Your search found 1506 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-1506:

pacemque obtENUIT REGNI. VIII IDUS Mensis OCTobris in pacE HIC ORdinata FUIT ANno AB INCARNAtione Domini DCCCCLXXVI IND. IV CICLo Lun. V. ep. XVII ciclo sol. V LUN. V. concURRENTE VI. ISTAQue VIVENS FUit REGNi MATER FUIT PUPILORum TUTOrque VIDUARum

FUIT ANno AB INCARNAtione Domini DCCCCLXXVI IND. IV CICLo Lun. V. ep. XVII ciclo sol. V LUN. V. concURRENTE VI. ISTAQue VIVENS FUit REGNi MATER FUIT PUPILORum TUTOrque VIDUARum ICQUE ASPICIENS VIR ANIME DIC MISERERE DEUS.

coronavit eum in vasis virtutis. Allel. Ad magn. Antiph. Ecc. 50. Quasi stella matutina in medio nebulae, et quasi luna plena, et sicut Sol refulgens Beatus Domnius. Alleluja. Oratio Omnipotens sempiterne Deus ecclesiae tuae votis propitius

quidem patrie naturam trahentes armorum asperitatibus, inuasionibus, predationibus, ferino more gaudebant. Bellaces ualde et quasi pro nichilo ducentes se morti exponere, nudos se plerumque hostilibus armis obiciunt. Hi apud plures poetarum de quadam ridiculosa opinione notantur. Etenim quando luna ecclipsin patitur, putantes eam a spiritibus corrodi et consumi, omnia eramenta domorum pulsant, quasi per strepitum fugatis demonibus credunt lune succurrere laboranti, unde Virgilius: pulsantes era Curetes. Permixti ergo sunt populi isti et facti sunt gens una, uita moribusque consimiles,

se morti exponere, nudos se plerumque hostilibus armis obiciunt. Hi apud plures poetarum de quadam ridiculosa opinione notantur. Etenim quando luna ecclipsin patitur, putantes eam a spiritibus corrodi et consumi, omnia eramenta domorum pulsant, quasi per strepitum fugatis demonibus credunt lune succurrere laboranti, unde Virgilius: pulsantes era Curetes. Permixti ergo sunt populi isti et facti sunt gens una, uita moribusque consimiles, unius loquele. Ceperunt autem habere proprios duces. Et quamuis praui essent et feroces, tamen christiani erant, sed rudes ualde. Ariana etiam erant

et tota serenitas aeris obtenebrata est. Et quasi noctis tempore stelle apparuerunt in celo et quedam maior stella micabat iuxta solem ex occidentali parte. Tantusque pauor in omnes incubuerat, ut uelud amentes huc illucque clamando discurrerent mundi finem adesse putantes. Erat autem dies Veneris luna tricesima. Et quamuis solis iste defectus per totam aparuisset Europam, in Asia tamen et Africa non dicebatur fuisse. Eodem anno uisa est stella crinita, id est cometa, que imminebat septentrionali regioni, quasi supra regnum Hungarie, et mansit diebus multis satisque magne rei portendi

26. mensis novembris ante prandium, populus Tragurii expulit me manu armata ab offitio dicti comitatus, et immediate (recessi) a Tragurio et applicui Iadram die sabbati primo mensis decembris. Die lunae 10. mensis decembris dominus Petrus Picontius de Ianua assumptus fuit per generale consilium Iadrae in capitaneum Iadrae, et die sequenti intromisit offitium. 1387.

iunii de mane serenissima princeps et domina nostra naturalis, domina Maria regina Ungariae, liberata fuit a captivitate et exivit de castro Novigradi, in quo detinebatur; et die veneris sequentis ivi ad (civitatem) Nonam, et die crastino, die sabbati, locutus fui maiestati suae, et die lunae immediate recessi a Nona, licentiatus ab ea. Inde postea sequenti die sabbati, scilicet 15. praedicti mensis, recessit a Nona cum galeis Venetorum et applicuit Segniam cras die dominico, unde recessit die lunae primo mensis iulii,

fui maiestati suae, et die lunae immediate recessi a Nona, licentiatus ab ea. Inde postea sequenti die sabbati, scilicet 15. praedicti mensis, recessit a Nona cum galeis Venetorum et applicuit Segniam cras die dominico, unde recessit die lunae primo mensis iulii, et die iovis in nomine Sanctae Trinitatis coniunxit se cum rege illustrissimo consorte eius. Die lunae 11. mensis novembris venit usque territorium Iadrae exercitus bosnensis magnus, et

cum galeis Venetorum et applicuit Segniam cras die dominico, unde recessit die lunae primo mensis iulii, et die iovis in nomine Sanctae Trinitatis coniunxit se cum rege illustrissimo consorte eius. Die lunae 11. mensis novembris venit usque territorium Iadrae exercitus bosnensis magnus, et depraedatus est animalia, ut fertur, scilicet magna in ipso territorio 1.700, videlicet 700 boves aratorios et totidem vaccas, asinos 300, et animalia minuta tria milia, et multa

Ladislavus de Luscenz, banus Sclavoniae, gubernator Dalmatiae et Chroatiae el capitaneus excrcitus regii in Dalmatia et Chroatia. 1389. Die lunae 8. mensis februarii recessit idem dominus banus Ladislavus a Iadra. Die 20. mensis martii de nocte illi de Vrana concremaverunt certas domunculas Iadretinorum nostrorum, in quibus etiam aliqui pauperculi homines,

et alios quoscumque hominum circa mille, exivit ad campum, causa obsidendi Vranam et sequenti nocte dormierunt in Copral et die sequenti perrexit ad eos exercitus Pagensium 200 scilicet hominum et nocte sequenti dormierunt omnes de exercitu praedicto in Hraschiani et die lunae sequenti posuerunt campum sub Vrana, hoc est die lunae 22. mensis novembris et eodem die adivit ad scaramussiam prior praedictus cum gente sua et tunc mortuus fuit Georgius Spartich de nostro exercitu; de exercitu suo fuerunt interfecti duo et

causa obsidendi Vranam et sequenti nocte dormierunt in Copral et die sequenti perrexit ad eos exercitus Pagensium 200 scilicet hominum et nocte sequenti dormierunt omnes de exercitu praedicto in Hraschiani et die lunae sequenti posuerunt campum sub Vrana, hoc est die lunae 22. mensis novembris et eodem die adivit ad scaramussiam prior praedictus cum gente sua et tunc mortuus fuit Georgius Spartich de nostro exercitu; de exercitu suo fuerunt interfecti duo et (totidem) partis utriusque vulnerati. Tunc etiam captus fuit unus Teutonicus de

creati ambasciatores ad dominum Detricum Bubech, banum Sclavoniae, existentem cum exercitu sub castro Tinini, recessimus et applicuimus die iovis 15. eiusdem mensis et die veneris immediate sequenti, remanente ibi ipso domino Paulo, inde recessi et Iadram applicui die lunae 19. mensis septembris. Die primo mensis decembris factus fui rector Iadrae una cum ser Marino de Matafaris et ser Antonio Barthulazi. Die 5. mensis

Iadrae ad contirmandam dietam concordiam cum ipsis dominis episcopis, pro parte nostrae communitatis. Die sabbati penultimo mensis novembris Segniae obiit comes Anz, tunc temporis Sclavoniae et Chroatiae banus, et die lunae sequenti sepultus fuit ibi apud fratres minores. 1394 Die 27. mensis ianuarii in Iadra in domo illorum de Saladinis, fecimus et firmavimus unionem cum

equitibus et peditibus nostris ad ipsam insulam, quorum capitaneus generalis extitit ser Damianus de Nassis cum duobus consiliariis, videlicet ser Andrea de Grisogono et ser Crescio Raynerii, armator vero praedictae galeae extitit ser Georgius de Zadulinis. Die lunae proxime sequenti, expedivimus alteram nostram galeam, scilicet maiorem, cuius patronus seu armator extitit ser Blasius de Soppe, quo die etiam nonnullae aliae barchae illius profectae sunt praemissa occasione. Die mercurii immediate sequenti, hora quasi

unus dictorum sacerdotum ser Bermeae mitriatus fuit et in eadem mitria ductus fuit una cum praedictis aliis clericis ligatus ut supra, ad dominum archiepiscopum Iadrae pro eo, quia nitebatur eligi in episcopum Pagi. Laicorum vero tunc a medio fuerunt positi ad torturam. Die lunae sequenti, praedictus capitaneus cum consiliariis post horam tertiam in Pago unum praedictorum rectorum Pagi, scilicet Dissicium, in platea suspenderunt per gulam. Die martis sequenti 24. mensis martii, domini rectores Iadrae erectis furcis super iactum

Die vero dominicali proxime sequenti, idem dominus episcopus et comes Ioannes de Gara, ac comes Butcho de Corbavia secesserunt de Nona in barchis Pagensium et iverunt Pagum. Die lunae sequenti 26. mensis iunii sex nobiles, videlicet dominus Paulus de Georgiis, dominus Iacobus de Raduchis, ser Damianus de Nassis, ser Andreas de Grisogonis, ser Cosa de Begna, ac ego Paulus de Paulo creati fuimus provisores super facto Pagensium cum plenissima auctoritate et bailia,

recessimus a civitate Iadrae una cum domino Iacobo de Raduchis, causa eundi Spaletum pro videndis metis inter Spalatenses et Clissienses, constituti super hoc una cum dominis Paulo vicebano et episcopo traguriensi et Thomasio Thomasii et Saraceno Radovani de Sibenico, die lunae proxime venimus in Spaletum et cras die martis primo augusti pervenimus iuxta fluvium Salonae pro ipso negotio explendo. Die mercurii 9. augusti reversi fuimus Spaletum et die dominico proxime inde recessimus et

primo mensis madii factus fui rector una cum ser Simone de Cucilla et cum ser Simeone Detrici et quia eodem die renuit dictus ser Simon, loco sui electus fuit ser Antonius de Grisogonis in eodem offitio. Die lunae 28. dicti mensis madii, me existente rectore cum praedictis, de nostro mandato inceperunt portari lapides et calx, pro fabricatione capellae Sancti Simeonis Iusti, et die veneris 8. mensis iunii proxime venturi, incepit laborari fundamentum pro ipsa

27 cellulas pro dormiendo, praeterea alia parva cubicularia, inter quae erant 8 camerae satis spatiosae, habebat etiam furnos pro coquendo pane 3. 1399 Die lunae, hora quasi tertiarum, 21. mensis aprilis, filia mea Michlina recessit a Iadra causa eundi Tragurium ad virum eius Ioseph, qui venerat cum septem barchis pro ipsa, et eodem die fecit instrumentum dotale 300 ducatorum auri ser Artivitius de Rivignano, cancellarius Iadrae, et

Die primo mensis iunii praedicti nostri regiminis, presbyter Petrus Hudomich electus fuit prior sancti Martini pro duobus annis, per consilium generale. Die lunae 2. mensis iunii applicuit Iadram Paulus Nesich cursor nostri communis cum litteris domini Zoili de Nassis, regii militis, continentibus quo modo dominus noster rex Ungariae deliberavit restituere nobis insulam Pagi pro quattuor milia ducatorum auri anno quolibet usque ad decem annos,

dicta pecunia erat parata et quod transmittere volebamus eam Segniam, rogantes dominum (nostrum regem) Ungariae, ut ibidem ipsam accipere dignaretur, vel providere de secura transportatione eius usque Sagrabiam. Die lunae 9. eiusdem mensis iunii, expedivimus alium cursorem ad praedictum dominum nostrum regem et dominum Zoilum notificantes, quomodo ipsa pecunia parata est Segniae et quomodo ipsi Pagenses muniunt castrum eorum et armant galeottam, proponentes resistere et rebellare regiae maiestati, etiam

iovis 7. mensis augusti venit idem cursor cum litteris regiminis Sibenici, concernentibus ut veniam omnino ad dictum offitium exercitandum per totum mensem augustum, vel prius, si mihi commoditas aderit. Die lunae 18. mensis augusti, de sero, transmisi res et massaricias meas, cum duobus famulis Sibenicum. Die mercurii 20. mensis augusti recessi a civitate Iadrae, iens versus Sibenicum per terram cum quattuordecim

ducatorum in auro novem et solidorum decem. Die 16. mensis octobris, in generale consilio data fuit mihi soli facultas exigendi omnia credita communis. Die lunae 20. octobris, de mane, applicuit Sibenicum uxor, filia et tota familia mea. Die mercurii 26. mensis novembris, existente me in Sibenico in offitio comitatus, ipsa filia mea Michlina una cum praedicto viro suo

videlicet quia nocte praeterita inventus in domo ser Zanini Barbae de Sibenico, et eodem die expedivi eum Iadram, ne deterius contigeret dicta occasione, cui dedi de pecunia mea, quando recessit, libras solidos octo. Die lunae 23. mensis augusti recessi a Sibenico et ivi Tragurium et venit in societate mea ser Daniel Marini, ser Ioannes Naplavich et ser Nicolaus Dissote. Die iovis 26. praedicti mensis augusti, pervenimus in

fui in rectoratus offitio loco ser Thomae de Petrizio, qui renuntiaverat offitium eiusdem rectoratus, remanentibus in ipso offitio ser Ioanne quondam ser Mauri de Grisogonis et ser Ancha de Soppe. Die 26. mensis iunii, et fuit dies lunae, in Tragurio obiit ser Stipe, filius ser Zege Ioseph et die martis sequenti fuit sepultus et die dominico scilicet 2. mensis iulii proxime sequentis de hoc applicuit novum in Iadra. Die

lunae, in Tragurio obiit ser Stipe, filius ser Zege Ioseph et die martis sequenti fuit sepultus et die dominico scilicet 2. mensis iulii proxime sequentis de hoc applicuit novum in Iadra. Die lunae, hora completorii, 3. mensis iulii, recessit Grubula et ivit Tragurium pro condolendo se de praedicta morte et ivit cum ipsa ser Petrus de Calzina, gener eius et die mercurii de meridie reversa est Iadram, quam associavit ser Ioseph, gener eius.

prandium processio solemnis et missa in ecclesia Santi Grisogoni cum praedicatione unius fratris minorum et post prandium tripudia et chorea in domo ser Lodovici de Matafaris in logia et per plateam cum dominabus Iadrensium. Die lunae sequentis, 28. dicti mensis augusti, in consilio sapientum deliberatum fuit, quod ipsae galeae libere intrent in portum Iadrae. Die iovis sequentis 31. mensis augusti, idem dominus capitaneus cum certa comitiva

et archipresbytero, iuravimus domino Aloysio capitaneo superius descripto, ad Sancta Dei evangelia super missale in manu dicti domini archiepiscopi et domini capitanei fidelitatem et homagium praenominati domini regis Ladislavi. Die lunae 4. mensis septembris, in consilio sapientum Iadrae, in quo fuerunt nobiles tredecim, captum fuit per omnes quod deinceps rex Ladislavus in omnibus instrumentis Iadrae intendetur sicut rex Ungariae, Hierusalem et Siciliae.

domini nostri regis Ladislavi. Die dominico 12. mensis novembris venit Iadram cum una galea dominus Anzulinus, frater domini capitanei praedicti. Die lunae 13. mensis novembris in generali consilio Iadrae, in quo fuerunt nobiles quinquaginta tres, non sincere fuerunt sex, de non unus, captum fuit per reliquos: quod Pagensium omnes domos quas habent in Pago, praecipitentur funditus, videlicet extirparentur radicitus, et

dominico 28. mensis ianuarii idem dominus capitaneus intromisit bona ser Damiani de Nassis, praecipiens ipsa describi per scribam eius, praecipiens etiam uxori suae et filio Petro, ut usque tertiam diem evacuaret domum. Die lunae 5. mensis februarii dominus Antonutius et dominus Franciscus de Contarenis cum gentibus eorum armigeris, una cum vice-bano Harvoy et ser Aloysio de Matafaris, transiverunt versus Bihachium. Eodem die dominus Paulus Bisseno, noviter creatus per Ungaros banus Chroatiae,

Tempore primiveris paucissimae hvrundines venerunt ad partes nostras, et illae quae venerunt per plures dies ante tempus consuetum transfretaverunt ultra mare, et ubi aliis temporibus bis ante recessum nidificabant, tunc semel. Die lunae 7. mensis aprilis, religiosa domina Francischina de Zivalellis, abbatissa monialium Sancti Nicolai monialium de Iadra, obiit et cras die sequenti sepulturae tradita fuit. Die iovis 17. mensis aprilis, religiosa

religiosa domina soror Catharina, filia quondam ser Colani de Blassis. Die dominico 11. mensis madii apparuit hora tertiarum signum in coelo, apparuit enim sol circulatus arcu foederis, quem extra circulum antecedebat luna et inter circulum sequebatur stella una. De mense iunii in insula Pasmani in loco dicto Othus, quaedam mulier Priba nomine, postquam moriretur et sepulta esset in eadem insula per plures ibi existentes visibiliter visa est

24. mensis ianuarii chocha Anconitanorum cum multis mercantiis pannorum et ramis eorum et etiam Ragusiensium, passa fuit naufragium in insulis nostris, quo perierunt homines, ut dicitur, triginta sex. Die lunae 22. mensis martii constitutus fui syndicus et procurator fratrum et conventus Sancti Dominici de Iadra per fratres conventus praedicti et notarius (extitit) Theodorus Prandinus. Die sabbati 27. mensis

lachrymarum pro devotione, ubi consecratae fuerunt per dominum archiepiscopum cum solemnitate missarum, quo die idem Francolus magnum fecit et solemne convivium nuptiarum ad instar ipsius beatae Virginis ob reverentiam. Die lunae 25. mensis iunii dominus Lucas de Firmo, archiepiscopus iadrensis per homines Cyofi castellani Iadrae, captus in archiepiscopatu suo et ductus in castrum extitit, quo facto per omnes ecclesias siluerunt campanae et ecclesiarum aditus, clausis portis, nulli patuit.

et Phrygum tyrannis
1.117.11  Ostendas, Guide; credimus, fatemur,
1.117.12  Dum sis pauperior Codro vel Iro. 118. AD LUNAM
1.118.1  Quid metuis? terraene umbram? magicosne susurros?
1.118.2  A torvo potius, Luna, Leone cave. 119. AD PERINUM

sis pauperior Codro vel Iro. 118. AD LUNAM
1.118.1  Quid metuis? terraene umbram? magicosne susurros?
1.118.2  A torvo potius, Luna, Leone cave. 119. AD PERINUM
1.119.1  De te nos (tamen innocente) dicis
1.119.2  Incassum mala multa suspicari.

181. EIUSDEM AD EUNDEM
1.181.1  Desine, quaeso, meas, Aenea, poscere Musas
1.181.2  Auribus et dignas esse putare tuis.
1.181.3  Non radios Phoebus Lunari sumit ab umbra,
1.181.4  Nec petit a rivis maxima Tethys aquas.
1.181.5  Adde, quod Italiae veni novus hospes ab oris,
1.181.6  Nec, si quod lusi, me comitatur opus.

3.3.89  Aspice Thessalicis sit quanta potentia succis,
3.3.90  Carmina ne, tantum iuris habere, neges.
3.3.91  Carmine sol pallet; traducunt carmina messes,
3.3.92  E coelo Lunam carmina saepe trahunt.
3.3.93  Haec stellas fuscant, nebulas ex aethere pellunt,
3.3.94  His pluviae in terras, vel sine nube, cadunt.
3.3.95  Carmina terra tremet,

3.7.46  Nec pigeat tales, ore dedisse, sonos:
3.7.47  Salve magna parens, sublimem enixa columnam,
3.7.48  Quae grave totius sustinet orbis onus!
3.7.49  Salve Luna micans, Solem connixa coruscum,
3.7.50  Cuius divino lumine cuncta nitent!
3.7.51  Salve clara parens, cuius veneranda propago
3.7.52  Iura super terras omnipotentis habet!

puellarum formas supereminet omnes,
3.15.22  Postquam in virgineo, constitit apta, choro.
3.15.23  Non aliter totum cum plena receperit orbem
3.15.24  Condit fraternas, obvia luna, rotas.
3.15.25  Ne tamen ignores, cuius sit nata parentis;
3.15.26  Costabilis genuit Bartholomaeus eam,
3.15.27  Vir gravis et prudens, fortis, moderatus et aequus,

ego, post duodena licet quinquennia raptam,
4.5.84  Non fletu et lacrymis prosequar alma parens?
4.5.85  Tu me conceptum genitali in sede tulisti,
4.5.86  Exigeret menses, dum vaga luna, decem.
4.5.87  Forsitan et duri rupissent viscera partus,
4.5.88  Ni tibi nitenti Iuno tulisset opem.
4.5.89  Exin progenitum gestasti mollibus ulnis,

4.5.171  Interea facili corpus requiescat in urna,
4.5.172  Nec gravis incumbens urgeat ossa lapis. 26. INVEHITUR IN LUNAM, QUOD INTERLUNIO MATREM AMISERIT
4.6.1  Vos divini ignes, mundi quibus ima reguntur,
4.6.2  Aurea quis magni pingitur aula Iovis;
4.6.3  Tam quos legitimus propriis agit orbibus

erit nobis (si forte erit ulla) senectus,
4.9.30  Cum sit in assiduis, prima iuventa, malis?
4.9.31  Tricenis geminos tunc annumerabimus annos,
4.9.32  Cum peraget senas, menstrua luna, vias.
4.9.33  Tollite me potius, nec in hos servate labores,
4.9.34  O si quos tangunt inferiora, Dei!
4.9.35  His ego cum poenis vel Croesi regna recusem,

pecudum vobis, maior quam, cura virorum,
4.10.26  At genus hoc vestrae semina stirpis habet.
4.10.27  Si tamen Endymion triginta dormiit annos,
4.10.28  Causa erat, ut Lunae gaudia longa forent.
4.10.29  Huc ades, o hominum, simul et rex, Somne, Deorum.
4.10.30  Huc ades, et placidus languida membra leva!
4.10.31   Quod fuit humanae, totum

4.12.73  At modo successit flavae vindemia messi,
4.12.74  Coepit et aequatum, nox superare diem.
4.12.75  Nunc etiam torrens Nilus redit, et pia Memphis,
4.12.76  Reddit lunato, mystica sacra, bovi.
4.12.77  Pannoniae in fluvios pluvialia toxica misit
4.12.78  Iam refugis Phoebi Scorpius ustus equis.
4.12.79  Quanquam non solis illos reor imbribus

se possit mediis immittere terris,
4.12.134  Sed passim ruptis ingruit obicibus,
4.12.135  Non qualis refluo, Cimbros aut Santonas, aestu
4.12.136  Territat, ad motus, menstrua luna, tuos,
4.12.137  Verum quantus erat, cum sidera celsa petentes,
4.12.138  Obruit impulsis montibus anguipedes.
4.12.139  Ille et frondosos saltus iam mersit Eoae

neque ingenium neque vires aliter suppeterent nobis id, si licet, consequi ac invenire posse et nobis quod legentes intelligimus et quo perlegentes docti eruditique dicimur. O munus deorum, o beneficium inmortale fęlicissimique sudores, quibus nihil incassum umquam fuit. Ipsi nanque solis et lunę cursum, rationem planetarum, signorum ordinem, stellarum numerum, latitudinem terrę, maris profunditatem, revolutionem cęlorum, inclinationes hominum, herbarum virtutes, egritudinum curas, scientiarum omnium dignitates, hystorias bene gestarum rerum, magnatum ac principum vitas, mores

sedes
Salue iterum quoniam pestis demissa periclo es
et quia concessa est iam tibi grata quies,
Salue etiam quod nec metuit te nec fugit hospes
securus iam te quisquis adire potest.
Pulcra prius fueras Veneta vel pulcrior urbe
quae velut in celo candida luna nitet,
magnifica et quamvis stet lucida marmore et auro
non est illa tamen te mihi cara magis.
Tu mihi sola decens, tu cara et pulcra videris,
judice me nulla est anteponenda tibi.
Tu mihi te referas tam dulcem tamque suauem
et tam jocundam miror ut

Quod si horum nihil efficere queunt, certe reddunt hominem magis sollicitum, iuxta illud eiusdem poetae: Pauca licet portes argenti uascula puri nocte iter ingressus contum gladiumque timebis et motae ad lunam trepidabis arundinis umbram; cantabit uacuus coram latrone uiator. Vnde uidere licet quo modo insana aut recta illa mortalium existimanda est

necessaria exire atque euagari longius facultas daretur, circumiacentes uicos oppido depopulari statuit. Ergo tota nocte nauigans, dum adhuc tenebrae essent, ad litora oppido proxima uenit. Sed, cum aduertisset uel minimam partem nauium secum esse, nihil agendo diem opperiri statuit. Silentio enim lunae nox obscura erat; impedientibus etiam cursum nonnullis scopulis, rectores nauium per errorem alia ex parte cuiusdam promontorii naues appulerant. Sed cum iam illuxisset, praefecti, aduertentes imperatorem secum non esse, solutis funibus ac

Viribus euictus, somne, subire tuis.
Nunquid Epimenides ego sum, quem tota sopore 15
Perpetuo dicunt lustra quiesse decem?
Nunquid ego Endimion, cui quondam colle sub alto
Blanda quiescenti basia Luna dabat?
I, potius segnes animos et corpora nulli
20   Apta operi totos stertere coge dies.
I, preme siluestres ursos uitulosque marinos
Vel quos flagitiis inuigilare iuuat.
Innocua

cum tandem uenerit ille,
Ille dies irę, turbinis ille dies,
Cum concussi ingens fragor ętheris astra rotatu
50  Turbabit rapido decutietque globos.
Sanguinea populos terrebit lampade luna,
Sol nulla: radios contrahet ille suos.
Cuncta trement totusque simul quassabitur orbis,
Angelicos uideas obstupuisse choros.
55   Corripiet mundum flammis crepitantibus ignis

Lege iubes, magno complectens omnia cęlo;
Tu clarum Titana creas, qui lumine largo
Sydereum circum curru uectatus Olympum
30  Alternas nobis rediens daret ordine luces;
Tu roseum lunę uultum stellasque minores,
Vt, dum lentus habet mortalia corpora somnus,
Lustrarent tacitas nocturno lumine terras.
Diuidis inde diem a tenebris mensesque reducis
35  Et partita quater sua tempora

Ad Antonium Patauum
2.26.1   Nox aderat luna primoque serenior astro,
2.26.2   Qua deus enixa uirgine factus homo.
2.26.3   Iam Pataui sacro fumabant thure penates,

perdere magnum,
2.31.2   Heu, qui diuino carmine magnus erat?
2.31.3   Sydera namque reor toto lucentia celo
2.31.4   Et lunam fatis condoluisse suis.
2.31.5   Credo ego lugubres uestes sumpsisse Camoenas
2.31.6   Et puto Phoebeam tunc gemuisse lyram.

3.11.21   Militibus sunt arma tuis male tuta, Cupido,
3.11.22   Militis et certe proditor ipse tui es.
3.11.23   Cornua tu lunas et turmam figis inertem,
3.11.24   Sentit ut in magno uulnera facta rogo.
3.11.25   Sceue Cupido, Iouem domuisti uulnere ceco,

Lis Libertas Liberalitas Luxuria, luxuriosus Libido Labor Lex Lętitia Liberum arbitrium Lectio Luna Luxus Locus, loci descriptio Leuis
M Mundus Multitudo Miracula Matrimonium

quod homo sit partim mortalis, partim immortalis. Penitus mortalis. Penitus mortalis, inter hos homo medius. Item sicut ultimum in ordine corporum est incorruptibile, sic et ultimum in ordine mentium 381 . Contra Epicurum de rerum serie. Vt luna ad solem, sic nostra mens refertur ad Deum 382 . Sicut in rebus naturalibus fit resolutio ad primam materiam immortalem, sic ad formam ultimam immortalem. Homo, si non peccasset, etiam in corpore semper uiueret. Contra Epicurum de

LACTANTIVS FIRMIANVS
Beneficium. Benefacere quid sit 129 . Quod omnia tam bona quam mala hominis gratia facta sunt: sol, luna, astra, nubes 177 . Quę Deus homini et quę cęteris dedit 187 .
Bonitas. Iustitia cibus animę 44 . De

Senatus, cum aduersus Hannibalem Claudium Neronem et Liuium Salinatorem consules mitteret, magno studio egit, ut inter se odio dissidentes in gratiam prius reduceret, liber VII, caput II. Lucius Paulus Persę regi sucubuisset, nisi Sulpicius Gallus territum lunę defectu exercitum de syderis ratione disputando metu liberasset, liber VIII, cap. II.
Bonus. Licinius Fimbria iudex addictus Marco Lutatio de sponsione, quam is cum

Montes et colles, alii boni, alii mali 194 . Turris uirtus 194 . Iusto bene, ueh impio 197 . Calciamenta, ne superficiem terrę tangant. Lunulę, torques, ornamenta uirtutum 198 . Pascentur agni 201 . In anima immaculata Dei sermo conceptus de aduersariis triumphat 208 . Nihil esse bonum nisi uirtutem,

missus a Domino in Bethel ea lege, nequid ibi comederet aut biberet, prandium et munera sibi oblata refutauit 58 . Iob: Donec deficiam, non recedam ab innocentia mea 105 . Per diem sol non uret te neque luna per noctem. Psalmus CXX. 121 . Non confundetur dum loquetur inimicis suis in porta. Psalmus CXXVI 122 . Esto firmus in uia Domini 142 . Sta in sorte

Non facile dexteram iniiciendam 82 .
Curiositas. Thales in scrobem incidit, dum sydera speculatur 6. 16 . Diogenes mathematicos carpebat, quod solem et lunam et sydera intuentes, quę ante pedes essent negocia, negligerent 56 . Ad eum qui de cęlestibus disserebat: "Quando", inquit, "de celo/uenisti?" 57 .

Adiutor meus, non mouebor amplius 365 . Non transgredientur 399 . Non det in commotionem pedem tuum 419 . Per diem sol non uret te neque luna per noctem 419 . Charitatis ordo 152 . Granum synapis 185 . Misit duos ex discipulis, quoniam charitas non constat cum uno 187 .

Ecce enim Dominus egredietur de loco suo etc. 156 . Ecce ego mittam in fundamentis Syon lapidem, lapidem probatum, angularem, preciosum etc. Expectat Dominus ut misereatur uestri, id est differt incarnationem uerbi. Lux lunę sicut solis, et solis septempliciter in die qua alligauerit Dominus uulnus populi sui 157 . Ecce in iustitia regnabit rex etc. Domine, miserere nostri, te enim expectauimus; esto brachium nostrum in mane etc.

eius Iesum; ipse enim saluum faciet populum suum a peccatis eorum II. Ioannes: Qui autem post me uenturus est, fortior me est. Baptizato Iesu cęli aperti sunt, Spiritus Sanctus in specie columbę apparuit, uox Patris de cęlo audita est III. Demoniacos, lunaticos, paraliticos curauit IIII. Admirantur super doctrina eius. Erat docens sicut potestatem habens VII. Descendens de monte leprosum curauit, Capharnaum seruum centurionis paraliticum, socrum Petri domi febricitantem tactu manus sanauit. Demonia uerbo eiecit. Venti et mare

panibus IIII milia hominum saciat XV. Respondet cogitationibus discipulorum. Petrus dixit: Tu es Christus, Filius Dei uiui. Petro dat claues regni cęlorum. Futura de se prędicit XVI. In monte excelso transfiguratur. Vox de nube: Hic est Filius meus dilectus etc. Lunaticum, quem non potuerunt discipuli, ipse curauit. Iterum de se prophetat in Galilea. Staterem in ore piscis esse cognouit XVII. Potestatem dat ligandi et soluendi XVIII. Vnus est bonus Deus. Omnia possibilia apud Deum XIX. Prophetat de se ascendens in Hierusalem. Sequentes et

Idem Pythagoras dixit se ad inferos descendisse atque uidisse Hesiodi animam columnę ęreę astrictam ac stridentem, Homeri uero ex arbore pendentem et a serpentibus obsessam pro his quę de diis dixere 82 . Pythagorici putant solem, lunam et reliqua sydera deos esse 83 . Xenophanes uersu scripsit contra Hesiodum et Homerum, exprobrans illis, quę de diis dixere. Dei substantiam dixit rotundam esse et

Taurus Ęgyptiorum 6 . Opinio prisca de diis 11 . Mars, Apollo 12 . Terra Mater. Minerua 13 . Iuppiter. Sol. Luna 15 . other. Saturnus. Dii alii 16 . Satyri. Sol. Luna 17.18. 19 . Vnde credita multitudo deorum 27 . Mortales

Mars, Apollo 12 . Terra Mater. Minerua 13 . Iuppiter. Sol. Luna 15 . other. Saturnus. Dii alii 16 . Satyri. Sol. Luna 17.18. 19 . Vnde credita multitudo deorum 27 . Mortales 30 . Ligna et lapides 32 . Ex motu cęlestium futura pręuidebant

Siclus, obolus, dracma, mna, talentum, minutum ęs, denarius 59 .
DEVS. Christus lux uera 2 . Christus et Ecclesia, sol et luna 2 . Cęlum in sedes est. Christus imago Patris 3 . Christus uitulus 9 . Magorum figura 23 . Christi descensus et

et firmamentum ueritatis AD THIMOTEVM I, III. APOCALYPSIS: Vidi VII candelabra aurea, quę sunt VII ecclesię, et in medio similem Filio hominis I. Mulier amicta sole, et luna sub pedibus eius, et in capite eius corona stellarum XII; et in utero habens, et clamabat parturiens, et cruciabatur ut pariat XII. Et peperit filium masculum, qui recturus erat omnes gentes in uirga ferrea etc. Draco

filiam Syon demones congregari 103 . Nequaquam ultra per te transibit Belial 114 . Populus Ecclesię 117 . Templum Dei estis 126 . Luna Ecclesia, sol Christus 131 . Prius Iebus, deinde Hierusalem 137 . Vinea Sorech 137 . Niniue, Ecclesia de gentibus 141. 142 .

