Your search found 1048 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-1048:

inprimis scilicet Prestancius tribunus, Dabro tribunus, Martinus tribunus, Cerneca tribunus, Andreas tribunus, qui postea prior effectus est, Dabro tribunus, Sergius tribunus, Georgius tribunus, Maius tribunus, Ursana tribunus, Petrus tribunus, Pancella tribunus et alii plurimi. Ego Stephanus, Iaderensis episcopus, horum et aliorum nobilium plurimorum consilio et uoluntate, iussu et testificatione curis prepeditus nonnullis cyrographum hoc rustico sermone conscripsi.

congiuge mea domina Anna dedimus monasterio sancti Petri omnes terras quas habemus in loco uocato Campo, incipiendo a muro in inferiori uersus mare recta linea et sicut curit litus usque ad potoc et usque ad ripam superiorem et recte sicut curit ripa uersus torrentem usque ad pedem montis po longe et uersus mare sicut curit ripa et inde ad murum pristinum; et hii fuerunt testes: Bogdan, Rac,

terras quas habemus in loco uocato Campo, incipiendo a muro in inferiori uersus mare recta linea et sicut curit litus usque ad potoc et usque ad ripam superiorem et recte sicut curit ripa uersus torrentem usque ad pedem montis po longe et uersus mare sicut curit ripa et inde ad murum pristinum; et hii fuerunt testes: Bogdan, Rac, Dragonego ic Juray setnico et aliis. Et ego Dobrona

in loco uocato Campo, incipiendo a muro in inferiori uersus mare recta linea et sicut curit litus usque ad potoc et usque ad ripam superiorem et recte sicut curit ripa uersus torrentem usque ad pedem montis po longe et uersus mare sicut curit ripa et inde ad murum pristinum; et hii fuerunt testes: Bogdan, Rac, Dragonego ic Juray setnico et aliis. Et ego Dobrona hoc breue scripsi iusu Pribimiri uicarii regis.

et mater Sylvestri progeniem duxerat. Post haec filii Leghech perpetrato fratricidio, seu homicidio, coeperunt dominari terram, patre eorum residente in Culfo de Cattaro in loco qui Traiectus dicitur, ubi castellum sibi construxerat et curiam. Sed Deus omnipotens cui cuncta bona placent, et displicent omnia mala, atque peccata brevi in tempore percussit patrem, claudum corpore, et anima, et filios eius pestilentia et clade quemadmodum percusserunt ipsi fratres et nepotes

periclitemini fame, sive gladio . Tunc postquam haec, et alia plurima eis locutus fuisset resalutatis omnibus, perrexit ad imperatorem. Quem imperator statim relegavit in exilium in partibus Achridae, in loco qui Prapa dicitur, ubi et curia eiusdem imperatoris erat. Post haec congregato exercitu debellavit Dulcinium longo tempore, sed eum capere nullatenus valuit, inde ascendit iratus, coepit destruere incendere ac depraedare totam Dalmatiam, Decatarum autem atque

insidiae erant, videbant insidiatores comitari milites regem, quasi alas habentes, manuque trophaea gestantes, et cum cognovissent, quod angeli Dei essent, timore perteriti aufugerunt quisque in locum suum. Rex vero venit ad imperatoris curiam in loco, qui Prespa dicitur, moxque ingressus est, ut ei mos erat, orare coepit Deum coeli. Ut autem cognovit imperator advenisse regem, ira magna iratus, proposuerat nempe in corde suo, ut in via occideretur, antequam ad eum

mirabilia, quae ibi Deus operaretur, poenitentia ductus, satis timuit concessitque consobrinae suae tollere corpus eius, et sepelire honorifice quocumque vellet. Tulitque denique corpus eius, et asportavit in loco, qui Craini dtcitur, ubi curia eius fuit, et in ecclesia Sanctae Mariae recondidit. Iacet corpus eius integrum, et redolet quasi pluribus conditum aromatibus, et crucem illam quam ab imperatore accepit, manu tenet; congregaturque multitudo populi in eadem ecclesia

aedificaveruntque ibi castellum et posuerunt in eo viros fortes, qui exeuntes depraedabant Graecos, et captivabant eos quotidie. Regnavit praeterea rex gloriosus Dobroslavus XXV annis, et cadens in lectulo mortuus est in Prapratna in curia sua. Filii autem eius congregantes se fleverunt illum et sepelierunt in ecclesia Sancti Andreae in capella sua cum magno honore et gloria. XXXIX Defuncto rege filii eius cum

de civitate Barensi, quorum nomina sunt haec: Michala, Georgius, Archirizi et Thomas. Facta pace, Bodinus cum fratribus perrexit Rassam, et debellando obtinuit eam, atque possedit eam, posuitque ibi duos iuppanos de curia sua Belcano, et Marco, qui etiam iuraverunt ei, ut ipsi, et filii eorum essent specialiter homines regis Bodini et filiorum, vel haeredum eius, deinde coepit Bosnam posutque ibi Stephanum kncsium. Post haec potestate

teneris . Eum uero, quem Natalis intruserat, ab archidiaconatu deiecit. Et quia in tantum scandali tumultum hec causa succreuerat, precepit papa Honorato archidiacono, ut ad sedem apostolicam personaliter accederet. Archiepiscopus uero non personaliter sed per procuratores legitimos se curie presentaret. Quod et factum est. Nam per sententiam apostolicam amborum causa terminata est. VI. De Maximo scismatico 1In diebus illis misit beatus Gregorius quendam responsalem suum, qui ecclesias Dalmatie uisitaret. Eo tempore Natalis

ab archiepiscopo Spalatensi et fecerunt episcopum, qui Chrouatensis appellabatur posueruntque sedem eius in campo in ecclesia sancte Marie iuxta castrum Tiniense. Hic multas optinuit parochias habuitque predia et possessiones per totum pene regnum Chroatie, quia regalis erat episcopus et regis curiam sequebatur eratque unus ex principibus aule et sua iurisditio usque ad Drauum fluuium extendebatur. Ecclesia nempe metropolis has sibi uoluit parochias retinere: comitatum Cetine, Cleune, Clisse, Massarum, Almisium et Corbauiam et ultra Alpes ferreas usque ad confinia Zagrabie totamque

tunc uacabat. Et factum est diuina gratia inspirante, ut omnium mentes et uota in personam uenerabilis uiri Laurentii Apsarensis episcopi, qui cum ceteris suffraganeis ad synodum uenerat, concordarent, ipsum in patrem et archiepiscopum unanimiter proclamantes. Missa ergo relatione ad Romanam curiam postulationem de ipso factam domino pape presentauerunt. Et quia testimonium habebat bonum ab omnibus, facile admissa est petitio eorum. Deditque ei summus pontifex licentiam transeundi mittens ei pallium dignitatis cum confirmatione priuilegiorum metropolice auctoritatis.

priuilegium. Et sic in Hungariam est regressus anno Domini M.C.III. Qualiter Manases uoluit prodere ciuitatem 1Defuncto autem bone memorie Crescentio archiepiscopo electio facta est ad instantiam laycorum in quendam clericum de curia Colomanni regis, qui erat gratiosus aput eum, nomine Manasses. Qui consecratus a summo ponitifice in ciuitate manebat et sepius in Hungariam proficiscendo regis curiam frequentabat. 2Dederant autem Spalatenses regi Colomanno turrem orientalis anguli. Rex autem posuerat ibi

1Defuncto autem bone memorie Crescentio archiepiscopo electio facta est ad instantiam laycorum in quendam clericum de curia Colomanni regis, qui erat gratiosus aput eum, nomine Manasses. Qui consecratus a summo ponitifice in ciuitate manebat et sepius in Hungariam proficiscendo regis curiam frequentabat. 2Dederant autem Spalatenses regi Colomanno turrem orientalis anguli. Rex autem posuerat ibi ducem quendam cum non parua militum manu, qui erat per Chroatiam exactor regalium tributorum. 3Contigit autem eo tempore, ut idem dux uellet

tandem Micha episcopo successit alter in ecclesia Iaderensi, qui decessoris sui sequens uestigia inobediens Spalatine ecclesie permansit. 3Tunc Spalatenses elegerunt quendam Gregorium clericum Iaderensem. Ipse edificari fecit ecclesiam sancti Iohannis, que est capella curie. Sed antequam munus consecrationis suscepisset, morte preuentus est. 4Erat autem eo tempore Gaudius clericus, natione Spalatensis, plebanus ecclesie sancte Anastasie, eleganti statura et inter ceteros litteratior habebatur. Erat autem filius Cotini, nepos Carochule, potens

ecclesie archiepiscopus est effectus. Plebanatum ero ecclesie sancte Anastasie contulit nepoti suo Madio primicerio, fratri Iohannis Mesagalia, quia patronatus iure spectabat ad eum. 5Fuit autem Gaudius iste gratiosus satis aput reges Hungarie, quippe ut elatus homo eorum curias frequentabat. Ordinatus fuit anno Domini millesimo centesimo tricesimo sexto, tempore Cerneche comitis. Vixit autem in pontificatus culmine fere XL annis. 6Factum est autem, ut Desa Macarelli Traguriensi foret ecclesie in episcopum consecrandus.

hanc respuo, sed quia maioris apud Deum meriti existimo hec esse uniuersalis ecclesie negotia, que exequenda comporto. Ad clerumque conuersus ait: Quia me sincero affectu diligitis, gratias refero, electionem autem uestram in alium transferatis. Post hec cardinalis iste reuersus ad curiam transactis aliquot annorum curriculis summus pontifex est effectus nomenque fuit Gregorius octauus. 5Temporibus autem domini Alexandri pape tertii miserunt ad eum Spalatenses clerici humiliter postulantes, ut pastorem eis concedere dignaretur. Qui eorum petitioni benigne

pontifex est effectus nomenque fuit Gregorius octauus. 5Temporibus autem domini Alexandri pape tertii miserunt ad eum Spalatenses clerici humiliter postulantes, ut pastorem eis concedere dignaretur. Qui eorum petitioni benigne annuens direxit eis Girardum patria Veronensem et curie capellanum. Qui ab eodem summo pontifice consecratus ualde honeste decenterque accessit ad regimen ecclesie Spalatensis. 6Eo tempore Spalatenses et tota pene Dalmatia subiecerunt se Constantinopolitano imperio. Quam ob rem Spalatini ciues ceperunt rogare Girardum

illa quieuit. De Raynerio archiepiscopo 1Mortuo tandem bone memorie Girardo archiepiscopo in hoc totius ecclesie Spalatine resedit consilium, ut neminem eligerent, sed a sede apostolica pastorem ydoneum postularent. Tunc miserunt legatos suos ad curiam, sacerdotem quendam Ionium sacristam et quendam alium. Qui accedentes ad pedes domini Alexandri pape petitionem Spalatensis ecclesie humiliter porexerunt. 2Erat autem tunc temporis magna controuersia inter clericos Callenses Tuscie ciuitatis ex una parte et Raynerium eorum

pape petitionem Spalatensis ecclesie humiliter porexerunt. 2Erat autem tunc temporis magna controuersia inter clericos Callenses Tuscie ciuitatis ex una parte et Raynerium eorum episcopum ex parte altera super quibusdam iuribus ecclesie ipsorum, steterantque ambe partes diu in curia implacabiliter litigantes. Cumque non posset inter eos tumultus huius discordia mitigari, dominus papa hanc uiam inuenire uoluit fomitem tanti rancoris utiliter extinguendi. Itaque absoluit Raynerium ab administrationis uinculo, quo Callensi ecclesie fuerat alligatus et quia sciebat, eum

faciebat. Mittebat autem duces suos cum magno apparatu armorum portantes pro sumptibus pecuniam copiosam. Qui ueniebant et tenebant ciuitates maritimas et magnam Chroatie partem. 9Itaque Spalatenses rogauerunt Raynerium archiepiscopum, ut pergeret Constantinopolim ad imperialem curiam uisitandam. Qui gratanti animo acquiescens assotiatis sibi aliquot de nobilibus ciuitatis Constantinopolim profectus est. Ingressusque ad Emanuhelem imperatorem ipsumque ex parte suorum ciuium multum reuerenter salutans ualde honorifice ab imperatore susceptus est et quamdiu ibi mansit,

animo acquiescens assotiatis sibi aliquot de nobilibus ciuitatis Constantinopolim profectus est. Ingressusque ad Emanuhelem imperatorem ipsumque ex parte suorum ciuium multum reuerenter salutans ualde honorifice ab imperatore susceptus est et quamdiu ibi mansit, satis uenerabiliter impensis ex curia affluenter exhibitis procuratus est. Cum autem redeundi licentiam a principe postulasset, donauit ei munera pretiosa satis et non pauca. Sicque ad ecclesiam suam gaudens et locuples est reuersus. 10Fuit autem Raynerius uir ualde constans et intrepidus nec patiebatur

Romane ecclesie eis imprimens, confirmauit. 2Igitur Petrus archiepiscopus modum pontificalis acrimonie paulisper excedens, cepit cum canonicis ecclesie sue contentiose agere. Volebat enim quedam iura eorum infringere propter quod ambe partes multum exasperate ad Romanam se curiam contulerunt. Cumque causam huiusmodi apostolico conspectui presentassent, quidam de cardinalibus auditor partibus datus fuit. Ventilatis ergo questionibus utrorumque pax et compositio inter ipsos reformata est et sic ad propria sunt reuersi. 3Post modicum uero temporis

quedam controuersia cepit inter Bernardum archiepiscopum et eius canonicos agitari. Erat enim archiepiscopus astutus et callidus, canonici uero simplices et incauti. Cepit itaque uerbis blandis eos circumuenire, suadens ut refutarent priuilegia iurium suorum, que olim facta fuerunt in Romana curia sub archiepiscopo Petro dicens ea falsa fore et friuola. Et tunc fere omnes resignauerunt. Erat enim eis largus in mensa, in munusculis liberalis et se familiarem ipsis plurimum exhibebat. Sed Andreas primicerius, Cataldus et quidam alii duo resignationi huiusmodi nullatenus assenserunt. Cum

et accedentes ad predictos duos, qui non resignauerant, adheserunt eis. Tunc archiepiscopum adeuntes cum magna instantia exposcant iura sua sibi restitui. Sed cum archiepiscopus denegaret, in tantum discordiarum excreuit procella, ut tam archiepiscopus quam canonici, fere omnes, ad Romanam curiam essent deuoluti. Qui cum illuc pariter conuenissent, preparabant se mutuis accusationibus impetere. Verum antequam cause huiusmodi coram summo pontifice in iudicitium deducte fuissent, amicis suadentibus et de pace consulentibus, eorum sunt animi mitigati. Nam archiepiscopus omnia ipsis

exeuntes enim de domibus illis expeditas hospitibus dimiserunt. Mox autem ita confertim replete sunt hominibus et iumentis, ut non pateret aditus transeundi. Sed non eos suburbane domus capere potuerunt, licet constricti et constipati manerent, plurima uero pars totius comitatus regalis curie morabatur extra in tentoriis per campum diffusa. Ciues uero alii pauebant, alii mirabantur inconsuetam multitudinis frequentiam intuentes. 2Itaque anno redemptionis nostre millesimo ducentesimo septimo decimo, mense Augusto, uicesimo tertio die, aduenit Andreas rex ad

murmurantium comprimebant. Simulabant enim se uelle eligere et nominabant pueros filios nobilium de Hungaria, qui etatis imbecillitate ad pastorale fastigium prouehi non ualebant, occasiones subdolas pretendentes dicebant utile fore ecclesie et ciuitati, si tales habuerimus principes in regis curia protectores . 2Cum ergo his malignis dilationibus ecclesia Spalatensis foret iam biennio supplantata, diaconus quidam, Petrus nomine, erat ualde curiosus et impatiens. Hic cum esset de humili genere oriundus, non audebat se palam opponere parti archidiaconi et eius

occasiones subdolas pretendentes dicebant utile fore ecclesie et ciuitati, si tales habuerimus principes in regis curia protectores . 2Cum ergo his malignis dilationibus ecclesia Spalatensis foret iam biennio supplantata, diaconus quidam, Petrus nomine, erat ualde curiosus et impatiens. Hic cum esset de humili genere oriundus, non audebat se palam opponere parti archidiaconi et eius complicum nec eorum dolos ducere in apertum. Magnis tamen dolorum stimulis angebatur non tantum ob hoc, quod ecclesia pastore careret, sed quia fructus ipsius, ut dicebatur, ad

tam electi persona, quam electionis forma, si nichil obstaret de canonicis institutis, munus ei consecrationis impenderet. Robertus uero suscepto apostolico mandato, quamuis esset uir discretus et relligiosus, non tamen de rerum circumstantiis, que in huiusmodi processibus inquirende sunt, curiosus extitit indagator. Vnde consecrationem ei facile tribuens, precepit sibi, ut pro petendo pallio apostolico se conspectui presentaret. 7Venit ergo Guncellus ad suam ecclesiam consecratus nimiumque ad exercenda pontificalia festinus et promptus nondum optento pallio

consecratus nimiumque ad exercenda pontificalia festinus et promptus nondum optento pallio ecclesias consecrabat, celebrabat ordines et se ubique archiepiscopum nominabat. 8His temporibus misit summus pontifex quendam apochrisarium suum, nomine Acontium, natione Biterbiensem, curie capellanum, uirum ualde discretum et bonum; misit, inquam, eum pro quibusdam arduis negotiis ad totum Hungarie regnum, dans sibi mandatum, ut ad Dalmatie partes descenderet piratasque Almissanos a latrociniis cohiberet. Sed cum non haberet plenam legationem nimioque succenderetur zelo multas

ad totum Hungarie regnum, dans sibi mandatum, ut ad Dalmatie partes descenderet piratasque Almissanos a latrociniis cohiberet. Sed cum non haberet plenam legationem nimioque succenderetur zelo multas enormitates in clero et populo corrigendi, Spalati positus, misit nuntios suos ad domini pape curiam postulans, ut perfecte sibi legationis auctoritas preberetur. Profectis ergo nuntiis Acontius in Spalatensi urbe permansit, donec redirent expectans. Videns uero archiepiscopi temeritatem et imperitiam, multum compatiebatur ecclesie Spalatine, quod tam insolentem fuerat sortita pastorem.

