Your search found 3704 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-3704:

Maturiori namque et salubri consilio a maioribus prouisum est, ut omnis homo ante dispensare et deliberare suas facultates debeat, priusquam repentine calamitatis casu periculo irruente mortis metu urgeat, ne differente deliberatio aut articulum lingue loquendi careat ui aut distributor in ultima corporis angustia sub celeri positus transitu optata sibimet testatione explicare non queat. Idcirco ego tantilla Agape peccatrix, filia Dabro tribuni, diuino iubamine freta, posita in

grano pro fine; Pradano duornico et frater eius testes. 88. Post hęc emi mulier Neuadi cum filia sua pro I. solido et I. libra de lino pro fine; ante Pradano duornico et fratre eius, et Boledrugo de Nacle et Kerna de Tugar cum fratre suo Belata et Girdana. Ego Dabro diaconus scriptor sum et testis.

unum est purpura et alter examitum, et due418a planete: una bergata et alia purpura, et tertia de banbaco, et I. dalmatica alba, et una stritta, et III. pannis de sirico, et unum pannum inpintum, et III. paratura de lino et IIII. curtine, et IIII nantirzalis, et V. sauatia, et VII. cuperturis de cruce, et II. mapulele de seta et XVIIII mapulele de lino, et duo missalis Et I. omelia de aduento, et I. omelia quadragesimalo, et I. omelia post parasceuen, et I.

una stritta, et III. pannis de sirico, et unum pannum inpintum, et III. paratura de lino et IIII. curtine, et IIII nantirzalis, et V. sauatia, et VII. cuperturis de cruce, et II. mapulele de seta et XVIIII mapulele de lino, et duo missalis Et I. omelia de aduento, et I. omelia quadragesimalo, et I. omelia post parasceuen, et I. omelia Gregorialis, et I. vita patrum, et II. antifonariis, et I. mattinalo, et IIII. psalteriis, et II. imnis, et I. canones, et I.

una cum congiuge mea domina Anna dedimus monasterio sancti Petri omnes terras quas habemus in loco uocato Campo, incipiendo a muro in inferiori uersus mare recta linea et sicut curit litus usque ad potoc et usque ad ripam superiorem et recte sicut curit ripa uersus torrentem usque ad pedem montis po longe et uersus mare sicut curit ripa et inde ad murum pristinum; et hii fuerunt testes: Bogdan,

Nam a Volga flumine Vulgari usque in presentem diem vocantur. Hi cum uxoribus, et filiis, ac filiabus, atque cum omni pecunia, ac substantia magna nimis venerunt in Sylloduxiam provinciam. Praeerat eis quidam nomine Kris, quem lingua sua cagan appellabant, quod in lingua nostra resonat imperator, sub quo erant VIII principes, qui regnabant et iustificabant populum, quoniam multus erat nimis. Igitur impugnantes

diem vocantur. Hi cum uxoribus, et filiis, ac filiabus, atque cum omni pecunia, ac substantia magna nimis venerunt in Sylloduxiam provinciam. Praeerat eis quidam nomine Kris, quem lingua sua cagan appellabant, quod in lingua nostra resonat imperator, sub quo erant VIII principes, qui regnabant et iustificabant populum, quoniam multus erat nimis. Igitur impugnantes Sylloduxiam, expugnaverunt eam. Inde

Bladinus cernens, quod maxima multitudo populi esset, cum eis, fecit pacem, caeperuntque se utrique populi valde inter se diligere, id est Gothi, qui et Sclavi, et Vulgari, et maxime quod ambo populi gentiles essent, et una lingua esset omnibus, deinde Vulgari iam ex omni parte securi, construxerunt sibi villas et vicos, et inhabitaverunt terram, quam caeperunt usque in praesentem diem.

doctorem, vocans eum ad se, audierat enim de eo, quod sua praedicatione converti fecerat innumerabilem gentem, et ob hanc causam desiderabat eum videre. Itaque Constantinus, vir sanctissimus ordinavit praesbiteros, et litteram lingua sclavonica componens, commutavit evangelium Christi, atque psalterium, et omnes divinos libros Veteris, et Novi testamenti de graeca littera in sclavonicam nec non, et missam eis ordinans

christiani descendentes de montanis, et locis abditis, quo dispersi erant, coeperunt nomen Domini laudare et benedicere, qui salvos facit sperantes in se. Post haec Sphetopelek rex iussit christianis, qui Latina utebantur lingua, ut reverterentur unusquisque in locum suum, et reaedificarent civitates, et loca quae olim a paganis destructa fuerunt. Placuit etiam regi, ut temporibus suis rememorarentur, ac recordarentur seu scriberentur termini

advenerunt legati nobiles, et sapientes missi ab imperatore Michaele, Leo, et Joannes, et alii sapientes, qui a rege, et cardinalibus honorifice suscepti sunt. Igitur omnes congregati, tam latina, quam et sclavonica lingua qui loquebantur, iussu Honorii apostolici vicarii, ei christianissimi regis Suetopelk, per spatium dierum XII synodum fecerunt. In qua diebus octo de lege Divina, et sacra scriptura, ac de statu ecclesiae tractatum est.

homines Epidauriae civitatis qui per silvas, et montana manebant, quod Bellus cum Romanis venissent, et castellum fecissent, congregantes se venerunt, et una cum ipsis aedificaverunt civitatem supra mare in ripis marinis, quas Epidaurii lingua sua laus dicunt, unde ea civitas Lausium vocata est, quae postea / posita, Ragusium appellata est. Sclavi vero Dubrovnich appellaverunt, id est silvester sive silvestris, quoniam quando eam aedificaverunt, de silva

Postquam autem dimisit terram filiis suis, in senectute bona mortuus est. XXXV Quodam itaque tempore Miroslavus veniens causa videndi fratrem suum maiorem, ingressus in lintrem, navigansque per Baltam, orta subito tempestate, periit ipse et qui cum eo erant, cuius terram possedit frater eius et regnavit pro eo. Post haec rex Petrislavus genuit filium, quem Vladimirum vocavit, et in pace quievit. Sepultus

partes Dalmatie uastando transiuit Salonamque urbem ex parte uastauit. Ipse intrauit prescriptum edificium Dioclitiani cesaris et imperiales titulos ibidem sculptos deposuit atque deleuit, aliquam etiam partem eiusdem edificii destrui fecit. 4Venerant de partibus Polonie, qui Lingones appellantur, cum Totila septem uel octo tribus nobilium. Hi uidentes terram Chroatie aptam sibi fore ad habitandum, quia rari in ea coloni manebant, petierunt et optinuerunt eam a duce suo. Remanentes ergo ibidem, ceperunt opprimere indigenas et ad suum seruitium subigere uiolenter.

Laurentii supradicti a domino Maynardo quondam Pomposiano abbate, postea episcopo cardinali, quedam synodus omnium prelatorum Dalmatie et Chroatie multum solempniter celebrata, in qua multa fuerunt conscripta capitula. Inter que siquidem hoc firmatum est et statutum, ut nullus de cetero in lingua Sclauonica presumeret diuina misteria celebrare, nisi tantum in Latina et Greca, nec aliquis eiusdem lingue promoueretur ad sacros. Dicebant enim, Goticas litteras a quodam Methodio heretico fuisse repertas, qui multa contra catholice fidei normam in eadem Sclauonica lingua mentiendo

synodus omnium prelatorum Dalmatie et Chroatie multum solempniter celebrata, in qua multa fuerunt conscripta capitula. Inter que siquidem hoc firmatum est et statutum, ut nullus de cetero in lingua Sclauonica presumeret diuina misteria celebrare, nisi tantum in Latina et Greca, nec aliquis eiusdem lingue promoueretur ad sacros. Dicebant enim, Goticas litteras a quodam Methodio heretico fuisse repertas, qui multa contra catholice fidei normam in eadem Sclauonica lingua mentiendo conscripsit. Quam ob rem diuino iudicio repentina dicitur morte fuisse dampnatus. 7Denique cum

ut nullus de cetero in lingua Sclauonica presumeret diuina misteria celebrare, nisi tantum in Latina et Greca, nec aliquis eiusdem lingue promoueretur ad sacros. Dicebant enim, Goticas litteras a quodam Methodio heretico fuisse repertas, qui multa contra catholice fidei normam in eadem Sclauonica lingua mentiendo conscripsit. Quam ob rem diuino iudicio repentina dicitur morte fuisse dampnatus. 7Denique cum hoc statutum synodali fuisset sententia promulgatum et apostolica auctoritate firmatum, omnes sacerdotes Sclauorum magno sunt merore confecti. Omnes quippe eorum

ad hec: Voluere, inquit, domine, sed minime potuerunt. Igitur dominus papa, consilio habito, taliter eis respondit: Scitote, filii, quia hec, que petere Gothi student, sepenumero audisse me recolo, sed propter Arrianos, inuentores litterature huiusmodi, dare eis licentiam in sua lingua tractare diuina, sicut predecessores mei, sic et ego nullatenus audeo. Nunc uero euntes gentem illam obseruare facite omnia, que a uenerabili fratre nostro Maynardo sancte Rufine episcopo cardinali sinodaliter statuta sunt, quoad usque legati nostri illuc accedant . His auditis ab

XXXVII. De natura Tatarorum 1Nunc uero de natura et habitu gentis illius, prout ab his audire potui, qui rem curiosius indagarunt, pauca narrabo. Est enim regio illorum in ea parte orbis sita, ubi oriens coniungitur aquiloni, gentesque ille secundum proprietatem lingue sue Mangoli appellantur. Ferunt tamen, quod terra illorum confinis sit ulterioris Indie nomenque regis eorum Cecarcanus uocatur. Hic ergo cum habuisset bellum cum quodam rege sibi contermino, qui quandam ipsius sororem stupratam occiderat, deuicit eum et extinxit. Filium autem eius ad regem

seditionis ignorantes causam, potestatem simpliciter sequebantur. Sed quidam, qui archidiaconum malignis insectabantur odiis, nocendi occasionem repperisse gaudebant. Currebant passim omnes, ueluti predonum afforet aties uiolenta. Armabantur non gladiis et iaculis, sed acerbis odiis et mendacibus linguis. Non retrahebat eos pugnandi formido, cum scirent hostes expectare inhermes. 4Sedebant canonici in claustro quieti, utpote nullius mali conscii, nichil suspicabantur sinistri. Et ecce uesanus iuuenis cum furiosa cohorte per ianuas monasterii uiolenter irrupit. Adsunt

ordinem redeamus. Prefuit autem annis fere sedecim. Ad ultimum quidem podagrico languore correptus toto pene bienio in doloris stratu decumbens, non nisi alienis manibus poterat se mouere. Intumuerant denique pedes eius et profluenti sanie tabescebant ita, ut membris omnibus destitutus solo lingue officio utebatur. Cum autem omnis spes salutis prorsus recessisset ab ipso sentiensque sibi diem instare postremum, uocauit aliquos de maioribus capituli et ciuitatis et coram eis condidit testamentum distribuitque omnia sua nepotibus et seruientibus: argentum, libros, uestes, preter duo

actuque Ioannis,
Qui iam praedictae fuit archiepiscopus urbis.
Atque arcem, vivi tutam munimine saxi,
Aspectu horrendo, praecelso in vertice montis,
Hoc castrum vocitat Epidaurica lingua Labusa,
Namque ripa sonat hoc idiomate labes,
A magnis ripis nomen traxere priores;
Nunc L in R, G pro B mutando, moderni
Ragusam dicunt, quae Sclavonice Dubrovnik

quam summus Monarcha gelatus est, uelut tegens in antro. Illi Veneti Iaderanorum urbem, quę principatum inter ciuitates regionis Dalmatię dicitur obtinuisse, delere de terra uiuentium proposuerunt ac anguste et horrende dissipare, nullum genus sceleris atribuentes eidem, sed dethrahentium linguis fidem adhibentes spiritum contentum non gerere de imperii dominatione in praesenti ciuitate illi imponebant nullumque argumentum aut alicuius speciem erroris in ea comperientes, sicuti lupus immisericors rapit agnum. Quot insontes adhuc ubere alitos ipsorum motionis casu ualuas per

homines egenos, ciues et habitatores Iadrę, per mare nauigantes, ab eorum "! insulis et possessionibus recedentes Iadramque venientes, aliquos ictu ensis lęthaliter interfecerunt, aliquos in mari suffocauerunt et aliquos captiuatos detinuerunt ipsorumque lembulos et lintres pro ipsorum vsu et vtilitate conuerterunt et aliquos igne iusserunt cremare, nec non infantulos et insontes pueros in cunabulis eorum quiescentes, nulla moti misericordia nec intuitu pietatis, gladio occiderunt. Et sic illo die toto nihil aliud per eos egisse narratur. Ad quod ciues

de fonte fixum construere ceperunt habitaculum versus vrbem et ibi confecerunt contra ciuitatem eorum quam Italici et Longobardi bastidam, Dalmatici et Croati sticatum appellare consueuerunt. Longitudo vero ipsius bastide erat quantum ianua magistra Iadrę ab ecclesia S. Viti recta linea procedendo distat et amplitudo eiusdem quantum forum a dicta ianua prolongatur. Que vndique vallata ligneis tabulis mire pulchritudinis fabricatis, propugnacula crebra et alta in ea confecta et constructa sunt. Porro quia a constitutione ipsius sticati seu bastidę usque ad eius remotionem

imperasset parare victui necessaria pro transmeatione defensationis aduersorum, ut iam sępius notavimus, cum quibus et ipse rex personaliter erat accessurus, eorum contra ciuitatem satagebant altioribus et plus imminentibus fundare propugnaculis et turribus ac eam cingi muro cemento linito, a boreali quidem parte turres ligneę seu decem propugnacula, ab australi totidem. Sed ex orientali plaga erant numero quatuordecim et a parte quirinali inane nullaque fortilicia ab hac plaga erat instructa ex eo, quod illic tuti fore ipsi Veneti reputabantur propter ipsorum classes et

genibus flexis inclinabant, manus pariter et pedes osculando. Et aliquantulum ibidem inducias facientes, cum sui decora et venusta comitiua ad sua properauit tentoria. Quis ergo librare posset solatium vehemens, quod fideles Iadertini percipiebant? Lingua quoque sufficiens non foret ad exprimendum. Quis benignitatem regis, quam tunc fidelissimis Iadertinis aperiebat? Qui non semel, immo sępe et crebrius cum iuramento affirmasse visus est, potius suum velle corpus Iadre condere sacrofago quam constantissimos Iadertinos velle desolatos

Die 24. mensis octobris applicuit Iadram domina Elizabeth regina Ungariae senior, domina Maria regina iunior et domina Draga soror sua, cum certis praelatis et baronibus eorum, videlicet cum cardinale episcopo Valentino ecclesiae (quinqueecclesiensis, Stephano de Lindua, regni Sclavoniae bano et Stephano) Lazchovich bano nostro et multis aliis. Die 28. mensis octobris castrum Vranae reddidit se, quod modicum prius rebellaverat iussu Ioannis de Palisna, olim prioris

Casciota ense proprio primus sauciavit, postmodum quidam familiares domini archiepiscopi et similiter omnes qui ibi venerant; quo interfecto, sustulerunt pecuniam quae erat apud eum, ut fertur ducatorum duo milia trecentum, et suum cadaver ad maius dedecus suum et suorum ad forum trahentes, quodam linteamini involutum, per totam noctem iacere dimiserunt, quod iam facta die sabbati per terram vehentes in quemdam puteum, quem ipse pro communi utilitate construxerat et fecerat fodere, iecerunt cum lutamine illud cooperientes, quodque iam quarta die permiserunt suis inde extractum sepeliri in

Quarum Guarini manat ab ore cibus. 7. LAUS GUARINI
1.7.1  Multum Roma suo debet reparata Camillo,
1.7.2  Sed plus Guarino lingua Latina suo.
1.7.3  Illa truci non prorsus erat calcata ruina;
1.7.4  Haec cum servata est, barbara prorsus erat.

truci non prorsus erat calcata ruina;
1.7.4  Haec cum servata est, barbara prorsus erat. 8. DE EODEM
1.8.1  Priscae lingua Latina dignitati
1.8.2   Guarino faciente restituta est.
1.8.3   Hunc laudent veteres novi futuri,
1.8.4   Huic nam quilibet obligatur uni;

Unus sit licet, obligamur omnes. 9. DE EODEM
1.9.1  Rursus, io! quae tot iacuit sopita per annos,
1.9.2  Guarini studio lingua Latina viget.
1.9.3  Dulcia Maenaliae cedant inventa parentis!
1.9.4  Progenerare leve est, vivificare grave est.

Iam nostrae dabo, crede, commeatum. 11. DE GUARINO
1.11.1  Quantum Roma suo debet reparata Camillo,
1.11.2  Tantum Guarino, lingua Latina, suo. 12. DE QUODAM IACTABUNDO
1.12.1  Est quidam nostri, qui se vocat archipoetam,
1.12.2  Temporis; en titulum,

1.17.5  At nunc ex aequo divisa est gloria nobis;
1.17.6  Vinco materia, vincitis eloquio. 18. LAUS GUARINI
1.18.1  Floret lingua Latina, confitemur;
1.18.2   Duplo floreat amplius licebit,
1.18.3   Guarino tamen illa redditori
1.18.4   Grates dicere non valebit aequas.

videbuntur sic meliora tibi. 26. AD GUARINUM VERONENSEM
1.26.1  Te precor, o nostri, decus et nova gloria, saecli,
1.26.2  Qui calles linguas, docte Guarine, duas,
1.26.3  Quo iam tot fuimus sub praeceptore per annos;
1.26.4  Hospes ut in cena nunc meus esse
1.26.5   velis. Quam dedit Evandro laudem Tirynthius

1.35.4  Si modo surripias, ut Maro surripuit. 36. AD GUARINUM
1.36.1  Non te mellifluae Nestor Homericus
1.36.2  Linguae dulciloquo nectare vicerit. 37. AD IULIUM
1.37.1  Scribendi ratio cum sit, vel sola poetis
1.37.2  Gloria, vel certe maxima;

1.42.4  Incidit priscis, Appius, in tabulis.
1.42.5  Nec nisi sumta probas de docto nomina Festo,
1.42.6  Quondam roboreis illita caudicibus.
1.42.7  At Cadmi linguam non affectavit Homerus,
1.42.8  Nec Numa Pilumni, Scipiadesque Numae.
1.42.9  Quodsi bella negas, culto quae protulit usu,
1.42.10  Aetas bis senis inclyta Caesaribus,

52. DE GUARINO
1.52.1  Guarinum meritis parem Camillo,
1.52.2   Quis non censeat? Ambo reddiderunt,
1.52.3   Is regnum Latio, sed iste linguam. 53. AD AGAPETUM
1.53.1  Mitte tuos tandem nobis, Agapete, libellos,
1.53.2  Mitte inquam, censor non ero, lector ero.

65. TETRASTICHON IN GUARINUM VERONENSEM
1.65.1  Interpres Graios transfers, Leonarde, libellos,
1.65.2  Poggius Arpinae sectatur fulmina linguae,
1.65.3  Blanda Panormigenam delectant carmina vatem,
1.65.4  At Verona, tuus transfert, canit, orat, alumnus.

addam;
1.72.4  Insit visceribus, menta pusilla, tuis. 73. FRAGMENTUM EPIGRAMMATIS ALICUIUS, AD GUARINUM
1.73.1  Dulce nec eloquium linguae, quo Nestora vincis,
1.73.2  Nec qua praecellis Nirea, forma decens, 74. AD TROÏLUM

diceretur.
1.101.4  Sic plane Hermaphroditus ergo Carbo est. 102. DE LAELIA
1.102.1  Laelia, quid nostram, toties petis, improba, linguam?
1.102.2  Si iuvat, hoc totum, vipera, sorbe caput. 103. AD EANDEM
1.103.1  Tam coeunt artis gemini complexibus

1.108.19  Terra tibi reliquos quantumlibet ingravet artus,
1.108.20  Sit tantum gibbo non onerosa tuo. 109. AD LINUM
1.109.1  Posse domi fieri sapientem te, Line, credis,
1.109.2  Unum cuncta aetas Μητροδίδακτον habet.

ingravet artus,
1.108.20  Sit tantum gibbo non onerosa tuo. 109. AD LINUM
1.109.1  Posse domi fieri sapientem te, Line, credis,
1.109.2  Unum cuncta aetas Μητροδίδακτον habet. 110. DE THEATRO VERONENSI

Marcellae, fama secunda, domus.
1.144.3   Tecum spes Venetum, tecum solatia matris,
1.144.4  Tecum deliciae disperiere patris.
1.144.5  Si probitas, si forma, Deos, si lingua moveret,
1.144.6  Nestoris aetatem vivere dignus eras.
1.144.7  Mota erat his Clotho, Lachesis non ipsa negabat,
1.144.8  Tertia sed rupit stamina pulla soror.

mihi vox gravior, iam pubes inguina circum-
1.155.6  Serpit, et in Venerem mentula saepe tumet.
1.155.7   Ignea iam visa vibrantur corda puella,
1.155.8  Iam mihi per somnum lintea saepe madent.
1.155.9  Eminus hinc igitur moneo, liberte, recedas,
1.155.10  Quem puero comitem cura paterna dedit.
1.155.11  Cedat et hircoso trux cum tutore magister,

cui cellula rumpitur Falerno,
1.160.4  Vicina bibit Hodus e taberna. 161. AD LUCIAM
1.161.1  Laesisti stultae morsu me, Lucia, linguae,
1.161.2  Nunc ego me culicem scilicet esse velim,
1.161.3  Ut possem contra te laedere; nunc ego maestus
1.161.4  Quam iaceo, fieret tam tibi amara quies.

eras.
1.164.7  Quare in amore rudi, doctissimus ipse, sodali,
1.164.8  Consilium, quaeso, confer et auxilium. 165. IN LINUM DOCENTEM PAEDICARE
1.165.1  Praeco salutiferi, Line flagrantissime, verbi,
1.165.2  Siccine deterres turpibus a vitiis?
1.165.3  Cum quis paedicat, fugere inquis daemonas omnes,

ipse, sodali,
1.164.8  Consilium, quaeso, confer et auxilium. 165. IN LINUM DOCENTEM PAEDICARE
1.165.1  Praeco salutiferi, Line flagrantissime, verbi,
1.165.2  Siccine deterres turpibus a vitiis?
1.165.3  Cum quis paedicat, fugere inquis daemonas omnes,
1.165.4  Quis non paedicet si, Line, vera

salutiferi, Line flagrantissime, verbi,
1.165.2  Siccine deterres turpibus a vitiis?
1.165.3  Cum quis paedicat, fugere inquis daemonas omnes,
1.165.4  Quis non paedicet si, Line, vera refers? 166. DE EODEM
1.166.1  Orabam frustra, frustra ieiunus agebam,
1.166.2  Nil opis in donis, nil erat in crucibus;

nunc paedico: daemones aufugiunt. 167. DE EODEM
1.167.1  Infesti possent qua daemones arte fugari,
1.167.2  Nemo prius norat; nunc Linus edocuit. 168. DE EODEM
1.168.1  Ite procul supera lapsi de sede maligni;
1.168.2  Formosus nostro est Troilus in gremio.

procul supera lapsi de sede maligni;
1.168.2  Formosus nostro est Troilus in gremio. 169. IN EUNDEM
1.169.1  Interpres, Line, codicum sacrorum,
1.169.2  Francisci rigidam secute sectum;
1.169.3  Audires mea forte confitentem
1.169.4  Dum me crimina; saepe non negavi,

1.169.6  Tu zelo, ilicet, ac furore plenus,
1.169.7  Clamasti subito per omne templum,
1.169.8  Cur tantum facinus miser patrassem?
1.169.9  Hoc egi, Line, non libidinose,
1.169.10  Sed tetros uti daemonas fugarem. 170. DE THESPI
1.170.1  Coepit sordidus ore faeculento

nuper bellica dextra ducis.
1.178.3  Exuviae domitum testantur fortiter hostem;
1.178.4  Accipe, Sancte Leo, civis opima tui.
1.178.5  Qui modo vibrantes trifidas, qui guttura linguas
1.178.6  Fundebant celsis sibila dira iubis,
1.178.7  Collecti in parvos cristis languentibus orbes
1.178.8  Servitura tuo colla dedere iugo.

Leucon, aliud Leuconis asellus,
1.199.2  Dicere, si memini, Graecula turba solet.
1.199.3   Forsitan ista tuos tangunt proverbia mores,
1.199.4  Nam, Lupe, mens aliud, quam tibi lingua gerit. 200. IN LUPUM
1.200.1  Mutua dissimules cum solvere; munera mittis;
1.200.2  Redde meum primo, da, Lupe, deinde

AD GALEOTTUM PRO DONO QUODAM
1.225.1  Pectora si magnum redolerent nostra Maronem,
1.225.2   Divinusque meo sub corde lateret Homerus,
1.225.3   Et mea centenis resonarent guttura linguis:
1.225.4   Vix, Galeotte, tibi meritas persolvere grates
1.225.5   Munere pro tali facundia nostra valeret.
1.225.6   Tot tibi sint igitur grates, quot litus harenas,

226. AD MARCELLUM
1.226.1  Non ego te idcirco vatem, Marcelle, negarim,
1.226.2  Vulgares numeros quod tua Musa sonat.
1.226.3  Quid refert qua quis scribat bona carmina lingua?
1.226.4  Laudamus mutam, si bene cantat, avem. 227. MANUELI
1.227.1  Accipe quaeso tui munuscula parva Ioannis,

Ovidi, Lucane, Maro, si forte potestis,
1.228.2  Mutua praestetis bis mihi, quaeso, decem.
1.228.3   Cessatis? iam vos saxo Iudaeus habebit,
1.228.4  Qui servat magnae, lintea iuncta, viae.
1.228.5  Istic ignavi tineas et pascite mures,
1.228.6  Nil opus est vestris nunc mihi carminibus.
1.228.7  Nunc mihi opus numis; quarto vos mense videbo,

Miranti sic illa: "Retro percussa refundit
1.243.4  Pyxis odoratum parte priore piper." 244. DE VULVA URSULAE
1.244.1  Blanda est lingua tibi, mollis caro, vultus honestus,
1.244.2  Ante opus et nobis, Ursula, tota places;
1.244.3  Cum vero incubui, tum laxo mentula cunno
1.244.4  Incidit, ut cunnum nec

cunctas vincis lasciva puellas,
1.255.4  Nequitiae, et cedit nostra libido, tuae.
1.255.5   Amplexus hederas superant, et basia conchas,
1.255.6  Nec deest officio, dextera, lingua, natis.
1.255.7   Postquam effusa tibi est nimium festiva voluptas,
1.255.8  Iam satis est, clamas, Lucia, iam satis est!
1.255.9  Quid medium praecidis opus? quid inepta

ter fuso, contigit astra, salo.
1.275.21  Heu! quam vix diros fugit celer ales hiatus,
1.275.22  Quam paene occasus, occidit ante, meos.
1.275.23  Dii, si quos lingua, genitrix non laesit, iniqua,
1.275.24  Hoc vos iam solum, vivat ut ille, rogo. 276. AD NUMMOS
1.276.1  Palponum patres,

hoc etiam qua ratione putes.
1.307.3   Nunc, inquis, media nemo iam nocte salutat
1.307.4  Astutum portans irrequietus ave,
1.307.5  Nunc fallit nemo, nemo nunc inguina lingit.
1.307.6  Nemo facit Florae sacra Bonaeve Deae,
1.307.7  Paedicant pauci, recitant mala carmina pauci,
1.307.8  Omnia cum scaenis amphitheatra silent,

Oedipodem. 328. DE CORPORIBUS MATHEMATICIS
1.328.1  Punctum sit, cuius non possis sumere partem.
1.328.2  Extento gracilis decurrat linea puncto.
1.328.3  Inde superficiem geminato linea tractu
1.328.4  Efficiat, nullo pateat quae lata profundo.
1.328.5  Bina superficies solidi vim corporis edat,

328. DE CORPORIBUS MATHEMATICIS
1.328.1  Punctum sit, cuius non possis sumere partem.
1.328.2  Extento gracilis decurrat linea puncto.
1.328.3  Inde superficiem geminato linea tractu
1.328.4  Efficiat, nullo pateat quae lata profundo.
1.328.5  Bina superficies solidi vim corporis edat,
1.328.6  Quod longo, et lato dimensum constat et alto,

se tanto iactabit nomine marmor,
1.334.4  Artibus haec vicit Pallada, prole Rheam. 335. DE THEODORO GAZA
1.335.1  Nobile linguarum decus, o Theodore, duarum,
1.335.2  Inclyta quem nobis Thessalonica dedit.
1.335.3   Accipe magnifici clarum rectoris honorem,
1.335.4  Accipe purpureae,

mutato nominis usu,
2.5.2  Nil aliud certe, quam Pius, esse potest. 367. EPITAPHIUM GUARINI
2.6.1  Guarinus iacet hic, linguam diffudit in orbem
2.6.2  Qui Latiam; Latio reddidit Inachiam. 368. EPITAPHIUM GUARINI
2.7.1  Calliope, Clio, Polyhymnia,

blanda manu spicula torquet, amor:
3.4.15  Quodsi tale nihil fas est me credere, solum
3.4.16  Restat, ut hortandi nomine dicta rear.
3.4.17  Hoc sancti mores, probitas hoc insita linguae,
3.4.18  Hoc mens invidiae clausa putare iubet.
3.4.19  Qui cum sit nostri longe doctissimus aevi.
3.4.20  Exoptat plures surgere posse Titos.

Non potuit nautas, flexit delphinas Arion,
3.5.22  Piscis opem tribuit, cui nocuere viri.
3.5.23  Iam, video, nil est sermone potentius ipso
3.5.24  Iam, video, nimium lingua diserta valet.
3.5.25  En! Ego qui fueram Veneris durissimus hostis,
3.5.26  Cedo, relanguescit spiritus ille meus.
3.5.27  Haud tamen idcirco similes delabar in ignes,

3.8.35  Quam cito bullatae, pluvius tumor interit, undae,
3.8.36  Tam postrema cito cuilibet hora venit.
3.8.37  Nos longos nobis, stulti, promittimus annos,
3.8.38  Linquendas aliis et cumulamus opes;
3.8.39  Sic, tanquam torvi nusquam sint ostia Ditis,
3.8.40  Nauta nec in Stygia remiget ater aqua.
3.8.41  Sic, tanquam nobis Iunonia temperet

et Maeonides fecit, et ipse Maro.
3.11.85  Utile scis dulci, brevitati iungere lucem,
3.11.86  Seu sequeris summum, seu mediocre genus.
3.11.87  Et velut ursa suos narratur lingere partus
3.11.88  Consimili versus sedulitate polis.
3.11.89  Ergo fluunt, apteque sonant, quotiesque leguntur,
3.11.90  Nescio quid tecti nectaris intus habent.

tamen haec deessent, pater extat nempe Guarinus,
3.17.44  Hoc uno posset laudis habere satis.
3.17.45  Quam nisi de summo, nobis misisset, Olympo,
3.17.46  Iuppiter, in tenebris lingua Latina foret.
3.17.47  Sed fateor, veniam tribuat precor ille fatenti,
3.17.48  Haud statui laudes, nunc memorare, suas.
3.17.49  Seu quod, quo potui, prius illas,

Quae nos alitibus faustis et sidere dextro
3.19.4  Notitiae primos fecit habere gradus,
3.19.5  Ac duraturi vinclo religavit amoris,
3.19.6  Quem faciam, quanti dicere lingua nequit.
3.19.7  Hunc ego nec claris dubitem praeferre smaragdis,
3.19.8  Quos legit in rubro gurgite nudus Arabs;
3.19.9  Hunc ego congesti praepono montibus auri,

3.19.82  Unica pro rebus reddere verba pudet;
3.19.83  Reddere verba pudet, sed verba rependere oportet:
3.19.84  Haec vis in nostro pectore sola viget.
3.19.85  Deme labris linguam, remanebit inutile corpus,
3.19.86  Debilis et nullis usibus aptus ego.
3.19.87  Scilicet Eoas vagus offert navita merces,
3.19.88  Offert picturas pingere docta manus,

4.1.1  Omnis sub nive dum latet profunda
4.1.2  Tellus, et foliis modo superbum
4.1.3  Canae dum nemus ingravant pruinae,
4.1.4  Pulchrum linquere Chrysium iubemur,
4.1.5  Ac longe dominum volare ad Istrum.
4.1.6  Quam primum, o comites, viam voremus.
4.1.7  Non nos flumina, nec tenent paludes,

4.4.31  Taedia nam longi quoties persenserat aevi,
4.4.32  Noverat anguineo, se renovare, cibo.
4.4.33  Nec modo veloces captum stravere molossi,
4.4.34  Aut tenuere suam, linea texta, fugam,
4.4.35  Quamvis alte levi superabat retia saltu,
4.4.36  Ocyor aligero Bellerophontis equo;
4.4.37  Sed magno e silvis actus clamore

inest genitis, et habent praesagia, matres,
4.5.96  An magis in sera stirpe moratur amor?
4.5.97  Hinc ubi iam certo fixi vestigia gressu,
4.5.98  Desiit et blaesos frangere lingua sonos;
4.5.99  Protinus ingenuas docilem transmittis ad artes,
4.5.100  Otia nec pateris ducere lenta domi.
4.5.101  Quicquid lana tibi, quicquid tibi tela lucelli

fuit ulla tuae, sedes tam grata, senectae,
4.5.114  Quam prope me modicos incoluisse Lares.
4.5.115  Hic modo delicias nobis studiosa parabas,
4.5.116  Nunc trepida nebas, linea texta, manu.
4.5.117  Donec fila tibi torquere novissima Clotho
4.5.118  Coepit, et extremos annumerare dies.
4.5.119  Convenit audito tristis vicinia casu,

nomen deerat in ore meum.
4.5.131  Cum subito in vacuas discedens spiritus auras,
4.5.132  Destituit tepido, frigida membra, toro.
4.5.133  Mater io cur me rerum inter prospera linquis?
4.5.134  Hoc tibi vivendum tempore, mater, erat.
4.5.135  Cum me florentem, cum me spectare beatum,
4.5.136  Cum poteras omni commoditate frui.

quamvis tuba multa sonaret,
4.6.138  Vulgus et attonita rumperet aera manu.
4.6.139  Quo feror? aut quid ago? veniam, Dea magna, precamur,
4.6.140  Offendit numen, si mea lingua, tuum.
4.6.141  Parce, ita non unquam tenebrescas obice terrae,
4.6.142  Non ego, sed saevus protulit ista dolor.
4.6.143  Ille domat fortes, ille impia saepe coëgit

quondam sub ditione patrum.
4.7.119   Nec tam ulli debent lapso succurrere mundo,
4.7.120  Quam mundi imperium qui tenuere prius.
4.7.121  Nonne pudet, vestrae, quod mater Graecia, linguae,
4.7.122  Barbarico discit frendere verba sono?
4.7.123  Quod vestrae, veneranda soror, seu filia, Romae,
4.7.124  Iam pridem serva est, quae domina ante fuit?

