Your search found 2204 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-2204:

Prva verzija. Latinski spellcheck. In nomine domini dei eterni. Anno ab incarnatione eiusdem millesimo XXX IIII, regnante piissimo imperatore Romano, in ciuitate autem Jadera presidente domino Andrea episcopo, prioratus autem eiusdem ciuitatis regente Gregorio decentessimo uiro. Qualiter ego Sauina, uxor Gimmai, cogitaui diuina inspirante clementia meo animo pro remedium anime mee octaua pars de domus, que uisa sum

Ergo simulatque locum sibi divinitus ostensum pervenit, nihil prius sibi faciendum censuit, quam ut templum exstrueret, quod Deiparae in coelum assumptae titulo exornavit. Hoc templum deinde saeculo quarto jam inito Alexander quidam Episcopus veteri solemnique ritu consecravit, cum S. Sylvester Romanum Pontificatum gereret, imperium vero Constantinus Magnus administraret. Joannes autem asperrimae vitae institutum aggressus brevi apud incolas magnam virtutis et sanctimoniae laudem sibi conciliavit. Quocirca celebritatem hominum, famamque sanctitatis ut vitaret, in patriam redeundi

Prva verzija. Latinski spellcheck. † Anno ab incarnatione domini nostri Iesu Christi millesimo LXX, indictione VIII. Regnante Romano imperatore tertio, rege Chrobatie Dalmatieque Petro, Siuinnimir bano. Actum in ciuitate Nona Adamizo iupano. Ego Radauanus trado omnem possessionem meam in terris et uineis, queque fuit aui meo Ualeco, in monasterio sancti Chrisogoni abbate Petro presente iure

Prva verzija. Latinski spellcheck. † Anno dominice incarnationis millessimo septuagesimo, indictione VIIII. Augusto regnante Romano tertio, tempore Cresimiri regis Chroatorum et Dalmatinorum. Ego Radouan, nepos Lilici, trado omnem possessionem meam, que fuit predicti aui mei in loco, qui dicitur Suchouara, beato martiri Grisogono presente eiusdem monasterii Petro abbate. Que possessio

Mesagalina et Stephano Curano, Boledrugo de Tugari. 4. +. Insuper emimus Semianum a suis inimicis pro XL romanatis; ipse autem non habens unde se redimeret, dedit mihi territorium quod sui patris erat ut ego diuiderem cum filio suo omne per medietatem; et in parte mea dedit totum territorium super ecclesiam et sibi retenuit

qui regnabant et iustificabant populum, quoniam multus erat nimis. Igitur impugnantes Sylloduxiam, expugnaverunt eam. Inde debellando caeperunt totam Macaedoniam. Post haec totam provinciam Latinorum qui illo tempore Romani vocabantur, modo vero Morovlachi, hoc est Nigri Latini vocantur. Imperator etiam plurima cum eis faciens bella, sedens in solio suo, nec valens in aliquo superare, misit, et facit pacem cum eis, et sic dimisit eos.

quod occasione accepta mitteret sapientissimos viros, qui novellum, ac tenerum regem adhuc in fide, et populum eius pascerent, ac satiarent pane coelesti, ac verbo vitae. Misit itaque vicarium suum Honorium nomine sanctae Romanae ecclesiae presbiterum cardinalem, cui et tradidit potestatem ligandi, atque solvendi, evellenti et dissipandi, aedificandi, atque plantandi, sicuti moris est, quando per mundi partes legati, seu vicarii a sede Romana

sanctae Romanae ecclesiae presbiterum cardinalem, cui et tradidit potestatem ligandi, atque solvendi, evellenti et dissipandi, aedificandi, atque plantandi, sicuti moris est, quando per mundi partes legati, seu vicarii a sede Romana mittuntur, et cum eo alios duos cardinales episcopos quoque iussit eum secum assumere, qui adhuc populo in fide episcopos, sive ecclesias consecrarent, et verbum vitae in eorum cordibus quotidie seminarent. Advenientes

ab antiquis imperatoribus scripta, et ordinata fuerunt, et placuit regi, et cuncto populo finita synodo XIIa die per manus Honorii vicarii, et cardinalium, atque episcoporum coronatus est rex atque coronatus more Romanorum regum, et facta est laetitia magna in populo, et in universo regno eius. Post haec iussit rex, ut consecrarentur archiepiscopi, unus in Salona, et alius in Dioclia; similiter, et episcopi plurimi consecrati sunt, et

XXV Praeterea parentes regis Radaslavi, et milites, qui cum ipso erant Romae, audientes quod accidit, rogaverunt regem, ut uxorem acciperet, qui coactus eorum praecibus accepit uxorem Romanam, valde nobilibus ortam natalibus, de' qua genuit filium, quem Petrislavum vocavit. Post haec in senectute bona mortuus est, et sepultus in ecclesia Sancti Ioannis Lateranensis cum magna honorificentia.

haec in senectute bona mortuus est, et sepultus in ecclesia Sancti Ioannis Lateranensis cum magna honorificentia. XXVI Accepit post haec Petrislavus uxorem puellam nobilem Romanam, de qua genuit filium, quem Pavlomirum vocavit. Post haec vivens annis plurimis cum parentibus suis Romanis, et ipse mortuus est. Post mortem vero eius, parentes eius caeperunt habere inimicitias cum caeteris Romanis, et caeperunt

XXVI Accepit post haec Petrislavus uxorem puellam nobilem Romanam, de qua genuit filium, quem Pavlomirum vocavit. Post haec vivens annis plurimis cum parentibus suis Romanis, et ipse mortuus est. Post mortem vero eius, parentes eius caeperunt habere inimicitias cum caeteris Romanis, et caeperunt dura bella facere in civitate, sicuti saepe solent facere. Pavlimirus iam iuvenis effectus caepit esse valde

puellam nobilem Romanam, de qua genuit filium, quem Pavlomirum vocavit. Post haec vivens annis plurimis cum parentibus suis Romanis, et ipse mortuus est. Post mortem vero eius, parentes eius caeperunt habere inimicitias cum caeteris Romanis, et caeperunt dura bella facere in civitate, sicuti saepe solent facere. Pavlimirus iam iuvenis effectus caepit esse valde robustus et fortis bellator, ita ut in civitate Romana nullus ei esset similis; unde parentes eius, nec non

parentes eius caeperunt habere inimicitias cum caeteris Romanis, et caeperunt dura bella facere in civitate, sicuti saepe solent facere. Pavlimirus iam iuvenis effectus caepit esse valde robustus et fortis bellator, ita ut in civitate Romana nullus ei esset similis; unde parentes eius, nec non alii Romani caeperunt illum valde diligere, immutaveruntque nomen eius, et composuerunt ei nomen Bello eo quod bellum facere valde delectabatur. Eo tempore exivit stolum a

et caeperunt dura bella facere in civitate, sicuti saepe solent facere. Pavlimirus iam iuvenis effectus caepit esse valde robustus et fortis bellator, ita ut in civitate Romana nullus ei esset similis; unde parentes eius, nec non alii Romani caeperunt illum valde diligere, immutaveruntque nomen eius, et composuerunt ei nomen Bello eo quod bellum facere valde delectabatur. Eo tempore exivit stolum a Sicilia, multitudo copiosa navium Saracenorum, quod stolum vocatur miria

illos pro servis tenuerunt. Post haec plurimi Latini dimiserunt tali pacto, ut omni tempore tributa eis redderent, et servitia exercerent, sicque coeperunt reaedificare civitates maritimas a Saracenis destructas. Per idem tempus Romani parentes Belli, qui et Bellimirus, quod non possent sustinere magnatum Romanorum insidias, atque inimicitias eo quod nolent se humiliare ac pacem cum inimicis facere, exeuntes omnes de civitate una cum Bello, uxoribus et filiis, ac

pacto, ut omni tempore tributa eis redderent, et servitia exercerent, sicque coeperunt reaedificare civitates maritimas a Saracenis destructas. Per idem tempus Romani parentes Belli, qui et Bellimirus, quod non possent sustinere magnatum Romanorum insidias, atque inimicitias eo quod nolent se humiliare ac pacem cum inimicis facere, exeuntes omnes de civitate una cum Bello, uxoribus et filiis, ac filiabus, milites numero quingenti acceptis parvulis, et mulieribus venerunt

patrum suorum, et hac de causa secuti sunt illum parentes eius, igitur descendentes de navibus construxerunt castellum, et habitaverunt ibi. Audientes homines Epidauriae civitatis qui per silvas, et montana manebant, quod Bellus cum Romanis venissent, et castellum fecissent, congregantes se venerunt, et una cum ipsis aedificaverunt civitatem supra mare in ripis marinis, quas Epidaurii lingua sua laus dicunt, unde ea civitas Lausium vocata est, quae postea /

habere benevolentiam regis, percutientes eum gladio per pontem iactaverunt eum in flumen, et mortuus est. Rex autem accepit regnum patrum suorum, et siluit terra in conspectu eius. Igitur causa victoriae Romani, qui cum rege erant, aedificaverunt ecclesiam in Rassia ad honorem beati Petri apostoli in loco propinquo Cafdanae, et non multum longe ab eadem ecclesia in uno monticulo construxit rex castellum, vocavitque illud suo nomine Bello.

Troyanus, qui sue urbis euadens excidium, cum gente Dalmatica prelia multa commisit, ad ultimum peruenit ad partes Venetiarum. Et inde progrediens super oras Padi fluminis edificauit ciuitatem Patauium, que nunc Padua nuncupatur, sicut in Virgilio legitur. 3In istoriis uero Romanorum habetur, quod cum imperator Augustus in partibus Illyricis exercitum duceret et ipse alio properaret, misit quendam ducem, Venium nomine, contra Pannonios, qui duobus acribus fluuiis circumuallantur Drauo et Sauo, contra Dalmatas itidem misit ducem Vibium cum exercitu multo. Qui Dalmate

ferit unda Salonas. Dicta autem est Salona a salo, hoc est a mari, quia in litore maris sita est. Longa uero idcirco dicta est, quia modicum lata, sed in longum fere sex milibus uersus occidentalem plagam protendebatur. 2Hec ciuitas tempore bellorum ciuilium fidem inconcussam Romane rei publice obseruans dominium Cesaris respuebat. Quam ob rem ad subiugandum eam misit Cesar Antonium cognatum suum cum magno nauali exercitu, ipse uero insequendo Pompeium a Brundusio transuectus est in Epirum. Tunc Antonius premisit quendam ducem, nomine Vulteum, qui in insulis Salonitani

patrata Cesar totius orbis uictoria et iam solus ad mundi monarchiam prouectus adhuc ciuitati Salone minime imperabat. 3Quam ob rem post Cesaris necem Octauianus Augustus misit quendam illustrem uirum ex consulibus, nomine Asynium Pollionem, cum exercitu multo, qui Salonam Romano imperio subiugaret. Tunc Pollio in Dalmatiam ueniens multis bellis cepit impugnare Salonam. Vnde obsessa ciuitas et diutius nauali et equestri exagitata congressu tandem in manibus Romanorum tradita est. In qua obsidione natus est Pollioni filius, cui Saloninus nomen imposuit. Tunc uero

misit quendam illustrem uirum ex consulibus, nomine Asynium Pollionem, cum exercitu multo, qui Salonam Romano imperio subiugaret. Tunc Pollio in Dalmatiam ueniens multis bellis cepit impugnare Salonam. Vnde obsessa ciuitas et diutius nauali et equestri exagitata congressu tandem in manibus Romanorum tradita est. In qua obsidione natus est Pollioni filius, cui Saloninus nomen imposuit. Tunc uero magna pars ciuitatis illius destructa fuit, maiores etiam munitiones dirute, ne Romane rei publice rebellare ulterius posset. Peracta ergo uictoria Pollio cum quo exercitu reuersus est

impugnare Salonam. Vnde obsessa ciuitas et diutius nauali et equestri exagitata congressu tandem in manibus Romanorum tradita est. In qua obsidione natus est Pollioni filius, cui Saloninus nomen imposuit. Tunc uero magna pars ciuitatis illius destructa fuit, maiores etiam munitiones dirute, ne Romane rei publice rebellare ulterius posset. Peracta ergo uictoria Pollio cum quo exercitu reuersus est Romam, ubi cum magna gloria et laudis triumpho a senatu populoque Romano susceptus est, de quo in odis concinens Oratius dicit: Cui eternos honores Dalmatico peperit triumpho. Fuit iste

cui Saloninus nomen imposuit. Tunc uero magna pars ciuitatis illius destructa fuit, maiores etiam munitiones dirute, ne Romane rei publice rebellare ulterius posset. Peracta ergo uictoria Pollio cum quo exercitu reuersus est Romam, ubi cum magna gloria et laudis triumpho a senatu populoque Romano susceptus est, de quo in odis concinens Oratius dicit: Cui eternos honores Dalmatico peperit triumpho. Fuit iste Pollio non solum armis strenuus, sed etiam poetica facundia insignis librosque nonullos liricis metris composuit. III. De sancto

autem occulte christianus. Et cum uideret Maximianum adeo crudeliter in christianos deseuire, ut multos a sancto proposito deterreret, ipse utpote christianissimus et deuotus exortabatur martires in sancto proposito finaliter perdurare. Tunc fecit oportunitatem eis effugiendi tyranni rabiem et ad Romanam urbem diuertendi. Quod cum ad Maximiani deuenisset notitiam, acrius in eum persecutionis deseuit insania ita, ut ad primam confessionem christiani nominis, expoliatus regio habitu, nisi ydolis immolaret, illico susciperet sententiam capitalem. Sed beatus Domnio, tiranni declinans seuitiam,

pro Christi nomine suscepit. IV. De constructione edificii, quod Spalatum nuncupatur 1Per idem tempus Dioclitianus, pater Maximiani, qui ex Dalmatie partibus oriundus extitit, ob res ab eo pro re publica multum strenue gestas a senatu populoque Romano imperator fuerat constitutus. Hic super omnes alios predecessores suos immanissimus christianorum extitit persecutor. Qui cum per uniuersum orbem fideles Christi beluina feritate persequi non cessaret, uelut rabidus leo sitim sue perfidie christiano cruore non poterat satiare. Propter ipsius

Clicerium quendam, strenuum uirum, qui sibi ante illud tempus tiranico more regnum imposuerat, caute ab imperio expellere uoluit. Vnde uolens eum extra regni negotia quasi priuatum manere aput Salonam Dalmatie episcopum fieri fecit. 3Temporibus uero Pelagii et Gregorii doctoris, Romanorum pontificum, fuit quidam archiepiscopus Salone, Natalis nomine, eiusdem indigena ciuitatis, qui cum multorum esset propinquorum potentia circumfultus, multum a pontificali honestate deuius incedebat. Cum enim esset inpos scientie, non lectioni erat deditus, sed epulis et cotidianis

Iohannis Lateranensis, ubi est fons baptisterii et ibidem iuxta fecit depingi ymaginem beati Domnii cum pallio et ceteris pontificalibus indumentis totum ex musio aureo. Similiter fecit ymaginem beati Anastasii inter alios sanctos. 4Per idem fere tempus quidam aduene, ut ferunt, Romana urbe depulsi, non longe ab Epitauro ratibus applicuerunt. Erat autem Epitauros episcopalis ciuitas, Salonitane ecclesie suffraganea. Quod ex epistola beati Gregorii pape conicimus, quam misit Natali archiepiscopo Salonitano, arguens ipsum, quia absque auctoritate synodali quendam Florentium

ex utraque parte Danubii occupauit. Interfectis namque incolis regionis illius aliisque in seruitutem redactis posuerunt se in planitie illa, quia propter raritatem hominum abilis erat animalibus alendis, ex quibus maxime multitudo ipsa uictum habebat. Hec regio dicebatur fuisse antiquitus pascua Romanorum. Ceperunt ergo circumpositas regiones bellis assiduis infestare, ecclesias destruere, christianos affligere. Erant enim pagani crudelissimi, prius uocabantur Hunni, postea sunt Hungari nuncupati. Ante ipsa tempora dux Attila, ferocissimus persecutor christianorum, de predicta regione

ciues urbium predictarum missa relatione ad summum pontificem nuntiauerunt de naufragio episcoporum suorum, suppliciter postulantes eximi a subiectione ecclesie Spalatensi satis probabilem pretendentes occassionem, quia periculosum illis erat tam remotam ecclesiam uisitare. Quam ob rem Romanus pontifex annuit petitioni eorum omnesque episcopos a Ragusio superius absoluit a uinculo, quo tenebantur antique metropoli Salonitane. Statuitque nouam metropolim in ciuitate Antibarensi et omnes episcopatus predictos ei subiecit. 3Inferior uero Dalmatia habuit

ex consuetudine orientalis ecclesie secum poterat licite retinere. Sed legatus excusationes Dabralis nullius fore momenti considerans autoritate apostolica sententialiter remouit eum in perpetuum ab administratione ecclesie Spalatensis. 5His temporibus Stephanus Geyze filius per Romanum pontificem coronam regni adeptus, primus rex Hungarorum effectus est, uir strenuus et ad ampliandum christiane fidei cultum ualde intentus, totum regnum suum ita nobiliter episcopatibus, monasteriis et ecclesiis ordinauit tamque copiose dotauit, ut in toto pene mundo uix status ecclesie

ecclesia tunc uacabat. Et factum est diuina gratia inspirante, ut omnium mentes et uota in personam uenerabilis uiri Laurentii Apsarensis episcopi, qui cum ceteris suffraganeis ad synodum uenerat, concordarent, ipsum in patrem et archiepiscopum unanimiter proclamantes. Missa ergo relatione ad Romanam curiam postulationem de ipso factam domino pape presentauerunt. Et quia testimonium habebat bonum ab omnibus, facile admissa est petitio eorum. Deditque ei summus pontifex licentiam transeundi mittens ei pallium dignitatis cum confirmatione priuilegiorum metropolice auctoritatis.

affectum uerberibus, atonso capite, adusta stigmate fronte, sicut papa iusserat, perpetuo carcere detrudi fecit. Sed cum malesanus Cededa ab incepta temeritate nullatenus resipisceret multaque scandali materia propter ipsum in toto regno fuisset exorta, preceptum est a summo pontifice, ut tam in Romana quam in Spalatina ecclesia et per cunctam prouintiam solempnis anathematizatio fieret super eum. Quod cum Rome bis, et in Spalatina synodo tribus uicibus factum fuisset, ecce repente diuina ultio in ipsum manifestata est. Nam cum nichil languoris nichilque doloris in corpore pateretur,

de subrogandi electione non potuerunt esse concordes. Quam ob rem uoluntas omnium extitit ad dominum papam legationem mittere, suppliciter postulando, ut Spalatensi ecclesie de pastore ydoneo prouideret. Tandem eorum petitionibus summus pontifex aquieuit, dans eis presulem Crescentium, natione Romanum, uirum ualde egregium et omni preditum bonitate. XVII. Qualiter Hungari ceperunt dominium Dalmatie et Chroatie 1Eo namque tempore rex Suinimirus mortis debitum soluit nullumque sue posteritatis heredem reliquit. Sic ergo tota regalis

primus episcopus Corbauie Matheus Maurute, canonicus ecclesie sancti Domnii, iuuenis quidem etate, sed honeste conuersationis et sobrie uite. Denique peracto synodali conuentu quecumque ibi statuta fuerunt, apostolicis sunt auribus intimata. Dominus uero papa aprobans uniuersa, pondus auctoritatis Romane ecclesie eis imprimens, confirmauit. 2Igitur Petrus archiepiscopus modum pontificalis acrimonie paulisper excedens, cepit cum canonicis ecclesie sue contentiose agere. Volebat enim quedam iura eorum infringere propter quod ambe partes multum exasperate ad Romanam se curiam

auctoritatis Romane ecclesie eis imprimens, confirmauit. 2Igitur Petrus archiepiscopus modum pontificalis acrimonie paulisper excedens, cepit cum canonicis ecclesie sue contentiose agere. Volebat enim quedam iura eorum infringere propter quod ambe partes multum exasperate ad Romanam se curiam contulerunt. Cumque causam huiusmodi apostolico conspectui presentassent, quidam de cardinalibus auditor partibus datus fuit. Ventilatis ergo questionibus utrorumque pax et compositio inter ipsos reformata est et sic ad propria sunt reuersi. 3Post modicum uero

ita gestis, quedam controuersia cepit inter Bernardum archiepiscopum et eius canonicos agitari. Erat enim archiepiscopus astutus et callidus, canonici uero simplices et incauti. Cepit itaque uerbis blandis eos circumuenire, suadens ut refutarent priuilegia iurium suorum, que olim facta fuerunt in Romana curia sub archiepiscopo Petro dicens ea falsa fore et friuola. Et tunc fere omnes resignauerunt. Erat enim eis largus in mensa, in munusculis liberalis et se familiarem ipsis plurimum exhibebat. Sed Andreas primicerius, Cataldus et quidam alii duo resignationi huiusmodi nullatenus

ceperunt et accedentes ad predictos duos, qui non resignauerant, adheserunt eis. Tunc archiepiscopum adeuntes cum magna instantia exposcant iura sua sibi restitui. Sed cum archiepiscopus denegaret, in tantum discordiarum excreuit procella, ut tam archiepiscopus quam canonici, fere omnes, ad Romanam curiam essent deuoluti. Qui cum illuc pariter conuenissent, preparabant se mutuis accusationibus impetere. Verum antequam cause huiusmodi coram summo pontifice in iudicitium deducte fuissent, amicis suadentibus et de pace consulentibus, eorum sunt animi mitigati. Nam archiepiscopus omnia

nauigium, quod sufficeret ad passagium omnibus cruce signatis, quam ob rem necessitate compulsi alii redierunt ad propria, alii uero expectauerunt usque ad annum sequentem. 5Eodem tempore Stephanus dominus Seruie siue Rasie, qui mega iupanus appellabatur, missis apochrisariis ad Romanam sedem, impetrauit ab Honorio summo pontifice coronam regni. Direxit namque legatum a latere suo, qui ueniens coronauit eum primumque regem constituit terre sue. 6At rex Andreas ad partes Syrie transuectus, magnum metum incusserat Saracenis. Explicatis siquidem sue militie

promittentes omnem emendationem et obedientiam ad eius beneplacita et mandata. Quos legatus suscipiens, fecit eos omnes piraticas naues exurere, promittentes interposito iuramento, ut a christiana iam infestatione cessarent. 10Eo tempore misit Guncellus archiepiscopus nuntium ad Romanam sedem pro pallio postulando. E uestigio uero legatus Acontius misit litteras et nuntios, excessus archiepiscopi summo pontifici nuntiando. Dominus uero papa misit pallium ad manus legati, committens sibi, ut in causa archiepiscopi, sicut uideretur, de iure procederet. Accepto siquidem

prelibatis, nunc ad materiam redeamus. Patrata denique ex Hungarica gente uictoria, cum fama mali tanti celeri ubique percurrisset uolatu, totus pene mundus intremuit tantusque metus in omnes prouincias incubuit, ut nulli uideretur eorum se posse impias effugere manus. Ipse etiam Fredericus Romanorum imperator non de resistentia sed de latibulo dicitur cogitasse. Tunc plerique litterati uiri ueteres scrutantes scripturas, coniciebant maxime ex dictis Methodii martiris, has fore illas gentes, que precedere debent Antichristi aduentum. Ceperunt autem munire ciuitates et castra

Spalati morabatur. Erat autem episcopus ipse in auro et argento locuplex ualde, aliis etiam diuitiis opulentus. Mundana pompositate largus et curialis benignum se omnibus et affabilem exhibebat. Totus enim extolli fauoribus et efferri hauris popularibus cupiebat. Regressus autem Zagrabiam misit ad Romanam sedem pro sue postulationis expetendo assensu. Sed tunc temporis mortuo bene memorie Gregorio papa, facta est dissensio inter cardinales ita, ut subrogatio summi pontificis foret ferme biennio protellata. Sic ergo causa electionis ipsius episcopi toto illo tempore indeterminata

peccatum peccato addentes grauamen sue parti non modicum ex subsequenti facinore induxerunt. De seditione, que facta est per laycos in processu electionis archiepiscopi 1His namque temporibus predictus Zagrabiensis episcopus missa relatione ad Romanam sedem nitebatur obtinere sue postulationis assensum cum quibusdam conditionibus, quas admittere noluit dominus Innocentius, nuper ad summe sedis apostolice apicem sublimatus. Quam ob rem dictus episcopus misit Spaletum et renunciauit postulationi de se facte dans licentiam de persona alia

satis uigilanter intendere, et ipsum in notitiam et gratiam domini pape deuenire fecit. 3Consecratus tandem et palliatus recessit de curia et transiens per Lombardiam deuenit Venetias, ibidem aliquantam faciens moram emit, que sibi erant necessaria. Viginti fere annis in Romana curia commorando non paruam cumulauerat pecunie summam. Inde iter arripiens uenit per Carinthiam et transiens per partes Aquilegie a domino Bertoldo, patriarcha, honorifice susceptus est. Quem curialiter pertractans dedit ei conductum per totam suam diocesim, expensas affluenter

acquisitis. Sed ciues miseratione comoti permiserunt ipsum suam facere uoluntatem. 9Istos uero episcopos, dum uiueret, consecrauit in prouincia ecclesie Spalatensis, uidelicet dominum Iohannem Scardonensem, dominum Ladislauum Tiniensem. Dominus Columbanus consecratus est in Romana curia, sed ueniens, ut moris est, metropolico iure sibi prestitit iuramentum. Consecrauit etiam dominum Dobroniam episcopum Farensem. 10Obiit autem octauo decimo Kalendis Mai, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo sexto fecitque se consepeliri domino Crescentio

et potentes scribunt iusticiam . Et ad hoc ut pręfata ciuitas Spalatina diuino semper auxilio suffragante perpetuo conseruari ualeat in statu pacifico et tranquillo: nam Roma tam diu mundi tenuit monarchiam, quam diu uiguit iusticia in Romanis; deficiente autem in eis iusticia, defecit dominium Romanorum.

Et ad hoc ut pręfata ciuitas Spalatina diuino semper auxilio suffragante perpetuo conseruari ualeat in statu pacifico et tranquillo: nam Roma tam diu mundi tenuit monarchiam, quam diu uiguit iusticia in Romanis; deficiente autem in eis iusticia, defecit dominium Romanorum. Exordium.

Urbi Epidauro nomen donavit et esse
Temporibus Moysis fugiens Epidaurus Aegypto
Quam signis visis perituram noverat urbem.
Quidam Romani, destructa sic Epidauro,
Bellum civile fugientes forte subintrant
Portum Dalmatiae, qui Gravosius vocatur.
Hic pariter inopes fugientes ex Epidauro,
In magnis ripis, tibi nunc

apositione sigillis in membranis tenoris infrascripti mandarunt. Prima epistola Andreas Dandulo, Dei gratia Venetiarum, Dalmatię atque Croatię dux, dominus quarte partis et dimidii totius imperii Romanię, nobili et sapienti uiro Marco Cornario, de suo mandato comiti Iadrę, ac prudentibus uiris iudicibus, consilio et comuni Iadrę, fidelibus dilectis salutem et dilectionis affectum. Intelligentes de aduentu Vngarorum in partes Slauonię ac gerentes curam specialem ad

nos opurtunius informare velitis. Tamen preter hoc statum communitatis vestrę numquam de secretario cordis nostri excidere dubitetis. Data in Vissegrad in festo S. Syluestri papę MCCCXLV. —. — Et perueniente die, quo Romani celebrabant Kalendas V Aprilis, Iadertini duas epistolas benignissimi tenoris deuotissime susceperunt, quas eorum memoratus rex ipsis transmiserat. Quarum vnius tenor consimilis erat epistolę paulisper iam recitate, munitę secreto regis cęreo sigillo. Vltima erat munita margarita regis et

2010-03-28 Prva verzija. De gestis Romanorum imperatorum atque pontificum (excerptum de urbe Spalati) Caput XV. De Origine Civium Civitatis Spaleti.

interpretationem nominis ipsius Civitatis dicitur proprie Spaletum i. Salonae Palatium laetum, vel Salonae Palatium latum a Diocletiano Imperatore mirabiliter fabricatum, et ut habetur in Chronicis antiquis Romanis quod iste Imperator Diocletianus ut dicitur fuit natione, et oriundus de Dalmatia id est, de Civitate Salonae, et ideo in sigillo Civitatis Spalati continetur versiculus Palatium laetum Spalatum Salonae quietum . post

Comites, et Barones, et alii milites Nobiles dictae Civitatis Salonae ad Insulas fugientes, et ibidem aliquo tempore permanentes, postea major pars Nobilium Salonae accesserunt prudenter ad aedificium, et Palatium Diocletiani Imperatoris Romani quod constructum erat pro Regia Aula prope Civitatis Salonae quod Spalatum appellare caeperunt, et ibi postmodum habitaverunt. Ex quibus Salonitanis Civibus nati sunt Nobiles Spalatini et ideo vere Nobiles sunt, quia ex generoso

applicuerunt ad hanc insulam. Multi, et Stoissa archipresbyter scripsit, quod hi Graeci fuerunt ex civitate Ambraciae, et ideo insula Bracia fuit appellata. Progressu temporibus hi Graeci aedificaverunt civitatem Braciae, quae vulgo nominabatur Scripea, hodie Scrip, quae postea habitata fuit a Romanis, dominatoribus mundi, postquam in sua potestate redigerunt Salonam cum tota Dalmatia, in qua Post multis temporibus regnante imperatore Iustiniano hanc civitatem, ut legi in codicibus antiquis, quaedam gens barbara Gothica destruxit et suos cives partim interfecit et partim duxit

Nil de te scribam licet, hoc Tirynthius heros,
1.74.4   Hoc Ithacus nobis, hoc dabit Aeacides,
1.74.5  Vel Pagasaea ratis, vel mutua vulnera fratrum,
1.74.6   Vel pars Romanae quaelibet historiae.
1.74.7  Quid, quod tu pariter celebraberis? et tua semper
1.74.8   Vivent nominibus, nomina iuncta, meis?
1.74.9  Aut etiam si me, neglectus omiserit

IRRIDET
1.177.1  Cur et tu, rogo, cur, poeta cum sis,
1.177.2  Parnasi tamen arce derelicta,
1.177.3  Cum capsa, Galeotte, cum bacillo,
1.177.4  Romanam peregrinus is in urbem?
1.177.5  Hoc plebs credula gentium exterarum,
1.177.6  Hoc larvas solitum timere vulgus,
1.177.7  Hoc turbae faciant hypocritarum.

1.255.10  Expecta, nondum, Lucia, defutui. 256. AD ANTONIUM MARIAM
1.256.1  Sensimus, Antoni, Romanam pergis ad urbem,
1.256.2  Felices, dextro sidere carpe, vias.
1.256.3  Sed quoniam Romae pollet tua plurima virtus,
1.256.4  Est tibi cum summis, gratia magna, viris,

pollet tua plurima virtus,
1.256.4  Est tibi cum summis, gratia magna, viris,
1.256.5  Te norunt omnes et amant; te maximus unum
1.256.6   Praeses Romanae diligit Ecclesiae,
1.256.7  Quare age cum dominam terrarum intraveris urbem,
1.256.8  Ne mea Lethaeis, nomina trade, vadis.
1.256.9  Esto memor Musae, quae te cecinitque

FILIUM ORESTEM
1.289.1  In ventremne, tuum, vel mammas, dirigis ensem?
1.289.2  Haec te mamma aluit, venter at iste tulit. 290. DE ROMANORUM POTENTIA
1.290.1  Iulius aethereas divus cum scanderet arces,
1.290.2  Iuppiter ad Superos, talia dicta dedit:
1.290.3  Nec pontus, rerum dominos, nec terra, Quirites,

291. DE EODEM
1.291.1  Aeternum magni, Deus, obstrue lumen Olympi,
1.291.2  Arces custodi, Iuppiter, aethereas.
1.291.3  Iam mare, iam terras, virtus Romana subegit,
1.291.4  Nec nisi sidereum scandere restat iter. 292. DE THESPI ET AESCHYLO
1.292.1  Primus plaustrisono mirandus

1.296.1  Ipse Deas ausus reprehendere Valla Camenas,
1.296.2  Iudicium fertur pertimuisse suum. 297. COMPARATIO MARCELLORUM, VENETI ET ROMANI
1.297.1  Si Marcellorum componas facta duorum
1.297.2  Romani Venetus, vincet avi acta nepos.
1.297.3  Transeo quam praestet servatam Brixia Nolam,

fertur pertimuisse suum. 297. COMPARATIO MARCELLORUM, VENETI ET ROMANI
1.297.1  Si Marcellorum componas facta duorum
1.297.2  Romani Venetus, vincet avi acta nepos.
1.297.3  Transeo quam praestet servatam Brixia Nolam,
1.297.4  Quantum septenas, perpetuae, trabeas;
1.297.5  Nunquam illi visas, toties hic

Graecia, Troia,
1.311.2  Postmodo sed dominos pertulit Aeneadas. 312. EPITAPHIUM ANDREOLAE, MATRIS NICOLAI V. PONTIFICIS ROMANI
1.312.1  Matronale decus, et moribus inclyta sanctis,
1.312.2  Andreola, obscuro cubat hic celebrata sub antro,
1.312.3  Quae gemino, fudit Christo, duo sidera partu;

levat arte nova suspensum tertius aer,
1.325.6  Mortales ultra non valuere manus. 326. EPITAPHIUM CLARISSIMAE MATRONAE, DOMINAE ANDREOLAE, NICOLAI V. PONT. ROMANI ET PHILIPPI CARDINALIS BONONIENSIS MATRIS
1.326.1  Cuius puniceum proles gerit una galerum,
1.326.2  Altera Romanae praesidet ecclesiae,
1.326.3  Andreola hoc

326. EPITAPHIUM CLARISSIMAE MATRONAE, DOMINAE ANDREOLAE, NICOLAI V. PONT. ROMANI ET PHILIPPI CARDINALIS BONONIENSIS MATRIS
1.326.1  Cuius puniceum proles gerit una galerum,
1.326.2  Altera Romanae praesidet ecclesiae,
1.326.3  Andreola hoc sacro recubat conclusa sepulcro,
1.326.4  Membra solum repetunt, spiritus astra tenet.
1.326.5  Postera venturae vix credent

375. CONQUERITUR DE MORA REGIS MATTHIAE IN MOLDAVIA
2.14.1  Sarmatici montes, et vos septemplicis Istri
2.14.2  Caerulea Euxino cornua mixta mari,
2.14.3  Ac tu Romanis olim possessa colonis,
2.14.4  Sed iam corrupto, barbara terra, sono;
2.14.5  Quid dominum lentis longe retinetis in armis?
2.14.6  An gelidum Tanain vultis ut ille bibat?

opis est nostrae dignas tibi reddere grates,
3.6.20  His me qui studiis invigilare mones. 7. DE MORTE ANDREOLAE, NICOLAI V. PONTIFICIS ROMANI ET PHILIPPI CARDINALIS BONONIENSIS MATRIS
3.7.1  Vos, quibus est humilem concessum degere vitam,
3.7.2  Et fragiles inter consenuisse casas;
3.7.3   Discite naturam, non incusare,

3.12.7  Ipse Deus fertur lectum statuisse iugalem,
3.12.8  Cum lutulenta hominem composuisset humo.
3.12.9  Neve aliquis seros caelebs remaneret in annos,
3.12.10  Romanae cautum legibus urbis erat.
3.12.11   Ergo et Romulidis sacratae vincula taedae,
3.12.12  Constat et aeterno complacuisse Deo.
3.12.13  Iure tua est igitur cuivis laudanda

resona pulcher Apollo lyra,
3.14.57  Hunc genus, integritas, hunc forma augusta decorat,
3.14.58  Et gravitas, et cum religione fides.
3.14.59  Quid tantum sanctos stupet urbs Romana Catones?
3.14.60  Quidve stupet septem, terra Pelasga, viros?
3.14.61  Socrate quidve suo doctae laetantur Athenae?
3.14.62   E quibus huic aliquem praeposuisse

stupet septem, terra Pelasga, viros?
3.14.61  Socrate quidve suo doctae laetantur Athenae?
3.14.62   E quibus huic aliquem praeposuisse nefas.
3.14.63  Doctus Romano, doctus sermone Pelasgo,
3.14.64  Sive velit prosa scribere, sive metro.
3.14.65  Cum dicit prosa, Ciceronem dicere jures,
3.14.66  Cum cantat numeris, creditur esse Maro.