expectans. Videns uero archiepiscopi temeritatem et imperitiam, multum compatiebatur ecclesie Spalatine, quod tam insolentem fuerat sortita pastorem. Arguebat autem eum frequenter. Sed ipse, sicut onager, assuetus in heremo et ipsum Acontium et eius monita contempnebat. Interea nuntii redierunt de curia, legationis officium eidem Acontio plenissime perferentes. Tunc Acontius, sedis apostolice auctoritate suffultus, cepit multa circa clerum populumque corrigere, ecclesiam nouis studiis informando. Fecit enim a clero cunctas expelli focarias, de quibus archiepiscopo nulla suberat emendationis

de iure procederet. Accepto siquidem papali mandato legatus pallium tradidit seruandum cuidam abbati de Rogoua, archiepiscopum uero ab omni pontificali suspendens officio, precepit ei, ut de suis satisfacturus excessibus apostolico se conspectui exhiberet. Tunc archiepiscopus dolens et anxius ad curiam est profectus. Comitati sunt eum: Vita diaconus, qui postea fuit primicerius, et Petrus, nepos Murigii, diaconus. Contra ipsum uero directus est Vulcasius. Pauci de canonicis fouebant archiepiscopum, plures et maiores erant contra eum. Itaque archiepiscopus Romam ueniens proiecit se ad pedes

Sed non satis sibi credebatur a papa. Cardinales fere omnes aduersabantur ei, ita ut uix eorum auderet presentie comparere. Canonici uero qui eum fuerant comitati, uidentes causam archiepiscopi fore grauissimam et quia depositionis nota iam conscripta erat contra eum, relinquentes ipsum in curia ad propria sunt reuersi. Guncellus uero ibi remanens multa supplicatione pulsabat, ut de suis excessibus misericorditer ageretur. Tanta ergo fuit precum instantia, tam importunus labor, ut reuocaretur prior sententia, et conscriberetur altera mitior; uidelicet ut biennio maneret suspensus,

reuerentia hominum et deuotio, ut uiri et mulieres in eum cateruatim ruerent, satagentes uel fimbriam eius tangere, aut aliquid de paniculis eius auferre. 14Sed iam ad propositum redeamus. Transcurso autem punitionis sue biennio, uenit Guncellus ad ecclesiam suam misitque ad curiam et restitutum est ei pallium, quod ab Acontio fuerat interdictum. Tunc archiepiscopus non equis aspiciebat oculis omnes canonicos, qui sibi fuerant aduersati. 15Eo tempore mortuus est Gruptius archidiaconus. In cuius locum canonici elegerunt Cataldum, intronizantes eum,

non potuissent ipsum Domaldum de comitatu eiecisse, nec sine sacrilegio Petrum comitem contra prohibitinem ecclesie intrusisse, ad ultimum hoc piaculum publice commiserunt. 2Erat autem quidam sacerdos pauper et simplex. Hunc cum quidam Sclauus forensis super debitis impeteret, curiam laycalem intrauit, querelam deposuit. Vocatus sacerdos uenit, priuilegium allegauit, sed quidam nobilis, Caceta nomine, surgens de consessu curie dedit alapam in faciem presbyteri et alligans eum in conspectu omnium, tradidit ad manus impetitoris sui. 3Et ecce, die tertio

publice commiserunt. 2Erat autem quidam sacerdos pauper et simplex. Hunc cum quidam Sclauus forensis super debitis impeteret, curiam laycalem intrauit, querelam deposuit. Vocatus sacerdos uenit, priuilegium allegauit, sed quidam nobilis, Caceta nomine, surgens de consessu curie dedit alapam in faciem presbyteri et alligans eum in conspectu omnium, tradidit ad manus impetitoris sui. 3Et ecce, die tertio in festo omnium sanctorum rumor uenit ad ciuitatem, quod aliqui predones in campum intrassent. Subito autem tota ciuitas ad arma cucurrit. Et

huius materiam tota uideretur ciuitas in seditionem commota, metuens archidiaconus, ne forte aliquod inter ciues facinus oriretur, cedendum tempori ratus, ad apostolicam sedem profectus est. Secuti sunt eum quattuor canonici fautores sui. Videns uero archiepiscopus, quod archidiaconus ad curiam proficiscitur, statim persuasus a complicibus suis iter post ipsum arripuit profecturus. Secuta est eum canonicorum turba, que de malignitate cum ipso conueniebat. Preuenit autem eos Thomas diebus octo, non credens adhuc, quod tam uehementer odiorum flamma in eorum cordibus estuaret, ut

tantum. Et flexis genibus coram eo cepit cause sue seriem exponere diligenter. Ipse autem clementissimus pater benignam ei exhibuit audientiam et tanquam certus de omnibus multum ei de tot molestationibus est compassus. Et requisiuit ab eo, an uellet cum archiepiscopo de his omnibus in curia experiri. Respondit archidiaconus: Vtique, pater sancte . Tunc papa dixit uicecancellario, qui astabat: Precipe Otoni cardinali, ut causam utriusque partis audiat diligenter . Tunc archidiaconus gratias agens deosculatis eius pedibus letus egressus est. 8Videns

hoc inter ipsos magnates multorum emerserat materies odiorum ita, ut in nequitiis perpetrandis sibi emulatores existerent et ille reputaretur maior et melior, qui plus gloriari poterat in malitia, qui potentior erat in iniquitate. Sic dissipata et lacerata erat ciuitas, ut nullum rigorem iustitie curia exercere ualeret, nisi in illos dumtaxat, quia nimia paupertate et imbecillitate sordebant. 3Tunc ciues, ex licentia malitie quasi effrenes effecti, ceperunt in communem pernitiem mutare dominia: modo pars una illum facere comitem, modo pars altera alium, non metuentes

terre ipsius depopulati sunt. 5Eo tempore erat quidam senex Duimus nomine, qui licet esset etate maturus, crudis tamen erat moribus insuauis. Hic cum putaret sibi factam fore iniuriam a filiis Vitalis pro eo, quod in quandam eius ancillam manus iniecerant, indignum putauit adire curiam et iudicum sententiam expectare, sed iratus uenit cum duobus filiis suis et primo quidem uerbis agressus est predictos iuuenes filios Vitalis. Hi etiam, cum essent ad fatuitatem et superbiam multum precipites, noluerunt dare locum ire, sed procaci ore uerba tumentia responderunt. Sic post

cepit se preparare ad iter. Cum ergo denuntiata fuisset electio Gargani apud potestatem et consilium Anconitanum, ualde commendantes factum Spalatinorum pulsu campane ac preconis uoce populum conuocarunt. Et facto grandi conuentu iuerunt nuntii cum Gargano ad palatium publicum. Et intrantes curiam, perorauit archidiaconus processum legationis et electionis, quam fecerant de Gargano, petens ex parte suorum ciuium, ut cum eorum beniuolentia et fauore dirigant eum ad regimen ciuitatis Spalatine. Tunc potestas Anconitana surgens prolixe contionatus est grates multiplices referens, quod

est. 4Altera autem die misit et fecit inspici plura hospitia, ubi uideretur commodius sui regiminis officium exercere. Et tandem placuit habere domum comitis Grubesce pro publico palatio et pro hospitio suo. Tertia uero die fecit coadunari uniuersum populum ciuitatis et facta curia primo expediuerunt se nuntii exponentes sue legationis processum et exitum ostendentes. Deinde nuntii Anconitanorum Matheus de Girardo et Albertus legationem ciuium suorum, que erat pro Gargano, coram populo multis laudibus perorarunt. Post hec autem surgens Garganus, ut erat eloquens uir,

est. Et prestito sui regiminis iuramento, fecit uniuersam multitudinem tam nobilium quam popularium uinculo sacramenti astringi, ut essent suis preceptis obedientes per omnia et sequaces. Iussit autem omnes iuratos in scriptis redigi et inuentus est numerus fere duum milium uirorum. Tunc ordinauit curiam statuens iudices, camerarios et precones. Totum namque regimen disposuit ad exemplar Ytalicarum urbium, que per potestatum regimina gubernantur. Cum enim nihil pecunie in fisco publico reperisset, per sue discretionis industriam cito ipsum abundare fecit absque grauamine alicuius. Siquidem

ad meliora transferre. Qualiter autem ciuitatis honor et commodum ampliori possit mensura excrescere, mentis aciem undique circumferebat, dando operam solerti studio seruare habita et lucrari habenda, expendenda pro utilitate expendere et tenenda ex discretione tenere. De rebus propriis satis erat curialis et largus sed de communibus multum tenax et parcus. 2Facta est autem tunc collatio inter ciues, et peracta taxatione omnium bonorum mobilium et immobilium. Soluit unusquisque de centenario tria fuitque summa totius collecte quasi quatuor milium ypperperorum. Ex hac

singulorum ciuium perquirebat, ut ante annum actus et nomina predisceret senum et iuuenum, puerorum etiam, ita ut omnium haberet notitiam ac si natus et nutritus in hac urbe fuisset. Preterea in exibendo honore hospitibus ita liberalis erat, ut plerique antea ciuitatis inimici, propter ipsius curialitatem amicissimi efficerentur. Veraces amabat, mendaces uitabat, ambulans in uia immaculata hic sibi ministrabat. In bello magnanimus et audax, in pace mansuetus et blandus, nullus poterat esse ita pauper et uilis qui non facilem ingressum haberet ad eum et qui propere sui iuris non

in quo iussit conscribi omnes consuetudines bonas quas ciuitas habuerat ab antiquo, superaddens multa alia iura, que uidebantur necessaria in actibus publicis et priuatis, uidelicet in causis expediendis, in maleficiis puniendis et pro iustitia equo libramine omnibus exhibenda. Quem libellum curia semper habebat pre manibus nec absque eo iudices uel aduocati ad discutienda causarum merita procedebant. Hoc capitulare transcripserunt Tragurienses et alii, quos emulatio nostri regiminis ad bona studia prouocabat. 5Denique transcurso iam ex maiori parte anni spatio

Congregati uero sunt circa eum omnes, qui effugere poterant gladium Tartarorum et erant ibi per estatem rei exitum prestolantes. XXXVII. De natura Tatarorum 1Nunc uero de natura et habitu gentis illius, prout ab his audire potui, qui rem curiosius indagarunt, pauca narrabo. Est enim regio illorum in ea parte orbis sita, ubi oriens coniungitur aquiloni, gentesque ille secundum proprietatem lingue sue Mangoli appellantur. Ferunt tamen, quod terra illorum confinis sit ulterioris Indie nomenque regis eorum Cecarcanus uocatur. Hic ergo

uiris per Tataros uiduate. Garganus uero potestas et nobiles Spalatenses ad dominam accedentes multa precum instantia exorabant eam, ut mansionem ciuitatis aspernari minime dignaretur sed non acquieuit regina. Spalatenses tamen multis eam afficientes honoribus crebris exeniis et donariis eius curiam frequentabant. 5Eo tempore Colomannus rex ad Dominum feliciter de hac luce migrauit. Fuit enim uir pietate magis ac relligione preditus quam in administrandis publicis rebus intentus. Sepultus est autem in loco fratrum predicatorum apud Cesmam, latenti mausoleo infossus.

ad Colocensem sedem electus, Bartholomeus Quinqueecclesiensis episcopus et quidam alii episcopi. Affuerunt nichilominus Hugrinus prepositus Cesmensis, Achilles prepositus, Vincentius prepositus, Thomas prepositus et alii quam plures prelati, quos enumerare superuacaneum duximus. Proceres quoque curie isti erant: Dionisius banus, Vladislaus comes curialis, Matheus magister tauernicorum, Orlandus magister agasonum, Dimitrius, Mauritius et alii multi illustres uiri omnes cum domibus et familiis suis. Garganus autem potestas circa regium obsequium ualde sedulus et deuotus, curabat sollicite,

episcopus et quidam alii episcopi. Affuerunt nichilominus Hugrinus prepositus Cesmensis, Achilles prepositus, Vincentius prepositus, Thomas prepositus et alii quam plures prelati, quos enumerare superuacaneum duximus. Proceres quoque curie isti erant: Dionisius banus, Vladislaus comes curialis, Matheus magister tauernicorum, Orlandus magister agasonum, Dimitrius, Mauritius et alii multi illustres uiri omnes cum domibus et familiis suis. Garganus autem potestas circa regium obsequium ualde sedulus et deuotus, curabat sollicite, ut et ciues in executione mandatorum regalium

expetebat. Quod factum non satis equanimiter tulit regius animus. Noluit autem rex residere Spaleti, sed abiens cum uxore et cum omnibus gazis suis demoratus est Tragurii, putans se ibi contra hostium incursum fortiorem habere tutelam propter uicinitatem insularum. Composuit autem se cum omni curia sua et mansit in insula adiacente. XXXIX. De seuitia Tatarorum 1Porro dux impius nil intemptatum relinquere uolens furioso constipatus exercitu post regem cucurrit, nil nisi regium sanguinem sitiens in regis pernitiem totis furiis raptabatur.

aggressi: Suagium et Driuosten, depopulati sunt eas in ore gladii non reliquentes in eis mingentem ad parietem. Iterum autem totam Seruiam percurrentes in Bulgariam deuenerunt. Ibi enim uterque dux Bathus et Caydanus condixerant suarum turmarum copias recensere. Illi ergo ibidem coadunati curiam celebrarunt et simulantes gratiam exhibere captiuis fecerunt per totum exercitum preconis uoce clamari, ut quicumque esset in comitatu eorum spontaneus uel captiuus, qui uellet redire in patriam, liberam se sciret habere licentiam ex clementia ducum. Tunc multitudo magna Hungarorum,

annisu, modesto tamen et discreto, facta est ellectio de domino Stephano, Zagrabiensi episcopo, in Spalatensem archiepiscopum postulandum, qui tunc temporis Spalati morabatur. Erat autem episcopus ipse in auro et argento locuplex ualde, aliis etiam diuitiis opulentus. Mundana pompositate largus et curialis benignum se omnibus et affabilem exhibebat. Totus enim extolli fauoribus et efferri hauris popularibus cupiebat. Regressus autem Zagrabiam misit ad Romanam sedem pro sue postulationis expetendo assensu. Sed tunc temporis mortuo bene memorie Gregorio papa, facta est dissensio inter

confiterentur ore, quod in subreptione bulle et in cunctis falsitatis processibus contra Deum et contra animas suas presumpsissent. Sic ergo abiit archidiaconus non tam uoluntarius quam coactus et sociatus Iohanne Vitalis layco in Hungariam est profectus. Ibi in presentia domini Bele regis et eius curie qualitercumque Hugrinum denuo elegit. Cui rex ibidem concessit comitatum ciuitatis Spalatensis et dominium insularum cum quibusdam aliis rebus. 17Reuersus igitur archidiaconus ad propria non inuenit uiuos Fuscum et Murgiam et quosdam alios, qui in depressionem ecclesiastici

uero munificus et amicus. Ita quidem contigit, ut omnibus grauis et intolerabilis uideretur, ob quam causam ipse semper contra ciues et ciues contra ipsum maliuolentie suspitiones gerebant. Consecratus tandem, ut predictum est, misit prenominatum episcopum Seniensem ad domini pape Innocentii curiam, qui tunc manebat Lugduni, petens suppliciter, ut pallium ei mittere dignaretur. Quo optento reuersus est episcopus palliumque tradidit ex mandato apostolico in manibus Bartholomei Scardonensis episcopi eidem archiepiscopo asignandum. Idem tamen episcopus, licet iam relicto seculo fratrum

in archiepiscopum extitit postulatus. Prefuit autem Hugrinus a die consecrationis sue usque ad diem sepulture anno uno, mensibus duobus, diebus decem. XLVI. De Rogerio archiepiscopo 1Cum autem ad prosequendum electionis negotium ad domini pape curiam nuntii quererentur, uix inuenti sunt duo, qui hoc onus assumerent: Desa Corui canonicus et Dragus nepos Sabaci, Spalatensis ciuis. Adeo uidebatur omnibus graue et periculosum usque ad Gallias pergere, quia dominus papa Innocentius Lugduni eo tempore morabatur. Propter discordiam siquidem,

et pauperis serui delitescens uix euasit mortis incursum. Cum autem ad suum dominum reuersus fuisset, cepit idem cardinalis ad ipsius promotionem satis uigilanter intendere, et ipsum in notitiam et gratiam domini pape deuenire fecit. 3Consecratus tandem et palliatus recessit de curia et transiens per Lombardiam deuenit Venetias, ibidem aliquantam faciens moram emit, que sibi erant necessaria. Viginti fere annis in Romana curia commorando non paruam cumulauerat pecunie summam. Inde iter arripiens uenit per Carinthiam et transiens per partes Aquilegie a domino Bertoldo,

satis uigilanter intendere, et ipsum in notitiam et gratiam domini pape deuenire fecit. 3Consecratus tandem et palliatus recessit de curia et transiens per Lombardiam deuenit Venetias, ibidem aliquantam faciens moram emit, que sibi erant necessaria. Viginti fere annis in Romana curia commorando non paruam cumulauerat pecunie summam. Inde iter arripiens uenit per Carinthiam et transiens per partes Aquilegie a domino Bertoldo, patriarcha, honorifice susceptus est. Quem curialiter pertractans dedit ei conductum per totam suam diocesim, expensas affluenter subministrando,

Venetias, ibidem aliquantam faciens moram emit, que sibi erant necessaria. Viginti fere annis in Romana curia commorando non paruam cumulauerat pecunie summam. Inde iter arripiens uenit per Carinthiam et transiens per partes Aquilegie a domino Bertoldo, patriarcha, honorifice susceptus est. Quem curialiter pertractans dedit ei conductum per totam suam diocesim, expensas affluenter subministrando, quousque fines regni Hungarie attigisset. Ingressus autem partes Pannonie uenit in Hungariam et pergens ad domini Bele regis curiam cum commendaticiis domini pape litteris, exposuit seriem

a domino Bertoldo, patriarcha, honorifice susceptus est. Quem curialiter pertractans dedit ei conductum per totam suam diocesim, expensas affluenter subministrando, quousque fines regni Hungarie attigisset. Ingressus autem partes Pannonie uenit in Hungariam et pergens ad domini Bele regis curiam cum commendaticiis domini pape litteris, exposuit seriem negotii, qualiter ad regimen Spalatine ecclesie fuerat destinatus. Non autem placuit regali celsitudini, quod factum fuerat circa ipsum, non modicum ferens indigne, quod promotus fuerat preter ipsius conscientiam et assensum.