Nil rosa, nil violae, nil semina lactucarum,
4.10.34  Nil me, cum lolio iuvit hyoscyamus.
4.10.35  Frustra aloe, frustra nobis fragravit anethum,
4.10.36  Nec gelidis linier profuit unguinibus.
4.10.37  Non habuere suas in me ulla papavera vires,
4.10.38  In me mandragorae non habuere suas.
4.10.39  Ergo ego vel Phariae possim perferre

Nec te, dum porta Cancri egrederere calentis,
4.11.6  Lethaeae nimium proluit humor aquae.
4.11.7  Mystica qua rapidum tangit Cratera Leonem,
4.11.8  Unde levis vestrum linea ducit iter.
4.11.9  Hinc tibi Saturnus rationem, Iuppiter actum,
4.11.10  Mars animos, sensum Phoebus habere dedit.
4.11.11  Affectus Erycina pios, Cyllenius artes,

Macedoniae deinde ac Hungariae regna, praeterea Albaniae, item alias, ut dictu, ita et memoratu miserandas, plurimas terras, aliis super alias cladibus completas, superbo ludibrio, ruina, funeribus, servitute, religionis denique iactura, deformatas, in peregrinos ritus, mores, legesque ac infidae linguae commercium interverterunt. Nihil incolumis inter sacra, profanaque, nihil inquam, cui ferro, terrore, cui flamma et iugo noceri potuit, inviolati relinquendo, ut una quaeque gradu proxima erant, ita ignominiae obiecta. Hinc omnes circum vicinos passim vis, atque tempestas illa adorta est.

et febre ac pulice Exemplariter dicitur de pulice et febre. Quod mutuo loquebantur de hospicijs que nocte precedente habuerant. Conquerendo dicebat pulex: Ego hospitata sum in lecto cuiusdam abbatisse inter duo lintheamina alba super piomacium molle et credebam habere optimum hospicium, quod habebat abbatissa carnes pingues quibus optime fuissem saciata. In primo autem morsu cepit abbatissa clamare et uocare ancillas. Egoque me abscondi. Set illis

hospita tua fuerat, ita fatigatam et dormientem inueni, quod secure quieui aput eam et quantum volui commedi. Cui febris respondit: optimum conscilium dedisti mihi. Nam abbatissa illa cum griseo coopertorio et lintheaminibus delicatis tota nocte me calefaciens fouebat. et licet stimularem eam, ipsa cum in lecto moli abscondita nunquam me turbauit. Vnde ab eius hospicio quamdiu me ita amicabiliter tractabit nolo recedere. Haec et

an foris Bononiam pernoctarem. Tua nanque benignitas mihi adesse visa est orans atque obsecrans deum sanctosque eius angelos, ut, si abs te digrederemur, navis, qua eramus navigaturi, aliquid pateretur incommodi. Nobis vero tuis minime precibus acquiescere volentibus tuaque orata irrita linquentes navim conscendere visi sumus. Ecce autem nobis navigantibus subito tua optata rata fuere. Equidem magna vis aquae quibusdam rimis visa est in navigium irrumpere adeoque omnes magno timore perculsi trepidaremus moxque ego experrectus totus sudore, quasi aqua perfunderer,

qua diceretur. Cicero etiam potissimum in libro, De Officiis primo, cum admonet peregrinum minime esse debere in aliena re publica curiosum; poeta item Catullus, Latinitatis aeque diligens custos, cum ita loquitur:
Quae nec pernumerare curiosi
Possint, nec mala fascinare lingva, manifeste hoc vocabulum, in malum tantum accipiunt. Nos igitur hunc, et si qui praeterea itidem eo utuntur, jure optimo secuti sumus. At durum quiddam est negotiositas! Credo item et curiositas. Sed haec, et complura

quod non accepisti not. lector A2 in marg. Humiliamini ergo sub manu potentis Dei, apprehendite disciplinam et nolite abicere eam, nequando irascatur Dominus et pereatis de uia iusta. Iratum siquidem Deum procul dubio illi cogita, cui cui] add. lector A1 inter lineas cuncta ex uoto fluxerint. fluxerint] corr. lector A1 ex fluerint Nam iuxta praeclaram illam Demetrii sententiam: Nihil uidetur infelicius eo, cui nihil umquam euenit aduersi. nota not. lector A1 in marg. – Male enim, ut

nasci claudos, quosdam caecos, non nullos mancos, monstruosos, leprosos, impetigine laborantes et aliis plerisque affectos malis; num illis parentum aut originalis culpae noxam obiciemus? Sed quid de nobis respondebimus aut de multis infidelium filiis? Qui integris membris et perfectis nascimur lineamentis, quibus eadem crimina impingi possunt, et grauiora haec esse uidentur. Et tamen uas figulo non audet dicere: Cur ita sum formatum? Est enim in ipsius positum arbitrio, quod quali forma producat ac pro libito suo de luto disponat. Illud tamen unum audeo affirmare opificem nostrum numquam

virtutumque ac morum quin immo legum vestrarum non magni faciat ordines. Quare, ducum inclite gloriosissimeque senatus, hanc maritimam institutionem vobis caram accipite oro, vulgari tamen idiomate conscriptam, ut ob dignitatem ac gloriam nominis vestri illi etiam discant, quibus est solum materna lingua communis, quorum potior est numerus. Sed iam ipsam navigationem seriosius audiamus. Finito prohemio INCIPIT TRACTATVS Benedicti de Cotrullis Tractatus de nauigatione feliciter incipit.

sit inimicus in Sancto . Hic vero parce quaeso, si quae praeter ingenium meum loquar confidentius. Ignorat ille miser, ignorat quanta et ego remachinatus fuerim in eum. Si quid inceptasset, expertus profecto fuisset, uter nostrum plus possit, sive in Curia, sive alibi, vel auctoritate vel lingva et rebus omnibus. Equidem non video, qua in re ipse nobis nocere possit. An ne in Hungaria ex Episcopis evadamus Archiepiscopi? At iam sumus. An ne Romae efficiamur Cardinales? At hoc ultro recusamus. An ne regnemus? At deturbare nos de gradu quem tenemus, nedum unius advenae, sed ne

Quod nobis eos qui praesto sunt, gratis eripitis? Soline vos studiosi estis? Ne valeam, si omnes vos totum hunc mensem tam multa legistis, quanta ego vel heri. Testor Musas ipsas, et lecturum me, et scripturum fuisse plurima; sed iam extortis mihi harum rerum subsidiis, necessario conticescam, et linguam rubigini permittam. Nemo iam vestrum a me carmen expectet; nemo solutam orationem desideret; nemo translationes, quas institueram, et iam habebam in manibus, requirat; nemo me ultra literas dictare compellat; ad haec omnia sufficitis tu et Polycarpus. Ego deinceps si Phoebum

fatiscat, manifestum facit. Qua agitatione adeo nonnumquam defatigatur, ut tantis absorpta malis nullum officium corpori ualeat praestare. Ita homo stupidus aliquando ac ueluti exanimis linquitur. Quae singula doctissimus poeta in persona Didonis pulcherrime expressit:
Saeuit inops animi totamque incensa per urbem

Et post, ubi ostendit ei ademptam omnem spem Aeneae retinendi, adiecit:
His medium dictis sermonem abrupit et auras
aegra fugit, seque ex oculis auertit et aufert,
linquens multa metu cunctantem et multa parantem
dicere. Suscipiunt famulae collapsaque membra
marmoreo referunt thalamo stratisque reponunt.

uinculorum, incredibilis patientia? Quid Mucium inter illustrissimos uiros retulit quam constantissima illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si

illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si libet, omittamus, quandoquidem illustriores ut in ceteris, ita in hoc uirtutis genere plurimos

uinculorum, incredibilis patientia? Quid Mucium inter illustrissimos uiros retulit quam constantissima illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si

illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si libet, omittamus, quandoquidem illustriores ut in ceteris, ita in hoc uirtutis genere plurimos

uinculorum, incredibilis patientia? Quid Mucium inter illustrissimos uiros retulit quam constantissima illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si

illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si libet, omittamus, quandoquidem illustriores ut in ceteris, ita in hoc uirtutis genere plurimos

uinculorum, incredibilis patientia? Quid Mucium inter illustrissimos uiros retulit quam constantissima illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si

illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si libet, omittamus, quandoquidem illustriores ut in ceteris, ita in hoc uirtutis genere plurimos

quantae fluuiorum aquae humano cruore mutatae sunt. Obsessa Antiochia et reliquae urbes quas Halys, Cydnus, Orontes, Euphratesque praeterfluunt. Tracti greges captiuorum, Arabia, Phoenix, Palestina, Aegyptus timore captiuae. Non mihi si linguae centum sint oraque centum, ferrea uox, omnes scelerum comprehendere formas, omnia poenarum percurrere nomina possem. Neque enim historiam proposui scribere, sed nostras breuiter flere miserias; alioquin ad

summas arbitrentur infelicitates si cui honore sepulturae uacare contingerit. Vnde legimus apud Aegyptios consuetudinis fuisse ut defunctus unusquisque, ante quam sepulturae mandaretur, transmissus per fluuium a uectore quodam, quem lingua sua Charontem appellabant, coram quadraginta iudicibus sisteretur; apud quos licebat lege cuiuis mortuum de impietate flagitioue aut quibusuis sceleribus accusare; quae si uera iudices comprobassent, feriebant hac mortuum sententia ut

regis insultatio fuit qua dicebat dum in craticula ureretur: Assatum est; uersa et manduca . Non sine uoluptate ac solacio putamus Anaxarchum dentibus suam praecidisse linguam quam ei tyrannus ille amputare minabatur. Itidem et aliis plerisque, quos enumerare praetermittimus, iocundam bonorum suorum fuisse non dubitamus iacturam, quam ipsi sponte fecerunt, ne illa in manus aut potestatem uenirent inimicorum,

deorsum discurrit V1 | caput et manus: addidit et I.3.7 agitatione ] fatigatione V1 I.3.8 linquitur ex remanet I.3.9 Verg. Aen. 4,300-303, ubi trieterica pro triaeteria

uicarii Christi fratremque eius tam excellentissimorum patrum factum damnare atque illos praestantissimos uiros, qui prius a domino electi sunt a quo sunt omnium regnorum potestates, quam a summo pontifice declarati, perditissima audacia lacerare! Caue, caue tibi, lingua dolosa, ne deus destruat te in finem, euellet te, et emigret te de tabernaculo tuo, et radicem tuam de terra uiuentium. Cf. Ps 52, 5 (51, 7): sed Deus destruet te in sempiternum terrebit et euellet te de tabernaculo et eradicabit te de

tuo, et radicem tuam de terra uiuentium. Cf. Ps 52, 5 (51, 7): sed Deus destruet te in sempiternum terrebit et euellet te de tabernaculo et eradicabit te de terra uiuentium semper Sed haec illi uiderunt qui fecerunt linguam suam nouaculam acutam, Cf. Ps 52, 2 (51, 4): insidias cogitat lingua tua quasi nouacula acuta faciens dolum et sedentes aduersus fratrem suum tota die concinnabant dolos. Sed haec illi uiderunt; nos

te in sempiternum terrebit et euellet te de tabernaculo et eradicabit te de terra uiuentium semper Sed haec illi uiderunt qui fecerunt linguam suam nouaculam acutam, Cf. Ps 52, 2 (51, 4): insidias cogitat lingua tua quasi nouacula acuta faciens dolum et sedentes aduersus fratrem suum tota die concinnabant dolos. Sed haec illi uiderunt; nos interea reliquas Petri uirtutes, non quibus debemus, sed quibus possumus, laudibus persequamur . Itaque, ut

undique scatens. Hic equos caeterasque copias ad resumendas uires atque animi laxandi gratia exponunt. Milites ac turba omnis uenationi incumbit: per saltusque ac ferarum latibula discurrunt. Dum uariae ferae capiuntur, adolescens quidam, Dalmata natione et lingua, urso mirae magnitudinis occurrit, dumque eum uenabulo transfigere studet, ursus uitato ictu adolescentem occupat atque prosternit. Iuuenis praesenti animo ambas auriculas eius manibus apprehendit, caputque ferae a se tam diu remotum tenuit, ne ab ea dentibus laceraretur, quoad alter

Flaminiae, quod olim Forum Cornelii dicebatur. Praeterea ad haec regi deferenda oratorem designant uirum patricium Iosephum Barbarum, aetate grauem et linguae Persicae haud ignarum. Tum omnia parata in tres naues magnas imponunt, quae, etsi remis aguntur, onerariae potius quam actuariae dicendae sunt. Habent enim Veneti huius generis naues multas, quas mercaturae exercendae gratia ad omnes prouincias quotannis mittere solent. Quibus

acceleret cum Iuano scribunt. Leonardus sua diligentia omnia expedierat, et Iuanus non paruam manum peditum, quibus Georgium, fratrem suum, praefecit, collegerat. Leonardus, praeter quattuor naues, quas ipse fabricauerat, fluuiaticas lintres triginta instructas et bene armatas in classe habebat. Est mons a sinu Risonum usque ad Bolianam perpetuus,

Lycaonis filia
Vrsus ista tibi, Iuno, non ursa Calisto
Fiat, ne rursum iuncta sit illa Ioui. Coruus
Quid nisi uerbosę dedit hoc petulantia linguę,
Corue, tibi? Niger es, qui prius albus eras! Idem
Nigrior Idea nunc es pice, corue, sed idem
Sithonia fueras albior ipse niue.

In Sabellum, Marci Maruli detractorem
Longa, Sabelle, tuo dependet stiria naso:
Non possum nasum ferre, Sabelle, tuum!
Et pituita subest nigrę foedissima linguę:
Non possum linguam ferre, Sabelle, tuam!
5  Emunctę naris sanusque, Sabelle, palato
Cum fueris, superis sacrificabo deis. Ad Bartholum

In Sabellum, Marci Maruli detractorem
Longa, Sabelle, tuo dependet stiria naso:
Non possum nasum ferre, Sabelle, tuum!
Et pituita subest nigrę foedissima linguę:
Non possum linguam ferre, Sabelle, tuam!
5  Emunctę naris sanusque, Sabelle, palato
Cum fueris, superis sacrificabo deis. Ad Bartholum Illyricum
Gallica te

naris sanusque, Sabelle, palato
Cum fueris, superis sacrificabo deis. Ad Bartholum Illyricum
Gallica te uestis designat, Barthole, Gallum;
Lingua sed Illyricum te genus esse docet.
Elinguis fias posthac et mutus oportet
Hunc te, qui non es, Barthole, ut esse putem. De Bartholo

Lumine quod sano quęque minuta uides,
5  Arrectaque leues quod colligis aure susurros,
Nescit odor nares quod latuisse tuas.
Cursu te superant tygres, te uiribus ursi,
Plus oculis lynces, plus ualet aure lepus,
Quam tibi odorandi canibus uis insita maior:
10   Naribus agnoscunt quo fera torsit iter.
Quid te igitur magnum censes, insane Pericles,
Gloria quum pecudum non sit habenda

Musas,
Tu tamen accitas pręuenis ecce deas!
5  Tunc pro litterulis cogor fecisse lituras,
Donec cum calamo concidat ęgra manus.
Si legere incipio uatum dictata priorum,
Torpescit linguę te subeunte sonus.
Pronum pono caput, pluteus languentia membra
10   Excipit et totum iam sopor altus habet.
Quando igitur uigilare datur, si luce negatur?
Nam iuris tenebras dicimus esse tui.

lętho,
Dum suę sanctę ecclesię decenter
Iura tuetur.
O fides magnę pietasque mentis:
10  Maluit fuso perimi cruore,
Quam sibi iunctę Raynerius ius
Linquere causę.
Gaudeat felix Spalatina plebes,
Cum fuit talis pater atque pręsul,
15  Summa qui tandem petiit relictis
Sydera terris.
At miser, multum miser ille seruus,

coepit opes.
5  Atque hinc Myrrheę pręsul uenerabilis urbi
Diuino electus pręfuit arbitrio.
Post hęc gestarum miranda potentia rerum
Reddiderat notum nomen in orbe suum,
Cum linquens terras cęlestia regna petiuit,
10   Esset et in superis notus ut inde plagis.
Illic perpetuo uiuit feliciter ęuo
Additus ętherię principibus patrię.

Nullo illi placuit tempore tonsa coma.
Non unguenta quidem fuerant nec balnea curę,
10  Sed sine fraude fides et sine labe pudor.
Huic licuit soli sanctorum sancta subire,
Hunc quę uelabat linea uestis erat.
Orandi huic usus submisso poplite creber
Callorum adduxit duritiem genibus.
15  Tempore quo calicem diuinaque pocula sumpsit,
Vllos esurum se negat esse cibos

Delmatię lętis olim generatus in oris
Hieronymus toto notus in orbe fuit.
Inter Catholicos unus facundior omnes,
Iudice me, magno nec Cicerone minor.
5  Cecropia doctus lingua doctusque Latina,
Hebraicos didicit Chaldaicosque sonos.
Felix tam uarię donis donate loquellę,
Ingenio multum, nec minus arte ualens!
Te Scripturarum castigatore recessit

Tu nobis consulta, modos monitusque dedisti
Per quos alta poli scandere ad astra datur. 20
Nec tamen ista magis uerbis calamoque docebas
Quam uita et factis, uir memorande, tuis.
Nam Latium linquens Syrię deserta petisti,
Sacco membra tegens esurieque domans.
25  Illa angusta specus muscoque uirentia saxa,
Nudaque paupertas assiduusque labor,
Cur sint, Roma, tuis tectis pręlata

ad urbem,
10   Pontificis fungi cogitur officio.
Tunc morum monstrauit iter, consurgere lapsos
Iussit et exterso cautius ire pede.
Oderat aduersos fidei, nisi dogmata praua
Linquere iam uellent, et Tua, Christe, sequi.
15  Intrepidus sęuos dum criminis arguit idem
Induperatores, compulit esse pios.
Ecclesię firmum columen fuit, inspice quicquid
Scripserit, hoc

Maria matre semper uirgine cantilenam suo uernaculo sermone compositam Latinam facerem, negare non potui, licet enim partim ingenii eruditionisque meę paruitas, partim ipsa uertendi difficultas ab eo me non parum dehortarentur. Sunt quippe linguarum proprietates quędam ita natura comparatę ut multa quę in alio idiomate apte, apposite lepideque dicuntur in aliud conuersa degenerare uideantur atque deficere. Cum tamen hanc tuam postulationem consyderassem non nisi ab

tuum acroma, tuos phtongos, rithmos, tonos tuumque melos exerceas, minime quidem ad meorum humilitatem ineptitudinemque uerborum respiciens, sed ipsius, cui dicata sunt, sanctitudinem maiestatemque contemplans. Id si feceris, non Orphea non Lynum non Thamiram non Amphionem, neque Echiona neque Ariona neque Demodocum neque Terpandrum, nec Simonidem nec Timotheum nec crinitum a Vergilio nostro Iopam desyderabimus. Tu unus pro omnibus satis eris. Vale!

Nonne magis sacri decus amplexabitur oris
Cuius et ipse Deus captus amore fuit?
Si mihi forte Tuę dabit alta potentia dextrę
Fortunę ut cursu prosperiore fruar,
Ingenium, linguam, calamum, suspiria, fletum,
Cor, curas omnes, Virgo, dicabo Tibi.
Ergo magis tuta timidam statione carinam
Siste, diu ualidis illa feritur aquis,
Et noua mutatę uerso

1.1.15   Tityrus ad Musam coepit properare gementem
1.1.16   Et gregis oblitus ferre uolebat opem.
1.1.17   Te, Corydon, linquens formosus currit Alexis
1.1.18   Et doluit lachrymis uulneribusque dee.
1.1.19   Sole sub ardenti stupide tacuere cichade,

Iam nouem Musae comites sacrate
1.3.2   Ore facundo cecinere uatum,
1.3.3   Quos tulit Phoebo penitus fauente
1.3.4   Lingua Latina.
1.3.5   Principem uatum resono Maronem,
1.3.6   Qui canit Daphnym Cereremque flauam,
1.3.7   Cantat argutum

Carmen Hyppoliti
2.16.1   Ante non aequos patiar furores,
2.16.2   Moriger quam sim domine nouerce
2.16.3   Et tuum linquam nemus ipse sacrum,
2.16.4   Candida uirgo.
2.16.5   Gnosiam summens ego nunc pharetram
2.16.6   Figam apros, ceruos

3.1.5   Hei mihi, cum primum coepi sentire uapores,
3.1.6   Iam caput ex stomacho qui petiere malo,
3.1.7   Hei mihi, cum sicco riguit mea lingua palato
3.1.8   Bucchaque fastidit febre referta cibum,
3.1.9   Ignibus assiduis urgebat feruida febris
3.1.10   Occupat et

sorores
3.3.4   Cunque corymbifera pulcher Apollo coma.
3.3.5   Vescimur incoctis nos glandibus, arrida fontes
3.3.6   Lingua bibit, uilem dat mihi terra thorum.
3.3.7   Squallidus Illyricis uersabor solus in antris,
3.3.8   Solus agam miseros te sine, Musa, dies.

3.6.56   Parcite Pyerio, parcite, queso, uiro!
3.6.57   Parcite iam nostris, foelix, rogo, turba, querellis,
3.6.58   Non ego uos linquam Castaliosque lacus.
3.6.59   Carmina dictabo, Musas uenerabor amantes,
3.6.60   Nec mittam syluas, pulcher Apollo, tuas.

3.11.52   Saepius et lachrymas fudit ineptus amans.
3.11.53   Tangere dormitans ardet sua gaudia amantem,
3.11.54   Tangendo tangit candida lina thori.
3.11.55   Fallitur infoelix properans et ad oscla puelle,
3.11.56   Nam dare saepe solet basia falsa sopor.

Carmina laudamus sacro perfusa liquore,
b.1.2   Factaque Cyreo uertice Musa tua est.
b.1.3   Tu, uates uenerande, potes superare canendo
b.1.4   Meonidem, solus cum Cicerone sapis.
b.1.5   Non celebres sacros uidisti frustra poetas,
b.1.6   Quem dederit tantum Dalmata lingua decus.

homines scientię causa nauigabant, nunc causa nauigant lucri 28 . Inuehitur in auariciam 31 . Arimaspi aurum rapiunt, quod gryphes mira sollicitudine custodiunt 74 . Linces urinam terra opperiunt inuidentes homini lincurium 92 . Qui murem uendidit CC nummis, ipse fame interiit 96 . Echeneis, asseruatus sale, admotus puteis altissimis extrahit aurum

lucri 28 . Inuehitur in auariciam 31 . Arimaspi aurum rapiunt, quod gryphes mira sollicitudine custodiunt 74 . Linces urinam terra opperiunt inuidentes homini lincurium 92 . Qui murem uendidit CC nummis, ipse fame interiit 96 . Echeneis, asseruatus sale, admotus puteis altissimis extrahit aurum 100 . Polypi ita adhęrescunt, ut

memento bonorum 144 . Vasa figuli probat fornax, et homines iustos tentatio tribulationis 147 . Qui diligit filium suum assiduat illi flagella 147 . Ruit Hierusalem, quia lingua eorum et adinuentiones eorum contra Dominum 152 . Onus Babylonis. Onus Moab 154 Isai. 13-15. Onus Damasci. Onus Ęgypti etc 155 . Tribulatio ad correctionem

penitenti. Non incendas carbones peccatorum arguens eos, et ne incendaris flamma ignis peccatorum eorum 142 . Audisti uerbum contra proximum tuum; commoriatur in te 145 . Susurro. Discordię seminator. Lingua tertia 147 . Comedit me, deuorauit me Nabuchodonosor 181 . Quęrela Hierusalem contra delicta populi 183 . Danielis accusatores talione perierunt

Omnes conuersi sunt ad cursum suum quasi equus impetu uadens in pręlium 169 . Daniel uir desideriorum 199 .
Auditus. Sepi aures tuas spinis et linguam nequam noli audire 147 . Audi tacens 148 . Qui obturat aures suas ne audiat sanguinem 158 . Anima

185 . Cherub habens duas facies, hominis et leonis 193 . Ecce uir Gabriel cito uolans tetigit me uesperi, docuit et ait etc. 199 . Ecce uir unus uestitus lineis, accinctus auro obrizo et corpus eius quasi chrisolitus, et facies eius uelut species fulguris, et oculi eius ut lampas ardens 199 . Multa sunt nimis castra eius, fortia et facientia uerbum eius 204 .

156 . Pauperes homines in sancto Israel exultabunt. Sanctificabunt sanctum Iacob, et Deum Israael prędicabunt. Tauri tui et pulli asinorum qui operantur terram 157 . Cor stultorum loquetur scientiam, et lingua balborum uelociter loquetur 158 . Brachia mea populos iudicabunt 162 . Quam pulchri super montes pedes annunciantis etc.; de discipulorum prędicatione 163 .

IOANNIS I:
Qui diligit fratrem suum, in lumine manet, et scandalum in eo non est II. Qui non diligit fratrem suum etc.--- de dilectione proximi. Non diligamus lingua, sed opere III. Diligamus nos inuicem, quia caritas ex Deo est; et omnis qui diligit fratrem suum, ex Deo natus est et cognoscit Deum. Qui non diligit, non nouit Deum, quia Deus caritas est. Si Deus dilexit nos, et nos debemus

2 . Aqua solis in nemore Hamonis sub lucis ortum tepida, medio die frigida 13 . Tygris a celeritate sic dictus, quia Persica lingua Tygrim sagittam appellant 14 . Fluuium Phasim tygrim incolę uocant 22 . Araxes fluuius 22 . Zioberis fluuius 29 .

Ars. Quisque suę artis loquitur exemplis 48 . Beselehel architectus. vallis artificum 196 . Aquę congregatio mare nuncupatur, iuxta idioma linguę Hebreę 1 . Mare in Scripturis ponitur pro parte occidentali 4 . Mare primum et ultimum 43 . Flumina bona et mala. Mare pessimum et optimum

Domini. Fluuii et putei Christi. Duodecim fluuii 130 . Iacula, Dei uel sagittę 131 . Equus candidus. Apostolus Paulus 133 . Linguis locuti 143 . Filii Ecclesię 144 . Piscatores 169 . Duces ac tribuni. Chiliarchę 172. 173 . In apostolis reliquię populi

Sol iustitię semper adest nobis 148 . Sancti Legis ueniunt in auxilium 149 . Cum quibus Iesus 156 . Adulator liniens parietem lapsantem 17 . Oleum peccatoris 80 .
Auaritia. Vermis 39 . Auaritia inebriat

quattuor iusti saluantur a periculis, cum super malos emittitur perditio a Domino 187 . Iustus si ad maliciam conuersus fuerit, morietur 188 . Quattuor atriola in templo, IIII uirtutes cardinales. Vestes lineę, puritas mentis et corporis 196 . Vitis frondosa Israel. Seminate uobis in iustitia, et metite in ore misericordię, innouate uobis nouale 203 . Indicabo tibi, o homo, quid sit bonum, et quid

IOANNIS II:
Qui benefacit, ex Deo est; qui malefacit, non uidet Deum. APOCALYPSIS:
Vestiti lino mundo et candido, id est induti Christum, et pręcincti circa pectora zonis aureis, id est reti naculo caritatis XV. Latera IIII ciuitatis sunt fides, spes, caritas et operatio uel IIII uirtutes principales. Diuersa gemmarum

Ossa uirtutes 342 . Letamini in Domino et exultate iusti. Cythara opera sanctorum 343 . Dominus custodit omnia ossa eorum, id est uirtutes 345 . Sed et lingua mea meditabitur iustitiam tuam. Montes Dei 347 . Nouit Deus uias immaculatorum 348 . Salus autem iustorum a Domino

De conuersis ad Christum 154 . In die illa inclinabitur homo ad Factorem suum. In tempore illo deferetur munus Domino exercituum a populo diuulso 155 . Quinque ciuitates in terra Ęgypti loquentes lingua Canaan, et iurantes per Dominum exercituum 155 . De conuersione Tyri. Item: Venient qui perditi fuerant de terra Assyriorum etc. Et adorabunt Dominum in monte sancto Hierusalem 156 .

Conuersi. Demoniacus sanatus iam cupit esse cum Iesu. Mulier sanguine fluens V. Surdus et mutus accipit digitum Domini in auricula. Conuersus accipit gratiam Spiritus Sancti, et sputum in lingua, id est fidei confessionem, ita ut tanto magis prędicet, quant o magis iubetur tacere VII. Demoniacus surdus et mutus ab infantia, id est populus gentilis tandem apprehensus manu Iesu eleuatur et surgit IX. Cęcus clamans in uia:

Iesum. Et illo exeunte substernebant uestimenta sua in uia XIX. Domine, tecum paratus sum in carcerem et in mortem ire. Petrus sequebatur a longe et ingressus est atrium XXII. Surgens cucurrit ad monumentum et procumbens uidit linteamenta sola posita. Non ne cor nostrum ardens erat in nobis, dum loqueretur in uia et aperiret nobis Scripturas XXIIII.
Crudelis. Genimina uiperarum III. Sacerdos et

Quid ergo separabit nos a caritate Christi? etc. VIII. AD CORINTHIOS I: Siquis diligit Deum, hic cognitus est ab eo VIII. Siue ergo manducatis, siue bibitis, uel aliud quid facitis, omnia in gloriam Dei facite X. Si linguis hominum loquar XIII. Omnia uestra in caritate fiant. Siquis non amat Dominum nostrum Iesum Christum, maranatha XVI. AD GALATAS: Legi mortuus sum, ut Deo uiuam. Viuo autem, iam non ego; uiuit uero in me Christus, qui

quod Latonam sitientem a lacu, in quo iuncos uluamque legebant, repulerunt, in ranas uersi sunt. Tantalus Pelopem filium diis apposuit commedendum, damnatus ad inferos inter aquas et poma siti fameque perpetuo torquetur. Tereus Phylomenę stupratę, ne lamentari posset, linguam execuit. Prognes uxor Ithin filium ei epulandum apposuit et coram puerum requirente caput illius proiecit VI . Peliam filię occiderunt deceptę a Medea, dum

si pauper, quando potest 57 . Luxuriosum intuitus oleas in diuersorio edentem, "si sic prandisses", inquit, "non ita coenares" 58 . Cratero precante ad se illum proficisci, "at malo", inquit, "sal Athenis lingere quam apud te frui magnifice instructa mensa". Cum sibi probro daretur, quod in foro manducaret, "in foro enim", ait, "esurio". Item, quod in caupona biberet, "et in tonstrina", inquit, "tondeor" 59 . Non esse iniustum humanis

Misericordiam uolo et non sacrificium 150. 154 . Misericordia et ueritas non te deserant 259 . Clementia eius quasi imber serotinus 272 . Et lex clementię in lingua eius 287 . Misericors 302. 303 . Miseratio Domini 324 . Reminiscere miserationum tuarum. Misericordia et ueritas obuiauerunt 337 .

uellet 275 . Nullum animal fraudulentius inuidet homini quam stellio 292 . Zeuzis decepit aues, Parrhasius Zeuzim 329 . Labyrinthus, quo si quis improperet sine glomere lini, exitum inuenire non potest 341 . Perdices aucupem nidis accedentem ita eludunt, ut procul amoueant 111 . Viscum pennis auium tactu ligandis 164 . Vbi faui uenenati

omnis paternitas in cęlis et in terra nominatur III. AD PHILIPPENSES: Deus exaltauit illum, et donauit illi nomen quod est super omne nomen, ut in nomine Iesu omne genu flectatur cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis lingua confiteatur, quia Dominus Iesus Christus in gloria est Dei Patris II. AD COLOSSENSES: Gratias agentes Deo Patri, qui dignos nos fecit in partem sanctorum in lumine, qui eripuit nos de potestate tenebrarum, et transtulit in regnum Filii dilectionis

VII. AD HEBREOS: Christus in passione sua orauit pro nobis cum clamore et lachrimis V. ACTVVM: Planxerunt Stephanum VIII. IACOBI: Nolite ingemiscere in alterutrum. Cum tristaris, ora et psalle V. APOCALYPSIS: Commanducauerunt linguas suas prę dolore, et blasfemauerunt Deum cęli prę doloribus et uulneribus suis etc. XVI.
Degener. AD GALATAS: Sic stulti estis, ut, cum spiritu

Aprum misit, qui Calidonię agros uastaret, quia Ceneus in sacrificio colligendorum fructuum eam pręterierat VIII . Chionen, Dedalionis filiam, quod se illi pręferret, transfixa lingua peremit XI . Pro Ephigenia ceruam imolandam supposuit XII . Zanclen insulam prius continenti Italię iunctam secreuit, quod ibi Latonę matri sedes denegata fuerat. Hyppolitum uitę

filię reditum ab inferis impetrauit, si ibi nihil gustasset. Ascalaphum, quia illam granum mali Punici edisse indicauit, in bubonem uertit. A Ioue tamen impetrauit, ut illa sex menses apud Ditem et totidem apud se esset. Triptolemum ad fruges ubique disseminandas misit. Lincem, cum dormienti Triptolemo necem illaturus esset, in feram sui nominis mutauit. Eristonem cum filia Mestra, quod in Thessalia lucum eius uastauerat, fame grauissima affecit VIII . Venus, Iouis et Dionę filia, Narcysum ob duritiam, qua

est 395 . Deus principium, finis, species 396 . Vnum super ens. Vnum bonum, pulchrum 396 . Deus apud multos esse uocatur 397 . Lini carmina Pythagoricos in ore habuisse scribit Iamblicus grammaticus. Credenda sunt omnia. Nihil enim est incredibile. Facilia Deo omnia sunt, nihil est impossibile 406 . Deus incomprehensibilis 408 .

appellari mentem, fatum, Iouem 74 . Deum esse animal immortale, rationale, perfectum siue intellectuale, beatum, a malo omni remotissimum, prouidentia sua mundum, et quę sunt in mundo disponens omnia; non tamen inesse illi humanę formę liniamenta etc. De nominibus et substantia eius 75. 76 . Dei imaginem in annulo minime circumferendam 82 . Idem Pythagoras dixit se ad inferos descendisse atque uidisse Hesiodi animam columnę

Fugam simulat et castra cum impedimentis relinquit, ut insequendi studio effusos ex insidiis exciperet 273 . Cretenses ad insidias promptissimi 275 . Hannibal quendam Romanę linguę gnarum inclamare iussit consulem iubere, quando castra ab hoste capta essent, ut milites in proximos montes facesserent 289 . Hasdrubal quomodo elusit Neronem, ut exercitum in pacatum educeret 290 .

sarcinas igni cremandas subiecit 222 . Antigonus auri ostentatione Gallos in insidias adduxit 248 . Argenteus nummus quando primum Romę percussus 256 . Electrum, lincurium 259 . Annulorum tres modii cum dimidio 279 . Solida ex auro columna in Lacinię Iunonis 282 . Argenteus clypeus CXXX pondo 288 .

supplantat 163 . Fraudulenti uasa pessima 262 . Telas araneę texunt 311 . Omnis frater supplantatione supplantat 345 . Lingua dolosa 345 .
Diuitię. Didracma, semiuncia, syclus, uncia 6 . Veh qui opulenti estis in Syon 72. 73 .