3.14.75  Nec plus a magno scripti Cicerone libelli
3.14.76  Stabunt, aut nomen, Quintiliane, tuum.
3.14.77  Et cum Getulo, saevus Catilina, Iugurtha,
3.14.78  Et cum Romana Livius historia.
3.14.79  Clarus ab Eois qua sol iubar exerit undis.
3.14.80  Qua rubro emeritos gurgite condit equos,
3.14.81  Zona vaporifero qua subiacet ardua

3.19.33  Iunctus Alexandro concedet Hephaestio nobis.
3.19.34  Sit licet antiqua nobilis historia.
3.19.35  Ipse Epaminondas, Pelopidas ipse peribit,
3.19.36  Parva est Romanis fama futura viris.
3.19.37  Nostra secuturos acuent exempla nepotes,
3.19.38  Caetera non magnae nomina laudis erunt.
3.19.39   Sed cum tot latae dirimant confinia

4.7.100  Mollia proposito sint modo fata meo.
4.7.101  Magnifici sic alta iubent exempla parentis,
4.7.102  Sic sacer aeternae religiones amor.
4.7.103  Talis Romanum Poenus iurarat in hostem,
4.7.104  Talis in invisos ultor Atrida Phrygas.
4.7.105  Nec prius absistam coeptis, si vita supersit,
4.7.106  Quam pulsus, Phryxi trans mare,

4.14.38  Quem cepit subito testa rotata luto.
4.14.39  Curritur Acronis spolia ut referente Quirino,
4.14.40  Ut Caco flammis immoriente suis.
4.14.41  Dicite, Romani septena cacumina montes,
4.14.42  Tot tulerint fortes cum iuga vestra viros,
4.14.43  Quis potuit simili Capitolia adire triumpho?
4.14.44  Quis pede, quis dextra tale

4.14.57  Aequarat Phrygiis venatica dona carinis
4.14.58  Naufragus in Libyco littore Troïades
4.14.59  Hic minor in plurimis numerus confertur, et unus
4.14.60  Romanum cervus spargitur in populum.
4.14.61  Tibri pater, tales Hister tibi mittit alumnos,
4.14.62  Tu tamen hunc salvum, sed cito, redde suis.

hoc; quod summe optamus, maturasse videberis. Sanctissimo Domino nostro et Sacro Collegio nos recommissos facias, certificando rem nostram minoris esse periculi, quam famae. Vale. – Data Segedini die penultima Decembris. Anno Dom. MCCCCXLVIII. Ad Nicolaum Cracoviensem Decanum, regni et suum ad romanum Papam Eugenium IV. epistola Joannes de Hunyad. Apud Zredna I. c. epist. 39.

quas gratissimas habuit eumque esse ac fore tibi coniunctissimum certo scias. Postquam commoditas temporum aderit, te visendum istuc accedere pollicitus est. Tua me humanitas commendatum habeat, tuam praeterea magnificentiam oro, dominis Petro et Gregorio dominoque Marcello Romano nomine meo dic salutem. Marcello pro suis calamis, quibus me donaverat, age singulares gratiarum actiones dominoque Ioanni Treverensi me commenda. Vale et salve. Ferrariae, octavo Idus Iulias. Litteras iam dudum tuam

talia sibi regna comperare quales sese in illis administrandis praebuerint, et quales principes esse solere in rem publicam, tales et reliquos cives, quippe quos doctrina accendunt, exemplis confirmant ad bene beateque vivendum. Quantum itaque Numa Pompilius praefuit Romano imperio legibus et religione, quantum Tulius Hostilius aut Ancus Martius 53 armis consiliisque suis, quantum reliqui Romanorum reges, tantum confidimus te et religione et magnanimitate Venetorum imperium propagare. Prospectus quidem est

et reliquos cives, quippe quos doctrina accendunt, exemplis confirmant ad bene beateque vivendum. Quantum itaque Numa Pompilius praefuit Romano imperio legibus et religione, quantum Tulius Hostilius aut Ancus Martius 53 armis consiliisque suis, quantum reliqui Romanorum reges, tantum confidimus te et religione et magnanimitate Venetorum imperium propagare. Prospectus quidem est gravissimis 54 et difficilimis istud divinum ingenium consciliumque pace ac bello valere pollereque plurimum. Testis nobis

bonis praesidium et propugnaculum, improbis vero ac novarum rerum cupidis terrorem et formidines incutere plane videatur. Si mercatoriam operam et negotiantium copiam, si peritiam opificum cernas, Sydonem et Tyrum vincit. Si denique senatorum ordines animo volvas, patria regnum est, par origine Romanis, institutione 63 vero rei publicae ac forma admodum superior, quam super millesimum annum nullus unquam error suo cursu et tenore 64 perturbavit, quatenus res publica Romanorum sexcentis, ut ita dixerim, rerum

volvas, patria regnum est, par origine Romanis, institutione 63 vero rei publicae ac forma admodum superior, quam super millesimum annum nullus unquam error suo cursu et tenore 64 perturbavit, quatenus res publica Romanorum sexcentis, ut ita dixerim, rerum mutacionibus obnoxia fuerit, quod autem non esse bonum etiam testimonio adversariorum comprobatur. Nec autem [non] tantum aliorum erroribus quantum sua pulcritudine commendatur. Enim vero natura semper in melius tendit

ad imperium et ad Christiane professionis propugnaculum divinitus destinata! Justicie unicum exemplum et virtutum specimen singulare, cuius nedum iusticiam potentiamque timent universi sed etiam admodum ius 67 tremunt transcendens etiam Chaucasum montem, quo Romanorum fama nondum appulerat! Que enim tam barbara gens quo non iam nomen Venetum pervenerit? Ubique colitur, ubique veneratur, et per orbem instar miraculi praedicatur; quam cotidie cerno et tam cotidie admiror, et vetus mihi quum sit iam persuasum novam tamen per admirationem.

iuvenes et virgines et cum iunioribus senes et exultent in duce suo, veniant et videant et contemplentur Regem Salamonem in diademate quo coronavit cum matre sua, indutum decore virtutis ac fortitudine! Si populus Atheniensis praeclaros viros ob virtutem donabat coronis, si senatus populusque Romanus tantos suis Cesaribus tribuebat honores, iure suo praestantissimus senatus amplissimos tibi detulit honores, quandoquidem et virtute praestas et etiam dignitate, quoniam in te omnium amplitudo decoratur, cuius enim cuncti

labruscas. Π uitis not. lector A2 in marg. Prona quidem cuncta ad lasciuiam uidentur, tum autem humana mens in penuria probior quam in luxu redditur. nota not. lector A1 et expand. lector A2 in Π nota penuriam probiorem quam luxum Romanus populus, quoadusque concertantem de uirtute Carthaginem habuit, totius honestatis ac sanctimoniae exemplis pollebat, at contra sapientissimam Catonis sententiam in perniciem uictorum euersa cunctorum scelerum labe pollutus est. Π Carthago contra Catonis sententiam

populus, quoadusque concertantem de uirtute Carthaginem habuit, totius honestatis ac sanctimoniae exemplis pollebat, at contra sapientissimam Catonis sententiam in perniciem uictorum euersa cunctorum scelerum labe pollutus est. Π Carthago contra Catonis sententiam euersa Romanos uitiis infecit not. lector A2 in marg. Sublato enim hostili metu, studia sua ad libidines et uoluptates conuerterunt, quae prius inimicorum uirtus ad fortitudinem accendebat. Marcescit enim in otio mortalium uirtus, nota not. lector A2 in marg. quod

bene gestarum rerum, magnatum ac principum vitas, mores hominum et servandę sanitatis ac religionis ritus diligentissime nobis et propter nos ediderunt. Neque enim solis Cretensibus Minos neque Atheniensibus Solon neque Lacedemoniis Ligurgus leges condidere, aut Romani et Numma Pompilius eas sibi tantum in XII redegerunt tabulas, neque Iustinianus eas sibi per Digesta distinxit. Vobis sunt, inquam, illę conditę leges, Veneti cives, vobis dedicatę, qui eis non uti Cretenses, Lacedemones seu Athenienses usi estis, sed miro quodam modo apud

mareque undique vestrum est. Quę enim civitas unquam antea fuit post inclinatam, ne iam dicam extinctamque Atheniensium urbem, quę satis late quondam mare tenuisse dicitur- aut Carthaginensium, qui permultum classe maritimisque rebus valuerunt, aut Ethodorum, quorum usque ad Romanos disciplina navalis et gloria remansit, aut Romanorum- quę gloriose nomen invictum ita uti vestra gloriosissima civitas in mari triumphando servavit. Adeo non solum infestos et contra quos arma classesque instituistis ruinę dedistis, verum etiam nomen vestrum a prędonibus ita timetur, ut

unquam antea fuit post inclinatam, ne iam dicam extinctamque Atheniensium urbem, quę satis late quondam mare tenuisse dicitur- aut Carthaginensium, qui permultum classe maritimisque rebus valuerunt, aut Ethodorum, quorum usque ad Romanos disciplina navalis et gloria remansit, aut Romanorum- quę gloriose nomen invictum ita uti vestra gloriosissima civitas in mari triumphando servavit. Adeo non solum infestos et contra quos arma classesque instituistis ruinę dedistis, verum etiam nomen vestrum a prędonibus ita timetur, ut non solum Italię oram imo totum fere Occeanum

praesidio freti sunt, nullis omnino opibus adduci queunt ut non solum rem piaculo, sed ne laxissima quidem paenitudine dignam committant. Vt M. Curius et C. Fabricius apud Romanos optime declararunt, quorum alter a Samnitibus, alter a rege Pyrrho multa argenti aurique pondera missa non attigit . Etenim tolle cupiditatem et flagitia uniuersa sustuleris;

esset, ne quis regem uulnere appeteret, propterea quod oraculum ex Delphis declarauerat illum uictorem exercitum fore cuius rex in acie occubuisset. Quis Curtii, Romani adolescentis nobilissimi interitum felicissimum non appellat, qui cum equo armatus pro salute patriae teterrimum in antrum sponte insiliit? Aut duorum illorum fratrum Carthaginiensium qui Philaeni nuncupabantur digna memoria quanto in

contra inimicum paratur et concitus fertur ad pugnam, in Mopsi uiculo moriens magno dolore hosti reliquit imperium. Iulianus proditor animae suae et Christiani iugulator exercitus Christum sensit in Media quem primum in Gallia denegarat, dumque Romanos propagare uult fines, perdidit propagatos. Iouinianus gustatis tantum regalibus bonis fetore prunarum suffocatus interiit ostendens hominibus quid sit humana potentia. Valentinianus uasto genitali solo et inultam patriam derelinquens

quod aduerse uiuit inglorius. Non calamitates miserorum, sed fragilem humanae conditionis statum narro. Horret animus temporum nostrorum ruinas prosequi. Viginti et eo amplius anni sunt quod inter Constantinopolim et Alpes Iulias quotidie Romanus sanguis effunditur, Scythiam, Thraciam, Macedoniam, Thessaliam, Dardaniam, Daciam, Epiros, Dalmatiam, cunctas Pannonias Gotus, Sarmata, Quadus, Alanus, Hunni, Vandali, Marcomanni uastant, trahunt, rapiunt. Quot matronae, quot uirgines

presbyteri et diuersorum officia clericorum; subuersae ecclesiae, aenea altaria Christi stabulati equi, martyrum effossae reliquiae, ubique luctus, ubique gemitus et plurima mortis imago. Romanus orbis ruit et tamen ceruix nostra erecta non flectitur. Quid putas nunc animi habere Corinthios, Athenienses, Lacedaemonios, Arcadas, cunctamque Graeciam quibus imperabant barbari? Et certe paucas urbes nominaui in quibus olim fuere

defunctus est, procedens in contionem constantissimi pectoris protulit sententiam: "Quirites", inquit, "cum essem, ne quid mali fortuna moliretur, Iouem Optimum Maximum Iunonemque reginam et Mineruam precatus, ut, si quid aduersi populo Romano immineret, totum in meam domum conuerteretur. Quapropter bene habet: annuendo enim uotis meis id egere ut uos potius casum meum doleatis quam ego uestro ingemiscerem."

commiserationem recensendo puerum apte laudauit: Tum pater Anchises lacrimis ingressus abortis: 'Nate, ingentem luctum ne quaere tuorum. Ostendent terris hunc tantum fata neque ultra esse sinent. Nimium uobis Romana propago uisa potens, superi, propria haec si dona fuissent. Quantos ille uirum magnam Mauortis ad urbem campus aget gemitus! uel quae, Tyberine, dedistis funera cum tumulum praeterlabere recentem!

Priamo si Paridem e cunabulis ad tumulum transtulisset quam quod eum adultum uidit cum illa nobili et exitiali praeda ad domum ouantem reuerti? Vel Clytaemnestrae nonne fuisset melius si numquam Orestem genuisset? Brutum quoque, qui primus Romanae conditor fuit libertatis, putasne multo fuisse fortunatiorem si numquam liberos suscepisset? Nonne et Cassius, Aulus Fuluius, Q. Fabius, Clodius Pulcher, Q. Hortensius et ceteri omnes orbos se maluissent, quorum alii sceleribus filiorum

Hac uirtute plerique duces et principes magis quam maximis rebus gestis clarissimisue triumphis celebrantur. Plus laudis L. Cornelio pietas contulit quam saeuissimo hosti Romano, duci Carthaginiensium, in funere praestitit, quam ingens robur animi, quo ipsum hostem una cum oppido expugnauit. Magis commendantur Caesaris lacrimae, quas capiti Pompei exhibuit et in liberos Catonis ceterosque aduersarios suos ingens

III.16.2 Cic. fam. 4,5,4, ubi dolorem minuere possit; circumcirca prospicere; post ante add. me; Piraeus pro Epirus; hem pro en; post homunculi add. indignamur; populi Romani tanta deminutio pro pręterea tanta imminutio; post animula omissa nonnulla; tanto opere commoueris III.16.3 capti ex capiti

habuit, ut eius monitis et interventu, omisso ad Urbem itinere, confestim Italia excesserit. D. deinde Stephanus, qui primus nostros ad fidem Catholicam convertit, circiter millesimum Dominicae incarnationis annum, cum Imperatoris Henrici gener, sororiusque esset, maluit tamen coronam regiam a Romano petere Antistite, ac per hoc, regnum illud Sedi Apostolicae devincire. Quem imitatus paullo post D. Ladislaus, cum illius temporis pontifex, pro recuperanda terra sancta crucem late praedicasset, ipse pro Gothfrido Hierosolymam Christianum exercitum duxisset, sed eius mox propositum implevit

Traiani sibi Caesaris nomen praescripsit, ita mea translatio regem praefabitur Matthiam. Nec vero tam insolens mei aestimator sum, ut me Plutarcho philosopho gravissimo, historico fidelissimo, oratori eloquentissimo conferre ausim; at maiestatem tuam non iniuria Traiano conpararim. Quia ut olim Romanum imperium iam degenerans sub eo rursus principe movit lacertos, sic nostris temporibus Christiana res publica paene iam a perfidis hostibus prostrata, tuis sese iterum erexit auspiciis. Quod si bonorum apud te consilia maxime valuerint, si minimum aetati indulseris, si summae omnium de te

CIPPICVS AD LECTOREM.
Quem petis, ὦ lector studiose, Terentius hic est,
Gloria Romani Cecropiique salis,
Cuius Melpomene, si fas est dicere, sacro
Ore locuta dea est, ore locuta dea est.
Hic tamen ad Latias mendosus uenerat aures
Iamque parum, recte quod legeretur, erat
Sed Raphael

pecuniis recuperare; uestimenta, libros, uasa sacra, et caetera ad splendorem diuini cultus spectantia maximis sumptibus coemere, et, quam prestantiora haberi poterant, comparare. Testatur hanc eius munificentiam in hac Romana urbe diui Gregorii templum et prouentibus optime auctum et aedificiis perquam magnifice instauratum; testatur Taruixii maior basilica non paruis ditata uectigalibus, et diuino

effetam esse naturam nec producere tales uiros quales priscis temporibus extiterunt omniaque mundo senescente degenerasse; quam falsi sint uel ex hoc maxime apparet. Nam si apud Graecos atque Romanos multi ob singulas uirtutes clari habiti sunt, quid de Mocenico imperatore dicendum sit, cui, quicquid potuit benigna natura efficere, omnia simul contulit. Omitto genus clarum, formam grauem atque regiam dignitatem prae se ferentem, eloquentiam promptam, ceterasque

legati domum reuocantur. Veneti, de compositione rerum cum Turco spe reiecta, in sequentem annum bello se praeparare statuunt. Mittuntur ergo oratores, primum ad Romanum Pontificem, deinde ad regem Ferdinandum, quatenus eos monerent suaderentque ut ad opprimendum communem hostem pestemque perniciosissimam christianae religionis animum atque uires intendant. Pontifex accepta benigne legatione, se pro uirili sua non defuturum

fuit olim ciuitas in tota Asia celebrata, in qua primum usus chartae ex pellibus caprinis inuentus est: quamobrem et pergamenae dictae sunt. Huius urbis reges maiori parti Asiae imperitarunt, quorum ultimus Attalus Philopater Romanum populum heredem instituit. Nunc uix uestigia quidem tantae urbis apparent. Ager tamen propter fertilitatem frequentibus uicis habitatur. Itaque intempesta nocte Lesbo soluens, ad ulteriora litora summo mane uenit. Expositis equitibus, magna

uero, ad Maleum promontorium Rechaiensius, regiae classis dux, cum decem septem triremibus ei occurrit. Ubi, nauticorum more celeumate ac signis inuicem consalutati, simul Methonam ueniunt. Ibi imperator accepit Cardinalem quoque, legatum Pontificis Romani, cum classe aduenire. Deinde, acceptis cibariis, simul cum regio duce ad insulas Asiae adiacentes mature se contulit. Habent Rhodii oppidum opere ac defensoribus munitissimum ac inexpugnabile, quod Castellum Sancti Petri

oppida cepisse. Deinde affirmat Persas equis, uiris satis superque abundare; Persas quoque hasta, ense, sagittis ad pugnam idoneos, caeterum reliqui instrumenti bellici ignaros atque expertes esse. Proinde Pontificem Romanum, Venetos atque alios principes christianos se adire uelle dicit, oraturus uti regem suum tormentis, ad expugnandas urbes et ad summouendum eminus hostem necessariis, iuuarent. Cardinalis ac imperator cum reliquis principibus oratoris uerba benigne accipiunt, et ad

Persarum afferretur, tandem redduntur ei litterae a Katarino Zeno, in quibus continebatur regis Persarum copias cum Turcis bis conflixisse. Othomanus duos magistratus summos habet, unum Bassan Anatoliae, alterum Romaneae appellat; ille omnibus prouinciis Asiae, hic Europae Othomano subditis praeest. Horum et in administrathme imperii consilio,

Othomano subditis praeest. Horum et in administrathme imperii consilio, et in bello gerendo opera maxime utitur. In primo proelio filius regis cum triginta milibus equitum, Bassa uero Romaneae cum quadraginta milibus congressi fuerant. Et quoniam equites Persarum et uiris et equis Turcis multum praestant, Turci, ne primum quidem congressum Persarum sustinentes, in fugam uersi erant, et paene omnes occidione

regum, cum classe Adriaticum sinum traicere, et, quod illi non potuerant propter exiguas uires, se ualidissimo apparatu ingentibusque copiis Italiam occupaturum. Igitur Solimano, Bassae Romaneae, expugnandi oppidi prouinciam demandat. Hic, captus in Pannonia inferiori, quam regionem nunc Bossinam dicimus, puer admodum, ob egregiam formam Othomano dono datus est; quem ille eunuchum fecit et in consuetudinem stupri habuit. Deinde

uel igne consumpsit uel ad commodum urbium quae Venetis subditae sunt reliquit. Itaque toto quadriennio, quo ipse imperium administrauit, res publica Veneta ne minimo quidem damno affecta est. Hunc ego uirum non tantum nostris imperatoribus, sed Romanis illis magni animi atque egregiae uirtutis praeferre ausim. Nam hic non ut illi, qui uana ambitione inflati caducis honoribus inhiantes et ad propriam potentiam omnia referentes cuncta gerebant, sed christianae religionis et uero amore patriae captus, semper propriae etiam saluti

saluti publicum commodum praetulit. Nec dignitates ei defuere quas, quo uehementius fugiebat, citius consequebatur. Nam et ante imperium censuram integerrime administrauit princepsque in Senatu rogandarum sententiarum saepius fuit, et legationibus ad Pontificem et imperatorem Romanum plerunque functus est. Imperium administrans absens frequenti Consilio procurator diui Marci creatus est, quae dignitas prima post

Explicat hic Christi Iudea per oppida leges
Nil metuens Domini iussa sequendo sui.
Inter discipulos iam post miracula claro
10  Mors equidem soli non uiolenta fuit.
Sunt quoque qui dicant Romano more securi
Postremo iussum supposuisse caput.
Ossa prius Romam, Treuerim translata deinde:
Cęlesti fruitur spiritus ipse bono.
Obiit anno a Dominica passione XLVII.

2.27.10   Ponere regales, quas habuere, manus.
2.27.11   Hac tibi lege graues licuit deponere fasces,
2.27.12   Scipio, Romanae gloria magna toge.
2.27.13   Sic licuit magno Ciceroni cedere quondam,
2.27.14   Quamuis perpetuo consule dignus erat.

2.30.16   Tindaridis pulchrae, Naso, magister eras.
2.30.17   Tu quoque mutatas resonas noua scripta figuras
2.30.18   Romanosque canis splendida festa dies.
2.30.19   Tu cantas teneros, Musarum miles, amores,
2.30.20   Sed cadis ingenio, proh miser! ipse tuo.

3.6.13   Hei mihi, perpetui uexabor carmine luctus,
3.6.14   Nec me solari nunc ualet ulla quies.
3.6.15   Predia Virgilii Romanus miles habebat,
3.6.16   Reddita Pyerio sunt tamen illa uiro.
3.6.17   Arua paterna mihi ciuili lege relicta
3.6.18  

3.7.3   Tuque, ingrate, licet Pellide stemmata uincas,
3.7.4   Tersites tamen es moribus ipse malis.
3.7.5   Caedit magna tibi Romani copia Crassi,
3.7.6   Pauperiem Codri sed magis ipse uelim.
3.7.7   Non tibi Persarum lex est, ingrate, timori,

De diebus festis Ianuarius
3.12.1.1   Nil mihi cum ueteri Romane gentis honore,
3.12.1.2   Quem canit in fastis Naso poeta suis.
3.12.1.3   Vana superstitio dominorum namque Quiritum

iusto sibi confisus. PLINIVS DE VIRIS ILLVSTRIBVS
Agricola. Lucius Quinctius Cincinnatus dictator ab agro uocatus, perfuncta dictatura ad agrum rediit. Legati Romani arantem trans Tyberim offenderunt 9 .
Auaricia. Tarpeia uirgo scutis obruta 2 . Cai Gracchi caput plumbo infuso expensum auro est

Aduersa pro tentatione patientię. Psalmus LXV 114 . Quare boni tribulantur, et mali prosperantur. Psalmus LXXII 114 . Pro captiuitate Babylonica uel Romanorum persecutione, Psalmus LXXIII 115 . De magnis angustiis liberatus. Psalmus LXXV. Liberati a captiuitate uel persecutione. Psalmus LXXVI. Item persecutio. Psalmus LXXVIII

eis; et quorum retinueritis, retenta sunt. Discipulorum dignitas. Petro agnorum et ouium cura committitur XXI. De Ioanne: Sic, uel si, eum uolo manere, quid ad te etc. XXI. PAVLVS AD ROMANOS
Amicicia. Multi unum corpus sumus in Christo, singuli autem alter alterius membra etc. De officio erga proximum XII. Qui diligit proximum, legem impleuit. Plenitudo legis est dilectio

haheri uenalem VIII. Argentarii trahunt in ius Caium et Aristarcum, discipulos Pauli, quia contra idola prędicabant, ueriti artis suę lucrum minui XIX. IACOBI: Contra auaritiam diuitum V.
Aduersa. AD ROMANOS: Gloriamur in tribulationibus V. AD CORINTHIOS II: Id enim quod in pręsenti est momentaneum et leue tribulationis nostrę etc. IIII. Nullam requiem habuit caro nostra, sed omnem tribulationem passi

Testamentorum captandorum artem professi Aruncius et Aterius 43 . Alexandro, quando in littore maris Rubri steterat, plus deerat quam acquisierat. Tantum illi deest, quantum cupit 43 . Imperator Romanus ait: Non est opus nobis eo ciue, cui plus opus sit quam uni ciui. In auaritiam 44 . Auaritia 49 . Iulium plures amici con/fecerunt quam inimici, quia tantum omnes concupierunt, quantum poterat

Cimon dona offerentem interrogat, mercenarium ne Cimonem an amicum habere mallet 3 . Amicos non potentes, sed promptos amplexus est Agesilaus 30 . Prometheus dilexit Herculem, populus Romanus Pompeium, uterque patres eorum osi 30 . Nimia amicicia interdum causa odii 68 . Lucilius quęrentibus Brutum se esse ipsum dixit, ut ille euadendi spacium haberet 110 .

Qui aliter de diis sentientes, publice cum aliis errare maluerunt assentandi gratia 29 .
Auaritia. Cupiditas fons malorum 103 . Romanorum cupiditas occupandi aliena 128 . Quomodo cupiditas non uitium, sed uirtus sit 137 . Vsuram caue. Munus pro munere ne acceperis a paupere 138 . Cupiditas

una in duobus corporibus anima 233 . Heraclienses Atticos ex hostibus sibi amicos efficiunt beneficio plusquam armis usi 245 . Xenophanes a Philippo missus ad Hannibalem foederis ineundi gratia incidit in Romana pręsidia et dixit se ad senatum missum conciliandę cum eo amicicię causa, dimissus abiit, quo uolebat 281 . Marcus Liuius cum Tiberio Nerone consules designati reconciliantur 295 . Syllę

Nero neque amicum habens neque inimicum 419 .
Auxilium. Suffragia Laconum clamoribus declarabantur 63 . Castor et Pollux auxilio fuerunt Romanis contra Latinos 110 . Metelli interuentu Sertorius uincere non potuit Pompeium. Et pulsassem puerum hunc hodie, inquit, ad societatem, nisi anus interuenisset 358 .

130 . Iudices eius lupi uespere, non relinquentes mane 142 . Auaritia rectorum Ecclesię 147 . Qui diligunt munera 192 . Iudeis et Romanis nihil auarius 193 . Exactores 197 . Rapina pauperis in domibus nostris 197 . Veh qui coniungitis domum ad domum 200 .

non quia dicitur, sed quia creditur XV.
Benedictio. Sanctifica eos in ueritate; sermo tuus ueritas est etc. XVII. SANCTVS PAVLVS AD ROMANOS
Bonus. Nemo sua iustitia salutem meruit, sed Dei gratia ueniam consecutus I. Gloria autem, et honor, et pax omni operanti bonum, Iudeo primum et Gręco II. Nihil mihi conscius sum

habes quod non accepisti IIII. Beneficia patribus collata X. AD HEBREOS: Beneficentię autem et communionis nolite obliuisci XIII.
Baptismus. AD ROMANOS: Quicunque baptizati sumus in Christo Iesu, in morte ipsius baptizati sumus VI. AD CORINTHIOS I: Omnes nos in unum corpus baptizatis sumus, siue Iudei, siue gentiles etc. XII. ACTVVM: Petrus et

Troianorum et Gręcorum primum certamen secus littus. Centhaurorum pugna in nuptiis Perithi et Hyppodamię XII . Bona omnia, sub sęculo aureo I . Numa Pompilius efferatos bello Romanorum animos ad quietem religionemque transtulit XV . SENECA
Beneficium. Libere de beneficiis.

Bellum. Lacedemonii in bello tibiis, non tuba usi, rex Haliates fidicinis 5 . Quid sint inducię 10 . In ignominias militares fuisse sanguinis dimissionem. Quibus modis acies Romana instrui solita sit:/frons, subsidia, cuneus, orbis, globus, forfices, serra, alę, turres 57 . Telorum, iaculorum gladiorumque uocabula 62 . Nerio uel Nerienes Martis coniugem dixerunt, id est

Bellum. Legio continens peditum IIII milia, equites CCC 4 . Ducis imperitia, non hostium uirtute uicti 9 . Bellum XXIIII annos durauit inter Romanos et Carthaginienses 16 . Inter peritiam bellandi et imperitiam 21 . Gessatę abiectis indumentis pugnam ineunt, ne sentibus implicentur 29 . Causę belli Persici,

pluris facere quam ut necubi officium prętermittatur 68 . MARCVS ANTONIVS SABELLICVS
Beneficium. Romanos inclusos aut incolumes dimittendos aut ad unum interficiendos 225 . Titus recordatus aliquando super coenam, quod nullum in quenquam officium contulisset, memorabilem uocem emisit: Amici, diem perdidi 426 .

honestum, id utile 143 . Nihil mali agendum etiamsi omnes lateat 144 . Virum bonum esse, qui prosit quibus possit, nemini noceat. Nihil utile quod iniustum. Fimbria iudex. Marco Lutatio Pinthię, ęquiti Romano sane honesto, iudex fuit, cum is sponsionem fecisset, ni uir bonus esset 154 . Dignus quicum in tenebris mices 155 . Vir bonus 156 . Quod honestum sit,

Certamen Daretis et Entelli 113 . Certamen sagittariorum 115 . Equitatus puerorum 116 . Bello clari 130 . Romani 134 . Turnus in arma furens 145 . Mos inferendi belli 147 . Apparatus belli 148. 152 . Herculis et Caci congressus

Herculis et Caci congressus 155 . Arma Martis, Palladis, Ene 159 . Eneas procedit ad prlium 161 . Arma et clypeus Eneę, in quo cęlata Romanorum gesta 162 . Turni exercitus 164 . Turnus armatus 165 . Turnus accingit se pugnę 172 . Oppugnatur urbs

IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Bellum. Iosippi stratagemma scaphis uacuis rebelles terruit et recepit 33 . Romanę militię instituta 35 . Acies Nicena 59 . Cęde potentiori 60 . EVSEBIVS

puer apud patrem nunquam lautum conuiuium uidit, in quo plus semel Gręcum uinum daretur. De uitanda ebrietate, caput XXII 147 . Saporum genera XIII 152 . Pulte, non pane longo tempore uixisse Romanos 180 . Quare faba a Pythagora damnata 182 . Lente uescentibus ęquanimitatem fieri. Alium edentibus, si radicem betę5 in pruna coctam superederint, odorem extingui

acerbissima Cretum execratio est 66 .
Consilium. Consultandum diu, ubi error emendari nequit 64 .
Callidus. Antistes Romanus Sabinum decepit 66 . Brutus insaniam simulauit. Scipio militiam imperauit, ut lubentius equos et arma darent, iis se redimentes. Quintus Fabius Labeo inter Nolanos et

impetrauit. Demosthenes callide repulit actorem 68 . Inuisus populo capitis reus sic egit, ut eodem populo iudice absolueretur. Hannibal "conflixi", inquit, "et superatus sum. Quinti Fabii agrum reliquit intactum, ut suspectum Romanis faceret. Tusculani Furii Camilli mollierunt iras. Tullus arte inter Volscos et Romanos odium concitauit. Metius Suffecius perfidię poenas dedit. Id Tullus Hostilius ad tempus dissimulauit. Sextus Tarquinius Gabios decepit. Capitolium tutatum panis iactu

Inuisus populo capitis reus sic egit, ut eodem populo iudice absolueretur. Hannibal "conflixi", inquit, "et superatus sum. Quinti Fabii agrum reliquit intactum, ut suspectum Romanis faceret. Tusculani Furii Camilli mollierunt iras. Tullus arte inter Volscos et Romanos odium concitauit. Metius Suffecius perfidię poenas dedit. Id Tullus Hostilius ad tempus dissimulauit. Sextus Tarquinius Gabios decepit. Capitolium tutatum panis iactu 69 . Salinator Neronem noctu castris excępit. Quintus

iactu 69 . Salinator Neronem noctu castris excępit. Quintus Metellus Trebiam astu expugnauit. Agatocles, Siracusanorum rex, dum Carthaginienses Siciliam occupant, ipse in Africam traiecit. Hannibal Cannensi pugna decepit magis quam uicit Romanos. EMILIVS PROBVS
Callide Lemnum uenit uento contrario 1 . Vnum ex fidissimis simulauit sibi inimicum factum, ut per eum cetęrorum consilia

88 . Velocissimus omnium animalium non solum marinorum delphinus 97 . VALERIVS MAXIMVS
Concordia. Caudę equi Romanorum uires comparauit Sertorius 67 . FABIVS QVINTILIANVS IN DECLAMATIONIBVS
Crudelitas.

signis IIII. Ponuntur in carcere; ab angelo liberati prędicant in templo/increpantur. Petrus respondet: Obedire oportet Deo magis quam hominibus V. Caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum Sanctum, qui datus est nobis AD ROMANOS V. Diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum. Enumeratis beneficiis infert: Quid ergo separabit nos a caritate Christi? etc. VIII. AD CORINTHIOS I: Siquis diligit Deum, hic cognitus est ab eo VIII. Siue

APOCALYPSIS: Et uidi mulierem ebriam de sanguine sanctorum et de sanguine martyrum Iesu XVII. Homicidis et ueneficis pars in stagno ardenti XXI.
Cibus, potus. AD ROMANOS: Qui manducat, non manducantem non spernat, et qui non manducat, manducantem non iudicet. Scio et confido in Domino Iesu, quia nihil commune per ipsum, nisi ei qui existimat quid commune esse, illi commune est. Si propter cibum

gratis XXI.
Celeritas. ACTVVM: Philippus abiens contra meridianum raptus spiritu Domini inuenitur in Azoto VIII.
Curiosus. AD ROMANOS: Tu quis es, qui respondeas Deo? Nunquid dicit figmentum ei qui se finxit: Quid me fecisti sic? An non habet potestatem figulus etc. IX. Non plus sapere quam oportet sapere XII. ACTVVM:

non habet potestatem figulus etc. IX. Non plus sapere quam oportet sapere XII. ACTVVM: Libros uanę curiositatis comburunt XIX.
Conuersi. AD ROMANOS: Osee: Vocabo non plebem meam, plebem meam. Israel reliquię saluę fient. Gentes apprehenderunt iustitiam quę est ex fide, Iudei non etc. IX. AD CORINTHIOS II: Deus qui dixit de tenebris lucem splendescere, ipse illuxit in cordibus

III. APOCALYPSIS: Et cum uidissem eum, cecidi ad pedes eius tanquam mortuus I. Circumcisio cordis in spiritu, non littera, cuius laus non ex hominibus, sed ex Deo est II. AD ROMANOS: Quid profuit circumcisio ante baptismum III. Quoniam quidem unus Deus, qui iustificat circumcisionem ex fide et pręputium per fidem III.

mitterent commertii causa, ne cęteri corrumperentur 84 .
Crudelitas. Nec hostem pręlio lacesere nec ferire fas erat nisi militari sacramento astrictis 77 . Romani duos uiros et duas mulieres uiuentes obruerunt. Barbaris mos erat homines diis immolare 80 . Hamaxocylistę inter Megarenses pessimi Peloponnesios ad solemne spectaculum euntes curru euersos in paludem detruserunt

Athenienses ad eius custodiam armatos dandos censebant, sed Solon deprehensa hominis malicia intercessit 24 . Quomodo Hannibal copias ex angustiis eduxit a Fabio circumdatus 56. 70 . Hannibal uoce Latina Romanos fallere tentauit 72 . Quomodo elusit Cretensium auaritiam. In nauibus hostium uasa serpentium plena iactauit 74 . Lucullus Mitilenos cępit dispositis insidiis, cum inde se discessisse

Clementia. Scipio Africanus dicere solitus malle se unum ciuem conseruare quam mille hostes perdere 76 . Lucullus malle se inquit unum ab hostibus Romanum eripere quam omnes sibi res hostium uindicare 6 . Eius benignitas in Amasenos, cum eos ui cępisset 8 . Leo Bizantius: Ego, inquit, ciues a uobis quam uobiscum interfici malo

curuatis arboribus alligatum diffindi iussit 46 . Cassius eodem, quo in Cęsarem usus fuerat pugione, se ipsum interemit. Brutus quoque propria manu in se usus 50 . Antonius tragica pe rsona usus in Romanos, in Ęgyptios comica 106 . Metrodatem Artoxerxes scaphis occidit 114 . Parisatis Statiram, filii Artoxerxis uxorem, ueneno tollere uoluit, nisi illa cauisset 115 .

corporis habitu uitauit Gallorum insidias 54 . Eiusdem astutia, qua ex angustiis Phalerni agri eduxit exercitum 57 . Garsycris astutia militaris 92 . Constantia Romanorum in seruando foedere Carthaginiensibus: noluerunt eorum urbes in deditionem accipere sponte se se offerentes 21 .
Crudelitas. Romanorum legati a Gallis

Constantia Romanorum in seruando foedere Carthaginiensibus: noluerunt eorum urbes in deditionem accipere sponte se se offerentes 21 .
Crudelitas. Romanorum legati a Gallis interfecti contra ius gentium 27 . Ptolomeus Philopator patrem ac fratrem occidit 85 .
Celeritas. Rhodius celeritate nauis fretus periit

Constantia Sanieti in aduersis 98 . Constantia filiorum Darii ita de successione regni contendentium, ut nec uictor insultarit fratri nec uictus oderit 123 . Constantia Romanorum in seruando foedere cum Carthaginiensibus 260 . Magii constantia, cum ad supplicium raperetur 279 . Theodorus ab Hieronymo tyranno tortus socios coniurationis non prodidit

Druidę pro salute humanam hostiam mactabant. Galli humana capita ex equinis ceruicibus suspendunt ex pręlio reuersi 185 . Alexander Phereus sęuissimus 195 . Tarquinienses Romanos captos uictimarum more iugularunt 199 . Sylla Samnitum IIII milia iugulari iussit 203 . Philippus fratres extremo affecit supplicio. Eiusdem sęuitia in Phocenses 205 .

Philippus fratres extremo affecit supplicio. Eiusdem sęuitia in Phocenses 205 . Manlii in filium 207 . Iuuentus in Manlium irata 208 . Minutia Vestalis uiua de fossa. Romanę ueneficę 208 . Artaxerxes quinquaginta filios cum uxoribus et liberis interfici iussit, cum in ipsum coniurassent 211 . Tyri humana hostia Saturno immolant 214 .

sęuitiam in se pręueniunt 298 . Philippus in Demetrium filium sibi suspectum 321 . Abideni in se sęuientes 305 . Quinti Flaminii atrocitas in Gallum, qui cum suis ad Romanos confugerat 320 . Hasdrubalis sęuitia in Romanos 331 . Crudele spectaculum in uxore Hasdrubalis in liberos et se ipsam sęuiente 332 . Ptolomei Phisconis

filium sibi suspectum 321 . Abideni in se sęuientes 305 . Quinti Flaminii atrocitas in Gallum, qui cum suis ad Romanos confugerat 320 . Hasdrubalis sęuitia in Romanos 331 . Crudele spectaculum in uxore Hasdrubalis in liberos et se ipsam sęuiente 332 . Ptolomei Phisconis crudelitas 337 . Mater Grypho uenenum porrigens deprehensa

insutus est 349 . Furius impietatis poenas dedit 349 . Lapidibus obruti 351 . Aristo in Athenienses 352 . Mitridates CL milia Romanorum cum liberis et uxoribus uno die interficit 353 . Crudele Marii imperium, ut, quem non salutasset ipse aut cui salutanti non responderet, statim occideretur 353 . Fimbria in Ilienses

Caligulę feritas 414 . Neronis in matrem 418 . Vitelius dixit optime olere cęsum hostem, sed multo suauius ciuem 421 . Iudei Gręcos Romanosque, qui Cyrenis erant, ex prouiso aggressi ad CCXX milia hominum trucidant 428 . Comodi sęuitia 433 . Antoninus medicos

filii in Lucium Tullum Annalem, uxoris in Vectium, fratris in fratrem. Mitridatis in patrem, Saristeris in patrem Tygranem, liber IX, caput XI.
Cibus. In coenis uiri cubabant, mulieres sedebant. Vini usus foeminis Romanis olim ignotus. Canebantur egregia opera in conuiuio. Mos epulandi in propatulo, liber II, caput I. Consilium: Tribuni plebis scita patrum T littera subscripta confirmabant, ipsis tamen intrare curiam non licebat, liber II, caput

Crudelis Marius, Sylla 15 . Fimbria Ilium excidit 17 . Brutus filios peremit 20 . Mithridatis edictum, quo omnes Romanos in Asia, iussit occidi 22 . Homo manibus dilaniatus 23 . Lamech et Cayn 115 .
Communio sanctorum. Corpus Christi

diuitię 214 . Iudas fugatis hostibus cum ad castra eorum reuertisset, uetuit tolli spolia, ne in his dirripiendis occupatos Gorgias, qui stabat in montibus, opprimeret 218 . Simon clypeum aureum mnarum mille Romanis misit 223 .
Dolor. Benoni, id est filius doloris mei 6 . Aaron uetitus dolorem

existi. Non sum solus, quia Pater mecum est. Dei ex Deo natus, Hilarius XVI. Dedisti ei potestatem omnis carnis, ut omne quod dedisti ei, det eis uitam eternam. Et mea omnia tua sunt, et tua mea sunt XVII. PAVLVS AD ROMANOS
DEVS CHRISTVS. Mors illi ultra non dominabitur VI. O altitudo diuitiarum sapientię et scientię Dei etc. XI. AD CORINTHIOS I: Christum, Dei uirtutem et Dei sapientiam I. Vnus Deus Pater, ex

quintus affinium 36 .
Deus. Iis demum deos propicios esse ęquum est, qui sibi aduersarii non sunt 3 . De nominibus deorum populi Romani 35 .
Debitum. Pecuniam exactus, exigor portorium 91 . In eum qui soluendo non est, membrorum amputatio 117. 118 .

Aristoteles deformis gracilitate crurum et oculorum pusillitate 138 .
Dolus. Seruę Philotidis consilio seruati Romani, cum Latinorum obsidione premerentur 10 . Latini Romanos infestantes per connubia decepti trucidantur 49 . Hannibal iitteras simulatas nomine principum Metaponti ad Fabium mittit, uti adueniens

Dolus. Seruę Philotidis consilio seruati Romani, cum Latinorum obsidione premerentur 10 . Latini Romanos infestantes per connubia decepti trucidantur 49 . Hannibal iitteras simulatas nomine principum Metaponti ad Fabium mittit, uti adueniens illos in deditionem acciperet. Ibi positis insidiis Fabium excepturus, nisi ille dolos

Hannibal iitteras simulatas nomine principum Metaponti ad Fabium mittit, uti adueniens illos in deditionem acciperet. Ibi positis insidiis Fabium excepturus, nisi ille dolos animaduertisset 58 . De Fabio inquit: Romani alterum Hannibalem habent. Vrbem Tarentinam eadem arte, qua cepimus, amisimus 58 . Septimuleius Cai Gracchi caput plumbo impleuit ęquum auri pondus ex publico accepturus 117 . Lysander

Cynethenses, Archadum genus, ab origine sua degenerarunt, ex piis impii facti 66 . Philippus ex pio impius euasit 77 .
Discordia. Romanorum socii per gliorię contentionem separati castris ab Amilcare opprimuntur 6 . MARCVS ANTONIVS SABELLICVS

456 . Dolus Medeę, quo Pelias interficitur 30 . Nessi dolus in Herculem 36 . Pisistrati ad occupandum dominatum 86 . Romanus Sabinum lu dificat bouem immolans, dum ille ad flumen pergit 89 . Cyrus Massagetas uicit uino epulisque graues, quas in castris ex industria fugiens illis reliquerat 94 .

in urbem exercitus irrupit 176 . Lysander uulpinam pellem aliquando pro leonina insuendam 180 . Murices ferrei sub terra conditi 218 . Herrenii arte intercluditur Romanus exercitus intra Caudinas furcas 224 . Hannibal Fabii agro abstinet, ut suspectum reddat 272 . Fugam simulat et castra cum impedimentis relinquit, ut insequendi studio effusos ex insidiis exciperet

Fugam simulat et castra cum impedimentis relinquit, ut insequendi studio effusos ex insidiis exciperet 273 . Cretenses ad insidias promptissimi 275 . Hannibal quendam Romanę linguę gnarum inclamare iussit consulem iubere, quando castra ab hoste capta essent, ut milites in proximos montes facesserent 289 . Hasdrubal quomodo elusit Neronem, ut exercitum in pacatum educeret 290 .

Deffensor. Vestales fortuito occursu supplicio sontem eximebant 76 . Antiphon, quo nemo sua ętate capitales causas melius egit 175 . Fabius, populi Romani clypeus, Marcellus ensis 283 .
DEVS. Saturnns, Cęli filius. Tres Ioues. Iouis sepulchrum 7 . Ęgyptii primi deos commenti

ad sedandam plebis discordiam 117 . Discordia ciuitatis 119 . Fratrum, Cyri et Artaxerxis 183 . Discordia ciuilis 202 . Romanus in sinu pacem et bellum portans 265 . Ciuilis discordia inter Syllam et Marium 351 . Inter Cęsarem et Pompeium 380 . Seueri filii inter se discordes

MAXIMVS
Diligentia. Triumuir nocturnus populi iudicio concidit, quia uigilias negligentius circumierat, liber VIII, caput I.
Dolus. Romanus Sabinum decepit in uacca fatali immolanda, liber VII, caput III. Mulier, quę depositi nomine pecuniam a duobus acceperat, ab altero interceptam alter adueniens petebat; a Demostene defensa est, eodem. Hannibal in Canensi uictoria decepit

in uacca fatali immolanda, liber VII, caput III. Mulier, quę depositi nomine pecuniam a duobus acceperat, ab altero interceptam alter adueniens petebat; a Demostene defensa est, eodem. Hannibal in Canensi uictoria decepit magis quam uicit Romanos, caput IIII.
Diuitię. Cęteris res suas efferentibus Bias nihil ferens omnia bona se sua secum ferre dixit, liber VII, caput II.

uir iisdem temporibus, si uirum illum licet nominare 159 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Dolus. Simulantibus Iudeis cędere se Romani urgent, flammis septi cremantur 67 .
DEVS. Philosophi de natura Dei 88. 89 . Interdictum, ut ne dii quidem blasphementur, propter hoc nomen

Contra deos 12.14. 15 . De abiiciendo cultu deorum exhortatio 16 . Apollo, Neptunnus futurorum ignari 17 . Apollo Cumanus. Multitudo deorum apud Romanos 18 . Iuppitcr Stator 19 . Multa deorum nomina 2627 . De scientia colendorum deorum 29 . Consentes. Selecti. Sumanus

288 . Sara 291 . Transitus angelorum de templo ad Ecclesiam 294 . Hierusalem instaurata in aduentu Christi 295 . Clemens post Petrum Romanam rexit Ecclesiam 295 . Ecclesię dilatatio 298 . Ecclesia de gentibus, Dominus illuminat cęcos 300 . Domus orationis 300 .

IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Ętas. Terebintus antiquissima 51 . Exemplum. Duo modi disciplinę, sermone et exemplo 88 . Ecclesia. Quando templum exustum a Romanis 68 . EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE EVANGELICA
Ętas annosior 59 . Hęresis. Contra Porphirium

Per niuem ituris panaces semen bibere ac perungi eo precipiunt 260 . Ferrum optimum uitę pessimumque instrumentum 324 . Magni Pompei edictum, ne telum esset in Vrbe. Porsena foedus dedit populo Romano, ne ferro uterentur 11 nisi in agricultura 324 . A ferro sanguis humanus se ulciscitur. Contactum nanque eo, celerius subinde rubiginem trahit. STRABO

seruile in eo non facietis. Qui autem facit peccatum, seruus est peccati VIII. Inter Pasca Iudeorum et nostruin quid intersit XI. PAVLVS AD ROMANOS
Felix. Inuisibilia Dei a creatura mundi per ea quę facta sunt intellecta conspiciuntur I. Nunc autem propior est nostra salus. Nox pręcessit, dies appropinquauit XIII. AD CORINTHIOS I: Oculus non uidit

eius in frontibus eorum. Et nox ultra non erit, et non egebunt lumine lucernę neque lumine solis, quoniam Dominus Deus illuminabit illos, et regnabunt in sęcula sęculorum. Amen XXII.
Fides. AD ROMANOS: Gratias agit Deo, quod fides eorum diuulgatur I. Probabilior bonus in pręputio quam malus in circumcisione II. Exemplum de Abraham declarat quod ex fide uiuit iustus, non ex operibus Legis. Ad iustitiam reputabitur credentibus in eum qui suscitauit

habet testimonium Dei in se. Qui non credit [in] Filio, mendacem fecit eum etc. V. APOCALIPSIS: Ecce dedi coram te ostium apertum etc. quia seruasti uerbum meum, et non negasti nomen meum III. Fides dubia. AD ROMANOS: Infirmum autem in fide assumite etc. XIV. AD TITVM: Confitentur se nosse Deum, factis autem negant, cum sint abominati et incredibiles, et ad omne opus bonum reprobi I. ACTVVM: Filii Sceuę, Iudei increduli, tentant in

pręterque fatum 7 . Felix. Bona, mala, indifferentia 1 . Stoici et Peripatetici disertatio, in quo uita beata consistat 107 . Fides. Quod Romanus populus pręcipue fidem coluit 118 . Fortis. Milonis Crotoniensis interitus, nimium uiribus suis confidentis 91 . Formosus. Statura Herculis quanto cęteris pręstet 1 .

hosti datam seruauit certo capitis periculo 256 . Fabius fidem publicam priuato exoluit impendio 272 . Fides ad captiuitatem reuertendi 275 . Cassilinum fame perire quam a Romanorum fide desciscere malunt. Item Petellini 280. 281 . Theodorus a tyranno tortus socios coniurationis non prodidit 282 . Enosidemus occidi maluit quam incolumis commissę sibi urbis pręsidio decedere

396 . Augusti forma 411 . Homo septem cubitorum Lazarus nomine 413 . Bassianus formosissimus 438 . Maximinus iunior, Romanorum imperatorum pulcherrimus 443 . Zenobię forma et mores 448 . Fur. Nullum facinus furto grauius apus Scythas 3 . Lacones furari discunt, sed furto deprehensos

fecerat 253 . Finis melior principio 298 . Exitus acta probat, sed incertus est 302 . Iterum 302 . Fames. Obsessa Hierusalem a Romanis mater filium comedit 13 . Fama. Vox in Rama audita est, id est in excelso 145 . Nuncius stultus 280 .

IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Fortuna uaria Agrippę 23 . Festum phorias, quo ligna conuehuntur in templum ad ignem perpetuo fouendum 29 . Fames Hierosolimis obsessis a Romanis 61 . Mater filium occidit et comedit 67 . EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE EVANGELICA
Fortis. Athletę. Diomedes

transferri 186. 191 . De ęterna felicitate 198 . Fides. Quibus barbari propter Christum pepercerunt 1 . Marcus Regulus 4 . Quę passi Romani ante fidem Christi 9 . Salubritas religionis Christianę 16 . Fides dea 28 . Tria genera theologię: fabulosum, naturale, ciuile 42 .

318. Nulli plures statuę dicatę quam Phalerio Demetrio Athenis: CCCLX 319. Caio Mario Cratidiano omnibus uicis statuas posuerunt easdemque subuerterunt Syllę introitu. Alieno plerique ingenio magis quam suo commendantur 320. Imaginum amore flagrarunt Romani 327. Clipei in templo cum imaginibus. Qui suas uictorias pinxerunt. Nero colossum pingi iussit, quod fulmine ictum conflagrauit 329. Zeuzis athletę, quem pinxerat, subscripsit: inuisurum aliquem facilius quam imitaturum. Ciceronis facete dictum de lapide

Platonis epistola dicit sibi non placere bis in die saturum fieri. Epitaphium Sardanapali 157. Lex Gręcorum in conuiuiis: Aut bibat, inquit, aut abeat 159. TVLLIVS DE FINIBVS Gloria. Romanorum laus 79. Glorię quantum pręstet honestas uera 80. Gula. Asoti qui in mensa uomant 18. Gloria. Bona fama Crisippo et Diogeni non uidetur appetenda citra utilitatem 48.

Sine me nihil potestis facere XV. Profundum crucis, id est ea pars quę in terra fixa occultatur et ab ea omnia quę apparent procedunt: signat gratiam Dei incomprehensibilem, a qua cuncta bona nostra procedunt XVIII. PAVLVS AD ROMANOS Gloria humana. Tu autem, cum oleaster esses, insertus es in 1 illis etc. Noli gloriari aduersus ramos, noli altum sapere, sed time XI. AD CORINTHIOS I: Qui gloriatur, in Domino glorietur I. Nemo glorietur in hominibus. Omnia enim uestra sunt, uos

ut noueritis eos qui laborant inter uos, et pręsunt uobis inDomino, et monent uos, ut habeatis illos abundantius in caritate propter opus illorum V. / Gratia autem Dei uita ęterna in Christo Iesu, Domino nostro: AD ROMANOS VI. Non uolentis neque currentis, sed miserentis est Dei IX. Donationes diuersę, idem Spiritus XII. AD CORINTHIOS I: Ego plantaui, Apollo rigauit, sed Deus nunc incrementum dedit III. Quid autem habes quod non accepisti IIII? Vnumquemque sicut uocauit Deus, ita ambulet

pecunię gratia cauponatio fiat 303. Bis in die saturum fieri reprehendit 332. Gratia, Virtus forte diuina prouenit 10. Quod disciplinę humanę deest, Deus suggerit 297. DIONYSIVS HALICARNASEVS Gloria Romanorum 1,2. Gula. Heus, etiam mensas consumpsimus, inquit Iulus 18. Sacrum laribus coenę appositę tenui tamen apparatu 37. PROBLEMATA ALEXANDRI APHRODISEI Gula. Cur

se paruum augurari, sed magnum siue bonum siue malum futurum 41. Idem glorię cupidus Milciadis tropheum sibi somnos adimere dicebat 41. Moriendum esse parta gloria, ne fortuna mutet statum 63. Statuę Catonis inscriptum, quod rem Romanam in deterius prolapsam ipse censor optimis moribus et pręceptis restituit 94. Ixionis fabula inanem gloriam significans 105. Pueros ad gloriam incitari honore aliquo Spartę mos 117. Pachitas rerum gestarumconscius se ipsum interemit, ut uitaret calumnias inimicorum

epulum sumptuosissimeinstructum deditpopulo 356. Cibietpotus intemperie Sylla in morbum incidens periit 357. Conuiuia Luculli 363. Sueui uinum ad se deferri uetant, quoniam persuasum habeant eius usu hominum corpora emollescere et effeminari 373. Cęsar populo Romano epulum dedit 388. Antonius conuiuiis et potationibus deditus 396. Tiberius Biberius dictus 412. Claudius uini cibique incontinentissimus 415. Claudius boleto periit, cuius erat appetentissimus 416. Nero epulas a meridie ad mediam noctem protrahebat

Phagonis uoracitas 448. In Bonosum bibacem 450. Iouinianus ciborum crapula extinctus 456. Gratus. Theseus erga liberatorem suum Herculem 36. Gratus Dauid erga Ionatę filium ob patris merita 51. Gratus Arbacis animus erga Belesum. Romanorum gratitudo in Coclytem 104. In Manlium 187. Darius gratias agit moriens ei qui sibi aquę potum obtulit 221. Minucii gratitudo in Fabium 272. Gratus populus Romanus in Apiam et Cluuiam 291. Celtiberi iuuenis gratitudo erga Scipionem 292.

Gratus Dauid erga Ionatę filium ob patris merita 51. Gratus Arbacis animus erga Belesum. Romanorum gratitudo in Coclytem 104. In Manlium 187. Darius gratias agit moriens ei qui sibi aquę potum obtulit 221. Minucii gratitudo in Fabium 272. Gratus populus Romanus in Apiam et Cluuiam 291. Celtiberi iuuenis gratitudo erga Scipionem 292. Terentius Culeo in Scipionem 318. Cymon in equas gratus, Xantippus in canes 320. VALERIVS MAXIMVS Gloria. De cupiditate glorię; liber

illum uoracitatis notare 109. Alexander crapula periit 120. Gratus Dauid erga Ionatam 57. Erga Berzelaum 65. Artabanus erga Iazatum 177. AVGVSTINVS DE CIVITATE DEI Glorię cupidi Romani 35. Amor laudis et de resecando hoc amore 36. Quanta effecerint Romani pro libertate et laudis cupiditate 37. Gloria humana 38. Ciuitas terrena et cęlestis 107. Gula. In uescendo non cibi genere, sed auiditate immodesta quemque

Dauid erga Ionatam 57. Erga Berzelaum 65. Artabanus erga Iazatum 177. AVGVSTINVS DE CIVITATE DEI Glorię cupidi Romani 35. Amor laudis et de resecando hoc amore 36. Quanta effecerint Romani pro libertate et laudis cupiditate 37. Gloria humana 38. Ciuitas terrena et cęlestis 107. Gula. In uescendo non cibi genere, sed auiditate immodesta quemque culpandum, ut Esau 127. Gratia. Superna illuminatio secundum Platonicos

ad mediam noctem aquis feruentibus, totidem horis ad medium diem rigentibus 55. Eutimenis filius in tria cubita triennio / adoleuit, sed absumptus est subita contractione membrorum 77. Idem in filio Cornelii Taciti equitis Romani. Huiusmodi hectapelos Gręci uocant. Lenam primo foetu quinque parere catulos ac per annos singulos uno minus; ab uno sterilescere 87. Salix amittit semen antequam maturescat; ob hoc dicta ab Homero frugiperda 158. Cleę malisque et cupressis per summa

dixerunt: Quasi Alexander non haberet, quibus benefaceret, prius quam Indum traiiceret 267. Ira. Tanta ui ferri flumen in Hyrcania ut ad ripam ueniens iaculetur aquas et sub se siccum relinquat locum 202. Iniuria. Corinthii, quia sordes legatis Romanis iniecerant, solo ęquati euersique 152. Imprudens. Calcedonii cęci uocati, quia omissa locuplete ripa tenuiorem elegerunt 129. Cumani insulsi et hębetes 241. Ignorantia. Ignoratio locorum multis fuit exitio 9.

quam uiribus decertantes non sunt distracti, priusquam alterum anima reliquerit 39. Commotus odio ciuium suorum patriam prodere uoluit et amicum exulari 43. Propter multitudinis odium nemo eum liber ausus est sepelire. Itaque a seruis sepultus est 44. Hannibalis et Romanorum inter se indignatio 47. Animam pirus quam odium deposuit 48. Iniuriam exhęredationis passus se correxit 4. Iniuriarum non commemorandarum causa lex obliuionis lata 18. Iniurias suorum ęquanimiter tulit, quod patrię irasci nefas duceret 32.

Manlius Torquatus filium securi percussit, quod contra imperium pugnasset 13. Marcus Scaurus filium in conspectum suum uetuit accedere, quod pręsidium deseruerat 29. Ira. Brutus et Arunx mutuis uulneribus conciderunt 7. Hannibal odium aduersus Romanos XI annos natus perenne iurauit 17. Inconstantia. Licinius Stolo consul primus omnium sua lege punitus est 10. Ingratus. Vulscinii seruos manumiserant in curiamque legerant, sed ab iisdem indigna passi auxilium implorant a Romanis missusque Decius

odium aduersus Romanos XI annos natus perenne iurauit 17. Inconstantia. Licinius Stolo consul primus omnium sua lege punitus est 10. Ingratus. Vulscinii seruos manumiserant in curiamque legerant, sed ab iisdem indigna passi auxilium implorant a Romanis missusque Decius mox libertinos omnes aut in carcere necauit aut dominis in seruitute restituit 16. APOPHTHEGMATA PLVTARCHI Iustitia semper serua 5. Iustitia 6.

, de egressione filiorum Israel, de benedictione Isaac 170. Expositio uisionis Esaię 173. Expositio Melchisedech 176. Expositio: non est meum dare uobis 179. Quęstiones multę de Euangelio 202. Quęstiones super Epistolam ad Romanos 205. Super Epistolam ad Corinthios secundam. Ad Thessalonicenses prima 206. Regula Scripturarum triplex 207. Quęstiones XI Noui Testamenti. In Mattheo: Ve pręgnantibus. In Luca: Facies euntis in Ierusalem. Villicus iniquitatis a domino laudatus 210. Super

Super Epistolam ad Corinthios secundam. Ad Thessalonicenses prima 206. Regula Scripturarum triplex 207. Quęstiones XI Noui Testamenti. In Mattheo: Ve pręgnantibus. In Luca: Facies euntis in Ierusalem. Villicus iniquitatis a domino laudatus 210. Super Epistola ad Romanos et iterum super eadem 211. Super id quod dicitur: Optabam anathema esse pro 212. Super Epistola ad Colossenses 213. Ad Thessalonicenses: Nisi discessio uenerit primum etc. 214. Interpretatio: Osanna 215. Nolite solliciti esse de crastino

In prępucio quis etc. 285. Alegorica significatio plus mouet et delectat 290. Pisces magni CLIII in Euangelio 292. Plurimę utilitatis esse scrutari Scripturas 295. Parabola de duobus filiis, frugi et luxurioso. Super Epistola Pauli ad Romanos secundum Originem 294. Hierusalem et Bethlem et locorum sanctorum laudes 74. Vtrum dicenda ciuitas sancta, postquam crucifixus Dominus 75. Presepe Domini 77. Sepulchrum Domini 75. Commendat loca sancta 205. Non Hierosolimis

mandatorum 149. Exeęcati derogantes mandatis Dei. Mattheus, caput XV 157. / Ve qui contradicit factori factori suo 161. Contra transgressores Legis 166. Quia contempsistis me, euertent uos Romani 168. Si feceritis hęc, salui eritis. Si uero non audieritis, in solitudine erit domus uestra 173. Nolentes audire sermones Domini, euertuntur ab inimicis 174. Persequar eos in gladio et fame et pestilentia, eo quod non audierint uerba mea, quę misi

in trieribus de Italia, superabunt Assyrios, uastabunt Hebreos. Propheta Balaam 23. Filii Iuda cęperunt Hierusalem, incenderunt eam ciuesque percusserunt 34. Thobias prophetat de captiuitate Hierusalem. Item de Christo et de Hierusalem cęlesti 93. Hierusalem per Romanos uastatio. Psalmus LXVII 114. De euersione eius per Nabuchodonosor. Psalmus LXXVIII 115. Destructio ciuitatis et templi per Assyrios. Psalmus CXXXVI 123 . Excoquam ad purum scoriam tuam; restituam iudices tuos, ut fuerunt prius, tunc uocaberis Ciuitas Iusti

tunc uocaberis Ciuitas Iusti 151. Hierusalem obsessa in diebus Achaz 153. Ciuitatem sublimem humiliabit etc. Conculcabit eam pes, pes pauperis, gressus egenorum. Ciuitas munita desolata erit. Iterum de eodem 156. Captiuitas Hierusalem per Chaldeos. Iterum per Romanos 157. Item per Romanos 160. In sceleribus uestris dimisi matrem uestram 162. In illo tempore uocabunt Hierusalem solium Domini 167. Ve tibi, Hierusalem, non mundaberis post me, usque quo adhuc 171. Edificatio Hierusalem spiritalis per

151. Hierusalem obsessa in diebus Achaz 153. Ciuitatem sublimem humiliabit etc. Conculcabit eam pes, pes pauperis, gressus egenorum. Ciuitas munita desolata erit. Iterum de eodem 156. Captiuitas Hierusalem per Chaldeos. Iterum per Romanos 157. Item per Romanos 160. In sceleribus uestris dimisi matrem uestram 162. In illo tempore uocabunt Hierusalem solium Domini 167. Ve tibi, Hierusalem, non mundaberis post me, usque quo adhuc 171. Edificatio Hierusalem spiritalis per Christum,

ipsa non uxor mea. Auferat fornicationes, ne forte expoliem eam, quia dixit; Vadam post amatores meos. Propter hęc ecce ego sepiam uiam tuam spinis, id est exercitu Chaldeorum 201. Ve prouocatrix et deserta ciuitas columba 211. De euersione secnndi templi per Romanos 214. De Hierusalem cęlesti 215. Desolatio per Antiochum 217. IVDICIVM DEI. Abraham uidit uisionem, clibanum fumantem et lampadem ignis transeuntem 3. Indica mihi, cur me ita iudices? Nunquid oculi tibi carnei sunt? Aut sicut uidet homo, et

Quomodo facta est meretrix ciuitas fidelis. Argentum tuum uersum est in scoriam etc. Qui dereliquerunt Dominum, consummentur 151. Propter quid captiuata domus Iacob. Persecuti sunt eos Chaldei. Dominus auferet ab Hierusalem ualidum et fortem, et effeminati, id est idolatrę Romani dominabuntur eis. Viri gladio cadent, et Hierusalem desolata in terra sedebit. Expectaui, ut faceret uuas etc. Ideo auferam sepem eius, et erit in dirreptionem. Arguit eos auaritię, ebrietatis, luxurię etc. ob quę abducti sunt in Babylonem 152. Audite

inter uos et Deum uestrum etc. 164. Quęsierunt me qui ante non interrogabant. Sacrificia Legis respuit, incredulitatem Iudeorum apostolos persequentium increpat 166. Populus Israel mulier adultera et fornicaria 167. Quia contempsistis me, euertent uos Romani. Filii insipientes sunt et uecordes. Vere mendaces erant colles et multitudo montium, id est scribę et pharisei. De eorum obstinatione. Argentum reprobum uocate eos, quia Dominus proiecit illos 168. Hęc est gens quę non audiuit uocem Domini Dei sui, nec recępit

fit diues et ornata. Postremo beneficiorum uiri oblita sequitur fornicationes 187. Siccaui lignum uiride etc, id est Iudeos 188. Filia Osee prophetę, cuius nomen non populus meus, quia uos, ait, non populus meus et ego non ero uester Deus 201. Afflictio per Romanos 203. De uastatione Iudę per Assyrios, Chaldeos, Gręcos et Romanos 204. In die illa congregabo claudicantem, id est gentes, et eam quam eieceram, id est synagogam. Reliquię fratrum eius conuertentur ad filios Israel, id est ad fideles Christi

uiride etc, id est Iudeos 188. Filia Osee prophetę, cuius nomen non populus meus, quia uos, ait, non populus meus et ego non ero uester Deus 201. Afflictio per Romanos 203. De uastatione Iudę per Assyrios, Chaldeos, Gręcos et Romanos 204. In die illa congregabo claudicantem, id est gentes, et eam quam eieceram, id est synagogam. Reliquię fratrum eius conuertentur ad filios Israel, id est ad fideles Christi 208. De eorum obstinatione 210. De eisdem in fine conuertendis 211. Dispersi eos

Lex peccatores arguebat, non absoluebat V. In iudicium ego in hunc mundum ueni, ut qui non uident uideant, et qui uident, cęci fiant IX. Acetum oblatum ori Domini signat Iudeos degeneratos a uino patriarcharum et prophetarum etc. XVIII. PAVLVS AD ROMANOS Iudicium Dei. Omnes stabimus ante tribunal Christi; unus quisquenostrum pro se rationem reddet Deo XIIII. AD CORINTHIOS I: Siquis superędificat supra fundamentum fidei aurum, argentum, lapides preciosos, ligna, fenum, stipulam, uniuscuiusque opus

Et qui non inuentus est in libro uitę scriptus, missus est in stagnum ignis XX. Et uidi celum nouum et terram nouam XXI. Tempus enim prope est etc. Ecce uenio cito, et merces mea mecum est, reddere unicuique secundum opera sua XXII. Iudicium hominis. AD ROMANOS: Inexcusabilis es, o homo, omnis qui iudicas etc. II. Is qui manducat, non manducantem non spernat; et qui non manducat, manducantem non iudicet. Tu quis es qui iudicas alienum seruum? Domino suo stat aut cadit. Vnusquisque in suo sensu abundet XIIII. AD CORINTHIOS I:

iudicat me, Dominus est. Itaque nolite ante tempus iudicare etc. IIII. Qui se existimat stare, uideat ne cadat X. IACOBI: Qui iudicat fratrem, detrahit Legi etc. Tu autem quis es qui iudicas etc. IIII. Inuidia. AD ROMANOS: Deus autem pacis conterat Sathanam sub pedibus uestris uelociter XVI. AD CORINTHIOS I: Adhuc carnales estis, cum sit inter uos zelus et contentio III. AD GALATAS: Quod si inuicem mordetis et comeditis, uidete ne ab inuicem consumamini. AD PHILIPPENSES: Nihil terreamini

est I. Contra naturam ex eodem fonte aqua dulcis et amara, et ex eadem arbore diuersi fructus IIL / APOCALYPSIS: Ecclesia Ephesi arguitur, quod primam caritatem reliquit II Iustitia. AD ROMANOS: Sęueritas Dei in eos qui ceciderunt XI. Reddite omnibus debita etc. XIII. AD GALATAS: Vnus quisque onus suum portabit. Nolite errare; Deus non iriridetur. Quę seminauerit homo, hęc et metet: de carne corruptionem, de spiritu uitam ęternam VI. AD COLOSSENSES: Non est

Dei homines I. APOCALYPSIS: Aquas quas uidisti, ubi meretrix sedet, populi sunt et gentes et linguę XVII. Ingratus. AD CORINTHIOS I: Quid habes quod non accepisti? Quid gloriaris quasi non acceperis IIII. Beneficiis Dei delinquendo abusi perierunt X. Inimicus. AD ROMANOS: Si esurierit inimicus tuus, ciba illum; si sitit, potum da illi XII. ACTVVM: Stephanus pro his qui lapidabant ipsum orauit ueniam VII. Inualidus. AD ROMANOS: Debemus autem nos firmiores imbecillitates infirmorum sustinere et non nobis placere. Etenim Christus non sibi

Quid gloriaris quasi non acceperis IIII. Beneficiis Dei delinquendo abusi perierunt X. Inimicus. AD ROMANOS: Si esurierit inimicus tuus, ciba illum; si sitit, potum da illi XII. ACTVVM: Stephanus pro his qui lapidabant ipsum orauit ueniam VII. Inualidus. AD ROMANOS: Debemus autem nos firmiores imbecillitates infirmorum sustinere et non nobis placere. Etenim Christus non sibi placuit XV. AD CORINTHIOS I: Tanqnam paruulus in Christo lac uobis potum dedi, non escam. Adhuc enim carnales estis etc.

sit, non solido cibo V. Iuramentum. IACOBI: Nolite iurare. Sit sermo uester: Est, est; non, non V. APOCALYPSIS: Leuauit manum suam ad cęlum, et iurauit per uiuentem in sęcula sęculorum X. Infamia. IACOBI: Nolite detrahere IIII. Hypocrita. AD ROMANOS: Qui prędicas bonum et facis malum II. Huiusce modi enim Christo Domino nostro non seruiunt, sed suo uentri, et per dulces sermones et benedictiones seducunt corda innocentium XVI. AD CORINTHIOS II: Pseudoapostoli sunt operarii subdoli transfigurantes se in apostolos Christi, et non mirum.

domos et captiuas ducunt mulierculas oneratas peccatis etc. III. ACTVVM: Paulus purificat se in templo cum quibusdam nazareis propter scandalum Iudeorum XXI. APOCALYPSIS: Nomen habes, quod uiuas, et mortuus es III. Iudei. AD ROMANOS: Non omnes qui ex Israel hi sunt Israelitę, neque qui semen sunt Abrahę omnes filii etc. Israel reliquię saluę fient IX. Iudei offenderunt in lapidem offensionis IX. Iudeorum delicto salus est gentibus. Cęcitas in parte contigit in Israel, donec plenitudo gentium intraret,

ratus, ut Scipio in eum carcerem coniiceretur, in quem ipse coniecisset duces hostium 49. Ex inimicis amici: Scipio Affricanus et Tiberius Gracchus, Emilius Lepidus et Fuluius Flaccus 71. Iuramentum. De iurisiurandi sanctimonia, et quam male habiti Romani, quos Hannibal dimiserat deiurio ab his accepto, redire nolentes 49. Verba prętoris ex edicto: Sacerdotem Vestalem et Flaminem Dialem in omni mea iurisdictione iurare non cogam 59. Romę nec mulieres per Herculem nec uiri per Castorem iurarunt. Edepol commune utrisque fuit

apparuit 68. Imprudens. Spartę non licebat noctu pergere pręuio lumine 12. Solon pro tempore stultitiam simulat 20. Cato de legatis in Bithiniam mittendis, quorum unus podagrosus, alter capite uulneribus lęso erat, tertius uecordia insignis, "populus Romanus," inquit, "legationem emittit, quę nec pedes nec caput nec cor habet" 92. Tigrannes nuncium aduentus Luculli securi percuti iussit, cęteris metu silentibus imparatum prope oppressit hostis 9. Lucullus mente alienatus 12. Herba in insaniam adducens 107.

et fugitiuum punit seruum 76. Quod impium sit damnare antequam cognoscere 76. De districto Dei iudicio et quomodo placari possit 145. Probatur futurum Dei iudicium 159. Quod post iudicium mille annis in terra regnabunt electi 160. Signa pręcessura iudicium. Romanum imperium ante delebitur et in Asia summa potestas erit 161. Quomodo imperii uentura sit destructio 162. De aduentu Helię et Antichristi 162. Prophetię 163. De descensu Christi et iudicio 164. Qui iudicandi sunt et qui non 164. Regnabit

in homine 64. Philippus ex pio in impium mutatus 77. Ingratus. Prusias Bizantiis sibi bellum inferentibus obiecit, quod cum eius imagines erigere decreuissent, rem deinde obliuioni tradiderint 72. Inimicus. Hannibalis perenne odium in Romanos 40. Iuramentum. Iusiurandum Romanorum per lapidem 43. Infamia. Cleomenes regi Ptolomeo absenti detrahens delatus, in uincula coniectus periculum capitis fugiendo uix euasit 86. MARCVS ANTONIVS

77. Ingratus. Prusias Bizantiis sibi bellum inferentibus obiecit, quod cum eius imagines erigere decreuissent, rem deinde obliuioni tradiderint 72. Inimicus. Hannibalis perenne odium in Romanos 40. Iuramentum. Iusiurandum Romanorum per lapidem 43. Infamia. Cleomenes regi Ptolomeo absenti detrahens delatus, in uincula coniectus periculum capitis fugiendo uix euasit 86. MARCVS ANTONIVS SABELLICVS Iudici corrupto

Cleomenes regi Ptolomeo absenti detrahens delatus, in uincula coniectus periculum capitis fugiendo uix euasit 86. MARCVS ANTONIVS SABELLICVS Iudici corrupto corium detractum 111. Turpe iudicium a Romanis factum de ambiguo sole inter / Aricinos et Ardeates 147. Inuidia fratrum in Ioseph 9. Saulis in Dauid 47. Ioabus Amasam interimit 53. Inuidię uitium semper sublimia petens 77. Aristides

illi obstreperent, dolore et ira percitus, abiecto palio caput in subselia impegit 202. Obsurduerunt aures Alexandri obstrepente ira, cum pro Clyto oraretur 227. Brennus sibi manum intulit prędolore cladis acceptę 248. Teuta regina irata Romanum legatum occidi fecit 261. Numida cum Romano den tibus pugnauit 274. Milonis et Clodii occursus 377. Ignauię sibi obiectę impatiens sibi manum intulit 420. Maximinus ira ardens, ita ut caput parieti impingeret affligeretque se se humi, uestem scinderet, arma

abiecto palio caput in subselia impegit 202. Obsurduerunt aures Alexandri obstrepente ira, cum pro Clyto oraretur 227. Brennus sibi manum intulit prędolore cladis acceptę 248. Teuta regina irata Romanum legatum occidi fecit 261. Numida cum Romano den tibus pugnauit 274. Milonis et Clodii occursus 377. Ignauię sibi obiectę impatiens sibi manum intulit 420. Maximinus ira ardens, ita ut caput parieti impingeret affligeretque se se humi, uestem scinderet, arma arriperet 442. Iniurię memor

151. Iniustitia Appii de Virginia 144. Inimicus. Darius ictum cunctatus, ne pro hoste amicum interimeret 100. Marcellus Bantium ex inimico amicum fecit, non puniendo, sed beneficiis afficiendo 280. Hannibal iurauit nunquam se amicum fore populo Romano 311. Gracchus de Scipione uera loquitur, licet inimicus 318. Ignauus. Semiramidis elephanti simulati 5. Qui orta seditione nullius partis esset, ab honoris petitione exclusus erat apud Athenienses 86. Terram et aquam tradere est alienę ditionis fieri

licet inimicus 318. Ignauus. Semiramidis elephanti simulati 5. Qui orta seditione nullius partis esset, ab honoris petitione exclusus erat apud Athenienses 86. Terram et aquam tradere est alienę ditionis fieri 112. Fidenates fumo contra Romanos pugnantes ueluti contra apes 158. Notę censorię in ignauos 283. Marcelli animaduersio in milites, qui fugerant. Cecilius Metellus de Italia deserenda agitat, et ignominia notatur 293. Athenienses in Philippi statuas et in ipsum uerbis pugnant 306. Rex Olor

pastores, octo primates. Sunt patres Veteris et Noui Testamenti 104. Ficus, uinea, oliua 133. Ablatum regnum a Iudeis. Populus Canaan 136. Homines et iumenta, id est Iudei et gentiles 154. Duę mulieres, Israel et Iuda uel heretici et Iudei 159. Vastatio per Romanos. Captiuitas eorum ęterna 170. ludei destructo Romanorum regno se regnaturos dicunt 180. Maledictus et dolosus populus Iudeorum 182. Deseruerunt fratrem suum, id est Christum, et contaminauerunt pactum patrum suorum 183. Filii Iacob 185. Iuda et

104. Ficus, uinea, oliua 133. Ablatum regnum a Iudeis. Populus Canaan 136. Homines et iumenta, id est Iudei et gentiles 154. Duę mulieres, Israel et Iuda uel heretici et Iudei 159. Vastatio per Romanos. Captiuitas eorum ęterna 170. ludei destructo Romanorum regno se regnaturos dicunt 180. Maledictus et dolosus populus Iudeorum 182. Deseruerunt fratrem suum, id est Christum, et contaminauerunt pactum patrum suorum 183. Filii Iacob 185. Iuda et Beniamin in Hierusalem. Ephraim et Israel in Samariam 188.

numerum ciuitatum tuarum erant dii tui, luda 336. Iudei in ruinam 342. Iudei 344. Populus meus non cognouit iudicium Domini 344. Lumbare Dei siue cinctorium 350. Iudei habitantes in siccitate in deserto 356. Toto orbe dispersi 358. Obsessi a Romanis 359. Ficus malę ludei, ficus bonę fìdeles 366. Facta est terra eorum in desolationem 368. Repulsio ludeorum nostrę fuit salutis occasio 375. Israel secundum carnem et spiritum. Reliquię Israe! 375. Ephraim dilectus 377. Ecclesia Christi

terrę 29. Hierusalem quattuor modis intelligitur 45. Comparatur mulieri pulchrę, rursum leenę, deinde uiti et uineę pulcherrimę 57. Saltum meridianum 61. Ooliba Hierusalem, Oola Samaria 63. Obsessa sub Tito 66. Primus Iudeam Romanorum subiecit Pompeius 120. Hierusalem euersa 170. Et peccatum matris eorum non deleatur 405. Hierusalem cęlestis 421,424. Templum 426. Iuramentum. Decipere aduersarium licet, si fidem iuraueris, non licet 52.

Imprudens. Radix babras demoniacos sanans 74. Inuidia secundas res comitatur 6. Iudei aquilę aureę simulachrum supra portam templi positum deiiciunt 19. Sectarum genera 21. Stant pro lege 22, 23, 24, 25. Perfidi erga Romanos 29. Ipsorum scelere Hierusalem subuersa 64. Quot bello capti 71. Templum Iudeorum thamnis in Ęgypto 78. Iudei 80. Quando migrarunt ab Ęgypto 80. Qui gentilium scriptores de Iudeis aliquid dixerunt 83. Qui illos carpere conati sunt

elemosynis redime et iniquitates tuas misericordiis pauperum 197. Iniustis dicit Dominus: Si obtuleritis mihi holocausta et munera uestra, non suscipiam 205. Oblatio hominis poluti poluta erit 212. Symon clypeum aureum mnarum mille dono Romanis misit 223. ludei duce Iuda superato Nicanore spolia diuiserunt egenis. Item uicto Thimoteo et Bachide spoliorum partem dederunt egenis, partem secum detulerunt in Hierusalem 227. Luxuria. Scuta, peltę, suppellex ex auro;

et lites ex concupiscentiis IIIL APOCALYPSIS: Datum est ei, ut sumeret pacem de terra, id est quietem ab iis qui sunt terrenis dediti VI. Libertas. AD CORINTHIOS II: Vbi spiritus Domini,ibi libertas ffl. Liberalitas. AD ROMANOS: De quorundam collatione in sanctos. Debitores sunt eorum. Nam si spiritalium eorum paricipes facti sunt gentiles debent et in carnalibus ministrare eis XV. AD CORINTHIOS I: Non alligabis os boui trituranti etc. Si nos uobis

uestrum grauaremus. Siquis non uult operari, neque manducet III. ACTVVM: Paulus Corinthi apud Aquilam et Priscillam manens operabatur cum eis artem scenofactoriam, sabbatis autem disputabat in synagoga XVIII. Dicit manuum labore sibi ministrasse XX. Lex. AD ROMANOS: Peccantes contra legem uel naturę uel scriptam peribunt. Legem non habentes ipsi sibi sunt lex II. Quęcunque Lex loquitur, his qui in Lege sunt loquitur. Ex operibus Legis non iustificabitur omnis caro coram illo. Per Legem cognitio peccati etc. de Lege et Gratia. Legem ergo

Noui amoris XII. Lętitia. AD PHILIPPENSES: Gaudete in Domino semper; iterum dico: Gaudete. AD THESSALONICENSES I: Semper gaudete V. Liberum arbitrium. AD CORINTHIOS I: Omnia mihi licent4 sed non omnia expediunt VI. Lectio. AD ROMANOS: Quęcunque scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt XV. AD CORINTHIOS II: Littera occidit, spiritus uiuificat etc. III. AD EPHESIOS: Impleamini Spiritu Sancto loquentes uobis metipsis in psalmis, hymnis et canticis spiritalibus etc. V.

Libertas. O nomen dulce libertatis 56 .
Liberalitas. Caia Tarracia siue Suffecia campum Tyberinum siue Martium populo Romano condonauit. Acca Larentia meretrix Romulum uel populum Romanum hęredem fecit 40 . Herodes Atticus, uir consularis, cuidam turpi homini, qui quod petierat, nisi accepisset, conuitio solebat incessere: Demus, inquit, huic aliquid ęris

O nomen dulce libertatis 56 .
Liberalitas. Caia Tarracia siue Suffecia campum Tyberinum siue Martium populo Romano condonauit. Acca Larentia meretrix Romulum uel populum Romanum hęredem fecit 40 . Herodes Atticus, uir consularis, cuidam turpi homini, qui quod petierat, nisi accepisset, conuitio solebat incessere: Demus, inquit, huic aliquid ęris cuiusmodi est tanquam homines, non tanquam homini. Et iussit

lapide ictus, quod ui ad illam irrumpere uellet. Tribuni mulierem impune dimiserunt et de illo ne cum populo ędilis ageret, intercesserunt 31 . Acca Larentia corpus uulgando tantum pecunię comparauit, ut populum Romanum non depuderet eius esse hęredem 40 . Grammaticus idem: Tolle fornicationem, nullum meretricis decretum erit 51 . Optatos dedit amplexus placidumque petiuit coniugis infusus gremio per membra soporem.

maxime liberos esee et seruos maxime seruos 15. Cato amissę libertati superesse noluit se ipsum interficiens 71. Brutus noluit se dici regem uel dominum, sed regis atque domini interfectorem 81. Liberalitas Porsennę, qui inita pace cum Romanis castra illis reliquit nihil secum ferens pręter arma 27. Alcibiades largitionibus amicos sibi comparauit 29. Cimon quotidie aliquem indigentem ex Atheniensibus conuiuam habuit, uestes donauit, agrorum septa sustulerat, ut uolentibus /

pecuniam accipere noluit. Aristippus dixit illum tuto liberalem esse. Ei enim qui nihil accipit, multa tribuit 200. Alexandri liberalitas in milites 210. Alexandri munificentia 217,220, 227. Item in Taxilem regem 228. Munera Neapolitanorum. Hieronis munificentia in Romanos 273. Paula Busa Romanos frumento, ueste, uiatico iuuit 274. Marcellus Bantium beneficio retinuit, cum ad Poenos transiturum resciuisset 280. Ornamenta ciuium in usum belli collata 291. Scipionis munificentia in Hispanum, cui captiuam uxorem sine precio

dixit illum tuto liberalem esse. Ei enim qui nihil accipit, multa tribuit 200. Alexandri liberalitas in milites 210. Alexandri munificentia 217,220, 227. Item in Taxilem regem 228. Munera Neapolitanorum. Hieronis munificentia in Romanos 273. Paula Busa Romanos frumento, ueste, uiatico iuuit 274. Marcellus Bantium beneficio retinuit, cum ad Poenos transiturum resciuisset 280. Ornamenta ciuium in usum belli collata 291. Scipionis munificentia in Hispanum, cui captiuam uxorem sine precio reddidit et dona quę attulerat sibi

per ignotas gentes ductantis 231. Calanus in luxum uitę 232. Demetrius 242. Demetrii cultus 244. Cynea uoluptatem suadente quid responderit Fabricius 247. Epicuri uoluptas 251. Campanę delicię corrumpunt Hannibalis exercitum 280. Prima Romanę luxurię rudimenta 319. Voluptatem esse maiorum omnium escam 320. Luculli delicie 363. Antonii luxuria 396. Campani soli delicię 409. 3Elii Veri portentosa luxuria 432. Item Heliogabali 439.

a puella, quam perdite amabat, impulsus urbem Fabio tradidit 283. Philippus successu lętus in multam se libidinem immersit 294. Libido Massanisse causa mali 302. Philopator meretricio Agatocleę amori addictus Beronicen, sororem suam eandemque uxorem, interimit 304. Romanus centurio Orisgontis reguli uxorem stuprauit non inultus 317. Promiscua puerorum et matronarum stupra occulto sacrorum commento 319. Quintus Flaminius in gratiam Cathamiti hominem occidi indemnatum iussit 320. Emilia Lycinia et Martia Vestales incesti damnatę 342.

