Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: HIspan.* Your search found 1063 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1-1063:1. Jurjević, Juraj. Doctrina rebusque gerendis... [page 34r | Paragraph | Section] magister Alfonsus, ab extremo Galliciae occidentali, qui numerosis orationibus suis aures mentemque meam,
2. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section] Nescio credulitas haec si sua proderit ipsis,
3. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section] Vatis ut ipse sacri maxima cura fuit.
4. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section] rebus, Fortuna, ita
5. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section] mea legisti, sed tua, Crispe, legas.
426. DE CARMINIBUS SUIS
6. Jan Panonije. Ad Galeottum epistula, versio... [Paragraph | Section] Bartholomaeo, quamvis ego non sim bonus Astrologus, tamen ita iudico, quod ille homo nescit fortuna uti. Nos hactenus, Deo iuvante, satis feliciter viximus sine Horoscopis et Genethliacis; spero vivemus et in futurum. Medici tamen et tonsoris adhuc volo memineris. Peregrinationem istam tuam Hispaniensem seu Britannicam, tunc magis laudabo, cum te salvum et locupletem revertisse audiero. Non timeo equidem tibi Scyllam et Charybdim, Cyclopas et Laestrygonas; cave de Solis mensa et Lothophagorum succis ne quid gustes. Vide ne qua te Circe, ne qua Calypso detineat,
7. Cipiko, Koriolan. Petri Mocenici imperatoris... [Paragraph | Section] alios in exilium misit, aduenas homines postremae condicionis et qui piraticam exercuerant ad summum gradum prouexit. Horum maior pars erat ex illa regione
Adriano,
uni: 15
et Marcus Emilius Scaurus repetundarum reus ob patris memoriam
liberatus, liber VIII, cap. I.
Scipio Nasica uir sanctissimus iudicatus, Matrem deum e Pesimunte
accersitam excepit, liber VIII, caput XVI.
Publius Furius Philippus Hispaniam sortitus inimicos suos
legatos secum illuc ire coegit, confidens nihil se acturum, quod illi accusare possent. Sic
et Lucius Crassus inimicum suum in prouincia Gallica sibi
actorum suorum speculatorem
manus deuenirent, et
alia sęuitię exempla 69.
Ceruicibus equorum hostium capita appensa 82 .
Feriendo hominem diuinant. Andropophagi carne uescuntur humana 83 .
Scythę, Galli, Hispani hominem manducarunt. Puberes infantesque pręgnantes trucidant
84 .
Vaticinantes homine iugulato 118 .
Scytharum immanitas 120 .
Nomadum crudelitas
Cercopitecus uisco illitis oculis capitur 268 .
castigatur dente pecoris 183.
Epularum luxuria 195.
Luxuria tingendarum uestium 222.
Vasa coquinaria ex argento 316.
Popea , coniunx Neronis, soleas iumentis ex auro fecit. Claudii principatu seruus eius Drusillanus, nomine Rotundus, dispensator Hispanię Citerioris, quinquagenariam lancem habuit, cui fabricandę officina prius exędificata fuerat. Delphini Cai Gracchi quinis milibus sestertiis in libras empti 317.
Lucii Crassi oratoris scyphi sestertii centum. Pariterque luxuria nata est et Carthago sublata. Capuli militum ebore
Neapolitanorum. Hieronis munificentia in Romanos 273.
Paula Busa Romanos frumento, ueste, uiatico iuuit 274.
Marcellus Bantium beneficio retinuit, cum ad Poenos transiturum resciuisset 280.
Ornamenta ciuium in usum belli collata 291.
Scipionis munificentia in Hispanum, cui captiuam uxorem sine precio reddidit et dona quę attulerat sibi habere supra dotem iussit 292.
Scipio in captum Masanissę nepotem, quem donatum dimisit 293.
Tygranis largitio 363.
Cęsaris munificentia erga populum 288.
Munificentia in filio Antonii
Auster pro Ęgypto 60 .
Rabbat quę et Philadelphia 67 .
Idumea. Duma 68 .
Sanir mons qui et Hermon. Lybanus 71 .
Hispani. Capadoces. Phrygia. Gręcia. Thogorma. Rhodus 72 .
Ęgyptus Hebraice Mesraim 77 .
Turris Syene 78 .
Assur et Elam Persę. Mosoch Capadoces. Thubal Hiberi
91 .
Victorię signum quare palma fuit 23 .
Corona triumphalis, obsidionalis, ciuica, muralis, castrensis, naualis, oualis 33 .
Scipio Africanus oppugnabat oppidum in Hispania situ armisque munitum. Litiganti cuidam
et quęrenti, in quem diem locumque uadimonium promitti iuberet, et ille manum ad oppidi arcem
protendens: Perendie, inquit, se se sistant illo in loco. Itaque die tertio, in quem uadari
iusserat, oppidum captum est eodemque die
uirgo Nicomedię. Romę Tarsea,
Pontianus et Pretextatus, Eustratius et alii conuersi. Lucia uirgo apud
Alexandriam Pascasio pręside. Romę XXX martyres. Nicomedię XX. Anastasia.
Leucadia uirgo. Carpoforus presbiter et Abundus diaconus. Sebastianus. Vincentius
leuita Daciano, Hispanię pręside. Papias et Maurus. Blasius episcopus. Polemon. Apollonius.
Egdonus presbiter cum aliis septem. Theodosia virgo. Agapes. Chionia. Hyrenes
uirgo. Marcellinus papa. Antonius episcopus cum aliis multis. Florianus. XL martyres et iterum
totidem. Victor miles. Theopompus
praedam, Liuor acerbe, uocas.
acres
madentem.
casu affuit, excusaret, eam Bernardinus tam diu orare non destitit, donec exorauit id saltem petenti concedi, quod sibi
reseruabatur, affirmans semet esurire malle quam esurientem non pauisse.
Dominicus Hispanus, dum Valentię bonis artibus perdiscendis operam daret,
ciuitas annonę caritate laborare coepit. Ille multorum famem miserans, cum
pecuniam non haberet, qua indigentibus pro tempore subueniret, libros
uendidit nec
perseuerarunt.
Reliqui etiam apostoli dimissa Iudea in diuersas prouincias idolorum
cultores at religionem Christi conuersuri disperguntur. Andreas Achaiam,
Philippus Scythiam, Bartholomeus Lycaoniam, Iacobus Zebedei Hispaniam,
Ioannes Ephesum, Thomas Parthiam Hyrcaniamque et Indiam, Mattheus Macedoniam
et Aethiopiam, Iacobus Alphei Hierosolymam, Iudas Thadeus Mediam,
Mesopotamiam, Pontum et cum Simone fratre Persidem in sortem
ille
ardentis prędicationis facibus mundum succendit, sic doctrinę spiritalis
luce illustrauit.
Eius itaque collegii uir nominatissimus Vincentius tantum prędicatione
ualiut, ut in Hispania quinque milia Iudeorum ad Christum
dicatur conuertisse, in Mauritania octo milia Saracenorum. In urbe quoque
Granata docuit infideles, donec a rege eiectus ad suos rediit inuitus.
Italiam etiam Galliamque prędicando
tam impudens est, ut dubitet, Spiritum Sanctum per os eius locutum, cum
etiam bestię interdum pręter naturę suę usum, quod locutus est,
intellexerint, et quod iusserit, obediendo peregerint?
Antonius Hispanus, huius ordinis uir sanctitate percelebris, cum apud Forum
Iulii moram traheret, prędicare uerbum Dei iussus imperitiam excusabat,
nunquam antea eiusmodi declamationibus usus. Veruntamen iussioni maiorum
obtemperans
eundem tandiu fustibus cędi iusserunt, donec exanimaretur. Tanto igitur
martyrii amore flagrauit Sebastianus, ut nec sagittas passus conquiescere
potuerit, quousque ad optatum uitę finem peruenit.
Vincentius martyr in Hispania Cęsareę passus est; uere Vincentius, quia
omnia uicit tormenta, dum se Christianum confitetur. Cum in equuleo sublatus
a Daciano pręside per ludibrium rogaretur, ubinam esset, »in sublime —
inquit — unde te
uoluntariam paupertatem. O beatum
uirum, qui, cum hinc decederet, nihil habuit, quod suis relinqueret pręter
exempla uirtutum, quarum, qui hęres fuerit, cęlestis quoque regni hęres
erit.
Antonio Hispano, cuius corpus Patauii in ueneratione est, cum aduersa
ualitudine oppressus iaceret, Christus apparuit. Cuius conspectu lętus atque
intimis exultans pręcordiis, hymnum illum, cuius initium est: O gloriosa
sane omnia ista et terrifica
nimis, et tamen pene nihil ad ea, quę secutura sunt. Pleraque enim talia iam
et ante nos et nostra ętate contigere. Nouimus Italiam intestino bello sępe
afflictam, peregrino uastatam. Audiuimus Hispaniam, Galliam, Germaniam,
Britanniam inter se frequenter concurrisse, Pannonios quoque cum uicinis
gentibus cruenta bella assidue gerere. Scimus Bithyniam, Asiam, Syriam,
Graeciam, Macedoniam, Mysiam, plurimas denique
Alioqui testamentum non iure factum dicebatur, ubi solennia
iuris deerant.
Cf. Maph. Veg. 'Testamentum aut' (cf. Dig. 28,3,1)
Fundos Baleares: Baleares insulę sunt in mari Hispanico, quod
ab eis Balearicum denominatur. Hi fundi olim maioribus suis dati fuerunt, quando
Hannibal, Carthaginensium dux, ab Italia fuit expulsus. Hos ergo fundos legat Aurelio
Tucidano et simul tacitam pecuniam. Tacitam pecuniam intelligo uel quam ei
–
In urna marmorea incisum hoc epitaphium fuisse aiunt Scipionis Aphricani.
51.2. (Scipio Aphricanus) Hic enim in Hispania, qua die uenit, cępit
Carthaginem, Hasdrubalem Magonemque, fratres Hannibalis, Hispania expulit, in Aphricam
classe traiecit, Hasdrubalis et Siphacis castra una nocte perrupit, Hannibalem ex Italia
reuocatum superauit. Victis Carthaginensibus leges imposuit. A Petilio Atreio, tribuno
plebis (tribunorum enim plebis consularis potestas erat),
Mercurius autem eqs.: cf. Per.
2,141,1-5
67.
A 80v/4?, ubi deest in
Hispania; Calaguritano pro CALAGORITANO; Aesculalapio pro
AESCVLAPIO; cf. CIL II 410*
BARCHINONAE in Hispania
D. M. S.
BELLO SERTORIANO
A 80v/4?, ubi deest in
Hispania; Calaguritano pro CALAGORITANO; Aesculalapio pro
AESCVLAPIO; cf. CIL II 410*
BARCHINONAE in Hispania
D. M. S.
BELLO SERTORIANO VVLNERE
SVSCEPTO A CALAGORITANO MI-
TIA QVEM MANV EXTEMPLO FO-
DI. ACQVIRENDAE VALITVDINIS
GRATIA BARCHINONAM PETII.
MI-
SERABILITER DESTITVTVM VIDES.
EQ..M..SP. POM.
Correxi ex DOM
67.1. Bello Sertoriano: id est quando bellatum est in Hispania aduersus
Sertorium. Vulnus suscepit a Mitia Calaguritano: Calaguritani sunt in Hispania
cognominati (ut Plinius ait)
Cf. Plin. Hist. nat. 3,24,
ubi Calagurritanos qui
Correxi ex DOM
67.1. Bello Sertoriano: id est quando bellatum est in Hispania aduersus
Sertorium. Vulnus suscepit a Mitia Calaguritano: Calaguritani sunt in Hispania
cognominati (ut Plinius ait)
Cf. Plin. Hist. nat. 3,24,
ubi Calagurritanos qui Fibularenses cognominantur
Fanularenses.
67.2. Hic tamen Romanus iniuste de morte queritur, quam ab eo passus est quem ipse
interemit. Ne autem nomen hic sepulti lateret, subsignatum est: EQ. M. SP. POM., id est
equitum magister Spurius Pomponius siue Pompeianus. Pompeius enim prętor in Hispaniam
pro consulibus missus Sertorium uicit. (Magister equitum) Magister autem
equitum erat, ius in milites et accensos habens, a dictatore uel a consule
constituebatur.
P. Imperatori, consuli, patri patrię. P. Q. R. Populusque
Romanus.
73.2. Humanę salutis anno centesimo Nerua post Domitianum imperauit. Anno imperii sui
secundo morbo periit, (Traianus) quum iam Traianum, genere Hispanum, qui ei
successit, adoptasset.
Cf. Euseb. Chron., A. D. 100 [=
99]
Hic, ut Eusebius refert, de Dacis et Scythis triumphauit,
vacante plura quam alias licent. [3.] Galli adhuc circa Mediolanum haerent, plura damna patientes quam inferentes. Nuntiavit mihi nunc dominus orator Mediolani, 5 accepisse se litteras ex Mediolano die 18. huius mensis, in quibus scribebatur eos revocari, regem Galliae undique ab Hispanis, Anglis, Germanis coniuratione illa Barboniana 6 vehementissime premi.
et hae litterae, quas nunc ab illa accepi, 1 praesetulerunt, malo Vestrae Reverendissimae Dominationi reipsa et facto, quantum a me fieri poterit, referre, quam verbis gratias agere. [2.] Nihil magis, quod et antea scripsi, 2 difficultatem, laborem ac molestias itineris Hispanici aestimantem consolatur, quam quod mihi cum Vestra Dominatione Reve rendissima eundum esse video. Quam dispeream, si non ex toto corde et amo et observo et veneror. Cupioque illi ex animo servire. [3.] Litteras adhuc ex Hungaria, quas exspectamus, non habuimus. Iam diutius differri
Accepi nudius tertius litteras Vestrae Maiestatis XII. Iunii ad me datas et cum his simul litteras ad Sanctissimum Dominum Nostrum, 2 ad reverendissimum dominum Sanctorum IIII 3 et quosdam alios, in quibus scribit mihi Vestra Maiestas de negotio ducatus Barensis et de mea in Hispanias profectione.
26 sustineamus correxi ex: sustinemus
7
Presumably Sigismund’s response to Brodarics’ letter on 17 May 1525.
1 Further manuscripts: BK 213 fol.
pondus diei et aestus, multum potuisse illos monere, et plus quam omnium reliquorum principum auctoritatem. Sed ego haec me prudentioribus relinquo iudicanda. Ego is sum, cui quicquid per Vestras Maiestates oneris, quod humeri mei ferre possint, iniungetur, libens feram etiam si longe ultra Hispanias mihi esset in servitiis Vestrarum Maiestatum eundum. Et quidem de his ac de negotio Barensi hactenus. Venio ad alia. [3.] Cum pontifex litteras de foedere per Vestram Maiestatem cum Turca inito et de pace cum illustrissimo magistro Prussiae facta perlegisset, et cum ego paucis
id faciendum videbatur, loqui et clamare, neque hinc scribere. Deus det suae maiestati et dominis meis suae maiestatis consiliariis talem mentem, ne illud nobilissimum ac potentissimum regnum sub spe nescio quarum expeditionum amittant. [5.] Novi nihil est, nisi quod de regis Franciae in Hispaniam adventu nihil adhuc habemus, neque scimus, quid speremus aut quid desperemus. Nuper, quod Vestrae Maiestati scripseram, in maximam spem pacis erecti eramus, quae non est illa quidem adhuc penitus sublata sed certe non parum diminuta. Venerunt nova de Constantinopoli, quae Vestra Maiestas
an important part in suppressing the rebellion. Compare: Káldy-Nagy Gyula, Szulejmán... 62–63.
Me et servitia mea in gratiam Vestrae Maiestatis rursus supplex commendo. Romae 4. Iulii 1525. Supervenerunt litterae ex Hispania, regem Christianissimum XVII. mensis Iunii proxime praeteriti ad portum Barcinonae appulisse. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis humillimus minimus servulus Stephanus Brodericus praepositus Quinqueecclesiensis On the outer side: Sacratissimae regiae maiestati Poloniae,
Regia Maiestas et Domine, Domine mihi Gratiosissime. Post mei et servitiorum meorum in gratiam Vestrae Maiestatis humillimam commendationem. Nunc nihil est quod scribam, nisi velim eadem repetere, quae proxime scripsi per alium servitorem Vestrae Maiestatis. Nondum aliquid certi ex Hispania venit. Res Germanicae quietiores sunt; 2 principem Ferdinandum intelligimus ire cum copiis suis ad liberandum ab obsidione dominum cardinalem Salczpurgensem obsessum a subditis suis. 3 Ego meam fidelem servitutem in gratiam Vestrae Maiestatis supplex commendo. Quam Deus
acutissimo , astrologorum principi, ordinarie in
alma Academia Patavina feliciter legenti, felicitatem.
Pater Atlas, quia astrorum motus optime calluit, ideo
caelum manibus amplecti dicitur. Quod a Ptolemaeo et
Alphonso, rege Hispanorum et imperatore Romanorum,
compertum est satis trepidare. Forte quia, senio confectus,
robore corporis molem tantam sustinere non valet. Vel
forte, quia pater ipse physica cognitione non bene firmatus
monitusque caelos a suo motu
quando
imputantibus.
Ad uirgines Homonenses conqueritur quod sibi in charitate non
respondeant.
Ad uirginem exulem consolatoria.
Ad Theodoram uiduam Hispanam de morte Licinij.
Ad Susanam uirginem a diacono Sabiniano corruptam obiurgatio.
Item ad ipsum Sabinianum.
Post hęc quę citra dedicationem
perspicuum Petrum Tyronum Calliensem patritium Rueriae
theologorum principis reverendi
probitas hominum, caste, semperque pudice
Vice Rex cum exercitu suo remaneat ad defensionem status Mediolani, et prohibeatur Gallis ingressus et reditus ad Italiam: ulterius jam descenderunt in Italiam iiij. M. peditum Helvetiorum cum vexillis Cantonum sive confaederatorum, venturi etiam plures et ad hanc diem debent esse conjuncti cum Hispanis in Ast, et si Galli descendent conventum est quod statim debeant cum eis confligere, si autem non descenderent, sicuti creditur quod non descendent, cum certo relatum est ipsos non ita esse dispositos ad descendendum, quod progredientur ad montes et capient passus et claustra montium, et
ante Veronam irent subito ad succurendum ei x. vel xij. M. et quantum opus fuerit hominum ad succurendum Verone: Pontifex autem videns imminens periculum Italiae, statuit una cum statu Florentinorum succurrere Italiae et deliberarunt quod per Vice Regem teneantur viij. M. peditum Hispanorum et xi. M. Helevetii et quod isti pedites debeant interteneri impensis trium videlicet Pape et Florentinorum pro una tertia parte, Regis Catholici pro alia tertia, Ducis Mediolani pro alia tertia parte: ulterius quod Dux debeat dare mille Calones vel Guastadores pro exercitu, et impensa
et quam ter mutarunt, sicuti faciunt fraudulenti contrahentes qui nolunt concludere, et credat Serenitas Vestra quod Veneti nunquam acceptabunt aliquam, quamvis optimam pacem pro eis, neque umquam conquiescent commiscere Orbem Christianum, donec expellant ex tota Italia, Gallos, Hispanos, et Germanos, quos ipsi Barbaros appellant, et ipsi rerum potiantur et si eo tunc quando nuper repudiarunt pacem Rome, prius per eos petitam, fuisset acriter progressum contra eos, quod bene poterat fieri, ad hanc diem res fuisset perfecta, et conjunctis manibus Veneti accepissent illam
progrederentur, ibidemque ipsos esse sequestratos, proinde rogare Caesarem ut juste eorum cause adsistat: magna pars Cardinalium favet cause eorum.
Pontifex scripsit Duci Mediolani vel dixit Oratoribus suis in Urbe quod ipse et status Florentinorum adjuvabunt intertentionem Hispanorum ut impediatur reditus Gallorum in Italiam, sed nec populus nec Helvetii contentantur de Hispanis et mora eorum in statu Mediolani, imo Dux scripsit ad Helvetios, ut sint contenti quod remaneant dicti Hispani et accipiet adhuc iiij. M. Helvetiorum cum eis tam ad obsistendum Gallis quam ad
magna pars Cardinalium favet cause eorum.
Pontifex scripsit Duci Mediolani vel dixit Oratoribus suis in Urbe quod ipse et status Florentinorum adjuvabunt intertentionem Hispanorum ut impediatur reditus Gallorum in Italiam, sed nec populus nec Helvetii contentantur de Hispanis et mora eorum in statu Mediolani, imo Dux scripsit ad Helvetios, ut sint contenti quod remaneant dicti Hispani et accipiet adhuc iiij. M. Helvetiorum cum eis tam ad obsistendum Gallis quam ad expugnandum arces quae sunt in manibus Gallorum si Helvetii contentabuntur, manebunt
Oratoribus suis in Urbe quod ipse et status Florentinorum adjuvabunt intertentionem Hispanorum ut impediatur reditus Gallorum in Italiam, sed nec populus nec Helvetii contentantur de Hispanis et mora eorum in statu Mediolani, imo Dux scripsit ad Helvetios, ut sint contenti quod remaneant dicti Hispani et accipiet adhuc iiij. M. Helvetiorum cum eis tam ad obsistendum Gallis quam ad expugnandum arces quae sunt in manibus Gallorum si Helvetii contentabuntur, manebunt Hispani et fuerint sustentati de peccuniis; sin autem, retrocedent in Regnum Neapolitanum: Postea Deus scit quid
Hispanis et mora eorum in statu Mediolani, imo Dux scripsit ad Helvetios, ut sint contenti quod remaneant dicti Hispani et accipiet adhuc iiij. M. Helvetiorum cum eis tam ad obsistendum Gallis quam ad expugnandum arces quae sunt in manibus Gallorum si Helvetii contentabuntur, manebunt Hispani et fuerint sustentati de peccuniis; sin autem, retrocedent in Regnum Neapolitanum: Postea Deus scit quid facient Helvetii, licet nunc videntur esse constantes pro Duce et dicunt nole aliquam pacem cum Gallis, nisi renuncient et abstineant a rebus Italie, videbimus quamdiu persistent in hoc
persistent in hoc constantes.
Dux Ferrarie et Bentivoli habuerunt salvum conductum a Pontifice et vadunt Romam, similiter Dux Urbini et vadit ad Urbem.
Scribuntur ex Verona, quod Veneti habent paucissimas immo quodam modo nullas gentes et si volent Hispani, actum esse de eis et cito terminaretur bellum, hoc scribit Caesari Tridentinus Episcopus *Il se nommoit George de Neydeck et est mort en 1514. locum tenens Veronae: Cum eisdem Venetis expirarunt indutie ultima preteriti,
de majori parte Italiae, quam Galli cum Venetis diviserunt ad invicem, sed, Deo ita volente, res fuerunt sedate: Dux Mediolani progrediebatur contra illas copias Gallorum que descenderunt in Italiam, et sunt solum Italice et pauce, tamen intraverunt Alexandriam, quo Dux mittebat aliquas lanceas Hispanas et suas ad recuperandam eam et ipse sequebatur cum reliquo exercitu Hispano, et cui eadem vel sequenti die xviiij. presentis debebant conjungi Helvetii, etiam veniebant gentes Pontificie quas Vicerex expectabat Placentie et promiserat omnes gentes suas: post Ducem versus Alexandriam,
Deo ita volente, res fuerunt sedate: Dux Mediolani progrediebatur contra illas copias Gallorum que descenderunt in Italiam, et sunt solum Italice et pauce, tamen intraverunt Alexandriam, quo Dux mittebat aliquas lanceas Hispanas et suas ad recuperandam eam et ipse sequebatur cum reliquo exercitu Hispano, et cui eadem vel sequenti die xviiij. presentis debebant conjungi Helvetii, etiam veniebant gentes Pontificie quas Vicerex expectabat Placentie et promiserat omnes gentes suas: post Ducem versus Alexandriam, miserat autem mile Pedites in Cremonam et cum eis Illustrissimum D. Prosperum de
cum multa inhonesta peterent, nihil ab eo obtinuerunt: jam per Ducem, Dominum Gurcensem et Vice Regem incumbitur pro compositione et bona ordinatione illius status Mediolani.
Cum Venetis nulla est spes pacis, et jam in fine Januarii sunt terminate indutiae, et si voluerint Hispani, sicuti certo spero facient, brevi terminabitur illa expeditio.
Quae de Turcis habita sunt videbit Serenitas Vestra ex copia hiis annexa, ulterius scriptum est Caesareae Majestati ex Hungaria, quod nunc Turci occuparunt Hungaris duas arces valde importantes, unum in
iustissimas afferentibus, nisi dixerimus, ut mihi persuasum habeo, et ruptam pacem et bella gesta diabolo, humani generis hoste, ita procurante hominumque prauitate, ut diutius plectatur, forsitan exigente. Sed profecto animum non mediocriter afficit societatis tam arctae huiusce et
38
Conqueritur quod Cornificius sodalis se ęgrotantem non uisitauerit.
Parthorum 18. regna. ad tantam magnitudinem peruenerant / vt multos per annos toti ferme Asiae imperauerint: Parthi domini asiae. Romanosque in id tempus florentissimum ac potentissimum populum / recentibus quoque victoriis Aphricae / Numidiae / Hispaniarum / Galliarum / Britaniae / ac omnium nationum intra Rhenum Danubium et mare Lybicum existentium / subacta quoque Syria / ac duabus Armeniis in potestatem redactis exultantem duobus praeliis Crasso ac M. Antonio ducibus grauiter afflixerunt. Parthi Romanos
Gotti / Gotti. Vandali / Vandali europam deuastantes. Ostrogoti / Ostrogotti Visigoti Visigotti Thraciam Macedoniam / Graeciam / Epirum / Illyridem / germaniam / Gallias / Hispanias / Italiam / ipsam quoque Romam caput orbis / dominam terrarum / triumphatricem gentium sub ipso Christianorum principum conspectu deformauerunt. Sic paulo post ex rigenti
perpetuis niuibus angulo Sclauini veluti nimbo effusi Sclauini ex Scythia
principum conspectu deformauerunt. Sic paulo post ex rigenti
perpetuis niuibus angulo Sclauini veluti nimbo effusi Sclauini ex Scythia effusi. a nemine repelli potuerunt / quin transgresso Danubio omnia ad mare Adriaticum deuastarent. Itaque quum in Hispania consedissent Vandali / Vandali consederunt in hispania Sclauinorum pars Saxonum terras non procul a Viado flumine occupauit: Multae prouinciae a sclauinis occupantur. Pars Gepidis / Silesiis / Macromanis / ac Bemis expulsis ad Noricos
perpetuis niuibus angulo Sclauini veluti nimbo effusi Sclauini ex Scythia effusi. a nemine repelli potuerunt / quin transgresso Danubio omnia ad mare Adriaticum deuastarent. Itaque quum in Hispania consedissent Vandali / Vandali consederunt in hispania Sclauinorum pars Saxonum terras non procul a Viado flumine occupauit: Multae prouinciae a sclauinis occupantur. Pars Gepidis / Silesiis / Macromanis / ac Bemis expulsis ad Noricos Boiosque vltra fluuium Albim se extendit. Reliqui vtrasque Misias ac omnem
Dalmatia Dalmatia. sub Venetorum dominio impune succaederet / in idem scelus traxit Istros / Istri Carnos Carni. Hungaros Hungari. quoque ne episcopis quidem parcentes. Solus autem Rex Hispaniae aduersus infideles prospere pugnando fidem Catholicam tutatus est: Poenos enim quos Saracenos appellant / diuturno bello contusos defatigatosque / atque a Betica / quam occupauerant expulsos Poeni ex Hispania pulsi. vsque in Aphricam caedendo ac vrbes eorum
quoque ne episcopis quidem parcentes. Solus autem Rex Hispaniae aduersus infideles prospere pugnando fidem Catholicam tutatus est: Poenos enim quos Saracenos appellant / diuturno bello contusos defatigatosque / atque a Betica / quam occupauerant expulsos Poeni ex Hispania pulsi. vsque in Aphricam caedendo ac vrbes eorum diripiendo persecutus est. Cuius refrigerato calore / seque ad italicos tumultus conuerso iterum Poeni collectis animis oras Siciliae / Sardiniae / Corsicae / atque Italiae vehementer infestant: Poeni denuo
imperium. inflammati sunt ad pessundandum reliquos Christianos / nedum quod parta iam dimittere velint, Quorum neque viribus / neque ingenio / neque animis deficientibus quid aliud futurum speramus / quam si toto Christianorum conatu non resistatur / quibusque proximis correptis per littora Hispanici et Gallici occeani victrices copias circumducturos. Quare compositis intestinis bellis / oblitteratis diffensionibus / reuocatis vitae preciis / quae pessum ierant / restauratis artibus liberalibus / quae in contrarium ceciderant / in sola conscientia benefactorum / ac Christo
diffensionibus / reuocatis vitae preciis / quae pessum ierant / restauratis artibus liberalibus / quae in contrarium ceciderant / in sola conscientia benefactorum / ac Christo propugnatore / contractis vndique copiis adoriamur saeuissimos Thurcas. Parata est potens Italia / non deerit bellicosa hispania / non pugnax Gallia / non pari animi magnitudine Britannia / Bohemis ad hoc / et Hungaris / caeterisque validis gentibus non detrectaturis. Num vos fortissimi Germani eritis in tanto discrimine spectatores? non commouebimini Reipublicae Christianae ruentibus habenis? Vos exterarum gentium
optimarum disciplinarum domicilium quale Athenis Athenae. fertur olim fuisse, Italiam, Italia. Gallias, Galliae. Hispanias,
Hispaniae. ac totam Europam,
Europa. nedum ipsam Germaniam,
Germania. clarissima fama peruagetur. Atque in
Athenae. fertur olim fuisse, Italiam, Italia. Gallias, Galliae. Hispanias,
Hispaniae. ac totam Europam,
Europa. nedum ipsam Germaniam,
Germania. clarissima fama peruagetur. Atque in tanta studiorum uarietate, partim
prudentia
Heluetii. Sicambros, Sicambri.
Batauos, Bataui. Cantabros, Cantabri. ac pene totam Galliam et Hispaniam,
ut magna pars eorum in Italia concideret. Parum erat solos Christianos inter se
depugnasse, iam et barbaris Barbari in Italiam
introducti. patefactum est iter in Italiam, quos Veneti deduxerant, ut
Barbari in Italiam
introducti. patefactum est iter in Italiam, quos Veneti deduxerant, ut melius
Gallorum impetus sustinerent ac repellerent. Deus quemlibet populum intra suos fines
pulcherrime concluserat: separauerat Hispanos a Gallis Pyreneis montibus: Pyrenaei montes. ab his uallata fuerat
Alpibus Alpes. Italia: Germaniam Rhenus
instat nostris ceruicibus: atque vt eodem tempore litora
omnesque oras infestet / ingentes et terrestres / et nauales exercitus vndique cogit.
Superioribus annis / quum adhuc esset infirmior / Venetis olim potentissimo terra marique
populo / tunc etiam Gallorum / Hispanorumque / ac aliis auxiliaribus copiis potentiori
munitissimas in Euboea / Grecia / Achaia / Istmo / Peloponneso / Epiro ciuitates vi
ademit: Dalmatiam aut deuastauit / aut occupauit / aut tributariam reddidit. Nunc
debellatis bellicosissimis nationibus / subacta
solitum, cęde mulctauit, ut alios a periculo liberos redderet. (Columnę) Ad Gades
duas columnas posuit direptisque rupibus Oceanum in mediam terram ad usum induxit
hominum nauigantiumque maximum emolumentum. (Chrysauri filii) In Hispania Chrysauri
regis tris filios pręlio superatos sua manu interfecit. Inde uicto Geryone cum armentis eius
rediens ad Cumas cum Gygantibus congressus uicit. (Sicani) In Sicilia Ericem, Butę filium,
Sicilię regem, multorum ante uictorem cestibus pugnantem
inducit sanę doctrinę et terras, hoc est, hominum mentes ignorantię siccitate aridas aquis
scientię salutaris inrigat obscura declarans, dubia dissoluens, manifesta confirmans. Per hoc
mare nauigantes ad portum perueniunt salutis sempiternę. Quid adhuc Hercules? (Chrysauri
filii) Tres in Hispania Chrysauri regis filios pręlio uictos interfecit. Quę, rogo, laus est
homines interficere et aliena occupare? Scelus est hoc profecto, non uirtus, et uitio fama
quęsita, non probitatis officio comparata. Nostri igitur ab hac impietate alieni — de Christi,
non de mundi amatoribus
nititur, iisdem et ipse superetur, nec multo leuius uictori quam uicto
accidat. Quod quidem patrum nostrorum aetate Illyricis, Thracibus,
Macedonibus et Graecis, his uero temporibus Italis euenit. Quorum alii dum
Gallorum ope, alii Hispanorum aduersarios suos oppugnant, omnes externum
iugum subiere.
Atqui haec seruitus, quamquam Rhacusanorum animos infregit,
attamen, quantum de dignitate dempsit, tantum opibus eorum adiecit.
refrixit charitas, uerum etiam odia multiplicantur. Haud satis est Christianis,
quod ab infidelibus infestantur, inter se dimicant, inter se digladiantur, gens
contra gentem, regnum aduersus regnum. Nostra quippe memoria, tanta Gallorum,
Hyspanorum, Italorumque strages facta est, tot fortium uirorum cędes perpetrata,
ut ad effugandos ab Europa atque Asia Mahumetanos satis essent. Nunc uero ita
adhuc agunt, ut reliquum orbem illis facilius possidendum relinquant, milite
rex, Christianos
persecutus est, et Romanorum Iulianus Apostata, et Gothorum Harmaricus, deinde
Radagasius, postremo Ataulphus. Post hos Vandalorum Alanorumque gentes cum
Genserico suo rege Arriana hęresi et ipso polluto, tunc ab Hyspania ad Aphricam
profecto, catholicam fidem persecutę sunt. Et cum ita sit, nonne mirum uidetur,
quomodo tandem non solum steterit, sed etiam aucta ac dilatata sit Christiana
religio non repugnando persecutoribus, sed eorum
digna euenere in hac maxime parte Europae, quam Pannonii et Turcae,
eorumque accole ac finitimi incolunt, carptim assumpta literis mandare, quamquam
aliarum quoque nationum res, ubicunque nos locus admonuerit, silentio non praetermittemus. Multa enim in Italia, Galiis, Hispaniisque nostra aetate gesta sunt, quae si
qualicunque stylo memoriae proderem, opere precium me facturum putaui.
Nempe ac
si unquam alias, his temporibus uidimus malis consiliis non modo res publicas regnaque
singularis foeminam ingenii, diuina constitutione,
cuius sane lege humana aguntur negotia, in fraudem Hungarorum incidisse, quo omni
ex parte patris eius Ferdinandi domus corrueret. Ab hac autem familia regnum
Neapolitanum per idem tempus transactum, primo a Gallis, deinde ab Hispanis occupatum, mox in Ostriciam gentem iure affinitatis concessit. Nempe Carolus Augustus,
Maximiliani Augusti ex filio nepos, in regnum Hispanum Neapolitanumque Ferrando
auo materno successit. Et quoniam eo uentum est ubi opportune narrari potest, quo ritu
Hungari suis
eius Ferdinandi domus corrueret. Ab hac autem familia regnum
Neapolitanum per idem tempus transactum, primo a Gallis, deinde ab Hispanis occupatum, mox in Ostriciam gentem iure affinitatis concessit. Nempe Carolus Augustus,
Maximiliani Augusti ex filio nepos, in regnum Hispanum Neapolitanumque Ferrando
auo materno successit. Et quoniam eo uentum est ubi opportune narrari potest, quo ritu
Hungari suis regibus sceptra tribuere consueuerunt, id paucis absoluendum putaui.
unicuique eadem mensura, qua quis aliis mensus fuerit, remensum iri apertissime comprobet.
uitae integritate rerumque usu clari essent, tanquam contagium quoddam uitabatur. Quum ita corruptis esset moribus, Hisabellam
Alfonsi Secundi filiam, amitinam suam, permissu Romani pontificis (quae permissio raro
felices nuptias fecit) duxit uxorem. Hisabella, ut sunt acrioris ingenii Hispani ― inde enim
illa oriunda erat, nam proauus Alfonsus a Tarraconensi Hispania profectus, regnum
Neapolitanum incolarum uoluntate sibi adiunxerat ― ubi animaduertit uirum nullius esse
apud suos auctoritatis, omneque imperium ad arbitrium Lodouici patrui administrari, rei
Quum ita corruptis esset moribus, Hisabellam
Alfonsi Secundi filiam, amitinam suam, permissu Romani pontificis (quae permissio raro
felices nuptias fecit) duxit uxorem. Hisabella, ut sunt acrioris ingenii Hispani ― inde enim
illa oriunda erat, nam proauus Alfonsus a Tarraconensi Hispania profectus, regnum
Neapolitanum incolarum uoluntate sibi adiunxerat ― ubi animaduertit uirum nullius esse
apud suos auctoritatis, omneque imperium ad arbitrium Lodouici patrui administrari, rei
indignitate permota dolorem dissimulare nequiuit. Nuntium igitur idoneum nacta dat
paulo post demonstrabitur, pro ingenii sui calliditate ita Venetis obsecutus sit amicitiam cum his iungendo, ut neque regem eo facto uellet offensum uideri,
neque ipsorum Venetorum fortunam efficere auctiorem. Quod ubi palam factum est, ferunt Alfonsum, ut sunt plaerique Neapolitani Hispana iactantia infecti, paucis
nauibus fuerat, ut Istriae triremi irent subsidio,
sed dum metu segniter cunctabundique suas moliuntur naues, putantes se non tam auxilio perditis fore quam semet in discrimen coniecturos, si hostis insequi pergeret, Turcas
e manibus emisere.
dediti. Vnde Venetis nunquam
fere contingit sua uirtute, sed hostium uitio rem bello bene gerere.
Quod quum et ipsos, qua sunt prudentia, non fugeret, puderetque irriti ad
Cephaleniam incoepti, missis legatis cum muneribus ad Ferrandum, Ioannis Arragonii
filium, Hispaniorum regem, suppliciter petierunt, ut eius permissu liceret Consaluo
Adigario, clarissimo sua aetate duci, cum his Hispanorum copiis, quas ipse in Sicilia id
temporis habebat, ad Cephaleniam proficisci, atque inde pulsis Turcis Venetorum ditioni
insulam adiungere. In quam
qua sunt prudentia, non fugeret, puderetque irriti ad
Cephaleniam incoepti, missis legatis cum muneribus ad Ferrandum, Ioannis Arragonii
filium, Hispaniorum regem, suppliciter petierunt, ut eius permissu liceret Consaluo
Adigario, clarissimo sua aetate duci, cum his Hispanorum copiis, quas ipse in Sicilia id
temporis habebat, ad Cephaleniam proficisci, atque inde pulsis Turcis Venetorum ditioni
insulam adiungere. In quam quidem sententiam quum regem facile induxissent,
numerata Hispanis militibus ingenti ui
clarissimo sua aetate duci, cum his Hispanorum copiis, quas ipse in Sicilia id
temporis habebat, ad Cephaleniam proficisci, atque inde pulsis Turcis Venetorum ditioni
insulam adiungere. In quam quidem sententiam quum regem facile induxissent,
numerata Hispanis militibus ingenti ui pecuniae Cephaleniam una cum Consaluo
repetunt. Ibi dux Hispanus expositis in terram militibus, situmque ac moenia oppidi
prius contemplatus, turrim ligneam, quae muros oppidi altitudine adaequaret celerrime
exstruxit, qua muris admota, hostibusque,
ad Cephaleniam proficisci, atque inde pulsis Turcis Venetorum ditioni
insulam adiungere. In quam quidem sententiam quum regem facile induxissent,
numerata Hispanis militibus ingenti ui pecuniae Cephaleniam una cum Consaluo
repetunt. Ibi dux Hispanus expositis in terram militibus, situmque ac moenia oppidi
prius contemplatus, turrim ligneam, quae muros oppidi altitudine adaequaret celerrime
exstruxit, qua muris admota, hostibusque, qui obsistebant, missilibus submotis, oppidum
intra paucas horas, postea quam oppugnari coeptum
suis captiuisque Turcis, et
caetera omni praeda, quam in oppido nactus fuerat, in Siciliam, unde profectus erat,
confestim enauigauit, ne ab iniquo bello abesset, quod aduersus Fridericum
Neapolitanum regem, qui Ferrandino in regnum successerat, parabatur. Iam enim Gallus
et Hispanus reges, nullo infamiae respectu, scelestum inierant consilium Fridericum e
regno expellendi, atque illud, non quidem regio more sed latronum ritu, inter se
diuidendi. Est enim proprium regum de suo largiri, non autem aliena adimere, et, quod
turpissimum
Fridericum Dei imprimis
nutu e regno eiectum esse, et quia de retinendo regno mathematicorum uanitatem consuluerat, quasi mortalia potius coeli motu quam Dei arbitrio regerentur, et quia
Ferrandinum regem, fratris filium, ueneno necasse dicitur.
Caeterum Gallus rex, simul gloria Hispanorum stimulatus, quam illi Cephalenis subactis sibi adiecerant, simul ut, prae se ferendo Turcis se iam hostem esse, spargeretur in
uulgus se iccirco regnum Friderico ereptum ire, quo ex propinquo commodius in Turcas
arma mouerent, quasi non posset cum Turcis bellum geri Friderico
nomen indiderant,
oratore Sebastiano Iustiniano, oratione quam maxime miserabili (ipsi etenim eam aeditam uidimus) detegendo clades sibi ab hostibus illatas hortati sunt regem, non suo solum
nomine, quod quidem supplices infimis praecibus egerunt, sed etiam Romani pontificis,
Francorumque ac Hispaniarum regum, ad Venetos auxilio iuuandos bellumque communibus uiribus aduersus hosteis gerendum. Sed quum rex ex oratione et postulatis Veneti
oratoris ad concilium principum retulisset, nemini fere praeter Thomam, Strigoniensium
pontificem et Romanae Ecclesiae cardinalem, uisi sunt Veneti
praeterquam solo nomine ac fama
Hungaricae magnitudinis adiuuabantur. Ad haec cura Italicarum rerum ipsos a Turcis
auertebat. Iam enim Lodouicus Aureliensis Duodecimus, Francorum rex, Italia
Circumpadana atque Mediolanensi imperio occupato, diuiserat cum Ferdinando
Hispano rege, ut supra diximus, regnum Neapolitanum, eiecto inde Friderico, Alfonsi
Secundi fratre. Quos sane reges uel per se graues accolas, nedum immixtos Italiae rebus
intolerandos fore existimabant.
Sed nec Turcae, maxime qui honestioris fortunae erant,
Verum id coelari Deus
haud quaquam permisit: nam quidam Turca Illyricae nationis eiusdem gentis Christiano
homini omnia, uti gesta erant, narrauit. Quae quum multorum affirmatione, uera esse
cognouissem, huic hystoriae inserenda censui.
permisit: nam quidam Turca Illyricae nationis eiusdem gentis Christiano
homini omnia, uti gesta erant, narrauit. Quae quum multorum affirmatione, uera esse
cognouissem, huic hystoriae inserenda censui.
multorum affirmatione, uera esse
cognouissem, huic hystoriae inserenda censui.
uoluntate ualde florere. Nec mirum, quum nihil apud Deum praeter
uirtutem in bonis numeretur. Itaque rupto foedere, quo patrium Friderico regnum ablatum erat, ferro decernere incipiunt, uter regum iustior Neapolitani regni esset possessor.
Vbi ad arma uentum est, intra unius ferme mensis spatium, Hispanis in oppidum maritimum Appuliae, Barletum incolae uocant, haud memorabili praelio compulsis, regnum
Galli occuparunt.
Erat Hispanis dux Consaluus Adigarius, sicut pacis artibus uir insignis, ita omni bellica laude dignissimus, quem supra diximus Cephaleniam de Turcis coepisse.
ablatum erat, ferro decernere incipiunt, uter regum iustior Neapolitani regni esset possessor.
Vbi ad arma uentum est, intra unius ferme mensis spatium, Hispanis in oppidum maritimum Appuliae, Barletum incolae uocant, haud memorabili praelio compulsis, regnum
Galli occuparunt.
Erat Hispanis dux Consaluus Adigarius, sicut pacis artibus uir insignis, ita omni bellica laude dignissimus, quem supra diximus Cephaleniam de Turcis coepisse. Qui quum
uidisset Italos Francis conciliari, iamque in eorum ditionem totum regnum concessisse,
statuit quoad Galli simul incolarum fauore,
Itaque commeatu Barletum comportato cum omnibus suis, quos inter quidam
Columnenses equites, uiri, ut nunc est Italorum uirtus, satis strenui, se in oppido obsidendum permisit, atque eo tandem inopiae deuenit, ut in sola fuga spem omnem salutis
collocaret. Iamque naues, Hispanos fugientes auecturae, paratae erant, quum Veneti,
nullo socialis fidei respectu ― erant enim cum Gallo rege tunc foedere iuncti ― aduersus
Francos clam mittunt nauibus ad Consaluum cum commeatu ac stipendio sexingentos
circiter Heluetios milites, quos
fouente, in dies negligentiores atque ab secundis rebus, ut fit, magis solito incautiores esse, ac ueluti ipsi obsessi
fame macerarentur, non autem hostes clausos obsiderent, labores detrectare, moram ac
dilationem certaminis aegre ferre, in casum uniuersae pugnae obsidionis taedio Hispanos
prouocare. Hostium enim noua auxilia a Venetis, ut dictum est, submissa ignorabant,
nec consilium Hispani ducis animaduertebant. Qui quidem quod uiribus deerat, id
fraude supplendum ratus, quum aliquandiu metum simulasset, tandem ostendit se ualde
cupidum dimicandi,
ipsi obsessi
fame macerarentur, non autem hostes clausos obsiderent, labores detrectare, moram ac
dilationem certaminis aegre ferre, in casum uniuersae pugnae obsidionis taedio Hispanos
prouocare. Hostium enim noua auxilia a Venetis, ut dictum est, submissa ignorabant,
nec consilium Hispani ducis animaduertebant. Qui quidem quod uiribus deerat, id
fraude supplendum ratus, quum aliquandiu metum simulasset, tandem ostendit se ualde
cupidum dimicandi, uerum edicto regis sui prohiberi, affirmans inter Hispanum et
Gallum reges inducias esse, pacemque componi.
ut dictum est, submissa ignorabant,
nec consilium Hispani ducis animaduertebant. Qui quidem quod uiribus deerat, id
fraude supplendum ratus, quum aliquandiu metum simulasset, tandem ostendit se ualde
cupidum dimicandi, uerum edicto regis sui prohiberi, affirmans inter Hispanum et
Gallum reges inducias esse, pacemque componi. Et re uera sub hoc ipsum tempus hi
reges de pace inter se firmanda per inducias agebant.
Itaque Consaluus, uir caetera egregius, religione induciarum per dissimulationem
spreta, qua scilicet citra famae
spem proximam pacis certaminis securos, atque ob id ad praelium imparatos (credebant
enim inducias esse) aggreditur. Galli re improuisa perculsi primo trepidare, mox collecto animo aciem instruunt, atque in hostem ex aduerso uenientem impetum faciunt, primoque congressu turbatum loco mouent Hispanum. Sed quia Deus regnum
Neapolitanum Hispanis destinarat, dux Francorum, dum in primam aciem equo prouectus Gallos ad pugnam hortatur (nam Consaluus suos iam terga dantes ac fugam spectantes in pugnam reuocauerat), tormento forte ab hostibus misso ictus cecidit. Cuius casu
ob id ad praelium imparatos (credebant
enim inducias esse) aggreditur. Galli re improuisa perculsi primo trepidare, mox collecto animo aciem instruunt, atque in hostem ex aduerso uenientem impetum faciunt, primoque congressu turbatum loco mouent Hispanum. Sed quia Deus regnum
Neapolitanum Hispanis destinarat, dux Francorum, dum in primam aciem equo prouectus Gallos ad pugnam hortatur (nam Consaluus suos iam terga dantes ac fugam spectantes in pugnam reuocauerat), tormento forte ab hostibus misso ictus cecidit. Cuius casu
Galli perturbati terga hosti confestim uertunt ac
in Gallos
inclinatiorem, uoluntate ciuium laetisque populi dolorem dissimulantis acclamationibus
ingressus est. Vultus enim et uox humana, uel quum maxime animo disparia sunt, seruire
possunt. Intra paucos dies arx quoque Neapolitana capta, muris eius, qua aditum
Hispani moliti sunt, cuniculo puluere accensibili repleto atque incenso dirutis.
capta, muris eius, qua aditum
Hispani moliti sunt, cuniculo puluere accensibili repleto atque incenso dirutis.
Gonzaga, principe Mantuano. Iam
Francorum copiae fines regni Neapolitani ingressae ad Lyrim peruenerant, ponteque
amnem Franci iungebant, quum Consaluus, cum modica quidem suorum manu, sed duro
in armis milite, eo accessit transitu hostem prohibiturus. Caeterum effecto opere,
Hispanis nequicquam obstantibus, atque ad utranque partem pontis castellis cum praesidio impositis, Galli partem copiarum crebro traducebant, ac leuia certamina cum
hostibus uario euentu inibant.
Nam quantum equites Galli
utranque partem pontis castellis cum praesidio impositis, Galli partem copiarum crebro traducebant, ac leuia certamina cum
hostibus uario euentu inibant.
Nam quantum equites Galli hosticis praestabant equitibus, tantum pedites Hispani Gallis peditibus superiores erant.
Quum hic rerum status ad Lyrim esset, Franciscus Gonzaga, marchio Mantuanus,
iussu Galli regis ad exercitum uenit. Quem quum inuenisset soluto imperio inertem,
imbecillem, commeatus ac omnium rerum necessariarum inopia
Veneti, semel felicem perfidiam Barletano praelio aduersus Gallos
experti, simulque occasione utendum rati, cum Bartholomeo Liuiano duce exercitus sui
consilium ineunt, ut is simulata defectione cum trecentis equitibus conferat se ad regnum
Neapolitanum, ac praetextu transfugae adiungat se Hispanis copiis, per speciemque
Consaluo ac regi Hispano fortem operam nauandi curet
Gallos
experti, simulque occasione utendum rati, cum Bartholomeo Liuiano duce exercitus sui
consilium ineunt, ut is simulata defectione cum trecentis equitibus conferat se ad regnum
Neapolitanum, ac praetextu transfugae adiungat se Hispanis copiis, per speciemque
Consaluo ac regi Hispano fortem operam nauandi curet
suo auxiliis Venetis aucto, cognitaque hostium
imbecillitate ac principum seditione, tum marchionis, cuius specimen animi magni
faciebat, discessu ratus haud parum de Gallorum uiribus detractum, statuit hostem ad
certamen ultro prouocare. Sed quia inter Hispanos et Gallos amnis, ut dictum est, intererat pontemque superiniectum Galli tenebant, inuitis ipsis Gallis manus conseri
nequibat. Itaque accitum ad se Petrum cognomento Nauarram, spectatae uirtutis uirum,
qui in Hispano exercitu ordinem ducebat, hortatur, ut cum sua cohorte
statuit hostem ad
certamen ultro prouocare. Sed quia inter Hispanos et Gallos amnis, ut dictum est, intererat pontemque superiniectum Galli tenebant, inuitis ipsis Gallis manus conseri
nequibat. Itaque accitum ad se Petrum cognomento Nauarram, spectatae uirtutis uirum,
qui in Hispano exercitu ordinem ducebat, hortatur, ut cum sua cohorte praesidium ponti
impositum aggrediatur. Exercitum Gallorum sine duce esse, inquit, sine imperio, nec
minus seditione quam aegritudine inualidum, atque iccirco Hispanos occupato ponte
facile amnem transituros,
cognomento Nauarram, spectatae uirtutis uirum,
qui in Hispano exercitu ordinem ducebat, hortatur, ut cum sua cohorte praesidium ponti
impositum aggrediatur. Exercitum Gallorum sine duce esse, inquit, sine imperio, nec
minus seditione quam aegritudine inualidum, atque iccirco Hispanos occupato ponte
facile amnem transituros, manusque cum hoste uiribus multo inferiore conserturos,
locumque aut uictoriae inuenturos, aut Gallos, si pugnam detrectarint, spe regni
Neapolitani abiecta, procul ab his finibus per se abituros.
Petrus ducis
cum hoste uiribus multo inferiore conserturos,
locumque aut uictoriae inuenturos, aut Gallos, si pugnam detrectarint, spe regni
Neapolitani abiecta, procul ab his finibus per se abituros.
Petrus ducis adhortatione accensus, assumpta cohorte sua, et id roboris in exercitu
Hispano erat, plenus bonae spei uadit ad oppugnandum castellum in ea parte pontis constructum, quae ad Hispanos uergebat. Nec uana spes fuit: nam Franci cum ne conspectum quidem Hispanorum sustinuissent, eodem impetu in illud quoque castellum, quod
ad alteram partem pontis aedificatum diximus,
si pugnam detrectarint, spe regni
Neapolitani abiecta, procul ab his finibus per se abituros.
Petrus ducis adhortatione accensus, assumpta cohorte sua, et id roboris in exercitu
Hispano erat, plenus bonae spei uadit ad oppugnandum castellum in ea parte pontis constructum, quae ad Hispanos uergebat. Nec uana spes fuit: nam Franci cum ne conspectum quidem Hispanorum sustinuissent, eodem impetu in illud quoque castellum, quod
ad alteram partem pontis aedificatum diximus, irrumpunt.
Consaluus occupato a suis
ponte,
his finibus per se abituros.
Petrus ducis adhortatione accensus, assumpta cohorte sua, et id roboris in exercitu
Hispano erat, plenus bonae spei uadit ad oppugnandum castellum in ea parte pontis constructum, quae ad Hispanos uergebat. Nec uana spes fuit: nam Franci cum ne conspectum quidem Hispanorum sustinuissent, eodem impetu in illud quoque castellum, quod
ad alteram partem pontis aedificatum diximus, irrumpunt.
Consaluus occupato a suis
ponte, quem Gallis pauore attonitis ne rescindere quidem, nedum hosti
ac hoste in castra pene
accaepto, a ducibus destituti, morbo, fameque magna ex parte confecti, et ob id certaminis studio auersi, ne tentato praelio dissipantur. Qui uero per ualetudinem effugere
nequiuerunt, positis armis hosti sese dediderunt. Dux Hispanus arbitratus non
minus decorum esse uictis parcere quam hostes superare, suos a caede hostium inhibuit,
Francosque armis spoliatos dimisit incolumes. Quosdam etiam ex hostibus illustriores
uiros, Christiana ac rara uictoris in deuictos usus benignitate, ne in itinere
spoliatos dimisit incolumes. Quosdam etiam ex hostibus illustriores
uiros, Christiana ac rara uictoris in deuictos usus benignitate, ne in itinere necessariarum
rerum inopia deficerent, memor humanarum rerum uiatico iuuit.
imperatorem et alios principes quaerunt suppetias; Alexandri pontificis morte ditionem suam
augent.
Nihil enim regem
latebat eorum, quae Veneti aduersus Gallos in Italia moliti fuerant, Ioanne Laschare, qui
regii oratoris nomine apud Venetos id temporis agebat, omnia Venetorum consilia et callidissime explorante, et ad regem per occultos nuntios deferente. Itaque non modo pacem
cum Hispano composuit, sed etiam affinitatem contraxit, data illi in matrimonium sororis
suae filia. De regno autem Neapolitano, cuius sane possessio, si aut uis abesset, aut iure
disceptaretur, neutri eorum competeret, ita transactum est, ut rex Hispanus dimidiam eius
partem iure prioris foederis
occultos nuntios deferente. Itaque non modo pacem
cum Hispano composuit, sed etiam affinitatem contraxit, data illi in matrimonium sororis
suae filia. De regno autem Neapolitano, cuius sane possessio, si aut uis abesset, aut iure
disceptaretur, neutri eorum competeret, ita transactum est, ut rex Hispanus dimidiam eius
partem iure prioris foederis obtineret, alteram partem dotis nomine ita possideret, ut singulis annis quinquaginta
est, ut, si ex hoc matrimonio filius susceptus esset, totum
regnum Neapolitanum illi cederet. Sin autem rex Hispanus nihil liberorum ex hoc connubio relinquens decessisset, ad regnum ipsum nihil obstante priore foedere Francorum
rex perueniret.