199 . Ericius 233 . Tyriorum omnis industria est negociationibus opes quęrere 244 . In luxuriam diuitum 245 . Gaza, lingua Persarum diuitię 271 . Diuitię et paupertas ad probationem 285 . Gemmarum genera 300 . Vitam manus tuę inuenisti, propterea non rogasti

286 . Christus funda apostolorum et prophetarum. Nunquid tolletur a forti pręda 288 . Ecce leuo ad gentem manum meam, et leuabo signum meum 288 . Dominus dedit mihi linguam eruditam 290 . Christus petra. Iesus Christus brachium 291 . 292 . Christus uictor. Posui uerba mea in ore tuo 292 .

sancta sanctorum pro peccatis 62 . Christu s et hostia et sacerdos 62 . Christus pontifex 66 . Christus medicus 72 . Tunica linea Christi humanitas 76 . Christus ad uesperam mundus. Christus triumphans descendit ad inferna. Christus pontifex. Aduocatus 77 . Christus impleuit manus suas incenso minuto

MAGNVS Quęre alphabetum in fine eius operis. PLINIVS
Ęger. Ęgritudnis uaria exempla 82 . Exercitatio. Apelles nunquam tam occupatus, ut non lineam duceret 330 . STRABO
Ętas. Res iuuenum, consulta uirum, crepitus seniorum 259 . Ęger. Ęgrotos exponunt in paleis Lusitani,

premitur, donec egrediantur uitalia 79 . Ezechias egrotauit usque ad mortem, ut supra 81 . Tobias factus cęcus gratias agit Deo 90 . Tobias filius piscis felle liniuit oculos eius, et uidit 92 . Tobias cęcitatem passus annos quattuor 93 . Iob percutitur ulcere pessimo 101. 102 . Deus per dolorem in lectulo increpat, per

Domus mea domus orationis XI. Vinea sepe circumdata in qua lacus et turris, id est Ecclesia protectione munita Dei, et in ea baptismus et fides XII. Cenaculum grande, Ecclesia magna, in qua narratur nomen Domini, strata uarietate uirtutum et linguarum XIIII. LVCAS
Eger. Paralitico prius peccata dimittuntur, deinde morbus, ut scias hoc passum fuisse propter delicta V. Lazarus ulceribus plenus; canes

et linguarum XIIII. LVCAS
Eger. Paralitico prius peccata dimittuntur, deinde morbus, ut scias hoc passum fuisse propter delicta V. Lazarus ulceribus plenus; canes lingebant ulcera eius, sed post hęc ab angelis delatus est in sinum Abrahę XVI.
Ecclesia. Inter ecclesiam et synagogam IIII. Stabulum ad quod implagatus ducitur alligatis plagis infusoque oleo et uino, est Ecclesia quam

Hęretici putant se ascendere 26 . Ephraim, id est hęretici 28 . Non faciunt fructum uirtutis 29 . 1 Sagitta uulnerans lingua eorum 345 . Seminant triticum, et spinas metunt. Hereticis minatur 350 . Paulus Samosatenus et Photinus 356 . Venite et percutiamus eum lingua

1 Sagitta uulnerans lingua eorum 345 . Seminant triticum, et spinas metunt. Hereticis minatur 350 . Paulus Samosatenus et Photinus 356 . Venite et percutiamus eum lingua 358 . O qui ędificas domum tuam non cum iustitia. Grunis impeccantiam prędicat 362 . In prophetis Samarię uidi stultitiam et in prophetis Hierusalem uidi similitudinem, qui prophetant et decipiunt

Vt decipiant pauperem 348 . Dixit insipiens in corde suo: Non est Deus 360 . Qui deuorant plebem meam sicut escam panis 361 . Pręcipita, Domine, et diuide linguas eorum. Descendant in inferum uiuentes. Contaminauerunt Testamentum eius. In malum uertunt Scripturas 362 . Errauerunt ab utero. Ad nihilum deuenient 363 . Gladius in labiis eorum

Errauerunt ab utero. Ad nihilum deuenient 363 . Gladius in labiis eorum 364 . Obstructum est os loquentium iniqua. Intenderunt arcum suum. Defecerunt scrutantes scrutinio. Infirmata est contra eos lingua eorum. Verba iniquorum pręualuerunt super nos 366 . Dissipa gentes quę bella uolunt. Bestię calami. Congregatio taurorum 370 . Iniquitatem in excelso locuti sunt 373 .

ueniunt, sed non per Moysen 110 . Balaam super asinam 115 . Beor blasphemi heretici 127 . Doctrina Balaam. Fornicatio 128 . Furati linguam de Hierico 155 . Qui Iesum Naue crudelitatis arguunt 160 . Iterum 160 . Heretici quasi lucernę 162 . Sapiens destruet

est XIII. Mulier cum alabastro est ecclesiastica fides quę dicit: Nardus mea dedit odorem suum. Domus impleta odore cęlum et terra est XIIII. Qui crediderit, et baptizatus fuerit, saluus erit; qui uero non crediderit, condemnabitur. Signa: demonia eiicient--- penitendo, linguis loquentur nouis--- confitendo, serpentes tollent--- cauendo, siquid mortiferum biberint, non eis nocebit, quia cadit iustus et resurgit; super egros manus imponent, et bene habebunt, id est infirmos et pusilanimes exemplo operationum ad labores subeundos animabunt

estis, quoniam esurietis VI. Si dixerit seruus: moram facit Dominus uenire, et coeperit percutere pueros et ancillas et edere et bibere et inebriari, ueniet Dominus et diuidet eum partemque eius cum infidelibus ponet XII. Qui epulabatur quotidie splendide, gutta aquę indiget, ut in igne ardens linguam refrigeret XVI. Attendite autem uobis, ne forte grauentur corda uestra in crapula et ebrietate et curis huius uitę et superueniat in uos repentina dies illa XXI. Gratus. Lepra liberatus offerre iubetur pro emundatione munus et ostendere se sacerdoti V. Demoniacus liberatus

rapta redire ad superos ab inferis potuit, nisi mali Punici granum gustasset V . Dii Pelopis humerum comederunt, sed pro eo eburneum restituerunt. Tantali epulę filii uiscera VI . Linchestium , Thracię amnem, potantes ebrii efficiuntur XV . SENECA Glorię auidus Alexander 25. Cito ignominia fit

neque cogitas neque curas 170. Quę obseruanda in laudationibus 186. Viuentes laudare tutum non est 269. Gula. Ventri dediti et inertię asini corpus post mortem sortiuntur 179. Gulosi nunquam emergunt, semper proni in uitia oberrant 232. Sapores in lingua 259. Nec in agris nec in urbibus, quas Spartiatę gubernant, compotationes uidebis. Ebrietas cauenda 269. Vini usus magis concitat animi perturbationes 270. Vinum facit audaciam, ebrietas temeritatem 271. Compotationes immoderatę 275. Bibere ad

uidetur. Cur ebrii concumbere nequeant 32. Cur circumferri ut supra. Cur extenuantur et morte occumbant. Cur ad lachrymandum propensiores. Cur uinolentis somnus oriri nequeat. Cur tremunt. Quare qui leuiter a uino tenentur magis peccant uel delirant. Cur multa apparent quod unum est. Cur lingua oberret. Cur concumbere nequeant 33. Cur oleum ad arcendam uinolentiam ualet 34. Cur tempore frigido et hiberno potius quam ęstiuo uis illa famis incidat, qui caninus appetitus uocatus est 38. Cur edenda bellaria sint et usus secundarum mensarum adiici debeat 58.

terra dirigis 368. Non credentes inhabitare Dominum Deum 370. Omnes gentes magnificabunt eum 373. In mari uia tua 376. Precium Christi expensum in sepulturam peregrinorum 377. De Egypto liberati 377. Prore tabernaculo repulso elegit nouum 379. Linguam, quam non nouerat, audiuit 380. Hęreditas Domini 382. Venient et adorabunt coram / coram te 385. Vocatio. Populus Ęthiopum 386. Afferte Domino, patrię gentium 394. Dominus

exprobrans. Exprobratio 130. Infamatio bis 131. Ne attendas ad singula, quę de te dicuntur. Detractor occultus 134,137. Susurro. Detractor et bilinguis 142. / Detractor. Susurro 145. Beatus qui tectus est a lingua nequam. Qui derelinquunt Dominum, incident in illam. 147. Vidisti, Domine, iniquitatem illorum, labia insurgentium et meditationes aduersum me? 182. Impatientia. Murmurantes contra Dominum exterminati sunt ab exterminatore et a serpentibus perierunt 95.

III. PETRI II: Omnis prophetia Scripturę propria interpretatione non fit. Non enim uoluntate humana allata est aliquando prophetia, sed Spiritu Sancto inspirati locuti sunt sancti Dei homines I. APOCALYPSIS: Aquas quas uidisti, ubi meretrix sedet, populi sunt et gentes et linguę XVII. Ingratus. AD CORINTHIOS I: Quid habes quod non accepisti? Quid gloriaris quasi non acceperis IIII. Beneficiis Dei delinquendo abusi perierunt X. Inimicus. AD ROMANOS: Si esurierit inimicus tuus, ciba illum; si sitit, potum da illi XII. ACTVVM:

Pugna inter fratres e dentibus draconis cum armis natos. Quinque tantum superfuerunt qui Cadmi socii fuere III . Polydectes inuidens glorię Persei uictoris in saxum mutatur. Lyncus Triptolemo inuidens honorem a Cerere delatum, dum eum occidere cogitat, in lincem uersus perfìcere non potuit V . Dedalus Perdicem discipulum, quia primus serram et circinum inuenit, e muro pręcipitauit

superfuerunt qui Cadmi socii fuere III . Polydectes inuidens glorię Persei uictoris in saxum mutatur. Lyncus Triptolemo inuidens honorem a Cerere delatum, dum eum occidere cogitat, in lincem uersus perfìcere non potuit V . Dedalus Perdicem discipulum, quia primus serram et circinum inuenit, e muro pręcipitauit VIII . Athalantę, quia prima aprum uulnerauit, Meleager a se occisi

optando euenit 85. Infamia. Detractio 3. Aliena uitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt 52. Opinantur de te homines male, sed mali. Displicere enim malis laudabile est 87. Boni uiri famam prodidit, ne conscientiam proderet 32. Celidon tam improbę linguę quam impurę 37. Infamia ab infamibus non timenda 42. Nec dubitaueris bonam uitam quam opinionem bonam malle. Hę uoces non aliter fugiendę sunt quam illę, quas Vlixes nisi alligatus pręterire noluit 62. Hypocrita. Iniucunda uita nec secura semper sub persona

Iniustitia eorum qui se populares uolunt, ob quam Lacedemonii Lysandrum expulerunt, Hagynii regem necaueuerunt. Item Gracchos perdidit agrarię contentio 133. Iuramentum. Est enim iusiurandum affirmatio religiosa 162. Euripides: Iuraui lingua, mentem iniuratam gero 163. Nullum uinculum ad restringendam fidem iureiurando arctius 164. Fraus non dissoluit periurium 165. THVCIDIDES Ira. Irę impatiens 19. Inuidia imbecilliorum erga potentiores

cęcum, claudum, languidum 181. Miscet siceram 201, 212. Cuncta ob mercedem faciunt 236. Inobediens uerbis prophetę 256. Non audierunt uerba mea, quę per seruos meos locutus sum 373. ludei et gentiles 2. Ruit Hierusalem, quia lingua eorum contra Dominum 9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum

labiis uerberabitur 266. Qui carnes ad uescendum conferunt 277. Quę uiderunt oculi tui ne proferas in iurgio cito 278, 279. Ne audias detractorem 280. Comedit molaribus 283. Detrahens occulte 305. Proteges eos in tabernaculo tuo a contradictione linguarum 342. Detrahebant mihi 350. Sedens aduersum fratrem tuum loquebaris 359. Dentes eorum arma et sagittę, et lingua eorum gladius acutus 363. Exacuerunt ut gladium linguas suas 366. Detrahentem secreto proximo suo hunc persequebar 397. Domine,

279. Ne audias detractorem 280. Comedit molaribus 283. Detrahens occulte 305. Proteges eos in tabernaculo tuo a contradictione linguarum 342. Detrahebant mihi 350. Sedens aduersum fratrem tuum loquebaris 359. Dentes eorum arma et sagittę, et lingua eorum gladius acutus 363. Exacuerunt ut gladium linguas suas 366. Detrahentem secreto proximo suo hunc persequebar 397. Domine, libera animam meam a labiis iniquis 419. Labia iniqua et lingua dolosa 437. Quod detractor nulli tam nocet quam sibi.

283. Detrahens occulte 305. Proteges eos in tabernaculo tuo a contradictione linguarum 342. Detrahebant mihi 350. Sedens aduersum fratrem tuum loquebaris 359. Dentes eorum arma et sagittę, et lingua eorum gladius acutus 363. Exacuerunt ut gladium linguas suas 366. Detrahentem secreto proximo suo hunc persequebar 397. Domine, libera animam meam a labiis iniquis 419. Labia iniqua et lingua dolosa 437. Quod detractor nulli tam nocet quam sibi. Remedium. Sagittę potentis cum carbonibus desolatoriis 437.

fratrem tuum loquebaris 359. Dentes eorum arma et sagittę, et lingua eorum gladius acutus 363. Exacuerunt ut gladium linguas suas 366. Detrahentem secreto proximo suo hunc persequebar 397. Domine, libera animam meam a labiis iniquis 419. Labia iniqua et lingua dolosa 437. Quod detractor nulli tam nocet quam sibi. Remedium. Sagittę potentis cum carbonibus desolatoriis 437. Grande malum est lingua, sed a mea me lingua libera, mea lingua inimica est mihi, aliena nihil nocet 438. Hypocrita. Lamię nudauerunt mammam 18.

Detrahentem secreto proximo suo hunc persequebar 397. Domine, libera animam meam a labiis iniquis 419. Labia iniqua et lingua dolosa 437. Quod detractor nulli tam nocet quam sibi. Remedium. Sagittę potentis cum carbonibus desolatoriis 437. Grande malum est lingua, sed a mea me lingua libera, mea lingua inimica est mihi, aliena nihil nocet 438. Hypocrita. Lamię nudauerunt mammam 18. Hypocrita appellatur, qui aliud est et aliud simulat, id est aliud opere agit, et aliud uoce prętendit 171. Symon qui portat crucem in

secreto proximo suo hunc persequebar 397. Domine, libera animam meam a labiis iniquis 419. Labia iniqua et lingua dolosa 437. Quod detractor nulli tam nocet quam sibi. Remedium. Sagittę potentis cum carbonibus desolatoriis 437. Grande malum est lingua, sed a mea me lingua libera, mea lingua inimica est mihi, aliena nihil nocet 438. Hypocrita. Lamię nudauerunt mammam 18. Hypocrita appellatur, qui aliud est et aliud simulat, id est aliud opere agit, et aliud uoce prętendit 171. Symon qui portat crucem in angaria, ipse est qui

hunc persequebar 397. Domine, libera animam meam a labiis iniquis 419. Labia iniqua et lingua dolosa 437. Quod detractor nulli tam nocet quam sibi. Remedium. Sagittę potentis cum carbonibus desolatoriis 437. Grande malum est lingua, sed a mea me lingua libera, mea lingua inimica est mihi, aliena nihil nocet 438. Hypocrita. Lamię nudauerunt mammam 18. Hypocrita appellatur, qui aliud est et aliud simulat, id est aliud opere agit, et aliud uoce prętendit 171. Symon qui portat crucem in angaria, ipse est qui laborat pro laude

Intelligentia apertior his qui ad Deum magis conuersi fuerint 65. Tunicę duę 66. Littera occidens 71. Figura futurorum 80. Oleum 80. Mysterium sapientię Dei. Triplex intelligentia 104. Theoria 123. Crassitudines medullabit 124. Linguę Hebreę proprium frequenter coniunctione uti 127. Omnia in figura contingebant illis 151. Contra litterę assertores 157. Non possumus interpretari nisi illuminati per gratiam 168. Excide litteram occidentem 169. Nescire et cognoscere quid signant 175.

ferramentis absolutus est 178. Mala piraque iumentis portatu grauia, sed leuia, si his ostendantur 235. Idem liber XXIIII, caput 1237. Artemisiam et elisphacum alligatas qui habet uiator, negatur lassitudinem sentire 261. Proserpinaca recreat defessos, si subiiciatur linguę 268. Non lassescere qui neruos ex alis et cruribus gruis habeant 295. Apelles nunquam tam occupatus, ut non lineam duceret 330. Negociorum acerui a contemplatione operum et pictarum imaginum abducunt 337. Gens Caucorum in septentrione uastis locis degit,

caput 1237. Artemisiam et elisphacum alligatas qui habet uiator, negatur lassitudinem sentire 261. Proserpinaca recreat defessos, si subiiciatur linguę 268. Non lassescere qui neruos ex alis et cruribus gruis habeant 295. Apelles nunquam tam occupatus, ut non lineam duceret 330. Negociorum acerui a contemplatione operum et pictarum imaginum abducunt 337. Gens Caucorum in septentrione uastis locis degit, pisces uenatur, aquas bibit, in tumulis habitat propter maris accessus 154. Pyramides factitarunt reges Ęgypti, ne plebs esset

contentiones, mulier ter 130. Ne contendas cum pessimis. Iurgium, mulier litigiosa, rixa. Qui se commiscet rixę alterius. Mulier litigiosa 131. Contentio 132. Deus mundum tradidit disputationi hominum 133. Non litiges cum homine potente nec cum locuplete nec cum linguato. Ne contra faciem stes contumeliosi. Cum iracundo non facias rixam 142. Abstine te a lite. Contentio, lis 147. Libertas. Audite me magnati: Filio et mulieri, fratri et amico non des potestatem super te in uita tua 140. Portę ciuitatis signant liberum ad

336. Iubilus quid sit 339,344. Lętamini in Domino et exultate, iusti 343. Iubilate Deo in uoce exultationis 357. Lętetur cor meum, ut timeat nomen tuum 385. In nomine tuo exultabunt 387. Tunc repletum est gaudio os nostrum et lingua nostra exultatione 420. Lętetur Israel in eo qui fecit ipsum 435. Liberum arbitrium circa initia uoluntatis 25. Liberum arbitrium 210. Quare datum liberum arbitrium 253. Boni sumus creati, sed uitio nostro ad peioralabimur 300. Legem

Mora. Dilationes imperfectę seruitutis Dei non placent 258. Catonis dictum: Sat cito, si sat bene 265. Maledictum. Ne detrahas nec detrahentes audias 132. De nociuis sermonibus uitandis 152. De moderatione sermonis et lingua cohercenda 153. Linguam a maliloquio cohibe 160. Nulli detrahas 168, 179. Idem 187, 215, 230. Contra detractores 191. Malorum solatium est bonos carpere 192. Contra calumniantes. Theatrum facti sumus mundo 273.

seruitutis Dei non placent 258. Catonis dictum: Sat cito, si sat bene 265. Maledictum. Ne detrahas nec detrahentes audias 132. De nociuis sermonibus uitandis 152. De moderatione sermonis et lingua cohercenda 153. Linguam a maliloquio cohibe 160. Nulli detrahas 168, 179. Idem 187, 215, 230. Contra detractores 191. Malorum solatium est bonos carpere 192. Contra calumniantes. Theatrum facti sumus mundo 273. Detractores beati Hieronymi grauia passi 320, 321.

eum 310. Et alia miracula euenisse narrantur. De gestu terribili Eusebii morientis 315. Quo dolore anima separatur a corpore 316. Mendacium. Os quod mentitur occidit animam 179. Mentiri atque iurare lingua tua prorsus ignoret 188. Mendaces faciunt, ut neę uera dicentibus credatur 244. Mollis. Balneorum mollitiem caro sponsę Dei non suscipiat 157. Salomon in deliciis fuit et ideo fortasse corruit 168. Verbum inhonestum nec dicas nec audias

Heliseo. Heliseus fonti salubritatem, terrę foecunditatem dedit 62. Sitiente exercitu iussit, ut facerent fossas, et repletę sunt aquis. Mortuum suscitauit, pulmentum amarum dulcorauit, misso in aquam ligno ferrum securis, Sol quod ceciderat, enatauit 63. Reductio umbrę per lineas, signum futurę salutis Ezechię 68. Ignis de cęlo deuorauit holocausta etc. 75. Mirabilia testimonia tua. Psalmus CIX 120. Helias receptus in turbine ignis Solet in curru equorum igneorum 151. Signum

Maledictio Neemię excutientis sinum 86. Conduxerunt Balaam ad maledicendum 87. Iob maledixit diei natiuitatis sue 101.Quare detraxistis sermonibus ueritatis? 102. Muti fiant qui locuntur aduersus istum iniquitatem. Psalmus XXX 110. Compesce linguam. Psalmus XXXIII 111. Contra detractores. Psalmus LVI, item Psalmus LVII 113. Obstrictum est os loquentium iniqua Psalmus LXII. Linguas suas acuerunt ut gladium. Psalmus LXII 114. Detractores. Psalmus C 118. Domine, libera animam meam a labiis iniquis et a

sermonibus ueritatis? 102. Muti fiant qui locuntur aduersus istum iniquitatem. Psalmus XXX 110. Compesce linguam. Psalmus XXXIII 111. Contra detractores. Psalmus LVI, item Psalmus LVII 113. Obstrictum est os loquentium iniqua Psalmus LXII. Linguas suas acuerunt ut gladium. Psalmus LXII 114. Detractores. Psalmus C 118. Domine, libera animam meam a labiis iniquis et a lingua dolosa. Psalmus CXVII. Benedictus Dominus qui non dedit nos in captione dentibus eorum. Psalmus CXXIII 121 .

linguam. Psalmus XXXIII 111. Contra detractores. Psalmus LVI, item Psalmus LVII 113. Obstrictum est os loquentium iniqua Psalmus LXII. Linguas suas acuerunt ut gladium. Psalmus LXII 114. Detractores. Psalmus C 118. Domine, libera animam meam a labiis iniquis et a lingua dolosa. Psalmus CXVII. Benedictus Dominus qui non dedit nos in captione dentibus eorum. Psalmus CXXIII 121 . Cupiens liberari a detractoiibus. Psalmus CXXXIX 124. Maledicos et detractores fuge 126. Detractor 128. Contumelię 130.

animę exaudietur deprecatio 141. Contumelia patris filii confusio 141. Corpungens contumelia. Maledictum. Contumelię. Homo in uerbis improberii in omnibus diebus suis non erudietur. Contumelia mendax 146. Flagelli plaga liuorem facit, plaga autem linguę comminuet ossa 147. Blasfematores Domini ab angelo cęsi 159. Sagitta uulnerans lingua eorum dolum locuta est 169. Maledicta dies in qua natus sum. Excusatur subita mentis perturbatione hoc protulisse 172. Nabuchodonosor edixit: Quicunque maledixerit deum

contumelia. Maledictum. Contumelię. Homo in uerbis improberii in omnibus diebus suis non erudietur. Contumelia mendax 146. Flagelli plaga liuorem facit, plaga autem linguę comminuet ossa 147. Blasfematores Domini ab angelo cęsi 159. Sagitta uulnerans lingua eorum dolum locuta est 169. Maledicta dies in qua natus sum. Excusatur subita mentis perturbatione hoc protulisse 172. Nabuchodonosor edixit: Quicunque maledixerit deum Israel, domus eius uastetur et ipse dispereat 197. Cadent in gladio principes eorum a furore

lingua eorum dolum locuta est 169. Maledicta dies in qua natus sum. Excusatur subita mentis perturbatione hoc protulisse 172. Nabuchodonosor edixit: Quicunque maledixerit deum Israel, domus eius uastetur et ipse dispereat 197. Cadent in gladio principes eorum a furore linguę suę 202. Calumniam dilexit. Maledictio Samarię propter idola eius 203. Ab ea quę dormit in sinu tuo custodi claustra oris tui 209. Audiui opprobrium Moab et blasfemias filiorum Ammon, quę exprobrauerunt populo meo etc. 211.

percutere te perditione super peccatis tuis. Tu comedes, et non saturaberis 209. Angelus contra eos qui Israel in seruitutem redegerant 212. Vindicta in Ioram, Ochoziam et Iezabel propter idolatriam 214. Contra fidelium persecutores. Caro et oculi eorum contabescent et linguę etc. Alter alterum interficiet, reliqui conuertentur 215. Iudas ulciscitur desertores. Nicanoris caput et manum dexteram suspenderunt contra Hierusalem; hoc passus propter superbiam 220. Andronicus ibidem, ubi Oniam sacerdotem occiderat, necatus est. Iason

dolore contabuit. Iudas milites, qui pro pecunia captiuos dimiserant, perfidię damnatos occidit 227. Ioppitę CC Iudeos submergunt. Ob hoc Iudas portum eorum cum nauigiis incendit, euadentes ignem gladio peremit 228. Nicanoris caput et cum humero manus Hierusalem allata, lingua frustatim concisa auibusque proiecta etc. 229. Militaris uirtus. Abraham impetu in hostes facto recuperauit Loth, nepotem suum et substantiam eius 1. Sengar percussit de Philistiim DC uiros uomere. Iahel mulier interemit Sysaram, ducem Iabin 35.

quo regem ferri credidit, subiens in uentre confodit belluęque casu pressus periit 219. Ioannes in Gazara uiros, qui ad se perdendum uenerant, interfecit 224. Medicus. Isaias posuit massam ficorum super ulcus Ezechię regis, et curatus est 68. Thobias felle piscis liniuit patris cęci oculos et uisum ei restituit. Eiusdem piscis cordis suffitu demones effugauit 91. Langor prolixior grauat medicum. Breuem langorem pręcidit medicus. Ante langorem adhibe medicinam 144. Honora medicum propter necessitatem. Altissimus creauit de terra medicinam,

Holopherni. Item: Quod locutus, inquit, es ad Achior, ueniet ei; prophetarum una uox est quod trademur 95. Nunquid Deus indiget uestro mendacio, ut pro illo loquimini dolos? 103. Suscitatur falsiloquus aduersus faciem meam 104. Non loquentur labia mea iniquitatem nec lingua mea meditabitur mendacium 105. Omnis homo mendax a se ipso, uerax a Spiritu Sancto. Psalmus CXV 119. Linguam mendacem odit Dominus proferentem mendacia. Testem fallacem. Mendacium 127. Mendax. Mendacium bis. Mendax 128. Mendacium bis. Lucrum mendacii bis

Deus indiget uestro mendacio, ut pro illo loquimini dolos? 103. Suscitatur falsiloquus aduersus faciem meam 104. Non loquentur labia mea iniquitatem nec lingua mea meditabitur mendacium 105. Omnis homo mendax a se ipso, uerax a Spiritu Sancto. Psalmus CXV 119. Linguam mendacem odit Dominus proferentem mendacia. Testem fallacem. Mendacium 127. Mendax. Mendacium bis. Mendax 128. Mendacium bis. Lucrum mendacii bis 130. Lingua fallax. Os lubricum 131. Audiens uerba mendacii. Cupiens non incidere in mendacium 132. Noli

mea meditabitur mendacium 105. Omnis homo mendax a se ipso, uerax a Spiritu Sancto. Psalmus CXV 119. Linguam mendacem odit Dominus proferentem mendacia. Testem fallacem. Mendacium 127. Mendax. Mendacium bis. Mendax 128. Mendacium bis. Lucrum mendacii bis 130. Lingua fallax. Os lubricum 131. Audiens uerba mendacii. Cupiens non incidere in mendacium 132. Noli amare mendacium. Assiduitas enim illius non est bona 142. Mendacium 145. Diues mendax. Calumnia mendax 146. Erubescite de mendacio 149. Cogitationes

Cogitationes concinnabit ad perdendos mites in sermone mendacii, cum loquetur pauper iudicium 158. Mendacium 164. Vere mendacium operatus est stilus mendax scribarum. Propterea dabo mulieres eorum exteris. A propheta usque ad sacerdotem cuncti faciunt mendacium. Extenderunt linguam suam quasi arcum mendacii et non ueritatis 169. Mendacium falsorum prophetarum uide in dictione: Vaticinium. Duo reges ad mensam unam mendacium loquentur et non perficient 200. In malicia sua lętificauerunt regem et in mendaciis principes. Locuti

gallus cantat, quando prędicator corda nostra ad commpunctionem excitat. Incipimus flere, quando ignimur intus per scintillam conscientię. Foris eximus, cum extra eiicimus quod intus fuimus XIIII. Euntes in mundum uniuersum prędicate Euangelium omni creaturę. In nomine meo demonia eiicient, linguis loquentur nouis etc. Prędicauerunt ubique Domino cooperante et sermonem confirmante sequentibus signis XVI. Mandata. Primum omnium mandatorum XII. Vestimenta Domini eius mandata sunt, quibus tegitur corpus eius, id est Ecclesia. Quę diuidunt inter se milites

Erunt duo in lecto uno: unus assumetur et alter relinquetur XVII. Magnanimus secundum Basilium. Omnia quęcunque habes uende et da pauperibus, et habebis thesaurum in cęlo. Et ueni, sequere me XVIIL Maledicus. Crisostomus de lingua quę maledictiones profert. Quęstio: Quare in prophetis inueniuntur imprecationes contra inimicos VI. Qui aliis conuitiatur, quot mala et sibi faciat et aliis XVIII. Mulcta. Qui cognouit et non fecit uapulabit multis. Qui non cognouit, uapulabit paucis XII.

sustinuit XI. Maledicus. AD CORINTHIOS I: Maledici regnum Dei non possidebunt VI. ACTVVM: Vipera apprehendens manum Pauli, in ignem excutitur, quia detrahentes aliorum operibus inuidię igne contabescunt XXVIII. PETRI I: Qui enim uult uitam diligere et dies uidere bonos, coherceat linguam suam a malo. Psalmus III. IOANNES III: Diotrepes uerbis malignis garrit in nos, et nec suscipit nec suscipi permittit fratres I. Mollis. AD EPHESIOS: De scurrilitate et sultiloquio uitando V. APOCALYPSIS: Ve, ue, ue

ad uos an in caritate et spiritu mansuetudinis? IIII. Ve mihi est, si non euangelizauero; si uolens hoc ago, mercedem habeo, si autem inuitus, dispensatio est mihi credita etc. IX. Qui prophetat, hominibus loquitur ad ędificationem et exhortationem et consolationem. Qui loquitur linguis , se metipsum ędificat. Volo autem omnes uos loqui linguis, magis autem prophetare XIIII. Mulieres in ecclesiis taceant, domi uiros suos interrogent XIIII. II: Docet modeste obiurgandum quem iam delicti penitet, ne forte abundantiori tristitia absorbeatur qui eiusmodi est

euangelizauero; si uolens hoc ago, mercedem habeo, si autem inuitus, dispensatio est mihi credita etc. IX. Qui prophetat, hominibus loquitur ad ędificationem et exhortationem et consolationem. Qui loquitur linguis , se metipsum ędificat. Volo autem omnes uos loqui linguis, magis autem prophetare XIIII. Mulieres in ecclesiis taceant, domi uiros suos interrogent XIIII. II: Docet modeste obiurgandum quem iam delicti penitet, ne forte abundantiori tristitia absorbeatur qui eiusmodi est II. Coram Deo in Christo loquimur; omnia autem, carissimi,

corali in lapides, Medusę crines in serpentes IIII . Phineus cum suis in saxum. Polidectes in silicem. Musę in uolucres. Cyane in fontem. Stelles in stellionem. Ascalaphus in bubonem. Syrenes in aues. Aretusa in fontem sui nominis. Lyncus rex in lincem feram. Iuppiter in arietem. Apollo in coruum. Liber in caprum. Diana in felem. Iuno in uaccam. Venus in piscem. Pyerides in picas V . Rhodope et Hemus in montes. Pygmea in gruem. Antigone in ciconiam. Cynarę

Medusę crines in serpentes IIII . Phineus cum suis in saxum. Polidectes in silicem. Musę in uolucres. Cyane in fontem. Stelles in stellionem. Ascalaphus in bubonem. Syrenes in aues. Aretusa in fontem sui nominis. Lyncus rex in lincem feram. Iuppiter in arietem. Apollo in coruum. Liber in caprum. Diana in felem. Iuno in uaccam. Venus in piscem. Pyerides in picas V . Rhodope et Hemus in montes. Pygmea in gruem. Antigone in ciconiam. Cynarę ,

animus 51. Magnanimos natura produxit 52. Quid est fortitudo 56. De Fabricio exemplum 60. Maledicus. Qui sibi maledixerant. Antigonus uictos in seruitatem redegit idque se negauit facturum fuisse, nisi expediret his dominum habere, qui tam malam haberent linguam 55. Detractores reprehendit 63. Caius Cęsar fuit ferendarum contumeliarum impatiens, faciendarum cupidissimus 28. Mollis. Contra mollitiem effoeminati 22. Myrides adeo delicatus, ut uetarit rastro coram se

Geometrę figuras habent. Planum quod latum et longum est. Solidum quod etiam altum est. Quod cubus et quadrantal dicitur 8. Partes geometrię: prospectiua, dimensiua, regularis 98. Mulier. Inter matronam et matremfamilias 109. Magus. Voce et lingua effascinantes; alii oculis 51. Marsi et Psylii ictibus serpentium medentes 97. VITĘ PLVTARCHI Multitudo. Sexcenta milia cum Dario 43. Idem cum decies centenis milibus 45. Quater centena milia cum

morte interemerit 82. Brutus quoque sibi ipsi mortem conseiuit 84. Vixerunt 89. Attici in morte constantia 132. Mendacium. Mendax Alcibiades , cum tamen habitu seueritatem prę se ferret 60. Mendacis linguam tribus clauis configi iussit Artoxerxes 114. Atticus mendacium neque dicebat neque pati poterat 131. Magister. Connidas, Thesei pedagogus 1. Cato filium a seruo Chilone erudiri noluit, sed ipse filii in omnibus magister fuit 94. Suos

412. Maledicus. Atheniensium lex, ne in defunctos maledicta iacerentur, nec in sacro, nec in iudicio ciui conuicium facerent 86. Alcybiades execratus 169. Clodius Pompeium insectatur 70. Tyberius famosis carminibus proscissus: In libera ciuitate, inquit, linguam et mentem omnibus liberam esse oportere 412. Mollis. Ludiones ex Hetruria accersiti 198. Heliogabalus a nudis mulieribus uectatus 439. Mulcta. Romanorum mos, ut liberi nullis parentum sceleribus tenerentur 123. Xerxes extremo

Cynegiri facinus 122. Fabii 124,125. Sparciatę 128,129. Leonidę facinus. Quidam de sagittis: Sub umbra, iquit, non in sole pugnabimus 129. Callicrates 133. Cęsius manu et lingua promptus 139. Lucius Siccius uir fortissimus 144. Vectii ferocis 151. Bustum fortium 155. Tempanii indoles 162. Alcybiadis et Cęsaris apud hostes admiratio 126. Callicratidis responsum: Spartam se cadente nihilo deteriorem

Satibarzanis et Erigini singulare certamen 223. Comparatio Romanorum et Macedonum 224. Alexander ab hostibus circumuentus in Sandracarum oppido 230. Singulare certamen Horatę et Dioxippi 231. Neoptolemi cum Eumene certamen 237. Legio linteata 240. Lysimachus 241. Pyrrhi cum Pantaco congressus 244. Pyrrhus Romanorum uirtutem miratur 247. Pyrrhus primus muros ascendit 250. Mamertinum prouocatorem a uertice ad imas partes uno ictu discidit 250. Acrotati laus 251. Morte

omnium ciuium suorum nomina memoria comprehendit. Ad Xerxem confugiens Persico sermone assuefecit prius quam in conspectum eius ueniret. Cyrhus omnium militum suorum nomina, Mithridates duarum et uiginti gentium, quę sub regno erant, linguas didicit, liber VIII, caput VII. Mora. Triumuiri, quod ad incendium in Sacra uia ortum extinguendum tardius uenerant, damnati, liber VIII, caput I. Mutatio morum aut fortunę, liber VI, caput IX.

abscindantur qui nos conturbant. Quęritur, quomodo Paulus maledixerit, cum pręceptum sit: Nolite maledicere 210. Neminem blasfemare 249. Imprecatio 301. Regi ne maledicas 305. Imprecatio sanctorum non uindicta est, sed futuri denunciatio 327, 340. Prohibe linguam tuam a malo, et labia tua ne loquantur dolum 345. Mulcta. Pestis, fames, bella, captiuitas 29. Dominus quasi medicus percutit, ut sanet 31. Visitatio 36. Fames et sitis, gladius, bestię, pestilentia- tropologice 44. Visita, manum extende,

incolatus meus prolongatus est 419, 437. Somnus 421. Mendacium. Simulatio. Assumenta pro tempore 197. Omnis homo mendax 222. Qui loquitur mendacia, peribit 273. Testis iniquus deridet iudicium 274. Suauis panis mendacii 275. Lingua fallax non amat ueritatem, et os lubricum operatur ruinas 280. Vanus et mendax 283. Perdet omnes qui loquuntur mendacium 322. Mentita est iniquitas sibi 339. Omnis homo mendax 411. Magister. Doctor ecclesiasticus 9.

