus
15.204  Agmina, principibus causamque excusat apellis,
15.205  Eruere insontem cupiens a turbine Christum.
15.206  Inualuit populi fragor, insonuitque procella,
15.207  Tetraque centiloquis exclamt hiatibus hydra
15.208  Talia,


1177. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

iudaea citatus
15.204  Agmina, principibus causamque excusat apellis,
15.205  Eruere insontem cupiens a turbine Christum.
15.206  Inualuit populi fragor, insonuitque procella,
15.207  Tetraque centiloquis exclamt hiatibus hydra
15.208  Talia, iudaeam populos conciuit in omnem,
15.209  Quos usque huc docuit Galilaeis actus ab oris.
15.210  Hunc ubi Pilatus sub apellae iure tyranni
15.211  Audiit, ac regno natum, intra tecta remisit
15.212  Herodis, qui tum solymis erat aedibus hospes.


1178. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

spinis horrebat acutis,
15.344  Pulchra sioneo de uertice filia regis
15.345  Huc salomonis ades, uideas diademate quali
15.346  Dura suum regem mate Synagoga coronet,
15.347  Quale manu sceptrum? uacua quod arundine gestat,
15.348  Ille salutatus iudaei regis honore,
15.349  Quoi genibus flexis illudit miles adorans,
15.350  Alternatque ferox alapas, et ab ore cruento
15.351  Tetra uenena uomunt, ab arundine uapulat altus
15.352  Vertex ille dei, sumi thesaurus honoris.
15.353  Intrauere


1179. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

ire periclum
15.389  Expauit, regemque foras educere iussit,
15.390  Ipse tribunali secto de marmore sedit.
15.391  Ante diem Paschae uenturum luce sequenti,
15.392  Sol prope ad aetherias penetrauerat igneus arces,
15.393  Tunc irrisa deum iudaea per agmina regem
15.394  Pontius ostentat, populus cruce tollite fixum
15.395  Ingeminat. praeses uestrum cruce figere regem
15.396  Mene ait impelli? Rex haud nisi Caesar habendus
15.397  Est nobis, sacrae responsa dedere tiarae.


1180. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


15.394  Pontius ostentat, populus cruce tollite fixum
15.395  Ingeminat. praeses uestrum cruce figere regem
15.396  Mene ait impelli? Rex haud nisi Caesar habendus
15.397  Est nobis, sacrae responsa dedere tiarae.
15.398  Abnegat ipsa suo regi iudaea rebellis,
15.399  Et sibi romani sceptrum nisi caesaris esse.
15.400  Iccirco praeses formidine ductus auara,
15.401  Tradidit his Christum configi in cornua tigni.
15.402  Haud mora corripitur, tabeaque exutus, amictus


1181. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

Millia, quos oculis mortalibus ulla uidendi
16.471  Copia, non ullo sensu concessa facultas,
16.472  Nomine quos Christi lucis consorpsit Abyssus.
16.473  Tum quidam Iesum moribundo ex agmine poscunt
16.474  Talia, restituat regnum si hoc tempore Iudae.
16.475  Iis ait, haud uestra est inter labentia nosse
16.476  Tempora, uel motus patria uirtute meantes,
16.477  Ast ubi uos uirtus afflauerit ignea sancti
16.478  Numinis interne, coleoque allapsa fouebit.


1182. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

diuersa suis ibi gens stupefacta loquelis.
16.547  Parthica quae rubro, quae hyrcano a littore uenit,
16.548  Medica quam mittunt, atque ardua regna Megallae.
16.549  Et qui pingue colunt inter duo flumina regnum
16.550  Assyrii, quique arua tenent iudaea coloni,
16.551  Cappadoces aderant, euxini et nauita ponti,
16.552  Diues ab auriferis et quos Pactolus arenis
16.553  Miserat, et Nilum quos terra Propontidaque inter,
16.554  Pamphiliae quos et iuga frondea, et aspera castris


1183. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

et raris aegyptius imbribus asper,
16.557  Et quem Cyrenae libicae, quem consita syluis
16.558  Littora dant, et quem faecundi frugibus agri,
16.559  Et quem Roma tulit caput orbis et urbibus una,
16.560  Manserat et solymis iudaeus ut aduena fieret.
16.561  Cres etiam et panchaeus arabs a rure beato.
16.562  Hi simul attonit mirantur, et ora uicissim
16.563  Alter in alterius conuersi talia dicunt.
16.564  Nempe uiros hos ore tulit galilaea sub uno,
16.565  Vnde igitur


1184. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx | Paragraph | Section]

Pamphiliam, Ciliciam atque Syriam. Deinde Cn. Pompeio duce Bithinios, Paphlagones, Cappadocas metu potentissimi regis liberauerat: tum uictor perlustrarat Iberos, Albanos, utramque Armeniam, Scythas, Bastarnas, Iudęos, Assyrios, Cretam insulam, cunctis aliis insulis atque littoribus mediteranei maris in potestatem redactis. Porro his uiribus agressus es gentem bellicosam nec tamen uno praelio uniuersam, sed pares inuadendo (quia


1185. Brodarić, Stjepan. De conflictu Hungarorum cum... [Paragraph | Section]

pro tutela corporis sui delegerat, his erat coniunctus post regem ac proceres equitum cataphractorum pulcherrimus globus mille vel paulo amplius cataphractos continens, nam alii huius generis equites per primum agmen sparsi erant. In medio huius globi erat vexillum regis, quod Ioannes Draghffy iudex curiae, quae tertia est inter seculares a rege dignitas, sustinebat. Hanc statariam aciem cingebant undique equites levis armaturae et pedites quoque a lateribus, quod superius diximus. In latere eius dextro post antistites et secretarios erant illi tres, quibus tutelam regii corporis


1186. Brodarić, Stjepan. De conflictu Hungarorum cum... [Paragraph | Section]

Paulus Thomory Colocensis dux belli, Franciscus de Peren Varadiensis, Philippus More Quinqueecclesiensis, Blasius Paxy Iauriensis, Franciscus Chaholy Chanadiensis, Georgius de Palyna Boznensis episcopi, ex baronibus Georgius de Zapolia comes Scepusiensis alter belli dux, Ioannes Dragffy iudex curiae, Franciscus Orzagh cubiculariorum, Petrus Korlatkeöy et Andreas Trepka ianitorum, Simon Horvath pincernarum regalium magistri, Thomas Zechy, Gabriel Pereni, Ambrosius Zarkan, Antonius Palochy, Mathias Zetchiny, comes de Frangepanibus, Sigismundus Banffy, Franciscus Hampo,


1187. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]


1.15  Ecce aulę in medio redimitus tempora dumis
1.16  Et deiectus humi uultum conspectus in ostro
1.17  Sceptra tenet; cęsum flagris Iudęus adorat.
1.18  Parte hinc diuersa tibi toto corpore pronum,
1.19  Pendentem tignis, lacerum Caluaria pandit:


1188. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]


1.583  Qua terras uersat duro Galilęus aratro;
1.584  Altera adit regni male peruia saxa niualis
1.585  Iudęę, tractum uicis populoque frequentem.
1.586  Ad Ad. . . prodis]


1189. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

aruo,
1.739  Et quacumque, malis regio purgatur, obiuit;
1.740  Vt Tyrius ciuis nemus et frondentis Idumes,
1.741  Atque iugo canente procul Iudęa niualis,
1.742  Foecundęque manum glebę sensere salubrem,
1.743  Quas stringente fugax Iordanus pręfluit unda,
1.744  Qui ripa attonitus miracula


1190. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.578  Sed Sed. . . Assa] III Rg 15, 9-22 Iudę columen populi scelus expulit Assa,
2.579  Et Et. . . 584


1191. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

in agro
2.586  Ictus dat poenas; fatoque fatoque. . . 588 Iudę] IV Rg 9, 22-29 occumbit eodem
2.587  Qui se participem sceleris coniunxerat olli


1192. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

occumbit eodem
2.587  Qui se participem sceleris coniunxerat olli
2.588  Rex Iudę: in in. . . origo] IV Rg 10, 6-7 prolem clades grassata uagatur,


1193. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

inuexitque. . . 614 fouebat] IV Rg 26; II Par 28 scelus cultumque profanum
2.609  Rex Achaz Iudę; Assyria implorauit ab usque
2.610  Auxilia, et gemino sic est defensus ab hoste.
2.611  Non tamen id paruo stetit illi; pręda tyranno
2.612  Conuehitur raptum templi


1194. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

At. . . 635 illo] II Par 32, 20-23 pro rege pio Deus ipse accingitur armis
2.632  Cęlestumque ruunt accensę in pręlia turmę.
2.633  Res geritur Iudę proprii sine militis usu,
2.634  Strata uirum cęsis dum spectat corpora castris,
2.635  Sennacheris campo uix territus aufugit illo.


1195. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

inuisere terram,
3.288  Et graue iudicium populi reuocare sedebit,
3.289  Constabitque fides priscis ab origine prima
3.290  Pollicitis, finesque suos Iudęa reuiset.
3.291  Tunc coelum terris aeternę foedera pacis
3.292   Percutiet,


1196. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.379  Atque uirum medio residebat in ordine Christus.
3.380   Quęrens porro aditum uersabat pectora Iudę,
3.381   Et dictis una residentem et lumine pulsat.
3.382  Hactenus, ut lapsum repararet, namque uacabat,


1197. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

ludunt] e marg. pro verbo quod haud legi potest
3.653  Nunc fas et, Iudęe, licet qua diruta cernis
3.654  Moenia, et ingenti iam iam lapsura ruina,
3.655  Ingredere, en Christi stant omnia pręmia prędę,
3.656  Nulla fides


1198. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Hinc. . . 46 illum] Mt 26, 25 metus, hinc nouitas facti crudelis et horror,
4.42  Non animus Iudę immanis reuocatur, agitque
4.43  Pręcipitem: tenuitque pudor non insuper illum,
4.44  Exemplo abstineat communi, neue requirat
4.45  De sese, soli quod iam sibi conscius


1199. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


4.78  Et uiolare manu Iudas persisteret una
4.79  Catinum, Christus pariter absoluit utrumque.
4.80  Namque unum amouit, signum simul accipit alter,
4.81  Libera porrecti cum Iudę missio panis
4.82  Indulta est; uisus nam pectore protinus omneis
4.83  Attraxisse Herebi tenebras, et cuncta nephanda
4.84  Inuiso infoelix pręceps


1200. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

fatentia laudem.
4.158  Vos Vos. . . 165 mando] Lc 22, 28-29 per Iudęam dum mecum tenditis omnem
4.159  Vulgantes terris lętę noua foedera pacis,
4.160  Dum malus oppugnat pręconia uestra sacerdos,
4.161  Omnia durastis superantes, aspera


1201. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

mea pignora, non hęc
4.248  Sunt mansura diu, iam iamque excussus abibo.
4.249  Protinus amissum quęretis, scilicet olim
4.250  Quod sum testatus Iudęis, iura sequendi
4.251  Haud concessa ducem gressus gradientis et ante,
4.252  Iuxta uos eadem iam nunc repetita monebo.


1202. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


5.597  Ac Marthę in laribus residebat candida uirgo.
5.598  Huic generis titulus pręlustris et ampla facultas
5.599  Inter Iudęos reddebant nobile nomen.
5.600  Hęc sermone eadem facundo capta Magistri
5.601  Vouerat impensis totum ditissima censum;
5.602  Grata sodalitio Christi domus inde


1203. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

fragili] suprascr. pro dudum sub carne latere,
5.763  Atque odio genti frustra reminiscitur esse
5.764  Iudeę, duros meminit quem ferre labores
5.765  Mortali in in]


1204. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


5.810  Exoritur clamor, gemitu domus alta remugit.
5.811  Tunc formidatus multum dolor ossibus imis
5.812  Incubuit matri et perculsam strauit: "Amorem
5.813  Plebs Iudęa", inquit, "precio pensabit acerbo.
5.814  Scilicet hęc hodie Doctori inimica rependis,
5.815  Qui dicto tantum morbos sanabat et omne
5.816  Tollebat


1205. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

certo promissaque fędere Patrum
5.827  Vertere, et externę iam cedere tempora genti?
5.828  Actutum horrendo cur non a crimine, quęso,
5.829  Heu longum doliture, redis, Iudęe? Luetur
5.830  Ista diu sero proauorum culpa nepoti,
5.831  Transibit quando ad gentes substantia Legis."
5.832  Fata hęc procubuit, robur natiuaque uirtus


1206. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


6.277  Illicet ardescunt animi, redit impetus acer,
6.278  Et tempestiue titubantibus aduenit Annas,
6.279  Vnde sui caperent exordia prima furoris.
6.280  Inter Iudęos genus huic ignobile quondam,
6.281  Antiqua Babilone domus paruique penates:
6.282  Antistes templi ascitus, dum gloria gentis
6.283  Obliqua inuidia atque odiis uexaret


1207. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


6.628  Fert tamen ille Dei promisso foedere sese
6.629  Prędictum stirpem, uiri lux alma patebit
6.630  Cuius in aduentu, ut gentes illuminet omnes.
6.631  Si modo Iudęi populum prius improbet orbis
6.632  Despectine Despectine. . . illum]


1208. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quidam, coram progressus et inquit:
7.98  "Quin nunquam, tellus nostra est quam longa, docendo
7.99  Cessauit studio lętus discurrere tali.
7.100  Montanę incipiens Iudęę a finibus omnem
7.101  Lustrabat tractum circum lateque iacentem
7.102  Suadebat peragrans Galilęam, sępe secundas
7.103  Qua reuocat Iordanus aquas retroque pererrat,


1209. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Ludibrio. . . 166 parentes] Mt 2, 13-15 hęredi fatis seruantibus illum,
7.163  Qui puer elapsus Iudęis finibus enses
7.164  Subtractus cędi patris uitauerat olim,
7.165  Quando aruis foelix illatum Ęgyptus opimis
7.166  Excępit, pueroque diu timuere


1210. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


7.186  Vertice summisso hac palmas flectebat Idume,
7.187  Vt suaues liceat cariotas carpere lassis.
7.188  Dextrum iter arripiunt, et te, Iudęa, petebant.
7.189  Hic Hic. . . 192 penates] Mt


1211. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Hic. . . 192 penates] Mt 2, 22-23 intellectum qui nam moderatur habenis
7.190  Iudęę, monitique alio diuertere pergunt
7.191  Et Nazareti decernunt sistere tandem, 2


1212. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


7.200  Adducto gliscunt per pectus gaudia regi,
7.201  Alloquiturque uirum confestim, primus et infit:
7.202  "Vt tot criminibus ualeas euadere liber,
7.203  Astat qui causam iudex cognosceret aequus.
7.204  Fare age, quam pandis, quę sunt decreta recentis
7.205  Doctrinę? Pariter quę fingis, qualia monstra?
7.206  Sectatorque tuus qua pollet pręditus


1213. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

nihil fieri culpa, nil iudice dignum,
7.268  Prensus si tandem modo lętum euaserit ille,
7.269  Tollit et antiqua Pharisęum ab origine nomen,
7.270  Vsque stetisse fidem Iudęa in gente decusque
7.271  Egregio generi, leuius leuius. . . tueri] Io 19, 12


1214. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quando subit pręnsis non impiger armis.
7.276  Inde abit et secum tacitus tunc multa reuoluit:
7.277  Fato posse rapi sperat, si corpore plagas
7.278  Viderit, et casum Iudęus sortis acerbę;
7.279  Humani demum miseret nos quando doloris,
7.280  Cum iam mutatam fortunam euersaque cuncta
7.281  Cernamus, speciem nec rerum agnoscimus ipsam.


1215. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


7.299  "Non Non. . . 301 illos] Io 18, 35 ego Iudęus, non uestrę legis alumnus,"
7.300  Ille refert, "populus seniorum, et detulit omne
7.301  Tete consilium: quid tantum offenderis illos?"


1216. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Dicto Dicto. . . 333 abibit] Io 18, 39 tunc protinus exit,
7.320  Iudęosque petit, coramque ut constitit, inquit,
7.321  Ingenio tentans hominem subducere morti:
7.322  "Non culpam inuenio, non crimen protinus ullum,
7.323  Quem tanto studio


1217. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


7.338  Quid fictum uero, quid recto pectore prauum
7.339  Dissideat, meritum uel quod comitatur utrumque;
7.340  Sępe manum cuius fines sensere salubrem
7.341  Iudęi, Manes dum iussus redderet Orcus.
7.342  Attamen inuisum frustra illum perdere malle,
7.343  Saltibus in mediis quam qui siccarius olim


1218. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


7.442  Ne poenas subito compręhensi forte dedissent,
7.443  Atque iugum impositum doleant exemptaque regna.
7.444  Illicet emicuit Barathri dux ocyor Euro:
7.445  Iudęam inuisens adiit prętoria nota.
7.446  Ingressum species tormenti uisa moratur:
7.447  Percussum media tabescere cernit in aula.
7.448  Non linguę quicquam, uiui non amplius


1219. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


7.527  Mox Mox. . . 551 fateris] Mt 27, 3-4 fama infoelix ut Iudę perculit aures,
7.528  Tandem latronis mutata morte Magistrum
7.529  Damnatum, patuit scelus ingens protinus olli,
7.530  Insontem indigna damnari morte reumque


1220. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


8.92  Nunc captus tandem teneatur, pręmia magna,
8.93  Et fructum referens multi longique laboris.
8.94  Isthęc doctori nuper, Iudęe, rependis?
8.95  Cedo, quod propter malefactum, excire sepulchris
8.96  Ecquid defunctos cęlestes rursus ad auras
8.97  Flagitium capitale, oculos aut reddere coeco?


1221. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

memor, actorum rationem lege teneri
8.141  Reddere, cur, uisum scribi, sententia dicta est,
8.142  Hinc placet elogium simulati criminis aedi:
8.143  Iudęi populi rex Nazarenus Iesus,
8.144  Atque exaratum triplici charactere stabat. 2


1222. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

facta] e marg. pro gesta quidem non antea uisa ferebant,
8.220  Dum doctis populi retineret pectora dictis
8.221  Iudęa circum multum laudatus in omni.
8.222  Quo pręceps hodie subito est sententia uersa?
8.223  Respuat ut tandem mutata quod ante probabat!
8.224  Alternis odiis mortem


1223. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


8.396  Flagitii uindex; uindex] e marg. pro iudex huc huc. . . 418 plebes] Mt 27, 39-43; Mc 15, 29-32; Lc 23, 35 tota


1224. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


8.712  Sic corpus dictis paucis exangue remansit.
8.713  Adde huc tot coelo sublimia monstra, tot infra
8.714  Coelos ire etiam ceu uerso cardine cerne.
8.715  Verum Iudęi non stulti ut cętera, quorum
8.716  Diuino tamen in cultu prudentia pręstat.
8.717  Sic nunc mente reor, magnum quodcunque relatu est,
8.718  Quod uatum sua scripta ferant,


1225. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

non ingerunt, nisi eminus. Quod si iam Veneti et Lusitani nauales suas copias conferant, Angli, Poloni, caeterique principes militem subministrent, praesertim tali Caesare rerum gubernacula tenente, non diutius obsisteret Solymannus Carolo, quam Darius Alexandro, Xerxes Themistocli, Antiochus Iudae Machabaeo. Ita sentiunt omnes captiui Christiani. Idem ego tredecim annorum experientia didici, in fugientem scilicet Turcam fortissimum, aduersus inuadentem fugacissimum esse. Turca igitur cum natura sit fugitiuus, oppugnandus est- Impius enim nemine persequente fugit. Exurgat Deus et


1226. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

litione potest deleri. Mulieres non solum ungues, sed et manus, atque pedes illo ceromate imbuunt. DE EORVM CIRCVNcisione. VTuntur circuncisione eorum lingua TSVNETH dicta, non octaua die, more Iudaeorum, sed quamprimum natus septimum aut octauum annum exegerit, sermonis iam peritus: idque ipsis mysterium est, propter uerba confessionis, quae ante circuncisionem requiruntur, erecto pollice manus PARMACH dicto, haec uidelicet, quae supra ostendimus in templis descripta. Puer ob id non


1227. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

emere coguntur, contrario (quam olim apud Romanos) more, ubi gener emi solebat, non nurus. Nil habet sponsa in corpore cultus uel ornamenti, quod non cogatur a soceris redimere. Diuortium apud illos faciunt improbi mores, uel infoecunditas: cognoscit de istis rebus iudex ipsorum. Inter seruos emptos etiam matrimonium permittunt, sed geniti ex illis uernae fiunt. DE PEREGRINATIONE illorum. PEregrini, eorum lingua HAGSILAR appelati


1228. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

DE VICTIMIS eorum. IMmolant etiam uictimas, sed plerumque uotiuas CHORBAN tam Turcica quam Arabica linguis uocatas, in morbo enim aut periculo ouem uel bouem pro cuiusque opulentia in certis locis se sacrificaturos promittunt, uoti deinde uictima non comburitur in holocaustum, ut Iudaeis mos est, sed mactato animali, cutis, caput, pedes, et quarta pars carnis sacerdoti praebetur, altera deinde pars datur pauperibus, tertia uicinis. Caeteras reliquias ipsi uictimatores sibi, et comitibus parant ad uescendum, neque tenentur uoto, si e morbo uel periculo


1229. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph | SubSect | Section]

mores corrigerentur, ac non potius in deterius omnia quotidie pessum irent, omnino sperarem in proximo esse illud tempus, in quo Christus calamitates suae gentis respiceret, quod quidem et ipsi Turcae iam adesse putant: quia multi existimant easdem vices rerum Christianis fore, quae Iudaeis olim fuerunt. Abductae sunt decem tribus Israel in captiuitatem, salua adhuc et aliquandiu postea florente Iudaea. iam plerique ex eorum fatidicis asserunt decem istas tribus Arabiam, Syriam, Chaldaeam, Armeniam, Phrygiam, Thraciam, Graeciam, Hungariam, Aegyptum, Africam esse, et id


1230. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph | SubSect | Section]

illud tempus, in quo Christus calamitates suae gentis respiceret, quod quidem et ipsi Turcae iam adesse putant: quia multi existimant easdem vices rerum Christianis fore, quae Iudaeis olim fuerunt. Abductae sunt decem tribus Israel in captiuitatem, salua adhuc et aliquandiu postea florente Iudaea. iam plerique ex eorum fatidicis asserunt decem istas tribus Arabiam, Syriam, Chaldaeam, Armeniam, Phrygiam, Thraciam, Graeciam, Hungariam, Aegyptum, Africam esse, et id quod superest in Europa, esse vnicam tribum Iudae, cum reliquijs Beniamin, atque proinde illam aliquandiu in imperio fore,


1231. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph | SubSect | Section]

tribus Israel in captiuitatem, salua adhuc et aliquandiu postea florente Iudaea. iam plerique ex eorum fatidicis asserunt decem istas tribus Arabiam, Syriam, Chaldaeam, Armeniam, Phrygiam, Thraciam, Graeciam, Hungariam, Aegyptum, Africam esse, et id quod superest in Europa, esse vnicam tribum Iudae, cum reliquijs Beniamin, atque proinde illam aliquandiu in imperio fore, et multis inuicem cladibus inter Turcas nostrosque variatum iri. Alij credunt tenorem victoriarum Turcicarum perpetuum fore, donec omnia regna Christianorum ipsis subijciantur: ac tum demum omnia in diuersum


1232. Utješenović-Martin... . Epistola ad Antonium Verantium,... [Paragraph | Section]

D. V. Reverenda non solum interfuit verum etiam praefuit, ut existimem nec longa nec brevi narratione ad hanc rem cognoscendam opus esse, [W:. L] libellum vero recens editum et vidi libenter et legi jucundissime, omniaque illa exemplaria statim amicis distribuenda curavi. Dominationem Vestram Reverendam bene valere opto. Varadini Sabatho ante Dominicam Reminiscere anno Domini 1545. Frater Georgius Episcopus Varadiensis, Thesaurarius locumtenens et Judex Generalis.


1233. Vlačić Ilirik,... . Epistola cuiusdam pii... [Paragraph | Section]

Crucem, quam Deus nobis imponet, tulerimus, Christique auxilium sedulo implorauerimus, et nullo modo nostra sapientia per impia ista interimistica et adiaphoristica consilia effugere e praesentibus malis et diuinam liberationem praeuenire tentauerimus, sicut subinde Iudaei ob impatientiam, non expectato, ut Psalmus inquit, consilio diuino, alios duces eligere et in Aegyptum reuerti uolebant. Quid putamus, obsecro, ipsummet C. et Hispanos et alios Papistas de ista turpissima defectione et leuitate Interimistarum et Adiaphoristarum sentire? Nempe id quod


1234. Vlačić Ilirik,... . Epistola cuiusdam pii... [Paragraph | Section]

coleretur. Sic dicerem contra Hieremiam longe satius esse populum Dei Hierosolymis manere, quam in capti- // uitatem abduci, et tamen teste Deo illi, qui erant capti in Babilone sub ethnicis regibus, erant sicut ficus optimae, illi uero, qui Hierosolymis cum Iudaeo rege, principibus, pontificibus et sacerdotibus remanserant, erant sicut ficus pessimae. Non igitur hoc ago per hoc scriptum ut ullam seditionem moueam, sed ut tum pios exemplo isto diuinae praesentiae in conseruanda religione ad spem, patientiam et inuocationem excitem, tum ut


1235. Vlačić Ilirik,... . Epistola cuiusdam pii... [Paragraph | Section]

Dominus nos admirabili modo per praefectos ac magistratus Turcicos defendit, omnes enim fere magistratus Turcarum, et praecipue iurisconsulti, quos ipsi kadias uocant, nescio quomodo nobis fauent. Circa ferias Ioannis Baptistae consul Tholnensis, qui uulgo iudex uocatur Ludam Reteum, magna summa pecuniae aggressus est Caesareum quaestorem flagitans, ut ego uel interficiar uel ciuitate pellar, sed neutrum impetrauit. Interim quidam pii causam nostram ad Bassam summum magistratum tulerunt, qui nostra causa


1236. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page vii | Paragraph | SubSect | Section]

Nam de rerum, Legis translationi impensarum quantitate ac summa, ne quid referam: quae secundum Aristeae narrationem, earum subducta ratione, tanta invenietur, ut mirari potius eam quam aestimare liceat, tot centenis talentorum millibus, partim in Iudaeorum redemptionem, partim in donaria Pontifici mittenda erogatis: Quanta benignitas et observantia Philadelphi in interpretibus excipiendis, tractandis et dimittendis commemoratur? Ob adventum ipsorum ita laetatur, ut septies de eo gratias Deo agat, atque prae


1237. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page xii | Paragraph | SubSect | Section]

sancto dimanant, prophanis veriora et certiora nobis habentur. Auxit porro non parum historiae huius legendae cupiditatem, iucundissima multarum rerum descriptio: utpote vasorum, phialarum, mensae aureae, vestium pontificalium, locorum Iudaeae, Hierosolymorum, templi, arcis: ita expressa, ut oculis omnia subiecta et exposita videantur, eorumque lectione animus liberalis non possit non affici ac delectari. Cum itaque et ad aliorum, tum vero Principum vitam exemplis et praeceptis praeclare


1238. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page xvii | Paragraph | SubSect | Section]

adornare constituisset, eius negocii partes Demetrio Phalereo dedit. Is itaque singulari industria ac diligentia in coemptione et descriptione librorum procuranda usus, brevi ducenta librorum millia Bibliothecae intulit. Inter alia autem, quae paucissima erant, leges Iudaeorum ipsi nulla alia de causa, quam penuria Interpretum, qui eas in linguam Graecam transferrent, deerant. Rex itaque, cui earum desiderium singulare Demetrii oratione iniectum fuisset, ad Eleazarum pontificem Iudaeorum, Andream praecipuum corporis sui satellitem,


1239. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page xvii | Paragraph | SubSect | Section]

alia autem, quae paucissima erant, leges Iudaeorum ipsi nulla alia de causa, quam penuria Interpretum, qui eas in linguam Graecam transferrent, deerant. Rex itaque, cui earum desiderium singulare Demetrii oratione iniectum fuisset, ad Eleazarum pontificem Iudaeorum, Andream praecipuum corporis sui satellitem, cum Aristea, libri huius autore, cum amplissimis et elaboratissimis donis ablegat: petens, ut Interpretes Legi in linguam Graecam transferendae idonei sibi mittantur. Utque id facilius impetret, Iudaeorum, qui


1240. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page xvii | Paragraph | SubSect | Section]

pontificem Iudaeorum, Andream praecipuum corporis sui satellitem, cum Aristea, libri huius autore, cum amplissimis et elaboratissimis donis ablegat: petens, ut Interpretes Legi in linguam Graecam transferendae idonei sibi mittantur. Utque id facilius impetret, Iudaeorum, qui partim a Persis, cum illi rerum potirentur, Hierosolymis abducti, partim a patre regis Ptolemaeo cognomento Lagi capti fuerant, ultra centum millia, ad preces Aristeae liberat: iusto precio iis a quibus captivi detinebantur, liberaliter persoluto.


1241. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page xviii | Paragraph | SubSect | Section]

iusto precio iis a quibus captivi detinebantur, liberaliter persoluto. Eleazarus iaque regis erga Deum pietate, et gentem Iudaicam beneficentia perspecta, ex singulis duodecim tribubus sex seniores cum pellibus, in quibus Lex literis aureis lingua Iudaeorum praescripta erat, ad eam transferendam dimittit. Iis itaque Alexandriam appulsis, rex splendidissimum sex dierum epulum praeparat: et denis, quatuor prioribus diebus: undenis, posterioribus duobus, quaestionem vel de felici regni gubernatione, vel vitae


1242. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page xx | Paragraph | Section]

de legis divinae ex Hebraica lingua in Gręcam translatione, per Septuaginta interpretes facta, Historia: Mathia Garbitio interprete. Aristeas Philocrati. Cum, o Philocrates, nostra ad Eleazarum summum Judęorum sacerdotem profectio, et quae apud ipsum agenda erant, memoratu sint digna: tuque magni hoc feceris, quia contigisset me praesentem singillatim quęque cognoscere: ego dedi operam, ut de quibus et ob quam causam missi fuissemus, plane exponerem tibi,


1243. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 2 | Paragraph | Section]

prę aliis celebrem, et apud suos cives et apud alios homines, quique apud se haberet rem valde utilem suis et aliarum terrarum civibus, quae faceret ad interpretationem legis divinae: propterea quod illa Hebraicis literis perscripta in membranis, apud ipsos Iudaeos extaret. Atque hanc quidem legationem studiose obivimus, ita ut inde acciperemus occasionem agendi cum rege de illis, qui ex Iudaea in Aegyptum traducti erant a patre regis, qui primum et civitate potitus est, et Aegyptum occupavit. Sunt quidem et haec


1244. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 2 | Paragraph | Section]

quae faceret ad interpretationem legis divinae: propterea quod illa Hebraicis literis perscripta in membranis, apud ipsos Iudaeos extaret. Atque hanc quidem legationem studiose obivimus, ita ut inde acciperemus occasionem agendi cum rege de illis, qui ex Iudaea in Aegyptum traducti erant a patre regis, qui primum et civitate potitus est, et Aegyptum occupavit. Sunt quidem et haec digna quae tibi exponam, licet persuasum habeant te magis invitare nos ad gravitatem et mores exponendos illorum hominum, qui secundum


1245. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 3 | Paragraph | Section]

et studio, ut cognosceres omnia quae extarent utilia ad animi informationem. Misi autem et ante ad te illorum, quae putarem digna scitu, commentarios, quos consecuti sumus in eloquentissima Aegypto, ab eloquentissimis et praestantissimis de genere Iudaeorum sacerdotibus. Cum enim tu magno tenearis studio eorum quae menti prodesse possint, et rectum sit talia quidem maxime communicare cum omnibus similiter affectis: multo tamen magis tecum sunt communicanda, quae praeditus es genuina, et eadem mecum animi


1246. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 4 | Paragraph | Section]

studuit, quantum in se esset, regis perficere voluntatem. Ex quo pręsentibus nobis interrogatus, quot iam myriades librorum adessent, respondit: Assunt, rex, ultra viginti: sed brevi efficiam, ut reliquis adimpleantur myriades quinquaginta. nam narratur mihi, Iudaeorum etiam leges dignas esse quae describantur, et in tuam Bibliothecam seponantur. Tum rex: Quid ergo est, inquit, quod te prohibet facere hoc? nam tibi omnia quae ad huius rei procurationem faciunt, sunt commissa. Numerus librorum


1247. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 4 | Paragraph | Section]

est, inquit, quod te prohibet facere hoc? nam tibi omnia quae ad huius rei procurationem faciunt, sunt commissa. Numerus librorum bibliothecae Philadelphicae Ad haec Demetrius respondit: Indigent interpretatione leges illae. nam Iudaei in sua regione, perinde ut Aegyptii literarum dispositione, ita illi characteribus propriis utuntur iuxta pronunciationem quam propriam habent. Putatur a nonnullis illa esse Syriaca, quod non ita est: verum est eius alia ratio et forma. Rex his


1248. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 5 | Paragraph | Section]

literarum dispositione, ita illi characteribus propriis utuntur iuxta pronunciationem quam propriam habent. Putatur a nonnullis illa esse Syriaca, quod non ita est: verum est eius alia ratio et forma. Rex his acceptis, dixit se scripturum ad summum Iudaeorum sacerdotem, ut quae exposita essent, perficerentur. Hic ego sum ratus adesse tempus agendi illa, de quibus saepe ante Sosibium Tarentinum et Andream, primores regis custodes, allocutus fueram, ut liberarentur illi, qui a patre regis


1249. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 5 | Paragraph | Section]

sacerdotem, ut quae exposita essent, perficerentur. Hic ego sum ratus adesse tempus agendi illa, de quibus saepe ante Sosibium Tarentinum et Andream, primores regis custodes, allocutus fueram, ut liberarentur illi, qui a patre regis traducti ex Iudęa fuerant. Nam ille adortus partes cavae Syriae et Phoeniciae, cum et viribus pręstaret, et ubique fortunam haberet faventem, alios in colonias traducebat, alios captos abducebat: passimque terrore iniecto ita subiugarat omnia, ut ad decem myriades ex


1250. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 5 | Paragraph | Section]

ex Iudęa fuerant. Nam ille adortus partes cavae Syriae et Phoeniciae, cum et viribus pręstaret, et ubique fortunam haberet faventem, alios in colonias traducebat, alios captos abducebat: passimque terrore iniecto ita subiugarat omnia, ut ad decem myriades ex Iudaea in Aegyptum traduceret: ex quibus circiter tres myriades electos et armis instructos viros assumpsit in regionem, ut in praesidiis ipsius degerent. Sed ante quoque satis multi pervenerant in regionem cum rege Persarum, et ante hos alii ut auxiliarii missi


1251. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 6 | Paragraph | Section]

illis, ad usus et necessaria in belli rebus ministeria. Nos ergo postquam nacti essemus quandam ansam ad liberandos eos, talibus usi sumus verbis ad regem. Aristeae cum Rege consultatio de legis divinae interpretatione, et captivorum Iudaeorum liberatione Vide ne sit deforme, te (Rex) redargui ex rebus ipsis. Nam cum ad omnes Iudaeos pertineant leges illae, quas cupimus non solum describere, sed et interpretari: quam rationem habebimus mittendi ad illos, legatos, dum tam multi


1252. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 6 | Paragraph | Section]

ad liberandos eos, talibus usi sumus verbis ad regem. Aristeae cum Rege consultatio de legis divinae interpretatione, et captivorum Iudaeorum liberatione Vide ne sit deforme, te (Rex) redargui ex rebus ipsis. Nam cum ad omnes Iudaeos pertineant leges illae, quas cupimus non solum describere, sed et interpretari: quam rationem habebimus mittendi ad illos, legatos, dum tam multi Iudaeorum servituti obnoxii sunt in regno tuo? Quin age, animi voluntate perfecta et divite libera eos, qui


1253. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 6 | Paragraph | Section]

Iudaeorum liberatione Vide ne sit deforme, te (Rex) redargui ex rebus ipsis. Nam cum ad omnes Iudaeos pertineant leges illae, quas cupimus non solum describere, sed et interpretari: quam rationem habebimus mittendi ad illos, legatos, dum tam multi Iudaeorum servituti obnoxii sunt in regno tuo? Quin age, animi voluntate perfecta et divite libera eos, qui in aerumnis detinentur: praesertim cum idem Deus, qui ipsis legem dedit, te tuumque regnum feliciter gubernet, quemadmodum hoc ego diligenter perpendi. Nam


1254. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 9 | Paragraph | Section]

fiet multo splendidior et illustrior, ad quam Deus confirmabat et impellebat ipsum, ad hoc ut contingeret salus multis hominum coetibus. Tale autem erat edictum ex mandato regis conscriptum. Edictum regis Ptolemaei de liberatione Iudaeorum Quicunque militantes cum patre nostro in regionibus Syriae et Phoeniciae, adorti terram Iudaeam obtinuerunt corpora Iudaica, et ea secum perduxerunt huc in civitatem aut regionem, aut etiam aliis vendiderunt: similiter si qui vel ante aderant,


1255. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 9 | Paragraph | Section]

salus multis hominum coetibus. Tale autem erat edictum ex mandato regis conscriptum. Edictum regis Ptolemaei de liberatione Iudaeorum Quicunque militantes cum patre nostro in regionibus Syriae et Phoeniciae, adorti terram Iudaeam obtinuerunt corpora Iudaica, et ea secum perduxerunt huc in civitatem aut regionem, aut etiam aliis vendiderunt: similiter si qui vel ante aderant, vel postea sunt huc adducti ex Iudaeis, volumus, ut qui eos habent, illico dimittant a se liberos, et


1256. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 9 | Paragraph | Section]

cum patre nostro in regionibus Syriae et Phoeniciae, adorti terram Iudaeam obtinuerunt corpora Iudaica, et ea secum perduxerunt huc in civitatem aut regionem, aut etiam aliis vendiderunt: similiter si qui vel ante aderant, vel postea sunt huc adducti ex Iudaeis, volumus, ut qui eos habent, illico dimittant a se liberos, et accipiant statim pro singulis corporibus drachmas viginti, milites quidem in distributione stipendiorum, alii vero de mensa regia. Nam arbitramur illos neque ex patris nostri voluntate, neque


1257. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 10 | Paragraph | Section]

corporibus drachmas viginti, milites quidem in distributione stipendiorum, alii vero de mensa regia. Nam arbitramur illos neque ex patris nostri voluntate, neque ut decet et aequum est captos fuisse: sed ex militari impetu et regionem vastatam, et Iudaeorum in Aegyptum traductionem factam. Nam quod commodi contigit ex auxilio militum regionis, hoc satis magnum fuit: quia vero homines etiam ipsi sunt captivi abducti, hoc est omnino iniquum. cum ergo constitutum habeamus reddere omnibus hominibus ius suum,


1258. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 10 | Paragraph | Section]

cum ergo constitutum habeamus reddere omnibus hominibus ius suum, et multo magis illis qui sine ratione sunt sub imperio alieno: cumque ubique et in omni negocio eligamus quod rectum sit ratione et iusticiae et pietatis: ideo mandavimus, ut quotquot cuique Iudaeorum corpora sint obnoxia servituti, aut quocunque alio modo in regno detineantur nostro, qui habeant illa apud se, illi pro precio a nobis deputato ea dimittant libera: neque quisquam hic callide aliquam fraudem usurpet, sed intra triduum post hoc edictum


1259. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 11 | Paragraph | Section]

deferre, ille in deprehensum ius et potestatem habebit plenam, bona vero talium recipientur in fiscum regium. Oblato hoc edicto, ut regi praelegeretur, cum id omnia complecteretur, hoc excepto, ET SI QUI VEL ANTE ADERANT, VEL POSTEA SUNT ADDUCTI EX IUDAEA: hoc rex, ex sua munificentia et magnanimitate adiecit: iussitque solutionem, ut quae multiplex et cumulata esset futura, partiri et distribuere inter ministros mandatorum et regios nummularios. Atque ita hoc negocium decretum, intra septem dies fuit


1260. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 12 | Paragraph | Section]

num et pro istis essent viginti drachmae pendendae: Rex hoc etiam facere iussit, cum plene et integre omnia in re decreta perficere studeret. His peractis, Demetrium iussit scripto comprehenso sententiam suam offerre, de libris Iudaeorum describendis. nam nihil inconsiderate et temere, sed omnia ex mandato et cum magna diligentia administrantur apud hos reges. ex quo mihi visum fuit separatim exponere et eorum quae fuerunt regi exhibita, et epistolarum exempla: ad haec, et numerum et


1261. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 12 | Paragraph | Section]

quae fuerunt dono missa Eleazaro, propterea quod eorum quodque excellebat et munificentia et arte. Ad hunc autem modum Demetrius sententiam suam regi exposuit. Epistola Demetrii Phalerei de libris Iudaeorum describendis Cum Rex mandaveris mihi, ut qui deessent Bibliothecae tuae libri, eos curarem ad eam complendam conquisitos colligi: et simul si quid detrimenti cepissent, illos ad modum convenientem reficerem: ego hactenus non segnem in


1262. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 14 | Paragraph | Section]

percurrerimus, quae ad hunc modum conscripta fuit. Rex Ptolemaeus Eleazaro summo sacerdotum gaudium et salutem precatur. Epistola regis ad Eleazarum, de mittendis interpretibus Quoniam evenit, ut multi ex Iudaeis incolerent regionem nostram, quorum alii Hierosolymis abducti sunt a Persis tum temporis, cum illi potirentur rerum: alii cum patre nostro capti in regionem nostram pervenerunt, ex quibus ille multos selectos in exercitum et ad militiae usum stipendiis


1263. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 15 | Paragraph | Section]

in toto terrarum orbe. Praeterea aetate et viribus valentiores in exercitum recipimus: qui vero idonei essent ut circa nos versarentur, illos dignos iudicavimus, quibus negocia aulae committeremus. Sed cum non solum his cupiamus gratificari, sed et omnibus aliis Iudęis in orbe terrarum, illis etiam qui sunt in posterum futuri: constituimus, legem vestram ex Hebraica lingua interpretatione traducere in Graecam, ut hae leges vestrae in nostra Bibliotheca extent, cum aliis regiis libris. Praeclare ergo et pro dignitate


1264. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 39 | Paragraph | Section]

exponam illa, quae sunt ipsius interpretationis. LXX interpretum electio Elegit ergo Eleazarus optimos et eruditione praestantes viros, utpote pręclaris ortos parentibus: qui non solum exercitati erant in literis Iudaeorum, sed etiam in studia et mores Graecorum non segnem operam navarant: quique ideo idonei erant ad legationes, et eas obibant cum opus esset. Iam ad disputationes de legibus explicandas valde solertes erant. iidem amplexabantur statum vitae et


1265. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 43 | Paragraph | Section]

effecit, ut si quis tantum cogitet de aliquo improbo facinore peragendo, nedum si id peregisset, sciret Deum id non latere: sicque in tota lege sua Dei maiestatem et potentiam illustravit. Hoc initio ita facto, demonstravit deinde, omnes alios homines, praeter Iudaeos, stulte multos statuere Deos, et colere eos quibus ipsi sint multo praestantiores. Nam illos simulachra ex lapidibus et lignis confecta, habere pro imaginibus eorum qui ipsis aliquid ad vitam utile invenerint: atque ita adorare illa, quae manifeste


1266. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 46 | Paragraph | Section]

tantopere sollicitus, talia legibus suis ordinarit: sed ut perspicias, omnia ab ipso graviter et sancte instituta esse iusticię causa, ad morum conformationem, et ad animos piis et sanctis cogitationibus imbuendos. Quae nam Iudaeis munda vel immunda censeantur Nam ex volatilibus, quibus utimur omnia sunt mansueta, et excellunt puritate, nutriunturque tritico et leguminibus: ut sunt columbae, turtures, attagenę, perdices, anseres, et id genus alia volatilia. quae autem nobis


1267. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 54 | Paragraph | Section]

respiciens etiam ad excellentiam eius a quo missi essent, remotis qui viderentur debere abesse, deambulans expectabat, donec advenientes salutasset. Quos quidem ingressos cum muneribus missis, et variis pellibus, in quibus lex aureis literis lingua Iudaeorum perscripta erat, quarumque membranae mira arte elaboratae erant, et ita compositae ut oculis discerni non posset earum compositio, Rex ut vidit, de libris interrogavit. Qui postquam illos involutos revelassent, et membranas explicuissent: ille diu


1268. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 56 | Paragraph | Section]

reliquos post suum solium: nihilque nihilque intermittendum putavit, quod faceret ad honorandos illos viros. Primi diei convivium Postquam autem discubuissent, iussit Dorotheum omnia peragere pro more illorum qui ex Iudaea advenire soleant. is ergo sacros praecones, sacrificatores, et alios qui solerent peragere precationes, accersivit. sed illi Eleazarum seniorem sacerdotem ex illis qui advenerant rogarunt, ut faceret vota. qui cum convenienti reverentia stans dixit: Rex,


1269. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 93 | Paragraph | Section]

quae cupiebant, et praeter haec quotidie de illis quae regi apparabantur et his Dorotheus ex mandato regio subministrabat. Atque etiam quotidie bene mane veniebat in aulam, et salutato Rege redibant ad suum locum: lotisque manibus pro communi omnium Iudaeorum more ex mari, et votis ad Deum peractis pergebant legere, et singula interpretari. Quare Iudaei vota peracturi manus lavent Interrogati autem et de hoc, quare post lotas manus vota faciant? respondebant: hoc fieri in


1270. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 93 | Paragraph | Section]

etiam quotidie bene mane veniebat in aulam, et salutato Rege redibant ad suum locum: lotisque manibus pro communi omnium Iudaeorum more ex mari, et votis ad Deum peractis pergebant legere, et singula interpretari. Quare Iudaei vota peracturi manus lavent Interrogati autem et de hoc, quare post lotas manus vota faciant? respondebant: hoc fieri in argumentum et testimonium, nullius sceleris perpetrati, quoniam per manus omnes conatus soleant expediri, ita


1271. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 94 | Paragraph | Section]

quidem ita cecidit, ut illa interpretatio eorum absolveretur diebus septuagintaduobus, perinde ac si data opera hoc ab illis factum fuisset. Legis interpretatio absoluta Absoluta autem interpretatione, Demetrius illam Iudęis omnibus congregatis in locum illum, ubi ea perfecta erat, pręlegit, pręsentibus etiam ipsis interpretibus: qui etiam ut authores magnorum bonorum, magna laude et approbatione sunt accepti ab ipsa Iudaeorum multitudine.


1272. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 94 | Paragraph | Section]

Absoluta autem interpretatione, Demetrius illam Iudęis omnibus congregatis in locum illum, ubi ea perfecta erat, pręlegit, pręsentibus etiam ipsis interpretibus: qui etiam ut authores magnorum bonorum, magna laude et approbatione sunt accepti ab ipsa Iudaeorum multitudine. Interpretationis comprobatio Similiter et Demetrium prosequuti sunt sua laude, rogaruntque ut istam legem suis etiam principibus dare vellet. Ut autem perlecta sunt ista volumina legis, adstantes et sacerdotes


1273. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 96 | Paragraph | Section]

His auditis Rex, et (sicut diximus) accepta a Demetrio legis interpretatione, religiosa veneratione est eam prosecutus: et iussit magnam curam haberi librorum istorum, eosque religiose observare. ipsos etiam interpretes rogavit, ut post reditum suum in Iudaeam crebrius ad se venire vellent. Iam enim iustum esse ut ipsos dimittat: sed si redirent ad se, ipsos, ut par sit, pro amicis habiturum, et maximis muneribus ornaturum. Hinc iussit adornari quae Dona interpretibus et


1274. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

amicis gratificandum 70 Ananias 18 Andreas Ptolemaei regis procerum primas 5. ad Eleazarum legatus 16.17 animalia in lege prohibita cuiusmodi 50 animalia mansueta tantum, non ferocia, lege concessa Iudaeis cur 46.47 animalia sacrificari solita cuiusmodi 52 animus hominis quomodo ad purum habitum informetur 1 Arabiae montium fodinae neglectae 39 arcis Sionis custodes 34 Aristeas


1275. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

summe beneficus, et omnium bonorum causa 62 Deus veritatis amator 63 Deus unus tantum, eiusque potentia 42. 43 Dei aequitas et mansuetudo imitanda 57. 63. 65 Dei homines, appellari soliti ab Aegyptiis Iudaei 45 Dei in conservando genere humano cura 58 Dei maiestas et potentia in tota lege illustrata 43 Dei operum vices et successiones 50 Dei voluntate hominum animos flecti 7 Deum


1276. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

Iacobus 19 Iason 19 Iesus 19 ab Ignavia quomodo sibi cavere quis possit 75 ad Imperandum quales idonei 89 imperium quomodo optimum sit 68 immunda Iudaeis quae 46 indignum se quomodo nihil egerit quis 67 iniusticia maximum scelus 90. vitae privatio et pernicies 65 interpretationis approbatio 94 interpretes LXX quomodo legis interpretationi vacarint


1277. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

38 Iosephus 18 ab Ira liber et vacuus quomodo quis esse possit 78 Isacus 19. Isachus. ibid Isaelus ibid. Isias ibid. Iudaeae torrentes 38 Iudaei a Ptolemaeo Lagi F. e Iudaea in Aegyptum traducti, item a Persarum rege, et aliis 5. a Philadelpho liberi dimissi 8. 9. 15 Iudaei magno discrimine seiuncti ab aliis hominibus 47 Iudaei vota


1278. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

ab Ira liber et vacuus quomodo quis esse possit 78 Isacus 19. Isachus. ibid Isaelus ibid. Isias ibid. Iudaeae torrentes 38 Iudaei a Ptolemaeo Lagi F. e Iudaea in Aegyptum traducti, item a Persarum rege, et aliis 5. a Philadelpho liberi dimissi 8. 9. 15 Iudaei magno discrimine seiuncti ab aliis hominibus 47 Iudaei vota peracturi, cur manus lavent 93


1279. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

et vacuus quomodo quis esse possit 78 Isacus 19. Isachus. ibid Isaelus ibid. Isias ibid. Iudaeae torrentes 38 Iudaei a Ptolemaeo Lagi F. e Iudaea in Aegyptum traducti, item a Persarum rege, et aliis 5. a Philadelpho liberi dimissi 8. 9. 15 Iudaei magno discrimine seiuncti ab aliis hominibus 47 Iudaei vota peracturi, cur manus lavent 93 Iudaeorum lingua an


1280. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

ibid. Isias ibid. Iudaeae torrentes 38 Iudaei a Ptolemaeo Lagi F. e Iudaea in Aegyptum traducti, item a Persarum rege, et aliis 5. a Philadelpho liberi dimissi 8. 9. 15 Iudaei magno discrimine seiuncti ab aliis hominibus 47 Iudaei vota peracturi, cur manus lavent 93 Iudaeorum lingua an Syriaca 4 Iudaeorum lingua et characteres peculiares ibid. Idaeis quae nam


1281. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudaeae torrentes 38 Iudaei a Ptolemaeo Lagi F. e Iudaea in Aegyptum traducti, item a Persarum rege, et aliis 5. a Philadelpho liberi dimissi 8. 9. 15 Iudaei magno discrimine seiuncti ab aliis hominibus 47 Iudaei vota peracturi, cur manus lavent 93 Iudaeorum lingua an Syriaca 4 Iudaeorum lingua et characteres peculiares ibid. Idaeis quae nam munda vel immunda, et cur 46 Iudaicae terrae fertilitas


1282. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

Lagi F. e Iudaea in Aegyptum traducti, item a Persarum rege, et aliis 5. a Philadelpho liberi dimissi 8. 9. 15 Iudaei magno discrimine seiuncti ab aliis hominibus 47 Iudaei vota peracturi, cur manus lavent 93 Iudaeorum lingua an Syriaca 4 Iudaeorum lingua et characteres peculiares ibid. Idaeis quae nam munda vel immunda, et cur 46 Iudaicae terrae fertilitas 37. portus 38. arva ibid.


1283. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

a Persarum rege, et aliis 5. a Philadelpho liberi dimissi 8. 9. 15 Iudaei magno discrimine seiuncti ab aliis hominibus 47 Iudaei vota peracturi, cur manus lavent 93 Iudaeorum lingua an Syriaca 4 Iudaeorum lingua et characteres peculiares ibid. Idaeis quae nam munda vel immunda, et cur 46 Iudaicae terrae fertilitas 37. portus 38. arva ibid. Iudas 18. 19 in Iure dicendo


1284. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

contra Leges quomodo quis nihil egerit 74 Levis 19 liberorum neglectus maximus 76 luxu abstinendum 62
M Manus lavare cur soliti Iudaei vota peracturi 93 per Manus omnes conatus expediri 94 Mattathias 18 medius vitae et morum status optimus 40 memoriam beneficiorum suorum quibus symbolis servari Deus voluerit 48. 49


1285. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

mitra summi sacerdotis 33 modus in omnibus rebus optimus 68 mores qui in regia administratione maxime necessarii 64 muliebre genus confidens et animosum 77. mutabile ibid. munda Iudaeis quae 46 mundum a Deo cum summa mansuetudine gubernari 78 munera Deo magna ab iis exhibenda, qui magna ab eodem dona acceperunt 8 munerum a rege ad Eleazarum Pont. missorum descriptio 20 munerum


1286. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

doctrina parari possit 73 Psammetychus 5 Ptolemais a Ptolemaeo condita 38 Ptolemaei Philadelphi bibliotheca 4. eiusdem circa decus et splendorem ambitio 28. de Antigono victoria 55 Ptolemaei Philadelphi de Iudaeis captivis liberandis, et lege D. ex Hebraica lingua in Graecam vertenda consilium 7. 8. inde. Ptol. epistola ad Eleaz. Pont. Hierosol. 14. eiusdem erga doctrina et prudentia excellentes viros observantia 41 Ptolemaei Philadelphi laus 67. liberalitas 8. 14.


1287. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

ex Hebraica lingua in Graecam vertenda consilium 7. 8. inde. Ptol. epistola ad Eleaz. Pont. Hierosol. 14. eiusdem erga doctrina et prudentia excellentes viros observantia 41 Ptolemaei Philadelphi laus 67. liberalitas 8. 14. 16. 97. eiusdem edictum de liberatione Iudaeorum 9. dona ad Eleaz. Pontif. missa 14.17 Ptol. salutatio interpretibus facta 54 Ptolemaeo Lagi F. quot Iudaeorum myriades captae, et in Aegyptum adductae 5
Q


1288. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

viros observantia 41 Ptolemaei Philadelphi laus 67. liberalitas 8. 14. 16. 97. eiusdem edictum de liberatione Iudaeorum 9. dona ad Eleaz. Pontif. missa 14.17 Ptol. salutatio interpretibus facta 54 Ptolemaeo Lagi F. quot Iudaeorum myriades captae, et in Aegyptum adductae 5
Q Quaestiones convivantibus interpretibus a rege propositae 57 quomodo nihil egerimus indignum nobis 67


1289. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

19 Theophilus ibid. Theopompus quaedam ex lege divina in suam historiam inserere conatus, divinitus mente perturbatus 95 timor Dei in omnibus negociis necessarius 49. 58 torrentes Iudaeae 38 tristandum ob quae 82 a Tristicia quomodo quis vacuus esse possit 71
V ad Valetudinem tuendam quid in primis faciat 73 velum


1290. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

pecoribus lege permissis symbolum 47. 48. 50 volucres mundae aut immundae quae 46 ad Voluptates proni omnes homines 36 Voluptatibus quomodo sibi cavere quis, ne ad eas distrahatur, possit 75 vota peracturi Iudaei cur manus lavent 93 votorum compotes quomodo Deus alios faciat, alios non 58. 59 cum Uxore quomodo possit quis commode degere 77
Z Zacharias 18


1291. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 240 | Paragraph | SubSect | Section]

Quare si, quae Graece optime intelliguntur, ea Latinum aliquando in sermonem ita sunt translata, ut coniicere potius, quid sibi interpres velit, quam videre plane liceat; id non tam ipsius inscitia interpretis, quam Latinae linguae inopia accidere, iudex aequus existimabit. Nos in hoc libro tum perdifficili, tum etiam multis locis depravato, summam adhibuimus diligentiam; quantum tamen unius mensis studio potuimus consequi; (neque enim plus huic est negotio tributum temporis) ut is non omnino


1292. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

cum Hieronymo. D . Nicolaus Vidosius senior, qui licet aegrotaret, tamen ad pugnam exierat, Nicolaus Arnerius, Nicolaus Gabrielius, Hieronymi filius, Franciscus Urbanus, Vincentius Roseneus, Lucas Baraneus, Marcus Grusius, tunc Curiae minoris judex, Franciscus Sevileus, Michael Cetineus Cosmae filius, Franciscus Prismius, Antonius Marineus, Joannes Scemanus, Joannes Petrovius, Franciscus Tulius Nicolaus Dragineus, Antonius Baptistinus, Marinus Sacneus, Joannes, alterius Marini Sacnei filius.


1293. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 12 | Paragraph | SubSect | Section]

Iesus tuam C. suo S. Spiritu regat, et in omnem veritatem, ipsique gratum et reipub. salutare opus perducat, in eoque largissima benedictione et felici successu cumulet, ad gloriam nominis sui, et Ecclesiae suae utilitatem. Antuerpiae in die Matthiae apostoli, qui in locum Iudae proditoris ad propagationem Evangelii divinitus allectus est: Anno Domini M. D. LXVII. A A, vel AB, Latini interpretes ponunt pro Hebraeo


1294. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 17 | Paragraph | SubSect | Section]

est, peccatis sese oneravit, quorum poenas dabit post mortem. Habetur quoque 2 Reg. 17, Et occultaverunt filii Israel verba, quae non erant recta aut vera coram Deo: id est, clam obloquuti sunt Domino, aut falsam doctrinam sparserunt: vel, etiam clam patrarunt varia peccata idololatriae, sicut Iudaeorum clandestinae idololatriae Ezechieli per angelum patefiunt. Ephes. 5. Quae occulte fiunt ab illis, turpe est dicere. Occultare oculos ab aliquo, dixi supra, esse simulare se non videre eius benefacta aut malefacta, aut etiam operis indigentiam, nec ea facere circa eum quae fieri


1295. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 18 | Paragraph | SubSect | Section]

inde venire haec solvendi aut absolvendi locutio, quod rei, seu accusati, vel legibus, vadimonio ac obligationibus aliquibus, vel etiam vinculis ac carceribus ligati constrictique teneantur, aut saltem actoris accusatione in famentur, seu (ut sacrae literae loquuntur) impiificentur: quos postea iudex ut innocentes vinculis illis soluit, aut absoluit, ἀπολύει. In Ecclesia autem Christus ministris suis potestatem et mandatum dedit, ut homines sua peccata, veluti tristissima quaedam vincula agnoscentes et liberationem condonationemve eorum a Deo


1296. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 19 | Paragraph | SubSect | Section]

facto eum in gratiam ac pectus suum, aut inter iustos et dilectos filios recipit. Contra Imputatio de mala re, aut in malam partem accepta, idem valet quod onerare aliquem alieno debito aut culpa, atque ita eum ex animo cordeque tuo, ac veluti ex tuo favore et benevolentia eiicere: sicut olim Iudaei querebantur, quod ipsi filii aut posteri cogantur portare onus seu iniquitates et idololatrias suorum patrum: et quod, cum patres comederint vuas immaturas, filiorum dentes obstupuerunt. Correlativa, ac veluti sibi invicem obviantia sunt ista duo, primum bona imputatio, aut imputare alicui


1297. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 21 | Paragraph | SubSect | Section]

quoque liberetur? Et hoc iure utimur, ut licet reus non sit verbis obligatus, tamen acceptilatione per fide iussorem liberet. Annotat et Budaeus aliquoties, Accepto ferre esse veterum iurisprudentum phrasin. ACCUSARE accusationes, id est, deferre aliquem, Et accusaverunt accusationes Iudaeorum, Ezech. 3, pro, accusaverunt Iudaeos. Sic Danielis 6. Viri illi qui accusaverant accusationes Danielis: pro, detulerant et accusaverant eum coram rege. ACEDIA, ἀκήδεια, quasi dicas incuriositas, negligentia. Sic vocaverunt olim


1298. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 21 | Paragraph | SubSect | Section]

licet reus non sit verbis obligatus, tamen acceptilatione per fide iussorem liberet. Annotat et Budaeus aliquoties, Accepto ferre esse veterum iurisprudentum phrasin. ACCUSARE accusationes, id est, deferre aliquem, Et accusaverunt accusationes Iudaeorum, Ezech. 3, pro, accusaverunt Iudaeos. Sic Danielis 6. Viri illi qui accusaverant accusationes Danielis: pro, detulerant et accusaverant eum coram rege. ACEDIA, ἀκήδεια, quasi dicas incuriositas, negligentia. Sic vocaverunt olim Theologi istud detestandum fastidium


1299. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 21 | Paragraph | SubSect | Section]

ἀκήδεια, quasi dicas incuriositas, negligentia. Sic vocaverunt olim Theologi istud detestandum fastidium verbi Dei, verae pietatis, et omnis rectae actionis: cum homines perinde nauseant ad verbum Dei, ad beneficia et donum Dei, omneque studium erga Deum, ac olim Iudaei nauseabant ad caeleste Manna, et Aegyptias ollas appetebant. Gregorius in Homiliis eam sic describit: Acedia est, de virtutum laudabili exercitio utriusque hominis languida deiectio. Bernhardus vero in Epist. ita: Acedia est animi quidam languor, cum legere non libet, orare non delectat,


1300. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 22 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudicum 10. Aliquando habet nomen substantivum post se: ut, Addunt peccatum super peccatum, Isaiae 30. Ezechiel. 23. Addere sapientiam, 1, Reg. 10. Addere iram Domini, Num. 32. Quae loquutiones facile intelliguntur. Sic faciat, sic addat mihi Dominus, si non hoc aut illud: formula iuramenti Iudaeorum fuit. Addidit et accepit, Gen. 25. Addidit et peperit, Gen. 38. Non addet, veniet posthac in te, Isaiae 52. pro, non amplius veniet aut adorietur te peregrinus. ADDUCERE, verbum in sacris Iudaeorum multum usitatum, significat hostiam aut aliud quodvis munus Deo offerre,


1301. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 22 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic faciat, sic addat mihi Dominus, si non hoc aut illud: formula iuramenti Iudaeorum fuit. Addidit et accepit, Gen. 25. Addidit et peperit, Gen. 38. Non addet, veniet posthac in te, Isaiae 52. pro, non amplius veniet aut adorietur te peregrinus. ADDUCERE, verbum in sacris Iudaeorum multum usitatum, significat hostiam aut aliud quodvis munus Deo offerre, ac sacrificare. Gen. 4. Et fuit ut in fine diorum Cain adduceret de fructibus terrae oblationem Domino: Abel quoque etiam ipse adduxit de primogenitis. Per metaphoram etiam de spirituali cultu offerendo dicitur,


1302. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]

19. 1. Thessal. 5. ADIUVARE, notae significationis: sed cum aliis vocibus aliquas obscuriores phrases efficit. ut 2. Par. 20, Adiuverunt quisque proximum suum ad internecionem: pro, confecerunt se mutuis vulneribus: id est, Moabitae, Ammontiae et Edomitae, qui conspiraverant contra Iudaeos, sese invicem contrucidarunt. Adiuvare cum aliquo, 1. Par. 12. Adiuverunt cum Davide contra turmam illam: id est, una cum Davide praeliati sunt contra turmam. Adiuverunt in malum, Zach. 1. Iratus eram parum, Ipsi vero adiuverunt me in malum: pro, Ego paululum volui castigare Iudaeos,


1303. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]

contra Iudaeos, sese invicem contrucidarunt. Adiuvare cum aliquo, 1. Par. 12. Adiuverunt cum Davide contra turmam illam: id est, una cum Davide praeliati sunt contra turmam. Adiuverunt in malum, Zach. 1. Iratus eram parum, Ipsi vero adiuverunt me in malum: pro, Ego paululum volui castigare Iudaeos, sed impii nullum modum in perdendis eis servarunt. Adiutor superbiae. pro superbus, aut etiam ad superbum, iniustum et contumeliosum conatum Iob 9. Sub Deo incurvantur adiutores superbiae. Adiutorium ponere super aliquem: pro, alicui per aliquem opitulari. Psal. 89,


1304. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]

6, ob incredulitatem quorundam. Admirantur saepe pii opera Dei, ea celebrantes et laudantes. Sic Matth. 9, Turbae mirantur opus Dei in sanatione paralytici, et laudant. Contra etiam increduli mirari dicuntur. Ioan. 3. Ne mireris quod dixi, Oportere vos denuo nasci. Sic Ioan. 7 mirabantur Iudaei, quod Christus nosset literas, quas non didicerat: Et ibidem Christus inquit: Unum opus feci, et omnes miramini. Sic Mar. 15, Pilatus miratus, si Christus mortuus esset, ac non credens, interrogat Centurionem. Saepe quoque per admirationem ac stuporem horrendi ac tristes casus,


1305. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]

admirationem aut stuporem ex nimio metu ortum. sicut Psal. 48 inquit: Quoniam ecce reges congregati sunt, transierunt simul: ipsi viderunt, sic admirati sunt, conterriti sunt, et in praeceps abacti, id est, divinis terroribus ac poenis sunt ab obsidione Ierosolyma et infestatione Iudaeae abacti et fugati. ADOLESCENTIAE vocabulo plerunque vertunt Hebraeum נעורים neurim. Neque nego, aliquando iam ad pubertatem tendentes significare. Sed denotat quoque infimam infantiam. Sic 2. Reg. 2 legitur, parvos nearim, id est,


1306. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 27 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt peccatores ab utero. Isaiae vigesimoquinto, Palatium alienorum evertat. et vigesimooctavo: Sicut aestas insiti tumultum alienorum humiliabis. Ezechiel hanc figuram integra oratione exponit, cum dicit, Iudaeos esse ex ethnicis gentilib. procreatos: volens ostendere, eos etiam perinde impios. capite decimosexto. Ponitur et pro hostibus, Esaiae primo: Alieni comederunt terram vestram. et Psalmo quinquagesimo quarto, Alieni surrexerunt contra me. Ratio significationis eadem est, quae, cur


1307. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 27 | Paragraph | SubSect | Section]

Ecce virgo concipiet, et pariet filium, et vocabitur nomen eius Emanuel, etc. controversa est, dum Evangelista Matthaeus interpretatur virginem, sicut et Septuaginta: quam versionem ac sensum etiam tota Ecclesia sequuta est inde â Christo usque ad nostra tempora: contra vero Iudaei, tantum puellam aut iuvenculam significare contendunt. Rationes vero plures evidentissime nostram sententiam comprobantes, in promptu sunt: quarum praecipuae hae videri queant. Prima, quod haec vox ubique in Sacris significet virginem: quod postea ostendetur. Secunda; quod huius vocis


1308. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 28 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Evangelii sui, Graece reddidit voce παρθένος, quae virginem significat. Item Proverb. 30. Via aquilae in caelo, via colubri super petra, via navis in medio maris, et via viri in Adolescentula. Etsi in hoc Salomonis loco hanc vocem Alma Iudaei obscoeni pro scorto accipiendam contendant, aut muliere viro cognita, eo ipso consilio, ut locum Isaiae labefactare conentur: tamen revera non possunt, siquidem aeque ut in caeteris locis in Salomone pro iuvencula virgine ponitur, quod per hoc quartum indicare voluerit affectum illum et


1309. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 28 | Paragraph | SubSect | Section]

est, et vera, ita plane nihil habet absurdi, aut obscoeni. Et pluraliter elamoth Psalm. 68, Praecedunt cantores, subsequuntur musici, in medio autem adolescentulae cum tympanis. Cant. 1. Propterea adolescentulae dilexerunt te. Hactenus ille. Quod ad locum Proverb. 30 attinet, ex quo impii Iudaei probare volunt, vocem Alma significare quamvis, etiam violatam, atque adeo scortum, modo sit iuvencula: meo iudicio is ipse potentissime et evidentissime eos redarguit: et de virgine necessario exponendus est, non de scorto. Nam is demum amor vere fervens est, eoque plenus perturbationibus


1310. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 29 | Paragraph | SubSect | Section]

suae non requiret. Item Eccl. 3 Altiora te ne quaesieris. Altitudines agri, Iud. 5. pro eminentioribus collibus. Vide quaedam huc facientia in verbo EXALTARE. AMARUS, et Amaritudo, voces primum per metaphoram significant animum acerbum, iratum et crudelem. Sic Dominus minatur Iudaeis Hab. 1 quod sit excitaturus contra eos Chaldaeos, gentem amaram. Iudicum 18 Ne forte irruant in vos viri amaro animo: id est, tum tristes, tum crudeles. ex magno moerore enim saepe ira et crudelitas sequitur. Sic 2. Sam. 17 dicuntur profugi et exulantes cum Davide, esse viri amaro


1311. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 29 | Paragraph | SubSect | Section]

et acerbissimo. Sic et Petrus dicitur flevisse amare, Matth. 26. Ezech. 27. Et plangent super te in amaritudine animae: id est, tristi animo. Eadem significatione uxores Esau dicuntur fuisse amaritudo animi Isaaco et Rebeccae: pro, perpetuo eos cruciantes. 2 Regum 14 Vidit Dominus afflictionem Iudae amaram valde. Amaritudines aliquando vocantur res dolore ac moerore afficientes, et alterum ad iram provocantes. Sic dicit Iob 13, Scribis contra me amaritudines: id est, crimina contristantia et irritantia, aut etiam acerba decreta, seu crudeliter me punis et flagellas. Sic et Oseas


1312. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 31 | Paragraph | SubSect | Section]

et Iehosuae 6. 7. 10, et 1. Samuelis 15, et alias saepius, Septuaginta Herem plerunque per vocem Anathema verterunt. In novo Testamento haec vox ferme in malam partem accipitur, pro re execranda, detestanda, et irae Dei poenisque addicta et devota: ut Paulus cupit anathema esse pro fratribus Iudaeis, Rom. 9. id est, res damnata et perdenda. Quo modo ac sensu Moyses quoque petit se deleri ex libro viventium, Exodi 32: id est, tolli ex numero salvandorum, ut modo populo illud tantum scelus condonetur. Sic Paulus Gal. 1, et 1. Corinth. ultimo, falsos doctores iubet esse, aut


1313. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 31 | Paragraph | SubSect | Section]

immissionem angelorum malorum. Psal. 35. Sint ut pluma coram vento, et angelus Domini impellat eos. Sic Iob 4, In angelis suis posuit dedecus. 2. Corinth. 12. habetur de angelo colaphizante Paulum. 2. Pet. 2. dicitur Deus non pepercisse angelis peccantibus. Sic et in Epistola Iudae, Matth. 25, Apocalyp. 12. habetur de praelio bonorum et malorum angelorum in caelo facto. Significat vox Angelus nonnunquam ipsum Dei filium, quod et ipse in redemptione humani generis exinanitus, et tanquam


1314. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 34 | Paragraph | SubSect | Section]

vocat: et ostendit, animalem sapientiam esse idem quod terrenam. Qui locus praeclare etiam refutat liberi arbitrii defensores. Porro 1. Cor. 15, Corpus animale vocat, corpus idoneum ad hanc terrenam vitam: Spirituale vero, quod ad caelestem vitam est aptum, conditûmve. Sic et epistola Iudae opponit homines animales, ut pravos, iis qui Spiritum Dei habent. ANIMANS et ANIMAL ita distingui solent, quod Animans etiam plantas, Animal vero tantum sensum habentia significet. ANNON, Adverbium interrogandi, crebro in Sacris literis ea quaerit, quae vel


1315. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 37 | Paragraph | SubSect | Section]

hinc similitudo sumitur: ut Isaiae 17, Tumultus populorum sicut sonitus aquarum multarum sonabunt. Fellis aqua Hierem. 8. 9. pro noxio beneficio, aut ope, aut pro alia re noxia. Aqua metaphorice ponitur pro semine virili, ob similitudinem. Isa. 48, Audite me domus Iacob, qui de aquis Iudae existis. Sic Num. 24, Defluent aquae ex situla Iacob: id est, copiosam posteritatem propagabit. Pro lachrymis, ponuntur Ierem. 9, Quis dabit capiti meo aquas? Rivi aquarum descenderunt ab oculis meis, Psal. 119. pro, large flevi. Aquam fundere super manus alicuius, est


1316. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 39 | Paragraph | SubSect | Section]

dicunt significasse ipsam Ecclesiam Dei, in qua qui vere sunt, soli salvantur, pereunte reliqua impiorum turba in fluctibus et furoribus huius mundi. Alia fuit parva quaedam capsa de lignis Sitim facta, et auro obducta, supra quam fuit propitiatorium, et super quam arcam Deus foedere promiserat Iudaeis se habitaturum, inde eos exauditurum, illisque propitium adfuturum: quae perpetuo in sacratissimo abdyto tabernaculi aut templi asservata est. Ea describitur Exod. 25. Quomodo autem eam portare et tractare debuerint, habes in Numeris. Quomodo eam abstulerint Iudaeis Phylistaei, et mox


1317. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 39 | Paragraph | SubSect | Section]

arcam Deus foedere promiserat Iudaeis se habitaturum, inde eos exauditurum, illisque propitium adfuturum: quae perpetuo in sacratissimo abdyto tabernaculi aut templi asservata est. Ea describitur Exod. 25. Quomodo autem eam portare et tractare debuerint, habes in Numeris. Quomodo eam abstulerint Iudaeis Phylistaei, et mox magno malo domiti restituerint, habes 1. Sam. 5. et 6 Ea significat ipsum thronum gratiae, ubi nobis pater ille caelestis per Christum mediatorem accedendus et placandus, omniaque bona ab eo impetranda sunt. Haec posterior vocata est Arcafoederis et


1318. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 41 | Paragraph | SubSect | Section]

Siclus fuit idem quod Stater, seu 4 drachmae: una drachma, 9 crucigeri. Cogebantur autem singuli offerre in templum annuatim dimidium Sicli, seu didrachmon. Hoc Romani ad se rapuerant. Quare Christus pro se et Petro soluit unum staterem, siclum aut tetra drachmon. Tales credo fuisse 30. illos Iudae datos: ut summa faciat ad 20 florenos. Quôd si superior illa supputatio valeret, coactus fuisset Iudas circiter 30 Iibrarum pondus argenti circumgestare, et postea illud coram sacerdotibus ut magnos lapides iactare. consentit cum nostra sententia Iosephus, cui argenteus est idem


1319. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 41 | Paragraph | SubSect | Section]

acutum habent, sicut et vitrea fragmenta. Si tali fulcro innixus fueris, non tantum frangetur illud, atque te non substentabit, sed sua sustentatione opeque destituet: simulque etiam inclinante et ruente in ea fragmenta corpore mox te graviter sauciabunt. Sic auxilium Aegyptiorum, qui volebant Iudaeis contra Babylonios succurrere, baculus arundineus vocatur 2. Reg. 18, Isaiae 37. Ezech. 29. Quassata arundo, afflicti et contriti homines vocantur: propterea quod, licet arundo sit per sese imbecilla ac fragilis, multo fit imbecillior, si concutiatur aut frangatur. Tales filius Dei non


1320. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 44 | Paragraph | SubSect | Section]

quoddam idolum, praecipue apud Accaronitas cultum, significat: num, quia idola, vel cacodaemon potius in idolis et peridola, tyrannice suis cultorib. imperitet, nullum eorum commodum sed potius exitium promovens: an vero ab isto primum adorato tyranno Belo. Ab Accaronitis porro, aliis ethnicis, Iudaei hunc cultum et idolum sunt mutuati, hinc toties in Scriptura fit eius mentio: Iud. 6. 1. Reg. 18. 2. Reg. 10. 11. Ier. 23. Plurimos autem habuit sacerdotes et cultores apud Iudaeos, quod vel ex illis lanienis apparet, quas in eos exercuit rex Iehu, 2, Reg. 10. et Elias, 1. Reg. 18.


1321. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 44 | Paragraph | SubSect | Section]

sed potius exitium promovens: an vero ab isto primum adorato tyranno Belo. Ab Accaronitis porro, aliis ethnicis, Iudaei hunc cultum et idolum sunt mutuati, hinc toties in Scriptura fit eius mentio: Iud. 6. 1. Reg. 18. 2. Reg. 10. 11. Ier. 23. Plurimos autem habuit sacerdotes et cultores apud Iudaeos, quod vel ex illis lanienis apparet, quas in eos exercuit rex Iehu, 2, Reg. 10. et Elias, 1. Reg. 18. Porro per quandam catachresin, praesertim in plurali numero, videtur factum fuisse apud Hebraeos commune nomen idolorum omnium, ut Iud. 2, Israelitae servierunt Baalim. 2. Par. 33,


1322. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 44 | Paragraph | SubSect | Section]

33, Manasses extruxit aras Baalim. Oseae 11. Baalim immolabant, et simulachris sacrificabant. Oseae 2, Auferam nomen Baalim de ore populi mei, non recordabitur nominis eorum. Unde cernitur, plura ac diversa idola hoc nomine esse vocata. Depingit porro hic Oseas istum cultum ita, ut ostendat, Iudaeos solitos ibi sese elegantius exornare, et promiscuas libidines exercere. Cum voce Baalim coniungitur idolum nomine Astarot, quod etiam volunt fuisse commune quoddam nomen idolorum, praesertim


1323. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 45 | Paragraph | SubSect | Section]

muscae. Fuit autem idolum spurcissimum, Accaron urbis Philistinorum: quemadmodum scriptum est 2. Reg. 1. Consulite Beelzebub. Lutherus alicubi admodum prolixe et diligenter exponit rationem etymi Baalpeor. Credo autem illud idolum non vocatum a suis cultorib. Baalzebub, sed tantum a piis Iudaeis quia est contemptibile ac odiosum nomen. Certum est, quôd in Novo testamento Iudaei hoc nomine usi sunt in malam partem, pro ipso cacodaemone: ut legitur Matt. 12. In Beelzebub principe daemoniorum eiicit daemonia: Ubi videtur etiam quasi explicatio etymologica addita esse, quod idem


1324. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 45 | Paragraph | SubSect | Section]

scriptum est 2. Reg. 1. Consulite Beelzebub. Lutherus alicubi admodum prolixe et diligenter exponit rationem etymi Baalpeor. Credo autem illud idolum non vocatum a suis cultorib. Baalzebub, sed tantum a piis Iudaeis quia est contemptibile ac odiosum nomen. Certum est, quôd in Novo testamento Iudaei hoc nomine usi sunt in malam partem, pro ipso cacodaemone: ut legitur Matt. 12. In Beelzebub principe daemoniorum eiicit daemonia: Ubi videtur etiam quasi explicatio etymologica addita esse, quod idem significet Beelzebub quod princeps muscarum. Mar. 3 impii dicunt, Christum obsessum


1325. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 45 | Paragraph | SubSect | Section]

proprie intinctionem, (qua voce Tertullianus usus est) significat. Ducta autem est a βάπτω intingo, ac βαπτίζω immergo. Porro per metalepsin significat abluo, lavo. Ideo Marcus dicit 7. cap. Iudaeos habuisse varios baptismos. i. lotiones poculorum et urceorum. Item Petrus dicit, baptismum esse ablutionem sordium. Caeterum Dominus ac servator noster voluit talem intinctionem aut lotionem in novo Testamento esse signum ac sigillum primae initiationis ac foederis nostri cum Deo, per


1326. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 45 | Paragraph | SubSect | Section]

esse signum ac sigillum primae initiationis ac foederis nostri cum Deo, per ipsum factae: sive ut indicaret, eodem modo nos interius potenter ablui, et super nivem dealbari sanguine et merito suo, sicut foris aqua mundaremur: sive etiam imitatione quadam illarum veterum lotionum, quas Deus apud Iudaeos, in typum spiritualis lotionis ordinaverat: sive denique, propter alias causas ac similitudines baptismi et Christianae pietatis, de quibus postea prolixius dicemus. BAPTISMUS igitur, et Baptizari, proprie significat nunc in Ecclesia pactum illud, quod primum ab omni Christiano cum Deo


1327. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 49 | Paragraph | SubSect | Section]

filii Dei sumus: postremo etiam confitetur ac gloriatur de illa benedictione. Aptissime igitur per illud reciprocum hithbarech, lucta fidei cum dubitationibus ac tentationibus et peccatis, et illa perpetua aspersio aut purificatio, illud perpetuum Remitte remitte, depingitur. Impii blasphemique Iudaei calumniantur illas promissiones, tanquam si loquantur non de causali, sed exemplari benedictione: seu non dicant, quod propter Christum, eiusque meritum benedicentur homines: sed tantum proposito exemplo Abrahami, sint sibi aliisque imprecaturi similem felicitatem, ac si dicerent: Utinam ita


1328. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 50 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic et 2. Reg. 5. usurpatur. Sic et Paulus usurpat benedictionem εὐλογίαν pro eleemosyna. Sic idem Apostolus dicit, quod qui seminat in benedictionibus, is et metet in benedictionibus, id est largis beneficiis. In eundem sensum dicit rex Assyrius Iudaeis, Facite mecum benedictionem, id est, praestate mihi hoc beneficium. Sic Proverb. 11. Anima benedictiones impinguabit, id est, benefica. Deut. 29. Benedicere sibi in corde aut anima, dicendo Pax erit mihi, est sibimet blandiri, sibi bona dicere ac polliceri. Benedictionem esse, id


1329. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 50 | Paragraph | SubSect | Section]

Zac. 8, Quemadmodum fuistis maledictio inter gentes, ita servabo vos, et eritis benedictio: id est, existimabimini benedicti. Vel omnes sibi invicem similem felicitatem imprecabuntur, nostrum exemplum ac nomen usurpantes. Vel denique vos eritis causa benedictionis ac felicitatis mundi, quia ex Iudaeis est salus. Sic Psal. 21, Posuisti eum benedictiones. Contrariam prorsus significationem habet verbum Maledicere, de quo suo loco. In primo Genes. aliquoties dicitur, Deum benedixisse tum homini, tum et aliis animalibus: quod significat, illum eas efficaces potentesque in


1330. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 52 | Paragraph | SubSect | Section]

animum ac praecipuum quendam affectum significant. Perinde sonat quasi dicas, In quo bonam de me ipso habeo opinionem, et (ut ita loquar) ipse mihi placeo, sive in quo mihi complacitum est. Augustinus sermone 63 legit, In quo bene sensi: sequutus Cyprianum suum, qui itidem legit libro adversus Iudaeos decimo, cap 14. Uterque secutus videtur Tertullianum, qui libro contra Praxean legit, In quem bene sensi. et hic sequutus est, ut opinor, Irenaeum, qui frequenter hoc modo loquitur. nam εὐδοκεῖν id Graecis sonat, unde illis


1331. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 55 | Paragraph | SubSect | Section]

ad terminum voluntatis eorum. Voluntaria sacrificia, et similes locutiones, veniunt a Nadab themate: de quo vide in SPONTANEUS. Iohannes primo capite, definit eos esse filios Dei, qui Christum recipiunt: eos vero ait nasci non ex sanguinibus, nec ex voluntate carnis, nec ex voluntate viri. Iudaei enim putabant, filios Dei eos esse, qui vel ex sanguine aut semine Abraam essent propagati, vel qui suo studio ex naturae bonitate sese pietati dedidissent: praesertim autem, si quid heroici ac praestantis animi et ingenii eis inesset, qui pleno impetu ad voluntatem ferrentur. Illos enim


1332. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 56 | Paragraph | SubSect | Section]

de obtrectatione in proximum apud prophanos reperiatur. De quo crimine Lex Levitic. 24 fertur, et exemplum etiam blasphematoris lapidati proponitur. Sic porro vox haec accipitur Esaiae 36. 37. 2. Reg. 19. Sic Esaiae 5 eloquium Dei blasphemari dicitur. Sic Matth. 9 et Marc. 9, cogitant Iudaei blasphemare Christum, cum offert cuidam remissionem peccatorum, quia ea ratione sibi divinam autoritatem tribuebat. Act. 26 dicit Paulus, se Christianos persequendo, multos compulisse blasphemare Deum: sic eorum abnegationes vocans. Aliquando tamen Blasphemia etiam maledictum contra


1333. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 58 | Paragraph | SubSect | Section]

obtulit butyrum. id est, lac. Butyrum et mel comedere: pro, communi vita vivere, et communem sortem experiri: de Messia praedicitur Esa. 7. Ut discat eligere bonum, et reprobare malum. Quia experientia communis vitae, malorum ac bonorum docet iudicium. Tali enim victu multum etiam hodie in Iudaea utuntur. Sic Epistola ad Hebraeos: dicit, eum per omnia factum aliis similem, et tentatum, ut posset aliis compati. Vide et infra in MELLE. BYSSUS, sicut et purpura, pro elegantiori et preciosiori vestitu ponitur, Ezech. 16. et Luc. 16, dicitur dives bysso et purpura fuisse


1334. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 58 | Paragraph | SubSect | Section]

19, in meliorem partem de spirituali ornatu accipitur: Et datum est sponsae agni, ut amiciatur bysso puro ac splendido. Byssus enim sunt iustificationes sanctorum. C CABALA, vox Hebraea, quae in sacris quidem literis non reperitur, sed tantum apud Iudaeorum Rabinos, a recipiendo venit. Similis autem significationis et etymologiae est leca, itidem ab accipiendo dicta: quia vera doctrina a Deo quidem traditur, sed ab hominibus accipitur. De qua re ac voce forte aliquid plenius in vocabulo Traditionis dicetur. CABUS, mensurae


1335. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 61 | Paragraph | SubSect | Section]

communis. Christus bibit eum, ut nos redimeret. Aliter autem piis, aliter impiis porrigitur a Domino: piis, ad emendationem et purgationem, vel exercitium fidei: impiis, ad exitium. Et tunc vocatur calix irae et furoris Domini, Psal. 16. Huc referatur illud Ezech. 23, ubi contra Iudaeis minatur dicens, In via fororis tuae (id est, decem tribuum Israelis) ambulasti, et dabo calicem eius in manu tua, etc. Spiritus tempestatis pars calicis eorum, Psal. 11: id est, decreta ipsis ultio, et divinitus ordinata impietatis eorum retributio. Et Christus:


1336. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 62 | Paragraph | SubSect | Section]

aspice, ego canticum eorum sum. Quinto, Canere pro simplici etiam sermone accipitur: ut Esa. 5, Cantabo canticum dilecto meo de vinea eius. id est, indicabo quomodo se res habeant inter dilectum meum et vineam eius. Sic Matth, 11 dicitur, quod et laeta et tristia sint cantata aut praedicata Iudaeis, sed frustra. Denique in novo Testamento. praesertim Eph 5. et Coll. 3. de ipsis pientissimis cordis cogitationibus, fide ac motibus accipitur Cantantes ac psallentes in cordib. vestris Domino. CAPILLI cum sint numero multi, et res in homine minimae et tenues, multis


1337. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 64 | Paragraph | SubSect | Section]

10. Sic dicitur dari via in caput alicuius: id est, in eius exitium, 1. Reg. 8. Ezech. 16. Foedus meum quod irritum fecit, dabo in caput eius, Ezech 17: pro efficiam ut sit ei exitio violatum foedus. Sic sanguis alicuius in caput alicuius: id est, ipse sui exilii causa est. Sic clamant Iudaei de Christo. Sanguis eius super capita nostra: id est si iniuste interficitur, puniam ur nos divinitus, ultro hanc totam culpam ac poenam quae eius occisoribus debetur, a te avertemus, et in nos totam recipiemus. Sic Psalm. 7, Convertatur perversitas eius in caput eius. Tertio, quia


1338. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 66 | Paragraph | SubSect | Section]

Sam. 5, Os tuum et caro tua sumus. 1 Paral. 11. Iud. 9. sic et Germani dicunt, Der herr hatt sein fleisch und blut verrahten, etc. Esa. 48, A carne tua ne abscondas te: id est, ne desinas tuis benefacere. Paulus dicit, se velle provocare ad aemulationem carnem suam: id est, Iudaeos gentiles suos, et cognatos. Vicinum huic significationi est, sed tamen multo ἐμφατικώτερον, quod de viro ac muliere dicitur, quod duo erunt in carne una: id est, summe cognati, aut etiam facient constituentve quasi unum hominem: veluti si


1339. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 66 | Paragraph | SubSect | Section]

aut dignitatem mirari. Quod porro addit, se ne Christum quidem nosse secundum carnem, tametsi eum viderit: intelligit se non tam eius miracula ac corporalem conversationem admirari, quam verbo eius adhaerere, et spiritualem eius praesentiam intueri: adhaec, nihil se carnale ab eo quaerere, sicut Iudaei ex suo Meschia, et ipsimet Apostoli initio quaesierunt. Vicinum huic est acquiescere carni et sanguini, Gal. 1: id est, non adii, ac quasi fundavi meam doctrinam, vocationemque super Petrum, aut alios eximios doctores, qui erant Hierosolymae, veluti ex illis pendens, aut in eos


1340. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 69 | Paragraph | SubSect | Section]

capiunt et mactant. Non vespertinae, hoc est, ei quae a pastu sese ad cubilia vel latebras suas recipiat: sed matutinae, ei videlicet quae matutino tempore in pascuis circumquaque pascendo oberret, comparatur, in ea dispensatione, qua dum circumquaque cum discipulis suis veluti hinnulis in Iudaea, matutino tempore, i. ipsis regni sui, orituraeque iam diurnae lucis primordiis, pabula vitae administrando circuit, a venatoribus Iudaeis, Apostolis velut hinnulis dispersis, capitur et occiditur, ut esset hostia et sacrificium pro peccatis totius mundi. Unde et Chaldaeus legit in titulo


1341. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 69 | Paragraph | SubSect | Section]

quae matutino tempore in pascuis circumquaque pascendo oberret, comparatur, in ea dispensatione, qua dum circumquaque cum discipulis suis veluti hinnulis in Iudaea, matutino tempore, i. ipsis regni sui, orituraeque iam diurnae lucis primordiis, pabula vitae administrando circuit, a venatoribus Iudaeis, Apostolis velut hinnulis dispersis, capitur et occiditur, ut esset hostia et sacrificium pro peccatis totius mundi. Unde et Chaldaeus legit in titulo huius Psalmi, Pro virtute sacrificii sempiterni et matutini: pulchre finem huius adflictae et occisae cervae exprimens. Est enim Christi in


1342. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 69 | Paragraph | SubSect | Section]

itaque Spiritus sanctus ista de sacrificio Christi sempiterno, eiusque virtute, non ita expressis verbis hoc Psalmo describat, propterea quia nondum hoc ferebat temporis illius ratio et conditio: tamen pulchre depingit hoc titulo sortem et conditionem matutini Christi, cum hinnulis suis in Iudaea circumeuntis. Deinde ingenium, furorem et rabiem hostium Christi, qui ipsum essent non aliter insectaturi et infestaturi, quam quomodo venatores solent matutinam cervam, vel canibus, vel cassibus, insidiis, sine fine eo usque insectari, donec illam comprehendant et interficiant. Et vide quam


1343. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 70 | Paragraph | SubSect | Section]

IESUM esse Meschiam aut Christum, haec ipsa quaestio agitatur: An hic homo, qui vocatur IESUS, filius Mariae et Ioseph (ut putabatur) sit ille verus Meschias ac servator mundi, toties a Deo per patriarchas et prophetas promissus: an huic subiecto aut viro conveniat illud praedicatum vel dignitas. Iudaei id negabant. At ipse Dominus, eiusque Apostoli contra monstrabant, omnes promissiones, et descriptiones veteris Testamenti de Messia, huic personae convenire, ac in ea impletas esse. Inde tam crebrae citationes et applicationes veterum prophetiarum, ad hunc IESUM, et eius facta, et ad alias


1344. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 71 | Paragraph | SubSect | Section]

me quasi visio hominis, et confortavit me. Vir, Zach. 6. Ecce vir oriens nomen eius. שילה Gen. 49: Non auferetur sceptrum de tribu Iuda, donec venerit Siloh. Significat autem Siloh felicitatem, vel authorem felicitatis: inde a quibusdam vertitur heros. Iudaei quidam etiam Messiam interpretantur. Aliqui etiam filium eius, scilicet Iuda. nam Messias debebat ex tribu Iuda nasci. Puer. Esaiae 9. Puer natus est nobis, et parvulus datus est nobis. Radix et surculus Isai, Esaiae 9 quia verus homo, et ex postrema posteritate familiae Isai nasci


1345. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 74 | Paragraph | SubSect | Section]

terrae, Apocal. 1. Dominus omnipotens. Apocal. 1. Leo de tribu Iuda, radix David. Apocal. 5. Iustitia sapientia, redemptio, sanctificatio, et resurrectio. 1. Corinth. 1. Pastor et curator nostrarum animarum. 1. Petr. 2. Princeps pastorum. 1. Petr. 5. Magnus pastor ovium. Hebr 13. Iudex vivorum et mortuorum, Act. 10. Paratus ad iudicandum vivos et mortuos. 1 Petr. 4. Iustus iudex. 2. Timoth. 4. Secundus homo ipse Dominus de caelo. 1. Corinth. 15. Christo opponunt diabolum. 1. Iohan. 3. Hebr. 2. Antichristum. 1 Iohan. 2. 4. et 2. Iohan. 2. Thessal. 2. Meretricem


1346. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 74 | Paragraph | SubSect | Section]

5. Iustitia sapientia, redemptio, sanctificatio, et resurrectio. 1. Corinth. 1. Pastor et curator nostrarum animarum. 1. Petr. 2. Princeps pastorum. 1. Petr. 5. Magnus pastor ovium. Hebr 13. Iudex vivorum et mortuorum, Act. 10. Paratus ad iudicandum vivos et mortuos. 1 Petr. 4. Iustus iudex. 2. Timoth. 4. Secundus homo ipse Dominus de caelo. 1. Corinth. 15. Christo opponunt diabolum. 1. Iohan. 3. Hebr. 2. Antichristum. 1 Iohan. 2. 4. et 2. Iohan. 2. Thessal. 2. Meretricem Babylonicam, ebriam de sanguine sanctorum. Apocal. 17. Bestiam quae portat meretricem, Apoc.


1347. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 75 | Paragraph | SubSect | Section]

armaberis. Sic accingi lumbos, est corroborari et praeparari ad aliquod opus aut negotium peragendum: 1 Regum. 19. 2. Reg. 4. Iob. 38. Ierem. 1. Lucae 12. Ephes. 6. Sic enim Dominus suos Apostolos ablegabat. Discinctus igitur contra, dicitur imbecillus: ut Esaiae 23. Non est cingulum ultra Iudaeis. Sic Iob. cap. 12 ait, quod Deus baltheum regum dissoluat: id est, eos exanimet ac debilitet. Cingulum fuit etiam ornamentum viris et feminis, Esaiae 3. et hodierna die est in multis locis. Inde fit per metaphoram Ioel. 1. Et accingi gaudio ac laeticia. Exultatione


1348. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 75 | Paragraph | SubSect | Section]

17 et 40. Declaratur et aliarum rerum vilitas eadem metaphora: ut Iob. 13. Comparabitur memoria vestra cineri. Malach. 4. Et diruetis impios, cum fuerint ut cinis, sub plantis pedum vestrorum. Dolentes ac lugentes in cinere iacere, eoque se aspergere solebant. Fuit hic mos non tantum apud Iudaeos, sed et apud gentiles, praesertim Asianos: ut Homerus de Priamo, lugente mortem Hectoris, scribit. Ierem. 6. Filia populi mei accingere cilicio, et conspergere cinere. Hinc apud Papistas, Iudaismi simias, mos est initio Quadragesimae, cinere aspergi, cum epiphonemate: Memento quod cinis


1349. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 77 | Paragraph | SubSect | Section]

haec vox legitur, est dubitatio. nam cum dicit Propheta: Expectavit Dominus iudicium, et ecce oppressio: iustitiam, et ecce clamor. Nam ibi aliqui clamorem intelligunt iniuriam inferentium, alii patientium, et ideo eis idem valet ac querela. Verum cum loquatur de fructibus malis ipsius vitis aut Iudaeorum, malo intelligere de clamore ac violentia peccantium, qua miseros invadebant et opprimebant. Porro qualis nam iste iniurius clamor sit, declarat ipsemet propheta cap. 58 in quiens: Ecce ad litem et contentionem ieiunatis, et ut percutiatis impio pugno. non ieiunabitis hunc


1350. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 77 | Paragraph | SubSect | Section]

cap. 58 in quiens: Ecce ad litem et contentionem ieiunatis, et ut percutiatis impio pugno. non ieiunabitis hunc in modum hodie, ut faciatis audiri in excelso vocem vestram. Videntur enim potentiores inter alia etiam gravissimis foenoribus onerasse miseros ac plebeios, passim per Iudaeam habitantes: ac cum ad festum templi, conciones, sacrificia et preces convenerunt, tum occasione illa abutentes, iuxta ipsum templum eos invasisse, primum clamore, postea etiam plagis, ac flagitasse sua illa importabilia onera, quibus illos tenuiores opprimebant. Quare contra Deus hortatur


1351. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 77 | Paragraph | SubSect | Section]

opprimebant. Quare contra Deus hortatur eos ad contrarias talibus clamoribus actiones, in quiens: Dissoluite impias colligationes, soluite fasciculos onerosos, dimittite concussos liberos, et disrompite omne onus. Ex quo contrario abunde licet cognoscere, qualis fuerit ille impius ieiunantium Iudaeorum clamor. In hac significatione utitur et Paulus hac voce, Ephes. 4: Omnis amarulentia, tumor, ira, et vociferatio, et maledicentia tollatur a vobis. Porro Apocal. 21 dicitur Dominus extersurus omnem lachrymam ab oculis suorum, nec futuram amplius mortem, luctum, clamorem, aut laborem


1352. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 80 | Paragraph | SubSect | Section]

proprium alicuius regionis caelum vocatur, ut Levit. 26, Dabo caelum vestrum sicut ferrum. Et Deuteron. 18, Et erunt caeli tui, qui sunt supra caput tuum, ferrei. ubi semet exponit, quid appellet caelum alicuius gentis, nempe quod est proxime super caput eius. Hinc minatur Deus se sparsurum Iudaeos in omnes caelos: id est, regiones In hac significatione dicitur, quod aquae diluvii cooperuerint cunctos montes qui sunt sub omnibus caelis, Gen. 7. Et Deut. 2. dicit Deus, se daturum aut sparsurum terrorem Iudaeorum in faciem omnium gentium quae sunt sub omni caelo. Sic etiam plerique


1353. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 80 | Paragraph | SubSect | Section]

gentis, nempe quod est proxime super caput eius. Hinc minatur Deus se sparsurum Iudaeos in omnes caelos: id est, regiones In hac significatione dicitur, quod aquae diluvii cooperuerint cunctos montes qui sunt sub omnibus caelis, Gen. 7. Et Deut. 2. dicit Deus, se daturum aut sparsurum terrorem Iudaeorum in faciem omnium gentium quae sunt sub omni caelo. Sic etiam plerique intelligunt in Dominica oratione, Pater noster qui es in caelis: id est, in omnibus locis. Verum ut ibi sic accipiatur: in sequenti tamen loco, Sicut in caelo, sic in terra, accipi non potest. Sic forte et in Psalm.


1354. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 81 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei omnipotentiam declarat, qui tanta efficiat. At Esaiae trigesimo quarto. Tabescet quoque omnis exercitus caelorum, et involventur caeli utliber, et omnis exercitus eorum defluet, sicut folium de ficu et de vite, quoniam inebriatus est in caelis gladius meus: quod aliqui exponunt de clade Iudaeorum, qui ob veram religionem fuerunt exercitus Dei aut caelorum. Aliquando tamen etiam per hyperbolen, aut hominum opinionem talis loquutio proponitur. Homines enim afflicti, et in rebus adversis, etiam ipsam lucidam serenamque diem iudicant esse tenebrosam et tristem, Esaiae 8, et Ierem.


1355. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 85 | Paragraph | SubSect | Section]

tui, carnes filiorum et filiarum in obsidione et angustia, qua arctabit te hostis. Alias crudelitatem: ut Ezech. 5. Vicinum priori est comedere stercora, extremam egestatem indicans: Esa. 36. et 2. Reg. 18. Comedere patres vuam acerbam, et filiorum dentes stupere, Ierem. 31, fuit apud Iudaeos proverbialis locutio, qua iustitiam Dei calumniabantur, tamquam ipsi aliena culpa plecterentur. Verum Deus ibidem hoc proverbium refutat, adseverans quod unum quemque propter suam culpam puniat. Vivere alicunde, 1, Reg. 17. de Sareptana, Et comedit ipsa et familia eius per


1356. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 86 | Paragraph | SubSect | Section]

omnem familiariorem conversationem significat, quam Paulus cum impiis aut alio qui pollutis aliquibus gravioribus peccatis haberi vetat, 1. Cor. 5, et 2. Thes. 3. Secundo, rem veneream: ut Levit. 18 prohibetur commixtio cum masculo. Commiscere semen sanctum, Esd. 9, dicitur de coniugiis Iudaeorum cum Ethnicis. Commixturum se Iudam cum vicinis, minatur Deus in Esaia, id est, mutuis bellis implicaturum. COMMORI. Paulus 2. Corin. 7 dicit: Vos estis in cordibus nostris ad commoriendum et convivendum:.i. ita penitus estis mihi chari, egoque vobis addictus, ut vel mori


1357. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 87 | Paragraph | SubSect | Section]

bona regni Christi. Occupare interdum notat, aut obruere, Iohan. 12. Ambulate dum lucem habetis, ne vos tenebrae comprehendant. 1. Thess 5. Dies illa tanquam fur comprehendet homines. i. subito inopinata veniet. COMPUNGI, significat aliquando dolore animi aut corporis affici. Sic Iudaei Actor. 2. accusati crucifixionis proprii Meschiae, dicuntur esse compuncti corde: id est, contriti esse, et ex animo doluisse de tam grandi peccato. Idem voluit dicere vulgata Psalm. 4. In cubilibus vestris compungimini. Sed in Hebraeo est dommu


1358. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 87 | Paragraph | SubSect | Section]

dolent. de suis malefactis. ut Achabus et Saul agnoscit se non recte agere, quod hic persequatur Davidem. CONCISUM id dicitur, quod quasi in parvas partes concisum aut discerptum est. Paulus igitur Philip. 3, alludens ad vocem circumcisionis, vocat pseudo apostolos aut Nazaraeos ex Iudaeis, qui de circumcisione gloriabantur, concisionem, non circumcisionem. Circumcisum enim, id est, cuius superfluitates resectae sunt: sicut in spirituali circumcisione superfluus, imo et noxius vetus Adam circumciditur, abscinditur aut mortificatur, vigente interim novo homine. Tales dicit


1359. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 88 | Paragraph | SubSect | Section]

ut Gen. 35 Sara domina fuisse legitur: Agar, licet etiam fuit uxor, Sarae dominio tamen subiecta fuit. Nam tales concubinae sive uxores parent dominae, ut aliae ancillae. Sic Bala sub dominio Rachel fuit, ut Genes. 30, Ingredere ad eam, etc. Et hoc discriminis fuit apud Iudaeos inter concubinas, pellices, ancillas et heras, seu matres familias sive dominas domus. Ita Salomon multas habuit reginas, quibus singulis vel aulas vel castra dedit: concubinae, illarum famulae, et tamen etiam uxores fuerunt. Vide D. August. de concubina et uxore. Concubitum dare uxori


1360. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 88 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquem in angustias redigere, et undique coarctare, ut non possit effugere hostem, sed ab eo tanquam conclusus capiatur. Sic servi Davidis dicunt ad eum 1. Sam. 26, conclusit Dominus hodie inimicum tuum in manum tuam. Sic et Amos 1. dicitur, Concludere captivitatem perfectam: id est, ita Iudaeis profugis omnes exitus fugae obstruere, negato eis vicinorum hospitio aut transitu, ut necessario omnes caperentur a suis hostibus, eos tunc insectantib. Concludere [retibus] pisces, Luc. 5. Concludere etiam est, instructa acie conclusisque umbonibus invadere hostem. ut Psalm. 35.


1361. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 88 | Paragraph | SubSect | Section]

ratio alia esse videtur: nempe quod ea quae prius quasi sparsim et dissipate dicta fuerant, nuncuna sententia veluti sera quadam aut claustro colligentur ac constringantur. CONCULCARE alias simplicer pedibus premere significat, ut Esai. 1 dicit Deus, se id non requisivisse a Iudaeis, ut atria ipsius conculcent. Alias frequentare, incolere: ut Esaiae 7. Erunt agri in immissionem pedis bovis, et in conculcationem pecoris: id est, pecus multum pascetur in iis locis. Aliquando etiam gloriosam victoriam indicat. ut Psal. 91. Super aspidem et basiliscum


1362. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 89 | Paragraph | SubSect | Section]

aut formosis iuvenibus accipitur. Concupiscibile, vel concupiscibile oculorum, 1. Reg. 20, pro rebus preciosissimis ac charissimis ponitur. Gen. 2. Arbor concupiscibilis. Sic Ezech. 24, Deus vocat uxorem eius Desiderium oculorum. Concupitas arbores, Esai. 1, vocat eas, sub quibus Iudaei suas idololatrias exercuerunt, quibus mirifice delectabantur. Concupiscentia carnis, oculorum et mundi, 1. Iohan. 2. significat ipsa vitia, voluptates, opes, et alia concupita aut obiecta vitiorum, quae una cum mundo interire dicit. Vocantur autem concupiscentia oculorum, non tantum


1363. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 91 | Paragraph | SubSect | Section]

castigationem, verbo et poenis susceptam, et pertinaciam praefractam significat: Frustra conflavit conflator, et mali non sunt avulsi. Secundo, itidem per metaphoram significat penitus perdere. ut Ezech. 22, prolixa similitudo est a conflatione aeris sumpta, qua significatur extremum exitium Iudaeorum. Sic et Ierem. 42 reperitur. Verum locum Ezech. adscribam: Et factum est verbum Domini ad me dicens: Fili hominum, versa est mihi domus Israel in scoriam. Omnes isti aes et stannum et ferrum et plumbum in medio fornacis, scoria argenti facti sunt. Propterea haec dicit Dominus Deus: Eo


1364. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 93 | Paragraph | SubSect | Section]

nunc porro etiam ipsam terrenam aut praesentem Hierusalem, quae etiam veluti altera Sara ac mater populi Dei censetur, (sicut metropolis fuit) eidem Agarae ancillae associat: quasi eadem sit utraque mater aut omnes tres Agar, Sara et Hierusalem, et utriusque praesentes liberi, five Agareni, sive Iudaei mere carnales ac servi, et nequaquam filii ac haeredes. Contra autem promissioni ac gratiae novam matrem, nempe caelestem Hierusalem adsociat, ut sic magis videatur quae sit altera uxor Dei, et vera mater spiritualium filiorum, quos Deus per meram gratiam ex ea procreat, aut ei largitur.


1365. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 | Paragraph | SubSect | Section]

vel interna contaminatione, quae proprie est iniustitia, et a peccatis actualib. ac originali venit: vel externa ac caeremoniali quadam contaminatione pollutioneque, de qua praesertim in Levit. 5. 13. et passim alibi disseritur. Contaminari igitur externa ista immundicie, aut pollui putabantur Iudaei, si cadaver attigissent, aut aliquid immundum comedissent, ut saepe in Numeris et Levitico habetur. Sic nolebant sacerdotes intrare in praetorium Pilati, Ioh. 18, ne contaminarentur, sed munde comederent Pascha. Sic Christus negat, ea hominem contaminare, quae intrent per os, sed quae ex


1366. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

in scelus idololatriae. Actor. 15 praecipiunt Apostoli gentilibus conversis, ut abstineant a contaminationibus sanguinis, suffocati, et scortationis In quo praecepto etiam ad veterem morem pollutionum Iudaicarum respiciunt. Volunt alioqui scriptores, eam legem etiam antiquitus solitam imponi a Iudaeis gentilibus conversis, aut alioqui subiugatis. CONTEMNERE verbum, in Sacris literis non habet ignotam Latinis auribus significationem: sed tamen quaedam obscuriora loca attingam. Proverb. 18 dicitur: impius cum in profundum venerit, contemnet: id est, securus erit, non curabit


1367. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 99 | Paragraph | SubSect | Section]

sed ideo noluit eum obiurgare nimium indulgens pater, ne eum moerore afficeret. Septuaginta verterunt, Non prohibuit. Aliquando significat quoquo modo laedere, ut Exod. 22, Advenam non contristabis. Levitic. 25, Fratrem non contristabis: id est, nullo modo laeseris. Sic Ezech. 22 exprobratur Iudaeis, quod viduam et pupillum contristaverint. Sic 1. Petr. 1, pro cruce et afflictione verbum Contristare ponitur. Perterrefacere etiam significat Ezech 13, Moerere fecistis cor iusti, quem ego non contristavi. Sic et 2. Corinth. 7 accipitur, Contristati estis ad poenitentiam: pro,


1368. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 99 | Paragraph | SubSect | Section]

re, id est, in ea ut sufficiente sibi acquiescere. Sic Paulus 1. Tim. 6 iubet nos contentos esse cibo et vestitu. Luc. 3. Contenti estote stipendiis vestris. Esaiae 2. In filiis alienis contenti fuerunt, aut acquieverunt. Intelligunt plerique, dici de alienis doctrinis ac religionibus, quas Iudaei neglecta sua sectabantur. CONTUREARE, verbum valde usitatum est in Sacris literis. Accipitur autem modo de animi perturbatione, excitata terrore ac periculis. Sic saepissime anima aut cor alicuius conturbatum dicitur. Credo idem etiam esse, cum ossa dicuntur conturbata. Sic


1369. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 100 | Paragraph | SubSect | Section]

promitti reperietur. CONVOCATIO. prosolenni die, qua convocabatur populus ad audiendam concionem et lectionem verbi Dei, Levit. 23, Num. 28. Die primo convocatio sancta, die septimo quoque convocatio sancta, nullum servile opus facietis in eo. Sic et Esaiae 1 dicit Deus, repudians Iudaeorum festa et sacra, calendas et sabbathum: convocare convocationem non possum: subintellige, ferre. COOPERIRE pedes, pro exonerare aluum, Iud. 3. et alias saepius reperitur. Sic enim honestiore verbo rem vicinam ac sordidam indicant. COPULARE se alicui: pro,


1370. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 106 | Paragraph | SubSect | Section]

11. Et 1. Timoth. 6. Homines mente corrupti. Dicuntur et mores corrumpi per concupiscentias deceptionis, Ephes. 4. Legitur et via hominum ac Dei corrumpi, ut Gen. 6. Omnis caro corruperat viam suam: pro, extreme degeneraverat in pessimum statum, ac flagitia foedissima. Soph. 3, leguntur Iudaei mane surrexisse, et corrupisse omnia opera sua. CORRUPTIO, saepe simpliciter peccatum, iniustitiam, aut malum culpae significat. ut Iob 33. Ista facit Deus, ut avertat animam hominum a corruptione, et illustretur luce viventium. Sic 2. Petr. 2. Servi corruptionis. Et, In


1371. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 107 | Paragraph | SubSect | Section]

homines in usu sunt: sed Credere in Deum, proprie volunt significare, fiduciam suam in eum collocare, eum timere, ac ex eo solo pendere. Verum de his alibi. Creditum esse aliquid alicui, est idem quod concreditum, aut commissum. 1. Cor. 9. Dispensatio mihi credita est. Roman. 3. Credita Iudaeis sunt eloquia Dei. Gal. 2. Cum vidissent mihi esse creditum Evangelium praeputii. pro, fidei meae divinitus commissum. CREMIUM, in veteri versione Psalterii significat ligna, aut faces ligneas, ad cremandum probe arefactas, et penitus desiccatas, quibus Psaltes suum


1372. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 107 | Paragraph | SubSect | Section]

qui rivalem interficere crudeliter solet: quod ibi Salomon adultero iuveni minitatur. Iob 30. Mutatus est mihi in crudelem. Et Proverb. 17. Angelus crudelis mittatur contra eum: id est, acerbissimus hostis. CRUX, notum instrumentum supplicii est olim quidem Romanis, Graecis ac Iudaeis valde usitatum in puniendis facinorosis: sed in novo testamento, ob reverentiam passionis Christi abolitum. Per quandam catachresin autem significat omnis generis calamitates piorum, praesertim veritatis gratia toleratas. Credo id ideo fieri, quia Christiani suis calamitatibus a satana et


1373. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 109 | Paragraph | SubSect | Section]

dum hoc aut illud facit aut omittit. Deuter. 4. Custodi animam tuam valde, ne obliviscaris mandatorum. Ios 23. Custodite animas vestras valde, ut diligatis Deum vestrum. CUSTODIA, alias functionem aliquam in templo significat, ut supra dixi: alias, vigilias nocturnas: nam et Iudaei noctem in quatuor custodias, ut Romani in quatuor vigilias, distribuerunt. Hinc illud, A custodia matutina usque in noctem speret Israel: id est, per totam diem. Erat autem ea custodiarum aut vigiliarum ratio, ut divisa nocte in quatuor partes, singulae partes tribus inaequalibus horis


1374. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 115 | Paragraph | SubSect | Section]

vestris. Nam inter comedendum plerunque aliquid cibi adhaeret dentibus, aut intra dentes. Ubi ergo nulla talis immundicies reperitur, indicium est non sumpti cibi, et porro defectus alimenti. Quinto, Domus dentis, in Sacris literis pulcherrimae domus nominantur: propterea quod illae olim apud Iudaeos ebore exornabantur, quod Scriptura simpliciter dentem vocat, per excellentiam, propterea quod est omnium dentium maximus et spectatissimus, dens elephantis: Amos 3. Sexto, Proverbium illud Ierem. 31, Patres comederunt vuam acerbam, et dentes filioru obstupuerunt, satis obvium ac


1375. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 115 | Paragraph | SubSect | Section]

dens elephantis: Amos 3. Sexto, Proverbium illud Ierem. 31, Patres comederunt vuam acerbam, et dentes filioru obstupuerunt, satis obvium ac perspicuum est. Sicut enim comedentis vuas immaturas dentes fiunt stupidi: ita aequum erat illos ipsos puniri, qui peccaverant, non alios. Sed Iudaei tunc querebantur, secum iniuste agi, quod ob peccata et idololatrias suorum maiorum punirentur, cum ipsi nullum tale scelus admisissent. Verum Dominus refutat illud impium et blasphemum proverbium. In dentibus hominum candor laudatur, et bonam valetudinem significat: contra rubigo,


1376. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 116 | Paragraph | SubSect | Section]

et relicto corpore in sepulchro, in regnum caelorum ad Christum commigrabo. 1. Petr. 3. Baptismus non depositio sordium, sed stipulatio aut confirmatio bonae conscientiae in Deum, per resurrectionem IESU CHRISTI. Sensus est, quod Baptismus non salvet nos sola lotione, veluti ex opere operato, ut Iudaei olim de suis lotionibus sentiebant, et nunc multi de Sacramentis perperam docent: sed quatenus est foedus cum Deo, quatenus fide apprehenditur, et confirmat nostram conscientiam in Deum per Christum. Verum de hoc loco et vocabulo dixi alibi, in voce BAPTISMI, et CONSCIENTIAE.


1377. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 117 | Paragraph | SubSect | Section]

plane quidem solitaria, sed tamen. incultiora, minusque frequentia quam reliqua erant. Unde Ios. 15, tribui Iuda sex civitates cum suis pagis in deserto attribuuntur. Quod observandum est, ne quis a vero sensu aberret, cum audit in deserto nominari habitationes et opera hominum. In tali deserto Iudaeae praedicavit Ioannes, non in tali ubi nullus mortalium fuit aut vixit: alioqui frustra clamasset et concionatus fuisset, nemine audiente. Tertio, Desertum aliquando simpliciter meridiem, aut meridionalem plagam significat: ut Psal. 75. Non ab oriente, non ab occidente, non


1378. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 120 | Paragraph | SubSect | Section]

personarum in Deo cupidis veritatis indicaret. Sic etiam Abrahamo tres apparent, et tamen ille tantum unum adorat: et mox totus sermo mixtim iam de uno, iam de tribus, iam in singulari, iam in plurali habetur, ut ea numeri alternatione ostendatur et unitas Dei, et trinitas personarum. Perfidi Iudaei, ut mysteriam Trinitatis eludant, dicunt honoris ac dignitatis cuiusdam gratia pluralem pro singulari usurpari: ut aliquando reges ac principes de se scribunt. sed non possunt dare exempla similia de aliis potentibus in Sacris literis. Tum porro ista consonantia plurium Scripturae locorum in


1379. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 122 | Paragraph | SubSect | Section]

regum, aut etiam idolorum et cacodaemonum, qui nec condiderunt caelum, nec ibi habitant. Deum invocare aut timere, seu invocatio aut timor Dei, saepe pro toto eius cultu ponitur. Audire vocem et videre speciem Dei, est eum vere agnoscere. Christus igitur Ioan. 5, cum negat Iudaeos vel vocem Dei audisse, vel speciem vidisse, veram ac spiritualem Dei agnitionem, qua intus in corde eum agnovissent, aut auribus et oculis cordis pernovissent, eis adimit. Loquutio autem sumpta est de medio communis sermonis: quia quae res, et praesertim homines, cognoscuntur, de visu aut


1380. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 122 | Paragraph | SubSect | Section]

boni defendantur, et mali castigentur. Deum quaerere, in novo Testamento, et saepe etiam in veteri, significat studiosum esse veri cultus, verae pietatis, et eum invocare, ut, Quaerite Deum dum inveniri potest. Aliquando significat consulere, aut interrogare eum: ut olim soliti sunt tum Iudaei, tum gentiles, consulere de incertis aut futuris, suos deos. Exod. 18. Dei facies, postea in voce FACIES exponetur. Dei opera operari, Ioan. 6. est, facere ea omnia quae Deo probantur, quaeque ille potissimum a nobis exigit. Deus alienus, vocatur quodcunque idolum: sive quod idola


1381. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 122 | Paragraph | SubSect | Section]

Deos alienos: ubi non tantum idola prohibentur, sed etiam ne hunc ipsum verum Deum falsa ratione colamus: sive id quadam synecdoche dicatur: sive quia quamprimum cultus vitiatur, non iam Deus, sed idolum colatur. Nam verus Deus negat sibi eum cultum exhiberi, aut placere. Sic recte dicimus nunc, Iudaeos et Turcas (quantumvis clamitent se verum Deum creatorem caeli et terrae colere) tamen eos colere idolum ac figmentum cordis sui, cum negent Patrem domini nostri IESU CHRISTI esse verum Deum. Verissimum enim est, quod qui non habet aut honorat filium, is nec patrem quidem habeat aut honoret,


1382. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 125 | Paragraph | SubSect | Section]

cap. 43. Psal. 89. Dominus est scutum nostrum, et Sanctus Israel rex noster. PATER. Esaiae 63. Tu pater noster, et Abraham nescivit nos, et Israel ignoravit nos. Tu Domine pater noster, et redemptor noster, a seculo nomen tuum. Psalmo 68. Qui pater est orphanorum, et iudex viduarum, Deus in habitaculo sancto suo. PASTOR. Psalmo 23. Dominus pastor meus, nihil mihi deerit. Quae porro de Deo per anthropopathian dicuntur, ea forte in illa ipsa figura in Universalibus Regulis tractabuntur. DEUTERONOMIUM, vulgo in Ecclesia, et etiam in Sacris literis


1383. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 | Paragraph | SubSect | Section]

quod illi incipiant computare diem a vespertino tempore, aut ab occasu usque in sequentem occasum. Quod observandum est propter festa Veteris testamenti: quam consuetudinem etiam postea Ecclesia secuta est. Romani contra, diem suam a mane usque adsequens mane metiti sunt. Quam consuetudinem Iudaeis contrariam, putant aliqui Matthaeum sequi Cap. 28, in verbis: In extremo autem Sabbathi, cum iam illucesceret in primam Sabbathi. id est, exeunte iam priore hebdomada, cuius ultima erat paschatis dies: et inchoante luce primae diei sequentis hebdomadae, Christus surrexit.