Pace, quo diximus modo, inter Gallum et Hispanum facta, atque ad Venetos literis
legati sui, qui apud Hispanum regem erat, perlata, ingenti ex conscientia perfidiae metu
perculsi sunt. Itaque quo
et ipsi alicuius Christiani regis amicitia sese munirent, omnibus
tentarunt artibus
regnum Neapolitanum illi cederet. Sin autem rex Hispanus nihil liberorum ex hoc connubio relinquens decessisset, ad regnum ipsum nihil obstante priore foedere Francorum
rex perueniret.
Pace, quo diximus modo, inter Gallum et Hispanum facta, atque ad Venetos literis
legati sui, qui apud Hispanum regem erat, perlata, ingenti ex conscientia perfidiae metu
perculsi sunt. Itaque quo
et ipsi alicuius Christiani regis amicitia sese munirent, omnibus
tentarunt artibus Maximilianum Caesarem, Friderici filium, hominem satis notae
enim minus operae precium puto imitanda memorare, quam quae cauere
decet.
Italicarum Romano imperatori restitueret ― id
enim Pium mente agitasse quidam auctores sunt ― pactus est Caesar, incertum qua mercede, cum Iuliano Sauonense ciue, diui Petri ad uincula tunc cardinale, quem pontificem
creatum Iulium Secundum appellarunt, ut sua opera cardinales Hispani in pontificiis
comitiis suffragiis ineundis ipsi Iuliano adiumento forent. Caeterum quum Iulius
pontificatum adeptus Genuensi religione fidem Caesari seruaret, nec modo promissa ei
non praestaret, sed insuper malum minaretur, Neapolim se contulit. Ibi,
se contulit. Ibi, quia Deus illum
tam diu iniurias impune ferre noluit, fugiendo, ut saepe usu uenit, in periculum incidit,
propterea quod a Consaluo Adigario eadem fraude, qua ille multos Italiae principes
interfecerat, fide interposita comprehensus, atque in custodiam datus in Hispaniam ad
Ferdinandum regem, Hisabellae uirum, missus est, a quo in carcerem coniectus quum
diu uaria consilia euadendi animo uolutasset, tandem sanguinarius homo, ne ab ingenio
suo degeneraret, subsidium ab audacia et crudelitate petendum censuit.
Itaque simulata scelerum
homine sacerdotali ueste induto, cuius cucullus ― ita capitis tegumentum monachi appellant ― magis solito in oculos
demissus esset, suspicatus, ut erat, Caesarem dolum aliquem commentum esse, iniectis
manibus hominem comprehendit, agnitumque recipi in carcerem coëgit. Rex Hispaniae,
percepta sceleris atrocitate, Caesarem ultimo supplicio afficiendum censuit, uerum
praecibus quorundam principum sententia dimotus, ita illum, ne quid salute desperata
ferox iuuenis grauius consuleret, uinculis liberauit, ut praedes acciperet, qui eum, quandocunque iussisset,
principum sententia dimotus, ita illum, ne quid salute desperata
ferox iuuenis grauius consuleret, uinculis liberauit, ut praedes acciperet, qui eum, quandocunque iussisset, sisterent, quem nisi promissores exhibuissent, pecunia regis arbitratu
luerent. Non ita multo post Caesar, audiens in ea Hispaniae regione, quam nostra aetas
religionem fecisse ― neque enim foederi adscriptum esse, ne sibi maiorum suorum instituto
Romanae Ecclesiae res curę essent ― quum praesertim nihil interesset Venetorum, quod
pulso tyranno urbem suam Romanus pontifex recoepisset.
rex uenit Neapolim, Venetos monet de restituendis Apuliae
urbibus; Maximiliano imperatori a Venetis transitus negatur; Germani ad Tridentum consistunt; Veneti plurima loca Carnico atque Istrico agro occupant, sed aucta potentia aliorum in se odium excitant.
Interea Ferdinandus, Hispanorum rex, Philippo, Belgarum ac
Morinorum duce, Maximiliani Cęsaris filio, genero ipsius regis, ab Hispanis principibus
in Ulteriorem Hispaniam accito, praetextu regni Neapolitani uisendi cum quadraginta
circiter nauium classe Neapolim uenit. Non enim sese in Tarraconensem
negatur; Germani ad Tridentum consistunt; Veneti plurima loca Carnico atque Istrico agro occupant, sed aucta potentia aliorum in se odium excitant.
Interea Ferdinandus, Hispanorum rex, Philippo, Belgarum ac
Morinorum duce, Maximiliani Cęsaris filio, genero ipsius regis, ab Hispanis principibus
in Ulteriorem Hispaniam accito, praetextu regni Neapolitani uisendi cum quadraginta
circiter nauium classe Neapolim uenit. Non enim sese in Tarraconensem Hispaniam,
patrium regnum, tunc contulit, quo et sponte sua magis quam Hispanorum principum
coactu
Veneti plurima loca Carnico atque Istrico agro occupant, sed aucta potentia aliorum in se odium excitant.
Interea Ferdinandus, Hispanorum rex, Philippo, Belgarum ac
Morinorum duce, Maximiliani Cęsaris filio, genero ipsius regis, ab Hispanis principibus
in Ulteriorem Hispaniam accito, praetextu regni Neapolitani uisendi cum quadraginta
circiter nauium classe Neapolim uenit. Non enim sese in Tarraconensem Hispaniam,
patrium regnum, tunc contulit, quo et sponte sua magis quam Hispanorum principum
coactu Ulteriori Hispania genero cessisse
rex, Philippo, Belgarum ac
Morinorum duce, Maximiliani Cęsaris filio, genero ipsius regis, ab Hispanis principibus
in Ulteriorem Hispaniam accito, praetextu regni Neapolitani uisendi cum quadraginta
circiter nauium classe Neapolim uenit. Non enim sese in Tarraconensem Hispaniam,
patrium regnum, tunc contulit, quo et sponte sua magis quam Hispanorum principum
coactu Ulteriori Hispania genero cessisse uideretur, et Consaluum Adigarium, tot uictoriarum
successu inflatum, regiumque, ut fama erat, affectantem
filio, genero ipsius regis, ab Hispanis principibus
in Ulteriorem Hispaniam accito, praetextu regni Neapolitani uisendi cum quadraginta
circiter nauium classe Neapolim uenit. Non enim sese in Tarraconensem Hispaniam,
patrium regnum, tunc contulit, quo et sponte sua magis quam Hispanorum principum
coactu Ulteriori Hispania genero cessisse uideretur, et Consaluum Adigarium, tot uictoriarum
successu inflatum, regiumque, ut fama erat, affectantem fastigium ab
administratione regni Neapolitani amoueret, simul
principibus
in Ulteriorem Hispaniam accito, praetextu regni Neapolitani uisendi cum quadraginta
circiter nauium classe Neapolim uenit. Non enim sese in Tarraconensem Hispaniam,
patrium regnum, tunc contulit, quo et sponte sua magis quam Hispanorum principum
coactu Ulteriori Hispania genero cessisse uideretur, et Consaluum Adigarium, tot uictoriarum
successu inflatum, regiumque, ut fama erat, affectantem fastigium ab
administratione regni Neapolitani amoueret, simul ut urbes Appuliae oppignoratas
successu inflatum, regiumque, ut fama erat, affectantem fastigium ab
administratione regni Neapolitani amoueret, simul ut urbes Appuliae oppignoratas
regno Neapolitano reddi curaret. Porro Ferdinandus connubii iure ad regnum Ulterioris
Hispaniae, quam incolae a Castulone, urbe quondam nobili, dictam Castiliam uocant,
peruenerat. Qui dum Neapoli ageret, Venetos amicis uerbis saepius admonuit, ut urbes
Apuliae restituerent.
Et licet id surdis auribus nequicquam caneret,
caneret,
iniuriam tamen tacitus ferebat.
Neque enim urbes illas per se armis repetendas censebat, caeteris regibus, qui aduersus
Venetos secum sentiebant, nondum ad gerendum bellum satis paratis, quippe Venetos
tanti tunc faciebant Hispani (nondum enim imbecillitatem uirium eorum in rebus bellicis detexerat fortuna) ut eos non nisi fractis prius a rege Gallo opibus eorum aggredi ausi
sint. Nam Veneti, antequam Galli et Hispani, hi regnum Neapolitanum, illi
Mediolanense, non magis armis quam cognationis iure
secum sentiebant, nondum ad gerendum bellum satis paratis, quippe Venetos
tanti tunc faciebant Hispani (nondum enim imbecillitatem uirium eorum in rebus bellicis detexerat fortuna) ut eos non nisi fractis prius a rege Gallo opibus eorum aggredi ausi
sint. Nam Veneti, antequam Galli et Hispani, hi regnum Neapolitanum, illi
Mediolanense, non magis armis quam cognationis iure obtinuissent, toti fere Italiae
moderabantur: tantum sane ualebat Venetorum consilium aduersus reliquos Italos
ignauia simul ac discordia eneruatos. Itaque Philippo Morino intra
non magis armis quam cognationis iure obtinuissent, toti fere Italiae
moderabantur: tantum sane ualebat Venetorum consilium aduersus reliquos Italos
ignauia simul ac discordia eneruatos. Itaque Philippo Morino intra paucos dies febri
extincto, quem diximus ab Hispanis principibus regem designatum in Ulteriorem
Hispaniam accessisse, Ferdinandus re, quae ad Apuliae urbes Venetis oppignoratas
spectabat, infecta, Hispanias repetiit, reuocantibus eum his ipsis, qui paucis ante mensibus, dum genero fauent, pene expulerant.
Fama est satis
toti fere Italiae
moderabantur: tantum sane ualebat Venetorum consilium aduersus reliquos Italos
ignauia simul ac discordia eneruatos. Itaque Philippo Morino intra paucos dies febri
extincto, quem diximus ab Hispanis principibus regem designatum in Ulteriorem
Hispaniam accessisse, Ferdinandus re, quae ad Apuliae urbes Venetis oppignoratas
spectabat, infecta, Hispanias repetiit, reuocantibus eum his ipsis, qui paucis ante mensibus, dum genero fauent, pene expulerant.
Fama est satis constans hunc regem, dum in Hispaniam reuertitur, inter
ignauia simul ac discordia eneruatos. Itaque Philippo Morino intra paucos dies febri
extincto, quem diximus ab Hispanis principibus regem designatum in Ulteriorem
Hispaniam accessisse, Ferdinandus re, quae ad Apuliae urbes Venetis oppignoratas
spectabat, infecta, Hispanias repetiit, reuocantibus eum his ipsis, qui paucis ante mensibus, dum genero fauent, pene expulerant.
Fama est satis constans hunc regem, dum in Hispaniam reuertitur, inter nauigandum
Ostiam
(ita uocant oppidum ab Anco
designatum in Ulteriorem
Hispaniam accessisse, Ferdinandus re, quae ad Apuliae urbes Venetis oppignoratas
spectabat, infecta, Hispanias repetiit, reuocantibus eum his ipsis, qui paucis ante mensibus, dum genero fauent, pene expulerant.
Fama est satis constans hunc regem, dum in Hispaniam reuertitur, inter nauigandum
Ostiam
(ita uocant oppidum ab Anco rege Romano conditum, qua Tyberis in Tuscum
mare influit) primum diuertisse, atque cum Iulio Secundo, Romano pontifice, collocutum esse; deinde Sauonae (urbs est
aduersus communem hostem uictor extitisset,
nihil sibi assumendum existimaret, praeterquam quod illi pontifex, qui suo praescripto
omnia agi uolebat, permisisset.
Itaque societate inita cum Maximiliano Caesare, Lodouico Aureliensi, Ferdinando
Aragonio, altero Gallorum, altero Hispanorum rege, ascriptis insuper foederi Alfonso
Ferrariensium duce, Franciscoque Gonzaga, marchione Mantuano, huiusmodi orationem apud Francorum regem pontificis legatus habuisse dicitur:
Etsi, Lodouice, rex Christianissime, pontificem Romanum, qui plane Christi
immutatis, uti accepta sunt transcribens.
deditione in potestatem pontifex
redegit. Eodem quoque tempore Alfonsus Ferrariensium dux, Franciscusque Mantuanus
marchio, quicquid Veneti de eorum imperio ad illam diem tenuerant, recuperarunt.
Vrbes item regni Neapolitani pignori, ut supra demonstrauimus, datae pulsis Venetis in
fidem Hispani regis uenerunt. Satis creditur Cretenses Cypriosque descituros fuisse si, ad
quem deficerent, habuissent; idem consilium maritimae Dalmatiae urbes coepissent, nisi
Vuladislaui Casimiri regis ignauia obstitisset.
Porro non solum mediterranea Dalmatiae, sed etiam maritima eius
pene desertus in Alemaniam est reuersus.
a Gallorum seruitute eam tutam liberamque redderet, quasi (ut plaerique falsa opinione ducti arbitrantur) omnes Christiani,
sub quocunque hi coelo nati sint, non essent eiusdem ciuitatis ciues, referretque
quidquam Germanus, Gallusue, an Hispanus Italiam teneat, modo illi rector non desit,
qui una cum armis iustitiam colat, gentemque ingenio sane praestantem ac regionis felicitate fortunatam, sed seditionibus et desidia laborantem, et ob id imbellem atque opportunam externorum iniuriae, tueretur.
Quo consilio capto pontifex
non soluto (est enim Ferrariensium ciuitas
Romanae Ecclesiae uectigalis), ut scilicet eius causae praetextu Ferrariam ipsi duci auferret, quam sane urbem ex pago in pulcherrimam Italiae ciuitatem gens Hestensis redegisset.
Hac pontificis iniquitate motus Bernardinus, natione Hispanus, Sanctae Crucis cardinalis, uir et uitae integritate, et eruditione insignis, clam pontifice se Mediolanum contulit, atque ex tuto (erat enim Iulius pontifex non modo praecipitis irę, sed etiam exitialis)
pontificem deterrere ab incoepto conatus est, literis ac nuntiis eum
Triuultio duce profligatur. Sane Triuultius permoleste
ferebat principem Mirandulanum ciuitate sua pelli: is enim Triuultii filiam in matrimonium duxerat. Hac clade animo haudquaquam demisso, immo magis ad bellum gerendum accenso, quum Romam sese pontifex recaepisset, uocat ad se Hispani regis oratorem, et uoce ita sublata, ut a circumstantibus exaudiretur, Scribe , inquit, confestim regi
tuo, ut, si ille regnum Neapolitanum retinere uelit, totis regni uiribus Romanam
Ecclesiam aduersus Gallos iuuet. Nam horum alterutrum breui necessario
uiribus Romanam
Ecclesiam aduersus Gallos iuuet. Nam horum alterutrum breui necessario euenturum
esse, ut aut Galli Circumpadanam Italiam ab suo seruitio liberam omnino relinquant, aut
mox Italiam una cum regno etiam Neapolitano uicto pontifice obtineant.
Quae ubi rex Hispanus ex literis legati sui cognouit, nullo foederis ac socii regis
respectu, ueluti equus oestro exagitatus regi Gallo, cuius sororis filiam in matrimonium
duxerat, amicitiam renuntiat, conscriptamque octo millium hominum phalangem atque
in naues impositam Neapolim proficisci iubet.
illius regni uires in defensionem Romanae Ecclesiae
conuertat, atque in omnibus pontificis uoluntati obtemperet, modo ille stipendium militibus de suo numerare non recuset. Itaque regni Neapolitani praefectus delectu habito,
equitum frenatorum mille, peditum cum Hispana legione duodecim millia confecit
atque magnis itineribus Bononiam contendit, quae paucis ante mensibus, pontifice, ut
supra demonstrauimus, in fugam a Gallis coniecto, ab imperio ipsius pontificis defecerat, Bentiuolis in patriam restitutis. Porro Iulius pontifex, ut alio loco
alio loco diximus, ueteribus
inimicitiis incitatus, magno Bentiuolas odio prosequebatur, seu animi morbo indulgens nam ex hominibus, et his interdum minime studiosis, fiunt pontifices ― seu tyrannidi
ipsius familiae infensus.
se in libertatem uindicat; Brixiani ciuitatem Venetis produnt; Gallis
Venetis eam rursus eripiunt.
ciuitatem Venetis produnt; Gallis
Venetis eam rursus eripiunt.
Quod ubi Galli, qui in Circumpadanis agris statiua
habebant, intellexerunt, missis auxilio quinque Vasconum cohortibus, Bononiam aduersus Hispanos egregie tutati sunt. Nam quum Hispani per ruinas murorum, quos tormentis demoliti erant, urbem ingredi conarentur, multis suorum amissis primo a muris
repulsi, mox etiam in castra redacti sunt. Veneti duorum Christiani orbis potentissimorum regum insania abutendum rati, et terra et mari rem pro uiribus gerere constituunt.
exercitu Veneto Brixiam ingressus fuerat,
uiuus captus. Nam is suorum acie inclinata in hospitis cuiusdam aedem pauidus
profugerat atque ita, hostium furori spatio dato, praeter captiuitatem nihil in eum
grauius consultum est.
inclinata in hospitis cuiusdam aedem pauidus
profugerat atque ita, hostium furori spatio dato, praeter captiuitatem nihil in eum
grauius consultum est.
spatio dato, praeter captiuitatem nihil in eum
grauius consultum est.
Interea Hispani omissa
Bononiae oppugnatione castra in agrum Rauennatem transferunt, quo magnam uim uarii
commeatus mari Adriatico ex Apulia conuexerant: cum Gallis enim signa conferre
uehementer cupiebant. Rursus Galli aegre patiebantur Hispanum armata manu suam
prouinciam inuadere. Itaque Caston Fuxius, Francorum regis sorore ortus, cui summa
rei Gallicae in Italia permissa erat a rege, iuuenis raro animi simul et corporis robore,
lustrato ad Ferrariam exercitu pergit ad hostem. Hispani, ut sunt insita uafri calliditate,
cupiebant. Rursus Galli aegre patiebantur Hispanum armata manu suam
prouinciam inuadere. Itaque Caston Fuxius, Francorum regis sorore ortus, cui summa
rei Gallicae in Italia permissa erat a rege, iuuenis raro animi simul et corporis robore,
lustrato ad Ferrariam exercitu pergit ad hostem. Hispani, ut sunt insita uafri calliditate,
praelium ex occasione commissuri et Gallos, ut saepe alias fecere, temporis spatio segniores ad dimicandum reddituri, collem satis editum tribus millibus passuum Rauenna
distantem castris coeperant, nec facile aduersarii illos munitionibus sese tenentes
commissuri et Gallos, ut saepe alias fecere, temporis spatio segniores ad dimicandum reddituri, collem satis editum tribus millibus passuum Rauenna
distantem castris coeperant, nec facile aduersarii illos munitionibus sese tenentes aggredi poterant. Itaque Galli, ut in aequum traherent Hispanum, simulant se Rauennam
oppugnatum ituros. Et haud difficulter fides habita est: nam satis constabat et Gallos
necessariarum rerum inopia urgeri, et Rauennam commeatu abundare. Dux igitur
Hispanus non ad caetera eius nationis ingenia solers Rauennam defensurus collem
sese tenentes aggredi poterant. Itaque Galli, ut in aequum traherent Hispanum, simulant se Rauennam
oppugnatum ituros. Et haud difficulter fides habita est: nam satis constabat et Gallos
necessariarum rerum inopia urgeri, et Rauennam commeatu abundare. Dux igitur
Hispanus non ad caetera eius nationis ingenia solers Rauennam defensurus collem necessario relinquendum censuit et propius urbem instructa acie constitit.
Quod ubi Galli conspexere, uotum suum impletum rati signa in hostem extemplo
conuertunt. Primo ingens strages hominum
et propius urbem instructa acie constitit.
Quod ubi Galli conspexere, uotum suum impletum rati signa in hostem extemplo
conuertunt. Primo ingens strages hominum iumentorumque tormentis utrinque aedita
est, mox gladiis res geri coepta. Iam Gallo equite acriter instante Hispana acies nudata
erat equestri magna ex parte auxilio, equitibus Hispanis aut captis, aut in fugam coniectis; pedes tamen eius gentis nondum loco motus acerrimam aduersus Vascones,
Alemanosque atque Boëmos, Gallorum mercenarios, ciebat pugnam. Quod Caston
conspexere, uotum suum impletum rati signa in hostem extemplo
conuertunt. Primo ingens strages hominum iumentorumque tormentis utrinque aedita
est, mox gladiis res geri coepta. Iam Gallo equite acriter instante Hispana acies nudata
erat equestri magna ex parte auxilio, equitibus Hispanis aut captis, aut in fugam coniectis; pedes tamen eius gentis nondum loco motus acerrimam aduersus Vascones,
Alemanosque atque Boëmos, Gallorum mercenarios, ciebat pugnam. Quod Caston
Foisius conspicatus equo descendit et peditibus permixtus hortatur
motus acerrimam aduersus Vascones,
Alemanosque atque Boëmos, Gallorum mercenarios, ciebat pugnam. Quod Caston
Foisius conspicatus equo descendit et peditibus permixtus hortatur Vascones adniterentur paululum, pulsos hostium equites partamque uictoriam esse, pedites Hispanos solos,
ab equite desertos, in acie adhuc stare non pugnandi ardore, sed fugae desperatione.
Quae dum inter suos dux armis insignis agit, telo e tormento ab incerto auctore emisso
ictus concidit, quamquam eo tempore rumor non defuit Castonem a Vasconibus, popularibus
incerto auctore emisso
ictus concidit, quamquam eo tempore rumor non defuit Castonem a Vasconibus, popularibus suis, per iram interfectum, quos sane segnius signa inferentes pugnamque
remittentes ferro ac uulneribus in hostem redigere coeperat. Porro Vascones, quemadmodum et Hispani, eius ingenii sunt, ut facilius blanda oratione quam ui ad officium
impellantur. Sed quia eodem tempore Alfonsus, Ferrariensium dux, cum auxiliis aduenerat, nihil fere terroris Gallis mors ducis intulit, spe metum aequante.
Caeterum
et Hispani, eius ingenii sunt, ut facilius blanda oratione quam ui ad officium
impellantur. Sed quia eodem tempore Alfonsus, Ferrariensium dux, cum auxiliis aduenerat, nihil fere terroris Gallis mors ducis intulit, spe metum aequante.
Caeterum Hispani non modo ab equite suo, sed etiam a duce militiae imperito ― nunquam enim antehac exercitum duxerat ― destituti languidius pugnabant, nec iam in re
trepida spes fere salutis quam in fuga apparebat: attamen pertinax in tenui spe certamen
non omnino omittebant. Itaque sine
nec iam in re
trepida spes fere salutis quam in fuga apparebat: attamen pertinax in tenui spe certamen
non omnino omittebant. Itaque sine ullius imperio, nempe ueterani, in orbem coeunt,
atque interdum procurrendo, quos hostium nacti essent, concidebant. Quare Galli,
tametsi Hispanorum timore ac desperatione alacriores effecti essent, tamen propius
adire non audentes procul tela coniciebant. Sed postea quam Ferrariensium dux
Hispanos tormentis urgere coepit, Galli redintegrato clamore signa obnixi inferunt in
hostem,
ueterani, in orbem coeunt,
atque interdum procurrendo, quos hostium nacti essent, concidebant. Quare Galli,
tametsi Hispanorum timore ac desperatione alacriores effecti essent, tamen propius
adire non audentes procul tela coniciebant. Sed postea quam Ferrariensium dux
Hispanos tormentis urgere coepit, Galli redintegrato clamore signa obnixi inferunt in
hostem,
tandemque haud dissipata fuga cedentem in proximos montes compulere.
Caesa esse ex utraque acie ad quindecim millia hominum
est praelio functi haudquaquam deseruerant, sensu forsan
casus ducis, qui militum animos consternare solet, non nisi peracta pugna ad Gallos
perueniente. Victores hostibus fugatis uerius quam uictis Rauennam ui irrumpunt,
praeterque commeatum, quem diximus eo importatum ab Hispanis fuisse, bona ciuium
diripiunt. Mox conquisitum Castonis Fuxii corpus, curatumque et feretro impositum,
Mediolanum ad sepulturam deuectum, ibique pro tanti ducis ac regii consanguinei dignitate omni rerum uerborumque honore a Gallis atque Italis funus eius celebratum.
Mediolanum ad sepulturam deuectum, ibique pro tanti ducis ac regii consanguinei dignitate omni rerum uerborumque honore a Gallis atque Italis funus eius celebratum.
funus eius celebratum.
Gallici occuparunt duce quodam
Sanctoseuerinate, ciue Mediolanense, Romanae Ecclesiae cardinale sacerdote, qui cum
Bernardino cardinale, de quo supra minimus, aduersus Iulium pontificem nequicquam
coniurarat, regibus Christianis, ut dictum est, in diuersa studia diductis. Rex Hispanus
audita suorum aduersa pugna, reque, ut gesta erat, cognita, et ob id parum admodum
perturbatus, magnam Hispanorum partem ad arma concitat, confestimque ingenti
exercitu confecto Vasconum fines Gallicae ditionis, qua illa gens Pompelonenses
sacerdote, qui cum
Bernardino cardinale, de quo supra minimus, aduersus Iulium pontificem nequicquam
coniurarat, regibus Christianis, ut dictum est, in diuersa studia diductis. Rex Hispanus
audita suorum aduersa pugna, reque, ut gesta erat, cognita, et ob id parum admodum
perturbatus, magnam Hispanorum partem ad arma concitat, confestimque ingenti
exercitu confecto Vasconum fines Gallicae ditionis, qua illa gens Pompelonenses
attingit, ingredi iubet, ad Pompellonemque urbem, quae tunc in societate Galli regis erat,
sedem belli constituit, eo
urbem, quae tunc in societate Galli regis erat,
sedem belli constituit, eo consilio, ut inde Aquitaniae imminens Francos ab Italia auerteret. Maximilianus quoque, qui et per se Gallis gloriam semper inuidit, Germanos
milites, qui mercede conducti cum Gallis in Italia militabant, Hispani regis, affinis sui,
pontificisque rogatu inuitos domum pro auctoritate sua reuocat, ut erat homo nouandis
rebus quam gerendis aptior.
Quod autem hi Germani, Gallorum mercenarii, legionem
suam inuiti abduxerint, id argumento
ante milites extitissent. Quorum mentes si Maximilianus, eorum princeps, ut
debuerat, esset imitatus, haud sane ab officio ita facile discessisset, destituendo iniuria
regem socium ac de se aduersus Venetos optime meritum, nisi forte honestius, simul et
utilius uisum est pontificis Romani ac regis Hispani, neccessarii sui, morem gerere uoluntati quam sinere regem Gallum, opibus Italiae adauctum, super caeteros reges
eminere, inuidia, quae animum uehementer mordebat, hac honestatis specie obtecta.
Eodem quoque tempore ad duodecim millia Heluetiorum a pontifice
cum filio Lodouici Mauri, cui
Mediolanense imperium Gallorum rex paucis ante annis abstulerat, irrumpunt. Nec
Morini et reliqui Belgae, qui nepoti Maximiliani tunc parebant, Britannusque rex ab hac
coniuratione aduersus Gallos inita abfuere, quorum alter nepos ex filia regi Hispano
erat, alter unam ex filiabus ipsius regis matrimonio sibi coniunxerat. Hac tanta belli mole
in Gallum regem concitata facta est repente magna rerum commutatio: nam Gallus,
retentis solummodo arcibus urbium Circumpadanae Italiae, exercitum ex Italia in
Galliam neccessario
nam Gallus,
retentis solummodo arcibus urbium Circumpadanae Italiae, exercitum ex Italia in
Galliam neccessario reuocauit, atque ita arma, quacunque hostis spem belli gerendi praebebat, circumtulit, ut nullam occasionem illi dederit ullam Gallico regno iniuriam inferendi. Rhaimundus Hispanus dux, cuius culpa paucis ante diebus in agro Rauennate ab
Hispanis male pugnatum erat, simul ac Gallos Italia excessisse audiuit, easque regiones,
ex quibus illi digressi erant, sociis Germanorum armis obtineri, reparato exercitu
- et ita ab Hispano rege
Italiae, exercitum ex Italia in
Galliam neccessario reuocauit, atque ita arma, quacunque hostis spem belli gerendi praebebat, circumtulit, ut nullam occasionem illi dederit ullam Gallico regno iniuriam inferendi. Rhaimundus Hispanus dux, cuius culpa paucis ante diebus in agro Rauennate ab
Hispanis male pugnatum erat, simul ac Gallos Italia excessisse audiuit, easque regiones,
ex quibus illi digressi erant, sociis Germanorum armis obtineri, reparato exercitu
- et ita ab Hispano rege ei mandatum erat ― ignominiam turpi fuga acceptam dempturus
eo
Rhaimundus Hispanus dux, cuius culpa paucis ante diebus in agro Rauennate ab
Hispanis male pugnatum erat, simul ac Gallos Italia excessisse audiuit, easque regiones,
ex quibus illi digressi erant, sociis Germanorum armis obtineri, reparato exercitu
- et ita ab Hispano rege ei mandatum erat ― ignominiam turpi fuga acceptam dempturus
eo confestim perrexit. Nec solum urbes, quas Galli reliquerant, societatis nomine, quam,
quia pontifex princeps eius erat, sanctam appellabant, intra paucos dies occupauit, sed
etiam Mutinam et Regiensium ciuitatem ab
Iuliumque Secundum, pontificem Romanum, ingentis spiritus uirum, quem ferunt Turcaici belli semina iam iecisse. Et sane hominem in ea dignitate collocatum
asserunt Christiani ius habere omnes suae sectae principes in nos concitandi, ex quibus
Francorum ac Hispanorum reges lumina mundi appellant, quorum alter iam multos
annos aduersus nostrae religionis gentem, Aphricae incolam, felici incoepto bellum gerit,
alter nihil aliud meditatur quam deuicta Italia, cuius iam maiorem partem habet in potestate, Venetisque sub iugum missis, nobis arma
uiribus in Italia demptum esse, decem millia peditum cum
quadringentis fraenatis equitibus in Italiam, Mediolanense imperium recuperaturus,
misit, prius cum Venetis non modo pace composita, sed etiam societate inita, credens
illorum auxiliis sibi adiunctis Alemanos atque Hispanos e Circumpadana Italia pelli
posse. Et quo Venetis eximeret dubitationem se de pace ac societate cum fide agere, eis
Bartholomaeum Aluianum, strenuum ac nobilem ex Vrsina gente uirum, et Andraeam
Grittium, ciuem quidem Venetum ac mercatorem, atque ob id belli artium rudem,
relictis hosti omnibus tormentis, ita dederunt, ut nusquam cis Alpes consisterent.
Huius certaminis fortuna elati Alemani in gratiam Maximiliani Caesaris arma in
Venetos conuertunt. Quos quum aequo campo congredi non ausos Patauinis muris inclusos cognouissent, adiunctis sibi Hispanis sociis urbem obsidere instituunt. Et quia ea
urbs, utpote ualido praesidio ac operibus, ut supra demonstratum est, munita, difficilis
oppugnatu uisa est, relicta obsidione Hispani praesertim ad populationem Veneti agri
conuersi sunt. Quem adeo per triennium fere
Quos quum aequo campo congredi non ausos Patauinis muris inclusos cognouissent, adiunctis sibi Hispanis sociis urbem obsidere instituunt. Et quia ea
urbs, utpote ualido praesidio ac operibus, ut supra demonstratum est, munita, difficilis
oppugnatu uisa est, relicta obsidione Hispani praesertim ad populationem Veneti agri
conuersi sunt. Quem adeo per triennium fere euastarunt, ut Vincentia, nobili eius regionis urbe, ab omnibus principibus, qui genere ac diuitiis clariores erant, excessum sit, partimque Venetias sese recęperint, partim Veronam abierint. Eo sane hi
temporis Veronam Maximilianus praesidio tenebat.
Hae sociorum clades Bartolomaeum Aluianum, Veneti exercitus ducem, Patauio inuitum extraxere, atque cum manu, qua urbem tutabatur, hosti obuiam ire coegerunt.
Itaque quum multis praeliis inter se factis non modo Hispanus nusquam inferior extitisset, uerum etiam Aluianus saepius uictus atque profligatus abisset, Veneti tandem tot
aduersis infracti consiliis belli depositis ad pacem petendam animum adiciunt, statuuntque Maximilianum, grauem finibus suis accolam, auro, quando armis nihil
quam
habere metum, alioqui coeteri quoque Christiani, et imprimis accolae, formidine nostra
abusi incipient nos oppugnare, et bellum, quod ad hanc diem semper inferre consueuimus,
in terram nostram accipiemus, Christianisque, qui nobis metu parent, occasionem
dabimus, uti aeque ac Hispanarum triremium remiges, nacti libertatis opportunitatem,
abruptis uinculis arma in nos conuertant.
Quare omissa Asia tota hac belli mole in Hungaros ita irrumpendum censeo, ut
famam quoque nostri aduentus antecedamus, nesciosque ac incautos offendamus. Nec
est, qua
uobis hoc tempore opitulari possumus ― nam et nos exercitum alere cogimur, in cuius
stipendium non modo uim magnam ecclesiasticae pecuniae, sed etiam mutuo accaeptae
exhausimus ― uosmet ipsi uobis nunc consulite. Quum autem status Italiae tranquilior
fuerit, Hispanique ac Galli, quod propediem futurum est, inter se foedus inierint, curae
nobis res Hungarica erit.
Porro id temporis Romanus pontifex iusti exercitus auxilia aere suo conducta et
Caroli Augusti copiis iungenda in Circumpadanam Italiam miserat, eo
plaerique Hungarorum suam culpam, ut fit, in alios transferentes crimen
amissi Tauruni in Venetos, falso, ut ego sentio, coniciunt, quos suspicantur Salomoni
persuasisse, ut Taurunum oppugnaret, ne Hungari et Boëmi bello in se ipsos auerso
Carolo Augusto, eidemque Hispaniarum regi, adiungi possent, dum is aduersus Gallos
in Circumpadana Italia per duces suos bellum gerit, admonendo Turcam et affinitatis
inter Hungarorum regem et Caesarem contractae, et docendo nimiam Augusti potentiam
e re haudquaquam esse Turcaica, putantes eo consilio suae
hunc pontificem ulcus quoddam in obscęnis corporis
partibus ortum multos annos male habuisse.
Huic pontifici Hadrianus quidam, praesul Dertusanus (ea est Tarraconensis
Hispaniae ciuitas) et Romanae Ecclesiae cardinalis, absens suffectus est tanta Italorum
cardinalium concertatione, ut uix manibus in comitio clausi temperarent, dum sibi
quisque pontificatum ambit. Itaque magna pars eorum maluit suffragio suo externo
adesse quam suae
ei
charissimus amicorum.
Porro hic uir in Morinis humili genere, utpote patre opifice natus est. Qui quum et
moribus optimis esset praeditus, et sacris literis satis docte esset eruditus, admotus est
pueritiae Caroli regendae simulque literis erudiendae, atque ut educator ac praeceptor
in Hispaniam ductus. Carolo mox imperatore Romano designato atque in Germaniam
profecto regendis Hispaniis praepositus prouinciam sibi commissam integerrime administrauit. Quam ob rem haud secus quam pater a Caesare diligebatur. Sed de his alias.
natus est. Qui quum et
moribus optimis esset praeditus, et sacris literis satis docte esset eruditus, admotus est
pueritiae Caroli regendae simulque literis erudiendae, atque ut educator ac praeceptor
in Hispaniam ductus. Carolo mox imperatore Romano designato atque in Germaniam
profecto regendis Hispaniis praepositus prouinciam sibi commissam integerrime administrauit. Quam ob rem haud secus quam pater a Caesare diligebatur. Sed de his alias.
Balys Iachius, cuius, ut supra demonstrauimus, Salomon in Syrmiensi expeditione
nititur, iisdem
se ipse superetur; nec multo leuius uictori, quam uicto accidat. Quod quidem
patrum nostrorum aetate, Illyricis, Thracibus, Macedonibus, et Graecis, his uero
temporibus Italis euenit. Quoniam alii, dum Gallorum ope, alii Hispanorum,
aduersarios suos oppugnant, omnes externum iugum subiere. Atque haec seruitus,
quanquam Rhacusanorum animos infregit, attamen, quantum de dignitate demsit,
tantum opibus eorum adiecit. Etenim infirmitatis suae iam satis gnari,
illum debellandum tot regum, tot principum uiribus opus
est quot ipse quondam regna Christianis et nuper Syris
Medisque erepta possidet ac regit. Parum hoc praesides
regesque nostri attendunt: si attendissent, nequaquam inter
se, sed cum solo illo digladiarentur atque certarent. Nunc
autem Hyspani cum Gallis miscent praelia: Itali inter se
diuisi sunt, alii aliis fauent; mutuis itaque odiis flagrantes
Dei aduersum se iram prouocant. Ecce non multo ante in
Italia bellatum est; adhuc Ausoniae campi externorum
domesticorumque cruore madent, nunc iterum inundandi nisi
praesentis
appellari uoluerit. Tibi, mi princeps, est genus a superis,
Vnde oritur filius ducis Vrbini.
quibus nil mortale equari possit. Si abauos repetam Germani duces et quidem illustrissimi hii tibi erunt, si proauos Galli, si atauos Hispani et Parthenopei reges, si auos et a paterna et a materna stirpe hii sunt Mediolani et Ferrarie Incliti duces, quorum laudes tot et tante extitere, omnium uirtutum genere, ut nec uox ferrea narrare eas posset, nec mens facile excogitare auderet, si amicos memorem,
Iulius pontifex maximus ausus fuerit eum ducem dare toti exercitui Romani Imperii pro expugnanda Bononia, ubi adeo se ingenue et strenue habuit ut quisque diceret eum non ab homine, sed a Marte genitum. Hoc cum adverteret Iulius patruus eius, aduersus Ferrariam parta ingenti hominum multitudine et Hispanie rege huc se conferente ut sibi praesidium ferret, cesis fere omnibus Hispanis, acriter pugnans dux omnium, se suosque cum ingenti gloria seruat, ut nunciaretur Indis et Armenis huius ducis prudentia et fama, uictis Hispanis Penisque ad Rauennam ab Alphonso Ferrarie duce. Sed et pauca
pro expugnanda Bononia, ubi adeo se ingenue et strenue habuit ut quisque diceret eum non ab homine, sed a Marte genitum. Hoc cum adverteret Iulius patruus eius, aduersus Ferrariam parta ingenti hominum multitudine et Hispanie rege huc se conferente ut sibi praesidium ferret, cesis fere omnibus Hispanis, acriter pugnans dux omnium, se suosque cum ingenti gloria seruat, ut nunciaretur Indis et Armenis huius ducis prudentia et fama, uictis Hispanis Penisque ad Rauennam ab Alphonso Ferrarie duce. Sed et pauca praeter hec mirra tamen tibi afferam de uirtutibus tui clarissimi
patruus eius, aduersus Ferrariam parta ingenti hominum multitudine et Hispanie rege huc se conferente ut sibi praesidium ferret, cesis fere omnibus Hispanis, acriter pugnans dux omnium, se suosque cum ingenti gloria seruat, ut nunciaretur Indis et Armenis huius ducis prudentia et fama, uictis Hispanis Penisque ad Rauennam ab Alphonso Ferrarie duce. Sed et pauca praeter hec mirra tamen tibi afferam de uirtutibus tui clarissimi parentis, ut qualis ipse fuerat et te talem exhibeas. Dum dux regnat, priusquam esset pontifex maximus Leo Florentinus, profugus a patria, factionibus
profligat hostem. Desperat Leo salutem, ne deterius fiat, subacto Laurentio, et eo ferre interempto ut qui uix euaserit uitam, plurimis ad imperialem collem cesis, cum duce paciscitur, ne ultra progrediatur, pacem promittit, eum et suos omni piaculo expiat, tutum reddit, clam tamen insidiis Vafri Hispani quaerit uario thesauro promisso interficere. Eufugit insidias, inuehit non in pontificem cui semper ut uerus cristicola obediit, sed in Medicen exercitum cui fauebat.
Dux fuit semper Romani senatus uerus filius.
illum a Turcarum vi solus protegere
nequeo.
|
stricto mucrone atrocibus Germanorum prouinciis Gallias (quemadmodum Blondus Forliuiensis comprobat)
Blondus inquit) rege,
uictore, uniuersa Italia sunt potiti. Et tandem in Hispania, quemadmodum Blondus meminit,
quorum uirtute depressa est Persarum arrogantia, eneruata Assyriorum et Medorum potentia, deiecta Aegyptiorum extollentia, debellata Graecorum prestantia, subacta Scitharum immanitas, oppressa Indorum
multitudo, superata Germanorum asperitas, deuicta Hispanorum dexteritas, prostrata Gallorum ferocitas, inclinata Romanorum sublimitas, deleta Penorum caliditas.
Feci pro uirili nostra quae potui, sed non quanta Slauorum dignitas ipsa efflagitabat, longe enim inferior subsedi. Ad Dalmatiam igitur, natale solum nostrum, sicut
nationum ad hanc urbem appellentium conuictu urbanitatem et uenustissimos
Pharensium mores intuearis. Nam quicquid diues producit oriens, quicquid pingue parturit Latium, quicquid ferox gignit Illyria, quicquid aprica generat Aphrica, quicquid aspera affert Hispania, quicquid horrida permutat Scythia, quicquid felix prodit Arabia, quicquid uerbosa educit Graecia, frequenti hac in urbe est successione uenale.
Magna rerum Phari commoditas.
Iocundum spectaculum et urbana curiositate laborantibus satis
necessariis abundans, centesime quadragesime olympiadis anno primo, hoc est anno ante incarnationem filii dei ducentesimo sexagesimo secundo,
Anno ante incarnationem filii Dei ducentesimo sexagesimo secundo Pharum fuit euersum
quo tempore fidissimam illam Saguntum in Hyspania cepit Hannibal, callide Pharenses opprimens ad extremum excidium perduxit. Intempeste enim noctis silentio in densissima prope urbem sylua copias delitescere iubens,
Stratagema Emilii contra Pharenses.
postero die (quemadmodum Sabellicus
habitus est. Sed nec Petri Blasei,
Petrus Blasius.
consobrini mei, partam de piratis uictoriam tacebo. Cui ampla et ad pugnam oneraria sua naue apta Aphricum littus sulcanti (Angliam enim uersus tendebat) cum allatum esset tris Venetas rostratas naues a quodam pirata Hispano uastissimam habente nauim in Carthaginensi portu longa obsidione fatigari, ita iniquo tulit animo, ut postposita propriae salutis cura (febribus enim laborabat) neque hostium multitudinem (trecenti enim fuisse dicuntur) neque nauis aduerse notabilem supra suae nauis magnitudinem neque
tum subeat nunquam in
tuum pectus ne minimam quidem formidinem descendisse: sed inuicto semper
animo profectum in aduersa, cuius magnitudinem nulla unquam
uis, nec robur Gallorum, nec ferocitas Germanorum, nec Hispanorum aestus,
Poenorumque doli, et Alexandrinorum insidię, non denique furor ciuium
Romanorum multęque aliae pestes labefactare potuerunt, nihil sordidum,
humile, caducum, sed unumquodque magnificum excelsum
Vtinam,
Sylla, uidisses magnificentiam atque splendorem meorum triumphorum cum spectaculis
apparatissimis, affirmauerim te pedibus in meam sententiam iturum.
SyL.
Hispaniensem innuis an Aphricanum, qui non de externis uictis agebantur, sed de
ciuibus et liberis Cn. Pompei? Quibus oculis putas huius luctuosi spectaculi
funestam lętitiam a populo inspectatam? maxime quum intuerentur imaginem
interitum fore: quęlibet ętas suis rerum mutationibus perstringitur.
Porro quis tot conuersiones, tantam temporum instabilitatem non admiretur ac
obstupescat? Hi Graeciam occupauerunt: illi Asiam: alii in Sicilia consederunt:
ab aliis Hispania possessa est. Quae demum natio Italiam suę ditioni uendicare
non tentauerit? Fortasse posthac eueniet ut aliquę gentes incognitę ex
Scythicis nemoribus in Italiam migrent iusque Romanis ac Italicis populis ex
Capitolio dicant.
Nunc, Cęsar, audi reliqua, largius ex altero dolio Iouis hausturus. Sic
inter delitias uoluptuanti tristis affertur Laconica scytala hinc Syriam a
Parthis uastari, illinc Gallias rebellasse, atque Hispanos ab imperio
deficientes iniisse societatem cum Pęnis: alius ab Hannibale cęsas nuntiat
legiones: alius a Ponticis hostibus Asiam, uoluptatum fomitem, trucidatis
praesidiis et negociatoribus Romanis oppressam teneri.
rerum gestarum (ne sit inuidia dicto) superarim.
Vtrasque Gallias seminarium triumphorum pacatas populo Romano reddidi:
Britannos uici: summoui Germanos: a me uires Pharnacis comminutę: Alexandria
subacta: Aphri atque Hispani meis inimicis auxilia ferentes cęsi sunt: ad
extremum diem necis
tamen, ut
retundam insolentem Caesaris temeritatem, breuiter respondebo. Quo tempore,
Caesar, Gallia tibi prouincia decreta fuit, iam populus Romanus pollens
potensque totius imperator Italię, Siciliae, Sardiniae, Corsicę, Hispaniarum
expugnauerat Pęnos, domuerat Numidas, dominabatur Illyriis, Epirotis,
Aetolis, Macedonibus ac uniuerso nomini Graecorum: tenebat minorem Asiam,
Liciam, Pamphiliam, Ciliciam atque Syriam. Deinde Cn. Pompeio duce
de Pharnace dixerim, siquidem post Philippicam stragem facile
potuit ei regnum adimi, cuius capiti regium diadema Pompeius imposuerat? In
egregiis haud sane operibus numerabuntur Alexandrinorum delitiae subactę. A
Pęnis et Hispanis, qui iam diuturnis bellis contusi fuerant, nullum graue
discrimen impendebat: et pauci quidem pro partibus arma sumpserant. Itaque
caeteris inspectantibus cum ciuibus concurristi, ciues trucidasti, ciuium
sanguine
et plures ducentis securi percuti iussit: Vt eo exemplo ostenderet, non omnia uictoribus in uictos licere. Habes Carole Caesar auitum exemplum, quid de exercitu iudicare te oporteat, qui auaritia corruptus, omnia diuina atque humana iura uiolauit. Et haud scio an noceat nostris hominibus contagio Hispanorum: hos, ut uereor, nouae disciplinae magistros habent. Ab his tanquam lanistis auariciam crudelitatemque discunt.
Non autem minus sacrilegium est, Bibliothecas, quam phana diripere. Non enim inter sacras res, aut diuinas recensenda sunt aurea uasa, quibus in
moderatos esse in uictoria iram, ut edictum etiam propositum pacis, ut parceretur his, qui in templa Christianorum confugissent, et ut urbs sine caede diriperetur. Atqui hoc tempore tantum abfuit, ut a sacris rebus abstinuerint uictores, ut non cupidius aliunde praedati sint. Hispanorum et Germanorum dira auaritia. Caedes factae tota urbe miserorum ciuium: bona ciuitatis pars incendio deleta: studia omnium honestarum rerum, quae ibi floruerunt, armis conterrita, obmutuerunt. Abolita sunt et haec, quae si mansissent, instaurare collapsam urbem potuissent, ueteres
Junii
Damianus Benessa Benessa] sequitur transcr. epist. ad Carolum imperatorem
absoluerem, sed potius primis lineis designarem, arbitratus bene constituto imperio futurum, ut cuncta reliqua componantur commodissime. Iccirco Imperatorem omnium patrem, eius aulam totius orbis terrę senatum uolui. Posthac cuiusque regni pręscribi limites poterunt- regni Francorum, regni Hispanorum cęterorumque- ut emineat tamen imperialis maiestas, maiestas] potestas FeFr et omnes sentiant in reformato imperio auctam sibi dignitatem et confirmatam rerum suarum salutem.
Atque ut reuertar eo, quod exemplo proposui: utinam fuerint hi
Cosaccia, dux Sancti Sabae. iniquis
est, et ego in amicis ferendis pertinax, quamdiu non contemnar. Sed haec forsan dies et amici lenient, quae natura corruptior exacerbavit. Caeterum tantum abest, ut in his turbis nomen tuum miscuerimus, ut ne in mentem quidem nobis tunc veneris, quem sciebamus cum archiepiscopo Collocensi dudum in Hispanias profectum. Igitur ne expostules, nec injuriarum nos insimules, velim, mi Thoma, quia nec tu causam nobis
controversiarum praebuisti, nec nos quaepiam tunc carpsimus sine causa, praeter quam nos ipsos. Tui vero amice, ut par est, et memini
nimirum admonens, communibus viribus cum communi hoste tam potenti ac valido esse congrediendum. Neque dubito, eos conditiones adeo salubres accepturos. Caeterum dicunt Moldavum jam in castris esse cum octoginta millibus hominum, Transalpinum cum totidem. Nos Hungari cum Transsylvanis, si modo Hispanus et Alemanus miles, promissus a Romanorum rege Ferdinando, veniet, cujus adventus jam in quotidiana est exspectatione, ad centum millia armatorum accedemus, quoniam nemo, qui gladium gestare valeant, relictus est domi. In armis igitur omnes sumus, tamquam ultimam fortunam pro fide ac patria
Samandriam, inveniet 300 maiores bombardas ibi fundi,
tribus in locis pontes struemus: unum in Ezek, alterum ad Varadinum Petri, tertium
Varasdini. Ibraim Bassa Vienne oppugnationem digito attigit, ego utraque manu apprehendam.
Rex tuus non solum immisit in nos Hispanos et Italos, sed etiam nostros subditos literis
et nuntiis contra nos sollicitat: regem videlicet Polonie, Moldavum, fratrem Georgium,
Petrovich, Urbanum Bathiani. Hi autem omnes literas regias ad nos miserunt et volunt esse
nobiscum. Iam More Laslo composuit
errorum lapsus: nihil iis, qui rebus publicis praesident, ad retinenda pacis otia tam esse conducibile: nihil quemcunque civium ordinem ad vitam recte sapienterque delegendam aeque instruere; atque alienorum peccatorum cognitio, si propius, et non quasi per transennam inspiciantur. Volciani, gens Hispaniae, petentibus Romanis eorum societatem, Sagunto iam expugnato ab Hannibale, quum socii essent populi Romani, ac nihilominus ab iis deferti, ac hosti proditi, responderunt; ibi quaerant Romani socios, ubi Saguntina clades ignota est. Nam quis sanae mentis amicitiam cum iis ineat, qui obliti
sed eandem seruitutem mutatis tantum sedibus concipiunt, mox oculos ad Christianorum Reges et principes detorquent: Optant Papam patrem patriae uires suae sanctitatis ad liberationem filiorum conuertere. Optant inuictam Caesaris manum uictricia arma contra Turcam mouere. Sciunt illi parere Hispanos in bello acerrimos, Belgas ferocissimos, Germanos fortissimos, Italos corpore et ingenio praestantissimos Sciunt illi addictissimum esse fratrem Ferdinandum regem Romanorum Turcarum bellis assuetissimum, Illyricis et Subalpinis gentibus subnixum. Sciunt
Sclauonica a Persarum lingua, qua Turcae utuntur. Scias etiam, quod omnibus hac lingua peritis tuto adire licet Croatiam, Dalmatiam, Russiam, Valachiam, Seruiam, Bohemiam, et Poloniam, quamuis propter prouinciarum distantiam in quibusdam uocabulis ac prolatione nonnihil differant, ut Itali ab Hispanis, Germani a Flandris. Nec te lateat, Ruthenos ac Seruios eadem lingua, uti in officijs diuinis. Habent enim
CIBARIIS illorum.
VTuntur et ipsi quoque non pessimo pane ECHMECH dicto, nigro et albo, quemadmodum et nostrates, sed illi spargunt quoddam genus seminis SVSSAM uocata, super recentem, postea coquitur, quod tribuit magnam suauitatem manducantibus, quo nusquam utuntur nostri, praeter in Hispania passim in quibusdam locis, uidelicet in regno Granaten. et circa Ciuiliam. In edulijs illis multiplex ars, et uaria conditura: cibus uero maxime solennis est, puls ex orysa, ita addensata, ut partes inde manibus decerpantur. Piscium mira abstinentia. Carnibus omnibus utuntur,
Csiaferun) id est, gentilis in genitiuo, quasi dicerent gentilis regis.
Memleket) significat regnum, quamuis et alia habeant diuersa vocabula ad significandum regnum, vt Istan) quia cum Italiae siue Franciae aut etiam Hispaniae regnorum mentionem faciunt, tunc dicunt Frank istan) quod significat tam Italorum, Gallorum, quam Hispanorum regna. Frank) significat hominem harum regionum vt Frank Gyaur) id Italus, Gallus, vel Hispanus
significat regnum, quamuis et alia habeant diuersa vocabula ad significandum regnum, vt Istan) quia cum Italiae siue Franciae aut etiam Hispaniae regnorum mentionem faciunt, tunc dicunt Frank istan) quod significat tam Italorum, Gallorum, quam Hispanorum regna. Frank) significat hominem harum regionum vt Frank Gyaur) id Italus, Gallus, vel Hispanus Christianus.
Caeterum cum Graeciam nominare volunt, mutant vocabulum, dicentes: Vrum elli) id est, Graecia, et non
siue Franciae aut etiam Hispaniae regnorum mentionem faciunt, tunc dicunt Frank istan) quod significat tam Italorum, Gallorum, quam Hispanorum regna. Frank) significat hominem harum regionum vt Frank Gyaur) id Italus, Gallus, vel Hispanus Christianus.
Caeterum cum Graeciam nominare volunt, mutant vocabulum, dicentes: Vrum elli) id est, Graecia, et non Vrum istan) id est, Graecum regnum. Solent interdum et Vrum memleket) dicere, et tunc intelligunt
Turcarum sit expugnaturus, an propheta aliquis Christianus sua doctrina sit Mehemetanos conuersurus ad nostram religionem. quamobrem (vt dixi) vltima verba huius oraculi, viri cum gemitu, pueri cum fletu, mulierculae cum planctu et eiulatione excipiunt.
Vtinam tandem Itali sua pila, Hispani suas lanceas, Galli sua gesa, Angli suas balistas, Germani et Hungari suas frameas contra istos canes fidei, ipsis (vt ita dicam) fatis
damnatos, distringere velint, et discordia qui solummodo moratur nostras victorias, a nostris rebus auferre studeant. Sed redeamus ad
speraret, quin breui futurum sit, vt Imperator Rom. non minus Constantinopolitano quam Romano imperio insignis sit futurus? Ferdinandus non minus in Hungaria quam apud Getas, Dacos, Scythas regnaturus, atque itidem rex Franciae suis ditionibus Asiam minorem ad diturus: Lusitani Aegypto potituri: Hispani tota Africa, Itali omnia littora quae cunque habet mare mediterraneum in sua potestate habituri. Angli quoque inter Turcas suum imperium amplificaturi. Nunc digladiamur
pro vno et altero oppidulo, et post acerrimas praeliorum conflictationes, post exhaustas opes, nihilo
numinis expendatur, mortui videantur viuos armis potentia que superare. Iam cum robore corporum, dotibus animi praecellamus, quae magna praesidia afferre vi dentur ad hostes profligandos, ipsi vbique miserrime profligamur.