Sed ciues miseratione comoti permiserunt ipsum suam facere uoluntatem. 9Istos uero episcopos, dum uiueret, consecrauit in prouincia ecclesie Spalatensis, uidelicet dominum Iohannem Scardonensem, dominum Ladislauum Tiniensem. Dominus Columbanus consecratus est in Romana curia, sed ueniens, ut moris est, metropolico iure sibi prestitit iuramentum. Consecrauit etiam dominum Dobroniam episcopum Farensem. 10Obiit autem octauo decimo Kalendis Mai, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo sexto fecitque se consepeliri domino Crescentio ante

libram
Justicię, nec flectat amor, nec munera palpent;
Munus enim a norma recti distorquet acumen
Judicis et tetra inuoluit caligine mentem;
Curritur in facinus, nec leges curia curat. Propter quę Spalatini statuta eorum ordinari et componi uoluerunt secundum formam inferius declaratam, ab omnipotente Deo ac uenerabilibus ecclesijs initium assumendo. Scriptum est enim: primum quęrite regnum

extasi sue mentis positus uerba in principio proposita titubabat: Domine, quid etc. Uti reuera ipsum elegicum carumque, manu forti denodatum, tripartitam aut alegoricam presignat censuram. Iadera utique, quę tantis ignominiis et molestiis Venetorum multo iam temporis profluxo curiculo extitit dirissime cepsitata, quod non solum mamonam temporalem, quam homines presenti seculo ducunt uitam, consumere nitebatur, verum etiam, quod deterius est, corpore et uita cupiebat priuare, decus nec gloriam recolens, sed eas procul

inde secessit; pergebat Panoniam. Sed cum idem rex ipsa castra tradita per sui libitum uolebat gubernare, dicti exeniatores uoluntatem mutarunt et in sponsione facta nullatenus permanere fixi uoluerunt, hec in inductu et suasu quorundam magnorum Croatorum, precipue filiorum comitis Curiati de Corbauia, qui principaliores rebelliones et fraudulentiores sacro regio dyademate pre ceteris Croatis extiterunt. Deducto ad ipsius regis notitiam tam grandem dolum et fraudem fuisse comissum, non in parua animositate cordis fuit repletus. Penitus statuit in se, licet dimidii regni sui

omnibus procurare. Data in nostro ducali palatio die XVIII Iunii, XIII indictione. Prima epistola Andreas Dandolo, Dei gratia Dux Venetiarum et cetera ut supra, salutem et dilectionis affectum. Curis assiduis ad conseruationem uestram et aliorum nostrorum fidelium et terrarum misimus ad uos et ad partes Slauonię nostros prouisores, ut circa ea, quę sunt honoris nostri et salutis uestre et terrarum nostrarum, ualeant prouidere et diligentius

reportauit continentem in effectu, qualiter ipse rex reputat Iadertinos inter electos fideles, ac viriliter contra inimicos regis persistant, cum exercitus presidium eis prebet et in modico temporis spatio Christi gratia opitulante erit eos liberaturus. Ac comitem Gregorium Curiatii pro quo ciues regi supplicauerant, habere eundem regię celsitudini comendatum, non fore dignum ad sui gratiam assumere, cum ipse pluribus vicibus solio regio deuiauerat. Sed tam sublimis est fidelium subiectio dictorum Iadertinorum, quod eorum

sequenti recessi ego Paulus, et die martis 6. mensis februarii recessit dominus rex et ivit ad Comichium. Die primo mensis februarii, circa mediam noctem, deruinavit quaedam pars borealis curiae Sancti Salvatoris de Iadra. Die 9. mensis februarii facti fuimus, scilicet ser Damianus de Nassis, ser Cosa de Begna et ego Paulus, conrectatores.

fecimus) inter ecclesias, ecclesiasticos, nobiles, populares et districtuales Iadrae, quae pecunia dari debet domino nostro regi, pro rehabitione insulae Pagi. Die martis (20.) mensis februarii, Crisii in curia domini nostri regis Sigismundi, interfectus fuit Stephanus Lazchovich cum nepote suo per certos barones Ungariae, de quo venit novum Iadram die 6. mensis martii sequentis.

Die 29. mensis martii condemnavi ser Ioannem Crustionacich in libras ducentum. Die 5. mensis aprilis in generali consilio creati fuerunt quattuor nobiles qui una mecum et cum curia provideant de iactu fiendi inter portas portus Sibenici, data et concessa eis omni auctoritate de dicto loco et tempore, faciendi praedictos iactus, dissicandi tantum quantum videbitur eis et die crastina videlicet sexto praedicti mensis ivimus cum domino Thoma Thomasevich, Andrea Iurani et

restituit versi clementia fati,
1.81.2  Tristior abstulerat quas tibi casus opes.
1.81.3   Laudata veterum tu paupertate virorum,
1.81.4  De Cincinnatis disseris et Curiis.
1.81.5  Sic ubi securos tetigit iam navita portus,
1.81.6  Ventorum faciles despicit ille minas.
1.81.7  Cum miser es, mihi tunc, Matthia, Stoicus esto,

2.54.5  Nolo superbum me putes, venio libens.
2.54.6  Papae! rotata cocta rapa testula,
2.54.7  Quam belle acernis afferuntur alveis!
2.54.8  Hanc sibi parabat Curius ipse coenulam.
2.54.9  Ergastulis hoc convenit convivium.
2.54.10  Quid hoc rubelli est? tolle funestam picem,
2.54.11  Lanae hoc laventur, aut equorum colei.

451. AD IOANNEM ARCHIEPISCOPUM STRIGONIENSEM
2.90.1  Quo tibi tot duros et luce et nocte labores,
2.90.2  O nunquam curis non agitate pater?
2.90.3  Hoc ave Caucasia est sine fine Promethea rodi,
2.90.4  Hoc fulcire humeris semper Atlanta polum.
2.90.5  Tamne iuvat nulla mentem

2.91.15  Quantam irreprensis noster emeruit parens
2.91.16  Mentis beate dotibus;
2.91.17  Fabiis, Metellis, Quinctiis, Catonibus,
2.91.18  Curiis, Camillis sanctior-
2.91.19  Melioris illos seculi sinceritas
2.91.20  Virtute fecit praeditos-
2.91.21  Iste, iste maior, labe quem nulla inquinat

semper) unicum! 453. AD EUNDEM ODE
2.92.1  Turbidi me sors miseranda regni
2.92.2  Tristibus curis tenet involutum
2.92.3  Nec sinit dulces meminisse rhythmos
2.92.4  Metraque Phebus.

cito rursus in astra, redi.
4.11.35  Verum ubi millenos purgata peregeris annos,
4.11.36  Immemoris fugito pocula tarda lacus.
4.11.37  Tristia ne priscis reddant te oblivia curis,
4.11.38  Neu subeas iterum vincla reposta semel.
4.11.39   Quodsi te cogent immitia fata reverti,
4.11.40  Quidlibet esto magis quam miserandus

ira nocet.
Crede mihi, brevis est et non diuturna voluptas
Quam superi formae constituere bonis.
15  Si male perdentur quae nunc male tempora perdis,
Postera non veniet commodiora tibi.
Effugit admissis aetas non tardior curis
Et tremulo adventat curva senecta pede.
Exangues subeunt curae, mox langor et illa
20   Pars vitae semper deterioris adest.
Aureus iste nitor, frons haec generosa tuique
Corporis in rugas totus abibit honos.

tuae dignitatis fuisse intelligas. Fatebor ingenue de tua gloria graviora testimonia saepissime extitisse, fideliora vero aut tui amantiora numquam. Quae cum ita sint, ego pro tuis in me maximis beneficiis meaque in te plurima observatione magnopere a te amari et aliquando, cum a reipublicae curis laxatus aliquid temporis suppeditare poteris, tuis ornatissimis literis visitari exopto. Quod si pro tua humanitate alterum impetravero, alterum vero jam impetratum conservari intellexero, munus divitiarum multarum pretiosius me

contentus es, effugi poenitentiam. Vale. Kal. Decemb. M.CCCC.LVI. Montanianae. II. Ante libellum Plutarchi, De curiositate, Latine versum. Ioannes Pannonius Marco Aurelio. S. Iterum me acerrimis cohortationibus tuis, Marce aureli, ad interpretandi officium, quod antea constantissime deprecari consveveram, impulisti. Accipe ergo iterum ex eodem Plutarcho

aliud statim concinnius requirat; postremo desperata ejus inventione, quid πολυπραγμοσύνη Latine significet, longo verborum ambitu describit. Idem, oppido quam frequenter, pro accurato ponit curiosum. Ego tamen, bona venia docti hujus et diserti auctoris, eo vitio praeditos, partim negotiosos, partim curiosos, vitium ipsum tum negotiositatem tum curiositatem appello. Cum praesertim

Latine significet, longo verborum ambitu describit. Idem, oppido quam frequenter, pro accurato ponit curiosum. Ego tamen, bona venia docti hujus et diserti auctoris, eo vitio praeditos, partim negotiosos, partim curiosos, vitium ipsum tum negotiositatem tum curiositatem appello. Cum praesertim Nigidius, homo ipsius judicio juxta Varronem doctissimus, affirmaverit, inclinamentum semper hujuscemodi verborum, ut, vinosus,

accurato ponit curiosum. Ego tamen, bona venia docti hujus et diserti auctoris, eo vitio praeditos, partim negotiosos, partim curiosos, vitium ipsum tum negotiositatem tum curiositatem appello. Cum praesertim Nigidius, homo ipsius judicio juxta Varronem doctissimus, affirmaverit, inclinamentum semper hujuscemodi verborum, ut, vinosus, religiosus, signare copiam quandam immodicam rei, super qua diceretur.

inclinamentum semper hujuscemodi verborum, ut, vinosus, religiosus, signare copiam quandam immodicam rei, super qua diceretur. Cicero etiam potissimum in libro, De Officiis primo, cum admonet peregrinum minime esse debere in aliena re publica curiosum; poeta item Catullus, Latinitatis aeque diligens custos, cum ita loquitur:
Quae nec pernumerare curiosi
Possint, nec mala fascinare lingva, manifeste hoc vocabulum, in malum tantum accipiunt. Nos igitur hunc, et si qui praeterea itidem eo

signare copiam quandam immodicam rei, super qua diceretur. Cicero etiam potissimum in libro, De Officiis primo, cum admonet peregrinum minime esse debere in aliena re publica curiosum; poeta item Catullus, Latinitatis aeque diligens custos, cum ita loquitur:
Quae nec pernumerare curiosi
Possint, nec mala fascinare lingva, manifeste hoc vocabulum, in malum tantum accipiunt. Nos igitur hunc, et si qui praeterea itidem eo utuntur, jure optimo secuti sumus. At durum quiddam est negotiositas! Credo item et

curiosi
Possint, nec mala fascinare lingva, manifeste hoc vocabulum, in malum tantum accipiunt. Nos igitur hunc, et si qui praeterea itidem eo utuntur, jure optimo secuti sumus. At durum quiddam est negotiositas! Credo item et curiositas. Sed haec, et complura hujusmodi, vel propter necessitudinem facile tolerabuntur, vel sicut illa Ciceronis beatitudo et beatitas, usu aliquando emollescent. Quanquam idem Cicero in Tusculanis Quaestionibus a

rem placitam facturi. 1460. VI. Episcopus Quinque-ecclesiarum ad D. Senensem. Dudum me R. P. V. totum dedicavi, sed ne inter negotia Curiae, mea tenuitas R. P. V. animo excidat, refricandam vel literis memoriam putavi. Et quoniam semel R. P. V. mei et Ecclesiae meae patrocinium suscepit, supplico humiliter, quatenus et nunc in certis causis meis, quas istic R. in Christo P. D. Marcus

certo inscrutabilique consilio, cui quae expediant distribuendo.

Expedit namque uiris fortibus laudem et gloriam propria uirtute comparare. Π audi gloriam propria uirtute comparandam not. lector A2 in marg. Nec in ipsis terrestrium rerum curis digne quispiam dicitur coronari, nisi qui legitime certauerint. Idcirco et apostoli ibant gaudentes a conspectu concilii, quoniam digni habiti sunt pro nomine Iesu contumeliam pati. Sperabant etenim post illum agonem sese immarcescibilem coronam suscepturos, ad quam promerendam strenuum

Scribis mihi, quanta malignatus sit inimicus in Sancto . Hic vero parce quaeso, si quae praeter ingenium meum loquar confidentius. Ignorat ille miser, ignorat quanta et ego remachinatus fuerim in eum. Si quid inceptasset, expertus profecto fuisset, uter nostrum plus possit, sive in Curia, sive alibi, vel auctoritate vel lingva et rebus omnibus. Equidem non video, qua in re ipse nobis nocere possit. An ne in Hungaria ex Episcopis evadamus Archiepiscopi? At iam sumus. An ne Romae efficiamur Cardinales? At hoc ultro recusamus. An ne regnemus? At deturbare nos de gradu quem

uigereque desinunt et in dies extenuantur magis ac usque ad exinanitionem consumuntur. Hoc est quod Ouidius scribens ex Ponto amico suo Flacco queritur:

Longus enim curis uitiatum corpus amaris
Non patitur uires languor habere suas. Et postquam enumerauit incommoda, quae

qui uirtutem colunt eiusque praesidio freti sunt, nullis omnino opibus adduci queunt ut non solum rem piaculo, sed ne laxissima quidem paenitudine dignam committant. Vt M. Curius et C. Fabricius apud Romanos optime declararunt, quorum alter a Samnitibus, alter a rege Pyrrho multa argenti aurique pondera missa non attigit . Etenim tolle cupiditatem et flagitia

Age rursum post somnum meridianum redi ad opus, rursum fames, rursum capiendus cibus. Interea nox uenit; deponendus est iterum ornatus, detrahenda uestimenta, et iam iterum ad plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos

Quo commento calidissimo satis declarauit Dionysius nullas rerum fortunas, nullas diuitiarum copias, nullam denique potentiam illi esse iocundam, cuius animus grauioribus curis sedulo coquitur; quod quidem usu uenire solet uniuersis qui rem publicam administrare aut aliis quorumque modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque

Ceterum uidendum est uiro sapienti an tam exiguis fumus et tenuissima leuissimaque aura congruum sit praemium dignumque ob quod homo tot et tantas sollicitudines capiat tantis consumatus curis et ueluti Sulla noctes insomnes transigat, timeat omnes, saepius nec uxori nec liberis confidat, numquam uel cibum uel somnum capiat securum. Sed quis saeuissimus diriora inimico suo sciuisset imprecari mala quam

Age rursum post somnum meridianum redi ad opus, rursum fames, rursum capiendus cibus. Interea nox uenit; deponendus est iterum ornatus, detrahenda uestimenta, et iam iterum ad plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos

Age rursum post somnum meridianum redi ad opus, rursum fames, rursum capiendus cibus. Interea nox uenit; deponendus est iterum ornatus, detrahenda uestimenta, et iam iterum ad plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos

Age rursum post somnum meridianum redi ad opus, rursum fames, rursum capiendus cibus. Interea nox uenit; deponendus est iterum ornatus, detrahenda uestimenta, et iam iterum ad plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos

Quo commento calidissimo satis declarauit Dionysius nullas rerum fortunas, nullas diuitiarum copias, nullam denique potentiam illi esse iocundam, cuius animus grauioribus curis sedulo coquitur; quod quidem usu uenire solet uniuersis qui rem publicam administrare aut aliis quorumque modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque

Ceterum uidendum est uiro sapienti an tam exiguis fumus et tenuissima leuissimaque aura congruum sit praemium dignumque ob quod homo tot et tantas sollicitudines capiat tantis consumatus curis et ueluti Sulla noctes insomnes transigat, timeat omnes, saepius nec uxori nec liberis confidat, numquam uel cibum uel somnum capiat securum. Sed quis saeuissimus diriora inimico suo sciuisset imprecari mala quam

