Your search found 1749 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-1749:

50. Quasi stella matutina in medio nebulae, et quasi luna plena, et sicut Sol refulgens Beatus Domnius. Alleluja. Oratio Omnipotens sempiterne Deus ecclesiae tuae votis propitius aspira, ut B. Domnii Pontificis, et M. tui precibus adjuvemur, cujus natalitia celebramus. Per Dominum nostrum et c.

Ad Magnificat. Antiphona.
Salve clara dies, qua nostrae Domnius urbis
Praesul ad aethereas se tandem sustulit arces,
Et victo laetus percepit dona Tyranno,
Syderea semper radiantem luce coronam. Al. Oratio Omnipotens sempiterne Deus, ecclesiae tuae votis propitius aspira, ut B. Domnii Pontificis, et Martyris tui precibus adjuvemur, cujus natalitium celebramus. Per Dominum et c. Ad Matutinum. Invitatorium. Exultent in Domino Sancti. All. Venite

castis celebrandaque votis,
Qua bonitate bonus noster meat astra Patronus
Domnius ad vitae gaudia perpetuae. Allel. Pro die octava. Oratio. Deus, qui nos Sancti Domnii Martyris atque Pontificis natalis concedis diem celebrare octavum, praesta quaesumus, ut cujus recolimus festa, per ejus gradiamur exempla. Per Dominum

Introitus. Gaudeamus omnes in Domino diem festum celebrantes sub honore B. Domnii Martyris, de cujus passione gaudent Angeli, et collaudant filium Dei Allel. Alleluja. Exultate justi in Domino, rectos decet collaudatio. Gloria et c. Oratio. Omnipotens sempiterne Deus ecclesiae tuae votis propitius aspira, ut Beati Domnii Pontificis, et Martyris tui precibus adjuvemur, cujus natalitia celebramus. Per Dominum et c. Epist. Stabunt justi et c.

Postcom. B. Domnii Pontificis et Martyris tui, Domine, precibus confidentes, praesta quaesumus, ut per ea, quae sumpsimus, aeterna remedia sentiamus. Per Dominum nostrum et c. In die octava Missa sicut in die festo, praeter orationes, quae sequuntur. Deus, qui nos S. Domnii Martyris atque Pontificis natalis concedis diem celebrare octavum: praesta quaesumus, ut cujus recolimus festa, per ejus gradiamur exempla. Per Dominum nostrum. Secreta. Suscipe Domine sacrificium placationis

Amen. v. Ora pro nobis B. Domni, R. Ut digni efficiamur promissionibus Christi. Antiph. ad Magnificat: O quam sancta dies et c. ut in ejus festo natali. Oratio Omnipotens sempiterne Deus, qui in hac translatione anniversaria B. Domnium Apostolicum virum innumeris virtutibus decoratum, pium Pontificem, et magnum Patronum populo tuo ordinari voluisti; concede propitius, ut apud misericordiam paternae pietatis tuae, meritis ejus et

in die festo Natali. In 2. Vesp. Hymn. Dies refulget et c. ut supra. Versic. Ora pro nobis et c. Antiphona ad Magnif. O quam sancta dies, ut supra et c. in 1. Vesp. Missa ut in Com. un. Martyr. et Pontificis Statuit exceptis orationibus, quae sequuntur. Oratio. Omnipotens sempiterne Deus, qui in hac Translatione anniversaria et c. ut supra. Secreta. His, quaesumus Domine, muneribus intende placatus, et

2. Vesp. Hymn. Dies refulget et c. ut supra. Versic. Ora pro nobis et c. Antiphona ad Magnif. O quam sancta dies, ut supra et c. in 1. Vesp. Missa ut in Com. un. Martyr. et Pontificis Statuit exceptis orationibus, quae sequuntur. Oratio. Omnipotens sempiterne Deus, qui in hac Translatione anniversaria et c. ut supra. Secreta. His, quaesumus Domine, muneribus intende placatus, et tribue supplicatione gloriosi Pontificis, et

Eorum fiunt meritis
Ad salutem Christicolis.
Laetatur urbs egregia,
Devota sumat gaudia,
Thesauro tam perfulgido
Suscepto cum tripudio.
Catervam Christi Martyres
Nostras ad sedes stabiles,
Ferte frui coelestibus,
Vestris Orationibus.
Deo Patri sit gloria,
Laus quoque sit perpetua
Filio Unigenito
Cum Spiritu Paraclito. Amen. CAPUT XVIII. De templo et cultu S. Domnii in insulis Diomedaeis. § I.

et unum liminarium, et unum librum pro mortuorum, et salterium, et lectionarium anni circulo, et alium psalterium, et ordo ad penitentiam dandas, et ordo ad monachum faciendum, et librum cum lectionibus dominicis, et cum canticis monasticis, et orationalem de pasca usque in sancti Martini, et alium ymnarium, et ordo de dominicis diebus siue cotidianis secundum ordinem sancti Benedicti, et psalterium cum litteris francigenis

omelia post parasceuen, et I. omelia Gregorialis, et I. vita patrum, et II. antifonariis, et I. mattinalo, et IIII. psalteriis, et II. imnis, et I. canones, et I. liber. Et est aput ecclesianm I. matitunalum et I. imnus, et I. manualum, et I. orationalum et I. psalterius, et I. regula, et I. sermocinalis. Istis rebus damus tenere in manus Talmacius. Testes sunt Petris et Falcus, et presbiter Iuanus et clericus Benedictus

Dulcinium perrexit. Erant praeterea per montem Obliquum igniti serpentes, qui statim ut aliquos percutiebant, absque ulla tarditate moriebantur, coeperuntque magnum damnum facere tam de hominibus, quam de animalibus. Tunc rex Vladimirus orationem fudit ad dominum cum lacrimis, ut Deus omnipotens Hberaret populum suum ab illa pestifera morte. Exaudivit Deus orationem famuli sui et ab illo die nullus ex eis percussus est, sed et usque hodie si homo, aut aliqua bestia in

moriebantur, coeperuntque magnum damnum facere tam de hominibus, quam de animalibus. Tunc rex Vladimirus orationem fudit ad dominum cum lacrimis, ut Deus omnipotens Hberaret populum suum ab illa pestifera morte. Exaudivit Deus orationem famuli sui et ab illo die nullus ex eis percussus est, sed et usque hodie si homo, aut aliqua bestia in monte illo a serpente percussus fuerit, sanus et absque ulla laesione perseverat. Fueruntque

esse sine habitatore. Pertransivit imperator sic devastans tam maritimas, quam et montanas regiones usque Jadram postea per Bosnam, et Rassam reversus est in locum suum. Praeterea Vladimirus tenebatur in vinculis, ieiuniis, et orationibus vacans die, noctuque, apparuit ei in visione angetus Domini confortans eum et nuncians ei ea que ventura erunt quomodo eum Deus liberaret de ipso carcere, et quomodo per martirium perveniret

liberaret de ipso carcere, et quomodo per martirium perveniret ad regna coelorum, et acciperet immarcescibilem coronam et praemia vitae aeternae. Tunc beatus Vladimirus de visione angelica roboratus, magis, ac magis vacabat orationibus, atque ieiuniis. Quadam itaque die imperatoris Samuelis filia Cossara nomine, conpuncta, et inspirata a Spiritu Sancto accessit ad patrem, et petivit ab eo, ut descenderet cum suis ancillis, et lavaret caput, et pedes

qui ibidem aderant, dixit: Quid est domini mei? Quid egistis? Quare me sic decepistis? Cur verbis, et iuramentis vestris credens, sine culpa morior? At ipsi prae verecundia vultis eius non audebant aspicere. Tunc rex facta oratione, et confessione, accepto corpore, et sanguine Domini, crucem illam, quam ab imperatore acceperat, manibus tenens dixit: Orate pro me, domini mei, et haec venerabilis crux una vobiscum sit mihi testis in die Domini, quoniam

pars ciuitatis illius destructa fuit, maiores etiam munitiones dirute, ne Romane rei publice rebellare ulterius posset. Peracta ergo uictoria Pollio cum quo exercitu reuersus est Romam, ubi cum magna gloria et laudis triumpho a senatu populoque Romano susceptus est, de quo in odis concinens Oratius dicit: Cui eternos honores Dalmatico peperit triumpho. Fuit iste Pollio non solum armis strenuus, sed etiam poetica facundia insignis librosque nonullos liricis metris composuit. III. De sancto Domnio et sancto Domnione

domino adiuuante, et certi sitis, quod tristitia vestra in gaudium conuertetur, Altissimi gratia suffragante. Data Budę die 3 o13 mensis Martii. Grandi consolatione fideles suscipiunt ipsas litteras ac multa cordis affectione pro regis salute deum piis deprecantur orationibus et tantas preces pro incolumitate ipsius apud excelsum superum fundunt, quod presul et antistes ciuitatis, rogatu nobilioris populi, et nobilissimas orationes instituit, prima videlicet secreta et pre comunione, iubens quibuscumque mysticum offerentibus sacrificium vinculo anatematis

Grandi consolatione fideles suscipiunt ipsas litteras ac multa cordis affectione pro regis salute deum piis deprecantur orationibus et tantas preces pro incolumitate ipsius apud excelsum superum fundunt, quod presul et antistes ciuitatis, rogatu nobilioris populi, et nobilissimas orationes instituit, prima videlicet secreta et pre comunione, iubens quibuscumque mysticum offerentibus sacrificium vinculo anatematis quotidie, tam feriato quam non feriato die, humiliter in missarum officio pio ore explicare, que omnia alacriter perficiebantur.

litteris tuis, quas Tauri fines Apolline lustrante recepi, uicem non reddiderim, causam praebuit diuinis naturalibusque artibus uir celeberrimus artis generalis acutissimus perspicacissimusque magister Alfonsus, ab extremo Galliciae occidentali, qui numerosis orationibus suis aures mentemque meam, immo totum me ita detinuit quod ab hoc amicissimo et delectabilissimo officio et ab omnibus aliis paene retraxit. Is enim eruditissimus artista, Hispaniae non contentus finibus, per Italas urbes omnium scientiarum

Johannes de Prato ut aliquid ipso dignum adderet ad subtile consilium Francisci de Capitibusliste: pecuniam quam miseram. Nihil postea certi habui, quare, si homo ille ad te venerat, me certum facias. Reliquum est, ut luculentam illam oratiunculam ad me mittas, quam ex Pergamo ille adolescens habuit in funere fortissimi ac audacissimi ducis Gatemelatae, quam, si ad me per latorem praesentium dabis, veluti excellens munus deorum ipsam suscipiam.

1.58.1  Edita Stroccigenae iam vatis Erotica tota
1.58.2  Vulgus in urbe sonat, culte Tibulle, vale. 59. IN PAULUM
1.59.1  Orationem, Paule, tu prosam dictas,
1.59.2   Ego dulce carmen concino, sed ut censent
1.59.3   Sane haud maligni iudices, nec indocti,
1.59.4   Ambo figuris utimur parum

ait ad populum: Scitis quale signum est hoc. vos scitis, quod iste qui hic iacet nunquam voluit audire verbum dei. et ideo modo est in manu dyaboli. Idcirco sic obturavit aures suas ne audiat preces quas pro eo fundimus. Et cessaverunt omnes orare, quia preces vel orationes pro dampnatis deus non exaudit. Explicit. Iste liber est mei fratris Stephani Bilicich, abbatis monasterii sancti Nicolai portus Sibenicensis, quem scripsi manu propria.

Venetiis, pro tua in me benevolentia, mihi tradideras legendos, illa studiosissime perceperam. Quam equidem provinciam mihi aequo animo assumens nescio an munus hominis officiosissimi an potius impudentissimi perfecerim, cum praeter vires meas rem grandem, in qua omnis eximia oratio latissime versari potuisset, aggressus fuerim; sanctius tamen, cum ita rem opportunam offendissem, loquendo nomen praesumptionis quam silendo ingratitudinis mihi subverendum esse duxi. Нaеc e multis tuae nobilitati referre visum est ut facilius Nicolaum

data occasione nunc eas tibi transmisimus. Scriptis litteris supervenerunt novitates de concilio Ratisponensi. Imperator ibi non adfuit, sed sua legatio: dux Burgundiae in persona illuc accesserat. Quid actum sit ibi et quae confecerint, proximis litteris tuam humanitatem certiorem faciam et orationem, quam dominus Aeneas episcopus Senarum, ac capitula ibidem confecta tibi transmittam. Hoc tantum habeas: imperator ex tota Alemania ducenta milia armatorum conficere proposuit. Fit autem electus per totam Alemaniam, ut XXX. homines duos pedites bene armatos, alii XXX. unum equitem

ex tota Alemania ducenta milia armatorum conficere proposuit. Fit autem electus per totam Alemaniam, ut XXX. homines duos pedites bene armatos, alii XXX. unum equitem armatum hanc ad militiam praebeant. Fiet iter ad festum Michaelis, alia congregatio eorundem coadunato exercitu in unum mense Aprili proximo in proximioribis locis Teucrorum castra ponere statuerunt. Quod utinam favore Dei summi eiusque Virginis matris intemeratae fiat, est optandum. Sed ocius, quoad potest, exemplum orationis et rerum ibi actarum istuc transmittam.

еbriositatem, et multa passim id genus intrepide ac sine ulla nausea configurat. Verum supra dicta aliquot, vocabulorum novitati patrocinantur. Quod si toto in opere dicendi venustatem desiderabis; fac primum cogites; quam aegre procedat omnis traductio; tum quod nec orationes nec historiae tam sunt difficiles translatu, quam scripta philosophorum, in quibus si modo sententiam recte verteris, magna felicitas est cetera non omnino insipida videri. Vale. Patavio, pridie Kal. Mart. M. Quadringentesimo

praesentia accesserimus de tua felici creatione 49 facturos. Juvat enim nos, sicut et multa alia, ita et nos munus, haud omnino debitum, libere et gratis persolvisse; tum nostra 48 49 Fortasse quod Fortasse orationem vel gratulationem singularis observantia in Senatum Venetum, quo gratius offitium suum redderet, discrimina maris et minas hiemis penitus contempsit. Impulit nos insuper eadem causa, que et omnes alios qui huc

Neque sane vereor brevitatem nostram laudibus tuis, Illustrissime Princeps, lesum ire, cuius gloria non solum in rebus magnifice gestis, sed etiam in altissimo dignitatis gradu collata nitet et, quod maximum est, in ipso aspectu ac forma principis digna refulget, ut amplius non egeat alicuius orationis subsidio. Magno si quidem ac ingenti gaudio afficimur tue felicissime creationis, que, cum magnis ac divinis praeconiis extollenda sit, nec dum ingenia tarda ac ieiuna, verum etiam fluvios Ciceronis exsicare potuisset! Relinquam igitur illud

nostras exponentes, quandoquidem beneficencia vestra et solum imperio vestro aucta, 79 ampliata et exornata sunt. Generosi artium doctoris domini Ambroxii Michete Dalmate legati Sibinicensis ad Pasqualem Maripetrum illustrissimum Venetum ducem oratio congratulatoria. Dicta in Ducali palatio die Mercurii primo Februarii MCCCCLVIII, indicione VI. 78 79 Versum: versus

Π Sodomae peccatum not. lector A2 in marg. Dauid quamdiu tribulatus est non peccauit, in pace uero positus grauiter deliquit; Π Dauid not. lector A2 in marg. et populus postquam comedit et bibit, surrexit ludere, qui prius fame laborans orationi uacabat. Π populus not. lector A2 in marg. Seruiendum ergo Domino est semper cum timore et exsultandum cum tremore nec de se cuiquam praesumendum. Quid enim habes, ut praedicat Paulus, quod non accepisti? Π quid habes quod non

institui, iam multo ante vobis excogitata et penitus cognita esse non dubito. Non tamen ob id ipsum terrear, quominus institutum ad finem prosequar. Quin immo alacrior ire pergam, ut ea, quę Veneti virtute ac industria duce preclare studioseque gexissent, idoneus ipse existimer qui oratione amplectar. Quis est, inquam, tam ebetis ingenii et immemor, qui delirans dignitatem gloriamque nominis vestri existimare non debeat virtutumque ac morum quin immo legum vestrarum non magni faciat ordines. Quare, ducum inclite gloriosissimeque senatus, hanc maritimam institutionem vobis

valeam, si omnes vos totum hunc mensem tam multa legistis, quanta ego vel heri. Testor Musas ipsas, et lecturum me, et scripturum fuisse plurima; sed iam extortis mihi harum rerum subsidiis, necessario conticescam, et linguam rubigini permittam. Nemo iam vestrum a me carmen expectet; nemo solutam orationem desideret; nemo translationes, quas institueram, et iam habebam in manibus, requirat; nemo me ultra literas dictare compellat; ad haec omnia sufficitis tu et Polycarpus. Ego deinceps si Phoebum non possum, Martem colam, vel rei familiari et agriculturae operam dabo, quae

quid acta tua uita, quid studia, quid artes, quibus a pueritia floruisti, a te flagitent, tu uides. Vide, quaeso, quam prudenter eum admonuit et obliqua oratione insolentiam simul atque arrogantiam euitauit, et quod propter suam modestiam ac amici auctoritatem grauitatemque, cui tantum tribuit ut eum monere non audeat, se facturum negauit, tamen sapientissime effecit. Induxit eum

ne nostrum consilium sapientiae eorum praeferre uideamur, uerum quicquid uel dicere uel facere uoluerimus, uerecundius agere ac ipsorum dignitatem in omnibus conseruare; ita fiet ut et impudentiae notam pulchre effugiamus et apud eos non minus oratione quam beniuolentia ualeamus. I 6 Antidotum senum et pusillanimorum Sed de his uiris praestantibus hactenus; ad eos ueniamus quibus minus et spei

sanctimoniae plurimum tribuimus, consolationem ipsorum et salubrem et fidelem nobis arbitramur turpeque ducimus monitis ipsorum non obtemperari . Hinc Cicero ad Seruium ait: Me autem non oratio tua solum et paene societas aegritudinis, sed auctoritas consolatur. Turpe enim esse existimo me non ita ferre casum meum ut tu tali sapientia praeditus ferendum putas.

Quo consilio Cicero in consolando Ligario aptissime est usus: Etsi tali tuo tempore me aut consolandi aut iuuandi tui causa scribere ad te aliquid pro amicitia nostra oportebat, tamen adhuc id non feceram, quia neque lenire uidebar oratione neque leuare posse dolorem tuum. Postea uero quam magnam spem habere coepi fore ut te breui tempore incolumem haberem, facere non potui quin tibi et uoluntatem declarem meam. – et ad Sestium P. filium: Non

ipse concesserit in cuius manu et reposita sunt. Quorum spe bonorum et Socrates laeto animo mortem praestolabatur tamquam insigne et praeclarum aliquod munus. Vnde et illa dignissima, quam apud iudices habuit, legitur oratio: "Magna", inquit, "me tenet spes bene mihi euenire quod mittar ad mortem. Necesse est enim sit alterum de duobus: ut aut sensus omnino omnes mors auferat, aut in alium quendam locum ex his locis migretur. Quamobrem siue sensus

utpote si paupertatem bonam persuadere uoluerimus apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso "Nil satis est", inquit, "quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter

magistri sui inuitans alios inquit: Petite hinc puerique senesque finem animo certum miserisque uiatica canis. Quae neglecta, ut recte ait Horatius, aeque pueris senibusque nocebunt, et quae adepta pauperibus proderunt, locupletibus aeque, et ex quibus ipse fatetur se magnam commoditatem ingensque solacium suscipere. Idcirco

ipse concesserit in cuius manu et reposita sunt. Quorum spe bonorum et Socrates laeto animo mortem praestolabatur tamquam insigne et praeclarum aliquod munus. Vnde et illa dignissima, quam apud iudices habuit, legitur oratio: "Magna", inquit, "me tenet spes bene mihi euenire quod mittar ad mortem. Necesse est enim sit alterum de duobus: ut aut sensus omnino omnes mors auferat, aut in alium quendam locum ex his locis migretur. Quamobrem siue sensus

ipse concesserit in cuius manu et reposita sunt. Quorum spe bonorum et Socrates laeto animo mortem praestolabatur tamquam insigne et praeclarum aliquod munus. Vnde et illa dignissima, quam apud iudices habuit, legitur oratio: "Magna", inquit, "me tenet spes bene mihi euenire quod mittar ad mortem. Necesse est enim sit alterum de duobus: ut aut sensus omnino omnes mors auferat, aut in alium quendam locum ex his locis migretur. Quamobrem siue sensus

ipse concesserit in cuius manu et reposita sunt. Quorum spe bonorum et Socrates laeto animo mortem praestolabatur tamquam insigne et praeclarum aliquod munus. Vnde et illa dignissima, quam apud iudices habuit, legitur oratio: "Magna", inquit, "me tenet spes bene mihi euenire quod mittar ad mortem. Necesse est enim sit alterum de duobus: ut aut sensus omnino omnes mors auferat, aut in alium quendam locum ex his locis migretur. Quamobrem siue sensus

utpote si paupertatem bonam persuadere uoluerimus apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso "Nil satis est", inquit, "quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter

utpote si paupertatem bonam persuadere uoluerimus apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso "Nil satis est", inquit, "quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter

utpote si paupertatem bonam persuadere uoluerimus apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso "Nil satis est", inquit, "quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi? Iubeas miserum esse, libenter

magistri sui inuitans alios inquit: Petite hinc puerique senesque finem animo certum miserisque uiatica canis. Quae neglecta, ut recte ait Horatius, aeque pueris senibusque nocebunt, et quae adepta pauperibus proderunt, locupletibus aeque, et ex quibus ipse fatetur se magnam commoditatem ingensque solacium suscipere. Idcirco

magistri sui inuitans alios inquit: Petite hinc puerique senesque finem animo certum miserisque uiatica canis. Quae neglecta, ut recte ait Horatius, aeque pueris senibusque nocebunt, et quae adepta pauperibus proderunt, locupletibus aeque, et ex quibus ipse fatetur se magnam commoditatem ingensque solacium suscipere. Idcirco

neque est recusandum quominus ea, qua nati sumus, conditione uiuamus. Quam qui nosse cupit Apuleium audiat qui ait: Homines esse ratione plaudentes, oratione pollentes, immortalibus animis, moribundis membris, leuibus et anxiis mentibus, brutis et obnoxiis corporibus, dissimilibus moribus, similibus erroribus, peruicaci audacia, pertinaci spe, casso labore, fortuna caduca. Sigillatim

illum patriarcharum sanctissimum, eiusque aduersitates carptim perstringendo mirificis conspergit floribus. Simili ratione calamitates Isaac prosequitur, cui subnectit acerbitates Iacob et ueritus sermonis prolixitatem in Ioseph iniuriis finem orationi imponit. In aliis quoque consolatoris epistulis eius paene omnibus exemplorum adhibet patrocinium. Et Antimachus, poeta minime contemnendus, dum se ipsum consolari cuperet de coniugis morte, hoc solo ac

a filiis quam filii a parentibus prouocante diabolo separari, ad indulgentiam percipiendam nolunt ab inuicem Domino uocante discerni. Ita hunc locum ista oratione tractauit Hieronymus ut nihil addi posse uideatur; quam ob rem eius exemplo contenti simus atque id simul et pro exemplo et praeceptione habeamus. Itaque ad alia pergamus.

conuerteretur. Quapropter bene habet: annuendo enim uotis meis id egere ut uos potius casum meum doleatis quam ego uestro ingemiscerem." Hac eadem ratione Horatius, Marcius, atque complures insignes ac praeclari exstitere. Horum igitur ac talium commemoratione efficies ut animus amici aut cupidine laudis gloriaeque ad similia imitanda accendatur aut saltem absterrebitur

hoc sermone, licet et alios locos consolandi attigerit, id est a compassione, a causa mortis, ab officio funeris, praecipue tamen laudis loco immoratus est. Sic et Hieronymus, ut Theodoram de morte Lucinii consolaretur, longa oratione recensere uoluit facta egregia ipsius, uitae sanctimoniam, diuinos mores et alia uirtutum ornamenta dignissima; atque ut magis talem socium, quod habuerat, gaudere uellet, hortatus est. Idem fecit in illa praeclarissima

solamenque mali de collo fistula pendet. Ex hac ratione solacii sunt conuiuia, compotationes domesticae, et conuictus familiaris, quo Teucer apud Horatium erga socios usus est, cum inquit: O fortes peioraque passi mecum saepe uiri, nunc Iuno pellite curas: cras ingens iterabimus equor.

magnanimum Aeneam…" et alia multa pergit recensendo futura quorum spe simul et commemoratione Venerem reddat laetiorem. Idem fecit et Teucer apud Horatium cum inquit: "Quo nos cumque ferat melior fortuna parente, ibimus, o socii comitesque; nihil desperandum Teucro duce et auspice Teucro; certus enim promisit Apollo ambiguam tellure

Neven Jovanović 2012-08-23 Prva verzija. Latinski spellcheck. ORATIO LEGATORUM MATTHIAE REGIS AD PONTIFICEM, IN PUBLICA AUDIENTIA Beatissime Pater etc. Si occupatam plurimis et maximis negotiis S. vestram longiore et nos sermone moraremur, plus fortasse publicis commodis impedimenti, quam

Luka Špoljarić 2012-02-15 Novo, unificirano zaglavlje. Oratio in funere reuerendissimi domini D. Petri cardinalis sancti Sixti habita a reuerendo patre domino Nicolao episcopo Modrusiensi. Cum in omni funebri celebratione duo praecipue dicendi genera a maioribus nostris usurpari soleant,

amplissimis laudibus exornarent, illud ego prius consolationis genus ita prorsus in omne tempus perdidi ut magis ipse solatio egeam quam ut illud cuique uel praestare possim uel polliceri. Quod etiam si minime perdidissem, nunquam tamen dispicere possem qua oratione aut quibus rationibus etiam illi quidem, qui principes eloquentiae sunt habiti, hanc tam grauem sacrosancti senatus uestri iacturam et hunc publicum totius curiae luctum ulla ex parte leuari possent. Perdidistis enim, patres amplissimi,

nauem conscendit intraque paucos dies fauonio flante Venetiis soluit prosperaque nauigatione usus non post multos dies in Graeciam uenit. Postquam igitur ad eam prouinciam delatus est, nihil antiquius ratus quam fractos animos sociorum praesentia sua atque oratione confirmare, omnes insulas atque ciuitates Graeciae percurrit, benigna oratione ciuium deiectos ac prostratos animos erigit excitatque, affirmans non uera uirtute, sed dolo Othomanum

nauigatione usus non post multos dies in Graeciam uenit. Postquam igitur ad eam prouinciam delatus est, nihil antiquius ratus quam fractos animos sociorum praesentia sua atque oratione confirmare, omnes insulas atque ciuitates Graeciae percurrit, benigna oratione ciuium deiectos ac prostratos animos erigit excitatque, affirmans non uera uirtute, sed dolo Othomanum Chalcidem expugnasse, qui tanquam latro ex insidiis inopinantes atque imparatos

suis armis multas christianorum gentes ac prouincias a barbarorum rabie defendisse. Tu quoque, magis quam caeteri imperatores, operam nauasti, audaciamque rabidi hostis tua uirtute fregisti. Igitur macte uirtute, ad reliqua agenda strenue perge. Ego autem (ut par est hominem religiosum) supplici oratione deum optimum maximumque precabor, ut tibi felices successus tribuat. Copias uero quas adduxi tuum imperium sequentur . Venit ad eos et regius dux: ipse enim cum sua classe aderat. Itaque, simul collocuti, Samum diuertunt, ibi deliberaturi quid

uirtutis, pugnaturi contra barbarum hostem imbellem atque imparatum pro religione christiana ac maiestate Veneti imperii, ostendens urbem opulentissimam auro, argento, pretiosaque supellectili refertam. Quam si caperent, diuites domum esse redituros affirmat. Omnes alacri animo orationem imperatoris accipiunt. Quibus dimissis, ipse cum legato Pontificis ac regio duce in naui se continet, inde, si qua necessaria postea forent, subministraturus. Equites ergo uelocissimo cursu omnia excurrunt, praedam hominum ac pecorum agunt, deinde

Tum Hesibegus uiros fortes exempla sequi non debere, unicuique a natura suum ingenium datum esse respondit, seque principi suo in fide mansurum affirmat. Magister, accepto praefecti responso, ad imperatorem rediit. Cui refert oppidum situ et opere munitissimum esse, praefectum oratione a se ad deditionem adduci non potuisse: tum si oppido potiri uult, opus uiribus, non uerbis esse. Imperator, cognita Hesibegi sententia, magistro mandat ut oppugnationi se praeparet. Magister accepto mandato toto pectore ad exequenda imperatoris iussa incumbit. Locum castris

suam, quandocunque ea indigeret, amplissimis uerbis pollicetur. Regina, tametsi insanabili uulnere afflicta, et prae tristitia manantibus lacrimis uix uultum attollere, uix uerba proferre poterat, tamen leuatis oculis gratias imperatori agit, se et regnum supplici oratione ei commendans. Imperator, leuato aliquantulum animo reginae, eam relinquens Ciliciam adnauigat, Usunasanum ibi expectaturus. Dumque in portu Corici cum classe esset, uenit ad eum Lodouicus Laoridanus, pontificiae nauis praefectus. Nam

omnia se facturos promittunt. Legatus, cum plures dies in componendis rebus cum tyrannis consumpsisset, nihilque ab iis praeter uerba se habere posse aduerteret, ad Senatum atque ad imperatorem scribit reginam ac regnum graui tyrannide oppressum, nec a se tyrannos ad sanius consilium oratione adduci potuisse; itaque ad liberandum regnum armis atque ualidiore expeditione opus esse. Iam imperator successorem sibi Triadanum Grittum, uirum acris ingenii atque in re publica exercitatum, aetate tamen

Hi enim exactissime ornatissimeque elegiam scripsisse putantur. Tu igitur, iucundissime Georgi Sisgoree--- sic tibi dii omnia bene vertant--- facias, ut quemadmodum ingenii tui, ita mansuetudinis et humanitatis nomen vigeat et celebritas, hoc est talem iam mihi te prestes, qualem me quoque erga te esse cernis. Et si in hoc nimis forte temerarius ferar, quod te, disertissimum iuvenem, mea exili oratione alloqui ausim, conciliandi tui defendar cupiditate. Vale.

mens non belli, sed studiosa togę.
Ergo Italo Mauors quę uulnera contulit orbi
Sanabit Medici cura benigna patris. Pro sanctissimo patre Leone X. Pontifice Maximo oratio
Pontifici da, Christe, tuo quę posco Leoni:
Apta illi et populis commoda posco tuis.
Ecclesiam regat ille tuam moderamine tanto
»Non possum melius« dicat ut ipsa

Sed cunctis sequimur qui tua signa dabis.
Est commune bonum quicquid conceditur uni: 15
Omnes membra sumus, omnibus ille caput. Pro Adriano VI. Pontifice Maximo ad Christum oratio
Pontifici da, Christe, tuo quę posco Adriano:
Apta illi et populis commoda posco tuis.
Ecclesiam regat ille tuam moderamine tanto
»Non possum melius« dicat ut ipsa »regi«;

Aspice dissimiles quam sint duo Bartholomei:
Hic pellem Christo sustulit, ille dedit. In pręsens sęculum
Olim Luciliusque Horatiusque,
Olim Petroniusque Persiusque,
Atque olim Iuuenalis ipse Aquinas
Noxas carminibus grauis notarunt.
5  At si uiueret ille nunc uel ille,
Nulla esset satyris satis

opuscula: liber De amicicia, dicitur Lelius, De senectute, Cato Maior. Thucidides. Phalaris. Oratius in Epistulis. Tertullianus. Vergilius.

Nauta Natura Natalis Numerus Nouum Necessitas Nomen, nominum uirtus Nauis
O Oratio Ocium Opus Honos Ornatus Obedientia, obediens Occasio Orthodoxa Homo Hospes Hospitalitas,

Menelaus in potestate et malicia abundauit, qua, auaros habuit fautores 226 . MATTHEVS
Auaritia. Ve uobis qui comeditis domos uiduarum, orationes longas orantes! Propter hoc amplius accipietis iudicium. Ve uobis qui decimatis mentam etc. et reliquistis iudicium et misericordiam et fidem, excollantes culicem, camellum autem glutientes. Caput XXIII. Auarus abscondit talentum domini in

philosophus confitetur se fuisse seruum, corpore mancum, pauperie pressum, diis tamen charum 15 . De hominibus calamitosis dicitur: Ille habet equum Seianum; item: aurum Tolosanum 23 . Marcus Cato in oratione pro Rhodiensibus: Aduersę res edomant et docent, quid opus sit facto, secundę res lętitia transuorsum trudere solent a recte consulendo atque intelligendo 44 . Versus Gręcus: Ipsa dies quandoque parens, quandoque nouerca est

28 . Vincendi initium fiducia est 41 . Minutii temeritas Fabio detrectantis 56 . Megarensi cuidam confidenter in se loquenti Lysander: Tua, inquit, ciuitatis indiget oratio 120 . Quidam ex his qui a Cęsare uenerant, stans iuxta senatum, cum audisset, quod Cęsari prorogatio non daretur, manu ensis capulo percusso inquit: At hic dabit gladius 38. 54 .

Accusatio. Delatum ad se crimen aduersus amicum noluit credere, sed eum, ut suspicionem caueat, admonet 33 . ORATIVS IN EPISTVLIS
Appetitus. Velle suum cuique est 2. 27 . Auaritia 3. 4 . Inter tantam scabiem et contagia lucri 11 .

Quę facturus 138.140.141. 139 . Stultus apparuit postque eleuatus est in sublime 284 . Exurge, Domine, non pręualeat homo 325 . Persecutio. Antichristus contra Deum. Oratio contra Antichristum 326 . Contra Antichristum 326 . Aquilo 387 . IOSEPHVS DE HISTORIA IVDEORVM

bona opera 78 . Angeli 97 . Angeli, apostolorum adiutores 108 . Ordo angelicus 108 . Anngcelis utrisque opus est: Michael orationes offert, Raphael medetur ęgris 116 . Angelus bonus cuique deputatus 129 . Ministri spiritus 156 . Angeli filii Israel 157 .

docerent filios Israel arcum 49 . Salomon fecit CC scuta et CCC peltas de auro 58 . Dauid denegatum ędificare domum Domini, quia uir bellator et uir sanguinum 73 . Oratio pro impetranda uictoria. Psalmus XVIIII 110 . Bellum Senacherib contra Iudam 159 . Pręparate scutum, procedite ad bellum etc. 179 . Ego

Minatur illis, qui aliis suaserant, ut ipsi bellum inferant 23.28. 30 . Consultori belli sibi inferendi exprobrat 41 . ORATIVS IN EPISTOLIS
Bonus. Virtus. Vilius argentum auro est, uirtutibus aurum 2 . Vir bonus est quis etc. Boni. Mali 15 . Vir

Psalmus CXX. 121 . Non confundetur dum loquetur inimicis suis in porta. Psalmus CXXVI 122 . Esto firmus in uia Domini 142 . Sta in sorte propositionis, et orationis altissimi Dei 144 . Firmus in proposito 145 . Dominus spes populi sui et fortitudo Israel 204 . Ex ipso paxillus etc. de constantia fidelium

perdidisti eos in mari Rubro. Moysen exposuerunt, et seruasti eum 140 . De immanitate Ęgyptiorum 141 . Sanguis 146 . Nolo uictimas etc. Non exaudiam orationes uestras, quia manus uestrę sanguine plenę sunt 151 . Impietas Babyloniorum in captiuos 152 . Assur propter crudelitatem suam et uanagloriam uisitabo 153 .

iacere, surrexit a conuiuio et sepeliuit eum 90 . Sara, filia Raguelis, cum uirum habere non posset, qui non statim, ut ingressus ad eam fuerat, moreretur, tandem ascendens in superius cubiculum triduo non manducauit neque bibit in oratione perseuerans cum lachrimis, et exaudita est maloque liberata 91 . Thobias in conuiuio noluit prius manducare quam desponsata sibi esset Sara 92 . In Bethulia siti laborantibus aqua dabatur ad mensuram

mori quam cibis coinquinari 217 . Eleazarus scriba interfici maluit quam carnem porcinam comedere. Similiter et VII fratres matre eos ad sustinenda supplicia exhortante 226 . Iudas pugnam initurus iussit orationes cum fletu et ieiuniis per triduum fieri 229 .
Celeritas. Chusi prior quidem cucurrit, ut uictoriam nunciaret regi, sed illum compendio pręteriit Achimas, et prior attulit nuncium

128 . Confessio 130 . Confessio et emendatio 132 . Confiteberis uiuens, uiuus et sanus confiteberis 144 . Bonum est confitentem in oratione non prohibere 145 . Propheta confitens peccata populi implorat misericordiam 166 . Tibi peccauimus 171 . Scrutemur uias nostras, et quęramus, et reuertamur ad

excusat VIIII. Iesus in deserto ieiunat IIII. Cum ieiunatis, nolite fieri tristes VI. Ieiunabunt cum auferetur ab eis sponsus IX. Dimittere eos ieiunos nolo, ne deficiant in uia XV. Hoc genus non eiicitur nisi per orationem et ieiunium. Ieiunium unguentum est quo caput Domini ungitur XVII. Venit Ioannes neque manducans neque bibens, Filius hominis manducans et bibens XI. Ne solliciti sitis quid manducetis VI.

VI. Miseretur Dominus super turbam esurientem et pascit eam VII. Discipuli sequentes Dominum obliti sunt panem sumere, ut scias, quanta cura sit eis corporis qui seruiunt spiritui VIII. Grauiora tentamenta ieiuniis et orationibus superantur. Ieiunium et oratio non solum fit in abstinentia cibi et in uerbis. Ieiunio passiones corporis, oratione pestes sanandę sunt mentis IX. Gratias agunt antequam biberent; et postquam biberunt, dicunt hymnum, et exeunt cum Domino in

Dominus super turbam esurientem et pascit eam VII. Discipuli sequentes Dominum obliti sunt panem sumere, ut scias, quanta cura sit eis corporis qui seruiunt spiritui VIII. Grauiora tentamenta ieiuniis et orationibus superantur. Ieiunium et oratio non solum fit in abstinentia cibi et in uerbis. Ieiunio passiones corporis, oratione pestes sanandę sunt mentis IX. Gratias agunt antequam biberent; et postquam biberunt, dicunt hymnum, et exeunt cum Domino in montem Oliuarum XIIII.

sequentes Dominum obliti sunt panem sumere, ut scias, quanta cura sit eis corporis qui seruiunt spiritui VIII. Grauiora tentamenta ieiuniis et orationibus superantur. Ieiunium et oratio non solum fit in abstinentia cibi et in uerbis. Ieiunio passiones corporis, oratione pestes sanandę sunt mentis IX. Gratias agunt antequam biberent; et postquam biberunt, dicunt hymnum, et exeunt cum Domino in montem Oliuarum XIIII.
Communio. Panis in carnem Domini et

Mulieres ualde diluculo accedunt ad monumentum. Et tu discussis uitiorum tenebris ad Domini corpus accedas, cum odore aromatum appropinquato ad monumentum, id est ad altare Dei cum suauitate uirtutum et orationum. In fractione panis cognouerunt Dominum quorum ante oculi tenebantur, ne agnoscerent eum. Igitur sacrum panem sumentibus illustrantur mentis oculi XXIIIII.
Confessio. Vt reuelentur ex multis cordibus

ficu, id est sub umbra Legis, uidi te id est elegi priusquam te Philippus uocaret, id est apostoli missi ad prędicandum I. Inuenit Iesus in templo, id est in anima hominis uendentes ementes, id est carnales concupiscentias, et conuertens eam constituit templum orationis, quod fuerat negociationis etc. II. Samaritani conuersi primo prędicatione mulieris, id est ecclesię, deinde pręsentia Iesu, id est illustratione intellectus per gratiam Spiritus Sancti IIII. Mortui audient uocem

AD CORINTHIOS II: Qui autem administrat semen seminanti, et panem ad manducendum pręstabit etc. IX. AD THIMOTEVM I: Omnis creatura Dei bona est, et nihil reiiciendum quod cum gratiarum actione percipitur; sanctificatur enim per uerbum Dei et orationem IIII. Noli adhuc aquam bibere, sed modico uino utere propter stomacum tuum et frequentes tuas infirmitates V. AD TITVM: Omnia munda mundis; coinquinatis autem et infidelibus nihil est mundum, sed inquinatę sunt eorum et

Custos. Anseres Capitolii custodes 187 .
Consolatio. Marcus Horatius in morte filii 104 . Aemilius in morte filiorum 324 . Tiberius Iliensium legatis ad se consolandum sero missis quid responderit 412 . Circumcisionis causa

Crudelitas. De crudelitate, liber IX, caput II. Crudelitas obiecta Pompeio, liber VI, caput II. Iulii exercitus in obsidione Mundę hostium cadaueribus aggerem extruxit, liber VII, caput VI. Marcus Oratius sororem interfecit, liber VIII, caput I. Dicta et facta scelerata Tullię in Tullum patrem. Fimbrię in Sceuolam, Catelinę in patriam, Cai Taurini in patrem, filii in Lucium Tullum Annalem, uxoris in Vectium, fratris in fratrem. Mitridatis in

Clementia. Nihil laudabilius placabilitate atque clementia 92 . Philippus Alexandro facilitate maior. Quanto superiores sumus, tanto nos geramus submissius 93 . Oratio benigna animos alliciens 124 . Crudelis Phalaris, Sylla 117 . Hominum naturę maxime inimica crudelitas. Cirsilius lapidibus obrutus 147 .

Confutat argumentum eorum qui aiebant, quod post Perilai necem alios eodem supplicio afficere non debuerit 40 . ORATIVS IN EPISTVLIS
Confessio. Stultorum incurata malus pudor ulcera cęlat 14 . Quidam corpori medentur et animo mederi negligunt 28 .

nos pharisei ieiunamus? Superba interrogatio et plena supercilio phariseorum 150 . Esurientes uellunt spicas 154 . Commune 160 . Ieiunio passiones corporis et oratione pestes sanandę sunt mentis 106 . Vino modice utendum 236 . Scio mihi abstinentiam et nocuisse intermissam et profuisse repetitam 244 . Omnia munda mundis

est uidens resurgentem Iesum XXIII.
Degener. Qui fuerit in tecto, et uasa eius in domo, non descendat tollere illa; et qui in agro, similiter non redeat retro. Memores estote uxoris Loth XVII. Domus mea domus orationis est. Vos autem fecistis eam speluncam latronum XIX. Templum quod lapidibus bonis et donis exornatum erat, destructm est, et non est relictus lapis super lapidem. Cum uideritis circumdari ab exercitu Hierusalem, tunc scitote quia appropinquauit desolatio eius XXI.

PHALARIS
Degener. Nec patri nec filio similis 33 . ORATIVS IN EPISTVLIS
Dolus. Atria seruantem postico falle clientem 6 .

ut supra 284 . PLINIVS DE VIRIS ILLVSTRIBVS
Ęger. Appius Claudius Cęcus lectica in senatum latus turpissimas pacis cum Pyrrho conditiones magnifica oratione discussit 15 . APOPHTEGMATA PLVTARCHI
Ęgrotus. Aduersa ualitudo 17 . Ęgri audacia in hostem 94 .

quęrenda esse remedia VII. Ecclesia. Cessauit uentus et procella Iesu ascendente in naui, id est regnante in Ecclesia VI. Septem sportę septem ecclesię sunt VIII. Vendentes et ementes eiiciuntur de templo. Domus mea domus orationis XI. Vinea sepe circumdata in qua lacus et turris, id est Ecclesia protectione munita Dei, et in ea baptismus et fides XII. Cenaculum grande, Ecclesia magna, in qua narratur nomen Domini, strata uarietate uirtutum et linguarum

intrant sanguine Christi redempti et inuncti chrysmate. Iumento imponitur, ut carnalem appetitum supponat rationi X. Martha et Maria est Ecclesia primum sollicita, deinde beatitudinis fruitione quieta, quę non auferetur ab ea X. Domus mea domus orationis est XIX. Perdet colonos istos, et dabit uineam aliis XX. In templo non extendistis manus in me XXII. IOANNES
Eger. Ecce sanus factus es; iam noli

siue ex animo 189 . PHALARIS
Ęger. Bene ualeo, si bene ualere est etc. 43 . ORATIVS IN EPISTVLIS
Exemplum. Non decet imitari uulgus 2 . Ęgri. Qui corporis, non animi uitio medentur 3 . Ętas. Antiquitatis amator 21 .