73, 106, 148. Si non docuerit 86. Quod dico uobis in tenebris, dicite in lumine 152. Canit hortator uirtutum, penitentię lamentatur 153. Harundinem quassatam confringet qui peccatori non porrigit manum. Et qui paruam fidei scintillam contemnit in paruulis, hic linum fumigans extinguit 155. Veh uobis qui clauditis regnum cęlorum ante homines. Vos ipsi non intratis nec introeuntes permittitis intrare 172. Sal insulsum sunt, qui non audent increpare 187. Diuites qui proferunt de thesauro suo noua et uetera. Paupercula- qui mittit

suam 399. Stetit Phinees et placauit 401. Montes exultauerunt ut arietes 409. Nolite sanctum dare canibus. In labiis meis pronunciaui omnia iudicia oris tui. Loquebar de testimoniis tuis in conspectu regum 415. Conuertantur mihi timentes te 417. Pronunciabit lingua mea eloquia tua 419. Sicut sagittę in manu potentis, ita filii excussorum 421. Corripiet me iustus in misericordia et increpabit me 427. Sanctitatem tuam loquentur et mirabilia tua narrabunt 430. Qui parat terrę pluuiam 432. Qui emittit eloquium suum

syllabarii., nominarii, calculatores 145. Tuba 153. Peccantem argue 154. Doctor eicit de ecclesia demones 156. Ab eis quos docemus, necessaria uitę percipere licet 166. Semegail aratro utens 177. Lactis cibus moralis 178. Semen uerbi Dei. Lingua et manu operandum 181. Cum lampadibus et buccinis 182. Malus. Pessimi de quadriga pharaonis 36. Morticinum contingit. Morticinum animal 56. Contaminati in patre et in matre 83. Eiectus 84. Malus, cum peccat, ex

et computationem, geometriam, astronomiam, talearum alearumque ludos et litteras. Octonario numero iustitia designatur 204. Numerus denarius, centenarius, milenarius ad culpam luendam. Numerus septenarius 234. Solidus numerus octonarius. Numerus duodenarius 235. Numeri lineares, plani, solidi, oblongi. Numerus quaternarius 244. Quinarius 246. Numeri XII 288. Arithmetica 323. Numeri in se incorporei sunt 324, 327. Siquis ab hominum natura numerum auferat, nunquam prudentes nos fore 325. Duodecim 353.

passus consulatus, sed populus 150. Caius Lelius semel consul, Cinna pessimus quater. TVLLIVS DE FINIBVS Oratio. Lucillius doctorum indicium reformidans Tarentinis ait se et Consentinis scribere 2. Latina linqua locupletior quam Gręca. Stoicorum subtile disserendi genus 38. Zeno, Stoicorum princeps, nouorum nominum inuentor magis quam rerum. Legendi auiditas in Marco Catone 39. Stoicorum breuia et acuta argumenta 43. Peripateticorum dicendi ratio non satis acuta 46.

hominis interioris. Naturę humanę bonum et dignitas hominis 174. Homo anima et corpus 208. Absque notitia sui creatoris omnis homo pecus est 257. BIBLIA Oratio. Dominus confudit linguas ędificantium turrim Babel, et cessarunt ab incepto 2. Iussi dicere seboleth dicebant chebolet, et si deprehensi esse de tribu Ephraim, iugulabantur 37. Iob: Non inuenietis in lingua mea iniquitatem 102. Cum uix paruam scintillam sermonis eius

BIBLIA Oratio. Dominus confudit linguas ędificantium turrim Babel, et cessarunt ab incepto 2. Iussi dicere seboleth dicebant chebolet, et si deprehensi esse de tribu Ephraim, iugulabantur 37. Iob: Non inuenietis in lingua mea iniquitatem 102. Cum uix paruam scintillam sermonis eius audierimus, quis poterit tonitrum magnitudinis eius intueri? 105. Plenus sum sermonibus et coarctat me spiritus uteri mei. En uenter meus quasi mustum absque spiraculo 107. Vnum locutus

Domini. Psalmo eodem. Sermo. Psalmus XXXVI 111 . Cantabiles mihi erant iustifìcationes tuę. Psalmus CXVIII 120 . Narrauerunt mihi iniqui fabulationes, sed non ut lex tua. Voluntaria oris mei beneplacita fac. Psalmo eodem 120. Peccans per lapsum linguę. Moyses et Aaron perlinguę lapsum peccauerunt. Psalmus XL 124. Loquens iusta, non praua neque peruersa. Os bilinguę detestatur Dominus. Mors et uita in manibus linguę. Prouerbia XVIII. Sermo. Tempus tacendi, tempus loquendi. Sermo iterum 127. Sermo

sed non ut lex tua. Voluntaria oris mei beneplacita fac. Psalmo eodem 120. Peccans per lapsum linguę. Moyses et Aaron perlinguę lapsum peccauerunt. Psalmus XL 124. Loquens iusta, non praua neque peruersa. Os bilinguę detestatur Dominus. Mors et uita in manibus linguę. Prouerbia XVIII. Sermo. Tempus tacendi, tempus loquendi. Sermo iterum 127. Sermo iterum. Effutiens intemperanter. Sermo bis. Responsio mollis. Sermo durus. Sermo sapientis et stulti. Sermo sexies 128. Sermo bis. Verbosus. Sermo bis. Bilinguis bis. Respondens antequam

iterum. Effutiens intemperanter. Sermo bis. Responsio mollis. Sermo durus. Sermo sapientis et stulti. Sermo sexies 128. Sermo bis. Verbosus. Sermo bis. Bilinguis bis. Respondens antequam audiat. Sermo. Sermo sapientis 130. Sermo insisipientis. Responsio recta. Sermo in tempore. Lingua mollis. Loquax effrenis. Stulto dissimiliter respondeas. Parabola in ore stultorum. Lingua fallax. Os lubricum 131. Totum spiritum suum profert stultus, sapiens differt et reseruat in posterum. Promptus ad loquendum. Os suum aperuit sapientię, et lex clementię in lingua eius 132.

et stulti. Sermo sexies 128. Sermo bis. Verbosus. Sermo bis. Bilinguis bis. Respondens antequam audiat. Sermo. Sermo sapientis 130. Sermo insisipientis. Responsio recta. Sermo in tempore. Lingua mollis. Loquax effrenis. Stulto dissimiliter respondeas. Parabola in ore stultorum. Lingua fallax. Os lubricum 131. Totum spiritum suum profert stultus, sapiens differt et reseruat in posterum. Promptus ad loquendum. Os suum aperuit sapientię, et lex clementię in lingua eius 132. Tempus tacendi, tempus loquendi. Ne temere quid loquaris. Pauca et considerate

Sermo in tempore. Lingua mollis. Loquax effrenis. Stulto dissimiliter respondeas. Parabola in ore stultorum. Lingua fallax. Os lubricum 131. Totum spiritum suum profert stultus, sapiens differt et reseruat in posterum. Promptus ad loquendum. Os suum aperuit sapientię, et lex clementię in lingua eius 132. Tempus tacendi, tempus loquendi. Ne temere quid loquaris. Pauca et considerate loquere de Deo. In multis sermonibus inuenitur stultitia. Verbis tempera 133. Orationis finis. Verba sapientum audiuntur in silentio plus quam clamor principis inter

stultitia. Verbis tempera 133. Orationis finis. Verba sapientum audiuntur in silentio plus quam clamor principis inter stultos. Sermo sapientis. Sermo stulti 134. Verba sapientum sicut stimuli 135. Sapientia aperuit os mutorum, et linguas infantium fecit disertas 139. Promptus lingua et remissus opere. Sermo sensati. Verbum dulce multiplicat amicos et mitigat inimicos, et lingua eucharis in bono homine abundabit. Noli esse uerbosus 142. Sermo sapientis. Linguosus et in uerbo temerarius. Audi et responde, et

finis. Verba sapientum audiuntur in silentio plus quam clamor principis inter stultos. Sermo sapientis. Sermo stulti 134. Verba sapientum sicut stimuli 135. Sapientia aperuit os mutorum, et linguas infantium fecit disertas 139. Promptus lingua et remissus opere. Sermo sensati. Verbum dulce multiplicat amicos et mitigat inimicos, et lingua eucharis in bono homine abundabit. Noli esse uerbosus 142. Sermo sapientis. Linguosus et in uerbo temerarius. Audi et responde, et ne interrumpas loquentem. Beatus

stultos. Sermo sapientis. Sermo stulti 134. Verba sapientum sicut stimuli 135. Sapientia aperuit os mutorum, et linguas infantium fecit disertas 139. Promptus lingua et remissus opere. Sermo sensati. Verbum dulce multiplicat amicos et mitigat inimicos, et lingua eucharis in bono homine abundabit. Noli esse uerbosus 142. Sermo sapientis. Linguosus et in uerbo temerarius. Audi et responde, et ne interrumpas loquentem. Beatus uir qui non est lapsus uerbo. In medio ecclessię aperiet os eius et adimplebit eum

stimuli 135. Sapientia aperuit os mutorum, et linguas infantium fecit disertas 139. Promptus lingua et remissus opere. Sermo sensati. Verbum dulce multiplicat amicos et mitigat inimicos, et lingua eucharis in bono homine abundabit. Noli esse uerbosus 142. Sermo sapientis. Linguosus et in uerbo temerarius. Audi et responde, et ne interrumpas loquentem. Beatus uir qui non est lapsus uerbo. In medio ecclessię aperiet os eius et adimplebit eum etc. Sapientia in ore fideli abundabit. Antequam loquaris, disce 144. Qui odit

in ore fideli abundabit. Antequam loquaris, disce 144. Qui odit loquacitatem, extinguit maliciam. Ne iteres uerbum nequam et durum. A facie uerbi parturit fatuus tanquam gemitus partus infantis. Sagitta infìxa femori canis, sic uerbum in corde stulti. Quis est qui non deliquerit in lingua sua. Tacens et loquens in tempore. Verbosus. Sermo 145. Sermo fatui. Sermo sapientis. Notus a longe potens lingua audaci. Narratio fatui quasi sarcina in uia. Nam in labiis sensati inuenietur gratia. Os prudentis quęritur in ecclesia. Verba insensati. Labia imprudentium stulta

uerbum nequam et durum. A facie uerbi parturit fatuus tanquam gemitus partus infantis. Sagitta infìxa femori canis, sic uerbum in corde stulti. Quis est qui non deliquerit in lingua sua. Tacens et loquens in tempore. Verbosus. Sermo 145. Sermo fatui. Sermo sapientis. Notus a longe potens lingua audaci. Narratio fatui quasi sarcina in uia. Nam in labiis sensati inuenietur gratia. Os prudentis quęritur in ecclesia. Verba insensati. Labia imprudentium stulta narrabunt, uerba autem prudentium statera ponderabuntur. In ore fatuorum cor illorum, et in corde sapientium os illorum. Cum

gratia. Os prudentis quęritur in ecclesia. Verba insensati. Labia imprudentium stulta narrabunt, uerba autem prudentium statera ponderabuntur. In ore fatuorum cor illorum, et in corde sapientium os illorum. Cum stulto non multum loquaris. Musica in luctu importuna narratio 145. Peccans lingua. Indisciplinosa loquella. Qui lingua sua non est lapsus. Mulier linguata 146. Ex uerbis apparet cogitatio cordis 147. /Tempus loquendi. Bilinguis. Verbis tuis facito stateram. Attende, ne labaris in lingua. Sermo peccantium 147.

ecclesia. Verba insensati. Labia imprudentium stulta narrabunt, uerba autem prudentium statera ponderabuntur. In ore fatuorum cor illorum, et in corde sapientium os illorum. Cum stulto non multum loquaris. Musica in luctu importuna narratio 145. Peccans lingua. Indisciplinosa loquella. Qui lingua sua non est lapsus. Mulier linguata 146. Ex uerbis apparet cogitatio cordis 147. /Tempus loquendi. Bilinguis. Verbis tuis facito stateram. Attende, ne labaris in lingua. Sermo peccantium 147. Vbi auditus non es, non effundas

prudentium statera ponderabuntur. In ore fatuorum cor illorum, et in corde sapientium os illorum. Cum stulto non multum loquaris. Musica in luctu importuna narratio 145. Peccans lingua. Indisciplinosa loquella. Qui lingua sua non est lapsus. Mulier linguata 146. Ex uerbis apparet cogitatio cordis 147. /Tempus loquendi. Bilinguis. Verbis tuis facito stateram. Attende, ne labaris in lingua. Sermo peccantium 147. Vbi auditus non es, non effundas sermonem. In medio magnatorum loqui non pręsumas, et ubi sunt senes, non

narratio 145. Peccans lingua. Indisciplinosa loquella. Qui lingua sua non est lapsus. Mulier linguata 146. Ex uerbis apparet cogitatio cordis 147. /Tempus loquendi. Bilinguis. Verbis tuis facito stateram. Attende, ne labaris in lingua. Sermo peccantium 147. Vbi auditus non es, non effundas sermonem. In medio magnatorum loqui non pręsumas, et ubi sunt senes, non multum loquaris. Adolescens loquere in tua causa uix cum necesse fuerit 148. Verbum nequam immutabit cor. Qui sophistice loquitur, odibilis est.

lingua. Sermo peccantium 147. Vbi auditus non es, non effundas sermonem. In medio magnatorum loqui non pręsumas, et ubi sunt senes, non multum loquaris. Adolescens loquere in tua causa uix cum necesse fuerit 148. Verbum nequam immutabit cor. Qui sophistice loquitur, odibilis est. Lingua suauis 149. Dedit mihi Dominus linguam mercedem meam, et in ipsa laudabo eum 151. Vir pollutus labiis ego sum. Calculo tetigit os meum et a peccato mundauit 153. Cor stultorum loquetur scientiam, et lingua balborum uelociter loquetur. Apostoli 158. A, a, a,

non es, non effundas sermonem. In medio magnatorum loqui non pręsumas, et ubi sunt senes, non multum loquaris. Adolescens loquere in tua causa uix cum necesse fuerit 148. Verbum nequam immutabit cor. Qui sophistice loquitur, odibilis est. Lingua suauis 149. Dedit mihi Dominus linguam mercedem meam, et in ipsa laudabo eum 151. Vir pollutus labiis ego sum. Calculo tetigit os meum et a peccato mundauit 153. Cor stultorum loquetur scientiam, et lingua balborum uelociter loquetur. Apostoli 158. A, a, a, Domine Deus, ecce nescio loqui quia puer ego

nequam immutabit cor. Qui sophistice loquitur, odibilis est. Lingua suauis 149. Dedit mihi Dominus linguam mercedem meam, et in ipsa laudabo eum 151. Vir pollutus labiis ego sum. Calculo tetigit os meum et a peccato mundauit 153. Cor stultorum loquetur scientiam, et lingua balborum uelociter loquetur. Apostoli 158. A, a, a, Domine Deus, ecce nescio loqui quia puer ego sum, et Dominus tetigit os meum etc. 167. Tu scis quod egressum est de labiis meis, rectum in conspectu tuo fuit 172. Audiui uocem post me commotionis magnę

Ocio uacans bis 127. Ocium quinquies. Piger 128. Piger sexies 130. Piger. Pigri ager. Piger 131. Ocium 132. Ocium redigit ad paupertatem 133. Pigritia et lassitudo 134. Promptus lingua et remissus opere 142. Melior est qui operatur et abundat in omnibus quam qui gloriatur et eget pane 144. Piger ad opus bonum 145. Multam maliciam docuit ociositas 148. Circumędificauit aduersum me, ut non

Nescitis, quid petatis X. LVCAS Oratio. Mirabantur in uerbis gratię quę procedebant de ore ipsius Iesu IIIL Ex abundantia cordis os loquitur VI. Cum eiecisset demonium, locutus est mutus et admiratę sunt turbę XI. Diues in igne positus linguę magis sentit ardorem, quia forte magis garrulitate linguę Deum offenderat XVI. Ego dabo uobis os et sapientiam, cui non poterunt resistere et contradicere omnes aduersarii uestri XXI. Ocium. Omnis arbor non faciens fructum bonum excidetur et in ignem mittetur. Ocium in

LVCAS Oratio. Mirabantur in uerbis gratię quę procedebant de ore ipsius Iesu IIIL Ex abundantia cordis os loquitur VI. Cum eiecisset demonium, locutus est mutus et admiratę sunt turbę XI. Diues in igne positus linguę magis sentit ardorem, quia forte magis garrulitate linguę Deum offenderat XVI. Ego dabo uobis os et sapientiam, cui non poterunt resistere et contradicere omnes aduersarii uestri XXI. Ocium. Omnis arbor non faciens fructum bonum excidetur et in ignem mittetur. Ocium in naturale est. Obest enim inertia cunctis corporis membris,

loquendum mysterium Christi. Sermo uester semper in gratia sale sit conditus, ut sciatis, quomodo oporteat uos unicuique respondere III. AD THIMOTEVM II: Prophana et inaniloquia deuita. Multum enim proficiunt ad impietatem, et sermo eorum ut cancer serpit II. ACTVVM: Diuersis linguis apostoli loquebantur magnalia Dei II. IACOBI: Esto tardus ad loquendum I. Vana est religio linguam non refrenantis I. Siquis in uerbo non offendit, hic perfectus est. Lingua modica magnum malum excitat etc.- mouendam dicit ad bonum et a malo coercendam

oporteat uos unicuique respondere III. AD THIMOTEVM II: Prophana et inaniloquia deuita. Multum enim proficiunt ad impietatem, et sermo eorum ut cancer serpit II. ACTVVM: Diuersis linguis apostoli loquebantur magnalia Dei II. IACOBI: Esto tardus ad loquendum I. Vana est religio linguam non refrenantis I. Siquis in uerbo non offendit, hic perfectus est. Lingua modica magnum malum excitat etc.- mouendam dicit ad bonum et a malo coercendam III. Ocium. AD THESSALONICENSES I: Igitur non dormiamus sicut et cęteri, sed

Prophana et inaniloquia deuita. Multum enim proficiunt ad impietatem, et sermo eorum ut cancer serpit II. ACTVVM: Diuersis linguis apostoli loquebantur magnalia Dei II. IACOBI: Esto tardus ad loquendum I. Vana est religio linguam non refrenantis I. Siquis in uerbo non offendit, hic perfectus est. Lingua modica magnum malum excitat etc.- mouendam dicit ad bonum et a malo coercendam III. Ocium. AD THESSALONICENSES I: Igitur non dormiamus sicut et cęteri, sed uigilemus et sobrii simus V. AD THIMOTEVM I: Siquis autem suorum et maxime

Hospitalitas. Athlas negauit hospitium Perseo et in montem uertitur IIII . Pyreneus Musis hospitio receptis uim inferre uolens periit. Proserpina sex menses cum matre et totidem cum Dite. Lyncus, rex Scythię Triptolemum hospitio susceptum uolens occidere in lincem uertitur V . Procustes e Geriones hospites mactabant; a Theseo occisi sunt VII .

Perseo et in montem uertitur IIII . Pyreneus Musis hospitio receptis uim inferre uolens periit. Proserpina sex menses cum matre et totidem cum Dite. Lyncus, rex Scythię Triptolemum hospitio susceptum uolens occidere in lincem uertitur V . Procustes e Geriones hospites mactabant; a Theseo occisi sunt VII . Theseus inuitatus hospitio ab Acheloo fluuio. Iuppiter et Mercurius a Philemone et Baucide

Odores. Cur situm et foetorem olentes, cum uncti fuerint unguine odorifero, tetrum odorem spirant 7. PROBLEMATA ARISTOTELIS Oratio. Cur homines lingua hęsitantes loqui nequeant uoce submissa. Cur porrum prosit ad uocem sonoram 45. Cur homines surdi e naribus loqui consuerunt. Cur lingua rerum index sit 72. PROBLEMATA PLVTARCHI Ocium. Hortę deę templum semper apertum,

7. PROBLEMATA ARISTOTELIS Oratio. Cur homines lingua hęsitantes loqui nequeant uoce submissa. Cur porrum prosit ad uocem sonoram 45. Cur homines surdi e naribus loqui consuerunt. Cur lingua rerum index sit 72. PROBLEMATA PLVTARCHI Ocium. Hortę deę templum semper apertum, ut quę semper horis omnibus ad bene aliquid operandum hortaretur 78. Consualibus equos et asinos coronis exornant et ociari sinunt 78.

aliis legi possint 102. Quin pro cur non, pro quod, pro ut non, pro ut, pręcedente uix uel pene 104. Comes facundus in uia pro uehiculo est 104. Ennius tria corda habere se se dicebat, quod loqui Gręce et Osce et Latine sciret. Mithridates XXII gentium linguas percalluit 105. Antiqui nostri narrationes sermonesque insectiones appellitauerunt 110. Verba actiua pro passiuis et passiua pro actiuis 110. Ocium. Ennius: Ocio qui nescit uti, plus negocii habet 115. Honor. Ratio officiorum in discumbendo

Oratio. Leonidas rex intempestiue quodam de rebus non inutilibus uerba faciente: Hospes, inquit, non oportune eo quod oportet uteris 13. Lacedemonii uerbis superuacaneis nunquam usi, sed quę notatu digna 13. Alcybiadi balbuties linguę decori erat 28. Malebat eloquentia quam aliis rebus pręstare 29. Pheacus optimus in loquendo, debilis in dicendo 30. Trasibulus magnitudine uocis inter Athenienses nobilitatus 33. Themistocles sermones hominum peristromatis uersicoloribus

oratio 59. Sermones cupresso similes- magni et sine fructu 62. Quanta opera usus Demosthenes, / ut uocem aptam ad pronunciandum compararet. In dicendo timidus fuit. Eius enthymemata lucernam olere dicta 85. Demosthenes hęsitantiam linguę coniectis in ore lapillis emendauit, uocem exercuit currendo scandendoque, gestum in speculo componebat 85. Quanto labore Tullius dicendi artem consecutus 88. Pro Quinto Ligario orante Cicerone Cesar absoluit, quem damnare decreuerat 92. Cicero

Oratio. Thales: Non multà signa sunt bonę mentis. Non multa uerba prudentis animi indicium sunt 6 . Solon sermonem esse effigiem operis 8 . Linguam pręire animo non permittendam. Chilo erat in loquendo breuis. Inde hunc loquendi morem Chilonium appellant 10 . Bias percunctanti impio homini, quid esset pietas: Nihil, respondit. Cunque ille silentii

indicium 12 . Audiendi magis quam loquendi studiosum esse oportet 12 . Anacharsis audax et constans in dicendo 13 . Rogatus quidnam esset hominibus bonum ac malum: Lingua, inquit 14 . Aiunt Anaximandrum canentem a pueris irrisum eoque comperto dixisse: Canendum ergo puerorum causa modulatius 16 . Socrati ęqua hortandi et dehortandi facultas fuit. Eutyphrona

loquendo et concisus 64 . Zeno cuidam breuia esse philosophorum dicta asserenti: Vera, inquit, loqueris! Oportet nempe, si fieri possit, breues esse illorum et syllabas. Adolescenti loquatioir! 1 : Aures, inquit, tuę in linguam confluxere. Inepta plurima loquenti adolescentulo: Iccirco, inquit, habemus aures duas et os unum, ut plura audiamus, loquamur pauca. Dicere solitum ferunt melius esse pedibus quam lingua labi 65 . Orationis partes IIII:

et syllabas. Adolescenti loquatioir! 1 : Aures, inquit, tuę in linguam confluxere. Inepta plurima loquenti adolescentulo: Iccirco, inquit, habemus aures duas et os unum, ut plura audiamus, loquamur pauca. Dicere solitum ferunt melius esse pedibus quam lingua labi 65 . Orationis partes IIII: exordium, narratio, confutatio, epilogus 67 . Quid sit uox. Corpus est uox secundum Stoicos. Orationis partes quinque. Orationis uirtutes quinque. Item

ex muto uocalis 93. Darii Ęgyptius uocalissimus 107. Heraclituus cognomento Scotinus, cuius libros Crates dixit Delio aliquo indigere natatore, ne illis obrueretur 122. Peristromatis hominum sermones similes 136. Zeno: Satius labi pedibus quam lingua 142,251. In Pericle maxima dicendi uis 150. Trasybolus superauit uocis magnitudine omnes Athenienses sua tempestate 175. Turpe uideri Aristotelem silere, Isocrate loquente 184. Facere quam dicere bene pręstat 239. Omnia conficit

circumcisum. Iunctam et coherentem sibi pericopen diuidere nolui 42. Cantica impiorum 72. Cyprianus orator eloquentissimus. Inaniloquentię dediti 92. Tumultus uox plurimorum est 99. Sermo Dei gladius acutus 105. Eloquentia uana deficiet 112. Hebraica lingua onmium matrix 144. Argentum eloquia Domini, aurum sensus mysticus 148. Gladius 150. Argentum, aurum, uestes 171. Hortus 179. In quorum manu sit sermo Dei 180. Calamus, id est sermo uacuus 239. Pompa sermonum. Argumentorum strophę 256.

Argentum, aurum, uestes 171. Hortus 179. In quorum manu sit sermo Dei 180. Calamus, id est sermo uacuus 239. Pompa sermonum. Argumentorum strophę 256. Argentum eloquentia, aurum sapientia 259. Verbum pro re 271. Loqui ad cor 272. Lingua Hebraica cęteris locupletior 273. Lingua recta 357. Celeuma, clamor nauticus 368. Ocio marcentes tentationes ferre non possunt 59. Sabbata mendacia 73. Omne tempus perit, in quo non uirtutibus

In quorum manu sit sermo Dei 180. Calamus, id est sermo uacuus 239. Pompa sermonum. Argumentorum strophę 256. Argentum eloquentia, aurum sapientia 259. Verbum pro re 271. Loqui ad cor 272. Lingua Hebraica cęteris locupletior 273. Lingua recta 357. Celeuma, clamor nauticus 368. Ocio marcentes tentationes ferre non possunt 59. Sabbata mendacia 73. Omne tempus perit, in quo non uirtutibus deseruimus 146. Arbor non faciens fructum

Verbum ociosum est, quod non ędificat 232. Stultiloquium 234. Inter stultiloquium et scurilitatem 234. Sermo sale conditus 234. Verbum Dei 241. Sermo irreprehensibilis 247. Idioma linguę Hebreę 250. Os stulti confusioni proximum est. Argentum electum lingua iusti 266. Doctrina sua noscitur uir 268. De fructu oris sui unusquisque replebitur bonis 268. In ore stulti uirga superbię 261. Lingua sapientium ornat scientiam, os

stultiloquium et scurilitatem 234. Sermo sale conditus 234. Verbum Dei 241. Sermo irreprehensibilis 247. Idioma linguę Hebreę 250. Os stulti confusioni proximum est. Argentum electum lingua iusti 266. Doctrina sua noscitur uir 268. De fructu oris sui unusquisque replebitur bonis 268. In ore stulti uirga superbię 261. Lingua sapientium ornat scientiam, os fatuorum ebullit stultitiam. Lingua placabilis, lingua immoderata 270. Sermo

linguę Hebreę 250. Os stulti confusioni proximum est. Argentum electum lingua iusti 266. Doctrina sua noscitur uir 268. De fructu oris sui unusquisque replebitur bonis 268. In ore stulti uirga superbię 261. Lingua sapientium ornat scientiam, os fatuorum ebullit stultitiam. Lingua placabilis, lingua immoderata 270. Sermo opportunus est optimus. Hominis est animum pręparare et Dei gubernare linguam. Qui recta loquitur, dirigetur 271. Bilinguis 273. Symbolum. Collatio 277.

Os stulti confusioni proximum est. Argentum electum lingua iusti 266. Doctrina sua noscitur uir 268. De fructu oris sui unusquisque replebitur bonis 268. In ore stulti uirga superbię 261. Lingua sapientium ornat scientiam, os fatuorum ebullit stultitiam. Lingua placabilis, lingua immoderata 270. Sermo opportunus est optimus. Hominis est animum pręparare et Dei gubernare linguam. Qui recta loquitur, dirigetur 271. Bilinguis 273. Symbolum. Collatio 277. Sermo opportunus 279. Loquacitas. Indecens in ore stulti

proximum est. Argentum electum lingua iusti 266. Doctrina sua noscitur uir 268. De fructu oris sui unusquisque replebitur bonis 268. In ore stulti uirga superbię 261. Lingua sapientium ornat scientiam, os fatuorum ebullit stultitiam. Lingua placabilis, lingua immoderata 270. Sermo opportunus est optimus. Hominis est animum pręparare et Dei gubernare linguam. Qui recta loquitur, dirigetur 271. Bilinguis 273. Symbolum. Collatio 277. Sermo opportunus 279. Loquacitas. Indecens in ore stulti parabola. Labia

fructu oris sui unusquisque replebitur bonis 268. In ore stulti uirga superbię 261. Lingua sapientium ornat scientiam, os fatuorum ebullit stultitiam. Lingua placabilis, lingua immoderata 270. Sermo opportunus est optimus. Hominis est animum pręparare et Dei gubernare linguam. Qui recta loquitur, dirigetur 271. Bilinguis 273. Symbolum. Collatio 277. Sermo opportunus 279. Loquacitas. Indecens in ore stulti parabola. Labia tumentia cum pessimo corde sociata 280. Stultorum cor in lingua, sapientium os in corde. Verbosus 282.

est animum pręparare et Dei gubernare linguam. Qui recta loquitur, dirigetur 271. Bilinguis 273. Symbolum. Collatio 277. Sermo opportunus 279. Loquacitas. Indecens in ore stulti parabola. Labia tumentia cum pessimo corde sociata 280. Stultorum cor in lingua, sapientium os in corde. Verbosus 282. Sermo omnia non ualet explicare 298. Noli festinare in ore tuo, ne temere quid loquaris 296. Sermo sapientis, sermo insipientis 305. Verba sapientium 307. Sermo folium 320. Qui dixerunt: Labia nostra a

ore tuo, ne temere quid loquaris 296. Sermo sapientis, sermo insipientis 305. Verba sapientium 307. Sermo folium 320. Qui dixerunt: Labia nostra a nobis sunt 327. Vt non loquatur os meum opera hominum 330. Os iusti meditatur sapientiam 349. Linguę custodia 350. Sermo iniusti inconsultus 360. Calix aureus, sed Babylonius 377. Disponit sermones suos in iudicio 408. Pone, Domine, custodiam ori meo et hostium circumstantię labiis meis 427. Ocium. Viderunt eam hostes et deriserunt

Syrię 127. Hospitalis Abraham et Loth 5. Hospitii fides 38. Odores. Balsamum apud Hiericuntem tantum 133. EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE EVANGELICA Oratio. Linguarum diuisio 59. Obedientia rerum insensibilium 44. Homo quid et qualis 44. Homo rationalis 46. Homo nunquam idem 72. Hominis dignitas 76. Prima hominum uita 80. Proximi omnes homines. Homo, mater, hyle 88. Odores quare

nunquam idem 72. Hominis dignitas 76. Prima hominum uita 80. Proximi omnes homines. Homo, mater, hyle 88. Odores quare 57. AVGVSTINVS DE CIVITATE DEI Oratio. De diuersitate linguarum 119. Prima lingua Hebrea in usu fuit 121. Diuersitas linguarum 156. Ocium. Deę Quietę ędes extra portam 28. Requies Dei sabbatum 78. Obedientia mater custosque uirtutum 103. Obedienti Abrahę 126. Homo

Hominis dignitas 76. Prima hominum uita 80. Proximi omnes homines. Homo, mater, hyle 88. Odores quare 57. AVGVSTINVS DE CIVITATE DEI Oratio. De diuersitate linguarum 119. Prima lingua Hebrea in usu fuit 121. Diuersitas linguarum 156. Ocium. Deę Quietę ędes extra portam 28. Requies Dei sabbatum 78. Obedientia mater custosque uirtutum 103. Obedienti Abrahę 126. Homo animal rationale 27.

80. Proximi omnes homines. Homo, mater, hyle 88. Odores quare 57. AVGVSTINVS DE CIVITATE DEI Oratio. De diuersitate linguarum 119. Prima lingua Hebrea in usu fuit 121. Diuersitas linguarum 156. Ocium. Deę Quietę ędes extra portam 28. Requies Dei sabbatum 78. Obedientia mater custosque uirtutum 103. Obedienti Abrahę 126. Homo animal rationale 27. Homines terreni 63. Minus miseri homines

Labiorum circumcisio 8. Muti omnes homines ad comparationem uerbi diuini 30. Ęs pro uoce 50. Inter uocem et sermonem 50. Eloquentia ad ministerium uerbi Dei admittitur 63. Gladius sermo 91. Cibus lactis uel solidus 141. Furatus linguam auream 154. Machera Petrina uerbum Dei 173. Delbora, id est apis mellita componens eloquia 178. Ocium suadet pharao a bonis operibus 31. Sapiens nunquam ociosus 113. Arida 140. Honor.

extrahit. Marina aqua argilla percollata dulcescit 299 .
Patientia. Leęna meretrix torta non indicauit tyrannicidas 78 . Anaxarchides linguam mordicus pręcisam in tyrannos expuit 321 . Leęna meretrix ut supra.
Paupertas. Chelonophagi testudinum superficie casas habitabiles integunt

327 . Teutonorum legatus de pastore sene picto. Zeuzis decepit aues, Zeusim Parrhasius 329 . Zeuzis puerum uuam fenentem pinxit. Ad quam aduolante aue: Melius, inquit, [puerum pi] uuam pinxi quam puerum. Lineę Protogenis et Apellis 330 . Demetrius rex, ut picturę parceret, uictoriam de manu amisit 331 . STRABO

cum a uictore pudicicię obseruantiam impetrare non ualerent, cęsis liberis mortuę inuentę sunt 196 . In Euangelio fructus XXX, LX, C. Virginitas carnis incentiua non nouit 197 . Quidam pręcisam mordicus linguam in osculantis se meretricis faciem expuit, ut sensum libidinis doloris magnitudo pręcideret 209 . Congressum foeminarum nomachus declinet 213 . De castitate capitulum 219 .

Psalmus CXLV 125 . Contemnens aduersa perueniet ad felicitatem 126. Patiens. Patientia 128 . Patiens melior forti. Patientia 130 . Patientia et lingua mollis 131 . Patiens 134 . Dominus Ecclesiam a persecutionum procellis liberandam amplexatur. Etsi coram hominibus tormenta passi sunt, spes illorum immortalitate plena est. Deus tentauit eos et inuenit

et tenebrę peccatoribus concreta sunt. In synagoga peccantium exardebit ignis, et in gente incredula exardescet ira 144 . Proditio ciuitatis. Conspiratio in principem 146 . Qui derelinquunt Dominum, incident in linguam nequam 147 . Contra perfidos, iustorum persecutores, imprecatio 148 . Hieroboam peccare fecit Israel. Captiuati sunt, postea liberati sub Cyro 150 . Quomodo facta est

Quomodo facta est meretrix ciuitas fidelis. Qui dereliquerunt Dominum, consumentur 151. Vos depasti estis uineam meam. Blasfemia in Deum 152 . Incredulis proponit poenam 153 . Desolabit Dominus linguam maris Ęgypti, percutiet flumen in VII riuis etc. 154 . Puniti prouocantes alios ad idolatriam 155 . Cecidit, cecidit Babylon et omnia sculptilia deorum eius contrita sunt in terram.

