Your search found 723 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-723:

apostolica iussione multorum sanctorum reliquias accepit in partibus Dalmatie et Ystrie et detulit eas Romam ad predictum papam Iohannem. Qui uenerabilis pontifex eas reuerenter suscipiens recondidit apud ecclesiam beati Iohannis Lateranensis, ubi est fons baptisterii et ibidem iuxta fecit depingi ymaginem beati Domnii cum pallio et ceteris pontificalibus indumentis totum ex musio aureo. Similiter fecit ymaginem beati Anastasii inter alios sanctos. 4Per idem fere tempus quidam aduene, ut ferunt, Romana urbe depulsi, non longe ab Epitauro ratibus applicuerunt. Erat autem

ad predictum papam Iohannem. Qui uenerabilis pontifex eas reuerenter suscipiens recondidit apud ecclesiam beati Iohannis Lateranensis, ubi est fons baptisterii et ibidem iuxta fecit depingi ymaginem beati Domnii cum pallio et ceteris pontificalibus indumentis totum ex musio aureo. Similiter fecit ymaginem beati Anastasii inter alios sanctos. 4Per idem fere tempus quidam aduene, ut ferunt, Romana urbe depulsi, non longe ab Epitauro ratibus applicuerunt. Erat autem Epitauros episcopalis ciuitas, Salonitane ecclesie suffraganea. Quod ex epistola beati Gregorii pape

Sibenico fuit magnus ignis, ita quod multae domus concrematae fuerunt. Die dominico 22. mensis aprilis quidam actus devotissimus factus extitit in Iadra per Francolum aporcorarium filium Anzeli de Galgano, cum una imagine gloriosae Virginis, cum imagine Gabrielis archangeli fuerunt portatae in ecclesia fratrum minorum cum maxima solemnitate et comitata domino archiepiscopo, omni clero, rectoribus, militibus et nobilibus multis civibus et forensibus ac popularibus dominabus et foeminis puellis,

quod multae domus concrematae fuerunt. Die dominico 22. mensis aprilis quidam actus devotissimus factus extitit in Iadra per Francolum aporcorarium filium Anzeli de Galgano, cum una imagine gloriosae Virginis, cum imagine Gabrielis archangeli fuerunt portatae in ecclesia fratrum minorum cum maxima solemnitate et comitata domino archiepiscopo, omni clero, rectoribus, militibus et nobilibus multis civibus et forensibus ac popularibus dominabus et foeminis puellis, virginibus et maritatis, cum magnis

219. IN CYPRIANUM
1.219.1  Quod toties ficta tua velas ora figura,
1.219.2  Non solo facis hoc, tu Cypriane, ioco;
1.219.3   Sed magis ut foedus tali sub imagine vultus
1.219.4  Deliteat; larvam sic tibi larva tegit. 220. CONQUERITUR DE SUA INOPIA
1.220.1  Nec remanere queo, sed nec

quae fuit ante faces.
4.12.165  Magne Deum genitor, tantos qui fusus in artus,
4.12.166  Vitali hoc ingens, flamine corpus alis;
4.12.167  Qui propria humanas dignatus imagine mentes,
4.12.168  Nostra ad cognatos, erigis ora, polos;
4.12.169  Nonne semel stabili, mundum tu, pace ligasti?
4.12.170  Iam tum, pulchra rudi, cum data forma chao est?

sceptra tenere poli.
4.15.61  Fulmina contemnunt, poenas et Tartara rident,
4.15.62  Et quisquam in terris Numina nostra colat?
4.15.63  Heu! genus ingratum, nostra sub imagine cretum
4.15.64  Poenitet, e facili compositumque luto.
4.15.65  Nonne mare, et terras, quemque ipsi habitamus, Olympum,
4.15.66  E nihilo nostrae constituere manus?

Simili ratione non ab re Niobem Medeam et Hecubam aliosque furore correptos ob maeroris acerbitatem poetae scripserunt; etenim aegritudo uehementior cerebrum exsiccat et consumit ac spiritus illos animales enecat, qui imagines rerum a sensibus ad fantasiam adferunt. Succidit quippe eis neruos, dum florem sanguinis, quo uehuntur, siccibunda depascit. Nonnullos praeterea cura

iam iterum ad plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium

iam iterum ad plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium

iam iterum ad plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium

iam iterum ad plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium

eorum certae sequuntur uoluptates, uel quia animum a cogitatione rerum inuisarum abducunt et eorum memoriam tollunt: hinc diuturnitas temporis sedat dolorem, sed ea dumtaxat quae frequenter animum ad alias curas euocauit, id enim agendo facit imaginem praeteritorum malorum excedere. Cito enim decidunt e memoria quae frequentius non retractantur.

spernit. Nonne ergo iure hunc uirum non solum conferre, uerum etiam praeponere priscis illis imperatoribus atque ducibus debemus gratiasque agere nostris temporibus quae talem tantumque uirum tulerunt? Et quoniam solent pictores alicuius egregi artificis exactum signum atque imaginem ad imitandum proponere ut tales ipsi euadere possint quales auctores illius picturae fuerint, sic etiam huius optimi imperatoris clarissimique principis atque ducis mores et uitam te aemulari uelim ut, cum eius uirtutes assecutus fueris, honores quoque ac dignitates, summum denique

3.12.6.3   Idibus Antoni Pataua ueneratur in urbe
3.12.6.4   Et colitur multo lumine sacra dies.
3.12.6.5   Sex dedit illa dies Greca sub imagine delthas,
3.12.6.6   Qua nitet agnigeri festus in orbe dies.
3.12.6.7   Viginti nonum numerum super adde diebus,

Quare anima forma 364 . Quare motus in anima actio dicitur, motus in corpore passio 366 . Item quod anima non sit corpus etc. ostenditur per potentiam sentiendi, quia corpus non capit imagines aptas ad sensum, quia portet sensus ad animi centrum conduci, quia quo angustior sensus, eo perspicatior, quia si sensus diuiduus sit, in eo imago sensibilis diuidetur 367 . Item quia anima sentit ubique tota, quia anima non

animam Deo coęternam 75 . De uia animę liberandę 76 . Contra eos qui. dicunt animas beatas iterum ad miserias et labores redituras 90 . De natura animę creatę ad imaginem Dei 91 . Homo interior 98 . Anima rationalis 195 .
Angelus. Boni demones internuncii deorum atque

75 . Qui habet aures audiendi, audiat 158 . Inter audire et auribus percipere 179 .
Anima. Homo ad imaginem Dei factus 7 . Spiritus et anima 4 . Anima nec mortalis nec immortalis 74 . Os de ossibus et caro de carnibus, sed non anima de anima

45 . Aristoteles uirtutem ad beatam uitam sibi minime sufficere dixit. Virtutes non se inuicem sequi: fieri enim posse, ut prudens quispiam sit et intemperans 48 . Demetrius, cum comperisset Athenienses imagines suas euertisse, "at", inquit, "uirtutem illi non euerterunt, cuius gratia illas erexerant" 52 . Antisthenes familiari quodam apud se deplorante, quod perdidisset commentaria, "oportebat ", inquit, "ista animo potius quam chartis

sinistram declinans 259 . Montes et colles 260 . Qui iustitias diligit 264 . Maiorum merita posteris prosunt 269 . Qui portat imaginem cęlestis 272 . Virtutum chorus 286 . Ornamentum ecclesię 288 . Vasa Domini. Virtus. Vitium 295 . Montes et colles

permisisse, boue aratore et ariete exceptis 82 . Fabarum interdicebat usum, quod uento essent plenę atque animato maxime conuenirent. Ad hęc, nisi sumantur, leuiores ac pudiciciores fieri uentres, atque adeo, quę in somnis contingunt imagines, leues ac perturbatione uacuas perferri 83 . Aristoteles ait ideo fabis abstinendum admonuisse, siue quod pudendis similes sunt, siue quod inferni ianuis--- sunt enim foecundę solo--- siue quod corrumpant etc. Gallo

Capita Ęgyptiorum duriora perficis 98 . VALERIVS MAXIMVS
Cosortium. Sextus Titius innocens damnatus, quia cognitum est eum Saturnini imaginem domi habere, liber VIII, caput I.
Callidus. Vafre dicta aut facta, liber VII, caput III. Strategemmata, liber VII, caput IIII. Quintus Fabius cum

Consolatio. Potio quę facit obliuisci calamitatis 65 .
Contemplatio. Sacrificium Deo mentis speculatio 21 . Diuinorum imagines hęc inferiora 81 . Thales in puteum cadens 82 .
Cibus, potus. Ieiunium quare 26 . Victus quorundam

Cui multum datum est, multum quęretur ab eo; et cui commendauerunt multum, plus petent ab eo XII.
Diabolus. Si demones super porcos potestatem non habent, multo minus super homines factos ad imaginem Dei. Oportet ergo Deum solum timere, illos autem contemnere. Diabolus queritur se torqueri iussus exire ab homine. Demones intrant in porcos et pręcipitant eos suffocantes in stagnum VIII. Nullius fidem a diabolo nisi Domino permittente tentari XXII.

ex aliorum concubitu geniti, quod omnes animi perturbationes omniaque flagitia sectati sint 309 . Quod dii sint 310. 311 . Quod curam humanarum rerum habeant 312 . Imagines deorum uenerandę 313 . Dii deorum filii apud Platonem et homines. Deorum filios duobus modis intelligi 318 . Theologia uelut omnium regina 323 . Esse deos et

perfectum siue intellectuale, beatum, a malo omni remotissimum, prouidentia sua mundum, et quę sunt in mundo disponens omnia; non tamen inesse illi humanę formę liniamenta etc. De nominibus et substantia eius 75. 76 . Dei imaginem in annulo minime circumferendam 82 . Idem Pythagoras dixit se ad inferos descendisse atque uidisse Hesiodi animam columnę ęreę astrictam ac stridentem, Homeri uero ex arbore pendentem et a serpentibus obsessam pro his quę de

sua 360 . Diuitię si affluant, nolite cor apponere 366 . Prodiit quasi ex adipe inquitas eorum 373 . Ecce ipsi peccatores et abundantes in sęculo obtinuerunt diuitias. Imaginem ipsorum ad nihilum rediges 373 . Dormierunt somnium suum et nihil inuenerunt 375 . Iniquus mamona. Diues aut iniquus aut hęres iniqui 383 . Diabolus

30 . Ligna et lapides 32 . Ex motu cęlestium futura pręuidebant 32 . Diuersa de diis opinio 42. 51 . Numa nullam imaginem deo tribuit 58 . Plato contempsit deos gentilium. Poetę de diis mendaces 85 . Socrates propter deorum contemptum occisus 85 . Orpheus de deo uno. Item Aratus

Deo 77 . Simplex et incommutabilis Trinitas 72 . De incommutabili scientia Dei ac uoluntate 81 . De Trinitate diuina 82 . De imagine summę Trinitatis 82 . Deus beatus. Summa essentia 85 . Creator in omnibus laudabilis 86 . Si Deus semper Dominus, an et

sum XIII. Alia claritas solis, alia lunę etc. stella a stella differt in claritate. Sic et resurrectio mortuorum. Item de incorruptione, gloria, uirtute et spiritu XV. <AD CORINTHIOS> II: Nos uero reuelata facie gloriam Domini speculantes, in eandem imaginem transformamur a claritate in claritatem, tanquam a Domini spiritu III. Quę uidentur temporalia sunt, quę non uidentur ęterna sunt IIII. Paulus raptus usque ad tertium cęlum XII. AD EPHESIOS: Euangelizare

dum sub terram passim turpiter omnino ac misere circumfertur 334. Zoroaster grammaticus: Tuum uas bestię terrę habitant 434. Status animę impurę 440. Damnati. Orpheus grammaticus: Reserari nequeunt portę Plutonis; intus est populus somniorum, Furię, Megera, terribiles imagines, Alecto. Tria uitiorum genera 441. De medio animarum statu sescundum philosophos. Miseri 442. Inimicus. Quod nec inimicus lędendus est 191. Iuramentum. Ne litigantes permittantur iurare 320. Infamia. Stesicorus oculis priuatus ob

Ira Alexandri 81. Inconstantia. Galli primo impetu acerrimi, postea labascunt 29. Inconstantia naturę in homine 64. Philippus ex pio in impium mutatus 77. Ingratus. Prusias Bizantiis sibi bellum inferentibus obiecit, quod cum eius imagines erigere decreuissent, rem deinde obliuioni tradiderint 72. Inimicus. Hannibalis perenne odium in Romanos 40. Iuramentum. Iusiurandum Romanorum per lapidem 43. Infamia. Cleomenes regi Ptolomeo absenti detrahens