Quid Hungaro induratius? quid Germano vastius? quid Gallo procerius? Hispano solidius? quid Italo robustius? vt de caeteris nationibus taceam, quibus dotes corporis, aut meliores, aut certe aequales. Rursus si indolem animi spectes, quid Hungaro vulnerum periculorumque securius? quid Germano generosius? Italo sapientius? Gallo ambitiosius? Hispano callidius? quorum
quid Gallo procerius? Hispano solidius? quid Italo robustius? vt de caeteris nationibus taceam, quibus dotes corporis, aut meliores, aut certe aequales. Rursus si indolem animi spectes, quid Hungaro vulnerum periculorumque securius? quid Germano generosius? Italo sapientius? Gallo ambitiosius? Hispano callidius? quorum singula videntur posse veldare victoriam, vel adiuuare. Saepe vicit sine alijs viribus audacia, saepe generositas animi, saepe sapientia, saepe honoris illa auida ambitiositas, saepe calliditas: tamen me miserum, inter tot victrices res a victoria excidimus.
Iam si
armorum nullam vim penetrandi habent,
cum bombardis vix vlla rupes obstiterit.
Sunt quidem nunc etiam Muslumanis sui bombardarij, sed rariores et indoctiores. Nunc quaeso quas gentes secum in expeditionem trahant Scythas et Thraces, in quibus non sapientia Italica, aut Hispanica calliditas, sed inhumana quaedam feritas, barbaries, animi summa inscitia, indocta, stolida: istis se addit Graecus ignauia perditus, Asiaticus luxu corruptissimus, Aegyptius non minus animo quam corpore euiratus, Arabs excoctus, minutus, et exanguis. Quis a tali milite crederet Gallos
animi summa inscitia, indocta, stolida: istis se addit Graecus ignauia perditus, Asiaticus luxu corruptissimus, Aegyptius non minus animo quam corpore euiratus, Arabs excoctus, minutus, et exanguis. Quis a tali milite crederet Gallos ferocissimos, Germanos animosissimos, Italorum ingenia, Hispanorum solertiam vinci posse? et tamen, proh dolor, vincimur: et vincimur ab ijs, qui in seruitutem vincunt, et serui pro seruitute bella gerunt contra nos, qui in libertate geniti a proauis, et atauis, nobis in delibata relicta.
Quod si instituta et leges vtriusque nationis inspicias,
inuoluuntur: et cum vna gens Christiana contra Turcas pugnat, alia gens vel in alijs versatur bellis, vel in ocio agit: miles qui in aciem educitur, nummo inseruit, non Christo: si desit stipendium, statim vel desertor, vel transfuga futurus. Quid ergo prodest ibi Italica sapientia? aut industria Hispanica? aut robur Germanicum? aut ferocitas Gallica? aut Hungarica audacia? vbi miles nec Christum, nec gloriam cogitat? et ad bellum venit, tanquam ad ganeum, ibi nepotationes suas exerciturus.
Bonas leges habemus, sed pessimos mores: bona arma, sed pessimos animos: laus est si inter se
Nam Turca vitia sua in castris deponit: Christianus assumit. nullae in Turcarum castris delitiae, arma tantummodo et necessarius victus. In castris Christianorum
luxus, et omnis luxuriae commeatus, adest grauior turba meretricum, quam virorum. Latrocinatur Hungarus, praedatur Hispanus, potat Germanus, libidinatur Italus, Gallus cantat, Anglus lurcatur, Schotus heluatur: militem qui miles moribus sit, vix vllum inuenias.
Quid ergo mirum si vincant illi, apud quos sobrietas, parsimonia, continentia, vigilantia? vincantur illi, qui ab hostibus vel vagi ad praedas,
discordiae cessabunt, et tandem firma auxilia contra Turcas coibunt.
Igitur facile armabit Germania quinquaginta milia peditum,
et adiaphoristica consilia effugere e praesentibus malis et diuinam liberationem praeuenire tentauerimus, sicut subinde Iudaei ob impatientiam, non expectato, ut Psalmus inquit, consilio diuino, alios duces eligere et in Aegyptum reuerti uolebant. Quid putamus, obsecro, ipsummet C. et Hispanos et alios Papistas de ista turpissima defectione et leuitate Interimistarum et Adiaphoristarum sentire? Nempe id quod mihi Hieronymus Othitz Hispanus, senex et grauis uir et aliquanto caeteris honestior, Vuitebergae dicebat – intercesserat enim mihi cum eo familiaritas, partim propter
non expectato, ut Psalmus inquit, consilio diuino, alios duces eligere et in Aegyptum reuerti uolebant. Quid putamus, obsecro, ipsummet C. et Hispanos et alios Papistas de ista turpissima defectione et leuitate Interimistarum et Adiaphoristarum sentire? Nempe id quod mihi Hieronymus Othitz Hispanus, senex et grauis uir et aliquanto caeteris honestior, Vuitebergae dicebat – intercesserat enim mihi cum eo familiaritas, partim propter Italicae linguae cognitionem, diu enim in Italia uixerat, et habebat in Sicilia praedia, partim quia uterque se alterum conuersurum sperabat –
si possibile esset, aliquo saltem pudore suffunderentur nostri (ut uocantur) Christiani domini, ob suam turpissimam defectionem et persecutionem, cum audiunt gubernatores Turcicos defendere ministros Euangelii Iesu Christi, et Christum annunciari in suis regionibus pati posse. Non queror hic de Hispanicis aut Hussernicis Iunckeris aliisque Papisticis, sed de iis qui antea Euangelium Iesu Christi agnouerunt, susceperunt, confessi sunt, et puriorem se religionem amplexos esse gloriati sunt. Nonne, obsecro, hoc prorsus monstri instar est, quod magni et parui domini, qui ante annos
Extulit intrepida signa superba manu;
rates immissis ignibus austas?
Asiae, propterea magnis viribus conantur huic occurrere. Alii
existimant, Thurcum alias provincias tanto apparatu invasurum esse. Quorundam
opinio non absurda est, cui et ipse assentior, qui putant, quod classis
Thurcorum navigabit in Hispaniam, id flagitantibus Mauris, qui complures in
Betica a Rege Hispaniae defecerunt. Nam Thurcus revera unum Regem Philippum,
omnium Principum Christianorum ut potentissimum, aliquantum veretur. Sunt etiam
qui rem altius expendunt, ac
Thurcum alias provincias tanto apparatu invasurum esse. Quorundam
opinio non absurda est, cui et ipse assentior, qui putant, quod classis
Thurcorum navigabit in Hispaniam, id flagitantibus Mauris, qui complures in
Betica a Rege Hispaniae defecerunt. Nam Thurcus revera unum Regem Philippum,
omnium Principum Christianorum ut potentissimum, aliquantum veretur. Sunt etiam
qui rem altius expendunt, ac Thurcum, siquidem tot gravissimis bellis
distringitur, Moscovitico,
minabantur. Tamen Z: minabantur. Res Veneta in maximum discrimen deducta erat.
Tamen...D Tamen Summus Pontifex Pius V. opera Marci Antonii Columnae
nutantes Venetos confirmavit, et ad confoederationem suam una cum Hispaniarum Rege
Philippo II contra Turcas optimis conditionibus vix post Idus Maii protraxit protraxit Z: pertraxit D . Segniter
quidem ea confoederatio compacta est cum ab anno praeterito de ea captum
Imperatorem rerum maritimarum Sebastianum Venerium, et Augustinum Barbadicum ejus
legatum secuta se receperat in Sciciliam, Messanae
subtus pontem accurrit in habitu turcico clamitans se esse
Christianum, qui per funem demissum inter nos fuit receptus non saucius quidem, sed
clamidis sinistro sinu ob glandulam a Vincentio in eum dum curreret coniectam lacerato
vix incolumis. Erat is Hispanus Betius Betius
Z: Beaticus D , et ajebat se esse Martinum filium Martini Moralis, et
nominari Alli apud Turcas. Ab eo non solum oppugnatorem nostrum Uluzalim, sive
Ochialinum Algerii proregem,
an Triremes Venetae fuerint sub eo oppido a quindecim diebus citra,
qui responderunt fuisse. Subjunxit ille praesidium fuit dimissum dimissum Z: admissum D , verumtamen majores, et
munitiores urbes in Hispania ego consuevi debellare, caperem et hanc sed non vacat
mihi. Dimissis eis se recepit in portum figerium sub Sabioncello procul a nobis
circiter tria millia passuum. Ibi per totam noctem, et sequentem diem refecit
quassas
Dei eodem modo depingitur Hier. 48, quod sit super omne caput calvitium, super omnem barbam rasura, super omnes manus incisio, et super omnes lumbos saccus. Tali aliqua ratione forte et Baalitae semet incidebant, simulantes dolorem de peccatis suis: sicut et hodierna die monachi Turcici, et Hispani, vulgo scorpionibus aut hamatis catenis sese flagellant. Quin et sodalitia aut collegia civium, qui se alicuius sancti nomine, ut fratres cognominant, inanes quasdam species flagellorum circumgestant.
INCINERARE, est in cineres redigere. Solebat vero olim Deus aliquando
plurimum ad mortificationem facere. Verum Deus, qui dixit, Non occides, nequaquam praecepit tristia media, longas vigilias, nuditates ac frigora, et comestionem cinerum, ut de quibusdam monachis legitur: aut, ut Franciscus sese nudum in nivem abiecit (vel ut quidam etiamnum, praesertim Hispani) more Baalitarum semet flagellis et scorpionibus consauciarunt, Nimis facile etiam validissima natura frangi potest. Sic sane potatores ac scortatores corpus suum mortificant et enervant. Vult autem Deus, ut ipsum veterem Adamum cum suis concupiscentiis et pravis conatibus, cui Deus est
alios perveniant: sic et Paulus non cogitabat vel de laboribus anteactis, ac tot crucibus toleratis, ut illis frangeretur: non etiam de magnitudine rerum gestarum, ut inde gloriolam suam captaret: sed in id solum erat intentus, quomodo adhuc ulterius in haec aut illa loca, in Italiam, Romam et Hispaniam Evangelium Christi proferre posset. Ignominia aeterna, cuius nulla erit oblivio: Iere. 23. [?:-ro ] , ingens et perpetua ignominia. Iustitiae eius oblivioni tradentur, Ezek. 18 id est, Deus non recordabitur anteactorum bonorum operum, eorum qui a vera [?:-tate ]
maritum regemque fore. Ab hac osculandi regum manus, aut etiam pedes, consuetudine, sumpsit Antichristus suae superbiae et tyrannidis symbolum, quod summos quoque reges ac monarchas adigit ad suorum pedum oscula: sicut illi etiam multi salutationis loco adscribunt, devota pedum oscula beatorum. Hispani quoque moris habent in suis salutationibus ac maledictionibus dicere, Baso tes vostres mans: aut, baso tes vostras podas, Osculor tuas manus aut pedes.
OSSA, ob duriciem aliquid firmum ac validum notant. Genes. 49, Isaschar asinus ossis iacebit inter duas Marcinas. id est,
Gomor, in Genesi, Galatae, id est Galli: qui a candore corporis primum Galathae appellati sunt, e quibus populi quondam in Orientis longinqua migrantes primum Gallograeci, nunc antiquo Gallorum nomine Galatae vocantur. Magog, Scythae. Quidam Gog et Magog Gothos putant. Iubal, Iberi, qui et Hispani. Thuras, Thraces. Thogorma, Phryges. Madai, Medilanan, lones: qui et Graeci. unde et mare Ionium. Cethei, Citii, iidem Cyprii, apud quos et urbs Citrium vocitatur. Donanim, Rhodii. Ex his Graecorum nationibus extitêre, qui a Tauro monte usque ad Occidentalem Oceanum maritimam oram
primo loco ponitur Iehova, postea alia: ut, Iehova Deus Abraam, Isaac et Iacob mihi conspectus est, sicut in nominibus Servatoris primum ponitur nome Iesus: ut, Iesus Christus, filius David. Dominus, etc. perinde plane ac praesenti more dicitur, Carolus Imperator Rom. et Rex Hispan. etc. Quam naturam illius nominis et descriptionum divinarum, obscurant versiones, dum pro illo nomine proprio ponunt appellativum Dominus: eoque inepte sonat, cum nonnunquam bis repetitur Dominus Dominus. sed Germanica recte id commodi adhibuit, ut vocem Herr, cum pro illo
a Ioseph cognitam, dicit. Doleamne, an rideam, nescio: imperitiae arguam, an temeritatis accusem? Quasi, si quis dixerit, Antequam in portu pranderem, ad Aphricam navigavi: non possit stare sententia, nisi in eo portu prandendum quoque sit. Aut si velimus dicere, Paulus Apostolus, antequam ad Hispanias pergeret, Romae in vincula coniectus est. Aut certe illud, Helvidius antequam poenitentiam ageret, morte praeventus est: statim, aut paulo post vincula ad Hispanias sit eundum, aut Helvidio poenitentia agenda post mortem, cum Scriptura dicat: In inferno autem quis confitebitur tibi?
navigavi: non possit stare sententia, nisi in eo portu prandendum quoque sit. Aut si velimus dicere, Paulus Apostolus, antequam ad Hispanias pergeret, Romae in vincula coniectus est. Aut certe illud, Helvidius antequam poenitentiam ageret, morte praeventus est: statim, aut paulo post vincula ad Hispanias sit eundum, aut Helvidio poenitentia agenda post mortem, cum Scriptura dicat: In inferno autem quis confitebitur tibi? igitur cum Evangelista dicat, Priusquam convenirent, proximum nuptiarum tempus ostendit, et in eo iam rem fuisse, ut quae prius sponsa fuerat, esse uxor inciperet. Quasi
Deinde etia omnia hypocritica ieiunia. Quorum, quoniam in enumeratione specierum mentionem fecimus, iam copiosiorem declarationem omittemus. Recte vero hypocriticis ieiuniis et adflictionibus addi possunt etiam Baalitici et Turcici cruciatus, qui semet vulneribus excarnificant, sicut et Papistarum Hispanicae flagellationes, quibus passionibus volunt Deum placare, et sua peccata expiare, cum maxima sacrificii Christi contumelia.
Operaeprecium tamen est cognoscere, quomodo ieiunia ex illa vera sua
sic et laeticiam suam pluribus exultationibus et tripudiis testantur, ut in capite de Ieiunio dixi.
Quanta ac quam indomita sit eorum vel ira vel ardor libidinis, facile in Graecis, Italis, praesertim ultra Florentiam et Apenninum agentibus, quae pars est multo meridionalior, et in Hispanis licet vel experientia animadvertere.
Talis omnino ratio fuit etiam Iudaeorum, qui ob hoc etiam polygami fuerunt, sicut ferme semper Asiatici (tametsi boni polygamiam potius ob studium sobolis) eam adhibuerunt. Ob hanc causam crebro aliae quoque foedae promiscuaeque libidines,
et isti impiae synagogae conciliabuloque eiusque Antichristo continget. Testis non est Dominus rei testatae, sed minister: sic et Ecclesia Scripturae aut verbi Dei.
Haec sententia dicti Augustini ut verissima mihi semper placuit: sed reperi nunc primum eandem in Michaelis Medinae regis Hispaniarum theologi volumine Venetiis impresso, cuius verba adscribere operaeprecium censui.
Quanquam mihi, dum Sanctarum scripturarum dignitatem expendo, nunquam haec Scripturarum et Ecclesiae comparatio probari potuit, tantum abest, ut hic duabus postremis sententiis, quae Ecclesiam
vel solam vestram sacrosanctam Romam, consulite Coloniam, et alia loca, ubi sunt multa monasteria, canonicatus, et id genus impurissima fex sacrificorum. Dominus Iesus fulmine, aut etiam infernali igne, istud impurissimum os reprimat et obturet. Amen.
MARTINI PERESII HISPANI.
Fuit in aula Caroli V. summae autoritatis episcopus Martinus Peresius Hispanus, is prolixum volumen de traditionibus conscripsit, in quo foede, vel potius blaspheme Scripturae obscuritatem exagitat, praeterquam quod vulgus Christianorum penitus ab eius lectione arceat: cuius
canonicatus, et id genus impurissima fex sacrificorum. Dominus Iesus fulmine, aut etiam infernali igne, istud impurissimum os reprimat et obturet. Amen.
MARTINI PERESII HISPANI.
Fuit in aula Caroli V. summae autoritatis episcopus Martinus Peresius Hispanus, is prolixum volumen de traditionibus conscripsit, in quo foede, vel potius blaspheme Scripturae obscuritatem exagitat, praeterquam quod vulgus Christianorum penitus ab eius lectione arceat: cuius aliquot loca testimonii causa describam. Is igitur hoc modo exagitat Scripturae obscuritatem.
338
Hilarii locus 166. sententia 63. sententiae 75. 76. etc.
Hinnon cur Tophet dictus 332. vallis. ibid.
hirec in saegol facilis mutatio 355
Hirmi schematis nomen unde veniat 228
Hispanicae flagellationes 311
historia quid 121. sacra quot libris contineatur. ibid.
historiae et tropologiae non eadem lex 90. humanae ratio et ordo 50. Iacob, Laban, Liae, et Rachelis allegoria 46. S. lectionis scopus potissimus quis 53.
Libri
est cum superis olim pugnasse Gigantes,
Dixit, et interea flagrat ab igne manus.
Fabula significat insanire eos, qui salutem suam Tyrannorum fidei committunt.
Tu, quae longa damus, mala Beatar habe.
Quae sint mala brevia, optime declarat Petrus Victorius.
Mala insana Hispanice berengenas.
vocor Graecis. Adpellat Mosa silurum.
exanimae pellem diripiunt. Quam circunferentes, et a pueris patriis carminibus
celebrati stipem vulgo corradunt. vidi ego unum ex istis Olyssipponi non ita deformi
aspectu, ut credebatur, immo colore candido, et recta statura adolescentem, qui
Hispanica lingua, cuius
audivit Mantua Cottae,
Rodericus Cotta civis Madrilensis bucolicum carmen Hispanica lingua accurate
scripsit.
Talavera.
pater civis Secobiensis eras.
SCHOLIUM.
Sotus e Praedicatoria familia olim
in historia.
Omnium rerum vicissitudo.
claruisse traditur. Nam praeter maternam Lusitanam, et avitam Gallicam, Hebraicam,
Latinam, et Arabicam exacte calluit. librum in septem particulas distinctum (ita enim
inscripsit) composuit. et ut plerique existimant, Arabice. Mauris enim ea tempestate
maiorem Hispaniae partem occupantibus ea lingua omnium fere Hispanorum communis
habebatur: in prioribus tribus de Deo, et animorum immortalitate ita copiose scribit, ut
non Christianas modo, verum et Platonicorum omnium bibliothecas excussisse videatur. in
reliquis de
et avitam Gallicam, Hebraicam,
Latinam, et Arabicam exacte calluit. librum in septem particulas distinctum (ita enim
inscripsit) composuit. et ut plerique existimant, Arabice. Mauris enim ea tempestate
maiorem Hispaniae partem occupantibus ea lingua omnium fere Hispanorum communis
habebatur: in prioribus tribus de Deo, et animorum immortalitate ita copiose scribit, ut
non Christianas modo, verum et Platonicorum omnium bibliothecas excussisse videatur. in
reliquis de concordantia Sibyllinorum carminum cum prophetarum
pius aurata Blasius arce sedet.
habebat.
Merito Gusmana Rheae comparatur: utraque enim eundem, et eodem pene fato partum edidit.
Sed in hoc inter se differunt, quae enim de Rhea traduntur, fabulosa ea, et a Poetis
ficta reputantur: Gusmanae progenies hodie in Hispania regnat. Libet hanc genealogiam
paucis explicare. Gusmana ex Alphonso Henricum Regem fratricidam parit, huic Ioannes
filius in regnum succedit, Ioannem Henricus valetudinarius excipit, hic ex Caterina Lancastria Ioannem
suscipit. Huius
parit, huic Ioannes
filius in regnum succedit, Ioannem Henricus valetudinarius excipit, hic ex Caterina Lancastria Ioannem
suscipit. Huius Isabella filia Ioannam insanam Caroli Caesaris matrem edidit, a Carolo
Philippus, qui hodie in Hispania rerum potitur, procreatur.
Mittit dono flabellum mense Februario.
M. adludit ad Taurum Busiridis.
N . caritate annonae.
O. Epidemicis contagiosis.
P. Hispania.
Ad Augustinum Mustum.
ante diem, vel noctem stertit ad ipsam.
vera monentem,
nocenti,
Eadem Hispania in Zoilum verpum.
quamvis properes nihil,
ODE
(heu) bello regem cecidisse Sebastum
omnia acerba velint, atque superba pati.
cineres caelat, et ossa tua.
axe
Symonis Aurii Michaelis
clamans ecquis novus (inquit) Aquinas
Palestinae, quam non semel pedes peragrarat, situm
Divi olim Maximiliani II. Et in
secundo gradu, similiter idem Dominus quondam Maximilianus
II. cuius filius? Apte dicetur, D. quondam Ferdinandi; sic Ferdinandus et
Carolus V. cuius filius? Philippi Regis Hispaniarum, unde et Infans
Hispaniarum dictus est; et Philippus cuius filius? Maximiliani primi; et
Maximilianus I. cuius filius? Tandem dicendum, Friderici
secundo gradu, similiter idem Dominus quondam Maximilianus
II. cuius filius? Apte dicetur, D. quondam Ferdinandi; sic Ferdinandus et
Carolus V. cuius filius? Philippi Regis Hispaniarum, unde et Infans
Hispaniarum dictus est; et Philippus cuius filius? Maximiliani primi; et
Maximilianus I. cuius filius? Tandem dicendum, Friderici
Versio prima.
demum Missionum hic existentium consuetudinem breviter referam.
Circumiacentes porro provinciae quatuor orbis partes respecto 4 Tarahumarae repraesentantes hanc situationem sibi vendicant, ut Mexicana et reliquae usque Mexicum situatae regiones, in 250 circiter milliaria Hispanica in longum extensae meridiem versus iacere censeantur. Inter hanc extensionem in confiniis Tarahumarae frustum ferri ingens ad instar praegrandis saxi, quod nec 20 boves loco movere possunt, in signum positum est, quia nimirum id eo attulit vetula quaedam super humeros, dum daemon duobus
picturis, imaginibus reliquoque ornatu decora spectabantur. In quibus quotidie a iuvenibus aetateque provectis doctrina Christiana recitabatur, reliquaeque sacrae psalmodiae et sacra decantabantur. Iucundum erat videre, (ut mihi ipsi, qui inde expulsi sunt, narravere) qualiter omnes fere Hispanicum sermonem bene scientes, ad omnia dociles, in omnibus economicis reliquisque bene versati, ad instar Hispanorum terram excolebant, equos instruebant, boves et tauros domabant, patres in omnibus pietatis officiis adiuvabant; ante duos vero annos prohdolor 9 non sine calamitosa
provectis doctrina Christiana recitabatur, reliquaeque sacrae psalmodiae et sacra decantabantur. Iucundum erat videre, (ut mihi ipsi, qui inde expulsi sunt, narravere) qualiter omnes fere Hispanicum sermonem bene scientes, ad omnia dociles, in omnibus economicis reliquisque bene versati, ad instar Hispanorum terram excolebant, equos instruebant, boves et tauros domabant, patres in omnibus pietatis officiis adiuvabant; ante duos vero annos prohdolor 9 non sine calamitosa strage multorum Hispanorum viginti 10 duorum religiosorum Ordinis Sancti Francisci violenta morte
bene scientes, ad omnia dociles, in omnibus economicis reliquisque bene versati, ad instar Hispanorum terram excolebant, equos instruebant, boves et tauros domabant, patres in omnibus pietatis officiis adiuvabant; ante duos vero annos prohdolor 9 non sine calamitosa strage multorum Hispanorum viginti 10 duorum religiosorum Ordinis Sancti Francisci violenta morte crudeli auso 11 , nefaria traditione rebellionem eiusdem incolae attentarunt ac suppeditante daemone a catholica religione deficientes, suave iugum Christianae fidei rejicientes, quo liberius
(quae hic a Iulio usque Octobrem durare solent) ubi et tellus revirescit, pacate Indi 16 vivere videbantur. In Matachic 3 dierum spatio hinc dissito sanguineos 17 in primos 18 omnes dolos parabant. Ipse pater ibidem residens de nocte fugam molitur cum quodam iuvene Hispano, qui rerum domesticarum praediique curam habebat, in Papigochic ac demum nocte sequenti ad Sancti Borgiae pervenit, timor addidit alas, et timere debuit et fugiendo non tam suae, quam suorum vitae consulere (Rector erat). Eo mox sequenti nocte pater belga, qui in Papigochic residebat,
intenti, in gloriosam mortem omnes paratissimi, sine magno labore (hanc enim quotidie et speravimus et speramus) ad omnia pro Dei gloria sustinenda alacres, nos ipsos Divinae consecravimus Maiestati, quia tamen non solum nostra inde dependebat salus, verum tot Christianorum ibidem viventium, tot Hispanorum pro salute sua operantium, status se se nostris objiciebat oculis, ut tot tantoque labore partos partus una finiet res 23 , qualiter avernalis ille Cerberus miseris hisce insidiabitur animabus, quam misero in statu Divina omnia periclitabuntur, quomodo calamitoso exitu tam
res 23 , qualiter avernalis ille Cerberus miseris hisce insidiabitur animabus, quam misero in statu Divina omnia periclitabuntur, quomodo calamitoso exitu tam feliciter coepta pro Dei gloria studia corruent. Simul etiam perpendimus temporalia bona Serenissimi Regis argenti fodinas tot Hispanorum locupletia praedia et possesiones, quas 24 si semel occupaverint 25 perduelles, difficili via recuperari poterunt. † nimium 26 cura sit parta sua 27 † cuivis facilius enim custodiuntur, quam iterum recuperantur. Haec dum maiora 28
enecuerint 35 , non tamen auditum est unquam ulli patri Societatis in vita quidquam contigisse; quin imo casus attulit, ut quempiam caperent, acceptis omnibus rebus mactatisque sociis illi vitam donarunt, usque ante praesidium de nocte attulerunt eiusque vitae sic consulere.
Hispani 36 pro tutiori ordinarie, ut vivi et sani ad destinata pervenire potuerint, ex praesidio vicino milites secum accipiebant amicosque Indos, qui excubias per viam agentes eos secure deducerent. Inimici hi ad praedas, rapinas homicidiaque intenti, quidquid vi extorquere poterant
missiones. California (insulane an peninsula sit) gratissima totisque novis 45 expedita terra, ubi aliqui margaritas ac uniones Societatis Jesu viri omnibus margaritis pretiosiores piscabuntur animas. Hoc mense novo auspicio felici, astris iuvantibus introibunt primi 3 patres nostri; duo Hispani, tertius 46 ex Germanica provincia Bavarica pater Eusebius Chinus, qui et Regii Mathematici et Geometrae nomen adeptus est 47 . Paratae iam 3 naves eos deducent. Capitanus cum suis officialibus ac militibus iam in promptu est, ut novam Christianitatem toti mundo
patres Societatis praeterquam, quod iam 80 patres Missionarii in Sonora, Cinaloa, Guazaparibus, inter Tarahumares, Tepeguanes et Conchios administrent missiones omnesque eleemosyna Regia sustentantur. Nunc ad Tarahumaram regionem descendo.
Tarahumara provincia 250 circiter milliaribus Hispanicis Mexico distans. 140 milliaria in se continet longitudinis, 100 milliaria in latitudine, salubriorem ceteris aeris temperiem amoeniorumque situm a natura matre nacta; intermixtis collium camporum montiumque varietatibus gratiosam desiderabilemque se se suis exterisque praebet. Hinc ab
educat vel ars excolit humana, ad maturitatem evocatur; nec deesset suo muneri in procreandis uvis tellus, si permitteretur excoli, sed, ne nimius ab expressis uvis liquor gentem hanc ad ebrietatem summe inclinatam in maiora vitia ac damna impellat, neve 54 commerciorum in hoc genere ex Hispania utilitas tollatur, prohibentur Indi plantare vites. Nec ad varietatem ciborum deessent volatilia (omnis enim generis coloris hic reperiuntur aves 55 ; rubicundae totae, quas cardinales vocant, virides ut psittaci, flavae, caeruleae et, si quod
rubicundae totae, quas cardinales vocant, virides ut psittaci, flavae, caeruleae et, si quod pulchri in avibus desideratur.) si aut incolae curiositate aut ambitione aut utilitate ducerentur, sed quod commoditatibus hisce quandoque destituantur, est, quod Hispani plerumque se se in fodinis occupent, Indi ab innata pigritia aut parva talium aestimatione prohibeantur. Hinc si sublimior genuit spiritus vitales, excitaret ad curiosa vel utilia aut sanguis gloriosior ingenium ad haec quaerenda et appetenda ea provocaret aut denique politior vivendi ratio
noxios humores causat. Solo frumento contenti robustam conservant naturam; et licet ovium gallinarumque considerabilem quantitatem habeant, eas tamen pro dapibus haud adhibent, sed diffiso vellere vestes sibi conficiunt.
Post sicut et gallinas pro variis rebus ad vestitum necesariis Hispanis vendunt, qui saepius in anno hanc provinciam peragrant. Nullus autem pecuniae hic locus est, nisi inter Hispanos oppido Paral dicto, quod ad fines huius provinciae iacet. Oppidum est 300 circiter aedibus constans, in quo quidquid praecipuum haec terra colit, quiquid ex aliiis apportatur
quantitatem habeant, eas tamen pro dapibus haud adhibent, sed diffiso vellere vestes sibi conficiunt.
Post sicut et gallinas pro variis rebus ad vestitum necesariis Hispanis vendunt, qui saepius in anno hanc provinciam peragrant. Nullus autem pecuniae hic locus est, nisi inter Hispanos oppido Paral dicto, quod ad fines huius provinciae iacet. Oppidum est 300 circiter aedibus constans, in quo quidquid praecipuum haec terra colit, quiquid ex aliiis apportatur locis velut in emporio conservatur. Ibi argentifodinarum domini, ibi mercatores complures, gubernator cum suis
millia habent, insuper et mulis plurimis equisque pulchris et generosis praedia locupletia reddunt. Nec paene boum aut equorum hic ulla aestimatio, 2 imperialibus tribusve boves et equi emuntur. Ipsi Indi Tarahumari quandoque equam 58 imperiali sponte se abdicant. Hinc continua inter Hispanos et Tarahumares comerciorum vicissitudo, hi equos pro bobus aliaque similia, quae tellus patitur genera pro mercibus commutant. In Guazaparibus omnia chariori sunt pretio universaliter, quod apud nos medio imperiali emitur, hic 4 imperialibus, in Guazaparibus
mixto in modum laterum formantur ac humilia eriguntur modico ornatu tolerabilia. Quo ad varietatem fructuum est valde sterilis et paucos, ut videre est, aut ad narium oblectationem gratos aut ad oculos oblectandos amoenos aut ad palati gustum gratos fructus, haec terra profert. Pauci hic ab Hispanis excoluntur, ut sunt melones, pepones, persica poma. Nec enim multi effluxerunt anni, a quo nostri sacro baptismatis fonte huius terrae incolas lustrare coeperunt. Nec hic videre est pruna, cerasa, †merasa†, fraga aut pira ficusve uvas aut poma cotonia, ex quibus dulcia conficiuntur
emit, Tarahumara dicitur. Libenter comercia tractat, et hoc unicum medium altissimus dedit, quod hanc gentem alias feram tractabilem facit, caeterum gens in modum ferarum in speluncis et abderis vivere assueta, nec adaequate adhuc suam exuta naturam horret in communi vivere, sed quo longius ab Hispanis et patribus, eo comodius vivunt, ex eo, quod similia appetant, quae ad victum necessaria et vestitum, mirum est, qua facilitate eos homo lucretur his, ob ista qualibet servicia practant, et quo quispiam pater plus harum rerum habet, eo facilius aliquid pro gloria Dei operatur, eo facilius
est, quod scripsi nec liber sufficeret, si pessimas eorum consuetudines aut mores referrem. Quae incidunt perscribam. Ratio, consilium, prudentia, virtus hic penitus nullum locum habet, sed veluti se phantasiae illorum aliqua res offert facienda aut peragenda, ilico exequuntur. Quandoque ob metum Hispanorum, quem modicum habent aliqua prohibentur facere, quae, si omnia naturae illorum voluntatique permitterentur velut bruta animalia in quaelibet mala ruerent. Hinc beatitudo illorum est gulae et servitio carnis indulgere, dormire, otiari, spatiari, equos exagitare, se inebriare, et in
eadem attentant.
Cum Deum non timeant, nec de Deo cogitent, mentiri non erubescunt, inde mendacione mille effugia. Secretorum suorum sunt tenacissimi; ita, quod unus inter illos dicit, neminem externum scire fas est priusque se mactari sinent, quam aliquid prodant. Encontra quidquid de Hispanis uni illorum noti est, eadem die tota Tarahumara novit.
Adeo magno in carnem vaccinam feruntur amore, ut, si possent lamentabili in metamorphosi saepius se in tauros converterent. Vix a longe spectandus se se offert taurus, ipsi e suis tuguriolis
Ieiunia observant vigiliis Paschalis et Nativitatis Domini et diebus Veneris quadragesimae; ad hoc obligantur ex praecepto Ecclesiae. Diebus tamen Dominicis festisque laborare, missam omittere parvi pendunt sicut et alia peccata committere. Et praecipue defacto, cum eiecerint omnes catholicos Hispanos Novi Mexici incolae, hi insolentiores sunt, cum nec ullum praesidium habeant absque metu vivunt et ideo, si aliquid contra Deum comittunt, castigari non possunt. Opus est admirabili patientia, terribilis enim pigritia, parva de Deo cura atque notitia, libertas vitae, amor carnis sui
in saltibus adhibent. Saltus porro illorum est valde melancolicus, nec laetitia, nisi in cantu consistit, dum saltant, cantant et quidem plerumque res obscaenas (si excipiantur saltus, qui a nobis in festorum pervigiliis permittuntur, ut infra dicemus) vel illorum victorias, quas habuere contra Hispanos aliosve inimicos. Porro saltare incipiunt quatuor aut quinque, duo, qui praecinunt in medio cum suis crepitaculis strepitum facientes, nunc totum corpus inclinando ad unam partem et alteram, genua incurvando adiungunt se mox plures, usque dum magnum circulum conficiunt. Tunc eo tempore,
annos incoeptae, quibus nunc adnumerantur quattuor aliae novae, pro quibus paulo ante concessae sunt elemosynae ab Excellentissimo Vice Rege huius Americae Septentrionalis Marchione de Laguna. Missiones antiquae seu iam excultae, ut pote vicinae oppido Paral et in quibus ob argentifodinas multi Hispani vivunt, suaque praedia habent, sunt sex. Missiones novae primo ante septem aut octo annos administrari coeperunt, ut dixi, sunt septem. Primi in Tarahumaram superiorem intrarunt duo Viri Apostolici, pater Josephus Tarda Hispanus et Pater Thomas Guadalaxara Angelopoli in India Americali
ut pote vicinae oppido Paral et in quibus ob argentifodinas multi Hispani vivunt, suaque praedia habent, sunt sex. Missiones novae primo ante septem aut octo annos administrari coeperunt, ut dixi, sunt septem. Primi in Tarahumaram superiorem intrarunt duo Viri Apostolici, pater Josephus Tarda Hispanus et Pater Thomas Guadalaxara Angelopoli in India Americali natus. Hi plurimum in principiis passi multas persecutiones vigilias, pericula mortis, famem, sitim et similia, necdum tamen excultas missiones relinquere potuerant, quia Hispani adhuc ibidem vivere non audent. Eoque non, nisi pro
intrarunt duo Viri Apostolici, pater Josephus Tarda Hispanus et Pater Thomas Guadalaxara Angelopoli in India Americali natus. Hi plurimum in principiis passi multas persecutiones vigilias, pericula mortis, famem, sitim et similia, necdum tamen excultas missiones relinquere potuerant, quia Hispani adhuc ibidem vivere non audent. Eoque non, nisi pro coemendis gallinis, ovibus, equis similibusque, quae terra patitur et procreat, adveniunt. Ex antiquis missionibus prima est ante oppidum Paral Las Bocas dicta administrat eam Pater quidam noster. Habet omnia ad victum et economiam
asperitatem. Versus septentrionem proxima est Temaichic Sancti Josephi. Homines haec missio pessimos habet et ingratissimos, qui nec adiuvare patrem nec eidem obedire volunt. Alia est purissimae Virginis MARIAE Papigochic seu aquilarum locus nuncupatur, ubi praesidium nostri quondam habuere, sed Hispani a Tarahumaris inde expulsi, plures mactati sunt et Pater quidam Goldinus dictus. Magna hominum ibi moratur multitudo et gentis huius metropolis censetur. Quo ad situm, rerum abundantiam, comerciorum frequentiam clarissima. Non tamen omnes adhuc Christi fidem susceperunt, nec suavi iugo se
provinciae Mexicanae, qui pro illa pecunia res, quas quivis pater petit (ideo et quotannis eidem memoriam transmittunt) coemit et bona cum ocassione in mulis vel curribus usque Paral transmittit, unde post ipsi in suis mulis ad suas missiones adferri curant. Nec desunt in Paral pii zelosique Hispani, qui eleemosynis patres adiuvant. Et haec omnia et plura sunt necessaria, ut indi et praedia conserventur 117 . Quivis enim familiam in domo sua habere debet et eam sustentare.
Et, ut maior noticia missionum harum habeatur, sciendum, quamlibet missionem habere gubernatorem
sacrum convocare, pueros ad doctrinam Christianam compellere debent ex officio. Pueri quotidie orationem dominicam cum salutatione Angelica symbolo Apostolico decantant, post decem praecepta Dei, quinque Ecclesiae, septem sacramenta, Salve Regina et confessionem generalem recitant. Sua lingua tum Hispanico idiomate laudetur Sanctissimum Sacramentum et Beatissima Virgo sine macula concepta ac contritio decantatur. Sunt et alii pueri per modum ephebulorum in quavis missione, qui patri assistunt, in eadem domo cum patre vivunt, patrique serviunt in aliquibus octo, in aliis sex, in aliis 12118
postea magni iam magis exculti cum patre itinera peragunt, ephippiunt 119 , onerant mulas reliquaque officia praestant. Aedificia patrum in qualibet missione paulatim crescunt. In novis missionibus una domuncula est, in qua cubiculum commune (vocatur sala hispanice) cubiculum patris et dispensa alia. In antiquis sunt valde ampla, quadrata per modum collegii et claustri. Ex terra et stramine lateres conficiuntur et ex his domus perficiuntur, omnes unius condignacionis. Puerorum maiorum uxores (hic enim cito accipiunt uxores) in culina iuvant patrem,
ad alium pagum vicinum, ex hoc ad alium, sic citissime perveniunt litterae et est necessaria haec diligencia, ut nobis invicem communicemus nova et necessaria, praecipue, si aliquid adverteretur circa rebellionem †120. Permittuntur etiam aliqui ex populis ad labores in argentifodinis, quos Hispani exsolvunt. Cuilibet dant 5 imperiales per mensem seu merces, quas pro illis appetunt. Sunt autem hac in provincia multae argentifodinae, una aurifodina. Occasione huius huc referri volui piam aliquorum hic habitantium opinionem, qui pie atribuunt Deum Serenissimo
Regi nostro voluisse gratificari et demonstrare, quam gratum haberet id, quod pro eleemosyna datur Societatis Jesu operariis in ista vinea laborantibus. Eodem enim die, quo intrarunt ornamenta, campanae et reliqua pro templo necessaria in opidum Paral pro novis missionibus invenerunt Hispani argentifodinam ditissimam ita, ut ex centenario petrae 30 libras argenti accipiant; in illa folia purissimi argenti exscinduntur. A mea missione distat uno diei itinere et medio 121 , 4 milliaribus a Coyachic missione. Huic argentifodinae inposuerunt nomen Sancti Joannis dela
partem, reliquum cedit inventori. Penes principalem plurimae aliae repertae sunt argentifodinae, tantamque famam obtinuerunt, ut inter unum mensem ultra sexcentae personae eo venerint laboratum. Dum haec scribo nunciatur mihi a Patre meo Rectore in Sancto 123 Borgiae administrante duos Hispanos novas duas argenti fodinas medio diei itinere inde invenisse. Ex una centenario 70 uncias argenti excipiunt. Sic undique benedicit Deus. Laetamur omnes patres praecipue, quia occasione harum argentifodinarum advenient plures Hispani et sic in metu maiori erunt indi magisque poterunt ad
meo Rectore in Sancto 123 Borgiae administrante duos Hispanos novas duas argenti fodinas medio diei itinere inde invenisse. Ex una centenario 70 uncias argenti excipiunt. Sic undique benedicit Deus. Laetamur omnes patres praecipue, quia occasione harum argentifodinarum advenient plures Hispani et sic in metu maiori erunt indi magisque poterunt ad Divina et humana excoli. His non obstantibus et licet bona dispositio a nostris ponatur, quia tamen Indi officiales non bene suo munere funguntur nec castigare volunt delinquentes, est opus magna patientia, ingenti cum Deo coniunctione,
qui est loco Provincialis. Hic quolibet triennio visitat omnes missiones, cui etiam Patres dant rationem tum conscientiae tum rerum economicarum. Moris est etiam, ut ad solennes professiones patrum ex variis missionibus invitentur et in loco, ubi professio fit, celebratur festum praesentibus etiam Hispanis. Ante professionem ad oppidum Paral se conferunt, ibidemque more Societatis per triduum de more Societatis petunt eleemosynam. In sua missione, in qua primo ponuntur de ordinario solent diu manere, aliquando etiam toto vitae tempore, ni circumstantiae aliter exigant. Libera est praeterea
patientia non exiguam conferent apostolicae religioni comendationem, quae omnia ita vera sunt, ut omnes religiosi Societatis hic ideo in magna veneratione habeantur, eorum dicta ut oracula habeantur, iisdem benefacere gratissimum Deo opus putetur, eorum opera ubique desiderantur, et licet Hispani suos parochos habeant, tamen pro consolatione animae etiam longum iter suscipiant, ut peccata expiare sacramque communionem suscipere valeant. Advertitur etiam particularis tum baptizatorum tum gentilium affectus erga Societatis Reverendi Patres 127 , dum quandoque videre est, quam
etiam particularis tum baptizatorum tum gentilium affectus erga Societatis Reverendi Patres 127 , dum quandoque videre est, quam inenarrabili gaudio aliqui accurrant boni, alios ad nos deducant vel ad baptizandum vel ad confitendum. Tacebo nunc fructus, qui et, quo ad temporalia, Hispanis eveniunt, pacis et comerciorum commoda, mutuae vicissitudinis comunicatio.128 Quae omnia sint et augeantur 129 ad maiorem dei gloriam.
Ultimo denique in universim in America hac Septentrionali 80 sunt Missiones. Campus adest latissimus charitatem exercendi, se se pro Deo
summa charitas, cui non solum sufficit unus angustus vestris pectoribus apostolicis provinciae orbis ideo et e vestro gremio concessis missionariis castrensibus gaudet imperium. Dacia, Turcia, Curlandia de vestris apostolicis operariis triumphat, paenitentiariae in Italia legationes in Hispania, in Philippinis labores assidui gloriosam ac immortalem vestram reddunt Societatem. Et huc vires vestras exercite huicque gentilitate indigenti suppetias mittite, sub vestra o aquilarum puli tutela securae erunt hae alioquin miserabiles rapacis avernalis accipitris praedae. Vestra sub
ueniebant, nihil tamen nocuerunt. Bolydes, quas hostis ad ciuitatem projiciebat, nullum prorsus
effectum habuerunt. Diu enim noctuque omni momento uigilare debuimus, aquam continuo supra tectum trahere, et ad extinguendas
bolides manere paratissimi continuo. Unicum stabulum Hispanicum
dictum, alias statim propugnaculo Zriniano contiguum, ex operatione
bolidum conbustum, praeterea plane nihil. 13 Julij hostis ciuitatem
obsidere incepit, et summo mane, adhuc in aurora aduenire, sequenti die, uidelicet 14 Julij iam habuit Batarias, et
aequor
Crede mihi, his maculis auges tua probra, Lycori,
eum sedulo flagitavit, quem et a confessione et a secretis esse decernit. Ipsum etiam Gregorius XIII. praecepto obstrinxit ut episcopatum Curzulensem reciperet, quod accidit anno 1573, praecepto, inquam, obstrinxit, quia quondam alterius episcopatus dignitatem acceptare renuit. A Sixto V. nuntius Hispanorum praeconizatus profundissima humilitate honorem recusavit. Tandem a Paulo V. ad episcopatum Massensem in Regno Neapolitano translatus anno 1605. Exuit mortalitatem anno 1611, aetatis vero 67. Cau. Tit. I, pag. 534, n. 345; Plod. p. 2, l. 4, pag. 280.
Pater frater
dixitque futurum,
quae et Vrsa maior Astronomis.
2
Nimirum Caelum stellatum, quia Stellas fixas, signaque, seu Constellationes sustinet, Signifer nuncupatur. Nunc uulgo Firmamentum.
3
A Longobardis Gothis, dictis Vandalis, Angliae, Scotiae, Gralliae,
Hispaniarum, Italiae et c. regna originem deduxerunt.
4
Nimirum Angelorum sub Duce Lucifero.
5
Duplex est ad Currum septentrionalem Vrsa, siue Arctos, nempe
maior,
16
Vigesima circiter die post captum Themesuarium id est quarta
Nouembr. 1716. moritur in cunis Leopoldus Austriae Archidux, Caroli
VI.,
susceperunt Austriaci.
64
Vulgatum est Distichon:
populi. Nunc
Verum bono sit animo quod ad me venerunt, quia neque alter eas redimere voluit, neque a me prodibunt in publicum (esto prodire possent in quibus nil mali est), utpote qui ut semper eram constans, fidelis, sincerus fratri dilectissimo, et dehinc quin sim futurus, non dubitet.
Regis Hyspaniae nuper exercitus huc venerat, sed miles totus erat lacer et omni paupere
pauperior. Hodie quoque quatuor millia militum venerunt huc Bononiam missa a rege Hyspaniae in supetias Gallico exercitui, quorum pars Mutinam versus, pars Quastallam
post dies
fidelis, sincerus fratri dilectissimo, et dehinc quin sim futurus, non dubitet.
Regis Hyspaniae nuper exercitus huc venerat, sed miles totus erat lacer et omni paupere
pauperior. Hodie quoque quatuor millia militum venerunt huc Bononiam missa a rege Hyspaniae in supetias Gallico exercitui, quorum pars Mutinam versus, pars Quastallam
post dies aliquod abit. Conflictum speramus futurum, faxit DEUS bonum et faustum imperatori nostro. Nostri quoque Croatae omnes Finali Quastallam abierint. Num reversuri? Noverint
serce moje.
Novalia haec sunt his in terris. omnia carissimo et altissimo precio sunt. Tempora sunt misera, homines valde infirmi, milites copiosi, qui, uti ex ipsis intellexi, ibunt ad statum Florentinum sub aprilis initium, ibidemque Gallos et Hyspanos praestolabuntur. Pax enim rupta est, copiosissimique Livorno veniunt Hyspani, sed, quo tendunt, nihil certum. Intelleximus, quod vestis Lotharingi, qua ad aulam imperatoris ut sponsus accessit, precium ducentorum sexaginta millium aequarit, neque minori aestimata sit vestis alia, quam
sunt his in terris. omnia carissimo et altissimo precio sunt. Tempora sunt misera, homines valde infirmi, milites copiosi, qui, uti ex ipsis intellexi, ibunt ad statum Florentinum sub aprilis initium, ibidemque Gallos et Hyspanos praestolabuntur. Pax enim rupta est, copiosissimique Livorno veniunt Hyspani, sed, quo tendunt, nihil certum. Intelleximus, quod vestis Lotharingi, qua ad aulam imperatoris ut sponsus accessit, precium ducentorum sexaginta millium aequarit, neque minori aestimata sit vestis alia, quam serenissimae archiduci miserat, sed num verum datur praecisio in
sis, ideo ex multis haec ut veriora et certa referre volui. Militia haec,
quae hoc hiberno hic permanserat ad Florentias se recipiet, ibidem ulteriorem dispositionem praestolatura. Romae
cardinalis Aquaviva palatium suposuerunt unum plenam cistam lapidibus cum inscriptione aliqua, quae incendium illi minatur. Idem fecerunt nepoti pontificis cardinali Corsini. Ad
valere et speramus et ut valeas, continuo precamur.
Nostrum in collegio diminutus est numerus per discessum domini Raffay, cujus quae causa
sit, neque conjectura assequeris, ego autem garrulae litterae committere id non confido.
Novitatum nihil est. Refertur Hyspanos Livorno Barcinonam descendentes copiosos
submersione periisse, atque ultro 8 millia. Tempus habemus bonum et annum fertilem. In
vacationibus imus sumus, ego ad S. Vitalem cum reverendissimo domino rectore, Rees cum Jambrekovich in Medulla, Russ
ejus
Fridericus II. rex a 20. Julii, quo die est coronatus, 1740. Natus 24. Januarii 1712.
Daniae.
Fridericus V. coronatus 4. Septembris 1747.
Galliae.
Ludovicus XV. a die 1. Septembris 1715. Natus fuerat 15. Februarii 1710.
Hispaniae.
Ferdinandus VI. ab anno 1746. rex, obiit 1759.
Carolus
I. natus 6. Junii 1714. Rex a morte patris sui, cui successit.
Moscoviae.
Elizabetha Petrovna ab anno 1741. Mortua 1762. in Novembri.
Petrus
uti ad publici et orbis notitiam superstitiose affectum gubernatumque a monachis, ut penes hos gubernium esset hique illius ministri, legati, gubernatores essent, sic ab his et praecipue Jesuitis inductum, ut jamjam moriturus in cambium quoddam consentiret, quo mediante civitates portusque optimos Hispaniae cederet pro desertorum quorundam Hispanicorum cambio. Antequam resignatione effectiva firmaretur cambium, rex Joannes moritur, eidemque succedit Josephus, qui, monachorum imperium exosus, ex aula et gabinetto ad chorum eos amandavit. Hispania, pro opimo illo solicita cambio, cum Jesuitas
affectum gubernatumque a monachis, ut penes hos gubernium esset hique illius ministri, legati, gubernatores essent, sic ab his et praecipue Jesuitis inductum, ut jamjam moriturus in cambium quoddam consentiret, quo mediante civitates portusque optimos Hispaniae cederet pro desertorum quorundam Hispanicorum cambio. Antequam resignatione effectiva firmaretur cambium, rex Joannes moritur, eidemque succedit Josephus, qui, monachorum imperium exosus, ex aula et gabinetto ad chorum eos amandavit. Hispania, pro opimo illo solicita cambio, cum Jesuitas a confessionibus aulae videret, eorum medio
consentiret, quo mediante civitates portusque optimos Hispaniae cederet pro desertorum quorundam Hispanicorum cambio. Antequam resignatione effectiva firmaretur cambium, rex Joannes moritur, eidemque succedit Josephus, qui, monachorum imperium exosus, ex aula et gabinetto ad chorum eos amandavit. Hispania, pro opimo illo solicita cambio, cum Jesuitas a confessionibus aulae videret, eorum medio omnem movit lapidem, quatenus a novo rege cambium confirmaretur. Hi cum partes suas adimplevissent, a rege responsum habuerunt, se patris sui non reprobaturum facta, nihilominus in tam manifestum
confessionibus aulae videret, eorum medio omnem movit lapidem, quatenus a novo rege cambium confirmaretur. Hi cum partes suas adimplevissent, a rege responsum habuerunt, se patris sui non reprobaturum facta, nihilominus in tam manifestum Lusitaniae praejudicium agere non posse, nisi cambienda per Hispaniam deserta ad aequalitatem redigantur et populosa adminus efficiantur. Quo regis habito responso, putabant et Hispani Jesuitae et Hispania ipsa, Jesuitarum medio persvadendum Paraquariae populum, ut ad excolenda deserta illa concedat. Sed flecti gens non potuit. Ideo Jesuita quidam Hispanus
suas adimplevissent, a rege responsum habuerunt, se patris sui non reprobaturum facta, nihilominus in tam manifestum Lusitaniae praejudicium agere non posse, nisi cambienda per Hispaniam deserta ad aequalitatem redigantur et populosa adminus efficiantur. Quo regis habito responso, putabant et Hispani Jesuitae et Hispania ipsa, Jesuitarum medio persvadendum Paraquariae populum, ut ad excolenda deserta illa concedat. Sed flecti gens non potuit. Ideo Jesuita quidam Hispanus Madrito in Americam missus est sub titulo plenipotentiarii regis Hispaniae. Qui Perù adveniens mandatis primum,
a rege responsum habuerunt, se patris sui non reprobaturum facta, nihilominus in tam manifestum Lusitaniae praejudicium agere non posse, nisi cambienda per Hispaniam deserta ad aequalitatem redigantur et populosa adminus efficiantur. Quo regis habito responso, putabant et Hispani Jesuitae et Hispania ipsa, Jesuitarum medio persvadendum Paraquariae populum, ut ad excolenda deserta illa concedat. Sed flecti gens non potuit. Ideo Jesuita quidam Hispanus Madrito in Americam missus est sub titulo plenipotentiarii regis Hispaniae. Qui Perù adveniens mandatis primum, deinde minis, tandem
per Hispaniam deserta ad aequalitatem redigantur et populosa adminus efficiantur. Quo regis habito responso, putabant et Hispani Jesuitae et Hispania ipsa, Jesuitarum medio persvadendum Paraquariae populum, ut ad excolenda deserta illa concedat. Sed flecti gens non potuit. Ideo Jesuita quidam Hispanus Madrito in Americam missus est sub titulo plenipotentiarii regis Hispaniae. Qui Perù adveniens mandatis primum, deinde minis, tandem ecclesiasticis censuris et sacramentorum denegatione populum illum ad deserta illa incolenda impellebat, effectu communis plebei tumultus et insurrectionis.
efficiantur. Quo regis habito responso, putabant et Hispani Jesuitae et Hispania ipsa, Jesuitarum medio persvadendum Paraquariae populum, ut ad excolenda deserta illa concedat. Sed flecti gens non potuit. Ideo Jesuita quidam Hispanus Madrito in Americam missus est sub titulo plenipotentiarii regis Hispaniae. Qui Perù adveniens mandatis primum, deinde minis, tandem ecclesiasticis censuris et sacramentorum denegatione populum illum ad deserta illa incolenda impellebat, effectu communis plebei tumultus et insurrectionis. Quo viso, Jesuita aufugit, vel a suis a furore plebis salvatus est,
Qui Perù adveniens mandatis primum, deinde minis, tandem ecclesiasticis censuris et sacramentorum denegatione populum illum ad deserta illa incolenda impellebat, effectu communis plebei tumultus et insurrectionis. Quo viso, Jesuita aufugit, vel a suis a furore plebis salvatus est, informans Hispanicam aulam, submissione exiguorum militum rem accommodandam iri et rudem silvestremque populum ad deserta pellendum. Igitur ordinantur sex prope Hispani militis milia ad movendum loco populum. Verum |
plebs sic se opposuit, ut Hispanum hunc totum deleverit
impellebat, effectu communis plebei tumultus et insurrectionis. Quo viso, Jesuita aufugit, vel a suis a furore plebis salvatus est, informans Hispanicam aulam, submissione exiguorum militum rem accommodandam iri et rudem silvestremque populum ad deserta pellendum. Igitur ordinantur sex prope Hispani militis milia ad movendum loco populum. Verum |
plebs sic se opposuit, ut Hispanum hunc totum deleverit militem. Et cum ab Hispanis se premi lamentaretur atque Jesuitas ipsos pars haberet suspectos, pars in iis omnem collocasset fiduciam, utpote mancipia
plebis salvatus est, informans Hispanicam aulam, submissione exiguorum militum rem accommodandam iri et rudem silvestremque populum ad deserta pellendum. Igitur ordinantur sex prope Hispani militis milia ad movendum loco populum. Verum |
plebs sic se opposuit, ut Hispanum hunc totum deleverit militem. Et cum ab Hispanis se premi lamentaretur atque Jesuitas ipsos pars haberet suspectos, pars in iis omnem collocasset fiduciam, utpote mancipia Jesuitarum, sub religionis orthodoxae praetextu, patrem Nicolaum, actualem provincialem Paraquariae, in regem
submissione exiguorum militum rem accommodandam iri et rudem silvestremque populum ad deserta pellendum. Igitur ordinantur sex prope Hispani militis milia ad movendum loco populum. Verum |
plebs sic se opposuit, ut Hispanum hunc totum deleverit militem. Et cum ab Hispanis se premi lamentaretur atque Jesuitas ipsos pars haberet suspectos, pars in iis omnem collocasset fiduciam, utpote mancipia Jesuitarum, sub religionis orthodoxae praetextu, patrem Nicolaum, actualem provincialem Paraquariae, in regem salutant. Nicolaus iste origine Hispanus erat, utpote
militem. Et cum ab Hispanis se premi lamentaretur atque Jesuitas ipsos pars haberet suspectos, pars in iis omnem collocasset fiduciam, utpote mancipia Jesuitarum, sub religionis orthodoxae praetextu, patrem Nicolaum, actualem provincialem Paraquariae, in regem salutant. Nicolaus iste origine Hispanus erat, utpote cujus avus Limam pro praefecto olim advenerat ibique sedem fixit. Ex quo Nicolaus descendit et pro nativo Paraquariae est habitus. Rex iste sive reipsa, uti orbis voluit, sive suppositicie, uti asserebant Jesuitae, monetas distribuit erantque per Europam visae, praecipue
penetrantibus priora (uti et coram me dicebant) asserentes: patrem provincialem Nicolaum ex bono religionis et Europae totius tolerasse insolentis Americani populi audaciam, nomen regis sibi imponentis, ut videlicet ipse, plebis Americanae affectu gaudens, sedaret placidioribus omnia, regnumque Hispano regi redderet et Europae toti conservaret. Si enim haereticorum aliquis, et praecipue Angli, sese tumultuanti immiscuisset populo, thesauri illi soli obvenissent Angliae et Christiana religio exulasset, aut si et nationalium
Paraquariae quispiam regis nomen assumpsisset, talis
et praecipue Angli, sese tumultuanti immiscuisset populo, thesauri illi soli obvenissent Angliae et Christiana religio exulasset, aut si et nationalium
Paraquariae quispiam regis nomen assumpsisset, talis de conservando regis titulo fuisset sollicitus, taliterque religioni et Hispaniae regno evenissent pericula. Jesuitae autem, vi professionis titulos habere nequeuntes, provide consuluerunt Europae, Hispaniae, religioni, dum tolerarunt insolentiam populi, quoadusque a legitimo et vero rege, Hispaniae videlicet, provideri valeat. Ista et similia coram penetrantioribus et
exulasset, aut si et nationalium
Paraquariae quispiam regis nomen assumpsisset, talis de conservando regis titulo fuisset sollicitus, taliterque religioni et Hispaniae regno evenissent pericula. Jesuitae autem, vi professionis titulos habere nequeuntes, provide consuluerunt Europae, Hispaniae, religioni, dum tolerarunt insolentiam populi, quoadusque a legitimo et vero rege, Hispaniae videlicet, provideri valeat. Ista et similia coram penetrantioribus et studiosis rerum status mundi dicebant Jesuitae ex congregatione sua Viennensi reduces. Quid attamen in veritate sit aut
talis de conservando regis titulo fuisset sollicitus, taliterque religioni et Hispaniae regno evenissent pericula. Jesuitae autem, vi professionis titulos habere nequeuntes, provide consuluerunt Europae, Hispaniae, religioni, dum tolerarunt insolentiam populi, quoadusque a legitimo et vero rege, Hispaniae videlicet, provideri valeat. Ista et similia coram penetrantioribus et studiosis rerum status mundi dicebant Jesuitae ex congregatione sua Viennensi reduces. Quid attamen in veritate sit aut fuerit, nobis ignotum est. Ex aliis discat lector historicis. Mihi annotasse publicum sufficit
et ab haereticis per orbem sparsum esset, in effectu religionis bellum et orbis fere intra quosdam repartitio.