1384. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 129 | Paragraph | SubSect | Section]

dies pro cognitione Dei ac tempore gratiae ponitur: sicut et contra nox ac tenebrae pro ignorantia Dei, et ira eius. 1. Thessal. 5. Omnes vos filii lucis et diei estis. Sic credo et illud Roman. 13 accipiendum esse: Nox progressa est, dies autem appropinquat. pro, tempus legis ac umbrarum apud Iudaeos, et porro extremae caecitatis ac turpitudinis iniustitiaeque apud gentiles, iam ferme prorsus elapsum est, et lux gratiae divinae omnibus tam Iudaeis quam Ethnicis clare fulgere incipit. In vicina huic significatione accipitur etiam 1. Petri 1. Et habemus firmiorem sermonem propheticum,


1385. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 129 | Paragraph | SubSect | Section]

lucis et diei estis. Sic credo et illud Roman. 13 accipiendum esse: Nox progressa est, dies autem appropinquat. pro, tempus legis ac umbrarum apud Iudaeos, et porro extremae caecitatis ac turpitudinis iniustitiaeque apud gentiles, iam ferme prorsus elapsum est, et lux gratiae divinae omnibus tam Iudaeis quam Ethnicis clare fulgere incipit. In vicina huic significatione accipitur etiam 1. Petri 1. Et habemus firmiorem sermonem propheticum, cui dum attenditis ceu lucernae apparenti in obscuro loco, recte facitis, donec dies illucescat, et Lucifer exoriatur in cordibus vestris. pro, donec


1386. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 129 | Paragraph | SubSect | Section]

Humanam diem vocat, 1. Cor. 4: quod in iudiciis agendis certa dies utrique parti constituitur. sicut et Latini dicunt, Diem dicere alicui: pro, in ius vocare. Aliqui sic etiam Hieremiae decimoseptimo intelligunt. Verum ibi dicit propheta, se non desiderasse diem afflictionis aut poenae Iudaeorum, sed potius contra orasse. Dies visitationis, sicut et tempus visitationis, alias in bonam, alias in malam partem accipitur. ut 1. Petri secundo: Glorificabunt Dominum in die visitationis. Contra Micheae septimo, in malam partem accipitur, de poenis. Isa. decimo: Quid facietis in


1387. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 130 | Paragraph | SubSect | Section]

mox praeterfluit, sicut nostra quae per momenta horas et dies mensuratur. Dicitur id etiam ideo, ne ob longinquitatem temporis Deum vel oblitum esse eripere suos, et castigare malos putemus: vel etiam irritas fore eius promissiones ac minas, si non mox quae praedicit aut minatur, eveniunt. Sicut Iudaei dicebant apud Ezechielem duodecimo: minas ac poenas Dei in longum proferri, et plane in fumum evanuisse. Regis dies, Hoseae 7, pro natali, aut certe inaugurationis die. Annorum dies, Genesis 41 et 47, pro tempore credo accipi: quasi dicat, tempus annorum. Malitia diei, Matth. 5.


1388. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 132 | Paragraph | SubSect | Section]

praestantiam, amplitudinem, et veluti maiestatem significat, minus est in Sacris literis recepta. DIIUDICARE, proprie quidem significatrem aliquam ita diligenter expendere ac considerare, ut eam ab omnibus vicinis, aut etiam falsis distinguas. Sic Christus dicit Matth. 16, Iudaeos posse faciem caeli diiudicaret id est, signa aut indicia futurarum tempestatum in caelo. Sic Paulus 1. Corinth. 14, iubet unum aut alterum in coetu Dei dicere alios vero diiudicare ea quae ab illis dicuntur. Sic Paulus 1. Cor. 11, vult nos in communicatione diiudicare nosmetipsos, et


1389. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 139 | Paragraph | SubSect | Section]

moriamini, dicit Dominus Deus exercituum. pro, nunquam expiabitur: sed adeo crescet et fervebit, ut sit vos omnes absumptura. Luc. 13, est obscurus locus: Dico autem vobis, quia non videbitis me, donec venerit tempus cum dicetis, Benedictus qui venit in nomine Domini. ubi non id dicitur, impios Iudaeos aliquando agnituros et accepturos esse Christum: sed id tantum adfirmatur, Christum esse, deposita illa sua humili specie corporalis vitae, in qua eos solicitavit, et blandissime invitavit, rediturum in regnum ac gloriam patris sui, in eaque tamdiu et tanta incrementa accepturum, ut tandem


1390. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 139 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudaeos aliquando agnituros et accepturos esse Christum: sed id tantum adfirmatur, Christum esse, deposita illa sua humili specie corporalis vitae, in qua eos solicitavit, et blandissime invitavit, rediturum in regnum ac gloriam patris sui, in eaque tamdiu et tanta incrementa accepturum, ut tandem Iudaei volentes nolentes, gementesque ac dolentes, sint agnituri, eum revera esse illum divinitus missum iudicem, ac Dominum totius mundi. Non ergo praedicitur Iudaeorum conversio, sed Christi ad patrem reditus et glorificatio supra et contra hostes suos. Sic Isa. 42: Non afficietur moerore vel


1391. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 139 | Paragraph | SubSect | Section]

et blandissime invitavit, rediturum in regnum ac gloriam patris sui, in eaque tamdiu et tanta incrementa accepturum, ut tandem Iudaei volentes nolentes, gementesque ac dolentes, sint agnituri, eum revera esse illum divinitus missum iudicem, ac Dominum totius mundi. Non ergo praedicitur Iudaeorum conversio, sed Christi ad patrem reditus et glorificatio supra et contra hostes suos. Sic Isa. 42: Non afficietur moerore vel fastidio, nec animo frangetur, donec ponat in terra iudicium, et legem eius insulae expectabunt. Verum de consimili obscuritate Adverbiorum et Praepositionum,


1392. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 140 | Paragraph | SubSect | Section]

1, Conteram virgam de dorso eorum: liberationem significat. Sic et Psal. 81. Divertit ab oneribus dorsum. Ab hac servili conditione et castigatione videtur venire et illa phrasis, Dorsum eorum semper incurua, Psal. 69. et Rom. 2: quae intelligitur de servili Iudaeorum spiritu, qui in Sacris literis semper terrena quaerunt, et nunquam libera ac illuminata mente queunt sursum corda erigere. Solent enim tum gestantes aliquid in tergo, dorsum incurvare, tum etiam infirmi ac tristes. Dorsum alicui vertere, aut ostendere, est eum negligere. Hier. 18.


1393. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 143 | Paragraph | SubSect | Section]

in quo et rectus usus Sacramentorum comprehenditur. Verum adscribam etiam alterius cuiusdam de voce Ecclesiae nomenclaturam, ut diversarum tractationum collatione tanto melius res tota illustretur. Vocabuli Ecclesiae, frequens usus est in Actis Apostolorum: ut Actorum nono, Ecclesiam per totam Iudaeam. Actorum duodecimo: Affligeret quosdam de Ecclesia. Actorum decimo quarto: Per singulas Ecclesias Actorum decimosexto: Ecclesiae confirmabantur fide. et alibi passim in Actis, et in Epistolis Pauli omnibus, Ecclesiae nomen aliquoties extat. In 1. Petri 5 semel legitur, Salutat vos


1394. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 144 | Paragraph | SubSect | Section]

2. Ecclesiae quae Sardis, ecclesiae Philadelphiensis, Apoc. 3. Ecclesiae Dei quae Corinthi est, 2. Cor. 2. Ecclesiis Galatiae, Gal. 1. In Laodicensium ecclesia recitetur, Coloss. 4. Ecclesiae Thessalonicensium, 1. Thess. 1. Ecclesiae quae domi tuae est, ad Philemonem. Ecclesia per totam Iudaeam, Act. 9. ¶ Extant etiam in scriptis Apostolorum plures appellationes Ecclesiae, quales sunt: Credentes, Act. 2. Multitudo credentium, Act. 4. et 5. Multitudo discipulorum, Act. 6. Discipuli, Act. 6. Numerus discipulorum multiplicabatur, Act. 9. Accipientes eum discipuli. Et


1395. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 146 | Paragraph | SubSect | Section]

mundis: sed impuris et infidelibus nihil est mundum, sed polluta est eorum mens et conscientia. De cuius loci ultimis verbis, nempe de polluta mente et conscientia, postea in voce MENS agetur. Nunc de prioribus disseram. Praecipitur itaque, negligendas esse nugas et praeceptiunculas incredulorum Iudaeorum, garrientium de rerum externarum mundicie aut immundicie et similibus, quia vera mundicies consistat in purificatione cordis ac conscientiae, per imputationem et infusionem iustitiae mundatae. Talibus enim omnia externa esse libera et licita, ut qui verbo, fide ac precatione omnia


1396. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 146 | Paragraph | SubSect | Section]

vero prorsus res ac doctrina tractatur Lucae undecimo, cum inquit Dominus: Veruntamen date quae intus sunt eleemosynam, et omnia sunt munda vobis. Nam plane nullum dubium est vel mediocriter textum expendenti, non agi ibi de precio expiationis peccatorum: sed de mundatione rerum externarum, quod Iudaei illis licite ac pure ut mundis uti possent, nec ab illis fierent immundi ac polluti. Nam occasio quoque illius disceptationis oritur ex manuum lotione, â Christo omissa. Pharisaei igitur putabant, istum licitum rerum usum effici posse accurata lotione poculorum et patinarum: sed Christus


1397. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 146 | Paragraph | SubSect | Section]

haec sit vera huius loci sententia, apparet ex praecedentibus ac sequentibus, in quibus utrobique externa sanctitas vituperatur, et contra interna flagitatur. Nam haec in convivio dicta, videntur esse appendix quaedam eorum quae proxime ante invitationem praecesserant: ubi requisivit Christus a Iudaeis, ut lumen eorum internum sit mundum ac lucidum, sic fore etiam corpus et alia externa munda. Nam quasi de medio illius sermonis fuit, teste Evangelista, in convivim abductus. Correspondent quoque optime haec de interna eleemosyna aut benignitate dicta, illis proximis praecedentibus de


1398. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 | Paragraph | SubSect | Section]

ELEMENTUM vox in Sacris literis, praesertim in Novo testamento, raro significat ista quatuor Physica elementa, Terram, aquam, aerem et ignem, ut in Epistola 1. Petr. cap. 3: sed saepius significat prima rudimenta religionis, et praesertim illa externarum caeremoniarum, quibus Iudaei veluti pueri quidam in prima legis paedagogia imbuebantur: ut sunt observationes temporum, locorum, vestium, ciborum, sacrificiorum, rituum et caeremoniarum, ut abunde indicat Paulus Galat. 4. Ab hac enim puerili paedagogia et servitute per Christum liberati, et ad veram solidamque


1399. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 | Paragraph | SubSect | Section]

Iob 5. Dei verbum crebro hac eadem voce notatur. Sic eloquia Dei dicuntur munda, et purgata instar argenti puri, Psal. 12. 18. 105. Eloqui peritus, Isa. 3. pro eloquente. ENCAENIA, quasi renovationes dicas, aut instaurationes. Fuit solennis quaedam festivitas, quam Iudaei die 25 Novembris observarunt. Significat autem vocabulum renovationem, seu dedicationem. Alii putant hoc Festum initium sumpsisse a tempore Iudae Machabaei, qui templo insigni virtute recuperato, dedicationem eo die maxima laeticia fecit: ac deinceps communibus suffragiis statuit, ut eo die


1400. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 | Paragraph | SubSect | Section]

Eloqui peritus, Isa. 3. pro eloquente. ENCAENIA, quasi renovationes dicas, aut instaurationes. Fuit solennis quaedam festivitas, quam Iudaei die 25 Novembris observarunt. Significat autem vocabulum renovationem, seu dedicationem. Alii putant hoc Festum initium sumpsisse a tempore Iudae Machabaei, qui templo insigni virtute recuperato, dedicationem eo die maxima laeticia fecit: ac deinceps communibus suffragiis statuit, ut eo die quotannis ἐγκαινία seu recordatio istius dedicationis ac mirandae recuperationis templi perageretur.


1401. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 | Paragraph | SubSect | Section]

24 Novembris: Zach. 2. tempus enim perpulchre coincidit. Sed utut sese res illa habeat, planum est, laetissimum fuisse festum, in quo beneficia Dei de instaurato templo et conservato ministerio, denique etiam de patefacta et defensa doctrina caelesti, praedicata sunt. Observat id festum una cum Iudaeis Christus, ut Iohan. 10 scriptum est. EO verbum, additum alteri, plerunque augmentum eius actionis significat. et quidem aliquando duplicatur, ut Gen. 8. A quae ibant, et decrescebant. pro, subinde magis magisque decrescebant. Sic Iud. 4 Ibat manus Israel eundo, et dura


1402. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 148 | Paragraph | SubSect | Section]

populus. Exod. 17. Ubi non erant aquae, et iurgatus est populus. pro, propterea. Num. 14. Quia complacitum est Domino: et introducet nos. pro, ideo, propterea. Isa. 43. Quia preciosus fuisti in oculis meis, et dabo hominem pro te. id est, idcirco, propterea. Iohan. 2. Prope erat Pascha Iudaeorum, et ascendit. pro, ideo. Dum. Gen. 7. Et diluvium aquarum fuit. pro, dum venit. Tunc. Gen. 12. Et factum est, cum accederet ad intrandum in Aegyptum: et dixit ad Saram uxorem suam. Gen. 44. Quod si tuleritis et hunc, et acciderit ei mors, et deducetis. pro, tunc deducetis. Exod.


1403. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 150 | Paragraph | SubSect | Section]

Iob 14. Ut lapides comminuuntur aqua, et spem hominis perdis. pro, sic conficis et consumis hominem. sicut lapis in torrente volutatus absumitur, ut restitui instaurarive prorsus nequeat. Psal. 29. Dominus in diluvio sedit, et sedebit rex in seculum. pro, sicut tunc fuit rex et iudex, sic et postea erit. Proverb. 22. Et Boreas fugat pluviam, et facies iracunda linguam secreti. pro, Sic Proverb. 26. Ut spina quae ascendit in manu ebrii, et parabola in manu stultorum. Proverb. 30. Quemadmodum expressor lactis educit butyrum, et expressor furoris educit litem. pro,


1404. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 151 | Paragraph | SubSect | Section]

ut Matth. 18. Si non audierit Ecclesiam, sit tibi ut ethnicus et publicanus. pro, fuge ac vita eum sicut alium quemvis perditum ac sceleratum hominem. Nam tales plerunque tunc erant ethnici ac publicani. Sic et vox Samaritani accipitur: sicut nunc in vulgaribus linguis utimur vocabulo Turcae ac Iudaei. Ethnice vivere, Galat. 2. est, neglectis ac contemptis caeremoniis ac observationibus Iudaicis praesertim in discrimine cibotum, libere suo arbitrio vivere. Sic Petrus aliquando libere, neglecto Iudaismo, solitus erat victitare: sed ibi motus ac perterre factus authoritate Iudaeorum,


1405. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 151 | Paragraph | SubSect | Section]

Turcae ac Iudaei. Ethnice vivere, Galat. 2. est, neglectis ac contemptis caeremoniis ac observationibus Iudaicis praesertim in discrimine cibotum, libere suo arbitrio vivere. Sic Petrus aliquando libere, neglecto Iudaismo, solitus erat victitare: sed ibi motus ac perterre factus authoritate Iudaeorum, iudaizabat: vi de baturque etiam gentiles conversos suo exemplo docere, non esse spem salutis non observantibus legem. EVACVARE, per metaphoram significat, rem quamcunque, consilium aut conatum irritum, frustraneum, ac vilem efficere. sumpta metaphora a vasis res utiles


1406. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 151 | Paragraph | SubSect | Section]

spem salutis non observantibus legem. EVACVARE, per metaphoram significat, rem quamcunque, consilium aut conatum irritum, frustraneum, ac vilem efficere. sumpta metaphora a vasis res utiles continentibus, quae cum sunt exinanita, non ita magnifiunt. Hieremiae 19. Evacuabo consilium Iudae: pro, irritum efficiam. 1. Corinth. 1. Non in sapientia sermonis, ne evacuetur crux Christi: id est, ne vis aut efficacia simul et debita gloria ei adimatur. 1 Corinth. 9. Ut gloriam meam quis evacuet. Et 15 cap. Prophetiae evacuabuntur: id est, suum finem sortitae, porro


1407. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 151 | Paragraph | SubSect | Section]

habet aliquando quasdam obscuras phrases, quarum aliquas nunc percurremus. Evasio nomen crebro significat eam particulam, quae intereunte maiore parte exercitus aut populi, superstes remansit, et singulari Dei ope beneficioque ab interitu reservata est 2. Regum 19. Et addet evasio Iudae, quae remansit, Esdrae 9. Nunquid irasceris contra nos usque ad consumptionem, ita ut non sit residuum et evasio? 2. Paralip. 30. et revertetur ad evasionem, quae remansit nobis e manu regis Assur. In evasionem esse, Genes. trigesimosecundo: Si venerit Esau ad turmam unam, et


1408. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 153 | Paragraph | SubSect | Section]

Evangelii praedicationem nos vocat. Evangelium crux interdum appellatur. Gal. 5. Exinanitum est scandalum crucis. Libenter sane Evangelium Paulus crucem nominat, vel sermonem crucis, dum adiectam eius simplicitatem vult opponere ampullis humanae sapientiae vel iustitiae. Nam et Iudaei (ut ita loquar) disciplinariae iustitiae confidentia, et Graeci stulta sapientiae persuasione inflati, Evangelii humilitatem despiciebant. Quum ergo dicit, Nunc recepta circumcisionis praedicatione nullum amplius fore scandalum crucis: intelligit, nullam sibi molestiam exhibitum iri â


1409. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 153 | Paragraph | SubSect | Section]

et Iudaei (ut ita loquar) disciplinariae iustitiae confidentia, et Graeci stulta sapientiae persuasione inflati, Evangelii humilitatem despiciebant. Quum ergo dicit, Nunc recepta circumcisionis praedicatione nullum amplius fore scandalum crucis: intelligit, nullam sibi molestiam exhibitum iri â Iudaeis, sed bona eorum pace sibi docendi fore locum: quia amplius eos non offendet fucatum illud et adulteratum Evangelium, compositum ex Mose et Christo, reprehendendo. Ministerium spiritus et iustitiae. 2. Corinth. 3. Quia instrumentum est regenerationis, et offert gratuitam cum Deo


1410. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 155 | Paragraph | SubSect | Section]

1 cap. dicere, Christum conceptum esse ex substantia spiritus, ideoque ipsam essentiam humanitatis Christi non corpoream, sed spiritualem esse: cum illic praepositio Ex nihil aliud quam authorem aut causam efficientem conceptionis significet. Paulus Rom. 3. dicit, Deum iustificare Iudaeos et gentiles per fidem: ubiutrunque idem prorsus significat, nempe nos medio aut instrumento fidei iustitiam Christi apprehendere. Sic Osiander perperam urgebat praepositionem Ex, in dicto, Iustitia ex Deo, Philipp. 3. quasi Paulus assereret, nos essentiali aut materiali iustitia Dei


1411. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 | Paragraph | SubSect | Section]

modum. Excelsa inhabitare, significat loca tuta ac munita incolere, securitate ac pace frui, non esse obnoxium iniuriae hostili: Isaiae 26. et 33, sicut paulo ante dixi in verbo Exaltare et Elevare. Excelsa vacatur Iudaea, quia erat montosa. Habacuc 3, Super excelsa mea. Brachium excelsum, pro glorioso ac potenti, Exod. 14. et Actor. 13 dicitur, quod Deus eduxerit Israelitas in brachio excelso. Idem est brachium exertum et elevatum. Excelsum sepulchrorum 2. Paralip. 32, Sepeliverunt eum in


1412. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 | Paragraph | SubSect | Section]

Excelsum sepulchrorum 2. Paralip. 32, Sepeliverunt eum in excelso sepulchrorum. id est, in excellentissimo. Excelsam esse sapientiam stulto, Proverb. 24, et Psal. 139, id est, difficilem aditu, supra eius vires. Visitabit Dominus exercitum excelsi in excelso: id est, Israelis in Iudaea. Isaiae 24. Duae porro istae phrases, Hosanna in excelsis, et Gloria in excelsis, Hebraice במרם bemarom et bimarom et bimeromim videntur poni pro adverbio excellenter, exime, aut gloriose, ut si dicas, Hosanna excellenter ferat Deus huic rei opem,


1413. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 | Paragraph | SubSect | Section]

EXCUTERE pulverem e pedibus, signum est excommunicationis, aut potius protestationis, quo iubet Christus Matth. 10. protestari contra contemptores verbi Dei, et verorum doctorum. Simili sensu ac fine Paulus etiam vestimenta sua excutit Act. 18, protestando contra Iudaeos, nolentes verbum Dei audire et accipere. Nehemias etiam hoc verbo, ac pene simili signo, sed longe in alium sensum, dicit: Etiam vestimentum meum excussi, ac dixi: Sic excutiat Deus omnem hominem, qui non compleverit verbum istud, de domo sua, et labore suo, et ita sit excussus ac vacuus.


1414. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 158 | Paragraph | SubSect | Section]

30. Nihil diminuatur de dimidio siclo, qui datur in oblationem Domino, ad expiandas animas vestras. Expiationis dies. Levit. 23. et Numeri 28 describuntur dies expiationum, quibus singulari quodam studio ac zelo prae aliis temporib. poenitentiam agere, peccata expiare, et Deum sibi placare Iudaei debebant. Expiabat Aaron super cornua altaris, scilicet fundendo sanguinem, Exod. 30. Sed nimirum expiationis opus proprium est Dei ac mediatoris Christi: sicut Ezechias orat. 2 Paral. 30. Dominus est bonus, etc. expiet illum, qui totum cor suum praeparavit ad quaerendum


1415. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 158 | Paragraph | SubSect | Section]

EXTERMINARE, quasi dicas extra terminos eiicere, saepe simpliciter significat perdere, quod supra in EXCIDO monui. Saepe id dicitur etiam de abolitione posterorum alicuius. Exterminare animam incircumcisi, Genes. 17, est, non tantum aliquem eiici ex populo, aut non haberi pro Iudaeo, sed etiam simpliciter perdi, deleri ex hac vita. EXTOLLERE, idem quod supra diximus de Exultare, crebro significat. nempe alias glorificationem, alias liberationem, perinde ac si in altum tutumque locum te Deus subduceret. Psal. 28. Pasce cos, et extolle eos


1416. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 160 | Paragraph | SubSect | Section]

de uberrima scilicet quadam revelatione Dei. Faciem susscipere, et agnoscere, item In factem alicuius respicere (alias vertunt Personam accipere) est loquutio forensis, ubi cum tantum causa, aut veritas, aut falsitas rationum utriusque partis respicienda esset, iniquus iudex respicit faciem hominis, non causae: accipit dignitatem alterutrius litigantis, neglecta bonitate aut pravitate rationum, aut causae. Psalmo 82. Usque quo iudicatis iniquitatem, et faciem peccatorum sumitis? Sic Deuteronomii 1. Proverbiorum 24. 26. Sic quoque accusantur sacerdotes


1417. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 160 | Paragraph | SubSect | Section]

est, dare aequalia inaequalibus, aut contra, sive bona ac praemia, sive mala ac poenas. Verum haec definitio nimis late patet, ac restringenda est. Prosopolepsia enim est proprie, cum aequalia in aequalibus, aut contra, bona aut mala, praemia aut poenae dantur, tunc, cum Deus aut alius iudex praemia aut poenas secundum certas leges, vel iura, ex debito aut veluti in iudicio quodam distribuit: non autem, ei sua sponte dona sua pro arbitrio liberrimaque beneficentia ac liberalitate donat. quam prosopolepsiam Deus de se consitetur Romanorum nono: et in parabola eorum qui


1418. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 162 | Paragraph | SubSect | Section]

aut beneficentiam, Genesis 24. pro, solidam, sinceram, ac veram beneficentiam: de qua phrasi in voce MISERICORDIA, et VERITAS. Facere iudicium et iustitiam, videtur esse phrasis forensis: et prius quidem significare veram ac legitimam cognitionem controversiarum inter partes, quam iudex ordine matureque facere debet, et non impedire aut differro litigantes, aut etiam pati involui imperitiores: posterius vero, constantem et maturam exequutionem. Porro ex foro ad communem vitam et cuiusvis hominis facta transfertur. Singuli enim et iudicare vere de omnibus rebus, et easdem


1419. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 163 | Paragraph | SubSect | Section]

canit, Esurientes implevit bonis et divites, id est securos, dimisit inanes) aut denique cum pii esuriunt aut sitiunt iustitiam Dei, seu cupiunt meliorem statum religionis et Ecclesiae, quos saturandos esse Christus affirmat. FAMULARI famulatu servi: Levi. 25. Iubet uti Deus empto Iudaeo, ut mercenario, non ut mancipio: quod praeceptum etiam Cicero repetit. Non opprimas servitute famulorum: id est, non duriter tractes ut mancipium. Sed famulus, παιδίον, puer, aliquando etiam honestioribus servis, atque adeo liberis tribuitur: de


1420. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 164 | Paragraph | SubSect | Section]

et exercitum Assyrium esse plane invictum. Alii, ut Lutherus intelligunt contra, illam interrogationem non habere vim negandi, sed affirmandi: quasi Deus affirmaret, omnino venturum adhuc alium hostem, qui sit Assyrios fracturus et castigaturus: nempe Persas, sed oportet interea prius castigari Iudaeos. FERMENTUM, in comedendo agno Paschali severissime in veteri Testamento prohibetur, Exodi 12. quam caeremoniam ac typum proculdubio recte primum Christus Matth. 16 exposuit, de erroribus ac corruptelis Pharisaeorum, et aliorum seductorum, vitandis in cognitione ac fruitione


1421. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 | Paragraph | SubSect | Section]

Cessare facere festum, Oseae 2. pro, gravi afflictione, et pene pro ipsa solitudine ponitur. Festum igitur significat non raro, quamvis laeticiam aut gaudium. Dicetur de hac voce in vocabulo Sacrificii, aut Mactationis. Festa et novilunia, voces non raro coniunguntur, propterea quod apud Iudaeos in noviluniis singulares quaedam solennitates et sacrificia habebantur. FEX, longe aliam metaphoricam significationem habet in Sacris literis, quam in Latino sermone, ubi infimae sortis homines significat. Nam in Sacris, sicut poculum significat suam partem crucis aut


1422. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 166 | Paragraph | SubSect | Section]

si quis concusserit cadent in os eius. Sic Isaiae vigesimooctavo: Erit gloria tua sicut ficus praecox ante initium aestatis. Tametsi hoc potius intelligatur de re in praedam exposita, et ab omnibus expetita, quia talibus ficubus omnes insidientur. Ficus bonas ac malas vocat Deus in Hieremia, Iudaeos poenitentes in captivitate, et impoenitentes Hierosolymae. Primi parentes sibi facere conati sunt perizomata ex foliis ficulneis, quod forte non vacat mysterio. Nam ficus res suaves, et tamen fragiles admodum sunt: sic etiam est omnis adulatio ac palpatio, quib. vel alii vel nos ipsi nobis


1423. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 167 | Paragraph | SubSect | Section]

πείθω diximus, addemus quaedam etiam de eius passivo, et medio. Πείθομαι doceor, persuadeor, ad fidem permoveor, et plane credo: ut Actorum 17 narratur, quod Paulus pertria Sabbatha disservit in Synagoga ad Iudaeos ex Scripturis, docens IESUM esse verum Meschiam. et tandem inquit: Quidam ex illis ἐπείσθησαν, persuasi sunt, seque adiunxerunt Paulo. de quibus mox clare dicit, quod crediderint accepto sermone summa promptitudine Idem igitur est ibi


1424. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 177 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam vox Patris, fratris, matris, ac sororis. Secundo, vox haec per metaphoram significat discipulum, propterea quod praeceptores quasi patres quidam animorum sunt. Sic dicuntur filii Prophetarum et filii medicorum apud Arabes: filii cantorum, Nehem. 12. pro cantoribus. Alia significatione Iudaei dicuntur filii Prophetarum et Testamenti, Actor. 3. pro haeredibus promissionum, prophetiarum et foederis, aut bonorum ex testamento provenientium. Tertio, sunt et filii adoptivi. Sic omnes pii vocantur Filii Dei: tametsi etiam alia ibi causa sub sit, nempe quia ex Deo, seu Dei


1425. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 177 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Sic contra filios diaboli, ob simile semen, ingenium et imitationem, vocat impios, 1 Iohan. 3. Quod diligentissime observandum est, ut sciamus ibi describi nativam malitiam, seu originale peccatum. Similis loquutio est Baptistae, et Christi, Genimina viperarum: et cum prophetae dicunt, Iudaeos esse natos ex Cananaeis, Aemoreis et Hitteis. aut etiam cum eorum vitis ac vinum ex Sodoma petitum esse dicitur: id est, eadem cum illis nativa malitia ac perversitate deformatos et subversos esse. Quarto, multum hac periphrasi utuntur Hebraei, Filius aut filii hominum: pro, homines:


1426. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 178 | Paragraph | SubSect | Section]

tributum dare non debent, sunt non tantum liberi regum, seu ad quos quoquo modo regnum pertinet, ut ad Christum regnum Iudaicum: sed etiam ministri regum. Matthaei octavo: Filii regni eiicientur in tenebras, in aeternum exitium: ii sunt, qui ad accipiendum regnum caelorum erant vocati, ut sunt Iudaei item vere pii. Matthaei decimotertio: Bonum semel sunt filii regni. Filii thalami, id est, nuptiales, Matthaei nono, Marci secundo, Lucae quinto: quia illi in rebus nuptialibus sunt occupati, et illo gaudio et deliciis fruuntur. Filii captivitatis, Danielis


1427. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 179 | Paragraph | SubSect | Section]

nobis obedientibus iustitiam ac vitam afferret. Hoc cum illa non posset ob nostram inobedientem corruptionem praestare, Deus misit filium in carnem, ut obediendo et patiendo nobis acquireret iustitiam a lege flagitatam: ut habetur Romanorum octavo. Vult ergo Paulus in illo loco monstrare, stulte Iudaeos quaerere ex lege iustitiam, cum eum negligant qui illam iustitiam iam perfecit, praestitit, aut acquisivit: omnibusque nunc ultro offerat, modo fide eam accipere velint. Hae duae interpretationes facile coniungi possunt, et proculdubio verissimae sunt. Alii et quartam afferunt, quod


1428. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 181 | Paragraph | SubSect | Section]

tui super me transierunt. Et Psalmo octuagesimo octavo: Cunctis fluctibus tuis afflixisti me. Non est etiam aliis linguis ignota ista metaphora: Eadem ratione et impetus torrentium non raro accipitur. Fluens terra lacte et melle, saepe de Iudaea dicitur, propterea quod hisce nobilissimis liquoribus abundat, et aequi fertilis est, aut sane olim fuit. Exodi trigesimotertio, Numerorum decimotertio. Fluens de carne sua fluxu Levitici decimo quinto, de seminifluis dicitur: quae est propria


1429. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 181 | Paragraph | SubSect | Section]

dicunt Confluere populum. Flumen alioqui in singulari, admodum crebro per excellentiam, Euphraten significat. Et a flumine usque ad fines terrae: id est, ab Euphrate usque ad mare rubrum et mediterraneum: Psalmo septuagesimosecundo. Flumen enim hic Euphraten significat, quia ille erat Iudaeis notissimus: sicut rivus Nilum, forte quia in rivos deducatur in exundationibus ac irrigationibus. Flumina quoque et scaturigines crebro significant loca culta, sicut contra ariditas loca deserta. Psalmo centesimo septimo: Flumina in desertum, et scaturigines in sitim ponere: id est, ex


1430. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 184 | Paragraph | SubSect | Section]

Et Proverbiorum trigesimo dicitur: Formica populus non fortis, attamen praeparavit in aestate cibum suum. Quo vult monere homines, ut simus seduli in nostra vocatione. FORMIDO, postea in voce TERRORIS exponitur. FORNAX, comparatur Ezechielis capite 22, castigationi Iudaeorum cum liquatione argenti, cum inquit: Ut funditur argentum in medio fornacis, sic fusi eritis in medio Hierusalem. Fornax ferrea, solet vocari durissima illa servitus Israelitarum in Aegypto: undecunque demum loquutio sumpta sit. Forte est quaedam allusio ad panis coctionem, quod illi


1431. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 187 | Paragraph | SubSect | Section]

meditati sunt inania? Tametsi verbum רגש Ragas, videtur proprie significare illum strepitum. pedibus concurrentis multitudinis excitatum. Sic et Psal. 46 dicitur, infremuerunt gentes. Isa. 5 dicitur de exercitu hostili, quod fremet contra Iudaeos instar fremitus maris: id est, tanto impetu ac strepitu, at mare commotum. Hierem. 12, Iordanis fremitus, proverbialiter accipitur pro impetu ac furore potentum: tametsi in Hebraeo sit potius, In superbia Iordanis. FRENUM, et frenare, habet notam metaphoram, in Latino simul


1432. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 189 | Paragraph | SubSect | Section]

dicit, Moab esse ullam lavacri sui: id est, unum ex vilioribus instrumentis suae domus, quo ad sordidissima munia utitur. FUNIS, et funiculus, linguae Hebraeae idiomate non raro pro possessione, divisione, aut etiam limite ponitur: idque ideo, quod Iudaei terram promissam olim funibus metiti sunt, et post dimensas terrae portiones sortem iecerunt, quae pars cui contingere deberet. Psal. 16, funes ceciderunt mihi in praeclaris: id est, in locis commodis, amoenis et fertilibus, nactus sum meam portionem agri. Sunt vero ibi


1433. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 190 | Paragraph | SubSect | Section]

Furari verbum Dei, Ierem. 23. Ecce ego ad prophetas, qui furantur verba mea, quisque a proximo suo: id est, qui prava interpretatione corrupto sermone Dei, defraudant proximum vero sensu voluntatis ac mandati divini. Simile quid est quod Paulus dicit, adulterare verbum Dei. Israelitae accusant Iudaeos, quod sint furati Davidem: 2. Sam. 19. Cur furati sunt te fratres nostri viri Iuda: pro, quare nobis insciis te reduxerunt, cum debuissent nos sibi coniungere? Eo enim facto, illa tribus videbatur sibi Davidem proprium facere, ac conciliare, ut aliis tribubus sit alieniore animo. Socium


1434. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 191 | Paragraph | SubSect | Section]

voce et Iacob. 3. Sumpta autem est haec appellatio a nomine loci. Fuit enim vallis in suburbio Hierosolymae versus Meridiem ac Orientem, admodum fertilis et amoena, in qua posteriores reges erexerant Moloch idolum Ammonitarum: ubi exurebant in sacrificium cacodaemoni parvos liberos idololatrae Iudaei. Dicta est et vallis Tophet, propter strepitum tympanorum, quae adhibebant sacrifici, ne parentes exaudirent vocem conflagrantium puerorum. Eam postea pius rex Iosias, congestis eo cadaveribus et ossibus impiorum sacrificorum, contaminavit, et prophanam detestabilemque reddidit. Hieremias


1435. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 192 | Paragraph | SubSect | Section]

orta ista religio ac gens quae Christiana vocatur. Sensus ergo. est, quasi Dominus inter alia dixisset: Haec horrenda quae ego vobis dico, minor ac praedico, adeo certa sunt, ut haec ipsa gens, nempe vos Iudaei sitis ea sensuri, visuri et experturi: nec somnietis vel vos impii nunquam hasce calamitates vos afflicturas: vel vos pii, timeatis, hasce liberationes vobis nunquam obventuras. Nisi hanc vocem sic acceperis, nunquam vere ac luculenter contradictionem ex textu auferes, eumve secum


1436. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 192 | Paragraph | SubSect | Section]

22. ponitur synecdochice pro primis parentibus duarum gentium. Dicit enim Deus ad Rebeccam, duas gentes ac populos esse in utero eius, quae ita inter sese invicem collidantur. Synecdoche igitur est, qua ponitur principium pro toto. Per catachresin crebro pro quibusvis populis ponitur, praeter Iudaeos, significatque omnes infideles: sicut et hodie in Ecclesia gentilis et ethnicus infidelem quemvis significat. Lumen in revelationem gentium, et gloriam plebis tuae Israel: Luc. 2. id est, ad illuminandas gentes, ad docendas ac erudiendas eas. Sic Petro obiicitur quod ad gentes


1437. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 192 | Paragraph | SubSect | Section]

est, ad illuminandas gentes, ad docendas ac erudiendas eas. Sic Petro obiicitur quod ad gentes introiverit: id est, familiarius commercium cum exteris habuerit, quod erat lege vetitum. Sic Gal. 2. Paulus dicitur esse Apostolus gentium, et Petrus coegisse Gentiles iudaizare. Gentilis natura et Iudaeus natura, pro natus gentilis aut Iudaeus: Rom. 2. Gal. 2. Indicabant igitur Iudaei hac voce omnes alias gentes, sicut Graeci et Romani voce Barbari. 1. Cor. 5, simpliciter pro impiis accipitur, cum dicitur talis scortatio nec inter gentes quidem nominari: id est, inter nondum conversos,


1438. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 192 | Paragraph | SubSect | Section]

ac erudiendas eas. Sic Petro obiicitur quod ad gentes introiverit: id est, familiarius commercium cum exteris habuerit, quod erat lege vetitum. Sic Gal. 2. Paulus dicitur esse Apostolus gentium, et Petrus coegisse Gentiles iudaizare. Gentilis natura et Iudaeus natura, pro natus gentilis aut Iudaeus: Rom. 2. Gal. 2. Indicabant igitur Iudaei hac voce omnes alias gentes, sicut Graeci et Romani voce Barbari. 1. Cor. 5, simpliciter pro impiis accipitur, cum dicitur talis scortatio nec inter gentes quidem nominari: id est, inter nondum conversos, seu in gentilismo. Alioqui ipsi


1439. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 192 | Paragraph | SubSect | Section]

ad gentes introiverit: id est, familiarius commercium cum exteris habuerit, quod erat lege vetitum. Sic Gal. 2. Paulus dicitur esse Apostolus gentium, et Petrus coegisse Gentiles iudaizare. Gentilis natura et Iudaeus natura, pro natus gentilis aut Iudaeus: Rom. 2. Gal. 2. Indicabant igitur Iudaei hac voce omnes alias gentes, sicut Graeci et Romani voce Barbari. 1. Cor. 5, simpliciter pro impiis accipitur, cum dicitur talis scortatio nec inter gentes quidem nominari: id est, inter nondum conversos, seu in gentilismo. Alioqui ipsi Corinthii maxima ex parte gentiles genere erant. Ex


1440. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 192 | Paragraph | SubSect | Section]

accipitur, cum dicitur talis scortatio nec inter gentes quidem nominari: id est, inter nondum conversos, seu in gentilismo. Alioqui ipsi Corinthii maxima ex parte gentiles genere erant. Ex hac significatione, cum gens significat alienos a Iudaismo, oritur disputatio de Vocatione gentium, cum olim Iudaei, et etiam ipsi Apostoli dubitaverrunt, vel potius indubitanter senserunt, gentiles non esse accersendos a Deo per suum verbum, nec accensendos in populum verae religionis sectatorem, nisi sese plane in Iudaismum dederent, et quasi Iudaica gens fierent. Ponitur aliquando haec vox pro paucis,


1441. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 192 | Paragraph | SubSect | Section]

exponit, et postea in Galatis etiam prolixius tractat. Gentium plenitudo. Rom. 11, Donec gentium plenitudo ingrediatur. id est, donec ingens multitudo gentilium, atque adeo totus numerus salvandorum ex ipsis convertatur. Duae istae voces, Gens et Circumcisio, saepe opponuntur quarum haec Iudaeos, illa Ethnicos notat: tametsi saepissime alioqui etiam in novo Testamento ponatur vox Gens pro Iudaeis. Gentiliter vivere, Gal. 2, est libere vivere, neglecta ceremoniali lege. Contra ibidem, Gentiles cogere Iudaizare, est, eos compellere ad observationem Iudiacorum rituum.


1442. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 192 | Paragraph | SubSect | Section]

ingrediatur. id est, donec ingens multitudo gentilium, atque adeo totus numerus salvandorum ex ipsis convertatur. Duae istae voces, Gens et Circumcisio, saepe opponuntur quarum haec Iudaeos, illa Ethnicos notat: tametsi saepissime alioqui etiam in novo Testamento ponatur vox Gens pro Iudaeis. Gentiliter vivere, Gal. 2, est libere vivere, neglecta ceremoniali lege. Contra ibidem, Gentiles cogere Iudaizare, est, eos compellere ad observationem Iudiacorum rituum. GENU, nomen notae partis in corpore humano, parit etiam quosdam idiotismos. Primum, quia ibi ob


1443. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 193 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsum bellum, et quamvis eius crudelitatem significat. Sic Christus Matth. 16. dicit, Se gladium in terram misisse: id est, spirituale bellum. Sic Iacob dicit, se acquisivisse terram gladio et arcu suo. Gen. 8. id est, bello ac pugna sua. Sic Ezek. 38, Deus dicitur advocare gladium in Iudaeam. Inducere gladium, levare gladium contra alios: id est, suscipere bellum. Mittere gladium post aliquos. Transiens gladius, Levit. 26. Videre gladium Ierem. 14. Non videbitis gladium, nec fames erit vobis. Nonnunquam etiam quasvis maiores poenas aut calamitates notat. ut Isaiae 1.


1444. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 195 | Paragraph | SubSect | Section]

ut illi synonyma aliquando connectere solent. Hebr. 2. Gloria et honore coronasti eum. Philip. 1. Fructus iustitiae contingit per Christum, ad gloriam et honorem Dei. Gloriae, vocantur gloriosi, plenique dignitate, ac quasi maiestate quadam, magistratus. 2. Petr. secundo: et in epistol. Iudae: Glorias non timent blasphemare. quia Deus talibus personis ut officium, ita et dignitatem suam aliquo modo communicat. 2. Corinth. 3 dicitur. Legem et Evangelium fuisse in gloria: id est, a Deo et hominibus magnifactam, gloriosis miraculis illustratam, et praeclaros effectus operantem:


1445. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 196 | Paragraph | SubSect | Section]

39. Dabo gloriam meam in gentibus. Et in insulis: Isaiae 42. id est, eximiis operibus inter gentes factis, illustrabo gloriam meam, ubi antea vel ignorabar, vel etiam male audiebam, ut non verus ac omnipotens Deus. Sic et Ezech. 26 dicitur Dare gloriam in terra viventium: id est, cum Iudaeam tunc a gentilibus vastatam denuo gloriosis operibus suis instaurabit, tum in politicis, tum et in spiritualibus. Sic quoque conspici dicit Psaltes 90, gloriam Dei in servis eius, cum ingentia eius beneficia et alia mirabilia ipsius facta in eis cernuntur. Sic quoque Deus dicitur


1446. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 198 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei praesentiam ac gubernationem, qua regit ac efficacem facit suorum ministrorum functionem, et conatum. ut 1. Cor. 15. Gratia Dei sum quod sum. Et, Gratia Dei erga me non fuit ociosa. Plus laboravi omnibus illis: non autem ego, sed gratia Dei, quae mecum est. Qui efficax fuit in Petro inter Iudaeos, idem in me inter gentes. Gratia, quae mihi data erat, Galat. 2. 1. Corinth. 3. Actor. 18 dicitur multum profuisse Apollo Corinthiis, per gratiam, Deo per eum efficaciter docente. Sic Actor. 14 et 15, dicuntur selecti quidam, et ad functionem graviorem missi Apostoli, gratiae traditi.


1447. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 198 | Paragraph | SubSect | Section]

habebant coram omni plebe. Actor. 2. Item Christus proficiebat sapientia, aetate et gratia coram Deo et hominibus: Luc. 2. Quinto, ponitur haec vox etiam pro humano beneficio. ut 1. Cor 10: Qui gratiam vestram ferant Hierosolymam. Item, Petentes gratiam contra Paulum. Et, Festus volens Iudaeis gratiam ponere; Actor. 25 Ephes. 4. Sermo dans gratiam audientibus. id est, beneficium praestans. Accipitur haec vox metonymice. 1. Pet. 2 aliquoties, pro causa gratiae, seu quasi pro merito, cum dicit, nullam esse gratiam, si quis ex merito patitur: sed si quis indigne ac ob veritatem


1448. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 199 | Paragraph | SubSect | Section]

est potentior, tanto eius gratia magis desideratur. unde gratia Dei desideranda est. Et hoc est quod dicit, Gratia Dei: et hoc ad salvandum. unde dicit, Et Salvatoris nostri. Isaiae quinquagesim oprimo. Salus autem mea in sempiternum erit. Haec autem gratia non proponitur uni solummodo populo Iudaeorum, sicut olim: sed omnibus hominibus. Isaiae 14. Videbit omnis caro pariter, quod os Domini locutum est. Isaiae 52, Et videbunt omnes fines terrae salutare Dei nostri. 1. Timoth. 2. Vult omnes homines salvos fieri. Hactenus Thomas. Quod vox Gratia, cum Gratia iustificari


1449. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 201 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei perpetuo regens, et efficaciter promovens ministerium. Laboravi, non autem ego, sed gratia quae mecum est. 1. Corinth. 15.
VI. Beneficium humanum, ut est eleemosyna: 1. Corinth. 16. Petentes gratiam contra Paulum. Et, Festus volens Iudaeis gratiam ponere: Actor. 25.
VII. Gratitudo: ut, Gratias ago. Passive, et est quasi quoddam meritum, aut (ut ita dicam) gratiositas inferioris apud


1450. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]

est. GRAECUS, in novo Testamento alias ponitur proprie, pro Graeca gente: quod tunc potissimum fit, cum vox Barbarus ei additur. ut cum Roman. 1 dicit Paulus, se esse debitorem Graecis et Barbaris. Alias omnes gentes aut gentiles notat: quod fit tunc potissimum, cum additur voci Iudaeus, ut cum Rom. 1 dicit, Evangelion esse potentiam Dei, ad salutem Iudaeo primum et Graeco: id est, cuivis genti, non tantum Iudaeis. nam sub istis duabus vocibus omnes gentes continentur. Sic Acto. 19 dicit, audisse sermonem Dei Iudaeos et Graecos. Sic et Rom. 3 dicit, se omnes homines


1451. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]

Graeca gente: quod tunc potissimum fit, cum vox Barbarus ei additur. ut cum Roman. 1 dicit Paulus, se esse debitorem Graecis et Barbaris. Alias omnes gentes aut gentiles notat: quod fit tunc potissimum, cum additur voci Iudaeus, ut cum Rom. 1 dicit, Evangelion esse potentiam Dei, ad salutem Iudaeo primum et Graeco: id est, cuivis genti, non tantum Iudaeis. nam sub istis duabus vocibus omnes gentes continentur. Sic Acto. 19 dicit, audisse sermonem Dei Iudaeos et Graecos. Sic et Rom. 3 dicit, se omnes homines convicisse iniustitiae, tam Iudaeos quam Graecos. id est, omnes gentiles.


1452. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]

ei additur. ut cum Roman. 1 dicit Paulus, se esse debitorem Graecis et Barbaris. Alias omnes gentes aut gentiles notat: quod fit tunc potissimum, cum additur voci Iudaeus, ut cum Rom. 1 dicit, Evangelion esse potentiam Dei, ad salutem Iudaeo primum et Graeco: id est, cuivis genti, non tantum Iudaeis. nam sub istis duabus vocibus omnes gentes continentur. Sic Acto. 19 dicit, audisse sermonem Dei Iudaeos et Graecos. Sic et Rom. 3 dicit, se omnes homines convicisse iniustitiae, tam Iudaeos quam Graecos. id est, omnes gentiles. Sic et Rom. 10, ac 1. Cor. 15 accipi debet. Caeterum


1453. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]

gentiles notat: quod fit tunc potissimum, cum additur voci Iudaeus, ut cum Rom. 1 dicit, Evangelion esse potentiam Dei, ad salutem Iudaeo primum et Graeco: id est, cuivis genti, non tantum Iudaeis. nam sub istis duabus vocibus omnes gentes continentur. Sic Acto. 19 dicit, audisse sermonem Dei Iudaeos et Graecos. Sic et Rom. 3 dicit, se omnes homines convicisse iniustitiae, tam Iudaeos quam Graecos. id est, omnes gentiles. Sic et Rom. 10, ac 1. Cor. 15 accipi debet. Caeterum 1. Cor. 1, videtur accipi pro solis Graecis, quod sapientiam quaesierint. Nam alii gentiles non perinde


1454. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]

Evangelion esse potentiam Dei, ad salutem Iudaeo primum et Graeco: id est, cuivis genti, non tantum Iudaeis. nam sub istis duabus vocibus omnes gentes continentur. Sic Acto. 19 dicit, audisse sermonem Dei Iudaeos et Graecos. Sic et Rom. 3 dicit, se omnes homines convicisse iniustitiae, tam Iudaeos quam Graecos. id est, omnes gentiles. Sic et Rom. 10, ac 1. Cor. 15 accipi debet. Caeterum 1. Cor. 1, videtur accipi pro solis Graecis, quod sapientiam quaesierint. Nam alii gentiles non perinde curarunt studia sapientiae, tunc praesertim temporis quandoquidem Romani quoque tunc magis


1455. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]

accipi debet. Caeterum 1. Cor. 1, videtur accipi pro solis Graecis, quod sapientiam quaesierint. Nam alii gentiles non perinde curarunt studia sapientiae, tunc praesertim temporis quandoquidem Romani quoque tunc magis rei militaris et pecuniariae studiosi fuerunt. Aliquando etiam vox haec ipsos Iudaeos, alibi extra Iudaeam natos ac educatos, aut etiam agentes, significat. ut, Num in dispersionem Graecorum ibit? quem locum multi de dispersis Iudaeis, sed tamen Iudaizantib. iam sermone, vestitu et aliis externis moribus exponunt. Sic Actor. 2, cum tam variae gentes audisse narrantur


1456. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Cor. 1, videtur accipi pro solis Graecis, quod sapientiam quaesierint. Nam alii gentiles non perinde curarunt studia sapientiae, tunc praesertim temporis quandoquidem Romani quoque tunc magis rei militaris et pecuniariae studiosi fuerunt. Aliquando etiam vox haec ipsos Iudaeos, alibi extra Iudaeam natos ac educatos, aut etiam agentes, significat. ut, Num in dispersionem Graecorum ibit? quem locum multi de dispersis Iudaeis, sed tamen Iudaizantib. iam sermone, vestitu et aliis externis moribus exponunt. Sic Actor. 2, cum tam variae gentes audisse narrantur diversitates linguarum ab


1457. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]

tunc praesertim temporis quandoquidem Romani quoque tunc magis rei militaris et pecuniariae studiosi fuerunt. Aliquando etiam vox haec ipsos Iudaeos, alibi extra Iudaeam natos ac educatos, aut etiam agentes, significat. ut, Num in dispersionem Graecorum ibit? quem locum multi de dispersis Iudaeis, sed tamen Iudaizantib. iam sermone, vestitu et aliis externis moribus exponunt. Sic Actor. 2, cum tam variae gentes audisse narrantur diversitates linguarum ab Apostolis sonatas, videntur illi fuisse plerique Iudaei, sed tamen alibi nati ac educati, et eo festi gratia venientes. Sic et


1458. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]

ut, Num in dispersionem Graecorum ibit? quem locum multi de dispersis Iudaeis, sed tamen Iudaizantib. iam sermone, vestitu et aliis externis moribus exponunt. Sic Actor. 2, cum tam variae gentes audisse narrantur diversitates linguarum ab Apostolis sonatas, videntur illi fuisse plerique Iudaei, sed tamen alibi nati ac educati, et eo festi gratia venientes. Sic et Actor. 6. Ortum est murmur Graecorum adversus Hebraeos: videtur accipi Graecus pro Iudaeo alibi nato. Non enim videtur esse verisimile, tantum Hierosolymae habitasse Gentilium, eorumve tam magnam frequentiam fuisse


1459. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic Actor. 2, cum tam variae gentes audisse narrantur diversitates linguarum ab Apostolis sonatas, videntur illi fuisse plerique Iudaei, sed tamen alibi nati ac educati, et eo festi gratia venientes. Sic et Actor. 6. Ortum est murmur Graecorum adversus Hebraeos: videtur accipi Graecus pro Iudaeo alibi nato. Non enim videtur esse verisimile, tantum Hierosolymae habitasse Gentilium, eorumve tam magnam frequentiam fuisse conversam, et insuper aliquid iuris ac potentiae in Ecclesia habuisse, cum adhuc de vocatione Gentium inter Apostolos valde ambigeretur. Sic de Hebraeis inter Graecos


1460. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 203 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam pro collo ponitur: Torque guttur et Alligare praecepta Dei gutturi, Proverb. 1. 6. Prohibe guttur a siti, Hierem. 2, significat, Noli procul peregre proficisci per loca arida, ad quaerendam humanam opem. Premuntur enim viatores in illis arentibus et aestuosis locis siti. Volebant vero Iudaei ex Aegypto accersere auxilia: id vetat Deus per Prophetam. H HABERE verbi significationes communissimas octo recenset Aristoteles in fine Categoriarum, nempe ut dispositionem, qualitatem aut scientiam, ut partem in toto, ut accidens in substantia,


1461. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 204 | Paragraph | SubSect | Section]

prolixius et ex professo disserunt, quos vide. Exple hebdomadam huius, Gen. 29. pro sine transeant 7 dies nuptiarum huius sponsae, mox tibi eius sororem dabo. HAEREDITAS, bona successionis iure a mortuis parentib. aut aliis cognatis accepta significat. Erant vero haereditaria bona Iudaeis multo gratiora et dulciora, studiosiusque retinebantur, quam nunc in Germania aut alibi fit: cuius rei causae erant duae. prior, quod non ita facile ex suis sedibus, civitatibus, aut tribubus alio migrabant, ut nunc in Germania fit: altera erat, quod illud solum a maiorib. haereditate


1462. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 204 | Paragraph | SubSect | Section]

piorum felicitas. Haereditare terram, est certa ac firma possessione eam possidere, ita ut nemo possessori litem movere possit de ea. Ponere sibi terram in haereditatem Ezech. 36. Gentes, quae posuerunt terram meam in haereditatem sibi cum laeticia totius cordis: id est, rapuerunt sibi Iudaeam, et Iudaeos ipsos, pro libitu et tyrannice, tanquam si eis optimo iure competerent, et perpetuo ea sint possessuri. Haereditare facere. Deut. 31. 32. Haereditare fecit altissimus gentes terram. id est, quando Deus diversis gentib. terras sedesque distribuit. Haereditare igitur, et


1463. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 204 | Paragraph | SubSect | Section]

Haereditare terram, est certa ac firma possessione eam possidere, ita ut nemo possessori litem movere possit de ea. Ponere sibi terram in haereditatem Ezech. 36. Gentes, quae posuerunt terram meam in haereditatem sibi cum laeticia totius cordis: id est, rapuerunt sibi Iudaeam, et Iudaeos ipsos, pro libitu et tyrannice, tanquam si eis optimo iure competerent, et perpetuo ea sint possessuri. Haereditare facere. Deut. 31. 32. Haereditare fecit altissimus gentes terram. id est, quando Deus diversis gentib. terras sedesque distribuit. Haereditare igitur, et Haeres


1464. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 205 | Paragraph | SubSect | Section]

qui occupato eo loco, totum Dei populum ac ministerium in ordinem quendam et quietem redegit. Nec tamen solum temporariam pacem ac felicitatem suo nomine ea civitas populo Dei promisit, sed etiam spiritualem, veram ac aeternam: sicut et tota illa peregrinatio, aliique casus Iudaeorum, teste Paulo 1. Cor. 10. typus noster fuit, significavitque populum Dei non habere permanentem civitatem: sed futuram inquirere, ubi sit veram pacem visurus, et solidum gaudium gavisurus, sedes ubi fata vere quietas et felices omnibus piis pollicentur. Habet igitur hoc nomen plura


1465. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 205 | Paragraph | SubSect | Section]

In ea enim urbe primarius colendi Dei locus fuit, etc. Medium terrae Hierusalem est. Situs enim terrae Cananeae in meditullio orbis noti est, sive longitudinem, sive etiam latitudinem consideres. Nam ad cultum Dei peculiariter delectum est medium terrae, ut nomen Dei, quod notum in Iudaea est, idem in omnes partes innotesceret. Econtra Civitas sanguinum appellatur apud Ezech. 22. Spelunca latronum, Zodoma, Aegyptus, lupanar. Isaiae 1 et 11. Campi sylvae, Psal. 132. Et Ephrata: Ecce audivimus eam in Ephrata, invenimus eam in campis sylvae. nam campos


1466. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 206 | Paragraph | SubSect | Section]

cernitis. Haec phrasis clarioribus exemplis explicatur 2. Par. 29, Tradiditque eos Deus in commotionem, in desolationem, in sibilum, quemadmodum vos cernitis oculis vestris. Usque in hodiernum diem, crebro ponitur pro, usque in praesens tempus. Matth. 28. Sparsus est hic sermo apud Iudaeos usque in hodiernum diem. 2. Cor. 13. Usque in hodiernum diem est velamen super cor Iudaeorum. Sic et Rom. 11, Usque in hodiernum diem excaecati esse dicuntur. IESUS CHRISTUS heri et hodie, idem etiam est in secula. id est, perpetuo permanet, semper fuit, est et erit. Aliqui intelligunt


1467. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 206 | Paragraph | SubSect | Section]

Deus in commotionem, in desolationem, in sibilum, quemadmodum vos cernitis oculis vestris. Usque in hodiernum diem, crebro ponitur pro, usque in praesens tempus. Matth. 28. Sparsus est hic sermo apud Iudaeos usque in hodiernum diem. 2. Cor. 13. Usque in hodiernum diem est velamen super cor Iudaeorum. Sic et Rom. 11, Usque in hodiernum diem excaecati esse dicuntur. IESUS CHRISTUS heri et hodie, idem etiam est in secula. id est, perpetuo permanet, semper fuit, est et erit. Aliqui intelligunt id dictum non de persona aut essentia Christi, sed de religionis patefactione. et per Heri


1468. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 206 | Paragraph | SubSect | Section]

deponite et vos omnia, iram, indignationem, malitiam maledicentiam, turpilo quentiam ab ore vestro: ne mentiamini alius adversus alium, posteaquam exuistis veterem hominem cum factis suis, et induistis novum, qui renovatur ad agnitionem et imaginem eius qui condidit illum: ubi non est Graecus et Iudaeus, circuncisio, praeputium, Barbarus, Scytha, servus, liber, sed omnis in omnibus Christus. Vocatur autem Vetus homo. quia talis nascitur primum ex utero matris, talesque etia maiores eius fuêre. Novus homo ideo dicitur, quia sic per carnalem nativitatem reformatur, aut renascitur per


1469. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 207 | Paragraph | SubSect | Section]

doctorum: sed tantum illam supremam, nempe Propheticam et Apostolicam amplificans. Saepe autem phrasis, aliquid esse ex hominibus aut ab homine, in malam partem accipitur, de humanae audaciae ac impietatis, aliquid sine Deo audentis ac conantis, instituto ut Christus quaerit Matthaei 21, a Iudaeis, an Baptismus Iohannis sit a Deo aut ab hominibus? id est, an veniat ex Dei mandato, an vero Baptista sua quadam audacia ex ambitione tantam rem sibi sumpserit? Sic Gamaliel dicit in Actis, futurum ut si collectio Ecclesiae et propagatio doctrinae de Christo, sit humanum inventum, brevi


1470. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 207 | Paragraph | SubSect | Section]

ut 1. Cor. 4. Non curo humanam diem. i. iudicium censuras, carnalium hominum. Dies enim ei dicitur, de quo iudicandum est: et celebri controversiae diiudicandae certa dies constituitur. Hier. 17 quidam vertunt, dies humanus: cum proprie significetur dies afflictionis, Cum enim insultarent ei Iudaei, quod poenae ab eo praedictae non venerint: orat et protestatur coram Deo, quod nunquam optaverit maturari poenas a se Iudaeis praedictas, sed potius contra oraverit. 1. Cor. 10. Tentatio humana vos coepit. i. qualis solet hominibus crebro accidere.


1471. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 207 | Paragraph | SubSect | Section]

et celebri controversiae diiudicandae certa dies constituitur. Hier. 17 quidam vertunt, dies humanus: cum proprie significetur dies afflictionis, Cum enim insultarent ei Iudaei, quod poenae ab eo praedictae non venerint: orat et protestatur coram Deo, quod nunquam optaverit maturari poenas a se Iudaeis praedictas, sed potius contra oraverit. 1. Cor. 10. Tentatio humana vos coepit. i. qualis solet hominibus crebro accidere. q d. Nondum Dei beneficio incidistis in diabolicam apostasiam. Filius


1472. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 210 | Paragraph | SubSect | Section]

Romani acclamarunt, Vita et felicitas Caesari etc. Sumpta vero est et illa vox, et pene tota illa exclamatio, ex Psal. 117, nisi quod in Evangelistis additur, In excelsis: de quo supra suo loco dictum est. HOSTIAE, sunt idem quod sacrificia aut victimae apud Iudaeos et Gentiles: quae, quoniam post Christum, (quem potissimum omnia Sacra populi Dei significabant et figurabant) veluti umbrae veniente plena luce desierunt: ideo Paulus Rom. 12 iubet, ut nosmet totos Deo hostiam viventem, sanctam, acceptam Deo, et rationalem cultum exhibeamus. Plures vero


1473. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 212 | Paragraph | SubSect | Section]

ut tanto minus metuamus esse humanum quodpiam figmentum. Huc facit aliquo modo, quod etiam Hilarius voce Substantiae non raro pro persona utatur. Caeterum quatenus haec vox etiam fiduciam declarat, prolixius in voce Fidei exposita est. HYSOPUS, herba nota est. Utebantur ea olim Iudaei in sacris, ex mandato Dei: ut Exod. 12 iubentur fasciculo hysopi sanguinem agni paschalis spargere super postes aedium, in quib. erant Israelitae. Sic etiam aqua lustralis ex cinere vitulae ruffae confecta, aspergebatur hysopo, ad mundandos immundos. Significabatur autem eo ritu aspersio


1474. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 213 | Paragraph | SubSect | Section]

una, simul: ut Ps. 4. In pace in idipsum dormiam, et requiescam: id est, simul dormiam et quiescam. Psalm. secundo, idem adverbium vertit In unum: Principes convenerunt in unum: id est, simul, una. IDOLUM, proprie est simulachrum aut imago. et quia imagines Ethnici et impii Iudaei coluerunt ut Deum, ideo paulatim quadam catachresi invaluit, ut omnis pravus Dei cultus idololatria sit vocatus. Idolum igitur primum significat ipsam statuam, cultus divini gratia factam 1 Cor. 12. Scitis quod gentes fuistis, et ad muta idola cucurristis. Sic et Psalm. 112, ea pingit


1475. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 214 | Paragraph | SubSect | Section]

iudicibus, inter quos etiam erat ipsemet Dominus, Deut. 19, Tunc stabunt illi duo viri Goram Iehova. id est, coram sacerdotib. ac iudicibus per quos Iehova iudicabat, et inter quos erat tanquam primarius iudex et iuxta illud Christi: Qui vos audit, me audit. Alias coram templo Domini, in quo erat arca. Et omnes filii Iehudae stabant coram Iehova: 1 Regum 9. id est, coram templo aut arca. IEIUNIUM. Vocem hanc exposui proprio scripto (quod et in fine huius Operis adiiciam) unde quid


1476. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 215 | Paragraph | SubSect | Section]

ignominia, Psalmo octuagesimo: pro, ita deformare, et male castigare illum, ut eum pudeat in vultum alterius intueri, utque rubore ac pudore etiam in ipsa facie suffundatur. Ignominiam suam portari: id est, iuste affici a Deo ignominia, eamque perpeti, ut qui eam promeruerit. Sicut calamitati Iudaeorum insultaverunt, Ezek. 32. et 36. ILLAQUEARE, significat non tantum intricare aut decipere, sed etiam prorsus perdere: quia laqueus feris exitialis est. Proverb, vigesimo nono: Homines derisores illaqueant civitatem, viri autem sapientes avertunt iram. id est, Impii derisores


1477. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 217 | Paragraph | SubSect | Section]

armenta omnis generis. IMMOLO quaere in verbo Sacrifico. IMMUNDUS, vide in voce Mundus. IMPELLENS, pro eo qui labascentem iam protrudit, ut porro ac prorsus corruat, sine omni longiori cunctatione. Sic dicitur 2 Paral. 21, Iehoram rex Iuda fecisse scortari Iudaeos a Domino, et eos plane impulisse aut protrusisse ad idololatriam. Impellere super aliquem malum, est eum festinanter perdere. 2 Sam. 15. Ne forte impellat super nos malum. Est metaphora aut allusio ad praegrandem petram ab aliquo impulsam, ut ruat deorsum, et omnia perdat, proterat ac


1478. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 218 | Paragraph | SubSect | Section]

usque aetatem perduci, aut vitam ei prorogari. Sic Impleri dies alicuius, 1 Par. 17. i. satis vixisse eum. Implere sermon Dei. Col. 1 est plene perfecteque docere, aut propagare caelestem doctrinam Impleri animam, est exaturari pro voto: sic libi Aegyptii pollicebantur de praeda Iudaeorum, Exod. 15. Sic Ier. 31 Deus pollicetur se recreaturum Israelitas tempore Meschiae. inquiens in praeterito tempore: Inebriavi animam exhaustam et omnem animam tristem aut afflictam replevi. Impleri Scriptura dicitur, cum quae praedicta sunt, eventu ac opere ipso comprobantur: quae


1479. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 224 | Paragraph | SubSect | Section]

Christi nostra gratia praestitum, nobisque donatum misericorditer ac clementer applicet, utque inde sibi, suaeque severae iustitiae persolvat illud ingens debitum obedientiae ac poenae, quod a nobis iustissime sub comminatione aeternorum suppliciorum exigebat. Postremo pater caelestis, qui tanquam iudex, et plenariam rerum omnium potestatem habens, nobis illam amplissimam persolutionem Christi ad dicit, imputat, et appropriat, eaque suae legi ac severae iustitiae ita largissime satisfacit, ut sicut illa antea nos accusabat extremae iniustitiae, ac nos aeternis suppliciis adiudicabat: sic


1480. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 | Paragraph | SubSect | Section]

iniustitia Christo imputatur. Sic nos rei sumus ob Adami lapsum, seu ob illud ipsum eius actuale peccatum: sic tum peccata, tum et benefacta maiorum posteris imputantur, ob eaque vel praemiis vel etiam poenis afficiuntur in plures, atque adeo mille generationes. Sic peccata Manasse etiam posteris Iudaeis adeo vehementer imputantur, ut Deus, licet pientissimo rege Iosia suppliciter deprecante, tamen reatum ac poenas populo plane condonare noluerit, sed tantum nonnihil distulerit. Ex tali imputatione peccati maiorum, ortum est illud proverbiale dictum: Patres comederunt vuas acerbas, sed


1481. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 | Paragraph | SubSect | Section]

poenas populo plane condonare noluerit, sed tantum nonnihil distulerit. Ex tali imputatione peccati maiorum, ortum est illud proverbiale dictum: Patres comederunt vuas acerbas, sed dentes filiorum obstupuerunt. Sic Daniel quoque sentit, reatum ac imputationem peccati suorum maiorum idololatrarum Iudaeorum, eoque se ac reliquum populum clementer liberari suppliciter precatur. Sic culpa reatus ac poenae priorum persequutorum, etiam posteris imputantur. Sic Iudaei volunt culpam caedis IESU a Pilato in se suosque liberos derivari. Sic Iudas dicit ad patrem: Si tibi non reduxero filium, sim


1482. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 | Paragraph | SubSect | Section]

vuas acerbas, sed dentes filiorum obstupuerunt. Sic Daniel quoque sentit, reatum ac imputationem peccati suorum maiorum idololatrarum Iudaeorum, eoque se ac reliquum populum clementer liberari suppliciter precatur. Sic culpa reatus ac poenae priorum persequutorum, etiam posteris imputantur. Sic Iudaei volunt culpam caedis IESU a Pilato in se suosque liberos derivari. Sic Iudas dicit ad patrem: Si tibi non reduxero filium, sim tibi perpetuo peccator aut reus: id est, etiam si alieno scelere perierit, tamen ego volo culpam ac poenas sustinere, ut si ego eum scelerate perdidissem. Sic unius


1483. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam ipsa terra, aqua et aer maledicuntur. Quinetiam tota rerum natura, adeo illorum imputatione praevaricationis seu reatu gravatur, ut propterea in servitutem Satanae, et abusui ac vanitati subiecta sit. Sic Deus minatur, se terram redditurum sterilem ac salsuginosam, ob peccata populi. Sic Iudaei nunc infelix solum habet. Sic solum Sodomae, ac etiam ipsae arbores ferentes poma plena cinere, ob imputationem peccatorum aut iniustitiae incolarum maledictae sunt. Hanc imputationem iniustitiae, et translationem, aut certe communicationem scelerum, etiam Ethnici experientia ipsa


1484. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 | Paragraph | SubSect | Section]

De tali imputativa terrae pollutione, ac scelerum communicatione, vel de crebro Deus disserit in posterioribus libris Mosi, ut firmans Cananaeos et alios gentiles suis nefandis sceleribus idololatriae, libidinum ac caedium, totam terram sanctam contaminasse. Idem etiam postea de Israelitarum ac Iudaeorum idololatriis ac sceleribus, non raro Prophetae et Sacrae historiae dicunt. ¶ Huc non pauca Sacrarum literarum dicta referri possent: ut Psal. 109. In memoriam revocetur iniquitas patrum eius apud Deum, et peccatum matris eius non deleatur, sint coram Domino semper. Sic


1485. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 | Paragraph | SubSect | Section]

Aethiopiam et Seba pro te, eo quod fueris preciosus in oculis meis, et honoratus, et ego dilexi te: quare tradam homines pro te, et populos pro anima tua. ubi Deus affirmat se suo quodam modo peccata, reatum ac poenas ab Israelitis ad gentiles quadam imputatione transtulisse, suamque iram a Iudaeis aversam in illos effudisse, et vicissim satisfactionem suppliciorum gentilium per imputationem transtulisse ad Iudaeos, ut hosce tanto minus porro puniret, veluti placatus illorum poena quos prius castigavit, quique imputationem iniustitiae deprecati non fuerant. Pro tali imputativa


1486. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 | Paragraph | SubSect | Section]

homines pro te, et populos pro anima tua. ubi Deus affirmat se suo quodam modo peccata, reatum ac poenas ab Israelitis ad gentiles quadam imputatione transtulisse, suamque iram a Iudaeis aversam in illos effudisse, et vicissim satisfactionem suppliciorum gentilium per imputationem transtulisse ad Iudaeos, ut hosce tanto minus porro puniret, veluti placatus illorum poena quos prius castigavit, quique imputationem iniustitiae deprecati non fuerant. Pro tali imputativa translatione reatus ac satisfactionis, saepe pii in veteri Testamento orarunt: ur Psal. 79, et Hier. 10.


1487. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 229 | Paragraph | SubSect | Section]

scelus ac dedecus. Repellitur aliquando industrius nobilis ab aula regis, et magnis functionibus, ob parentis aut avi perfidiam vel proditionem. Sed nimirum omnium luculentissima, et ad convincendos adversarios veritatis efficacissima exempla sunt, quae ab ipsismet sumuntur. Sic enim olim impii Iudaeorum sacrifici persequentes et anathematizantes Prophetarum doctrinam, de imputatione iustitiae ac benedictionis benedicti seminis, quodque eius plagis sanemur: interim venditabant hominibus imputativam iustitiam suorum sacrificiorum, suarumque precum ac ieiuniorum, ac praesertim Baaliticarum


1488. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 232 | Paragraph | SubSect | Section]

notiora et generaliora significata recensebo. nam multa sunt, quae parvo et obscuro discrimine a se invicem differunt. Primum igitur, homines aut Ecclesiae in Christo, saepe idem significat quod Christianae. Gal. 1. Eram ignotus Ecclesiis in Christo. 1. Thess. 2. Ecclesiis existentib. in Iudaea in Christo. id est, Christianis. Philip. 4. Salutate omnem sanctum in Christo Iesu. id est Christianum. Sic Col 1. Fidelib. fratribus in Christo. id est, Christianis. Rom. 16. Salutate Epaenetum, primitias Achaiae in Christo. id est, unum ex primis Christianis, aut primum conversis.


1489. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 | Paragraph | SubSect | Section]

id est acceptum habeat: idque divinitûs demisso igne, et sacrificio in cinerem redacto testetur. Incinerare alioqui Hebraice דשען Dischen, aliquando significat cinerem amovere. INCIRCUMCISUS primum ac proprie is dicitur, cui praeputium more Iudaeorum abscisum non est. Hac voce per contumeliam et contemptum vocabant Iudaei gentiles. sicut si nunc nos aliquem vocaremus Turcum aut Iudaeum, id est hominem sceleratum, et alienum â Deo: quae quasi secunda huius vocis significatio est. sic Saul dicit 1. Sam. 31, Ne mihi insultent


1490. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 | Paragraph | SubSect | Section]

cinerem redacto testetur. Incinerare alioqui Hebraice דשען Dischen, aliquando significat cinerem amovere. INCIRCUMCISUS primum ac proprie is dicitur, cui praeputium more Iudaeorum abscisum non est. Hac voce per contumeliam et contemptum vocabant Iudaei gentiles. sicut si nunc nos aliquem vocaremus Turcum aut Iudaeum, id est hominem sceleratum, et alienum â Deo: quae quasi secunda huius vocis significatio est. sic Saul dicit 1. Sam. 31, Ne mihi insultent incircumcisi isti. Tertio, Moyses Exod. 6 dicit se esse Incircumcisum labiis,


1491. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 | Paragraph | SubSect | Section]

דשען Dischen, aliquando significat cinerem amovere. INCIRCUMCISUS primum ac proprie is dicitur, cui praeputium more Iudaeorum abscisum non est. Hac voce per contumeliam et contemptum vocabant Iudaei gentiles. sicut si nunc nos aliquem vocaremus Turcum aut Iudaeum, id est hominem sceleratum, et alienum â Deo: quae quasi secunda huius vocis significatio est. sic Saul dicit 1. Sam. 31, Ne mihi insultent incircumcisi isti. Tertio, Moyses Exod. 6 dicit se esse Incircumcisum labiis, dicens: Quomodo me audiet Pharao, cum sim incircuncisus


1492. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 234 | Paragraph | SubSect | Section]

audiet Pharao, cum sim incircuncisus labiis? id est, impeditae linguae, aut certe infacundus. Quarto, fructus dicuntur incircumcisi et immundi novellarum arborum pet primum triennium fructificationis, eoque Iudaeis prohibentur: Levit. 19. Quinto, incircumcisi corde dicuntur non renati, quib. Spiritus S. praeputium carnale, semen diaboli, et lapido sitatem cordis non abstulit: Levit. 26. Contra autem Dominus pollicetur hanc spiritualem circumcisionem Israelitis. Deut. 30. Et Paulus hanc internam


1493. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 234 | Paragraph | SubSect | Section]

Israelitis. Deut. 30. Et Paulus hanc internam circumcisionem laudat, Rom. 2, et alibi. Incircumcisis auribus a Hieremia dicuntur carnales, aut etiam prorsus acerbi adversarii veritatis, Hier. 6. Incircumcisa est auris ipsorum, neque poterunt attendere. Stephanus dicit Actor. 7, Iudaeos semper fuisse aurib. et corde incircumcisos Hier. 9 dicit, alias quidem gentes esse incircumcisas praeputio, sed Iudaeos esse incircuncisos corde. Denique incircuncisus simpliciter aliquando impium denotat. Sic Ezech. 28 et 31 dicitur, mortib. incircumcisorum moriemini, et in medio


1494. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 234 | Paragraph | SubSect | Section]

a Hieremia dicuntur carnales, aut etiam prorsus acerbi adversarii veritatis, Hier. 6. Incircumcisa est auris ipsorum, neque poterunt attendere. Stephanus dicit Actor. 7, Iudaeos semper fuisse aurib. et corde incircumcisos Hier. 9 dicit, alias quidem gentes esse incircumcisas praeputio, sed Iudaeos esse incircuncisos corde. Denique incircuncisus simpliciter aliquando impium denotat. Sic Ezech. 28 et 31 dicitur, mortib. incircumcisorum moriemini, et in medio incircumcisorum cadetis. Vicina est haec secundae supra positae significationi. Causas circumcisionis, cur hoc sacramentum in


1495. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 236 | Paragraph | SubSect | Section]

obfirmasset animum, ne nos dimitteret. Iob decimonono: Indurati estis mihi. id est, pertinaciter et importune disputatis mecum. Accipitur aliquando etiam de constantia animi in bono proposito. ut Ruth. 1. Videns quod indurata esset ad proficiscendum secum: id est, ad eundum cum socru Noemi in Iudaeam. INDURESCERE, pro, fortiorem aut validiorem fieri. Iudicum 4. Et ivit manus Israel eundo, et indurescendo super Iabin, donec exciderunt eum. INEBRIARE, aut INEBRIARI, primum habet notam significationem: ut Noachus et Lotus inebriati sunt. Secundo, saturationem vel


1496. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 239 | Paragraph | SubSect | Section]

Negatur consequentia. Non enim necesse est nos omnia pati, quae Christus est passus: quia ipse fuit sub maledicto legis, nos non sumus, sed aliquatenus tantum ipsi in hac vita conformamur, alius magis, alius minus. Secundo, Christus dixit in cruce Consummatum est. Item Actor. 13 dicit Paulus Cum Iudaei omnia consummassent. Ergo omnia quae inferenda erant Christo, consummata sunt in cruce. Negatur consequentia. Certe enim prophetia de sepulchro impiis simili nondum erat impleta. Sed hoc tantum inde concludi potest: Ergo omnes afflictiones, quae a Iudaeis ei infligi debebant, finitae


1497. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 239 | Paragraph | SubSect | Section]

est. Item Actor. 13 dicit Paulus Cum Iudaei omnia consummassent. Ergo omnia quae inferenda erant Christo, consummata sunt in cruce. Negatur consequentia. Certe enim prophetia de sepulchro impiis simili nondum erat impleta. Sed hoc tantum inde concludi potest: Ergo omnes afflictiones, quae a Iudaeis ei infligi debebant, finitae fuerunt. Dicit enim, Cum consummassent omnia: scilicet quae ab ipsis consummanda erant in vitam Christi. Tertio, Christus commen davit animam suam in manum patris: In manu patris haud dubie non male habuit: Ergo in descensu Christus nihil est passus.


1498. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 240 | Paragraph | SubSect | Section]

de heler, Num. 15, Iniquitas eius erit in eo: id est, luet poenas. 2. Samuelis decimoquarto: Super me Domine mi fit iniquitas: id est, cum petam condonari culpam homicidae filio, puniat me Deus pro eius reatu, non te regem condonantem. Sic Iudaei clamabant: Sanguis eius sit super nos et filios nostros. Ierem. 14: Reddet iniquitatem patrum in sinum filiorum post eos: id est, poenas debitas parentibus, rependes filiis eos


1499. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 245 | Paragraph | SubSect | Section]

accusatur Act. 11, quod ingressus sit ad Ethnicos, et cum eis comederit: ubi haec locutio summam familiaritatem, ac intimam conversationem significat. Intrare et exire, significare omnes actiones, totamque conversationem, supra indicavi. Sic Act. 1 dicit Petrus, deligendum esse in locum Iudae aliquem discipulum, tanquam testem rerum a Christo gestarum, qui toto eo tempore praedicationis ipsius cum eis vixerit, quo Christus intravit et exivit ad eos: id est, cum eis vixit, et functionem suam in terris administravit: quod et mox faciunt, electo Matthia. Introitus Pauli dicitur


1500. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 250 | Paragraph | SubSect | Section]

pars decem tribuum regnum Israel vocari, maiore portione gentis nomen universale occupante reliquis duabus nomen Iuda obtinentibus. Nonnum quam tamen etiam post id tempus Israel regnum Iuda significat, ut praesertim 2 Paral. 21 et 28 plerique exponunt: Filii Iosaphat regis Israelis: id est, Iudae. Sic et Mich. 1, Domus Aechzib erunt in mendacium regno Israel: id est, Iudae. Inde factum est, ut sicut Iudaeus aliquo modo non tam ex ea gente progenitum, quam eius religionis hominem significat, sicut Paulus de interno et externo Iudaeo disserit: sic et Israelita aliquando simpliciter


1501. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 250 | Paragraph | SubSect | Section]

occupante reliquis duabus nomen Iuda obtinentibus. Nonnum quam tamen etiam post id tempus Israel regnum Iuda significat, ut praesertim 2 Paral. 21 et 28 plerique exponunt: Filii Iosaphat regis Israelis: id est, Iudae. Sic et Mich. 1, Domus Aechzib erunt in mendacium regno Israel: id est, Iudae. Inde factum est, ut sicut Iudaeus aliquo modo non tam ex ea gente progenitum, quam eius religionis hominem significat, sicut Paulus de interno et externo Iudaeo disserit: sic et Israelita aliquando simpliciter verum Dei cultorem significet. sicut Christus Iohannis 1, de Nathanaele inquit:


1502. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 250 | Paragraph | SubSect | Section]

Iuda obtinentibus. Nonnum quam tamen etiam post id tempus Israel regnum Iuda significat, ut praesertim 2 Paral. 21 et 28 plerique exponunt: Filii Iosaphat regis Israelis: id est, Iudae. Sic et Mich. 1, Domus Aechzib erunt in mendacium regno Israel: id est, Iudae. Inde factum est, ut sicut Iudaeus aliquo modo non tam ex ea gente progenitum, quam eius religionis hominem significat, sicut Paulus de interno et externo Iudaeo disserit: sic et Israelita aliquando simpliciter verum Dei cultorem significet. sicut Christus Iohannis 1, de Nathanaele inquit: Ecce verus Israelita, in quo


1503. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 250 | Paragraph | SubSect | Section]

plerique exponunt: Filii Iosaphat regis Israelis: id est, Iudae. Sic et Mich. 1, Domus Aechzib erunt in mendacium regno Israel: id est, Iudae. Inde factum est, ut sicut Iudaeus aliquo modo non tam ex ea gente progenitum, quam eius religionis hominem significat, sicut Paulus de interno et externo Iudaeo disserit: sic et Israelita aliquando simpliciter verum Dei cultorem significet. sicut Christus Iohannis 1, de Nathanaele inquit: Ecce verus Israelita, in quo dolus non est quod idem est ac si diceret, Ecce vere pius, aut Christianus. Saepe sane in prophetiis, Israel et Iudas novi


1504. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 251 | Paragraph | SubSect | Section]

iudicium etiam ipsum ius. ut, Hoc erit iudicium regis: 1 Sam. 8. Quinto, significat discernere aut diiudicare lites. Sic dies iudicii particularis aut extremi dicitur, in qua Dominus cognoscet causas et vitam hominum, iudicabitque vivos et mortuos: Matth. 25. 2 Cor. 5. Sic dicit Dominus Iudaeis. Iohan. 7: Nolite iudicare secundum visum, sed iustum iudicium iudicate. id est, nolite iudicare ex prosopolepsia, vel etiam ex solis et incertis externis notis. Sexto, significat pronunciare de lite. i. tum absolvere, tum condemnare: praesertim vero condemnationem creberrime notat. Sic


1505. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 251 | Paragraph | SubSect | Section]

impios liberabit. Iacob idem videtur velle, Gen. 48. Dan iudicabit populum suum, sicut aliqua alia trib. Israel. tametsi etiam de gubernatione ac regimine accipere possis. Iudica iudicium meum. i. vindica, aut etiam exequitor. Psal. 119. In hunc serisum Deus crebro dicitur esse iudex viduarum et pupillorum, i. eorum vindex et assertor, aut liberator contra oppressores. Psal. 71, Iudicabit pauperes populi. i. liberabit. Aliquando tamen ista locutio, Dominus tudicabit populum suum, idem valet quod gubernabit. ut Psal. 96. Quoniam venit


1506. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 251 | Paragraph | SubSect | Section]

partem de executione, reos ac iniustos puniente, crebro accipitur, cum vel hominibus vel Deo tribuitur: Rom. 13. Qui magistratui resistit, iudicium sibi accipiet. i. punietur. Huc referri posset illud Actor. 13, Iudicatis vos indignos vita. i. declaratis, aut facto ipso pronunciatis, sicut iudex verbis declarat. Propinquum huic est, quod aliquando pro ulcisci ponitur. Gen. 15: Veruntamen gentem cui servient, ego iudicabo.i. ulciscar, puniam. 1 Sam. 3. Iudicabo ego domum illam usque in seculum. i. subinde puniam, affligam. Ezech. 22. Iudicabisne civitatem effundentem sanguinem?


1507. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 251 | Paragraph | SubSect | Section]

sed ut servetur mundus per eum. pro, non ideo venit Christus, ut materiam aut causam efficientem iudicii seu danationis afferret mundo seu eum peccatis oneraret, sed ut salutis causam operaretur. Verum videtur propemodum commodior illa usitata expositio, quod in primo adventu venerit non ut iudex ac damnator sontium, sed ut liberator eorundem. Significat tamen et absolutionem aliquando, ac veluti collaudationem. Nam iudex sicut sontem damnat, ita insontem absoluit, eique testimonium innocentiae dat. Sic videtur ferme accipi, quod Paulus Rom. 14 dicit: Alius quidem iudicat diem prae


1508. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 251 | Paragraph | SubSect | Section]

mundo seu eum peccatis oneraret, sed ut salutis causam operaretur. Verum videtur propemodum commodior illa usitata expositio, quod in primo adventu venerit non ut iudex ac damnator sontium, sed ut liberator eorundem. Significat tamen et absolutionem aliquando, ac veluti collaudationem. Nam iudex sicut sontem damnat, ita insontem absoluit, eique testimonium innocentiae dat. Sic videtur ferme accipi, quod Paulus Rom. 14 dicit: Alius quidem iudicat diem prae die. i. aliam diem alii, ut sanctiorem, praefert: veluti hanc a prophanitate absolvens, illam vero prophanitatis damnans. Alius


1509. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 251 | Paragraph | SubSect | Section]

vero prophanitatis damnans. Alius porro, inquit, iudicat omnem diem. i. perinde vel prophanam vel sanctam iudicat unam diem ut aliam. Ita et illa Pauli sententia, ex natura iudiciorum et officio iudicis optime ac clarissime exponi post. Perinde. n. de duab aut plurib. reb. censere solemus, ac iudex inter duos, reum et actorem, iudicat: nobiscum deliberantes, aut dispicientes, utram alteri praeferamus. Nonnunquam significat et Deligere, vel potius Statuere: quod est cognatum cum Ferre


1510. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 252 | Paragraph | SubSect | Section]

inter eas constituere: sed ibi proprie per metaphoram dicitur, quod Meschias eis spiritualem pacem cum Deo et corde ac conscientia passione sua parabit. Ad iudices applicare: id est, ad iudices aut magistratus vocare, vocare in ius. 1 Sam. 24, Sit Iehova in iudicem inter me et te: id est, iudex. Iudicium nonnunquam significat omnes cogitationes, consultationes, consilia ac conatus alicuius. Hinc Dei quoque iudicia dicuntur abyssus multa, Psal. 36. Quam vocem et totam locutionem videtur admodum apte Paulus Rom. 11 exponere, cum inquit: O' profunditatem divitiarum


1511. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 254 | Paragraph | SubSect | Section]

Reperitur in multis Scripturae locis nomen Iudicii coniunctum iustitiae ita, ut vel in eodem casu posita tanquam diversae res conectantur: ut, Facere iudicium ac iustitiam: vel etiam alterum in [?: geniti- ] casu ponatur, ut Iudicium iustitiae, aut contra Iustitia iudex aliquando etiam Iustitiam in iudicio, aut contra et aliis modis. Accipitur autem primo civiliter. Ut enim iudicii alteram iudicii partem significat, qua rei et nocentes damnantur ac puniuntur: ita iustitia est absolvere innocentes, eosque iuris beneficio defendere ac tueri a malorum


1512. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 256 | Paragraph | SubSect | Section]

facta iuramento, et multo magis a poena quam nobis iuramento imprecati sumus, si promissa non servaremus. Execrationem interdum significare videtur, ut Isaiae sexagesimoquinto: Relinquetis nomen vestrum in iuramentum. id est, ut omnes iurantes dicant, Ita mihi non accidat tale malum, ut illi Iudaeo accidit, etc. Est idem ac, In exemplum irae ac poenae Dei proponi: sicut talium execrationum ab exemplo sumptarum habet Ovidius in Ibin longam seriem. Veteres aliquando soliti sunt iurare eo ritu, ut inferior seu obstringens se, manum foemori superioris subiiceret: sicut servus


1513. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 258 | Paragraph | SubSect | Section]

Educere aut proferre dicitur Deus iustitiam nostram, cum causas nostras iustas et nosipsos ab oppressorib. liberat, ac victores facit: cumque sic nobis testimonium innocentiae ac iustitiae coram orbe terrarum tribuit. Sic insultat Ieremias Babyloni cap. 51, quod Deus Iudaeorum iustitiam ac innocentiam sit contra Babylonica tyrannidem coram toto mundo asserturus. Facere iustitiam et iudicium, supra expositum est in voce Iudicii. Sacerdotes induere iustitiam, Psal. 132, est id quod alibi Christus dicit: Beati qui sitiunt et esuriunt iustitiam,


1514. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 262 | Paragraph | SubSect | Section]

absolvere eum, atque ita etiam liberare a contraria accusatione, culpa aut omni malo, sive is sit revera iustus, sive non: ut postea exempla ostendent. Disputant vero nonnulli, esse verbum forense, quod sicut ibi iudex reum criminis iniustitiaeve accusatum absoluit, et ab accusatione culpaque suo iudicio liberat: sic et Deus peccatorem fide ad tribunal gratiae cum Christo suo advocato ac mediatore confugientem, propter meritum ac intercessionem ipsius liberat, proque iusto ac sancto pronunciat, habet, et ad


1515. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 262 | Paragraph | SubSect | Section]

in libidines, blasphemias, rapacitatem, latrocinia, seditiones, et similia prava facinora. Sicut enim in foro accusator sibi quoddam quasi ius in reum sumit, eumque vel ad solutionem debiti, vel ad alias aliquas obligationes, vel etiam ad mortem ipsam, quantum in eo est, obtorto collo trahit: et iudex contra absolvens reum, non tantum eum pronunciat iustum, sed etiam eum ab omni iure ac molestatione accusatoris reipsa in posterum represso accusatore liberat: sic et homines a peccato in ipsa morte liberantur, ne amplius infestentur ab ea. Sic Itali dicunt, homo morto non faguera. Sic


1516. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 263 | Paragraph | SubSect | Section]

sicut impii, et condemnantur, et confunduntur: ita fideles in Domino et iustificantur, et de gratia illi gloriantur. Et cap. 50, קריב מצדיקי. id est, prope est qui iustificat me, quis contendet mecum: hoc est, non de est mihi iustus iudex, qui causam meam tueatur. et pro me pronunciet, ut frustra sint accusatores mei sudaturi. Sic Roma. octavo: Dominus est qui iustificat. quis est qui condemnet? Si Deus pro nobis, quis contra nos? Et cap 53. sic de Christo legimus כרעוי יצדיק


1517. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 266 | Paragraph | SubSect | Section]

utero matris innatam malitiam describi: sicut prius cap. 6 dixerat simpliciter, Figmentum cogitationum cordis esse malum omni tempore, et Psal. 51 queritur David, se esse natum, et conceptum etiam in peccatis, aut peccatorem. IUVENCULAM volunt significari Iudaei vocem עלמה, Alma, Isaiae 7. cum dicitur: Ecce virgo concipiet, et pariet filium, et vocabitur nomen eius Emanuel. Dicam vero, Christo iuvante, de ea voce et loco postea, in nomine VIRGO. Negari sane non potest, crebro hanc vocem pro virgine usurpari:


1518. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 266 | Paragraph | SubSect | Section]

hanc vocem pro virgine usurpari: ut cum Rebecca ante desponsationem vocatur Alma, item Maria soror Moysis puella sex annorum. Verum etymologia huius vocis est ad inquisitionem verae eius significationis cumprimis necessaria ac utilis: venit enim ab occultatione. Solebant autem olim Graeci ac Iudaei, et adhuc solent Itali, ut et Venetiis fit, occultare summo studio suas virgines, putantes aliquid de earum castitate ac pudore decerpi, si ab aliis conspiciantur: sic he Phocylides praecipit iuventutem utriusque sexus occultari. A tali ergo sollicita virginitatis custodia ac occultatione,


1519. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 267 | Paragraph | SubSect | Section]

labii et gravis linguae mitteris, quorum verba non intelligas. Videtur esse allusio ad barbaram prolationem aliarum gentium, quae forte non tam in lingua ac labiis formarunt sermonem quam in ipso gutture quasi ferinum quidpiam sonarunt, aut propemodum mugierunt, vel rugierunt: sicut nunc Iudaei suum sermonem absurdissime sonant, magis in gutture quam in ore, lingua aut labiis eum formantes: cum contra olim, ut ex hoc loco et aliis Scripturae apparet, et etiam ex ipsa harmonia vocalium et literarum, mutationeque eorum intelligitur, fuerit elegantissimae et suavissimae prolationis,


1520. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 267 | Paragraph | SubSect | Section]

unum quendam ex principib. regni, qui cum adveniens manum eius ut subditus oscularetur, dixit: Non manum, sed faciem ipsum oportere osculari, ut Luitprandus testatur. Labium Canaan Isaiae 19, linguam Hebraeam significat. praedicitur.n. conversio Aegyptiorum, et quod loquentur lingua Canaan. i. Iudaeis sese associabunt in unam Ecclesiam, ac cum eis una veram doctrinam profitebuntur, Deumque celebrabunt. Movere labia, Prove. 16, et Iob 16, significat loqui: tametsi de matre Samuelis paulo aliter accipiatur. Labia extraneae favum stillans, Prover. 5. pro, extreme blandiuntur, seu,


1521. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 269 | Paragraph | SubSect | Section]

Fuerunt mihi lachrymae meae panes die ac [?: ] . Sic et Psal. 102 ponitur, Potum meum cum [?: fle---scui ] . Sic et Ovidius in Metam. dicit de quodam in lucto et lachrymis tabescente, quod lachrymae illi fuerint [?: ] Thren. 2, Propheta invitans Iudaeos ad luctum, [?:-quit ] : Descendere fac lachrymam veluti torrentem, per [?: ] ac noctem. Eandem adversorum et dolorum copiam exprimit Psaltes etiam, illa huic vicina locutione, Madefacere lectum lachrymis, Psal. 6. Humecto per totam noctem stratum


1522. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 270 | Paragraph | SubSect | Section]

[?:--guae ] imitatur, eaque quae consumit veluti lambere [?: vid--- ] . LAMENTARI, et LAMENTATIO, est lugubris querela, voce plerunque clara expressa, de aliqua magna clade, aut tristi statu: cuiusmodi sunt threni [?: ] mentationes Hierem. de eversa Iudaea. Solent. n. ille orientales et meridionales, gentes magis tum res [?: ] cantionibus, musica, iubilis et tripudiis, aliisque externis signis gaudii celebrare: tum et res adversis contra externo luctu deplorare ac lamentari, quam [?: ]


1523. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 272 | Paragraph | SubSect | Section]

id: ad quod et instituti fuerant. Porro additum epitheton Vivus, significat Christum et pios vere vivere et simul fit antithesis quaedam ad lapides mortuos. Dicitur porro ideo Christus lapis angularis, idque [?: sum--- ] quia tum dirupto interstitio maceriae, duos diversos populos Iudaeorum ac gentilium in unam Ecclesiam, ac (sicut ipsemet inquit) duos diversos greges in [?: ] ovile coniungit: tum et totum aedificium Ecclesiae, dissuatur, coagmentat. Ruptio enim parietum tum


1524. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 274 | Paragraph | SubSect | Section]

suae, Prov 22. Ne discas vias eius, et accipias laqueum animae tuae: ine malorum mores imitando, tibimet tuaeque vitae exitium accersas. Exo. 34. Deut. 7. Ios. 27, et saepe alias prohibet Deus, ne Iudaei ullum foedus faciant cum Cananaeis, neve parcant eis, aut eorum idolis, ne sint eis in laqueum: pro, ne paulatim eos pertrahentes ad suas impietates, eos in iram ac poenas Dei pertrahant, seducantque, ac tandem etiam iusto Dei iudicio incipiant fieri superiores illis, maximo ipsorum malo.


1525. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 274 | Paragraph | SubSect | Section]

] giarii, quos Martalossos vocant: quae magis ex [?: ins- ] et clam in aliquam gentem grassantur, quam iusto bello aperteque belligerantur. 2. Reg. 24, Immisitque ei Deus latrunculos Chaldaeorum, latrunculos Syriae, latrunculos Moab, et latrunculos filiorum Ammon in [?: Iudae- ] LATUS, lateris, obscuras aliquot locutiones [?: ha- ] quarum nonnullas commemorabo. Isaiae 66. Superlati portabimini, et super genua laetificabimini. Praedixit Propheta summam felicitatem piorum, veniente [?: ] schia: et alludit ad morem, quo


1526. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 275 | Paragraph | SubSect | Section]

Deut. 21 praescribit Deus caeremoniam, qua senatores civitatum lotione manuum testarentur, se innoxios esse de caede reperti in vicinia cadaveris. Sic et Pilatus Matth. 27, in signum ac protestationem suae innocentiae, qui in insontis Iesu caedem non consentiat, sed tantum coactus importunitate Iudaeorum cogatur eum ad supplicium dedere, lavat manus coram toto populo. Voluit vero eo ipsius facto testatam fieri coram omnibus innocentiam Christi, qui revera non propter sua, sed tantum propter aliena peccata pateretur. Significat item vitam innocentem ac sanctam praestare, ut postea in voce


1527. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 276 | Paragraph | SubSect | Section]

hostium, cum passim terra sit cruore contecta, cumque fugientes persequuntur ac caedunt, quorum sanguine viae passim contaminantur. Lavare sordes et sanguines Iuda, est, ei sua peccata condonare, et praeterea spiritu suo eam renovare, aut instaurare. Ezech. 16. ubi prolixe immunda nativitas Iudae, id est, originale peccatum omnium hominum notatur. Vide locum. Porro Isaiae 4 est locus perelegans. inquit enim: Cum Dominus laverit sordes filiarum Syon, et sanguines Hierusalem amoverit de medio eius, in spiritu iudicii et spiritu ardoris aut purificationis. Ob metaphoram porro, de qua


1528. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 | Paragraph | SubSect | Section]

laudationem, et contritum cor, non sacrificia: sic et reddere laudes is dicitur, qui Deum de acceptis beneficiis celebrat. Laudem, vel in laudem ponere aliquem, pro, efficere valde laudatum: Soph. 3. Ponam illos in laudem et nomen in tota terra pudoris eorum: pro, efficiam ut ubique inter gentiles Iudaei summe laudentur, tanquam unicus vere Deum colens populus, ubi antea captivi ignominiosissime habiti, tractati, aut etiam alioqui vituperati sunt. Sic Isa. 62 dicit, non esse concedendam Deo quietem aut requiem, donec praeparet et ponat Hierusalem laudem in terra: id est, donec ita eam


1529. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 279 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei et cladibus evasuras esse. LEPRA, est genus immedicabilis morbi per contagium serpentis, et totum sanguinem atque adeo massam corporis inficientis, et in omnibus ferme terris experientia ipsa noti: de quo multa passim in Moyse, praesertim Levit. 13 praecipiuntur. Fuit vero apud Iudaeos nonnunquam etiam lepra in vestimentis ac aedificiis, quae aliis gentibus inusitata, et soli illi populo propria fuisse videtur: de qua vide Levit. 14 prolixius. Allegorice patres lepram de falsa doctrina exponere sunt soliti, sicut Augustinus testatur, inquiens lib. 2. quaest. Evang.


1530. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 280 | Paragraph | SubSect | Section]

testimonium etc. [?: Non--- ] quam vero lexomnia decreta complectitur, quae Deus per Moysen populo Iudaico ad totam illam [?: Mo---- ] politiam instituendam proposuit. Act. 7. Accepistis legem per dispositiones angelorum, nec servastis. Rom. 2. Eccetu Iudaeus cognominaris, et acquiescis in lege et gloriaris in Deo, et nosti voluntatem, et probas [?: ] mia, institutus exlege, etc. Rom. 5. Peccatum non [?: ] putabatur, cum non esset lex. Et Ephes. 2, Legem [?: ]


1531. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 281 | Paragraph | SubSect | Section]

in nomine IESU, eosque poenis affecerunt. Usi autem sunt in talibus iudiciis legibus forensibus Mosaicis: sed male accommodarunt eas ad homines innocentes, et recte docentes. Act. 7. Stephanus ut blasphemus in Deum, et destructor legis Mosaicae, lapidibus obruitur iuxta legem Moysi. Act. 21, Iudaei Paulum in templo comprehendunt, et punire cupiunt, ut hominem qui adversus populum, legem et locum ubique homines doceat, et qui Graecos induxerit in templum, et locum sanctum prophanaverit. Act 22. Princeps sacerdotum Ananias praecepit astantibus sibi, ut percuterent os Pauli. Sed Paulus


1532. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 281 | Paragraph | SubSect | Section]

os Pauli. Sed Paulus dicit: Percussurus est te Deus, paries dealbate, cum tu sedeas iudicans me secundum legem et contra legem iubes me percuti. Act. 24. Tertullus orator in accusatione Pauli ad praesidem inter caetera inquit: Nacti sumus virum hunc pestiferum, et concitantem seditionem omnibus Iudaeis in universo orbe, et autorem sectae Nazarenorum, qui etiam templum prophanare conatus est: quem et apprehensum voluimus secundum legem nostram iudicare. Rom. 7. An ignoratis fratres (scientibus legem loquor) quod lex tantisper dominetur homini, quoad mulier vixerit. Nam viro obnoxia


1533. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 283 | Paragraph | SubSect | Section]

sed qui etiam reipsa ac factis, plenissimaque obedientia legi Dei satisfaciunt. Ibidem dicens Paulus eos qui sine lege peccarunt, sine lege etiam perituros esse: intelligit de iis qui legem Moysis non habuerunt, sed gentiles fuerunt, eos propria conscientia et aliae leges condemnabunt. Contra Iudaeos Moyses coram patre caelesti accusabit in extrema die, ut et ipsemet Dominus testatur. ¶ Sine lege esse, multipliciter intelligitur. Nam primum Romanorum secundo, sine lege dicuntur gentiles esse, quia carebant lege Moysis. Secundo, sine lege esse, est, non agnoscere veram vim legis,


1534. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 284 | Paragraph | SubSect | Section]

et est sibimetipsi Lex: Roman. 2. Ideo etiam Lex iusto posita non est. primae Timoth. 1. Sexto, Paulus de se scribit 1 Corinth. 9, se exlegibus, aut lege carentibus, exlegem factum esse: id est, accommodasse se ad mores gentilium, ut eos Christo lucrifaceret: sicut paulo ante dixerat, se Iudaeis factum esse Iudaeum. Erat igitur foris ac externa specie sine lege, et quasi negligens legem: cum interim eo ipso facto vel maxime Deo, eiusque voluntati ac legi obedire et satisfacere conaretur. Actorum 21. accusatur Paulus, quod concionetur contra populum, legem ac locum illum. Ubi per


1535. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 284 | Paragraph | SubSect | Section]

Lex: Roman. 2. Ideo etiam Lex iusto posita non est. primae Timoth. 1. Sexto, Paulus de se scribit 1 Corinth. 9, se exlegibus, aut lege carentibus, exlegem factum esse: id est, accommodasse se ad mores gentilium, ut eos Christo lucrifaceret: sicut paulo ante dixerat, se Iudaeis factum esse Iudaeum. Erat igitur foris ac externa specie sine lege, et quasi negligens legem: cum interim eo ipso facto vel maxime Deo, eiusque voluntati ac legi obedire et satisfacere conaretur. Actorum 21. accusatur Paulus, quod concionetur contra populum, legem ac locum illum. Ubi per legem tota Iudaica


1536. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 284 | Paragraph | SubSect | Section]

Paulus, quod concionetur contra populum, legem ac locum illum. Ubi per legem tota Iudaica religio indicatur: locus vero significat templum, urbem, et terram sanctam. Opus legis esse in alicuius corde scriptum, Romanorum 2 habetur: id est, non tantum noticia ociosa aut speculativa, de qua Iudaei tumebant: sed etiam ipsa facultas ac studium obediendi legi Dei, atque adeo et ipsa obedientia. Dicuntur autem haec ibi conditionaliter non quod reipsa usquam in rerum natura, aut in ullo homine revera extent aut habeantur, nisi quatenus renatis divinitus (ut ita dicam) inchoative


1537. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 284 | Paragraph | SubSect | Section]

hominem, Romanorum septimo: docere volens, pios ex animo assentiri et approbare legis divinae vere intellecta praecepta, cupereque eis plene ac perfecte obtemperare: sed quod impediantur ab inhaerente malitia, ne praestent ea quae cupiunt ac probant. Porro Capite secundo tribuit etiam hypocritis Iudaeis quod acquiescant in lege. Loquitur autem de illa externa hypocriticaque acquiescentia, aut potius superbia ac iactantia legis non vere intellectae, qua tumebant ac gloriabantur se solos habere veram religionem, et omnes alios homines prae se veluti bruta quaedam superbe contemnebant: et


1538. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 284 | Paragraph | SubSect | Section]

Consonat cum hac sententia Paulietiam Isaias, qui clamat, Omnem pietatem hominis esse ut florem agri, quin et omnem iustitiam eius eum pannum menstruatae. De hac loquutione dicetur aliquid etiam infra in voce Operum. Per legem dicitur [?: ] tantum cognitio peccati. Vulgus Iudaeorum, et etiam [?: ho- ] erna die operariorum, ita male verum sensum acusos legis intelligebant, ut crederent legem esse remedium contra peccata, et causam iustitiae ac vitae, efficereque ut tum vitemus futura, tum expiemus praeterita percata. At Spiritus sanctus per selectum


1539. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 286 | Paragraph | SubSect | Section]

furtis Venus. Innumera experimenta hanc nostram perversitatem quotidie patefaciunt et coarguunt. Verum haec ipsa pestis aut malitia inhaerentis peccati, multo est efficacior in religione, ubi satan quoque corruptam naturam contra Deum ac eius legem excitat ac extimulat. ut videmus in exemplo Iudaeorum: quamprimum eis aliquid Deus mandat, mox abhorrent ab eo et contraque primum eis aliquid prohibet, mox id toto corde desiderant. Iusserat simul, et tot promissionibus invitaverat Deus Israelitas, ut intrarent in terram Canaan. at illi sudinde nolunt ingredi in eam, vituperant eam, laudant


1540. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 289 | Paragraph | SubSect | Section]

quod innatam. Potest igitur intelligi de noticiis, experientia, ratiocinando, aut ex patrum veterum, aut etiam Sacrarum literarum sententiis conceptis, quae noticiae consimiliter etiam inscriptae animo dici possent. Utitur autem Paulus hac locutione discriminis causa, et ad elevandam gloriationem Iudaeorum. quasi dicat. Vos Iudaei gloriamini de lege in Tabulis et Libris scripta: at multo satius esset, vos eam in animo scriptam habere, et circumferre Opponitur ergo loquutio, inscriptum esse cordi Inscriptioni membranae: non autem ut nativum quid accersitae vel accidentariae. Deinde ut maxime


1541. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 289 | Paragraph | SubSect | Section]

intelligi de noticiis, experientia, ratiocinando, aut ex patrum veterum, aut etiam Sacrarum literarum sententiis conceptis, quae noticiae consimiliter etiam inscriptae animo dici possent. Utitur autem Paulus hac locutione discriminis causa, et ad elevandam gloriationem Iudaeorum. quasi dicat. Vos Iudaei gloriamini de lege in Tabulis et Libris scripta: at multo satius esset, vos eam in animo scriptam habere, et circumferre Opponitur ergo loquutio, inscriptum esse cordi Inscriptioni membranae: non autem ut nativum quid accersitae vel accidentariae. Deinde ut maxime loquatur de noticiis homini


1542. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

Hunc esse scopum in de a verbis, Non enim Auditores, sed Factores legis iustificabuntur, usque ad finem huius capitis, manifestum est Ibi enim est propositio huius loci, ut mox dicetur. Ut autem id luculentius efficere possit, producit in theatrum duos diversissimos homines aut populos, Iudaeum legis auditorem, et Ethnicum factorem legis: illum quidem ornatum pompa externae sanctitatis, corde autem inobedientem, seu sepulchrum dealbatum: hunc vero cordis obedientia aut circumcisione praeditum, sine ulla externa specie caeremoniariae pietatis. Ait ergo: Quod si forte aliqui Ethnici


1543. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

pietatis. Ait ergo: Quod si forte aliqui Ethnici tales existerent, quales ibi depinguntur, nempe qui essent non tantum Auditores, sed etiam Factores, praesertim moralis legis, haberent legem Dei cordi suo inscriptam, quique natura ac sponte facerent ea quae Deus per scriptam legem praecipit et a Iudaeis exigit, licet frustra. Illi essent multo praestantiores futuri Iudaeis. Superbiebant enim Iudaei de suo semine Abrahae, de lege et circumcisione, ac earum rerum possessione et professione se iustos esse somniabant ac contendebant. Ut igitur Apostolus (eos hoc capite ex professo accusans)


1544. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

ibi depinguntur, nempe qui essent non tantum Auditores, sed etiam Factores, praesertim moralis legis, haberent legem Dei cordi suo inscriptam, quique natura ac sponte facerent ea quae Deus per scriptam legem praecipit et a Iudaeis exigit, licet frustra. Illi essent multo praestantiores futuri Iudaeis. Superbiebant enim Iudaei de suo semine Abrahae, de lege et circumcisione, ac earum rerum possessione et professione se iustos esse somniabant ac contendebant. Ut igitur Apostolus (eos hoc capite ex professo accusans) illis hanc inanem persuasionem et gloriolam detraheret, adeo ait in illis


1545. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

qui essent non tantum Auditores, sed etiam Factores, praesertim moralis legis, haberent legem Dei cordi suo inscriptam, quique natura ac sponte facerent ea quae Deus per scriptam legem praecipit et a Iudaeis exigit, licet frustra. Illi essent multo praestantiores futuri Iudaeis. Superbiebant enim Iudaei de suo semine Abrahae, de lege et circumcisione, ac earum rerum possessione et professione se iustos esse somniabant ac contendebant. Ut igitur Apostolus (eos hoc capite ex professo accusans) illis hanc inanem persuasionem et gloriolam detraheret, adeo ait in illis externis rebus non esse


1546. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

iustitiam ac sanctitatem, sed in perfecta cordis obedientia, seu in morum vitaeque honestate, aut innocentia: ut si quis Ethnicus carens lege et circumcisione, honeste pieque moralem legem praestando viveret, ille sine illis externis rebus aut adminiculis iustus ac saluus esse posset, plurimumque Iudaeis circumcisis, et legem non praestantibus antecelleret. Tales fictae collationes ac reprehensiones non sunt inusitatae etiam in communi sermone ac more: ut si pater nobilis ac potens filio de nobilitate ac opibus superbienti, et virtutem eruditionemque negligenti proponat alicuius sui infimi


1547. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

superesset eum talem fore. Quod autem Paulus ibi conditionaliter, et non simpliciter ac assertive loquatur de Ethnicorum praestantia, ex ipso textu probo. Primum enim scopus Pauli est in illis duobus capitibus (ut ex sequenti, seu tertio, ubi est conclusio, apparet) probare, omnes homines, tum Iudaeos tum Ethnicos, ex aequo iniustos, ac peccato tum actuali tum originali perditos esse, nihil excellere alios prae aliis, omnesque perinde corruptos ac depravatos esse. Quare non revera, sed conditionaliter tantum Ethnicos Iudaeis praefert. Quid enim minus conveniret Paulo accusanti simul


1548. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

seu tertio, ubi est conclusio, apparet) probare, omnes homines, tum Iudaeos tum Ethnicos, ex aequo iniustos, ac peccato tum actuali tum originali perditos esse, nihil excellere alios prae aliis, omnesque perinde corruptos ac depravatos esse. Quare non revera, sed conditionaliter tantum Ethnicos Iudaeis praefert. Quid enim minus conveniret Paulo accusanti simul Iudaeos. et Ethnicos, atque adeo omnes mortales, quam Ethnicis tantam excellentiam pietatis ac iustitiae tribuere, quantam verba quaedam eius loci male intellecta sonare videntur? Secundo, in proxime praecedentibus eodem plane


1549. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudaeos tum Ethnicos, ex aequo iniustos, ac peccato tum actuali tum originali perditos esse, nihil excellere alios prae aliis, omnesque perinde corruptos ac depravatos esse. Quare non revera, sed conditionaliter tantum Ethnicos Iudaeis praefert. Quid enim minus conveniret Paulo accusanti simul Iudaeos. et Ethnicos, atque adeo omnes mortales, quam Ethnicis tantam excellentiam pietatis ac iustitiae tribuere, quantam verba quaedam eius loci male intellecta sonare videntur? Secundo, in proxime praecedentibus eodem plane modo sub specie assertionis conditionaliter est locutus, ut cum dixit


1550. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

assertionis conditionaliter est locutus, ut cum dixit Deum in extremo iudicio unicuique secundum opera sua daturum esse: illis quidem qui per patientiam boni operis quaerunt gloriam ac immortalitatem, daturum esse vitam aeternam. Item fore, ut honor, gloria et pax contingat omni operanti bonum, Iudaeo simul et Graeco. Ubi enim usquam aliquis mortalium [?: ] lis est aut fuit, cui haec tanta bona, nempe ipsa vita aeterna, per sua opera innocentiamue contingere possit? Sed solet crebro sic lex sub umbra assertionis conditionaliter loqui, tanquam si essent aliqui, qui vere legem


1551. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

ea, vivet in eis. Dabit unicuique secundum opera sua. Quae natura legalium locution, aut velamen Mosis, diligenter observandum est. Sic etiam Christus Matth. 5. praedicat legem, et comparatione perfectissimae operum iustitiae, quae in nullo homine est, umbratilem, caeremoniariam, hypocriticamque Iudaeorum iustitiam damnat, inquiens ad suos auditores: Nisi abundaverit iustitia vestra plus quam scribarum et pharisaeorum, et non quod illi aliquam maiorem perfectioremue iustitiam suis operibus praestare possent, quam pharisaei, per quam salvarentur. Et tamen loquitur, quasi re vera queat


1552. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

proponit, [?: ut- ] sudans in eo stadio agnoscat suam impotentiam, et [?: ] bi quaerat quod ipse praestare nullo modo possit. Tertio, ipsa rei veritas idem flagitat. ubi enim tandem gentium fuerunt ulli Ethnici, qui honestius, magisque per quam pharisaei, aut alii honesti Iudaei vixerint? Nequam sane possunt reperiri aut indicari: imo omnes honestissimi Ethnici fuerunt idololatrae simul et [?: ] ri, qui scortationem atque adeo Sodomiam non haberunt pro peccato. Cur ergo Paulus verissimus [?: doc--- ] falsa assereret, simpliciter ac sine omni


1553. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

imo omnes honestissimi Ethnici fuerunt idololatrae simul et [?: ] ri, qui scortationem atque adeo Sodomiam non haberunt pro peccato. Cur ergo Paulus verissimus [?: doc--- ] falsa assereret, simpliciter ac sine omni conditione accens, esse aliquos Ethnicos alicubi, qui Iudaeis [?:-o-- ] stius vixerint, et natura faciant quae legis sunt, [?: hab--que ] opus legis cordi inscriptum, ac denique [?: sibi--- ] psis sint lex? Quarto respiciatur propositio, [?: unde--tus ] ille locus dependet. eius enim verba haec sunt:


1554. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 290 | Paragraph | SubSect | Section]

unde--tus ] ille locus dependet. eius enim verba haec sunt: [?: ] auditores, sed factores legis iustificabuntur apud [?: D- ] in quibus non certe vult Paulus, quod sint reipsa [?: u- ] ulli factores legis, qui per legem iustificabuntur, [?: ] Iudaei erant nihil aliud quam auditores: sed loquitur conditionaliter, quod si qui usquam essent veri factores [?: ] gis, illi demum exclusis istis ociosis auditoribus iudicarentur. Proinde quem habet sensum propositio ac caput Disputationis, eum et reliquum totum [?: corp-- ]


1555. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 291 | Paragraph | SubSect | Section]

esset: non assertive, quod revera talis aliquis usquam sit. Denique et illud hinc constat, agi hic de vero factore, ac vera impletione legis, non de illa qualicumque Ethnicorum disciplina, aut naturali honestate. De qua aliqui somniant hic Paulum agere, cum eam multo me [?: l--s ] Iudaei praestiterint, quam impurissimi idololatrae ethnici. Decimo, fingamus sane, quod alicubi fuerint. aliqui pauci excellentis Ethnici, divina quadam natura praediti, qui legem inscriptam habuerint, sibi ipsis lex fuerint, et natura quae legis sunt fecerint: num propterea ea quae de illis


1556. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 291 | Paragraph | SubSect | Section]

iocisque Altius humanis exeruere caput) ad omnes homines communis sortis ac naturae. Et verum sane est, Deum quosdam singulares Heroas ac instauratores orbis mirificis donis ornasse, non tamen carentia originalis peccati. Undecimo, expendatur conclusio totius huius collationis hypocritae, Iudaei, et iusti Ethnici. Ea enim manifeste indicat, totam illam collationem esse factam per conditionem. Solet enim conclusio summam totius rei aut sensus breviter colligere. Nam primum dicit in conclusione: Si igitur praeputium custodiverit iustificationes legis. non simpliciter affirmat, sed


1557. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 291 | Paragraph | SubSect | Section]

loquendi, ac pene etiam omnibus verbis sibi mutuo correspondere. Quae collatio maximi ponderis apud Lectorem attentum esse deberet. Nam conclusio summam totius praecedentis tractationis summarie colligit, ut dixi. Deinde dicit, Praeputium legem servans aut perficiens, iudicaturum in extrema die Iudaeos. Ubi (iterum hic quaero) tales Ethnici, legem Dei praestantes, usquam in orbe terrarum unquam fuerunt? Sic et sequentia de circumcisione cordis, et occulto aut interno Iudaeo, aut vere pio agenti, manifeste testantur, non agi ibi de naturali, innata, aut primorum principiorum pietate, quae


1558. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 291 | Paragraph | SubSect | Section]

tractationis summarie colligit, ut dixi. Deinde dicit, Praeputium legem servans aut perficiens, iudicaturum in extrema die Iudaeos. Ubi (iterum hic quaero) tales Ethnici, legem Dei praestantes, usquam in orbe terrarum unquam fuerunt? Sic et sequentia de circumcisione cordis, et occulto aut interno Iudaeo, aut vere pio agenti, manifeste testantur, non agi ibi de naturali, innata, aut primorum principiorum pietate, quae a multis, revera praestetur, aut praestari queat: sed de conditionali pio, si quis talis cor habens circumcisum, vere esset usquam, is demum Deo placeret, etiam sine ista


1559. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 291 | Paragraph | SubSect | Section]

revera praestetur, aut praestari queat: sed de conditionali pio, si quis talis cor habens circumcisum, vere esset usquam, is demum Deo placeret, etiam sine ista caeremoniaria iustitia externae speciei, cum alioqui nemo habeat cor circumcisum. Quin et initium 3 capitis, Quid igitur praecellit Iudaeus, etc. manifeste ostendit ac evincit praecessisse collationem Ethnici et Iudaei, seu verae pietatis cordis et caeremoniariae seu externae iustitiae: Omnes ergo partes ac sententiae huius loci conveniunt cum nostro intellectu aut explicatione eius dicti. Duodecimo, an non plane


1560. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 291 | Paragraph | SubSect | Section]

circumcisum, vere esset usquam, is demum Deo placeret, etiam sine ista caeremoniaria iustitia externae speciei, cum alioqui nemo habeat cor circumcisum. Quin et initium 3 capitis, Quid igitur praecellit Iudaeus, etc. manifeste ostendit ac evincit praecessisse collationem Ethnici et Iudaei, seu verae pietatis cordis et caeremoniariae seu externae iustitiae: Omnes ergo partes ac sententiae huius loci conveniunt cum nostro intellectu aut explicatione eius dicti. Duodecimo, an non plane ridiculus esset Paulus, praeferens Ethnicum Iudaeo, si vere et assertive de primis principiis


1561. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 291 | Paragraph | SubSect | Section]

ac evincit praecessisse collationem Ethnici et Iudaei, seu verae pietatis cordis et caeremoniariae seu externae iustitiae: Omnes ergo partes ac sententiae huius loci conveniunt cum nostro intellectu aut explicatione eius dicti. Duodecimo, an non plane ridiculus esset Paulus, praeferens Ethnicum Iudaeo, si vere et assertive de primis principiis aut noticiis Dei ageret, tantamque lucem ac promptitudinem in obediendo Ethnicis tribueret? Quo enim iure aut occasione ea principia Ethnicis tribueret, quae Iudaeis adimeret? Quasi vero Ethnici fuerint divino quodam semine sati, aut (ut ille


1562. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 291 | Paragraph | SubSect | Section]

eius dicti. Duodecimo, an non plane ridiculus esset Paulus, praeferens Ethnicum Iudaeo, si vere et assertive de primis principiis aut noticiis Dei ageret, tantamque lucem ac promptitudinem in obediendo Ethnicis tribueret? Quo enim iure aut occasione ea principia Ethnicis tribueret, quae Iudaeis adimeret? Quasi vero Ethnici fuerint divino quodam semine sati, aut (ut ille inquit) gallinae albae filii: Iudaei vero infelicibus ovis prognati, et etiam ipsis primis noticiis omnium mêtibus inscriptis, veluti imperfecti quidam partus, carentes, manci ac mutili. Postremo, fuerunt sane


1563. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 291 | Paragraph | SubSect | Section]

de primis principiis aut noticiis Dei ageret, tantamque lucem ac promptitudinem in obediendo Ethnicis tribueret? Quo enim iure aut occasione ea principia Ethnicis tribueret, quae Iudaeis adimeret? Quasi vero Ethnici fuerint divino quodam semine sati, aut (ut ille inquit) gallinae albae filii: Iudaei vero infelicibus ovis prognati, et etiam ipsis primis noticiis omnium mêtibus inscriptis, veluti imperfecti quidam partus, carentes, manci ac mutili. Postremo, fuerunt sane quidam et olim et hoc tempore qui intellexerunt haec assertive a Paulo dici: indeque illum deterrimum, et plane


1564. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

praestandam per Spiritum sanctum renovamur? Observetur vis et emphasis verborum Pauli: loquuntur enim de quadam tali ac tanta noticia, cuius parem vix renati habent, imo et non habent: non de aliqua tenui, umbratili, incerta, enanida, utpote qui veram iustitiam operum pingat, ut illam umbratilem Iudaeorum confundat et refutet. Alio qui illam evanidam noticiam Dei multo melius Iudaei habuerunt. Omnia ergo clare evincunt, quod cum Iudaeo hypocrita de lege, circumcisione, et aliis caeremoniis, tanquam si per ea vere esset iustus, superbiente et gloriante, conferatur Ethnicus homo, istis


1565. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

Pauli: loquuntur enim de quadam tali ac tanta noticia, cuius parem vix renati habent, imo et non habent: non de aliqua tenui, umbratili, incerta, enanida, utpote qui veram iustitiam operum pingat, ut illam umbratilem Iudaeorum confundat et refutet. Alio qui illam evanidam noticiam Dei multo melius Iudaei habuerunt. Omnia ergo clare evincunt, quod cum Iudaeo hypocrita de lege, circumcisione, et aliis caeremoniis, tanquam si per ea vere esset iustus, superbiente et gloriante, conferatur Ethnicus homo, istis omnibus externis iustitiis, aut iustitiae adiumentis carens, sed natura iustus: qualis


1566. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

cuius parem vix renati habent, imo et non habent: non de aliqua tenui, umbratili, incerta, enanida, utpote qui veram iustitiam operum pingat, ut illam umbratilem Iudaeorum confundat et refutet. Alio qui illam evanidam noticiam Dei multo melius Iudaei habuerunt. Omnia ergo clare evincunt, quod cum Iudaeo hypocrita de lege, circumcisione, et aliis caeremoniis, tanquam si per ea vere esset iustus, superbiente et gloriante, conferatur Ethnicus homo, istis omnibus externis iustitiis, aut iustitiae adiumentis carens, sed natura iustus: qualis nullus unquam fuit, aut erit: sed tantum conferendi


1567. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

de lege, circumcisione, et aliis caeremoniis, tanquam si per ea vere esset iustus, superbiente et gloriante, conferatur Ethnicus homo, istis omnibus externis iustitiis, aut iustitiae adiumentis carens, sed natura iustus: qualis nullus unquam fuit, aut erit: sed tantum conferendi aut redarguendi Iudaei gratia fingitur et proponitur talis persona, posito casu, quod si tales usquam gentium aliqui Ethnici fuissent, illi profecto prae Iudaeis iusti essent. Nec estid Sacris literis inusitatum, ut faciant collationes rerum non existentium cum praesentibus, perinde ac si et illae extarent: ut in


1568. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

istis omnibus externis iustitiis, aut iustitiae adiumentis carens, sed natura iustus: qualis nullus unquam fuit, aut erit: sed tantum conferendi aut redarguendi Iudaei gratia fingitur et proponitur talis persona, posito casu, quod si tales usquam gentium aliqui Ethnici fuissent, illi profecto prae Iudaeis iusti essent. Nec estid Sacris literis inusitatum, ut faciant collationes rerum non existentium cum praesentibus, perinde ac si et illae extarent: ut in Universalibus Regulis plenius annotavi. Praesertim vero lex se hoc velamine locutionum saepe tegit: ut in libello de Velamine Moysis


1569. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

omnem praetextum excusationemve ignorantiae, illis tribuere innatam veri Dei cognitionem, in ipsis primis principiis. Quod falsum esse, pluribus rationibus demonstrare possemus, quarum aliquas tantum hic recensebimus. Quod igitur Caput secundum inde â principio contineat tantum reprehensionem Iudaeorum, ex hisce patet. Primum in hoc capite incipit tractare Apostolus de hypocritis quibusdam, qui etsi foris qualem cunque disciplinam servabant, intus tamen erant pleni sceleribus: et interea de illa qualicunque disciplina sibi eximie placebant, aliosque omnes iudicabant, seu condemnabant,


1570. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

capite incipit tractare Apostolus de hypocritis quibusdam, qui etsi foris qualem cunque disciplinam servabant, intus tamen erant pleni sceleribus: et interea de illa qualicunque disciplina sibi eximie placebant, aliosque omnes iudicabant, seu condemnabant, tanquam prorsus impios. Certum est autem, Iudaeos fuisse illos veros hypocritas, qui non putabant se esse peccatores, sicut caeterr erant: omnesque gentiles prae sua sanctitate, sicut Pharisaeus ille publicanum, contemnebant et condemnabant. Secundo: Quia nullus. Ethnicus philosophus fuit tam sanctus, quin et idololatra fuerit, et variis


1571. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

sed etiam alios ea patrantes laudare, cuiusmodi publica scelerum licentia apud Ethnicos invaluerat, ut iam in malitia ac ne quitia sua gloriarentur. In hoc vero capite, dicit eos, quos accusat, condemnare omnes alios talia perpetrantes: quod est praecedentibus omnino contrarium. tales erant plane Iudaei. Quarto: Quia obiectionis occupatio, seu ratio, in hoc capite secundo posita, Non enim auditores, etc. non potest nisi ad Iudaeos referri. illi enim erant proprie auditores et factores legis. Sed haec occupatio, seu consultatio obiectionis, praecedentibus cohaeret. Igitur et


1572. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

In hoc vero capite, dicit eos, quos accusat, condemnare omnes alios talia perpetrantes: quod est praecedentibus omnino contrarium. tales erant plane Iudaei. Quarto: Quia obiectionis occupatio, seu ratio, in hoc capite secundo posita, Non enim auditores, etc. non potest nisi ad Iudaeos referri. illi enim erant proprie auditores et factores legis. Sed haec occupatio, seu consultatio obiectionis, praecedentibus cohaeret. Igitur et praecedentia ad Iudaeos tantum referenda sunt. Quinto: In primo capite abunde accusavit et damnavit Gentiles, eosque de scientia iuris convicit,


1573. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

Quia obiectionis occupatio, seu ratio, in hoc capite secundo posita, Non enim auditores, etc. non potest nisi ad Iudaeos referri. illi enim erant proprie auditores et factores legis. Sed haec occupatio, seu consultatio obiectionis, praecedentibus cohaeret. Igitur et praecedentia ad Iudaeos tantum referenda sunt. Quinto: In primo capite abunde accusavit et damnavit Gentiles, eosque de scientia iuris convicit, eorum inanes obiectiones refutans. Hoc prolixe et sufficienter egit in primo capite, in prima et secunda tabula. Cur ergo in secundo iam actum (ut dicitur) ociose ageret?