Clemens post Petrum Romanam rexit Ecclesiam 295 . Ecclesię dilatatio 298 . Ecclesia de gentibus, Dominus illuminat cęcos 300 . Domus orationis 300 . Domus orationis 303 . Mons sanctus. Regnum Dei. 306 . Quę deserta erant in Iudeis, ędificant in Ecclesiam 309 . De

rexit Ecclesiam 295 . Ecclesię dilatatio 298 . Ecclesia de gentibus, Dominus illuminat cęcos 300 . Domus orationis 300 . Domus orationis 303 . Mons sanctus. Regnum Dei. 306 . Quę deserta erant in Iudeis, ędificant in Ecclesiam 309 . De Syon egredietur lex et uerbum Domini de Hierusalem

337 . Aduersa Hierusalem ad Ecclesiam referuntur, cum offenderit Deum 339 . Hortatur in persecutione 341 . Persecutio 342 . Domus orationis. Spelunca latronum 343 . Persecutio 347 . Terram fluentem lacte et melle 348 . Infirmata est synagoga 353 . Domus Dei

sanguinem 400 . Cito fecerunt, obliti sunt operum eius 401 . Et multiplicata est in eis ruina 401 . Defecerunt scrutantes 402 . Et oratio eius fiat in peccatum 405 . Qui Christum negant esse uel Dei uel Dauid filium 406 . Qui dicunt Christum creaturam 407 . Maledicti qui declinant a mandatis tuis

Nusquam tuta fides 29 . Felix. Explicat miserias suas ad eum qui sibi tanquam felici scripserat 19 . ORATIVS IN EPISTOLIS
Felix. Quę res possit facere beatum 6 . Quem nimis secunda delectant, aduersa nimis perturbant 10 . Dum licet, et uultum seruat fortuna benignum

opinionem 26. Nam apud bonos uiros uituperari mihi uiderer, si sceleratissimi me homines laudarent 52. Gratus. Incusat eum qui se laudauerat et dona a se accipere recusauerat 17. Gratus erga beneficos, ultor erga iniurios 19. ORATIVS IN EPISTOLIS Gula. Quid non ebrietas designat 5. Toral, mappa, cantarus, lanx 5. Si bene qui coenat 7. Gula insatiabilis 14. Potores oderunt abstinentem 18. Gloria quem supra uires et uestit et ungit 17. Quem

Inimico blandienti ne credideris 131. Inimicus 142. Non credas inimico tuo in ęternum. In labiis suis indulcat inimicus et in corde suo insidiatur, ut subuertat te in foueam 143. Subuersio inimicorum 146. Discordię seminator 147. Contra inimicos fidei oratio 148. Iniquitas persecutorum 166. Filius contumeliam facit patri et filia surget aduersus matrem suam, nurus aduersus socrum suam, et inimici hominis domestici eius 209. Inimicis qui semel dolo usi lęserunt, ultra non credendum 221. Indoctus.

eis, ne, si solenniter traderent, iusiurandum uiolarent 40. Fames III annis iin Israel, eo quod Saul contra iuramentum losue occidit Gabaonitas. Id expiatum VII filiis Saul et totidem uiris de stirpe eius 54. Salomonis oratio. Iurantes coram altari audi ulciscens iniquum, iusto retribuens 75. Sedechias rebellauit a Nabuchodonosor contra insiurandum 83. Periurantes in idolo duplici pena punientur 140. Iurationi non assuescas os tuum. Multi enim casus in illa. Vir multum iurans implebitur

mouebuntur. Filius hominis ueniet in nubibus cum uirtute multa et gloria congregabit electos XIII. De die illo nemo scit XIII. Videbitis Filium hominis sedentem a dextris uirtutis Dei et uenientem cum nubibus cęli XIIII. Hypocrita. Qui deuorant domos uiduarum sub obtentu prolixę orationis, hi accipient prolixius iudicium XII. Dat Iudas osculum cum ueneno doli. Sic Chayn obtulit sacrificium subdolum et reprobatum XIIII. Iustitia neminem inhibet ab opere bono. Ideo Dominus pręcipit, ne prohibeant illum qui nomine ipsius inuocato eiiciebat demonia, licet non

quid in reprobis 165. De his poetica 165. Inimiciciarum causa est, quod Deus unus non uere colitur 105. Quod tortores suos iusti diligant 109. Iuramentum. Socrates per canem et anserem deierabat 67. Hypocrita. Quod philosophorum oratio pugnet cum uita 61, 62. Iudei quibus potestatibus pręditi fuerunt usque ad Domini passionem 80. LAERTIVS Iudicium. Diogenes mirari se dicebat, cum ollam quidem ac operculum non sine tactu

sanctum habuit iusiurandum 236. Iuramentum militare 240. Per quos deos, Poeni, percussuri estis etc. 304. Hypocrita. Pisistratus se uulnerans, simulans ab inimicis id passum, hoc commento tyrannidem occupat 86. Intemperanti dictum, cum de modestia orationem haberet: Tacebisne, inquit, hodie, diues ut Crassus, uiuens ut Lucullus, loquens ut Cato 363. VALERIVS MAXIMVS Iudex. Iudicans alios ipse eiusdem culpę reus, liber VIII, caput VI. Lucius Cotta a Scipione Emiliano accusatus

Inuidia. Inimico nunciat suam felicitatem, ut doleat ex inuidia 13. Inimicum calamitate affectum non extingui, sed uiuere optat 41. Monet, ne sibi infensus sit, cum omnes tales coacti sint poenas dare 42. ORATIVS IN EPISTOLIS Inconstans. Protheus 2. Inconstantiam carpit 12. Inuidia 4, 13. Inuidiam cessare in fine 21. Ira furor breuis est 4. Hypocrita 15. Tunicanon facit monachum 19. Imprudens.

sanus factus, quod careret insanię uoluptate 28. TERTVLLIANVS Ignobilis. Terrę filius dicitur incerto patre natus 4. Inimicos diligere 12. Oratio pro inimicis 11. Infernus impiis deputatus 3. Damnati 16. VERGILIVS Ignis primo paruus 30. Illicet ignis edax 81. Incendium nauium 118. Ira. Illis ira modum supra est

laudate Dominum. Littera, spiritus 432. Psalmus alphabetites. Psalmi graduum 436. Ingratus. Mutuabitur peccator et non soluet 349. Obliti sunt beneficiorum eius 377. Pro eo ut me diligerent, detrahebant mihi, ego orabam 404. Inimicus. Oratio pro inimicis 124,352,383,404. Diligite inimicos 147, 278, 280. Inimicicię utiles et inutiles 213. Conuertantur et erubescant ualde / uelociter 323, 324. Inimicorum, genera quattuor 339. Fauentes pręuaricationem

168. Excide litteram occidentem 169. Nescire et cognoscere quid signant 175. Qui ab humilitate litterę ad spiritus excelsa conscendit, de isto nihil possunt rapere Madianitę 181. Ingratus erga Dei beneficia 39. Inimicus. Pro inimicis oratio 103. Indoctus. Ignorantia 143. Mulieres, infantes, proseliti 158. Ignauus. Mulier anima infirma 74. Indigni sacro numero 92. Infantes etmulieres 149. Imperfecti 157. Mulier 158. Gabaonitę 159.

sacrę lectionis amore ocupandus 171. Lectioni et Scripturis ediscendis horam statue 172. Ama Scripturas sanctas 173. Scripturas legens memento esse Dei uerba 180. Post Scripturas sanctas doctorum hominum tractatus lege 192. In diuinis lectionibus et orationibus esto assiduus 194. Ardor diuinarum Scripturarum in Marcella 199. De assiduitate legendi et orandi 203. Scripturarum lectionem commendat 212. Nunquam de manu et oculis tuis recedat liber 214.

Comedite et bibite etc. et mittite partes eis qui non pręparauerunt sibi 87. Thobias subueniebat concaptiuis suis uictu et uestitu, preceptis et sepultura 90. Raguel Thobię dedit partem alteram bonorum, alterius uero instituit eum hęredem 91. Elemosina et oratio 92. Holocausta et uota obtulerunt. Iudith obtulit uasa bellica et conopeum 97. Addidit Dominus omnia quęcunque fuerant Iob duplicia 108. Honora Deum de tua substantia. De primitiis omnium frugum da pauperibus 126. Liberalis 128. Donum. Elemosina bis

Omnis qui uiderit mulierem ad concupiscendum V. Si oculus tuus fuerit nequam VI. Socrus Petri febri laboratur, id est libidine ardens conuertitur VIII. Demones intrant in porcos, et grex mergitur VIII. Hoc genus non eiicitur nisi per orationem et ieiunium XVII. Talentum domini defodiens in terra XXV. Luxuria. Lata porta et spaciosa uia est quę ducit ad perditionem VII. Luca VII Ecce qui mollibus uestiuntur in domibus regum sunt XI. Qui uoluerit animam suam saluam facere, perdet eam XVI. Talentum domini

37. Dolet quod boni a se dona non accipiant 42. Talenta quinque dat doti Philodemi filię 44. Ędes donat 46. Filii in amicos liberalitatem commendat 60. Lis. Controuersia, uter nequior de duobus 19. ORATIVS IN EPISTVLIS Luxus. Voluptarii 3. Amor iocique 7. Quem damnosa Venus, quem pręceps alea nudat 17. Luxus oritur ex ocio 22. Libido. Meretricis acumina 16. Lis. Alter rixatur de lana sępe

liberum homini seruetur arbitrium 368. In nostra positum est potestate uel facere quid uel non facere, ita dumtaxat, ut quicquid boni operis uolumus, appetimus, explemus, ad Dei gratiam referamus 369. Domus ecclesia, horti uirtutum, uxor sapientia, fìlii fides, filię opera, pax, oratio pro inimicis 372. EX SECVNDA COMMENTARIORVM Lis. Semper iurgia quęrit malus. Qui dimittit aquam caput est iurgiorum 272. Qui commiscetur rixę alterius 280. Libertas. Liber

Lex Iudeorum omnium antiquissima. Legum differentia 88. Locus. Ptolomaidis descriptio 23. Delmatia 27. Galileę duę 34. Locus Genezar. Fons Iordanis. Phiala 42. Lacus Asphaltus. Tyberiensis. Fons apud Hiericuntem pestilens oratione Elisei saluber factus 50. Sodoma 51. Ęgyptus 53. Portus Alexandrię 53. EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE EVANGELICA Lex 38. Lex Hebreorum traducta ad omnes per Christum 49. Quare nemo gentilium de his

a senatu triumphum recusauit oblatum. Marcus Attilius Regulus ad supplicia rediit 17. Metellus Numidicus exulare quam in legem a Saturnino latam iurare maluit 29. Mulcta. Furius Camillus, quod albis equis triumphasset, mulctatus est 11. Militaris uirtus. Oratius , capitis reus, ob uirtutem absolutus perorante patre 3. Oratius Cocles pro ponte Sublicio stetit 7. Mutius Sceuola urbem obsidione liberauit. Manlius Capitolinus XXXVI donis ornatus ob uirtutem 11.

Metellus Numidicus exulare quam in legem a Saturnino latam iurare maluit 29. Mulcta. Furius Camillus, quod albis equis triumphasset, mulctatus est 11. Militaris uirtus. Oratius , capitis reus, ob uirtutem absolutus perorante patre 3. Oratius Cocles pro ponte Sublicio stetit 7. Mutius Sceuola urbem obsidione liberauit. Manlius Capitolinus XXXVI donis ornatus ob uirtutem 11. Valerius Coruinus Gallum prouocantem uicit 13. Romanos omnes

Matrimonium. Indorum mulieres uiuę se iaciunt in rogum mariti unaque ultro comburuntur 153. Mores. Socrates diserere solitus: Qualis cuiusque animi affectus esset , talem esse hominem; qualis autem ipse homo esset, talem eius esse orationem; orationi autem facta simillima, factis uitam 149. / Magnanimitas lamentari non sinit 112. Fortitudo uiris propria 113. Magnanimus uirtutis conscientia contentus testem populum non satis pensi habet 115.

Indorum mulieres uiuę se iaciunt in rogum mariti unaque ultro comburuntur 153. Mores. Socrates diserere solitus: Qualis cuiusque animi affectus esset , talem esse hominem; qualis autem ipse homo esset, talem eius esse orationem; orationi autem facta simillima, factis uitam 149. / Magnanimitas lamentari non sinit 112. Fortitudo uiris propria 113. Magnanimus uirtutis conscientia contentus testem populum non satis pensi habet 115. Fortitudo omnia

peccare fecerunt 87. Mulierum fortitudo 88. Dubitante Thobia accipere Saram, quoniam qui eam accipiebat contiiiuo a diabolo necabatur, ait angelus: demonium pręualere iis dumtaxat qui libidinis causa, non prolis habendę ducunt uxores. Tu cum accipies eam, per dies tres orationibus uacabis etc. 91. Thobias in conuiuio non prius manducauit quam accepit Saram uxorem 92. Benedictio in nuptiis. Cum timore Dei conuiuium nuptiarum peregerunt. Parentes dant pręcepta sponsę discedenti ad maritum 92. Vasti regina

sic homines, hic magnus uocabitur in regno cęlorum V. Cum autem descendisset Iesus de monte: doctor ascendit in montem, cum perfectioribus excellentia pręcepta ostendit, descendit uero, cum infirmioribus leuiora demonstrat VIII. Messis multa, operarii pauci. Rogate Dominum messis: quia per orationem confertur gratia prędicationis VIIII. Gratis accepistis, gratis date. Dignus est operarius mercede sua. Qui non audierint sermones uestros, exeuntes excutite puluerem de pedibus etc. Estote prudentes sicut serpentes et simplices sicut columbę. Non uos estis qui loquimini

etc. Iuuenes similiter hortare, ut sobrii sint II. AD HEBREOS: Honorabile connubium in omnibus et thorus immaculatus XIIL PETRI I: Similiter et mulieres subditę sint uiris suis. Viri similiter mulieribus impartientes honorem tanquam cohęredibus gratię uitę, ut non impediantur orationes uestrę III. Miseria humana. IACOBI: Quid est enim uita nostra? Vapor est ad modicum parens IIII. PETRI I: Omnis caro ut foenum, uerbum autem Domini manet in ęternum I. Mores. AD TITVM: Cretenses semper mendaces, malę bestię,

extirpare, sed scelera. Vt fulmina paucorum periculo cadunt, omnium metu, sic animaduersiones magnarum potestatum terrent latius quam nocent 87. Animaduertit Manlius in filium et uictorem. Brutus in liberos non factos hostes, sed futuros 145. Militaris uirtus. Oratius Cocles. Decius 18. Non est uictus, sed occisus aut captus, cui id contingit fortiter pugnando. Victus est autem qui cędit et se confitetur uictum 36. Alexandrum aiunt Cenophanto canente manum ad arma misisse 49. Acerrima uirtus est, quam ultima

Persica tollant Xerxe minante rediturum se, nisi tollerentur 113. Qui ter fortiter fecerit, militia uacet. Ter fortiter agentem pater in acie quarto uolentem exire retinet, nolentem abdicat 122. Pater et filius fortiter fecerunt. Pro pręmio contendunt, uicit filius; abdicatur. Oratius, Mutius, Decius, Scipio 144. Alexander cuidam ciuitati partem agrorum et dimidiam rerum omnium promittenti: Eo, inquit, proposito in Asiam ueni, ut non id acciperem quod dedissetis, sed ut id haberetis quod reliquissem 18. Fabii. Lacones 33. Virgilius, dum equi

Virgilius, dum equi nobilitatem describeret, expressit imaginem uiri fortis et inter bella impauidi 47. In hoc genere laudat Catonem 47. Cato per medias Affricę solitudines pedes duxit exercitum 52. Fabricius hosti, ut uenenum caueret indicauit. Oratius in ponte solus hostium impetum sustinuit 60. Medicus. Quantum debetur medico 41. Medici curatio comparatur medico animorum 47. Medicum aiunt / cum regis filiam curare deberet nec sine ferro posset, dum tumentem mamam

qui se in uita sic comparat, ut quam proxime ad mortem accedat, ea deinde adueniente perturbetur 177. Cygni morti proximi dulcius canunt 180. Socrates moriturus fìlios ac mulieres amoueri iussit, ut expeditius accederet ad uenenum 185. Menexenus de oratione funebri 186. Finis post senectutem unde. Mors leuissima senum 261. Laudatio in funere 296. Testator. Lex testamenti condendi. Intestatus 316. Quare animi a corporibus inuiti discedant. Qui hinc decędere gestierunt. Meditatio mortis. Cruciatus in morte

ut effeminarentur 167. Mukta. Poena pro delicti magnitudine. Virgę et secures 39. Militaris uirtus. Romani rerum gestarum gloria magnitudineque imperii omnes antecessere 1. Bruti et Aruntis congressus utrique lethalis 113. Oratius Cocles solus in ponte hostium impetum tenuit. Caius Mutius Codrus solus Porsenam, Ethruscorum regem, dum Romam obsideret, occidere uoluit, et dextram igni imposuit, poenam a se exigens, quod scribam pro rege perculisset 116. De Fabiorum cęde duplex opinio 231. Lucius

et decemmilibus cęis, maiorem dimidia parte a Romulo propria manu intereptam 9. Tres chori diuersarum ętatum: senes canebant: Fuimus strenui, iuuenes: Sumus, pueri: Erimus 14. Arunx! et Brutus mutuis uulneribus conciderunt 25. Oratius Cocles in ponte 26. Mutius Sceuola 27. Alcibiades inter / luctandum mordens manum aduersarii, cum audisset se mordere more foeminarum- Immo leonum, inquit 28. Cato militem optabat non solum manu promptum, sed

glorię cupidus 4. Thesei gesta 33. Sanson maxilla asini pugnat 38. Patrocli et Merionis cędes 40. Ionathę facinus 46. Dauid Goliam sternit 47. Laconum chori tres ad uirtutem instituti 63. Spartiatę 74. Trigemini Curiatii, Horatii 77. Pisistrati lex, ut qui oculos in bello amisisset, publice aleretur 87. A quinto anno pueri discunt equitare, iaculari etc. 91. Zopyri facinus 101. Bruti et Aruncis congressus 103. Coclitis facinus. Item

uirtus. Optat bellando mori 15. Se nec uerbis nec re terreri 27. Virtutem militis laudat et redire sanum optat 31, 32. Mentiri nolle laudabile est 33. Cupit non deprehendi mendaces, ne eos punire cogatur 60. ORATIVS IN EPISTOLIS Magister. Nemo tam rudis, ut discendo non excolatur 1. Quo semel est imbuta recens etc. 4. Militaris uirtus. Militem hortatur: I, bone, quo uirtus tua te uocat 26. Mors. Ire tamen

Qui acceperit signa in cęlo sursum et in terra deorsum 205. Primum signum in Chana 210. Miracula maiora Euangelii quam Legis 279. Matrimonium. Vxor timeat uirum 109. Tempore tribulationis et luctus et orationis non debemus seruire coniugiis et operi nuptiarum 173. Foecunditas in uxore quęritur, non forma 183. Vxorem adolescentię tuę noli despicere 184. Diligite uxores uestras sicut Christus Ecclesiam 317. Abraham tres habuit uxores et Iacob quattuor. Isaac uero

ostensis uulneribus quam fidelis fuerit Cęsari, testatus est 6. Longinus 59. Testeus. Magassarius. Adiabenus 62. Sabinus Syrus. Iulianus 65. Pedanius. Ionatas. Loguston 67. Malus. Alexander ob improbitatem ciuibus inuisus, cum placatiore oratione sibi eos placare uellet, quęsiuit, quomodo eis satisfaceret si moreretur, audiuit 3. Catulus deo ulciscente morbo expauescendo periit 79. Mors. Timidus est habendus qui mori non uult, cum opus est, et qui non uult cum oportet 40. CXV milia LXXX elati

lucrum 108. Puteus uerbum Dei 110. Qui fabricant tabernacula 113. Non quęrit quod sibi utile, sed quod multis 129. Scientię rudimenta 135. Beati qui possunt defendere Dei plebem 138. Cathenulę uerbi connexiones signant 139. Iuuat nos orationibus conceptis et exemplo 140. Omnis eruditio ad pręsens non dulcis uidetur, sed amara 143. Sophar. Tubicinatio. Predicatio 144. Abecedarii, syllabarii., nominarii, calculatores 145. Tuba 153. Peccantem argue 154. Doctor eicit de ecclesia

natura, dum non sit uitiosa 98. THVCIDIDES Nauis. Trierarchę, triremium pręfecti 47. PHALARIS Nobilitas sola uirtus 17. ORATIVS IN EPISTOLIS Nobilem se ex ignobili factum iactat 20. VERGILIVS Nauibus contendunt ad cursum 109. Neptunni comites. Nauigatio 121. Naues Eneę in Nereidas conuersę 166.

quamuis esset humili genere natus 35 . BASILIVS MAGNVS Quęre alphabetum in fine eius operis. PLINIVS Oratio. Miletus ex qua Cadmus qui primus prosaicam orationem condere instituit 6. De uoce et cantu luscinię multiplici. Auium loquatiores quę minores. Cresi filius in crepundiis semestralis est locutus. Quando chartę usus est pugilarium 138. Libri cedrati.

BASILIVS MAGNVS Quęre alphabetum in fine eius operis. PLINIVS Oratio. Miletus ex qua Cadmus qui primus prosaicam orationem condere instituit 6. De uoce et cantu luscinię multiplici. Auium loquatiores quę minores. Cresi filius in crepundiis semestralis est locutus. Quando chartę usus est pugilarium 138. Libri cedrati. Sybilla ad Tarquinum

morte pręuentus non perfecit nec quisquam post eum 331. Opera artificum in admiratione imperfecta 333. Honos. Thracię Caię siue Suffecię statua decreta, quod campum Tyberinum gratificata ea esset populo 319. STRABO Oratio. Concionante aliquo silentium summum obseruabant Belgę 81. Eum esse sermonem optimum qui uoluntatem moeroremque ex animo eximeret 237. Honos. Primus locus natu maiori datur etiam inter barbarissimos 65. Demetrii statuę CCC conflatę 159.

Primus locus natu maiori datur etiam inter barbarissimos 65. Demetrii statuę CCC conflatę 159. Albani honori habent senectutem 199. Senectus, nisi prudentia affuerit, contemptui est 271. VALERIVS MAXIMVS Oratio. Dixisse aliquando penituit, tacuisse nunquam 65. Ocio utilius negocium 64. EMILIVS PROBVS Orationis ubertate et eloquentia aduersarii uictus est exilioque mulctatus 8. Hipponicus Gręcię eloquentissimus 13.

Senectus, nisi prudentia affuerit, contemptui est 271. VALERIVS MAXIMVS Oratio. Dixisse aliquando penituit, tacuisse nunquam 65. Ocio utilius negocium 64. EMILIVS PROBVS Orationis ubertate et eloquentia aduersarii uictus est exilioque mulctatus 8. Hipponicus Gręcię eloquentissimus 13. Thebanorum disertissimus 32. Ornatus. Vestibus humilis et obsoletus 38. / Honos. In

maluit quam uincere 37. Victor mulctatus, quia iniussu publico pugnauit 34. Veterani dicto non audientes 41. Qui imperatori non obedierant, dispalati a paucis cęsi fugatique sunt 11. PLINIVS DE VIRIS ILLVSTRIBVS Oratio. Tiberius Gracchus periculum deditionis eloquentię gratia effugit 25. Mithridates L gentium ore loquebatur 31. Honos. Cecilię uirgini statua equestris in foro posita est 7. Coriolano a patrię pernicie a mulieribus reuocato templum Fortunę muliebri

L gentium ore loquebatur 31. Honos. Cecilię uirgini statua equestris in foro posita est 7. Coriolano a patrię pernicie a mulieribus reuocato templum Fortunę muliebri constitutum est 9. APOPHTEGMATA PLVTARCHI Oratio grauis 5. Tacere iuratus scripsit 18. Quem uerbo laudas, re adiuua 20. Sermo breuis 24. Eloquentia inanis 25. Verbis paucis utens 27. Verba temeraria 28. Orator clamosus claudo sìmilis 47. Eloquentię parum, sed multum

Loquacitas fastidio est uiro graui 66. Ignauus de fortitudine loquens ridetur 67. Loquax et uerbosus. Bene loquitur, sed non apto tempore 68. Verba tua ciuitatis indigent 75. Loqui bene et non facere parum prodest 76. Parco utens sermone 79. Oratio prolixa odiosa auditori. Vox hoc est, et aliud nihil 80. Oratio rerum optima 81. Orationis prolixitas irrisa. Idem 82. Qui loquitur non apto tempore 83. Tempus tacendi, tempus loqueni 85.

loquens ridetur 67. Loquax et uerbosus. Bene loquitur, sed non apto tempore 68. Verba tua ciuitatis indigent 75. Loqui bene et non facere parum prodest 76. Parco utens sermone 79. Oratio prolixa odiosa auditori. Vox hoc est, et aliud nihil 80. Oratio rerum optima 81. Orationis prolixitas irrisa. Idem 82. Qui loquitur non apto tempore 83. Tempus tacendi, tempus loqueni 85. Inter hominis uocem et pecudum 86. Silere stultus non potest 87.

Loquax et uerbosus. Bene loquitur, sed non apto tempore 68. Verba tua ciuitatis indigent 75. Loqui bene et non facere parum prodest 76. Parco utens sermone 79. Oratio prolixa odiosa auditori. Vox hoc est, et aliud nihil 80. Oratio rerum optima 81. Orationis prolixitas irrisa. Idem 82. Qui loquitur non apto tempore 83. Tempus tacendi, tempus loqueni 85. Inter hominis uocem et pecudum 86. Silere stultus non potest 87. Verba sine

loqueni 85. Inter hominis uocem et pecudum 86. Silere stultus non potest 87. Verba sine auctoritate■- corpus exanime 92. Orator uerbosus 94. Vanus est qui, quę nouit, interrogat. Orator senex 19. Oratio non repetitur tardius aduenienti 88. Honos. Honorandi maiores 78. Ephori non assurgunt regibus 83. Honos mediocris melior 90. Legatum mulctauerunt, quod Antigonum regem appellasset 91. Veneranda senectus 93. Idem 94. Honesta

itidem 272. FABIVS QVINTILIANVS IN DECLAMATIONIBVS Ocium in grande facinus quandoque prorupturum 85. TVLLIVS IN TVSCVLANIS Oratio. In eos qui, cum docti sint, negligunt sermonis nitorem 89. Effectus eloquentię audientium approbatio 107. In philosophos qui ornatum orationis non admittunt 108. Oratorem irasci minime decet, simulare non dedecet 137. Ocium. Pigritia est metus

TVLLIVS IN TVSCVLANIS Oratio. In eos qui, cum docti sint, negligunt sermonis nitorem 89. Effectus eloquentię audientium approbatio 107. In philosophos qui ornatum orationis non admittunt 108. Oratorem irasci minime decet, simulare non dedecet 137. Ocium. Pigritia est metus consequentis laboris 131. Honos alit artes et gloria 89. Honoris contemptio 125. Caius Lelius, quia bonus, non ipse repulsam

Honos alit artes et gloria 89. Honoris contemptio 125. Caius Lelius, quia bonus, non ipse repulsam passus consulatus, sed populus 150. Caius Lelius semel consul, Cinna pessimus quater. TVLLIVS DE FINIBVS Oratio. Lucillius doctorum indicium reformidans Tarentinis ait se et Consentinis scribere 2. Latina linqua locupletior quam Gręca. Stoicorum subtile disserendi genus 38. Zeno, Stoicorum princeps, nouorum nominum inuentor magis quam rerum. Legendi auiditas in

39. Stoicorum breuia et acuta argumenta 43. Peripateticorum dicendi ratio non satis acuta 46. Heracletus dictus Scotinos, quia de natura nimis obscure memorauit 16. Dicendi exercitatio duplex 54. Disserendi ratio. Quibus constet ratio et oratio? Inueniendo et disserendo. Contra Zenonem nouorum uerborum inuentorem 64. Quo in loco ad strepitum fluctuum declamauit Demosthenes 66. Honos. Atomi inanes imagines quę idola nominant 4. Statua Crisippi in Ceramico 8.

inuentorem 64. Quo in loco ad strepitum fluctuum declamauit Demosthenes 66. Honos. Atomi inanes imagines quę idola nominant 4. Statua Crisippi in Ceramico 8. BEATVS HIERONYMVS IN PARTE PRIMA Oratio. Hirundinem in domo non suscipiendam, id est garulum hominem 151. Eloquentię ratio minus habenda in ea doctrina, quę spectat ad uniuersos 155. Dictandi genera multa 157. Pisonianum uitium est loqui nescire, tacere non posse

quomodo creatus et ex quibus compositus 19. Homo ad immortalitatem conditus 19. Homo factus ad imaginem Dei 95. Hospes eram, et non suscepistis me 147. IDEM IN PARTE SECVNDA Oratio. Vox suauis contra uerbum ociosum 47. Qualis debeat esse uirginis sermo 179. Sermo moderatus et parcus 188. Verbum ociosum est illud quod sine utilitate dicentis et audientis profertur 231. Stultiloquium quid sit. Quod non iocando locuti sint sancti

id est homines. Quę uita hominis interioris. Naturę humanę bonum et dignitas hominis 174. Homo anima et corpus 208. Absque notitia sui creatoris omnis homo pecus est 257. BIBLIA Oratio. Dominus confudit linguas ędificantium turrim Babel, et cessarunt ab incepto 2. Iussi dicere seboleth dicebant chebolet, et si deprehensi esse de tribu Ephraim, iugulabantur 37. Iob: Non inuenietis in lingua mea iniquitatem 102. Cum uix

differt et reseruat in posterum. Promptus ad loquendum. Os suum aperuit sapientię, et lex clementię in lingua eius 132. Tempus tacendi, tempus loquendi. Ne temere quid loquaris. Pauca et considerate loquere de Deo. In multis sermonibus inuenitur stultitia. Verbis tempera 133. Orationis finis. Verba sapientum audiuntur in silentio plus quam clamor principis inter stultos. Sermo sapientis. Sermo stulti 134. Verba sapientum sicut stimuli 135. Sapientia aperuit os mutorum, et linguas infantium fecit disertas 139.

Talentum acceptum negligens cum lucro reddere damnatur XXV. Stantes in foro tota die ociosi XX. Paraliticus iacens in lecto VIII. Arbor quę non facit fructum bonum III, item VII. Omne uerbum ociosum XII. Oratio. Verbum ociosum XII. Quę procedunt de ore, de corde exeunt XV. MARCVS Obedientia. Qui fecerit uoluntatem Dei, hic frater meus et soror mea et mater mea est III. Sed non quod ego uolo, sed quod tu. Docuit nos

uestra fiat hyeme, id est mora frigescente charitate, uel sabbato, id est cessante operatione bona prę torpore XIII. Honor. Filiis Zebedei primatum affectantibus responsum est: Nescitis, quid petatis X. LVCAS Oratio. Mirabantur in uerbis gratię quę procedebant de ore ipsius Iesu IIIL Ex abundantia cordis os loquitur VI. Cum eiecisset demonium, locutus est mutus et admiratę sunt turbę XI. Diues in igne positus linguę magis sentit ardorem, quia forte magis garrulitate linguę Deum offenderat

mandata mea et seruat ea, ille est qui diligit me etc. XIIII. Si pręcepta seruaui et maneo in eius dilectione. Vos amici mei estis, si feceritis quę ego pręcipio uobis. Iam non dicam uos seruos etc.XV. Oratio. Nunquam sic locutus est homo, ut hic loquitur VII. Honor. Iesus, cum cognouisset, quia uenturi essent, ut raperent eum et facerent eum regem, fugit iterum in monte ipse solus, erudiens nos mundanas contemnere dignitates VI. Iesus de cruce matrem

qui mittat eum in piscinam, ut sanetur. Assiduitas enim peccandi difficultatem peperit emendandi, sed dum sanari cupit, sanitatem a Deo accipit, et quod impossibile fuit hominibus, possibile fit Deo V. PAVLVS AD CORINTHIOS I Oratio. Veni non in sublimitate sermonis aut sapientię etc. I. Non enim in sermone regnum Dei est, sed in uirtute IIII. AD EPHESIOS: Bonum loquimini IIII. AD COLOSSENSES: Orate pro nobis ut Dominus aperiat nobis ostium sermonis ad loquendum mysterium Christi. Sermo uester semper

II. AD EPHESIOS: Nolite contristare Spiritum Sanctum Dei IIIL ACTVVM: Asserit per Isaiam prophetatum de obstinatione Iudeorum capite sexto XXVIII. METHAMORPHOSES
Oratio. Echo, quia sua garrulitate Iunonem sępe morata fuerat, ne Iouem in nympharum stupro deprehenderet, Narcisi amore frui non potuit et in saxum mutata est III .

amore frui non potuit et in saxum mutata est III . Lapis uocalis in turri Megarensi, super quem posita fuit cythara Apollinis VIII . Vlixes oratione uicit Aiacem in iudicio XIII .
Ornatus. Capilli Nisi purpurei et fatales. Corona Ariadne inter sydera collocata VIII .

Ęneas in Delpho susceptus a Anio rege, Apollinis sacerdote XIII . SENECA
Oratio. Aiebat autem Scaurus rem ueram: non minus magnam uirtutem esse scire dicere quam scire desinere 142 . Exercitatio uocis 6 . Plurimum proficit sermo qui minutatim irrepit animo.

Aiebat autem Scaurus rem ueram: non minus magnam uirtutem esse scire dicere quam scire desinere 142 . Exercitatio uocis 6 . Plurimum proficit sermo qui minutatim irrepit animo. Oratio ordinaria. Quod uulgo breuiarium, Latine summarium dicitur. De pronuncitione 13 . Publius Vicinius plus ęquo tardiloquus. Cicero gradarius fuit. Fabius expedite magis quam concitate, ut posses dicere facilitatem esse illam,

cum multę res sint quę nomina desiderant nec habent 19 . Quo dicendi genere uti debet philosophus 20 . Habens uerba in potestate non effertur longius quam destinauit 21 . Orationis dulcedo facile abducit a uero 40 . Fabianum in dicendo laudat, et qualis sermo philosophum deceat, docet. Item qualis in hoc Cicero, qualis Pollio Asinius, qualis Titus Liuius 49 . Qualis uita,

dulcedo facile abducit a uero 40 . Fabianum in dicendo laudat, et qualis sermo philosophum deceat, docet. Item qualis in hoc Cicero, qualis Pollio Asinius, qualis Titus Liuius 49 . Qualis uita, talis oratio 56 . Quare diuersis temporibus uarius dicendi modus. Oratio uitiosa nimis antiqua usurpans aut nimis trita. Vitia in compositione, in sententiis 56 . Aruncius male imitatus Salustium

laudat, et qualis sermo philosophum deceat, docet. Item qualis in hoc Cicero, qualis Pollio Asinius, qualis Titus Liuius 49 . Qualis uita, talis oratio 56 . Quare diuersis temporibus uarius dicendi modus. Oratio uitiosa nimis antiqua usurpans aut nimis trita. Vitia in compositione, in sententiis 56 . Aruncius male imitatus Salustium in dicendo 57 . Qualis oratio deceat sapientem. Oratio

temporibus uarius dicendi modus. Oratio uitiosa nimis antiqua usurpans aut nimis trita. Vitia in compositione, in sententiis 56 . Aruncius male imitatus Salustium in dicendo 57 . Qualis oratio deceat sapientem. Oratio cultus animi est. Si circumtonsa est et fucata et manufacta, ostendit illum quoque non esse sincerum et habere aliquid fracti 57 . Sermo mala suadentium et item adulantium fugiendus. Praua laudantium sermo

modus. Oratio uitiosa nimis antiqua usurpans aut nimis trita. Vitia in compositione, in sententiis 56 . Aruncius male imitatus Salustium in dicendo 57 . Qualis oratio deceat sapientem. Oratio cultus animi est. Si circumtonsa est et fucata et manufacta, ostendit illum quoque non esse sincerum et habere aliquid fracti 57 . Sermo mala suadentium et item adulantium fugiendus. Praua laudantium sermo 62 .

52 .
Odores. Aristippus aliquando delectatus unguento: Male, inquit, istis effoeminatis eueniat, qui rem tam bellam infamauerunt 46 .
Oratio. Sermo 2 . Facundia floruit tempore Ciceronis. Catonis dictum: Orator est uir bonus dicendi peritus 4 . Thesis, phrasis 13 . Aiebat

ita nos stultitia tam pertinaciter tenet etc. 21 . Obduratus in uitiis similis uiti ueteri et exesę, quę non recipit insitionem 55 . PLATO Oratio. Mos loquendi Laconicus instar uehementis iaculatoris uerbum non parui momenti breue contortumque eiaculatur, ut: Cognosce te ipsum. Nihil nimis. Hoc Lacedemonicum breuiloquium et Pitaci proprium 85. Gorgias ad omnia respondere paratus 120.

curiones, decurię decuriones, patres patricii 33. Senatus officia et plebis 35. Dictator, magister equitum, census 132. Decemuiratus 274. PROBLEMATA ALEXANDRI APHRODISEI Oratio. Cur certantibus uox grauis, metuentibus acuta 6. Odores. Cur situm et foetorem olentes, cum uncti fuerint unguine odorifero, tetrum odorem spirant 7. PROBLEMATA

grauis, metuentibus acuta 6. Odores. Cur situm et foetorem olentes, cum uncti fuerint unguine odorifero, tetrum odorem spirant 7. PROBLEMATA ARISTOTELIS Oratio. Cur homines lingua hęsitantes loqui nequeant uoce submissa. Cur porrum prosit ad uocem sonoram 45. Cur homines surdi e naribus loqui consuerunt. Cur lingua rerum index sit 72. PROBLEMATA PLVTARCHI Ocium.

sustulisset et interim receptui cani audisset, hostem omisit et quasi prohibitus ictu abstinuit 77. Opus dignum. Alastor dicitur qui ea egit quę omnium memoria celebranda sint 84. AVLVS GELIVS Oratio. Quomodo reprehensus sit nimis uetuste loquens 5. Inanis loquacitas quomodo a multis grauibus uiris culpata sit et laudata sapiens facundia, exemplum in hoc Vlixis, in illo Tersitę 17. Curas uocum uerborumque elegantias non modo non sectatur Epicurus, sed etiam

medicus leonis 36. Ordo. Nouissime et nouissimus Cicero dicere uitauit 60. Obstinatio. Architę Tarentini columba lignea uolabat quidem, sed cum subsedisset, pręterea non exurgebat 58. VITĘ PLVTARCHI Oratio. Leonidas rex intempestiue quodam de rebus non inutilibus uerba faciente: Hospes, inquit, non oportune eo quod oportet uteris 13. Lacedemonii uerbis superuacaneis nunquam usi, sed quę notatu digna 13. Alcybiadi balbuties linguę

deieci, ipse se non cecidisse defendens uincit spectatoribusque persuadet 51. Plato oratoriam uim animis hominum imperare dixit 52. Clamoribus ictas aues concidere 84, 33. Cato maxime a turpi uerbo pręsente puero temperauit 94. Pyrrhus dicere solebat plures a Cynea oratione quam a se armis urbes esse partas 129. Thimeus , cum Thuchidide se eloquentiorem promitteret, aridus apparuit 13. In Pericle orationis uehementia 13. Verbum non esse philosopho dignum, quod ante non fuisset mente agitatum. Item

33. Cato maxime a turpi uerbo pręsente puero temperauit 94. Pyrrhus dicere solebat plures a Cynea oratione quam a se armis urbes esse partas 129. Thimeus , cum Thuchidide se eloquentiorem promitteret, aridus apparuit 13. In Pericle orationis uehementia 13. Verbum non esse philosopho dignum, quod ante non fuisset mente agitatum. Item breuis oratio 59. Sermones cupresso similes- magni et sine fructu 62. Quanta opera usus Demosthenes, / ut uocem aptam ad pronunciandum

quam a se armis urbes esse partas 129. Thimeus , cum Thuchidide se eloquentiorem promitteret, aridus apparuit 13. In Pericle orationis uehementia 13. Verbum non esse philosopho dignum, quod ante non fuisset mente agitatum. Item breuis oratio 59. Sermones cupresso similes- magni et sine fructu 62. Quanta opera usus Demosthenes, / ut uocem aptam ad pronunciandum compararet. In dicendo timidus fuit. Eius enthymemata lucernam olere dicta 85. Demosthenes hęsitantiam

Pro Quinto Ligario orante Cicerone Cesar absoluit, quem damnare decreuerat 92. Cicero initio dicendi excandescebat 92. Pronostica eloquentię Platonis 134. Aristotelem quoque eloquentissimum fuisse Cicero testatur 139. Pedes in oratione soluta 139. Ocium. Solonis lex Ariopagitis mandat de inertibus ac desidiosis supplicium sumere 23. Pericles epulari eos et in ocio esse iussit, quibus alba faba sortito obuenisset 54. Se maxime penitere dixit Cato, siqua dies ei per incuriam inanis

censebat Agesilaus quam ut per obedientiam ordinem seruet 29. Odor suauis de corpore Alexandri exhalabat 41. Sophoclea ciuitas plena odoribus 105. Obstinatio. Seueritas Catonis 59. LACTANTIVS FIRMIANVS Oratio. Quare stilo simplici sacra scribuntur eloquia 49. Quod eloquentia seruit sęculo et interdum ex industria impugnat ueritatem 99. Cyprianus ingenio facili, copioso, suaui et, quę sermonis maxima est

192,194,195,196,197. Hospitalias seruanda 132. Odores. De uoluptate olfactus 142. Obstinatio. Obstinati in errore 2. LAERTIVS
Oratio. Thales: Non multà signa sunt bonę mentis. Non multa uerba prudentis animi indicium sunt 6 . Solon sermonem esse effigiem operis 8 . Linguam pręire animo non permittendam. Chilo

litteram pronunciare uix poset, dicitur iugi exercitatione emendasse 26 . Socrates per somnium uidit olorem, per quem signabatur Platonis eloquentia 30 . Stili ipsius genus inter poema et prosam orationem medium fluere ait Aristoteles 32 . Orationis quinque genera: ciuile, oratorium, priuatum, dialecticum, artificiosum 36 . Orationis sex speciees: adortatio , dehortatio,

Socrates per somnium uidit olorem, per quem signabatur Platonis eloquentia 30 . Stili ipsius genus inter poema et prosam orationem medium fluere ait Aristoteles 32 . Orationis quinque genera: ciuile, oratorium, priuatum, dialecticum, artificiosum 36 . Orationis sex speciees: adortatio , dehortatio, accusatio, defensio, laudatio, uituperatio. Recte

Stili ipsius genus inter poema et prosam orationem medium fluere ait Aristoteles 32 . Orationis quinque genera: ciuile, oratorium, priuatum, dialecticum, artificiosum 36 . Orationis sex speciees: adortatio , dehortatio, accusatio, defensio, laudatio, uituperatio. Recte dicere in IIII scinditur: quid dicere oportet, quam multa, ad quos, quando 37 . Vox

40 . Philoxenus poeta, cum latericios operarios carmen suum male cantantes offendisset, lateres eorum conculcare coepit ac dicere: Vos mea corrupisti, ego uestra dissipabo 42 . Bion orationem suam cum dicendi genere temperauerat. Aiunt Erathosthenem dixisse de illo: Primus omnium Bion philosophiam uario orationis flore uestiuit 43 . Lycon in dicendo suauissimus. Quidam cum addita gamma

lateres eorum conculcare coepit ac dicere: Vos mea corrupisti, ego uestra dissipabo 42 . Bion orationem suam cum dicendi genere temperauerat. Aiunt Erathosthenem dixisse de illo: Primus omnium Bion philosophiam uario orationis flore uestiuit 43 . Lycon in dicendo suauissimus. Quidam cum addita gamma liittera Glyconem uocabant, quod dulcedinem sonat 51 . Demetrius dicebat, quantum in bello posset ferrum,

Aures, inquit, tuę in linguam confluxere. Inepta plurima loquenti adolescentulo: Iccirco, inquit, habemus aures duas et os unum, ut plura audiamus, loquamur pauca. Dicere solitum ferunt melius esse pedibus quam lingua labi 65 . Orationis partes IIII: exordium, narratio, confutatio, epilogus 67 . Quid sit uox. Corpus est uox secundum Stoicos. Orationis partes quinque. Orationis uirtutes quinque. Item reliqua ad orationem pertinentia 68 ,

loquamur pauca. Dicere solitum ferunt melius esse pedibus quam lingua labi 65 . Orationis partes IIII: exordium, narratio, confutatio, epilogus 67 . Quid sit uox. Corpus est uox secundum Stoicos. Orationis partes quinque. Orationis uirtutes quinque. Item reliqua ad orationem pertinentia 68 , 69 , 70 . Chrysippus ad dialecticum Cleanti imminentem eique callidas

ferunt melius esse pedibus quam lingua labi 65 . Orationis partes IIII: exordium, narratio, confutatio, epilogus 67 . Quid sit uox. Corpus est uox secundum Stoicos. Orationis partes quinque. Orationis uirtutes quinque. Item reliqua ad orationem pertinentia 68 , 69 , 70 . Chrysippus ad dialecticum Cleanti imminentem eique callidas conclusiunculas tendentem:

65 . Orationis partes IIII: exordium, narratio, confutatio, epilogus 67 . Quid sit uox. Corpus est uox secundum Stoicos. Orationis partes quinque. Orationis uirtutes quinque. Item reliqua ad orationem pertinentia 68 , 69 , 70 . Chrysippus ad dialecticum Cleanti imminentem eique callidas conclusiunculas tendentem: Desine, inquit, grandem natu a grauibus rebus abducere,

quidam Heraclitis librum primus Gręcis inuexit ac dixit librum ipsum Delio aliquo natatore indigere, qui in illo non suffocaretur 90 . Sermo operis umbra 92 . Protagoras primus diuisit orationem in IIII: pręfationem, interrogationem, responsionem, pręceptum 93 .
Ocium. Solonis lex: Qui sectatur ocium, omnibus accusare uolentibus obnoxius esto 8 .