(Jesuitici instituti quidditas.) Equidem cui Jesuiticum institutum perspectum est, apparet, sub religionis pietatisque pallio ab Hispanis excogitatum (uti erant primi eorundem generales), nil esse aliud quam Hispanicae monarchiae conservatio et extensio sub protectione et conservatione pontificae autoritatis; etiam ob gentium de religione systema occasione illa, qua septemtrio Luthero Calvinoque ducibus in libertatem se
orbis fere intra quosdam repartitio.
(Jesuitici instituti quidditas.) Equidem cui Jesuiticum institutum perspectum est, apparet, sub religionis pietatisque pallio ab Hispanis excogitatum (uti erant primi eorundem generales), nil esse aliud quam Hispanicae monarchiae conservatio et extensio sub protectione et conservatione pontificae autoritatis; etiam ob gentium de religione systema occasione illa, qua septemtrio Luthero Calvinoque ducibus in libertatem se asseruit, institutum hoc natum est, et per rudes illas Americae Indiarumque oras
monarchiae conservatio et extensio sub protectione et conservatione pontificae autoritatis; etiam ob gentium de religione systema occasione illa, qua septemtrio Luthero Calvinoque ducibus in libertatem se asseruit, institutum hoc natum est, et per rudes illas Americae Indiarumque oras promotum, Hispanicam ut plurimum ibi dilatavit monarchiam eamque reddidit locupletem et ob Hispaniae aurum per orbem circumvolans Europae venerandam. Missionarii Jesuitae Hispani cum fidei dogmatibus Hispaniae etiam rudi populo instillabant amorem. Et quia auri sacra foret fames, observantes Europae
autoritatis; etiam ob gentium de religione systema occasione illa, qua septemtrio Luthero Calvinoque ducibus in libertatem se asseruit, institutum hoc natum est, et per rudes illas Americae Indiarumque oras promotum, Hispanicam ut plurimum ibi dilatavit monarchiam eamque reddidit locupletem et ob Hispaniae aurum per orbem circumvolans Europae venerandam. Missionarii Jesuitae Hispani cum fidei dogmatibus Hispaniae etiam rudi populo instillabant amorem. Et quia auri sacra foret fames, observantes Europae principes, missionariorum horum opera Hispaniae plurimum accedere, eosdem fovere et e
Luthero Calvinoque ducibus in libertatem se asseruit, institutum hoc natum est, et per rudes illas Americae Indiarumque oras promotum, Hispanicam ut plurimum ibi dilatavit monarchiam eamque reddidit locupletem et ob Hispaniae aurum per orbem circumvolans Europae venerandam. Missionarii Jesuitae Hispani cum fidei dogmatibus Hispaniae etiam rudi populo instillabant amorem. Et quia auri sacra foret fames, observantes Europae principes, missionariorum horum opera Hispaniae plurimum accedere, eosdem fovere et e suis ditionibus exules et proscriptos in gratiam suscipere cogebantur, tam ex
in libertatem se asseruit, institutum hoc natum est, et per rudes illas Americae Indiarumque oras promotum, Hispanicam ut plurimum ibi dilatavit monarchiam eamque reddidit locupletem et ob Hispaniae aurum per orbem circumvolans Europae venerandam. Missionarii Jesuitae Hispani cum fidei dogmatibus Hispaniae etiam rudi populo instillabant amorem. Et quia auri sacra foret fames, observantes Europae principes, missionariorum horum opera Hispaniae plurimum accedere, eosdem fovere et e suis ditionibus exules et proscriptos in gratiam suscipere cogebantur, tam ex necessitate auri quam et
monarchiam eamque reddidit locupletem et ob Hispaniae aurum per orbem circumvolans Europae venerandam. Missionarii Jesuitae Hispani cum fidei dogmatibus Hispaniae etiam rudi populo instillabant amorem. Et quia auri sacra foret fames, observantes Europae principes, missionariorum horum opera Hispaniae plurimum accedere, eosdem fovere et e suis ditionibus exules et proscriptos in gratiam suscipere cogebantur, tam ex necessitate auri quam et utilitate. Nam Jesuitae omnes singulasque vexas redimere auro facile poterant, ac praeterea, instituto eorum sic disposito, principes ludere
penetrant, alii omnes eas talesque habent constitutiones, quae sub pietatis pallio ad societatis bonum diriguntur. Profecto re et institute societatis bene perpenso, institutum hoc illud taleque apparet: in quo Europae principum stat aequilibrium et Romani pontificis saecularis autoritas. Hispaniae attamen, tam ob protoparentem suum Ignatium, quam et parentem Claudium Aquaviva, vel maxime autem ob aurum et thesauros Indiae propensi manent et ejus, post propria, student commodis. Rem hanc, quia instituti nostri non esset, diffusius non scribimus. |
penetrat, in hanc concedet sententiam. Protestantes, et praecipue Angli, rationem Jesuitici instituti penetrantes, satis contra eos scripserunt, atque a tot saeculis dubium aliquod prudentioribus causarunt. Litterarum autem cultura cum Jesuitas superassent, et hi metuerent jacturam propriam, Hispaniam elevandam esse censuerunt, hoc praecipue saeculo, quo Siciliae et Neapoli Hispanus imperaret, ducatum quoque Parmae et Placentiae Hispanus obtineret, Lusitaniae autem rex in defectu esset. Ut et hoc regnum Hispaniae conjungi valeat, adlaborarunt. Hinc quamvis Maria Theresia Hungariae
Jesuitici instituti penetrantes, satis contra eos scripserunt, atque a tot saeculis dubium aliquod prudentioribus causarunt. Litterarum autem cultura cum Jesuitas superassent, et hi metuerent jacturam propriam, Hispaniam elevandam esse censuerunt, hoc praecipue saeculo, quo Siciliae et Neapoli Hispanus imperaret, ducatum quoque Parmae et Placentiae Hispanus obtineret, Lusitaniae autem rex in defectu esset. Ut et hoc regnum Hispaniae conjungi valeat, adlaborarunt. Hinc quamvis Maria Theresia Hungariae regina pro filio suo Josepho sponsam ex Portugallia habere cupivisset, Jesuitarum opera
atque a tot saeculis dubium aliquod prudentioribus causarunt. Litterarum autem cultura cum Jesuitas superassent, et hi metuerent jacturam propriam, Hispaniam elevandam esse censuerunt, hoc praecipue saeculo, quo Siciliae et Neapoli Hispanus imperaret, ducatum quoque Parmae et Placentiae Hispanus obtineret, Lusitaniae autem rex in defectu esset. Ut et hoc regnum Hispaniae conjungi valeat, adlaborarunt. Hinc quamvis Maria Theresia Hungariae regina pro filio suo Josepho sponsam ex Portugallia habere cupivisset, Jesuitarum opera intento privata est. At illi pro Hispaniae regis fratre,
autem cultura cum Jesuitas superassent, et hi metuerent jacturam propriam, Hispaniam elevandam esse censuerunt, hoc praecipue saeculo, quo Siciliae et Neapoli Hispanus imperaret, ducatum quoque Parmae et Placentiae Hispanus obtineret, Lusitaniae autem rex in defectu esset. Ut et hoc regnum Hispaniae conjungi valeat, adlaborarunt. Hinc quamvis Maria Theresia Hungariae regina pro filio suo Josepho sponsam ex Portugallia habere cupivisset, Jesuitarum opera intento privata est. At illi pro Hispaniae regis fratre, cardinalatui valedicente, laborarunt. Ad quem quia Josephus rex
Parmae et Placentiae Hispanus obtineret, Lusitaniae autem rex in defectu esset. Ut et hoc regnum Hispaniae conjungi valeat, adlaborarunt. Hinc quamvis Maria Theresia Hungariae regina pro filio suo Josepho sponsam ex Portugallia habere cupivisset, Jesuitarum opera intento privata est. At illi pro Hispaniae regis fratre, cardinalatui valedicente, laborarunt. Ad quem quia Josephus rex Portugalliae propensus non fuisset, sed erederetur Angliae regis filium praeoptare, tam cambio illo provinciarum Indiae et Americae, quam et machinatione in mortem regis, sub actuali intra Angliam et Galliam
cardinalatui valedicente, laborarunt. Ad quem quia Josephus rex Portugalliae propensus non fuisset, sed erederetur Angliae regis filium praeoptare, tam cambio illo provinciarum Indiae et Americae, quam et machinatione in mortem regis, sub actuali intra Angliam et Galliam bello regnum Lusitaniae Hispanis asserendum putabant, ut tractatu dein publico firmaretur pro Hispanis Lusitania et dotis instar cum sponsa fratri Hispaniae regis obveniret. Consilia haec projectum fuere Jesuiticum, ab Hispania Galliaque susceptum, ut sic Anglorum successive minueretur potentia, et mundus intra familias
propensus non fuisset, sed erederetur Angliae regis filium praeoptare, tam cambio illo provinciarum Indiae et Americae, quam et machinatione in mortem regis, sub actuali intra Angliam et Galliam bello regnum Lusitaniae Hispanis asserendum putabant, ut tractatu dein publico firmaretur pro Hispanis Lusitania et dotis instar cum sponsa fratri Hispaniae regis obveniret. Consilia haec projectum fuere Jesuiticum, ab Hispania Galliaque susceptum, ut sic Anglorum successive minueretur potentia, et mundus intra familias quasdam divideretur, atque in effectu Borbonicus sive Gallicus
regis filium praeoptare, tam cambio illo provinciarum Indiae et Americae, quam et machinatione in mortem regis, sub actuali intra Angliam et Galliam bello regnum Lusitaniae Hispanis asserendum putabant, ut tractatu dein publico firmaretur pro Hispanis Lusitania et dotis instar cum sponsa fratri Hispaniae regis obveniret. Consilia haec projectum fuere Jesuiticum, ab Hispania Galliaque susceptum, ut sic Anglorum successive minueretur potentia, et mundus intra familias quasdam divideretur, atque in effectu Borbonicus sive Gallicus evaderet, quia actuales Hispaniae regnantes aeque Borbonici
quam et machinatione in mortem regis, sub actuali intra Angliam et Galliam bello regnum Lusitaniae Hispanis asserendum putabant, ut tractatu dein publico firmaretur pro Hispanis Lusitania et dotis instar cum sponsa fratri Hispaniae regis obveniret. Consilia haec projectum fuere Jesuiticum, ab Hispania Galliaque susceptum, ut sic Anglorum successive minueretur potentia, et mundus intra familias quasdam divideretur, atque in effectu Borbonicus sive Gallicus evaderet, quia actuales Hispaniae regnantes aeque Borbonici essent, imperator quoque Franciscus I. ex domo Lotharingica Borbonicae
et dotis instar cum sponsa fratri Hispaniae regis obveniret. Consilia haec projectum fuere Jesuiticum, ab Hispania Galliaque susceptum, ut sic Anglorum successive minueretur potentia, et mundus intra familias quasdam divideretur, atque in effectu Borbonicus sive Gallicus evaderet, quia actuales Hispaniae regnantes aeque Borbonici essent, imperator quoque Franciscus I. ex domo Lotharingica Borbonicae conjuncta haberetur, adeoque hos inter divideretur monarchia orbis, destructo ruinatoque imperio. Quo stabilito et Moscovia facile superaretur, praecipue cum Graeci ritus homines erga Austriam
orbis, destructo ruinatoque imperio. Quo stabilito et Moscovia facile superaretur, praecipue cum Graeci ritus homines erga Austriam propensi dicerentur et per privilegia conservarentur. Hoc projectum Benedicto XIV. Romano pontifici fuisse exhibitum et ab eodem probatum, audivi. Qui illud Galliae, Hispaniae, Austriae commendasset et hos in foedus et conjunctionem (uti publicus etiam fuit rumor) perduxisset. Ex hoc enata quod fuerit conjunctio Galliae et Austriae. Ob hoc tantae dispositiones et praeparationes bellicae annis prioribus.
(Rizzi
et Galliam quae vera causa sit, me latet omnino. Dunkerkam naviumque depraedatio effectus inimicitiarum sunt, non causa. Sagaciores crediderunt, reipsa subversari debere aliquid, quod supra quoad Jesuitas notatum est. Partes enim illae una cum
Gibilterra post mortem Caroli II. Hispaniarum regis Angliae obtigerunt, adeoque in veritate restituenda venire Hispanis, et Gallorum quidem medio, quorum opera ab Hispania fuere avulsa. Alii bellum hoc propter Caperdon (sic) esse autumabant. Ob distantiam nihilominus nos nec divinare veram possemus belli hujus causam, proinde ab ea
effectus inimicitiarum sunt, non causa. Sagaciores crediderunt, reipsa subversari debere aliquid, quod supra quoad Jesuitas notatum est. Partes enim illae una cum
Gibilterra post mortem Caroli II. Hispaniarum regis Angliae obtigerunt, adeoque in veritate restituenda venire Hispanis, et Gallorum quidem medio, quorum opera ab Hispania fuere avulsa. Alii bellum hoc propter Caperdon (sic) esse autumabant. Ob distantiam nihilominus nos nec divinare veram possemus belli hujus causam, proinde ab ea praescindimus.
(Foedus intra
crediderunt, reipsa subversari debere aliquid, quod supra quoad Jesuitas notatum est. Partes enim illae una cum
Gibilterra post mortem Caroli II. Hispaniarum regis Angliae obtigerunt, adeoque in veritate restituenda venire Hispanis, et Gallorum quidem medio, quorum opera ab Hispania fuere avulsa. Alii bellum hoc propter Caperdon (sic) esse autumabant. Ob distantiam nihilominus nos nec divinare veram possemus belli hujus causam, proinde ab ea praescindimus.
(Foedus intra Austriam et Galliam, Moscovia accedente. Quae fuerit
cum 25 milibus regulati militis, aut si quaepiam militiam nollet, tunc sumptus illos, qui ad talem necessarii forent militiam. Moscovia etiam die 22. Maji ad hoc accessit foedus universique catholici principes, ut omnino religionis bellum putaretur praedicareturque ab haereticis. Sabaudia et Hispania neutralis mansit in apparentia, reipsa cum Gallia conjuncta. Cogitandum eo magis erat Angliae aliisque protestantibus, quod Algerini Africae cum imperatore occidentis in pacem venerint eorumque legati Viennae erant. Omnes svadebant circumstantiae, catholicorum principum eam esse
Alii comitem a Kaunitz e Galliis reducem et ministerio status donatum, quia aperuisset Austriae oculos docuissetque manifeste, perniciosius nil fuisse Austriae quam conjunctionem cum Anglia, quae sic lusit Austriam, ut proprium interesse obtinuerit cum ruina Austriae. Sic in successione Hispanica, sic in Neapolis et Siciliae regnis, sic in orientalis compagniae sub Carolo VI. erectae destructione, totque casibus aliis. Utut sit, magnam causavit omnibus haec disjunctio admirationem, et majorem fere, quam quod Austria cum Gallia semet conjunxerit.
Tria ergo haec, videlicet:
atterendas esse Borussiae vires, ut una solaque Europae principum gratia Borussia contentetur, neque legiones numerare valeat, sed aliorum metuere ac mirari. Hoc autem a Poloniae rege effici posse, utpote per delphinam affinitate Galliae, per aliam filiarum regis Siciliae ac Neapolis, consequenter Hispaniae affinitate, per tertiam cum electore Bavaro gaudentem. Austriâ periculum, imminens non tantum suis statibus, uti Hungariae et |
Moraviae, cum Silesia conterminis, sed etiam ob justam dotis successionisque legitimae priori bello cessionem a Saxonia
regem elevaretur Poloniae, his potissimum aulis considerandum proponebatur. Ut autem alliceret omnes, cum destruendum Borussiae regem nemo vel subdubitasset, totius quasi Europae divisionem praefatis principibus projectavit scripsitque, quid habitura esset Austria, quid Saxonia, quid Gallia, quid Hispania, quid demum Moscovia. Et cum pro imperio nil reservasset, imperii rationem destruendam videbatur. Ad haec Brühliana projecta assensisse videbatur prima Austria, quae anno statim 1750. augendi studuit militis, atque ad foedus istud Moscoviam disponere non cessabat, per media etiam minus
suo rex Borussiae unius epistolam,
qua instruebatur legatus, videret, ut in lecto noctanti reginae Moscoviae foedus hoc contra Borussum persvaderet, cum Moscoviae ministerium apparent durius. Postquam observasset Brühl, projecta sua secundis vehi ventis, ut Romana curia moveret Hispaniam Galliamque, religionis orthodoxae promotionem et felicitatem per submissum patrem Timoni Jesuitam Romae insusurrabat, et tyrannidis accusabat Fridericum Borussiae regem. Animadvertensque propensos esse omnes, Angliae demum res est proposita. At haec rem detestata ut indignam est regique
et, antea obscura et incognita, nunc clarissima et metuenda effecta est,- haec inquam animadvertens Gallia, a Ludovico XIII. suo rege summum in re navali posuit studium, illum ad eum, in quo nunc flore est, auxit, ut parem se jam Angliae intueretur.
Considerans quoque, Siciliae, Neapoli, Hispaniis, Parmae Piacentiaeque Borbonicum imperare sangvinem, Habsburghicam Pisac ima Hausburghicam, jamačno pogreška pera. quoque in Carolo VI. defecisse domum, huicque in Austriacis
recessus, hinc cum Gallia conjunctio; praeter videlicet conjunctionem sanguinis, quae in Francisco I. imperatore evenit cum Gallis, Austriam jungi cum Gallia opportuit causa commercii naviumque ⃒
suarum per Mediterraneum proficiscendarum. Nam praeterquam quod Hispania Siciliaque ac Neapolis de Borbonico essent sangvine, Gallia in eum nauticae crevit statum, quod cum Anglia certare valeat; ut autem fortior sit et in sola navali expeditione se illa occupare valeat contra Angliam, bene prudenterque Gallia se conjunxit Austriae, ut nempe ista terrestribus
et eam gloriam, quod Austriacis viribus aequilibrium Europae penes Angliam steterit. Sane quisquis accuratius haec perpenderit, in praesenti rerum catholicarum circumstantia catholici principes nunquam sibi consuluere melius atque hac ratione istoque instituto ac systemate. Si enim Gallia et Hispania res suas navales promoveant et his intendant, facile Mediterranei maris et occidentalium Indiarum reddentur dominae. Si Austria cum Polonis et Moscovia terrestri expeditioni se dedant, si rus suum et montes excolant, artes item promoveant, tributarios facile sibi reddent septemtrionales,
facile Mediterranei maris et occidentalium Indiarum reddentur dominae. Si Austria cum Polonis et Moscovia terrestri expeditioni se dedant, si rus suum et montes excolant, artes item promoveant, tributarios facile sibi reddent septemtrionales, et penes eos orbis stabit aequilibrium. Equidem Gallia Hispaniaque his pro suis rebus portatura est pecunias et auram, et sic istae ab illis et ilia ab istis fovere se poterunt.
Uti perspicacioribus systema hoc magnum apparuit, sic curiositatem attulit autoris resciendi. Quidam tribuebant Kaunitczio, quidam suprafato Brühlio, pars maxima
accommodatio, supra 331. et sequentibus insinuata, augendi papalis aerarii summum, quod habuit, studium, quia nec nepotismum
servavit, nec suos facultatibus auxit. Beneficia ecclesiastica diu vacare permisit et ad suam cameram proventus accepit. Cardinalatus ipsos diutissime tenuit. Hispaniae jus conferendorum beneficiorum vendidit, sua promovit vel maxime commercia et res, quae ad haec faciunt. Quia eo vivente aularum, et praecipue Austriae, qui Romae fuissent ministri, in aulas transferebantur alias, sic Migazzi |
Madritum, dein et in
magistrorum peritorumque sua sponte corruat magnum hoc et salutare systema. Ministri eligantur tales, qui negotium hoc sic agant et promoveant, ut arbores hominesque excoli solent, qui perfecti non nascuntur illico, sed formantur per tempora et evadunt. Conjunctio major ferme servanda est cum Hispania, a Gallia non recedendum. Caute tractandi Venetae ac papa, cautissime autem Turca, ut rebus per annos aliquot maturatis tandem sese intueatur
Austria, quae subditorum suorum exculto ingenio, reparatis hactenus neglectis positoque prudenti rebus suis modo, in tanta
actum sit, subsequis daturus sum annis.
Mors Vaciensis episcopi Altham. Obiit hoc anno episcopus Vaciensis comes Michael ab Altham, statimque episcopatus Vaciensis collatus erat domino Christophoro comiti a Migazzi, legato Suae Majestatis in Hispaniis. Quem Parisios aula submiserat, et postquam sub anni hujus fine redivisset, credebatur futurus minister gubernans instar cardinalium Galliae.
Cardinales a papa creati. Hoc item anno papa Benedictus XIV. die 5. Aprilis sequentes ad
de Rohan, in aetate annorum 67, Gallum; Albericum Archinto Mediolanensem, annorum 59, quem statim dixit vicecancellarium Romanae ecclesiae et secretarium papalium statuum; Joannem Baptistam Rovero Pedemontanum, aetatis annorum 69, archiepiscopum Turinensem; Franciscum de Solis Floch de Cardona, Hispanum, et archiepiscopum Sivigalliae, aetatis 52; Josephum principem de Trauthson, aetatis annorum 53, archiepiscopum Viennae Austriae; Paulum d' Albert de Luynes, Gallum, et archiepiscopum di Sens; Stepanum Renatum Potier de Gesures, aetatis annorum 29, Gallum, episcopum Beauvais; Franciscum
tanta. Fecit academias Romae, Sacrorum rituum, aliasque multas. |
Mors immortalis viri ab eruditis omnibus et praecipue exteris aegrius lata, desideriumque sui reliquit immortale, erat enim a praejudiciis liber. Romani zelum ejus a morte damnabant ob cessas Hispaniae beneficiorum investituras seu collationes, qua cessione ultra 70 milia annue decedere Romanis dicebant ob Hispanorum absentiam; menses item Germaniae, ut nec Hispanis nec Germanis causa sit Romam excurrendi ibidemque insumendi. Profecto ex Germanorum hinc collegii Apollinaris neglectu, ex
viri ab eruditis omnibus et praecipue exteris aegrius lata, desideriumque sui reliquit immortale, erat enim a praejudiciis liber. Romani zelum ejus a morte damnabant ob cessas Hispaniae beneficiorum investituras seu collationes, qua cessione ultra 70 milia annue decedere Romanis dicebant ob Hispanorum absentiam; menses item Germaniae, ut nec Hispanis nec Germanis causa sit Romam excurrendi ibidemque insumendi. Profecto ex Germanorum hinc collegii Apollinaris neglectu, ex dioecesi hac nostra Zagrabiensi 12 juvenes ad fatum collegium suscipiuntur. Monachi vix non haeresis eum post
aegrius lata, desideriumque sui reliquit immortale, erat enim a praejudiciis liber. Romani zelum ejus a morte damnabant ob cessas Hispaniae beneficiorum investituras seu collationes, qua cessione ultra 70 milia annue decedere Romanis dicebant ob Hispanorum absentiam; menses item Germaniae, ut nec Hispanis nec Germanis causa sit Romam excurrendi ibidemque insumendi. Profecto ex Germanorum hinc collegii Apollinaris neglectu, ex dioecesi hac nostra Zagrabiensi 12 juvenes ad fatum collegium suscipiuntur. Monachi vix non haeresis eum post mortem damnabant, quod Muratorii opera permissa. Jesuitae
neque fuit quaestio meritorum, sed pecuniae; immo adauctis ubique taxis ad alteram tantum, uti priores fuere, vel invitis dabantur honores et tituli fine tantum eo, ut exsolvantur taxae. Per Stiriam Carnioliamque amplius bismille juniores foeminae collectae et ex rumore permisso, ducendas in Hispaniam ibidemque maritandas, cum reipsa barbaris precio sint venditae. Quis describat omnia? Justicia nulla, vincebat numerans, unumque meritum numerare, licita liberaque omnia numerantibus, ut mirum non sit, belli hujus effectum alium non fuisse, quam ruinam subditorum, pessimorumque morum
et cujus conciones typo sunt expositae. Hungariae cancellarius dum
instantes pro episcopatu Majestati referret, se fatum Manzzador resolvisse, Majestas reposuit. Ad servandam attamen formam impediendaque Hungarorum in diaeta lamenta, cum praedictus pater Hungarus non esset, sed Hispanus origine, cancellarii ipsius voto idem Manzzador in facta dein per cancellariam referada fuit propositus. Sic eventurum, |
praedixeram Zagrabiae, dum ab amicis Vienna etiam pro petendo episcopatu Segniensi hortabar, nominandum videlicet monachorum qnempiam,
primum levi, tum per eos adaucto; sed spe majoris lucri ac adaugendi Neapoli frumento precii, promovere negligunt Neapolim, ast ad finem Maji ejus expeditionem differunt; Tergesti, Labaci, Flumine, Goritiae etc. ex Hungaria conductum conservantes. Interea ne fame pereat Neapolis, ab Hyspaniarum rege provisum Neapolitanis exstitit, scriptumque Austriacis illis dardanariis, frumento Neapoiitanos non indigere. Qua de causa triticum minori est venditum in illis littoralis Austriaci partibus, quam fuisset ab Hungaris comparatum, preciumque momento quasi ubivis decrevit et mense
mensis Julii augustissimus imperator Franciscus 1., Maria Theresia regina nostra, Romanorum rex Josephus, archidux Austriae Leopoldus Petrus cum numerosa principum, comitum, ministrorum caterva in Tyrolim Oenipontum abivere, causa celebrandarum ibi nuptiarum inter Leopoldum Petrum et Hispaniae regis Caroli
pro 200.010 fl. milibus, et die prima Januarii 1766. comes Theodorus possessorium adiit. Post defectum Frangepanianae familiae Graecensis camera bona Frangepaniana tenuit, ex quo enata est ingens confusio. Praedicta Ozaly, Brod et Grobnik a Carolo VI. marchionibus a Perlass ex Hispania Carolum secutis sive dono sive, ut dicebatur, cambii titulo collata fuêre; quae etiam ad annum hunc inclusive tenuerunt, nunc ad praefatum comitem emptionis jure sunt devoluta, et ab hoc anno comitum Batthyan effecta.
Octavo.
(Comite
ad dimensionem gradus meridiani et
correctionem mappae geographicae ditionis pontificiae adhibuit. Petierat Lusitaniae rex Joannes V. decem e nostra Societate mathematicos a nostro supremo
praeside, praepositum generalem appellamus, qui in Brasiliam navigarent et mappam delinearent regionum cum Hispanis commutandarum ac limites definirent.
Ego me ad opus obtuleram ei, qui regium legatum agebat tum Romae apud pontificem eratque itidem e Societate nostra, ea conditione, ut mihi simul liceret metiri meridiani gradum, quem cum Quitensi conferrem definito paullo ante a Parisiensibus
dum fluctus erit, dum semita ad oras
soli tibi se componere certet,
suspicient atque admirabuntur. Velim autem animadvertas, quod hoc in loc tacite videtur cum Fontanellio innuere, quamvis non audeat palam proferre invidiam pertimescens: nimirum non videri omnino fieri non posse, ut quemadmodum Americani de oceani navigatione perverse sentiebant ante adventum Hispanorum, sic fortasse Europaei de navigatione aeria non omnino recte opinentur ac iudicent. Vulgatum illud
aetas
medium, ratioque in luminis eruit oras
etc.
[x] Hanc in insulam juxta plerosque historicos primum descendit Columbus, eaque etiam num paret hispanis; estque accommodatissima hispanorum classibus ad importandas, exportandasque merces ex America.
[y] Non desunt Mythologi, qui existiment Taurum et Arietem fuisse naves quarum altera Phryxus ad Colchos, altera vero Europa ex Phoenicia in Cretam
profitetur: quod etiam in hac eadem liberiori certe, quam accurata geographiae ratio postularet, locorum regionumque enumeratione licere sibi arbitratus est.
[u]
ratio postularet, locorum regionumque enumeratione licere sibi arbitratus est.
[u]
receptum, ars etiam Austriacorum fuit.
ait, regia Antaei certamenque cum Hercule et
Hesperidum horti; sed in Oceano atlantico. Quod vero Oviedus lib. il Hist. affirmat, insulas Antillas esse
veterum Hesperidas, itaque fuisse dictas ab Hespero xil hispaniarum rege,
qui regnavit anno Mdclviii
ante Christum, nullius profecto momenti est. Non enim videtur is
locus nomen ab ullo rege Hespero accepisse, sed a stella, quae noctem
in qua quae de Geryone dici solent, fabulantur contigisse. Alios vero eo
nomine vocare insulam obiectam huic urbi, et freto unius stadii diremptam
etc. Posteriores etiam scriptores eamdem insulam statuunt Hispaniae
proxfmam, de cuius pascuorum bonitate vide eodem loco Strabonem. Samuel
Bochartus negat Erythiam fuisse aptam alendis saginandisque bobus, sed
ovibus, contra quem, si vacat, Clericum disserentem in edir. sua ad hunc
juga magnoque cum sumptu
dimetiendi curam demandavit. Illum idem in urbe retinendum censuit, quum Joannes V.
Lusitaniae rex cum aliis ipsum invitasset, ut in Brasiliam navigaret, easque Americae
describeret et metiretur trans Oceanum semotissimas regiones, quas cum Hispaniarum rege
statuerat permutare. Illum denique Sylvii Cardinalis Valentii nobilissimi atque ad omnia
magna nati, vestri Vide
cum Hungaris originis in meditulium Regni receptis. Hoc denique, desolato subinde post cladem Mohachianam
Regno, nostra jam tempestate non tantum Regibus, sed ipsis etiam potentioribus
Dynastis, illud Consilium expressit, ut deserta sua Svevis, Italis, Gallis,
Hispanis impopularent, ita ut nullus ferme sit in Europa Christianus Populus, qui non copiosas gentis suae Colonias in Hungaria numeret; nullum ferme
Idioma, quod in Regno non vigeat: denique ut numerus verorum Hungarorum,
in ipsa Hungaria, vix quartam populi partem
adeoque delata tantum in abstracto domui
Arpadianae successione circa hujus ordinem nulla fixa principia viguisse satis apparet.
exacuere debuit, commercium pro scopo legislationis sibi constituerunt, magnae monarchiae moli suae confisae, curam hanc sibi supervacaneam esse, adhuc arbitrabantur; verum post apertam a Lusitanis per Caput Bonae Spei directam in Indiam navigationem, praesertim vero post detectam ab Hispanis feracem auri argentique Americam, commercium vim utilitatemque suam ita exeruit, ut ipsi propiores ostiis navigationis huius principes, Lusitani, Hispani, Angli, Galli brevi intellexerint necessarium iam esse, ut legislatio praecipuam promovendo curam impendat commercio. Etsi enim plurima
verum post apertam a Lusitanis per Caput Bonae Spei directam in Indiam navigationem, praesertim vero post detectam ab Hispanis feracem auri argentique Americam, commercium vim utilitatemque suam ita exeruit, ut ipsi propiores ostiis navigationis huius principes, Lusitani, Hispani, Angli, Galli brevi intellexerint necessarium iam esse, ut legislatio praecipuam promovendo curam impendat commercio. Etsi enim plurima commoditatis, ornatus, aut luxus obiecta, quae ex affluentibus per quaestum pecuniis comparantur, in nullam sumantur considerationem, cum tamen pecuniis et
effectum producere fertur.
§ XLII.
piae memoriae Imperatrix aliquot centum capita ex Hispania educi procuravit easque in Mercopail, iuxta viam Carolinam collocavit, dabantur inde arietes privatis moderato pretio ad corrigendam sensim hac ratione ovium Hungaricarum speciem; et ut id tanto facilius obtineatur, Hispanicarum harum ovium pars aliqua primum ad Buda Eörs, mox etiam ad Holits depulsa fuit. Verum cum hoc quoque institutum certis regulis subiaceat, ac praesertim ne mares et femellae usque ad quartam a stipite generationem commisceantur, sicut aliis in rebus, ita hic
quae per mare effertur, Hungarica tabacca per Pettovium. Tergestum cursum accipit. Olim tabacca omnis in foliis tantum educebatur; nunc exstat iam Flumine fabrica, in qua folia in pulverem elaborantur sicque praeparata iam tabacca per mare educitur. Budae et Sabariae iam ad formam Hispanicae elaboratur, verum cum hanc utrobique nonnisi singulare individuum efficiat, exigua est adhuc, quam uterque produxit quantitas.
§ LXXVII.
e lignis utilitatem Hungaria habere posset.
In secundi generis locis iam nunc cineres clavellati exuri consueverunt. Posset tamen Hungaria aliam etiam insignem ex iis capere utilitatem. Nimirum inivit recentissime baro
in pannis inferioris sortis haberi potuerit. Ad corrigendum hunc defectum coeperunt oves sic dictae Germanicae introduci. Sed et hae lanam mediocribus tantum pannis idoneam producebant. Pro nobilioribus pannis semper adhuc lana delicatior ab exteris regionibus debuit procurari. Postquam Angli et Hispani, apud quos maxima delicatioris eiusmodi lanae quantitatis procreabatur, ad provehendas manufacturas suas eius eductionem prohibuerunt. Iam aliae quoque gentes de naturalisanda talium ovium, quae eiusmodi delicatiorem lanam producunt, specie curam susceperunt.
§
eiusmodi lanae quantitatis procreabatur, ad provehendas manufacturas suas eius eductionem prohibuerunt. Iam aliae quoque gentes de naturalisanda talium ovium, quae eiusmodi delicatiorem lanam producunt, specie curam susceperunt.
§ CXLVIII.
de naturalisanda talium ovium, quae eiusmodi delicatiorem lanam producunt, specie curam susceperunt.
§ CXLVIII.
voluerunt; de modo autem qualiter id procurari possit, libelli iussu eiusdem Imperatricis in vernaculis linguis excudebantur. Et vero profecit sensim industria eo, ut ii, qui arietes eiusmodi comparaverant praescriptumque modum observarunt, parem ferme illi, quae in Merkopail ab originalibus Hispanicis ovibus proferebatur, lanam produxerint. Verum cum nutritae tanto tempore in ovilibus pecudes hae, magnam foeni, cuius defectu via Carolina plurimum laborat, quantitatem consumpserint, urgebatur a parte commerciali, ut oves hae alio transponantur foenumque illud ad promovendam per eandem
studiorum distribuantur, in iisdemque eadem, quae in Mercopail viget, manipulatio introducatur. Ita primum in Bekova et Radonicz in dominio Bácsiensi, dein 1787. in Puszta Kula in dominio Zemboriensi, 1788. in Tárkány et Tokod sicque successive in Bozok, Marót, Kis-Megyer et átsa, et arietes Hispanici et modus oves has tractandi idem, qui in Hispania viget, introducebatur. Per hanc manipulationem adeo meliorata est Hungaricae lanae species, ut aliqui decrescens subinde eius pretium illi causae attribuant, quod maior iam delicatioris lanae quantitas producatur, quam fabricae Germanicae
in Mercopail viget, manipulatio introducatur. Ita primum in Bekova et Radonicz in dominio Bácsiensi, dein 1787. in Puszta Kula in dominio Zemboriensi, 1788. in Tárkány et Tokod sicque successive in Bozok, Marót, Kis-Megyer et átsa, et arietes Hispanici et modus oves has tractandi idem, qui in Hispania viget, introducebatur. Per hanc manipulationem adeo meliorata est Hungaricae lanae species, ut aliqui decrescens subinde eius pretium illi causae attribuant, quod maior iam delicatioris lanae quantitas producatur, quam fabricae Germanicae nobilioris speciei pannos conficiant.
est, quod Hungaria maiorem iam delicatioris lanae speciem producat, quam Germanicae fabricae possint consumere. Sed etsi id concedatur interest, ut moderatum materialis huius pretium conservetur, quo fabricatio nobiliorum pannorum tandem in ipsa etiam Hungaria emergat. Sane dum Angli et Hispani eductionem delicatae suae lanae prohibuerunt, debuit apud hos quoque lanae pretium principio vehementer diminui. Verum temporaneum hoc malum per introductas non multo post fabricas abunde compensatum est. Quodsi fabricae nobilioris panni in Hungaria nunquam introduci possent (quod tamen vix
haberi potuerit,
ad Corripendum hunc Naevum coeperunt sic dictae germanicae oves
introduci, sed et hae Lanam mediocribus tantum pannis idoneam
producebant, subtilior Lana pro Nobilioribus pannis ex Hispania, Anglia, et
aliquibus Italiae Locis, quae hanc Lanae Speciem propriam sibi ferme
reddiderant debuit procurari: subinde, et Anglia, et Hispania ut Domesticas
Fabricas provehant, Lanam educi vetuerunt.
tantum pannis idoneam
producebant, subtilior Lana pro Nobilioribus pannis ex Hispania, Anglia, et
aliquibus Italiae Locis, quae hanc Lanae Speciem propriam sibi ferme
reddiderant debuit procurari: subinde, et Anglia, et Hispania ut Domesticas
Fabricas provehant, Lanam educi vetuerunt.
Augusta Maria Theresia ut propriis Statibus consulat, a Rege Hispaniae 1768.
impetravit, ut eidem gregem Hispanicarum ovium una cum Pastoribus, qui modum
quae hanc Lanae Speciem propriam sibi ferme
reddiderant debuit procurari: subinde, et Anglia, et Hispania ut Domesticas
Fabricas provehant, Lanam educi vetuerunt.
Augusta Maria Theresia ut propriis Statibus consulat, a Rege Hispaniae 1768.
impetravit, ut eidem gregem Hispanicarum ovium una cum Pastoribus, qui modum
oves has curandi Domesticos edoceant, submiserit. Hi Lustrato Utroque
Littorali adsitum viae Croaticae Carolinae Locum
reddiderant debuit procurari: subinde, et Anglia, et Hispania ut Domesticas
Fabricas provehant, Lanam educi vetuerunt.
Augusta Maria Theresia ut propriis Statibus consulat, a Rege Hispaniae 1768.
impetravit, ut eidem gregem Hispanicarum ovium una cum Pastoribus, qui modum
oves has curandi Domesticos edoceant, submiserit. Hi Lustrato Utroque
Littorali adsitum viae Croaticae Carolinae Locum Merkopail pro
Sede intertenendi huius gregis
eadem Augusta
imperavit. His mediis Industria eo sensim profecit, ut illi, qui arietes
eiusmodi comparaverant, praescriptumque cum iis procedendi observarent parem
ferme illi, quae in Merkopail ab originariis Hispanicis ovibus
proferebatur, Lanam produxerint.
Cum nutritae tanto tempore in ovili peccudes hae, magnam foeni, cuius
deffectu via Carolina alioquin laborat, quantitatem consumpserint urgebatur
in Comitatu Castriferrei, possessione Tarcsa
Relationes meminerunt. Constat tamen Complures eorum per Regnum Sparsos
esse, qui domesticam consumptionem abunde explent. Unus Budae
alter Lendvae iam Hispanicam imitantur, eiusque aliquam
quantitatem etiam extra Regnum distrahunt. Flumine exstat iam
formalis Fabrica quae Tabacam ope molae praeparat, et notabilem eius
quantitatem quotannis ad exteras Provincias
privata civili summe necessaria est pro homine litterato, et figuram facere
volente, notio statisticae.
volente, notio statisticae.
Historia Hispaniae
Omnia facta, omnes res in Hispania gestae efficiunt Historiam Hispaniarum;
de quibus ordine hic.
mercatores
evaserunt, et cum tempore ditissimi; hinc etiam inventores navigationis maritimae dicuntur.
Africanae, ubi
celeberrimum imperium eorum fuit; hi erant Foeniceae originis, etiam nempe coloniae Foenicum.
quam
poetae Didonem dicunt.
Dein in secundum bellum inciderunt Punicum, quod jam in Hispania habitum est,
dein in Italiam translatum bellum, postea etiam in Africa per Scipionem Africanum devicti sunt
Carthaginenses.
est,
dein in Italiam translatum bellum, postea etiam in Africa per Scipionem Africanum devicti sunt
Carthaginenses.
eam incoluerunt et Hispaniam
fecerunt provinciam Romanam.
tantum 25
annis ante Christum natum devoluta est ad Romanos sub Augusto Caesare per Marcum Agrippam.
Marcum Agrippam.
eorum
substitit; dein Romanis profligatis per barbaros aliis gentibus paruit Hispania.
paruit Hispania.
anno 476 per Haerulos est imperium occidentale;
et tunc fundatum est imperium Francicum, Anglicum per Saxones, Pannonicum per Hungaros,
Hispanicum.
Anglicum per Saxones, Pannonicum per Hungaros,
Hispanicum.
Hispaniam.
per Romanos, cum hanc religionem ipsi tardius amplexi fuissent.
Primi invaserunt Vandali, Suevi et Alani Hispanias imperio occidentali
extincto; hi ex Germania receperunt se ad Hispanias.
Europa in Africam migrarunt, in provincias orientalis imperii, circa 428. in regione
Carthaginis; hoc regnum eorum duravit usque finem fere saeculi 6‑i; evertit illud Belisarius,
Iustiniani imperii orientis strenuus bellidux.
eorum duravit usque finem fere saeculi 6‑i; evertit illud Belisarius,
Iustiniani imperii orientis strenuus bellidux.
in
Hispania, et ipsi bella inter se gesserunt, ubi a Suevis devicti sunt Alani imperiumque
fundarunt Suevi in Hispania.
imperium erat perenne.
partem Galliae, dein profligatis et devictis Suevis,
eorum provincias occuparunt in Hispania et suum
provincias occuparunt in Hispania et suum
Flavius circa 637 eos penitus expulit ex Hispania.
seu Mauros; hi incolae Africae erant, Mahomedanaeque religioni addicti
(Mahomed ex Arabia oriundus saeculo 6‑o religionem suam fundavit tardiusque totam Africam
Asiamque occuparunt eius asseclae); enatis ergo dissensionibus extrudere voluerunt Gothos ex
Africa, imo etiam in Hispania eos adorti sunt, et primo 711 anno ipsis successit Gothos
subjicere et extrudere ex Hispania.
oriundus saeculo 6‑o religionem suam fundavit tardiusque totam Africam
Asiamque occuparunt eius asseclae); enatis ergo dissensionibus extrudere voluerunt Gothos ex
Africa, imo etiam in Hispania eos adorti sunt, et primo 711 anno ipsis successit Gothos
subjicere et extrudere ex Hispania.
tamen non hi, sed Roderigus collateralis sucessit;
fraude filii ergo et agnati Vitizae offensi Roterigo, in specie comes Polianus; hi ergo
evocarunt Saracenos contra Roterigum, ut sic ad filios Vitizae redeat imperium; Saraceni vero
ejecto rege priore non amplius excesserunt ex Hispania occiso Roderico rege, et sic cursu
aliquot annorum omnes provincias Gothicas sibi retinuerunt.
imperium; Saraceni vero
ejecto rege priore non amplius excesserunt ex Hispania occiso Roderico rege, et sic cursu
aliquot annorum omnes provincias Gothicas sibi retinuerunt.
aliquot annorum omnes provincias Gothicas sibi retinuerunt.
strenue se gesserunt contra Saracenos, qui
etiam ex Francia ejecti sunt per reges Francicos usque ad Eborum fluvium, unde dein principatus
Catalauniae enatus est; ex ceteris vero ditionibus, quas Saracenis extorserunt Franci, enatum
est Regnum Navarrae, cuius pars trans Piraeneos in Hispania, alia vero pars in Francia jacet;
hinc et hodie et Hispaniae et Galiae rex scribit se Regem Navarrae; coaluerunt dein hae parvae
provinciae Pelagii et sic semper firmiores et potentiores evaserunt Gothi in Hispania; sic
Sanctius 1‑us dux Aragoniam eripiunt Saracenis.
ejecti sunt per reges Francicos usque ad Eborum fluvium, unde dein principatus
Catalauniae enatus est; ex ceteris vero ditionibus, quas Saracenis extorserunt Franci, enatum
est Regnum Navarrae, cuius pars trans Piraeneos in Hispania, alia vero pars in Francia jacet;
hinc et hodie et Hispaniae et Galiae rex scribit se Regem Navarrae; coaluerunt dein hae parvae
provinciae Pelagii et sic semper firmiores et potentiores evaserunt Gothi in Hispania; sic
Sanctius 1‑us dux Aragoniam eripiunt Saracenis.
Franci, enatum
est Regnum Navarrae, cuius pars trans Piraeneos in Hispania, alia vero pars in Francia jacet;
hinc et hodie et Hispaniae et Galiae rex scribit se Regem Navarrae; coaluerunt dein hae parvae
provinciae Pelagii et sic semper firmiores et potentiores evaserunt Gothi in Hispania; sic
Sanctius 1‑us dux Aragoniam eripiunt Saracenis.
Aragoniam eripiunt Saracenis.
agnoscere dominium aulae Castilianae, solvendo
eidem tributum.
Castiliam armatus seque
curavit inaugurari jure sponsae suae Iohannae in occupatis civitatibus; Alfonsus tamen
destitutus auxilio regis Franciae Ludovici 11‑i, iteratis vicibus cladem accepit ab Ferdinando;
anno 1476 ad Taurum totaliter victus est et ejectus est 1479‑o anno ex Hispania, ubi etiam pacem
inire coactus est et renunciare juribus in regnum Castilianum una cum sponsa; et cum
haereditatem Alfonsus cum Iohanna non acquireret, etiam eam deseruit, et hinc Clarissa monialis
facta est Iohanna.
et hinc Clarissa monialis
facta est Iohanna.
2‑us eodem anno mortuus est et hinc 1479 anno
patri successit Ferdinandus, et hinc unita sunt haec regna, sed nondum incorporata.
abolito titulo Regis Arragoniae dixit se Regem Hispaniae; felix habebant regnum hi principes
Isabella et Ferdinandus.
bellum
suffultus viribus Africanis; tandem ad solam urbem Granatam restrictus, coactus est se dedere
1491‑o anno.
liberum religionis incolis Granatensibus; sed 1493 anno renovatum prius
decretum et coacti sunt omnes ad fidem catolicam amplectendam, et qui nollent, excederent
provincias; quod decretum etiam cum maxima severitate executioni datum est; Iudaeorum ergo magna
copia emigravit ex Hispania, et partim in Africam partim in Portugalliam se receperunt; idem
etiam cum Saracenis contigit et quidem ad 17,000 familiarum, proin cum maximo totius regni
dispendio, qua ingentem vastitatem reliquerunt hi homines, qui etiam seduli opifices magnique
artifices erant in
ex Hispania, et partim in Africam partim in Portugalliam se receperunt; idem
etiam cum Saracenis contigit et quidem ad 17,000 familiarum, proin cum maximo totius regni
dispendio, qua ingentem vastitatem reliquerunt hi homines, qui etiam seduli opifices magnique
artifices erant in Hispania, proin et opulenti erant, ingentem
suspicari in hac enormi aquarum congerie debere adhuc magnam partem terrarum existere;
protulit rem primum Genuensibus eosque animavit ut ei committant aliquot naves ad exquirendas
terras novas; sed non auditus ad Anglos, inde ad Portugallos venit; sed neutiquam auditus tandem
ad Hispaniam venit, ubi etiam multis annis pulsavit donec persuaso confessario reginae Iohanne
Peretz Franciscano reginam quoque permovisset, ut 17,000 aureorum resolveret pro hac
expeditione, instructis ergo omnibus necessariis tribus navibus iis occidentem versus coepit
suos
excedens in 4‑a peregrinatione detectis multis aliis
insulis littora Americae detexit; redux furente contra eum invidia gloriae suspectus aulae
effectus, et in carceres retrusus est, misere etiam perivit; tandem Americus Vesputius Americam
primus ingressus est, et occupationes pro Hispania fecit, et hinc ab eo quoque nomen habet
America; ingens vis auri, argenti, gemmarumque ex America elata et integra regna occupata
tardius per Carolum regem Hispaniae, ubi praetextu religionis propagandae multa centena millia
hominum trucidata fuerint; ipsi pontifices per
retrusus est, misere etiam perivit; tandem Americus Vesputius Americam
primus ingressus est, et occupationes pro Hispania fecit, et hinc ab eo quoque nomen habet
America; ingens vis auri, argenti, gemmarumque ex America elata et integra regna occupata
tardius per Carolum regem Hispaniae, ubi praetextu religionis propagandae multa centena millia
hominum trucidata fuerint; ipsi pontifices per bullas suas fecerunt potestatem regibus terras
illas detectas occupandi, sibique servandi, sub onere propagandae religionis; sic Portugalli
Brasiliam, Hispani Peruviam
Carolum regem Hispaniae, ubi praetextu religionis propagandae multa centena millia
hominum trucidata fuerint; ipsi pontifices per bullas suas fecerunt potestatem regibus terras
illas detectas occupandi, sibique servandi, sub onere propagandae religionis; sic Portugalli
Brasiliam, Hispani Peruviam et alia regna occuparunt; idem Angli et Belgae fecerunt.
occupandi, sibique servandi, sub onere propagandae religionis; sic Portugalli
Brasiliam, Hispani Peruviam et alia regna occuparunt; idem Angli et Belgae fecerunt.
vidit Ferdinandus Catholicus se
ejicere non posse Ludovicum XII ex Neapolitano regno; hinc, ut interim partem habeat, inivit cum
Ludovico XII foedus et unionem, de retinendo utraque ex parte dimidio regno Neapolitano, quod
etiam effectum est; exortis vero ob limites litibus Hispani totaliter ejecerunt Gallos, et
Siciliam et Neapolim Hispaniae adjecerunt.
XII ex Neapolitano regno; hinc, ut interim partem habeat, inivit cum
Ludovico XII foedus et unionem, de retinendo utraque ex parte dimidio regno Neapolitano, quod
etiam effectum est; exortis vero ob limites litibus Hispani totaliter ejecerunt Gallos, et
Siciliam et Neapolim Hispaniae adjecerunt.