1574. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

tilla [?: d- ] rior accusatio Ethnicorum, nulla commemoratio ipsorum peccatorum, sicut in primo: quomodo ergo potess eos reprehendere, sine omni reprehensione, aut peccatorum ipsorum commemoratione? Septimo: Cum [?: ] initium et finis secundi capitis in reprehensione Iudaeorum consistat, qua tandem ratione illud emblema reprehensionis Ethnicorum in medio esset insertum? Octavo: Non tantum non accusat Gentiles, sed etiam videtur eos maxime collaudare: dicens, eos esse [?: sibime- ] legem, natura facere quae legis sunt, iustificaturam eos


1575. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

gratia, profecto totum liberum arbitrium eis concedere cogemur, et pugnabit secundum cum tertio capite: ubi tam foede originalis malitia depingitur. Undecimo: Necesse est concedi in fine [?: a-- ] conclusione huius loci, conditionaliter laudari Ethnicum collationis causa cum Iudaeo, cum dicit: Si igitur praeputium faceret legem, esset iustum sine lege, et damnant insuper legalem populum: quo ex ea collatione cernat Iudaeus, iustitiam veram consistere non in illa externa disciplina, aut caeremoniis, ut Iudaei somniabant, sed in [?: ve ] ra cordis obedientia,


1576. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

depingitur. Undecimo: Necesse est concedi in fine [?: a-- ] conclusione huius loci, conditionaliter laudari Ethnicum collationis causa cum Iudaeo, cum dicit: Si igitur praeputium faceret legem, esset iustum sine lege, et damnant insuper legalem populum: quo ex ea collatione cernat Iudaeus, iustitiam veram consistere non in illa externa disciplina, aut caeremoniis, ut Iudaei somniabant, sed in [?: ve ] ra cordis obedientia, quam si vere praestaret Ethnicus, sine illa Iudaica larva iustitiae, esset vere iustus, ac Dei acceptus. Atqui ille epilogus aut conclusio


1577. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

huius loci, conditionaliter laudari Ethnicum collationis causa cum Iudaeo, cum dicit: Si igitur praeputium faceret legem, esset iustum sine lege, et damnant insuper legalem populum: quo ex ea collatione cernat Iudaeus, iustitiam veram consistere non in illa externa disciplina, aut caeremoniis, ut Iudaei somniabant, sed in [?: ve ] ra cordis obedientia, quam si vere praestaret Ethnicus, sine illa Iudaica larva iustitiae, esset vere iustus, ac Dei acceptus. Atqui ille epilogus aut conclusio prorsus infertur ex praecedentibus, ut necesse sit et eadem in prioribus agi: nam epilogus


1578. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

parenthesin, Cum DEUS iudicabit occulta, ibi enim ipsa conscientia se ream sistere cogetur: ut illas sententias [?: c- ] cti necesse sit, et non per parenthesin distrahi. Quid [?: ] obsecro omnes sanae mentis Lectores, attineret [?: c- ] re Ethnicum cum Iudaeo, si haec ad Ethnicorum accusationes pertinerent, nedum praeferre Ethnicum Iudaeo? Est [?: ego ] plane supina oscitantia eorum, qui putant hic praestantem Ethnicorum naturam praedicari, cum Paulus [?: ] sce tribus capitibus studio id agat, ut omnes homines accuset ac


1579. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

sistere cogetur: ut illas sententias [?: c- ] cti necesse sit, et non per parenthesin distrahi. Quid [?: ] obsecro omnes sanae mentis Lectores, attineret [?: c- ] re Ethnicum cum Iudaeo, si haec ad Ethnicorum accusationes pertinerent, nedum praeferre Ethnicum Iudaeo? Est [?: ego ] plane supina oscitantia eorum, qui putant hic praestantem Ethnicorum naturam praedicari, cum Paulus [?: ] sce tribus capitibus studio id agat, ut omnes homines accuset ac condemnet, idque non tantum ratione [?: ] lium peccarorum, sed etiam


1580. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

Dispositio loci Paulini, Rom. 2. Observertur igitur ante omnia scopus negocii, de quo hic ex instituto agitur. praedicatur enim poenitentia seu contritio in istis tribus capitibus. Primum in 1, Ethnicis: postea in 2, Iudaeis: postremo in 3, utrique simul accusantur. Omnes igitur hic homines concluduntur sub peccatum. Sed in hoc secundo capite est proprie accusatio Iudaeorum. Deinde observetur etiam ordo sententiarum huius loci, quae continet talem quandam expolitionem, ut primum rem proponat, deinde eam


1581. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

negocii, de quo hic ex instituto agitur. praedicatur enim poenitentia seu contritio in istis tribus capitibus. Primum in 1, Ethnicis: postea in 2, Iudaeis: postremo in 3, utrique simul accusantur. Omnes igitur hic homines concluduntur sub peccatum. Sed in hoc secundo capite est proprie accusatio Iudaeorum. Deinde observetur etiam ordo sententiarum huius loci, quae continet talem quandam expolitionem, ut primum rem proponat, deinde eam explicet, sicut etiam modo in primo capite dixi, et in meis Hebraismis prolixius exposui. Nam primum est propositio bimembris, breviter duos populos aut


1582. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

Nam primum est propositio bimembris, breviter duos populos aut genera hominum conferens, auditorem et factorem legis. Secundo exponitur posterius membrum: nempe, quod solum legis factores sint iusti, etiamsi essent alioqui Ethnici sine caeremoniis Moysis. Tertio explicatur prius: nempe quod Iudaei sint nihil aliud quam auditores, et ne micam quidem legis servent, eoque sint iniusti. Postremo est conclusio, ubi Apostolus utrumque memorum collationis simur coniungit, et summam praecedentium institutamque sententiam colligens concludit. Sequitur nunc ipsa distinctio textus per suas


1583. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

aut membra, not [?:-t- ] , per α. β. Non enim α qui audiunt legem, iusti sunt `apud Deum. Sed et qui legem factis exprimunt, iust, habebuntur. Propositio est, qua Paulus duos populos conferens, Iudaeum auditorem et Echnicum factorem legis, priori quidem iustitiam adimit, et posteriori eam soli tribuit. Id autem ideo facit, ut ostendat, adeo Iudaeos ob [?:--iam ] circumsionem, auditionem legis, et caeremoniorum observationem iustos non esse, sicut ipsi alio qui opinabantur,


1584. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

legem, iusti sunt `apud Deum. Sed et qui legem factis exprimunt, iust, habebuntur. Propositio est, qua Paulus duos populos conferens, Iudaeum auditorem et Echnicum factorem legis, priori quidem iustitiam adimit, et posteriori eam soli tribuit. Id autem ideo facit, ut ostendat, adeo Iudaeos ob [?:--iam ] circumsionem, auditionem legis, et caeremoniorum observationem iustos non esse, sicut ipsi alio qui opinabantur, ut si Ethnicus homo omnibus illis carens vere legem moralem praestaret, esset futurus iustus. Ut autem duos populos breviter in hac propositione con


1585. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

opinabantur, ut si Ethnicus homo omnibus illis carens vere legem moralem praestaret, esset futurus iustus. Ut autem duos populos breviter in hac propositione con [?:--rt ] , ita idem mox membratim prolixius agit: primum quidem de posteriore, nempe de Ethnico factore legis: postea de Iudaeo auditore agens, quod itidem per [?:-otas ] α. β. indicavimus, ut expositio propositioni responderet. II. Expositio posterioris membri. β. Nam cum gentes quae legem non habent, natura quae legis


1586. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

ipso, natura, ex animo ac sua sponte legem moralem praestet, etiamsi non habeat scriptam aliquam legem, aut caeremonias: ut si Ethnicus homo id praestaret, qui omni illa externa larua iustitiae ac pietatis Iudaicae carebat. III. Expositio prioris membri. Ecce tu Iudaeus cognominaris, et acquiescis in lege, et gloriatis in Deo, et nosti voluntatem, ac probas [?:-imia ] institutus ex lege, confidisque teipsum ducem esse [?:-corum ] , lumen in tenebris versantium, eruditorem [?: insipien-i ] , doctorem imperitorum,


1587. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

dehone-s ] . Ninomen Dei propter vos male audit inter gentes: quaemadmodum scriptum est Nam circumcisio quidem [?: pro-st ] si legem servaveris: quod si transgressor fueris, circuncisio tua in praeputium versa est. III. Hic prius membrum illustrat ostendens Iudaeos esse tantum auditores, vel doctores, habere legem solum in libris et ore ac aurib. nec vel minimum iota legis facere, sed potius omnia contraria, eoque nihil minus quam veram iustitium coram Deo consequi. IV. Conclusio utrumque complectens. Ergo SI praeputium legis


1588. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

Conclusio utrumque complectens. Ergo SI praeputium legis iustificationes servaverit, nonne praeputium illius pro circumcisione reputabitur? et iudicabit, quod ex natura praeputium, SI legem servaverit, te, qui per literam et circumcisionem transgressor es legis? Non enim is qui in manifesto Iudaeus sit, Iudaeus est: nec ea quae in manifesto sit carnis circuncisio circumcisio est: sed QUI in occulto Iudaeus fuerit, is Iudaeusest: et circuncisio cordis, circuncisio est quae Spiritu constat, non litera cuius laus non ex hominibus est sed ex Deo. IV. Conclusio est, quae summam


1589. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

complectens. Ergo SI praeputium legis iustificationes servaverit, nonne praeputium illius pro circumcisione reputabitur? et iudicabit, quod ex natura praeputium, SI legem servaverit, te, qui per literam et circumcisionem transgressor es legis? Non enim is qui in manifesto Iudaeus sit, Iudaeus est: nec ea quae in manifesto sit carnis circuncisio circumcisio est: sed QUI in occulto Iudaeus fuerit, is Iudaeusest: et circuncisio cordis, circuncisio est quae Spiritu constat, non litera cuius laus non ex hominibus est sed ex Deo. IV. Conclusio est, quae summam praecedentium colligens,


1590. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

pro circumcisione reputabitur? et iudicabit, quod ex natura praeputium, SI legem servaverit, te, qui per literam et circumcisionem transgressor es legis? Non enim is qui in manifesto Iudaeus sit, Iudaeus est: nec ea quae in manifesto sit carnis circuncisio circumcisio est: sed QUI in occulto Iudaeus fuerit, is Iudaeusest: et circuncisio cordis, circuncisio est quae Spiritu constat, non litera cuius laus non ex hominibus est sed ex Deo. IV. Conclusio est, quae summam praecedentium colligens, utrunque populum simul coniungit ac confert, ostendens quod si Ethnicus legem praestaret, esset


1591. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

reputabitur? et iudicabit, quod ex natura praeputium, SI legem servaverit, te, qui per literam et circumcisionem transgressor es legis? Non enim is qui in manifesto Iudaeus sit, Iudaeus est: nec ea quae in manifesto sit carnis circuncisio circumcisio est: sed QUI in occulto Iudaeus fuerit, is Iudaeusest: et circuncisio cordis, circuncisio est quae Spiritu constat, non litera cuius laus non ex hominibus est sed ex Deo. IV. Conclusio est, quae summam praecedentium colligens, utrunque populum simul coniungit ac confert, ostendens quod si Ethnicus legem praestaret, esset vere iustus, et


1592. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

et circuncisio cordis, circuncisio est quae Spiritu constat, non litera cuius laus non ex hominibus est sed ex Deo. IV. Conclusio est, quae summam praecedentium colligens, utrunque populum simul coniungit ac confert, ostendens quod si Ethnicus legem praestaret, esset vere iustus, et damnaret Iudaeum, qui tantum erat studiosus seu doctor ac auditor doctrinae legis et caeremoniarum. Quia non externus Iudaismus ac circumcisio, de quali Iudai superbiebant: sed cordis Iudaismus, qui in tali Ethnico vere esset, coram Deo valeat ac iustificet. Proponam autem hunc textum etiam aliter, si forte


1593. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

ac circumcisio, de quali Iudai superbiebant: sed cordis Iudaismus, qui in tali Ethnico vere esset, coram Deo valeat ac iustificet. Proponam autem hunc textum etiam aliter, si forte vel sic magis sensus loci effulgere, et a Lectore perspici posset. Confertur hic primum brevi propositione Auditor Iudaeus cum Factore Ethnico seu iustitia caeremoniaria cum iustitia operaria ac morali aut verae obedientiae. Postea clarius exponuntur singula membra collationis, nempe Auditor et Factor legis. Postremo tota haec collatio utriusque membri concluditur. Propositio, Non enim a Auditores legis


1594. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

aut verae obedientiae. Postea clarius exponuntur singula membra collationis, nempe Auditor et Factor legis. Postremo tota haec collatio utriusque membri concluditur. Propositio, Non enim a Auditores legis iusti sunt apud Deum: sed b Factores legis iusti habebuntur. a Auditor. Ecce tu Iudaeus cognominaris et acquiescis in lege, et gloriaris in Deo. et nosti voluntatem, ac probas eximia, institutus ex lege confidisque te ipsum ducem esse caecorum, lumen in tenebris versantium, eruditorem insipientium, doctorem imperitorum, habentem formam cognitionis ac veritatis per legem. Qui


1595. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

meum per Iesum Christum. Conclusio: Ergo SI praeputium iustificationes legis servaverit, nonne praeputium illius pro concumcisione imputabitur? et iudicabit quod est ex natura praeputium, SI legem servaverit, te, qui per literam et circumcisionem transgressor es legis? Non enim is qui in manifesto Iudaeus sit, Iudaeus est: nec ea quae in manifesto sit carnis circumcisio, circumcisio est: sed QUI in occulto Iudaeus fuerit, is Iudaeus est: et circumcisio cordis, circumcisio est, quae Spiritu constat, non litera: cuius laus non ex hominibus est, sed ex DEO. Talis naturaliter circumcisus, et


1596. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

Christum. Conclusio: Ergo SI praeputium iustificationes legis servaverit, nonne praeputium illius pro concumcisione imputabitur? et iudicabit quod est ex natura praeputium, SI legem servaverit, te, qui per literam et circumcisionem transgressor es legis? Non enim is qui in manifesto Iudaeus sit, Iudaeus est: nec ea quae in manifesto sit carnis circumcisio, circumcisio est: sed QUI in occulto Iudaeus fuerit, is Iudaeus est: et circumcisio cordis, circumcisio est, quae Spiritu constat, non litera: cuius laus non ex hominibus est, sed ex DEO. Talis naturaliter circumcisus, et vere intus


1597. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

pro concumcisione imputabitur? et iudicabit quod est ex natura praeputium, SI legem servaverit, te, qui per literam et circumcisionem transgressor es legis? Non enim is qui in manifesto Iudaeus sit, Iudaeus est: nec ea quae in manifesto sit carnis circumcisio, circumcisio est: sed QUI in occulto Iudaeus fuerit, is Iudaeus est: et circumcisio cordis, circumcisio est, quae Spiritu constat, non litera: cuius laus non ex hominibus est, sed ex DEO. Talis naturaliter circumcisus, et vere intus prius, nullus usquam aut unquam fuit Ethnicus aut alius, sed tam tum conditionaliter collationis gratia


1598. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

imputabitur? et iudicabit quod est ex natura praeputium, SI legem servaverit, te, qui per literam et circumcisionem transgressor es legis? Non enim is qui in manifesto Iudaeus sit, Iudaeus est: nec ea quae in manifesto sit carnis circumcisio, circumcisio est: sed QUI in occulto Iudaeus fuerit, is Iudaeus est: et circumcisio cordis, circumcisio est, quae Spiritu constat, non litera: cuius laus non ex hominibus est, sed ex DEO. Talis naturaliter circumcisus, et vere intus prius, nullus usquam aut unquam fuit Ethnicus aut alius, sed tam tum conditionaliter collationis gratia fingitur. Haec est


1599. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 294 | Paragraph | SubSect | Section]

textus Paulini, quae una cum praecedentibus rationibus liquido demonstrat ac evincit, hic non reprehendi Ethnicos, non etiam simpliciter et assertive laudari, sed collatione tantum quadam conditionaliter Iudaeis praeferri: ut descriptione verae iustitiae, umbratilis et hypocritica illa Iudaeorum iustitia refutaretur, atque ita collatione, Ethnicorum Iudaei tanto magis accusarentur. Ex hisce rationibus ac dispositione manifeste apparet, primum et secundum Caput ad Romanos nihil plane patrocinari


1600. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 294 | Paragraph | SubSect | Section]

hic non reprehendi Ethnicos, non etiam simpliciter et assertive laudari, sed collatione tantum quadam conditionaliter Iudaeis praeferri: ut descriptione verae iustitiae, umbratilis et hypocritica illa Iudaeorum iustitia refutaretur, atque ita collatione, Ethnicorum Iudaei tanto magis accusarentur. Ex hisce rationibus ac dispositione manifeste apparet, primum et secundum Caput ad Romanos nihil plane patrocinari libero arbitrio. In primo enim tantum praesentia Dei in suis operibus pene


1601. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 294 | Paragraph | SubSect | Section]

hic non reprehendi Ethnicos, non etiam simpliciter et assertive laudari, sed collatione tantum quadam conditionaliter Iudaeis praeferri: ut descriptione verae iustitiae, umbratilis et hypocritica illa Iudaeorum iustitia refutaretur, atque ita collatione, Ethnicorum Iudaei tanto magis accusarentur. Ex hisce rationibus ac dispositione manifeste apparet, primum et secundum Caput ad Romanos nihil plane patrocinari libero arbitrio. In primo enim tantum praesentia Dei in suis operibus pene palpabilis praedicatur, quam utcunque ab effectibus et experientia ratio


1602. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 294 | Paragraph | SubSect | Section]

nihil plane patrocinari libero arbitrio. In primo enim tantum praesentia Dei in suis operibus pene palpabilis praedicatur, quam utcunque ab effectibus et experientia ratio cinando Ethnici delibaverant: in secundo autem, tantum conditionaliter confert Apostolus sanctum Ethnicum cum hypocrita Iudaeo, non quod quisquam talis Ethnicus revera extiterit: sed ut ostendat, illam veram cordis obedientiam, non istam caeremonialem externorum membrorum, veram iustitiam esse, de qua Iudaei superbiebant. Quod non habeantur iam innatae noticiae de uno vero Deo, creatione et providenria.


1603. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 294 | Paragraph | SubSect | Section]

Ethnici delibaverant: in secundo autem, tantum conditionaliter confert Apostolus sanctum Ethnicum cum hypocrita Iudaeo, non quod quisquam talis Ethnicus revera extiterit: sed ut ostendat, illam veram cordis obedientiam, non istam caeremonialem externorum membrorum, veram iustitiam esse, de qua Iudaei superbiebant. Quod non habeantur iam innatae noticiae de uno vero Deo, creatione et providenria. Quod aliqua fallacia aut seductoria lumina aut semina magis superstitionis, idololatriae, erroris et impietatis, quam verae religiositatis aut pietatis sint in homine, supra in libro


1604. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 294 | Paragraph | SubSect | Section]

est, agnitio Dei: quare non tantum omnem vim agnoscendi verum Deum amisit, sed etiam contrariam nactus est. Sexto, quia etiam ii populi qui doctrinam de uno Deo habuerunt, subinde ab uno Deo ad plures defecerunt, perpetuo illuc sicut aqua deorsum ruentes: olim post diluvium omnes gentes, postea Iudaei, postremo Papistae, quibus Sancti revera dii quidam sunt. Non autem sic ab uno Deo ad plures proni praecipitesque ruerent mortales, si eius noticiae innata principia, naturalemve idoneitatem haberent, ut supra audivimus. Septimo, Paulus dicit, quod mundus per sapientiam [?: ]


1605. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 296 | Paragraph | SubSect | Section]

quod catalogus, aut enumeratio. ut Genes. 5. Hic est liber generationum Adam: id est haec est recitatio, aut series posterorum Adam. Sic et Matth. 1. Liber generationis IESU CHRISTI: id est catalogus maiorum Christi. Liber recti, aut iustorum: Ios. 10, Nonne hoc scriptum est in libro recti? Iudaei de libro Mosis aut legis exponunt, sed illa quies solis, post Mosen demum accidit. Hic idem Liber recti aut iusti citatur etiam 2. Sam. 1. ac videtur omnino denotare quendam proprium librum sacrarum literarum, qui interierit: qualis fuit etiam Liber bellorum Domini, cuius fit mentio


1606. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 296 | Paragraph | SubSect | Section]

Novit Dominus viam iustorum. Est enim, ut supra dixi, tota haec similitudo aut locutio sumpta a more gubernatorum et iudicum, diligenter [?: ] tantium suas res actas et agendas, et mores, crimies, aut benefacta subditorum: ut indicetur, quod et Deus talis sit vigilans et probe memor iudex ac gubernator. Tales vero, qui in tali speciali cura, aut (ut Christus alia phrasi inquit) in manu Dei sunt, nemo facile perdet, laedet, aut ex eius manu extorquebit. Quare tales dicuntur salui fore, Dan. 12. et Apoc. 21: non quidem ob aliquam immotam Parcarum fatalitatem, sed ob


1607. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 297 | Paragraph | SubSect | Section]

quo rem ipsam maiori energia humanis oculis subiiciat, aut se alioqui magis ad hominum captum accommodet. LIBERTATIS vox varie in Sacris literis accipitur, cuius significata compendio percurram. Primum, communiter significat hominem sui iuris. ut cum Exod. 21 praecipitur dimitti Iudaeus anno septimo liber, qui semet proximo in servitutem vendiderat. Sic quoque iubetur liber esse, cui dominus verberando oculum excussit. Vicinum huic est, quod Isa. ait cap. 58. Dimitte eos qui confracti sunt, liberos: id est, quos variis onerib. et veluti plagis afflixisti,


1608. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 297 | Paragraph | SubSect | Section]

multo minus eum felicem ac beatum efficit Is vero idem est servus peccati, qui sese dedidit peccato, et in cuius membris illud regnat, impellens eum ad omnis generis pravas actiones. et denique quod in eum per iram Dei ad poenas temporarias et aeternas grassatur ac saevit. Ioan. 8 gloriantur Iudaei de libertate. At Christus contra contendit, eos esse servos, nec posse vere fieri aut esse liberos, nisi filius eos liberaverit. Exponit autem ipse Christus, de quânam libertate aut servitute loquatur: nempe de spirituali, addens regulam universalem, Omnis qui peccat, servus est peccati.


1609. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 299 | Paragraph | SubSect | Section]

concedit ac largitur quoque [?: licet ] carnes avium in deserto, tamen idipsum postea, nit. Sic in ira sua concedit eis regem, et in furore suo adimit, ut ipsemet dicit. Talia multa fuerunt Iudaeis propter duriciem cordis eorum, teste Christo, concessa: ut etiam multa coniugalia, quae tamen nec Deo omnino probata sunt, nec suis poenis caruerunt. Ea ergo omnia quae sunt huius infimi et deterrimi gradus iuris, ita licent, ut per sese quoque suaque natura sint simul nonnihil illicita,


1610. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 300 | Paragraph | SubSect | Section]

non raro sellare, aut insternere. Ligare aliquem hominem, est, eum in carcerem coniicere, aut alioqui capere, captivumque efficere: ut 2. Reg 23. Et ligavit regem Iehuda Pharao Neko in Ribla. id est, captivum fecit. Isaiae 51, Festinat vinctus ut soluatur. Ligare legem in manu iubebantur Iudaei, Deut. 6 ut eam perpetuo ad manum haberent, perpetuoque recordarentur eam observandam esse. Hinc fit metaphora, qua Esaias cap. 8 orat, ut Deus liget testimonium, et obsignet in discipulis suis: id est, conservet eos in vera doctrina, illiusque perpetuo memores faciat. Quae


1611. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 302 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi percussus est, subito cecidit mortuus: in eo loco quem vivens sanusque occupaverat, est subito mortuus. Loca, cantici. i. officia, functiones. 1 Par. 6, Quos praefecit David in locis cantici, in suis functionibus, officiis'ue aut ministeriis. Locus singulari quadam emphasi aliquando Iudaeam significat. superbiebant enim Iudaei de loci sui sanctitate. Ioan. 11. dicunt: Venient Romani, et tollent locum, ac gentem nostram. i. nostram hanc regionem occupabunt suis coloniis, nos vero Iudaeos vendent in diversas nationes. Locum alicuius alicubi non inveniri, non tam significat id


1612. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 302 | Paragraph | SubSect | Section]

mortuus: in eo loco quem vivens sanusque occupaverat, est subito mortuus. Loca, cantici. i. officia, functiones. 1 Par. 6, Quos praefecit David in locis cantici, in suis functionibus, officiis'ue aut ministeriis. Locus singulari quadam emphasi aliquando Iudaeam significat. superbiebant enim Iudaei de loci sui sanctitate. Ioan. 11. dicunt: Venient Romani, et tollent locum, ac gentem nostram. i. nostram hanc regionem occupabunt suis coloniis, nos vero Iudaeos vendent in diversas nationes. Locum alicuius alicubi non inveniri, non tam significat id quod Latini dicunt, alicui locum non


1613. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 302 | Paragraph | SubSect | Section]

in suis functionibus, officiis'ue aut ministeriis. Locus singulari quadam emphasi aliquando Iudaeam significat. superbiebant enim Iudaei de loci sui sanctitate. Ioan. 11. dicunt: Venient Romani, et tollent locum, ac gentem nostram. i. nostram hanc regionem occupabunt suis coloniis, nos vero Iudaeos vendent in diversas nationes. Locum alicuius alicubi non inveniri, non tam significat id quod Latini dicunt, alicui locum non esse alicubi: quâm, nusquam eum ibi amplius comparere. Sic enim Apoc. 12 legitur: Et factom est, praelium in caelo, Michael et eius angeli praeliabitur cum


1614. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 307 | Paragraph | SubSect | Section]

seu sordida vestis signum doloris erat veteribus, ut alibi dicetur. Super lumbos habere manum, significat dolorem ibi existentem, qui non tantum parturientibus, sed etiam valde moerentibus accidere solet. Sicut Ier. cap. 30, tali nota per effectum causam indicans, gravissimam Iudaeorum calamitatem declarat, in quiens: Interrogate quaeso, et videte, an pariat masculus. Quare video ego omnes viros habentes manus super lumbos, sicut parturiens solet habere et omnes facies versas in pallorem. Vae, quia magnus est ille dies, etc. Solent enim dolentes, ambas


1615. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 307 | Paragraph | SubSect | Section]

potest, miraculosam fuisse eclipsin tempore passionis Christi factam, ut quae circa medium mensis aut lunae acciderit, nempe circa plenilunium, cum tantum in novilunio accidat, latitante post lunam sole, [?:-e ] nos aspicere possit. Quare naturales eclipses solis necessario apud Iudaeos acciderunt in fine mensis. Luna erubescet. Isaiae 24, Itaque Luna erubescet, et pudefiet Sol: id est homines prae magnitudine afflictionum pu [?: ] bunt etiam ipsam Lunam et Solem eis non recte lucere: tametsi etiam revera in magnis calamitatibus, aut [?:-stantib ]


1616. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 309 | Paragraph | SubSect | Section]

obscurationem, stellarumque obtenebrationem, et similia, tristissimas ultionis divinae tempestates significare. Sic et Isaiae decimotertio, et vigesimoquarto. Hieremias decimoquinto, et vigesimotertio Ioel secundo, Amos octavo, Mich. tertio, et in locis aliis legimus, Dei ultionem nunc Iudaeis, nunc aliis gentibus tali sermone praedictam. Etenim in summa angustia constitutis videtur totus mundus perturbari, Sol obscurari, Luna esse sanguinea, stellae lucem suam retrahere, terra tremere, mare fremere, et cuncta ruinam minari: non quod ita re ipsa accidat, sed quod adeo homines


1617. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 310 | Paragraph | SubSect | Section]

dixit, Se iustitiam quaerere Lucernam Dei splendere super caput alicuius, Iob 29, est eum [?: gi ] , foveri, ac felicem fieri a Deo in omnibus suis comtibus. Sic mox sequitur, in lumine Dei per tenebras ambulare. Christus dicit de Baptista, eum fuisse lucernum ardentem et lucentem, Iudaeos vero noluisse exultare ad tempus in luce eius: i. fuisse doctorem praestantem, qui tum doctrina, tum et exemplo ac autoritate aliis ad agnitionem et favorem Dei, summamque felicitatem praelum rit: quinetiam spem fecerit Iudaeis summae cuiusdam felicitatis: quare et Iudaeos plus iusto ei


1618. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 310 | Paragraph | SubSect | Section]

Christus dicit de Baptista, eum fuisse lucernum ardentem et lucentem, Iudaeos vero noluisse exultare ad tempus in luce eius: i. fuisse doctorem praestantem, qui tum doctrina, tum et exemplo ac autoritate aliis ad agnitionem et favorem Dei, summamque felicitatem praelum rit: quinetiam spem fecerit Iudaeis summae cuiusdam felicitatis: quare et Iudaeos plus iusto ei tribuerunt, eumque Meschiam, aut aliquem ex illis magnis veteribusque Prophetis esse putantes, sperasse futurum, ut ille eos liberate a Romanorum servitute, ac in summam quandam [?: ] citatem perduceret. Qua inani spe


1619. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 310 | Paragraph | SubSect | Section]

ardentem et lucentem, Iudaeos vero noluisse exultare ad tempus in luce eius: i. fuisse doctorem praestantem, qui tum doctrina, tum et exemplo ac autoritate aliis ad agnitionem et favorem Dei, summamque felicitatem praelum rit: quinetiam spem fecerit Iudaeis summae cuiusdam felicitatis: quare et Iudaeos plus iusto ei tribuerunt, eumque Meschiam, aut aliquem ex illis magnis veteribusque Prophetis esse putantes, sperasse futurum, ut ille eos liberate a Romanorum servitute, ac in summam quandam [?: ] citatem perduceret. Qua inani spe dementatos [?: ] curasse verum


1620. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 311 | Paragraph | SubSect | Section]

de sylva, et fera agri depascit eam. id est, subtracta tua custodia et defensione, permisisti ut omnes eam lacerent ac vastent. Porro Ephesiis secundo, interstitium maceriae, aut medii parietis septum vocat Paulus legem caeremonialem, ut ex sequentibus apparet, quae dividebat ac distinguebat Iudaeos ab aliis gentibus, unde perpetua dissidia et aemulationes inter illos duos populos proficiscebantur: ea sublata iam per Christum, ex duobus gregibus factus est unus grex, unum ovile, et unicus optimus pastor. Proverbiorum vigesimoquarto depingitur male curatus ager ac vinea ignavi, quod


1621. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 312 | Paragraph | SubSect | Section]

metat. Contra sunt Manui immaculatae, vita irreprehensibilis. Prov. 9. Qui castigat derisorem, recipit ignominiam: et qui arguit impium, recipit maculam: id est, caret praemio, nihil proficit, conciliat sibi odium, et aliquod aliud in commodum. Puer sine maculo. Dan 1, iubentur deligi ex Iudaeis pueri sine macula: id est, formosi, carentesque omni vitio corporis et animi. Sic Eph. 5 dicitur Ecclesia esse sponsa Christi, et ita eius sanguine mundata ac sanctificata, ut careat omni macula et ruga. Quod fit partim imputatione, partim et renovatione. Petrus 2 epistolae 2, vocat


1622. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 312 | Paragraph | SubSect | Section]

et institutor litis. Sed de voce BAAL, eiusque vario usu, supra dixi. In novo Testamento haec vox valde usitata est, et significat doctorem. Ponitur enim pro Graeca διδάσκαλος, et pro Hebraea Rabbi. Sic passim in Evangelistis Christus ab Apostolis et Iudaeis vocatur. Memorabile vero in hac voce vel praecipue est, quod Christus dicit unicum nos tantum habere magistrum, nempe ipsum: nam alios nec esse, nec vocari debere Magistros. Intelligit autem de primario et summo Magistro, et unde omne aliorum magisterium ac institutio venit. Sic solus Deus


1623. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 312 | Paragraph | SubSect | Section]

simul, potens ac gloriosum. Sic et Babyloniorum regum magnificentia dicitur Dan. 4 et 5 saepe illa eorum gloriosa et splendida potentia. Vicina magnificatio est, cum laus aut celebratio huius divinae magnificentiae. etiam Magnificentia vocatur. sicut [?: ] tur in fine Epistolae Iudae: Soli Deo servatori [?: ] gloria et magnificentia, et imperium, et potestas [?: ] et in omnia secula, Amen. id est, perpetuo ei haec eximia tribuantur, seu celebratio harum


1624. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 315 | Paragraph | SubSect | Section]

Deus talia cadavera quamprimum removeri, et veluti sub terram abscondi. Tanto vero magis id de cadavere suspensorum dicitur, quam de aliorum sontium, quod tantum idololatrae et blasphemi suspendebantur in ligno: tametsi et alia cadavera insepulta putabantur polluere terram, idque non tantum apud Iudaeos, sed et apud Ethnicos, ut Sibylla Aeneae canit inquiens:
Praeterea iacet exanimum tibi corpus amici,
Heu nescis, totamque incestat funere classem. Lutherus super Deut. quandam paulo magis theologicam huius maledictionis rationem aut explicationem affert,


1625. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 321 | Paragraph | SubSect | Section]

dolum in manu sua. id est, sua solertia feliciter promovebit suos conatus et consilia. Pro cura aut tutela: ut Proverb 3, Iustorum animae in manu Dei sunt. Psalm. 31. In manus tuas commendo spiritum meum. Sic Dominus dicit, Neminem pios rapturum ex manu sua, et Dei. Sic et Isaiae 3 dicunt Iudaei, perditis suis rebus, ad quemvis mediocris sortis hominem: Sis princeps noster, sit haec ruina sub manu tua. id est, tu suscipe curam afflictissimi huius regni, et reduc omnia in meliorem statum: quando quidem habes opes, quibus alas exercitum, aliosque necessarios sumtus facies. Matth. 4,


1626. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 322 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Reg. 8. pro, opere ipso praestitit, quod promiserat, aut certe potentia sua. ¶ Secundo, manus varias phrases parit, a variis eius gestibus. Nam laeti, plaudimus manibus: tristes, habemus manus complosas, item super latera, ob dolorem credo hypochondriorum, ex atra bile effusa excitatum. Apud Iudaeos habebant, valde lugentes, manus in capite: ut Thamar, violata a fratre. Aliquando in admiratione simul et dolore percutimus femur: ut Ieremias de se scribit capite sexto. Orantes et iurantes manum in caelum levamus: pigri abdunt manus in sinum, aut etiam alioqui eas ociose complicant.


1627. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 326 | Paragraph | SubSect | Section]

usque ad mare magnum, [?: ] tra occasum solis, erit terminus vester. Mare [?: ] vocatur etiam verum mare. Deut. 34, Monstravit Deus Mosi omnem terram Iuda usque ad mare novissimum. Nam monti Nebo, in quem iussu Dei Moses [?: ] rat, per Phoeniciam et Iudaeam respicienti, mare [?: ex-- ] posito erat. Sic et Ios. 1 et 15 accipitur. Mare [?: S- ] [?: ] Hebraei Mare rubrum vocare, quasi dicas Mare [?: ] ctosum aut paludosum: unde Germanice [?: S- ] [?: ] quod in littore


1628. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 326 | Paragraph | SubSect | Section]

paludosum: unde Germanice [?: S- ] [?: ] quod in littore paludes crescunt in aliquibus [?: rest-- ] tionibus fluviorum, in id mare influentium. Mare [?: ] pe Hebraeis notat Occidentalem plagam, quia [?: ] proximum et mediterraneum est Iudaeae ad occidentem. Iosuae 16, et Isaiae 42, Laus eius a termino [?: ] ascendens in mare. id est, ab ortu usque ad occasum [?: ] [?: ] , pro occidentali, aut Zephyro.


1629. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 327 | Paragraph | SubSect | Section]

et variis necessariis iuvant: sive quia illae ex se colonias in diversa loca ablegant, quae sunt veluti quaedam filiae, ut etiam sane ab Hebraeis nominari solent. Significat haec vox etiam ipsas totas congregationes aut populos: singuli vero earum cives veluti pro liberis habentur. Sic et Synagoga Iudaeorum, et Ecclesia mater Christianorum, nova et ulteriori quadam metaphora vocatur: quia inde tales liberi proveniunt. Sic Oseae 2 habetur: Expostulate cum matre vestra, et contendite, quoniam ipsa non est uxor mea, nec ego sum maritus eius. Et mox: Filiorum quoque eius non miserebor, quoniam


1630. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 328 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] gum 18. Medicatus est altari Domini: pro refecit, instauravit. Sic Iob cap. 13 vocat suos consolatores, [?: Medic- ] vanos, inquiens: Atque vos estis concinnatores falsatis, medici vani omnes. Isaiae 1, variae calamitates et [?: ] gae, quibus Deus Iudaeos afflixerat, morbi, veluti [?: ] uno corpore humano existerent, vocantur: et [?: ] liberatio ab illis malis, Medicatio. Isaiae 3. Princeps [?: ] malis occursurus vocatur Curator aut medicus. Sic [?: ] de curatione aut


1631. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 333 | Paragraph | SubSect | Section]

suo quodam modo causa vitae est, at laqueus est praesentissimum instrumentum exitii. Per metaphoram igitur hae duae voces ad omne bonum, et omne exitiale ac noxium transferuntur. Paulus Rom. 11 exponit hoc dictum, de eo quod ipsemet Meschias, Sacrae literae et vera religio versa sunt incredulis Iudaeis in extremum exitium. Prover. 9 dicitur sapientia aedificasse domum, et praeparasse mensam aut convivium, omnesque ad eam invitare: ubi mensa per metaph. aut hypotyposin salutaria praecepta notat. Isaiae 28, dicuntur omnes mensae repletae esse vomitu, et omnia loca stercore. Agit ibi


1632. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 334 | Paragraph | SubSect | Section]

mensa divitis: forte est aliqua allusio ad tyrannicum potentum morem, de quo Iud. 1 inquit Adonibezek: LXX reges mutilati pollicibus manuum et pedum suorum, colligebant micas sub mensa mea. 1. MENSIS significat communiter nobis spacium temporis, quo sol in uno signo zodiaci versatur. Iudaeis fuit spacium ab uno novilunio ad aliud. Aliquando tamen haec vox paulo brevius tempus indicat: nempe non plane expletum, aut integrum mensem. Contra autem Mensis dierum, significat integrum mensem. Gen. 29, Habitavit Iacob cum Laban mensem dierum: i. est, integrum plane mensem omnibus


1633. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 334 | Paragraph | SubSect | Section]


Rettulit in melius.— Esse alicui menses, aut dies: pro explevisse tantum temporis. Esther 2, In fine cum essent ei 12 menses: i. cum iam explesset ibi integrum annum. Mensis primus, aut novorum est, cuius initium aut novilunium fuit proximum aequinoctio verno. Tunc enim Iudaeis inchoabatur novus annus, et 14 illius celebrabatur Pascha. Dicebatur autem Abib, aut novarum spicarum: quia tunc in illis calidis locis erumpebant spicae, quae sic vocabantur eorum sermone. Correspondet autem is mensis magna ex parte nostro Martio. MENSURA, per metaph. cuiusvis,


1634. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 334 | Paragraph | SubSect | Section]

est sors tua, et pars mensurae tuae a me, dicit Dominus. Demosth. itidem de calamitatibus, singulis tib. inflictis, dicit τὸ ἐπιβάλλον μέρος. In mensura punire, est moderate castigare. Sic Isa. 27 negat Deus, se sic prorsus perditurum Iudaeos esse, sicut gentiles, eorum hostes, sed tantum in mensura castigaturum esse eos. Mensura et mensura abominatio est Domino, Prover. 10. i. cum quis habet duas mensuras aut pondera, alteram minorem qui vendit, et alteram maiorem qua emit, gravissime offendit Deum. In Hebraeo est: Lapis


1635. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 335 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam gentilismum complectitur. Hinc Israelitae multum gentibus servis ac mercenariis utebantur, ut pauperiorib. Hinc prohibetur Exod. 12, ne peregrinus et mercenarius comedat de agno Paschali: ubi non quivis mercenarius, sed tantum ex gentib. significatur. Solebant enim gentiles ventitare ad Iudaeos, eisque servire pro mercede: et forte illi eos cupide conducebant, tanquam peritiores agriculturae, naturae aut ingenii, et illorum locorum. Dies mercenarii, pro plenis taedii ac molestiae. sicut mercenarii tempus plenum molestiae ac laboris est: non enim patitur eum conductor ociari,


1636. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 339 | Paragraph | SubSect | Section]

gloria Christi, sicut et stellae et luna minui videntur praesentia solis: cum per se non minuantur, sed tantum comparatione aut relatione. Posset tamen videri respicere ad finem sui ministerii, cum vel maxime tunc functio Christi cresceret. Vel denique loquitur de interitura falsa opinione Iudaeorum, qui putaverant eum esse Meschiam: quae ipsius [?:-orte ] et Christi miraculis ac praedicatione redargueatur. Minuisti paulo minus angelis, Psal. octavo: quod epistola ad Hebraeos explicat de Christo, qui in sua in [?:--ruatione ] et passione fuit


1637. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

impios putare obtineri terram serviendo et grassando contra ius ac fas: verum Deus (ut est in praedicto Psalmo) tandem illos perdit, et mitibus aut mansuetis quietam rerum possessionem relinquit. Sicut Christiani tandem obtinuerunt regna et provincias extinctis Ethnicis, et oppressis divinitus Iudaeis, quorum utrique aliquandiu horribiliter in Christianos sunt grassati. Mites vero non dicuntur in Sacris literis isti molles et ignavi, praesertim in rebus ad publicam utilitatem et gloriam Dei pertinentibus iudicandis. Quo titulo nunc sese subtiles quidam Epicurei venditant. Videmus enim


1638. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

indicare, illam suam functionem sibi esse a Deo iniunctam. Adhanc celebrem vocem, aut potius rem, alludit Evangelista, exponens nomen piscinae Siloan, missus: ac volens indicare, nostram innatam caecitatem non nisi sanguine missi Mediatoris elui posse. Forte etiam Isaiae capite octavo, obiurgans Iudaeos, quod contemptis tacite fluentibus aquis Siloe, quod est missus, magna et turbulenta flumina quaerant, indicare voluerit, eos humilem et crucifigendum Meschiam contemnere, et sibi pingere ac fingere Meschiam gloriosum, praepotentem, armatumque. Sic et illud Silo Gen. 49. Meschiam aliqui


1639. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 345 | Paragraph | SubSect | Section]

quae sunt mollia tactui: ut de illo praedivite epulone legitur, cum reliquum tenuius vulgus asperioribus vestimentis uteretur: sicut et ip semet Baptista, de quo ibi agitur. Solent autem homines, praesertim tenuiores, taliter vestitos mirari, et ad eos visendos confluere. Dicit ergo Christus, Iudaeos huius rei gratia non de buisse ad Iohannem male vestitum, ac horride viventem venire. Per metaphoram porro, similitudinem aut allegoriam putant aliqui inter pretes significari adulatores, quales plerunque sunt aulici, qui id omni studio cavent, ne illa austera et aspera feritate cuiusquam


1640. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 347 | Paragraph | SubSect | Section]

monte Domini. Idem et mons Dei nominatur, Exodi 31 et 18, et est idem qui et mons Horeb. Incurrere se [?: ] montem sanctitatis Dei, Psalmo 99, est eiusve [?: ] religionem ac ministerium agnoscere, accipere et sequi. Allusio autem est ad mandatum et morem orantum Iudaeorum, qui incurvati versus montem Syon, [?:-t ] ubicunque erat tabernaculum et arca, orabant: sicut et Daniel versus Hierosolymam respiciebat orans. [?:-locare ] fortitudinem super montem alicuius: id est, alicuius fortem ac conditionem florentem confirmare.


1641. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 347 | Paragraph | SubSect | Section]

Ecclesiam, et Christum ipsum. Malus in vertice montis, Isaiae 30. similitudine excisae sylvae, ubi vix una aut altera arbor in toto monte relinquitur, sicut in magna navi duo aut tres mali, cum alioqui totus mons veluti decalvatus ac deformatus longe conspiciatur, depingitur tristis devastatio Iudaeorum ad paucitatem relictorum, ubi vix unum aut alterum oppidulum adhuc saluum remanebat. Rivi et fluenta super montes ac colles, Isaiae ubertatem proventuum ac felicem rerum statum indicant. Intellige simul Ecclesiam florentem verbis, et donis ac ministris spiritualibus. Triturare montes,


1642. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 347 | Paragraph | SubSect | Section]

13. id est, in summas calamitates. Tenebrae enim res tristes et casus adversos significant: tum porro, si quis etiam in parvum lapidem impingit non abit illaesus: at hic impingitur in totum montem. multiplicatur igitur et exaggeratur ingens calamitas: Alii intelligunt de regno Aegypti, in quod Iudaei sperabant: quod sicut olim fuit tenebrosum, educente Moyse populum: sic et nunc frustrata spe opis, relinquetur in summis calamitatibus. Sic etiam dicitur Baculus arundineus. In montibus comedere, est idololatriae vacare: Ezech. 18. nam neglecto templo Domini, passim in montibus


1643. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 348 | Paragraph | SubSect | Section]

obruite nos. id est, vehementer timebunt, et mallent se centies mortuos, et in nihilum redactos: Oseae 10, Lucae 23, Apoc. 6. Abscondere se in speluncis et petris montium, itidem terroris et tristissimi status indicium est, Iudic. 6, Isaiae 2, Apoc. 6. Montes transferre, videtur apud Iudaeos fuisse proverbialis locutio, de re hominibus prorsus impossibili. Quare Dei potentia hoc modo declaratur Iob 9. 28, et Psal. 17, quod scilicet montes transferat. Et Christus Matth. 17, et Paulus 1. Corinth. 13, ad ostendendam fidei efficaciam, sumit locutionem et


1644. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 349 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam corporaliter, sicut [?:-ox ] loquitur de iis qui in monumentis sunt. Lex dicitur administratio mortis, 2. Corinth 3. quia revera id tantum agit, ut hominibus peccatum, iram Dei, damnationem et mortem aeternam denunciet: atque ita veluti criminalis aut capitalis quispiam iudex eos carnifici [?: ] supplicia dedat. Accipitur igitur ibi mors spiritualiter propoena, praesertim aeterna, Contra, Evangelium est ministerium iustitiae et vitae, quam non tantum annunciat, sed et re ipsa affert, et offert quoque [?: omni- ] in Christum credentibus.


1645. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 352 | Paragraph | SubSect | Section]

sed renovatus [?: sp-- ] tu Dei homo vivet propter iustificationem, qua gratia est iustificatus: sed nihilominus etiam hoc ipsum mortuum ac resolutum corpus, denuo gloriose resuscitabitur et vivificabitur, ut ibidem mox additur: Vita haec pro vitali aut victuro ponitur. Assumptio Iudaeorum [?: ] vita ex mortuis, Romanorum undecimo. id est, perinde ingens quoddam bonum afferet toti mundo, ac [?: ] quis ex media morte ad vitam revocatur: seu erit [?: ] de salutaris. Nemo sibi vivit aut moritur, sed Domino: Romanorum decimoquarto. id


1646. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 353 | Paragraph | SubSect | Section]

apprehendente, credite etiam in eum, et gratias Christo patrique pro ea agite. Stimulus mortis peccatum, 1. Corinthiorum decimoquinto. id est, mors tantum ideo et hac ratione efficax, quia peccato iram Dei provocamus: sicut si quis diceret, Furtum furis armat carnificem, non eius crudelitas, iudex, funis aut gladius, culpa coram Deo attrahit exitium peccati. Christus est factus obediens patri usque ad mortem, mortem autem crucis. Non significat illud dictum; quod toto vitae tempore fuerit obediens, usque dum moreretur: sed quod tam studiose obedierit, ut non solum minora in gratiam


1647. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 358 | Paragraph | SubSect | Section]

plus, alius minus. Multiplicantes ad offerendum. Exodi trigesimosexto: Multiplicantes sunt populus ad offerendum ultra opus: pro, multo plura affert et offert populus, quam ad institutum opus sit necesse. Multiplicasti gentem, sed non auxisti laeticiam, Isaiae nono. id est, parum gavisi sunt Iudaei de incremento populi Dei per conversionem gentium, quin potius exacerbati et irritati fuerunt: sicut cum Paulus dicit Actorum vigesimosecundo, Mittam te ad gentes procul. Crescite et multiplicamini, Genesis primo et nono. id est, augeamini numero. Multiplicatae sunt aquae, Genesis


1648. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 358 | Paragraph | SubSect | Section]

non deerit mendacium aut praevaricatio, ut est in Hebraeo. id est, multa loquendo fac le impingimus. An multiloquium carebit responsione? Iob undecimo. id est, tam prolixae verbositati respondendum non est? Putant Ethnici, quod in multiloquio suo exaudiantur, Matth. sexto. id est, Ethnici, Iudaei, et omnes ignorantes verum ac spiritualem cultum, eoque ad opus operatum delapsi sunt, cum ubique alibi suos cultus in immensum cumulant, tum et precationem multa loquacitate producunt, putantes Deum aestimare bonitatem precationis ex nimia prolixitate, non ex fidei vigore ac magnitudine,


1649. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 359 | Paragraph | SubSect | Section]

sordes quaedam in medio domus sparsae: et quib, sublatis, mundus maximis peccatis, ira Dei ac poenis, turbis ac seditionibus liberatus videretur, sicut si ex aedibus sordes expurgarentur. Fornicatores huius mundi, 1. Corinthiorum quinto vocantur ii qui extra Ecclesiam tales sunt, ut Ethnici ac Iudaei. id est fornicatores, non Christiani. Opponitur hic mundus Ecclesiae. Scimus quod idolon nihil est in mundo, 1. Corinthiorum 8. Prorsus idem est ac si dicas, nihil est in rerum natura, sed est tantum stultum et impium somnium


1650. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 361 | Paragraph | SubSect | Section]

cum vera doctrina. Omnia sunt munda mundis, sed impuris et infidelibus nihil est mundum, sed polluta est eorum mens et conscientia: Tit. 1. de cuius loci ultimis verbis supra in voce Mentis dixi: nunc de prioribus. Praecipit Paulus, negligendas esse nugas et praeceptiunculas incredulorum Iudaeorum, garrientium de rerum externarum mundicie ac immundicie, et similibus: quia vera mundicies consistit in purificatione cordis et conscientiae, per imputationem et infusionem iustitiae. Talibus omnia externa esse libera et licita, ut qui verbo, fide et precatione omnia sanctificent: imo


1651. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 363 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquo, et accusare aliquem tanquam iniuste secum agentem, significet. In hac significatione valde crebro in veteri Testamento, praesertim in quatuor posterioribus libris Pentateuchi, accipitur de Israelita, cum iniustis querelis contra Deum et Moysen utitur. Sic et in novo Testamento accipitur de Iudaeorum accusationibus contra Christum, Luc. 5. 15, et 19. Item operariorum contra patremfamilias, Matth. 20. et denique Graecorum contra Iudaeos, Act. 6. Accipitur tamen aliquando etiam in meliorem partem. ut sermo Iudaeorum loquentium de Christo, ac dicentium: Christus cum venerit, num


1652. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 363 | Paragraph | SubSect | Section]

posterioribus libris Pentateuchi, accipitur de Israelita, cum iniustis querelis contra Deum et Moysen utitur. Sic et in novo Testamento accipitur de Iudaeorum accusationibus contra Christum, Luc. 5. 15, et 19. Item operariorum contra patremfamilias, Matth. 20. et denique Graecorum contra Iudaeos, Act. 6. Accipitur tamen aliquando etiam in meliorem partem. ut sermo Iudaeorum loquentium de Christo, ac dicentium: Christus cum venerit, num maiora [?: ] iracula faciet? vocatur murmur, Iohan. 7. Item ibidem, Sermo promiscuus Iudaeorum, ac partim bonus, partim malus, de


1653. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 363 | Paragraph | SubSect | Section]

contra Deum et Moysen utitur. Sic et in novo Testamento accipitur de Iudaeorum accusationibus contra Christum, Luc. 5. 15, et 19. Item operariorum contra patremfamilias, Matth. 20. et denique Graecorum contra Iudaeos, Act. 6. Accipitur tamen aliquando etiam in meliorem partem. ut sermo Iudaeorum loquentium de Christo, ac dicentium: Christus cum venerit, num maiora [?: ] iracula faciet? vocatur murmur, Iohan. 7. Item ibidem, Sermo promiscuus Iudaeorum, ac partim bonus, partim malus, de Iesu, vocatur murmur. Sic et Paulus ad Philip. 2. et 1. Pet. 4, praecipiunt


1654. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 363 | Paragraph | SubSect | Section]

Matth. 20. et denique Graecorum contra Iudaeos, Act. 6. Accipitur tamen aliquando etiam in meliorem partem. ut sermo Iudaeorum loquentium de Christo, ac dicentium: Christus cum venerit, num maiora [?: ] iracula faciet? vocatur murmur, Iohan. 7. Item ibidem, Sermo promiscuus Iudaeorum, ac partim bonus, partim malus, de Iesu, vocatur murmur. Sic et Paulus ad Philip. 2. et 1. Pet. 4, praecipiunt hospitalitatem, aliaque pietatis officia, sine murmurationibus et dissensionibus MURUS crebro in Sacris literis significat ipsa moenia civitatis. Per metaphoram


1655. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 363 | Paragraph | SubSect | Section]

et rerum penuria laborabunt, ut possint prae fame vel proprias carnes mandere, et proprium sanguinem bibere. Alii: Efficiam ut sint sibimet exitio. Possis quoque exponere: Maximis afflictionibus et conscientiae terroribus eos in eam desperationem adducam, ut semetipsos corrodant et absumant: sicut Iudaei et alii persecutores tandem semet interfecerunt, aut certe se extinctos esse, vel montium in se ruentium oppressionem cupiverunt. Act. 2 obiicitur Apostolis, ex dono spiritus variis linguis Deum celebrantibus quod sint dulci vino, γλεύκους, id


1656. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 364 | Paragraph | SubSect | Section]

mutui, qui dedit mutuum proximo suo, non exiget. Deut. 15. exponit ipsemet Moyses, quid vocet Dominum mutui. nihil ergo in hac locutione difficultatis est. Illud tantum adhuc valde dignum est observatu, quandoquidem in hoc capite agitur de remissione debitorum, quae septimo quoque anno apud Iudaeos fiebat, quod Scriptura utatur verbo et nomine שמט, quod proprie veluti onus quoddam proiicere aut excutere significat. Illustre exemplum huius significationis est 2. Sam. 6, cum dicuntur boves voluisse excutere arcam: Quare prorsus videtur Solon suo


1657. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 365 | Paragraph | SubSect | Section]

religiosam, quae ab humana ratione, sine divina patefactione, et Spiritus sancti lumine percipi nequeat. Sic Dan. 2 somnium regis vocatur. Sic tota patefactio Christi, Matth. 13, Mar. [?: ] , et Luc. 8, ac saepe alias. Hoc nomine vocat Paulus voluntatem Dei de finali conversione Iudaeorum, Rom. 11. Sic etiam coniunctio Ecclesiae cum Christo, Eph. 5 dicitur. Antichristi quoque occulta origo et incrementa ac voce a Paulo notantur, 2. Thess. 2. et meretricis Babylonicae mysterium dicitur, Apoc. 17. Vulgata versio nonnunquam retinuit vocem Mysteria, nonnunquam per


1658. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 367 | Paragraph | SubSect | Section]

quanti quanti sint, veluti repraesentare ac referre ipsissimum diabolum suum patrem: Contra autem, pios esse spiritu Dei in novos homines regeneratos, et eo etiam alioqui imbutos ac gubernatos. Sic Christus Iohan. 8. Post quam concessisset Iudaeis, eos esse semen Abrahae, mox negat esse filios eius, inquiens: Si filii Abrahae essetis, opera Abrahae faceretis: i. si vere patris vestri Abrahami iam renati indolem, ingenium, naturamque in vobis haberetis, sicut solent genuini filii patrizare. at vos degeneres filii estis: non. n.


1659. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 367 | Paragraph | SubSect | Section]

modo etiam corruptae rei. [?: ] praeputium secundum naturam, Rom. 2, [?: Iudicabit ] quod est ex natura praeputium. i. natus gentilis. Sic naturam rami, Rom. 11, i. proprii ac genuini, appellantur. Contra, alii insiticii vocantur praeternaturales, Gal. 2, Non natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores: id est, qui nati sumus Iudaei, non sumus proselyti, etc. Natura dicitur a Philosophis esse optima vitae magistra: id est, naturalis conditio, vis ac proprietas nostra. Sic Paulus dicit 1 Cor. 11, An non ipsa natura vos docet, comam decere


1660. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 367 | Paragraph | SubSect | Section]

naturam, Rom. 2, [?: Iudicabit ] quod est ex natura praeputium. i. natus gentilis. Sic naturam rami, Rom. 11, i. proprii ac genuini, appellantur. Contra, alii insiticii vocantur praeternaturales, Gal. 2, Non natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores: id est, qui nati sumus Iudaei, non sumus proselyti, etc. Natura dicitur a Philosophis esse optima vitae magistra: id est, naturalis conditio, vis ac proprietas nostra. Sic Paulus dicit 1 Cor. 11, An non ipsa natura vos docet, comam decere quidem mulierem, dedecorare autem virum? id est, ipsa forma,


1661. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 367 | Paragraph | SubSect | Section]

possunt, solentque ab hominibus. D. Petrus cap. 1. 2 Epistolae, dicit nos fieri divinae naturae participes, quod tum de substantia ipsa recte exponi potest, quia donatur nobis spiritus sanctus tum de instauratione imaginis Dei in nobis, ac communicatione vitae aeternae. In Epistola Iudae dicuntur impii aliqua scire naturâ, sicut et bruta, et in illis corrumpi:.i. in rebus huic vitae utilibus ac suavibus foedissime peccare, iis abutendo. At isti quae non noverunt, conviciis incessunt: quae vero naturaliter (ut bruta) noverunt, in iis corrumpuntur. Homines natura esse


1662. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 367 | Paragraph | SubSect | Section]

myoparona Aulae Romanae exponit. Ululate navis Tharsis, Isa. 23. id est, vos nautae et mercatores, ob devastationem Tyri, ad quam merces vehere solebatis. Continens pro contento ponitur. Minatur Deus Isaiae 30, se bello et variis calamitatibus ita absumpturum, et ad paucitatem redacturum Iudaeos, ut reliqui sint futuri sicut malus navis in vertice montis. i. perpauci. Non densi stabunt, ut sylvae in montibus, aut ut castra caeli innumerabilia, quemadmodum Abrahamo promittitur: sed admodum pauci et numerabiles, sicut caesa sylva una aut altera arbor in monte relicta speciem habet


1663. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 371 | Paragraph | SubSect | Section]

Matthaeus, dum pro duobus Iochimis unum ponit, qui et Iechonias dicitur. NEQUAM, apud veteres significabantur nullius precii. Ita Plautus piscem non recentem appellat nequam, quod nullius esset precii aut valoris. Sic et homines nequam dicti, ut Gen. 35. Fuit quoque Her primogenitus Iudae, nequam in conspectu Domini: id est, displicuit Domino, malitia eius nota fuit Domino: hoc est, fuit insigniter malus, fuit nequissimus. Sed invaluit usus, ut denotet hominem lascivum ac libidinosum et nequam. vide Annotat. Erasmi. Nequam, pro malus: 1 Reg. 16 cap. Spiritus


1664. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 373 | Paragraph | SubSect | Section]

maxime sunt [?: fe-es ] , etiam fame efferante eos. Nix diu solet manere in [?: ] montib. et petris montium, ut sunt in eis varii [?: an-ct- ] et gelidae cavitates: ideo eius comparatione [?: do- ] Hier. cap. 18, mirabilius esse quod Iudaei deserant verum Deum, quam si praemature nix petras Libani desereret. NOBILIS, videtur in Sacris literis potius virtutis propriae praestantiam, quam veterum imagines respicentes. 10, Beata tu terra, cum rex tuus est filius nobilibilis virtute ac industria. Ideo mox veluti [?: de- ]


1665. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 373 | Paragraph | SubSect | Section]

viribus, non pro luxu [?: u- ] ante dixerat, Vae tibi terra, si rex tuus est puer, principes tui mane comedunt. Quare hic nobilitas [?: ] [?: ] , sed virtutem respicit. Vera. n. nobilitas est [?: u- ] [?: virtus ] . Sic Act. 17 dicuntur Iudaei Beroenses nobiliores fuisse Thessalonicensibus, utpote qui veritatem prompte acceperint, et diligenter scrutati sint scripturas, an conciones Pauli et historia Iesu cum Prophetiis convenirent. ubi itidem nobilitas virtutem, non genus significat. Sic Rom. 16 Andronicus et Iunia dicuntur


1666. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 375 | Paragraph | SubSect | Section]

Iurare in nomine Domini, est colere eum: [?: ] iurantes, sunt cultores. unusquisque. n. iurat per eum Deum, quem colit. Isai. 48. ponitur et hic pars pro toto, aut species pro genere. Ier. 44 de solo iuramento ac [?:-pitur ] . minatur. n. Deus, se extincturum omnes Iudaeos in Aegypto, ut nemo ibi iuret per Deum. Deum facere me [?:-uisse ] sui nominis in aliquo loco, est idem quod, institui ab eo ibi cultum et praedicationem verbi sui. Exod. 20. In omni loco, in quo faciam meminisse nominis mei, veniam ad te. Locus plenus consolationis, quod


1667. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 376 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] citate beaturum ac ditaturum esse. Sic de singulari quadam beatitudine et illud intelligendum est, quod [?: ] as cap. 62 dicit, fore ut Hierusalem aut populus Dei post adventum Messiae alio nomine vocetur: id est, [?: ] tantum vocabuntur pro Iudaeis Christiani, sed erat pro filiis Abrahae carnalib. dicentur et erunt filii Dei Atque huc omnino Iohan. in sua Epist. cap. 3 [?: resp- ] ac allusisse videtur, inquiens: Videte, qualem [?: charita ] tem pater nobis dedit, ut filii Dei nominemur.


1668. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 376 | Paragraph | SubSect | Section]

Videte, qualem [?: charita ] tem pater nobis dedit, ut filii Dei nominemur. [?: S- ] phrasis est etiam Isaiae 65, Relinquetis nomen vestrum in execrationem servis meis, interficietque te Dominus Deus, ac servos suos vocabit nomine alio: id est, Nihil erit execrabilius Iudaeo et filiis carnalis Abrahae populus autem novus Dei nominabuntur Christiani, et [?:-lii ] Dei erunt. Ponere aliquem in nomen, aut laudem: [?: Zo- ] Ponam vos in nomen et in laudem in omnibus populis terrae: pro, efficiam vos nominari, aut celebrari,


1669. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 376 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei nominabuntur Christiani, et [?:-lii ] Dei erunt. Ponere aliquem in nomen, aut laudem: [?: Zo- ] Ponam vos in nomen et in laudem in omnibus populis terrae: pro, efficiam vos nominari, aut celebrari, [?: aut ] laudari. Aliquando dicit Deus, se posuisse Iudaeos [?: ] bi in nomen et laudem et gloriam: Ierem. decimtertio, Sic ego mihi applicavi omnem domum Iuda ut [?: eff-- ] mihi in populum, in nomen, in laudem, in gloriam [?: ]


1670. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 378 | Paragraph | SubSect | Section]

et aliorum Nazaraeorum: in quo fuit singularis quaedam religio ac votum a Deo institutum, de quo forte [?: ] dicetur in verbo Radere. Contrâ vero iubet prophetam Ex. cap. 5 facere transire novacula per caput et barbam ut: ab rasorum pilorum varia absumptione indicet Iudaeorum [?: ] os casus poenasque mox sequuturas. Porro Ps. 52 comparat David linguam Doegi sanguinarii delatoris, [?: no- ] lae acutae et do losae: quod sicut novacula acuta vel [?: p- ] lulum aberrans gravissime laedit, atque adeo etiam iugulum attingens


1671. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 382 | Paragraph | SubSect | Section]

sibique sapientior nobis videatur. Novissimum ira: Dan. 8, Docebo te quid sit futurum in novissimo irae: id est. in fine, seu cum desiner Deus irasci. Marc novissimum, Deuteron. 11 et 34. id est, mediterraneum, quod est respectu stagnorum domesticarum remotissimum, et plane terminat Iudaeam. Novissimum, pro praemio, quia operis praemium est finis. Psalmo 37, Novissimum recti pax: id est, tandem Deus ei id praemii dat. Statim autem sequitur, Novissimum impiis excindetur: quod supra exposui. Credo ab hac Hebraea voce venire, quod τέλος


1672. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 383 | Paragraph | SubSect | Section]

firmissimum praesidium. Umbra enim imitatur noctem, et nox a Mathematicis umbra terrae vere dicitur. Quanto porro densior est umbra, tanto magis tuetur ab aestu solis, talis est nox. Isaiae decimo quinto hortatur Deus Moabitas, ut tutissimum receptaculum ac refugium afflictis ac profugis Iudaeis praestent, inquiens: Moab pone quasi noctem umbram tuam in medio meridiei: absconde expulsos, et vagos ne prodas. Peregrinabuntur apud te eiecti mei Moab, tu sis illis latibulum a facie vastatoris. Noctu et interdiu, pro assidue, Psalm. primo, Meditabitur in lege Domini die ac nocte.


1673. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 384 | Paragraph | SubSect | Section]

ex illis tot visionibus ut supra dictum est, quo aliquid quasi oculis subiiciatur spectandum, eoque magis Deus praesens esse et terribilis appareat. Dies [?: nebul- ] et nubis, aut (ut Vulgata habet) nebulae et turbinis, Zoph. 1, dicitur dies tristis, qua Deus erat puniturus Iudaeos. inquit enim: Prope est dies Domini magna, prope inquam et accelerans valde. Vox diei Domini amara, ubi fortis vociferabitur: Dies in dignationis dies illa, dies tribulationis et angustiae, dies desolationis et devastationis, dies tenebrarum et caliginis, dies nebulae et nubis. Sic et


1674. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 385 | Paragraph | SubSect | Section]

dispersae sunt in die nubis et caliginis. Solent tali tempore dispergi oves, nisi habeant diligentes pastores. Sed hic metaphora ovium et temporis dispersionis et collectionis transfertur ad recollectionem Iudaeorum, in vastatione Iudaeae et Hierosolymae dispersorum et abductorum: multo autem magis ad collectionem filiorum Dei ex omnibus gentibus per verbum, Iohan. 11. et denique de omni recollectione ovium Domini errantium, quae omnibus seculis in potestate tenebrarum, et grassantib. erroribus in


1675. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 385 | Paragraph | SubSect | Section]

et caliginis. Solent tali tempore dispergi oves, nisi habeant diligentes pastores. Sed hic metaphora ovium et temporis dispersionis et collectionis transfertur ad recollectionem Iudaeorum, in vastatione Iudaeae et Hierosolymae dispersorum et abductorum: multo autem magis ad collectionem filiorum Dei ex omnibus gentibus per verbum, Iohan. 11. et denique de omni recollectione ovium Domini errantium, quae omnibus seculis in potestate tenebrarum, et grassantib. erroribus in varias opiniones, sectas,


1676. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 385 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquibus aut dignioribus viris colloquuturi. Sic Iacobus secundo inquit: Si autem frater et soror nudi sunt. Item Christus: Nudus fui, et non vestivistis me. Eadem ratione dicitur Iob 22, Nudos spoliastis vestibus. Nudum aliquem abigere, fiebat poenae et ignominiae gratia. Sic minatur Deus Iudaeis sub forma mulieris, Ezech. 16 et 23, ac Hos. 2, Ne forte dispoliem et denudem eam, etc. Dixerat vero prius prolixe Deus, Ezech. 16, se eam reperisse nudam et ignominiosam: sed misertum eius, vestivisse ac ornasse ipsam. Nudare caput, et lacerare vestes, luctus indicium


1677. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 385 | Paragraph | SubSect | Section]

dictum est, se nudaturum esse filias Hierusalem: Isaiae 3. aut etiam totum populum, loquendo de eo sub forma mulieris. Nahum 3. de Ninive Deus inquit: Revelabo fimbrias tuas a facie tua, et ostendam gentibus nuditatem tuam, et regnis ignominiam tuam. Eadem locutio est etiam Hierem. 13, de Iudaea. Nuditas terrae dicuntur loca non tecta munitionibus aut firmata praesidiis, qua facillime hostis pervadere possit. Sic obiicit Ioseph fratribus suis, Genes. 42 quod venerint exploraturi nuditatem terrae. Propheta iubetur nudus et discalceatus incedere tribus annis: ut hac specie


1678. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 385 | Paragraph | SubSect | Section]

meae, nudus etiam revertar eo, inquit Iob cap. 1. Sic et Paulus inquit 1. Timoth. 6, Nihil intulimus in mundum, nimirum nec esserre quicquam possumus. Clypeus nudabit parietem, Isaiae 22. id est, clypei pendentes in pariete de clavis, tegunt eum: sed tollentur ad bellum contra Iudaeos, atque ita nudabunt parietem. Nudare, pro evertere, Psal. 137, Nudate usque ad fundamentia. id est, remotis lapidibus denudate fundamentum: quod est, funditus evertite. Simile dictum avi mei Bartholomaei de Luciis memini, qui crebro repetebat de dolentibus dentes, nullum


1679. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 391 | Paragraph | SubSect | Section]

neque mali: [?: ] tamen videtur nostri oblitus, cum nos non iuvat, fovet, [?: ] Hac igitur ratione et significatione hoc dicitur. Contra Ier. 23 inquit Deus ad Iudaeos, Ecce obliviscar vestri obliviscendo. Sic Psal. 9, Non in seculum in oblivionem erit pauper seu afflictus: id est, tandem Deus [?:-um ] exaudiet, et succurret ei, eumque ex suis calamitatibus liberabit. Valde crebro haec phrasis reperitur in Psalmis et Prophetis


1680. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 392 | Paragraph | SubSect | Section]

ac obtenebretur: imo ut evanescat etiam ex suo mense, vel aboleatur ac tollatur. Obscurentur oculi eorum, et lumbos eorum fac iugiter nutare: orat David Psalmo sexagesimonono contra persequutores. Sed proprie Psalmus ad Meschiam pertinet: unde et recte Paulus ad spiritualem excaecationem Iudaeorum accommodat, Romanorum undecimo. Obscura terrae Psalmo septuagesimo quarto, aliqui de carceribus, in quibus impii tyranni pios includunt, accipiunt. in quit enim Psaltes: Respice ad foedus, quoniam repleta sunt obscura terrae, et habitacula violentiae. Non obscurabuntur tenebrae a te,


1681. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 392 | Paragraph | SubSect | Section]

tenebrae occultabunt me: sed nox quasi lux erit circa me, si quidem non obscurabuntur. Portas obscurari in terram, Ierem. decimo quarto: Luxit Iehuda, et portae eius desolatae sunt, obtenebratae sunt usque ad terram, et clamor [?: ] rusalem ascendit. Describit ingentem luctum Iudaeorum, ob summam annonae penuriam. Obscurari [?: ] portas ad terram, est idem ac, magnates in summa iustitia humi iacere, sese affligere ac volutare. Per portas enim Magnates intelliguntur, ut in Porta dicetur. [?: O-scuratum ] est aurum, dicit Ieremias Threnorum


1682. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 394 | Paragraph | SubSect | Section]

virum occasionis meae de manu. id est, illum quem occidi [?: ] quique meae poenae ac mactationi, meoque [?: glad-- ] [?: ] bebatur. Magnae occisionis gladium vocat Ezechiel vigesimoprimo capite, exercitum Chaldaeum, qui erat [?: ] rus in Iudaeos. Occisio occisorum, Isai. vigesimo septimo An iuxta plagam percutientis, etc. num secundum occisionem occisorum eius, vel occidentium eum occasus est? id est, an sic atrociter castigabit ac perdet Deus Iudaeos, ut persequutores eorum gentiles? Nequaquam. multo enim illos


1683. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 394 | Paragraph | SubSect | Section]

capite, exercitum Chaldaeum, qui erat [?: ] rus in Iudaeos. Occisio occisorum, Isai. vigesimo septimo An iuxta plagam percutientis, etc. num secundum occisionem occisorum eius, vel occidentium eum occasus est? id est, an sic atrociter castigabit ac perdet Deus Iudaeos, ut persequutores eorum gentiles? Nequaquam. multo enim illos horribilius puniet. Ego interficiam, et vivificabo: Deuteronomii trigesomisecundo. id est, Ego solus habeo potestatem vitae ac [?:-cis ] , ita ut nemo mihi repugnare queat. Non [?: occisos ] eos, ne


1684. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 397 | Paragraph | SubSect | Section]

testificante toto hoc coetu. Ligavit eum in oculis eorum, Gen. 42. pro, coram, illis ipsis spectantibus et intuentibus. Sic Num. 24, In oculis [?: Mo- ] et totius coetus adduxit scortum. pro illis spectantibus Ieremiae 43. Abscondes illos lapides in oculis [?: vi- ] Iudaeorum. id est, illis cernentibus infodies eos [?: ] terram, super quem locum postea rex Babylonis [?:-et ] suum tentorium. Lucae decimo: Beati oculi qui [?: vi- ] quae vos videtis. id est, beati vos estis quod vide [?: ] haec, ac beati omnes


1685. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 398 | Paragraph | SubSect | Section]

cura ac diligentia ipsius. Contra, Vultus Domini super aliquem esse, in malam partem accipitur Psalmo 34. et 1. Petri 3. Oculi Domini ad lustos, et aures eius ad clamorem eorum. Vultus Domini contra eos qui faciunt malum, ut extirpet de terra memoriam eorum. Oculus Domini erat super senes Iudaeorum, Esdrae quinto. pro, Deus eos regebat et fovebat. Ratio locutionis est, quia quae diligimus, curamus et fovemus, ea crebro respicere solemus. Inde fit, ut etiam verbum Respicere, pro curam habere alicuius, ponatur: Psalmo 101. Oculi mei ad fideles, ut sedeant mecum: id est, mecum


1686. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 398 | Paragraph | SubSect | Section]

probrorum, criminum et refutationum, tibi in oculos obiiciam, et contra oculos tuos dirigam. Esse aliquem alicui spinas in oculis [?: ] mer. 33. et Ios. 23. id est, esse illi molestissimum, et maxime noxium: ut si quis haberet spinas aut aculeos in oculis. Sic futuras gentes Iudaeis, nisi prorsus exterminentur, minatur Deus. Acuere oculos contra aliquem, est, hostiliter eum intueri. Iob 16, Hostis meus acuit oculos suos contra me. Sic Germani dicunt, Einen scharf ansehen, etc. Er sahe mich an, gleich als wolt ehr mich durchsehen quasi vellet me


1687. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 | Paragraph | SubSect | Section]

ornantur baccis aut granis, ut ferme spicae formam imitentur. Similis locus est etiam Apoc. 11, de duobus doctoribus. inquit enim, Illi sunt illae duae oleae, et duo candelabra, quae in conspectu Domini terrae existunt. Paulus Rom. 11, comparatione oleae et oleastri declarat conditionem Iudaeorum et gentilium. Iudaeos, tanquam natos in populo Dei: et nunc primum in eum translatos aut transportatos, vocat oleastrum, et dicit: Factos participes pinguendinis aut bonitatis verae oleae, hoc est, populi Dei: cum contra Iudaei increduli, tanquam inutiles rami ac infrugiferi palmites


1688. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 | Paragraph | SubSect | Section]

granis, ut ferme spicae formam imitentur. Similis locus est etiam Apoc. 11, de duobus doctoribus. inquit enim, Illi sunt illae duae oleae, et duo candelabra, quae in conspectu Domini terrae existunt. Paulus Rom. 11, comparatione oleae et oleastri declarat conditionem Iudaeorum et gentilium. Iudaeos, tanquam natos in populo Dei: et nunc primum in eum translatos aut transportatos, vocat oleastrum, et dicit: Factos participes pinguendinis aut bonitatis verae oleae, hoc est, populi Dei: cum contra Iudaei increduli, tanquam inutiles rami ac infrugiferi palmites excisi, resectique, ac ab ea


1689. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 | Paragraph | SubSect | Section]

Rom. 11, comparatione oleae et oleastri declarat conditionem Iudaeorum et gentilium. Iudaeos, tanquam natos in populo Dei: et nunc primum in eum translatos aut transportatos, vocat oleastrum, et dicit: Factos participes pinguendinis aut bonitatis verae oleae, hoc est, populi Dei: cum contra Iudaei increduli, tanquam inutiles rami ac infrugiferi palmites excisi, resectique, ac ab ea amoti sint. In qua comparatione illud est contra naturam insitionis aut rei, quod vult insertos surculos sylvestres imitari bonitatem trunci verae oleae: cum contra truncus transire soleat in naturam ac


1690. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 | Paragraph | SubSect | Section]


Ire iubet, ramis velatos Palladis omnes. Et alibi:
Paciferaeque manu ramum protendit olivae. Sic et Livius narrat, Carthaginenses legatos Scipioni protensis oleae ramis supplicasse eumque morem illos a suae originis gente accepisse, nempe a Tyriis, et vicinis Iudaeis. Zachariae 14 est, quod mons olivarum scindetur per medium: quod aliqui exponunt de divisione ecclesiae Hierosolymitanae, quae dispersa ac distracta sit per orbem terrarum ad propagandum regnum Christi, et praedicandum verbum eius. Ideo vero hoc nomine Ecclesia vocatur, quia ibi suos


1691. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 402 | Paragraph | SubSect | Section]

frigus et etiam venena. id est, omnem externam vim munitos. Sed de significationibus unctionum harum, infra suo loco. Oleum ponitur pro uncto, aut Messia, Isa. 10. Corrumpeturque iugum a facie olei, seu propter oleum. id est, propter Ezekiam pium regem destruetur tyrannis regis Assyrii super Iudaeos. Proprie vero impletum est hoc per adventum ac redemptionem Meschiae veri, qui iugum ac chirographum nostrum, tyrannidemque legis, peccati, mortis ac Satanae confregit. Filius olei, qui possidetur ab oleo, aut quasi dicas oleatus. Cornu filius olei: Isaiae 5. Vinea fuit dilecto meo in


1692. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 404 | Paragraph | SubSect | Section]

inflammatur olla et caro. Est etiam aliqua similitudo, quod perinde est quoddam continens, et quoddam contentum. At Deus contra dicit, se eos extracturum esse ex illa olla aut loco munito: eosque in finib. Iudaeae, quo cum Zedekia rege profugerant: illos vero tantum in civitate perituros, quos ipsi ut persecutores innocentes in civitate iugularent. Mich. 3 depingitur summa crudelitas optimatum Israeliticorum, quod interfecerint miseros, excoriaverintque, et carnes ossaque eorum perinde conciderint,


1693. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 404 | Paragraph | SubSect | Section]

Psalmo 37, Impii tanquam gramen cito succidentur, et veluti olus germinis computrescent. Sic et Isaiae 37 Facti sunt velut herba agri, olus recens, et foenum tectorum. Genes. 9 dicit Deus Noacho, se ei perinde largiri usum et esum animalium, ac antea olera fuerat largitus. Tota vetustas apud Iudaeos et Ethnicos sensit, olerum cibum quasi sanctiorem et Deo gratiorem esse quam carnium. Hinc Pythagorici tantum terra nascentibus vescebantur: cuius tamen opinionis rationem in ipsorum errorem de μετεμψυχώσει, aut transmigratione animarum ex


1694. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 405 | Paragraph | SubSect | Section]

restringendum est. Omnis aliquando simpliciter pro multis, aut maiore parte accipitur: ut et Regula Iuris inquit, Omnes videntur facere quod facit maior pars, est ad munic. §. Quod maior. Sic sacerdotes dicunt, Totos mundus abiit post eum. et Matth. 3, Tunc exiit ad cum Hierosolyma, tota Iudaea, totaque regio circumiacens Iordanem: pro, plurimi ex illis locis. Luc. 2, Venit [?:-dictum ] ab Augusto Caesare, ut describeretur tota terra habitabilis. id est, tota Iudaea. Coloss. 1. Evangelium est praedicatum omni creaturae sub caelo. pro, plerisque hominibus passim,


1695. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 405 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic sacerdotes dicunt, Totos mundus abiit post eum. et Matth. 3, Tunc exiit ad cum Hierosolyma, tota Iudaea, totaque regio circumiacens Iordanem: pro, plurimi ex illis locis. Luc. 2, Venit [?:-dictum ] ab Augusto Caesare, ut describeretur tota terra habitabilis. id est, tota Iudaea. Coloss. 1. Evangelium est praedicatum omni creaturae sub caelo. pro, plerisque hominibus passim, quam latissime. Sic Psalm. 39, Celebrabunt te omnes reges terrae. Omnis significat nonnunquam idem quod Quisquis, sicut Erasmus et Beda annotarunt: ut Matth. 4, Sanans omnem morbum


1696. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 406 | Paragraph | SubSect | Section]

Matthiae, Sic ferme accipitur et Isaiae 21, ubi primum inquit Propheta, Onus deserti maris. ac mox se exponit, inquiens: Visio dura est ostensa mihi id est, tristes minae. Quia autem prophetae crebro usurpabant hanc vocem Onus, de minaci prophetia, et dura legis concione: ideo impoenitentes Iudaei caeperant exagitare prophetas, eorumque conciones poenitentiae [?: ] sine singulari contumelia Onus vocitabant, [?: dict--tes ] : Propheta quod est onus? quod onus iam nobis narras? Quas eorum blasphemias Hieremias caput vigesimotertio gravissime reprehendit,


1697. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 407 | Paragraph | SubSect | Section]

pro, Quaerite: nempe non ex merito, sed gratuito aut precario: sicut mox sequitur, quod ipse sit eis illum daturus, (gratis nimirum, sicut antea illis terrenum panem gratis fuerat largitus) non ipsi sint suis viribus aut meritis, sudore aut labore sibi paraturi. Sic ibidem Christus interrogatus a Iudaeis, tantum ex sua operaria iustitia pendentibus, quod'nam sit opus Dei, aut a Deo maxime probatum exactumque, respondit, fidem in se. quasi dicat, Vos tantum vestris bonis operibus Deum demereri, et iustitiam consequi conamini: ignorantes quam nulla prorsus bona opera, innumera vero mala,


1698. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 408 | Paragraph | SubSect | Section]

opus legis notat tum noticiam, tum vim ac studium recte agendi: sicut proxime prius dixerat. Gentes natura quae sunt legis facere, et sibimetipsis legem esse. Sunt vero omnia illa conditionaliter posita, quod si aliqui [?: gen- ] tales natura essent, sine, scripta lege et caeremoniis Iudaeorum iustificarentur, multumque illis apud Deum praestarent: ut indicet, frustra Iudaeos de sua caeremoniaria iustitia superbire. Verum de toto huius loci sensu prolixissime disserui superius in voce LEGIS. Operabona, Scriptura vocat idem quod Philosophi Virtutes: suntque in summa idem


1699. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 408 | Paragraph | SubSect | Section]

Gentes natura quae sunt legis facere, et sibimetipsis legem esse. Sunt vero omnia illa conditionaliter posita, quod si aliqui [?: gen- ] tales natura essent, sine, scripta lege et caeremoniis Iudaeorum iustificarentur, multumque illis apud Deum praestarent: ut indicet, frustra Iudaeos de sua caeremoniaria iustitia superbire. Verum de toto huius loci sensu prolixissime disserui superius in voce LEGIS. Operabona, Scriptura vocat idem quod Philosophi Virtutes: suntque in summa idem quod Iustitia. Operibus igitur aliquid mereri, impetrare, aut salvari, est idem


1700. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 410 | Paragraph | SubSect | Section]

Opus ego operor in diebus vestris, quod non credetis, sic quis narraverit vobis: Habac. primo, et Actorum decimotertio id est, eximium quiddam efficiam, nempe eversionem Ierosolymorum per Chaldaeos. Paulus alludit tantum ad locum hunc, loquens de adventu Messiae, et incredulitate ac poenis Iudaeorum. Probet autem quisque opus suum, tunc gloriationem habebit in semetipso: Gal. 6. id est, diiudicet, et recte instituat vitam actionesque suas: sic fiet, ut ex propria virtute, non ex aliena obtrectatione laudem consequatur. Filius Dei venit, ut destruat opera diaboli: 1 Ioan. 3. nempe


1701. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 | Paragraph | SubSect | Section]

crebro pro aliqua terra aut regione in specie. ut cum Luc. 2 dicitur exiisse edictum ab Augusto Caesare, ut censeretur universus orbis, πᾶσα οἰκουμένη, tota habitata terra. Intelligitur tantum de terra Romano imperio subiecta: aut etiam de sola Iudaea, ut aliqui non ignobiles interpretes exponunt. Sic Terra, aut tota terra, non raro pro sola Iudaea ponitur: ut postea dicetur. Sic Isa. 13 dicitur, Visitabo super orbis mala: cum de solo Babylonico regno agatur, eique Deus minetur, quod velit scelera eius punire. Sic mox in sequenti


1702. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 | Paragraph | SubSect | Section]

ut censeretur universus orbis, πᾶσα οἰκουμένη, tota habitata terra. Intelligitur tantum de terra Romano imperio subiecta: aut etiam de sola Iudaea, ut aliqui non ignobiles interpretes exponunt. Sic Terra, aut tota terra, non raro pro sola Iudaea ponitur: ut postea dicetur. Sic Isa. 13 dicitur, Visitabo super orbis mala: cum de solo Babylonico regno agatur, eique Deus minetur, quod velit scelera eius punire. Sic mox in sequenti dicitur: Posuit rex Babel orbem quasi desertum. id est, vastavit, redegit in solitudinem. Talem


1703. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 | Paragraph | SubSect | Section]

scelera eius punire. Sic mox in sequenti dicitur: Posuit rex Babel orbem quasi desertum. id est, vastavit, redegit in solitudinem. Talem Hebraismum credo esse etiam Actorum 11, cum Agabus dicitur praedixisse famem, quae erat futura sub Claudio in universo orbe terrarum. Quod dictum proprie de Iudaea intelligendum videtur. nam ob periculum famis Hierosolymitanis fratribus mittunt subsidium fratres ab Antiochia, ubi id Agabus praedixerat. Sic et Actorum vigesimoquarto accusatur Paulus, quod concitet seditionem contra Iudaeos per universum orbem terrarum. Quae illorum hyperbole idem


1704. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 | Paragraph | SubSect | Section]

futura sub Claudio in universo orbe terrarum. Quod dictum proprie de Iudaea intelligendum videtur. nam ob periculum famis Hierosolymitanis fratribus mittunt subsidium fratres ab Antiochia, ubi id Agabus praedixerat. Sic et Actorum vigesimoquarto accusatur Paulus, quod concitet seditionem contra Iudaeos per universum orbem terrarum. Quae illorum hyperbole idem valet, quod late ac longe, passim et per plurima loca. Sic Ieremiae primo dicitur: Ab Aquilone pandetur malum super omnes habitatores terrae. id est, super Iudaeos. Sic et Pharisaei Ioannis duodecimo exclamant de Christo, Totus


1705. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 | Paragraph | SubSect | Section]

Actorum vigesimoquarto accusatur Paulus, quod concitet seditionem contra Iudaeos per universum orbem terrarum. Quae illorum hyperbole idem valet, quod late ac longe, passim et per plurima loca. Sic Ieremiae primo dicitur: Ab Aquilone pandetur malum super omnes habitatores terrae. id est, super Iudaeos. Sic et Pharisaei Ioannis duodecimo exclamant de Christo, Totus mundus abit post eum: cum tantum aliqua Iudaeorum turba ad eum converteretur. ORBO, est verbum notum, pro privo liberis, parentibus, aut coniuge. Genes. vigesimoseptimo: Quare orbabor ambobus filiis die una?


1706. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 | Paragraph | SubSect | Section]

illorum hyperbole idem valet, quod late ac longe, passim et per plurima loca. Sic Ieremiae primo dicitur: Ab Aquilone pandetur malum super omnes habitatores terrae. id est, super Iudaeos. Sic et Pharisaei Ioannis duodecimo exclamant de Christo, Totus mundus abit post eum: cum tantum aliqua Iudaeorum turba ad eum converteretur. ORBO, est verbum notum, pro privo liberis, parentibus, aut coniuge. Genes. vigesimoseptimo: Quare orbabor ambobus filiis die una? Deuteronomii trigesimosecundo,


1707. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 412 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsius etiam Deus dudum ordinaverat, ac tandem ad eventum perduxit: verum [?: ] daei neque sciverunt hoc consilium, nec in hoc Deo obedire sunt conati. Ita duplex dubium per hanc distictionem substantiae et accidentis in hoc loco solvitur: alterum, Qui fiat quod cum tum Deus tum Iudaei voluerint procuraverintque Christum interfici, tamen Dei factum est sanctissimum, Iudaeorum vero est plane sceleratum: nec huius illorum culpae causa in Dei ullo modo reiici potest. alterum dubium, quo nam modo persequutores dicuntur convenisse, ut efficiat Dei ordinationem, cum eam


1708. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 412 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] daei neque sciverunt hoc consilium, nec in hoc Deo obedire sunt conati. Ita duplex dubium per hanc distictionem substantiae et accidentis in hoc loco solvitur: alterum, Qui fiat quod cum tum Deus tum Iudaei voluerint procuraverintque Christum interfici, tamen Dei factum est sanctissimum, Iudaeorum vero est plane sceleratum: nec huius illorum culpae causa in Dei ullo modo reiici potest. alterum dubium, quo nam modo persequutores dicuntur convenisse, ut efficiat Dei ordinationem, cum eam ignoraverint, et nequaquam in illo suo furore obedire Deo sint conati, sed suae tantum malitiae.


1709. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 413 | Paragraph | SubSect | Section]

aut vestiti. Idem, ac eadem phrasi verbisque dicitur etiam 1 Paralip. 16. Sic Daniel undecimo dicitur, Stabit in loco eius exactor in ornatum regni, aut etiam honore et magnificentia regni. id est, in vestitu regio. Sic et Ezechiel. 16, Ornatus quo Deus populum Israeliticum, praesertim autem Iudaeos ornaverat, vocatur הדר Heder. in quit enim: Pulchritudo tua fuit perfecta ob ornatum meum, quem posui supra te. Ornatum verterunt aliquando LXX, et Vulgata, vocem צבא zaba exercitum: ut Gen. 2, Perfecti sunt


1710. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 413 | Paragraph | SubSect | Section]

pueri parentibus orbi: sed orphani, qui etiam omni haereditate et praesidio parentum destituantur. Porro in Sacris literis orphanus crebro omnes miseros, et humanis praesidiis destitutos notat. Quoniam autem Deus talibus vel in primis succurrit, hinc fit, quod Deus quasi quodam proverbio dicitur Iudex aut vindex viduarum, pupillorum et orphanorum. Psalmo 10, Tibi derelictus est pauper, orphano tu eris adiutor. Psal. 68. Exultate in conspectu eius, turbabuntur a facie eius, patris orphanorum, et iudicis viduarum, Deus in loco sancto suo. id est, Vos miseri fidite Deo, et


1711. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 416 | Paragraph | SubSect | Section]

sub. caedes, pro semper minabatur, licet clam, se Ammonem ob stupratam per vim suam sororem interfecturum. Sic forte illud 2. Reg. 24, Iuxta os Iehovae fuit contra Iudam. pro, perpetuo Deus minabatur Iudaeis per prophetas extremum exitium. Prope esse ori alicuius: id est, crebro ab eo commemorari. Hierem. 12: Prope fuisti ori eorum, et longe a renibus eorum: pro, assidue de te loquuntur, sed corde suo te non curant aut magnifaciunt. Prope esse in ore et corde: pro, in promptu esse, et


1712. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 416 | Paragraph | SubSect | Section]

servator mundi. id est, eum non solum pro Deo ac creatore suo agnoscere, sed et pro redemptore, rege ac servatore totius [?: ] di. Idem igitur est ibi, Osculamini filium ac, Subiicite vos ei sincero corde, et credite in eum, seu confidite [?: ] eum, ut ibidem est. Apud Iudaeos usitatum fuit, ut amici sese invicem osculo exciperent: tametsi et apud Persas, teste Xenophonte in Cyri paedia, et [?: Herod- ] Clio, Sic Iudas osculo salutat Dominum: et Christus dicit ad Pharisaeum Luc. 7, Osculum non dedisti mihi haec non desiit osculari pedes meos.


1713. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 423 | Paragraph | SubSect | Section]

Idem valet haec vox et locutio Habac. 2. Non' ne omnes isti parabolam sument super eum, et sermonem aenigmaticum? id est, omnes ei insultabunt. Parabolizantes, dicuntur interdum autores parabolarum, qui eas invulgant, aut eis etiam delectantur: Num. 21. Ezech. 16. Sic Ezech. 18 capite Iudaei appellantur parabolizantes, quod multum illam parabolam iactabant, Deum iniustitiae accusantes: Patres comederunt vuas acerbas, et dentes filiorum obstupuerunt. Parabolice [?: lo-- ] , aliquando etiam obscure loqui significat. Ezech 20. An' non parabolice loquitur parabolas


1714. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 424 | Paragraph | SubSect | Section]

Isaiae 25: id est, furor [?: persecuto- ] tam valide ac furenter incumbit in exitium miserori, sicut violentissimus turbo, qui solet parietes, atque adeo ipsas etiam domos super homines evertere: sed tu Domine nos contra talem furorem defendis. Patietis septum, quo gentiles a Iudaeis separabantur, ac inter eos perpetuum dissidium fovebatur, dicitur Christus [?: ] passione amovisse, Ephes. 2. Quod quid sit, ibi mox explicatur: nempe ceremonialem et iudicialem legem Iudaeorum, per passionem eius antiquatam esse. PARIO, alias obscuras locutiones


1715. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 424 | Paragraph | SubSect | Section]

evertere: sed tu Domine nos contra talem furorem defendis. Patietis septum, quo gentiles a Iudaeis separabantur, ac inter eos perpetuum dissidium fovebatur, dicitur Christus [?: ] passione amovisse, Ephes. 2. Quod quid sit, ibi mox explicatur: nempe ceremonialem et iudicialem legem Iudaeorum, per passionem eius antiquatam esse. PARIO, alias obscuras locutiones efficit propia, alias figurata significatione. Prius de orientibus expropria significatione dicemus. In dolore paries filios, Gennesis tertio, significat omnes illas molestias conceptionis, gestationis,


1716. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 425 | Paragraph | SubSect | Section]

variae poenae et castigationes temporariae et aeternae: Iob 2 et 27, Haec est pars hominis impii. id est, haesunt poenae. Psal. 10. Ignis, sulphur et spiritus procellarum, pars calicis impiorum: id est hisce praemiis Deus eos ornat et honorat. Sic Deus Hieremiae 13 dicit ad Iudaeos: Haec sors tua, et pars mensurae tuae est a me, dicit Dominus. Isaiae 17. Haec est pars praedantium nos, et sors diripientium nos. id est, sic illi castigabuntur a Deo. Sic et Demosthenes dicit, in communibus omnium gentium calamitatibus, etiam Atheniensibus suum


1717. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 426 | Paragraph | SubSect | Section]

Hebraica vox, proprie transitum, praeteritionem, aut transilitionem significat: sed improprie plura habet significata. Primum enim significat ipsum angeli Dei transitum, aut transilitionem, qui interficiendo Aegyptiorum primogenita, transilivit, seu non adiit nec attigit domos Iudaeorum, ipsosque Iudaeos. Sic Exo. 12 usurpatur. Secundo, significat ipsum agnem paschalem, tunc et postea in memoriam tanti beneficii Dei mactatum et comesum. Tertio, illos dies festus, praesertim primum. Quarto, totam illam [?: celebrit-- ] et observatione. Postremo, Paulus


1718. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 426 | Paragraph | SubSect | Section]

Hebraica vox, proprie transitum, praeteritionem, aut transilitionem significat: sed improprie plura habet significata. Primum enim significat ipsum angeli Dei transitum, aut transilitionem, qui interficiendo Aegyptiorum primogenita, transilivit, seu non adiit nec attigit domos Iudaeorum, ipsosque Iudaeos. Sic Exo. 12 usurpatur. Secundo, significat ipsum agnem paschalem, tunc et postea in memoriam tanti beneficii Dei mactatum et comesum. Tertio, illos dies festus, praesertim primum. Quarto, totam illam [?: celebrit-- ] et observatione. Postremo, Paulus etiam pro ipso Christo


1719. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 426 | Paragraph | SubSect | Section]

et azymorum dies, Mar. 14. In die solenni paschae, Lucae 2. Appropinquabat festum azymorum, quod dicitur Pascha, Lucae 22. ubiipsum festum paschatos etiam azymorum dicitur, quia eo tempore cogebantur comedere azyma, id est, pacem infermentatum. Christus comedit agnum paschalem pridie quam Iudaei: hoc colligunt esse factum [?: qui-- ] hebdomadae die, quam vulgo nunc vocamus diem Iovis: quia sequentem vocat Marcus παρασκευὴν τὴν προσάββατον, hoc est, diem praecedentem Sabbatum, quam [?: ] vulgo


1720. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 427 | Paragraph | SubSect | Section]

convoluit, vestes induit, et aufert. Mesa rex Moab erat pastor, 2 Reg. 3. pro, habebat amplissimam rem pecuariam. Ezech. 37. Servus quoque meus David erit rex eorum, et erit pastor unus super omnes istos: nempe Christus. sicut et Ioan. 10 praedicitur, omnes oves Dei sive ex gentilib. sive ex Iudaeis, unicum pastorem Christum habituras. Zach. 11 praedicitur venturus singularis quidam stultus pastor, qui sit [?: pessim- ] pasturus, aut potius perditurus gregem Domini. De eo tamen exclamat Propheta, ei poenas praedicens: O` pastor idolum, gladius super brachium eius, et


1721. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 427 | Paragraph | SubSect | Section]

capto Christo completa est: et completur, quoties oves Dei privantur veris ac constantib. doctoribus. Zac. 11 est obscurus locus: Succidam tres pastores in menso uno. Quod dictum licet varie exponatur, tamen maxime apta videtur esse illa expositio, quod sub adventum Meschiae destituentur Iudaei suo politico gubernatore, propheta et vero sacerdote, succedentib. meris seductoribus. Pastor bonus, mercenarius, et denique perniciosus, qui furem aut lupum agit, describitur Ioan. 10, et saepe in prophetis. Pastores dicti sunt in Ecclesia illi, qui tum docendo, tum et propugnando


1722. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 429 | Paragraph | SubSect | Section]

non modo pati potuerit, sed etiam passurus fuerit, atque adeo poenis ac suppliciis perferendis destinatus: i. ut non sit δυνάμεως duntaxat, sed etiam ἐνεργείας σημαντικὸν. Neque enim ambigebant Iudaei, quin Messias esset verus homo futurus: adeo quidem, ut pauci sibi persuaderent Deum fore, quod etiamnum hodie illis videtur incredibile. Sed Messiam animo conceperant, qualem hodie quoque imaginantur: i. cuius regnum esset ex hoc mundo. Dicit contra Paulus, praedictum esse a prophetis


1723. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 435 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam aeternam tranquillitatem. Rom. 14, Quae pacis sunt sectemur: id est, neminem laedamus, omnibus prosimus, quaeramus denique temporariam et aeternam pacem. Christus dicitur pax nostra, quia utraque unum fecit, et maceriam septi dissolvit, Ephes. 2. id est, concilia vit gentiles cum Iudaeis, abrogata ceremoniali lege. Mox ibidem, non tantum de hac externa duorum populorum inter se invicem pace agit, sed etiam de pace cum Deo. Locus est perspicuus. Ibid. 6, Calceatis pedibus in praeparatione Evangelii pacis. Evangelium pacis vocat, quia et annunciat et affert


1724. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 436 | Paragraph | SubSect | Section]

in meo conatu. Ab hac externa corporalive aberratione a recte agendo, videtur verbum hoc per metaphoram traductum ad spiritualem discessionem a recta linea legis Dei, aut quorumcunque superiorum, vel etiam aequalium, quibus aliqui legibus obstricti tenentur. 1. Regum decimoquarto Irritaverunt Iudaei Deum praepatribus suis, in omnibus peccatis quibus peccaverunt. Zoph. 1. Quia Domino peccaverunt. Psalmo decimoquinto. Tibi soli peccavi, et malum coram te feci. Huius significationis innumera plane sunt exempla. Sic et [?: co- ] homines aliquis peccare dicitur: ut Genes.


1725. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 436 | Paragraph | SubSect | Section]

quinquagesimoprimo: se in peccatis [?: concept-- ] ac natum, non loquitur de actualibus peccatis: nec matrem, sed semetipsum accusat. Confitetur igitur se natum esse in multiplici immundicie, foeditate, reatu et crimine: seu turpem ac malum, Deo adversum, exosum ac reum. Sic com Iudaei dicunt ad caecum natum, ac a Christo sanatum, Ioan. 9. Tu natus es in peccatis, et [?: ] nos docere? non illi quidem proprie in originale omnium hominum peccatum respiciunt: sed tamen volunt dicere, eum ita inde ex utero distortae ac perversae naturae esse, ac ita quasi


1726. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 436 | Paragraph | SubSect | Section]

ingenii ac indolis esse, eoque ab omnibus veluti portentum quoddam, detestandum et fugiendum esse. Significat igitur Psalmo quinquagesimoprimo, vox Peccati, non pravas actiones, sed innatas aut ingenitas pessimae indolis distorsiones aut malitias. Sic Ieremiae decimoseptimo dicitur peccatum Iudae esse scriptum aut sculptum stylo ferreo, et ungela adamantina in tabella cordis eorum. ubi non [?: act- ] le peccatum notat, sed innatam ac ingenitam malici ac proclivitatem ad idololatrias: sicut et Paulus [?: i- ] carnis opera recenset et idololatriam, Gal. 5.


1727. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 439 | Paragraph | SubSect | Section]

exaudiat. id est, scelratos ac impios, dataque opera peccantes. Sic accipiendum videtur Peccatoris vocabulum et in illo Romanorum quinto, Cum adhuc peccatores essemus. Christus pro nobis mortuus est: id est, cum toti vitiosi ac in peccatis submersi essemus. Sic Galat. secundo, Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores. id est profani, perditi, et a Deo alienati. Sic 1. Timoth. 1, Sciens quod iusto non sit lex posita, sed iniustis et impiis, peccatoribus, homicidis, etc. Sic Iac. 4, Appropinquate Deo, mundate manus peccatores. 1. Pet 4. Si iustus vix


1728. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 439 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Timoth. quinto, Quorundam hominum peccata ante manifesta sunt, praecedentia ad iudicium: quosdam vero et subsequuntur. Dicuntur autem praeeuntia, quia mature patefiunt: ut Simonis Magi, ante manuum impositionem. Subsequentia sunt quae sero, et plerunque post mortem innotescunt: ut Iudae, Saulis, et aliorum, qui diu visi sunt viri boni, oculosque Ecclesiae fefellerunt, veluti zizania in medio tritici. quales illi quoque sunt, qui in extrema die dicent, Domine domine non'ne in nomine tuo praedicavimus? V. Est proaereseos seu voluntarium, quod ipsum est et


1729. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 446 | Paragraph | SubSect | Section]

ad hyemem, et tunc ire Corinthum, et hyemare. Theophylactus, citra controversiam interpretatur usque ad quinquagesimum diem, adscribens hoc esse argumentum insigniter amantis, quum temporis etiam modum praescripsisset. Haud dissentanea his scribit Chrysostomus tametsi non perinde liquet, an de Iudaeorum festo die senserit, an de spacio morae. Item Ambrosius interpretatur, ideo diutius manendum Ephesi quod illic multos haberet adversarios. et fructus esset ingens. Neuter de festo verbum facit. Quan quam in Actis cap. 20, quum ait, τὴν


1730. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 446 | Paragraph | SubSect | Section]

ideo diutius manendum Ephesi quod illic multos haberet adversarios. et fructus esset ingens. Neuter de festo verbum facit. Quan quam in Actis cap. 20, quum ait, τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς, videtur aliquod festum Iudaeis significare. Etiamsi Beda in Glossa [?: ordina- ] putat, Paschae et Pentecostes festum etiam Apostolorum temporib. fuisse celebratum ritu Christiano. Hoc commentum opinor ab illis repertum, ne Paulus crederetur observare dies festos Iudaeorum, quos docuerat esse negligendos.