157. Mare mortuum, in quo nihil potest uiuere 176. Luxurię dediti 200,201. Gygantes qui terrenis operibus seruiunt 231. Princeps hortorum 240. Atteretur ciuitas uanitatis 246. Terra dicitur anima quę carnaliter uiuit 250. Qui portat imaginem terreni 242. Qui in carne sunt placere Deo non possunt. Descendentes in Ęgyptum 294. Ecce tenebrę opperient terram 313. Horti Adonidis mundana uoluptas 323. In angustiis constituti nequaquam uoluptatibus pristinis iuxta

bonos gignat filios 98. Idem 68. Mulier rei familiaris studiosa 100. Mores regioni respondent 3. Te aliquid decet, quod alium non decet. Idem 17. Magnanimus. Munera contempsit 24. Idem 25. Imagines recusauit 29. Idem 34. Idem 63. Donis corrumpi non potuit 31. Imagines sibi fieri contempsit 57. Magnanimitas Agesilai 58. Magnanimus uulgo miranda non miratur 60. Pecunia incorruptus licet egens 65. Accepissem, si tu essem et

studiosa 100. Mores regioni respondent 3. Te aliquid decet, quod alium non decet. Idem 17. Magnanimus. Munera contempsit 24. Idem 25. Imagines recusauit 29. Idem 34. Idem 63. Donis corrumpi non potuit 31. Imagines sibi fieri contempsit 57. Magnanimitas Agesilai 58. Magnanimus uulgo miranda non miratur 60. Pecunia incorruptus licet egens 65. Accepissem, si tu essem et ego si tu 65. Vnguenta odoresque contempsit 73. Agros non colimus, sed mancipiis

144. Alexander cuidam ciuitati partem agrorum et dimidiam rerum omnium promittenti: Eo, inquit, proposito in Asiam ueni, ut non id acciperem quod dedissetis, sed ut id haberetis quod reliquissem 18. Fabii. Lacones 33. Virgilius, dum equi nobilitatem describeret, expressit imaginem uiri fortis et inter bella impauidi 47. In hoc genere laudat Catonem 47. Cato per medias Affricę solitudines pedes duxit exercitum 52. Fabricius hosti, ut uenenum caueret indicauit. Oratius in ponte solus hostium impetum sustinuit 60.

nimis obscure memorauit 16. Dicendi exercitatio duplex 54. Disserendi ratio. Quibus constet ratio et oratio? Inueniendo et disserendo. Contra Zenonem nouorum uerborum inuentorem 64. Quo in loco ad strepitum fluctuum declamauit Demosthenes 66. Honos. Atomi inanes imagines quę idola nominant 4. Statua Crisippi in Ceramico 8. BEATVS HIERONYMVS IN PARTE PRIMA Oratio. Hirundinem in domo non suscipiendam, id est garulum hominem 151. Eloquentię

corpus efficimur credentes in eum 51. Fides perfecta 64. Ex fide Christi iustificamur, non ex operibus Legis 8. Fides operibus indiga 192. Homo quomodo creatus et ex quibus compositus 19. Homo ad immortalitatem conditus 19. Homo factus ad imaginem Dei 95. Hospes eram, et non suscepistis me 147. IDEM IN PARTE SECVNDA Oratio. Vox suauis contra uerbum ociosum 47. Qualis debeat esse uirginis sermo 179. Sermo moderatus et

Psalmus XXXII 111 . Domine, quid est homo? Psalmus CXLIII 124 . Quid inter Deum et hominem. Psalmus CXLV 125 . Fecit Deus hominem rectum, et ipse se infinitis miscuit quęstionibus 134. Deus creauit hominem inexterminabilem et ad imaginem similitudinis suę fecit illum 137. Deus, qui sapientia tua constituisti hominem, ut dominaretur creaturę, quę a te facta est, et iuste uiueret 138. De creatione hominis et eius dignitate. Omnes homines terra et cinis 144. Ordo et

Laudabat Diogenes qui ad rempublicam accessuri essent et minime accederent 56 . Diogenis sepulturę erexerunt columnam et desuper canem sculpserunt 60 . Zeno corona aurea et ęrea imagine honoratus 63 , 64 . Deos quidem semideis in honore pręferendos, hominibus heroas, parentes uero hominibus cęteris 82 . Architas Tarentinus septies

dicti 164 . Zenonis statuam non uendidit Cato ob id solum, quia philosophi erat 322 . Methrodorus Atheniensis pictor et philosophus 333 . Hipponax poeta eos qui ioci causa imaginem eius effinxerant carmine distrinxit usque adeo, ut aliquos ex iis ad laqueum compulisse dicitur 337 .
Pictor. Honos picturę et imaginum 326 .

leuisque 69 . Ęgyptię mulieres multiparę 266 .
Poeta. Phidias a Paudeno interrogatus, quod nam ad exemplar Iouis statuam facturus esset: Ad Homeri imaginem, respondit 141 . Phidiam Iouem pinxit ad Homeri fictionem.
Pictor. Pictura Prothogenis de Ialio satyro et perdice quem deleuit

misericordiam inuenit XV. Abneget se metipsum et tollat crucem suam. Qui perdiderit animam suam propter me, inueniet eam XVI. Piscis hamo Petri captus, est penitens qui de mari sęcularium turbinum ascendit ad religionis quietem, ferens in ore staterem, id est imaginem Dei et eloquia eius XVII. Si manus, pes, oculus scandalizat te, abscide ea. Magis gaudet Dominus super una oue inuenta XVIII. Ecce reliquimus omnia. Multi erunt primi nouissimi et e contra XIX. Nouissimis datur denarius sicut et primis. Tetigit oculos eorum et confestim

latrones, qui despoliauerunt eum et plagis impositis abierunt semiuiuo relicto X. Qui dicit uerbum in Filium hominis, remittetur illi. Ei autem qui in Spiritum, non remittetur XII. Peccator perit, ut alius corrigatur XIII. Mulier amittit drachmam, cum anima per peccatum amittit imaginem Dei. Filius discedens a patre abiit in regionem longinquam et dissipauit substantiam suam etc. XV.
Perseuerantia. Seruiamus illi in sanctitate et iustitia coram ipso omnibus diebus nostris I.

Petitio. Bochoris iudicium: Teognides meretrix adolescentem cui somniauerat cum ipsa rem se habere pecuniam petebat. Bochoris iussit afferri, quantum peteret. Ea pecunia ostensa tantum mulieri et iuueni restituta: Tu, inquit, mulier, imaginem tecum refer pecunię, sicut iste somniando amplexus est tui imaginem 98 .
Potentia. Tres Romę potentissimi: Cesar, Pompeius, Crassus 20, 22 .

Teognides meretrix adolescentem cui somniauerat cum ipsa rem se habere pecuniam petebat. Bochoris iussit afferri, quantum peteret. Ea pecunia ostensa tantum mulieri et iuueni restituta: Tu, inquit, mulier, imaginem tecum refer pecunię, sicut iste somniando amplexus est tui imaginem 98 .
Potentia. Tres Romę potentissimi: Cesar, Pompeius, Crassus 20, 22 . Patrię tyrannidem affectantem fratrem Thimophanem Timoleon interfici fecit,

omnibus finibus eorum, id est stimulus artis dialeticę 400 . Narrauerunt mihi iniqui fabulationes 417 . Nisi Dominus ędificauerit domum etc. 420 . Pictor. Per imaginem et picturam et scemata corporea 40 . Perfidia. Fornicatio fidei 49 . Idolum Baal siue Be Assyriorum est 64 . Theodotio incredulus 123 .

Spiritu ambulate 212 . Solus potest in cruce Christi gloriari, qui tollit eam et sequitur Saluatorem 217 . Conuersatio nostra in cęlis est, et non sumus de mundo isto, sed deposita imagine choici portamus imaginem supercęlestis 219 . Imitator Ohristi 234 . Nobilis seruitus 242 . Quomodo se quis abneget 246 .

ambulate 212 . Solus potest in cruce Christi gloriari, qui tollit eam et sequitur Saluatorem 217 . Conuersatio nostra in cęlis est, et non sumus de mundo isto, sed deposita imagine choici portamus imaginem supercęlestis 219 . Imitator Ohristi 234 . Nobilis seruitus 242 . Quomodo se quis abneget 246 . Noli prohibere benefacere

Ęgyptiis mos est cadauera asseruare medicata 125 . Apud eosdem corpora pice perfusa seruari 156 . Mos antiquus imagines et gesta mortuorum reponere in domibus 326 . Defunctos se se multi fictilibus doliis condi maluere 334 . Mausoleum Mausolo, Carię regulo, sepulchrum, Artemisia coniugi posuit

Romani falsa specie territi primo funduntur, deinde uincunt 199 . Nocturnus terror Romę 216 . Pręnestinorum prętor sola uoce pene exanimatus 226 . Cassandri timor uisa imagine Alexandri 232 . Fabricium improuisa elephanti uox nihil terruit 247 . Gallorum ars in posthumio opprimendo 280 .

1.1.183  Et sola terrarum et caeli conuexa reclamant,
1.1.184   Aethereus resonat nomen herile fragor,
1.1.185  Et formidatum duplicatur imagine fulgur,
1.1.186   Caelite persultat terra polusque nouo.
1.1.187  Attonitusque horret praestricto lumine pastor:

sensus
2.4.14  Teque recognoscunt in se 3,14 Teque … se suprascriptum: Seque... te scelerum obice nullo
2.4.15  Archetypumque noua mirantur imagine numen,
2.4.16  Quo sine Tartareo caligo informis amictu
2.4.17  Torpet et horrendis nigrum Chaos incubat umbris.
2.4.18  Nec mora,

2.4.17  Torpet et horrendis nigrum Chaos incubat umbris.
2.4.18  Nec mora, cuncta tuae pulcrescunt munere lucis
2.4.19  Solque renidescit melioris imagine solis
2.4.20  Cognatoque sibi gaudent elementa colore.
2.4.21  Ingenita tu luce, tuo tu lumine diues,
2.4.22  Cuncta serenari cui

3.7.25  Incassumque iterant et nomen inane requirunt,
3.7.26   Heu matrem, uberibus cuius alenda fuit!
3.7.27  Ergo recrudescit mihi matris imagine uulnus
3.7.28   Et soboles curas duplicat orba meas.
3.7.29  Fertur abortiuo nec tam praestasse Lyaeo
3.7.30   Iuppiter extinctae

4.7.27  Sic fugitiua uolas nullisque tenenda lacertis,
4.7.28   Ingratamque celer fallis utranque manum;
4.7.29  Sic mendax uana deludit imagine somnus,
4.7.30   Decipit et uacuus credula corda sopor;
4.7.31  Sic aliquis manibus pendentia poma supinis
4.7.32   Atque

memor: hunc sopor profundus,
6.6.12  Qualem Lathmius aut subisse fertur
6.6.13  Cretaeis Epimenides sub antris,
6.6.14  Nocturnas per imagines referret.
6.6.15  Sopito et uigili proinde sensu
6.6.16  Pernox perdius hunc amem necesse est,
6.6.17  Olim discipulum meum,

fuit,
6.30.21  Siue dolo siue hic morbo peccarat ut Aiax,
6.30.22   Atque Athamantaeis actus erat Furiis,
6.30.23  Herculeaque furens ab imagine et instar Orestis
6.30.24   Eumenidum stimulis exagitatus erat.
6.30.25  Vtcunque, haud potuit constare an liuor acerbus

ostensione fuerunt stulti et tardi corde ad credendum. Nos itaque quod scimus loquimur, et quod vidimus testamur, quod ipsa devotionis experientia postea didicimus, et ex votis multorum cognoscimus crucifixum illum gloriosum, et Salvatoris nostri Imaginem, aliqua mirabiliter in ejus famulis devotis fuisse operatum. Igitur ut dicta ecclesia, in qua est cum tali gloria crucifixus congruis frequentetur honoribus, et debite conservetur, et quantum opus fuerit reparetur, et fideles

desideret. Quis enim eam rem imperturbatus audiat quam olim et disfracti lapides luxerunt, et nunc quidem hec ipsa (ut mihi uidetur) edes atque hi, quos cernimus, ipsi denudati parietes et quasi splendore suo exuti deplorare conantur? Nam quid aliud nuda ista subsellia, uelate imagines, detecta altaria nos admonent? Quin immo ipsa hec dies nescio quo modo obscurior creatoris sui tormenta quasi sensatu quoddam turbata luce prosequitur. Dicam igitur, Beatissime pater, ac primum quidem Saluatoris nostri et penas et mortem necessariam

pręconiis laudibusque ipsorum occupata, quos in cęlestibus habitaculis cum Deo uiuere minime dubitat. Ita fit, ut et illic inter angelos beati et hic inter nos magni pręclarique habeantur. His arę templaque dicata sunt, horum ubique imagines errectę, horum acta dictaque ab omnibus per orbem prędicantur, ab omnibus extolluntur, horum ossa in terra honorantur, in cęlo animę exultant, horum non sine multo mentis stupore tum uetera tum noua narrantur miracula utpote