Venerunt structores tui destruentes te, et dissipantes a te exibunt. Iniquitatibus uestris uenditi estis etc. 162 . Omne uas quod fictum est contra te, id est contra Ecclesiam, non dirigetur, et omnem linguam resistentem tibi in iudicio iudicabis 163 . Idolatria Iudeorum. Oua aspidum ruperunt, et telas araneę texuerunt. Qui comederit de ouis eorum morietur, et quod confotum est, erumpet in regulum etc.

animalium abomintionem et idola in pariete etc. 185 . Quorum autem cor post offendicula et abominationes suas ambulat, horum uiam in capite suo ponam 186 . Destruam parietem quem linistis absque temperamento, et adęquabo eum terrę etc. Dominus non fecit responsum tentantibus eum, sed puniuit eos 187 . De idolatria Israel et Iudę. Preuaricatio sacerdotum. Falsi prophetę. Peccata idolorum uestrorum

crucis. Figam illum paxillum in loco fideli 155 . Falsum testimonium contra Dominum 156 . Seruire me fecisti in peccatis tuis. Nescierunt qui leuant lignum sculpturę; mihi curuabitur omne genu et iurabit omnis lingua 161 . De adoratione crucis 162 . Inglorius erit inter uiros aspectus eius. Vere langores nostros ipse tulit 163 . Iustus perit et non est qui recogitet in corde suo. Et

lignum in panem eius etc. 170 . Quare factus est dolor meus perpetuus, et plaga mea desperabilis renuit curari? Facta est mihi quasi inundatio aquarum infidelium 171 . Venite, percutiamus eum in lingua et non attendamus ad uniuersos sermones eius etc. Foderunt foueam animę meę. Seduxisti me, Domine, et seductus sum: fortior me fuisti et inualuisti, factus sum in derisum tota die, omnes subsannant me, quia iam olim loquor uociferans etc.

uulnerum. Patientia frigoris 269 . Diogenes hyeme niues et glaciem, ęstate feruentes harenas calcabat ridens ac iocans. Palemon Academicus rabidissimos canum morsus, dum sentiret, ne expalluit quidem. Anaxarcus Abderites tunsus maleis, linguam etiam ipse mordicus pręcisam expuit in tyrannum 401 .
Paupertas. Vbi in coetu hominum nec inopia nec diuitię sunt,

lacessitus patienter tulit dicens indecens esse Liberum patrem atque Herculem a poetis illudi nec irasci, se autem leui maledicto indignari 78 . Zeno Eleates a tyranno comprehensus ciues palam in eum exhortatus est, deinde pręcisa dentibus lingua illum conspuit, mox ciues facto impetu lapidibus obruerunt 91 . Anaxarchus a Nicocreonte, Cypri tyranno, comprehensus et in saxum concauum coniectus, cum maleis cederetur: Tunde,

impetu lapidibus obruerunt 91 . Anaxarchus a Nicocreonte, Cypri tyranno, comprehensus et in saxum concauum coniectus, cum maleis cederetur: Tunde, tunde, inquit, Anaxarchi uasculum. Nam Anaxarcum nihil teris. Iubente illo pręcidi linguam, fama est pręcisam mordicus in eius faciem conspuisse 94 . Pyrrho, cum se inuadentem canem repulisset, incusanti cuidam: Perdifficile, inquit, est hominem penitus exuere 95 . Idem sectiones

cum torqueretur 142 . Philippi regis patientia excusso sagitta oculo 205 . Gymnosophistę nudi agunt in feruida arena iacentes aut cautibus sedentes 232 . Anaxarcus sibi linguam pręcidit 233 . In Cornelia generositas animi ad dolorem moderate perferendum 339 . Marius uarices sibi extrahi passus 344 . Sylla patienter tulit adolescentis conuitium

Poeta. Terentius Varro iam centenarius libros scriptitauit. Lucius Drusus iam senex et cęcus ius ciuile interpretatus est. Crassus in Asiam consul missus Gręcam linguam didicit. Roscius nunquam in scenam prodiit, nisi ante domi meditatus. Demosthenis industria mira; Pythagorę, Platonis, Democriti et aliorum philosophorum. Liber VIII, caput VII. CICERONIS OPVSCVLA

sibilus Austri etc. 8 . Nec tantum Phoebo gaudet Parnasia rupes etc. 9 . Proxima Phoebi uersibus ille facit 10 . Quorum stupefactę carmine lynces. Sola Sophocleo tua carmina digna coturno 11 . Et me fecere poetam Pyerides, sunt et mihi carmina 13 . Galli poetę mors 14 . Me uero primum dulces ante omnia Musę,

Non primogeniti accipiunt hęreditatem, sed secundi 189 . Salicum semina qui biberit, liberis carebit 235 . Poeta. De Vergilio traditum est, quod libros suos quasi ursorum foetus lingua composuerit et lamsendo fecerit esse meliores 169 . Qui nec argentum quęrat nec aurum uelit, id est nec eloquii pulchritudinem nec ingenii acumen 230 . Leo ut bos comedet paleas

Sepulchrum 291 . Christus despectus et inclitus, uir dolorum, percussus a Deo, sublatus de iudicio 296 . Iesus mortuus pro gente 303 . Super quem dilatastis os et eiecistis linguam 304 . Leuate signum in gentes. Vt intingatur pes tuus in sanguine. Quare rursum est indumentum tuum. Solus Christus saluator 318 . Ipse redemit eos et portauit eos 319,

legem tuam 174 . Pudicicia Rebecę1 18 . Castias 45 . Ne accesseris ad mulierem hodie 48. Foemoralibus utitnr 59 . Foemoralia linea. Zona pellicea 76 . Primogeniti primitię. Decimę 107 . Pietas Dei oleum 53 . Misericors Deo similis 58 . Christus aduocatus

Aquę Ęgypti philosophorum dogmata. Ranę poetę. Cyniphes dialectica. Cynomia Epicurei 33 . Quidam excoluerunt uirtutes 108 . Philosophi 129 . Poetę lingua aurea 155 . Perfidia. Pecudum nex in Ęgypto idolatrię finem signat 33 . Ex eorum manna uermes ebulliunt 40 . Idolum nihil est, similitudo aliquid

Perfode parietem, et egredieris per eum; in humeris portaberis, in caligine effereris, faciem uelabis et non uidebis terram, quia portentum dedi te domui Israel 186 . Ingredientur portas atrii interioris uestiti lineis; uittę lineę in capitibus eorum etc. 194 . Et ero eis quas exaltans iugum super maxillas eorum. Post Dominum ambulabunt 203 . Vocate coetum, congregate senes, omnes hab

Perfode parietem, et egredieris per eum; in humeris portaberis, in caligine effereris, faciem uelabis et non uidebis terram, quia portentum dedi te domui Israel 186 . Ingredientur portas atrii interioris uestiti lineis; uittę lineę in capitibus eorum etc. 194 . Et ero eis quas exaltans iugum super maxillas eorum. Post Dominum ambulabunt 203 . Vocate coetum, congregate senes, omnes hab itatores terrę in

preter Cęsarem. Secretum. Occultatum in cuius Dei tutela Roma esset, ne ei ab hostibus uotum fieret 270 . Cor bubonis impositum mammę mulieris dormientis sinistrę secreta pronunciet 285 . Lingua ranę idem pręstat supra cordis palpitationem posita 304 . Silentium. Diua Angerona ore obligato obsignatoque simulachrum habet 41 . Succum cęparum siluestrium ex aqua bibendum dederunt repente

Peccatoribus nihil proderit sapientia. Petite a Domino pluuiam 214 . Labia sacerdotis custodiunt scientiam et legem requirent ex ore eius 216 . Superbus. Ędificabant turrim usque ad cęlum, et Dominus confudit linguas eorum 2 . Non ascendes per gradus ad altare meum, ne reueletur turpitudo tua 12 . Qui per superbiam aliquid commiserit, peribit de populo suo. Insurrexerunt in Moysen filii Leui uolentes et ipsi

197 . Somnium Danielis de IIII uentis in mari pugnantibus et IIII bestiis de mari ascendentibus. Item uisio de ariete ab hyrco superato etc. 198 . Intelligentia est opus in uisione. De uiro uestito lineis 199 . Ve uobis qui dormitis in lectis eburneis et lasciuitis in stratis uestris 206 . Zacharias uidit per noctem uirum ascendentem super equum ruffum etc. 212 .

nisi depositis uestimentis in quibus ministrant, quia sancta sunt 193 . Omnis filius alienus et Leuitę qui recesserunt post idola, non appropinquabunt ad me, ut sacerdotio fungantur etc. Qui non errauerunt, ingredientur uestiti lineis etc. 194 . Caput non radent neque comam nutrient, sed attondent, uinum non bibent etc. 194 . Gazophilatia sacerdotum et cantorum sunt merita celebrantium et eis ministrantium.

cui reuelantur archana sapientię Dei XIII. Ioseph discipulus Iesu occultus propter metum Iudeorum. Nicodemus quoque, qui uenit ad eum nocte XVIII. Suspitio. Maria Iesum existimauit quod hortulanus esset XX. Sepultura. Corpus Iesu ligauerunt linteis cum aromatibus, sicut mos est Iudeis sepelire. Admonuit ergo Euangelista morem cuiusque gentis in sepeliendo esse seruandum XVIII. Spes. Mulierem in aduterio deprehensam non condemnauit Dominus, sed imponens ei, ne amplius peccaret VIII.

TITVM: Senes ut sobrii sint etc. II. AD HEBREOS: Quod antiquatur et senescit, prope interitum est VIII. Suspicio. Apostoli pleni Spiritu Sancto uariis linguis loquebantur. Ob hoc a quibusdam putabantur ebrii II. Spes. AD ROMANOS: Gloriamur in spe glorię filiorum Dei V. Spes autem quę uidetur non est spes. Nam quod uidet quis, quid speratur? VIII. AD CORINTHIOS II: Fiduciam autem

in corda uestra clamantem: Abba, Pater IIII. AD THIMOTEVM II: Bonum depositum custodi per Spiritum Sanctum qui habitat in nobis I. ACTVVM: Descendit Spiritus Sanctus in apostolos, et apparuerunt linguę igneę II. PETRI I: Spiritu Sancto misso de cęlo, in quem desiderant angeli prospicere I. METHAMORPHOSES
Sapientia.

Pyeri filię in picas, ausę cantu cum Musis contendere V . Marsyas nudatus et excoriatus, dum cantibus se pręponit Apollini VI . Chione Diana se formosiorem dixit et ab ea sagittam in lingua excipiens periit XI .
Secretum. Coruus secretum prodidit, et ex candido factus est niger. Cornicem eadem de causa Minerua a se alienauit. Bathus quoque in lapidem indicem mutatus

10 . Pythagorici quidam dixerunt non esse omnibus pandenda omnia 82 .
Silentium. Chilo: Linguam semper quidem, sed in conuiuio pręsertim continendam 10 . Theophrastus ad illum qui in conuiuio penitus tacebat: Siquidem, inquit, imperitus es, prudenter

Demarathi tabulę 129 . Scytala 161 . Gordii fatalis nodus 210 . Secreta celare Persis mos fuit 214 . Anaxarcus linguam sibi mordicus pręcisam in sinum tyranni conspuit. Apelles corporis uitia primus in figura abscondit 233 . Philippides a Lysimacho, siquid a se uellet, interrogatus: Vnum, inquit; nequid tuorum archanorum mihi credas

pergere uolebat, quia humilia respicit et alta a longe cognoscit IIII. Dominus noster magnum nobis exemplu m prębuit humilitatis, dum habitu inuentus ut homo quęrit gloriam Patris, non suam etc. VII. Surgit a cęna et ponit uestimenta sua, et cum accepisset linteum pręcinxit se; deinde misit aquam in peluim et coepit lauare pedes discipulorm et extergere linteo, quo erat pręcinctus. Si ergo ego laui pedes uestros Dominus et Magister, et uos debetis alter alterius lauare pedes. Exemplum enim dedi uobis etc. Non est

exemplu m prębuit humilitatis, dum habitu inuentus ut homo quęrit gloriam Patris, non suam etc. VII. Surgit a cęna et ponit uestimenta sua, et cum accepisset linteum pręcinxit se; deinde misit aquam in peluim et coepit lauare pedes discipulorm et extergere linteo, quo erat pręcinctus. Si ergo ego laui pedes uestros Dominus et Magister, et uos debetis alter alterius lauare pedes. Exemplum enim dedi uobis etc. Non est seruus maior domino suo neque apostolus maior est eo qui misit illum XIII. Vsus.

sapientes, quod in se ipsis quasi habeant deum 72 . Pytagoras diuinatione ea sola utebatur quę fit per auguria et uaticinia 82 . Bos Apis Eudoxi pallium lingere uisus; celebrem eum fore nec officia longeuum ex eo ostento sacerdotes dixere 87 . Democritus quędam futura prędixit et diuinis honoribus dignus iudicatus est 92 . Lacte inspecto dixit

Nihil Salomon oculis negauit 292 . Vestis. Vestiui te discoloribus, et calciaui hiantino 46 . Purpura. Stacte. Gutta. Chodchod. Scutulata 72 . Saraballa Chaldeorum lingua bracę crura tegentes. Tiara genus pilei, quo Perse Chaldeique utuntur 126 . Vestis nuptialis 170 . Anabologium, id est pallium

Protasius fratres. Priscinus. Processus et Martinianus. Petrus et Paulus. Longinus. Megistus. Acestus. Hermacoras episcopus et Fortunatus archidiaconus. Nazarius et Celsus. Timotheus et Apollinaris. Ruffus. Euphemia. Dorothea. Tecla et Erasma uirgo. Felix presbiter et Constantia. Linus papa. Tecla uirgo. Marcellus et Apuleius. Vespasiano: Apollinaris episcopus. Domitiano: Maro. Euticetes. Victorinus. Ioannes Euangelista. Flauia Domicilla uirgo. Nireus et Achilleus. Nicomedes presbiter. Sygon episcopus. Dionysius episcopus. Piaton

apostoli. XLVIIII milites. Vitalis. Enodius episcopus. Torpetes. Geruasius et Prothasius fratres. Priscianus. Processus et Martinianus. Longinus. Megistus. Acestus. Hermacoras episcopus. Fortunatus archidiaconus. Timatheus et Apollinaris. Ruffus. Felix presbiter et Constantia. Linus papa. Tecla uirgo. Marcellus et Apuleius. Euphemia, Dorothea, Tecla, Erasma uirgines. Tito et Vespasiano imperantibus: Cletus papa. Apollinaris episcopus. Domitiano imperante: Maro. Euticetes. Victorinus. Ioannes Euangelista. Flauia Domicilla uirgo. Nereus et

latebras, illinc, progressa per omnes
1.27  Cycladas, Icarii qua spargitur unda profundi,
1.28  Laomedontei tangis confinia regni.
1.29  Sed quo non penetrat livor? quid linquit in ausu
1.30  invidiae tabes? Modo certa pace quietos
1.31  indueras vultus omnique ex parte nitebas
1.32  bellorum exuviis, stabant victricia passim

1.1.12  Virginis, humanum sidereumque genus,
1.1.13  Quod neque mortalis, sed inen n arrabilis auspex
1.1.14  Augurat et caeli pronuba lingua decus.
1.1.15  Nanque salutigero fęlix Tibi nunctius ore
1.1.16  Missus ab aetherei deuolat arce patris
1.1.17  Inque ministerium

ornas,
1.4.74  Inque uicem alternum fersque refersque decus.
1.4.75  Naualis belli testis fuga uersaque retro
1.4.76   Turpiter Ionio lintea mille mari.
1.4.77  Nam uelut accipiter pennis fugientibus instat
1.4.78   Atque auium multas impetuosus agit,
1.4.79  Sic tua per

2.2.194  Insignis pietas, agnoque simillima uero,
2.2.195  Immunis questus, nec uerbo aut uoce resistit,
2.2.196  Impuraeque piis maledicta procatia linguae
2.2.197  Auribus et forti fera uulnera corpore perfert.
2.2.198  Et ueluti uastis obnoxia fluctibus extat
2.2.199  Ventorumque minis

pinguisque Mineruae
3.15.38  Saxeus et statuę marmoris instar erit?
3.15.39  Quare agite, o ciues, suffragia uestra potentem
3.15.40  Lingua oratorem consilioque legant,
3.15.41  Foenore qui magno cumuloque rependet honorem,
3.15.42  Non qui decoctor muneris huius erit.

– ecce
3.19.36   Non meminit matrem dedidicitque piam.
3.19.37  Innocuum quid enim tenebroso in carcere clausit,
3.19.38   Aut tantum linguae simplicitate reum?
3.19.39  Non multis uitae nocuerunt crimina: nobis
3.19.40   Linguae libertas et pia uerba nocent.

tenebroso in carcere clausit,
3.19.38   Aut tantum linguae simplicitate reum?
3.19.39  Non multis uitae nocuerunt crimina: nobis
3.19.40   Linguae libertas et pia uerba nocent.
3.19.41  Scilicet haec nostri sudoris idonea merces?
3.19.42   Hoc precium uati reddis, Apollo, tuo?

3.19.42   Hoc precium uati reddis, Apollo, tuo?
3.19.43  Qui licet accuser uerbis peccasse proteruis,
3.19.44   Dote tamen propria lingua redempta mea est,
3.19.45  Quae modo Pannonici decorauit funera regis,
3.19.46   Quae patriae totiens officiosa fuit.
3.19.47  

3.21.65  Et quicquid sceleris conflatum est, expiet ignis,
3.21.66   Fumet odoratis diues acerra focis.
3.21.67  O diris addicte senex, quid linquere cessas
3.21.68   Templa execrandis non adeunda uiris?
3.21.69   Quid, precor, incaestas sacraria summa deorum,

furta licet.
3.21.79  Nullos esse deos caelumque affirmat inane
3.21.80   Qui tantum facinus sustinuisse potest.
3.21.81  Quin latebras linquis amens? Quae crimina damnant,
3.21.82   Praetendis sceleri numina magna tuo!
3.21.83  Quid mihi depositum non promis et unguibus uncis

Quis ergo munus
3.29.28  Sortitur? Marius. Sapit, nec ultra
3.29.29  Amens, caeca, uolubilis putanda est,
3.29.30  Sed Sors prouida Lynceis ocellis:
3.29.31  Fallax alea nescit optionem.
3.29.32   Quamuis caetera uisibus patescant

3.29.31  Fallax alea nescit optionem.
3.29.32   Quamuis caetera uisibus patescant
3.29.33  Nec sint inuia Lynceis ocellis,
3.29.34  Visus, quem penes est uidere, sese
3.29.35  Ignorat, neque uisilis sibi ipsi est.
3.29.36  Vt praepes semel

4.8.22   Et quae mane uirent, nocte ligustra ruant.
4.8.23   Et tibi flore nouo quae pullulat, ista senescet
4.8.24   Et dominam linquet forma caduca suam,
4.8.25  Nec tibi Colchiacis facies iuuenescet ahenis,
4.8.26   Sulcabit teneras cum tibi ruga genas.
4.8.27  Et

4.10.2   Nec metuis sanctam contemerare fidem?
4.10.3  Sic frustra est dextrae data dextera? Quaeque recaepit
4.10.4   Te modo uenturam, Punica lingua fuit?
4.10.5  Ast ego caelestes cordi tibi meque putabam
4.10.6   Credulus et uerbis pondus inesse tuis.
4.10.7  Tu potius sequeris

4.10.5  Ast ego caelestes cordi tibi meque putabam
4.10.6   Credulus et uerbis pondus inesse tuis.
4.10.7  Tu potius sequeris periuria, linquis amicum,
4.10.8   Et rapiunt celeres irrita uerba nothi.
4.10.9  Scilicet ultrices mendacia plectere Diras
4.10.10   Nescis et

4.10.15  Sed potius refugis reminiscere Tantalon undis,
4.10.16   Qui poenam merito perfidus ore luit;
4.10.17  Laomedontaeae subeant periuria linguae:
4.10.18   Falsa fides nullo tempore inulta fuit.
4.10.19  An, rogo, te credis peccare impune quod ultrix

4.10.61  Qualia et inserto certat decerpere rostro,
4.10.62   Garrula cum uerno tempore prurit auis.
4.10.63  Haec mihi fallaci rapuisti basia lingua
4.10.64   Et quae fingebam gaudia mille modis.
4.10.65  Sed quid ego accusem blandae periuria linguae?
4.10.66  

4.10.63  Haec mihi fallaci rapuisti basia lingua
4.10.64   Et quae fingebam gaudia mille modis.
4.10.65  Sed quid ego accusem blandae periuria linguae?
4.10.66   Sum reus et plector credulitate mea.
4.10.67  Tot bona non subito exciderent si cautior essem:

opes,
4.19.49  Vt tua deuoueas miseranda tot oscula, cuius
4.19.50   Deuoueat tactum si qua puella sapit?
4.19.51  Attamen et labris lingua insertatur anhelis,
4.19.52   Oris et immundi dira uenena bibis,
4.19.53  Ac ueluti uitae pigeat mundoque decorem

4.21.4   Praeconemque suum noxia febris habet,
4.21.5  Nec suus ornando Tersiti defuit auctor:
4.21.6   Non habet hinc iustam lingua diserta notam.
4.21.7  Tu quoque, ni fallor, non illaudabere, uates,
4.21.8   Quod me, quod patriam, tollis in astra meam,
4.21.9  Si

5.1.88  Praeterit ingenio. Tantum potuere mereri
5.1.89  Illa rudimenta et tenerae primordia uitae,
5.1.90  Fortunaeque decus praeuenit gloria linguae!
5.1.91  Nec pia fata diu uotum commune morari
5.1.92   Passa precesque meas, sanctorum et praemia morum:

nexu!
5.2.91  Nec minus obsequium desiderat ulla potestas.
5.2.92  Nam de tot populis, qua non ex urbe profecti
5.2.93  Legati properant? Linguae generisque tumultus
5.2.94  Liminibus pendent Latiis uestrisque moratur
5.2.95  Dissona barbaries foribus; Mauortia poscunt

5.4.399  Certa incerta sequi, nil formidare nec ullas
5.4.400  Detrectare acies dubiamque accersere pugnam,
5.4.401  Impatiens fregisse mora, nil linquere inausum,
5.4.402  Pronus et in Superos Titania summere bella,
5.4.403  Nil metuens casus, praeceps cuicumque uocanti
5.4.404  

6.7.16   Hac opus est nobis, uel breuiore mora.
6.7.17  Hostimenta tuum, poscis quaecunque, pacisci;
6.7.18   Securus fidei caetera linque meae,
6.7.19  Inter ephimeridas referas, seu singrapha mauis,
6.7.20   Seu potius uatis pignus habeto fidem.

6.20.11  Sed comes exanimem dominum non deserit umbra,
6.20.12   Post obitum cuius me superesse nefas.
6.20.13  Plura locuturo praemortua linguaque uoxque
6.20.14   Defit in extremo murmure: Roma, uale! 21. In eundem

meum sodalem,
6.38.2  Commendo tibi, Farnesi, Marinum;
6.38.3  Nanque est dignus in intimis haberi
6.38.4  Cultu, moribus, elegante lingua,
6.38.5  Non ignobilis, et decenter ornat
6.38.6  Maiorum titulos, genus Bonorum,
6.38.7  Et quouis melior Bono: meretur

Virginem castam genialis auspex
7.8.6  Dum maritali sociat pudenter
7.8.7  Voce caelestemque hymenaea cantat
7.8.8   Pronuba lingua,
7.8.9  Mox ubi uenter tumuit pudicus,
7.8.10  Virginis seruat decus integellum,
7.8.11  Casta quo mater famulante mansit

amabile nomen,
7.13.4   Iucundum, praesens, auxiliare, pium,
7.13.5  Dulcius ambrosia nomen, quod rite uocando
7.13.6   Grata salutiferum lingua fatetur opus:
7.13.7  Immensi nomen meriti, uox mystica, sensus 13,7 sensus: Iesus Agić, fortasse recte

7.13.23  Nec nisi caelesti memorari carmine digna.
7.13.24   Ingenium moles debile magna premit
7.13.25   Mortalisque labat mea lingua nec hiscere posset,
7.13.26   Quae canitur ni me gloria tanta iuuet.
7.13.27  Cuius ad auditum procumbunt omnia nomen

decet Manes corpus habere pios. 20. Petro Sodorino
7.20.1  Vt noua Romanę Cicero facundia linguae
7.20.2   Iusta recusauit uindicis arma togae,
7.20.3  Neue suos ciues committeret, exulat ultro,
7.20.4   Dum uinci miserum, uincere

7.20.60   Maeonides uatum maximus ille docet.
7.20.61  Hinc unus regnat Decimus Leo, Scipio cuius
7.20.62   Et Cato protritam sub pede lingat humum,
7.20.63  Certatimque libens uestigia pronus adoret
7.20.64   Romulus et Brutus pacificusque Numa.
7.20.65  Nec mirum: Christi

nostro 26,47 nostro suprascriptum: summo fulmen et arma Ioui.
7.26.49  Dumque tonat, crustis squamosus inhorruit anguis,
7.26.50   Ore nec immani lingua trisulca micat,
7.26.51  Attonitique pauent posita feritate leones
7.26.52   Et noua per mortes fertilis hydra suas,

7.26.76   Auguris: »Adsertor Iulius orbis erit!« 27.
7.27.1  Vt noua Romanae Cicero facundia linguae
7.27.2   Iusta recusauit uindicis arma togae,
7.27.3  Neue suos ciues committeret, exulat ultro,
7.27.4   Dum uinci miserum, uincere

7.45.2   Carmina, nunc repetit mutua dona Deus.
7.45.3   Vana nec ulterius sequar aut mendacia uatum,
7.45.4   Ornari linguam nec sine mente sat est.
7.45.5  Nec sonet ore tenus sophos, aut ars rhetoris; in me
7.45.6   Agnoscat mores pagina sancta suos.

7.51.6   Aemula testato uictima parque Deo. 52. In eundem
7.52.1  Cuius inaccessum penetrauit Lyncea caelum
7.52.2   Puppula, testatum morte professa Deum,
7.52.3  Hic primus martyr, laurum meriturus opimam,
7.52.4   Pro populo

7.52.24   Orantis Stephani gratia tanta fuit! 53. Ad Carum
7.53.1  Numine cuncta uigent Christi, uox linguaque mensque,
7.53.2   Aethereum Musis sufficit ille melos.
7.53.3  Non Heliconis aquas desiderat aut Aganyppes
7.53.4   Quisquis ab

poetae,
7.53.8   Sacricolas uates constat et esse nouos.
7.53.9  Castus Apollineis cecinit qui Pythia templis,
7.53.10   Non illi nimio est lingua sepulta mero.
7.53.11  Num, faceret cum sacra Linus, sua carmina fertur
7.53.12   Per uinum atque epulas dememinisse suas?

7.53.9  Castus Apollineis cecinit qui Pythia templis,
7.53.10   Non illi nimio est lingua sepulta mero.
7.53.11  Num, faceret cum sacra Linus, sua carmina fertur
7.53.12   Per uinum atque epulas dememinisse suas?
7.53.13  Nec dapibus foedis Rodopeius abstinet Orpheus

tellus
Syderis instar,
5  Solvimus grates Superum parenti,
Ad magistratum modo qui vocavit
Urbis in nostrae laribus paternis
Te, bone praetor.
Pindari linguae fluvios disertae
10  Posco praeturam cupiens sonare,
Quam geris solers, animo modesto
Omnia librans.
Iura tu servas, quibus ut minister

Virgulis pulsus lapidumque iactu
Laesus et duro tolerans in orbe
20  Mille pericla.
Tertium caeli veniens theatrum
Raptus archanam videt ipse lucem,
Lingua mortalis resonare numquam
Rite valebit.
25  Ter deum carnis stimulo rogavit,
Carnis ut flammam perimat furentem,
Sed satis Paulo fuerat dolenti
Gratia caelsa.

in almo
Pectore Christi.
Quumque penderet crucis in cupresso,
10  Caelibi curae penitus reliquit
Virginem matrem, gravidam dolore
Funere nati.
Ephesum linquens habitare Pathmos
Insulam laetam voluit Ioannes,
15  Exul hic scripsit calamo stupendo
Apochalypsim.
Ephesum tandem rediens recepit
Totius plausum populi canentis:

filii Polyphemi teste Appiano, Caelthum qui Caelthis et Galathum qui Galathis et Illyrium qui Illyriis dedit cognomentum. C. III. ILLYRIA NOMEN COMMUNE OMNIUM HUIUS LINGUAE NATIONUM Communi vocabulo omnes istos Illyrios arbitrantur, licet diversi separatim propriis nominentur appellationibus, ut scribit Appianus, Appianus sicuti Pannones secundum Romanos vel Peones secundum Graecos.

marmore siculi vel, ut alii legunt, figuli, quos marmorarios fuisse autumant. Ego vero sic legere non vereor: Tragurium et civium Romanorum marmore notum Siccum. In quem locum, ut dicit Plinius, divus Claudius veteranos misit. Sibenicum autem dictum lingua vernacula eo, quod viminibus (16) fuerit circumseptum. Pyratae enim primi huius loci in secessu accolae fuerunt in suburbio, ubi signa murorum antiqua apparent. Et ab eo, quod est Sibenicum, Sibenicum reperio apud Diodorum Siculum

XVII. DE MORIBUS QUIBUSDAM SIBENICI Mores habent ultra leges nostri cives quosdam peculiares et quosdam peregrinos, quos a finitimis imbiberunt. Siquidem proverbiis Illyricis utuntur, quae nos dicteria dicteria diximus et ex lingua vernacula in Latinum vertimus cum Iacobo Naupleo, Iacobus Naupleus viro docto et diserto. Illis namque nec leges Solonis Solo nec Numae

uatis.
1.33  Principio ad fauces tetri stabulantur Auerni
1.34  Centauri, gens mixta feris partusque biformes,
1.35  Scyllaque, Circaeis quoi latrant inguina monstris,
1.36  Infoelix stat uirgo procul, centumque mouentur
1.37  Aegaeone manus, linguisque sonantibus instat
1.38  Parrhasius serpens, ignisque erructat eructat ad auras
1.39  Fumantes horrenda globos terno ore Chimaera.
1.40  Quid uarias species diuersaque monstra ferarum

1.285  Thraces equi et Veneris niuei pascuntur olores;
1.286  Quattuor atque rotae, domitrix quas atra deorum
1.287  Nox tulit, adfugiens Erebum Orcum, Phanetis amores;
1.288  Et picti Bromii lynces et plaustra leonum,
1.289  Alma quibus uehitur diuum Berecynthia mater.
1.290  Et te flaua Ceres Teque, Ceres o diua, nothae ad conuiuia bigae
1.291  Vexerunt et te gelidi, Saturne, iugales.

regna redirent.
2.63  Sed si uictorem spoliis Acherontis iniqui
2.64  Me superi aspicient, faxo tua sentiat umbra
2.65  Non tantum inferias tristes et nomen inane
2.66  Sarcophagi: uolucrem mihi Iuppiter Arcada caelo
2.67  Demittet, uincat linguae qui fulmine Ditem
2.68  Transferat et qui te ad requiem sedesque beatas."
2.69  His dictis gauisus Hylas magnamque recoepit
2.70  Spem puer, haec si qua est miseris sub tristibus umbris.
2.71  Proripit Alcides Stygiae se ad stagna paludis.

