Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: IntrInsEc.* Your search found 77 occurrences
Occurrences 1-77:1. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section] illos celeberrimus habebatur, diuina ultio patuit super eos. Nam Veneti tunc de ratibus egressi cateruatim in ciuitatem irruerunt, quam in momento captam et aliquamdiu hospitatam in recessu totam in solitudinem redegerunt. Dirruerunt enim omnes muros eius et turres per circuitum et uniuersas domos intrinsecus, nil nisi solas ecclesias relinquentes. Inde autem recedens omnis illa classium multitudo perrexit Constantinopolim et cepit eam.
2. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section] se exhibiturum, nam prefatus rex, ut diximus, intendebat omnia castra ipsorum suo imperio uelle supponere, tamen in aliis finibus ablatis proposuit restituere maiora. Et recesso inde nuntio, uenit ad partes Tnini narans eisdem, per quos fuerat destinatus, regis responsiuam. Quamuis intrinsecus merentes, sed extrinsecus letati sunt. Intelligens hec prenominatus banus, mouit militiam et inde secessit; pergebat Panoniam. Sed cum idem rex ipsa castra tradita per sui libitum uolebat gubernare, dicti exeniatores uoluntatem mutarunt et in sponsione facta nullatenus
3. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 31 | Paragraph | SubSect | Section] properauerunt. Intelligunt fideles Iadertini vulgaria perueridicas relationes Vngaros spreuisse et recusasse illos nec eos velle a tanto liberare discrimine et tam grandia suscepisse dispendia parata pro ipsa militia. Quamuis grauibus doloribus intrinsecus passi fuerint, nihilominus adhuc fiduciam spemque infallibilem in ipso rege intrinsecus retinentes, eo quod ipsis dictus rex affirmauerat eos non relinquere, sed, si neccesse fuerit, solus personaliter in eorum suffragium vere futurus et cum sua potentia accelerabit.
4. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 31 | Paragraph | SubSect | Section] Vngaros spreuisse et recusasse illos nec eos velle a tanto liberare discrimine et tam grandia suscepisse dispendia parata pro ipsa militia. Quamuis grauibus doloribus intrinsecus passi fuerint, nihilominus adhuc fiduciam spemque infallibilem in ipso rege intrinsecus retinentes, eo quod ipsis dictus rex affirmauerat eos non relinquere, sed, si neccesse fuerit, solus personaliter in eorum suffragium vere futurus et cum sua potentia accelerabit. Clamabant Veneti voce preconia per Iadertinos eligenda velle applicare, ad quam hostes
5. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 56 | Paragraph | SubSect | Section] Quorum aliqui murum fodebant, aliqui spicula balistarum tam monospedis, quam duobus et giraculorum, arcuum et spingardarum ac aliarum specierum bellicorum armorum in hostes prosiliebant et aliqui lare ianuas cunctas, que erant intrinsecus cementato muro suffulto, cremare frequentabant. Et in tantum pontes magnarum classium et aliquorum plathorum penes littus versus męnia se adheserant, quod eorum pontes, scilicet nauium, altitudinem Iadertinorum edificiorum excedebant, que erant mensure vltra passus duodecim. Quibus
6. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 59 | Paragraph | SubSect | Section] animam scilicet et corpus in breui temporis spatio dolore debebat penetrare. Quod si misericordia diuina, cui nihil occultum nihilque absconditum est, sed omnia suo conspectui nude presentantur, eis dispensasset ac eis notum fecisset amaritudinem intrinseci cordis, quam supportare debebant, potius eorum vrbem derelinquerent quam ad tales deuenire conditiones, sicut in sequentibus, Saluatoris gratia oppitulante, sumus dispositi si non integraliter, adminus particulam pertractare. Idem Iadertini pro rei veritate
7. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 79 | Paragraph | SubSect | Section]
8. Pavlović, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 31 | Paragraph | SubSect | Section] ser Thomam Iurich in Brach, ser Damianum Nursiae quo vult, et hoc sine praefixo tempore ad nostri beneplacitum.
ac ser Stipe Petri Zegis, nobilis civis traguriensis, qui eodem die intraverunt cum multis equitibus Chroatorum, videlicet Cetinae, Clissii et aliis Dalmatis, videlicet Sibenicensibus, inter quos fuerunt ser Ioannes Miscich, ser Georgius Draganich et ser Stephanus Cicchini fuerunt per Spalatenses intrinsecos interfecti et similiter nonnuli Chroatorum, videlicet Cetinensium, quorum cadavera iacuerunt in platea dictae civitatis Spaleti per duos dies et ultra.