Obedientia. Nobilis equus umbra quoque uirgę regitur, ignauus ne calcari quidem concitari potest 38 . POLIBIVS Oratio. Antigonus tantis inter certandum clamoribus usus, ut profluuio sanguinis paucos post dies interiit 38. Obstinati animi morbus ad corporis morbum, qui nullo tollitur remedio, comparatur 21. MARCVS ANTONIVS

inter certandum clamoribus usus, ut profluuio sanguinis paucos post dies interiit 38. Obstinati animi morbus ad corporis morbum, qui nullo tollitur remedio, comparatur 21. MARCVS ANTONIVS SABELLICVS Oratio. Expertum in pueris quo idiomate uti possent a nemine docti 17. Laconicus sermo 63. Croesi filius ex muto uocalis 93. Darii Ęgyptius uocalissimus 107. Heraclituus cognomento Scotinus, cuius libros Crates dixit Delio aliquo indigere natatore, ne illis

lingua 142,251. In Pericle maxima dicendi uis 150. Trasybolus superauit uocis magnitudine omnes Athenienses sua tempestate 175. Turpe uideri Aristotelem silere, Isocrate loquente 184. Facere quam dicere bene pręstat 239. Omnia conficit oratio 246. Fabricius improuisa elephanti uoce nihil territus 247. Antigonus ex clamore extinctus 264. Arathus dicendo a se inuidiam uertit in aduersarios 275. Carbilii oratio in senatu pro non dicta habetur

bene pręstat 239. Omnia conficit oratio 246. Fabricius improuisa elephanti uoce nihil territus 247. Antigonus ex clamore extinctus 264. Arathus dicendo a se inuidiam uertit in aduersarios 275. Carbilii oratio in senatu pro non dicta habetur 280. Infans in utero matris "io triumphe" exclamat 283. Flamma ex Martii concionantis capite arsit 288. Clamore aues ad terram ruere 310. Bos locuta est 311. Tyberii et Cai diuersę acciones et gestus

traxit manu altera sedens 284. Publica Claudii opera 415. Neronis opera 418. Traianus Istro pontem imponit 420. Hecatostylo centum columnarum opus 444. VALERIVS MAXIMVS Oratio. Quanta uis eloquentię, liber VIII, caput IX. Quanta uis in pronunciatione, caput X. A Romanis ad Gręcos non nisi Latine data responsa, liber II, caput I. Cnęus Pompilius Antiochum circulo circa eum humi signato compulit, ne prius inde excederet quam responsum

VIII, caput IX. Quanta uis in pronunciatione, caput X. A Romanis ad Gręcos non nisi Latine data responsa, liber II, caput I. Cnęus Pompilius Antiochum circulo circa eum humi signato compulit, ne prius inde excederet quam responsum daret, liber VI, caput IIII. Oratione scripta uti nolebat Marcus Antonius, ut, siquid causę suę officeret, non dictum a se affirmare posset, liber VII, caput III. Mulieres causas orarunt: Emesia , Caia Afrania, Hortensia, liber VIII, caput III. De quęstionibus,

VII. Quę cuique magnifica contigerunt, liber VIII, caput XII. Demadis dictum: Nolentibus Atheniensibus diuinos honores Alexandro decernere: Videte, inquit, ne, dum cęlum custoditis, terram amittatis, liber VII, caput II. CICERONIS OPVSCVLA Oratio. Vinculum humanę societatis ratio et oratio 83, Sermonum diuersitas 98. Ratio contentionis et sermonis 103. Decorum circa orationem 104. Eloquentię uis. Lucius Crassus 123. Oratio benigna 124. Eloquentię laus 129. Domina rerum eloquendi

VIII, caput XII. Demadis dictum: Nolentibus Atheniensibus diuinos honores Alexandro decernere: Videte, inquit, ne, dum cęlum custoditis, terram amittatis, liber VII, caput II. CICERONIS OPVSCVLA Oratio. Vinculum humanę societatis ratio et oratio 83, Sermonum diuersitas 98. Ratio contentionis et sermonis 103. Decorum circa orationem 104. Eloquentię uis. Lucius Crassus 123. Oratio benigna 124. Eloquentię laus 129. Domina rerum eloquendi uis 188.

inquit, ne, dum cęlum custoditis, terram amittatis, liber VII, caput II. CICERONIS OPVSCVLA Oratio. Vinculum humanę societatis ratio et oratio 83, Sermonum diuersitas 98. Ratio contentionis et sermonis 103. Decorum circa orationem 104. Eloquentię uis. Lucius Crassus 123. Oratio benigna 124. Eloquentię laus 129. Domina rerum eloquendi uis 188. Ocium. Qui a negociis publicis ad priuatam tranquillitatem se conferunt. Ocium alii

II. CICERONIS OPVSCVLA Oratio. Vinculum humanę societatis ratio et oratio 83, Sermonum diuersitas 98. Ratio contentionis et sermonis 103. Decorum circa orationem 104. Eloquentię uis. Lucius Crassus 123. Oratio benigna 124. Eloquentię laus 129. Domina rerum eloquendi uis 188. Ocium. Qui a negociis publicis ad priuatam tranquillitatem se conferunt. Ocium alii quęrentes opes appetunt, alii contenti suo esse student 88.

et colere debemus 108. Hospitalitatis laus 128. THVCIDIDES Ocium non est incolume nec liberę ciuitati conuenit 27. Ocium omnia perdens 69. PANEGYRICVS PLINII Oratio. Deos non tam adorantium accuratis precibus quam innocentia et sanctitate lętari 2. Longiorem se esse excusat 13. Honorati non honoris causa 7. Modestia appetendi honoris 31, 32. Honores mutant mores 34. Consulatus 35.

non honoris causa 7. Modestia appetendi honoris 31, 32. Honores mutant mores 34. Consulatus 35. PHALARIS Honoribus elatus 21. Honorum et laudis cupidi 22. ORATIVS IN EPISTOLIS Ocium liberum pręponit diuitiis 8. Vita tranquilla 19. Pigritię crimen diluit 26. Ocio deditus 29. Honor iuuat, infamia terret 15. Aliis post mortem honores exhiberi, Cęsari uiuenti 21.

Ocium liberum pręponit diuitiis 8. Vita tranquilla 19. Pigritię crimen diluit 26. Ocio deditus 29. Honor iuuat, infamia terret 15. Aliis post mortem honores exhiberi, Cęsari uiuenti 21. Oratio. Sermonis moderatio 18, 21. VERGILIVS Ocium. Nec torpore graui passus sua regna ueterno 28. Obedientia. Reuerentia erga maiores. Pręterea regem non sic Ęgyptus etc. 47. Oratio.

Oratio. Sermonis moderatio 18, 21. VERGILIVS Ocium. Nec torpore graui passus sua regna ueterno 28. Obedientia. Reuerentia erga maiores. Pręterea regem non sic Ęgyptus etc. 47. Oratio. Clamor Polyphemi Gygantis 93. PRIMA COMMENTARIORVM HIERONYMI Oratio. Pericope, id est circumcisum. Iunctam et coherentem sibi pericopen diuidere nolui 42. Cantica impiorum 72.

regna ueterno 28. Obedientia. Reuerentia erga maiores. Pręterea regem non sic Ęgyptus etc. 47. Oratio. Clamor Polyphemi Gygantis 93. PRIMA COMMENTARIORVM HIERONYMI Oratio. Pericope, id est circumcisum. Iunctam et coherentem sibi pericopen diuidere nolui 42. Cantica impiorum 72. Cyprianus orator eloquentissimus. Inaniloquentię dediti 92. Tumultus uox plurimorum est 99. Sermo Dei gladius acutus 105. Eloquentia uana

Hierusalem, quia flagitiis in dies abundat 353. Peccatum Iudę indelebile scriptum stilo ferreo in ungue adamantino 355. Verterunt ad me terga et non facies 381. SECVNDA COMMENTARIORVM HIERONYMI Oratio. Verba pro rebus 40. In tapetibus sermonum pulchritudo monstratur 73. Verbum ociosum 155. Loquella manifestum facit 179. Pompaticus sermo 218. Soloecismus. Hiperbatum 225. Verbum ociosum est, quod non ędificat 232.

Deinde Syrię 127. Hospitalis Abraham et Loth 5. Hospitii fides 38. Odores. Balsamum apud Hiericuntem tantum 133. EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE EVANGELICA Oratio. Linguarum diuisio 59. Obedientia rerum insensibilium 44. Homo quid et qualis 44. Homo rationalis 46. Homo nunquam idem 72. Hominis dignitas 76. Prima hominum uita 80. Proximi omnes homines. Homo, mater, hyle 88.

rationalis 46. Homo nunquam idem 72. Hominis dignitas 76. Prima hominum uita 80. Proximi omnes homines. Homo, mater, hyle 88. Odores quare 57. AVGVSTINVS DE CIVITATE DEI Oratio. De diuersitate linguarum 119. Prima lingua Hebrea in usu fuit 121. Diuersitas linguarum 156. Ocium. Deę Quietę ędes extra portam 28. Requies Dei sabbatum 78. Obedientia mater custosque uirtutum 103. Obedienti Abrahę

peccassent, fuissent immortales 96. Homo interior 98. Homo animalis et carnalis idem 100. Monstrosa hominum genera. An sint antipodes 120. Ordo rerum 158. Obstinatio Cayn 109. ORIGENES Oratio. Labiorum circumcisio 8. Muti omnes homines ad comparationem uerbi diuini 30. Ęs pro uoce 50. Inter uocem et sermonem 50. Eloquentia ad ministerium uerbi Dei admittitur 63. Gladius sermo 91. Cibus lactis uel solidus 141. Furatus

apompeius in eremum dimittendus 76. HIGINVS
Ornatus. Corona a Vulcano facta 1 .
Oratio. Lepus alios pariens, alios in uentre habens 5 . HOMERVS
Hospitatur Vlisses apud

Manichei 179 . Manicheus 196 .
Petitio. Quod pro mortuis prodest orare. Contra Vigilantium 59 . Oratio superbi est se inter orandum laudare 89 . Pater noster, qui es in cęlis etc. 90 . Passio animi. Stoici et contra eos Peripatetici et Academici 67 .

orandi 168 . De eodem 180 . Corpus pariter et animus tendatur ad Dominum 214 . In psallendo non dulcedo uocis, sed mentis affectus quęritur. Erat Iesus pernoctans in oratione 216 . Orationibus nox opportuna 217 . Quare interdum non statim Deus exaudit 227 . Oratio nocturna purior. Hilarion pluuiam impetrauit a Domino, cum triennio non

De eodem 180 . Corpus pariter et animus tendatur ad Dominum 214 . In psallendo non dulcedo uocis, sed mentis affectus quęritur. Erat Iesus pernoctans in oratione 216 . Orationibus nox opportuna 217 . Quare interdum non statim Deus exaudit 227 . Oratio nocturna purior. Hilarion pluuiam impetrauit a Domino, cum triennio non pluisset ad Aphroditon

non dulcedo uocis, sed mentis affectus quęritur. Erat Iesus pernoctans in oratione 216 . Orationibus nox opportuna 217 . Quare interdum non statim Deus exaudit 227 . Oratio nocturna purior. Hilarion pluuiam impetrauit a Domino, cum triennio non pluisset ad Aphroditon 240 . Oratio ad Iesum beati Hieronymi e uita decedentis 307 . Quę dixit allata sibi eucharistia

opportuna 217 . Quare interdum non statim Deus exaudit 227 . Oratio nocturna purior. Hilarion pluuiam impetrauit a Domino, cum triennio non pluisset ad Aphroditon 240 . Oratio ad Iesum beati Hieronymi e uita decedentis 307 . Quę dixit allata sibi eucharistia 308 . Pudor duplex, bonus et malus 186 . Prudentiam temperet uerecundia

Sanabo contritiones eorum, diligam eos spontaneę, quia auersus est furor meus ab eis. Zelatus est Dominus terram suam et pepercit populo suo 204 . Deus annuncians homini eloquium suum 205 . Dominus placatus orationibus prophetę misertus est etc. 206 . Ionas iubet se in mare iactari, ut cęteri euadant. Misertus est Dominus super Niniuen. Scio quia tu Deus clemens et

Irato Domino, in Ezechiam et Iudam, cum se humiliassent, non uenit super eos ira in diebus Ezechię 81 . Manasses captiuus ductus in Babylonem egit penitentiam, et reduxit eum Dominus in regnum suum 82 . Oratio Manassę penitentis et implorantis ueniam 83 . Esdrę penitentia et oratio lugentis alienum peccatum ut suum 85 . Populus penitet, quod iunxerint connubia cum alienigenis, et uxores et natos ex eis

Manasses captiuus ductus in Babylonem egit penitentiam, et reduxit eum Dominus in regnum suum 82 . Oratio Manassę penitentis et implorantis ueniam 83 . Esdrę penitentia et oratio lugentis alienum peccatum ut suum 85 . Populus penitet, quod iunxerint connubia cum alienigenis, et uxores et natos ex eis dimiserunt 85, 90 . Conuenerunt in ieiunio et in saccis, et humus super eos

penitet, quod iunxerint connubia cum alienigenis, et uxores et natos ex eis dimiserunt 85, 90 . Conuenerunt in ieiunio et in saccis, et humus super eos 87 . Clamauerunt ad Dominum, humiliauerunt se ieiuniis et orationibus, sacerdotes induerunt se ciliciis, infantes prostraueuerunt contra faciem templi, altare operuerunt cilicio. Cum reuersi essent ad Dominum rursum possederunt terram Iuda. Prostrauerunt se super terram mittentes cinerem super capita sua et orantes

Peruersus. Cor eorum longe sensi a disciplina. Propterea non exaltabuntur 104 . Peruersus bis 130 . Qui declinat aures suas, ne audiat legem, oratio eius erit execrabilis. Peruersus. Correptionem despiciens. Peruersi difficile corriguntur 132 . Incorrigibilis 134 . Qui abiicit disciplinam, in uanum sperat, laborat, operatur

quę in aram Dei commiserat, e turri pręcipitatus est iacuitque insepultus 228 . Alchimus sacerdos gentilitate inquinatus etc. 229 . Petitio uel deprecatio. Abram orauit pro Sodomitis et Gomorreis. Oratione Abram uxor et ancillę Abimelech pepererunt ei 3 . Imprecante Moyse flagella ueniebant super pharaonem, orante recedebant 11 . Moyses orans cum leuabat manus, uincebat Israel, cum remittebat, superabat

Orando placauit Dominum iratum propter uituli adorationem 14 . Rogabit pro eo sacerdos, et dimittetur ei 15 . Laudauerunt Dominum ruentes in facies suas 16 . Oratio Moysi: Surge, Domine, et dissipentur inimici tui. Oratione Moysi Maria mundatur a lepra. Dominus placatur, cum minaretur pestilentiam populo 21 . Rogabit sacerdos pro peccato populi, et dimittetur eis. Dominus ad Moysen et Aaron:

adorationem 14 . Rogabit pro eo sacerdos, et dimittetur ei 15 . Laudauerunt Dominum ruentes in facies suas 16 . Oratio Moysi: Surge, Domine, et dissipentur inimici tui. Oratione Moysi Maria mundatur a lepra. Dominus placatur, cum minaretur pestilentiam populo 21 . Rogabit sacerdos pro peccato populi, et dimittetur eis. Dominus ad Moysen et Aaron: Separamini ab eis, ut disperdam illos. Illi ceciderunt

41 . Filii Israel petierunt supra se regem constitui, nescientes malum sibi petere 42 . Salomon supplicauit fixis in terra genibus et manibus ad cęlum tensis. Apparens ei in somnis Dominus ait: Exaudiui orationem tuam 57 . Ad inuocationem Helię ignis de celo descendit et eos qui ipsum comprehendere uenerant, deuorauit 62 . Orante Heliseo inimici cęcitate percussi sunt, et ciuitas obsidione liberata

Orante Ioachan dedit Domi nus saluatorem Israeli, et liberatus est de manu regum Syrię 65 . Orante Ezechia pugnauit pro eo angelus Domini contra Sennacherib 68 . Idem fletu et oratione impetrauit propagationem uitę XV annorum 68, 81 . Salomon stetit coram altare Domini, extendit manus suas in cęlum flexis genibus etc. Maiestas Domini impleuit domum, filii Israel corruentes proni in terram adorarunt

orauit, et Dominus pugnauit pro eis contra inimicos eorum 78 . Ezechias orauit pro eis qui non sanctificati comederant phase, et placatus est Dominus. Surrexerunt sacerdotes et Leuitę benedicentes populo, et exaudita est uox eorum peruenitque oratio in habitaculum sanctum cęli. Orante Ezechia et Isaia ut supra angelus Domini percussit Assyrios 81 . Esdras: Sedi moerens usque ad sacrificium uespertinum, surgens curuaui genua, expandi manus ad Domi num et dixi: Deus meus

ut supra angelus Domini percussit Assyrios 81 . Esdras: Sedi moerens usque ad sacrificium uespertinum, surgens curuaui genua, expandi manus ad Domi num et dixi: Deus meus etc. 85, 90 . Oratio Neemię: Memento mei, Domine, secundum omnia quę feci populo huic 86 . Fecerunt orationes recensendo beneficia Domini et e contra transgressiones suas, misericordiam illius et

manus ad Domi num et dixi: Deus meus etc. 85, 90 . Oratio Neemię: Memento mei, Domine, secundum omnia quę feci populo huic 86 . Fecerunt orationes recensendo beneficia Domini et e contra transgressiones suas, misericordiam illius et tribulationem suam propter peccata 87 . Pro itinere deprecati sunt Dominum 89 . Oratio Thobię aduersa

Fecerunt orationes recensendo beneficia Domini et e contra transgressiones suas, misericordiam illius et tribulationem suam propter peccata 87 . Pro itinere deprecati sunt Dominum 89 . Oratio Thobię aduersa patientis et orantis in pace recipi spiritum suum 90 . Sara ascendens superius cubiculum triduo orauit neque manducans neque bibens 91 . Thobias et Sara coniugati primis tribus noctibus orationi

Oratio Thobię aduersa patientis et orantis in pace recipi spiritum suum 90 . Sara ascendens superius cubiculum triduo orauit neque manducans neque bibens 91 . Thobias et Sara coniugati primis tribus noctibus orationi tantummodo uacauerunt. Oratio et elemosina commendantur. Prostrati in facie orauerunt horas tres. Angelus dicit se obtuliase coram Deo orationes Thobię et eius pietatis opera 92 . Omnes ex toto corde orabant Deum

et orantis in pace recipi spiritum suum 90 . Sara ascendens superius cubiculum triduo orauit neque manducans neque bibens 91 . Thobias et Sara coniugati primis tribus noctibus orationi tantummodo uacauerunt. Oratio et elemosina commendantur. Prostrati in facie orauerunt horas tres. Angelus dicit se obtuliase coram Deo orationes Thobię et eius pietatis opera 92 . Omnes ex toto corde orabant Deum 94 .

triduo orauit neque manducans neque bibens 91 . Thobias et Sara coniugati primis tribus noctibus orationi tantummodo uacauerunt. Oratio et elemosina commendantur. Prostrati in facie orauerunt horas tres. Angelus dicit se obtuliase coram Deo orationes Thobię et eius pietatis opera 92 . Omnes ex toto corde orabant Deum 94 . Conciderunt in facies ad orantes Deum ac precantes cum fletu. Omnis populus per totam noctem intra ecclesiam orauerunt petentes

Iudith exibat noctibus et orabat escam sumens in uesperum 96 . Hester regem aditura, ut supplicaret pro Iudeis, mandauit, ut congregati orent Dominum et eo triduo ieiunent 98 . Oratio Mardochei et Hester pro Iudeis 100 . Si diluculo consurrexeris ad Deum et Omnipotentem fueris de precatus etc. 102 . Clamo ad te, et non exaudis me, sto, et non respicis me. Mutatus es mihi in

exaudiuit me. Psalmus IIII 109 . Se pene cum desperasset, dicit exauditum. Psalmus XXX ll. Iusti exaudientur, mali punientur. Psalmus XXXIII. Pete, et accipies. Psalmus XXXVI. Exaudi orationem et lachrymas, ut consoler. Psalmus XXXVIII 111 . Carnis fragilitas, peccatorum confessio ac dolor impetrant ueniam. Psalmus L 112 . Iustus exauditur et liberatur. Psalmus

115 . Orandi studium. Psalmus LXXXV 116 . Clamabit ad me, et ego exaudiam eum. Psalmus XC. Deus orandus peccatis. Psalmus XCIIII 117 . Oratio pro populo. Psalmus CV. Oratio Christi ad Patrem contra Iudeos et Iudam. Psalmus CVIII 118 . Doce me, confirma me; uiam iniquitatis ammoue a me; noli me confundere. Psalmus CXVIII. Deprecatus sum

studium. Psalmus LXXXV 116 . Clamabit ad me, et ego exaudiam eum. Psalmus XC. Deus orandus peccatis. Psalmus XCIIII 117 . Oratio pro populo. Psalmus CV. Oratio Christi ad Patrem contra Iudeos et Iudam. Psalmus CVIII 118 . Doce me, confirma me; uiam iniquitatis ammoue a me; noli me confundere. Psalmus CXVIII. Deprecatus sum faciem tuam in toto corde meo. Psalmo eodem

et benedicite Dominum. Psalmu s CXXXII 123 . Petit, si aberrauerit, rursum dirigi in uiam iustitię. Psalmus CXXXVIII 124 . Voce mea ad Dominum clamaui. Psalmus CXLI. Domine, exaudi orationem meam, auribus percipe. Psalmu s CXLII. Implorat prosperitatem populo in prole, in frumento, ouibus, bobus et securitate. Psalmus CXLIII 124 . Prope est Dominus omnibus inuocantibus eum in ueritate. Psalmu s CXLIIII

Psalmu s CXLII. Implorat prosperitatem populo in prole, in frumento, ouibus, bobus et securitate. Psalmus CXLIII 124 . Prope est Dominus omnibus inuocantibus eum in ueritate. Psalmu s CXLIIII 125 . Oratio 128 . Custodi pedem tuum ingrediens domum Dei et appropinqua, ut audias. Pauca et considerate loquere de Deo 133 . Placare, Domine, cito super montem Bethel, id est domum Dei. In tabernaculo oraui

Adii Dominum, et deprecatus sum illum, et dixi ex totis pręcordiis meis 138 . Chore et multi de Israel perierunt, sed ad preces Aaron sacerdotis cessauit ira 140 . Sta in sorte propositionis et orationis altissimi Dei 144 . Non impediaris orare semper. Deprecatio pauperis ex ore usque ad aures perueniet 145 . Pauper exauditur contra oppressorem suum. Oratio hum iliantis se etc. Oratio

Sta in sorte propositionis et orationis altissimi Dei 144 . Non impediaris orare semper. Deprecatio pauperis ex ore usque ad aures perueniet 145 . Pauper exauditur contra oppressorem suum. Oratio hum iliantis se etc. Oratio 148 . Orandum pro infirmitate. Cor suum tradet ad uigilandum diluculo et deprecabitur 149 . Adhuc

et orationis altissimi Dei 144 . Non impediaris orare semper. Deprecatio pauperis ex ore usque ad aures perueniet 145 . Pauper exauditur contra oppressorem suum. Oratio hum iliantis se etc. Oratio 148 . Orandum pro infirmitate. Cor suum tradet ad uigilandum diluculo et deprecabitur 149 . Adhuc iunior quęsiui sapientiam in oratione mea.

Oratio 148 . Orandum pro infirmitate. Cor suum tradet ad uigilandum diluculo et deprecabitur 149 . Adhuc iunior quęsiui sapientiam in oratione mea. Oratio Salomonis in dedicatione templi. Orandum in templo 151 . Ezechias misit ad Isaiam, ut oraret pro reliquis Iuda. Ezechias orauit et a Domino consolatus est per os Isaię. Ęger orando impetrauit uitę inducias XV annorum

Oratio 148 . Orandum pro infirmitate. Cor suum tradet ad uigilandum diluculo et deprecabitur 149 . Adhuc iunior quęsiui sapientiam in oratione mea. Oratio Salomonis in dedicatione templi. Orandum in templo 151 . Ezechias misit ad Isaiam, ut oraret pro reliquis Iuda. Ezechias orauit et a Domino consolatus est per os Isaię. Ęger orando impetrauit uitę inducias XV annorum

consolatus est per os Isaię. Ęger orando impetrauit uitę inducias XV annorum 159 . In tempore placito exaudiui te 162 . Christus orauit pro transgressoribus 163 . Oratio auari infructuosa 164 . Prop heta deprecans pro populo 166 . Iterum 170 . Prope es tu ori eorum et longe a renibus eorum etc. Si steterint Moyses et Samuel

Clama ad me, et ego exaudiam te et annunciabo tibi grandia et firma quę nescis 176 . Leua ad Deum manus tuas pro anima paruulorum tuorum; quos educaui et enutriui, inimicus meus consumpsit eos. Sed et cum clamauero et rogauero, excludet orationem meam. Inuocaui nomen tuum de lacu nouissimo; uocem meam audisti. Appropinquasti in die, quando inuocaui te. Leuemus corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlos. Opposuisti nubem tibi, ne transeat oratio 182 . Iubentur orare pro

meus consumpsit eos. Sed et cum clamauero et rogauero, excludet orationem meam. Inuocaui nomen tuum de lacu nouissimo; uocem meam audisti. Appropinquasti in die, quando inuocaui te. Leuemus corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlos. Opposuisti nubem tibi, ne transeat oratio 182 . Iubentur orare pro uita Nabuchodonosor et filii eius simul, ut inueniant gratiam in conspectu eorum. Item oratio pro peccatis. Indui me sacco obsecrationis et clamabo ad Altissimum in diebus meis 183 .

in die, quando inuocaui te. Leuemus corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlos. Opposuisti nubem tibi, ne transeat oratio 182 . Iubentur orare pro uita Nabuchodonosor et filii eius simul, ut inueniant gratiam in conspectu eorum. Item oratio pro peccatis. Indui me sacco obsecrationis et clamabo ad Altissimum in diebus meis 183 . Cum clamauerint ad aures meas uoce magna, non exaudiam eos 186 . Daniel orans accepit reuelationem somnii regis

a Domino pluuiam, id est doctrinam. In tempore serotino, id est Noui Testamenti 214 . Qui per patientiam probatus est, inuocabit nomen meum, et ego exaudiam eum et dicam: Populus meus es 215 . Iudas facta oratione committebat pugnam et parua manu magnas superabat copias 218, 220 . Ionathas suis iam fugientibus orauit et reuersus in pręlium uicit 222 . Iudei Ioanne duce cum Cendebeo conflicturi tubis sacris

pugnam et parua manu magnas superabat copias 218, 220 . Ionathas suis iam fugientibus orauit et reuersus in pręlium uicit 222 . Iudei Ioanne duce cum Cendebeo conflicturi tubis sacris insonuerunt, ille fugit. Oratio Neemię, cum de captiuitate reuersi sacrificarent 224 . Heliodorus gazophilatium dirrepturus cęcidit exanimis; oratione Onię sacerdotis surrexit sanus 225 . Rogauerunt Dominum prostrati, ne

222 . Iudei Ioanne duce cum Cendebeo conflicturi tubis sacris insonuerunt, ille fugit. Oratio Neemię, cum de captiuitate reuersi sacrificarent 224 . Heliodorus gazophilatium dirrepturus cęcidit exanimis; oratione Onię sacerdotis surrexit sanus 225 . Rogauerunt Dominum prostrati, ne amplius mala paterentur 227 . Cum Iudas inuocasset Dominum, hostes territi fugerunt. Orauernt pro peccatis occisorum, et XII

Cum Iudas inuocasset Dominum, hostes territi fugerunt. Orauernt pro peccatis occisorum, et XII milia dracmas argenti misit pro eis Iudas in Hierusalem etc. 228 . Iudas iussit orationes per triduum fieri cum fletu et ieiunio. Iudas futurus uictor uidit in quiete Oniam sacerdotem pro populo deprecantem. Machabeus in procinctu pugnę extendens manum in cęlum inuocauit Dominum, et superauit nimicos 229 .

110 . A custodia matutina usque ad noctem speret Israel in Domino. Psalmus CXXIX 122 . In mandatis Dei perseuera. Cognosce iustitias et iudicia Dei, et sta in sorte propositionis et orationis altissimi Dei 144 . Iudas pugnauit a mane usque ad uesperam et tandem superauit 220 .
Prouidentia. Vitam et misericordiam tribuisti mihi, et

turba ascendit in montem solus orare XIIII. Hic populus labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me. Channanea docet nos perseueranter orare. Rogant pro ea discipuli, ut scias necessarias esse sanctorum preces pro nobis ad impetrandum XV. Hoc genus non eiicitur nisi per orationem et ieiunium XVII. Omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me. Procidens enim orasse dicitur XVIII. Omnia quęcunque petieritis in oratione credentes, accipietis XXI. Veh uobis qui comeditis domos uiduarum orationes longas orantes XXIII. Orate, ut non fiat fuga uestra

orare. Rogant pro ea discipuli, ut scias necessarias esse sanctorum preces pro nobis ad impetrandum XV. Hoc genus non eiicitur nisi per orationem et ieiunium XVII. Omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me. Procidens enim orasse dicitur XVIII. Omnia quęcunque petieritis in oratione credentes, accipietis XXI. Veh uobis qui comeditis domos uiduarum orationes longas orantes XXIII. Orate, ut non fiat fuga uestra hyeme uel sabbato XXIIII. Orati o ad laudem Dei unguentum effusum super caput Domini. Solitudo requiritur orationi, unde dicitur: Sedete hic,

pro nobis ad impetrandum XV. Hoc genus non eiicitur nisi per orationem et ieiunium XVII. Omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me. Procidens enim orasse dicitur XVIII. Omnia quęcunque petieritis in oratione credentes, accipietis XXI. Veh uobis qui comeditis domos uiduarum orationes longas orantes XXIII. Orate, ut non fiat fuga uestra hyeme uel sabbato XXIIII. Orati o ad laudem Dei unguentum effusum super caput Domini. Solitudo requiritur orationi, unde dicitur: Sedete hic, donec uadam illuc et orem. In monte orauit, ut oremus pro

Omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me. Procidens enim orasse dicitur XVIII. Omnia quęcunque petieritis in oratione credentes, accipietis XXI. Veh uobis qui comeditis domos uiduarum orationes longas orantes XXIII. Orate, ut non fiat fuga uestra hyeme uel sabbato XXIIII. Orati o ad laudem Dei unguentum effusum super caput Domini. Solitudo requiritur orationi, unde dicitur: Sedete hic, donec uadam illuc et orem. In monte orauit, ut oremus pro cęlestibus. In uilla orauit, ut orando humilitatem seruemus. Procidit in faciem suam orans. Non sicut

Omnia quęcunque petieritis in oratione credentes, accipietis XXI. Veh uobis qui comeditis domos uiduarum orationes longas orantes XXIII. Orate, ut non fiat fuga uestra hyeme uel sabbato XXIIII. Orati o ad laudem Dei unguentum effusum super caput Domini. Solitudo requiritur orationi, unde dicitur: Sedete hic, donec uadam illuc et orem. In monte orauit, ut oremus pro cęlestibus. In uilla orauit, ut orando humilitatem seruemus. Procidit in faciem suam orans. Non sicut ego uolo, sed sicut tu. Vigilate et orate, ut non intretis in tentationem XXVI. Orauit

istam; similis est pueris clamantibus coęqualibus: Cecinimus uobis, et non saltastis; lamentauimus, et non planxistis XI. Semen cecidit secus uiam uel in petrosa uel in spinis XIII. Domum orationis faciunt speluncam latronum XXI. Neglexerunt uenire ad nuptias abeuntes alius in uillam suam, alius ad negociacionem suam, reliqui seruos contumeliis affectos occiderunt XXII. Qui nolunt congregari sub alis suis, comminatus eis dicens: Ecce relinquetur uobis domus uestra

Petitio. Diluculo ualde surgens abiit in desertum locum ibique orabat, id est abiit in montem orare VI. Isaias: Hic populus labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me. Channanea exemplu m est perseuerandi in oratione VII. Omnia quęcunque orantes petitis, credite quia accipietis et euenient uobis. Et cum stabitis ad orandum, dimittite etc. XI. Dominus seorsum procedens procidit super terram et orabat XIIII. Trina Domini uigilia docet nos orando de pręteritis, de

Penitentia. Cęcus sedens iuxta uiam mendicans misericordiam Dei implorat; uocatus proiecto uestimento uenit ad Iesum, credidit et uidit X. Qui agit penitentiam uendentes et ementes eiicit de templo Domini, quod est ipse. Fitque domus orationis qui fuerat spelunca latronum XI. Gallus, lucis nuncius, quis est nisi Spiritus Sanctus, cuius uoce et in prophetia et in apostolis nos de trina negatione excitamur ad amarissimos post lapsum fletus, qui male cogitauimus de Deo, male locuti sumus ad proximos, male fecimus

his scilicet quibus crux est scandalum XXIII.
Petitio. Zacharias sacerdos ponit incensum in templo Domino, et omnis multitudo populi erat orans foris. Angelus ad eum: Ne timeas, Zacharia, quoniam exaudita est oratio tua I. Iesu baptizato et orante: ut perpendas, quod suscepto baptismate oportuna sit iugis oratio III. Vir plenus lepra uiso Iesu procidit in faciem et rogauit eum, et mundatus est. Paraliticus propter fidem illorum, a quibus illatus est ante Iesum,

Petitio. Zacharias sacerdos ponit incensum in templo Domino, et omnis multitudo populi erat orans foris. Angelus ad eum: Ne timeas, Zacharia, quoniam exaudita est oratio tua I. Iesu baptizato et orante: ut perpendas, quod suscepto baptismate oportuna sit iugis oratio III. Vir plenus lepra uiso Iesu procidit in faciem et rogauit eum, et mundatus est. Paraliticus propter fidem illorum, a quibus illatus est ante Iesum, tum ab infirmitate, tum a peccatis liberatus est. Sic tu adhibe tibi precatores, quorum merito

et rogauit eum, et mundatus est. Paraliticus propter fidem illorum, a quibus illatus est ante Iesum, tum ab infirmitate, tum a peccatis liberatus est. Sic tu adhibe tibi precatores, quorum merito gratiam consequi ualeas V. Dominus exiit in montem orare, et orat pernoctans in oratione Dei. Oratio nocturna quam sit efficax VI. Ascendit in montem, ut oraret, docens nos solitarios et ascendentes orare ad nihil terrenorum declinantes IX. Duo modi orationis, alter laudis, alter petitionis. Quis uestrum habebit amicum et ibit ad illum media nocte. Si

eum, et mundatus est. Paraliticus propter fidem illorum, a quibus illatus est ante Iesum, tum ab infirmitate, tum a peccatis liberatus est. Sic tu adhibe tibi precatores, quorum merito gratiam consequi ualeas V. Dominus exiit in montem orare, et orat pernoctans in oratione Dei. Oratio nocturna quam sit efficax VI. Ascendit in montem, ut oraret, docens nos solitarios et ascendentes orare ad nihil terrenorum declinantes IX. Duo modi orationis, alter laudis, alter petitionis. Quis uestrum habebit amicum et ibit ad illum media nocte. Si perseuerauerit

tibi precatores, quorum merito gratiam consequi ualeas V. Dominus exiit in montem orare, et orat pernoctans in oratione Dei. Oratio nocturna quam sit efficax VI. Ascendit in montem, ut oraret, docens nos solitarios et ascendentes orare ad nihil terrenorum declinantes IX. Duo modi orationis, alter laudis, alter petitionis. Quis uestrum habebit amicum et ibit ad illum media nocte. Si perseuerauerit pulsans, surget et dabit illi. Petite, quęrite, pulsate. Si uos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis uestris, quamto magis Pater uester cęlestis de

Petite, quęrite, pulsate. Si uos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis uestris, quamto magis Pater uester cęlestis de cęlo dabit spiritum bonum petentibus se? XI. Parabola de iudice et uidua, quoniam oportet semper orare et non deficere. Pharisei oratio superba, publicani humilis XVIII. Vigilate itaque omni tempore orantes, ut digni habeamini fugere ista omnia quę futura sunt et stare ante Filium hominis XXI. Orate, ne intretis in tentationem. Et ipse auulsus est ab eis, quantum iactus est lapidis, et positis genibus

cordis sursum ac errigere illos a pręsentibus rebus memoria, cogitationibus atque intentionibus etc. XI. Quidam gentiles rogauerunt Philippum dicentes: Volumus uidere Iesum; Philippus dicit Andreę, uterque Iesu. Sicque per intercessores usque ad Iesum peruenit oratio XII. Quodcunque petieritis Patrem in nomine meo, hoc faciam, ut glorificetur Pater in Filio. Siquid petieritis in nomine meo, hoc faciam, ut glorificetur Pater in Filio XIIII. Si manseritis in me et uerba mea in uobis manserint, quodcunque uolueritis, petetis, et

et idolatris pars erit in stagno ardenti XXI.
Petitio. AD ROMANOS: Nunquid oremus, sicut oportet, nescimus VIII. AD CORINTHIOS I: Coniugati debitum reddant, nisi ex consensu ut uacent orationi VII. Vir orans aut prophetans non uelet caput, mulier autem uelet XI. Orabo spiritu, orabo et mente; psallam spiritu, psallam et mente XIII. AD EPHESIOS: Implemini Spiritu Sancto loquentes uobis metipssis in psalmis, hymnis et canticis spiritalibus

etc. V. Orantes omni tempore in spiritu et in ipso uigilantes in omni iustitia et obsecratione pro omnibus sanctis et pro me, ut detur mihi sermo etc. VI. AD PHILIPPENSES: Nihil solliciti sitis, sed in omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione petitiones uestrę innotescant apud Deum IIII. AD COLOSSENSES: Orationi instate uigilantes in ea in gratiarum actione orantes simul et pro nobis IIII. AD THESSALONICENSES I: Sine intermissione orate V.

pro omnibus sanctis et pro me, ut detur mihi sermo etc. VI. AD PHILIPPENSES: Nihil solliciti sitis, sed in omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione petitiones uestrę innotescant apud Deum IIII. AD COLOSSENSES: Orationi instate uigilantes in ea in gratiarum actione orantes simul et pro nobis IIII. AD THESSALONICENSES I: Sine intermissione orate V. AD THIMOTEVM I: Obsecro igitur primum omnium fieri obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum

IIII. AD COLOSSENSES: Orationi instate uigilantes in ea in gratiarum actione orantes simul et pro nobis IIII. AD THESSALONICENSES I: Sine intermissione orate V. AD THIMOTEVM I: Obsecro igitur primum omnium fieri obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones pro omnibus hominibus etc. Volo ergo uiros orare in omni loco leuantes puras manus sine ira et disceptatione II. AD HEBREOS: Christus in passione sua orauit pro nobis cum clamore et lachrimis

actiones pro omnibus hominibus etc. Volo ergo uiros orare in omni loco leuantes puras manus sine ira et disceptatione II. AD HEBREOS: Christus in passione sua orauit pro nobis cum clamore et lachrimis V. ACTVVM: Apostoli in oratione perseuerant simul cum mulieribus et Maria, matre Iesu I. Petrus et Ioannes ascendebant in templum ad horam orationis nonam III. Orante ecclesia Petrus ab angelo de carcere liberatur XII. Paulus positis genibus simul cum

AD HEBREOS: Christus in passione sua orauit pro nobis cum clamore et lachrimis V. ACTVVM: Apostoli in oratione perseuerant simul cum mulieribus et Maria, matre Iesu I. Petrus et Ioannes ascendebant in templum ad horam orationis nonam III. Orante ecclesia Petrus ab angelo de carcere liberatur XII. Paulus positis genibus simul cum cęteris orauit XX. Positis in littore genibus orauimus XXI. IACOBI: Petitis, et non accipitis, eo quod male petatis IIII. Orate pro inuicem, ut

in littore genibus orauimus XXI. IACOBI: Petitis, et non accipitis, eo quod male petatis IIII. Orate pro inuicem, ut saluemini. Multum ualet deprecatio iusti assidua. Helias orauit, et non pluit; iterum orauit, et pluit V. PETRI I: Estote prudentes et uigilate in orationibus IIII. IOANNIS I: Qui scit fratrem suum peccare peccatum non ad mortem, petat, et dabitur ei uita peccanti non ad mortem. Est peccatum ad mortem; non pro illo dico, ut roget quis V. APOCALYPSIS: Seniores ceciderunt coram Agno habentes singuli

suum peccare peccatum non ad mortem, petat, et dabitur ei uita peccanti non ad mortem. Est peccatum ad mortem; non pro illo dico, ut roget quis V. APOCALYPSIS: Seniores ceciderunt coram Agno habentes singuli citharas et phyalas aureas plenas odoramentorum, quę sunt orationes sanctorum laudes dicentes Redemptori V. Et ascendit fumus incensorum de orationibus sanctorum coram Deo VIII.
Potentia. AD ROMANOS: Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Non est

Est peccatum ad mortem; non pro illo dico, ut roget quis V. APOCALYPSIS: Seniores ceciderunt coram Agno habentes singuli citharas et phyalas aureas plenas odoramentorum, quę sunt orationes sanctorum laudes dicentes Redemptori V. Et ascendit fumus incensorum de orationibus sanctorum coram Deo VIII.
Potentia. AD ROMANOS: Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Non est enim potestas, nisi a Deo. Vis autem non timere potestatem? Fac bonum. Si autem malum

usque ad finem firmum retineamus III. Bonum agendum sine cessatione X. Recogitate enim Iesum etc. ut non fatigemini animis uestris deficientes XII. ACTVVM: Erant perseuerantes in doctrina, in communicatione panis et in orationibus II. IOANNIS I: Si in uobis permanserit quod audistis ab initio, et uos in filio et Patre manebitis. Manete in eo, ut, cum apparuerit, habeamus fiduciam. II. APOCALYPSIS: Vincenti dabo etc. Esto fidelis usque ad mortem. Qui

diuersitas 85 . Inter moralem et diuinam philosophiam 88 . Studium litterarum. Philosophorum sectę 110 . Deliberat Cicero, an permittente salutem Antonio orationes suas comburet 114, 115 . Mors Ciceronis 115 . Naso rogatus, ut quosdam uersus inconcinnos tolleret, respondit decentiorem esse faciem, in qua aliquis neuus esset 125 .

Perfidia. Proditio 305 .
Petitio. Petendum bonum 16 . Poetę cuiusdam orationem laudat dicentis: Iuppiter rex, optima quidem nobis et uouentibus et non uouentibus tribue, mala autem poscentibus quoque abesse iube 17 . De precibus et adoratione

Inscitia maxima, quando quis sciens peccat 277 . Qui peccati sui in alium causam refert. Peccatorum causa nimius amor sui 285 . Causę tres peccati: fragilitas, demon, usus. Tria remedia: penitentia, oratio, mali consortii declinatio. Neminem fieri sponte malum 304 . De his quę committuntur in rempublicam 305 . Qui restitutus ab exilio iterum similiter peccauerit, perpetuo exulet

uagitu dictus 98 . Quot filii Niobę 120 .
Poetę. Neuii, Plauti, Pacuuii epitaphia 10 . Siquid uerbum demas de oratione Platonis mutesue, de elegantia detraxeris, si de Lysię, de sententia 12 . Apud Vergilium uexasse et illaudatus 12 . De Plauti comediis cognoscendis. Plautus in pistrino, Neuius in carcere fabulas

animi moderandas esse, contra eos qui apathi, id est impassibiles esse uideri uolunt 116 . Pudor sanguinem ab extra effudit, timor uero contrahit 113 . In quadam parum pudica oratione Socratem operuisse palio caput aiunt 115 .
Prouidentia. Chrisippus contra eos qui prouidentiam negauerunt 38 . Quęstiones sophisticę et captiosę

Ciceronis eloquentia 380 . Cęsar. Oratores. Philosophi. Grammatici 381 . Bibliotheca concrematur 386 . Varro 393 . Vergilius. Horatius. Ouidius 395 . Octauius Alexandrię pepercit propter Arrium philosophum. Docti doctos seruabunt 405 . Poetę clari 405 . Latini oratores illustres

in aliena, sed in mea potestate sit 56 .
Penitentia. Malus est non qui peccat, sed quem peccati non penitet 33 . ORATIVS IN EPISTOLIS
Poeta. Titium poetam laudat 4 . Qui aliorum scripta sibi uendicant 4 . Ingenium Iulii laudat 4 .