3.255  Si uinci posset, dextra hac deuicta fuisset.
3.256  Immo hoc praecipio uobis: date Thaesea magnum
3.257  Insuper Alcidae tantoque absistite monstro,
3.258  Mature ut talis discedat pestis ab Orco!"
3.259  Ac uelut Assyrios saltus aut Syrtica linquens
3.260  Arua draco siluasue procul cristatus Eoas,
3.261  Si super undantem flammis ardentibus Aetnam,
3.262  Dum secat aerios tractus pernicibus alis,
3.263  Sidat et in uastum Polyphaemi Cyclopis antrum
3.264  Septaque conturbet,

Cyclopis antrum
3.264  Septaque conturbet, ualidum tum corpore taurum
3.265  Fauce apprendat atrox et nexibus angat adactis
3.266  Obuius at Cyclops trunco Polyphaemus obusto
3.267  Prodeat, horrendi rabies animosa draconis
3.268  Taurum linquat humi saeuumque assurgat in hostem;
3.269  Hic, ut tanta lues antro discedat opaco,
3.270  Obiicit atque alium taurum. Sic Thaesea forti
3.271  Amphitryoniadae pro munere tradidit Orcus.
3.272  Tum specus horrendum et fauces Phlegetontis

caeteros et quos expilare posset inuenerat. siue ab ipsis pecuniam quotidie supelectilemque mutuando. seu cuilibet a quo quicquam acceperat eos fidei ussione obstringendo. ad hunc fere modum rebus compositis eadem nocte clandestinus lintrem quendam corcurrensium qui ligna pro fornacibus aduexerat cum meretrice quadam et pusione ac plerisque famulis conscendens: Petrumque ioannem secum pro interprete ducens: atque non pecunias modo dolo malo extortas: uerum etiam

supellectilem auferens corcurram profectus est tanta festinatione ut lembum conscendenti suppellectilis uestiumque fascis accelerando in mare allapsus madefieret. Postquam igitur de eius discessu rescitum est omnes qui aulearia culcitras linteamia uasa: aliaue domus ornamenta ab amicis rogati commodauerant agmine facto sua quisque repetendo domum ueluti expugnatam diripuere. lanii quoque caupones ac cerdones dispensatore in ius rapto ad ea quae

caeteros nebuloni ita tradiderant ut aes alienum contractum sibi unde disoluere possent nihil relinquerent) corcurram secum detegendi eum causa duxissent eo die quia famuli quos inepti factum hoc non celauere lintre eodem profecti praecurentes omnia domino ut agerentur nunciauerant egrotatione simulata non sunt admissi. Videns itaque ueterator egregius rem eo iam esse deductam ut nullus tergi uersandi locus amplius relictus sit: nocte sequenti

adolescens Rag. 27 v. 6 se opponeret hiatus 28 v. 16 magna om. Farlati 1769, add. supra lineam Rag. 29 v. 63 Sidera: Sydera Farlati 1769, Rag.

inciperent. Et quoniam ubique esse non poteras, excogitasti viam qua in hoc genere philosophiae industria tua foret etiam absentibus maximo emolumento. Suscepisti enim praeclarissimum hoc de Republica divini Aristotelis opus a Leonardo Aretino, homine erudito, e Graeca lingua in Latinam conversum, quod scriptorum vitio non modo mendosum, sed mutilatum et plane corruptum erat, atque illud quanta fieri potuit diligentia emendasti; deinde ut beneficium hoc trabali (quod dicitur) clavo configeres, commentaria etiam peregregia divae Thomae

causa precipua Turco est, ut mea fert sententia, has tam crebro invadere regiones et tam acriter sevire in finitimos. Accedit et animus admodum rapax avidusque regnandi. Nunc quantum calamitatis et miserię hostis impiissimus nobis intulerit, animus dolore victus horet farri, lingua proferre pavet, nam ubi generaliter dixerim Turcorum rabiem quam in captivos acuunt, non tam sum commotus neque stomachatus. Sed omnia quę nuper acciderunt nobis ordine singulariter pandere, Pater Beatissime, hic mihi, veh, misero concutit ossa tremor, vix a colapsu me retineo, mens enim

accepturi premia sempiterna hisque dictis salutiferis moerentia pectora mulcet: qua de re foelix potius quam infoelix bannus non immerito dici debet. Restant et quam plurima per cruentissimum hostem sevissime perpetrata: quę si numerare vellem dies et calamus me deficeret. Non mihi si linguę centum sint oraque centum, ferrea vox, omnes scelerum comprehendere formas. Taceo, quot provincias vel ferro vel vulcano devastaverit. Taceo infinitum numerum tam nunc, quam aliis temporibus nostris captivorum. Pretereo pręgnantium pignora ex inciso ventre matrum detracta extinctaque,

tanto principi famularetur ac serviret. Nihil deinceps aliud in foro, nihil in circulis, in templis, in domibus, in cenis, nihil denique quoquo gradum proferebas, nisi rex noster Wladislaus personabat. Os deinde parvulorum, cum pene lingue infancia proferre nequiret, te tamen, quoquo modo poterat, exprimebat. Dies insuper artificum brevior, labor eciam minor, huius quidem-- tam grata tamque iucunda-- nominis appellacionem transibant. Sic igitur

Seu tibi Castalias 6 largitur Cynthius 7 artes,
6   Temperat et docto plectra Magisterio,
7   Eya age, nec tanta desistas indole foelix
8   Musarum et solitas ingrediare uias.
9   Phoebo redde Linon 8 , lacrymosaque fata rependas
10   Orphea 9 Calyopen dedidicisse 10 face 11 . ΤΕΛΟΣ

perhibetur. Et cum die quodam maior esset mendicantium multitudo quam ciborum copia, ne eos, qui superfuerant, uacuos dimitteret, totidem argenti fragmentis escaria lance comminuta donauit. Forte aderat Aidanus, Lindisfarnensis episcopus, et liberalitatem miratus, apprehensam regis dexteram dum osculatur ait tam promptam in dando manum senescere prorsus non debere. Hinc aiunt adhuc integram in monumento illibatamque ostendi, ut, quam

Lazari pro foribus iacentis non respexit erumnas, impietatis poenas tulit sepultus in inferno. Et qui dudum panis micas de mensa cadentes non concesserat mendicanti, nec ipse postea in igne positus uel unam aquę guttulam, qua linguam refrigeraret, ualuit impetrare. Quoniam sine misericordia iudicium fiet illi, qui non facit misericordiam. Et, qui obturat aurem suam ad clamorem pauperis, et ipse clamabit, et non exaudietur.

sub palio solam habebat, dedit. Allato sibi demum collobio, indutus ac superindutus podere reliquisque sacerdotalibus ornamentis, dum sacra peragit atque inter agendum ambas suppliciter manus ad cęlum tollit, delabentibus lineis manicis brachia nudata ostendit. Sed priusquam ea demitterret, amicta apparuere tegumento ornatus supra modum mirabilis oppidoque stupendi; ut scilicet miraculo admoniti crederemus cum, qui indigentes uestierit,

quę a Deo est, amitterent. Huiusce rei documenta exibere nobis uolens Magister ac Dominus noster Iesus Christus, leprosos mundat, cęcos illuminat, infirmos curat, surdo et muto aurium linguęque officium instaurat, et tamen singulis, ne nemini quicquam dicant, iniungit. Archisynagogi quoque filiam mortuam suscitaturus, turbam iuxta cadauer tumultuantem abscedere pręcepit nec in publico, sed domi uitale

quanto inter mortales magis infimi uidebantur. Horum nunc exempla percurrere non intempestiuum duco. Monachis Nitryę morem fuisse constat, pręter cętera in peregrinos beneficia, pedes eorum lauare linteolisque abstergere, illum imitari uolentibus, qui Magister et Dominus discipulorum pedes lauit: Exemplum, inquiens, dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci, ita et uos faciatis.

sordibusque uindicare; multos pręterea eiusdem sortis pauperes uisitare, benigne consolari, ad patientiam exhortari, cibos porrigere, potum propinare, modis omnibus opera ferre, et hulceratorum plagas contrectare, regere, linire, circumligare et, siquando fascię deficerent, sui capitis uelamento obuoluere. Denique defuncto uiro lantgrauio, cum multorum pauperum capax construxisset habitaculum, semet illis in ministerium dedit. Ibi puerum

pati sibi satius putauit. Ammonium, Origenis Didymique discipulum, aurem sibi pręcidisse ferunt, ne idoneus episcopali officio haberetur. Et cum nihilominus ad eam dignitatem suscipiendam ab omnibus urgeretur, etiam linguam sibi se amputaturum, nisi missum facerent, protestatus est. Tam ergo periculosam rem episcopatum putauit, ut inde membrorum mutilatione se redimere non dubitaret. Hac ipsa de re non mediocriter solicitus Thomas,

eius inibi enumeratas laudes, ideo fortasse in fine quasi in uestibulo collocatur, ut scias donorum contemnendorum curam non solum uirtutem esse, sed etiam uirtutum seruatricem atque custodem. Quę si abscesserit, cupiditati linquens aditum, irruente uitio dissipabitur uirtutum coetus. Conturbat quippe domum suam (ut Salomon in Prouerbiis ait) qui sectatur auaritiam; qui autem odit munera, uiuet. Hinc etiam

eorum testatur) perseuerantes erant unanimiter in oratione cum mulieribus et Maria, matre Iesu, et fratribus eius. Inde refert Spiritum Sanctum aduenisse, domum, ubi erant sedentes, repleuisse, supra singulos eorum linguas tanquam ignis apparuisse, ut intelligas perseueranti ac iugi oratione Spiritus Sancti gratiam conciliari solere. Petrus et Ioannes ascendebant in templum ad horam orationis nonam, et languido ante uestibulum

non deseruit. Ad inferiorem Mysiam perueniens primus Christum prędicauit, Ruthenorum regem baptizauit martyrio coronatus est. Martinus uero, Turonensis episcopus, ne tunc quidem, cum quicquam operis manibus exerceret, linguam ab oratione cohibebat effecitque, ut illud Apostoli pręceptum: Sine intermissione orate, illi etiam, qui simpliciter dictum intelligant, a se plane seruatum non negent. Idem sanctus diem obiturus extremum

studium. Quam autem efficaciter Hor ipse pro sua eruditione orauit, tam pro aliena Magnus Basilius, episcopus. Etenim Effren, Syrię solitario, Gręci sermonis usum a Deo precibus impetrauit, cum ille antehac non nisi Syram linguam, in qua natus erat, habuisset. Impletum est in his illud credentium signum: Linguis loquentur nouis. Thomas Aquinas, Christianę disciplinę egregius philosophus, quoties aut ad

Basilius, episcopus. Etenim Effren, Syrię solitario, Gręci sermonis usum a Deo precibus impetrauit, cum ille antehac non nisi Syram linguam, in qua natus erat, habuisset. Impletum est in his illud credentium signum: Linguis loquentur nouis. Thomas Aquinas, Christianę disciplinę egregius philosophus, quoties aut ad legendum accederet aut disputationem iniret aut scriptionem aliquam diuinę tractationis

sibi oblatum accipit. Visio abiit. Ille ad se reuersus, insomnium fuisse putabat, donec idipsum indumentum iuxta se iacere conspexit. Quod adhuc extare dicitur et cernentibus rei fidem facere, nemine deprehendente neque lini neque texturę genus. Magnum fuit tale munus accepisse, sed maius tali spectaculo interfuisse et eius uisionis dulcedinem, qua nunc fruitur in cęlo, gustare coepisse in terra. Romualdus abbas,

maiestatem uenerantur centum quadraginta quatuor milia signatorum ex omni tribu filiorum Israhel et illa omnis generis omniumque populorum turba, quam in Apocalypsi dinumerare nemo potest. Hunc omnis spiritus laudat, omnis lingua confitetur, huic omnia famulantur elementa, huius nutui cuncta etiam inanimata et omni prorsus sensu carentia absque ulla cunctatione parent. Cum igitur talem ac tantum cogitauerimus, qualis quantusque

complesset, tunc se sciret mereri intelligentiam Scripturarum. Quod et alibi legimus, quia coepit Christus facere et docere. Erubescit enim quanuis pręclara doctrina, quam propria reprehendit conscientia frustraque eius lingua prędicat paupertatem et docet elemosinas, qui Croesi diuitiis tumet uilique opertus palio pugnat contra tineas uestium sericarum. Hęc ille. Sed idem et ad Furiam uiduam scribens: Post Scripturas sanctas, inquit,

factus Deo in humilitate seruiuit. Et cum post aliquot dierum poenitentiam dimissa sibi esse peccata, quę commiserat, angelo referente accepisset, multitudinis eorum conscius dubitauit, an uera audiret. Ob incredulitatem linguę officio caruit. Sed cum uehementer doleret, quod solitas Deo laudes ore impedito concinere non posset, uocis usum ad eam duntaxat rem recuperauit, ad cętera mutus permansit. Sperauit ille quidem futuram aliquando

lętatus est Dauid. Nam cum rex esset et rerum gestarum gloria omnibus, qui in Iudea regnauerant, pręferretur, non erubuit, dum arca a Leuitis portatur, omni regię dignitatis ornata deposito et ephod lineo sumpto pedester incedere, saltare, ludere et quasi unus e plebe iocunditatis gesticulationibus uti, donec illa in urbem inuecta sub tabernaculo, quod ipse tetenderat, uenerabiliter collocaretur. Ex quanta autem in Deum

uirtutes et omnes prorsus uirtutes nihil esse, si hęc una defuerit. Cuius quidem sententię uerba, quoniam non solum discenda, sed etiam ediscenda sunt, operęprecium erit hic apponere. Si linguis hominum, inquit, loquar et angelorum, charitatem autem non habeam, factus sum uelut ęs sonans aut cymbalum tinniens. Et si habuero prophetiam et nouerim mysteria omnia et omnem scientiam, et si

sunt, non irritatur, non cogitat malum; non gaudet super iniquitate, congaudet autem ueritati; omnia suffert, omnia credit, omnia sperat, omnia sustinet. Charitas nunquam excidit, siue prophetię euacuabuntur, siue linguę cessabunt, siue scientia destruetur. Ex parte enim cognoscimus et ex parte prophetamus. Cum autem uenerit, quod perfectum est, euacuabitur, quod ex parte est. Cum essem paruulus, loquebar ut paruulus,

pro fratribus animas ponere. Qui habuerit substantiam huius mundi et uiderit fratrem suum necesse habere et clauserit uiscera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in eo? Filioli mei, non diligamus uerbo neque lingua, sed opere et ueritate. Charissimi, diligamus nos inuicem, quia charitas ex Deo est. Et omnis qui diligit, ex Deo natus est et cognoscit Deum. Qui non diligit, non nouit Deum, quoniam Deus charitas est. Deus

lapide uentri aduoluto premeretur, nunc in cacabum sulphure, pice, oleo plenum demersa subiectis ignibus coqueretur, eius, cuius iussu talia patiebatur, propius astantis oculum bulloris aspargine cęcatum terra saliua diluta liniens reparauit et ipsum tandem patientia sua superatum Christo credere compulit. Quis conuitium, contumeliam, maledictum non ęquo animo feret, si pro tam grauibus tormentis tam magnum redditum est beneficium?

inciderat mala. At etiam in monasteriis aliquando locum sibi uendicat inuidia. Euphrasia, Deo dicata uirgo, ob humilitatem frequenter sese uilibus occupabat officis. Quędam autem inter sorores non satis linguę temperans illam carpere et simulatę sanctitati facta dictaque eius ascribere palam ausa, cum ab abatissa punienda decerneretur, eiusdem, quam lacessierat, intercessione liberatur. Euphrasia enim et ante ipsam se

Pręcipit quoque Dominus ac monet, ut huiusce professionis uiri, ciuitatem ingressi apud dignos maneant, ne scilicet integritati autoritatique eorum quicquam deroget turpis hospitii nota et in suspicionem incidant, qua linguam honestiorem quam uitam habere existimentur. Pręterea, licet illi, qui in auditorio conueniunt, parum aut nihil omnino profecerint, non tamen ei, qui docet, pręmium supprimitur laboris dicente Domino: Si ibi

uestri, qui loquitur in uobis. Itaque nihil neque in pręmeditando neque in pronunciando laborabunt, quibus affatim omnia, quoties usus fuerit, diuina benignitas suppeditabit. De apostolis traditum est: Variis linguis loqui coeperunt, prout Spiritus Sanctus dobat eloqui illis . Hoc ideo sane, quia diuersis gentibus fidei Christianę mysteria prodi iam uulgarique oportebat et diu errantibus uiam aperiri salutis. Hinc

poena multis credendi causam prębuit. Seruatium, Traiectensem episcopum, hac Spiritus Sancti gratia donatum fuisse ferunt, ut prędicantem audientis alienigenę diuersęque nationes unaquęque sua lingua locutum putarent, nihil non intelligentes, quod ab illo esset prolatum. Ad hęc tot miraculis claruisse dicitur, ita pure sancteque uixisse, ut prędicatione, uirtute, moribus ad perfectionem apostolorum proxime

Quanti enim hic sanctus in dicendo ingenii industrięque fuerit, quantę in exhortando uirtutis, ipsa scripta eius, quę in manibus habentur, indicio sunt. Quę quoties legimus, toties dicere occurrit: Argentum electum lingua iusti. Hic, cum aliquando inter prędicandum sibiipsi placere coepisset, ad inanem gloriam occulta suggestione illici se animaduertens aduersus demonem protinus inclamauit: Neque per te,

inerat, Deo iis pręcipue mysteriorum suorum abdita reserante, qui non tam se multa scire quam alios docere, ut salui fiant, charitatis studio exardescunt. Equitius spud Valeriam urbem abbas, postquam scalpello sibi quandam linguę rubiginem ab angelo leuari uidit, ab eodem iussus est ad prędicandum egredi. Diuersa igitur peragrauit loca, passim Euangelium prędicans ac se sacrisque codicibus iumento impositis iter faciens. Accusatus autem, quod

homini, inquit, qui separat se a contentione; omnes autem stulti miscentur contumeliis. Et iterum: Ne contendas cum pessimis, ne emuleris impios! Et alibi scriptum est: Non litiges cum homine linguato, et non strues in ignem illius ligna . Profecto, qui pungentes altercationum aculeos non cauerit, pręceps agatur necesse est in perpetuam inquietudinem mentis pariter et corporis. Et hoc quoque Salomonis sententia

peccatorum corda frangit, macerat, emollit ac prorsus a uanitatibus resipiscere cogit. Confirmemus nunc diuinarum Scripturarum autoritate hoc, quod exemplis monstrauimus. Cauendum est ab iis, qui linguis suis dolose agunt, et uenenum aspidum sub labiis eorum. Tales enim auersans Propheta ac repellens clamat: Declinate a me, maligni, et scrutabor mandate Dei mei . Nec cum foeminis conuersandum est, cum

hic ideo reseruatus est, ut indicio foret, quanta ille reliquerit, ut Christum sequeretur. Iacobus Iustus, frater Domini ob formę similitudinem appellatus et, ut Egesippus ait, ab utero matris suę Sanctus, non laneum, sed lineum habuit amiculum. Ad hęc, quod ad corporis cultum pertinet, nunquam attonsus est nec oleo unctus nec balneo usus. Sic indutus etiam apud Iudeos in tanta ueneratione fuit, ut soli permissum sit Sancta sanctorum intrare et

mallet in Deum charitas. Apollonius aput Thebaidem * corr. ex Thebaidam in finibus Hermopolis collobio stuppeo, quod lebithen uocabant, operiebatur, neque tamen ullum capitium habuit, sed lineo linteolo collum caputque obuoluebat. Et hoc magis mirandum, quod, cum quadraginta annos in deserto manens peregerit, eius tegmina neque usu consumpta neque uetustate labefacta ferantur, ut inde facile appareat, quanti

in Deum charitas. Apollonius aput Thebaidem * corr. ex Thebaidam in finibus Hermopolis collobio stuppeo, quod lebithen uocabant, operiebatur, neque tamen ullum capitium habuit, sed lineo linteolo collum caputque obuoluebat. Et hoc magis mirandum, quod, cum quadraginta annos in deserto manens peregerit, eius tegmina neque usu consumpta neque uetustate labefacta ferantur, ut inde facile appareat, quanti apud Deum

torques, et monilia, et armillas, et, mytras, et discriminalia, et periscelidas, et murenulas, et olfactoriola, et inaures, et anulos, et gemmas in fronte pendentes, et mutatoria, et paliola, et linteamina, et acus, et specula, et syndones, et uittas, et theristra. Et erit pro suaui odore foetor, et pro zona funiculus, et pro crispanti crine caluitium, et pro fascia pectorali cilicium . Per alium quoque

Thuringię principis uxor Elisabeth et eadem Pannonum regis filia (cuius non semel mentionem fecimus) cum multis ante uiduitatem opibus polleret, nequando per ocium luxu difflueret, ancillarum officia usurpabat, lanam linumque carpendo, nendo, texendo, suendo cęteraque id genus opera conficiendo se plurimum fatigabat. Sic pudiciciam conseruavit, sic humilitatem custodiuit, sic ipsa Euangelicę perfectionis insignia, quibus post obitum

Pictauensis abbas, pane ordeaceo et aqua uictitavit. Arido in loco cum monachi siti laborarent, terram uirga percutiens fontem scaturire fecit, ut scias elementa ei seruire, qui gulę et uentri dominatur. Gregorius, Lingonensis episcopus, panes ordeaceos triticea crusta oblitos esitavit, in aquę poculum tantillum uini addere solitus, ut aqua suum saporem seruaret colore mutato. Sic occultabat uictus angustioris usum, ostentationem fugiens

ne, si tantam foeminam modo domi acceptam tam cito reliquisset, parum honori habuisse uideretur. Non accepit excusationem Conradus et, ut inobedientię culpam flagellis dilueret, mandauit. Continuo illa positis uestibus, linea tantum tunica, quę nuditatem tegeret, derelicta, ipso spectante tandiu se loris diuerberauit, donec idem, ut cessaret, pręcepit. Minus obsequiosi animi argumentum edidisset, si tunc ad ecclesiam, cum iussum fuerat,

etiam mendacii culpam sedulo cauisse accepimus. Theonas abbas in eremo Scythi nunquam mentitus dicitur, cum tamen tribus milibus monachorum pręfuisset. Mirum est inter tantam multitudinem non fuisse lingua lapsum. Hoc idem et Beonem abbatem in uita pręstitisse tradunt. Ac semper quidem illo mendacii genere abstinendum est, quod in detrimentum uerti posse animarum, corporum, rerum. Cętera leuiora sunt,

meruit pietas etiam mendacio uelata. Raab meretrix, certa Israhelitas Iosue duce urbem Hierico, in qua erat, funditus euersuros, exploratores eorum domi receptos non prodidit, quin immo operuit lini stipula et quęrentibus abisse dixit. Cumque Hierico solo ęquata omnes passim trucidarentur, ipsam cum suis omnibus intactam reliquerunt. Insuper in tribu Iuda recipi meruit, Salmoni, uni ex principibus, iuncta. Nisi hoc

suos texisset, una cum reliquis interisset, et nisi seruandę pietatis causa illi mentiri licuisset, ad tam pręclarum coniugium infamis mulier nunquam peruenisset, ut inter illas censeretur, de quibus per successionis lineam nasci uoluit Dei filius Iesus Christus. Mendacium Gabaonitis attulit salutem, sed abstulit libertatem. Dederat illis Iosue in castris Galgalę iusiurandum, quod uitę illorum parceret, ratus eos (quemadmodum

in alterum molitus sit, ipse ferat. Vnde Salomon in Prouerbiis: Falsus testis — inquit — non erit impunitus, et qui loquitur mendacia, peribit. Et rursum: Qui congregat thesauros lingua mendaci, uanus et excors est et impigetur ad laqueos mortis. Ideo eo uitio inquinari ueritus Deum deprecatur dicens: Vanitatem et uerba mendacia longe fac a me! Et ante illum Dauid: Ne auferas de ore

suo custodiat et omni fratri suo non habeat fiduciam! Quia omnis frater supplantans supplantabit, et omnis amicus fraudulenter incedet, et uir fratrem suum deridebit, et ueritatem non loquetur. Docuerunt enim linguam suam loqui mendacium, ut inique agerent, laborauerunt. Sagitta uulnerans lingua eorum, dolum locuta est. In ore suo pacem cum amico suo loquitur, et occulte ponit ei insidias. Nunquid super his non uisitabo,

supplantabit, et omnis amicus fraudulenter incedet, et uir fratrem suum deridebit, et ueritatem non loquetur. Docuerunt enim linguam suam loqui mendacium, ut inique agerent, laborauerunt. Sagitta uulnerans lingua eorum, dolum locuta est. In ore suo pacem cum amico suo loquitur, et occulte ponit ei insidias. Nunquid super his non uisitabo, dicit Dominus, aut in gente huiuscemodi non ulciscetur anima mea? Vis scire,

iussisset, abirent, non nisi, cum ipse innuisset, garritum comprimerent; non, quod iussa intellexerint, sed quod iubentis autoritatem uirtutemque senserint. Cum aliquando in horto inter fruteta deambularet, cicada ficulneam linquens super euocantis manum consedit et, Deum laudare iussa, uoce tinnula, gutture fistulato, suauiorem solito stridorem edidit. Humanum igitur consortium effugere solitę bestiolę, Franciscum omnibus ex mansuetudine

Caput VI / DE TACITVRNITATE SERMONISQVE MODERATIONE Nunc, quoniam mansuetos pręcipue taciturnitas decet moderatioque uerborum, satis congrue de iis dicendum uidetur, qui utroque laudabiliter usi sunt, ut discamus linguam ipsam et coercere, cum seruandum erit silentium, et, cum loqui expediet, pensitare. Quando quidem Salomonis sententia est: In multiloquio non deerit peccatum. Qui autem moderatur labia sua,

dum efficere nequit, ne inter loquendum peccato aliquo non implicetur, sic in Ecclesiastico suo conqueritur et clamat: Quis dabit ori meo custodiam et super labia mea signaculum certum, ut non cadam in ipsis et lingua mea perdat me? Hoc ipsum periculum, quod in se deprehenderat, alios cauere iubet dicens: Aurum tuum et argentum tuum confla, et uerbis tuis facito stateram, et frenos ori tuo rectos, et

ipsum periculum, quod in se deprehenderat, alios cauere iubet dicens: Aurum tuum et argentum tuum confla, et uerbis tuis facito stateram, et frenos ori tuo rectos, et attende, ne forte labaris in lingua et cadas in conspectu inimicorum insidiantium tibi, et sit casus tuus insanabilis in mortem. Hieremias in matris utero sanctificatum se audit, et tamen ait: A, a, a,

in mortem. Hieremias in matris utero sanctificatum se audit, et tamen ait: A, a, a, Domine Deus, ecce nescio loqui, quia puer ego sum. Quomodo ergo illi lingua non delinquant, qui irrequisiti garriunt, si peccare loquendo timuit, quem loqui Deus inuitabat? Qui tunc demum ad prophetandum populo se accinxit, cum Dominus non iam inuitaret, sed imperaret dicens: Noli dicere,

indignaque haberentur, tacendo didicit. Pambo abbas, cum etiam ipse discere prius quam loqui proposuisset, ad illum, qui trigesimum octauum Psalmum sibi legere coeperat: Dixi, custodiam uias meas, ut non delinquam in lingua mea, sat est, inquit; reliqua audiam, cum istud opere impleuero. Multo deinde tempore post reuersus, cum interrogaretur, cur tantum ad magistrum redire distulisset, nondum se istud, quod didicerat, perfecisse dicit,

uitę suę iam supremo audacter affirmauit, ex quo eremum incolere coepisset, nullum se unquam protulisse uerbum, quod prolatum nollet. Perfecit ergo, quod initio promiserat: Dixi, custodiam uias meas, ut non delinquam in lingua mea. Quam igitur lętus, quam securus inde decedebat, quem nullius prope culpę conscium taciturnitas ipsa fecerat! Beonem quoque abbatem in Thebaidis deserto habitantem, in summo silentio

abbas, ordiriis Camaldulensis autor, dum montem solitarius incoleret, septenni silentio spirltalem Psalmorum intelligentiam meruit percipere. Quos cum argute eleganterque exponeret, dicere uidebatur: Dedit mihi Dominus linguam mercedem meam, et in ipsa laudabo eum. Post hęc etiam miraculis nobilitatus est, ut, qui propter Deum tandiu tacuerat, propter eum signa loquerentur. Thomam Aquinatem, dum inter scholasticos uersaretur naturaque

pręceptis ad eam colendam excitamur? Iacobus apostolus: Sit — inquit — omnis homo uelox ad audiendum, tardus ad loquendum. Et paulo post: Siquis autem putat se religiosum, non refrenans linguam suam, sed seducens cor suum, huius uana est religio. Et Paulus ad Timotheum: Prophana, et uaniloquia deuita. Salomon in Prouerbiis: Q ui moderator sermones suos, doctus et prudens est. Et

Timotheum: Prophana, et uaniloquia deuita. Salomon in Prouerbiis: Q ui moderator sermones suos, doctus et prudens est. Et idem alibi: Tempus tacendi, tempus loquendi. Et iterum in Prouerbiis: Lingua placabilis lignum uitę. Quę autem immoderata est, conteret spiritum. Sermo opportunus est optimus. Mala aurea in lectis argenteis, qui loquitur uerbum in tempore suo. Idem procacitatem garrulorum

hominem uelocem ad loquendum? Stulticia magis speranda est quam illius correctio. In Ecclesiaste quoque: Stultus uerba multiplicat. Et rursum in Prouerbiis: Mors et uita in manibus linguę. Postremo ipse ueritatis Magister et uitę Dominus in Euangelio ait: De omni uerbo ocioso, quod locuti fuerint homines, reddent rationem in die Iudicii. Ideo diuitem quoque in inferno positum, quoniam

et uitę Dominus in Euangelio ait: De omni uerbo ocioso, quod locuti fuerint homines, reddent rationem in die Iudicii. Ideo diuitem quoque in inferno positum, quoniam loquacitatis petulantia maxime deliquerat, linguę ardorem sentire magis fecit. Et ille linguam tantum refrigerari petiit, qui ardebat totus. Eadem hęc sanctę taciturnitatis moderandęque linguę exempla atque prqcepta etiam foeminas respiciunt et quidem magis quam

ocioso, quod locuti fuerint homines, reddent rationem in die Iudicii. Ideo diuitem quoque in inferno positum, quoniam loquacitatis petulantia maxime deliquerat, linguę ardorem sentire magis fecit. Et ille linguam tantum refrigerari petiit, qui ardebat totus. Eadem hęc sanctę taciturnitatis moderandęque linguę exempla atque prqcepta etiam foeminas respiciunt et quidem magis quam uiros. Paulus apostolus: Mulieres

in inferno positum, quoniam loquacitatis petulantia maxime deliquerat, linguę ardorem sentire magis fecit. Et ille linguam tantum refrigerari petiit, qui ardebat totus. Eadem hęc sanctę taciturnitatis moderandęque linguę exempla atque prqcepta etiam foeminas respiciunt et quidem magis quam uiros. Paulus apostolus: Mulieres — inquit — in ecclesiis taceant. Non enim permittitur eis loqui, sed subditas esse, sicut et

quę uix proferri sine peccato possunt. Sed hęc inuiolabilis obseruatio uigeat, quod singulis noctibus post peractam horam completorii usque post missam et a tertiis usque ad nonam sacra obseruentur silentia, quatenus et linguę Deum laudandi concedatur opportunitas et inutilia uerba penitus abscindantur. In choro uero ecclesię ad diuinas laudes parato, dormitorio, coenaculo, claustro ac capitulo omni tempore loqui non deceat, nisi ea, quę

sed in quiete se illi appariturum promisit, quod eam pio desyderio affici sciret. Proxima igitur nocte mulier somnians ipsum uidit, quem uigilans nunquam uiderat. Et quod uiderit, formam habitumque corporis et cuncta uultus lineamenta recte uereque referendo fidem fecit. Quantę, quęso, perfectionis uir iste fuit, qui imaginem sui dormienti foeminę spectandam mittere potuit, cui tamen accessum ad habitaculum suum interdixit! Et si talis lapsum

ubi se ab illa modis omnibus ad impudiciciam concitari uidit manibusque foemineis uerenda etiam in parte improbe ac petulanter attrectari, ne lasciuia uinceret, quem non uicerant tormenta, pręcisam mordicus linguam in osculantis se faciem expuit et ui doloris uim repulit uoluptatis. Exhorruit uiri cruore perfusa mulier abiitque admirans ac stupens et iam maius quiddam homine illi inesse reputans, quem, ut libidini

lilia candentia et rubentes rosas lectuloque compositum, leni aquarum murmure iuxta labente riuulo mollisque sibili uento arborum stringente folia, ita ut locus ipse turpem uoluptatem mouere posset, nisi dissectę dentibus linguę dolor etiam thori mollitiem et meretriculę procacitatem blandimentaque contempsisset. Ferunt etiam quendam in deserto Aegypti solitarium, singularis probitatis uirum, ad quem corrumpendum cum uenisset meretrix

amare fleuerat, et tamen idem impetrata uenia et clauibus regni acceptis et summi pontificatus officio sibi delato, post Domini ad cęlos ascensum uix ullo die a lachrymis temperasse dicitur atque ad eas identidem siccandas lineum linteolum de manibus nunquam dimisisse. Arsenium abbatem ob frequentes lachrymas fluxis ciliis, turgidulis ocellis suffusisque rubore genis fuisse ferunt. Vincentium quoque prędicatorem ad lachrymas promptissimum

fleuerat, et tamen idem impetrata uenia et clauibus regni acceptis et summi pontificatus officio sibi delato, post Domini ad cęlos ascensum uix ullo die a lachrymis temperasse dicitur atque ad eas identidem siccandas lineum linteolum de manibus nunquam dimisisse. Arsenium abbatem ob frequentes lachrymas fluxis ciliis, turgidulis ocellis suffusisque rubore genis fuisse ferunt. Vincentium quoque prędicatorem ad lachrymas promptissimum

laborem perficiant. Hoc ut lubentius accuratiusque exequamur, nostrorum exempla sanctorum perquiramus. Languenti monacho, qui iam fari nequibat, Philibertus, Rothomagensis abbas, Deum precatus linguam expediuit, ob hoc solum, ne sine confessione decederet. Vbi enim confessus est, illico expirauit. Satis esset in tali necessitate intimus peccatorum dolor et ipsa cordis contritio. Sed sanctus abbas nescius, an ille

quoque patet, quantę stulticię sit eius amorem despicere, cuius odio pares esse non possumus. Peruersum autem iudicium et in Michol, uxore Dauid, diuina ultione punitum est. Cum enim regem ephod lineo accinctum et prę gaudio subsilientem coram arcam Domini uidisset, despexit atque contempsit, leuitati ascribens, quod humilitatis erat et magnę in Deum pietatis. Ille ergo, quantum se humiliauerat,

identidem ingemisceret et frater, quocum una iter agebat, dixisset: »Pater, etsi ille rebus pauper est, fortasse rerum concupiscentia diues est«- continuo ipsum tunicam suam exuere et pauperem operire iussit, ut, quem lingua lęserat, ei beneficio satisfaceret. Prauę igitur suspiciones, cum pręsertim de crimine nihil constat, sedulo uitandę sunt. Et licet semper uitari nequeant, quoniam homines sumus, ibi saltem commoriantur, ubi ortę

lęserat, ei beneficio satisfaceret. Prauę igitur suspiciones, cum pręsertim de crimine nihil constat, sedulo uitandę sunt. Et licet semper uitari nequeant, quoniam homines sumus, ibi saltem commoriantur, ubi ortę fuerint. Linguam contineamus, si cogitationes non possumus. Quis enim de Lupo, Senonum episcopo, non male opinaretur, si eum pręcessoris sui filiam, uirginem iam adultam, quam iuxta se educabat, tenerrime diligere

est, loqueretur. Itaque tota criminis suspicio in admirationem uersa est uirtutis. Idem contigisse Briccio, Turonensi episcopo, sed non eodem successu legimus. Mulier professione, non opere, religiosa, quę indumenta et linteamina eius lauare consueuerat, illicito cum quodam coitu prolem edit. Briccius commissi reus agitur. Afferri puer nondum menstruus iubetur, qui Briccio in nomine Christi interroganti respondit ipsum non esse patrem suum.

protulisse, ut, si fieri posset, sua morte illorum, qui consumpti fuerant, uitam redempturus uideretur. Itaque semper flebat, fletu ipso ostendens ne mentionem quidem uindictę esse faciendam. Nos ergo, cum lęsi fuerimus, linguam quoque a maledicto coerceamus, quando uox paulo acerbior aduersum iniurię autores emissa hinc Dei seruo tantę inquietudini tantoque angori fuit. Ob hoc sane Paulus cognomento

uindictam, et peccata illius seruans seruabit. Ne respondeas stulto iuxta stultitiam suam, ne efficiaris ei similis. Tale est et illud Prophetę in Psalmis: Dixi: Custodiam uias meas, ut non delinquam in lingua mea. Posui ori meo custodiam, cum consisteret peccator aduersum me. Obmutui et humiliatus sum. Quod unde assecutus fuerit, alibi confitetur et ait: Super inimicos meos prudentem me fecisti mandato tuo,

sęuitura erat. Igitur respuentes cibum Lego uetitum, supplicia constanter sustinuerunt, et quidem alius post alium, ut prioris poena cęteris cernentibus terrori esset, sed nequaquam territi sunt. Itaque uice cuiusque seruata linguas omnibus amputarunt, capita cute decaluauerunt, manus pedesque pręciderunt et sic trunca corpora super ignitam sartaginem torrendo consumpserunt. Mater denique, quę non fleuerat filios, sed ad patientiam iam hortata

et Polycronius nihil omnino responderet, quęrenti imperatori, an mutus esset, Parmenas ait: non esse mutum episcopum, sed ideo tacere, ne impiorum colloquiis inquinetur. Quare in iram ille concitatus, statim Parmenę linguam pręcidi iussit, Polycronio os lapidibus contundi, deinde utrumque decollari. Itaque alter ne loqui quidem cogi potuit, alter sic locutus est, ut illum, qui in se necis potestatem habebat, contemneret. Hac animi

ligatus, sagittis impetitur et, cum ne sic quidem confici potuisset, capite mulctatur. Quod autem rege illo, a quo peremptus est, superior fuerit, etiam inde apparet, quod rex oculum sibi sagitta forte confossum cruore eius liniens in integrum restituit. Itaque ad se sanandum eius opem, quem interfecerat, requisiuit et, impetrata, credidit, mortui religionem sponte sequens, quem uiuentem, ut suam sequeretur, nulla ui, nullo prorsus supplicio

proconsule Opimio torqueretur, doloris impatiens diis eius se dixit sacrificaturum. Atque ubi dimissus thura ante idolum incendit, illico a demonio arreptus grauiores poenas dedit. Quippe in rabiem uersus, propriam linguam dentibus mandens expirauit. Heu, heu, infelix Nicomache, non tormenta mutasti, sed tortorem, non poenam, sed fidem, nec mortem diffugisti, sed mortem felicissimam relinquens miserrimam elegisti! Inter damnatos

iussus uidit manum coronam incredibilis decoris inde sibi porrigentem, ob quod magis patiendi cupiditate ardere coepit. Et cum ei super plumeum stratum uinculis colligato molliterque composito meretriculam adduxissent, linguam dentibus pręsectam in illam expuit et stupore attonitam discedere coegit. Inde super carrucam clauis pręacutis asperatam nudus collocatur, ut, dum raptatus fuerit, ipsa quassatione crebrius uehementiusque sauciaretur.

inferos et quidem sine fine daturus. Romanus, cum esset gentilitię perfidię emulator et beatum Laurentium tormenta pro Christi amore patientem spectaret, dixit se uidere iuuenem forma insignem candidissimo linteolo cruorem illius detergentem. Laurentium igitur ad carcerem reductum secutus ab eodem se baptizari fecit et, cum iam aperte se Christianum esse proclamaret, Decio iubente uirgis cęsus capite truncatur. Quid est, quęso,