Ejectis ergo principibus antiquis Neapolitanis Friderico et Ferdinando filio
Fridericus se dedidit Gallis, a quo
per proditionem tamen traditus
est cum urbe Tarento Hispanis per capitaneum; hic vixit usque 1559. Valentiae in captivitate.
pacem inire, sed Ferdinandus astutus auxit tempore
induciarum exercitum suum in Neapolitano regno et hinc non expectantes inducias adorti sunt
Gallos eosque retruserunt; Phillipus quamquam se obsidem obtulerit Gallis, non tamen est
acceptatus, sed sequenti anno cum exercitu venit in Hispanias; nihil tamen profecit Ludovicus,
sed potius cedere debuit totum regnum Ferdinando; 1504 mortua est Isabella, et tunc Ferdinandus
neptem Ludovici 12‑i Germanam Foxanam in uxorem sumpsit, conspicuamque summam pecuniae dedit
adhuc Ludovico XII, et sic pax composita est; et
debuit totum regnum Ferdinando; 1504 mortua est Isabella, et tunc Ferdinandus
neptem Ludovici 12‑i Germanam Foxanam in uxorem sumpsit, conspicuamque summam pecuniae dedit
adhuc Ludovico XII, et sic pax composita est; et ab eo tempore usque saec. praesens permansit
Neapolis penes Hispaniam.
conspicuamque summam pecuniae dedit
adhuc Ludovico XII, et sic pax composita est; et ab eo tempore usque saec. praesens permansit
Neapolis penes Hispaniam.
pontifex enim illis temporibus habebatur pro domino directo et
illimitato rerum spiritualium et temporalium.
et ab eo tempore reges Hispaniae sunt in possessione regni Navarraei
usque Pyreneos montes; pax quidem confecta est, sed Ferdinandus non restituit amplius Navarram.
et jam
prius possedit 17 provincias Belgicas jure haereditatis Burgundicae; regnum Castiliae accepit
jure matris Iohannae, quae quidem adhuc vixit, sed mentis vitio laboravit; item et regna
Arragonica titulo matris suae; Carolus hic nomine Caroli 5 imperatoris notus est, in Hispania
erat 1‑us; hic usque 1556. annum regnavit.
ut aetate
maximum, quamquam id Franciscus rex Galliae omni modo impedire conatus sit.
sit.
sub nomine Iunta Santa, seu Foedus Sanctum;
comparuerunt ergo armati contra defensores Caroli; ratio saeditionis fuit Germanus, peregrinus
princeps Carolus; dein Carolus antea fuit in possessione 17 Belgicarum provinciarum, natus
fuerat ibi, sedemque in Belgis habuit, hinc etiam ad Hispaniam secuti sunt eum ministri et
servitores Belgici, quos etiam promovit, et fovit ubique.
tamen bonas
dispositiones faciens post multas caedes duorumque annorum lapsum fregit seditiosos 1521.
fecit occupationem, nempe Mexicanum
regnum subjectum est Carolo, quod fuit opulentissimum et florentissimum regnum Hispaniae; post
duos annos etiam Peruvianum regnum et Chili regnum occupaverunt, belliduce Ferdinandus Kortecz
marcarum auri deposuit; cum haec contingerent,
commendans Cubae Delasquaesius invidens famae Cortezii eum qua commendans eius revocavit [eum];
cum non veniret, exercitum ei opposuit in insula Mexico, sed Cortesius vicit Delasquaesium;
donec exterius pugnatum esset, in urbe contra 80 Hispanos, quos Cortezius in urbe reliquit,
exarsit seditio, sed etiam ob iniquitatem Hispanorum, qui plus semper et plus auri et gemmarum
extorquere voluerunt saeviveruntque; in somno et crapula opressos agressi sunt, multisque cesis,
eos exspoliarunt; redux ergo Cortezius
famae Cortezii eum qua commendans eius revocavit [eum];
cum non veniret, exercitum ei opposuit in insula Mexico, sed Cortesius vicit Delasquaesium;
donec exterius pugnatum esset, in urbe contra 80 Hispanos, quos Cortezius in urbe reliquit,
exarsit seditio, sed etiam ob iniquitatem Hispanorum, qui plus semper et plus auri et gemmarum
extorquere voluerunt saeviveruntque; in somno et crapula opressos agressi sunt, multisque cesis,
eos exspoliarunt; redux ergo Cortezius deprehendit circiter aliquot centenos homines in armis,
quibus Motezuma liberatis praeerat, sed
qui plus semper et plus auri et gemmarum
extorquere voluerunt saeviveruntque; in somno et crapula opressos agressi sunt, multisque cesis,
eos exspoliarunt; redux ergo Cortezius deprehendit circiter aliquot centenos homines in armis,
quibus Motezuma liberatis praeerat, sed Hispani non territi copia eos fortiter aggressi sunt,
eosque ubi ceciderunt, ipse Montezuma occisus est; electus est dein Gattimozin imperator, sed et
hic captus et in vincula conjectus est a Hispanis; Mexicani tamen non territi caede tot millium
rursus cinxerunt urbem demolitisque
circiter aliquot centenos homines in armis,
quibus Motezuma liberatis praeerat, sed Hispani non territi copia eos fortiter aggressi sunt,
eosque ubi ceciderunt, ipse Montezuma occisus est; electus est dein Gattimozin imperator, sed et
hic captus et in vincula conjectus est a Hispanis; Mexicani tamen non territi caede tot millium
rursus cinxerunt urbem demolitisque aggeribus eos aquis cinxerunt et fame perimere volebant
Hispanos, sed illi cadaveribus caesorum Mexicanorum structis aggeribus reliquerunt civitatem;
sed prius in lacu quoque cum Mexicanis
ubi ceciderunt, ipse Montezuma occisus est; electus est dein Gattimozin imperator, sed et
hic captus et in vincula conjectus est a Hispanis; Mexicani tamen non territi caede tot millium
rursus cinxerunt urbem demolitisque aggeribus eos aquis cinxerunt et fame perimere volebant
Hispanos, sed illi cadaveribus caesorum Mexicanorum structis aggeribus reliquerunt civitatem;
sed prius in lacu quoque cum Mexicanis pugnare debuerunt navibus, sed et ibi victi sunt
Mexicani; Gattimozin in tormentis carbonum una cum sacerdote uno Mexicano mortuus est cum fateri
Mexicani; Gattimozin in tormentis carbonum una cum sacerdote uno Mexicano mortuus est cum fateri
nollent, aut non possent, locum quo thesauros suos et ecclesiae in lacum injecerunt.
ergo imperium Mexicanum occupatum est pro Hispanis; ex
his unam quintam partem Cortezius sibi servavit, unam regi misit Carolo, et 3/5‑tas militibus
distribuit suis.
ergo Carolus fuit
vasallus quoque Francisci; hoc rursus dedignabatur facere imperator et negavit ducatus esse
feuda Galliae.
facere imperator et negavit ducatus esse
feuda Galliae.
Chilense, Peruviense, et Quittense, capto et occiso
Attapavita imperatore Peruviensi, per Franciscum Pisarum, qui cum 300 suis peditibus et aliquot
equitibus, 12que tormentis 40,000 exercitum Attapavitae dispersit et destruxit.
per Franciscum Pisarum, qui cum 300 suis peditibus et aliquot
equitibus, 12que tormentis 40,000 exercitum Attapavitae dispersit et destruxit.
matrimonium inter filium suum Phylippum et
reginam Angliae Mariam.
affectus, ut se pietati devovere posset depositis omnibus curis suis abdicationeque
omnium regnorum solitudinem quaesivit; haereditatem Belgicam primo filio suo Philippo cessit,
qui etiam sedem in Belgis fixit, ut vicinior esset uxoris suae regno.
S. Justi Hyeronimitanorum, in Extremadura situm, ingressus est; anno
tamen 1556. adhuc inducias fecit cum Francisco
hic nomine 2-i gubernavit Hispaniam, quia honoris gratia
Philippum Pulcrum A. A. D. D. Austriae in unum regem suorum numerarunt; Maria eius uxor anno
'58. mortua est, quo etiam parens Carolus mortuus est; et quidem sine prolibus mortuus est;
Phylippus ergo sedem suam transtulit in Hispaniam; vix tabulae pacis Vancellensis ratificatae
fuissent, jam iterum Galli bellum renovarunt; Philippus cum 50,000 suorum statim obviam ivit
Gallis, in Italia quoque habuit Octavium ducem Parmensem, sibi additum, quod ei ducatum
Placentiae donaverit; alium Cosimum Medicaeum,
Philippus tria bene munita loca, quae in Galliis expugnavit,
restituere debuit; occasione huius pacis stipulatus est Phylippus sibi Isabellam filiam Henrici
2‑i regis Galliarum, quae Carolo filio Filippi ex primo matrimonio jam desponsata fuit.
Isabellam filiam Henrici
2‑i regis Galliarum, quae Carolo filio Filippi ex primo matrimonio jam desponsata fuit.
subjecit has provincias, et sub his enatae sunt lites et malcontentiones
Belgarum, quae dein in cruentum bellum errupit
lites et malcontentiones
Belgarum, quae dein in cruentum bellum errupit
melioratae, sed magis adhuc destructae sunt; gliscebat odium aliquot annis,
quibus plures provinciae se conjunxerunt, donec 1568. in apertum bellum erupit, quod per 80
annos duravit, una cum tempore aliquo induciarum.
maxime Granatensis regni incolae; hi
enim homines ad formam quidem Christiani se distinxerunt vestitu diversisque moribus, quos
Philippus ipsis prohibuit; et sic bellum enatum est in quo multa millia hominum caesa sunt,
donec fractis viribus eorum dispersit eos per universam Hispaniam.
de Turcis, ubi capto duce
Turcarum eoque contra jura gentium decapitato totam classem eorum destruxerunt et exercitum
sparserunt; cum tamen hic
et hinc bellum enatum est; suffultus
quidem est a Gallis, sed non ita ut resistere potuisset Phillipo, et hinc expulsus est ex
Portugallia, et in Gallia defecit.
inobedientem regno privare et excommunicare; Sixtus ergo Quintus Romanus pontifex
executorem suae sententiae fecit Phylippum, qui etiam odio personali ferebatur in eam, tamquam
talem quae eius matrimonium oblatum excussit et respuit
in oceano Germanico, quia etiam Belgae conjunxerunt naves suas
classi Anglicae; in hoc conflictu victoria stetit penes Anglos, partim fortitudine Anglorum,
partim procellis et fluctibus destructa classe.
et coronatus est;
firmatus semel domi Henricus ad ulciscendam injuriam dein Phylippo bellum intulit quod, etsi non
omni vi et fortitudine geri potuisset, ob debilitatam tantis bellis Galliam, tamen res non
contemnendas fecit, praesertim in Belgio Hispanico.
injuriam dein Phylippo bellum intulit quod, etsi non
omni vi et fortitudine geri potuisset, ob debilitatam tantis bellis Galliam, tamen res non
contemnendas fecit, praesertim in Belgio Hispanico.
est maritus; magna
tamen astutia usus est Philippus; filia enim jam fuit provectioris aetatis, proin non erat spes
sobolis (
sterilem redditam fuisse)
debuisset ergo ea defuncta sine haeredibus recidere Belgium ad Hispanos, sed illi praeviderunt
astutiam, et eam non susceperunt.
praesertim
Galli, perpetui aemuli utriusque lineae Austriacae; vi hujus pacti ergo Phylippus suppetias
misit Ferdinando contra rebelles Bohemos et Germanos sub duce celebri Ambrosio Spinola, qui
subjecto palatinatu inferiori multa fecit pro Ferdinando; praeter haec nil magni a Hispanis
gestum est, et Philippus 1621. anno mortuus est.
est, et Ferdinandus
imperator debuit Carolo Néverniensi conferre feudum.
feudum.
haberet per eius comitatum in Italiam; Hispani ergo hoc bello
non multum laudabilis fecerunt, sicque regni Hispaniae auctoritas vilescere coepit in Italiam;
anno 1633. decessit in Belgio Isabella filia Phylippi 2‑i, improlis quidem, et hinc iterum
reciderunt ceterae provinciae ad Hispanos, sub quorum potestate permanserunt usque initium huius
saeculi; ceterae vero 7 provinciae nunc nomine Belgii foederati venerunt.
ad Hispanos, sub quorum potestate permanserunt usque initium huius
saeculi; ceterae vero 7 provinciae nunc nomine Belgii foederati venerunt.
coepit; usque ergo 1635. annum
Galli clam tantum foverunt aere, armis, stipendiis Suecos et rebelles; post hunc vero annum
apertum bellum erupuit; praetextus fuit Philippus Cristophorus Elector Trevirienses, hic enim
fuit inter perduelles et rebelles favitque protestantibus, hinc Hispani eius electoratum
invaserunt expugnataque urbe Treviriensi ipsum quoque electorem ceperunt; in huius ergo
restitutionem in integrum movit bellum Ludovicus 13‑us; hoc bellum usque 1648. annum protractum
est, seu usque pacem Vestphallicam, qua bellum 30 annorum Germaniae
electorem ceperunt; in huius ergo
restitutionem in integrum movit bellum Ludovicus 13‑us; hoc bellum usque 1648. annum protractum
est, seu usque pacem Vestphallicam, qua bellum 30 annorum Germaniae terminatum est; hac pace
bellum Gallorum cum Germanis terminatum est, sed cum Hispanis adhuc 25 annis bellarunt Galli.
Catalaunia; provincia enim haec dicebat se nimis onerari et gravari per ducem
D'Olivaretz, hinc non auditi ab aula coeperunt rebellare; Philippus IV omni ex parte pressus
videre debuit quomodo hi se liberam rempublicam effecerunt; Catalauni tamen videntes se non diu
posse resistere Hispanis se subjecerunt Gallis eosque juverunt.
quomodo hi se liberam rempublicam effecerunt; Catalauni tamen videntes se non diu
posse resistere Hispanis se subjecerunt Gallis eosque juverunt.
Gallis eosque juverunt.
coepit regnum Portugalliae, cum
60 annis subjecti fuissent Hispanis; tantis ergo malis vexatus nullibi quidpiam memorabile
efficere potuit, sed tantum vires attritae sunt et auctoritas Hispaniae eviluit.
potuit, sed tantum vires attritae sunt et auctoritas Hispaniae eviluit.
Americae provincias eis dilacerarunt et vexarunt; accessit
quod ipsi Hispani, tantis bellis vexati, onera plurima imposuerint ipsis, exhauriverintque
regnum; hinc 1640. rebellare coeperunt sub ductu Iohannis ducis de Draganea, qui originem a
regibus prioribus ducebat; occisis ergo Hispanis una cum prorege occupatisque urbibus et
portubus se in libertatem restituerunt; usque 1668. bellatum est cum Hispanis; quo tempore se
diviserunt et a Hispanica aula independentes declarati sunt.
ipsis, exhauriverintque
regnum; hinc 1640. rebellare coeperunt sub ductu Iohannis ducis de Draganea, qui originem a
regibus prioribus ducebat; occisis ergo Hispanis una cum prorege occupatisque urbibus et
portubus se in libertatem restituerunt; usque 1668. bellatum est cum Hispanis; quo tempore se
diviserunt et a Hispanica aula independentes declarati sunt.
hinc 1640. rebellare coeperunt sub ductu Iohannis ducis de Draganea, qui originem a
regibus prioribus ducebat; occisis ergo Hispanis una cum prorege occupatisque urbibus et
portubus se in libertatem restituerunt; usque 1668. bellatum est cum Hispanis; quo tempore se
diviserunt et a Hispanica aula independentes declarati sunt.
ducebat; occisis ergo Hispanis una cum prorege occupatisque urbibus et
portubus se in libertatem restituerunt; usque 1668. bellatum est cum Hispanis; quo tempore se
diviserunt et a Hispanica aula independentes declarati sunt.
inire cum Gallis, quae etiam 1659. in montibus Pyreneis per
cardinalem Mazarini, ministrum Ludovici Galliae regis, et Ludovicum Haruz, coaluit; per hoc
foedus Catalauniam Phylippus recepit a Gallis, sed totum comitatum
Ruscimonensem, quem hoc bello Hispani occupaverant, restituere Gallis debuit; hic comitatus
clavis fuit Hispanis in Galliam, et hoc comitatu amisso per montes Pyraeneos divisi sunt a
Gallis Hispani; ipsis etiam Anglis obtulerunt Hispani pulcherrimam Americae insulam Iamaicam,
pacis ineundae causa, et hinc etiam
ministrum Ludovici Galliae regis, et Ludovicum Haruz, coaluit; per hoc
foedus Catalauniam Phylippus recepit a Gallis, sed totum comitatum
Ruscimonensem, quem hoc bello Hispani occupaverant, restituere Gallis debuit; hic comitatus
clavis fuit Hispanis in Galliam, et hoc comitatu amisso per montes Pyraeneos divisi sunt a
Gallis Hispani; ipsis etiam Anglis obtulerunt Hispani pulcherrimam Americae insulam Iamaicam,
pacis ineundae causa, et hinc etiam cum Anglis pax coaluit, adjecto adhuc Anglis pulcherrimo
portu Belgii
Catalauniam Phylippus recepit a Gallis, sed totum comitatum
Ruscimonensem, quem hoc bello Hispani occupaverant, restituere Gallis debuit; hic comitatus
clavis fuit Hispanis in Galliam, et hoc comitatu amisso per montes Pyraeneos divisi sunt a
Gallis Hispani; ipsis etiam Anglis obtulerunt Hispani pulcherrimam Americae insulam Iamaicam,
pacis ineundae causa, et hinc etiam cum Anglis pax coaluit, adjecto adhuc Anglis pulcherrimo
portu Belgii Hispanici Dünkirchum (Dunquerca).
Phylippus recepit a Gallis, sed totum comitatum
Ruscimonensem, quem hoc bello Hispani occupaverant, restituere Gallis debuit; hic comitatus
clavis fuit Hispanis in Galliam, et hoc comitatu amisso per montes Pyraeneos divisi sunt a
Gallis Hispani; ipsis etiam Anglis obtulerunt Hispani pulcherrimam Americae insulam Iamaicam,
pacis ineundae causa, et hinc etiam cum Anglis pax coaluit, adjecto adhuc Anglis pulcherrimo
portu Belgii Hispanici Dünkirchum (Dunquerca).
fuit Hispanis in Galliam, et hoc comitatu amisso per montes Pyraeneos divisi sunt a
Gallis Hispani; ipsis etiam Anglis obtulerunt Hispani pulcherrimam Americae insulam Iamaicam,
pacis ineundae causa, et hinc etiam cum Anglis pax coaluit, adjecto adhuc Anglis pulcherrimo
portu Belgii Hispanici Dünkirchum (Dunquerca).
uxoris suae quaesivit.
petiit Provincias Belgicas.
Belgium armata manu, sibique subjecit plurimas civitates cum toto ducatu Burgundico;
videntes haec belligerentes Belgae foederati et Angli seque delusos observantes pacem inter se
fecerunt et foedus iniverunt contra Ludovicum 14‑um, sibique Svecos adjunxerunt, et sic cum
societate Hispanorum pacem extorserunt Ludovico; et sic 1668. Aquisgrani pax coaluit; ut nempe
Burgundiae comitatum restituat Hispanis Ludovicus; arces tamen munitas demoliri curavit prius
Ludovicus ut sic alia occasione data eo facilius occupare possit; in Flandria vero aliqua loca
sibi
foederati et Angli seque delusos observantes pacem inter se
fecerunt et foedus iniverunt contra Ludovicum 14‑um, sibique Svecos adjunxerunt, et sic cum
societate Hispanorum pacem extorserunt Ludovico; et sic 1668. Aquisgrani pax coaluit; ut nempe
Burgundiae comitatum restituat Hispanis Ludovicus; arces tamen munitas demoliri curavit prius
Ludovicus ut sic alia occasione data eo facilius occupare possit; in Flandria vero aliqua loca
sibi servavit; enervata sic Hispanorum potentia auctaque Portugallorum potestate per amicitiam
Anglorum, pacem confecerunt cum
Ludovico; et sic 1668. Aquisgrani pax coaluit; ut nempe
Burgundiae comitatum restituat Hispanis Ludovicus; arces tamen munitas demoliri curavit prius
Ludovicus ut sic alia occasione data eo facilius occupare possit; in Flandria vero aliqua loca
sibi servavit; enervata sic Hispanorum potentia auctaque Portugallorum potestate per amicitiam
Anglorum, pacem confecerunt cum Portugallis eodem anno, et sic Portugalia independens declarata
fuit, et in statum priorem restituti sunt, Aquisgrani; unicum locum in Africa, nempe Septam
(Ceutam) pro memoria dominii
ruinam; Hollandi tamen in hoc periculo praeruptis aggeribus et apertis cataractis maritimas
aquas immiserunt, et sic se aquis cinxerunt 1672‑o anno; in mari tamen felicius bellarunt
Hollandi, insignes enim victorias retulerunt de Gallis.
et apertis cataractis maritimas
aquas immiserunt, et sic se aquis cinxerunt 1672‑o anno; in mari tamen felicius bellarunt
Hollandi, insignes enim victorias retulerunt de Gallis.
Angli
deseruerunt Gallos; hoc bellum usque 1678. protractum est, et omnibus his annis tam strenue se
gessit Ludovicus 14. ut ille Noviomagi ubi pax tandem coaluit, adhuc conditiones praescriberet.
usque 1678. protractum est, et omnibus his annis tam strenue se
gessit Ludovicus 14. ut ille Noviomagi ubi pax tandem coaluit, adhuc conditiones praescriberet.
adhuc conditiones praescriberet.
sunt in integrum; Hispani tamen 16
loca munita in Belgio Hispanico Gallis cedere debebant, una cum comitatu Burgundico; Galli etiam
ipsis aliquot exigua loca occupata restituerunt Hispanis.
inquietissimus principum, non diu permansit in quiete, sed
causas quaesivit ulterioris belli; hoc ut habeat deputavit Cameras reunionis sic dictas, seu
commissiones politicorum, qui exquirerent praetensiones aulae Gallicanae in aliis regnis, et
provinciis; primum erat regnum Hispaniae, in quod praetensiones putabat se deprehendisse; missa
ergo deputatione petierunt comitatum Lutzeburgicum pro equivalenti praentensionum suarum; hoc
cum Hispani facere non possent, ne sic Galli totum Belgium ad se attrahent, Ludovicus armata
manu irruit 1681‑o anno in
politicorum, qui exquirerent praetensiones aulae Gallicanae in aliis regnis, et
provinciis; primum erat regnum Hispaniae, in quod praetensiones putabat se deprehendisse; missa
ergo deputatione petierunt comitatum Lutzeburgicum pro equivalenti praentensionum suarum; hoc
cum Hispani facere non possent, ne sic Galli totum Belgium ad se attrahent, Ludovicus armata
manu irruit 1681‑o anno in hunc comitatum eumque totum sibi subjecit expugnata arce
Lutzeburgensi; et eo scivit vi pecuniarum suarum adducere Belgas et Anglos Ludovicus ut, licet
Belgium ad se attrahent, Ludovicus armata
manu irruit 1681‑o anno in hunc comitatum eumque totum sibi subjecit expugnata arce
Lutzeburgensi; et eo scivit vi pecuniarum suarum adducere Belgas et Anglos Ludovicus ut, licet
garantirisaverint pacem Noviomagensem, tamen non tantum Hispanos non juverint, sed potius Angli
juverunt Gallos; contra Leopoldum vero suscitavit Turcas in Hungaria, ut nec is juvare potuerit
Hispanos; Hispani ergo deserti ad 20 annos coacti sunt inducias facere cum Gallis 1684, ut nempe
duo loca munita in Belgis recipiant Hispani, cetera
et eo scivit vi pecuniarum suarum adducere Belgas et Anglos Ludovicus ut, licet
garantirisaverint pacem Noviomagensem, tamen non tantum Hispanos non juverint, sed potius Angli
juverunt Gallos; contra Leopoldum vero suscitavit Turcas in Hungaria, ut nec is juvare potuerit
Hispanos; Hispani ergo deserti ad 20 annos coacti sunt inducias facere cum Gallis 1684, ut nempe
duo loca munita in Belgis recipiant Hispani, cetera vero occupata a Hispanis servarent sibi
Galli; pax tamen non nisi 4 annis duravit; nam 1688. bellum restauravit; incepit autem tunc cum
et eo scivit vi pecuniarum suarum adducere Belgas et Anglos Ludovicus ut, licet
garantirisaverint pacem Noviomagensem, tamen non tantum Hispanos non juverint, sed potius Angli
juverunt Gallos; contra Leopoldum vero suscitavit Turcas in Hungaria, ut nec is juvare potuerit
Hispanos; Hispani ergo deserti ad 20 annos coacti sunt inducias facere cum Gallis 1684, ut nempe
duo loca munita in Belgis recipiant Hispani, cetera vero occupata a Hispanis servarent sibi
Galli; pax tamen non nisi 4 annis duravit; nam 1688. bellum restauravit; incepit autem tunc cum
non tantum Hispanos non juverint, sed potius Angli
juverunt Gallos; contra Leopoldum vero suscitavit Turcas in Hungaria, ut nec is juvare potuerit
Hispanos; Hispani ergo deserti ad 20 annos coacti sunt inducias facere cum Gallis 1684, ut nempe
duo loca munita in Belgis recipiant Hispani, cetera vero occupata a Hispanis servarent sibi
Galli; pax tamen non nisi 4 annis duravit; nam 1688. bellum restauravit; incepit autem tunc cum
imperatore Leopoldo ut sic etiam Hispanos involvat; fuit autem assumpta occasio belli
Archiepiscopatus Coloniensis vacans; pro hoc
sed potius Angli
juverunt Gallos; contra Leopoldum vero suscitavit Turcas in Hungaria, ut nec is juvare potuerit
Hispanos; Hispani ergo deserti ad 20 annos coacti sunt inducias facere cum Gallis 1684, ut nempe
duo loca munita in Belgis recipiant Hispani, cetera vero occupata a Hispanis servarent sibi
Galli; pax tamen non nisi 4 annis duravit; nam 1688. bellum restauravit; incepit autem tunc cum
imperatore Leopoldo ut sic etiam Hispanos involvat; fuit autem assumpta occasio belli
Archiepiscopatus Coloniensis vacans; pro hoc commendavit Ludovicus
20 annos coacti sunt inducias facere cum Gallis 1684, ut nempe
duo loca munita in Belgis recipiant Hispani, cetera vero occupata a Hispanis servarent sibi
Galli; pax tamen non nisi 4 annis duravit; nam 1688. bellum restauravit; incepit autem tunc cum
imperatore Leopoldo ut sic etiam Hispanos involvat; fuit autem assumpta occasio belli
Archiepiscopatus Coloniensis vacans; pro hoc commendavit Ludovicus principem
Firstenberg, Imperator vero et Pontifex ducem Bavariae, qui etiam electus est; et hinc bellum
incoatum; mox etiam cum
2‑um in Anglia eique substitutam domum Lineburgico-Brunsvicensem; ad has lites ergo concurrerunt
etiam Belgae, Iacobus vero confugit ad Ludovicum Galliae regem, qui eum etiam ejecto principe
Vilhelmo 3‑o restituit; bellum hoc initio horrende afflicti sunt; Galli enim ad viscera
Hispaniae jam devenerunt, 1689. sub duce Noely Parcellonem expugnarunt, et jam Madrito
approximarunt, et sic usque 1697. sustinuit hoc bellum contra potentissimas potentias Europae;
hoc anno pax coaluit Risvicensis, vi cuius cuncta Ludovicus restituere debuit Hispanis; in
Anglia vero
Galli enim ad viscera
Hispaniae jam devenerunt, 1689. sub duce Noely Parcellonem expugnarunt, et jam Madrito
approximarunt, et sic usque 1697. sustinuit hoc bellum contra potentissimas potentias Europae;
hoc anno pax coaluit Risvicensis, vi cuius cuncta Ludovicus restituere debuit Hispanis; in
Anglia vero Vilhelmum 3‑um invitus recognoscere debuit regem Angliae.
bellum contra potentissimas potentias Europae;
hoc anno pax coaluit Risvicensis, vi cuius cuncta Ludovicus restituere debuit Hispanis; in
Anglia vero Vilhelmum 3‑um invitus recognoscere debuit regem Angliae.
defuit tamen causa politica quare restituit Hispanis omnia, nam Carolus 2. fuit in defectu,
nulla spes prolium adfuit; hinc sperabat totum regnum devoluturum ad suum nepotem, quia ipse
Carolus 2. commendavit nepotem Ludovici 14. pro rege, agente complurimum pontifice, et episcopis
Hispanie; nepos enim eius erat ex Maria Theresia Phylippi 4‑i filia; reipsa etiam 3 annis post
hanc pacem exstinctus est Carolus 2us nulla relicta sobole; extincta ergo est linea Austriaca
Hispanica, proin jus devolvebatur ad aliam lineam, nempe Austriacam Viennensem Leopoldi.
2. commendavit nepotem Ludovici 14. pro rege, agente complurimum pontifice, et episcopis
Hispanie; nepos enim eius erat ex Maria Theresia Phylippi 4‑i filia; reipsa etiam 3 annis post
hanc pacem exstinctus est Carolus 2us nulla relicta sobole; extincta ergo est linea Austriaca
Hispanica, proin jus devolvebatur ad aliam lineam, nempe Austriacam Viennensem Leopoldi.
relicta sobole; extincta ergo est linea Austriaca
Hispanica, proin jus devolvebatur ad aliam lineam, nempe Austriacam Viennensem Leopoldi.
qui
jure masculino, proin maximo jure petiit, nempe agnationis, cuius jus etiam pactum mutuae
successionis inter has aulas roborabat.
Maria
Antonia, quae Maximiliano duci nupta fuit, et haec genuit Iosephum hunc, proin fuit nepos
Leopoldi; sed hic mortuus est ante Carolum.
regnum; nam Ludovicus cum
Maria Theresia, Phylippi 4‑i filia, genuit Ludovicum Delfinum, ex hoc natus est
Ludovicus dux Burgundiae, et ex hoc Ludovicus 15tus; Phylippus ergo dux Antegavensis, qui etiam
filius erat Ludovici Delfini, electus est rex Hispaniae, et ex hac sunt adhuc reges Hispaniae,
linea vero Ludovici ducis Burgundiae successit in Gallia; Innocentius 11‑us pontifex cum clero
Hispanico plurimum in hoc fecit; cum morte ergo Caroli Galli statim Phylippum sub nomine 5‑i
induxerunt in regnum armata manu, ibique
Phylippi 4‑i filia, genuit Ludovicum Delfinum, ex hoc natus est
Ludovicus dux Burgundiae, et ex hoc Ludovicus 15tus; Phylippus ergo dux Antegavensis, qui etiam
filius erat Ludovici Delfini, electus est rex Hispaniae, et ex hac sunt adhuc reges Hispaniae,
linea vero Ludovici ducis Burgundiae successit in Gallia; Innocentius 11‑us pontifex cum clero
Hispanico plurimum in hoc fecit; cum morte ergo Caroli Galli statim Phylippum sub nomine 5‑i
induxerunt in regnum armata manu, ibique inauguratus est; tandem etiam Sabaudia
dux Burgundiae, et ex hoc Ludovicus 15tus; Phylippus ergo dux Antegavensis, qui etiam
filius erat Ludovici Delfini, electus est rex Hispaniae, et ex hac sunt adhuc reges Hispaniae,
linea vero Ludovici ducis Burgundiae successit in Gallia; Innocentius 11‑us pontifex cum clero
Hispanico plurimum in hoc fecit; cum morte ergo Caroli Galli statim Phylippum sub nomine 5‑i
induxerunt in regnum armata manu, ibique inauguratus est; tandem etiam Sabaudia et Bavaria,
Portugallia, Anglia, Hollandia eum recognoverunt; nemo ergo praeter Leopoldum protestatus est,
et
in hoc fecit; cum morte ergo Caroli Galli statim Phylippum sub nomine 5‑i
induxerunt in regnum armata manu, ibique inauguratus est; tandem etiam Sabaudia et Bavaria,
Portugallia, Anglia, Hollandia eum recognoverunt; nemo ergo praeter Leopoldum protestatus est,
et in ditiones Hispanicas Italiae Eugenium cum 32,000 misit, ad vindicandum jus suum; solus
quidem parum effecisset Leopoldus, sed Angli et Hollandi defecerunt a Ludovico, qui eos delusit
spe divisionis provinciarum aliquarum Hispanicarum, dein aegre ferebant arctam hanc unionem
potentium
nemo ergo praeter Leopoldum protestatus est,
et in ditiones Hispanicas Italiae Eugenium cum 32,000 misit, ad vindicandum jus suum; solus
quidem parum effecisset Leopoldus, sed Angli et Hollandi defecerunt a Ludovico, qui eos delusit
spe divisionis provinciarum aliquarum Hispanicarum, dein aegre ferebant arctam hanc unionem
potentium imperantium, qui omnibus aliis molestias creare potuissent; anno ergo 1702. foedus
initum est inter hos 3 et una eademque die 15‑o Maji bellum denunciatum est Gallis; exarsit ergo
bellum attrocissimum tam terra, quam
imperantium, qui omnibus aliis molestias creare potuissent; anno ergo 1702. foedus
initum est inter hos 3 et una eademque die 15‑o Maji bellum denunciatum est Gallis; exarsit ergo
bellum attrocissimum tam terra, quam mari, et usque 13 annorum duravit et nomine belli
successionis Hispanicae venit; partes belligerentes sibi praefixerunt, ut exturbato Phylippo 5‑o
ex trono Hispaniae, substituatur Carolus junior filius Leopoldi, sicque mens Ludovici deludatur,
quamquam successio in Hispania spectasset Leopoldum patrem, et postremum Iosephum primum filium
inter hos 3 et una eademque die 15‑o Maji bellum denunciatum est Gallis; exarsit ergo
bellum attrocissimum tam terra, quam mari, et usque 13 annorum duravit et nomine belli
successionis Hispanicae venit; partes belligerentes sibi praefixerunt, ut exturbato Phylippo 5‑o
ex trono Hispaniae, substituatur Carolus junior filius Leopoldi, sicque mens Ludovici deludatur,
quamquam successio in Hispania spectasset Leopoldum patrem, et postremum Iosephum primum filium
seniorem, hi tamen duo renunciarunt juri suo; primis annis sat ancipiti fortuna bellum gestum
est,
tam terra, quam mari, et usque 13 annorum duravit et nomine belli
successionis Hispanicae venit; partes belligerentes sibi praefixerunt, ut exturbato Phylippo 5‑o
ex trono Hispaniae, substituatur Carolus junior filius Leopoldi, sicque mens Ludovici deludatur,
quamquam successio in Hispania spectasset Leopoldum patrem, et postremum Iosephum primum filium
seniorem, hi tamen duo renunciarunt juri suo; primis annis sat ancipiti fortuna bellum gestum
est, Galli tamen ex Catalaunia ejecti sunt, in urbe Barcillonensi Carolus se curavit inaugurari
sub nomine Caroli
Iosephum primum filium
seniorem, hi tamen duo renunciarunt juri suo; primis annis sat ancipiti fortuna bellum gestum
est, Galli tamen ex Catalaunia ejecti sunt, in urbe Barcillonensi Carolus se curavit inaugurari
sub nomine Caroli 3‑ii, et sic jam praecipuum belli theatrum fuit Hispania, in qua etiam paulo
post ad Almanaram in Valentia decretalem victoriam retulerunt de Gallis et Hispanis, et sic
Arragoniam, Neucastilium, Catalauniam et
bellum gestum
est, Galli tamen ex Catalaunia ejecti sunt, in urbe Barcillonensi Carolus se curavit inaugurari
sub nomine Caroli 3‑ii, et sic jam praecipuum belli theatrum fuit Hispania, in qua etiam paulo
post ad Almanaram in Valentia decretalem victoriam retulerunt de Gallis et Hispanis, et sic
Arragoniam, Neucastilium, Catalauniam et
et sic
Arragoniam, Neucastilium, Catalauniam et
relinquere et certam arripere, quod etiam fecit et sic imperator sub
nomine Caroli 6‑i coronatus est in imperatorem, et regem Hungariae; hoc videntes Angli et
Hollandi, ne Carolum ad formidabilem lenient auctoritatem, mutarunt consilia sua, et voluerunt
potius Phylippum 5. regem Hispaniae habere, hinc se primi Angli Gallis conjunxerunt circa 11
annum, sed et hoc Angli non sine ratione fecerunt.
a
foederatis consensit in pacem, quae Utrajecti in Hollandia anno 13 huius saeculi coaluit; non
tamen omni ex parte renunciatum est in hac pace juri praetendentiarum; praecipua capita huius
pacis consistit in divisione et sumptuum satisfactione; nempe Phylippus 5. sit verus rex
Hispaniae Europae; ut tamen duae monarchiae aliquando non conjungantur, Phylippus 5‑us pro se et
suis successoribus debuit renunciare successioni in Francia.
renunciare successioni in Francia.
sunt.
insulam Minorcam,
commodissimam pro commercio, dein promontorium Gibraltariense, seu columnas Herculis, quod in
ipsa Hispania versus Africam situm est, et hinc clavis maris Mediterranei merito dici potest, ob
fretum angustum quod inter Africam et Gibraltar est; sic ergo diminuta Hispania vehementer est;
Phylippusque contentus non fuit.
acceperunt in America
in America
aula
Viennensis; hanc tamen servitutem Iosephus 2. anno 1781. sustulit.
bellum,
ut sibi amicos conciliaret exteros; fuit enim valde lucrosum tutorem esse in Galliam; acceserunt
etiam Angli; anno 18‑o cladem navalem Philippo intulerunt, et sic 19‑o anno jam de pace
cogitatum est, quae etiam anno 20‑o coaluit penitus; Carolus ergo 6. cuivis juri in Hispaniam
formandae
fuit enim valde lucrosum tutorem esse in Galliam; acceserunt
etiam Angli; anno 18‑o cladem navalem Philippo intulerunt, et sic 19‑o anno jam de pace
cogitatum est, quae etiam anno 20‑o coaluit penitus; Carolus ergo 6. cuivis juri in Hispaniam
formandae
militia, nempe Helvetica, illocata est his ducatibus; haec 20. anno facta sunt, et 25.
diplomate publico hoc feudum ei addixit imperator; anno 1724. Phylippus 5. abdicationem fecit
regiminis sui et Ludovico 1‑o (amantissimo) filio suo cessit regimen Hispaniae;
hic post septem menses regiminis in variolis mortuus est; post eius mortem rursus Phylippus 5.,
qui primo 41 anni fuit, regimen suscepit; anno 1725. eruperunt dissensiones inter Phylippum 5.,
et Ludovicum 15. regem Galliae; causa huius fuit haec: Ludovicus 15. jam jam
anno 1725. eruperunt dissensiones inter Phylippum 5.,
et Ludovicum 15. regem Galliae; causa huius fuit haec: Ludovicus 15. jam jam
reddidit ergo eam apud Ludovicum, et ipsi
proposuit Catharinam, Stanislai Lescincki, nobilis Poloni, qui bis rex Poloniae electus, sed
semper exturbatus est per factionem Saxonum; hic ergo Stanislaus Parisiis vixit cum sua filia;
haec complacuit Ludovico et eam duxit repudiata Hispanica sponsa; parens ergo Phylippus hanc
ignominiam ulturus cum Carolo 6‑o foedus inivit contra Gallos; cum tamen Carolus non posset
juvare serio, egit apud aulam Anglicanam ut negotium hoc componat; Angli ergo comparuerunt magna
classe in mari et mediatorem fecerunt (Georgius
(Georgius ergo 1‑us rex Angliae).
militia.
succedant descendentes Mariae Theresiae,
his deficientibus Iosephi primi succedant descendentes, hos excipiant Leopoldi primi succesores;
anno 1724. post comitia Hungarica publicata est haec sanctio.
et Annae Czarissae Russiae factionem, qui Augustum 3‑um
electorem Saxoniae voluerunt, et reipsa etiam Augustus factus est rex Poloniae; imperator ergo
in Italia satis resistere non potuit, cum etiam in Polonia fuerit distractus; hinc regnum
Neapolitanum et Siciliam occupaverunt Hispani; interim videns se non sufficere, et ut post
obitum suum filiae regnum pacatum relinqueret, tulit sacrificium hostibus suis, nempe regnum
Neapolitanum et Siciliam cessit Hispanis, et hinc '35. pax coaluit Viennae; definita vero est
pax anno '38. Versaille in Gallia; hinc ergo
non potuit, cum etiam in Polonia fuerit distractus; hinc regnum
Neapolitanum et Siciliam occupaverunt Hispani; interim videns se non sufficere, et ut post
obitum suum filiae regnum pacatum relinqueret, tulit sacrificium hostibus suis, nempe regnum
Neapolitanum et Siciliam cessit Hispanis, et hinc '35. pax coaluit Viennae; definita vero est
pax anno '38. Versaille in Gallia; hinc ergo dux Parmensis Carolus, filius Phylippi 5‑i, factus
est rex Neapolis et Siciliae.
nempe subditi Anglicani cum Anglis tantum etc.; hinc
ergo exortum est bellum in Florida et Canada; hoc bellum dein continuatum est per plura regna;
anno enim 1740. mortuus est Carolus 6. in Octobri; emersit ergo hic rursus quaestio de
successione foeminarum; primi erant Hispani qui protestati sunt contra sanctionem ex eo quod
acceptatio eius prior sit praejuditiosa successoribus suis; dixit enim stirpi suae prioritatem
competere prae Mariae Theresiae, cum eius stirps ex linea seniore procedat, Mariam vero
Theresiam tantum ex juniore linea; Maria
Mathiae et Rudolfi, et nepote Ferdinandi primi;
interim haec omnia jus Phylippo non tribuerunt; nam in successione habet ratio
ultimi possessoris, proin Maria Theresia tamquam proxima ultimo possessori maximum jus habuit;
miserunt ergo copias in Hispaniam ad occupandas terras pro quartogenito filio suo Phylippo; jam
hoc bellum successionale ingressi sunt plures alii, nempe Carolus dux Bavariae, qui universam
haereditatem Austriacam pro se praetendit; provocavit enim ad conventionem, quae [intercessit]
inter suos ascendentes
ergo rex Borussiae protestatus est contra hanc pactionem, et fere integram Silesiam
pro se praetendit; hoc bellum, licet per 8 integros annos durasset, fortitudine Hungarorum
irritum redditum est; ipsi quoque Hollandi, Angli ex parte sua non deerant; eductis enim
classibus Hispanos Gallosque fregerunt; ab anno '44‑o Galli deposita larva pro se coeperunt
vastare Belgicas provincias Austriacas; post mortem Caroli 6. electus est Carolus dux Bavariae
in imperatorem nomine Caroli 7‑i; debilis tamen princeps ejectus per Hungaros ex suis provinciis
princeps ejectus per Hungaros ex suis provinciis
erumnis et egritudine oppressus mortuus est; et sic Franciscus dux Lotharingiae
'45. electus est in imperatorem succesitque in imperio nomine Francisci 1‑i; anno 1746. mortuus
est Phylippus 5. in Hispania, ei successit Ferdinandus 2‑us, et ab eo tempore jam segniter
bellum hoc ex parte Hispanorum gestum est; caeterum cum potentissimis duobus maritimis potentiis
agendum habuerint, ipsos etiam Gallos in America lacessiverunt Angli, plurimum Borussus astu et
fraudibus suis
egritudine oppressus mortuus est; et sic Franciscus dux Lotharingiae
'45. electus est in imperatorem succesitque in imperio nomine Francisci 1‑i; anno 1746. mortuus
est Phylippus 5. in Hispania, ei successit Ferdinandus 2‑us, et ab eo tempore jam segniter
bellum hoc ex parte Hispanorum gestum est; caeterum cum potentissimis duobus maritimis potentiis
agendum habuerint, ipsos etiam Gallos in America lacessiverunt Angli, plurimum Borussus astu et
fraudibus suis effecit, integram enim fere Silesiam occupavit; anno 1748. pace Aquisgravensi
clausum est bellum
gestum est; caeterum cum potentissimis duobus maritimis potentiis
agendum habuerint, ipsos etiam Gallos in America lacessiverunt Angli, plurimum Borussus astu et
fraudibus suis effecit, integram enim fere Silesiam occupavit; anno 1748. pace Aquisgravensi
clausum est bellum hoc; Hispani quidquid amiserunt per bellum ad Anglos recuperarunt, et ducatum
Parmensem acceperunt a Maria Theresia pro Filippo fratre Ferdinandi 2‑i; hic Filippus fuit
parens Isabellae, uxoris primae Iosephi 2‑i; constitutum tamen est, quod si contingeret Carolum
fratrem succedere
Galli omnia
occupata restituere debuerunt.
mansit in possessione suorum ducatuum, Carolo vero successit filius in regno
Neapolitano, nempe Ferdinandus, modernus rex; hic Carolus Phylippum maximum tamquam haebes et
mentis impos exhaeredatus est.
etiam si jus apertum in
Parmensem ducatum habuit; fuit enim tunc bello septennali involuta, et cum Gallis egit contra
Borussum, eo a fortiori, quod Iosepho 2‑o, filio suo, desponsata fuerit Isabella, Phylippi huius
filia.
septennali involuta, et cum Gallis egit contra
Borussum, eo a fortiori, quod Iosepho 2‑o, filio suo, desponsata fuerit Isabella, Phylippi huius
filia.
Hispania; anno 1761. coaluit foedus
inter 4 aulas Bourbonicas, nempe Hispaniam, Galliam, regnum Neapolitanum et Parmensem ducatum;
nempe arctissimo vinculo se conjunxerunt ad ferendum sibi auxilium in omni casu;
vigore huius foederis Carolus 3. rex Hispaniae statim in bellum involutus est,
nam Galli juverunt Austriacos, Borussum juvabat Angli; hinc Galli cum Anglis in America et in
mari concurrerunt; hinc etiam Carolus deposita neutralitate hostes esse debuerunt
huius foederis Carolus 3. rex Hispaniae statim in bellum involutus est,
nam Galli juverunt Austriacos, Borussum juvabat Angli; hinc Galli cum Anglis in America et in
mari concurrerunt; hinc etiam Carolus deposita neutralitate hostes esse debuerunt
Carolus deposita neutralitate hostes esse debuerunt
tumultu Madrittae exorto coactus est rus
petere, malum tamen suffocatum est praemature.
Rationes hae erant: quod ille
decreto suo voluerit vestimentum ipsorum reformare, pallia nigra, et decussatos pileos ipsis
prohibere, et vestimenta Gallica invehere; Hispanica ergo plebs ceteroquin infensa Gallis
tumultum excitavit, multi etiam Galli transiverunt ad Hispanos, imo primaris regis minister fuit
Gallus, ergo etc.
prohibere, et vestimenta Gallica invehere; Hispanica ergo plebs ceteroquin infensa Gallis
tumultum excitavit, multi etiam Galli transiverunt ad Hispanos, imo primaris regis minister fuit
Gallus, ergo etc.
Remoto ergo ministro Gallico suscepit Hispanum comitem de
Aranda et huius perspicacia tumultus compositi sunt; ea occasione ingens suspicio in Iesuitas
recidit, quod etiam illi manus in tabula harum discordiarum habuerint, et hinc totus ordo eorum
relegatus fuit ex Hispania; anno 1767. una eademque die colligati, navibus impositi, et in
Italiam translati sunt, 12‑a Octobris.
sed Benedictus 13. confirmavit potius ordinem hunc quam ut eum
exstirpasset; anno vero '69. cum Ganganelli cardinalis pontifex renunciatus fuisset, anno '73.
bulla nova ordinem hunc ecclesiae noxium pronunciavit et sustulit; anno '78.
Carolus 3. rex Hispaniae bellum suscipere debuit propter colonias Americanas; coloni enim
Americani ab Anglis vehementer praessi sunt, provolarunt ergo ad arma 13 provinciae, vinculoque
arctissimo se copularunt contra Anglos, libertatem suam quaerebant sub belli duce Vassington;
Angli ergo contra
sub belli duce Vassington;
Angli ergo contra eos armis profecti sunt, sed parum fecerunt; rex ergo Franciae videns hoc
foedus inivit cum his provinciis commerciale, hinc etiam contra Ludovicum 16‑tum arma sumpserunt
Angli anno '75.
etiam contra Ludovicum 16‑tum arma sumpserunt
Angli anno '75.
anno '75.
Debita priorum regum declaravit pro debitis coronae, proin pro
suis.
eorum; ille ergo in se suscepit exsolutionem.
et Hispanicam ergo intercedit vinculum magnum affinitatis; Iosephus enim 2.
anno '60. duxit Phylippi, ducis Parmensis, filiam Isabellam; qui fuit frater Caroli Tertii regis
Hispaniae.
Leopoldi; utraque pars horum est impubes.
Regnum hoc Portugalliae easdem fere vicissitudines subivit quas Hispania;
ob vicinitatem suam possessa fuit antiquitus a Foeniciis, Chartaginensibus; tandem a Romanis
subactum et in provinciam Romanam redactum est; tempore Romanorum Lusitania appellabatur
Portugallia et fuit pars Hispaniae Romanae; hinc et hodie saepe eodem nomine compellatur; sub
potestate Romanorum permansit usque interitum imperii occidentalis seu usque saeculum 5‑tum.
Romanorum Lusitania appellabatur
Portugallia et fuit pars Hispaniae Romanae; hinc et hodie saepe eodem nomine compellatur; sub
potestate Romanorum permansit usque interitum imperii occidentalis seu usque saeculum 5‑tum.
compellatur; sub
potestate Romanorum permansit usque interitum imperii occidentalis seu usque saeculum 5‑tum.
Hispaniam grassatae etiam Lusitaniam
invaserunt; primi erant Alani, eos secuti sunt Vandali et Suevi, qui omnes ex Hispania
transiverunt sedesque suas fixerunt; Alani tamen regnum ibi non condiderunt, sed primi erant
Svevi qui regnum fundarunt sedesque fixas ibi habuerunt, prouti in Hispania.
sedesque suas fixerunt; Alani tamen regnum ibi non condiderunt, sed primi erant
Svevi qui regnum fundarunt sedesque fixas ibi habuerunt, prouti in Hispania.
Lusitania sub duce Visigothorum Leovigilco et tunc
successit regnum Gothorum in Lusitania; sub initium 8‑i saeculi Saraceni regni Gothici finem
imposuerunt, et ab eo tempore caliphae Saracenorum Lusitaniam sibi subegerunt; donec dein
diversi reges Chatolici, Gothici Hispanici, pedetentim recuperassent a Saracenis tam Hispaniam,
quam Portugalliam.
et tunc
successit regnum Gothorum in Lusitania; sub initium 8‑i saeculi Saraceni regni Gothici finem
imposuerunt, et ab eo tempore caliphae Saracenorum Lusitaniam sibi subegerunt; donec dein
diversi reges Chatolici, Gothici Hispanici, pedetentim recuperassent a Saracenis tam Hispaniam,
quam Portugalliam.
In agricultura multum quoque collaboravit, et navigatio
per maria ipsius sub regimine incoata est; prius enim tantum littoribus contenti altum maris non
petebant ob navium defectum; classis ergo Portugallica prima egressa est in altum mare; hanc
dein navigationem secuti sunt Hispani, et posteri.
prima egressa est in altum mare; hanc
dein navigationem secuti sunt Hispani, et posteri.
posteri.
nempe Mauri
cum Granatensibus Saracenis bellum parabant regi Hispaniae Alfonso 11‑o, ubi 200,000 equitum et
400,000 peditum adducta sunt contra Hispanos; Alfonsus ergo eduxit exercitum suum, cui praefixit
Alfonsum 4‑tum, regem Portugalliae; ad Tariffam anno '340. ad limites Hispaniae congressum est;
Alfonsus ergo ea fortuna et dexteritate egit ut stratis 200,000 Maurorum profligaverit ceteros
captis multis milibus; hinc ergo nomen Audacis accepit, quia ab hac victoria
pendebat salus Christianorum in occidente.
et ipse navigationem
ingressus est; fuit dux Deviseo et magnus magister ordinis Christi; naturalis filius eius, nempe
Nothi, erat Alfonsus, ex hoc deducit moderna regnans familia in Portugallia originem; donavit
ipsi parens ducatum de Braganca; huius ergo successores excusso jugo Hispanico regnum
Portugalliae obtinuerunt.
detegendi et occupandi terras infidelium contulerunt, et quidem cum jure exclusionis omnium
aularum; hoc fecit Nicolaus V, Calixtus Tertius, Sixtus IV etc.
capite plexus est
publice, Iacobus vero ab ipso Iohanne confossus est in carceribus, ceteri plures capite plexi,
rex vero continuavit auctoritate propria regere populum suum.
provinciam Congo et Ginea
fortalitiis et praesidiis firmavit, et novas expeditiones ordinavit, in quibus tandem ad finem
Africae pervenerunt, ad promontorium nempe Bonae Spei, per Bartholomaeum Diacz, anno '492;
Christophorus dein Columbus fecit prius iter in Americam ex partibus Hispanorum; hinc enatae
sunt lites maximae inter Portugallos et Hispanos; Iohannes enim II dicebat se jus exclusivam
habere ad detegendas terras incognitas; compositae ergo sunt lites per pontifices ut hae duae
aulae cum exclusione aliarum gentium dividant terras incognitas; nempe ab
et novas expeditiones ordinavit, in quibus tandem ad finem
Africae pervenerunt, ad promontorium nempe Bonae Spei, per Bartholomaeum Diacz, anno '492;
Christophorus dein Columbus fecit prius iter in Americam ex partibus Hispanorum; hinc enatae
sunt lites maximae inter Portugallos et Hispanos; Iohannes enim II dicebat se jus exclusivam
habere ad detegendas terras incognitas; compositae ergo sunt lites per pontifices ut hae duae
aulae cum exclusione aliarum gentium dividant terras incognitas; nempe ab Asoriis et Capitis
Viridis insulis ad 370 milliaria ad
compositae ergo sunt lites per pontifices ut hae duae
aulae cum exclusione aliarum gentium dividant terras incognitas; nempe ab Asoriis et Capitis
Viridis insulis ad 370 milliaria ad occidentem laterem incognitarum terrarum occupent Portugali,
hinc vero ad orientem versus occupent Hispani; anno '506. Iulius 2. pontifex hunc Tortesilensem
tractatum ratihabuit.
Portugalliae, sed Portugalli magis favebant Emanueli, et hinc etiam rex salutatus est anno '495.
et hinc etiam rex salutatus est anno '495.
qui omnes detrimentum habebant ex hoc commercio; hinc
ergo bellum ingens paratum est contra Portugallos non obstantibus tamen his molestiis, devictis
multis, seque firmatis in Indiis, commercium suum ultro quoque sustentarunt, et sic permanserunt
in monopolio usque subjectionem suam Hispanis; per Hispanos vero devenit ad Hollandos hos
commercium, penes quos et hodie est.
habebant ex hoc commercio; hinc
ergo bellum ingens paratum est contra Portugallos non obstantibus tamen his molestiis, devictis
multis, seque firmatis in Indiis, commercium suum ultro quoque sustentarunt, et sic permanserunt
in monopolio usque subjectionem suam Hispanis; per Hispanos vero devenit ad Hollandos hos
commercium, penes quos et hodie est.
et ordinum successor
eligatur; optimum tamen hoc coeptum per mortem repentinam Henrici interruptum est; anno '580.
ergo defecit stirps Iohannis Nothi; invaluit ergo hic species
interregni in Portugallia, nempe a 30. Ian. '580. usque Phylippus rex Hispaniae Ulissiponae
homagium excepit Portugallorum, quod fuit 12‑a Apri. '581.
anno mortuus est quo Henricus cardinalis.
consensit in Phylippum 2‑um regem Hispaniae, qui etiam filiam suam Catharinam dedit ei in
uxorem; sed et ceteri praetendentes parum aut nihil ausi sunt contra potentem Phylippum regem;
solus Antonius de Crato restitit ei; constitit enim ei de odio canino, quod inter Portugallos et
Hispanos exstitit, hinc sperabat se viribus suorum valere fors contra Filippum, et etiam a
Gallis et Anglis adjutus est; Filippus tamen praetensionem suam valido exercitu supponit,
intravit in viscera Portugalliae, bis vicit Antonium eumque profligavit ex tota Portugallia, et
hinc
se recepit ad
Gallias, ubi aliquo tempore latuit, postquam vero Phylippus 2. exercitum contra Elisabetham
reginam Angliae, anno '589.
12.1 Habuit Phylippus molestias maximas in Portugallia; adhuc comparuerunt
enim 4 in ordine, qui se dixerunt Sebastianum, qui in Africa putabatur occubisse; hi ingentem
Portugallorum nacti sunt sectariorum
tamen Phylippi factum est, ut omnes caperentur,
depraehensi enim duos fuisse eremitas et unum pistorem.