Dauidicum illud occurrat: Seruite Domino in timore, et exultate ei cum tremore! Ad hęc, multum quidem nobis conferre poterit suorum erga nos beneficiorum assidua iugisque meditatio. Ad imaginem et similitudinem suam nos fecit; cęlum, terram, mare usui nostro subdidit; patriarchas, prophetas, leges cęteraque multa, egregia sane et admiranda, quę in Veteri Testamento continentur, quibus et in uiam iustitie

Omnibus mandatum est benefacere omnibus, si fieri potest, sin minus, bene optare; ita tamen, ut homo semper ametur, malignitas hominis nunquam. Omnis enim malignitas diaboli seruitus est, homo autem Dei opus est, et quidem ad imaginem et similitudinem autoris sui factum. Caput IV / DE OFFICIO DOCTORIS EVANGELICI Sed profecto inter omnes omnium charitates ea pręcipua est

et ornamenta Aaron pontificis et filiorum eius sacerdotum in Exodo consyderet, inueniet in eis creaturarum omnium typum, et hoc quidem, quantum ad allegoriam pertinet. Quantum uero ad tropologicum sensum, uirtutum cunctarum imaginem. Et si anagogen contemplari uoluerit, figuram Christi. In fronte nomen Dei ineffabile sculptum in auro rutilat, quia caput Christi Deus est et caput Ecclesię Christus. Oleo sanctificationis consecrantur, ut eundem

in Euangelio iussum legimus, ne soliciti essent in perquirendis, quibus operirentur, sed confiderent in eo, qui lilia, id est, momentaneam creaturam tam eximio uestit candore, multo magis uestiturum ipsos, quos ad imaginem suam rationis capaces ęternęque uitę destinatos condiderit: Quęrite, inquit, primum regnum Dei et iustitiam eius, et hęc omnia adiicientur uobis . Veruntamen quia

ad accipienda munera manum porrigebant, ut non auaritiae, sed honesti laboris exemplo essent. Lucam etiam Euangelistam arte picturę animum spiritalibus negociis fatigatum remittere consuesse accepimus. Romę duę imagines uisuntur, altera Christi in Sancta sanctorum, altera Beatę Marię Virginis in ecclesia, quę Sanctę Marię Maioris dicitur. Eas ab ipso pictas ferunt, similitudinem exprimentes eorum, quorum nomini dedicatę sunt.

nocte mulier somnians ipsum uidit, quem uigilans nunquam uiderat. Et quod uiderit, formam habitumque corporis et cuncta uultus lineamenta recte uereque referendo fidem fecit. Quantę, quęso, perfectionis uir iste fuit, qui imaginem sui dormienti foeminę spectandam mittere potuit, cui tamen accessum ad habitaculum suum interdixit! Et si talis lapsum pertimuit, quis tutum putabit ingerere se obtutibus mulierum? Paulum

nouo reposuerimus, passionis eius poenas mente recolentes, ad resurrectionis quoque eius gloriam nos peruenturos speremus, uisuri quidem illum, non iam sub diuersarum specierum uelamento, sed facie ad faciem, in eandem imaginem (ut Apostolus inquit) transformandi, a claritate in claritatem, tanquam a spiritu Domini, semper cum illo futuri. Non adorabis ea neque coles. Ego enim sum Dominus Deus tuus. Quod autem nos quoque Christi sanctorun-que imagines adoremus, non ad ipsas imagines, ne idolatrię arguamur, sed ad eos quorum ipsę imagines apparent, adorationem dirigimus. Iccirco autem eiusmodi simulacra publice proponi solent, ut quoties conspecta fuerint, ad memoriam res gestas eorum quibus dicata sunt reuocent et ad

fingere simulacra uetantur, sed adorare. Ideo sequitur: Non adorabis ea neque coles. Ego enim sum Dominus Deus tuus. Quod autem nos quoque Christi sanctorun-que imagines adoremus, non ad ipsas imagines, ne idolatrię arguamur, sed ad eos quorum ipsę imagines apparent, adorationem dirigimus. Iccirco autem eiusmodi simulacra publice proponi solent, ut quoties conspecta fuerint, ad memoriam res gestas eorum quibus dicata sunt reuocent et ad imitandum fidelium mentes

Non adorabis ea neque coles. Ego enim sum Dominus Deus tuus. Quod autem nos quoque Christi sanctorun-que imagines adoremus, non ad ipsas imagines, ne idolatrię arguamur, sed ad eos quorum ipsę imagines apparent, adorationem dirigimus. Iccirco autem eiusmodi simulacra publice proponi solent, ut quoties conspecta fuerint, ad memoriam res gestas eorum quibus dicata sunt reuocent et ad imitandum fidelium mentes accendant. Secundum.

lasciuiendo-que transigunt. De somniis. Caput VIII De istorum numero etiam illos esse dixerim, quos uanę somniorum suorum imagines quasi futuri diuinę ita delectant , ut quotidie uisa enarrent | et siquando sequatur euentus, uera se uidisse iactitent. ueluti digni quibus cęlestis prouidentię mysteria pandantur. cum magis illis conueniat in Prouerbiis dictum:

tunc in carcere erat, somnia interpretatus est, diuersę quidem sortis, sed certissimi euentus | ac nihil prorsus ab interpretationis sententia discrepantis. Pręterea in Iudicum libro Gedeonis uictoria aduersum Madianitas ante per nocturnam imaginem fuit uulgata quam euenisset, quodam somniante, quod ordeaceus panis castra Madianitarum suo ictu subuertisset. Regum quoque historia testatur | Salomoni dormienti apparuisse Dominum | fuisse-que locutum, et sicut petierat, rerum scientiam ac

Illorum etiam inefficax et inutilis erit deprecatio, qui lingua quidem mansuetudinem atque humilitatem pręferunt, dum Deo supplicant, et in corde aduersus proximum odii facibus ardent. A Deo diligi uolunt, et homini ad imaginem Dei facto, Christi sanguine redempto, infensi sunt. Audi, quid pręcipiat Dominus: Si offers, inquit, munus tuum ad altare et ibi recordatus fueris, quia frater tuus habet aliquid aduersum te, relinque ibi munus tuum et uade prius reconciliari fratri tuo, et tunc

Secundum charitatis mandatum superiori simile esse dixit Dominus: Matth. XXII Dilige proximum tuum sicut teipsum. Homo ad imaginem et similitudinem Dei factus est, non ad ęqualitatem. Ideo simili charitate et non pari est prosequendus. Fieri enim non potest, ut creatori ęquiparetur creatura | et finitum idem sit cum infinito. Deum ergo dilige plus quam teipsum, hominem sicut

es | dicente Ioanne apostolo | prima 3 Omnis qui odit fratrem suum, homicida est. Nemo itaque odio erit habendus, qui ad imaginem et similitudinem Dei creatus est, qui Christi sanguine redemptus est. Si malus, improbus, scelestus fuerit | cura si potes, si non potes opta | et Deum pro illo deprecare, ut dimissa nequitia abiectisque uitiis ad uirtutis uiam conuertatur et

sicut et Pater uester cęlestis perfectus est. non dixit: quantum ille perfectus est, quod impossibile quidem erat, sed sicut ille, ut pro uiribus enitamur ei similes esse in omni bonitate et iustitia et uirtute, qui ad similitudinem et imaginem suam nos creauit. Tunc autem plene perfecti et consummati erimus, cum ablata omni mortalitatis molestia in ipso uiuere incipiemus. Nunc enim uidemus in ęnigmate per speculum, tunc

secutus Ioannes apostolus ait: prima 3 Qui facit peccatum ex diabolo est, quoniam ab initio diabolus peccat. Quanta igitur infelicitas est, ut homo a Deo factus, ad imaginem Dei creatus | ei-que in filium adoptatus nequissimi demonis mancipetur seruituti | ipsum-que habeat patrem, tanta cura diligentia-que adhiberi debet, ut crimen quod huiusce mali causa existit, caueatur ac uitetur. Illis enim qui hoc contempserint | et

euagandi per illas rerum temporalium uanitates, quę uel inuitis nobis obrepere interdum et obuersari animo solent. Honestus quique labor monacho conuenit: aut legere | aut scribere quę sancta sunt. pingere etiam uel fingere sanctorum imagines, quarum contemplatione accendatur ad uirtutem. Item in horto plantas ponere, sarculo inutiles herbas excerpere, humum ligone uersare, riuulis irrigare | et siquid aliud res exegerit, holitoris opera perficere. Pręceptum est enim:

sunt et hypocritę, qui se Deo seruire gestu habituque testantur et magis corpori suo seruiunt, dum sub religiosę uitę uelamento collectas elemosinas hauriendis uoluptatibus turpiter impendunt. Christum aperte osculantur coram populo precationibus insistendo, ante sanctorum imagines genua flectendo, uultum modo in terram quasi humiles demittendo, modo ueluti diuina contemplantes cęlum uersus errigendo. Inde autem semoti lasciuiunt, tuburcinantur, libidinibus diffluunt et Deum offendere, dum prauę cupidini indulgent, non dubitant. Et quoniam aliter

agendum atque necandum omnes pariter succlamabant. Et quo manifestior eorum foret iniquitas, etiam mulier Christi iustitiam attestatur. Nihil tibi et iusto illi, inquit. Hoc est: Caue, ne condemnes iustum et insontem neci tradas. Ecce somniantem me nocturnę terrent imagines et ueluti pro illo stantes minaci uultu occurrunt. Hic obseruandum reor: Quare in eum, quem Iudei capitali persequuntur odio, gentilis foemina pietate mouetur? Fortasse non aliam ob rem, nisi quia Christum, quem Iudei repudiarunt, gentilitas susceptura erat. Iudei ergo

— qui plantauit uineam, et sepem circumdedit ei, et fodit in ea torcular, et ędificauit turrim, et locauit eam agricolis. Homo paterfamilias Deus est, homo per similitudinem, Deus per naturam. Faciamus — inquit — hominem ad similitudinem et imaginem nostram. Vinea, quam ipse plantauit, fidelium Ecclesia est; sepes, qua munitur, custodia est angelorum; torcular doctores sancti sunt, qui uino scientię inundarunt ad potum salutis; turris mysteriorum in Ecclesia sublimitas est. Quam sublimitatem intellexerunt

ad Rhacosium campum, ubi comitia regi creando haberi solent, caeteros principes nobilitatemque anteuenit. Locum ita uocant Pesto urbi proximum, quae quidem urbs e regione Budae in ripa Danubii sita est, ibique impedimenta imagine quadam ualli ex carris caeteroque uehiculorum genere facta, ut fert Iazigum consuetudo, communiuit. Intra paucos dies nobilitas uariis sententiis ac studiis, prout quisque aut per se animatus erat, aut ab alio

prorsus uiolatur. Sed forsan deforme quibusdam uidetur nimisque humile Hungaros, nobilem bello gentem, aliena uoluntate, atque non quidem datis, sed acceptis conditionibus, ad pacem descendere? Qua propter uelim mihi respondeant, qui speciosa quadam decoris et gloriae decaepti imagine iusiurandum rumpendum censent: quid nam potest esse in rebus humanis tam optandum, quod uirtuti ac honestati sit anteponendum? Atque an aliquid in bonis fortunae inueniri possit, quod contempta iuramenti religione in

Insula haec Liciae adiacet, urbemque nobilem eodem nomine uocitatam habet. Eam sacerdotes, qui et equites Rhodii dicuntur, imperio obtinent. Diuum Ioannem, eum quem nostri Baptistam nuncupant, patronum habent, ac tanquam tutelarem Deum colunt, cuius et imaginem in uexillis et signis militaribus depictam gerunt. Fundos, ex quibus magna percipiunt commoda, per omnes Christianae ditionis regiones possident. Nemo fere in eorum collegium admittitur, nisi illustribus ortus sit parentibus. Atque quum quis eorum sacris initiatur, sacramento

Vix enim ullo die cessant immanes infidaeque bestiae quamcunque possunt iniuriam Christi inferre cultoribus. Templa in quibus iugiter Deo sacrificabatur stabula iumentorum fiunt; sanctorum corpora, quae fidelibus uenerationi erant, infidelium pedibus conculcantur. Pictae ficteque beatorum imagines, ipsius etiam Saluatoris nostri et Mariae uirginis, eius matris, aut dissipantur aut in sterquilinium proiiciuntur. Denique nihil praetermittere impii pium putant quod religioni nostrae ludibrio fore arbitrantur. Atque talia quidem et quondam passi sumus et nunc patimur.