Serpentibus mordendam obiecit, sed serpentes illa dimissa ueneficum inuaserunt. Interemptum uero ipsa suscitauit et serpentes in desertum fugere compulit. Serpentibus tamen sęuior Iulianus mamillas illi amputari iubet, linguam pręcidi, ipsam sagittis confici. Tali demum martyrio consumptam cęlum suscepit, sancti honorarunt, angeli laudibus extulerunt, Christus amplexatus est, Deus Pater regni cęlestis hęreditate donauit. Siquidem una

abeunt et, priusquam de ipsis periculum factum sit, ea re, quam petebant, se indignos ostendunt. At uero post hęc idem Paulus multo etiam constantioris perseuerantię specimen dedit. Nam lingua quandoque lapsus, cum se errasse animaduertisset, trienne silentium seruauit, donec scilicet se iam didicisse credidit, quid loquendum, quid tacendum esset. Si cui difficile factu uidetur parte aliqua diei ex monastico

sapienti omnesque pariter conficit atque consumit? Quid est pręterea, quod sepulturę eius locus ignoretur, nisi ut illorum arguatur fatuitas, qui nisi in marmoreis conditoriis, affabre sculptis, ad unguem leuigatis auroque linitis et in celebri loco positis putrescere nesciunt? Quin etiam incisis in lapide litteris nomina conscribunt, quasi quicquam eis prodesse possit, ut, qui fuerint, posteri cognoscant, cum ipsi semet, dum uiuerent, non

suum, et non operiet ultra interfectos suos. Et rursum idem: Ecce — inquit — nomen Domini uenit de longinquo, ardens furor eius et grauis ad portandum. Labia eius repleta sunt indignatione, et lingua eius quasi ignis deuorans. Spiritus eius ueluti torrens inundans usque ad medium colli, ad perdendas gentes in nihilum, et frenum erroris, quod erat in maxillis populorum. In Apocalypsi quoque legitur:

Et hęc erit plaga, qua percutiet Dominus omnes gentes, quę pugnauerunt aduersus Hierusalem. Tabescet caro uniuscuiusque stantis super pedes suo s, et oculi eius contabescent in foraminibus suis, et lingua eorum contabescet in ore suo. De nece uero Antichristi et principum, qui eius factionis erunt, Daniel prophetans ait: Et uidi, quoniam interfecta esset *corr. ex est bestia et

dicet: »Domine, fecisti me ad hominis huius usum, et tuo iussu fructus protuli ei, quibus uesceretur, arbores, sub quarum umbra ęstum pluuiasque declinaret. Syluas, ligna, lapides, herbas, odores, flores, succos, unguenta, linum, byssinum, bombycinum sericumque suppeditaui, quibus ei ad uarium uitę commodum opus fuerat. Dedi oues, quarum lana uestitus est; boues, quorum labore fruges comedit; equos, mulos, asinos, camellos, qui ipsum et sarcinas

Per me metalla in opus comflauit ac procudit, per me uasa testacea indurauit, uitrea formauit, ceram glaciemque et quędam duriora in usum suum liquefecit, petram ad ferruminandam murorum structuram in calcem conuertit, ad linienda nauigia de flagranti teda picem liquauit; per me panes coxit, cibos confecit, carnes nunc elixas nunc assas manducauit, sterilescentes glebas et effoeta arua incensis culmis pristinę foecunditati restituit; meo

pecunia possideri! Post illum Iacobus Zebedei eos, qui intemperanter sine delectu uerba effutiunt siue turpia siue uana, nimię loquacitatis damnabit dicens: Siquis putat se religiosum, non refrenans linguam suam, huius uana est religio. Arguet etiam illos, qui inter se odio dissident simultatibusque decertant. Vbi — inquiet — zelus et contentio, ibi inconstantia et omne opus prauum. Et contra

et postea in ore suo complacebunt. Sicut oues in inferno positi sunt; mors depascet eos. Contra malignos delatores: Quid gloriaris in malicia, qui potens es in iniquitate? Tota die iniustitiam cogitauit lingua tua; sicut nouacula acuta fecisti dolum. Dilexisti maliciam super benignitatem, iniquitatem magis quam loqui ęquitatem. Dilexisti omnia uerba pręcipitationis, lingua dolosa. Propterea Deus destruet te in

in iniquitate? Tota die iniustitiam cogitauit lingua tua; sicut nouacula acuta fecisti dolum. Dilexisti maliciam super benignitatem, iniquitatem magis quam loqui ęquitatem. Dilexisti omnia uerba pręcipitationis, lingua dolosa. Propterea Deus destruet te in finem; euellet te et emigrabit de tabernaculo tuo et radicem tuam de terra uiuentium. Contra superbos: Exalta te, qui iudicas terram; redde retributionem superbis!

manus tuas, ut dormias. Et ueniet tibi quasi uiator egestas et pauperies quasi uir armatus. Et ad improbos conuersus inquiet: Sex sunt, quę odit Dominus, et septimum detestatur anima eius: oculos sublimes, linguam mendacem, manus effundentes innoxium sanguinem, cor machinans cogitationes pessimas, pedes ueloces ad currendum in malum, proferentem mendacia testem fallacem et eum, qui seminat inter fratres discordias.

et lunulas, et torques, et monilia, et armillas, et mytras, et discriminalia, et periscelidas, * et murenulas, et olfactoriola, et inaures, et anulos, et gemmas in fronte pendentes, et mutatoria, et paliola, et linteamina, et acus, et specula, et syndones, et uittas, et teristra. Et erit pro suaui odore foetor, et pro zona funiculus, et pro crispanti crine caluitium, et pro fascia pectorali cilicium. In illos quoque,

Hęc est gens — inquiet — quę non audiuit uocem Domini, Dei sui, nec recepit disciplinam. Periit fides, et ablata est de ore eorum. De adulantium uero malignitate dicet: Sagitta uulnerans lingua eorum, dolum locuta est. In ore suo pacem cum amico suo loquitur, et occulte ponit ei insidias. Nunquid super his non uisitabo, dicit Dominus, aut in gente huiuscemodi non ulciscetur anima mea? Illos quoque

sanctus olim locutus est dicens: Tunc reddam populis labium electum, ut inuocent omnes nomen Domini et seruiant ei humero uno. Sicut etiam ipse per Esaiam ait: Mihi curuabitur omne genu, et iurabit omnis lingua. Tunc enim etiam illi, qui damnati erunt, confitebuntur Christum experti uirtutem potentiamque eius, qua sibi subiecit omnia. Et tunc adorabunt eum — ut in Psalmo dicitur — omnes reges, o mn es

noctis, et ecce cum nubibus cęli quasi Filius hominis ueniebat, et usque ad Antiquum dierum peruenit. Et in conspectu eius obtulerunt eum. Et dedit ei potestatem, et honorem, et regnum. Et omnes populi, tribus et linguę ipsi seruient. Potestas eius potestas ęterna, quę non auferetur, et regnum eius, quod non corrumpetur. Iam enim omni prorsus demonum malignitate ad inferos cum impiis ablegata et in abyssum detrusa, iam

innotescat. Audiuimus epulonem diuitem de Euangelio perquam lugubriter conquerentem et sancto patriarchę supplicantem, ut mitteret Lazarum, qui intincto in aqua digito guttulam unam linguę suę instillaret, eo quod totus in igne arderet totusque cruciaretur. Quanta ergo calamitas est sic torreri et una aquę gutta indigere nullaque postulatione eam impetrare posse? Sed huic tam ingenti miserię additur

fratrum superstitum irrequieta solicitudo, cum tam uehementer expauescat, ne eandem et illi perniciem sortiantur, quos fortasse sciebat haud aliis moribus uiuere quam ipse uixerat. Non ergo satis est flammis excoqui et ne linguam quidem tanti ardoris habere expertem. Multiplicium insuper curarum perpetua anxietudine exęstuandum est. Stacteum Ephesium Ioannes apostolus, dum efferretur, ad uitam reuocatum percunctatus dicitur, quid in alio

quorum corpora a demonum iniuriis ne in ecclesia quidem condita tuta esse possunt. Nam in Sabinorum quoque prouincia monialem quandam fuisse traditum est, quę corporis castitatem seruans linguam procacitatis uitio polluebat. Cumque diem obiisset extremum et in ecclesia sepulta esset, ędituus nocte intempesta ecclesiam ingressus uidit illam ante altare distentam secari per medium partemque superiorem igne

per medium partemque superiorem igne cremari, inferiorem uero relinqui intactam. Mane igitur uisa fratribus narrans, dum locum, in quo eam uri conspexerat, ostendit, deprehensa sunt in marmoreo solo ardoris uestigia. Qui ergo linguę intemperantis est, timeat tam cruentam sectionem, timeat ignem, non ignem, qui tunc in ecclesia uisus est, sed qui per illum significatus est, ignem gehennę quouis alio igne acriorem. Cuius

ignem gehennę quouis alio igne acriorem. Cuius quidem ignis tam uehemens erit cruciatus, ut ad maledicendum Creatori suo multos compellat. Sic enim in Apocalypsi relatum est: Commanducauerunt linguas suas prę dolore, et blasphemauerunt Deum cęli prę doloribus et uulneribus suis. Quorum impatientiam furibundaque lamenta Esaias cernens dicebat: Quis poterit habitare de uobis

suffocati fuissent; si sicut Danielis accusatores a leonibus uel Helisei derisores ab ursis uel Achab regis uxor a canibus membratim discerpti dilaniatique essent; si denique sicut septem Machabei fratres tyranno sęuiente, linguis mutilatis, capite pelle sua deglabrato pedibusque ac manibus desectis in sartagine fricti atque exusti fuissent. Nullum crudelitatis genus est, cuius toleratu inferorum tormenta redimi non debuerint. Introibunt enim in

conceptaculum est animique passionum. In manibus pręter tactum, qui toti corpori communis est, etiam perfectio earum uoluntatum est, quę operationem exigunt. In collo siue palato gustus est, quo sapores discernimus; lingua, qua uocem formamus. In facie odoratus, uisus, auditus. In uertice intellectus, quo Deum cognoscimus; memoria, qua pręterita recordamur; uoluntas, qua a male agendo declinamus et ad bene beateque uiuendum disponimur.

et hominum mediator est, et Dei Filius, et imago, et uirtus, et sapientia, et lux, sedens a dextris maiestatis eius. Ipsi omne genu flectitur, cęlestium, terrestrium et infernorum, ipsum omnis spiritus laudat, omnis lingua confitetur; quia ipse est Verbum, in quo condita sunt uniuersa — sicut Apostolus inquit — in cęlis et in terra, uisibilia et inuisibilia, siue throni, siue dominationes, siue principatus, siue

et audienda, quę audiuit, non sensibus corporis usum, sed alio quodam sensu longe puriore diuinioreque. Et audiui — inquit — arcana uerba, quę non licet homini loqui. Profecto, si aure audisset, et lingua eloqui ualuisset. Sed supernę glorię bonum maius est, quod ut iis instrumentis aut percipi queat aut exprimi possit. Ioannes in Apocalypsi se in cęlo fuisse testatur, non tamen cum corpore, sed

Quam pręclare apostolus reuelatam sibi supernę glorię descripsit dignitatem! Audimus quidem uerba consyderamusque mysteria et miramur. Sed ubi sunt, quęso, illa ineffabilia? Profecto, si omnium insuper hominum linguę hac de re sola quotidie loquantur, semper bonum illud residuum erit, quod dici non potest quodque omnem exuperat fandi pariter et scribendi facultatem. Idem apostolus, iam fere centenarius senex, cum supremus uitę

magnificus fuit. Quo expirante quidam fratrum animam eius in stellę specie de ore eius emicuisse cęlumque petiisse uidit. Eadem illa hora minister Terrę laboris grauiter ęgrotans, cum iam deficiente spiritu et languescente lingua obmutuisset, repente in uocem prorupit dicens: »Expecta me, pater, expecta me!« Et interrogatus patrem Franciscum se uidere dixit multa cum luce cęlum uersus tendentem. Hoc dicto de corpore exiit et uerba re

cęlestis. Ibi erit — ut Esaias ait — mensis ex mense, sabbatum ex sabbato; nullus denique finis, nulla unquam decessio erit glorię beatorum. Non cesset igitur manus nostra operando, lingua orando, oculi uigilando, mens contemplando, corpus abstinendo! Contemnamus opes, renunciemus uoluptatibus, paruipendamus honores, nihil terrenum concupiscamus, nihil, nisi quod naturę necessitas exigit, habeamus! Non

manes surdis tamen at mihi surdior undis
1.176  Aegrotoque negas tu mihi ferre manum.
1.177  Proh scelus indignum! dilecta linquor amica:
1.178  Mors, uenias misero nil metuenda mihi.
1.179  Saeua precor uenias rabidarum turba ferarum,

14. in detractores pro magnifico Petro Triuisano, Spalatensium rectore
14.1  Mens mala, corrupti mores, ignobile uulgus
14.2  Et cum periura lingua canina fide:
14.3  Hei duo pacificam turbantia carmina mentem,
14.4  Nescio quod dedecus conuiciumque nefas,

melius quicquam uoto exoptarier ullo
14.12  Haud potuit, probius iustitiaque prius.
14.13  Nil nocuit sed enim foedae petulantia linguae,
14.14  Iccirco mala mens uicta dolore iacet.
14.15  Victa iace, mala mens: mala dis tribuantur iniquis

Cerneret, erectus cernitur iste labor.
31.35  Nil mirum: ueteres quod constituere canoris
31.36  Fidibus, ecce facit, Dandule, lingua tibi;
31.37  Dulcedo et populus facit hoc tibi deditus iste,
31.38  Hoc faciunt mores ingeniumque tibi.

34. de infantulo a porco occiso
34.1  Paruulus in cunis- scelus o- dum luderet infans
34.2  Ederet et blaesos lingua tenella sonos,
34.3  Cum sue quem solo miseri clausere parentes,
34.4  De feritate ferae nil metuendo mali,

37.4  Spalaetum, priscae nobile gentis opus:
37.5  Cur ita caelestes furibunda uoce fatigas,
37.6  Sauciat heu superos cur tua lingua deos?
37.7  Quae noua causa mali? Vesanis pectora pugnis
37.8  Nuda quid incessas? Quid sine fine premis?

59.6  Non ego laurigeri supplex celeberrima Phoebi
59.7  Numina, fatidicae uexem non sacra Sibyllae
59.8  Lintea. Philyrio procul absint docta magistro
59.9  Antra. Salutiferi ualeant delubra draconis,
59.10  Quaeque colit ueterum demens

ciuitate urbinatensi obligationes nec solum cum Federico illo aut Octauiano frate suo Mercatelli comite uiro prudentissimo atque integerrimo, uerum etiam cum hoc presenti Guido Vbaldo cui diuinarum rerum primus alumnus atque minister fui: duce profecto ina rmis ferocissimo: et in Gręca Latinaque lingua eruditissimo. Plurim cum domo inclyta Medicum atque tota ciuitate Florentina: Sed uobiscum non minores, immo potius et maiores extant. Qua de re uobis potissimum opus hoc, ueluti et omnia mea dicaui. Erit sane munus et uestrę nobilissimę ciuitati aptissimum et studiis meis

38  Adsit, et Musae tibi dant Fauorem,
39  Laureis sertis religantque pulchram
40  Corporis arcem.
41  Vincis et linguam pyliae senectae
42  Ore facundo, melicisque uerbis,
43  Et tuae dulceis oriuntur imo
44  Pectore uoces.

quid deinceps in eo per me limari potuit, aut rectius examussim dici, ad unguem discussimus, et ueluti ultimam meo quidem iudicio perpolitionem imposuimus. Ni forsan aliqua Dominus me latere uoluerit, Argoo illi celsitudinis tuae capiti lynceique reseruans oculis indicandum. Vale beatissime Domine. Iacobus Bonus Bartolino Taccholetto S. D.

7  Quum de te loqueris, paucis perstringe modeste,
8  Quumque necessarium fuerit, propriisque caueto
9  De rebus caelanda loqui, nec prodiga lingua
10  Iactet te, aut cuiquam laxis detractet habenis.
11  Vrere ueridico sermone, et cognita dicas.
12  Nullum laede uolens,

3  Omnibus micat, quam Iuppiter optimus inter
4  Coelicolas, quantum Saturnius eminet ignis,
5  Diuite Mercurius facundae flumine linguae,
6  Viribus Alcides, opibus Iuno alma beatis,
7  Quamque nouem sapiunt decima cum Pallade Musae.
8  Quicquid habent superi, simul

Maximum improbum, Constantinum, et ex Triballis Justinum, Romanos duces et imperatores maximos, Illuriciano sanguine procreatos non meminit? Quis Orpheum, quis Zamolsidem, quis Anacharsim, quis sanctissimum uirum Hieronymum, ut linguarum ita doctrinae et integritatis et omnium virtutum genere cumulatissimum, non admiratur? Ut taceam Gothos nobis conterraneos qui rerum potiti sunt, ut pontificem maximum Romanum Caium et Joannem. Quis sanctissimum regem

huic provinciae insertus, uti ego existimo, Romano germine sobolescit. Neque vero Gotium nomen huic rei minis refragatur. Hoc enim illis cognomen a quadam machina, quae barbara lingua Goç dicitur, quo instrumento primus quidam ex ea progenie, cum esset Alexandriae, malum navis erexit, fuit impositum. Deinde ab eo ingenioso inventu omnes caeteri congentiles

quod tu uidelicet par ueteribus in hoc saltem laudis genere redidisti. Equidem gratias ago immortaleis utpote quem tu tuis illustrando carminibus immortalitate donaueris; ita enim mihi persuadeo tam lepida illa poemata, tam uenusta, tam ornata et pulchra omnem esse iniuriam temporum superatura. Sed quia linguas tris calluit tanquam Ennius poeta, propter quod tria corda habere dicebatur, nos illum tribus coronis dignum putauimus hoc epigrammate

magnanimus primus in arma ruit.
55  Quid moror? est cumulum pietatis, culmen et aequi,
56  Praesidium miseris, perniciesque malis.
57  Aequora saeva paro fragili sulcare carina
58  Atque per Euxinum ludere lintre lacum,
59  Qui modo Laurigeros divini principis ortus
60  Audeo disparibus concelebrare modis,
61  Quem vix Maeonides placida celebrasset avena,
62  Vix Maro, qui Latia primus in orbe lyra est,

insignitus fuisti, quae dignitas licet ampla admodum sit et vix ulla ex parte regia celsitudine inferior, tamen, si quis eam cum exactissimis animi tui dotibus conferre velit, non episcopatum tibi, sed te episcopatui ornamento esse procul dubio inveniet. Accedit his eximia Latinae linguae cognitio, quam annis quinque continuis in Patavino gymnasimo gymnasio non absque summa totius studiosae iuventutis admiratione non hausisti modo, sed etiam exhausisti tanta omnium veneratione, quanta nulli unquam

et ipsum
180   Deprimit Idalia durus cum matre Cupido.
181   Heu! tantum arcanos percussi pectoris ignes
182   Suspirat laesoque rubor se prodit ab ore
183   Obductas retegens flammas. Ah, nomen amantum
184   Immemor imperii quoties tua lingua locuta est?!
185   Te suspirantem nascentis lumina Phoebi,
186   Te medius Titan, te serus conspicit Hesper.
187   Ignotae haud aliter flagravit amore Lacaenae
188   Iliaca quondam lectus Paris arbiter Ida.

189   Dumque morae

oculos et casta Althaea pudicos.
294   Dotibus his alias addit: non pectinis illa
295   Nescia Threicii est, non saxa trahentis et undas
296   Ismeniae citharae. Quicquid cantavit Arion,
297   Quod Mytilenaea cecinit cum vate Corinna,
298   Quod Linus, hoc repetens modulatur regia virgo;
299   Aut ductat thyasos, quales non ante Cithaeron
300   Baccheis vidit festis, non flumina quondam
301   Thermodontiacas subito perpessa bipennes
302   Armigerae sobolis, postquam peltata virago
303  

instat: "Quae dis donaria vovit
381   Quaeve tulit?" — Sed pone metum, tam regia coniunx
382   Parrhasii tu sola Iovis visura cubile es.
383   Astat castus Hymen, tua qui connubia sanxit;
384   Duceris et tecum per devia saxa cohortes
385   Lingonicae properant; extrema tendit ab ora
386   Santonis Oceani. Lateri comes haeret euntis
387   Rex regum: Non ille truces ad bella Rutenos
388   Ducit et Alpino populari milite campos
389   Cogitat Ausonios, sed pacis plena verendae
390  

velut implicat ulmos
426   Vitis et amplexas arbor Baccheia frondes
427   Flexipedi cingit nexu, iam dextera telum
428   Excutere assueta hostilique rubere cruore
429   Mitior incipiet teretes tractare papillas
430   Blandaque iam roseis condetur lingua labellis.
431   Cui nec Sicanium nectar nec mollis Hymetti
432   Mopsopios aequet succos annosa vetustas.
433   Virgineo videor sudantem cernere regem
434   Marte Dionaeae pugnasque ciere palaestrae.
435   Has ille exuvias, haec mavult ferre

ET VXOR NON LITI- GANT. QVI SVMVS NON DICO. AT IPSA DICAM. HIC BEBIVS EBRIVS ME BEBRIAM NVNCVPAT. NON DICO AMPLIVS. HEI VXOR ETIAM MORTVA LITIGAS. 24.1. Lingulacas igitur et garrulas ducere uxores cauete, uiri, huius exemplo, quam ne mors quidem coercere potuit ne litiget, ne saltem mortua mortui mariti ossa inquietet. Et si tibi iam talis contigit, quid ages? Minus loquacem nulla ratione potes efficere: si

Lingulacas igitur et garrulas ducere uxores cauete, uiri, huius exemplo, quam ne mors quidem coercere potuit ne litiget, ne saltem mortua mortui mariti ossa inquietet. Et si tibi iam talis contigit, quid ages? Minus loquacem nulla ratione potes efficere: si linguam exemeris, manibus pedibusque loquetur. Vnicum tibi restat remedium: precare Deum ut surdus fias. Nam si etiam quoquam locorum fugeris, insequi te illa non desistet, et quocunque te reuerteris, post te tonabit furibunda, contra minas audacior, contra

Cf. Per. 2,258,8-9 Siluano ergo Staiano siue Statano, ut alii dicunt, uota faciebant tunc soluenda quum stare coeperit puer, sicut quum fari Fabolino. Cf. Non. lib. 12, pag. 532 M, lin. 17-20 ( cf. Per. 2,75,4-6) 55.2. Ista itaque pro filio iam pedibus insistentem uotum soluit. 56. A

Syenem in loco Philas inuentum fleuit acerbe. Eum in insula Abaton sepeliuit iuxta Memphim et paludem Stygem. Apparuit Ęgyptiis de improuiso bos. (Apis) Illum Osirim esse putauerunt adorabantque ut deum, Apin uocantes, alii Serapin dixerunt. Apis enim eorum lingua bos dicitur. Hunc bouem annuis temporibus (ut aiunt) cum luctu quęsitum et casu compertum per annum alunt, certoque tempore Memphim adductum, sequentibus sacerdotibus et populo et pueris cum sonis et cantibus musicis, in fonte sacro submergunt et alium ei

(Templum Isidis) Erat Romę templum Isidis iuxta campum Martium, cui sacra faciunt sacerdotes. Cf. Tort. 'Osiris'; cf. Per. 2,24,6-7 In ueste linea uagantur et lugent, deinde gaudio exultant et Salomonis illud implere uidentur: (Prouerbia XIIII) Risus dolore miscebitur et extrema gaudii luctus occupat.

DEP. Depositio. COSS. consulibus. FL. Flauius. 120.2. Pausationem, id est requiem. (Pausa) Pausa enim (ut Nonius ait) requies est. Cf. Non. lib. 2, pag 158 M, lin. 6 120.3. Inferat, inquit, ecclesię Salonarum centilibras L. Ex hoc patet iam tunc Suprascriptum Christianos fuisse Salonis. Ecclesia enim

Hunc Syrum fuisse arbitror et cum ęgrotasset, a suis diis se restitutum ratus uotum soluit. Syri autem et Ęgyptii animalium effigies adorabant et magis (ut Pomponius inquit) ipsa animalia, apim pręsertim, hoc est bouem nigrum certis maculis insignem et cauda linguaque dissimilem aliorum. Cf. Mela 1,58 121.2. CL. Clementer. 122. Cf. CIL

Since Balbi, just like Brodarics, belonged to the circle of György Szatmári, Brodarics might have met Cospi through him in 1515-16 when Cospi stayed in Hungary. 3  We do not know whom Brodarics recommended to Cospi. 4  Compare: Martialis I, 54, 5. (Ad Fuscum). Brodarics connects Martialis’ line skilfully to his own text. In the original: Nec me, quod tibi sim novus, recuses; / Omnes hoc veteres tui fuerunt. 9 Charter about the augmentation of coat of arms for István Brodarics Buda, 25 March

written to the Polish ruler on this matter. 7  Hungarian King Louis II was the cousin of Sigismund. 8  Nándorfehérvár (Belgrade, today: Beograd, Serbia) was occupied by the Turks on 29 August 1521. This was a serious blow to Hungary, since this fortress was central in their Southern defence line. One of the main purpose of sending Brodarics to Rome as an envoy was to obtain support of the papal court to the campaign to reconquer Nándorfehérvár. atque excelsi animi omnibus numeris absoluta ac perfecta excellentia traheret me ad omnem servitutem,

de figuris, angulis, proportionibus, de capacitate, distantiis et prospectiva speculativa, solutio est notanda, ex qua habebitis intentionem totius operis in virtute. Primo tamen notandum est, quod mensura est multiplex. Sicut et multiplex mensuratum, quia longitudo cum una dimensione, ut linea. Secunda latitudo cum duabus, ut superficies. Tertia profunditas cum tribus, ut corpus, quia longitudinem, latitudinem et profunditatem in se continet. Quarta capacitas, ut cyathi continentia, puta ipsius aquae. Quinta est pondus, puta semiuncia vel libra. Sexta et ultima est ipsa

– quae se habet ut forma, et mensuratum ut materia. Sequitur ergo quod Euclides primo agit de perfecto, quam de imperfecto, quod convenit ordini doctrinae. Quod autem primo agat de mensura patet inductive, quia primo diffinit punctum, quod est mensura lineae. Secundo diffinit lineam, quae est mensura in sui ipsius et superficiei. Tertio, in primo theoremate primo agit de triangulo et non de quadrato vel pentagono, tamquam de mensura et parente omnium figurarum, quia omnes figurae ab ipso originem habent et omnes aliae ex ipso sunt

et mensuratum ut materia. Sequitur ergo quod Euclides primo agit de perfecto, quam de imperfecto, quod convenit ordini doctrinae. Quod autem primo agat de mensura patet inductive, quia primo diffinit punctum, quod est mensura lineae. Secundo diffinit lineam, quae est mensura in sui ipsius et superficiei. Tertio, in primo theoremate primo agit de triangulo et non de quadrato vel pentagono, tamquam de mensura et parente omnium figurarum, quia omnes figurae ab ipso originem habent et omnes aliae ex ipso sunt compositae et compositae in

est mensura ipsius. Quinarius enim numerus nullo mensuratur, nisi unitate, tamquam suo parente. Istam etiam rationem triangulus in figuris sibi vendicavit, quia est parens et mensura omnium figurarum rectilinearum . Cum de non rectis lineis non sit scientia praeterquam de circulo, cuius est tantum una scientia, sicut et una diffinitio: quia figura, in qua lineae a centro ad circumferentiam ductae sunt aequales. Unde sicut unitas est mensura in quantitate discreta,

in figuris sibi vendicavit, quia est parens et mensura omnium figurarum rectilinearum . Cum de non rectis lineis non sit scientia praeterquam de circulo, cuius est tantum una scientia, sicut et una diffinitio: quia figura, in qua lineae a centro ad circumferentiam ductae sunt aequales. Unde sicut unitas est mensura in quantitate discreta, linea in continua, et triangulus erit in figuris, de quibus principaliter agitur in ista arte. In angulis

non sit scientia praeterquam de circulo, cuius est tantum una scientia, sicut et una diffinitio: quia figura, in qua lineae a centro ad circumferentiam ductae sunt aequales. Unde sicut unitas est mensura in quantitate discreta, linea in continua, et triangulus erit in figuris, de quibus principaliter agitur in ista arte. In angulis autem, quorum tres sunt species tantum, recti scilicet et acuti et obtusi, quorum rectus erit mensura sui et aliorum, quia minimus, quia unus tantum, quia

quia et perfectus. Reliqui autem tam acuti, quam obtusi, sunt infiniti. Ideo imperfecti, quia illud est magis perfectum, quod est magis unum et indivisibile. Quod autem aliae duae species acutorum et obliquorum sint infinitae, patet, quia inter quaelibet duo puncta infinitas lineas ducere possumus. Quae lineae si interceptae fuerint intra angulum rectum, erunt illi omnes acuti et angulus rectus eos mensurabit, quia ad illos se habebit ut multiplex vel ut particularis super partiens, multiplex super particularis vel ut multiplex superpartiens. Si vero lineae

Reliqui autem tam acuti, quam obtusi, sunt infiniti. Ideo imperfecti, quia illud est magis perfectum, quod est magis unum et indivisibile. Quod autem aliae duae species acutorum et obliquorum sint infinitae, patet, quia inter quaelibet duo puncta infinitas lineas ducere possumus. Quae lineae si interceptae fuerint intra angulum rectum, erunt illi omnes acuti et angulus rectus eos mensurabit, quia ad illos se habebit ut multiplex vel ut particularis super partiens, multiplex super particularis vel ut multiplex superpartiens. Si vero lineae infinitae fuerint ductae inter

lineas ducere possumus. Quae lineae si interceptae fuerint intra angulum rectum, erunt illi omnes acuti et angulus rectus eos mensurabit, quia ad illos se habebit ut multiplex vel ut particularis super partiens, multiplex super particularis vel ut multiplex superpartiens. Si vero lineae infinitae fuerint ductae inter duo puncta addentia angulo recto, cadentes tamen super datam rectam lineam et in eodem puncto, dico, quod et hos angulus rectus mensurabit, non tamen erit multiplex, sed se habebit secundum omnes differentias

acuti et angulus rectus eos mensurabit, quia ad illos se habebit ut multiplex vel ut particularis super partiens, multiplex super particularis vel ut multiplex superpartiens. Si vero lineae infinitae fuerint ductae inter duo puncta addentia angulo recto, cadentes tamen super datam rectam lineam et in eodem puncto, dico, quod et hos angulus rectus mensurabit, non tamen erit multiplex, sed se habebit secundum omnes differentias proportionum sub super particularium vel sub super partientium, quia angulus obtusus semper continet totum

formalis Ordo, divisio, proportio et via doctrinae reducuntur ad genus causae formalis. Ordo autem huius libri est semper procedere ab universalibus simplicibus non contractis ad aliquam materiam, sed solum versari in materia intelligibili. Quia in materia sensibili non datur linea sine latitudine, qualis scientiae geometricae convenit, ut patet ex sua diffinitione, sicut neque datur corpus perfecte sphaericum. Tamen sunt applicabilia ad omnem materiam sensibilem et intelligibilem, quia se habent, ut formae et rationes cognoscendi, quod nihil aliud est, quam ipsa

nihil aliud est, quam numerus sonorus. Sed si numeri tota latitudo in continua magnitudine continetur, etiam ipsa musica in eadem magnitudine: in qua et ipse numerus, certe continebitur. Continet etiam astrologiam, quae nihil aliud est, quam considerare situs planetarum, primo per lineam rectam, quae est ipse situs vel coniunctio planetarum adinvicem. Per figuras etiam, quae sunt ipsi aspectus stellarum inter se, puta sextilis, quadratus, trinus et huiusmodi, quae est ipsa geometria. Si vero fiunt observationes temporum annuaeque conversiones, solis etiam atque lunae

ex materia et forma, cum vero forma separatur a materia. Deus est quiditas et essentia simpliciter simplex, iterum in potentia informare omnem materiam, cum summa iustitia donare partem formae secundum merita materiae. Qua iustitia universum constitutum est. Quod dupliciter considerabat: per lineam scilicet rectam et obliquam. In rectam lineam inspiciens inveniebat omnia esse unum: unam substantiam, unum principium immobile. Nam sicut in lineam in rectum aspectam extrema a mediis non distinguuntur, ita etiam in ista consideratione omnia erant unum. Et si Parmenides

a materia. Deus est quiditas et essentia simpliciter simplex, iterum in potentia informare omnem materiam, cum summa iustitia donare partem formae secundum merita materiae. Qua iustitia universum constitutum est. Quod dupliciter considerabat: per lineam scilicet rectam et obliquam. In rectam lineam inspiciens inveniebat omnia esse unum: unam substantiam, unum principium immobile. Nam sicut in lineam in rectum aspectam extrema a mediis non distinguuntur, ita etiam in ista consideratione omnia erant unum. Et si Parmenides et Melissus sic intellexerint, quod scilicet

cum summa iustitia donare partem formae secundum merita materiae. Qua iustitia universum constitutum est. Quod dupliciter considerabat: per lineam scilicet rectam et obliquam. In rectam lineam inspiciens inveniebat omnia esse unum: unam substantiam, unum principium immobile. Nam sicut in lineam in rectum aspectam extrema a mediis non distinguuntur, ita etiam in ista consideratione omnia erant unum. Et si Parmenides et Melissus sic intellexerint, quod scilicet primum principium sit unum immobile (ut credendum est), rationes, certe, Philosophi primo De

omnia erant unum. Et si Parmenides et Melissus sic intellexerint, quod scilicet primum principium sit unum immobile (ut credendum est), rationes, certe, Philosophi primo De physico auditu omnes cessant, cum in eis impugnandis in aequivocis laboraverit. Inspiciens autem in lineam ex obliquo invenit multitudinem entium, quam prima sui divisione divisit in infinitum et finitum, actum et potentiam, quod idem est, ac in decem praedicamenta, cum actus et potentia circuunt omne genus finitum et terminatum. Iterum istam multitudinem

prooemium et tractatum, secunda ibi triangulum aequilaterum. Prima iterum in duas: in prima ponitur scientia per diffinitionem ipsarum magnitudinum, longitudinis tamen et latitudinis. Quia de his ad decimum huius pertractatur, quia de puncto, linea et figura et angulis. De tertia vero dimensione, scilicet profunditate, agitur a decimo infra, quia de corpore et capacitate magnitudinum. In secunda ibi petitiones sunt: 5 ponuntur petitiones et communes animi conceptiones. Quae apud logicos aequivalent ipsis dignitatibus et

sic est intelligenda, quia in mensuris datur quidam ordo prioritatis. Saltem prioritatis naturae, maxime in mensuris mathematicis: quia magnitudo secundum unam dimensionem prior est, quam eadem secundum duas vel tres, et haec erit linea et non superficies neque corpus; quia ad fluxum lineae causatur superficies et ad fluxum superficiei causatur corpus. Quamvis haec fiant tantum per intellectum, id est secundum considerationem mathematicam, ut in commento 60. 3. Physicorum, quae quidem linea (ut est mensura) debet esse

ordo prioritatis. Saltem prioritatis naturae, maxime in mensuris mathematicis: quia magnitudo secundum unam dimensionem prior est, quam eadem secundum duas vel tres, et haec erit linea et non superficies neque corpus; quia ad fluxum lineae causatur superficies et ad fluxum superficiei causatur corpus. Quamvis haec fiant tantum per intellectum, id est secundum considerationem mathematicam, ut in commento 60. 3. Physicorum, quae quidem linea (ut est mensura) debet esse maxime nota x. Metaphysicae, ergo erit finita. Quia

duas vel tres, et haec erit linea et non superficies neque corpus; quia ad fluxum lineae causatur superficies et ad fluxum superficiei causatur corpus. Quamvis haec fiant tantum per intellectum, id est secundum considerationem mathematicam, ut in commento 60. 3. Physicorum, quae quidem linea (ut est mensura) debet esse maxime nota x. Metaphysicae, ergo erit finita. Quia infinita non est nota (quia non cadit sub potentia alicuius intellectus secundo Caeli). Ergo finita et terminata, sed tales termini dicuntur principia lineae, quorum est tantum terminare. Quare sensus

ut in commento 60. 3. Physicorum, quae quidem linea (ut est mensura) debet esse maxime nota x. Metaphysicae, ergo erit finita. Quia infinita non est nota (quia non cadit sub potentia alicuius intellectus secundo Caeli). Ergo finita et terminata, sed tales termini dicuntur principia lineae, quorum est tantum terminare. Quare sensus litterae erit, quod punctum est principium mensurae, non omnis, sed primae ordine scilicet naturae: quia lineae. Aliarum enim mensurarum erit principium vel linea, ut ipsius superficiei vel latitudinis. Ipsius autem corporis non linea, sed

est nota (quia non cadit sub potentia alicuius intellectus secundo Caeli). Ergo finita et terminata, sed tales termini dicuntur principia lineae, quorum est tantum terminare. Quare sensus litterae erit, quod punctum est principium mensurae, non omnis, sed primae ordine scilicet naturae: quia lineae. Aliarum enim mensurarum erit principium vel linea, ut ipsius superficiei vel latitudinis. Ipsius autem corporis non linea, sed superficies. Animae autem neutrum istorum, quia est forma simplex: non quanta neque composita vel terminata aliquo termino, sed ipsa est terminus et etiam

secundo Caeli). Ergo finita et terminata, sed tales termini dicuntur principia lineae, quorum est tantum terminare. Quare sensus litterae erit, quod punctum est principium mensurae, non omnis, sed primae ordine scilicet naturae: quia lineae. Aliarum enim mensurarum erit principium vel linea, ut ipsius superficiei vel latitudinis. Ipsius autem corporis non linea, sed superficies. Animae autem neutrum istorum, quia est forma simplex: non quanta neque composita vel terminata aliquo termino, sed ipsa est terminus et etiam mensura, secundum diversa secundo De anima.