1401.
coactus ad caudam equi usque furcas et inde suspensus ad furcas prope Iadram.
XXVII.
Item Marci II.
Euichitę opinantur monacbis non licere sustentandę uitę causa
aliquid operari atque ita se ipsos profiteri, ut omnino ab operibus uacent. Matthei VI.
Heretici in uestimentis ouium, intrinsecus lupi rapaces. Item spinę et tribuli. Mathei
VII.
Idem sunt zizania, quę apparent, cum creuerit herba, et tunc colliguntur ad comburendum
XIII.
Heresis est fermentum quod corrumpit totam massam XVI.
Idem dicti
cum paulo ante dicerent se cum illo mori uelle XXVI.
Hypocrita. Herodes dicit se adoraturum Iesum et perdere cogitat, aliud habens in ore, aliud in corde II. Si oculus tuus nequam fuerit etc. VI. Attendite a falsis prophetis qui ueniunt ad uos in uestimentis ouium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces. A fructibus eorum cognoscetis eos VII. Vulpes foueas habent et uolucres cęli nidos VIII. Verbum contra Spiritum Sanctum. Herodes Ioannis
necem dolet palam, intra se lętatur XIIII. / Pharisei Dominum palam laudant, occulte
82 .
Qualiter accipienda illa sufflatio, qua homo factus est in animam uiuentem et illa
quando Dominus dixit: Accipite Spititum Sanctum. Spirit us Patris et Filii est. Pneuma 98 .
Spiritus Sanctus operatur intrinsecus 109 .
65 .
In pseudoprophetas 100 .
Diuinatio nunquam in bonam partem accipitur 101 .
Vnde obscuri sunt prophetę 114, 118 .
Prophetiam intrinsecus fieri 123 .
Prop hetę gestis uaticinati 172 .
Habitus prophetarum 174 .
Montanus dixit prophetas in extasi locutos 188 .
ex necessitate naturae de quibus
est tantum scientia; quia scientia est de illis quae sunt per
se et quae aliter se habere non possunt. Accidit enim substantiae
lapideae, quod nominetur lapis: quia Graece non
sic nominatur. Non tamen eidem accidit gravitas vel mobilitas,
quae est sua forma intrinseca vel propria passio,
quae aliter se habere non potest. Unde sacra philosophia
et inviolabilis astrologia nuda est, quia nuda et una est
veritas et non indiget adminiculis vel aliqua fucatione
verborum, sed nuda et simplici narratione verorum. Quapropter eius
De puncto: Capitulum secundum
Punctum est cuius pars nulla est, id est quod non patitur divisionem. Unde puncta sunt fines vel termini lineae
finitae et terminatae et cadunt in eius diffinitione formali.
Sed contra, omnis forma intrinseca dicit substantiam
rei ad differentiam formae accidentalis, quae est extrinseca.
Solutio: negatur maior: quia bene verum est, quod omnis
forma intrinseca dicit quiditatem: non tamen essentiam
neque substantiam per Philosophum primo Topicorum
capitulo 8. dicentem, quod in omni
termini lineae
finitae et terminatae et cadunt in eius diffinitione formali.
Sed contra, omnis forma intrinseca dicit substantiam
rei ad differentiam formae accidentalis, quae est extrinseca.
Solutio: negatur maior: quia bene verum est, quod omnis
forma intrinseca dicit quiditatem: non tamen essentiam
neque substantiam per Philosophum primo Topicorum
capitulo 8. dicentem, quod in omni praedicamento est
reperire quid, unde quiditas et id, cuius est quiditas, differunt.
Hoc Averroes expresse 7. Metaphysicae commento
34, idem commento 92. primo
Philosophi, quod tota
quiditas est a sola forma, essentia vero est ipsius compositi
ex materia et forma. Quare maiorem negatam sic
declaro: cum omnia mathematicalia, etiam ipsum corpus,
sint de praedicamento quantitatis, nulla forma ipsorum
intrinseca erit substantia. Sed solum formae intrinsecae
repositae in praedicamento substantiae dicunt substantiam:
ut anima per Philosophum secundo De anima. Pars
enim substantiae est substantia, sed forma intrinseca,
puta hominis vel lapidis est pars substantiae, ergo est
substantia.