Quo commento calidissimo satis declarauit Dionysius nullas rerum fortunas, nullas diuitiarum copias, nullam denique potentiam illi esse iocundam, cuius animus grauioribus curis sedulo coquitur; quod quidem usu uenire solet uniuersis qui rem publicam administrare aut aliis quorumque modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque

Ceterum uidendum est uiro sapienti an tam exiguis fumus et tenuissima leuissimaque aura congruum sit praemium dignumque ob quod homo tot et tantas sollicitudines capiat tantis consumatus curis et ueluti Sulla noctes insomnes transigat, timeat omnes, saepius nec uxori nec liberis confidat, numquam uel cibum uel somnum capiat securum. Sed quis saeuissimus diriora inimico suo sciuisset imprecari mala quam

Quo commento calidissimo satis declarauit Dionysius nullas rerum fortunas, nullas diuitiarum copias, nullam denique potentiam illi esse iocundam, cuius animus grauioribus curis sedulo coquitur; quod quidem usu uenire solet uniuersis qui rem publicam administrare aut aliis quorumque modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque

Ceterum uidendum est uiro sapienti an tam exiguis fumus et tenuissima leuissimaque aura congruum sit praemium dignumque ob quod homo tot et tantas sollicitudines capiat tantis consumatus curis et ueluti Sulla noctes insomnes transigat, timeat omnes, saepius nec uxori nec liberis confidat, numquam uel cibum uel somnum capiat securum. Sed quis saeuissimus diriora inimico suo sciuisset imprecari mala quam

aequo animo mala putat quae iure sibi accidisse recognoscit. III 3 Secundus locus a uoluntate diuina Ex quo loco ille secundus rite nascitur, quo itidem mortales curis non magnopere mouentur nec ea intolerabilia ducunt, puta quae uoluntate Dei acciderunt. Haec enim patienter ferunt, uel propter hoc quod ea, quae ab ipso sunt, iusta esse cognoscuntur, uel quia ipsi licet de luto suo disponere uti uult;

neque te tali uel scientia uel natura hortabor ut ad eas te referas artes quibus a primis temporibus aetatis tuum studium dedisti; tantum dicam quod te spero approbaturum: me, postea quam illi arti cui studueram nihil esse loci neque in curia neque in foro uiderem, omnem meam curam atque operam ad philosophiam contulisse. Tuae scientiae excellenti ac singulari non multo magis quam nostrae est relictum loci. Quare non equidem te moneo, sed mihi ita persuasi te quoque in his

inquit, "quaere." Atque iterum lamentanti, quod non esset potens, respondit: "Gaude quia impotens non eris." Aeneam quoque fessum ac multis aegrum curis illud Ascanii facetum consolatum fuisse scribit Mantuanus: "Heus! etiam mensas consumitis", inquit Iulus. Plurima sunt ex hoc genere ac uaria a scriptoribus

nefarios, impios, ueneficos, parricidas, et si ex ipsorum flagitiis et sceleribus quaedam detestabiliora referemus; id namque faciendo quodammodo ulciscimur uicem amici, quo ex officio ingens suscipit solacium. Hunc locum Cicero ad Curionem haud illepide attigit scribens de morte Marcelli: Ita uir clarissimus ab homine teterrimo acerbissima morte est affectus et, cui inimici propter dignitatem pepercerant, inuentus est amicus qui ei mortem afferret.

consequendumque? Atqui horum quaedam nobis cum brutis communia sunt, reliqua uero nec perpetuo haberi neque illo pauculo et exiguo tempore sine magnis laboribus comparari queunt, sine ingenti fastidio administrari et sine grauissimis curis anxietatibusque retineri . Non ergo iste dignus est humani generis finis, non profecto ob haec friuola et caduca ille factus est propter quem etiam caeli conditi sunt. Alius ergo

III.2.10 furibundi ex furiosius (et V1 furiosius) III.3.1 rite ] iure V1 | curis ] malis V1 | Vulg Ier. 18,6 III.3.2 Verg. Aen. 2,777-79, ubi 778 hinc comitem; 779 fas, aut

IV.19.17 et uoluptates addidit IV.20.2 post retineri delevit et sine grauissimis curis IV.20.3 hoc... tempore ] hoc uitę ergastulo isto paruo tempore V1 IV.20.4

possim uel polliceri. Quod etiam si minime perdidissem, nunquam tamen dispicere possem qua oratione aut quibus rationibus etiam illi quidem, qui principes eloquentiae sunt habiti, hanc tam grauem sacrosancti senatus uestri iacturam et hunc publicum totius curiae luctum ulla ex parte leuari possent. Perdidistis enim, patres amplissimi, praestantissimum collegam uestrum, cuius suauissimam consuetudinem, comitatem, benignitatem, liberalitatemque quotidie experiebamini, cuius ingenii dexteritatem et incredibilem

principibus fidissima responsa et reddere consueuerat et accipere. Absit uero inuidia et liuor edax saltem parcat cineribus. Extinctus iacet optimarum artium deditissimus amator; interiit omnium studiosorum praecipuus fautor, cultor bonorum, curiae splendor, ornamentum ciuitatis, et huius urbis diligentissimus restaurator. Corruit praeclarum magnanimitatis exemplar, cecidit munificentiae, gratitudinis, et totius liberalitatis alumnus. Cuius iactura cum uniuersis lugenda sit, tum mihi praecipue

intenderat, id unum moliebatur, id parabat, illuc omnia sua studia conuerterat, fecissetque uotis satis ni eum nobis haec dira atque crudelis mors tam repente praeripuisset. Vincebat ingenio humana consilia, et tantum grauioribus reipublicae curis natus uidebatur; haec erat praecipua eius uoluptas, a qua nullis aliis oblectamentis poterat diuelli, huius delectabatur gustu, huius solius escis pascebatur. Omnium saluti die noctuque inseruiebat, et tamen a nonnullis negligentiae

Tanta uero animi moderatione erat ut irasceretur perraro, iratus autem extemplo animum ad tranquillitatem reuocaret. De nullo obloquebatur, detrahebat nemini, et, nisi familiarium suorum, aliorum uitae minime erat curiosus. Maximum eius conuitium putabatur si quem, quod tamen parcissime fiebat, per iocum aliquo urbanitatis sale respersisset. Cibi uinique moderatissimi, somnolentiae nullius, immo uero peruigil, et qui multis quotidie horis

habet senatum atque magistratus, ordinem quoque patriciorum et plebis distinctum. Patricii soli rem publicam administrant, plebs tantum suis rebus studet: de publicis minime curiosa est. Haec ciuitas prae caeteris Dalmatiae urbibus, publicis et priuatis operibus, magnifice extructa est. Habet et naualia ac portum catena clausum. Ciues etiam in diuersis prouinciis mercaturam exercentes caeteros Dalmatas opibus superant.

Siue papillatę sumina grata suis,
25  Sed cenam cui dimisso Serranus aratro
Vellet honoratas applicuisse manus,
Et qua contentus Samnitum sperneret aurum
Vir pręstans animo Curius atque fide.
Pulmento satiare famem potuque leuare
30   Simpliciore sitim creditur esse satis
Laudeque tam dignum quam prorsus turpe putatur
Esse suę seruum mancipiumque gulę.

Iuuerat ignotos auxilioque suos.
Doctus, honoratę meruit pręconia uitę,
Mellifluum fundens semper ab ore fauum.
Adde quod ille quies studiorum, Marce, tuorum,
Ille tuis curis dulce leuamen erat.
Dum fuit hic, dulces Musarum expromere foetus,
Ęonidum poteras sollicitare nemus.
Sed quid ego hęc referens uulnus in uulnera condo
Et lachrymas lachrymis associare

Ad Ioannem Chrisanum Hyaderensem
2.21.1   Tu quia pollicitus Musae tua uota daturus,
2.21.2   Ingenium Curis subleuet illa tuis.
2.21.3   Det tibi Castalio Suaues de fonte liquores,
2.21.4   Hausta lauet curas Pegasis unda graues.

3.5.2   Quem sortita uirum patria nostra fuit.
3.5.3   Nam tua laetitiam nobis pretura gerebat,
3.5.4   Cum te pretorem curia sacra dedit.
3.5.5   Venisti, pretor, miro expectatus amore,
3.5.6   Publica res tali preside laeta fuit.
3.5.7   Vrbs

constans Caritas Crudelitas, crudelis Clementia, clemens Cibus Celeritas, celer Consilium Credulus, credulitas Curiosus, curiositas Concordia Communio Contemplatio Contrarium Custos Confugium Consolatio Cor Circumcisio

constans Caritas Crudelitas, crudelis Clementia, clemens Cibus Celeritas, celer Consilium Credulus, credulitas Curiosus, curiositas Concordia Communio Contemplatio Contrarium Custos Confugium Consolatio Cor Circumcisio

Aquę figura facies habens XX icosaedra 251 . Grando, nix, pruina, humor 258 .
Accusatio. Accusatus Socrates, quod nimium curiose perquireret, quę sub terra et quę in cęlo sunt 168 . Item, quod deos non esse putaret. Aduersarii Melitus et Anitus et Lycon. Primus ob poetas, secundus ob artifices, tertius gratia rhetorum ei infensi fuerunt. Item obiiciunt ei,

quod uillam nimis sublime extruxisset, graui multa affectus, liber VIII, caput I. CICERONIS OPVSCVLA
Agricolę uoluptas 43 . Marcus Curius, Lucius Quinctius Cincimatus. Viatores 45 . Ager cultus laudatur. Cyrus 46 . Marcus Valerius Coruinus 47 . Nihil est agricultura melius

fortunatos nimium sua si bona norint agricolas etc. 32 . Fortunatus et ille deos qui nouit agrestes etc. 33 . Arbor aurifera 124 . Auaritia diuersis curis hominum sollicitans corda 33 . Pigmalionis auaritia 61 . Harpię 86 . Visceribus miserorum et sanguine uescitur atro 93 .

usi in bello 97 . Callide dissimulando cauit insidias 8 . Callidus esto, si desint uires 28 . Credulus facile decipitur 23 . Curiosus rei ad se nihil pertinentis 38 . Nequis de te inquirat remedium 22 .
Concordia 6 . Concordia et paupertas repellit hostes

Corruent fulcientes Ęgyptum etc. 190 . Credulus 128 . Qui credit cito, leuis corde est. Non omni uerbo credas 145 .
Curiositas. Mel inuenisti; comede quod sufficit tibi. Scrutator maiestatis 131 . Multas curas sequuntur somnia. Quid necesse est homini maiora se quęrere 134 . Non plus sapias quam necesse est,

Domino est populus natinonum apostolorum prędicatione conuersus XI. Simon leprosus mundum infidelem primo et postea fidelem significat XIIII. Centurio conuertitur, ut nouissimi fiant primi XV.
Curiosus. Turbę saturatę dimittunt reliquias tolli a discipulis. Sic tu, cuius capax es, eo contentus altiora relinque doctioribus VIII.
Confessio. Confitentes peccata sua. Leproso mundato iussum, ut

Ego sitienti dabo de fonte aquę uiuę gratis XXI.
Celeritas. ACTVVM: Philippus abiens contra meridianum raptus spiritu Domini inuenitur in Azoto VIII.
Curiosus. AD ROMANOS: Tu quis es, qui respondeas Deo? Nunquid dicit figmentum ei qui se finxit: Quid me fecisti sic? An non habet potestatem figulus etc. IX. Non plus sapere quam oportet sapere XII.

Tu quis es, qui respondeas Deo? Nunquid dicit figmentum ei qui se finxit: Quid me fecisti sic? An non habet potestatem figulus etc. IX. Non plus sapere quam oportet sapere XII. ACTVVM: Libros uanę curiositatis comburunt XIX.
Conuersi. AD ROMANOS: Osee: Vocabo non plebem meam, plebem meam. Israel reliquię saluę fient. Gentes apprehenderunt iustitiam quę est ex fide, Iudei non etc. IX.

sapientis consilio obedientes IIII . Custos Argus Inois in uaccam uersę I . Tauri ignem spirantes et draco custodes pellis aureę VII .
Curiosus. Cornix contra edictum Mineruę cistellam, in qua Erictonius erat, inspexit et uulgauit, Aglaura aperiente cistellam. Hanc dea in saxum mutauit, illam a comitatu suo expulit II .

Malum consilium est, quod mutari non potest 104 . Lacedemonii consilium optimum in senatu ab improbo homine dictum alteri probo asscripserunt, ne malorum consiliis uti uiderentur 108 . Curiositas quęrentium ea quę nihil prosunt 87 . Contrarium nullum sine contrario 38 .
Contemplatio. Socrates immobilis stetisse dicitur ab ortu solis usque ad alterum

Tonitru audito comitia dissolui solita 68 .
Credulitas. Subita persuasio ad scelus peruia est 116 .
Curiositas. Antigonum Demetrio filio interroganti, quando cum exercitu reuersurus esset, respondisse ferunt: An solus times, ne tubarum sonitum audire non possis 98 . Concordię templum fieri in foro Camillus uouit

Credulitas. Theophrastus citius credendum dicebat infreni equo quam uerbo incomposito 49 . Non facile dexteram iniiciendam 82 .
Curiositas. Thales in scrobem incidit, dum sydera speculatur 6. 16 . Diogenes mathematicos carpebat, quod solem et lunam et sydera intuentes, quę ante pedes essent negocia, negligerent 56 .

60 .
Credulus Alexander Bagoę spadonis delationibus Orsinem, nobilissimum satrapem et de se bene meritum, inique supplicio affici iussit 62 .
Curiositas. Inter Tygrim et Euphratem regio tam uberi et pingui solo, ut a pastu repelli pecora dicantur, ne satietas perimat 20 .
Clementia Alexandri erga captiuas

tota ciuitas. In concilium armati uentitabant 347 . Optima consultandi ratio 347 . Alexander imperator doctis consiliariis usus 441 .
Curiosus. Aristoteles in quosdam philosophos 233 . Concordia Chrysaori cum duobus fratribus in Hiberia regnantis, ex quo dictus est Geriones triceps 31 . Concordię templum

coenis uiri cubabant, mulieres sedebant. Vini usus foeminis Romanis olim ignotus. Canebantur egregia opera in conuiuio. Mos epulandi in propatulo, liber II, caput I. Consilium: Tribuni plebis scita patrum T littera subscripta confirmabant, ipsis tamen intrare curiam non licebat, liber II, caput I. Scipio Nasica plebis tumultum compressit, cum dixisset plus se quam illos, quid reipublicę expediat, intelligere, liber III, caput

Nec uero alienum est ad ea eligenda, quę dubitationem afferunt, adhibere doctos homines uel usu peritos et quid his de unoquoque officii genere placeat, exquirere 107 .
Curiositas. Cura in rebus obscuris 75 . Cura rei alienę 78 .
Contemlatio. Cogitatio in quo uersari debet 76 .

impiorum 320. 344 . Consilium Domini ęternum 344 .
Credulitas. Innocens credit omni uerbo 270 .
Curiositas. Scire uelle, quod scire non licet 290 . Mundum tradidit disputationi eorum 294 . Ne quęras maiora te 298. 299 . De absconditis tuis

uicus, id est abstinentia 143 . Consilium bonum, si etiam a reprobis datur, non contemnendum 48 . Achiman, id est frater sine consilio 169 .
Curiositas. Quod superfuerit, ex his manducabit Aaron et filii eius 60 . Concordia bellatorum 139 . Contraria contrariis oppositis elucescunt 107 .