genitricis, quam fit forma pudica, Illustrissima Lionora excellit fere omnes mulieres pudicitia.
1.133  Hanc et collatinus amans ueneratur ubique
1.134  Cui nunquam pulchra respondet imagine lygdos
1.135  Penelope sequitur, sequiturque hanc Claudia strages
1.136  Virgineae uenerandus honos et Theutona proles
1.137  Virginibus gratam matrem maiora merentem,

refoue auspiciis et mente serena
3.175  Concipe, tu scis, summe deus, probitatis et alte
3.176  Fons sacer eximiae uirtutis spesque salusque,
3.177  Venisti ad nos, ut pulchra sub imagine nobis
3.178  Ostensus miseris uirtute et uiribus et nos
3.179  Exornes superum quibus est celestis origo
3.180  Exolue hiis inuicte malis Parnasia laurus

sancte Crucis parua spatii intercapedine a suburbio ad meridionalem plagam remotum ordinis Minorum regularis uitae, amplum et pulchrum, probatorum religiosorum in uita et moribus copia non minus quam edifficiis clarum. Monasterium s. Crucis ordinis Minorum. In quo imaginem beatissime uirginis Mariae multis et manifestis pollentem miraculis merito praecipua deuotione ueneramur. Cuncta haec de Pharo ideo dixerim, Cur haec de Pharo dicta. ut ex continentis soli uicinitate commeatus, frumenti pecudumque ac

Olympi
2.355  Gentis adoptatae populo, quum flumine sacro
2.356  Sic morbos animi, atque humana piacula solues.
2.357  Alta per immensae pietatis uiscera, perque
2.358  Regis opus nostri, qui nos inuisit ab alta
2.359  Arce Patris, ueniens Orientis imagine solis.
2.360  Irradiare Puer populo melioris Abyssi,
2.361  Qui loca caeca colunt, qui tristem funeris umbram,
2.362  Dirige pacis iter, quo nos gradiemur euntes.
2.363  Post haec, alma parens patrias remearat ad aedes,

Testantur, me testor ego, testatur ab alta
11.62  Me meus arce pater, stat gens infensa, fremitque,
11.63  Atque ubi sit pater ille petunt, iis aetheris auctor
11.64  Corporea sub nube latens, neque filius inquit
11.65  Vos inter uersans est notus imagine patris,
11.66  Hoc neque principium, de quo mea manat origo,
11.67  Hanc si nossetis, forsan sciretis et illud.
11.68  Haec templi sunt icta tholo, quo gaza recumbit,
11.69  Nec quis detinuit, quia nondum uenerat hora,
11.70  Hora dei iussu

plumbo
16.361  Bellica fila mari demittunt, agmine plenum
16.362  Squammigeri pecoris concluso rete grauescit.
16.363  Defecere manus nimio prae pondere lassae.
16.364  Ioannes animi meditatus acumine fultum
16.365  Littore, cognouit Iesu sub imagine numen.
16.366  O, petrePetre en inquit Dominus, tum Petrus amictu
16.367  Cingitur, et tunica nudos accomodat artus,
16.368  Et se se in liquidas iactu dedit aequoris undas
16.369  Feruidus, insonuit spumanti

ad bene beateque uiuendum illa successione paratum esse uidebatur. Quin etiam alia longe maior et melior a maioribus obuenerat haereditas, uidelicet gloria uirtutis rerumque gestarum, ut quoties intuerer ipsorum imagines, intuebar autem quam sępissime, toties in memoriam reuocaretur inuictus eorum animus ac reipublicae amantissimus, communiumque bonorum, non autem utilitatis propriae studiosissimus: quorum alii bene

uitae capiunt: his ob iniquitatem suplicia non desunt, unde non immerito crebris mei sapientissimi patris admonitionibus instituebar ut fortunis bonum nomen anteponerem ac potius uirtutem ipsam haurirem quam eius imaginem sectarer. Ad quod me toto animo incumbentem philosophię studium impulit. Et quum duę uiae se aperuissent, altera quietem, labores altera ostentans. Porro uitam ociosam, in qua reliquum aetatis cursum

Quod ei flagitium si ex animi sententia successisset, extemplo maiorum monumentis exitium gladiatoria ferocitate intendisset. Quid tunc animi, quid sensus fuisset nobis miseris quum statuae frangerentur, imagines delerentur, disiicerentur arcus, trophęa ruerent, tot regum atque gentium spolia diriperentur, titulis etiam triumphorum e templis atque porticibus derasis, ne qua uestigia antiquitatis, immo uirtutis et

e proximo conspiciendi alios inter se trudere aliis pressura proculcatis, nonnullis etiam suffocatis interemptisque. Tum ędium uestibula tapetis et auleis ornari, uicos spargi floribus, extrui temperarios arcus, imagines tuarum uictoriarum in ferculis uectari. Quid autem dicam de his qui adolent odores exoticos et diapasmata, symphoniacosque pueros proponunt? Quorsum enumerem tibicines aliosque musicos omnigenis instrumentis uoluptatem

Hispaniensem innuis an Aphricanum, qui non de externis uictis agebantur, sed de ciuibus et liberis Cn. Pompei? Quibus oculis putas huius luctuosi spectaculi funestam lętitiam a populo inspectatam? maxime quum intuerentur imaginem Scipionis in pompa delatam sibi gladio pectus traiicientis, et effigiem Petrei inedia ferroque se necantis? Nempe uel sola Catonis forma repręsentata, quo pacto manibus uestem atque recentia uulnera dilacerauerat,

oratio fluxit: qua re factum est ut animum quoque ab instituta dissertatione diuerteris. Atqui uellem comparationem tyrannicae uoluptatis ac iuxta malorum (ut proposueras) tanquam in aliqua breui tabella depingeres, ac uelut imaginem poneres pręter oculos, ut sub compendio facilius intelligerentur. SyL. Nihil refert

Imperii in hanc nationem a seruata urbe Roma intulisse uideat, dubitari non debet, quin in illorum intuens exempla, intelligat omnes Imperii opes ac uires ad huius urbis salutem, defensionemque maxime conuertendas esse, et ab illa uim atque uastitatem depellendam. Quam multos numerare potest, cum imagines auitas aspexerit, qui turbulentissimis tempestatibus urbem Romam maximis terroribus liberauerint, qui quanquam periculosissimis bellis domi impliciti, tamen uelut ad patriam defendendam huc summa uirtute accurrerint, quia in huius unius urbis periculo periclitari omnium gentium salutem

Quiue] quique A nouis semper foecundas partubus annum
1.38  Materiam uarians proprii sub imagine uultus,
1.39  Vt fluxum maneat perpes nec protinus usquam,
1.40  Qui uitam aetheriam genito communicat orbi,

2.108  Plus uero et nimium censeri insana peroptat.
2.109  Aspernata Deum et legem nihil abdita curat,
2.110  Solum adamat speciem et mendax in imagine uadit.
2.111  Hinc animos sumit fastuque tumescit inani,
2.112  Delegit sedem imperio seque ingerit orbi,
2.113  Mole recens uacuo immenso qui constitit ampla,

7 more colubri.
3.218  Hinc falsa multos deludet imagine ueri,
3.219  Insidias aciem mentis molitur in ipsam,
3.220  Iamque excandescet rursus ferrumque resumet

509 uicissim] Io 15, 9-10 etiam qui sanctus amor prodiuit utroque
4.500  Dum species amor ipse Patris, dum diligit, inquam,
4.501  Ipse tuens proprium perfecta in imagine Verbum:
4.502  Hoc inquam uos ipse equidem complector amore,
4.503  Atque illum studio seruare uidebitis omni,

4.849  Sincęrę mentis captus impendimus olim,
4.850  Ne sibi dissideant, collectisque omnia quadrent,
4.851  Si nostri uera decorentur imagine uultus.
4.852  Namque Namque. . . 858 Verbi] Io

in illa,
5.465  Atque nouam terris sensim clarescere lucem.
5.466  Tunc ne possesso cogatur cedere regno
5.467  Aestuat infoelix seductus imagine falsa,
5.468  Sub qua diuina discumbere sede receptus
5.469  Optauit, demens dum regni iura petebat,
5.470  Aethera coelestum quando uidere ruinas.

non deseruit qui mouerat ordine Demon,
7.535  Inque scelus motum impulerat iam protinus omne,
7.536  Maioresque faces uertens sub pectus adegit.
7.537  Nam simul obriguit deceptus imagine falsa,
7.538  Inde uices sęuus repetit de crimine lęuo.
7.539  Cogitat infoelix extrema atque impia lęti,
7.540  Discurrit, nota seniores aede petebat.

9.105  Versanti siluis mulieri et sede beata 3
9.106  Conficta uanos obiecit imagine fastus,
9.107  Consortesque thori suasi cęlestia iussa 4

ecce subit, gressu seque intulit audax
10.70  Fęmina, militibus medio terrore sepultis.
10.71  Percussit pauidas conspectus at Angelus intus,
10.72  Attonitę diu hęserunt in imagine uisa.
10.73  Infit: eo dicente simul fugit excitus inde
10.74  Miles, quem raptim incussus pauor intulit urbi.
10.75  Solatus tenuit

populo nitenti fingere pectus,
10.187  Non uitę fluxis elementis, qualia nunquam
10.188  Stant eademque manent, sed uix iam cępta labascunt
10.189  Ast aura, recudit quę nos in imagine prima.
10.190  Quid par siue siue. . . terras]

tam raram cognovi, ut a Trojana nobilitate, a qua multi Reges, plurimaeque nationes remotissimam originem ac fastuosas magnitudines non tam mutuare, quam trahere contenderunt, prodiisse Te censuerim. Hincque est, quod licet externa imagine, gestuque ac decore bellam et famigeratam laudem perspicue referres; supra etiam nescio, quid magis tam suave, tam delectabile ex ore, ex oculis spirares, quo mihi ad ipsam quoque Venerem propriis accedere videreris: tamen

syderum ex effectibus eorum conditionem conspicimus: ex quo licet coniectare supercaelestes quoque substantias variis esse naturis praeditas: quas largitur indefesse benignus ille parens ac sapientissimus opifex ex Thesauro non deficientis opulentiae. Eiusmodi plane quibusdam coloribus Deum imaginem suam depingere voluisse ad propriam sui gloriam non dubium est. Itaque si caelestes influxus exercent potentiam in corpora inferiora propter quandam materiae proportionem: non tamen continuo agunt in animam, nisi ratione coniunctae materiae. Neque in omnium hominum animam agunt, sed tantum

quo mortalitate deposita immortalitas induitur: quem finem arbitror iis, qui vitam pie, sancteque transegerunt, vehementer expetendum. Rex inquam optimus, quandoquidem non licet perpetuo Reipublicae vestrae praesidere, cogitans etiam in futurum de vestris commodis, relinquit filium veram patris imaginem successorem et haeredem nominis et regni: qui (licet nondum ad viriles annos pervenit) iam meditatu paternam gloriam, revolvit animo res gestas, crebrisque, ut aiunt, sermonibus usurpat victorias, Trophaea, triumphos: nec tam existimat eorum memoriam duntaxat esse relictam sibi ad

Est enim naturale, eas aliorum calamitates misericordia prosequi, quas tu aliquando perpessus es. Ego igitur, inuictissime et augustissime Caesar, qui Turcicam captiuitatem tredecim annos expertus sum, septies uenditus sum, cui ipsis sensibus explorata sunt mala eius uitae, statui breui libello imaginem illarum Tragoediarum leuiter delineare: nam ad plenum exprimere, nulla uis ingenij humani poterit. Vt qui adhuc liberi sint, intelligant, quantopere illis omnibus opibus et uiribus enitendum, ne in hanc miseriam ueniant, et quo in odio esse debeant, qui domesticis (ut ita dicam) bellis,

cecidisse, quod augurium uel nostras clades praesagijt, uel de nostris cladibus fictum est, DE TEMPLIS ILlorum. HAbent templa satis ampla, et sumptuosa, ipsorum lingua MESCHIT appellata, in quibus nullas prorsus imagines uidi, praeter haec uerba inscripta Arabica lingua uidelicet, LA ILLAH ILELLAH MEHEMMET IRESVL ALLAH TANRE BIR PEGAMBER HACH: id est, non est Deus nisi unus, Mehemmet autem propheta eius, Creator unus, er prophetae aequales. Vel haec, FILA GALIB ILELLAH, id est, non est fortis sicut Deus.