321 . Ecclesia lętabatur 325 . Mons Domini 327 . Accessistis ad Syon, montem et ciuitatem Dei uiuentis, Hierusalem cęlestem 331 . Luna Ecclesia, sol Christus 332 . Vinea Sorech 335 . Gloriosa dicta sunt de te, ciuitas Dei 337 . Thronus Dei. Terra promissionis 337 .

speciosa deserti 367 . Ecclesia una 369 . In ecclesiis benedicite Dominum 370 . Hierusalem cęlestis 371 . Donec auferatur luna 374 . Desertum. Mons sanctificationis suę 378 . Vineam de Ęgypto transtulisti, quam plantauit dextera tua 379 . Fundamentum Sanctę Trinitatis. Gloriosa dicta sunt

Audiuit et lętata est Syon 395 . Adorate in monte sancto eius 396 . Ciuitas Domini. Lapides eius. Ędificabit Dominus Syon 397 . Fecit lunam in tempore 399 . Constituit eum Dominum domus suę 400 . Naues ecclesię 402 . Desertum 403 . Qui habitare facit sterilem in

Intrabimus in tabernaculum Dei. Elegit Dominus Syon in habitationem sibi. Viduam eius benedicens benedicam 422 . Domus Domini 423 . Luna et stellę, Ecclesia et doctores. Syon 425 . Omnis gloria eius filię regis ab intus 430 . Omnis caro, tota Ecclesia 430 . Hierusalem. Syon Ecclesia. Portę prophetę,

Ędes tabernaculi 79 . Virgo 84 . Ecclesia primitiuorum adscripta in cęlis. Mons Syon. Ciuitas Dei 94 . Neomenia nouilunium, quando luna iungitur soli, id est Ecclesia Christo 133 . Ecclesia Dei 149 . Raab Ecclesia. Extra Ecclesiam nemo saluatur 150 . Corpus Ecclesię 152 .

Hi leuabunt uocem suam atque laudabunt, cum glorificatus fuerit Dominus. Gratias agit pro translatione iustorum ad cęlos 156 . In die illa Hierusalem cęlestem ingredientur iusti in pace 156 . Et erit lux lunę sicut lux solis, et lux solis erit septempliciter etc. 157 . Et erit opus iustitię pax, et cultus iustitię silentium et securitas usque in sempiternum. Qualis debeat esse habitaturus in excelsis

corruptibilis et corona incorrupta IX. Cum uenerit quod perfectum est, euacuabitur quod ex parte est. Videmus nunc per speculum in enygmate; tunc autem facie ad faciem. Nunc cognosco ex parte, tunc autem cognoscam, sicut et cognitus sum XIII. Alia claritas solis, alia lunę etc. stella a stella differt in claritate. Sic et resurrectio mortuorum. Item de incorruptione, gloria, uirtute et spiritu XV. <AD CORINTHIOS> II: Nos uero reuelata facie gloriam Domini speculantes, in eandem imaginem transformamur a claritate in

et ipsi populus eius erunt, et ipse Deus cum eis erit eorum Deus; et absterget Deus omnem lachrimam ab oculis eorum, et mors ultra non erit etc. Et templum non uidi in ea; Dominus enim Deus omnipotens templum illius est, et Agnus. Et ciuitas non eget sole neque luna, ut luceant in ea etc., de sanctorum gloria. Non intrabit in ea aliquid coinquinatum etc. nisi qui scripti sunt in libro uitę Agni XXI. Et ostendit mihi fluuium aquę uiuę splendidum etc., id est beatitudinem, procedentem de sede

terrenis deditos 165. Cor fatui quasi uas confractum, et omnem sapientiam non tenebit. Sapientia fatui. Filia fatui. Harenam et salem et massam ferri facilius est ferre quam hominem imprudentem et fatuum et impium 145. Super mortuum plora et super fatuum 145. Stultus sicut luna 147. Populus non intelligens uapulabit 202. Qui nesciunt, quid sit inter dextram et sinistram suam 207. Ambulabunt ut cęci, quia Domino peccauerunt 211. Inconstantia. Saul, cum regnare coepisset, erat innocens quasi puer. Regnauit duobus

ad iudicandum ueniet cum senibus populi sui et principibus eius 152. Iudicabit, arguet, docebit, interficiet impium etc. De his qui tunc conuertentur. Vlulate, quia, prope est dies Domini crudelis et indignationis plenus etc. De defectu stellarum, solis et lunę etc. 154. Iuidicans et quęrens iudicium, et uelociter reddens, quod iustum est. Excutientur et relinquentur simul auibus montium et bestiis terrę 155. Ecce Dominus dissipabit terram etc. Dicent in die illa: Ecce Deus noster iste. Ecce enim Dominus

Ecce enim Dominus egredietur de loco suo, ut uisitet iniquitatem habitatoris terrę contra eum et reuelabit terra sanguinem suum etc. Visitabit Dominus in gladio suo duro et grandi et forti super Leuiatan. In die illa clangetur in tuba magna etc. 156. Erit lux lunę sicut solis, sol septempliciter etc. In die illa, qua alligauerit Dominus uulnus populi sui etc. Tunc terror erit iniquis et iustis lętitia. A uoce Domini pauebit Assur. Pręparata est enim ab heri / Tophet etc. 157.

Inter fratres diuidet, adducet urentem uentum, id est ignem etc. 203. Clamate ad Dominum: A, a, a, diei, quia prope est dies Domini, et quasi uastitas a potente ueniet. Vlulate, quia prope est dies tenebrarum et caliginis. A facie eius contremuit terra, moti sunt cęli, sol et luna obtenebrati sunt, et stellę retraxerunt splendorem suum etc. Iterum congregabo omnes gentes, et adducam eas in ualle Iosaphat, et disceptabo cum eis etc. 204. Dies Domini ista, tenebrę, et non lux. Quomodo si fugiat uir a facie leonis etc.

dimisit; ille non dimisit conseruo; dat poenas XVIII. Inuitati ad nuptias seruos inuitantis occiderunt XXII. Tollite ab eo talentum et date ei qui decem habet talenta XXV. Iudas Dominum suum tradit XXVI. Inconstantia. Harundo uento agitata XI. Semen cadens super petrosa XIII. Lunaticus qui sępe cadit in ignem et crebro in aquam, difficulter sanatur XVII. Vnus ex uobis est qui me tradet. Respondent: Nunquid ego, Domine. Verebantur enim per imbecillitatem naturę ad tam magnum crimen delabi. Petrus: Et si omnes scandalizati fuerint, ego non scandalizabor. Et si

Euangelium. Erunt enim dies illi tribulationis tales, quales non fuerunt ab initio creaturę neque fient. Et nisi breuiasset Dominus dies, non fuisset salua omnis caro, sed propter ellectos etc. Exurgent pseudoprophetę et pseudochristi. Sol contenebrabitur, et luna non dabit splendorem suum. Stellę cęli erunt decidentes. Virtutes cęli mouebuntur. Filius hominis ueniet in nubibus cum uirtute multa et gloria congregabit electos XIII. De die illo nemo scit XIII. Videbitis Filium hominis sedentem a dextris uirtutis Dei et uenientem cum nubibus cęli

consciuisse. Et aciem, inquit, effodit luminis, malis bene esse ne uideret ciuibus 59. Emulatio tacita inter Xenophontem et Platonem 86. Alexander de Aristotele queritur, quod disciplinam, qua ipsum erudierat, aliis uulgasset 119. Cepe reuirescit et congerminat decedente luna, contra autem inarescit adolescente 120. Ira. An sapiens irascetur. Deffinit mediocritatem esse seruandam 11. Esse in Illyriis, qui interimant uidendo, quos diutius irati uiderunt 51. Iniuria. Cęsar consul Catonem in carcerem duci iussit. Senatus

Dies Iudicii 187. Nec omnes increduli pari sententia condemnandi 193. Exaltabitur Dominus solus in die illa 194. Stat ad iudicandum Dominus 197. Occultum reuelabitur 197. Nolite iudicare. Diuisit Deus inter lucem et tenebras 201. Stellę, sol, luna obscurabitur 218. Mille anni 228. Angeli cum Domino ueniunt ad iudicium 229, 230. Debiti exactio 231. Hierusalem erit Iebus, id est conculcatio 242. Ecce Dominus dissipauit terram. Lugebit uinum et uindemia 245. Domus auratę remanebunt uacuę.

247. Cum feceris iudicia tua in terra 248. Gladius Domini uerbum Dei 250. In die illa clangetur in tuba magna 252. Quando uisitauerit in maiestate Dominus, omnes diuitię impiorum puncto temporis comparentur 256. Nihil occultum 256. Erit lumen lunę sicut lumen solis. Nemo abibit impunitus 260. Mille anni 260. Ardens furor eius uenit cum gloria, quasi ignis deuorans. Vox Domini 261. Indignatio Domini super omnes gentes. Libri in quibus opera scripta. Stellę cadentes 265. Gladius Domini,

Insipiens et insanus 257. Auersio paruulorum interficiet eos 258. Cęcitas cordis 264. Excelsa stulto sapientia 278. Futura non cogitans 296. Stultus omnes stultos iudicat 304. Inconstans. Circulus in auribus 47. Lunaticus sępe cadens in ignem et crebro in aquam 163. Sicut auis de nido suo transmigrans 281. Inconstans 283. Vię eorum tenebrę et lubricum 346. Infirmati sunt, nec fuit qui adiuuaret 402. Iustitia. Princeps iustus 273. Cognoscere

illi 144. Ecce ego do coram uobis uiam uitę et uiam mortis etc. 173. Lectio. Dabir prius Carathsephor, id est ciuitas litterarum 133. Aperta sunt prata, id est libri sapientię sacrę 131. Mulier fortis, id est Sacra Scriptura 132. Luna designans tempora 150. MATTHEVS Libido. Omnis qui uiderit mulierem ad concupiscendum V. Si oculus tuus fuerit nequam VI. Socrus Petri febri laboratur, id est libidine ardens conuertitur VIII. Demones intrant in porcos, et grex

XII tabularum quid dure, quid iuste pręcipiat 117. Lętitia. Repente multis mortem attulit gaudium ingens insperatum 25. Fruiscor pro fruor 99. Liberum arbitrium. Sapiens dominabitur astris, et peccata hominis non esse imputanda astris 39. Luna. De his quę habere sumpaqeian , id est consensum uidentur cum luna augescente ac senescente. Solum cepe naturam con trariam habet 121. Loci descriptio. Italia 63.

25. Fruiscor pro fruor 99. Liberum arbitrium. Sapiens dominabitur astris, et peccata hominis non esse imputanda astris 39. Luna. De his quę habere sumpaqeian , id est consensum uidentur cum luna augescente ac senescente. Solum cepe naturam con trariam habet 121. Loci descriptio. Italia 63. VITĘ PLVTARCHI Lis. Solonis lex honoribus abdicat eum qui orta seditione neutram factionem secutus fuerit 22.

Draconem non atramento, sed sanguine leges conscripsisse 22. Lętitia. Quasdam mulieres subita lętitia expirasse compulit 70. Plato Xenocrati philosopho, quod tristior natura uidebatur, dicere consueuerat: O felix Xenocrates, rem sacram lętitię age 133. Luna. Lunaris uarietatis rationem primus depręhendit Anaxagoras 18. LACTANTIVS FIRMIANVS Liberalitas Thimonis in pauperes 128. Qualiter utendum liberalitate 130. Verę liberalitatis merces 131.

non atramento, sed sanguine leges conscripsisse 22. Lętitia. Quasdam mulieres subita lętitia expirasse compulit 70. Plato Xenocrati philosopho, quod tristior natura uidebatur, dicere consueuerat: O felix Xenocrates, rem sacram lętitię age 133. Luna. Lunaris uarietatis rationem primus depręhendit Anaxagoras 18. LACTANTIVS FIRMIANVS Liberalitas Thimonis in pauperes 128. Qualiter utendum liberalitate 130. Verę liberalitatis merces 131. Captiuorum redemptio

et quod Nouum Testamentum Veteris adimpletio sit 91. Quare maligni spiritus instigent cultores suos in persecutionem fidelium 117. Aliud est ciuile ius, aliud uera iustitia 128. Lętitię affectus in splene 197. / Luna. Contra illos qui intra lunam aliam terram aliosque homines esse mentiuntur 69. LAERTIVS
Lis. Forum ad fallendum inuicem atque ad dandas auaritię

adimpletio sit 91. Quare maligni spiritus instigent cultores suos in persecutionem fidelium 117. Aliud est ciuile ius, aliud uera iustitia 128. Lętitię affectus in splene 197. / Luna. Contra illos qui intra lunam aliam terram aliosque homines esse mentiuntur 69. LAERTIVS
Lis. Forum ad fallendum inuicem atque ad dandas auaritię manus locum destinatum esse

quidem non scriptas eligis, sed uoras, uera autem exercitatione neglecta te ad scriptam confers 57 . Quare Zeno ad legendos quorundam libros magno se contulit studio 63 .
Lunam dixit Anaxagoras habitacula in se habere et colles et ualles 16 . Empedocles ait lunam disci / habere speciem 86 . Circulus circa lunam

Quare Zeno ad legendos quorundam libros magno se contulit studio 63 .
Lunam dixit Anaxagoras habitacula in se habere et colles et ualles 16 . Empedocles ait lunam disci / habere speciem 86 . Circulus circa lunam 107 .
Loci descriptio. Achademia 30 .

Lunam dixit Anaxagoras habitacula in se habere et colles et ualles 16 . Empedocles ait lunam disci / habere speciem 86 . Circulus circa lunam 107 .
Loci descriptio. Achademia 30 . QVINTVS CVRTIVS

liber VIII, caput II. Praxitelis Veneram Gnidiam quidam adamauit, eodem. Cornelius Gallus et Titus Ęthereus inter usum puerilis Veneris extincti, liber IX, caput XII. Lętitia. Foeminę prę gaudio extinctę. Item Marcus lunius Talua. Item Sophocles, liber IX, caput XII. CICERONIS OPVSCVLA Lis. Duo genera decertandi. Bellum quare suscipiendum 79. A litibus abhorrere fructuosum 128. Libertas. Omnes sapientes liberos esse et omnes

Mundus. Enarratur eius creatio generatim 108. Mundus a Deo creatus. Psalmus LXXXVIII 116. Sapientia creauit mundum 126. [Mundus 130] Ager, id est mundus 136. Mundi creatio et ornatus 144. Altitudo et species cęli, sol, luna, stellę, arcus, nix, corruscatio, nebulę, nubes, grando, terremotus, Nothus, tonitrus, aquilo, nix, himber, gelu, crystallus, glacies, nebula, ros, uentus, mare 150. Multitudo. Philistiim congregati contra Israel: XXX milia curruum, VI milia equitum, reliquum uulgus sicut

ignis a Domino deuorauit holocaustum et adipes 16. Asina Balaam loquitur. Cur percutis me etc. 23. Transierunt Iordanem per siccum 30. Muri Hierico corruerunt ad clangorem bucinę 31. Iosue hostes persequente lapidibus pluit super eos. Stetit sol et luna 32. Sacrificium Gedeon igne de petra egrediente consumptum est 35. Ros in uellere terra circa illud sitiente; rursum sicco uellere terra madens 36. Egresse aquę de molari maxillę asini 38. Helias palio percussit lordanem, et diuisis aquis cum Heliseo

Affricę finibus IIII .
Miraculum. Lacus Ammonis in Affrica solis occasu calens, / meridie gelidus. Athamatas fluuius, cui defecta luna lignum admotum accenditur. Fluuius apud Ciconas potantes saxificat. Ex cadauere uituli apes, ex equi crabrones, ex cancri scorpius, ex hominis medullis in sepulchro angues. Corallum sub aqua herba est, extractum lapidescit XV .

ex femina transit in marem. Egeria in fontem. Gleba in puerum Tagen. Esculapius in draconem. Cęsar in stellam XV . SENECA Mundus. Stellę, sol, anni tempora. Luna, planetę, nebulę, pluuię, flumina, tonitrua. Terra, planicies, montes, fluuii, nemora, animalia, aues, / urbes, segetes, fructiferę arbores, riui, sinus, littora, portus, insulę, gemmę, aurum, ignis, Oceanus, tripartitus orbis,

efferunt, filię uero nudo ac sparsis crinibus 75. In ęde Libitinę, quę ad sepulturam pertinent, uendere consuerunt 76. Cur in luctu mulieres albis uestibus induuntur 76. Cur cęteri Romani Februario parentant, Decius et Brutus Decembri 77. Mutatio rerum. Lunulas in calceis ferebant, admonentes rerum humanarum instabilitatis et mutationis, qualis est lunę 80. Malus. Cur Genetię Manetinę rem diuinam faciunt canem immolantes et optant neminem domi nascentium bonum euenire 78. Aliterius dicitur is

pertinent, uendere consuerunt 76. Cur in luctu mulieres albis uestibus induuntur 76. Cur cęteri Romani Februario parentant, Decius et Brutus Decembri 77. Mutatio rerum. Lunulas in calceis ferebant, admonentes rerum humanarum instabilitatis et mutationis, qualis est lunę 80. Malus. Cur Genetię Manetinę rem diuinam faciunt canem immolantes et optant neminem domi nascentium bonum euenire 78. Aliterius dicitur is quem qui cauerit, bene cum ipso putatur actum 84. AVLVS

inspicerent, ille sinum lupinis complens se incuruabat. Multitudine in eum conuersa, mirari se quomodo illo dimisso se intuerentur 58 . Empedocles quoque pestilentiam sedauit 85 . Heraclides ait ex luna aliquando cecidisse hominem 86 . Terrę motus apud quos crebro contingunt, admirationi non sunt. Sol itidem quìa quotidie cernitur 96 . Timon ad eum qui cuncta mirabatur: Quid autem non miraris, inquit,

VERGILIVS Musica. Pan primus calamos 3. Cithara crinitus Iopas personat aurata 68. Matrimonium. Sparge, marite, nuces 11. Amata sollicita de connubio Lauinię filię 143. Magus. Carmina uel cęlo possunt deducere lunam. Carminibus Cyrce etc. 12. Medicus Iapis 217. Venus Eneę medetur 217. Mors. Funus Polidori 83. Eneas parentat patri 108. Miseni bustum 125. Stat sua cuique dies 186. Mulier.

153. Anathema 154. Oriens, occidens, meridies, aquilo 173. Multitudo. Multi uocati, pauci electi 130. Multitudo laudabilis 130. Miracula Moysi et magorum 113. Loquitur asina Balaam 115, 116. Sol stetit et luna 159. Opera Domini magna uel parua 175. Matrimonium. Mulier sequi debet uirum 10. Liberorum causa 11. Sanctę mulieres et steriles dicuntur et sanctos genuerunt 19. Quare mulier immunda quę peperit 72. Signum repudii 100.

a pelas, id est prope, et opsis, quod ad uisionem pertinet. Tantalus quasi talantaton, id est infelicissimus 110. Eutychides, id est prosper. Sosia, id est Theophìlus seruator. Theophilus, id est deo charus. Theos, id est Deus a thin, id est natura currendi. Eo quod solem, lunam, terram, stellas, cęlum deos putarunt. Demones, id est intelligentes uel sapientes. Heroes, semidei ab erin dicti, quod dicere significat, quia facundi et ad disserendum promptissimi. Antropos , id est homo quasi anathron, id est

minus rumpuntur, si illis oleum instilauerint 71. Numerus denarius perfectus 49. PROBLEMATA PLVTARCHI Nobilis. Quid est quod qui nobilitate pręstare uidentur, lunulas in calceis ferunt 80. Numerus. Par, impar, quinarius 74. Pythagorici parem numerum foeminam uocant, marem imparem. Octonarius numerus, nouenarius 82. Nomen. Quid est quod maribus nono anno, foeminis octauo nomina imponere

83 .
Homo. Anaxagoras ait animantes primo ex humore et calore terraque manasse 16 . Interrogatus, qua causa natus esset: Inspiciendi, inquit, cęli et solis et lunę 17 . Animantium genera tria: uolatile, aquatile, terrestre 35 . Diogenes, cum clamasset aliquando: Heus, homines, conuenissentque plurimi, uirga illos abigebat dicens: Homines, non purgamenta

82 . Ioachin, rex Iuda, fecit malum et translatus est in Babylonem cathenis uinctus. Sedechias quoque fecit malum. Sub eo facta est transmigratio Babylonis. Nam et populus pollutus erat 83 . Si solem et lunam adoraui, quę est iniquitas maxima 106 . Doctrinam reprobam damnat 108 . Contra idolatriam. Psalmus IIII. De his qui negant diuinitatem Christi. Psalmus XIII

consummauerunt me in terra. Psalmus CXVIII. Spreuisti omnes discedentes a iudiciis tuis. Psalmo eodem 120 . Habitantes Cedar. Psalmu s CXIX 121 . Sol urens per diem, id est manifesti persecutores. Luna per noctem, id est heretici dolose insidiantes. Psalmus CXX 121 . Confundantur et fiant sicut fenum etc. omnes qui oderunt Syon. Psalmus CXXVIII 122 . Odio habens inimicos

Si iustificare me uoluero, os meum condemnabit me. Si lotus fuero quasi aquis niuis, tamen sordibus intinges me 102 . Et cęli non sunt mundi in conspectu eius, quamto magis homo? 103 . Ecce luna, etiam non splendet, et stellę non mundę in conspectum illius, quanto magis homo 105 . Homini qui similis tui est nocebit impietas tua 107 . Proni sumus ad culpam, quia in iniquitatibus concepti.

Iudicium pacis 164 . Pax quando Christus natus 193 . Et multitudo pacis, donec auferatur luna 211 . Seruabis pacem, quia in te sparauimus 248 . Pax 251 . Non est pax impiis 286 . Christus pacem prędicat

tyrannos Deus permittit 56 . Nabuchodonosor, Cyrus 62 . Reges omnes fere scelestissimi 79 .
Religio. Qui solem et lunam colebant 4 . A Poenicibus et Ęgyptiis deorum error 5 . Phoenicum theologia 5 . Ęgyptiorum 7 . Gręcorum

Cani hominis prudentia eius 211 . Sapiens nunquam solus est 228 . Sapientię sęculari amputanda superflua 265 . Sapiens sicut sol permanet, stultus autem sicut luna mutatur. Prouerbium. Salustius 289 . Scientia absque ceritate perniciosa est 292 . Quomodo quis sapiens esse possit et insipiens 296 . Sensus quinque, carnales,

Silere iussi, ne ex colloquio inimici uel promissis corrumperentur uel terrerentur minis 159 . Somnus. Iacob in somnis uidit scalam 5 . Ioseph uidit manipulos fratrum adorare manipulum suum. Iterum: solem et lunam et stellas XI adorantes se 6 . Somnium pincernę pharaonis. Vitis cum uua trina propagine. Hinc expresso uino propinauit pharaoni. Pistor uidit tria canistra farinę ab auibus consummi. Hic crucifigitur, ille liberatur. Somnium

Sensus incorporeorum. Solus animus iudicat, quę sensibus percipiuntur 367, 368 . Sol profecto corpora uisibilia et oculos uidentes procreat etc. 38 . Neque solem neque lunam deos esse 169 . Quod planetę non errent 202 . In syderibus esse sensus 310 . Astra. Sol maior terra. Corpora cęlestia. Ęther. Aer. Aqua

eos qui sensus falsos esse contendunt 193 . Sol. Ęgyptii primi astrorum scientiam perceperunt 44 . Rationes cęlestium sine ratione naturalium sciri non possunt 52 . Sol, luna, astra, uenti, nubes etc. hominis gratia facta 177 . Sepultura. Sepultura pauperum 177 . Sacrificium. Quę Deo offerenda. Contra eos qui offerunt uictimas et lumina etc.

dixit terrę ęquare magnitudinem et esse purissimum ignem 16 . Anaxagoras dixit solem candens ferrum esse et Peloponesso maiorem. Cometas dixit errantium stellarum conuentum 16 . Syderum, solis, lunę cursus. Solem esse purissimum ignem et terra maiorem. Eorum defectus 15 . Empedocles solem ait ignis ingentem massam lunaque maiorem 86 . Heraclitus solis eam esse magnitudinem quę cernitur

maiorem. Cometas dixit errantium stellarum conuentum 16 . Syderum, solis, lunę cursus. Solem esse purissimum ignem et terra maiorem. Eorum defectus 15 . Empedocles solem ait ignis ingentem massam lunaque maiorem 86 . Heraclitus solis eam esse magnitudinem quę cernitur oculis dixit; esse autem lucidissimam eius flammam 89 . Solis cęterorumque syderum magnitudo ea est quę uidetur

obdormiuit, ut nunquam postea excitatus sit, liber IX, caput XII. Senex. De senectute, liber VIII, caput XIII. Senectutem reuerebantur iuuenes ducendi et reducendi officio, liber II, caput 1 . Sol. Sulpicius territum subito lunę defectu exercitum, de eius ratione disputando ad solitum animi uigorem reuocauit. Ex quo Lucius Paulus Persen regem uicit, uincendus, nisi legatum astrorum peritum habuisset. Sic et Pericles Athenas solis defectu expauidas omni metu liberauit, liber VIII, caput

Quicquid peccamus, imperium est demonum 355 . Tempus. sugcronoi contemporenei 12 . Quando Israel translatus in Assyrios 20 . Mensis a mene, quod est luna 67 . Dies malus 73 . Nihil fugatius sęculo 73 . Nox diei sequentis est 89 . Omne tempus perit, in quo uirtutibus non

pseudoprophetas, et spiritum immundum 215 . Victoria. Iosue circuiuit ciuitatem, et muri Hierico corruerunt 31 . Iosue persequente inimicos plures lapidibus de cęlo pluentibus per ierunt quam gladio. Sol et luna stetit, donec ipse se ulciscatur de inimicis. Magnam multitudinem parua manu uicit, et terra quieuit a pręliis 32 . Gedeon cum CCC uiris uicit Madianitas astu pugnę cum tubis et lampadibus

1.1.84   Maternum tremulo corpore gestat onus,
1.1.85  Vtque reflorescit concaepto pignore felix?
1.1.86   Computat huic senas menstrua luna uices!
1.1.87  Sic utero gaudet praegnante uieta senectus:
1.1.88   Res adeo infecta est nulla uolente Deo!«
1.1.89  Dixit et actutum

2.2.164   Caeruleo quotiens pallentior obice cogit
2.2.165  Defectum languere 2,165 languere in margine: pallere diem intermenstrua Luna
2.2.166  Nocte intempesta, nec tellus atra recondat
2.2.167  Aut Herebus uasta caligine teter opacet.
2.2.168  Hunc tamen obnubi

2.4.2  Flumen inexaustum, iubar immortale quod usquam est
2.4.3  Ignis habens, propriae feelix opulentia lucis,
2.4.4  Vnde micant stellae et uaga Luna reciprocat orbem
2.4.5   Atque aliunde notho sol lumine cuius inundat:
2.4.6  O iubar immensum, te cuius, ut omnia, totum

nequit.
3.8.5  Nanque potestatis facies et imago coruscat,
3.8.6   Et quamuis cupias degenerare, nequis.
3.8.7  Conspicuum neque enim luna intermenstrua solem,
3.8.8   Nec penitus nubes condere caeca potest;
3.8.9  Te quoque nec penitus uestis plebaea colorat,

morsu
3.19.56   Cum modo candorem nouerit ille meum.
3.19.57  Nam mihi purpureum solem spectare licebit
3.19.58   Cum quater umbriferis Luna recurret equis.
3.19.59  Tu uero, o caeli Natalem habiture serenum,
3.19.60   Exemplo uulgi pectora disce meo!

ullus
3.29.23  Sitque aeris nota susque deque foelix
3.29.24  Atque argentea; nanque gloriatur
3.29.25  Illo Iuppiter, hoc colore Luna est.
3.29.26  Sed sol aureus innitescit auro
3.29.27  Quod cuncti cupimus. Quis ergo munus
3.29.28  Sortitur? Marius. Sapit, nec

4.8.10   Picta nec adsiduo uere superbit humus.
4.8.11  Nec licet, heu, uitae reparari damna fugacis
4.8.12   Vt reparat celeres menstrua luna uices.
4.8.13  Nam quis in exuuiis senium deponit ut anguis,
4.8.14   Cornibus aut iactis tempora 8,14 tempora in margine: corpora fessa

4.8.78   Nec cito lapsuris, Flauia, parce bonis. 9.
4.9.1  Non ita riuales lunatis cornibus instant
4.9.2   Aduersi aduersa fronte coire boues,
4.9.3  Ceu modo praetentis concurrere comminus hastis
4.9.4   Spectat

5.4.116   Claruit et uinci est meliori uisus ab ortu.
5.4.117  Mox Venus et Phoebi propior comes aliger Archas
5.4.118  Lunaque noctiuago fauit uelocior axe;
5.4.119  Teque Herimanthaeus torua cum matre Bootes
5.4.120  Pulcraque Dictaeae stupuerunt astra puellae.

6.23.42   Haec raro et certa gaudia lege colas.
6.23.43   Nec satur exerce Veneremque famelicus, aut cum
6.23.44   Tardus eris uel cum menstrua Luna coit,
6.23.45  Nec nisi cum leuior uenter iubet, aut ubi noctu
6.23.46   Respirat blando fessa sopore Venus.
6.23.47  Sed uelut in

habet.
7.20.69  Quo magis obsequium debent mortalia, si quid
7.20.70   Vsquam sincaere relligionis habent.
7.20.71  Hinc ueluti solem ac lunam stellasque minores
7.20.72   Lucis inaccesę copia magna fouet,
7.20.73  Sic necdum ciues opulentat luce, sed orbem
7.20.74   Lustrat

inquit, mensis, cum maxime civitas sudat. Ingenti apparatu sonant omnia. Die namque Natalis solennissima festo favens alter in alterius concurrit oscula tamquam obsides pacis salutis tempus advenisse nuncians et pacis auctorem, cuius multum desyderabat universa terra cuiusque pulchritudinem sol et luna mirantur. EPILOGUS Habes itaque, Magnifice praetor Antoni

incingit cornibus hydros.
3.83  Bellial effrenusque ruunt et bellua Beaemoth.
3.84  Hos prima (ut perhibent) nascentis origine mundi,
3.85  Inclyta ne sine laude foret praesentia regis
3.86  Aetherii, diuos summo formauit Olympo.
3.87  Nondum Luna nothos agitabat candida currus
3.88  Nec stellis fulsere poli nec Apolline pulchro:
3.89  Puniceo ille Satan surgebat Lucifer ortu.
3.90  In quo ceu speculo sol aureus aut orichalco
3.91  Aut uitreis quum fulget aquis splendebat imago

uel ad suspitionem aliquam eorum, que de deo ac parente suo et tenentur ab omnibus et aliter esse non possunt, sed credo eos sicut mentis, ita et oculorum usu caruisse et hanc ingentem terram, hec latissima maria, hunc immensum aerem, et celum supra hec continuo sese uoluentem, stellas, solem, lunam, ceteraque pulcherrima huius machine (que mundus appellatur) ornamenta uidere non potuisse, que tanta ratione constant, tanto ordine reguntur ut nulla harmonia concinnior, nulla concinnitas suauior, nulla suauitas gratior, salubrior, utiliora ut inueniri aut effici potuisse uideatur; et

uitam dedit. Quid mirum autem, quod sanctorum quandoque uel meritis cedant uel inuocationibus pareant terrena corpora, cum iisdem ad obsequendum inclinentur etiam cęlestia? Iosue orante sol et luna immoti steterunt, donec ipse ulcisceretur de inimicis suis. Non fuit, inquit Scriptura, ante et postea tam longa dies, obediente Domino uoci hominis, et pugnante pro Israhel.

deinceps perpetuo custodisse. Plerique elata corpora oratione ad uitam reuocarunt, Andreas animam diu in peccatis mortuam suscitauit. Bartholomei apostoli oratio obsessos a demonibus liberauit; Polemii, Indię regis, filiam lunaticam mentis compotem fecit. Iacobus, Zebedei filius, dum Herodis Agrippę iussu decolandus duceretur, paralyticum in uia iacentem saluti restituit. Et cum spiculatoris gladius ceruici suę immineret, necis proprię

sunt. Et de illis in Prouerbiis dicitur: Frustra iacitur rete ante oculos pennatorum. Bonitius, Aruernensis episcopus, dum noctu in ecclesia meditationibus inuigilat diuinis, ecce pulchram ut luna, electam ut sol, Beatam Virginem Mariam uirgineis choris comitatam ad se uenire uidet, iussus missam celebrat, indumentum miri candoris ab ipsa Dei Genitrice sibi oblatum accipit. Visio abiit. Ille ad se reuersus,

ibant, et plaudebant, et ambulabant, et pedibus suis composito gradu incedebant, decaluabit Dominus uerticem filiarum Syon, te Dominus crinem earum nudabit. In die illa auferet Dominus ornamentum calciamentorum, et lunulas, et torques, et monilia, et armillas, et, mytras, et discriminalia, et periscelidas, et murenulas, et olfactoriola, et inaures, et anulos, et gemmas in fronte pendentes, et mutatoria, et

hominibus pascaris? At ob hoc ipsum to indignum statuis, quod pręsumptione utaris teque marcescere ocio sinas. Quod quidem cauens Venerius abbas, dum solitarius in Palmaria insula, quę a continenti Lunensis oppidi octo millia passibus abest, uitam dure admodum aspereque ageret, diu herbis pomisque syluestribus sustentatus, tandem ad agriculturam se accinxit, tanto Domini fauore, ut unum sarculum hordeique

boum, planctus quasi mulierum, leonum rugitus, murmur exercitus et rursus uariarum portenta uocum, ut ante sonitu quam aspectu territus cederet. Denique ipsum fronte crucis signo armata solicite circumspicientem splendente luna uidisse currum directis equis super se irruere. Cumque inclamasset Iesum, ante oculos eius in terrę hiatum uisa descendisse. Postremo, quoties illi — inquit — nudę mulieres cubanti, quoties esurienti largissimę

passim innoxius effundetur cruor, dum uastans omnia prophanorum rabies debachabitur, dum denique Conditor omnium Deus ore sacrilego ubique blasphemabitur, indignabuntur elementa et uerso naturę ordine sol obscurabitur, luna non dabit lumen suum, stellę cadent, terra quassabitur, commotis mare fluctibus rugiet. Et, proh scelus, tam trepida rerum facies non commouebit impios, ut ab impietate sua desistant. Erunt signa — inquit Dominus

stellę cadent, terra quassabitur, commotis mare fluctibus rugiet. Et, proh scelus, tam trepida rerum facies non commouebit impios, ut ab impietate sua desistant. Erunt signa — inquit Dominus — in sole et luna et stellis, et in terris pressura gentium prę confusione sonitus maris et fluctuum, arescentibus hominibus prę timore et expectatione, quę superuenient uniuerso orbi. Putabunt maligni hanc se pressuram pati,

ueteres prophetę itidem locuti sunt, non alio afflati Spiritu quam illi, qui Euangelia scripsere. Esaias: Stellę — inquit — cęli et splendor earum non expandet lumen suum. Obtenebratus est sol in ortu suo, et luna non splendebit in lumine suo. Hieremias ait: Ipse Deus uiuens et Rex sempiternus, ab indignatione eius commouebitur terra, et non sustinebunt gentes comminationem eius. Et Iohel propheta: A facie

et Rex sempiternus, ab indignatione eius commouebitur terra, et non sustinebunt gentes comminationem eius. Et Iohel propheta: A facie eius — inquit — contremuit terra, moti sunt cęli, sol et luna obtenebrati sunt, et stellę retraxerunt splendorem suum. Et iterum: Sol conuertetur in tenebras et luna in sanguinem, antequam ueniat dies Domini magnus et horribilis. Hinc iam Sathanę artificia