Scriptura scientia 294. Thesaurus latens in uerbis Scripturę 377. Qui in Scripturis cęlestibus eruditur 298. Scientia Scripturarum 303. Lectio magis est mentis labor quam corporis 307. Liber unus est quicquid ad Deum refertur 307. Psalterium Romanum, Hebreum, commune. Autores psalmorum XXII Hebreorum libri 308. Psalterium, organum, nablath 320. Lectio uia uitę 322. Quando uidebo cęlos, opera digitorum tuorum 324. Eloquia Domini casta 327. Parasti in conspectu meo mensam 336. Calix tuus

mulieres nudas cum uiris luctari monuit. Vt et omnes omnibus communes sint, pręcepit 90. Liberum negantes arbitrium 33, 36, 37, 39. Libertas 38. AVGVSTINVS DE CIVITATE DEI Libertas Romana 35. De libertate naturali et seruitute 158. Libertas 160. Liberalitas. Qui putant illos tantum damnandos peccatores, qui facere elemosinas neglexerunt 181. Luxus. Ludi scenici 8. Luxuria corrumpit uirtutem 36. Vita carnalis

sit in usu 69. Interdixit castris suis Spartacus, nequis aurum haberet aut argentum 312. Antonius uilitatem auro fecit in contumeliam naturę. Scipio Africanus, Iulius Drusus, Catus Elius uasa argentea contempserunt 316. Legati Carthaginensium dixerunt Romanos benigne inter se uiuere. Eodem enim argento apud omnes coenitauisse se ipsos. Caius Octauius regem Anthiocum uirga circumscripsit et, priusquam egrederetur , responsum dare compulit 319. Maledicus. Fulmina a superiore

asini, crepitus reddere dicuntur 267. Popea Neronis principis ut supra 277. Antonius III uir aureis usus uasis in obscenis naturę 312. Domitius Nero capillos coniugis suę Popeę succinos appellabat 348. Mulcta. Damnatus a populo Romano die dicta, qui concubino procaci rure omasum edisse se neganti occiderit bouem actusque in exilium tanquam colono suo interempto 94. Vedius Polio murenarum uiuariis damnata mancipia immersit 100. Qui coruum occiderat, mulctatus exilio, postremo interemptus 112. Aspis

3. Oratius Cocles pro ponte Sublicio stetit 7. Mutius Sceuola urbem obsidione liberauit. Manlius Capitolinus XXXVI donis ornatus ob uirtutem 11. Valerius Coruinus Gallum prouocantem uicit 13. Romanos omnes aduersis uulneribus cęsos miratus ait Pyrrhus etc. 15. Mora. Quintus Fabius Maximus Cunctator Hannibalem mora fregit 18. APOPHTHEGMATA PLVTARCHI Matrimonium. Vxor imperiosa 38. Legitime

marem tantum et foeminam importassent in insulam 70. PLINIVS DE VIRIS ILLVSTRIBVS Multitudo. Pyrrhus, rex Epyrotarum, cum Leuinum consulem apud Heracleam turbasset, iterum uiso eius exercitu eandem sibi ait aduersus Romanos, quam Herculi aduersus Hydram fuisse fortunam 16. FABIVS QVINTILIANVS IN DECLAMATIONIBVS Matrimonium. Caritates corporum. Secunda matrimonia 9. Magnanimus. Viro forti nihil facere conuenit

nihil facere conuenit quod negandum sit 13. Non molliri prosperis nec aduersis frangi 21. Mollis. In lętitiam metusque resolutus 21. Mulcta. Carcer pyraticus 25. Nulla poena est nisi inuito 53. Militaris uirtus. Imperium populi Romani militari disciplina stetit 14. Medicus. Medicina nihil pręstat ęgrotis 38. Mors. Laudanda fortibus, expetenda miseris mors 16. Quid iuuat diu detineri carcere corporis 18. Venenum lex habere, emere, nosse denique uetat 63. Mendacium.

deuouerunt 93. Qui pro patria mortem certam adierunt 106. Arma membra militis esse dicuntur 112. Decius. Epaminundas 115. Musicę studiosi ex Gręcis Epaminundas et Themistocles 89. In conuiuiis clarorum uirorum laudes ad tibiam cecinere Romani 1294. Idem 129. Mors. Vtrum mors sit malum 90. Quod nec moriendum esse miserum sit 91. Mortem bonum esse probat. Quid sit mors. Quid sit interitus 99. Duę uię animorum e corpore exeuntium 99. Cigni

et expecta eum. Nunc enim non infert furorem suum nec ulciscitur scelus ualde 107. Persecutorum punitio. Psalmus III 108. Damnatio Antichristi et suorum. Psalmus VIIII 109. Poena. Psalmus XXXVI 111. Iudei a Romanis per orbem dispersi. Psalmus LVIII. Daniel liberatur et inimici proiiciuntur leonibus. Psalmus LXIII. Iudeorum punitio. Psalmus LXVIII 114. Retributionem peccatorum uidebit. Psalmus XC 117. Delinquentes humiliauit, conuersos liberauit. Psalmus CV. Animaduersio in Pilatum et

nostra? Vapor est ad modicum parens IIII. PETRI I: Omnis caro ut foenum, uerbum autem Domini manet in ęternum I. Mores. AD TITVM: Cretenses semper mendaces, malę bestię, uentris pigri. Increpat illos, ut sani sint in fide I. Magnanimus. AD ROMANOS: Vis non timere potestatem? Fac bonum. Si autem malum feceris, time. Non enim sine causa gladium portat XIII. AD THIMOTEVM II: Non enim dedit nobis Deus spiritum timoris, sed uirtutis et dilectionis et sobrietatis I. AD HEBREOS: Confitentes quia peregrini et hospites super terram. Ideo non

V. APOCALYPSIS: Ve, ue, ue habitantibus in terra VIII. Qtiantufm glorificauit se et in deliciis fuit, tantum date illi tormentum et luctum, quia in corde suo dicit: Sedeo regina, et uidua non sum, et luctum non uidebo etc. XVIII. Mulcta. AD ROMANOS: Reuelatur ira Dei de cęlo super omnem impietatem I. Iniquitas nostra iustitiam Dei commendat, nec tamen propterea iniuste punimur III. AD CORINTHIOS I: Dum iudicamur, a Domino corripimur, ut non cum hoc mundo damnemur XI. AD HEBREOS: Si pręuaricatores Legis puniti

AD TITVM: Cretenses semper mendaces I. IOANNIS I: Quis est mendax nisi is qui negat quoniam Iesus [non] est Christus etc. II. APOC AL YPSIS:pmnibus mendacibus pars in stagno ardenti XXI. Foris omnis qui amat et facit mendacium XXII. Magister AD ROMANOS: Gręcis ac barbaris sapientibus et insipientibus debitor sum. Euangelizare uirtus Dei est in salutem omni credenti, Iudeo primum et Gręco L Paulus: Ab Hierusalem per circuitum usque in Illyricum repleuerim Euangelium Christi XV. AD CORINTHIOS I: Paulus euangelizare mittitur non in

quod est foris templum, eiice foras etc. XI. Et uidi alterum angelum, id est prędicatores, uolantem per medium cęlum, id est Ecclesiam, habentem euangelium ęternum etc. XIIII. Muri Hierusalem sunt ecclesię munientes se contra hereticos XXI. Malus. AD ROMANOS: Non omnes qui ex Israel, hi sunt Israelitę etc. Vasa irę apta in interitum IX. AD CORINTHIOS I: Iniqui regnum Dei non possidebunt VI. Caro et sanguis regnum Dei possidere non possunt neque corruptio incorruptelam possidebit XV. AD GALATAS: Carnis opera etc. qui

malorum est 55. Mollis et delicatus Mecoenas 56. Mollis in lasciuiam 61. Mulcta. Animaduertit Manlius in filium et uictorem quidem. Animaduertit Brutus in liberos non factos hostes, sed futuros 18. Erixonem, equitem Romanum, memoria nostra, quia filium suum flagellis cęciderat, populus in foro graphiis confodit 21. Qualiter castiganda ciuium delicta 22. Castigatio sincera cum ratione. Legum pręsides in castigando imitentur medicos 47. Socrates seruo: Cęderem te, inquit, nisi

48. Mollis. Aristodemus, Cumarum tyrannus, ciuium a quibus metuebat, iuuentutem molliter et delicate uiuere cogebat, ut effeminarentur 167. Mukta. Poena pro delicti magnitudine. Virgę et secures 39. Militaris uirtus. Romani rerum gestarum gloria magnitudineque imperii omnes antecessere 1. Bruti et Aruntis congressus utrique lethalis 113. Oratius Cocles solus in ponte hostium impetum tenuit. Caius Mutius Codrus solus Porsenam, Ethruscorum regem, dum Romam obsideret, occidere uoluit, et dextram

est Athenis sacerdos illa, quę populi iussu adduci non potuit, ut Alcybiadem execraretur. Dixit enim precandi se causa, non imprecandi sacerdotio pręditam fuisse 78. Elei equas finibus eductas iniri faciunt, uerentes Oenomai regis execrationem 86. Mollis. Romanis ungi moris non erat nec aliud quicquam Gręcis seruitutem ac mollitiem attulisse putant Romani quam gymnasia et palestram etc. 77. Apud Coos sacerdos Herculis ueste muliebri induitur 86. Militaris uirtus. Eius qui triumphasset ossa in urbem deferre licebat.

enim precandi se causa, non imprecandi sacerdotio pręditam fuisse 78. Elei equas finibus eductas iniri faciunt, uerentes Oenomai regis execrationem 86. Mollis. Romanis ungi moris non erat nec aliud quicquam Gręcis seruitutem ac mollitiem attulisse putant Romani quam gymnasia et palestram etc. 77. Apud Coos sacerdos Herculis ueste muliebri induitur 86. Militaris uirtus. Eius qui triumphasset ossa in urbem deferre licebat. Hoc et alii qui rem bene gessisset tributum 80. Qui ciuem in

intro se ipsos demittunt 74. Quid est quod filii tecto capite parentes efferunt, filię uero nudo ac sparsis crinibus 75. In ęde Libitinę, quę ad sepulturam pertinent, uendere consuerunt 76. Cur in luctu mulieres albis uestibus induuntur 76. Cur cęteri Romani Februario parentant, Decius et Brutus Decembri 77. Mutatio rerum. Lunulas in calceis ferebant, admonentes rerum humanarum instabilitatis et mutationis, qualis est lunę 80. Malus. Cur Genetię Manetinę rem diuinam faciunt canem immolantes

unde dicta 64. Lictor unde dicitur. Viator inter lictores 69. Contra legem talionis 117, 118. Acerbitas plerunque ulciscendi malefìcii, bene atque caute uiuendi disciplina est 118. Militaris uirtus. Sicinius Dentatus ob fortitudinem appellatus Achilles Romanus etc. de illo 13. Philippus et Sertorius membrorum lęsione lętantes ob partam gloriam 20. Quintus Ceditius mortis contemptor. Item Leonidas Lacedemonius 23. Romani regem Pyrrum certiorem fecerunt, ut uenenum caueret a suis; se enim

uirtus. Sicinius Dentatus ob fortitudinem appellatus Achilles Romanus etc. de illo 13. Philippus et Sertorius membrorum lęsione lętantes ob partam gloriam 20. Quintus Ceditius mortis contemptor. Item Leonidas Lacedemonius 23. Romani regem Pyrrum certiorem fecerunt, ut uenenum caueret a suis; se enim nolle cum illo insidiis contendere, sed armis 23. Siquis equum haberet gracilentum inter Romanos equites, impolitię, id est incurię notabatur 31. Non in phaleris et ornamentis uirtutem militum consistere

ob partam gloriam 20. Quintus Ceditius mortis contemptor. Item Leonidas Lacedemonius 23. Romani regem Pyrrum certiorem fecerunt, ut uenenum caueret a suis; se enim nolle cum illo insidiis contendere, sed armis 23. Siquis equum haberet gracilentum inter Romanos equites, impolitię, id est incurię notabatur 31. Non in phaleris et ornamentis uirtutem militum consistere 33. De coronis militaribus 33. Valerius Coruinus Gallum prouocatorem superat coruo adiuuante 53. Titus Manlius Torquatus- a torque, quam induit

31. Non in phaleris et ornamentis uirtutem militum consistere 33. De coronis militaribus 33. Valerius Coruinus Gallum prouocatorem superat coruo adiuuante 53. Titus Manlius Torquatus- a torque, quam induit interempto Gallo prouocatore 53. Par uigor populi Romani et Poeni 63. Cum Philippus Athenienses pręlio superasset, Demosthenes effugit. Quod sibi obiectum sic diluit dicens: Vir fugiens et denuo pugnabit 106. Medicus. Anates Ponticas remedium esse contra uenenum. Mithridates ueneno necari non potuit 105. Errant

uoce territus 130. Butes pręfectus Eronen urbem seque et amicos igne absumpsit, cum fames cogeret illos dedere se hostibus 2. Cymon dona contempsit 3. Pomponius acceptis uulneribus captus rogatur a Mitridate, si curatus sibi foret amicus. Si tu, inquit, Romanis amicus fueris; sin autem, me quoque inimicum habebis 7. Calimachus Amasum incendit, cum hostes iam in muris uidisset 8. Alexander talenta a Dario missa contempsit, et cum Parmenio se conditionem accepturum, si Alexander esset,

certamine uictor 104. Sparta sine moenibus 119. Cum Argiui de agri finibus cum Lacedemoniis disceptarent , Lysander ense elato: Qui huius est, inquit, dominus, optione de agri finibus disserit 120. Pyrrhus ducum optimus 128. Cineę dictum de Romanis 130. Pyrrhum a ueneno cauere iusserunt, ut esset, quem armis uincerent 130. Homericum dictum: Fortitudinem solam inter cęteras uirtutes sępe furentes quosdam impetus habere. Pyrrhus hostis caput percutiens uno ictu totum ad ima diuisit 131. Marius de suis

dixit Phocion 60. Plato: Pręclara, inquit, ingenia, quemadmodum uirtutes maximas, eodem pacto uitia quoque maxima producere solent 94. Minę. Alcybiades, cum percepisset se a populo Atheniensi morte damnatum: At ego, inquit, ostendam illis Alcybiadem uiuere 32. Romani legatis Volscorum agrum bello ademptum repetentibus responderunt priores quidem Volscos arma sumpsisse, posteriores ea se deposituros 38. Mutuum. Cato sine foenore indigentibus mutuabat 65. Atticus pecuniam sine foenore, sine ulla stipulatione credidit 131.

Mundus. Locorum notio. Diuisio orbis terre 45. Mores ex natura locorum hominibus insiti 67. Mulcta. De Gescone sumptum crudele supplicium 19. Militaris uirtus. Amilcar optimus ac sapientissimus dux. Romanorum uirtus, audacia, magnitudo animi 16. Illyriorum res gestę 24. Optimi ducis officium 55. Achei et terrestri et nauali pugna pręstantes 79. Musica ad naturę feritatem mitigandam instituta 66. Malus. Clitorii quendam qui ipsis

Gręci pauci innumeram Persarum multitudinem fundunt 122. Xerxis copię 127. Gangaridum multitudo 230. CCC milia Gallorum 247. Naues CCC, elephanti CLX 250. Conscriptę in Italia copię pedes septies centena milia et septuaginta equitum 261. Pauci Romani multitudinem Poenorum superant 282. Mitridatis copię CC milia peditum, L equitum, naues CCC 351. Tygranes auxiliariorum copiis confisus doluit, quod cum solo Lucullo esset conflicturus, et non cum omnibus Romanis 361.

261. Pauci Romani multitudinem Poenorum superant 282. Mitridatis copię CC milia peditum, L equitum, naues CCC 351. Tygranes auxiliariorum copiis confisus doluit, quod cum solo Lucullo esset conflicturus, et non cum omnibus Romanis 361. Heluetiorum ac sociorum numerus 369. CCCCXXX milia Germanorum 373. Miraeula. Neruios quotannis singulos in lupos transfigurari 3. Mures nocte una neruis lorisque abrosis totum pene Arabum exercitum scutis et arcubus

Gallorum 185. Germanorum 347. Sueuorum ritus 373. Britannię ritus 374. Partorum mores 376. Pannonum ritus 403. Magnanimus. Zamarias, ne uiuus in militum potestatem ueniret, se ipsum cum regia domo concremauit 58. Seniores Romani se pro patria deuouent 186. Dion arce Syracusanis tradita maluit priuatus uiuere quam ut tyrannus dominari 200. Alexandrum Macedonia non capit 209. Pori regis capti magnanimitas 229. Curius aurum contempsit 245.

se pro patria deuouent 186. Dion arce Syracusanis tradita maluit priuatus uiuere quam ut tyrannus dominari 200. Alexandrum Macedonia non capit 209. Pori regis capti magnanimitas 229. Curius aurum contempsit 245. Pyrrhus Romanis captiuos sine / precio restituit, quod se de gloria tantum certare diceret. Fabricius nec auro motus nec uoce elephanti. Romani Cyneam dona ferentem non acceperunt 247. Fabricius Pyrrho medici sui perfidiam detexit, nolens cum illo dolo, sed uirtute certare 247. In

Macedonia non capit 209. Pori regis capti magnanimitas 229. Curius aurum contempsit 245. Pyrrhus Romanis captiuos sine / precio restituit, quod se de gloria tantum certare diceret. Fabricius nec auro motus nec uoce elephanti. Romani Cyneam dona ferentem non acceperunt 247. Fabricius Pyrrho medici sui perfidiam detexit, nolens cum illo dolo, sed uirtute certare 247. In Curio auri contemptus 250. Regulus persuasit, ne captiui commutarentur et ad supplicium rediit 256. Saguntini in ignem se

sui perfidiam detexit, nolens cum illo dolo, sed uirtute certare 247. In Curio auri contemptus 250. Regulus persuasit, ne captiui commutarentur et ad supplicium rediit 256. Saguntini in ignem se et sua deiiciunt, cum a Poeno expugnarentur 265. Item Astrapenses a Romanis obsessi 298. Scipio filium gratis recipere captum noluit ea lege, ut Antiocho pacem a Romanis conciliaret 315. Theoxena se et nepotes occidit, ne Philippo ludibrio essent 321. Emilius aurum contempsit 324. Mumii continentia, ut ex Corinthiaca

250. Regulus persuasit, ne captiui commutarentur et ad supplicium rediit 256. Saguntini in ignem se et sua deiiciunt, cum a Poeno expugnarentur 265. Item Astrapenses a Romanis obsessi 298. Scipio filium gratis recipere captum noluit ea lege, ut Antiocho pacem a Romanis conciliaret 315. Theoxena se et nepotes occidit, ne Philippo ludibrio essent 321. Emilius aurum contempsit 324. Mumii continentia, ut ex Corinthiaca pręda nihil attigerit 333. Numantini se et sua perdunt, hosti prędam inuidentes 336.

insectatur 70. Tyberius famosis carminibus proscissus: In libera ciuitate, inquit, linguam et mentem omnibus liberam esse oportere 412. Mollis. Ludiones ex Hetruria accersiti 198. Heliogabalus a nudis mulieribus uectatus 439. Mulcta. Romanorum mos, ut liberi nullis parentum sceleribus tenerentur 123. Xerxes extremo affecit supplicio eos qui pontem fabricati fuerant, quem Hellesponti ęstus disiecit 126. Romanus ne uerberetur 238. Ob ignem extinctum Vestalis flagro admota 297. Pleminius sceleris

accersiti 198. Heliogabalus a nudis mulieribus uectatus 439. Mulcta. Romanorum mos, ut liberi nullis parentum sceleribus tenerentur 123. Xerxes extremo affecit supplicio eos qui pontem fabricati fuerant, quem Hellesponti ęstus disiecit 126. Romanus ne uerberetur 238. Ob ignem extinctum Vestalis flagro admota 297. Pleminius sceleris conuictus damnatur 300. Apud Germanos uincire et uerberare solis licebat sacerdotibus 347. Tullianum locus in carcere 365. Ignominiosa animaduersio in milites

ferocis 151. Bustum fortium 155. Tempanii indoles 162. Alcybiadis et Cęsaris apud hostes admiratio 126. Callicratidis responsum: Spartam se cadente nihilo deteriorem futuram, at fugere sibi turpissimum esse 180. Camilli ferocia 184. Galli soli Romanis terribiles 185. Galli in armis se ius ferre dicunt omniaque uirorum fortium esse 186. Marcus Manlius Capitolium defendit. Camilli in Gallos uirtus 187. Manlii Capitolini uirtutis insignia 191. Pelopidę interitus 195. Spartanorum uirtus in patria

interitus 195. Spartanorum uirtus in patria tuenda. Epaminundas ex uulnere animam agens, cum audisset scuto suo hostem non fuisse potitum, lętus obiit 196. Titus Manlius Gallum sternit 198. Valerii cum Gallo certamen 202. Valeriii consulis uirtus. Romanorum milites Samnitibus terribiles uisi 204. Decius se deuouet 207. Titus Manlius dux strenuus 208. Alexander Achillis cytharam se malle uidere dixit quam Paridis 210. Codomanus, 1 qui et Darius rex. Virtus militum, non aurum aut

uictoriam. Macedones, Alexandri exercitus 2. 11. Bachtrę bellicosissimi 214. Noluit noctu pugnare Alexander 218. Mardi, gens bellicosissima 220. Agidis regis uirtus 221. Satibarzanis et Erigini singulare certamen 223. Comparatio Romanorum et Macedonum 224. Alexander ab hostibus circumuentus in Sandracarum oppido 230. Singulare certamen Horatę et Dioxippi 231. Neoptolemi cum Eumene certamen 237. Legio linteata 240. Lysimachus 241. Pyrrhi cum Pantaco

Alexander ab hostibus circumuentus in Sandracarum oppido 230. Singulare certamen Horatę et Dioxippi 231. Neoptolemi cum Eumene certamen 237. Legio linteata 240. Lysimachus 241. Pyrrhi cum Pantaco congressus 244. Pyrrhus Romanorum uirtutem miratur 247. Pyrrhus primus muros ascendit 250. Mamertinum prouocatorem a uertice ad imas partes uno ictu discidit 250. Acrotati laus 251. Morte mulctabantur, qui apud Romanos castra aut signa deseruissent constituto ue pręsidio decessissent 253.

Lysimachus 241. Pyrrhi cum Pantaco congressus 244. Pyrrhus Romanorum uirtutem miratur 247. Pyrrhus primus muros ascendit 250. Mamertinum prouocatorem a uertice ad imas partes uno ictu discidit 250. Acrotati laus 251. Morte mulctabantur, qui apud Romanos castra aut signa deseruissent constituto ue pręsidio decessissent 253. Philopemenis indoles. Lacedemonum uirtus 264. Scipio: Qui rempublicam saluam uult, inquit, me sequatur 274. Quidam singulari pugna pręualent, quidam conferti 275.

Martius post Scipionum interitum rem prope collapsam restituit 288. Taureas occidi a Fuluio cupiit, quo non impetrato, ipse sibi cultro pectus traiecit 290. Acarnanes iurant non nisi uictores ex bello reuersuros 291. Marcelli ferocitas. Hannibal de Fabio: Habent et Romani suum Hannibalem 293. Philippus incertus, utrum audacius a se bellum gereretur an ab hostibus fugacius 296. Hannibalis prudentia in exercitu regendo 297. Singularis pugna Corbis et Orsuę 298. Enesidemus maluit occidi quam

sua esset preciosa 439. Ormisdas de Roma quid sentiret rogatus, tantum respondit placere sibi unum, quod didicisset in ea quoque homines mori 456. Mendacium. Mentiri apud Persas omnium turpissimum putatur 91. Demosthenis mendacium 210. Quidam mentiti sunt se iussu Romani consulis uirgis cęsos, cum se ipsi cecidissent 215. Xenophanes mendacio fefelisset, si cultus a uerbis alienus eum non prodidisset 281. Laodicę mendacium, quo captabat filio regnum 351. Magister. Magistris disciplinarum optimis ac continentissimis

Mensura. Octo stadia conficiunt unum miliarium. Memoria. Gorgias Leontinus extemporali quacunque de re usus est disertatione 150. Messala Coruinus orator biennio ante mortem nominis sui oblitus 411. Mulierum industria pax initur inter Romanos et Sabinos 72. Mulieris uis 102. Mulierum pręsumptio 308. Pro mulieribus 309. VALERIVS MAXIMVS Miracula liber I, caput VI. Matrimonium. De amore coniugali liber IIII, caput

aliquos uelle et timere. Liuius Salinator pallantes sine duce hostes opprimi uetuit, ne cladis ipsorum domestici nuncii deessent. Senatus recusauit auxilia Chartaginiensium aduersus Pyrrhum, quod dicerent ea se bella suscipere solere, quę suo milite gerere possent. Idem Romanorum animus Cannensi clade accepta. Spartanus claudus pugnare se, non fugere uelle dixit. Alius: In umbra pugnabimus. Alius urbis edita moenia mulieribus, non uiris condita dixit, liber III, caput VII. Medicus. Quo miraculo Valesius liberos pestilentia

Deus quem corripit 111. Non uindicabit Deus bis in id ipsum 113. Poenę mensura 127. Surgere dicitur Dominus, quando consurgit in uindictam populi sui 155. Gladius. Falx. Securis 158. Dominus percutit, ut sanet 189,307. In Iudeis Romanorum formido 194. Manus Domini tetigit me 202. Virga Domini 233. Poena ignis 290. Gladius 324. Virga uigilans 334. Supplicia inferuntur, ut uitia corrigantur 339. Deus castigat, ut corrigat 341. Potum dedit nobis aquam fellis.

malicia. Sapientes sunt, ut faciant malum 339 Nescio uos 359. Malorum ficorum calatus Sedechias 366. Memoria. Scriptum in corde 123. Mulier. Varium et mutabile semper 109. Mulieres sanctę 134. Mulieres doctę 134. Romanum regnum Cleopatrę morte destructum 217. Pharao non uult interficere sexum foemineum, quia per se fragilis est 249. Mulieres docentes populum 252. Maria. Halma non dicitur nisi de uirgine

Abrahę concubina 124. Miseria hominis. Vita mortalium mors potius dicenda 93. Quibus poenis hęc uita subiecta 180. De malis quibus humanum genus premitur 193. Mores et habitus Christianorum 151. Magnanimitas Romanorum. Brutus. Torquatus. Camillus. Mutius. Curtius. Decii. Marcus Paulus. Marcus Regulus. Lucius Valerius. Quintus Cincinatus. Fabricius 57. Mulcta. Qui delinquentes non corripit, peccat 2. Quando homicidium non est crimen 6.

Nobilis. Marcus Emilius Scaurus ex infimo nobilis euasit 28. FABIVS QVINTILIANVS IN DECLAMATIONIBVS Nauta. Tempestas maris 8. TVLLIVS IN TVSCVLANIS Nobilis. Conuiuę apud Romanos canere soliti de clarorum hominum uirtutibus 89. Idem 129. Nobilitas et fama popularis non habenda in bonis 149. Socrates, cuias esset, interrogatus: Mundanus, inquit 157. Natura optima uitę dux 116. Natura omnes sequuntur bona fugiuntque

est, perueniret V. Quinque panes ordeacei, duo pisces VI. Non ne XII sunt horę diei? Dies Christus, horę apostoli eius XI. Cubitis fere CC discipuli aberant a terra trahentes rhete ad littus plenum magnis piscibus CLIIIXXI. PAVLVS AD ROMANOS Nobilis. Non est acceptio personarum apud Deum II. Non est distinctio Iudei et Gręci. Nam idem Dominus omnium X. Tu autem, cum oleaster esses, insertus es in illis, et socius radicis et pinguedinis oliuę factus es XI. Nauta. ACTVVM: Paulus prędicit

Nomen. Decretum, nequis unquam illum nominaret, qui Dianę Ephesię templum ob id tantum incenderat, ut se flagitio celebrem faceret 12. Athenienses decreuerunt, ne unquam seruis indere nomen liceret Harmodii et Aristogytonis, qui Hippiam tyrannum interficere adorsi erant. Romani pręnomina patriciorum male de republica meritorum ob idque capite damnatorum statuerunt, ne cui eius gentis patricio inderentur 50. Nomina rerum non positiua esee, sed naturalia 57. De genere atque nominibus familię Portię 78.

5 .
Nomen. Nomina diuersis de causis indi solita, id est a forma, a uirtute, a fortuna, a rebus gestis, a moribus, a nascendi sorte 36 . Hannibal ad Cannas cum Romanis conflicturus, cum Giscon diceret admirabilem sibi uideri hostium multitudinem- Alterum , inquit, uidisse te puto hoc admirabilius. Interrogante illo respondit Quod in tanta multitudine nemo sit, qui Giscon appelletur

Necessitas ante rationem est maxime in bello 41 . Necessitas in aduersis efficatior quam ratio 46 . POLIBIVS Nauta. Romana classis CXX nauium; ex iis C quinqueremes. Quomodo Romani ad remigium exercebantur. Classis Romana capta in portu 6. Munimenta nauium, quę coruos appellant. Septiremis Hannibalis. Classis Carthaginiensium capta 6. Romani pelago dominari

41 . Necessitas in aduersis efficatior quam ratio 46 . POLIBIVS Nauta. Romana classis CXX nauium; ex iis C quinqueremes. Quomodo Romani ad remigium exercebantur. Classis Romana capta in portu 6. Munimenta nauium, quę coruos appellant. Septiremis Hannibalis. Classis Carthaginiensium capta 6. Romani pelago dominari incipiunt. Quinqueremes Romanę CCCXXX 7. In

in aduersis efficatior quam ratio 46 . POLIBIVS Nauta. Romana classis CXX nauium; ex iis C quinqueremes. Quomodo Romani ad remigium exercebantur. Classis Romana capta in portu 6. Munimenta nauium, quę coruos appellant. Septiremis Hannibalis. Classis Carthaginiensium capta 6. Romani pelago dominari incipiunt. Quinqueremes Romanę CCCXXX 7. In classe Romana CXL milia hominum, in

POLIBIVS Nauta. Romana classis CXX nauium; ex iis C quinqueremes. Quomodo Romani ad remigium exercebantur. Classis Romana capta in portu 6. Munimenta nauium, quę coruos appellant. Septiremis Hannibalis. Classis Carthaginiensium capta 6. Romani pelago dominari incipiunt. Quinqueremes Romanę CCCXXX 7. In classe Romana CXL milia hominum, in Carthaginiensi CL milia 7. Pugna naualis 8. Classis Romana CCC et L nauium. Romanorum classis post uictoriam tempestate uexata 10.

ex iis C quinqueremes. Quomodo Romani ad remigium exercebantur. Classis Romana capta in portu 6. Munimenta nauium, quę coruos appellant. Septiremis Hannibalis. Classis Carthaginiensium capta 6. Romani pelago dominari incipiunt. Quinqueremes Romanę CCCXXX 7. In classe Romana CXL milia hominum, in Carthaginiensi CL milia 7. Pugna naualis 8. Classis Romana CCC et L nauium. Romanorum classis post uictoriam tempestate uexata 10. Classis naufragium 11. In quinquaginta nauibus

ad remigium exercebantur. Classis Romana capta in portu 6. Munimenta nauium, quę coruos appellant. Septiremis Hannibalis. Classis Carthaginiensium capta 6. Romani pelago dominari incipiunt. Quinqueremes Romanę CCCXXX 7. In classe Romana CXL milia hominum, in Carthaginiensi CL milia 7. Pugna naualis 8. Classis Romana CCC et L nauium. Romanorum classis post uictoriam tempestate uexata 10. Classis naufragium 11. In quinquaginta nauibus Carthaginiensium X milia militum 12. Pugna

Septiremis Hannibalis. Classis Carthaginiensium capta 6. Romani pelago dominari incipiunt. Quinqueremes Romanę CCCXXX 7. In classe Romana CXL milia hominum, in Carthaginiensi CL milia 7. Pugna naualis 8. Classis Romana CCC et L nauium. Romanorum classis post uictoriam tempestate uexata 10. Classis naufragium 11. In quinquaginta nauibus Carthaginiensium X milia militum 12. Pugna naualis 14. Romana classis tempestate quassata 15. Inter Carthaginenses

Classis Carthaginiensium capta 6. Romani pelago dominari incipiunt. Quinqueremes Romanę CCCXXX 7. In classe Romana CXL milia hominum, in Carthaginiensi CL milia 7. Pugna naualis 8. Classis Romana CCC et L nauium. Romanorum classis post uictoriam tempestate uexata 10. Classis naufragium 11. In quinquaginta nauibus Carthaginiensium X milia militum 12. Pugna naualis 14. Romana classis tempestate quassata 15. Inter Carthaginenses et Romanos

in Carthaginiensi CL milia 7. Pugna naualis 8. Classis Romana CCC et L nauium. Romanorum classis post uictoriam tempestate uexata 10. Classis naufragium 11. In quinquaginta nauibus Carthaginiensium X milia militum 12. Pugna naualis 14. Romana classis tempestate quassata 15. Inter Carthaginenses et Romanos semel quinqueremibus ex utraque parte amplius quingentis. Iterum non multo minus quam septingentis pugnatum 17. MARCVS ANTONIVS

nauium. Romanorum classis post uictoriam tempestate uexata 10. Classis naufragium 11. In quinquaginta nauibus Carthaginiensium X milia militum 12. Pugna naualis 14. Romana classis tempestate quassata 15. Inter Carthaginenses et Romanos semel quinqueremibus ex utraque parte amplius quingentis. Iterum non multo minus quam septingentis pugnatum 17. MARCVS ANTONIVS SABELLICVS Nobilis. Scythię uetustatis argumenta 3. Palmam

92. MCCC triremes Xerxis et amplius 128. Oraculum, quo Atheniensibus salutem in nauibus esse responsum est 128. Scyllias urinator LXXX stadia sub aquis natauit 130. Demetrii naues 243. Instrumenta ad hostium naues innectendas dicta corui 254. Romani cum triremibus CCC ac XXX, Carthaginienses CCCL 254. Pugna naualis. Naufragium 255, 256. CC quinqueremes. Quingentis quinque nauibus bellatum inter Romanos et Carthaginienses 258. Penitet Catonem eo se naui

ad hostium naues innectendas dicta corui 254. Romani cum triremibus CCC ac XXX, Carthaginienses CCCL 254. Pugna naualis. Naufragium 255, 256. CC quinqueremes. Quingentis quinque nauibus bellatum inter Romanos et Carthaginienses 258. Penitet Catonem eo se naui uectum, quo pedibus ire potuisset 320. Mille et septingentę naues sub Syllę imperio 354. Cilices pyratę auratis rudentibus, purpureis uelis, remis argento munitis. Naues mille 357. Venetorum nauale 372.

II 394 . VII, XV 419. XV, VIII, VII 436 . Nomen. Esau, Seir, Edom 68. Pro Dario. LXX Artaxerxem interpretati sunt 129. Ambigit de Zacharia, filio Barachię 173. Non mirum est Hebrea nomina ad similitudinem Gręcorum et Romanorum casuum declinari 251. Nomina Salomonis 289. Nabuchodonosor. Locusta 307. Dauid. Asaph. Filii Chorę, Heliseus 380. Iesus Naue 436. IOSEPHVS DE ANTIQVITATE IVDEORVM

ornato cum uerecundia et sobrietate ornantes se, non in tortis crinibus aut auro aut margaritis uel ueste preciosa etc. II. PETRII: Mulierum ne sit extrinsecus capillatura aut circumdatio auri III. Obedientia. AD ROMANOS: Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit XIII. AD CORINTHIOS I: Circumcisio nihil est e tprępucium nihil est, sed obseruatio mandatorum Dei VII. AD PHILIPPENSES: Iesus humiliauit se metipsum factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis II. AD

facis quicquid operaris in fratres, et hoc in peregrinos etc. Nos ergo debemus suscipere huiusmodi , ut cooperatores simus ueritatis I. Ordo. AD CORINTHIOS I: Omnia autem honeste et secundum ordinem fiant in uobis. Obstinatus. AD ROMANOS: Expectat Dominus penitentiam, tu autem in malo perseuerans thesaurizas tibi iram in die irę. Qui se emendant, beati. Obdurati damnabuntur II. AD EPHESIOS: Nolite contristare Spiritum Sanctum Dei IIIL ACTVVM: Asserit per Isaiam prophetatum de obstinatione Iudeorum capite

accolę in hospites duri 321. Ordo.Quid sit ordo 310. Odor in naribus 259. Obstinatus morte plectatur 314. DIONYSIVS HALICARNASEVS Ocium. Dies Neptunno equestri solennis. Hippocratia Arcades, Romani Consualia uocant, quo die cessant ab operibus equi et muli 11. Sacrum diis Laribus 37. Honor. Tribus tribuni, curię curiones, decurię decuriones, patres patricii 33. Senatus officia et plebis 35. Dictator, magister equitum, census 132.

occasum solem. Senatus consultum fit per discessionem, si consentiretur, aut per singulorum sententias exquisitas, si res dubia esset 87. Quid sint comitia calata, quid curiata, quid centuriata, quid tributa. Concilium 93. Ornatus. Barbam et genas radere Romanis etiam ante ętatem senectam moris fuit 22. Quare et Gręci et Romani aOinulum gestarint in manu sinistra digito qui est minimo proximus 57. Elegans homo dicebatur non cum laude, sed ętate; Marci Catonis uitii, non laudis fuit. Tullius:

singulorum sententias exquisitas, si res dubia esset 87. Quid sint comitia calata, quid curiata, quid centuriata, quid tributa. Concilium 93. Ornatus. Barbam et genas radere Romanis etiam ante ętatem senectam moris fuit 22. Quare et Gręci et Romani aOinulum gestarint in manu sinistra digito qui est minimo proximus 57. Elegans homo dicebatur non cum laude, sed ętate; Marci Catonis uitii, non laudis fuit. Tullius: Crassus, inquit, erat prcissimus elegantium, Sceuola parcorum elegantissimus 64.

penitere dixit Cato, siqua dies ei per incuriam inanis effluxisset 92. Ocioso opponitur quod timeat: Alcybiadis in contione uehementiam, in Termopilis Lacedemonum erumnas, in Thracia Perdicę labores 26. Honor. Reuerentia a pud Romanos erga mulieres 8. Alcybiades et ab inimicis honoratus 30. Mos petendi magistratum 37. Dictatori equo uti nefas fuit ante Fabium dictatorem 56. Scipio Africanus ędilis declaratus ante ętatem lege definitam 75. Capta Carthagine, cum inter duos

Vandali 458,462. Franci 462. Hospitalitas. Germani conuictibus et hospitali mensę supramodum studebant 347. Odores. Bagophanes, qua Alexander Babylonem ingressurus erat, odoribus uiam strauit 219. Balsami arbor quando primum a Romanis uisa 363. Opus dignum. Opera Minis, regis Ęgypti, et aliorum post illum 13. Labyrinthus, pyramides, stagnum myrios 81. Amasis domus ex solido saxo 98. Pons Bosphoro impositus 105. Athos a continente abscinditur 126.

Traianus Istro pontem imponit 420. Hecatostylo centum columnarum opus 444. VALERIVS MAXIMVS Oratio. Quanta uis eloquentię, liber VIII, caput IX. Quanta uis in pronunciatione, caput X. A Romanis ad Gręcos non nisi Latine data responsa, liber II, caput I. Cnęus Pompilius Antiochum circulo circa eum humi signato compulit, ne prius inde excederet quam responsum daret, liber VI, caput IIII. Oratione scripta uti nolebat Marcus Antonius, ut, siquid

industria correxit, caput VII. Ocium non quo euanescit uirtus, sed quo recreatur, liber VIII, caput VIII. Atheniensis Ariopagus inquirere solebat, quo quisque quęstu sustentaretur, liber II, caput I. Appius Claudius dicere solebat negocium populo Romano melius quam ocium committi, liber VII, caput II. Masinissa senex aliquot horis in eodem uestigio perstare solitus, non ante moto pede quam consimili labore iuuenes fatigasset. Sedebat interdum tota die nullam in partem conuerso corpore in solio perdurans, liber VIII, caput XIIII.

PLINIVS
Pax. Rhodi et Syracusis quamuis nubiloso die aliqua tamen hora solem cerni 30 . Romani Sabinique uerbena myrtea pacificati, ubi nunc signa Veneris Cluacinę sunt. Cluere enim antiqui pugnare dixerunt 153 . Quare caduceum in pacis argumentis circundata effigie anguium 284 .

a legatis rapum torrere 196 . Scipioni non fuit in bonis funeris impensa 213 . Carrhis, Arabię oppido, muros domosque massis salis faciunt 299 . Agrippę Menenio populus Romanus sextantes ęris in funus contulit 316 . Glicera Sicyonia dicta Stephanopolis, quoniam coronas uenditando sustinuerat paupertatem 331 .
Prodigus.

Pietas. Filiorum amor ad lusus pueriles interdum patrem compellit 61 . FABIVS QVINTILIANVS IN DECLAMATIONIBVS
Pudicia semper curę fuit Romanis 14 . Paupertas ambitione cupiditatibusque caret 62 . Pauper diuiti par, dum non inuidet 64 . Pauperis et diuitis comparatio. Apes animal simile pauperibus

XXX 110 . Misericordia Domini. Psalmus XXXV, XXXVI. Beatus qui intelligit super egenum. Psalmus XL 111 . Permisit Dominus, ut prius fideles discederent ab Hierusalem quam obsideretur a Romanis. Psalmus LXVII 114 . Miseratio Domini super fragilitate delinquentium. Psalmus LXXVII 115 . Misericordias Domini in ęternum cantabo. Psalmu s LXXXVIII

Et erit in templo abominatio desolationis. Desolatio perseuerabit usque in finem 199 . Cor eius aduersus Testamentum sanctum, ueniet ad austrum et a Romanis percutietur 200 . Sume tibi uxorem fornicationum, et fac filios fornicationum, quia fornicabitur terra a Domino 201 . Fornicati sunt a Deo suo. Ideo fornicabuntur filię uestrę, et sponsę uestrę

XVII.
Purgatorium. Si non lauero te, non habebis partem mecum XIII. Palmitem ferentem fructum agricola purgabit, ut fructus plus afferat XV. PAVLVS AD ROMANOS
Pax. Pacem habentes, non uos metipsos defendentes, sed date locum irę XII. Deus pacis cum omnibus uobis. Amen XV. AD CORINTHIOS I: Obsecro uos, fratres, ut id ipsum dicatis omnes, ut non sint in uobis

APOCALYPSIS: Cantabant canticum nouum. Nemo poterat dicere canticum nisi illi qui empti sunt de terra; uirgines sunt. Hi sequuntur Agnum, quocunque ierit etc. XIIII.
Pietas. AD ROMANOS: Iustificati gratis per gratiam ipsius et ridemptionem, quę est in Christo Iesu etc. III. Deus iustificat [impios ]2 mortuos et uocat ea quę non sunt IIII. Sed plus contulit gratia quam abstulerat delictum. Vbi abundauit delictum,

APOCALYPSIS: Ecce sto ad ostium et pulso: siquis audierit uocem meam et aperuerit mihi ianuam, introibo ad illum et cenabo cum illo, et ipse mecum III.
Penitentia. AD ROMANOS: Hora est iam nos de somno surgere. Abiiciamus ergo opera tenebrarum etc. XIII. AD CORINTHIOS I: Expurgate uetus fermentum etc. Epulemur, non in fermento ueteri, sed in azimis etc. V.

Dei et Christi, et regnabunt cum illo etc. XX. Beati qui lauant stolas suas in sanguine Agni, ut ait potestas eorum in ligno uitę et per portas intrent in ciuitatem XXII.
Patientia. AD ROMANOS: Sumus filii Dei et heredęs, et Christi cohęredes; si tamen compatimur, ut conglorificemur. Existimo enim, quod non sint condignę passiones huius temporis ad futuram gloriam quę reuelabitur in nobis VIII. Benedicite persequentibus uos, benedicite et nolite

I: Siquis aliter docet etc. contra sophistas VI. II: Magistri prurientes auribus IIII. AD HEBREOS: Doctrinis uariis et peregrinis nolite abduci VI.
Perfidia. AD ROMANOS: Tradidit illos Deus in desideria cordis eorum. Et sicut non probauerunt Deum habere in notitia etc. non solum qui faciunt, sed etiam qui consentiunt facientibus I. Offenderunt in lapidem offensionis IX. Emulationem quidem Dei habent, sed

Babylon magna, et facta est habitatio demoniorum et custodia omnis spiritus immundi etc. XVIII. Incredulis et execratis et idolatris pars erit in stagno ardenti XXI.
Petitio. AD ROMANOS: Nunquid oremus, sicut oportet, nescimus VIII. AD CORINTHIOS I: Coniugati debitum reddant, nisi ex consensu ut uacent orationi VII. Vir orans aut prophetans non uelet caput, mulier autem uelet XI. Orabo spiritu, orabo et mente; psallam spiritu, psallam

singuli citharas et phyalas aureas plenas odoramentorum, quę sunt orationes sanctorum laudes dicentes Redemptori V. Et ascendit fumus incensorum de orationibus sanctorum coram Deo VIII.
Potentia. AD ROMANOS: Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Non est enim potestas, nisi a Deo. Vis autem non timere potestatem? Fac bonum. Si autem malum feceris, time. Non enim sine causa gladium portat etc. XIII. AD TITVM:

III.
Patria. AD HEBREOS: Non habemus hic manentem ciuitatem, sed futuram inquirimus XIII.
Peccatum. AD ROMANOS: Causati sumus Iudeos et Gręcos omnes sub peccato esse. Omnes enim peccauerunt et egent gratia Dei III. Per unum hominem peccatum, et per peccatum mors, in quo omnes peccauerunt. Vsque ad Legem peccatum, mors ab Adam usque ad Moysen V.

positus est V.
Promissum. PETRI II: Non tardat Dominus promissionem suam, sed patienter agit propter uos etc. III. [Io. II.] Passio Domini. AD ROMANOS: Christus pro impiis mortuus est etc. V. Si autem mortui sumus cum Christo, credimus quia simul etiam uiuemus cum illo VI. Nam quod impossibile erat Legi etc. Deus Filium suum mittens in similitudinem carnis peccati, et de

ea quęstione, quam utilius est contempsisse quam soluere 16 . Ad philosophiam hortatur 18 . Verborum inopia circa res exprimendas in philosophia. Genus ut animal, species ut homo. Rursum homo genus est, Romanus species. Genus generale supra se nihil habet, hoc est ens. Genus speciale corporalia et incorporalia etc. Idea. Idos 19 . Quale dicendi genus pertinet ad philosophum. Non qui scit, sed qui facit bonum beatus est

redire in corpus ad purganda delicta 304. De his qui in purgatoriis suppliciis sunt 442 . DIONYSIVS HALICARNASEVS
Pax. Hersilia, pacis inter Romanos et Sabinos autrix 44 . Pręclara reconciliatio fit iniuriarum obliuione etc. 56 .
Pudicicia. Virginibus Vestalibus ignis perpetui in

47 . Minus habendum esse, ut minus desit 52 . Cato consularis et censorius: Vitio, inquit, mihi uertunt, qui a multa egeo; at ego illis, quia nequeunt egere 80 . In plebe Romana proletarii dicti qui pauperrimi erant, pauperiores capitecensi 97 .
Partus. Qualiter semen in utero ad hominem formandum coalescit 24 .