381 . Petitio. Vituli labiorum 38 . Clamor cordis 90 . Petens ueniam 111 . Victimę spiritales 181 . Oratio eius non exauditur, cuius manus sanguine plenę sunt 191 . Ad uuocem clamoris tui, statim ut audierit, respondebit tibi 259 . Ezechię contra Senacherib oratio 268, 269 .

181 . Oratio eius non exauditur, cuius manus sanguine plenę sunt 191 . Ad uuocem clamoris tui, statim ut audierit, respondebit tibi 259 . Ezechię contra Senacherib oratio 268, 269 . Audiui orationem tuam et uidi lachrimam tuam 270 . Vt audiatur in excelso clamor uester 308 .

Ad uuocem clamoris tui, statim ut audierit, respondebit tibi 259 . Ezechię contra Senacherib oratio 268, 269 . Audiui orationem tuam et uidi lachrimam tuam 270 . Vt audiatur in excelso clamor uester 308 . Aurum, incensum et thus 314 . Tota die et tota nocte non tacebunt

Vt audiatur in excelso clamor uester 308 . Aurum, incensum et thus 314 . Tota die et tota nocte non tacebunt 317 . Mane orandum 343 . Orationis uirtus 343 . Oratio sine operibus 345 . Oratio in aduersis 348 . Etiamsi Dominus non exaudierit, non est cessandum. Frustra aliquis rogat pro eo qui non meretur

Aurum, incensum et thus 314 . Tota die et tota nocte non tacebunt 317 . Mane orandum 343 . Orationis uirtus 343 . Oratio sine operibus 345 . Oratio in aduersis 348 . Etiamsi Dominus non exaudierit, non est cessandum. Frustra aliquis rogat pro eo qui non meretur accipere 348 . Oratio

Tota die et tota nocte non tacebunt 317 . Mane orandum 343 . Orationis uirtus 343 . Oratio sine operibus 345 . Oratio in aduersis 348 . Etiamsi Dominus non exaudierit, non est cessandum. Frustra aliquis rogat pro eo qui non meretur accipere 348 . Oratio in tempore tribulationis. Nolite orare pro populo isto

Oratio sine operibus 345 . Oratio in aduersis 348 . Etiamsi Dominus non exaudierit, non est cessandum. Frustra aliquis rogat pro eo qui non meretur accipere 348 . Oratio in tempore tribulationis. Nolite orare pro populo isto 352 . Dicunt prophani posse Domino precibus resistere 371 . Oratio pro omnibus 372 . Potentia. Cornu

rogat pro eo qui non meretur accipere 348 . Oratio in tempore tribulationis. Nolite orare pro populo isto 352 . Dicunt prophani posse Domino precibus resistere 371 . Oratio pro omnibus 372 . Potentia. Cornu 74 . Assyrii et Basylonii longe lateque dominati 81, 85 . Potentes luxui dediti 118 . Manus pro

Via arcta 148 . Ablato sponso ieiunandum et lugendum 150 . Lamentatur hortator penitentię 153 . Munda cor tuum, ut de spelunca latronum templum facias orationis 169 . Petri penitentia 178 . Terra mota, petrę scissę, monumenta aperta, exeuntes de sepulchris ueniunt in sanctam ciuitatem 181 . Parate uiam Domini

Ortus est sol, et congregati sunt 399 . Penitentia non est nisi in hoc sęculo 400 . Increpuit mare Rubrum, et exsiccatum est. Et uidit, cum tribularentur, et audiuit orationem eorum 401 . Da nobis auxilium de tribulatione 404 . Compunctio Domi ni 405 . Tribulationem et dolorem inueni. Oculos meos a lachrymis 410 .

401 . Simulachra gentium 409 . Spreuisti omnes discedentes 418 . Idola 425 . Petitio. Sed et cum clamauero et rogauero, exclusit orationem meam 14 . Leuemus corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlis. Opposuisti nubem tibi, ne transeat oratio 16 . Perseuerantia orationis 17 . Contra templum conuersi

Idola 425 . Petitio. Sed et cum clamauero et rogauero, exclusit orationem meam 14 . Leuemus corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlis. Opposuisti nubem tibi, ne transeat oratio 16 . Perseuerantia orationis 17 . Contra templum conuersi adorent. Fiat uoluntas tua 36 . Dei sententia sanctorum precibus frangitur 42 .

Petitio. Sed et cum clamauero et rogauero, exclusit orationem meam 14 . Leuemus corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlis. Opposuisti nubem tibi, ne transeat oratio 16 . Perseuerantia orationis 17 . Contra templum conuersi adorent. Fiat uoluntas tua 36 . Dei sententia sanctorum precibus frangitur 42 . In atrio altare ante faciem templi

Conuersi ad templum orabant. Tria orandi tempora: tertia, sexta, nona 129 . In cinere et sacco postulat Daniel 133 . Oratio Susanę 142 . Ora in abscondito 147 . Petite, et dabitur uobis 148 . Si duo consenserint, id est spiritus et corpus, quodcunque petierint, fiet eis

Si duo consenserint, id est spiritus et corpus, quodcunque petierint, fiet eis 165 . In tentationem intrat qui orare negligit 189 . Clamor 204 . Geniculationes in oratione 227 . Confidentia ad Deum 241 . Victimę impiorum abominabiles Domino, uota iustorum placabilia 270 . Oratio humilis 273 .

204 . Geniculationes in oratione 227 . Confidentia ad Deum 241 . Victimę impiorum abominabiles Domino, uota iustorum placabilia 270 . Oratio humilis 273 . Verba mea auribus percipe, Domine 321 . Clamor cordis, clamor oculorum 322 . Mane exaudies, id est tenebris abeuntibus peccati

Clamor cordis, clamor oculorum 322 . Mane exaudies, id est tenebris abeuntibus peccati 322 . Non est oblitus clamorem pauperis 325 . Inter orationem et deprecationem 330 . Petite, et dabitur uobis 331 . Impiorum oratio non exauditur 332 . Orat ueniam 333 . Exaudi,

322 . Non est oblitus clamorem pauperis 325 . Inter orationem et deprecationem 330 . Petite, et dabitur uobis 331 . Impiorum oratio non exauditur 332 . Orat ueniam 333 . Exaudi, Domine, uocem meam qua clamaui ad te. Dum extollo manus meas ad templum sanctum tuum 339 . Bene psallite ei in

355 . Nisi pura conscientia depreceris a Deo, non exaudieris 361 . Vespere, mane, meridie clamaui 362 . Clamor cordis 365 . In orati one tentamenta 366 . Incensum. Prima deprecatio pro misericordi a, secunda pro benedictione. Clamor cordis 368 . Benedictus Dominus quotidie 370 . In me

Incensum. Prima deprecatio pro misericordi a, secunda pro benedictione. Clamor cordis 368 . Benedictus Dominus quotidie 370 . In me psalebant etc. Ego uero orationem meam ad te, Domine 371 . Inclina ad me aurem tuam et salua me 372 . Anticipent nos misericordię tuę 379 . In die clamaui et nocte coram te

371 . Inclina ad me aurem tuam et salua me 372 . Anticipent nos misericordię tuę 379 . In die clamaui et nocte coram te 286 . Et mane oratio mea pręueniet te 387 . Quattuor psalmi oratione pręnotantur 388 . Qui corde mundo orat 397 . Quęrite faciem eius semper 399 .

Anticipent nos misericordię tuę 379 . In die clamaui et nocte coram te 286 . Et mane oratio mea pręueniet te 387 . Quattuor psalmi oratione pręnotantur 388 . Qui corde mundo orat 397 . Quęrite faciem eius semper 399 . Humilis oratio 401 . Et oratio eius fiat

te 387 . Quattuor psalmi oratione pręnotantur 388 . Qui corde mundo orat 397 . Quęrite faciem eius semper 399 . Humilis oratio 401 . Et oratio eius fiat in peccatum 405 . In diebus meis inuocabo te 410 . Vota mea Domino reddam in conspectu omnis populi eius 411 .

psalmi oratione pręnotantur 388 . Qui corde mundo orat 397 . Quęrite faciem eius semper 399 . Humilis oratio 401 . Et oratio eius fiat in peccatum 405 . In diebus meis inuocabo te 410 . Vota mea Domino reddam in conspectu omnis populi eius 411 . In tribulatione inuocaui Dominum, et exaudiuit

in conspectu omnis populi eius 411 . In tribulatione inuocaui Dominum, et exaudiuit me 412 . Clamaui in toto corde: Exaudi me, Domine 418 . Septies in die laudem dixi tibi. Oratio non in uocis elatione, sed in humilitate exauditur 419 . De profundis clamaui ad te, Domine 421 . In noctibus extollite manus

exauditur 419 . De profundis clamaui ad te, Domine 421 . In noctibus extollite manus uestras. Merces iusti 424 . Oratio cum lachrymis. Incensum 427 . Eleuatio manuum, extensio manuum 427 . Qui docet manus meas ad pręlium et digitos meos ad bellum 428 . Prope est Dominus omnibus

Persecuti sunt me 405 . Factus sum opprobrium illis 406 . De torrente in uia bibit 407 . Crux 422 . Oratio ad Patrem. A Iudeis passus persecutiones. Prędicat, orat, patitur. Apostoli expectant Domini resurrectionem 428 . Perseuerantia.Adolescens iuxta uiam suam

Idolorum cultus 153 . Humilitas inanis 169 . Petitio. Sine intermissione 17 . Clamor cordis 35 . Orationi instantes. Manus opera 47 . Incensum compositionis 78 . Thus oratio 86 . Altare. Propiciatorium 97 . Oratio cordis et oris,

Petitio. Sine intermissione 17 . Clamor cordis 35 . Orationi instantes. Manus opera 47 . Incensum compositionis 78 . Thus oratio 86 . Altare. Propiciatorium 97 . Oratio cordis et oris, duo altaria 105 . Immolatio 109 . Oratio pro armis 113,

Orationi instantes. Manus opera 47 . Incensum compositionis 78 . Thus oratio 86 . Altare. Propiciatorium 97 . Oratio cordis et oris, duo altaria 105 . Immolatio 109 . Oratio pro armis 113, 114 . Sacrificium indesinens 133 . Plus ualet unus

Thus oratio 86 . Altare. Propiciatorium 97 . Oratio cordis et oris, duo altaria 105 . Immolatio 109 . Oratio pro armis 113, 114 . Sacrificium indesinens 133 . Plus ualet unus sanctus orando quam peccatores innumeri pręliando 137 . Altare 157 .

Mulier stans retro secus pedes Domini ungit unguento pedes eius. Is est qui sequitur uestigia Domini in odore uirtutum ungendo pedes, id est conseruando humilitatem VII. Ascendunt in nauiculam Domi ni calcantes seculum. Dormiente Domino concutiuntur tempestate tentationum. Qui orationibus excitatus mitigat fluctus, et fit tranquillitas VIII. Vocatus a Domino non permittitur discedere, ut sepeliat patrem. Nemo mittens manum suam ad aratrum et aspiciens retro, aptus est regno Dei. Exemplum de uxore Loth IX. Siquis uenit ad me et non

deponi posse negat 17, 18 . Tyranni sollicitudo nulli confidentis 29 . Tyrannum necessitate, alios sponte esse malos 35 . ORATIVS IN EPISTOLIS
Rex est qui recte facit 2 . Delyrant reges, plectuntur Achiui 3 . TERTVLLIANVS

Secretum foeminę manifestant, ante quam sciunt 149 . Somnus. De austeritate exquirenda in stratu 155 . Asellę uirgini idem terrę solum et orationis locus extitit et quietis 185 . Dormierunt somnum suum, et nihil inuenerunt 216 . Dum dormirent homines, malus superseminauit zizania. Hilarion super nudam humum stratumque iunceum cubitauit

et thesaurus inuisus, quę utilitas in utrisque? 149 . Omnia autem Dominus fecit, et pie agentibus dedit sapientiam. Salomon impletus quasi flumen sapientia 150 . Adhuc iunior quęsiui sapientiem in oratione mea. Danti mihi sapientiam dabo gloriam 151 . Ve qui sapientes estis in oculis uestris 152 . Diuitię salutis sapientia et scientia, timor Domini ipse est thesaurus eius. Locus fluuiorm riui

rem diligentius quoque eius exitum consyderare. Senectam non grauate fert nec diem metuit supręmam 25 . Sacrilegium. In eos qui diis missa intercęperunt 6 . ORATIVS IN EPISTOLIS
Sapiens uno minor est Ioue. Vlixes uirtutis et sapientię exemplar 3 . Captat tempus, quo legenda scripta Augusto offerat 12 . Seni non conuenit quod

Obstetricante manu eius eductus est coluber tortuosus 105 . Orat Ecclesia contra demonum insidias. Psalmus V. Sperat se protectum iri a Domino in tentationibus. Psalmus VII 109 . Oratio pro uictoria contra inimicos. Psalmus XIX. Qui pręualuit contra demones. Psalmus XX. Petit liberari a persecutione. Psalmus XXVII 110 . Insidię demonum. Psalmus LIII

non est nobis colluctatio aduersus carnem et sanguinem, sed aduersus principes et potestates, aduersus mundi rectores tenebrarum harum, contra spiritalia nequitię in cęlestibus etc. State ergo succincti lumbos uestros in ueritate, iustitia, prędicatione, fide, oratione VI. AD HEBREOS: In eo enim in quo passus est ipse et tentatus, potens est et eis qui tentantur auxiliari II. IACOBI: Omne gaudium existimate, fratres, cum in tentationes uarias incideritis etc. Beatus qui

THVCIDIDES
Timor. Qui priuati timent, captant ciuitatem perterrefacere, ut publico metu suum occultent 73 . ORATIVS IN EPISTOLIS
Temperantia. Animum rege 4 . Mediocritas optanda 30 . VERGILIVS

Quare parcendum cędentibus 74 . Sępe, cui minus parcitur, plus timetur 89 . PLINIVS DE VIRIS ILLVSTRIBVS
Victor. Oratius uicit Curiatios fugiendo ac contra singulos subsistendo 3 . Virago. Cecilia uirgo obses Porsennę 7 . FABIVS QVINTILIANVS IN DECLAMATIONIBVS

Vigilias commendat contra eos qui infructuosas putant 215 . Vigilate et orate etc. 216 . De utilitate uigiliarum 217 . Assuescas de nocte consurgere ad orationes 227 . De sanctis uigiliis 228 . Venia. Quare angeli non merentur ueniam 305 . Vestis quę naturę, tantum subueniat 148 .

uindicta XII. Viduas honora, quę uere uiduę sunt. Siqua autem uidua filios aut nepotes habet, discat primum domum suam regere et mutuam uicem reddere parentibus etc. Quę autem uere uidua est et desolata, speret in Deum et instet obsecrationibus et orationibus nocte et die. Nam quę in deliciis est, uiuens mortua est AD THIMOTEVM I: V. METHAMORPHOSES
Vaticinium.

37 .
Veritas 2 . Patet omnibus ueritas, nondum est occupata, multum ex illa etiam futuris relictum est 12 . Veritatis simplex oratio est 16 . Veritas in omnem sui partem eadem est 31 .
Venia quid sit et quare. Sapiens eam non debeat dare 23 . Tam

21 . Vaticinium. Curam futurorum superuacuam asserit. Fatum 31 . Veniam se ultra negaturum ait, cui iam tertio pepercerat 42 . ORATIVS IN EPISTOLIS
Votum nutricis pro alumno 5 . VERGILIVS
Vrbs Roma. Verum hęc tantum inter alias caput extulit urbes

7.53.19  Qui freta transgressus per hyantia tramite sicco
7.53.20   Tot reducis uulgi festa per ora canit.
7.53.21  Et quamuis satur est cum dicit Oratius: »Ohe, ohe!«,
7.53.22   Nec Chii uatis buccina sicca sonat.
7.53.23   Vt reliquos sileam, num Iobque Dauidque poetas

Apollo chelim. Has autem dotes ineffabili studio auxisti, superasti sexum, uicisti naturam, coaequasti te non solum nostri seculi egregiis ac illustribus Virginibus, ut fuit D. Costantia Sfortia, D. Baptista de Malatestis. D. Isota Nogarola Veronensis, quarum circumferuntur Orationes et Epistolae in prosa et carmine luculentissimae. Verum ad earum gloriam accessisti, quae priscis seculi decori et ornamento fuerunt, ut Romanorum tempore Cornelia Mater Gracchorum, quae non parum contulit filiis suis ad eloquentiae copiam et leporem, Hortensia item filia Hortensii summi

Pascitur in vivis livor, post fata quiescit,
quom suus ex merito quemque tuetur honos. Tunc illud Horatii merito dici poterit: Exegi monimentum aere perennius et apud Virgilium: Capitoli immobile saxum,

Scardona in amne, non autem Salona, ut legitur in Tortelio. Locus enim mendosus est, sicut apud Iunianum in dictione Liburnia. Et a Liburnia liburnum genus naviculae velocissimae a Liburnis compertae. Unde in epodo Horatius: (8) Horatius
Ibis liburnis inter alta navium,
amice, propugnacula. Ab ortu autem habet Epyrrhum, Ephyrrhus

amne, non autem Salona, ut legitur in Tortelio. Locus enim mendosus est, sicut apud Iunianum in dictione Liburnia. Et a Liburnia liburnum genus naviculae velocissimae a Liburnis compertae. Unde in epodo Horatius: (8) Horatius
Ibis liburnis inter alta navium,
amice, propugnacula. Ab ortu autem habet Epyrrhum, Ephyrrhus unde Epyrrhotae populi dicuntur, quibus post

scribit Plutarchus. Plutarchus A meridie quidem habet Hadriam, Hadria Apuliae civitatem, genere feminino. Et cum suis derivatis Hadrianus, Hadriensis recipit aspirationem. Hadria vero pro sinu maris genere masculino, Horatius Horatius li. III. car. (9)
Dux e) corr. ex: Duxi inquieti turbidus Hadriae. Unde Hadriaticum mare sinus longissimus et a dextris intrantibus portuosus, a

Plutarchus A meridie quidem habet Hadriam, Hadria Apuliae civitatem, genere feminino. Et cum suis derivatis Hadrianus, Hadriensis recipit aspirationem. Hadria vero pro sinu maris genere masculino, Horatius Horatius li. III. car. (9)
Dux e) corr. ex: Duxi inquieti turbidus Hadriae. Unde Hadriaticum mare sinus longissimus et a dextris intrantibus portuosus, a sinistris infoelix.

Lucani carmine: (12)
... longas ferit unda Salonas, de qua et Virgilius Virgilius cecinit in Pollionis Egloga et poeta Venusinus Horatius secundi voluminis oda prima: (13)
Et consulenti Pollio Pollio curiae,
cui laurus aeternos honores
Dalmatico peperit triumpho. Unde et suum filium eo,

Et in concione nobilitas unum de plebe coetui senatus solet agregare. Et in sedis pontificalis basylica basylica Iacobus maior magna veneratur veneratione VIII. Kalendas Sextiles. Hic mirae Christi transfigurationis contemplator et orationis dominicae testis fidissimus, hic primus inter apostolos martyrii fuit assecutus coronam huiusque sacratissimum caput foelix possidet Compostella. Compostella C. XVI. DE

Galeottus li° De homine sic loquitur: Apud Sclavinos Sclavini nunc in usu est modus ille antiquorum. Nam cum staticulos in chorea fecerunt, omnes uno eodemque tempore terram pede pulsant. Cuius saltationis meminit Horatius Horatius I. carm.: (21) Alterno terram quatiunt pede. Haec ille. Et miror, qua ratione Galeottus Illyricos dixerit Sclavinos, cum

li° De homine sic loquitur: Apud Sclavinos Sclavini nunc in usu est modus ille antiquorum. Nam cum staticulos in chorea fecerunt, omnes uno eodemque tempore terram pede pulsant. Cuius saltationis meminit Horatius Horatius I. carm.: (21) Alterno terram quatiunt pede. Haec ille. Et miror, qua ratione Galeottus Illyricos dixerit Sclavinos, cum accolae Savi fluminis in Illyrico

christiana praeclare gesta ut non iniuria dici posse videatur purpuram illam, quae ceteris ornamentum afferre solet, plus ab Oliverio accepisse dignitatis quam ei contulisse. Sed omittamus sane de laudibus Oliverii dicere ad quas me necopinantem quidem ipse, nescio quo modo, orationis cursus deduxerat, iamque in immensum quoddam volumen transitura videbatur epistola. Domum ergo, hoc est ad nos ipsos redeamus. Ego igitur, qui tuo hortatu in imprimendo hoc praeclaro opere librariis prefui, quamvis studiose caverim ne quid in componendis caracteribus aberrarent, pauca

cupiens nostrorum manus effugere vel potius finxit fugam, dolis et fraudibus, ut solet, pugnatura. Sed quid plura moror, Pater Sanctissime, iam iam renovabo dolores et fari cogor, quę tacere suadebat dolor. Et quis tam facundus et tam rerum verborumque copia instructus existet, quę oratio tanta affluentię ubertate decurrens, ut hanc cladem deploret merito? Attamen ut moesticia dictaverit, elloquar. Quinto Idus mensis instantis, hora diei prima, in campis Corbavię sub oppido Vduina, unde ad Dalmatiam tercię partis diei cursus est, bannus lętus ait: "Deus nostra incoepta

si modo uoluerint consequi possunt. Nam diuitie (ut Ambrosius inquit) sicut impedimenta improbis: ita bonis sunt adiumenta uirtutis. Multa igitur dicerem in hanc sententiam ne opibus: quas nemo per se malas existimat bellum indixisse uiderer; nisi iamdudum et animus et ipsa oratio ad alteram instituti sermonis partem festinaret. Nemo igitur miretur si iustum quandoque hominem fortune ictibus concussum aspexerit credatque iustitie et bonitatis sue coronam in celo esse repositam. Nam deus ipse immortalis (ut Seneca inquit) homines pro liberis habet:

Ostendi igitur ut promiseram Beatissime pater pro ingenii mei paruitate Jesu Christi mortem nobis non modo non superuacuam: sed salubrem omnino et pernecessariam fuisse: Nunc ad mortis ipsius conditionem breuissime percurrendam que altera incepti sermonis est pars deflectat oratio: Vos queso audite et diligenter sicut hactenus fecistis attendite. Sentio me Beatissime pater asserende ueritatis studio longiuscule prouectum et plus temporis quam par erat in re minime dubia consumpsisse: propterea non repetam altius ut equidem erat in animo ea que

temporis quam par erat in re minime dubia consumpsisse: propterea non repetam altius ut equidem erat in animo ea que Saluator noster pridie quam pateretur pro humana salute mirabili prouidentia operatus est: omissisque omnibus uel factis uel dictis ipsius que mysteriorum sunt plena ab oratione tanquam uero passionis sue initio potissimum exordiar: fuit enim oratio illa tam sedula, tam ardens, tam laboriosa: ut non modo gemitum: non modo lachrymas: sed etiam sudorem et quod omne anxietatis genus plurimum exuperat: guttas sanguinis ex sacro illo uenerandoque corpore

altius ut equidem erat in animo ea que Saluator noster pridie quam pateretur pro humana salute mirabili prouidentia operatus est: omissisque omnibus uel factis uel dictis ipsius que mysteriorum sunt plena ab oratione tanquam uero passionis sue initio potissimum exordiar: fuit enim oratio illa tam sedula, tam ardens, tam laboriosa: ut non modo gemitum: non modo lachrymas: sed etiam sudorem et quod omne anxietatis genus plurimum exuperat: guttas sanguinis ex sacro illo uenerandoque corpore expresserit: et factus (inquit Lucas) in agonia: hoc est in

uestra bonitate amplissimi patres: ac paululum a proposito digrediar: quoniam me tam diligenter attenditis) dicet inquam aliquis: Quid est quod Christus patrem orabat ut calix ille mortis a se tolleretur: cum id nequaquam uellet: aut si uolebat? cur a deo tunc exauditus non fuit? Atqui oratio hec Saluatoris ea ex parte proueniebat: que (ut modo dicebam) ad motum et afflictionem sensitiue partis attinet non que ad rationem et certam animi uoluntatem: ideoque mox addit: Verum tamen non mea uoluntas fiat pater: sed tua. Atque hoc ipsum Dauid etiam Rex in Christi

persona diuine sicut omnia his uerbis elocutus est: Deus deus meus clamabo per diem: et nocte: et non exaudies me. Quia et circa horam nonam dici clamauit in cruce: Heloy Heloy lama Azabatani. Et hac nocte proxime preterita clamauit, id est orauit ad patrem: de qua ego oratione nunc loquor: Orauit, inquam, pro sua liberatione dicens: Mi pater, si possibile est, transeat a me calix iste: et non exaudies ; quia (ut ostendi) exauditus non fuit. Peracta igitur oratione uenit ad discipulos: quibus a somno excitatis ait: Dormite iam et

Et hac nocte proxime preterita clamauit, id est orauit ad patrem: de qua ego oratione nunc loquor: Orauit, inquam, pro sua liberatione dicens: Mi pater, si possibile est, transeat a me calix iste: et non exaudies ; quia (ut ostendi) exauditus non fuit. Peracta igitur oratione uenit ad discipulos: quibus a somno excitatis ait: Dormite iam et requiescite: ecce qui me tradet prope est. Dormiebant enim preter Judam ceteri omnes: is nanque accepto iam facinoris sui stipendio: coactaque pessimorum hominum manu properabat infelix ad agni

salus, inimicis fuit interitus? qui te annis quadraginta in deserto cibauit manna, qui te in argento et auro eduxit et non erat in tribubus tuis infirmus; qui te umbra nubis per diem desuper tegebat; qui tibi aquarum fluuios de petra, qui auium multitudinem de celo emisit? quid dicam bella orationibus gesta? quid hostium mortes per femine manus factas? quid uictorias sola dei inuocatione quesitas? Illud autem quomodo narrabo quod Egyptum aqua pro uobis pugnante, rana, cyniphe, musca, peste, ulcere, grandine, locusta, nocte, primogenitorumque interitu strauistis, quod muros

et non uident: et aures ad audiendum et non audiunt. Ex quo certe Judeorum scelus atque impietas manifestissime apparet: Neque enim tam clarus sermo, tam simplex, tam manifestus inuerti aut deprauari ullo modo potest. Itaque redeamus illuc unde nostra diuertit oratio. Educitur Jesus ad supplicium eo quo narrabam uultu: eoque corporis habitu: crucem ipsemet humeris deferens. confectus flagellis: sanguine: et sordibus squallens. capite sentibus coronato. Cumque peruentum esset ad locum: qui caluarie idest sanguinis dicitur: rursus hic Saluator noster

excolendum liberalibus disciplinis ingenium missus, impubis adhuc ac pene puer, altius quam ea consueuit ętas, diuinitus inspiratus, cogitans litterarum studia, Romam ipsam parentesque deseruit uixitque solitarius, orationem studiis, Romę eremum, parentibus pręponens Christum. Pari puer admiratione dignus mihi uidetur Niuanrdus, Bernardi Clareuallensis frater. Qui postquam ipsum reliquosque omnes,

qui pręsunt, fiet. Potentes potenter tormenta patientur. Fortioribus fortior instat cruciatio. Sed dum nos auaritię ardorem extinguere cupimus paupertatis commendatione, pene modum excessit oratio. Ne tamen et foeminę sua laudatione hac quoque in parte fraudentur, uno duntaxat exemplo eam concludamus, iam ad reliquas tractationes generatim processuri. Elizabeth, regis Pannonum filia Ludouicoque lantgrauio,

tumorem cohibentibus astringere consueuerat, pugnis diuerberauit. Totum denique corpus, quod prius omni uoluptatum genere diffluxerat, extenuauit ieiuniis, uexauit uigiliis, fatigauit laboribus, solicitauit assiduitate orationum, deuenustauit nuditate, oppressit inopia. Sic penitus immutatam post quadragesimum conuersionis suę annum Zosimas abbas (dum forte per desertum illud solus incederet) uidit deprehenditque orantem procul a terra

Iamque delibutis leni sopore membris quiescebat, cum stramenta, quę eiecerat, igni succensa iacentem excitauerunt. Illico exurgens ac trepidans, cum cęllę exitum, per quem effugeret, fumo omnia inuoluente non inuenisset, ad orationem se uertit. Mox flammę uis illa omnis extincta fumusque consumptus illęsum reliquerunt. Et impletum est in eo illud Prophetę dictum: Probasti cor meum, Domine, et uisitasti nocte. Igne me examinasti, et non

superauit uitę sanctitate, in grauissima etiam febre (ut Hieronymus inquit) mollia lectuli strata non habuit, sed super durissimam humum in stragulis cilicinis quiescebat, si tamen illa quies dicenda est, quę iugibus pene orationibus dies noctesque iungebat, illud implens de psalterio: Lauabo per singulas noctes lectum meum; lachrymis meis stratum meum rigabo. Idem autor Asellę uirginis sanctitatem efferens

meum; lachrymis meis stratum meum rigabo. Idem autor Asellę uirginis sanctitatem efferens laudibus ait: Unius cęllulę clausa angustiis, latitudine paradisi fruebatur; idem terrę solum et orationis locus extitit et quietis. Legimus etiam in monasterio illo Thebaidis, in quo Euphrasia uirgo summis effulsit uirtutibus, moris fuisse in terra cilicino stragulo tecta cubitare. Ac quoties aliqua

quam efficaciter orarint uel quantas inter orandum diaboli molestias tolerarint, si quem consyderare non piguerit, nec imitari fortasse pigebit; quando quidem nihil est, quod petenti salubre futurum sit, ut illud non impetret oratio, dicente Domino: Petite, et dabitur uobis; quęrite, et inuenietis; pulsate, et aperietur uobis. Omnis enim, qui petit, accipit, et qui quęrit, inuenit, et pulsanti aperietur. Dux Israhelitici populi

in faciem se prosternentes per horas tres benedixerunt Deum. Et cum exurrexissent (ut ait Scriptura) narrauerunt omnia mirabilia eius, ut scias, peractis etiam precibus a laudibus Creatoris non esse cessandum. Pręterea orationes eorum coram Deo ab angelo oblatas fuisse legimus, nequid precemur, nisi quod angelorum relatione dignum sit quodque Dei aures delectet audire. Delectat autem illum, quicquid de Scripturarum fontibus haustum orando

inimicorum nostrorum liberati seruiamus tibi in sanctitate et iustitia coram te omnibus diebus nostris. Amen. Veruntamen idem Saluator noster ac Dominus, sicuti nos orare docuit, ita etiam ante orationem ut pie nos pręparemus, iubet fidem, spem, charitatem exigens a nobis. Fidem ibi: Omnia, quęcunque petieritis in oratione credentes, accipietis. Spem ibi: Nolite timere pusillus grex, quia

Veruntamen idem Saluator noster ac Dominus, sicuti nos orare docuit, ita etiam ante orationem ut pie nos pręparemus, iubet fidem, spem, charitatem exigens a nobis. Fidem ibi: Omnia, quęcunque petieritis in oratione credentes, accipietis. Spem ibi: Nolite timere pusillus grex, quia complacuit Patri uestro dare uobis regnum. Charitatem ibi: Cum stabitis ad orandum, dimittite, siquid habetis aduersus

dum (sicut ueritatis scriptores retulerunt) nunc procidens in faciem, nunc positis genibus, nunc eleuatis in cęlum oculis obsecrat Patrem. Locum quoque orantibus aptum designauit, uel dicens: Domus mea domus orationis uocabitur, uel monens: Cum oraueris, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio ora Patrem tuum in abscondito, uel faciens: quando dimissa turba ascendit in montem solus orare. Tempus etiam orandi

clauso ostio ora Patrem tuum in abscondito, uel faciens: quando dimissa turba ascendit in montem solus orare. Tempus etiam orandi pręscripsit, et uespertinum, uespere facto orans in monte, et nocturnum, pernoctans in oratione, et antelucanum, ualde diluculo surgens et in desertum locum secedens, ut ibi oret, et pene continuum, dicens: Vigilate omni tempore orantes! Assiduitate denique in orando opus esse tum

et orandum. Neque huic sententię illam contrariam putemus, quam idem salutis nostrę autor ac doctor protulit dicens: Orantes autem nolite multum loqui sicut ethnici faciunt. Ethnici enim, id est, gentiles longas orationes orabant, orandi affectum non habebant. Itaque non multum orare prohibuit, sed eos, qui labiis multum corde parum orant, imitari. Ideoque subiunxit: Nolite uos assimilari eis! Siquidem et

Siquidem et apostoli, postquam ille deuicta morte ad cęlos, unde uenerat, rediit, in Hierusalem reuersi cum coenaculum ascendissent (ut Lucas in Actis eorum testatur) perseuerantes erant unanimiter in oratione cum mulieribus et Maria, matre Iesu, et fratribus eius. Inde refert Spiritum Sanctum aduenisse, domum, ubi erant sedentes, repleuisse, supra singulos eorum linguas tanquam ignis apparuisse, ut intelligas perseueranti

Maria, matre Iesu, et fratribus eius. Inde refert Spiritum Sanctum aduenisse, domum, ubi erant sedentes, repleuisse, supra singulos eorum linguas tanquam ignis apparuisse, ut intelligas perseueranti ac iugi oratione Spiritus Sancti gratiam conciliari solere. Petrus et Ioannes ascendebant in templum ad horam orationis nonam, et languido ante uestibulum mendicanti pro elemosina sanitatem dederunt. Itaque documento nobis sunt, ne

ubi erant sedentes, repleuisse, supra singulos eorum linguas tanquam ignis apparuisse, ut intelligas perseueranti ac iugi oratione Spiritus Sancti gratiam conciliari solere. Petrus et Ioannes ascendebant in templum ad horam orationis nonam, et languido ante uestibulum mendicanti pro elemosina sanitatem dederunt. Itaque documento nobis sunt, ne soli orationi uacantes misericordię in egenos obliuiscamur. Scriptum est enim: Non apparebis ante

Spiritus Sancti gratiam conciliari solere. Petrus et Ioannes ascendebant in templum ad horam orationis nonam, et languido ante uestibulum mendicanti pro elemosina sanitatem dederunt. Itaque documento nobis sunt, ne soli orationi uacantes misericordię in egenos obliuiscamur. Scriptum est enim: Non apparebis ante conspectum Domini uacuus! Arrogantiam quoque in orando fugiendam humilitatemque sequendam hinc

reprobatur: alter uero cęlum intueri non ausus, sed in terram pronus pugnis pectus uerberans rediit (ut Veritas ait) iustificatus prę illo. Quia omnis, qui se exaltat, humiliabitur, et qui se humiliat, exaltabitur. Oratio humiliantis se (ut Ecclesiasticus inquit) nubes penetrabit. Hinc ipse uas electionis Paulus in Apostolorum Gestis ubique memoratur positis genibus preces Domino obtulisse. Bartholomeum

penetrabit. Hinc ipse uas electionis Paulus in Apostolorum Gestis ubique memoratur positis genibus preces Domino obtulisse. Bartholomeum quoque centies in die et centies in nocte flexisse genua, dum orationes iteraret, ferunt, Iacobo Alphei utrunque genu, in modum camellorum, procumbendi assiduitate occaluisse. Quod si sic orarunt, qui iam Spiritus Sancti igne excocti omni purius auro renitebant, quid nos facere oportet,

ualitudine pressus, cum de lectulo surgere non ualeret, iacens orabat. Iam langor uehemens expeditius loquendi ademerat facultatem, et tacitus labiorum motus etiamtum illum orare testabatur. Denique discedens anima non prius orationem quam corpus reliquit. Orantem adhuc angeli exceperunt et ad cęlum tollentes Domino obtulerunt, ut semper lętari possit eam se beatitudinem impetrasse, quam semper petierat. Moysen etiam abbatem noctem

minus sentire potuit. Qui enim tam perseueranter orauit, is in cęlo magis quam in sepulchro fuit. Paulus, in finibus Aphricę quingentorum monachorum quondam pater, nullo uitę suę die quicquam prius egit quam trecentas orationes genibus prouolutus Domino obtulisset, quas calculos in sinum ingerendo numerabat. Atque hi multo felicius in sinum iactati sunt quam illi in sitellam, quibus in senatu decerni magistratus solent.

At Isaac, pietatis memor, iniurię immemor, percussorem suum precatione a supplicio liberauit offensamque omnem tunc remisit, cum accepit, et eodem die remissam beneficio rependit, ut addito benignę patientię cultu triduanę orationis huberior fructus fieret. Arsenium abbatem (sicuti alibi iam diximus) hunc morem habuisse satis constat, ut unoquoque sabbati die submissis genibus a uespere usque mane orationem protelaret,

cultu triduanę orationis huberior fructus fieret. Arsenium abbatem (sicuti alibi iam diximus) hunc morem habuisse satis constat, ut unoquoque sabbati die submissis genibus a uespere usque mane orationem protelaret, facie semper ad orientem uersa, illum adorans orientem, de quo per prophetam dicitur: Ecce uir, Oriens nomen eius. Sed nequando (ut usu uenire solet) inter orandum sopore correpti dimidiatas

aliquando citius, quam consueuerat, consopitus ipsum semilectum dimisisset, monitus est a Petro apostolo in somnis, ut surgeret et coeptum opus intentius perficere curaret. Quę res argumento est non nisi peractis finitisque orationibus dandum esse quieti locum. Nequando a missarum auditione orante tunc pro nobis sacerdote res aliqua non ita necessaria nos abducat, meminisse debemus, quod quidam a Martino, Bituricensi monacho, uocatus, uti die

Ad inferiorem Mysiam perueniens primus Christum prędicauit, Ruthenorum regem baptizauit martyrio coronatus est. Martinus uero, Turonensis episcopus, ne tunc quidem, cum quicquam operis manibus exerceret, linguam ab oratione cohibebat effecitque, ut illud Apostoli pręceptum: Sine intermissione orate, illi etiam, qui simpliciter dictum intelligant, a se plane seruatum non negent. Idem sanctus diem obiturus extremum frigescentibus

moritur, mortis tenebras non sensit. Seruatio autem, Traiectensi episcopo, oranti igneus supra uerticem radius apparuit, qui mox in sublime euolans cęlum petiit, testatus (ut mihi uidetur) in ignis specie orationum eius feruorem, in splendore uitę puritatem, in ascensu meritorum altitudinem. Philiberti quoque, abbatis apud Rothomagum, Galliarum urbem, in ecclesia deprecantis oculi uelut duo sydera fulgere uisi sunt, ut ex

sterilitatem contemnebatur, propter partum multis matribus honorabilior appareret edito Samuele, sacerdote simul et propheta. Sarra, Raguelis filia, superiori cubiculo se recludens, dies treis in oratione perseuerauit, cibi ac potus expers, Qua solicitudine a Domino meruit obtinere, ne priorum uirorum interfectrix crederetur. Tobia uiro seruato, cum hoc unico felici admodum matrimonio iuncta, ad decrepitam

utrique accedens etiam assidua deuotę mentis obsecratio. Veruntamen, ne continenter orando defatigatus quandoque concidat animi uigor et cogitationibus diffluat atque dilabatur, recte maiores nostri horas diuiserunt, alias orationi, alias actioni, alias uero lectioni. Hinc quidam tradunt Virginem Beatam, postquam a parentibus in templo cultui diuino fuit dedicata, a mane ad horam tertiam precibus, a tertia ad nonam manuum labori, tum sumpto cibo

palamque factum exanimi iam corporis indicio, quanta illi adhuc uiuenti sanctarum precum cura studiumque fuerit. Sic conseruatur uirginitas, sic ad cęlestis thalamum Sponsi peruenitur. Sed neque coniugatis, quo minus orationi animum intendant, maritalem thorum impedimento esse Elizabeth, lantgrauii, Thuringię principis, uxor, suo ostendit exemplo. Impetrata enim a uiro noctis continentia ad orationem secedebat, super pauimentum distento

peruenitur. Sed neque coniugatis, quo minus orationi animum intendant, maritalem thorum impedimento esse Elizabeth, lantgrauii, Thuringię principis, uxor, suo ostendit exemplo. Impetrata enim a uiro noctis continentia ad orationem secedebat, super pauimentum distento tapetulo cubitans, ne mollius iacenti altior somnus horas interciperet orandi. Vir quoque sanctitudine illius delectatus, ad ea, quę Dei sunt, magis magisque inflammabatur. Inde

Inde et, quod petitus erat, facilius concedere et ipsemet impensius orare. Diceres eos identidem recordari illud ab Apostolo pręceptum: Nolite fraudare inuicem, nisi forte ex consensu ad tempus, ut uacetis orationi. Ita ambo eiusmodi curę pariter incumbentes spiritui magis quam carni seruiebant. Sed illa deinde uiduitate facta liberior, tanto soli Deo intenta orauit ardentius, quanto a rebus familiaribus iam aliena uixit

deinde uiduitate facta liberior, tanto soli Deo intenta orauit ardentius, quanto a rebus familiaribus iam aliena uixit expeditius. Caput II / DE ORATIONIS VIRTVTE Hactenus de studio modoque orandi. Nunc de orationis ui ac potentia dicemus. Abraham orante Abimelech, Gerrarę regis, uxor atque ancillę, cum ante steriles essent, prolem diu optatam susceperunt et

quanto a rebus familiaribus iam aliena uixit expeditius. Caput II / DE ORATIONIS VIRTVTE Hactenus de studio modoque orandi. Nunc de orationis ui ac potentia dicemus. Abraham orante Abimelech, Gerrarę regis, uxor atque ancillę, cum ante steriles essent, prolem diu optatam susceperunt et matrum nomine lętatę sunt. Et nos, si digne deprecati fuerimus

eius repleti exhuberabimus prole uirtutum. Plagę Aegypti Moyse intercedente cessabant, multiplicabantur autem et ingrauescebant, quoties Pharao ad cordis sui duritiam peruersitatemque redibat, ut et oratione auerti mala intelligas et obstinatione augeri. Idem, dum populus Israheliticus Iesu duce contra Amalechitas decertarent, stans in uertice collis orabat. Cumque manus in cęlum tolleret, uincebant Israhelitę, cum

pręcepit, quem percussi dum aspicerent, sanabantur. Percussum quippe erat humanum genus antiqui serpentis mortifera seductione, sed Deo miserante Christum in ligno pendentem uidit et remedium accepit salutis. Ad orationem Helię prophetę annos tres et menses sex non pluerat super terram, donec rursum orauit, et cęlum dedit pluuiam et terra fructum suum. Sareptanę uiduę, quę illum famis tempore hospitio susceperat, hydria farinę

et diuisis aquis per siccum aluei tramitem ambo ad ripam ulteriorem peruenere. Eodemque rursum palio Heliseus, cum solus reuerteretur, eandem expertus est uirtutem. Quod si tanta uis in prophetę palio erat, quanto maior in oratione eius? Qua etiam rimatus est secreta cęli et pręuidit futura et uiuens atque sentiens e mortalium consortio ad paradisi loca transferri meruit. Heliseus propheta apud Hiericuntem * corr. ex Hiericontem

de inimicis suis. Non fuit, inquit Scriptura, ante et postea tam longa dies, obediente Domino uoci hominis, et pugnante pro Israhel. Porro, de inimicorum potestate atque iniuria oratione liberari posse Ioachan quoque, regis Israhel, exemplo apparet. Qui cum suos, eo quod se idolorum cultura polluerant, in ditionem Syrorum redactos uidisset, ad Dominum conuersus pro ipsis deprecatus est et a seruitutis

Ezechia, rege Iuda, deprecante, cum in extremo rerum periculo esset constitutus, nocte una angelus Domini percussit in castris Senacherib centum octoginta quinque milia Assyriorum. Sicque eum, quem arma nequiuerant, oratio seruauit. Hinc nos, quoties siue occultis siue manifestis demonum oppugnationibus infestabimur, a Domino auxilium imploremus. Et tunc cadent a latere nostro mille, et decem milia a dextris nostris, ad nos autem non

cum Esaia prophetante se iam iam decessurum audisset, facie ad parietem uersa, multis cum lachrymis Deum rogando, et uitę longius spacium et corporis impetrarit sanitatem. Nonne magnum hoc et admirabile, ut poenitentis oratio mutet Dei sententiam et, quem Deus ipse morti iam addixerat, eum rursus ne ęgrotare quidem permittat? Certe non paruam orationis uim et in Asa, rege Iuda, *corr. ex Iudę

impetrarit sanitatem. Nonne magnum hoc et admirabile, ut poenitentis oratio mutet Dei sententiam et, quem Deus ipse morti iam addixerat, eum rursus ne ęgrotare quidem permittat? Certe non paruam orationis uim et in Asa, rege Iuda, *corr. ex Iudę belli euentus ostendit. Cum exigua enim manu obuiam procedens Zarę, Aethiopum regi, cuius exercitus decies centum milium hominum armatorum et

ante eum conciderunt. Iudeorumque tunc labor non in uincendo, sed in spoliando fuit, cum predam prope moenia iacentem uix per triduum prę magnitudine auferre quiuerint. Iudę quoque Machabei orationes magis quam arma de hostibus triumpharunt. Sępe enim peracta prece solius dei auxilio fretus ad bellum egrediens parua manu ingentes copias uicit. Cum tribus milibus uirorum pene inermium Gorgię exercitum quinque

toto uitę tempore libidinibus deditus ab his discedere, cum etiam uellet, non poterat, deprecando continentiam a Domino impetrasse et illum, poenitentia ductum, castitatem deinceps perpetuo custodisse. Plerique elata corpora oratione ad uitam reuocarunt, Andreas animam diu in peccatis mortuam suscitauit. Bartholomei apostoli oratio obsessos a demonibus liberauit; Polemii, Indię regis, filiam lunaticam mentis compotem fecit.