essentia vero est ipsius compositi
ex materia et forma. Quare maiorem negatam sic
declaro: cum omnia mathematicalia, etiam ipsum corpus,
sint de praedicamento quantitatis, nulla forma ipsorum
intrinseca erit substantia. Sed solum formae intrinsecae
repositae in praedicamento substantiae dicunt substantiam:
ut anima per Philosophum secundo De anima. Pars
enim substantiae est substantia, sed forma intrinseca,
puta hominis vel lapidis est pars substantiae, ergo est
substantia. Aliorum
quantitatis, nulla forma ipsorum
intrinseca erit substantia. Sed solum formae intrinsecae
repositae in praedicamento substantiae dicunt substantiam:
ut anima per Philosophum secundo De anima. Pars
enim substantiae est substantia, sed forma intrinseca,
puta hominis vel lapidis est pars substantiae, ergo est
substantia. Aliorum autem praedicamentorum formae
erunt quiditates. Secundo arguitur contra diffinitionem
iam datam, scilicet quod punctus est, cuius pars nulla est.
Ista
et abstrahentium non est mendacium secundo
Physicorum. Unde ex ipsa solutione colligitur, quod scientia
mathematica distinguitur a naturali et a metaphysica
penes diversum modum considerandi, qui quidem diversus
modus considerandi est intrinsecus ad hoc, ut scientiae
inter se distinguantur. Mathematicus enim abstrahit
a materia sensibili secundum diffinitionem tantum, quia
non secundum esse. Naturalis autem utraque consideratione est in materia, divinus vero utroque modo
lineae et superficiei, quae sunt longitudines absque profunditate, quibus
diffinitionibus ipse Philosophus et omnes mathematici
utuntur in suis scientiis. Declaro modo errorem ipsorum
et causam erroris. Peccant enim per fallaciam aequivocationis, quia nesciverunt essentialia et rationes intrinsecas
et extrinsecas, penes quae distinguuntur artifices scientifici;
quia penes diversum modum considerandi, ut in
fine capituli praecedentis satis declaravi. Unde ille pauper
homo accepit lineam mathematicam, ut est in materia secundum
esse, et talis est naturalis et non mathematica,
Notandum primo,
quod in his angulis est analogia physica et non univocatio
logica. Quia attenditur in illis magis perfectum et minus
perfectum. Quia per prius dicitur de recto, tamquam de
perfectissimo, quia est mensura ad omnes alios, ut supra
probatum est. Angulus est illa superficies intrinseca immediate
contenta a contactu duarum linearum. Quae si
fuerint perpendiculares adinvicem, erit angulus rectus,
qui non est nisi unus. Si vero linea recta super rectam non
directe, sed oblique cadit ex ea parte, ad quam magis inclinatur,
erit acutus. Et a qua magis inclinatur, erit
Pro solutione notandum est, quod angulus contingentiae
est ex applicatione lineae rectae super peripheriam circuli
causans angulum rectum cum diametro circuli. Et ille angulus
extrinsecus a circulo dicitur angulus contingentiae
et intrinsecus dicitur angulus semicirculi. Angulus
autem contingentiae est minimus inter acutos. Et ille
semicirculi est maximus inter acutos, qui duo anguli simul
iuncti constituunt unum angulum rectum. Secundo est
notandum, quod illa linea
De circulo: Capitulum sextum
Circulus est figura, in qua lineae a centro ad circumferentiam ductae sunt aequales. Ly figura est genus et ly
centrum et circumferentia est differentia vel forma. Sed
contra istam diffinitionem: unius rei est una forma intrinseca
et totalis maxime ponendo formas partiales in mixto,
ut Doctor subtilis et Avicenna contra divum Thomam. Sed
centrum et circumferentia sunt duae formae (per hanc
diffinitionem) unius rei: ergo mala diffinitio. Solutio: in
mathematicis non sunt expectandae verae formae, sed
magis
commenti 20. Quare erit quadratum prima figura composita dicens primam multitudinem, quia duos
triangulos. Pentagonum vero erit in secundo ordine, quia
componitur ex tribus triangulis et etiam resolvitur in tres
triangulos ducendo lineam de angulo in angulum, quot
modis est possibile non tamen intrinsecando lineas iam
ductas per doctrinam Campani propositione 32. primi
Elementorum Euclidis. Modo dubitatur contra Euclidis modum
procedendi. Videtur enim quod est insufficiens, cum
mathematicalia sint in triplici differentia, quaedam enim
habent unam dimensionem,
ad praxim
reducimus per doctrinam ipsius Geber. Per hanc enim solam rationem omnium visibilium quilibet reddere potest:
sive ab arte, sive a natura sint, bene maleve operata sunt,
quia naturam sicut et artem ipsam errare contingit secundo
Physicorum. Naturam ex peccato alicuius principii
intrinseci, artem vero ex defectu ipsius artificis male speculantis
vel speculationis artem in actum exercitum et in
ipsam operationem male reducentis. Quantum spectat ad
primam partem, Euclides doctrinaliter procedens summa
brevitate summaque arte, latenti tamen, hanc mirabilem
scientiam
sunt nobis notae causae quam effectus,
et hoc est proprium ipsis mathematicis, in quibus causae
sunt prius notae nobis et naturae, quam ipsi effectus. Puta
quod triangulus habet tres angulos aequales duobus
rectis, quam quod eiusdem trianguli angulus extrinsecus
aequivalet duobus angulis intrinsecis sibi oppositis (ut in
primo Euclidis). In quam quidem speculationem, artem
et modum procedendi ipsius Euclidis video certe multos
errare. Imo Simplicius in suis praedicamentis vera dixit,
scilicet Aristotelem, quamvis in naturalibus fuerit regula in
natura, in mathematicis parum
mortiferos morsus non timet, qui non solum simplicitatem columbarum habet,
sed etiam serpentis prudentiam. Vis ergo esse a periculo tutus, simplex esto in credendo,
prudens in cauendo, dicente Domino: Attendite a falsis prophetis, qui ueniunt ad uos in
uestimentis ouium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces. A fructibus eorum cognoscetis
eos.