Et Iohel propheta: A facie eius — inquit — contremuit terra, moti sunt cęli, sol et luna obtenebrati sunt, et stellę retraxerunt splendorem suum. Et iterum: Sol conuertetur in tenebras et luna in sanguinem, antequam ueniat dies Domini magnus et horribilis. Hinc iam Sathanę artificia deficere, prodigia cessare, uires languescere, animos concidere incipient. Et sicut maleficorum pharaonis

tibi obtemperando gratiam referret.« Post hęc arguet illum et aere et igne excelsius CAELUM et dicet: »Me etiam, ęterne Deus, ut hunc iuuarem, desuper extendisti. Solem ei lucere feci per diem, lunam et stellas per noctem. Per me cognouit horas, dies, menses, annos, uer, ęstatem, autumnum, brumam; per me distinxit mundi ętates ętatumque secula; per me certorum temporum ordinem rerumque uices tenuit et obseruauit.

diuersa inerit claritas. Quanuis enim eiusdem generis semina sint, aliud tamen centesimum fructum reddit, aliud sexagesimum, aliud tricesimum. Quam diuersitatem Paulus edisserens ait: Alia claritas solis, alia claritas lunę, alia claritas stellarum. Imparia quidem merita, sed in omnibus idem Deus. Et, quia Deus charitas est, mutuus inter illos amor efficiet, ut beatitudo singulorum beatitudo simul omnium sit.

in pedibus suis, et composito gradu incedebant, decaluabit Dominus uerticem filiarum Syon, et Dominus crinem earum nudabit. In die illa auferet Dominus ornamentum cal cia mentorum, et lunulas, et torques, et monilia, et armillas, et mytras, et discriminalia, et periscelidas, * et murenulas, et olfactoriola, et inaures, et anulos, et gemmas in fronte pendentes, et mutatoria, et paliola, et

exprimi possit, cruciatus. Caput XII / DE SANCTORVM CVM CHRISTO AD CAELVM ASCENSIONE Post heç sol et luna, quia amisso fulgore lugere damnatorum calamitatem uidebantur, rursum ob lętitiam gaudiumque beatorum reparato lumine multo clariores, quam unquam antea uisi sunt, apparebunt. Ac iuxta illud Esaię uaticinium erit lux

luna, quia amisso fulgore lugere damnatorum calamitatem uidebantur, rursum ob lętitiam gaudiumque beatorum reparato lumine multo clariores, quam unquam antea uisi sunt, apparebunt. Ac iuxta illud Esaię uaticinium erit lux lunę sicut lux solis, et lux solis erit septempliciter, sicut lux septem dierum. Eruntque noui cęli et noua terra dicente apostolo: Cęli ardentes soluentur, et elementa ignis ardore tabescent. Nouos uero

absorptos, ut uel hinc constet sub terra esse tormentorum locum, non supra terram. Vnde et per Ezechielem dictum est: Descenderunt incircumcisi ad terram ultimam, hoc est, in uiscera terrę, ne scilicet cęlum, solem lunamque et reliqua sydera uidere possint, qui, dum uiuerent, cęlestium contemplationi nunquam uacauerunt. Ideo et in tenebras mitti dicuntur, quoniam illic nulla dies est, nulla omnino lux, nisi quam fecerint flammę illę

lucentia sydera Solem iustitię comitantes angelorum mixti agminibus cęlum uersus ferentur. Inerit sacris artubus infusę beatitudinis fulgor, dum eos maiestatis diuinę aspectus illuminat, sicut sol iste, quem uidemus, lunam ac stellas. Quod si Moysi facies ex colloquio diuino sic radiabat, ut multorum oculi pręstringerentur nec in eum intueri possent, cum tamen ille corpore corruptioni obnoxio ac mortali adhuc in terra degeret, quanto

singulis impertietur: ut quisque plus lucis capax fuerit, ita plus accipiet. Et sicut cęteris beatitudinis dotibus alii alios antecellent, ita et hac splendoris gloria, dicente Apostolo: Alia claritas solis, alia claritas lunę, alia claritas stellarum. Stella enim a stella differt in claritate. Sic et resurrectio mortuorum. Nec tamen diuersitas glorię inuidiam inter eos parere poterit. Nam quanuis alius alio plus hauriet, omnes

sublimitate se omnium nobilissimum profiteri, quem summus et immortalis opifex fabricauit atque ornauit Deus, ut esset angelorum sedes hominumque beatorum domicilium sempiternum. Videmus ista etiam, quę sub cęlo sunt, solem, lunam, sydera, cuncta terrena corpora luce sua formositateque superare; nec dubitamus ea, quę supra cęlum sunt, longe illustriora formosioraque esse, quę mortales oculi uidere non possunt. Nouimus pręterea concepti

cęlestis festiuitas Alleluiaque sempiternum. Sed quid tandem de ipsa Virgine Beata loquar? Quam etiam iocundum erit sacram eius micantemque faciem cernere, quę pulchrior est quam luna, fulgentior quam sol, cuius decorem angeli mirantur, sancti obstupescunt, utrique honorant! Hęc est cęli Regina, stellis coronata, sole amicta, supra omnes mulieres benedicta. Hęc est Dei mater, et tamen Virgo. Ipsum

1.38  Quosque decet nitidi splendida forma poli:
1.39  Ast caderent uellem nunc mundi sidera, Phoebus
1.40  Lunaque uel totum frangeret axis onus.
1.41  Sunt et qui cupiant contentum cernere quemquam
1.42  Felicesque hilari uiuere pace

fortasse patris grauior censura retardat;
2.30  Aut negat aduentus mater iniqua suos.
2.31  Quis scit an ipsa nouae resicet profluuia lunae,
2.32  Pallidula roseas tabe notante genas.
2.33  Posset et ad notum sese conferre sacellum:

meo fueram nuper comitatus Achate;
5.2  Hinc illinc, Valeri, forte uagabar iners
5.3  Passibus ambiguis per amoena silentia lunae.
5.4  Multa sodalitio more sonabat amor:
5.5  Ille suam recitare mihi iucundus amicam,

27.40  Dulcius Orpheo.
27.41  Ille ter denos renouantis orbes
27.42  Pertulit lunae, mala, tot labores,
27.43  Tot graues soles dubiasque noctes
27.44  Aequore toruo.

35.14  Praeferet, Idaliae sit procul ira deae!
35.15  Illi uisus eras fauore tali,
35.16  Endymion dignus quo tibi, Luna, tuus.
35.17  Te spectans oculis perambit usque
35.18  Virgineis, rabidas concipit illa faces.

Ad Henricum vii. regem Angliae bello accinctum.
1  Quam Mars armipotens ualidus, quam pulcher Apollo est,
2  Quam formosa Venus, quam Luna decentius astris
3  Omnibus micat, quam Iuppiter optimus inter
4  Coelicolas, quantum Saturnius eminet ignis,
5  Diuite Mercurius

te Phoebus amet Pieridesque colant,
27  Ne tamen exiguo spernas celebrarier ore,
28  Quod solet ingenuos tollere ad astra viros.
29  Sol saepe occiduus, ventosaque cingitur astris
30  Luna, et in Oceanum flumina parva cadunt.
31  Caesaris arma Maro, Naso quoque Caesaris aras
32  Dixit et egregium munus uterque tulit.
33  Ast me laurigeros paupertas impulit audax
34  Disparibus numeris

communicat, et Filius nescit, quia nemini reuelat. Signa tamen pręcessura iudicium commemorantur in Euangelio, quę partim euenisse credimus, partim euentura expectamus. Bella sęuiunt, pestilentię grassantur, fames pręmunt. Sed nondum illa reliqua apparent, quę in sole et luna et stellis futura prędicantur. Nobis interim expedit non plus sapere quam oportet sapere. Arcanum Dei, quod latet, latere sinamus. Iudicium autem eius semper timeamus. Nescit enim homo, utrum amore an odio dignus sit. Stultum est ideo negligentius uiuere, quia ad judicandum

bouem immolare, Cf. Diog. Laert. 1,24 nisi quidam promere ausi fuissent quot stadia totius terrę ambitus contineat, quantum a terra distet nubium altitudo atque uentorum, quantum inde spacii sit ad lunam, ad solem, ad cętera errantia sydera. 110.4. Sed certe his omnibus longe pręstabilius est mensuram nosse uitę atque morum. Est enim modus in rebus (ut Lucretius Recte Horatius

Vibius deo soli aram dedicat. Deo inquit soli inuicto uel quia deus solus superior omnium sit uel Solem deum putauit quia suo splendore cuncta illustrat, suo calore omnium causa est gignendorum. Primi Ęgyptii (ut Diodorus ait) Solem et Lunam deos putarunt et Solem quidem Osirim, Lunam Isim nuncuparunt. Cf. Diod. Sic. 1,11,1 Vibius iste ductor Salonitani exercitus fuit et cum hoste conflicturus

inquit soli inuicto uel quia deus solus superior omnium sit uel Solem deum putauit quia suo splendore cuncta illustrat, suo calore omnium causa est gignendorum. Primi Ęgyptii (ut Diodorus ait) Solem et Lunam deos putarunt et Solem quidem Osirim, Lunam Isim nuncuparunt. Cf. Diod. Sic. 1,11,1 Vibius iste ductor Salonitani exercitus fuit et cum hoste conflicturus Correxi ex conflicturu(m)s

meque
7.3.450  Imprimis cole. Sic uirtuti dedita cunctis
7.3.451  Rebus habundabis: Deus et labor omnia praestant!«
7.3.452  Vix ea finierat, uentis Sarrana secundis
7.3.453  Nocte intempesta classis, cum Luna silescit,
7.3.454  Appulerat portumque Epidauri inimica tenebat.
7.3.455  Tunc sensim tacito demissa est anchora lapsu;
7.3.456  Non remex, clamor non nauticus obstrepit, atque

vel angulis contenta, quae omnia solo numero compraehenduntur? Non musicae, cum nihil aliud sit quam numerus ordinatus ad sonum. Non astrologiae, cum nihil aliud sit, quam diversae observationes, motus planetarum, vices temporum, annuae conversiones, diversi labores solis atque lunae, quae omnia solo numero mensurantur. Non corporum caelestium, non substantiarum abstractarum; denique non Dei benedicti, cum et ipse numero subiacere videatur, quatenus est unum principium actu existens, a quo omnis multitudo, omnis bonitas essentialiter fluit et

cognoscendi ex sensatis et non ex potentia numeri, quae a materia abstracta est, cum omnis nostra cognitio ortum habeat a sensu, negaret etiam mathematicalia ad scientiam facere. Certe, haec bene dispositus quis dicere non potest. Quia quaecumque a concavo orbis lunae continentur, omnia sunt propter hominem secundo Physicorum: faciunt enim ad facultatem, ad sanitatem et ad animam. Quae omnia sola mathematica sibi vendicavit. Ad facultatem enim quia omnes artes mechanicas continet, quibus facultates omnes acquiruntur

est principium medicinae. Quis enim medicorum cognoscet repentinam permutationem crisis, nisi astrorum cognitionem habuerit? Quas omnes etiam Conciliator differentiarum ciiii stellis attribuit . Quis enim negare potest luna existente veloci cursu crisim septimam ad sextam non pervenire et eadem tarda, septimam ad octavam? Quia variatis causis et effectus variabuntur. Quis etiam sano existente homine eadem hora letali morbo infici? Sicut et aura lenis et placida, quam tempestuosae procellae minus momento

coactus dixit has proprietates medicis occultas ex stellis esse manifestas. Unde repentini casus, mutationes aëris, periodi diversae. Denique quis omnia scaeva accidentia infirmi? Quis negare potest vegetabilia humidam substantiam habentia luna crescente non augeri et eadem minuta lumine non diminui. Aegrotantes etiam ex repletione luna crescente et ex inanitione ipsa deficiente infirmitatem non intendi, aucta causa. Quis etiam negare potest moriturum morte non violenta non mori, priusquam luna incipiat ab angulis orientalibus

casus, mutationes aëris, periodi diversae. Denique quis omnia scaeva accidentia infirmi? Quis negare potest vegetabilia humidam substantiam habentia luna crescente non augeri et eadem minuta lumine non diminui. Aegrotantes etiam ex repletione luna crescente et ex inanitione ipsa deficiente infirmitatem non intendi, aucta causa. Quis etiam negare potest moriturum morte non violenta non mori, priusquam luna incipiat ab angulis orientalibus descendere, quia dum ascendit et si infirmum morientem iuvare non valet, conservat tamen ipsum;

humidam substantiam habentia luna crescente non augeri et eadem minuta lumine non diminui. Aegrotantes etiam ex repletione luna crescente et ex inanitione ipsa deficiente infirmitatem non intendi, aucta causa. Quis etiam negare potest moriturum morte non violenta non mori, priusquam luna incipiat ab angulis orientalibus descendere, quia dum ascendit et si infirmum morientem iuvare non valet, conservat tamen ipsum; quod in prognosticis medicis astrologiam habentibus non mediocris utilitatis atque gloriae esse solet. Ex

atque gloriae esse solet. Ex quo Hypocrates, Galienus et Avicenna non cessant exclamare contra imperitos medicos mathematicam ignorantes. Facit etiam ad animam: nonne anima ipsa cognitione sola perficitur? Et hoc erit quando causas effectuum cognoscimus. Sed maria fluxum et refluxum a luna accipiunt; mineralia in visceribus terrae generantur, plantae et animata omnia. Vici et civitates leges Maurorum, Chaldaeorum solum a stellis accipiunt; nativitates, periodos et statuta tempora durationis ab eisdem habent. Quibus quidem

terram universam circuiret; 11411, si eadem velocitate circa superficiem terrae moveretur, qua in orbe proprio? Quamvis divus Hyeronimus multo velociorem motum ponat, tamen nos principem astrologiae secuti positionem eius approbamus. Quis magnitudinem solis, qui terra maior est clxvi et ipsa luna 6644 nisi periti astrologi? Quis reliquas stellas, quarum quaelibet visu notabilis, maioris est virtutis quatuor elementis? Quae se habent in pura potentia activa et elementa in potentia passiva. Ergo astrologiam quis sanae mentis negare potest?

homines, vanis deliciis dediti, a propria perfectione vestra revocantibus; in sola enim cognitione intellectiva Dei imagines estis, scire tamen et intelligere non quaeritis non solum secreta Dei et naturae, verum etiam nec manifesta in natura. Quid enim manifestius est, quam solem atque lunam singula luce horoscopalem partem modo occupare, modo in Oceano se abscondere et tamen ortus et occasus est nobis ignotus? Et in continua admiratione esse vultis, quae est parens ignorantiae et imperfectionis humanae . Quid etiam

aliqua infirmare atque corrumpere? Et tamen ista divina speculatione privati estis. Sed quod magis detestabile mente concipi potest, quam quod nos homunculi negligimus illa, quibus pauca in patria digniora omni speculatione reperiantur. Videmus enim solem atque lunam, instrumenta omnium operationum Dei benedicti (respectu potentiae ordinatae), uniformi motu universum gubernare. Et tamen ista felicitate speculativa privati estis. Nec vos peripateticos tanti criminis inanes esse video, quia

per lineam rectam, quae est ipse situs vel coniunctio planetarum adinvicem. Per figuras etiam, quae sunt ipsi aspectus stellarum inter se, puta sextilis, quadratus, trinus et huiusmodi, quae est ipsa geometria. Si vero fiunt observationes temporum annuaeque conversiones, solis etiam atque lunae diversi labores, certe haec omnia solo numero mensurabuntur. Cum autem ipse numerus in quantitate continetur, astrologia etiam in eadem continebitur. Sed cum istae partes mathematicae contineant omnes alias scientias, certe multo magis haec continebit illas, quam et suas partes. Via

habita, quia haec totam considerationem habet circa divina ministeria, circa organa suae ordinatae operationis, circa etiam praecones suae voluntatis ordinatae ab aeterno, quae sunt corpora caelestia; et haec eadem, sola extensione, habet considerare omnes effectus infra concavum orbis lunae, scilicet quaecumque sunt in sphaera activorum et passivorum. Haec enim est illa scientia, qua praeterita et futura praesentia facimus. Qua cognoscimus fatales dispositiones hominum ad mores et ad vitia. Ad exaltationes et depressiones .

Nam decies Rector in culmine civitatis stetit censorium jus, sive provisorium et tutelaris Blasii perpetuus Procurator et publici thesauri custos aerarius qui summus est honor creatus est omnium denique dignitatum quas gradatim suscepit, continuato cursu circuitum tanquam sol annorum, luna mensium vices iteravit: ubi illi neque fortitudo constansque perseverantia neque ulla tolerantia sive confidentia neque justitia sive aequitas continentia clementia modestia neque ipsa mater omnium ' A keziratban: sine. Igy sincs sokkal jobb ertelnie. E szo

1.66  Cui datur; en nitidus croceo splendore coruscat,
1.67  Et Terras Neptunus aquis Saturnia proles
1.68  Obruit; at majus refero memoranda per aevum;
1.69   Motus solis et lune. Phoebus quove suos quoties perficere cursus,
1.70  Atque Diana soror nullo concussa labore 70
1.71  Inspicitur, quos aetas non superaverit ulla,
1.72   Hominis

Fletus poetae. Proh dolor, heu pietas, proh tristia fata parentis
2.273  Nostra! Quae fuerit tanti olim causa doloris,
2.274  Quo nullus major memorabitur orbe sub isto
2.275  Lunari, oppressi sub quo caligine tetra 275
2.276  Mortales verum ignorant, heu, lurida pestis!
2.277  Protinus hanc post ingemuit formidine plenus
2.278  Pauper Adam in foribus consistens, membra dolendo

veniunt, quibus omnia miscens
2.325  Evolat en tempus, fugientes conficit annos 325
2.326  Phoebus equis rapidis, tenuata revertitur orbe
2.327  Luna pererrato; transcurrit vita caduca
2.328  Velocior vento, nunquam reditura. Videte
2.329  Humani generis casum, qui regna piorum
2.330  Proh, superum coelique lares penetrare decore 330
2.331  Virtutum

Compulit extemplo concussa fatiscere saxa.
Ipse fuga elapsus non lęso corpore Dauid
2.460   Tecta laremque petit tenebris defensus opacę
Noctis, nam stellas nubes obduxerat atra
Splendentemque globum Lunę lucere uetabat.
Armati ante fores missi sedere manipli,
Vt mane egressum iugularent. Murmura sensit
2.465   Ante fores uxor metuensque pericla marito
Rettulit. Ille fugam postico fecit aperto

Huius in occulto Dauid se condidit antro
Opperiens ibi fida sui responsa sodalis. Mane
3.150   Crastina puniceis surgens Aurora quadrigis
Aduexit iam festa nouę celeberrima lunę
Et coepit nitidę diffundere lumina lucis
Atque hilari clarere die. Conuiuia mensis
Ecce parant positis, epulas et munera Bacchi
3.155   Apponunt famuli. Iocundo tecta tumultu
Tota

Lyeo,
Surgentes abeunt mensis post terga relictis. Nox
Iam multum noctis processerat atque uolucrum
Coeperat audiri uox undique cristatarum,
5.485   Quando iter ingressi, lunari luce tenebras
Sublustres reddente, meant et passibus altos
Transmittunt colles effusique ęquora campi
Seque suis demum, quum iam suprema ruberet Mane
Eoę

uagatus,
Venit ad Ętheos campos Chananeaque regna
13.260   Australemque plagam et Bersabę circuit oras.
Donec cunctarum tribuum loca singula lustrat
Enumeratque uiros, nouies repleuerat orbem
Luna suum, nouies argentea lampade terras
Lustrarat, bis dena dies processerat ultra.
13.265   Tum demum Solymas rebus rediere peractis.
Nomina per multas porrexit scripta papyros
Iesseidę regi ductor numeranda

bella, fames, pestilentiae saeuient; pseudoprophetae surgent et seducent multos; abundabit iniquitas et refrigescet charitas; dominabitur Antichristus; flagellabuntur christiani et per uaria tormentorum genera sanguis innoxius effundetur; magno terraemotu agitabitur; sol in tenebras, luna in sanguinem conuertetur; stellae cadent, homines arescent prae timore; eleuabitur mare, rugient fluctus; uentorum procellarumque tempestas debacchabitur; crucis signum apparebit in caelo. Postremo furentis uis ignis caelum, terram, pontum uno inuoluet incendio nihilque relinquet uiuum, quod

Ita uir sibi minus constans | tentationibus succumbit, bonarum actionum sterilis est, uanitatibus affluit | et multorum uinculis innodatur peccatorum. Matth18 Eundem lunatico illi conferre possumus, quem nunc in ignem | nunc in aquam cadere solere dixerunt. Inconstans igitur ut luna mutatur | et cum iam pene plenus bonorum creditur, tunc deficere incipit. cum-que alternis moribus agitetur | et nunc igne charitatis incalescat nunc aqua

affluit | et multorum uinculis innodatur peccatorum. Matth18 Eundem lunatico illi conferre possumus, quem nunc in ignem | nunc in aquam cadere solere dixerunt. Inconstans igitur ut luna mutatur | et cum iam pene plenus bonorum creditur, tunc deficere incipit. cum-que alternis moribus agitetur | et nunc igne charitatis incalescat nunc aqua malicię frigeat, promptius tamen ad id quod malum est rapitur | et ad peccata declinat. Quam autem difficulter ne in

creditur, tunc deficere incipit. cum-que alternis moribus agitetur | et nunc igne charitatis incalescat nunc aqua malicię frigeat, promptius tamen ad id quod malum est rapitur | et ad peccata declinat. Quam autem difficulter ne in scelere perseueret effici queat disce. Lunaticum hunc apostoli curare non poterant; a Christo sanatus est. qui ipsis mirantibus, quare sibi id non licuerit, dixit | hoc demoniorum genus non posse eiici | nisi per orationem et ieiunium. ostendens grauissimam quidem esse animi ęgritudinem inconstantiam.

in sicco quadrupedum pedibus-que carentium reptilium | et supra terram aera permeantium uolucrum. produxisti de terra tot frugum species, tot arborum, tot lapidum, tot metallorum | et qui his uteretur, pręstantissimum inter animantia hominem. Tuum opus sunt cęlestia. Sol, luna, stellę, quarum cursus, naturas, formam | decorem-que oculis intuemur, et tamen qua materia constent, dicere nequimus. Tu cęlum, quo omnia illa circumdantur extendisti, quod statutis initio reuolutionibus perpetuo moueri ac circumferri uidemus, quemadmodum cętera omnia.

suum per orbem esse propagandum. Gen. 37 Hoc in Genesi legimus | et ibidem de Iosepho eius filio, cuius somnio cognitum est | ipsum patri matri-que ac fratribus honorabilem futurum, manipulorum et stellarum quę uidit, solis quoque et lunę argumento. Ab his enim per quietem se adoratum dixerat. Idem Ioseph magistri pincernarum pharaonis et pistorum prępositi, cum quibus tunc in carcere erat, somnia interpretatus est, diuersę quidem sortis, sed certissimi euentus |

uita defunctum reuiuiscere fecit. Postremo Naman Syrum leprę morbo laborantem sanitati restituit. Nec terrenis corporibus modo, uerum etiam cęlestibus iusti atque fidelis hominis pręualet oratio. Iosue, Israhelitici exercitus dux, oblatis Deo precibus solem et lunam stare compulit, donec inimicos ad fugam conuersos persecutus internicione delerat. Pro Ezechia rege supplicante angelus e cęlo delapsus pugnauit et Assyrios, qui ipsum obsederant, concidit: centum octoginta quinque milia uirorum una nocte fuere desyderata. Nullus unquam

in psalmo dicitur: Laudate, serui Domini, Dominum, qui statis in domo Domini, in atriis domus Dei nostri! Stare enim iustorum est, mouere autem pedes et huc atque illuc titubantibus uestigiis uacillare proprium peccatorum est. Non simus igitur sicut lunaticus ille de Euangelio, nunc cadens in ignem, nunc in aquam, sed simus templi sancti columna Iachin, quę interpretatur firmitas . Qui enim sic stabilitus fuerit, poterit dicere cum constantissimo uiro Iob: Donec deficiam non recedam ab innocentia

tactu solo suscitauit, et qui iam in corpore non uiuebat, alterum uiuificare meruit. Quid multa? Diuini homines adhuc in terra degentes cęlo imperant. Iosue X Sol et luna ad orationem Iosue ducis cursum suum frenare coacti sunt, donec ille hostem persecutus ulcisceretur. Et si celestia sanctis tuis, Domine, seruiunt, quanto magis terrena? Non immerito igitur tibi seruiendo regnant, tibi famulando

Dei beneficia ps. 135 (!) Iam primum ut in psalmis dicitur, fecit cęlos in intellectu, firmauit terram super aquas, fecit solem, lunam, stellas, ignem, aera, uentos, diem, noctem, uer, ęstatem, autumnum, hiemem. foecundauit humum fructibus, herbis, arboribus, distinxit fluminibus, ligauit montibus, ditauit metallis, ornauit gemmis, repleuit bestiis. Omnis generis animantia constituit:

et uictis hostibus regionem a Domino promissam obtineret | eam-que per tribus diuideret. Ad hanc transeunti Iordanis refrenato aquarum cursu in sicco alueo uiam cessit. Hiericuntem obsidente muri corruerunt. Inimicos persequente sol et luna steterunt, ne noctis interuentu qui fugiebant elaberentur. Tot igitur miraculis testatum est, quantum ei Dominus faueret. quia erga se in omnibus gratum fidum-que sciebat. Patriarchę Sed

Moyse orante (ut ante diximus) uictus est Amalech; buccinis clangentibus Hiericuntis moenia corruerunt; Iosue inimicos persequente lapidibus pluit de cęlo super fugientium ceruices, ac ne noctis interuentu elaberentur, sol et luna motum suum continuerunt. Nulla unquam fuit longior dies | quam ista in qua quinque regum Cananeorum prostratus est exercitus. Balaam pręterea prophetes asinę loquentis uoce prohibitus est eis maledicere, et pro maledicto induxit super illos benedictionem, benedictos a Deo esse

IOSEPH, de Rachel filius Iacob, fratres suos criminis pessimi apud patrem accusauit. Fratribus odio erat, quod magis a patre diligeretur. Somnium uidit, manipulos fratrum adorantes manipulum suum; iterum solem et lunam et stellas XI adorantes se. Missus a patre de ualle Ebron uenit in Sichem. Fratres adiit pascentes in Dothaim. Dum deliberant eum interficere, ne id agerent, Ruben intercessit. In cisternam ueterem illum deturbarunt,

noluit perire, ne pactum uiolaret, sed in seruitutem redegit ad populi usum. Quinque reges uenerunt oppugnatum Gabaon, quia Gabaonitę Israhelitis iuncti erant, sed a Iosue fusi fugatique sunt. Lapidibus pluit. Sol et luna steterunt Persequente eos Iosue de cęlo lapidibus pluit pluresque hostium ea pluuia quam gladio periere. Iubente Iosue sol et luna steterunt. Quinque reges in spelunca concludi iussit saxis ad ostium aduolutis, reliquos

iuncti erant, sed a Iosue fusi fugatique sunt. Lapidibus pluit. Sol et luna steterunt Persequente eos Iosue de cęlo lapidibus pluit pluresque hostium ea pluuia quam gladio periere. Iubente Iosue sol et luna steterunt. Quinque reges in spelunca concludi iussit saxis ad ostium aduolutis, reliquos internicione tolli imperat. De spelunca eductos calcari super colla fecit dicens sic se cęteros conculcaturum. Eosdem interfectos in stipitibus

et spiritu labiorum suarum interficiet impium, hoc est Antichristum. Stellę, inquit, cęli et splendor earum non expandent lumen suum. Obtenebratus est sol in ortu suo et luna non splendebit in lumine sua. Porro de mortuis resurrecturis: Ossa uestra, inquit, quasi herba germinabunt. De damnandis dicit: Congregabuntur congregatione unius fascis in lacum

et Marcus: primo die azimorum, quando Pascha immolabant; et Lucas: Venit autem dies azimorum, in qua necesse erat occidi Pascha. Prima autem dies azimorum quartadecima dies mensis primi est (ut Hieronymus ait), quando agnus immolatur et luna plenissima est et fermentum abiicitur. Intelligendum ergo, quod Ioannes iuxta uulgarem locutionem diem uocauit solis ortum. Alii uero Euangelistę secundum Iudeorum ritum a uespera ad uesperam diem dixerunt. Licet igitur diuersum aliquid sonent uerba, idem tamen tempus

ferię crucifixus, ut et typicum et uerum agnum uno die immolatum fuisse sciamus, alterum in initio, alterum in fine. Vel fortasse uerior est Burgensis sententia, qui huius quęstionis nodum ita soluit, ut dicat iuxta antiquam Hebreorum consuetudinem duplicem tunc decimam quartam lunę occurrisse, et in prima quidem Christum perfecisse uetus sacrificium nouumque instituisse; in secunda semet in sacrificium Deo Patri obtulisse. Quam computationem idem autor late explicat in Additionibus commentariorum Nicolai Lyrę super Bibliam. Non ergo

redempturus Israhel. Pręterea, si Moyse manum suam in cęlum extendente tenebrę *corr. ex preceptum horribiles operuerunt terram Aegypti, ita ut per triduum nemo alterum uidere aut se mouere de loco, in quo erat, potuerit; si Iosue iubente sol et luna refrenato cursu, donec ille fugientem prosterneret hostem, perstiterunt ipsum tunc diem multo longius, quam alias solent, protrahentes; si reuersus est sol decem lineis per gradus, per quos descenderat, in signum protelatę uitę regis Ezechię, cum orasset, — quid mirum,

die sexta homo est factus, et in ętate mundi sexta, hora diei sexta Christus pro homine stetit in cruce. Vsque in tertiam horam tenebrę — usque in diem tertium Christi corpus in sepulchro. Christo in cruce deficere incipiente sol in cęlo eclypsim patitur, et id quidem plena luna contra naturam, ut ipsi Christo obsequium pręstasse uideatur, qui erat Dominus naturę et cęlestium, sicut et terrestrium, Opifex atque Moderator. Circa horam nonam — inquit — clamauit Iesus uoce magna dicens: Heli, Heli, lamazabatani?