1731. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 446 | Paragraph | SubSect | Section]

videtur aliquod festum Iudaeis significare. Etiamsi Beda in Glossa [?: ordina- ] putat, Paschae et Pentecostes festum etiam Apostolorum temporib. fuisse celebratum ritu Christiano. Hoc commentum opinor ab illis repertum, ne Paulus crederetur observare dies festos Iudaeorum, quos docuerat esse negligendos. Apud priscos illos magna contentio fuit de tempore rituque celebrandi Paschae [?: festu- ] quod si ab hoc die numerentur quinquaginta, erit eadem controversia de Pentecostes die, de quo tamen [?: ] la fuit controversia. Verum hac


1732. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 446 | Paragraph | SubSect | Section]

quinquaginta dies, non autem festum Pentecostes. quod, inquit, haud satis scio an id temporis gentium auribus notum fuerit: quum in epistola ad Romanos Apostolus tollat dierum discrimen et ego supervacaneum esse puto quaerere, an huiusmodi festa initio fuerint observata, ut hoc daretur Iudaeori infirmitati. Sed ut observata non fuerint: non tamen consequitur, hoc non fuisse usitatum in Ecclesiis, ut praesertim ii qui ex circumcisione crediderant, ab ab his festis intervalla temporum numerarent. Sic Act. 20. dicitur Apostolus solvisse Philippis post dies azymori: quos tamen quis


1733. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 449 | Paragraph | SubSect | Section]

ac aerumnosum in se includit. Solent enim peregrini plerunque miseri ac aerumnosi esse, utpote qui in illis locis agant et vivant, ubi nec cognatos aut amicos multos habent, nec patrimonium aliquod a maioribus acquisitum, nec denique magnifiunt. Quod tanto magis accidebat peregrinantibus apud Iudaeos, quia nec soli haereditatem eis habere aut emere licebat, utpote quod tantum Israelitis erat divisum: nec nati erant ex Abrahamo, ut de divinis promissionibus gloriari potuerint: denique erant etiam plerunque a vera religione et Deo alieni, quo magis tum contemnebantur, tum et odio


1734. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 450 | Paragraph | SubSect | Section]

in medio alicuius populi, Iosuae vigesimo, et alias. Peregrinari ubi potes: id est, peregre vivere. secundo Regum octavo dixit Helisaeus ad mulierem, cuius filium excitaverat. Peregrineris ubicunque poteris peregrinari, quia Dominus vocavit famem. id est, abi et vive aliquandiu alibi extra Iudaeam, ubicunque tibi se aliqua tolerabilis conditio aut occasio vivendi offeret, quia DEUS puniet hanc regionem tristi fame ac caritate. Terra peregrinationis alicuius: pro, in qua peregre versatus est. Exodi sexto: Terra peregrinationis eorum, in qua peregrinati sunt. Domus


1735. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 450 | Paragraph | SubSect | Section]

in diebus peregrinationum suarum. id est, vitae passim peregrinando actae. Peregrinus sum filiis matris meae, Psalmo sexagesimo nono. id est, non agnoscunt me pro suo fratre. De peregrinis saepe praecipitur, praesertim in posterioribus libris Mosis. ubi illi intelligendi sunt, qui iam cum Iudaeis ut proselyti cohabitabant, non solum negociandi gratia eo ad paucos dies venerant. [?: Consitent- ] quod hospites et peregrini sunt in terra, Heb. undecimo. pro, non possidentes eam, non habentes hic certam possessionem aut patriam, sed futuram quaerentes. Tu solus


1736. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 451 | Paragraph | SubSect | Section]

integram, non corruptam, mancam aut mutilam. Sic de vite Ezech. cap. 15 dicit, quod quandoquidem, cum adhuc thamim integra aut tota est, illaesaque manet, non sit idonea ad ullum opus inde fabricandum: nedum sit idonea futura, si magna ex parte exuratur. Loquitur autem allegorice de Iudaeis. Dicit ergo, vitem ante adustionem esse thamim. id est, integram, illaesam, non mutilatam, fractam aut adustam. Sic saepe in descriptione victimae ponitur haec vox, qua praecipitur, ut sit agnus integer, non mutilus, mancus aut claudus. ut Exod. 12 de agno paschali praecipitur hisce


1737. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 453 | Paragraph | SubSect | Section]

sit mortua, otiosa, aut dormitans litera, quae mox excidit homini, non quidem ex memoria speculativa: sed ex praxi, opere, ac animo. Pondus perfectum, Deuter. 25, significat omnes mensuras, aut instrumenta cognoscendae quantitatis sincera, nec ad imposturam comparata. Non est in toto corpore Iudae perfectio, Isaiae 1. id est, nihil est integrum aut illaesum, quod non sit poenis Dei afflictum, sed frustra. Sic supra diximus de vitae perfectione seu integritate: id est, incolumitate, quae ex hoc Isaiae exemplo tanto melius intelligitur. Perfectiones auri: 2. Par. 4, Ipsum erat


1738. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 455 | Paragraph | SubSect | Section]

igitur istae locutiones potissimum in foro ac iudiciis, ubi nimirum et ipsa res in plurimo usu est. Cum enim iudicis officium sit, in iudicando ipsas res, actiones, ac crimina considerare, citra omnem personarum respectum et affectum, et secundum illas pronunciare ac exequi: saepe admodum fit, ut iudex non tam ipsam causam aut litem, et utriusque partis rationes expendat, quam personas litigantium, eisque patrocinantium respiciat, consideret ac expendat: cogitans hunc vel illum potentem esse, qui obesse aut prodesse possit, eoque vel metuendum, vel favorem eius captandum esse: vel esse


1739. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 455 | Paragraph | SubSect | Section]

et affectibus motus, de causa pronunciet. Talis personarum considerator aut acceptor negatur esse Deus. Is enim iuste iudicat, secundum rei ipsius veritatem, non secundum externam speciem aut umbram. Saepe ergo hoc nomine Deus celebratur. Sic Paulus dicit Rom. 2: Deum ex aequo Graecos et Iudaeos iudicaturum, citra omnem personarum respectum: quia sit iustus index, et soleat reddere unicuique secundum opera sua. Quidam alius de persona sic annotat: Persona in Scripturis usurpatur pro rebus omnibus externis hominis, quae aliquando in precio et honore haberi, ac propter eas etiam ipsi


1740. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 456 | Paragraph | SubSect | Section]

PERVENIO, φθάνω, aut φθάζω, saepe singulari quadam emphasi usurpatur: veluti si quid mature ac magno impetu adveniat, afferens magnum bonum aut malum alicui. Sic Matth. 12, et Lucae 11 dicit Christus ad Iudaeos, Utique pervenit ad vos regnum Dei. et contra, 1. Thess. 2, Pervenit super eos ira Dei. Rom. 9: Israel qui sectabatur iustitiam legis, ad iustitiam legis non pervenit. Sic et Paulus dicit, se cum suo evangelio usque ad Corinthios pervenisse. Caeterum idem Graecum verbum 1. Thess. 4


1741. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 457 | Paragraph | SubSect | Section]

genua attingebat, terram usque pertingit. Iudicum 3. 1. Sam. 24. Corruere ad pedes alicuius, est ei supplicare, 1. Samuelis 25. Marci 5 et 7. Latini dicunt Procumbere ad genua alicuius. Non deficiet Legislator de Iuda de inter pedibus: Genesis quadragesimonono. id est, semper nascetur Iudae gubernator ex ipsius stirpe, donec veniat Meschias: quia sic matribus nascuntur liberi de medio pedum aut coxarum. Pedes claudo eram, Iob vigesimonono. id est, errantium eram dux, et omnibus modis miseros promovebam ac iuvabam. Sic ait, Oculus eram caeco. Barac missus est in vallem


1742. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 459 | Paragraph | SubSect | Section]

valde enim sunt plausibiles rationi humanae istae cogitationes, quae sicut praeclare Paulus ait, per suas stultas ratiocinationes tandem prorsus evanescit, impingens in extremos errores ac furores. PHYLACTERIA Graece, Latine posses dicere conservatoria: Matth. 23. Fuerunt apud Iudaeos membranulae quaedam, in quibus scribebant quatuor dicta Scripturae, quasque alligabant ad frontem et brachium sinistrum, ut ostentarent studium servandae legis Dei. Eas igitur ampliabant et dilatabant, ut tanto magis cernerentur: cum Deus tantum eo fine illa ordinasset, ut essent memorialia


1743. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 459 | Paragraph | SubSect | Section]

quasque alligabant ad frontem et brachium sinistrum, ut ostentarent studium servandae legis Dei. Eas igitur ampliabant et dilatabant, ut tanto magis cernerentur: cum Deus tantum eo fine illa ordinasset, ut essent memorialia mandatorum ipsis. Hanc superstitionem, aut potius ostentationem Iudaeorum Christus praedicto loco taxat. vide Paulum Fagium super Exodum cap. 13, prolixe de hac superstitione Iudaeorum disserentem. Manaverat quoque olim haec superstitio ad Christianos. Quare etiam in quadam Antiochenae Synodi Canone phylacteria notantur. Ex hac superstitione


1744. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 459 | Paragraph | SubSect | Section]

et dilatabant, ut tanto magis cernerentur: cum Deus tantum eo fine illa ordinasset, ut essent memorialia mandatorum ipsis. Hanc superstitionem, aut potius ostentationem Iudaeorum Christus praedicto loco taxat. vide Paulum Fagium super Exodum cap. 13, prolixe de hac superstitione Iudaeorum disserentem. Manaverat quoque olim haec superstitio ad Christianos. Quare etiam in quadam Antiochenae Synodi Canone phylacteria notantur. Ex hac superstitione credo esse, quod nunc quoque in Papatu aliqui initium Evangelii Ioannis in membranula descriptum, de collo appensum gestant, nihil


1745. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 460 | Paragraph | SubSect | Section]

erunt. Psalmo 92. pro, succulenti, vividi, et vigentes erunt: quod ibi iustis promittitur. Intelligitur autem, florituros eos spiritualibus et temporalibus bonis. Immolare pinguia, 1. Reg. 1. id est, saginata. Desolatis pinguium medullatorum advenae fruentur, Isaiae quinto. id est, divitum Iudaeorum, et iam nauseantium ad spiritualium bonorum copiam, successores erunt in illis gentiles vocati. convivabuntur enim Orientales et Occidentales cum Abraham, exclusis incredulis Iudaeis. Recordetur Dominus omnium hostiarum tuarum, et holocaustum tuum impinguet. Psalmo 20. Alii vertunt,


1746. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 460 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Reg. 1. id est, saginata. Desolatis pinguium medullatorum advenae fruentur, Isaiae quinto. id est, divitum Iudaeorum, et iam nauseantium ad spiritualium bonorum copiam, successores erunt in illis gentiles vocati. convivabuntur enim Orientales et Occidentales cum Abraham, exclusis incredulis Iudaeis. Recordetur Dominus omnium hostiarum tuarum, et holocaustum tuum impinguet. Psalmo 20. Alii vertunt, Incineret: quia vocabulum דשן Deschen, utrumque significat. Sensus vero idem est. nam pinguiora sacrificia gratiora esse praesumuntur: et quae


1747. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 461 | Paragraph | SubSect | Section]

in Universalibus Regulis. PLANTARE, per metaphoram, sicut et Aedificare, significat aliquid quoquo modo provehere et promovere, sive sint homines sive res, sive in spiritualibus, sive in externis. Psalm. 44. Tu Domine manu tua gentes delevisti et plantasti: id est, Israelitas in Iudaea loco deletorum gentilium. Idem habetur Psalm. 80, et Hier. 24. Aedificabo eos, neque destruam: plantabo eos, neque evellam. Saepe alioqui plantari Israelitas, significat eos augeri numero, et omni alia felicitate. Sunt igitur contrariae voces, plantare et evellere: non tantum in propria,


1748. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 462 | Paragraph | SubSect | Section]

quam non plantavit pater meus, evelletur. quod Christus dicit de prava Pharisaeorum opinione, qui putabant hominem externis cibis vere ac spiritualiter immundum aut iniustum fieri, cum ea immundicies aut iniustitia oriatur proprie excorde nostro. Aliqui exponunt de ipsis Pharisaeis ac Iudaeis, qui erant non plantulae aut filii Dei, sed genimina viperarum: eoque ex domo Domini excindendi, quia filii servae non manent perpetuo in domo. Liberi feliciter educati ac crescentes comparantur laetis plantis. Psal. 128. 144. Quae similitudo est perspicua.


1749. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 463 | Paragraph | SubSect | Section]

quam ipse, et semen eius erit plenitudo gentium. Rom. 11, paulo aliter accipi haec locutio videtur: Induratio ista ex parte accidit Israeli, donec introierit plenitudo gentium. id est, donec omnes ii ex gentibus conversi fuerint, quos Dominus constituit converti. Ibidem est etiam Plenitudo Iudaeorum, pro plurimis Iudaeis conversis. Plenitudo temporis. id est constitutum tempus. Galat 4. At ubi venit plenitudo temporis, emisit Deus filium suum, etc. id est, ubi perfectum completumque est id tempus, quod Deus ordinaverat. Eadem etiam phrasis est ad Ephes. 1.


1750. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 463 | Paragraph | SubSect | Section]

erit plenitudo gentium. Rom. 11, paulo aliter accipi haec locutio videtur: Induratio ista ex parte accidit Israeli, donec introierit plenitudo gentium. id est, donec omnes ii ex gentibus conversi fuerint, quos Dominus constituit converti. Ibidem est etiam Plenitudo Iudaeorum, pro plurimis Iudaeis conversis. Plenitudo temporis. id est constitutum tempus. Galat 4. At ubi venit plenitudo temporis, emisit Deus filium suum, etc. id est, ubi perfectum completumque est id tempus, quod Deus ordinaverat. Eadem etiam phrasis est ad Ephes. 1. Plenitudo legis est dilectio,


1751. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 466 | Paragraph | SubSect | Section]

quinto: Thren tertio, Scrutemur vias nostras, et quaeramus, et revertamur ad Dominum. Humiliari. capitibus secundo Paralipomenon duodecimo et trigesimosecundo. Declinare a malo, Psalmo trigesimoseptimo. Nonnunquam etiam novam obedientiam complectitur: ut Actorum vigesimo, Testificans Iudaeis et Graecis eam quae est erga Deum poenitentiam. secundae Petr. 3, et Ezech trigesimotertio. Deus non vult ullum perire, sed omnes ad poenitentiam progredi. Apocalypsis secundo: Poenitentiam age, et priora opera facito. Interdum etiam magis beneficia aut effectus seu bona poenitentiam


1752. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 466 | Paragraph | SubSect | Section]

secundo: Cum lenitate erudito adversarios, si forte eis Deus dederit poenitentiam ad cognitionem veritatis. Poenitentiam vocat hic Apostolus, illam Dei gratiam ac beneficium, quo nos trahit aut convertit ad veram religionem ac pietatem. ¶ Duplicem solent facere quidam poenitentiam: aliam Iudae aut Caini, quae est [?: ] contritio ex legis doctrina, seu desperatio, gustus ira Dei, ac descensus ad infernum. alteram salutarem, quae post contritionem habet ex Evangelio, fidem, aut [?: ] tarem cognitionem Christi: qualis fuit Petri, et omnium piorum est. Quidam


1753. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 467 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] . Deum non poenitet, quod sua dona dederit, Rom. [?: ] . Verum sane, Deum per se non poenitet, quod dona Dominibus dederit: sed homines ea a se solent [?: repelle- ] , sequae illis indignos facere possunt et solent. Quare Paulus dicit, Quod si adhuc Iudaei ad Christum conversentur, promissiones Dei illis de Meschiae regno [?: fa- ] adhuc essent ratae. Ier. 18. aliquoties more humano scitur, quod Deum poenitebit suarum minarum aut promissionum, si homines coeperint esse boni aut mali: id est, non patietur eis evenire promissa


1754. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 470 | Paragraph | SubSect | Section]

Ezech. 22, Populus terrae opprimebantur oppressione. id est, vulgus. Dan. 9. Qui locuti sunt regibus, principibus et patribus nostris, et toti populi terrae. Populus Iehovae, aut Domini, est Ecclesia, in veteri Testamento. Sic primum sunt appellati omnes Israelitae, postea soli Iudaei potissimûm. 2. Sam. 1. Luxit David propter populum Dei. id est, ob caesos Israelitas cum Saule et Ionatha. Populus Israelis, idem quod Israel. Isa 2. Idem est populus Dei: Hebr. 4, Relinquitur Sabbatismus populo Dei. Filii populi tui loquuntur de te Ezech. [?: ] . ubi


1755. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 471 | Paragraph | SubSect | Section]

de Israelle. forte propter plures tribus cum gentibus et populis Israel. PORCUS, animal immundum, non tantum corporeae, sed et religionis immundicie habitus est, non tantum Iudaeis, quibus ut immundum animal fuit interdictus: sed etiam Aegyptiis, qui (teste Herodoto) id adeo pro immundo habuerunt, ut si quis vel per transitum esset ab eo contactus, mox ad lotionem properanerit. Proverbialiter Iudaeis, porcus lotus rediens ad nolutabrum, significavit eum qui post


1756. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 471 | Paragraph | SubSect | Section]

tantum Iudaeis, quibus ut immundum animal fuit interdictus: sed etiam Aegyptiis, qui (teste Herodoto) id adeo pro immundo habuerunt, ut si quis vel per transitum esset ab eo contactus, mox ad lotionem properanerit. Proverbialiter Iudaeis, porcus lotus rediens ad nolutabrum, significavit eum qui post poenitentiam ad priors scelera rediit. 2. Pet. 2. Porro cum Christus vetat margaritas porcis obiici, indicat per metaphoram Epicuraeos, et alios contemptores Dei ac eius verbi, qui conculcate superbe solent preciosissimas


1757. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 473 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic et Psal. 90: In manibus portabunt te, ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. Exod. 10: Portavi vos super alas aquilarum. id est, perinde ut aquilae solent pullos suos inter volandum [?: sub-are ] . Non tu radicem portas, sed radix te. Rom. 11. id est, ex Iudaeis venit salus et veritas, inde habemus omne spirituale bonum, non illi a nobis gentilibus: nos in illam bonam oleam populi Dei ac Meschiae, veluti sylvestres quidam surculi inserti sumus. Portare iugum ab adolescentia, Thren. 3. id est, assuefieri ad piam institutionem, subiectionem,


1758. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 474 | Paragraph | SubSect | Section]

haec dicens, non tam potentiam suam iactat, quam petentibus signum aut miraculum, praedicit futurum miraculum suae resurrectionis, ut mox ibidem sequitur. Sicut et alibi idem signum aliis verbis eis [?: pol- ] tur, quod nempe daturus sit illis signum Ionae. Sic intellectum testimonium Iudaeorum contineret acerbiorem accusationem, quod videlicet Christus non tam stulte inctaverit vires suas, quod non valde capitale esse posset: quam sacrilege minatus sit, se eversurum illud sacrosanctum


1759. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 475 | Paragraph | SubSect | Section]

sit, se eversurum illud sacrosanctum templum Dei, ubi solum eius votum accogitatio pro grandi sacrilegio habita fuisset. Et hic etiam clarius apparet falsitas testimonii, quod non tantum vocem templi male intellexerunt, sed etiam calumniose dissolutionem templi Christo tribuerunt: cum ille id Iudaeis tribuerit, quod sint destructuri templum corporis eius, sibi vero tantum suscitationem adscripserit. Sensus vero dicti Christi fuit: Vos petitis signum a me, quo probem me recte ac divino iure et mandato repurgare templum Dei. Ecce dabo vobis suo tempore illustre signum, quod plane veram


1760. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 480 | Paragraph | SubSect | Section]

peccata manifesta sunt praecedentia ad iudicium: quorundam autem sequuntur. loquitur de iudicio Ecclesiae, quae multos mature agnoscit ex eorum manifestis sceleribus aut erroribus: ut Simonem Magum, cui ideo noluit imponere manus. Sed hypocritarum fraudes saepe tardius resciscuntur ut Saulis et Iudae, et illorum qui in extrema die dicent. Domine Domine non ne in nomine tuo prophetavimus? Luc. 22, Qui maior est inter vos, fiat sicut minor: et qui est praecessor, fiat sicut minister. In Graeco est, Dux, qui caeteris doctrina et exemplo praeit. PRAECELLERE, est idem quod


1761. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 480 | Paragraph | SubSect | Section]

Luc. 22, Qui maior est inter vos, fiat sicut minor: et qui est praecessor, fiat sicut minister. In Graeco est, Dux, qui caeteris doctrina et exemplo praeit. PRAECELLERE, est idem quod antecellere, aut excellere. Romanorum 3, Quid ergo praecellimus [?: n- ] Iudaei gentiles? id est, in quo tandem sumus potior [?: ] aut in qua tandem re est melior nostra conditio? [?: Si- ] regi, ut praecellenti: sive ducibus, ut ab eo missis. 1 [?: P- ] 2. id est, summum gradum dignitatis et authoritatis in hoc mundo divina


1762. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 483 | Paragraph | SubSect | Section]

aut est praeputiatus. Sic mox sequitur: Omnes quidem gentes sunt incircumcisae aut praeputiatae, tota vero domus Israel est praeputiata seu incircumcisa corde. Colos. 2, Vos eratis mortui delictis, et praeputio carnis vestrae. Huius praeputii circumcisionem Paulus Rom. 2 praedicat, et a Iudaeis requirit. Quarto, praeputium per metonymiam, posito signo pro re signata, significat ipsos gentiles, sicut circumcisio Iudaeos. Rom. 3, Deus est qui iustificabit circumcisionem ex fide, et praeputium per fidem. Rom. 2, Si praeputium custodierit iustificationes legis, etc.


1763. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 483 | Paragraph | SubSect | Section]

est praeputiata seu incircumcisa corde. Colos. 2, Vos eratis mortui delictis, et praeputio carnis vestrae. Huius praeputii circumcisionem Paulus Rom. 2 praedicat, et a Iudaeis requirit. Quarto, praeputium per metonymiam, posito signo pro re signata, significat ipsos gentiles, sicut circumcisio Iudaeos. Rom. 3, Deus est qui iustificabit circumcisionem ex fide, et praeputium per fidem. Rom. 2, Si praeputium custodierit iustificationes legis, etc. Ibidem: Naturale praeputium legem faciens iudicabit te literalem aut legalem circumcisionem. Sic Paulus Galatis 2 suam


1764. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 483 | Paragraph | SubSect | Section]

Ibidem: Naturale praeputium legem faciens iudicabit te literalem aut legalem circumcisionem. Sic Paulus Galatis 2 suam praedicationem inter gentiles vocat Evangelium praeputii, et vicissim Petri Evangelium circumcisionis, et Apostolatum circumcisionis: id est, praedicationem gentilibus aut Iudaeis propositam. Quinto, significat praeputium per synecdochen aliquando totum gentilismum, seu gentilem vitam, religionem ac conditionem, quam Paulus Ephes. 2 hisce verbis describit: Vos olim vocati praeputium, fuistis alieni a Christo, a politia aut Ecclesia Israelis, extranei a pactis et


1765. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 483 | Paragraph | SubSect | Section]

hic plenum gentilismum denotat. Sic Paulus hasce duas voces usurpat, cum 1 Corinth. 7, et Galat. 5 et 6, negat vel praeputium vel circumcisionem quicquam esse: id est, non tantum praesentiam aut absentiam illius pelliculae, sed et totam aeternam ac caeremoniariam illam iustitiam aut pietatem Iudaeorum, aut contra gentilium, liberam, et illis observationibus carentem vitam. Atque hactenus dicit Paulus se Gentilibus factum Gentilem, et Iudaeis Iudaeum. id est, quod attinet ad illam externam speciem vitae, quae per sese revera neque vere pia, neque


1766. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 483 | Paragraph | SubSect | Section]

quicquam esse: id est, non tantum praesentiam aut absentiam illius pelliculae, sed et totam aeternam ac caeremoniariam illam iustitiam aut pietatem Iudaeorum, aut contra gentilium, liberam, et illis observationibus carentem vitam. Atque hactenus dicit Paulus se Gentilibus factum Gentilem, et Iudaeis Iudaeum. id est, quod attinet ad illam externam speciem vitae, quae per sese revera neque vere pia, neque impia est. Item quod 1 Corinth. 7 iubet unum quemque manere in suo genere vitae: si sit


1767. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 483 | Paragraph | SubSect | Section]

esse: id est, non tantum praesentiam aut absentiam illius pelliculae, sed et totam aeternam ac caeremoniariam illam iustitiam aut pietatem Iudaeorum, aut contra gentilium, liberam, et illis observationibus carentem vitam. Atque hactenus dicit Paulus se Gentilibus factum Gentilem, et Iudaeis Iudaeum. id est, quod attinet ad illam externam speciem vitae, quae per sese revera neque vere pia, neque impia est. Item quod 1 Corinth. 7 iubet unum quemque manere in suo genere vitae: si sit vocatus


1768. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 | Paragraph | SubSect | Section]

pia, neque impia est. Item quod 1 Corinth. 7 iubet unum quemque manere in suo genere vitae: si sit vocatus circumcisus, non accersat sibi praeputium: sin praeputiatus, non circumcidatur. id est, Si fuit Iudaeus, cum conversus est, maneat in illa externa forma Iudaicae vitae: si fuit incircumcisus, aut gentilis, maneat in illa. Ubi non est Graecus aut Iudaeus, circumcisio aut praeputium, Scytha aut barbarus, servus aut liber. id est, ubi nullius est momenti, ex qua gente, aut quibus maioribus quis


1769. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 | Paragraph | SubSect | Section]

quemque manere in suo genere vitae: si sit vocatus circumcisus, non accersat sibi praeputium: sin praeputiatus, non circumcidatur. id est, Si fuit Iudaeus, cum conversus est, maneat in illa externa forma Iudaicae vitae: si fuit incircumcisus, aut gentilis, maneat in illa. Ubi non est Graecus aut Iudaeus, circumcisio aut praeputium, Scytha aut barbarus, servus aut liber. id est, ubi nullius est momenti, ex qua gente, aut quibus maioribus quis sit natus: sed tantum in eo tota res sita est, ut sit Christianus. Quod est ex natura praeputium, iudicabit te, etc. Rom. 2. id est,


1770. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 | Paragraph | SubSect | Section]

liber. id est, ubi nullius est momenti, ex qua gente, aut quibus maioribus quis sit natus: sed tantum in eo tota res sita est, ut sit Christianus. Quod est ex natura praeputium, iudicabit te, etc. Rom. 2. id est, natus gentilis, et ex gentilibus: sicut contra Galat. 2, Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores. Credere per praeputium: pro, in praeputio, seu in gentili vita. Rom 4. Ut esset pater omnium credentium per praeputium. id est, qui alioqui sunt in gentili vita. Sic Rom. 2, Praeputium iudicabit te per literam et circumcisionem transgressorem legis. id


1771. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 486 | Paragraph | SubSect | Section]

Ergo alii presbyteri erant doctores alii vero tantum seniores quidam et prudentiores populi (ac Actor. 15 nominantur) qui una cum doctoribus gubernabant Ecclesiam, et curam doctrinae, religionis ac disciplinae habebant, sicut illi Act. 15. cum Apostolis. PRIMITIAE, erant apud Iudaeos primi fructos potissimum de frugibus terrae, qui primum maturescebant. Quamprimum enim in aliqua parte agri seges matura videbatur, cogebantur divino mandato inde aliquot manipulos demetere, et certo ritu ad tabernaculum sacerdotib. offerre: ut praecipitur potissimum Levit. 23. Antequam


1772. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 488 | Paragraph | SubSect | Section]

honestate. Sic Scriba quispiam Marci 12 quaerit, quod' nam sit primum praeceptum? id est, summum, maximum, praecipuum. Quare in Matthaeo est capite vigesimosecundo: Quod est mandatum magnum in lege? id est, maximum, posito positivo pro superlativo. Sic illud Rom. 3: Quae est igitur praestantia Iudaei? Primum quidem, quod concredita sint eis oracula. id est, primum, aut primarium, seu praecipuum est illud. PRIMUM adverbium, pro prius saepe ponitur. Matthaei decimo septimo: Heliam oportet venire primum. id est, priusquam veniat Meschias. Iohan. 15: Si vos mundus odit,


1773. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 488 | Paragraph | SubSect | Section]

in quibus non adeo exacte posteriora prioribus, quod ad styli aequabilitatem attinet, conferruminantur. Aliqui Primum pro praecipue, aut in primis exponunt: ut non sit ordinis, sed praestantis indicativum. Primam fidem irritam facit, 1. Timoth. 5, supra in voce FIDEI expositum est. Primum dicum Iudaei unum, posito numero cardinali pro ordinali De quo in voce UNUS. Secundo primum sabbatum, Lucae sexto, ita doctiores explicant, quod licet continui septem dies azymorum in solennitate Paschae fuerint celebres, ac festa seu sabbatha sint vocati: tamen prima et ultima (quae fuit septima dies)


1774. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 488 | Paragraph | SubSect | Section]

certi pronunciare. Nos vero hoc ipsum licet non adeo magni momenti dubium, moneat, vocem istam, et alias ei similes ac dissimiles, alias alio respicere. Verisimilius tamen est, hanc simpliciter fuisse primi, eiusque ideo quoque in narratione nativitatis Meschiae mentionem factam, ut indicaret tum Iudaeam prorsus sub alienigenarum imperio fuisse, eoque prophetiam Iacobi Gen. 49 fuisse impletam, et tempus adventus Meschiae adfuisse. Prima stola, Luc. 15, est primaria aut praecipua stola. Christus dicitur primus ex resurrectione mortuorum, Act. 26: id est, primus ex iis qui ad aeternam


1775. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 490 | Paragraph | SubSect | Section]

PRINCIPATUS, aliquando ipsos principes, eorumque potentiam notat: sicut supra in voce POTESTAS prolixius ostendi. Ut traderent eum principatui et potestati praesidis: Lucae 20. id est, iuri et iudicio praesidis, seu in manus praesidis. Angeli non servaverunt suum principatum: Iudae Epistola rectius, suum principium aut originem, de quo mox in voce PRINCIPIUM dicam. Catachrestice princeps vocatur in Sacris, quivis primarius suo ordine: sicut et Latini dicunt, Principem Philosophorum, Oratorum, aut Poetarum, item Principem pubis, Senatus, populi, Principes civitatis, et


1776. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 491 | Paragraph | SubSect | Section]

vocis significatio, uti dictum est, ad rem scopumque praesentem. Iohan. 6 est, Christum novisse ab initio qui nam non crederent. Item 16 inquit: Haec nolui vobis dicere initio, quia vobiscum fui. Ubi principium ad rem praesentem accommodandum est, nempe ad praedicationem Christi. In Epistola Iudae dicuntur lapsi angeli non servasse suum principium, aut originem: id est, suamillam originalem nativamque bonitatem, nempe imaginem Dei, ad quam initio ficti formatique fuerant. Illud igitur suum bonum principium non conservarunt, seu illam initialem indolem. Sic Christus dicit, eos non


1777. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 491 | Paragraph | SubSect | Section]

putem esse intelligendum. Augustinus ergo (ut Eras, observavit) τὴν ἀρχὴν putat nomen esse: et quia videt parum convenire quartum casum interrogationis formulae, sic conatur hoc excusare, ut dicat illud, Tu quis es, perinde valere ac si dixissent Iudaei, Quem te esse dicis, aut quem te esse credemus? Et quasi sic interrogassent, Christum respondisse quarto casu, Principium. id est, Quaeritis quid debeatis credere? Credite me esse principium. Deinde particulam ὅτι, pro causali interpretatur, hoc modo,


1778. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 492 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, qui loquor vobis? quum praesertim ὁ λόγος apud Graecos masculino genere efferatur. Superest una Nonni expositio (neque enim omnes libuit commemorare) quam ultimo loco adscripsi, quod eam caeteris anteponam. Quaesierunt, inquit, Iudaei, τὶς σὺ πέλεις; καὶ χριστὸς ἀνίαχειν, ὅτι περ' ὑμῖν ἐξ ἀρχῆς ὀάριζον, ἔχων νήριθμα δικάζειν καὶ λαλέιν, ἀλλ'


1779. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 492 | Paragraph | SubSect | Section]

ὅτι scribendum esse, ita ut non sit coniunctio, sed provocabulum. Postremo, repetendum esse ἀπὸ τοῦ κοινοῦ verbum εἰμὶ: ut in summa intelligamus, Christum quaerentibus Iudaeis quid esset? respondere, se id esse quod ab initio ipsis dixisset: id est, quod iam pridem toties et tot modis illis inculcarat. Quid enim aliud tot concionibus conatus est illis exponere, quam et quis esset, et unde esset, et cur in hunc mundum venisset? Cur autem hanc expositionem prae


1780. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 494 | Paragraph | SubSect | Section]

20, iubetur nudus et discalceatus incedere, ut eo signo aut prodigio indicet Aegyptios et Aethiopas nudos in captivitatem a Chaldaeis abducendos esse. Sic Ezekiel. cap. 12 et 24 ob similia signa dicitur esse portentum a Deo Israeli propositum: quia sua simulata fuga et migratione, Iudaeorum calamitatem portendit: sicut et suo luctu ob mortuam uxorem. Veri [?: pr- ] giorum sunt. Zach. 3. id est, idonei ad facienda prodigia, instructi vi patrandi miracula. PRODIRE, idem quod egredi. Psal. 17, A facie tua iudicium meum prodeat. id


1781. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 496 | Paragraph | SubSect | Section]

de servitute Og Basan, ac de furore, Pharaonis in medio maris rubri. PROFUNDO verbum, ab hoc nomine formatum, reperitur Isaiae 7. Profunda petitionem, aut extolle sursum. id est, pete aliquod signum vel miraculum a Deo in confirmationem huius promissionis liberandae Ierosolymae ac Iudaeae, vel infra in imo tartaro, vel superius in summo caelo, etc. PROGENIES, a progenerando ducta vox, significat primum stirpem aut familiam aliquam, seu totam cognationem. Sic filii Iacob ex Aegypto reversi dicunt patri, se a praefecto Aegypti per ordinem interrogatos


1782. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 496 | Paragraph | SubSect | Section]

causa aut parentibus illorum, sed de inhaerente malitia. Sic et Matth. 23: Serpentes, progenies viperarum, quomodo potestis effugere a iudicio gehennae? Ubi idem per serpentes voce metaphorica, quod per progeniem viperarum, indicatur, nempe inhaerens serpentina pravitas. Sic Christus obiiciens Iudaeis, quod sint ex patre diabolo, non tantum primam illam occupationem ac deformationem, qua Satan genus humanum in suam potestatem redactum, ex imagine Dei in suam transformavit, obiicit: sed etiam inhaerentem diabolicam malitiam, quam secum ex utero matris attulerint. Vide in voce Filii.


1783. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 498 | Paragraph | SubSect | Section]

credunt et accipiunt. Sed tamen, si propriissime exponere velis, significat, eos qui per divinam promissionem ex gentilib. filii Abrahae facti sunt. Sicut et Isaacus ei, deficientibus iam ipsius et Sarae naturalibus viribus, per gratiam Dei promissionemque contigit. Contra Carnis filii vocantur Iudaei, quos naturalibus carnis viribus procreavit. Roman. 9: Hoc est, non filii carnis (Abrahae,) filii Dei, sed filii promissionis computantur in semen, aut posteritatem. Gal. 4: Nos igitur, fratres, secundum Isaac filii, promissionis sumus. Quomodo autem ista promissionis generatio fiat,


1784. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 498 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, qui perinde credunt, sicut Abraham ipse. Confirmare promissiones: pro, implere. Rom. 15, Dico Iesum Christum fuisse ministrum circumcisionis pro veritate Dei, ut confirmaret promissiones patrum. Id est, ut promissiones patrib. factas de mittendo redemptore, reipsa eorum posteris Iudaeis seu circumcisis praestaret. Haec enim promissionis optima ac solidissima confirmatio est, cum reipsa praestatur. Omnes promissiones Dei in ipso sunt Etiam et Amen, 2. Cor. 1. id est, certae ac ratae, immobilesque. Hoc est mandatum primum in promissione, Eph. 6. id est, habens


1785. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 500 | Paragraph | SubSect | Section]

propitiari peccatis nostris, Psalmo 25. 65. 103. Ieremiae decimooctavo, et trigesimoprimo: sed in Hebraeo est potius, Deum condonare nostra peccata. Deus enim nobis peccatoribus proprie, non peccatis, est aut fit propitius. Dies chipurim expiationum aut propitiationis, erat quoddam Iudaeorum festum decimo septimi mensis die, in quo ieiuniis et aliis modis sese afflictabant, in signum internae poenitentiae de suis peccatis: qui ideo sic vocabantur, quia tunc solenni quadam publicaque poenitentia sua peccata expiare, et Deum placare conabantur. Vicina expiationi aut


1786. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 501 | Paragraph | SubSect | Section]

autem eos gentiles, qui reiecto gentilismo, Iudaicam religionem erant, amplexi, sive habitarent in Iudaico populo, sive adhuc suo loco inter gentiles. Idem ferme significat Hebraice כי peregrinus: nisi quod peregrini ii dicebantur, qui iam habitabant inter Iudaeos, quique et religionem et locum mutaverant. PROTEGO et PROTECTOR, notae voces sunt, defensionem ab iniuriis significant: sicut tectum protegit domum contra imbres, nives, et grandinem. Valde usitatum alioqui est in Sacris literis. PROVERBIUM, est dictum aliquod


1787. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 503 | Paragraph | SubSect | Section]

Erant autem plerunque equites Romani, ut ex Cicerone apparet, qui ordinem publicanorum (proculdubio non sine suo lucro) studiose coluit. Verum habebant varios famulos, ministros, ac procuratores per provincias ex illis ipsis gentibus: ut non sit dubium, multos publicanos tempore Christi Iudaeos fuisse, qualis fuit Matthaeus et Zachaeus. Porro Princeps publicanorum, Lucae decimonono, est unus ex primariis illorum. Quia vero ita scelerati erant, coniungitur ista vox crebro cum peccatoribus ac scortis, tanquam cognatam illis speciem denotans: ut Matthaei nono: Cum publicanis et


1788. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 505 | Paragraph | SubSect | Section]

satan, aut vetus Adam. Pugnae verborum, ubi non tam de rebus est certamen necessarium, quam inutiles rixae de solis verbis. 1. ad Timoth. 6. Sed de hac locutione forte in voce VERBUM. Paulus Tit. 3 prohibet pugnas legales. forte fuerunt aliquae rixae de caeremoniis ac mundationibus Iudaeorum. Impio pugno percutere, Isaiae 58: id est, crudeliter caedere miseros in faciem. PULCHRUM esse aspectu, aut facie: Gen. 12, 26, 29, et 39. pro, speciosum. Rectis pulchra est laus, Psalmo 33. id est, decens, conveniens, quasi diceret, Nihil magis decet et ornat pios,


1789. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 506 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Regum 10: Eo quod levavi te de pulvere, et posui te ducem populi mei Israel. Pulvis mortis est terra, ubi mortui collocantur: id est, sepulchrum. Psalmo vigesimosecundo: Et in pulverem mortis posuisti me. Lingere pulverem, seu terram, est humi iacere. aut procumbere: sicut solebant Iudaei et alii Orientales, aliquem adorantes. Micheae septimo: Lingent pulverem sicut serpentes, et sicut vermes. id est, subiicientur Meschiae. Sic et Isaias inquit de summa veneratione magnatum ac principum mundi erga Ecclesiam, capite quadragesimonono: Pulverem pedum tuorum lingent. id est,


1790. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 506 | Paragraph | SubSect | Section]

Poenitet me in pulvere et cinere. Sic et Iob secundo: Sparserunt pulverem super capita sua in caelum amici Iob. Pulverem, lapides et vestes iactare, etiam [?: ] indicium est. Sic enim iactabat Semei pulverem et lapides contra Davidem fugientem, 2. Sam. 16: et Act. 22 Iudaei commoti in Paulum, pulverem et vestes [?: surf-- ] iactabant. Cum pulvere a vento agitato aut [?: dissip-- ] saepe conferuntur impii, eorumque exitium. Psal. 1. Sic ac pulvis, quem ventus proiicit a facie terrae. Sic etiam Assyrii exercitus interitus


1791. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 507 | Paragraph | SubSect | Section]

impurum reddentibus: ut a tactu cadaveris, aut cibi illiciti, aut similium, quibus quoquo modo tactis se contaminari censebant. Talium purificationum etiam in Novo testamento fit mentio: Lucae 2, Impleti sunt dies purgationis, aut purificationis. Sex hydriae positae, secundum purificationem Iudaeorum: Iohan. 2. et Iohan. 3, Orta est quaestio Iudaeis, cum quiusdam ex discipulis Iohannis, de purgatione. Sic Actorum 21 et 24 dicitur de Pauli purificatione. Hanc carnalem aut externam purificationem aut lustrationem noverunt etiam Ethnici, et nunc Turcae ac Iudaei. Fit vero


1792. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 507 | Paragraph | SubSect | Section]

illiciti, aut similium, quibus quoquo modo tactis se contaminari censebant. Talium purificationum etiam in Novo testamento fit mentio: Lucae 2, Impleti sunt dies purgationis, aut purificationis. Sex hydriae positae, secundum purificationem Iudaeorum: Iohan. 2. et Iohan. 3, Orta est quaestio Iudaeis, cum quiusdam ex discipulis Iohannis, de purgatione. Sic Actorum 21 et 24 dicitur de Pauli purificatione. Hanc carnalem aut externam purificationem aut lustrationem noverunt etiam Ethnici, et nunc Turcae ac Iudaei. Fit vero creberrima eius mentio, praesertim in veteri Testamento ac in


1793. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 507 | Paragraph | SubSect | Section]

secundum purificationem Iudaeorum: Iohan. 2. et Iohan. 3, Orta est quaestio Iudaeis, cum quiusdam ex discipulis Iohannis, de purgatione. Sic Actorum 21 et 24 dicitur de Pauli purificatione. Hanc carnalem aut externam purificationem aut lustrationem noverunt etiam Ethnici, et nunc Turcae ac Iudaei. Fit vero creberrima eius mentio, praesertim in veteri Testamento ac in primis in libris Moysi. Secunda est, purificatio Ecclesiae ac religionis, quando Deus eam ab erroribus et seductoribus repurgat: ut hoc postremo tempore ingenti suo beneficio factum est, revelato ac ex templo eiecto


1794. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 508 | Paragraph | SubSect | Section]

spiritus ponatur, pro oraculo, aut spiritu divinante sive in templo aliquo, sive in singulis hominibus. Q QUADRAGENUS: 2. Corint. 11. Quinquies quadragenas plagas accepi, una minus. Vetuit Deus Deuteronom. 25, ne plures plagas quam 40, suo populari iudex infligeret, ne fieret plane infamis. habebatur enim ea pro paterna quadam aut scholastica castigatione, quae fit citra infamiam. Ei numero Iudaei adhuc unam detraxerant, ex singulari benignitate, compensantes forte numerum acerbitate. QUADRATIS lapidibus aedificare, est


1795. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 508 | Paragraph | SubSect | Section]

QUADRAGENUS: 2. Corint. 11. Quinquies quadragenas plagas accepi, una minus. Vetuit Deus Deuteronom. 25, ne plures plagas quam 40, suo populari iudex infligeret, ne fieret plane infamis. habebatur enim ea pro paterna quadam aut scholastica castigatione, quae fit citra infamiam. Ei numero Iudaei adhuc unam detraxerant, ex singulari benignitate, compensantes forte numerum acerbitate. QUADRATIS lapidibus aedificare, est splendide ac superbe aedificare. Solebant Iudaei primas levioresque castigationes Dei hoc proverbio deridere: Sycomori ceciderunt, cedris


1796. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 508 | Paragraph | SubSect | Section]

habebatur enim ea pro paterna quadam aut scholastica castigatione, quae fit citra infamiam. Ei numero Iudaei adhuc unam detraxerant, ex singulari benignitate, compensantes forte numerum acerbitate. QUADRATIS lapidibus aedificare, est splendide ac superbe aedificare. Solebant Iudaei primas levioresque castigationes Dei hoc proverbio deridere: Sycomori ceciderunt, cedris reaedificabimus: lateres ceciderunt, quadratis restaurabimus. id est, nunc magis reflorescemus, quam unquam antea, nihili istam levissimam calamitatem pendentes: Isaiae 9. Sicut Augustus, teste


1797. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 508 | Paragraph | SubSect | Section]

ac per eam salvari. Significat et petere, aut postulare, seu etiam flagitare, Matthaei octavo bis dicitur, signum quaerere a Christo de caelo: id id est petere. Idem Lucae 11. bis dicitur Isaiae 1, Quis quaesat haec de manibus vestris? id est, postulavit. 1. Corinth. [?: ] , Iudaei signum petunt, et Graeci sapientiam quaerere id est, flagitant sapientes disputationes. Significat et te nari consequi, quae est ei ferme propria significavit Matthaei sexto. Quaerite primum regnum Dei, et iustitiam eius, et ista omnia adiicientur vobis. Significt te interrogare, sicut et


1798. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]

nullum crimen habentem dignum morte aut vinculis. et Actor. 25: Nullum crimen obiiciebant ei, sed quaestiones quasdam habebant adversus eum de sua religione. Sic capite vigesimosexto significat disputationes: Maxime cum te gnarum esse sciam omnium consuetudinum et quaestionum quae sunt apud Iudaeos. id est, controversiarum, aut etiam dogmatum. Aliquando rixas: ut 1. ad Timoth. 1: Nec attendant fabulis et genealogiis, quae magis pariunt quaestiones quâm aedificationem Dei, quae est per fidem. Aliquando etiam inanes et inutiles disputationes indicat. primae ad Timotheum sexto: Is


1799. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 513 | Paragraph | SubSect | Section]

ab eo petere. Si Satanas est adversus Satanam, quomodo ergo constabilietur eius regnum? id est, pro fecto mox corruet: sed non corruit: ergo non est inter illos dissidium, nec alter alterum eiicit, ut vos mihi obiicitis. Quomodo potest Satanas Satanam eiicere? Marci tertio. Quomodo tu cum Iudaeus sis a me Samaritana petis potum? id est, non iuste, recte, aut pie. Quomodo potestis vos credere? Quomodo potestis vos bona loqui, cum malem sitis? Romanorum decimo, sunt aliquot talia negativa dicta: Quomodo invocabunt eum, in quem non crediderunt? Quomodo credent, de quo non audierunt?


1800. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 513 | Paragraph | SubSect | Section]

locutionem Graeci ecliptice: ideo aliquando aliquo verbo antecedente sermo explendus est. Romanorum undecimo, Ministerium meum illustro, si quo modo ad aemulationem provocem carnem meam: subintellige, experiens, aut tentans omnia, si forte collaudando et ornando Evangelium, meos consangineos Iudaeos ad aemulandum aut imitandum, id, ad similiter credendum excitem. Philippensium tertio: Dum conformis fio Christo, si quomodo perveniam ad resurrectionem mortuorum: sub intellige, experiens, tentans, aut id unice agens et laborans, si quo modo occurram ad illam felicem, beatam,


1801. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 515 | Paragraph | SubSect | Section]

quorum primus sit irasci: secundus, sono aliquo incerto motum significare: tertius, in manifestum convicium prorumpere. Atque ita sentit D. Augustinus commentariorum quos in hunc edidit locum lib. 1. addens, se id a Iudaeo quodam accepisse. Racha Hebraeis interiectionis instar esse: eaque voce nihil certi, sed tantum animi indignationem significari. Fortasse fuit ea mox temporibus Christi vulgaris irascentibus, quemadmodum hodie frequentissima est in omnium conciliatorum ore illa indignatione turgidissima


1802. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 516 | Paragraph | SubSect | Section]

quod si gloriaris, non tu radicem portas, sed radix te. id est, tu habes omnem vim, vitam ac succum tuum spiritualem ex filiatione et haereditate illorum primorum patriarcharum ac prophetarum, totaque Israelitica Ecclesia, et Christo ipso ac eius Apostolis, qui omnes Israelitae sunt. Salus enim ex Iudaeis est. Ne forte sit in vobis radix germinans fel et absynthium, Deuter. 29: id est, sicut praecessit, Cavete ne sit aliquis seductor sua pestifera et venenata doctrina idololatrias excitans, et homines seducens, vosque ira Dei et exitio onerans. Idem dicitur et Hebraeorum duodecimo:


1803. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 516 | Paragraph | SubSect | Section]

quasi non sint. Utique non sunt plantati, non sunt seminati, nec radices egit in terra truncus eorum. Ideoque ventus spiravit in eos, et exaruerunt, et procella tanquam stipula abstulit eos. Similitudine sumpta ab extrema totalive [?: succisi--- ] arborum, declarat Baptista imminentem Iudaeis iram et poenas Dei, inquiens Matth. 3: Iam etiam securis ad radicem arboris posita est. Omnis igitur arbor non ferens fructum, eradicabitur. Cum enim arbor a radicibus succiditur, nimirum tota ac prorsus perit. [?: Qu- ] hac similitudine plena ruina populi Iudaici adumbratur:


1804. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 516 | Paragraph | SubSect | Section]

quas consecraverant Domino: Num. 6. Talem rasionem videtur et Paulus fecisse primum in Kenchreis, Act. cap. [?: ] postea etiam Hierosolymae, capite 21. Tertio, in consecratione raduntur Levitae: de qua tota caeremonia vide Num. 8. Quarto, mulier peregrina nuptura Iudaeo, redebat caput: Deuter. 21: ut depositione comae veluti testaretur, se abiicere gentilismum. Quinto, radetur caput et barbam testandi doloris ac luctus gratia presertim de morte alicuius: quod sacerdotibus prohibetur, Levit. 21. Id etiam de Moabitis praedicit Isaias, in eorum calamitate


1805. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 517 | Paragraph | SubSect | Section]

Aegypti significat. Octavo, Ezechiel iubetur radere suum caput et barbam, eosque pilos in tres partes dividere, quarum primam in ignem iniiciat, secundam gladio concîdat, tertiam in ventum dispergat: ut illo novo ac peregrino facto ostendat Iudaeis, quomodo Deus sit illos puniturus. Postremo radebant aliquando communis usitataeque mundiciei causa. Quare intermittere talem rasionem, sicut et apud Romanos habere promissam barbam aut capillos, signum luctus ac doloris erat. Sic exulante Davide Mephiboschet non raserat barbam suam, nec se


1806. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 517 | Paragraph | SubSect | Section]

quod significat perfidiam Ezekiae. Rom. 11 aliquoties vox Ramus et Rami significat Israelitas eius temporis, qui fuerunt ex primis patriarchis, veluti ex radice quadam producti: de quo Pauli loco supra in voce Radicis aliquid dixi. Defractos enim ibi dicit Ramos esse: id est, multos Iudaeos desiisse esse membra Ecclesiae Dei. Rami eius facti sunt albi, Ioel. id est, Delectantur quaedam animalia, in ter quae asini, corticibus ficulnearum: iis cum privantur rami, albedo earum apparet, et simul arescunt: per illam igitur decorticationem hostilis vastatio regni Iudaici innuitur,


1807. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 517 | Paragraph | SubSect | Section]

quod sicut illa effusio succi aut teneritudo rami indicat vernum tempus, et aestatem imminere: sic et ipsos debere ex illis signis cognoscere, quod adventus Christi, finis mundi, et extremum iudicium prope sit. Caedere ramos, et tum humi spargere, tum et in manibus portare solebant olim Iudaei in publica laeticia pompis ac triumphis. Sic igitur Matt. 21 caedebant ramos, et sternebant Christo equitanti in illa sua regali pompa et introitu in Hierosolymam. Ioannes vero cap. 12 dicit, Iudaeos acceptis ramis palmarum obviam Christo venienti processisse. Solebant enim


1808. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 517 | Paragraph | SubSect | Section]

Caedere ramos, et tum humi spargere, tum et in manibus portare solebant olim Iudaei in publica laeticia pompis ac triumphis. Sic igitur Matt. 21 caedebant ramos, et sternebant Christo equitanti in illa sua regali pompa et introitu in Hierosolymam. Ioannes vero cap. 12 dicit, Iudaeos acceptis ramis palmarum obviam Christo venienti processisse. Solebant enim eis rami palmarum virtutem et victoriam significare, sicut Latinis laurus semper virens: de qua significatione in vocabulo Palma. Tametsi etiam phrasis Latina, palmam consequi aut dare, eandem etiam illorum


1809. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 517 | Paragraph | SubSect | Section]

18, Rapinam fratris rapere: id est, res proximi. et Rapinam rapere: id est, res alienas per nefas auferre, quae cum rapiuntur, vocantur rapinae: cum alioqui rapina potius ipsam raptionem aut violentam actionem significet. Rapina Libani obruet te, Abac. 2. pro, quam fecisti aut patrasti in Iudaea. Mich. 3, Vae civitas sanguinum, quae plena est mendacio et direptione, non recedit rapina. id est, perpetuo intenta est praedae. Christus cum in forma Dei esset, non est arbitratus rapinam se esse aequalem Deo. id est, non est usus aut abusus ea re pro arbitrio, non usurpavit aut rapuit


1810. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 520 | Paragraph | SubSect | Section]

quadragesimoquarto, itidem populum Israeliticum, id est, totam [?: ] Ecclesiam hac voce nominat: Sic dicit Dominus factor tuus, et fictor tuus, qui te adiuvit inde ab utera. Noli timere serve meus Iacob, et Iesurum rectissime, quem elegi. Sic Danielis undecimo, quidam exponent de Iudaeis vocem Recti, cum inquit: Ponet quoque faciem suam, ut veniat cum potentia totius regni sui et recti cum eo, et faciet. ubi per Rectos aliqui intelligent Iudaeos, quia illi tunc erant cultores Dei, qui soli [?: ] recti: sicut Paulus eos vocat Sanctos. REDARGUO,


1811. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 520 | Paragraph | SubSect | Section]

te adiuvit inde ab utera. Noli timere serve meus Iacob, et Iesurum rectissime, quem elegi. Sic Danielis undecimo, quidam exponent de Iudaeis vocem Recti, cum inquit: Ponet quoque faciem suam, ut veniat cum potentia totius regni sui et recti cum eo, et faciet. ubi per Rectos aliqui intelligent Iudaeos, quia illi tunc erant cultores Dei, qui soli [?: ] recti: sicut Paulus eos vocat Sanctos. REDARGUO, aliquando significat tantum [?: ] so, reprehendo. Eph. quinto, Opera eorum potius redarguite. In ore alicuius esse redargutiones: id est, qui


1812. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 521 | Paragraph | SubSect | Section]

doctrinam, et dura servitute eos premendo. REDIMO verbum sua compositione sonat, quasi iterum emo, id quod ante a me in alienam potestatem aliqua ratione aut iure transivit. Sic res Deo offerendas, et tamen ad oblationem parum idoneas, aut quas alioqui non libenter amittebant Iudaei, redimere iubentur Numeri decimonono: Sed redimendo redimes primogenitum hominis, et primogenitum iumenti immundi. Valde crebro hoc verbum significat liberare: qood inde factum est, quia qui in tristem servitutem erant venditi aut rapti, redimebantur data pecunia. Sic et facinorosi non


1813. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 523 | Paragraph | SubSect | Section]

nutrices: quinetiam, ut pulverem pedum Ecclesiae, ante eam procumbentes, lingant. Quo significatur, etiam summos ac potentissimos homines colla cervicesque suas Christi iugo submissuros et Ecclesiam religionemque eius promoturos. Christus negat se esse regem huius mundi: et tamen vocatur rex Iudaeorum. ubi Iudaei, non illam regionem aut politiam, hominesque significant: sed pios, aut Ecclesiam, seu veros Israelitas, super quos ille proprie rex ac dominus est, regens eos spiritualibus bonis, veritate, iustitia ac pace, ut supra diximus. Christiani quoque vocantur Reges, quia sunt


1814. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 523 | Paragraph | SubSect | Section]

quinetiam, ut pulverem pedum Ecclesiae, ante eam procumbentes, lingant. Quo significatur, etiam summos ac potentissimos homines colla cervicesque suas Christi iugo submissuros et Ecclesiam religionemque eius promoturos. Christus negat se esse regem huius mundi: et tamen vocatur rex Iudaeorum. ubi Iudaei, non illam regionem aut politiam, hominesque significant: sed pios, aut Ecclesiam, seu veros Israelitas, super quos ille proprie rex ac dominus est, regens eos spiritualibus bonis, veritate, iustitia ac pace, ut supra diximus. Christiani quoque vocantur Reges, quia sunt haeredes mundi, et


1815. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 526 | Paragraph | SubSect | Section]

suam, sed cor suum seducit, huius [?: ] est religio. id est, nulla est in eo vera pietas. Sic et Cornelius centurio describitur Act. 10, quod fuerit vir religiosus, ac timens Deum. In Actis nominantur viri religiosi, et mulieres religiosae. In priori loco Lucas testatur illos fuisse Iudaeos, et quidem ex diversissimis gentibus eo profectos, ac illic commorantes. Videntur igitur omnino fuisse quasi quidam studiosi Theologae qui cognoscendae plenius religionis, et etiam sacrificiorum gratia, eo ex patria ad tempus migraverant At Act 13 dicuntur Iudaei excitasse contra Paulum


1816. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 526 | Paragraph | SubSect | Section]

Lucas testatur illos fuisse Iudaeos, et quidem ex diversissimis gentibus eo profectos, ac illic commorantes. Videntur igitur omnino fuisse quasi quidam studiosi Theologae qui cognoscendae plenius religionis, et etiam sacrificiorum gratia, eo ex patria ad tempus migraverant At Act 13 dicuntur Iudaei excitasse contra Paulum mulieres religiosas et honestas, ac primarios viros. ubi per religiosas mulieres rectissime intellexeris, eas quae ex [?: ] cismo ad Iudaismum conversae, singulari hypocrisi et superstitione prae caeteris religionis studiosae videri volebant: quales etiam


1817. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 529 | Paragraph | SubSect | Section]

11 negat Paulus, Deum repulisse populum suum, quem elegerit. id est, repudiasse, abiecisse, etc. Rursus de hominum repulsione mandati Dei, inquit Stephanus Act. 7. Cui noluerunt obedire patres nostri, sed repulerunt, et aversi sunt corde suo in Aegyptum. Sic et Act. 13 dicuntur Iudaei repellere Evangelion Christi. REPLERI Spiritu sancto, Lucae primo. Repleri ira, zeIo, Lucae 4. timore, Luc. 5. insipientia aut amentia, Luc. 6 iocunditate, Actor. 2. gaudio, Act. 13. iniquitate, Rom. 1 omni gaudio et pace, omnique scientia, Rom. 15. consolatione,


1818. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 529 | Paragraph | SubSect | Section]

REPTILIS nomine significantur omnia serpentia humi, quae non tam pedibus incedunt, quam humi repunt. Dicitur haec vox etiam de piscibus. Gen. 1, Producant aquae reptile animae viventis. REPUDIUM, fuit dimissio uxoris, seu dissolutio matrimonii, Ethnicis usitata et Iudeis: idque ferme pro libitu, ac citra gravissimam causam, Deut. 24. Eam nimiam licentiam dissolvendi coniugii, Christus Matth. 5 et 19 reprehendit, ac restringit ad solam causam aut casum adulto rii. Modestinus Iurisconsultus id discrimen esse dicit inter Divortium, et Repudium, quod


1819. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 530 | Paragraph | SubSect | Section]

repudium, dabatur mulieri libellus repudii, qui vocabatur ab Hebraeis Sepher Chrithuth, libellus excisionis aut succisionis: eo quod praescindebat vincula ac obligationes coniugii. Qualis ea forma fuerit apud Iudaeos, ignotum est. Monsterus de praesenti Iudaeorum repudio ita scribit: Porro גידוש proprie est repudium et eiectio mulieris: libellum vero repudii magistri Hebraeorum vocat גט, qui veluti testis est repudii, in quo


1820. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 530 | Paragraph | SubSect | Section]

mulieri libellus repudii, qui vocabatur ab Hebraeis Sepher Chrithuth, libellus excisionis aut succisionis: eo quod praescindebat vincula ac obligationes coniugii. Qualis ea forma fuerit apud Iudaeos, ignotum est. Monsterus de praesenti Iudaeorum repudio ita scribit: Porro גידוש proprie est repudium et eiectio mulieris: libellum vero repudii magistri Hebraeorum vocat גט, qui veluti testis est repudii, in quo maritus resignat omne ius quod habuit in


1821. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 530 | Paragraph | SubSect | Section]

In cuius rei testimonium dedi ei librum repudii, et schedam dimissionis, atque signaculum divortii, iuxta constitutionem Moysi et Israel. Romanorum porro forma libelli repudii haec fuit: Res tuas curato, res tuas tibi habeto. Vide tractatum de Divortiis. Porro olim repudium tum gentilium, tum et Iudaeorum, fuit integra dissolutio, ut uterque esset liber, haberetque plenum ius contrahendi novum coniugium: quod et iam in nostris Ecclesiis in legitimo divortio in nocenti personae conceditur. Pontifex Romanus in suo regno habuit quoddam semidivortium, ut id Erasmus vocat, ita ut coniuges


1822. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 530 | Paragraph | SubSect | Section]

est excusus Romae anno Domini 1552. Porro sicut coniunctio Ecclesiae cum Deo ac filio eius comparatur coniugio, tum in Veteri, tum et in Novo testamento: sic et separatio eorundem, repudio aut divortio. Transferuntur igitur per metaphoram ad utrumque coniugalia verba. Isa. 50 inquit Deus ad Iudaeos: Quis est iste libellus repudii, quem dedi matri vestrae, quod eam dimiserim? aut cui ex creditoribus meis vendidi vos? Ecce propter iniquitates vestras venditi estis, et propter scelera vestra abiecta est mater vestra. Quasi dicat: Non sponte dedi synagogae repudium, sed coactus eius


1823. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 539 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei, cognitione ipsius, precatione, et gratiarum actione, et praeterea omnibus charitatis operibus. De hac huius diei celebratione etiam in Decalogo praecipitur, Exodi capite vigesimo, Deuteronomii quinto, et saepissime alias. Secundo. Sabbatum significat quodvis Festum, quo ex mandato Dei, Iudaei tenebantur a prophanis operibus quiescere, et nomen Dei celebrare, sive in septimam, sive in aliam diem incidebat. Sic Levitici vigesimotertio ordinantur quaedam festa, nempe prima, decima, et decimaquinta dies, cum sequentibus septem, mensis septimi, quae festa necessario in diem septimam


1824. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 540 | Paragraph | SubSect | Section]

mandatum, et alia etiam mea praecepta violastis: ego dabo eis satis Sabbatorum, curabo ut multis annis libera a vobis et inculta iaceat, ut [?: ] colendo eam vexetis et veluti affligatis, nec illa vobis fructus ferendo sese defatiget. Iter Sabbati, fuit spacium, quantum licebat Iudaeis sine peccato in Sabbato conficere. Id vero fuit, teste Erasmo et Hieronymo spacium bis mille passuum. qui sic super Actor. 1 annotat: Lucas hic per iter Sabbati sentit spacium bis mille passuum. Longius iter facere Iudaeis fas non erat Sabbatis. Hoc enim indicat Hieronymus, scribens ad


1825. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 540 | Paragraph | SubSect | Section]

ferendo sese defatiget. Iter Sabbati, fuit spacium, quantum licebat Iudaeis sine peccato in Sabbato conficere. Id vero fuit, teste Erasmo et Hieronymo spacium bis mille passuum. qui sic super Actor. 1 annotat: Lucas hic per iter Sabbati sentit spacium bis mille passuum. Longius iter facere Iudaeis fas non erat Sabbatis. Hoc enim indicat Hieronymus, scribens ad [?:-gasiam ] , quaestione 10: nimirum Iudaeis religiose observatum, ne Sabbatis ambularent supra bis mille passus, ex institutione Barachibae, Simeonis et Hellis Rabrum, quos illi magistros nostros vocare soliti


1826. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 540 | Paragraph | SubSect | Section]

fuit, teste Erasmo et Hieronymo spacium bis mille passuum. qui sic super Actor. 1 annotat: Lucas hic per iter Sabbati sentit spacium bis mille passuum. Longius iter facere Iudaeis fas non erat Sabbatis. Hoc enim indicat Hieronymus, scribens ad [?:-gasiam ] , quaestione 10: nimirum Iudaeis religiose observatum, ne Sabbatis ambularent supra bis mille passus, ex institutione Barachibae, Simeonis et Hellis Rabrum, quos illi magistros nostros vocare soliti sunt, ac inibi docet Hieronymus. Praeterea apud Ioan. cap. 11 Bethaniam abfuisse ab Hierosolymis stadiis ferme


1827. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 545 | Paragraph | SubSect | Section]

inertem elici posse. Caeterum supra olei facta est mentio, hic salis. In altero lenitas, in altero acrimonia cernitur. Haec ut conveniat coniuncta esse, declarat proverbium vulgo iactatum: Oleum et sal oportet emere. Mare salis, est Sodomiticum mare, quod forte est salsum: cum alia stagna, quae Iudaei etiam maria vocaverunt, fuerint dulcia. Gen. 14 et 19, uxor Loth contra mandatum Dei retro respiciens, vertitur in statuam salis. Dubium est, an revera merum sal facta sit: vel mutata in eum lapidem, qui ob similitudinem quandam salis habet nomen. Christus Marci nono inquiens, Omnis homo


1828. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 545 | Paragraph | SubSect | Section]

in aeternam vitam translatio. Prius dicam de istius vulgaris aut terrenae salutis exemplis: ubi non tam est difficultas in ipsa voce Salutis, quam in adiunctis vocibus, quae phrasin obscurant, Coniungam autem verbum Salvandi cum nomine Salus. Salvare de longinquo, est ex remotissimis locis a Iudaea eripere, et denuo ad terram promissionis in columes reducere, quo antea fuerant captivi abrepti: Ieremiae trigesimo, et quadragesimosexto. Salvare de aliqua re, 2. Regum 6: Unde salvabo te? num de torculari, aut area? pro, unde tibi opitulabor? quibus viribus aut facultatibus, cum nec


1829. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 546 | Paragraph | SubSect | Section]

a iure peccati et [?: ] tis, et donatur nobis iustitia Christi, ob quam [?: d- ] Spiritus sanctus et vita aeterna. Consequi Iacobus: 2 ad Timoth. 2, Omnia suffero propter electos, ut et ipsi salutem consequantur, quae est in Christo Iesu, cum gloria aeterna. Salus ex Iudaeis est: Iohannis 4. id est, causa salutis, seu Servator. Evangelium est potentia Dei ad salutem. id est, per hanc doctrinam salvat Deus credentes, Romanorum primo. Item Romanorum undecimo: Eorum casu


1830. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 547 | Paragraph | SubSect | Section]

quid voce Salutis Zacharias intelligat: Ad dandam (inquit) scientia salutis plebi eius, in remissionem peccatorum eorum. ut salus nihil aliud sit, quam remissio peccatorum. Ioan. 3. Non misit Deus filium suum in mundum, ut iudicet mundum, sed ut salvetur mundus per ipsum. Io. 4. Salus ex Iudaeis est. ubi tota redemptio ac meritum Christi una voce effertur. Actor. 2. Dominus addebat qui salvi fierent. id est, converterentur et iustificarentur. Act 4, Non est in ullo alio salus: hoc est (ut Act. 10 exponit ipse Petrus) remissionem peccatorum accipiunt [?: ] qui


1831. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 547 | Paragraph | SubSect | Section]

venit salvare peccatores. 2. Tim. 2, Omnia sustineo propter electos, ut et ipsi salutem consequantur, quae est in Christo Iesu. Heb. 7, Unde et salvos facere ad plenum potest, qui per ipsum adeunt Deum. Iac. 1, Recipite insitum sermonem, qui potest salvas facere animas vestras. Epistola Iudae: Mihi studium fuit scribendi de communi salute, etc. obsecrans ut vestris laboribus adiumento sitis fidei, quae semel data est sanctis. Eleganter autem verbum Salvare ad iustificationem transfertur. Significat enim alias liberare captivum ab hostibus, et pristinae libertati


1832. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 548 | Paragraph | SubSect | Section]

vult omnes homines salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire. 1. Tim. 4. Teipsum salvum facies, et alios. IIII. Interdum Salus notat causas et occasiones ad salutem acquirendam destinatas, et totum Dei beneficium seu opus quod facit ad nos salvam dos. Rom. 11. Per lapsum illorum, s. Iudaeorum, salus contigit gentibus, id est occasio fuit ad salutem seu conversionem gentium. Rom. 13. Nunc est propior nostra salus, quam cum credebamus. Heb. 2. Si tantam neglexerimus salutem, quae primum enarrari coepit per ipsum Dominum, etc. hoc est, si neglexerimus doctrinam


1833. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 551 | Paragraph | SubSect | Section]

Ratio autem huius significationis posset esse triplex potissimum. Prima, quia Sanctificare, significat segregare ab aliis, et ad aliquod singulare opus destinare aut ordinare: sicut Isaiae decimotertio Medi dicuntur sanctificati Dei, nempe ad hoc opus ordinati, ut Babylonem subigant, et Iudaeos in Iudaeam dimittant. Sic Christus fuit segregatus Deo, et a Deo, ex toto humano genere ad hoc mirabile opus Dei praestandum. Secunda ratio sanctificationis Christi est, quod sanctum et sanctificare significat aliquid Deo dedicare, largiri, consecrare et offerre, ut supra quoque ex multis


1834. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 551 | Paragraph | SubSect | Section]

autem huius significationis posset esse triplex potissimum. Prima, quia Sanctificare, significat segregare ab aliis, et ad aliquod singulare opus destinare aut ordinare: sicut Isaiae decimotertio Medi dicuntur sanctificati Dei, nempe ad hoc opus ordinati, ut Babylonem subigant, et Iudaeos in Iudaeam dimittant. Sic Christus fuit segregatus Deo, et a Deo, ex toto humano genere ad hoc mirabile opus Dei praestandum. Secunda ratio sanctificationis Christi est, quod sanctum et sanctificare significat aliquid Deo dedicare, largiri, consecrare et offerre, ut supra quoque ex multis exemplis


1835. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei ad me, ut mea peccata coram Deo in memoriam reducas, et interficiatur mihi filius. Sic David quoque metuit familiaritatem Dei, eoque non mox vult quo ducere arcam in suam domum, sed apud Obededon relinquit. Ob talem antiphrasticam sanctificationes aut sacram contaminationem, forte et scorta Iudaea קדשים kedeschim sancta dicuntur: et Latini forte simili ratione Sacrum in contrario sensu usurpant. Haec [?: ] nonnihil confuse dixi de vocibus Sanctus, Sanctitas Sanctificare, et Sanctificatio. Nunc breviter ac compendo quasdam


1836. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 557 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam ad singulas vel internas animi necessitates, vel externa negocia, difficultates et actiones accommodandi. Sic Paulus in tertium caelum raptus, et tot revelationibus sublimium mysteriorum instructus, dici potuit sapiens. at Apollos, magna dexteritate et efficacia eadem tum piis proponens, tum Iudaeos redarguens et confundens, potuit dici prudentia ac intelligentia praeditus. Ad hoc discrimen referri potest, quod Paulus dicit 1 Corinthiorum duodecimo: Per eundem spiritum alii datur sermo sapientiae, alii sermo cognitionis. quem locum ita quidam breviter exponit. Sapientiam quam Hebraei


1837. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 560 | Paragraph | SubSect | Section]

quod Christus indicantibus Apostolis, ostendit esse contemnendum, in quiens: Sinite eos, caeci sunt et duces caecorum. Sic est ipsemet Christus et eius verbum Petra scandali: et sic Deus dicitur excaecare, indurare, et dare in reprobum sensum. Nos vero praedicamus Christum crucifixum, Iudaeis scandalum, Graecis autem stulticiam 1. Corinth. 1. id est, cuius contempta specie ac conditione, defectu talium miraculorum, qualia ipsi cupiunt, et in speciem absurda, atque adeo impia doctrina ita offenduntur Iudaei, ut statuant hunc nequaquam esse Meschiam. Gal. 5 ait Paulus: Ego


1838. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 560 | Paragraph | SubSect | Section]

et dare in reprobum sensum. Nos vero praedicamus Christum crucifixum, Iudaeis scandalum, Graecis autem stulticiam 1. Corinth. 1. id est, cuius contempta specie ac conditione, defectu talium miraculorum, qualia ipsi cupiunt, et in speciem absurda, atque adeo impia doctrina ita offenduntur Iudaei, ut statuant hunc nequaquam esse Meschiam. Gal. 5 ait Paulus: Ego autem, fratres, si circumcisionem etiam praedico, quid adhuc persecutionem patior? Nempe abolitum est scandalum crucis. id est, nempe sublata est causa, cur me meosque auditores Iudaei persequantur. Unde etiam porro


1839. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 560 | Paragraph | SubSect | Section]

atque adeo impia doctrina ita offenduntur Iudaei, ut statuant hunc nequaquam esse Meschiam. Gal. 5 ait Paulus: Ego autem, fratres, si circumcisionem etiam praedico, quid adhuc persecutionem patior? Nempe abolitum est scandalum crucis. id est, nempe sublata est causa, cur me meosque auditores Iudaei persequantur. Unde etiam porro sequitur, cessante cruce, ut nemo possit offendi aut deficere a tali Christianismo. Porro quam multiplex sit [?: sca- ] et quâm varie detur, ac quod nam vitandum autem vitandum sit, non est huius loci ac propositi [?: explic- ]


1840. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 560 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] 1. Reg. 21. Quod saepe de Ieroboam et aliis regibus legitur. Radix germinans fel et amaritudinem, Deut. [?: ] sequi peccata patrum, Iudith 8. Facere impingere, [?: M- ] SCENOPEGIA: Iohan. 7, Instabat autem [?: die- ] stus Iudaeorum Scenopegia, id est tabernaculorum [?: ] xio. Fit huius festi mentio hoc ipso nomine etiam Esdra, et Machabaeis. In quem autem usum et finem mandatus fuerit hic dies festus, Moses docet Levit. 22 nempe, ut annuo ritu in memoriam revocarent Iudaei patres suos in deserto annis


1841. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 560 | Paragraph | SubSect | Section]

autem [?: die- ] stus Iudaeorum Scenopegia, id est tabernaculorum [?: ] xio. Fit huius festi mentio hoc ipso nomine etiam Esdra, et Machabaeis. In quem autem usum et finem mandatus fuerit hic dies festus, Moses docet Levit. 22 nempe, ut annuo ritu in memoriam revocarent Iudaei patres suos in deserto annis 40 sub tabernaculis, [?: ] liter eos ductante et fovente Deo vixisse, cum [?: d- ] ac omnino certis sedibus carerent: ut ita tum illius liberationis beneficium celebrarent, tum etiam [?: prae- ] tis peregrinationis in hoc


1842. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 560 | Paragraph | SubSect | Section]

Sive quia in definienda [?: ] [?: ] quam tribuum debeat esse sacerdotium, Num 17, duodecim virgae cum inscriptione nominum tribuum fuerunt in tabernaculo positae, ex quibus sola virga et [?: ] floruit. vide VIRGA. SCINDERE vestimenta solebant Iudaei in [?: mag- ] ctu, et quovis alio dolore, quasi prae nimia [?: impat- ] cruciatus tam tetros ac tristes gestus foris [?: exhibi- ] vide infra VESTIS.


1843. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 561 | Paragraph | SubSect | Section]

(ut vocantur) Spirituales sibi ius docendi ac discendi tractandique Sacras literas rapere, sed nec ipsos eas serio discere aut docere, nec aliis discendas permittere. Alii exponunt Sustulistis, scilicet corrupta vera doctrina, et obscurato genuino sensu: quod et Paulus indicat Rom. 2 dum Iudaeis tantum speciem cognitionis et veritatis in lege concedit. Idem Apostolus Rom. 10 concedit, Iudaeos habere zelum, sed non secundum scientiam: id est, suum zelum non oriri aut dirigi regique vera cognitione doctrinae ac voluntatis Dei. Atque in hisce exemplis Scientia non prorsus


1844. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 561 | Paragraph | SubSect | Section]

nec ipsos eas serio discere aut docere, nec aliis discendas permittere. Alii exponunt Sustulistis, scilicet corrupta vera doctrina, et obscurato genuino sensu: quod et Paulus indicat Rom. 2 dum Iudaeis tantum speciem cognitionis et veritatis in lege concedit. Idem Apostolus Rom. 10 concedit, Iudaeos habere zelum, sed non secundum scientiam: id est, suum zelum non oriri aut dirigi regique vera cognitione doctrinae ac voluntatis Dei. Atque in hisce exemplis Scientia non prorsus speculativa aut ociosa accipi debet, sed cum quodam studio pietatis coniuncta. At cum 1. Corinth. 8 dicit.


1845. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 | Paragraph | SubSect | Section]

destituatur: aut contra. Potest denique fieri, ut aliquis carnali aut hypocritica, vel etiam mortua quadam noticia aliquid norit: et spirituali aut practica, atque adeo viva ignoret. Sic aliquis videtur sibi aliquid scire, cum tamen nihil dum sciat, sicut scire oportet. 1. Corinth. 8. Sic Iudaei norant quadam humana noticia, IESUM esse Meschiam, sicut Nicodemus ait: Rabbi scimus quod a Deo sis. norant etiam aliquo modo patrem eius caelestem: et tamen revera spiritualiter neque ipsum, neque patrem norant. Tale quid est illud Matth. 13: Videntes non vident, et audientes non audiunt,


1846. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 | Paragraph | SubSect | Section]

linguis est aliquanto in hoc usu ignotior. Citatur autem sic vetus Testamentum, non inndicato libro, aut eius parte: sicut et locutione, Sicut [?: leg- ] propterea quod illi in Sacris aut religione non alia scripta quam Sacras literas citare soliti erant. Eisdem verbis et hodie Iudaei Sacras literas allegant. Eas vero ac notas habebant, ut si modo unum aut alterum verbum indicassent, iam omnibus constaret, unde id desumpti esset, aut ubi illud dictum contineretur. Sic cum dicitur aliquid scriptum esse, intelligitur tantum de Sacris literis. Sicut D Paulus inquit: Quicquid


1847. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 | Paragraph | SubSect | Section]

me, non tacebo, sed rependam, rependam in sinum eorum. Allusio est ad morem regum, sicut in Esther refertur, Mardochaei beneficium erga regem in libro scripti fuisse. Quarto, Scribi aliquid in animo aut corde eius, est ei penitus infigi ac implantari. Sic dicit Hier. ca. 17, de nativa malitia Iudaeorum, imo et de originali peccato omnium hominum: Peccatum scriptum est stylo ferreo, et ungula adamantina exaratum est in tabulis cordis eorum. Sic contra Deus promittit, se legem suam est scripturum in cordibus suorum: Hier. 31. Hebr. 8. id est suo spiritu se renovaturum imaginem suam in


1848. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

vobis, quam quae legitis. id est, nihil insidiose, subdole et astute vobiscum agimus, quasi aliud quid astute et recondito quodam sensu agentes, quam ea quae quis mox prima statim lectione ex nativo verborum sensu intelligat ac legat. Tale quid, sed in meliori causa aut ratione, est, quod Iudaei legentes Moysen, aliud legunt, in ipso nimirum velamine haerentes, quam quod Moyses revera scripsit, aut suis libris apud illos efficere voluit. Nisi quis de diversis Epistolis intelligat Paulum, quasi dicat: Semper idem sum, non levis, inconstans, et versute agens: eadem iam quoque nobis


1849. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, exactissime purgabo, conquisitis adhibita candela sordibus ex omnibus angulis et rimis. Scrutantur iniquitates, persiciunt scrutinium scrutatum: Psal. 64. id est, summa diligentia conquirunt prava machinamenta, eaque postquam invenerunt, perficere conantur. Sic Dominus iubet Iudaeos scrutari Scripturas, quae ipsi testimonium perhibeant: Iohan. 5 et Act. 17. Thessalonicenses Iudaei dicuntur scrutati fuisse Sacras literas, inquirentes an earum testimonia conveniant personae IESU et concionibus Pauli. Haec sane est unica ratio reperiendae veritatis ac verae viae ad


1850. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

iniquitates, persiciunt scrutinium scrutatum: Psal. 64. id est, summa diligentia conquirunt prava machinamenta, eaque postquam invenerunt, perficere conantur. Sic Dominus iubet Iudaeos scrutari Scripturas, quae ipsi testimonium perhibeant: Iohan. 5 et Act. 17. Thessalonicenses Iudaei dicuntur scrutati fuisse Sacras literas, inquirentes an earum testimonia conveniant personae IESU et concionibus Pauli. Haec sane est unica ratio reperiendae veritatis ac verae viae ad salutem in Ecclesia Dei. Dominus scrutatur corda. Rom. 8: id est, perspicit. Verbum Conatus, ponitur pro


1851. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 564 | Paragraph | SubSect | Section]

in seculum, et tabernacula eorum in generationem et generationem. id est, cogitationes, vota et spes eorum est, quod ipsorum posteri ac familia diutissime [?: per- ] rabunt ac florebunt. Verum operaeprecium fuerit, paulo accuratiore ordine significata huius vocis recense-re, et quaedam Iudaeorum nugamenta, quibus sua [?: ] caeremoniarum perpetuitatem tuentur, refutate. 1. Primo aliquot in locis pro mundo seu seculo accipitur, non tamen ut mundi vocabulo intelligas tantum materialiter machinam illam a Deo conditam, quae caelo, terra, elementis, aliisque creaturis


1852. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 564 | Paragraph | SubSect | Section]

nostri adventum in carne: seu potius ad baptismum, et dispensationem eius: vel a diluvio, usque ad consummationem seculi: vel a non ita longo tempore, quod olim fuerat, usque in aliud tempus. Haec eo consilio adducere liber ut refutetur non modo crassa illa, verumetiam pertinacissima obstinatia Iudaeorum, qui praecepta et promissiones legales, item circumcisionem, templum, [?: ] tum divinum, sacrificia, ceremonias, iudicialia, et [?: ] nus reliquas omnes legis Mosaicae observationes nequaquam abrogatas, sed aeternas, et ad iustificationem


1853. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 565 | Paragraph | SubSect | Section]

semitis seculi. id est, pristinis, quae sit melior. Ecclesiastici duodecimo, Quia homo vadit ad domum seculi sui. id est, domum suam pristinam, unde primum egressus est. sicut et Iob trigesimo, humam appellat domum constitutam: iuxta illud, Pulvis et, et in pulverem reverteris. Ut ad argumenta Iudaenum tandem deveniam, quibus sua legalia ex hac voce confirmare conantur, quasi aeterna et immota sint, et ad finem usque mundi servanda, neque quenquam sine eorum observatione posse salvari: atque non paucos persuaserant ut existimarent non sola in Christum fide nos iustificari sed iuxta et


1854. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 565 | Paragraph | SubSect | Section]

surrogandum: quodque illa quae in lege obumbrata, tantum figurae essent rerum futurarum corporis Christi. Hinc Paulus ad Galatas Legem dicit paedagogum ad Christum, et alibi finem legis Christum asserit. Imo Christus ipse dicit, Lex et prophetae usque ad Ioannem, etc. Ne autem Iudaei etiam haec eludant, ut solent perpetuo rimas quaerere, quibus elabantur: aliquot aliis Scripturae testimoniis multo evidentioribus obfirmabo, hanc vocem עולם nequaquam posse aeternitatem significare: sed vel de praeterito, vel de futuro tempore dici.


1855. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 566 | Paragraph | SubSect | Section]

et munificentia regia. Secundum aliquando significat incrementum. Oseae 4, Secundum multitudinem eorum ita peccaverunt. id est, quo magis creverunt, eo magis peccaverunt. Exod. 1, Secundum quod affligebat eum, sic crescebat, et sic multiplicabatur. id est, quanto magis affligebant Aegyptii Iudaeos, tanto illi magis [?: c- ] bant. Secundum omnem immundiciam eius. Levit 22 id est quacunque demum immundicie erit immundus. 1. Reg. 5, Secundum omnia quae dixeris. pro, quicquid [?: ] lis.


1856. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 567 | Paragraph | SubSect | Section]

ibi quisquam: Hierem. 49. pro, sicut Sodomam nemo incolit, ita nec Babylonem. ¶Porro κατὰ Graecum, secundum, non pauciores obscuritates parit. Aliquando ecliptice aliquid subintelligit. Ioann. 2. Erant sex hydriae positae secundum purificationem Iudaeorum. id est, secundum Iudaicum morem lavandi et purificandi se. Aliquando significat IN, AD, seu causam finalem: aliquando causam efficientem. 1. Petr. 1. Dilectis secundum praenotionem Dei. id est, ex, vel ob. Marci 1, Secundum potestatem etiam spiritibus impuris imperat. id est, pro


1857. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 567 | Paragraph | SubSect | Section]

novimus: id est, neminem de externis et humanis dotibus, aut omnino propriis virtutib. admiramur, et a nemine carnalia bona captamus: quinetiam licet olim Apostoli externam personam et opera magnificaque gesta Christi admirabantur, eumque sic fore terrenum Dominum sperabant, sicut et nos omnes Iudaei talib. somniis nobis blandiebamur, putantes Meschiam perpetuo apud nos ac nobiscum mansurum esse, et ab eo magna quaedam huius vitae commoda expectabamus, ignorantes eius verum ac spirituale regnum efficaciamque: tamen nunc omnes nos doctores longe aliter affecti sumus, et aliter de Christo


1858. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 567 | Paragraph | SubSect | Section]

et etiam in voce PRIMUM. SECURIS gloriatur contra secantem: videtur fuisse olim Israelitis proverbialis locutio. Hac locutione Isaiae 18 redarguit Deus insolentiam Assyriorum, qui sibi suaeque industriae tribuebant illas victorias, quibus Deus per Assyrios afflixerat, punieratque Iudaeos et alias gentes. Omnia enim grandia opera non instrumento, sed causae efficienti, seu instrumentum moventi tribuenda sunt. sicut Christus inquit: Non vos estis qui loquimini, sed spiritus patris caelestis loquitur per vos. 1 Reg. 6 est, non esse auditum malleum, aut securim, aut ullum


1859. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 568 | Paragraph | SubSect | Section]

sedenti revelatum fuerit, taceat prior. Ezech. 33. Veniunt ad te, et sedent coram te, sicut populus meus, et audiunt, etc. Dicitur et Deus per anthropopathiam et metonymiam Sedere, cum regit et iudicat. Psalmo 9, Quoniam fecisti iudicium meum, et causam meam, sedisti in solio iudex iuste. Et mox: Dominus in seculum sedens, et confirmans in iudicio solium suum. Ipse enim iudicabit mundum in iustitia, iudicabit populos in rectitudinibus. Psalmo 46 Regnat Deus super gentes: Deus sedet super solium sanctitatis suae. Ioelis 3, Excitabuntur et ascendeat gentes ad vallem


1860. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 568 | Paragraph | SubSect | Section]

Psalmo 46 Regnat Deus super gentes: Deus sedet super solium sanctitatis suae. Ioelis 3, Excitabuntur et ascendeat gentes ad vallem Iosaphat, quia ibi sedebo, ut iudicem omnes gentes per circuitum. Psalmo 29, Dominus in diluvio sedit, sedet rex in aeternum: id est, fuit autor diluvii: ut iudex puniens, sic perpetuo regnabit. Deus dicitur Sedere super Cherubim, Psalmo 80, et 99. ac saepissime aliâs: quia promiserat se habitaturum in intimo tabernaculo super arcam, in cuius extremitatibus erant duo Cherubini. Christus dicitur Sedere ad dexteram patris, Coloss. 3. Hebr. 1, 10,


1861. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 571 | Paragraph | SubSect | Section]

seminis, rectissime etiam contra hanc depravationem tam salutaris promissionis adhiberi possunt. Quare vide eum locum. In hoc vocabulo necessario explicandus venit etiam ille Pauli locus Gal. 3. Non dicit In seminibus, ut in multis: sed ut in uno, Et semini tuo, qui est Christus. Hic enim Iudaei, et etiam ipse Hieronymus, arguunt Paulum, quasi sophistice argumentatus sit ex voce seminis, quae in Graeco quidem σπέρμα, habeat non tantum singularem numerum, sed et pluralem: at Hebraeum זרע zera, qua


1862. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 571 | Paragraph | SubSect | Section]

zera, qua lingua data ac scripta est promissio Abraamo, tantum habeat numerum singularem. Varie autem omnino hic sese torquent Interpretes in excusando Paulo, quorum sententias qui volet inspiciat. Quod ad me attinet, respondeo primum, non satis liquido vel Hieronymus vel Iudaei probare possunt, nomen Semen in Hebraea lingua in plurali plane non fuisse in usu: non enim tantum illae voces, significationes aut phrases in ea lingua fuerunt, quae nunc in Veteri testamento Hebraeo extant, quandoquidem alioqui nihil aliud germane Hebraeum habemus. Deinde dico, nomina


1863. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 571 | Paragraph | SubSect | Section]

promissionibus ostendit Deus, se ibi loqui de uno aliquo certo individuo, et non de tota posteritate Abraami. Primum etenim excludit Ismaelem, aliosque concubinarum filios cum suis posteris, ex voce benedicti seminis, eamque ad solam Isaaci prolem restringit: postea ad Iacobi, inde ad Iudae, donec ad solum Silo, et postremo ad unum quendam posterorum Davidis, qui simul sit futurus verus Deus et Meschias. Quare licet Paulus in praedicto loco utatur Graecae linguae commmoditate: tamen hac ratione vult monstrare veram usurpationem vocabuli Semen in promissionibus


1864. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 572 | Paragraph | SubSect | Section]

dicto semine caput serpentis contrituro, et benedictionem omnibus gentibus acquisituro: clare loquuntur de uno aliquo certo filio, et non de tota posteritate Abraami: ille vero unicus, et quasi eximius Abraami filius, est ipsemet Meschias, ut omnes sequentes promissiones ostendunt. Stulte ergo vos Iudaei et Iudaizantes gentiles, cum vestris pseudapostolis ac seductoribus sentitis, vos omnesque posteros Abraami posse sibi suis bonis operibus, iustitiis, meritis ac purificationib. et sacrificiis benedictionem acquirere, et serpentis caput conterere, observando legem, quasi vos omnes simul


1865. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 572 | Paragraph | SubSect | Section]

acquireret: et in eum solum credite ac confidite. Ille solus est ille unicus verusque Dei agnus, peccata maledictionemque mundi auferens qui profecto frustra fuisset factus maledictum, et in cruce passus, si vos ex operibus vestris iustitiam ac benedictionem habere possetis. De quare perpetuo cum Iudaeis in hac et aliis epistolis et concionibus contendo: ipseque etiam Christus coram disputavit, dum vos quidem vestram operum, ille vero suam passionis iustitiam astruere vult. SEMITAE nota est significatio, angustius nempe iter. Figuratas tamen quasdam habet, explicatione


1866. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 572 | Paragraph | SubSect | Section]

In Ierusalem ponam nomen meum in sempiternum. id est, longo tempore in hac terrena Ierusalem: et perpetuo in vera, seu in Ecclesia Dei. [?:---- ] aliquid in solitudines sempiternas, est, ita vastare, ut [?: nunqui- ] plius reaedificetur: Ier. 25. Sic minatur Deus Iudes et vicinis gentibus. Brachia sempiterna subter, Deuter. 33. hoc est, infatigabilia Dei brachia, suum Israelem ostentantia. SENEX, sicut et apud Latinos non plane decrepitum significat. Quare additur ei aliquando aliquid, quod decrepitum denotet: ut Plenus dierum, implens dies,


1867. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 580 | Paragraph | SubSect | Section]

sed simpliciter ponitur, aureus aut argenteus, subintellige siclus. Iudicum octavo: Pondus in aurium fuit 1700 aureorum: subintellige, siclorum. Sic Iudicum 17. Mille et centum argentei, qui ablati fuerant: subintellige sicli. Hinc est quod citra ullam adiectionem sacerdotes promittant Iudae argenteos 30, nempe siclos. Quia vero iubentur singuli Israelitae dare dimidium sicli, et id exponit Matth. decimoseptimo de didrachmo: apparet, siclum valuisse 4 drachmas, et esse idem quod staterem. Tales ergo triginta dederunt sacerdotes Iudae pro proditione Christi, et faciunt circiter


1868. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 580 | Paragraph | SubSect | Section]

citra ullam adiectionem sacerdotes promittant Iudae argenteos 30, nempe siclos. Quia vero iubentur singuli Israelitae dare dimidium sicli, et id exponit Matth. decimoseptimo de didrachmo: apparet, siclum valuisse 4 drachmas, et esse idem quod staterem. Tales ergo triginta dederunt sacerdotes Iudae pro proditione Christi, et faciunt circiter 12 Ungaricos aureos, aut certe coronatos. Porro si quis ocii aut animi gratia ludere ac supputare vellet. posset verisimiliter dicere, Iudam iratum ob interpellatum sibi furtivum lucrum de unguento Mariae, voluisse illud quasi fugitivum (ut ille


1869. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 582 | Paragraph | SubSect | Section]

offensa Dei. Signa nostra non videmus, Psalmo 74 id est, nostros status, ritus et solennitates. Contra ibidem de impiorum cultibus dicitur: Posuerunt signa sua signa. id est, ut illa essent loco nostrorum rituum, veri cultus ac religionis. Possis tamen etiam de insignibus ac trophaeis impiorum Iudaeos opprimentium accipere. Fac mecum signum in bonum Psalmo 86. id est, aliquo signo declara te mihi favere. Signa et prodigia saepissime in Novo testamento vocantur illa miracula, quae Christus aut Apostoli faciebant: quia illis certo testabatur Deus eam religionem esse veram, seque illis


1870. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 582 | Paragraph | SubSect | Section]

id de lumine gratiae exposuisse. Tunc apparebit signum filii hominis in caelo: Matthei vigesimo quarto. id est, ipsemet filius hominis conspicietur, qui erit sui signum, seque metipsum abunde omnium oculis exprimet, depinget ac ingeret. Forte est aliqua allusio ad illa priora dicta, cum toties Iudaei petunt signum de caelo: et Christus contra eis pollicetur illud grande signum, aut miraculum suae resurrectionis, ascensionis in caelum, Iohannis sexto: qua ratione etiam hic forte eis praedicit illud gloriosum signum aut miraculum sui adventus ad iudicium. Sic quoque signum circum


1871. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 582 | Paragraph | SubSect | Section]

rei natura de--pta. Silemus enim Primum, cum quieta et tranquilla pacataque sunt omnia nostra, ut querendi [?: c---- ] non habeamus. Unde sicut silentium res tranquillas ac prosperas denotat: ita contrâ Clamor magnas calamitates vel belli, vel pestis vel famis ac similes. Sic apud Iudaeos summum silentium, apud Aegyptios contra clamor praedicitur futurus nocte sequenti, Exodi undecimo. omnes enim in magnis doloribus et calamitatibus queritamur ac clamamus partim impatientia, partim petendo opem. Secundo [?: tacem-- ] cum timemus aliquem vehementer: ut familia


1872. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 584 | Paragraph | SubSect | Section]

durissima, et plane silicea. SILOH שילה, vox Hebraea, quae tribuitur Messiae: Gen. 49. Non auferetur sceptrum de tribu Iuda, donec venerit Siloh. Significat autem Siloh felicitatem, vel autorem felicitatis. Inde a quibusdam vertitur Heros. Iudaei quidam etiam Messiam interpretantur. Aliqui etiam filium eius, scilicet Iuda: nam Messias debebat ex tribu Iuda nasci. Vidi plura manuscripta exemplaria, ubi non erat ioth: quod magis cum etymo felicitatis conveniret. Opinor igitur idem esse quod Salvator, felix, prosper, fortunatus,


1873. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 584 | Paragraph | SubSect | Section]

generis, neque insigniat aut nobilitet Christum: illis relinquo, qui pie ea delectantur. Porro ego, si primam non amplecterer, mallem amplecti Hieronymi expositionem, atque dicere, tempestate ipsius scriptum fuisse שילוה siloah: postea vero, quod, cum Iudaei hac et similibus vocibus a Christianis urgerentur, nec haberent quod respondere possent: pro malitia et pervicacia sua depravasse, facta literarum mutatione. sicut et כרו depravarunt Psal. 22, et alias multas. Est et


1874. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 589 | Paragraph | SubSect | Section]

Sortes proiiciuntur in sinum, sed a Domino est iudicium earum. i. gubernatio. hoc est, Deus regit dubiarum rerum exitum. Sic Prover. 18, litem comprimit sors: i. diiudicat. Sic forte quaeritur a Iehosua cap. 7, Quis nam in exercitu admiserit anathema? Sorte quaerit Samuel regem Iudaeis. Sorte quaerit Saul, quis contra eius votum comederit ea die. Sorte quaerant nautae, cuius culpa exorta sit tempestas, Ionae 1. Sorte etiam decernunt Apostoli, quis in locum Iudae proditoris succedere debeat. Sic et apud gentiles, Graecos, Romanos et barbaros, multum sortitione usi sunt.


1875. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 589 | Paragraph | SubSect | Section]

quaeritur a Iehosua cap. 7, Quis nam in exercitu admiserit anathema? Sorte quaerit Samuel regem Iudaeis. Sorte quaerit Saul, quis contra eius votum comederit ea die. Sorte quaerant nautae, cuius culpa exorta sit tempestas, Ionae 1. Sorte etiam decernunt Apostoli, quis in locum Iudae proditoris succedere debeat. Sic et apud gentiles, Graecos, Romanos et barbaros, multum sortitione usi sunt. [?:-de ] verbum Sortiri. Hinc igitur est locutio, Proiicere [?: ] , mittere sortes, dare sortes, exire sortes, cadere sortes, sortem mittere cum aliquibus,


1876. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 590 | Paragraph | SubSect | Section]

tubae exaltata voce, indicare omnibus hominibus, ac opportune et importune eos monere, ut sibi ab eis omni studio ac diligentia caveant. Hoc est quod Christus et Baptista dicunt: Quis vobis commonstravit effugere venturam iram, seu imminentes atrocissimas poenas? Isaiae 6 accusat Deus doctores Iudaeorum, inquiens: Speculatores eius omnes caeci. id est, indocti, et non intelligentes, vel etiam alioqui cernere nolentes prae metu aut etiam scelerata malitia praedictos hostes iam irruere in populum Dei. Eadem sententia ac reprehensio est etiam Isaiae 56. SPECULUM habet quasdam


1877. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 591 | Paragraph | SubSect | Section]

verbum aliquando pro metuere usurpatur, nota etiam Latinis catachresi. Sic etiam aliquoties in Evangelistis dicitur Dominus esse venturus ea hora, qua famulus non sperabat eum venturum. Sic Virg. inquit: Si tantum hunc potui sperare dolorem. Sperare in Moisen, Ioan. 5 dicuntur Iudaei, qui statuêbant, se per religionem a Moise praescriptam consecuturos omnia bona divinitus promissa, temporaria et aeterna. SPINAE, varias locutiones ac similitudines in Sacris suppeditant. Primum enim significant malos homines, qui nulli bono aedificio aut operi utiles


1878. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 592 | Paragraph | SubSect | Section]

mirabatur Moises quoque Exodi 3, quod ille ignis tam diu duraret, eoque statuit aliquid insuetum ac praeternaturale esse, accedensque propius conatur explorare. Iter pigrorum dicitur spinis sepitum, aut impeditum: sed rectorum esse planum, Proverb: 26. Sic Oseae 2 minatur Deus, se viam Iudaeorum discursantium precatum opem ab impiis, spinis obsepturum. id est, impediturum ac praeclusurum. Seminaverunt triticum, et messuerunt spinas: Hier. 12. videtur dici de pessimis Israelitarum fructibus, quos protulerunt audito bono Dei verbo a veris Prophetis: sicut et Deus queritur Isaiae


1879. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 592 | Paragraph | SubSect | Section]

Et cap. 3. spiritus levavit. Ibidem, Ingressus est in me spiritus. Et cap. 8, Elevavit me spiritus. Actor. 10, Petro cogitanti de visione, dixit spiritus: Ecce viri quaerunt te, surge et descende cum eis. Actor. 18. Spiritus cogebat Paulum, ut testificaretur Iudaeis, IESUM esse Christum. Matt. 4, Ductus est in desertum a spiritu. Matth. 22, David in spiritu vocat eum Dominum Ioan. 3, Quod natum est ex spiritu, etc. Ioan. 7, Nondum erat spiritus datus. 1 Cor. 2. Spiritus scrutatur arcana Dei. Gal. 3. Utrum ex operibus legis


1880. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 592 | Paragraph | SubSect | Section]

spiritu, etc. Ioan. 7, Nondum erat spiritus datus. 1 Cor. 2. Spiritus scrutatur arcana Dei. Gal. 3. Utrum ex operibus legis spiritum accepistis, an ex praedicatione fidei? 1 Petr. 4. Spiritus super vos requiescit. 1 Ioan. 3 et 4. De spiritu suo dedit nobis. Autor epistolae Iudae: Hi sunt qui segregant animales, spiritum non habentes. Apocal. 2, Qui habet aurem, audiat quid spiritus dicat Eccles. 2, [?: A- ] cum epitheto, quod vel ab essentia, vel ab officio [?: ] effectib. eius desumitur: ut Spiritus meus, Gen. 6. Non rixabitur spiritus


1881. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 592 | Paragraph | SubSect | Section]

est. Matt. 12. Qui dixerit verbum contra spiritum sanctum. Sic Luc. 1, 2, 4 Ioan. 7, 14, 20. Actor. 1. Accipietis virtutem Spiritus sancti supervenientis in vobis. Actor. 2, Repleti sunt omnes Spiritu sancto. Sic et Actor. 8, 10, 13, 15, 16, 19. et 1 Pet. 1 1 Iohan. 5 Et in epistola Iudae. Habet autem id nomen et propter substantiam, et propter officium. Est enim eius substantia, sicut et caeterarum personarum divinitatis, sanctissima: deinde est sons sanctitatis, afferens sanctitatem, hoc est remissionem peccatarum, et efficiens sanctos motus in cordib. credentium. Spiritus


1882. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 594 | Paragraph | SubSect | Section]

accommodari potest. Primum igitur occidit omnis typus ac figura, dum externo tantum aut literali sensu accepta, vel decipit: aut aliquid plane falsi continens, ut cum membra Deo, aut Messiae regnum temporale promitti videtur: aut persuadens in eo verum cultum, pietatem ac iustitiam sitam esse, ut Iudaei de sua caeremoniarum iustitia sentiebant: vel certe nihil prodest, dum sanguis hircorum et circumcisio carnis non tollit peccatum. Contra autem verus ac genuinus spiritus sensus, proprie voluntatem Dei indicat, et tandem ad veram pietatem deducit. Secundo, tota lex occidit, vel falsam


1883. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 594 | Paragraph | SubSect | Section]

scriptum, quam literam: et tamen voluimus ex more literam interpretari. Sed aliquid tamen amplius spectavit Paulus. nam quia lex non modo caeremonialis, sed etiam moralis, id est, Decalogus (quam vocant) ad Christum ducebat, qui nobis omni modo factus est iustitia: hunc autem Legis usum Iudaei partim ignorabant, partim aspernabantur: hinc factum est, ut Paulus de Lege loquens, modo ex Iudaeorum hypothesi, qui eam a Christo separatam, seorsim et per se consideratam sibi applicabant: modo ex vero ipsius usu et Legislatoris voluntate, vocabula excogitarit isti distinctioni


1884. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 594 | Paragraph | SubSect | Section]

amplius spectavit Paulus. nam quia lex non modo caeremonialis, sed etiam moralis, id est, Decalogus (quam vocant) ad Christum ducebat, qui nobis omni modo factus est iustitia: hunc autem Legis usum Iudaei partim ignorabant, partim aspernabantur: hinc factum est, ut Paulus de Lege loquens, modo ex Iudaeorum hypothesi, qui eam a Christo separatam, seorsim et per se consideratam sibi applicabant: modo ex vero ipsius usu et Legislatoris voluntate, vocabula excogitarit isti distinctioni accommodata. Itaque Legem nudam et a Christo separatam, γράμμα


1885. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 600 | Paragraph | SubSect | Section]

habet: sed multo plus eius Hebraea תחת tachath. Primum enim significat per quandam metaphoram, subiectionem dominii, ut 2. Reg. 8, Praevaricatus est Edom de sub manu Iehuda. pro, defecit â regno Iehuda: seu ab ea subiectione ac obligatione, qua regno Iudae oblecctus fuerat. Psa. 18, Adduxit populos sub me. id est, subiecit mihi. Secundo, inferioritatem loci: Dilatasti gressus meos sub me, Psal. 18. id est, firmasti incessum [?: ] Deut. 4. Stetis sub monte. id est, infra ad radices montis. Tertio, Locum rei: Isaiae


1886. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 602 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquid. Psalm. 50, Qui pepigerunt pactum meum super sacrificio. pro, adhibito sacrificio. Propter: Gen. 26, Ne moriar super eam. id est, propter Rebeccam. Gen. 43. Super argento huc addicti sumus. Super eam in altum revertere: Psal. 7. id est, propter eam sede in solio, ut iudex, et defende tuos. Sic Ps. 44. Super te occidimur quotidie. id est, propter te Ioel. 1, Eiularunt operarii super tritico. Gen. 20, [?: Mor-ris ] super muliere quam accepisti. Deut. 24. Ne moriatur pater super filiis, neque filii super patre. id est, propter. Gen. 19, Erue


1887. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 603 | Paragraph | SubSect | Section]

quam me. Iustitia Dei manifestatur per fidem in omnes, et super omnes. id est, omnibus sine discrimine offertur gratuita iustitia, sicut et omnes ea indigent, vel erga omnes. Praedicare super tecta: Matth. 10, Quod in aurem auditis, praedicate super tecta. id est, dicite perpalam: quia apud Iudaeos etiam in tectis aut super tecta versabantur homines. erant enim plana. Haec iam de praepositione Super, brevius aliquanto quam rei magnitudo ac varietas postulabat, dixi. In Graeco Novo testamento aliquanto facilius est eius significata discernere, cum ibi sint duae diversae voculae,


1888. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 | Paragraph | SubSect | Section]

pro, uni adhaerebit, ponit. 2. Tim. 4, Sanam doctrinam non sustinebunt. id est, non volent, nec poterunt tolerare aut admittere. Infirmos sustinere, Rom. 15, est patienter eos tolerare, ac insuper fovere. SYNAGOGA, â congregando dicta, usitatissime dicitur locus aut domus, in quo Iudaei docendae ac discendae religionis gratia, praesertim extra Ierosolymam, congregabantur. Nam Ierosolymae id in ipso templo factitabant, in quo solo offerre ac sacrificare eis licebat. In hac significatione vox haec valde crebro in Evangelistis et Actis legitur. Raro pro coetu ipso ponitur, ut


1889. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 | Paragraph | SubSect | Section]

congregabantur. Nam Ierosolymae id in ipso templo factitabant, in quo solo offerre ac sacrificare eis licebat. In hac significatione vox haec valde crebro in Evangelistis et Actis legitur. Raro pro coetu ipso ponitur, ut Act. 13. Soluta autem synagoga seu congregatione, secuti sunt multi Iudaei Paulum orantes, etc. Hinc fit vox ἀποσυνάγωγος, alienus a Synagoga, quae excommunicatum significat: quod Vulgata inepte vertit Io. 9, Ut qui confiteretur eum, extra synagogam fieret. et multo ineptius ac obscurius Ioann. 16,


1890. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 | Paragraph | SubSect | Section]

vertit Io. 9, Ut qui confiteretur eum, extra synagogam fieret. et multo ineptius ac obscurius Ioann. 16, Absque synagogis facient vos: cum sensus proprie sit, Excludent vos ex coetu ac populo Dei, habebunt vos pro ethnicis ac publicanis. Hinc porro obtinuit, ut apud Theologos Synagoga coetu Iudaeorum, et etiam aliorum impiorum vocetur: sicut Ecclesia, populus Dei. SYNAGOGAS tantum loca conventuum Iudaicorum, et Synedria Graecorum aut gentilium quidam volunt vocari: sed falso. Nam SYNEDRII crebra fit mentio in Novo testamento, ut Matt. 5. 10. 26. Mar. 13, et aliâs. Scimus autem,


1891. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 | Paragraph | SubSect | Section]

et Synedria Graecorum aut gentilium quidam volunt vocari: sed falso. Nam SYNEDRII crebra fit mentio in Novo testamento, ut Matt. 5. 10. 26. Mar. 13, et aliâs. Scimus autem, Mosen cum oneri non sufficeret, LXX sibi ascivisse iudices, qui populum unam cum ipso regerent: Exo. 18. Iam vero Iudaei a Babylonico exilio reversi, Synedrion habuerunt, quod corrupte Sanedrin vocarunt, ex LXX iudicib. Ut autem fieri solet in talib. numeris, cum de Synedrio sermo erat, tantum dicebant LXX iudices: ac eos ex posteris Davidis electos fuisse, testis est Philo, ut potestas aliqua maneret in regia


1892. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 | Paragraph | SubSect | Section]

eos in Synedria. Sic Marc. 13. Tradent vos in synedria et synagogas. SYRIA, nomen totius illius regionis inter Aegyptum, Armeniam, mare mediterraneum, et Babyloniam. Sed vox Syrus, Deut. 26, significat Labanum, socerum et avunlum Iacobi. Ex institutione igitur Mosis cogebantur Iudaei coram tabernaculo aut templo offerentes, commemorare suorum maiorum historiam, pericula et liberationes Dei ex Aegypto, aliisque difficultatibus. Inter alia vero dicebant etiam, Syrus perdens patrem meum, et descendens in Aegypto: id est, voluit aut conatus est Laban perdere patrem


1893. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 609 | Paragraph | SubSect | Section]

Psalmo 5. 18. 28. 29. et 138. Et Deus dicitur exaudire e templo sancto suo: Psalmo decimooctavo, et sexagesimooctavo. Aliquando totum simul illum cultum vox haec complectitur. Ierem. 7, Nolite considere in verbis mendacibus, dicentes: Templum Domini, templum Domini, templum Domini. Nam Iudaei audientes minas Dei per prophetas civitati Ierosolymae ac populo denunciatas, persuadebant sibi, nequaquam Deum tam severiter esse illam terram vastatutam, potissimum propter duas causas. primum, ne simul everteret templum ac cultum suum: deinde, quia per illa perpetua sacrificia, et tam


1894. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 609 | Paragraph | SubSect | Section]

templum ac cultum suum: deinde, quia per illa perpetua sacrificia, et tam sacro sanctum cultum, omnia ipsorum peccata plenissime expiarentur, et Deus fieret eis prorsus propitius: sicut nunc Papistae in suam Missam plenissime confidunt. Alioqui de quatuor nominibus aut rebus insolescebant Iudaei, contra omnes prophetarum minas et conciones, quae sunt, λάος, τόπος, νόμος populus sanctus terra promissionis, templum et lex: ut alibi indicavi. Quae diligenter observanda sunt. Aliquando vox Templi per metaphoram significat caeleste Dei


1895. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 609 | Paragraph | SubSect | Section]

reaedificabo illud. Templum Dei violare, primae Corinthiorum tertio, est, a Deo et vera pietate deficere. Psalmo vigesimonono. Omnis in templo Dei dicat ei gloriam. id est, omnia membra Ecclesiae laudent eum. Matth. vigesimotertio dicit Christus, Zachariam filium Barachiae esse interfectum a Iudaeis inter templum et altare: quod alii ad Zachariam filium Ioiadae, alii ad Zachariam prophetam referunt, et denique alii ad Zachariam patrem Ioannis Baptistae, qui sit interfectus, quia praesentiam Meschiae propalam affirmaverit. Mihi maxime probatur eorum sententia, qui de ultimo Zacharia


1896. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 610 | Paragraph | SubSect | Section]

finem 1551, quo convertebatur bellum a Magdeburga contra Papistas, quo tempore et magnum et parva Interim prorsus negligi coeperunt. Convenit ergo mirabiliter prophetia ac Spiritus sancti veritas in Novo ac veteri Testamento inter se, et cum ipso etiam [?: ] olim ante Christum apud Iudaeos, et nunc apud nos in novo Testamento, atque adeo etiam ipsarum abominationum durationes. Illa enim fuerunt typus rerum nostrarum. Tempus acceptum, aut beneplaciti, est tempus quo Deus se propitium offert: quod plerunque id est quo instaurat religionem suam, missisque olim prophetis,


1897. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 613 | Paragraph | SubSect | Section]

sicut ferme et Latini dicunt, Humi iacere. Psal. 148, Magnificentia eius est supra caelos et terram. Ezech. 1. Ecce rota una erat in terra. Quintô, aliquando illam proprie regionem significat, de qua est sermo. 2. Par. 22. Athalia autem regnabat super terram. id est, super Iudaeam. Gen. 13 et 36, Terra eos ferre non poterat. id est, ille locus terrae Canaan. Gen. 34, Terra erit coram vobis, aut in potestate vestra. Indicat igitur in illis exemplis, et saepe alias terram Canaan, aut Iudaeam. Hieronymus super Isaiae 5 notat, moris esse Scripturae, nomine


1898. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 613 | Paragraph | SubSect | Section]

qua est sermo. 2. Par. 22. Athalia autem regnabat super terram. id est, super Iudaeam. Gen. 13 et 36, Terra eos ferre non poterat. id est, ille locus terrae Canaan. Gen. 34, Terra erit coram vobis, aut in potestate vestra. Indicat igitur in illis exemplis, et saepe alias terram Canaan, aut Iudaeam. Hieronymus super Isaiae 5 notat, moris esse Scripturae, nomine universae terrae notare tantum eam regionem, de qua sermo est. Sic dicitur universa terra venisse in Aegyptum, ad emendum frumentum. id est, Syria et vicina Aegypto loca. Sic 2. Par. 9 dicitur Salomon magnificatus esse


1899. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 613 | Paragraph | SubSect | Section]

aut etiam super omnes tum circumquaque regnantes. Tale forte est illud Luc. 2. Ut describeretur tota habitabilis terra. Sexto, valde crebro pro contento ponitur: ut terra significet homines vel totius mundi, vel plurium regionum, vel etiam unius alicuius, praesertim terrae Canaan aut Iudaeae. Genes. 6. Vidit Deus quod corrupta esset terra. Mox se exponit, Quia corruperat omnis caro viam suam super terram. Quod prius dixerat terram, hoc iam nominat carnem agentem super terram, nempe homines. Gen. 41, Universa terra veniebat in Aegyptum, ut emeret frumentum a Ioseph: id est,


1900. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 615 | Paragraph | SubSect | Section]

TIMOR. TESTIS aliquando doctorem significat: quia ipse testatur illam doctrinam, quam proponit, esse veram. Isaiae 55 de Meschia dicit Deus: Ecce dedi eum testem populis. id est, ducem et praeceptorem. Et Christus Lucae ultimo et Act. 1, Vos autem eritis testes horum omnium in Iudaea et Samaria, et usque ad fines terrae: quod saepe postea Apostoli in Actis repetunt. Sic et Christus de sua praedicatione inquit: Amen dico tibi, quod scimus loquimur, et quod videmus testamur. Ibidem aliquanto post inquit de Christo Baptista: Quod vidit et audivit, hoc testatur: sed


1901. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 616 | Paragraph | SubSect | Section]

passive: quasi dicas testimoniatus, id est, cui aut de quo datur testimonium: non addita qualitate boni aut mali. inquit enim ibi textus, Dispicite viros testimoniatos septem. Sic et cap. 10 Cornelius dicitur (ut ita dicam) testimoniatus a tota gente Iudaeorum: quae significatio verbi testificandi convenit cum eo quod modo dixi significare, laudare, celebrare, praedicare: et cum eo quod supra ostendi significare, docere. Unde fit, ut in Novo testamento, sicut et in Veteri, non raro testimonium significet doctrinam. 2. Timoth 1, Ne te pudeat


1902. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

aut Ecclesia: in sanguine foederis tui, ego dimittam. ut et Ecclesiae sit actio, quae verbum ac sacramenta beneficiaque eis inclusa administrat erga membra sua captivata: et Dei, qui IN et per sacramenta est efficax, ac captivata Ecclesiae membra emittit ex carcere. ¶ Act. 3 inquit Petrus ad Iudaeos: Vos estis filii prophetarum, et testamenti aut pacti, quod ordinavit Deus erga patres nostros, dicens ad Abrahamum: Et in semine tuo benedicentur omnes generationes: id est, ad vos pertinent prophetiae, aut prophetarum promissiones de Messia, et foedus de benedicto semine cum Abrahamo


1903. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

quod verbum plane testamenti naturam, non pactionis sonat. ¶ Aliquando testamentum ipsam doctrinam, secundum quam testamentum aut foedus sancitum est, significar: sicut supra aliquoties, praesertim ex veteri Testamento ostendi. In hoc significato etiam Paulus ait Iudaeis velamen manere in lectione veteris testamenti, seu cum vetus testamentum legunt. Hinc in Ecclesia receptissimum est, ut vetus ac novum testamentum, duae istae Bibliorum partes vocentur. Sunt vero illae revera nihil aliud ferme, quam explicatio quaedam plenissima istorum duorum foederum aut


1904. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 620 | Paragraph | SubSect | Section]

easque cum hac nostra cum Deo pactione aut confoederatione conferam, ut in tanta re Lector etiam rectius instituatur. In foederibus hae solent esse proprietates: I. Duae diversae partes antea vel inimicae, vel non perinde bene cohaerentes. Hae sunt in hoc nostro foedere, Deus iudex, et homo peccator. II. Utriusque partis consensus in foedus, atque adeo etiam praesentia in pangendo foedere. Sic fit, et hoc credere debemus, nos in Sacramentis cum Deo coram agere, pacisci de certis conditionibus et transigere. III. Mediator,


1905. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 625 | Paragraph | SubSect | Section]

qui non vult laborare, ille ne comedere quidem debeat. Qua re observandum est, cum Paulus commendat traditiones, loqui eum de usitatissima Scripturae sacrae doctrina, non de humanis traditiunculis per quas et propter quas perinde nunc Papistae irritum faciunt mandatum Dei, sicut olim pharisaei et Iudaei, teste Christo, factitarunt. Aliquando tamen etiam de externis traditiunculis hominum, aut patrum, sicut eas Paulus et Christus vocant, usurpatur, idque plerunque in peiorem partem, ac cum reprehensione earum, ut noxiarum ac impiarum. Illud sane valde memorabile est, quod Christus et


1906. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 625 | Paragraph | SubSect | Section]

ac cum reprehensione earum, ut noxiarum ac impiarum. Illud sane valde memorabile est, quod Christus et Apostoli, corrigentes ac emendantes doctrinam, nusquam traditiones patrum, sed tantum Scripturam, eamque solum authenticam citent: cum procul dubio multa pia ac praeclara, et apud Pharisaeos ac Iudaeos plurimum valitura, potuissent ex veteribus Rabinis et patrum sententiis aut traditionib. proferre. Quod proculdubio eo fine fecerunt, ut et nos disceremus, solummodo propheticum sermonem veluti lucernam in obscuro loco sequi, et inniti soli fundamento Prophetarum ac Apostolorum, cui superae


1907. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 626 | Paragraph | SubSect | Section]

transeunt, et mulctantur: Proverb. 22. id est, recte eunt ad periculum. Transire facere de medio, est tollere: sicut supra dixi, significare interdum perire. 2. Par. 15. Et transire fecit de medio omnes abominationes de Iehuda. id est, abolevit. Esther 9, Dies isti non transibunt e medio Iudaeorum, et memoria illorum non desinet a semine eorum. Idem bis dicit. Transire e medio, est hic perire, oblivioni tradi. Iob 36, In ensem transibunt: id est, peribunt. Transire facere per aquas, aliquando significat [?: re ] . Num. 31. Quicquid non ingreditur ignem,


1908. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 627 | Paragraph | SubSect | Section]

familia et loco Meschias erat expectandus. Quare etiam libros genealogiarum habuerunt, ut sciretur perpetuo, quis'nam ex qua tribu aut familia progenitus esset: qui libri post adventum Christi exusti sunt, ut in nostra Ecclesiastica historia plenius habetur. Quare iam prorsus ignorant perfidi Iudaei, quis nam eorum ex qua tribu, multo etiam magis ex qua familia sit: ut si maxime quis pseudo propheta veniret, nomine Meschiae sese venditans, ut multi venerunt, tamen non possent dicere, aut certo statuare, quod esset ex tribu Iuda, multo minus ex posteritate David. TRIBUTUM,


1909. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 | Paragraph | SubSect | Section]

aptissima etymologia vocis logos, Verbum, videtur esse: quod [?: ] Chaldaea versio saepissime habeat pro nomine propria Dei יהוה Iehova Meimar מימר verbum (qua [?: l ] tempore Christi vulgus Iudaeorum plurimum usum est) verisimile mihi fit, Ioannem voluisse eam vocem etiam in sua Graeca scriptione per Logon exprimere: sicut innumeros Hebraismos passim Apostoli suis scriptis inserverunt. Apparet sane, fuisse tunc usitatum vulgae, pro nomine Iehova voce Meimar uti: quod et [?:


1910. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 | Paragraph | SubSect | Section]

voluisse eam vocem etiam in sua Graeca scriptione per Logon exprimere: sicut innumeros Hebraismos passim Apostoli suis scriptis inserverunt. Apparet sane, fuisse tunc usitatum vulgae, pro nomine Iehova voce Meimar uti: quod et [?: Ga-nus ] probat: sicut et postea, ac nunc quoque Iudaei pro eodem nomine utuntur vocabulo שם Schem, quod significat nomen. Voluit igitur Ioannes usitata vulga voce uti, ac ipso statim primo nomine dicere, Meschia esse Iehova, ut divinitatem eius asserat contra, haereti-cos, Cerinthum et alios, contra quos


1911. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 | Paragraph | SubSect | Section]

Danielis 3. Qui mutaverunt verbum regis: id est, non curarunt. Aliquando est idem quod adulterare, ut Paulus loquitur. Pervertere verba alicuius: Exod. 23. Munera pervertunt verba iustorum, et excaecant oculos sapientum: id est, efficiunt ut causa bona male iudicetus, [?: ] iudex munere excaecatus, nequit verba ac rationes iustioris partis syncere iudicare, et crimen pro magnitudine odisse. Verbum aut verba ponere in alicuius ore, est [?: ] instruere quid loqui debeat. Num. 23 bis dicitur: Posuitque Dominus verba Bileam in ore eius. et,


1912. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei. Ion. 8, Qui ex Deo est, verba Dei audit. Item cap. 11, Beati qui audiunt verbum Dei. Act. 12, Verbum autem Domini crescebat et multiplicabatur. Act. 13, Praedicabant verbum Dei in synagogis Iudaeorum. Appellatur autem verbum Dei a causa efficiente. nam Deus id verbum revelavit, et proponit in eo suam voluntatem, quam vult omnes homines nosse ac sequi: et est ipse Deus in eo verbo efficax, licet homines id iuxta Dei mandatum proponant. Verbum labiorum Dei: Psal. 17.