lachrymae saepe dolorque ferunt.
3.6.99  Testis erit Niobe, testis tibi turba sororum,
3.6.100   Eridani vitreas quae super astat aquas.
3.6.101  Testis erit, propria qui captus imagine vidit
3.6.102   Flens sua purpureo corpora flore tegi.
3.6.103  Et, quae clausa cavis respondet vallibus Eccho.
3.6.104   Versaque in aeternas impia Biblis aquas;

a strepitu militari et prope Agriam suam, quin puto etiam illis partibus aliquanti emolumenti futuram ibi dominationis vestrae reverendissimae mansionem, unde jam a prope impertiet salute Geloum nostrum et Zwlam, et Belsium. De pictore pene praeterieram. Parentem ad vivam imaginem feci effigiari, quem, ut facilius deferri possit ad dominationem vestram reverendissimam, in mediocri feci tabella depingere, ex illa postea exemplum capere quilibet pictor poterit in eam quantitatem, quam voluerimus, et ibi et hic ubique. De parricidiis

rectius et elegantius caeteris autoribus monstret: ferturque ideo inter alios praestantissimo heroi Scipioni lectio eius fuisse perquam familiaris. Cur vero prae ipsa Aristeae libellus non laudetur, qui non solum boni, sed et boni et pii principis vivam imaginem ostendit? Neque etenim ulla gubernationis munia incidere possunt, sive domi, sive foris, vel cum subditis, vel cum aequalibus, cum domesticis aut extraneis, quin quomodo in iis cum pietatis atque virtutis laude feliciter Principi versandum sit,

propterea non velle, neque debere eam, cum iusta et commoda sit, transgredi et transmutare. Sed dixit se aliam initurum rationem, ac curavit ut quamplurimum ingenii et artificiosae operae in eam conferretur. Nam ut erat ingenio solerti ad rerum formas et imagines concipiendas, omnia ipse accurate perpendendo, ad speciem venerandam excogitabat. Et quidem quae coelata debebant esse, illa iubebat facere quam speciosissime: quae vero plana et nullo coelo exornata, illis modum suum convenientem praecipiebat adhibere.

forma erat pedum quator, in quibus omnia erant ita elaborata affabre, et coaptata, ut peritiae et artis praestantia non solum nihil discreparent a veritate, sed etiam vento per aerem flante moverentur eorum folia omnia, et situ et habitu ad nativam imaginem sculpta. Labia autem mensae constabant ex tribus partibus, et erant veluti triplicata, ac clavibus subtilibus ita inter se per crassitudinem operis coagmentata, ut neque cerni neque inveniri posset, qua iuncturae coirent. Crassitudo autem mensae totius

Carmina Fausti Verantii in codice Traguriensi Variorum Dalmaticorum. Epistula eiusdem ad Antonium Verantium In imaginem Christi crucifixi. Patauii, Faustus Verantius, 1569.
Respice mortalis genitoris, respice, uultus
Faedatos, nostram quo lauet ipse luem.
Vincitur, quo nos Erebi dissoluat ab oris
Irato gratos reddat et usque

et omnes
110  Irarum causas et belli temperat aestus
111  Pacatosque animos iam laeta in regna reducit.
112  Parte alia afflictis diffidens despota rebus
113  Orat opem paruosque simul cum coniuge natos
114  Protendens, gemitus etiam sub imagine muta
115  Et lacrymas mouet infelix; fremit ore superbo
116  Laeuiaque inflexo detorquet spicula cornu
117  Gens ignara uirum cuius premit infula rasum
118  Alba caput, uillis horrent labra summa retortis,
119  Tum sinuosa pedes

sancta uirorum
296  Nomina, si uestris impar maioribus unus,
297  Vnus et hic animi praestans et criminis insons
298  Nec mirator opum nec Phoebi incognitus antris
299  Inter patricias laurus hederasque uirentes
300  Haud illaudata spectetur imagine Nallus.
301  Parcite et hoc nobis (quaeso) concedite carmen.
302  Cura Deum Nallus, quem dulci a matre cadentem
303  Vranie excepit puerum docuitque latentem
304  Fatorum causas et summis intulit astris.
305  Inde altum manet ingenium

vectigal est calamitas et exitium. Atqui altera ex parte adducor in optimam spem infinita bonitate Dei, quod ipse pater misericordiarum succurrat aliquo pacto generi humano per inscitiam erranti, vindicabitque ab interitu suam imaginem, atque restituet in possessionem regni coelestis, qui finis ultimns est hominis in voluntate Domini conquiescentis. Jam incipiunt apparere vestigia quaedam non obscura Divinae clementiae, miserantis nostram infelicitatem, subvecto

statione periisse, et multas alias inter se collisas fuisse. Perterrefacti perterrefacti D: pertemefacti Z Fratres arbitrati tempestatem ea de causa a numine divino fuisse, commotam statim imaginem in loco, unde sustulerant cum omnibus ornamentis reponunt, inde sedato mari deserentes monasterium cum campanis etiam in campanili relictis omnes quotquot erant fugam inierunt, relicto in civitate utroque tam charo

est et eis, quamvis Narentani aliquibus eorum non pepercerint. Nam captos ex insidiis oportuit argento redimere. Post eorum fugam altera die venerunt duo Apostatae ejusdem ordinis, non tamen ejusdem provinciae, qui auferre ornamenta pretiosa ab eadem imagine nitebantur, quos remisimus unde venerant, vacuos, et si erubescentiae compotes fuerunt erubescentes. Sed haec missa facio. Ad rem pergo. Nostri, qui rectum cursum navigando tenuerant omnes incolumes primo die Pharum, altero Jadram vento nimium

Triremes vero circum circa maenia, et aedificia Tormentis quassabant. Undique ruinae, undique pericula, nullam opem nisi a caelo sperantibus. Nec una spes Virginis, certe, Deiparae misericors praesto fuit auxilium; Ipsa Virgo, quae mirificam Imaginem suam ex urbe transferri non permisit, quasi pignus sui Nobis dederat Patrocinis, declarans sub sua Urbem esse tutella, sicut et antea in Aragoniae Classis oppugnatione, ut recens pia traditio fert, demostrarat. Non aliunde, certe, et

cognitionem et ardentissimum zelum caelestis veritatis Evangelii IESU CHRISTI. OMNIPOTENS ille, sapientissimusque rerum omnium architectus ac Creator, condidit tum amplissimum augustissimumque hoc domicilium: tum et omnes in eo contentas creaturas, ac praesertim hominem, suam imaginem: in eum potissimum finem, ut ipse eiusque immensa sapientia, potentia, iustitia et benignitas ab homine et angelis agnosceretur, celebraretur, et glorificaretur. Cui divino consilio et altera causa, priore non inferior, accessit: quod scilicet illa infinita bonitas omnino voluit habere,

loquimur: Pater, fateor, debeo tibi ingentem summam 10000, aut potius infinitorum talentorum, nempe iustitiam perfectissimae obedientiae, et integritatem imaginis tuae ad quam me creasti. Debeo etiam iustitiam plenissime exoluendarum poenarum pro omnibus peccatis meis: proque hac ipsa horrenda imagine diaboli quam totus corruptus, perversus, et inversus circumfero, natura te contemnens et odio habens. Hoc ingens debitum plenissimae iustitiae, cum nec ego nec alii homines ullo modo persolvere possimus, tu pro tua immensa clementia humani generis misertus, hunc filium tuum nobis

IN. VOX ADAM quadrupliciter accipitur. Alias enim est nomen appellativum, idem significans quod homo: sumpta appel atione ab Adamah. i. terra, ex qua formatus fuit: sicut Homo ab humo derivatur. Sic dicit Deus Gen. 1. Faciamus Adam, id est hominem. Et mox Creavit Deus Adam, in imaginem suam creavit eum, masculum et feminam creavit eos. utrumque sexum unum Adam, id est, hominem vocando. Secundo, admodum crebro accipitur pro nomine proprio primi hominis. Sic dicit Deus Gen. 2. Non est bonum, esse Adamum solum. Et, Adduxit ad Adamum omnia animalia. Ac mox, Immisit somnum

sub alas. Significat et partes exercitus, sicut apud Latinos tantum turmas equestres: quia solebant lateribus phalangis adiici, ut similitudinem avis volantis tota acies haberet. Isaiae octavo: Cum (inquit) extensio alarum eius replebit latitudinem. In sancto sanctorum erant Cherubim, id est, imagines quaedam, habentes alas, quibus arcam, quae erat sedes Dei, contegebant, Ideo Daniel capite nono dicit, Abominationem desolationis futuram iuxta alas: id est, in loco longe sanctissimo, nempe in ipsa arca, aut sede Dei. Per metaphoram significat etiam extremitatem, ut vestis, aut terrae.

sanctis, et vincere eos. Item 16 et 17: Hi (reges Romani imperii) cum agno pugnabunt, et agnus vincet eos, etc. Apoc. 19, Vidi bestiam, et reges terrae, et exercitus eorum congregatos, ad faciendum praelium cum illo qui sedebat in equo albo. Apoc. 14. Adorantes bestiam, eiusque imaginem, et suscipientes characterem bestiae, sunt ii qui magnum aut parva INTERIM, instaurante bestiae regnum suum Antichristo, ope Monarchae victoris acceperant. BIBERE, notae significationis vox est: sed praeter propriam, plures habet figuratas. Primum, per metaphoram ad

quod de viro ac muliere dicitur, quod duo erunt in carne una: id est, summe cognati, aut etiam facient constituentve quasi unum hominem: veluti si unus solus non sit plenus ac integer homo. sicut et Gen. 1. dicitur Deus creasse hominem aut Adamum ad imaginem suam, bis in singulari repetens. et mox tertio subiicit, veluti exponens illum unum hominem, inquiens: Masculum et feminam creavit eos. In hunc sensum videtur et illud Ephes. 5. dici, quod simus caro de carne, et os de ossib. Christi: licet multo arctius et magis mysticum vinculum

cum patre notat. Si vero ad officium, significat Iesum Christum nobis mentem Dei inconspicui revelare, seu in homine Iesu Christo Deum ipsum manifestari. 1. Timoth. 3. Deus manifestatus in carne. Autor epistolae ad Hebraeos, filium Dei appellat splendorem gloriae, et characterem vel expressam imaginem substantiae eius: quod quis non animadvertet de substantia filii Dei dici? Hebraeorum primo. λόγος seu verbum, 1. Iohan. 5. dicitur: et videtur eam ob causam sic dici, quia testificetur de voluntate Dei. Inquit enim: Tres sunt qui testimonium

etiam dicuntur purificari et mundari corda sanguine et passione Christi: nempe non caruncula illa, sed anima, praesertim rationalis, quae in corde potissimum agit. Cum Scriptura accusat cor hominis, Gen. 6 et 8. Ierem. 17. 31. Ezech. 11. 36, et alibi passim, ipsam profecto animam rationalem ab imagine Dei in satanae imaginem transformatam accusat. Et cum vicissim vel homo orat, vel Deus promittit se cor novum in eo creaturum, pro lapide exciso, ipsam essentialem animae rationalis regenerationem promittit. Sic et Hebr. 13 legitur: Bonum est gratia stabiliri cor, non cibis: id est, ipsam

et mundari corda sanguine et passione Christi: nempe non caruncula illa, sed anima, praesertim rationalis, quae in corde potissimum agit. Cum Scriptura accusat cor hominis, Gen. 6 et 8. Ierem. 17. 31. Ezech. 11. 36, et alibi passim, ipsam profecto animam rationalem ab imagine Dei in satanae imaginem transformatam accusat. Et cum vicissim vel homo orat, vel Deus promittit se cor novum in eo creaturum, pro lapide exciso, ipsam essentialem animae rationalis regenerationem promittit. Sic et Hebr. 13 legitur: Bonum est gratia stabiliri cor, non cibis: id est, ipsam animam aut mentem,

sed ex ipsomet Deo. Iohan. 1. Psalm. 102. Populus qui creabitur, laudabit te. Sic Psalm. 51, petit in conversis creari cor novum. Et Paulus etiam valde significanti verbo condendi, quod saepe verbo creationis aequivalet, novam istam hominis pii formationem indicat. ut, Conditus secundum imaginem. Et, Conditi ad bona opera. Et inde vox κτίσις crebro Creatura vertitur. Sic verbum Creandi etiam Esaiae 65, et Ezech 28, de nova piorum formatione accipitur. CREATURAE, omnia ea quae a Deo conduntur, vocari solent. Nam etsi

tum in politia, tum in Ecclesia ac schola. Vocantur autem humana creatura, quodetsi omnis talis ordinatio aut magistratus a Deo sit: tamen per homines ordinatur, aut creatur. Nova creatura saepe in novo Testamento de regeneratis aut renovatis accipitur, seu de novo homine iam in conversis ad imaginem Dei condito. CREDO verbum exponetur in voce FIDEI: tametsi dictum de eo satis sit in libello de Voce et re fidei. Hoc igitur tantum nunc breviter moneo, alias verbum Credere humano aut communi more accipi pro opinari. Sic aliqui illud Pauli exponunt, Nunc propior est salus,