Diuitię non expetendę 174 . Nihil est nostrum, quod amitti potest 179 . Solus sapiens diues 182 . Diuitias contempsere Caius Fabricius, Manius Curius 183 . Aphricanus 184 .
Dolus. Qui XXX dierum pepigerat cum hoste inducias, noctibus populabatur. Quintus Fabius Labeo arbiter Nolanis

et ancillas et edere et bibere et inebriari, ueniet Dominus et diuidet eum partemque eius cum infidelibus ponet XII. Qui epulabatur quotidie splendide, gutta aquę indiget, ut in igne ardens linguam refrigeret XVI. Attendite autem uobis, ne forte grauentur corda uestra in crapula et ebrietate et curis huius uitę et superueniat in uos repentina dies illa XXI. Gratus. Lepra liberatus offerre iubetur pro emundatione munus et ostendere se sacerdoti V. Demoniacus liberatus abiit per uniuersam ciuitatem [prędic] predicans, quanta fecisset illi Iesus VIII.

et Arunx mutuis uulneribus conciderunt 7. Hannibal odium aduersus Romanos XI annos natus perenne iurauit 17. Inconstantia. Licinius Stolo consul primus omnium sua lege punitus est 10. Ingratus. Vulscinii seruos manumiserant in curiamque legerant, sed ab iisdem indigna passi auxilium implorant a Romanis missusque Decius mox libertinos omnes aut in carcere necauit aut dominis in seruitute restituit 16. APOPHTHEGMATA PLVTARCHI

inferior. Facies irati 52. Quantum malum ira contra Aristotelem. Facies irati. Ira incipit a suo malo. Remedia ne irascamur 53. Celius orator iracundissimus clientis conuiuę patientia mollitur. Pythagoras perturbationes animi lyra componebat. Non uis esse iracundus, ne sis curiosus. Irę remedium dilatio. Plato in seruum iratus quomodo iram compescuerit. In Socrate irę signum erat uocem suhmittere, loqui partius 54. Omnis indignatio in tormentum suum proficit. Rex iracundus: Darius, Xerxes, Alexander in Clytum, Lysimacum, Lucius

iudicii locum euntes meritas illic poenas sustinent 162. Opera eorum sequuntur illos. Locus ubi oporteat omnes collectos iudicari ac deinde ad inferos proficisci 84,185. Non iuuenem, sed senem esse bonum iudicem oportet 202. Vter iudex melior etc. 268. Curię iccirco templis proximę, ut inibi iudicantes meminerint se, dum alios iudicant, a Deo iudicari 288. ludicii ordo 305. De iudicum ignauia et probitate 308. Diuinum iudicium nusquam potest euitari 310. Forum uenale. Redhibitio 315. Iudicium uirgo pudica

pateram et salinum ex argento habere uetabat. Luxuria marmorum conuehendorum 336. Luxuria ędium Marci Lepidi, Cai et Neronis domus aureę 342. Incendia puniunt luxuriam etc. Marci Scauri theatrum opus omnium maximum. Cai Curionis theatra e ligno uersatili. Libido. Leo odore adulteram sentit atque ulciscitur 87. Equum adamauit Semyramis 93. Equarum libido extinguitur iuba tonsa. Arieti naturale agnas fastidire, senectam ouium consectari 95. Perdices

342. Caius Lucius a Trebonio adolescente, cuius pudicicię uim inferre conatus est, interficitur 346. Serui in matronas et pueros lasciuientes trucidati 357. Pompeius militi oculos erruit, quod obscenis locis digitos adegisset mulieri oblatę 358. Fuluia Quintum Curium meretricio sibi amore iunctum prodidit 365. Publius Clodius Bonę Deę sacrarium muliebri habitu ingressus cum Metelli pontificis uxore adulterium commisit 367. Britanni siluicolę matribus et sororibus coeunt 374. Antonius et Cleopatra 396, 404. Iuuenis

potestatem ueniret, se ipsum cum regia domo concremauit 58. Seniores Romani se pro patria deuouent 186. Dion arce Syracusanis tradita maluit priuatus uiuere quam ut tyrannus dominari 200. Alexandrum Macedonia non capit 209. Pori regis capti magnanimitas 229. Curius aurum contempsit 245. Pyrrhus Romanis captiuos sine / precio restituit, quod se de gloria tantum certare diceret. Fabricius nec auro motus nec uoce elephanti. Romani Cyneam dona ferentem non acceperunt 247. Fabricius Pyrrho medici

Romanis captiuos sine / precio restituit, quod se de gloria tantum certare diceret. Fabricius nec auro motus nec uoce elephanti. Romani Cyneam dona ferentem non acceperunt 247. Fabricius Pyrrho medici sui perfidiam detexit, nolens cum illo dolo, sed uirtute certare 247. In Curio auri contemptus 250. Regulus persuasit, ne captiui commutarentur et ad supplicium rediit 256. Saguntini in ignem se et sua deiiciunt, cum a Poeno expugnarentur 265. Item Astrapenses a Romanis obsessi 298. Scipio filium gratis recipere captum noluit ea lege, ut

ferox, militaris glorię cupidus 4. Thesei gesta 33. Sanson maxilla asini pugnat 38. Patrocli et Merionis cędes 40. Ionathę facinus 46. Dauid Goliam sternit 47. Laconum chori tres ad uirtutem instituti 63. Spartiatę 74. Trigemini Curiatii, Horatii 77. Pisistrati lex, ut qui oculos in bello amisisset, publice aleretur 87. A quinto anno pueri discunt equitare, iaculari etc. 91. Zopyri facinus 101. Bruti et Aruncis congressus 103. Coclitis

cicatricibus absoluitur 349. Maurisius statura breuis prouocatorem occidit 350. Sertorius 358. Spartacus 359. Mitridates 364. Pedites equorum iubis subleuati cum equitibus agebantur in pręlium 370. Eucratides 376. Curio amisso exercitu noluit fugere et dimicando concidit 383. Sceuę uirtus. Acilei fortitudo 384. Crascinus : Faciam, inquit, hodie, o imperator, ut aut uiuum me aut mortuum laudes 385. Cęsar enatat leua manu cum libellis elata, paludamentum mordicus

CICERONIS OPVSCVLA Matrimonium. An uir sapiens ducat uxorem? 69. Commune animantium omnium conunctionis appetitus 73. Prima societas in conuigio 84. Seruus est, cui mulier imperat 180. Magnanimus. Marcus Curius aurum contempsit 45. Magnitudo animi 74, 75. Magnanimitas recta alia, alia uitiosa 86. Fortitudo 86. Fortes et magnanimi non qui faciunt, sed qui propulsant iniuriam 80. Fortis et magnus animus duabus rebus cernitur 87. Animi, non corporis

est laborum dolorumque contemptio 166. Militaris uirtus. Pyrrhus pro gloria tantum decertans 81. Rhetorum campus de Marathone, Salamine, Plateis, Thermopylis, Leutris etc. 86. Quintus Mutius. Cocles. Decii. Caius Fabricius. Marcus Curius. Scipiones. Cato 175. Memoria Themistoclis 34. Pythagorei, quod in die dixerint, commemorant uesperi 99, 39. Mors quare non timenda 49. Pythagoras negat licere homini se ipsum interimere. Solon dixit

314. DIONYSIVS HALICARNASEVS Ocium. Dies Neptunno equestri solennis. Hippocratia Arcades, Romani Consualia uocant, quo die cessant ab operibus equi et muli 11. Sacrum diis Laribus 37. Honor. Tribus tribuni, curię curiones, decurię decuriones, patres patricii 33. Senatus officia et plebis 35. Dictator, magister equitum, census 132. Decemuiratus 274. PROBLEMATA ALEXANDRI APHRODISEI

DIONYSIVS HALICARNASEVS Ocium. Dies Neptunno equestri solennis. Hippocratia Arcades, Romani Consualia uocant, quo die cessant ab operibus equi et muli 11. Sacrum diis Laribus 37. Honor. Tribus tribuni, curię curiones, decurię decuriones, patres patricii 33. Senatus officia et plebis 35. Dictator, magister equitum, census 132. Decemuiratus 274. PROBLEMATA ALEXANDRI APHRODISEI

haberi soleret. Locus in quo senatus iure fieri potest. Quando ratum non est senatus consultum? Ante exortum et post occasum solem. Senatus consultum fit per discessionem, si consentiretur, aut per singulorum sententias exquisitas, si res dubia esset 87. Quid sint comitia calata, quid curiata, quid centuriata, quid tributa. Concilium 93. Ornatus. Barbam et genas radere Romanis etiam ante ętatem senectam moris fuit 22. Quare et Gręci et Romani aOinulum gestarint in manu sinistra digito qui est minimo proximus 57.

auarus. Alter, inquit, nihil habet, alteri nihil est satis. Spartanus in petitione magistratus uictus, lętari se dixit, quod patria haberet aliquos se meliores, liber VI, cap. IIII. Superiori Aphricano consulatus citerior legitimo tempore datus. Catonis effigies in curia posita, liber VIII, caput XVI. Accius poeta Iulio Cęsari in collegium poetarum uenienti non assurexit , liber III, caput VII. Quę cuique magnifica contigerunt, liber VIII, caput XII. Demadis dictum: Nolentibus Atheniensibus diuinos honores Alexandro

feliciorem oraculo iudicatum 81 . Vulneratis neruis summus dolor, pręcisis nullus 126 . Nec minus propicii erant mola salsa supplicantibus dii 133 . Manius Curius imperator uisus a legatis rapum torrere 196 . Scipioni non fuit in bonis funeris impensa 213 . Carrhis, Arabię oppido, muros domosque massis salis faciunt 299 .

Item Lucius Valerius Publicola 8 . Quintus Fabius Rullus. Huic mortuo tantum ęris populi liberalitate congestum est, ut inde filius uiscerationem et epulas publice daret 14 . Marcus Curius Dentatus legatis Samnitum respondit 15 . Marci Attilii Reguli coniugi et filiis sumptus publice datus 17 . Post mortem Lucii Pauli Emilii dos uxori nisi uenditis possessionibus non potuit exolui

uirtutem, sed pręparent. Grammatica etc. Quod Homerus non sit philosophus. Philosophia, scientia bonorum et malorum, consummat ac perficit animum. Didymus grammaticus IIII milia librorum scripsit 38 . Apionis grammatici in Homerum curiositas. Philosophii degenerantes. Quantum mali faciat nimia subtilitas. Omnia in utramque partem disputari posse ex ęquo aiunt. Inter sapientiam et philosophiam. Philosophię partes tres: moralis, naturalis, rationalis 39 .

duos quoque apud se esse permagnos deos responderunt paupertatem et impossibilitatem, a quibus se prohiberi illi pecuniam dare 43 . Aristides se magis inopia gloriari posse dixit quam Callias opibus 90 . Manius Curius paruo agello contentus 91 . Inter inuite et sponte pauperem 96 . Paulus Emilius, uir triumphalis, diuitias contempsit 101 . Tubero uir magnę autoritatis, sed tenui

octogesimum annum filium genuit. Liber VIII, caput XIIII.
Poeta. Cato sextum et octogesimum annum agens capitali crimine accusatus intrepide se defendit; iam senex litteras Gręcas didicit. Cato filius etiam in curia libros Gręcos lectitauit. Liber VIII, caput VII. Carneades cum Chrisippo disputaturus heleboro ante se purgabit. Hisocrates quartum et nonagesimum annum agens composuit librum, qui Gręce PanaJhnaďkóV inscribitur. Eodem. Crisippus undequadragesimo coeptum Euchiam

Sapientię dediti ad hominum utilitatem suam doctrinam conferant 110 . Philosophi a de officiis fructuosior 136 .
Pauper. Caius Fabricius. Marcus Curius 175 . Marcus Curius 181 . Manius Manilius 184 . Promissum quando seruandum 78 . Quando eo non standum

conferant 110 . Philosophi a de officiis fructuosior 136 .
Pauper. Caius Fabricius. Marcus Curius 175 . Marcus Curius 181 . Manius Manilius 184 . Promissum quando seruandum 78 . Quando eo non standum 79 . Facta et promissa semper ne seruanda sint.

templum ingredi non licet. In ędem Tenis apud Tenedum tibicini intrare non licet, nec ulli ibi Achillem nominare 84 .
Rex. Magistratus apud Cumeos pylactus reges manu apprehensos e curia aducebat ac tam diu detinebat, donec de eorum imperio senatus occulte sententiam tulisset suffragiis, an iuste facerent 83 . AVLVS GELIVS

3 . Epimenides VII et L annos dormiuit 14 . Diogenes culpabat eos qui sequerentur somnia dicens: Ea quidem quę agitis, nec in somnis, ut corrigatis, cogitare uultis; quę uero dormientes cernitis, ea curiose disquiritis 57 . Somnum fieri, cum uis sensibilis circa principale soluitur nostrum 77 . Theon Tithoreus Stoicus dormiens ambulabat. Et Periclis seruus in summo tecto

Calceus Aemilii aspectu pulcher, sed qua parte pedem offendat, soli domino patere 326 . Marcus Atylius, quia libros Sybillinos priuato homini transcribendos dederat, damnatur 349 . Fuluia meretrix Quinti Curii parricidium prodidit 365 . Halarico in fluminis alueo sepulchrum conditum 461 . Silentium. Mira fide Persę secreta cęlant 214 . Somniorum interpretatio per Iosephum

parcendum cędentibus 74 . Sępe, cui minus parcitur, plus timetur 89 . PLINIVS DE VIRIS ILLVSTRIBVS
Victor. Oratius uicit Curiatios fugiendo ac contra singulos subsistendo 3 . Virago. Cecilia uirgo obses Porsennę 7 . FABIVS QVINTILIANVS IN DECLAMATIONIBVS

1.7.17  Sed mea, ceu uariis pinus iactata procellis
1.7.18  Quaeque indignanti naufraga fertur aqua,
1.7.19  Nunc his nunc illis mens uoluitur anxia curis,
1.7.20  Fluctuat et multis irrequieta malis.
1.7.21  Fluctuat et fatis male contristamur iniquis,
1.7.22  Nec nostrae aspicio

1.7.31  Securos igitur poscant tua carmina uates,
1.7.32  Quorum mens nullis debilitata malis.
1.7.33  Non uacat haec tantis agitatos scribere curis,
1.7.34  Quae uacuo festi tempore uatis egent.
1.7.35  Nam mihi tempestas trux impedit atque moratur
1.7.36  Quod iubet officii

2.4.131  Ambrosiaque frui et tacite praesummere solam
2.4.132   Quod diuinus amor nectar mihi dulce propinat?
2.4.133  Tempestiua meis succedunt ocia curis
2.4.134  Inque uicem requies aeternaque sabbata regnant.
2.4.135  Scilicet et reducis fęlicia munera uitae
2.4.136  Et postliminium

tuo!«
4.3.51  Haec responsa dedit, uix qualia frondibus altis
4.3.52   Chaonii nemoris praecinat augur auis.
4.3.53  Nanque ego dum curis peterem te, uita, leuandis,
4.3.54   Ac uelut ad medicam confugit aeger opem,
4.3.55  Infęlix perii, qui dum mea uulnera curo,

secura tenetur,
4.3.64   Naufragium in portu saepe carina facit,
4.3.65  Sic ego nunc pereo dum te, mea Flauia, credo
4.3.66   Perfugium curis esse fidele meis.
4.3.67  Vesano neque enim dantur fomenta dolori,
4.3.68   Vulneris unde fuit fons et origo mei:

in posteritate conquiescit.
4.22.19  Cur non iugera Quintiana, cur non
4.22.20  Sarrani segetem laboriosam,
4.22.21  Et sulcos Curii graues, paternus
4.22.22   Purgauit ligo? Cur arare montes
4.22.23  Vastos Illyriae colonus asper

Lybici mora leones.
4.23.77  Quod si conualeo, pedis pusilli
4.23.78  Magna est gratia. Nam meis Camoenis
4.23.79  Insertabere curiae deorum
4.23.80  Instar numinis, Herculemque claro
4.23.81  Vinces syderei nitore caeli
4.23.82  Et templis Epidaurium

5.10.10   Quem pia Virgo tenet Libraque lance pari,
5.10.11  Tu quoque tam iusto moderaris pectore, ruri
5.10.12   Dum patria est et dum curia tota uacat.
5.10.13  Ergo magistratus omnes geris, omnia quae sunt
5.10.14   Multorum reliquo tempore, solus habes.
5.10.15  Nec

6.4.17  Adsiduo nec te sic Roma labore fatigat
6.4.18   Vt tibi scribendi copia nulla uacet.
6.4.19  Nanque interpositis succedunt ocia curis
6.4.20   Et tempestiuis soluitur aula iocis,
6.4.21  Nec tibi, Cortesi, parua est facundia, diues
6.4.22   Vena sed eloquio

uertat?
6.8.16   Quis, rogo, desidiam dogmata sancta uocet,
6.8.17  Aut tumido insimulet fastu, aut obliuia fingat,
6.8.18   Deneget aut curis ocia parua tuis?
6.8.19  Nam tua quae fuerit, studiose, industria semper,
6.8.20   Pomponi, quae non bibliotheca docet?
6.8.21  Quae

tuo,
6.34.7  Virtutisque tuae meritum suspirat et ambit
6.34.8   Auctior officiis illa futura tuis.
6.34.9  Sed quia complicibus foedatur curia multis,
6.34.10   Iamque diu senuit colluuione sua,
6.34.11  Nec curare potes cacoethen – pessima tanti
6.34.12   Vsque adeo uis

2.
7.2.1  Mensis honestari quo principe quilibet optat,
7.2.2   Hic feelix reliquos torquet honore suo.
7.2.3  Si prisci remeent, Euandria curia, patres,
7.2.4   Non esset frenis Roma pudenda tuis;
7.2.5  Teque ultro cuperent sellae uectare curulles,
7.2.6   Ambirent trabeam

orta colonis
7.2.10   Nunc Ragusa suum gaudet habere ducem?
7.2.11  Effigies Romae, priscae probitatis imago,
7.2.12   Indolis antiquae, curia nostra, patres,
7.2.13  Vos simul o nostri memores estote libelli;
7.2.14   Aspires uati, Roma pusilla, tuo!
7.2.15  Quod si digna

7.9.3  Quem Deus nostrae, miseratus aegros
7.9.4   Saepe dolores,
7.9.5  Missitat nobis Pater, ut leuamen
7.9.6  Tristibus curis animisque moestis:
7.9.7  Qualis adfectum releuasse moesta
7.9.8   Mente Tobiam
7.9.9  Diceris, talis uenias ab alto

7.9.7  Qualis adfectum releuasse moesta
7.9.8   Mente Tobiam
7.9.9  Diceris, talis uenias ab alto
7.9.10  Aethere et curis medeare nostris,
7.9.11  Sis bonus custos et ubique nostrae
7.9.12   Cura salutis.
7.9.13   Nequid