DE SPE IN DEO HABENDA Parabola V
Quidam nauis gubernator, cum in medio mari deprehensus procellarum uim ferre nequiret
discissis
coram Ioram aduersus alteram exclamauit, quod, cum inter se
conuenissent, ut filios comederent, suo iam comesto illa subtraxerit eum,
qui ipsius erat. Ioram dolore affectus scidit uestimenta sua et apparuit
cilicium ad carnem intrinsecus. Mox dolore in furorem uerso misit
satellites, qui Heliseum interficerent. Ille in spiritu rem intelligens
clauso domus ostio necem euasit. Poenituit Ioramum propositi sui in Heliseum
et ab
ignoraret
elemento abluatur homo, inuisibiliter tamen Spiritum Sanctum recipit, tametsi
ipsum e cęlo uenire non dubitet. Omne enim donum perfectum desursum est, descendens a
Patre luminum. Nescimus tamen, quomodo ille Spiritus intrinsecus in anima operatur,
qua ratione illam emaculet, emundet, illuminet, moueat, dirigat, nisi quoties a malo
desistimus et ad bene agendum inclinamur, Spiritus Sancti ope atque uirtute credimus nos
adiuuari. De occulta autem eius operatione beatus quoque Iob dicebat:
totum est lapide
constratum, tractusque habet aquae immittendae ad loca certa, quae immititur ad
abluendum sanguinem hostiarum: quia in solemnibus festis multa millia iumentorum
offeruntur. Aquae vero confluxus nunquam deficit: et quia fons intrinsecus magnus
naturalem, et eam perennem scaturiginem habet, et quia subtus terram sunt mira et
inenarrabili arte aquarum receptacula, confecta per quinque stadia, quemadmodum
apparebat undequaque circum templum, quorum singula habent fistulas infinitas,
Psal. 92. Sic et Eccl. 24 legitur, Sicut cedrus exaltata sum in Libano. Monuimus supra in voce CARDUI, de hac cedri significatione aut proprietate: deque proverbio, Carduus ambivit filiam cedri, Cedrus etiam pro cedrinis tabulis ponitur: ut 1. Reg 6, Et cedrus erat super domum intrinsecus: id est, interius cedrinis tabulis fuit convestita. Ier. 22, Nunquid regnabis, quod tu te misces cum cedro? id est, quod tu tibi extruis tam splendidam domum ex cedro. Cedrum eius nudavit, Zophon. 2: id est, interiorem cedrinam contignationem detexit.
CELEBRARE; in voce
ob pluras causas: de quibus consuetudinibus aliquid dicemus hoc loco. Primum radebantur leprosi in toto corpore, duplici de causa. Initio, accuratius explorandae leprae gratia: Levitici 13. Postea, cum convaluerant, expiationis causa. Levit. 14. Ibidem etiam docetur, quomodo domus quoque intrinsecus tum explorandi, [?: ] et mundandi gratia ob lepram debeat radi. Secundo, radebant Nazaraei suas comas certo tempore, quas consecraverant Domino: Num. 6. Talem rasionem videtur et Paulus fecisse primum in Kenchreis, Act. cap. [?: ] postea etiam
peccator immanis. In Reg. Et adducebant ad Salomonem simias et elephantos. Ursus, diabolus, aut duces saevi, In Reg. Et egressi sunt duo ursi, et comederunt eos. Cervus, Christus, vel sancti. In Psal. Sicut cervus desiderat ad fontes aquarum. Lupus, diabolus, vel haereticus. In Evang. Intrinsecus autem sunt lupi rapaces. Item in bonam partem: Beniamin lupus rapax. apostolum Paulum significans. Aper, diabolus. In Psal. Exterminabit eam aper de sylva. Tigris feminea interdum arrogantia. In lib. Iob, secundum Hebraeum: Tigris pereunt, eo quod non habuerit praedam.