1913. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 643 | Paragraph | SubSect | Section]

sis hilaris ac laetus. Sic Epulo ille vestiebat se quotidie bysso. Pro vestimento habere saccum. supra in Sacco dixi significare moerorem ac luctum Psalmo 35, cum aegrotarent ipsi, vestimentum meum saccus. Sic Psal. 69. Vestem scindere, dolorem ac impatientiam significavit Iudaeis: undecunque demum is dolor accessit, sive ex suis aut alienis peccatis, sive ex aliquo tristi damno: ut Caiphas scindit vestes suas ob blasphemiam (ut putabat) Christi: Paulus et Barnabas scindunt vestes prae indignatione, quod Lystrii sibi ut diis sacrificare volebant. Sic 1. Reg. 21,


1914. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 643 | Paragraph | SubSect | Section]

(ut putabat) Christi: Paulus et Barnabas scindunt vestes prae indignatione, quod Lystrii sibi ut diis sacrificare volebant. Sic 1. Reg. 21, Achab metu minarum scidit vestimenta sua. Sic Iacobi filii Genesis 44, capto Beniamin ob furtum paterae, scindunt vestimenta sua. Sic Ioel dicit Iudaeis, Scindite corda vestra, et non vestimenta vestra. id est, interno animi dolore dolete, non tantum externo gestu aut simulatione: vel potius excindite corda vestra, non tantum accidentia. Vestimentum et panis, sicut Germanis hüll unnd füll, synecdochice


1915. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 644 | Paragraph | SubSect | Section]

literae. Rom. 7: Ut serviamus in novitate spiritus, non in vetustate literae. Vetustatem literae vocat Paulus, illam cognitionem religionis, praesertim totius legis, illamque pietatem quam vetus seu non renatus homo potest consequi et praestare: et praestiterunt omnes operarii, praesertim apud Iudaeos, antequam ad veram cognitionem Christi pervenerunt. Vocatur autem La tera, quia tota illa cognitio ac pietas non cordi inscripta est, vel in corde versatur, sed in ipsa litera parum intellecta, et ita sonata sicut psitacus suum χαῖρε aut


1916. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 648 | Paragraph | SubSect | Section]

quippiam maius esse quam videre. Sic ferme vulgo dicunt Germani ad aliquem, parum ea quae ante oculos sunt animadvertentem, Ich main du bist mit lebenden augen blind, tues caecus quantumvis videntes oculos habes. De hoc Hebraismo vide supra in multiplici Scire. Iohan. 5 inquit Christus ad Iudaeos: Qui misit me pater, ipse est testatus de me: neque vocem eius audistis, neque speciem eius vidistis unquam. Videtur esse semiproverbialis loquutio, quando quidem vel visu de facie, vel auditu aliquem cognoscimus: ideo utitur hac loquutione hic Christus: quasi diceret, nullam prorsus


1917. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 649 | Paragraph | SubSect | Section]

significant leges, iura ac doctrinam, quae quasi vincit et ligat subditos. Sic et doctrina religioque caelestis aliquando hoc nomine designatur. Psal. 2. Disrumpamus vincula eorum, et proiiciamus a nobis iugum ipsorum. Sic et Ieremias cap. 2. ac 5. accusat Iudaeos, quod disruperint vincula, et proiecerint iugum a se. Alioqui etiam per metaphoram significat obligationem, eoque non raro cum foedere coniungitur. Ezech. 20, Et adducam vos in vinculum foederis: id est, inibo vobiscum foedus, quo et ego vobis obligabor aut obstringar, et vos mihi. Paulus


1918. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 650 | Paragraph | SubSect | Section]

describitur sacerdotum et prophetarum inscitia et vertiginosus spiritus, qui errant simul, ac seducunt, omniaque spirituali vomitu et stercore idololatriae, errorumque foedant ac contaminant. Proverb. 9 et Isa. 55, Vinum pro sana salutarique doctrina ponitur per metaphoram. Gen. 49, tribus Iudae homines dicuntur loturi vestimenta sua in vino, et habituri oculos rubros ex vino, et dentes albos ex lacte. i. abundaturi esse vino et lacte, ob loci aut soli fertilitatem. Deut. 32 nativa malitia aut originale peccatum Israelitarum hisce verbis depingitur: Quoniam de vinea Sodomae vitis


1919. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 652 | Paragraph | SubSect | Section]

Locum Zach. [11,] Accepi mihi duas virgas, unam vocavi Decorem, et unam vocavi Corruptores, et pavi gregem, etc. valde varie tractant interpretes. Nostri enim, pro virga corruptorum, legentes Virgam funiculi: per virgam decoris intelligunt legem naturae, et per virgam funiculi legem Iudaeorum. Ubi autem venit Evangelium, utraque lex cessavit, ne posset damnare. Vel, sicut legem naturae emendavit lex Mosae, ita legem Mosis Evangelium, etc. Mihi verisimilior haec expositio videtur: quia semel se pastorem dixit, qui pasceret ovem occisionis, adhuc perseverat in


1920. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 652 | Paragraph | SubSect | Section]

20, Assur virga furoris mei. Boni ergo pastores dicuntur Virga decora, mali vero corruptores vel depopulatores. Et illi, quia feliciter ac mansuete gubernant, Decor appellantur: hi vero, quia infeliciter et cum tyrannide, Corruptores, et virga ferrea. Et ita per hos pavit gregem, id est, populum Iudaeorum gubernavit. Virga panis, potius baculus aut fulcrum panis, vide supra in voce BACULUS. Sub virga transire: Levitici 27, Decima boum et ovium, quae transierunt sub virga: id est, quae a pastore reguntur, vel potius numerantur. Solent enim pastores numerantes pecus, in ostio caulae


1921. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 655 | Paragraph | SubSect | Section]

Ioel. 1. Vitis per similitudinem aut metaphoram significat populum Israeliticum. Psa. 80. ubi prolixe agitur, quomodo sit ex Aegypto traducta, locus ei repurgatus, plantata creverit, et denique sit horribiliter Deo connivente a feris vastata. Porro Deuteronomii 32. corrupta natura ac origo Iudaeorum, ipsum nempe originale peccatum, hisce verbis describitur: Quoniam de vinea Sodomae vitis eorum, atque de arvis Gomorrhae vita eorum, uvae fellis et botri amaritudinum eis. Solent plantantes vineta, summo studio conquirere optimas species vitium, etiamsi ex longinquo afferendae sint, quo


1922. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 658 | Paragraph | SubSect | Section]

Dies mei sicut umbra [?: dec--naverunt ] . et Psalmo 144, Dies mei sicut umbra praetereunt. Esdrae 4, Fugite umbram seculi: id est, res fugaces ac inanes huius mundi ac vitae. Isaiae 16, Pone velati noctem umbram tuam in meridie. id est, vos Moabitae praestate meis afflictissimis Iudaeis in meridiano aestu persequutionum, summum ac benignissimum favorem. Typi quoque Veteris testamenti vocantur um brae futurorum, ac Novi testamenti bonorum:quia perinde illa adumbrant, ac utcunque delineant, sicut umbrae sua corpora. Colossens. 2, Quae sunt umbrae rerum futurarum, at


1923. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 660 | Paragraph | SubSect | Section]

Dan. 10, Non est [?: ] qui praesumat se mecum in istis, nisi Michael [?: pri- ] vester. id est, non est quisquam. Unus aliquando idem [?:- ] quod solus, sicut prius dixi Sodomitas de [?: Loto ] [?: ] re: Unus venit, et vult iudex aut gubernator esse, [?: ] 35, Unus testis non loquatur in animam, ut [?: mor- ] id est, unus solus testis non testificabitur, ut accipietur eius testimonium ut sufficiens ad damnationem Ezek. 33, Unus erat Abraam, et possedit terram nos [?: ] sumus


1924. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 661 | Paragraph | SubSect | Section]

Ioannis decimo: Ego et pater unum sumus. Id veteres interpretati sunt de divinitate Christi, [?: ] sit patri consubstantialis. Reprehendunt hunc [?: intellectum ] recentiores aliqui: verum [?:-um ] esse dicti [?: il- ] sensum, testatur etiam Iudaeorum intellectus: qui [?:-nt ] illum asserere, se esse Deum. Porro Ioannis decim-oseptimo, videtur simul coniungere Christus tum [?:-iae ] suae cum patre unitatem, tum consensum ac [?: con-ctionem ] efficaciae, quam habet in patre, et cum


1925. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 663 | Paragraph | SubSect | Section]

estis: Psal. septuagesimo sexto. id est, celebrate Deum, qui tam miranda facit. Isaiae decimo: Vota vovebunt Domino. id est, eum colent, non idola. Paulus dicitur votum habuisse, seque rasisse: Actor. 18 et 21: Videtur autem fuisse ceremoniale Nazaraeorum votum, quod in gratiam Iudaeorum servant, ut (sicut ipsemet scribit) Iudaeis Iudaeus, et gentibus gentilis fieret, atque ita ex omnibus aliquos Christo lucrifaceret. VOX, non paucos Hebraismos gignit, qui explicandi sunt. primum enim significat interdum ipsum sensum, sententiam, aut doctrinam voce


1926. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 663 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, celebrate Deum, qui tam miranda facit. Isaiae decimo: Vota vovebunt Domino. id est, eum colent, non idola. Paulus dicitur votum habuisse, seque rasisse: Actor. 18 et 21: Videtur autem fuisse ceremoniale Nazaraeorum votum, quod in gratiam Iudaeorum servant, ut (sicut ipsemet scribit) Iudaeis Iudaeus, et gentibus gentilis fieret, atque ita ex omnibus aliquos Christo lucrifaceret. VOX, non paucos Hebraismos gignit, qui explicandi sunt. primum enim significat interdum ipsum sensum, sententiam, aut doctrinam voce comprehensam. Sic saepissime dicitur populus audire, aut


1927. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 663 | Paragraph | SubSect | Section]

celebrate Deum, qui tam miranda facit. Isaiae decimo: Vota vovebunt Domino. id est, eum colent, non idola. Paulus dicitur votum habuisse, seque rasisse: Actor. 18 et 21: Videtur autem fuisse ceremoniale Nazaraeorum votum, quod in gratiam Iudaeorum servant, ut (sicut ipsemet scribit) Iudaeis Iudaeus, et gentibus gentilis fieret, atque ita ex omnibus aliquos Christo lucrifaceret. VOX, non paucos Hebraismos gignit, qui explicandi sunt. primum enim significat interdum ipsum sensum, sententiam, aut doctrinam voce comprehensam. Sic saepissime dicitur populus audire, aut non


1928. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 664 | Paragraph | SubSect | Section]

inflammari, secundae Corinthiorum undecimo: Quis scandalizatur, et ego non uror? id est, graviter de eius scandalo crucior. Porro primae Corinthiorum septimo: Melius est nubere quam uri, notam significationem habet. Sic etiam ardere, incendi et flagrare amore dicitur aliquis. Urens ventus Iudaeis fuit orientalis, quia ex aridis et aestuosis locis spirabat, et ad eos perveniebat: Sicut contra, Italiam Boreae penetrabile frigus adurit. Saepe huius venti mentio fit in Sacris literis. Vulgata versio aliquoties vertit verbum צרף Zaraph per uro, quod


1929. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 664 | Paragraph | SubSect | Section]

in Scriptura, propter infidias et crudelitatem, leoni saepe iungitur. Proverbiorum decimo octavo: Leo rugiens, et ursus esuriens, princeps impius. Amos octavo: Si fugiat homo a facie leonis, et occurrat ei ursus. In Thren. [?: V- ] insidiosus factus est mihi in via. Sperabant Iudaei iam extra teli iactum se constituendos regnantibus Persequi se in patriam remitterent: sed illos quoque [?: infest-- ] senserunt. Etenim, ut est iuxta Germanicum proverbium, Iunge herren, iunge beeren: alte herren, alte beeren: ita Cyrus principio quidem valde prudenter et


1930. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 664 | Paragraph | SubSect | Section]

extra teli iactum se constituendos regnantibus Persequi se in patriam remitterent: sed illos quoque [?: infest-- ] senserunt. Etenim, ut est iuxta Germanicum proverbium, Iunge herren, iunge beeren: alte herren, alte beeren: ita Cyrus principio quidem valde prudenter et humaniter Iudaeos tractabat, similis ursis, qui iuvenes tractabiliores sunt. URTICAE multum in ruinosis, aut potius [?: evers- ] aedificiis crescunt. Zoph. duodecimo: Erunt exitus urticae. id est, evertentur. USQUE, metam aliquam vel temporis, velloci indicat: quam tamen


1931. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 665 | Paragraph | SubSect | Section]

accerset iram et poenas Dei? Matthaei vigesimoseptimo: Ut quid me dereliquisti? UVA acerba, aliquas similitudines in Sacris praestat: quarum prima est illud celebre proverbium, Ieremiae trigesimoprimo: Patres comederunt uvam acerbam, et dentes filiorum obstupuerunt. Quo dicto Iudaei accusabant Deum iniustitiae, quod se ob peccata et idololatrias suorum maiorum puniret. Verum Deus eos ibi redarguit, pronuncians fore, ut illius tantum dentes obstupescant, qui immaturas uvas comederit. id est, ut qui peccaverit, is etiam puniatur. Vuae in deserto, sunt res utiles ac


1932. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 672 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

unicornium humilitatem meam. Unicornes hic superbos, vel unum testamentum tenentes. Rhinoceron, fortis quique, vel in bonam vel in malam partem In lib. Iob, secundum Hebraeum: Nunquid volet rhinoceros servire tibi? Onager, eremita. In Iob: Quis dimittet onagrum liberum? Potest et populus ille Iudaeorum onager dici, quia sequitur in eodem libro: Ex vincula eius quis solvit? Vincula utique praecepto-rum. Hinulus, Christus, aut sancti, pro gratiarum varietate. In Solomone: Similis es tu fratruelis meus damulae aut hinulo cervorum. Dama, idem quod supra. Lepus, timens Deum. In Psalm. Petra


1933. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 672 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

caprarum, quae revelatae sunt de Galaad. Agni, Christus, vel Apostoli aut sancti. In Evangelio: Pasce agnos meos. Hoedi peccatores. In Evangelio: Hoedos autem â sinistris. Talpae, idola, vel haeretici, qui non vident veritatem. In Esaia: Ut adoretis talpas et vespertiliones. Canis, diabolus, vel Iudaeus, vel gentilis. In Psalmo: Et de manu canis unicam meam Et in aliam partem, in Ecclesiaste: Melior est canis vivus leone mortuo. Hic leonem diabolum, canem vero gentilem vel hominem peccatorem accipiendum putant: quod ille ad fidem vel poenitentiam possit venire, ille non veniat. Ranae,


1934. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 675 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

anima. In Evan. Sint lumbi vestri accincti, et lucernae ardentes. Aliquoties Iucernae, opera bona: Sic luceat lumen vestrum, ut videant opera vestra bona. Modius, corpus humanum, vel legis litera, vel populus Iudaeorum. In Evang. Nemo accendit lucernam, et ponit eam sub modio. Candelabrum, Ecclesia, vel corpus Domini, aut sancta Scriptura. In Propheta: Et vidi a dextris altaris candelabra duo ardentia. Mensa, altare, vel refectio spiritalis. In Psal. Parasti in conspectu meo mensam. Clavis,


1935. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 675 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

peccata: Vae qui trahitis peccata velut funem longum. Et iterum: Funes peccatorum circumplexi sunt me. Rota, orbis, aut vita humana. In Ps. Vox tonitrui tui in rota. [?: ] , Deus meus pone illos ut rotam. i. volubiles vel instabiles effice in malitia sua. Spongia cava, infidelitas Iudaeorum. In Evang. Illi autem spongiam plenam aceto hyssopo circumponentes, obtulerunt ori eius. Scala, fructorum profectus. In Gen. Viditque in somnis scalam stantem super terram, et cacumen illius tangens caelum angelos quoque Dei ascendentes et descendentes super eam Scopae, cura


1936. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 678 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

columba vel dolens. Micha, quis iste? Naum, germen sive consolatio. Abacuc, amplexans. Sophonias, abscondens eam. Aggaeus, festus, sive solennis. Malachias, angelus meus. Esaias, salus Domini. Hieremias, excelsus Domini. Ezechiel, fortitudo Domini. Daniel, iudicium Domini. Iudith, laudans, aut Iudaea. Ioseph, auctus. Maria, illuminata, sive stella maris: sed sermone Syro, domina. Simon, pone moerorem, vel obediens. Petrus, agnoscens. Bariona, filius columbae: Syrum pariter, et Hebraeum. Cephas, petrus: Syrum est. Paulus, mirabilis. Saulus, tentatio respicientis, vel tentationis


1937. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 678 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

nativitas tentationis. Iordanis, descensus. Martha, provocans Deum. Magdalena, turris. Susanna, lilium. Saba, captivitas. Caiphas, investigator, sive vomens ore. Pontius, declinans consilium. Pilatus, os malleatoris. Herodes, pellicius. Barrabas, filius patris: vel magistri eorum, absque dubio Iudaeorum magistri, qui est diabolus. Edem, in Gen. deliciae. Iudaea, confessio. Hierosolyma, visio pacis. Sion, specula: et recte. nam haec civitas David in monte constructa est. Babylon, confusio, sive transitio. Aethiopia, tenebrae. Aegyptus, tribulatio, sive tenebrae. Tyrus, angustia. Romani,


1938. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 678 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Deum. Magdalena, turris. Susanna, lilium. Saba, captivitas. Caiphas, investigator, sive vomens ore. Pontius, declinans consilium. Pilatus, os malleatoris. Herodes, pellicius. Barrabas, filius patris: vel magistri eorum, absque dubio Iudaeorum magistri, qui est diabolus. Edem, in Gen. deliciae. Iudaea, confessio. Hierosolyma, visio pacis. Sion, specula: et recte. nam haec civitas David in monte constructa est. Babylon, confusio, sive transitio. Aethiopia, tenebrae. Aegyptus, tribulatio, sive tenebrae. Tyrus, angustia. Romani, sublimes, vel tonantes. Sinai, mensura, sive mandatum. sive


1939. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 678 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vel amphora mea. Gehenna, vallis gratuita. Quidam aestimant appellatam hanc a valle Gehennon, quae est iuxta murum Hierusalem. Hebraei, transitores. Sadducaei, iustificati. Pharisaei, divisi. Galilaei, volubiles. Samaritae, custodes, eo quod â Babyloniis illic ad custodiam collocati sint Iudaeorum. ¶ Cum in caeteris, tum et in hoc abundanter liquet, scriptura omnis sacra quam vere divina sit, ac plena mysteriis, quando ita congruant reb. nomina, effectibusque respondeant. Sicut David, quam exprimitur in Latinum fortis manu: utique fortiss. omnib. fere bellis extitit.


1940. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 678 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in modum deltae literae, Δ. Tympanum. quod extenta pelle vel cor o efficitur. Cinari, ut quidam putant, acetabula, quae [?:-c- ] in modulos concitantur. Thyna, ligna. de his Solomon gradus fecit in domo Domini, incognita, ligna ent pentiorib. Iudaeorum. Sethim, spinarum in eremo genus est, e quae+. bus lignum imputribile. Sabeth, virgulti apud Hebraeos nomen est, in Gen. Ecce, inquit, aries post tergum eius tenebatur in virgulto Sabeth. Lebetae, aenei minores, in usa coquendi paratae. In Paral. Pacificas vero hostias coxerunt in


1941. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 679 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ex posteris Abrahae, de Cethura, qui vocatus est Afer. Ismaelitae vocati ab Ismaele, filio Abrahae. Iidem et Saraceni, et Sara iidem et Agareni, ab Agar. Nabathei, a Nabath filio Ismaelis appellati, qui ab Euphrate ad mare rubrum porriguntur. Cananaei, appellati de Canaan, filio Cham. Horum terram Iudaei expulsis incolis possederant. Hi omnes de origine Cham veniunt. Assur, Assyrii, ab Assur filio Sem. Hi urbem Ninum exnomine Nini regis condiderunt, quae nunc Ninive vocatur. Syros appellatos quidam asserunt ab Asurim, filio Abrahae ex Cethura. Us, quae et Auxitidis regio, circa


1942. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 680 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quod eadem nocte Dominus per Aegyptum transierit, cum Aegyptiorum primogenita cuncta percussit. Pentecoste, quinquagesima, Graecum est. Huius quinquagesimae figuram annus Iubilaeus gessit, quique nunc iterum futurae repromissionis aeternam requiem praefigurat. Scenopegia, cum tabernacula a Iudaeis figuntur, ob memoriam tabernaculorum. σκηνὴ enim Graece tabernaculum dicitur. Haec Iudaeorum solennitas, Septembri mense celebratur. Encaenia, novae aedificationis observatio, vel dedicatio. καινὸν namque


1943. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 680 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

est. Huius quinquagesimae figuram annus Iubilaeus gessit, quique nunc iterum futurae repromissionis aeternam requiem praefigurat. Scenopegia, cum tabernacula a Iudaeis figuntur, ob memoriam tabernaculorum. σκηνὴ enim Graece tabernaculum dicitur. Haec Iudaeorum solennitas, Septembri mense celebratur. Encaenia, novae aedificationis observatio, vel dedicatio. καινὸν namque in Graeca lingua novum significat. Ergo in hac solennitate Iudaei, Octobri mense, dedicationis templi colebant diem. Epiphania,


1944. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 680 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

enim Graece tabernaculum dicitur. Haec Iudaeorum solennitas, Septembri mense celebratur. Encaenia, novae aedificationis observatio, vel dedicatio. καινὸν namque in Graeca lingua novum significat. Ergo in hac solennitate Iudaei, Octobri mense, dedicationis templi colebant diem. Epiphania, Graecum est, quod significat apparitio, vel ostensio: sive quod eâdem die Dominus et salvator noster in baptismo suo populis fuerit ostensus: sive quod stella Magis, sive quod primo signo Domini aqua in vinum versa tunc


1945. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 680 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Sed quia apud Hebraeos secundum lunae cursus menses supputantur, et μηνοῦ Graece Luna appellatur, idcirco Neomenia nova luna accipi potest. Parasceve, praeparatio: Graecum est. Parasceve enim, sexta sabbati appellatur. Hinc vero praeparatio dicitur, quod a Iudaeis eâdem die, quae in Sabbato sunt necessaria, praeparentur. Sabbatum, requies, Hebraeum est. Idcirco autem requies, quod in eadem die Dominus ab opere, perfectis omnibus, absolutisque, requieverit. De Idolis. IX. Idola,


1946. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 705 | Paragraph | Section]

plenitudo domus ibid. 65 plenitudo pugilli ib. 70 plenitudo seminis 901. 4 plenitudo staturae ib. 9. 10 plenitudinis lapides ib. 13 plenitudo gentium ib. 17 plenitudo Iudaeorum ib. 24 plenitudo temporis ib. 25 plenitudo legis ibid. 29 Complementum, aut supplementum lacerae vestis ib. 32 complementum, πλήρωμα ibid. 39


1947. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 709 | Paragraph | Section]

[?: S-te ] [?:-isitare ] ibid. 68 [?: ] magna 1068. 5 [?: ] in Domino ibid. 8 [?: ] consequi ibid. 66 [?: ] ex Iudaeis ibid. 69 [?: ] 1072. 10 [?: ] ibid. 46 Sactus ibid. 65 [?: ] sanctorum 1073. 28 [?: ] populus 1075. 15


1948. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 728 | Paragraph | Section]

e supernis est, super omnes est 1182. 43. 44 Qui recipit Dei testimonium, is obsignavit, etc. 1137. 45. 46 Ira Dei manet super ipsum 473. [?: ] 4 et 7 Flumina aquae viventis fluent de ventre eorum 338. 37 Salus ex Iudaeis 1068. 69 Veri adoratores adorabunt patrem in veritate et spiritu 24. [?: 5- ] Regiones albae sunt ad messem 648. 25 Adhuc quatuor menses sunt, et messis veniet 283. 32 In hoc dictum illud verum est, quod alius seminat,


1949. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 729 | Paragraph | Section]

se vocasse Paulum ad hoc, ut portet nomen suum coram gentibus 922. 22. 23 etc. 11 Num igitur poenitentiam dedit ethnicis Deus 908. 8 13 Dicit Paulus ad Elymam magum, ô inimice omnis iustitiae, etc. 1016. 2. 3 Excitaverunt Iudaei adversus Paulum mulieres religiosas 1028. 34 Negastis Christum coram Pilato 716. 12. 13 14 Non tamen reliquit se sine testimonio, etc. 1030. 6 15 Quid tentatis Deum? etc. vide verbum TENTO 17 In Deo sumus,


1950. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 730 | Paragraph | Section]

modo, etc. 1002. 37 [?: 3- ] Iesus Christus heri et hodie, idem ent est in secula 386. [?: 7- ] Donec gentium plenitudo ingrediatur 360. 29. [?: ] Paulus comparatione oleae et oleastri declarat coditionem Iudaeorum et gentium 778. 40. [?: 4- ] Assumptio Iudaeorum erit vita ex mortuis 680 [?: ] Eorum casu vobis contigit salus 1069 [?: ] Non abiecit Deus populum suum, quem praecognovit 940. 2. 3 12


1951. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 730 | Paragraph | Section]

heri et hodie, idem ent est in secula 386. [?: 7- ] Donec gentium plenitudo ingrediatur 360. 29. [?: ] Paulus comparatione oleae et oleastri declarat coditionem Iudaeorum et gentium 778. 40. [?: 4- ] Assumptio Iudaeorum erit vita ex mortuis 680 [?: ] Eorum casu vobis contigit salus 1069 [?: ] Non abiecit Deus populum suum, quem praecognovit 940. 2. 3 12 Offerentes Deo rationalem cultum, etc. 1011. [?: 5- ]


1952. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 730 | Paragraph | Section]


I. AD CORINTHIOS. 1 Quemadmodum confirmatum est, vel fuit, testimonium Christi in vobis 156. 44. 45 etc. Sitis coagmentati eadem mente, etc. 641. 56. 57 Nos praedicamus Christum crucifixum, Iudaeis scandalum, etc. 1095. 59. 60 Nam postquam in sapientia Dei, eum mundus, etc. 1088. 62. 63 Graeci quaerunt sapientiam 1091. 14. [?: 1- ] Infirmum enim Dei fortius est hominibus 344. [?: 1- ]


1953. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 736 | Paragraph | Section]

seu consecratio papistica 74. 10 benedictio Abrahae in Novo Testamento, quae dicatur ib. 29 benedictiones et maledictiones Dei 605. 37 benedictionem Abrahae promissam, non tantum verbalem esse aut exemplarem, sed efficacem et realem contra Iudaeos 74. 68 benedictio Dei varia et multiplex 76. 59 beneplacitum Dei, erga filium naturalem Christum, et erga nos filios adoptivos 79. 11 beneficia Dei quamvis gratuita saepe merces vocantur 645. 31. 32 blasphemia in Spiritum sanctum


1954. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 737 | Paragraph | Section]

collectae unde dictae ib. 25. 26 Colonienses theologi refutati 1019. 46 etc. compunguntur nonnunquam et mali, proverbium Theologorum 150. 58 comedisse patres uvam acerbam, et filiorum dentes stupere: proverbialis sententia apud Iudaeos 145. 69 concussio, ut a Iurisperitis definiatur 154. 60 coniunx unde, et cur sic dicatur 486. 35 etc. concupiscentia quid sit? 153. 60 confirmatio, sacramentum pontificium 156. 54 confessio Christi 157.


1955. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 737 | Paragraph | Section]

doctores dicantur 110. 16
DEUS. Deus aqua vivens 1288. 30 Deus vivus ib. 51. 52 Deus verus quare dicatur Deus deorum 218. 65 Deus, cur dicatur iustitiae nostrae Deus 490. 47 Deum verum Iudaei et Turcae non colunt 219. 60 Deo cur sedes in caelo tribuatur 137. 2 Deus cur dicatur equitare in caelo ibid. 65 Deus quaerens, aut inquirens sanguines 461. 3. 4 Deus quomodo sub nomine Iehova patribus se non


1956. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 738 | Paragraph | Section]

[?: 4- ] Elohim Hebraea vox indicium pluralitatis personarum 216. [?: ] Elymas a Paulo filius diaboli vocatus 229. [?: 6- ] Enakim unde dicti [?: 36- ] . [?: ] de Encaeniis, olim solenni Iudaeorum festo 270 [?: ] ἐπαγγελία vox Graecis quid significat 970. 50 Ephod quid [?: ] epigramma in Neronem [?: 9-- ] 26 etc. de Epimenide


1957. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 739 | Paragraph | Section]

15 quotuplex sit excommunicatio ibid. excommunicati quare olim Anathemata dicti 36. 68
F facere malum quid sit 300. 50. 51 etc. [?: ] Faciat, sic addat Deus, olim Iudaeis iuramenti formula ib. 70 [?:-osorum ] deformitas et pravi [?:-s ] , quam in vultu circumferunt. [?:--de ] voculam NUDUS. fabula de pugna cancri et serpentis [?:--8 ] . 9 etc. facies


1958. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 | Paragraph | Section]

quae versetur ib. 23 hominis primariae partes quae 388. 68. 69 hominem in Hebraica lingua quatuor primaria nomina habere 391. 43 etc. hominem in quot partes principales Scriptura dividere soleat 389. 7 hysopi apud Iudaeos in sacris usus 399. 64 hysopo quatenus se aspergi David oret 400. 2 hysopo Mosen, sanguine foederis madefacto totum populum aspersisse ib. 3
I ὑπομονὴ 838. 61 vide


1959. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 | Paragraph | Section]

I ὑπομονὴ 838. 61 vide vero totum vocis patientiae tractatum. idiota cur ineruditus vocetur 401. 18 idoli significatio ib. 36 et seq. idololatria cur omnis pravus Dei cultus apud Iudaeos sit vocatus ibid. 33 etc. Idomitarum nomen quid typice significet 402. 1 etc. iecur quatenus nonnunquam concupiscentiam significet ib. 13 Iehova nomen unde a Latinis sumptum, et Iovi attributum sit. ib. 37


1960. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 | Paragraph | Section]

quid obtinuerit Christus 423. 26 etc. invocatio quare crebro pro toto cultu aut pietate ponatur 725. 16 etc invocationis natura 3. 62 invocatio seu adoratio sanctorum refutatur 24. 42 Iohannes in quali de serto Iudaeae praedicaverit 210. 63 Iohannis Evangelium in membranula descriptum, unde sit quod multi in Papatu de collo appensum gestent 894. 18. 19 Ionas quomodo fugerit a facie Domini 295. 37 Ioseph quomodo dicatur duos funiculos obtinuisse 357. 1


1961. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 | Paragraph | Section]

distinctus 1229 19. 20 Israel et Iuda duo regna quid differant 475. 48 iter sabbati quantum spacium fuerit 1056. 20. 21 Iubilaeus 1055. 44 Iubilaeus annus 470. 67 cur divinitus institutus ibid. Iudaea quare excelsa vocata 287. 4 Iudaei usque ad seculi consummationem duraturi 358. 50 Iudaei quid in gravioribus periculis facere consueverint 403. 12 Iudaeorum nugae falso interpretantium dictum, In semine tuo benedicentur 74. 61


1962. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 | Paragraph | Section]

Iuda duo regna quid differant 475. 48 iter sabbati quantum spacium fuerit 1056. 20. 21 Iubilaeus 1055. 44 Iubilaeus annus 470. 67 cur divinitus institutus ibid. Iudaea quare excelsa vocata 287. 4 Iudaei usque ad seculi consummationem duraturi 358. 50 Iudaei quid in gravioribus periculis facere consueverint 403. 12 Iudaeorum nugae falso interpretantium dictum, In semine tuo benedicentur 74. 61 Iudaeorum argumenta, quo probare contendunt, dictum


1963. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 | Paragraph | Section]

spacium fuerit 1056. 20. 21 Iubilaeus 1055. 44 Iubilaeus annus 470. 67 cur divinitus institutus ibid. Iudaea quare excelsa vocata 287. 4 Iudaei usque ad seculi consummationem duraturi 358. 50 Iudaei quid in gravioribus periculis facere consueverint 403. 12 Iudaeorum nugae falso interpretantium dictum, In semine tuo benedicentur 74. 61 Iudaeorum argumenta, quo probare contendunt, dictum Isa. 7. cap. IESU eiusque matri non accommodandum esse.


1964. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 | Paragraph | Section]

annus 470. 67 cur divinitus institutus ibid. Iudaea quare excelsa vocata 287. 4 Iudaei usque ad seculi consummationem duraturi 358. 50 Iudaei quid in gravioribus periculis facere consueverint 403. 12 Iudaeorum nugae falso interpretantium dictum, In semine tuo benedicentur 74. 61 Iudaeorum argumenta, quo probare contendunt, dictum Isa. 7. cap. IESU eiusque matri non accommodandum esse. eiusque argumenti refutatio 30 60 Iudaeos et Turcos non colere


1965. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 | Paragraph | Section]

quare excelsa vocata 287. 4 Iudaei usque ad seculi consummationem duraturi 358. 50 Iudaei quid in gravioribus periculis facere consueverint 403. 12 Iudaeorum nugae falso interpretantium dictum, In semine tuo benedicentur 74. 61 Iudaeorum argumenta, quo probare contendunt, dictum Isa. 7. cap. IESU eiusque matri non accommodandum esse. eiusque argumenti refutatio 30 60 Iudaeos et Turcos non colere verum Deum, sed tantum idolum ac figmentum cordis sui 219. 61. 62 Iuda tribus quare


1966. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 | Paragraph | Section]

403. 12 Iudaeorum nugae falso interpretantium dictum, In semine tuo benedicentur 74. 61 Iudaeorum argumenta, quo probare contendunt, dictum Isa. 7. cap. IESU eiusque matri non accommodandum esse. eiusque argumenti refutatio 30 60 Iudaeos et Turcos non colere verum Deum, sed tantum idolum ac figmentum cordis sui 219. 61. 62 Iuda tribus quare per leonis naturam depicta 531. 27 Iudas unde dicatur 476. 16 Iudas a Christo diabolus vocatus 229. 55 iudicis officium in


1967. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 | Paragraph | Section]

iurare quo ritu veteres soliti sint 487. 19. 20 etc. iuramenti finis et usus ibid. 22 iurantium quis olim gestus fuerit ibid. 43 iurantes Hebraei ibid. 37 iuramenti formula Iudaeis usitata 20. 20 iuramenti forma priscis usitata 303 51 etc. iuris sive liciti sex gradus 573. 30 Iustitia 487. 50 iustitiae etymon 488. 21 iustitiae vocabulum nonnunquam infusam quoque iustitiam aut


1968. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 742 | Paragraph | Section]

Λογίζεσθαι, unde sumptum 419. 6 Romana Babylon 550. 58 longanimitas virtus 580. 65 Longobardorum regina 510. 30 Loqui et dicere quid differant 583 8. 9 lotiones varias olim tam Iudaei quam gentes habuerunt 525. 42 etc. lotionum typi quare olim divinitus ordinati 527. 18 etc. lotio pedum discipulorum 526. 44 etc. lotionis pedum Apostolicorum multiplex mysterium 891: 6 etc.


1969. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 745 | Paragraph | Section]

redemptorunicus et verus est Christus 1018. 46 regnorum Israel et Iuda appellationes 1021. 23 regnum Dei multivariam dicitur 1022. 68 etc. regnum suum de hoc mundo esse, cur aut quomodo neget Christus, cum vocetur tamen rex Iudaeorum ibid. 48 etc. religio seu fides Christiana, quare vocetur confessio 157 53 remitti nobis peccata, quomodo dicatur 1030. 44 remissio peccatorum gratuita teste Dominico Soto 16 55 etc.


1970. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

esse in proprium corpus 186. 51 Scriptura sacra quid? 1211. 68. 69 etc. Scripturae sacrae duae primariae partes 541. 31 Scriptura sacra in timore et invocatione Dei diligenter scrutanda et rimanda 706. 14 Scripturae sacrae Iudaeis notissimae 1100. 12. 13 Scripturae mos et consuetudo 98. 7 de Scripturae sanctae explicatione 36. 35 scuti nomine cur Deus in Scripturis toties indicetur 1102. 27 etc. scutum quare fidem Apostolus vocet


1971. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

98. 7 de Scripturae sanctae explicatione 36. 35 scuti nomine cur Deus in Scripturis toties indicetur 1102. 27 etc. scutum quare fidem Apostolus vocet ibid. 46 seculi vox non significat aeternitatem, contra Iudaeos 1106. 9 seductores quare appellati fures 355. 35 derisores 110. 15 [?: c-onatores ] 111. 2 etc. cauda 110. 68 segregatus aut separatus Paul'quare dicatur? 1113. 49 de Septenario numero Augustinus 1122. 53


1972. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 747 | Paragraph | Section]

Testamentum 1264. 16 veteris Testamenti pleraeque res, quare figurae dictae 330. 26 in Vetitum ruimus omnes, cupimusque negata, hoc plurib. exemplis confirmatur 547. 34 vigiliae apud veteres 1273. 15 vigiliarum seu custodiarum ratio apud Iudaeos 194. 47 Vinariensis disputatio 209. 50 virgines quare occultae seu absconditae dictae 30. 3 virgines in meridionalibus et orientalibus locis domi occultari solitae ibid. 5 virtutes quatenus sint hominis iustitia 752.


1973. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 753 | Paragraph | SubSect | Section]

De velamine Mosis: De praedicationibus poenitentiae: De multiplici praedicatione bonorum operum: Quid sit iustitia: De originalis peccati in veteri Testamento accusatione, aut phrasibus Scripturae in ea materia: De ieiunii phrasibus, De synecdoche Decalogi: De declinatione verae religionis apud Iudaeos, et accusatione aut correctione prophetarum eius corruptionis: De indiciis aut notis, unde Meschias in Mose, etiam extra eius praedictiones, agnosci potuit: De variis prophetiarum modis venturi Meschiae: et complures alii


1974. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 761 | Paragraph | Section]

in totum genus humanum, etc. Qui enim vincitur, servus est vincentis: Rom. 5 et 2. Pet. 2. Ioan. 8. REGNUM Christi, seu Gratiae, seu instauratio regni Dei. Christus Deus et homo, Rex, Sacerdos, Salvator, et Iudex. Obedientia, cruce, et (ut Script. ait) stulticia destruere opera Satanae, et instaurare regnum Dei, tum acquirendo, tum applicando homini iustitiam et vitam. Duo fontes. 1 Deus immensa misericordia donavit filium suum


1975. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 765 | Paragraph | SubSect | Section]

est, accipi debeant tota Biblia) non modicum impedimentum adfert imperitiori lectori. Ut enim quis maxime se ad unius illorum scriptorum phrasim assuefaciat, non mox alterum intelliget. Praeterea non raro ille diversus sermo, diversas etiam res adferre videtur. Ideo Sadducaei, et ab initio omnes Iudaei putabant, aliam doctrinam esse Prophetarum, quam Mosis fuerit. Sic nunc quoque multis Christianis alia quaedam dicere ac docere Novum testamentum videtur, quam Vetus. 8 Sermo valde figuratus est, idque multipliciter. Multus est in similitudinibus, allegoriis, typis,


1976. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 769 | Paragraph | SubSect | Section]

homo IESUS, est verus Meschias. Minor, quae est definitio circumscriptiva IESU, a variis accidentibus et circumstantiis eius sumpta, probatur tot ocularibus testibus: nempe, non tantum 12 Apostolis, sed et 70 discipulis piis ac impiis. Multa ex hac definitione aut circumscriptione IESU, testantur Iudaei ac Turcae cum suo Alcorano etiam hodierna die, quorum testimonium suspectum esse non potest. Nonnulla testantur etiam ipsae ruinae Hierosolymae, et dispersio reiecti populi, totiusque illius cultus tam longa abolitio. Cum hoc syllogismo secundo, qui est novi Testamenti proprius,


1977. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 771 | Paragraph | SubSect | Section]

4, et Paulus Rom. 3. 4. 5. 6. 7 et 8 summo studio distinguit inter legem ac promissionem, seu Evangelion, quo scire possimus quid unde petendum sit, quidve singulis tribuendum, quaeve inferior aut superior doctrina sit, alteram regens, eive cedens, et quis uniuscuiusque verus usus sit: ne cum Iudaeis et Papistis a ministerio peccati ac mortis iustitiam ac vitam quaeramus, iustitiam Legis sectantes: aut etiam ministerium doctrinamque iustitiae ac vitae, quae est promissio gratuita de Christo, in Legem accusantem, iudicantem ac condemnantem cum eisdem transformemus. Oportet igitur


1978. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 772 | Paragraph | SubSect | Section]

qui vel verbis aut phrasi, vel etiam rebus similes sunt. Sic etiam collatio partium unius loci examinatio accurata praecedentium et consequentium, ut ipse contextus nobis obscuram sententiam illustret. Sic legimus Act. 9, Paulum collatis Scripturae testimoniis. prophetarumque oraculis, Iudaeos Damasci confudisse et convicisse, quod vere IESUS sit ille promissus Meschias. Ditissimus omnino thesaurus Scriptura est, et ineffabilis in eo Dei bonitas ac sapientia, quod nullus in ea locus tam obscurus aut dubius est, quin aliorum scrutatione ac collatione explicari et illustrari queat.


1979. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

Scripturae alias aliter; atque adeo contrarie interpretari, et usu ipso exercere. At contra, Scripturam dubiam aut obscuram per Scripturam exponere et diiudicare, tutissimum simul et utilissimum est, ita ut Deus ipse ac eius verbum sit omnium controversiarum ac dubiorum supremus iudex et diremptor. Hoc vero diligentissime agit Christus, disputans cum diabolo, ubi et quando proprie Deus custodiat homines: nempe, cum non tentant, sed in sua vocatione ordinaria ratione modoque convenienti versantur. et cum Iudaeis disputans, quatenus Meschias sit, aut non sit filius David:


1980. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

ipse ac eius verbum sit omnium controversiarum ac dubiorum supremus iudex et diremptor. Hoc vero diligentissime agit Christus, disputans cum diabolo, ubi et quando proprie Deus custodiat homines: nempe, cum non tentant, sed in sua vocatione ordinaria ratione modoque convenienti versantur. et cum Iudaeis disputans, quatenus Meschias sit, aut non sit filius David: cum alibi dicatur eius Dominus, et sedere ad dexteram Dei. Sic et Apostolus Paulus facit: cuiusmodi eius studii exempla sunt multorum Scripturae testimoniorum congestio, Rom. 3. 9. et Hebraeis 1 ac 2, cum conferuntur


1981. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

ut explicetur, quomodo Christus dicatur futurus tum gloriosus, tum etiam humiliatus aut exinanitus infra angelos. Illud vero vel primarium est, quod pene oblitus fueram, quod videlicet homines pro sua perversa et inimica Deo curiositate, vel ex miraculis volunt veritatem cognoscere: ut Iudaei subinde flagitabant a Christo, ut sibi signum de caelo daret, vel etiam ad consulendos mortuos ac spectra confugere, ut Isaiae 8, habetur: et dives ille epulo docebat Abraamum, homines facillime converti posse, si aliquis ex mortuis ad eos mitteretur, qui illis concionaretur. At propheta


1982. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 778 | Paragraph | SubSect | Section]

contra negantem adversarium: aliud, obedientem docilemque discipulum docere, eique causas et effectus rei declarare. Sic locus in Evangelio Ioannis capite sexto, Quomodo potest hic nobis dare carnem suam ad manducandum? et adiuncta, facile ex scopo intelligi possunt. Non enim id agunt ibi Iudaei, ut tanquam dociles quaerant ex Christo modum fruendi eius corpore, beneficiis, ac doctrina: sed simpliciter, ut tanquam increduli redarguant eum manifestae falsitatis, ut qui dicat rem falsissimam, nempe se velle eis dare corpus suum ad manducandum, seque esse panem de caelo venientem, et


1983. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 781 | Paragraph | SubSect | Section]

tum demum suspicandum est, tropum aut figuram esse. In qua re Lectorem pii ac intelligentes expositores confirmabunt, et praesertim si deprehensa figura vere pium sensum, locoque convenientem, et denique aliis locis clare de eadem re pronunciantibus prorsus consentientem exhibeat. 4 Iudaei nunc, et olim, sicut etiam ipsi Apostoli, initio illas gloriosas ac (ut ita dicam) mundanas descriptiones potentiae et splendoris Meschiae et Ecclesiae ad verbum accipiebant, eoque longissime a vero sensu aberrabant, et totum Christi regnum ex spirituali carnale temporariumque faciebant;


1984. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 783 | Paragraph | SubSect | Section]

aut amicitiae dari conveniebat, sed eam exactissime ad praescriptum caelestis Patris administrare. Sic et alibi adhuc puer existens asperius respondet: Quid est quod quaesivistis me? an nescitis, quod in iis quae patris mei sunt, oporteat me esse? Sic, cum Matth. 12 et 23 vocat Iudaeos progeniem viperarum: et Ioan. 8, Filios diaboli: et Matth. 16. Petrum Sathanam: videtur modus aut forma sermonis nimium austerus. sed rei magnitudinem, zelum, et personae praestantiam decet illa severitas sermonis. Denique quid aliud agunt omnes impii, cum convincuntur de veritate


1985. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 783 | Paragraph | SubSect | Section]

Causam aut Consilium: ex quo magna ex parte pendet actio. Huc enim etiam affectus animi, intentio aut voluntas pertinet: de qua verissime dicitur, Quod volluntas et propositum distinguant factum. Paulus coram tota Ecclesia Antiochena duriter obiurgaverat Petrum, quod se metu Iudaeorum a familiaritate gentilium Christianorum subtraxerat. Id non tantum impius Porphyrius exagitavit, sed etiam aliqui Ecclesiastici scriptores: inter quos Hieronymus, nimium vehemens esse iudicavit, et lenire conatus est. Verum si expendantur causae tum efficientes tum finales


1986. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 786 | Paragraph | SubSect | Section]

non poterunt plures habere ac possidere. In causa erat ipsorum propria inscitia Scripturarum, potentiae Dei, et proprietatum novae illius vitae: ubi non nubent, neque edent, ut respondet Christus. Ficta contrarietas est. Vivent enim commutata natura sine bonis accommodis huius vitae. Iudaei putabant pugnare Prophetas cum Mose et aliis Scripturis, pollicentibus stabilitatem ac protectionem Dei illi Populo et cultui: sed non considerabant illas promissiones esse conditionales. Non etiam intelligebant vocem עולם Olam seculum, saepe Mosaicis


1987. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 787 | Paragraph | SubSect | Section]

quarum innumera sunt exempla: ut Marci 12, divites dicuntur misisse in Gazophylacium magna munera, vidua autem parvum: et mox contra dicit Christus, illam misisse plus omnibus illis. Ubi prius quidem accipitur Multum et Parum simpliciter, posterius vero correlative ad dantium vires aut opes. Sic Iudaei contra Christum, Apostolos et Paulum argumentabantur: semem Abraae est benedictum: Nos sumus semen Abraae: igitur possumus ac debemus nostra diligentia et benefactis benedictionem, id est iustitiam ac


1988. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 788 | Paragraph | SubSect | Section]

Ille vero est ipse Meschias, ut promissiones sese invicem declarant. Sic ambiguitas est, quod Deus dicitur futurus Deus Abraae, et eius seminis, eumque populum dilectorus, et beaturus perpetuo. Et contra, quod Apostoli et prophetae dicebant, Deum esse reiecturum Israelitas et Iudaeos. Sed concordat Paulus in Epistola ad Romanos, capite quarto, nono, et undecimo; ac in epistola ad Galatas, capite tertio et quarto multipliciter. Primum, semen Abraae servabitur: id est aliquae parvae reliquiae ex posteris Abraae, quae erunt per gratiam electae. Deinde dicit,


1989. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 788 | Paragraph | SubSect | Section]

plateis. Per accidens autem dicitur, Non veni mittere pacem, sed gladium ac ignem: scilicet culpa satanae et impiorum, qui contra me ac meos excitabunt horrendas persecutiones. Sic vita aeterna iam vocatur donum ac haereditas, quod proprie est: iam praemium, quod est per accidens ac improprie, Sic Iudaeis erat contradictio: Meschias erit Bethlehem ita, Iesus est Nazarenus et Galilaeus. Concordatur: Genere et nativitate erat Bethlehemita: per accidens autem, habitatione vel educatione Nazarenus. 19 Octavo, conciliantur loci ex diversitate rerum: ut multa passim dicta sunt in


1990. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 788 | Paragraph | SubSect | Section]

cruce, praesertim Zach. 9. ac Isa. 53. Quae contradictiones ita facilime ac verissime concillantur, si illas gloriosas descriptiones potentiae Meschiae de eius spirituali potentia intelligas: hasce vero tristes ac lugubres de temporaria huius vitae inopia ac miseria. Sic Iesus est revera rex Iudaeorum, et tamen non habetius dividendi inter fratres haereditatem, quia nemo eum constituerit iudicem: non habet etiam, ubi caput reclinet. Conciliat ipse Dominus in iudicio coram Pilato: quia duplex sit regnum, aliud temporale, aliud spirituale: suum vero regnum non esse de hoc mundo, nec se


1991. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 792 | Paragraph | SubSect | Section]

DE ECCLESIA. 1 De Ecclesiae quoque variis appellationibus et acceptionibus foret operaeprecium aliquid monere: sed quae ad nostrum hoc quasi forum pertinent, sunt in vocabulo Ecclesiae exposita. Hoc tantum adiicimus, quod saepe sub nominibus Syon, aut Ierosolymae, Iudae, Israelis, aut terrae Canaan notetur Ecclesia: ubi nihil ominus suum aliquem locum et tractationem etiam illae ipsae res proprie illis vocabulis significatae obtinere necessario debent. Sic David saepe praedicatur, aut eius filius Salomon, qui sit templum Domino conditurus: et tamen


1992. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 793 | Paragraph | SubSect | Section]

percipiunt. Unus quoque ac idem vere pius habet in se tum veterem Adamum lege domandum, tum novum Evangelio vivificandum. 5 Exempla, in quibus doctrina Evangelii et legis coniunctim explicantur, passim fiunt obvia. Isaias cap. 1. magno spiritu et gravi oratione carpit Iudaeorum vitia, quae pars ad legem pertinet: sed eodem capite attexit de Evangelio, quae sunt consolatoria: Venite quaeso, ut nostram agamus causam, dicit Dominus. Si fuerint peccata vestra ut coccinum, quasi nix albescent, etc. Ioan. 1. Lex per Mosen data est, gratia et veritas per


1993. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 798 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

enim iam plane suppositicios, atque adeo reiectos. Canonicos eos voco, qui plane accepti probatique sunt, et in canone Biblico semper censiti, quos supra recensui. Dubios eos dico, de quibus est dubitatum: ut sunt in novo Testamento Epistola Petri 2. ad Hebr. Iacobi, duae posteriores Iohannis, Iudae, et Apocalypsis. Apocryphi, id est, quasi absconditi aut sepositi, quibus nulla eximia authoritas tribuitur, sunt: Sapientia Salomonis, Ecclesiastes aut Syrach, Iudith, Tobias, duo Machabaeorum, duo


1994. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 804 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

argumenta ex causis, ex effectibus, ex definitionibus, ex contrariis, et aliis locis Dialecticis. Verum observandum est, ne quid mala consequentia attexatur Scripturis: neve coniungamus membra ἀνακολουθα, et non necessario cohaerentia. Nam Iudaei et haeretici, dum sententias non necessario coharentes mala consequentia conglutinant, multas impias opiniones gignunt. Sicut Irenaeus inquit, Haereticos restim nectere de arena: quia male cohaerentia membra argumentando connectunt. Porro Allegoria magis locum habet in factis


1995. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 805 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Secunda est, secundum αἰτιολογίαν cum ostenditur qua de causa aliquid dictum vel factum sit. Matthaei decimonono, Christus prohibens repudium uxoris, nisi interveniente fornicatione, prudenter etiam causam exponit, ob quam libellus repudii Iudaeis antea concessus fuerat. Moses, inquit, permisit eum vobis propter duriciem cordis vestri. Tertiam vocat secundum ἀναλογίαν, qua utriusque Testamenti congruentia demonstratur. Quartam secundum allegoriam, cum docetur non ad literam accipienda


1996. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 810 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

iubens discipulos cavere sibi a doctrina Pharisaeorum et Sadducaeorum, utitur succincta allegoria de fermento. Historia de Moyse velante faciem suam, ex libro Exodi, capite trigesimo quarto, multo artificiosissime secunda ad Corinth. tertio exponitur, de excaecatione Iudaeorum. Etiamsi typum ibi excuti, non male quis diceret. Allegoria tamen fuerit aptissima, si de iis interpretemur, quae nostra tempestate veritatis fulgorem ferre non possunt. OBSERVATIO VII. Etsi vero breves allegoriae esse debeant:


1997. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 812 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Spiritum autem voco rationem, mentem, consilium ac propositum loquentis. Hac intelligitur nonsolum quid, sed et quare, et quo fine dicatur. Sine ista intelligentia parum in Scripturis intelligit, etiam qui verba ac sensum orationis intelligit. Hac in parte deficiunt admodum multi, praesertim caeci Iudaei, qui sic corticiliterae inhaerent, ut potissimorum Scripturae locorum spiritum haud quaquam cognoscant. Haec et sequens cognitio Scripturae possunt sub uno nomine Theologicae tractationis Scripturae comprehendi. Quarta est, qua uniuscuiusque Scripturarum loci usus aliquis intelligatur. Est


1998. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 819 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aut ad subditos. Ubi disputationes, aut sententiae. Ubi praedictiones rerum futurarum, aut narrationes ante actarum. Ubi de Christo (in quem tanquam scopum, semel dictum est, prophetas sua omnia intendere) aut de Ecclesia. Ubi de reiectione Iudaeorum, aut de vocatione gentium. Ubi de lege, aut de Evangelio. Ubi orationes ad Deum, vel querelae: et quis in tanta rerum, de quibus disserunt Prophetae, diversitate enumeret omnia? Haec igitur qui distinguere rite volet, diligentiam impendat non mediocrem


1999. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 820 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

6 Nec inconsulte fecerit, qui Summas aut Argumenta aliorum piorum ac intelligentium perleget memoria complectetur, cum aliquem Psalmum legere volet: cuiusmodi sunt potissimum Lutheri, et Viti Theodori. 7 Illud certe in hoc genere valde necessario observatur, quod non tantum Iudaei, sed etiam quidam Christiani minus vere experti beneficia Christi et spirituales tentationes, nimiumque Rabinis aut eorum sectatoribus tribuentes, suis argumentis et declarationibus valde infrugiferum sterileque reddunt non tantum Psalterium, sed et Prophetas, atque adeo totam Scripturam:


2000. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 823 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quod dictum fuerat a Domino per Prophetam ita loquentem. Ecce virgo erit praegnans, et pariet filium, et vocabunt nomen eius Immanuel. Cap. 2 profertur vaticinium Micheae, quo demonstratur diu ante praedictum fuisse, Christum nasciturum in Bethlehem: Et tu Bethlehem in terra Iudaeae, nequaquam minima es inter principes Iuda: ex te enim mihi proditurus est dux, gubernaturus populum meum Israel. Eodem capite ex Osea, Ieremia, praedictiones aliae simili de causa attexuntur. Sed nullum fere caput extat in libris Evangelicis, quod non aliqua prophetarum testimonia in


2001. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 824 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

cum populo eius. Et rursus ex Psal. 117, Laudate Dominum omnes gentes. Item Christus in evangelio: Dixit Dominus Domino meo, sede ad dextram meam. Quibus sane locis ducuntur argumentationes ex certis vocibus, nem pe gentium et domini. Apostolus namque probat, atque meminit, non Iudaeos modo sed gentes quoque promissionum Evangelicarum debere esse, iuxta veterum vaticinia, participes: Christus vero ex voce Domini demonstrat, se divina natura esse praeditum, atque patri per omnia aequalem. 15 Alias denique secundum versionem LXX, alias ad Hebraicam veritatem. In


2002. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 825 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Lectorem reddere queunt. 11 Est Apostolo familiare, Epistolas secare in duas partes principales: quarum priore ea tradit, quae pertinent ad doctrinam, id est dogmata fidei: ut de lege, de peccato, de gratia, de hominis iustificatione, de vocatione gentium ad Evangelium, de abdicatione Iudaeorum, de Ecclesia, de praestantia Evang elii prae Philosophia humana, de Baptismo, de coena Domini, de resurrectione mortuorum. Posteriore vero exponit, quae referenda existunt ad institutionem: hoc est praecepta morum, et vitae in vera sanctimonia conformationem: ut de obedientia erga


2003. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 830 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vel perpetuae narrationes, aut huiusmodi. Ad hunc modum dicimus Epistolam ad Romanos (praeter exordium, et extrema de rebus familiaribus) dividi in 3 partes: quarum prima complectitur disputationem de hominis iustificatione per fidem, ubique operibus: secunda, de vocatione gentium, et reiectione Iudaeorum: protrahiturque ad tria capita, nonum, decimum, et undecimum: tertia, doctrinam variam de iustificatorum vita. Ad Gal. tres similiter partes conspiciuntur: prima, in qua Apostolus suum munus a Deo se accepisse defendit: secunda, in qua evincit, hominem fide absque operibus iustificari:


2004. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 840 | Paragraph | SubSect | Section]

locutum est haec. Haec ergo omnia Dei verba sunt: sed declaratio sermonum maxime necessaria est. Sunt enim sub velamine opinionis alterius praedicata, sunt secundum Apostolum allegorumena, sunt comparativis significationibus amphibola. Testis est Dominus, haec eadem per Esaiam ita dicta esse, Iudaeis infidelibus exprobrans et dicens: Auditu audietis, et non intelligetis. Signata enim omnia sunt, et per solam spiritualem doctrinam resignanda. Haec enim ad Danielem desideriorum virum dicta sunt: Vade Daniel,


2005. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 841 | Paragraph | SubSect | Section]

perinde quasi nos sensui nostro, ea quae scripta sunt, coaptemus, et non magis ex his quae scripta sunt, sensum legentis et solicitae intelligentiae consequamur. Scriptura enim legis manet, atque est anterioribus, quam adesset Dominus in carne, temporibus consummata a prophetis, audita a Iudaeis, pertractata a regibus, suscepta a gentibus: sed intellecta et probata a Christianis. Hoc forte insolens existimetur. Plane insolens est, si nobis hanc gloriam praesumimus: si tantum infirmitati nostrae licere volumus, ut tantis temporibus abstrusa, tantis humani generis obscura aetatibus,


2006. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 856 | Paragraph | SubSect | Section]

filii essent Abrahae, qui fidem eius imitarentur: et sic est factum. Natus est Christus de Maria virgine, quae ex illius genere fuit. Praedictum est per prophetas, quod in cruce passurus esset ab eodem populo Iudaeorum, de cuius genere secundum carnem veniebat: et sic factum est. Praedictum est, quod resurrecturus esset: resurrexit, et secundum ipsa praedicta prophetarum ascendit in caelum, et discipulis suis spiritum sanctum misit. praedictum est non solum a prophetis, sed etiam ab ipso Domino Iesu


2007. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 856 | Paragraph | SubSect | Section]

Quoties in novo Testamento legimus, Hoc factum est, ut impleretur quod dictum est per prophetam quomodo intelligendum.

EXPLICATIO. Remigius dicit, Matthaei consuetudinem hanc fuisse, ut confirmaret veteris Testamenti autoritate, quod dicebat: quia Iudaeis scribebat. Divus Hieronymus in principio decimi octavi Commentariorum in Esaiam: Evangelistae, inquit, et Apostoli semper adventum Domini, veteris Testamenti cupientes testimoniis roborare, dicebant ut


2008. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 860 | Paragraph | SubSect | Section]

Stephanus Iesum, qui a dextris virtutis Dei sedet, stantem se vidisse manifestat. Stare quippe adiuvantis est, et recte stare cernitur, qui in bello certaminis opitulatur. Aliquando a qualitate aeris res subsequens demonstratur, sicut Evangelista, cum praedicante Domino, nullos tunc ex Iudaeis credituros diceret, praemisit dicens: Hyems autem erat. Scriptum namque est: Quoniam abundavit iniquitas, refrigescet charitas multorum. Idcirco hyemis curavit tempus exprimere, ut inesse auditorum cordibus malitiae frigus indicaret. Hinc est, quod negaturo Petro praemittitur: Quia frigus


2009. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 863 | Paragraph | SubSect | Section]

est, obediens Deo, qui hoc fieri prohibuerat: vel quod Pythones et ventriloquos de regno suo delevit. Aut quia laudabilis erat David, ideo peccata eius, quae Deus quoque arguit per prophetam, vel approbanda vel imitanda sunt. Sicut nec Pontio Pilato vituperandum est, qui adversus accusationes Iudaeorum innocentem Dominum iudicavit. Nec in Petro laudandum est, quod eundem Dominum ter negavit. vel unde ab ipso sathanas appellatus est, quod non sapiendo quae Dei sunt, eum voluit a passione, hoc est, a nostra salute revocare. Paulo ante dictus est beatus, paulo post dictus est sathanas: sed


2010. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 865 | Paragraph | SubSect | Section]

eius? Persona est haec Domini nostri Iesu Christi: sed videte, si non ibi intelliguntur et membra. Dictum est hoc, cum ipse Dominus noster hic in terra in carne ambularet. Cum enim viderent multitudinem se qui auctoritatem eius, divinitatem et maiestatem miraculis praesentatam: cum hoc viderent Iudaei, de quibus ipse Dominus similitudinem posuit, quia dixerunt: hic est haeres, venite, occidamus eum, et nostra erit haereditas. Unde pontificis illius Caiphae vox est: Videtis, quod turba multa eum sequitur, et seculum post illum abit: si dimiserimus eum vivere, venient Romani, et tollent


2011. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

Nam et per Olympiadas et per Consulum nomina, multa saepe quaeruntur a nobis. Et ignorantia consulatus, quo natus est Dominus, vel quo passus est, nonnullos coegit errare, ut putarent, quadraginta sex annorum aetate passum esse Dominum: quia per tot annos aedificatum esse templum, dictum est a Iudaeis, quod imaginem Dominici corporis habebat. Et annorum quidem triginta fere baptizatum esse, retinemus auctoritate Evangelica. Sed postea quot annos in hac vita egerit, quanquam textu ipso actionum eius animadverti possit: tamen, ne abunde caligo dubitationis oriatur, de historia gentium


2012. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 870 | Paragraph | SubSect | Section]

EXPLICATIO. Ante illud grande diluvium noster utique Noe patriarcha, quem prophetam non quoque immerito dixerim. Siquidem ipsa area quam fecit, et in qua cum suis evasit, prophetia nostrorum temporum fuit. Quid Enoch septimus ab Adam, nonne in Canonica epistola Apostoli Iudae prophetasse praedicatur? Quorum scripta ut apud Iudaeos, et apud nos in authoritate non essent, nimia fecit antiquitas, propter quam videbantur habenda esse suspecta, ne proferrentur falsa pro veris. Nam proferuntur quaedam quae ipsorum esse dicuntur, ab eis, qui pro suo sensu passim quod


2013. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 870 | Paragraph | SubSect | Section]

diluvium noster utique Noe patriarcha, quem prophetam non quoque immerito dixerim. Siquidem ipsa area quam fecit, et in qua cum suis evasit, prophetia nostrorum temporum fuit. Quid Enoch septimus ab Adam, nonne in Canonica epistola Apostoli Iudae prophetasse praedicatur? Quorum scripta ut apud Iudaeos, et apud nos in authoritate non essent, nimia fecit antiquitas, propter quam videbantur habenda esse suspecta, ne proferrentur falsa pro veris. Nam proferuntur quaedam quae ipsorum esse dicuntur, ab eis, qui pro suo sensu passim quod volunt, credunt. Multa enim sub nominibus Prophetarum, et


2014. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 870 | Paragraph | SubSect | Section]

quae sub tantae antiquitatis nomine proferuntur. Sacra scriptura quosdam libros citat, qui tamen non inveniuntur in Canone: cuius rei causa non liquido constat. August. 18, de Civit. Dei, cap. 18.

EXPLICATIO. In ipsa historia regum Iudae et regum Israel, quaeres gestas continet, de quibus eidem scripturae Canonicae credimus, commemorantur plurima, quae ibi non explicantur, et in libris aliis inveniri dicuntur, quos Prophetae scripserunt. Et alicubi eorum quoque Prophetarum nomina non tacentur: nec tamen invenitur in Canone,


2015. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 872 | Paragraph | SubSect | Section]

Scriptura sacra hanc habet consuetudinem, ut omnes reges veteris Testamenti mortuos referat. et sepultos, praeter Ioachim filium Iosiae. Hieron. in Hierem. cap. 22.

EXPLICATIO. Ioachim Iosiae filium Nechao Pharao rex Aegypti constituit regem Iudae pro Ioachaz fratre suo, quem vinctum duxit in Aegyptum: quem legimus in Regum et Paralipomenon historia undecim annis regnasse in Hierusalem, et regnasse crudeliter, et extitisse impium, et postea mortuum: nec tamen eius sepultura narratur. Quem interfectum a latrunculis Chaldaeorum, Syriae,


2016. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 878 | Paragraph | SubSect | Section]

simulando, et sculptam Hierosolymam obsidendo. Consuetudo prophetiae est, nunc ista, nunc illa conspicere, et ab aliis in aliud subito verba derivare, Gregor. super Ezech. Homil. 7.

EXPLICATIO. Psalmista cum de Domino loqueretur, dixit: Deus iudex iustus, fortis et patiens, nunquid irascitur per singulos dies? Nisi convertimini, gladium suum vibrabit, arcum suum tetendit, et paravit illum, et in ipso paravit vasa mortis, sagittas suas ardentibus effecit: repente subiungit, Cepit dolorem, et peperit iniquitatem. Lacum aperuit, et


2017. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 878 | Paragraph | SubSect | Section]

eum, et incidit in foveam, quam fecit. Ecce cum Domini narrat iustitiam, quasi non mutata voce peccatoris intulit culpam. Quod unum me exempli causa dixisse sufficiat: quia quisquis in Prophetis usum lectionis habet, quam crebro ista faciant, non ignorat. Constituti erant in populo Iudaeorum sacerdotales gradus, qui Prophetas Pseudoprophetasque discernerent: hoc est, intelligerent, qui de Dei spiritu loquerentur, qui de contrario. Hier. in Esai. cap. 3. Prophetae cum habeant in titulo, Visio quam vidit, etc. non inferunt quae viderint, sed


2018. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 879 | Paragraph | SubSect | Section]

ut cum illa prophetiae pars completa esset, illud quoque, quod reliquum vel maximum erat, de adventu Messiae verum fore convinceretur. Rupertus Abbas in Oseae cap. 1.

EXPLICATIO. Imminentem ab Assyriis Israelis captivitatem, itemque instantem Iudae in Babylonis transmigrationem, et praeterea nonnulla etiam minora, quaeliteris eorum legimus inserta, prophetabant: ut illis verissime completis, quod maximum erat, crederetur. Prophetae aliquando


2019. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 880 | Paragraph | SubSect | Section]

tuum reliqueritis, in omnes dispergendi estis gentes. Venit Esaias, atque comminatio ipsa in opus offerri debuerat, non poterat vocare Moysen iam defunctum, atque eos qui tunc audiverant, mortuique fuerant. Elementa igitur, quibus Moyses contestatus est, vocat: Ecce eiecti estis a promissione, o Iudaei: ecce deseruistis Deum: quomodo te vocabo Moyses? interiisti enim, mortuusque es. Quomodo et Aaron vocabo? et ille morti est deditus. Non adest, unde hominem voces. Voca, inquit, elementa. Idcirco et ipse vivens non Aaron solum contestatus sum, atque illum et illum: sed quoniam illi morituri


2020. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 880 | Paragraph | SubSect | Section]

neque in incertum aurem cordis adducit: sed ita certum reddit, ita quod videt pro constanti habet, ut non dubitet dicere: Quia verbum factum, inquam, quia certissimum futurum est, immutabiliter adimplendum est, et impossibile ut non fiat, quod futurum esse denunciat. Sicut in populo Iudaeorum multi olim prophetaverunt falso spiritu, quorum neque prophetiae nec scripta recepta sunt, ita et in Christianorum populo Evangelia plurimi scripserunt, quae ab Ecclesia non recepta. Luc. in praefatione sui Evangelii. Et Ambros. ibidem. EXPLANATIO. Pleraque


2021. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 880 | Paragraph | SubSect | Section]

falso spiritu, quorum neque prophetiae nec scripta recepta sunt, ita et in Christianorum populo Evangelia plurimi scripserunt, quae ab Ecclesia non recepta. Luc. in praefatione sui Evangelii. Et Ambros. ibidem. EXPLANATIO. Pleraque nostrorum, quemadmodum veterum Iudaeorum, paribus et generibus formantur et causis, atque exemplorum similium pari usu exituque conveniunt, principioque rerum et fine concordant. Nam sicut multi in illo populo divino infusi spiritu prophetarunt, alii autem prophetare se pollicebantur, et professionem destituebant mendacio,


2022. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 881 | Paragraph | SubSect | Section]

hominum peccata et blasphemiae, quibus blasphemaverunt. Vide regulam 230. Evangelica narratio, quamvis verissima sit: non tamen omnia quae ibi dicuntur, vera esse creduntur. August. contra Priscillianistas, cap. 9.

EXPLICATIO. Multa a Iudaeis falsa et impia dicta esse, quae inserta sunt, verax Evangelii Scriptura testatur. Apostoli et Evangelistae ubicunque de veteri Testamento ponunt testimonia, si inter Hebraicum et Septuaginta nulla diversitas sit, vel suis vel Septuaginta verbis uti solent. Si aut in Hebraico


2023. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 885 | Paragraph | SubSect | Section]

ob alias causas, praesertim historica et etiam simplex doctrina aliquando adhibentur: sicut in Esaiae prophetia quaedam de regno ac rebus Achaz et Ezechiae narrantur, quae necessario cohaerent cum prophetiis, earumque causas occasionesque monstrant: sic cum tetra, vilia, aut etiam idololatrias Iudaeorum describit. Videtur alioqui etiam simpliciter docere: ut cum veri ieiunii formam describit, aut veram poenitentiam, primo capite, et alias. Idem possis de Ieremia dicere, qui multo plura historica habet, et de aliis: sed ubique praedominatur prophetia, et autor etiam fuit prophetes.


2024. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 891 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

atque ascensione, futuram vitam docuit, promisit, approbavit, indulsit. Iam caeteras acceptationes quis pro Domino sacramentisque ignorat effectas? Ipse Abraham, Isaac, lacob promittitur salutem gentibus collaturus: propter eum Abrahae semen a caeteris gentibus segregatur: propter ipsum Iudae tribus et benedictione praecellit, et in captivitatem ultima ducitur, et prima salvatur: quia ex ipsa Dominus carnem sumpsisse dignatus est, adeo, ut ex illo Iudaei fuerint nuncupati. Ipse David, domuique eius ac tribui repromittitur, in perpetuum de eius semine regnaturus. Igitur si fides


2025. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 891 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Abraham, Isaac, lacob promittitur salutem gentibus collaturus: propter eum Abrahae semen a caeteris gentibus segregatur: propter ipsum Iudae tribus et benedictione praecellit, et in captivitatem ultima ducitur, et prima salvatur: quia ex ipsa Dominus carnem sumpsisse dignatus est, adeo, ut ex illo Iudaei fuerint nuncupati. Ipse David, domuique eius ac tribui repromittitur, in perpetuum de eius semine regnaturus. Igitur si fides gentium pro vita futura, Christi incarnatio pro fide gentium, caetera pro Christi incarnatione sunt gesta: omnes acceptationum series ad futurum seculum pertinere ex


2026. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 893 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Modi praedictionum in Christo sunt fere viginti sex. 1 Aut de mirabilibus eius, conceptu et nomine: ut est, Ecce virgo in utero concipiet, et pariet filium, et vocabunt nomen eius Emanuel. 2 Aut de loco nativitatis: ut est, Et tu Bethlehem, civitas Iuda, nullo modo minores in civitatibus Iudae: ex te enim prodibit dux, qui reget populum meum Israel. 3 Aut pro his quaein rudimentis gessit: ut est, Priusquam sciat puer cognoscere malum, et eligere bonum. 4 Aut de iustitia eius atque iudicio: ut est, Dilexisti iustitiam, et odisti iniquitatem: propterea unxit te Deus, Deus tuus, oleo


2027. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 894 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

1 Aut enim generatio, ut vita Iohannis Baptistae, praedicitur, ad patrem eius Zachariam. Omnis locutio illa per Angelum, et prophetiam ipsius Zachariae. 2 Aut Salvatoris conceptus, nativitasque mirabilis: ut est praedictio, quam ad sanctam Mariam Angelus dixit, et Magorum revelatio. 3 Aut Iudaeorum incredulitas atque conversio: sicut dicitur, Ecce iste positus est in ruinam et resurrectionem multorum in Israel, et signum contradictionis. 4 Aut praemium regni caelestis: sicut est, Poenitentiam agite, appropinquavit, et reliqua. 5 Aut gentium vocatio: sicut dicitur, Multi ab Oriente


2028. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 894 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sacerdotum, et mori, et tertia die resurgere. 16 Aut generalis resurrectio: ut cum dicit Apostoles, Sicut in Adam omnes moriuntur, ita et in Christo omnes vivificabuntur. 17 Aut simul Christi et nostra resurrectio: sicut dicitur, Cum ego exaltatus fuero a terra, omnes traham ad me. 18 Aut Iudae proditio: sicut dicit Christus, Nonne ego vos elegi duodecim, et unus ex vobis diabolus est? 19 Aut modus tentationis et mortis aliquorum discipulorum: sicut Petro Dominus et negationem futuram praedixit, et speciem passionis, dicens: Antequam gallus cantet, ter me negabis. et, Cum senex


2029. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 898 | Paragraph | SubSect | Section]

semper, id est iuge. Esa. 2, Plus quam ante mikedem, id est, plus quam Orientales. Psal. 18, A splendore negedo eoram eius, id est praesentiae eius. Sic Olam, seculum, alias nominis, alias adverbii vim obtinet. 10 Nomen substantivum saepe pro adiectivo ponitur: ut, Iudex villicus, aut mammon iniquitatis, id est iniquus: vir sanguinum, id est sanguinarius: de quo Hebraismo postea in constructione Nominum prolixius agetur. 11 Saepe substantivum aliquod, praesertim abstractum, ponitur pro adiectivo seu concreto, et eius subiecto: ut, Veritas, pro


2030. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 898 | Paragraph | SubSect | Section]

sublimitas, Rom. 8. 38. Tale est et apud Latinos, Scelus pro scelerato, mel pro mellito, mastygia, carcer pro incarcerando, aut carcere digno, sterquilinium pro impuro aut foedo. 12 Nomina abstracta aut alioqui rerum interdum pro personis ponuntur: ut, circumcisio pro circumcisis aut Iudaeis, praeputium pro Ethnicis. Virtus, חיל Cheil, pro virtute praestantibus. Sic Latini, robur exercitus, pro praecipua ac praestantissima pars copiarum. Sic flos exercitus aut civitatis. Talia sunt illa in novo Testamento: potestas, pro potestate


2031. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 899 | Paragraph | SubSect | Section]

ab aliis, tum auget: alterum auget, ac alterum minuit. Verum habent ea innumeros plane usus, praesertim autem ut aliquam rei proprietatem eo loco potissimum observandam inculcent auditori aut lectori. Ut cum minae Dei hominibus proponuntur, dicitur: Deus terribilis, fortis, iratus, zelotes, iudex, vindex in mille generationes, etc. Contra, cum consolationes, dicitur clemens aut misericors, propitius, fidelis aut verax, et aliis huius generis qualitatibus ornatus nobis monstratur. 27 Quare praecipitur a Grammaticis et Rhetoribus, ut tantum ad rem scopumque


2032. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 900 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei, brachium, pes, oculus, os, lingua, et similia. Possunt haec ad Metonymiam referri: sicut et cum signum pro signato, materia pro materiato, et etiam causa pro effectu, aut contra ponitur: de quibus prolixe in Metonnymia. Locus pro locato, continens pro contento: ut, Hierosolyma pro civibus, Iudaea pro Iudaeis, Philistaea pro Philistaeis. de quo in Synecdocha. 44 Aliquando etiam contra, licet rarius: In caelestibus, pro in caelis. Marc. 5: Veniunt quidam ab Archisynagogo, dicentes: Filia tua est mortua, id est, ex eius domo. nam Iairus ibi erat, et ad illum ea dicebantur.


2033. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 900 | Paragraph | SubSect | Section]

pes, oculus, os, lingua, et similia. Possunt haec ad Metonymiam referri: sicut et cum signum pro signato, materia pro materiato, et etiam causa pro effectu, aut contra ponitur: de quibus prolixe in Metonnymia. Locus pro locato, continens pro contento: ut, Hierosolyma pro civibus, Iudaea pro Iudaeis, Philistaea pro Philistaeis. de quo in Synecdocha. 44 Aliquando etiam contra, licet rarius: In caelestibus, pro in caelis. Marc. 5: Veniunt quidam ab Archisynagogo, dicentes: Filia tua est mortua, id est, ex eius domo. nam Iairus ibi erat, et ad illum ea dicebantur. Sic, Ardet


2034. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 906 | Paragraph | SubSect | Section]

Christus erit mortis mors, et inferno pestis: id est, perdet ea. Christus est vita, via, veritas, lux, iustitia, sanctificatio, redemptio: id est, vivificat, illuminat, iustificat, sanctificat, redimit. Sensus carnis est mors, sensus spiritus est vita: id est, vivificat, interficit. Iudaeorum casus sunt divitiae gentilium: id est, horum abiectio est reconciliatio Ethnicorum, id est, ditat ac reconciliat eos suo quodam modo, quin eis veluti locum in tabernaculo Domini cedit, ut in locum ipsorum succedere, et populus Dei fieri queant. Sic Dialectici resolvunt orationes aut verba


2035. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 913 | Paragraph | SubSect | Section]

mea in ignominiam? amatis vanum, quaeritis mendacia? Sic 10. Psal. Quousque Domine stabis procul, etc. 36 Aliquando contra abundant ociose, non tamen sine incommodo: ut cum similitudinis particulae non similitudinem, sed ipsam rei veritatem notant. quod Iudaei dicunt caf vel sicut veritatis. Quare aut abundant, aut vim adserendi habent, aut (ut ita loquar) identitatem notant: ut Deut. 9, In illis autem recol, sicuti omnia verba quae locutus est Dominus, id est, illa ipsa omnia intrant. Iud. 13, Non fecisset nos audire cazoth, sicut haec, id


2036. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 918 | Paragraph | SubSect | Section]

Odyss. οὖ φίλος pro φίλε. Virg. Degener o populus. Adsis laeticiae Bacchus dator. Sic Matth. 1. 20, Ioseph filius David, pro fili: et 27, Salve rex ὁ βασιλεὺς Iudaeorum, pro, o rex. Mar. 10, Filius David miserere mei, pro, o fili David. Luc. 12, Ne timeas parvulus grex, pro, o parvule grex. 45. Nomem cum sua praepositione interdum integram orationem exprimit. 1 Par. 11, et Psal, 56, Absque peccato, et absque


2037. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 924 | Paragraph | SubSect | Section]

in deserto, pro, baptizabat. Est nihilominus haec periphrasis et Graecis ac Latinis usitata. Eruditi dicunt esse Articismum. Plautus in Curculione: Sunt bibentes, pro, bibunt. Ero mors tua, 1. Corinth. 15, id est, perdam te. Tu es spes mea, id est, facis me sperare, aut das rem speratam. Ruina Iudaeorum est, reconciliatio Ethnicorum, id est, reconciliat, aut dat occasionem. Vide infra in Tropis. Idem verbum etiam alias obscuras constructiones, sicut et in omnibus linguis. Esse in spiritu immundo, Marc. 1 et 5. Item esse in fluxu, pro habere aut pati fluxum, et spiritum immundum.


2038. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 926 | Paragraph | SubSect | Section]

videtur, et laetum laetis. Sic exponunt, quod montes concurrerint navigantibus Miniis in Argo: quia navigantibus inter angustias promontoriorum, anteriora, ad quae accedunt, videntur a se invicem digredi, et posteriora loca denuo videntur congredi. Sic Pilatus vocat Iesum in inscriptione regem Iudaeorum: non secundum rei veritatem, suo iudicio, sed secundum accusationem et hominum sermones. Verum Deus ipsam rei veritatem sic testatam esse voluit. Iam saturati estis, iam ditati estis, absque nobis regnastis, 1. Corint. 4. Respicit Corinthiorum stultas persuasiones de seipsis, et simul


2039. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 926 | Paragraph | SubSect | Section]

rei naturam. Sic aliqua dicuntur salubria aut insalubria, quia per se talia sunt. Sic Deus est omnibus palpabilis et obvius, aut facile agnosci potest, Actor. 17. et: Lex salutifera est, si per se inque natura consideretur. 17 Alias habita ratione personarum. Sic bonum fuisset Iudae non nasci. Bonum fuisset danti scandalum, prius fuisse submersum. Sic dicuntur medicinae ratione morbi et aegroti salubres. Aliud est per se notum, aliud nobis. Sic Deus est notus et ignotus hominibus Rom. 1. Act. 14, et 17, Per se quidem palpabilis, ipsorum autem culpa ignotus Deus,


2040. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 928 | Paragraph | SubSect | Section]

30 Vicinae res, ut sunt causae et effectus, cognata, similia, vicina, coniuncta, etc. saepe sibi invicem vel communicant voces, vel etiam commutant. 31 De uno quopiam individuo alias fit sermo, ut de specie, alias ut de individuo: ut Christus dicit ad impios Iudaeos, Quaeretis me, id est, in vestro exitio optabitis et flagitabitis praesentiam Meschiae. Non igitur ipsum individuum Iesum, sed in genere opitulatorem ac Meschiam cupietis. Iob 1, Revertar eo, scilicet in matrem terram. 32 Ubi res ipsae sunt aut cognatae aut coniunctae,


2041. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 931 | Paragraph | SubSect | Section]

a propria ad impropriam cum virtute, aut certe sine vitio. Antonomasia, cum nomen aliquod minus proprium aptumve loco maxime proprii substituitur. Eam sex modis fieridicunt. Primum, cum patronymica loco propriorum ponuntur: ut, Hebraeus, ab Heber, Israelita, ab Israel, Iudaeus, pro aliquo ex posteris Iuda. Secundo, cum possessiva aut patria: ut Philistaeus, pro Goliath, Nazarenus aut Galilaeus, pro Christo, Aegyptius, pro Pharaone. Tertio, cum Epitheton, ut, Iesurum, rectus, pro Iacobo: solitarius, pro Abraham: superbus, pro Aegyptio. Isa. 51, Tu percussisti


2042. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 931 | Paragraph | SubSect | Section]

ex Sodoma. Huc omnino referri possunt locutiones, cum definitio aut descriptio pro definito ponitur: ut filius hominis, pro Iesu aut Ezechiele. Sic sathan dicitur princeps mundi, adversarius, tentator, inimicus homo: et Christus dicitur rex Israel, filius David. Sic Deus dicitur habitator caeli, iudex mundi, custos hominum, sedens super Cherubim. Periphrasis circumlocuto est, cum integra oratio pro uno nomine ponitur: quod propter varias causas fit: exempla aliquot modo indicavi. Sic genimen vitis vocatur vinum. 2. Petri I. Iustum esse arbitror, donec sum in hoc tabernaculo,


2043. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 931 | Paragraph | SubSect | Section]

ut cum dicit Christus, Sani non indigent medico, Si caeci essetis, etc. Sarcasmus vicinum quid Ironiae habet, nisi quod adhuc quiddam amarulentius et hostilius, coniunctumque cum risu et laeticia animi de alieno malo gaudente. Talibus sannis, testibus Evangelistis, Iudaei exagitarunt Christum in passione: Ave Rex Iudaeorum: Descendat de cruce, et credemus in eum: Alios salvos fecit, se non potest: Vah qui destruis templum. Sic Psal. 22, Speravit in Dominum, eripiat eum, quia vult eum. Genes. 4, Ecce magister somniorum venit. Isa. 37,


2044. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 931 | Paragraph | SubSect | Section]

medico, Si caeci essetis, etc. Sarcasmus vicinum quid Ironiae habet, nisi quod adhuc quiddam amarulentius et hostilius, coniunctumque cum risu et laeticia animi de alieno malo gaudente. Talibus sannis, testibus Evangelistis, Iudaei exagitarunt Christum in passione: Ave Rex Iudaeorum: Descendat de cruce, et credemus in eum: Alios salvos fecit, se non potest: Vah qui destruis templum. Sic Psal. 22, Speravit in Dominum, eripiat eum, quia vult eum. Genes. 4, Ecce magister somniorum venit. Isa. 37, Scilicet Iehova eripiet Ierusalem de manu mea.


2045. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 934 | Paragraph | SubSect | Section]

ad ea, quibus ille promptam, exhibitam et paratam omnibus veram religionem esse testatur. Aliqui putant, eum illa citare: eoque sese et Moysen et Paulum misere excarnificant, dum eos concordare conantur. Sic per allusionem vocat Christus Iohan. 16, fidem, opus: respiciendo ad verba Iudaeorum, Quid facientes operabimur opus Dei? Estque quasi tecta quaedam antithesis, dum Iudaei volunt multa bona opera Deo praestare, eumque veluti demereri ac obligare sibi: Christus contra iubet eos gratuita Dei beneficia aut panem caelestem per fidem precario mendicare. Sic


2046. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 934 | Paragraph | SubSect | Section]

Aliqui putant, eum illa citare: eoque sese et Moysen et Paulum misere excarnificant, dum eos concordare conantur. Sic per allusionem vocat Christus Iohan. 16, fidem, opus: respiciendo ad verba Iudaeorum, Quid facientes operabimur opus Dei? Estque quasi tecta quaedam antithesis, dum Iudaei volunt multa bona opera Deo praestare, eumque veluti demereri ac obligare sibi: Christus contra iubet eos gratuita Dei beneficia aut panem caelestem per fidem precario mendicare. Sic allusione quadam ad praesentem actionem et verba dicit Christus Matth: 26, Non bibam amplius de


2047. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 936 | Paragraph | SubSect | Section]

te non praetorem, sed praedonem. Rom. 2, In quo alium damnas, teipsum condemnas, in Graeco κρίνεις et κατακρίνεις. Simul est quaedam inversio, et antithesis sensus: quo etiam gratior est vocum allusio. Sic Iudaei post Christum suum quendam seductorem, qui se vocaberat Barcochabam, post infelicem eventum dixerunt Barcozabam: pro filio stellae, filium mendacii. Talem vocum allusionem habet Paulus Phil. 3, Quorum Deus est venter, et finis exitium: in Graeco est suavis Prosono masia,


2048. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 938 | Paragraph | SubSect | Section]

ut accumbant in regno caelorum cum Abraham, filii vero regni excludentur. Huc referri posset parabola trabem habentis, et alienam festucam extrahere conantis. COMPARATIO est amplificatio collatione similium aut dissimilium, maiorum aut minorum facta: ut cum Prophetae exaggerant peccata Iudaeorum collatione asini aut bovis agnoscentis suum herum: collatione hirundinis et ciconiae agnoscentis suum tempus: collatione Sodomae et Israelis. Item Christi collatio Sodomae et Ninivae, quae poenitentiam egisset: collatione reginae Saba: collatione ipsorum propria, faciem caeli recte


2049. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 939 | Paragraph | SubSect | Section]

ignominiam, si Corinthii imparati fuerint, non tam in se recisuram, quam in ipsos. Commutatio est lepida quaedam rerum in sermone immutatio: ut, Non vivere ut edas, sed edere ut vivas, oportet. Non homo propter sabbatum, sed sabbatum propter hominem factum est. Rom. 2, Circumcisio Iudaei non servantis legem mutatur in praeputium. Sequetur praeputium Ethnici observantis legem esse ei loco circuncisionis. Tale est illud Augustini: Bona opera non praecedunt iustificandum, sed sequuntur iustificatum. Quod et Paulus Rom. 4. aliis verbis dicit: Non lex aut opera Abrahamum iustum


2050. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 939 | Paragraph | SubSect | Section]

numeratam. Merismon, cum posito toto aut genere mox subiungimus partium aut specierum enumerationem, alibi exposuimus. Erotema interrogatio, in Capite de interrogatione ac responsione expositum est. Exempla huius schematis sunt passim obvia. Rom. 3, In quo igitur praestat Iudaeus? Multum per omnem modum, etc. Climax, gradatio a Cicerone vocatur, cum res ita connexae sunt, ut alia etiam quasi generent: veluti mater filiam, filia neptem, ea proneptem, etc. seu, ut semper sequens colon aut sententia incipiat ab eo verbo aut re, in


2051. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 940 | Paragraph | SubSect | Section]

Paradoxon etiam figuram, cum aliquis fingit sibi aliquid prorsus praeter opinionem accidere. Aliquando et id dicunt Paradoxon, cum loquens aut scribens aliquid prorsus inexpectatum auditori proponit. Prioris exemplum sit, quod Isa. 5 dicit Deus, sibi plane praeter opinionem accidisse impietatem Iudaeorum. Se enim ab eis expectasse uvas bonas, et eos produxisse acerbas: se expectasse ab eis iustitiam, eos vero exercere violentiam. Posterioris exemplum est. quod Paulus iubet contemptissimis et indignissimis quibusque temporaria iudicia credere, aut etiam potius pati iniuriam quam litigare.


2052. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 941 | Paragraph | SubSect | Section]

παῤῥησίαν, etc. Sic Petrus vocat parrhisiam, quod dicit Davidem computruisse. Παῤῥησια igitur possent omnia liberiora dicta prophetarum, Christi et Apostolorum dici: ut cum Christus durissime increpat Iudaeos, et praesertim Pharisaeos, cum dicit, Genimina viperarum. et: Vos ex patre diabolo estis. et similia innumera. De hac voce suo loco in Prima parte dictum est. APOSTROPHE, Latine aversio, cum inter loquendum subito sermonem avertimus ab eo ad quem loquimur, ad alium quempiam: vel


2053. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 941 | Paragraph | SubSect | Section]

Latine aversio, cum inter loquendum subito sermonem avertimus ab eo ad quem loquimur, ad alium quempiam: vel etiam, cum aliquem in secunda persona alloqui incipimus, tanquam praesentem, de quo antea in tertia locuti sumus, tanquam de absente. ut Isa. 1, initio incipit accusare Propheta Iudaeos in tertia persona: paulo post eos veluti coram existentes in secunda obiurgat: Per quid percutiemini ultra, cum adiicietis praevaricationem? In qua Apostrophe manet ali quandiu. Aliquanto post redit ad tertiam personam, et mox ad primam regreditur: Sicut Sodoma fuissemus. Sed haec


2054. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 941 | Paragraph | SubSect | Section]

et individuae sententiae in sacris plerunque ad omnes pertinent, iuxta illud: Quod vobis dico, omnibus dico. PERMISSIO, vel concessio, est valde multiplex. Prima, cum iudici aut auditori aliquid expendendum relinquimus: ut cum dicunt sacerdotes ad Iudam, Tu videris: et Petrus ad Iudaeos Act. 4, Iudicate vos, an iustum sit coram Deo, vos potius audire quam ipsum? Isa. 5, Iudicate inter me et vineam meam, etc. Secunda est, cum adversario aliquid importune contendenti, aliquo modo concedimus, esse ita ut ipse vult: sed mox per Anthypophoram aliquid


2055. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 941 | Paragraph | SubSect | Section]

probantur aut improbantur: non simpliciter improbantur aut probantur. Rom. 2, Circumcisio prodest quidem, si legem servaveris. Quod si legis transgressor fueris, etc. Non igitur simpliciter laudat circumcisionem Paulus, quam iam abrogabat: sed hoc nunc disserendi causa concedit Iudaeis, ut progredi possit, ne sit eum necesse etiam de minutioribus litigare. Dixi etiam alibi de hac natura concessionum. Sic solent disputantes Sophistae dicere, Posito et non concesso, quod verum sit id quod dicis, etc. Tamen, etc. Tertia concessionis species est, cum


2056. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 941 | Paragraph | SubSect | Section]

qui sordet, sordescat adhuc, etc. Apoc. 22, non est quidem vera permissio, sed est quasi quidam modus loquendi. Sicut solent irati patres perditis filiis dicere: Video te tuis sceleribus perire, aut omnia tua perdere velle: age, perge, et propera sane ad exitium. Sic Christus dicit Iudae: Quod facis, fac cito. Destruite templum hoc. Matth. 23. Vos quoque implete mensuram patrum vestrorum. Sic Christus dicit Apostolis imminente sua passione in horto, Dormite et requiescite. INTERROGATIO figurata una cum subiectione, in capite de Interrogatione ac responsione,


2057. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 943 | Paragraph | SubSect | Section]

superbo, Quod neque ab ortu, neque ab occasu, neque e deserto: id est, nihil est nobis ex ullo loco periculi. Sunt vero aliquando obscurae quaedam Mimeses, aut etiam tantum allusiones ad aliena dicta, quas animadvertere plurimum facit ad intelligendum verum Scripturae sensum: ut cum Iudaei Ioan. 7 dicunt, Novimus unde hic sit. Christus respondens ait, Et me nostis, et unde sim nostis. quod quidem ille magis tantum per Mimesin quandam aut allusionem ad eorum verba dicit, quam quod ipse sua sponte, suisve verbis asserat, eos vere nosse unde sit. Quod si quis ea accipiat pro


2058. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 945 | Paragraph | SubSect | Section]

potuisse illum obsessum vincire catenis: quod non est intelligendum de prima colligatione, sed de finali detentione. Colligabant enim quidem eum, sed frustra, tandem tum pente eo catenas. Ponitur ergo initium actionis, pro pleno ac optato eius eventu. Sic verba conatus pro eventu, Pilatus et Iudaei convenerunt, ut facerent, quae Deus praefinivisset, Act. 4. Sunt et alia innumera verba, quae per Metonymiam, Metalepsin, aut alium quempiam similem tropum, partim non tantum suam nativam significationem aut rem, sed et consequentes actiones aut passiones notant: partim vero


2059. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 946 | Paragraph | SubSect | Section]

qui tantum amat, sed is qui et promovet, facit ac patrat iniurias. Sic saepe Dominus dicitur facere iudicium adflictis: ubi iudicium etiam cognitionem causae, executionem ac defensionem innocentem et poenas sontium notat. Sic Proverb. 19, Parata sunt derisoribus iudicia. Ierem. 26 clamant Iudaei de Ieremia: Iudicium mortis est viro huic. Ubi iudicium illis capitale crimen, reatum culpamve significat. Ioan. 3 significat quiddam praecedens, cum Dominus dicit: Hoc est iudicium, pro causa iudicii aut reatus. Haec est vita aeterna, ut te agnoscant: id est, causa aut medium vitae


2060. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 946 | Paragraph | SubSect | Section]

regis alias patri, alias filio tribuuntur, prout alteruter magis celebris in regimine fuisse visus est, aut etiam diverso respectu. Quod huius monitionis imperitis in computationibus annorum et lectione Sacrae historiae non infrequenter multa dubia parit. Tali Hebraismo Iohan, 11. dicuntur Iudaei ab ea die iniisse consilium de interficiendo Iesu, cum id etiam antea decrevissent, sed tunc magis ac vehementius, quam unquam antea, coeperunt incumbere in eius exitium. Contra etiam pars parva aut obscurum initium haud raro pro nihilo habetur: ut quod Mar. 5 dicitur, neminem


2061. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 950 | Paragraph | SubSect | Section]

tum Metalepsin, tum Metonymiam quasi species quasdam Synecdoches faciant. Subiectum pro accidente, et contra, per Synecdochen. Aliquando subiectum ponitur pro accidentibus, aut quo quo modo coniunctis: et vicissim haec pro illo. Gal. 3, et Col. 3. In Christo non est Graecus, Iudaeus, circumcisio, praeputium, Barbarus, Scytha, servus, liber: pro, nulla sunt discrimina ipsarum circumstantiarum, nihil illae vel addunt, vel adimunt Christianismo: de essentia dicitur, quod pertinet ad illam opinionem externae conditionis. Genes. 34, Ego sum viri numero, pro, meus caetus


2062. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 952 | Paragraph | SubSect | Section]

facile est fugere, sabbato autem non licet procul fugere. Quasi dicat, periculum et calamitas erit ingens ac subita, ut et cito, expedite ac procul fugere sit necesse. Idem per praegnantes et lactantes ibidem indicatur: quia nec illae bene fugere queunt: et timent sibique onerique. Exod. 2, Apud Iudaeos canis non mutivit ab homine usque ad iumentum: id est, omnia fuerunt tanquillissima: alioqui et homines locutos esse, et canes latrasse quis dubitat? 1. Sam. 25, Non relinquam mingentem ad parietem, id est, omnes trucidabo. Esa. 2, Ingredietur in cavernas petrarum: id est, erit magna


2063. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 952 | Paragraph | SubSect | Section]

quaedam ponere pro aliis adiunctis, nec esse ad impletionem prophetiae veritatisve sermonis necesse illa accidere, aut esse ea ipsa quae ad verbum dicuntur: sed solum ea, quae per illa indicantur, et quodammodo monstrantur. Prophetae huiusmodi locutionibus resertissimi sunt: quas cum interdum Iudaei et alii non intelligant, multum decipiuntur. Sic dicuntur septem mulieres apprehensurae virum unum, etc. et in omnibus desertis futuros tempore Meschiae, fontes et stagna, pinus et abietes, omnes vias planas, etc. Latini et Graeci plerunque ex


2064. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 954 | Paragraph | SubSect | Section]

tamen naturaliter simul voluntatem proprie includunt: et nihilominus ali quando solum eventum aut opus designant. Diabolus iubetur custodire animam Iobi, id est, non laedere opere externo: nam mala voluntas non aberat, nec bona aderat, aut adesse iubetur in eo. Sic Act. 4, Pilatus, Herodes et Iudaei convenerunt, ut facerent voluntatem Dei de Christo: id est, ipsum tantum externum opus crucifixionis, non autem bono animo obsecundandi voluntati divinae. CONIUNCTA UNO VOCABULO AUT ETIAM PHRASI DENOTATA. Concurrunt saepe in una re aut actione plura:


2065. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 955 | Paragraph | SubSect | Section]

exitu, ubi tandem talis derisio in ipsum derisorem, non in Deum recidit. Verbum Cogo et cogi, valde crebro alias solum conatum, alias etiam eventum significat, ut in voce Necessitatis dixi, Sic illum obsessum nemo poterat vincire. Sic illud quoque intelligendum est de ultimo eventu, non de mala Iudaeorum voluntate aut conatu. An me illi irritant, dicit Dominus, aut potius seipsos in confusione faciei suae. Dominus scrutatur corda, Rom. 8. id est, perspicit. Sic Terent. Quam vellem Menedemum


2066. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 957 | Paragraph | SubSect | Section]

iuvat et sustentat. Psal. 2, Quare fremuerunt gentes, id est, fremuerunt, fremunt, et frement, audientes mendacia. Ea quoque Synecdoches species, qua continens pro contento ponitur, usitata est in sacris Literis. Sic Terra saepe pro hominibus in terra habitantibus: sic Iudaea, Ierosolyma, Samaria, Philistaea, Aegyptus, et similes voces saepe pro incolis ponuntur. Sic Achaia et Macedonia apud Paulum pro Achaeis. Rom. 15. Consentit Macedonia et Achaia collationem quandam facere in sanctos Ierosolymitanos. Sic Calix in sacra coena pro vino ponitur. Deus dicitur


2067. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 958 | Paragraph | SubSect | Section]

Hae quoque sequentes Regulae videntur non male ad Synecdochen referri posse. Vocabula quaedam non sui natura propriaque significatione, sed per Mimesin aut oppositionis gratia rebus tribuuntur: ut, cum Evangelium vocatur Lex fidei, Rom. 3, quasi in oppositionem ac confusionem Iudaeorum perpetuo Legis nomen in ore ac sermone voluentium aut iactantium. Et cum operis vocem iactantibus et cogitantibus Iudaeis, Io. 6, fidem sub nomine Operis obtrudit: quasi diceret, An quid mihi vestrum facere, operari, et opera tam importune iactatis, putatisque in illis potissimum veram


2068. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 958 | Paragraph | SubSect | Section]

propriaque significatione, sed per Mimesin aut oppositionis gratia rebus tribuuntur: ut, cum Evangelium vocatur Lex fidei, Rom. 3, quasi in oppositionem ac confusionem Iudaeorum perpetuo Legis nomen in ore ac sermone voluentium aut iactantium. Et cum operis vocem iactantibus et cogitantibus Iudaeis, Io. 6, fidem sub nomine Operis obtrudit: quasi diceret, An quid mihi vestrum facere, operari, et opera tam importune iactatis, putatisque in illis potissimum veram pietatem sitam esse: hoc demum est verum opus Dei, quod Deus probat, et a vobis unice exigit, ut videlicet credatis in


2069. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 960 | Paragraph | SubSect | Section]

Pharisaeorum: et 1. Cor. 5, quam Lucae 13, Simile est regnum caelorum fermento. tametsi in utroque loco respiciatur ad illam unam eius proprietatem, quod modica eius particula magnam massam inficiat. Id enim et vera et falsa doctrina et mali mores ac sermones efficiunt. Scriptura aliquoties Iudaeos et praesertim Pharisaeos vocat genimina viperarum, Matth. 3, 12, 23, et Luc. 3. quod non ob eam proprietatem fit, quod sicut vipera marem in coitu interficit, et foetus matris uterum perrodens prodit, sic etiam illi Ecclesiam lacerent ac perdant, ut quidam suaviter philosophantur: sed


2070. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 965 | Paragraph | SubSect | Section]

est urgendum semen aut posteritas carnalis aut naturalis serpentis: confertur enim, ut ita dicam, physica mulieris posteritas cum spirituali serpentis, id est, cum impiis. 10 Res malae cum bonis in aliquo collatae non mox per omnia laudantur: ut, Villicus iniquitatis, filius prodigus, iudex iniustus, dives dans sortem, et iubens dare ad foenus, cum patre caelesti confertur. Sic leo cum Christo et diabolo, fermentum cum vera et falsa doctrina, serpentina calliditas, et similia innumera. 11 In collationibus quibuscunque aliquando haec lingua alterutri collatorum nimium


2071. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 966 | Paragraph | SubSect | Section]

Mich. 1. pro, tanquam qui aestivos fructus colligit, et perpaucos reperit. Sic namque ego paucos pios reperio, et paucos Meschiae lucrifacio. Mulier formosa sine intellectu, est annulus aureus in naribus porci: id est, est sicut sus ornata annulo aureo circa rostrum. Sic Matth. 11, comparantur Iudaei nolentes audire Baptistam et Iesum cum pueris in foro clamantibus ad oppositum coetum sodalium: Tibia vobis cecinimus, et non saltastis, etc. cum fuissent comparandi cum illo coetu qui noluit saltare aut lamentari: nam coetui frustra canenti rectius Christus et Baptista


2072. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 970 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

definitur fur et bonus pastor: Amen amen dico vobis, qui non intrat per ostium in stabulum ovium, ille fur est, et latro. Qui autem intrat per ostium, pastor est ovium: pro, fur est is, qui alio aditu irrumpit, etc. Sed verus pastor intrat per ostium. Marci 6, Pharisaei et Iudaei nisi crebro lavent, non comedunt: pro, non comedunt, usi semper prius lavent. In hisce omnibus transpositionibus partim clarior erit sensus positis vocibus suo loco, partim etiam verior et utilior. Nec tantum voces ac sermo interdum invertitur, sed et sensuum ac rerum


2073. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 971 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

nullam ibi esse aliam navem praeter suas, nisi eam, in qua soli Apostoli sine Domino traiecerunt, mox coniiciunt eum miraculose stagnum pertransisse, ideoque ex Domino una cum aliis, qui undiquaque confluxerant, quaerunt, quomodo eo venerit, cupientes sibi id miraculum exponi. Primum vident Iudaei Apostolos traiecisse sine Christo: deinde quaerunt eum in loco facti miraculi: postea traiiciunt stagnum, quaesitum eum apud Apostolos: quarto reperiunt eum ibi, et videntes unicam naviculam ibi esse, in qua soli Apostoli traiecerant, ratiocinantur eum miraculose transiisse: quinto mirantur


2074. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 973 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

loco. Sic igitur negat Christus, se venisse ut voluntatem sua faceret: id est, propriam quandam voluntatem a patris voluntate separatam, quam certe nullam habuit. Nam quaecunque in ipso fuit voluntas, sive divina sive humana, distincta quidem fuit in sese a patris voluntate, at non separata, sicut Iudaei imaginabantur: ut qui Christum non intelligerent esse ex Spiritu sancto conceptum, ideoque ab omni peccati labe purum. Sic cum Christus Matthaei 12 inquit: Quisquis locutus fuerit adversus Spiritum sanctum, non remittetur ei neque in hoc seculo, neque in futuro: stulte raciocinantur


2075. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 973 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

non simpliciter negat Christus se pro suis orare: sed solum taxat cogitationes discipulorum, qui putabant sufficere, quod ille solus pro eis oret, cum ille nihil tale eis unquam dixerit, aut eos docuerit. Sic negat Christus Ioan. 5 a patre administrari aut iudicari hunc mundum, ita scilicet, ut Iudaei arbitrabantur, qui patrem a filio separabant, cum pater contra non nisi per filium manifestatum in carne, mundum regat. Ergo non simpliciter removetur pater a mundi imperio, sed corrigitur in ea re Iudaeorum error. Sic dicit Christus, se non venisse ut faceret voluntatem suam,


2076. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 973 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Sic negat Christus Ioan. 5 a patre administrari aut iudicari hunc mundum, ita scilicet, ut Iudaei arbitrabantur, qui patrem a filio separabant, cum pater contra non nisi per filium manifestatum in carne, mundum regat. Ergo non simpliciter removetur pater a mundi imperio, sed corrigitur in ea re Iudaeorum error. Sic dicit Christus, se non venisse ut faceret voluntatem suam, sed voluntatem patris: Io. 2 et 6. Sic dicit hanc doctrinam non esse suam, sed eius a quo erat missus, Io. 7. neutrum simpliciter, sed ex eorum sensu, qul ipsum a patre separabant, quum revera una sit


2077. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 975 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

dubitationis, et aliae. Assenerationis est longe creberrima in sacris Literis, cuius in praecedentibus multa exempla proposui: ut est, Annon sunt 12 horae diei? Annon frater tuus Aron facundus est? Miserationis, ut sunt Threni Ieremiae, ubi per multas interrogationes deplorat sortem Ierosolymae et Iudaeae. Quomodo sedet sola civitas domina gentium, etc. Instantiae, cum adversarium urgemus, Isa. 5, Quid erat faciendum vineae meae quod non feci? Quare expectavi uvas, et fecit labruscas? Sic Isaiae 58, Quare ieiunavimus, et non vidisti,


2078. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 976 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

totam, de qua in voce Quomodo diximus. Nam ista vocula, Quomodo, Wie, Ioan. 6, et alias saepissime non quaerit de modo agendae, aut etiam actae rei, sed simpliciter negat, aut falsitatis arguit sermonem alicuius. Paulo post initium eius disceptationis, Ioan. 6. scriptum est: Murmurabant ergo Iudaei de eo, quia dixerat, Ego sum panis, qui de caelo descendi: et dicebant: Nonne hic est Iesus filius Ioseph, cuius nos novimus patrem et matrem? Quomodo ergo dicit iste, De caelo descendi? Hic igitur cum Iudaei dicunt: Quomodo hic dicit, De caelo descendi? non quaerunt de modo loquutionis


2079. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 976 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Paulo post initium eius disceptationis, Ioan. 6. scriptum est: Murmurabant ergo Iudaei de eo, quia dixerat, Ego sum panis, qui de caelo descendi: et dicebant: Nonne hic est Iesus filius Ioseph, cuius nos novimus patrem et matrem? Quomodo ergo dicit iste, De caelo descendi? Hic igitur cum Iudaei dicunt: Quomodo hic dicit, De caelo descendi? non quaerunt de modo loquutionis Christi, quam clare audiebant, non etiam quaerunt, quomodo de caelo descenderit: nam id illi prorsus non credebant: sed simpliciter negant id verum esse quod dicit, quodque ille de caelo descenderit aut venerit.


2080. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 976 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ergo stabit regnum eius? pro, certe non consistet regnum eius. Ibidem: Genimina viperarum, quomodo potestis bona loqui, cum mali sitis? pro, certe non potestis. Sic Matth. 23, Progenies viperarum, quomodo effugere possetis damnationem gehennae? pro certe non effugietis. Sic Ioan. 12 dicunt Iudaei: Nos audimus, quod oporteat Meschiam manere in aeternum. Quomodo tu dicis: Oportet filium hominis exaltari: id est, profecto parum congrua prophetiis dicis. Talia exempla sunt innumera in sacris Literis. Quin et in communi sermone reperiri queant. ut, si aliquis mendico grandia


2081. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 976 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

potissimum ad vigorem et acrimoniam sermonis, quia et dicentis commotionem indicant, et auditorem et etiam reum urgent. Aliquid tamen et sua vitatis sua varietate et simul etiam magnitudinis ex illo motu ac impetu assumunt. Verum de hac realibi prolixius dixi. Usitata fuit etiam Iudaeis illa ratio disceptandi per interrogationes et responsiones, quali Platonem uti videmus, de qua Aristoteles Topicorum 8 praecipit. Quare videmus ea multum esse usum Christum, et eius adversarios. Interrogabat autem actor, aut qui ultro prior opponebat. Respondebat vero


2082. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 977 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

autem actor, aut qui ultro prior opponebat. Respondebat vero reus, aut qui se excusabat. De qua re in verbo Interrogo, disserui. In disputationibus plerunque sunt veluti insidiosi quidam laquei. Sic Iudaei suis interrogatiunculis captabant aliquod periculosum verbum aut dictum ex ore Iesu, quod plausibiliter postea exagitare, et ipsum in odium inducere possent. Ac facile sane hominibus hoc accidere potest, qui non prius praevident fraudulentum consilium adversariorum, ante quam irretiti


2083. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 977 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

scriptum est, quod cogitationes insidiantium adversariorum animadverterit. Non causa ut causa. Dicit Aristoteles imperitos quaevis antecedentia pro causis sequentium arripere solere et cogitate, quia post illa acciderunt, ideo proculdubio propter illa: ut Iudaei Ierem. 44. sui regni eversionem tribuebant abrogationi cultus Reginae caeli, dictitantes: Ex quo desiimus offerre Reginae caeli, defecimus et consumpti sumus. Et olim Ethnici, praesertim Romani, suas calamitates tribuebant Christianismo. Et papistae nunc omnes calamitates ac turbas


2084. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 977 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Saepissime enim videntur ponere aut facere non causam ut causam: ut, Pro dilectione mea oderunt me, Psal. 109: id est, debebant quidem me redamare, sed rependunt odium: at sermo ita sonat, quasi amor ille pii, fuerit causa efficiens odii impiorum. Hoc sensu ipsemet Dominus dicit ad Iudaeos contra se furentes: Propter quod bonum opus lapidatis me? Sed illi negant se eum lapidare ob ipsius benefacta, verum ob contraria. Sic etiam Ethnici, praesertim poetae, interdum loquuntur: ut Dat Crystallus aquam Sic. Cantando condere longos soles, pro, peragere. Coniunguntur


2085. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 978 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Sic 1 Pet. 3 aliqui dicuntur lucrifieri per honestam conversationem uxorum sine verbo. Ubi de prima tantum occasione conversionis agitur. Inde enim sumpta occasione audiunt. Sic lex operatur iram non proprie ac per se, sed tantum per accidens. Huc ergo potest referri causa per accidens: ut, Iudaeorum ruina salvatae sunt gentes, et misericordia in gentiles increduli facti Iudaei, Rom. 11. quae locutio ibi multum iteratur. Significat autem quasi quandam occasionem praebuisse Deo Iudaeos sua incredulitate, ut gentiles sibi in populum adscisceret. Simili abusu reperiuntur causae


2086. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 978 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sine verbo. Ubi de prima tantum occasione conversionis agitur. Inde enim sumpta occasione audiunt. Sic lex operatur iram non proprie ac per se, sed tantum per accidens. Huc ergo potest referri causa per accidens: ut, Iudaeorum ruina salvatae sunt gentes, et misericordia in gentiles increduli facti Iudaei, Rom. 11. quae locutio ibi multum iteratur. Significat autem quasi quandam occasionem praebuisse Deo Iudaeos sua incredulitate, ut gentiles sibi in populum adscisceret. Simili abusu reperiuntur causae instrumentales: ut cum fidei, verbo, sacramentis, ministerio ac ministris ea tribuuntur,


2087. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 978 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

iram non proprie ac per se, sed tantum per accidens. Huc ergo potest referri causa per accidens: ut, Iudaeorum ruina salvatae sunt gentes, et misericordia in gentiles increduli facti Iudaei, Rom. 11. quae locutio ibi multum iteratur. Significat autem quasi quandam occasionem praebuisse Deo Iudaeos sua incredulitate, ut gentiles sibi in populum adscisceret. Simili abusu reperiuntur causae instrumentales: ut cum fidei, verbo, sacramentis, ministerio ac ministris ea tribuuntur, quae Dei sunt. Nam illi dicuntur ligare et solvere, aperire et claudere, mundare et immundare aut purificare,


2088. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 979 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Israelitae pervidissent finem legis. Illud velamem adeo nihil eos impedivit, ut monere eos debuisset subesse mysterium, eisque dare occasionem cogitandi et scrutandi Scripturas. Sensus ergo est, per illud velamen tum divinitus significatum esse, eos non intellecturos. Iudaei fecerunt de Christo, quaecunque praeordinavit manus tua, Act. 4. Factum et eventus correspondit, non quod Iudaei eo consilio aut cogitatione fecerint, ut illam Dei voluntatem explerent, sed tantum, ut suam parricidialem malitiam exatiarent. Testificamini vos esse parricidas prophetarum,


2089. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 979 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

eos debuisset subesse mysterium, eisque dare occasionem cogitandi et scrutandi Scripturas. Sensus ergo est, per illud velamen tum divinitus significatum esse, eos non intellecturos. Iudaei fecerunt de Christo, quaecunque praeordinavit manus tua, Act. 4. Factum et eventus correspondit, non quod Iudaei eo consilio aut cogitatione fecerint, ut illam Dei voluntatem explerent, sed tantum, ut suam parricidialem malitiam exatiarent. Testificamini vos esse parricidas prophetarum, Matth. 23. Ipsi id facere nolebant, sed tamen hoc ultro ex eorum aedificationibus sepulchrorum sequebatur, nempe


2090. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 980 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

qua mox utitur. Sic et 24 eiusdem libri, dicit Laban et Bathuel ad servum Abrahami: A Deo est hoc, non possumus ad te malum aut bonum loqui: id est, nihil hic licet mutare. et praesertim malum, seu negativum responsum nobis dare non licet. Nemo loquebatur aliquid propalam de Christo ob metum Iudaeorum, Ioan. 7. i. boni: nam mala licebat de eo loqui cum gratia et privilegio. Blasphemabant latrones: i. alter tantum illorum, Matt. 17. Apostoli murmurarunt de unguento: i. proprie Iudas. Matth. 26, Nec hic nec parentes eius peccaverunt, scilicet tale peccatum, ut hic propterea sit


2091. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 981 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

id est, multi. Omnis civitas erat congregata ad ianuam, Marc. 1. id est, maxima pars. Tale quid est, quod Hier. 5. super Esaiam monet, quod Omnis terra in sacris Literis saepe de sola Palaestina sit intelligendum, non de universo orbe terrarum, Luc. 2, Ut describeretur tota terra: id est, Iudaea solum, 2. Paral. 9, Magnificatus est rex Salomon prae omnibus regibus terrae, scilicet terrae Canaan et vicinarum. Gen. 41, Omnis terra venit in Aegyptum. Universalis persaepe apud Hebraeos latius patere videtur, quam praesentis materiae natura postulat, aut etiam ferre


2092. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 982 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et commodat, Psal. 21. pro, omni beneficentia alios iuvat. Sic praecepta Decalogi sunt Synecdochica. Denique crebro etiam individua ponuntur pro universalibus: quia Scriptura multum cum individuis agit, totum genus inelligens, ut fit in Apostrophis. Rom. 2, Ecce tu es Iudaeus, etc. Rom. 9, Tu quis es qui responsas? Gal. Itaque non es servus, sed filius. Hoc faciunt et exempla. Hunc tropum ponentem individuum pro universali exposuit, cum dixit: Quae vobis dico, omnibus dico. Similis enim est ratio unius et omnium hominum in religione. De hac re in


2093. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 983 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

complecti, quod videlicet persaepe negativae orationes in speciem simpliciter aliquid negantes, non simpliciter, sed secundum quid tantum accipiendae sint: id est, ex eorum hypothesi, ad quos dirigitur oratio. Sic negat Christus a patre iudicari aut administrari hunc mundum, ita scilicet, ut Iudaei arbitrabantur, qui patrem a filio separabant, cum contra pater non nisi per filium manifestatum in carne mundum regat. Ergo non simpliciter removetur pater a mundi Imperio, sed corrigitur in ea re Iudaeorum error. Sic dicit se non venisse, ut faceret voluntatem suam, sed voluntatem patris.