a Domino impetrasse et illum, poenitentia ductum, castitatem deinceps perpetuo custodisse. Plerique elata corpora oratione ad uitam reuocarunt, Andreas animam diu in peccatis mortuam suscitauit. Bartholomei apostoli oratio obsessos a demonibus liberauit; Polemii, Indię regis, filiam lunaticam mentis compotem fecit. Iacobus, Zebedei filius, dum Herodis Agrippę iussu decolandus duceretur, paralyticum in uia iacentem saluti restituit. Et

ut in Discipulis, ita et in illis, qui postea fuere, sanctis mirabilis apparens, eadem benignitate uotis precibusque eorum semper fauit et, quicquid petierant, indulsit. Ammonis, Aegyptii abbatis, oratio immanem atque terribilem draconem, et qui iumenta hominesque enecaret, per medium crepare compulit puerumque pestifero ilius afflatu interemptum suscitauit, alteri uitam, alteri mortem dedit. Quoniam, qui nocet, morte

et adhuc extantes legentibus fidem faciunt. Seuerinus, in Pannonię finibus abbas, cum Phauianum, oppidum Danubio adiacens, fame laboraret, eo quod concreto frigoribus fluuio frumentarię naues iter agere nequibant, oratione glaciem soluit et uectoribus nauigationem aperiens periclitanti oppido incunctanter subuenit, ita ut repente ingentem inopiam ingens copia secuta sit. Idem; quoniam Cuculli castelli agrum locustarum

Romualdus abbas (qui ordinis Camaldulensis fuit autor) cum a Parentio, Liburnię oppido, soluens nauigaret et nauis magnis fluctibus iactaretur omnesque, qui cum eo erant, de salute desperarent, pelagi uentorumque sęuitiam oratione placauit, illum utique deprecatus, qui uentis et mari imperat, et obediunt ei. Germanus quoque, Antisiodorensis episcopus, Britanniam uersus ad hereses extirpandas contendens, una cum Lupo, episcopo Trecasino, dum

operam nunquam impenderant, perceperunt. Hor, montis Nitryę abbas, litteras non didicerat, et oblato sibi libello, cum orasset, legere coepit. Neque minus doctrinę illi unius aut alterius horę oratio contulit quam aliis multorum annorum studium. Quam autem efficaciter Hor ipse pro sua eruditione orauit, tam pro aliena Magnus Basilius, episcopus. Etenim Effren, Syrię solitario, Gręci sermonis usum a Deo precibus

Oranti ergo Petrus et Paulus apostoli in uisu affuerunt, et sensum Scripturę, quam percipere non poterat, aperuerunt. Hanc rem ab ipso adhuc uiuente se audisse Reginaldus frater post obitum eius testatus est. Per orationem igitur declaratio quoque sermonum tuorum, Domine, illuminat et intellectum dat paruulis. Pręterea defunctorum animas, quę nondum ita ad purum expiatę sunt, ut cęlo dignę habeantur, uiuentium oratonibus iuuari,

stare, deinde ecclesiam ingredi, postremo altari proximam albatorum quorundam choro iungi. Quo indicio patuit ipsam fraternarum precum assiduitate multo celerius quam suis meritis purgatam ad consortium peruenisse beatorum. Oratio ergo pro defunctis, quemadmodum et cętera pietatis opera, cibus eorum est, quo refocillati agilius illuc se transferunt, ubi (ut Hieremias ait) erunt quasi hortus irriguus, et ultra non esurient.

transferunt, ubi (ut Hieremias ait) erunt quasi hortus irriguus, et ultra non esurient. Sed sicuti mortuis, ut purgentur, ita etiam uiuis, ut corrigantur, suffragari solet oratio iustorum. Stephanus abbas, ordinis Grandimontensis institutor, dum montis Mureti * corr. ex Moreti (qui est in Aquitania) solitudinem incoleret, pro milite quodam, ut

in quo obstinatior uidebatur, dimitteret, orauit. Hinc ille, qui neque iam ab eo desistere se posse neque, si posset, uelle dixerat, repente mutatus peccatum suum fleuit uitamque correxit. Lupi, Senonum archiepiscopi, oratio quosdam ex clericis mulierum libidinibus deditos ad continentiam adduxit. Quosque dudum meretricius amor graui odio inter se dissidere fecerat, eos illo orante conscientię stimulus ad poenitentiam, poenitentia ad

igitur ueniamque petentibus tam facile pręsulis pietas indulsit, quam ardenter, ut conuerterentur, orauerat. Econtra Geraldus, castitatis cultor pręcipuus, ab ea desciuisset, si tentatus ad orationem non confugisset. Cum enim et generis nobilitate et diuitiis polleret atque in cuiusdam uillici, serui sui, filiam oculos coniecisset, forma eius captus, an se i11i Venereo amore

forma eius captus, an se i11i Venereo amore iungeret, deliberare secum coepit. Diu uoluptas cum honestate contendit et tandem uicit. Decreuit puellam domi suę conuenire, sed prius quam id fecisset, orauit. Vbi uero peracta oratione illam adiit, usque adeo sibi deformis apparuit, ut parentibus eius hanc ipsam esse, quam adamauerat, uix crederet. Itaque intactam relinquens ad se rediit, et turpis propositi poenitens, filiam dote, patrem libertate

concuti animaduertisset, causam rogauit. Et ille respondens duos ibi lupos adesse dixit rabida toruitate terribiles minaciterque ringentes et inde se timere, ne dilanietur ab eis. Tunc episcopus pro ipso Dominum orauit ac post orationem eodem fratre referente audiuit feras illas bestias discessisse, fugatas flamma ex ore orantis in fulguris morem promicante. Hoc demum remedio frater pauoris molestia liberatus, ac securior factus, ad Dominum migrauit.

animis concidentes nec uim irrogare ausi deprecari hominem coeperunt, uti secum ad cęsarem pergeret. Exoratus perrexit et martyrium passus est. Profecto etiam imperatorem sicuti et imperatoris ministros sola oratione terrere poterat miles Christi, sed pro Christo martyrium pati gloriosius existimauit quam terrori esse inimicis. Criminationibus quoque circumuentos oratione liberari posse monstrauit

etiam imperatorem sicuti et imperatoris ministros sola oratione terrere poterat miles Christi, sed pro Christo martyrium pati gloriosius existimauit quam terrori esse inimicis. Criminationibus quoque circumuentos oratione liberari posse monstrauit Albinus, Andegauensis episcopus. Qui quosdam tenebricosi carceris tristi squalore obsitos cernens fleuit. Et cum pręsidem, ut dimitterentur, exorare nullo modo potuisset, Deum pro illis

Nam dum ipse ante aram suppliciter prouolutus deprecatur, claustra laxantur, compedes ferrei franguntur, et qui uincti erant, liberi euadunt. Itaque, quos durus magis quam iustus iudex perdere cogitabat, misericordis hominis oratio seruauit. Sed neque Lupi, Trecensis episcopi, orationis uirtutem tacebimus. Attila ciuitatem eius obsidione cinxerat, cum ille deum precatus portas aperiri, hostem admitti iussit. Ingressi, omnia extemplo euersuri

claustra laxantur, compedes ferrei franguntur, et qui uincti erant, liberi euadunt. Itaque, quos durus magis quam iustus iudex perdere cogitabat, misericordis hominis oratio seruauit. Sed neque Lupi, Trecensis episcopi, orationis uirtutem tacebimus. Attila ciuitatem eius obsidione cinxerat, cum ille deum precatus portas aperiri, hostem admitti iussit. Ingressi, omnia extemplo euersuri putabantur. Recta pertransierunt, ac ueluti per solitudinem

ultra quicquam est prolocutus. Post hęc barbaris oppidum inuadentibus tanta uis aquę de cęlo cecidit, ut coacti sint dimissa oppugnatione in castra se recipere. Sic misericors et iustus Dominus simul et orantibus affuit et orationum uirtuti detrahentis ultus est scelus. Siquis igitur, quo facilius Dei gratiam conciliet, de sanctorum coetu deligere sibi patronos optauerit, utatur, quibus uolet, id est, siue illis, quos pręcipuos putat, siue

poposcerit Filium. An quicquam maternis precibus non gratificaturum credimus, quem cum Deo Patre legem, quę matres honorari iubet, sanxisse scimus. Nunc, ne a proposito discessisse uidear, quantum foeminę quoque orationum ui efficere potuerint, breuiter exponam. Quibus nihil obstitit sexus fragilior, quin par cum uiris meritum et ęquam mirabilium faciendorum potestatem adipiscerentur. Anna, Helcanę coniux,

infensa, post susceptos liberos parere desiit et in idem uitium, quod illi petulanter obiicere consueuerat, ipsa incidit. Denique sterilis peperit plurimos, et quę multos habebat filios, infirmata est. Vltio enim superbiam, orationem sequitur gratia. Iudit in humilitate cordis Deum precata tantum audacię concepit, ut a Bethulia ad hostes, qui eam obsederant, egressa inter tot milia militum armatorum Olophernem ducem, qui iam Ciliciam,

nefas! Pater persequitur, saxa miserantur, et ad inuocationem Christi montes mollescunt, hominis infidelitas obduratur. Ad Radegundis, Clotarii, Gallorum regis, uxoris, sed magis Christi ancillę orationem ferreę pedicę eorum, qui in uinculis publicis erant, contritę sunt, illi absoluti. Sic et nos orare oportet, ut peccatorum nostrorum nexibus liberemur et liberati Deo gratias agamus dicentes: Dirupisti,

suscepto uoto ordinem Fratrum Minorum subiit. Et ingenue confessus est se illa orante ita intimis flagrasse pręcordiis, ut ardori remedium nullum inuenerit, donec uitam mutare decreuit. Ad eius ergo orationem Dominus ignem misit in terram, et quid uoluit, nisi ut accendatur? Theodora Romana, Sisinii coniux, a Clemente pontifice conuersa et ob hoc a uiro infideli odio habita, pro conuersione eius orauit et exaudita est.

ne peruicacis animi hominem, dum lenire nititur, grauius irritaret. Tacita Dominum rogauit, et lupus in agnum mutatus est factaque sunt praua in directa et aspera in uias planas. Quid mirum autem tantum uirium inesse orationibus sanctorum, cum hę usque ad illius solium auresque perueniant, qui, quodcunque uult, facit in cęlo et in terra? Angelus ad Tobiam: Ego, inquit, obtuli orationem tuam Domino. Et in Apocalypsi

planas. Quid mirum autem tantum uirium inesse orationibus sanctorum, cum hę usque ad illius solium auresque perueniant, qui, quodcunque uult, facit in cęlo et in terra? Angelus ad Tobiam: Ego, inquit, obtuli orationem tuam Domino. Et in Apocalypsi dicitur: Ascendit fumus incensorum de orationibus sanctorum de manu angeli coram Deo. Sancti orant, angeli ministrant, Deus dat gratiam, qui facit mirabilia solus et

illius solium auresque perueniant, qui, quodcunque uult, facit in cęlo et in terra? Angelus ad Tobiam: Ego, inquit, obtuli orationem tuam Domino. Et in Apocalypsi dicitur: Ascendit fumus incensorum de orationibus sanctorum de manu angeli coram Deo. Sancti orant, angeli ministrant, Deus dat gratiam, qui facit mirabilia solus et cuius potentiam, sapientiam, bonitatem admirari licet, comprehendere non licet.

solus et cuius potentiam, sapientiam, bonitatem admirari licet, comprehendere non licet. Caput III / DE TENTATIONIBVS TEMPORE ORATIONIS Quoniam uero orationes arma sunt, quibus prosternitur omne diaboli robur, iccirco maligni spiritus interdum orantibus nobis impedimenta struunt, ut uel torpeamus pertesi uel territi obmutescamus uel uagis

bonitatem admirari licet, comprehendere non licet. Caput III / DE TENTATIONIBVS TEMPORE ORATIONIS Quoniam uero orationes arma sunt, quibus prosternitur omne diaboli robur, iccirco maligni spiritus interdum orantibus nobis impedimenta struunt, ut uel torpeamus pertesi uel territi obmutescamus uel uagis cogitationibus abducti uerba, quę

repente exurgens uiolentum mentis motum dura corporis flagellatione repressit uenarumque calescentium pruritum semet in gelida niue nudum prosternens extinxit. Hoc enim est genus illud, quod non eiicitur nisi per orationem et ieiunium. His iam dictis exemplis Agathonis sententia probari potest, qui interrogatus: Cuinam spiritalium actionum plus laboris inesset; precationi, respondit. Quoniam precationis tempore ipse

ignarus, quanti apud Deum momenti sit constans, continua, perseuerans humiliter orantis intentio. Caput IV / DE CONTEMPLATIONE Satis hęc de oratione. Nunc res ipsa poscere uidetur, ut gradum faciamus ad contemplationem. Prius enim orandum, deinde contemplandum, ut, cum gratiam impetrauerimus, tunc demum in cubiculum introducamur regis, iam tacito mentis obtutu

loquerentur. Latius contemplationis eorum typicę uisiones reuelationesque modo a nobis enarrari possent, nisi omnibus satis notę forent et ab iis, qui sub Lege erant, ad eos, qui sub Euangelio fuerunt, nostra festinaret oratio. De Simone Petro in Actis Apostolorum traditum legimus, quod, cum in coenaculum circa horam sextam oratum ascendisset, cecidit super eum mentis excessus. Et uidit cęlum apertum et inde uas quatuor initiis submitti,

ut eorum legendi studium secutus fructum quoque percipere, quem illi perceperunt, mereatur. Hilarion abbas in omni sanctitatis genere memorandus Scripturas diuinas (ut inquit Hieronymus) post orationes et Psalmos, quasi Deo pręsente, recitabat. Quę enim per prophetas et apostolos dictante Spiritu Sancto prolata nouerat, ea non irreuerenter nec inconsyderate neque omnino inepte legenda iudicauit. Basilius ille

latentium sub uelamento mysteriorum dulcore iam tandem plenius hausto exclamauit dicens: Quę pars fideli cum infideli? Quę communicatio luci ad tenebras? Quis consensus Christo cum Belial? Quid facit cum psalterio Horatius, cum Euangeliis Maro, cum Apostolo Cicero? Demum ait: Non debemus bibere simul calicem Christi et calicem demoniorum. Eadem sentire si quem non mouet admonentis autoritas, moueant saltem patientis flagella, quę ille

neque mediocrem doctrinam testantur opuscula ipsa, quę edidit, nullo magistro usum aiunt, sed sola legendi assiduitate mysticos de Scripturis sensus ellicuisse. Vt legeret, intelligendi cupiditas fecit; ut intelligeret, oratio impetrauit; ut autem impetraret, quid nisi uitę sanctitas promeruit? Sic cupiat, sic oret, sic uiuat, qui sic intelligere Spiritu Sancto docente desyderat. Bernardinus, cuius

non potuerunt. Itaque inimici malignitas atque doli in contrarium cessere: quos perdere cupiebat, martyrii corona honestatos uidit. Armis enim, quę de manibus illorum erripere cogitauerat, ipse uictus succubuit, hoc est, oratione et lectione. Seruulus mendicus, et ęger et litterarum ignarus, ecclesiastica opuscula ex elemosinis comparauerat, aliis quidem legenda, quoties lectorem nactus fuisset, sibi uero auscultanda atque ediscenda.

(cuius modo mentionem fecimus) sanctam Dei Genitricem Virginemque Mariam ab hora diei nona usque ad occubitum solis lectionibus Veteris Instrumenti sese exercuisse; ut scias huic rei tempus certum decerni oportere, sicuti et orationi cęterisque huiusmodi negociis. Nam ut arborum fructus, qui statutis diebus proueniunt, paulatim aucti dulcescunt, qui autem pręcoces uel serotini, id est, non suo tempore apparent, sępe decidui sunt et prius

consummatęque iustitię certissima documenta sunt, die ullo uel legere uel audire prętermittamus. Quoties ab iis discedimus, toties periclitamur, ne in sempiternę perditionis baratrum corruamus. Horrent uerba, iacet oratio. Sed si mature discutiantur, nihil est eorum pręstantia sublimius, autoritate grauius, traditione uerius, pręceptione iustius, sensu suauius, pollicitatione felicius. Abest quidem nimis compti eloquii lenocinium et

propter breuissimi temporis uoluptatem et te et omnes, quibus tui copiam facis, perditum eas cruciatibusque ęternis deputes?« Scelerum conscia mulier statim in lachrymas prorupit ac deinceps lasciuiam carnis frenans ieiuniis orationumque fatigationibus domans pudice sancteque uixit. Itaque neque ipse Pafnutius timuit in se suspicionis notam, dum in alios timet reatus poenam. Bernardinus, antequam Minorum religionem profiteretur uitam imitabatur

elatam uidens spiculatoris manum protinus exclamat: »Sancte Ioannes, tene illam!« Immota mansit et rigentibus neruis deflecti nequiuit. Reliqui miraculo territi abbatem liberum fecere. Qui mox rogatus male affectam manum oratione curauit. Multiplicia dona certatim offerebant, uenerantes iam quem dudum occidere uoluerant. Nihil illi accipere libuit pręter captivos. Qui omnes libertati redditi, cum ei gratias egissent, abiere. Itaque Sanctulus

Ausonam ** corr. ex Ausoniam diuertisset, omnibus, quę secum habebat, exutus urbeque eiectus fuisse dicitur. At cum Deo ulciscente sancti iniuriam repentino tecta incendio conflagrare coepissent, reuocatus oratione flammas extinxit. Quo miraculo malignitas hominum in munificentiam uersa plurima offerebat dona. Ipse uera nihil accepit pręter ea, quę sibi modo per uim errepta fuerant, ut gratuito potius

cum tandem consumptam putarent carcerisque ostium reserassent, serpens inde erumpens Audacem, a quo immissus fuerat, morsu apprehensum sinuosoque spirarum uolumine colligatum humi deiicit moribundum. Mox autem ipsius uirginis oratione serpens procul effugatur, et Audax sanus errigitur. Christianorum enim conuenit pietati eos, a quibus offensi sunt, defendere pro uiribus ac tueri nec ab uno lędi permittere. Potamiena uirgo Alexandrię passa

uisendi Antonii cupiditate ardens eremum adiit ac statim, ut illum uidit, habitum mutauit, religionis propositum suscepit. Duobus fere mensibus apud eum mansit contemplans ordinem uitę eius morumque grauitatem, quam creber in oratione, quam humilis in suscipiendis fratribus, feruens in corripiendis, alacer in exhortandis et ut continentiam cibique eius asperitatem nulla unquam infirmitas frangeret. His imbutus exemplis in solitudinem

Et dum rem tacitus miratur, ab eodem tandem audiuit: »Sic et tu age, Antoni! Sic enim agendo saluaberis.« Cumque id loquentem statim non comparuisse animaduerteret, angelum Dei fuisse intellexit. Ac deinde operum orationumque uices monitu eius diligenter seruans ad tantam perfectionem conscendit, ut nemo illis temporibus uel abbatum vel monachorum anachoretarumque maiori admirationi fuerit.

sanctitudinem deuenit, ut sola prę omnibus eligi meruerit, quę et Saluatorem mundi pareret et post partum uirgo permaneret. Quod si hęc, quę sine peccato concepta omnis prorsus peccati expers fuerit, id temporis, quod orationi lectionique supererat, manuum labore sibi transigendum duxit, quomodo te in ignauia ocii mollitudine quandoque desidentem securam arbitraris, o uirgo, quam in peccatis genuit mater, quam quotidie interius cogitationes,

post obitum mariti abunde eluxit, comparauit. Etenim ad illam uerę beatitatis quietem perueniri non potest, nisi per uitę pręsentis frequenter assiduosque labores. Ac ne plura huiuscemodi exempla enarrando modum excedat oratio, libet in fine capitis huius apponere uerba diui Hieronymi ad Demetriadem uirginem accurate admodum eleganterque scribentis: »Statue — inquit — quot horis sanctam Scripturam ediscere debeas, quanto tempore legere

crebrasque precationes etiam flagris acriter se distringeret, monuit maritum, ut communi utriusque uoto castitatem seruarent. Naufragium fecerat uirginitas matrimonii commissa fluctibus, sed dum tabulę innititur ieiunii, orationis, castigationis, illęsa intactaque ad portum enatauit salutis. Radegundis, Clotharii, Gallorum regis, uxor, sub preciosis et delicatis uestibus uile et asperum cilicium tulit. Sicque omnem penitus Venereę

efficax est deprecatio, quam cibi comitatur abstinentia? Hoc enim duplici telo ualidiora inimici machinamenta demoliri ac dirui posse monstrauit, cum de nequissimo spiritu effugando diceret: Hoc genus non eiicitur nisi per orationem et ieiunium . Ne autem abstinentię bono abutamur ad iactantiam et uirtutem in uitium commutemus, sit: Cum ieiunatis nolite fieri sicut hypocritę tristes .

fit fortior. Ozias, Bethulię princeps et qui cum illo erant, iam se suaque dedere hosti decreuerant, quem illa interemit. Itaque, quos arma a seruitutis iugo defendere non ualebant, unius foeminę ieiunio et orationibus munitę uirtus liberauit. Anna, Phanuelis filia, quotidianis ieiuniis et obsecrationibus ad prophetandi culmen peruenit, puerum Iesum, quem Simeon sacerdos in ulnas acceperat, ipsa

beati Romualdi sententia et Venerii exemplo faciet, quisquis ad districtioris uitę institutum non nisi eo, qui pręest, consulto ac permittente transierit. Alterius nunc sexus exempla perpauca subiungam, ne modum excedat oratio. Elizabeth, regis filia, cuius sępe fecimus et sępe facturi sumus mentionem (adeo una omnibus fere affluit uirtutibus) nolens ne in ipsa quidem mariti domo suo uiuere arbitrio, Conradum, mendicum et religiosum

tantum a cunctis silentium prębetur, ut, cum in unum tam numerosa fratrum multitudo conueniat, pręter illum, qui consurgens Psalmum decantat in medio, nullus hominum penitus adesse credatur, ac pręcipue cum consummatur oratio, in qua non sputum emittitur, non excreatio obstrepit, non tussis intersonat, non oscitatio somnolenta dissutis malis et hiantibus trahitur, nulli gemitus, nulla suspiria etiam astantes impeditura promuntur, nulla uox

animam sustentabat, orans frequenter et psallens et rastro humum fodiens, ut ieiuniorum laborem labor operis duplicaret. Indicauit nobis Hieronymus aduersus libidinem tria pręcipua, dum sancti huius recenset gesta: ieiunium, orationem, laborem. Pręter hęc Euagrium hibernis noctibus in puteum, Bernardum abbatem in lacum descendere solitos accepimus, ut gelascentium aquarum frigore calorem corporis temperarent castitati infestum.

iam nec ferri poterat. Christophorum martyrem, qui mundi Opificem in humeris gestare meruit, cui ducenti milites manum iniicere non sunt ausi, quo uiso Ammonitarum rex est territus, uicissent foeminę, nisi ille repentę ad orationis arma confugisset. Vinctus et in carcere positus, dum illum duę insignis impudicicię sorores Niceta et Aquilina ad hoc a rege missę, ut turpi uoluptate delinitum a Christo auerterent, complexu, osculis, alloquiis

et multę diuitię et iuuenilis ętas et elegans prę cęteris forma ad repetendum connubium hortabantur. Illa tamen uiduitatem prętulit nuptiis, molli indumento cilicium, luxurię ieiunium, somno atque ocio uigilias et orationem hisque armis instructa Olophernis, id est, diaboli dissecuit caput, nullum ei ad se corrumpendam relinquens locum. Hinc illi, quę sic uicerat, dicitur: Confortatum est cor tuum, eo quod castitatem armaueris et

ut obedire discat spiritui. Deinde, quanto infirmior es, tanto solicitius pete a Domino auxilium. Petenti datur et pulsanti aperitur. Frequentius ora, uentri minimum indulge. Hoc demonium non eiicitur, nisi per orationem et ieiunium. Somnolentiam caue et uigilils operam da. Qui uigilat, non sinit perfodi domum suam. Fac aliquid operis, ut nunquam te diabolus inueniat ociosum. Sexum diuersum, quantum potes, fuge, quantum licet,

per Sansonem liberati sunt, qui ligatus fregit uincula et maxilla asini interfecit inimicos et de molari maxillę egressis aquis sitim sedauit. Per poenitentiam quippe diuelluntur nexus peccatorum. In maxilla oratio, in asino humilitas intelligitur, quibus prosternuntur nequitię spiritales, quia humiliantis se oratio nubes penetrat. De molari autem maxillę fluunt aquę cum inter orandum conscientię morsus ellicit lachrymas,

molari maxillę egressis aquis sitim sedauit. Per poenitentiam quippe diuelluntur nexus peccatorum. In maxilla oratio, in asino humilitas intelligitur, quibus prosternuntur nequitię spiritales, quia humiliantis se oratio nubes penetrat. De molari autem maxillę fluunt aquę cum inter orandum conscientię morsus ellicit lachrymas, quibus deinde parta beatitudo restinguit desyderii sitim. Sub Heli quoque sacerdote a

schedulam super altari reperit, in qua reuelabatur peccatum et abbatis merito uenia concedebatur regi, si modo ille se peccasse doluisset. Hinc patet, quantum proficit peccatoribus iustus precator, ut pene desperantibus eius oratio saluti sit. Siquidem et Odonis, Cluniacensis abbatis, monitis quidam ex prędone monachus factus, dum e uita decederet, Beatam Virginem sibi apparuisse dixit, iubentem, ne timeret, eo quod

sicut proieci omnes fratres uestros, uniuersum semen Ephraim. Valde pręterea horrendum est, quod pro his ne orare quidem permittit. Sequitur enim: Tu ergo noli orare pro populo hoc nec assumas pro eis laudem et orationem, et non obsistas mihi, quia non exaudiam, te. Et rursum ait: Mane consurgens contestatus sum et dixi: Audite uocem meam, et non audierunt nec inclinauerunt aurem suam, sed abierunt unusquisque in

maior. In Ecclesiastico scriptum est: Qui baptizatur a mortuo et iterum tangit mortuum, quid proficit lauatio illius? Sic homo, qui ieiunat in peccatis suis et iterum eadem faciens, quid proficiet humiliando se? Orationem illius quis audiet? Veruntamen si contigerit (quoniam natura fragiles sumus) ut iterum et iterum labamur, semper enitendum erit, ut surgamus. Qui cito surgunt, cito et sanantur; iacentium plaga desperabilis

firmabat. Post hęc sane et Iacobus apostolus non ad alios quam ad sacerdotes nos mittit dicens: Infirmatur quis in uobis? Inducat presbyteros Ecclesię et orent super eum, ungentes eum oleo in nomine Domini. Et oratio fidei saluabit infirmum, et alleuabit eum Dominus. Ac ne tantum de infirmitate corporis curanda dictum putemus, adiungit: Et si in peccatis sit, remittentur ei . Statimque infert: Confitemini ergo

senem iam relicto, in quo ętatem egerat, tugurio uagum profugumque ad se aduocans, ut rediret, admonuit, et iam suam expertus imbecillitatem alienę misereri disceret, non irasci. Post hęc pro illo precatus, tentationem oratione abegit. Improuidus igitur iste confessionis auditor nonne et se et confitentem perditum iret? Nonne cęcus cęcum ducens ambo in foueam corruissent, nisi Apollo Domini miserantis nutu manum suam utrique supposuisset?

exemplis more nostro confirmemus. In Actis Apostolorum legitur de illis, qui primi ipsis euangelizantibus credidere: Erant autem perseuerantes in doctrina apostolorum et communicatione fractionis panis et orationibus. Fiebat autem omni animę timor. Sicuti ergo quotidie cęlestem panem hunc illis gustare mos fuit, ita et cęlestium desyderio flagrantes, assidui factores uerbi erant, non auditores tantum, in oratione

panis et orationibus. Fiebat autem omni animę timor. Sicuti ergo quotidie cęlestem panem hunc illis gustare mos fuit, ita et cęlestium desyderio flagrantes, assidui factores uerbi erant, non auditores tantum, in oratione soliciti, in timore Dei humiles, in charitate feruentes. Vnde sequitur: Omnes etiam, qui credebant, erant pariter et habebant omnia communia. Ad tantam perfectionem quid, quęso, illos adduxerat nisi fides

cessarent, compellere. Quę res tunc clarius patuit, cum post uindictę diuinę in percussorem miraculum illę ipsę mulieres, apud quas aliquando pernoctauerat, palam confiterentur atque idem percussorem suum miseratus oratione sanitati restituisset. Nos tam anceps iudicium facile uitabimus, si Ioannis Alexandrini episcopi prudentiam imitari uoluerimus. Qui ipsius Vitalis delatoribus ita fidem adhibuit, ut sanctum uirum ne in lustris quidem

totius reliquę uitę institutio testabatur. Ab hac impudicicię nota Daniel, Aegyptius abbas, miraculo se expediuit. Cum enim rogatus rustici cuiusdam domum adiisset, uxori eius diu infoecundę ac sterili sobolem oratione a Domino impetrauit. Vicini uero tumescente uentre mulierem cernentes, quam olim de marito nunquam grauidam factam nouerant, de abbate concepisse putauerunt. Postquam ergo peperit, Daniel omnibus ad spectaculum

esset. Tunc demum Dei iudicio factum est, ut eius ignominię autor demone arreptus nequitiam suam ac dolos confitendo proderet. Qui cum diu multumque uexatus a sanctissimis uiris curari nequiuisset, postremo ipsius Pafnutii oratione curatus est. Sicque mitis ac modestus adolescens iam labefactatam honestatis et sanctimonię famam patientia sua reparauit, pietate auxit, dum et inculpatus tolerat et offensus miseretur. Sed nequis ab ingratis

langoris molestiam maiore uirtutum meditatione uincebat, animo etiam fortior quam corpore debilior. Beniamin eremita aquę intercutis morbo uehementer laborabat. Ac ne hoc illi ob delicta datum crederes, alios infirmos oratione sola curauit. Eis uero, qui infirmitatem eius miserabantur, e diuerso supplicare solebat, ne corporis sui, sed animę curam haberent ueniamque a Domino sibi exorarent peccatorum, quę, dum sanus esset, se commisisse

recuperarunt. De Hugone quoque, Bonnęuallis abbate, legimus, quod religionem professus, continuo ad seculum redire tentatus sit. Nec ferre ad intima usque penetrantes inimici sagittas potuisset, nisi eis orationum scutum opposuisset. Oranti Virgo, Dei Genitrix, apparuit et iam dubium suspensumque ad perseuerandum in sancto proposito animauit. Non est ausus postea diabolus eum lacessere, quem pro uiribus repugnantem ipsa cęli

docet, et quantum mali consequantur, qui religionem professi ad seculum redeunt, et quantum boni, qui in ea perseuerant. Ad superandum hoc diabolicę machinationis genus multum profecto adiuuat oratio sanctorum. Sub Bernardo abbate quidam nobili familia ortus, cum se monachum fecisset, in tantum mentis tedium lapsus est, ut palam diceret nunquam se hilari sedatoque animo futurum. Frustra illum fratres, ut in Domino

animo futurum. Frustra illum fratres, ut in Domino consolaretur et spe pręmii cęlestis moestitiam deponeret, hortabantur. Frustra hoc ipsum abbas admonendo exaggerabat. At uero, ubi idem abbas pro eo orationem fecit, ita immutatus est, ut e contrario exultaret ac se iam deinceps perpetuo contentum uicturum affirmaret. Quippe diabolus orantis abbatis uirtutem sustinere non ualens, ab impugnatione fratris illico desiit et

ab Aethiope puero extra ecclesiam per uestem trahi, dum cęteri fratres psallere coepissent. Insecutus ergo eum atque increpans uirga percussit, neque ipse postea eiusmodi mentis instabilitatem passus, cum aliis in oratione perseuerauit. Sic Benedictus monachum feriens, malignum ab eo spiritum in fugam conuertit. Nathanael anachoreta, cum ipsum solitudinis perteduisset, ea relicta cęllam sibi proxime pagum constituerat.

ganniens transiliit psallentique gladiatorum pugna spectaculum prębuit et unus quasi interfectus et ante pedes eius corruens sepulturam rogauit. Orabat semel fixo in terram capite et, ut natura fert hominum, abducta ab oratione mens nescio quid aliud cogitabat: insiliit dorso eius festinus gladiator et latera calcibus, ceruicem flagello uerberans: Eia — inquit — cur dormitas? Cachinnansque desuper, si defecisset, an ordeum uellet

inimicus etiam orantibus et cum Deo loquentibus nobis negocium facere audet, quoquo modo potest, pietatis iustitięque opera impedire nitens, ne perficiantur. Launomaro, Carnotensi abbati, nocturnas agenti uigilias et in oratione posito lucernam extinxit. Quasi uero lucernę lumine indigeat, in cuius corde lucet Christus. Ne tamen uel hoc liceret tenebrarum amatori diabolo aduersus lucis amatorem Launomarum, rursum diuinitus accensa

tot fraudes, tot blanditias, tot iras, tot terrores unus superauit. Nam quoties ad Dominum conuersus dixit: Domine, Iesu Christe, Fili Dei uiui, miserere mei peccatoris, — toties ab insidiis liber euasit. Breuis quidem oratio, sed permultę uirtutis, si fideliter, si ardenter, si humiliter exprimatur. Nunc, ut maioris ignominię cauterio notetur imbecillitas inimici et in nobis repugnandi augeatur audacia, feminarum quoque de illius

pedes in pręparatione Euangelii pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea extinguere. Et galeam salutis assumite et gladium spiritus, quod est uerbum Dei, per omnem orationem et obsecrationem, orantes omni tempore in spiritu, in ipso uigilantes. Si sic instructi militabimus, uincemus, et donatiuum militię nostrę erit cęlorum regnum, Iacobo apostolo dicente: Beatus uir, qui

piis actionibus nos continenter inherere monet, dum ipse turbis prędicare non cessat, dum uariis langoribus affectos curare non desinit, dum dies quadraginta neque comedit neque bibit, dum in tentationibus perdurat, dum in oratione pernoctat, dum suos usque in finem diligit, dum denique persecutiones usque ad ignominiam crucis ęquanimiter tolerat, nunquam ab exercitatione uirtutum quietus, ut ab ea nunquam quiescendum esse doceret, dicens:

Nam et Columbanus monachus, Columbani abbatis discipulus, cum febri grauiter ęstuaret et ei uir apparuisset dicens preces et lachrymas abbatis ipsi obstare, ne mori posset, continuo rogauit abbatem, ut ab oratione cessando permitteret se de corporis carcere quamprimum educi, eo quod ad ęternam beatitudinem se transferendum minime dubitaret. Statim ergo sumpto animę uiatico relictaque carnis sarcina cęlum petiit, quo iam diu

dolor et culpam prius abluat fletus quam flamma exurat. Ezechias rex morbo correptus, cum mortis suę nuncium accepisset, orauit et fleuit diuinaque miseratione additi fuere uitę eius quindecim anni, dicente Domino: Audiui orationem tuam et uidi lachrymam tuam, et ecce sanaui te. Die tertia ascendes templum Domini, et addam diebus tuis quindecim annos. Ex quo instruimur tunc maxime precibus et poenitentię moerore nobis opus esse, cum

sint, in iis duntaxat, quę Deo offerunt, confidunt. Audite — inquiet — uerbum Domini, principes Sodomorum... Cum extenderitis manus uestras, auertam oculos meos a uobis, et cum multiplicaueritis orationem, non exaudiam. Manus enim uestrę sanguine plenę sunt. Ad iudices uero, qui pecuniam pluris quam iustitiam faciunt, dicet: Principes tui infideles, socii furum; omnes diligunt munera, sequuntur

extarent, nisi anno MCCLXXVII in ista domo communi conflagrata ab Almissanis fuissent. Pro muneribus acceptis et pro ipsa animi tui sedulitate grates tibi rependo debitas. Nepotes ipsos meo nomine et hortatione saluta atque amicum tuum Marcum orationibus adiuua. Vale! Spalati, die X Maii, anno MCCCCLXXXXVI.

AELIVS LAMPRIDIVS CER. P. LAV. SIGISMONDO GEORGIO PHILOSOPHIAE PROFESSORI SALV. Poposcisti a me eloquentiam huic orationi, quasi Sicyonis calceos Socrati, aut matronae caerusam; ego vero novi vos magnos Catones ex industria incomptos mangonis artem et calamistrum damnare ac sine floribus incedere ac ne manicatam quidem togam, nedum redimicula ferre; ab huiuscemodi igitur molliore cultu ac quodam lenocinio

nedum redimicula ferre; ab huiuscemodi igitur molliore cultu ac quodam lenocinio temperavi ne vestrae frontis caperatam severitudinem meretricia mollicia eviratam erugarem ac ne floccos quidem omnes legere quasi noevos tondere ausus sum, ne vobis illos exprobrare viderer qui vestram orationem saepius quasi maculae marmor exornant atque, ut illas quidem albarium opus atque tectorium devenustat, sic vestra vi sua ac religione pollens oratio, casta simplex sancta, extrariis nihil indiget ornamentis: atque ut Vestam Bachanalia, Minervam floralia, Dianam unguenta, sic philosophos,

eviratam erugarem ac ne floccos quidem omnes legere quasi noevos tondere ausus sum, ne vobis illos exprobrare viderer qui vestram orationem saepius quasi maculae marmor exornant atque, ut illas quidem albarium opus atque tectorium devenustat, sic vestra vi sua ac religione pollens oratio, casta simplex sancta, extrariis nihil indiget ornamentis: atque ut Vestam Bachanalia, Minervam floralia, Dianam unguenta, sic philosophos, praesertim nostros, nimis ambitiosa atque exquisita dedecent verba. Ergo tuus Georgius, Sigismonde, reipsa contentus hoc est philosophia: sermonis fucum

Condidit erecto cui nunc monumenta sacello:
Immemor haud tanti filius officii. GEORGII BENIGNI SALVIATI OR. MI. ORATIO FVNEBRIS HABITA PRO MAGNIFICO ET GENEROSO SENATORE IVNIO GEOR. PATRITIO RHAG. IN AEDE DIVI FRANCISCI. XIII. CAL. MARTIAS. MCCCCLXXXXVIIII. Admirabili divinae artis opificio si diligenter animo

viro tanquam fratre amantissimo, nec id fuisset humanitatis vestrae; sed non egetis medicina neque modo solatio; innata namque probitate et nota doctrina vestra caretis illo errore quo plerique suorum discessu angi solent. Ad te tandem potissimum mea devehetur oratio, fili tanti viri unice Sigismunde, in philosophicis atque theologicis disciplinis mi auditor acutissime, audeo dicere et doctissime. Quum enim parum a doctissimo viro differas (exercitatione inquam sola), nil prorsus ab eo differe videris: noli tuum genitorem, ac si non esset, lugere.