Perfidia. Thimocares, uel ut Quadrigarius ait Nicias, regem Pyrrhum promisit uenenis necare 23 . Malicia 47 . Metii Suffecii Albani perfidi ę erga populum Romanum poena 118 .
Petitio. Deprecor non solum precor signat, sed etiam detestor uel execror uel depello uel abominor. Item abigo et amolior, uel prece adhibita uel quo alio modo. Catullus:

formam pudor honestabat 28 . POLIBIVS
Pax. Foedus post longissimum bellum inter Romanos et Carthaginienses 16 . Legati 20 . In sinu bellum pacemque portantes 44 . Pax illa dumtaxat optima, quę iusta et honesta 68 .

Pax illa dumtaxat optima, quę iusta et honesta 68 . Pacis bonum commendat 77 .
Perfidia. Campani Messanam intra moenia amice recepti capiunt. Item Romani in Rheginos 2 . Contra Hannonem milites conspirant et eum cruci affigunt 20 . Gallorum perfidia in Romanos apud Placentiam 52 . Philippus in deos impius

Perfidia. Campani Messanam intra moenia amice recepti capiunt. Item Romani in Rheginos 2 . Contra Hannonem milites conspirant et eum cruci affigunt 20 . Gallorum perfidia in Romanos apud Placentiam 52 . Philippus in deos impius 74 . Dorimacus in Iouem Dodoneum 75 . Patriam defendere nulla ui deterreri decet 30 .

75 . Patriam defendere nulla ui deterreri decet 30 . Aratus Sycionius pat riam tyrannide liberauit 32 .
Periculum. Classis Romana capta in portu 6 . MARCVS ANTONIVS SABELLICVS
Pax inter Romanos et Sabinos mulierum intercessione 72 .

Periculum. Classis Romana capta in portu 6 . MARCVS ANTONIVS SABELLICVS
Pax inter Romanos et Sabinos mulierum intercessione 72 . Medorum ac Lydorum mos in foedere sanctiendo brachia circa humeros ferire et mutuo sanguinem lambere 82 . Foederis ratio apud Arabas

Artoxerxes Cyrum fratrem priuasset uita, nisi mater intercessisset 183 . Alexandri pietas in militem 227 . Perollę in patrem 279 . Cluuia captiuis Romanis furtim alimenta suggessit. Appia quotidie pro uictoria populi Romani sacrificauit 291 . Scipionis pietas in fratrem 314 . Scipionis lachrymę in excidio Carthaginis 332 .

intercessisset 183 . Alexandri pietas in militem 227 . Perollę in patrem 279 . Cluuia captiuis Romanis furtim alimenta suggessit. Appia quotidie pro uictoria populi Romani sacrificauit 291 . Scipionis pietas in fratrem 314 . Scipionis lachrymę in excidio Carthaginis 332 . Hircani pietas in matrem et fratres 337 .

nisi aquas subiissent ut ranę, aut terram ut mures, aut aera ut uolucres 106 . Egesistratus coniectus in ligneas soleas sibi, ut euaderet, calcaneum amputare est coactus 133 . Lucii Lentuli et Romanorum periculum intra Caudinas furcas 225 . Pyrrhi infantis discrimina 246 . Ingressus hostium castra ad regem interimendum 278 . Metellus, nisi pręsto filius affuisset, e

VI. Sergius Galba damnatus, cum filios commendaret, misericordia, non ęquitate liberatus est. Liber VIII, caput I.
Patientia. Liber III, cap. III. Legati Romani Tarentum missi, unus urina respersus non est quęstus de iniuria neque ulterius ac mandatum esset loqueretur. Liber II, caput I.
Paupertas. Liber IIII, caput IIII. Democritus patrimonium patrię donauit,

Potentia Pompei comparauit sibi inuidiam apud populum. Liber VI, caput II. Aristophanis comici dictum: Non oportere in urbe nutrire leonem; sin autem sit alitus, obsequi ei conuenire. Liber VII, caput II. Sertorius obiecto oculis exemplo Lusitanis persuasit, ne cum Romanis uniuersa acie confligere uellent, caput III.
Petitio. Socrates nihil ultra petendum a diis quam ut bona tribuerent, arbitrabatur. Liber VII, caput II. Lanpsacum euertere decreuerat

in ueritate 430 . Sine causa orat, qui inimicicias habet contra fratrem 437 . Potentia. Nabuchodonosor aquila grandis. Pharao aquila altera 52 . Chaldei. Persę. Macedones. Romani 130 . Darius. Cyrus. Alexander. Antiochus. Machabei 132 . Dormitauerunt qui ascenderunt equos 375 . Patria. Incola ego sum interra 415 .

sua detegens cędis multorum causa fuit 178 . Prouidentiam negant Epicurei 92 . IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM
Potentia Romanorum 27 . Petitio. Orandi mos per dies XXX his qui morbo aliquo laborarent 26 . Poeta. Inuentum litterarum 79 . Homerus. Primi philosophi

Ęgyptiorum centum milium annorum. Philosophorum dissensio 147, 148 . Philosophi de finibus bonorum et malorum 152 . Causa philosophandi boni finis 153 . Perfidia. Quare Deus Romanum auxit imperium, cum idola colerent? 35 . Merces temporalis pro meritis infidelium 36 . In eos qui dicunt deos a se non propter pręsentem uitam, sed ęternam coli 40 .

40 . Quid de idolatria senserit Hermes 59, Religio paganorum mortua 60 . Peccatum per peccatum declinari non debet. An spontanea mors appetenda, ut uitetur peccatum 7 . Romanorum uitia 12, 13 . Vitium malitię non naturam esse, sed contra naturam 80 . Causa peccati ex anima, non ex carne 100 . De lapsu primi hominis

Deum putant alterum mortalem, alterum immortalem 310 . Sacerdos pręcedit regem 311 .
Rex. Quibus artibus creuerunt Romani 115 . Apud Arabes Chartanotitas, qui primus ex nobiliorum familia post constitutum regem natus ę fuerit, succedit in regno 292 .

uos, uiuetis etc. XIIII. Iesus resurgens stat in littore, id est in maris extremo--- signat resurrectionem futram in fine mundi. Corpora iustorum nec sitient nec esurient etc. XXI. PAVLVS AD ROMANOS
Religio. Quomodo Christus resurrexit a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in nouitate uitę ambulemus. Si autem mortui sumus cum Christo, credimus, quia simul etiam uiuemus cum illo. Exhibete membra uestra

Ratio. IACOBI: Equus freno, navis gubernaculo, totum hominis corpus ratione circumferendum est III.
Resurrectio. AD ROMANOS: Quod si spiritus eius qui suscitauit Iesum a mortuis, habitat in nobis, uiuificabit et mortalia corpora uestra VIII. AD CORINTHIOS I: Sicut in Adam omnes moriuntur, ita et in Christo omies uiuificabunttur. Primitię Christus, deinde hi qui sunt

communi luctu 74 . Phocion nec ridere nec lugere uisus 59 . LACTANTIVS FIRMIANVS
Religio. De propria Romanorum religione 20 . De sacrificiis et mysteriis 22 . Infantes immolari 23 . Quod extra se Deum nemo fideliter colit 28 .

sibi audiendi ocium esse: Quid ergo, inquit, regnas 244 . Clearchus tyrannus perimitur, item Seleucus 245 . Cyneas in regnandi cupidinem immodicam 246 . Cyneas de Romanis senatoribus se multorum regum consessum uidisse dixit 247 . De regno fratrum contendentium cędes 250 . Inter regem et tyrannum 277 . Oportere tyrannum

Imperiorum, honorum, glorię cupiditas 77 . Cupiditas principatus 86 . Nec imperia expetenda 87 . Dionysius. Alexander Phereus. Phalaris. Demetrius. Lacedemones. Romani 118. Iustitię causa reges constituti 122 . Ius regnandi causa uiolandum 156 . Regum sollicitudo 157 . Imperii cupiditas 181 .

Simon Magus. Dii inter se dissidentes. Socrates deos destruebat. De foeditatibus deorum 5 . Pallas Attica. Ceres Farra 6 . Dii cuique genti proprii 9 . De religione Romanorum 10 . De regno deorum 10 . Contra idola 11 . Philosophi contra deos 15 . Resurrectio 16 .

Risus. Zoroastres natus risit 180 .
Rex. Cupido regnandi 8 . Respublica Romana 13, 14 . Dominandi libido 19 . Romanorum regum uita atque exitus 20 . An altitudo imperii in bonis habenda sit. Pyrrata ad Alexandrum. Ninus, ut latius

Rex. Cupido regnandi 8 . Respublica Romana 13, 14 . Dominandi libido 19 . Romanorum regum uita atque exitus 20 . An altitudo imperii in bonis habenda sit. Pyrrata ad Alexandrum. Ninus, ut latius regnaret, primus bellum intulit finitimis 25 . An congruit bonis latius uelle regnare

An congruit bonis latius uelle regnare 27 . Regnum dat Deus 31 . Quid differant cupiditas glorię et cupiditas dominationis. Malos regnare facit Dominus propter peruersitatem populi. Romanorum regnum a Deo dispositum 38 . Christianorum imperatorum uera felicitas. Constantinus. Theodosius 39 . De tribus excellentioribus gentium regnis 123 . De ęquo iure

Macedonicus amico cuidam, quid acturus esset, roganti: Tunicam, inquit, exurerem, si eam consilium scire existimarem 24 . PLINIVS
Sepultura. Cremare apud Romanos non fuit ueteris instituti; terra condebantur 83 . Alexander Bucephalo equo defuncto exequias duxit; urbem tumulo circumdedit nomine eius 93 . Fecit et diuus Augustus equo tumulum. Agrigenti

habet Pater, mea sunt. Propterea dixi etc. XVI. Insufflauit et dixit: Accipite Spiritum Sanctum etc. Ostendit, quod etiam ab ipso sicut a Patre procederet Spiritus Sanctus XX. PAVLVS AD ROMANOS
Sapiens. Qui enim secundum carnem sunt, quę carnis sunt sapiunt; qui uero secundum spiritum, quę sunt spiritus sentiunt. Nam prudentia carnis mors est, prudentia autem spiritus uita et pax etc. VIII. Non plus sapere

II. IACOBI: Siquis autem uestrum indiget sapientia, postulet a Deo I. Qui sapiens est, ostendat operationem suam in mansuetudine sapientię. Item contra sapientiam terrenam. Item de sapientia, quę de sursum est III. Superbia. AD ROMANOS: Contentio inter Iudeos et Romanos pręferentes se alteri alteris I. Non alta sapientes, sed humilibus consentientes XII. AD CORINTHIOS I: Qui se existimat stare, uideat, ne cadat X. AD GALATAS: Siquis existimat se aliquid esse, cum

indiget sapientia, postulet a Deo I. Qui sapiens est, ostendat operationem suam in mansuetudine sapientię. Item contra sapientiam terrenam. Item de sapientia, quę de sursum est III. Superbia. AD ROMANOS: Contentio inter Iudeos et Romanos pręferentes se alteri alteris I. Non alta sapientes, sed humilibus consentientes XII. AD CORINTHIOS I: Qui se existimat stare, uideat, ne cadat X. AD GALATAS: Siquis existimat se aliquid esse, cum nihil sit, ipse se seducit VI.

APOCALYPSIS: Quia in corde suo dicit: Sedeo regina, et uidua non sum, et luctum non uidebo. Ideo in una die uenient plagę eius, mors et luctus et fames, et igne comburetur, quia fortis est Deus qui iudicabit illam XVIII. Secretum. AD ROMANOS: Quam incomprehensibilia sunt iudicia eius et inuestigabiles uię eius XI. AD CORINTHIOS I: Dei sapientiam in mysterio absconditam, ut supra. Quę Dei sunt, nemo cognouit nisi Spiritus Dei. Animalis autem homo non percipit ea quę sunt Spiritus Dei.

Quod antiquatur et senescit, prope interitum est VIII. Suspicio. Apostoli pleni Spiritu Sancto uariis linguis loquebantur. Ob hoc a quibusdam putabantur ebrii II. Spes. AD ROMANOS: Gloriamur in spe glorię filiorum Dei V. Spes autem quę uidetur non est spes. Nam quod uidet quis, quid speratur? VIII. AD CORINTHIOS II: Fiduciam autem talem habemus per Christum ad Deum etc. III. AD THESSALONICENSES 1:

Dei etc. non lucri gratia, sed uoluntarie V. IOANNIS I: Sed uos unctionem habetis a Sancto et nostis omnia II. APOCALYPSIS: Stellę septem quę sunt angeli, id est episcopi septem ecclesiarum I. Spiritus Sanctus. AD ROMANOS: Quicunque enim Spiritu Dei aguntur, hi sunt filii Dei etc. Spiritus adiuuat infirmitatem nostram VIII. AD CORINTHIOS I: Spiritus omnia scrutatur, etiam profunda Dei. Quę Dei sunt, nemo cognouit nisi Spiritus Dei. Spiritalia homo

POLIBIVS
Superbus. Hermeas ob superbiam suspectus regi interficitur 89 . Suspicio. Quomodo Romanorum legati Hannibalem suspectum reddidere regi Antiocho 40 . Hermeas regi suspectus, ut supra 84 . Similitudo formę Dorimachi et Babyrtę, sed quorum sortis magna dissimilitudo

diuidundis carnibus pręficitur 183 . Manlio imperioso dies dicitur 198 . Alexander deorum fastigium emulatus 222 . Romana gens nec uicta conquiescit 225 . Alexander se salutari non patitur nisi prostratis humi corporibus 227 . Alexander Polypercontem ad terram pręcipitem dedit, quod rideret Persas ante ipsum

liberauit, liber VIII, caput 1 . Suspicio. De errore, liber IX, caput VIIII, XIIII. Quibus domestici suspecti fuere. Eodem. Nullus hospitum ad Massilienses cum telo ingreditur, liber II. Suspectum Romanis facere Fabium conatus Hannibal uastata Italia agro suo pepercit, liber VII, caput III. Tullus, Volscorum dux, ut suos cum Romanis dissidere faceret, suspectos reddidit, et ipsi Roma eiecti ad bellum inferendum facile conuersi sunt. Eodem.

Eodem. Nullus hospitum ad Massilienses cum telo ingreditur, liber II. Suspectum Romanis facere Fabium conatus Hannibal uastata Italia agro suo pepercit, liber VII, caput III. Tullus, Volscorum dux, ut suos cum Romanis dissidere faceret, suspectos reddidit, et ipsi Roma eiecti ad bellum inferendum facile conuersi sunt. Eodem. Seruus. De fide seruorum erga dominos, liber VI, caput VIII. Serui ad militiam empti, liber VII, caput VI. Similitudo formę,

impressę 71 . BASILIVS MAGNVS Quęre alphabetum in fine eius operis. PLINIVS
Temperantia. Priscorum Romanorum parsimonia 177 . Vinum aqua misceri inuenit Staphilus 84 . Perniciosum esse ciuem, cui VII iugera non sunt satis 177 . Modus rerum omnium utilissimus

Cum metu et tremore uestram salutem operamini II. PETRI II: Perfecta caritas foras mittit timorem, quonia m timor poenam habet IIII. APOCALYPSIS: Timidis pars erit in stagno ardenti etc. XXI. Tentatio. AD ROMANOS: Carnalis sum, uenumdatus sub peccato. Non enim quod uolo bonum hoc ago, sed quod odi malum illud facio etc. Video autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meę et captiuantem me in lege peccati etc. Infelix ego homo!

Cur tria mensis principia: Kalendę, Idus, Nonę 76 . Postridie Kalendas, Nonas, Idus nec quoquam exire nec peregre proficisci solebant 76 . Cur diei principium de media nocte numerant Romani 80 . AVLVS GELIVS
Temperantia Socratis corpus a morbis inoffensum seruauit 11 . Hesiodus inquit dimidium plus esse

Serui flagris superantur 105 . Scythici equi asinorum uoce et aspectu territi 106 . Dionysius nouaculam timens carbone capillum adurebat 182 . Romani falsa specie territi primo funduntur, deinde uincunt 199 . Nocturnus terror Romę 216 . Pręnestinorum prętor sola uoce pene exanimatus 226 . Cassandri timor uisa

nescies, qua hora ueniam ad te III. Beatus qui uigilat et custodit uestimenta sua, ne nudus ambulet et uideant turpitudinem eius XVI. Vanitas. AD THIMOTEVM I: Ineptas et inanes fabulas deuita IIII. Humilitas. AD ROMANOS: Non alta sapientes, sed humilibus consentientes XII. Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit XIII. AD CORINTHIOS I: Stulta mundi elegit Deus, infirma, ignobilia, contemptibilia et ea quę non sunt, ut glorietur omnis caro in conspectu

Vindicta. AD THESSALONICENSES I: Videte, nequis malum pro malo alicui reddat V. PETRI I: Non reddentes malum pro malo III. AD ROMANOS: Mihi uindicta XII. Viduas honora, quę uere uiduę sunt. Siqua autem uidua filios aut nepotes habet, discat primum domum suam regere et mutuam uicem reddere parentibus etc. Quę autem uere uidua est et desolata, speret in Deum et instet

Vrbs. Quid est quod omnes muros sanctos putant, portas non sic. Mos urbis condendę 76 . Veritas. Saturno aperto capite immolant, tanquam ueritatis deo 75 . Vigilia. De media nocte diei principium apud Romanos 80 . AVLVS GELIVS
Vaticinium. De libris Sybillinis et Tarquinio Superbo historia 8 . Dies religiosi, id est tristi

ad Hannibalem: Vincere scis, Hannibal, uictoria uti nescis 58 . Annuli Cannensis cladis indices 71 . Pauli Emilii triumphus 104 . Pyrrhus cruenta uictoria contra Romanos potitus: Si altera, inquit, pugna Romanos uicerimus, peribimus 131 . Triumphantium mos. Veni, uidi, uici 56 . Ventidius solus de Parthis triumphans 106 .

uictoria uti nescis 58 . Annuli Cannensis cladis indices 71 . Pauli Emilii triumphus 104 . Pyrrhus cruenta uictoria contra Romanos potitus: Si altera, inquit, pugna Romanos uicerimus, peribimus 131 . Triumphantium mos. Veni, uidi, uici 56 . Ventidius solus de Parthis triumphans 106 . Alexander, cum illi suaderetur, ut noctu

POLIBIVS
Victoria. Hannibal uictor ad Trasimenum 55 . Minutius uictoria elatus temere iterum congressus periit 59 . Romani uicti ad Cannas 61 . Benignitate atque clementia hostem uincere quam armis pręstat 81 . Vrbs Olenum et Elice terrę motu absorptę 31 . Polemarchi magistratus

Fabius Vmbros superat 235 . Fabii triumphus 240 . Ędes fortis Fortunę 2416 . Metelli uictoria 256 . Insignis Romanorum uictoria 262 . Tertia opima spolia 262 . Hannibal fassus a se Minutium, se a Fabio uno die uictum 277 . Maharbal: Vincere scis, Hannibal, sed uictoria

20 . Amazonum origo 30 . Amazones 35, 40 . Laconicę uirgines 63 . Thomyris regina 93 . Romanę uirgines Tyberim transnauerunt 105 . Ferotima fuso aureo et penso donata, cum exercitum sibi dari postulasset 107 . Arthemisia, Lygdamis filia 128, 131 . Archidamię

ueteri mauis credere? Liber III, c aput VII. Victoria. De iure triumphandi, liber II, caput III. Hanno post Cannensem uictoriam legatos de pace mittendos censuit, cum audisset neminem sociorum post tantam cladem a Romanis defecisse. Herrenius Portius 10 legiones Romanas apud Furcas Caudinas conclusas dimittendas censuit, deinde internitione delendas, liber VII, caput II. Quintus Metellus Trebiam deimprouiso aggressus compressit,

aput VII. Victoria. De iure triumphandi, liber II, caput III. Hanno post Cannensem uictoriam legatos de pace mittendos censuit, cum audisset neminem sociorum post tantam cladem a Romanis defecisse. Herrenius Portius 10 legiones Romanas apud Furcas Caudinas conclusas dimittendas censuit, deinde internitione delendas, liber VII, caput II. Quintus Metellus Trebiam deimprouiso aggressus compressit, alioqui ad ultimam ei senectutem apud moenia Trebię sedendum

caput X. Humilitas. Tusculani, cum eos euersum Furius Camillus uenisset, togati obuiam processerunt, commeatus et munera benignissime pręstiterunt; armatum etiam menia intrare passi sunt, quo facto non solum seruati sunt, sed etiam ciuitate donati, ut inter Romano s censerentur, liber VII, caput III. Lucius Piso a Claudio Pulchro accusatus, humi prostratus, dum pedes iudicum oscularetur, coeno lutatus ex miseratione absoluitur, liber VIII, caput I. Epaminundas contumelię causa curam sternendarum uiarum sibi

Esaię obscuritas 245 . Prophetę fides 269 . Olda, Anna, Delbora 274 . Aio te, Eacida, Romanos uincere posse 276 . Prophetarum obscuritas 322 . Somniorum diuinatio 323 . Contra mathematicos qui ex signis astrorum iudicant 346 .

56 . Pruinę et niues 56 . AVGVSTINVS DE CIVITATE DEI
Vaticinium. oraculum Apollinis. Dico te Pyrrhum uincere posse Romanos 21 . Contra astrologos 32, 35 . Ioannes heremita prophetans 39 . Prophetia defecit 138 . Sybillarum uaticinia

Antonino Pio: Ptolomeus et Lucius. Aureliano: Benignus presbiter. Venerandus. Antonino: Felicitas. Pagatus. Alcybiades. Commodus: Apollonius senator. Eleuterius papa. Victor papa. Iulius senator. Antonius. Eusebius. Vincentius. Peregrinus et Romanus. Seuero: Iginus papa. Anicetus papa. Sother papa. Antedolus subdiaconus. Hyreneus episcopus. Philippus episcopus. Leonidas. Alexandro: Martina uirgo. Plurimi. Iulita mater cum filio

Marianus et Iacobus. Isidorus, Petrus. Paulus. Andreas. Dionysia. Venantius. Calocerius et Parthemius. Peregrinus et Laurentinus, fratres. Iulianus, XII annorum puer. Anatolia uirgo et Audax. Abdon et Senen. Iustinus presbiter. Sixtus Secundus papa. Felicissimus et Agapitus. Romanus. Secundianus. Verianus. Marcellianus. Laurentius archidiaconus. Ireneus et Abundius. Cornelius papa cum XXI militibus. Reparata uirgo. Asclepiades episcopus. Maximus leuita. Mymas. Rogatianus et Felicissimus. Germanus. Theopolus. Cęsarius et Vitalis. Amarantus. Triphon.

Sapore, Persarum rege: Symeon, Seleucię archiepiscopus et sexdecim milia militum. Anastasio: Sigismundus, rex Britannię. Theodorico, Longobardorum rege: Ioannes papa. Symacus. Boetius. Archadio: Innocentius papa. ROMANI IMPERATORES QVI PERSECVTI SVNT ECCLESIAM QVIQVE SVB SINGVLIS MARTYRES FACTI Claudio imperante martyres: Dionysius papa. Prisca uirgo. Marius et Martha cum filiis Audifax et Abacuch. Valentinus presbiter. Ducenti sexaginta duo martyres. Quirinus. [Felix Primus papa.]

Blandina uirgo et duodequinquaginta uiri. Pius papa. Valerianus. Commodo imperante: Policarpus episcopus cum discipulis XII. Apollonius senator. Eleuterius papa. Victor papa. Iulius senator. Antonius. Eusebius. Vincentius. Peregrinus et Romanus. Cecilia uirgo sub Marco Aurelio et Commodo. Seuero. Iginus papa. Sother papa. Andeolus subdiaconus. Hyreneus episcopus. Philippus episcopus. Leonidas. Anicetus papa. Alexandro, Mameę4 filio. Martina uirgo. Plurimi martyres. Calepodius presbiter. Iulita

Pantaleon. Cyriacus, Largus et Smaragdus. Firmus et Rusticus. Niceta. Fausta uirgo et Eulalius. Thebei milites, legio. Sergius et Bacchus. Iustina uirgo. Doninus, Cassius et Florentinus cum aliis septem. Geron dux et duodeuiginti militibus. Demetrius. Fidentius episcopus. Romanus et Esichius. Maximus presbiter. [Germanus]. Valeriano et Gallieno: Eugenia uirgo. XL martyres Romani. Patroclus. Fructuosus episcopus. Augurius et Eulogius, diaconi. Iouinus et Basileus. Marinus et Asterius. Lucius papa. Perpetua

Iustina uirgo. Doninus, Cassius et Florentinus cum aliis septem. Geron dux et duodeuiginti militibus. Demetrius. Fidentius episcopus. Romanus et Esichius. Maximus presbiter. [Germanus]. Valeriano et Gallieno: Eugenia uirgo. XL martyres Romani. Patroclus. Fructuosus episcopus. Augurius et Eulogius, diaconi. Iouinus et Basileus. Marinus et Asterius. Lucius papa. Perpetua et Felicitas et alii. Pontius diaconus. Fontius episcopus. Felix presbiter. Rosina et Secunda, sorores uirgines. Nemesius et Lucilla filia, uirgo.

Marianus et Iacobus.] Isidorus. Petrus. Paulus. Andreas. Dionysia. Venantius. Calocerus et Parthemius. Peregrinus et Laurentinus fratres. Iulianus, puer XII annorum. Anatolia uirgo et Audax. Abibon et Senen. Iustinus presbiter. Sixtus Secundus papa. Felicissimus et Agapitus. Romanus. Secundianus. Verrianus. Marcellianus. Laurentinus archidiaconus. Cornelius papa cum XXI militibus. Maximus. Reparata uirgo. Asclepiades episcopus. Maximus leuita. Mymas. Rogatianus et Felicissimus. Germanus. Theopolus. Cęsarius et Vitalis. Amarantus. Triphon. Respicius et

Apostata: Bibiana uirgo, Priscus presbiter. Priscilianus clericus. Benedicta mulier. Iulianus et Basilissa et alii. Pygmenius. Quiriacus episcopus. Anna et Ammonius. Gordianus. Barbarus miles. Demetrias uirgo. Gallicanus. Ioannes et Paulus. Hilarianus. monachus. Christina uirgo. Romanus episcopus. XI milia uirginum. Theodoricus presbiter. Eustochium uirgo. Theodorus. Donatus episcopus. Martiano imperante: Marinus puer. Iulia uirgo. Maxentio, Herculii Maximiani filio: Dorothea uirgo. XL philosophi. Faustina regina. Porphirius cum CC

ueneranda senatus,
1.4.70   Bullane, a bello qui, puto, nomen habes,
1.4.71  Respondet pacis cui rebus adorea belli,
1.4.72  Nec nisi Romanis aemula parque tuis.
1.4.73  Hanc patriam matremque tuam non degener ornas,
1.4.74  Inque uicem alternum fersque refersque decus.

3.4.57  Si spectare uelis, generi par nomen auito,
3.4.58   Si mores, qui non dedecuere genus;
3.4.59   Quod, puto, Romano est de sanguine, nanque colonos
3.4.60   Huc misit quondam Troia Roma suos.
3.4.61  Hunc tot amicorum ne reice; dignior alter

3.13.18   Dignior est Venetis laurea nulla tuis. 14.
3.14.1  Sanguine quod surgis Romano, hinc, Barbe, tuorum
3.14.2   Ostentare potes pontificale genus,
3.14.3  Gloria, ni fallor, magna est; noua gloria maior

et uicisse uideris
3.14.6   Quos decorat proauos aenea barba tuos.
3.14.7  Nec minus et Veneto rerum iam stante senatu
3.14.8   Principe Romanos stare putamus auos.
3.14.9  Adde quod in uobis augescit Romula pubes,
3.14.10   Gaudet et ornari posteritate sua,
3.14.11  Quod

non ambitione legendus,
3.15.34  Gratia nec peccet patritiusque fauor.
3.15.35  Non hic Illyrico, uerum sermone Latino
3.15.36  Gaudet Romanos rex imitatus auos.
3.15.37  Quid nisi sermonis crassi pinguisque Mineruae
3.15.38  Saxeus et statuę marmoris instar erit?

4.1.67  Nec uulgi popularis aucupabor,
4.1.68  Vni dum tibi perlegor. Facessat
4.1.69  Exlex barbarus: auribus profanis
4.1.70  Romanus uetor Aelius. Quirites
4.1.71  Nec desidero: Romuli nepotes
4.1.72  Praestas unus et omnibus cateruis
4.1.73  Et pleno numerosior

honorem,
5.1.83  Laetior et nullo censeri iudice gaudet
5.1.84  Nostra corona magis. Rudibus primaeuus in annis
5.1.85  Me licet ornarit Romani floribus oris,
5.1.86  Natalem simul et magnae cunabula Romae,
5.1.87  Praecessit tamen ille senes annosque uolucri

5.3.54  Indeploratus Latiis tumulabor in oris
5.3.55  Et mutae mandabor humo: hic externa morabor
5.3.56   Vmbra, peregrini Romana errabimus urbe.
5.3.57  Sed mea uanescunt, donantur et irrita uentis
5.3.58  Omina. Ne nostrae mortis uinosior annus
5.3.59  Sit reus

clara nec illa
5.4.5  Romulidum ulterius florentia saecla recense,
5.4.6  Antiquis nedum uirtutibus orba queraris!
5.4.7  Tu quoque, Romanae fundator originis olim
5.4.8  Atque urbis, Gradiue pater, desiste furenti
5.4.9  Inuidia pulsare deos populumque potentem

5.6.6  Est hominis genus. Hinc donec descendis ad unum
5.6.7  Et certum, genus esse potest. Hinc barbarus, hinc est
5.6.8   Romanus, genus hoc poteris dixisse uel illud;
5.6.9  Inde genus faciunt mores, persona, uel aetas,
5.6.10  Totque alia, in certo donec genus omne quiescat

manus,
6.2.61  Turca uel horribilis, quem nunc Pangaea uerentur
6.2.62   Et Rhodope et Boreae Martia regna trucis.
6.2.63  Sed neque Romanus sceleris ludibria tanti,
6.2.64   Nec pia sub dio membra iacere tulit,
6.2.65  Verum hoc, quod multis seruatum induruit annis,

perpetuo consenuere gelu.
6.3.143  Ergo, age, uate nouo dignare Palilia, princeps,
6.3.144   Nexa Quirinali porrige dona manu.
6.3.145  Me Romana dies, me duplex splendor honestet,
6.3.146   Caesareo mixtum pontificale decus.
6.3.147  Haec neque disutis compages eruta saxis,

6.8.41  Sic Achademiae princeps censorque uocaris,
6.8.42   Iure Quirinalis gloria magna iugi.
6.8.43  Quod nisi iam Pharii aut Romani numinis instar
6.8.44   Compressa pariter uoce manuque siles,
6.8.45  Tu saltem dictare uelis crebramque salutem
6.8.46   Aureli

cordi est iactare colonos,
6.29.6   Siue es Missenis inclyta nobilibus,
6.29.7  Seu Mamertinis potius, pro crimine quorum
6.29.8   Romanis merces digna relata fuit.
6.29.9  Nec solum absoluit, uerum commendat habunde
6.29.10   Vtilitas sontes publica saepe reos:

uerum commendat habunde
6.29.10   Vtilitas sontes publica saepe reos:
6.29.11  Nanque tuo creuit de limine gloria rerum
6.29.12   Romanisque salus de uenia orta tua.
6.29.13  Non satis inde tamen censeri et laude uetusti
6.29.14   Quicquid ab antiquo nominis extat auo,

orbibus orbes
6.29.22   Adicit, et mundos gaudet habere nouos.
6.29.23  Hic tibi non solum laudi est, Messana, triumphus
6.29.24   Famaque Romanis inuidiosa tuis,
6.29.25   Quam tibi dat consors Hispania, sed decus astris
6.29.26   Parturit et caeli laurus in axe sonat.

rostra uerenda tuam,
7.2.7  Nec te respuerent magnorum saecla Catonum,
7.2.8   Nec dictatorem Brutus uterque suum.
7.2.9  Quid mirum si te Romanis orta colonis
7.2.10   Nunc Ragusa suum gaudet habere ducem?
7.2.11  Effigies Romae, priscae probitatis imago,
7.2.12   Indolis

7.19.6   Quale decet Manes corpus habere pios. 20. Petro Sodorino
7.20.1  Vt noua Romanę Cicero facundia linguae
7.20.2   Iusta recusauit uindicis arma togae,
7.20.3  Neue suos ciues committeret, exulat ultro,

7.26.76   Auguris: »Adsertor Iulius orbis erit!« 27.
7.27.1  Vt noua Romanae Cicero facundia linguae
7.27.2   Iusta recusauit uindicis arma togae,
7.27.3  Neue suos ciues committeret, exulat ultro,

egregiis ac illustribus Virginibus, ut fuit D. Costantia Sfortia, D. Baptista de Malatestis. D. Isota Nogarola Veronensis, quarum circumferuntur Orationes et Epistolae in prosa et carmine luculentissimae. Verum ad earum gloriam accessisti, quae priscis seculi decori et ornamento fuerunt, ut Romanorum tempore Cornelia Mater Gracchorum, quae non parum contulit filiis suis ad eloquentiae copiam et leporem, Hortensia item filia Hortensii summi oratoris in sinu patris enutrita, quae prae aliis eloquentia floruit, et causam Matronarum in curia egit cum magna auditorum admiratione. Huic

ILLYRIA NOMEN COMMUNE OMNIUM HUIUS LINGUAE NATIONUM Communi vocabulo omnes istos Illyrios arbitrantur, licet diversi separatim propriis nominentur appellationibus, ut scribit Appianus, Appianus sicuti Pannones secundum Romanos vel Peones secundum Graecos. populi Illyrici Himani praeterea, Encheleae Dudini et Peuceciae secundum Callimachum. Callimachus Sorretes deinde, Serapilli, Iasi, Sandrizetes, Colaphiani et Breuci secundum

Strabo testatur Noricos tenere Hadriaticum sinum et Aquilegiam, quam Attila, rex Hunorum, evertit. Graeci vero teste Appiano Appianus existimant Illyrios supra Macedoniam et Traciam, qui ad fluvium Istrum sedes habent. Romani autem Illyricum longum sex millium stadiorum, latum vero mille et ducentorum numero contineri putant. Cuius amplitudo ex Macedonia et montibus Traciae usque ad Peones protenditur. Haec Appianus. Illyria praeterea teste Plinio Plinius

duco pro declaratione Plinii Plinius hac in parte ambigui et depravati li° III. Nat. hist. c. XXI. dicentis: Tragurium civium Romanorum marmore siculi vel, ut alii legunt, figuli, quos marmorarios fuisse autumant. Ego vero sic legere non vereor: Tragurium et civium Romanorum marmore notum Siccum. In quem locum, ut dicit Plinius, divus Claudius veteranos misit. Sibenicum autem dictum

hac in parte ambigui et depravati li° III. Nat. hist. c. XXI. dicentis: Tragurium civium Romanorum marmore siculi vel, ut alii legunt, figuli, quos marmorarios fuisse autumant. Ego vero sic legere non vereor: Tragurium et civium Romanorum marmore notum Siccum. In quem locum, ut dicit Plinius, divus Claudius veteranos misit. Sibenicum autem dictum lingua vernacula eo, quod viminibus (16) fuerit circumseptum. Pyratae enim primi huius loci in secessu accolae fuerunt in suburbio, ubi signa murorum

ridebo tui hebetudinem g) corr. ex: hebitudinem Nescis, Georgi, Sclavinos ex Scythia venisse et haec loca occupasse. Hactenus Galeottus contra Merulam, quod minime est cordi. Et, ut in Saturnalibus Saturnalia Romanorum pueri nucibus et viri alea ludebant xeniaque xenia ferebant et apophoreta apophoreta referebant, sic moris est in civitate Sibenici celeberrimo Natalis domini festo, eo quidem mense, quo illi inter Saturnalia, nostri intra Christi

et in Bononiensi urbe versatus sis, quantamque inde laudem reportaveris, quales fructus legendo ad maturitatem usque perduxeris, facile vel ex eo coniectari potest quod in hac florentissima urbe, in qua philosophiam theologiamque paulo ante publice profiteri exorsus es, mirificam utilitatem Romanae iuventuti ceterisque scholam tuam frequentantibus attulisti, ut fateantur omnes nunc demum scire se aliquid, prius vero cuncta ignorasse. Itaque theologiam naturalemque et rationalem philosophiae partem cum summa tua gloria et alibi saepe docuisti et nunc quidem

ceterisque scholam tuam frequentantibus attulisti, ut fateantur omnes nunc demum scire se aliquid, prius vero cuncta ignorasse. Itaque theologiam naturalemque et rationalem philosophiae partem cum summa tua gloria et alibi saepe docuisti et nunc quidem in hoc ipso Romanae Urbis gymnasio cum maxima auditorium utilitate doces. Eam vero sapientiam, quae ad mores attinet, nondum docendo attigeras; non quod te illa fugiat (quid enim acutissimum ingenium tuum latere potest?) sed cum modestissimus et moderatissimus sis summaque probitate atque innocentia fulgeas,

exulabunt. Ecce nunc in propatulo est, quantum Rhacusa famula celsitudinis tue et cultrix perpetua, quantum, inquam, consecuta est te rege Pannonum citato faustissimo auspicio. Sed quid de ceteris gentibus, nacionibus ac populis, quos Romana fides sanctissimis ulnis circumquaque complectitur, dicendum putem? In gaudium diffunditur inauditum quidem Christiana resp/ublica/, serenissime rex, hoc tam excelso et sperato munere ab optimo maximo

inquam, ex filia Alberti, regis Pannonum fortissimi, connubio sibi iuncta. Huic frater, avunculus tuus Ladislaus et ipse rex fuit Pannonum invictissimus, cuius mater, avia tua, progenita est a rege olim Pannonio felicissimo Sigismnudo et Romanorum imperatore eminentissimo. Nec preteribo eciam patruum tuum Wladislaum et ipsum Pannonum regem fulgentissimum, qui cum armatus tela inter

prudencia a te superatis mirum in modum inclaruerint, verum enimvero morem geram omnino progenitoribus tuis, si hoc precipuum afferam, quod eorum nomini maxime conducit, quod te scilicet talem ac tantum protulere principem, qui debeas Romani nominis nutancia fata suscipere et tanti conatus subire molem. Sed ut te a puero aspiciam, christianissime rex, a primis annis totum te sibi bone artes non invitum quidem vindicavere et imprimis sacrarum litterarum

et imprimis sacrarum litterarum sublimis illa iucunditas, que ad celos viam facit, quibus preter ceteras disciplinas maxime intentus dedisti de te indubitatam gentibus censuram te fere principem primum omnium et a quo salus romane fidei penderet, ex quo in exordio vite precipua litterarum studia amplexus es et in quibus eterna salus eniteret. Hinc tecum crevit summa religionis cura et perpetua cultus

Unum insuper asseram celsitudini tue tam libenter quam necessario dicendum, quod virtutum tuarum eternitati novum quendam et inusitatum nec alias aut raro cognitum addit splendorem. Cum enim bella fiant, ut in pace vivatur nec Romano imperio absque Cannensi clade pax successit, eo temporis cum Hannibal urbem infestaret, quibus es tu preconiis illustrandus, quo laudum nomine honestandus, qui Boemie tue ferocissimos in bella populos non

hec pompa omnibus exuviis spoliisque preferenda, in qua nihil casurum, nihil mortale dominatur. Non hic expugnatur Numancia aut Hannibal ad venenum compellitur, non ferocissimi Gallie populi opprimuntur neque Egiptus Romano additur imperio, sed animi multiplices et effreni (quod maximum est in principe) superantur impetus. Quod qui fecit, Deum non hominem referre videtur. Sed hec uno in te iuvene tanto prestancius

indulgencia inter siderum locanda comercia, que plus danti afferunt quam accipienti et propius eum inhabitant, a quo exeunt, quam in quem conferuntur. Ac si hoc tuo tempore Quirinus ille, Romani conditor imperii floruisset, Remum fratrem te quidem imitatus in regni partem admisisset. Neque arma inter fratres de Thebano imperio invicem concertancia surrexissent, si tua hec in fratrem pietas Etheoclen et Polinicen ammovisset.