2094. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 983 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

oratio. Sic negat Christus a patre iudicari aut administrari hunc mundum, ita scilicet, ut Iudaei arbitrabantur, qui patrem a filio separabant, cum contra pater non nisi per filium manifestatum in carne mundum regat. Ergo non simpliciter removetur pater a mundi Imperio, sed corrigitur in ea re Iudaeorum error. Sic dicit se non venisse, ut faceret voluntatem suam, sed voluntatem patris. Sic dicit hanc doctrinam suam non esse, sed eius a quo erat missus. Neutrum simpliciter, sed ex eorum sensu, qui ipsum a patre separabant, quique putabant eum suam voluntatem aut cupiditatem explere, et


2095. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 989 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

In hoc genere etiam talis Regula utiliter proponi posset, quod dictum de re multis circumstantiis praedita non sit ad omnes accommodandum. Tale est quod Paulus cupit esse anathema pro fratribus et Moyses deleri de libro viventium. Ubi non est sensus, quod Paulus pluris faciat Iudaeos quam Christum, aut suam cum eo coniunctionem: sed solum, quod adeo doleat reiectionem Israelitarum, ut suo exitio optet eos liberare, magisque tantae gentis salutem quam propriam optet. Huc referri posset et illud dictum de Helia, 1 Reg. 19, Helias in virtute illius cibi ambulavit 40


2096. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

eius non convenerunt. Nam alio animo, consilio ac fine Deus, alio impii voluerunt eum crucifigi: Deus quidem iusto, sancto ac pio, et ad summam utilitatem generis humani tendente, at impii contra nefario et sanguinario animo idem expetiverunt: Eventus ille ex Deo pendet, malae circumstantiae a Iudaeorum pravo animo veniunt. Factum ergo ipsum seu eventum, ac veluti substantiam totius illius negotii, Deus ordinavit, promovit, et plane ad opus ipsum deduxit: sed nefarias illas et sanguinarias circumstantias impiorum, qui ex diabolico odio ac invidia Christum interfecerunt, idque


2097. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aut per ignorantiam, et quasi invitos voluntatem Dei executos esse. Sensus ergo est, quasi dicat Apostolus: Persecutores nefario animo conspirarunt in necem Iesu, eamque etiam tandem scelerate peregerunt. Quam mortem ipsemet etiam Deus dudum ordinaverat, ac tandem ad eventum produxit. Verum Iudaei neque sciverunt hoc consilium, nec in hoc Deo obedire sunt conati. Ita duplex dubium per hanc distinctionem substantiae et accidentis in hoc loco solvitur. Alterum qui fiat; quod cum tum Deus, tum Iudaei voluerint procuraverintque Christum interfici, tamen Dei factum est


2098. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

mortem ipsemet etiam Deus dudum ordinaverat, ac tandem ad eventum produxit. Verum Iudaei neque sciverunt hoc consilium, nec in hoc Deo obedire sunt conati. Ita duplex dubium per hanc distinctionem substantiae et accidentis in hoc loco solvitur. Alterum qui fiat; quod cum tum Deus, tum Iudaei voluerint procuraverintque Christum interfici, tamen Dei factum est sanctissimum, Iudaeorum vero est plane sceleratum: nec huius eorum culpae causa in Deum ullo modo reiici potest. Alterum dubium, quonam modo persecutores dicantur convenisse, ut efficiant Dei ordinationem, cum eam


2099. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

neque sciverunt hoc consilium, nec in hoc Deo obedire sunt conati. Ita duplex dubium per hanc distinctionem substantiae et accidentis in hoc loco solvitur. Alterum qui fiat; quod cum tum Deus, tum Iudaei voluerint procuraverintque Christum interfici, tamen Dei factum est sanctissimum, Iudaeorum vero est plane sceleratum: nec huius eorum culpae causa in Deum ullo modo reiici potest. Alterum dubium, quonam modo persecutores dicantur convenisse, ut efficiant Dei ordinationem, cum eam ignoraverint, et nequaquam in illo suo furore obedire Deo sint conati, sed suae tantum malitiae.


2100. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

me videbitis amplius, donec dicatis: Benedictus qui venit in nomine Domini: id est, donec ego fuero glorificatus: asserit tantum suam glorificationem, non eorum visionem. Ponitur aut asseritur aliquid cum suis circumstantiis, quod de sola substantia est intelligendum. Deus praecipit Iudaeis Ezech. 20, inquiens: Abominationes oculorum vestrorum abiicite. Ubi in unica voce, Abominationes, tria sunt consideranda. Primum quasi quaedam substantia ea fuerunt idola, idololatriae ac errores: deinde duplicia accidentia aut circumstantiae. Aliis enim fuere in summo precio, aliis in


2101. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

20, inquiens: Abominationes oculorum vestrorum abiicite. Ubi in unica voce, Abominationes, tria sunt consideranda. Primum quasi quaedam substantia ea fuerunt idola, idololatriae ac errores: deinde duplicia accidentia aut circumstantiae. Aliis enim fuere in summo precio, aliis in summo odio: Iudaeis erant in summo honore ac existimatione, ut qui ea pro suis diis habebant, indeque toti pendebant: ideo dicuntur esse oculorum ipsorum: id est, quae illi semper habebant in oculis, ea animo contemplabantur et admirabantur, ac ad ea subinde respiciebant tanquam ad unica suarum rerum


2102. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

habebant in oculis, ea animo contemplabantur et admirabantur, ac ad ea subinde respiciebant tanquam ad unica suarum rerum praesidia. At Deo erant abominationes, eoque respectu Dei sic vocantur passim in sacris Literis. Per se igitur ac veluti ratione essentiae erant idola, ratione accidentis erga Iudaeos erant eorum Dii, ex quibus prorsus pendebant, ideoque dicuntur fuisse ipsorum oculorum: ratione Dei erant abominationes. Ita videmus confluere orationem ex vocabulis diversas personas spectantibus, et in unica re ratione alius personae substantia, et aliorum respectu alia atque alia


2103. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 991 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Sic Ioan. 5, simul agitur de morte et resurrectione spirituali et corporali. Sic in parabola saucii et Samaritani, tum quis sit proximus indicatur, tum unica ratio salutis per Messiam monstratur: atque ita miro artificio Lex et Evangelium miscentur. Sic Matth. 24, simul praedicuntur poenae Iudaeorum in devastatione Ierosolymae, et in ultimo iudicio. Isaiae 7, et saepe alias, tum praesens liberatio Ierosolymae, tum et verae Ecclesiae spiritualis atque adeo illa in ultima die futura praedicuntur. 3 Huc referti posset Regula de verbis motum significantibus, aut


2104. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 995 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

veniente in cor per fidem Meschia, desinit lex nos accusare: nec etiam futurum servatorem quaerimus, sed praesentem et exhibitum amplectimur. Tota eius vitae afflicta, despecta et abiecta sors aut species convenit etiam eius religioni, ministris et omnibus piis. Sic abrogatio legis, sic servilitas Iudaeorum consonat cum non vere conversis. Sicut vero illa eius corporea praesentia aliis quidem fuit terrifica, aliis vero amoena, suavis ac salutaris: sic et eius Evangelium aliis est odor mortis, et venit in iudicium, aliis salutis: positum est aliis in surrectionem, aliis in ruinam, ut videntes


2105. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 995 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ergo in talibus locis ipsa Scriptura, alia sensus externi, imo et ipsa priorum experientia ac spiritualis gustus testari videntur: unde difficultas et veluti obscuritas talium descriptionum accumulatur, dum res tam grandibus ac fulgentibus verbis parum respondere videntur. Hoc dubium Iudaeis occasionem dedit fingendi duos diversos Meschias: quorum errorem ac dubium alius quidam edita carta per duos diversos adventus dissolvere conatur. Verum id non sufficere, supra ostendi: quia unus ac idem adventus diversimode describitur, et pro diversitate personarum aut rerum, quibus


2106. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 996 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

per Messiam filium Ioseph vel Ephraim, et per Messiam filium Davidis intellexerunt, ut habetur in Midrasc coheleth, et in libro Tanchuma. Adventus primus habetur a Zacharia propheta cap. 9. Exulta valde filia Sionis, Ecce Rex tuus venit, etc. Hic fabulantur Iudaei de Messia filio Ioseph, quem dicunt in certamine Gog et Magog interficiendum esse, quem primum Messiam affirmant. Alterum filium Davidis appellant, qui suscitabit primum Messiam, et Israelem redimet, illique regnum restituet, secundum figmentum suum. Hanc suam imaginationem corroborant in


2107. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 996 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

interfectum, dicet coram Deo: Domine mundi, nihil aliud a te peto, quam vitam Messiae filii Ioseph. Adventus secundus legitur apud Danielem cap. 7, Videbam, inquit, in visione noctis, Et ecce in nubibus caeli vere filium hominis venientem, etc. Hunc locum Iudaei non intelligentes, dixerunt Messiam subiugatis totius mundi regnis, regnaturum in virga ferrea, iuxta illud Psal. 2, Reges eos in virga ferrea. In quo errore et discipuli salvatoris aliquando fuerunt, Act. 1, dicentes, Domine num in tempore hoc restitues regnum Israeli? Et


2108. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 996 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in virga ferrea, iuxta illud Psal. 2, Reges eos in virga ferrea. In quo errore et discipuli salvatoris aliquando fuerunt, Act. 1, dicentes, Domine num in tempore hoc restitues regnum Israeli? Et Matth. 20, de filiis Zebedaei. Non itaque mirum est, Anabaptistas a fermento Iudaeorum, et spiritu satanico seductos esse. Refellitur haec opinio per glossam Rabbi Scelemonis super illud Zachar. 9, Exulta valde filia Sionis, etc. Et per Rab. Mosceh Hadarscam super illud Gen. 49, Ligans ad vitem pullum suum. Item in Bereschith Rabba. In quibus locis


2109. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 997 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

esse, et infesta. Sic desperabunda conscientia putat caelum et terram adversus se pugnare: contra tranquilla conscientia, non tantum internam, sed etiam externam pacem sentit, omniaque, etiam ipsam crucem, placide excipit. Sic Ioel. 2 capite, videmus in descriptione vastationis Ierosolymorum, ac Iudaeae per Chaldaeos factae initio et in fine adscribi horrendam speciem caeli, cum nihil tale factum legatur. Cum talibus Scripturae descriptionibus convenit Seneca, qui sic inquit in Oedipo:
—Fecimus caelum nocens
Non aura gelido lenis adflatu fovet


2110. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 999 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

se esse Heliam aut prophetam: non simpliciter de rei veritate per sese cogitatae pronuntiat, nam Christus eum utrunque esse affirmat: sed de tali persona, Helia aut propheta loquitur, qualem sacerdotes animo conceperant. Id est, negat se esse ipsummet Eliam, aut individuum illud, quod putabant Iudaei reversurum: non autem (sicut dixi) negat se esse metaphoricum Heliam: id est, qui spiritu ac virtute Heliae venerit. Sic negat, se esse talem prophetam, qualem tunc ipsi animo conceperant: id est, qui Messiam, post longum tempus venturum praediceret, ut alii antea sunt soliti: et de tali


2111. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 999 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

inquit, Etiamsi ego ipse de me testificor, tamen testimonium meum verum est. Quae duo quasi pugnantia loca necesse est ita concordare, quod hoc posterius de veritate sui testimonii secundum rei ipsius naturam accipiatur: illud vero prius de eiusdem falsitate, secundum concessionem cogitationis Iudaeorum et communis sententiae. Sic dicit Christus. Et me nostis, et unde sim nostis: cum contrarium mox affirmet. Sed loquitur de noticia communi, crassa et externa, et secundum ipsorum opinionem: quasi dicat, Vos quidem putatis, quod me optime noveritis, et nostis sane suo quodam modo.


2112. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 999 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

dicere, Remittuntur tibi peccata tua: aut, Surge et ambula? Iugulat igitur eos suo gladio: argumentatur non secundum rei exactam veritatem, sed secundum proprias cogitationes aut sententiam de rebus: quia cogitabant illi impossibile esse sanare illum paralyticum. Sic nonnunquam quasi ironice vocat Iudaeos iustos et sanos, Luc. 5. et videntes aut oculatos, Iohan. 9. Sic Baptista dicit, oportere dehinc Christum crescere, se vero imminui, scilicet apud homines, et in opinione hominum, nimis magnifice de


2113. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1000 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

habita ratione communis hominum iudicii aut consuetudinis. Contra Iohan. 8, habita ratione veritatis affirmat: tametsi et ibi ad communem consuetudinem duorum testium rem perducit. Secunda enim et prima persona de filio hominis testabantur. Sic et Iohan. 8, et concedit et negat Christus, Iudaeos esse filios Abrahae. Quorum prius intelligendum est de pro creatione ista externa, posterius vero de naturae internae ac spiritualis qualitate aut similitudine, seu de illa spirituali imaginis satanae procreatione. Aliqua affirmantur et negantur aliquo diverso respectu generis,


2114. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1000 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Exod. 19, 20. Is verus et Theologicus legis usus est, de quo Paulus hic non agit. Agit ergo de hypocritis, qui exciderunt gratia, vel qui nondum pervenerunt ad eam. Hi abutentes lege, quaerunt per eam iustificari, exercent et fatigant sese operibus eius dies ac noctes, ut Paulus de Iudaeis testatur Rom. 10. Testimonium (inquit) illis perhibeo, quod zelum Dei quidem habent, quod dies noctesque laborant, sed non secundum scientiam. Ignorant enim iustitiam Dei, etc. Tales confidunt sese per legem sic posse corroborari et locupletari, ut suam potentiam et divitias


2115. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1000 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

opem. Sic Paulus quadam comparatione aut respectu vocat sua opera reiectamenta ac damna, nempe cum per ea quoquo modo iustificari ac salvari volumus: sique nos impediant, quo minus ad solius Christi gratuitam iustitiam confugiamus. Hac ratione saepe Deus reiicit sacrificia Iudaeorum, quae tamen severiter mandaverat: dicit se nihil de eis praecepisse, imo ea sibi esse abominationem, una cum sabbatis, noviluniis et aliis festis: Isa. 1. Sic etiam ex ipso sacrosancto templo faciunt homines speluncam latronum. Sic accipiendum est, quod Deus dicit, se tradidisse


2116. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1001 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

simpliciter ad ipsas res transferamus: sic etiam ne malarum rerum laudationes ob aliquos bonos usus propositas de ipsis rebus per se intelligamus. Ut cum laudatur villicus iniquitatis, Rechabitae, spoliatio Aegyptiorum, et caedes Cananaeorum, furor Chaldaeorum et Assyriorum in puniendis Iudaeis, communio rerum initio Actorum, quae in illa tanta copia revera studiosorum Theologiae fuit non solum utilis, sed etiam necessaria. Toti enim erant in id studium intenti, mox per orbem terrarum ad propagationem Evangelii dispergendi, idque non tantum viri, sed et mulieres.


2117. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1002 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

efferuntur. cuiusmodi multa exempla in Syncategorematibus annotata sunt, cum ostendi S I conditionalem particulam saepe omitti. Hoc fac, et vives, pro, Si feceris vives. Talis est illa collati gentilium cum Iudaeis Rom. 2. Cum gentes ea quae legis sunt, fecerint: id est, Si facerent. De quo loco in prima parte in voce Lex. Non videbit me homo et vivet, pro, si viderit, non vivet. Quisquis te angariaverit, quisquis te percusserit in alteram malam, etc. pro, si quis te percusserit aut


2118. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1006 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

illationes, vota, gratiarum actiones, et similes innumerae: alias aliae inter sese coniungi, et et praecedentibus adglutinari solent. Nec raro illae veluti litigant inter se, quaenam ut proxima pedissequa, priori adiungi debeat. Quin etiam saepe fit, ut ipsemet scriptor, qui veluti iudex de earum ordine sedet, dubitet, quamnam praecedentibus proxime adhaerere ac consequi permittere velit. Aliam enim interdum videt rei ipsius naturam poscere, aliam sermonis ordinem, aliam denique animum auditoris, qui cito explicari cuperet (aut alioqui id fieri utile esset) ex aliquo dubio


2119. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1006 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

cui scribat. Sic Isaias cap. 49, digreditur primum ad descriptionem suae functionis: deinde paulo post iterum ad descriptionem Dei et sui contempti populi, cum alioqui proprie ac directe Meschiam velit alloqui. Sic Ier. 33, ad descriptionem extremae vastitatis Hierusalem et totius Iudaeae. Sic initio Ephes. 2, ad descriptionem spiritualis mortis Ethnicorum: et porro initio 3, ad descriptionem sui Apostolatus inter gentiles: in qua digressione perseverat ferme usque ad finem eius capitis. Talis digressio circularis est etiam Col. 1. De qua re mox plenius dicam, ubi ex


2120. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1007 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Dei ad salutem omni credenti. Iustitia enim Dei revelatur per illud, Ex fide in fidem. Hoc ultimum membrum, quasi ex praecedentibus dependens, principalis propositio est totius epistolae. Sic Gal. 2, ex narratione sui certaminis cum Petro, transit ad propositionem principalem: Nos natura Iudaei scientes non iustificari hominem ex operibus legis, in Christum credidimus, etc. Si Prophetae et Apostoli ac Evangelistae in concionibus diligenter accurateque separarent confirmationem a confutatione, ut solent Graeci Latinique oratores, facilius se lector ex eis


2121. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1009 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

miro artificio ex alio in aliud labi. Sic maxima pars Epistolae ad Rom. inter se cohaeret. Primum in exordio dicit se cupere Romanos docere. Adfert rationem a praestantia Evangelii et eius iustitiae, quam ut ostendat omnibus esse necessariam, omnes coarguit peccati, primum Ethnicos, postea Iudaeos. Ostensa vero necessitate huius iustitiae, circumscribit ac explicat eam primum breviter, ac praesertim illud demonstrat evincitque, quod ea non veniat ex operibus, aut merito cuiusquam, sed ex sola gratia nobis contingat. Denique ut tanto magis haec iustitia agnoscatur, veluti per Analysin


2122. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1009 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

nobis contingat. Denique ut tanto magis haec iustitia agnoscatur, veluti per Analysin quandam totam hanc materiam resolvit, exponendo quid sit peccatum aut iniustitia, et unde veniat, quid efficiat, quove modo regnet: tum etiam quid lex, gratia ac iustitia sint aut agant: ac denique qui fiat, ut Iudaei eam non consequantur, gentiles vero ea potiantur. Quae rerum sententiarumque perpetua connexio mirabili artificio per integra 11 capita cohaeret. Solet igitur hic Apostolus singulari quadam dexteritate ent ibi connexionem rerum aut sensuum reperire, ubi alioqui sua natura non


2123. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1010 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

eo, etc. Sic mox ponitur propositio, revelari caelitus iram Dei super omnes peccatores, quae in sequentibus non comfirmatur: sed potius tantum explicatur per integra duo capita, dum indicatur, quam varii et foedi peccatores ac peccata sint, tum inter Ethnicos, tum et inter Iudaeos. Sic et Christus Ioan. 6, sub finem aliquoties eadem asserit, se scilicet esse vere caelestem ac salutiferum panem, seu verum filium Dei, et verum salvatorem, non interpositis aliquibus nervosioribus demonstrationibus. Est etiam alia quaedam connexio sententiarum, quam vocare


2124. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1013 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

reprehendendus esset. Explicatio propositionis: α Nam antequam venissent quidam a Iacobo, una cum gentilibus sumebat cibum: cum autem venissent, subduxit ac separavit se ab illis metuens eos, qui erant ex circumcisione. Ac simulabant una cum illo caeteri quoque Iudaei, adeo, ut Barnabas simul abduceretur in illorum simulationem. β Verum cum vidissem, quod non recto pede incederent ad veritatem Evangelii, dixi Petro coram omnibus, Si tu cum sis Iudaeus, gentiliter vivis, ac non Iudaice, cur gentes cogis Iudaizare?


2125. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1013 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

eos, qui erant ex circumcisione. Ac simulabant una cum illo caeteri quoque Iudaei, adeo, ut Barnabas simul abduceretur in illorum simulationem. β Verum cum vidissem, quod non recto pede incederent ad veritatem Evangelii, dixi Petro coram omnibus, Si tu cum sis Iudaeus, gentiliter vivis, ac non Iudaice, cur gentes cogis Iudaizare? 1 Cor. 1. Propositio: α Visum est Deo per stulticiam praedicationis β salvos facere credentes. Expolitio propositionis:


2126. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1013 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Iudaice, cur gentes cogis Iudaizare? 1 Cor. 1. Propositio: α Visum est Deo per stulticiam praedicationis β salvos facere credentes. Expolitio propositionis: α Quando quidem et Iudaei signum postulant, et Graeci sapientiam quaerunt: nos autem praedicamus Christum crucifixum, Iudaeis quidem offendiculum, Graecis vero stulticiam: β sed iisdem vocatis Iudaeis pariter et Graecis Christum Dei potentiam ac Dei sapientiam. 1 Cor.


2127. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1013 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Visum est Deo per stulticiam praedicationis β salvos facere credentes. Expolitio propositionis: α Quando quidem et Iudaei signum postulant, et Graeci sapientiam quaerunt: nos autem praedicamus Christum crucifixum, Iudaeis quidem offendiculum, Graecis vero stulticiam: β sed iisdem vocatis Iudaeis pariter et Graecis Christum Dei potentiam ac Dei sapientiam. 1 Cor. 8, De esu igitur eorum quae simulachris immolantur, scimus, α


2128. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1013 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Expolitio propositionis: α Quando quidem et Iudaei signum postulant, et Graeci sapientiam quaerunt: nos autem praedicamus Christum crucifixum, Iudaeis quidem offendiculum, Graecis vero stulticiam: β sed iisdem vocatis Iudaeis pariter et Graecis Christum Dei potentiam ac Dei sapientiam. 1 Cor. 8, De esu igitur eorum quae simulachris immolantur, scimus, α quod nullum est simulachrum in mundo, et β quod nullus Deus sit alius, nisi


2129. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1016 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

fit in summo brevitatis studio, ubi omnia simul dicere cuperemus, nec volumus sermonem fusius dilatare. Ibi igitur Paulus cupit pergere in praedicatione poenitentiae, seu accusatione omnium hominum, et tamen necesse est eum quibusdam obiectionibus respondere, ut de praestantia vel praerogativa Iudaeorum, de reiectione eorum, de iustitia Dei, et obmurmurationibus et calumniis impiorum contra iustitiam simul et gratiam eius: nam contra iustitiam Dei sophisticabantur, Si per nostra peccata eius gloria et iustitia illustratur, cur igitur nos punit? contra gratiam vero dictitabant, Si adeo


2130. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1016 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

dictitabant, Si adeo benignus est et misericors, ut gratis peccatores servet, faciamus ergo malum, ut veniat bonum. Hasce tot obiectiones perstringit, ac tandem mira dexteritate ad suum intermissum opus praedicandae contritionis regreditur, concludens omnes esse perditissimos peccatores, sive sint Iudaei, sive gentes. ANANTAPODOTON ET ANACOLUTHON. Anantapodota etiam aliquo modo ad ordinem Sententiarum referre possis. Est enim quaedam necessaria harmonia aut consonantia non tantum in rebus, sed etiam in sermone, ut sequentia praecedentibus respondere


2131. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1019 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Aliquando vero propter iustam causam, quando scilicet nominativus, seu illud quicquid demum est, a quo sententia inchoat, ita quasi onustus est, adiectis vocibus, ut iam non possit satis commode ac perspicue cum iis quae adhuc dicenda restant, contexi: ut Gal. 2, Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores, scientes, quod non iustificatur homo ex operibus legis, sed tantum per fidem in Christum. Iam deberet verbum aliquod nominativo Nos addere: sed quia nimis multa inter nominativum et verbum addendum infarcta sunt, ideo cogitur nominativum iterum repetere, et


2132. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1019 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

nos in Christum Iesum credidimus. Hoc genus repetitionis ad Epanalepsin pertinet, estque in omnibus linguis usitata. Eph. 1, In quem et vos, audito sermone veritatis et Evangelio salutis vestrae, in quem credidistis. Nec tamen illa priora ociosa sunt: continent enim amplificationem, Iudaei et non gentiles. Item causam credendi, Scientes quod non iustificatur, etc. Sic et in aliis exemplis plurimis. Saepe quoque non solum perficiendae sententiae gratia repetunt, sed ut etiam priora obscurius dicta nonnihil declarent: ut Genes. 15, Et dixit Abraham,


2133. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1021 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

flumina Aethyopiae et trans mare, utentem vasis iunceis in superficie aquarum. His autem verbis describi Aegyptum, ex sequentibus, praesertim initio capitis deciminoni, ubi Misraim sive Aegyptus diserte nominatur, perspicuum fit. Sic Apostolus mox initio cap. 2 incipit accusare Iudaeos, quod in progressu demum elucescit, ubi etiam nominantur. Ad Rhetoricas repetitiones pertinet, quod aliquando plura commata, aut etiam cola, vel versus, aut incipiunt ab eadem voce, aut in quam prior desinit, ab ea sequens incipit: de quibus in tropis dictum est.


2134. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1023 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

gentes (repetit) Et cum cognovissent gratiam datam mihi, Iacobus, Cephas et Ioannes, qui videbantur columnae esse, dextras dederunt mihi et Barnabae societatis, ut nos inter gentes, ipsi vero in circumcisionem, etc. Tertium quoque exemplum est eodem capite in his verbis: Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores: (digreditur) quoniam scimus non iustificari hominem ex operibus legis, nisi per fidem Iesu Christi (repetit:) Et nos in Christum Iesum credidimus, ut iustificaremur ex fide Christi, et non ex operibus legis. In hoc exemplo repetit illud: Et nos, quandoquidem


2135. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1028 | Paragraph | SubSect | Section]

qui datus est nobis. At haec atque huiuscemodi in elocutionis arte traduntur. Sicut ergo Apostolum praecepta eloquentiae secutum fuisse non dicimus, ita quoque quod eius sapientiam secuta sit eloquentia, non negamus. Scribens ad Corinthios in secunda epistola redarguit quosdam, qui erant ex Iudaeis pseudoapostoli, eique detrahebant. Et quoniam seipsum praedicare compellitur, hanc velut sibi insipientiam tribuens, quam sapienter dicit, quamque eloquenter? Sed comes sapientiae, dux eloquentiae: illam sequens, istam praecedens, et sequentem non respuens. Iterum dico, inquit, ne quis me


2136. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1028 | Paragraph | SubSect | Section]

quo quis audet, in insipientia dico, audeo et ego. Hebraei sunt? et ego. Israelitae sunt? et ego. Semem Abrahae sunt? et ego. Ministri Christi sunt? et ego. Ut insipiens dico, super ego. In laboribus plurimum, in carceribus abundantius: in plagis supra modum, in mortibus frequenter. A Iudaeis quinquies quadraginta una minus accepi. Ter virgis caesus sum, semel lapidatus sum, ter naufragium feci: nocte et die in profundo maris fui. In itineribus saepe, periculis fluminum, periculis latronum, periculis ex genere, periculis ex gentilibus, periculis in civitate, periculis in


2137. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1028 | Paragraph | SubSect | Section]

Ut insipiens dico, super ego. Iam caesa quatuor sequentia, remota, decentissime interrogatione funduntur: In laboribus plurimum, in carceribus abundantius: In plagis supra modum, in mortibus frequenter. Deinde interponitur brevis circumitus, quoniam suspensa pronunciatione distinguendum est: A` Iudaeis quinquies, ut hoc sit unum membrum, cui connectitur alterum: Quadraginta una minus accepi. Indereditur ad caesa, et ponuntur tria: Ter virgis caesus sum, semel lapidatus sum, ter naufragium feci. Sequitur membrum: Nocte ac die in profundo maris fui. Deinde quatuordecim caesa decentissimo


2138. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1030 | Paragraph | SubSect | Section]

Quapropter et eloquentes quidem, non solum sapientes canonicos nostros authores doctoresque fateamur, tali eloquentia usos, qualis personis eiusmodi congruebat. Idem ibidem aliquanto post: Avertat autem Deus ab Ecclesia sua, quod de Synagoga Iudaeorum Hieremias propheta commemorat, dicens: Pavor et horrenda facta sunt super terram, prophetae prophetabant iniqua, et sacerdotes plausum dederunt manibus suis, et plebs una dilexit sic. Et quid facietis in futurum, ô eloquentia tanto terribilior, quanto purior: et quanto solidior, tanto


2139. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1035 | Paragraph | SubSect | Section]

Hinc vim sermonis Satyricus declarat, cum primum narratione in genere proposita subiungit: — Quid rides? mutato nomine, de te Fabula narratur. Talem energiam aut efficaciam sermonis saepe Paulus in suis generalibus disputationibus exprimit: ut Rom. 2, accusans omnes Iudaeos internae hypocriseos, et non vere praestitae legis, ita subitô loqui incipit, ac si de tota turba unum aliquem sanctulum Pharisaeum, vel maxime ac prae caeteris de sua operum iustitia tumentem, corripuisset, eumque in medio omnibus in exemplum sisteret, et aspero sermone flagellaret, ut


2140. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1035 | Paragraph | SubSect | Section]

vel maxime ac prae caeteris de sua operum iustitia tumentem, corripuisset, eumque in medio omnibus in exemplum sisteret, et aspero sermone flagellaret, ut singuli se agnoscant sic separatim a Paulo flagellari, singulique eos quasi cruciatus in seipsis sentiant: Ecce, inquit, tu cognominaris Iudaeus, et acquiescis in lege, et gloriaris in Deo: et nosti eius voluntatem, etc. Qui igitur doces alium, teipsum non doces: qui praedicas non furandum, furaris, etc. Ubi illud Ecce, totam illam disceptationem mirabiliter sub oculos subiicit, quasi eam coram digito


2141. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1037 | Paragraph | SubSect | Section]

ficui, indicans Israelitas esse et fore sterilem ficum. Idem eiectione ementium ac vendentium, pollicetur spiritualem Ecclesiae repurgationem. Sic sanatione corporalium morborum pollicetur spirituales sanationes. Ieremias videt duos corbes ficuum bonarum et malarum, significantes duas partes Iudaeorum. Quae omnes dicendi rationes tum grandes sunt, tum efficaces, tum denique etiam in oculos incurrunt, seu evidentiam faciunt. Atque hisce dicendi rationibus Scriptura alias omnes linguas longissime superat: veteribus tamen valde usitatum fuit, tum in brevi dicto, tum et in


2142. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1039 | Paragraph | SubSect | Section]

quod in omnibus linguis fit. ut, Videte et gustate quam suavis est Dominus: pro, fide cognoscite, ac experimini. Adiungatur hisce illa vocula, Ecce: qua saepissime prophetae utuntur, veluti coram totam rem demonstrantes. Ut, Ecce dies venient. Ecce me, ubitu es? Haec est requies. Ecce, tu es Iudaeus, etc. Rom. 2. Tertio, sicut philosophicae disputationes et omnia in genere ac thesi et sine circumstantiis proposita, quasi de communi hominum conspectu remota esse, ac veluti dormitare videntur: ita contra Scriptura suas disputationes personis, idque coram


2143. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1039 | Paragraph | SubSect | Section]

gladium post eos, et fugiam a gladio persequente. Sic superius dixi. Homerum sagittae cupiditatem sauciandi tribuere. Sic fit evidentia, cum mortui loquuntur: ut cum Assyrium tyrannum excipiunt mortui in inferno insultantes ei. Sic cum regina Sabba, Ninivitae et alii dicuntur litigiaturi cum Iudaeis in extrema die, et cum dives epulo colloquitur cum patre Abraam. Septimo, exempla externorum factorum, rerum ac personarum sistunt sermonem ante oculos, nam ea cum per sese res externae sunt, tum et alioqui celebres ac illustres, utpote ex caeteris tanquam praecipuae, selectae,


2144. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1040 | Paragraph | SubSect | Section]

colloqui audirentur: ut colloquium Christi cum Nicodemo, Samaritana, cum matre in nuptiis Canae, cum Cananea, et aliis innumeris adductis coram ipsis personis recensetur. Sic et Paulus suum certamen cum Petro veluti coram depingit, dicens: In FACIEM ei restiti CORAM OMNIBUS, ET DIXI: SI TV cum sis Iudaeus, ethnice vivis, etc. Huc recte ille Hebraismus referri potest, quod narrantes aliorum sermones aut colloquia, non oblique, ac in tertia persona ea recenseant: ut plerunque Latini, sed directe, ac in prima aut secunda. Sic Moyses Gen. 20, colloquium Dei cum


2145. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1042 | Paragraph | SubSect | Section]

Vani facti sunt, obtenebratum, stulti facti: mox per species plene exponitur, quomodo sint vani et stulti facti, et quomodo gloriam Dei commutaverint, et quomodo tandem sint etiam puniti a Deo reprobo sensu, et horrendis sceleribus. Sic capite secundo post verba, Ecce tu cognominaris Iudaeus, et acquiescis in lege, et gloriaris in Deo: plene ac copiose exponitur hypocrisis Iudaeorum, qua et simulant, sibique ipsis persuadent se esse pientissimos, et contra revera intus et in corde sunt impientissimi. Qua expositione non tantum res ipsa plene agnoscitur, sed etiam ipsi rei


2146. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1042 | Paragraph | SubSect | Section]

vani et stulti facti, et quomodo gloriam Dei commutaverint, et quomodo tandem sint etiam puniti a Deo reprobo sensu, et horrendis sceleribus. Sic capite secundo post verba, Ecce tu cognominaris Iudaeus, et acquiescis in lege, et gloriaris in Deo: plene ac copiose exponitur hypocrisis Iudaeorum, qua et simulant, sibique ipsis persuadent se esse pientissimos, et contra revera intus et in corde sunt impientissimi. Qua expositione non tantum res ipsa plene agnoscitur, sed etiam ipsi rei veluti obruuntur et submerguntur suis criminibus. Sic cap. 3, Non est


2147. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1042 | Paragraph | SubSect | Section]

luxuriant, aut etiam exundant. Tales vero orationis repletiones fiunt a Paulo, cum auditores accusando vult potenter suae improbitatis convincere, eos confundere, et veluti obruere: quomodo fit Rom. 1, dum accusat gentiles nomine corrupti cultus et teterrimarum turpitudinum: et 2, Iudaeos, ostendens quam et tumeant de sua iustitia ac pietate, cum tamen interim revera sint plane impii: et cap. 3, dum totum genus humanum ex Psalmis suae perditissimae malitiae convincit, de


2148. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1043 | Paragraph | SubSect | Section]

revera sint plane impii: et cap. 3, dum totum genus humanum ex Psalmis suae perditissimae malitiae convincit, de quibus exemplis separatim paulo ante dixi. Similis plenitudo sermonis cum maxima vehementia coniuncti, est etiam initio Isaiae in descriptione degenerationis Iudaeorum: et multo magis ibidem in descriptione tristissimarum poenarum extremaeque vastitatis, qua Iudaei eorumque regio tunc extreme afflicta, et tantum non abolita fuit: maxime autem in mox sequente reiectione omnium cultuum illorum, in quibus sunt commemorationes, inculcationes ac


2149. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1043 | Paragraph | SubSect | Section]

malitiae convincit, de quibus exemplis separatim paulo ante dixi. Similis plenitudo sermonis cum maxima vehementia coniuncti, est etiam initio Isaiae in descriptione degenerationis Iudaeorum: et multo magis ibidem in descriptione tristissimarum poenarum extremaeque vastitatis, qua Iudaei eorumque regio tunc extreme afflicta, et tantum non abolita fuit: maxime autem in mox sequente reiectione omnium cultuum illorum, in quibus sunt commemorationes, inculcationes ac distributiones poenarum ac cultuum, in suas species. Verba eius sunt haec: Audite caeli, et auribus


2150. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1054 | Paragraph | SubSect | Section]

damnatae operum necesssitatis profert, ut pote ubi ipsemet in hac ipsa controversia coram tota Ecclesia, idque tandem etiam cedente et consentiente ipso quoque Petro, obtinuerit eviceritque, non esse necessariam legis observationem ad iustificationem et salutem. Mox addit: Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores, scientes non iustificari hominem ex operibus legis, sed tantum per fidem IESU CHRISTI, et nos in Christum credidimus. Ubi a suo aliorumque apostolorum exemplo et etiam sententia argumentatur, quod et ipsi deserto Moyse ac omni fiducia operum ad Christum


2151. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1054 | Paragraph | SubSect | Section]

sed tantum per fidem IESU CHRISTI, et nos in Christum credidimus. Ubi a suo aliorumque apostolorum exemplo et etiam sententia argumentatur, quod et ipsi deserto Moyse ac omni fiducia operum ad Christum confugerant. Addit autem mira brevitate illustrem amplificationem a genere: Nos, inquit, sumus Iudaei. Igitur merito nostrum Moysen exosculari, et non deserere debuissemus, si fuisset in eo spes vitae. Certe non debemus esse suspecti, quod innato quodam Moysis odio ad Christum solum nos contulerimus. quis enim non suorum maiorum gloriae gentisque suae institutis favet? Tum porro sumus vita


2152. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1054 | Paragraph | SubSect | Section]

habent. Omnia vero ista fiunt Paulo tanto vividiora et potentiora, quôd ea in illustribus exemplis ac veluti in motu vitaque proponit. quasi dicat: Controversia ista iam saepe coram Ecclesia vivis ac vehementibus actionibus agitata, et luculenter decisa est: primum, quod nosmet Iudaei ac Pharisaei operarii sanctissimi et summi cultores Mosis, eo deserto confugimus ad solum Christum, coepim usque neglecto Iudaismo uti libertate gentilium vitae. Deinde, quod denuo quasi relabente Petro et aliis ad Iudaismum, et operum necessitatem: ego eos coram tota Ecclesia libere


2153. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1054 | Paragraph | SubSect | Section]

offeratur, veluti per antithesin delabitur ad praedicationem contritionis per legis praedicationem. Quasi dicat: non sine causa magnifacio Evangelium, vobisque id praedicare cupio, quia in eo prompta parataque iustitia ac salus omnibus offertur: qua omnes extreme indigent, quia et gentiles et Iudaei sunt peccatores: ut mox usque ad dimidium tertii capitis prolixe ostendit, dum primum gentes quidem ex crassis eorum peccatis, Iudaeos vero ex interna hypocrisi coarguit: qui licet externa disciplina aliquo modo fulgeant, intus tamen in corde sunt spurcissimi. Convictis utrisque iniustitiae,


2154. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1054 | Paragraph | SubSect | Section]

Evangelium, vobisque id praedicare cupio, quia in eo prompta parataque iustitia ac salus omnibus offertur: qua omnes extreme indigent, quia et gentiles et Iudaei sunt peccatores: ut mox usque ad dimidium tertii capitis prolixe ostendit, dum primum gentes quidem ex crassis eorum peccatis, Iudaeos vero ex interna hypocrisi coarguit: qui licet externa disciplina aliquo modo fulgeant, intus tamen in corde sunt spurcissimi. Convictis utrisque iniustitiae, initio tertii capitis indicat ipsum fontem iniustitiae to tius generis humani, nempe originale peccatum. Ita videmus


2155. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1061 | Paragraph | SubSect | Section]

et quasi innocentis hominis rusticani: et qui nec facere nec declinare noverit insidias, sed quocunque respexeris, fulmina sunt. Haeret in causa, capit omne quod tetigerit: tergum vertit, ut superet: fugam simulat, ut occîdat. Calumniemur ergo illum, atque dicamus ei: Testimonia quibus contra Iudaeos vel caeteras haereses usus est, aliter in suis locis, aliter in tuis Epistolis sonant. Videmus exempla captiva, servierunt tibi ad victoriam, quae suis in vosuminibus non dimicant. Nonne nobis loquitur, cum Salvatore, aliter foris, aliter domi loquimur? Turbae parabolas, discipuli audiunt


2156. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1062 | Paragraph | SubSect | Section]

familiarem: qualis ille et nobis indubie foret, si satis a nobis pietatis, satis adhiberetur studii. Certe et Paulo sermo fuit tam minime vulgaris, inamoenus, aut arte carens, ut Lystris non abs re Mercurius ipse eloquentiae Deus haberetur, ut quoslibet et doctissimos et eloquentissimos non Iudaeos tantum; sed et Graecos: nec hos quosvis, verum Athenienses, et ex his natos disputationibus Stoicos quoque convinceret, Evangelioque adduceret. Sed dum ipsas Epistolas tractabimus, singulis locis indicabimus, quam divina et inexplicabili arte sint omnia inventa, digesta, verbisque exposita:


2157. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1062 | Paragraph | SubSect | Section]

cum Paulus, ut putant, ea destitutus Ecclesiam gubernarit. Sed isti viderint, quomodo Paulum statuant non multum acumine et δυνώσει polluisse: cum in Actis Apostolicis capite nono scribatur, in Synagogis expugnasse, ac disputando vicisse prorsus Iudaeos. et in decimoseptimo capite habetur, ita eum docuisse, ut ultra mediam noctem quandoque sermonem extraxerit: ut cum Eutychus adolescens de fenestra cecidit in coenaculum somno victus, qui fieri poterat, ut per tantum spacium temporis retineret auditores, qui tam barbare vel inepte diceret,


2158. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1063 | Paragraph | SubSect | Section]

sed me licebit et pauperem esse verbis, et rerum appellationibus simplicibus uti, cum in intellectu et veritate dogmatum, non sit is de quo loquimur, imperitus, neque desidiam suam obtentu illius viri, qui in vertice laudum stetit, conetur obnubere. Unde enim, dic mihi, confundebat Iudaeos, qui erant in Damasco, cum adhuc signa facere non coepisset? Unde gentiles superabat? Cur autem etiam in Tharsum dirigebatur? Nonne quia erat in verbo fortissimus, propter quod adeo irritabantur, ut victoriam eius non ferentes, de effusione sanguinis illius cogitarent? Et certe, ne tunc


2159. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1063 | Paragraph | SubSect | Section]

arbitrati sunt, signo praecedente constat effectum. Quod vero hunc Mercurium esse dicebant, sermonis claret fuisse insignem. Unde autem et plures quam caeteri Apostoli Christo populos acquisivit? Unde et toto orbe terrarum multus in omni ore versatur? Unde nobis non solum, sed etiam Iudaeis et gentibus maxime celebris est, et qui plus caeteris honoretur, nisi ex virtute et splendore Epistolarum suarum? per quas non solum eos qui tunc crediderunt, sed etiam ab illo tempore usque nunc, et


2160. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1068 | Paragraph | SubSect | Section]

quoque Matthaei 11, et Lucae 10, eodem modo de poenitentia loquitur. Verae autem agnitionis peccatorum per legis praedicationem, item fiduciae in promissiones de Christo, saepe nulla fit mentio in talibus locis: cum tamen eos praecipue requirat Deus. Sicut Isa. 58. reprehendit Iudaeorum ieiunia, quod tantum affligerent corpus, et incederent inclinato capite, tanquam debiles et moesti: cum Deus ab eis veram potius conversionem et luctum animi requireret, hunc vero externum corporis luctum tantum eatenus probaret, quatenus esset effectus et consequens verae contritionis.


2161. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1068 | Paragraph | SubSect | Section]

luctum animi requireret, hunc vero externum corporis luctum tantum eatenus probaret, quatenus esset effectus et consequens verae contritionis. Sic eos reprehendit Propheta et 29 cap. quod ore quidem prope accederent ad Deum, corde autem essent procul. Sic Ioelis 2, iubet Propheta Iudaeos cor scindere, et non vestimenta. Solebant Iudaei in omni vehementi ac tristi animi commotione disrumpere vestimenta sua a pectore. Sic igitur etiam Ioelis tempore factitabant veluti ostentantes impatientiam ingentis doloris de suis peccatis. At propheta iubet eos non simulare tantum dolorem


2162. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1068 | Paragraph | SubSect | Section]

luctum tantum eatenus probaret, quatenus esset effectus et consequens verae contritionis. Sic eos reprehendit Propheta et 29 cap. quod ore quidem prope accederent ad Deum, corde autem essent procul. Sic Ioelis 2, iubet Propheta Iudaeos cor scindere, et non vestimenta. Solebant Iudaei in omni vehementi ac tristi animi commotione disrumpere vestimenta sua a pectore. Sic igitur etiam Ioelis tempore factitabant veluti ostentantes impatientiam ingentis doloris de suis peccatis. At propheta iubet eos non simulare tantum dolorem externa laceratione: sed intus in corde vere ac


2163. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1068 | Paragraph | SubSect | Section]

doloris signa, vere in corde conversio: et per hanc quasi corporis contritionem vera animi contritio indicatur. Verum quoniam externa illa poenitentia et moesti animi signa simulare et facile est, et persaepe lucro sum, rem autem ipsam poenitentiae praestare perdifficile: ideo et Iudaei olim, et tempore Christi Pharisaei, et nostro monachi plane inania quaedam externaque et hypocritica signa, sordidum videlicet vestitum, inclinatum caput, et similia pro reipsa, id est, vera animi conversione amplexi sunt, quibus tantum simularunt dolorem et poenitentiam commissorum


2164. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1069 | Paragraph | SubSect | Section]

ut apparet Ier. 14, Isa. 58, Zach. 7. Cavendum itaque, ne, cum haec externa tantum eatenus in Scriptura probentur, quatenus sunt signa pietatis, et non quod in se aliquam praestantiam habeant: nos cum hypocritis, externa signa pro rebus ipsis, veraque pietate amplectamur: ut Isa. 58, Iudaei neglecta vera animi contritione, foris tantum corpus ieiunio cruciabant, et incurvicervico capite pallidi (ut nostri monachi) incedebant. Item ut ex Ioel. 2 apparet, lacerabant vestes, et non cor: cum contra potius faciendum fuisset, ut Propheta inquit: Lacerate corda vestra, et non vestes


2165. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1069 | Paragraph | SubSect | Section]

(sicut et aliae multae) deduci potest. Nam apud Hebraeos Iana affligere significat. Vocant vero Hebraei ieiunium afflictionem animae. Appellant autem Hebraei Ieiunare affligere animam, ut est videre Levit. 23. Nec est veri dissimile, cum sacrificia, ac multae aliae ceremoniae a Iudaeis ad gentiles pervenerint, etiam voces aliquas Religionis simul ad eos pervenisse: tametsi, cum certum sit ex Hebraeo sermone omnes alias in linguarum divisione profluxisse, quid absurdi fuerit Latinae


2166. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1070 | Paragraph | SubSect | Section]

et 2. Sam. 1 liquet. Nec ieiunandi quidem tempus erat praefinitum. Ieiunabant enim alias una die, ut Israelitae Iudic. 20. alias 7 diebus, ut 1. Sam. ultimo cives Iabes, alias incerto tempore, ut 2. Sam. 12, tam diu ieiunat David, donec infans morbo cruciatur. Non solum autem Iudaeis is ieiunandi modus fuit, sed et aliis Asiaticis populis, ut apud Homerum in tribus ultimis libris Iliad. Priamus mortem Hectoris tali ieiunio, talibusque cruciatibus luget, abstinet a cibo, sordide se induit, iacet in pulvere. Solatur autem eum Achilles ac hortatur, ut tandem comedat


2167. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1071 | Paragraph | SubSect | Section]

et non ob praeparationem ad futuram orationem. Tertia, non est verisimile Christum concessurum fuisse, ut Apostoli, ipso cum eis versante, ieiunia negligerent, si essent tam utilia exercitia ad pietatem et orationem, ut isti sentire videntur. Quarta, ne Deus quidem ieiunia Iudaeorum reiiceret, Esa. 58, si vere essent exercitia ad orationem aliasque virtutes praeparantia. Quinta, Christus ipse ieiunat, cuius corpus haud dubie tali freno, et tali castigatione non indiguit, non enim lasciviebat caro eius contra spiritum. Non igitur parabat se ille ieiunio


2168. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1072 | Paragraph | SubSect | Section]

cum non procedebant ex interno dolore animi de peccatis admissis, et timore irae ac minarum Dei, seu non ex vera cordis contritione: reiiciebantur a Deo, tanquam res hypocritica, quam plane Deus contemneret, ut Esa. 58, et Zacha. 7, et in aliis locis legitur. Postulat autem Deus a Iudaeis Esa. 58 charitatem pro ieiunio, itidem per Synecdochen totam conversionem significans et postulans, sed certiori nota. Nam vera charitas haud facile alibi, praeterquam in vere conversis poenitentibusque invenitur. Sed age conferamus hanc poenitentiae descriptionem cum


2169. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1073 | Paragraph | SubSect | Section]

fractionem, contritionem, et supplicem coram Deo prostrationem, externa corporis cruciatio, sive non, quae tamen necessario in magna contritione aliqua sequetur. Certe si nihil aliud, existet tamen neglectio quaedam, ac quoddam quasi taedium ac fastidium corporis et vitae huius. Apud Iudaeos olim eo vehementiores cruciationes plerunque sequebantur, quod iam consuetudine quoque in illa gente tales luctus in magnis animi doloribus confirmati erant, sicut prius dictum est. Hactenus exposuimus, quid sit ieiunium, cur saepe in sacris Literis orationi coniungatur: item,


2170. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 | Paragraph | SubSect | Section]

fracti, contriti vereque poenitentis cordis, et Deus exigat, ut laceremus corda nostra, non vestes nostras: quod, inquam, haud dubie, si recte animi luctum, seu contritionem praestiterimus de peccatis admissis, Deus non magnopere exiget a nobis hunc externum corporis luctum, quem ne quidem a Iudaeis valde exigebat, ut intelligi potest ex Esaiae capit. 58, et Michaeae cap. 6. Deinde et illud scire debemus, esse quasdam peculiares consuetudines, et titus apud quasdam gentes, quas Deus non perinde exigit ab aliis gentibus, ut ab illis ipsis, apud quos ille mos


2171. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 | Paragraph | SubSect | Section]

ut intelligi potest ex Esaiae capit. 58, et Michaeae cap. 6. Deinde et illud scire debemus, esse quasdam peculiares consuetudines, et titus apud quasdam gentes, quas Deus non perinde exigit ab aliis gentibus, ut ab illis ipsis, apud quos ille mos inolevit. Ut apud Iudaeos mos fuit, hospitibus advenientibus lavare pedes. Quae tamen consuetudo etiam certam causam habebat. est enim illa regio ob rariores pluvias pulverulenta, et praeterea ibi nudis tibiis incedebant. Id officium Scriptura maximopere probat, quare et Christus discipulis suis pedes lavare voluit,


2172. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 | Paragraph | SubSect | Section]

et Christus discipulis suis pedes lavare voluit, et ipsos sibi mutuo idem facere iussit. Et Paulus 1. Tim. 5, illud tanquam certum indicium probae viduae ponit, si sanctorum pedes lavit. A nobis non perinde id requiritur. Sic Paulus inquit: Nos talem consuetudinem non habemus. Iam Iudaeis fuit consuetudo, in omni gravi commotione animi, lacerare vestem a pectore. Quare laudat Deus Iosiam regem, ultimi Regum 22, quod cum audivisset legi minas Dei, quibus in Deuter. minatur Deus Iudaeis suam legem deserentibus, disciderit vestem a pectore. Econtra vituperat eius filium


2173. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 | Paragraph | SubSect | Section]

non perinde id requiritur. Sic Paulus inquit: Nos talem consuetudinem non habemus. Iam Iudaeis fuit consuetudo, in omni gravi commotione animi, lacerare vestem a pectore. Quare laudat Deus Iosiam regem, ultimi Regum 22, quod cum audivisset legi minas Dei, quibus in Deuter. minatur Deus Iudaeis suam legem deserentibus, disciderit vestem a pectore. Econtra vituperat eius filium Iehoiakim et ipsius aulicos, Ieremiae 36, quod cum audivissent legi in libris Ieremiae minas Dei, non laceraverint vestes a pectore. A' nobis talem ceremoniam non requirit Deus, propterea, quod in his


2174. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 | Paragraph | SubSect | Section]

nobis talem ceremoniam non requirit Deus, propterea, quod in his gentibus in usu non est. Item Paulus 1 Cor. 2, omnino vult sexum muliebrem in templo caput velare. In Germania virgines non omnino velant caput in ecclesia, nec tamen propterea peccant, quia hîc alia consuetudo est. Fuit item mos Iudaeis, ut clara voce lamentarentur uxores, liberi, matres, sorores, etc. in funere suorum mortuorum. Tale charitatis pietatisque opus Deus in gente illa probavit, a nobis vero id non exigit, quia hîc talis mos non est. Talis fere est et ieiuniorum ceremonia: quia enim


2175. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 | Paragraph | SubSect | Section]

mos in ullo animi moerore tantas corporis cruciationes adhibere, ideo Deus eas non perinde in nostra poenitentia, nec tantas exigit. Postremo et ex ipso situ ac natura regionum harum duae rationes nequaquam contemnendae peti possunt, quare nos non perinde ad ieiunia obligemur, ac olim Iudaei. Quarum altera est, quod hîc ventriculi propter circumstans frigus, et etiam ex ipsa gentis natura sunt calidiores, et propterea plus alimenti consumunt, et minus inediam ferre possunt. Altera est, quod, cum frigus longe plus affligat ieiunos, quam saturos, si quis se hîc inedia multum


2176. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 | Paragraph | SubSect | Section]

frigus longe plus affligat ieiunos, quam saturos, si quis se hîc inedia multum macerare vellet, haud dubie in istis tantis frigoribus, aut omnino extingueretur, aut certe in aliquem gravissimum morbum incideret. Hae sunt causae, quare Deus a nobis non perinde exigat ieiunia, sicut a Iudaeis. Sed cor tamen vere fractum, contritum et prostratum ex agnitione suorum peccatorum, et irae Dei, ultro tales aliquos tristes et lugubres gestus foras expromet. Qui qualescunque erunt, si modo naturaliter ex illo fracto et contrito corde provenerint, et non artificialiter ex hypocrisi, haud


2177. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 | Paragraph | SubSect | Section]

una cum illo externo ritu. Daniel. 9 et 10, significat totam contritionem. Cum enim Daniel dicit se ieiunasse, non solûm significat se externis afflictionibus corpus suum macerasse, sed et intus vere contritum fuisse, veros et gravissimos dolores habuisse, de tam horrendis idololatriis, quibus Iudaei Deum offenderant. Quod ex eius precatione facillime intelligi potest. Deinde per Synecdochen simul et Catachresin significat totam crucem, atque adeo omnes calamitates et labores, quos pii homines in hac vita tolerare coguntur, vicinitate quadam significationis: quia omnia ista


2178. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1075 | Paragraph | SubSect | Section]

seu naturale ieiunium appellamus id, quod humanis viribus aliquandiu praestari potest. Hoc autem rursum subdividatur, si libet, in Intensius et Remissius. Intensius est tanta corporis afflictio, quantam homo naturaliter diu perferre non potest. Qualia fuerunt plerunque apud pios Iudaeos ieiunia, ac de quibus superius praecipue disputavimus. Remissius ieiunium vocamus id, quod idem est ac nimia quaedam temperantia et sobrietas, seu non copiosiori alimento uti, quam quantum extrema corporis necessitas postulat: praeterea abstinere ab omnibus voluptatibus corporis


2179. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1075 | Paragraph | SubSect | Section]

species possunt esse pene infinitae. Falsitas enim est multiplex, nos tamen tres tantum eius species faciemus, Meritorium, Ostentatorium, et Crapulosum. Meritorium ieiunium appellamus, cum eo finem fit ab Hypocritis, ut hac ipsa sola afflictione quippiam a Deo mereantur. Eiusmodi olim Iudaei ieiunarunt, Esa. 58. Et in papatu vetulae et monachi olim. Ostentatorium est, quod tantum fit ad captandam inanem gloriam, aut aliud aliquid. Cuiusmodi erant olim Pharisaeorum obscurantium suas facies, Matth. 6. et maxima ex parte hominum spiritualium in Papatu, praecipue


2180. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1076 | Paragraph | SubSect | Section]

opera mandasset duodecies ieiunari, cum sint duodecim menses, aut quinquagies, propter totidem hebdomadas. Innocentius primus anno circiter 420. constituit die Sabbati ieiunandum esse. At sexta synodus hanc Romanam consuetudinem anathematizat. Diei Veneris ieiunium putant aliqui a Iudaeis ad Christianos pervenisse, quod illi sunt soliti etiam ante Christum die Lunae et Veneris ieiunare, sicut Pharisaeus Lucae 18 inquit: Ieiuno bis in hebdomada. Ita partim legibus Pontificum, partim superstitione, partim etiam consuetudine ieiunia adeo invaluerunt in Papatu, ut


2181. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1076 | Paragraph | SubSect | Section]

ieiunent, perpetuo pro suis et aliorum peccatis, veluti redemptores quidam humani generis, lugeant, et sint perpetuo poenitentes. Illud autem est commune omnibus ieiunii cuiusdam indicium in Papatu, quod dicentes mea maxima culpa, tundant pectus, et etiam faciem aliquando. Sic enim Iudaei in magno animi moerore facere solebant, ut et de Publicano Lucae 18 legimus. Atque haec de ieiunio dicere volui, ut aliquanto appositius ac verius totam rei huius naturam explicarem. Nam Papistae, quia certis diebus semel tantum in die epulantur, et a carnibus abstinent, nos


2182. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1080 | Paragraph | SubSect | Section]

istis poenis damnat. Verum nihil est tali ratiocinatione ineptius, et magis propalam falsum. Varia enim prorsus est connexio rerum. Praeterea saepe etiam, ubi nulla omnino est coniunctio inter ipsas res, tamen talis aliquis ordo aut series rerum in sermone reperitur: ut in capite de Causis dixi. Iudaei olim contra Ieremiam ratiocinabantur et vociferabantur: Ex quo desiimus offerre reginae caeli, hae calamitates nos obruerunt: igitur propter intermissum illum sacrosanctum cultum punimur. Contra vero clamabat Ieremias: Imo ob illam ipsam idololatriam nunc punimini. Verûm huius imposturae


2183. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1086 | Paragraph | SubSect | Section]

vobiscum foedus aeternum, misericordias Davidis fideles: id est, certo praestabo promissiones de Meschia filio Davidis, ipsi datas aut factas. Sic saepe propter Abrahamum aut Isaacum dicit Deus se aliquid boni Iudaeis facturum, quod alibi exponit cum dicit, eum recordatum esse foederis, iuramenti ac promissionum patribus factarum. Sic Abrahamus dicitur pios molliter in sinu suo fovere, cum caelestis pater foveat ipsum Abrahamum et alios omnes pios. Sic Iudaei non intelligentes cur et qua ratione


2184. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1086 | Paragraph | SubSect | Section]

Abrahamum aut Isaacum dicit Deus se aliquid boni Iudaeis facturum, quod alibi exponit cum dicit, eum recordatum esse foederis, iuramenti ac promissionum patribus factarum. Sic Abrahamus dicitur pios molliter in sinu suo fovere, cum caelestis pater foveat ipsum Abrahamum et alios omnes pios. Sic Iudaei non intelligentes cur et qua ratione Abrahamus celebretur, de suo Abraham superbiebant, Ioan. 8, eiusque paternitatem iactabant. At Christus docet, etiam ipsum Abrahamum a se opem et salutem expectasse et accepisse. 28 Ut vero maxime multa magnaque beneficia ac praemia in hac


2185. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1089 | Paragraph | SubSect | Section]

sibi ab eo donatis, eisque se iustum coram Deo opinabatur: alter vero tantum precatione fidei mendicabat gratuitam debitorum condonationem, et propter Meschiam, qui quidem longe iustior altero a filio Dei pronunciatur. Huic gratuitae iustitiae imputationis etiam alii Pharisaei et Iudaei noluerunt esse subiecti, volentes statuere proptiam iustitiam operum ac meritorum. Hac iustitia est, per fidem, iustificata peccatrix mulier prae Simone Pharisaeo: et hac peccatores, publicani et


2186. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1092 | Paragraph | SubSect | Section]

similitudines in Sacris, aut certe fiunt aliquae allusiones ad eas, quas cognovisse vel vulgari tantum quadam noticia, ac expendisse omnino operaeprecium fuerit ad sacrarum Literarum intellectum. Sic Christus de prognosticis futurarum tempestatum in sole ac toto caelo conspectis dicit, Iudaeos quidem faciem caeli considerare solere, et ex alio indicio alia divinare: at spiritualis caelorum regni iam ad eos venientis formam agnoscere nec posse, nec velle. Meteororum quoque cognitionem vel vulgarem, vel etiam pleniorem pernosse utilissimum foret, ad sacrarum Literarum


2187. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1092 | Paragraph | SubSect | Section]

earum nosse utile est: ut quomodo imperitus, praesertim reus, soleat ibi esse trepidus et consilii inops, quomodo contra accusator sit audax, vehemens, infestus ac crudelis, et etiam calumniator: quomodo advocati ac intercessores, suum clieotem instruant, animent et foveant ac tueantur: quomodo iudex malus, propter munus aut alioqui ob respectum personarum, affectusque, soleat debiliorum bonas causas pervertere, et contra amicis et potentibus in pessima causa favere: et vicissim quomodo iustus iudex citra affectus et prosopolepsiam, soleat iudicium ac iustitiam facere, insontes ac


2188. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1092 | Paragraph | SubSect | Section]

advocati ac intercessores, suum clieotem instruant, animent et foveant ac tueantur: quomodo iudex malus, propter munus aut alioqui ob respectum personarum, affectusque, soleat debiliorum bonas causas pervertere, et contra amicis et potentibus in pessima causa favere: et vicissim quomodo iustus iudex citra affectus et prosopolepsiam, soleat iudicium ac iustitiam facere, insontes ac oppressos absolvere, liberare ab oppressoribus et calumniatoribus. Huc etiam faceret cognitio politiae, ut quam arcte vel rex subditis, vel illi vicissim ei obstricti sint, et quae nam officia


2189. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1094 | Paragraph | SubSect | Section]

Ex hoc eodem loci fervore accidit, ut omnia meteora sint illic vehementiora, ut notissimum est fulgura et fulmina, ac grandines subitosque turbines, pluvias et tempestates, esse multo violentiores in Italia, quam in Germania. Longe vero etiam importuniores ac impetuosiores sunt in Iudaea, quae ob supra dictas causas, multo est Italia fervidior. Hinc fit, ut turbines ventorum, et tonitrua celebrentur, ac per illa metaphorice, non raro Dei aliaeque calamitates describantur. Ier. 23 et 30: Ecce quasi tempestas Domini egressus est furor, tempestas, inquam,


2190. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1096 | Paragraph | SubSect | Section]

cum instar Adami pudenda nostra eis obtegere, et peccata nostra non confitendo Deo, aut offenso fratri, occultare conamur: cum nec tegant recte, nec calefaciant, et sua asperitate radant cutem conscientiae, ut David de silentio peccati queritur, Psal. 32. Solebant item Iudaei aestivo et pacato tempore multum in vinetis habitare, sicut et in Italia in multis locis libenter foris in vinetis aestate captandae refrigerationis et fugiendorum pulicum ac cimicum gratia, dormiunt. Quare habitare sub ficu sua, et sub vite sua, quarum amplissima umbrositas amoenissima


2191. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1096 | Paragraph | SubSect | Section]

legitur ursus esuriens et leo rugiens populo pauperi princeps tyrannus. Deus quoque puniens, aut etiam minans, cum leone rugiente confertur. Sic et diabolus quaerens atrociter hominum perniciem, 1. Pet. 5. Fuerunt in illis regionibus viperae venenatissimae, unde Christus et Baptista, Iudaeos gloriantes se esse sanctum ac benedictum semen Abrahae, vocat progeniem viperarum: id est, pessimae ac perditissimae naturae homines, sicut et filios diaboli, indicantes ipsam imaginem diaboli, aut ceu alludentes ad dictum Gen. 3, Semen serpentis pugnabit cum semine mulieris. Revera autem


2192. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

Ieiunio dixi. Quanta ac quam indomita sit eorum vel ira vel ardor libidinis, facile in Graecis, Italis, praesertim ultra Florentiam et Apenninum agentibus, quae pars est multo meridionalior, et in Hispanis licet vel experientia animadvertere. Talis omnino ratio fuit etiam Iudaeorum, qui ob hoc etiam polygami fuerunt, sicut ferme semper Asiatici (tametsi boni polygamiam potius ob studium sobolis) eam adhibuerunt. Ob hanc causam crebro aliae quoque foedae promiscuaeque libidines, vel in ipsis falsis religionibus interdum admixtae, in Iudaica gente receptae fuerunt ac


2193. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

sicut Hector cum sua matre disputat, et reficitur homo potu, et vicissim laeditur, cum nolens volensque suam ratam portionem exhaurire etiam cum ipsis fecibus cogitur, prout alii sodales antea illi praeiverunt. Aliqui malunt calicis metaphoram a diligenti oeconomia venire: quia soliti sint etiam Iudaei, sicut et Romani, singulis ex tota familia dare certam quantitatem cibi, potus, et etiam operarum: hinc Latinae voces, Demensum et pensum. Hac metaphora et Christus ipse in deprecanda sua cruce ac passione apud patrem, usus est: ubi etiam illud verbum Transire convivale quid


2194. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1099 | Paragraph | SubSect | Section]

videmus in Alpibus et alibi onerariis equis ora obstrui, ne pabuli causa de via decedant, sed sese invicem sequendo pergant. Isaias inquit, Rota non immittitur cimino, sed ciminum baculo excutitur. Dulcissima allegoria est, sed quae intelligi nequit, nisi ex ratione triturandi usitata Iudaeis. Triturarunt bobus, item plaustris et rotis, quibus ferrei dentes erant impacti. Triturarunt et baculis: pro diversitate frumentorum et leguminum, diversis rationibus et instrumentis sunt usi. Vide Hieronymum in Comment. in Isaiam. Sententia est apud Isaiam, Deum non imponere nobis


2195. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1101 | Paragraph | SubSect | Section]

et inde venientes descendere. Haec opera ut difficilior, ita multo utilior esset in istis descriptionibus Palaestinae et Ierosolymae, quam quod multas partim inutiles, partim etiam violentas allegorias infarciunt. Matth. 19 dicitur, Christus ex Galilaea profectus est in Iudaeam, traiecto Iordane. Hoc posset ignaro situs errorem obiicere, quasi Galilaea non sit in eodem latere Iordanis, in quo Iudaea: at pictura situs docet, Iordanem tendere a Galilaea ad Iudaeam, eoque posse id iter confici, vel vitato penitus Iordane, vel etiam bis traiecto, ita ut semel prope


2196. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1101 | Paragraph | SubSect | Section]

et Ierosolymae, quam quod multas partim inutiles, partim etiam violentas allegorias infarciunt. Matth. 19 dicitur, Christus ex Galilaea profectus est in Iudaeam, traiecto Iordane. Hoc posset ignaro situs errorem obiicere, quasi Galilaea non sit in eodem latere Iordanis, in quo Iudaea: at pictura situs docet, Iordanem tendere a Galilaea ad Iudaeam, eoque posse id iter confici, vel vitato penitus Iordane, vel etiam bis traiecto, ita ut semel prope Galilaeam traiicias, secundo prope Iudaeam. Matth. 4 citantur ex Isa. 8 haec verba: Terra Zabulon, et terra


2197. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1101 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam violentas allegorias infarciunt. Matth. 19 dicitur, Christus ex Galilaea profectus est in Iudaeam, traiecto Iordane. Hoc posset ignaro situs errorem obiicere, quasi Galilaea non sit in eodem latere Iordanis, in quo Iudaea: at pictura situs docet, Iordanem tendere a Galilaea ad Iudaeam, eoque posse id iter confici, vel vitato penitus Iordane, vel etiam bis traiecto, ita ut semel prope Galilaeam traiicias, secundo prope Iudaeam. Matth. 4 citantur ex Isa. 8 haec verba: Terra Zabulon, et terra Nephtalim, via maris ultra Iordanem, Galilaea gentium. Hîc


2198. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1101 | Paragraph | SubSect | Section]

ignaro situs errorem obiicere, quasi Galilaea non sit in eodem latere Iordanis, in quo Iudaea: at pictura situs docet, Iordanem tendere a Galilaea ad Iudaeam, eoque posse id iter confici, vel vitato penitus Iordane, vel etiam bis traiecto, ita ut semel prope Galilaeam traiicias, secundo prope Iudaeam. Matth. 4 citantur ex Isa. 8 haec verba: Terra Zabulon, et terra Nephtalim, via maris ultra Iordanem, Galilaea gentium. Hîc dubitant, quomodo dicatur Ultra Iordanem, cum et Propheta et Evangelista fuerit in eodem latere Iordanis, in quo est Galilaea. Respondeo: Illud Ultra


2199. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1102 | Paragraph | SubSect | Section]

efficere. Quare rectius vulgata et etiam vulgaris vertit Per circuitum, quam aliae, quae habent Circumiacentibus regionibus. Ad Ethnicorum etiam consuetudines sacrificantium canes, porcos, et alias abominationes, atque adeo etiam homines, respicere interdum putant Prophetas, cum Iudaeorum sacrificia cum talibus abominationibus comparant: ut Es. ultimo, Qui mactat bovem, perinde est ut si occideret hominem: et qui sacrificat pecus, quasi qui sacrificat canem: et qui offert hostiam Mincha, quasi qui offert sanguinem suillum. Sic innumerae idololatriae Iudaeorum ex Ethnicis


2200. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1102 | Paragraph | SubSect | Section]

Prophetas, cum Iudaeorum sacrificia cum talibus abominationibus comparant: ut Es. ultimo, Qui mactat bovem, perinde est ut si occideret hominem: et qui sacrificat pecus, quasi qui sacrificat canem: et qui offert hostiam Mincha, quasi qui offert sanguinem suillum. Sic innumerae idololatriae Iudaeorum ex Ethnicis historiis intelligi declararique possunt, ut cultus reginae caeli apud Ieremiam, fuit cultus Iunonis: cultum Baal Peor pulchre Luth. exidololatria Priapi declarat. Planctum Thamuz. Ezech. 8, non male exponunt aliqui de planctu Adonidis, sicut etiam vulgata convertit.


2201. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 | Paragraph | SubSect | Section]

luculenter. Tum porro natura est prona ac praeceps in externos lusus aut gesticulationes ac ceremonias, illisque mirifice capitur, ac putat Deum quoque ipsum illis theatricis pompis ultra omnem modum delectari. Testatur id Papatus et omnium gentium religiones, praeter Israelitas. Quare Iudaei ita in suis ceremoniis, circumcisione et aliis pompis haerebant, seque per eas iustificari somniabant, ut interim etiam ipsius moralis legis obliviscerentur, frustra Prophetis contra illam ceremoniarum et sacrificiorum admirationem pro morali lege clamantibus, et iubentibus non sacrificia,


2202. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 | Paragraph | SubSect | Section]

per eas iustificari somniabant, ut interim etiam ipsius moralis legis obliviscerentur, frustra Prophetis contra illam ceremoniarum et sacrificiorum admirationem pro morali lege clamantibus, et iubentibus non sacrificia, sed corda offerre et lacerare Domino. Omnes ergo sensus ac mentem Iudaeorum occupaverant illa quatuor speciosa et illis dulcissima nomina, λαὸς, νόμος, ναὸς, τόπος: gens, lex, templum, locus. Putabant enim, aut somniabant potius illi, Deum sese ita devinxisse et quasi alligasse ad ipsos et semen Abrahae,


2203. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 | Paragraph | SubSect | Section]

ita Deum esse addictum, aut inclusum, ac tantopere illo aedificio delectari, ut plane fieri nulla ratione posset, ut id deserere, id destrui, aut alibi locum cultus sibi deligere vellet. Clamabant igitur furenter contra Prophetas: Templum Domini, templum Domini. Denique totam terram Iudaeam opinabantur ita Deo gratam ac electam esse, ut nusquam alibi in orbe terrarum habitare, exaudiri, aut se coli unquam vellet. Quibus quatuor adde et quintum, quod existimabant adeo esse addictum


2204. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1109 | Paragraph | SubSect | Section]

vero Meschia, eiusque munere multo clarius et plenius disserunt: tamen vicissim tam multis figuris, allegoriis, parabolis et picturis, a regno rebusque carnalibus et felicitate huius mundi sumptis utuntur, ut carnalis ruditas et cupiditas facillime ab illis omnibus clarioribus patefactionibus Iudaeos, atque adeo ipsos etiam Apostolos initio ad regnum et commoda carnalia retraxerit. Quin et nobis eadem carnis nostrae ruditas ac perversitas post tot illustres patefactiones, ipsamque vivam experientiam eodem modo imponere, et fucum facere adhuc quotidie conatur. Hoc modo dum


2205. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1110 | Paragraph | SubSect | Section]

sed per illum pontificem mundari conscientias ipsas, et ad plenum servari homines: terrenum illud sacerdotium et sacrificia desitura, sed illum caelestem sacerdotem ac functionem eius fore aeternam. Illum igitur ibi accedendum esse, et per eum ad thronum gratiae perveniendum. Sic quoque contra Iudaeorum somnia declaraverunt Christus et Paulus, nihil esse profanum aut commune, nihilque contaminare hominem, omnium esse liberum usum a Deo concessum, regnum caelorum non consistere in cibo aut potu, aliisve externis. Magnum denique lumen attulit caelesti doctrinae Paulus, quod


2206. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1110 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsaque tandem a domino aut paedagogia talis ad Christum deducti peccatoris deponatur et abrogetur. Ingens lumen intulit Paulus veteri Testamento, quod imitatus suum praeceptorem Christum, in medium produxit ipsummet Abraham patrem omnium salvandorum, de quo tantopere gloriabantur Iudaei, confidebantque se eodem modo, sicut ipsum rebantur salvatum esse, per circumcisionem et obedientiam salvos fore. Et ostendit, illum ipsum tantum patrem, et quasi fontem ac sinum salutis, non suis operibus, sed fide, intuente in venturum benedictum semen aut Meschiam, coram Deo iustum ac


2207. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1110 | Paragraph | SubSect | Section]

Ut vero eo magis Paulus verum usum ac primarium finem legis ostenderet, et simul impossibilitatem legalis iustitiae declararet, detracto velo eius faciei monstrat, quam acute, quam procul, austere ac severe ea intueatur, ut quae non tantum externam disciplinam, sicut somnia bant Iudaei, respiceret, sed etiam perfectissimam non tantum manuum, sed et cordis obedientiam flagitaret: atque adeo quae intimis visceribus et latebris cordis scrutaretur deprehenderet, ac gravissime vexaret et persequeretur illum summum Dei et suum debitorem ac hostem veterem Adamum: eumque collo


2208. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1115 | Paragraph | SubSect | Section]

valde florerent? Quid vere pius homo praeter ipsius favorem, iustitiam ac vitam expeteret? Proinde illa sanctissimorum patrum et patriarcharum tam ardens, perpetua et anxia expectatio Meschiae satis ostendit, eorum votis ac gemitibus nondum illam religionem satisfecisse: aliosque Iudaeos necessario monuit, Meschiam demum vera ac summa bona, nempe liberationem a peccato, ira Dei, morte et inferno, allaturum, eosque cum Deo reconciliaturum, iustitiam ac vitam aeternam comparaturum: ideoque in illis brutorum sacris veram salutem ac expiationem non consistere. 17


2209. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1116 | Paragraph | SubSect | Section]

iustitiae et vitae viam propositam, nihil prorsus obstantibus aut mutantibus in ea omnibus illis ceremoniis aut cultibus, quos posteri, praesertim Moses, adiecerant. Hinc est in novo Testamento illud perpetuum certamen de paternitate Abrahae, et promissionum eius haereditate: quam Iudaei ad carnales et circumcisos Abrahami filios: contra autem Christus et Apostoli tantum ad spirituales, id est, qui fide eum repraesentarent aut imitarentur, trahebant. Christus porro etiam altius rem tractans, et clarius pronuncians de hac quaestione Ioan. 8 dicit, non tantum (ut


2210. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1116 | Paragraph | SubSect | Section]

quod haeredibus suis relinqueret: sed id illum ex sua carne et sanguine hausisse, quam valde famelicus videre et habere cupierit, atque tandem (ut ita loquar) avide voraverit: idemque et ipsos facere oportere, aut in peccatis suis aeterno exitio perituros. Ursit ergo Christus Iudaeos, ne eo nomine adeo contra se fontem vitae insolescerent, quod filii Abrahae essent: sed expenderent, quis fuerit etiam ipsius Ahrahami spiritualis pater, unde ipsemet iustitiam ac vitam acceperit, ut ipsi quoque eam indidem petendam esse scirent. Sic si primum illud foedus recte


2211. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1116 | Paragraph | SubSect | Section]

diligenter ac prolixe exposuerunt, et publice ac privatim inculcarunt, et quae singulare lumen toti veteri Testamento, verae religioni et piorum cordibus attulerunt. Hic utile fuerit ad illustrationem veteris Testamenti, et perspicienda indicia verae viae salutis, considerare etiam tum Iudaeorum declinationem a veritate, et praesertim a vera cognitione verae viae et vitae seu Messiae, ad extremam impietatem: eum etiam, quomodo vicissim Prophetae in suis concionibus ac certaminibus incipiendo a summo gradu impietatis, eos tandem ad fontem iustitiae seu ad ipsum Messiam retrahere


2212. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1116 | Paragraph | SubSect | Section]

summo gradu impietatis, eos tandem ad fontem iustitiae seu ad ipsum Messiam retrahere sint conati. Quae graduum in errore ac veritate consideratio, etiam alioqui in alios usus, et praesertim ad intelligendos Prophetas proderit. GRADUS DECLINATIONIS IUDAEORUM A VERA IUSTItia ac pietate, ad extremam iniustitiam et impietatem. Et vicissim series revocationis aut retractionis eorundem ad sanitatem a Christo et Prophetis adhibita. 1 A cognitione suae corruptionis aut morbi, paulatim recesserunt Iudaei ad Liberi arbitrii bonam


2213. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1116 | Paragraph | SubSect | Section]

GRADUS DECLINATIONIS IUDAEORUM A VERA IUSTItia ac pietate, ad extremam iniustitiam et impietatem. Et vicissim series revocationis aut retractionis eorundem ad sanitatem a Christo et Prophetis adhibita. 1 A cognitione suae corruptionis aut morbi, paulatim recesserunt Iudaei ad Liberi arbitrii bonam valetudinem, et medici Christi neglectionem. 2 Ab Evangelica iustitia solius Christi, unicique medici, ad commixtionem eius cum infusa, seu ad confusionem remissionis peccatorum cum meritis et inhaerente iustitia cordis: quae iustitia partim Evangelica,


2214. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

praecipites corruerunt. Sic enim paulatim magis ac magis trahuntur in sensum reprobum, qui semel veritatis studium negligere, et ab ea declinare coeperunt, prurientibus eis auribus ad novas doctrinas ac doctores. Porro pugna et conciones Prophetarum, Christi et Apostolorum cum Iudaeis, eodem modo ab ultimo et pessimo gradu impietatis incipientes, regrediuntur: et populum Israeliticum ad meliores fontes aut initia, unde deviaverat, reducere conantur: quos gradus et materias Propheticarum concionum, ordine brevissime recensebo. 1 Quod illa non tantum non


2215. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

foedissimas idololatrias pertrahere homines conetur, fraus eius deprehensa, fiat irrita. Simul vero hinc cernimus, de quibus potissimum sententiis ac rebus olim Prophetae cum Israelitis tantopere litigarunt. DE NOMINE IEHOVA. De nomine Iehova plurima et a Iudaeis et a Christianis disputantur: sed multa parum certa, pleraque inutilia, quaedam etiam superstitiosa et impia. Nos autem, ducente nos ipso filio per hasce invias et desertas solitudines, et per spiritum suum illuminante, pauca iam eaque utiliora et certiora dicemus. Non est autem


2216. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1121 | Paragraph | SubSect | Section]

aut interpretationem grandia miracula fieri queant. Unde nomen Hamephoras, id est interpretationis, vocatum est. Si quis. n. vera ac firma fide promissio nes nomenque Christi agnosceret et apprehenderet, is sane (teste ipsomet Dño) vel montes transferre posset. Talem aliquem tumorem Iudaei a patribus hauserunt, et postea non intellectum, ac in superstitionem versum, suo Thalmud inserverunt, ut et alia multa. Certe non plane de nihilo est ista perpetua praedicatio et celebratio huius divini nominis prae omnibus aliis, quantumvis illustribus ac significantibus: quae praedicatio


2217. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1121 | Paragraph | SubSect | Section]

huius nominis non tantum ab hominibus, sed et â Deo ipse adhibetur. 9 Caeterum prolixa tractatio nominis Dei et uberioris cognitionis filii Dei, Exod. cap. 33 et 34 clarissimê hanc interpretationem et mysterii explicationem confirmat. Nem ibi Christus offensus Iudaeorum idololatria, videtur velle retractare hanc promissionem Ero, Ero et Erit, quod velit esse eorum liberator temporarius et aeternus, corporalis et spiritualis: seque prorsus ab illo populo separare conatur, substituto alio quodam ductore angelo. Quod Moses et totus populus summo


2218. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1122 | Paragraph | SubSect | Section]

diis haberetur, ut hoc quoque tempore videmus fieri. Deus se in sacris Literis revelavit, quod sit unus Deus in tribus personis, quod crearit caelum et terram, miserit filium, ut morte sua genus humanum servaret. Hunc talem Deum credunt, et adorant veri Christiani, sed Mahometistae et Iudaei eiusmodi Deum habere nolunt, in quo sint tres ὑποστάσεις, et qui habeat filium, etc. Itaque ii, quanquam pertinaciter contendunt se verum Deum, conditorem caeli et terrae colere: tamen a vero Deo aberrabant, sua idola, quae ipsimet


2219. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1123 | Paragraph | SubSect | Section]

Deum significare, sed esse proprium nomen Israelitici Dei, ut intelligamus in sacris Literis non temere quemvis Deum invocari, sed tantum illum unicum, qui se hoc nomine Iehova suo populo revelaverit. Idemque nobis quoque faciendum esse, ut nos et in docendo, et in orando ab Ethnicis, Turcis et Iudaeis separemus, ac non temere, vel ad dextram, vel ad sinistram declinemus, sed revelata nobis divinitus via incedamus. Quod autem Graeci, Latini et multae vernaculae linguae per nomen Dominus, hanc vocem transtulerunt: id non eo accidit, quod vox haec idem proprie valeret: sed quod,


2220. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1125 | Paragraph | SubSect | Section]

monumentis nomen ἰησοῦς Iesus scribi sic ישו, Ieschu. Quae abbreviatio fieri non potest, ut ipse censet, ex Iehosua, sed potius ex יהשוה, nisi in contumeliam Christi studio Iudaei id fecissent: id autem non permissuros fuisse Christianos, sed contradicturos, imo ne in ipsum Deum. At quae sunt obsecro ista monumenta tam antiqua? Nam Thalmud partim ccc, partim et cccc annis eoque amplius post Christum consarcinatum est. Quo tempore Christiani parum Hebraice


2221. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1125 | Paragraph | SubSect | Section]

sed contradicturos, imo ne in ipsum Deum. At quae sunt obsecro ista monumenta tam antiqua? Nam Thalmud partim ccc, partim et cccc annis eoque amplius post Christum consarcinatum est. Quo tempore Christiani parum Hebraice calluerunt, et si quid sciverunt, in Bibliis permanserunt, nec Iudaeorum nugas curarunt. Ad haec unde constat Osiandro sic initio in illis ipsis monumentis scriptum fuisse, et non a posteris sic scribendo detortum et depravatum? Sed Iudaei semper diabolico odio contra Christum flagrarunt, eumque sine intermissione maledictis, etiam de trivio


2222. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1125 | Paragraph | SubSect | Section]

est. Quo tempore Christiani parum Hebraice calluerunt, et si quid sciverunt, in Bibliis permanserunt, nec Iudaeorum nugas curarunt. Ad haec unde constat Osiandro sic initio in illis ipsis monumentis scriptum fuisse, et non a posteris sic scribendo detortum et depravatum? Sed Iudaei semper diabolico odio contra Christum flagrarunt, eumque sine intermissione maledictis, etiam de trivio sumptis, incessiverunt. Quid ergo mirum, si et nomen Iesu sic corruperunt contumeliae causa, sicut et nomen divae Virginis? Atqui dicit Osiander, id Christiani non fuissent


2223. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1125 | Paragraph | SubSect | Section]

doceat Christianum tantum linguam, ne dicam mysteria eorum, satis Hieronymus testatur. Quin etiam, ut maxime voluissent plura Hebraea scripta cognoscere, non quiverunt. Hieronymus homo diligentissimus, nihil ferme praeter Biblia vidit. Quare rectiûs nos sic opponeremus in hoc loco: Si Iudaei ad Christum conversi, aut omnino quisquam Christianus Hebraeae linguae gnarus, aliam veriorem etymologiam ista quam semper Ecclesia tenuit, scivisset, certe aliquando monuisset, et errantibus contradixisset, extarentque aliqua eius monitionis seu disputationis monumenta: scivisset aliquid de


2224. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1125 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquando monuisset, et errantibus contradixisset, extarentque aliqua eius monitionis seu disputationis monumenta: scivisset aliquid de ea re et Hieronymus tam doctus Hebraeus, qui hanc nostram etymologiam sequitur, illam vero Osiandri ignorat. At dicit Osiander, quod Deus restitisset Iudaeis, nec permisisset obtinere apud eos hanc nominis Filii sui corruptelam: cur ergo passus est ipsum eorum errorem contra Christum, quod aliquanto maius est ipso nomine: ita apud eos invalere et obtinere? Rectius ergo et in hac parte, sic Osiandro obiiciemus: Si nomen Iesus non


2225. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1125 | Paragraph | SubSect | Section]

praesertim cum non de puro nomine disputatio sit, sed etiam tam diversae doctrinae in illis diversis nominibus contineantur, et aliquanto magis curet Deus, quid eius dilecta Ecclesia de filio suo, eiusque sponso credat ac doceat, quam quibus nominibus impia Synagoga eundem vocet. A Iudaeis porro Arabes corruptelas rerum et nominum Christi in suum Alcoranum transtulerunt, ut et hoc argumentum Osiandri breviter attingam. Secundo, inquitille, dicere Matthaeum, Salvatorem nostrum ideo vocatum esse Iesum, ut satisfieret prophetiae de puero vocando Emanuel: quare


2226. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 | Paragraph | SubSect | Section]

tamdiu aut vixit, aut memoria tenere lectionem potuit? cum tamen plerique omnes trucidati fuerint? Certum est et alias saepe sub impiis regibus studium sacrarum Literarum valde refriguisse. Porro ne hoc quidem recte rem perpendenti valde videtur credibile, ausuros fuisse addere a pices Iudaeos. Etsi enim verum est in torquenda sententia valde audaces esse: tamen in servanda scriptione adeo sunt superstitiosi, ut si quae litera, fortasse etiam casu, aut suo loco mota fuit, aut paulo aliter picta, aut aliqua alicubi defuit, non ausint eam restituere. Sed si alicubi diversas


2227. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 | Paragraph | SubSect | Section]

Habent et pervulgatum dictum, nullam esse literam in lege, quin in ea magni montes pendeant: quod eorum nimis religiosam, vel potius superstitiosam diligentiam, in servanda sacrarum Literarum scriptione, satis testari potest. Nec recte faciunt, qui aliquando dicunt, veteris Testamenti textum a Iudaeis corruptum esse. Nam et eis falsum crimen impingunt, et Ecclesiae longe plus obsunt, quam volunt defendere, quam Iudaeis, quos parum caute oppugnant. Sed iam ad alteram veniamus, quod scilicet quidam dicunt novum Testamentum tam clarum scriptum esse, tantumque ei authoritatis


2228. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 | Paragraph | SubSect | Section]

vel potius superstitiosam diligentiam, in servanda sacrarum Literarum scriptione, satis testari potest. Nec recte faciunt, qui aliquando dicunt, veteris Testamenti textum a Iudaeis corruptum esse. Nam et eis falsum crimen impingunt, et Ecclesiae longe plus obsunt, quam volunt defendere, quam Iudaeis, quos parum caute oppugnant. Sed iam ad alteram veniamus, quod scilicet quidam dicunt novum Testamentum tam clarum scriptum esse, tantumque ei authoritatis tribuendum, ut etiamsi vetus pro obscuro incertoque habeatur, tamen Ecclesia piaeque mentes omnes novo satis confirmari


2229. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 | Paragraph | SubSect | Section]

ac unde novi aureum istud flumen derivatur, ad quodque saepissime a novo remittitur. Imo vero inde etiam ipse Salvator, et suam doctrinam veram esse confirmavit, et nos scrutari idem praecepit. Huc etiam accedit, quod novo nos tantum confirmare, falsosque fratres oppugnare possumus: Iudaeos autem, Mahometistasque eo, utpote cuius apud eos nulla est authoritas, confutare non possumus. Vetus autem non solum consolationi nobis est maximae, quod ea videmus multis seculis anteque fierent, a Prophetis praedicta, quae novum facta esse commemorat: sed etiam validum contra omnes omnium


2230. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 | Paragraph | SubSect | Section]

eo, utpote cuius apud eos nulla est authoritas, confutare non possumus. Vetus autem non solum consolationi nobis est maximae, quod ea videmus multis seculis anteque fierent, a Prophetis praedicta, quae novum facta esse commemorat: sed etiam validum contra omnes omnium sectarum, sive Iudaei, sive Turcae sint, praesidium. Quare et vetus, et novum, cum propter nostram salutem utrunque scriptum sit, toto pectore complectamur nobisque diabolicis technis eripi non sinamus. Ex his quae hactenus, diximus, luce clarius quemvis perspicere posse arbitror, si hanc hypothesin,


2231. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1150 | Paragraph | SubSect | Section]

Quarto, perpetuis spiritualibusque exercitiis illas antea in nobis excitatas et accensas, aut verbo Dei commonstratas noticias, quae antea tantum theoricae erant, nouc prorsus practicas insitas ac vivas vigentesque tanquam igniculos quosdam ardentes in corde reddit. At Iudaei contra habent suam quandam fidem aut summam noticiae de Deo et Messia erroribus longe plenissimam, ea δόξα βιάζει τὴν ἀλήθειαν. Ad eam omnia trahunt ac torquent violenter, quantumvis, et verba Scripturae et res, ac denique ipsorum


2232. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1150 | Paragraph | SubSect | Section]

prorsus ignorant. Denique ubi semel res ipsas, quae in Bibliis traduntur, suis erroribus corruperunt, necessario etiam linguam aut verborum significationes, quae iam in solo hoc libro habentur, prava interpretatione aut intellectu corrumpere coguntur: ut ita revera Hebraeam linguam nostri temporis Iudaei ignorent. Hasce ingentes utilitates, et multiplicem necessitatem cognitionis linguarum cum anim adverterent eruditi et graves viri nostro seculo et iam olim, vehementer urserunt et hortati sunt iuventutem, ut graviter in cognitionem linguarum incumberet. Contra autem seductores


2233. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

continere. quod abunde ipsemet Dominus ostendit, affirmans: caelum et terram prius et potius corruiturum, quam unum apicem aut iota in sacris Literis non implendum. Qua sententia abunde indicat, in singulis earum sententiis, atque adeo verbis amplissimas opes contineri. Inculcaverunt idem veteres Iudaei, qui dictitarunt nullam esse literam in sacris Bibliis, ex quibus non maximi montes dependeant. Ne vero cui videar tantum paradoxa quaedam affirmare, ostendam reipsa id ita sese habere. Editum est hisce annis a meis charissimis collegis


2234. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1162 | Paragraph | SubSect | Section]

suas scholas habuerunt. Quare et Paulus dicit, se ad pedes Gamalielis institutum esse, et supra suos coaequales aut condiscipulos tum zelo, tum et scientia legis divinae profecisse. In Stephani historia Act. 6, clare habetur, quod cum eo disputaverint varii, ac ex diversis collegiis Iudaeis ut ex schola Libertinorum, Cyrenensium, Alexandrinorum, Cylicum et Asianorum. Unde manifestum est, in Academia Hierosolymitana perinde tunc fuisse diversa collegia aut bursas (ut vocant) studiosorum Theologiae, sicut nunc Parisiis, Lovanii, Coloniae, aut alibi, et inprimis olim Romae.


2235. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1162 | Paragraph | SubSect | Section]

aut alibi, et inprimis olim Romae. Inde toties fit mentio scholarum et synagogarum Iudaicarum: et Apostoli affirmant, Moysen habere suas scholas, ubi perpetuo tractetur. Ex illa veteri institutione ac consuetudine mansit receptumque fuit, ut in hodiernam usque diem Iudaei etiam quadam accuratiore ratione ac modo suam illam Theologiam studiosis iuvenibus proponerent, quam reliquae communique plebi: quin et quasdam promotiones eorum, qui profecissent in Rabinos et magistros, haberent. Nec in paucis quoque frequentioribus urbibus Germaniae,


2236. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1164 | Paragraph | SubSect | Section]

suos discipulos docere destitit: saepe etiam in ignobilibus pagis, atque adeo et in solitudinibus rude ac ignobile vulgus maxima cum alacritate docuit. Utinam vel ea esset diligentia et fervor tractandi sacra, retinendique religionem in nobis, quae est in caecis istis reprobatisque Iudaeis, qui nulla paucitate nullisque afflictionibus, non omni propriae politiae ac gubernatorum carentia, a suo indefesso sacrarum Literarum et suorum Rabinorum studio, et discendi ardore abduci queunt. Vere piorum, teste Scriptura, profecto esset, meditari in lege Domini die ac nocte, audire, et


2237. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

Antichristi blaterant? Quasi vero Spiritus sanctus, eius autor, vel studio nos decipere, nobisque imponere voluerit: vel etiam non potuerit ea perspicue dicere, quae voluit. 5 Semper hypocritae ad suos patres et traditiones confugiunt, ut videmus in exemplo impiorum Pharisaeorum et Iudaeorum. At Christus cum Apostolis adeo non curat patres, ut etiam eos redarguat, et severiter pronunciet de illorum institutis ac traditionibus, inquiens: Frustra me colunt mandatis hominum: et eorum sectatores affirmet esse caecos, et caecorum duces. Sic et nostri Papistae hoc tempore clamant:


2238. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1168 | Paragraph | Section]

ad aliquam indubitatam summam in omnibus controversis dogmatibus reducendae? Quare si veritatem reperire et retinere volumus, consistamus in ista finita norma sacrarum Literarum aut verbi Dei: et non ea deserta, nos, Religionisque controversias in abyslum Patrum praecipitemus. 24 Iudaeorum profecto hac ratione conditio multo melior fuerit, eorumque religio certior erit quam Christianorum, si ista adversariorum norma valebit. Nam ipsi, praeter vetus Testamentum, habent suam Patrum


2239. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1170 | Paragraph | Section]

hosce sacrarum Literarum libros vere esse a Deo humano generi traditos, et unicam verae pietatis normam propositos ac impositos omnibus, posset aliquis suspicari, esse conscriptos ab aliquo impostore, aut alioqui incertae fidei homine. In hoc porro genere non tantum Ecclesiae credimus, sed et Iudaeis, saltem de veteri Testamento: quin etiam suo quodam modo et Mahometo ac Turcis ac Iudaeis de novo Testamento. Testantur enim et ipsi de Christo, quod certo fuerit talis aliquis magnus propheta, qui talia quaedam docuerit et fecerit, etc. Quorum testimonium, qualecunque est, vel


2240. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1170 | Paragraph | Section]

pietatis normam propositos ac impositos omnibus, posset aliquis suspicari, esse conscriptos ab aliquo impostore, aut alioqui incertae fidei homine. In hoc porro genere non tantum Ecclesiae credimus, sed et Iudaeis, saltem de veteri Testamento: quin etiam suo quodam modo et Mahometo ac Turcis ac Iudaeis de novo Testamento. Testantur enim et ipsi de Christo, quod certo fuerit talis aliquis magnus propheta, qui talia quaedam docuerit et fecerit, etc. Quorum testimonium, qualecunque est, vel ob hoc multum valet, quod in hanc partem non possunt esse suspecti, tanquam in gratiam


2241. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1171 | Paragraph | Section]

maxime aliquando quid speciosum alicunde e Scriptura arripiant, quo imperitis imponere conentur: tamen mox ubi seria collatione et scrutatione Scripturarum urgentur, clare et evidenter refutantur. Scrutemur igitur et nos Scripturam iuxta Christi mandatum, et Thessalonicensium Iudaeorum exemplum: et verum Messiam aeternamque lucem in eis reperiemus. Illarum sensu intelligentiaque Dominus suos Apostolos, universi mundi errores ac furores expugnaturos armavit: Luc. ulti. Contra autem satan ignorantia Scripturarum sua mancipia in errore detinet, dicente Domino: Erratis,


2242. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1171 | Paragraph | Section]

quoque super de electio. cap. Solit. pronunciat, adeo solam Scripturam in synodo regnare debere, ut vel minimo laico Scripturam pro sua sententia proferenti, sit plus credendum, quam toti reliquo Patrum coetui. Sic et Gerson pronunciat. Hoc idem, ut sola Scriptura sit summus et unicus iudex, cui alia omnia cedant, etiam decretum Pontificium dist. 8 et 9 prolixe decernit, et autoritatibus testimoniisque Patrum confirmat. Vide ipse Christiane frater eum Decreti locum, et expende. DE FORMA SYNODI, ET MODO IN ea disputandi ac


2243. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1172 | Paragraph | SubSect | Section]

gravissimis causis Ecclesiae in manu ac potestate indoctiorum, frigidorum, aut etiam malorum, canum mutorum et hypocritarum. Unde porro manifestus interitus expectandus veritati esset. Nono, in hac cognitione nequaquam valeant illae iuridicae regulae, Iura vigilantibus subveniunt: et, Iudex debet tantum iudicare secundum dicta et allegata. Non enim aequum est, somnolentiam, vel donorum tenuitatem illorum, qui causas religionis agunt in Christiana synodo, veritati detimento esse. Quare non tantum ius ac fas sit iudicibus percontari quae volunt, sed etiam teneantur


2244. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

aut interpretes, quam ii qui nobis eadem scripta Sacra tradiderunt: quique, quo pacto, quave ratione intelligenda erant, clarissimis exemplis perpetuisque consuetudinibus edocuerunt, interpretati sunt, expresserunt et exposuerunt. Etenim quis' nam alius maioris vel sapientiae vel autoritatis iudex, illas lites et controversias, quae de vetustissimis Patrum scriptis, deque sacris Evangeliorum verbis, inter nos suboriuntur, melius actutius dirimere et comprimere potest, quam maiorum nostrorum vetustissima et universalis consuetudo? quam communis et concors eorundem Patrum sententia? quam


2245. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

iudicium non ex Scripturae verbis ac ex textu, sed ex Papae, eique horrendis diris obstrictorum Praelatorum ore ac intellectu petendum erit. In eadem anathematizantur, qui dubitant de autoritate librorum Tobiae, Iudith, Sapientiae, Ecclesiastae, Baruch, Machabaeorum, epist. Iacobi et Iudae, etc. Quo facto anathematizant omnem primitivam Ecclesiam, quae de istis scriptis dubitavit: imo et ipsum Christum et Apostolos, qui illa veteris Testamenti scripta nunquam sua citatione aut qualicunque nominatione confirmare voluerunt: cum essent multa, quae praeclare citari


2246. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1191 | Paragraph | SubSect | Section]

et mandatis, atque adeo etiam iuramentis allicit, invitat, et plane compellit. Quomodo autem tales homines, ô bone Deus, vel initium vel finem Dominicae orationis dicere possunt? Quomodo enim is Deum appellabit suum patrem, qui dubitat, an sit sibi vel propitius pater, vel severus iudex? Quomodo item in sua precatione Amen dicet, qui dubitabit an sit exauditus (quod ea vox valet) aut non? an a Deo remissionem peccatorum impetraverit, aut non? Quomodo spiritus Sanctus in eorum pectoribus clamabit, Abba pater? Quomodo etiam testimonium praebebit spiritui nostro, quod filii Dei


2247. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | SubSect | Section]

Dicunt illi, pro varietate temporum, hominum ac locorum. Num ergo Christiana religio adeo incerta et in constans est, ut pro tempore, locis ac hominibus variet? Hoc vero Turcae de suo Alcorano, et Iudaei de suo Thalmud dicere non ausint. Sed audi, Christiane frater, bellas praedicationes, quibus hanc suam Babylonicam turrim, quidvis in Sacramentis et Religione mutandi, confirmant et constabiliunt θεόμαχοι isti Gigantes. Apostolus


2248. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1200 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quantum incommodi sit supra breviter ostendi. 12 Patres, concilia, traditiones, et perpetua consuetudo sit interpres Scripturae, et norma omnis iudicii et concilii: ut statuunt patres Tridentini. 13 Si vos (inquiunt illi) sic intelligitis Scripturam, nos aliter: quis erit iudex? Necessario nimirum Patres, concilia, perpetua consuetudo, et omnes Papistis recepti scriptores. Ne sit ergo posthac lucerna loci obscuri. 14 Praelati sedent super cathedram Mosis, et habentius condendi Canones sub poena peccati mortalis: et quicquid illi modo praeceperint, nos


2249. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in Colloquiis Erasmus, totam vitam Christianorum, praesertim in Papatu, in ceremoniis consistere. Quid igitur opus est Bibliis? Illae Ethnicae observatiunculae variarum ceremoniarum, totusque talis Christianismus, possunt etiam sine omni cognitione Dei ac eius verbi observari: ut olim apud Iudaeos, Ethnicos, et postea apud Papistas et Turcos factitatum est. 46 Ministri Ecclesiae in Papatu sunt plane obruti variis precationibus, boatibus, Missationibus, et aliis superstitionum ceremoniis. Quando ergo vacat eis studere, aut sacras Literas secundum praeceptum Domini


2250. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1204 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

neque enim quicquam, nisi plane authenticum ac ipsissimum verbum Dei, qui eos miserat, docere et citare sustinuerunt. 2 Eventus praedictionum, ut semen Abrahae aut Israelitas liberatos ex Aegypto, deleturos esse gentem Cananaeam, et eorum regionem possessuros, ut desiturum esse regnum Iudaeorum, Gen. 49: venturum esse Messiam desinente sceptro Iudae: venturos Romanos; qui subiugent Orientem, teste Bileam, Num. 24: Abrahamum fore patrem gentium, id est, eam religionem ad gentiles quoque perventuram: abolendas esse gentiles idololatrias. Hic, inquam, et alii plures maximarum


2251. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1204 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Dei, qui eos miserat, docere et citare sustinuerunt. 2 Eventus praedictionum, ut semen Abrahae aut Israelitas liberatos ex Aegypto, deleturos esse gentem Cananaeam, et eorum regionem possessuros, ut desiturum esse regnum Iudaeorum, Gen. 49: venturum esse Messiam desinente sceptro Iudae: venturos Romanos; qui subiugent Orientem, teste Bileam, Num. 24: Abrahamum fore patrem gentium, id est, eam religionem ad gentiles quoque perventuram: abolendas esse gentiles idololatrias. Hic, inquam, et alii plures maximarum rerum eventus, tanto tempore antea praedicti, indicant tum


2252. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1205 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

probatur linguae origine. Omnes enim alias linguas inde deductas esse, sagaciter inquisitis originibus, aut primis thematibus ostendi potest. Unde probatur hanc religionem et vetustissimam et perpetuam fuisse. 6 Probatur etiam ex propagatione literarum, quae inde ab Orientalibus et Iudaeis per Cadmum ex Phoenicia venisse ab Herodoto scribuntur. Cadmus Hebraeis Orientalem sonat, Tebe bonum solum. Ipsa nomina et ordo literarum Graecarum testantur Hebraeam originem, quae Hebraeis quidem in suo etymo concinnam habent significationem, ut Hieronymus in Epistola ad Paulam Urbicam


2253. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1205 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

omnipotentem causam a parte Moysis stare. 15 Solum. verbum Dei aliquid certi de animae immortalitate, de spiritibus bonis et malis dicit: Philosophia haec omnia ignorat, quae tamen in rerum natura existere manifestum est. 16 Consensus contrariarum gentium, Turcorum, Iudaeorum, Christianorum, et multarum aliarum sectarum in comprobatione Moysis ostendit esse incorruptum testimonium, ut non potuerint domestica quadam fraude in unum consensisse aut conspirasse. Idem consensus contrariarum gentium est etiam de Christo, quod talis aliquis excellens vir fuerit,


2254. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1205 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aut etiam confirmat unicuique suos errores? nimirum, quia ille pater mendacii scit in ista veritate sitam esse gloriam Dei et hominum salutem. Huic ergo thesauro pro sua inexplebili malitia invidens insidiatur. 20 Tam multa miracula Christi etiam ab ipsis eius summis hostibus, Iudaeis ac Turcis testificata, tot eius victoriae inde ab ascensione ipsius contra tam multos potentissimosque Monarchas, atque adeo etiam successus praesentes annorum 50, quibus invito toto mundo Religio pertestacea quaedam vasa, ex ore infantium ac lactentium, primum contra Papam potenter in


2255. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

populus Israeliticus a prophetis et aliis sanis doctoribus etiam sine auctoritate propheticorum scriptorum doceri et convinci poterat, quod sacrificia non expient peccata, ut quaedam verba veteris Testamenti sonare videntur: sed Meschiae sit hoc opus proprium 350 Gradus declinationis Iudaeorum a vera iustitia ac pietate, ad extremam iniustitiam et impietatem. Et vicissim series revocationis aut retractationis eorundem a Christo et prophetis adhibita 353 De nomine Iehova 354 De Iesu, nomine Christi servatoris nostri, contra Osiandrum 360 Quod puncta


2256. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1212 | Paragraph | Section]

greges mei 255 37. Non potuerunt, locuti sunt ad pacem 160 44. Loquatur quaeso servus tuus. 158 48. Invocetur nomen meum super pueros hosce 385 49. Iuda habitabit leo 203 50. Vos cogitastis adversus me malum. 160 ¶ Exod. 2. Apud Iudaeos canis non mutivit ab homine usque ad iumentum. 189 3. Cum venero ad Israelitas, ac dicam, Deus vester misit me ad vos, etc. 363 4. Nonne frater tuus loquendo loquetur? 255 5. Palea non datur nobis, et lateres dicunt nobis, etc. 205


2257. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1216 | Paragraph | Section]

duos 255 In quamcunque domum intraveritis, manete ibi, etc. 221 Quicunque non receperint vos, nec audierint, etc. 253 Ne induamini duabus tunicis 109 Non potuit Iesus in sua patria multa miracula facere 190 Pharisaei et Iudaei nisi crebro lavent, non comedunt 207 7. Quare tui apostoli illotis manibus comedunt? 212 8. Exiverunt Pharisaei, et coeperunt altercari cum Christo 189 9. Hoc genus daemoniorum in nullo potest exire, etc. 207 9. Omnia sunt possibilia


2258. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1216 | Paragraph | Section]

1 Descendi de caelo, ut faciam non voluntatem meam, etc. 211 Hic est vere propheta ille qui venturus est in mundum, etc. 208 Hoc vos offendit, quid si videritis filium hominis eo ascendentem, etc. 227 Murmurabant ergo Iudaei de eo, quia dixerat, Ego sum panis, etc. 213 Non Moses dedit vobis illum panem caelestem, sed pater 209 Omnis qui audierit et didicerit a patre, venit ad me 221 Operemini non


2259. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1217 | Paragraph | Section]

quis voluerit voluntatem patris facere, cognoscet de doctrina, etc. 10 Vos nostis qui sim, et unde sim 163 Spiritus nondum erat 162 Nemo facit aliquid occulte, et vult ipse propalam esse 207 Nemo loquebatur aliquid propalam de Christo ob metum Iudaeorum 217 Quaeretis me, et non invenietis 188 Si hic non esse a Deo, non posset facere quicquam 218 8. Etiamsi ego ipse de me testificor, tamen testimonium meum verum est. 236 In lege vestra scriptum est, quod testimonium duorum virorum sit verum. 235


2260. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1217 | Paragraph | Section]

187 20. Quorumcunque remiseritis peccata, remittuntur eis 218 21. Sunt et alia multa quae fecit Iesus, quae si scribantur, etc. 221 ¶ Act. 4. An coram Deo iustum sit, vos potius audire quam Deum, vos ipsi iudicate 285 Pilatus, Herodes et Iudaei convenerunt ut facerent voluntatem Dei de Christo 191 Si nos hodie interrogamur de beneficio hominis infirmi 238 5. Praedicate omnia verba vitae huius 226 Cur implevit satan cor vestrum 212 7. Coegit eos in concordiam 193 Moses redegit eos


2261. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1217 | Paragraph | Section]

ratiocinationibus fuis, etc. 279 2. Circumcisio prodest quidem, si legem servaveris 178 Cum gentes ea quae legis sunt, fecerint. 238 Cumulas tibi iram in die irae 185 Dico enim per gratiam quae data est mihi 183 Ecce tu cognominaris Iudaeus, et acquiescis in lege 272 Existimas quod tu effugies iudicium. 185 Nam cum gentes quae legem non habent, natura quae legis sunt fecerint 276 Persistentibus in bono opere gloriam et honorem et immortalitatem 258 Qui redditurus est unicuique iuxta


2262. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1219 | Paragraph | Section]

2. Ab iis vero qui videbantur esse aliquid, etc. 260 Cum autem venisset Petrus Antiochiam, palam illi restiti, etc. 250 Cum vidissent, quod creditum mihi est evangelium praeputii, sicut Petro circumcisionis 260 Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores, etc. ibidem Num igitur Christus minister peccati est? 221 3. Fratres, secundum hominem dico, tamen hominis confirmatum testamentum. ibidem In Christo non est Graecus, Iudaeus, circumcisio, etc. 187


2263. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1219 | Paragraph | Section]

Petro circumcisionis 260 Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores, etc. ibidem Num igitur Christus minister peccati est? 221 3. Fratres, secundum hominem dico, tamen hominis confirmatum testamentum. ibidem In Christo non est Graecus, Iudaeus, circumcisio, etc. 187 O stulti Galatae, qui vos fascinavit, etc. 290 4. Dico autem quanto tempore haeres. 203 4. Dies observatis, et menses, et annos, etc. 269 Ita et nos cum essemus infantes,


2264. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1220 | Paragraph | Section]

441. 442. quatenus Christi diem viderit 185. quomodo rationem fide occiderit 373. quomodo sit salvatus 347 Abraham duas uxores habentis historiae typus 51. fides 357. iustificatio 353. semen quomodo servetur 24. 25. semen et circumcisionem cur tantopere iactarint Iudaei 344 Abrahamo cur data circumcisio 353. primarium foedus Israelitarum cum Deo datum. ibid. Abrahamus et Lotus qua ratione ex Aegypto ad Austrum sint profecti. 338 propter Abrahamum et patriarchas cur Deus multa facere dicatur


2265. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1220 | Paragraph | Section]

ratio apud Hebraeos 146 Aegyptiorum liberatio quid significet. 355 aenigma 196. parabola ac proverbium quomodo differant 168 aeternum quid in Scriptura dicatur 85 aetiologia 177 Aeloim 356 aer in Iudaea qualis 330 aerem esse factum Scripturae testimonia 111. 112 Aereb vox unde deducatur 235 affectus tristes 307. 308 affectuum malorum mater quae 376. nomina externa opera iuvantia aut laedentia complecti 190. nomina aut


2266. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1220 | Paragraph | Section]

336. quibus gentes Septentrionales minus moveantur 307 ex Affectibus animi quatenus diversissimi motus existant, cur difficile sit ostendere 307 affirmandi et negandi quae sit natura 232 afflictio dat intellectum 6 afflictiones in Iudaeis quas Deus probet 309 afflictiones piis salutares 196. et ieiunia saepe pro integra poenitentia poni 305 afflictionibus aliquando tantum consolationem proponi 318. cur ardentes orationes adiungendae. 307


2267. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1221 | Paragraph | Section]

412 Aristophanis dictum. ibid. Aristoteles de qua virtute et felicitate scribat 321. quae exempla probet 274 Aristot. de Mose sententia 247 Aristotelem quo nomine aliqui merito exagitent 368 arma Iudaeorum qualia 336 Arrianorum haeresis unde 99 Arsiae fluminis vallis 331. 332 artem dicendi an D. Paulus adhibuerit 298 in Arte quae requirantur 281 artes liberales dona Spiritus S. 69 artium


2268. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1222 | Paragraph | Section]

389 Caesaris exclamatio 190 calix salutis cur dicatur 196 calicis metaphora 335 Calix. papa quando claruerit 313. cur ter in anno ieiunandum statuerit. ibid. item quater. ibid. calor Iudaeae 344 Caluini locus 377 Canaan, montosa regio 331 Cananaeae situs 338 Canticum Salomonis cur a iunioribus apud Hebraeos legi vetitum 59 Cantici Salomonis scopus. ibid. caro quid Paulo


2269. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1222 | Paragraph | Section]

190 causales coniunctiones non semper in Scripturis essendi causam designare 216. particulas non semper vim suam servare. ibid. cedrorum significationes 333 ad Ceremonias externas natura prona 344 in Ceremoniis quomodo Iudaei haeserint. ibid. ceremonialis lex quomodo sese velaverit. ibid. ceremonialia ubi moralibus praeferantur 24 Ceres Hebraeice Hores, quid significet 390 Cereri Rom. olim ieiunasse 306


2270. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1222 | Paragraph | Section]

392. dux vitae 197. et Paulus quomodo sua dicta constabiliant 247. ieiunaturus cur in desertum abierit 157. imago inconspicui Dei 287. in coena sua unde foederalia verba sit mutuatus 157. iustitiae sol 328. 329. maceriae interstitium quomodo sustulerit 334. offensus Iudaeorum idololatria, se prorsus ab illo populo separare conatur 358. perpetuus Ecclesiae sacerdos 441. princeps pacis 197. qua nota suos depingat 278. qua ratione verus panis dicatur 188. item vera vitis. ibid. qualibus sarcasmis a Iudaeis sit exagitatus 168. quatenus


2271. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1222 | Paragraph | Section]

quomodo sustulerit 334. offensus Iudaeorum idololatria, se prorsus ab illo populo separare conatur 358. perpetuus Ecclesiae sacerdos 441. princeps pacis 197. qua nota suos depingat 278. qua ratione verus panis dicatur 188. item vera vitis. ibid. qualibus sarcasmis a Iudaeis sit exagitatus 168. quatenus primogenitus omnis creaturae 169. quatenus primogenitus ex mortuis 170. quomodo concedat et neget, Iudaeos esse filios Abrahae 237. quomodo dicatur non novisse peccatum 184. quomodo dicatur positus in ruinam multorum 215. quomodo in ruinam


2272. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1222 | Paragraph | Section]

princeps pacis 197. qua nota suos depingat 278. qua ratione verus panis dicatur 188. item vera vitis. ibid. qualibus sarcasmis a Iudaeis sit exagitatus 168. quatenus primogenitus omnis creaturae 169. quatenus primogenitus ex mortuis 170. quomodo concedat et neget, Iudaeos esse filios Abrahae 237. quomodo dicatur non novisse peccatum 184. quomodo dicatur positus in ruinam multorum 215. quomodo in ruinam multorum positus dicatur 319. quomodo Mosis velamen detraxerit 346. quomodo mundum regat 220. quomodo nos redemerit 280. quomodo oculos


2273. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

dicendus 403 Christianorum sectae unde ortae. 444 Chronicorum Graecorum error unde. 385. Chrysostomi de Pauli eloquentia sententia 300. locus 285. sententiae 75 cibus solidus in Sacris quid 10. 11 ciborum genera qualia apud Iudaeos fuerint 351. 352 Ciceronis copia Romanorum plebi cur apta 285 locus 191 in Cinere, cilicio et ieiunio poenitentiam agere 309 cingula Iudaeorum qualia 337 circularis forma sermonis quid Hermogeni 247 circulus


2274. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

75 cibus solidus in Sacris quid 10. 11 ciborum genera qualia apud Iudaeos fuerint 351. 352 Ciceronis copia Romanorum plebi cur apta 285 locus 191 in Cinere, cilicio et ieiunio poenitentiam agere 309 cingula Iudaeorum qualia 337 circularis forma sermonis quid Hermogeni 247 circulus Pauli 248 circumcisio quatenus iustitiae signaculum 238 circumitus quot membra habeat 265 circumstantiae cur alias obscurent alias illustrent


2275. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

quis sit 403 conciones a scholasticis disceptationibus quid differant 400. cur plerunque maiore verborum copia et earundem sententiarum repetitione repleantur. ibid. in Papatu rarae 438. monachorum quales. 439. prophetarum, Christi et apostolorum cum Iudaeis quales 354 concionum sacrarum et profanarum ingens discrimen 262 concupiscentiae vocem quomodo pontificii intelligant 342 conditionalem Si crebro Iohannem usurpare 302. 303 confirmare promissionem 221


2276. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

a confutatione cur sacri scriptores non separent 244 confiteri Domino 330 congeries 175 congerie verborum quatenus Hebraei utantur 259 coniugii sacramentum unde papistae conflarint 343 coniugia extra suam tribum Iudaeos contrahere non solere 336 coniunctionis in Scriptura ratio quae 86 coniunctiones finales et causales saepe non veris causis ac finibus addi 214 considerationis scopi, argumenti, dispositionis, etc. commoda 14. 15


2277. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 | Paragraph | Section]

302. 303 Demosthenes, quo orationis genere in exordio pro corona utatur 247 Demosthenis locus 249 densitas sermonis quomodo fiat 280 descendere quando Deus dicatur 199. item ascendere. ibid. deserta Iudaeae 332. meridionalia unde oriantur, ibid. item septentrionalia. ibid. deterius semper potiori insidiari 443 Deus ad quem potissimum respiciat 396. affectibus minime obnoxius 199. author ordinis, non confusionis 32. 33. cur


2278. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

numerent 429 diligi et odi quos affectus indicent 185. 186 Diodori Siculi locus 339 Dionysii Areopagitae dictum 444 discentem oportet credere 10 disceptandi ratio per interrogationes et responsiones quae Iudaeis usitata. 213 in Disceptatione quod praeceptum tenendum 161. 162 discipulorum Christi error 233. Christianismi genera 10 dispensationes omnis generis quotidie Romae cudi 438 in Disputando quae Platonis regula observanda 411


2279. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1227 | Paragraph | Section]

facies alicuius super aliquem 185 faciem suam quando Deus abscondere dicatur 199 falsa aliquando verorum nomina obtinere 237 fascinus quibus potissimum nocere dicatur 119. 120 felici omnia arridere 234 ferae in Iudaea quales 333. 334 fermentum in vituperatione et laude in Scriptura positum 94. Pharisaeorum 197 fermenti natura. ibid. festinandi verbi constructio 160 ficuum bonarum et malarum corbes quid significent 274


2280. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1227 | Paragraph | Section]

Dei quomodo sit factus diaboli filius 381 filii Dei a filiis diaboli quomodo differant 378. iuventutis 385. senectutis. ibid. filios Dei et diaboli non esse eandem speciem 378 fines unius actionis varii 226 flumina Iudaeorum 333 fluminum quatuor de paradiso egredientium nomina 94. 95 foederis sanguinem quis profanum ducat 343 femina in Scripturis S. ubi legitur, quo transferendum 113 feminarum quarum res gestae in literis Sacris scriptae 108


2281. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1227 | Paragraph | Section]

morem nosse, theologo necessarium 329 Fragilitatis humanae typus 277 Francisci Spierae horrendus casus 445 fratres qui dicantur in Scriptura 85 frigus ieiunos plus affligere quam saturos 309 fruges cur in Iudaea citius maturescant quam in nostris regionibus 331 frui, quid 93. 94 fructus ex quoque opere percipiendi, mox cognoscendi initio 6 furor quando Deo tribuatur 199 futura quomodo a prophetis praenunciari solita 57


2282. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1227 | Paragraph | Section]

nonnunquam activê posita 137 gnome 179 gradatio 264 gradationem multum facere ad sermonis iucunditatem 296 gradatoria interrogatio 213 gradus ad rerum agnitionem quis 1 gradus sacerdotales cur in Iudaeorum populo constituti 116 Graeca lingua magis quam Hebraea Christianis usitata 362 Graeci brevitatis studiosiores quam Latini 285 leves 119 Graecarum et Hebraicarum literarum cognatio 361 Graeculorum sophistarum iactantia 292


2283. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1227 | Paragraph | Section]

difficile. ibid. Hebraeae linguae consuetudo 211. dignitas unde demonstrari possit 383 ad Hebraeae linguae studium exhortatio 382. 383 Hebraeae linguae syrmata 241. 242. usus 384 Hebraeam linguam nostri temporis Iudaeos ignorare 387. supra modum a Graeca et Latina differre 387. 388 Hebraeam originem Graecarum literarum ordinem testari 441 sine Hebraea lingua puritatem coelestis doctrinae non diu


2284. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1228 | Paragraph | Section]

175 Hosius cardinalis quomodo Sacras literas pedibus proculcet 425. eius liber contra Brentium. ibid. Hosii cardinalis locus. ibid. hospes quomodo tractandus 186 hospitibus advenientibus cur pedes Iudaei laverint 311 hostium dona, venena pestilentissima 435 ὁτι non solum rationalis, sed etiam causalis particula 386 humilitatis vox quid significet 318 hypallage 174. non rara in Sacris 308


2285. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1229 | Paragraph | Section]

philosophi locus 262 Iana quid Hebraeis 307 Ianus bifrons 390 icon quid 169 idiomatum communicatio. ibid. idololatria invocationis sanctorum quomodo sit confirmata 385 idololatriae Iudaeorum quomodo ex ethnicis historiis intelligi possint 339 in Idololatrias Iudaeos fuisse pronos 335 idola abominationes Dei 227 Iehoiakim quod vestes non laceraverit, vituperatur 306 Iehosua filius Nun in quo Christi typum gesserit 362.