qui in Domino moriuntur. Item, Mortui estis, et vita vestra abscondita est cum Christo in Deo. Cadavera, infidelium corpora. In Propheta: Et impleam vallem Iosaphat cadaveribus mortuorum. Item in aliam partem: Posuerunt cadavera servorum tuorum. Sepulchrum, corpus peccatoris, mortuam vitiis animam intrinsecus retinens. In Evang. Similes estis sepulchris dealbatis, quae a foris patent hominib. speciosa, intus vero plena sunt ossibus mortuorum.
De interiore homine. VI.
Interior homo, anima rationalis. In Apost. In interiori
expectanda indicat, quae subiungit. Gregorius 4. Moral. cap. 4.
EXPLICATIO.
Sublimia praecepta Domino in monte dicturo praemittitur: Aperiens os suum docebat. Sic enim clausa vascula quid intus habeant, ignoramus: aperto vero ore vasculorum, quid intrinsecus contineatur, agnoscimus.
Sacra scriptura in superioribus suis partibus solet breviter longe post secutura perstringere, cum studet alia enuncianda properare. Gregor. in praefat. Moral. cap 1.
EXPLICATIO.
Ut est illud, quod in
quia nec capere possunt omnes omnia, et idcirco laedi eos potius,quam iuvari, si nondum capaces, ea quae sunt profundiora cognoverint. Sed caetera quidem omnia, quorum etiam historica narratio improbabilis non est, a puero statim discunt. Eas vero scripturas, quae vili indumento literae preciosa intrinsecus contegunt Sacramenta, nulli ante vigesimum quintum annum discere, aut etiam scire committitur. Quod scilicet sit hoc velut munus quoddam propositum virtutis his, in quibus ad illud aetatis et vita probabilis, et ornatus morum, et intelligentiae capacitas apparebit: qui utique iam
aut malum narrandum est, postea demum remedium ei opponendum. Textus hoc modo habet: Finis universae carnis venit coram me, repleta est terra iniquitate a facie eorum, et ego disperdam eos cum terra. Fac tibi arcam de lignis levigatis, mansiunculas in arca facies, et bitumine linies extrinsecus et intrinsecus, et sic facies eam: Trecentorum cubitorum erit longitudo arcae, quinquaginta cubitorum latitudo, et triginta cubitorum altitudo illius. Fenestram in arca facies, et in cubito consummabis summitatem eius. Ostium aut arcae pones in latere deorsum, coenacula et tristega facies in ea. Ecce
eos cum terra. Ecce ego adducam aquas diluvii super terram, ut interficiam omnem carnem, in qua spiritus vitae est subter caelum, et universa quae in terra sunt, consumentur. Ponam vero foedus meum tecum. Fac igitur tibi arcam delignis lenigatis, mansiunculas in arca facies, et bitumine linies intrinsecus et extrinsecus, et sic facies tam: Trecentorum cubitorum erit longitudo arcae, quinquaginta cubitorum latitudo, et triginta cubitorum altitudo illius. Fenestram in arca facies, et in cubito consummabis summitatem eius. Ostium aut arcae pones in latere deorsum, caenacula et tristega
vicebanus torque donatus a Majestate.) Sua sacratissima Majestas medio comitis colonelli Adami Batthyany aureum numisma cum catena aurea, ornata Suae Majestatis icone in numismate expressa diamantibus, domino vicebano Joanni Rauch dono misit. Quod ex donantis gratia omnino preciosum, ex intrinseco autem sui valore vix 2000 superans. Hoc idem dominus vicebanus dum primo deferret, observatum est, alios dominos Croatas tulisse aegrius.