Damiano fratre eius apud honoratos Misyae inferioris principes viro honoratis, nec non et patriae tuae inclitae valeas ut coepisti esse gloriae perpetuoque splendori, et maiores tuos paene invictos virtutibus et celebri fama superare. Nos, patres optimi una secum pias preces orationumque suffragia pro huius animae expiatione, ut et nostro adunetur piaculo ad ipsum altissimum, supplices porrigamus quo et ipse nostra intercessione felix effectus pro nostra faelicitate exoret, ut et ipsi superas illas adeamus suo tempore aedes ibique

Quicuqid inquam hac in re ab his omnibus egregie dictum hic reperies, pleraque ab aliis intacta tractauimus, modos nouos: nouasque opiniones addidimus, noum dicendi genus secuti sumus. Et ea quę uix a doctissimis hominibus cogitatione attinguntur, exculta pro uiribus ingenii nostri ac illustrata oratione pene rudi quoque populo probabilia dedimus. Hęc itaque quę nuper in uestra urbe: uestrisque, ut ita dixerim, auspiciis elucubrauimus: uestro etiam perpetuo honori tribuimus. Neque id sane iniuria prouocastis quippe animum meum beneficiis innumeris. Nunquam enim me illius humanitatis

tibi, laeserint nec Austri
9   Vicinum nemus, ut queat trapetis
10   Felix solvere debitum laboris.
11   Neu celes modo de meis Camoenis
12   Quid, doctissime, senseris: Catullum
13   An quidquam redolent, Horatiumue?
14   Mallem hoc, quam Lybias, utrumque et Indum.

meum statim ab ipso paschalis solennitatis aduentu solicitaram, qua te praeceptorem suum nactus aliquo munusculo prosequeretur. quod nescio quibus ex causis ab illo neglectum sit. Verum scio quod pluribus antea diebus in addiscenda quadam oratione uehaementer elaborarat, qua quom peregregie paratus esset, pro tribunali Christi corpus ineffabile cathedrali sub aede uenerari, Rectoris et Praesulis assistentia destitutus haud absque summo dolore paecepto tuo parens

2010-01-30 Prva verzija. [Aelius Lampridius Ceruinus poeta laureatus et canonicus. Oratio funebris in Joannem Gotium] Idem Aelius in Ioannem Gotium Consideranti mihi duplicem

aliud multo malus maius exoritur bellum; siquidem hic consensus omni dissensu grauior quadam intestina conspiratione mentemque animumque diuini oris inspiraculum et sui auctoris imaginem et uicarium et legatum quem terreno huic domicilio praefecit et rationis et orationis potentem ita plaerumque obaudit, ita deformat, ita penitus conculcat, detorque, deprauat, ut ab illa sua diuinitatis immortali regula forma in brutorum speciem et belluinam deformitatem degenerare uideatur; illa enim uegetandi ac sentiendi uis ac duplex corporis

patriam quantum omnes meminisse possimus Atticas Veneres, et illud Isocratis Mirothecion, in f..diam uere utramque dicendi copiam, hoc est Graecam et Latinam aduexit. Bis orator creatus primo ad Wladislauum, secundo ad Federicum Regem, luculentissimas habuit orationes quibus et sibi et patriae non mediocri fuit honestamento; quorum hoc illi monimentum mei libelli in secundam orationem seruant:
Non mage Dulichium procerem testatur Homerus
Blandaque miratos

uere utramque dicendi copiam, hoc est Graecam et Latinam aduexit. Bis orator creatus primo ad Wladislauum, secundo ad Federicum Regem, luculentissimas habuit orationes quibus et sibi et patriae non mediocri fuit honestamento; quorum hoc illi monimentum mei libelli in secundam orationem seruant:
Non mage Dulichium procerem testatur Homerus
Blandaque miratos Nestoris ora Phrygas
Nec mage facundum regio Maurisia Syllam
Verbaque Romani Carneadoea

Hoc proauos Epidaure tuos sermone fateris
Teque suum agnoscit Martia Roma genus Scripsit etiam libellum quem Delphinum appellauit soluta oratione, plures etiam libellos (ut nonnulla epigrammata) quae lusit omittam diuerso genere carminum lepidissime concionnauit, quos Angelus Policianus uir undecumque doctissimus non solum laudat, sed etiam admiratur; cuius in eosdem libellos huiuscemodi extate epistula:

de me merito denegarem. I.2. Deligere igitur pauca de multis curabo, quę magis memoratu digna uidebuntur. Cuncta enim persequi ociosi potius quam diligentis scriptoris esse puto. Plurima quippe ab aliis exscripta uidi in quibus Latinę orationis uenustas desiderabatur, in epitaphiis pręsertim, quę, ut cuique libitum esset, a doctis pariter et indoctis describi solebant. Mihi itaque propositum est non nisi probata exquisitaque decerpere, ut dignum tuis uotis munusculum tibi offeram. Mutilata uerba

Ad ędem S. Georgii Manicula (alia manu?)
.M. ORATIVS CONSVL EX LEGE TEM-
PLVM IOVIS OPTIMI MAXIMI DEDI-
CAVIT. ANNO POST REGES EXACTOS.
A CONSVLIBVS POSTEA AD DICTA-
TORES. QVIA MAIVS IMPERIVM ERAT
SOLENNE CLAVI FIGENDI TRANS-

sit ad lunam, ad solem, ad cętera errantia sydera. 110.4. Sed certe his omnibus longe pręstabilius est mensuram nosse uitę atque morum. Est enim modus in rebus (ut Lucretius Recte Horatius inquit), sunt certi denique fines, quos ultra citraque nequit consistere rectum. Hor. Sat. 1,1,106-7 Non hoc dicimus ut geometrię rationem improbemus –

fieri iussit sibi et Fundanię Eglogi, libertę et uxori. Zosimus et Felix, liberti et heredes, faciundum curarunt. 114.2. Philologus Augustalis: officii nomen fuisse coniicio ab Augusto concessi. Philos enim Gręce Latine amorem sonat et logos ratio uel oratio dicitur, ut quasi procurator alicuius Cęsaris Augusti sit qui eius rem curet et expensi acceptique rationes in prouincia dispungat atque cognoscat. 115.

vel incultior, quam decuisset, fui, det mihi veniam et prolixitatem quidem loquacitati, inelegantiam vero et characterum sordes partim inscitiae, partim occupationibus ascribat. Institueram ego tum ob celebritatem tantae rei, tum etiam ex commissione domini mei Quinqueecclesiensis 14 orationem facere, sed ob infirmitatem regis et etiam quandam aliam ob causam, quae litteris non est committenda, oratio locum non habuit. Vestram Reverendissimam Dominationem bene valere et cito ad nos incolumem redire cupio. Ex Albaregali,

characterum sordes partim inscitiae, partim occupationibus ascribat. Institueram ego tum ob celebritatem tantae rei, tum etiam ex commissione domini mei Quinqueecclesiensis 14 orationem facere, sed ob infirmitatem regis et etiam quandam aliam ob causam, quae litteris non est committenda, oratio locum non habuit. Vestram Reverendissimam Dominationem bene valere et cito ad nos incolumem redire cupio. Ex Albaregali, postridie coronationis serenissimi domini Lodovici regis, anno Domini 1508. Eiusdem Vestrae

laudari. In illis enim mera lucubratio et ingenii uis, in his uero et extrorsum quamplurima commendantur lenocinia; nanque uiuida uox, gestus animi motibus pares, corporisque uigor et manus et oculi non minus quam oratio plaerunque auditorum aures eblandiuntur. Sedentis uero refrigerata lectio et quasi mortua, quo minus incendit, minus audientium iudicia praeuertit. Iuuabit igitur me non solum recitando sed etiam culpando proficere neque meam editionem temere et inconsulte precipitasse;

etiam dicam de tuis divinis mathematicis in quibus divina integritas maxime suam bonitatem et excellentiam humano generi communicavit, quum nos (quantum potentiae ordinatae et fragilitati humanae conveniebat) sibi similes fecerit, ut subtilissime in hac tua doctissima oratione in principium studii Patavini doctissime ostendisti? Quarum vere princeps vel magis parens esse videris, in manu cuius destructio et constructio ipsarum sita est, quia te dubitante omnes convenit dubitare. Quae tu non solvis, non erunt soluta. Aliena

recto et non obliquo ad terminum felicitatis properare! Ex quo mi Federice: quamvis te inter sidera post sera tempora collocabimus, tamen interim praeconia tuarum disputationum lectionumque in Gymnasio Patavino hincinde collecta; orationem etiam cum tractatu universali in divinas mathematicas (qui speculum astronomicum iure dici debet, terminans totam potentiam intellectus humani in omni scientia, quia compraehendit omnia humana atque divina) impressioni per me mandata (ut posteris etiam haec innotescant) ad te mitto.

atque divina) impressioni per me mandata (ut posteris etiam haec innotescant) ad te mitto. Reliquas vero tuas lectiones doctissimas lectas et legendas (bono communi consulendo) tibi imprimendas relinquo. Vale. ORATIO clarissimi artium et medicinae doctoris Federici Chrysogoni Iadertini in Academia Patavina publice habita Dum quintum aetatis annum ducerem, una die utroque parente orbatus sum, concio ornatissima, nec amplius censores habere volui, sed vi superum et intelligentia non

potissima, et tamen illis nihil est demonstratum. Ego vero, non quia natus sum omnibus contradicere et quod nullum praecipuum mihi habere velim, sed certe, quia compatior huius scientiae, sine qua non contingit quempiam recte philosophari neque aliquid perfecte scire (ut in nostra oratione demonstravimus), et tamen supina iacet culpa illorum, qui se in ea intromittunt absque cognitione dialectica et physica, sine quibus, si quid sciunt, nesciunt se scire. Ideo hanc lecturam vel expositionem in Elementa Euclidis nostro modo exponemus, numquam a sensatis rationibus

Figura autem et triangulus ad geometram et non ad alium artificem spectat. Quae omnia apparebunt ex ipsa diffinitione syllogismi in primo Priorum, si primo litteram ipsius diffinitionis corruptam vitio interpraetum vel impraessorum, bene legamus. Quae sic legi debet: Syllogismus est oratio, in qua positis quibusdam aliud (dicit) quidem appositis – legi debet sic aliud quoddam a iacentibus – ex necessitate contingit, eo quod haec sunt. Quae quidem diffinitio syllogismi est tota in terminis mathematicis: et nihil aliud diffinit, nisi

oznake. IC. XC. Pro sanctissimo patre Leone decimo Pont. max. M. Maruli oratio
Pontifici da Christe tuo quę posco Leoni:
Apta illi et populis commoda posco tuis.
Ecclesiam regat ille tuam moderamine tanto
Non possum melius dicat ut ipsa regi.
Commissisque

Ipsam quoque cęllulam meam quasi cogitationum consciam pertimescebam et mihimet iratus et rigidus solus deserta penetrabam. Sicubi concaua uallium, aspera montium, rupium pręrupta cernebam, ibi meę orationis locus, ibi illud miserrimę carnis ergastulum collocabam. Et ut mihi testis est Dominus, post multas lachrymas, post cęlo inhęrentes oculos, nonnunquam uidebar mihi agminibus interesse

denique ad captandam quietem humi dumtaxat cubitarit et quotidianis ieiunijs usus fuerit, semel tantum in die comedens, nec aliud quam panem, fructus, olera, radices. Ait etiam eum semper post uesperum uacasse orationi usque ad horam noctis secundam, et cum inde ad mediam noctem quieti indulsisset, reliquum tempus aut legendo, aut scribendo consumpsisse, tantisperque negotium istud ab ipso interpollatum, donec cibum

coram commendasset, in omnibus fere sibi similem fuisse dixit. Cyrillus postea uisionem hanc, quę quanta essent Hieronymi merita testabatur, publice populo enarrauit. Sed redeat unde digressa est oratio. Sanctissimi uiri corpus elatum condere uolentes, quanuis sepulchrum uacuum astaret, quod ipse uiuens in saxo intra uestibulum speluncę sibi excidendum curauerat, non longe a sepulturis Paulę et Eustochij,

Idem Siluanus diaboli pręstigijs, qui sumpta eius forma uim cuidam honestę mulieri inferre conatus depręhendi se fecerat, infamatur, persecutionem patitur, in publicum apparere non audet. Cęterum cum se orationibus beato Hieronymo commendasset, quendam, qui sibi necem inferre uoluit, conuerso in semet gladio mortuum concidisse uidit. Tale facinus et alij nonnulli frustra conati idem passi sunt. Commota ciuitas

affectum in illam transfudit. Deum ergo deserens a Deo deseritur: fratrem suum cum uxore in lecto depręhendens ambos interimit. Inde fugiens latrocinia per annos decem exercuit. Cum tamen beato Hieronymo orationem facere, sicuti solitus erat, non omitteret, Hieronymus tandem sub mercatoris habitu iuxta iter agens apparuit. At eum ille cum socijs inuadens, ut perimat et spoliet, ubi audiuit non esse mercatorem sed

ęternas: uitam enim correxit, ac bene deinde finiuit. In superioribus ęgypti partibus Helię monacho in solitudine degenti ac sanctitatis fama omnibus noto beatique Hieronymi quondam familiarissimo, post orationem obdormienti uisum est uenisse se in regiam quandam amplitudinis eximię ineffabilisque decoris, tribunal in medio positum et coram iudice ibi sedente ac diuinę cuiusdam maiestatis radijs late refulgente

In Malachiam lib. I. In Esaiam lib. XVIII. In Hieremiam lib. VI. In lamentationes lib. III. In eius orationem lib. I. In Ezechielem lib. XIIII. In Danielem lib. I. In parabolas Salomonis lib. III. In Ecclesiasten

impręssę sunt. Ac ne nostra commendare uidear, non de dicendi uenustate loquor (nam et ipse rusticanus sum), sed de historia. Quę si Tibi placuerit, ut imprimatur, operam dabis. Sin minus, parcas impensę; fortasse aliquis, cui dedit ore rotundo Musa loqui (ut Oratius inquit), nostro exemplo prouocatus, idem et exquisitiore stilo et sententiis grauioribus efficiet. Tunc ego ista nostratia libenter aboleri patiar. Nihil enim in uita tam cupide cupio, quam ut quis de hoc sancto, cuius ego

AELIUS LAM: CER: P. L. PETRO SORGIO FRATRI SUO. En orationem quam habui funebrem in avunculum meum patrem tuum, quam olim debui, nunc mitto, non quia noluerim (absit hoc a me) ut tibi paternas laudes invideam quae mihi tecum communes sunt; sed quia mihi defuit librarius et ego multum diuque

et ego multum diuque occupatus (ut scis) professione mea litterarum et familiari cura et horariis precibus vix inter respirandum haec scripsi et emendavi, non mea igitur sed tot rerum quibus obruor, culpa est, quod tardius hanc orationem quam velles accipis, uberior tamen est, et quasi corpulentior; quae prius pro ratione temporis habita fuit exilis. Scis enim inter parandas exequias hanc subito laudationem effudisse: quare olim paene crudam nunc

AELIUS LAMPRIDIUS CERUINUS POETA LAUREATUS IN JUNIUM SORGIUM AVUNCULUM SUUM FUNEBRIS ORATIO. Cum celerius quam opinabar Avunculus meus decesserit et ego gravibus curis distinear, neque in hoc obitu a lachrymis temperare possim: et hunc qui supra privatum virum est in funere laudandum susceperim, non mea, sed fortunae et temporis erit culpa, si neque larga aut

Avunculus meus decesserit et ego gravibus curis distinear, neque in hoc obitu a lachrymis temperare possim: et hunc qui supra privatum virum est in funere laudandum susceperim, non mea, sed fortunae et temporis erit culpa, si neque larga aut magnifica neque amplitudine defuncti digna fluxerit oratio et eo magis quod in otio et umbra sine usu et stilo studiorum intermissione dicendi desuetudine ac situ quodam consenuerim: scitis enim quantis angustiis, quo sermone quotidiano inter provinciales obruor, ut vix succissivo tantum tempore nec

A keziratban quidem. meruisse. Nam defunctorum laus instar patrimonii haereditarium bonum est nullumque majus in suorum desiderio solatium, aut efficacius exemplar quam cognatorum est ad bonos mores; quamvis igitur repentina oratio periculorum plenum opus Aleae. Cuncta tamen temeritati non permittam pro temporis et loci ratione cursim dicturus, et mensariorum more facturus, qui multorum annorum rationes in unam tabellam colligunt: aut naves gubernantium, qui portus maria littora insulas in unius

1.121  Ore oraturus proprio sub nomine Gentis,
1.122  Quarum pars tenet aevi nomen, tempore pars et
1.123  Perditur, atque patrem verbis affatur amicis.
1.124   Phebi oratio Salve, chare Deo, domitor mi, celsa Tonantis
1.125  Viscera, pulchre Parens, Terrarum gloria salve: 125
1.126  Ad Te nunc venio Titan, qui tempora novi
1.127   Solis

1.148  Numinibus: loquor haec nunc fulgidus ore benigno
1.149  Cunctorum ex voto, quae rerum Conditor ingens
1.150  Fecerit ex nihilo, omnia tandem dives habeto. 150
1.151   Oratio Iovis Conticuit dictis, grates persolvit et ille
1.152  Omnibus. At Rector Superum, Telluris, et Alti
1.153  Talia dicta movet: Nostrum generosa propago,
1.154  Sit tibi nomen Adam; felicis tempora

2.62  Nuda nitent: mulier stupet; hinc ferit aethera clamor
2.63  Foeminea vi, horrentque comae gelidusque cucurrit
2.64  Ossa per ipse cruor, respirans talia fatur:
2.65   Oratio Evae ad serpentem “Cur nostros, scelerate, lares sedesque beatas 65
2.66  Ingrederis? Prohibet te serpere numen Olympi
2.67  Coelicolum patriam. Nunquam fera frigidus anguis
2.68  Hic fuit; hinc fuge,

mala 110
2.111  Colligit et gustat; nil dulcius ore virago
2.112  Cepisse unquam dixit, cui post perfidus ille
2.113  Subridens Pluto, aeterno cruciandus ab igne,
2.114   Oratio serpentis. Infert: “Nunquam falsa loquor, tibi vera fatemur”.
2.115  Luridus his dictis tenues discessit in auras. 115
2.116   Quo fragilis mulier descendens voce vocabat

ubi sistant
2.162  Ambo pedes. Tandem venit sanctissimus auctor
2.163  Orbis et aeterno memorandus carmine vatum,
2.164  Quos sic alloquitur conspectos corpore tecto:
2.165   Oratio dei ad parentes nostros. “Quis furor aut quae mens haec olim candida texit 165
2.166  Corpora vel cur post frondes latitatis amari?
2.167  Scire volo a vobis, miseri, mihi dicite

His visis genua inclinantes talia dicunt:
3.145  “O dea, quae celsi Genitrix et Sponsa Tonantis 145
3.146  Diceris et qua semper nobis atria coeli
3.147   Oratio magorum ad virginem. Ampla patent, nostras nunc aure resumere mentes
3.148  Ipsa velis facili, spes omnibus una salutis:
3.149  Ad Te nunc supplex lacrymansque gemensque recurrit
3.150  Regum turba, tuo

casuum declinatione in libris diuinis proferuntur, declinare me compulit, ut sermonis nostri sensus apertior fieret, ille denique locorum situs, quos plene diserteque exponere non poteram, diuinare me fecit. Appendicem etiam operi adiunxi soluta utens oratione, singulorum uoluminum argumenta. Deinde historię ueteris contextum ostendi nouę esse figuram. Quod opus si sanctitati tuę placuerit, facile criticorum ronchos inuidorumque subsannationes contemmnemus, uel potius in illas incidere minime

conscientia dolent, quod de tutissimo salutis portu iterum mortiferis mundanae uanitatis fluctibus se commiserunt. At tu, qui tam perniciosum periculi genus cupis euitare, quoties ueteris uitae cogitationibus solicitaris, toties confige illas diuinae contemplationis telo, armis orationis perime et ieiuniorum frigore concupiscientiae ignem extingue nec in te uiuere sinas, quod te per blandimenta in mortem impellit. Noli ad seculum respicere, qui in monasterio Deo seruis, noli Aegyptias ollas concupiscere, qui manna caelesti et pane pasceris angelorum.

sed sine delectu omnibus delectari uitium est. Omnia probate, inquit Apostolus, quod bonum est, tenete! Et Dominus in Euangelio zizania cum tritico colligere iubet, sed hoc usui seruare, illa igni urenda tradere. DE INSTANTIA ORATIONIS Parabola XXV Quidam paupertate compulsus mendicare coepit. Et primo hostiatim panem petens abunde sibi alimenta comparabat. Deinde diuitum conciliabula circumiens non modicam colligebat pecuniam. Igitur elemosinis tandem diues factus dicere solebat mendicos prius oportet

Igitur aequo animo tolleremus, siquis nos contumeliis carpat, rapinis exhauriat, maledictis lacessat, siquis nos caedat, uerberet, sauciet, mutilet et quoquo modo nos affligat. Tantum caueamus, ne forte irritemur ad uindictam et illis mala pro malis reddere nitamur, quos iubemur diligere et orationibus iuuare. Laedant illi, quantum uolunt, exteriora nostra, animae thesauro, qui intra nos est, nocere non possunt, nisi ipsi assenserimus. Assentiemus autem, si per impatientiam peccabimus. Nostra quippe delicta nobis detrimento sunt, non aliena. Quod si ne lacessiti quidem irascamur,

parabola illos respicit praedicatores, qui, quod uerbis aedificant, exemplo destruunt, et quod alios exposcunt, ipsi minime praestant. Aliis onera grauia imponunt, ipsi ne digito quidem ea tangere uolunt. Longe enim dissimiliter uiuunt atque uiuendum praecipiunt. Moresque eorum cum oratione, cum dictis facta repugnant. Proindeque illud, quod suadent, non persuadent. Cum enim ad capescendam uirtutem caeteros hortati fuerint, ludere putantur et quasi deridiculi causa plebi praecipere, quod ipsi non faciunt. Quoniam autem acerrime uitia reprehendunt, quae ipsi

Jacobus Bannicius a Caesareis secretis Stephano Ponchierio Reverendissimo Episcopo Parisiensi salutem. Ludovicus Helianus, qui a Christianissimo Francorum Rege vestro hic apud invictissimum Caesarem nostrum oratorem agit, habuit orationem de Caesare, proceribus Germanisque omnibus adversus Venetianos ac Turcas concitandis, deque factiosis quibusdam concilium ac sanctissimam Principum confederationem interrumpere conantibus comprimendis. Non memini audire neque legere orationem nostra tempestate priscorum oratorum facundiae

invictissimum Caesarem nostrum oratorem agit, habuit orationem de Caesare, proceribus Germanisque omnibus adversus Venetianos ac Turcas concitandis, deque factiosis quibusdam concilium ac sanctissimam Principum confederationem interrumpere conantibus comprimendis. Non memini audire neque legere orationem nostra tempestate priscorum oratorum facundiae propius accedentem. Nam has nationes, maxime autem Caesarem ipsum ad id jam bellum incumbentem non delectavit modo, atque commovit, sed etiam affecit, et adversus illas gentes armorum ardore vehementer inflammavit, ac omnium concursantium

euocatum ad concilium Lateranense Bernardum Zane archipraesulem nostrum Spalatensem operaeprecium uisum est comitari. Quo cum longo postliminio tandem peruenissem, peragratis omnibus pene sanctorum sacellis, eorumque sanctis reliquiis ex Christianorum instituto adoratis, contigit interfuisse orationi ab eodem Archipraesule nostro luculentissime peroratae coram Maximo Pontifice Iulio II. caeterisque patribus ex industria in Lateranensis ecclesiae synodo ad id in prima sessione congregatis. Quam quidem orationem, Marce Marule, amicorum doctorumque uirorum

reliquiis ex Christianorum instituto adoratis, contigit interfuisse orationi ab eodem Archipraesule nostro luculentissime peroratae coram Maximo Pontifice Iulio II. caeterisque patribus ex industria in Lateranensis ecclesiae synodo ad id in prima sessione congregatis. Quam quidem orationem, Marce Marule, amicorum doctorumque uirorum rarissime ad te praecipue mittere uisum est, ut cui tu in illo tuo praeclaro opere de imitatione Christi eruditionis atque ingenii laudem tribuisti singularem, dignumque censuisti cui ipsum opus praecipue dedicares, eius nunc non

totum uersari, arma tractare, buccina militari concrepare: tam acer est in dicendo, tam uehemens in exhortando, tam efficax in suadendo, ut omissa actione, pronuntiationem uehementiamque uerborum Demosthenis Aeschinisque, sua uerba trutinantium, crederes. Quod nequaquam auderem adstruere, nisi et orationi prius peroratae, quam pene demandatae, ipse interfuissem, et ab omnibus fere, qui interfuere, commendatissimam cognouissem. Nam et tunc totius pene sacratissimi theatri applausu est excepta, et postea omnium (qui ea legerunt seu audierunt) rotundo ore celebrata, ac doctissimi cuiusque

a teneris, ut Graeci aiunt, unguiculis ad hanc usque aetatem, litterarum studia scienter amplexus est, datque iugiter operam, ut natalium suorum splendor eruditione magis illustretur, quam genere. Verumtamen, ut reuertamur, unde digressi sumus, cum orationem, quam mittimus, mi Marce, perlegeris, quod intra te fortasse tacitus sentis, etiam uerbis, scriptisque in publicum securus dabis: delectabitque te ab eo plurimum amari, quem plurimum laudas: immo qui iam multorum ore celebratur ubique, et extollitur, adeo ut nemo sit, qui dubitet, ex

orationem, quam mittimus, mi Marce, perlegeris, quod intra te fortasse tacitus sentis, etiam uerbis, scriptisque in publicum securus dabis: delectabitque te ab eo plurimum amari, quem plurimum laudas: immo qui iam multorum ore celebratur ubique, et extollitur, adeo ut nemo sit, qui dubitet, ex oratione, suasuque suo Pontificem Maximum Iulium compositis Ecclesiae rebus, et his, quae per tyrannos erant occupata, reparatis, continuo expeditionem indicturum in Turcas, omnesque Christianorum principes, qui ad hanc usque diem dormitauerunt, simul et dormierunt, ueluti ex somno Endymionis

ipsa interdum non sustinet. Mirum est consulendis simulacris quantum nostra mens reficitur, ut res ipsas melius cognoscat. Ita fit ut perutilis Silii sit lectio, in qua licet, ueluti gemmarum in cera impressas imagines, contemplari ipsum Maronem. Cuius oratio est tanquam naturae quoddam opus, in qua cuncta summa laude censenda sunt, sed non feriunt illico, quod nihil eminet: omnia ueluti coaequata sunt. Quo fit exemplo, ut in pulcherrima muliere, quid praecipuum sit, nescias, omnia tamen pulchra fatearis esse, cum non adeo formosis oculus aut

tum ab altero saedulo expetitos, in quibus uires ingenii promeret. Eodem pertinent tot uerborum et sententiarum figurae, quas alter usurpat elegantissime, apte alter imitatur. Sed ingenue tamen illud oportet fateri, materia superari Vergilium, cum quo certatur oratione. Nam Romanorum res illustriores et magis amplae fuere quam quas Troia profectus in Italia gessit Aeneas. Ac tantum interesse constat, quantum dignitas aetatis ac splendor quidam et imperii maiestas

Dominationis beneficio hunc locum nactus sim, ubi perbenigne a venerabili magistro Ioanne Kilmair teneor, nullum tamen fructum ex meis laboribus capere potui; et quum fuisset mihi animus interpretandi aut oratorias institutiones Quintiliani aut divinas Ciceronis orationes, omnino sententiam mutavi. Namque me faciliores exponentem auctores suspicabantur quidam (hi quales sint, quilibet coniicere potest), me aut Getice aut Caldee loqui, — opinor, quum conspexerunt me cum monachis Caldeis in platea iocutum; in difficilioribus

poena c. 5 De uigilia c. 6 De malo somnolentię c. 7 De somniis c. 8 De oratione fructuosa c. 9 De oratione infructuosa c. 10 De peccatorum poenitentia c. 11 Qualem oporteat esse poenitentiam c. 12

De malo somnolentię c. 7 De somniis c. 8 De oratione fructuosa c. 9 De oratione infructuosa c. 10 De peccatorum poenitentia c. 11 Qualem oporteat esse poenitentiam c. 12 De obstinatione non admittentium

De tentationibus carnis c. 20 De remediis contra carnis tentamenta c. 21 De reparatione lapsi c. 22 Oratio contra tentationes carnis: et post uictoriam actio gratiarum c. 23 Quod oportet nos conformari Christo c. 24 De consortio fugiendo c. 25 De consortio

id est legem pręceptis uitę redundantem. ędificauit turrim, id est templum. Turris quippe arx est urbis, ita oratoria nobis munimenta sunt, ad quę confugientes | carnis demonum-que impugnationes minus timemus, orationis armis accincti et cęlestis contemplationis fide protecti. Sequitur: Et peregre profectus est. non discedendo sed permittendo, ut in utranque partem libera sit operandi facultas. Misit deinde seruos ad fructus uineę colligendos ; misit enim prophetas, qui

id est ad altare | nomini eius consecratum, ut non nostro quod exiguum est sed Christi merito uitam consequamur ęternam. In ecclesia Deo preces offerimus | dicente Domino: Io. 10 Domus mea domus orationis est. Luc. 10 In ecclesia per baptismum renouamur | et encęnia facimus, Io. 16 dum nouum hominem induimur, qui secundum Christum natus est. In ecclesia peccatorum nobis vincula

In contemptores legis vel evangelii. Caput IX Sed neque Legis contemptoribus impune erit, cum diuinus sermo dicat: Prov. 28 Qui declinat aures suas ne audiat Legem, oratio eius erit execrabilis. Frustra enim Deum precatur, qui Dei iussa parui ęstimat. Hoc idem per Hieremiam Spiritus Sanctus affirmat dicens: Hier6 Ecce ego adducam mala

quidam dum rident, dum iocantur, dum cum aliis colloquuntur, repente concidere. Pelle igitur moras omnes | et prauas cupidines de pectore proiicere festina | atque de spelunca latronum fac domum orationis in qua habitare dignetur Christus. Hoc pacto qui nunc nouissimus es apud Deum, iam inter primos computaberis . In nouissimis erant Mattheus, Zacheus, latro, sed conuersi ad Dominum | primi facti

est rapitur | et ad peccata declinat. Quam autem difficulter ne in scelere perseueret effici queat disce. Lunaticum hunc apostoli curare non poterant; a Christo sanatus est. qui ipsis mirantibus, quare sibi id non licuerit, dixit | hoc demoniorum genus non posse eiici | nisi per orationem et ieiunium. ostendens grauissimam quidem esse animi ęgritudinem inconstantiam. Hanc pręterea rotarum instabilitati comparat Scriptura: Eccl33 Pręcordia fatui inquit, quasi rota

Quid inquit timidi estis | necdum habetis fidem? de talibus alibi ait: Ad tempus credunt, et in tempore tentationis recedunt. Ac ne plura enumerando longius protrahatur oratio, Cuicunque uitia dominantur, imbecillus et infirmus est. fortis autem inuictus, cui adest uirtus, quem non deserit ratio, qua ipse suam uoluntatem a sęculi uoluptatibus auersam ad ea quę cęlo digna sunt dirigit | et ad ęterna properans ea quę temporalia sunt,

dictę: Attendite ne iustitiam uestram faciatis coram hominibus ut uideamini ab eis. per hoc enim quod subiunxit: ut uideamini ab eis, ostentationem facti prohibet, non spectaculum. Eadem ratione et elemosinam fieri iubet in occulto | et orationem in abscondito, ut totum optimi cujusque studium sit | non suam laudem, sed Dei quęrere. Huiuscemodi occultationem et parabola illa nobis insinuat: Matth13 Simile est regnum cęlorum

per sermonem insinuet. Luc21 Erat enim Jesus (ut Lucas ait) diebus docens in templo, noctibus uero exiens morabatur in monte, qui uocatur Oliueti. ut nobis ostenderet et tempus et locum orationi contemplationi-que aptum. Commodissime enim tunc oratur, cum cuncta silent. Inter orandum autem in montem ascendere iuberis, ut sicut montium fastigia cęlo proximant, ita tu ad cęlestia contemplanda animo subleueris. Hoc ipsum Marcus quoque testatus est dicens:

contemplanda animo subleueris. Hoc ipsum Marcus quoque testatus est dicens: Mar6 Et cum dimisisset eos, quos uidelicet docuerat, abiit in montem orare. Dominus ergo noster, quod uerbis docuit, hoc exemplo monstrauit, in ipso orationis tempore secedendum esse a turba | et in loco secretiore orandum. Vnde iterum Lucas: Luc5 Ipse autem secedebat inquit in desertum et orabat. Desertum istud Mons Oliueti erat. mons autem contemplationis altitudinem

cuncta Ecclesię bona, quę pauperibus distribuenda erant, in suos usus conuertunt. Hi sunt quos uendentes et ementes de templo suo eiicit Dominus dicens: Matth. 21. Domus mea domus orationis est, uos autem fecistis eam speluncam latronum . Merito igitur talium cathedras euertit | et cum principibus populi sui in cęlestibus considere prohibet, utpote quibus non cęlestis boni adipiscendi sed terreni abutendi cura semper ac studium fuit. Nihil pensi

Leue tamen et minimum quiddam est mortalium pati iniuriam, nisi etiam Dei iudicio damnarentur. Sed in psalmis de iniquo sacerdote dicitur: ps108 Cum iudicatur exeat condemnatus | et oratio eius fiat in peccatum. fiant dies eius pauci et episcopatum eius accipiat alter, et alia multa, quę licet ad Iudam Domini sui proditorem referantur, nihilo minus ad sui quoque similes redundant.

etiam eruditi hominis ore prolata uerba mouere solent | quam si eadem ipse conscripta legeris. Nuda in libris uerba iacent, quę si ab oratore aliquo apte diserte-que recitentur, ipse gestus, ipse aspectus | ipsa-que pronunciatio multum orationi addet ornamenti efficacię-que ad suadendum atque dissuadendum. Delectet te igitur cum legere quę sancta sunt tum quoties ab alio leguntur uel prędicantur audire. Discipulum docilem te esse uolo. Is enim docilis est, qui

Pręuenerunt oculi mei ad te diluculo, ut meditarer eloquia tua. Sed interim neque nos fortasse quicquam mussitare oportet dum contemplamur. Loquentis enim meditatio oratio nuncupatur, sicut et legentis lectio | et audientis auditio. Nam licet etiam orando, legendo, audiendo pensemus ęstimemus-que ea quę dicuntur, proprie tamen contemplatio ipsa est quę cum silentio et neque sensuum neque corporis, sed sola mentis agitatione

seruandi uoto nos obligemus. Quod si uouerimus, pręstare tenebimur non minus quam illa, quę iussa sunt. Pręuaricator est, qui secus fecerit. Sed iam redeat, unde digressa est oratio et sicut instituimus ipsas pręuaricatorum poenas fidelium traditionum scripta percurrendo solicite scrutemur. Neque hoc sine dolore, immo nec sine metu, ne ipsi quoque cum peccatores simus, in illas incidamus. Legimus enim in Deuteronomio execrationes de monte Hebal a Leuitis

Raro uidebis eos qui somniculosi sunt, a luxuria libidinibus-que abstinere. Cum crapulati fuerint, graui sopore premuntur, quos ronchizantes non facilius excites | quam syluestres ursos | aut uitulos marinos. Putas experrecti ad orationes procumbant | uel ad decantandos psalmos instent? ientacula conquirunt, prandia deinde parari iubent, et cum hesternas perpotationes diu dormiendo uix edormierint, iam sese nouis ac recentibus ingurgitant | ne tunc quidem uigilare putandi cum

largiente interpretandi donetur facultas, minus temporis demus somno, ut plus concedamus uirtuti. Id si fecerimus, ne tunc quidem cum dormimus, quod terreat somniabimus, sed quod consoletur | quod-que euigilantibus quoque gratum sit. De oratione frvctvosa. Caput IX Sanctarum uigiliarum propria est quam Deo offerimus oratio. opportune igitur nunc de illa disseremus. Ad Philippenses scribens Apostolus: Ad Phil. 4

quod terreat somniabimus, sed quod consoletur | quod-que euigilantibus quoque gratum sit. De oratione frvctvosa. Caput IX Sanctarum uigiliarum propria est quam Deo offerimus oratio. opportune igitur nunc de illa disseremus. Ad Philippenses scribens Apostolus: Ad Phil. 4 Nihil soliciti sitis inquit, sed in omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione petitiones uestrę innotescant apud Deum.

Sanctarum uigiliarum propria est quam Deo offerimus oratio. opportune igitur nunc de illa disseremus. Ad Philippenses scribens Apostolus: Ad Phil. 4 Nihil soliciti sitis inquit, sed in omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione petitiones uestrę innotescant apud Deum. In quo mihi quidem uidetur docere, ut oremus eum qui potest dare quod petimus. obsecremus autem per ea, quę illi quem oramus, chara esse

dare quod petimus. obsecremus autem per ea, quę illi quem oramus, chara esse nouimus. ut facilius ad pręstandum id quod poscimus inclinetur. et cum pręstiterit, gratias agamus, ne impetrata ingratitudinis uitio amittamus. Habes orationis formam; disce qualiter te habere oporteat inter orandum. Secessum pete, nequid oranti impedimento sit. Matth. 6 Intra in cubiculum tuum Saluator ait, et clauso ostio ora Patrem tuum in

tuum in abscondito. Sed is etiam clauso precatur ostio qui sensibus a rerum fragilium cura sequestratis et mente et corpore in illum dirigitur cui supplicat. Qui sic se habent, etiam cum in conuentu multorum orauerint, in abscondito orare putandi sunt. Priuatę tamen orationi semper magis apta est solitudo. Nam et Dominus noster, ut se nobis imitandum proponeret, Matth. 14 dimissa turba (sicut euangelista ait) ascendit in montem solus orare. Hac profecto de causa a suis etiam discipulis quandoque

solum cum rogamus , quamquam tunc magis, uerum etiam cum non rogamus nos habere necesse est, ut impleatur quod Apostolus ait: Sine intermissione orate! Post gloriosam Domini ascensionem | de ipsis eius apostolis traditum est, quod perseuerantes erant in oratione cum mulieribus et Maria matre Iesu et fratribus eius. Et si apostolis opus erat iugiter orationum sacrificio, quis tutum se a tentationum periculo sperabit, nisi semper orauerit?

ait: Sine intermissione orate! Post gloriosam Domini ascensionem | de ipsis eius apostolis traditum est, quod perseuerantes erant in oratione cum mulieribus et Maria matre Iesu et fratribus eius. Et si apostolis opus erat iugiter orationum sacrificio, quis tutum se a tentationum periculo sperabit, nisi semper orauerit? Hoc quoque roganti necessarium, ut nunquam de Dei misericordia diffidat, sed semper se impetraturum speret quod petit, si modo illud

id est, qua impetrata nescimus, utrum commodo an incommodo nobis futura sit, Dei uoluntati committamus, ut non quod ipsi cupimus pręstet, sed quod ille nouit neque noxium neque inutile fore, quia Redemptor quoque noster, cum passionis calicem transferri a se Patrem rogasset, ita orationem clausit, ut diceret: Veruntamen non mea uoluntas, sed tua fiat! Non quod ipse nesciret crucem, quam subiturus erat, omnium credentium fore salutem, sed quod instruere nos uellet, ut semper uoluntati nostre pręferamus Dei uoluntatem. Vnde ab

commodis preces offeramus Deo uota-que faciamus. Iacobi apostoli sententia est: Orate pro inuicem, ut saluemini! Paulus quoque apostolus hortatur dicens: Obsecro primum omnium fieri obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones pro omnibus hominibus, pro regibus et omnibus qui in sublimitate constituti sunt, ut quietam et tranquillam uitam agamus in omni pietate et castitate. Denique Dominus noster etiam pro

Sanctos ergo in auxilium nobis inuocemus, quia in psalmo est scriptum: Oculi Domini super iustos, et aures eius in preces eorum. Et Iacobus apostolus: Multum ualet, inquit, deprecatio iusti assidua. Plus potuit unius Moysi oratio quam multorum arma. Illo nanque orante uictę sunt inimicorum copię, quo tacente superabant. Ad Elię prophetę preces cęlum dedit pluuiam et terra fructum, cum trium annorum et sex mensium siccitate cuncta in agris exaruissent. Idem uiduę Sareptanę inopiam farinę olei-que

hospitę diu sterili prolem a Domino exorauit et, qui natus fuerat, puerum uita defunctum reuiuiscere fecit. Postremo Naman Syrum leprę morbo laborantem sanitati restituit. Nec terrenis corporibus modo, uerum etiam cęlestibus iusti atque fidelis hominis pręualet oratio. Iosue, Israhelitici exercitus dux, oblatis Deo precibus solem et lunam stare compulit, donec inimicos ad fugam conuersos persecutus internicione delerat. Pro Ezechia rege supplicante angelus e cęlo delapsus pugnauit et Assyrios, qui ipsum obsederant, concidit: centum

delerat. Pro Ezechia rege supplicante angelus e cęlo delapsus pugnauit et Assyrios, qui ipsum obsederant, concidit: centum octoginta quinque milia uirorum una nocte fuere desyderata. Nullus unquam exercitus tam feliciter armis conflixit quam eo tempore sua solus Ezechias oratione. Sed etiam quando graui morbo affectus se moriturum audisset, longiora uitę spacia oranti quindecim anni additi sunt. Longum esset referre Veteris Nouę-que Scripturę miracula percurrendo, quanta uis atque uirtus

cęcis uisum, quot claudis gressum, quot incurabili ęgritudine oppressis pristinam restituerint sanitatem. Audi insuper, quod ipsa Veritas dicat: Omnia, inquit, possibilia sunt credenti . Et: Omnia quęcunque petieritis in oratione credentes, accipietis. Et alibi: Quodcunque petieritis Patrem in nomine meo, hoc faciam. Et iterum: Siquid petieritis Patrem in nomine meo, dabo uobis. Quid ais, Iudee? Quid tu,

in me et uerba mea in uobis manserint, quodcunque uolueritis petetis, et fiet uobis. Manemus in Christo cum credimus, manent in nobis uerba Christi cum ea operibus comprobamus. Hoc si pręstabimus, nubes cęlos-que penetrabit oratio, et illi beati spiritus, qui Tobię preces offerebant Domino, etiam nostras offerre curabunt. Et sicut in Apocalypsi scriptum est: Fumus incensorum de orationibus sanctorum ascendit coram Deo de manu angeli, ita et nostrę orationes ascendent.

credimus, manent in nobis uerba Christi cum ea operibus comprobamus. Hoc si pręstabimus, nubes cęlos-que penetrabit oratio, et illi beati spiritus, qui Tobię preces offerebant Domino, etiam nostras offerre curabunt. Et sicut in Apocalypsi scriptum est: Fumus incensorum de orationibus sanctorum ascendit coram Deo de manu angeli, ita et nostrę orationes ascendent. Neque ulli dubium esse potest, quin ille cuncta, quę petierit, a Domino impetraturus sit, cuius internuncii spiritus ipsi angelici esse non

si pręstabimus, nubes cęlos-que penetrabit oratio, et illi beati spiritus, qui Tobię preces offerebant Domino, etiam nostras offerre curabunt. Et sicut in Apocalypsi scriptum est: Fumus incensorum de orationibus sanctorum ascendit coram Deo de manu angeli, ita et nostrę orationes ascendent. Neque ulli dubium esse potest, quin ille cuncta, quę petierit, a Domino impetraturus sit, cuius internuncii spiritus ipsi angelici esse non dedignantur. Neque enim hoc ideo permittit omnium pręscius et semper ubique

Neque ulli dubium esse potest, quin ille cuncta, quę petierit, a Domino impetraturus sit, cuius internuncii spiritus ipsi angelici esse non dedignantur. Neque enim hoc ideo permittit omnium pręscius et semper ubique pręsens Deus, quod indigeat, ut hominum opera orationes-que ad se perferantur, sed ut per angelorum officium suam erga pios promptos-que peccatores beniuolentiam testetur. Amare se plurimum eos ostendit, quos talibus uti concedit ministris. Quibus certe si digni fuerimus, hoc est, si,

Sed iam de illis quoque pauca dicamus, quorum preces uel nullius uel minimi momenti sunt, ut simul discamus nos eorum dissimillimos esse oportere, si diuinum nobis fauorem precum laudum-que cultu cupimus conciliare. De oratione infrvctvosa. Caput X Ne supplicationibus nostris propitietur Deus, peccata obstant. In Hieremia scriptum est: Opposuisti nubem, ne transiret

De oratione infrvctvosa. Caput X Ne supplicationibus nostris propitietur Deus, peccata obstant. In Hieremia scriptum est: Opposuisti nubem, ne transiret oratio. Vnde idem propheta sub persona plebis peccatricis coram Deo quęritur et ait: Nos inique egimus | et ad iracundiam prouocauimus. Iccirco tu inexorabilis es. Nisi enim omnium prorsus delictorum, quę commisimus, nos

scelere, in quo nunc obstinatus perduras, abstinere decreueris. tunc et gratiam conferet ut abstineas, et cum pro tua oraueris salute, uoti compos ut efficiare pręstabit. In tantum autem obstinatorum non acceptat orationem, ut etiam pro eis orare uetet, pręsertim si incorrecti inpoenitentes-que decesserint, quod Ioannes apostolus in epistola testatur dicens: Est peccatum ad mortem. Non pro illo dico, ut roget quis . Ipse quoque Dominus Iudeorum pertinacię iratus, ad Hieremiam

decesserint, quod Ioannes apostolus in epistola testatur dicens: Est peccatum ad mortem. Non pro illo dico, ut roget quis . Ipse quoque Dominus Iudeorum pertinacię iratus, ad Hieremiam prophetam loquens ait: Tu ergo noli orare pro populo hoc, nec assumas pro eis laudem et orationem. Et non obsistas mihi, quia non exaudiam te. Timeant itaque horum uerborum sententiam, qui in peccato persistere non timent. Quod si in scelere perseueraturum aliquem constaret, nemo fidelis pro salute illius orare auderet,

reconciliari fratri tuo, et tunc ueniens offeres munus tuum. Quamobrem, nisi remiseris omnem offensam, nisi reconciliatus fueris, nisi eum etiam, qui aduersum te indignatur, quantum potes, placaueris, curam non solum tuę, sed etiam alienę salutis gerens, non poteris munus orationis offerre Deo. Non enim exaudiet te, nisi charitatem, quam omnibus debes, uiderit in te. Illius quoque reproba in primis habetur oratio, qui, quicquid petierit, non eo tendit, ut Deo placeat.

curam non solum tuę, sed etiam alienę salutis gerens, non poteris munus orationis offerre Deo. Non enim exaudiet te, nisi charitatem, quam omnibus debes, uiderit in te. Illius quoque reproba in primis habetur oratio, qui, quicquid petierit, non eo tendit, ut Deo placeat. Nam siue pro corporis ualetudine siue pro rebus uitę necessariis aut pro quauis alia re orabimus, semper ea fine orandum erit, ut commodius ei, qui bona omnia

auari ideo orant, ut terrena bona lucrentur, ideo glorię cupidi, ut ab hominibus laudentur. Quare ad primos certe pertinet, quod in Euangelio dicitur: Vę uobis, scribę et pharisei, hypocritę, qui comeditis domos uiduarum, orationes longas orantes! Propter hoc amplius accipietis iudicium. Non enim solum pro auaritię crimine punientur, sed et pro sanctimonię simulatione. Secundos imitari Dominus prohibet dicens: Cum oratis, non eritis sicut hypocrite

qui comeditis domos uiduarum, orationes longas orantes! Propter hoc amplius accipietis iudicium. Non enim solum pro auaritię crimine punientur, sed et pro sanctimonię simulatione. Secundos imitari Dominus prohibet dicens: Cum oratis, non eritis sicut hypocrite , qui amant in synagogis et in angulis platearum stantes orare, ut uideantur ab hominibus. Amen dico uobis, receperunt mercedem suam. Non ergo recepturi sunt Dei gloriam, quam orando non

orare, ut uideantur ab hominibus. Amen dico uobis, receperunt mercedem suam. Non ergo recepturi sunt Dei gloriam, quam orando non expetunt, cum iam receperint gloriam hominum, quam concupierant. Vtuntur et hi quidem Dominica oratione, sanctorum psalmis precibus-que ab Ecclesia constitutis | Dominus tamen non attendit uerba, sed animum intentionem-que orantis, et magis irritatur quam placatur, cum id, quod bonum est, proposito usurpatur non bono. Tale

dum uulgi plausum captat, uideri, non esse sanctus cupiens, nisi poenitentiam egerit, non effugiet poenam. dicente Propheta: Deus dissipauit ossa eorum, qui hominibus placent. Pręterea neque eorum ad impetrandam gratiam proficit oratio, qui quanuis benefecerint, iactanter tamen facta sua prędicant, cum teste conscientia contenti esse deberent | et quicquid laudabiliter egissent, non sibi sed Deo tribuere. Talis fuit phariseus ille, qui ingressus templum, ut oraret, deprimere aliorum mores coepit, suos

labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me. Tales certe si exaudiret, non reprehenderet. Et quoniam inter orandum semetipsos non intelligunt, faciunt ut nec a Deo intelligantur. Qualem igitur affectum orandi habent, talem et fructum suę orationis referunt. Ex his, ut equidem reor, erat ille, cui in Apocalypsi Deum audimus loquentem: Vtinam frigidus esses aut calidus! Sed quia tepidus es et nec frigidus nec calidus,

fuerat, nunc diabolum ligat uas-que eius diripit, nihil in se relinquens quod ille suum esse possit dicere. quamdiu autem serua peccati fuit, et domus et uas diaboli erat | postquam peccare desiit | et quod peccauerat poenitendo deleuit, facta est domus orationis et uas iustitię. atque ita pręualuit aduersarii sui potentię suę poenitentię uirtute.

nec poenitentię falce poteris amputare nequitias peccatorum | nec cordis compunctione aliquid leuamenti promereri. sed operiet te omnibus spinis asperior poenarum congeries, et nemo sanctorum pro te ultra deprecabitur. hi enim sunt nubes cęli, qui super nos orationum suarum imbrem manantes | faciunt ut tam diu ad poenitentiam expectemur. Expectaris et tu. sed si moram feceris, ab Apostolo quoque audies: Ad Roman. ii

exempla in diuinis scripturis relata testantur. Esdras sacerdos, cum a Caldea dimissus Hierosolymam rediret, triduo cum suis ięiunasse | preces-que pro itinere obtulisse dicitur | uoti-que compos factus fuisse. Iosaphat rex Iuda uiribus impar ieiunio et oratione superauit inimicos. Iudit uidua eisdem armis munita Olophernem Assyriorum ducem interfecit. Et Iudas Machabeus ingentes gentilium exercitus post triduanum ieiunium parua manu aggressus profligauit. Pręterea Christus Dominus

ingentes gentilium exercitus post triduanum ieiunium parua manu aggressus profligauit. Pręterea Christus Dominus per dies quadraginta nihil gustando diaboli tentamenta uicit. Et cum demoniacum surdum ac mutum curasset: Hoc demonium inquit non eiicitur, nisi in ieiunio et oratione. Prodigus filius, qui bona scortando luxuriando-que abligurierat, tunc ad patrem flagitii sui poenitens rediit, cum esurire coepisset. Deus Iudeis placari paratus, per Iohelem clamabat: Conuertimini ad me in toto corde

in his uitam finiri contigerit. Has autem uirtutes nequaquam esse ociosas noueris. qui enim in Deum credit | et in Deo sperat | et Deum diligit, hic quotidie agere studet, quicquid ei gratum acceptum-que fore confidit. Assiduus est in oratione, semper patiens in aduersis, in omnibus Dei mandatis perpetuo se exercens. Quantum autem in offerendis precibus perseuerare prodest, testis est Chananea mulier, quę repulsa non recessit, despecta sustinuit | et dum

clamor oculos ei quos non habebat impetrauit. Increpabatur ut taceret | tanto ille magis clamabat: Fili Dauid miserere mei. ab hac precatione non cessauit, donec uisum recepit. Testes sunt et apostoli, de quibus est scriptum: Omnes erant perseuerantes unanimiter in oratione cum mulieribus et Maria matre Iesu et fratribus eius. Denique, testis est ipse Saluator noster et Dominus, qui ut precibus instare suo nos doceret exemplo, et pernoctasse in oratione dicitur | et factus in agonia prolixius orasse.