Elohim, aliquando, et quidem valde crebro in Sacris literis, in plurali numero Dii, pro uno vero Deo. Quod proculdubio indicium est pluralitatis personarum. nam aliquando etiam verbum pluralis numeri ei nomini adiungitur. ut Gen. 1. Et dixit Dii, FACIAMUS hominem ad imaginem nostram, et similitudinem nostram. Huic autem longe pulcherrimo, et ab omnibus piis celebratissimo testimonio, adiiciamus cum gratiarum actione illud quoque, quod iam nobis Dominus suggerit: nempe quod etiam alibi in Scriptura Spiritus sanctus hanc eandem hominil creationem describens,

verbum verbale pro verbo reali: sicut et infra verbum DOCEO. Sic Ioan. 8 dicit Dominus: Vos ex patre diabolo estis, et opera quae apud eum vidistis facitis. ubi videre non simplex videre, aut per oculos discere significat: sed in natura ipsa habere implantatam diabolicam malitiam, aut semen, aut imaginem. DISCIPLINA, Latinis plerunque doctrinam aut scientiam aliquam significat: sed apud Hebraeos alias castigatione aut poenam pro malefacto significat, iuxta illud: Quis est filius, cui non det disciplinam pater eius? Item: Omnis disciplina ad tempus non gaudii esse videtur, sed

in salutem, id esse illius proprium: sed huius salutis participes esse solos fideles, interea incredulis esse damnationis occasionem, quod eorum vitio culpave accidit. Appellatur Evangelium regnum CHRISTI, Actorum vigesimo, idque ideo, quia regnum Dei in hoc mundo inchoat, omnes renovando in imaginem Dei, donec tandem in ultima resurrectione compleatur. Coloss. 4. Hi soli cooperarii in regnum Dei, qui mihi fuerunt solatio, etc. Paulus vocat Evangelium regni Dei. Est enim veluti sceptrum, quo Deus super nos regnat et per illud cooptamur in vitam aeternam. Verba vitae.

originis vim indicet, sed De proprie essentialem aut materialem: quod ipsum tamen semper verum non est. Ex Deo aut ex diabolo esse, Ioannis 8, et 1. Ioannis 3, non tantum originem significat, sed etiam ipsam naturam, ingenium, aut indolem denotat ac describit, nempe eos divinam bonitatem ac imaginem, aut contra diabolicam malitiam repraesentare. Dicetur de hac praepositione aliquid in PER. Vide de ea etiam Basilium, libro de Spiritu S. Ex hoc, pro, dehinc: originem aut initium incerti temporis indicat. EXALTARE, per metaphoram primum significat, aliquem laudare aut

Quinetiam tandem, eum plane invaluit, et acidum factum est, prorsus homini est noxium. Videtur etiam Christus, et praesertim Paulus, non obscure respicere in illam horrendam fermentationem Satanae, qua hanc simplicem et sinceram Dei creaturam aut massam, infuso suo veneno, semine, aut imagine prorrus corrupit, pervertit, ac in suam naturam transferm enravit, transformavit, et transsubstantiavit. Significat igitur Christo et Paulo fermentum, corruptelas doctrinae, tum et morum ac vitae, atque adeo et ipsam inhaerentem veteris Adami naturam aut malitiam, una cum suis fructibus.

provenientium. Tertio, sunt et filii adoptivi. Sic omnes pii vocantur Filii Dei: tametsi etiam alia ibi causa sub sit, nempe quia ex Deo, seu Dei semine nati sunt. aut per Spiritum sanctum renati. Item, quia Deum imitentur, eum quasi referant et repraesentent, restaurata illa ipsius imagine, Iohan. 1. 1 Pet. 1. et 2. Petri 1. Sic contra filios diaboli, ob simile semen, ingenium et imitationem, vocat impios, 1 Iohan. 3. Quod diligentissime observandum est, ut sciamus ibi describi nativam malitiam, seu originale peccatum. Similis loquutio est Baptistae, et Christi,

formam, tantum externam speciem significare. Verum quod vere dicat eum fuisse et esse essentia Deum, id ex sequentibus apparet, ubi dicit, sumpsisse formam servi: quod necesse est intelligi de ipsa hominis essentia, sicut vere homo fuit. Sic etiam 1 Corinth. decimo quinto dicimur gestasse imaginem terreni hominis, et gestaturi etiam caelestis, nimirum non tantum externam speciem aut umbram, sed et ipsam veram essentiam. Idem probat aut exponit etiam illud quod addit, non fuisse ei rapinam, esse aequalem Deo: ut sit idem, Esse in forma Dei, quod, Esse in aequali gloria ac

non tantum externam speciem aut umbram, sed et ipsam veram essentiam. Idem probat aut exponit etiam illud quod addit, non fuisse ei rapinam, esse aequalem Deo: ut sit idem, Esse in forma Dei, quod, Esse in aequali gloria ac dignitate cum Deo. Sed de hac locutione dicetur etiam in Signo et Imagine, quae itidem rem ipsam saepe notant. Quod autem dicit formam, intelligitillam gloriam ac maiestatem Dei, omnia regentis, et omnibus terribilis, quam veluti repressit aut occultavit, et sponte quasi deposuit, dum formam ac speciem servi suscepit Divinitatem quidem nullo modo deposuit: sed

ac totius Ecclesiae, ex Deo. Sensus igitur in loco Isaiae videtur esse: filii generationem ex patre esse prorsus ineffabilem, sicut omnes patres testantur: quorum testimonia collegi, contra eos qui ociose comminiscuntur, filium a patre cogitatione esse genitum, dum pater semet intuetur, et quandam imaginem sui concipit aut fingit: quam haeresim Marcionis etiam Irenaeus refutat. GENS, primum proprie accipitur pro hominum maxima multitudine, in una aliqua regione vivente: ut Genes. 2, Num. 14, Faciam te in gentem magnam: item, Ponam te in gentem robustam: Deut. 9. pro, efficiam

et nobis vis eum vere agnoscendi ac celebrandi, per Spiritum sanctum datur. Gloria Dei est quoque vera iustitia, quae creaturae rationali praecipue inesse, eamque ornare et glorificare deberet, quam Deus veram esse gloriam statuit, et aeterna glorificatione dignam censet, quae idem ferme cum imagine Dei est. Dicitur autem gloria Dei, quia de ea apud Deum gloriari queamus, seu quia coram Deo valet: ut in locutione Iustitia Dei prolixius exposui. Sic Roman. 3 omnes peccasse dicuntur, et carere gloria Dei: seu sublatam esse omnem gloriationem coram Deo, etiam ipsimet Abraamo, qui

ergo defectus gloriae Dei, iustificationi, et convenit cum peccato. Sic et Isaiae 60, Gloria Domini super te exorta est: videtur proprie iustitiam, quam Deus nobis per Meschiam revelat et offert, significare. Gloria Dei est et cultus ac religio eius. Roman. 1. Commutaverunt gloriam eius in imaginem hominis, etc. quod mox dicit, Mutaverunt veritatem eius in mendacium. Gloria Dei est etiam renovatio imaginis Dei, per Satanam inversae in nobis. ideo dixit Paulus, nos contemplari gloriam Dei, et transformari a gloria in gloriam: id est, ab inchoata instauratione, in

spiritum vivificantem. Ac non primum quod spirituale, sed quod animale, deinde quod spirituale. Primus homo de terra terrenus, secundus homo ipse Dominus de caelo. Qualis terrenus ille, tales et hi qui terreni sunt: et qualis ille caelestis, tales et hi qui caelestes sunt Et quemadmodum gestavimus imaginem terreni, gestabimus et imaginem caelestis. Locus est perspicuus: et quid isti homines sunt, prolixius definire non attinet. Sunt et aliae divisiones hominis. Dicitur enim etiam internus homo et externus: ut 2. Cor. 4. Propterea non defatigamus sed quamvis externus noster homo

quod spirituale, sed quod animale, deinde quod spirituale. Primus homo de terra terrenus, secundus homo ipse Dominus de caelo. Qualis terrenus ille, tales et hi qui terreni sunt: et qualis ille caelestis, tales et hi qui caelestes sunt Et quemadmodum gestavimus imaginem terreni, gestabimus et imaginem caelestis. Locus est perspicuus: et quid isti homines sunt, prolixius definire non attinet. Sunt et aliae divisiones hominis. Dicitur enim etiam internus homo et externus: ut 2. Cor. 4. Propterea non defatigamus sed quamvis externus noster homo corrumpitur, internus tamen renovatur in

singulos. Externum hominem hic proprie puto esse, brutum hominem, seu quatenus hic vegetativa, locomotiva ac sensitiva anima negetamur: quae pars hominis labore ac aetate atteritus, et tandem absumitur. Interdum autem proprie ipsum rationalem hominem, qui spiritu Dei quotidie magis ac magis ad imaginem Dei instauratur et renovatus fitque potentior ac valentior: quem Paulus, quatenus est renovatus, mentem vocat. Aliquando tamen internus homo simpliciter ipsum novum ac instauratum hominem significat. ut cum Paulus ait Rom. 7, se condelectari legi Dei secundum internum hominem. et

quos ambulabatis quondam, cum viveretis in his: nunc autem deponite et vos omnia, iram, indignationem, malitiam maledicentiam, turpilo quentiam ab ore vestro: ne mentiamini alius adversus alium, posteaquam exuistis veterem hominem cum factis suis, et induistis novum, qui renovatur ad agnitionem et imaginem eius qui condidit illum: ubi non est Graecus et Iudaeus, circuncisio, praeputium, Barbarus, Scytha, servus, liber, sed omnis in omnibus Christus. Vocatur autem Vetus homo. quia talis nascitur primum ex utero matris, talesque etia maiores eius fuêre. Novus homo ideo dicitur, quia sic

filii, et vicissim cum sit eis homousios aut consubstantialis. Alio qui rectissime ac verissime dicitur, quod solus filius repraesentet aut referat patrem, ac praecipue tanquam viva aptissimaque imago personam patris: deinde quia illum videat cognoscatque. Sic et inter homines, filii videntur esse imagines patris, et repraesentare patrem quod saepe accidit, expressis non tantum corporis lineamentis ac conditionibus, sed etiam animae proprietatibus: ut in voce Filii etiam imago aliquo modo contineatur. Est ergo dignissimum observatu, quod celebris ista significatio aut usurpatio hypostaseos

Iachad, quod proprie significat una, simul: ut Ps. 4. In pace in idipsum dormiam, et requiescam: id est, simul dormiam et quiescam. Psalm. secundo, idem adverbium vertit In unum: Principes convenerunt in unum: id est, simul, una. IDOLUM, proprie est simulachrum aut imago. et quia imagines Ethnici et impii Iudaei coluerunt ut Deum, ideo paulatim quadam catachresi invaluit, ut omnis pravus Dei cultus idololatria sit vocatus. Idolum igitur primum significat ipsam statuam, cultus divini gratia factam 1 Cor. 12. Scitis quod gentes fuistis, et ad muta idola cucurristis. Sic et

non sine singulari providentiae divinae indicio. Qualis vero illa similitudo aut convenientia sit in Filio cum Patre, quam cum tertia persona non habent, ineffabile plane mysterium est, nec a nobis investigari debet. Aliqui fingunt id inde esse, quia pater intuendo semet, cogitationem et imaginem quandam concipiat, cui suam essentiam communicet. Sed et humanum haec opinio inventum est, idque foedissimorum haereticorum, teste Irenaeo: et in multas tetras absurditates incidit, et denique ab omnibus ferme partibus est damnata, ut id proprio libello eorum testimonia recitante

summam substitiae ipsius similitudinem: ut si filius dicatur imago patris. Similis loquutio est, Esse in forma Dei, aut forma servi: Phil. 2. id est, vere existere Deum aut hominem. Sic Matth. 24. Tunc videbitis signum filii hominis in caelo. id est, ipsum met filium hominis. Sic, Gestare imaginem hominis terreni et caelestis, 1. Cor. 15. id est, ipsam rem aut essentiam. Verum quod Imago essentiale quidpiam interdum, et non tantum umbratile notet, mox denuo exemplis monstrabitur. Vide et in regulis Universalibus, de hoc Hebraismo. Illud sane admodum illustre est significationis

Verum quod Imago essentiale quidpiam interdum, et non tantum umbratile notet, mox denuo exemplis monstrabitur. Vide et in regulis Universalibus, de hoc Hebraismo. Illud sane admodum illustre est significationis huius exemplum, quod extat Hebr 10. Lex umbram obtinuit futurorum bonorum, non ipsam imaginem rerum. ubi Imago necessario ipsam existentiam aut substantiam rei sonat. Sic Germanis quoque Bild, interdum non umbratilem, aut (ut sic dicam) similitudinariam imaginem significat, quae solum lineamenta rei alicuius exprimat: sed ipsammet essentiam eius. ut cum dicunt, Mansbild,

admodum illustre est significationis huius exemplum, quod extat Hebr 10. Lex umbram obtinuit futurorum bonorum, non ipsam imaginem rerum. ubi Imago necessario ipsam existentiam aut substantiam rei sonat. Sic Germanis quoque Bild, interdum non umbratilem, aut (ut sic dicam) similitudinariam imaginem significat, quae solum lineamenta rei alicuius exprimat: sed ipsammet essentiam eius. ut cum dicunt, Mansbild, Frauenbild, etc. id est, personam vere existentem virum aut feminam. Dicitur porro secunda ratione etiam ideo Christus imago patris, quia qui videt eum, videt et

id est, personam vere existentem virum aut feminam. Dicitur porro secunda ratione etiam ideo Christus imago patris, quia qui videt eum, videt et patrem. Et nemo venit ad patrem, nisi per ipsum: ipse quippe est ostium ad patrem. Quare et Paulus 2 Cor. 4, et Col. 1. cum filium dicit esse imaginem Dei, potissimum ad istam patefactionem patris, aut noticiae de patre respicere videtur. Nam in priori quidem loco dicit: Excaecatus est a Satana sensus impiorum, ne agnoscerent lumen Evangelii gloriae Christi: id est, de gloriosa noticia Christi. Ac mox subiicit, Qui est imago Dei: ut