magnificentius re atque opere impleuit. Merito itaque inuocata est a sponso in Canticis: Veni, electa mea, et ponam in te thronum meum. Merito uenientem Spiritus Sanctus admiratus est dicens: Quę est ista, quę progreditur quasi aurora consurgens, pulchra ut luna, electa ut sol, terribilis ut castrorum acies ordinata? Quicquid enim per Euam obtenebratum* fuerat, per Mariam illuxit. Iccirco et aurora est, *corr. ex obtenebratam nouam mundo aduehens lucem, et luna, noctem illuminans, et

pulchra ut luna, electa ut sol, terribilis ut castrorum acies ordinata? Quicquid enim per Euam obtenebratum* fuerat, per Mariam illuxit. Iccirco et aurora est, *corr. ex obtenebratam nouam mundo aduehens lucem, et luna, noctem illuminans, et sol, diem omnibus optatum proferens. Nomen autem eius terror est demoniis, fortitudo hominibus, gaudium angelis, spes periclitantibus, solatium miseris, refugium cunctis. Hęc igitur fuit ueri Messię mater, cuius purissimo salutiferoque partu, quicquid

et sequere me. Et quoniam ista perfectio longe supereminet meritum imperfectorum, non centenario numero censetur sicut illi, sed ducentenario, quasi bis tanto, quanto cęteri, qui saluantur. In resurrectione enim sanctorum alia erit claritas stellarum, alia solis et lunę. Diuersa merita diuersitatem efficient pręmiorum, non temporum. Nam omnium una erit ęternitas uitę, unum denarium accipient, tam qui parum, quam qui multum laborarunt, ut semper omnes beati sint, non pari remuneratione, sed ęquali perennitatis conditione. De aliis

deficiant. Postremo dicit, quod pseudoprophetę illi et pseudochristi dabunt signa magna et prodigia. Hoc autem ideo prędictum, ne quis fidelis his captas inducatur in errorem. Deinde, post tribulationem istam, inquit, sol obscurabitur, luna non dabit lumen, stellę cadent, uirtutes cęlorum mouebuntur, signum Filii hominis apparebit in cęlo. Pręter hęc in Luca habetur: Erunt signa in sole, et luna,

obscurabitur, luna non dabit lumen, stellę cadent, uirtutes cęlorum mouebuntur, signum Filii hominis apparebit in cęlo. Pręter hęc in Luca habetur: Erunt signa in sole, et luna, et stellis, et in terris pressura gentium prę confusione sonitus maris, et fluctuum, arescentibus hominibus prę timore et expectatione, quę superuenient uniuerso orbi . Cautos nos primum facit Dominus noster, ne a

ergo abundauit, et charitas in odium uersa est internecionum. Quid restat, ut non iam propinquum putemus iudicii diem? Quoties pestilentias passi sumus, quoties fame afflicti? Nihil reliquum est, nisi ut solem obscurari cernamus et lunam sua luce priuari et stellas ueluti cadentes mirabiliter discurrere. Cum autem hęc contigerint, superest, ut prędicetur Euangelium etiam inter infideles, nequis excusationi locus relinquatur eis, qui credere nolunt. Dicere enim

luminaria cęli deficient, ut iustos iniuste interemptos testentur. Sic enim in Mattheo est scriptum: Statim post tribulationem dierum illorum sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum, et stellę cadent de cęlo, et uirtutes cęlorum mouebuntur, et tunc apparebit signum Filii hominis in cęlo, et tunc plangent omnes tribus terrę . Quemadmodum, cum sol oritur, stellarum lux tabescit,

cadent de cęlo, et uirtutes cęlorum mouebuntur, et tunc apparebit signum Filii hominis in cęlo, et tunc plangent omnes tribus terrę . Quemadmodum, cum sol oritur, stellarum lux tabescit, ita Christi cruce rutilante sol et luna minus lucere uidebuntur, majoris luminis radiis euicti. Hoc futurum prophetauit Iohel dicens: A facie eius contremuit terra, moti sunt cęli, sol et luna obtenebrati sunt et stellę

rutilante sol et luna minus lucere uidebuntur, majoris luminis radiis euicti. Hoc futurum prophetauit Iohel dicens: A facie eius contremuit terra, moti sunt cęli, sol et luna obtenebrati sunt et stellę retraxerunt splendorem suum . Stellę quidem cadere uidebuntur, quia igneę coruscationes percurrent aera solito crebrius. Stellę autem, sicut sol et luna, luce sua orbatę erunt. Virtutes cęlorum,

contremuit terra, moti sunt cęli, sol et luna obtenebrati sunt et stellę retraxerunt splendorem suum . Stellę quidem cadere uidebuntur, quia igneę coruscationes percurrent aera solito crebrius. Stellę autem, sicut sol et luna, luce sua orbatę erunt. Virtutes cęlorum, angelici spiritus mouebuntur, totque terribilia diei illius cernentes, in admirationem conuersi stupebunt. Et tunc apparebit, inquit, signum Filii hominis in cęlo. Signum istud crux est

crux est sancta. Ea tanquam insigne summi Regis pręibit aduentum eius, ut, qui in eo uicerat, in eo et trimphet, et qui in eo passus est, in eo et iudicet. Certe crux ista in cęlo apparens, nisi multo fulgore luceret, sole et luna et stellis obfuscatis uideri minime potuisset. Et fortasse ideo (ut dixi) cęli luminaria non apparebunt, quia illis crux ipsa lucidior erit. Sicut enim sol omnium syderum clarissimus suo ortu stellarum fulgorem tabescere cogit, ita

lux illa erit, quanto maior sole est Deus, qui fecit illum. De ista luce nec Esaias tacuit: Non erit , inquit, amplius tibi sol ad lucendum per diem, nec splendor lunę illuminabit te, sed erit tibi Dominus in lucem sempiternam . De hac luce et psalmista cecinit dicens: Lux orta est iusta, et rectis corde lętitia . Est lux uera,

Patris sui . Non tamen ęqualiter fulgebunt, sed ut quisque magis meritus fuerit, ita et magis relucebit, dicente Apostolo : Alia claritas solis, alia claritas lunę et alia claritas stellarum . Stella enim a stella differt in claritate, sic et resurrectio mortuorum. Agilitas etiam donabitur corpori sanctificato. Hoc sibi sperauit Abacuch

quę post peractum iudicium et sanctis in cęlum translatis et iniquis in inferni baratrum detrusis in mundo futura Scripturę docent. Legimus in Esaia propheta : Erit lux lunę sicut lux solis, et lumen solis erit septuplum, sicut lux septem dierum, in die, qua alligauerit Dominus uulnus populi sui et dolorem plagę eius sanauerit . Hoc est in die, quando dolor uertetur in gaudium, et labor in

splendorem apostolorum oculi ferre nequiuerint, cum eo perculsi in terram concidissent. Lampas ergo immensi et ineffabilis fulgoris erit Christus, Ioanne in Apocalypsi de beatorum Ecclesia dicente: et ciuitas non eget sole neque luna ut luceant in ea . Nam claritas Dei illuminabit eam, et lucerna eius est Agnus. Quid pręterea futurum? Elementa certe ipsa illo igne, quo cremandus est mundus purgata, pristinum uigorem, quem habuere, quando creata sunt, aut

Te infirmitati nostrę subsidium ferente contemnemus Antichristi minas, tormenta despiciemus et aduersus omnem eius uim imperterriti stabimus, occidi ab illo quam tibi peccare magis eligemus. Tunc quoque, cum sol obscurabitur et luna non dabit lumen suum et stellę cadent de cęlo, tu Creator et Dominus omnium, cor nostrum illumina, ne in tenebris offendamus, manum tuam suppone, ne forte timore perculsi cadamus. Cumque illa crux tua mirabili luce corruscans in

hominem, te cum Patre et Spiritu Sancto in una hypostasi regnantem semper laudemus, tuo conspectu beatificati, tuę bonitatis tuęque glorię participes facti. Tunc delectet nos nouitas illa cęli et terrę et elementorum omnium, delectet luna sicut sol lucens et sol septempliciter suum pristinum superans fulgorem. Sed super omnia delectet nos tuam intueri faciem, tua frui pręsentia, tecum esse, tecum uiuere, tecum qui es autor et rector omnium, gaudere in sempiternum.

magis dare quam accipere beneficia. Quod ubi omnium consensu statim impetrauit, contracto subitario milite, euocataque ingenti agrestium multitudine, sed magna ex parte inermi ― nam pauci gladiis, plerique messoriis ac lunariis falcibus erant armati Boemos in agro Colociensi secure agentes adoriuntur. Qui quidem ubi Hungaros cum infestis signis in se ire animaduertunt, noua re haudquaquam perculsi, utpote ueterani et uariis bellorum euentis assueti, celeriter arma expediunt, atque conscensis equis in

in foueam uirgultis tectam, quae forte ad feras capiendas facta erat, incidit, collapsusque una cum equo ab insequentibus hostibus exanimis opprimitur. Turcae qui paulo ante prope desperauerant salutem, laeti tanta uictoria sub occasum solis se in castra recipiunt, atque adorata luna ut his mos est, priusquam cibum caperent, inferias regi patrio ritu, haud tamen ibi corpore eius sepulto, dederunt. Mechmetes I rex, post hunc Hysladimirus, Amurathes tandem II regnat, quo mortuo Mechmeti II regnum cessit, qui

Peloponneso sita crebris montibus distincta est, fontibusque saluberrimis abundat, equis insuper alendis propter pabuli copiam peropportuna. Hic igitur aliquot moratus diebus et ipse uenationi atque aucupio dedit operam, nec caeteris principum uenari feras prohibuit, quoad et luna inchoaretur, quod quidem incipiendis rebus auspicatissimum Turcae credunt, et classem suam Peloponnesum iam attigisse nuntiaretur. Veneta classis a Turcis iterum affligitur; Baiazethis de incolumitate classis suae gestientis ad Deum

sint praepediem, prout ex capite XXIIII apud Matthaeum coniectari et praesagiri potest. Et ego id facillime attestari queam, qui ab oriente et Ierosolimis ad usque ultimum terrae peragrans non ut arbores solis aut lunae, mensamue spectarem in sabulo, sed ut Ueram Philosophiam, hoc est Christi uitam sectarer, demum nuper gradum Romae figens a Trismegisto et termaximo graece, latine, hebraiceque apprime erudito uiro, ne dicam nobis

1.167  Atque hominum assumens naturam illuminet omnem,
1.168  Quam nox in tenebras, et mortem inuoluerat atram.
1.169  Ac uelut extinctis si iam super aethera flammis
1.170  Mundus in aeternam uortat sua lumina noctem,
1.171  Sydera nec Coelo, nec Luna refulgeat usquam,
1.172  Omnia sed nigra lateant caligine, quem non
1.173  Haec moueant superum? quis non accendere Solem
1.174  Te rursus uelit? Et rursus dare lumina mundo?
1.175  Sic genus humanum caligat, et omne profundum
1.176  Truditur

sensa latentia pandi
1.255  Concessum est superis, quae uis arcana subinde
1.256  Vatibus insinuat, multaque ambage reponit,
1.257  Disce soror fatis, fatum est Diuina uoluntas.
1.258  Castores altigrado iungunt caput arce Draconis
1.259  Saturno, Lunamque Ioui Cyllenia Virgo,
1.260  Belliger arce sua stat Mauors, Arcadis ardor
1.261  Sol etiam Hellaei succendunt uellera signi,
1.262  Aurea caeruleos calcat Cytheraea natantes,
1.263  Vipereumque ungit Centauri spicula uirus.
1.264  Si datur

1.335  Et tulit omne genus proprio cum semine frugum,
1.336  Pomiferi nemoris, syluae, herbarumque uirentum.
1.337  Hic quoque quadriiugo calcat nouus aethera curru
1.338  Sol Pater, aetherii princeps, et rector Olympi.
1.339  Plenaque noctiuagis hinc Luna iugalibus instat,
1.340  Astraque per sudum rutilant, genus inde natantum
1.341  Per mare purpureum flexis secat aequora caudis.
1.342  Et uariae uolucres syluis, Coeloque uolabant.
1.343  Necnon et pecudum genus, et genus omne ferarum

ratio, et uirtus sese in tua uiscera condet.
2.73  Tuque ideo, quem Diua tuo de sanguine gignes,
2.74  Filius excelsi, sanctumque uocabere germen.
2.75   ObliquusObliquas en sexta nothis et sydera metas
2.76  Luna recurrit equis, ex quo ilia laxat et aluum
2.77  Aelisabe cognata graui feocunda senecta,
2.78  Si quaecunque libet facile Deus omnia condit,
2.79  Ipsa humili ceruice caput deflexa decorum,
2.80  Atque puellares compressa ad pectora palmas,

2.220  Hoc postquam nobis superis demissus ab astris
2.221  Rettulit ore sacro Gabriel, mox per iuga summa
2.222  Venimus, auspiciis ad te foelicibus acti,
2.223  Venimus, obsequiiumque tuo duce numine sancto
2.224  Ferre puerperio, dum tertia tramite Luna
2.225  Vortat in obliquo mundum, duodenaque lustret
2.226  Sydera, dum cernat uitales luminis auras,
2.227  Iam nunc semestris maturo filius ortu,
2.228  Sanctior hoc nunquam muliebri effulsit ab aluo,
2.229  Hic est ille puer, cuius deserta

tot uolueret annos,
4.265  Quot rotat obliquum sua signifer astra per orbem,
4.266  Ipsa quota Iudaea tribus se gente propagat,
4.267  Ad solenne sacrum, quod lege edicit agendum
4.268  Ascendit Solymam, primi tum mensis onustos
4.269  Implet Luna sinus, et cornua lumine iungit.
4.270  Cuncta datis miro posuit Deus ordine signis,
4.271  Quaeque canunt uates, eadem quoque et astra loquantur.
4.272  Ah patria infoelix, patria ingratissima, sancto
4.273  Siccine uersa tuo dura ceruice rigescis?

iungit.
4.270  Cuncta datis miro posuit Deus ordine signis,
4.271  Quaeque canunt uates, eadem quoque et astra loquantur.
4.272  Ah patria infoelix, patria ingratissima, sancto
4.273  Siccine uersa tuo dura ceruice rigescis?
4.274  In te Luna micat, lex in te tota dehiscit,
4.275  Caeca tuis sponsum Synagoga amplexibus arces,
4.276  Heu Christi miseranda parens, et adultera ditis,
4.277  Venerat ille tibi nitidis formosus in astris,
4.278  Insignis trabea roseo bis

noua diuinum facies testetur honorem.
7.36  Hiis abiit dictis, at non amor, ullaque linguam
7.37  Frena tenent, laxis se gloria tollit habenis,
7.38  Sectaturque fugam clarae uirtutis inanem.
7.39  Haud secus ac solem oppositum, lunaeque labores
7.40  Quum ferruginea tellus intersecat umbra,
7.41  Luna globi extincti stat corpore tristis opaco.
7.42  Ast ubi consequitur radios aduecta nitentes,
7.43  Emicuit rursus, totoque infulsit Olympo,
7.44  Vt depulsa Deo tabes

linguam
7.37  Frena tenent, laxis se gloria tollit habenis,
7.38  Sectaturque fugam clarae uirtutis inanem.
7.39  Haud secus ac solem oppositum, lunaeque labores
7.40  Quum ferruginea tellus intersecat umbra,
7.41  Luna globi extincti stat corpore tristis opaco.
7.42  Ast ubi consequitur radios aduecta nitentes,
7.43  Emicuit rursus, totoque infulsit Olympo,
7.44  Vt depulsa Deo tabes humana recessit,
7.45  Et natura suum rursus tulit aucta decorem.

Quin etiam extinctos animae reuocantur in artus,
8.276  Statque fides, inopes et flamine ditat opimo.
8.277  Non secus ingenti flagrantibus igne caminis
8.278  Excoquitur, mixtumque fugit per inane metallum,
8.279  Massaque pura coit solis, seu luna per aestus
8.280  Vulcano undantes, quum flammeus aestuat amnis.
8.281  Atque fide indubiis animos, et corpora sanat.
8.282  Hic missi ad Christum ueniunt, ac talia fantur.
8.283  Haec pia Ioannis de te quaesita rogamus
8.284  Tune es?

Prodiit extemplo refluens a limine Christus, ❦
10.230  Candida teque petit Mater, tibi totus inhaeret
10.231  Feruidus, et totam penetrat te luce coruscus.
10.232  Qualis erat prima rutilans ab origine Phoebus,
10.233  Lunaque, quum plena radiabat lampade, magno
10.234  Ipsaque nocturnum referebat in aethere solem,
10.235  Quum subit oceanum, et mensis discumbit aquosis,
10.236  Caetera mirantur praestantem sydera phaeben.
10.237  Talis erat medios

11.652  Atque humeris niue candidior defluxit amictus,
11.653  Quum sese altiuolis oratio sustulit alis.
11.654  Talis in excelsis celebrat modo regna choreis
11.655  Coelicolas inter diuino sancta Hymenaeo
11.656  Ipse triumphantis succinctus tegmine Lunae,
11.657  Et patrio omnipotens exundat lumine Christus.
11.658  Legifer ecce autem purum super aethera Moses
11.659  Lucidus elisiis uenit reuocatus ab oris.
11.660  Et paradisiaca uenit Zelator ab ora
11.661  Praeuius aduentu uates in bella

attonito populus stupet ore pauescens,
11.703  Pars cursu festina uenit, Christumque salutant.
11.704  Ecce uir interea supplex inclamat, Iesu
11.705  Te precor unigenum (si fas) mihi respice natum,
11.706  Menstrua quoi horrificos nascenti luna labores
11.707  Attulit, inque furens miserando pectore Daemon.
11.708  Hunc saepe in fluuium, saepe hunc proiecit in ignem,
11.709  Gutture saepe etiam comprenso strangulat aherens
11.710  Clamore horrendo, uocemque obturat, et aures,

13.65  Ast ea lux tenebris non est apprensa, sacrumque
13.66  Molitur caput infandam tibi Lazare caedem,
13.67  Nam dabat ad uitam causas tua uita fideles.
13.68  Proximus exoriente die properabat Eous, ❦
13.69  Et lunam decimo magis ac magis auxerat ortu.
13.70  Christus oliueti montis iuga summa peragrans
13.71  Betphagen uicina uenit quum tecta Sioni.
13.72  Vnde duos fratres in te ceu missile librat
13.73  Celsa sion, ueluti calamos ardente pharetra,

13.712  Vel quum solis equi glomerant urgentis ab ortu
13.713  Puniceo rutilos ignita lampade crines.
13.714  Mox efusa dies loca in omnia fluxit Olympo.
13.715  Hic Aquilas ubi corpus erit nouus induet annus.
13.716  Sol quoque signa dabit, nec luna, nec astra tacebunt, ❦
13.717  Imbuet ille quidem ferrugine luce nitentem
13.718  Caesariem, soror ipsa globo latitabit opaco,
13.719  Lapsa cadent alto quum sydera cardine passim,
13.720  Lutea purpureum stillabit luna

nec luna, nec astra tacebunt, ❦
13.717  Imbuet ille quidem ferrugine luce nitentem
13.718  Caesariem, soror ipsa globo latitabit opaco,
13.719  Lapsa cadent alto quum sydera cardine passim,
13.720  Lutea purpureum stillabit luna cruorem.
13.721  Omne genus terris ferus opprimet undique terror.
13.722  Aegraque feruentes uomet aestus Amphitrite.
13.723  Fluctibus omne fremet littus pulsante fragore.
13.724  Arescent homines, hos pallidus incoquet

Iosepho infensi fratres pro fratre tulerunt.
14.157  Proditor hinc Iudas quae nam opportuna darentur
14.158  Tempora uenatur sceleri sine murmure turbae.
14.159  Tertia iam supra denas euoluerat umbra, ❦
14.160  Martia luna sacrum Pascha, et lux alma parabat,
14.161  Azima tum quom prima dies apponit edenda.
14.162  Sedulus hinc Christo feruenti pectore Petrus
14.163  Mittitur, et grati candoris amabile lumen
14.164  Ioannes, sociis optatum ut Pascha pararent.

strato aequore mensa
14.174  Astat, ibi quascunque dapes aptate necesse est.
14.175  His illi auditis actutum iussa facessunt,
14.176  Nec quicquam secus euenit, quam dixit Iesus.
14.177  Iamque instructa domus fuerat, quom plena cadentem
14.178  Luna Sioneo prospexit uertice solem.
14.179  Christus oliueti solymos a monte penates
14.180  Quom subit, et coetu cinctus discumbit amico.
14.181  Qualis olympiacis rutilat sol aureus astris,
14.182  Et duodena regit stellanti sydera gyro,

Cererem porrexit Iudae.
14.271  Post ipsam penetrat malus effera pectora Daemon,
14.272  Christus ait propere quod iam moliris obito.
14.273  Haec ignota fuit toti sententia mensae.
14.274  Continuo egreditur Iudas, et pallida noctis
14.275  Luna per umbrosas sua lumina texerat alas.
14.276  Purgata hoc mensae perfulserat area monstro,
14.277  Electos inter quum talia fatur Iesus,
14.278  Qualia lux purum super aera lumina mittit.
14.279  Vt proles hominis diuino

uerbere palmae.
14.683  Haeccine pontifici tute responsa dedisti?
14.684  Trux ait ingrato sanatus uulnere Malchus.
14.685  Vnde dei fuso manauit sanguine nasus.
14.686  Diaque syderii, rubuerunt lumina uultus,
14.687  Proh dolor an solis par sit, lunaeque labores.
14.688  Ad similem sceleri tanto? quum splendidus alto
14.689  Deficit ore nitor mutato luminis astro,
14.690  Terraque defectum tantae stupet anxia lucis.
14.691  En Christi uirtus innotuit alma ferentis,
14.692  Et doctrina

in populum, et Mundo ostende redempro. Iacobi Boni Rac. Donum Sextum Pastoralis / Tibiae Iesu Christo dei filio dedicatum. (Intellectus).
15.1  Oceano interea plenissima Luna refuso
15.2  Conditur, extinctis stellata nocte Lucernis,
15.3  Moestaque supremum timuerunt sydera finem,
15.4  Quum uitae et mortis tellus expauit Agonem,
15.5  Obstupuitque dies, et uersa luce refugit.
15.6  At mors infernis accincta

procella
15.431  Oppressam comites in tristia funera matrem,
15.432  Quae deducit aquas oculis solaminis expers.
15.433  Ah quis eam tanto medicari uulnere possit?
15.434  Quis maris instar ei pectus sedabit ab aestu
15.435  Commotum belli? Lunam quis luce carentem
15.436  Sole laborante, et moerentia sydera toto
15.437  Placabit coelo? tunc has super ethera uoces
15.438  Ore ferens, imo gemitus a corde ciebat.
15.439  Vos, o, qui pedibus loca terrae, seu mare uastum
15.440  

non sunt et gubernatores magnopere student, ut suam quisque nauim incolumen in portum appellat (interim nullum tempus sine maxima sollicitudine transigitur: caeteris quietem agentibus ductor classis domicilia solis et lunę momenta perpendit: nunc regionum et maris naturas metitur: modo digitis computat quot supersunt dies ad ortum et occasum Orionis atque Succularum, ut cautus impendentes tempestates aliquo defugiat recessu, uel si

cumuli et pręruptę moles in coelum pertingentes, aliaque huiusmodi curis assiduis pensitanda, quibus nauarchi uelut exitialibus colubris impallescunt). quid in magno imperio constituti, quos omnes quarta luna genitos crediderim non secus ad sęse mala attrahentes, ac Cęcias nubes? quantas commotiones, quot aestus, quas tempestates et subitas procellas in magna morum et linguarum dissimilitudine, ambientibus undequaque saeuis

festo.
1.471  Cumque pares nocti lux uernę reddidit horas,
1.472  Ostendit primum Neomenia proxima mensem,
1.473  Lunaque dehinc reliquos uoluens per signa reuisat
1.474  Dum celeri fratrem cursu pręuertitur usque
1.475  Distinguens abitu

Tunc. . . 244 miscet] Gn 6, 1-2 Herebus superis inimicum fudit Amorem
2.238  Armauitque deum docuitque impellere uulnus.
2.239  Acer lunato mox arcu constitit ales,
2.240  Tela uolant, lęsis linquunt sine morte uenenum.
2.241  Illicet hinnit amans uisa fere

6.253  Intrepido Christus, celsa uelut Hesperus aethra,
6.254  Cum tacet omne nemus, canentis et aequora ponti,
6.255  Ipse facem quassat lunaris et aemula lucis
6.256  Lumina, nec noctis patitur torpere tenebras.
6.257   Ingresso

Continuo. . . 614 nonam] Mt 27, 45; Mc 15, 33; Lc 23, 44 nigris nox ingruit atra tenebris.
8.610  Visa loco, pleno iam lumine, luna moueri,
8.611  Quę subiens orbem protexit, ut obice, solis;
8.612  Mox late terris subitę cecidere tenebrę.
8.613  Deliquium cępit post sextam et perstitit horam

8.632  Maturet quando gressu tardissimus orbis,
8.633  Atque gradu tardo iccirco cito cuncta uehuntur.
8.634  Videre ergo Syri et casus timuere futuros,
8.635  Orbem lunarem ceu moto cardine uerti,
8.636  Restituique iterum iam sedi, mouerat unde,
8.637  Dum stant, quę terris dudum incubuere tenebrę.

reddere placabilem. Quo non est aliud, quod magis in vita exoptem; obsequiaque mea humillima in gratiam eius reginalis maiestatis per omnes occasiones commendabis. Hic apud caesarem est conclusum, ut pro finali rerum Hungaricarum conclusione reuerendissimus dominus Lundensis, bonus amicus tuus et magnus rerum tuarum fautor ad serenissimum regem meum proficiscatur, cum reuerendissimo domino Agriensi, Frangepano, cui et ipsi tu satis es commendatus. Ego apud caesarem remaneo usque ad rerum conclusionem; quae in eo statu sunt ut de

exuperat? quippe magnitudo diuinae mentis ex incredibili varietate rerum: quas creauit, dignoscitur. An dicemus eum nesciuisse, nisi ad vnum scopum sua tela dirigere, qui mirabili varietate caelum et terram ornauit? Neque de forma rerum loquor, sed de natura, praecipue caelestium globorum. Aliam Lunae, aliam Solis, aliorumque syderum ex effectibus eorum conditionem conspicimus: ex quo licet coniectare supercaelestes quoque substantias variis esse naturis praeditas: quas largitur indefesse benignus ille parens ac sapientissimus opifex ex Thesauro non deficientis opulentiae. Eiusmodi plane

bonitate non ageretur cum deterrimo quoque egregie, et cum optimo quoque pessime. Etsi deus generatim citra omnem controuersiam prouidentia mundum gubernant, tamen viliores quasdam partes caelestibus globis, qui mouent ad ipsius primi motoris imperium, permisit speciatim gubernandas. Luna quidem accepit potestatem vegetandis rebus, Sol vero generandis: Ac caeteri orbes alia huiusmodi sortiti sunt, legeque immutabili ac ordine sempiterno diuinae voluntatis munus exequunt. Quare nil manifestius esse potest nec tamen oculis cernitur, sed manibus quoque tractatur.

esse credam. Nihil enima aliud a me agitur, nisi ut res vestrae diu sint incolumes et fortunatae: ac me semper iuvabit conscientia, neque fidei, neque amori, neque officio, neque consuetudini meae defuisse. Expedita causa mea. Nunc ad alteram partem reprehensionis respondeo. Si quicquam infra Lunae circulum stabile aut aeternum haberi posset, non modo faverem quietis rebus vestris; sed etiam ducerem esse votis omnibus a superis exoptandum, ut vobis aeternum hac pacis et otii profunda iucunditate perfrui liceret: cernimus autem magnas rerum vicissitudines, mutationes inopinatas, et quae

Bogh Deus nebo coelum ssuntze sol missez luna suitlost lumen zuizda stella dan dies nots

Gugh, coelum. Vtsmach, paradisus. Gunes, sol. Ay, luna. Iulduz, stella. NOMINA temporum. Gil, annus.

Aksam, serum. Gegse, nox. Karanlich, tenebrae. Aidanlik, lunae lux. Oth, ignis. Mum, candela. NOMINA terrestria.

Ex illo par affectus, par sensus utrique est.
1.12.18   Sumque ego pars melior illius, illa mei. AD LUNAM
1.13.1  O Dea, quae puro nitidum caput exeris ortu,
1.13.2   Totaque fraterno plena nitore micas:
1.13.3  Sic tuus in medias sua lumina proferat umbras

1.13.2   Totaque fraterno plena nitore micas:
1.13.3  Sic tuus in medias sua lumina proferat umbras
1.13.4   Frater, et occiduas tardius intret aquas;
1.13.5  Ut dum Luna tuos nondum ciet Hesperus ignes,
1.13.6   Tu cupido foveas Endimiona sinu:
1.13.7  Nunc age nocturnos in lucem extende iugales,
1.13.8  Inque vicem nitidi munera fratris

vacuos telluris hiatus
4.5  Infundat se se maris impetus, et cava subter
4.5  Antra; vagus quum se tumidos attolit in aestus
4.5  Oceanus, non multimodae sic sydere lunae
4.5  Non alio cogente Deo, sed quod mare vastum
4.5  Internus vigor, ut reliquum genus omne animantum,
4.5  Intus alat, seque immensos infundat in

anate dicitur aliquando praebuisse experimentum, quae projecta cum signo alligato in memoratum puteum, paucis diebus post visa est cum eodem signo nare per Dravum. Apud Erdewd vix coena sumpta, ubi primum illuxit luna, solvimus, et enavigato duorum millium spatio arces inibi existentes Boroh et Valco videre per noctem non potuimus. Die vero insequenti XXVIIII. cum ortu solis 29 apparuit nobis arx

43  Quam meritos scribat titulos, quae splendida uerba
44  Aggerat. Vsque adeo praecellit gratia ciuis
45  Quem rebus Racusa suis praefecit et esse
46  Rectorem populi uoluit pacisque sequestrum.
47  At cum plenus abit mensis iamque altera Lunae
48  Cornua formoso coepere albescere caelo,
49  Ille domum priuatus abit, uenit alter in aulam
50  Et uariata breues exaequat purpura fastos.
51  Omnes unus amor patriae tenet, omnibus idem
52  Ardor

vorabat
Martius anguis.
In specu natus Scithiae propinquas
eruit gentes, Asiamque pastus
Mox, et Europae freta transmeando
Substitit Haemo.
Inde jam epoto Getico cruore
Illyrim luna genitrice fretus
Hausit, et tandem Danais subactis
Induit alas alas P: ales Z .
Evolans ponto citus ocupavit
quidquid Aegeum mare continebat
Calcidem

fac ut agnoscar pro tuo filio, et unico Meschia ac servatore mundi. Claritas, alias significat idem plane quod gloria, et in Graeco δόξα: ut Iohan. 5, Claritatem ab hominibus non accipio. Alias idem quod splendor: 1. Corinth. 15. Alia est claritas lunae, alia solis, alia stellarum. Alias denique Claritas notat illam mirabilem lucem: ut Lucae 2. Claritas Dei circumfulsit pastores. Sic Paulus Act. 22 dicit, se non potuisse videre praeclaritate. Apocal. quoque 21 dicitur, Quod claritas Dei illuminabit civitatem illam divinam, ut solis

tum discreta: et per metaphoram etiam de reb. incorporeis dicitur, ut honos ac nomen alicuius. Sic Baptista dicit Iohan. 3, Oportere Christum quidem crescere, se autem imminui: non quod Baptista praesentia Christi minor fieret: sed quod praefulgens gloria Christi, ipsum veluti solis splendor lunam aut stellas obscurabat. Quod porro in Genesi dicitur Crescite et multiplicamini, et replete terram: ibidem abunde exponitur. Tria enim illa verba ibi pene synonyma et aequivalentia sunt. Caeterum phrasis Ire et crescere, 2. Par. 17: pro, subinde magis ac magis crescere, suo loco in verbo

29. Corripe filium tuum, et dabit delicias animae tuae: id est, perfundet te summo gaudio. Deliciae caeli. Benedicta terra ob delicias caeli, ob rorem: Deuteronom. 33. pro, ob rorem delicatissimum, quo superne irrigabitur. Ibidem, Ob delicias fructuum solis, ob delicias influentiae lunae, ob delicias collium perpetuorum, ob delicias terrae. Filii deliciarum. Mich. 1, Decalva et tonde comam super filios deliciarum tuarum: pro, merito lugebis de ingentibus calamitatibus delicatissimorum et charissimorum civium tuorum. DELICTUM quid proprie sit, exponetur in voce

et extendens eos: firmans terram, et quae germinant ex ea: dans flatum populo qui est super eam, et spiritum calcantibus eam. Et cap. 43. Et nunc haec dicit Dominus, creans te Iacob, et formans te Israel. Hierem. 31. Haec dicit Dominus, qui dat solem in lumine diei, ordinem lunae et stellarum in lumine noctis: qui turbat mare, et sonant fluctus eius: Dominus exercituum nomen illi. Dan. 1. Benedixit Daniel Deum caeli, Dan. 4. Nunc igitur ego Nabuchodonosor, laudo et magnifico et glorifico regem caeli. Dan. 5. Contra Dominum caeli elevatus es. Zachariae 12.

ne profugias protinus. Aliqui intelligunt: Si provectus fueris in regem, ne insolescas. Alii, si cupiditas regnandi te invaserit, ne deserveris tuam functionem, aut pristinam vocationem, sed potius in pristina sorte mane. Dominum diei aut noctis. Sol dicitur datus in dominium diei, et Luna noctis: id est, ut regat ac illustret diem et noctem. Dominium caeli, Iob 38, aliqui intelligunt de vi ac efficacis solis, et aliorum luminum, in terram ac terrestria. Nunquid pones dominium caeli in terra? pro, num tu efficies, ut sicut nunc caelum dominatur terrae, ita posthac terra caelo

Christi: et Per ipsem a et Catharma Paulus. Domus Israel: Hieremiae 2. Formosa, speciosa: Cantic. 2. Sponsa, amica, soror, hortor conclusus, torus signatus: Cantic. 4 Immaculata, sine macula: Cantic. 5, Sine ruga: Ephes. 2. Suavis, decora, perfecta, electa, beatissima, Aurora, Luna, Sol: Cantic 6. Concilium iustorum: Psal. 110. Participatio timentium Deum: Psalmo 18. Hierusalem nova: Psalmo 64, Isaiae 32. Mons sanctitatis: Isaiae 56, Psalmo 2. Civitas regis magni, Domus ac templum Dei: Isaiae 2. Multitudo credentium: Actorum 4. Semen Abrahae:

meum. pro, tunc. Psal. 119, Contingat mihi benignitas tua, et respondebo exprobranti. pro, tunc, etc. Matth. 9. Abi in domum tuam, et ille surgens abiit. pro tunc surgens abiit. Mar. 7. Et congregantur. pro, tunc congregantur. Luc. 21. Et erunt signa in Sole et Luna. pro, tunc erunt. Luc. 2. Et factum est, ut abierunt Angeli in caelum, et pastores, pro, tunc pastores dixerunt Ibidem: Et factum est, cum advenisset dies octavus, ut circum cideretur puer, et vocatum

iram tuam a generatione in generationem: id est, longissimo tempore. Aeternitatem significat in hisce exemplis. Dan. 4. Cuius dominium est aeternum, et regnum a generatione in generationem. Isa. 51. Salus mea a generatione in generationem Psal. 32. Timebunt te cum sole, et ante lunam. a generatione in generationem. Sic et Psal. 102. Anni tui a generatione in generationem. Anni generationis et generationum, aliquando ponitur pro priscis temporib. Deut. 32. Considera annos generationis et generationis: id est prisca tempora. Contra, eadem phrasis

vox Gloria communi more pro illa celebratione externa, aut honesta fama, ut David Psal. 7 inquit, Deducat gloriam meam in pulverem: id est, nomen meum obscuret, et inglorium efficiat. Gloria etiam dignitatem significat. Sic 1. Corinth. 15. dicitur esse alia gloria solis, alia lunae: id est, eius essentialis praestantia aut decus, quo multum excellit sol lunam, caeterasque stellas. Gloria ad Deum relata, significat aliam ipsam gloriosam divinitatem, omnipotentiam, ac sapientiam eius. Sicut Moyses Exodi 33, Ostende mihi gloriam tuam. Et paulo post, negat Deus eum