2286. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1229 | Paragraph | Section]

390 icon quid 169 idiomatum communicatio. ibid. idololatria invocationis sanctorum quomodo sit confirmata 385 idololatriae Iudaeorum quomodo ex ethnicis historiis intelligi possint 339 in Idololatrias Iudaeos fuisse pronos 335 idola abominationes Dei 227 Iehoiakim quod vestes non laceraverit, vituperatur 306 Iehosua filius Nun in quo Christi typum gesserit 362. nomen cur non fuerit effabile 363. fuisse effabile quibus rationibus probetur 363. nomen


2287. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1229 | Paragraph | Section]

quomodo Deus sibi vendicet 355. nomine divinitatem Christi denotari 357 in Iehovae nomine fundamentum iaci veri sensus totius legis lationis 351. omnes thesauri sapientiae Dei consistere. ibid. quid mysterii lateat 356 de Iehovae nomine qualia a Iudaeis et Christianis disputentur 355 Iehovae vocem cur multae vernaculae linguae Dominus nomen transtulerint 360 Ienae situs 331. 332 ieiunare quid Hebraeis 306 ieiunium ad certos dies allegatum in papatu 307. crapulosum 312.


2288. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1229 | Paragraph | Section]

fuerint 312. publica 310. quando Deo probentur 306. quando item displiceant. ibid. quomodo in papatu invaluerint 312 ieiuniorum ceremonia qualis 311. ex vera forma degeneratio 390. maxima varietas 312 ad ieiunia cur non perinde ac olim Iudaei obligemur 311 Ieremias quo tempore vixerit 55 Ieremiae liber in ieiunio publice lectus 310 threni 335 Iesus cur ab angelo antequam nasceretur, sit hoc nomine vocatus 363. cur ab angelo sit vocatus 364. ecclesiae suae servator et


2289. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

heroicas virtutes elucere 59 in Iocis aliquando Homerus magis terribilis, quam in seriis 168 Ioel quo tempore vixerit 55 Ionas quo tempore vixerit. ibid. Iordanis exundatio 333 Iordanem a Galilaea ad Iudaeam tendere 338 Ioseph exemplum temperantiae 72 Iosias ob vestium lacerationes laudatur 311 Iosiae vestis laceratio cur Deo placeat. ibid. a Iosia vestis laceratio probatur 306 iota unum, vel apex de


2290. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

dictum 398 Israelitae, Sterilis ficus 274 Israeliticus populus unde ante prophetas veram salutis rationem perspicere potuerit 350 in Istria quod genus victus sit in usu 336 iterationum usus 255. etc. Iudaea in 12. tribus divisa 334. regio saxosa 331 in Iudaea arbores quales 333 Iudaei a patribus quem rumorem haustum suo Thalmud inserverint 358. ab aliis gentibus separati 334. cur non in alia loca migrare sint soliti 336. genimina viperarum 197.


2291. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

populus unde ante prophetas veram salutis rationem perspicere potuerit 350 in Istria quod genus victus sit in usu 336 iterationum usus 255. etc. Iudaea in 12. tribus divisa 334. regio saxosa 331 in Iudaea arbores quales 333 Iudaei a patribus quem rumorem haustum suo Thalmud inserverint 358. ab aliis gentibus separati 334. cur non in alia loca migrare sint soliti 336. genimina viperarum 197. qua ratione suam Theologiam studiosis iuvenibus proponant 399. quomodo


2292. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

veram salutis rationem perspicere potuerit 350 in Istria quod genus victus sit in usu 336 iterationum usus 255. etc. Iudaea in 12. tribus divisa 334. regio saxosa 331 in Iudaea arbores quales 333 Iudaei a patribus quem rumorem haustum suo Thalmud inserverint 358. ab aliis gentibus separati 334. cur non in alia loca migrare sint soliti 336. genimina viperarum 197. qua ratione suam Theologiam studiosis iuvenibus proponant 399. quomodo olim contra Ieremiam ratiocinati sint


2293. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

soliti 336. genimina viperarum 197. qua ratione suam Theologiam studiosis iuvenibus proponant 399. quomodo olim contra Ieremiam ratiocinati sint 317. regni sui eversionem cui tribuerint 214. vinetorum studiosissimi 333. viperarum progenies. ibid. Iudaeorum a vera iustitia declinationis gradus 353. caecitas 387. consuetudines 25. 26. cruciationes vehementiores unde 310. crudelitas 335. de Christo testimomonium 407. de litera in lege per vulgatum dictum 366. de sacris literis dictum 396. hypocrisis 279. ieiunium


2294. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

305. qualia olim fuerint 312. in sacris literis error 387. in sententia torquenda audacia 366. in scriptione servanda superstitio. ib. ingenium quale 334. mos in funere suorum mortuorum qualis 311. mores 333. peccata quomodo prophetae exaggerent 175 in Iudaeorum populo cur gradus sacerdotales constituti 116 Iudaeorum promotio 399 Iudaeorum ruina gentes quomodo salvatae 215 Iudaeorum ruina, ethnicorum reconciliatio 161 Iudaeorum sectae 334 Iudaeorum sensus ac mentem


2295. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

in sententia torquenda audacia 366. in scriptione servanda superstitio. ib. ingenium quale 334. mos in funere suorum mortuorum qualis 311. mores 333. peccata quomodo prophetae exaggerent 175 in Iudaeorum populo cur gradus sacerdotales constituti 116 Iudaeorum promotio 399 Iudaeorum ruina gentes quomodo salvatae 215 Iudaeorum ruina, ethnicorum reconciliatio 161 Iudaeorum sectae 334 Iudaeorum sensus ac mentem quae nomina occupaverint 244. etc.


2296. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

in scriptione servanda superstitio. ib. ingenium quale 334. mos in funere suorum mortuorum qualis 311. mores 333. peccata quomodo prophetae exaggerent 175 in Iudaeorum populo cur gradus sacerdotales constituti 116 Iudaeorum promotio 399 Iudaeorum ruina gentes quomodo salvatae 215 Iudaeorum ruina, ethnicorum reconciliatio 161 Iudaeorum sectae 334 Iudaeorum sensus ac mentem quae nomina occupaverint 244. etc. Iudaeorum servilitas quomodo consonet cum non


2297. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

334. mos in funere suorum mortuorum qualis 311. mores 333. peccata quomodo prophetae exaggerent 175 in Iudaeorum populo cur gradus sacerdotales constituti 116 Iudaeorum promotio 399 Iudaeorum ruina gentes quomodo salvatae 215 Iudaeorum ruina, ethnicorum reconciliatio 161 Iudaeorum sectae 334 Iudaeorum sensus ac mentem quae nomina occupaverint 244. etc. Iudaeorum servilitas quomodo consonet cum non vere conversis 232 Iudaeorum fervor tractandi


2298. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

333. peccata quomodo prophetae exaggerent 175 in Iudaeorum populo cur gradus sacerdotales constituti 116 Iudaeorum promotio 399 Iudaeorum ruina gentes quomodo salvatae 215 Iudaeorum ruina, ethnicorum reconciliatio 161 Iudaeorum sectae 334 Iudaeorum sensus ac mentem quae nomina occupaverint 244. etc. Iudaeorum servilitas quomodo consonet cum non vere conversis 232 Iudaeorum fervor tractandi sacra retinendique religionem, quantus sit 401


2299. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

175 in Iudaeorum populo cur gradus sacerdotales constituti 116 Iudaeorum promotio 399 Iudaeorum ruina gentes quomodo salvatae 215 Iudaeorum ruina, ethnicorum reconciliatio 161 Iudaeorum sectae 334 Iudaeorum sensus ac mentem quae nomina occupaverint 244. etc. Iudaeorum servilitas quomodo consonet cum non vere conversis 232 Iudaeorum fervor tractandi sacra retinendique religionem, quantus sit 401 Iudaeis quid occasionem dederit


2300. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

Iudaeorum promotio 399 Iudaeorum ruina gentes quomodo salvatae 215 Iudaeorum ruina, ethnicorum reconciliatio 161 Iudaeorum sectae 334 Iudaeorum sensus ac mentem quae nomina occupaverint 244. etc. Iudaeorum servilitas quomodo consonet cum non vere conversis 232 Iudaeorum fervor tractandi sacra retinendique religionem, quantus sit 401 Iudaeis quid occasionem dederit confingendi duos diversos Messias 232 Iudaeos suam linguam non intelligere 387


2301. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

215 Iudaeorum ruina, ethnicorum reconciliatio 161 Iudaeorum sectae 334 Iudaeorum sensus ac mentem quae nomina occupaverint 244. etc. Iudaeorum servilitas quomodo consonet cum non vere conversis 232 Iudaeorum fervor tractandi sacra retinendique religionem, quantus sit 401 Iudaeis quid occasionem dederit confingendi duos diversos Messias 232 Iudaeos suam linguam non intelligere 387 Iudaicae regionis situs cur theologo cognitus esse debeat 330


2302. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

sectae 334 Iudaeorum sensus ac mentem quae nomina occupaverint 244. etc. Iudaeorum servilitas quomodo consonet cum non vere conversis 232 Iudaeorum fervor tractandi sacra retinendique religionem, quantus sit 401 Iudaeis quid occasionem dederit confingendi duos diversos Messias 232 Iudaeos suam linguam non intelligere 387 Iudaicae regionis situs cur theologo cognitus esse debeat 330 iudicare. ibid. iudices synodi quales


2303. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

244. etc. Iudaeorum servilitas quomodo consonet cum non vere conversis 232 Iudaeorum fervor tractandi sacra retinendique religionem, quantus sit 401 Iudaeis quid occasionem dederit confingendi duos diversos Messias 232 Iudaeos suam linguam non intelligere 387 Iudaicae regionis situs cur theologo cognitus esse debeat 330 iudicare. ibid. iudices synodi quales requirantur 409. 410 iudicii norma qualis in synodo esse debeat 409


2304. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1231 | Paragraph | Section]

Lege, Moyses appellatus in Scripturis 93. 94 de Lege quomodo Apostolus loquatur 237 a Lege quomodo simus liberati 324 sub Lege quot modis praedictiones factae 129 in Lege tota quomodo praecepta proposita 30 leges Iudaeorum quales 334 legalia et Evangelica ubique mixtim tradi 30 legalibus verbis quomodo scriptura utatur 314. 315 legislationis totius intentio quae 127 de Legislatione, eiusque differentiis. ibid.


2305. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1233 | Paragraph | Section]

metaphoris significantissimis Hebraeos uti 197 in Metaphoris, similitudinibus et allegoriis quis usus potissimus 226 in Metaphoricis significationibus quae cautio observanda 197 metastasis 176 meteora in Iudaea qualia 331 meteororum cognitio theologo necessaria 329 methodus analytica quae 35. definitiva quae 35. synthetica 33. synthetica Theologiae maxime propria ibid. tractationis Scripturarum scholasticae 67. 68. inde methodi


2306. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1233 | Paragraph | Section]

tradendarum praecipuae tres 8 methodicarum scriptionum laus 394 metonymia 182. in sacris literis tropus usitatissimus. ibid. Michaelis Medinae locus 407 Micheas quo tempore vixerit 55 militia apud Iudaeos qualis 336 Milonis de suis lacertis vox 377 mimesis 180 mimeses aliquando obscurae. ibid. Miriis in Argo navigantibus quomodo montes concurrerint 163 ministerium externum cur institutum 5


2307. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1233 | Paragraph | Section]

suam quibus verbis institutam esse papistae asserant 435 Missarum varietas 436 modi circunstantia 20. 21 modum imperativum pro optativo ponere, Scripturarum mos 91 moeror animi quomodo depingatur 275 molendi ratio apud Iudaeos qualis 336 monachi ieiunia absolutoria praestare quomodo conentur 313 monachorum conciones quales 439 monachorum ieiunium 305. 306. poenitentia 305 monasteria, horrenda prostibula 423 Montanus cur haereseos


2308. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1233 | Paragraph | Section]

monachorum conciones quales 439 monachorum ieiunium 305. 306. poenitentia 305 monasteria, horrenda prostibula 423 Montanus cur haereseos sit notatus 313. quando claruerit. ibid. eiusdem somnia 114 montes Iudaeae 331. 332 moralis legis verus et ultimus finis 345. usus primarius 347 moralia praeferri ceremonialibus 24. contra. ibid. quomodo quidam distinguant 30 mores bonos colloquia prava corrumpunt 11 mors peccati


2309. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1235 | Paragraph | Section]

nova sententia. ibidem. definitio unde petenda 369. definitiones quae insufficientes. ibidem originarium malum quid 378 os cur Deo tribuatur 199 Osanna, vox laetantis 75 osculari Meschiam 345 osculandi ritus apud Iudaeos 375 Oseas quo tempore vixerit 55 Osiander ipsis Cabalistis in quo sit ridiculus 363 Osiander unde occasionem arripiat, ut iustitiam ex Deo substantialem iustitiam intelligat 387 Osiandri confutatio 362 Osiandri


2310. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1237 | Paragraph | Section]

380 Pictorum consuetudo 338 pietas quatenus promissionem praesentis et futurae vitae habeat 316 Pighii blasphemia 439. contra scripturam blasphemia 426. de originali peccato sententia 368 Pilatus quomodo Iesum regem Iudaeorum vocet 163 Pindari magniloquentia 263 pium et impium quomodo Iohannes depingat 278 pii cur per arbores frugiferas depingantur 331. lucis filii 289. quomodo sacrificium gratissimum Deo exhibeant 373 piorum coetus unum


2311. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1237 | Paragraph | Section]

pleonasmorum in Hebraeo sermone varietas 222. usus 224. 225 pleonasticae inculcationes quales in Psalmis 225 pluralem numerum saepe in singularem in veteri Testamento verti 272 pluviae cur media aestate in Italia sint rariores 331. in Iudaea quales. ibid. poenarum descriptiones in sacris quales 229 poenitentia monachorum qualis 305. quatenus per synecdochen in scriptura notetur. ibid. vera 309 poenitentiae descriptiones ab effectu sumptae


2312. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1237 | Paragraph | Section]

305 poenitentiâ duci, quomodo dicatur Deus 200 Poëtae et historici cur efficacius videantur docere, quam philosophi 349 poetarum in scribendo modus et ratio 49 politia Iudaica cur Ecclesiae commixta 334 polygamia Iudaeorum 335 Polysimorum usus 170 polysyndeton 173 Pontifex Rom. quantam sibi potestatem adscribat 418 Pontificiae religionis primum principium 437. synodi normae quod sit evidentissimum iudicium 426 pontificios


2313. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1237 | Paragraph | Section]

minus probationibus in sua confirmatione, quam Christus aut Apostoli utantur 244. cur obscuri 114. cur prophetias de Christo plerunque per praeteritum tempus exponant 31. naturae peritissimi 340. non in Ecstasi locuti 114. qui 54. quam docendi rationem sint secuti 399. quomodo Iudaeos ad Messiam retrahere sint conati 353. soli qui in veteri Testamento 115. veri a falsis quid differant. ibidem. in Prophetarum concionibus exordia qualia 244 Prophetarum cum sacerdotibus certamen 350. doctrinae summa et scopus quis 54. 55.


2314. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

verba 274 Sacramentorum mutilatio 430. numerus 429. partes quae 430 Sacramenta etiam non credentibus gratiam conferre, papistarum assertio 429 Sacrificia cur non expient peccata 352. cur vituperentur 306. Ethnicorum unde orta 443. Iudaeorum qua ratione Deus reiiciat 237 Sacrificiorum et expiationum monstratio 350. inefficacia unde colligenda ibid. Sacrificiis cur olim convivia coniuncta 308 sacrificia qualia Israelitis. Deus non mandaverit 162. 163


2315. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

consistat 327 Salutis adipiscendae modus 294. consequendae media unde papistae somniarint 317. rationem semper eandem fuisse, esse et fore 345 etc. Salustius qua in re nonnihil sit utilis sacris literis 3 salutandi ritus apud Iudaeos 337 Samaritani et viatoris saucii qualis concio 314. parabola quatenus legalis et evangelica 284 Samsonis capillo quomodo robur mirabile tribuatur 138. 139 Samuel cur sic vocatus sit 283 Sanctus 323 sancti


2316. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

incipiendum 7 scopus certus omnium scriptorum sanorum 14 scopus scripti totius, et singularum eius partium, diligenter observandus 15. 16 scopi argumenti, dispositionis etc. considerationis commoda 13. 14 scorpiones Iudaeae 335 scriptio ac dictio omnis quatenus minus rerum afferre possit 399. 400 scriptores quomodo in unam brevem orationem aliquando multa infarciant 241. veteres parum sibi in multis doctrinae


2317. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1240 | Paragraph | Section]

84. 85. inde. luculentissimis sermonis schematis abundans 262. meris concionibus constare 261. 262. non semper cruditos interpretes habuisse 366. non tam verbis, quam rebus ipsis nobis loqui 274. omnibus respondere 98. qua fraude diabolus nobis evertere conetur 367. quo Iudaei torqueant 387. rationibus exponere, non autoritate, periculosum 103. rerum verarum nomina aliquando rerum similitudinibus tribuere 87. rebus mutis loquentium personam imponere. ibid. totam in Christum,


2318. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

ibid. sententiis brevissimis cur veteres res maximas complecti sint soliti 283 in Sententiis efferendis cur ordo aliquis vocum esse debeat 205 sepultura asini quae 109 sepulchra dealbata, locutio unde veniat 336. Iudaeorum qualia. ib. Sermo ab eruditis qui maxime probetur 384. aliarum gentium semper aliis difficilis 1. doctoris sinceri qualis esse debeat 390. grandis cur in concionibus forensibus adhibeatur 261. 262. in omnibus gentibus unde plurima sumat 330. Latinus cur ad


2319. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

Similitudinibus quid observandum. ibid. quo vox respiciat 159. saepe res non cum vero simili, sed cum eius vicino conferri 203 Simonem cur Christus Cepham vocet 283 Simonides de Deo 37 Sine vox quid Christo 385 sinus Iudaeorum qualis 338 Socratis dictum 402 Sodomitarum poena 337 solis et lunae obtenebratio 219. similitudines variae 329 solitudo tentationibus et orationi aptissima 309. 310 Somotopoeia 179 sophisma


2320. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

283. dona 387. munus quod 5. nomina diversi generis Grammaticis 113. persona quot modis significetur 124 spiritualia bona vel mala sub beneficiis vel poenis corporalibus intelligi 61 sponsi et sponsae in literis S. qui et quae 112 stagna Iudaeae 335 Staphili astus in conspurcandis sacris literis 423. locus. ibid. stare quid 81. 82 stellarum de caelo casus 219 στενοχωρία 273 Stoici redarguti


2321. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

169 Tautologia 173 Tautologiae sacrarum literarum quales. ibid. Telesphorus papa ieiunii quadragesimalis author 313 temperantiae exemplum Ioseph 72 templum Dei quomodo efficiamur. ib. Domini, cur Iudaei contra prophetas clamarint 344 Temporis circumstantia 20 in Temporis descriptione quid observandum 170 tempore nostro sacrarum literarum lux et claritas 4 temporum mutationes usitatae 158. ratio in historiis


2322. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

Timotheus quomodo a Paulo informetur 401 Toluminus augur cur a Turno felix dicatur 164 Topographia 180 torrens, pro afflictionibus huius vitae 196. 197. quomodo in Scripturis accipiatur 113 torrentes in Iudaea terribiles 332 Torrentum metaphorae in scripturis. ibidem. Traditio intelligentiae in ecclesia unde emanarit 424. 425 traditiones per epistolam factae quid sint 423 traductio 196 transire convivale vocabulum


2323. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

sit 440. concilium cur novam religionis formulam fabricarit 426 Tridentinorum patrum regula. ibid. Trinitatis personae quid commune habeant, vel proprium 124 de Trinitatis significationibus 123 Trituratio qualis apud Iudaeos usitala 336 Troiae nomen unde 288 Tropologia in Scriptura S. libera 90 tropologiae et historiae non eadem lex. ibid. Tropus 168 tropi in sacris quales 263 troporum obscuritas 161.


2324. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1244 | Paragraph | Section]

ad signifiata fieri progressionem 180. 181 in Typis veritatem fuurorum praemittere, Scripturae saraemos 106 Tzualem quid Saxonibus sit 341
V Valerii Maximi stylus qualis 284 Valles Iudaeae quales 332 Vanitas in Scriptura quod 169 velamen cordis duplex 48. de corde nostro et de Scriptura tota quando tollatur 5. Mosiicum quatenus prophetae detrahee sint conati 346. Mosis dupex 343 velaminis detractio quonodo peragatur


2325. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1244 | Paragraph | Section]

illustrarint 403 Versionis vulgatae authoritas 427 versionem vulgatam innumeris locis a genuino sensu verbi Dei aberrare. ibid. versores quales Sacrae literae requirant 389 vestimentorum ruptio 305 vestes Iudaeorum quales 337 vetus homo quid Paulo 375. 376 veteris Adami malitia cohibenda 397. 398 Veteris et novi Testamenti summus consensus 444. hominis adhuc praegrandis massa in piis 324 ad Veteris Testamenti illustrationem quae


2326. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1245 | Paragraph | Section]

178 Vultus alicuis super aliquem 185 Uxor iuventatis 385 Uzae factum cur improbetur 227
Z Zacharias quo tempore vixerit 55 Zeh pronominis vis 157 Zelus Dei 200 Iudaeorum 335 Zeugma 172 Zizania quid 340. 341 Zizaniam fellissime pravae doctrinae ingenium exprimere 340 Zophonias quo tempore vixerit 55 INDICUM FINIS.


2327. Pir, Didak. De divo Blasio Rhacusanae... [Paragraph | Section]


99  Selecti comites olim, dum vita manebat,
100  Queis cognosse datum causas et plectere sontes. 100
101  Felices, quos ille impura labe carentes
102  Agnoscet iudex! Hos celsi regia caeli
103  Accipiet reduces et cives inseret astris.
104  Contra autem scelerata ruens et noxia turba,
105  Quam dolus et rabies et gaudens sanguine


2328. Auctores varii. Epistolae Siscienses, versio... [page 322 | Paragraph | Section]

necessariis. Sunt magae aquae, facili negotio et labore nunc tolli presentis possent. Idque cumprimum faciatur, rogamus nosque tandem de omnibus his certiores reddatur. Quas foelicissime valere desideramus. Sciscii in festo sanctorum Simonis et Iudae apostolorum 1591. Reverendarum dominationum vestrarum servitores deditissimi, spani Sciscienses. A tergo: Reverendis dominis capitulo ecclesiae Zagrabiensis etc., dominis et


2329. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | Section]

et ad humanae usum vitae, in seminationibus, plantationibus et in universum in omni agricolendi ratione fructus capiuntur. Quod in Cassio Uticense maxime apparet. Recta itaque ratione, non solum Zoroaster, sed etiam Abramus itidem Chaldaeus Astronomiae habiti sunt periti. Quem Abramum, Philo Iudeus probat, per Astronomiae scientiam in veri Dei notitiam pervenisse, eique ob id sacrificia instituisse. Tertiam magiae partem Plinius fuisse recenset Medicinam. Nos vero cum magnis, ac piis viris dicimus, Magiam in universum naturae totius cognitionem complecti. Non eam


2330. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 14 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

simplex, et stata forma placet.
1.4.127.1  Peccanti semel ignosce, et desistere suade,
1.4.127.2  Si pergat, iudex durior esse velis.
1.4.128.1  Sive dolo, seu res vera virtute paratur,
1.4.128.2  Quidquid id est, bello Victor utrumque


2331. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 35 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


1.8.109.1  Haeredes gaudete, pater decessit avarus.
1.8.109.2   Non sibi, sed vobis vixerat ille senex.
1.8.110.1  Electus iudex caussam defendit amici
1.8.110.2   Sic Catus, ut salva iudicet ille fide.
1.8.111.1  Quo ducit fortuna, illuc puer ocyus


2332. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 41 | Paragraph | SubSect | Section]

te consilio, quaeque annis praeeo, regum
1.12.20  Leges, et rescripta iubes addiscere. num si
1.12.21  Aptet clitellas, et dixerit, esto camela
1.12.22  Rex tibi, rex idem, et iudex, et testis. abibis
1.12.23  Iudicio incolumis, causamque tuebere verbis
1.12.24  Rhetoricum in morem? faelix, quod in aere degis.
1.12.25  Sin minus, his mecum latebris inclusa


2333. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 177 | Paragraph | SubSect | Section]


14.5.12  Dii boni bonus ut perit sodalis.
14.5.13  Ni tritis iterum horret in lacernis. In Iudaeum decoctorem.
14.6.1  Ut omnes tibi Di, deaeque damnum
14.6.2  Haud vulgare duint cinaede verpe
14.6.3  Verpe heluo qui senis poetae
14.6.4  Aeris


2334. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Capitaneus, conversis in te omnium oculis, amoribus, atque laudationibus, pluribus annis gubernasti; magnam et frequentem fortunae varietatem, animi tui magnitudine, prudentia, et aequanimitate, superasti; Curiae Regiae Iudex, quae tertia est a Rege, inter Civiles dignitates, tanti tui Magistratus atque officii, quasi animam, iustitiam habuisti; a qua licet nunquam vel lato ungue deflexeris, cum illa tamen lenitatis atque mansuetudinis nomen,


2335. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | Section]

ipsa, vel scripto aliquo comprehensa, vel antiqua iam consuetudine recepta, iuxta quam talis acquisitio fit; et ad quam, tanquam terminum ad quem, omnis lis terminari debet: infra quaest. 9. Unde et iudex, qui talem litem, huiusmodi lege terminat, magis ad hanc causam formalem, quam ad efficientem spectat: quandoquidem ex sententia Ciceronis, 3. de legibus, magistratus, vel quod idem est, iudex, dicitur esse


2336. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | Section]

Unde et iudex, qui talem litem, huiusmodi lege terminat, magis ad hanc causam formalem, quam ad efficientem spectat: quandoquidem ex sententia Ciceronis, 3. de legibus, magistratus, vel quod idem est, iudex, dicitur esse lex ipsa loquens. Finalis, erit ipse finis, propter quem omnis huiusmodi suscipitur actio; nimirum ut unicuique quod suum est reddatur, neminem laedamus, sed cum omnibus iuste et quiete vivamus. Atque sic


2337. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

sive per defectum seminis, sive alio quocunque; titulo, ad se praetenderent pertinere, absque ulterioris prorogationis confidentia, in ipsa prima instantia, coram suo Iudice, ad decimum quintum diem, fieri debet: ac quicquid Iudex ipse superinde decreverit, et pronunciaverit, id citra omnem dilationem, debitae etiam executioni demandet; contradictione, et inhibitione quorumcunque non obstante: art. 10. anni 1536.


2338. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

peti solent, licet ex abusu quodam (qui tamen admitti non deberet) non consueverint per eosdem produci: Styl. Quinto, Appellatio quoque non admittitur, quia cum Dominus Palatinus specialis illarum sit Iudex, alium Superiorem non habent, ad quem transmitterentur. Sexto, quia Fiscus est privilegiatus, ideo nullas literas producere, vel quippiam contra aliquem probare tenentur: 2. tit. 39. nisi forte sponte id


2339. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

18. anni 1574. Et 4. Vlad. art. 6. Imo huiusmodi revidendis transmissionibus, gratia quatuor dierum extra terminum iudiciorum superaddita habetur: 5. Vlad. art. 30. Causam vero facti honoris, praesens Iudex Curiae, alias Locumtenens, vel cui Rex demandat, adiudicat: fol. 738. Maioris Decreti. Et alia communis ac indifferens, quales sunt aliae omnes, ad quemlibet iudicem, seu magistrum, protonotarium pertinentes.


2340. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

sequitur. QUAESTIO QUINTA. / Quot modis Paria soleant peti, et extradari? Duobus: iudicialiter videlicet, et collateraliter. Iudicialiter: dum Iudex danda decernit, cum futuro termino, sine ulla praesenti responsione. Collateraliter autem: dum quidem statuit danda, sed ut simul ac penes illa tamen, et tanquam ad latus ipsorum, statim et de


2341. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

eorum fieri? Poterit, si quando conformiter Originalibus non fuerint descripta, et facta collatione ipsorum in Iudicio contradictorio, coram Iudice, tanta disparitas apparuerit; potissimum si neque Iudex, negligentia suorum Scribarum, factum excusaverit; qui tamen statim repetitis illis ad se, talem errorem corrigere, vel defectum supplere consuevit. Quod et licet eidem facere, si ex inadvertentia factum praetenditur:


2342. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Quid est huiusmodi Incompetentia? Est privatio, seu carentia legitimae Iurisdictionis, et autoritatis: propter quam, vel Actor, ab actione; vel Iudex, ab adiudicatione; vel vero Tempus, et Locus, in quibus fieri debere quid praetendebitur, a prosecutione ipsius, amoventur.


2343. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

utendum erit ipsi Prohibito, aliqua exceptione, contra easdem, si fieri poterit: sin minus, danda erit per Prohibentem, aliqua ratio factae Prohibitionis; sed necdum plena, et ad meritum causae pertinens. Qua si neque tunc Iudex contentus esse voluerit, sed ulterius perrexerit, atque in causa convictionem pronunciaverit, et ipsam ad executionem exmiserit: tunc extremo iam Iuridico remedio


2344. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

sunt, et non in talibus Locis credibilibus, dici solet violenter repulsa; huiusmodi autem violentia, et violenta Repulsio, non solet fieri in Locis credibilibus. Idem quoque et Stylus continet; ubi Iudex Executori mandat, ut ad facies bonorum ipsorum accedat. Neque vero similis ratio esse videtur Inhibitioni, quia illa, uti iam praemissum est, extra dominium fit: Repulsio autem omnino de dominio fieri debet, si cum


2345. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Nam Repulsio bifariam fit. I. Ad Iudiciariam sententiam ex sede exmissam, et tunc non est necesse repellentem citare; sed sufficit Executionem impeditam esse. Unde et Iudex Capitulo vel Conventui mandat, ut seriem solum huiusmodi Executionis, ut fuerit expedita, ad decimum quintum diem, ultimi diei ipsius Executionis, legitime perdurando, sibi rescribat. Stylus. Ex quo


2346. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

quid faciendum? Ratio demum factae Repulsionis reddenda est, (non expectato Novo Iudicio per favorem Principis concesso, ut vult Decius) talis, si fieri potest, quae meritum causae concernat, et qua Iudex pro parte sui contentus esse possit. Atque ita petat se Reus ab ulteriori impetitione ipsius Actoris, etiam cum poena indebitae actionis absolvi et eliberari; literasque superinde Adiudicatorias absolutionales; Inhib.


2347. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

vide supra quaest. 1. cap. 2. Deinde licet Domini Iudicis Curiae quoque Scribae, de Curia Regia ad huiusmodi Executiones exmittantur: non tamen nomine illius, sed tantum Regio, cum Regis Curiae Iudex sit, denominantur, de Iure et consuetudine Regni. 2. tit. 19. Et nisi Tales Executores, de Curia Regia fuerint, debent esse Possessionati, in eodem Comitatu, in quo huiusmodi Executiones faciunt. Lud.


2348. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

tantum Parte fiat.) Unde, si aliqua praeassumptam suam Inquisitionem tunc omiserit, amplius non datur illi regressus, neque admittitur binario fieri numero, 2. tit. 31. (nisi fortassis interdum Iudex sic deliberavit.) Vel quia huiusmodi testium Inquisitio fit communiter per quoscunque Vicinos, Commetaneos, et Comprovinciales, Nobiles, et Ignobiles, Spiritualesque ac saeculares, utriusque sexus, Bonae tamen et


2349. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

postea pecuniam profusius expenderit, nec sciri possit, undenam illam habere potuerit; tanto facilius de ipso praesumi potest, quod ex tali comisso furto, ipsam sibi comparaverit. Verum necdum his plena fides datur: Quia Iudex ex praesumptionibus violentis, et indiciis indubitatis et vehementissimis, non potest devenire ad condemnationem, ac sententiam Definitivam In Causa Capitali, absque aliis probationibus, ut


2350. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

est; ac ideo ex huiusmodi praemissis suspicionibus, et praesumptionibus, aliisque certis indiciis, quae plus quid sunt, quam simplex praesumptio, et minus quam Semiplena probatio, Mynsing. Obs. 97. cent. 6. Iudex meritum rei, seu facti, eliciendum statuerit, ut etiam ad finem Prologi habetur, veluti ex istis casibus, non tamen singulis seorsim, sed ex


2351. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

satiusque esse nocentem absolvere, quam innocentem condemnare; et probationes luce meridiana clariores exigendas, crimina autem non praesumenda esse. Andr. Fachin. lib. 9. cap. 16. Nisi forte Iudex promittat impunitatem delinquenti, et tunc si delictum confessus fuerit, non tenetur promissum servare, sed ex tali confessione, potest ipsum condemnare, et excusatur a non praestita promissione; Quia publici boni


2352. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

hisce duobus, Coniecturali videlicet, et Quaestionum uti volumus? Quanquam Innocentia cuiuslibet favorabilis, et legibus amica esse debeat; ne tamen in nondum bene explorata re, vel Reus ita simpliciter absolvatur, vel vero Iudex neglecti oficii redarguatur, maiusque exinde scandalum suboriatur; assumitur adhuc Quartus quidam proprius, et iam ab olim usurpatus Status, apud nullas quidem alias gentes cognitus et usitatus;


2353. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

his annectunt sentiendum, et quid sit? Informatio est quaedam interdum non levis, nec impertinens Iudicis, super aliqua re dubia, contra aliquem quasi per ipsum patrata, undecunque facta instructio; secundum quam tamen Iudex neminem Iudicare solet, cum videatur privata illius scientia esse, sed ex allegatis et probatis iudicium et sententiam fert; uti et Prologus continet cap. 15. Verum utri partium iuramentum


2354. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Non semper; sed pro qualitate causae, interdum negat partem, et interdum affirmat partem; et hoc modo dicitur Qualificare responsionem suam, vel Qualificative respondere ad actionem; atque tunc Iudex super hac qualificata sua responsione, iudicium fert, ut eam, prouti et respondit, sic et probet, vel literali documento, vel autem humano testimonio, usque ad sexaginta annos, et non amplius, 1.


2355. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

fecerit, rationem dare. Atque ideo nisi sufficiens ratio per ipsum data fuerit, ad propriam iam confessionem condemnari poterit. Imo vero, cum nemo sibi satis, vel Iudex, esse possit, 2. Signif. art. 8. neque data facti ratio, soepenumero in Iudicio contradictorio, ipsum salvare potest; ideo hac in parte consultius foret ipsi, cautius procedere. II. Quod per


2356. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. Sed praecise cum quot Coniuratoribus, In causam attractus iurare debeat? Praecise cum tot, cum quot illi Iudex adiudicaverit, nec cum pluribus, nec cum paucioribus. Et si aliquando cum pluribus deposuerit, ut hac pluralitate forsan numerum reiiciendorum per (A) suppleat, id nihil sibi proderit, quia (A) non contra plures, sed


2357. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

reiiciendorum per (A) suppleat, id nihil sibi proderit, quia (A) non contra plures, sed tantum contra adiudicatos excipere debet, et ita ubi excipere voluerit, omnes illi ad eum tantum numerum sunt revocandi, ad quantum illi Iudex adiudicavit; ac postea sic debet exceptio fieri. Sic iudicatum Posonii, citato anno 1610. et antea tempore Michaëlis Mereii Propalatini; ubi (I) cautus esse debet, ut in illis superfluis,


2358. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

tit. 9. de quo vide infra quaest. 24. ad finem cap. 9. Septimo, ex spontanea obligatione, sub nota infamiae maternae, vel uxoriae, cum Iudex iuxta eam inter partes iudicium pronunciaverit, quia haec ex vi obligaminis robur suum trahit. 6. Matth. art. 17. Octavo ex proditione fraterni sanguinis. 1. tit. 39. Reliqua huc pertinentia,


2359. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

super quo huiusmodi attestationem celebrari fecerit, studio non sinit illos talibus literis Relatoriis inseri, siquidem soepe etiam odiosa continere soleant, et neque id Iudex in Compulsoriis praecipiat, sed solummodo declaret, super quo, per Exponentem, vel hominem suum interrogati fuerint. Styl. Unde neque aliud quoque quippiam extra illos diversum vel contrarium: (etiamsi forte


2360. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

quoque quippiam extra illos diversum vel contrarium: (etiamsi forte testis huiusmodi quid per occasionem fateretur) contestatis ad interrogata, adscribi debet; sed solummodo ea, super quibus interrogati fuerint; prouti et Iudex praecipit. Nam si hoc admitteretur, suopte se gladio Exponens soepenumero confoderet, quod natura refugit, quae sui semper magis est conservativa, quam destructiva. Et alioquin de iure divino, Reus non tenetur dare Actori


2361. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

QUAESTIO DECIMA QUINTA. Estne certus aliquis locus praefigendus, in quo celebrari debeat; et quid de externis personis ratione Attestationis sentiendum? Non, quia singulos testes Iudex committit accedendos. Ideoque quisque eorum domi suae requirendus; vel per occasionem ubi personaliter reperiri poterit interrogandus, dummodo in eodem Comitatu repertus fuerit, qui in literis Compulsoriis est annotatus;


2362. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

processu. Tum quia per id, quod noluit attestari, solus sibi vim Citationis dedit, sicut et repellens ab Executione, latae sententiae. Tum quia tenor Compulsoriarum continet, immediate huiusmodi poenam extorquendam esse, ubi Iudex sic praecipit; si et in quantum ex fideli relatione T. Et T. annotatum Exponentem, praescriptos T. et T. ad faciendum et testificandum de praemissis, vigore praemissarum literarum T. et T.


2363. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

ultra formam commissionis. Mynsing. obser. 93. cent. 4. et Hart. tit. 45. de posses. obs. 3. num. 5. VII. Causae articulares, et extraordinariae, quas Illustrissimus Dominus Comes Palatinus, tanquam Iudex specialis, inter suam Maiestatem Fiscumque suum Regium, et Dominos Regnicolas, 1. Vlad. art. 33. diiudicare solet, etiam non transmittuntur, quia supra illum non est alius superior Iudex in illis, cum


2364. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Palatinus, tanquam Iudex specialis, inter suam Maiestatem Fiscumque suum Regium, et Dominos Regnicolas, 1. Vlad. art. 33. diiudicare solet, etiam non transmittuntur, quia supra illum non est alius superior Iudex in illis, cum sint propriae illius, ex Officio Palatinatus sibi incumbente. VIII. Causae liquidorum debitorum, passim. IX. Causae quoque Rusticorum iuxta modernorum usum, ex sedibus Comitatuum ulterius in


2365. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

potiri; et haec proprie Remissio dicitur. Aliquando etiam pro maiori declaratione continuanda, remittitur ad eandem sedem Iudiciariam Comitatus, absque ullo praemissorum modorum, ubi non satis liquet. Veluti olim apud Romanos Iudex non liquere pronunciabat, quando scilicet probationes et argumenta, non satis erant idonea ad diiudicandam causam. Budaeus in Pandec. quod et amplius liquere (id est liquidari


2366. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

tamen quamprimum fuerit ab ea appellatum, fingitur non esse iudicata; ac proinde nec dici potest sententiam in rem iudicatam transivisse, a qua appellatum est, nisi Iudex appellatus, eam denuo comprobarit. Si vero Appellatione omissa effluxerit tempus, quo appellari a sententia oportuit, nempe (apud illos) decendium, aut pacto renunciatum est appellationi inter litigantes, fingitur non


2367. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

semper, ante autem Executionem, ante anni duntaxat unius integri revolutionem, a die emanationis ipsarum literarum sententionalium, in persona sua detineri, captivarique, et ad domum Iudicis deduci poterit. Ubi ipsum Iudex tribus diebus, causa pacis et concordiae ineundae, cum suo adversario, conservare debebit, et si pax et concordia inter ipsos non successerit, ad infligendam ipsi poenam, manibus adversarii sui (quod tamen de facto non


2368. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

populo reddita fuisse; unde merito cavetur, ne quid huiusmodi in iis committatur, sed ut summa reverentia, honor, ac veluti religio quaedam exerceatur, et observetur, quaest. 21. cap. 10. Cum et Iudex nedum in tam sancta et religiosa domo, sed in sede Dei sedere, et locum eius tenere perhibeatur, ex eoque etiam Deus dicatur. Exod. 21. et Psal. 81.


2369. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

non obstante Nobilitari praerogativa, ut Nobiles non captiventur, nisi citati; et ordine Iudiciario fuerint convicti, 1. tit. 9. quia iam talis citatus et convictus est, saltem ut solvat, quod debet; quem tamen Iudex ipse, vel homo suus captivabit, et quindecim diebus apud se conservabit, ut concordet cum adversario suo, etsi non poterit, dabit illum Iudex adversario suo, quem ille tanquam unum de familia sua servabit,


2370. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

citatus et convictus est, saltem ut solvat, quod debet; quem tamen Iudex ipse, vel homo suus captivabit, et quindecim diebus apud se conservabit, ut concordet cum adversario suo, etsi non poterit, dabit illum Iudex adversario suo, quem ille tanquam unum de familia sua servabit, non puniendo, nec impediendo in persona; sed tamen ut serviat illi tamdiu, quousque cum illo concordabit, et tam de praescriptis centum


2371. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

expressum habetur, quod si huiusmodi convicto, mortem, vel aliam poenam a Iure statutam Actor intulerit, a Iudice, et parte adversa, sine solutione alicuius pecuniae, vel gravaminis, absolutus habeatur. (nisi in eo casu quo Iudex ipsum ex captivitate dimitteret; idem Iudex laeso damnum solvere debeat. 6. Matth. art. 38. et 1. Vlad. art. 80. ) etc. Nihilominus tamen rem penitius considerando, secus


2372. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

mortem, vel aliam poenam a Iure statutam Actor intulerit, a Iudice, et parte adversa, sine solutione alicuius pecuniae, vel gravaminis, absolutus habeatur. (nisi in eo casu quo Iudex ipsum ex captivitate dimitteret; idem Iudex laeso damnum solvere debeat. 6. Matth. art. 38. et 1. Vlad. art. 80. ) etc. Nihilominus tamen rem penitius considerando, secus colligi videtur: Quia citatus Tripartiti


2373. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

6. Matth. art. 75. De Iudicibus Tabulae vide infra quaest. 18. QUAESTIO DECIMA TERTIA. Quid est Iudex, et unde dicitur? Est persona, et ex suis dotibus satis idonea, et publica authoritate, omni ad id iurisdictione aucta, ut possit quamlibet causam coram se propositam, iusto Iuris tramite, legeque et consuetudine


2374. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

ex suis dotibus satis idonea, et publica authoritate, omni ad id iurisdictione aucta, ut possit quamlibet causam coram se propositam, iusto Iuris tramite, legeque et consuetudine patriae discutere, et diiudicare. Dicitur autem Iudex, quasi Ius dicens, aut Iure disceptans, id est, iudicans iuste, et secundum leges; et quod secundum allegata et probata iudicare debeat, non autem secundum conscientiam, patet in Prologo Tripart.


2375. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

defensiones. Atque haec duo mala sunt, et semper fugienda. Unde et Cicero olim peroraturus, non abs re, semper sibi ab huiusmodi praeiudiciis demulcendo prius animos Iudicum exordiis, praecavere solebat. Tertio, an Iudex alterutri partium, vel etiam utrique consilium et informationem dare debeat? Et quod sic, multos arguere ex hoc, quod videlicet nemo melius et utilius consulere et informare possit, quam qui secundum consulta sua postea


2376. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

strictissimo praecavere solent iuramento, in Camera Imperiali, ne id fiat, unde Maranthae part. 6. de Apellat. Docet, cum ex aliis pluribus causis Iudicem excusari, tum potissimum num. 52. quando Iudex fuit consultor tantum in aliqua causa, et votum suum propalavit, pro una parte. Aliud item est, Consilium dare, dupliciter dici; vel suggerendo, id est nutu, dicto, aut scripto, spiritum Procuratorium


2377. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

scilicet sportulis potius, quam vasis deferri solebant, unde postea huiuscemodi donaria, sportulae solum denominari coeperunt. Ideoque serio prohibent, ne Accusator; vel Reus, pendente accusatione intret domum Iudicis, ut Iudex intranti faveat, sub poena centum aureorum. Petr. Iacobus Aurelianen. in practica libellorum, Rubr. 110. Quantumve fidei tribuendum sit, huiusmodi acceptis rebus, ibidem uberius videre licet. Plato


2378. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Aurelianen. in practica libellorum, Rubr. 110. Quantumve fidei tribuendum sit, huiusmodi acceptis rebus, ibidem uberius videre licet. Plato lib. 11. de legibus, capite sanciendum existimavit, si aliquis Iudex, quacunque de causa, pecuniam aut munus acceperit, teste Osorio lib. 7. de Regis Institutione. Et Ioannes Althusius in Epitome Dicaeologicae Romanae, dicit; Iudicem esse personam mediam,


2379. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

huius. QUAESTIO DECIMA QUARTA. Qui, et quot sunt Ordinarii Iudices Regni? Hi tres. Dominus Palatinus, Dominus Iudex Curiae, et Dominus Secretarius Cancellarius, tanquam personalis Regiae Maiestatis praesentia. art. 15. anni 1536. (qui hodie est, Dominus Archiepiscopus Strigoniensis) si praesens fuerit; sin autem non,


2380. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

DECIMA QUINTA. Qui habent ex istis Vice-gerentes, et qui etiam Magistros Protonotarios, et an semper integro numero Iudiciis interesse debeant? Duo habent Vice-gerentes, Dominus Palatinus, Vice-Palatinum, et Dominus Iudex Curiae, Vice-Iudicem Curiae; omnes autem habent suos Magistros Protonotarios, videlicet Dominus Palatinus unum suum, Dominus Iudex Curiae, similiter unum suum, et Dominus Personalis praesentia duos suos; ac quando


2381. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

interesse debeant? Duo habent Vice-gerentes, Dominus Palatinus, Vice-Palatinum, et Dominus Iudex Curiae, Vice-Iudicem Curiae; omnes autem habent suos Magistros Protonotarios, videlicet Dominus Palatinus unum suum, Dominus Iudex Curiae, similiter unum suum, et Dominus Personalis praesentia duos suos; ac quando etiam Locumtenens suae Maiestatis Regiae, persona Spiritualis erat, et ille quoque habebat suum, ita ut universe quinque fuerint. Quod


2382. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Praelatus, Baro, duo homines Domini Archiepiscopi, et quatuor Iurati Nobiles, sive Assessores, ita ut ultimo assumptus praecedat priores. Ab interiori vero parte, sive ad parietem, attingunt ipsum Domini, Vice-Palatinus, Vice-Iudex Curiae, et Magistri Protonotarii, Palatinalis, Iudicis Curiae, et duo eiusdem. Et hoc ideo, ut vel directo intuitu litigantes aspiciant, deliberationesque versa ad eos facie pronuncient, vel ne a frequentia astantium


2383. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

dicere vocem, vel votum, latine et eleganter dicitur, dicere sententiam; dicere vero diem, est certam diem Reo constituere, ut accusetur. Ast dicere causam, est cum Reus accusationibus respondere cogitur; et dicere Ius, cum Iudex Iustitiam reddit, vel ministrat; denique dicere legem, est praescribere, quid opus sit facto. Adrianus Cardin. Et si omnium voces, sive sententiae, in duas aequales partes diversae pares fuerint, illa tamen


2384. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

sed alia iam usitata, quae habetur 6. Sigis. art. 1. Item 6. Matth. art. 73. et dicto 1. Vlad. art. 33. Verum hic non leves occurrunt obiectiones. Prima, si Iudex, secundum Deum, et Iustitiam eius, ac suum posse, ut praescripta forma continet, iudicabit, videbitur a legibus Regni exorbitare, et eae quoque ob hoc superfluae, et supervacaneae esse censebuntur?


2385. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

ipse, qui fallere nescit, et falli non potest, idque faciendo pro omni posse suo, (quia non est mere hominis posse adimplere legem Domini) enititur dicto Iuramento suo, satisfacere. Secunda, sed suntne leges verae (obiiciet Iudex) quod secundum eas Iudicare debeat, quia soepe videntur se aliter habere? Sunt maxime verae, quia ex communi omnium Dominorum Regnicolarum, libero voto statuuntur, et per legitimum Principem confirmantur; ideoque quia


2386. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

et religiosae, quam onerosae et exosae esse debent. Ast si quis cauteritatam habens conscientiam illis abutitur, propter talem abusum, non sunt culpandae, quia sic optimae quaequae res, vitiabuntur propter sui abusum. Et quia Iudex, non secundum conscientiam, sed secundum allegata et probata iudicare debet. Prolog. cap. 15. uti iam dictum est, quaest. 13. praecedenti. Ideo etsi aliquando ex externis quibusdam


2387. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

statim temere de alio iudicare debet, quia licet huiusmodi indicia, animi sint quodammodo signa, Deus tamen scrutans interiora, cor hominis intuetur, et talia foris audit verba, qualia ex intimis proferuntur. Ideoque discretus Iudex, qui interpretatur intentionem Iurantis alteri considerare debet. Quod verba debeant deservire intentioni, et non intentio verbis, 22. quaest. 5. Atque ita de occultis, etiam per Signa externa,


2388. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

debet. Quod verba debeant deservire intentioni, et non intentio verbis, 22. quaest. 5. Atque ita de occultis, etiam per Signa externa, non statim verum Iudicium ferri potest. Quarta, sed an Iudex Pedaneus potissimum, iudicabit ex bono et aequo, quod dici solet? Non sane, nisi partibus sic omnino volentibus, seque submittentibus, ac omnibus ordinariis Iuribus et legibus se sponte abdicantibus. Quia hoc modo


2389. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Nequaquam: sed omnino iuxta antiquam in hoc semper observatam consuetudinem, exsurgere et exire debent. 4. Vlad. art. 8. et art. 13. anni 1557. siquidem nemo sibi Iudex, 2. Sigis. art. 8. et Alberti art. 24. Debent autem Iudices diligenter cavere, ut Iudicia cum honestate, gravitate, et maturitate, sine scilicet aliquo rumore, tumultu, strepitu, et turbatione


2390. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

2. tit. 86. Si autem pro Reo egerit, ipsius quoque causam amittet: ergo cautus sit, tam pro se, quam pro illis. Secundo, Legem si quam habet, in scripto Iure Tripartiti, vel Maioris decreti proponet, quam Iudex ex officio suo, scire, et interpretari debet; quia teste Cicerone pro Cluentio; Iudices sunt interpretes legum, ac veluti lex ipsa loquens, ut idem 3. de Legibus inquit. Tertio,


2391. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Cicerone pro Cluentio; Iudices sunt interpretes legum, ac veluti lex ipsa loquens, ut idem 3. de Legibus inquit. Tertio, consuetudinem (seu usum) loci urgebit, quam Iudex, tanquam propriam loci, et sibi bene notam admittere debet. 2. tit. 2. et in causis rusticorum, 3. tit. 29. et 30. quae consuetudo, dicitur etiam Ius municipale, Ius positivum, et Ius


2392. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

loco statutum est, et ab incolis eorundem observatur. Prolog. cap. 8. Quarto, communem rationem, quae scilicet pluribus et doctioribus, iisque sapientioribus probabilior esse videbitur, sequetur; quam Iudex ex sua prudentia diiudicare debet, et si Actioni congruerit, non refutabit. Vide etiam supra quaest. 9. cap. 1. num. 3. Quinto, debet adhibere testes, omni


2393. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

si coram Regia Maiestate, fieri non potuit, hinc missus Scriba de Curia Regia, ad illas, huiusmodi Procuratoriam constitutionem, audivit ab illis, et postea retulit coram Iudice Regni, literasque in solita forma superinde idem Iudex extradedit. Melius autem omnino foret, huiusmodi Procuratoriam constitutionem, coram publico Notario facere, dummodo in solita forma literae ab ipso extrahi poterint. III. Hinc non elici, neque sequi


2394. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

iam constitutionibus Regni, anni 1608. art. 3. et 4. et anni 1609. art. 29. soli duntaxat Vice-Comiti absolute in partibus permissa est. Licet anno 1613. art. 23. adiunctus sibi sit, unus Iudex Nobilium, cum duobus iuratis Assessoribus. Tertio, in causis liquidorum debitorum, diuturna iam consuetudine recepta. De quibus vide supra quaest. 4. cap. 8. num. 8.


2395. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Iudiciariae, vel congregationis, indifferenter, per quemcunque Iudicem Nobilium, vel Vice-iudicem Nobilium fieri assolet. Ubi Nota, quod si aliquando contingat, huiusmodi Citationem fieri debere, ex alio Comitatu, tunc Iudex citantis ex illo Comitatu, in quo citans degit, cum solitis literis Citatoriis, debet venire ad alterum Comitatum, ad Iudicem nempe citandi; et per eum dictam Citationem exequi


2396. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Pro parte Nobilis T. et T. ut Actoris, contra T. et T. veluti In-causam-attractum. Hic inferius quasi in medio. CITATORIA ET EVOCATORIA. Postea Iudex Nobilium factam Citationem, inscribit dorso inferne, et refert in sede, etc. QUAESTIO UNDECIMA. / Quot


2397. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

in Actione necessario inseri debent; desideretur. Tempus enim circa quod, et in quo anno, locus, ubi res acta est persona, quis, et contra quem, quid et qualiter actum. Cum omnia tentarit Advocatus; Iudex vero causae, exceptionibus locum non dederit; tunc respiratione opus est. Non defendente tandem ulterius Reo, causa iuxta meritum acquisitionis Actori adiudicatur. Cui eodem die, remedio Prohibitionis, coram Notario


2398. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

nititur. Ubi iterum alterius partis Advocati solertia requiritur, ne se, et Iudices patiatur a re proposita distrahi. Si deinde non datur effugium, uti licet, si vult qualificatione, propius scilicet ad rem accedente. Et nisi Iudex cogat ex professo ad litis contestationem, id est, negationem, vel rei affirmationem, minime quoad fieri potest, accedendum. Si vero secus non datur respirium, qualificationi proba adiungi potest; quod si tamen


2399. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

seu pedaneo Iudice, ad superiorem maturioris revisionis gratia transmittitur. Dicti ab apo quod est de et stolum, id est missio, vel quasi dimissio, quam facit unus Iudex ad alium, dum scilicet pars appellans, huiusmodi Apostolos, ab ipso petit, his verbis, seu iterationibus; instanter, instantius, et instantissime, ideoque dimissorii etiam libelli


2400. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

idque ante contestationem litis, quorum vigore, Vicarii huiusmodi causas (extra matrimonialem, art. 70. anni 1618. ) in Curiam Regiam, sub poena amissionis beneficiorum, transmittere debent. Et vicissim, si Iudex saecularis quoque cognoverit, aliquam causam pertinere ad forum Spirituale, is etiam illam illuc remittere tenebitur. 1. Vlad. art. 46. et 2. Sigis. art. 14. Item 3. eiusdem art.


2401. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

1563. Nonus, si tandem personaliter comparuerit, et absolutionem petierit; primo et ante omnia acquisitioni, et expensis Actoris satisfaciat necesse est. Postea id quod Iudicis erit, faciet Iudex cum ipso, absolvendo scilicet ipsum ab excommunicatione, et restituendo communioni Ecclesiae. Decimus, si in primo statim termino comparuerit, vel etiam secundo, aut tertio, deposueritque solitum onus, licebit ei de


2402. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 28 | Paragraph | Section]


4.366  Conueniunt, primumque suis regalia ponat
4.367  Iura libidinibus, uetitos et fraenet amores,
4.368  Qui populos fraenare cupit. Tu multa relinquis
4.369  Exempla innocuae, iudex castissime, mentis.
4.370  370 Ipse ferox animis, patriaque asperrimus ira
4.371  Barbarus Illirico ueniens praedator ab Istro
4.372  Te coluit, uiditque tui memoranda pudoris


2403. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 32 | Paragraph | Section]

Sincerus sociosque trahens in uota sequentes;
4.587  Tantus honor, tanta est iusti reuerentia cordis.
4.588  Haud te despecto superare potentior auro
4.589  Pars ualet: ante tuum, Iudex uenerande, tribunal
4.590  590 Tutus agit spreto pauper cum diuite causae,
4.591  nec diues fraudatus abit, si criminis expers
4.592  Iussa petat: parilis benefido examine libra


2404. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 33 | Paragraph | Section]

te Curia parua senatus
4.596  Spectauit mirata tuae coelestia mentis
4.597  Consilia, inque pio pretiosas pectore dotes,
4.598  Talem te coluit, qui fortibus impia iudex
4.599  Crimina persequitur paenis, quae tu quoque iusto
4.600  600 Ense secas, noxisque uiam precludis iniquis.
4.601  Nec te dira iuuant rabidis inuenta Tyrannis


2405. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 33 | Paragraph | Section]

te quaerit honor, moresque probando
4.618  Magnanimos ultro se ter tibi purpura supplex
4.619  Obtulit, atque auidi dignum legere curules.
4.620  620 Ter quoque ciuiles causas, ter crimina iudex
4.621  Metiris, quater exigui repetita senatus
4.622  Imperia, exigui numero, sed maxima cuius
4.623  Maiestas. Primo spectata in limine honorum


2406. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 34 | Paragraph | Section]


4.658  Mox ploraturam nuper felicibus Vrbem
4.659  Rexerat auspicijs, nitidae notissima uitae
4.660  660 Integritas merito summos concessit honores.
4.661  Nec satis hoc, nostra iudex spectandus in aula
4.662  Considet et placida cum Maiestate seuerus
4.663  (Notus honor Gradiae genti) sectatur iniquos
4.664  Supplicijs grauibus mores, interque rogatos


2407. Anonymus. Actiones duo de maleficis, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

sequi necessum est, quod deinde admitti nec debet nec potest, debentque in tali casu luce meridiana clariores esse probae, adeo, quod si sufficientes testes ac fortis ac violenta praesumptio ex probabilibus conjecturis et indiciis et fama communis a certis et gravioribus proveniens, nullo modo judex inquisitionem facere aut contra aliquem procedere potest, quod et clari ac manifesti juris est. Quinto, quia praetensae delatricis, veluti unius dumtaxat personae levissimae ac inimicae, ex meris somniis nulla assertio non sufficeret ad captivationem seu processum formandum


2408. Anonymus. Actiones duo de maleficis, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

nam inquisitio ac relatione plurium testium legitimorum fieri debet ita, quod etiam tales testes non debent esse singulares ut unus de una re, alter de alia dicat, sed debent testes uniformiter de scitu dicere. Et ubi tales testes sufficientes recognoscerent legitimo modo de aliquo actu, tunc judex et ad praemissa et non aliter ullo modo procedere valet; unus enim testis, de communi jure nullus est, etsi legitimus. Et requiruntur ad minus duo oculati testes de scitu, omni exceptione majores ad eiusmodi inquisitionem, nam inquisitio debet ex sufficienti testimonio et probabilibus


2409. Sidić, Šimun Juda. Antonii Judae Sidić, canonici... [Paragraph | Section]

Početna verzija. Latinski spellcheck. Neven Jovanović 2013-08-27 Antonii Judae Sidić, canonici zagrabiensis et rectoris collegii Croatici Viennae, de obsidione Viennensi per Turcas A. 1683. relatio. Reuerendissimi et


2410. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Tartarus, extorrisque polo pars altera terrae
Ima petat: quae nubiferas diffusa per auras
Agmina Tartareae tolerent incendia poenae,
Aetherea donec veniens a sede supremus
Flammivomo cunctos Iudex includat Averno.
Tu, Michaël dilecte, autem poenalia iussa
Exequere, aeternaque polo proscribe ruinâ.
Utque sciant melius quid sint, possintque rebelles,
Posce: ‘Quis ut Deus est?’” Princeps moto


2411. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

31.
Nec solum fatis repleta volumina Vatum
Isacidum signata manu cecinere puellae
Verbiparae illustres titulos: afflaverat ipsas
Iudaeae ignotas tantae reverentia mentes
Virginis, ut docta interius, sed nescia cuius
Flaminis instinctu, damnatae ponere gentis
Duceret asperitas pariturae templa puellae.
Aethere proscriptis augustae gloria


2412. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Sensit: Olympiadas ter quattuor Coptica texit
Lana peregrinum Iudam Phariusque recenti
Conspicuus villo Nilum referebat amictus. 21.
Viveret ut Iudae soboles, Mareotica flevit
Funere natorum, primos quos fuderat alvo
Isis: et Isacidis pro libertate negata
Niliacus poenas tulit obduratus Osiris.
Aegypto excedens, dubio ne libera pubes


2413. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Sed frustra est palmis, etiam regalibus armis
Obniti, quas fata volunt: bibit ore repulso
Promissas Hebraeus aquas; calcavit Idumen
Arentesque siti fauces Iordane rigavit.
Tanti erat in Iudae lumbis haesisse Mariam,
Qua caeli, terraeque decor prodiret Iesus. 23.
Nunc soboles Hebraea vide, praesente priorem
Fortunam metire probro,


2414. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

urso aut victo certare leoni,
Subiectae in sobolem sceptrum transmisit Idumae. 25.
Iessides fuit is David, quem stipitis anceps
Non tulerat Iudae ramus sed certa propago
Isacii generis, tribui non extera quartae,
Decretus solio Sanguis femorique paterno
Significatus honos, quem Lia ex coniuge nato
Asseruit Iudae, extremum victurus Iacob.


2415. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

anceps
Non tulerat Iudae ramus sed certa propago
Isacii generis, tribui non extera quartae,
Decretus solio Sanguis femorique paterno
Significatus honos, quem Lia ex coniuge nato
Asseruit Iudae, extremum victurus Iacob.
Aequatus regno primus, Iesseia proles,
Stemma coronavit David, non degener aulae
Pastor; acerborum post corpora strata leonum,
Intrepidus tumido robur conferre giganti.


2416. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Regnorum census pater et possessa reliquit
Sceptra: cui inter opes summas numerumque fluentis
Ad nutum gazae vitiorum copia maior
Venerat, augusti genus infamare parentis.
Hic Mariae genitor, Iudae, genitore lucratus
Barpanthere, tribum, cui nec Pantheris avita
Laus deerat, longo regum venientis eorum
Sanguine, quorum alta Davidis origine manans
Fama Palaestino longum duravit in ostro.


2417. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Laus deerat, longo regum venientis eorum
Sanguine, quorum alta Davidis origine manans
Fama Palaestino longum duravit in ostro.
Ter fuerant etenim septem, quorum aequa paterni
Stemmatis in Iudae solio permansit origo
Davidis soboles, donec postremus (acerba
O regum fata!) et fasces sceptrumque catenis
Mutasset, Nemesi sic exposcente scelestum
Deturbare throno fraudi famulante Tyrannum.


2418. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

pro sede species, cibus herba, Monarcham
Seta bovis texit Tyriumque asperrima tegmen
Supplevit, fuit horridior quae tergore, pellis. 35.
At Iudae populus multo iam tempore magnum
Exul ad Euphratem, patriae sacrique gemebat
Damna reversuri numquam ad sua gaudia templi:
Totque malis presso, durum ac servile resolvi
Suspirante iugum, quod iam scivere


2419. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

parabat
Virtutis speculum et rectam probitatis amussim. 2.
Consuetis utriusque tribus gentisque peractis
Officiis (nam Sponsus erat de semine Iudae
Davidisque haeres, Annam Levitica patris
Sors genuit; Iudae generis fuit ista facultas
Hanc ambire tribum: licet ex Davide profectam
Ipsam etiam dicant Matris natalibus Annam)
Ambarum


2420. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

2.
Consuetis utriusque tribus gentisque peractis
Officiis (nam Sponsus erat de semine Iudae
Davidisque haeres, Annam Levitica patris
Sors genuit; Iudae generis fuit ista facultas
Hanc ambire tribum: licet ex Davide profectam
Ipsam etiam dicant Matris natalibus Annam)
Ambarum tribuum faustis deducitur Anna
Auspiciis, socerique nurus gratissima tecto


2421. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

sentit
Luna die, postquam ne sit contractior atrâ
Nocte dies, prohibet Phryxeo Delius auro.
Tunc autem Pharii memorem Deus esse laboris
Noluit immemorem, cum duro pressa Canopi
Servilis Iudaea iugo, post terga relictâ
Iside, Niliacum fugiens spoliavit Osirim.
Septima festivis succedens hebdomas aris,
Propitium legis tabulis memorabat amantis
Numinis affectum, scripto cum marmore Mosen


2422. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

marmore Mosen
Instrueret flagrante Orebo, quando ruenti
In scelus Isacidae morum praecepta tonarent,
Prodigii pavidos caelo informante tribules.
Thure Deum venerans sic ter festiva tenebat
Iudaeam pietas: ter religiosa quotannis
Numinis hoc cultu Solymam conspexit Idume. 5.
Harum luce una cum se sollemnibus aris
Sisteret et coram


2423. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

sine prole venit: iamque est tot prodita lustris
Fama, quod improle serves cum coniuge lectum.
Hinc patet adversum patitur tua taeda Tonantem
Cuius ab improli nullus defluxerit haeres
Connubio, qui ipsum cultor Iudaeus adoret.” 6.
Fortem animi sortita virum nisi acerba fuisset
Lingua, graves poterat probri sentire querelas;
Sed nitidae mentis robur


2424. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

nulla ferent: Hebraeae maximus illa
Stirpis honos, ingens populorum gloria, terrae
Prodigium, cuius nomen tibi pando – Maria est.
Haec tibi divinum Iessea e stirpe nepotem,
Promissumque dabit germen, Iudaeque Leonem.
Ille Giganteo Lethaeos robore postes
Destruet et veterum complebit vota parentum.
Utque scias vera me tibi praedicere, perge,
Et Solymam festinus abi, dabit obvia coniux


2425. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

pennis
Gaudia non dubio cogunt expromere signo.
Quid tamen illud erat quod vis praesaga duorum
Panderet Aligerûm, varium fuit ominis huius
Iudicium: dixere alii quod pressa Latino
Imperio Iudaea, sui sublime rediret
Ad regni solium, pulsoque ultra aequora Varo,
Isacidûm laetis fortuna resurgeret alis.
Iam prope tempus adest, aiunt, cum Martia Iudam
Gens patrium Tyberim clypeis bibitura


2426. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Haec Iessea etenim proles vix fixerat Annae
Materno radicem utero, sublimior altum
Orebi, Charitum superavit vertice culmen;
Ut subito veteres, alias molita, rogaret
Confringi tabulas radix, quae immitia Iudae
Conteret et molli tenuabit pulvere saxa.
Ostenditque suas Maria praesente ruinas
Isacidum vetus Arca; sui dum limine fati,
Ceu abitura fugae cupidis se commovet alis,
More nigrae


2427. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

exultim applausit, cum regia victus
Et pietas damnata probrum scurrile tulisset.
A Iesside Typum Mariae venerante recepit
Virginis auspicium pietas; Michole furorem
Impietas ridente trahit: sic regia Iudae
Taeda, pias, Stygiasque faces accendit, et unus
Davidis thalamus caluit tam dispare flamma,
Hebraei Iessea throni cum Gloria David
Sublimes arcae saltu describit honores:
Postremi


2428. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Transierat fecunda suis pomisque saporem
Non sterilis dabat Autumnus, cum septimus astri
Principis octavo mensis procederet ortu.
Tunc tibi nascentis sterili de coniuge prolis
Aspexit Iudaea iubar: lux ista Mariam
Edidit ignoransque novae sine more micantis
Aurorae ut radiis fulsit Galilaeus horizon;
Attonitus non sueto huius fulgore Diei
Haeret et ignotae flammas examinat aethrae.


2429. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

sepultus
Hauriet atque etiam vivens in prole maligna
Attrahet Adamus: toto radiabit in orbe
Lux tua, caelestes vincet tua gratia stellas.
Messiae praeclara parens, te matre resurget
Iudaeae prostratus honor, manabit in omnes
Admiranda tui ventris quoque gloria gentes.” 26.
Dixerat haec; materna suae iamque oscula proli


2430. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

ait: “Dulcis mihi, nata, voluptas,
Promissum caeleste, meis o reddita votis
Progenies! maiore meum quam quiverat esse
Consilio votum, venisti aurora salutis,
Gloria Iessiacae stirpis, clarissima Iudae
Venisti lampas, venturi prodroma solis,
Prout mihi sidereus de te praedixerat Ales.
O precibus potiora meis data gaudia, maior
Omnibus o votis soboles! Si simplice vultu,


2431. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Adfuit Ismerie nurus, indefessa sororis
Ad nutus matrona, fuit cui filia vatis
Zachariae sterilis coniux, quae postea summum
Elisabeth peperit genetrix praeclara prophetam.
Montibus e Iudae, Galilaeam Hebrone petentes
Felicem subiere domum, quo didita tanti
Fama puerperii pietasque agnata vocabat.
Quaesitum genitae nomen fuit: inclita sexus
Nomina feminei explorant, quëis maior inesset


2432. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Aetatis rugosa tuae licet area frontis
Non sinat hunc sperare diem, quo visa cupitum
Messiam pariet Virgo, tamen ecce Tonantis
Te moneo imperio, Simeon: tua funera partu
Posteriora isto, Iudae te cernere Regem,
Et manibus gestare dabunt: tua bracchia tanti
Susceptura iubar solis suprema monebunt
Fata tuae extremum iaculum torquere senectae.
Hac face funerei tibi praelucente sepulchri


2433. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Susceptura iubar solis suprema monebunt
Fata tuae extremum iaculum torquere senectae.
Hac face funerei tibi praelucente sepulchri
Laetior intrabis tenebras, et tristia patrum
Agmina, captivi Nato iam vindice Iudae,
Te referente dabit laeto resonare canore
Nacta manus oculosque fides.” Hic ore silenti
Attonitusque haesit mystes, celsusque stupentem
Aliger extento volitans per inane reliquit


2434. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Auspiciis, votisque replet, quae sola stupendo
Germine cunctarum vincet praeconia matrum. 44.
Interea pius Antistes, cum terna quotannis
Iudaeae populos festiva frequentia templo
Sisteret, ut sanctos Mariae advenisse parentes
Novit, avitorum tunc tecta subire penatum
Urbe sacra solitos, accedere gratus eosdem
Gaudebat, placido semper sermone


2435. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

bisonti.
Annorum post dena tamen si quatuor addat
Lustra, Semiramiae Cyro domitore columbae,
Mollis Achaemenium capta Babylone subiret
Cum Chaldaea iugum, captivo victor ademit
Serviles Iudae laqueos et compede fracta
Assyria patriam libertatemque benignus
Restituit princeps direptique omnia templi
Vasa reversuris Solymam concessit Apellis.
Quae tamen Ausonios iterum decorasse triumphos,


2436. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

templi
Vasa reversuris Solymam concessit Apellis.
Quae tamen Ausonios iterum decorasse triumphos,
Spectavit Romana Tito victore potestas.
Funere Messiae postquam foedasset iniquas
Infamis Iudaea manus, Tarpeia nefandum
Signa adsunt ultura scelus templique relictum
E flammis cinerem nocuo cum sanguine miscent. 12.
Inter Idumaeas,


2437. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Aspiceret natam: moriensque vetusta Sionis
Umbra, suo clarum signaret funere solem,
Ut Carmeleus decor ubertasque Saronis
Et Libani in Latios transiret gloria colles.
Grande decus defuncta tuis Iudaea paratur
Exequiis; dignam tantus cinis occupat urnam:
Caesaris Assyrio raperis tumulata triumpho.
Funeris hanc pompam regum stipante senatu,
Clauderis Ausonio, mater Synagoga, sepulchro:


2438. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

Davidis ab urbe sacerdos
Buzides Simon, quem Phoebetide remoto
Herodes prima voluit fulgere tiara.
Simonis siquidem Mariamnes gratia natae
Tanta fuit tantusque decor talisque per omnem
Iudaeam formae rumor, lasciva cruenti
Cuius amor potuit succendere corda tyranni.
Et licet istius castas scelerata potestas
Damnaret leges; solii sed honore putasset
Quod tantum frontis dignum decus, igne


2439. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

illa iugali
Infecunda viro, donec nutante senecta
Natura pareret contradicente Prophetam.
Illa virum iucunda sequi trimamque videre
Anxia cognatam, montes post terga relinquens
Sublimis Iudaea tuos, accessit ad urbem
Et regum solio claram, sacraeque beatam
Maiestate Domus: qua convenientibus una
Cognatis, trimâ solvuntur vota puellâ.
Sanctorum quinque adfuerant pia cognatorum


2440. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

merce, secundum
Effecit Phariis livor fraternus Osirim.
Quod modo subiciam temet fortasse latebit
Antistes, sed ego, cum me sata Marte teneret
Roma potens, quando Augusti mihi munere venit
Iudaeae regalis apex, audita notavi,
Hospitii nostri clarus quae laude ferebat
Pollio tum consul: sceptri nocturna Latini
Augusto simulacra fidem fecisse, parentem
Ventre gravem obiectâ de prole docentia


2441. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

uxor
Visa fuit rutilo (vide habent an somnia pondus)
Surgente ex utero splendere puerpera Phoebo,
Quo nunc sole calet mundi totius horizon.
Imperiique orbis vatem tunc somnus agebat,
Iudaeae fortasse novum sperare Monarcham
Ostenso Titane docent omniscia rerum
Fata? Sed ede rogo Mystes venerande, puellae
Quis pater est, quod stemma viri, quae patria?” Simon
Reddidit: “Aprici quae fixa


2442. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

mentes.” “Nil me movet iste,” reponit
Herodes, “somnus. Sed quod mihi saepe vetustis
Auditum est extare libris, tibi dicere, Simon,
Non opus est. Novisti etenim, paritura potentem
Nostra quod Iudaea Ducem, quem totius orbis
Expectat solium: fasces premet ille superbos,
Ut paleas quas aura rotat, diademata regum
Subiciet, solusque uno dominabitur ostro.”
“Rex, ut ais,” retulit Simon, “haec


2443. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

solium: fasces premet ille superbos,
Ut paleas quas aura rotat, diademata regum
Subiciet, solusque uno dominabitur ostro.”
“Rex, ut ais,” retulit Simon, “haec fama vagatur,
Nostraque nec tanti, fateor, Iudaea tepescit
Religione ducis. Sed tunc, mihi credito, Princeps
Is veniet mundique unus sublime capesset
Imperium, scelerum plenis cum strata tyrannis
Cervicem natura dabit ratioque petita


2444. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Innocui Cygnus, Lyra Iessias, Ara fidelis
Thariadae, Gedeonis ovis, Mosaicus anguis,
Estheris diadema, gravis Nilotide spica
Messis, Orionius Machabei mucro, litata
Iephtias, et caesi Iudaeae gloria, fratres.
Lucifer Aurorae genitor, cui fulgor ab ipsa
Maior prole fuit, reliquis cedentibus astris,
Ipse etiam cadis exanimis: tua lumina Limbo
Claudi optant. Nato sed, Ioachime, relictae


2445. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

te tamen illa tuosque
Longa gigantaeos remoretur semita gressus!”
Talibus infernae resonabant vocibus umbrae. 29.
Quin etiam si quando aliquam Iudaea dedisset
His tenebris post fata animam, cito discere manes
Solliciti optabant: Solymaei qualia mystae
Dant monita, afflatusque ferat responsa Sacerdos,
Quam cito venturum, maestum Israëla molestis


2446. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

pandit
Et virgam et florem; sine semine concepturae
Virginis exponit signum; tum cuius ab aevo
Est iter aeterno, sobolis primordia ructat.
Virginis ut vidit templum accessisse paratos
Iudaeae pro rege sinus, clam cognita prudens
Subticet arcana et praesentem prodere vulgo
Non probat ignaro matrem, sed clausa sub imo
Pectore danda palam quondam mysteria celat.
Interea observat natam et


2447. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Mille neces vultu, poenas mea gaudia dicam.
Laeta etiam stabili pro virginitate tuenda
Audivi placitura Deo me vota daturam.
Iam dudum mens fixa mihi est, ut tempore nullo
(Opprobrium quod nostra putat Iudaea) viriles
Ducar in amplexus, sanctorum exempla sequente
Proposito: sic Thesbites, quem flamma iugalis
Commendat neglecta thori similique praeivit
Virtute Helciades, quorum vestigia pressi.


2448. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Explorata dabat probitas et gratia taedae
Regiaque ad dotis cumulum accessura propago.
Cumque nefas propria fuit olim stirpe diremptas
Connubiis miscere tribus Mariaeque tribulis
Progenies Iudae medio Davide fuisset,
Hinc erat augusto Iudae de sanguine natis
Virginei spes facta thori; nec segnibus iste
Sanguinis eiusdem caluit rivalibus Hymen.


2449. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Regiaque ad dotis cumulum accessura propago.
Cumque nefas propria fuit olim stirpe diremptas
Connubiis miscere tribus Mariaeque tribulis
Progenies Iudae medio Davide fuisset,
Hinc erat augusto Iudae de sanguine natis
Virginei spes facta thori; nec segnibus iste
Sanguinis eiusdem caluit rivalibus Hymen. 34.
Ut vero thalami Mariam vox


2450. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Hoc Charitum caeleste penu disponat ad usus.
Est generis fatum nostri, spem saepe fugacem
Feminea rediisse manu, virtute stetisse
Fortunam: aeternùm nostris ita Iuditha vivit
In fastis celebratque memor Iudaeus Edissam:
Audit adhuc animosa suos Debbora triumphos.
Vivit adhuc clavo non exanimata vetustae
Gloria Rachelis 29 Rachelis: Iachelis , dulci quae lacte vigentem


2451. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Cum solitum superaret ephod onychesque nitorem,
Fausta locuturi signum fecere Tonantis.
Cumque caput proni cuperent sermone doceri
Numinis, effatis aperit se talibus aether:
“Conveniat Iudae soboles, innupta iuventus
Amplaque odorato stans occupet atria templo;
Unicuique suus sicco sit cortice stipes.
Inclita cum Iudae fuerit collecta propago,
Altius exactum cunctis sit vertice lignum:


2452. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Numinis, effatis aperit se talibus aether:
“Conveniat Iudae soboles, innupta iuventus
Amplaque odorato stans occupet atria templo;
Unicuique suus sicco sit cortice stipes.
Inclita cum Iudae fuerit collecta propago,
Altius exactum cunctis sit vertice lignum:
Cui humore carens baculus mox flore virescet,
Atque Semiramius cui fronte quieverit ales,
Hunc ego dilectae nymphae designo maritum.”


2453. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Fonte, priùs nebulis Phoebo splendente solutis,
Viderunt flamma caelo veniente cremari.
Laeta dies populo, lapsae pro munere flammae
Vota reponenti, pariter fuit apta remotos
Dispersosque procul Iudae sociare nepotes
Ex quibus electum Mariae spectata docerent
Signa virum, mirum dictu! Venerisque decorus
Pronubus adverso Veneris foret ales amori,
Et florente suas accendi stipite taedas


2454. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Signa virum, mirum dictu! Venerisque decorus
Pronubus adverso Veneris foret ales amori,
Et florente suas accendi stipite taedas
Miraretur Hymen. Omnes it iussus in urbes
Rumor Idumaeas, Iudae qui illustre vocaret
Stemma, thori cupidam pubem: manibusque revulsas
A radice diu virgas afferre monebat
Sacra Palaestinae patrum templique potestas.


2455. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

divina patrum mandata secuti,
Expectant summae iussa ulteriora tiarae.
Octoginta aderant iuvenes, quorum ultima septem
Par lustris aetas, rudior quinquennia quatuor
Attigerat pubes: regali sanguine Iudae
Nati omnes, ipsa Davidis origine multi.
Et quoniam antiquos capta Babylone reversae
Non habuere tribus quibus excessere penates,
Sed quo quisque loco potuit nova limina fixit,
Iudaeae


2456. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

Iudae
Nati omnes, ipsa Davidis origine multi.
Et quoniam antiquos capta Babylone reversae
Non habuere tribus quibus excessere penates,
Sed quo quisque loco potuit nova limina fixit,
Iudaeae pars quaeque parem dare stipitis impos
Unius sobolem, non certa sede diremptos
Servabat mixtos omni regione tribules.
Inde fuit tota Iudae quod sparsus Idume
Spiraret sanguis, quavis ex parte


2457. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Sed quo quisque loco potuit nova limina fixit,
Iudaeae pars quaeque parem dare stipitis impos
Unius sobolem, non certa sede diremptos
Servabat mixtos omni regione tribules.
Inde fuit tota Iudae quod sparsus Idume
Spiraret sanguis, quavis ex parte profectos
Spe thalami, reduces domus acceptura maritos,
Transmisit Solyma iuvenes. Hic adfuit Amos,
Carmeli flos pulcher Amos, quem Rutha Phalego


2458. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Iephtemque Mosemque et pulchrum frontis Adamum,
Et Noam, cui Lia parens; Hebronia proles
Et gemmis digitosque gemmasque incluserat auro.
Hic Samuel cum fratre Isaac, quos fuderat uno
Anna puerperio, Iudae fecunda marito,
Ephratea nurus, similes aspectibus ambo,
Fronte pares ambo, comae par utrique, nisi uno
Quod Samuel luscus, prout apparebat, ocello.
Accessit Salomon Mambraea valle colonus


2459. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

spernisque fidem prolemque daturam
Reiicis aeterno laudes et vota Tonanti?
Anne vides nostros sanctosque, vetusta secutos
Legum scita patres, casto eduxisse cubili
Progeniem, quorum celebris per publica Iudae
Ora volat virtus? Fideique illustrior illa
Numen adorabat pietas votisque faventem
Implorare Deum parvos docuere nepotes.
Quod probrum est homini, virtus nequit esse probatae
Mater


2460. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Et portentoso Memphim dare vota sepulchro.
Thesbites etiam rutilis superare quadrigis
Sidera, et ignivomos nivei candore pudoris
Astra supergressos fertur meruisse iugales.
Nonne etiam noster Iudae qui vota fatigat
Promissus princeps, pariturae matris honore
Virgineo, puros hausturus ab ubere rores
Fertur et integris fixurus labra papillis?
Matre illibati si de candoris amante


2461. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

sanguis, probitas et gratia; demum
Virtutis verae simulacrum: tanta stupentes
Prodigia, eximios templi deposcere mystas
De thalami eventu caeli responsa coëgit.
Auditum: dandam esse viro, cui sanguine Iudae
Sit genitor sacroque simul cui limine stanti,
Allatus manibus siccus – mirabile! – stipes
Exeat in florem et fronti Babylonius ales
Insideat. Iosippe, puto dabis; ista iubentis


2462. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

ero custos. Felix si lumine nupta
Respiciat me Virgo suo, si cura Tonantis
Est Virgo, mecum curam si dividat author
Omnipotens, laus quanta mihi est? Pulcherrima caeli
Portio si Virgo est, terrae si gloria, Iudae
Splendor et Isacii melior si sanguinis 755 sanguinis: sanguis heres,
Caelicus indutus carnem si dicitur Ales,
Si non effigies, sed virtus ipsa, stuporis


2463. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Connubii curas nocturnaque visa recenset.
Cui frater: “Quanta, dulcis germane, videtur
Sorte favere Deus! Mariam (quàm grandia spargit
Rumor et eximiae quas urbs Solymaea puellae,
Quas laudes Iudaea canit!) tibi praeparat aether,
Tot Charitum nimiam donis, Iosippe, maritam.
Connubii praecide moras, caelestibus esto
Aequus prodigiis! Signata amplectere taedis
Tempora, divinis frater cave nutibus


2464. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Extulerat montes, cum procurante videret
Germano fraterna peti non simplice coetu
Limina, cognatas matres aliquosque probata
Aronis de stirpe viros, quëis praebita solis
Libertas, thalamos Iudae cum prole pacisci.
Hic agnatae aderant, Solymae quas miserat urbi
Nazara, sive Hebron nuptas: hic Melchias aevi
Iam matura parens, hic Ephrataea Rebeccae
Progenies, geminae, tempus queis nubile, natae.


2465. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Ibat anus, cuius meritis viduoque pudori
Scire datum (rapto thalami consorte, bis octo
Lustra enim templo precibus lacrymisque dicarat)
Per praesentia pacta, per hos ipsos Hymenaeos,
Promissus Iudae pacis quod surgeret author.
Ibant una omnes, sed mox ex omnibus unam
Iosippi Sponsam, quamvis nullo hactenus haustam
Lumine, novisses Mariam: quam frontis et oris
Gratia, simplicitas, maiestas, forma


2466. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Lumine, novisses Mariam: quam frontis et oris
Gratia, simplicitas, maiestas, forma beatis
Proxima spiritibus, ne non discernere posses,
Non fecere parem reliquis, quas protulit orbi
Formosus Iudae sanguis speciesque Sionis.
Gratia sidereo vultu decorata pudicis
Moribus accessit, veluti si dentibus Indis
Purpura, Sidonio vel gemmeus incubet ostro
Fulgor et Eoum pictis laquearibus aurum.


2467. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Virgineo nam tota domus vultusque legebat)
Materies sermonis erat: venturus Olympo
Messias cunctos tota suspenderat aure
Convivas: decies veluti septena prophetae
Hebdomas ad finem properet Iudaeque superbum
Culmen, Idumaeo, externae telluris alumno
Cesserit Ascalidae, quae sunt prope limina stantis
Tempora Messiae; sed prudentissima Virgo
Parca loqui, plura aure tulit quam voce dedisset.


2468. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Aequa petit series aliis regionibus istam
Stare domum, vacuamque tuo se limine cernet
Nazareth, ex illa plures radice revulsas
Committam terris habituris hospita frondes
Atria, quae gentes, nemo at Iudaeus adoret.
His nova progenies populorum, regia quondam,
Simplicibus figenda tholis donaria mittet.
Quae domus est, templum fiet, cui plurima circum
Laurus et urbs ista desumet ab arbore nomen.


2469. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Laetus avere iube Nympham, quam munere nostro
Dic verbi electam fieri sine semine Matrem.
Flaminis aeterni dic adveniente quod umbra,
Grata mihi Virgo sit susceptura coaevam
Progeniem, Iudae accedet cui regia fatis
Purpura, quodque premet solio nec excidet unquam,
Perpetuaeque geret decus immortale coronae.” 26.
Ille celer casti


2470. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Atque loci excessu maior spectabitur, omni
Quae posita est infra, vitae mortalis ad usum.
Et tamen has caeli immodicas, non temporis uno
Plus puncto sphaeras emensus Numinis Ales,
Cum paribus noctem tenebris iudaea secabat,
Virgineae subiit Gabriel conclave maritae. 29.
Illa ut erat sacrae degens penetralibus aedis
Sueta prius laxare brevi retinacula


2471. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Eligit in matrem: unde tibi, Patrique supremo
Una utriusque venit soboles communis Iesus.
Et quoniam ille tuo manans a sanguine, vera
Progenies Davidis erit; succedet avitis
Fascibus, aeternus Iudaeae regibus haeres.
Hunc dabit Hebraei Numen sublime sedere
Maiestate throni patrisque aeterna Tonantis
Dicetur soboles, aliis cui regibus impar
Prosperitas. Non ille suo peritura tenebit


2472. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Divinam fabricare impar, languentis amoris
Impete, continuis feriebat sidera votis. 35.
Interea motis Gabriel penetraverat alis
Iudaeae saltus ipsamque Hebronis ad urbem
Progressus gravidae tectum subit Ales Elisae
Cognataeque nurus uteri caeleste revelat
Depositum. Iamque illa aderat quae luminis anceps
Praevolat hora diem, quando


2473. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

thalami fructum langueret inutilis aetas,
Ignaro quantum naturae in damna potestas,
Et virtus divina valet. Maiore puellam
Prodigio, expertem thalami, non impote prolis
Ventre, tribus cognata dedit. De sanguine Iudae
Nata nurus, Iudae promisso Principe ventrem
Iam plena incedit, socio quam foedera iungunt
Iosippo, sobrina tibi est: hanc seminis expers
Implevit puro soboles divina marito.
Iamque


2474. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Ignaro quantum naturae in damna potestas,
Et virtus divina valet. Maiore puellam
Prodigio, expertem thalami, non impote prolis
Ventre, tribus cognata dedit. De sanguine Iudae
Nata nurus, Iudae promisso Principe ventrem
Iam plena incedit, socio quam foedera iungunt
Iosippo, sobrina tibi est: hanc seminis expers
Implevit puro soboles divina marito.
Iamque petituram vestra haec montana puellam


2475. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

vester
Plausus erat? Numquid laetum resonantibus auris
Emissisque piis caeli per inane susurris,
Laetitiae pleno vos an Davidica Virgo
Exultare choro et saltus glomerare notavit?
Parcite, Iudaeae montes, si vestra fuisset
Forsitan hic socors pietas, aequantibus haedos
Saltibus, aut hilarem si non saliistis in orbem,
Atque leves imitari agnos si languida vobis
Segnities fuit! Hyrcanis o rupibus


2476. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Asperior! Vestra, Armenii glaciale Niphatae
Durities superat tergum! Non Caucason ultra
Dicam brumali tantum languere veterno,
Vos veluti, si non assurrexistis eunti
Virgineae matri, Iudaeae gratia, colles.
Hunc dare supremae si neglexistis honorem
Reginae montes, Hebronia desine tellus
Mirari, divum regio, tua tristibus armis
Terreat immodicus caedis si culmina miles.


2477. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Haec tua desidiae culpa est sprevisse Mariam.
Si tantam reducem sors esset habere parentem,
Per tua festinam gradientem culmina, quantum
Gauderes regalis Hebron, clamore repleres
Quam laeto deserta tuos, Iudaea, penates?
Erroresque tuos propter male cognita caeli
Munera, quantumvis sera pietate piares.
Ast aeternum exul, numquam statura priori
Iudaeae fortuna loco; iam saecula quinque
Sed


2478. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

clamore repleres
Quam laeto deserta tuos, Iudaea, penates?
Erroresque tuos propter male cognita caeli
Munera, quantumvis sera pietate piares.
Ast aeternum exul, numquam statura priori
Iudaeae fortuna loco; iam saecula quinque
Sed bissena super numerat quod Numinis almam
Et Matrem et Prolem tellus infida reliquit.
Atque ideo infelix, nisi quod tibi sola supersit
Spes fidei extremae, cuius


2479. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

pondera ventris,
Laetitiam quando vatum postrema parenti
Nata tulit soboles. Lampas cum Carcinon altis
Attigerat Phoebea rotis, sublime datura
Solstitium, vidit tandem montanus horizon
Iudaeae ingentem puerum, mirantibus ortam
Indigenis prolem. Quando dixere “Quis iste
Tot rerum signis caelum quem praedicat infans?”,
Mutus erat genitor, natus patris ora resolvit
Ignarus fandi puer et per


2480. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

cornua lunae
Virginis urgebat reditum iustasque monebat
Tempus abisse moras, cognata puerpera postquam
Divinam sobolem missum praecurrere vatem
Enixa, implesset nati rumore puelli
Ardua Iudaeae et valles. Accedit Elisam
Feta Deo Virgo docuitque trimestre moranti
Accessisse datam redeundi ad propria legem.
Illa ut erat fusis lecto infantaria membris,
Se cubito tenus erexit lacrymisque


2481. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Atque pavor tentare nefas: ea fulget honoris
Integritas talisque sui pudor eminet oris,
Ut nisi caelestes animi non spiret amores.
Solus ego, cui nota meae mage gratia nuptae,
Credere flagitium, iudex temerarius, ausim?
Anne vides quamvis ferme spectatur adulto
Non ignara utero, meque ad sua pondera pressis
Interdum pendere labris maestumque tuentem
Advertat prudens animi. Tamen illa serenum


2482. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

aequa pati, mirabar abundé,
Tanta quod absimili nupta est concessa iugali.
Nunc autem quid agam, vel quid loquar? Immortalem
Ventre geris paritura Deum promissaque maesto
Visceribus claudis, pietatis viscera Iudae.
Teque tacente sacer docuit me Numinis Ales
Ambiguum, pavidum, tuus et quo germine crescens
Grandescat venter. (Taceo, neque enim ulla pudoris
Me flexit non recta fides). Te coniuge felix


2483. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Viscera, mortali fetus experte marito.
O divinarum Charitum plenissima mater!
O flumen, cui ipsa Dei vitalis abyssus
Irriguum sine more fluit reducesque ministrat
In caelum lymphas; unde et sistentia Iudae
Labra tuos bibitura, parens excelsa, liquores,
Lucis inexhaustum per te contingere fontem
Vitalique vado mergi feliciter optant.
Me quoque, Virgo, tuis Charitum sociale fluentis


2484. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Victore Augusto, quo Caesare totius orbis
Fluxerat in tabulas numerus censusque Latinas.
Caesareum, cui se victae submittere gentes
Debuerant, etiam, Syriam moderante Quirino
Edictum Iudaea tulit: generisque tribusque
Propria scribendos urbs invitabat Apellas.
Cuique sua notas accedere origine sedes
Ardor erat: captiva suos Iudaea tribules,
Quos habitare prius tribuum sine limite certo


2485. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Debuerant, etiam, Syriam moderante Quirino
Edictum Iudaea tulit: generisque tribusque
Propria scribendos urbs invitabat Apellas.
Cuique sua notas accedere origine sedes
Ardor erat: captiva suos Iudaea tribules,
Quos habitare prius tribuum sine limite certo
Dispersos tulit; ad propriam gentile referre
Nomen et aera tribum famamque et nomen avorum
Servantes vidit. Genti sua nota cuique


2486. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Ascalis ire potens, urbs quae produxit iniquum
Herodem Simeonidas suscepit et albo
Intulit; et Levi soboles, cui limite certo
Nulla fuit tellus, aliis immixta ferebat
Cum tribubus censum: Iudae generosa propago
Scribebant Hebrone genus, nisi regia Iesse
Quos tetigit cognata domus, quorum inclita regis
Patria Iessigenae signavit nomina Bethlem.


2487. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Tecta prius, spectant proprii pia limina tecti
Et superesse stupent aliarum labe domorum.
Illa vetus dominis et iam casa parva duobus,
Vertitur in templum. Pelignus talia vates
Dum commenta dabat, veram Iudaea parabat
Commenti formam: minor ipso est fabula vero.
Virginis haec eadem nam sedes parva, volucre
Vertitur in templum, non carnis imagine falsa
Aeterni postquam facta est domus hospita Verbi.


2488. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

horror Idumes?” 3.
Sed Virgo et voces adyti et diversa ferentis
Excipiens populi sensum taciturna latebat
Atque ipso praegnans Duce, quem Iudaea petebat,
Isacidis ignota parens. Nec prodere sese
Sustinuit sapiens Virgo, sat gnara superbum
Indigenas sperare Ducem quem mater opumque
Regnorumque potens utero regina tulisset.


2489. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

4.
Ut satis indultum votis, excedit uterque
Delubro coniux: Bethlem suspirat uterque.
Urbem hanc pollentem rerum paradison amoena
Temperie Iudaeus habet. Par credita nulli
Est tribui ubertas: quovis sub sidere tellus
Florida, continui plaga veris, odoris inanes
Festiva hortorum facies non sustinet auras.
Haec mage flava Ceres, praestantior arva


2490. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Et sic ore refert: “Ades ô aeterna propago
Et soboles immensa Dei! Tam paupere strato
Figere et exiles quem cogere quivit in artus
Terrigenum vetus error. Ades promissa iacentis
Spes Iudae! Quantum stupeo, sublime salutis
Consilium nostrae! Stygias tibi frangere culpae,
Ah, duras nimium stat paupertate catenas.
Isacidûm Dux natus ades, rupturus aviti
Servitii crudele iugum. Mea se tibi,


2491. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

regis.
Et memini, non mentis inops, mihi saepe locutos
Maiores pecorum doctosque aetate magistros
Adfore mox tempus, caeli quo cardine verso
Siderei pateant postes deturque videri
Iudaeae sperata salus seque imus Olympo
Misceat et veterem luctum novus exuat orbis.
Ille idem vatum tabulis signatus ab urbe
Fertur Ephrataea fatis authoribus Heros
Venturus: parete viri, caelestibus acti


2492. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


At quia forma humili non dedignatus herile
Occultare genus, patrio quod ducit Olympo
Filius, agnovit mater non impare servis
Hunc ratum servire iugo, diuturna paratum,
Libertate sibi dempta, iuga solvere Iudae.
Subicit infantem cultro primamque Latini
Sanguine divino lucem discriminat anni.
En tibi, Roma, novus scribi quo murice Consul
Postulet, Hebraeo fusus spectatur in antro!
Si tamen


2493. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

illam, quam iussa diu est longaeva senectus
Expectare facem, fatorum in limine vidit. 36.
Triste gemens Simeon gemino quod pressa doleret
Infelix Iudaea iugo, quam propria labes
Et vitium, externa tum maiestate Latinus
Saxorum cultor stansque in cervice premebat
Impius Ascalides, poterat cui esse salutis
Unica spes, veniens humano in corpore Numen.


2494. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Vota animi factura Deo – mirabile! – nuper
In templo notae videt inter brachia nymphae,
Natum ubi fulgere Ducem. Quem vertice prono
Intuita, afflictae tandem affulsisse ferebat
Messiae optatum Iudaeae et gentibus astrum.
Praesentem vero populum, puerique trahentis
Corda decus famamque sui testesque videntem
Imperii, visum vario sermone teneri,
Mens non una ligat: vocesque prophetidis alter


2495. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Virgineam caelo tutam, diffidere pravis
Consiliis validisque minus pro more futuris
Incipit irasci insidiis. Sine crimine tandem
Ne foret, immitem scelere hoc animavit Erinnys
Sic affata Ducem: “Iudaeae summa potestas
Egregium decus est, unus quam terreat infans
Quem neque vi possit, duro neque perdere ferro!
Anne vides veluti, princeps, te subdita laudat
Proculcetque fides? Puerum tua sceptra


2496. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

acceptos alimenta aequantia nummos. 3.
Aspiciens Arabae Iosippus moenia Petrae
Haec fertur versasse animo: “Iam cessimus oris,
Immitis Iudaea, tuis, evasimus enses
Regis inhumani. Nos hac subsistere terra
Quis prohibet tutisque Petrae considere tectis?
Nos multo iam sole vagos annona reliquit
Annonaeque fides, pretium. Si tecta subire


2497. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

duxque fuit, celso cum sole mearent. 8.
Haec etiam penetrante vago deserta Tonante
Virginea cum matre, Deum quae protulit alvo
Messiam, pro quo Iudae numerosa propago,
Desertas inter rupes sterilemque ciborum,
Arentesque plagas, tantis servata migrabat
Prodigiis; an non praesto caeleste fuisse
Obsequium rear et dominis, cum talia servis,


2498. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

veluti Phario dare terga Serapi
Iussa fugax duodena tribus, velut ista cruentas
Ascalidis vitare manus, hoc pulvere iussa
Tuta ibat divina domus, genialiter octo
Hic habiti lustris relegens vestigia Iudae.
Istorum cuivis anno lux esset ut una
Aequa, quaterdenos numerant hoc aequore soles.
Deserti mora tanta fuit, prius ampla superbi
Quam caeli Charites tetigissent arva Canopi.


2499. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

reliquit
Signa pecus, quo nulla animae viventis imago
Pressa pede extaret, talem praebere ciborum
Annonam poterant, nisi prospicientis Olympi
Id faceret: generosa penus, mittente beatis
Iudaeae profugis Cerealia dona Tonante.
Forte viae raram quamvis pressisset eremum
Hospes et illa suâ pius advenientibus esset
Immemor annonâ; quis tanto errore viarum,
Mox igni abstractam Cererem, quis


2500. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

nulla patebat
Dura ad incessi superanda obstacula montis
Semita, proiecto ut poterant advertere vultu;
Cum velut ex antri cuiusdam limine ternos
Aspiciunt prodire viros, qui recta tenentes
Iudaeae ad profugos vestigia, poscere visi
Hos, veluti certam sabulosa per invia metam.
Accedunt propius; peregrino in Numine blandos
Defigunt primum vultus oculosque coruscant
In puerum et motâ, ignotum quae,


2501. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

ductor
Est alius, qui Tobiam Babylone reversum
Et patrem et sobolem Medus quod reddidit aere
Debitor; et genitorem oculis, natumque puella
Coniuge, non suscepta operum mercede beavit.
Nec Iudae adversas acies vocesque superbas
Infidi Assyrii, nocturnis caedibus ultus
Alter erat, sed certa trium fuit una virorum
Dextera. Et horum uno sterilis monitore sacerdos
Zacharias prolem vetula de coniuge


2502. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

quo vestros legeret sciretque labores.
Et vidit legitque tuorum, Iacobe, nepotum
Serviles hac urbe manus tribuumque notavit
Duratos lateres; qui non ingratus amatam
Ut foret in plebem, rediit sua spargere Iudae
Lumin poenalique iugo, manifestior inde
Ut fieret, celso fixus de culmine luxit. 33.
At septemgeminum divina invisere Nilum


2503. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

a morum et scelerum feritate profecta
Duratura tuis stat adhuc infamia muris. 43.
Inde propinqua petunt humiles stagnantia ripas
Torrentis vada, Iudaeae quem montibus ortum,
Labentem saxis, vitis Sorecia botris
Propitium bibit et grato se gurgite replet.
Protinus emenso veniunt torrente sub altas,
Fonte suo optatas rupes, quo Virginis alma


2504. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Divino ingentem populum generare puello. 44.
Inde viae spatio non longo errantibus anceps
Occurrit bivium: lateri fuit obvia dextro
Iudaea et Solyma; ursisset si Nazara, laevus
Aequus erat pulvis. Sponsis certabat uterque
Iudaeae et Galilaeae ardor: Iudaea vocabat
Ad templum, at puerum regni ne perderet heres,
Qui patris evasit gladium


2505. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Inde viae spatio non longo errantibus anceps
Occurrit bivium: lateri fuit obvia dextro
Iudaea et Solyma; ursisset si Nazara, laevus
Aequus erat pulvis. Sponsis certabat uterque
Iudaeae et Galilaeae ardor: Iudaea vocabat
Ad templum, at puerum regni ne perderet heres,
Qui patris evasit gladium veritosque paterno
Successisse odio, qui successisset et ostro
Et quod idem nocte apparens sub


2506. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Inde viae spatio non longo errantibus anceps
Occurrit bivium: lateri fuit obvia dextro
Iudaea et Solyma; ursisset si Nazara, laevus
Aequus erat pulvis. Sponsis certabat uterque
Iudaeae et Galilaeae ardor: Iudaea vocabat
Ad templum, at puerum regni ne perderet heres,
Qui patris evasit gladium veritosque paterno
Successisse odio, qui successisset et ostro
Et quod idem nocte apparens sub luce corusca


2507. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | Section]

LIBER XI. IESSEIDOS 1.
Septima post Iani Latias exorta Kalendas
Lux alium solem melioraque sidera Iudae
Apparere dedit. Mutata ubi patria iusso
Exilio tellus, reducis cum pignore salvo,
Nazara virgineae mirans videt ora maritae.
Illa diu vacuas dominis absentibus aedes
Laeta subit.


2508. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Iudicium attentae repetit populare maritae.
Illa quid hic dicat vix invenit: haeret in uno
Sed sobolis vultu modicaque in carne latentis
Maiestate Dei, quam tot portenta Tonantis
Adverso fidei Iudae dant noscere prolem.
Nec se Iosippo celat, sic ore locuta:
“Nosse, marite, potes Pharia tellure relicta
Quae vox natalem nos visere iussit Idumen.
Eiusdem vox ista Dei est Aegyptia noctis


2509. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

tellure relicta
Quae vox natalem nos visere iussit Idumen.
Eiusdem vox ista Dei est Aegyptia noctis
Somnia confirmans, ubi te Iosippe vocatum
Nostra valere dato suscepit Nazara Nilo.
O Iudae domus! Ô generosa fidelis Abrami
Posteritas! Quantum ô vestram terrena puelli
Sollicitat caligo fidem! Promissa salutis
Vos lampas iam luce ferit neque segnis amato
Isacidae proprium suffert celare


2510. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Lumina Messiae, maiori luce micantem
Signorum, petet opprobriis inimica Sionis
Progenies; duraque suum cervice 140 cervice: cerviae repellet
Difficilis virtute regi Iudaea magistrum.
Is morum verique sator, caeloque profectae
Assertor fidei, validus connectere certis
Verborum praecepta notis, signataque miris
Prodigiis effata dabit poteritque videri


2511. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

clausisse greges mirabitur impos
Plena nataturis non plus educere pinnis
Retia piscator, sociisque extracta lacertis
Innumeros notare dabunt per litora pisces.
Desertae cernent valles et inhospita Iudae
Culmina, ieiunas dape deficiente, sequentum
Milia quinque virum (numerum nec fecerit infans
Nec mulier) saturare animas: ubi quinque per omnem
Partiti populum panes pleneque soluta


2512. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

coepit per tempora crescere Numen,
Lux nova paschalis, teneris non utilis agnis
Ad solita oppressam cum festa vocaret Idumen.
Divinus 220 divinus: divinis cum matre puer communia Iudae
Gaudia completurus adit socioque parentis
Nomen habente viro sacros consumat honores.
Ut tenor expletus legis, Galilaea reversi
Rura petunt, lux iamque prior confecta parabat


2513. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Victa dolore cadat; moriensque beatior isto
Funere, divinae sobolis consumet amorem.
Nec iam vana suis Aegyptia sacra triumphent
Commentis, ubi quaesitum non cessat Osirim
Flere Isis; veram siquidem Iudaea dedisset
Historiam amissum Mariae quaerentis Iesum;
Inquiri tanto si suave fuisset eidem
Virgineae matris nutritorisque labore.
O excelsa parens, materni imitabile numquam
Prodigium


2514. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Plaga vomet totidemque videbis hiantia praesens
Vulnera, lassatis rabies cum caeca lacertis,
Ipsa etiam saevis penetrabit ad ossa flagellis?
Quid, sua Romanus scribet cum funera praeses
Iudaeo clamante crucem? Quid stipite pressum
Cum maesta aspicies? Quid ubi nudata cruento,
Te coram, ô genetrix, pendebit victima ligno?
Disce minora pati, te, dum graviora videbis,
Extinguat ne tortor amor!


2515. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Est locus a dextra templi regione, virorum
Exedra, grandaevi quam post paschalia mystae
Orgia, fatidicos soliti explanare prophetas,
Et legum clarare umbras tempusque volentes
Scire beaturi Iudaeam Herois, adibant.
Dispositis vatum tabulas versare periti
Accubuere locis: sedes data prima magistris,
Perfectae necdum subiecta sedilia pubi,
Ima dein studii cupidae subsellia turbae.


2516. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Sive daret, puero attonitos dicente disertos
Verba stupere dabant plusquam terrena magistros.
Materies sermonis erat promissus Apellis
Messias; tempusque illius adesse relatis
E patrum tabulis Iudae lux missa docebat.
Ut postes tetigit genetrix, ubi caelica proles
Quaesitorum acie responsorumque fatigans
Legales cathedras mentis iuvenile beatae
Edebat specimen subsistere censuit illo


2517. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

vigilans, utriusque ad commoda sponsus. 20.
Post fata haec heres Cleophae, cognata parenti
Virgineae soboles, Simon Cananea propago,
Posteritas Iudae, propria de stirpe Salomen
Florentem nympham, statuit sollemne iugali
Consociare thoro, accitis ad pacta propinquis
Connubia, utroque ex sexu. Quos adfuit inter
Et Maria et proles, quam tunc trigesima


2518. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Haec eadem Solymis natum sua fata sequentem,
Credere nolentis populi vulgique ferocis
Aspexit livore premi. Et clamantia laetum
Agmina, ubi stratas vector calcabat asellus,
Regia dum subiit Iudaeae moenia, palmas,
“Hosanna” audivit. Demum tristissima fati
Maternum sine more dolens ludibria vidit. 23.
Illa Sioneae forsan quoque


2519. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Digna virere polo, vestro ne sitis amara
Progenies spectata Patri, vos gentibus olim
Longinquis, nec non post tempora multa, suarum
Poenarum factura fidem, dabo crescere terris,
Queis Iudae vox nulla sonat: servabit in illis
Vos melior fortuna locis, quos forte parentis
Vestri odio, Solymae saevus discerperet ardor.”
Haec effatus abit superansque immanè remotam
Maiorem a Solyma zonam,


2520. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

notaret.
Insuper et natum novit cum patre Tonantem
Maiestate parem, flagri servile ferentem
Opprobrium, penetrare potens magis omnibus una,
Quam foret indignus tanto splendore nefandus
Iudaeae furor. Adveniens hinc ille doloris
Dictu impos matris fibras torquebat amaror.
Illa crucis merito siquidem 1011 siquidem: siquidam magis omnibus una
Emicuit tantasque sacri


2521. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | Section]

admonuitque virum Victoris alumni
Dite soluturis animas accedere palmis)
Corpus immodicos pro me perpesse labores
E tumulo iussis faciam clarescere membris.
Mecum omnes nunc ite, animae, quas cognita Iudae
Ad regna educam laetoque 92 laetoque: laethoque sub aethere sistam,
Donec in Empyrias sedes aeternaque regna
Post decies quatuor modica intervalla dierum
Me


2522. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Lumine, cui tenebrosa poli sunt sidera, corpus.
Tunc animata statim, ceu presso excita sopore
Membra reviviscunt: fato deperdita carnis
Integritas redit et plagas quas corpore toto
Impressit Iudaea furens, exclusit abactis
Plagarum pariter vitae nova gloria signis.
Vulnera quina tamen, summum complentia fatum,
Quae fecit maiora furor, superesse decori
Aeterno voluit: simul ut pro labe repensi


2523. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Caeterà ut aspexi mortales, forma beato
Est eadem vultu; nisi quod compluribus aucta
Dotibus aspiciam quae quondam corpora vidi.
Vosque mei nati reliqui salvete sodales
Exciti tumulo patres et gloria Iudae!”
Dixerat haec Virgo, prono quam vertice cuncti
Reginam summo Charitum splendore micantem,
Propitiique sibi matrem Victoris adorant.
Tum natus: “Tua me, genetrix, tua tristis imago


2524. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Divinos artus! Spolium sortita quod unum
Huic mortale dedi, sed Numine plenum
Quamvis exanime humano sine flamine corpus
Servastis, triplicem numerans a stipite lucem.
Fortunate lapis, Iudaeae pectore petra
Mollior, humanis exclusam cordibus istam
Celasti quae fida facem: te muneris ergo
Perpetuus celebrabit honor, seu turpis Idumen
Vastabit Scytha, seu veniens sua fana Gradivus


2525. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

divina suo splendore minores
Eiusdem fidei lucisque excesserat ignes. 14.
Dena quater fuerant elabi visa dierum
Tempora, inoccidui postquam Iudaea tulisset
Phoebi immortales flammas, surgentis ab ipso
Fatalis tumuli, quamvis non crederet, antro.
Cum regem domitorem Erebi signata vocasset
Ad caeli convexa dies festosque pararent


2526. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

saxa,
Non potuisse mei magis igne liquescere nati
Et tota in laticem verti! Tamen approbo vestram
Duritiem, tanto quam conservare sub aestu
Par fuerat, facti memorem qua redderet orbem,
Iudaeamque male fidei reprehenderet iste
Divinus, victura pedum per signa Viator.”
Ut vultum replevit saxo, conversa per axem
Lumina vibrabat Virgo spatiumque legebat
Quod praepes secuit natus, suspensa


2527. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

summa et caelestis Amazon.
Sermonae prius urbs, Ephesi modo nomine dicta est.
Hac visa Antistes proprii tunc nominis implens
Mensuram, caeli flammis Ignatius arsit.
Hanc Solymis, Graio veniens de litore iudex
Intuitus, non mortali de stirpe creatam
Dixisset, Pandionia sed Pallade maius
Numen, Eleusinae matris cultumque Dianae
Promeritam, suscepta Dei nisi vera doceret
Credulitas non esse


2528. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

25.
Iam duplicem postquam Christus terrae ima reliquit,
Lustra dabant numerum, verae queis lucis egenti
Prima patrum voluit sudare industria Iudae.
Sed fidei steriles animos praebere labori
Exiguam, caeli quam ferret in horrea, messem,
Cum spectaret amans Iudaeae cura, salutis
Semina damnatis subtracta novalibus agros
In


2529. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Lustra dabant numerum, verae queis lucis egenti
Prima patrum voluit sudare industria Iudae.
Sed fidei steriles animos praebere labori
Exiguam, caeli quam ferret in horrea, messem,
Cum spectaret amans Iudaeae cura, salutis
Semina damnatis subtracta novalibus agros
In resides, meliore volat dispergere frugum
Proventu cultisque deos percellere saxis.
Ante tamen quam diserta migraret Idume


2530. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


44  Dulcius ut possim te reperire, lates,
45  Qui nube horrificas vultus, ut territa corda
46  Pronuba ad amplexus advocet ira tuos.
47  Es pater, es iudex, utinam de patre benigno
48  Exquiras, iudex an mea fata velit.
49  Tu luctus expende meos, namque omnia cernis
50  Et pensare malum, quod facis ipse, potes.