Ioannes,
7.43.2   Vtilitas non me, non honor ipse capit;
7.43.3  Censeri cupio te iudice, nec mihi quanti
7.43.4   Laus tua sincaera est, curia quicquid habet. 44.
7.44.1  In sortem adscriptus Domini, mi Vite, mereri

et Domino clerico Michaele Draganich sub Canonicis, et civibus Sibenicensibus Testibus habitis, et rogatis. Et ego Clericus Lucas Miusseus civis Sibenici publicus imperiali auctoritate Notarius et curiae Episcopalis Sibenicensis Cancellarius de praefati Reverendissimi Domini Vicarii Commissione, ac mandato qui una cum testibus praemissis suprascripti instrumenti sive privilegii concessione sub die, mense et millesimo suprascriptis rogatus, et requisitus interfui; Ideo manu propria

quae priscis seculi decori et ornamento fuerunt, ut Romanorum tempore Cornelia Mater Gracchorum, quae non parum contulit filiis suis ad eloquentiae copiam et leporem, Hortensia item filia Hortensii summi oratoris in sinu patris enutrita, quae prae aliis eloquentia floruit, et causam Matronarum in curia egit cum magna auditorum admiratione. Huic accedit Sapho Poetissa, quae carmine suo omnibus seculis futuris se celebranda dicit. nec tacetur Aspasia, Socratis tempore doctissima foemina. Puto, non te futura secula silebunt; intendisti animum tuum bonis artibus, et non lanificio muliebri, aut

25  Sede praecaelsa residens Olympi
Ipse curabo dare tunc Thadaeum,
Qui tibi curam dabit et perennem,
Crede, salutem."
Denique ad regem veniens Thadaeus
30  Optimis curis penitus refecit.
Nuncians: porto sacra missa caelo,
Clausit ocellos. DE DIVO MATTHIA
Ad viam vitae simul et salutis

Durior duro scilicis lapillo,
15  Nigrior nigro pariterque corvo
Est tibi bilis.
Alter infelix rabie Iugurtha,
Alter effuso Marius cruore,
Alter occultis Cathilina curis
20  Natus in aevo.
Quid taces nostro minitans theatro?
Quid tonas nostram lacerans Camoenam?
Quid furis nostras capiens volucres
Plenus aceto?

de qua et Virgilius Virgilius cecinit in Pollionis Egloga et poeta Venusinus Horatius secundi voluminis oda prima: (13)
Et consulenti Pollio Pollio curiae,
cui laurus aeternos honores
Dalmatico peperit triumpho. Unde et suum filium eo, quod natus ibi erat, Saloninum Saloninus appellavit. Terra, ut Papinius (14)

feruentissimus axes
3.295  Igniferis calcabat equis et lampade recta
3.296  Aethiopas duplices axemque uidebat utrumque.
3.297  Tum deus Alcides ob durum iter atque laborem
3.298  Fessus anhelabat requiemque et molle leuamen
3.299  Vt caperet curis, gelidas petit arboris umbras,
3.300  Arboris antiquae, quae stans delubra secundum
3.301  Ingentes ramos et brachia densa per auras
3.302  Sparserat, algenti crepitans umbrosa susurro.
3.303  Hic placida uirides diuellit ab arbore ramos

tremor, vix a colapsu me retineo, mens enim simul et membra corporis pietate potiusque timore cadunt, tamen ut debitę servitutis erga Sanctitatem Vestram expendam officium, cuius nominis obsequentissimum et deditissimum semper mancipium fui, ut et vicebano Croatię ceterisque nobilibus Sclavonię curiosius morem geram, qui pridie per litteras et nuncios me uno ore et omnes exoratum rediderunt, quod ad Sanctitatem Vestram scribere debeam seriatim, tam de miseria peremptorum, quam etiam de periculis superstitum, in quibus die noctuque versantur. Omnia enim ipsis pręsentem intentant mortem,

recusantem. Antehac autem et Quintus Cęlestinus, cum menses sex rexisset Ecclesiam, pontificatum, quem Caroli regis solicitationibus agitatus acceperat, tam libenter deposuit, quam inuitus gerebat. Hinc primum degenerantis curię signum apparuit, quoniam tantę integritatis uir a nemine, ne id faceret, interpellatus est aut, cum fecisset discessissetque, reuocatus nisi ab eodem, cui ob uirtutem charus fuerat, rege; quanquam ille solitarię

assentiens chyrographum dedit et nuptias cum ea, quam adamauerat, iniit. Post hęc deprehendit mulier nihil prorsus Christiani moris inesse uiro: non orare, non ad ecclesiam ire, non crucis signum facere. Denique causam ab eo curiosius sciscitans plene didicit et anxia remedium quęrens Basilio episcopo rem detulit. Tunc accersitum Phaniam Basilius hortatur, ut reuerti uellet, unde per pręuaricationem recesserat, et credere et confidere in Domino.

gladio cęsi sunt. Sodomę quoque euersio, ut ait Scriptura, superbia et saturitas panis fuit. Ideo Dominus in Euangelio: Attendite, inquit, uobis, ne forte grauentur corda uestra in crapula et ebrietate et curis huius uitę, et superueniat in nos repentina dies illa. Et: Vę uobis, qui saturati estis, quia esurietis! Mediocritate igitur opus est, ut nec nimium nec parum cibis abstineamus. Alterum seipsum

Cassianus primitiasque obtulisse. Cuius aduentu demon ab obsesso, quem sanare abbas non potuerat, repente effugit, propter eum se fugere confessus. Admiratus Ioannes, unde ex illo seculi homine tanta uirtus emicuisset, curiosius percunctari coepit. Atque audiuit eum olim, dum monasticę professionis desyderio afficeretur, a parentibus compulsum ducere uxorem et iam annum undecimum cum illa in uirginitate perseuerare, ipsam denique omnibus

labore, partim inedia iam deficeret, obdormisse et dormienti sibi uisum a quodam panem accepisse atque eo gustato se refocillatum sensisse; deinde expergefactum nauigio iuxta prętereunte susceptum Romamque delatum. Rem ergo curiosius exquirens comperit ea ipsa die illum pane eo refectum fuisse, qua sacrificium fuerat oblatum. Et Deo gratias egit, quia hic ille panis esset, de quo per Hieremiam dicitur: Inebriaui animam lassam, et omnem

si quis etiam manifesto deliquerat, non iam ei iudicandi occasionem, sed magis humiliandi prębebat. Et nos ergo Pastoris uocem audiamus, ut mites et quieti potius cum agnis in partem dexteram concedamus quam lasciuientes et curiosi ad sinistram cum hędis declinemus. Lasciuiunt autem, qui pręsumptionis speculam inscendentes aliorum actus auide explorant, suos non satis consyderant et, dum alios nimis licenter iudicant, ipsi grauius Dei iudicium

ridiculi causa illam rogauit, ut, cum eo peruenisset, inde sibi rosas mittendas curaret. Cui ipsa: Nequid — inquit — impossibile esse credentibus credas, quod petis, efficiam. Postquam ergo decollata est, Theophilo in curia uersanti puer cum recentium cistula rosarum apparuit, et quidem brumę tempore, quando nihil in aruis florere solet, easque sibi a Dorothea de sui Sponsi paradiso missas dixit. Et cum obtulisset, ex oculis euanuit.

futura beatitudine consequenda certi fiant. Hi autem eo facilius maturiusque purgari possunt, quo magis uiuorum precibus, ieiuniis, elemosinis, peregrinationibus iuuantur. Paschasius, apostolicę curię diaconus, pietate erga Deum et homines pręstans (ut a Gregorio traditum est) nisi quod contra Symmachum, iam omnium suffragiis maximo pontificatu dignum iudicatum, pertinacius, quam fas erat, pro Laurentio, quem ipse

— nam et ii sicut cera fluent, tumidior est cęlo — nam et illud plicabitur ut liber. Adueniet, adueniet dies Domini ut fur et tanquam laqueus implicabit omnes, qui sedent super terram, hoc est, qui terrenarum rerum curis inherent, ut ad contemplanda cęlestia nunquam inde diuertant. Hi humanitatem omnem penitus exuentes et pecudum amplexi naturam, quocunque appetitus fert, eo uadunt, non quo ratio suadet. Facti sunt sicut equus et mulus,

non sui a perditione liberandi copia data erat, Deo per illum cęteris consulente, ut cauerent eorum uitia imitari, quos ad gehennam damnatos satis certo indicio cognouissent. In Valerię prouincię regione fuisse curialis quidam perhibetur. Qui cum in uigilia Paschę filiam cuiusdam sibi amicissimi iam adultam ad baptismum tenuisset, contracta spiritali necessitudine eam illo die secum manere petiit. Concessam laute atque opipare

manifesto assecutę sunt. Mariam Magdalenam, cum in solitudine uitam ageret, solitarius quidam presbyter ab angelis in cęlum tolli et iterum loco suo restitui uidit. Ab ipsa deinde, quid hoc esset, curiose sciscitatus didicit triginta iam annos eam non alio cibo sustentatam pręterquam cęlestium gaudiorum contemplatione — beatis, quemadmodum ipse conspexerat, spiritibus eo se perducentibus ac reducentibus — et iam

19.37  Tantum continuo labore, curas.
19.38  Ingratum domino facis benigno,
19.39  Seu mauis Curio, Numae, Camillo;
19.40  Illum si nomina potentiorum
19.41  Laedunt, qui titulos, decus, triumphos

28.10  Moribus, eximia sed grauitate, fide.
28.11  Audiit haec Veneti postquam reuerenda senatus
28.12  Curia, teque tuas uexit ad astra rates.
28.13  Per freta longa simul celeri uectarier aluo
28.14  Iussit et Eois te superesse locis.

31. ad augustissimum dominii Veneti decemuiratum de laudibus Ioannis Antonii Danduli, Spalatinae urbis prouisoris dignissimi
31.1  Curia sancta uirum bis quinque, tremenda potestas,
31.2  Cuius in arbitrio stat dicionis apex,
31.3  Illud et imperium Venetorum nobile

31.86  Et perages quae tu gesseris ante ducem,
31.87  Dandule, sublimis surgat tibi tota senatus
31.88  Curia et excelsi principis altus honos.
31.89  Collaudent generosa tuae gestamina famae,
31.90  Hinc referant meritis praemia digna

generosa tuae gestamina famae,
31.90  Hinc referant meritis praemia digna tuis."
31.91  Quid bona tot tandem, felix o curia, narrem,
31.92  Hunc populum uinxit Dandulus iste quibus.
31.93  Disiecerat quanta sed cum pietate penates

magnificus lapidosi culmina montis
31.132  Dandulus ecce regit, corda ferina domans.
31.133  Mittere deberes, celeberrima curia, tales
31.134  Saepe duces nostris urbibus immo patres.
31.135  Nam sumus in misera positi quam sorte, uidetis,

32. in laudem eiusdem
32.1  Dandulus iste quis est? Veneti generosa senatus
32.2  Curia quem iactat. Dandulus iste quis est?
32.3  Dandulus iste quis est? Clarum Choruatia cuius
32.4  Nomen ad astra uehit. Dandulus iste

33. in laudem Aloysii Capelli, praetoris Spalatensium dignissimi
33.1  Parcite caelestes, non solum curia diuos
33.2  Vestra tenet: Veneta sunt et in urbe dei.
33.3  Credimus ex diuis Venetum constare senatum,

36.20  Concrepuit gracilis seu lenis unda noti;
36.21  Fulserit aut nitidi tantum clementia caeli,
36.22  Protinus est curis cura grauata meis.
36.23  Seu nautam quisquis monstrauerit... ille
36.24  Tristia uulneribus fert alimenta meis.

procellosos in me consurgere motus
46.58  Sentio, proh Lachesis fila seuera meae.
46.59  Gramina quot flores, quot habet tua curia patres,
46.60  Cum subeant triplici sollicitati gradu;
46.61  Quot leuibus uolucres pertentant aera pennis,

46.216  In mare purpureas abdere nocte rotas;
46.217  Proferat imperium Veneti reuerenda senatus
46.218  Curia, Romuleis fascibus egregior.
46.219  O, utinam uideam Veneti uolitare leonis
46.220  Signa, fouent populos nam pietate suos.

fundens semper ab ore fauum.
56.31  Adde quod ille quies studiorum, Marce, tuorum,
56.32  Ille tuis curis dulce leuamen erat.
56.33  Dum fuit hic, dulces Musarum expromere fetus,
56.34  Aonidum poteras sollicitare nemus.

2.45   Quem Venus implicitum retinet durisque reuinctum
2.46  Nexibus, hinc nemo liber abire potest.
2.47  Tristia deposuit nunquam suspiria, sed sic
2.48  Solicitus curis semper amator erit. Finis. De uero amore elegia tertia uel de mutatione amoris.
3.1  Ocia deposito traherem

pręclarissima ingenia atque egregia mentis acumina: mei autem exilis ingenii uires non incipies ex his agnoscere. Cui omnia mea diu iam tanquam amico precipuo patefacta extant. Scio te amare hunc Senatum peritum hosque patritios uiros qui Platonis documento ita R. P. adminstrant ita curis exterioribus uacant ut tamen philosophari nullatenus desinant. Mihi profecto ea ipsa res et gaudium et admirationem pariter ingerit. Adeo ut nunquam me fortunatiorem aut beatiorem autumem quam qum horum grauissimorum senum acutissimorumque iuuenum me quoque a philosophandum mira diligentia

Ingerat immodicum Phoebo male grata laborem.
165   Post tamen ipsa luat commisso crimine poenas,
166   Quam subito immissis pallens ac maesta tenebris
167   Nescit ab obiecta lucem sibi quaerere terra:
168   Haec et multa prius variis sibi cognita curis
169   Egregius belli ductor torpere relinquens
170   Cogitur insomnes suspirans ducere noctes.
171   Quique modo assuerat tragica gravitate superbus
172   Acta Sophocleis evolvere tradita chartis,
173   Nunc elegos molles mutato blandius

Aetna,
191   Seligit e numero procerum, cui plurimus extat
192   Eloquii splendor, Pyliae cui mella senectae
193   Dulichiique oris torrentia flumina cedunt.
194   Cuius saepe fides in summis cognita rebus,
195   Orantem magnae stupuit quem curia Romae,
196   Cuius honorato praefulget vertice clarae
197   Pontificalis honos, pretium virtutis, et illi
198   Dat mandata suo referat quae nomine regi,
199   Cui regna Ausoniae, cui Gallica sceptra tenentur,
200   Cognatoque petat

in solium auratum, quod ad latus patris dextrum erat, locatur. Te Deum laudamus organo, tubis et campanis, voce populi concinitur. Tandem peraguntur divina, quibus finitis infans coronatus, palatino et comite Scepusiensi 9 coronam super caput eius gestantibus tota nobilitate, tota curia praeeunte, universo populo hinc inde ad spectandum circumfuso, via panno rubro strata de consuetudine ad templum Divi Petri, 10 quod non longe distat, ducitur, patre et sorore 11 subsequente. Ubi in quadam sede vetusta, quam Sancti Stephani fuisse referunt, collocatur.

7.3.274  Commune, insanis preciis grauis auctio frugum
7.3.275  Congestas exhaurit opes, dum quaeritur orbis
7.3.276  Vescendis aliunde cibis populumque Quirini
7.3.277  Mendicata Ceres pascit: sic anxia curis
7.3.278  Tam grauibus uexor, nec sola aetate senesco.
7.3.279  Quod tamen ulterius damnum uacat, ultima clades
7.3.280  Impendet, diuina mihi sic somnia pandunt
7.3.281  Et placidam turbant praesagia dira

uocat innuba uirgo
7.3.468  Numen, adoratur si qua est ecuncula tectis
7.3.469  Ante ipsam: capta rumor miserabilis urbe.
7.3.470  Vndique concurrunt ciues et ad atria patres
7.3.471  Confluxere, suos rectores curia caepit
7.3.472  Insignes centum, solita nec ueste decoros,
7.3.473  Nec cinctu Illyrico nitidos, sed in aere micantes
7.3.474  Et ferro accinctos. Tunc numina magna precatus
7.3.475  Sacrorum antistes

transtulerit, atque ita Delmatiam cum Stridone oppido de loco suo auulsam ultra Liburniam in Istriam usque iusserit euolare, ut Stridon (sicut Hieronymus ipse dixit) et prius in Delmatię Pannonięque finibus fuerit, et nunc (ut Bergomensis ait) in Istrię agro consistat. Equidem ista consyderans curiosius quęrere coepi, unde homini religioso ueritatisque professori hic error irrepserit, ut etiam pugnantia inter se asserere non dubitet, et inueni, ubi Longobardorum regni principium ostendere nititur, Blondum quendam Forliuiensem in medium produxisse; qui, cum Italię regiones describeret,

Hieronymi patria, quod hodie Sdrigna appellatur. Hęc Blondi uerba cum legissem, monachi Bergomensis pium simplicemque affectum mecum excusare coepi, et Discipuli , inquam, error magistri culpa est. Magister autem parum (ut mihi uidetur) scrutandę antiquitatis curiosus, nominis similitudine decęptus, Stridonem olim fuisse putauit quod nunc Sdrigna dicitur. Et tamen hoc saltem secum animaduertere debuerat: si Sdrigna Stridon est, quomodo Hieronymus dixit oppidum hoc inter Pannoniam et Delmatiam esse, et non potius inter Pannoniam et Istriam? Quęnam