David Psal. 7 inquit, Deducat gloriam meam in pulverem: id est, nomen meum obscuret, et inglorium efficiat. Gloria etiam dignitatem significat. Sic 1. Corinth. 15. dicitur esse alia gloria solis, alia lunae: id est, eius essentialis praestantia aut decus, quo multum excellit sol lunam, caeterasque stellas. Gloria ad Deum relata, significat aliam ipsam gloriosam divinitatem, omnipotentiam, ac sapientiam eius. Sicut Moyses Exodi 33, Ostende mihi gloriam tuam. Et paulo post, negat Deus eum posse faciem suam videre. Sic Iohannes dicit de filio Dei: Vidimus gloria eius,

est, quicunque doctrinas erroris profitetur, et avaricia similis Giezi, qui dona Spiritus sancti vendidit: 2 Reg. 5 Isa. 53 non bene vertit Vulgata Nos reputavimus eum leprosum: cum in Hebraeo sit simpliciter percussum. LEVANA לבנה Hebraice lunam significat, ab albedine sua. Ex Hebraeo porro videtur venire Latinum nomen Luna. Patria mea, vetus oppidum, vocatum tum olim a scriptoribus, tum et nunc Albona, credo ab albedine soli, in quo situm est, vulgari lingua vocant Labin, Hebraico (ut opinor) nomine ob eandem causam. Forte et eadem

Spiritus sancti vendidit: 2 Reg. 5 Isa. 53 non bene vertit Vulgata Nos reputavimus eum leprosum: cum in Hebraeo sit simpliciter percussum. LEVANA לבנה Hebraice lunam significat, ab albedine sua. Ex Hebraeo porro videtur venire Latinum nomen Luna. Patria mea, vetus oppidum, vocatum tum olim a scriptoribus, tum et nunc Albona, credo ab albedine soli, in quo situm est, vulgari lingua vocant Labin, Hebraico (ut opinor) nomine ob eandem causam. Forte et eadem ratione ista duo nomina locorum coniunguntur etiam in Aeneae historia, nempe

[?: IUMENT- ] factus est similis. Quare et Lutherus inculcat, [?: ] nem natura non plus de Deo scire quam brutum, [?: ] nulla habet principia de Deo. Proferant ergo testimonia Scripturae, qui tantas res asserere in [?: Theologia ] [?: ] lunt. Decimoquinto: Plato in Phaedone et [?: Menone ] sensit, primas noticias communium doctrinarum [?: ] [?: ] in nobis innatas, licet adeo obscuras aut [?: oblivio- ] pultas, ut discere sit quoddam reminisci. Contra Aristoteles in fine

ambas manus laterib. applicare, veluti fulcientes corpus, et simul loca dolentia contrectantes. Lumborum aquae: pro, ad lumbos usque pertingentes. Ezech. 47, Et traduxit me per aquas lumborum. Sic etiam Talorum aqua dicitur. LUMEN, mox post vocem LUX exponetur. LUNA, ob sui mutabilitatem imago est stulticiae, quia mens insipientis temere huc atque illuc fluctuat, et varias species ut Luna assumit, quia nullam habet certitudinem sententiae, nec firmitatem propositi: ideo dicit Eccles. cap 27. Stultus ut luna mutatur. Per Lunam

ad lumbos usque pertingentes. Ezech. 47, Et traduxit me per aquas lumborum. Sic etiam Talorum aqua dicitur. LUMEN, mox post vocem LUX exponetur. LUNA, ob sui mutabilitatem imago est stulticiae, quia mens insipientis temere huc atque illuc fluctuat, et varias species ut Luna assumit, quia nullam habet certitudinem sententiae, nec firmitatem propositi: ideo dicit Eccles. cap 27. Stultus ut luna mutatur. Per Lunam [?:-liqui ] volunt Apocal. 6 Ecclesiam notari, quia illa modo splendidior apparet et crescit, modo minuitur ac obscuratur,

post vocem LUX exponetur. LUNA, ob sui mutabilitatem imago est stulticiae, quia mens insipientis temere huc atque illuc fluctuat, et varias species ut Luna assumit, quia nullam habet certitudinem sententiae, nec firmitatem propositi: ideo dicit Eccles. cap 27. Stultus ut luna mutatur. Per Lunam [?:-liqui ] volunt Apocal. 6 Ecclesiam notari, quia illa modo splendidior apparet et crescit, modo minuitur ac obscuratur, et tantum non aboletur, donec gloriosior denuo resurgat: et quia perinde a suo sponso illuminatur, sicut luna a sui solis aspectu, quo

LUNA, ob sui mutabilitatem imago est stulticiae, quia mens insipientis temere huc atque illuc fluctuat, et varias species ut Luna assumit, quia nullam habet certitudinem sententiae, nec firmitatem propositi: ideo dicit Eccles. cap 27. Stultus ut luna mutatur. Per Lunam [?:-liqui ] volunt Apocal. 6 Ecclesiam notari, quia illa modo splendidior apparet et crescit, modo minuitur ac obscuratur, et tantum non aboletur, donec gloriosior denuo resurgat: et quia perinde a suo sponso illuminatur, sicut luna a sui solis aspectu, quo post tergum eius

27. Stultus ut luna mutatur. Per Lunam [?:-liqui ] volunt Apocal. 6 Ecclesiam notari, quia illa modo splendidior apparet et crescit, modo minuitur ac obscuratur, et tantum non aboletur, donec gloriosior denuo resurgat: et quia perinde a suo sponso illuminatur, sicut luna a sui solis aspectu, quo post tergum eius abeunte tota quasi evanescit. Luna etiam mensem aliquando significat: quod Hebraei Lunares menses habebant, incipientes ab uno novilunio ad aliud: unde etiam a novitate eius, mensis Chodes dicitur, quasi dicas nova luna. Exod. 2, Mater abscondidit

volunt Apocal. 6 Ecclesiam notari, quia illa modo splendidior apparet et crescit, modo minuitur ac obscuratur, et tantum non aboletur, donec gloriosior denuo resurgat: et quia perinde a suo sponso illuminatur, sicut luna a sui solis aspectu, quo post tergum eius abeunte tota quasi evanescit. Luna etiam mensem aliquando significat: quod Hebraei Lunares menses habebant, incipientes ab uno novilunio ad aliud: unde etiam a novitate eius, mensis Chodes dicitur, quasi dicas nova luna. Exod. 2, Mater abscondidit Moysen puerum tres Lunas, id est menses. Sic Iob cap. 3,

splendidior apparet et crescit, modo minuitur ac obscuratur, et tantum non aboletur, donec gloriosior denuo resurgat: et quia perinde a suo sponso illuminatur, sicut luna a sui solis aspectu, quo post tergum eius abeunte tota quasi evanescit. Luna etiam mensem aliquando significat: quod Hebraei Lunares menses habebant, incipientes ab uno novilunio ad aliud: unde etiam a novitate eius, mensis Chodes dicitur, quasi dicas nova luna. Exod. 2, Mater abscondidit Moysen puerum tres Lunas, id est menses. Sic Iob cap. 3, maledicit diei nativitatis suae dicens, In numerum lunarum

a suo sponso illuminatur, sicut luna a sui solis aspectu, quo post tergum eius abeunte tota quasi evanescit. Luna etiam mensem aliquando significat: quod Hebraei Lunares menses habebant, incipientes ab uno novilunio ad aliud: unde etiam a novitate eius, mensis Chodes dicitur, quasi dicas nova luna. Exod. 2, Mater abscondidit Moysen puerum tres Lunas, id est menses. Sic Iob cap. 3, maledicit diei nativitatis suae dicens, In numerum lunarum non veniat dies illa: pro non computetur in mensem. Hic etiam iudicari potest, miraculosam fuisse eclipsin tempore passionis Christi

aspectu, quo post tergum eius abeunte tota quasi evanescit. Luna etiam mensem aliquando significat: quod Hebraei Lunares menses habebant, incipientes ab uno novilunio ad aliud: unde etiam a novitate eius, mensis Chodes dicitur, quasi dicas nova luna. Exod. 2, Mater abscondidit Moysen puerum tres Lunas, id est menses. Sic Iob cap. 3, maledicit diei nativitatis suae dicens, In numerum lunarum non veniat dies illa: pro non computetur in mensem. Hic etiam iudicari potest, miraculosam fuisse eclipsin tempore passionis Christi factam, ut quae circa medium mensis aut lunae

Hebraei Lunares menses habebant, incipientes ab uno novilunio ad aliud: unde etiam a novitate eius, mensis Chodes dicitur, quasi dicas nova luna. Exod. 2, Mater abscondidit Moysen puerum tres Lunas, id est menses. Sic Iob cap. 3, maledicit diei nativitatis suae dicens, In numerum lunarum non veniat dies illa: pro non computetur in mensem. Hic etiam iudicari potest, miraculosam fuisse eclipsin tempore passionis Christi factam, ut quae circa medium mensis aut lunae acciderit, nempe circa plenilunium, cum tantum in novilunio accidat, latitante post lunam sole, [?:-e

puerum tres Lunas, id est menses. Sic Iob cap. 3, maledicit diei nativitatis suae dicens, In numerum lunarum non veniat dies illa: pro non computetur in mensem. Hic etiam iudicari potest, miraculosam fuisse eclipsin tempore passionis Christi factam, ut quae circa medium mensis aut lunae acciderit, nempe circa plenilunium, cum tantum in novilunio accidat, latitante post lunam sole, [?:-e ] nos aspicere possit. Quare naturales eclipses solis necessario apud Iudaeos acciderunt in fine mensis. Luna erubescet. Isaiae 24, Itaque Luna erubescet, et pudefiet Sol: id

suae dicens, In numerum lunarum non veniat dies illa: pro non computetur in mensem. Hic etiam iudicari potest, miraculosam fuisse eclipsin tempore passionis Christi factam, ut quae circa medium mensis aut lunae acciderit, nempe circa plenilunium, cum tantum in novilunio accidat, latitante post lunam sole, [?:-e ] nos aspicere possit. Quare naturales eclipses solis necessario apud Iudaeos acciderunt in fine mensis. Luna erubescet. Isaiae 24, Itaque Luna erubescet, et pudefiet Sol: id est homines prae magnitudine afflictionum pu [?: ] bunt etiam ipsam Lunam et

tempore passionis Christi factam, ut quae circa medium mensis aut lunae acciderit, nempe circa plenilunium, cum tantum in novilunio accidat, latitante post lunam sole, [?:-e ] nos aspicere possit. Quare naturales eclipses solis necessario apud Iudaeos acciderunt in fine mensis. Luna erubescet. Isaiae 24, Itaque Luna erubescet, et pudefiet Sol: id est homines prae magnitudine afflictionum pu [?: ] bunt etiam ipsam Lunam et Solem eis non recte lucere: tametsi etiam revera in magnis calamitatibus, aut [?:-stantib ] . magnis praeliis, solent ista

ut quae circa medium mensis aut lunae acciderit, nempe circa plenilunium, cum tantum in novilunio accidat, latitante post lunam sole, [?:-e ] nos aspicere possit. Quare naturales eclipses solis necessario apud Iudaeos acciderunt in fine mensis. Luna erubescet. Isaiae 24, Itaque Luna erubescet, et pudefiet Sol: id est homines prae magnitudine afflictionum pu [?: ] bunt etiam ipsam Lunam et Solem eis non recte lucere: tametsi etiam revera in magnis calamitatibus, aut [?:-stantib ] . magnis praeliis, solent ista luminaria aliquando mutare colorem,

post lunam sole, [?:-e ] nos aspicere possit. Quare naturales eclipses solis necessario apud Iudaeos acciderunt in fine mensis. Luna erubescet. Isaiae 24, Itaque Luna erubescet, et pudefiet Sol: id est homines prae magnitudine afflictionum pu [?: ] bunt etiam ipsam Lunam et Solem eis non recte lucere: tametsi etiam revera in magnis calamitatibus, aut [?:-stantib ] . magnis praeliis, solent ista luminaria aliquando mutare colorem, sicut Virgilius in Georgicis scribit solem instante caede Iulii, inquiens:
Ille etiam extincto miseratus

ista luminaria aliquando mutare colorem, sicut Virgilius in Georgicis scribit solem instante caede Iulii, inquiens:
Ille etiam extincto miseratus Caesare Romam,
Cum caput obscura nitidum ferrugine texit,
Impiaque aeternam timuerunt secula noctem. Donec non sit Luna: id est, diutius quam Luna. Psal. 72. Horebit in diebus eius iustus, et pax, donec non sit Luna: id est, pax spiritualis in regno Christi diutius durabit, quam ipsa Luna. Coram Luna: id est. donec Luna mundum respicit Psal. 72, Timebunt cum sole, et coram

colorem, sicut Virgilius in Georgicis scribit solem instante caede Iulii, inquiens:
Ille etiam extincto miseratus Caesare Romam,
Cum caput obscura nitidum ferrugine texit,
Impiaque aeternam timuerunt secula noctem. Donec non sit Luna: id est, diutius quam Luna. Psal. 72. Horebit in diebus eius iustus, et pax, donec non sit Luna: id est, pax spiritualis in regno Christi diutius durabit, quam ipsa Luna. Coram Luna: id est. donec Luna mundum respicit Psal. 72, Timebunt cum sole, et coram Luna in generatione et

Ille etiam extincto miseratus Caesare Romam,
Cum caput obscura nitidum ferrugine texit,
Impiaque aeternam timuerunt secula noctem. Donec non sit Luna: id est, diutius quam Luna. Psal. 72. Horebit in diebus eius iustus, et pax, donec non sit Luna: id est, pax spiritualis in regno Christi diutius durabit, quam ipsa Luna. Coram Luna: id est. donec Luna mundum respicit Psal. 72, Timebunt cum sole, et coram Luna in generatione et generationem. Luna percuti. Psal. 121. Per diem non percutiet te Sol, nec

obscura nitidum ferrugine texit,
Impiaque aeternam timuerunt secula noctem. Donec non sit Luna: id est, diutius quam Luna. Psal. 72. Horebit in diebus eius iustus, et pax, donec non sit Luna: id est, pax spiritualis in regno Christi diutius durabit, quam ipsa Luna. Coram Luna: id est. donec Luna mundum respicit Psal. 72, Timebunt cum sole, et coram Luna in generatione et generationem. Luna percuti. Psal. 121. Per diem non percutiet te Sol, nec Luna per noctem: id est, nulla adversa te laedent, protegente te Domino.

ferrugine texit,
Impiaque aeternam timuerunt secula noctem. Donec non sit Luna: id est, diutius quam Luna. Psal. 72. Horebit in diebus eius iustus, et pax, donec non sit Luna: id est, pax spiritualis in regno Christi diutius durabit, quam ipsa Luna. Coram Luna: id est. donec Luna mundum respicit Psal. 72, Timebunt cum sole, et coram Luna in generatione et generationem. Luna percuti. Psal. 121. Per diem non percutiet te Sol, nec Luna per noctem: id est, nulla adversa te laedent, protegente te Domino. Sicut Luna,

Impiaque aeternam timuerunt secula noctem. Donec non sit Luna: id est, diutius quam Luna. Psal. 72. Horebit in diebus eius iustus, et pax, donec non sit Luna: id est, pax spiritualis in regno Christi diutius durabit, quam ipsa Luna. Coram Luna: id est. donec Luna mundum respicit Psal. 72, Timebunt cum sole, et coram Luna in generatione et generationem. Luna percuti. Psal. 121. Per diem non percutiet te Sol, nec Luna per noctem: id est, nulla adversa te laedent, protegente te Domino. Sicut Luna, stabilietur in seculum

Luna: id est, diutius quam Luna. Psal. 72. Horebit in diebus eius iustus, et pax, donec non sit Luna: id est, pax spiritualis in regno Christi diutius durabit, quam ipsa Luna. Coram Luna: id est. donec Luna mundum respicit Psal. 72, Timebunt cum sole, et coram Luna in generatione et generationem. Luna percuti. Psal. 121. Per diem non percutiet te Sol, nec Luna per noctem: id est, nulla adversa te laedent, protegente te Domino. Sicut Luna, stabilietur in seculum thronus eius, et testis in caelo fidelis: pro, quae est in caelo testis

Psal. 72. Horebit in diebus eius iustus, et pax, donec non sit Luna: id est, pax spiritualis in regno Christi diutius durabit, quam ipsa Luna. Coram Luna: id est. donec Luna mundum respicit Psal. 72, Timebunt cum sole, et coram Luna in generatione et generationem. Luna percuti. Psal. 121. Per diem non percutiet te Sol, nec Luna per noctem: id est, nulla adversa te laedent, protegente te Domino. Sicut Luna, stabilietur in seculum thronus eius, et testis in caelo fidelis: pro, quae est in caelo testis fidelis, quasi dicat: Quandiu sol et

Luna: id est, pax spiritualis in regno Christi diutius durabit, quam ipsa Luna. Coram Luna: id est. donec Luna mundum respicit Psal. 72, Timebunt cum sole, et coram Luna in generatione et generationem. Luna percuti. Psal. 121. Per diem non percutiet te Sol, nec Luna per noctem: id est, nulla adversa te laedent, protegente te Domino. Sicut Luna, stabilietur in seculum thronus eius, et testis in caelo fidelis: pro, quae est in caelo testis fidelis, quasi dicat: Quandiu sol et luna in caelo fulgebunt, erunt testes huius meae promissionis, de duratione

Coram Luna: id est. donec Luna mundum respicit Psal. 72, Timebunt cum sole, et coram Luna in generatione et generationem. Luna percuti. Psal. 121. Per diem non percutiet te Sol, nec Luna per noctem: id est, nulla adversa te laedent, protegente te Domino. Sicut Luna, stabilietur in seculum thronus eius, et testis in caelo fidelis: pro, quae est in caelo testis fidelis, quasi dicat: Quandiu sol et luna in caelo fulgebunt, erunt testes huius meae promissionis, de duratione perpetua regni Davidis, et filii eius Meschiae. Posses forte per testem intelligere

Luna percuti. Psal. 121. Per diem non percutiet te Sol, nec Luna per noctem: id est, nulla adversa te laedent, protegente te Domino. Sicut Luna, stabilietur in seculum thronus eius, et testis in caelo fidelis: pro, quae est in caelo testis fidelis, quasi dicat: Quandiu sol et luna in caelo fulgebunt, erunt testes huius meae promissionis, de duratione perpetua regni Davidis, et filii eius Meschiae. Posses forte per testem intelligere Iridem, quemadmodum et Luth. intelligit esse simplicem similitudinem, non citari haec in testes: quasi diceret, Sicut illa sunt firma in

ac vitam aeternam. Isa. 42 et 49: sicut supra ostendi, lucem notare tum noticiam, tum et aliquod ingens bonum, atque adeo felicitatem ipsam. Talis Christi [?: ] prolixe promittitur Ecclesiae, cap. 60 Isaiae: ubi etiam dicitur, quod non lucebit amplius piis sol ac luna, sed tantum Meschias erit ipsorum Lux, scilicet in hac [?: ] , quo ad spirituale regnum: et in altera, omnia sua bona ex solo Christo habebunt. ¶ Porro etiam cum magis proprie vox haec accipitur, suos quosdam Hebraismos et obscuritates [?: hab- ] , quas

seu doctrinam caelestem. Significat et quamvis rem eximiam, salutarem ac iucundam. Porro crebrae admodum sunt tales amplificationes in Sacris literis rerum secundarum et adversarum, beneficiorum et castigationum divinarum: ut tempore quidem benedictionis ac beneficentiae divinae dicatur Sol et Luna cum stellis futurus valde lucidus: contra in adversis tenebrosus: sicut supra in voce Lucis, de cap. 5 Amos. dixi. Talis amplificatio est illa Isaiae capite trigesimo: Eritque lux Lunae sicut lux Solis, et lux Solis erit septempliciter sicut lux septem dierum in die, qua

castigationum divinarum: ut tempore quidem benedictionis ac beneficentiae divinae dicatur Sol et Luna cum stellis futurus valde lucidus: contra in adversis tenebrosus: sicut supra in voce Lucis, de cap. 5 Amos. dixi. Talis amplificatio est illa Isaiae capite trigesimo: Eritque lux Lunae sicut lux Solis, et lux Solis erit septempliciter sicut lux septem dierum in die, qua alligaverit Dominus contritionem populi sui. Sane duae istae voces Lumen et Lux, crebro tum communi phrasi aliarum linguarum, tum praesertim Sacrarum literarum, pro prosperitate, felicitate ac pace

sicut lux septem dierum in die, qua alligaverit Dominus contritionem populi sui. Sane duae istae voces Lumen et Lux, crebro tum communi phrasi aliarum linguarum, tum praesertim Sacrarum literarum, pro prosperitate, felicitate ac pace sumuntur. Eregione mos Scripturae est, per Solis et Lunae obscurationem, stellarumque obtenebrationem, et similia, tristissimas ultionis divinae tempestates significare. Sic et Isaiae decimotertio, et vigesimoquarto. Hieremias decimoquinto, et vigesimotertio Ioel secundo, Amos octavo, Mich. tertio, et in locis aliis legimus, Dei ultionem

et vigesimoquarto. Hieremias decimoquinto, et vigesimotertio Ioel secundo, Amos octavo, Mich. tertio, et in locis aliis legimus, Dei ultionem nunc Iudaeis, nunc aliis gentibus tali sermone praedictam. Etenim in summa angustia constitutis videtur totus mundus perturbari, Sol obscurari, Luna esse sanguinea, stellae lucem suam retrahere, terra tremere, mare fremere, et cuncta ruinam minari: non quod ita re ipsa accidat, sed quod adeo homines angustientur, ac si illa acciderent. Contraria porro vis est, ut dixi, amplificationis a luce sumptae. Ratio autem consimilis est, quia iuxta

extrema a signis tuis, exitus matutinos et vespertinos iubilare facis. Ex contextu iudico esse sensum, quod Deus suis beneficiis faciat iubilare orientales et occidentales, habitantes ubi sol mane oritur, aut vesperi occidit. Lutherus: Quidquid mane aut vesperi movetur. Monsterus, ortum solis et lunae intelligit. Vatab. exitus matutini et vespertini exhilarant homines, quasi ipsum tempus laetisicet. Esto brachium eorum in matutinis, Isaiae 33. id est, valde tempestive. Ante custodes matutinos: Psalm. 130, Anima mea ad Dominum ante custodes matutinos: id est, summo mane: aut potius

ad bellum. primo Paralipom. duo decimo: Viri militiae ad bellum, scilicet exercendum aut gerendum. Egredi ad militiam: id est, ad bellum proficisci. Primo Paralip. septimo: Omnes isti 200 egredientes ad militiam in praelium. Militiam caeli colere solebant idololatrae, nempe solem, lunam et stellas, Deut. decimoseptimo: Si reperietur in civitatib. tuis vir aut mulier, qui fecerit malum in oculis Domini, transgrediendo foedus eius, et colendo solem, lunam, et universam militiam caeli. Huius idololatriae fit mentio etiam Actor. septimo, et in prophetis, et in ultimo Reg.

septimo: Omnes isti 200 egredientes ad militiam in praelium. Militiam caeli colere solebant idololatrae, nempe solem, lunam et stellas, Deut. decimoseptimo: Si reperietur in civitatib. tuis vir aut mulier, qui fecerit malum in oculis Domini, transgrediendo foedus eius, et colendo solem, lunam, et universam militiam caeli. Huius idololatriae fit mentio etiam Actor. septimo, et in prophetis, et in ultimo Reg. valde crebro. Hoc nomine Isa. 24, putant aliqui intelligi stellas, alii viros eximios. verba sunt: In die illa visitabit Dominus super militiam excelsam, et super reges

in [?:-d ] , quod solus cum Christo non est versatus: denique potest etiam ad communem aliquorum opinionem alludere videri. Illum oportet crescere, me autem minui: Ioan tertio. id est, famam Baptistae necessario accidit obscurari effulgente gloria Christi, sicut et stellae et luna minui videntur praesentia solis: cum per se non minuantur, sed tantum comparatione aut relatione. Posset tamen videri respicere ad finem sui ministerii, cum vel maxime tunc functio Christi cresceret. Vel denique loquitur de interitura falsa opinione Iudaeorum, qui putaverant eum esse Meschiam:

magistratu, orbis terrarum perturbatur. Sic et Isaiae 4, Moti sunt montes. Sic Proverbiorum trigesimo: Propter tria commovetur ac contremiscit terra: et quartum ferre non potest. Sic Ierem. 4. Vidi montes, et ecce movebantur Ioel 2, Ante illum contremuit terra, et moti sunt caeli, sol et luna obtenebrati sunt. Aliquando similis motus terrae aut montium indicat praesentiam et maiestatem Dei, facta allusione ad faciem praesentiae Dei in monte Syna, quasi etiam ipsis montibus sit Dei praesentia intolerabilis. Aliquando significat, Deum aliquid novi ac mirabilis operis instituere,

Satana et semine eius, nempe impio mundo, belligeratur. Sic et Apocalypsis duodecimo mulier amicta sole, Ecclesiam repraesentat: est enim Ecclesia amicta ac ornata Christo, sole iustitiae: et calcat pedib. suis mutabilem et [?:-ariabilem ] , atque adeo stultum et insanum mundum, per lunam [?:-otatum ] . Sic Isaias non uno in loco Ecclesiam per mulierem pingit. Notissimus est ille celebris locus Cap. 54, laetare sterilis quae non paris, prorumpe in laudem et [?: ] quae non parturis: quia plures sunt filii desolatae, [?: ]

et perversam esse. Dictum tamen aliquid de eo est in voce Nili. PARARE, קון Cun, aut קונן Conen Hebraice, significat singulari quadam diligentia, ordine ac ornatu disponere et fabricare. Psalm. 8, Lunam et stellas quas praeparasti. id est, magna firmitate ac elegantia [?: operi- ] fabricasti. Isaiae 2, et Mich. 4 est, quod in novissimis diebus erit praeparatus mons domus Domini in vertice montium: id est, Ecclesia et ministerium verbi ac vera religio erit solide

[?: vespe-- ] quo edebatur pascha, una cum nocte ad sequentem [?: ] pertinebat. Quare esus agni paschalis factus die Iovis a Christo, sequentem, hoc est Veneris diem faciebat colebrem. Christus igitur secundum praescriptum Dei celebravit pascha vespere incipientis diei 15 Lunae: [?: ] vero, ob supra indicatam traditionem, celebrarunt initio 16. ut eis paschalis et Sabbati celebritas una die per ageretur. vide Monsterum super Matthaeum Hebraicum. Tempora etiam paschalia considerentur. [?: P- ] mum Pascha in exitu Israelitarum ex Aegypto

6. Ut non perdam ex eo. id est, non patiar perire. Quod porro verbum permittere aliquid facere, exprimant Hebraei per futurum illius verbi, cuius actio passiove permitti dicitur, in Regulis Universalibus plenius dictum est. PERNOCTARE, לון Lun, significat aliquando simpliciter morari, aut manere vel habitare alicubi. Hoc verbo utitur servus Abrahae, petens noctis hospitium â Rebecca. De quieta vero et diuturna. commoratione, Prov. 15 legitur: Auris auscultans admonitioni vitae, inter sapientes commorabitur. Sic Psal.

6, Qualis facta est preciositas ipsi Mardochaeo propter hanc rem: id est, honos habitus. Ibidem: Et favebit rex facere preciosius magis quam mihi. Psalmo 49, Homo cum in preciositate esset, non pernoctavit. id est, non perseveravit in ea tam nobili conditione aut sorte. Iob 31. Si vidi lunam preciosam ambulantem. id est, pulchre fulgentem, non sum admiratus, nec adoravi. Zach. 14, Non erat lux preciositatum. Ecclesiast. 10. Musca mortua facit foetere et exhalare unguentum pigmentarii. Qui preciosus est ob sapientiam, privatur honore modica stulticia. Vas precii labia

manum illarum, etc. id est, efficiam ut interficiam subito ac crudeliter, sicut solent interficere iratissime mariti adulteros suarum uxorum. Dabo prodigia caelo superne, et in terra inferne, sanguinem et ignem et vaporem fumi. Actor. secundo. id est, efficiam ut [?: ] luna ac caelum sit sanguineum, videatur etiam ardere, cadat item ignis de caelo in terram. Christus in sacra Coena dixit, teste Matthaeo et Marco: Hic est sanguis meus novi testamenti, qui pro multis effunditur in remissionem peccatorum. Quae verba propalam sumpta sunt ex veteri foedere in monte

esse signum foederis: fuit enim eius externa nota, et simul pictura tum damnatae naturae, cum eius quasi fontem abscindi et abiici debere indicatum est: tum et spiritualis circumcisionis cordis. Sic et iridem constituit Deus signum, nunquam amplius venturi universalis diluvii. Sol et luna, Genes. 1, dicuntur futura in tempora et signa, quia et distinguant tempora, et indicent hominibus temporum discrimina: ut solis, solstitium aestivum et hybernum, quasi medium aestatis ac hyemis notant: aequinoctia autem, autumnum

aut communio spiritus, est eiusdem spiritus participatio. Verum quoniam in Graeco est plerunque vox κοινωνία, quod magis communionem sonat, vide supra vocem communio. SOL. Sol dicitur factus in dominium, seu ut dominetur diei, et luna nocti: Genesis primo. Psalmo 136. id est, ut luna luceat noctu, et sol interdiu: Sicut Ieremias capite trigesimoprimo exponit: Qui dedit solem in lucem diei, et leges lunae atque stellarum in lucem noctis. Oriri aut occidere solem super aliquem, est illum tempore ortus aut occasus in

participatio. Verum quoniam in Graeco est plerunque vox κοινωνία, quod magis communionem sonat, vide supra vocem communio. SOL. Sol dicitur factus in dominium, seu ut dominetur diei, et luna nocti: Genesis primo. Psalmo 136. id est, ut luna luceat noctu, et sol interdiu: Sicut Ieremias capite trigesimoprimo exponit: Qui dedit solem in lucem diei, et leges lunae atque stellarum in lucem noctis. Oriri aut occidere solem super aliquem, est illum tempore ortus aut occasus in suo opere esse, aut existere. Sic sol dicitur oriri

communionem sonat, vide supra vocem communio. SOL. Sol dicitur factus in dominium, seu ut dominetur diei, et luna nocti: Genesis primo. Psalmo 136. id est, ut luna luceat noctu, et sol interdiu: Sicut Ieremias capite trigesimoprimo exponit: Qui dedit solem in lucem diei, et leges lunae atque stellarum in lucem noctis. Oriri aut occidere solem super aliquem, est illum tempore ortus aut occasus in suo opere esse, aut existere. Sic sol dicitur oriri super furem, Exodi vigesimosecundo, qui adhuc est in furto occupatus oriente aut orto iam sole. Contra Deuteronomii

solem in meridie, et faciam obtenebrescere terram in die luminis. id est, obruam vos calamitatibus subito ante tempus, et ante quam vos putatis ac expectatis: idque eo tempore, cum aliis adhuc bene erit. Vide sequentia in eo loco. Isa. capite sexagesimo inquit: Non occidet amplius sol tuus, nec luna occultabitur, quoniam Dominus erit tibi in lucem perpetuam, et finientur dies luctus tui. Extenditur hoc genus Hebraismi etiam latius, quod saepe in descriptione gravium calamitatum dicitur obscurari et obtenebrari sol, non habita ipsius solis ratione, sed hominum moestissimi animi, quibus

et maledicet regi suo, ac Deo suo, et facie sursum aspiciet: et cum spectaverit terram, ecce tribulatio, tenebrae, caligo, angustiae, obscuritas, et impulsio. Quae omnia magis ita tristi afflictoque animo videntur, quam revera sunt. Talia sunt et illa exempla. Isaiae vigesimoquarto, Erubescet luna, et confundetur sol. Sic posset forte intelligi illud de obscuratione lunae ac solis, fumo ac igne, Ioel secundo, tertio. et Actorum secundo. Locus Matt. 24 non item. Contra etiam magnitudo felicitatis perclarum lumen solis ac lunae pingitur Isaiae 30. Sed et lux lunae erit si cut lux

terram, ecce tribulatio, tenebrae, caligo, angustiae, obscuritas, et impulsio. Quae omnia magis ita tristi afflictoque animo videntur, quam revera sunt. Talia sunt et illa exempla. Isaiae vigesimoquarto, Erubescet luna, et confundetur sol. Sic posset forte intelligi illud de obscuratione lunae ac solis, fumo ac igne, Ioel secundo, tertio. et Actorum secundo. Locus Matt. 24 non item. Contra etiam magnitudo felicitatis perclarum lumen solis ac lunae pingitur Isaiae 30. Sed et lux lunae erit si cut lux solis, et lux solis erit septempliciter

sunt et illa exempla. Isaiae vigesimoquarto, Erubescet luna, et confundetur sol. Sic posset forte intelligi illud de obscuratione lunae ac solis, fumo ac igne, Ioel secundo, tertio. et Actorum secundo. Locus Matt. 24 non item. Contra etiam magnitudo felicitatis perclarum lumen solis ac lunae pingitur Isaiae 30. Sed et lux lunae erit si cut lux solis, et lux solis erit septempliciter aucta, sicut lux septem dierum, in die qua alligaverit Dominus contritionem populi sui, sanaveritque