hostibus obiecere et trabea Palladiis modis contexta et Typrio acantho insignis deposito ferreo, semper tantum de bello cogitans, admirandum. Quorum alterum veneracionem tui, alterum terrorem illis incussere. Peperit salutem nomini Romano ille dies communis boni auctor, quo tu regni huius imperium suscepisti. Auspicia eciam tua, beatissime rex, omnes gentes maxime timebunt, que regni tui extremitates vel attingunt vel spectant: Ea namque parte, qua lucis exordium

robore Nemeus leo et Lernee hydre innumeri cecidere hyatus, dum sibi gaudet Polonia, Wladislai regis genitura clara, in quo virtutes simul omnes vigent, que singule in omnibus predicantur, in quo Romana fides portum salutis et extructum et sibi expositum speculatur, cuius faustissimo auspicio hostilis nuper evanuit rabies in Romanum tumefacta nomen, quem rerum potentem terrarum ac gencium divum, quicquid celorum testudo premit,

regis genitura clara, in quo virtutes simul omnes vigent, que singule in omnibus predicantur, in quo Romana fides portum salutis et extructum et sibi expositum speculatur, cuius faustissimo auspicio hostilis nuper evanuit rabies in Romanum tumefacta nomen, quem rerum potentem terrarum ac gencium divum, quicquid celorum testudo premit, expavescit. In hunc itaque doctorum natum centum ora et totidem conferantur voces proiectis veteris fabulositatis figmentis, in

princeps Wladislaus, quem oculis presentem cernimus, cuius vultus maiestate ita omnes incendimur, ut eum tamquam numen veneremur non casu aliquo aut forte, sed consulto celorum nomini Romane nutanti pene concessum. Quid enim aliud a Deo inmortali Rachusa tua sperare potuisset, optime princeps, quam quod ei hac tempestate ultro quidem et opportune prestitisti et sic nimirum effecisti, ut metus cum tranquillitate, merores

custos affueris. Custodi igitur civitatem tuam, christianissime princeps, et super eam egram pridem at nunc numine tuo exultantem manus tuas impone, que si forte ope tua destitute perierit, frangentur profecto porte et funditus corruent Romane arcis atque eius menia periclitabuntur. Tunc enim aditus hostili furori ad invadendum christianum nomen asperrimis incursionibus latissime patebit. Amittes preterea rem tuam, quam utique sanctissima regni huius corona semper habuit

christianum nomen asperrimis incursionibus latissime patebit. Amittes preterea rem tuam, quam utique sanctissima regni huius corona semper habuit nomini suo et glorie promptissimum ministerium, pro qua olim Ludovicus, Sigismundi Romanorum imperatoris socer, ipse eciam Sigismundus, avie tue pater matrisque frater, patres eciam tui Wladislaus et Ladislaus, quatuor, inquam, Pannonum reges felicissimi ac fulgentissima lumina, ipse

Nam hoc, amplissime, fatemur, nihil a nobis maiore voto expeti, quam ut dignitati, ut amplitudini, ut glorie tue inserviamus. Interim, ut tibi prolique ac nepotibus et posteritati tue ac universe Pannonie, nobis eciam nominique Romano faustum felixque sit hoc regnum, Deum precamur, qui precipue in maximis rerum voluminibus potencie sue robur declarat. Dixi, si prius hoc carmen absolvero:
Orbis magna salus, Martis decus, inclite

potencie sue robur declarat. Dixi, si prius hoc carmen absolvero:
Orbis magna salus, Martis decus, inclite Cesar,
sospite quo sevit barbara turba minus.
Te Romana ducem nutancia menia clamant
teque patrem terre Marcia castra sonant.
Te solum hostiles Christo prosternere gentes
posse tenent: hinc te laurea tota manet.
Hoc

ego scelus extenuo minusque apud uos dico: atque ipse cogitans sentio? quasi hoc permiserint tantum Judei ut fieret et non effecerint ipsi: Immo uero aliter esse non potuit: duo enim in omni delicto maxime spectari solent: animus scilicet et euentus. Sed quis Judeorum animus fuit tunc cum Romanus ille Centurio latus Jesu Christi lancea confixurus erat? quis dubitat patres? Nempe ut feriret. Et quis fuit euentus? feriit: atque illico uidit percussor cum cecus antea fuisset. et iudei in tenebris et cecitate sua remanserunt: Statimque ex uulnere sanguis et aqua effluxit.

qui primi ita eiusmodi uirtutes coluerunt, ut cęteris ad easdem capessendas aditum aperirent suoque exemplo ostenderent, qua ratione quibusque artibus ueram gloriam sibi parare possent. Neque ea in re ego, ut multi, priscos illos uel Romanos uel Gręcos uel alios inanium deorum cultores ualde miror, in quibus nihil perfectum esse potuit, uiam ueritatis ignorantibus, sed Iudeos primum, deinde nostros, id est, Christianos, qui soli Deo credentes neque impossibile factu

ultro deposuit et tantas opes, quantas ea pręditus dignitate habere poterat, pauperibus erogauit nihilque sibi quicquam reliqui fecit, tunica, cuculla cilicioque contentus, ut lucrifaceret Christum. Gallicanus quoque, Romani dux exercitus, postquam Scythis Dacisque et Thracibus superatis Constantiam, Constantini Augusti filiam, coniugem sibi pactam victor accepisset, ab ea conuersus Christianusque factus continuo dignitatis abiecit insignia,

In hoc sanctitatis genere foeminę quoque ęternę sibi laudis locum uendicant, eundem affectum, quoniam et eodem impulsę spiritu; in terrenis rebus contemnendis prę se ferentes. Euphrasia Romana, genere nobilis, opibus pollens, ętate florens, forma pręstans, post mortem uiri Antigoni neque rursum cuiquam nubere uoluit, licet multum suaderet Theodosius Augustus, neque Romę manere, quanuis et patria esset et

fecit. Quin immo moriens eidem in monasterio manenti solicite iniunxit, ne tardaret, quod reliquum Romę fuerat, simili liberalitate, ut distribuatur, curare. Paula etiam Romana tanta quidem in hac parte ac talis sese offert, ut non alio ore satis digne laudari queat, quam quo laudata est. Quid enim huberius elegantiusue ab ullo unquam afferri possit iis, quę de illa diuus Hieronymus litteris

prolatum fuerit, tam certus euentus testis etiam posteris foret et nemo unquam dubitaret ipsius animum fulgere in cęlo, cuius corporis partem tot iam annos incorruptam permanere cerneret in sepulchro. Euphemianus quoque Romanus et Aglae, uxor eius, cum diuitiis pollerent nec prolem ullam habere possent, quotidie positis tricliniis pauperculos domi conuocatos reficiebant, propriis manibus ministrantes. Quibus pietatis officiis meruerunt

se quoque adiutore famem non timerent. Verum iis ut scientia pręstantior Gregorius et dignitate par, ita sanctitate uitę non inferior, non contentus uulgi tantum subuenire inopię, omnibus ubique Christi seruis, quantum Romanę census ecclesię suppeditare potuit, necessaria ministrauit et ministrando effecit, ut in monasteriis monachorum cresceret numerus, in solitudine degentibus incommoda solitudinis minus grauia forent,

manibus aquas dantem, mensas concinantem, pauimenta uerrentem et reliqua id genus exercentem paulo ante tot clientium patronum, tot seruorum dominum, tot militum ductorem, quot conuenire potuit principi uiro, Cęsaris genero, Romani exercitus pręfecto, sępe uictoria potito, nunquam uicto. Tantam status mutationem nequisset efficere fortuna, quantam ille sua sponte suscepit, haud ignarus multo maiorem certioremque felicitatem esse

martyrii palmam meruit obtinere, ut, quę mundi pompam calcauerat, tyrannorum quoque tormenta superaret et in cęlesti gloria humilitatis pręmium perfectę patientię merces augeret. Paulę Romanę (ut Hieronymus refert) maternum genus a Scipionibus Gracchisque, paternum ab Agamemnone, potentissimo quondam Gręcię rege, erat. Liberos e Toxotio susceperat, qui ab ipso Aenea Iulioque trahere originem

mearum hęres esto. Hę autem sunt: Euangelium, tunica saccea, cuculla et paliolum. Qui tantam tenuitatem diuitias suas uocat, satis declarat, quam a diuitiarum cupiditate semper fuerit alienus. Porro, Alexius, nobilis Romanus, clam patre Euphemiano in Syriam abiens intantum adamauit paupertatem, ut gauderet se a seruis patris, qui ad quęrendum eum missi fuerant, et non agnitum fuisse et * corr. ex ut

semper parcissimus fuisset, nunquam tantum in Dei seruitio profecisset. Proponamus et foeminis, quę sequantur, exempla, quibus attendentes somnolentię grauedinem possint discutere. Paula illa Romana, quę summam generis nobilitatem superauit uitę sanctitate, in grauissima etiam febre (ut Hieronymus inquit) mollia lectuli strata non habuit, sed super durissimam humum in stragulis cilicinis quiescebat, si tamen illa

ita intimis flagrasse pręcordiis, ut ardori remedium nullum inuenerit, donec uitam mutare decreuit. Ad eius ergo orationem Dominus ignem misit in terram, et quid uoluit, nisi ut accendatur? Theodora Romana, Sisinii coniux, a Clemente pontifice conuersa et ob hoc a uiro infideli odio habita, pro conuersione eius orauit et exaudita est. Petrus apostolus oranti apparens Sisinium precibus eius a Domino concessum nunciauit.

solitudine ergo inuenerat, quemadmodum sola non esset, eorum consuetudine ac familiaritate utens, quorum in Deum pietatem lectitando consyderabat, consyderando emulabatur, emulando ęquabat. Cęcilia Romana, patritii quidem generis uirgo, sed fidei claritate superans genus, dicitur Euangelicum codicem nunquam a se dimisisse et, si quo illi eundum esset, in sinu repositum secum tulisse, colloquiis eius in Scripturis assidue

prędicaret, coerceri poterat atque in ipsum, qui uita est, credens mortem non pertimescebat. Contendit cum illis et Syluester pontifex, sed ita felici successu, ut superatos baptizaret. Hic primus Romanum imperium Christo subdidit, Constantino cęsare in fidem recepto. Constantini uero mater Helena, cum esset in Bithynia, ut conuersionem filii audiuit, eidem scripsit se quidem gaudere, quod idola uana reliquerit, sed

ecclesiam confugit et baptismate suscepto eremum petiit. Tantęque sanctitatis fama breui illustratus est, ut aliquando iter faciens solem stare (sicut de Iosue et Ezechia legimus) fecisse feratur. Iactent se gentiles Romani orbem subegisse terrarum, uirtute ac robore ante omnes semper stetisse; syderibus imperare non nisi fidelium fuit. Pręter hęc etiam, licet populus Romanus omnes reliquas nationes suo subiecerit imperio

Ezechia legimus) fecisse feratur. Iactent se gentiles Romani orbem subegisse terrarum, uirtute ac robore ante omnes semper stetisse; syderibus imperare non nisi fidelium fuit. Pręter hęc etiam, licet populus Romanus omnes reliquas nationes suo subiecerit imperio lateque dominatus sit, fidem tamen Christianam euertere (cum maxime conaretur) non potuit. Cędes passim in Christianos sęua atque horrenda peragebatur, sed interdum et

pro quibus uitam hanc deseri non graue uidebatur, sed iocundum. Aut si nihil uiderint (ut quidam calumniati sunt) maius profecto miraculum est nullo apparente miraculo simplici nudoque sermoni credidisse mundum et ipsos quoque Romanos imperatores iis tandem cessisse, quos disperdere decreuerant. Qui cum omnium potentissimi essent, totis uiribus persequebantur pauperculos homines, inermes, nudos, non repugnantes, sed occidi pro Christo cupientes. Et

circumfusos lumine uiderunt, qui aderant, eaque res indicio fuit eos antehac ueri ignoratione in tenebris fuisse. Constantinus imperator ob Christi cultum, quoniam nouam religionem in rem publicam Romanam inducere piaculare uidebatur, a philosophis redargutus diem constituit, quo cum Christianis ad rem inter se contentione discutiendam conuenirent, ut hi, qui probabiliora in medium attulerint, cęteris sequendi autores

ut uel sic acceptus dimitteretur, sed pro illis, ne errantes in ęternum perirent, pro iniuria referens beneficium, pro malo bonum. Non enim languescit odium sustinens charitas, sed accenditur, si uera fuerit. Hinc idem ad Romanos a Corintho scribens clamat: Quis nos separabit a charitate Christi? Tribulatio? An angustia? An fames? An nuditas? An periculum? An persecutio? An gladius? Sicut scriptum est: Quia propter te mortificamur

Lege est, sed illam, quę ex fide est Christi Iesu. Ad hęc Corinthios hortatur dicens: Siue manducatis, siue bibitis, uel aliud quid facitis, omnia in gloriam Dei facite! Et de iis, qui Deum amant, ad Romanos ait: Scimus, quia diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum, iis, qui secundum propositum uocati sunt sancti. Et de iis, qui negligunt, ad Corinthios: Siquis non amat Dominum nostrum Iesum Christum,

diligere? Et hoc mandatum habemus a Deo, ut, qui diligit Deum, diligat et fratrem suum. Paulus quoque apostolus, qualem erga proximos charitatem haberet, ostendit ad Romanos dicens: Optabam ego ipse anathema esse a Christo pro fratribus meis. Et ad Corinthios: In cordibus nostris estis, ad commoriendum et ad conuiuendum. Et ad Philippenses: Testis mihi est Deus,

ea. Non est uerita sęuissimo insultare tyranno, ubi proximorum periclitari uidet fidem. Corporis mortem contempsit, ne fideles suppliciorum metu perterriti in mortem ruerent infidelitatis. Anastasia Romana infideli quidem uiro tradita, sed tantum Christo iuncta, cum patricii generis esset, prętulit nobilitatis altitudini charitatis humilitatem. Quippe uilibus induta, ne agnosceretur, martyrum carceres inuisebat, uincula

Vę mihi, quia tacui. Et Apostolus: Vę mihi est, inquit, si non euangelizauero. Iuuenalis, natione Apher, arte medicus, ordine presbyter, cum a pontifice Romano, ut Narniensi infideli populo Christum euangelizaret, ius potestatemque sibi concedi petisset, episcopus eorum constitutus illo se contulit. Multisque ibi catholica credulitate prędicando confirmatis quendam de

panis cum oliuis, raro cum holusculis cibus fuit, ut moderati uictus exemplum foret iis, quibus abstinentię pręcepta dabat, iam piscator hominum factus, qui fuerat piscium. Paulus apostolus ad Romanos scribens: Bonum est — inquit — non manducare carnem et non bibere uinum . Et ad Corinthios: Si esca scandalizat fratrem meum, non manducabo carnem in ęternum. Et ad Timotheum: Noli

uirgines perpetuam uirginitatem, profiteretur. Tanta pro castitate perpessam martyrem dicerem, nisi obstaret fidelis pater. Martyrii tamen coronam meruit, quę sic oppugnata uirginitatem non amisit. Gregoriam, Romanam uirginem, a beato Gregorio traditum est ipso nuptiarum die ad ecclesiam confugisse et perpetuę uirginitatis uoto Deo se consecrasse. Reliquit uirum, et amplexata est Christum. Reliquit corporis uoluptates, et

cęlestis hęredem fecit, et quę nihil acceperat a parente, a Domino accepit, ut ab obsessis demonia pelleret, sicuti de ilia testatus est sanctus Eleutherius abbas. Euphrasiam uirginem, Antigoni filiam, quia cuidam Romano patricii generis iuueni a parentibus ante pacta fuerat quam religioni se dedisset, cum illum accipere Theodosii imperatoris litteris in Thebaidem, quo concesserat, missis urgeretur, respondisse tradunt sponsum se habere

pudicicię meritum, quo tanta comparatur felicitas, ut anima hominis honoretur in Dei regno et corpus cariem nesciat in sepulchro! Quasdam autem etiam apud infideles reuerenter habitas legimus. Luceiam, Romanam uirginem, rex quidam barbarus nomine Ancias, cum captam stuprare uellet, Dei cęli sponsam esse audiuit, et ui abstinuit ac simul liberam fecit. Quin etiam ad Christum conuersus, cum ipsam Romę martyrio consumptam

cum contrario flante uento coactus est reuerti; illa suo, quo uolebat, peruenit. Itaque in uiduitate ieiuniis et precationibus uacans Deo seruiuit. Seruisset autem homini, si iterum nupsisset. Paulam Romanam a Hieronymo proditum legimus post mariti mortem non solum nubere noluisse, sed etiam cum uiris nunquam comedisse. Casta mulier uix se uiduam esse putauit, si cui non sui sexus hominum uel ipsa tantum conuiuendi

refert, quo cognomento appellandus sit, sed magis consyderare decet, a quanta perditione per poenitentiam liberatus ad qualem peruenerit gloriam, ut inclytissimis Christi martyribus annumeratus sit. Bonifacius, Aglaę,* Romanę, matronę, dispensator, diu cum illa inhoneste uixerat. Et sub Diocletiani persecutione ad poenitudinem ambo conuersi, finem perniciosę uoluptati statuunt atque Roma Tharsum peruenientes, cum omnia, quę secum

applicuisse et sacrificium missale obtulisse pro nauta suo Baraca nomine, quem in scapham descendentem, dum nauis plenis uelis ferretur, rupto fune in medio mari reliquerat et fluctibus obrutum periisse putabat. Cum autem ad Romanum portum uenisset, egressus in littore Baracam sibi obuium habuit et uehementer miratus audiuit eum, dum scapham regendo partim labore, partim inedia iam deficeret, obdormisse et dormienti sibi uisum a quodam panem

temerarii iudicii hebetauerat lippitudo et semper integram puramque conservarat uerę sanctęque collyrium humilitatis. Porro aduersus eos, qui secus iudicant, uas electionis Paulus apostolus ad Romanes scribens exclamat: Inexcusabilis es, o homo omnis, qui iudicas. In quo enim alterum iudicas, teipsum condemnas. Scimus enim, quoniam iudicium Dei est secundum ueritatem in eos, qui talia agunt. Existimas

nequaquam meruisset, si illum, quem languentem misericorditer acceperat, ingratum impatienter repulisset. Iunxit patientiam pietati, et duplum adeptus est felicitatis pręmium. Alexius quoque, patritius Romanus, sicuti uoluntarię paupertatis perpetuus obseruator ita ad tolerandas iniurias patientię extitit assiduus cultor. Mendicus, ut Christum lucraretur, sponte factus, cum in Syria diu de elemosinis uixisset, Romam rediit

Qui autem dixerit: Fatue, reus erit gehennę ignis. Quod si is, qui tantum uerbo offenderit, ad gehennam destinandus sit, quanto magis, qui referendo iniuriam facto atque opere lęserit? Ideo nempe Paulus apostolus ad Romanes scribens: Benedicite - inquit- persequentibus uos, benedicite et nolite maledicere, nulli malum pro malo reddentes. Sed si esurierit inimicus tuus, ciba illum, si sitit, potum da illi. Noli uinci a

tantum iubens, ne ultra sibi suisque damno esset. Si ergo sanctissimi uiri bestiis quoque, a quibus rerum suarum deductionem factam nouerant, ignoscendum duxerunt, quomodo nos non ignoscemus hominibus? Eustachius Romanus aduersis casibus in uita multum conflictatus et semper superior, ita ut non immerito post beatum Iob alterum patientię dicatur exemplar, amissis fortunis, seruis, uxore, liberis Christum suum (cuius fidem miraculo

ne uideant uanita tem! Qui si illos uel auertere per se potuisset uel omnino non habuisset, neque adulterii neque homicidii crimine se polluisset. Aequo animo ferebat et Pygmenius, presbyter Romanus, quod oculis captus esset, nequando illi inimicos Ecclesię Christianę aspicere contingeret. Vnde Iulianus Apostata imperator, cum forte ipsi occurrisset, deridiculi causa: Gratias- inquit- ago diis, o Pygmeni, quod

capere uellet cibum, non aliud ad cubandum lectulum habuisset quam nudam humum. Cogita nunc, qualiter infirmitatem tulerit, quę talia, dum sana esset, sua sponte, ut Christo placeret, tulit. Paula Romana, cum febri laboraret et stomachi cruditate cibum non digereret, ut modico uino uteretur, nec medicorum placitis nec religiosorum suasionibus compelli potuit, nolens ab instituto uitę monasticę ne in ęgritudine quidem

gustum quam infirmitatis periculum neque tanti fecit sanitatem, ut eius recuperandę gratia spiritalis continentię modum, quem ad illam usque diem perpetuo seruauerat, intermitteret. Galla, et ipsa Romana, Symmachi, consularis uiri, filia, cum intra puellares annos marito uiduata ęgrotaret, corpore toto in tabificam scabredinem uerso, medicis affirmantibus, nisi iteraret matrimonium, uel morituram eo morbo uel mentum

urbe Senair, quia ipsis ingredientibus in templum simulachra deorum corruerunt, ab ędituis trucidatos; Matthiam, qui apostolatum, a quo Iudas decidit, sortitus est, Hierosolymis a Iudeis lapidatum et Romano ritu securi percussum; Barnabam, gentium apostolum Salamine a Iudeis comprehensum atque igni consumptum. Profecto nisi summa et pręclara esset martyrii gloria, nunquam Christus apostolos suos (quos pręter omnes

felicitate remunerauit. Hinc ęst, quod Ignatius, Antiochenę ecclesię tertius post Petrum apostolum episcopus, Traiani persecutione damnatus ad bestias, cum Romam uinctus mitteretur et iam Smyrnam peruenisset, ad Romanos, qui fidem receperant, scribens ait: »De Syria usque Romam pugno ad bestias in mari et in terra nocte dieque ligatus cum decem leopardis, hoc est, militibus, qui me custodiunt, quibus cum

Christo uiueret. Mulier coniugium uiduitate mutare pręoptavit, ut maritum martyrem uideret, cum illo simul cupiens torqueri, cum illo mori. Dorotheus et Gorgonius etiam ipsi Nicomedię passi sunt. Quos, quia inter Romanos milites uirtute ac nobilitate pręcellebant, Diocletianus primum largitione et blanditiis auertere nixus est. Obi id param processit, quęstione torquere coepit; equuleum, flagra, ungulas in eos experitur additque

qui tot tormenta uicerit et de cuius nece tyranno non licuit gloriari. Illo enim uiuente ipse peremptus impietatis suę poenas dedit, longe acerbiores apud inferos et quidem sine fine daturus. Romanus, cum esset gentilitię perfidię emulator et beatum Laurentium tormenta pro Christi amore patientem spectaret, dixit se uidere iuuenem forma insignem candidissimo linteolo cruorem illius detergentem. Laurentium igitur

quam felix regnat in cęlo! Vt autem et hinc patescat, quanto sint miseriores, qui torquent quam qui torquentur, Quintianus cum equo, cui insederat, in fluuium pręcipitatus uorticibusque obrutus nusquam comparuit. Agnes, Romana uirgo, tertio decimo ętatis suę anno primum contra pudicicię oppugnatores inuicta perstitit et ad lupanar ui adducta, Deo protegente corrumpi nequiuit. Deinde ab Aspasio tribuno, quod Christum confiteretur, ei se

supplicia, si in tam tenella ętate foemineum pectus tantum exibuit constantię, ut torqueri, ut occidi mallet quam uel sanctę uirginitatis propositum deserere uel Christianę credulitatis fidem. Cęcilię quoque Romanę Christo dedicata uirginitas martyrii retulit triumphum. Quę Valeriano desponsata, dum nuptiarum celebris ageretur dies, pro Fescenninis Euangelium intra se tacita decantauit. Et cum iam in cubilis secreto cum sponso

pro Christo mori non dubitauit. Euphemia uirgo, dum martyres Chalcedone ad toleranda fortiter tormenta palam hortaretur, dum cum ipsis torqueri cupiens clamat iniquum esse, ut sibi, quę Romana esset, et quidem senatoris filia, aduenę et ignoti homines pręferantur, se prius ad Christum mitti oportere, hac uociferatione prouocato Prisco pręfecto in cancerem cum cęteris, qui damnati erant, detruditur et Deo

semper superior euasit. Quam rem uidens Cyprianus et ipse Christo credidit et una cum illa martyrium subiit, fidelis factus, quia fidelibus demonia pręualere non posse liquido cognouit. Euphrasia, Romana uirgo, nobilis genere, sed stirpis nobilitatem mentis humilitate superans, cum se in monasterio apud Thebaidem inclusisset, ne seruilia quidem opera a se aliena putabat. Inuidens uero uirtuti eius diabolus, ut

dum uitam, quę finem non habet, concupiscerent. Vltro se percussoribus offerebant, cum latere possent, magisque dimitti quam occidi metuebant. Nunc foeminarum proferamus exempla! Praxedis, uirgo Romana, cum facultates suas pauperum fecisset, ad illum festinans, cuius amore hoc egerat, orauit uitę illius finem, et impetrauit. Mira res: robustissimis uiris terrori mors est, uirgini iuuenculę desyderio fuit.

ueritate et heresum prauitatibus implicari. Quo autem minus dubitemus esse apud inferos tormentorum ignem, huc usque illum nostris oculis uisendum diuina prouidentia iussit promicare. Quod ita esse Eumorphi quoque Romani, Gallę uiduę filii, exemplo probari potest. Qui cum animam ageret, clamare coepit dicens: »Pergite cito accersitum mihi Stephanum Optionem. Ecce enim nauis ambos nunc ad Siciliam uectura in portu nos pręstolatur. Iam

ubi Ethna sicut et infernus igni flagrat inextinguibili. Prosequamur adhuc ignis huius non leuia uisa, ut aliorum casus repetentes discamus nobis cauere. Quo tempore Gothi Italiam uastabant, Reparatus Romanus, improbus magis quam ignobilis uir, dum defunctus plangeretur, reuixit et: »Mittite — inquit — ad ecclesiam Laurentii martyris sciscitatum, quid Tiburtius presbyter agat. Vidi enim eum rogo impositum acriter

quam reliquerat, redire iussum; hoc addito, ut iam disceret, qualiter sibi deinceps uiuendum esset. Intantum itaque postea immutatus est, ut ipsa corporis maceratione se uidisse testaretur, quod tantopere timeret. Stephanus Romanus, uir sua ętate illustris, Constantinopolim profectus, in ualitudinem incidens uita decessit. Et quoniam ii, qui illum comitati fuerant, officii gratia corpus eius ad patriam referre uolebant, quęsitus est pollinctor,

tam diri serpentis uenena non perhorrescit, cum etiam in Hieremia scriptum est: Ecce ego mittam uobis serpentes pessimos, quibus non est incantatio. Et mordebunt uos, ait Dominus. Chrisarium Romanum, opulentum quidem, sed scelestum hominem fuisse constat, ita ut diuitiis, an uitiis magis abundarit, incertum sit. Cum autem graui ualitudine quateretur et iam expirans anxiaretur, apparuere illi

affecti fuerant, protinus conualuerunt. Et, si cadauera sanctarum animarum sic separata sanctitatis earum sentiant uirtutem, quantę uirtutis futura sunt, cum illis iterum fuerint copulata! Gallę Romanę, Christi ancille, ęgrotanti — Gregorius autor est — apostolum Petrum apparuisse, atque illam, ut secum ueniret, inuitasse, eo quod peccata sua dimissa essent. Hanc uisionem cum aliis ipse retulisset,

tot reges, tot excellentes in omni doctrina et sanctitate viros et quorum memoria numquam interitura est genuit. Quis Claudium, quis Diocletianum, quis Aurelianum, Maximum improbum, Constantinum, et ex Triballis Justinum, Romanos duces et imperatores maximos, Illuriciano sanguine procreatos non meminit? Quis Orpheum, quis Zamolsidem, quis Anacharsim, quis sanctissimum uirum Hieronymum, ut linguarum ita doctrinae et integritatis et omnium virtutum genere

quis Anacharsim, quis sanctissimum uirum Hieronymum, ut linguarum ita doctrinae et integritatis et omnium virtutum genere cumulatissimum, non admiratur? Ut taceam Gothos nobis conterraneos qui rerum potiti sunt, ut pontificem maximum Romanum Caium et Joannem. Quis sanctissimum regem Wladislavum, cui caelitus corona delapsa est, quis illum, qui se victimam pro re christiana devovit, nostri regis patruum, satis praedicare potest; ut innumerabiles omittam; hunc nostrum

patritia et familiarum adfluentissima, et cui maternum genus Gradiorum sthemmate et tui splendore nominis, excellentissime Rector, gloriatur; non tamen similitudine nominis deceptus tam a Gothis illum quam a Romanis oriundum existimo, licet imperii Romani permutatione et rerum ceu quodam diluvio aut conflagratione et ultima strage et communi confusione humani generis secuta cuiusque gentis originem singulatim indagari non tam necessarium quam

et cui maternum genus Gradiorum sthemmate et tui splendore nominis, excellentissime Rector, gloriatur; non tamen similitudine nominis deceptus tam a Gothis illum quam a Romanis oriundum existimo, licet imperii Romani permutatione et rerum ceu quodam diluvio aut conflagratione et ultima strage et communi confusione humani generis secuta cuiusque gentis originem singulatim indagari non tam necessarium quam difficile sit. Hoc tamen

originem singulatim indagari non tam necessarium quam difficile sit. Hoc tamen ex (est) nostris annalibus et vetustatis memoria eruimus Epidauro a Vandalis eversa huc illos cives migrasse; mox etiam Romanos ad Illuriam recuperandam Bellum regem secutos. Mortuo rege ibidem consedisse et nostram civitatem tamquam colonos suos olim in Epidaurum missos casu et fortuna auxisse. Quare huius familiae princeps surculus, ut

et nostram civitatem tamquam colonos suos olim in Epidaurum missos casu et fortuna auxisse. Quare huius familiae princeps surculus, ut caeteri plures, omnes (omne) fere patritiorum, huic provinciae insertus, uti ego existimo, Romano germine sobolescit. Neque vero Gotium nomen huic rei minis refragatur. Hoc enim illis cognomen a quadam machina, quae barbara lingua Goç

in secundam orationem seruant:
Non mage Dulichium procerem testatur Homerus
Blandaque miratos Nestoris ora Phrygas
Nec mage facundum regio Maurisia Syllam
Verbaque Romani Carneadoea patres
Aut Cyneam Aeacidae regis mandata ferentem
Quam stupuit ciuem terra Latina meum
Fundententem Illurico Romanum a littore nectar

Nec mage facundum regio Maurisia Syllam
Verbaque Romani Carneadoea patres
Aut Cyneam Aeacidae regis mandata ferentem
Quam stupuit ciuem terra Latina meum
Fundententem Illurico Romanum a littore nectar
Et Pandionio blandius ore melos.
Hoc proauos Epidaure tuos sermone fateris
Teque suum agnoscit Martia

pedibus cum totus inambulet orbis,
158  En tibi dii merito mille dedere pedes.
159  Nam tibi signa ferunt Rhodanus, Pactolus et Hister
160  Quicquid et occidui perluit unda maris.
161  Iam tua signa sequi Romana potentia gestit,
162  Quicquid et Eridanus circuit amne sacro.
163  Ergo, bonis avibus fatisque vocantibus, orbem
164  Aggredere et fausta sceptra capesse manu.
165  Nec te permoveant manifesta

234   Improba nil unquam demissum vidit in illa,
235   Nil parvum fortuna domo, sed sceptra, triumphos,
236   Imperium, fasces: horum sit Celtica testis
237   Terra, Calidonii sint, ultima regna, profundi."

238   Iam dea contigerat Romani moenia Planci,
239   Qua celeres Arar et Rhodanus sua flumina miscent,
240   Et iam regali constructa palatia luxu
241   Intrarat. Bifores illic argentea valvas
242   Ostia pandebant. Illic contemptus achates
243   Et neglectus onyx teritur:

Eridanum, quam se vix continet undis
406   Applaudatque tibi. Sudant electra sorores
407   Largius Heliades atque undas roribus augent
408   Gemmificis; dulci resonant modulamine ripae
409   Amnis oloriferi. Sic quondam Aegyptia coniunx
410   Romanis aquilis reduci occursura marito
411   Puppe papiriferi decurrit flumina Nili
412   Aurata Tyrio madefactum murice velum
413   Expandens Zephyris inter Cyllenia fila
414   Cognatae citharae strepitantiaque aera canoris
415   Continuata modis

pręter paucos. Qui quoniam contempta senatus autoritate dominari coeperant, optauit qui hoc subscripsit Brutum ad uitam redire ut eorum dominatum compesceret, ex eo innuens tales non esse imperatores, sed tyrannos, qui senatum populumque Romanum sibi parere compellunt. 4. A 71v/2, ubi Romę ad statuam Cesaris; Cos; cf. CIL VI 1*m

Nam in Plauto legimus: Libet etiam Carinum quid agat obseruare, nouum nuptum. Nupti autem eqs.: cf. Per. 39,3,6-8 (Plaut . Cas. 859) Ex his considerandum quanta Romani populi tunc potentia fuerit, cum ipsa per se ciuitas satis esset ad expediendos exercitus, intactis aliis circa se urbibus, siue extra se prouinciis quibus dominabatur. 6.2. (Nota) Sed omnis terrena magnitudo, quum ad summum peruenerit,

cum ipsa per se ciuitas satis esset ad expediendos exercitus, intactis aliis circa se urbibus, siue extra se prouinciis quibus dominabatur. 6.2. (Nota) Sed omnis terrena magnitudo, quum ad summum peruenerit, ut retro cędat, necesse est. Ita Romanorum imperium, quum iam longe lateque diffusum alienis uiribus labefactari nequiuisset, suis ruere coepit. Continuo ciuilia exarserunt bella nullo externo hoste eos lacessere auso. Nequis igitur de uictoriarum multitudine glorietur, urbs domitrix

consuli tertium, proconsuli, et imperatori Cęsari Marco Aurelio, Lucii filio, Antonino Augusto Pio Felici, tribunicię potestatis sextum, consuli, proconsuli, patri patrię, optimis fortissimisque principibus ob rem publicam restitutam imperiumque populi Romani propagatum insignibus uirtutibus eorum domi forisque senatus populusque Romanus. 11.2 (Seuerus, Antoninus) De hoc Seuero Eusebius Cęsariensis in suo Chronicon libro ita tradit:

filio, Antonino Augusto Pio Felici, tribunicię potestatis sextum, consuli, proconsuli, patri patrię, optimis fortissimisque principibus ob rem publicam restitutam imperiumque populi Romani propagatum insignibus uirtutibus eorum domi forisque senatus populusque Romanus. 11.2 (Seuerus, Antoninus) De hoc Seuero Eusebius Cęsariensis in suo Chronicon libro ita tradit: Seuerus prouincia Tripolitana oppido Lepti solus ex Affrica usque in

11.2 (Seuerus, Antoninus) De hoc Seuero Eusebius Cęsariensis in suo Chronicon libro ita tradit: Seuerus prouincia Tripolitana oppido Lepti solus ex Affrica usque in pręsentem diem Romanis imperator fuit et in honorem Pertinacis, quem Iulianus occiderat, Pertinacem se cognominari iussit. Euseb. Chron. A. D. 196 [= 195] Parthos

Iulianus occiderat, Pertinacem se cognominari iussit. Euseb. Chron. A. D. 196 [= 195] Parthos et Adiabennos superauit Arabesque interiores ita cecidit ut regionem eorum Romanam prouinciam fecerit, ob quę Parthicus, Arabicus et Adiabenicus cognominatus est. Euseb. Chron., A. D. 201-202 [= 200], ubi Seuerus Parthos pro Parthos

14.1. (Gallienus) Correxi ex Gallenus Gallienus cum Valeriano pręfuit Romanorum imperio annos XV. In omnem lasciuiam effusus erat. Mediolani interficitur. Quidam ergo Aurelius Victor arcum ei erexit, suam erga ipsum beniuolentiam testatus. Coepit autem ille imperare anno humanę salutis CCLVII.

Latine caro dicitur. Possumus et aliter intelligere, quod uidelicet ea sacra ab illo facta fuerint quę Latinas ferias appellabant. (Latinę ferię) Hęc in Albano monte fiebant et inde carnem petere a Romanis populo Latino ius erat. Illic enim primitus Latini cum Romanis foedus percusserant et ex eo annua sacra instituta. Possumus eqs.: cf. Mai. 'Latinae feriae'

quod uidelicet ea sacra ab illo facta fuerint quę Latinas ferias appellabant. (Latinę ferię) Hęc in Albano monte fiebant et inde carnem petere a Romanis populo Latino ius erat. Illic enim primitus Latini cum Romanis foedus percusserant et ex eo annua sacra instituta. Possumus eqs.: cf. Mai. 'Latinae feriae' 16.

7,27,11-17 16.2. Inscriptio ita legenda: Imperatori Cęsari Flauio Constantino, Pii Ipse ex Publii correxit filio, Augusto senatus populusque Romanus. Cętera integra sunt et aperta. 16.3. Fuit autem hic Constantinus Constantini Pii et Helenę filius. Fuit... filius ipse addidit in margine ,

Trans Tyberim apud cardinalem S. Marci; cf. CIL VI 7*a Trans Tyberim in ędibus cardinalis S. Marci IN LVDIO CYPHI PONTIFICVM VOTIS ANNVANT DII ROMANAE REI PVBLICAE ARCHANAQVE MORBIS PRAESIDIA APOLLINIS IVSSV. SVMA CVM VENERATI- ONE EX HOC PALLADIS CYPHO SACRAMENTA LIBARVNT. AN- NVANT QVORVM NVTV ROMA- NO IMPERIO REGNA

obsequiis iuuentus rudi atque incomposito motu corporum iocabunda gestus adiecit eaque res ludium ex Etruria accersendi causam prębuit. Cuius decora pernicitas uetusto ex more Curetum Lydorumque, a quibus Hethrusci originem traxerunt, nouitate grata Romanorum oculos permulsit. Et quia ludius apud eos istrio appellabatur, scenico nomen istrionis inditum est. Val. Max. 2,4,4, ubi uerbis pro obsequiis; Tusci pro

In ludio eqs.: cf. Per. 20,24,6-10 (Liv. 7,2,4; 7,2,6; Marcianus? [ non Capella ]; ex Mart. 5,78,25-27; 6,71,1-2?) Palladis autem cyphus dicitur quia Palladi sacer. 18.2. Annuant quorum nutu Romano imperio regna cęssere: hinc saltem discant Christiani principes regni successum ad Deum referre, non suę attribuere uirtuti. 19. A 72/4;

Ad S. Paulum In fine versus praecedentis scriptum
Semicapri quicunque subis sacraria Fauni,
Haec lege Romana uerba notata manu.
Hersalus hic iaceo, mecum Merralla quiescit,
Quę soror et genitrix, quę mihi sponsa fuit.
Vera negas frontemque trahis uel enygmata Sphingos
Credis? Sunt Pythio uera magis tripode.
Me

33.2. (VIRGINIVS) O magni animi uirum Virginium! Filiam sibi charissimam suis ipse manibus necare maluit quam uiuam relinquere nequissimo iudici stuprandam. O pulchram populi Romani in scelestissimum hominem uindictam! Nec Virginia ipsa potuit honestius mori, nec Claudii flagitium iustius puniri. 33.3. (X uiri) Decemuiri autem anno ab urbe condita CCCVIIII creati sunt et tertio anno

Integrum sic: Deo optimo maximo. Kalendis Sextilibus. Lucio Manlio et Quinto Torquato consulibus. Sempronius Tucidanus testamentum iure militari, quod ipse facio, legibus abesto. Ob Penum Italia pulsum fundos Baleares senatus populique Romani dono Suprascriptum datos Aurelius Tucidanus tacitam pecuniam, si uia Latina ossibus meis reponendis monumentum suo sumptu aedificauerit, habeto. Hermeti, liberto

ad conscribendas forenses actiones publicosque codicillos eligi deberet, scholastici ipsi, uix elementis grammaticalibus imbuti, quo impudentius quęstus gratia se se ingerunt, eo facilius cooptantur. 37.4. Hęc hactenus de antiquioribus Romanorum titulis electa, deinceps aliorum locorum eiusdem sęculi monumenta expedientur. III. EXTERNA 38.

47. Cf. CIL VI 13203 APVD FERENTINOS M. AVRELIVS ROMANVS ET AN- TISTIA CHRESIME VXOR EIVS FECERVNT SIBI ET LIBERTIS SVIS POSTERISQ. EORVM. ITEM LIBERTIS LIBERTABVSQ. EOR. MONVMENTVM CVM AEDIFICIO SVPERPOSITO. HOC AVTEM MO-

Aesculapio uota uouit: Aesculapius, Apolinis et Coronidis nymphę filius, a Chirone didicit medicinam. Cf. Tort. 'Aesculapius' Ei morbo affecti uota faciebant. 67.2. Hic tamen Romanus iniuste de morte queritur, quam ab eo passus est quem ipse interemit. Ne autem nomen hic sepulti lateret, subsignatum est: EQ. M. SP. POM., id est equitum magister Spurius Pomponius siue Pompeianus. Pompeius enim prętor in Hispaniam pro consulibus missus

CONIVGI AVG. AVG. SORORI AVG. 73.1. F. Filio. AVG. Augusto. PONT. MAX. Pontifici maximo. TR. POT. Tribunicię potestatis. IMP. COS. P. P. Imperatori, consuli, patri patrię. P. Q. R. Populusque Romanus. 73.2. Humanę salutis anno centesimo Nerua post Domitianum imperauit. Anno imperii sui secundo morbo periit, (Traianus) quum iam Traianum, genere Hispanum, qui ei successit, adoptasset.

(Tiro) Tiro autem miles nouus est et uox Gręca fortem sonat. Cf. Tort. 'Tyro' Fortes enim oportet esse qui ad militiam exercentur. RVBICON. Rubiconem. P. R. Populi Romani. 76. A 77/1, ubi parentes; cf. CIL V 607 TERGESTE C.

(Garamantes) et apud Garamantas nullam certam fuisse uxorem, Cf. Mela 1,45 sed filios cum matribus, filias cum patribus coire consuesse, Romanos tamen talibus ac tam foedis coniugiis nunquam fuisse usos. (Neruę lex) Nam si Nerua imperator fratris sororisue filiam haberi uxorem lege prohibuerit, Cf. Rep II, 288

STATVAS SVPERPONI TEST. IVSS. EX. LLS. . DCD. XX. P. R. 99.1. IN MEMOR. In memoriam Quinti Lepici, Quinti filii, Sergii Bassi. TEST. IVSS. Testamento iussit. Ex sestertiis centum milibus. P. R. Ponderis Romani uel pecunię Romanę. 99.2. Emporium sterni, id est forum mercaturę Ipse ex uernale (?) correxit lapidibus tegi.