Dei: ut ostendat clare, se loqui de agnitione Dei quae fiat per Evangelium Christi, non de internis discriminibus trium personarum divinitatis. In posteriore autem loco, nempe Col. 1, itidem loquitur de agnoscendo mysterio redemptionis Christi. Sed tamen hic locus etiam de illa substantiali imagine accipi posset. Porro etiam homo dicitur imago Dei, sed accidentaria: id est, non consubstantialis, ut est filius patris. Nam Gen. 1 et 2 dicitur esse conditus ad imaginem et similitudinem Dei: et mox Gen. 5. dicitur Adamus procreasse ad suam similitudinem. unde liquido monstratur, veram

nempe Col. 1, itidem loquitur de agnoscendo mysterio redemptionis Christi. Sed tamen hic locus etiam de illa substantiali imagine accipi posset. Porro etiam homo dicitur imago Dei, sed accidentaria: id est, non consubstantialis, ut est filius patris. Nam Gen. 1 et 2 dicitur esse conditus ad imaginem et similitudinem Dei: et mox Gen. 5. dicitur Adamus procreasse ad suam similitudinem. unde liquido monstratur, veram illam Dei imaginem in lapsu hominis esse amissam, et terrenam quandam animalis hominis pro ea substitutam, ut et Paulus 1 Corinth. 15. testatur. Quid vero fuerit illa

posset. Porro etiam homo dicitur imago Dei, sed accidentaria: id est, non consubstantialis, ut est filius patris. Nam Gen. 1 et 2 dicitur esse conditus ad imaginem et similitudinem Dei: et mox Gen. 5. dicitur Adamus procreasse ad suam similitudinem. unde liquido monstratur, veram illam Dei imaginem in lapsu hominis esse amissam, et terrenam quandam animalis hominis pro ea substitutam, ut et Paulus 1 Corinth. 15. testatur. Quid vero fuerit illa Dei imago, non est nunc nostri instituti copiosius perscrutari: sed abunde eam Scriptura declarat, cum eius instaurationem explicans, et

in lapsu hominis esse amissam, et terrenam quandam animalis hominis pro ea substitutam, ut et Paulus 1 Corinth. 15. testatur. Quid vero fuerit illa Dei imago, non est nunc nostri instituti copiosius perscrutari: sed abunde eam Scriptura declarat, cum eius instaurationem explicans, et contrariam imaginem exuere iubens, inquit: Deponite veterem hominem, qui corrumpitur iuxta concupiscentias erroris: renovamini vero spiritu mentis vestrae, et induite novum hominem, qui iuxta Deum conditus est per iustitiam et sanctitatem veram. Ostendit enim ibi Paulus, ipsum spiritum mentis nostrae initio

veterem hominem, qui corrumpitur iuxta concupiscentias erroris: renovamini vero spiritu mentis vestrae, et induite novum hominem, qui iuxta Deum conditus est per iustitiam et sanctitatem veram. Ostendit enim ibi Paulus, ipsum spiritum mentis nostrae initio iustum, sanctum et veracem, fuisse imaginem Dei qui cum a Satana prorsus inversus sit, nunc denuo per spiritum Dei refingi debeat. Sic et Col. 3. inquit: Ne mentiamini alius adversus alium, posteaquam exuistis veterem hominem cum factis suis, et induistis novum, qui renovatur ad agnitionem et imaginem eius qui condidit illum. Sic

iustum, sanctum et veracem, fuisse imaginem Dei qui cum a Satana prorsus inversus sit, nunc denuo per spiritum Dei refingi debeat. Sic et Col. 3. inquit: Ne mentiamini alius adversus alium, posteaquam exuistis veterem hominem cum factis suis, et induistis novum, qui renovatur ad agnitionem et imaginem eius qui condidit illum. Sic et Rom. 8 dicitur, quod Deus nos faciet conformes imagini filii sui: id est, perinde glorificabit. Hic enim intelligimus imaginem Dei esse illud ipsum, quod in nobis instauratur: nempe spiritum mentis, seu illud novum ac spirituale cor (id est, animam

mentiamini alius adversus alium, posteaquam exuistis veterem hominem cum factis suis, et induistis novum, qui renovatur ad agnitionem et imaginem eius qui condidit illum. Sic et Rom. 8 dicitur, quod Deus nos faciet conformes imagini filii sui: id est, perinde glorificabit. Hic enim intelligimus imaginem Dei esse illud ipsum, quod in nobis instauratur: nempe spiritum mentis, seu illud novum ac spirituale cor (id est, animam rationalem, quam Scriptura in corde collocat) quod nobis exciso veteri ac

exciso veteri ac lapideo divinitus donatur, et per Spiritum S. in nobis creatur. Psal. 51. et Ezech. 31. Eodem respicit etiam Paulus 1 Corin. 15, cum dicit, nos fore similes illi caelesti Adamo, nosque eius imaginem gestaturos, sicut nunc terreni feramus. id est, glorificandos esse. et 2. Cor. 3, cum ait, nos in speculo contemplari gloriam Christi et in eandem imaginem quotidie magis ac magis transformari, cooperante id Spiritu sancto. Alia quoque ratione dicitur homo imago et gloria Dei, 1 Cor.

51. et Ezech. 31. Eodem respicit etiam Paulus 1 Corin. 15, cum dicit, nos fore similes illi caelesti Adamo, nosque eius imaginem gestaturos, sicut nunc terreni feramus. id est, glorificandos esse. et 2. Cor. 3, cum ait, nos in speculo contemplari gloriam Christi et in eandem imaginem quotidie magis ac magis transformari, cooperante id Spiritu sancto. Alia quoque ratione dicitur homo imago et gloria Dei, 1 Cor. 11. i. qui quasi vice eius mundo praeest, in hoc ei famulum aut vicarium praestans: quod omnia in hoc mundo regat, illisque fruatur tam quam quidam eius

mundo regat, illisque fruatur tam quam quidam eius villicus, sicut vicissim homini famulatur mulier. de qua ratione imaginis Apostolus 1 Cor. 11. loquitur, dicens: Deum esse caput Christi, Christum caput viri, virum mulieris: et vicissim mulierem esse gloriam viri, virum autem esse gloriam et imaginem Dei. ubi imago collocatur in illa similitudine dominii, quod sicut pater aliquo modo dominatur Christo, et Christus viro: sic vicissim vir mulieri, et omnibus aliis creaturis huius mundi. Aliqui etiam locum Genesis ad dominii formam ac similitudinem trahunt: sed certum est potiorem, et

omnibus significationibus Imago pro quadam vera ac reali existentia, seu rei ipsius forma, ac viva essentialique expressione: non tantum umbratili pictura, sicut alioqui sonare ex Latini sermonis natura nobis videtur. Sic realem quandam existentiam notat 1 Corinth. 15. Quemadmodum gestavimus imaginem terreni hominis, sic etiam gestabimus caelestis. ubi imago non umbram aut picturam hominis, sed ipsammet illius essentiam significat. Sic et Hebr. 10. Lex habens umbram futurorum bonorum, non imaginem ipsarum rerum. ubi imago ipsam vera ac solidam existentiam rerum indicat

nobis videtur. Sic realem quandam existentiam notat 1 Corinth. 15. Quemadmodum gestavimus imaginem terreni hominis, sic etiam gestabimus caelestis. ubi imago non umbram aut picturam hominis, sed ipsammet illius essentiam significat. Sic et Hebr. 10. Lex habens umbram futurorum bonorum, non imaginem ipsarum rerum. ubi imago ipsam vera ac solidam existentiam rerum indicat Psal. 73. Pones eorum imaginem contemptibilem in civitate. i. ipsos cum suis opibus et gratia. Sic et Apocal. 13. 14 15. 19 et 20, praedicens futurum ut bestiae formetur quaedam imago, quam omnes

sic etiam gestabimus caelestis. ubi imago non umbram aut picturam hominis, sed ipsammet illius essentiam significat. Sic et Hebr. 10. Lex habens umbram futurorum bonorum, non imaginem ipsarum rerum. ubi imago ipsam vera ac solidam existentiam rerum indicat Psal. 73. Pones eorum imaginem contemptibilem in civitate. i. ipsos cum suis opibus et gratia. Sic et Apocal. 13. 14 15. 19 et 20, praedicens futurum ut bestiae formetur quaedam imago, quam omnes adorent. et propter quam horribiliter puniantur: significat fore, ut Interim et Adiaphora vere Antichristi abominationes et

horribiliter puniantur: significat fore, ut Interim et Adiaphora vere Antichristi abominationes et errores exprimant, non tantum quandam ociosam picturam eorum referant: sicut adiaphoristae sua linea veste omnes illas abominationes abscondere et obumbrare conantur. Atque hactenus de reali quadam imagine dictum esto: nunc in sequentib. contra dicemus, quando umbratilis quaedam tantum species rerum per hanc vocem accipiatur. Longe alia igitur significatio est, cum imago pro reb. imaginariis, aut evanidis crebro usurpatur, cuius significationis exempla adscribi est opus. Ab hac vero

pro reb. imaginariis, aut evanidis crebro usurpatur, cuius significationis exempla adscribi est opus. Ab hac vero significatione venit. quod saepe res existentes ob suam levitatem imago dicuntur: sicut Latini somnium hominis, pro nihili homine dicere solent. ut Psal. 39, Profecto in imagine transit homo. i. ut res non revera ac solide existens, sed ut res umbratilis, imaginaria. Eadem ratione accipitur et Psal. 73, cum dicit saltes, Sicut somnium a vigilante evanescit, sic tu Domine imaginem eorum in civitate contemptibilem reddes ipsosmet, eorumque opes ac

pro nihili homine dicere solent. ut Psal. 39, Profecto in imagine transit homo. i. ut res non revera ac solide existens, sed ut res umbratilis, imaginaria. Eadem ratione accipitur et Psal. 73, cum dicit saltes, Sicut somnium a vigilante evanescit, sic tu Domine imaginem eorum in civitate contemptibilem reddes ipsosmet, eorumque opes ac glorias. Sic et Paulus vocat 1 Corinth. 7, totam hanc vitam cum suis commodis ac pompis schema, figuram: et dicit eam pertransire veni rem evanidam, nihilque stabile habentem. Vicina huic signficatio est, quod Deus dicit

schema, figuram: et dicit eam pertransire veni rem evanidam, nihilque stabile habentem. Vicina huic signficatio est, quod Deus dicit Num. 13, se aliis appaere in similitudine. i. aliqua visibili quidem, sed tamen evanida specie. Non raro etiam imago significat ipsas visibiles, aut materiales imagines, ad repraesentandum aliquem hominem factas: sicut dicit Paulus gentiles confutasse gloriam Dei in similitudinem imaginis hominum et bestiarum. De alia maxime propria significatione nihil monere attinet, ubi imago similitudinis hominis est idem, quod imago similis

dicit Paulus gentiles confutasse gloriam Dei in similitudinem imaginis hominum et bestiarum. De alia maxime propria significatione nihil monere attinet, ubi imago similitudinis hominis est idem, quod imago similis homini, aut aliis animalibus. De voce porro Similitudinis, quae aliquatenus cum Imagine convenit, postea suo loco dicetur. Faciet autem et ea explicatio ad huius declarationem. IMBER, explicabitur infra in voce Pluvia. IMBECILLUS. vide infra Infirmus. IMMACULATUS, exponetur in voce Integer. IMMISERICORS, exponetur in voce

cupiditas, vel denique minimus ac primus motus cordis. sicut et Christus Matth. 5. omnia illa affirmat de peccatum. Imo etiam illud est peccatum, quod cor aliaeque primariae partes rationalis animae non sint tales, quales eas Deus initio ad imaginem suam condidit: ut cor fit lapideum, adamantinum, incircumcisum, non intelligens, atque adeo hostile erga Deum. Recte ergo ex hac definitione originale peccatum iudicatur, quod sit etiam illa innata, aut essentialis pravitas, aut praeputium animalis hominis. Recte etiam redarguuntur

statuam, seu lapidem monstrantem veram ac regiam viam: cuiusmodi tum olim apud Ethnicos habiti sunt, tum et postea, ac nunc quoque, in Papatu praesertim. Lapis pictus, Levit. 26. Neque lapidem pictum erigetis vobis. videtur statuam significare, quae non tantum caesione, sed et picturatione ad imaginem hominis paratur. Lapis manus: pro, quem manu proiicere solent, aut possunt, quem Latini manuarium dicunt. ut Num. 35, Si lapide manus percusserit eum. id est, lapide manuario, aut manu proiecto. Lapidum preciosorum multa est passim mentio in Sacris literis. Hinc lapides repletionum,