(Anni memoria.) Annus iste ut cum intenso incepit frigore, ita et cum frigore desiit. Vina
ad se venienti, et magnam bani offensam dicebat, si quispiam patrocinium causae hujus susciperet, et se illi perpetuo inimicaturum omnesque promotiones impediturum. Ladislaus nihilominus Lukauszki, quo magis tanquam fiscalis episcopi, turpe episcopi odium et passionem cognoscebat damnabatque intrinsecus, quamvis ejusdem episcopi fiscalis, et, ab illo requisitus ad impediendos advocatos caeteros, fratrem meum Christophorum clam ad se accersiri facit, eidemque praemissa detegit svadetque, ut in mei absentia et vix conscio talium, ne per contumaciam convincar, quod episcopus, Paxi et
somniatas; illud reapse fuit, quod de pace inter partes actum sit, adeoque ob commissariatum captivos bellagerentium potentiarum quivis habere voluit; fors suffragante ea etiam, ut Borussia hac ratione eliberetur a judaea pecunia, quae vilissima regis Borussiae nomine fuit introducta, ut valor intrinsecus nec tertiae esset partis, prout assumebatur. Haec pecunia habuit in castris nostris summum exitum, nam optimi aurei nostri, argentea item justi poneris moneta ad Borussos volabat; profecto immanes divitias multi Austriacorum sunt consecuti usu ac permutatione luridissimae pecuniae.
et cursu harum his annis introducto.) Ad resarciendum aulae damnum, hac moneta introductum, quam plurima excogitata ad usum fuere posita, uti primo: aureorum luidor vocatorum cusio, quod liga fl. rh. 12, crucigeris
conscriptionem exmitti multos, ut opifices omnes, molitores talesque ac similes ab omni onere. Tum observatum fuit, anni unius deperditam exstitisse contributionem, equidem anno sequente pro evoluto exsolvebatur (de quo errore alibi), considerata autem tam anni fertilitate quam statu populi intrinseco et veteribus dicae impositionibus, signanter circa annos 1696., 1697., eosque plus imponi posse judicatum, ex his itaque fundis, taxandorum videlicet de lege taxari debentium, item reductionis contributionalis oneris ad annos singulos successiva modica auctione adveniente, auctionem
iztrošeno od vlage nečitljivo .... vigent, volare vix aureum Cremnicensem valen od vlage istrišeno, nečitljivo .... de valore intrinseco. Certe in aggravium subditorum conjurasse videbatur aula, modosque omnes quaerere subditorum ruinae. Interea quia banus acceperat mandata, publicandi pro corregente imperatoris Josephi, ad finem Septembris regni congregationem Varasdinum indixit, ubi assessor tabulae judiciariae
fundatisque ejus reflexionibus deferre convenit. Quodsi id hactenus praestitum fuisset, e continuis quae superioribus
annis vigebant portoriorum mutationibus forte vix vigesima earum pars locum habuisset. Nunc
proponebantur mutationes hae per homines aut intrinsecarum Regni circumstantiarum minus
gnaros, aut subordinandi Germanicis Provinciis commercii Hungarici principiis imbutos, et
postquam eas Princeps, saepe minus recte informatus, decrevit, Consilio Locumtenentiali
tantum pro publicatione transmittebantur, quin vel
oeconomiae publicae,
opificiorum, manufacturarum, viarum,
navigationis, et vectigalis defectibus consistunt, removendis,
Deputatio suam in superioribus opinionem jam depromsit. Intrinseca ejus
impedimenta constituunt omnia illa, quae libertatem ejus quoquo modo
contingunt. Superest itaque, ut per horum etiam sublationem ultimum, quod adhuc commercio
obstat, impedimentum removeatur.
Inter haec
erigere, pro tam
nobili vitae instituto declaratur, ut hoc nec nobilitaris, nec magnatum status
honori, quidquam possit derogare.
Motiva.
Superatis praevia ratione tam extrinsecis, quam et intrinsecis
commercii impedimentis, superest ut legislatio ea etiam, quae in potestate habet,
commercii adminicula stabiliat. Haec ad concedendos Statui Mercantili
favores, et ad pecuniarium, ubi interest,
suffectura 32 millionum summa
conflari possit. Detracto enim, quod creditoribus dependi deberet, interusurio, et sumtibus
administrationis ad 100 000 computatis juxta ejus calculum resultaret adhuc annue unus
millio et 100 000 florenorum.
Caeterum ipsam intrinsecam fundi hujus manipulationem non definit; insinuat tantum, quod e
cassa hac capitalia erga 5 pro 100 et sufficientem securitatem elocari, sicque in
interusurio 3 1/2 pro 100 lucrum fieri possit. Neque id determinat, an schedae illae
bancales sine,
consistit et tamen, quia harum repraesentantes non nisi cum limitato eiusmodi mandatariatu
exmittuntur eaque de causa in singulo proposito superius casu novas a committentibus suis
accipere debent inviationes, deliberationes comitiorum illorum adeo lentae sunt ut id pro
intrinseco constitutionis Hollandicae vitio merito exponatur, et reipsa respublica tristes
morae huius effectus iam saepius experta sit.
ad executivam potius quam legislativam potestatem
pertinere videtur.
sola interiacet, Moravia Borussus ex tertia partibus? Sane
eotum nec quidem nonaginta tria millia sustinendo in tot partibus impetui
sufficient, adeoque dignum providentia tam illustris Regni consilium foret eo
suos dirigere conatus, ut intrinseca saecuritati in eum quoque eventum
prospiciatur.