principia lineae, quorum est tantum terminare. Quare sensus litterae erit, quod punctum est principium mensurae, non omnis, sed primae ordine scilicet naturae: quia lineae. Aliarum enim mensurarum erit principium vel linea, ut ipsius superficiei vel latitudinis. Ipsius autem corporis non linea, sed superficies. Animae autem neutrum istorum, quia est forma simplex: non quanta neque composita vel terminata aliquo termino, sed ipsa est terminus et etiam mensura, secundum diversa secundo De anima. De puncto: Capitulum

sed ipsa est terminus et etiam mensura, secundum diversa secundo De anima. De puncto: Capitulum secundum Punctum est cuius pars nulla est, id est quod non patitur divisionem. Unde puncta sunt fines vel termini lineae finitae et terminatae et cadunt in eius diffinitione formali. Sed contra, omnis forma intrinseca dicit substantiam rei ad differentiam formae accidentalis, quae est extrinseca. Solutio: negatur maior: quia bene verum est, quod omnis forma

Quia diffinitio nobis aggenerat scientiam primo Posteriorum. Argumentum patet cum maiori primo Posteriorum textu commenti 5. et minor arguitur. Cui nihil correspondet ex parte rei, illud non est, quia est fantasticum et chimericum per Doctorem subtilem in universalibus: quod autem puncto et lineae nihil correspondeat ex parte rei, patet, quia non datur in materia, quod non sit divisibile neque linea sine latitudine. Ergo solutio: negatur minor. Ad probationem: quando dicebatur, quod non datur punctum in materia non divisibile: et per se

textu commenti 5. et minor arguitur. Cui nihil correspondet ex parte rei, illud non est, quia est fantasticum et chimericum per Doctorem subtilem in universalibus: quod autem puncto et lineae nihil correspondeat ex parte rei, patet, quia non datur in materia, quod non sit divisibile neque linea sine latitudine. Ergo solutio: negatur minor. Ad probationem: quando dicebatur, quod non datur punctum in materia non divisibile: et per se punctum est indivisibile, dico, quod mathematica est de abstractis a materia et intellectus

datur punctum in materia non divisibile: et per se punctum est indivisibile, dico, quod mathematica est de abstractis a materia et intellectus agens depurat quicquid est materiale in ipso fantasmate existente in cogitativa; et causat sibi lineam sine latitudine, cui bene correspondet aliquid ex parte rei, quia linea materialis, et punctum ipsam terminans. Divisibile tamen utrumque, quia materia coniuncta ipsi formae est causa divisibilitatis, in genere tamen causae materialis, minus tamen principaliter, dicat divus Thomas,

punctum est indivisibile, dico, quod mathematica est de abstractis a materia et intellectus agens depurat quicquid est materiale in ipso fantasmate existente in cogitativa; et causat sibi lineam sine latitudine, cui bene correspondet aliquid ex parte rei, quia linea materialis, et punctum ipsam terminans. Divisibile tamen utrumque, quia materia coniuncta ipsi formae est causa divisibilitatis, in genere tamen causae materialis, minus tamen principaliter, dicat divus Thomas, quicquid sibi velit. Unde intellectui non repugnat, imo est eius operatio

in materia, divinus vero utroque modo abstrahit a materia. Et cum ipsa mathematica sit scientia realis 6. Metaphysicae, ergo non habet esse in intellectu, sed in ipsa re extra intellectum. De speciebus linearum: Capitulum tertium Linea proprie principaliter a mathematico consideratur et maxime a geometra: linea vero visualis ab ipso prospectivo, quae est subalterna ipsi geometriae. Quae sic diffinitur: linea est longitudo sine latitudine. Vel aliter: linea recta est

abstrahit a materia. Et cum ipsa mathematica sit scientia realis 6. Metaphysicae, ergo non habet esse in intellectu, sed in ipsa re extra intellectum. De speciebus linearum: Capitulum tertium Linea proprie principaliter a mathematico consideratur et maxime a geometra: linea vero visualis ab ipso prospectivo, quae est subalterna ipsi geometriae. Quae sic diffinitur: linea est longitudo sine latitudine. Vel aliter: linea recta est brevissima linearum, quia quaelibet alia inter duo

ergo non habet esse in intellectu, sed in ipsa re extra intellectum. De speciebus linearum: Capitulum tertium Linea proprie principaliter a mathematico consideratur et maxime a geometra: linea vero visualis ab ipso prospectivo, quae est subalterna ipsi geometriae. Quae sic diffinitur: linea est longitudo sine latitudine. Vel aliter: linea recta est brevissima linearum, quia quaelibet alia inter duo puncta data erit longior, quam illa recta. Vel et tertio: linea recta est quae,

De speciebus linearum: Capitulum tertium Linea proprie principaliter a mathematico consideratur et maxime a geometra: linea vero visualis ab ipso prospectivo, quae est subalterna ipsi geometriae. Quae sic diffinitur: linea est longitudo sine latitudine. Vel aliter: linea recta est brevissima linearum, quia quaelibet alia inter duo puncta data erit longior, quam illa recta. Vel et tertio: linea recta est quae, si in rectum inspiciatur, mediae partes non eminent a duobus extremis, imo sunt unum cum duobus

De speciebus linearum: Capitulum tertium Linea proprie principaliter a mathematico consideratur et maxime a geometra: linea vero visualis ab ipso prospectivo, quae est subalterna ipsi geometriae. Quae sic diffinitur: linea est longitudo sine latitudine. Vel aliter: linea recta est brevissima linearum, quia quaelibet alia inter duo puncta data erit longior, quam illa recta. Vel et tertio: linea recta est quae, si in rectum inspiciatur, mediae partes non eminent a duobus extremis, imo sunt unum cum duobus punctis. Differunt tamen istae diffinitiones inter

Capitulum tertium Linea proprie principaliter a mathematico consideratur et maxime a geometra: linea vero visualis ab ipso prospectivo, quae est subalterna ipsi geometriae. Quae sic diffinitur: linea est longitudo sine latitudine. Vel aliter: linea recta est brevissima linearum, quia quaelibet alia inter duo puncta data erit longior, quam illa recta. Vel et tertio: linea recta est quae, si in rectum inspiciatur, mediae partes non eminent a duobus extremis, imo sunt unum cum duobus punctis. Differunt tamen istae diffinitiones inter se, quia prima est data per

maxime a geometra: linea vero visualis ab ipso prospectivo, quae est subalterna ipsi geometriae. Quae sic diffinitur: linea est longitudo sine latitudine. Vel aliter: linea recta est brevissima linearum, quia quaelibet alia inter duo puncta data erit longior, quam illa recta. Vel et tertio: linea recta est quae, si in rectum inspiciatur, mediae partes non eminent a duobus extremis, imo sunt unum cum duobus punctis. Differunt tamen istae diffinitiones inter se, quia prima est data per essentialia, quia per genus et differentiam. Magnitudo enim est genus ad lineam et differentia

recta. Vel et tertio: linea recta est quae, si in rectum inspiciatur, mediae partes non eminent a duobus extremis, imo sunt unum cum duobus punctis. Differunt tamen istae diffinitiones inter se, quia prima est data per essentialia, quia per genus et differentiam. Magnitudo enim est genus ad lineam et differentia est ly sine latitudine. Duae vero aliae diffinitiones sunt datae per extrinseca et per proprias passiones. Sed hic insurgunt nominales cristato capite et alii doctores, Parisienses, sequaces ipsorum – quorum princeps

approbat affirmans, quod non sunt demonstrationes contra illam positionem Gregorii, quae talis est. Dicit enim Gregorius in secundo Sententiarum distinctione 2. quod per nullam potentiam finitam neque infinitam sunt danda ista individua: puta, punctus mathematicus, cuius pars nulla est neque linea sine latitudine neque superficies sine profunditate, et quod ista distinguantur sola ratio ne et non realiter. Quia, dicit ipse, si considero aliquod corpus per longum, erit tantum longitudo, si per longum et latum, erit superficies, si vero

quod ista distinguantur sola ratio ne et non realiter. Quia, dicit ipse, si considero aliquod corpus per longum, erit tantum longitudo, si per longum et latum, erit superficies, si vero per profundum, erit corpus. Tamen in rei veritate linea, superficies et corpus sunt idem realiter et sola ratione differunt. Quae quidem opinio domini (ut videtis) destruit modum considerandi per abstractionem, destruit omnes scientias et non daretur cognitio nisi quae sensu percipimus. Contra

opinio domini (ut videtis) destruit modum considerandi per abstractionem, destruit omnes scientias et non daretur cognitio nisi quae sensu percipimus. Contra quam opinionem demonstrative videre meo facit istam consequentiam: punctum, linea et superficies non distinguuntur realiter, ergo mathematica est philosophia naturalis. Consequens est falsum per Philosophum 6. Metaphysicae textu commenti 2. ubi distinguit mathematicam a naturali et divina. Ergo consequentia arguitur:

commenti 2. ubi distinguit mathematicam a naturali et divina. Ergo consequentia arguitur: omnis consideratio, quae est circa materiam secundum esse et secundum diffinitionem, est naturalis secundo Physicorum. Sed ista consideratio lineae et superficiei (ut non distinguuntur realiter, sed sola ratione) est in materia secundum esse et secundum diffinitionem, ergo mathematica est philosophia naturalis. Confirmatur mea ratio per ea, quae unusquisque in se experitur scilicet posse concipere lineam tantum et superficiem

Sed ista consideratio lineae et superficiei (ut non distinguuntur realiter, sed sola ratione) est in materia secundum esse et secundum diffinitionem, ergo mathematica est philosophia naturalis. Confirmatur mea ratio per ea, quae unusquisque in se experitur scilicet posse concipere lineam tantum et superficiem tantum, ut supra declaravi. Praeterea patet hoc esse verum ex ipsis diffinitionibus lineae et superficiei, quae sunt longitudines absque profunditate, quibus diffinitionibus ipse Philosophus et omnes mathematici utuntur in suis

diffinitionem, ergo mathematica est philosophia naturalis. Confirmatur mea ratio per ea, quae unusquisque in se experitur scilicet posse concipere lineam tantum et superficiem tantum, ut supra declaravi. Praeterea patet hoc esse verum ex ipsis diffinitionibus lineae et superficiei, quae sunt longitudines absque profunditate, quibus diffinitionibus ipse Philosophus et omnes mathematici utuntur in suis scientiis. Declaro modo errorem ipsorum et causam erroris. Peccant enim per fallaciam aequivocalineae et superficiei (ut non distinguuntur realiter, sed

enim per fallaciam aequivocalineae et superficiei (ut non distinguuntur realiter, sed sola ratione) est in materia secundum esse et secundum diffinitionem, ergo mathematica est philosophia naturalis. Confirmatur mea ratio per ea, quae unusquisque in se experitur scilicet posse concipere lineam tantum et superficiem tantum, ut supra declaravi. Praeterea patet hoc esse verum ex ipsis diffinitionibus lineae et superficiei, quae sunt longitudines absque profunditate, quibus diffinitionibus ipse Philosophus et omnes mathematici utuntur in suis

diffinitionem, ergo mathematica est philosophia naturalis. Confirmatur mea ratio per ea, quae unusquisque in se experitur scilicet posse concipere lineam tantum et superficiem tantum, ut supra declaravi. Praeterea patet hoc esse verum ex ipsis diffinitionibus lineae et superficiei, quae sunt longitudines absque profunditate, quibus diffinitionibus ipse Philosophus et omnes mathematici utuntur in suis scientiis. Declaro modo errorem ipsorum et causam erroris. Peccant enim per fallaciam aequivocationis, quia nesciverunt essentialia et rationes

erroris. Peccant enim per fallaciam aequivocationis, quia nesciverunt essentialia et rationes intrinsecas et extrinsecas, penes quae distinguuntur artifices scientifici; quia penes diversum modum considerandi, ut in fine capituli praecedentis satis declaravi. Unde ille pauper homo accepit lineam mathematicam, ut est in materia secundum esse, et talis est naturalis et non mathematica, cum tamen eam debebat accipere abstractam a materia secundum diffinitionem non tamen secundum esse. Ad quod excellentia mei praeceptoris non animadvertit, ideo Gregorii fatuitatem

tamen eam debebat accipere abstractam a materia secundum diffinitionem non tamen secundum esse. Ad quod excellentia mei praeceptoris non animadvertit, ideo Gregorii fatuitatem adeo commendavit. Sed sua excellentia dicit et unum aliud, scilicet quod continuum non est de essentia lineae et diffinitio eius, quae est longitudo sine latitudine, est data a posteriori. Quia dicit sua excellentia, quod possum lineam concipere absque eo, quod longitudinem concipiam; forte quia ista materia non est pure naturalis, sed est mixta cum materia mathematica. Ideo non intense in hac

mei praeceptoris non animadvertit, ideo Gregorii fatuitatem adeo commendavit. Sed sua excellentia dicit et unum aliud, scilicet quod continuum non est de essentia lineae et diffinitio eius, quae est longitudo sine latitudine, est data a posteriori. Quia dicit sua excellentia, quod possum lineam concipere absque eo, quod longitudinem concipiam; forte quia ista materia non est pure naturalis, sed est mixta cum materia mathematica. Ideo non intense in hac materia speculatus est. Tamen meus intellectus non capit lineam posse concipere absque eo, quod magnitudo vel longitudo

est data a posteriori. Quia dicit sua excellentia, quod possum lineam concipere absque eo, quod longitudinem concipiam; forte quia ista materia non est pure naturalis, sed est mixta cum materia mathematica. Ideo non intense in hac materia speculatus est. Tamen meus intellectus non capit lineam posse concipere absque eo, quod magnitudo vel longitudo concipiatur et quod magnitudo non sit de quiditate lineae. Imo ratione probatur sic; nulla passio vel posterius praedicatur de subiecto in abstracto. Sed longitudo praedicatur de linea in abstracto, ut linea est longitudo sine

concipiam; forte quia ista materia non est pure naturalis, sed est mixta cum materia mathematica. Ideo non intense in hac materia speculatus est. Tamen meus intellectus non capit lineam posse concipere absque eo, quod magnitudo vel longitudo concipiatur et quod magnitudo non sit de quiditate lineae. Imo ratione probatur sic; nulla passio vel posterius praedicatur de subiecto in abstracto. Sed longitudo praedicatur de linea in abstracto, ut linea est longitudo sine latitudine, ergo longitudo non est passio vel posterius, ut homo non est risibilitas, licet sit risibilis. Quare

speculatus est. Tamen meus intellectus non capit lineam posse concipere absque eo, quod magnitudo vel longitudo concipiatur et quod magnitudo non sit de quiditate lineae. Imo ratione probatur sic; nulla passio vel posterius praedicatur de subiecto in abstracto. Sed longitudo praedicatur de linea in abstracto, ut linea est longitudo sine latitudine, ergo longitudo non est passio vel posterius, ut homo non est risibilitas, licet sit risibilis. Quare diffinitio ista data est a priori et per essentialia. Modo probo et secundum, scilicet quod non potest concipi linea absque eo, quod

meus intellectus non capit lineam posse concipere absque eo, quod magnitudo vel longitudo concipiatur et quod magnitudo non sit de quiditate lineae. Imo ratione probatur sic; nulla passio vel posterius praedicatur de subiecto in abstracto. Sed longitudo praedicatur de linea in abstracto, ut linea est longitudo sine latitudine, ergo longitudo non est passio vel posterius, ut homo non est risibilitas, licet sit risibilis. Quare diffinitio ista data est a priori et per essentialia. Modo probo et secundum, scilicet quod non potest concipi linea absque eo, quod longitudo concipiatur.

praedicatur de linea in abstracto, ut linea est longitudo sine latitudine, ergo longitudo non est passio vel posterius, ut homo non est risibilitas, licet sit risibilis. Quare diffinitio ista data est a priori et per essentialia. Modo probo et secundum, scilicet quod non potest concipi linea absque eo, quod longitudo concipiatur. Arguo sic: quandocumque concipiuntur duo puncta distincta continuata ipso medio, de necessitate concipitur et ipsa longitudo. Sed quandocumque concipitur linea, concipiuntur duo puncta continuata medio. Ergo quandocumque concipitur linea, concipitur

data est a priori et per essentialia. Modo probo et secundum, scilicet quod non potest concipi linea absque eo, quod longitudo concipiatur. Arguo sic: quandocumque concipiuntur duo puncta distincta continuata ipso medio, de necessitate concipitur et ipsa longitudo. Sed quandocumque concipitur linea, concipiuntur duo puncta continuata medio. Ergo quandocumque concipitur linea, concipitur longitudo. Quia non est aliud linea, nisi medium inter duo puncta. Quae nihil aliud est, quam ipsa longitudo, ergo etc.

potest concipi linea absque eo, quod longitudo concipiatur. Arguo sic: quandocumque concipiuntur duo puncta distincta continuata ipso medio, de necessitate concipitur et ipsa longitudo. Sed quandocumque concipitur linea, concipiuntur duo puncta continuata medio. Ergo quandocumque concipitur linea, concipitur longitudo. Quia non est aliud linea, nisi medium inter duo puncta. Quae nihil aliud est, quam ipsa longitudo, ergo etc. De generibus angulorum: Capitulum

concipiatur. Arguo sic: quandocumque concipiuntur duo puncta distincta continuata ipso medio, de necessitate concipitur et ipsa longitudo. Sed quandocumque concipitur linea, concipiuntur duo puncta continuata medio. Ergo quandocumque concipitur linea, concipitur longitudo. Quia non est aliud linea, nisi medium inter duo puncta. Quae nihil aliud est, quam ipsa longitudo, ergo etc. De generibus angulorum: Capitulum quartum Cum duo genera angulorum sint:

angulorum infra pulchre disputabimus, cum de figuris et corporibus sphaericis sermonem faciemus, quia hic non est locus proprius, nisi de planis. Planus itaque angulus (qui est genus ad omnia genera angulorum et omnes ipsorum species) sic potest diffiniri. Planus angulus est duarum linearum in plano alterna conclusio, non indirectum, sed magnitudinem continens. Notandum primo, quod in his angulis est analogia physica et non univocatio logica. Quia attenditur in illis magis perfectum et minus perfectum. Quia per prius dicitur de recto, tamquam de perfectissimo, quia est

physica et non univocatio logica. Quia attenditur in illis magis perfectum et minus perfectum. Quia per prius dicitur de recto, tamquam de perfectissimo, quia est mensura ad omnes alios, ut supra probatum est. Angulus est illa superficies intrinseca immediate contenta a contactu duarum linearum. Quae si fuerint perpendiculares adinvicem, erit angulus rectus, qui non est nisi unus. Si vero linea recta super rectam non directe, sed oblique cadit ex ea parte, ad quam magis inclinatur, erit acutus. Et a qua magis inclinatur, erit obtusus et erit maior recto, ille vero minor erit

per prius dicitur de recto, tamquam de perfectissimo, quia est mensura ad omnes alios, ut supra probatum est. Angulus est illa superficies intrinseca immediate contenta a contactu duarum linearum. Quae si fuerint perpendiculares adinvicem, erit angulus rectus, qui non est nisi unus. Si vero linea recta super rectam non directe, sed oblique cadit ex ea parte, ad quam magis inclinatur, erit acutus. Et a qua magis inclinatur, erit obtusus et erit maior recto, ille vero minor erit recto. Ex quo patet, quod quilibet angulus claudit aliquotam magnitudinem et cum omnis magnitudo sit

est huiuscemodi, ergo. Discursus bonus, cum maior et minor patet per Euclidem propositione 16. 3. Elementorum. Pro solutione notandum est, quod angulus contingentiae est ex applicatione lineae rectae super peripheriam circuli causans angulum rectum cum diametro circuli. Et ille angulus extrinsecus a circulo dicitur angulus contingentiae et intrinsecus dicitur angulus semicirculi. Angulus

et intrinsecus dicitur angulus semicirculi. Angulus autem contingentiae est minimus inter acutos. Et ille semicirculi est maximus inter acutos, qui duo anguli simul iuncti constituunt unum angulum rectum. Secundo est notandum, quod illa linea applicata circulo tangit ipsum per punctum tantum, et illud sit a. Dico, quod nulla alia linea tanget a. et si tanget a., illa linea fiet una linea cum priori linea, quia tota cadit super totam, nec divisibiles secundum latitudinem.

contingentiae est minimus inter acutos. Et ille semicirculi est maximus inter acutos, qui duo anguli simul iuncti constituunt unum angulum rectum. Secundo est notandum, quod illa linea applicata circulo tangit ipsum per punctum tantum, et illud sit a. Dico, quod nulla alia linea tanget a. et si tanget a., illa linea fiet una linea cum priori linea, quia tota cadit super totam, nec divisibiles secundum latitudinem. Additum indivisibili faciet maius et ratio est iam assignata, quia si plures lineae ex eadem parte

Et ille semicirculi est maximus inter acutos, qui duo anguli simul iuncti constituunt unum angulum rectum. Secundo est notandum, quod illa linea applicata circulo tangit ipsum per punctum tantum, et illud sit a. Dico, quod nulla alia linea tanget a. et si tanget a., illa linea fiet una linea cum priori linea, quia tota cadit super totam, nec divisibiles secundum latitudinem. Additum indivisibili faciet maius et ratio est iam assignata, quia si plures lineae ex eadem parte possent duci ad idem punctum, tunc

semicirculi est maximus inter acutos, qui duo anguli simul iuncti constituunt unum angulum rectum. Secundo est notandum, quod illa linea applicata circulo tangit ipsum per punctum tantum, et illud sit a. Dico, quod nulla alia linea tanget a. et si tanget a., illa linea fiet una linea cum priori linea, quia tota cadit super totam, nec divisibiles secundum latitudinem. Additum indivisibili faciet maius et ratio est iam assignata, quia si plures lineae ex eadem parte possent duci ad idem punctum, tunc una linea non

est maximus inter acutos, qui duo anguli simul iuncti constituunt unum angulum rectum. Secundo est notandum, quod illa linea applicata circulo tangit ipsum per punctum tantum, et illud sit a. Dico, quod nulla alia linea tanget a. et si tanget a., illa linea fiet una linea cum priori linea, quia tota cadit super totam, nec divisibiles secundum latitudinem. Additum indivisibili faciet maius et ratio est iam assignata, quia si plures lineae ex eadem parte possent duci ad idem punctum, tunc una linea non tangeret circulum

quod nulla alia linea tanget a. et si tanget a., illa linea fiet una linea cum priori linea, quia tota cadit super totam, nec divisibiles secundum latitudinem. Additum indivisibili faciet maius et ratio est iam assignata, quia si plures lineae ex eadem parte possent duci ad idem punctum, tunc una linea non tangeret circulum per punctum, quod est contra dignitatem mathematicam, vel quod tale punctum esset divisibile, quod est contra diffinitionem puncti. Tunc suppositis istis dico, quod angulus aliquis dividi dicitur, quando

fiet una linea cum priori linea, quia tota cadit super totam, nec divisibiles secundum latitudinem. Additum indivisibili faciet maius et ratio est iam assignata, quia si plures lineae ex eadem parte possent duci ad idem punctum, tunc una linea non tangeret circulum per punctum, quod est contra dignitatem mathematicam, vel quod tale punctum esset divisibile, quod est contra diffinitionem puncti. Tunc suppositis istis dico, quod angulus aliquis dividi dicitur, quando linea praecise ducitur ad punctum contactus duarum linearum

lineae ex eadem parte possent duci ad idem punctum, tunc una linea non tangeret circulum per punctum, quod est contra dignitatem mathematicam, vel quod tale punctum esset divisibile, quod est contra diffinitionem puncti. Tunc suppositis istis dico, quod angulus aliquis dividi dicitur, quando linea praecise ducitur ad punctum contactus duarum linearum causantes angulum illum, qui est dividendus. Sed in angulo contingentiae est impossibilis talis casus lineae, ergo angulus contingentiae dividi non potest. Quare nego consequentiam argumenti, scilicet angulus contingentiae non

tunc una linea non tangeret circulum per punctum, quod est contra dignitatem mathematicam, vel quod tale punctum esset divisibile, quod est contra diffinitionem puncti. Tunc suppositis istis dico, quod angulus aliquis dividi dicitur, quando linea praecise ducitur ad punctum contactus duarum linearum causantes angulum illum, qui est dividendus. Sed in angulo contingentiae est impossibilis talis casus lineae, ergo angulus contingentiae dividi non potest. Quare nego consequentiam argumenti, scilicet angulus contingentiae non dividitur, ergo non quantus. Ad formam argumenti dicitur,

esset divisibile, quod est contra diffinitionem puncti. Tunc suppositis istis dico, quod angulus aliquis dividi dicitur, quando linea praecise ducitur ad punctum contactus duarum linearum causantes angulum illum, qui est dividendus. Sed in angulo contingentiae est impossibilis talis casus lineae, ergo angulus contingentiae dividi non potest. Quare nego consequentiam argumenti, scilicet angulus contingentiae non dividitur, ergo non quantus. Ad formam argumenti dicitur, quod illud non est quantum, quod per se dividi non potest, non tamen, si per accidens divisibile non sit, ut

quod illud non est quantum, quod per se dividi non potest, non tamen, si per accidens divisibile non sit, ut in angulo contingentiae. Qui quamvis sit quantus, non tamen est divisibilis, quia circumferentia vel peripheria impedit casum lineae praecise ad punctum contactus lineae cum ipso circulo. Tamen in angulis acutis rectilineis secus est, quia quilibet est divisibilis in infinitum, qui in his non est impedimentum peripheriae sicut in angulo contingentiae.

per se dividi non potest, non tamen, si per accidens divisibile non sit, ut in angulo contingentiae. Qui quamvis sit quantus, non tamen est divisibilis, quia circumferentia vel peripheria impedit casum lineae praecise ad punctum contactus lineae cum ipso circulo. Tamen in angulis acutis rectilineis secus est, quia quilibet est divisibilis in infinitum, qui in his non est impedimentum peripheriae sicut in angulo contingentiae.

sicut in angulo contingentiae. De generibus figurarum: Capitulum quintum Superficies, figura, triangulus, isosceles. Ita se habent per lineam praedicamentalem, quia sunt genus et genus subalternum, species et individuum. Superficies sic diffinitur: superficies plana est extensio plana linea vel lineis terminata. Dicitur plana ad differentiam superficiei sphaericae. Ex qua diffinitione colligitur, quod duae

figurarum: Capitulum quintum Superficies, figura, triangulus, isosceles. Ita se habent per lineam praedicamentalem, quia sunt genus et genus subalternum, species et individuum. Superficies sic diffinitur: superficies plana est extensio plana linea vel lineis terminata. Dicitur plana ad differentiam superficiei sphaericae. Ex qua diffinitione colligitur, quod duae lineae rectae non claudunt superficiem, sed ad minus tres vel una circularis. Est etiam notandum, quod triangulus vel

Capitulum quintum Superficies, figura, triangulus, isosceles. Ita se habent per lineam praedicamentalem, quia sunt genus et genus subalternum, species et individuum. Superficies sic diffinitur: superficies plana est extensio plana linea vel lineis terminata. Dicitur plana ad differentiam superficiei sphaericae. Ex qua diffinitione colligitur, quod duae lineae rectae non claudunt superficiem, sed ad minus tres vel una circularis. Est etiam notandum, quod triangulus vel circulus

per lineam praedicamentalem, quia sunt genus et genus subalternum, species et individuum. Superficies sic diffinitur: superficies plana est extensio plana linea vel lineis terminata. Dicitur plana ad differentiam superficiei sphaericae. Ex qua diffinitione colligitur, quod duae lineae rectae non claudunt superficiem, sed ad minus tres vel una circularis. Est etiam notandum, quod triangulus vel circulus non sunt illae tres lineae, neque linea circularis est circulus. Sed triangulus

sphaericae. Ex qua diffinitione colligitur, quod duae lineae rectae non claudunt superficiem, sed ad minus tres vel una circularis. Est etiam notandum, quod triangulus vel circulus non sunt illae tres lineae, neque linea circularis est circulus. Sed triangulus et circulus est illa superficies contenta et clausa illis tribus lineis et circulus illa continentia a peripheria circulari.

Ex qua diffinitione colligitur, quod duae lineae rectae non claudunt superficiem, sed ad minus tres vel una circularis. Est etiam notandum, quod triangulus vel circulus non sunt illae tres lineae, neque linea circularis est circulus. Sed triangulus et circulus est illa superficies contenta et clausa illis tribus lineis et circulus illa continentia a peripheria circulari.

tres vel una circularis. Est etiam notandum, quod triangulus vel circulus non sunt illae tres lineae, neque linea circularis est circulus. Sed triangulus et circulus est illa superficies contenta et clausa illis tribus lineis et circulus illa continentia a peripheria circulari. De circulo: Capitulum sextum Circulus est figura, in qua lineae a centro ad

contenta et clausa illis tribus lineis et circulus illa continentia a peripheria circulari. De circulo: Capitulum sextum Circulus est figura, in qua lineae a centro ad circumferentiam ductae sunt aequales. Ly figura est genus et ly centrum et circumferentia est differentia vel forma. Sed contra istam diffinitionem: unius rei est una forma intrinseca et totalis maxime ponendo formas partiales in mixto, ut Doctor subtilis et Avicenna contra

diffinitionem) unius rei: ergo mala diffinitio. Solutio: in mathematicis non sunt expectandae verae formae, sed magis termini, qui accipiuntur pro forma, ut sunt rationes cognoscendi. Quare in mathematicis non inconvenit (ut sunt termini), quod sint plures formae unius rei, sicut sunt in ipsa linea duo puncta, id est duo termini vel duae formae. Sciendum est, quod inter omnes figuras circulus est nobilior figurarum. Sicut et sphaera ipsorum corporum, quia capacissimae et in motu aptissimae, quia velocissimae primo

est ex duobus constitutus triangulis, nono Metaphysicae textu commenti 20. Quare erit quadratum prima figura composita dicens primam multitudinem, quia duos triangulos. Pentagonum vero erit in secundo ordine, quia componitur ex tribus triangulis et etiam resolvitur in tres triangulos ducendo lineam de angulo in angulum, quot modis est possibile non tamen intrinsecando lineas iam ductas per doctrinam Campani propositione 32. primi Elementorum Euclidis. Modo dubitatur contra Euclidis modum procedendi. Videtur enim quod est insufficiens, cum mathematicalia sint

erit quadratum prima figura composita dicens primam multitudinem, quia duos triangulos. Pentagonum vero erit in secundo ordine, quia componitur ex tribus triangulis et etiam resolvitur in tres triangulos ducendo lineam de angulo in angulum, quot modis est possibile non tamen intrinsecando lineas iam ductas per doctrinam Campani propositione 32. primi Elementorum Euclidis. Modo dubitatur contra Euclidis modum procedendi. Videtur enim quod est insufficiens, cum mathematicalia sint in triplici differentia, quaedam enim habent unam dimensionem, ut linea;

lineas iam ductas per doctrinam Campani propositione 32. primi Elementorum Euclidis. Modo dubitatur contra Euclidis modum procedendi. Videtur enim quod est insufficiens, cum mathematicalia sint in triplici differentia, quaedam enim habent unam dimensionem, ut linea; quaedam duas, ut superficies: quaedam tres, ut corpus. Tamen egit de prima et secunda et non de tertia. Quod est maxime de consideratione ipsius geometrae, quia considerat capacitatem, profunditatem, quae sunt dimensiones ipsius corporis. Solutio: dico, quod non est insufficiens, imo

sicut convenit tanto philosopho. Vitare enim voluit inutilem repetitionem, scilicet ne idem bis dicatur. Ideo a consideratione de corporibus modo se abstinuit, cum de ipsis pertractare sit locus proprius in xi. huius, ubi incipit a diffinitione corporis. Sed quia ad x. inclusive agit de lineis, figuris, potentia numeri et de extractione radicum, imo lineas et figuras modo diffinit et non ipsum corpus. De lineis parallelis: Capitulum nonum Lineae aequidistantes vel parallelae sunt, quae in

repetitionem, scilicet ne idem bis dicatur. Ideo a consideratione de corporibus modo se abstinuit, cum de ipsis pertractare sit locus proprius in xi. huius, ubi incipit a diffinitione corporis. Sed quia ad x. inclusive agit de lineis, figuris, potentia numeri et de extractione radicum, imo lineas et figuras modo diffinit et non ipsum corpus. De lineis parallelis: Capitulum nonum Lineae aequidistantes vel parallelae sunt, quae in eadem plana superficie collocatae atque utrimque productae in

proprius in xi. huius, ubi incipit a diffinitione corporis. Sed quia ad x. inclusive agit de lineis, figuris, potentia numeri et de extractione radicum, imo lineas et figuras modo diffinit et non ipsum corpus. De lineis parallelis: Capitulum nonum Lineae aequidistantes vel parallelae sunt, quae in eadem plana superficie collocatae atque utrimque productae in neutra parte concurrunt. Ista diffinitio est sufficienter data et habet tres differentias, per quas excluduntur omnes instantiae.

corporis. Sed quia ad x. inclusive agit de lineis, figuris, potentia numeri et de extractione radicum, imo lineas et figuras modo diffinit et non ipsum corpus. De lineis parallelis: Capitulum nonum Lineae aequidistantes vel parallelae sunt, quae in eadem plana superficie collocatae atque utrimque productae in neutra parte concurrunt. Ista diffinitio est sufficienter data et habet tres differentias, per quas excluduntur omnes instantiae. Quarum prima est, quod sint in eadem superficie

coram illustrissimo Duce Florentiae disputasse et haec eadem erat una de meis conclusionibus in disputationibus publicis, quas anno praeterito habui in alma Academia Patavina. Nec tamen usque in hodiernum habui solutionem. Imaginatus enim sum unum modum, in quo possum ducere duas lineas rectas super eandem superficiem, non aequidistantes, in infinitum ducere, quae tamen numquam concurrere possent. Imaginatio enim mea talis est.