LLS. . DCD. XX. P. R. 99.1. IN MEMOR. In memoriam Quinti Lepici, Quinti filii, Sergii Bassi. TEST. IVSS. Testamento iussit. Ex sestertiis centum milibus. P. R. Ponderis Romani uel pecunię Romanę. 99.2. Emporium sterni, id est forum mercaturę Ipse ex uernale (?) correxit lapidibus tegi. (Emporium) Emporium enim dicitur

4170c INTERAMNII PROVIDENTIAE. TI. CAESARIS AV- GVSTI NATI AD AETERNITATEM. Correxi ex AETNITATEM COS. ROMANI NOMINIS SVBLATO HOSTE PERNICIOSISSIMO. P. R. FAVSTVS TI- TIVS LIBERALIS. VI. VIR. INTER. Ipse ex ITER. correxit P. S. F. C.

TIVS LIBERALIS. VI. VIR. INTER. Ipse ex ITER. correxit P. S. F. C. 103.1. TI. Tiberii COS. Consulis. P. R. Populi Romani VI. VIR INTER. Correxi ex ITER P. S. F. C. Sex uir Interamnatum Correxi ex Iteramnatum pecunia sua faciundum curauit.

CIO NATVRAE CONLATVM. POSSES- SORES. INQVILINI. NEGOCIANTES. VIAE STRATAE CVLTORES HER- CVLIS RARISSIMO. L. D. D. D. 104.1. Sic integrandum: Tito Flauio, Titi filio, Cultori Isidoro, equiti Romano, patri duorum equitum, publicis omnibus honoribus honeste functo, consuli quinquies, bis auguri, sacerdoti, pontifici, pręfecto sacrorum, patrono municipii Interamnatum, Causentinorum, Vindemnatium, uiro bono, et quę sequuntur. L. D. D. D.

scriptorum indicat autoritas. (Strabo) Nam et Strabo in suo Geographię libro Delmatarum emporium Salonas esse asserit ac de ipsis Delmatis Ea gens, inquit, annos compluris aduersus Romanos bella gessit. Strab. Geogr. 7,5,5 (Plinius) Plinius quoque Secundus ait: Salona colonia ab Iadera CCXXII milia passuum. Petunt

ad naues fugere compellunt. Atque talis fidei talisque in bello uirtutis tunc fuere Salonenses nostri! IV.3. (Diocletianus) Huc accedit quod Diocletianus imperator, Salonis natus, uirtute rebusque gestis ad Romanorum imperium meruit promoueri. Deposito deinde imperio priuatam uitam peregit in patria. Et quum Romam ad pristinam dignitatem reuocaretur, maluit hic consenescere priuatus quam Romę imperare: usque adeo coeperat eum et amoenitas loci et tranquillum in secessu

TRIBVNIC. POTEST. X II. IMP. XX II. COS. XVI. CENSOR PERPETVVS. P. P. PEDITIBVS ET EQVITIBVS QVI MILITANT IN COHORTE. III. ALPINORVM ET IN. VIII. VOLVN- TARIORVM CIVIVM ROMANORVM. QVI PEREGRINAE CONDICIONIS Ipse ex CONDITIONIS correxit PROBATI ERANT. ET SVNT IN DEL- MATIA SVB. Q. POMPONIO RVFO.

Ipse ex priu (?) in pręter correxit stipendia quę meruerunt, priuilegium facit quo ipsis uxoribusque eorum, liberis posterisque eorum ciuitatem donat, id est ut ciuium Romanorum iure utantur et pro ciuibus habeantur. Atque hoc ipsum principis priuilegium descriptum fuisse Romę dicitur in tabula ęnea quę muro affixa erat post templum Octauiani Augusti ad Mineruam, loco uidelicet conspicuo, ut legentes illorum qui sic

(Alpini) Alpini sunt qui sub Alpibus habitant, Ligures. De cohortium autem generibus diximus. Cf. In epigr. 124,4 (Romani) Et in octaua uoluntariorum ciuium Romanorum : id est eorum qui ultro se obtulerant in militiam, uolones olim dicti quia post Cannensem cladem serui in militiam recepti acceperunt libertatem quum sponte se obtulissent.

Alpini sunt qui sub Alpibus habitant, Ligures. De cohortium autem generibus diximus. Cf. In epigr. 124,4 (Romani) Et in octaua uoluntariorum ciuium Romanorum : id est eorum qui ultro se obtulerant in militiam, uolones olim dicti quia post Cannensem cladem serui in militiam recepti acceperunt libertatem quum sponte se obtulissent. quum... obtulissent ipse

De magistratibus autem qui hic Domitiano tribuuntur in pręcedentibus est tractatum. Cf. In epigr. 2,1; 68,2; 71,2 125.6. Nihil aliud hoc loco explicandum restat nisi quod et te ius Romanę ciuitatis possidere credi par sit, quum et priuilegium possis ostendere et Papalis cognomen geras. Papam enim Romę modo pręesse nouimus, cui tunc Cęsares Augusti pręfuerunt.

III 130* (1) ( "sed recensione plane diversa ab ea, quam noverat Marulus posterioresque", CIL III, p. 274): D. M. / L. CORNELIO L. F. BEATISSIMO AN. XX / ORDINIS MILIT. COH. I. A. CLASSE ROMAN. NO n / PERIT SINE NOTA EORVM INTERFECTVS / PERIT ET CONCLAMATVS EST // S. C. EX AERARIO CIVI NOBILI / SSIMO B. MER. P. Salonis .D..M. L. CORNELIO.

PL. M. post VIX. addidit in margine ANN. XXIX. FVIT. ORDI- NIS MILIT. COH. I. HABVIT. VII. SPOL. X I. CORON. CIVIC. A CLAS- SE ROMAN. CVM EORVM NOTA INTERFECTVS PERIIT. ET A SO- CIIS CONCLAMATVS EST. S. C. EX AERARIO CIVI NOBILISSIMO ET. B. M. P. III. IDS. IVLIAS. 126.1. D.

ab inimicorum oppressione liberasset. Ea erat ex fronde querna, quoniam cibus uictusque e quercu capi quondam solebat. Ciuica enim corona eqs.: cf. Per. 27,10,1-3 A classe Romanorum fuit interfectus: tunc, opinor, quum Marcus Octauius (ut dictum est supra) Cf. In epigr. IV,2 Salonas cum nauibus ueniens obsedisset et quum per dolum ex insidiis fuit

uiribus capiendam mercedem contendamus quę nobis ab ipso omnium rectore ac dominatore Deo promissa est. Sola enim neque uetustatis sentit situm neque sui status mutationem formidat nec ullum suę felicitatis finem futurum expectat. Eam autem assequemur si, sicut Romani imperatores contra inimicos magno animo dimicabant, ita nos aduersus prauas cupidines boni et ęqui rationem tuendo depugnabimus acriterque resistemus. V.3. Gloriosum est profecto aduersariorum conatibus reluctari, reluctando superare,

non laus in marmore incidenda uel in chartis describenda, sed illa inęstimabilis atque ineffabilis gloria in cęlesti regno perpetuo permanenda diuinęque destinationis immobilitate stabilienda, neque minuenda unquam neque finienda. Non hanc acceperunt ueteres Romani, non Carthaginenses, non Macedones, non Athenienses, non Thebani, non Lacones, non alię nationes quę diu multumque dominatę sunt, quoniam quos uera latuit religio, ueri boni mercede indigni fuerunt. V.4. Solis itaque in Christum

quadringentas XX. Plin. Hist. nat. 8,64, ubi primus autem Scaurus aedilitate; dein pro deinde 132.3. Aulus igitur Terentius apud Salonas Romano more in agonali ludo pantheras exhibuit et qui id fecerit, ut posteris quoque notum foret, litteris in marmore sculptis testatus est. Hoc equidem in illo amphiteatro factum reor cuius adhuc uestigia extare cernimus. 132.4. Et satis certe

Correxi ex F. L. CONSTANTI. NOBI- LISSIMO AC BEATISSIMO. CAESARI. COLL. FABRVM .VENERIS. 135.1. De Flauio Constantino Cęsare superius inter Romanas inscriptiones est relatum. Cf. In epigr. 16,1 Huic ob merita collegium fabrorum ędis Veneris statuam erexerat atque ita insculptis in marmore litteris inscripsit: Flauio

and about him we know that he was received in Venice in great pomp on 7 October. (Compare: F edeles Tamás, Egy Jagelló-kori humanista pályaképe. Csulai Móré Fülöp (1476/1477–1526), Levéltári Közlemények, 2007, 60–61.) The misunderstanding stems from an incorrect resolution of the Roman-type date at the end of the letter. According to Roman calculation we do not add 17 days to the Kalendae, 1 October, but distract 17 days, and this is how we get the real date of the letter, 15 September. This way of dating can be reconciled with Csulai’s trip, who was already in Zengg at

in great pomp on 7 October. (Compare: F edeles Tamás, Egy Jagelló-kori humanista pályaképe. Csulai Móré Fülöp (1476/1477–1526), Levéltári Közlemények, 2007, 60–61.) The misunderstanding stems from an incorrect resolution of the Roman-type date at the end of the letter. According to Roman calculation we do not add 17 days to the Kalendae, 1 October, but distract 17 days, and this is how we get the real date of the letter, 15 September. This way of dating can be reconciled with Csulai’s trip, who was already in Zengg at the end of September, where he embarked on a ship to

Stephanus Brodarych decretorum doctor secretarius reverendissimi domini Quinqueecclesiensis cancellarii regni Hungariae.

való viszonyához, Budapest, 1914, 125. 2 1. He has learnt that a papal envoy arrives in Hungary with an aid of fifty thousand gold coins. This is needed badly for hiring mercenaries as soon as possible. – 2. The Turks occupied Wallachia again, and, together with the two Romanian voivodships and the Tatars they represent a serious threat to Transylvania and Szörény, and even the whole country. A significant Turkish force assembled already near Szörény which, although would not start an overall attack on the country, can cause considerable harm through minor

by Louis II to Brodarics on 1 June 1523). He fought the throne back in January 1524 from his own brother Radu VI (Radu Baduca) who got the position from the Turks. 5  Austrian Archduke Ferdinand Habsburg (1522–1564), brother-in-law of Louis II, Hungarian and Czech King (1526–1564), Holy Roman Emperor (1558–1564). 6  Pope Clement VII. 7  Andreas da Burgo (dal Borgo) (1467–1533). Comes from a merchant family in Cremona. He was raised in the court of Ludovico Sforza in Milan and entered the service of Maximilian Habsburg in 1502. Fulfilled diplomatic tasks until his death.

fusius omnia, quae ad conatum caesaris cognoscendum pertinent, intelliges. 12 Datum Posonii, feria tertia intra octavas Epiphaniarum Domini. Anno eiusdem millesimo quingentesimo vigesimo quarto.

dominum cancellarium 4 Hungariae (sine omni assentatione loquor) habet Vestra Sanctitas, ultra quam dici ac credi potest, in his rebus sedulum ac diligentem. Me minimum Vestrae Sanctitatis servulum tanto habet Vestra Sanctitas minus utilem, minorisque momenti, quanto me minorem istic mea Romana absentia esse voluit. Sum tamen is, qui cum vidua illa et ipse in gazophylacium minuta quanquam aera proicio, 5 et cum omni mentis sinceritate Vestrae Sanctitati ac Sanctae Sedi Apostolicae pro mea exilitate servio. [3.] Dominus baro 6 ita a nostris omnibus amatur,

non suadentibus solum, sed hortantibus ac rogantibus etiam, non suscepimus.” See the letter by Brodarics on 6 September 1526.) 11  Nándorfehérvár (today: Beograd, Serbia) was occupied by the Turks on 29 August 1521; Bey of Nándorfehérvár Bali occupied Szörényvár (today: Turnu-Severin, Romania) in September 1524. 12  Reference to the German peasants’ war. 13  Brodarics had done services to Sigismund in connection to the Duchy of Bari before. (More on the case of the Duchy of Bari: AT, VIII. 295–379.) 17  16  Andrzej

2005-01-29T00:21:00 Quod non solum Graecos, sed etiam Romanos auctores in suis theatris factitasse memoriae proditum est, hoc ego non sum reueritus facere, presertim hoc tempore nouum Poema recitaturus de maioribus uestris, hoc est Epidauro Romana Colonia, in quo sane sin minus ingenio saltem amore atque beniuolentia erga patriam laudabimur; alioquin

Quod non solum Graecos, sed etiam Romanos auctores in suis theatris factitasse memoriae proditum est, hoc ego non sum reueritus facere, presertim hoc tempore nouum Poema recitaturus de maioribus uestris, hoc est Epidauro Romana Colonia, in quo sane sin minus ingenio saltem amore atque beniuolentia erga patriam laudabimur; alioquin proderit me hoc uobis emendandi operis gratia priusquam publicetur recitasse. Nam ut stilus et usus magister est, sic etiam auditorum consessus, hominum concursus et expectatio,

et memorare canendo,
7.3.84  Si qua ignota latent multosque sepulta per annos,
7.3.85  Quae Mors et nigris Obliuio decolor alis
7.3.86  Occulit, in lucem reuocate et ferte sub auras!
7.3.87  Barbara Romanis urbs est formata colonis,
7.3.88  Quam ueteres dicunt Epidaurum, millibus a qua
7.3.89  Dalmaticus distat centum Naro; Plinius orbis
7.3.90  Describit qua parte situs – ne pignoris expers
7.3.91  Aut

Indicta est!« Quod si detur, uestigia quamuis
7.3.150  Multa negant, tamen hoc dicendum: obscura fideles
7.3.151  Oppida scriptores multoque minora recensent,
7.3.152  Nec uideo quare Romana colonia tantum
7.3.153  Contemni meruit simulacra uel umbra Quiritum.
7.3.154  Hinc magis illorum est, urbis quam culpa, locorum,
7.3.155  Atque orbis quicunque situs scripsere quod illa

et talibus orsa querellis:
7.3.230  »Euertisne meam, rerum Pater optime, gentem,
7.3.231  Prosternique iubes Epidaurum a culmine summo
7.3.232  Immeritamque dari flammis? Mea cuncta cremare
7.3.233  Moenia Romanisque paras uiduare colonis
7.3.234  Illyricum littus? Meque et mea nomina deles?
7.3.235  Quid tamen haec sceleris clades ulciscitur? Ausus
7.3.236  Si praeclusa suis maria infestare rapinis

mea nomina deles?
7.3.235  Quid tamen haec sceleris clades ulciscitur? Ausus
7.3.236  Si praeclusa suis maria infestare rapinis
7.3.237  Barculus, insignis latro; si foedere rupto
7.3.238  Perfida Teuca fuit Romano infecta cruore,
7.3.239   Non ego peccaui nec sum rea, proxima nobis
7.3.240  Si modo barbaries abigendae est dedita praedae!
7.3.241  An, si finitimi Thraces immanibus ausis

malis et inhospita pectora saeui
7.3.243  Errauere Scythae, me damnum et poena sequetur?
7.3.244  Immunem cuius memini me uiuere ritu
7.3.245  Siluestri, nec sic mulctabar barbara quondam;
7.3.246  Nunc ubi Romano penitus splendescere cultu
7.3.247  Nec rudis oblito uideor mansuescere pago,
7.3.248  Ad mores artesque bonas prouecta Quiritum,
7.3.249  In speciem magnae deducta propagine Romae –
7.3.250  Nec sapio

principi, ordinarie in alma Academia Patavina feliciter legenti, felicitatem. Pater Atlas, quia astrorum motus optime calluit, ideo caelum manibus amplecti dicitur. Quod a Ptolemaeo et Alphonso, rege Hispanorum et imperatore Romanorum, compertum est satis trepidare. Forte quia, senio confectus, robore corporis molem tantam sustinere non valet. Vel forte, quia pater ipse physica cognitione non bene firmatus monitusque caelos a suo motu trepidationis firmare non potest. Quare, Federice, philosophorum acutissime

vi corpus humanum in febrem dispositum sic improvisum invaderet. Velle etiam singulas utilitates, quibus humana fragilitas sibi subvenire posset, annus certe non sufficeret eas enarrare. Quia si solum ritus priscorum patrum sacerdotumve Romanorum, aliorum etiam, qui artem magicam arte astronomica exercebant, etiam per apparatum exorcismum, augurium, auspicium, volatum, scintillationem , hydromantiam, pyromantiam, spatulam et alias 32 partes in lege nostra modo prohibitas,

peterent, ipse constanter pro ueritate stetit nullum ueritus periculum, pręterquam ne alij uel territi uel decępti subuerterentur. Et quoniam persecutionis procella iam ecclesię turbauerat bona, a Paula uidua Romana, quę et genere et sanctitate nobilis erat, uitę sustentamenta accepit, eamque non minus caste quam familiariter coluit. Multa extant quę illi et Eustochio eius filię pręcipienda conscripsit. Eandem

ad Ruffinum ita ipse describens Mense , inquit, augusto, flantibus ethesijs, cum sancto Vincentio pręsbitero et adolescente fratre et alijs monachis, qui nunc Hierosolymę commorantur, nauim in Romano portu conscendi, maxima me sanctorum frequentia prosequente ueni Regium, in Syllaceo littore paululum steti, ubi ueteres didici fabulas, et pręcipitem fallacis Vlissis cursum et Syrenarum

putabat, sed etiam illic ipsum inuenit inuidia: ab Arrianis infestatur, pugnas hereticorum patitur. Et cum molestias uix ferret, ad Damasum Pontificem maximum lamentabundus ita scribit: Ego Christi uestem Romana in urbe sucipiens, nunc barbaro Syrię limite teneor. Verum (ut ait gentilis Poeta) cęlum non animum mutant qui trans mare currunt. Ita me incessanter inimicus post tergum insecutus est, ut

ad Eustochium uirginem scribens docet, cum ait: Quoties ego ipse in eremo constitutus, et in illa uasta solitudine, quę exusta solis ardoribus horridum monachis pręstat habitaculum, putabam me Romanis interesse delicijs. Sedebam solus, quia amaritudine repletus eram. Horrebant sacco membra deformia et squalida cutis situm ęthiopicę carnis obduxerat. Quotidie gemitus, quotidie lachrimę,

semper uicerat, coronam acciperet immarcessibilem, febri ęstuare coepit. Cumque nosset diem sibi imminere postremum (sicut Eusebius de illo traditum nobis reliquit, ad Damasum Portuensem episcopum et Theodonium Romanum senatorem scribens), de lectulo in quo languens positus fuerat, humi se collocari sacco suo coopertum iussit. Conuocatisque discipulis monere atque hortari illos non destitit: Deum timeant, humilitatem

optatum locum peruenientes credunt, peccata confitentur, baptizantur. Erant numero fere trecenti. Tot igitur saluati sunt, dum duorum salus Hieronymi ope defenditur. Duo iuuenes Romani ab urbe Syriam uersus reliquias huius Sancti uisendi gratia tendunt. Iam Bizantium aduentantes ab apparitoribus capiuntur. Coram Bizantij pręside homicidij accusati (duo autem ruri occisi inuenti fuerant

omnes psalmos lib. I Translatio psalterij iuxta Hebraicam ueritatem. In Mattheum lib. IIII. In Marcum lib. I. In epistolam Pauli ad Romanos ad Heraclium fratrem secundum Origenem lib. I. In epistolam ad Galatas lib. IIII. In epistolam ad Ephesios lib. III.

(ut Apostolus ait), sed non secundum scientiam. Hieronymum quippe studiosus, quanuis Delmatam fuisse sciret, sancta quadam inuidia delinitus non indignum monacho putauit de alieno facere si posset suum. Hieronymus , inquit, uir sanctissimus et doctor celeberrimus, Sanctę Romanę Ecclesię cardinalis pręsbiter, natione Italicus ex oppido Stridonis in Istria prouincia constituto, quod quidem a Gothis euersum fuerat Pannonię quondam Delmatięque confinium. Quomodo, quęso, ista simul stare possunt, ut oppidum aliquod Pannoniam Delmatiamque disterminet,

desuetudine ac situ quodam consenuerim: scitis enim quantis angustiis, quo sermone quotidiano inter provinciales obruor, ut vix succissivo tantum tempore nec nisi libris legendis vacare possum; quo magis magisque mirandum esset litteras et verba Romana: quae nunc ubique locorum in tanta hominum colluvione degenerant, mihi penitus non exolevisse; praesertim cum mihi non patria nec ingenerata, sed nova et ascita et aliunde sita fuerint: quae tamen si mihi propria et nativa contigissent: neque alius sermo quam latinus mihi peculiaris ac

quam mediocrem, membra bellis accommoda firmissimas manus, sensus fere omnes integerrimos: conspicuum et venerabilem in senectute incessum: vocem bellicam et canoram, gestus omnis decoris plenissimos, cultus ornatissimos, sed citra luxum et nihil eviratos habuit; jaculari equitare et Romano more exerceri solitus, dotes corporis a natura datas, assiduo usu et tricocinii documentis auxerat: inde robore et arte lacertorum fretus, una manu binos arcus et una vice multis admirantibus saepius inflexit; quantum vix in singulis alii facere potuerunt; eumque crudam

U. 0. hystorias. excellentes in omni doctrina et sanctitate viros; et quorum memoria nunquam interitura est, genuit. Quis Claudium ex Dalmatarum; quis Diocletianum, quis Aurelianum, Maximum, Probum, Constantinum et ex Triballis Justinum Romanos Duces, et imperatores Maximos Illuriciano sanguine procreatos non meminit? Quis Orpheum? Quis Zalmoxidem? quis Anacharsim? quis Democritum? quis ipsum Martem ejus idem provinciae municipes inficietur? quis Quirinum Siscianum praesulem Martyrii corona illustrem? quis

virum Hieronymum aeque linguarum, atque doctrinae et integritatis et omnium virtutum genere cumulatissimum non admiretur? ut taceam Gothos nobis Conterraneos: qui rerum potiti sunt: quorum etiam foeminas fuisse bellicosas ex Amazonum genere memoriae proditum est, ut Pontifices Romanos Cajum et Joannem etiam Martyrio coronatos omittam: quis sanctissimum Regem Vladislavum cui coelitus corona delapsa est? quis illum qui se victimam pro re Christiana devovit nostri Regis Patruum satis praedicare posset? ut innumerabiles taceam. Hunc nostrum Regem Vladislavum cum

respondet; quis orbis terrarum imperio dignum non judicet? Sed omitto nationes; redeo ad Patriam urbium Dalmatarum primariam, cuius originem indagare non tam necessarium quam difficile est. Constat tamen Epidauro a Sarracenis eversa huc reliquos cives migrasse, mox etiam posteriores Romanos ad Illuriam recuperandam bellum gerentes Reges secutos mortuo Rege ibidem consedisse et nostram Civitatem (hoc est) priorem Coloniam casu et fortuna auxisse. Nomen vero Ragusae inditum a regendo unius litterae permutatione cum Barbara

ad Illuriam recuperandam bellum gerentes Reges secutos mortuo Rege ibidem consedisse et nostram Civitatem (hoc est) priorem Coloniam casu et fortuna auxisse. Nomen vero Ragusae inditum a regendo unius litterae permutatione cum Barbara colluvies Romanum sermonem ubique locorum depravaret: neque vero ' A keziratban: Zamolsidem. - U. o. coronatus. A javitast en eszkozoltem. ^ U. 0. Epidario. * A bellum utan a gerentes-t a helyes

A bellum utan a gerentes-t a helyes ertelem helyreallitasaert magam tettem a szovegbe. ^ Ragusa etymonjat a regendo keresni legalabb is ketes dolog. pernegaverim nostram Civitatem multis nationibus coaluisse Romanis Graecis Sclavis. Nam si nimis antiqua repeto in nostris majoribus referam Aesculapium Apollinis filium et Epidaurum et Achaiam quae post Ogygen habitata tantam famam in regendis civitatibus comparavit: ut S. P. Q. R. maximam legum et institutionum partem ab inde

aliunde primitus fluxisse ipsum nomen testatur, cuius meminit Gregorius in Epistolis; et Hieronymus in Hilarionis vita: et in quarto Caesaris Commentariorum libro mentio est: et in Plinio capite XXI libri III naturalis historiae quam ibidem fuisse etiam Romanam Coloniam facile cognoscimus. Quod si posteriore Colonia prior aucta est recte nos scripsimus.
Ocelle mi Ragusa, Ocelle mi patria
Soli marisque quod solum omne circuit
Propago vera verior Colonia
Bis prolesque Quiritum. Cum vero binominis

nostrae vero dicionis nedum omnia salva sed etiam in dies aucta reliquerunt. Quare cum fidem Christianam, nec sine nostrorum persuasione recepissent, multos ex illorum principibus in nostros optimates ascivimus. Praesertim Belli Regis socios: qui Romam profecti et mox una cum Romanis huc reversi sunt; ut Illyricum recuperarent quo Rege, quem secuti fuerant, apud suos Triballos mortuo et sepulto hic consederunt: ^ A kcziratban: Achium. * U. 0. Illarionis. •' U. 0. hystoriae.

mare proximum tutata est. Nam ut navigantibus tutum praestaret accessum tot pyratas saepius captos suspensosque suae temeritatis poenas luere coegit infensa latronibus et pacatissima. Caeterum omissa patria, veniamus ad familiam cuius sucurculus ut major fere pars patritiorum Romano germine sobolescit: hinc illud summi poetarum Genus a quo Sergia nomen haec gens tot insignibus viris in nostra Civitate censetur: sed maxime Ceonico Pasquali nostro Avo et huius defuncti patre: neque enim de suo principe tantum benemeritus est: cujus ob singularem prudentiam a

honos qui diceris, atque putandus
f7.4  Alter namque Deus nobis; cui signa colossi,
f7.5  Pyramidumque apices, altisque imposta columnis 5
f7.6  Atria decrevi dare, dum Capitolia sacrant
f7.7  Romani Cives, summa pietate colendo,
f7.8  Virtutum decus, et magna aevi gloria nostri,
f7.9  Sacratae stirpis per saecula clara Propago,
f7.10  Indice quo vixi, colui quo rura sororum, 10
f7.11  Quoque diu

pacis arbitrium et moderatorem uniuersa Italia habet et reueretur, praecipue Adrianus VI. sanctissimus Pon. Max. cum R. pub. Florentina hylari animo et serena florente complexus est; ipse pro tutore totius ecclesie, illi uero pro duce Fluentini senatus, nec a b re, quoniam Dux inclytus Romanorum procerum more res Italas et armis moderatur et honestis moribus illustrat, et quem indigentem appellari liceat et in templa recipi ut cui par gratia referri non possit, hinc saltem exoluatur quandoquidem tumultuantem Italiam et res nouas molientem sedente Iulio eius patruo et tuo auo Pon.

sibi comparauit, cuius sublimibus pedibus obsecro me offer pro planta, hocque itidem tuis fiat deflexo poplite queso et hoc nostrum munusculum serena fonte suscipe quamuis sit impar animo tanti principis attamen animus noster est ingens ut sese tibi pro perpetua seruitute dedat. Vale, nostrae Romanae fidei et gloriae future Caesar, Vale et fauste. Callii. VI. Kal. Augusti MDXXII

si post sitientia labra
1.13  Inspiceres, puros perfundas Virgo liquores.
1.14  Hoc pede non ludam Trojam, olim namque ruentem
1.15  Crimine Tyndaridis, vel Thebas; ossibus haud hic 15
1.16  Implebo Aemathiam Romanis; fonte superbo
1.17  Sed madidus referam quae sanctum sidus adorant.
1.18  Quare praebebis nostras quod mulceat aures.
1.19  

Pipleo summo de uertice nata
b9.8  Nos nostrosque lares exornat, Marte furente
b9.9  Militis usus adest, Naiades mihi menia cingunt
b9.10  Saltantes satyri, driades quoque sepe puelle
b9.11  Hortulus ipse uocor Romanae uita iuuente
b9.12  Quicquid enim Parthus, quicquid tenet Indus Arabsque
b9.13  His opibus letor, Ioue, celo, menibus altis
b9.14  Vita mihi foelix superum comes atria celsa
b9.15  Templa deum semper

rupis
Descendens lauroque caput pręcinctus Apollo,
1.5   Non Nysę numen, furiata mente Lyęus,
Pieridumque chorus. Nam non ego dicere Troię
Excidium Thebasue paro nec sparsa cruore
Thessala Romano bellis ciuilibus arua,
Sed cęlo cognatum opus arcanisque sacratum
1.10   Mysteriis. Quorum qui solus crederis autor,
Solus, magne deus, mihi iam cantanda ministres. Iudei

possumus dicere; sub eo chiliarchę pręfectique erant, quorum nutu atque auspiciis singuli plebis ordines regebantur disponebanturque. Hinc profecti Seleuciam sibi subegere, deinde Macedoniam, neque eo contenti Italiam quoque armis inuaserunt. Non semel cum illis congressus Romanorum imperator cum semper inferior discessisset reipublicę consulere cupiens foedus cum ipsis iniit; qui pacta pacis fideliter obseruantes bello abstinebant. Bladinus autem, Salonarum rex, fama potentię eorum cum non parum terreretur, ubi audiuit sua lingua eos uti et

erat, cum philosophis aliisque incredulis contendere ausus, nonnullos ex iis in Christum credere compulit. Inde Cassariam accedens gratanter est susceptus ibique regni sedem posuit, fidelis inter fideles quos iam Constantius conuersos baptizauerat. Erat tunc summus ecclesię Romanę pontifex Stephanus, qui cum mirifica Constantii opera audisset, uidere illum cupiens, ut ad se ueniret, per litteras petiit. Vir igitur sanctissimus Constantius, cum interim ex pontificis autoritate presbyteros ordinasset, Vetus Nouumque instrumentum ex Gręco in linguam

sicut rogabatur, accersitis omnibus regni sui pręfectis decurionibusque ciuitatum conuentuque habito ad Quinque ecclesias in campo qui Cossouus nuncupatur litteras aperiri fecit et cunctis cum silentio audientibus publice recitari; quę in hęc fere uerba scriptę erant: Romanus pontifex et Cęsar Augustus Zuonimero regi populoque eius salutem. Rem certe indignam et Christianorum principum ignauię adscribendam existimamus ut Hierosolymę sanctaque loca, in quibus Christus Dominus pro nobis nasci, pro nobis mori uoluit, ab infidelibus tam diu

kratice razriješene po Nolhacu. Označeni elementi pisma. Označeno oštećeno mjesto po Abelu. Dodan naslov i podaci o piscu. Clarissimo uiro Domino Aldo Manucio Romano, impressorum summo, fratri et amico optimo. Excellentissime uir, amice obseruande, salutem ac prosperitatem. Iusseram cuidam librario Alemanno, Iordano nomine, Veneciis agenti sexto iam circiter abhinc anno, tum

expetitos, in quibus uires ingenii promeret. Eodem pertinent tot uerborum et sententiarum figurae, quas alter usurpat elegantissime, apte alter imitatur. Sed ingenue tamen illud oportet fateri, materia superari Vergilium, cum quo certatur oratione. Nam Romanorum res illustriores et magis amplae fuere quam quas Troia profectus in Italia gessit Aeneas. Ac tantum interesse constat, quantum dignitas aetatis ac splendor quidam et imperii maiestas praecelluit

reperiri non memini. Sed de huiusmodi plura uiderint doctiores.

Me uero cum primis, Ioannes Baptista, recreat quoddam ueluti omen huiusce impressionis beneque sperare facit de rege Francorum bellum hoc, quo Romana res concussa penitus fuit, quae deuictis hostibus postea totius orbis imperium consecuta est. Sed utinam quicquid iacturae factum est boni consuleretur, ut publico saltem commodo cederet! Noui Christianissimorum regum mores: nunquam putauisse sibi magis esse reges quam toti

beata tuae,
Vincere te saeuae miracula ficta chymerae?
Diuitiis Croesus, moribus ipse Numa es.

Io. 8. cognoscetis ueritatem, et ueritas liberabit uos . Casso nimirum labore tota gentilium philosophorum schola desudauit in quęrenda ueritate, quam sola Christi aperuit fides. Frustra Romani liberos se esse iactitarunt, dum orbi terrarum dominarentur. Fidei enim Christianę ueritas uere liberos reddidit credentes, non potentię fastus terrenę. Sola quippe ex corruptibilibus incorruptos et ex mortalibus facit immortales. Virtus

in Dei laudem | aut orando | aut aliquid aliud agendo expendat. Siquod momentum ocio transierit, illud sibi deperisse arbitratur. Porro, satis erit | sex horas ad mediam noctem somno dare, a media uero nocte Romano ritu initium diei capere, nisi aliqua corporis imbecillitas longiorem sibi quietem exegerit. Iste autem a media nocte ad sacrificia laudis Deo offerenda exurgendi mos omnibus monachorum collegiis iam inoleuit. Et quod Ecclesię instituto

hi enim sunt nubes cęli, qui super nos orationum suarum imbrem manantes | faciunt ut tam diu ad poenitentiam expectemur. Expectaris et tu. sed si moram feceris, ab Apostolo quoque audies: Ad Roman. ii Ignoras quoniam benignitas Dei ad poenitentiam te adducit? secundum autem duritiam tuam et impoenitens cor tuum | thesaurizas tibi iram in die irę et reuelationis iusti

nesciebant, per totam noctem humanę scientię laborantes et nihil capientes. Sapientiores igitur fuere illis piscatores nostri, quorum disciplinam, quam a Christo didicerant, et philosophi Ariopagum relinquentes sunt secuti | et ipsi Romani principes contempta idolorum cultura probauere. Totis enim imperii uiribus falsorum deorum religionem defenderant. uicti autem non armis, sed eorum qui cędebantur patientia Christum susceperunt, qui ab ipsis prędicatus fuerat.

| de cęlo canentium: Luc. II Gloria in altissimis Deo, et in terra pax hominibus bonę uoluntatis. Ob hoc equidem reor ipsum Christum ab Apostolo significatum, cum in fine epistolę ad Romanos dixit: Deus autem pacis sit cum omnibus uobis amen. Deus enim pacis est, qui inter Deum et hominem pacem ponere uenit, qui Iudeos et gentiles inter se dissidentes in una fide copulauit, qui noua ueteribus coniunxit et utraque

Dominum dominantium offendere non uerentur. testis est bis euersa Hierusalem, primo a Caldeis propheta dicente: Baruch 6 Propter peccata quę peccauistis, abducemini in Babyloniam captiui a Nabuchodonosor, rege Babyloniorum. deinde a Romanis. quod futurum illis prędixit Christus Dominus, quem ob inuidiam persecuti sunt. Hoc autem peccatis exigentibus euenire etiam in Ecclesiastico discimus, ubi dicitur: Eccl. IX Regnum a gente in gentem transfertur | propter

Proferam adhuc magis cruentum exemplum, sed minus rationis compotis uulgi. Titi milites. (!) Tito Hierosolymam obsidente | plurimi ex Iudeis fame compulsi ad Romanos transfugiebant (ut Iosephus autor est) percrebuit fama transfugas aurum haustum uentre gestare cum a suis nequid efferrent excuterentur. ob hoc a militibus Romanis clam excepti laniati-que exenterabantur. quęrebatur-que aurum intra cęsorum uiscera | nec fortasse inueniebatur. hac

(!) Tito Hierosolymam obsidente | plurimi ex Iudeis fame compulsi ad Romanos transfugiebant (ut Iosephus autor est) percrebuit fama transfugas aurum haustum uentre gestare cum a suis nequid efferrent excuterentur. ob hoc a militibus Romanis clam excepti laniati-que exenterabantur. quęrebatur-que aurum intra cęsorum uiscera | nec fortasse inueniebatur. hac tamen de causa ad duo milia hominum una nocte perisse constat. plures perissent, nisi re comperta cęsar scelus edicto compescuisset.

illa apud Babylonem seruitus (ut scriptores uestri testantur) septuagesimum annum non excessit. rursum natali solo restituti, rursum in omnibus reparati instaurati-que regnastis. Quęnam quęso causa est, quod post Christum a uobis condemnatum, semel a Romanis uicti, euersi, dispersi, nullam unquam pristini status faciem, nullam amissę dignitatis umbram recepistis? Iam mille quadringenti et octuaginta anni sunt, ex quo incerta sede uagi per omnes orbis partes errastis, sine lege, sine sacrificio, sine

Luc. 15 Erat quotidie docens in templo. Intuere pręterea indefessam Apostoli eius in prędicando curam. Ad Ro. 15 Scribens ad Romanos affirmat, quod ab Hierosolymis per circuitum usque ad Illyricum omnia repleuerit prędicationibus Euangelii Christi; et neque persecutionibus deterretur | nec uinctus desistit | in Euangelio se laborare dicens: usque ad uincula.

quo uel ipsorum superbia castigata submittat ceruices | uel aliorum territa in humilitatem conuertatur. Hierosolyma Quem superbum tunc non terruit Hierosolyma, uel cum olim a Caldeis euersa est | uel cum postea a Romanis? de qua Esaias prophetauit dicens: 26 notandum Dominus Deus fortis incuruabit habitantes in excelso, ciuitatem sublimem humiliabit, humiliabit eam usque ad terram, detrahet

Christum crucifixum colendum adorandum-que esse asseuerabant. Cum hac sententia finire martyrii uictoria erat. Vulnera autem corpore excepta, membrorum lacerationes, exustiones | fidelis militię insignia existimabantur | et inuictę uirtutis certissima testimonia. Atque ita Romani principes omnium potentissimi, urbium, prouinciarum, regnorum uictores a solis Christi seruis et inermibus et paucis et mori uolentibus uicti sunt. quando ne unum quidem ex his qui constanter Christum confitebantur, in suam trahere sententiam totis imperii uiribus potuerunt.

si res domi militiaeque gestas percurrimus, clarissima semper extitit. Ex ea enim tanquam ex faecundissimo quodam seminario dignissimi in omni uita uiri prodiere. Quorum qui domi claruerint, nemo est qui scire non possit, si perquirere libet. Ex his autem qui lustrandi studio et Romani nominis propagandi causa Italia egressi sunt, deuotissimi Sanctitatis tuae et sacrosanctae Sedis Apostolicae filii Bernardinus, Ioannes, Nicolaus et Michael descendere. Quorum res gestas et merita, quoniam uitali aura adhuc perfruuntur, silentio inuoluam. Quantae tamen maiores eorum

nostri commate interpunxi; exclamationis signum habent Gortan, Glavičić itaque agite ut tempus illud expectare possimus, cum certe robustissimum hominum genus et ad bella cum Turcis gerenda doctissimum seruasse uos non penitebit. Sic ciues Romanos et de republica quidem nostra optime semper meritos seruaueris, Pater sancte, sic neminem ex his qui tibi dati sunt perdidisse diceris.