2 Quartus vero comparuit
20 annis tardius, nempe eo anno, quo Phylippus mortuus est; hic comparuit Venetiis, ubi se
aperte regem Sebastianum dixit; aula Hispanica id audiens, eum astu Florentiam evocari fecit,
ibi interceptus et in Hispaniam deductus est, ubi in squalidissimos conjectus
carceribus, ibi vitam suam terminavit; de hoc ergo ultimo adhucdum est dubium, an vere fuerit
necne Sebastianus; quicumque enim eum viderunt ipsum pro vero Sebastiano servarunt.
servarunt.
quae gessit Phylippus cum principibus Europae, et in his semper Portugallia, ob situm
suum, lacessita fuit a hostibus Phylippi, cum jam nunc pro uno corpore cum Hispania considerata
sit; dein plus etiam utilitatis habebant hostes Phylippi ex Portugallia diviti tunc adhuc, quam
ex Hispania; Belgae foederati maxime noxii erant Portugallis, hi enim rebellantes contra
Phylippum, cum eos armis supprimere non potuisset, conatus est eas egestate et penuria sibi
subjugare; harum enim sterilium provinciarum ramus sustentationis fuit piscatio, et navigatio,
illi
commercium; enorme flagellum fuit hoc pro foederatis; in desperationem ergo acti id fecerunt
quod non facile secus ausi fuissent; quaesiverunt nempe ipsi viam ad Indias orientales, impediti
maxima inter pericula per viam consuetam fractis omnibus impedimentis, quae Portugalli et
Hispani ipsis ubique locorum posuerunt, devenerunt ad Indias orientales et sic ipsi commercium
hoc ad se adtraxerunt, varias possessiones ibi capiendo, et naves Portugallorum interceperunt;
ipsum promontorium Bonae spei adhuc vivente Phylippo sibi occuparunt per quod Portugallis multum
commercium cum Belgis inceperunt et actu tantum
Belgis patet territorium Japonense ex omnibus Christianis; 1640. etiam in Africa exturbarunt
Portugallos suis ditionibus; sed etiam domi diversis malis vexati sunt Portugalli, praemebantur
enim diversis exactionibus ob perpetua Hispanorum bella per totam Europam, et ultimatim
considerabantur ut populus armorum jure oppressus; expectarunt ergo ultro occasionem jugum hoc
intolerabile dejiciendi; hinc jam '638. anno coeperunt quaedam civitates se in libertatem
adserere, sed suppressi sunt a Hispanis cum non
ob perpetua Hispanorum bella per totam Europam, et ultimatim
considerabantur ut populus armorum jure oppressus; expectarunt ergo ultro occasionem jugum hoc
intolerabile dejiciendi; hinc jam '638. anno coeperunt quaedam civitates se in libertatem
adserere, sed suppressi sunt a Hispanis cum non adfuerit adhuc communis
consensus; meliorem tamen occasionem nacti sunt sub Phylippo 4‑o, qui bellis ubique pressus
etiam domi cum Catalaunis lites habuit; titulo ergo contra Catalaunos procedendi se armarunt
undique irruperuntque
etiam domi cum Catalaunis lites habuit; titulo ergo contra Catalaunos procedendi se armarunt
undique irruperuntque in urbes, et praecipue Lissabonam, quam una cum portu et in eo existente
classe sibi occuparunt; Vasconcello gubernator totius provinciae se opposuit quidem cum suis
Hispanis, sed captus et trucidatus est, et sic exiguum post tempus tota Portugallia a Hispanis
purgata est, regnum ipsum sequutae sunt omnes possessiones Americanae, et Africanae; sola Septa
seu Certa in Africa mansit sub potestate Hispanorum; anno '641. congregati sunt in comitiis
armarunt
undique irruperuntque in urbes, et praecipue Lissabonam, quam una cum portu et in eo existente
classe sibi occuparunt; Vasconcello gubernator totius provinciae se opposuit quidem cum suis
Hispanis, sed captus et trucidatus est, et sic exiguum post tempus tota Portugallia a Hispanis
purgata est, regnum ipsum sequutae sunt omnes possessiones Americanae, et Africanae; sola Septa
seu Certa in Africa mansit sub potestate Hispanorum; anno '641. congregati sunt in comitiis
Portugalli, et de rege eligendo actum est; aderat princeps Iohannes dux de Bragancza,
totius provinciae se opposuit quidem cum suis
Hispanis, sed captus et trucidatus est, et sic exiguum post tempus tota Portugallia a Hispanis
purgata est, regnum ipsum sequutae sunt omnes possessiones Americanae, et Africanae; sola Septa
seu Certa in Africa mansit sub potestate Hispanorum; anno '641. congregati sunt in comitiis
Portugalli, et de rege eligendo actum est; aderat princeps Iohannes dux de Bragancza, conspicuus
vir, et Iohannis Nothi descendentibus
fuit filius
nothi Iohannis Nothi; Alfonsus hic habuit filium Ferdinandum 1‑um, hic 2‑um Ferdinandum, hic
Iacobum, hic Theodosium, hic Iohannem, hic Theodosium 2, et huius filius fuit Iohannes 4‑tus).
Europeae divisae erant inter Phylippum et Iohannem; sic Galli, Angli, Sveci Iohannem pro libero
recognoverunt, una cum Hollandis, sed vicissim aula Caesarea Germanica fuit pro Phylippo, aula
etiam Pontificis, sed Portugalli paratiores erant ad schisma faciendum quam ut se subjiciat
Hispanis; initio enim Phylippus non potuit agere contra Portugallos, ob bella cum Gallis,
Anglis; videntes se sic efficere non posse quodpiam, profusis multis pecuniis conati sunt
Hispani in ipsa Portugallia seditionem incipere, et necem Iohannis decreverunt, sed per
Marchionem de
aula
etiam Pontificis, sed Portugalli paratiores erant ad schisma faciendum quam ut se subjiciat
Hispanis; initio enim Phylippus non potuit agere contra Portugallos, ob bella cum Gallis,
Anglis; videntes se sic efficere non posse quodpiam, profusis multis pecuniis conati sunt
Hispani in ipsa Portugallia seditionem incipere, et necem Iohannis decreverunt, sed per
Marchionem de Ajamonte, amico Iohannis, prodita est astutia et remotum periculum; tutus ergo
mansit Iohannes.
remota urbe
custoditus est in insula Tercera, dein vero in urbe Sintra 16.1 in... Sintra in margine
adscriptum. ; anno '683. decessit Alfonsus in captivitate sua, ab hoc vero anno
Petrus titulum regis publice assumpsit; anno 1668. finis impositus est belli Hispanici, nam
Ludovicus 14. rex Galliae post mortem Phylippi 4. regis Hispaniae bello lacessere coepit
Hispanos ad obtinendas 13 provincias Belgii titulo dotis pro uxore sua, Hispani ergo labefactati
tot jam bellis ad servandum Belgium copias suas ex Portugalliae limitibus
16.1 in... Sintra in margine
adscriptum. ; anno '683. decessit Alfonsus in captivitate sua, ab hoc vero anno
Petrus titulum regis publice assumpsit; anno 1668. finis impositus est belli Hispanici, nam
Ludovicus 14. rex Galliae post mortem Phylippi 4. regis Hispaniae bello lacessere coepit
Hispanos ad obtinendas 13 provincias Belgii titulo dotis pro uxore sua, Hispani ergo labefactati
tot jam bellis ad servandum Belgium copias suas ex Portugalliae limitibus retraxerunt,
Portugalli enim ceteroquin jam '660. ad Almaxial decretoriam
in margine
adscriptum. ; anno '683. decessit Alfonsus in captivitate sua, ab hoc vero anno
Petrus titulum regis publice assumpsit; anno 1668. finis impositus est belli Hispanici, nam
Ludovicus 14. rex Galliae post mortem Phylippi 4. regis Hispaniae bello lacessere coepit
Hispanos ad obtinendas 13 provincias Belgii titulo dotis pro uxore sua, Hispani ergo labefactati
tot jam bellis ad servandum Belgium copias suas ex Portugalliae limitibus retraxerunt,
Portugalli enim ceteroquin jam '660. ad Almaxial decretoriam victoriam retulerunt de Hispanis et
sua, ab hoc vero anno
Petrus titulum regis publice assumpsit; anno 1668. finis impositus est belli Hispanici, nam
Ludovicus 14. rex Galliae post mortem Phylippi 4. regis Hispaniae bello lacessere coepit
Hispanos ad obtinendas 13 provincias Belgii titulo dotis pro uxore sua, Hispani ergo labefactati
tot jam bellis ad servandum Belgium copias suas ex Portugalliae limitibus retraxerunt,
Portugalli enim ceteroquin jam '660. ad Almaxial decretoriam victoriam retulerunt de Hispanis et
etiam '65. ad Montes Claros, hinc exiguam spem habebant pro recuperatione
coepit
Hispanos ad obtinendas 13 provincias Belgii titulo dotis pro uxore sua, Hispani ergo labefactati
tot jam bellis ad servandum Belgium copias suas ex Portugalliae limitibus retraxerunt,
Portugalli enim ceteroquin jam '660. ad Almaxial decretoriam victoriam retulerunt de Hispanis et
etiam '65. ad Montes Claros, hinc exiguam spem habebant pro recuperatione Portugalliae; interim
ne Ludovicus 14. valde potens evaderet, conspirarunt Sueci, Angli, Hollandi cum Hispanis et sic
Acquisgrani pacem subscribere debuit Ludovicus 14, et tunc etiam hac pace
Portugalli enim ceteroquin jam '660. ad Almaxial decretoriam victoriam retulerunt de Hispanis et
etiam '65. ad Montes Claros, hinc exiguam spem habebant pro recuperatione Portugalliae; interim
ne Ludovicus 14. valde potens evaderet, conspirarunt Sueci, Angli, Hollandi cum Hispanis et sic
Acquisgrani pacem subscribere debuit Ludovicus 14, et tunc etiam hac pace Acquisgranensi res
composita est etiam per Anglos inter Hispanos et Portugallos, 1668. anno; hac ergo pace
Portugalli in integrum restituti sunt, Hispani agnoverunt majestatem Portugalliae, et
spem habebant pro recuperatione Portugalliae; interim
ne Ludovicus 14. valde potens evaderet, conspirarunt Sueci, Angli, Hollandi cum Hispanis et sic
Acquisgrani pacem subscribere debuit Ludovicus 14, et tunc etiam hac pace Acquisgranensi res
composita est etiam per Anglos inter Hispanos et Portugallos, 1668. anno; hac ergo pace
Portugalli in integrum restituti sunt, Hispani agnoverunt majestatem Portugalliae, et ex Septa
(Ceuta) in Africa nil sibi reservarunt, omnes etiam aulae Europeae recognoverunt
majestatem
conspirarunt Sueci, Angli, Hollandi cum Hispanis et sic
Acquisgrani pacem subscribere debuit Ludovicus 14, et tunc etiam hac pace Acquisgranensi res
composita est etiam per Anglos inter Hispanos et Portugallos, 1668. anno; hac ergo pace
Portugalli in integrum restituti sunt, Hispani agnoverunt majestatem Portugalliae, et ex Septa
(Ceuta) in Africa nil sibi reservarunt, omnes etiam aulae Europeae recognoverunt
majestatem Portugalliae.
ergo Petri ab hac conventione celebre
effectum est, caeterum Petrus prudentia sua feliciter gubernavit regnum suum.
feliciter detexit legatus Hispaniae, et sic annihilatum est; Ludovicus
14. etiam usum fluvii Amazonum in America sibi petiit a Portugallis, imo ipsum dominium
supremum, ut sic ceterae gentes ei tributum solverent, sed Petrus scivit prudenter evitare
bellum cum Ludovico, etiam cum Hispanis ob colonias S. Sacramenti provinciae; imminuit
Portugalliae etiam bellum ob successionem Hispaniae, sed Petrus politica usus sequutus est
semper eas partes a quibus plurimum sperandum erat et minimum metuendum, et sic extorsit se ex
bello ad quod incautum foedus vel
in America sibi petiit a Portugallis, imo ipsum dominium
supremum, ut sic ceterae gentes ei tributum solverent, sed Petrus scivit prudenter evitare
bellum cum Ludovico, etiam cum Hispanis ob colonias S. Sacramenti provinciae; imminuit
Portugalliae etiam bellum ob successionem Hispaniae, sed Petrus politica usus sequutus est
semper eas partes a quibus plurimum sperandum erat et minimum metuendum, et sic extorsit se ex
bello ad quod incautum foedus vel altercatio ipsum praecipitare potuisset.
etiam bellum ob successionem Hispaniae, sed Petrus politica usus sequutus est
semper eas partes a quibus plurimum sperandum erat et minimum metuendum, et sic extorsit se ex
bello ad quod incautum foedus vel altercatio ipsum praecipitare potuisset.
divisit urbem in novam et veterem, occidentalis eius pars nova, orientalis
vetus dicta est, et sic partem novam cessit novo metropolitae, veterem vero permisit antiquo;
haec dein divisio civitate donata est; fundavit nobile monasterium Mass.
orientalis
vetus dicta est, et sic partem novam cessit novo metropolitae, veterem vero permisit antiquo;
haec dein divisio civitate donata est; fundavit nobile monasterium Mass.
monasterium Mass.
13. successor; Iohannes ergo exacerbatus omnem connexionem aulae
suae cum aula Romana praescidit; Clemens 13. successor videns schisma hoc hinc concessit Iohanni
5. hoc jus facta conventione inter litigantes.
ad eum; hi homines suspecti
quaesiti ad carceres occultarunt se in aede legati; requisitus legatus ut extradet hos
suspectos, et cum non satisfaceret huic petito, mandato Phylippi 19 ex famulitio
legati incarcerati sunt; Portugalli hoc audientes, 19 Hispanici legati homines incarcerari fecit
suspectos, et cum non satisfaceret huic petito, mandato Phylippi 19 ex famulitio
legati incarcerati sunt; Portugalli hoc audientes, 19 Hispanici legati homines incarcerari fecit
19 Hispanici legati homines incarcerari fecit
quae sub Franciscani pontifice Caspari regimine fiebant, languida erant; decessit 1750;
successit ei Iosephus Emanuel filius; hic usque '72. annum regnavit; hic adjecit animo, ad
mendanda ea quae male aut languide sub patre gesta sunt, maxime sub ministerio Bombalii; anno
'753. cum Hispania se in tractatum immisit propter insulam S. Sacramenti, ob quam multae
controversiae prius enatae sunt; cessit nempe eam Hispanis, hi vero partem Paragvariae cedebant
Portugallis; excitatae sunt tamen turbae inter commissarios, qui per seditiosos incolas dispersi
sunt,
usque '72. annum regnavit; hic adjecit animo, ad
mendanda ea quae male aut languide sub patre gesta sunt, maxime sub ministerio Bombalii; anno
'753. cum Hispania se in tractatum immisit propter insulam S. Sacramenti, ob quam multae
controversiae prius enatae sunt; cessit nempe eam Hispanis, hi vero partem Paragvariae cedebant
Portugallis; excitatae sunt tamen turbae inter commissarios, qui per seditiosos incolas dispersi
sunt, recidit dein tota suspitio ad Iesuitas excitati tumultus; sed et ex Hispanis multi
nolebant hoc cambium fieri, sic ipse Carolus rex
ob quam multae
controversiae prius enatae sunt; cessit nempe eam Hispanis, hi vero partem Paragvariae cedebant
Portugallis; excitatae sunt tamen turbae inter commissarios, qui per seditiosos incolas dispersi
sunt, recidit dein tota suspitio ad Iesuitas excitati tumultus; sed et ex Hispanis multi
nolebant hoc cambium fieri, sic ipse Carolus rex Neapoleos, frater Iosephi, protestatus est huic
cambio; illi ergo incurrerunt magnam notam per hoc.
Romanum misit domum, idem fecit Pontifex; Iosephus rursus
fere in belli contentionem devolutus fuisset, si Angli ei opitulati non fuissent; scimus enim
his temporibus bellum arsisse in Europa tota, ob successionem Mariae Theresiae; Angli enim pro
parte Austriacorum erant, Galli cum Hispanis conati sunt Portugallos in foedus suum, et contra
Anglos excitare, sed Josephus observata stricta neutralitate elusit ipsos; hinc '62. Hispani
coeperunt lacessere Portugallos, sed Angli causam belli scientes prompti ferendis auxiliis
erant, repraesseruntque Hispanos, et
enim
his temporibus bellum arsisse in Europa tota, ob successionem Mariae Theresiae; Angli enim pro
parte Austriacorum erant, Galli cum Hispanis conati sunt Portugallos in foedus suum, et contra
Anglos excitare, sed Josephus observata stricta neutralitate elusit ipsos; hinc '62. Hispani
coeperunt lacessere Portugallos, sed Angli causam belli scientes prompti ferendis auxiliis
erant, repraesseruntque Hispanos, et eodem dein anno pax universalis composita est.
erant, Galli cum Hispanis conati sunt Portugallos in foedus suum, et contra
Anglos excitare, sed Josephus observata stricta neutralitate elusit ipsos; hinc '62. Hispani
coeperunt lacessere Portugallos, sed Angli causam belli scientes prompti ferendis auxiliis
erant, repraesseruntque Hispanos, et eodem dein anno pax universalis composita est.
pax universalis composita est.
Maria fuit multo senior marito suo, hinc sterile mansit matrimonium; defuncto Josepho successit
eius filia Francisca excluso fratre regis; interim maritus Petrus titulum regis gessit; floruit
bellum his temporibus inter Anglos et colonistas Americanos, hoc extensum est ad Gallos et
Hispanos et Belgas; Portugalli tamen in statu indifferenti manserunt; etiam in eo prudenter et
politice se gesserunt Portugalli, quod in neutralitatem armatam, quam Russica imperatrix
procuravit, se non immiserint; Angli tamen renunciare debebant colonistis suis Americanis sicque
pax
'88. decessit etiam filius Petri Franciscus et quidem improlis, postquam
maxima indicia et specimina magni ingenii et praestantis legislatoris dedisset; ab eo tempore
Iohannes junior princeps et princeps Brasiliae, qui conjugem habet Mariam Carolinam, filiam
Caroli 4‑ti regis Hispaniarum, in uxorem
17 provincias Belgicas; Maria non diu vixit, ei successit
Philippus Pulcher, qui plerumque Gandaviae habitavit cum sua uxore Iohanna, Ferdinandi Chatolici
filia, ita ut Carolus filius eius hic natus sit in Belgio, qui etiam successit patri suo, in
Hispania defuncto, in Belgio; postquam vero post Ferdinandi Chatolici decessum etiam rex
Hispaniae factus fuisset, conjunxit hic Carolus 5. has provincias cum corona Hispanica; Carolus
hic intendisse legitur hos provincias in unum corpus colligere, et titulo regni unius eas
Philippus Pulcher, qui plerumque Gandaviae habitavit cum sua uxore Iohanna, Ferdinandi Chatolici
filia, ita ut Carolus filius eius hic natus sit in Belgio, qui etiam successit patri suo, in
Hispania defuncto, in Belgio; postquam vero post Ferdinandi Chatolici decessum etiam rex
Hispaniae factus fuisset, conjunxit hic Carolus 5. has provincias cum corona Hispanica; Carolus
hic intendisse legitur hos provincias in unum corpus colligere, et titulo regni unius eas
administrare, ad facilitanda regiminis negotia; hoc tamen coeptum ei non successit ob ampla
Ferdinandi Chatolici
filia, ita ut Carolus filius eius hic natus sit in Belgio, qui etiam successit patri suo, in
Hispania defuncto, in Belgio; postquam vero post Ferdinandi Chatolici decessum etiam rex
Hispaniae factus fuisset, conjunxit hic Carolus 5. has provincias cum corona Hispanica; Carolus
hic intendisse legitur hos provincias in unum corpus colligere, et titulo regni unius eas
administrare, ad facilitanda regiminis negotia; hoc tamen coeptum ei non successit ob ampla
privilegia et immunitates omnium provinciarum, quae tamen nullo modo induci
cavit tamen Carolus
solemni edicto ab omnibus provinciis recepto, ne unquam ullo sub praetextu dividantur hae
provinciae, ad omne malum divisionis antevertendum; sub hoc Carolo Belgae florentissima tempora
habebant; ille enim ibi natus et educatus totus Belga erat, eosque in ipsa Hispania omni modo
juvit, navigatio enim, commercium, manufacturas omni modo promovit, faustissimumque sic regimen
habuit.
Belgicae longe aliam faciem susceperunt sub Philippo 2-o, filio Caroli
eiusque successore; omnium horum malorum non ultima causa fuit indoles cruda, severa Philippi
2-i; Carolus enim affabilis, mitis, omni ex parte favit Belgis, sed Philippus totus Hispanus,
trux, melancolicus favit Hispanis, spretis Belgis non tantum in Hispania, sed in ipso Belgio
Hispanos praeposuit ipsis; hac re totius Belgii odium sibi contraxit; haec tamen
non sola causa aversionis fuit, sed accessit et id, quod Philippus non tantum Caroli decreta
circa
sub Philippo 2-o, filio Caroli
eiusque successore; omnium horum malorum non ultima causa fuit indoles cruda, severa Philippi
2-i; Carolus enim affabilis, mitis, omni ex parte favit Belgis, sed Philippus totus Hispanus,
trux, melancolicus favit Hispanis, spretis Belgis non tantum in Hispania, sed in ipso Belgio
Hispanos praeposuit ipsis; hac re totius Belgii odium sibi contraxit; haec tamen
non sola causa aversionis fuit, sed accessit et id, quod Philippus non tantum Caroli decreta
circa haereticos renovaverit, sed ea extendit,
eiusque successore; omnium horum malorum non ultima causa fuit indoles cruda, severa Philippi
2-i; Carolus enim affabilis, mitis, omni ex parte favit Belgis, sed Philippus totus Hispanus,
trux, melancolicus favit Hispanis, spretis Belgis non tantum in Hispania, sed in ipso Belgio
Hispanos praeposuit ipsis; hac re totius Belgii odium sibi contraxit; haec tamen
non sola causa aversionis fuit, sed accessit et id, quod Philippus non tantum Caroli decreta
circa haereticos renovaverit, sed ea extendit, gravioribus poenis roboravit, et
animos contra Philippum, qui severitatem suam crescente semper numero haereticorum
auxit etiam semper, nihilque de mediis lenioribus cogitavit.
quamquam hoc tribunal nomine inquisitionis sacrae (exosae summopere Belgis) non uteretur,
tamen procedura et effectus eius idem erat; severitas huius tribunalis novum momentum
exacerbationis Belgarum fuit; multo enim severiores poenae adhibebantur in Belgio ab hoc
tribunali quam in Hispania, ob diversam harum gentium indolem; Hispani enim severi, taciturni,
parum inter se conversantes, non exigebant tantam severitatem, quam vivaces, loquaces, audaces
Belgae; erravit etiam Philippus in electione consilii status, quod Margarethae gubernatrici
adjecit, pro
(exosae summopere Belgis) non uteretur,
tamen procedura et effectus eius idem erat; severitas huius tribunalis novum momentum
exacerbationis Belgarum fuit; multo enim severiores poenae adhibebantur in Belgio ab hoc
tribunali quam in Hispania, ob diversam harum gentium indolem; Hispani enim severi, taciturni,
parum inter se conversantes, non exigebant tantam severitatem, quam vivaces, loquaces, audaces
Belgae; erravit etiam Philippus in electione consilii status, quod Margarethae gubernatrici
adjecit, pro gravioribus negotiis provinciarum dirigendis; in hoc
et morem mandatis regiis vix gerebant Belgae; capacitata fuit gubernatrix de eo
quod hae dissensiones componi non possint, nisi cardinalis Granvellanus removeatur; datis ergo
plurimis litteris ad Philippum post aliquot annos, nempe 1564-o, publico decreto revocatus fuit
ad Hispaniam; negotia tamen administrationis per remotionem cardinalis non multum mutata et
meliorata sunt; Margareta enim consiliis aliorum usa est, qui a cardinale non multum
differebant; videns Margaretha ultra omnem modum animos Belgarum exulceratos, constituit de vero
rerum statu
mendicis; hoc ergo nomen inhaesit
deinde protestantibus et instantibus Belgicis, dicti enim sunt Geisii, et ipsi protestantes
rebelles pro insigni suo peram mendici (Bettel-Sack) assumpserunt.
gubernatrix cum aliis fidelibus Philippum invitarunt ad Belgium, ut ipse clementia
componat has turbas, sed rex ducis Albani consiliis corruptus nihil de his audire voluit;
putabat enim infra dignitatem suam esse ad leniora descendere cum hac misera gente; imo libenter
habuerunt Hispani exortas esse has turbas, ut sic armis suppressos Belgas tamquam rebelles
amplius privilegiis et libertatibus suis privare possent.
fuerit contra renuentes; interim cum haec Bruxellis
pararentur, relatum est ei per nuncios, quod Geisae marini urbem et portum
Hollandiae Brielam adorti sint eumque
Vilhelmum Aransionensem eique in qualitate pro-regis
fidelitatis juramentum spoponderunt; intra paucos menses ultra 150 naves maritimorum Geisiorum
collectae sunt in Zeelandiae portibus, adjuti ab Anglis et Gallis navibus et provisionibus
bellicis, et haec classis maximas causavit Hispanis molestias; haec enim classis fregit mari
Hispanos ubique, etiam si terra saepe victi sint rebelles a Hispanis; Geldria, Frisia, et
Transisalana provincia secuta est Hollandiam et rebellarunt contra Hispanos; urbem Mons
Hannoniae etiam hoc tempore expugnavit comes
fidelitatis juramentum spoponderunt; intra paucos menses ultra 150 naves maritimorum Geisiorum
collectae sunt in Zeelandiae portibus, adjuti ab Anglis et Gallis navibus et provisionibus
bellicis, et haec classis maximas causavit Hispanis molestias; haec enim classis fregit mari
Hispanos ubique, etiam si terra saepe victi sint rebelles a Hispanis; Geldria, Frisia, et
Transisalana provincia secuta est Hollandiam et rebellarunt contra Hispanos; urbem Mons
Hannoniae etiam hoc tempore expugnavit comes Nassoviensis una cum arce eius; hanc urbem dux
Albanus dein
ultra 150 naves maritimorum Geisiorum
collectae sunt in Zeelandiae portibus, adjuti ab Anglis et Gallis navibus et provisionibus
bellicis, et haec classis maximas causavit Hispanis molestias; haec enim classis fregit mari
Hispanos ubique, etiam si terra saepe victi sint rebelles a Hispanis; Geldria, Frisia, et
Transisalana provincia secuta est Hollandiam et rebellarunt contra Hispanos; urbem Mons
Hannoniae etiam hoc tempore expugnavit comes Nassoviensis una cum arce eius; hanc urbem dux
Albanus dein per famem ad deditionem coegit rursus, et recepit; recuperata
Gallis navibus et provisionibus
bellicis, et haec classis maximas causavit Hispanis molestias; haec enim classis fregit mari
Hispanos ubique, etiam si terra saepe victi sint rebelles a Hispanis; Geldria, Frisia, et
Transisalana provincia secuta est Hollandiam et rebellarunt contra Hispanos; urbem Mons
Hannoniae etiam hoc tempore expugnavit comes Nassoviensis una cum arce eius; hanc urbem dux
Albanus dein per famem ad deditionem coegit rursus, et recepit; recuperata hac urbe expugnavit
urbem Mechlinium et Isusaniam, quas etiam exspoliari curavit per milites,
expugnavit comes Nassoviensis una cum arce eius; hanc urbem dux
Albanus dein per famem ad deditionem coegit rursus, et recepit; recuperata hac urbe expugnavit
urbem Mechlinium et Isusaniam, quas etiam exspoliari curavit per milites, per quod rursus
exacerbavit animos Belgarum erga Hispanos, praecipue cum etiam urbem Nardeam funditus deleri
curaret; haec '573. acciderunt; Philippus de hactenus actis per cursores semper certior factus,
videns causam tantorum malorum non ultimam esse severitatem nimiam ducis Albani, hinc eum
revocavit ad Hispaniam; sub hoc
animos Belgarum erga Hispanos, praecipue cum etiam urbem Nardeam funditus deleri
curaret; haec '573. acciderunt; Philippus de hactenus actis per cursores semper certior factus,
videns causam tantorum malorum non ultimam esse severitatem nimiam ducis Albani, hinc eum
revocavit ad Hispaniam; sub hoc crudeli belliduce intra aliquot annos plus quam 18,000 Belgarum
manu carnificis ceciderunt, praeter eos qui bello occubuerunt; suffecit ei Ludovicum
Recesnensis, commendatorem ordinis equestris S. Iacobi, et gubernatorem tunc temporis ducatus
Mediolanensis; hic
belliduce intra aliquot annos plus quam 18,000 Belgarum
manu carnificis ceciderunt, praeter eos qui bello occubuerunt; suffecit ei Ludovicum
Recesnensis, commendatorem ordinis equestris S. Iacobi, et gubernatorem tunc temporis ducatus
Mediolanensis; hic mitioris animi aliquantum res Hispanorum melioravit, in adventu suo quidem
tota classis Hispanorum deleta fuit per Geisos maritimos anno '73; hac deleta portum Ramecensem
expugnarunt una cum urbe eiusdem nominis et per hanc totam insulam Valcriam sibi subjecerunt.
carnificis ceciderunt, praeter eos qui bello occubuerunt; suffecit ei Ludovicum
Recesnensis, commendatorem ordinis equestris S. Iacobi, et gubernatorem tunc temporis ducatus
Mediolanensis; hic mitioris animi aliquantum res Hispanorum melioravit, in adventu suo quidem
tota classis Hispanorum deleta fuit per Geisos maritimos anno '73; hac deleta portum Ramecensem
expugnarunt una cum urbe eiusdem nominis et per hanc totam insulam Valcriam sibi subjecerunt.
enim cum exercitu rebellium et hoc proelio ad internecionem victi sunt
in Mokerheide ad Goavam urbem die 14-a Ap; in hoc proelio ipse Ludovicus comes Nassoviae cum
fratre suo Henrico Nassoviae occubuit totusque exercitus eorum stratus et dissipatus est; post
hanc victoriam rursus Hispani in petulantiam abierunt obque defectum stipendiorum rapiebant
praedabanturque ubique.
ubique.
vehementer defendebant, pressit tamen fame, jam
jam se dedere coacti fuissent, nisi alii Belgae effossis aggeribus fluvii Mosae inundassent
exercitum Hispanorum, sicque coegissent solvere obsidionem; anno 1576. imperator Maximilianus
2-us se obtulit mediatorem, hortatus est regem Hispaniae et etiam status Belgii, ut
condescendant ad pacem; misit ergo ad urbem Bredam legatos suos; non alienus erat Philippus, sed
a suo proposito recedere nullo modo voluit, nullum ergo effectum habuit haec legatio; post hoc
ergo, cum nullam spem in gratia Philippi viderent,
illimitata cum potestate, gaudeatque omnibus juribus et praerogativis, quibus vicarii regis
gaudebant; inter haec eodem anno decessit gubernator Ludovicus Reccesnensis; post eius mortem
consilium status suscepit gubernationem negotiorum ad interim; odium interim Belgarum adversus
Hispanos, quos pro apertis hostibus habebant, mirum in modum crevit; Hispanicus enim miles ex
defectu victualium et stipendiorum urbes celeberrimas Antverpiensem et Ultrajectensem
exspoliaverunt et depopulati sunt; publice ergo per magistratus civitatum, quae etiam cum Geisis
non
quibus vicarii regis
gaudebant; inter haec eodem anno decessit gubernator Ludovicus Reccesnensis; post eius mortem
consilium status suscepit gubernationem negotiorum ad interim; odium interim Belgarum adversus
Hispanos, quos pro apertis hostibus habebant, mirum in modum crevit; Hispanicus enim miles ex
defectu victualium et stipendiorum urbes celeberrimas Antverpiensem et Ultrajectensem
exspoliaverunt et depopulati sunt; publice ergo per magistratus civitatum, quae etiam cum Geisis
non faciebant, animati sunt cives ad corripienda arma contra milites
Hispanicus enim miles ex
defectu victualium et stipendiorum urbes celeberrimas Antverpiensem et Ultrajectensem
exspoliaverunt et depopulati sunt; publice ergo per magistratus civitatum, quae etiam cum Geisis
non faciebant, animati sunt cives ad corripienda arma contra milites Hispanos eosque ejiciendos;
et tunc plures provinciae Belgii missis deputatis communem rem fecerunt cum Hollandis et
Zeelandis, nempe Brabantia, Flandria, Artesia, Hannonia, Namurium, Utrajectensis et Mechlinia.
et Mechlinia.
conjunctae cum Hollandis
inclinabant in Iohannem; tandem etiam Hollandi et Zelandi retracti sunt ad partes Iohannis sub
ea conditione, ut foedus Gandanense solemni edicto nomine Philippi regis ratihabeatur per
gubernatorem.
7.1 Hoc edictum a Hispanis Edictum perpetuum dictum fuit, anno '577. fuit
promulgatum; interim paulo post apparuit non vanam fuisse suspicionem Hollandorum; Iohannes enim
non multo post hoc edictum hostiliter se gessit, castellum Namuriense expugnavit militiamque
Hispanicum illocavit; offensi per hoc Belgae Iohannem hostem reipublicae pronunciarunt
decreveruntque eum expellere ex castello Namüriensi, quod et effectuarunt, plurima castella
expugnarunt, et aliqua solo aequarunt; post haec confluxerunt Bruxellas ibique ducem
Aransionensem
dein ei ut locumtenentem ad latus
collocarunt dominum Aransionensem; haec tamen omnia summe displicuerunt Philippo; misit ergo
Iohanni novas copias et suppetias, quas Alexander dux Farnese adduxit anno '578; eodem anno
conflixerunt partes ad urbem Gemblusium; hoc in conflictu Hispani rursus profligarunt Belgas,
diversas urbes collimitaneas expugnarunt, spoliarunt; uti Lovanium (Löwen), Philippopolis
(Philipsbourg), Limburgum.
exortae sunt inter ipsos status, quas ipsum religionis novae exercitium in
provinciis Catolicis adhuc non parum adjuvit; diversae ergo provinciae, tardius Valonicae
dictae, deseruerunt foedus Gandanense; hae sunt illae provinciae, quae hodie domui Austriacae
parent, tunc vero Hispanis se rursus adjunxerunt.
Iohannes Austriacus; ille ante mortem suam in ducem Farnese transtulit
gubernium harum provinciarum ad interim; Philippus vero confirmavit eum in sua dignitate; ille
ergo omnia contulit ut provincias Valonicas, tunc adhuc vacillantes, abstraheret a rebellibus
conjungeretque cum Hispanis.
de pace universali omnium provinciarum cum Philippo; foederati tamen videntes se
numquam intentionem suam adepturos, interturbarunt ipsi foedus hoc; ceterae tamen provinciae
exceptis his 7 se Philippo subjecerunt.
virum strenuum et libertatis amantissimum.
toti exercitui; misit ergo Elisabetha comitem Leicestriae (vulgo
Robertus Dudlei dictus); venienti delata est omnis potestas militaris per Belgas; interim etiam
hic Robertus se suspectum Belgis reddidit, non enim ex sententia negotia sua gessit, ubique
infelix profligatus est a Hispanis; accedit, quod urbem Dauentriam Guilielmus Stanleius per
proditionem tradiderit Hispanis, qui Roberto adjunctus fuit, eique familiarissimus; missi sunt
ergo nuncii ad Elisabetham cum precibus ut revocet comitem Leicester, quod etiam fecit
Elisabetha; Belgae ergo rursus
venienti delata est omnis potestas militaris per Belgas; interim etiam
hic Robertus se suspectum Belgis reddidit, non enim ex sententia negotia sua gessit, ubique
infelix profligatus est a Hispanis; accedit, quod urbem Dauentriam Guilielmus Stanleius per
proditionem tradiderit Hispanis, qui Roberto adjunctus fuit, eique familiarissimus; missi sunt
ergo nuncii ad Elisabetham cum precibus ut revocet comitem Leicester, quod etiam fecit
Elisabetha; Belgae ergo rursus principi Mauritio detulerunt praefecturam exercitus; quoad
imperium vero centrale decreverunt,
in quantum poterant Anglis in mari feliciterque vires
Philippi enervarunt seque domi omni modo firmarunt, tunc praeprimis cum Alex. Farnese cum maxima
exercitus sui parte relicto Belgio jussu Philippi in Galliam proficisci debuit adversus
Hugonotas; Mauritius ergo domi diversa loca Hispanis eripuit; prima fuit urbs Breda, quam per
insultum cepit, hanc secutae sunt plures aliae civitates et sic ejectis Hispanis
ex 7 provinciis bellum dein cum majori efficacia gerere potuit, sic Sutfaniam, Daventriam,
Neomagnum, Steinbiccum,
exercitus sui parte relicto Belgio jussu Philippi in Galliam proficisci debuit adversus
Hugonotas; Mauritius ergo domi diversa loca Hispanis eripuit; prima fuit urbs Breda, quam per
insultum cepit, hanc secutae sunt plures aliae civitates et sic ejectis Hispanis
ex 7 provinciis bellum dein cum majori efficacia gerere potuit, sic Sutfaniam, Daventriam,
Neomagnum, Steinbiccum, Koebordiam, Mons Gertrudis urbes in conspectu Hispanorum expugnavit
Mauritius; intermedio tempore decessit Alex. dux Farnese et hoc quoque Belgis profuit, hic
per
insultum cepit, hanc secutae sunt plures aliae civitates et sic ejectis Hispanis
ex 7 provinciis bellum dein cum majori efficacia gerere potuit, sic Sutfaniam, Daventriam,
Neomagnum, Steinbiccum, Koebordiam, Mons Gertrudis urbes in conspectu Hispanorum expugnavit
Mauritius; intermedio tempore decessit Alex. dux Farnese et hoc quoque Belgis profuit, hic enim
saepe copias eorum contrivit; Mauritio vero, qui se Belgis adeo commendavit, detulerunt
vicariatum duarum provinciarum Geldriae et Transisalanae; in caeteris enim
Belgisque ramum omnem sustentationis adimat et cogat eos ad subjectionem; interim
Philippus vehementer spe sua delusus est; Belgae enim in desperationem acti, non tantum se ipsi
non subjecerunt, sed ipsi detecta nova in Indias orientales via totum commercium aromatum,
ejectis Hispanis et Portugallis, ad se adtraxerunt; tentarunt illi ergo ad oras orbis
septemtrionales novam viam detegere anno '594, '95. et '96, ad declinandas insidias
Portugallorum et Hispanorum, et ut sic compendium temporis et expensarum habeant; sed frigora et
glacies obstabant illis,
non subjecerunt, sed ipsi detecta nova in Indias orientales via totum commercium aromatum,
ejectis Hispanis et Portugallis, ad se adtraxerunt; tentarunt illi ergo ad oras orbis
septemtrionales novam viam detegere anno '594, '95. et '96, ad declinandas insidias
Portugallorum et Hispanorum, et ut sic compendium temporis et expensarum habeant; sed frigora et
glacies obstabant illis, et re infecta redire debebant; decreverunt ergo non obstante periculo
omni via ordinaria ad Indias orientales proficiscendi, anno ergo '595. pervenerunt usque insulam
Indias orientales proficiscendi, anno ergo '595. pervenerunt usque insulam
hoc
tempus Henricus 4. devictis adversariis suis pacem Galliae universae dedit, hinc ulturus
injuriam Philippo bellum indixit; haec rursus nova favorabilis circumstantia fuit pro Belgis;
Henricus enim foedus cum Anglis et Belgis inivit, qui tres unanimi consensu lacessiverunt
Hispanos; interim Albertus parum in Belgis facere potuit, sed limites solum tueri contra Gallos;
Mauritius vero Rinobergam et Mersam, duo munita loca Transisalanae provinciae, expugnavit 1597.
provinciae, expugnavit 1597.
si non resipuerint, sed Belgae viribus suis confisi spreverunt et monita et comminationes.
Belgas jam ipsum
Hispanicum ducatum exhorruisse; cogitavit ergo eos ad saniora redire si ipsis principem proprium
dederit; haec Isabella Alberto, augusto archiduci Austriae, data fuit in uxorem, addita
conditione quod, si defecerit Albertus aut eius heredes, recidat Belgium ad Hispanos; jam
Philippus ob provectam aetatem Isabellae, imo, ut aliqui volunt, cum per medicamenta sterilis
reddita sit, scivit ipsam heredes non habituram, hinc recidisset statim post mortem Isabellae
Belgium foederatum ad Hispanos; Belgae tamen dolum detegentes non susceperunt eam;
si defecerit Albertus aut eius heredes, recidat Belgium ad Hispanos; jam
Philippus ob provectam aetatem Isabellae, imo, ut aliqui volunt, cum per medicamenta sterilis
reddita sit, scivit ipsam heredes non habituram, hinc recidisset statim post mortem Isabellae
Belgium foederatum ad Hispanos; Belgae tamen dolum detegentes non susceperunt eam; eodem anno
'98. decessit Philippus; post eius mortem non minori fortuna usi sunt Belgae contra Hispanos
ductu Mauritii, sic anno 1600. statuit urbem Neoportum expugnare; Hispanis interfuit impedire ne
id fiat; Lebertus ergo
sterilis
reddita sit, scivit ipsam heredes non habituram, hinc recidisset statim post mortem Isabellae
Belgium foederatum ad Hispanos; Belgae tamen dolum detegentes non susceperunt eam; eodem anno
'98. decessit Philippus; post eius mortem non minori fortuna usi sunt Belgae contra Hispanos
ductu Mauritii, sic anno 1600. statuit urbem Neoportum expugnare; Hispanis interfuit impedire ne
id fiat; Lebertus ergo copias adduxit contra Mauritium, et fessis adhuc suis copiis aggressus
est Mauritium, sed luit etiam; fractis enim eius legionibus dispersit totum
statim post mortem Isabellae
Belgium foederatum ad Hispanos; Belgae tamen dolum detegentes non susceperunt eam; eodem anno
'98. decessit Philippus; post eius mortem non minori fortuna usi sunt Belgae contra Hispanos
ductu Mauritii, sic anno 1600. statuit urbem Neoportum expugnare; Hispanis interfuit impedire ne
id fiat; Lebertus ergo copias adduxit contra Mauritium, et fessis adhuc suis copiis aggressus
est Mauritium, sed luit etiam; fractis enim eius legionibus dispersit totum exercitum Alberti;
post hoc infelix coeptum animos adjecit Albertus ad urbem
animos adjecit Albertus ad urbem Ostendam expugnandam, obsessi omni
pertinacia se defenderunt, coacti tamen sunt deditionem facere, cum ultra
triennium virtutem obpugnantium pertinacia propugnantes detinuerunt; feruntur 70,000 Belgarum
occubuisse, Hispanorum vero plura aliquot milibus; 20-a ergo Augusti anni 1603. deditio facta
est.
Hispanorum vero plura aliquot milibus; 20-a ergo Augusti anni 1603. deditio facta
est.
deditio facta
est.
imo Belgae inter haec tempora classem Hispanorum in portu
Caditano (Cadix) concentratam cinxerunt cogitaruntque in portu classem obpugnare, successit
negotium, succenderunt classem eamque fere totam exusserunt ductu Iacobi Heems Kherg, admiralis
Belgarum, Spinola vero fuit Hispanorum admiralis; hoc facinoroso actu effectuato diversas urbes
Mauritius in continenti cepit, sequenti anno Spinola aliquot urbes cepit; postea ad urbem
Antverpiensem expugnandam animum adjecit, succurrit Mauritius oppugnatis, conflixit cum Spinola,
sed victus est ab eo; hoc
1575. Lugdunum (Leiden), altera est Franequerensis 1585. fundata; ad hanc epocham pertinet etiam
institutum religionis libertatis pro omnibus provinciis.
imperator vero sequestravit hos ducatus tamquam feuda virilia, ut nempe
eos suis agnatis dare possit; misit ergo Leopoldum ad sequestrationem cum exercitu; Brandeburgus
ergo efflagitavit opem Henrici 4-i regis Galliae et Belgarum contra domum Austriacam; domus vero
Neoburgica Hispanos evocavit in auxilium; Henricus cum se accingeret bello contra Matthiam, domi
occisus est, bellum tamen continuatum est per Gallos.
capite plexus est 1619.
16-a Maji, ceteri ad perpetuos carceres damnati [nati] sunt; Arminiani tamen exstincti non sunt
penitus, et hodie quoque exstant; interim hoc factum multos adversarios generavit Mauritio,
finem tamen hae scissiones in Belgio assecutae sunt cum bellum cum Hispanis renatum fuisset,
terminato interstitiorum tempore; Mauritius ergo sua pristina dignitate usus contra Ambrosium
Spinola belliducem Hispanorum nominis tamen sui prius partam gloriam obscurare non nihil coepit,
, et hoc quidem ob copiam adversariorum suorum quos inter
quoque exstant; interim hoc factum multos adversarios generavit Mauritio,
finem tamen hae scissiones in Belgio assecutae sunt cum bellum cum Hispanis renatum fuisset,
terminato interstitiorum tempore; Mauritius ergo sua pristina dignitate usus contra Ambrosium
Spinola belliducem Hispanorum nominis tamen sui prius partam gloriam obscurare non nihil coepit,
, et hoc quidem ob copiam adversariorum suorum quos inter praestantissimos nactus est; Mauritius
ex dolore animi in morbum incidit, in quo 1625. obiit, sine legitimis successoribus, naturales
tantum duos
in quo 1625. obiit, sine legitimis successoribus, naturales
tantum duos filios habuit, hinc totus principatus devolutus ad fratrem eius Fridericum; hic ergo
princeps Aransionensis cum vicariatu 5 provinciarum evasit, et omnes Mauritii dignitates et
honores inter copias obtinuit; hic Hispanos ex Sudfania et Transisalana provincia extrusit circa
'29. annum, etiam munitam urbem Silvanducis cepit; anno 1629. Belgae classem argentariam
Hispanorum interceperunt, nempe eam classem, qua quotannis argentum et aurum ex America in
Hispaniam advehunt; Belgarum dux fuit
princeps Aransionensis cum vicariatu 5 provinciarum evasit, et omnes Mauritii dignitates et
honores inter copias obtinuit; hic Hispanos ex Sudfania et Transisalana provincia extrusit circa
'29. annum, etiam munitam urbem Silvanducis cepit; anno 1629. Belgae classem argentariam
Hispanorum interceperunt, nempe eam classem, qua quotannis argentum et aurum ex America in
Hispaniam advehunt; Belgarum dux fuit Petrus Hein, qui insidiatus diu huic classi, tandem eam
feliciter cepit, et haec adquisitio non fuit reipublicae totius, sed tantum societatis Indiarum;
honores inter copias obtinuit; hic Hispanos ex Sudfania et Transisalana provincia extrusit circa
'29. annum, etiam munitam urbem Silvanducis cepit; anno 1629. Belgae classem argentariam
Hispanorum interceperunt, nempe eam classem, qua quotannis argentum et aurum ex America in
Hispaniam advehunt; Belgarum dux fuit Petrus Hein, qui insidiatus diu huic classi, tandem eam
feliciter cepit, et haec adquisitio non fuit reipublicae totius, sed tantum societatis Indiarum;
nam Heinnius fuit societatis commercialis dux belli; his opibus societas in maximum bonum totius
non fuit reipublicae totius, sed tantum societatis Indiarum;
nam Heinnius fuit societatis commercialis dux belli; his opibus societas in maximum bonum totius
reipublicae usa est, exstruxerunt enim magnam classem, ea Brasiliam aggressi sunt, insulam
celebrem Curassao expugnarunt Hispanorumque vires cum totius Belgii commodo ubique infregerunt;
sub idem tempus Ludovicus 13. rex Galliae non destitit Austriacis et Hispanis molestias
facessere, per bellum in Germania intertentum per 30 annos; Suecos enim Galli multis millionibus
foverunt, ut bellum continuare
in maximum bonum totius
reipublicae usa est, exstruxerunt enim magnam classem, ea Brasiliam aggressi sunt, insulam
celebrem Curassao expugnarunt Hispanorumque vires cum totius Belgii commodo ubique infregerunt;
sub idem tempus Ludovicus 13. rex Galliae non destitit Austriacis et Hispanis molestias
facessere, per bellum in Germania intertentum per 30 annos; Suecos enim Galli multis millionibus
foverunt, ut bellum continuare potuerunt cum imperatore; ipsis Belgis foederatis subsidia
promisit et dedit; quae omnia mirum in modum profuerant Belgis; Vilhelmus enim
Germania intertentum per 30 annos; Suecos enim Galli multis millionibus
foverunt, ut bellum continuare potuerunt cum imperatore; ipsis Belgis foederatis subsidia
promisit et dedit; quae omnia mirum in modum profuerant Belgis; Vilhelmus enim interea diversa
loca expugnavit, classem Hispanorum delevit, copiasque Spinolae sublatas intercepit, detectis
planis per proditores.
delevit, copiasque Spinolae sublatas intercepit, detectis
planis per proditores.
sed
'33. Limburgum expugnavit, '34. vero iterum receperunt Hispani hanc urbem. Anno '633. decessit
Isabella improlis; et ab eo tempore Ferdinandus cardinalis, frater Philippi 4-i, praefectus est
his provinciis; anno '35. Ludovicus 13. apertum hostem se declaravit, bellumque indixit Hispanis
et Germanis, et hinc cum Belgis et Suecis apertum foedus inivit; hoc foedere decretum est
provincias Belgicas Hispanicas occupare et dividere inter foederatos Belgas et Gallos; interim
hoc foedus per non usum exstinctum est, nam ipsi Belgae diffidebant Gallis et metuebant
et ab eo tempore Ferdinandus cardinalis, frater Philippi 4-i, praefectus est
his provinciis; anno '35. Ludovicus 13. apertum hostem se declaravit, bellumque indixit Hispanis
et Germanis, et hinc cum Belgis et Suecis apertum foedus inivit; hoc foedere decretum est
provincias Belgicas Hispanicas occupare et dividere inter foederatos Belgas et Gallos; interim
hoc foedus per non usum exstinctum est, nam ipsi Belgae diffidebant Gallis et metuebant eorum
vicinam praepotentiam; initio tamen ipsis profuit hoc foedus, nam Vilhelmus anno '37-o Bredam
expugnavit, Brasiliam
nam ipsi Belgae diffidebant Gallis et metuebant eorum
vicinam praepotentiam; initio tamen ipsis profuit hoc foedus, nam Vilhelmus anno '37-o Bredam
expugnavit, Brasiliam fere totam circa '39. annum ceperunt Belgae maritimi, Delaminham in
Affrica expugnarunt, victoriasque multas de Hispanis retulerunt in mari; Societas Commercialis
Indiae orientalis Japoniam ad se adtraxit, exclusitque ex ea Portugallos et Hispanos; anno '641.
Malaccam insulam expugnarunt, anno '639. Martonus Tromp Belgarum bellidux classem potentem
Hispanorum destruxit, haec classis occultam
anno '37-o Bredam
expugnavit, Brasiliam fere totam circa '39. annum ceperunt Belgae maritimi, Delaminham in
Affrica expugnarunt, victoriasque multas de Hispanis retulerunt in mari; Societas Commercialis
Indiae orientalis Japoniam ad se adtraxit, exclusitque ex ea Portugallos et Hispanos; anno '641.
Malaccam insulam expugnarunt, anno '639. Martonus Tromp Belgarum bellidux classem potentem
Hispanorum destruxit, haec classis occultam expeditionem minata est Suecis cum Danis conjucta;
contigit id in freto Anglicano Manss.
Affrica expugnarunt, victoriasque multas de Hispanis retulerunt in mari; Societas Commercialis
Indiae orientalis Japoniam ad se adtraxit, exclusitque ex ea Portugallos et Hispanos; anno '641.
Malaccam insulam expugnarunt, anno '639. Martonus Tromp Belgarum bellidux classem potentem
Hispanorum destruxit, haec classis occultam expeditionem minata est Suecis cum Danis conjucta;
contigit id in freto Anglicano Manss.
von Gent) munimentum forte expugnarunt, etiam Vulsam in potestatem suam
redegerunt.
'69. Carolus 2. ulturus injuriam, quam Belgae ei jussu Cromvelii
intulerunt, quod eum exulem excedere provincias suas jusserint, bellum Belgis intulit, occasio
se ei obtulit, quod Ludovicus 14 rex Galliae dotem pro uxore sua quaerens bellum intulisset
Hispanis pro provinciis Belgico-Hispanicis; ne ergo ab aliis potentiis in hoc suo coepto
turbatur, conatus est Belgas et Anglos bello implicare, quod etiam profusis multis millionibus
aliisque stratagematibus politicis effecit, eo facilius quod Carolus 2. rex Angliae pronus ad id
fuerit; primo anno Angli magno
Tamesis, qui
urbem Londinensem alluit, se in mare profundit; inaudito ergo facinore ingressi sunt per mare
fluvium Tamesim navesque in eius portu deprehensas succenderunt et depraedati sunt.
se in mare profundit; inaudito ergo facinore ingressi sunt per mare
fluvium Tamesim navesque in eius portu deprehensas succenderunt et depraedati sunt.
eius attentos reddidit Belgas et Anglos, sibique prospiciendum esse censebant; hinc
extemplo pacem inter se et foedus contra Ludovicum 14. confecerunt ipsosque Suecos in societatem
suam attraxerunt '667, sicque Ludovicus etiam coactus est anno '68. Aquisgrani pacem inire cum
Hispanis, et sic ipsum removerunt Belgae foederati ex sua vicinia; paucis enim retentis locis
omnia restituere debuit Hispanis; decrevit tamen Ludovicus ultionem gravem de Belgis sumere,
quos scivit authores fuisse eversorum suorum projectorum.
foedus contra Ludovicum 14. confecerunt ipsosque Suecos in societatem
suam attraxerunt '667, sicque Ludovicus etiam coactus est anno '68. Aquisgrani pacem inire cum
Hispanis, et sic ipsum removerunt Belgae foederati ex sua vicinia; paucis enim retentis locis
omnia restituere debuit Hispanis; decrevit tamen Ludovicus ultionem gravem de Belgis sumere,
quos scivit authores fuisse eversorum suorum projectorum.
praedatoriis Gallorum, interim scopum suum feliciter attigerunt, nempe Ludovicum enervare et
Anglos ab eius foedere abstrahere, et sibi unire; bellum usque '697. continuatum est, quo
tempore enervatis ambabus partibus Risvici pax coaluit; puncta controversiae erant loca in
Belgio Hispanico occupata, et hereditas throni Anglicani.
Anglos ab eius foedere abstrahere, et sibi unire; bellum usque '697. continuatum est, quo
tempore enervatis ambabus partibus Risvici pax coaluit; puncta controversiae erant loca in
Belgio Hispanico occupata, et hereditas throni Anglicani.