2531. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


45  Qui nube horrificas vultus, ut territa corda
46  Pronuba ad amplexus advocet ira tuos.
47  Es pater, es iudex, utinam de patre benigno
48  Exquiras, iudex an mea fata velit.
49  Tu luctus expende meos, namque omnia cernis
50  Et pensare malum, quod facis ipse, potes.
51  En torpent vires, trepidat cor, lumina languent,


2532. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


29  Nunc plausus redeant: »Io triunphe«.
30  En plus quam reliqui duces peregi,
31  En fregi diomitor recens in uno
32  Iudeum, Numidam, Getam, Molossum.
33  Nunc conclamet »Io triunphe« Roma.


2533. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 48 | Paragraph | Section]

procellis,
1.1476  Sic in Kĺissano paucos vis barbara campo
1.1477  Oppressit Cives, campoque potitur et arce.
1.1478  Hìc pius oppetiit cum Cive et Nobile Judex,
1.1479  Oppetiitque sacro totus cum Praesule Clerus:
1.1480  Altera Klissano quaesi Seña maneret in agro.
1.1481   Hìc animi non parva mei pars concidit. Arcem


2534. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 54 | Paragraph | Section]


2.70  Señonios metuat terraque marique feroces.
2.71  Sed nimia in justum patientia versa furorem
2.72  Judicis extinxit duro mala caetera letho.
2.73  Tramite regali debet procedere Judex:
2.74  Non declinando in dextram, qui molliat isthic
2.75  Judicium: sic non in laevam, qua exasperet illic
2.76  Supplicium. festina nocet sententia


2535. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 38 | Paragraph | SubSect | Section]

celebre flumen Germaniae, prope Bremam oppidum fluens. Nunc Vuger. 48 Catti, et Cherusci uetusta uocabula populorum Germaniae, quos triumpharunt Romani, ut patet ex Fastis triumphalibus, sed utique non peruicerunt. 49 Iudae Machabaeo pro patrijs legibus Contra Antiochum Syriae Regem pugnanti missus est aureus e Caelo gladius, ut 2°. Machab. cap. XV. 50 Orontes Syriae fluuius. 51 Sanctus Henricus usus est in bellis sacro


2536. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [Paragraph | SubSect | Section]

nequeat. Denique scire omnes velim me hic narratorem potissimum, deinde laudatorem agere, nec laudem ad indignos pertinere mihi unquam in animo fuit, ut eos laudarem, qui laude digni non videntur, propterea unicuique pro dignitate locum attribuo. Hinc et gentilis viri et Iudaei, immo et christiani, sed depravatae religionis erroribus imbuti nomen inserui, quod si laudatoris tantum partes agerem, hos praeteriissem, ex quorum scriptis genti nostrae nihil profecto laudis accedere potest. IX. Iam vero nonnullorum vitia, quae virtutibus


2537. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]

publicas res administranti convenire Philosophiam. Hac igitur de causa cum Liber hic meus esset iterum in lucem proditurus, tibi potissimum Eminentissime ac Doctissime Princeps nuncupandum esse duxi. Utinam tanto muneri non omnino imparem, tuoque, cui inscribitur, Nomine non plane indignum Tu ipse Judex optimus existimes; quod profecto facies, si non rem, sed studium voluntatemque meam pro humanitate tua consideres. Ille sane, quantum in me virium facultatisque fuit, renovata opera mihi enitendum esse censui, ut emendatior quam ante et venustior procederet: Novis praeterea tum rationum tum


2538. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

ex salis perceptore in Vidovecz factus nobilis et possessionatus per uxorem Pressek. Dominus Joannes Zana ex clavigero nobilis factus et per uxorem Margaritham Gabellich viduam Josephi Magdich, possessionatus Konschinae. Dominus Ladislaus Szalle judex civitatis Zagrabiensis et senator, per uxorem Jagussich possessionatus effectus. Dominus Stephanus Szalle vicejudlium, patruum secutus in Croatiam venit. Dominus Franciscus Dudich ex ammanuensi domini Nicolai Skerlecz allegans, dein fiscalis domicellarum Keglevich,


2539. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 572 | Paragraph | SubSect | Section]

I. Hungariae reges Carolus VI., 1740. mortuus, et ejusdem filia Maria Theresia. Bani Croatiae fuerunt Joannes Palffy, ad officium judicis curiae translatus, ac dein factus regni Hungariae palatinus; comes Joannes Draskovich, brevi mortuus; comes Josephus Eszterhazy, 1741. judex curiae regiae factus et 1748. mortuus; comes Carolus Batthyan, quem banum Braniughius reliquit. Bella amplissima per universam fere Europam, immo mundum, gesta sunt. Ab anno 1730., mortuo Augusto Poloniae rege, continua fere bella fuerunt. Amisit tunc Carolus Siciliam et


2540. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 580 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Opportune episcopo Krisanichiana pecunia accidit; hac emit amicos Viennae, hac immolavit Kollerianae, hac bullas aliaque exsolvit. Anno 1750. Zagrabiae a Klobusiczkio consecratus, uti ad eum annum est relatum. In Bosnensi illa sede oeconomiae totum se dedit. Braxatoria erexit, Judaeos accepit in amicitiam et lebetes emit pro pulveribus praeparandis. Anno 1751. occasione diaetae Posoniensis Kollerii fuit mancipium. Capellanus suus Kollerianam quotidie cum missae sacrificio debuit praestolari. Et quia ejusdem diaetae tempore de promovendis ageretur, Klobusiczkius


2541. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 16 | Paragraph | SubSect | Section]

senatores redditus universos intra se dividebant, immo civibus pascuationem in illorum terris impediebant, sine senatorum facilitate, testamentarias dispositiones pro libitu suo mutabant, aliaque ipsis probata, ob quae omnes e senatu amoti et de injuriis convicti ad quinque prope millia. Consul, judex, notarius. aliique senatores de novo constituti omnes. Cassae administrator positus, illis assignatum salarium, denique in ordinem positi omnes. (Commissio Zagrabiae mixta celebrata.) Commissio tertia Zagrabiae indicia et die prima Junii


2542. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 18 | Paragraph | SubSect | Section]

Attamen domini comitis Nadasdy statutio per vicarium temporaneum, non vero dominum comitem curialem contra morem hactenus observatum facta ideo est, quod contradictores, ad reddendam contradictionis rationem, ad comitis curialis tribunal debeant in abbatia evocari, hinc ipse judex et statuens esse non posset. Quare domino Magdalenich, ut praediali et vicario temporaneo, fuit statutio demandata. In statutione autem domini baronis Antonii Klobusiczky non domino Magdalenich quamvis sibi committendam voluisset, ex eadem causa judicii, in casum contradictionis, ad illum ut


2543. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 32 | Paragraph | SubSect | Section]

spanus, alias comes terrestris dicitur, per regales ad diaetas vocatur, uti et ad congregationes regni Croatiae per publicatorias, habet sub se vicespanum ex assessoribus, qui plerumque illiteratus est, praeestque montanis ad Dubranecz partibus, notarium, capitaneumque ex assessoribus. Spanus judex omnium est ordinarius, ad hunc instantiae, revisionis summariae vel etiam processualis pertinent, omniaque regiminis. Apellatur ab eo ad sedriam comitatus Zagrabiensis et hinc ad tabulam banalem curiamque regiam. Communitas habet aeque officia, ut fiscalis perceptoris, sylvanorum


2544. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 65 | Paragraph | SubSect | Section]

(Stipendia magistratui civili Zagrabiensi resoluta.) Hoc anno mense Martio civitati Zagrabiensi venit a camera aulico Hungarica Posoniensi, ut senatores stabilia haberent salaria, videlicet quivis senatorum fl. 60, capitaneus 80, judex civitatis 150, notarius 200. Hactenus enim intra se dividebant universa, videlicet colonos, vinum etc. (Palatini mors. Novus armorum supremus praefectus.) Die 24. Martii Posonii obiit in domino excellentissimus dominus comes


2545. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 70 | Paragraph | SubSect | Section]

Drenchinensium terris alveus Tatinecz per suum decursum divideret, consequenter totum illud terrenum una cum decimis episcopo obveniret. 2do. Ut Moschenicensibus pascuatio libera foret a rivulo Siva Moschenicza usque ad siccam Moscheniczam, ita tamen, ut pagi Moschenicza judex capones 12 in festo sancti Martini in arce Sisciensi deponere debeat. 3tio. Ut talem contractum principales conscriberent, quod tamen factum non est causa mutationis episcopi. 4to. Ut nisi intra 15 dies processualiter damna ab utrinque


2546. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

damno et neglectu in subsequis promotionibus. (Posonii itaque coram bano fuit conferentia Croatarum.) Conferentiae huic per banum requisiti interfuere comites omnes in Croatia et Sclavonia possessionati, videlicet comes palatinus, judex curiae regiae Georgius Erdoedy, comes locumtenens Ludovicus Erdoedy, item Nicolaus aliique plurimi. Ex episcopis Zagrabiensis, Bosnensis, Segniensis, Syrmiensis etc. Ablegati regni, capitulorum item aliique plurimi. Franciscus Koller, Somsich, consiliarii cancellariae. Ipse comes


2547. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 104 | Paragraph | SubSect | Section]

profecti sunt. Quas et effective univerunt, ut amodo una eademque sit nuncupeturque civitas, sigillis restitutis novoque comparato et a Sua Majestate dato, in quo crux duplex visitur. Restauratio quoque magistratus facta et ex utraque civitate unus novusque magistratus constitutus. Judex dominus Kesser electus, notarius dominus Svagell, consul quidam Andrillovich aliique. | Caeterum, ut posteritas notum habeat, hactenus Crisii duae civitates habebantur. Inferior illa vocabatur, quae est intra civitatis fossatum ac versus orientem post


2548. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 104 | Paragraph | SubSect | Section]

ac dissensiones et personarum pro utroque magistratu | defectus. Hinc in superiori magistratu jam nec litteratos habere poterant, plurimique defectus et graves quidem in expeditionibus demonstrati fuere. Hanc autem unionem uti activitate sua promovit, ursit dominus judex Kesser, ita et eandem terminavit ringentibus plurimis. (Moritur canonicus Radich.) Die 12. Martii, episcopo ad uniendas civitates mox descriptas profecto, obiit canonicus Zagrabiensis et archidiaconus Urbocz Joannes Radich, aetatis suae


2549. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 123 | Paragraph | SubSect | Section]

[.... numinibus..... concubina haberetur] Toliko se dade pročitati. Nec illam tale mansit fatum, sed et reliquas. Quod verum vel falsum, quod crederem ego, Deus judex futurus. [Celebratissimum autem erat......] | Cijela strana prekrižana i nečitljiva. [et......] |


2550. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 130 | Paragraph | SubSect | Section]

Mariae Magdalenae et sancti Jacobi apostoli; item sanctae Annae. In Augusto: Transfigurationis domini, sancti Laurentii martyris, sancti Bartholomei apostoli. In Septembri: Exaltationis sanctissimae Crucis, sancti Mathaei apostoli et sancti Michaelis archangeli. In Octobri: sanctorum Simonis et Judae apostolorum. In Novembri: sancti Martini episcopi, sanctae Elisabeth viduae, sanctae Catharinae virginis et sancti Andreae apostoli. In Decembri: sancti Thomae apostoli, sancti Stephani protomartyris, sancti Joannis apostoli et evangelistae, sanctorum innocentium extra Zagrabiam. Praemissis


2551. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 172 | Paragraph | SubSect | Section]

suae ruinae causa. Omnia autem Schytarocziana producta et ab eodem diligentissime exquisita, quae majoris fuere momenti, in originali per Kohium reginae submittebantur, reliqua in paribus, ut negatio illa, quam de proditione inscius Raffay successive arripuerat, suae malevolentiae et turpitudinis iudex haberetur, majorem reginae indignationem eidem conflaverit. Sed ad commissionem revertamur. (Commissionis autoritas et dispositiones.) Haec pro decore sui battaglione uno provissa erat, qui battaglio sub tentoriis in campo lato, vulgo


2552. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 200 | Paragraph | SubSect | Section]

illam metuerem, provocatus, in defensam meam a saeculari testimonium postulando. Paxius, me privatum esse, clamabat, episcopum autem cum canonicis personas plures et publicas, potius autem privatum pati debere quam tot reliquos. Ego, vera rectaque fieri publico nomine deberi, reposui, alias nec Judaeorum synagoga puniri potuisset ob privatam Christi mortem. Reess reposuit, quid cum his clamoribus? Gratis est, utraque partium peccavit, nunc cogitandum restat, quomodo haec possint accomodari. Petrichevich autem subirascendo reponit: Gratis est, res tota passio est, indigna Turca. Eheu quo


2553. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 205 | Paragraph | SubSect | Section]

actum methodo. Volebat episcopus, ut capitulum actores essent. Sed disponere nulla ratione eos ad hoc potuit, immo episcopus per scripturam suam evincere capitulum debuit, quod ex hac tota actione capitulo nihil damni sit emersurum. Episcopo actoratum accipere durum videbatur ob forum, quia judex esse non potuisset. Ergo, cujus consilio, nescio, canonicus Malenich fiscus constituitur, et fiscali nomine ad evitandam talionis poenam et expensas actionem format, data praevie ad episcopum instantia, in qua supplicat sibi judices designari, semetque in ea |


2554. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 207 | Paragraph | SubSect | Section]

ut majorem temporis partem in eo, quid fieri expediat, consumpserimus. Videbatur illi, ut rediremus Zagrabiam, sed, perpensa, quam ipse expertus fuerat testisque oculatus, invidia episcopi et canonicorum, metus erat, ne pro meo qua abbatis despectu, populi totius scandalo et sui prostitutione, Judaeorum instar violentas injicerent manus, pro qua re satisfactionis obtinendae spes nulla esset. Ego ternam de canonico jure requiri citationem dicebam, et ad 2. usque terminum etsi salvi conductus mandato violentiis talibus occurri posse censebam, et hujus, fateor, opinionis fueram. At bonus


2555. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 246 | Paragraph | SubSect | Section]

autem Montis Claudii pro sui incaptivatione adhibitam fuisse, interpretabantur, hinc vocati nec comparuerunt, nisi ad sacellum sancti Georgii dictum, a quo medio judlium Kesser, ad eos accedentis, vocati erant. Sed illi regulationem ipsis Vienna missam nomine privilegiorum rogabant. Ad quae judex incaute dixit: venisse ipsis omnino privilegia, at quae vix placebunt. Hoc ipsi magis praetendere coeperunt, neque ad arcem voluerunt petere. Hoc viso dominus Raffay ex Monte Claudio, rusticos loci tumultuasse, ex loco denunciavit, et quod agerent conventicula, cum testimonio domini


2556. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 256 | Paragraph | SubSect | Section]

publicum advocatum ageret et judicem novi judicii apprime sciret, eo, quo debuit, scripsit, sine banalis excellentiae offensa. Quae si offensa non est, quod commissio regia primum egit judicem, nec offendi potest, dum in via novi ad eundem provocatur. Unde quia comes locumtenens primae instantiae judex non fuisset, neque in via novi respondendum eidem erat, sed legali ordine ad primaevi judicii judicem res erat dirigenda. Quare dominus Raffay, tanquam in judicio publico constitutus, suam vel in quosdam illico testatus est confidentiam, vel demonstravit praepotentiam et commissionis


2557. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 282 | Paragraph | SubSect | Section]

solvendo deprecabatur laborem. Tandem post iteratas fiscalis preces comes Joannes Patachich futurae eatenus deputationis praeses lectus est, assignatique eidem assessores dominus Antonius Bedekovich, canonicus Georgius Malenich, cui successive Balthasar Petkovich suffectus est, Ladislaus Szale, judex civitatis Zagrabiensis, et pro actuario dominus Nicolaus Skerlecz, tabulae judiciariae notarius. Qui quid invenerint, inferius notabo. Hoc obtento, nescirem cujus consilio, comes ab Auersperg medio fiscalis Blasekovich submissis, quibus innitebatur, actis suis, sinceram hoc in negotio


2558. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 284 | Paragraph | SubSect | Section]

in Bisztricensi ecclesia adesset canenti patri, tum in civitate Crisiensi ludimagistrum ageret, donec parochi Crisiensis Andreae Gradinszki favoribus et viduam quandam commodarum in civitate illa facultatum uxorem obtineret et ad Crisiensis civitatis magistratum assumeretur, atque ex notario judex civitatis illius eligeretur. Praeterea cum astutus satis esset, Naisichium coluit adoravitque, gratiam ejus facile meritus, quia potare ad admirationem aliorum et potuit et cum protonotario solebat. Praeterea, cum canorae esset vocis, cantilenis suis histrionumque actionibus ac aliorum


2559. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 319 | Paragraph | SubSect | Section]

sartores aliosque artifices rejecit, qui pro conficienda militum mondura majora ei spondebant regalia. Suum, ut vocant, adjutantium dixit leitinantium Dragoni, qui Batthyanio locumtenenti ad latus fuit. Civitati Varasdinensi impossibilia excussit; dum enim impossibile esse judex civitatis Paxi peroraret, ut civitas banalibus vigiliis recto provideret, nisi intra 24 horas factum fuerit, judicem civitatis arestandum postquam reposuisset, res tota et ante 24 horas fuit absoluta. Aucupabantur, ut fieri assolet, omnes singulique novi bani gratias, omnesque confusionum


2560. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 322 | Paragraph | SubSect | Section]

Ressio (cui aliunde credi nil potest), a me istud neque ex doctrina theologorum praetendi posse, quia charitatem, quam erga me ipsum habere debeo, offenderem. Et, si absolvi a confessario nequit reus ille, qui vi tormentorum adactus crimina talia confessus fuisset, ut ex propria confessione judex eum morti dederit, quoadusque factam a se confessionem non revocet, cum ob eam sui ipsius occisor evadat, qua ratione spontanea meimet ipsius condemnatio praetendi potest cum animae meae periculo incapacitateque sacramentalis absolutionis? At ille, manifeste acatholicam sequendo doctrinam, et


2561. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 324 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsa me assecurasset, quod si passio prodiverit, condignam mihi datura sit satisfactionem. Et cum haec tanquam actus internus probis non subsit, ideo duo assumpsi hujus probandae media. Primo per exceptiones, neglectum legum, qui neglectus procedere non potuit quam ex passione, et ubilibet deduxi, Judaeos legalius cum Christo egisse. 2do. Ex factis et modo procedendi adversariorum, videlicet mediis omnibus mihi necessariis denegatis et paulo ante deductis adversariorum procedendi modis. | Et quia observassem, allegata mea


2562. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

et domuum suarum ruina emerant. In fine nullae illae litterae pronunciatae sunt, ipsique incapaces armalium dicti et contributioni subjecti. Jurjevich autem, Sunecz ac alii, qui in carceribus erant, proscripti atque ad labores sunt condemnati. Busan singulis diebus ad Bichi ibat, judex fuerat magna populi admiratione et planctu. Quidquid sit, nescio, an tuti in conscientia esse possint causae hujus judices, dum tot tantaque pecuniarum milia miseris ignorantibus et deceptis restitui non adjudicarunt, sed haec penes spoliatores reliquerunt. Eheu, quas ipse vidi lacrymas horum


2563. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 360 | Paragraph | SubSect | Section]

urgebant, transeuntium militum hospitia continua, denique impotentiam, ac vel maxime, quod maritimi hi ob Turopolienses et Viennâ ordines diutius remansuri praeviderentur Zagrabiae, hinc ob securitatem etiam hospitari eos intra muros moeniaque debere subsumebant. Szale Ladislaus, civitatis judex et arbiter, suburbanis emolumenta distractionis proponebat, sed, his a beneficio hoc recedentibus, cum credidisset, refractaturam ob domus suas nobilitatem, hos invitat etiam, vidensque nobiles non adversari, admittere maritimos ad hospitium interioris civitatis debuit, praecipue cum


2564. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 375 | Paragraph | SubSect | Section]

Elisabetha Moscoviae regina in tesseram virtutis suae submissum, valoris, ut vulgabatur, maximi ob uniones et gemmas, quibus theca splendebat, confirmatusque supremus belli dux totius exercitus, ad hunc die 20 Martii est progresses. Georgius Erdoedy, judex curiae regiae, moritur. Aprili mense obiit excellentissimus dominus comes judex curiae regiae Georgius Erdoedy, aetatis annorum 88, aurei velleris eques, actualis intimus consiliarius, prouti etiam consilii regii locumtenentialis et tabulae septemviralis assessor, comitatuum


2565. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 375 | Paragraph | SubSect | Section]

maximi ob uniones et gemmas, quibus theca splendebat, confirmatusque supremus belli dux totius exercitus, ad hunc die 20 Martii est progresses. Georgius Erdoedy, judex curiae regiae, moritur. Aprili mense obiit excellentissimus dominus comes judex curiae regiae Georgius Erdoedy, aetatis annorum 88, aurei velleris eques, actualis intimus consiliarius, prouti etiam consilii regii locumtenentialis et tabulae septemviralis assessor, comitatuum Varasdinensis perpetuus et una Barsiensis supremus comes, arcis Varasdinensis haereditarius


2566. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 375 | Paragraph | SubSect | Section]

reliquit prope ad millionem, si non amplius. Homo praeterea severus et asper, laborabat multis annis podagra, Croatarum fautor amansque nobilium. Novae promotiones. Hac occasione, nec post multum temporis sequentes subsecutae promotiones: Judex curiae regiae resolutus dominus comes | adhuc tavernicus Josephus Iléshazy, tavernicus comes senior Adamus de Batthyan, ab anno 1748 variis disgustibus vexatus, antea vicepraeses camerae Posoniensis. Huic officio adnexum est, esse septemviralis tabulae


2567. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 379 | Paragraph | SubSect | Section]

ad vineam quidem comparente, sed ab exstirpatura ad aliam determinationem praescindente ex metu processus violentiae, cum unicus Szalle post conditum statutum annis pluribus in pacifico cultae vineae usu praefuisset. Exulceratis itaque animis ac Szallio decoquere impotente, quod civitatis judex posset per magistratum moneri et qua privata etiam persona subjacere statutis, prouti etiam observaturos hinc simplices omnes, actiones factaque sua divina non esse, adeoque semet exuendum praepotentia, convocatis civibus quaeri coepit, se praeterito convenisse magistratum, quod nihilominus


2568. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 379 | Paragraph | SubSect | Section]

semet exuendum praepotentia, convocatis civibus quaeri coepit, se praeterito convenisse magistratum, quod nihilominus vi commissionis Jaszianae capitale foret. Re hac terruit magistratuales, credentes plurimi, semet jam sine capitibus incedere; hinc damnabant Krajachichium, qui dum adfuit, tacebat judex, absente eo furtivisque indictis congessibus, mille civitati pericula imminere clamabat. Improtocollationem rerum, quae geruntur et in magistratu constituuntur, esse seminarium dissensionum, nec praestantissimos viros, qui hactenus notarii fuissent, uti Busan, Kussevich, supremus comes


2569. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 380 | Paragraph | SubSect | Section]

Krajachich semet ista probaturum edixit, subsumente fratre meo: ergo delatorem agit , petenteque resolutionem a Krajachich, num delator vel denunciator esset, ut ediceret. Praetendente judice, hoc idem esse, fratre meo negante eatenusque clamantibus, cum Krajachich nil responderet, judex ejulando ad senatores: ecce hic effectum protocolli, ecce revisionis archivi, cogitandum de remedio , et surgens sessionem dissolvit. Cavebatque ab indicenda sessione magistratualibus privative exaggerans, quod immineret periculum ex visis a Krajachichio instrumentis. 19. Julii


2570. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 381 | Paragraph | SubSect | Section]

serviret denigrandoque Krajachichio exmisit. Maczanius Deum et justitiam amans, foeminam ad circumstantias interrogans, ubi nempe et circa quod tempus concepisset, ipsa reposuit: eatenus se instructam a domino judice non fuisse, redirent post dies aliquot, tunc omnino responsuram, prouti dominus judex eam instruxerit. Ad ista judex inimicari et Maczanium persequi incepit, dicens: in collaterali inquisitione et delicti confessione de circumstantiis examinandam non fuisse, hoc pertinere ad judicem et ubi pars alia negaret crimen, adeoque in confrontatione partium de circumstantiis foret


2571. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 381 | Paragraph | SubSect | Section]

exmisit. Maczanius Deum et justitiam amans, foeminam ad circumstantias interrogans, ubi nempe et circa quod tempus concepisset, ipsa reposuit: eatenus se instructam a domino judice non fuisse, redirent post dies aliquot, tunc omnino responsuram, prouti dominus judex eam instruxerit. Ad ista judex inimicari et Maczanium persequi incepit, dicens: in collaterali inquisitione et delicti confessione de circumstantiis examinandam non fuisse, hoc pertinere ad judicem et ubi pars alia negaret crimen, adeoque in confrontatione partium de circumstantiis foret quaestio, ut judex videat, cui


2572. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 381 | Paragraph | SubSect | Section]

instruxerit. Ad ista judex inimicari et Maczanium persequi incepit, dicens: in collaterali inquisitione et delicti confessione de circumstantiis examinandam non fuisse, hoc pertinere ad judicem et ubi pars alia negaret crimen, adeoque in confrontatione partium de circumstantiis foret quaestio, ut judex videat, cui parti sit deferendum. Interim civitatis fisco ob confessum a rea crimen, ratione etiam scandali poenam deposcente, cum notorium foret foeminae delictum, quidquid sit de complice, Szalle eam protegere incepit, ac, ad suum receptam alodium, post tempus aliquod expedivit Zagrabia.


2573. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 383 | Paragraph | SubSect | Section]

bano vel regno, sive camera vel suo principe jussus fuerit, sincere ac fuse jubenti daturum; magistratiii sufficere, semet cogi non posse, et in tantis confusionibus expertaque hominum plus admiranda quam imitanda procedura, suae existimationi et famae obligatum prospicere. Itaque habito responso, judex Szalle acquievit, et anno hoc 1759. ab Aprili mense fiscalem supplevit ea talique diligentia, quod ad pergraves violentiae processus civitatem posuerit, videlicet cum domino comite Sermage ratione combustarum ad Kraljev Brod domuncularum, item interceptorum hominum in terreno


2574. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 392 | Paragraph | SubSect | Section]

veritate constaret, tamen a rudioribus fingi talia potuisse, qui motiva illa ignorant, credi nequit. Jesuitae illi insuper, qui praedictorum autores fuere, ad remotiora collegia sunt translati, Ivich Tergestum, Kerznarich Ginsium, alii alio. Migazzius judex delegatus in processu Kercselich. Egit quoque episcopus meus Zagrabiensis Thauszy Romae pro delegando Migazzio ad revisionem causae intra me et illum vergentis, breveque obtinuit. Migazzius, scriptis propria manu ad me litteris, svasit amicabilem, subdens attamen se mihi


2575. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 403 | Paragraph | SubSect | Section]

miles singulus pro postremis his fl. 23 persolveret. Adidit vecturarum onus, quod cassae remaneret regiae, nec subditi gravarentur, pecuniae in Croatia conservationem, quam nunc efferre necessum est, filiorum patriae in pannificinis culturam, militarium provisionem, quia nunc, dum per Judaeos submitterentur vestitus, vix alicui applicari potest, ut vel novum emere cogatur, submissum attamen persolvere debeat, vel receptum sibi applicare. Augendam per hoc contributionem regiam, dum sartores, nodifices aliarumque artium mechanici labores sunt habituri. Plurimaque |


2576. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 404 | Paragraph | SubSect | Section]

ut panni, corii, sellae etc. continuam distractionem habeant, recipiantque illico pecunias, magazinum regium Viennae excogitarunt erexeruntque. Huc illi sua promovent, ex hoc qua regio elevatiore precio pro regiminibus accipi cuncta necessum est. Qua ratione lucratur imperator, ipsi, Judaei, vel arendantes, colonelli ac tot tantique, nec ipsis est, quo precio detur militi, sitne accommodata vestis, sed quid tot tantique lucrentur. Ut hoc cedat privato Kussevichio, nunquam efficiet, sed ducetur ludeturque, ut tandem pertaesus relinquat, oneratus sumptibus. Adidere, Transylvaniam


2577. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 423 | Paragraph | SubSect | Section]

hac revocatione a processu eliberaret ac ejus sententia. Alii dicebant alias aeque somniatas; illud reapse fuit, quod de pace inter partes actum sit, adeoque ob commissariatum captivos bellagerentium potentiarum quivis habere voluit; fors suffragante ea etiam, ut Borussia hac ratione eliberetur a judaea pecunia, quae vilissima regis Borussiae nomine fuit introducta, ut valor intrinsecus nec tertiae esset partis, prout assumebatur. Haec pecunia habuit in castris nostris summum exitum, nam optimi aurei nostri, argentea item justi poneris moneta ad Borussos volabat; profecto immanes divitias


2578. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 423 | Paragraph | SubSect | Section]

esset partis, prout assumebatur. Haec pecunia habuit in castris nostris summum exitum, nam optimi aurei nostri, argentea item justi poneris moneta ad Borussos volabat; profecto immanes divitias multi Austriacorum sunt consecuti usu ac permutatione luridissimae pecuniae. Rumor fuit, imperatorem a Judaeis Saxoniae milionem 1 accepisse, quod usus sit admissus in caesarea militia, quae hac moneta exsolvebatur. Rumorem hunc firmabat istud, quod haec sciente nec reclamante aula acta sint. Eheu quot milites decepti, qui formalitate hujus aeris reipsa debiti sponsique sibi


2579. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 442 | Paragraph | SubSect | Section]

urgenteque Blasio, iterum ad banum est remissa, ad audiendum Szallium, qui exposuerat, se auditum non esse. Itaque assumptis a bano comite Joanne Patachich, Nicolao Skerlecz et Georgio Petkovich, postquam Szalle judicatum suum nequivisset docere, cum arbiter non fuisset, defectu compromissi qua judex intrusus et falsus convictus exstitit in fl. rh. 523, approbante sententiam aula et Szallio judicatum solvente, taliterque quaesitum interesse amittente. Casus iste inauditus fuit, ut vestigium ejus in legibus a sancti Ladislai tempore non reperiretur, neque lex ulla esset de


2580. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 475 | Paragraph | SubSect | Section]

pro expeditione 6000 fl. rh., secundae 4000, tertiae 2000 fl. rh. Porro dubitatur a nemine, ordinem hunc augendi aerari regii esse medium augendasque successive has taxas ob plurimorum instantias, evasurosque statistas et politicos optimos, plus aulae numeraturos, adeoque Judeos, quaestores, laniones, braxatores de facili aliquando huic ordini pro pecunia aggregandos. Vaenalia enim experimur omnia, ut consiliariatus, officia, Theresianum jam ipsum militarem illum ordinem, | dignitates, verbo omnia; neque spes cujuspiam


2581. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 479 | Paragraph | SubSect | Section]

pro comitibus Sigismundo et Christophoro Voikffy de Volkovich et Klokoch pro fl. rh. 200 pro to to tempore. Josephus Spissich advocatus, pro comitibus Ludovico Patachich et Christophoro Orsich erga diurnum a quolibet fl. rh. 2. Ladislaus Szalle, judex civitatis Zagrabiensis, pro eadem civitate erga diurnum fl. rh. 3, insuper pro itu ac reditu fl. 100, suoque consangvineo menstruatim fl. 10. Ambrosius Vellachich, notarius civitatis Varasdinensis, pro eadem civitate erga diurnum fl.


2582. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 491 | Paragraph | SubSect | Section]

Viennam misit. Novembri mense venere Piaristarum tres Carolostadium et locum occupavere, recepti cum tormentorum explosione et processione, scholas aperuere illico, ibidemque semet fixere. (Koller personalis esse cessat. Illyeshasy resignat et novus judex curiae regiae. Novus personalis.) Postquam diaetaliter resolutum fuisset, personalis praesentiae officium ex nobilitate conferendum alicui, cum offlcium istud baro Franciscus Koller habuisset, suramo Hungarorum disgustu, abundantissime postrema diaeta testato, ubi baro Koller


2583. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 502 | Paragraph | SubSect | Section]

comitem Josephum archiepiscopum Colocensem, comitem Theodorum consiliarium cancellariae Hungaricae, Philippum, filiam, fratris sui Caroli s. r. i. principis uxorem. Congregavit immanes divitias, ac ut rumor erat, cuivis praeter mobilia, bona, tres miliones et centena aliquot milia. Judeorum fuit patronus, ut eo mortuo passim decantaretur: mortuum esse deum regemque Judeorum. Princeps Saxoniae Albertus, electoris moderni FridericiAugusti patruus, natus 11 Julii 1758., regiminis unius cataphractorum colonellus, generalis equitatus, aurei velleris et aquilae albae eques,


2584. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 502 | Paragraph | SubSect | Section]

Hungaricae, Philippum, filiam, fratris sui Caroli s. r. i. principis uxorem. Congregavit immanes divitias, ac ut rumor erat, cuivis praeter mobilia, bona, tres miliones et centena aliquot milia. Judeorum fuit patronus, ut eo mortuo passim decantaretur: mortuum esse deum regemque Judeorum. Princeps Saxoniae Albertus, electoris moderni FridericiAugusti patruus, natus 11 Julii 1758., regiminis unius cataphractorum colonellus, generalis equitatus, aurei velleris et aquilae albae eques, universorum legionum equestrium per Hungariam commendans generalis et Comaromiensis


2585. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 503 | Paragraph | SubSect | Section]

destinatus gener reginae per connubium cum filia ejus Christina, statim in locumtenentem regium resolutus est publicatusque; arx regia tam Posonii quam Budae pro eo et futura conjuge magnis sumptibus aptata; dati duci huic locumtenenti regio ad latus, comes Nicolaus Palffy judex curiae regiae, pro gabinetti secretario dominus Joannes Nepomucenus de Kerapelen, una colonellus legionis pedestris Hungaricae serenissimi archiducis Ferdinandi, unaque simul cancellariae regiae aulico Hungaricae resolutus consiliarius ad cancellariam ducis dominus Franciscus Subich, olim


2586. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 503 | Paragraph | SubSect | Section]

Liechtenstein, princeps | Colloredo s. r. i. vicecancellarius, princeps Carolus de Batthyan campi mareschallus, princeps Kaunicz aulae cancellarius, Franciscus cardinalis et episcopus Constantiensis de Rodt, demum comes Josephus Illyeshazi emeritus judex curiae. Comendatores: comes Grossehlag regius minister ad aulam electoris Moguntini, Franciscus Thauszy episcopus Zagrabiensis, comes Seilern caesareo regius ablegatus ad regem Angliae, comes Andler, comes Volkenstein, comes Enczenberg, comes Thurn, comes Khevenhüller. Parvae crucis: comes


2587. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 506 | Paragraph | SubSect | Section]

Petrus Perthodt, sciens mancipatum praepositi erga cocum Blasium, incassumque se acturum, rem comitatui detegit. Comitatus praepositum causa servandae tranquillitatis et amovendorum quorumvis incommodorum impensionis admonet. Praepositus judicia instituit, et cum advocati, quem et dominalis judex Paulus Plepelich haberent perspectum, si Blasium convincant, implacabilem reddendum praepositum, quem is prae anima sua diligeret; observantes, rectorem collegii Jesuitarum actionem formavisse pro studiosis, eum ab actoratu ex formalitate amovent, tum et concesso per Leopoldum imperatorem


2588. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 519 | Paragraph | SubSect | Section]

citroque etiam Viennae apud fratrem suum Ladislaum diutius commorando quaesivit, invenit attamen nullibi. Hoc anno domi suae emanens, cum appraehendisset, se in cantoratus (quem sibi fratrique hujus Ladislao viceregistratori cancellariae episcopus promiserat) officio neglectum esse, in festo ss. Judae et Simonis apostolorum concionari permissus, superiore adhuc anno ridiculam memorandamque dixit in cathedrali basilica adversus foeminas concionem, eo quod ab ipsis nominatim comitissa Sermage et Voikffy fuisset episcopo delatus, quod eis incommodus esset et oscularetur. Hinc


2589. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 524 | Paragraph | SubSect | Section]

(Divisio inter proles Drashovichianas.) Banus terminata banali tabula, qua jam aliunde occultus prolium Draskovichianarum vitricus, erat totus in negotiis domus hujus absolvendis. Igitur divisionem intra proles curat institui. Arbitrativus judex deligitur Petrus Spissich, tabulae banalis assessor, tutor ad litem datus Francisco ac Josepho dominus Stephanus Markovchich, puellis dominus Nicolaus Bedekovich. Conscriptio ab officialibus juxta matris dispositionem peracta est, Varasdini haec triturata bano praesente, ac tandem filio


2590. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 526 | Paragraph | SubSect | Section]

cuivis dietim crucigeri 24. Junio et ad 13. Julii absolverunt orgias circiter septem canalis, ad 20 Augusti alias tres, ad 29. Septembris prope 12. In velociorem finem comitatus Zagrabiensis per tres haebdomadas suppeditavit gratis laboratores 180. Vicejudlium Krajachich habuit diurni grossos 15.; judex civitatis Szalle studebat onus hoc ad comitatum transferre, offerendo dispositionem Krajachichio, sed iste eam se habere commissionem, respondebat, ut populum exequi faciat dispositiones civitatis. Hinc dum de dispositione certaretur, effectum est, ut plebs misera, quae domi suae avidissime


2591. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 532 | Paragraph | SubSect | Section]

suffectis, nempe ad notariatum dominus Etlinger; dum geometra mensurare vellet terras ad s. Florianum, inde ab Erdoedianis pulsus est; cives aeque foeminis sive conductis sive more rusticano transvestitis eum verberibus per foeminas praecipiti fuga sese in insulam salvare impulerunt. Judex civitatis Pullai eum reduxit et domi suae continuit. Camera auditis his, fiscali camerali in Croatia domino Sigismundo Komaromi, Posonium evocato, inquisitionem eatenus cum quadam potestate committit. Ad 15 Septembris congregationis regnicolaris diem adfuit fiscalis Varasdini, ubi civitate


2592. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 533 | Paragraph | SubSect | Section]

aut regni, quod cellae et conventus illorum gaudeant asyli jure, cum ecclesia non essent. Ad Popovecz infra omnes sanctos ad Zagrabiam uxor Joannis Zaverszki judlium redux e nundinis s. regis Stephani aeque fuit spoliata. Decimo tertio. (Judaei Viennenses obtinuerant ab aula potestatem visitandarum personarum) et domuum, si aut tabaccam aut res alias vetitas depraehenderent cum expressione mandati publicati, quod in officiis constituti talibus privabuntur, alii pro primo actu trium annorum condemnationem ad labores


2593. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 534 | Paragraph | SubSect | Section]

constituti talibus privabuntur, alii pro primo actu trium annorum condemnationem ad labores experientur, pro secundo annorum quinque, pro tertio decem annorum. Foeminam, quandam cujusdam officialis militaris in foro conpraehendunt, visitant ad vulvam usque. Populus insurgit in Judaeos, eosdem caedit, fenestras frangit et praecipue in domo apaldo. Tria Germanorum regimina ad urbem immittuntur, in angulis continuo excubantia. Triduo portae urbis praeclusae servabantur, ne suburbani intrando tumultum augeant; clamores et maledicta in reginam et gubernium, ut si ipsa rex


2594. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 534 | Paragraph | SubSect | Section]

in Judaeos, eosdem caedit, fenestras frangit et praecipue in domo apaldo. Tria Germanorum regimina ad urbem immittuntur, in angulis continuo excubantia. Triduo portae urbis praeclusae servabantur, ne suburbani intrando tumultum augeant; clamores et maledicta in reginam et gubernium, ut si ipsa rex Judaeorum est, Judaeos futuros omnes; demum edictis gravioribus insolentiae judaicae prohibitione res sopita est. Decimo quarto. (Intuitu commercii) annos ante aliquos compagnia Themessiensis fuit instituta, quae initio perexiguos


2595. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 534 | Paragraph | SubSect | Section]

caedit, fenestras frangit et praecipue in domo apaldo. Tria Germanorum regimina ad urbem immittuntur, in angulis continuo excubantia. Triduo portae urbis praeclusae servabantur, ne suburbani intrando tumultum augeant; clamores et maledicta in reginam et gubernium, ut si ipsa rex Judaeorum est, Judaeos futuros omnes; demum edictis gravioribus insolentiae judaicae prohibitione res sopita est. Decimo quarto. (Intuitu commercii) annos ante aliquos compagnia Themessiensis fuit instituta, quae initio perexiguos habuit fructus.


2596. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 536 | Paragraph | Section]

et capacibus, priores defuncti comitis Draskovich officiales deposuêre omnes. Memoriae anni 1767. (Varasdini hoc anno etiam fuit banalis tabula.) Die 5. Januarii obiit Zagrabiae judex civitatis dominus Stephanus Babocsai aliter Cheh, qui prius fuerat etiam judlium comitatus, hunc mense Martio secutus Ladislaus Szalle, antecessor in judicatus officio. Fuêre de ejus anima et vagante post mortem spiritu multae fabulae et sermones varii. Secutus eum est die 13. Aprilis Crisii


2597. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 608 | Paragraph | Section]

tres in Croatia 373. De Lastorres vero qua bani adjutantius 374. Episcopus unitorum Gabriel Palkovich mortuus. Successor ejus Bosichkovich 374. Reclutae obtenti 375. Daunius a regina Moscoviae remuneratus 375. Georgius Erdoedy, judex curiae regiae, moritur 375. Novae promotiones 375. Restauratio comitatus Zagrabiensis 376. Restauratio comitatus Crisiensis 376. Novus episcopus Vaciensis 377. Episcopus Transylvaniae episcopatum resignat 377.


2598. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 608 | Paragraph | Section]

eorundem obviatum 384. Gravius lata praedicta sententia. Quid contra eam monachorum turba 387. Accusatur episcopus Segniensis 388. Regicidii convicti Jesuitae puniti 389. Casus Varasdinensis Jesuitarum 391. Migazzius judex delegatus in processu Kercselich 392. Crisis in rebus belli 392. Cardinales novi 392. Comes Petrus Sermage vicecolonellus 393. Sigilla comitatuum 393.
Annus 1760. Sponsalia promulgata archiducis


2599. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 612 | Paragraph | Section]

banalis novi, magna regni displicentia et in pronotarium odio 487. Congregatio regni 489. Conscriptiones ordinatae 489. De insulis Dalmatiae questio 490. Piaristae Carolostadii 491. Koller personalis esse cessat. Illyeshazy resignat et novus judex curiae regiae. Novus personalis 491. Primatis mors 491. Aula pergit ad Tyrolim. Nuptiae Petri Leopoldi. Mors imperatoris Francisci I., Josephus II. imperator et corregens 493. Restauratio comitatus Zagrabiensis 493. Ablegati Viennam 494.


2600. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 613 | Paragraph | Section]

varia crimina 531. Turma praetoriana Germanica 532. Conturbia Varasdinensia 532. Rustici Sziszlavicenses contra dominum suum baronem Rauch 533. Nobilium plures homicidiis hoc anno sese macularunt 533. Latrones 533. Judaei Viennenses obtinuerant ab aula potestatem, visitandarum personarum 533. Instituta commercii 534. Episcopus unitorum ex Pribich Basilius Bosichkovich 534. Filii comitis Georgii olim ab Erdoedy 535. Ex epistola civitatis Poseganae 535.


2601. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

non absolvi, sed eo nobis omni studio conitendum esse ut primum quidem, quidquid illegalitatis in aliquam publicae administrationis partem quandocunque irrepsit, id omne in imminente iam nobis diaeta ita deleatur ut eius nec vestigium quidem severus actionum nostrarum iudex, posteritas, agnoscere possit; dein vero ut constitutione nostra in iisdem comitiis ad omnigenum securitatis statum collocata solidioribus, atque ipsi illam accepimus, fundamentis nixam ad posteros transmittere possimus libertatem. Ut idonea hanc in rem consilia conferre


2602. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

non esset proinde justum ut talis Dominus totidem annos immunitatis eidem concedere debeat, quot ille, qui praeter nudum fundum neo-colono nihil suppeditavit. Articulus II. De Judaeis et Zingaris, ad fixum alimentationis statum reducendis. § 4. Judaei in Regno jam illocati ad omnem, qua vitam suam sustentare possunt, professionem exercendam capaces declarantur, et ideo in omnibus etiam


2603. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

neo-colono nihil suppeditavit. Articulus II. De Judaeis et Zingaris, ad fixum alimentationis statum reducendis. § 4. Judaei in Regno jam illocati ad omnem, qua vitam suam sustentare possunt, professionem exercendam capaces declarantur, et ideo in omnibus etiam contuberniis ad tyrocinium suscipi debent. Motivum. Omne individuum, quod non habet


2604. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

habet certum alimentationis statum, Reipublicae oneri est. Si integrae classes incolarum nonnisi fluctuantem habeant subsistentiam, plane periculosae evadere possunt. Debet itaque legislatio iis viam ad procurandam sibi fixam alimentationem aperire. Judaei anno 1787. numerabantur in Regno 80,894. Ab eo tempore numerus eorum indubie accreverit. Tanta populi multitudo nec agriculturam nec opificia exercebat. Praeter paucos potentiores reliqui omnes minutum, ut in Elaborato status actualis §-pho 24.


2605. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

vitam honeste sustentare. Multi itaque illorum ad fraudes, imposturas, caedes, aliaque scelera prolabebantur. Jam Augustus Josephus II. per peculiarem resolutionem viam ipsis ad omnes professiones aperuerat, produxitque id eum effectum, ut in populosis, quae soli Judaei habitant locis, veluti Vetero-Budae complures eorum diversas professiones re ipsa amplexi sint; id tamen necdum effecit, ut contubernia eos ad tyrocinium admittant. Jam vero hac potissimum via notabilior eorum pars ad statum alimentationis poni


2606. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

statum alimentationis poni potest. Quare Deputatio eatenus lege publica providendum esse existimavit. Forte Contubernia per id instituta sua maculari existimabunt. Verum praejudicii hujus rationem legislatio habere non debet. Recepit jam facultas medica in sui gremium Judaeum, cur eos contubernia recipere non possent? § 5. E converso omnes ii, qui post repetitas localis Jurisdictionis admonitiones, nullum certum alimentationis statum amplexi fuerint, tanquam otiosi


2607. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

possent? § 5. E converso omnes ii, qui post repetitas localis Jurisdictionis admonitiones, nullum certum alimentationis statum amplexi fuerint, tanquam otiosi et vagi considerentur, exteri autem Judaei nulli amplius ad regnum admittantur. Motivum. Primum membrum est Corollarium praecedentis §-phi , secundi membri ratio in eo consistit, quod non intersit Reipublicae gentem hanc nimium multiplicari: in Hungaria jam


2608. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

partem constituet. Nisi proinde extranei arceantur, brevi in magnum numerum eo certius assurget, quod vicina Gallicia et Polonia majorem, quam alere possit, ejus numerum habebat; vel solum Poloniae exemplum ostendit quam noxia sit Reipublicae nimia Judaeorum multitudo. Horum enim copia diversa, quibus Regnum illud premitur, monopolia sub titulo arendarum induxit: horum copia Agricolas, primam Reipublicae basim, ita exsugit ut non possint se relevare: horum denique copia plurimas salutares relate ad Politiam


2609. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

ad Politiam Campestrem ordinationes moratur. § 6. Et ideo ut exteri, et domestici etiam vagi aut impostores ab aliis distingui possint, singulus Judaeus, prater notos alioquin majoris notae Quaestores, Testimonialibus super professione, quam exercet, a locali jurisdictione se providere debeat. Quod si vero minutum Quaestum inire velit, primum Testimoniales de honesta sua vita a locali sua


2610. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

hanc praestare non possint, vel ad amplectendum certum alimentationis statum cogantur, vel si id recusent, tanquam vagabundi e Regno eliminentur. Motivum. Scopus projectatae legis est Judaeos ad amplectendum certum alimentationis statum cogere, ad hunc assequendum nullum aliud medium superesse videtur quam eorum, qui legem implere nolunt, Eliminatio, ad hos autem uti et exteros discernendos Testimoniales illae necessariae videntur.


2611. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

alicujus dominii assumere aut aliquam professionem amplecti, et in utroque casu necessariis Testimonialibus se providere debet: qui his caruerit, tanquam vagus e Regno eliminetur. Motivum. Zingari minus adhuc certum quam Judaei alimentationis statum habent et ideo furtis potissimum, praesertim equorum, subsistunt. Per politicas, quae ad illos exstirpandos sub Augusta Maria Theresia factae fuerant, dispositiones, numerus eorum vehementer diminutus fuit, verum has inter praecipua fuit,


2612. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

praesertim cum ob defectum legis antea etiam non eodem in omnibus Comitatibus modo tractati fuerint. Deputatio haec medium Eliminationis eorum qui fixum aliquem subsistentiae modum inire noluerint quoad Zingaros potiori adhuc jure quam quoad Judaeos amplectendum esse demisse existimavit. § 8. Zingari perinde atque Judaei ad tyrocinium per omnes Caehas ac praesertim fabriles, ad quam illi professionem sponte sua inclinare videntur, admitti


2613. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

eorum qui fixum aliquem subsistentiae modum inire noluerint quoad Zingaros potiori adhuc jure quam quoad Judaeos amplectendum esse demisse existimavit. § 8. Zingari perinde atque Judaei ad tyrocinium per omnes Caehas ac praesertim fabriles, ad quam illi professionem sponte sua inclinare videntur, admitti debeant. Solius autem musicae exercitium pro fixo alimentationis statu Zingaris non reputetur. Motivum.


2614. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

ad quam illi professionem sponte sua inclinare videntur, admitti debeant. Solius autem musicae exercitium pro fixo alimentationis statu Zingaris non reputetur. Motivum. Primo membro vetus praejudicium magis adhuc quam de Judaeis adversabitur. Verum interest publici ut illud in hac, in qua vivimus, saeculi luce exstirpetur. Alterius membri ratio est, quia plane musicae exercitium plurimam multis Zingaris vagabundam vitam ducendi compluraque hac occasione furta committendi occasionem


2615. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1244 | Paragraph | SubSect | Section]

§ 107. Si vero insuperabile aliquod impedimentum eidem re ipsa se objiciat, tunc illud locali possessionis illius, ad quam usque merces promovere potuerit, judici detegere et merces in assignando per hunc loco deponere debebit. Judex vero tenetur commodissimum hunc in finem locum sub onere resarciendi, si quod e neglectu officii hujus oriturum est, damni, assignare, una et proprietarium de incidenti hoc ocyus edocere. Motiva. Insinuatio impedimenti apud


2616. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1244 | Paragraph | SubSect | Section]

de incidenti hoc ocyus edocere. Motiva. Insinuatio impedimenti apud judicem eo etiam fine necessaria est, ut si forte de validitate impedimenti quaestio oriatur, haec testimonio judicis facilius dilucidari possit; potest autem judex ad assignandum commodum depositorium vel ideo obligari, quia et hujus census, et fatigia sua, ut mox dicemus, eidem persolventur; si autem impositae per legem obligationi huic non satisfaciat, justum est ut compensatione damni teneatur. Interest etiam ut


2617. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1244 | Paragraph | SubSect | Section]

judex ad assignandum commodum depositorium vel ideo obligari, quia et hujus census, et fatigia sua, ut mox dicemus, eidem persolventur; si autem impositae per legem obligationi huic non satisfaciat, justum est ut compensatione damni teneatur. Interest etiam ut judex ad edocendum ocyus de hoc incidenti proprietarium obligetur, quia quo citius hic de mercibus suis disponere potuerit, eo minus in illis damnum emerget. Potest autem judex pagensis, etiamsi scripturae ignarus, id seu medio notarii pagensis, seu vicinioris alicujus


2618. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1244 | Paragraph | SubSect | Section]

huic non satisfaciat, justum est ut compensatione damni teneatur. Interest etiam ut judex ad edocendum ocyus de hoc incidenti proprietarium obligetur, quia quo citius hic de mercibus suis disponere potuerit, eo minus in illis damnum emerget. Potest autem judex pagensis, etiamsi scripturae ignarus, id seu medio notarii pagensis, seu vicinioris alicujus magistratualis personae facile praestare. § 108. Proprietarius


2619. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1298 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

defigi posset, quam si certa summae quantitas stabiliatur, ultra quam nec cum voluminosis, nec cum minoris molis mercibus domalem quaestum liceat exercere; ejusmodi autem legis executioni intendendi administratio publica nullum absolute modum haberet. Hactenus etiam Judaei clenodia, horologia, aliaque minoris molis aurea et argentea fabricata per domos et curias circumferebant, et tamen id substantiali Regni commercio nil praejudicavit. Nil proinde obstat, quin id porro etiam tolleretur. Caeterum, quod legislatio


2620. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

oneribus obnoxium est, imo per subsecuturam teloniorum regulationem novum fortasse alleviamen accipiet. Quare favores exportationis ad hanc commercii speciem minime extendi posse videntur. Denique ea adhuc quaestio obmoveri potest: an immunitates hae etiam ad Judaeos, si casum legis impleant, extendi possint? Rationem dubitandi id constituit, quod horum tolerantialis taxa fixa et adeo gravis sit, ut, si haec persistat, potentiores vero, qui soli fabricas erigere et notabilem exportationis quaestum exercere


2621. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

fixa et adeo gravis sit, ut, si haec persistat, potentiores vero, qui soli fabricas erigere et notabilem exportationis quaestum exercere possunt, ab ea eximantur, summam illam a reliquis vix exigendam esse tuto praevidere liceat. Ac quaestio quidem illa: an Judaeos ultro penes taxam tolerantialem relinquere, vel vero instar aliorum a facultatibus et beneficiis conscribere intersit, ad agenda Deputationis Comissariatico-Contributionalis spectat. Deputatio e contra haec, memor quod jam 4.


2622. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Quarta est ea, quae fit respectu Solis, quae appellatur synodica; qua nimirum digressa a conjunctione cum Sole ipsum interea progredientem assequitur. Haec revolutio est dierum 29, hor. 12, min. 44, sec. 3, et haec est ea, quam vulgo dicimus lunationem et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum novilunium non fit in eadem coeli plaga, in qua praecedens fuerat, sed in loco fere per integrum


2623. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

elisios divi campos intrare jubebunt,
Elisiasque domos: virides mittere per oras,
Heic ubi terrarum liquidis est terminus undis,
Heic ubi flave comas judex Rhadamanthe gubernas.
Heicque locos laetos cernes, et amoena vireta
Fortunatorum nemorum sedesque beatas:
Heicque ferax agris per se fert omnia tellus,


2624. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

et assiduo corrumpit lumina fletu.
195  Nondum ullus tua sceptra tenet: tranquillus at altis
196  In lucis festosque dies in honore deorum
197  Natus agit, sociosque inter convivia curat
198  Digna viro, judex populis qui jura ministrat:
199  Omnes namque vocant. genitor tuus urbe relicta
200  Sola tenet procul arva; neque illi strata cubili 200
201  Mollia, nec pictae sunt tonso vellere vestes.
202  Ipse


2625. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

quondam
570  Arma tuli, magnum spoliati munus Achillei 570
571  Praeripiens olli. genitrix Thetis ipsa locarat
572  In medio ad naves; lecti sufragia Troës
573  Certa dabant, virgoque sedens Tritonia judex.
574  O numquam tali certamine victor abissem,
575  Quod propter nunc terra premit caput invida tanti
576  Ajacis, formaque omnes superantis, et actis
577  Grandibus, excepto Pelidae corpore Achillis.


2626. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

sese
469  Ingentes, densisque umbrantes frondibus antrum.
470  Heic me tunc tenui obnixus, dum robora navis 470
471  Redderet eructans iterum. nec vana fefellit
472  Spes cupidum; nam jura foro quum dicere judex
473  Desinit ad caenam properans post jurgia pubis,
474  Emersere atro barathtri revomentis hiatu
475  Robora, demisique pedes et brachia supra
476  Cum sonitu illapsus mediis, manibusque recurvis


2627. Kalić, Arkanđeo. In adventu Domini Gregorii Lazzari... [page 144 | Paragraph | Section]

funerum spectatores quique tibi parentalia persolventi praesto fuerunt, quoties dum sacra perageres verba proferre ac lacrymas cohibere nequiveris. Cujus calamitatis imaginem et doloris tui acerbitatem recolenti mihi occurrit miserrima calamitas et acerbissimus dolor Sedeciae qui postremus regnum Judae obtinuit. Vidit enim ille miserrimus jussu impiissimi Nabucodonosoris singulos coram sibi necari charissimos filios ac sublata penitus regia stirpe Judaicum regnum everti funditus atque deleri. Tu quoque nonne conspexisti doloris socios dilectissimos et, si non hominum feritate, immatura,


2628. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

pertinentibus contributioni subiiciendis. (4tae) 30-o De armalistarum conscriptione et taxatione. (3tiae) 31-o De rectificatione portarum. (3tiae) 32-o De contributione et taxa tolerantiali Iudaeorum. b) De prompta eius incassatione. (4tae) 33-o De iudicum pagensium numero, constitutione, electione, et instructione. (3tiae) 34-o De perceptorum instructione et manipulatione. (3tiae) 35-o


2629. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

medicorum et aliorum salaria etc, inductio scholarum nationalium et reliqua. 2 Secundo: pro tanto maiori inviatione negotia haec ad sequentia individualia capita reduci possint: 1—mo taxa tolerantialis Iudaeorum 2—do de linea pestilentiali et stationibus contumacialibus 3-o negotia 16 oppidorum Scepusiensium 4-o negotia studiorum, quae aliquas necdum stabilitas erogationes requirunt, uti et successio ab intestato deficientium exsociatorum


2630. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

esse procedendum. 20 Igitur promissa palatino Esterhazio principis dignitas, aliis alia pro modulo cuique suo munera oblata; ingens avarissimo cuique aes praestitum. 21 Lutheranis libertas summa, scholae universitates, ostentata, Draskovichius curiae iudex, cum flecti nullatenus posset, scripta veneno epistola est peremptus. 22 Ita demum, at pro masculo solum, in hereditatem Ungaria consensit, ea expressa lege ut, quamquam hereditario regno, libertates tamen cunctae iis permanerent. 23 Consensit


2631. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa159 | Paragraph | SubSect | Section]

glandifera et api
263  Dantur ubi externisque suisque, et sustinet aequo
264  In manibus iudex libratam examine lancem.
265  265 Illa viget populis late florentibus, illam
266  Pax circum fovet alma, nec atro turbine belli
267  Iupiter exagitat pavidam. fraus nulla, nec


2632. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa198 | Paragraph | SubSect | Section]

Sed totum hoc cum Homero certamen inter fabulas amandandum, ut iamdiu viri doctissimi observarunt, quamquam et versus proferantur et ab Homero et ab Hesiodo tum recitati, et Panides qui erat Chalcidis rex, huius concertationis iudex memoretur, de quo proverbium etiam <na,^ov-^v^og , quod solet in eos iactari, qui minus sapienter iudicant. Quid? ut alia omittam, tantumne laudis gloriaeque contemptorem Hesiodum fuisse arbitrabimur,


2633. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa210 | Paragraph | SubSect | Section]

Iove, rite tuis, quae sint peragenda, ministris
942  Praecipe. lux mensis tricesima quaeque laborem
943  Inspicere, et mensum in partes partirier aequas
944  Optima, quum populis iudex dat iura vocatis
945  945 In coetu, resonatque forum clamoribus omne:
946  Ipse deum gaudet genitor, Saturnia proles.
947  Prima tibi lux sacra, et quarta, et septima:


2634. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa210 | Paragraph | SubSect | Section]

memoriae tradidit c. 30 fuisse apud Romanos etiam in nonnullorum tricliniis tabellas affixas, in quibus qui dies boni quique mali essent, notatum erat. 944..... quum populis iudex etc. Tempore nimirum antemeridiano; ut ex Homeri Odyss. aliisque scriptoribus evincit Scaliger. 946 Ipse deum gaudet etc. Heic


2635. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph | Section]

modo provisorio factis constitutionibus; deque constituendis, si opus videretur, novellis legibus ultro deliberatura est. 6. 1 Barones Regni, qui una ministros et magistratus REGNI constituunt – D. palatinus, judex curiae, tavernicus, et cancellarius (primas) Regni; sacrae item coronae conservatores, et procurator nationis – cum has dignitates vacare contigerit, e propositis per Regiam Maiestatem candidatis per SS. et OO. eligantur. 2 Ne vero ideo quod ob solam


2636. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph | Section]

constituant repraesentantes Statuum omnis Ordinis, pro more comitiorum in duas tabulas, senatum populumque Regni Hungariae repraesentantes dividatur. 3 Tabulae Superioris, seu Senatus Procerum, praesidium D. palatinus; vices praesidis iudex curiae, summi vero et secretarii cancellarii Regni munus primas teneat; ipsum huius tabulae senatum constituant proceres ex duobus primis Statuum Ordinibus in universum sedecim; ex singulo Ordine octo. 4 Status primi Ordinis repraesententur per duos


2637. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 | Paragraph | Section]

† exciderat aliquid e MS-to, fortasse iudicet. ipsos iudicio et omni iurisdictione ipsius comitis et castellani duximus penitus eximendos, causas autem, si quae contra ipsos emergerent, nostra propria persona vel vice iudex curiae regiae iudicabit. 4 Eximentes etiam eosdem ab omni exactione seu collecta, quae per nostram indicatur maiestatem, exponentes nihilominus ex gratia nostra speciali ut nec ad opus castri nostri de Sepes, nec ad danda victualia


2638. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

descensum comiti persolventium fit mentio. 21 Apparet etiam e diplomate Nicolai bani iobbagyionibus castri Zagrabiensis elargito et in arch. nobilium campi asservato de 1273. ubi dicitur: quod per solutis commutationibus descensuum nec vice-iudex ejusdem bani nec comes curialis ejusdem inter ipsos descensum facere possit, et ob id comiti decem et octo pensas, eidem bano 10 pensas circa festum Martini annuatim solvere teneantur. 22 Apparet ex hinc quod aliqui iobbagyiones castri descensum


2639. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

Praesidia quoad judicialem potestatem. 22 Denique cum iudicis officium haud ultra procedat, quam legem ad factum, de quo quaestio vertitur, applicare, id est, sub cujus legis dispositionem controversum factum cadat, enunciare; si iudex seu ad interpraetationem legis se immittat 6.22 immittat: immitere A , seu de facto, de quo adhuc nulla lex decreverit, arbitrarie pronunciet, utique legislativam sibi arrogat potestatem; id


2640. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

4 Executiva etiam principis potestas primum quoad collationem bonorum et officiorum ita restricta fuit ne haec exteris, sed nobilibus tantum Hungaris conferre possit, articulo 11-o et 20-o. 5 Et quia cameralibus, salinariis, et tricesimalibus officiis Judaei et Ismaelitae licet domestici admoveri coeperant, ab eo quoque prohibitus fuit articulo 24. 6 Deinde in cameralibus hic positus fuit limes ut rex depositoria, a quibus salem venderet, tantum in confiniis erigere, in ipso vero regno nonnisi in Regécz et


2641. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 | Paragraph | Section]

11 Verum appellata haec propter adjectam gravem 10 auri pensarum poenam raro locum habuerit. 12 (c) E S. Ladislai l. 3, cap. 3-o apparet palatinum non proprio officii jure, sed regis nomine nobilium causas cognovisse, id quod postea judex curiae praestabat. 13 Sub Andrea II jam ipsi comites nobilium causas decimales discutiabant, articulo 5-o. 14 Reliquas omnes, praeter sententias 25.12 sententias: sententiae B


2642. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 | Paragraph | SubSect | Section]

4-us satis remonstrat. 2 Sub nullo enim rege exercitae a potentioribus oppressiones ita graphice 50.2 graphice: geographice B describuntur. 3 "Decrevimus," dicitur illic, "ut palatinus, judex curiae, magister tavernicorum ac alii barones, ac alii generaliter quivis judices ecclesiastici et saeculares, proceres et nobiles, castellani et civitatenses spolia, direptiones rerum, bonorum alienationes (occupationes) sanguinis effusiones et alia actuum


2643. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 | Paragraph | SubSect | Section]

authoritatem militarem, et proventuum regiorum administrationem nihil ferme ei reliquum manserit. 3 Adjunxerunt nempe illi unius praelati, unius baronis et duorum nobilium consilium, ad quos omnia referre debebat, tempore vero octavarum insuper palatinus, judex curiae, duo praelati, duo barones, et sex nobiles eidem adscripti fuerunt, cum quibus judicia exerceat (articulus 7-us). 4 In absentia consiliariorum dederunt illi quidem potestatem currentia negotia et


2644. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 | Paragraph | SubSect | Section]

sedecim illis nobilibus accessus lege illa procuratus fuisset; hujus enim nulla uspiam seu in legibus, seu in diplomatibus memoria occurrit. 22 Verum constituebant illud ipsi illi, qui in legibus aevi hujus judices regni ordinarii appellantur, nempe palatinus, judex curiae, cancellarius et vicecancellarius, quosve praeterea e forte praesentibus regi convocare collibuit praelatos, barones, et quandoque nobiles. 23 Caeterum nullus horum qua commembrorum consilii aliquo stipendio provisus fuit, nullus ad fixam eo nomine


2645. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 | Paragraph | Section]

fomes radicitus evellatur. Per fixum diaetae terminum. 10 a) Iam primum desciveramus a fundamentali de celebrandis omni triennio comitiis regni instituto; compulsivum illud medium, ut rege nolente palatinus aut iudex curiae illa indicat, moribus saeculi vim suam amiserat. 11 Itaque comitiarum celebratio adeo differebatur ut moderna post elapsos 25 annos agamus. 12 Tanto igitur tempore status extra exercitium potestatis


2646. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 | Paragraph | Section]

hic senatui illi, cui palatinus praeerit, quoad omnia provincialia subjiciatur. 45 In iudicialibus vero illi, penes quem summa rerum civilium est, nullus prorsus influxus admittatur. 46 Iudiciorum moderatio supremo, cui ex ipsa nominis significatione iudex curiae praeesse debet, tribunali relinquatur. 47 Ita illud etiam assequemur, ne soli semper militares supremum regni magistratum gerere possint. § 13 Quomodo constitutio firmari potest quoad potestatem executivam. Per


2647. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph | SubSect | Section]

articulus, non Pestini, sed alibi centrum sibi defixit, prout id de frumento mox videbimus; saepe etiam primarii, praesertim Pestienses mercatores Hungarica illa producta, quorum facilis est in Germanicis provinciis distractio, per mandatarios suos, quorum plerique Iudaei sunt aut Rasciani, in ipso productionis loco, a prima manu coëmere, haec in depositoria sua colligere sicque uni aut pluribus correspondentibus Germanicis seu in massa seu per partes divendere solent. Ipsi iam etiam Germanici negotiatores producta Hungarica hac ratione colligere et ex iis


2648. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph | SubSect | Section]

difficilius a magistratibus reprimuntur, quod non a paucis sceleratis, sed ab integra incolarum classe patrentur; hanc vero non tantum animi depravatio, sed ipsa etiam imperiosa sustentandae vitae necessitas ad id impellat. § LXXXVII. Circa id providendum Iudaeis. Tales incolarum Hungariae classes sunt Iudaei et Zingari; horum enim vix aliqui agriculturam exercent. E Iudaeis plurimi se usuris sustentant. Alii arendas et minutum quaestum assectantur, in quibus debilissimam plane populi partem decipiendi plurimam habent occasionem.


2649. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph | SubSect | Section]

sed ab integra incolarum classe patrentur; hanc vero non tantum animi depravatio, sed ipsa etiam imperiosa sustentandae vitae necessitas ad id impellat. § LXXXVII. Circa id providendum Iudaeis. Tales incolarum Hungariae classes sunt Iudaei et Zingari; horum enim vix aliqui agriculturam exercent. E Iudaeis plurimi se usuris sustentant. Alii arendas et minutum quaestum assectantur, in quibus debilissimam plane populi partem decipiendi plurimam habent occasionem. Zingari nisi minoribus fabrilibus operis aut circumforanea musica


2650. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph | SubSect | Section]

animi depravatio, sed ipsa etiam imperiosa sustentandae vitae necessitas ad id impellat. § LXXXVII. Circa id providendum Iudaeis. Tales incolarum Hungariae classes sunt Iudaei et Zingari; horum enim vix aliqui agriculturam exercent. E Iudaeis plurimi se usuris sustentant. Alii arendas et minutum quaestum assectantur, in quibus debilissimam plane populi partem decipiendi plurimam habent occasionem. Zingari nisi minoribus fabrilibus operis aut circumforanea musica vivant, cum aliarum rerum, tum equorum potissimum furtis


2651. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph | SubSect | Section]

plurimi se usuris sustentant. Alii arendas et minutum quaestum assectantur, in quibus debilissimam plane populi partem decipiendi plurimam habent occasionem. Zingari nisi minoribus fabrilibus operis aut circumforanea musica vivant, cum aliarum rerum, tum equorum potissimum furtis subsistunt. Iudaei iam altera primae regum Hungariae periodi seculo ita invaluerant, ut sub Colomanno distinctae pro iis leges perferri debuerint. Sub Andrea IIdo et Bela IVto iam eo pertingerunt, ut non modo campsores Aulae Regiae fuerint, sed omnibus praeterea cameralibus officiis sint admoti. Nunc eorum


2652. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph | SubSect | Section]

§.24. Populi ab Industriam Dispositio. Hungaria adnexaeque partes non a solis Hungaris, sed ab aliis etiam gentibus Croatis, Sclavis, Germanis, Rascianis, Armenis, Ruttenis, Valachis, Iudaeis, Zingaris coluntur. Hungara Plebs vetus rei pecuariae studium, velut genus vitae minime laboriosum, si Loci Circumstantiae admittant adhucdum ultro consectatur. Et ideo nulla Regni pars ita pure ab Hungaris


2653. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph | SubSect | Section]

constrictae quam habitant regionis necessitate, seu animi indole in agriculturam proniores videntur. Germani ne quidem agriculturam abhorrent, ad opificia tamen et commercium magis inclinant. Rasciani, Armeni et Iudaei in commercium suapte propendent. Valachi ad ignaviam quaeque eam commitari solent scelera proiecti, ipsam agriculturam oscitanter et quasi inviti exercent, reliquos industriae ramos aspernantur. Zingari his


2654. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph | SubSect | Section]

Cineres clavellati, Galla Quercina, pelles Leporinae, et aliorum Animalium Cutes non a secundariis in respectivis Scalis habitantibus Mercatoribus, accipiunt, sed ea per factores suos qui potissimum Iudei sunt aut Rasciani in ipsis Productionis Locis conquirunt. His Depositoria sua Pesthini replent, indeque ea non iterum residentibus, inhabitantibus in intermediis, relate ad Distractionis Locum Secundariis Mercatoribus,


2655. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

nam Ferdinandus abolito titulo Regis Arragoniae dixit se Regem Hispaniae; felix habebant regnum hi principes Isabella et Ferdinandus. 13 Primum Ferdinandi coeptum fuit regnum Granatense agredi et a Saracenorum jugo liberare; cum his Saracenis ingens copia Judaeorum irrepsit in Hispaniam, qui se etiam maxime ad Granatense receperunt regnum; Ferdinandus, Catolicus dictus ingenti flagrabat zaelo religionis, volebat ergo extirpare Judaeismum et Mahomedanismum; maxima vero causa fuit ut jure postliminii reoccuparet Granatense regnum; hinc


2656. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

coeptum fuit regnum Granatense agredi et a Saracenorum jugo liberare; cum his Saracenis ingens copia Judaeorum irrepsit in Hispaniam, qui se etiam maxime ad Granatense receperunt regnum; Ferdinandus, Catolicus dictus ingenti flagrabat zaelo religionis, volebat ergo extirpare Judaeismum et Mahomedanismum; maxima vero causa fuit ut jure postliminii reoccuparet Granatense regnum; hinc 1481 anno initium belli factum est, regnante Boabdile calipha apud Saracenos, qui 10 integris annis sustinuit bellum suffultus viribus Africanis; tandem ad solam urbem


2657. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

Concessum fuit quidem initio exercitium liberum religionis incolis Granatensibus; sed 1493 anno renovatum prius decretum et coacti sunt omnes ad fidem catolicam amplectendam, et qui nollent, excederent provincias; quod decretum etiam cum maxima severitate executioni datum est; Iudaeorum ergo magna copia emigravit ex Hispania, et partim in Africam partim in Portugalliam se receperunt; idem etiam cum Saracenis contigit et quidem ad 17,000 familiarum, proin cum maximo totius regni dispendio, qua ingentem vastitatem reliquerunt hi homines, qui etiam seduli


2658. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

hinc partim policitationibus, partim praemiis, coactionibus etc. adegerit multa milia ad remanendum, sic episcopus Toletanus Ximenes 1499‑o anno fertur ipse 50,000 baptisasse; sed fucata tantum fuit haec conversio, ad vexas evitandas, interne tamen plurimi manserunt Iudaei, vel Mahometani; et hanc superstitionem diu continuarunt ad posteros suos, praesertim Iudaei. 17 Paulo post introduxit Ferdinandus et Isabella Inquisitionem sacram, seu tribunal criminale, quod inquireret in latibundos et fucatos Iudaeos et Mahomedanos, ut


2659. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

milia ad remanendum, sic episcopus Toletanus Ximenes 1499‑o anno fertur ipse 50,000 baptisasse; sed fucata tantum fuit haec conversio, ad vexas evitandas, interne tamen plurimi manserunt Iudaei, vel Mahometani; et hanc superstitionem diu continuarunt ad posteros suos, praesertim Iudaei. 17 Paulo post introduxit Ferdinandus et Isabella Inquisitionem sacram, seu tribunal criminale, quod inquireret in latibundos et fucatos Iudaeos et Mahomedanos, ut exstirparetur penitus Judaismus et Mahometismus. 18 Ad hoc ergo


2660. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

tamen plurimi manserunt Iudaei, vel Mahometani; et hanc superstitionem diu continuarunt ad posteros suos, praesertim Iudaei. 17 Paulo post introduxit Ferdinandus et Isabella Inquisitionem sacram, seu tribunal criminale, quod inquireret in latibundos et fucatos Iudaeos et Mahomedanos, ut exstirparetur penitus Judaismus et Mahometismus. 18 Ad hoc ergo tribunal deferebantur omnes possibiles causae, cum fide catolica pugnantes, tardius vero plures causae delatae sunt huic tribunali. 19 Constabat hoc


2661. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

odium aliquot annis, quibus plures provinciae se conjunxerunt, donec 1568. in apertum bellum erupit, quod per 80 annos duravit, una cum tempore aliquo induciarum. 3 Eodem tempore etiam in Hispania exarsit seditio Moliscorum, seu eorum qui ex Mahomedanis et Judaeis coacti sunt ad sacra Christianorum amplectenda sub prioribus jam regibus; hi ergo recuperandae prioris religionis et libertatis causa rebellarunt contra Filippum, maxime Granatensis regni incolae; hi enim homines ad formam quidem Christiani se distinxerunt vestitu diversisque


2662. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

anno '483‑o; Ferdinandus capite plexus est publice, Iacobus vero ab ipso Iohanne confossus est in carceribus, ceteri plures capite plexi, rex vero continuavit auctoritate propria regere populum suum. 2 Anno '492. ingentem multitudinem exulum Mahomedanorum, Judaeorum, et Saracenorum ex Hispania recepit hic rex, salvo usu religionis uniuscuiusque; sed non diu usi sunt hac libertate, nam et ibi coacti sunt ad religionem Christianam; commercium magnopere juvit; provinciam Congo et Ginea fortalitiis et praesidiis firmavit, et novas


2663. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

duxit ergo filiam tertio natam Mariam Ferdinandi Chatolici; etiam hac mortua duxit Eleonoram Phylippi Pulcri Austriaci filiam, ex qua dein successores habuit. 5 Studium eius omne in commercio situm erat. 6 Cum maximo successu Emanuel hic Iudaeos et Saracenos persequendos suscepit, et ad sacra Christiana coegit '498. partim zelo religionis impulsus, partim hortatu uxoris suae; hinc solemni aedicto statuta est poena relegationis aut servitutis in obstinatos Judaeos et Saracenos. 7 Multi ergo


2664. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

erat. 6 Cum maximo successu Emanuel hic Iudaeos et Saracenos persequendos suscepit, et ad sacra Christiana coegit '498. partim zelo religionis impulsus, partim hortatu uxoris suae; hinc solemni aedicto statuta est poena relegationis aut servitutis in obstinatos Judaeos et Saracenos. 7 Multi ergo Africam petierunt, opulentiores vero, qui res suas relinquere non poterant, ad speciem ad sacra Christianorum transiverunt; ipsae proles invitis parentibus captae et baptisatae sunt; Emanuel de caetero auspicatissimum regnum


2665. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

ipsis usus est ad convertendos aethnicos suos; Coimbriae ergo primum collegium eorum fundavit; inter hos ergo missionarios celeberrimus fuit S. Franciscus Xaverius. 7.1 Hic rex etiam Sacram inquisitionem induxit in regnum, ad exstirpandos Saracenos et Judaeos occultos. 2 Decessit post 35 annorum regimen anno '557, successorem reliquit nepotem Sebastianum infantem; filius enim et coronae haeres Iohannes praemortuus est; initio tutelam gerebat avia Sebastiani, Chatarina, filia Phylippi Pulcri et soror Caroli


2666. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

subegit, defecit enim stirps ducum Valliae anno '284. enatisque domi turbis Eduardus in rem suam usus turbis eorum eos subjugavit; et ab eo tempore primogenitus, seu haeres coronae gaudet titulo principis Valliae; anno '290. incertum ex qua causa ex omnibus provinciis suis ejecit Iudaeos. 2 Suscepit etiam expeditionem in Scotiam, eamque jure clientelari subjugavit; in Scotia enim extincta est stirps regnans, aderant tamen familiae duae, quae cognationis vinculum allegabant, nempe familia Baleol et Brutze; inter has duas familias per 6


2667. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

bellum non omni ex parte bene gestum est, cum rursus in Anglia turbae enatae sunt, malecontenti enim producebant larvatum hominem, quem dicebant Richardum principem, quem tamen Richardus rex occidi curavit; hic larvatus Becking Varbeck qui filius Judaei baptisati fuit, et per Margaretam viduam suffultus fuit, imo ipse Carolus 8. rex Franciae eum etiam recognovit verum esse Richardum eumque ad aulam suam recepit regemque Angliae recognovit-- hic larvatus eo audaciae perduxit, ut in Hiberniam transiret, ubi etiam totum fere


2668. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vel libertatem infregisse, parlamentum hoc contra ipsum procedet; rex tamen, cum infallibilis sit, non subesse hinc judicio, sed ministri eius incusantur. 21 Accusator est Curia inferior, superior est iudex in omnibus publicis accusationibus, et in omnibus causis, quae respiciunt pares Curiae superioris, et quidem tam ecclesiasticorum, quam saecularium. 22 Per supra memoratum decretum Habeas Corpus libertas Anglorum firmata est, Lettre Cachete sublata, quae


2669. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vitiis et erroribus; sic lex antiqua Angliae est quod diebus festis et Dominicis nullum mercenarium laborem peragere licet, proin nec crispare vel tondere quidem licet, et tamen lex haec sublata non est, sed haec lex poena pecuniaria munita est; interim cum non accusentur, nec judex officio suo utitur, et si accusetur etiam, judex exiguam poenam imponit transgressori. 6 Arguunt etiam legem, vi cuius creditor 15 Ł sterling possit debitorem suum solvere nolentem incarcerare, sed haec lex ad excessus praecavendos necessaria est;


2670. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quod diebus festis et Dominicis nullum mercenarium laborem peragere licet, proin nec crispare vel tondere quidem licet, et tamen lex haec sublata non est, sed haec lex poena pecuniaria munita est; interim cum non accusentur, nec judex officio suo utitur, et si accusetur etiam, judex exiguam poenam imponit transgressori. 6 Arguunt etiam legem, vi cuius creditor 15 Ł sterling possit debitorem suum solvere nolentem incarcerare, sed haec lex ad excessus praecavendos necessaria est; dein talem debitorem tantum in platea deprehensum


2671. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

uti scimus, in districtus divisa est, qui districtus justitiae compellantur; ad singulum mittuntur 1, 2 vel etiam 3 judices, nempe 12 legum sapientes, qui in parlamento sedem, sed non votum decisivum habent; hos judices mittendi potestas est regis, sorte tamen deciditur quis judex quorsum mittantur, ne interessentia locum habere possint; hi ergo judices bis per annum, in vere et autumno, mittuntur ad suos districtus, in quibus judicia celebrant per comitatus in ordine et ideo peregrinantes dicuntur; non autem soli decidunt, sed 12 juratos cives ut


2672. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sui ordinis suo modo, nam 12 illi jurati assessores semper desumuntur ex ea classe ex qua est ipse reus; si est nobilis, erunt judices nobiles; et ad finalem sententiam opus est ut omnes 12 jurati cives consentiant; et hi 12 cives debent decidere semper quaestionem facti; judex vero seu tribunal decidit quaestionem juris. 2 Ipsi testes publice exaudiuntur et authentisantur, et tam rigide ut nunquam valeat testimonium perhibitum extra faciem tribunalis. 11.1 Processus frequentes sunt in Anglia ob


2673. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

etiam circa religionis negotia libere sentire, credere, et profiteri se posse putat et sentit; nullus hic est populus, apud quem tot religionis monstra existerent quam in Anglia, quod jam ipse Barclajus testatur; hodie catholici Judei, Calvinistae, anabaptistae, tremulantes (quacceri), hodie etiam theistae habent ecclesiam in Anglia, et omnes libere profitentur religiones suas, cum summa tollerantia; solis Mahometanis et catholicis interdictus est lege publica usus et exercitium religionis; ex causis


2674. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

religioni, frequentissimi tamen reformatae religioni se addixerunt. 2 Haec res ergo ansam dedit ut statuerent Belgae praeter reformatam nulli religioni liberum exercitium tribui debere; commigrarunt tamen ad Belgium evangelici, Iudaei, anabaptistae, chatolici, Graeci, quae religiones omnes toleratae evaserunt; ab hac tamen sua tolerantia erga advenas desciverunt, cum de reformatis suae nationis ageretur, persequebantur enim se invicem propter contrarias


2675. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Europea prius populosissima fuit, hodie tamen totus numerus populi ad 7 500 000 hominum aestimatur; anno '757. repertus fuit numerus 10 000 000 hominum. 2 Causa exiguae impopulationis plerumque in bellis copiosis, emigrationibus in America, relegatio Judaeorum, Maurorum, inquisitio sacra; huc pertinet monachorum utriusque sexus ingens copia, onerum publicorum gravitas, nativa feminarum sterilitas; 30 enim anno aetatis jam steriles fiunt feminae; concubinatus et coelibatus etiam plurimum faciunt. 3


2676. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

hoc officium a temporibus Ferdinandi Chatolici viget Seviliae, anno '478. vel '80. 5 Primus inquisitor fuit Thomas Torquemada monachus Dominicanus, ad hoc ergo tribunal adhibebantur meri Dominicani. 6 Imprimis ergo tantum ad Iudaeos et Mahometanos restrictum est hoc tribunal, tardius ad omnes haereticos, imo minimas violationes legum ecclesiasticorum; hodie 18 sunt talia tribunalia, celeberrimum est Madrittense, in quo residet Magnus inquisitor; per universam Hispaniam sparsi habentur sic dicti


2677. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et vivendi consuetudine magnam similitudinem habent, ipsa statura et colore vultus similes sunt, virtutibus tamen Hispanos non aequant, in vitiis vero superant eos; indoles ex diversarum gentium commixtione progenita est; praecipui eorum protoparentes censentur esse Suevi, Iudaei et Saraceni; copiosi enim Iudaei et Saraceni coacti ad Christiana sacra finxerunt hanc religionem, animo tamen permanserunt Iudaei, et hi novi Christiani dicuntur. 2 Portugalli sunt sagacis ingenii, temperantiae amantes, humani, affabiles erga


2678. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

similitudinem habent, ipsa statura et colore vultus similes sunt, virtutibus tamen Hispanos non aequant, in vitiis vero superant eos; indoles ex diversarum gentium commixtione progenita est; praecipui eorum protoparentes censentur esse Suevi, Iudaei et Saraceni; copiosi enim Iudaei et Saraceni coacti ad Christiana sacra finxerunt hanc religionem, animo tamen permanserunt Iudaei, et hi novi Christiani dicuntur. 2 Portugalli sunt sagacis ingenii, temperantiae amantes, humani, affabiles erga exteros, erga pauperes chari; sunt


2679. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aequant, in vitiis vero superant eos; indoles ex diversarum gentium commixtione progenita est; praecipui eorum protoparentes censentur esse Suevi, Iudaei et Saraceni; copiosi enim Iudaei et Saraceni coacti ad Christiana sacra finxerunt hanc religionem, animo tamen permanserunt Iudaei, et hi novi Christiani dicuntur. 2 Portugalli sunt sagacis ingenii, temperantiae amantes, humani, affabiles erga exteros, erga pauperes chari; sunt generosi, se eruditos reputant, amorem erga regem suum ipsi praedicant cum zelo religionis; sed sunt


2680. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

2--o) Marechallus aulae; 3--o) Supremus regni Vexillifer; 4-5) duo admirales Portugalliae; haec tamen officia extincta sunt modo et tantum tituli exstant. 4.1 Aulae officiales sunt hi: aulae praefectus 2.) camerariorum magister; 3) aulae judex; 4) aulae marechallus; 5) agazonum magister; 6) venatorum magister; 7) supremus aulae cappellanus; 8) magnus elemosinarius. 2 Cappellanus aulae solet esse patriarcha Ulissiponensis; elemosinarius vero abbas de Albobatza. 3


2681. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

universim defectus magnus est in re monetaria. § 10 De religionis negotiis 1.1 In Portugallia aeque ac Hispania unica religio catholica viget; sunt aeque zelotae in negotiis religionis; maxime Mahometani et Judaei ipsis odio sunt, Judaeorum tamen latentium ingens est copia. 2 In cultu sanctorum plane excedunt; beatam Virginem, sanctum Antonium de Padua et Franciscus Sarefia maxime reverentur. 3 Clerus in maxima existimatione est; ritus


2682. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

magnus est in re monetaria. § 10 De religionis negotiis 1.1 In Portugallia aeque ac Hispania unica religio catholica viget; sunt aeque zelotae in negotiis religionis; maxime Mahometani et Judaei ipsis odio sunt, Judaeorum tamen latentium ingens est copia. 2 In cultu sanctorum plane excedunt; beatam Virginem, sanctum Antonium de Padua et Franciscus Sarefia maxime reverentur. 3 Clerus in maxima existimatione est; ritus externos maximi habent, cum


2683. Baričević, Adam... . Epistulae XVI invicem scriptae,... [Paragraph | Section]

intelligentiam multa attulit, quae mihi pueros instituenti usui fuisse, gratus agnosco. Ejus dictionarium quamvis in Graeculorum voculas incidit (vid. Eph: Litter: Helmst) haud tamen sua laude caret. In Bernolakii opus judex sedere, antequam exeat, non audeo, neque illud comparare volo. Didici tandem damno meo sapere. Saepe redemisse me paenituit librum, quem praestitisset ne emere quidem. Et Tu id ipsum ex plagula, ad te missa, videris mihi non obscure


2684. Baričević, Adam... . Epistulae XVI invicem scriptae,... [Paragraph | Section]

wossebnische pojedanja ztoko starowo ha nowoho zakonja 1759. historias continet selectas ex utroque foedere excerptas. Denique quod superius dixi, unam eandemque esse linguam utriusque Lusatiae dialectum, ea de re tu ipse judex sedeto. Descripturus enim sum, quoniam credo libris Venedicis Te carere, initium Evangelii s. Johannis: Lingua Superioris et Inferioris Lusatiae 1. We spocίatku bie to


2685. Baričević, Adam... . Epistulae XVI invicem scriptae,... [Paragraph | Section]

signatas, addere voluisses. Caeterum ille ego, quem quondam Frischlino comparasti et munus, et exitum Frischlini, utrumque subivi. Remotus sum a munere meo sine ullo viatico, sine pensione. Quare? Hoc non dicam, nam nemo judet in caussa propria, et mihi difficili bile tumet jecur Horacije, Carmina, I, 13, 4. . Praestat igitur ἐπέχειν. Attamen, tu vir


2686. Ferić Gvozdenica,... . Fabulae, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

me et annis et bona
Tibi praeeuntem mente Regum addiscere
20  Arbitria jubes: forte clitellas tibi
Si aptet, deindeque, sis Camelus, dixerit
Tibi Rex et idem testis, et judex Leo,
Num judicio abibis incolumis, et Rhetorum
In morem acutis disputabis formulis,
Ut te Camelum haud esse, sed Corvum probes?25
Felix, quod aevum degis aeria in


2687. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

132. Ad Ponticum absenti detrahentem.
3.132.1  Absentem culpas; num jure? Id, Pontice, dicam,
3.132.2   Quem culpas, Varum si prius audiero.
3.132.3  Unam nempe dedi judex tibi, quae superest mi,
3.132.4   Servo aliam Varo, cum volet, auriculam.
3.132.5  Sustinet aequa duas lances Astręa: quod, unam
3.132.6   Si demas, nullum sit, puto,


2688. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

increpitat.
4.140.9  Quare age verte alio laudes et quidquid in illo
4.140.10   Peccavi scripto, simplice voce mone. 10
4.140.11  Tu censor mihi, tu judex, tuque esto magister,
4.140.12   Quando te talem Roma diserta probat.
4.140.13  Discipulorum unum e numero me finge tuorum,
4.140.14   aevo jam quamvis ingenioque senem.


2689. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

odio est quivis; jam vir, jam foemina prorsum,
5.327.6   Judice te, ferri, Gellia, nulla potest.
5.327.7  Ipsam te miror, quod fers, cui demere certe
5.327.8   Multa bonus judex, addere multa velit. 328. De Varo, amicum curru tollere nolente.
5.328.1  Varus parcit equis, tolli si est usus amico;


2690. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

792. [788.] In Ponticum futilis judicii censorem.
5.792.1  Sperne, licet, quam vis me, Pontice. Non minor esse
5.792.2   Mi videor, quod tu non mea scripta probas.
5.792.3  Nec, quod tu judex damnaris, futile carmen,
5.792.4   Esse tuum at credo futile judicium.
5.792.5  Laetor et interdum, quod, magno ut priscus Homero,
5.792.6   Sic mihi nempe recens Zoilus


2691. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Minerva vicisset, si non Paris, verum Hector judicasset.
9.148.1  Parva Venus magnae forma est praelata Minervae;
9.148.2   Judicium fecit mollis at ille Paris.
9.148.3  Magnanimus quod si judex foret Hector, haberet,
9.148.4   Credo equidem, primum magna Minerva decus. 149. [146.] Qua ratione malis placere Varus possit.


2692. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Illa praecipue placere, quae uniuscuiusque ingenio magis apta sint. Krša
9.246.1  Si Paris Idaeo quum sedit vertice et Hector
9.246.2   Sedisset judex et Priamus pariter,
9.246.3  Juno foret Priamo, Pallas foret Hectore, credo,
9.246.4   Quoque fuit solum judice pulchra Venus.
9.246.5  Cuique solet multas inter praestantior


2693. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

283. [280.] ''Me, queror, indicta quod damnas, Pontice, causa." "Me, doleo, indicta quod damnas, Pontice, causa". Krša
9.283.1  Non, quod me damnas (judex non displicet aequus,
9.283.2   A culpa nec me semper abesse reor),
9.283.3  Sed quod me damnas indicta, Pontice, causa,
9.283.4   Id doleo, id de te, Pontice, saepe


2694. Zamanja, Bernard. Epistolae scriptae an. 1795. et... [Paragraph | Section]


4.9  A curvo rectum secernere pagina quondam
4.10  Edocuit, quid enim? Tibi rerum publica cura
4.11  Commissa a populo est; tibi demandantur honores
4.12  Praecipui; judex etiam cognoscere causas
4.13  Diceris? At contra privis communia rebus
4.14  Postponis, tantumque animo contendis avaro
4.15  Noctes, atque dies, tua res ut crescat, et uni


2695. Zamanja, Bernard. Epistolae scriptae an. 1795. et... [Paragraph | Section]


5.112  Ut male nunc fortasse putant genitoribus orti
5.113  Nobilibus juvenes. Pubem maturior aetas
5.114  Excipiet, levibusque jocis succedet honorum
5.115  Ambitio; praetor seu judex reddere quondam
5.116  Cuique suum debebis, et idem condere leges,
5.117  Causarum aut nodos, dubiosque evolvere nexus
5.118  Patronis studia hinc atque hinc adversa sequutis.


2696. Dimitrović,... . Pricize tradotte in distichi... [page 241 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

jere tad tvoj sudaz imasc bit;
3  I vechje htjej sebi, negh druzjem, vjerovat,
4  Jer sctoje u tebi, najboglje mozc sam znat.
1  „ Sis tibi tu judex, si quis tua facta probavit;
2  Te tibi tunc jubeo credere, non aliis.
3  „ Unus tu videas imo quae pectore condis;
4  Haec melius quam tu cernere quis poterit?


2697. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Mane novo hos lignis onerant venalibus ora
Deserta in Thracum sectis, aliosque vehendis
Materiis cum lucro adhibent, ubi tecta per urbem
Aedificant. Calathis fert villica grandibus uvas
Huc etiam: Judaeus emit, paret ut sibi praelo
Vina suo, nam nostra horret cane pejus, et angue.
Plus spumae lactis, quam vasa in munda puellae
Constipant, nostrae fert unicus hic locus urbi,
Quam pagi


2698. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 16 | Paragraph | SubSect | Section]


1.2.221  Religione pia vicinos inter, et inter
1.2.222  Aequales omnes princeps, atque optimus audit.
1.2.223  Ille mihi pro mille incorruptissimus aequi
1.2.224  Est judex. Dictata viri nunc scribimus: ille
1.2.225  Evulgare jubet: mihi jussa capessere fas est.
1.2.226  Aggredior. Dic rustice, quae vis. Rusticus infit.


2699. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 29 | Paragraph | SubSect | Section]

tonsoris digitos ut barba refugit:
1.4.51  Cetera pars rasa est, vel vulsa, aequataque vitro.
1.4.52  Dimidio et verpus vultu procedit alumnus
1.4.53  Judaei in morem, Solymis quem denique jussit
1.4.54  Vana superstitio vitae male facta piare.
1.4.55  Trajecto ingenuas auro quis perforat aures?
1.4.56  Caribus atque Syris olim


2700. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 61 | Paragraph | SubSect | Section]

flore,
1.8.139  Vulnera sanguineis potius dat agrestia telis.
1.8.140  In genere hoc tamen etsi quid peccavimus, omne id
1.8.141  Excidit invito, et judex ignoverit aequus.
1.8.142  Nam nos accusator acerbus adegit iniquo
1.8.143  Stare loco, tibi me et mea dum defendere conor.
1.8.144  Hac tamen in re, Maecenas, hoc juverit


2701. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 71 | Paragraph | SubSect | Section]

ab antiquis sumens qui exordia Grajis
1.9.186  Expendit Davi dicteria quaelibet, atque,
1.9.187  Quidquid ait scurra, in trutina suspendit Homeri
1.9.188  Judicia exercens judex acerrima Talpa;
1.9.189  Tunc alia exoritur puerili naenia major,
1.9.190  Nutrice intolerabilior, ludique magistro,
1.9.191  Unde mihi optatam dederit fuga sola salutem.


2702. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 82 | Paragraph | SubSect | Section]

error variis illudit partibus idem.
1.12.11  An levis haec fortasse mei est insania morbi,
1.12.12  Quod Satyras scribo? Mihine ipsi ignoscere cogar
1.12.13  Corruptus judex? Primum non me esse poetam
1.12.14  Propterea evincas, satyras sermone pedestri
1.12.15  Quod scribo, pravos et risu perfrico mores,
1.12.16  Thetaque stultitiae nigrum


2703. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 92 | Paragraph | SubSect | Section]

ostendunt Clymenes injusta. Sed ecquis
1.13.64  Non Clymene credat? Clymenen quis dicere falsam
1.13.65  Quisve ausit sentire aliter; quam protulit ore
1.13.66  Femineis Clymene judex lectissima nugis?
1.13.67  Sit quodcumque voles de forma, at nomina certe
1.13.68  Amisi formae, dicar formosa nec ulli
1.13.69  Posthac, hoc uno infelix male perdita


2704. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 93 | Paragraph | SubSect | Section]

avertit vultus, et lumina torquet,
1.13.101  Infestoque odio subtilis texta flabelli
1.13.102  Praetendit, digitosque oculis. Majora sed istis
1.13.103  Quaedam fama tulit (famae Judaeus Apella
1.13.104  Credat) Gratidiae de habitu, et cultu clam, et ad aures
1.13.105  Secreto Glyceren quaedam, et vulgasse maligne.
1.13.106  Illam fasciolis aequare latus


2705. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 114 | Paragraph | SubSect | Section]

Ille patrocinium, et coenae promittit honorem
1.16.64  Sponsori, vel Quintili de mense olearum
1.16.65  Emturo viva pendentium ab arbore casus
1.16.66  Incertos. Audin' Judaeus amicus Apellae
1.16.67  Alteri in occultam quid furtim immurmuret aurem?
1.16.68  Heus tu! Credere Virroni assem, obolumve caveto.
1.16.69  Non aliud tota est nomen damnosius


2706. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 115 | Paragraph | SubSect | Section]

mulier forma, quo sit pede, quove colore,
1.16.103  Pulcra, an deformis, juvenisne, an grandior aevo,
1.16.104  Depygis, curva, aut clauda, aut nasutula, Romae
1.16.105  Ambigat, et judex numquam dijudicet aequus.
1.16.106   Nunc age, pallidulo juvenem vultu, macieque
1.16.107  Enectum, obstipa gressus cervice ferentem,
1.16.108  Et tacitum specta. Jam barbam


2707. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 132 | Paragraph | SubSect | Section]

effertis vos qualia quotidiano,
1.19.30  Nempe agitis cum inter vos jucunde atque jocose.
1.19.31  Nil nostris ergo nigrum reprehenderit aequus
1.19.32  In Satyris judex, nil cujus poeniteat me,
1.19.33  Qui vitium nulli objeci, tantum illa minora
1.19.34  Cautus delegi salse et ridenda facete,
1.19.35  Facta sibi quae nemo neget, quae imo sibi


2708. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 133 | Paragraph | SubSect | Section]

impellit splendida bilis,
1.19.68  Infers per vacuum temere vestigia passim.
1.19.69  Cur ergo placuere tibi tua, displicuere
1.19.70  Nostra tibi tantum? Dic, dic, corruptissime judex,
1.19.71  Si qua potes. Potius sed dicam ego, et excutiam te
1.19.72  Totum, intus nudis rimatus viscera venis.
1.19.73  Quidquid livoris tetri usquam est, invidiaeque


2709. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 152 | Paragraph | SubSect | Section]

malo et obtrectandi raptus amore,
1.22.40  Quo possis vitam Satyris conferre maligne,
1.22.41  Atque uno mores, versusque notare obelisco
1.22.42  Pejor Aristarcho judex, garrire solutus:
1.22.43  Haec male respondet vatis sententia vitae,
1.22.44  Moribus haec pugnat, rationibus atque poetae:
1.22.45  Hic alios culpare volens se prodidit


2710. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 250 | Paragraph | SubSect | Section]


4.2.21  Quicumque habendi plura cupidinem
4.2.22  Evasit insons, juraque civibus
4.2.23  Servavit incorrupta, major
4.2.24  Invidia, precibusque judex;
4.2.25  Infamibus qui et terribilis reis
4.2.26  Contemsit iram prava jubentium,
4.2.27  Aequisque repressit nocentes
4.2.28  Suppliciis


2711. Milašinović,... . Viator Zagorianus Jožko Hranjec,... [Paragraph | Section]


Partibus ad mensas concurret veselo družtvo,
Donec vinum njemu na zdravje bibetur.
Hoc unum tam praelarum posluhnite factum.
Est domus in Zlatar med svimi pulchrior una
Incola judeus kramar cincarque bogati.
Hanc tenet e censu. Taj židov ubique notus
Veselje i radost habuit dum nuper cidem
Filius est natus; pak to se razme vocavit


Bibliographia locorum inventorum

Pop Dukljanin (c. 1149) [1149], Regnum Slavorum, versio electronica (), Verborum 12004, Ed. Vladmir Mošin [genre: prosa oratio - historia] [word count] [presbdoclregnumsl].

Toma Arhiđakon (1200-1268) [1268], Historia seu cronica Salonitanorum atque Spalatinorum pontificum, versio electronica (, Split), Verborum 40426, Ed. Olga Perić [genre: prosa oratio – historia] [word count] [thomashistsalon].

Anonymus (floruit 1346-1353) [1346], Obsidio Iadrensis, versio electronica (), Verborum 22573, Ed. Veljko Gortan; Branimir Glavičić; Vladimir Vratović [genre: prosa oratio – historia] [word count] [anonymusobsidioiadrensis].

Pavlović, Pavao (1347-1416) [1371], Memoriale, versio electronica (), Verborum 12550, Ed. Ferdo Šišić [genre: prosa oratio - chronica] [word count] [paulopmemoriale].

Jan Panonije (1434-1472) [1447], Epigrammata et elegiae, versio electronica (, Italia; Hungaria), 5735 versus, verborum 37748, Ed. Sándor Kovács [genre: poesis - epigramma; poesis - elegia; poesis - carmen] [word count] [ianpanepigreleg].

Nikola Modruški (c. 1427-1480) [1463], Nauicula Petri, versio electronica (), Verborum 6607, Ed. Luka Špoljarić [genre: prosa - tractatus; prosa - epistula] [word count] [modrnnavic].

Nikola Modruški (c. 1427-1480) [1465], De consolatione liber, versio electronica (, Italija), Verborum 79291, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [modrncons].

Marulić, Marko (1450-1524) [1477], Carmina Latina, versio electronica (, Split), 2206 versus, verborum 14802, Ed. Bratislav Lučin ; Darko Novaković [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma; poesis - epistula; poesis - hymnus; poesis - elegia] [word count] [marulmarcarmina].

Šižgorić, Juraj; Marulić, Marko; Mihetić, Ambroz; Tideo Acciarini; Andrea Banda di Verona; Hilarion di Vicenza; Raffaele Zovenzoni; Giliberto Grineo (c. 1445-1509?; 1450-1524; c. 1420-post 1487) [1477], Elegiarum et carminum libri tres, versio electronica (), 1585 versus, verborum 10077, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - carmen; poesis - elegia] [word count] [sisgorgeleg].

Marulić, Marko (1450-1524) [1480], Repertorium, versio electronica (), Verborum 315700, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - loci communes] [word count] [marulmarrepert].

Crijević, Ilija (1463-1520) [1484], Carmina e cod. Vat. lat. 1678, versio electronica (, Dubrovnik), 7675 versus, verborum 46525, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - lyrica; poesis - epica] [word count] [crijevicarm1678].

Šižgorić, Juraj (c. 1445-1509?) [1487], Odae de apostolis, versio electronica (), 526 versus, verborum 2640, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - oda; prosa oratio - epistula] [word count] [sisgorgodae].

Bunić, Jakov (1469-1534) [1490], De raptu Cerberi, editio electronica (, Dubrovnik), 1034 versus, verborum 6750, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjder].

Nimira Rabljanin, Martin (floruit 1494) [1494], Sermo de passione Domini, versio electronica (), Verborum 7331, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - sermo] [word count] [nimiramsermo].

Marulić, Marko (1450-1524) [1496], De institutione bene vivendi per exempla sanctorum, versio electronica (, Split), Verborum 186963, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarinst].

Dragišić, Juraj; Crijević, Ilija; Karlo Pucić; Frano Galatin (non post 1445-1520; 1463-1520; 1458?-1522; floruit 1499) [1499], Oratio funebris habita pro magnifico et generoso senatore Iunio Georgio patritio Rhagusaeo, versio electronica (), 28 versus, verborum 2459, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; poesis - epigramma; prosa oratio - oratio] [word count] [dragisicjoratio].

Pucić, Karlo (1458-1522) [1499], Elegiarum libellus de laudibus Gnese puellae, versio electronica (, Dubrovnik), Versus 194, verborum 1177, Ed. Đuro Körbler [genre: poesis - elegia; poesis - carmen; poesis - cyclus] [word count] [pucicklibellus].

Marulić, Marko (1450-1524) [1503], In epigrammata priscorum commentarius (), Verborum 25316, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - commentarius] [word count] [marulmarinepigr].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1505], Epistulae, versio electronica. (), Verborum 166, Ed. Petrus Kasza [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepistulae].

Grisogono, Federik (1472-1538) [1507], Speculum astronomicum, versio electronica (), Versus 100, verborum 18852, Ed. Mihaela Girardi-Karšulin Olga Perić Tomislav Ćepulić [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus; poesis - ode; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [grisogonofspeculum].

Marulić, Marko (1450-1524) [1507], Vita diui Hieronymi, versio electronica (), Verborum 10681, Ed. Darko Novaković [genre: prosa oratio - vita] [word count] [marulmarvita].

Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1509], Solimaidos libri III, versio electronica (), 1154 versus, verborum 9287, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; poesis - carmen; prosa - epistula - praefatio] [word count] [severitanipsolimaidos].

Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Dauidias, versio electronica (), 6765 versus, verborum 45407, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [marulmardauid].

Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Quinquaginta parabolae, versio electronica (), Verborum 13330, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - parabola] [word count] [marulmarquinqu].

Baničević, Jakov (1466-1532) [1512], Epistula ad Erasmum Roterodamum, versio electronica. (, Antwerpen), Verborum 283, Ed. P. S. Allen [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [banicjepist].

Marulić, Marko (1450-1524) [1516], Evangelistarium, versio electronica (), Verborum 155872, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmareuang].

Marulić, Marko (1450-1524) [1517], De Veteris instrumenti uiris illustribus, versio electronica (), Verborum 29840, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - vita] [word count] [marulmarvirill].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Oratio Tranquilli Parthenii Andronici Dalmatae contra Thurcas ad Germanos habita, versio electronica (, Augsburg), 35 versus, verborum 5015, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [andreisfthurcgerm].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Ad Deum Contra Thurcas Oratio Carmine Heroico, versio electronica (, Nürnberg; Ingoldstadt), 326 versus, verborum 2269, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - silva] [word count] [andreisfthurcher].

Marulić, Marko (1450-1524) [1519], De humilitate, versio electronica (), Verborum 81625, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarhumil].

Crijević Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1520], Commentariolus de origine et incremento urbis Rhacusanae, versio electronica (), Verborum 5404, Ed. Vladimir Rezar [genre: prosa oratio – historia] [word count] [tuberocommrhac].

Marulić, Marko (1450-1524) [1520], De ultimo Christi iudicio sermo, versio electronica (), Verborum 16879, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - sermo] [word count] [marulmarultiudic].

Crijević Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522], Commentarii de temporibus suis, versio electronica (), Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, Ed. Vladimir Rezar [genre: prosa oratio - historia] [word count] [tuberocomm].

Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica (), Verborum 5871, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - expositio] [word count] [marulmartrop].

Bučinjelić, Miho (1479 - c. 1550) [1524], Epistula ad Gerardum Planiam, versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 2445, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [bucinjelicmepist].

Bunić, Jakov; Cortonus de Vtino Minorita, Bernardinus; Petrus Galatinus; Colonna Galatino, Pietro (1469-1534; m. post 1539.) [1526], De vita et gestis Christi, versio electronica (), 10155 versus; verborum 68245, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjvgc].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1527], Dialogus Sylla, versio electronica. (), Verborum 15372, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [andreisfsylla].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1527], De conflictu Hungarorum cum Solymano Turcarum imperatore ad Mohach historia verissima, versio electronica. (), Verborum 959, Ed. Arnold Ipolyi [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - historia] [word count] [brodaricsmohach].

Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], De morte Christi, versio electronica (, Dubrovnik), 8402 versus, verborum 61948, Ed. Vladimir Rezar [genre: poesis - epica] [word count] [benesaddmc].

Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], De Afflictione, Tam Captivorum Quam Etiam Sub Turcae tributo viventium Christianorum : cum figuris res clarè exprimentibus ; Similiter de Ritu, deque Caeremoniis domi, militiaeque ab ea gente usurpatis ; Additis nonnullis lectu dignis, linguarum Sclavonicae & Turcicae, cum interpretatione Latina, libellus (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbafflictio].

Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], Prognoma, sive Praesagium Mehemetanorum : primùm de Christianorum calamitatibus, deinde de suae gentis interitu, ex Persica lingua in Latinum sermonem conversum. (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbprognoma].

Utješenović-Martinuzzi, Juraj (1482-1551) [1545], Epistola ad Antonium Verantium, versio electronica. (), Verborum 599, Ed. Utiešenović, Ognjeslav M. László Szalay Gusztáv Wenzel [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [utjesenovicjepist15450228].

Vlačić Ilirik, Matija; Zigerius, Emerik (1520-1575) [1549], Epistola cuiusdam pii concionatoris, ex Turcia, ad M. Illy. missa, qualis nam status Euangelii et Ecclesiarum sub Turco sit indicans, cum Praefatione Illyrici (1549), versio electronica (, Tolna; Magdeburg), Verborum 1772, Ed. Stanko Andrić [genre: prosa oratio - epistola; poesis - epigramma] [word count] [zigeriuseepist].

Grbić Ilirik, Matija (1503/1512 - 1559) [1559], Aristeae historia cum conversione Latina, versio electronica (), Verborum 3353, Ed. Nino Zubović [genre: prosa oratio - historia; prosa oratio - versio] [word count] [grbicmaristea].

Dudić, Andrija; Dionysius Halicarnassensis (1533-1589) [1560], De Thucydidis historia iudicium... A. Duditio interprete (), Verborum 18906, Ed. Petra Šoštarić [genre: prosa - epistula; prosa - versio] [word count] [dudicathucydid].

Rozanović, Antun (1524-1594?) [1571], Vauzalis sive Occhialinus Algerii Prorex, Corcyram Melaenam terra marique oppugnat nec expugnat, versio electronica (), 15122 verborum, 255 versus, Ed. Nives Pantar [genre: prosa oratio - historia; poesis - ode] [word count] [rozanavauz.xml].

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis1].

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].

Pir, Didak (1517 – 1599) [1583], De divo Blasio Rhacusanae reipublicae patrono carmen, versio electronica (, Dubrovnik), 326 versus, verborum 2571, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa - epistula] [word count] [didacuspblasio].

Auctores varii (1590) [1590], Epistolae Siscienses, versio electronica (), Verborum 11.224 (pro tem), Ed. Josip Kolanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [aavvsisakepist].

Petrić, Frane (1529-1597) [1591], Zoroaster et eius CCCXX oracula Chaldaica Latine reddita, versio electronica (, Ferrara), Verborum 7671, Ed. Erna Banić-Pajnić [genre: prosa oratio - tractatus; prosa oratio - versio] [word count] [petricfzoroaster].

Pir, Didak (1517 – 1599) [1596], Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica (), versus 5366, verborum 40443, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [word count] [didacuspcato].

Kitonić, Ivan (1561-1619) [1619], Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica (), 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [kitonidirmeth].

Palmotić, Junije (1607.-1657.) [1645], Carmina Latina, versio electronica (), 6731 verborum, versus 1094, Ed. Milivoj Šrepel [genre: poesis - ode; poesis - carmen; poesis - epicedion] [word count] [palmoticjcarm].

Anonymus (floruit 1657.) [1657], Actiones duo de maleficis, versio electronica (), Verborum 2758, Ed. Ivan Krstitelj Tkalčić [genre: prosa - acta iuridica] [word count] [nnactiones1657].

Sidić, Šimun Juda (floruit 1683) [1683], Antonii Judae Sidić, canonici zagrabiensis et rectoris collegii Croatici Viennae, de obsidione Viennensi per Turcas A. 1683. relatio (Viennae, 1683-09-16), versio electronica (, Vienna), Verborum 2322, Ed. Ivan Kukuljević Sakcinski [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [sidicepistola1683].

Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1700], Jesseidos libri XII, editio electronica (), 13523 versus, verborum 84448, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [viciccjess].

Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1700], Poetici lusus varii, versio electronica (), versus 5453, verborum 35062, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - epigramma; poesis - elegiacum; poesis - ode; poesis - sonetto; poesis - idyllium; poesis - metamorphosis; poesis - paraphrasis] [word count] [djurdjevipoe].

Ritter Vitezović, Pavao (1652–1713) [1703], Plorantis Croatiae saecula duo, versio electronica (), 2815 versus, verborum 19809 [genre: poesis - epica; poesis - elegia; paratextus prosaici] [word count] [vitezovritterpplorantis].

Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1717], Eugenii a Sabaudia... epinicium, versio electronica (), versus 984, verborum 8618, Ed. Đuro Körbler [genre: poesis - epica; paratextus prosaici] [word count] [djurdjeviepinicium].

Crijević, Serafin Marija (1686-1759) [1740], Bibliotheca Ragusina, loci selecti, versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 6633, Ed. Stjepan Krasić [genre: prosa oratio - historia litteraria; prosa oratio - lexicon; prosa oratio - prosopographia; prosa oratio - commentarius] [word count] [crijevicsbiblioth].

Stay, Benedikt (1714-1801) [1747], Philosophiae versibus traditae libri sex, versio electronica (), 11229 versus, verborum 82047, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - didactica] [word count] [staybphilos].

Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Additamenta ad Annuas, versio electronica (, Zagreb), Verborum 17030, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbannadd].

Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Annuae 1748-1767,versio electronica (, Zagreb), Verborum 244601, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbann].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1749], Operum omnium tomus I, versio electronica (), Verborum 68552, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [skrl1].

Bošković, Ruđer (1711-1787) [1761], De solis ac lunae defectibus, versio electronica (), 5828 versus, 91294 verborum, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [word count] [boskovicrdsld].

Homerus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1777], Homeri Odyssea Latinis versibus expressa, versio electronica (), 13633 versus, verborum 95,658, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; poesis - argumentum; prosa - paratextus; prosa - epistula] [word count] [zamagnabodyssea].

Kalić, Arkanđeo (1739-1816) [1778], In adventu Domini Gregorii Lazzari oratio, versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 3698, Ed. Relja Seferović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [kalicaadventu].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1782], Operum omnium tomus II, versio electronica (), Verborum 46753, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl2].

Hesiodus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1785], Hesiodi Ascraei opera, versio electronica (), 2747 versus, verborum 58425 [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; prosa - epistula; prosa - commentarius] [word count] [zamagnabhesiod].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Descriptio physico-politicae situationis Regni Hungariae, editio electronica (), Verborum 26295, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlendesc].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Status actualis oeconomiae publicae, versio electronica (), Verborum 39967, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlenstatus].

Barić, Adam Adalbert (1742-1813) [1792], Statistica Europae, versio electronica (), Verborum 91598, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [baricastat].

Baričević, Adam Alojzije (1756-1806) [1793], Epistulae XVI invicem scriptae, versio electronica (), Verborum 7902, Ed. Luka Vukušić [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [baricevaaepistpenzel].

Ferić Gvozdenica, Đuro (1739–1820) [1794], Fabulae, versio electronica (), 2266 versus, verborum 52873, Ed. Sanja Perić Gavrančić [genre: poesis - fabula] [word count] [fericdfab].

Kunić, Rajmund (1719-1794) [1794], Epigrammata, versio electronica (), 20870 versus, verborum 170058, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epigramma] [word count] [kunicrepigr].

Zamanja, Bernard (1735-1820) [1795], Epistolae scriptae an. 1795. et 1796, versio electronica (), 1960 versus, verborum 13466, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epistula] [word count] [zamagnabepist].

Dimitrović, Nikola Jera; Sivrić, Antun (1510-1553; 1765 - 1830) [1803], Pricize tradotte in distichi latini, versio electronica (), Verborum 307, 20 versus, Ed. Appendini, Francesco Maria [genre: poesis epigramma; poesis versio] [word count] [sivrichapricize].

Ferić Gvozdenica, Đuro (1739–1820) [1803], Periegesis orae Rhacusanae, versio electronica (, Dubrovnik), 3368 versus, verborum 28363 [genre: poesis - epica; poesis - praefatio; prosa - index] [word count] [fericdperiegesis].

Rastić, Džono; Appendini, Franjo Marija; Zamanja, Marija; Zamanja, Bernard; Ferić, Đuro; Appendini, Urban (1755-1814; 1768-1837) [1816], Carmina, versio electronica (), Versus 6583, verborum 46647, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - satura; poesis - elegia; poesis - epistula; poesis - carmen] [word count] [rasticdzc].

Milašinović, Franjo (1808-1883) [1850], Viator Zagorianus Jožko Hranjec, versio electronica (), 190 versus, verborum 1282, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen macaronicum] [word count] [milasinfviator].


More search results (batches of 100)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Last

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report


Powered by PhiloLogic

Creative Commons License
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom
Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.