AELIUS LAMPRIDIUS CERUINUS POETA LAUREATUS IN JUNIUM SORGIUM AVUNCULUM SUUM FUNEBRIS ORATIO. Cum celerius quam opinabar Avunculus meus decesserit et ego gravibus curis distinear, neque in hoc obitu a lachrymis temperare possim: et hunc qui supra privatum virum est in funere laudandum susceperim, non mea, sed fortunae et temporis erit culpa, si neque larga aut magnifica neque amplitudine defuncti digna fluxerit oratio et eo magis quod in otio et umbra

sed tota respublica est quae sola et unica causa est, tanti laboris, molestiae periculi suscipiendi. Quid de justitia talis ac tanti viri dicam sine qua Reges Tyranni Magistratus mera latrocinia sunt, in qua servanda quam rectus fuerit. testis curia, testis Magistratus, testis publice et privatim tota civitas; quod natura, quod usus, quod juris et aequi cognitio, quod recta ratio suaserunt, illum semper et fecisse et dixisse neque gratiae, aut simultati, aut privato commodo quam justo et aequo illum tribuisse: aut potius voluisse

qua Caesar Valentie Dux Alexandri Pon. Max. filius flagraret in auum tuum illustrissimum Guidobaldum, Vrbini ducem erat tutelle T. clarissimus pater, quo cum Gallias et Hispanias peragrauit ut eum saluum redderet, hocque domi et rure quo se aestiuo tempore conferebat Pianiuantagii semotum humanis curis, quod et etas iam senescens et uitae suae modestia expostulabat, ubi obiter nobis fuit sermo, de diuinis rebus, quibus oppido oblectatur, audissetque nos edidisse libellum de mundi origine lapsu et reparatione eiusdem, non eo more quo olim gentes edocuerint, uerumenimuero quo deus optimus

tumultuantem Italiam et res nouas molientem sedente Iulio eius patruo et tuo auo Pon. Max. eius opera atque industria quamuis tunc esset iuuenis pacatum et quietum reddidit; quid fiet post hac, cui et Hector et Achilles in bello facile cederent, uisis tot et tantis rebus, et curis quibus in afflictatu Italia se ubique strenue gessit ad Picenos, Gallos Transpadanos, Insubres, et Emilios nouit haec omnia Felsina praecipue et Rauena, tota denique Italia tumultuante in eum Leo Pon. Max. cui et maximo animo, et maxima reuerentia ut ingenuum

cura timorque
2.169   Eorum excusatio. Angebant audito Te et quia nuda patebant
2.170  Membra, Deus; viridi latitare sub arbore nobis 170
2.171  Mens fuit”. Haec referens curis jam pressus iniquis
2.172  Torpida convolvens nodoso viscera cornu
2.173  Dejectis oculis lacrymosis plangit uterque.
2.174  Mox ait ipse Deus: “Mea quondam dulcis imago
2.175  Temporibus peritura malis,

flendumque minatur
2.317  Omnibus excidium vitae densissimus aer.
2.318  Funera crebra virûm cernunt, juvenumque, senumque
2.319  Et labor, et lacrymae, et gemitus, et tristia subsunt 320
2.320  Pectora jam curis, nec spes patet ulla salutis.
2.321  Hesperus ipse venit, pellens de montibus umbras
2.322  Praetereunte die. Gelidae praenuncia mortis
2.323  Nox oritur, volucri labuntur saecula cursu.
2.324  Frigus et

3.225  Cantando vatem felix praecepit et olim. 225
3.226  Omnia jam cecini quae sanctum sidus adorant
3.227  Ipse ego, qui teneo assiduo sub verbere tergum
3.228  Continuis curis, vita senescente moriente caduca.
3.229   Bellum Iulii in Venetos. Hoc opus in

periclis,
Vt manibus ueri iampridem facta prophetę
2.315   Vnctio per tuta et rerum prosperrima posset
Euentu gaudere suo, quum Saule repulso
Susciperet regni sceptrum Iesseia proles.
Ergo dum curis Cisides ęstuat atris
Bella gerens Dauid fines tutatur et hostem
2.320   Proterit armatus. Totas quandoque phalanges
Infidę gentis Solymarum ad moenia captas
Secum uictor agit, iam fama et laudibus omnes

Si modo morte mea pręcedam fata mariti."
His dictis languere furor, mitescere mentis
2.525   Coeperat ira recens. Tacitus tamen inde recessit
Rex Saul alterius subiens penetrale cubilis,
Vt fessam curis mentem requiete foueret.
Ipsa suos repetit festina Michola penates,
Suspenso sed adhuc animo meditansque periclum
2.530   Coniugis et dirum patris immanemque furorem.

Falcatosque enses, timuit gelidoque pauore
Constitit affectus, dum se non crederet ipsis
5.355   Esse parem, numero sed enim pręstare uirorum
Hostilem turmam et duri munimine ferri.
Ęstuat infelix curisque urentibus ęger
Consulit ętherii, quę lęsit, numina regis.
Vt sibi nulla dari uidit responsa, nec ulla
5.360   Somnia, quę belli possent prędicere finem,
Nec monita, a sacris frustra quęsita prophetis,

Continuo Dauid delectos tendere Iabim
Imperat ipse uiros pacisque insignia dextra
Ferre manu: ramos semper uiridantis oliuę.
Qui mox emensi Galaadas passibus oras,
7.35   Perueniunt Iabim. Suscepit curia lętos.
Illi autem coram seniorum stante corona
Talia maturo fuderunt pectore dicta: Dauidis legati ad Iabitas
"Ab Dauide quidem modo missi aduenimus istam

ambiguis iuuenem suspectibus implent. Legati Dauidis Hannoni suspecti
Haud illos animo missos, dixere, benigno,
Sed fallente magis: non ut de morte parentis
9.70   Solentur moestum, sed spectent, curia rerum
Ipsius quid agat, quid tractet, denique regni
Quis status externi, quę uis, inferre parantes
Arma minus ualidis, sibi quenque subdere semper
Imbellem cupidi, nec amicis parcere sueti.

uocauit,
Lanigeras tonsurus oues Balasoris in agro,
10.165   Hic ubi diffusi uiridanti gramine campi
Propter aquę ripas rapido torrente fluentis
Florebant et lęta gregi dumeta ferebant.
At curis regni Dauid remoratus abire
Nequaquam se posse refert. Feruentius ille
10.170   Instare, ut fratres saltem dimittat et ipsum
Pręcipue Ammonem. Cuncti uenere rogati. Conuiuium Absalonis

esse ipsos, Ionadabus dixerat ante
Quos esse incolumes, pręsagę lumine mentis
10.210   Nondum uisa sciens. Postquam uenere, peremptum
Lugentes fratrem moestis clamoribus ędes
Implerunt. Magnos agit omnis curia fletus,
Atria lamentis resonant. Rex ipse dolorem
Vincere conatus siccis perstabat ocellis.
10.215   Mox uictus lachrymis profusis ora rigauit
Ipse etiam natique dedit pro morte querelas.

Accepere suum, iam nubila tetra serenę
Cęsserunt luci. Nihil est, quod regna lacessat,
Quod populum turbet, quod regis corda fatiget.
13.5   Exin lętitię tactus dulcedine Dauid
Sustulit exutam curis ad sydera mentem
Arreptaque lyra cordas pulsare canoras
Diuinasque referre pio modulamine laudes
Coepit et has sacro depromere pectore uoces: Dauid deo laudes cecinit

est, ut, dum ipsum adire contendunt, itineris asperitatem ne sentire quidem uidentur spe tam immensi boni, quod a Domino accepturi sunt, sustentati. Alii autem econtrario nec uocem pastoris audire uolunt nec, quanta sibi promittantur, attendere terrenarumque rerum curis impliciti caelestia contemptui habent. Proinde relicto uitae pastore necesse est eos fame sitique perire, nihil in se habentes, quo recreentur, et cum interierint, ad inferna delabi, nunquam de ascensu cogitantes, in quo saluari potuissent. Dum ergo breuem modicumque laborem

Campi autem, qui ima montis tenent, latas uias habent, quae ducunt ad perditionem, deliciis admodum foecundi sunt, sed quae in perniciem uertantur. Incolae carnibus uiuunt, quia pecudum more praesentibus contenti futura non consyderant. Adherens terrae holus decerpunt, dum terrenarum rerum obruti curis ad contemplanda caelestia nunquam eriguntur. Porcos pascunt, qui turpis libidinis caeno inquinantur. Hircos sequuntur, qui infamis uitae foetorem exalant. Canibus lepores inuadunt, qui procacis linguae latratibus innocentiam aliorum laedunt. Nidulos aucupantur, quos inanis gloriae cupiditas

(hi quales sint, quilibet coniicere potest), me aut Getice aut Caldee loqui, — opinor, quum conspexerunt me cum monachis Caldeis in platea iocutum; in difficilioribus profecto non modo atticissare, sed etiam punicissare me dicerent. Ceterum quod in amplissimis curiis principum ab adolescentia non in ultima fortuna versatus sum, optimum esse reor, si apud aliquem dominum possem habere locum. Sed circumspicienti mihi nullus hic talis occurrit praeter reverendissimum dominum episcopum Viennensem, apud quem tua Dominatio et

lucem. quibus ait Dominus: Io 13 quęritis me, et non inuenietis. Quęrentes quippe eum in Scripturis, dum sanę intelligentię sensum peruertunt, minime ipsum inueniunt | terrenarum-que rerum impediti curis cęlestia capere nequeunt. mundum-que magis quam mundi dominum diligentes | non iam mundani, sed mundus appellantur . Domino ita de illis ad Patrem dicente: Pater iuste mundus te non cognouit.

Solitudo itaque pręcipue quęrenda est, ut anima in peecatis mortua per poenitentiam ad gratiam uiuificantem reuocetur. Quoniam ut modo diximus, et pessimę animi cupidines minus in secessu uirium habent | et mens terrenarum rerum curis expedita ad contemplanda diuina magis attollitur . dicente ad discipulos Domino: Matth6 Venite seorsum in desertum locum | et requiescite pusillum! Multa quidem

in tabernaculum testimonii, ne moriamini. Nec aliter nouus pontifex noster Christus monuisse suos discipulos uidetur, cum diceret: Luc21 Attendite ne forte grauentur corda uestra in ebrietate et crapula et in curis huius sęculi. Castum quoque oportere esse sacerdotem et carnalis copulę abstinentem idem Dominus docuit | apostolis imperans ut pręcingant lumbos suos | et lucernas ardentes in manibus habeant. Lucernę in manibus opera

| quam nosse sensum Domini | et uerba aliud quam sonant significantia intelligere. Et quoniam hanc spicarum confricationem sabbato ab apostolis factam legimus, hoc admonet nos | ea quę mystica sunt, commode perpendi consyderari-que non posse, nisi cum secularibus curis liberi et expediti sabbatum id est quietem agimus. Terrenarum enim rerum solicitudo legentem implicat, et ipsa in aduersum mentem distrahens cogitatio, quę leguntur quę-que audiuntur, non satis intelligere permittit. Intentione animi opus est, ut lecta percipias | et

intelligimus, a quibus certe tunc magis est abstinendum, cum diuino cultui opera impenditur. Neque aliam ob rem festo die cessare debent manuum exercitia, nisi ut quisque cęteris omnibus curis expeditus diuina tantum tractet, templa uisitet, precationibus incumbat, missalibus sacrificiis intersit, prędicationes audiat | et totum tempus illud in Dei laudem cultum-que expendat. Cum ergo Dominicis feriatis-que ab Ecclesia

ęquo animo perferes | et ab iis, quę perniciosa suauitate demulcent , prudenter cauebis, hortante pręsertim Domino ac dicente: Attendite autem uobis ne forte grauentur corda uestra in crapula et ebrietate et curis huius uitę , et superueniat in uos repentina dies illa. Horum profecto quę tibi proponimus modo, si memor fueris, iam cautior contentior-que factus | neque cum filiis Heli carnes de cacabo rapies,

His nonnulli quoque ex nostris mihi similes uidentur, quibus non est satis nosse quomodo ueram perfectam-que beatitudinem assequi possint, sed altiora se indagare conantur | et ea quidem quę nisi fides teneat, ratio non explicat, curiosius perscrutari solent. Vnde fit, ut plerunque ab eo etiam quod recte didicerant aberrent | et dum Christum se tenere putant, de manibus elapsum non animaduertant.

ibi; respondebunt ululę et sirenę in delubris uoluptatis. Demonum hęc nomina sunt. Domus eorum es, si perdite uiuis. draco tibi est diabolus, si uirosos eius afflatus non deuitas. strutio tibi est si terrenarum rerum curis implicaris. Strucio Licet pennas habeat strutio, nunquam tamen a terra subleuatur. Pilosus Pilosus tibi est, si in uitiis consenesces. pilosa namque est senectus. Ulula

dentium stridor. Qua in re quoniam tantum est periculi, ut amplius esse nequeat, salutis nostrę solicitus Dominus de Euangelio clamat: Matth. 24 Attendite uobis ne grauentur corda uestra in crapula et ebrietate et curis huius uitę, et superueniat in uos repentina dies illa. Sed de gulę uitio alibi plenius locuti sumus , nunc summam perstrinxisse satis sit. Vitio autem

ut amplecti queas laborem, solicitudinem, largitatem, pudiciciam, frugalitatem. Et cum uitia quę citra uirtutem in medio constitutam sunt caueris, illa quoque quę ultra habentur uitabis. ne uidelicet labor uertatur in lassitudinem, solicitudo in curiositatem, largitas in prodigalitatem, pudicicia in agendorum dicendorum-que inutilem uerecundiam, frugalitas in stultum ab omnibus abstinendi rigorem. Cuncta ergo ęquis temperantię mensuris iustis-que proportionibus

13 Iuxta pascua sua adimpleti sunt | et saturati sunt; et eleuauerunt cor suum, et obliti sunt mei. et ego ero eis quasi leęna. Semen quippe uerbi Dei in spinis cadit et suffocatur, cum diuitum auribus exceptum curis huius seculi mentem occupantibus nequit fructum facere. Tunc enim (ut Ecclesiastes ait) 10. pecunię obediunt omnia | actio, oratio, cogitatio | et omnes reliqui sensus ad quęstum intenti uitę sanctioris

Quemadmodum enim humilibus placatur, ita irascitur superbis. Quos autem Deus abnuit et auersatur, fieri omnino non potest, quin suę imbecillitati relicti conturbentur animis | et insipienter commoueantur curis-que superuacuis incessantur. Aman Hest. 3 Hinc est quod secundus a rege Persarum Assuero Aman pati non poterat, quod Mardocheus

scripserit ad me D. V. ex patria semper rescribam sibi; et me ad omnia vota sua offero. Auguste, Die VI. Mensis Januarii. Anno Domini MDXVI. E. D. V. Semper ad vota Jacobus de Bannissis.

Partium Septentrionalium et commendo me Dominationi Vestrae, quae diu feliciter valeat et incolumem Dominus conducat. Augustae, die X Ianuarii anno Domini MDXVI.. Eiusdem Dominationis Vestrae semper ad vota Iacobus de Bannissis.

2-2b Lesbia, Catulli amica, passerem habebat, ex quo maximam capiebat uoluptatem, quoniam blandus et lusibus plenus erat. Hunc poeta ardore nimio correptus alloquitur dicens: O passer, si tuo lusu ego quoque, ut Lesbia solet, curis et amoris igne leuarer, tam gratum mihi faceres beneficium quam gratum dicunt fuisse Hippomenę malum Atalantę puellę, quod ut assequeretur, pudicitię famam contempsit et patris spreuit imperium.

declamauerunt. ac publica frequentare declamantium auditoria. Gnaeus Pompeius Gnaeus Pompeius. iam spoliis trium partium orbis onustus, adepto quoque cognomine magni exercuit se declamando, responsurus Curioni Curio qui Caesaris Caesar. partes defendebat. Philosophiae uero nihil conuenientius, nihil magis necessarium maiores nostri existimauerunt: in qua re

auditoria. Gnaeus Pompeius Gnaeus Pompeius. iam spoliis trium partium orbis onustus, adepto quoque cognomine magni exercuit se declamando, responsurus Curioni Curio qui Caesaris Caesar. partes defendebat. Philosophiae uero nihil conuenientius, nihil magis necessarium maiores nostri existimauerunt: in qua re quamquam multorum testimonio possumus uti: tamen abunde

et quę a prophetis prędicta uel aliquo modo significata fuerint, inuestigare decreui ac fidelibus religiosisque uiris, qui cum uitia cauere tum uirtutibus proficere cupiunt, ut beatitudinem consequantur, legenda proponere. Quos hortamur, ut abiectis interim terrenarum rerum curis ad hęc contemplanda animum intendant et, quantum pro his omnibus Domino suo debeant, secum, quam dilligentius possunt, computent atque perpendant. Tu autem, Domine, nobis de Te loqui paratis uolens propiciusque adsis. Quicquid enim recte instituitur, Tuo indiget auxilio, ut

coronam uitę. Sequitur in Euangelio: Viderunt linteamina posita, et sudarium, quod fuerat super caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum. Dicat quisque, quod sibi uisum fuerit, ego quidem sic sentio tam curiosam narrationem mysterio non carere. Quid enim sibi uult alibi linteamina posita, alibi sudarium, quando quidem ad fidem resurrectionis faciendam satis erat spolia corporis uidisse ibi relicta. Si enim corpus ipsum alio translatum fuisset, simul cum linteaminibus translatum

latus *corr. ex Dydimus eius, non credam. Diuina credimus dispensatione factum, ne Thomas crederet, ut per eum postea credentem alii magis in fide confirmarentur. Licet enim alii et uiderint et palparint, non tamen ita diligenter et curiose, ut uulnerum quoque foramina digitum manumque inferendo scrutarentur. Nihil prętermisit Thomas, quod ad dignoscendam Dominicę resurrectionis ueritatem superesse potuisset. Nisi uidero — inquit — nisi palpauero, sed quia

Quos uideris ita mores instituisse, eos scias iam uitę ęterne prędestinatos esse, quibus dicit Dominus : Gaudete, quia nomina uestra scripta sunt in cęlis . Quanta felicitas in cęlesti curia adscribi, et in sanctorum patrum numero censeri, et angelicam obtinere, Domino fauente, dignitatem? Vide igitur, huius boni adipiscendi quam grande sit iusti desyderium : Quemadmodum ,

Quinto fere die, postquam Vianna mouerat, Sala commeatus abunde praebente, Vesprimium uenit. Caeterum Vuladislauum regem, animaduertentem hinc fratrem, inde Alemanos instare, ingens desperatio incessit. Non tamen animum curis obrui permisit: nam licet esset desidiae usque ad reprehensionem deditus, nec ulla gloriae cupidine tangeretur, tamen urgente rerum discrimine inter ipsa pericula satis audaciae ostendebat. Itaque pontifices ciuitatum, caeterosque proceres, qui tunc Budae aderant, in regiam conuocat,

offensis. Est enim fere sapientibus solemne regibus, quum ineunt regnum neminem ab se tristem dimittere. Huius regis auaritiae quum fama extra Italiae quoque fines uulgata esset, ferunt quendam Dalmatam, ut est ea gens in alienis rebus inquirendis natura paulo curiosior, ita de Alfonsi rebus sensisse: regem aut esse mente captum, aut propediem (iam enim de Gallorum in Italiam ingressu rumor spargebatur) regnum, ut euenit, fuga deserturum. Huic furori aliud insuper facinus, et periculo et scelere par addidit Alfonsus: nam quum ad capienda

sane Christiani reges imperio dignos existimant, alteros, quia mercaturae dediti sunt, alteros, quia non profanis, sed sacris ac diuinis duntaxat rebus uacare debent. Quamquam, ut quod sentio dicam, sicut nolim sacerdotes magnis imperiis potiri, ne curis inanium rerum a diuino cultu auocentur, ita eos possessionibus uelim esse quam ditissimos: nam hospitalitas, munificentia, benignitas, propriae sacerdotum actiones, sine opibus ac sumptu exerceri nequeunt, praeterquam quod mendicitas non modo per se turpis est, sed etiam

iam non erant thou neque emath, sed ueraces in credendo, et audaces in Christum confitendo.