15. At si gemitus nostros contemnitis et preces nostras non exauditis, sciat Sanctitas tua nos malis omnibus undique coangustari:

Et rursum: Auferam sepem eius et erit in direptionem. Demum ait: Hęc dicit Dominus: Ecce in iniquitatibus uestris uenditi estis et in sceleribus uestris dimisi matrem uestram. A Romanis talia passi sunt et adhuc per orbem dispersi in peruicacia impietatis suę perseuerant. Christus Deus Negant Messiam, id est Christum, Deum esse et ab hoc ipso propheta erroris conuincuntur.

post duos dies; in die tertia suscitabit nos. Eundem de Iudeorum perfidia lamentantem inducit ac dicentem: Ego redemi eas, et ipsi locuti sunt de me mendacia. Et ob hoc quidem propheta regnum eorum per Romanos prędixit euertendum. In Christo autem credituris Dei misericordiam pollicetur. Pręterea de eucharistię sacramento in salutem fidelium instituendo uaticinatur dicens: Viuent tritico et germinabunt quasi uinea;

SOPHONIAS SOPHONIAS, filius Chusi, filii Godolię, filii Amarię, filii Ezechię, prophetasse traditur in diebus Iosię filii Ammon, regis Iuda. Hic in suis uaticiniis prędicit Hierosolymam Romanorum uiribus casuram. Sacerdotibus praue uiuentibus exprobrat, idolatras maledictione lacessit, principum increpat superbiam, damnat auaritiam, explicat terrores futuri iudicii. Hinc fideles exhortatur, ut quęrant Dominum

suscepturis, de corporis quoque et sanguinis Christi futuro mysterio: Quid, inquit, bonum est et quid pulchrum nisi frumentum electorum et uinum germinans uirgines? Prędixit hoc secundum templum armis Romanorum destruendum, Christum Iudeis pro pecunia tradendum: Appenderunt, inquit, mercedem meam XXX argenteis. Prophetauit postremo de Antichristi aduersus Ecclesiam decertatione et eius interitu fideliumque

pugnandum Eleazarus, Saurę filius, per medios irrumpens cuneos elephantum, quo rex uehebatur, subeundo transfodit ruentisque belluę pondere oppręssus periit. Iudas post hęc Nicanoris castra deiiciens ipsum interimit. Cum Romanis societatem iniit. Hi Demetrio minati sunt, nisi missos faceret Iudeos. Cum Bachide et Alchimo, Antiochi militum pręfectis, congressus plurimis interemptis multitudine inimicorum obrutus periit. Cęteri fuga dilapsi

aduersariis confligit. Suis ad fugam conuersis Dei opem inuocat. Substitit acies, et in pręlium reuersus uictor euadit. Fugientes persecutus usque Cades ac tribus hominum milibus cęsis Hierosolymam rediit. Per legatos cum Romanis et Spartiatis redintegrat amiciciam. Post hęc Demetrii pręfectis occurrit in Amathite regione. Qui territi focis per noctem succensis, quo fugam dissimularent, antequam illuxisset, discessere. Mane re comperta

in Iudea diu a bello cessatum est. Symon igitur Gazarę, Bethsurę, Hierosolymę et arci Syon dominatus est nemineque eum armis lacessere auso tranquilla fruebatur quiete. Societatis foedus cum Romanis et Spartiatis repetiit conditionibus in tabella ęrea conscriptis. Clipeum aureum minarum mille per Numenium Romanis misit. Illi ipsum immunitate libertateque donarunt. Ipse quoque Antiochus, Demetrii filius, cum Symone

eum armis lacessere auso tranquilla fruebatur quiete. Societatis foedus cum Romanis et Spartiatis repetiit conditionibus in tabella ęrea conscriptis. Clipeum aureum minarum mille per Numenium Romanis misit. Illi ipsum immunitate libertateque donarunt. Ipse quoque Antiochus, Demetrii filius, cum Symone populoque Israhelitico amiciciam confirmauit paternis concessionibus multa quidem addens et plura promittens, cum

Antiochus, Demetrii filius, cum Symone populoque Israhelitico amiciciam confirmauit paternis concessionibus multa quidem addens et plura promittens, cum primum pulsis aduersariis regnare coepisset. Numenius pręterea a senatu Romano ad Ptolomeum attulit litteras, quibus iubebatur, me Iudeas oppugnaret neue oppugnantibus auxilium ferret. Hoc idem imperatum Demetrio, Attalo, Arabę, Arsaci ac cęteris orientis principibus. Antiochus autem, qui tam

summa belli gloria extiterit / vt caeteris gentibus maxime fuerint formidabiles: sed infoelicibus postmodum succaessibus omnem famam denigrauerunt: Testis est Italia / quae saepius gallico sanguine maduit / Crebrae Gallorum in Italia strages. vt Romani plures de gallis triumphos / quam de toto terrarum orbe duxerint: testes sunt Delphii vbi vnica tempestate gallorum exercitus Brenno duce concidit: Galli apud Delphos deleti. testis est Asia, in qua Tolostobogi / Tolostobogi. Trocini /

Scythae 3 regna in Asia condiderunt. Parthi / quorum duodeuiginti regna fuisse produntur / Parthorum 18. regna. ad tantam magnitudinem peruenerant / vt multos per annos toti ferme Asiae imperauerint: Parthi domini asiae. Romanosque in id tempus florentissimum ac potentissimum populum / recentibus quoque victoriis Aphricae / Numidiae / Hispaniarum / Galliarum / Britaniae / ac omnium nationum intra Rhenum Danubium et mare Lybicum existentium / subacta quoque Syria / ac duabus Armeniis in potestatem redactis

/ Numidiae / Hispaniarum / Galliarum / Britaniae / ac omnium nationum intra Rhenum Danubium et mare Lybicum existentium / subacta quoque Syria / ac duabus Armeniis in potestatem redactis exultantem duobus praeliis Crasso ac M. Antonio ducibus grauiter afflixerunt. Parthi Romanos caedunt. Quid commemorem bellicam fortitudinem Bactrianorum / Fortitudo Bactrianorum. qui a Scythis originem traxerunt? Foeminas enimvero Scytharum ad summum gloriae fastigium vnica bellandi scientia peruenisse liquer. Foeminae

occupare conantibus / magna clades maiusque dedecus illatum est. Persae infamiam in graecia consecuti. At Macedones (vt modo Athenienses / Lacedaemoniosque praetereamus) vniuersae Asiae dominati sunt. Macedones vniuersae imerauerunt Asiae. Romani Europam Aphricam / atque Asiam ad Caucasum montem tenuerunt. Termini Romani imperii. Quorum victricibus armis Indi Indi. Seres / Seres. ac nonnulli Scytharum Scythae. territi

in graecia consecuti. At Macedones (vt modo Athenienses / Lacedaemoniosque praetereamus) vniuersae Asiae dominati sunt. Macedones vniuersae imerauerunt Asiae. Romani Europam Aphricam / atque Asiam ad Caucasum montem tenuerunt. Termini Romani imperii. Quorum victricibus armis Indi Indi. Seres / Seres. ac nonnulli Scytharum Scythae. territi legatos ad Caesarem Augustum Caesar Augustus cum muneribus miserunt.

Hebraeos electum sibi populum / Hebraei castigati a deo. apud quem Christus natus est / castigari uoluit? si impotenti Pharaonis imperio diu pressit: Hebraei Pharaoni seruientes. si Hierosolymam caput Iudaeae poene solo per Romanos aequauit / Hierosolyma diruitur. atque Hebraeos transgressos fines iusticiae vagos per orbem afflixit / Hebraei hodie quoque affligunt ac in hanc vsque diem affligit: si tot amplissima regna florentissimasque Respublicas euertit: num

/ Albaniam / Cappadociam / Syriam / Aegiptum / Taurum /Caucasum transgressa: quae in Bactris / Medis / Persis dominata toto oriente possesso: quae Indiae victrix per vestigia liberi Patris atque Herculis vagata est: quam contusam vix tribus ingentibus bellis Romani domuerunt. Macedonia vix tribus bellis a Romanis domita. Quid commemorem graecorum imperia / et Epirum regiam Aeacidarum / Epirum regia Aeacidarum. aliasque validas ac populosas prouincias a Thurca subactas? nuper potentissimum Soldanum

quae in Bactris / Medis / Persis dominata toto oriente possesso: quae Indiae victrix per vestigia liberi Patris atque Herculis vagata est: quam contusam vix tribus ingentibus bellis Romani domuerunt. Macedonia vix tribus bellis a Romanis domita. Quid commemorem graecorum imperia / et Epirum regiam Aeacidarum / Epirum regia Aeacidarum. aliasque validas ac populosas prouincias a Thurca subactas? nuper potentissimum Soldanum regem Syriae / ac diu sibi parem pluribus memorandis proeliis

/ non pari animi magnitudine Britannia / Bohemis ad hoc / et Hungaris / caeterisque validis gentibus non detrectaturis. Num vos fortissimi Germani eritis in tanto discrimine spectatores? non commouebimini Reipublicae Christianae ruentibus habenis? Vos exterarum gentium pari iugum insueti imperium Romanum ab interitu vindicauistis / Romanorum imperium a Germanis defensum. vos nunc illud et conseruate. Saepe vidimus in Italia Germanos pro gloria / pro magnitudine imperii / pro mercede quoque strenue dimicantes / Germani fortissimi

/ et Hungaris / caeterisque validis gentibus non detrectaturis. Num vos fortissimi Germani eritis in tanto discrimine spectatores? non commouebimini Reipublicae Christianae ruentibus habenis? Vos exterarum gentium pari iugum insueti imperium Romanum ab interitu vindicauistis / Romanorum imperium a Germanis defensum. vos nunc illud et conseruate. Saepe vidimus in Italia Germanos pro gloria / pro magnitudine imperii / pro mercede quoque strenue dimicantes / Germani fortissimi bellatores. vt cuicumque adhaesistis / penes eum indubitata

fama etiam ipse permotus (licet essent peragrandae mihi aliae ciuitates Germaniae) huc diuerti, cupidus ea uidendi quae aliquando auribus conceperam, qualia uix olim florentissima Italiae gymnasia, Patauinum, Bononiensem, Senensem, Perusinum, atque Romanum meis oculis subiecerit. Proinde, pulcherrimae famae clamoribus respondente ueritate, nihil non inueni, quod concupieram: A copia rerum. nihil possum cogitare, quod hic ad bene beateque uiuendum

quod Gorgias Gorgias. orator primus auream statuam in templo Apollinis Delphici posuerit. Idcirco nobiles certatim tradebant suos liberos eloquentiae sacris iniciandos. Nec postea quidam ex Caesaribus Romanis erubuerunt in utraque lingua declamare, Quidam ex Caesaribus in utraque lingua declamauerunt. ac publica frequentare declamantium auditoria. Gnaeus Pompeius

Carneades. quoque Academicus, Diogenes Diogenes. Stoicus, et Critolaus Critolaus. Peripateticus, Atheniensium legati maxima cum admiratione a Senatu Romano auditi sunt. Quanta temporum ingeniorumque facta est commutatio? Iam alii mores successerunt: utinam non perditi ac detestabiles. Esset sane tolerabilius, si a multis bonae artes non attingerentur, quo inertia et luxu marcescerent, quam quod insectantur

concitanda ira, atque omnia facienda, quae ad rei publicae priuatamque utilitatem spectare uidentur. Quid aliud seditionem in graecorum exercitu compressit, quam robusta Vlyssis Vlysses. facundia? Quid aliud plebem Romanam, quando in sacrum montem secesserat, patribus conciliauit, quam efficax Menenii Agrippae Menenius Agrippa. oratio? Neque turpissimae perniciosissimaeque seruituti populus Romanus

facundia? Quid aliud plebem Romanam, quando in sacrum montem secesserat, patribus conciliauit, quam efficax Menenii Agrippae Menenius Agrippa. oratio? Neque turpissimae perniciosissimaeque seruituti populus Romanus renunciauisset, nisi ad expellendos ab urbe Tarquinios, Tarquinii. oratione Bruti Brutus. concitatus fuisset. Neque secundi

Iulius Caesar. summi honores et magistratus: at ipse quidem inuicto animo decennium in debellandis Galliis Galliae a Caesare domitae. consumpsit, ac tunc ignotam populo Romano Britanniam insulam Britannia insula. aduersus rabiem indignantis Oceani adortus est, ac pene unico praelio domuit. Ad haec ut Epaminundam, Epaminundas.

Themistoclem, Themistocles. aliosque antiquiores gloriae studiosissimos praetereamus, quid aliud et Pyrrhum regem Pirrhus Rex. in Italiam transfretare contra Romanos induxit, et Hannibali Hannibal. portentosum iter in Alpibus patefecit, quam ingens gloriae cupido? Eadem sane causa fuit Leonidae Leonidas. in Thermopylis

L. Crassus. Ubi Luculli, Lucullus. Scauri, Scaurus. Mamurrae, Mamurra. aliorumque Romanorum potentissimae domus? Vbi tot arcus Arcus. triumphales, tot porticus Porticus. ad deambulationem, tot Theatra Theatra.

Decii. Fabricii, Fabricii. Marcelli, Marcelli. Scipiones: Scipiones. iterum extenderetur imperium Romanum in Pontum, Pontus. Persas, Persae. Arabas, Arabes. et Garamantas.

cum plurimi, qui spectaculo affuerant, in eum credidissent, pontifices et pharisei — ut Ioannes ait — collegerunt concilium et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic, omnes credent in eum, et uenient Romani et tollent locum nostrum et gentem. Timent Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et innocentem interficiant. Nec animaduertunt potentiorem quidem esse illum, ad cuius uocem mortui resurgant quam eos, quorum armis urbes expugnentur. Hoc enim hominum est, illud supra

pontifices et pharisei — ut Ioannes ait — collegerunt concilium et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic, omnes credent in eum, et uenient Romani et tollent locum nostrum et gentem. Timent Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et innocentem interficiant. Nec animaduertunt potentiorem quidem esse illum, ad cuius uocem mortui resurgant quam eos, quorum armis urbes expugnentur. Hoc enim hominum est, illud supra homines et diuinę proprium potestatis. Vnus

ut uitam habeas probram quam linguam prophetantem. Timuerunt autem Iudei terrena amittere, et non timebant Dei aduersum se indignationem prouocare hominem persequendo innocentem. Quam ob rem merito quidem illis contigit hoc, quod timebant. Illorum enim et locum destruxerunt Romani et gentem captiuam in seruitutem abduxerunt. Nullum quippe diuturnum est regnum, in quo iniquitas dominatur et bonorum simplicitas exposita est iniurię. Sequitur: Ab illo ergo die cogitauerunt, ut interficerent eum. Quem eum? Qui

cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum peruicatiam uel poenę denunciatę certissimus euentus confringere. Talia quippe cuncta eis postea accidisse Iosephus in historia locupletissimus testis est. Et ne ipsi quidem negant per Vespasianum et Titum, Romanorum duces, euersam fuisse Hierusalem, per Hadrianum instauratam. Eos uero et adhuc cernimus patria extorres incertis sedibus per orbem uagari dispersos. Nunquam antea ne propter idolatriam quidem longiorem seruitutem experti sunt. Nec tamen errorem suum

cum spe impetrandę uenię ad eum supplex accedit. Exacta deinde nocte illa, qua capto Domino nostro illuserunt atque insultarunt, magis quam dici queat, nequiter ac ignominiose, mane consilium iniere de morte eius maturanda. Vinctum ergo, ut morte dignus appareret, Romanorum pręsidi Pontio Pilato tradiderunt. Tunc (ut Mattheus testatur) proditor Iudas commissi flagitii conscius ac poenitentia ductus retulit pecuniam, quam acceperat, principibus sacerdotum et senioribus dicens: Peccaui tradens sanguinem

in prętorium, ut non contaminarentur, sed ut manducarent Pascha. Tunc ergo intrantes hominis alienigenę domum immundi erant. Veruntamen multo maior animi immundities erat innocentem hominem, tametsi Christum esse ignorarent, in damnationem mortis dare quam pręsidis Romani prętorium ***corr. ex pretorium ingredi. Camellum ergo glutiunt et culicem colant, minima uitant, et parricidio inquinari non metuunt. Exiuit ergo Pilatus ad eos (ut idem

Porro de hora nascitur quęstio, quomodo Ioannes hic horam sextam memoret, cum Marcus dicat: Erat hora tertia, quando crucifixerunt eum. Alii respondent, quod Marcus attenderit horam, quando Iudei petierunt, ut crucifigatur, Ioannes, quando crucifixerunt eum milites Romani. Marcus ergo, ut Iudeis autoribus factam crucifixionem ostenderet, illud tempus designauit, quando instare coeperunt Pilato, ut eam fieri permitteret. Alii uero ita soluunt, ut dicant scriptorum culpa id contigisse apud Gręcos. Nam gamma Gręcum tria denotat, ipsilon sex.

est, mortuos ab inferis dimittere, uiuos ab erroribus soluere mox cogatur. Si ergo supplicium meum tanto uobis erit emolumento, nolite flere, sed gaudete potius. Et cladem illam flete, quę propter multorum impietatem urbi huic est uentura. Venient enim Romani (ut alibi dixit) et circumdabunt eam uallo. Tanta autem tunc fiet afflictio, ut matres uellent non habere filios, quos lugeant, nec sensum, quo tam tristia percipiant, nec uitam, qua duriora morte pati cogantur. Foris uastabit gladius, intus fames

itaque, qui in deliciis et uoluptatibus uiuendo se cum Christo regnaturos sperant. In deliciis tunc ętatem agebant Iudei et in uoluptatibus effusi elata ceruice arroganter atque superbe incedebant. Vaticinii autem Dominici euentus tunc capitibus eorum incidit, cum a Tito, Romanorum imperatore, euersa est ciuitas, moenia solo ęquata, tot hominum milia cęsa, tot fame seditionibusque intestinis consumpta, tot in seruitutem redacta. Nullum denique super terram miseriarum genus est, quod non illis tunc acciderit. Iesus autem, ut futurę

Adonias frater, dum nititur illud sibi uendicare. Sed neque Salomonis thronus fuit sempiternus, multis post eum in regno succedentibus. Sub Roboam quoque, filio eius, diuisę fuere tribus ac deinde omnes in potestatem redacti inimicorum Babylonio regi seruierunt. Postremo a Romanis sub iugum missi per orbemque dispersi alienis dominis parent. Pręterea qua ratione Salomon Deo fuerit in filium, qui gentilium quoque diis templa posuisse dicitur et mulierum amorem amori, quem Deo debuit, prętulisse? Christum igitur respicit prophetia ista, qui

Mattheum in Perside Hirtacus* rex orantem post tergum ferro transfixit: Iudas Thaddeus et Symon Cananeus siue Zelotes in urbe Caldeorum Senair, cum eorum pręsentiam simulachra lapidea ferre nequissent atque corruissent, ab idolorum sacerdotibus laniati sunt; Matthias in Iudea Romano ritu securi percussus martyrium peregit; Barnabam, Pauli socium, Salaminę Iudei rogo iniectum concremarunt. Hos postea multa quidem martyrum milia secuta sunt, quos neque supplicia terrere potuerunt nec mors a Christo separare. Iam enim audierant a Domino:

uenite, occidamus eum, et habebimus hereditatem eius. At quia male agendo bonum sperare dementis est, fefellit eos hęc deliberatio. Occiderunt enim, sed hereditatem, quę non nisi credentibus datur, non acceperunt. Quin immo, ut tanti commissi sceleris poenas darent, a Romanis redacti fuere in seruitutem. Dominus igitur uineę malos male perdidit et uineam locauit aliis agricolis, qui ab idolis ad Christum conuersi reddere coeperunt fructum Domino suo iustitię et pietatis. Gentilitas ergo, quę erat solitudo et desertum nullum habens Dei

nostri, religio in finem usque perseuerabit. Et tunc demum reliquię quoque Israhel ad Christum conuersę saluę fient. Quanuis igitur toti terrę gentes dominentur Machumetanę, semper extabit hęc uictoria, quę uincit mundum, fides nostra. Et hanc unam, quam orbi imperans Romanorum potentia delere nequiuit, nec Turcarum quidem uis delebit. Plus multo uirium habet unica Christi pro Petro facta oratio quam omnium hominum in aduersum tendentium conatus. Bono animo estote, fideles, nec uos terreat, quod inimici uestri terram occupent, uos seruitute

**corr. ex pręteritum ***corr. ex abiecit u endentes de templo cum flagello expellere, a quibus crucem se passurum sciebat. Postremo tunc de interitu eorum risit, cum (sicut ipse prędixerat) a Romanis passi sunt urbis excidium regnique amissionem. Quod ipsum ante per prophetas futurum notificarat. Sed hoc monstrandum alio loco differimus, ne modum partis huius, quam nunc tractamus, excedat oratio. Libet tamen parumper alloqui eos, qui offenderunt in lapidem

postea cruciari? Post Iesum cum lachrymis sequuntur mulieres, quibus ait: Filię Hierusalem, nolite flere super me, sed super uos ipsas flete, et reliqua, quibus ob incredulitatem Iudeorum denunciat futuram urbis euersionem et populi calamitatem, quam a Romanis passi fuere. Et hoc quidem in Esaia legimus prędictum, ubi dicitur: In siccitate messes** illius *corr. ex Abrahe **corr. ex messis conterentur, mulieres

omne consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Formidolosum et terribile est, quod his adiungit: Ego quoque — inquit — in interitu uestro ridebo et subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit. Timuerunt enim, ne ueniant Romani et tollant locum et gentem. Et hoc ipsum quidem, quod timebant, accidit eis Vespasiano et Tito Iudeam uastantibus ipsosque redigentibus in seruitutem. Tollerabile tamen est malum, quod cum tempore pręterit et cum uitę mortalis breuitate finitur. Illa uero

quam eieceram, colligam, hoc est synagogam, *corr. ex eundem quam in perfidia manentem repudiaueram, in fine ad fidem conuersam recipiam; et quam afflixeram, consolabor; eos uidelicet, qui ob Christi contemptum a Romanis oppressi atque euersi miserabiliorem morte uitam agunt, postremo credentes consolabor. De quibus iterum idem propheta ait: Reliquię fratrum eius conuertentur ad filios Israhel, id est ad religionem apostolorum. Ipsi enim filii Israhel sunt, quia et generis

facient iniquitatem, nec loquentur mendacium, et non inuenietur in ore eorum lingua dolosa. Reliquię autem Israhel sunt non solum illi, qui ex Iudeis in secundo Christi aduentu reliqui erunt, sed, etiam apostoli ipsi et quicunque ex Iudeis crediderunt. Hoc et Paulus ad Romanos scribens testatur et ait: Cęcitas ex parte contigit in Israhel, ex parte, dicit, non ex toto; donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis Israhel saluus fieret, sicut scriptum est: Veniet ex Syon, qui erripiat et auertat

locutos* censeret. Conuenit multitudo, et mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque lingua sua illos loquentes. Aderant illic Parthi, Medi, Elamitę, et qui habitant Mesopotamiam, Iudeam, Cappadociam,* Pontum et Asiam, Phrygiam et Pamphiliam, Aegyptum et Cyrenen**, Romani, Cretes, Arabes. Singuli sua lingua audiebant eos loquentes magnalia Dei. Pars admiratione stupebant, pars talia calumniabantur probroque excipiebant, musto eos incaluisse dicentes. Stans autem Petrus, ut obiectum uitium dilueret, non sicut existimatis

et ad fidem Christi corroborentur, aut, Sanctitas tua, dic novissima verba. Vale.
Manlius arces Romanas et templa repulso,
Defendit Gallo saepius hoste procul.
Hic noster Torquatus agros defendit avitos,
Et saepe a nobis Turkica signa fugat;
Tam gratus patriae quantum ille Quiritibus

prohibiti, sed etiam in seruitutem pene redacti sunt, dum barbari, et per se Epidauriis infesti, tantae cladis reliquias ueluti naufragia quaedam a fortuna obiecta sibi uindicare nituntur, ad auaritiam odium adiungentes, quo non modo in Romanum nomen, sed etiam in Latinas colonias grassabantur, uiribus Romani imperii, ut sunt omnia orta occasui obnoxia, exhaustis. Tandem cum sacerdotis cuiusdam Epidaurii, cuius nomen non traditur, praecibus, qui et ipse patrio forte

Epidauriis infesti, tantae cladis reliquias ueluti naufragia quaedam a fortuna obiecta sibi uindicare nituntur, ad auaritiam odium adiungentes, quo non modo in Romanum nomen, sed etiam in Latinas colonias grassabantur, uiribus Romani imperii, ut sunt omnia orta occasui obnoxia, exhaustis. Tandem cum sacerdotis cuiusdam Epidaurii, cuius nomen non traditur, praecibus, qui et ipse patrio forte superfuerat excidio (coeperant enim iam Slauini quoque, licet nondum

Dumque consuetae libertatis amore tenentur, quoad per accolas barbaros licebat, reficiendae urbi dant operam formamque ac speciem reipublicae Epidauriae pro praesenti restituunt fortuna, haud sane obliti afflictis in rebus Romani ingenii, cuius proprium fuit aduersis obluctari et clades acceptas industria subleuare. Quandoquidem Epidaurus, teste Plinio atque eo auctore, qui libros aliquot C. Caesaris commentariis contexuit, Romana fuit colonia.

sane obliti afflictis in rebus Romani ingenii, cuius proprium fuit aduersis obluctari et clades acceptas industria subleuare. Quandoquidem Epidaurus, teste Plinio atque eo auctore, qui libros aliquot C. Caesaris commentariis contexuit, Romana fuit colonia. Aliquot deinde post annis Polimirus, cognomento Belus, materno genere Romanus, paterno uero Rhatislaui, Bossinatium quondam regis pronepos, qui a filio Gothislauo regno pulsus

Epidaurus, teste Plinio atque eo auctore, qui libros aliquot C. Caesaris commentariis contexuit, Romana fuit colonia. Aliquot deinde post annis Polimirus, cognomento Belus, materno genere Romanus, paterno uero Rhatislaui, Bossinatium quondam regis pronepos, qui a filio Gothislauo regno pulsus Romam sese exulatum contulerat, in Illyricum studio auiti regni recuperandi est profectus. Iam enim Gothislaui stirpe merito ob eius

Igitur Polimirus posteaquam in Dalmatiam nauibus appulit, in portu, qui XIII circiter stadiis ab urbe Rhacusa abest (incolae Grauosium a regionis quae portui adiacet asperitate lingua Epidauria nuncupant) se suosque exponit. Quos inter Romanici quidam, seu Romae nati, ex Illyrico tamen oriundi fuere, apud suos satis honesti, quorum quidem maiores, una cum Rhatislauo patria extorres, Romam sese recaeperant atque studio antiquae patriae repetendae una cum liberis ac

senatui duntaxat urbis administratione concessa. Et ne quid nouae ciuitati deesset, pontificem Epidaurium, quem quidam Ioannem nominant, amissa priori sede Burni agentem praesulem Rhacusanum Romano pontifice annuente designat, atque a ditione Salonitani antistitis, sub cuius iure omnes fere Dalmatiae praesules id temporis erant, eximi curat, licet eodem fere tempore Salonae quoque ab Vcris, Glacialis Oceani accolis, euersae

deductis ad accolas Slouinos mittunt oratores, qui et docerent imminens Dalmatiae periculum propter breuem e Gargano in Illyricum traiectum, et hortarentur eos ad bellum hostibus Christiani nominis inferendum. Slouini enim Adriani Tertii Romani pontificis tempore, Seuropylo Dalmatiae regnum permissu Constantinopolitani imperatoris administrante, Christianam susceperant religionem. Gens Slouinorum, simul religionis amore, simul

in matrimonium accepta. Sunt enim auctores qui tradunt Seuropylum non omnino orbum liberis decessisse, sed filiam sibi superstitem reliquisse. Quanquam multis ante annis primi Hunni, mox Vcri Magere duce Dalmatiam de Romanis deletis Salonis, coeperant suoque regno adiecerant. Occupauerant autem Veneti quasdam in litore Dalmatico urbes, cum quorundam regum ignauia, tum intestina Dalmatarum seditione. Porro ferunt

Rhacusa praeda rerum omnium Stephani esset, urbs uero Venetis cederet. Quod ubi sensere Rhacusani, misso Romam quodam monacho Basilio, qui postea ob hanc operam strenue nauatam Tribuliensium praesul creatus est, deferunt ad Nicolaum V., Romanum pontificem, querelam, Venetos impietatis in Christianum nomen accusant, rogantque Pontificem ut ipsos Venetos a Stephani Cossacii, schismatici hominis, societate et Rhacusanae urbis oppugnatione arceat. Pontifex literas ad Venetos

Si vis ad vitam ingredi, serva mandata. 28. Ad laudem Dei et honorem tuum, Beate Roche, templum hoc edificavimus; ora eum pro nobis et protege nos. MDLXVIIII 29. Pavimentum musium thermarum Romanarum repertum anno MDCCCXCVIII subest.

sustinuit et uitam inuenit. Maximino quoque regnante persecutionem passa est Ecclesia. Non pauci sacerdotalis dignitatis uiri tunc sunt interfecti. Philippus cum filio Philippo Romę imperauit, anno ab Vrbe condita millesimo; primus ex Romanis imperatoribus (ut quidam aiunt) Christianus fuit. Philippis uero patre ac filio interemptis regnauit Decius Pannonius, qui commota in Christianos persecutione Laurentium diaconum Romę, Alexandrum Hierosolymitanum episcopum

Quid pręterea dicam? Quanta Christianorum strages facta sit Diocletiano Maximianoque imperantibus, quanta Maxentio, quanta Licinio, quanta Constantio Arriana hęresi subuerso? Sapor quoque, Persarum rex, Christianos persecutus est, et Romanorum Iulianus Apostata, et Gothorum Harmaricus, deinde Radagasius, postremo Ataulphus. Post hos Vandalorum Alanorumque gentes cum Genserico suo rege Arriana hęresi et ipso polluto, tunc ab Hyspania ad Aphricam profecto, catholicam

peccati, filius perditionis, qui aduersatur, et extollitur supra omne, quod dicitur Deus, aut quod colitur, ita ut in templo Dei sedeat, ostendens se, tanquam sit Deus. Continget igitur discessio. Quomodo continget? Viuente Paulo uigebat Romanum imperium Nerone Cęsare. Ideo interpretabantur nonnulli discessionem istam, regnorum defectionem ab imperio Romano, quę longe iam pręteriit. Quare necesse est, ut intelligamus quosdam ex primatibus discessuros ab Ecclesia et ab

in templo Dei sedeat, ostendens se, tanquam sit Deus. Continget igitur discessio. Quomodo continget? Viuente Paulo uigebat Romanum imperium Nerone Cęsare. Ideo interpretabantur nonnulli discessionem istam, regnorum defectionem ab imperio Romano, quę longe iam pręteriit. Quare necesse est, ut intelligamus quosdam ex primatibus discessuros ab Ecclesia et ab orthodoxę credulitatis ueritate. Idque innuere uidetur ipse Dominus in Euangelio

an hi ipsi amici sint, accurate despiciunt, maluntque alieno, qui fidei suae documentum dedit, quam sanguine coniuncto, cuius animum parum perspectum habent, id oneris imponere. Non enim recte propinquo, nisi idem sit amicus, tutela committitur liberorum. Sed nec remissionem tutelae Romanae leges his tribuunt, quorum fidem aut testatoris, aut praetoris iudicio exploratam esse constat. Quare cum confecissem aliquot de temporibus meis commentarios, quum quorundam ueterum scriptorum et eorum sapientiae studiosissimorum prouocatus exemplo, tum sanctimonia

forte aut rei gestae duntaxat cognoscendę studio haec scripta legere uoluerint (etenim uel nuda rerum cognitione capimur) aut parata habere, unde summere possint, quae huberiore stylo perscribant, rogatos esse uelim, ne a me Romani eloquii dignitatem, iamdiu una cum imperio amissam quaerant, sed ad res, quae narrantur, animum intendant, nec mirentur, quod susceptum negotium atque historiae numeros parum absoluerim. Nam ne in patriam, quae et Graecis et Latinis literis ac si alia Christiani orbis ciuitas exculta est, in

nuncupant, sese Coruinum, ut dictum est, appellauit, seu quia pater eius Ianus Chugniades, uir bello clarissimus, dum exercitum ducit uexillo usus est, in quo coruus annulum aureum rostro portans depictus erat, seu forsan consueto regum uitio assentatoribus facile crediderit se a Romanorum ciuium ueteribus colonis, qui Geticum agrum nunc quoque magna ex parte incolunt, progenitum esse, non immerito sane admiratus Romanę nobilitatis maiestatem, scriptorum quidem monimentis illam mea sententia haud supra ueri fidem illustratam, caeterum

uexillo usus est, in quo coruus annulum aureum rostro portans depictus erat, seu forsan consueto regum uitio assentatoribus facile crediderit se a Romanorum ciuium ueteribus colonis, qui Geticum agrum nunc quoque magna ex parte incolunt, progenitum esse, non immerito sane admiratus Romanę nobilitatis maiestatem, scriptorum quidem monimentis illam mea sententia haud supra ueri fidem illustratam, caeterum iamdiu uetustate obsoletam, militiaeque extinctam fere desuetudine. Qui posteaquam rex creatus est, ante omnia ad diadema

ut quidam affirmant, apud eos haec superstitionis uanitas inoleuit, eo quod illud diadema diuus Stefanus, qui primus Christiano ritu rex Hungarorum est appellatus, a summo pontifice ob susceptam religionem dono accepisse dicitur, consuetudoque obtinuit, cum propter uiri sanctitatem, tum Romani pontificis admirationem, quem sane id temporis paupertas ac continentia, uti et ceteros fere sacerdotes, maxime commendabant, illo dumtaxat reges insigniri, atque eo insignitos diademate ueros diui Stephani successores arbitrari. Alii credunt eos, qui gentis mores

regis uexilla non sine lachrymis per humum trahentes miserabile praebebant spectaculum. Post hos proceres ibant circumstantes feretrum, purpura auro contexta opertum, post feretrum, quod quidem uiri nobilitate insignes portabant, quidam antistes Italus, qui forte a pontifice Romano ad Matthiam missus fuerat, dextra filium regis ex pellice natum, leua Hippolitum Estensem, admodum puerum, Strigoniensem pontificem designatum, habens cum omnibus presulibus aderat. Hoc ordine aedem Virginis ingressi sunt, in qua diuus rex Stephanus cum quibusdam aliis regibus

deuectum nuda humo condiderant. Nam ei regio condi sepulcro non obtigit, monimento nondum perfecto, quod quidem uiuens ingenti sumptu et magnificentia struere aggressus erat, marmore e Transistrana Hungaria, quam olim Datiam uocarunt, petito, ubi multa uictoriarum monimenta a Romanis erecta imperatoribus reperiuntur. Ferunt autem Matthiam sepulcrum suum, perinde ac illud esset imminentis mortis praesagium, metu deterritum haud absoluisse, opusque magno inchoatum studio interruptum reliquisse. Quo facto mortem quidem ętate nondum illi timendam ―

literam huius uocis per T efferant, utuntur ― nam hi cum Illyricis communem habent sermonem ― alia Getae, qui ab ipsis Hungaris Moroualachi appellantur. His enim sermo, quamquam non incorruptus, Romanus est. A litore Dalmatico, quod mari Adriatico abluitur, ad Drauum amnem gentes Illyricae sunt, quas Hungari partim Choruatos, partim Sclauenos ac Rhaxianos dicunt. A Drauo Hungaricus incipit sermo, quo omnes etiam

coarguit, quippe quae cum nulla memoratarum gentium conuenit, unde illos Boëmi, Poloni, Dalmatae ac Pannonii aduenas, quibus et ipse assentior, arbitrantur esse. Sed et memoriae proditum est Hunnos, Valente Romanis imperante, ab Hyperboreis montibus duce Atthila et Belda eius fratre digressos, peruastata prius Thracia, utraque Moesia, Macedonia et toto prope Hyllirico, in Pannoniis et his finitimis Transistranis regionibus, pulsis

eripuerunt, sed totum etiam Illyricum occupasse, suumque nomen regioni indidisse. Magna enim Illyrici pars nunc quoque Raxia appellatur, quandoquidem ab illis nationibus, quae inter Danubium et Rhipheos montes colunt, Romanum etiam imperium una cum ipsa Vrbe olim fuit deletum. Nec obstat huic opinioni eo quod Rhoxani nunc imbelles admodum sunt: quondam primi bellatores extitere et cum egregiis equitum cataphractorum turmis in

sed et omnes Illyrici usi sunt, deductis per totum Illyricum Latinis coloniis. Vnde nunc quoque maritimi Dalmatae a caeteris gentibus, quae mediterraneas Illyrici regiones incolunt, Latini appellantur, non quia Dalmatae Romano pontifici parent, sed quia lingua, habitu et literis Latinis utuntur. Atque ex parua quoque re efficaci coniectura facta ex hoc etiam Sclauenos a Gothis prodidisse multi arbitrantur, eo quod nostro quoque tempore

rem primo ad magistrum epistolarum, Callimacum nomine ex gente Italica hominem, defert. Quem sane magno apud se in honore habebat, quod eo in literis praeceptore usus fuerat, tametsi homo flagitiosus esset, nec parum insuper apud Italos famosus propter coniurationem in Paulum Secundum, Romanum pontificem, initam. Atque iccirco, cum supplicii metu Roma profugisset, ad Mehmetem primo Turcarum regem sese contulit, a quo ubi causa exilii innotuit, breui pulsus in Poloniam ad Andream Casimirum, illius gentis regem accessit, nulla magis alia re fretus quam si causa

et uniuersae Christianae reipublicae rapuisset. Maternum deinde nostri principis genus ab illo clarissimo Hungariae rege Lodouico, Sigismundoque eius genero ducitur, qui non Hungariae modo regnum, Boemiaeque, additis multis Alemmaniae regionibus, sed etiam Romanum obtinuit imperium. Alberthus enim, qui itidem rex Hungarorum fuit, ex Sigismundi filia et Lodouici nepte, matrem auunculumque eius Ladislauum suscepit, quem Hungari uix natum ― ut ita dicam ― et in cunis iacentem regem dixere. Satis ergo constat neque Alberto

potentiamque ac diuitias solum admirantem, nulla est tanta dignitas, modo sit inermis, quae suae tantum maiestatis reuerentia contra uim satis sit tuta. Secundum Boëmos Alemani auditi sunt, quorum oratio, quum nullo praesenti decore innixa esset, Hungaros minime mouit, tametsi Romani imperii dignitas antiquusque familiae splendor commemoratus sit, et ille senatus Hungarici conuentus, Ladislauo Posthumo Praghae extincto, in memoriam reductus, quo scilicet Fridericus, imperator Romanorum, rex Hungariae quorundam nutibus fuit significatus, regnoque, ut

nullo praesenti decore innixa esset, Hungaros minime mouit, tametsi Romani imperii dignitas antiquusque familiae splendor commemoratus sit, et ille senatus Hungarici conuentus, Ladislauo Posthumo Praghae extincto, in memoriam reductus, quo scilicet Fridericus, imperator Romanorum, rex Hungariae quorundam nutibus fuit significatus, regnoque, ut Alemani iactabant, Michaële Sellagio intercedente, fraudatus. Turpe enim praeter insita in Alemanos odia Hungaris uidebatur eum regem habere atque illi subici, cuius patrem duce Matthia nuper haud magno

adeo infensi sunt, ut illos eodem fere odio, quo et Iudaeos prosequantur, eorum maxime (has enim maleuolentiae causas inquirendo comperi) calliditatem atque auaritiam perosi. Quam profecto opinionem de Italis inde natam esse illis gentibus arbitror, quia aliquando quidam Romani sacerdotes, missu summi pontificis ad Circumistranas regiones accedentes, adeo ab illa natione nummos per spetiem religionis extorserunt, ut nullum auaritiae ac latrocinii genus praetermiserint. Est enim proculdubio neffarius latro,

cumulatum argentum, ut sunt Hungari ueluti plerique mortales pecuniae auidi, extraherent, quicquid postulauit, se facturos promisere, Italica sane arte, ut Hungari impudenter praedicabant, aduersus Italam usi. Hungari enim Italicae genti fraudem maxime obicere solent, tametsi antiquis Romanorum moribus nihil minus quam perfidiae obiectio conueniat, quippe apud quos fides semper fuit sanctissime culta, omnibusque mortalium bonis antelata. Ianus Coruinus ius suum in regnum paternum armis defendere minatur, et Petrum

ut insuper scelere dissimulato in patria, quo metu iuditii ex Hungaria profugerat, a ciuibus Rhacusanis eiusce caedis ignaris Tribuniensium praesul fuerit dictus, licet titulum duntaxat huius pontificatus Rhacusani usurpent, Turcis ciuitatem possidentibus. Sed nec Alexander Sextus, Romanus pontifex, tametsi et ipse homicidiis notus esset, hunc hominem ad pontificatum facile admisit. Nam quum Romae accusatus esset, obiectaque parum purgare uideretur, in carcerem coniectus est, mox Maphaeis, Veronensibus ciuibus, summis uiris, qui id temporis Romae agebant,

nisi post quam ea exitus approbarit. Aliquot ante quam rex Matthias Coruinus decederet annis, Michael Hersagius, regni Hungarici naderespanus, id est, ut alio loco diximus, senatus princeps, permissu ipsius Matthiae statuam Sigismundi regis Hungarorum, qui item Romanorum imperator fuit, uestibulo Budensis regiae, quam ipse Sigismundus construxit imminentem (est enim in prima aedium fronte posita, arcemque subeuntibus occurit) situ obsitam suo interpolauit sumptu, id defuncti regis, qui erga se beneficus extiterat, memoriae tribuens. Nempe illum

a Vuladislauo inito? At illa, utpote sorti suae destinata, nullius salubris consilii patiens, suis amicis suadentibus irasci, nec existimare, uti sese res habebat, Hungaros illius tantum auribus seruire, regnum uero eius uehementer auersari, forte confisa seu Romanis legibus, quae ex nudo etiam consensu sponsalia constituunt, seu ne, dum per tenacitatem pecuniis parcit, excusationem Hungaricae fraudi uideretur dare, malens plane alieno dolo quam suo uitio a regno decidere.

et tandem Austriae uictorem non sine Alemanici nominis dedecore fecit. Nunc autem, quando Deo placuit superbum ac iniquum nobis hostem tollere, tempus aduenit non modo mihi patriae meae recuperandę, sed et ignominie delendae, quam uniuersae Alemaniae, maximeque Romano imperatori, Hungari duce Matthia Chugniade inflixere. Alacri igitur animo Austriam ingrediamur, nihil ibi insidiarum, nihil infesti, nihil hostilis, uerum omnia pacata atque amica inueniemus. Quippe Austriae ad nostrum imperium reditum nos tantum moramur, quae sane ad me

aulam Matthiae Chugniadis Coruini delatus, breui et ad praesulatum prouectus est (nempe reges hoc tempore in suo quisque regno pontifices designare solent) et magister epistolarum constitutus, moxque Vuladislaui fauore, qui Matthiae in regnum successit, ab Alexandro Sexto, Romano pontifice, in collegium cardinalium sacerdotum cooptatus, non tamen rusticum unquam potuit exuere ingenium, cuius sane proprium est astu ac fraude niti. Cuius quidem fraudis exequendae facultas breui hunc in modum Thomae oblata est. Hungari Transiluani, quos hac

Dumque consuetae libertatis amore tenentur, quoad per accolas barbaros licebat, reficiendae urbi dant operam, formamque ac speciem reipublicae Epidauriae pro praesenti restituunt fortuna, haud sane obliti afflictis in rebus Romani ingenii. Quandoquidem Epidaurus, teste Plinio, atque eo authore, qui libros aliquot Gai Caesaris Commentariis contexuit, Romana fuit colonia.

reipublicae Epidauriae pro praesenti restituunt fortuna, haud sane obliti afflictis in rebus Romani ingenii. Quandoquidem Epidaurus, teste Plinio, atque eo authore, qui libros aliquot Gai Caesaris Commentariis contexuit, Romana fuit colonia. Aliquot deinde post annis Polimirus cognomento Belus, materno genere Romanus, paterno uero Rhathislaui Bossinatium

aliquot Gai Caesaris Commentariis contexuit, Romana fuit colonia. Aliquot deinde post annis Polimirus cognomento Belus, materno genere Romanus, paterno uero Rhathislaui Bossinatium quondam regis pronepos, qui a filio Gothislauo regno pulsus Romam sese exulatum contulerat, in Illyricum studio auiti regni recuperandi est profectus. Iam enim Gothislaui

quam in Dalmatiam nauibus appulit in portu qui tredecim circiter stadiis ab urbe Rhacusa abest ― incolae Grauosium a regionis, quae portui adiacet, asperitate nuncupant ― se suosque exponit, quos inter Romanici quidam seu Romae nati, ex Illyrico tamen oriundi, fuere apud suos satis honesti, quorum quidem maiores una cum Rhatislauo patria extorres Romam sese recaeperant, atque studio antiquae patriae repetendae, una cum

obtinere permisit, quem olim in antiqua habuerant patria. Et ne quid nouae ciuitati deesset, pontificem Epidaurium, quem Docleatis authoris annales Ioannem nominant, amissa priori sede, Burni agentem praesulem Rhacusanum, Romano pontifice annuente, designat, atque a ditione Salonitani antistitis eximi curat, licet eodem fere tempore Salonae quoque ab Vcris euersae sint. Iam noua urbs opibus ac ciuium