Porro ubi status eo spectare videntur, ut illa, quae ex contributione Hungarica
alitur regulata militia, ut et confiniarius miles adversus, alios Hungariae non
prospiciatur.
Porro ubi status eo spectare videntur, ut illa, quae ex contributione Hungarica
alitur regulata militia, ut et confiniarius miles adversus, alios Hungariae non
conterminos hostes non educatur, verum pro intrinseca tantum Hungariae
securitate intra fines Regni semper contineatur, meminisse eos oportet, id ipsam
systematis gubernii plures complectentis provincias unitatem non admittere;
cuius modi systematis unitati iam tum se Hungari
populus attributa sibi per constitutionem legislativae potestatis parte sensim exuatur,
de certis objectis peculiariter provideri debet.
relinquatur.
majorem certe securitatem procurat.
pluresque alii ipsam
primam artefacti sui materiam Domi leviori habent, et tamen elaborata sua
plerumque Cariori aestimant, quam Viennenses. Est itaque aliquod seu in
Spiritu Opificum Hungaricorum, seu in Ceharum Instituto intrinsecum vitium,
cui nec illa Legis Sanctione ne Opificibus fundos Oeconomicos emere liceat,
nec illa Administrationis Publicae provisione ut Singulis Ceharum
Congressibus Magistratualis Persona intersit, adhuc satis
Ipse ille, quem exhibuimus actualis earum Status
tantis, quas Administratio Publica in earum Incrementum per medium id
Saeculum impendit, curis minus respondere videtur.
Intrinsecae Lenti in Hungaria Fabricarum Progressus causae:
Verum erectae iam Fabricae, si per Nobiles excitatae fuerant, internis
manipulationis vitiis; si professionistae eas susceperunt, deffectu
vitiis; si professionistae eas susceperunt, deffectu
necessarii, ad sustinendas praeliminares expensas, fundi, collabi
debuerant. Universim autem Lenti adeo Fabricarum in Hungaria progressus
aliae sunt intrinsecae aliae exstrinsecae
causae.
Quod primas attinet: tritum est illud adagium, quod Industriae mater sit
necessitas. Haec eos Populos, quibus ingratum, quod
procuravit, cum
novo adhuc in Regno tali fabricarum obiecto administratio publica nullam
quoad Fabricas Politiam defixerit, Tyrones, et Sodales saepe admodum
intempestive heros suos deserere solent. Et hae sunt intrinsecae causae,
quae sicut in omni tantisper fertiliori, et mediocriter Populosa
Provincia, ita etiam in Hungaria Fabricarum progressum morabantur. 4
rivalitatem Germanicarum Provinciarum Fabricarum, et
Vectigal Tricesimale revocantur.
Quod primum attinet: etiamsi omnes illae, quae praemissae sunt,
intrinsecae causae absint, principio tamen dum quaedam
Fabrica exurgit, graves quos requirit sumptus, multis eam
Difficultatibus obiiciunt. Necessariorum enim Aedificiorum
Constructio, et
insuper rivalitas invadat: si meliores novelli Sodales avocet, si
emptores sparsa de imperfectione artefactorum eius sinistra opinione
avertat, si denique quod effroenis passio quandoque suggerere solet,
minus intrinseco valore pretium propriis mercibus pro aliquo tempore
statuat tantum ut novellum qui damnum hoc sustinere non potest
Fabricantem in ruinam agat.
Iam vero sicut se habet novella erga veterem
merito haberi possunt, reliqui, qui in hos influunt
fluvii, qua parte seu ratibus seu navigiis patent, pro collateralibus
censeri debent.
Primus Capitalis Navigationis Canalis Danubius. Eius intrinseca
Impedimenta
Danubius inter praecipitem et lentum Cursum medium tenet, et ideo
commodiorem prae aliis Hungariae fluviis Canalem praebet, habet tamen
diversa adhuc
collocata in Littoribus Aedificia attractionem impediunt.