Testes sunt et apostoli, de quibus est scriptum: Omnes erant perseuerantes unanimiter in oratione cum mulieribus et Maria matre Iesu et fratribus eius. Denique, testis est ipse Saluator noster et Dominus, qui ut precibus instare suo nos doceret exemplo, et pernoctasse in oratione dicitur | et factus in agonia prolixius orasse. Quantum pręterea erumnas labores-que et cuncta seculi huius incommoda ęquo animo semper tolerare iuuat, ipsi idem Christi discipuli nobis documento sunt, quibus ipse dixit:

honestioris decidere | et ad uoluptariam rursum conuerti, de bono malum fieri, de iusto iniustum, de innocente peccatorem | et felicitatis futurę spem in metum commutare poenarum. Ad eum igitur qui talis est nunc nostra conuertatur oratio. Diabolo et pompis eius renunciaueras, ad Ecclesiam confugeras, castitatem, humilitatem, paupertatem professus fueras, ut te Dei seruum exiberes | cur iterum contempta desyderas? relicta repetis

persecutionibus, malorum odiis iniuriis-que experiri. Vnde angelus ad Tobiam: Tob. XII Quia acceptus eras Deo inquit, necesse fuit, ut tentatio probaret te. Iccirco nec in oratione Dominica petimus ne tentemur, sed ne inducamur in tentationem | et seducti uiam salutis relinquamus. Quam rem petendo aperte ostendimus | nos quidem ad repugnandum impares esse, nisi ipse adiuuet, qui solus potest omnia. Qui

| et ob quod si egerimus, de altitudine paradisi quam speramus, in abyssum inferni quam timemus, deturbandos nos esse certum sit. Cum itaque molestior difficilior-que sese ingesserit tentatio | et cordis intima lacessere coeperit, tunc ieiunium nobis pro scuto sit, pro gladio oratio, dicente Domino: Hoc demonium non eiicitur nisi in ieiunio et oratione. Nam et ipse Dominus tunc ieiunabat, cum tentatorem uicit. Et idem: Vigilate, inquit, et orate, ne intretis in tentationem! Apostoli quoque,

nos esse certum sit. Cum itaque molestior difficilior-que sese ingesserit tentatio | et cordis intima lacessere coeperit, tunc ieiunium nobis pro scuto sit, pro gladio oratio, dicente Domino: Hoc demonium non eiicitur nisi in ieiunio et oratione. Nam et ipse Dominus tunc ieiunabat, cum tentatorem uicit. Et idem: Vigilate, inquit, et orate, ne intretis in tentationem! Apostoli quoque, cum naufragium timerent, dormientem illum clamoribus excitant. Adiuua nos, inquiunt, Domine, perimus.

| et induite loricam iustitię | et calceati pedes in pręparatione euangelii pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela maligni ignea extinguere | et galeam salutis assumite | et gladium spiritus, quod est uerbum Dei, per omnem orationem et obsecrationem | orantes omni tempore in spiritu | et in ipso uigilantes in omni instantia. Profecto, qui armis istis contra carnis infestationes demonum-que dolos munitus fuerit, sicut mons Syon non mouebitur in ęternum. Erit

trabibus | pertransiens mare istud magnum et spaciosum, nec fluctibus fracta | nec procellarum turbine subuersa. Siquando tamen ingrauescere carnis pugna | spiritum-que uehementius lacessere coeperit, caro ipsa tenuanda erit ieiunio, fatiganda laboribus, domanda uigiliis, orationumque pernoctationibus quasi uinculis constringenda. Durum erit illi contra huiuscemodi stimulos calcitrare. Lasciuienti iumento adde onus, et quietius incedet.

bonos mores. rarius cum foeminis. Primam foeminam decepit diabolus, illa uirum. Diaboli ergo laqueus est foemina. Quem diabolus per se non potest capere, per illam capit. fugiendo melius uitabis hoc periculum | quam resistendo. Oratio contra tentationes carnis | et post victoriam actio gratiarvm. Caput XXIII Sed quoniam quocunque fugerimus, carnis nostrę lucta carere nequimus, in omni carnalium tentationum discrimine |

contra tentationes carnis | et post victoriam actio gratiarvm. Caput XXIII Sed quoniam quocunque fugerimus, carnis nostrę lucta carere nequimus, in omni carnalium tentationum discrimine | ad orationum subsidia confugere tutissimum erit. Ad Dominum igitur supplices confugiamus. quia Dominus fortitudo plebis suę | et protector saluationum Christi sui est. Vim patiens loquatur spiritus et dicat:

pręcepit, ut lumbos precinctos haberent. In lumbis quippe generandi semina sunt. qui autem in carne seminat, de carne et metet corruptionem. sed qui seminat in spiritu, de spiritu et metet benedictionem. Oratio Preces etiam qualiter Deo sint offerendę nobis documento est Dominus noster. Orandi enim rationem, quam uerbis monstrauit, opere perfecit. Matth. VI Orare iubet in

Mar I Ad hęc in Marco scriptum est, quod ualde diluculo surgens abiit in desertum locum | et ibi orabat. Luc. VI et in Luca, quod noctibus exiens in monte Oliueti morabatur | quod-que pernoctabat in oratione. In quo quidem et tempora et loca orationi magis accomoda nobis requirenda esse innuit. ut autem perseuerantius oremus, factus in agonia prolixius orauit. Sublatis quoque in cęlum oculis orasse traditur, ut et tu dum oras, mentis oculos ad Deum cui supplicas intendas |

Ad hęc in Marco scriptum est, quod ualde diluculo surgens abiit in desertum locum | et ibi orabat. Luc. VI et in Luca, quod noctibus exiens in monte Oliueti morabatur | quod-que pernoctabat in oratione. In quo quidem et tempora et loca orationi magis accomoda nobis requirenda esse innuit. ut autem perseuerantius oremus, factus in agonia prolixius orauit. Sublatis quoque in cęlum oculis orasse traditur, ut et tu dum oras, mentis oculos ad Deum cui supplicas intendas | et non alio uerba, alio cogitationes ire

ut autem perseuerantius oremus, factus in agonia prolixius orauit. Sublatis quoque in cęlum oculis orasse traditur, ut et tu dum oras, mentis oculos ad Deum cui supplicas intendas | et non alio uerba, alio cogitationes ire sinas. Parum efficax est lubricę uagę-que mentis oratio | et non illuc intentę ubi uult exaudiri. Omnium uirtutum exemplum unus Christus Ac ne singula perquirere nimis prolixum sit, omnium uirtutum | omnis-que sanctitatis cum pręceptum | tum exemplum | a

super terram | de omni re quamcunque petierint, fiet illis a Patre meo, qui in cęlis est. Vbi autem sunt duo uel tres congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum. Porro illi in nomine Christi congregati sunt, qui pari mente atque animo Christo seruiunt | et piis orationum actionum-que obsequiis Deo famulantur. Optimi cuiusque lateri crebro adhęrens, nunquam non addisces aliquid | uel dictum sapienter | uel factum prudenter | uel obseruatum sancte. Adde quod neque pręcepta | neque exempla, quę

iam supra mundum secura triumphet | et omni terrena potestate sublimior dicat: ps. 53 Super inimicos meos despexit oculus meus. Sacerdotis arma sanctę orationes sunt. Vos itaque cum Moyse et Aarone orate in monte | et uictu necessario contenti | cetera cedite inopi, uiduę, pupillo, miserorum sepulturę, captiuorum

dictum: Pauperes fiducialiter requiescent. Idem submissius supplicant et efficacius exaudiuntur. iuxta illud: Deprecatio pauperis usque ad aures perueniet. et illud in psalmo: Exaudiuit pauperes Dominus, et uinctos suos non despexit . Quorum autem exauditur oratio, iis pro breui inopia ęterna tribuitur beatitudo, dicente Domino: Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum cęlorum. et: Beati qui nunc esuritis, quoniam saturabimini. de diuitibus uero e contrario est dictum, quod facilius transibit camellus per

uiuant illi, sub quibus et ipsi quiete se uicturos ac secure sperabant. Hoc idem Apostolus pręcipit dicens: Ad Timo. prima II Obsecro primum omnium fieri obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones | pro omnibus hominibus, pro regibus | et omnibus qui in sublimitate constituti sunt, ut quietam et tranquillam uitam agamus in omni pietate et castitate.

Elia deprecante ne plueret, suspensus fuit cęli humor | per annos tres cum dimidio. Quo rursum ut plueret orante | cęlum dedit pluuiam et terra fructum. Idem in Sarepta uiduę pauperculę nihil habenti, farinę olei-que copiam non largitione sed oratione contulit | filium-que eius mortuum ad uitam reuocauit. quid adhuc? fluminis cursum stare fecit, donec diuisis aquis ad ulteriorem ripam per siccum transiret. Reg. q. IIII.

eius mortuum ad uitam reuocauit. quid adhuc? fluminis cursum stare fecit, donec diuisis aquis ad ulteriorem ripam per siccum transiret. Reg. q. IIII. ibidem. ibidem. ibidem. Helisei oratione aqua potu noxia salubritatem recepit, terra sterilis foecunditatem; uidua Samaritana cum inopia laboraret, oleo abundauit. in Suna ciuitate mulier, apud quam ille hospitabatur, diu sterilis filium suscepit. et cum deinde hunc ipsum

solo suscitauit, et qui iam in corpore non uiuebat, alterum uiuificare meruit. Quid multa? Diuini homines adhuc in terra degentes cęlo imperant. Iosue X Sol et luna ad orationem Iosue ducis cursum suum frenare coacti sunt, donec ille hostem persecutus ulcisceretur. Et si celestia sanctis tuis, Domine, seruiunt, quanto magis terrena? Non immerito igitur tibi seruiendo regnant, tibi famulando dominantur.

non exaudiuntur. Neque enim liberari de peccato, sed de calamitate desyderant. Ait ergo Scriptura: Proverb. XIX Qui declinat aures suas ne audiat Legem, oratio eius erit execrabilis. ut uidelicet non modo non impetret quod petit, uerum etiam ipse execretur ut infidelis, et nouissima eius prioribus peiora fiant. Aduersum tales uociferatur Hieremias et ait: Hier. 6

Timotheo discipulo pręcipit dicens: Viduas honora, quę uere uiduę sunt. Has etiam qualiter se gerere debeant instruens ait: Quę autem uere uidua est et desolata, speret in Deum | et instet obsecrationibus et orationibus nocte ac die. Nam quę in deliciis est, uiuens mortua est. Illas ergo quę delicias mundi, ut Christum lucrifacerent spreuerunt, et reuereri | et si indiguerint, Ecclesię alimentis mandat sustentari. Honor enim in

et paternam domum ne inter mulieres uersarentur derelinquunt | et urbibus excedunt | et sola atque hominum cultu deserta loca penetrant. ibi Domino seruientes, quo ne nomen quidem foeminę possit accedere. Siqua eos aliquando uisę mulieris cogitatio molestat, noctes uigiles ducunt, orationibus instant, ieiunia frequentant, pectus pugno uerberant, donec Domino miserante pristina menti reddatur quies | et aduersario in fugam conuerso uictorię succedat solatium. Nihil isti circa se conspiciunt nisi rupes et siluas, nihil audiunt nisi rugitum ferarum et auium cantum

nonne per ieiunium euitata saturitate | scelus quod ab ea proficisci credimus simul uitabitur? Cęterum cum turpis libido demonium illud sit, quod non eiicitur (ut Saluator ait) nisi in ieiunio et oratione, orandum quoque erit, ut ipse in nobis castitatis uirtutem protegat qui dedit. Iungantur igitur ieiunio preces | et quod ipsi per se pręstare non possumus, a domino postulemus ut possimus.

omnis abeat torpor | non est ociosorum ista uirtus. multa uigilia, assiduo labore tuendus est thesaurus, quem suppilare cupit caro, demoliri conatur diabolus | et dissipare nititur mundus. Ieiunio ergo et orationi succedat lectio. quę te uel in aliorum lapsu cautiorem efficiat | uel in aliorum fortitudine continentiorem. Redintegratur animi uigor ad uirtutum perseuerantiam | plenior-que infunditur gratia, quoties pie sancte-que uiuendi pręcepta releguntur.

ne alteri generationis operam exigenti alter deneget. sequitur enim: Mulier sui corporis potestatem non habet, sed uir. similiter autem et uir sui corporis potestatem non habet sed mulier. Hinc ait: Nolite fraudare inuicem nisi forte ex consensu ad tempus ut uacetis orationi. Quare hoc, nisi ne forte illius qui consentire noluerit, concupiscentia periclitetur | et dum licito coitu nequit uti, ad illicita desyderia declinet?

repudii | turpissimum tamen est | repudio dignam uideri. Sarra Sit pręterea diuinę rei studiosa et ad preces Deo offerendas prompta, ut Tobię coniunx Sara, quę antequam coniugalem operam iniret, triduum cum illo in oratione perseuerasse traditur. et ambo quidem felicem connubii euentum habuerunt, eo quod initia illius Domino consecrassent. Sit postremo in incessu modesta, grauis in aspectu, in sermone uerecunda, simplex in ornatu, et in his rebus quę

impetrabunt, cum casti puri-que ad supplicandum Deo processerint. Hoc sane pręcipit Apostolus dicens: Ad Cori prima VII Nolite fraudare inuicem nisi forte ex consensu ad tempus, ut uacetis orationi. Tunc etiam magis accingant lumbos suos zona castitatis, cum sacrosancto corpori et sanguini Domini erunt communicaturi. ut quod in typo agni paschalis pręcipitur, in uero agno, qui abstulit peccata mundi impleatur.

simplici mulierculę largitur, ut ipsam suę libidini consentire compellat. Quicquid autem mali finem habet, malum sit necesse est. Nunc ad id quod proposuimus, nostra redeat oratio, ut de uerę elemosinę ratione atque fructu disseramus. Qvibvs danda est elemosina. Caput XIII Omne beneficium quod necessitatem patienti misericorditer impenditur,

Reprimitur igitur Dei uindicta in peccatores, quoties misericordia exercetur in pauperes. In libris itidem diuinis audimus Raphaelem angelum Tobię dicentem: Tob. 12 Bona est oratio cum ieiunio et elemosina | magis quam thesauros auri recondere; quoniam elemosina a morte liberat, et ipsa est quę purgat peccata, et facit inuenire uitam ęternam. Times ne si dederis, ipse egeas? Sed dare

Hęc autem omnia pręstare poterit fidelis ac syncerę mentis elemosina. act. 10 Cornelius Cornelio centurioni ab angelo de cęlo in terras lapso est dictum: Orationes tuę et elemosinę tuę ascenderunt in memoriam in conspectu Dei. Itaque cum gentilis esset, elemosinis meruit a Petro apostolo discere Christum | et fidei baptismo purificari, ut in Christo renatus cum Christo resurgeret in gloria.

regnum cęlorum, si modo tibi credita recte dispensaueris. sin uero quod professus es, implere neglexeris, nec tibi quod a Domino promissum erat dabitur, et dum temporalia bona sectaris, amittes ęterna. Domum enim orationis fecisti domum negociationis, uendendo columbas, hoc est Spiritus Sancti dona in quęstum conuertendo. cum Christus clamitet dicens: Gratis accepistis, gratis date. An ad Apostolum confugies dicentem:

Hi tanto grauius puniendi erunt, quanto fallacius egerint. dicente Domino: Marc. 12 Qui deuorant domos uiduarum sub obtentu prolixę orationis, hi accipient prolixius iudicium. Negociator Execranda et negociatorum auaritia, qui nec foenore abstinent | nec merces adulterare timent. pondere quoque et mensuris fallunt,

Semen quippe uerbi Dei in spinis cadit et suffocatur, cum diuitum auribus exceptum curis huius seculi mentem occupantibus nequit fructum facere. Tunc enim (ut Ecclesiastes ait) 10. pecunię obediunt omnia | actio, oratio, cogitatio | et omnes reliqui sensus ad quęstum intenti uitę sanctioris disciplinam non admittunt. quibus dicitur: Lu. 16. Non potestis Deo seruire et mammonę. Qui ergo

opum studiosi ad ecclesiam conueniant, corpore in templo sunt, animo in foro uersantur | totus de mercemoniis sermo est. et dum recitantur Dei uerba, illi de nundinis inter se colloquuntur, digni Domini flagello eiicientis eos ac dicentis: Domus mea domus orationis est | vos autem fecistis illam speluncam latronum. Reg. tert. 12 Hi sunt filii Ephren , non Deum uerum, sed uitulos aureos adorantes, cum

date. Eos autem qui in templo uendunt columbas, hoc est dona Spiritus Sancti, eiicit flagello | ut fidelium consortio indignos. et, Io. 2 non est domus Dei inquit domus negociationis sed orationis. Quid ergo? nihilne accipere oportet? immo oportet, sed quantum necessitas postulauerit. Mat. X Dignus est inquit operarius cibo

(!) Labore quippe corporis uegetatur intellectus, uoluptatum appetitio coercetur, superbia frangitur, uirtus retinetur | et quicquid per ocium corruptum fuerit, per laborem instauratur. Denique operum orationum-que uicissitudine diaboli tentamenta superantur | et in proposito uitę sanctioris in finem usque perseueratur. Si paupertatem professus es, magis liber eris, cum manuum labore uictum quęsieris | quam cum elemosinam acceperis.

ac promptior ad soluenda precum uota redderis . Nam quemadmodum uarius cibus appetentiam edendi prouocat | et coena placet in qua apponuntur alię dapes diuersę-que ab illis, quę in prandio fuerunt, ita et orationem gratiorem faciet magis-que delectabilem alterius operis uicissitudo. Quod autem ait Dominus: Luc. 12 Nolite soliciti esse animę uestrę quid manducetis, neque corpori uestro quid

in Euangelio centurio: Mat. 8 Domine non sum dignus ut intres sub tectum meum. et eadem hora qua sic humiliatus est, quod petierat impetrauit. Neque enim frustra scriptum est: Eccli. 35 Oratio humiliantis se nubes penetrabit. Mat. 15 Cananea mulier iam repulsam passa, iam in canum comparatione contempta, quia ab humilitate non recessit, meruit tandem exaudiri. Filius prodigus consumpto

a mandato declinantes cum illis futuri sint, quibus dicetur: Ite maledicti in ignem ęternum, qui paratus est diabolo et angelis eius. Cum-que dicat Dominus: Obedientiam uolo et non sacrificium, quid quęso prodest hostias orationes-que offerre, et ei quem laudas, quem deprecaris, cui supplicas, obedire nolle? Luc. 12 Iure igitur ac merito seruus ille qui cognouit uoluntatem domini sui, et non se

2013-07-03T19:16:53 Prva TEI verzija. SIMONIS BEGNII, EPISCOPI MODRVSIENSIS, DE CORVATIAE DESOLATIONE ORATIO AD LEONEM X, PONTIFICEM MAXIMVM, NONIS NOVEMBRIS HABITA MDXVI.

1. Si animis uestris excidisse crederem quod longa satis et miserabili oratione praedixisse me recolo, uberiori nunc lachrymarum torrente

SIMONIS BEGNII, EPISCOPI MODRVSIENSIS, DE CORVATIAE DESOLATIONE ORATIO AD LEONEM X, PONTIFICEM MAXIMVM, NONIS NOVEMBRIS HABITA MDXVI.

1. Si animis uestris excidisse crederem quod longa satis et miserabili oratione praedixisse me recolo, uberiori nunc lachrymarum torrente subsequutam Coruatiae desolationem prosequerer. Verum quoniam hodierna haec dies de priori illa iudicium faciet, legationis huius munus detrectare non debui, quandoquidem et ad te ueni, Pater beatissime, qui benignissime

Catull. 44 [p. 147] Gratias agit suo fundo in quo recreatus erat tussi et grauedine affectus, quę duo mala ex pessimę orationis lectione cęperat. Nam dum Sextianus uult esse conuiua, carmina adeo mala legit quod illico grauedine frigidissima et tussi uehementissima occupatus est. Versus est senarius iambicus scazon.

klasičnom korpusu; usp. za prvu Pers. 1,51, a za drugu Petr. 109,8). Deminutivi na -uncula redovito se prave od apstraktnih imenica na -io (npr. indignatio – indignatiuncula; occasio – occasiuncula; oratio – oratiuncula; ratio – ratiuncula itd.). U humanizmu eligidion je potvrđeno u Angela Poliziana (Misc. 11,8) i Konrada Celtisa (Od. 1513 sig. a4r). Usp. Johann Ramminger, Neulateinische Wortliste: Ein Wörterbuch des

klasičnom korpusu; usp. za prvu Pers. 1,51, a za drugu Petr. 109,8). Deminutivi na -uncula redovito se prave od apstraktnih imenica na -io (npr. indignatio – indignatiuncula; occasio – occasiuncula; oratio – oratiuncula; ratio – ratiuncula itd.). U humanizmu eligidion je potvrđeno u Angela Poliziana (Misc. 11,8) i Konrada Celtisa (Od. 1513 sig. a4r). Usp. Johann Ramminger, Neulateinische Wortliste: Ein Wörterbuch des

in Raphidin. Iterum murmurarunt ob aquę penuriam. Moyses percussit uirga petram Oreb, et fluxerunt aquę. Nomen loco inditum Tentatio. Cum Amalechitis ibi pugnatum est Iosue duce. Oratio Moyse manibus elatis orante uincebant Israhelitę, demissis succumbebant. Sustinere coeperunt Aaron et Hur manus eius atque ita uictoria potiti sunt, dicente Domino: Delebo memoriam Amalech sub cęlo. Iethro et

Dei mandata exhortatus mactauit uictimas boum XXII milia, ouium CXX milia. Dedicauit templum, festa celebrauit pro dedicatione templi dies VII, die VIII dimisit populum. Apparuit ei Dominus per quietem et ait: Exaudiui orationem tuam, sanctificaui domum hanc. Si ambulaueris coram me sicut pater tuus, ponam thronum regni tui super Israhel in sempiternum, sicut promisi Dauidi, seruo meo. Sin autem auersi fueritis, auferam Israhel de

repręhendit factum Ozię atque ipsos orare iubet, ut Deus Israhel consilii, quod mente agitabat, adiuuet propositum. Deinde ingressa cubiculi sui oratorium induit se cilicio, cinere sparsit caput, prostrata clamauit ad Dominum. Peracta oratione Abram uocat, ancillam suam, deponit cilicium, ungit se odoribus et ornat urbemque egressa adit Olophernem. Ille forma eius captus benigne susceptam, nequid timeat, hortatur. Ipsa ex composito illum urbe potiturum pollicetur.

Elemosina prophetam pauit, pro pugillo farinulę et modico oleo non defuit illi farina in hydria nec oleum in lecyto, donec pluuiam daret Dominus super terram. Eiusdem mulieris filius paruulus cum fuisset mortuus, ad orationem Helię reuixit. Erat fames in Samaria. Rex Achab in pascuis occurens Helię: Tune es Helias, inquit, qui conturbas Israhel? Audacter ille respondit: Non ego turbaui Israhel, sed tu et domus tua

Jovanović 2010-10-26 zaglavlje Neven Jovanović 2009-01-11T00:02:55 ORATIO TRANQVILLI PARTHENII ANDRONICI DALMATAE CONTRA THVRCAS AD GERMANOS HABITA AD INVICTISSIMVM MAXIMILIANVM CAESAREM AVGVSTVM / Tranquilli Parthenii Andronici

optimum sane visum est / me / cui vtinam tanta acerbitas minus constaret partim vires ac rabiem truculentissimae gentis tuos Germanos edocere: partim ostendere necessariam esse contra Thurcas expeditionem. Qui alioquin omnia deuastabunt / nisi Germanorum virtute reprimantur. Hanc itaque orationem tuae Maiestati legendam venerabundus offero / Te Christianorum principum caput / ac certissimum terrarum numen atque tutelam Caesar obsecrans obtestansque / vt ruenti fidei Catholicae mature consulas / Te omnes sequentur Principes: tu vel sola tua florentissima Germania et oppressos

periculis / et fides nostra est verior et sanctior / eo certius recta in coelum es euolaturus. Vale. Augustae Vindelicorum. viii. Cal. Iu. M.D.XVIII. ORATIO TRANQVILLI PARTHENII ANDRONICI DALMATAE CONTRA THVRCAS AD GERMANOS HABITA. Qvamquam scio multum acerbitatis ad meum dolorem accessurum esse fortissimi Germani, si ingentem immanissimorum Thurcarum potentiam referre voluero: partim quod meum recens atque grauissimum vulnus

zaglavlje Neven Jovanović 2009-01-11T00:02:55 Oratio de laudibus eloquentiae auctore Tranquillo Parthenio Andronico Dalmata. in Gymnasio Lipsensi pronuntiata. Lipsiae, ex officina Melchioris Lottheri, Anno M.

TRANQVILLVS PARTHENIVS. M. VITO VVERLERO uiro doctissimo et integerrimo. S. D. Quid sentiam de Lipsensi Gymnasio, a quo summa beneuolentia, singularique honore tuis inprimis attestationibus exceptus sum, in Oratione, quam nudiustertius habui de laudibus eloquentiae, breuiter significaui, diffusius oportuniore loco meam mentem declaraturus. Quam quidem Orationem (tametsi doctas aures reformidat, quod obstrepentibus hinc inde rusticis exarata est) ad te mitto: quo

de Lipsensi Gymnasio, a quo summa beneuolentia, singularique honore tuis inprimis attestationibus exceptus sum, in Oratione, quam nudiustertius habui de laudibus eloquentiae, breuiter significaui, diffusius oportuniore loco meam mentem declaraturus. Quam quidem Orationem (tametsi doctas aures reformidat, quod obstrepentibus hinc inde rusticis exarata est) ad te mitto: quo nugas meas legendo, quibus olim delectabare, nostri memoriam revoces. Vale. Ex Lipsia.

Vale. Ex Lipsia. VIII. Calen. Septembreis. Oratio Tranquilli Parthenii Andronici Dalmatae, de laudibus eloquentiae, in Gymnasio Lipsensi habita. Exordium. Equidem non dubito uiri ornatissimi, quin plaerique hoc meum

Cicerone, Cicero et scientia Quae necessaria ad oratoriam. comprehendenda rerum plurimarum, sine qua uolubilitas uerborum inanis atque irridenda est, et ipsa oratio conformanda non solum electione, sed etiam constructione uerborum, et omnes animorum motus quos hominum generi rerum natura tribuit, penitus pernoscendi, quod omnis uis, ratioque dicendi, in eorum qui audiunt, mentibus, aut sedandis, aut concitandis

ad optatum finem perducere: nec ut ea nos consequeremur, magnam partem aetatis consumeremus, nisi nobis constaret, tantorum laborum iucundissimos exitus fore. Proinde nemo sciret nisi edoctus, exordio Partes orationis. allicere auditorum animos, et blandiendo in suam partem trahere, postea pro commodo narrare, deinceps argumentis instando sua confirmare et confutare contraria, postremo concludere et deprecari, quod in Epilogis, praecipue quando mouendi sunt

coepit eloquentia doceri, omnes homines in sui admirationem conuertit: tantusque honor huic disciplinae habebatur, ut illi foelicissimi, singulari fatorum benignitate, iudicarentur, qui in ea proficere possent. Cuius rei locupletissimum testimonium facit tum una oratio ab Isocrate Isocrates uiginti talentis uendita, tum etiam quod Gorgias Gorgias. orator primus auream statuam in templo Apollinis Delphici posuerit. Idcirco

Eloquentia sine arte loquacitas appelanda est. Porro, licet natura Natura et ars eloquentiam perficiunt. ipsa suggerat copiam et illecebras quasdam, et leporem in dicendo, faciatque orationem instar torrentis fluere, unde multae laudis oratori praestabitur occasio: tum si illi impetus animi naturales, illa inquam uis et ubertas arte dirigentur excolerenturque, tunc uideretur uere robusta et magnifica dicendi facultas, tunc apparerent illa

fluere, unde multae laudis oratori praestabitur occasio: tum si illi impetus animi naturales, illa inquam uis et ubertas arte dirigentur excolerenturque, tunc uideretur uere robusta et magnifica dicendi facultas, tunc apparerent illa fulgura et tonitrua orationis, tunc demum ueri ac eloquentissimi oratoris nomen consummaretur. Vt enim gladiatores nec apte uulnera inferre, nec ictus excipere aut repellere, nec se protegere nouerunt, nisi prius edocti fuerint: quamquam firmissimas uires et robur corporis a natura

cognitionem, Historiae cognoscendae oratori. non immerito necessariam oratori putamus, siue prudentiae splendorem intueri uelis, qua res humanae gubernantur, siue consyderentur uires exemplorum, quae neruos orationis recte appellaueris: hisque maior fides adhibetur, plus assentiuntur homines, quam inductionibus, Enthymematis, Epichrematis, atque ipsis Mathematicis demonstrationibus. Nec poetice segreganda est ab oratore:

cupido quadam sibi a natura ingenita est. Hinc Ciceronem Cicero. adductum fuisse arbitror, ut initium orandi conditoribus urbium ac legum latoribus dederit, qui coegerunt primo ex syluis agrestem populum, orationeque ad cohabitandum simul, et iisdem moribus et legibus utendum constrinxerunt. Quorum primum Qui primi oratores. fuisse Orpheus Orpheus. opinantur, qui

Qui primi oratores. fuisse Orpheus Orpheus. opinantur, qui non cithara et cantu saxa duxerit (ut fabulae ferunt) sed ingenia hominum duriora et asperiora marmore, quo uoluit, oratione deflexerit. Epilogi primae partis per amplificationem. Magna profecto est uis eloquentiae, nihilque ad degendam uitam mortalibus accommodatius, si uel conciliandi sunt auersi animi, uel seditiones

Vlyssis Vlysses. facundia? Quid aliud plebem Romanam, quando in sacrum montem secesserat, patribus conciliauit, quam efficax Menenii Agrippae Menenius Agrippa. oratio? Neque turpissimae perniciosissimaeque seruituti populus Romanus renunciauisset, nisi ad expellendos ab urbe Tarquinios, Tarquinii. oratione Bruti

Menenius Agrippa. oratio? Neque turpissimae perniciosissimaeque seruituti populus Romanus renunciauisset, nisi ad expellendos ab urbe Tarquinios, Tarquinii. oratione Bruti Brutus. concitatus fuisset. Neque secundi belli punici finis haberetur, nisi Scipio Scipio. senatui persuasisset oratione, exercitum esse traiiciendum

Tarquinii. oratione Bruti Brutus. concitatus fuisset. Neque secundi belli punici finis haberetur, nisi Scipio Scipio. senatui persuasisset oratione, exercitum esse traiiciendum in Aphricam. Num negabitur Hegesiam Hegesias. ui eloquentiae effecisse, quod plaerique mortalium ultro sibi manus inferrent, ac uiolentam necem

Iulius Caesar. Nonne traiecto Rubicone fluuio, Rubicon fluuius. quum tot a se rebus egregie gestis, nulla suae uirtutis Romae consyderatio haberetur, confirmauit oratione dubios militum animos in perniciem aduersariorum, et rei publicae detrimenta? Secunda pars orationis. Caeterum seposita omni hac utilitate uel hoc ipsum pulchrum est, auctore Fabio,

fluuius. quum tot a se rebus egregie gestis, nulla suae uirtutis Romae consyderatio haberetur, confirmauit oratione dubios militum animos in perniciem aduersariorum, et rei publicae detrimenta? Secunda pars orationis. Caeterum seposita omni hac utilitate uel hoc ipsum pulchrum est, auctore Fabio, Fabius. ex communi intellectu, uerbisque quibus utuntur omnes, tantum assequi laudis et gloriae, ut non loqui et

coaluere, fiunt omnium procul dubio clarissimi. Etenim quum sit omnes uirtutes complexa, ut uel unius defectu amittat nomen eloquentiae, necessum est, ut caeteris longe anteponatur. Et profecto, nullius est tantum flumen ingenii, nullius tanta uis et ubertas orationis, ut hanc praestantissimam uirtutem, hoc inquam excellentissimum dei et naturae munus, satis dignis laudibus possit extollere. Quis enim tuum sacratissimum numen non admiretur eloquentia?

2009-01-11T00:02:55 Hec continentur in hoc opusculo. Tranquilli Parthenii Dalmate ad Deum Contra Thurcas Oratio Carmine Heroico. Eiusdem Epistola ad Clarissimum ac Nobile uirum Hieronymum de Croaria in Taphain utriusque Iuris Doctorem. Item Epigramma Viti Verleri: Dauid Rotmund buchornensis: et Theoderici Spett Prepositi

.F..A. Tranquilli Parthenii Dalmatae contra Thurcas communes Christianorum hostes ad Deum optimum maximum Oratio.
1  Summe Pater / rerumque sator / qui lucida olympi
2  Et loca pura tenes nullum metuentia finem:
3  Qui quatis imperio terram / coelumque profundum:
4  Horrida Neptuni miscentemque aequora ventis

ut illum tradas? Iam uoluntate tradidisti. Quamquam ille pro salute omnium tradi uoluit, tu tamen electus es, qui non obsequio, sed cupiditate traderes et auaritię studio ipse subuersus perires. Iam tandem ad exponendam Iudeorum infandam atrocitatem nostra dirigatur oratio. Cogitauerunt — Ioannes inquit — principes sacerdotum, ut Lazarum interficerent. Quare hoc? Nempe, quia (ut idem ait) multi propter illum abibant ex Iudeis et credebant in Iesum. Lazarum occidere cogitauerunt;

ingressus (ut omnes Euangelistę tradunt) flagello de funiculis facto hos illosque feriendo eiiciebat foras, illos utique, qui uenditare et emere consueuerant offerenda in templo. Mensas nummulariorum cathedrasque uendentium columbas euertit et dixit eis: Domus mea domus orationis est, uos autem fecistis illam speluncam latronum. Mira res! Vnum multi fugiunt, nemo resistit. Necdum tamen diuinitatis uim in homine consyderant, cum pręsertim bis hoc egisset, semel, quod Ioannes, iterum, quod reliqui tradunt. Sed in eum, quem toties

esset et a morte suscitandus. Cum igitur corpus suum in cruce mortuum reliquit, tunc deposuit uestimenta sua. De cruce autem sublatus in sepulchro recubuit. Et rursum uestem carnis humanę, quam exuerat, a mortuis resurgendo assumpsit. Nunc illo nostra redeat oratio, ubi dicitur: Et cum recubuisset. Ex quo satis constat, quia post pedum lotionem ad mensam resedit, ut peracto Veteris Legis sacrificio *corr. ex iustificat Nouę sacramentum institueret, sicut ab aliis Euangelistis est

Transire quippe a se calicem passionis petiit Iesus, quia pati ut homo exhorrebat, ut Saluator uolebat, ut Deus disponebat. Et quoniam recedens a discipulis pręmiserat ***corr. ex premiserat : Sustinete hic et uigilate, eosdem ab oratione rediens, cum dormientes inuenisset, increpuit dicens: Non potuistis una hora uigilare mecum? Vigilate et orate, ut non intretis in tentationem! Vos — inquit — qui profitebamini mori mecum, ne uigilare quidem mecum potuistis. Vigilate et

nostris pro nobis ualeret pati et in suis posset nos beatificare. Pro nobis itaque tristatur, pro nobis orat, pro nobis ardenter orando ęstuat et sudat. Factus — inquit — in agonia prolixius orabat. Hoc est, contentione quadam animi in oratione perseuerabat, ut et tu morte imminente feruentius ores, cupidius ueniam postules Iudici te mox offerendum sciens, qui, quicquid de te statuet, ęternum erit. Sudans autem Dominus sanguinis guttas nemine uerberante, nonne ostendit, quod uolens passioni sese offerat, quod

et, qui pro peccatis nostris mortem pati uoluisti, eadem pietate suscipe poenitentes et gratiam facere dignare ante te humiliatis, fragilitatis humanę memor, quę nisi tua ope sustentetur, labatur et corruat necesse est. Sed iam redeat, unde digressa est, oratio! Mori debet — inquiunt — quia se Filium Dei fecit. O cęcam inuidorum mentem! Fatentur, quod se Filium Dei faceret, et falso eum id astruere existimant. Si Dei Filius est, cur ei non creditis? Si non est, cur Deum potius non

aceto plenam. Scilicet parum fuerat ad crucem eunti ac sitienti uinum fele et myrrha mixtum porrexisse, nisi nunc iterum acetum propinarent in cruce morienti. O flagitium ingens, o impietas omnes uincens impietates. Os illud fele et aceto potatur, a quo omni melle dulcior fluebat oratio, omni auro preciosior, omni chrystallo purior, omni medicinę genere potentior atque salubrior. Fele et aceto potatur Doctor ueritatis, Institutor uitę, salutis ęternę Largitor. Veruntamen non humana potestas, non uis hominum ad hęc subeunda illum cogit, sed immensus

per te reuiuiscam, pręterita peccata plangens et plangenda ultra non committens. Da, ut te et tua dona tuaque beneficia nunquam obliuiscar, sed cuncta memoriter tenens tibi soli placere studeam, a quo solo plus quam a memetipsa me amari fateor. Redeat iam, unde huc declinauit oratio, et illud hastę uulnus paulo altius consyderemus! Res quippe ista neque miraculo caruit neque mysterio. Aqua et sanguis de plaga lateris fluxit, de plaga hominis mortui, de quo adhuc uiuo fluere destiterat aliis atque aliis uulneribus confecto. At etiam

apostolis et ueniret omnibus, qui sub maledicto Legis erant, ut liberarentur. Iudas De Iuda etiam, Christi proditore, prędictum illic manifeste apparet, ubi in psalmis legitur: Cum iudicatur, exeat condemnatus, et oratio eius fiat in peccatum, et episcopatum eius accipiat alter. Condemnatus est enim, quia desperauit. Episcopatum autem eius Matthias accepit in locum eius suffectus, ut numerum duodecim impleret apostolorum. Et ne plura superfluo labore scrutemur, si certum est

in Testamento Veteri prędicta, nonne illa, quę pauloante recensuimus, ad omnes simul referenda erunt? Neque enim simile ueri uidetur, ut de quibusdam specialis fiat mentio et de toto eorum collegio taceatur. Sed de his hactenus. Ad ea, quę restant consyderanda, progrediatur oratio. Nauigat cum discipulis Magister et Dominus. Eo dormiente turbatur mare. Excitatus a somno uentis et mari imperat fitque tranquillitas magna. Quod factum admirantes, qui aderant: Qualis est hic — inquiunt — quia uenti et mare obediunt

et exaltat, ut in cęlestibus secum habitet in eternum beata. Cętera, quę in ea se uidisse dicit propheta, cuncta spiritali expositione ad Ecclesię spectant dignitatem, quę nunc referre libri huius angustia non patitur. Et ad reliqua de Christo memoranda festinat oratio. Nec tamen prętermittam, quę alibi de Ecclesię sanctę magnificentia referri meminerim. De illa in psalmis canitur: Magnus Dominus et laudabilis nimis, in ciuitate Dei nostri, in monte sancto eius. Fundatur exultatione uniuersę terrę mons

talia pro tempore, postea tibi non impune futura. Eidem ipse Propheta imprecatur: Constitue — inquit — super eum peccatorem. Qualem peccatorem? Continuo declarat subiungens: Diabolus stet a dextris eius. Cum iudicatur, exeat condemnatus, et oratio eius fiat in peccatum . Fiant dies eius pauci, et episcopatum eius accipiat alter. Hoc impletum est, quando post bucellam Sathanas in illum introiuit, et ipse ueniam desperans suspendio sibi uitam erripuit Mathiasque in locum eius

Domino constitutus minor haberetur. Iesus uero, postquam ingressus est urbem, introiuit in templum et flagello de funiculis facto inde negociantes eiecit, mensas nummulariorum euertit et in illos iratus: Scriptum est — inquit — Domus mea domus orationis uocabitur, uos autem fecistis illam speluncam latronum. Hoc a Domino bis factum sentit Augustinus, et primam quidem eiectionem de templo a Ioanne descriptam, hanc uero secundam a cęteris tribus memoratam. Hoc futurum prospexit Zacharias dicens: Non erit

Quanuis igitur toti terrę gentes dominentur Machumetanę, semper extabit hęc uictoria, quę uincit mundum, fides nostra. Et hanc unam, quam orbi imperans Romanorum potentia delere nequiuit, nec Turcarum quidem uis delebit. Plus multo uirium habet unica Christi pro Petro facta oratio quam omnium hominum in aduersum tendentium conatus. Bono animo estote, fideles, nec uos terreat, quod inimici uestri terram occupent, uos seruitute premant, spolient, trucident. Non sunt condignę passiones huius temporis ad futuram gloriam, quę reuelabitur in uobis. Vos

sciebat. Postremo tunc de interitu eorum risit, cum (sicut ipse prędixerat) a Romanis passi sunt urbis excidium regnique amissionem. Quod ipsum ante per prophetas futurum notificarat. Sed hoc monstrandum alio loco differimus, ne modum partis huius, quam nunc tractamus, excedat oratio. Libet tamen parumper alloqui eos, qui offenderunt in lapidem electum, angularem, probatum, ut esset illis lapis offensionis et petra scandali, ne putent deesse sibi locum poenitentię et ex desperatione uenię magis indurentur. Ad Hierusalem, id est ad uos, o Iudei,

est a tribulatione peccatoris populi, qui et in uita poenas daturus erat per patrię desolationem et in morte per iusti iudicii damnationem. Hoc pium Dominum angebat, hoc molestiam ei ingerebat. Pro hac sollicitudine Patrem in psalmis orabat dicens: Auribus percipe, Domine, orationem meam, et intende uoci deprecationis* meę in die tribulationis meę. Et in alio psalmo: Voce mea ad Dominum clamaui, uoce mea ad Dominum deprecatus** sum. Effundo in conspectu eius orationem meam, tribulationem meam ante ipsum pronuncio.