Erubescet luna, et confundetur sol. Sic posset forte intelligi illud de obscuratione lunae ac solis, fumo ac igne, Ioel secundo, tertio. et Actorum secundo. Locus Matt. 24 non item. Contra etiam magnitudo felicitatis perclarum lumen solis ac lunae pingitur Isaiae 30. Sed et lux lunae erit si cut lux solis, et lux solis erit septempliciter aucta, sicut lux septem dierum, in die qua alligaverit Dominus contritionem populi sui, sanaveritque percussuram plagae eius. Quara tales quasi

quasi hypotyposes et amplificationes tristissimi status, non semper ad verbum intelligendae sunt, sed tantum aliarum calamitatum magnitudinem exaggerant et depingunt, magisque ferme internum animi tristissimum statum, quam externum caeli describunt. Solem non percutere aliquem interdiu, nec lunam noctu: significat nonnunquam omnigenis calamitatibus liberari: per synecdochen positis duabus difficultatibus huius vitae, pro omnibus: quia plerunque vexamur vel aestu interdiu, vel frigore noctu. Sicut illi in Evangelio queruntur, se portasse pondus et aestum diei: et Iacob queritur, se in

consumptum esse tum aestu diurno, tum frigore nocturno. Exempla autem praedictae locutionis sunt Isaiae 49, Non esurient aut sitient, et aestus atque sol non percutiet eos, quia miserator eorum diriget eos, et ad scaturigines aquarum ducet eos. Psalm. 121. Interdiu sol non percutiet te, et luna noctu, Dominus custodiet te ab omni malo, custodiet animam tuam: Dominus custodiet introitum tuum et exitum tuum, a nunc usque in seculum. Ipsemet Psalmus declarat, quid per illam locutionem intelligat. Saepe fit mentio ortus et occasus solis, ut nominentur remotissima loca. Psalm. 94.

duae polorum extremitates nominantur: De terris congregavit eos, ab ortu et occasu, a septentrio ne et a mari. Denique idem valet quod Psal. 103, Deus dicitur elongasse a nobis peccata nostra, sicut elongatus est oriens ab occidente. id est, longissime. CUM et CORAM sole ac coram luna, significat, donec sol et luna stant: id est, in perpetuum. Psal. 72, Timebunt te cum sole et coram luna, in generatione et generationem. Et paulo post: Erit nomen eius in seculum, coram sole propagabitur nomen eius. Psal. 19 est, Soli posuit tabernaculum in

De terris congregavit eos, ab ortu et occasu, a septentrio ne et a mari. Denique idem valet quod Psal. 103, Deus dicitur elongasse a nobis peccata nostra, sicut elongatus est oriens ab occidente. id est, longissime. CUM et CORAM sole ac coram luna, significat, donec sol et luna stant: id est, in perpetuum. Psal. 72, Timebunt te cum sole et coram luna, in generatione et generationem. Et paulo post: Erit nomen eius in seculum, coram sole propagabitur nomen eius. Psal. 19 est, Soli posuit tabernaculum in caelis, ipse autem tanquam sponsus

valet quod Psal. 103, Deus dicitur elongasse a nobis peccata nostra, sicut elongatus est oriens ab occidente. id est, longissime. CUM et CORAM sole ac coram luna, significat, donec sol et luna stant: id est, in perpetuum. Psal. 72, Timebunt te cum sole et coram luna, in generatione et generationem. Et paulo post: Erit nomen eius in seculum, coram sole propagabitur nomen eius. Psal. 19 est, Soli posuit tabernaculum in caelis, ipse autem tanquam sponsus egreditur de thalamo suo, exultat ut gigas currere viam suam. ubi primum regnum Christi ac

per solem allegorice depingitur, postea denique clare ac sine figura verbum Evangeliumque eius celebratur: quod ad intellectum eius psalmi necessario observandum est. Est vero tota haec poematii huius forma perinde ac si primum allegoriam, postea eius expositionem proponeret. Coram sole ac luna aliquid fieri, significat prorsus publice ac propalam. Sic Num. 25 Deus iubet suspendi duces Israelitarum in patibulis coram sole: et 2 Sam. 12, minatur Deus Davidi, se eius lcelus in solem protracturum, seque effecturum ut alius cum uxoribus eius coram sole rem habeat. id est, propalam.

lcelus in solem protracturum, seque effecturum ut alius cum uxoribus eius coram sole rem habeat. id est, propalam. quod postea cap. 16 Absalon tenso tabernaculo in tecto regiae domus facit. Sic Hierem. 8 dicitur, quod proiicient ossa sacerdotum eruta e sepulchris coram sole et luna. id est, propalam ac sub dio. Aliquando haec eadem locutio significat idem quod in hac vita. Eccles. 2. Dominabitur omni labori meo, quo laboravi, et quo sapiens fui sub sole: id est, per totam hanc vitam. Sol iustitiae nominatur Christus, quia et illuminat omnes, et est verus ac

sane et ipsi senescenti sol suus occiderat. Eadem similitudo est etiam Apocalypsis 1, Facies eius quasi solis, cum in vigore suo lucet. Sic et Christi transfigurati facies, Matthaei 17 cum sole comparatur. Apoc. 12 dicitur, visam esse in caelo mulierem amictam sole, sub cuius pedib. fuerit luna, et corona stellarum duodecim in capite eius. quae nimirum ipsa Dei Ecclesia est, ornata sole iustitiae Christi, habens sub pedibus omnia terrena dominia, et in capite coronam XII Apostolorum, super quorum fundamentum doctrinae superstructa est. SOLITUDO: vide supra DESERTUM.

leges, consuetudines ac mores gentilium. Levit. 20, Ne ambuletis in statutis gentium. Sic Ezech. 20, In statutis patrum vestrorum ne incedatis. id est, nolite imitari eorum mores ac idololatrias. Per metaphoram transfertur ad cuiusvis rei naturam, cursum, ac conditiones. Sic caelorum ac lunae statuta dicuntur, Iob 38. Nunquid nosti statuta caeli? id est, ordinem, cursum et revolutiones caelorum. Ierem. 33. Si non erit pactum meum cum die et nocte, et si statuta caeli ac terrae non posui, etiam reprobabo semen Iacob et servi mei David. Sic statutum messis, Ierem. 5.

terrae non posui, etiam reprobabo semen Iacob et servi mei David. Sic statutum messis, Ierem. 5. Hebdomadas statutorum messis custodit nobis Deus. id est, certum aptumque tempus messi servat nobis. Sic Iob 28, Dum faceret pluviae statutum. id est, dum pluviae leges praescriberet. Sic Statuta lunae, Ierem. 31. pro motu aut cursu eius ponitur. STELLAE ob numerositatem saepe Israelitarum multitudinem declarant, Genesis 15. 22 et 26. Sic Deuteron. 1. inquit Moyses, Hodie estis sicut stellae caeli plurimi. 1. Paralip. 27, Dixerat Iehova, quod multiplicaret Israelem

1. inquit Moyses, Hodie estis sicut stellae caeli plurimi. 1. Paralip. 27, Dixerat Iehova, quod multiplicaret Israelem veluti stellas caeli. Stellae luminis: pro, stellae lucidae, aut lucentes. Cum laudarent pariter stellae luminis, et iubilarent omnes filii Dei: Iob 38. Stellae et luna dicuntur praeesse nocti, Psalmo 136. et Ierem. 31, quia potissimûm noctu cernuntur, et tunc earum est usus ratione lucis et progressus, qui tempus noctis indicat. Exitus stellarum, vespertinum tempus significat Nehem. 4, Faciamus opus ab ascensu aurorae usque ad exitum stellarum. id

Proverb. quinto: Ubera eius inebriant te omni tempore. Sic Prover. decimoseptimo: Omni tempore diligit amicus, et frater ad tribulationem nascitur. id est, ut in tribulatione succurrat. Secundo, tempus significat divisiones ac metas temporum. Sic statim in ipsa creatione Deus iubet solem ac lunam eum usum praebere, ut dividant stata tempora, dies et annos. Nam illa duo luminaria suo motu distinguunt tempora, ut cum ad certam metam perveniunt, efficiant diem, mensem aut annum. Aliquando significat occasiones et aptitudines, aut opportunitates quasdam temporum, quas Graeci

Iterum modicum et videbitis me. Psalmo 65, Exitus vespertinos et matutinos exultare facis. qui locus varie exponitur. Ego puto hunc esse simplicissimum sensum: Tu profers mane auroram et solem hilarem, et veluti exultantem ac gestientem ad suum cursum. Sic vicissim sole occidente profers lunam ac stellas, exultantes ad peragendum suum dominium, cum eas Deus nocti praefecerit. Utrorumque autem astrorum est gratus aspectus hominibus, facitque eos exultare. Nisi quis velit dicere, Deum fovere et exhilarare orientales et occidentales. In crepusculo, in vespera diei, in tenebris noctis

alias excludit. ut in illo Christi: Ero vobiscum usque ad finem seculi: ubi non excluditur futurum seculum, quasi tunc sit desiturus Dominus esse nobiscum. Non est qui faciat bonum non usque ad unum: non excluditur ille unus, sed omnes dicuntur esse mali. Iob vigesimoquinto: En usque ad lunam non lucebit. pro, nec luna quidem lucebit, collata ad Deum. Aliquid esse usque ad perditionem, est, ad interitum destinari. Num. vigesimoquarto: Ideo novissimum eius usque ad perditionem. Et mox: Etiam illud usque ad perditionem. id est, tandem penitus destruetur Ab aliquo usque ad

in illo Christi: Ero vobiscum usque ad finem seculi: ubi non excluditur futurum seculum, quasi tunc sit desiturus Dominus esse nobiscum. Non est qui faciat bonum non usque ad unum: non excluditur ille unus, sed omnes dicuntur esse mali. Iob vigesimoquinto: En usque ad lunam non lucebit. pro, nec luna quidem lucebit, collata ad Deum. Aliquid esse usque ad perditionem, est, ad interitum destinari. Num. vigesimoquarto: Ideo novissimum eius usque ad perditionem. Et mox: Etiam illud usque ad perditionem. id est, tandem penitus destruetur Ab aliquo usque ad aliquid, universale dictum

seculi. Item in aliam partem, de diabolo: Ponam thronum meum ad Aquilonem. Sedes, idem quod supra, angeli, vel sancti, eo quod in his Dominus sedeat. In Psalm. Deus sedet super sedem sanctam suam. Sol, Dominus IESUS CHRISTUS, qui fulgeat terris. In Salomone, Ergo Sol iustitiae non luxit vobis. Luna, Ecclesia, eo quod in hac mundi nocte resplendeat. In Psalm. Fecit lunam in tempore. Stellae, Sancti, sive docti. In Daniele: Docti tanquam stellae fulgebunt. Nebulae, velamentum mysteriorum Dei: interdum et angeli Dei. In Propheta: Et nebulae pulvis pedum eius. Caligo, divinorum secretorum

Sedes, idem quod supra, angeli, vel sancti, eo quod in his Dominus sedeat. In Psalm. Deus sedet super sedem sanctam suam. Sol, Dominus IESUS CHRISTUS, qui fulgeat terris. In Salomone, Ergo Sol iustitiae non luxit vobis. Luna, Ecclesia, eo quod in hac mundi nocte resplendeat. In Psalm. Fecit lunam in tempore. Stellae, Sancti, sive docti. In Daniele: Docti tanquam stellae fulgebunt. Nebulae, velamentum mysteriorum Dei: interdum et angeli Dei. In Propheta: Et nebulae pulvis pedum eius. Caligo, divinorum secretorum operimentum. In Ps. Et caligo sub pedib. eius. Abyssus, profunditas

id est peccatum respicientib. dexter fiat. Auster, calor fidei. In Psal. Sicut torrens in austro. Aer, inanitatis enunciatio. In Apostolo: Sic pugno, non quasi aere verberans: id est, non inania consectans. Tempora, opportuna distributio voluntatis divinae. In Psal. Fecit lunam in tempora. Ver, vitae renovatio, vel per baptismum, vel per resurrectionem. In Psal. Aestatem et ver tu fecisti ea. Aestas, venturae iucunditatis praefiguratio. In Psal. [?: ] supra. Hyems, persecutio vel tribulatio. In Evang. Ut non fiat vestra fuga

est, quod significat apparitio, vel ostensio: sive quod eâdem die Dominus et salvator noster in baptismo suo populis fuerit ostensus: sive quod stella Magis, sive quod primo signo Domini aqua in vinum versa tunc apparuerit. Neomenia, hoc est quod apud nos Calendae. Sed quia apud Hebraeos secundum lunae cursus menses supputantur, et μηνοῦ Graece Luna appellatur, idcirco Neomenia nova luna accipi potest. Parasceve, praeparatio: Graecum est. Parasceve enim, sexta sabbati appellatur. Hinc vero praeparatio dicitur, quod a Iudaeis eâdem die, quae in

in baptismo suo populis fuerit ostensus: sive quod stella Magis, sive quod primo signo Domini aqua in vinum versa tunc apparuerit. Neomenia, hoc est quod apud nos Calendae. Sed quia apud Hebraeos secundum lunae cursus menses supputantur, et μηνοῦ Graece Luna appellatur, idcirco Neomenia nova luna accipi potest. Parasceve, praeparatio: Graecum est. Parasceve enim, sexta sabbati appellatur. Hinc vero praeparatio dicitur, quod a Iudaeis eâdem die, quae in Sabbato sunt necessaria, praeparentur. Sabbatum, requies, Hebraeum est. Idcirco autem requies,

sive quod stella Magis, sive quod primo signo Domini aqua in vinum versa tunc apparuerit. Neomenia, hoc est quod apud nos Calendae. Sed quia apud Hebraeos secundum lunae cursus menses supputantur, et μηνοῦ Graece Luna appellatur, idcirco Neomenia nova luna accipi potest. Parasceve, praeparatio: Graecum est. Parasceve enim, sexta sabbati appellatur. Hinc vero praeparatio dicitur, quod a Iudaeis eâdem die, quae in Sabbato sunt necessaria, praeparentur. Sabbatum, requies, Hebraeum est. Idcirco autem requies, quod in eadem die Dominus ab opere,

aperire, aut dissolvere 589. 1 [?: ] Lumbos esse saccum ib. 11 [?: ] Lumbos habere manum ib. 16 [?:-orum ] aquae ib. 26 [?: ] ib. 30 [?: ] [?: Lun- ] ib. 67 [?: ] [?: perc-i ] ib. 69 [?: ] 590. 12 [?: ] rapaces ib. 26 [?: ] ib. 52 [?: ] platearum ib. 68 [?:

solem super aliquem occidere aut oriri ib. 20 solem super mercedem mercenarii occumbere ib. 24 solem occidere super iram ib. 26 solem non percutere aliquem interdiu [?: 115- ] . 8 cum aut coram Sole aut luna ib. 33 sol iustitiae ib. 60 esse sicut Solem orientem ib. 67 Solus 1152. 19 Solvere 1153. 3 Soror ib. 18 Sors ib. 30 sortes [?: proiicer- ] ib. 47. 48

[?: pop- ] 1171. 13. 14 in Statutum aliquid ponere ib. [?: ] statutum unum ib. [?: ] statutum alicui esse ib. [?: ] statuta gentium ib. [?: ] statuta caelorum ac lunae ib. 43, [?: 4- ] statutum messis ib. [?: ] Stella ib. [?: ] stellae luminiae ib. [?: ] stellarum exitus ib. [?: 6- ] stellarum casus ib. [?:

71. Os meum narrabit iustitiam tuam, etc. 749. 44 45 72. Iudicia tua regi da, et iustitiam tuam, etc. 483. 9 10 Et a flumine usque ad fines terrae 338. 9 Florebit in diebus eius iustus et pax, donec non sit luna 589. 65. 67 Montes afferunt pacem populo, etc. 843. 9. 10 A mari ad mare 629. 60 73 Ponunt os suum in caelum, et lingua eorum ambulat in terra 579. 19. 20 Utique frustra mundavi cormeum, et lavi, etc. 526. 28

perfectus et innocens a praevaricatione 878 (27. 28 In seculum permanet verbum tuum in caelo 138. 12 111. Per diem non percutiet te sol, etc. sicut Luna stabiliatur in seculum thronus, etc. 589. 70 et 590. 1 124. Anima nostra sicut passer evasit, etc. 831. 21 125. Qui seminaverunt, etc. cum exultatione metunt 1116. 14. 15 127. Frustra est vobis comedentibus

nubem levem 535. 53. 54 Nec erit Aegypto opus, quod faciet vel caput vel cauda 102. 27 22 Migrare faciet te Deus migratione forti, etc 649. [?: 1- ] Induam eum tunica tua 446. 51. [?: 5- ] 24 Itaque luna erubescet, et pudefiet sol 589. 54. 55 Erit sicut populus, sic sacerdos 1059. 16 26 Urbs fortis est nobis, salutem ponet, etc. 701. 48. 49 Domine tu efficies nobis pacem, etc. 795 24 27 In die illa visitabit

9. 69. 70 Fratres, ne sitis pueri mente, etc. 984. 37. 38 15 Vocat se Apostolus minimum Apostolorum 653. 34. 35 Quid faciunt ii qui baptizantur pro mortuis, etc. 680. 21. 22 Alia enim gloria est solis, alia lunae 364. 54 Caro et sanguis non possidebit regnum Dei 106. 49 Stimulus mortis peccatum est 863 55. 56 Peccati vero vis lex est 549. 34. 35 etc. Absorpta est mors in victoriam 11. 53. 54 Tunc tradet Christus

sancti totiusque Scripturae praecipua actio 308. 66 Spiritus sanctus quomodo contristitur 174. 14 Spiritus mali adiuncta 1164. 61 stillare quare pro docere positum 1173. 24 stellae et luna quare dicantur nocti praeesse 1171. 60. 61 stellarum nomine quare per metaphoram doctores vocentur ibid. 66 stella quare Messias vocetur 1172. 6 steriles, quomodo Christus beatas vocet 70. 34

et Apostoli, unicum Dei agnum, peccata mundi auferentem monstrant, ac ad eum solum peccatores, salutis quaerendae causa, ablegant: ibi eosdem isti ministri Antichristi, contra a Christo, ad sua bella opera meritaque, aut etiam ad homines mortuos retrahunt: non aliter facientes quam si soli, lunae, aut etiam aliis fulgentioribus stellis densissimam nubem inducerent: probe scientes, quod obscuratis et obnubilatis illis primariis luminaribus, reliquum totum quasi caelum Scripturae ultro sit futurum obscurum, nec deducturum nos ad Christum, unicum totius mundi solem, et sacrae Scripturae

conscientiam. Donat item Spiritum sanctum, et renovationem aut reformationem, seu novum cor, eumque ad bona opera condit. Nono, homo instauratus, Deo offert novam obedientiam, amorem, timorem, gratitudinem, celebrationem, et alia bona opera, totamque hostiam viventem. Sicque instar Lunae a Sole illuminatae, acceptam caelitus lucem reflectit in Deum et homines, glorificando Patrem caelestem, et iuvando proximum. Decimo, Deus homini mortuo dat vitam, eumve resuscitat, et plene restaurat ad suam imaginem, cum iudicat, ac vita et gloria aeterna ornat.

typis praemittere. Hieronymus super Danielem, capite 10.

EXPLICATIO. De Domino salvatore in septuagesimoprimo Psalmo dicitur, qui praenotatur Salomonis: et omnia quae de eo dicuntur, Salomoni non valent convenire. Neque enim permansit ille cum sole, et ante lunam generationis generationum: neque dominatus est a mari usque ad mare, et a flumine usque ad terminos orbis terrarum: neque omnes gentes servierunt ei: neque ante solem permansit nomen eius: neque benedictae sunt in ipso omnes tribus terrae: neque omnes gentes magnificaverunt eum. Ex parte

divinarum prophetiarum numero 16 recensentur, quos Iunilius hoc ordine recenset: Oseae, Isaiae, Ioelis, Amos, Abdiae, Ionae, Michaeae, Nahum, Sophoniae, Abacuc, Ieremiae, Ezechielis, Danielis, Aggaei, Zachariae, Malachiae: de Apocalypsi apud Orientales admodum dubitari dicit. Addit lunilius hisce etiam Psalmos: qui tamen revera propriam quandam speciem tractationis habent, cum sint poemata aut Musicae cantiones, ad Deum plerunque directae, eumque vel invocantes, vel alioqui celebrantes. Quare nos sane quintam speciem scriptorum Biblicorum esse dicamus, quae vocetur

Donec educat in victoria iudicium, et: In nomine eius gentes sperabunt. 13 Aliquando inimicorum destructionem, cum dicitur: Et inimici eius terram lingent. 14 Aliquando pacem, qua gaudet post persecutiones Ecclesia, cum dicitur: Orietur in diebus eius iustitia et plenitudo pacis, donec confirmetur Luna. 15 Aliquando haereticorum errores, et Heliae praesentiam, cum dicitur: Ecce transmitto vobis Heliam Thesbiten, et revocabit corda patrum in filios. 16 Aliquando fidelium spem, et secundum Salvatoris adventum, cum dicitur: Et ipse erit expectatio gentium. 17 Aliquando Baptismum Iohannis, cum

Sarae et Israeli, voluit constituere monumenta aut memorialia insignium rerum, et simul indicare eos iam quasi alios homines fore. DE NOMINE APPELLATIVO. 1 Accidentis valde proprii nomen prore ipsa saepe ponitur: arida pro terra: Levana unde luna, id est alba: Chama sol, ab aestu. Sic Esau pro pulmento rufum dicit, ne mala incisa pro formica, occulta pro peccatis. Psal. 19, Ab occultis meis munda me. Rom. 2, Iudicabit occulta hominum. Desiderabilia pro thesauris: siccitates aestivae, id est res arefactae. 2

Epitheta, quae vel sunt adiectiva, vel in adiectiva facile resolvi possunt. Sumuntur vero in Sacris pene poetica quadam licentia, non tantum a causa efficiente aut finali, a materia aut forma, sed etiam ab effectibus: sicut poetae dicunt, Pallidam mortem, caligantes fenestras, caecam et silentem lunam, et lucos silentes. et omnino ab omnigenis circumstantiis. Rapina alicuius dicitur active et passive, quae ei abrepta est, vel quam ipse abripuit, Iud. 8, Det mihi quisque in aurem praedae suae. Isa 3, Rapina pauperis est in domibus vestris. Ponuntur autem non raro adiectiva aut Epitheta

Nullus coarctabit fratrem suum, sed vir incedet per semitam suam, et cum in gladium ceciderint, non vulnerabuntur. Per civitatem ambulabunt, et super murum current: atque in domos ascendent, et instar furis ingredientur per fenestras. Ante illum contremuit terra, et commoti sunt caeli. Sol et luna obtenebrati sunt, et stellae contraxerunt splendorem suum. Dominus quoque dedit vocem suam ante exercitum suum: quoniam magna nimis sunt castra eius atque valida, quae exequuntur verbum eius. Siquidem magnus est dies Domini, et terribilis nimis: et quis sustinebit illum? Vix ulla talis pictura

dedit filio, ut omnes honorent filium, sicut honorant patrem. Ubi honoris aut cultus filio debiti aequalitas cum patris gloria indicatur. 26 Cum, praepositio, aliquando similitudinem denotat. Dies mei praeterierunt cum navibus: id est, instar navium. Sic Psal. 72, Cum luna et sole timebunt: id est, sicut sol perpetuo in caelo gloriose stat, sic tu perpetuo tuis imperitabis, et ab eis coleris, et mox sequente: Tecum neminem volui in terra: id est, nihil petinde dilexi ut te. Sic Christus inquit: Ponet partem eius cum hypocritis: id est, perinde eum tractabit ut

est, non quod caelestia sydera sint lapsura de caelo, quippe cuius magnitudini unius ex eis non sufficiat terra tota: sed intelligendum est, quod aut videbuntur igneae impressiones tanquam stellae cadentes, aut ipsae stellae non dabunt lumen suum, Deo impediente. Bifariam etiam possumus accipere lunam, solem et stellas, obtenebrari aut cadere: vel ut in illis intelligantur homines in hoc mundo illustres, qui cadere et obscurari dicuntur, dum tribulationibus et angustiis et morte perit gloria eorum in hoc mundo, Antichristo et eius satellitibus supra modum contra Ecclesiam saevientibus.

lavantium. Sic Ioel 2, Sed et super servos et ancillas meas in diebus illis effundam de spiritu meo. Et dabo prodigia in caelo et in terra, sanguinem et ignem et columnas nubis. Sol vertetur in tenebras, et luna in sanguinem, antequam veniat dies Domini magnus et terribilis. Et erit, omnis qui invocaverit nomen Domini, servabitur. Quoniam in monte Sion erit salutatio, et in reliquiis, quas Dominus vocabit, sicut Dominus dixit. Quem locum Petrus Act. 2, de primo adventu Christi exponit. Sic etiam

et sanos, Luc. 5. et videntes aut oculatos, Iohan. 9. Sic Baptista dicit, oportere dehinc Christum crescere, se vero imminui, scilicet apud homines, et in opinione hominum, nimis magnifice de se hactenus sentientium, qui putabant eum esse Messiam: non apud Deum, aut in re ipsa: seu sicut luna et alia sydera obscurantur a sole superveniente, cum noctu eximia esse videantur. Alia affirmantur aut negantur pro rei natura, alia pro communi hominum iudicio. Sic Iohan. 5, negat Christus, suum testimonium esse idoneum: vel potius adversariis concedit non esse idoneum,

propter totidem hebdomadas. Innocentius primus anno circiter 420. constituit die Sabbati ieiunandum esse. At sexta synodus hanc Romanam consuetudinem anathematizat. Diei Veneris ieiunium putant aliqui a Iudaeis ad Christianos pervenisse, quod illi sunt soliti etiam ante Christum die Lunae et Veneris ieiunare, sicut Pharisaeus Lucae 18 inquit: Ieiuno bis in hebdomada. Ita partim legibus Pontificum, partim superstitione, partim etiam consuetudine ieiunia adeo invaluerunt in Papatu, ut sine eis Christiana religio subsistere non posse existimata sit.

Nam etiam hîc valet aliquo modo regula Aristotelis, quod si non doctrina ac professio ipsa Theologiae, at saltem sermo sacer est sumptus ex istis rebus, et saepe de illis agit: exemplis, quod dixi, illustrari potest. Cognitio aut consideratio saltem caeli utilis est, ut motus solis ac lunae. Nam a sole sumuntur variae similitudines et metaphorae, ut a gloriosa eius specie dicitur 1 Cor. 15, Quod sicut sol fulget prae luna, et ea porro prae stellis: sic alii pii prae aliis sint in resurrectione fulsuri. Alias a strenuo eius cursu, et simul caeteras stellas excellente forma, ac

ex istis rebus, et saepe de illis agit: exemplis, quod dixi, illustrari potest. Cognitio aut consideratio saltem caeli utilis est, ut motus solis ac lunae. Nam a sole sumuntur variae similitudines et metaphorae, ut a gloriosa eius specie dicitur 1 Cor. 15, Quod sicut sol fulget prae luna, et ea porro prae stellis: sic alii pii prae aliis sint in resurrectione fulsuri. Alias a strenuo eius cursu, et simul caeteras stellas excellente forma, ac etiam efficacia, sumitur descriptio Christi: ut Psal. 19, quod sicut ille strenue ac gloriose currat per totum caelum, ab

in Ecclesia sua regnet, suaque operetur. Sic et Mal. 4, vocatur sol iustitiae. Alias per vivificam eius vim declarantur omnigena beneficia caelestis illius patris, ut quod dicitur Deus facere splendere solem suum super bonos et malos. A tristi specie eclipsis aut etiam rubedinis solis ac lunae, sumitur descriptio tristis status rerum: ut Isa. 13, Obtenebratus est sol in ortu suo, cum quidem vel maxime gratus, amoenus ac salutaris esse solet: et cap. 24, Erubescat luna, confundetur sol. Sic Ioel. 2 et 3. Sol et luna obtenebrati sunt. Idem valet, occidere solem in

splendere solem suum super bonos et malos. A tristi specie eclipsis aut etiam rubedinis solis ac lunae, sumitur descriptio tristis status rerum: ut Isa. 13, Obtenebratus est sol in ortu suo, cum quidem vel maxime gratus, amoenus ac salutaris esse solet: et cap. 24, Erubescat luna, confundetur sol. Sic Ioel. 2 et 3. Sol et luna obtenebrati sunt. Idem valet, occidere solem in meridie, Amos 8, Mich. 3, Ier. 15. A fervore solis sumitur metaphorica locutio, significans omnis generis molestias: Non uret te sol per diem, nec luna frigore afficiet per noctem.

tristi specie eclipsis aut etiam rubedinis solis ac lunae, sumitur descriptio tristis status rerum: ut Isa. 13, Obtenebratus est sol in ortu suo, cum quidem vel maxime gratus, amoenus ac salutaris esse solet: et cap. 24, Erubescat luna, confundetur sol. Sic Ioel. 2 et 3. Sol et luna obtenebrati sunt. Idem valet, occidere solem in meridie, Amos 8, Mich. 3, Ier. 15. A fervore solis sumitur metaphorica locutio, significans omnis generis molestias: Non uret te sol per diem, nec luna frigore afficiet per noctem. Psal. 121, Isa. 49, sol etiam dicitur

et cap. 24, Erubescat luna, confundetur sol. Sic Ioel. 2 et 3. Sol et luna obtenebrati sunt. Idem valet, occidere solem in meridie, Amos 8, Mich. 3, Ier. 15. A fervore solis sumitur metaphorica locutio, significans omnis generis molestias: Non uret te sol per diem, nec luna frigore afficiet per noctem. Psal. 121, Isa. 49, sol etiam dicitur dominari diei, et luna nocti: quia hisce temporibus eorum praecipuus usus est. Gen. 1, Psal. 136, Ieremiae 31. Sic ab aliis quoque proprietatibus solis ac lunae sumuntur aut Metaphorae aut

Idem valet, occidere solem in meridie, Amos 8, Mich. 3, Ier. 15. A fervore solis sumitur metaphorica locutio, significans omnis generis molestias: Non uret te sol per diem, nec luna frigore afficiet per noctem. Psal. 121, Isa. 49, sol etiam dicitur dominari diei, et luna nocti: quia hisce temporibus eorum praecipuus usus est. Gen. 1, Psal. 136, Ieremiae 31. Sic ab aliis quoque proprietatibus solis ac lunae sumuntur aut Metaphorae aut similitudines in Sacris, aut certe fiunt aliquae allusiones ad eas, quas cognovisse vel vulgari tantum quadam

molestias: Non uret te sol per diem, nec luna frigore afficiet per noctem. Psal. 121, Isa. 49, sol etiam dicitur dominari diei, et luna nocti: quia hisce temporibus eorum praecipuus usus est. Gen. 1, Psal. 136, Ieremiae 31. Sic ab aliis quoque proprietatibus solis ac lunae sumuntur aut Metaphorae aut similitudines in Sacris, aut certe fiunt aliquae allusiones ad eas, quas cognovisse vel vulgari tantum quadam noticia, ac expendisse omnino operaeprecium fuerit ad sacrarum Literarum intellectum. Sic Christus de prognosticis futurarum tempestatum in

depingat: et Socrates disputat, ea esse optima vocabula, quae ex rerum natura sint desumpta. At in hac lingua sunt plurimae voces ex intima ipsius rei natura (quod et Philo probat) desumptae: ut Levana alba, lunam significat, unde etiam Latina vox profluxisse videtur. Hama, calidum solem: nemala incisa, formicam: Samaim, ibi aquae caelum, quod caelitus pluviam decidere videmus. Aenos, afflictum hominem, quod sicut avis ad volatum, sic nos ad miserias nascamur. Sunt etiam multae rem significatam sub

salutares fructus in tempore suo: vos eritis habitacula et templa viventis Dei, ad quos ille veniet, et in quibus mansionem faciet. Vos eritis, teste Christo, lumina mundi, hîc quidem plurimis ad vitam praelucentia, eosque, ut Daniel dicit, iustificantia: in altera autem vita instar solis ac lunae in regno caelorum, teste Paulo, lucebitis ac praefulgebitis. Dominus Deus circumcîdat et aperiat corda nostra, ut Israelitarum et Lydae, detque nobis intellectum sacrarum Literarum, ut suis dilectissimis Apostolis: aperiat etiam os nostrum, et confirmet corda nostra, ut et vere

me 160 59. Deus faciet me videre in hostibus. 184. Insidiantur animae meae 228 62. Interficietis nos omnes 193 Quousque insidiamini viro, occidetis omnes nos 191 69. Deus tu nosti stulticiam meam, etc. 29 72. Cum luna et sole timebunt 203 73. Perdes omnem meretricantem abs te 228 78. Et evigilavit, ac si dormivisset Dominus, etc. 203 Non percepit a morte animae eorum. 192 78. Quare dicent gentes, Ubi est Deus eorum? 212 80. Propinasti nobis

eius vicino conferri 203 Simonem cur Christus Cepham vocet 283 Simonides de Deo 37 Sine vox quid Christo 385 sinus Iudaeorum qualis 338 Socratis dictum 402 Sodomitarum poena 337 solis et lunae obtenebratio 219. similitudines variae 329 solitudo tentationibus et orationi aptissima 309. 310 Somotopoeia 179 sophisma istud, quod Deus sit author mali, quomodo reiiciatur 380 sophistae quomodo sacras literas perverterint

87  Idem aderit, dulci manes ut lumine cassos
88  Iudicio expendat sincero et legibus aequis.
89  Illius adventu sol alter et altera puro
90  Luna renascentem diffundet lumine mundum. 90
91  Deinde tubae et vexilla, quibus crux aurea flammas
92  Evomat antiqui referens monumenta triumphi.
93  Deinde acies, et mille duces,

27, nr. 11/5.Izvornik. Reverendi domini et patres colendissimi, officiorum nostrorum commendationem. Prout augurati sumus de centum nuper conductis, ita evenit: omnes heri a prandio discesserunt neque retineri potuerunt blandis verbis saltem ad diem Lunae usque. Mandavimus tamen Czetin et vulnerato Wokoy ut quam primum curent eos reducere aut alios conquirere; interea pecuniam mittant conducendis. Hoc voluimus vestris reverendis dominationibus scribere. Ex Kapela ultima Augusti

velimus quaeve mens nostra esset de illis aut retinendis ulterius, aut vero aliorsum hiematum dimittendis; qua de re certiores cupimus fieri. Augusti mensis salarium perceperunt, labentis Septembris restat soluendum. Mittemus itaque illos ad reverendas dominationes vestras proximo die Lunae pro stipendio et bibalibus ut fidelis oficii sentiant fructum. Nobis non est pecunia ut eos solvamus: interea rescribant reverendae dominationes vestrae suam opinionem. Dominus decanus ut nobis unum adhuc muratorem mittat quo opus inceptum citius perfici possit.