Universim sicut Danubius Hungariae fluviorum maximus est, ita etiam
navigatio in eodem cum ventis et fluctibus plurimum debet colluctari. Et
haec sunt intrinseca Navigationis Danubianae impedimenta,
quibus antequam generalis Scopo huic Conformanda Mappa
ellaboretur, ordinatum remedium adferri non potest; neque enim vel id,
qui rami obstrui? Qui
Proiectatur Canalis iuxta Danubium Baja usque Haraszty.
Artificiales, qui hactenus proiectabantur Canales ad Sequentes fermê
recidunt, Hydraula Balla ut recensita Superuis intrinseca
Navigationis Danubianae Zemlino usque Földavar Impedimenta sufferantur,
proponit ut inchoatus iam et illic dicit ab Oppido Baja Canalis per
Akaszto-Fülöp, Szabad Szálas, Hun-Sz. Mikloss,
Cum aliis exoticis Provinciis adeo exigua Communicatio Hungariae intercedit,
ut Articulos in- et eductionis specifice designare operae pretium haud
videatur.
§.87. Intrinsecus Commercii Status et Billanx Commercii Hungarici.
Ipse intrinsecus Commercii Status vel ex his quae iam dicta sunt, facile
colligi potest: nimirum Systema vigentis hactenus Vectigalis Scopum ad quem
dirigebatur
ut Articulos in- et eductionis specifice designare operae pretium haud
videatur.
§.87. Intrinsecus Commercii Status et Billanx Commercii Hungarici.
Ipse intrinsecus Commercii Status vel ex his quae iam dicta sunt, facile
colligi potest: nimirum Systema vigentis hactenus Vectigalis Scopum ad quem
dirigebatur reipsa attigit, nempe ne Fabricae in Hungaria exurgant, et ut
melius disponendam fuisse, ut taceam unum alterumque prosodicum
Anonymus (floruit 1346-1353) [1346], Obsidio Iadrensis, versio electronica (), Verborum 22573, Ed. Veljko Gortan; Branimir Glavičić; Vladimir Vratović [genre: prosa oratio – historia] [word count] [anonymusobsidioiadrensis].
Pavlović, Pavao (1347-1416) [1371], Memoriale, versio electronica (), Verborum 12550, Ed. Ferdo Šišić [genre: prosa oratio - chronica] [word count] [paulopmemoriale].
Marulić, Marko (1450-1524) [1480], Repertorium, versio electronica (), Verborum 315700, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - loci communes] [word count] [marulmarrepert].
Grisogono, Federik (1472-1538) [1507], Speculum astronomicum, versio electronica (), Versus 100, verborum 18852, Ed. Mihaela Girardi-Karšulin Olga Perić Tomislav Ćepulić [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus; poesis - ode; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [grisogonofspeculum].
Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Quinquaginta parabolae, versio electronica (), Verborum 13330, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - parabola] [word count] [marulmarquinqu].
Marulić, Marko (1450-1524) [1517], De Veteris instrumenti uiris illustribus, versio electronica (), Verborum 29840, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - vita] [word count] [marulmarvirill].
Marulić, Marko (1450-1524) [1519], De humilitate, versio electronica (), Verborum 81625, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarhumil].
Grbić Ilirik, Matija (1503/1512 - 1559) [1559], Aristeae historia cum conversione Latina, versio electronica (), Verborum 3353, Ed. Nino Zubović [genre: prosa oratio - historia; prosa oratio - versio] [word count] [grbicmaristea].
Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis1].
Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1700], Jesseidos libri XII, editio electronica (), 13523 versus, verborum 84448, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [viciccjess].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1747], Philosophiae versibus traditae libri sex, versio electronica (), 11229 versus, verborum 82047, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - didactica] [word count] [staybphilos].
Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Annuae 1748-1767,versio electronica (, Zagreb), Verborum 244601, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbann].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1749], Operum omnium tomus I, versio electronica (), Verborum 68552, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [skrl1].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1755], Philosophiae recentioris versibus traditae, versio electronica (, Rim), 24209 versus (24170 epici), verborum 184044, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa oratio - dialogus] [word count] [staybphilrec].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1782], Operum omnium tomus II, versio electronica (), Verborum 46753, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl2].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Discursus in secundum membrum propositionum regiarum seu opinio de insurectione in Regno Hungariae, versio electronica (), Verborum 10693, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlendisc].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Status actualis oeconomiae publicae, versio electronica (), Verborum 39967, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlenstatus].
Baričević, Adam Alojzije (1756-1806) [1793], Epistulae XVI invicem scriptae, versio electronica (), Verborum 7902, Ed. Luka Vukušić [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [baricevaaepistpenzel].
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.