Patrem in psalmis orabat dicens: Auribus percipe, Domine, orationem meam, et intende uoci deprecationis* meę in die tribulationis meę. Et in alio psalmo: Voce mea ad Dominum clamaui, uoce mea ad Dominum deprecatus** sum. Effundo in conspectu eius orationem meam, tribulationem meam ante ipsum pronuncio. Cęterum secundum assumpti hominis naturam etiam de sua passione tristabatur. Si possibile est — inquit — transeat a me calix iste. Et: Spiritus promptus est,

meum uigilat. Cum illis enim humanitatis fragilitatem communicabat assumpta serui forma, sed in se non minuebat semper peruigilem diuinitatis uirtutem. Vigilate — inquit — et orate, ne intretis in tentationem. Dum enim dormiunt homines et in oratione pernoctare negligunt, inimicus diabolus, ubi satum est triticum, superseminat zizania et uitii suggestione propositum perimit sanctitatis. Intrauit autem in hortum Dominus, ut primorum parentum peccatum in horto perpetratum, in horto a Iudeis *corr. ex

ablue lachrymis trini generis peccatum: cogitationis, uerbi et operis. Audi Prophetam dicentem: Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia non custodierunt legem tuam. Si cum lachrymis ueniam petieris, respondebit Dominus, sicut respondit Ezechię regi: Audiui orationem tuam, uidi lachrymas tuas*, et ecce sanaui te. Cęterum, antequam Petrus tertio negasset, Iesus a pontifice de sua doctrina interrogatus — ut Ioannes tradit — quid me interrogas, respondit, cum palam docuerim et in occulto locutus sum nihil.

alterum ingratitudinis atque auaritię fuit. Quid autem nequius quam ei uelle diffidere, qui omnia potest, uel a quo plurima acceperis beneficia, eidem aduersari? Igitur de Iuda impio omniumque scelestissimo dictum est in psalmis: Cum iudicatur, exeat condemnatus, et oratio eius fiat in peccatum. Quare hoc, nisi quia tanti parricidii conscius nullo modo se ueniam consecuturum credidit? Et quoniam de ipsius flagitio superius abunde est dictum, necis eius typus fuisse uidetur Achitophel ille, qui iniquo animo ferens, quod Absalon aduersus

egerint, scient, cum experiri coeperint diuitis purpurati miseriam sepulti in inferno, ubi cum totus arderet, guttam aquę petiit, qua linguam tantum refrigeraret, ac ne ipsam quidem potuit impetrare. De hoc satis. Ad ea, quę proposuimus, redeat oratio. Adoratus a sanctis mulieribus Dominus, cum aliquantulum mente consternatas uidisset: Nolite timere — inquit — ite, nunciate fratribus meis, ut eant in Galileam. Ibi me uidebunt. Quod paulo ante angelus dixerat, hoc repetit nunc

concupiscis, faciat participem. Erasmi Roterodami libellos, quos misisti, accepi, pietatis eruditionisque plenos nec eloquentię minus. Magna me afficiunt uoluptate legentem. Etenim post diui Hieronymi tempora ad nostram usque ętatem abfuit a theologis nostris excultę orationis lepos. Laudabamus multorum in syllogismis enthimematisque argutias, quorum tamen scripta nemo lectione antiquiorum uel parum delectatus absque tedio legere poterat. At nunc Erasmo autore ipsa ecclesię sanctę structura, quę per istorum simpliciter philosophantium negligentiam pene

lumbos uestros in ueritate et induite loricam iustitie, et calciati pedes in pręparationem euangelii pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea extinguere. Et galeam salutis assumite, et gladium spiritus, quod est uerbum Dei, per omnem orationem et obsecrationem, orantes omni tempore in spiritu et in ipso uigilantes in omni instantia et obsecratione pro omnibus sanctis. Hęc sunt igitur Christianonum arma armis Herculis longe potentiora atque solidiora: ueritas, iustitia, pax, fides, spes, charitas, deprecatio. His uincitur

autori. Hoc idem uel huic simile superius disseruimus, si memoria tenes, in Pasiphes tauro, in Olympię ludis, in Ericis pugna, fortasse et in quibusdam aliis. Nec piget sępius repetere, quod semper plurimum prodest obseruare. POETA: Recreasti me oratione tua, o theologe, ita ut, si optio mihi detur, multo malim me esse Christianum quam esse Herculem. THEOLOGVS: Neque id immerito quidem. Nam uides fortia eius facta et cuncta, quę de illo prisci uates fabulantur, longe inferiora esse et pene nihil

Neven Jovanović 2013-05-12 Prva XML verzija. Oratio Stephani Possidarski, habita apud Leonem Decimum, Pontificem Maximum, pro Domino Joanne Torquato Comite Corbaviae defensore Crovaciae. Beatissime

in Rhacusanos persuadet reginae ut cum imperatore agat ut insulae Rhacusanis nuper attributae liberae sub Caesaris imperio de caetero essent, ne Rhacusanorum simul regendi inscitia, simul tyrannide perditum eant. Sigismundus uxoris oratione inductus dat Iaxiae Naresio literas ad Rhacusanos, quibus iubebat eos insulis excedere atque a potestate Rhacusanorum omnino exemptas Iaxiae tradi, Rhacusanis oratoribus apud Caesarem nequicquam nitentibus ne insulae fidelibus

de epularum usu prędicat Apostolus : Non est regnum Dei esca et potus, sed iustitia, et pax, et gaudium in spiritu sancto . De hoc satis. Nunc ad reliqua propositi nostri explicanda redeat oratio. Coepimus quippe de persecutione Antichristi loqui. Tanta igitur erit calamitas temporum illorum, ut, si paulo longius protenderetur, etiam electi deficerent, dicente Domino in Euangelio: Nisi breuiati fuissent dies illi,

cum uenerit Dominus, inueniet uigilantes. Amen dico uobis, quod pręcinget se et faciet illos discumbere et transiens ministrabit illis . Vigilant nunc serui Dei in orationibus, in prędicationibus, in ieiuniis, in laboribus; postea uero discumbent in conuiuio pacis quietisque ęternę, ut, qui olim in bonis operibus Domino ministrarunt, his deinde in regno cęlesti Dominus ministret per eorum

(Exodi XX.) (XX.) (Iustorum oratio.) (Psal. IX.) (Antichristi interitus.)

quod susceptum negotium atque historiae numeros parum absoluerim. Nam ne in patriam, quae et Graecis et Latinis literis ac si alia Christiani orbis ciuitas exculta est, in seculumue hoc, quaestui magis quam eruditioni aut eloquentiae deditum, uitium meum coniciam, simplici stylo ac inelaborata oratione, quo nos res ipse duxerunt, consulto secuti sumus. Neque enim his lucubrationibus humanam gloriam, quam electione contempsimus, quaesiui, sed ocium ac desidiam euitaui. Placuit igitur, quicquid post regis Matthiae Chugniadis Coruini excessum (inde enim historiam

aram sub eadem testudine erectam rem diuinam acturus ascendit. Absoluta re diuina episcopus Nuceranus, qui nomine Ferdinandi regis Neapolitani orator ad Matthiam aliquot ante mensibus uenerat, uir non ineruditus, pauca admodum in regis funere uerba fecit, magisque ritum funeris ea oratione seruauit quam quicquam dignum illo rege disseruit, propterea quod omni pene laudatione omissa tantum modo de eius exitu locutus est, affirmans nullum genus mortis, quantumcunque id horrendum eueniat, hominem fato functum infęlicem reddere, quem praeterita satis commendet uita. Atque haec

oratione seruauit quam quicquam dignum illo rege disseruit, propterea quod omni pene laudatione omissa tantum modo de eius exitu locutus est, affirmans nullum genus mortis, quantumcunque id horrendum eueniat, hominem fato functum infęlicem reddere, quem praeterita satis commendet uita. Atque haec oratio eo pertinere uisa est, ne scilicet regi dedecori tribueretur, quod usu linguae luminumque amisso morientis officium Christiani propalam obire nequiuerit. At ubi episcopus perorauit, donaria maximi precii rege adhuc uiuente templo illi dicata, omnia ad rem diuinam

suis uicatim habitantes, non modo ab omni tributo liberi agunt, sed etiam omnia iura in colonos suos, quae dominis fere in seruos sunt, habent. Stephani Batheris regnum ambientis grauis oratio in comitiis. At Stephanus Bather, ut erat imperandi cupidissimus, ratus praefecturae, quam gerebat, maiestate se quoque fauorem sibi hominum conciliaturum, priusquam regnum Hungariae ab externis peteretur, quod quidem propediem fore, ut euenit, suspicabatur, Hungaros, si

cupidissimus, ratus praefecturae, quam gerebat, maiestate se quoque fauorem sibi hominum conciliaturum, priusquam regnum Hungariae ab externis peteretur, quod quidem propediem fore, ut euenit, suspicabatur, Hungaros, si forte eis posset persuadere, ut regnum ad indigenam defferrent, oratione tentandos censuit, neminem unum sigillatim designans, non ausus plane quemquam nominare, prius quam principum animos exploraret. Tametsi quidam existiment Stephanum seorsum, inter amicos et quibus rem tuto committi credebat, fratris filio Georgio regnum obliqua petiisse

oratione tentandos censuit, neminem unum sigillatim designans, non ausus plane quemquam nominare, prius quam principum animos exploraret. Tametsi quidam existiment Stephanum seorsum, inter amicos et quibus rem tuto committi credebat, fratris filio Georgio regnum obliqua petiisse oratione - ad id maxime tentandum prouocatus Michaelis Selagii exemplo, qui itidem Transiluanam praefecturam gerens Matthiam Chugniadem Coruinum sororis filium, ut supra dictum est, regem creari Hungaros coegerat ― quo scilicet Stephanus opera sua fratris filio rege

datum est ad gratiam Hungarorum ineundam, et Alberthi in Hungariam profectio prima praetermissa occasione sera fuit, animis Hungarorum iam fauore Vuladislaui praeoccupatis. Regni competitorum legationes uariae; Bohemorum pro Vuladislauo oratio. Legationes interim a competitoribus regni occurrunt. Hi autem regnum petiere: Vuladislauus, Boemorum rex, ad quem sane regnum delatum est; Maximilianus, Friderici imperatoris filius; Albertus, Vuladislaui minor natu frater; Ianus Coruinus

rege assumpto quiquid terrarum inter Sarmaticum oceanum et Adriaticum mare iacet, aut sub ditione uestri nominis erit, aut amicitia ac societate iunctum habebitis. Hungari eam laeti excipiunt; Alemannorum autem pro Maximiliano orationi haud attendunt. Haec uerba principes, penes quos summa rei Hungaricae erat, maxime qui proximi regis imperiosum ingenium aegre tulerant, simul qui reginę Beatrici dolose obsequebantur, laeti, utpote animis

pręsertim publico praesidio optimatibus munitis. Nam apud Hungaros, gentem armis deditam, potentiamque ac diuitias solum admirantem, nulla est tanta dignitas, modo sit inermis, quae suae tantum maiestatis reuerentia contra uim satis sit tuta. Secundum Boëmos Alemani auditi sunt, quorum oratio, quum nullo praesenti decore innixa esset, Hungaros minime mouit, tametsi Romani imperii dignitas antiquusque familiae splendor commemoratus sit, et ille senatus Hungarici conuentus, Ladislauo Posthumo Praghae extincto, in memoriam reductus, quo scilicet Fridericus,

nam Feudarense monasterium precio conduxerat ― multum tamen, eo quod in Hungaria inueterauerat, de regionis hauserat immanitate, et ipse mero simul et ira, quam singularis auaritia exasperauerat, malis consultoribus incitatus, ministros conuocat, de iniuriis monasterio illatis longa conqueritur oratione. Erat enim, ut ab his, qui hominem nouere, accępi, natura, ut plerique sunt Dalmatae, usque ad fugam audientium, ut dicitur, loquax. Quos ubi ad ulciscendam iniuriam satis concitatos uidit ― quippe Hungari his, quos mercede colunt, fere in omnibus promptissime

iniuriam satis concitatos uidit ― quippe Hungari his, quos mercede colunt, fere in omnibus promptissime parent, tantique eos faciunt, quorum se amicitiae dediderunt, ut ne consanguineis quidem, si iussi sunt, parcant ― merum circumferri largius more patrio iubet, quo furiosa iam incensos oratione uino etiam, cui gentes in septemtrionem uersae deditissimae sunt, magis efferaret. Itaque monachus, ad quem maxime liberalitas, patientiae uirtus, atque iniuriarum spectabat obliuio, ab epulis, inter quas de hac re consultauerat,

sum, quo caeteri religione sacri tam foedo deterriti exemplo caueant sibi. Quandoquidem uel hac precipue causa rerum gestarum cognitio sit salubris: etenim ui atque instinctu naturae pudor audiendi, quae turpiter fecimus, nos uehementer reuocat ad honestum. Sed iam eo, unde deflexit oratio, reuertamur. Coruinus a Bathere fugatur; solus Prior Veranensis ei cum paucis fortiter resistit. E paludibus Albensis agri, ubi sedem regiam esse supra docuimus, amnis

Herdonii, qui in cardinalem adscitus fuit; cuius quidem cupiditatem Strigoniensis pontificatus cum quinque et uiginti aliis sacerdotiis explere nequiuit. Legati Hungarorum ad Vuladislauum regem; Iani Varadinensis praesulis ad eundem oratio. Caeterum pace, ut supra dictum est, cum Matthiae Coruini filio composita, senatus Hungarus legationem ad Vuladislauum Boëmorum regem longe aliam, quam regina sperabat, decernit. Huius legationis munus Iano Varadinensium praesuli demandatum est, eo quod genere Boëmus

munus Iano Varadinensium praesuli demandatum est, eo quod genere Boëmus erat, Vuladislauoque amicus habebatur, licet regiam Matthiae Coruini ut opulentiorem a puero secutus esset. Sed quoniam hac maxime legatione reginae Beatrici hic uir imposuisse fertur, decere existimaui orationem senatus Hungari nomine ab eo apud Vuladislauum habitam, sicuti ego inquirendo accępi, perscribere. Iussus igitur ea, quorum causa uenerat, exponere, ad hunc maxime modum patrio sermone disseruit: Quod

atque in tuam regiam transmarinum transferas exemplar. Enimuero si me audieris, et ab Hungaris summam inibis gratiam, quippe maxima curarum parte eos liberabis, et te a pestifero contagio reddes conseruatum. Laeto animo haec a rege oratio accepta: itaque quum meritas Iano egisset gratias, affirmauit se eius consilium secuturum. Ianus D. Francisci ordinem amplexus Vuladislauo Volphangum quendam pro praesulatu commendat; rex, illum uerbis suis necquidquam mouens,

amicis destituto? Cur me ipsum fugiens inde abire paras, ubi sub Coruini imperio, ne dicam tyrannide, tamdiu uixeris? Cur, si mecum non eras in Vngaria uicturus, me tantopere ad nouum regnum accipiendum hortabare, an forte simulata in me adortando usus oratione uerecunde admonuisti me temere regnum Hungariae affectasse? Quippe qui re ipsa dissuades, quod uerbis suasisti faciendum. Quin etiam, ni tua in me beneuolentia mihi esset satis explorata, fraudem quoque tuo subesse sermoni uererer. Etenim nemo est, qui non uideat

his regendus quam eos recturus sum: nam uel qui armis uincuntur, eos si domare prorsus uolueris, interuallo opus est. Velim igitur te hanc exuere mentem, et quod salua religione fieri potest, hoc statue amicitiae esse tribuendum. Ad haec presul, nihil sane regis oratione ab eo, quod animo destinarat, dimotus, in hanc sententiam respondit: Nihil est, Vuladislaue, in rebus humanis tam exoptandum, modo id sit amicitiae tribuendum, quod tuae gratiae mihi praeferendum censeo. Hoc autem uerbis comprobare, quum re

primum reddere, nec cuiuspiam gratiam diuino praeferre ministerio. Sed omittam nunc quaerere, an Deo uotum soluendum sit, nec ne, licet id solum me non quidem animo, qui tibi deditissimus est, sed corpore duntaxat, seiungat. Quandoquidem nullam de hoc fecisti mentionem, orationi tuae tantum respondebo. Equidem fateor praesulum locum non modo dignitate, sed etiam sanctitate caeteros sacerdotum ordines anteire. Nec profecto inficior immensas opes, si bene his uti uolueris, maximarum esse instrumenta uirtutum. Sed uenia nostri ordinis dixerim, quotus

ludificamini uerbis Beatricem, atque falso ducite gaudio, donec conditum aurum ab ea, modo id publicae utilitati cedat, extorqueatur. Iure enim publici boni causa pecuniae ab ea repeti possunt, quas illa a colonis per speciem publici boni exegisse fertur. Qua plane oratione rex natura et pecuniae auidissimus, et Hungaris nondum notus, primis imperii temporibus, non modo morbum auaritiae callide texit, sed ne ullam quidem suspitionem dedit se quicquam seorsum sibi quaesiturum, edoctus, puto,

decus, mihi perspecta forent, ad te, Hungaris tuo magis dolore quam ulla eorum in te iniuria iratum, nunquam accessissem: non equidem quod uerear te ulla animi perturbatione ita posse accendi, uti iure gentium sublato legationis nomen sanctum semper non habeas, sed ne postea quam oratione, licet utili tibi, frustra tamen, utpote irato, obstrepuissem, dicendi insuper libertate, quam nunquam, ne uitae quidem periculo dissimulare potui, te Hungaris infestiorem redderem. Est enim sicut officii, ita et moris mei, quae conducere siue publice, siue priuatim

Hungaris inferenda hostes maxime concitabat, quum alioqui esset terribile Alemanis praesertim nomen Hungarorum ― aut Alberthus, qui tunc grauis hostis regno Hungariae instabat, pace cum fratre facta domum repeteret. Maximiliani ad suos milites oratio. Comparatis igitur rebus omnibus ad mouendum bellum necessariis, priusquam exercitum in Austriam induceret, quo miles in hostem, qui non paruo omnibus accolis terrori paulo ante fuerat, alacrior

opinione despecta eius absentis fortuna, ut plerunque in aduersis fieri solet, praesenti Maximiliani illicerentur euentu, huiusmodi apud amicos, prius quam proficisceretur, habuit orationem: Si armis uobisue inuitis, proceres, regnum Hungariae imperio meo adiunxissem, subiret forsan hoc tempore animum meum de uestra in me uoluntate dubitatio, propterea quod, qui ad parendum ui

imminuta est, neque Alemanis quicquam uirium accessit, nisi quod illi abutentes uestra discordia, quod quidem aliquando serui in dominos fecere, conantur iugum belli iure a uobis impositum, temere quidem, sed non impune, si uos uiri eritis, excutere. Nec putetis me secus quam haec oratio indicat esse animatum: nam re ipsa mox comprobabo me uerbis, ut quibusdam forsan uidetur, magnificis spem nequaquam simulasse. Posonio enim (quippe eo iam conquisitores a me missi exercitum e Boëmia euocatum contraxerunt) opportune reuertar,

incommodo, datisque dignis temeritate poenis, Hungariam relinquentem. Haec quidem Vuladislauus, suo an alieno ingenio composita, incertum, ubi magno ac elato animo praeter omnium spem disseruit, magisque ob ingenitam eius socordiam ac stuporem amicis admirationem insperata peperit oratione quam imminentis periculi dempsit metum ― nempe qui prope mutus, atque elinguis habitus esset ― praeterquam quod non infractum animum prae se tulit, haud infacundus uisus est. Ioannes Vethesius Vesprimiensem arcem Austriacis

regni Hungarici, qua nemo hostium ad illam diem potitus erat, nullo repugnante expugnasse, caduceatorem mittit, qui eius uerbis Budam a principibus, qui per idem tempus ibi erant, propalam peteret, atque ad uoluntariam deditionem, molli primum oratione pelliceret, oppugnationem deinde atque ea tandem, quae captae urbes iure belli pati solent, ni ocius imperio obtemperent, Budenses passuros denunciaret, diceretque se uerum esse Hungarorum regem, atque a Deo constitutum. Ad haec addit (nam hostium res aduersas facile

pontificibus, qui fortunae obsequiis deliniti interdum cupiditatibus suis nequeunt imperare, quum plaerique infimi ordinis sacerdotes, accersita illa egestate et simulato rerum contemptu insignes, tristem uultum, plenam honestatis orationem, sordidum habitum maximis uitiis praetendant, atque alienam simplicitatem ueluti occasionem sui lucri arripientes uirtutum instrumentis, quibus pessime utuntur, imponunt, aeque ac optima patrum instituta non ad uitae integritatem ac religionem

magis quam uestrę gloriae adscribetur, si hodie profligatus hostis uiolati federis ac impietatis suae in fratrem meritas dederit poenas. Haec ubi furens ira apud suos dixit palatinus, animaduertissetque non modo Hungaros, sed etiam Boëmos ea accensos oratione, aciem e uestigio instruxit. Boëmorum equitum praefectum Ianum Chugbitium in dextero locat cornu, Stephanum Botherem cum leui armatura sinistrum curare iubet. Ipse mediam aciem aduersus Alberthum sibi sumpsit, dempturus labem in

dimicandi fecit, iudicans haud tutum sese in hostili terra, uel paruo temporis spatio, futurum data timoris suspitione, nec se sine dedecore posse in patriam reuerti non tentata eius belli fortuna, quod ipse ultro intulisset. Alberthi ad suos oratio. Itaque prius quam praelium committeretur, huiuscemodi uerba apud suos fecisse dicitur: Etsi, milites, haec terra, quam nunc Hungariam dicunt, natura ipsa, quę quidem singulis fere gentibus suas atribuit regiones, antiqua nostrae nationis

simul robore sollicitos. Et quia hostium cornua Poloni paucitate suorum exaequare non poterant, in cuneum instructi aduersus mediam Hungarorum frontem consistunt. Mox ingenti clamore utrinque sublato inflammatis ducum oratione animis concurrunt. Hungari ira accensi, quod eos Polonus, per speciem pacis deceptos, redintegrato bello ultro lacesseret, acriter in hostem inferuntur. Alberthus uero, nihilo minus ferocius quam concionatus erat, Hungaris instare coepit, adnitens multum ad obtinendum eius

suo promissa erant non praestare. Apparebatque eos promissis non staturos, nec sane stetissent, ni rex Vuladislauus, siue id regno magis expedire putaret, siue honesti potius quam utilitatis memor iussisset Thomam praesulem asperos uulgi animos, tanquam procellam quandam, oratione sedare. Qui ut sibi etiam multitudinem placaret, in medio illo clamoris ardore silentio indicto, Mirum in modum gaudet, inquit, uiri Hungari, rex Vuladislauus hoc uestro in rempublicam studio, nec profecto minus sua quam uestra causa lętatur, quum

praepositis collegas additurum, idque quibusdam in locis extemplo effectum est, ne scilicet Stephanus Bother haec in se potissimum a rege excogitata esse suspicaretur. Thomas igitur Stephanum regio decreto haud mediocriter commotum adit, blando alloquitur sermone, aegrum animi ficta consolatur oratione. Demum homini, utpote amicum simulans, persuadet, uti mallet sese praefectura ad tempus abdicare quam collegam nouo exemplo in magistratu habere. Neque enim, ait, in eius substitui locum, nisi illi uirtute et consilio parem, rex patietur,

regni Polonici rebus, simul et liberorum prospiciens concordiae, hominem ex suis, cuius fidem erga Alberthum exploratam habebat, oratorem ad Vuladislauum filium in Hungariam mittit, huic mandat, uti salutato rege matris nomine huiuscemodi eum amotis arbitris alloquatur oratione: Quamquam, rex Vuladislaue, propter insitam humanis mentibus regnandi cupiditatem plaerique mortalium in magno imperio summam consistere gloriam putant, quandoque tamen regnum fastidire quam

calamitates. Quas quidem nunc institutarum rerum ordo exigit commemorare, atque ea stylo persequi, quae profecto neque sine graui moerore monimentis mandare queunt, et in maximum essent Christianos principes odium inductura, modo id a lege historiae non abhorreret, et uis ac facultas orationis meae rei gestae exaequare posset atrocitatem. Equidem animaduertens, quum caeterorum Christianorum tum patriae meae periculum, uix mihi temperare possum, quin eos principes, ne dicam immanissimos gentis sibi creditae praedones, qualicunque accusem oratione. Qui sane aurum, fragile

et uis ac facultas orationis meae rei gestae exaequare posset atrocitatem. Equidem animaduertens, quum caeterorum Christianorum tum patriae meae periculum, uix mihi temperare possum, quin eos principes, ne dicam immanissimos gentis sibi creditae praedones, qualicunque accusem oratione. Qui sane aurum, fragile emolumentum, secuti, mortem, ut fama est, Gemio Otomano nefarie intulerunt, propterea quod illo uiuente, ut paulo ante demonstratum est, nunquam ullam aduersus Christianos alicuius momenti expeditionem Bazethes suscipere ausus est. Nam cum sexdecim prope

in cellis caldariis abditi, perpetua item crapula graues iacent, corpore pariter et animo torpentes. Quare magis nobis timendum est, ne ob illius tam desidis gentis ignauiam haud satis egregiam potius reportemus uictoriam, quam ut ullum illic incommodum capiamus. Hac Marconius oratione, traducto in suam rege sententiam, Polonam obtinuit prouinciam. Magna igitur Turcarum manu coacta (hi enim rapto ut plurimum uiuunt), ad Istrum, qua hic amnis Peucem circunfluit insulam, profectus est. Hoc in loco lustrato exercitu ex omnibus copiis circiter quadraginta millia

uestrae etiam sectae auctor adstipulatur, dimoueri nefarium esse, quis nisi rationis prorsus expers non uideat? Hec ubi Mauerdinus dixit, extemplo clamor Turcarum in eum, quasi obiecta parum purgasset, accusatorum instinctu sublatus est, hoc quidem consilio ne forte iudex, quem rei oratione, utpote uera, haud parum motum esse apparebat, dilato supplicio accusatorum fraudem deprehenderet. Itaque praetor circumstantis metu turbae, ne scilicet iure apud regem accusari posset, quod Christianos digniores fide quam Turcas esset arbitratus, confestim Mauerdinum, prius minis, modo

ubi, regno in Ferrandinum filium translato, exul moritur. Lectis his literis Alfonsus, ut erat irae impotens, dicitur prae animi perturbatione ne lachrymis quidem temperasse. Quod ubi pater Ferrandus cognouit, accersitum ad se Alfonsum satis prudenti oratione est consolatus, identidem admonens eum, uti dissimulet dolorem, tempus sicut frugibus, ita et caeteris rebus afferre maturitatem, nihil importune incipiendum esse, breui fore, ut uiolentum per sese ruat imperium. Mox

qua Veneti se ab illo in rebus Pisanis affectos esse, ut supra demonstratum est, arbitrabantur, tum uel maxime propter nefarium foedus, quod ille aduersus ipsos Venetos cum Bazethe Turcarum rege percusserat. Iam insignibus duorum principum casibus ad regum documentum qualicunque oratione ante oculos legentium propositis ad institutarum rerum regrediar narrationem. Turcae Albanesios ad Naupliam sternunt; Venetorum classem explorant, hinc Italicam expeditionem machinantur. Profecto in hyberna,

in pacato, securi sine ullis custodiis noctem aegissent; se insuper, Istris exploratum loca praemissis, praelio non interfuisse, sed re iam transacta superuenisse asseuerabant. Qui quidem quum sese parum purgasse uisi essent, acerbissima primo lacerati sunt a legato oratione, deinde cathenę his iniectae, uinctique Venetias missi ibique in carcerem coniecti, tandem post aliquos menses mulcta dicta dimissi. Etenim senatus Venetus, tametsi illos pro desertoribus haberet, poenam tamen ultimi supplicii eis remisit, non ausus capitalis in patritios

quam existimantes illos, si quis stipendium offerret, haud difficulter arma in Turcas sumpturos, quum alioqui his et per se essent infensi, et Christiano nomini deditissimi. Misso igitur ad Vuladislauum, cui Hungari ob segnitiem uaccae nomen indiderant, oratore Sebastiano Iustiniano, oratione quam maxime miserabili (ipsi etenim eam aeditam uidimus) detegendo clades sibi ab hostibus illatas hortati sunt regem, non suo solum nomine, quod quidem supplices infimis praecibus egerunt, sed etiam Romani pontificis, Francorumque ac Hispaniarum regum, ad Venetos auxilio iuuandos

detegendo clades sibi ab hostibus illatas hortati sunt regem, non suo solum nomine, quod quidem supplices infimis praecibus egerunt, sed etiam Romani pontificis, Francorumque ac Hispaniarum regum, ad Venetos auxilio iuuandos bellumque communibus uiribus aduersus hosteis gerendum. Sed quum rex ex oratione et postulatis Veneti oratoris ad concilium principum retulisset, nemini fere praeter Thomam, Strigoniensium pontificem et Romanae Ecclesiae cardinalem, uisi sunt Veneti armis defendendi. Quod enim meritum in se Venetorum esse pro se quisque dicebat, ut pro illis aduersus Turcas arma

luna inchoaretur, quod quidem incipiendis rebus auspicatissimum Turcae credunt, et classem suam Peloponnesum iam attigisse nuntiaretur. Veneta classis a Turcis iterum affligitur; Baiazethis de incolumitate classis suae gestientis ad Deum oratio. Cum igitur praefectus Turcaicarum nauium coniunctis classibus institutum teneret iter, Venetus ad classem legatus Hieronymus Contarenus, qui, ut dictum est, locum demortui obtinebat imperatoris, aegre ferens Venetos non Aegaei solum, sed et Ionii maris pelli

inertem, imbecillem, commeatus ac omnium rerum necessariarum inopia laborantem, licentia ac lasciuia corruptum, ad haec graui ualetudine tentatum, eo quod castra sicut nulla munitione tuta erant, ita nec in loco salubri inscitia ac negligentia ducum posita, conuocatis principibus acerba eos oratione increpuit. Galli praeterquam quod externi hominis imperium insita genti superbia aspernabantur, saeua etiam concione exacerbati nihil quod aut ipsis salutare esset, aut regi honorificum gloriosumue foret, ad animum admittere, sed omnia foeda seditione ac tumultu

regem, regnum Neapolitanum, ut supra demonstrauimus, petentem, inuitus sequitur. Ab hac immanitate facinora sua incipiens cum fratris uxore consuetudinem habuit. Quae res quum fratri natu maximo, Candiensium duci, querela ipsius, qui iniuria afficiebatur, innotuisset, adulterum saeua oratione increpuit, malumque ei inter castigandum saepius minatus est, ni a turpitudine desisteret. Caesar praeterquam quod fratris fortunae inuidebat, minas insuper eius aegre patiens, ei mortem inferre, depositoque cardinalatu regnum sibi parare constituit, ad quod sane illi,

agi uolebat, permisisset. Itaque societate inita cum Maximiliano Caesare, Lodouico Aureliensi, Ferdinando Aragonio, altero Gallorum, altero Hispanorum rege, ascriptis insuper foederi Alfonso Ferrariensium duce, Franciscoque Gonzaga, marchione Mantuano, huiusmodi orationem apud Francorum regem pontificis legatus habuisse dicitur: Etsi, Lodouice, rex Christianissime, pontificem Romanum, qui plane Christi locum in terris obtinet, nihil magis decet quam non modo paci studere, uerum etiam Christianos dissidentes in gratiam reducere, ac

tempore rumor non defuit Castonem a Vasconibus, popularibus suis, per iram interfectum, quos sane segnius signa inferentes pugnamque remittentes ferro ac uulneribus in hostem redigere coeperat. Porro Vascones, quemadmodum et Hispani, eius ingenii sunt, ut facilius blanda oratione quam ui ad officium impellantur. Sed quia eodem tempore Alfonsus, Ferrariensium dux, cum auxiliis aduenerat, nihil fere terroris Gallis mors ducis intulit, spe metum aequante. Caeterum Hispani non modo ab equite suo, sed etiam a duce militiae

ex uariis Turcaici imperii regionibus, iam ad ipsum confluxerant, quorum pars magna egestate compellente, caeteri nouarum rerum, ut fit, studio eo se contulerant) huiuscemodi uerbis milites allocutus esse dicitur, quo illorum animis oratione confirmatis non magnopere patris eius maiestatem uererentur, atque uel si armis decernendum foret, sese ad suam causam adiungere non dubitarent: Non me fugit, inquit, milites, eum qui patris uoluntati uel

fortuna in id fastigium euexerit. Natura enim cogente pater, modo animi perturbatione uacet, omnes liberos eodem charitatis gradu habet, nisi quispiam filiorum maiore uirtute plus paternae beneuolentiae ad sese merito traxerit. Vt finem orationi Selynes imposuit, clamor undique, laetitiae index, exoritur. Approbant omnes sententiam, hortantur ne cunctetur imperium sibi militum suorum sanguine parare; se, uel patrem ipsum ferro peteret, prompto animo operam

undique, laetitiae index, exoritur. Approbant omnes sententiam, hortantur ne cunctetur imperium sibi militum suorum sanguine parare; se, uel patrem ipsum ferro peteret, prompto animo operam ei praestituros. Tanta fuit seu uis orationis, perorantisue auctoritas, qua maxime rudis et incondita turba incitari solet, seu militum ad ducem amor et admiratio ingenii omnis fortunae capacis, seu desidis imperii fastidium, praesertim rapto uiuere assuetis.

darent operam, ut illi apud patrem filii nomen parum prosit. Ira tamen in patrio et miti pectore charitati erga sobolem paulatim cedente, postremo addidit sermoni, cauerent, ne sibi filium interficerent, id scilicet fortuna agente, ut esset, qui patrem mox necaret. Hac habita oratione sagitta, qua potuit ui arcu excussa, signum pugnae dedit. Duces regii in suos quisque ordines confestim se recipiunt: mox clamore sublato, qui quidem tubarum sonitu tympanorumque pulsu confusus multo

Selynes ne profligatus quidem spem regni abiciendam putauit: tantum fiduciae seu animi magnitudo ei addebat, seu quia exploratum haberet paternum exercitum in se magis quam in Achimathem inclinare. Quam quidem spem uel maxime confirmauit, posteaquam intellexit praetorianos neque orationis lenocinio, neque ulla largitione posse induci, uti Achimathem uiuo parente regnum inire paterentur. Et ne occasioni suae deesset, treis rarę magnitudinis naues frumento onustas e Taurica chersoneso Constantinopolim misit, ubi audiuit urbem annonae caritate laborare, dato suis mandato,

sanguine hostilia agere. Praetoriani, agrestes homines pinguique ingenio (et sunt fere omnes ex Illyrico, pueri admodum parentibus ui ablati, qui, ubi sacris Machomethanis imbuti linguaque Turcaica eruditi adoleuerint, praetorianis adscribuntur), existimantes Selynis orationem, quia ex ipsorum uoto mittebatur, honestati haud repugnare eumque recte sentire, atque aequa postulare, odio in Achimathem animos eorum deprauante pollicentur se, quum primum Constantinopolim peruenisset, deiecto Bazethe sedem ei auitam occupandam permissuros.

sibi ad imperium fecisse materiamque crescendi praebuisse, una solum biremi, quo inuidia euitata commiserationem magis moueret, simul ut ostenderet tenui cultu, quod uulgo gratissimum est, se esse contentum, ex Lydia Constantinopolim aduectus patrem adit, eum ut ad se regnum deferret uaria fatigat oratione, ostendit demum regnum auitum nulli magis quam sibi conuenire, quippe quod, ut ante demonstrauimus, ipse patri dedisset. Sane supra docuimus Corguthem, si quid iuris ea res in regni successione acquirenda sibi comparare potuit, ab auo Mechmethe in

uinciri atque in crastinum diem asseruari iusso, periculum suum animo uoluendo noctem uigiliis extraxit primaque luce proditorem accersit. Reus arbitratus nemini facile persuasum iri fortunam suam nouarum rerum studio idoneam crimen inficiatur, licet eum uultus, orationi dispar, satis proderet trepidatione conscientiam indicante. Et quum neque minis, neque tormentorum aspectu ad sceleris confessionem cogi posset, indicis admonitu puer tonsor accitur, interrogatur unde ad Macedonem peruenisset. Ille nulla pauoris signa prae se ferens fatetur

haec coniuratio infamia asperserit, eo quod rustici illos, utpote sui corporis homines, nulla iniuria ac maleficio affecerant, quum e contrario nobilitati maxime iniurii extitissent. Qui quidem Scytha, ubi animaduertit multitudinis animum in nobilitatem accensum, addit ultro effraenatis oratione furorem, ut scilicet excusso seruitii iugo non modo in libertatem sese uendicent, sed etiam suis principibus dominentur, ratus sibi quoque ea uia imperium accessurum. Est autem proprium multitudinis nihil modeste agere, sed aut libertate abuti, aut humiliter et abiecto

sed etiam suis principibus dominentur, ratus sibi quoque ea uia imperium accessurum. Est autem proprium multitudinis nihil modeste agere, sed aut libertate abuti, aut humiliter et abiecto animo sese alterius imperio subicere. Georgii ad suos oratio. Ferunt autem Scytham huiuscemodi oratione rusticos in nobilitatem concitasse: Sacrarum literarum monimentis traditum est, uiri Hungari, Deum Optimum Maximum misertum esse quondam grauissimae Iudaeorum seruitutis et populum, ex quo ciuitatem

uia imperium accessurum. Est autem proprium multitudinis nihil modeste agere, sed aut libertate abuti, aut humiliter et abiecto animo sese alterius imperio subicere. Georgii ad suos oratio. Ferunt autem Scytham huiuscemodi oratione rusticos in nobilitatem concitasse: Sacrarum literarum monimentis traditum est, uiri Hungari, Deum Optimum Maximum misertum esse quondam grauissimae Iudaeorum seruitutis et populum, ex quo ciuitatem suam constituere destinarat, ab Aegyptiaca tyrannide iugoque regio

tandem conferens castra octauo Sextilium Calendarum sub solis occasum haud procul a Selyne consedit. Postridieque eius diei, quum iam pransissent sui, signum pugnae proposuit, prius huiuscemodi apud suos habita oratione: Non me praeterit, uiri fortissimi, Turcas Europaeos famam eximiae uirtutis in bello obtinere, eo quod hi ex Illyricis, Thracibus ac Macedonibus magna

muris Cercassi uiderunt, instructa intra portam acie cum magno tumultu erumpunt, tantamque stragem hostium faciunt, ultima desperatione animos irritante, ut non modo Turcas submouerint a moenibus, sed etiam in castra trepidos redegerint. Selynes conuocatis ducibus suis acerba eos increpuit oratione. Qui terror , inquit, hic inconsultus est, hostem toties uictum atque intra moenia urbis compulsum formidatis, quae sola totius regni Cercassorum reliqua est, quam nondum coepimus? Integris uiribus Cercassi uos non sustinuerunt, nunc fractos, ac pene

tradito eis iusto exercitu ex Turcaicis copiis delecto, Thomam persequi iubet. Qui ubi ad Abdiam Saithicae regioni imperitantem peruenere, eum primo pro maiestate ipsius ac uerecundia (ferunt enim illum longa cognatione stirpi Machomethis, Turcaicae sectae auctoris annexum) molli oratione hortati sunt, ut Thomam sibi, magnam apud Selynem eo officio initurus gratiam, traderet. Mox ut uiderunt illum a proditione abhorrentem, iniecto belli metu coëgerunt tuta potius quam honesta sequi. Itaque hospitali fide ac religione uiolata, nullaque suae dignitatis habita ratione, Thomam

interemptorum. Quorum caedem, quum rex ulcisci deberet, ne Boëmos gentem bellica uirtute illustrem sibique deditissimam ab se alienaret, inultam esse magna Hungarorum consternatione passus est, tametsi humanissima et tempori conuenienti oratione caedis auctorem sibi condonari a principibus, qui illi perduellionem iudicaturi erant, contenderit. Atque iccirco sunt, qui credant Hungaros a Turca, Hungaricae discordiae haud ignaro, legatione

quorundam amicorum ac purpuratorum a bello Hungaris inferendo haud parum abhorrere, nec facile ad eam expeditionem Hungarici nominis metu impelli, Pyrrhi Mustaphae suasu, qui et apud ipsum prudentia sua in magno erat honore, et Christianos inexplicabili odio persequebatur, huiuscemodi oratione ad bellum suscipiendum eos hortatus est: Si mihi, uiri Turcae, de imperio tantum proferendo decertandum esset, armisque gloria quaerenda, satis honestam causam belli aduersus Hungaros ineundi mihi esse existimarem. Quippe semper magnorum uirorum in numero habiti sunt,

tempore, quo plebs in nobilitatem Georgio Scytha duce, ut supra demonstratum est, coniurarat. Sed femina, Iaxiorum soror, dolum dolo eludit; Hungari, hostium terrore perculsi, a pontifice subsidium flagitant; legati ad Papam oratio. Hanc Turcae calliditatem ac subdolam clęmentiam foemina quaedam eius regionis princeps, Iaxiorum soror, haud minore astu elusit. Nam quum audisset Salomonem iussisse suis, ne quid hostile Pannonicis colonis inferrent, suspectam habens nouam ac

persuadet reginae, ut cum Imperatore agat, ut insulae Rhacusanis nuper attributae, liberae sub Caesaris imperio de caetero essent; ne Rhacusanorum simul regendi inscitia, simul tyrannide, perditum eant. Sigismundus, uxoris oratione inductus, dat Iaxiae Narisio literas ad Rhacusanos, quibus iubebat eos insulis excedere, atque a potestate Rhacusanorum omnino exemptas Iaxiae tradi; Rhacusanis oratoribus apud Caesarem necquidquam nitentibus, ne

Deo gratius hoc tempore efficere potes. Vale in Domino semper. Quem, ut tibi gregique tuo uolens propiciusque sit, obsecrare die noctuque non cessamus. Pro Adriano VI. Pontifice Maximo ad Christum oratio
Epistola eloquentissima nobilis uiri domini Marci Maruli Spalatensis ad S. dominum nostrum dominum Adrianum VI. Pont. Max. Exhortatoria ad unionem et pacem omnium

Et pulchre hoc quidem Nathan nunciare inducitur. Nathan enim interpretatur donans donum uel donatus gratię. Non enim nostris meritis hoc factum est, sed per gratiam Spiritus Sancti diuinęque largitatis donum. Sed nunc ad Dauidem unde discesserat redeat oratio.

Dauid cecidit Palestinos, a Moabitis exegit tributum et a Syris; fregit Adadezerum regem Sobę, equos eius subneruauit, et cum spoliis uictor Hierosolymam rediit. Palestini ore contundentes interpretantur; hos Dauid cędit quia Christus maledicos damnat.

interpretatur patris mei incensum uel patris mei holocaustum. Abisacham hanc Mariam uirginem matrem esse existimo, cuius precibus Christus Dominus, nobis iratus, placatur et amore erga genus humanum magis incalescit. Ipsa patris incensum est, dum orat, iuxta illud: Oratio mea sicut incensum in conspectu tuo. Ipsa patris est holocaustum, dum sua erga peccatores pietate accensa, Deum etiam patrem illis placat, ut uindictam differat et penitentiam expectet peccatorum. Dauid non cognouisse eam dicitur, quia uirgo peperit et uirgo

paruo exercitu fretus populi amore recipit regnum Quoniam recipit regnum dux mortuo pontifice maximo. magno omnium plausu, gaudio et letitia dat Malateste et oratio Germanis Inuictissimis ducibus presidium pro expugnanda Perusia, a qua et ipsi interfecto a pontifice eorum parente Ioanne Paulo credenti temere pontificis litteris, cui fidem dederat ne timeret mortem profugi fuerant. Qua facile potitus ex ea triumphat. O ingentem animi magnitudinem, o

3.168  Prona humi prostrata iacens formidine magna
3.169  Nobiscum paulum respirans talia cepit
3.170  Dicere Calliope constanti uerbula corde, Oratio Caliopes ad Iouem.
3.171  Rex optate tuis Musis, nos uenimus ad te,
3.172  Omnia quae dicam Charitum tibi nomine tradam,
3.173  Summe deus, qui cuncta potes, qui cuncta gubernas,

Prva verzija za CroALa. Latinski spellcheck. Bernardini de Frangepanibus comitis Segniae, Vegliae, Modrusiique etc. Oratio pro Croatia Nürenbergae in Senatu Principum Germaniae habita XIII. Cal. Decemb. An. Ch. M.D.XXII.
Excidium veluti romanae Maximus urbi
avertit, patriae sic iuga dira comes. R. Sbrulius

rempublicam excitarem; necdum satis scio, quod profecerim, quamvis subscripti omnes qui affuere principes eo nunc esse animo videantur, ut nihil malint quam communi christiani generis saluti consulere. Quam igitur pro tam pia in Turcas expeditione habui oratiunculam cui melius dicem quam Sanctitati Tuae, quae ut est beatissimum christiani nominis caput, ita summam humanitatem summae coniunxit sapientiae, ut quasi quidam novus Moyses afflictos Christi populos a dira Aegypto, atque adeo a barbarica liberet

animae Christum optimum maximum a devicta morte expectabant. Dixi. Serenissime, illustrissimi, reverendissimi principes, domini mei observandissimi. Ex quo nudius tertius supplici oratione quanto in discrimine rerum misera versaretur Croatia quamque in extremis laboraret celsitudinibus vestris satis (ut opinor) aperui et auxilium petii, necdum responsum accepi. Iam amplius expectare nequeo: tum quia tamdiu ad quatuor fere menses domo absum, relictis

dominia pro comitatus mei tutela ac custodia auxilia petitum quousque ipsum Sacrum Imperium provideat ut supra. Ego enim illum a Turcarum vi solus protegere nequeo.
Orationi huic in consilio Nurembergensi interfuere principes infrascripti. Serenissimus Ferdinandus princeps Hispaniae, Archidux Austriae etc. In Germania caesareae maiestatis locum tenens. Albertus cardinalis

cunctis amabilis extitit. Sub Colla Firmiano, Tydeo Acciarino et Hieronymo Ienesio Picentino, a quo etiam Greca elementa accepit, eius aetatis uiris eruditissimis, in Latinis litteris adeo profecit ut pene puer in laudem serenissimi principis Nicolai Marceli cunctis admirantibus pulcherrimam orationem habuerit.

Egressus tam felici adolescentia iuuenis iam sollicitae fugax ambitionis erat, inter equales ueluti inter uiridantia prata flos iacintinus, ueluti inter albicantes rosas purpureus amarantus enitebat. Statura erat mediocri, latis humeris, corpore non