Excubamus diligenter, sed certe hostem sibi magis quam nos pertimescere vestrae reverendae dominationes crederent, quamvis aquae nimiae decreverint, quas speramus iterum renasci. Si reverendae dominationes vestrae consulunt ad duas tresve septimanas retinendi adhuc bombardarii, sin minus, die Lunae expediendi Zagrabiam. Cum his reverendas dominationes vestras felicissime valere optamus. Sciscii feria sexta in festo sancti Francisci confessoris 1591. Reverendarum dominationum vestrarum servitores

fontes sunt hyperarchii, dein azoni, deinde Zonaei. Post quos Angeli, dein Daemones. Post quos Animae. Et tandem mundus corporeus. Septem autem dicunt mundos corporeos, Empyreum unum, et primum et tres post eum Aethereos. Deinde tres materiales, Innerratricum, Erraticum, et qui sub Luna est. Et primum quidem determinant, secundum mentem. Aethereos vero secundum animam. Materiales vero secundum naturam. Fontem vero Angelorum, et Daemonum, et animarum et naturarum, Hecatem esse dicunt. Deducunt vero multoties animam in mundum, ob causas multas. Vel ob alarum defluxum, vel ob

sed respectu quodam quando Sympathiam secum habuerit. Ideas existimant, nunc quidem paternae mentis conceptiones nunc autem universales rationes, mentis, animae, naturae quas dat quidem Mens ipsi animae. Anima vero naturae sympathiam dicunt esse superis cum inferioribus et maxime quae sub luna sunt. Restituunt vero in pristinum animas, secundum mensuram propriarum purgationum, in totis mundi regionibus. Quasdam etiam supra mundum reducunt. Horum autem dogmatum plurima et Aristoteles et Plato susceperunt. Plotinus vero et Porphyrius, et Iamblichus, et Proclus, omnia sunt secuti et

ignem cogens. Fixione errorem non habente in motu. Sex eos constituit, septimum solis. In medium iaciens ignem. Inordinationem eorum, bene ordinatis suspendens zonis. 195 Parturit enim Dea, solemque magnum, et splendidam lunam. Ather, sol, spiritus lunae, aeris ductores. Solariumque circulorum, et lunarium est strepituum. repituum: Tiskarska greška: trebalo bi stajati lunarium strepituum Sinuumque aereorum

non habente in motu. Sex eos constituit, septimum solis. In medium iaciens ignem. Inordinationem eorum, bene ordinatis suspendens zonis. 195 Parturit enim Dea, solemque magnum, et splendidam lunam. Ather, sol, spiritus lunae, aeris ductores. Solariumque circulorum, et lunarium est strepituum. repituum: Tiskarska greška: trebalo bi stajati lunarium strepituum Sinuumque aereorum Aetheris cantus, solisque, et lunae

solis. In medium iaciens ignem. Inordinationem eorum, bene ordinatis suspendens zonis. 195 Parturit enim Dea, solemque magnum, et splendidam lunam. Ather, sol, spiritus lunae, aeris ductores. Solariumque circulorum, et lunarium est strepituum. repituum: Tiskarska greška: trebalo bi stajati lunarium strepituum Sinuumque aereorum Aetheris cantus, solisque, et lunae canalium, et aeris. 200 Et latus aer, lunarisque

195 Parturit enim Dea, solemque magnum, et splendidam lunam. Ather, sol, spiritus lunae, aeris ductores. Solariumque circulorum, et lunarium est strepituum. repituum: Tiskarska greška: trebalo bi stajati lunarium strepituum Sinuumque aereorum Aetheris cantus, solisque, et lunae canalium, et aeris. 200 Et latus aer, lunarisque cursus, et polus solis. Colligit ipsum accipiens aetheris harmoniam. Solisque, lunaeque,

lunae, aeris ductores. Solariumque circulorum, et lunarium est strepituum. repituum: Tiskarska greška: trebalo bi stajati lunarium strepituum Sinuumque aereorum Aetheris cantus, solisque, et lunae canalium, et aeris. 200 Et latus aer, lunarisque cursus, et polus solis. Colligit ipsum accipiens aetheris harmoniam. Solisque, lunaeque, et quaecumque aere continentur Ignis, ignis derivatio, et ignis promus

et lunarium est strepituum. repituum: Tiskarska greška: trebalo bi stajati lunarium strepituum Sinuumque aereorum Aetheris cantus, solisque, et lunae canalium, et aeris. 200 Et latus aer, lunarisque cursus, et polus solis. Colligit ipsum accipiens aetheris harmoniam. Solisque, lunaeque, et quaecumque aere continentur Ignis, ignis derivatio, et ignis promus poenu: Trebalo bi stajati

stajati lunarium strepituum Sinuumque aereorum Aetheris cantus, solisque, et lunae canalium, et aeris. 200 Et latus aer, lunarisque cursus, et polus solis. Colligit ipsum accipiens aetheris harmoniam. Solisque, lunaeque, et quaecumque aere continentur Ignis, ignis derivatio, et ignis promus poenu: Trebalo bi stajati prema grčkom predlošku ταμίας lat. promus = izdavač, ključar, upravitelj

grčkom predlošku ταμίας lat. promus = izdavač, ključar, upravitelj Crines enim in acutem nato lumini conspiciuntur. 205 Ubi Saturnus. Sol assessor, intuens polum purum. Aetheriusque cursus, lunae ingens impetus. Aereique fluxus. Solemque magnum, et splendidam lunam. TEMPUS 210 Deum mundanum, aeternum, infinitum. Iuvenem, et senem. Et

Crines enim in acutem nato lumini conspiciuntur. 205 Ubi Saturnus. Sol assessor, intuens polum purum. Aetheriusque cursus, lunae ingens impetus. Aereique fluxus. Solemque magnum, et splendidam lunam. TEMPUS 210 Deum mundanum, aeternum, infinitum. Iuvenem, et senem. Et fontanum aliud, quod empyreum mundum ducit.

est in terra. Neque mensurae Tiskarska greška treba stajati mensuras , mensuras solis, regulas congregans. Aeterno consilio fertur, non gratia tui. Lunarem quidem cursum, et astreum progressum. Lunae strepitum dimitte. semper currit opera necessitatis. 285 Astreus progressus, tui gratia, non est partus. Athereus, avium pes latus, numquam verus est. Non

Tiskarska greška treba stajati mensuras , mensuras solis, regulas congregans. Aeterno consilio fertur, non gratia tui. Lunarem quidem cursum, et astreum progressum. Lunae strepitum dimitte. semper currit opera necessitatis. 285 Astreus progressus, tui gratia, non est partus. Athereus, avium pes latus, numquam verus est. Non sacrificia, visceraque cupio. Haec sunt omnia ludi.

sagittantem, et stantem super humeris. Multoties se se umjesto si. dixeris mihi, cernes omnia leonem. Neque enim coelestis curvitas, tunc apparet moles. 305 Astra non lucent, lunae lux opertum est. Terra non stat, cernuntur vero cuncta fulminibus. Neque naturae voces per se visile simulacrum. Non enim oportet illos te spectare antequam corpus sacris purgetur. Quando animas mulcentes, semper a sacris

multo post amicis narrarem, quidam ex his cognitum sibi adolescentem, et Granatae natum aiebat. Elephas.
3.204.1  Fluminis intrat aquas, et lunam lotus adorat.
3.204.2  Quaeque homini virtus rara, pudicus amat. Camelus.
3.205.1  Assyriam vocem credebat

Epitaphium
16.2.4.1  Scuta virum, galeasque avulsaque rostra Carinis,
16.2.4.2  Partaque in Ioniis Barbara signa vadis,
16.2.4.3  Et pharetram insignem, et lunatis cornibus arcum,
16.2.4.4  Et gladium, quo se cinxerat acer Halis,
16.2.4.5  Ioanni Austriadae moestae statuere cohortes.
16.2.4.6  Tunc dolor in castris, et grave

MATTHAEVS DVDESIVS Dalmata Absorensis AD LECTOREM
Si cupis immensis Epiri cernere campis
Urbes, quae Argolico non procul Orbe iacent;
Saepe cruentatis Othomano ubi sanguine Lunis
Disiecit Scythicos Mars Epirota duces,
Hunc lege, hunc recole, ingenioque reconde libellum
Linguae qui Patriae dat documenta suae.

Confirmationem tandem aliquando factam esse. Reuerendissime Domine Praesul et Pater Colendissime, Salutem! Toto hoc mense nullas meas misi; has scribo, iisque significo tandem die Lunae proximo praeterito, qui fuit 24. dies praesentis mensis Martii, Dominationis Uestrae Reuerendissimae negotium Confirmationis fuisse ultimatum. Non quidem per uiam secretam, sed neque per ordinariam. Tandiu laboraui, donec sine

Quidquid floridius, quidquid sapientius alta
3.117  Doctorum de mente fluit, quos Dorica tellus,
3.118  Quos Romana colit, varios seu dicere motus
3.119  Astrorum, Solisque vias, Lunaeque labores;
3.120  120 Sive libet rerum causas penetrare latentes,
3.121  Quas immota parit tellus, quas mobilis aether,
3.122  Quasque in monstriferis refluum mare concipit undis;

4.30  30 Demens magnanimas coelesti ab origine Musas!
4.31  Sero tibi hoc nostrae lacrymarum insigne tributum
4.32  Soluunt Pyerides; nam quinque argentea signis
4.33  Luna renascenti coelauit cornua uultu
4.34  Phoeboeis animata oculis ex quo impia nobis
4.35  35 Te rapuit mors ense truci; sed parce dolenti
4.36  Ingenio, clari uiduatum luce magistri,

etiam nigris testatus nubibus aether
4.47  Maestitiam immissis pluuiae lacrymauit habenis.
4.48  Haud secus aurati lampas pulcherrima solis
4.49  Oppositae gelida cum pallet imagine Lunae.
4.50  50 Attonitae subita maerent formidine gentes,
4.51  Aggrediturque grauis pecudes, pauidasque volucres
4.52  Horror et insolitis languent sata maesta tenebris.

4.79  Quos inter primos uenerata est curia. Patres
4.80  80 Tot proauum proaui, tot aui numerantur auorum.
4.81  Sed ueluti Stellas inter nocturna minores
4.82  Luna micat, uultuque chorum supereminet omnem,
4.83  Sic, Michael, uirtus memori tua luce coruscans
4.84  Insignes praecellit auos radiosque paternae
4.85  85 Lucis ouans splendore preit.

Scruta[ri] rerumque altos penetrare recessus
4.231  (Jura, tibi larga donat sua munera dextra;
4.232  nec Dea. quae numerat spatiosi sydera coeli,
4.233  Et penetrat Phoebique uias, Lunaeque labores,
4.234  Quaeque docet, uasti quanta est haec machina mundi,
4.235  235 Et rapit inuito radios et lumina soli,
4.236  Poscenti praebere suas (coelestia dona)

faunos in montibus et sylvis habitantes ingentis staturae sylvestres homines, quos Tetsani vocabant, qui praetereuntes inimicos mactabant. Et uxores horum faunorum, quas Vribi appellabant, quae infantes puerosque interficiebant. Ut apparet ex dictis illorum praecipuum deorum solem credebant ac lunam eius matrem. Ideo, dum saltabant tempore plenilunii, circulum formabant, eidemque veneratione cum magna circumsaltitabant, sic, quando ibant ad pugnam aut perditam rem recuperare desiderabant, lapides adorabant et serpentes invocabant. Erat et illis deus Cano, quem dicebant in arborem

aut perditam rem recuperare desiderabant, lapides adorabant et serpentes invocabant. Erat et illis deus Cano, quem dicebant in arborem conversum, alium habebant, quem vocabant Tereguari 105 , quem dicebant dominum subterraneum; eum lupum credebant, qui homines mactaret. Insufflabant etiam lunam in suo cursu initiantem, petebant ab illa aliquas res, insufflabant etiam et iaciebant sagittas adversus cometam eum pro deo habendo. Offerebant daemonio sagittas in praeruptis montium, ut cervos et similia animalia multa iacularentur. Comedebant certam herbam, quam Juiri 106

tonitruque coarguit ALES,
53  Sic nostram docuisse tuum chelyn, atque furenti
54  Quae bonus ausa Deus movit contraria genti,
55  Iuratasque suo direxit numine turmas.
56   Haemoniae dudum sinuosa cacumina Lunae
57  Austriacos per agros ferali lampade bellum,
58  Et reclinato numerosa in vulnera cornu
59  Grande minata neces rabidum rubuere per arcum.
60  Massagetae mox Marte suo, Phoebesque furentis

67  Iratâ AVGVSTI ductus prope sydera pennâ
68  ARMIGER, et multos sese metitus in ictus
69  Vt IOVIS ipse vices obeat, longumque furentes
70  Bistonas invasit post fractam fulmine Lunam.
71  Victor ovat, plauditque sibi, sub sanguine Thracum
72  Laetari gratatus agros, et clade rebelli
73  Luxuriare solum, camposve madere cruento
74  Imbre, probante sibi late data pabula messe.

probante sibi late data pabula messe.
75  Per Scythicos calcata pedes, atque arida sulcis
76  Spissatis multi cupido mollescit ab haustu
77  Sanguinis, ulta suae Tellus incommoda glebae.
78   Qui tibi Luna rubor rapido cum concita telo
79  Respiceres fugiens strages, ac damna tuorum,
80  Errantesque metus, et sparsa per agmina questum.
81  Cantatis minus axe rubet soror ignea Phoebi
82  Forte rotis, cum

succrescere adultior horas.
99  Nam prope turgentes tumidis ad moenia campos
100  Conspiciunt undare viris, olim horridus ensis
101  Attremit, et multo languent moerore sagittae.
102  I modo, Luna ferox, facis indignata prioris
103  haud tibi grande jubar, primo conator ab Ortu
104  Amplificasse magis, donec totum impleat Orbem,
105  Corniger ille nitor longum tua damna nocenti
106  Luce rubet,

pulvere docto
145  Vi flammae peperisse faces, et plena globorum
146  Grandine moliris gravium Themesaea propinqui
147  Aera minis hostis frustra objecisse? labores
148  Nulla queunt minui nova per conamina Lunae.
149   Interea non iura gemens, praereptave regni
150  Arbitria, ast multâ nutantes compede plantas
151  BVDA SVO indoluit REGI, sceptrique prioris
152  Foedus, et inflictis

rebellis Amores.
46  Non desit coeptis solitus labor, astra secundis
47  Motibus orsa regnet, facilis primordia fati
48  Pandit adempta trucis ditioni NAVPLIA Thraces.
49  Conspicio fractae minui coeuntia Lunae
50  Cornua, et attonitum multo pallore vagari
51  Haemoniûm super ora metum, declinat ad enses
52  Perculsis rabies, et desertore furoris
53  Enerves animo, totoque pavore vacillant.

terga per ictus
208  Saucius, obsessas jamdudum lethifer oras
209  Deserit, Hebre, tuum VENETO casurus ad amnem
210  Vulnere, Saturni posituro in saecula Mundum.
211  Adde quod infestae per idonea praelia Lunae
212  Iam cecidit cornutus apex, quem nulla capessat
213  Näias, Autumni sed honore, suique replere
214  Veris ament Musae, MAVROCOENIque triumphi
215  Ad pompam nisae facunda in

1.129  Curva genu, flentesque oculos ad Sydera tollens,
1.130  Relligio ante Patrem superum gemebunda perorat.
1.131  O Pater, et Coeli rector, cui sydera prono
1.132  Poplite lunantur, cernis quo spreta dolensque
1.133  Relligio squalore gemo, fremit undique dirus
1.134  Hostis, et iratus mea funera poscit Avernus.
1.135  Anne sines rabidam de Relligione

non timeat, quos Iuppiter excutis ignes:
1.373  Lux Aquilis Phaebea favet; vos vestra Mariae;
1.374  Quam meliore suus flamma sol filius ornat,
1.375  Pignora solicitae matres advolvite Lunae.
1.376  Hoc quoque fine colant te Caietane pudicas
1.377  Admoneo matres; ut te specialiter apto,
1.378  Christipara dulces sistant interprete natos:

veteres, populi pietate triumphos.
2.170  Excipite hoc patriae sydus, radiosque serenae
2.171  Libate Aurorae: lucem quam nobile fundit
2.172  Pectus, Bistoniae lux est contraria lunae.
2.173  Insanas acies, Aegei barbara ponti
2.174  Carbasa, funestam populis portantia cladem,
2.175  Aetherea nullus pietate potentius ensis

2.175  Aetherea nullus pietate potentius ensis
2.176  Dissipat: ista tuo tutissima tela Leoni
2.177  Fert Caietanus: pietas secura duellat,
2.178  Damnaque lunato parat opprobriosa tyranno.
2.179   8 Urbs ea Bistonii concussa timore Gradivi,
2.180  Illius Rhodias audivit territa palmas,
2.181  Latius Ismariae

tyranno.
2.179   8 Urbs ea Bistonii concussa timore Gradivi,
2.180  Illius Rhodias audivit territa palmas,
2.181  Latius Ismariae cornu protendere lunae;
2.182  Seque peti timuit, cuius vicina furori
2.183  Prostabant, lota aequoreo duo gurgite regna;
2.184  Cyprus, et Aegeae tellus Minoia Cretae.

ingens, nec pace minor: gravibusque Minervae
4.307  Condecoratorum studiis, armisque potentum
4.308  Heroum mater, quorum felicibus ausis,
4.309  Barbara Bistoniae rubuerunt cornua lunae.
4.310  Nec Marti hic cedit pietas; augusta stuporem
4.311  Divorum delubra cient: extranea sacras
4.312  Marmora conficiunt aedes: quod nesciit, impar

4.519  Incipio. Thracis diadema immite tyranni,
4.520  Sacrilegis adeo late se protulit armis,
4.521  Totus ut Ismariis rigeat terroribus Orbis.
4.522  Lunato obsequitur quantus proh subditus hosti,
4.523  Regnorum numerus! quorum tumulata Gelono
4.524  Ense fides, vitaeque una spes condita tumba,
4.525  Libertasque iacet: Thraces tolerare

postquam Martem, se nil Crucis arbore fixum
4.630  Formidare Deum, scripsit: quae incautus adoras
4.631  Caesar, fulmineis prosternam Numina telis,
4.632  Et Romana meis cedent altaria Lunis.
4.633  Talia sacrilegum, fama est, dixisse tyrannum.
4.634  Sed Deus istius probri, vice, reddidit ingens
4.635  Hostibus opprobrium; quodque unicus arbiter ille,

4.638  Et regnare facit, stivamque capessere reges,
4.639  Ismarium laevo erudiit Mavorte tyrannum.
4.640   24 Quod fuit in votis tempus, quo barbara Lunae
4.641  Cornua confringi, et Christo calcata valeret
4.642  Terra peti, nunc est: facilemque fidelibus armis
4.643  Ostendunt nunc astra viam: iam Caesaris Ales

virtus fundit Germanica Thracem.
4.647  Fata canunt et Buda ruet, stratumque legetur
4.648  Pannoniae robur: Leopoldo Martia cedent
4.649  Moenia: calcatis ibi Caesaris edita Lunis
4.650  Stabit Avis, repetetque suas Crux Romula turres.
4.651  Quae bello nunquam cecidit, tibi maxime Caesar,
4.652  Buda cadet: Mahometanae solvetur acerba

Thracum nutrite medullis
4.660  Sarmatiae Princeps, et maior Achille Ioannes,
4.661  Quaere tuos Rex magne hostes, quas Lechicus ensis
4.662  Dissipet, et Scythicam fax opprimat Arctica Lunam.
4.663  Ite modo Veneti, feliciter ite Leones,
4.664  Vestraque Bistoniae quae spectant carbasa maestae,
4.665  Excipiant domitae vexilla volantia turres.

4.665  Excipiant domitae vexilla volantia turres.
4.666  (Providus o rerum, et fati mirabilis ordo!
4.667  Divinae o placitum mentis!) Rhodopeia pallet
4.668  Luna suas passura vices: finisque propinquat
4.669  Imperiis Othomanne tuis: sat saeviit atrox,
4.670  Bistonidum humano nunquam satur ira cruore.

mille annos, et saecula quinque,
4.681  Sexti etiam saecli quattuor post lustra secundus,
4.682  Cum Rhodiae cecidere Cruces, solisque colosso
4.683  Clara Rhodos, iacuit Scythicis obnoxia lunis. (a) S. Caietanus Romae Fr: Benigno a S. Urbano, Ordinis Eremitarum Discalceatorum S. Augustini, cum eundem prius Epileptico morbo, et paralysi oppressum, et a medicis conclamatum, prodigiose sanitati

Corone Turcis erepta est, nec multo post in Hungaria Neocastrum, aliaeque urbes ad Caesarem rediere. Huius apparitionis, sicut et reliquarum series, describitur in Relatione M. S.
4.684  Insula lunato Phebea asserta tyranno,
4.685  Visa metu Adriacum fuerat turbasse Leonem,
4.686  Sollicitum; ne post tantae praeludia palmae,
4.687  Immissos Venetis Thraces ditionibus enses

4.696  Repperit authorem, Venetam bene providus urbem
4.697  Instruxit pugnare piae qui robore vitae,
4.698  Et votis placare Deum, quo vindice nostri,
4.699  A Luna faciles nutant Othomannide reges.
4.700  Flagitiis docuit nostris hostilia niti
4.701  Arma, triumphantem nostris plus Bistona noxis,
4.702  Quam propriis fore tormentis: Metanaea

ultori data pignora ferro,
6.376  Rapta sibi tardi plorant solatia fati.
6.377   18 Parthenope formosa tuos non extera cives
6.378  Bella premunt; non lunifera tibi barbara classe
6.379  Insultat feritas; non diras Thracius ensis
6.380  Deproperat strages; tua te praecordia torquent,
6.381  Te tuus exanimat sanguis, civisque

5.1373  Auspicijs aequè detur felicibus hostes
5.1374  Frangere; barbaricos pugnacem vt nuper ad Istrum
5.1375  Edomuit fastus, orbemque implere minantis
5.1376  Perfida Bistoniae Leopoldus cornua Lunae
5.1377  Fatali retudit dextrâ, et victricibus armis,
5.1378  Maximus Europae vindex. Quae saecula tantum
5.1379  Ausa forent sperare decus? Vix gaudia credunt
5.1380  Nostra sibi: vix ipsa capit victoria

5.1469  Nigrantesque specus? Infernum hàc struxerat hostis
5.1470  Moenibus exitium. En, Lotharus quo limite castra
5.1471  Vi subijt prior. En, confosso vbi Gostare, signum
5.1472  Sobieschus Getici rapuit lunare tyranni.
5.1473  Vndique certatim discurritur: vndique laetis
5.1474  Mirantûm studijs, et plausibus aequora feruent.
5.1475  O digna aeterno in fastis adamante notari!
5.1476  O aeuo par vna dies! quae

armorum asperitatibus, invasionibus, praedationibus, ferino more gaudebant: bellaces valde et quasi pro nihilo ducentes se morti exponere, nudos se plerumque hostilibus armis obiciunt. Hi apud plures Poetarum de quadam ridicula opinione notantur: etenim quando Luna Ecclipsim patitur, putantes eam a spiritibus corrodi, et consumi, omnia aeramenta domorum pulsant, quasi per strepitum daemonibus credunt Lunae succurrere laboranti. unde Virgilius:
Pulsantes aera Curetes. Permixti ergo populi isti, et facti sunt gens

se plerumque hostilibus armis obiciunt. Hi apud plures Poetarum de quadam ridicula opinione notantur: etenim quando Luna Ecclipsim patitur, putantes eam a spiritibus corrodi, et consumi, omnia aeramenta domorum pulsant, quasi per strepitum daemonibus credunt Lunae succurrere laboranti. unde Virgilius:
Pulsantes aera Curetes. Permixti ergo populi isti, et facti sunt gens una, vita, moribusque consimiles, unius loquelae. At quia Curetes Insulani sunt, Curictae (quae vulgo Kurk) Liburniae

Fluctibus adversis, tandem feliciter orsis
Atlantis tentare caput, modo pervia nautis
Saxa, bonae stant voce spei. Dixêre Pelasgi
Acronoton, procul Aegocero, flat nubilus Auster
Ad montes ubi Luna tuos, Vulcania nactos
Torridaque Aethiopum magalia montibus ipsis
Subiectae produnt vasta se mole paludes,
Unde nova emergit bis natus origine Nilus.
Inde per adversos scopulos sine more ruentem

Naturam super Authoris quos gratia nostri,
Excedet volucres eadem regina sodales.
Munere divino quo mens est maior, honoris
Censu etiam maiore praeit: non dedecet ergo
Nos humiles tantae frontem lunare potenti.” 24.
Dixerat haec, Reginae aliis venerantibus almum
Aligeris Mariae nomen, divina secutis
Iussa, pius mentis quos non

Babylon, tribuum confusa vetustas
Fecit, ut impropria sedem tellure locarent.
Et fuit eximius Mariae dum limina starent
Istius telluris honor; sed Thracia postquam
Saevities voluit Scythica confundere Luna
Humanae lumen mentis, Regina calescens
Sedis honore suae Virgo regione paterna
Extulit et volucres domui sacrae addidit alas.
Tecta volant: illis et quae meliora 775 meliora

tectum
Et foliis, olim loca per deserta vagantem,
In laris et tecti terram Israëla tulisset.
Est aliud vero festum quod pascha vocabant,
Cum decima et quarta minui sua cornua sentit
Luna die, postquam ne sit contractior atrâ
Nocte dies, prohibet Phryxeo Delius auro.
Tunc autem Pharii memorem Deus esse laboris
Noluit immemorem, cum duro pressa Canopi
Servilis Iudaea iugo, post terga

ne subdita culpae.
Hinc pater ipse nocens, naturae in culmine summus
Virginis istius, maius se culmen adorat. 16.
Interea faciles uteri decurrere lunas
Anna videt, poscitque diem, mirabilis ista
Qua soboles visura diem matrisque veniret
Pensatura gravi laudis cum faenore probrum.
Anna tamen, steriles tumidus dum vinceret annos

amabile vultum
Effusis radiis- veluti si nube serena
Abditus augustos transfundat Delius ignes. 17.
Anna moras uteri longasque in pondere lunas
Solatura novem cultu Solymaea frequenti
Templa petit ventrisque acceptum a Numine germen
Grata Deo defert prolisque reponit honorem. 18.

Pentapolitana laetantur Daemones unda. 35.
Nox 802 nox: non erat, adversoque suos absconderat ignes
Luna polo; tenebrisque niger vestitus horizon
Ardua Tartareos ad saxa vocare Cyclopes
Incipit: atque dato numerosa per agmina signo,
Conveniunt Erebi Larvae, casumque minantes
Insedere altas rupes; sed maxima

utero si filia lucem
Aspiciat, bis dena super sex dena dierum
Intervalla sacro non pura puerpera templo
Abstineat, donec partum comitante fluoris
Sanguinei labe, exacto lustrata duarum
Lunarum spatio, ad primum matrona nitorem,
Connubii fructum templo illatura rediret.
Anna Deo positas observantissima leges
Implere, augusta totidem Salomonis in aede
Solibus esse nefas dixit non pura

Immensas congessit opes, haeredis in istud
Vertere mirandum sudavit gloria templum.
Centum myriadum plusquam millesimus auro
Debetur numerus, Latii si pondere totum
Distribuas nummi: lunaris massa metalli
Maior erat decuplo, demptis maioribus aeris
Et ferri cumulis: erat haec sine pondere moles.
Nec gemmis aderat numerus, quas Numine plenus
Tanto operi Princeps soboli post fata

praesens non visa morabor.” 18.
Iam prope lux aderat, quae ter septena dierum
Infamis pelago secat intervalla November,
Post primam istius lunae vicesima: voto
Solvendo praefixa dies. Tunc provida natae
Anna puellares Phrygiae quas fecerat artis
Illecebrâ tunicas, florum variata figuris
Tegmina depromit: nivea cervice fluentem

nostri clarus quae laude ferebat
Pollio tum consul: sceptri nocturna Latini
Augusto simulacra fidem fecisse, parentem
Ventre gravem obiectâ de prole docentia formâ.
Illa puerperio decimam cum proxima Lunam
Tangeret, aethereis iungi sua viscera stellis
Vidit et immensas aethrae diffusa per auras,
Et Caelum terramque sua comprendere mole:
Sopitoque patri (fuit hic Octavius) uxor
Visa fuit

annis
Fata Ioachimus maturo plenior aevo.
Ferventes necdum soles aestivaque signa
Attigerat soboles Annae, mors quando paterni
Connubii castas extinxit frigida taedas.
Vix faciem quartum Lunae variaverat astrum,
Et nitido Mariam crescentem expresserat ore;
Cum gravis aetate et vergente in fata senecta
Occubuit Ioachimus. Sic Phosphorus orta
Conditur Aurora: visâ splendoris Eoi

Hae subito impulsu tacito patuere reclusae
Aligero veniente fores Mariamque Cherubi
Excepere hilares, quorum plaudentibus alis,
Admissa est proprio nova Numinis Arca sacello.
Illa velut summos cum Luna recolligit ignes,
Stellarum incedens vultu radiante per axem,
Extenuansque umbras, fratris quas proximus auxit
Occubitus, templi claro fulgore micantis
Intrat in auratos postes legisque repertas

Nutrivit templo, eiusdem quaesita voluntas
Ostendet quo Virgo statu matura locetur.
Sic de pupilla sanxerunt Virgine mystae:
Namque Ioachimum, postquam is templi atria Natam
Intrantem vidit, lunaris imagine sphaerae
Vix quater expleta, fatum commune resolvit.
Orba viri mulier, gravis et castissima mater,
(Cui alios censere thoros placuisse iugales,
Arbitror esse nefas) reliquos transegerat

Quem socero saevus primae splendore tiarae
Extulit Herodes. Simonis filia, coniux
Regia, tentatae caedis suspecta, marito
Reiicitur thalamo. Sternit crudelis eodem
Et socerum telo, sacram cui vertice lunam
Excutit; immitis celsas ita flebile mentes
Fulminat Herodes vanasque ulciscitur umbras
Veris funeribus, praeceps ad acerba tyrannus. 2.

probemus!” 3.
Accessere patres dictis operique propinquam
Constituunt, memori incertae quam sedis Apellae
Festivam faciunt frondosa mapalia lunam.
Septimus hic anni mensis, cum legis avitae
More sub umbrosis properatis arbore tectis,
Gestantes manibus citreos per compita fructus,
Palmarumque elates thyrsumque insigne virentem,

decebit!”
Vocibus his tandem cessit Iosippus et urbem
Delubrumque seni facilis promittere patri. 15.
Cum reliquis igitur decimae prope tenvia lunae
Cornua, quae soli fas est calcare tribuli
Atria, Iosephus populis gentile profanis
Interdicta subit, sacrae penetralibus Arcae
Oppositus vultum, extrema qua parte remotus
Religioso

Debita, ubi muris sublimibus eminet alta
Nazareth: haec hortus iungit sibi laetus opaca
Arbore, quas inter (memini bene) sueverat umbras
Anna parens multis tempus consumere votis
Prona caput, lunata genu rectisque potentem
Implorare Deum palmis. Iosippe, quid obstat
Nos colere externo vacuos herede penates?
O quantum ista mihi domus appositura caloris
Aetherei, quantos divini luminis haustus,

Splendidiore tamen et qualem natura parenti
Texuit, absimili reliquis ornatus amictu,
Consedit: chlamidis niveus, purissima qualis
Argenti est facies, fuerat color: aequore lotae
Materiam Lunae radii partimque quieta
Vibrati de nocte dabant; et licia doctae,
Pulchro operi formare labor studiumque magistrae
Naturae. Subtegmen erat de vertice solis,
Maturo quo vere solet se cingere, grato

Sitque Deo tantorum operum quod summa potestas
Aspice, cognataeque uterum perpende maritae:
Cum sterili frontem senium sulcasset Elisae,
Longaevos laxare sinus potuisse Tonantem!
Iam sexta indicio luna est, qua ventre receptum
Portat onus miransque gravem se prole parentem
Aspirante Deo, natum paritura recenset
Sex lunas Hebronis anus. Divina voluntas
Id totum quod velle potest, divina potestas

Elisae,
Longaevos laxare sinus potuisse Tonantem!
Iam sexta indicio luna est, qua ventre receptum
Portat onus miransque gravem se prole parentem
Aspirante Deo, natum paritura recenset
Sex lunas Hebronis anus. Divina voluntas
Id totum quod velle potest, divina potestas
Efficit et cunctorum operum non redditur impos.” 32.
His iterum

pietate faces. Tum caelicus hospes
Aethereae nimius lucis, suaque ora paventi
Adfuit et summae memorans portenta parentis,
Virgineam prolem soboli componit anili.
Nam gravidam senas numerantem in pondere lunas
Sic affatur anum: “Elisabeth sortita senile
Ventris onus, nostris licet adversante marito
Pollicitis praebere fidem, quod vestra iugalis
Ad thalami fructum langueret inutilis aetas,

tecti
Hospitio demum pariturae tempus Elisae,
Et praecursoris lucem expectare prophetae.
Imperium grave: quis cupidae patris aede morari
Montanum potuisset iter suadere puellae?
Quis lunis haerere tribus, quis adesse parenti
Occiduae, Hebraeis parientem Phosphoron umbris?
Quis male moratae plebis quaesita cavere
Sollicitam, quae causa novae teneraeque maritae
Subsit opis vacuo procul â