Dauid percussit Idumeos. Idumei interpretantur ruffi, rubei, terreni, sanguinei; ruffi iracundos significant, rubei inuidia inflamatos,38 terreni eos qui terrenarum rerum curis implicati nihil de cęlestibus cogitant, sanguinei crudeles, quos nulla mouet erga proximos pietas. Tales Idumeos iustus iudex in malo perseuerantes damnat. VIIII.

Dauid Miphibosetum Ionathę filium bonis paternis donat, et mensę

Mores malorum hominum.
2.148  Qui fugiunt male sana uirum consortia semper
2.149  Fedam qui ingluuiem uentris nouere nec unquam
2.150  Assiduis curis studiorum dicere fas sit
2.151  Non hii luxuriam cupiunt, non carmina amorum
2.152  Nec uates soluunt per turpia uerba pudorem
2.153  Nam decet esse pios, casios decet, atque poetas

terris, Phlegiasque miserrimus hic est,
3.79  Sysiphus et uasti uoluens onus, hei mihi, saxi
3.80  Expectat scelerum penas formidine mirra
3.81  Lastenes et Curio, Cynaras est atque Thyestes
3.82  Qui hic flendo ducunt uitam, per aquosa nocentum
3.83  Nubila clamantes, fugiunt hic sidera nostrum
3.84  Aspectum miseros hument in flumine flamme

fontes, sunt et Panchayca rura,
3.138  Sunt uolucres patulis cantantes carmina ramis
3.139  Dulcia per uarios mirre resonantia cantus,
3.140  Libera simplicitas, nullis obnoxia curis,
3.141  Dirigit heroas plaudentes uocibus altis,
3.142  His dulcis requies, his est et pura uoluptas,
3.143  Hos quoque sine fine manet gratissima Tempe

cui aequalem me nunquam uidisse reminiscor. Quid dicam de pulcherrima praetoria aula Praetoria aula. magnificis quatuor turribus ab occidentali ciuitatis parte iuxta aedem diui Marci euangelistae uallata, portui ac foro excellenter imminente, in qua late patens est curia, duae cysterne, ampla caenacula, iocunda deambulatoria, uaria aestiua ac hyemalia iudiciorum loca, et (ut breui seimone multa complectar) magnis sumptibus regio (ut dici solet) apparatu cuncta intus forisque disposita? Consulto priuata dimitto aedificia (quoniam, si cuncta sermone

Aphrica, quicquid aspera affert Hispania, quicquid horrida permutat Scythia, quicquid felix prodit Arabia, quicquid uerbosa educit Graecia, frequenti hac in urbe est successione uenale. Magna rerum Phari commoditas. Iocundum spectaculum et urbana curiositate laborantibus satis expetibile singulis fere diebus diuersarum nationum uiros nauigio sibi inuicem hac in urbe succedentes intueri. Vidi frequenter portum hunc prima luce esse sine nauibus, uespere autem uiginti aut triginta naues magnas in eo numeraui. Haec non tanquam uobis ignota

4.96  Virgo puella suo quum sotte resederat horto,
4.97  Immeritum patitur non digni funeris ulcus.
4.98  Conficiturque graui sic laeso ut corpore morbo,
4.99  Conficit hanc animus, sensuque retorquet amaro.
4.100  Noxerat, et uariis humana negotia curis
4.101  Fessa quieuere, et duri posuere labores.
4.102  Quum supplex, et pronus humi procumbit loseph,
4.103  Sedauitque pios accensi pectoris aestus.
4.104  Olli fera quies oculos, sensusque ligauit.
4.105  Mox ibi praestanti facies

6.329  Lutea purpureos uincunt uiolaria fucos,
6.330  Nec noua candenti superantur lilia bysso,
6.331  Et pictos praestant uariantia prata colores.
6.332  Quamuis nere colo, nec texere fila, nec ullis
6.333  Artibus, aut ullis norint incumbere curis.
6.334  Quae si tanta dei uestit sollertia, quorum
6.335  Paucula uita perit, quae uos incredula plebes?
6.336  Pocula non igitur, uestes, alimentaque uestri
6.337  Cura laboris erunt, summi iuga praendite coeli
6.338  Iustitiae comites, illa

gens facta dei, populusque, et regia proles,
6.343  Delitias ibi pone tuas, opulantaque confer
6.344  Horrea, Thesauros, et opes ibi conde fideles.
6.345  Sitque breuis tibi quisque dies uelut ultimus aeui,
6.346  Vos neque sollicitet uacuis lux crastina curis,
6.347  Sed uobis quicunque dies illuxerit, illum
6.348  Acceptum lucro referatis, onusque futuro
6.349  Cuique suum ut dabitur, sic debita cura diei.
6.350  Quum Deus omnipotens amor unus, et omnibus unus
6.351  Sit genitor uobis, hoc et

Hic expectati promissum germen amoris
7.205  Aduenisse docet, magnumque a lege prophetem,
7.206  Dignus qui Imperium, qui regna capessat habenis.
7.207  Euolat haec fama, et late se gloria pandit.
7.208  Quum uero aduertit tot feruere pectora curis, ❦
7.209  Totque premi turbis se circum urgentibus, inquit.
7.210  Ite cito socii trans haec freta, currite remis
7.211  Fluctisonis, et ab hoc intendite lintea uento,
7.212  Hinc loca camporum, et nemorum secreta petamus.

8.470  Ardens igniuoma discumbit lampade Christus,
8.471  Arida quem facili suscaepit sponda rogatu.
8.472  Fleuit Magdalon, flerunt pharisaicae arces,
8.473  Siris ubi ingemuit candenti saucia telo
8.474  Aestuat, et saeuis grauiter dolet anxia curis,
8.475  Foeda animo facies, malefactaque multa recursant,
8.476  Christus adest. haerent infixae corde sagittae.
8.477  Tum pertaesa sui, strophioque exuta superbam
8.478  Abiecit pallam, teretique monilia collo,
8.479  Spretaque deiecta

10.741  Neu uos per facies hominum sententia fallat,
10.742  Iudicium uestrum sit recto examine rerum.
10.743  Tum uero ad quendam solymis e ciuibus unus
10.744  Nonne ait occidere hunc quaerunt? en astat inultus,
10.745  An resciuit eum regalis curia Christum?
10.746  Hic nazaraeus, Messiae ignota propago.
10.747  Sed templo magis atque magis pulsata resultant
10.748  Marmora doctoris Christi clamore tonantis.
10.749  Sum nazaraeus, sum notus origine uobis,
10.750  Ipsa nec a me stat mea

12.158  Quoi deus, An nostri precium metabere amoris?
12.159  Et libet inde Cephas ullos praescribere fines?
12.160  Crimina non inquam septem, se lapsa per orbes
12.161  Quae reuoluta ruunt septenos saptuagenos.
12.162  Ergo est astriferi regalis curia coeli
12.163  Regis habenas instar, qui dum subducere mandat
12.164  Rite suos famulos summas ratione patentes.
12.165  Et primo decies quem mille talenta premebant
12.166  Debitor occurrit, sed quum soluisse nec unum
12.167  Posse uidet,

nec sustinet undas,
12.292  Dum fugit in praeceps, alto hanc mare uortice sorbet.
12.293  Christus ob hunc casum iuuenis sic inquit amari. ❦
12.294  Ardua, difficilis uiaque aspera, plenaque duris
12.295  Panditur obiicibus, quo curit diues auarus.
12.296  Quem tam porta caput coeli, quam nautica funis
12.297  Transit acum, pressos onerataque bellua postes.
12.298  Rara salus, arctuque aperit uia recta foramen.
12.299  Haec sociis horrenda suis, et mira uideri,
12.300  Nec

iubar, Christi quoque mira reportant,
16.146  Tanta ducis lux est, tanta est ea gloria nostri.
16.147  Hostibus ut mediis, mediis ut regnet in umbris,
16.148  Nec tamen hae lucis capiunt, aut laudis honorem.
16.149  Ego sacerdotum feralis curia motu
16.150  Concita tartareo iri exitiale senatus
16.151  Concilium uocat, orba duces sententia falsos
16.152  Discutit, et multo mendacia comparat auro.
16.153  Improba non satis est iniuria sanguinis empti
16.154  In te Iuda, tibi fallacia

tota cimba dissiliit. Non ita me rabies aestuantis oceani, non adeo furentes maris Adriatici procellae terruerant. Equidem abhominor hanc tempestatem: nam uereor ne istuc sit omen cuiuspiam infoelicis euentus, qui meum animum curis et perturbationibus exagitet. Sępe solent magnas calamitates quędam ueluti signa antecędere quibus etiam nostra crudelissima cędes significabatur, si dii uoluissent ut longius animo prospiceremus. Cęterum

fortiter ac prospere gesta sunt, quam uituperantur ea quae in aduersum rapit mutatio temporum ut uel minima offensiuncula clarissimum quodque nomen obscuretur. Haec animo quum penitus insedissent, atque huiusmodi curis inuolutum impia atque nefaria manus inuasit, non illa hostium externorum aut sicariorum manus, sed amicorum, sed familiarium, sed domesticorum conspiratio, detestabili exemplo fuit: cuiusmodi insidias non

Faustum, L. Caesarem, et alios permultos, qui mecum de imperio et uita dimicarunt. Rursus in subseliis (quę res meum dolorem exulcerat) C. Marium cum C. filio, Carbonem, Lepidum, Cinnam, Sertorium, Curionem, Antonium, Dollobellam, et reliquos nostrę factionis in obscuro abiectos latere. In uarias mehercule sententias anceps distrahor: nec satis liquet damnem an rideam decreti huius auctorem, si modo quicquam huiusmodi uel

an inuidia nobilitatis) in C. Marium noua rogatione transferre conatus est. Cui pesti nisi me fortiter opposuissem (de me taceo), fuisset autem senatus auctoritas non debilitata modo, sed radicitus euersa: curia deinceps a nemine bono frequentaretur, quando abolito iure senatus omnia libidine tribunicia decernerentur: tuas quoque gallias, Caesar, unde non mediocrem uirtutis famam reportasti, aliquis tibi Mysorum

immortalem, quot ueluti diducta Chlamyde uectes, quot claui, quot tela, quot fędę cicatrices et letalia quasi Chironis uulnera in toto corpore luxatis membris ac distortis apparebunt? Si praeterea propius intueamur quibus curis conficiantur, quantos labores perferant, quas sustineant uigilias, quam ingentibus periculis et insomniis exterreantur, nemo carebit admiratione, superesse nonnullos, qui tantum onus ab humeris non excutiant,

ad haec fluctibus inter se concurrentibus uehementer angit. Experuceras: iam arę sub undis depressę: iam instabiles arenarum cumuli et pręruptę moles in coelum pertingentes, aliaque huiusmodi curis assiduis pensitanda, quibus nauarchi uelut exitialibus colubris impallescunt). quid in magno imperio constituti, quos omnes quarta luna genitos crediderim non secus ad sęse mala attrahentes, ac Cęcias nubes? quantas

Timantis copia caremus, nec ipse arti pingendi sum initiatus, ea conspectu uicissim tibi describam, et in breui formula collocabo. Haec igitur adiiciantur ad opes et fastus imperatorios, quos tu quidem auidius atque curiosius percensuisti. Dinocrates architectus ab inferis in tuum obsequium reuocatus haud absimilem regiam urbi, quam in Atho monte metari constituerat, ex Numidico, Pario, Laconico, Aegiptio, Dalmatico, Porphyretico marmore

uastissima est, nullum angulum, nullam cellulam armariumque non attentissima cura perscrutantur: attamen, dum hos audit, alios aduocat, alios dimittit, nec ocium a laboribus nec intermissionem potest a curis impetrare. Quantum aestuasse dicitur Herculis et Thesei descensu maxime ob pertractum Cerberum? quam ingentibus deinde machinis Heracleoticum ac reliquos hiatus obstruxerit? Sępe uidimus terra sternutante pallescentem

tutela corporis sui delegerat, his erat coniunctus post regem ac proceres equitum cataphractorum pulcherrimus globus mille vel paulo amplius cataphractos continens, nam alii huius generis equites per primum agmen sparsi erant. In medio huius globi erat vexillum regis, quod Ioannes Draghffy iudex curiae, quae tertia est inter seculares a rege dignitas, sustinebat. Hanc statariam aciem cingebant undique equites levis armaturae et pedites quoque a lateribus, quod superius diximus. In latere eius dextro post antistites et secretarios erant illi tres, quibus tutelam regii corporis commissam

Paulus Thomory Colocensis dux belli, Franciscus de Peren Varadiensis, Philippus More Quinqueecclesiensis, Blasius Paxy Iauriensis, Franciscus Chaholy Chanadiensis, Georgius de Palyna Boznensis episcopi, ex baronibus Georgius de Zapolia comes Scepusiensis alter belli dux, Ioannes Dragffy iudex curiae, Franciscus Orzagh cubiculariorum, Petrus Korlatkeöy et Andreas Trepka ianitorum, Simon Horvath pincernarum regalium magistri, Thomas Zechy, Gabriel Pereni, Ambrosius Zarkan, Antonius Palochy, Mathias Zetchiny, comes de Frangepanibus, Sigismundus Banffy, Franciscus Hampo,

sumus professionis, nostra insuper propria damna sensimus, qui domesticam huius urbis iacturam fecimus, nos inquam Reuerendi patres, integerrimos grauissimosque collegas nostros eodem anno amisimus. Vos Honorandi Aduocati, totidem collegas uestros, super quartum, quem superiori anno tota haec Curia deplorauit uiros nempe doctissimos consummatissimosque eo ipso tempore perdidistis. Vobis quoque causarum patroni, uobis insuper Tabelliones et Notarii professionis uestrae damna non defuerunt. Sed unde hęc quaeso? Quasue ob causas tot et tam grauissima incommoda nobis euenere. Nempe, quia

dereliquerunt uias meas, blasphemauerunt sanctum Israel, alienati sunt retrorsum. Is 1, 2-4 Propterea per Curiam uos ultra addentes pręuaricationem, protinusque uolens ostendere quibus percussionibus affligendi simus, subiungit. Terra uestra deserta, ciuitates uestrae succensae igni, regionem uestram coram uobis alieni deuorant.

annos XV. natum, Stanislai Hosii discipulum, Cracoviae anno dni. 1529 scripta ante Turcorum in Austria adventum. Erat is Michael nepos ex sorore Statilii, epi. Transsilvanensis, hominis in dicendo acuti ac mordacissimi; idem Stanislai Hosii discipulus inter pueros filios procerum, quos Tomicius in curia sua alebat, literis operam dabat.
Dic age, crudelis cur optas Austria toto
Pectore, nostra tuo subdere colla jugo?
Quis Deus hoc ferret? quae coeli tanta fuisset
Impietas? tantum Di prohibete nefas.
Scis bene, quod nunquam dominae sum passa

Oblita es, quantos ego sum perpessa labores,
Improba, jam a longo tempore, vel simulas?
Cum daret assiduos ictus meus aereus umbo,
Tam te, quam Christi populum, dum tueor,
Tu laetas choreas ducebas juncta puellis,
Ast ego ducebam corpora ad arma mea;
Te curis vacuam securus somnus habebat,
Tradentem molli pinguia membra thoro.
Ipsa sed insomnes ducebam languida noctes
Intenta excubiis, non nisi strata solo,
Tu instructas epulis mensas celebrare solebas
Curabasque cutim dulcia vina bibens.
Corpore pascebam