Hispanico occupata restitui deberunt omnia; Vilhelmum vero 3-um coactus est Ludovicus
recognoscere legitimum Angliae regem, et omnes aulae Europeae idem fecerunt.
deberunt omnia; Vilhelmum vero 3-um coactus est Ludovicus
recognoscere legitimum Angliae regem, et omnes aulae Europeae idem fecerunt.
obscure Ludovicus 14. ut post mortem Caroli
2-i regis Hispaniae nepoti suo adquirat Hispaniam, in hunc finem sibi conciliare Belgium
foederatum voluit, una cum Anglia, multum ergo apud Belgas egit, ut eos causae suae faventes
redderet, promisit ipsis divisiones variarum provinciarum Hispanicarum, seque in conventiones
immisit; Belgae tamen et Angli metuentes praepotentiam domus Bourbonicae si haec duo regna
conjungerentur, desiderarunt ut hereditas Hispanica dividatur et pars eius detur tantum Philippo
nepoti Ludovici, interim Ludovicus viribus suis confidens
ergo apud Belgas egit, ut eos causae suae faventes
redderet, promisit ipsis divisiones variarum provinciarum Hispanicarum, seque in conventiones
immisit; Belgae tamen et Angli metuentes praepotentiam domus Bourbonicae si haec duo regna
conjungerentur, desiderarunt ut hereditas Hispanica dividatur et pars eius detur tantum Philippo
nepoti Ludovici, interim Ludovicus viribus suis confidens tergiversatus est in conventionibus
donec moram protraheret usque mortem Caroli 2-i anno 1700; eo defuncto illico Philippum in
Hispaniam induxit ipsumque inaugurari fecit;
conjungerentur, desiderarunt ut hereditas Hispanica dividatur et pars eius detur tantum Philippo
nepoti Ludovici, interim Ludovicus viribus suis confidens tergiversatus est in conventionibus
donec moram protraheret usque mortem Caroli 2-i anno 1700; eo defuncto illico Philippum in
Hispaniam induxit ipsumque inaugurari fecit; videntes Belgae et Angli se delusos esse spe
divisionis provinciarum, mutarunt consilia et se domi Austriacae adjunxerunt, quae sub initium
sola bellum gerebat contra Ludovicum; Belgae et Angli insignes progressus fecerunt,
optatissimumque
descendentes nempe Nassoviensis stirps et Fridericus 1-us rex Borussiae;
immo etiam Ludovicus 14. praetensiones formavit, occupavitque partem hereditatis, quae hodiedum
cum Gallia conjuncta est.
eum inito, non quidem aperte, sed ita remisit a belli fervore ut nemo
dubitaret eam contrariae intentionis esse; imo anno '711. clam pacisci cum aula Gallica coepit
et '712. aperte descivit a foedere priori; per belli huius molestias id unicum reportarunt
Belgae, quod in Belgio Hispanico diversae urbes ipsis attributae sint per modum obicis contra
omnes hostiles irruptiones, cum servitute militiam Belgicam imponendi et intertenendi, quae
urbes Barrier Städte dictae sunt.
reportarunt
Belgae, quod in Belgio Hispanico diversae urbes ipsis attributae sint per modum obicis contra
omnes hostiles irruptiones, cum servitute militiam Belgicam imponendi et intertenendi, quae
urbes Barrier Städte dictae sunt.
ipse Ludovicus 14. principatum
Aransionensem ipsum occupavit pro se; compositis his turbis decreverunt status Belgici debitis
undequaque gravati et exhausti, a bellis, quantum [quantum] securitas eorum admittat, abstinere
velint; emersit tamen mox causa belli ob successionem in Hispania et cogendum
Philippum regem Hispaniae ut conditionibus pacis Ultrajectensis stet, et Belgae cum Anglis et
Gallis erant potentiae, quae evictionem promittebant; interim Belgae se extricarunt ex hac
molestia cum sua utilitate, Carolus enim
compositis his turbis decreverunt status Belgici debitis
undequaque gravati et exhausti, a bellis, quantum [quantum] securitas eorum admittat, abstinere
velint; emersit tamen mox causa belli ob successionem in Hispania et cogendum
Philippum regem Hispaniae ut conditionibus pacis Ultrajectensis stet, et Belgae cum Anglis et
Gallis erant potentiae, quae evictionem promittebant; interim Belgae se extricarunt ex hac
molestia cum sua utilitate, Carolus enim imperator Ostendae erexit societatem mercatoriam quae
in magnum
Anno '33-o erupit rursus
belli flamma in Europa ob successionem Austriacam in Germaniam, et regni Poloniae hereditatem,
in his circumstantiis Belgae strictissimam neutralitatem observarunt, tam quoad territorium
suum, quam quoad activitatem et auxilia sua, et hinc etiam Belgium Hispanicum tutum fuit a belli
calamitatibus.
status
ergo Zeelandiae eripuerunt ei has urbes et ei 100,000 obtulerunt titulo aequivalentis, urbes hae
erant Campoveria et Gressinga; Vilhelmus 4-tus id tolerare debuit. Anno '740. decessit Carolus
6. imperator; eius mors novis molestiis cumulavit domum Austriacam Saxonensem; Hispani, Galli,
Borussi omni ex parte lacessiverunt provincias Austriacas, Belgae ergo et Angli fideliter
succurrerunt Mariae Theresiae pecuniis et militiis, anno vero '44-o, cum Ludovicus 15. in ipso
Belgio Austriaco quaerere coepisset pro se, coacti sunt Belgae etiam in apertum
bellicorum curam maximam habere coepit. Interim tamen Galli Bergam ad zonam
(Bergobzoom), locum munitum Belgii foederati expugnarint (provinciae generalitatis sunt loca,
praedia, urbes, quas Belgium foederatum possidet, sed non incorporative suo foederi, et quae
provinciae ex Belgio Hispanico avulsae et retentae dein per pacem sunt); hae provinciae
generalitatis ergo sunt subjectae foederato Belgio; alia est Trenczia provincia quae nec
foederata, nec subjecta est, sed tantum sub praesidio statum generalium vivunt. Talis urbs
generalitatis fuit Berga ad Zonam;
annum scimus bellum enatum esse inter 13 provincias
Americanas et aulam Londinensem ut gentem metropolitanam, Ludovicus 16. rex Galliae se primus
miscuit his turbis, Americanos rebellantes pro liberis recognovit eisque suppetias misit per
Franklinum, ut Anglis molestias crearet; Hispani secuti sunt amicitiae causa Gallos; Belgae se
quidem indifferentes declararunt, sed spe lucri semper supportarunt Americanis et Hispanis
munitiones, arma etc.
se primus
miscuit his turbis, Americanos rebellantes pro liberis recognovit eisque suppetias misit per
Franklinum, ut Anglis molestias crearet; Hispani secuti sunt amicitiae causa Gallos; Belgae se
quidem indifferentes declararunt, sed spe lucri semper supportarunt Americanis et Hispanis
munitiones, arma etc.
imperium; inter
pastoribus factum est, his incarceratis
substituti sunt Chatolici; aggressa est dein Parlamentum vetus, omnia antiquitus decreta,
sanctionata, deleri et rejici curavit, novos deputatos submitti jussit, nempe non reformatos; ex
eodem religionis zelo nuptias fecit cum Philippo rege Hispaniae, quod certe bonum Angliae non
promovit; nuptiae hae sub his conditionibus sunt initae: Maria reservavit sibi jus et liberam
dispensationem officiorum, aerarii Angliae; 2-o si filius nasceretur ex hoc matrimonio, ad eum
spectaret regnum Angliae, cum comitatu Burgundiae et 17
sunt initae: Maria reservavit sibi jus et liberam
dispensationem officiorum, aerarii Angliae; 2-o si filius nasceretur ex hoc matrimonio, ad eum
spectaret regnum Angliae, cum comitatu Burgundiae et 17 provinciis Belgicis; vicissim filius
Carolus Philippi ex primo matrimonio habeat Hispaniam cum provinciis Americanis; si vero Carolus
improlis decederet, descendentes Mariae succedant tam in matris quam patris hereditate.
huic bello anno '58. immortua est Maria post sterile
matrimonium; jus ergo successionis respiciebat Elisabetham; haec per Mariam incarcerata
detinebatur, et in constanti vitae periculo fuit, propter religionem Mariae contrariam;
dissuaserunt tamen hoc complures alii, praesertim Hispani; si enim Elisabeth
et in constanti vitae periculo fuit, propter religionem Mariae contrariam;
dissuaserunt tamen hoc complures alii, praesertim Hispani; si enim Elisabeth
praesbiteros volebant regi
populum, et inter episcopales.
patriam suam ibique turbas excitabant; infestam habuit Mariam Scotiae reginam, quae una cum
marito Francisco rege Galliae titulum regis Angliae suscepit, imo et sigillo Anglico usa est;
Elisabetham vero illegitimam heredem pronunciare volebant per Pontificem, sed Philippus rex
Hispaniae contrarius fuit, ne ad Mariam Scotam devolvatur Anglia; haec tamen omnia pericula
Elisabetha prudentia sua et popularitate superavit; Elisabetha omni modo curavit molestias
Mariae generare, tamquam offensissimae hosti suae; enatis ergo per comitem Muray turbis in
Scotia,
regina Angliae sumptibus quibus eum
affligere potuit, hinc rebelles Belgas juvit omni modo.
jus ei cesserit;
dein quod Pontifex executorem sententiae excommunicationis delegerit Philippum; concurrit
Belgium foederatum omnibus viribus ad sustinendam Elisabetham, praestolabantur classe sua Angli
et Belgae in freto Caletano, Belgas vero Hispanicos, qui se conjungere volebant cum classe
invincibili, dispulebant
Belgium foederatum omnibus viribus ad sustinendam Elisabetham, praestolabantur classe sua Angli
et Belgae in freto Caletano, Belgas vero Hispanicos, qui se conjungere volebant cum classe
invincibili, dispulebant
sustinendam Elisabetham, praestolabantur classe sua Angli
et Belgae in freto Caletano, Belgas vero Hispanicos, qui se conjungere volebant cum classe
invincibili, dispulebant
volebant cum classe
invincibili, dispulebant
Belgae vel Angli.
et infestati.
eligeretur successor eius in
regno.
Pacificus fuit admodum, non novit omni ex parte rationem status suorum temporum, hinc ut
mollioris et effeminati animi homo incurrit odium suorum; hinc illud: rex erat Elisabeth,
regnat regina Jacobus; praesertim cum primis statim regiminis annis praejudiciosam pacem cum
Hispanis inivisset, qua se obligavit ad numquam ineundum foedus cum Belgis foederatis.
substituit Georgium Viliers, qui
magis adhuc exosus erat Anglis.
procuravit, per quam exercitium religionis
Chatolicae ad aulam introductum est, nempe Philippi regis Hispani filiam seniorem Mariam; hinc
filium Carolum misit ad Hispaniam cum Villiers, qui ibi profusiones enormes fecerunt; hoc tamen
matrimonium executioni datum non est; Hispani enim adjecerunt conditionem ne ante unius anni
decursum vim tractatus hic matrimonialis haberi possit; expectabat enim Domus Hispaniae eventus
rerum Germanicarum, et reipsa decrevit se
Mariam; hinc
filium Carolum misit ad Hispaniam cum Villiers, qui ibi profusiones enormes fecerunt; hoc tamen
matrimonium executioni datum non est; Hispani enim adjecerunt conditionem ne ante unius anni
decursum vim tractatus hic matrimonialis haberi possit; expectabat enim Domus Hispaniae eventus
rerum Germanicarum, et reipsa decrevit se
hoc tamen
matrimonium executioni datum non est; Hispani enim adjecerunt conditionem ne ante unius anni
decursum vim tractatus hic matrimonialis haberi possit; expectabat enim Domus Hispaniae eventus
rerum Germanicarum, et reipsa decrevit se
quod praesbiteriani non ferebant; perfregit tamen Jacobus voluntate
sua et tunc statim episcopatus induxit, prout in Gallia erant; idem fecit filius Carolus, qui
episcopos confirmavit, bona ipsis restitui jussit a privatis familiis; anno '25. bellum
inchoavit Carolus contra Hispanos, et '26. contra Gallos bellum movit; fovendos enim suscepit
Hugonotas contra Ludovicum 13.
statim diebus movit
quaestionem quo jure Cronvellus summum imperium teneat; haec periculosa quaestio eo perduxit
eum ut juramentum fidelitatis ei praestarent, dimisit dein totum parlamentum; circa '656. annum
foedus cum Gallis inivit contra Hispanos, nempe cum Ludovico 14-o contra Philippum 4.
eo perduxit
eum ut juramentum fidelitatis ei praestarent, dimisit dein totum parlamentum; circa '656. annum
foedus cum Gallis inivit contra Hispanos, nempe cum Ludovico 14-o contra Philippum 4.
foedus cum Gallis inivit contra Hispanos, nempe cum Ludovico 14-o contra Philippum 4.
portum Dunquercam vendidit Ludovico 14-o Galliae regi; post aliquot annos,
nempe '64, apertum foedus inivit cum Gallis, quae omnia displicebant Anglis; condescendit dein
Carolus in favorem Ludovici 14. in belli contentiones cum Belgis, inter quod tempus Ludovicus
Belgium Hispanicum oppressit; causa huius belli petita fuit ex nimio commercii progressu
Belgarum, maxima tamen causa fuit vindictae studium, cum excedere jussus sit Belgium sub
Cromvello.
fuit vindictae studium, cum excedere jussus sit Belgium sub
Cromvello.
statibus et ordinibus, ut sibi devincat suorum animos, religioni
Anglicanae se conformavit, nempe episcopali ecclesiae; maximam in id convertit curam, ut
pericula a Ludovico et Jacobo ipsi intentata a se amoliatur, fere enim usque '97. annum strenue
bellum gessit cum Gallis; cum Hispanis et Leopoldo imperatore in foedus condescendit contra
Ludovicum; initio favit quidem fortuna Jacobo, qui in persona in Hiberniam digressus est, quam
intra exiguum tempus totam sibi subjectam habuit; conspicuam navalem victoriam retulit de
Belgis, anno tamen '90. fortuna
propter
sublationem aedicti Navetensis; inter quos praestantissimi artifices, fabricantesque erant, per
quorum industriam res commercialis Angliae mirum in modum promota est.
fuit ut nepotem suum Philippum regno Hispanico imponeret,
quod per defectum Caroli 2-i vacans erat, hinc Belgas et Anglos spe divisionis provinciarum
conatus est in partes suas pertrahere; hinc defuncto anno '699-o Carolo, vel potius '700. anno
Ludovicus induxit Philippum in Hispaniam; videntes ergo Angli se delusos, conjunxerunt se cum
Austriacis contra Ludovicum anno '701. et '2-o anno, Ludovicus vero mortuo anno '701. in
Francia Jacobo 2-o praetendente seniore coepit filium eius Jacobum 3-um ut praetendentem
juniorem efferre eumque regem Angliae
hinc effectum est ut regina multos amoverit ex
consilio qui erant de factione Vihgs, in ipsa electione membrorum parlamenti factio Toris
regnabat, suppressis aliis.
foedus iniverit cum Ludovico 14. contra Hispanos et domum Austriacam; qua aliantia factum
est ut pax anno '713. confieri debuerit, et Ludovicus effectuaverit coeptum suum; ipsi quoque
Angli praeter Columnas Herculis, insulam Minorcam, Terram novam, et sinum Hudsonis acceperunt a
Hispanis portusque Dunquercensis demoliri statutum est; et Ludovicus recognovit Annam legitimam
reginam, et ipsum ordinem successionis protestanticum recognovit Hispania et Gallia.
suum; ipsi quoque
Angli praeter Columnas Herculis, insulam Minorcam, Terram novam, et sinum Hudsonis acceperunt a
Hispanis portusque Dunquercensis demoliri statutum est; et Ludovicus recognovit Annam legitimam
reginam, et ipsum ordinem successionis protestanticum recognovit Hispania et Gallia.
affecti sunt, ut rebelles; Georgius omni studio conatus est bellum cum
exteris praecavere, ne interim domi seditiosi praevaleant; hinc se immisit in tractatum, qui
intercessit inter Carolum 6-tum et Belgas; foedus copulavit cum Austriacis Gallis et Belgis,
contra Philippum 5. Hispaniae regem, qui non contentus divisione Hispanicarum provinciarum
bellum parabat.
studio conatus est bellum cum
exteris praecavere, ne interim domi seditiosi praevaleant; hinc se immisit in tractatum, qui
intercessit inter Carolum 6-tum et Belgas; foedus copulavit cum Austriacis Gallis et Belgis,
contra Philippum 5. Hispaniae regem, qui non contentus divisione Hispanicarum provinciarum
bellum parabat.
Georgius tamen composuit litigantes; his tractatibus tamen
Georgius immortuus est anno '727; ei successit Georgius 2. filius, qui usque '60. annum
regnavit, hic tractatus patris continuavit et terminavit.
continuavit et terminavit.
gesto per triennium feliciter admodum bello mortus est anno
'760; ei successit Georgius 3-us, nepos Georgii 2-i et filius Friderici; sub hoc bellum
Gallicanum prospere continuatum est, praesertim in America, etiam in Germania, imo etiam
Portugalliam tuitus est Georgius contra Hispanos et Gallos; anno '63. pax universalis coaluit;
Anglia lucrata est Canadam, caput Bretonis, partem provinciae Luisianae;
insulam S. Vincenti, Tobago; in Affrica Senegaliam; ex parte Hispaniae acceperunt Floridam.
imo etiam
Portugalliam tuitus est Georgius contra Hispanos et Gallos; anno '63. pax universalis coaluit;
Anglia lucrata est Canadam, caput Bretonis, partem provinciae Luisianae;
insulam S. Vincenti, Tobago; in Affrica Senegaliam; ex parte Hispaniae acceperunt Floridam.
pugnabant; adsistebant ipsis etiam Galli, quorum intererat Americanas provincias avellere
a corpore Angliae; Ludovicus ergo 16. primus erat qui Americanos pro populo libero recognovit,
hinc etiam cum Gallis bellum gerere coacti sunt Angli; Gallis adsistere debebant ex conventione
Hispani, hinc etiam Hispani impliciti sunt huic bello contra Anglos; Belgae quidem se
indifferentes declarabant, interim clam arma munitionemque supportarunt Americanis; Angli
quidem res stupendas gesserunt, sed tantis hostibus tamen satisfacere non poterant undequaque,
sic
ipsis etiam Galli, quorum intererat Americanas provincias avellere
a corpore Angliae; Ludovicus ergo 16. primus erat qui Americanos pro populo libero recognovit,
hinc etiam cum Gallis bellum gerere coacti sunt Angli; Gallis adsistere debebant ex conventione
Hispani, hinc etiam Hispani impliciti sunt huic bello contra Anglos; Belgae quidem se
indifferentes declarabant, interim clam arma munitionemque supportarunt Americanis; Angli
quidem res stupendas gesserunt, sed tantis hostibus tamen satisfacere non poterant undequaque,
sic Gibraltariense praesidium
Belgae quidem se
indifferentes declarabant, interim clam arma munitionemque supportarunt Americanis; Angli
quidem res stupendas gesserunt, sed tantis hostibus tamen satisfacere non poterant undequaque,
sic Gibraltariense praesidium celebris Elliot contra omnes machinationes Hispanorum
se renunciare debere
13 provincias, ut ultionem sumerent de perfidis Belgis, ipsis bellum indixerunt omnesque naves
eorum, ubicunque interceptas, occuparunt et spoliarunt; hoc confecto anno '86-o pax coaluit
inter omnes, 13que provinciae amissae sunt in perpetuum; insula Minorca Hispanis cessa est.
Neu Jork, Neu Jersej, Pensilvania, Delavare, Mariland, Virginia, Nord Karolina, Süd Karolina,
Georgia; extensio harum provinciarum ad 44368 milliaria computatur, impopulatio tamen exigua
respectu tantae extensionis; anno '90-o enatae sunt dissensiones inter Anglos et Hispanos, et
jam jam bellum erupit propter Americae aliquas pagas incultas et nullius adhuc,
opera tamen ministrorum Pitt in Anglia et Florida Blanca in Hispania coaluit pax partesque
excontentatae sunt.
tamen exigua
respectu tantae extensionis; anno '90-o enatae sunt dissensiones inter Anglos et Hispanos, et
jam jam bellum erupit propter Americae aliquas pagas incultas et nullius adhuc,
opera tamen ministrorum Pitt in Anglia et Florida Blanca in Hispania coaluit pax partesque
excontentatae sunt.
vera est fons statisticae, ex hac enim causae rerum praesentium rescientur.
aspera, inculta utitur; hinc florens lingua est
indicium certum florentium artium et scientiarum.
magnitudine sibi subjectarum
provinciarum; propriisque utuntur scutis et sigillis; utuntur saepe etiam jurium conservandorum
gratia titulis provinciarum quae aliis principibus pariunt. Sic Romani imperatores reges
Hyerosolimitanos dicunt, quamquam Turca possideat eas provincias; rex Hispaniae se dicit
archiducem Austriae.
est admodum fertile, partim ex indole soli, partim
per industria colonorum; et producta rei rusticae sunt etiam speciosa; animalium fere omnium
fetura habetur in Anglia, tam cornuta pecora, quam alia, praecipue oves, equos; pascua ovium
copiosissima sunt, lanam enim post Hispanicam optimam producat; equi eorum tam ob velocitatem
quam durabilitatem suam omnibus Europeis praeferuntur, et in maximo pretio sunt in ipsa
Anglia, 200 000 et 800 000 fl. venduntur; ex feris deprehenduntur lepores, cervi, dammae;
animalia rapacia, uti lupi, ursi, vulpes
et marmore.
maximum ponebantur fundamentum fabricarum per receptos Hugonotas;
pannifabricae omnium plurimae sunt in regno, fertur enim 5--a Angliae pars pannificio
occupari; formant panni diversum pannum
fluvii, canales, viaeque
optimae, et maria ad commercium internum; sed et externum commercium Angliae est
florentissimum; propriis enim navigiis praestant omnes vecturas. Florentissimum Anglorum
commercium est cum Portugallis, Hispanis, Italis, Gallis, Belgis; etiam cum Suecis, Danis et
Russis habent commercium, sed non adeo lucrosum; in partibus Levantinis magnum commercium
habent, nempe in partibus orientalibus maris Mediterranei cum Algiris, Smirnensibus,
Constantinopolitanis etc., in
et
maxima, et tam interna quam externa tractant; unus nempe provincias septemtrionales Europae
pertractat, alter meridionales; prius habet Belgium, Germaniam, Borussiam, Poloniam, Russiam,
Daniam et
apellatur, seu LordLieutinant.
conservetur; tantae Anglorum progressiones invidiam et
aemulationem caussant apud alias gentes, hinc necesse est ut gentes, quae nocere possent,
omnibus arceantur modis a nocendo amicitiaque quantum fieri potest inter illos retineatur;
tales potentiae sunt Galli, Belgae, Hispani; ex parte Portugalliae ratio status suadet ut
amicitiae vinculum non rumpatur, nam Angliae maxime favorabilis est nexus cum Portugallia,
nempe tractatus commercialis qui intercedit inter Angliam et Portugalliam; cum Imperio Romano
eiusque principibus amicitiam colere
cum suo territorio; per Omelandiam intelligitur provincia tota circa urbem et eius
territorium; tota ergo provincia nuncupatur Provintz von Stadt und Land.
sunt hortulani, fabricantes
optimi.
omnibus aliis provinciis, et respectus illius haberi debet cum
plurima onera sufferat.
simplex: nempe Hochmögende Herren Generel-Statten der Vereinigten Niederlanden: Celsi ac
potentes vel praepotentes domini ordines generalis foederati Belgii; hos titulos anno '629.
ipsi Belgae defixerunt; rex Franciae ipsos compellat Percari et Grandes Amici Confoederati;
Hispania eos compellat: Domini Status Generales; interim ab anno '29. tribuitur ipsis
ordinarius titulus Celsi ac Potentes; imperator primus fuit Iosephus 1. qui anno 10. huius
saeculi dedit Belgis competentem titulum, vocula tamen Domini emanet semper; in contextu Euer
Trencia est Trencia,
Conardia. In Groninga ipsa urbs Groninga. Provinciae Generalitatis plenae sunt munimentis; in
Flandria est Zlusa et ager Gandanensis; Breda, Bergobzoom et Liloea in Brabantia. In Geldria
Genloa et Stephan-verda; haec munimenta sibi stipulati sunt Belgae a Hispanis, et alte Barrier
dicebantur; tardius vero in provinciis Austriacis sibi sunt stipulati sunt praesidia, quae
neue Barrier dicuntur; sunt autem sequentes: Namurium, Tornacum, Meunena, Furnae, Varnetonium,
Ipra et fortalitium Gnochianum.
2--a sunt 30, quae Commendantenplätzen
dicunt; in 3a sunt 16 Majorsplätze dicta; proin universim 60 munimenta.
Belgae Amsterodami et Antverpiae.
pulvis pyraeus pro Hispania, Italia, et Turcia ibi
paratur.
cum Iaponensibus illi solent habere commercium
ceteris Europeis exclusis, et cum ceteris quoque Indiarum orientalium gentibus; omne hoc
commercium exercet societas commercialis; cogebantur enim Belgae statim initio reipublicae se
consociare ad superanda omnia impedimenta quae Hispani, Portugallique ipsis objiciebant in hoc
commercio; enatis autem pluribus societatibus cum sibi ipsi impedimento essent perque
concursum pretium mercium ipsi adaugerent, hic societates hae minores conjunctae sunt in unam
magnam anno '602--o privilegioque firmata est;
agi cum pecuniis
socialibus.
et meliorentur; financiae melior ratio habetur
sunt, haec enim onera publica augent, hinc cum vicinis gentibus pacem colant,
foedera, tractatus commerciales ineant.
Statistica practica Hispaniae
§ 1 De territorio Hispaniae
gentibus pacem colant,
foedera, tractatus commerciales ineant.
Statistica practica Hispaniae
§ 1 De territorio Hispaniae
ergo complectitur 80050 milliaria.
est frigidum et humidum, ad meridiem calidum et humidum, in meditullio aestuosum et siccum;
aer ergo siccus est aestuosusque, hiems adeo est mitis ut campi florescant.
non desunt; tria cornua montium Pyrenaeorum se extendunt per totam
Hispaniam; non desunt fluvii quam plurimi; Tagus, Durius, Nimius, Anas, Boetis et Iberis, hi
fluvii omnes navigationi opportuni essent, sed saxis scatent plurimi.
cornutorum,
quandoque etiam piscium ob nimiam consumptionem; item auri et argenti; detecta enim America
neglexerunt suas fodinas; defectum patiuntur tritici.
vel episcopi vel ordinis equestris; ceteras villas compellant.
Quitto, regnum
Peruvianum, provinciam Chilensem, Tuccomanniam, Patagoniam et Paraguariam; etiam Terra
Magelanica, nec non insulae Antillae, Cuba et Porto Rio, nec non insula S. Domingo, etiam
Caraindicae quaedam insulae.
speciem cochenil, cacao, vanilia, sacharum, tabacca, pelles animalium, gossipium,
cera et mel, ligna Brasiliana, indigo, variae species farmaceuticae.
in 3 regna dividuntur, nempe Mexicanum,
Peruvianum et Granada nova, in quibus gubernator residet, sunt independentes inter se; vivunt
autem homines hi in statu strictissimo subjectionis.
§ 2 De incolis.
Judaeorum, Maurorum, inquisitio sacra; huc pertinet monachorum utriusque
sexus ingens copia, onerum publicorum gravitas, nativa feminarum sterilitas; 30 enim anno
aetatis jam steriles fiunt feminae; concubinatus et coelibatus etiam plurimum faciunt.
hinc solitarii sunt, taciturnique
diffidentesque inter se sunt ob vigilantiam sacrae inquisitionis.
gentem, hinc animi anxietas, delirium, hinc nullibi tot stultorum
ergastula habentur, quam in Hispania.
in promissis explendis promptitudo.
deferunt, etiam vilissimi eorum, ex hoc fastu abominantur
viliora opificia; vilissimus sibi appropriat titulum Don; tenaces sunt vestium, morum et
consuetudinum, omnes se ad normam regis vestiunt; pileus decussatus, pallium, pugio in latere,
sica et oculare in sacco quivis Hispanus habet
sibi appropriat titulum Don; tenaces sunt vestium, morum et
consuetudinum, omnes se ad normam regis vestiunt; pileus decussatus, pallium, pugio in latere,
sica et oculare in sacco quivis Hispanus habet
Hispanus habet
simulatio; exteros contemnunt ob
rationalismum, Gallos minime ferunt, utut regem Gallum habeant, ob disparitatem morum et
graves afflictiones, quas a Gallis perferebant.
graves afflictiones, quas a Gallis perferebant.
Lingua Hispanica ex variis coorta est linguis, ex Latina, Germana et
Celtica, pro parte etiam ex Arabica; lingua haec bene exculta est jam ab aliquot saeculis;
gravis est lingua et energica; purissima viget in Castilia; linguam suam optimam et
antiquissimam reputant Hispani, in non nullis tamen partibus inamoena dialectus viget, prout
in Piscaja Quibbusgoa; monticolae tamen Piscajae diversam habent linguam, quae antiqua Celtica
reputatur esse.
in non nullis tamen partibus inamoena dialectus viget, prout
in Piscaja Quibbusgoa; monticolae tamen Piscajae diversam habent linguam, quae antiqua Celtica
reputatur esse.
reputatur esse.
paucissimi opifices
reperiuntur.
haereditaria pro utroque sexu, imprimis succedit
primogenitus cum suis descendentibus et repraesentantibus, in defectu marium succedunt
feminae, et hae excludunt fratres suorum genitorum.
filii regum ducant uxorem statui
suo non competentem, eius descendentes ex hac femina successionis capaces non sint; reliqua
circa successionem dependent ab arbitrio regum; annus 14 defixus est pro maiorennitate; rex
vel status determinat tutorem vel curatorem; coronatio apud Hispanos locum non habet jam a
saeculis, ob tributa, quae pontifici solvi debebant intuitu Arragoniae, et ob subjectionis
homagium, quod praestabant pontificibus; sic 1204. Petrus rex Arragoniae ab Innocentio Romae
coronatus est, eique votum subjectionis deposuit, tributumque
Inferioris ordinis nobiles sunt 3:
gavaleros, seu equites,
2. escuderos seu scutum gerentes. 3. hydalros
Fit haec electio per formam rescripti, in quo rex talem Vetter
apellat, hi viri in functionibus publicis adstant regi et quidem apposito petaso, primique
regem sequuntur, hi paribus Franciae, Angliae et electoribus imperii comparantur.
utitur in omnibus; stirps regnans
jure hereditario possidet thronum, utitur titulis conspicuis tota familia, nullibi gentium
tantus fastus ac hic.
utitur titulis conspicuis tota familia, nullibi gentium
tantus fastus ac hic.
Rex Hispaniarum Chatolicus, in publicis negotiis cum exteris se
subscribit cum nomine baptismali, domi se subscribit Ego Rex. Primogenitus dicitur Princeps
Asturiae, qui tamen non nascitur, sed creatur per regem, ceteri regis filii et filiae Infant
Von Spanien compellantur; Hispani regi suo primum locum tribuunt in Europa.
domi se subscribit Ego Rex. Primogenitus dicitur Princeps
Asturiae, qui tamen non nascitur, sed creatur per regem, ceteri regis filii et filiae Infant
Von Spanien compellantur; Hispani regi suo primum locum tribuunt in Europa.
seu comes stabuli; admiralis regni.
8.1 Inter ordines Hispaniae eminet ordo Aurei Velleris (vom goldenem
Fliess); hunc ordinem anno 1431. in Flandriae urbe Bruga fundavit Phylippus Bonus; jura haec
Bourgundica pervenerunt per matrimonium, uti scimus, ad domum Austriacam, nempe Carolum 5.
regem Hispaniae, proin etiam ordo hic ad Hispaniam translatus est; exstincta domo Austriaca in
Hispania et Phylippus 5. et Carolus 6. Romanus imperator posuerunt se ad jus huius ordinis;
insigne huius ordinis sunt exuviae agni, geruntur ex catena aurea, hac catena calibem et
silicem
Hispaniae eminet ordo Aurei Velleris (vom goldenem
Fliess); hunc ordinem anno 1431. in Flandriae urbe Bruga fundavit Phylippus Bonus; jura haec
Bourgundica pervenerunt per matrimonium, uti scimus, ad domum Austriacam, nempe Carolum 5.
regem Hispaniae, proin etiam ordo hic ad Hispaniam translatus est; exstincta domo Austriaca in
Hispania et Phylippus 5. et Carolus 6. Romanus imperator posuerunt se ad jus huius ordinis;
insigne huius ordinis sunt exuviae agni, geruntur ex catena aurea, hac catena calibem et
silicem alternatim repraesentat in suis
hunc ordinem anno 1431. in Flandriae urbe Bruga fundavit Phylippus Bonus; jura haec
Bourgundica pervenerunt per matrimonium, uti scimus, ad domum Austriacam, nempe Carolum 5.
regem Hispaniae, proin etiam ordo hic ad Hispaniam translatus est; exstincta domo Austriaca in
Hispania et Phylippus 5. et Carolus 6. Romanus imperator posuerunt se ad jus huius ordinis;
insigne huius ordinis sunt exuviae agni, geruntur ex catena aurea, hac catena calibem et
silicem alternatim repraesentat in suis articulis; extra solemnitatem ex rubra vel aurea
ligula
prius habet 47 commendaturas; 2--us habet 56, 3--us habet 37 commendaturas.
6 cum 60 tormentis; praeter has lineales naves complures aliae;
32 fregattae intra 20 et 32 tormenta; 12 minores intra 12 et 30; 4 tormentariae naves cum 8
tormentis, 3 galleon cum 6 tormentis, 7 semi galleon cum 3 tormentis, 17 huccer cum 12
tormentis.
classis minoris; hos
sequuntur capitani; tota classis habetur divisa in 3 departamenta, haec departamenta a
portubus habent nomen suum, Cadix, Feroll et Cartagena, in quibus naves continentur, in portu
Caditano habetur etiam schola militaris.
dein Cartagensis, Feroll, cum aliis minoribus.
interna, hi cum semi-invalidis
ad 15 000 aestimantur, qui ad urbes et portus custodiendos applicantur.
applicantur.
de campe, brigadier et
collonelli.
1263. adornata fuit; anno 1496.
Ferdinandus
Chatolicus secundum codicem adornari curavit; hic codex 1505. auctus et emendatus est per
Ferdinandum, et hic Codex Tauri dicitur et est ultimus codex, corpusque iuris et legum
Hispanicarum; leges tamen Romanae non ultimum locum habent in Hispania.
Chatolicus secundum codicem adornari curavit; hic codex 1505. auctus et emendatus est per
Ferdinandum, et hic Codex Tauri dicitur et est ultimus codex, corpusque iuris et legum
Hispanicarum; leges tamen Romanae non ultimum locum habent in Hispania.
urbibus habetur senatus, qui ex praeside et
assessoribus constat, hi jus reddunt incolis; in civitatibus hi judices corregidor appellatur,
in minoribus regidor, seu regens, vel alcalde.
et criminalia in eo revidentur.
lucrum rei monetariae, venditio quoque
bullae cruciatae, nec non diversi tituli monopoliorum, uti in Europa, titulo teloniorum;
provinciales praestationes erogatae habentur; generales vero reditus per inspectores
cameratricos percipiuntur.
inspectores
cameratricos percipiuntur.
Totius Hispaniae reditus anno ***
calculati sunt 23 535 888; hi reditus aucti sunt ad 40 milliones, modo ad 56 milliones
aestimantur escudos debellon.
§ 8 De industria et commercio.
industrium
et manufacturas fere nullas habent; exteri enim non solum
opificia sed et commercium exercent minitum
ratio repetenda est ex mala regiminis forma, neglecta
financia et commercio; anno tamen '776. instituta est Coronae societas agricolaris, quae
elaborat in evehenda agricultura suffulta ab aula.
difficultas, viae ubique neglectae habentur et desolatae,
canales paucissimi, fluvii non purgati, telonia fere in omni provinciola adgravat commercium
et consumptionem; omne commercium externum eandem habet sortem quam internum;
habent quidem Hispani cum omni fere gente Europea commercium, sed non lucrosum, sed
perniciosum; parato enim aere omnes necessitates suas ab exteris gentibus emere coguntur; imo
nec ipsi sibi adferunt necessitates suas, sed etiam vecturarum utilitatem cedunt exteris;
paucae comparent naves
Hispani cum omni fere gente Europea commercium, sed non lucrosum, sed
perniciosum; parato enim aere omnes necessitates suas ab exteris gentibus emere coguntur; imo
nec ipsi sibi adferunt necessitates suas, sed etiam vecturarum utilitatem cedunt exteris;
paucae comparent naves Hispanicae in Gallia, Italia, hodie etiam Angliam et Africae oras
petunt, a quibus religionis Mahometanae aversio eos ad haec usque tempora arcebat, sic anno
1786. primum pedem fixit in Hispaniam Constantinopolitanae aulae legatus, cum quo tractatus
commercii initi sunt; in
necessitates suas, sed etiam vecturarum utilitatem cedunt exteris;
paucae comparent naves Hispanicae in Gallia, Italia, hodie etiam Angliam et Africae oras
petunt, a quibus religionis Mahometanae aversio eos ad haec usque tempora arcebat, sic anno
1786. primum pedem fixit in Hispaniam Constantinopolitanae aulae legatus, cum quo tractatus
commercii initi sunt; in America meridionali aliquod habent commercium Hispani.
et Africae oras
petunt, a quibus religionis Mahometanae aversio eos ad haec usque tempora arcebat, sic anno
1786. primum pedem fixit in Hispaniam Constantinopolitanae aulae legatus, cum quo tractatus
commercii initi sunt; in America meridionali aliquod habent commercium Hispani.
aulae legatus, cum quo tractatus
commercii initi sunt; in America meridionali aliquod habent commercium Hispani.
in America meridionali aliquod habent commercium Hispani.
quod cum coloniis suis Americanis habent, est amplissimum,
nam omnibus aliis gentibus praeclusi sunt portus Hispanici; interim nec hoc est admodum
lucrosum, nam omnes res, quas Hispani suis colonistis vendunt, non sunt producta eorum, sed
aliarum gentium Europearum, hinc Hispania est tantum canalis per quem opes et thesauri
Americae in universam Europam dimanant; dein ipsi Galli et Belgae immediatum commercium
exercent cum ipsis Americanis; nam Hispani admittunt ut nomine mercatorum Hispanicorum etiam
exteri ingrediantur portus Americanas, et
quas Hispani suis colonistis vendunt, non sunt producta eorum, sed
aliarum gentium Europearum, hinc Hispania est tantum canalis per quem opes et thesauri
Americae in universam Europam dimanant; dein ipsi Galli et Belgae immediatum commercium
exercent cum ipsis Americanis; nam Hispani admittunt ut nomine mercatorum Hispanicorum etiam
exteri ingrediantur portus Americanas, et hinc est ut Hispania penes omnes thesauros et
divitias Americanas, in se pauper sit.
non sunt producta eorum, sed
aliarum gentium Europearum, hinc Hispania est tantum canalis per quem opes et thesauri
Americae in universam Europam dimanant; dein ipsi Galli et Belgae immediatum commercium
exercent cum ipsis Americanis; nam Hispani admittunt ut nomine mercatorum Hispanicorum etiam
exteri ingrediantur portus Americanas, et hinc est ut Hispania penes omnes thesauros et
divitias Americanas, in se pauper sit.
tantum canalis per quem opes et thesauri
Americae in universam Europam dimanant; dein ipsi Galli et Belgae immediatum commercium
exercent cum ipsis Americanis; nam Hispani admittunt ut nomine mercatorum Hispanicorum etiam
exteri ingrediantur portus Americanas, et hinc est ut Hispania penes omnes thesauros et
divitias Americanas, in se pauper sit.
nomine mercatorum Hispanicorum etiam
exteri ingrediantur portus Americanas, et hinc est ut Hispania penes omnes thesauros et
divitias Americanas, in se pauper sit.
Gaditanus, hinc in duos ramos dividitur commercium Hispanorum, nempe in Americam
septemtrionalem, et meridionalem; in Cavanensi portu colligunt se reduces naves et sic portum
Gaditanum in Europa petunt; patet ex his quis sit bilancis tam numericae, quam utilitatis
status in Hispania, nempe dispensiosa
quae in insulis Canariis
quaestum exercet, et potissimum cum cacao exercet commercium.
in
Europa, quam America, sic in Europa habent Malaga, Aliganthae, Barcino, Fanum S. Sebastiani et
Vilboa; praecipuus est Gaditanus portus.
§ 9 De re monetaria.
§ 9 De re monetaria.
vel cupri summant, sic si de realibus sermo sit addi debet, utrum real de vellon vel
de platta intelligantur, seu utrum valor de cupro vel de argento sumatur; est autem proportio
inter argenteum et cupreum valorem uti 17 ad 32.
2 grossis nostris.
et Guencae; in
America cuduntur in urbe Mexico et Lima, cuduntur autem monetae juxta eandem denominationem.
tandem legem hanc interpretati sunt ad purum
et crudum aurum et argentum.
§ 10 De religionis negotio.
introductam esse, qui etiam patronus tutelaris totius
monarchiae est; Carolus quidem 3--us anno '760. cum jurasset immaculatam conceptionem Beatae
Mariae Virginis eam insimul pro patrona tutelari totius regni constituit, et hic duplex
habetur patronus.
duabus nititur concordatis, unum inter
Carolum 5. imperatorem et Hadrianum 6. et Clementem 7. de anno '524; alterum
est inter Benedictum 14. et Ferdinandum 2. de anno '753--o.
deciduntur.
Imprimis ergo tantum ad Iudaeos et Mahometanos restrictum est
hoc tribunal, tardius ad omnes haereticos, imo minimas violationes legum ecclesiasticorum;
hodie 18 sunt talia tribunalia, celeberrimum est Madrittense, in quo residet Magnus
inquisitor; per universam Hispaniam sparsi habentur sic dicti familiares, qui sunt
exploratores Inquisitionis et ad 20 000 aestimantur.
damnati ducebantur in medio ad locum suplicii; actus hic Auto da fee (Actus fidei)
compellatur; leguntur intra 14 anos a fine saec. 15. et initium 16. combusta fuisse 6000
hominum.
eruditiores tamen aversantur totum institutum, sed nihil in contrarium possunt; ea
tamen ex parte prodest hoc tribunal, quod populus in obsequio retineatur, et omnia
praecaveantur mala, quae ex turbis religionis in alia regna promanarunt.
possunt; ea
tamen ex parte prodest hoc tribunal, quod populus in obsequio retineatur, et omnia
praecaveantur mala, quae ex turbis religionis in alia regna promanarunt.
664 capita, monialium ad 38 089 capita
collocatur; universim status ecclesiasticus ad 250 000 hominum aestimatur; tanta multitudo non
potest non obesse statui.
§ 11 De educatione et scholis.
ad 250 000 hominum aestimatur; tanta multitudo non
potest non obesse statui.
§ 11 De educatione et scholis.
alia est in urbe Alcala dehenaros; 3. Salamancae; insigniter dotatae sunt
omnes 3; praeter has academiae diversae habentur, copiosae gymnasiae, et scholae triviales in
omni fere loco; Phylippus 5. Madritti fundavit 3 academias, linguae Hispanicae, historiae et
medicinae; Seviliae vero fundavit academiam artium liberalium.
3 academias, linguae Hispanicae, historiae et
medicinae; Seviliae vero fundavit academiam artium liberalium.
sculpturae et architecturae
academiam Madritti.
Philosophia in hanc diem regnat scholastica, quae multum
in hanc diem regnat scholastica, quae multum
incurrat notam sacrae inquisitionis; in studio
medicinae hodie adhuc omnibus gentibus Europeis postponuntur Hispani, utut aevo medio Hispania
fuerit sedes celeberrimorum medicorum; Ferdinandus 2. hortum botanicum fundavit celeberrimum
Madritti; in iurisprudentia magis eminent Hispani, maxime circa jus Romanum versantur scripta
eorum; politicas tamen juris partes et philosophicas plane non excolunt.
casuisticam maxime excolunt; tale est opus Sanqueczii de matrimonio;
interpretationem scripturae, linguarum studium negligunt, meris nugis obruti.
§ 12 De collegiis publicis.
hac oeconomica, politica, et negotia gratiae
administrantur; secunda sala constat ex decano et 4 consiliariis, et hi negotia justitiae
administrant.
materia religionis infinitae reformationes faciendae, Tribunal sacrae inquisitionis
sufferendum, prudens tollerantia invehenda, monachorum numerus restringendus, sacerdotalis
enim status excessive exauctus est.
et plurimum prod- et obesse possunt; olim ratio status
poscebat ut Romani pontifices colantur, hi enim prius plurimum prodesse et nocere poterant;
hodie tamen relate ad aulam Romanam mutata est vehementer ratio status omnium provinciarum,
Hispani tamen maxime adhuc aulam Romanam colere debent.
colantur, hi enim prius plurimum prodesse et nocere poterant;
hodie tamen relate ad aulam Romanam mutata est vehementer ratio status omnium provinciarum,
Hispani tamen maxime adhuc aulam Romanam colere debent.
quoque
maxima mutatio facta est, Hispania enim nihil amplius possidet in Italia; cum tamen principes
agnati in Italia possideant, opus est curam Italiae habere, et foedus colere maxime cum
Sardinia.
quam fuit olim, hodie ergo utcumque indifferentes sunt; cum Dania, Svecia, Russia utut hae
gentes per distantiam tantum obesse non possint, tamen in foedere haec regna multum obesse
possent.
Statistica practica Portugalliae.
§ 1 Territorium et eius situs.
1.1 Figura Portugalliae ex mappis patet. Ad meridiem et occidentem habet
oceanum. Ad septentionem et meridiem habet Hispaniam. Situs eius est inter 37 et 42
latitudinis et 9 et 12 longitudinis gradum.
eius est inter 37 et 42
latitudinis et 9 et 12 longitudinis gradum.
hyeme
sunt res inauditae.
copiosi rivi et
fluvii decurrunt, nempe Milvus, Lima, Taurus, Tagus et Quadiana; qui omnes ex Hispania
profluunt in Portugalliam.
Portugalli enim primi erant qui navigatione detectiones
novarum terrarum faciebant, sicque factum est ut in omnibus 3 orbis partibus suos occupationes
facerent; in mediis orientalibus quidem possessiones eorum magnam diminutionem passae sunt per
Belgas tempore subjectionis Hispanicae; in oceano Atlantico possident ex insulis Canariis
Madera et Porto Santo; praeterea nonnullas insulas Azores, ex quibus Tercera precipua est;
insulas Capitis viridis etiam possident; ex his insulis habet salem, pelles, gossipium et
testudines; in littoribus Africae
est auri; etiam argenti fodinae
detectae sunt, quas privati colunt.
§ 2 De incolis.
colunt.
§ 2 De incolis.
minoris impopulationis eaedem sunt, quae in Hispania, nempe copiosa
bella, navigatio, severitas inquisitionis, relegatio; computatur populus ad 1 800 000;
recentiores tamen scriptores 2 250 000 incolarum adnotant.
ad 1 800 000;
recentiores tamen scriptores 2 250 000 incolarum adnotant.
erga regem suum ipsi praedicant cum zelo religionis;
sed sunt etiam ambitiosi, vani, assueverunt pompae, et tamen avari in summo gradu, parci in
esca et potu; passio amoris summa est apud Portugallos, hinc zelotipia summa.
tamen avari in summo gradu, parci in
esca et potu; passio amoris summa est apud Portugallos, hinc zelotipia summa.
similitudinem ob aequalitatem fontium, differentia tamen est in dialecto et terminationibus
vocum.
1.1 Leges municipales tantum duae notae sunt in Portugallia: 1--o) leges
Lamacenses, quae in comitiis anni 1334. Alfonsus 1. condidit, 22 articulos;
2--um est manifestum quod anno 1641. status in defectione ab aula Hispanica condiderunt.
Ecclesiastici cum secularibus praecedentiam alternatim habent; ad ritus et pompam aulae
plurimum faciunt ordines equestres, qui sunt sequentes: Ordo Avizensis ab urbe Avizeum, quae
huic ordini ab Alfonso 2. donata fuit, sic dictus; fundabatur hic ordo anno 1147. et cum
ordine Hispaniae Calatrava idem fuit; Alfonsus 1. equites Portugalliae filiales reddidit a
Hispanico; tandem Ioannes 1. separavit penitus hunc ordinem.
plurimum faciunt ordines equestres, qui sunt sequentes: Ordo Avizensis ab urbe Avizeum, quae
huic ordini ab Alfonso 2. donata fuit, sic dictus; fundabatur hic ordo anno 1147. et cum
ordine Hispaniae Calatrava idem fuit; Alfonsus 1. equites Portugalliae filiales reddidit a
Hispanico; tandem Ioannes 1. separavit penitus hunc ordinem.
penitus hunc ordinem.
hos equites a voto castitatis et eos saecularisavit.
et
hinc Bethlehem dicitur; tertio est Maffra, 6 milliaribus ab urbe metropoli; Ioannis 5.
fundavit hunc locum cuius ecclesiam S. Antonio devovit.
§ 5 De externae securitatis remediis
S. Antonio devovit.
§ 5 De externae securitatis remediis
4800 capita.
est officina
monetaria in qua etiam privati pro certa taxa monetas cudere curare possunt ex suo auro;
universim defectus magnus est in re monetaria.
§ 10 De religionis negotiis
3. induxit; hodie Ollissiponae,
Coimbriae et Egorae habetur; est autem in omnibus Hispanicae inquisitioni
aequalis; in urbe Goa etiam habetur inquisitionis tribunal; in Brasilia nullum unquam
exstitit; processus severior et occultior adhuc est in Portugallia quam Hispania, regesque
irrito conatu cogitarunt de hoc tribunali restringendo; proceditur maxime contra novos
Christianos, generatim delicta eadem sunt quae in Hispania; haec tamen tantum de domesticis,
exteros tamen tolerant.
inquisitionis tribunal; in Brasilia nullum unquam
exstitit; processus severior et occultior adhuc est in Portugallia quam Hispania, regesque
irrito conatu cogitarunt de hoc tribunali restringendo; proceditur maxime contra novos
Christianos, generatim delicta eadem sunt quae in Hispania; haec tamen tantum de domesticis,
exteros tamen tolerant.
exteros tamen tolerant.
inquisitio sacra coarctanda vel potius sufferenda, tolerantia inducenda, populus ad saniora et
priora religionis principia reducendus, superstitio exstirpanda; classis et exercitus
campestris meliorem formam deposceret quoque, amicitia cum exteris colatur, praesertim cum
Hispanis contra quos nunquam semper satis tuti erunt, ipsis Magnae Brittaniae amicitiam
conservare studeant, hi enim ipsis auxilio esse poterunt semper contra Hispanos et Gallos;
ceterae gentes magis indifferentes sunt intuitu Portugallorum, amicitiam tamen cum illis medio
classis et exercitus
campestris meliorem formam deposceret quoque, amicitia cum exteris colatur, praesertim cum
Hispanis contra quos nunquam semper satis tuti erunt, ipsis Magnae Brittaniae amicitiam
conservare studeant, hi enim ipsis auxilio esse poterunt semper contra Hispanos et Gallos;
ceterae gentes magis indifferentes sunt intuitu Portugallorum, amicitiam tamen cum illis medio
Magnae Brittanniae conservare suadebit ratio status.
Finis statisticae practicae
Die 13--a Augusti, anni 1792.
Germania viguisse, sed de tota facie orbis antiqui
septentrionalis fere sic statuo. Erant α) Getae,
quibus iam limites descripsi, β) Celtae, versus
occidentem longe lateque per totam Hispaniam, Galliam, Italiamque, Germaniamque
habitabant, nec his populis ulla, ne minima quidem loquela cum Getis similitudo,
γ) Esthones quos Quenos Islandi
appellant, habitabant ibi ubi nunc
ubi improbitas vult frangi, nescia flecti,
debeat illa tibi.
129. [127.] De Nicolao Azara, Hispaniarum regis oratore, facinorosis hominibus
infestissimo et pubblicae quietis studiosissimo.
Iveglia Ohmuchievichius Gargurichius propria domo excepit, et paucos ad inde menses ejus cataphractas naves uti rei maritimae peritissimus instauravit, munivit. Adiit interim ad videndam urbem magna cum omnium laetitia.... Classe verò
navis ornatum, quae maxima inter alias, pertinuisse dicuntur.
avis subter testudine templi
33
sit, rem comicam et satyricam valde promovet exornatque. Inter has fabulas in
deliciis eas habuit praesertim, quibus titulus,
unius scriptoris mente, sed ex omnium penu conflato, dummodo sat acutum ad configendum
vitium, ligneo ne, an ferreo gladio, risu, vel acrimonia, nihil interest, sed prout
quaeque se res dabit. Erit operi sapor ille, ut ego puto, quo tantopere praedicatur
Hispanicum illud ferculi genus, quod ex omnis generis eduliis simul commixtis
conflatum est, et aromatibus, oleribus, leguminibus, carne omnigena, piscibus, et
multis aliis constat, quodque olla putrida ipsis est. Mea qualis futura
sit, heredis
nequidquam superatas Annibal Alpes
sustinent. Similiter Aristocratia et Democratia non modo Excessus formarum regiminis evasere, sed plane Inculpationes: de quibus
jure timeas, ne, prout Tyberiorum et Domitianorum tempore, crimina
laesae Majestatis, prout non pridem in Hispania Crimina Haereseos eo perducantur, ut omnis virilis fortitudo, honestas animi, et eruditio
Jan Panonije (1434-1472) [1447], Epigrammata et elegiae, versio electronica (, Italia; Hungaria), 5735 versus, verborum 37748, Ed. Sándor Kovács [genre: poesis - epigramma; poesis - elegia; poesis - carmen] [word count] [ianpanepigreleg].
Jan Panonije (1434-1472) [1462], Ad Galeottum epistula, versio electronica (, Italia; Hungaria), 366 verborum, Ed. Ács Pál Jankovics József Kőszeghy Péter [genre: prosa - epistula] [word count] [ianpanepistgal1462].
Cipiko, Koriolan (1425-1493) [1477], Petri Mocenici imperatoris gestorum libri tres, versio electronica (), Verborum 16317, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio – historia] [word count] [cipikokpetri].
Marulić, Marko (1450-1524) [1477], Carmina Latina, versio electronica (, Split), 2206 versus, verborum 14802, Ed. Bratislav Lučin ; Darko Novaković [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma; poesis - epistula; poesis - hymnus; poesis - elegia] [word count] [marulmarcarmina].
Marulić, Marko (1450-1524) [1480], Repertorium, versio electronica (), Verborum 315700, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - loci communes] [word count] [marulmarrepert].
Crijević, Ilija (1463-1520) [1484], Carmina e cod. Vat. lat. 1678, versio electronica (, Dubrovnik), 7675 versus, verborum 46525, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - lyrica; poesis - epica] [word count] [crijevicarm1678].
Bunić, Jakov (1469-1534) [1490], De raptu Cerberi, editio electronica (, Dubrovnik), 1034 versus, verborum 6750, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjder].
Marulić, Marko (1450-1524) [1496], De institutione bene vivendi per exempla sanctorum, versio electronica (, Split), Verborum 186963, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarinst].
Niger, Toma [1502], Divina electio ac tempestiva creatio serenissimi principis Veneti Leonardi Lauretani cum pronostico sui invictissimi principatus, versio electronica (), 429 versus, verborum 2723, Ed. Giuseppe Praga Neven Jovanović [genre: poesis - elegia; poesis - panegyris; poesis - epigramma] [word count] [nigertdivin].
Marulić, Marko (1450-1524) [1503], In epigrammata priscorum commentarius (), Verborum 25316, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - commentarius] [word count] [marulmarinepigr].
Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1505], Epistulae, versio electronica. (), Verborum 166, Ed. Petrus Kasza [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepistulae].
Grisogono, Federik (1472-1538) [1507], Speculum astronomicum, versio electronica (), Versus 100, verborum 18852, Ed. Mihaela Girardi-Karšulin Olga Perić Tomislav Ćepulić [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus; poesis - ode; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [grisogonofspeculum].
Marulić, Marko (1450-1524) [1507], Vita diui Hieronymi, versio electronica (), Verborum 10681, Ed. Darko Novaković [genre: prosa oratio - vita] [word count] [marulmarvita].
Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1509], Solimaidos libri III, versio electronica (), 1154 versus, verborum 9287, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; poesis - carmen; prosa - epistula - praefatio] [word count] [severitanipsolimaidos].
Baničević, Jakov (1466-1532) [1513], Epistulae anni 1513, versio electronica. (), Verborum 5324, Ed. G. Amboise [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [banicjepist1513].
Beneša, Damjan (1476-1539) [1514], Epistolae dedicatoriae ex opere de secundo bello Punico, versio electronica (, Lyon), verborum 1502, Ed. Rezar, Vladimir [genre: prosa - epistula dedicatoria] [word count] [benesadepistolaededic].
Marulić, Marko (1450-1524) [1517], Catulli carminis epitomae, versio electronica (), Verborum 1474, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - epitome] [word count] [marulmarcatull].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Oratio Tranquilli Parthenii Andronici Dalmatae contra Thurcas ad Germanos habita, versio electronica (, Augsburg), 35 versus, verborum 5015, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [andreisfthurcgerm].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Oratio de laudibus eloquentiae auctore Tranquillo Parthenio Andronico Dalmata in Gymnasio Lipsensi pronuntiata, versio electronica (, Leipzig), Verborum 4822, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [andreisfeloq].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Ad Deum Contra Thurcas Oratio Carmine Heroico, versio electronica (, Nürnberg; Ingoldstadt), 326 versus, verborum 2269, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - silva] [word count] [andreisfthurcher].
Marulić, Marko (1450-1524) [1519], Dialogvs de Hercule a Christicolis superato, versio electronica (), Verborum 8236, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [marulmardial].
Crijević Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1520], Commentariolus de origine et incremento urbis Rhacusanae, versio electronica (), Verborum 5404, Ed. Vladimir Rezar [genre: prosa oratio – historia] [word count] [tuberocommrhac].
Marulić, Marko (1450-1524) [1520], De ultimo Christi iudicio sermo, versio electronica (), Verborum 16879, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - sermo] [word count] [marulmarultiudic].
Crijević Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522], Commentarii de temporibus suis, versio electronica (), Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, Ed. Vladimir Rezar [genre: prosa oratio - historia] [word count] [tuberocomm].
Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Epistola ad Adrianum VI Pontificem Maximum, versio electronica (), Verborum 2644, Ed. Darko Novaković [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [marulmarepistadr].
Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1522], Feretreidos libri tres, versio electronica (), 807 versus, verborum 8510, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [severitanipferetr].
Frankapan, Bernardin (1453-1529) [1522], Bernardini de Frangepanibus comitis Segniae, Vegliae, Modrusiique etc. Oratio pro Croatia Nürenbergae in Senatu Principum Germaniae habita XIII. Cal. Decemb. An. Ch. M.D.XXII, versio electronica (, Nürnberg), Verborum 2137, Ed. Violeta Moretti [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio] [word count] [frankapanboratiocroatia].
Pribojević, Vinko (mortuus post a. 1532) [1525], Oratio de origine successibusque Slauorum, versio electronica (, Hvar), verborum 14680, Ed. Veljko Gortan [genre: prosa oratio - oratio; poesis - epigramma; poesis - carmen] [word count] [pribojevvor].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1527], Dialogus Sylla, versio electronica. (), Verborum 15372, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [andreisfsylla].
Štafilić, Ivan; Ioannes Staphileus (1472-1528) [1528], Oratio ad Rotae auditores excidii Vrbis Romae, sub annum Christi 1527. causas continens (, Roma), 4294 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - oratio] [word count] [stafilicioratioroma].
Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], Epistulae ad principes, versio electronica (, Dubrovnik), , 1867 verborum, Ed. Vlado Rezar [genre: prosa - epistula] [word count] [benesadepistulae].
Bolica, Ivan (c. 1520 – 1572) [1538], Descriptio Ascriviensis urbis, versio electronica (), 2842 verborum, 331 versus [genre: poesis - epica; poesis - descriptio] [word count] [bolicaidesc].
Vrančić, Antun (1504-1573) [1538], Epistulae anni 1538, versio electronica (), Verborum 4332, Ed. László Szalay [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [vrancicaepist1538].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1543], Commentarius rerum actarum Constantinopoli anno 1542. Versio electronica (), Verborum 4922, Ed. Srećko M. Džaja Guenter Weiss [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfconst].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1545], Ad optimates Polonos admonitio, versio electronica (, Cracovia; Polonia), Verborum 8436, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio; prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfpolonos].
Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], De Afflictione, Tam Captivorum Quam Etiam Sub Turcae tributo viventium Christianorum : cum figuris res clarè exprimentibus ; Similiter de Ritu, deque Caeremoniis domi, militiaeque ab ea gente usurpatis ; Additis nonnullis lectu dignis, linguarum Sclavonicae & Turcicae, cum interpretatione Latina, libellus (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbafflictio].
Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], Prognoma, sive Praesagium Mehemetanorum : primùm de Christianorum calamitatibus, deinde de suae gentis interitu, ex Persica lingua in Latinum sermonem conversum. (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbprognoma].
Vlačić Ilirik, Matija; Zigerius, Emerik (1520-1575) [1549], Epistola cuiusdam pii concionatoris, ex Turcia, ad M. Illy. missa, qualis nam status Euangelii et Ecclesiarum sub Turco sit indicans, cum Praefatione Illyrici (1549), versio electronica (, Tolna; Magdeburg), Verborum 1772, Ed. Stanko Andrić [genre: prosa oratio - epistola; poesis - epigramma] [word count] [zigeriuseepist].
Paskalić, Ludovik; Camillo, Giulio; Molza, Francesco Maria; Volpe, Giovanni Antonio (c. 1500–1551; c. 1480–1544; 18. 6. 1489 – 28. 2. 1544; 1515–1558) [1551], Carmina, versio electronica (), 2642 versus, verborum 17191, Ed. Sanja Perić Gavrančić [genre: poesis - elegia; poesis - sylva; poesis - epigramma] [word count] [paskaliclc].
Pir, Didak (1517 – 1599) [1563], Ad Paulum, versio electronica (, Ferrara), Verborum 3486, versus 526, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epistula; poesis - epigramma] [word count] [didacusppaul].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1570], Reverendissimo et observandissimo d. Domino meo Antonio Verantio Archiepiscopo Strigoniensi etc. in Hungaria, versio electronica (, Tragurii), Verborum 1755, Ed. László Szalay Gusztáv Wenzel [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfepist15700202].
Rozanović, Antun (1524-1594?) [1571], Vauzalis sive Occhialinus Algerii Prorex, Corcyram Melaenam terra marique oppugnat nec expugnat, versio electronica (), 15122 verborum, 255 versus, Ed. Nives Pantar [genre: prosa oratio - historia; poesis - ode] [word count] [rozanavauz.xml].
Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis1].
Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].
Pir, Didak (1517 – 1599) [1596], Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica (), versus 5366, verborum 40443, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [word count] [didacuspcato].
Kitonić, Ivan (1561-1619) [1619], Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica (), 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [kitonidirmeth].
Slavat, Vicko (floruit 1627) [1627], Duo epigrammata, versio electronica (), 16 versus, verborum 133, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epigramma] [word count] [slavatvepigr].
Palmotić, Junije (1607.-1657.) [1645], Carmina Latina, versio electronica (), 6731 verborum, versus 1094, Ed. Milivoj Šrepel [genre: poesis - ode; poesis - carmen; poesis - epicedion] [word count] [palmoticjcarm].
Rattkay, Ivan (1647–1683) [1683], Relatio Tarahumarum Missionum eiusque Tarahumarae Nationis Terraeque Descriptio, editio electronica (), 9250 verborum, Ed. Ludwig Fladerer [genre: prosa oratio - relatio] [word count] [rattkayitarahum].
Sidić, Šimun Juda (floruit 1683) [1683], Antonii Judae Sidić, canonici zagrabiensis et rectoris collegii Croatici Viennae, de obsidione Viennensi per Turcas A. 1683. relatio (Viennae, 1683-09-16), versio electronica (, Vienna), Verborum 2322, Ed. Ivan Kukuljević Sakcinski [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [sidicepistola1683].
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1686], Thieneidos libri sex, versio electronica (), 5415 versus, verborum 33672, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [vicickthien].
Rogačić, Benedikt (1646–1719) [1690], Euthymia sive De tranquilitate animi. Carmen didascalicum, versio electronica (), 8211 versus, verborum 111.074 [genre: poesis - epica; prosa - praefatio; prosa - summa] [word count] [rogacicbeuthym].
Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1700], Poetici lusus varii, versio electronica (), versus 5453, verborum 35062, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - epigramma; poesis - elegiacum; poesis - ode; poesis - sonetto; poesis - idyllium; poesis - metamorphosis; poesis - paraphrasis] [word count] [djurdjevipoe].
Dumanić, Marko; Bernardi, Jerolim (1628-1701; oko 1688-1773) [1701], Synopsis virorum illustrium Spalatensium, versio electronica (), verborum 6745, versus 158, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - historia litteraria; prosa oratio - catalogus virorum] [word count] [dumanicmsynopsis].
Matijašević Karamaneo, Antun (1658-1721) [1716], Ferocia Turcarum per Christianos Compressa, versio electronica (), 262 versus, verborum 1629, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - carmen; poesis - epica] [word count] [matiasevcaramanferocia].
Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1717], Eugenii a Sabaudia... epinicium, versio electronica (), versus 984, verborum 8618, Ed. Đuro Körbler [genre: poesis - epica; paratextus prosaici] [word count] [djurdjeviepinicium].
Bošković, Ruđer (1711-1787) [1734], Elegiae II et carmen, versio electronica (), 456 versus, verborum 3103, Ed. Tomislav Đurić [genre: poesis - elegia; poesis - carmen] [word count] [boskovicrel2carm].
Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1735], Epistolae ad amicum Matthiam Nicolaum Mesich (1735-1737), versio electronica (, San Vitale apud Bononiam; Bononia), Verborum 3852, Ed. Teodora Shek [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [krcelicbepist1735].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1747], Philosophiae versibus traditae libri sex, versio electronica (), 11229 versus, verborum 82047, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - didactica] [word count] [staybphilos].
Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Additamenta ad Annuas, versio electronica (, Zagreb), Verborum 17030, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbannadd].
Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Annuae 1748-1767,versio electronica (, Zagreb), Verborum 244601, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbann].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1755], Philosophiae recentioris versibus traditae, versio electronica (, Rim), 24209 versus (24170 epici), verborum 184044, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa oratio - dialogus] [word count] [staybphilrec].
Bošković, Ruđer (1711-1787) [1761], De solis ac lunae defectibus, versio electronica (), 5828 versus, 91294 verborum, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [word count] [boskovicrdsld].
Zamanja, Bernard; Kunić, Rajmund (1735-1820; 1719-1794) [1768], Navis aeria et elegiarum monobiblos, versio electronica (), 3251 versus, verborum 26001; carmen epicum, hendecasyllabum 1, elegiae 10, idyllia 4, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - elegia; poesis - idyllium; poesis - epigramma] [word count] [zamagnabnavis].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1782], Operum omnium tomus II, versio electronica (), Verborum 46753, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl2].
Hesiodus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1785], Hesiodi Ascraei opera, versio electronica (), 2747 versus, verborum 58425 [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; prosa - epistula; prosa - commentarius] [word count] [zamagnabhesiod].
Zamanja, Bernard (1735-1820) [1787], Oratio in funere Rogerii Josephi Boscovichii, versio electronica (), Verborum 4192, Ed. Irena Bratičević [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [zamagnabboscovichoratio].
Anonymus (1790) [1790], Declaratio ex parte nunciorum Regni Croatiae, quoad inducendam Hungaricam linguam, versio electronica. (), 1839 verborum, Ed. Franjo Fancev [genre: prosa - acta] [word count] [nndeclaratio1790].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Descriptio physico-politicae situationis Regni Hungariae, editio electronica (), Verborum 26295, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlendesc].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Status actualis oeconomiae publicae, versio electronica (), Verborum 39967, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlenstatus].
Barić, Adam Adalbert (1742-1813) [1792], Statistica Europae, versio electronica (), Verborum 91598, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [baricastat].
Baričević, Adam Alojzije (1756-1806) [1793], Epistulae XVI invicem scriptae, versio electronica (), Verborum 7902, Ed. Luka Vukušić [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [baricevaaepistpenzel].
Kunić, Rajmund (1719-1794) [1794], Epigrammata, versio electronica (), 20870 versus, verborum 170058, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epigramma] [word count] [kunicrepigr].
Ferić Gvozdenica, Đuro (1739–1820) [1803], Periegesis orae Rhacusanae, versio electronica (, Dubrovnik), 3368 versus, verborum 28363 [genre: poesis - epica; poesis - praefatio; prosa - index] [word count] [fericdperiegesis].
Rastić, Džono; Appendini, Franjo Marija; Zamanja, Marija; Zamanja, Bernard; Ferić, Đuro; Appendini, Urban (1755-1814; 1768-1837) [1816], Carmina, versio electronica (), Versus 6583, verborum 46647, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - satura; poesis - elegia; poesis - epistula; poesis - carmen] [word count] [rasticdzc].
Jelačić, Ljudevit (1792-1851) [1824], Valedictoria, versio electronica. (), 1148 verborum, Ed. Franjo Fancev [genre: prosa - epistula] [word count] [jelaciclvaledictoria].
Gundulić, Ivan; Getaldić, Vlaho (1588-1638; 1788 - 1872) [1865], Osmanides, versio electronica (), Verborum 42047, 5086 versus, Ed. Neven Jovanović Juraj Ozmec Željka Salopek Jan Šipoš Anamarija Žugić [genre: poesis epica; poesis versio; paratextus prosaici; carmen heroicum] [word count] [getaldibosmanides].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
211. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph |
SubSect | Section]
212. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph |
SubSect | Section]
213. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph |
SubSect | Section]
214. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph |
SubSect | Section]
215. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph |
SubSect | Section]
216. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph |
SubSect | Section]
217. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx |
Paragraph |
Section]
218. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx |
Paragraph |
Section]
219. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx |
Paragraph |
Section]
220. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx |
Paragraph |
Section]
221. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx |
Paragraph |
Section]
222. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx |
Paragraph |
Section]
223. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx |
Paragraph |
Section]
224. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1863 |
Paragraph |
Section]
225. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1864 |
Paragraph |
Section]
226. Beneša, Damjan. Epistulae ad principes, versio... [page 209 |
Paragraph |
Section]
227. Beneša, Damjan. Epistulae ad principes, versio... [page 213 |
Paragraph |
Section]
228. Bolica, Ivan. Descriptio Ascriviensis urbis,... [Paragraph |
Section]
Condidit, atque nouum dixit cognomine castrum.
25 Proh, quantas, vrbs illa, acies, quae praelia vidit,
Quas olim Illyrij hic Turcis, quas Turca vicissim
Illyriis strages dedit, Hispanaeque cohorti!
Vel cum Xerzegum propriis Mahumetus ab oris
Expulit hinc, longo vel cum post tempore 7) a. d. 1538. Turcam
30 Clauigeri arma patris, Caesar, Venetique fugarunt.
Aut mox Hispanas dum Barbarussa
229. Bolica, Ivan. Descriptio Ascriviensis urbis,... [Paragraph |
Section]
Illyriis strages dedit, Hispanaeque cohorti!
Vel cum Xerzegum propriis Mahumetus ab oris
Expulit hinc, longo vel cum post tempore 7) a. d. 1538. Turcam
30 Clauigeri arma patris, Caesar, Venetique fugarunt.
Aut mox Hispanas dum Barbarussa 8) Ariadenus aenobardus recte Hair-Eddin Barbarossa, summus turicae classis imperator a. 1539. phalanges
Ejicit, atque vrbi vexilla Othomanna reponit.
Hinc longo haud
230. Vrančić, Antun. Epistulae anni 1538, versio... [page 9 |
Paragraph |
Section]
231. Vrančić, Antun. Epistulae anni 1538, versio... [page 23 |
Paragraph |
Section]
232. Andreis, Franjo... . Commentarius rerum actarum... [page 29 |
Paragraph |
Section]
233. Andreis, Franjo... . Ad optimates Polonos admonitio,... [page 28 |
Paragraph |
Section]
234. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
235. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
236. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
237. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
238. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
239. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
240. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
241. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
242. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
SubSect | Section]
243. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
SubSect | Section]
244. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
SubSect | Section]
245. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
SubSect | Section]
246. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
SubSect | Section]
247. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
SubSect | Section]
248. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
SubSect | Section]
249. Vlačić Ilirik,... . Epistola cuiusdam pii... [Paragraph |
Section]
250. Vlačić Ilirik,... . Epistola cuiusdam pii... [Paragraph |
Section]
251. Vlačić Ilirik,... . Epistola cuiusdam pii... [Paragraph |
Section]
252. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
2.4.96 Solis ad occiduas ex oriente domos,
2.4.97 Terruerat populos; iam iamque extrema timentes
2.4.98 Fundebat humiles sydera ad alta preces:
2.4.99 Quum subito Hispanis invictus Caesar ab oris
2.4.100 Extulit intrepida signa superba manu;
2.4.101 Et late occiduas diffundens iussa per urbes
2.4.102 Cogere belligeras coepit in arma
253. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
2.4.101 Et late occiduas diffundens iussa per urbes
2.4.102 Cogere belligeras coepit in arma manus.
2.4.103 Venit ab Herculeis Hispania prima columnis
2.4.104 Dives, et armigeris inclyta terra viris,
2.4.105 Coguntur populi, qua Buria praeterit, et quos
2.4.106 Munda vetus Latio sanguine tincta
254. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
2.4.134 Nescius hanc turpem praeripuisse fugam,
2.4.135 Caesaris occiduis properabat Classis ab oris,
2.4.136 Iamque per Ionios dat sua vela sinus,
2.4.137 Hispani hic aderant Proceres; hic Thusca iuventus,
2.4.138 Hic maris Ausonii quos habet ora duces;
2.4.139 Quosque Rhodos Siculo misit praetenta Pachyno
2.4.140 Incola Carpathii
255. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph |
Section]
4.1.58 Occiduaque manus raptam sine Marte, nec ullo
4.1.59 Hoste premente fugam? quum nescia vincere bello
4.1.60 Corda Phrygum, timidusque Oriens, Hispana simulque
4.1.61 Itala, Barbaricis toties assueta tryumphis
4.1.62 Rostra, per Ionias sequeretur turpiter undas.
4.1.63 At non sic patriis pollens Octavius ausis
256. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph |
Section]
4.1.68 Relliquias, patrii latebrosa in flumina Nili.
4.1.69 Nunc vero in decores priscae virtutis egeni,
4.1.70 Immemoresque sui toties prostrata tremiscunt
4.1.71 Hispani Latiique Duces Rodopeia signa.
4.1.72 Nulla ne tantorum superi iam meta malorum?
4.1.73 Nullus erit modus afflictis o numina rebus?
4.1.74 Sat furiis scelerique datum, sat
257. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
4.3.25 Omnia sed superum manibus curata putaret.
4.3.26 Illic Ausoniae bello delecta iuventus
4.3.27 Ingentes animos, et fortia pectora pandens,
4.3.28 Hispanique Duces, quos Martia gloria coelo
4.3.29 Extulit, aeternumque dedit tolerantia nomen,
4.3.30 Et Rheni gens clara armis, et vincere sueta,
4.3.31 Sive mori nulli est victo
258. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
4.3 Tum, qui nubivago Balearica littora plumbo
4.3 Nota colunt, herbasque legens Sardous amaras;
4.3 Quosque Pyrenaeis Hispania misit ab oris,
4.3 Quam Bethis, quam findit Anas, et maior Iberus,
4.3 Et Tagus auriferis quam
259. Pir, Didak. Ad Paulum, versio electronica [Paragraph |
Section]
129 Quantum artes animique ualent), ipsa aequora ponti
130 Diuitias addunt populis qua consita Baccho
131 Punta sub infidam protenditur usque Maluntham.
132 Quaque per angustas apparent Rhizana fauces
133 Moenia et Hispanis squallentes ossibus agri.
134 Nam neque ad Euxinos tractus neque Pontica qua se
135 In freta suspectae nautis Symplegades arctant,
136 Inuidiosa magis summam uoluuntur in actam
137 Retia nec plures implent cetaria
260. Andreis, Franjo... . Reverendissimo et observandissimo... [page 47 |
Paragraph |
Section]
261. Andreis, Franjo... . Reverendissimo et observandissimo... [page 47 |
Paragraph |
Section]
262. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph |
Section]
263. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph |
Section]
264. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph |
Section]
265. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph |
Section]
266. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 |
Paragraph |
SubSect | Section]
267. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 354 |
Paragraph |
SubSect | Section]
268. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 391 |
Paragraph |
SubSect | Section]
269. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 417 |
Paragraph |
SubSect | Section]
270. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 679 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
271. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 790 |
Paragraph |
SubSect | Section]
272. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 849 |
Paragraph |
SubSect | Section]
273. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 849 |
Paragraph |
SubSect | Section]
274. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1075 |
Paragraph |
SubSect | Section]
275. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1098 |
Paragraph |
SubSect | Section]
276. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1170 |
Paragraph |
Section]
277. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1186 |
Paragraph |
SubSect | Section]
278. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1186 |
Paragraph |
SubSect | Section]
279. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1228 |
Paragraph |
Section]
280. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [Paragraph |
SubSect | Section]
281. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 11 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1.4.94.2 Mendaces hodie cum Iove bella gerunt.
1.4.95.1 Cum dederis pacem victis Hispane fidelem,
1.4.95.2 Hanc sperare bonam, perpetuamque potes.
1.4.96.1 Absit culpa meis a moribus, et scelus omne,
282. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 20 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1.7.51.1 Qui fugit, aut hosti dextram protendit inermem,
1.7.51.2 Ille nec Hispanus, nec fuit ille Lacon.
1.7.52.1 Consenuit regum si quis tranquillus in aula,
1.7.52.2 Ille
283. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 43 |
Paragraph |
Section]
2.1 Lingua caput quondam (vetus est fabella) rogabat,
2.2 Ecquid agis mea lux? num tua salva satis?
2.3 Huic caput arridens, belle soror omnia cedent,
284. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 57 |
Paragraph |
SubSect | Section]
3.121.1 Mala insana sumus, quae cum Proserpina Diti
3.121.2 Nuberet, adposuit fercula prima Ceres.
285. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 61 |
Paragraph |
SubSect | Section]
3.161.1 Cum properat vernas Aris coelestes in Idus,
3.161.2 Tunc tibi vel magno Rhombus emendus erit.
Asellus piscis Hispanice pescada.
3.162.1 Pavo tibi, et Scythici ponatur Phasidis ales,
3.162.2 At mihi Callaica captus asellus aqua.
286. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 62 |
Paragraph |
SubSect | Section]
3.169.1 Foeniculo haerentes cocleas Macer ostrea terra.
3.169.2 Credit. at est terrae filius ille Macer.
Alosa Hispanice savalo.
3.170.1 Vere novo liquida capitur quae Thybridis unda,
3.170.2 Pontificum (dices) stridet alosa focis.
287. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 62 |
Paragraph |
SubSect | Section]
3.173.2 Accola nunc Italae sturio dicor aquae.
Vulgarem sturionem Graeci hyccan dicunt Ambrosius non inepte suillum vertit, inde
depravata voce is piscis Hispanis sollo est. non enim a Siluro, ut quidem vir doctus
existimavit, sed a Suillo Sollo deducitur.
Lampetram.
288. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 67 |
Paragraph |
Section]
289. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 71 |
Paragraph |
Section]
3.232.1 Dulce sodalicium de nomine dulcis Iesu
3.232.2 Hic agit, hic pacem, iustitiamque colit.
Portugalliae Regum, et aliquot insignium Hispaniae urbium nomina singula singulis
distichis inclusa. ad Andream
290. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 77 |
Paragraph |
SubSect | Section]
4.2.16.3 Iam senior, morboque gravi confectus habenas
4.2.16.4 Erricus adflicti suscipit Imperii.
Phillipus Hispaniae Monarcha.
4.2.17.1 Quod neque Sol vidit, neque quisquam crederet, unus
4.2.17.2 Hesperia in magna sceptra Philippus habet.
291. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 78 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
4.3.7.2 Altera Virgilii Thyrsin, et arma virum.
SCHOLIUM.
Rodericus Cotta civis Madrilensis bucolicum carmen Hispanica lingua accurate
scripsit.
Talavera.
4.3.8.1 Hispanis aliae parebunt regibus urbes.
292. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 78 |
Paragraph |
SubSect | Section]
4.3.8.1 Hispanis aliae parebunt regibus urbes.
4.3.8.2 Non ego, Reginae quae Talavera feror.
Concha.
293. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 78 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
4.3.11.1 Cedant Felsineae, cedant Antenoris arces.
294. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 105 |
Paragraph |
SubSect | Section]
10.62.1 Cum bello excisas arces contemplor, et urbes,
10.62.2 Italaque Hispano subdita regna iugo.
10.62.3 Sic
10.62.4 Nunc patitur leges, quas prius ipse tulit.
295. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 116 |
Paragraph |
SubSect | Section]
296. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 116 |
Paragraph |
SubSect | Section]
297. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 130 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
11.27.14.5 Hic saliunt vivi latices e virgine cruda.
11.27.14.6 Excipit hic cives area lata suos.
11.27.14.7 Hinc pater Hispanus, pater illinc astat Etruscus,
11.27.14.8 Proxima sorte tenet templa pudica soror.
11.27.14.9 At qui de niveo stat marmore Gallicus Heros,
298. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 137 |
Paragraph |
SubSect | Section]
12.11.5 Da mihi, quod cupidus post oscula captat amator,
12.11.6 Risisti. bene habet. Iam mihi cuncta dabis.
De Sammudio viro Hispano fortissimo.
12.12.1 Sic ubi rivali cessit formosa iuvenca
12.12.2 Victus in arva procul devia taurus abit.
12.12.3 Et quacunque ruit, stragem facit. obvius illi
299. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 138 |
Paragraph |
SubSect | Section]
300. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 138 |
Paragraph |
SubSect | Section]
12.16.1 Stat concretus adhuc de frigore Rhenus, et alte
301. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 141 |
Paragraph |
SubSect | Section]
12.19.1 Cum gravis affixit te Muste podagra.
12.19.2 Avertisque cibos, et dulcia vina
302. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 149 |
Paragraph |
SubSect | Section]
13.10.10 Evigilat si fors, rursus et ille bibit.
13.10.11 Huic tamen, et coniux, et rus, et taurus arator,
13.10.12 Et domus Hispanis regibus ampla satis.
13.10.13 Numinis occulti vis haec. Qui coetera nescit,
13.10.14 Aut se scire negat, grandius ille sapit.
303. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 150 |
Paragraph |
SubSect | Section]
13.12.23 Laetus ad has voces, iam iam de coniuge Pyrrhus
13.12.24 Cogitat. O qualis risus in ora venit.
Ex Aesopo Hispano.
13.13.1 Filius agricolae periit demorsus ab hydro,
13.13.2 Dum puer ad Durii flumina pascit oves.
13.13.3 Accurrit pater infaelix, contorquet et hastam.
304. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 169 |
Paragraph |
SubSect | Section]
13.77.15 Negligis a demens, et rides vera monentem,
13.77.16 Ignosco. rex est Pamphile durus amor.
In Hispaniam.
13.78.1 Rem Gotham, et Gothos iactas Hispania Reges,
13.78.2 Nomina famosis nota latrociniis.
13.78.3 Gothus et a prisca memoratur stirpe Philippus.
305. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 169 |
Paragraph |
SubSect | Section]
13.77.16 Ignosco. rex est Pamphile durus amor.
In Hispaniam.
13.78.1 Rem Gotham, et Gothos iactas Hispania Reges,
13.78.2 Nomina famosis nota latrociniis.
13.78.3 Gothus et a prisca memoratur stirpe Philippus.
13.78.4 Iam neque Belga tibi, nec placet Austriades.
306. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 169 |
Paragraph |
SubSect | Section]
13.78.14 Tarda, et sera quidem, iusta sed illa venit.
Momus in eandem.
13.79.1 Diceris Occidui Regina Hispania, et mundi.
13.79.2 Falso, nam vulgus haec dare verba solet.
13.79.3 Te quondam Graecus, Romanus, Gothus, et Afer,
13.79.4 Nunc regit
307. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 170 |
Paragraph |
SubSect | Section]
13.79.3 Te quondam Graecus, Romanus, Gothus, et Afer,
13.79.4 Nunc regit Austriades, praeda subinde manes.
Hispania in Momum.
13.80.1 Illa vetusta nimis, chartisque abstrusa facessant.
13.80.2 Quaeque adeo iam sint tempora, Mome, vide.
13.80.3 Sive oriens, seu iam Titan declivis adorat
308. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 170 |
Paragraph |
SubSect | Section]
13.80.3 Sive oriens, seu iam Titan declivis adorat
13.80.4 Ille meas Aquilas et (pia signa) cruces.
Eadem Hispania in Zoilum verpum.
13.81.1 Tibi tantundem praecidant Zoile linguae,
13.81.2 Quanto verpa minus mentula pellis habet.
13.81.3 Quod procul Hispanis iampridem a finibus erres,
309. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 170 |
Paragraph |
SubSect | Section]
13.81.1 Tibi tantundem praecidant Zoile linguae,
13.81.2 Quanto verpa minus mentula pellis habet.
13.81.3 Quod procul Hispanis iampridem a finibus erres,
13.81.4 Hispalis ignipotens, non ego caussa feror.
Mittit dono parpaiolam Gallicam.
310. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 189 |
Paragraph |
SubSect | Section]
15.1.38 Haud tarda iniiciet Persephone manum.
ODE II AD NICANDRUM.
Nicander homo Hispanus Toleti natus, in miserabili illa sub Borbonio Urbis direptione,
bona amisit. Inde in agrum Picenum veniens, Anconitanam iuventutem aere publico Graece,
et Latine docuit. Celebravit Heroico carmine, quod postea edidit,
311. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 191 |
Paragraph |
SubSect | Section]
312. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 212 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
16.2.12.2 Attulit, et fractas Emanuelis opes.
16.2.12.3 Et successorem nobis instare Philippum
16.2.12.4 Collecto Hispanae robore militiae.
16.2.12.5 Non Gallum auxilio, classes non ire Britannas,
16.2.12.6 Sicut sparsa diu, vanaque fama fuit.
16.2.12.7 Et sese ut dedant nostri, et
313. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 212 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
16.2.12.9 O patria, o divum sedes, quam fortis Ulysses
16.2.12.10 Condidit occidui littus ad Oceani.
16.2.12.11 Tu ne iugum Hispanum, et dominos dignabere Belgas?
16.2.12.12 Impleor lachrymis: claudit et ora dolor.
Torquati Umbri, qui in acie Africana
314. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 213 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
16.2.17.13 At quocunque solo, coeli quocunque sub axe
16.2.17.14 Maior et invidia, grandis et umbra iacet.
Decessit Mantuae Carpetanorum in Hispania, incredibili Philippi regis dolore, cui ille charus, Acceptusque erat. Elatus est splendidissimo apparatu, omni fere Hispana nobilitate
funus prosequente.
315. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 213 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
16.2.17.14 Maior et invidia, grandis et umbra iacet.
Decessit Mantuae Carpetanorum in Hispania, incredibili Philippi regis dolore, cui ille charus, Acceptusque erat. Elatus est splendidissimo apparatu, omni fere Hispana nobilitate
funus prosequente.
Leonorae Etruriae reginae, et filiorum
316. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 217 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
16.2.29.1 Qui patris, Hispani venisti in templa viator,
16.2.29.2 Siste gradum, et supplex da pia thura loco.
16.2.29.3 Nam Catharina parens, et Symon filius hic est,
317. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 219 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
16.2.31.8 Fulminat hic, miris soluit et ora modis?
16.2.31.9 Quis novus Elysiis Mirandula prodit ab umbris?
16.2.31.10 Quis novus Hispana Sotus ab urbe venit?
16.2.31.11 Quidquid velint, quidquid Libitina mineris,
16.2.31.12 Quidquid agas, iuris non erit ille tui.
16.2.31.13 Dicta fides sequitur.
318. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 220 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
319. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
320. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
321. Slavat, Vicko. Duo epigrammata, versio electronica [page 3v |
Paragraph |
Section]
Seu modulos fera, Lope, tuos tigris ulla videret,
Protinus in modulos solveret ora tigris:
Sive tuos cantus audirent saxa, repente
Ad cantus fierent musica saxa tuos.
Lope
322. Slavat, Vicko. Duo epigrammata, versio electronica [page 3v |
Paragraph |
Section]
Saxa animas, silvas tras
Dumque tuos spectant orchestris tecta cothurnos,
Viue sonant, nostri gloria, Lope soli.
Magnum equidem hoc opus est, homines mansuescere maius
Id tamen Hispani sit quoque Vatis onus.
Orphea te Tellus, te censet Ariona Nereus:
At si te audierint, sidera? Numen eris.
Ad Licentiatum Ironiam de Conculcabis
Pseudopoetam
Zoyle quam vano
323. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 28 |
Paragraph |
Section]
4.372 Te coluit, uiditque tui memoranda pudoris
4.373 Signa, regens rosea oblatam dum fronte puellam
4.374 Respuis et casti sequeris uestigia foelix
4.375 375 Scipiadae, Hispanam maior cui reddere nuptam
4.376 Gloria et audaci leges posuisse iuuentae.
4.377 Quam duro tandem bello domuisse superbum
4.378 Annibalem, et capti castra inflamasse Syphacis.
324. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
325. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
326. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
327. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
328. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
329. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
330. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
331. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
332. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
333. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
334. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
335. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
336. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
337. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
338. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
339. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
340. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
341. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
342. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
343. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
344. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
345. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
346. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
347. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
348. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
349. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
350. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
351. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
352. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
353. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
354. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
355. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
356. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
357. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
358. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
359. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
360. Sidić, Šimun Juda. Antonii Judae Sidić, canonici... [page 5 |
Paragraph |
Section]
361. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 101 |
Paragraph |
Section]
4.123 Delusae improbitas tibi commendavit amicum,
4.124 Infidum Austriacis pectus praefeceris armis.
4.125 Borbonius propriae mentis malesana secutus
4.126 Consilia, Hispano Latium pervadere ferro
4.127 Constituit: tulit ille quidem victricia Romam
4.128 Signa; sed ingressu, medio pila ferrea cruri
4.129 Impacta exclusit: si mortuus ille nequivit
362. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 105 |
Paragraph |
Section]
4.242 Non fuerit fidei iuratae Regis Iberi,
4.243 Reddita Parthenope? certe cum corpore liber
4.244 Illatus fuerat Coelo, mox prima Monarchae
4.245 Hispano devincta fides, cum pace revixit:
4.246 Ut libertatis Romana in clade receptae
4.247 Aequaret tempus, fracti cum carcere liber
4.248 Corporis, invictum voluit donare quieto
363. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 170 |
Paragraph |
Section]
6.346 Colla premunt leges; tota crudelis abuti
6.347 Libertate potes. Sed quid iurata Monarchae
6.348 Hispano, post tot caecae deliria plebis,
6.349 Parturiet calcata fides? est regia virtus
6.350 Subiectos servare; sed est quoque regia virtus,
6.351 Civibus armatam punire rebellibus
364. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 190 |
Paragraph |
Section]
6.945 Astra petit: vidit plusquam mortale beatam,
6.946 Francisci e specula, lumen circumdare mentem,
6.947 Hispani Petrus lux portentosa Pedrosi.
6.948 Cernit hic ingenti perfusum luce Thienem
6.949 Angelico cinctum obsequio super aethera ferri;
6.950 Cognovitque virum, cum mox exclamat: abivit
365. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 132 |
Paragraph |
Section]
4.759 Massiliam Rhodano adiunxit Phocaea Iuuentus: [b]
4.760 Nec noua dêest vltra Herculeas Hispania metas.
4.761 Cessisset pecudum squalentibus inuia lustris
4.762 Magnâ parte sui Tellus; si prima virorum
4.763 Abnuerat soboles gentilia linquere tecta.
4.764 Exilijs adeo debet, regione quòd
366. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph |
Section]
4 Quidquid Turpini nigra papirus habet.
5 Agmina tercentum proavus demessuit uno
6 Impete et in tanto sanguine vela dedit.
7 Ast avus Hispanos dum clava tunderet hostes,
8 Reddebant Getici Strimonis antra sonum.
9 In decus appensos tulerant sua cingula reges,
10 Caesareo fuerat tincta cruore
367. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph |
Section]
4 Et sequitur similes consona fama notas.
5 Nec satis est, Veneta quod pixide forma trahatur
6 Vernet et Hispano murice picta cutis,
7 Ni discant rigidae tibi luxuriare tenebrae,
8 Et fuscae in picto Cyclades ore natent.
9 Infelix species atris damnata sigillis,
368. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph |
Section]
7 Hoc tamen inde refers, valeant ut spargere tynnum
8 Et porcina tui terga salire sales.
9 Frustra luxuries volitat tibi crispa comarum
10 Atque Hispana tuas vestit aluta manus,
11 Si cadit in nasum cirrus, nec gnara moneri
12 Torpet ad ornatus saxea dextra novos.
13 Quid iuvat incessum modulari et tendere
369. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
12 Bistonidum per prata nives, tu lilia prima
13 Et matutinum poteras superare ligustrum.
14 Quod coma Theutonicae nodo religata iuventae
15 Hispanique greges atque auri lumina gestant,
16 Vincebas formosa comis.
17 Attica mella tuis late diffusa labellis
370. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
4 Ad vada Callaici longo post tempore ponti
5 Gentilesque aditus patriosque revertor Iberos.
6 Quod velles, Materne, iube; mihi littora glaucus
7 Betis et Hispanos pandit Tagus aureus amnes,
8 Te comitem veterem civemque fatere iubendo,
9 Quid velis in patriam; nam iam mihi perfida sordet
371. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph |
Section]
372. Matijašević... . Ferocia Turcarum per Christianos... [page f86v |
Paragraph |
Section]
Vt pereant rabidave fame, Venetisve subacti
Morte luant poenas; ut quos Thetis undique claudit
In cincta tellure mari: quia classe suorum
Devicta, regressus eis omnino negatur.
Hispanas primo referebat Iapyga naves
Affore, Bistonias iunctim quae fortibus ausis
Invadant a fronte rates; cum terga, latusque
Classe premet Pisanus atrox, Romanaque virtus,
Et Melitaeorum non exuperabile robur.
373. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [Paragraph |
SubSect | Section]
374. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 37 |
Paragraph |
SubSect | Section]
375. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 39 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Bella gerant alij; tu felix Austria nube:
Nam quae Mars alijs dat tibi regna Venus.
Sic ultro occurrentem
Burgundiam, sic Hispaniam sibi Austriaca domus adiunxit.
65
Ratio Philosophica, cur in medio aere aura stet; scilicet, quia
quoquouersus aequaliter grauitat, siue, ut Latine dicam, propendet.
66
Ferdinandus
376. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 40 |
Paragraph |
SubSect | Section]
377. Bošković, Ruđer. Elegiae II et carmen, versio... [Paragraph |
Section]
1.122 Paene recurrentes enecuere rotae.
1.123 At subito aethereis iuvenis demissus ab oris,
1.124 Summovitque pedes continuitque rotas.
1.125 Nec minus ipsa tibi nota est Hispanica tellus, 125
1.126 Cum patre hanc olim es iussus adire tuo.
1.127 Dumque ibi regali versaris ephoebus in aula,
1.128 Mirata est mores aula vel ipsa tuos,
378. Bošković, Ruđer. Elegiae II et carmen, versio... [Paragraph |
Section]
1.150 Arctooque furens inferet arma solo. 150
1.151 Eoas dum Persa plagas populatus et urbes
1.152 Ismario certat subtrahere imperio.
1.153 Gallia fera armis Hispanaque classis ab Austro
1.154 Irruet et raptis coget abire plagis.
1.155 Arma feret pubesque ducis generosa Sabaudi, 155
1.156 Dives et aurato quos rigat amne Tagus.
379. Bošković, Ruđer. Elegiae II et carmen, versio... [Paragraph |
Section]
3.25 Occiduis vasta Genitor se mole ferebat, 25
3.26 Mille trahens secum fluvios quos Gallia gignit,
3.27 Quos Belga, et toto divisus ab orbe Britannus,
3.28 Hispanusve bibit, quos Africa littore tellus
3.29 Australi, sive Occiduo, seu quos America
3.30 Dives alit. Te, Mosa pater, te, Sequana, teque, 30
3.31 O, Thamasis! Nec flaventi Tagus
380. Krčelić, Baltazar... . Epistolae ad amicum Matthiam... [page 47 |
Paragraph |
Section]
381. Krčelić, Baltazar... . Epistolae ad amicum Matthiam... [page 48 |
Paragraph |
Section]
382. Krčelić, Baltazar... . Epistolae ad amicum Matthiam... [page 50 |
Paragraph |
Section]
383. Krčelić, Baltazar... . Epistolae ad amicum Matthiam... [page 50 |
Paragraph |
Section]
384. Krčelić, Baltazar... . Epistolae ad amicum Matthiam... [page 50 |
Paragraph |
Section]
385. Krčelić, Baltazar... . Epistolae ad amicum Matthiam... [page 50 |
Paragraph |
Section]
386. Krčelić, Baltazar... . Epistolae ad amicum Matthiam... [page 50 |
Paragraph |
Section]
387. Krčelić, Baltazar... . Epistolae ad amicum Matthiam... [page 53 |
Paragraph |
Section]
388. Krčelić, Baltazar... . Epistolae ad amicum Matthiam... [page 53 |
Paragraph |
Section]
389. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1596 Aeternas hiemes ventorumque invia regna.
1597 Qua late excurrit gelidas America sub Ursas,
1598 Apparet Canadum tellus, et Virginiaï,
1599 Florida, Mexicaque ora, novumque Hispania nomen,
1600 Atque aliae atque aliae cultu ut nomine Gentes
1601 Regna tenent: dives stat Caliphornia ponto
1602 Insula; non est et reliquas ut dicere post hanc
1603 Jam
390. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph |
SubSect | Section]
1654 Indigenas; nec non illa tellure Britannos
1655 Avulsos paulum et munitos aequore circum.
1656 Pars alia Europae, qua se convertit ad Austrum,
1657 Cum Regnis te vasta tuis Hispania pulchramque
1658 Italiae pariter tellurem, Pannoniamque,
1659 Et Misûm, et Thracum, et Grajorum continet arva.
1660 At medium tenuere locum Germania Lechi
1661 Cum regnis
391. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 556 |
Paragraph |
SubSect | Section]
392. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 556 |
Paragraph |
SubSect | Section]
393. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
394. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
395. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
396. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
397. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
398. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
399. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
400. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
401. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
402. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
403. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
404. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
405. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
406. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 |
Paragraph |
SubSect | Section]
407. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
408. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
409. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
410. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
411. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
412. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
413. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
414. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
415. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
416. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
417. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
418. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
419. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
420. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
421. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
422. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
423. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
424. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
425. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
426. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
427. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
428. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 296 |
Paragraph |
SubSect | Section]
429. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 298 |
Paragraph |
SubSect | Section]
430. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 298 |
Paragraph |
SubSect | Section]
431. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 298 |
Paragraph |
SubSect | Section]
432. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 298 |
Paragraph |
SubSect | Section]
433. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 304 |
Paragraph |
SubSect | Section]
434. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
435. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
436. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 306 |
Paragraph |
SubSect | Section]
437. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 309 |
Paragraph |
SubSect | Section]
438. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 313 |
Paragraph |
SubSect | Section]
439. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 313 |
Paragraph |
SubSect | Section]
440. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 313 |
Paragraph |
SubSect | Section]
441. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 314 |
Paragraph |
SubSect | Section]
442. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 314 |
Paragraph |
SubSect | Section]
443. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 332 |
Paragraph |
SubSect | Section]
444. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 332 |
Paragraph |
SubSect | Section]
445. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 364 |
Paragraph |
SubSect | Section]
446. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 364 |
Paragraph |
SubSect | Section]
447. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 364 |
Paragraph |
SubSect | Section]
448. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 424 |
Paragraph |
SubSect | Section]
449. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 473 |
Paragraph |
SubSect | Section]
450. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 482 |
Paragraph |
SubSect | Section]
451. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 493 |
Paragraph |
SubSect | Section]
452. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 514 |
Paragraph |
SubSect | Section]
453. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph |
SubSect | Section]
2383 Adveniet tempus, dicunt, magnumque canentes
2384 Augurium vanas tentant percellere mentes,
2385 At non illudunt Vates Sapientibus, illud
2386 Adveniet tempus, pede sicco Hispanus ad Afros
2387 Ut transmigret, et ipsa vetet Natura columnas
2388 Trasnare Herculeas; vicinis insula terris
2389 Omnis ut accedat; Gallisque Britannia constet
2390
454. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
455. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1.1.669 Pervia, phoebus ubi solvit temone jugales.
1.1.670 O quas ille vices, et quanta pericula passus, 670
1.1.671 Litore ab hispano dum solveret! Aspera rerum
1.1.672 Quae tulit, et quanta pelagi caelique procellas
1.1.673 Primus ad ignotas intendens carbasa terras!
456. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1.1.685 Gentibus attonitis monstro atque ingentibus ausis. 685
1.1.686 Quin et jam menso oceano, rursusque remenso,
1.1.687 Victor ad hispanos remeans cum classe penates
1.1.688 Ante invisa refert peregrino munera ab orbe,
1.1.689 Inventasque ostentat opes, cultusque locorum
1.1.690 Edocet, atque auro dites
457. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1.2.628 Culmina rarescunt; vix et Germania saevum
1.2.629 Ad boream conversa, aliaque apparet ab ora 630
1.2.630 Dives in ingentes Hispania didita terras.
1.2.631 Hinc Galli, hinc Batavi, et Belgae, parvoque Britanni
1.2.632 Aestu discreti supra venientibus undis
1.2.633 Oceani jam jam condi mergique
458. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph |
SubSect | Section]
1.2.641 Omnigenum aut seclis animantum: at quo mihi tantum
1.2.642 Ipsa etiam properas? Viden, hinc ut tendit in arcton,
1.2.643 Hinc austrum: pars hispano ditissima regno
1.2.644 Mittit opes; pars aequoreis non parva Britannis 645
1.2.645 Cessit, Gallorumque animos incendit, et acres
1.2.646 Subjecit nuper curarum in pectore
459. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph |
Section]
unumquidquid paullatim protrahit aetas
In medium, ratioque in luminis eruit oras
460. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph |
Section]
In medium, ratioque in luminis eruit oras
etc.
[x] Hanc in insulam juxta plerosque historicos primum descendit Columbus, eaque etiam num paret hispanis; estque accommodatissima hispanorum classibus ad importandas, exportandasque merces ex America.
[y] Non desunt Mythologi, qui existiment Taurum et Arietem fuisse naves quarum altera Phryxus ad Colchos, altera vero
461. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph |
Section]
462. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph |
Section]
463. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph |
Section]
464. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
465. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa30 |
Paragraph |
Section]
466. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa41 |
Paragraph |
Section]
467. Zamanja, Bernard. Oratio in funere Rogerii Josephi... [Paragraph |
Section]
468. Anonymus. Declaratio ex parte nunciorum... [page 34 |
Paragraph |
Section]
469. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
470. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
471. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
472. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
473. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
474. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
475. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
476. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
Section]
477. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
478. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
479. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
480. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
481. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
482. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
483. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph |
SubSect | Section]
484. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
485. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
486. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
487. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
488. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
489. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph |
SubSect | Section]
490. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
491. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
492. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
493. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
494. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
495. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
496. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
497. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
498. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
499. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
500. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
501. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
502. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
503. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
504. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
505. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
506. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
507. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
508. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
509. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
510. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
511. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
512. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
513. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
514. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
515. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
516. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
517. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
518. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
519. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
520. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
521. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
522. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
523. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
524. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
525. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
526. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
527. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
528. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
529. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
530. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
531. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
532. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
533. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
534. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
535. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
536. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
537. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
538. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
539. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
540. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
541. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
542. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
543. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
544. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
545. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
546. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
547. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
548. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
549. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
550. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
551. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
552. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
553. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
554. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
555. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
556. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
557. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
558. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
559. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
560. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
561. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
562. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
563. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
564. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
565. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
566. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
567. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
568. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
569. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
570. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
571. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
572. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
573. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
574. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
575. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
576. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
577. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
578. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
579. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
580. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
581. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
582. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
583. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
584. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
585. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
586. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
587. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
588. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
589. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
590. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
591. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
592. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
593. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
594. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
595. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
596. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
597. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
598. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
599. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
600. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
601. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
602. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
603. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
604. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
605. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
606. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
607. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
608. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
609. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
610. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
611. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
612. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
613. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
614. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
615. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
616. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
617. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
618. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
619. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
620. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
621. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
622. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
623. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
624. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
625. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
626. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
627. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
628. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
629. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
630. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
631. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
632. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
633. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
634. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
635. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
636. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
637. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
638. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
639. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
640. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
641. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
642. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
643. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
644. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
645. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
646. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
647. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
648. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
649. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
650. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
651. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
652. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
653. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
654. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
655. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
656. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
657. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
658. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
659. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
660. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
661. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
662. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
663. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
664. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
665. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
666. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
667. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
668. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
669. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
670. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
671. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
672. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
673. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
674. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
675. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
676. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
677. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
678. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
679. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
680. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
681. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
682. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
683. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
684. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
685. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
686. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
687. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
688. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
689. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
690. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
691. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
692. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
693. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
694. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
695. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
696. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
697. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
698. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
699. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
700. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
701. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
702. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
703. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
704. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
705. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
706. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
707. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
708. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
709. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
710. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
711. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
712. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
713. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
714. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
715. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
716. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
717. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
718. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
719. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
720. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
721. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
722. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
723. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
724. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
725. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
726. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
727. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
728. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
729. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
730. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
731. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
732. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
733. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
734. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
735. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
736. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
737. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
738. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
739. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
740. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
741. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
742. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
743. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
744. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
745. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
746. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
747. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
748. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
749. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
750. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
751. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
752. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
753. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
754. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
755. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
756. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
757. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
758. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
759. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
760. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
761. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
762. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
763. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
764. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
765. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
766. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
767. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
768. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
769. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
770. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
771. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
772. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
773. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
774. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
775. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
776. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
777. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
778. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
779. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
780. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
781. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
782. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
783. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
784. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
785. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
786. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
787. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
788. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
789. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
790. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
791. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
792. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
793. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
794. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
795. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
796. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
797. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
798. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
799. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
800. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
801. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
802. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
803. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
804. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
805. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
806. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
807. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
808. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
809. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
810. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
811. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
812. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
813. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
814. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
815. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
816. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
817. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
818. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
819. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
820. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
821. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
822. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
823. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
824. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
825. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
826. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
827. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
828. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
829. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
830. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
831. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
832. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
833. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
834. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
835. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
836. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
837. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
838. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
839. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
840. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
841. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
842. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
843. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
844. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
845. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
846. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
847. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
848. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
849. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
850. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
851. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
852. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
853. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
854. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
855. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
856. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
857. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
858. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
859. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
860. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
861. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
862. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
863. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
864. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
865. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
866. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
867. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
868. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
869. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
870. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
871. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
872. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
873. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
874. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
875. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
876. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
877. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
878. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
879. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
880. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
881. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
882. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
883. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
884. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
885. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
886. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
887. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
888. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
889. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
890. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
891. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
892. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
893. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
894. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
895. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
896. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
897. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
898. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
899. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
900. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Section]
901. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
902. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
903. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
904. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
905. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
906. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
907. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
908. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
909. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
910. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
911. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
912. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
913. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
914. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
915. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
916. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
917. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
918. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
919. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
920. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
921. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
922. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
923. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
924. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
925. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
926. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
927. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
928. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
929. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
930. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
931. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
932. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
933. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
934. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
935. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
936. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
937. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
938. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
939. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
940. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
941. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
942. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
943. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
944. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
945. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
946. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
947. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
948. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
949. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
950. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
951. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
952. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
953. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
954. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
955. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
956. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
957. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
958. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
959. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
960. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
961. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
962. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
963. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
964. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
965. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
966. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
967. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
968. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
969. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
970. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
971. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
972. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
973. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
974. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
975. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
976. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
977. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
978. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
979. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
980. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
981. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
982. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
983. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
984. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
985. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
986. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
987. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
988. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
989. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
990. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
991. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
992. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
993. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
994. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
995. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
996. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
997. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
998. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
999. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1000. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1001. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1002. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1003. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1004. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1005. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1006. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1007. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1008. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1009. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1010. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1011. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1012. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1013. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1014. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1015. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1016. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
1017. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
1018. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
1019. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
1020. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
1021. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
1022. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1023. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1024. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1025. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1026. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1027. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1028. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1029. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1030. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1031. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1032. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1033. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1034. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1035. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1036. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1037. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1038. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1039. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1040. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1041. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1042. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1043. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1044. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1045. Baričević, Adam... . Epistulae XVI invicem scriptae,... [Paragraph |
Section]
1046. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
4.26.6 Horrescit, rictuque asper et ungue leo.
27. [26.] Ad Clementem XIII., quum Romae Societatis Jesu sodales ex Hispania
hospitio excepisset.
4.27.1 O terrae decus, o pater orbis, siccine egenos,
4.27.2 Siccine palantes te patrio excipere
4.27.3 Tute sinu gaudes? Illo
1047. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
4.128.7 Pendeat ambiguum, dici tu carior illi,
4.128.8 Carior an dici debeat illa tibi.
129. [127.] De Nicolao Azara, Hispaniarum regis oratore, facinorosis hominibus
infestissimo et pubblicae quietis studiosissimo.
4.129.1 Hispanum quae turba ferum scelerosa frequentas,
4.129.2 Hic male tuta, alium jam tibi quaere locum.
1048. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
4.129.1 Hispanum quae turba ferum scelerosa frequentas,
4.129.2 Hic male tuta, alium jam tibi quaere locum.
4.129.3 Hunc sapiens Azara locum regit, ille severus
4.129.4 aequa fovet
1049. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.189.5 Haec etiam, tulerit si mos, jam posse licere,
5.189.6 Posse tegi legis nomine, Rulle, putas?
190. Ad Rullum horribilem Joannis Hispani exitum in theatro spectantem. (Don
Giovanni Tenorio)
5.190.1 Rulle, vides nigri demergi in faucibus Orci,
5.190.2 Amburi et piceis Eumenidum facibus,
5.190.3 Quem tibi
1050. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
1051. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Permagnae avis subter testudine templi
Vexilla, et quo nil antiquius insula servat,
Nobile linteolum: navarcho Hispanus habendum
1052. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Vexilla, et quo nil antiquius insula servat,
Nobile linteolum: navarcho Hispanus habendum
1053. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Tempestas, nunc hostis habet, mersatque profundo.
Nec minus Afrorum terris heu! noxia nobis
Unda Tagi, quamvis tu Lusitana,
Regna tenes: sic haud multis volventibus annis,
Dum bellis Hispana juvo navalibus arma,
1054. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Regna tenes: sic haud multis volventibus annis,
Dum bellis Hispana juvo navalibus arma, 4 Spatio annorum septuaginta, ab anno videlicet 1584. Usque ad 1654. Illae naves perierunt.
4
Tercentum magnas vidi periisse carinas.
1055. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page xvii |
Paragraph |
SubSect | Section]
1056. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page xxviii |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1057. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 22 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1.3.97 Jactat, et infractos Cannarum clade Quirites.
1.3.98 Nil ultra potuit. Frustra certasse Philippum
1.3.99 Novimus Anglorum Hispanos immittere terris,
1.3.100 Ipsaque victorem fregit victoria Pyrrhum.
1.3.101 Sunt animi, et vires, et Mars est acer utrisque.
1.3.102 Alea proposita est: nil miror, quod
1058. Jelačić, Ljudevit. Valedictoria, versio electronica. [page 179 |
Paragraph |
Section]
1059. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 40 |
Paragraph |
SubSect | Section]
83 Caesarêa de stirpe fuit tibi mater, et uxor,
84 Digni et nascentur tali de sanguine reges.
85 Iam cognata domus tibi Galla, Hispanaque plaudit, 85
86 Cuius et imperio multas nunc India gentes
87 Addit, nec radios sol noctu subtrahit umquam.
1060. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 74 |
Paragraph |
SubSect | Section]
157 Imperium oblitus mundi, dum pectore flagras,
158 Haud dux es fortis, caecus sed visus amator.
159 Viribus unitis hîc post Hispanicus heros
160 Christiadum adsertor mare Thracum sanguine tinxit. 160
161 Illos dum pelago fudit sic laude perenni,
1061. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 122 |
Paragraph |
SubSect | Section]
309 Christiadas inter, veniat spes unde salutis,
310 Dumtaxat poteris geminos exposcere reges. 310
311 Regna Alemana isti parent, Hispanica et illi.
312 Saeva domi at Caesar contra movet arma rebelles,
313 A Pragae et quamvis illos eiecerit urbe,
1062. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 122 |
Paragraph |
SubSect | Section]
313 A Pragae et quamvis illos eiecerit urbe,
314 Hactenus insequitur bello, cohibetque superbos.
315 Rex vero Hispanus spatio disiungitur amplo, 315
316 Inter vos medium vastum iacet aequor arandum.
317 Auxilia at veniant Hispanica, et Gallica, posco,
1063. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 122 |
Paragraph |
SubSect | Section]
315 Rex vero Hispanus spatio disiungitur amplo, 315
316 Inter vos medium vastum iacet aequor arandum.
317 Auxilia at veniant Hispanica, et Gallica, posco,
318 Anne ita sospes erit regni diadema Poloni?
319 Sarmaticas acies externa anne agmina servent,
Bibliographia locorum inventorum
Jurjević, Juraj (fl. 1400) [1418], Doctrina rebusque gerendis ornatissimo uiro Baptistae Bauiloquae Georgius de Georgiis plurimam salutem dicit, versio electronica. (, Venecija), Verborum 755, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [jurjevicjepist14180601].
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.