Hebraeis parientem Phosphoron umbris?
Quis male moratae plebis quaesita cavere
Sollicitam, quae causa novae teneraeque maritae
Subsit opis vacuo procul â consorte vagari
Tergeminasque domo externa consumere lunas,
Quoque prius caruit, tumido cum ventre reverti?
Quid demum movisset, onus caeleste ferentem
Ire procul patrio per non sibi cognita tecto
Compita, ni caeli iussis parere fidelis
Et

praesente loquentis
Excipiente sonos, nec non meditante daturas
Cognatae sobolis, nati praeconia, voces. 6.
Hactenus optatum quartae nova cornua lunae
Virginis urgebat reditum iustasque monebat
Tempus abisse moras, cognata puerpera postquam
Divinam sobolem missum praecurrere vatem
Enixa, implesset nati rumore puelli
Ardua Iudaeae et

Mariae iam tertia fulsit,
Atque viae postrema dies, cum saucia curis
Virgo animi purum validis turbare serenum
Triste legebat iter, tacito dum pectore versat:
“Iosippo quid mentis erit, tribus hospita lunis
Tecta ubi trivisse expendet fetuque trimestri
Agnosci facilem, tumidum sine coniuge ventrem
Aspiciet? Quantus mentem huic prosternet amaror?
Omnipotens caeli genitor! Me forte putabit

Debebit mensis; te illius propria Phoebes
Quam vereor ne laedat hiems, ignota petentem
Limina! Teque etiam memini dixisse beatum
Divinumque uteri solem sua lumina mundo,
Extremo decimae lunae splendore daturum.
Quae foret – ah! – proprios extra fortuna penates
Divini infantis? Tuque ipsa puerpera posses
Quale inter duros fortassis habere tribules
Obsequium? Talis rerum me terret

tamen ille viae se credere certus
Hoc statuit pigramque bovem rudiusque tributo
Permutare pecus, quamcumque immiserit ultra
Axe Deus perferre lubens cum coniuge sortem.
At divina uteri mater nonae indice lunae
Certa nec aethereo ventris momenta docente
Aligero monitore carens, prope temporis esse
Illius spatium quo caelica prodeat alvo
Progenies, abitura parat quae lina tegendo
Artandoque

telluris Arabs radiare stupebat
Axe novum, terris visum non hactenus astrum,
Occiduam radiis quod respiciebat Idumen.
Stella novae lucis nocturno pulchrior ibat
Aethere, quam plenae perdentis cornua lunae
Lampas et ad flammas solis manifesta vibrabat
Lumina, Phoebeo liquida face clarior auro. 26.
Quae fugit humanos vultus speculique

Tabida turbato versabat viscera vultu.
Ipsa Deûm facies non corpore recta, sed aris
Concussis confracta, solum prono ore tenebat.
Isin humi stratam flentes gemuere ministri
Fractaque spectabant maesti lunaria frontis
Cornua: cum spicis nitido flaventibus auro
Et regale decus iacuit frugumque quasilli:
Sanctaque Bubastis variisque coloribus Apis,
Quique premit vocem digitisque silentia suadet,

A Nemesi exorata, dato confunderet imbri
Antiquam terrae faciem primosque labores
Numinis, aversis alio converteret undis.
Tigrin et Euphratem Taurus vomit, India Gangem,
Nilon agunt montes Lunae, vel montibus ipsis
Subiectae, capitis quibus est data fama, paludes.
Sed reor hic solus quod agros virtute rigandi
Servatâ, antiquo Paradisi a gurgite fluxum
Excipiat, fervente vagum quo dissipat

Divina ascendit rapiendae victima praedae.
Tale autem dedit illa, solo cum fixa vireret
Indicium: siquidem procera cacumina malus
Haec eadem, Mariae Aegyptum cum prole petenti
Incurvari humilis lunato vertice terram
Amplexa est: iam tum sibi deposcente beatum
Virginis illius germen, meliore pianda,
Quam fuerit rapti fructus quae purpura, venâ.
Infantis cupidus, quem propter saecula stipes

natum,
Dum licuit, vultus oculosque immota ferebat. 26.
Tempus erat, tacitum caeli cum lumine plena
Egit iter, gemina frontis sine cuspide luna,
Cum prodire domo matrem nox ipsa vetabat.
At noctem superasset amor, nisi filius ipse,
Iam sua fata sequi tectoque exire paranti
Dixisset: “Cras me, genetrix dilecta, videbis.

dixit.
Quaeque fidem nactae servarent dogmata gentes,
Plenius edocuit, puroque accenderat astrum
Virgineae fidei vero, quo deinde nitorem
Primae etiam peterent veri de lampade stellae.
Luna velut claro solis perfusa sereno,
Astrorum decus est et Phoebo absente videtur
Esse alius Titan, noctis qui dissipat umbras,
Stellarumque choros potis est damnare pusilli
Luminis, obscura modicum distantis

Libertate iugum, explorant materna fideles
Consilia heroes securaque lumina poscunt.
Illa sciens Nati imperium, superare iubentis
Discipulos totum, qui circumfunditur orbe,
Oceanum solisque vias Lunaeque meatus
Voce sequi; vastosque iacens procul insula ponto
Audiat hoc clamore Deum noscatque potentem
Cunctorum authorem scelerisque piamina discat;
“Ite viri,” dixit, “populoque inferte salutem

secuturae decora ad sublimia pompae
208  Instabant Dominae grandes properare quadrigas
209  Virtutum succincta cohors. luga clara diei
210  Pars legit, argento pars Lunae e fronte soluto
211  Lora axemque linunt vivisque anaglypta figuris
212  Inducunt rapto Phoebi de crinibus auro,
213  Ast aliae tractos primae de semine lucis

mihi puero, memini, narrare solebat
56  Fatidicus Pelates, quo non prudentior alter
57  Ventorum insidias pluviaeque et grandinis atrae
58  Inspecta subitos luna praedicere motus.
59  Desine Bethlemiis mecum de cautibus Echo! XX. MESSOR UNO

vellet rediisse, sed obstant
68  Iura deum, clausosque gemit post terga recursus.
69  Sic, ubi Rachusius geminas interfluit arces
70  Portus et artifici sinuat sua brachia luna,
71  Concussi innumero fervescunt mugile fluctus,
72  Quem dapium deduxit amor, piscator at illum
73  Russeus et prohibet maculosa indago reverti,

50  Exuvias Geticosque triunphos
51  Centeni crispant iuvenes; thoraces aheni
52  Et galeae glomerantur inanes
53  Ensesque et pharetrae lunataque signa Gelonum
54  Et fixi praecordia Thraces.
55  Tres cerno, roseo queis firons incincta galero,
56  Spem Romae atque orbis amores,

1  Nil gemino est, inquis, nil non commune sodali,
2  Candide, proclamas, nitet et sive aurea Phoebi
3  Lampas et ingentes retegantur lumine terrae,
4  Seu luna et modico nox intempesta nitore
5  Praecingat crines limbumque exaggeret astris.
6  Sed vane et nunquam sunt respondentia verbis
7  Facta tuis, nimium quam

omnibus admirabilis morum probitas, comitas affabilitasque accessit. Annos 34 episcopatum gessit et 1559. anno obiit. Donati Paschalitii:
Ut stellas fulgore suo Sol vincit et ipsa
Umbriferam noctem vincere Luna solet,
Ingenio, virtute, fide, probitate, decore
Sic vincis cunctos, ter venerande, viros.
Praeside sub tali malo me vivere, Summi 5
Atria quam pateant si mihi Pontificis.

Mercesque et nautas sinit ultrò voracibus undis.
2.1112   Sic variant sortes: ego sortibus area certa
2.1113  Prisca aliquo videor mutasse insignia fato:
2.1114  Lunam nempè Jovi conjunctam, prorsus in albas
2.1115  Areolas rubeïs commixtas, projiciendis
2.1116  Aleolis factam quasi pro lusore tabellam.
2.1117  Sic etiam fato quodam, non sponte

Facta, quibus toto vibrata Cupidine tela
Transabiisse satis cordis secreta patebat.
Quin etiam Phariae facturus gratius urbi
Bis pastorales induci iussit amores
55   Arcadiae, genus unde tument se ducere cives
Lunari prius orbe suum, prius omnibus astris.
Namque Paro duce densa cohors, omnino relicta
Cyllenes tellure suae viridisque Lycaei,
Per tumidum sparsas petiit rate Cycladas aequor.
60   Insula quam placido collectam candida portu

151   „Quid non classis atrox in nos audebit utrinque
152   „Adriaco dominata mari: successibus acta
153   „Quo non saeuities, lunataque signa uolabunt?
154   „Hinc modo quem spernis, ne sperne Othomana futurum,
155  155 „Qui te namque pauet, non semper Diua pauebit.

360  360 „Delendamque canunt antiqua oracula Meccham:
361   „Cum sacras iterum crispantia signa decusses
362   „Amissas repetent lunis cedentibus oras.
363   „En gaudet Solyme, nobis en seruat Idume
364   „Palmarum syluas, Nilus sata, uellera Sidon,

1.141  Vel potius si bella placent, fera bella movebunt
1.142   Hinc procul in rabidas, barbara corda, Getas.
1.143  Turca ferox vincendus adest; frangenda bicornis
1.144   Luna; in Treicias arma movenda plagas.
1.145  Gallorum turmis Germana adiuta iuventus 145
1.146   Invicto invadet robore Bulgariam.
1.147  Nec iam se Aenus spumantem sanguine cernet,

quantum de suo amittit. His praemissis a Vers. 418. ad Siderum cursus explicandos venit; eorum magnitudines primo considerat; deinde intervalla atque ornidem, quo inter se locata sunt. Siderum inerrantium distantias nos metiri non posse ostendit: haec aeque ac Solem propria luce, Lunam vero caeterosque Planetas aliena fulgere: Terram quoque receptos a Sole radios reflectere. A versu 574. quo discrimine fixae ab eriantibus stellis distinguantur, pronunciat: quaeque aptior ratio fit ad harum motus explicandos proponens inquirere ad Copernicanum Systema

propterea, ut quique ei propior Planetarum est, citius orbes suos peragere. Saturno quoqoe Jovi ac Terrae suam vim suosque peculiares vortices esse; illum quinque Satellites, Jovem vero quatuor obire: medium quoque Saturnum orbe quodam suspenso circum tanquam annulo cinclum conspici: Lunam demum a Terrae vortice raptari. Reliquis item Planetis suos esse posse Satellites, imo et fixis Sideribus suos Planetas suspicatur. Postremo Terrae, praeter motum quo circa Solem agitur, inesse etiam alterum, quo ipsa circa se vertitur; illo Annum, hoc Diem fieri. A vers. 783.

Reliquis item Planetis suos esse posse Satellites, imo et fixis Sideribus suos Planetas suspicatur. Postremo Terrae, praeter motum quo circa Solem agitur, inesse etiam alterum, quo ipsa circa se vertitur; illo Annum, hoc Diem fieri. A vers. 783. varias lucus et figurae mutitiones in Luna explicat. Tum ut Lunae et Solis defectus demonstret, annuum Terrae circa Solem motae cursum per duodecim Eclipticae signa describit. Orbem, quem Luna suo motu conficit, ab Eclipticae via variae hinc atque inde declinare ostendit, proinde ab hoc orbe Eclipticam intersecari in duobus punctis,

suos esse posse Satellites, imo et fixis Sideribus suos Planetas suspicatur. Postremo Terrae, praeter motum quo circa Solem agitur, inesse etiam alterum, quo ipsa circa se vertitur; illo Annum, hoc Diem fieri. A vers. 783. varias lucus et figurae mutitiones in Luna explicat. Tum ut Lunae et Solis defectus demonstret, annuum Terrae circa Solem motae cursum per duodecim Eclipticae signa describit. Orbem, quem Luna suo motu conficit, ab Eclipticae via variae hinc atque inde declinare ostendit, proinde ab hoc orbe Eclipticam intersecari in duobus punctis, qui vocantur Nodi. Fit

agitur, inesse etiam alterum, quo ipsa circa se vertitur; illo Annum, hoc Diem fieri. A vers. 783. varias lucus et figurae mutitiones in Luna explicat. Tum ut Lunae et Solis defectus demonstret, annuum Terrae circa Solem motae cursum per duodecim Eclipticae signa describit. Orbem, quem Luna suo motu conficit, ab Eclipticae via variae hinc atque inde declinare ostendit, proinde ab hoc orbe Eclipticam intersecari in duobus punctis, qui vocantur Nodi. Fit itaque Lunae defectus, cum ea e regione Solis in Nodo vel prope Nodum versatur, terra interposita umbram in eam projiciente: Sol

Solis defectus demonstret, annuum Terrae circa Solem motae cursum per duodecim Eclipticae signa describit. Orbem, quem Luna suo motu conficit, ab Eclipticae via variae hinc atque inde declinare ostendit, proinde ab hoc orbe Eclipticam intersecari in duobus punctis, qui vocantur Nodi. Fit itaque Lunae defectus, cum ea e regione Solis in Nodo vel prope Nodum versatur, terra interposita umbram in eam projiciente: Sol vero deficit, cum Luna item in Nodo radios ejus interjecta nobis intercipit. Ab ignorantia hujusmodi causarum proficisci superstitiosas et pravas de rebus opiniones, pluribus

ab Eclipticae via variae hinc atque inde declinare ostendit, proinde ab hoc orbe Eclipticam intersecari in duobus punctis, qui vocantur Nodi. Fit itaque Lunae defectus, cum ea e regione Solis in Nodo vel prope Nodum versatur, terra interposita umbram in eam projiciente: Sol vero deficit, cum Luna item in Nodo radios ejus interjecta nobis intercipit. Ab ignorantia hujusmodi causarum proficisci superstitiosas et pravas de rebus opiniones, pluribus exemplis docet. Umbram Terrae, cum minor haec sit Sole, progrediendo usque minui, neque ad Martem pervenire posse: tandem Solem interjectu

Luna item in Nodo radios ejus interjecta nobis intercipit. Ab ignorantia hujusmodi causarum proficisci superstitiosas et pravas de rebus opiniones, pluribus exemplis docet. Umbram Terrae, cum minor haec sit Sole, progrediendo usque minui, neque ad Martem pervenire posse: tandem Solem interjectu Lunae non omnibus Terrae partibus obscurari; contra Lunam omnibus aeque inconspicuam in defectu reddi ad vers. 972. disserit. Diende ad Axem Eclipticae inclinari Axem Terrae; atque hunc semper sibi parallelum esse, ubicumque loci Terra sit; inde varias anni tempestates fieri

Ab ignorantia hujusmodi causarum proficisci superstitiosas et pravas de rebus opiniones, pluribus exemplis docet. Umbram Terrae, cum minor haec sit Sole, progrediendo usque minui, neque ad Martem pervenire posse: tandem Solem interjectu Lunae non omnibus Terrae partibus obscurari; contra Lunam omnibus aeque inconspicuam in defectu reddi ad vers. 972. disserit. Diende ad Axem Eclipticae inclinari Axem Terrae; atque hunc semper sibi parallelum esse, ubicumque loci Terra sit; inde varias anni tempestates fieri explicat. A vers. 1085. ex diurno Terrae

circumdare, quot aequales globi medium globum circumtangere possunt: his ordinem siderum secundi Honoris superaddi, atque ita deinceps ad vers. 1420. A calestium rerum contemplatione ad Terrae figuram explicandam devenit; illam rotundam esse, et ex ejus umbra in disco Lunae, cum haec deficit, observata, et ex siderum elevatione et depressione pro vario regionum situ, et ex aliis hujusmodi argumentis pronunciat. Non decernit vero, an sphaerica prorsus sit, an ad sphaeroidis potius longae vel latae figuram accedat. Tum Terrae in quinque Zonas divisionem peragit:

libretur, hoc Planetam esse stato circuitu permeantem asserit. Haec est Planetarum nostri Vorticis origo. Quoniam vero in Planetis et Cometis inclusum macularum crustis primum Elementum agitatur adhuc, et torquetur, hi quoque circa se agi debent, et converti: hinc diurna Terrae circa se conversio: Lunam quoque semel circa se revolvi, dum periodum peragit suam, observari ait. Terrae vero axis ad Eclipticam idcirco inclinatur, quia directionem sui eandem conservat, quae illi fuit, ante quam Tellus a Solis absorberetur Vortice. Demum errorum, qui in Planetis et praesertim in Luna servantur,

se conversio: Lunam quoque semel circa se revolvi, dum periodum peragit suam, observari ait. Terrae vero axis ad Eclipticam idcirco inclinatur, quia directionem sui eandem conservat, quae illi fuit, ante quam Tellus a Solis absorberetur Vortice. Demum errorum, qui in Planetis et praesertim in Luna servantur, retionem reddit. A vers. 946. de corporum Gravitate agit, cujus causam repetit a globulis secundi Elementi a centro motus, quod idem Terrae centrum est, recedere nitentibus, et caetera corpora deorsum renovato semper impulsu trudentibus: idcirco enim ea lapsus suos per

in planitiem se componere, et aeque undique librari. Porro a vers. 180. cur Maris aquae salibus corrupta sit, inquirit; et cur eadem fluat ac refluat, hanc affert explicationem: ut in fluminum alveis, ubi a pontium mole coarctantur, undae celerius effluunt; sic in Terrae Vortice, ubi Luna suo corpore iter fluenti aetheris materiae arctavit, ea materies vi connitens per impeditiorem viam subjectas Oceani aquas premit, simulque Terram paulum illa impressione repellit: hinc in oppositis Terrae partibus fluere Maria necesse est, refluere vero, cum Luna ab illo loco digreditur. Et

sic in Terrae Vortice, ubi Luna suo corpore iter fluenti aetheris materiae arctavit, ea materies vi connitens per impeditiorem viam subjectas Oceani aquas premit, simulque Terram paulum illa impressione repellit: hinc in oppositis Terrae partibus fluere Maria necesse est, refluere vero, cum Luna ab illo loco digreditur. Et quoniam Orbis Vorticis Terrae ellipticus est, cum Luna in graciliore ejus parte (quod in Oppositionibus et in Conjunctionibus fit) versatur, arctam per se viam magis obstruens solito majores Aestus efficit, praefertim in Aequinoctiis vi Solis accedente. Aestus

ea materies vi connitens per impeditiorem viam subjectas Oceani aquas premit, simulque Terram paulum illa impressione repellit: hinc in oppositis Terrae partibus fluere Maria necesse est, refluere vero, cum Luna ab illo loco digreditur. Et quoniam Orbis Vorticis Terrae ellipticus est, cum Luna in graciliore ejus parte (quod in Oppositionibus et in Conjunctionibus fit) versatur, arctam per se viam magis obstruens solito majores Aestus efficit, praefertim in Aequinoctiis vi Solis accedente. Aestus hujusmodi maxime sub proximis Aequatori locis, qua Lunae est via, contingunt; et quo

Vorticis Terrae ellipticus est, cum Luna in graciliore ejus parte (quod in Oppositionibus et in Conjunctionibus fit) versatur, arctam per se viam magis obstruens solito majores Aestus efficit, praefertim in Aequinoctiis vi Solis accedente. Aestus hujusmodi maxime sub proximis Aequatori locis, qua Lunae est via, contingunt; et quo quaeque magis ab illo distant Maria, minus agitari oportet. A vers: 298. tres affert de Fontium origine Philosophorum sententias; primam, quam refellit, eorum, qui maris aquam terrae insinuatam, ejusque purgatam meatibus in Fontes derivant; alteram

20  Sive Virûm validis cum millibus atque Elephantis
21  Fluctibus in mediis belli, seu pace vacantes.
22  Nam cum suspicimus rutilantia sidere multo
23  Templa super Solisque vias Lunamque meantem,
24  Et venit in mentem causarum atque ordinis hujus,
25  Omnia tum, vulgus plausu quaecumque secundo
26  Excipit, evictos Populos diffusa per Orbem
27  Imperia et regum

Causa. Longe quam debes posse fateri
434  Quid majus, quam nos pertingere mente queamus.

435   Quapropter ne te in promissis plura moremur,
436  Principio Solem et Terram Lunamque tuere:
437  Quae nobis quanquam tria corpora magna videntur,
438  Attamen haud aliis, quae ferri cumque tuemur
439  Per caelum, debes ideo majora

dicere mole;
448  Quanquam oculi et Pueris tibi mostrant esse minorem.
449  Quare vestiganda tibi est distantia primum,
450  Quae sit ea a nobis ad sidera; quae quia valde
451  Ad Lunam brevis est, neque caetera mole videtur
452  Luna sua tantum superare, exceditur ipsa
453  Quantum in mensuris spationarum; nonne necesse est
454  Exiguam esse inter caelestia corpora Lunam?

mostrant esse minorem.
449  Quare vestiganda tibi est distantia primum,
450  Quae sit ea a nobis ad sidera; quae quia valde
451  Ad Lunam brevis est, neque caetera mole videtur
452  Luna sua tantum superare, exceditur ipsa
453  Quantum in mensuris spationarum; nonne necesse est
454  Exiguam esse inter caelestia corpora Lunam?
455  Terraïque globum superantis corpora Lunae.

451  Ad Lunam brevis est, neque caetera mole videtur
452  Luna sua tantum superare, exceditur ipsa
453  Quantum in mensuris spationarum; nonne necesse est
454  Exiguam esse inter caelestia corpora Lunam?
455  Terraïque globum superantis corpora Lunae.
456  Comperies ratione pari multo esse minorem
457  Sole, minorem aliis, verum non omnibus astris.

452  Luna sua tantum superare, exceditur ipsa
453  Quantum in mensuris spationarum; nonne necesse est
454  Exiguam esse inter caelestia corpora Lunam?
455  Terraïque globum superantis corpora Lunae.
456  Comperies ratione pari multo esse minorem
457  Sole, minorem aliis, verum non omnibus astris.

458   Protinus inter se quo distent ordine nosce.

518  Qui late toto dispergunt lumina caelo.
519  Scilicet hinc clara constat ratione probatum
520  Sidera non tenui puncto majora videri.

521   At quia tantum illa Lunam fulgere tuemur,
522  Qua Solem de parte videt, fateare, necesse est,
523  Esse Nothon; propriam neque enim de corpore lucem
524  Jactat, at objecto susceptam a Sole remittit.

522  Qua Solem de parte videt, fateare, necesse est,
523  Esse Nothon; propriam neque enim de corpore lucem
524  Jactat, at objecto susceptam a Sole remittit.
525  Praeterea multae Lunaï in corpore quid sunt
526  Nigrantes maculae? nisi magnae corpus in ejus
527  Projectae hinc illinc umbrae: nam collibus illam
528  Extantem multis et montibus esse putandum est:

convestit, ad oras.
550  Hac ratione etiam Mars Mercuriusque videntur
551  Fulgere phoebeo, quod cernunt, lumine tantum.
552  Saturnique Jovisque quoque versit eodem
553  Lumine, quo Lunam, radiisque micantibus ornat
554  Sol medium; neque enim opposita de parte coruscant.
555  Corpora quandoquidem, quae circa vertier illos
556  Post referam, opposita Soli cum parte feruntur,

562  Ipsa quod et lucem revomat, semperque micantem
563  Clara sit ad Solem, suaque illi dona remittat?
564  Idque tibi ex ipsa caeli ratione valebo
565  Confirmare: prope est Soli cum Luna, suique
566  Plus quam dimidia cum caeca est parte, videbis
567  Illa parte quidem conspersam lumine tenui;
568  Quod certe a Terra super insiluisse fatendum est:
569  Namque ea

tenui;
568  Quod certe a Terra super insiluisse fatendum est:
569  Namque ea paulatim lux deficere incipit, ut se
570  Qua clara est, removet tellus: quapropter opinor,
571  Desuper a Lunae si Terram corpore spectes,
572  Tum fore, in Astrorum numerum referenda repente
573  Ut videatur, uti Lunam quoque dicimus Astrum.

574   Porro scire licet, quod sidera

ut se
570  Qua clara est, removet tellus: quapropter opinor,
571  Desuper a Lunae si Terram corpore spectes,
572  Tum fore, in Astrorum numerum referenda repente
573  Ut videatur, uti Lunam quoque dicimus Astrum.

574   Porro scire licet, quod sidera fixa vocamus
575  Propterea, quia caeli haerentia semper eadem

hic etiam levibus suspensus in auris
740  Annulus abripitur Saturni a vortice eodem,
741  Quo ferri quinos Astrorum diximus orbes.

742   Tertius est Terrae vortex, quo Luna sui se
743  Circuitus per iter convertit concita Terrae
744  Turbine terdenis prope circum rapta diebus,
745  Scilicet assequitur queis Solem abrepta

propria fulgentia luce videri
758  Tot possunt Soles] astrorum corpore multo
759  Ambiri in medio licet ipsa immota putemus?

760   Praeterea Terrae corpus, quod Luna peragrans
761  Semper habet medium, circa se turbinis hujus
762  Praecipitanter agit vis major, ut acta rotatu
763  Orbem Terra suum senis quater expleat horis.
764  Nonne vides,

782  Omni ex parte videt bis senis mensibus actis.

783   Hic age, cur Solis radiis modo plena nitere,
784  Nunc minui, penitus tunc lumine cassa videri
785  Luna queat, dicam. Fieri haec rere omnia tantum
786  In speciem; quoniam cursu cum caeca silenti
787  Progreditur, fratrique suo conjuncta videtur,
788  Illam Solem inter Terramque meare necesse est

797  Exoriensque cadentem, et nocte argentea tota
798  Fertur agens currus lucentes aemula Solis.

799   Cur tamen interdum vultum improvisa micantem
800  Umbra tegat Lunae, cur fontem luminis ipsum
801  Deficere innubi cernamus in aethere Solem,
802  Reddere quam possim rationem, pauca necesse est
803  Jam firmare prius, quae tu praenoscere possis.

tempora circum
848  Unquam Signiferi planum non deferit orbis.
849  Caetera, quae vaga sunt, deflectunt sidera paulum
850  Hinc atque hinc. Cursus simili ratione videmus
851  Lunam agere obliquos; modo ab Austro truditur errans
852  Brumales longe ad flexus, vicibusque recurrit
853  Aestiferam in partem gelidis Aquilonis ab oris.
854  Dum tamen interea citraque ultraque per orbem

recurrit
853  Aestiferam in partem gelidis Aquilonis ab oris.
854  Dum tamen interea citraque ultraque per orbem
855  It, redit, in geminis magnum oppositisque necesse est
856  Luna locis Terrae secet orbem, quo via flectit
857  Signiferi se circum, et iter bis transeat illud.
858  Haec loca bina vocant nodos hi, qui loca caeli
859  Omnia nominibus certis signisque notârunt.

Haec loca bina vocant nodos hi, qui loca caeli
859  Omnia nominibus certis signisque notârunt.

860   Haec bene cognita si teneas, per te ipse valebis
861  Defectus Lunae et Solis cognoscere causam.
862  Nam si tempore eo, Soli quo Luna propinquo
863  Juncta meat, nobisque illam, quae luce refulget,
864  Eripuit partem, vultuque aversa decoro est;

certis signisque notârunt.

860   Haec bene cognita si teneas, per te ipse valebis
861  Defectus Lunae et Solis cognoscere causam.
862  Nam si tempore eo, Soli quo Luna propinquo
863  Juncta meat, nobisque illam, quae luce refulget,
864  Eripuit partem, vultuque aversa decoro est;
865  Si procul a nodis, inquam, illo tempore flectat
866  Cynthia

884  A Terra caelum bigis invecta per altum;
885  Nam nequeat totum breviori corpore Solem
886  Obtegere in nodis, quin circum luceat ora.

887   Cum vero penitus se Luna a Sole removit,
888  Jamque parat totam nobis convertere lucem,
889  Longe a Signifero si qua de meatu
890  Declinet, nunquam radiis spoliata latebit.
891  Sed contingat eo si nodum

892  Vel prope versetur, tellus quam projicit, umbram
893  Indicit in longam, quae totam obnubit, ab una
894  Vel parti faciem delibat praetereuntis.
895  Nam tibi tum Solemque inter Lunamque, necesse est,
896  Terra sit; hujus item, quia opaco corpore constat,
897  Parte ex adversa Solis protensa per illam
898  Umbra cadat caeli regionem, qua meat Orbis
899  Lunae

inter Lunamque, necesse est,
896  Terra sit; hujus item, quia opaco corpore constat,
897  Parte ex adversa Solis protensa per illam
898  Umbra cadat caeli regionem, qua meat Orbis
899  Lunae tempore eo; quare perlabitur umbras.
900  Et quoniam ipsa suo non fulgit Luna nitore,
901  Sed radiis Solis, quos aspicit, interrumpi
902  Tunc opus est Solis radios lumenque profusum;

897  Parte ex adversa Solis protensa per illam
898  Umbra cadat caeli regionem, qua meat Orbis
899  Lunae tempore eo; quare perlabitur umbras.
900  Et quoniam ipsa suo non fulgit Luna nitore,
901  Sed radiis Solis, quos aspicit, interrumpi
902  Tunc opus est Solis radios lumenque profusum;
903  Ora ibit moestis ideo suffusa tenebris.

Concava propterea certatim tympana palmis
914  Pulsabant omnes, atque aeribus aera ciebant
915  Terrifico sonitu, possit qui vincere cantus,
916  Ne moveant Lunam auditi, caeloque refigant.
917  Has tamen errorum nubes jam cognita rerum
918  Causa resolvit, et ex animi ratione repellit.
919  Quod si eadem nostra quoque nos aetate lateret,

928  Per magnum Jonium collecta classe parabant,
929  Et patria mutare solum Pandionis urbe
930  Trinacrium: Nox jamque aderat, jam vellere signa,
931  Jam properare fugam; cum caelo Luna sereno
932  Protinus obducta eas tenebris, lucemque negavit.
933  Relligionem animis nova res gelidumque timorem
934  Incussit; compressa fuga est; clademque piandam,
935  Ista sibi

tenebras inducere Marti,
954  Nec; Martem supera quae sunt, fulgentibus astris
955  Saturnique Jovisque; quia huc non pervenit umbra
956  Terrae: quin etiam totum non mergere posset
957  Lunae orbem, tegeretque minus caligine lata,
958  Si non tantundem minor esset corpore Terrae
959  Luna, vel ipsa magis Terra, quam distat, abesset.

960   Praeterea cum Sol

quia huc non pervenit umbra
956  Terrae: quin etiam totum non mergere posset
957  Lunae orbem, tegeretque minus caligine lata,
958  Si non tantundem minor esset corpore Terrae
959  Luna, vel ipsa magis Terra, quam distat, abesset.

960   Praeterea cum Sol objecto corpore Lunae
961  Deficere apparet nobis, non omnibus una
962  Deficiens aeque Populis

minus caligine lata,
958  Si non tantundem minor esset corpore Terrae
959  Luna, vel ipsa magis Terra, quam distat, abesset.

960   Praeterea cum Sol objecto corpore Lunae
961  Deficere apparet nobis, non omnibus una
962  Deficiens aeque Populis videatur, oportet.
963  Nam cum Lunaï major sit corpore tellus,
964  Major item multo pila Solis constet

960   Praeterea cum Sol objecto corpore Lunae
961  Deficere apparet nobis, non omnibus una
962  Deficiens aeque Populis videatur, oportet.
963  Nam cum Lunaï major sit corpore tellus,
964  Major item multo pila Solis constet utraque,
965  Non poterit Solem Terrae subducere toti
966  Luna, licet multis lucem regionibus ejus
967  Interdum

aeque Populis videatur, oportet.
963  Nam cum Lunaï major sit corpore tellus,
964  Major item multo pila Solis constet utraque,
965  Non poterit Solem Terrae subducere toti
966  Luna, licet multis lucem regionibus ejus
967  Interdum eripiat, verum non omnibus aequam.
968  At cum Luna suis condit se caeca latebris,
969  [Olli nam lucem Terrae rapit umbra] fetendum est

multo pila Solis constet utraque,
965  Non poterit Solem Terrae subducere toti
966  Luna, licet multis lucem regionibus ejus
967  Interdum eripiat, verum non omnibus aequam.
968  At cum Luna suis condit se caeca latebris,
969  [Olli nam lucem Terrae rapit umbra] fetendum est
970  Omnibus a Populis aeque debere videri
971  Obscuram, nullumque illo dare tempore lumen.

1428   Principio in speciem glomeraminis esse rotundam
1429  Est opus; haud simplex ratio quod monstrat apertum.
1430  Atque mihi vel cum primis illa esse videtur,
1431  Deficiente quod in Luna compareat Orbis
1432  Caecus propter eam, quam tellus projicit, umbram.
1433  Quod si terra foret triquetra aut quadrata, videri
1434  Deberet pariter Lunaï in corpore caeco,

1431  Deficiente quod in Luna compareat Orbis
1432  Caecus propter eam, quam tellus projicit, umbram.
1433  Quod si terra foret triquetra aut quadrata, videri
1434  Deberet pariter Lunaï in corpore caeco,
1435  Ut primum inciperet jam deficere, angulus umbrae:
1436  Scilicet haud foret in conum porrecta per auras,
1437  Pyramidi sed par in Lunam excurreret illa;

1434  Deberet pariter Lunaï in corpore caeco,
1435  Ut primum inciperet jam deficere, angulus umbrae:
1436  Scilicet haud foret in conum porrecta per auras,
1437  Pyramidi sed par in Lunam excurreret illa;
1438  Rectum proinde latus simul aspiceretur et umbrae
1439  Angulus in Lunae facie, cum deficit, atra.
1440  Quod quoniam non fit, Terram par dicere non est

umbrae:
1436  Scilicet haud foret in conum porrecta per auras,
1437  Pyramidi sed par in Lunam excurreret illa;
1438  Rectum proinde latus simul aspiceretur et umbrae
1439  Angulus in Lunae facie, cum deficit, atra.
1440  Quod quoniam non fit, Terram par dicere non est
1441  Quadratam aut triquetram aut cujusvis esse figurae,
1442  Hoc genus, alterius, tantum sed proinde globosam

Solem, et quae fixa vocavimus, Astra
167  Prima, Scobes, Elementa; at fluvida deinde Pilarum
168  Particulis constat caeli natura rotundis;
169  Denique Tellurem Lunam Stellasque vagantes
170  Tertia constituunt Elementa. His plura negamus
171  Esse opus ad rerum Naturam: namque tuamur
172  Convestire sua cum Solem et Sidera luce
173  Omnia,