putarunt, sed in ipsa natura eius penitus insitum, atque adeo ipsum primum semen vitiosum et immundum esse: ideoque nisi totus homo prorsus denuo spiritualiter natus fuerit ex Deo, sit in aeternum periturus, qualibuscunque demum naturalibus dotibus ac operibus sit ornatus: quia illa omnia sint imagine diaboli infecta ac deformata, vel potius in ipsam plane transformata. Dicitur ergo Baptismus lavacrum regenerationis, et mundare Ecclesiam ac animam, Ephes. 5. Tit. 3: quia Deus per Verbum et Sacramenta, sanguinem, passionem, ac meritum Christi nobis credentibus applicans, emundat nos ab

arbitrium. Est ergo Liberum arbitrium (ut nos quoque hac appellatione pro communi usu nunc utamur) ea vis, facultas, aut potentia intellectus, voluntatis, et affectuum, qua homo hanc vitam rationalem regit, praesertim quo ad religionem attinet. Haec vis fuit in integra quidem natura perfecte ad imaginem Dei expressa aut formata: in natura vero corrupta, est ad imaginem Satanae transformata: in renatis denique incipit renovari ad pristinam integritatem, ita tamen, ut ingens vis huius diabolici veneni nihilominus in vetero homine, seu quatenus homo instauratus aut sanatus nondum est, usque

pro communi usu nunc utamur) ea vis, facultas, aut potentia intellectus, voluntatis, et affectuum, qua homo hanc vitam rationalem regit, praesertim quo ad religionem attinet. Haec vis fuit in integra quidem natura perfecte ad imaginem Dei expressa aut formata: in natura vero corrupta, est ad imaginem Satanae transformata: in renatis denique incipit renovari ad pristinam integritatem, ita tamen, ut ingens vis huius diabolici veneni nihilominus in vetero homine, seu quatenus homo instauratus aut sanatus nondum est, usque ad mortem remaneat, et cum renovato homine perpetuo luctetur: qua

ad pristinam integritatem, ita tamen, ut ingens vis huius diabolici veneni nihilominus in vetero homine, seu quatenus homo instauratus aut sanatus nondum est, usque ad mortem remaneat, et cum renovato homine perpetuo luctetur: qua per mortem [?: aboli- ] denuo pii ad illam pristinam imaginem, integritatem [?: ] aut etiam multo praestantiorem restituentur. LICERE, vulgo sonat ius alicuius rei agendae ac omittendae habere. Est autem id multiplex, quandoquidem iura alias res praecipiunt aut cogunt, alias res aut facta comprobant, aliquas solum tolerant:

ille magnus, etc. Sic et Daniel. 2 legitur de abolitione monarchiarum, per regnum Christi. Tunc contrita sunt pariter, testa, serrum, aes, argentum, et aurum. et facta sunt veluti palea de horreo aestivo, tulitque ea ventus, et non ullus eorum inventus locus. At lapis qui percussit imagines, factus est in montem magnum, et replevit universam terram. Alia porro vis est locutionis Psal. 130, ubi dicitur, quod evanescat homo sicut flos ferventi vento arefactus, ita ut locus eum amplius non agnoscat: id est, sicut terra non amplius velit ferre, et alere illum

quae tu vocas mendacia. Isaiae 44, An non est mendacium in manu mea? id est, an non sequor falsam religionem? In hac veritate non stetit Satan: id est, vera Dei agnitione ac cultu, et huius potissimum mendacii factus est pater. Non stetit autem vel perstitit in ea, ratione suae essentiae, ex imagine Dei in contrariam inversae, ratione consiliorum et operum suorum. Tertio, Mendacium dicitur etiam in rebus quae id re ipsa non praestant, quod externa specie pollicentur, ut cum dicitur equus esse mendacium ad salutem, Psal. 33. id est, non praestare ipsa re salutem,

id est, res valde noxia ac mortifera, seu venenata. Simili quadem significatione accipit hanc vocem Paulus Rom. 7, cum exclamat: Miser ego, quis me liberabit a corpore mortis huius? id est, a corpore hanc tam tetram pestem circumferente, quam hactenus depinxi, nempe originali corruptione, aut imagine diaboli, perpetuo in me contra Deum, eiusque legem tumultuante? Ubi longissime aberrarunt, qui id de communi morte acceperunt: ut Erasmus vertit, Miser ego, quis me eripiet ex hoc corpore mortis obnoxio? Nec illud quidem recte factum est, quod pronomen

et primo eiusdem capite inquit, Qui nos liberavit ex tanta morte: aliqui exponunt pro periculo mortis. sed eodem ferme res redit. Tertio, mors significat ipsam spiritualem mortem, quae admodum multiplex est: nempe primum privatio imaginis Dei, optimarumque virium erga Deum, seu mutatio nostri ex imagine Dei in imaginem Satanae. Secundo, quod privati libertate simus facti mancipia Satanae, ad eius libitum libidinemque captivata. Tertio, quod simus in iusti, ac veluti infames et rei coram Deo. Quuarto, quod habemus Deum, qui est fons vitae, iratum. Postremo, mors sunt poenae temporariae (in

capite inquit, Qui nos liberavit ex tanta morte: aliqui exponunt pro periculo mortis. sed eodem ferme res redit. Tertio, mors significat ipsam spiritualem mortem, quae admodum multiplex est: nempe primum privatio imaginis Dei, optimarumque virium erga Deum, seu mutatio nostri ex imagine Dei in imaginem Satanae. Secundo, quod privati libertate simus facti mancipia Satanae, ad eius libitum libidinemque captivata. Tertio, quod simus in iusti, ac veluti infames et rei coram Deo. Quuarto, quod habemus Deum, qui est fons vitae, iratum. Postremo, mors sunt poenae temporariae (in quibus est

est in mundo, 1. Corinthiorum 8. Prorsus idem est ac si dicas, nihil est in rerum natura, sed est tantum stultum et impium somnium superstitiosorum hominum. Non vocat autem Apostolus proprie idolum ipsam imaginem, sed illum fictum deum Martem aut Iovem aut Venerem, cuius imago ostentabatur, et fabulosae historiae recensebantur, ut perillam et in illa ille somniatus deus coleretur. Ideo dicit, unum solum Deum esse. Adversus mundi rectores, Ephes. 6. diabolum sic vocat, qui impios potenter ac pro

[?: ] diaboli, aut et filios Belial esse. Sunt autem impii [?: ] ex patre diabolo, quia semen et imago diaboli in [?: ] insita, aut venenum vel fermentum Satanae, quod totum [?:---nem ] prorsus perfermentavit, et immutavit ex [?: ] Dei in imaginem Satanae, sicut si optimum argentum aut aurum mutatum esset in scoriam, aut in carbonem proverbium habet: qua similitudine etiam utitur [?: ] aut sicut si dulcis massa mutata esset in fermentum [?: ] comparatione divus Paulus utitur. Observandum [?: ]

[?: an-ct- ] et gelidae cavitates: ideo eius comparatione [?: do- ] Hier. cap. 18, mirabilius esse quod Iudaei deserant verum Deum, quam si praemature nix petras Libani desereret. NOBILIS, videtur in Sacris literis potius virtutis propriae praestantiam, quam veterum imagines respicentes. 10, Beata tu terra, cum rex tuus est filius nobilibilis virtute ac industria. Ideo mox veluti [?: de- ] se, addit: Et cum principes tui comedunt [?: opportunitates ] tempore. i. pro reparandis viribus, non pro luxu [?: u- ] ante dixerat,

ille fuit Christus ipse, tria haec (ut opinor) per nomen suum residens in medio eius, Deus denotare voluit. Primum, quod ipsa res aut essentia sui erit in eo: seu quod erit vere Deus, patri consubstantialis: quando quidem nomen saepe pro ipsa re ponitur. Secundo, quia nomen continet similitudinem, imaginem, noticiam, et quasi quandam picturam rei (sicut et Philosophi de cogitationib. ac sermone pronunciant, quod sint ὁμοιώματα, similitudines rei.) Ideoque hac phrasi indicat pater, illum angelum ita fore verum De vim, ut sit etiam substantialis

dicitur super capita bestiae fuisse nomen blasphemiae: i. eam bestiam fuisse blasphematricem Dei, ut in sequentib. exponitur. Inculcatur porro in eodem libro multum nomen bestiae, et character bestiae, item numerus nominis bestiae: ubi nimirum de nomine Antichristi, eiusque numero ac charactere et imagine agitur: quam qui non habuerint, eos dicit non habituros facultatem negociandi. Id nomen ac numerum nominis affirmat Ioan. esse 666. Quem numerum nominis Antichristi, aut etiam eius armigeri (ut Irenaeus loquitur) exponit hic ipse Pater et scriptor vetustissim. per nomen Latinus: quia

[?: p- ] de ea vehementer erubuerint, cum fuit turpis, et multiplici culpa ac peccato contaminata. Ad hanc nuditatis naturam etiam divus Paulus alludit, cum Eph. 4. et Col. 3, ac alias iubet. nos illum deformem veterem hominem deponere. et contra induere novum illum, qui renovatur ad imaginem illius qui condidit ipsum: [?: ] cum iubet nos induere arma lucis, cumque dicit corpora nostra gloriam, immortalitatem et incorruptibilitatem indutura esse. De hac nuditate, induitione, et superperinduitione, agit etiam 2. Cor. 5. Habet autem nonnihil obscuritatis, quod ibi

ratione. Primum, quia ex semine eius nascuntur, ut Scriptura loquitur. Secundo, quia sunt membra unigeniti filii eius: Caro de carne eius, et os de ossibus. Tertio, quia eos sibi adoptat in filios. Quarto, quia eos paterno amore, officiis ac beneficiis fovet. Quinto, quia instaurata in eis imagine Dei, eum aliquo modo repraesentant, eique similes sunt. Sexto, multiplicem paternitatem etiam Spiritus sanctus agnoscit in corde nostro, eoque clamat Abba pater: et spiritui nostro testimonium praebet, quod filii Dei simus. Christus Ioan. 8 dicit, diabolum esse patrem impiorum, et

nostro, eoque clamat Abba pater: et spiritui nostro testimonium praebet, quod filii Dei simus. Christus Ioan. 8 dicit, diabolum esse patrem impiorum, et mendacem. Pater ergo ille impiorum est multipliciter. Primum, quia dominus ac gubernator eorum factus est post lapsum. Secundo, quia eos ex imagine Dei in suae horrendam larvam transmutavit, et veluti infuso infernalem fermento ex caelesti massa in suam veluti transformavit, aut transelementavit, perinde ac si dulcem massam in fermentum, salutarem cibum in venenum, optimum vinum in acetum aut vappam, et auream massam in scoriam aut

quinto: Sicut per unum hominem peccatum in mundum introiit, et per peccatum mors, et ita in omnes homines mors peru asit, in quo omnes peccarunt: non actionem, sed ipsum habituale, aut potius innatum et essentiale malum significat, quod nempe per Adamum omnes facti sint corrupti Satanaeque imaginem circumferant, eoque sint adversarii Deo, ei infensi et exosi, eique rei ac ab eo damnati, ut supra productis exemplis de hoc verbo ac nomine dixi. Aliquando tamen etiam plurali numero Originale peccatum notat, ut supra de Psalmo quinquagesimoprimo dixi. Omnes peccaverunt, et carent

ac volens a severo mandato sui creatoris discessit: plusque Satanae, ingentia bona ex peccato promittenti, quam Deo ipsi exitium mortemque comminanti, credidit: qua ratione a Deo sese avellens, Satanae eius hosti semet associavit. Quem lapsum mox aut poena sequuta est, totius naturae hominis ex imagine Dei in Satanae larvam transmutatio: veluti si ex optimo auro aut argento scoria, et ex optimo vino aqua aut vappa, aut ex dulci massa foetidissimum fermentum factum fuisset. quibus similitudinibus [?: ] declaranda hac horrenda metamorphosi Spiritus sanctus in Scripturis utitur.

similitudinibus [?: ] declaranda hac horrenda metamorphosi Spiritus sanctus in Scripturis utitur. Porro peccatum originale est [?: ] haereditas illius ipsius primi malefacti, seu reatus ipsius: tum et illa horrenda imago aut larva Satanae, in qua diximus Adamum ex imagine Dei tristissima metamorphosi immutatum: ut iam non Deum creatorem ac patrem suum, sed Satanam repraesentet, prae se ferat, reserat, aut exprimat: quae in nos in ipsa statim conceptione ac procreatione ex patre nostro transit. Similes enim ille sibi procreat: sicut Genes. quinto

tristissima metamorphosi immutatum: ut iam non Deum creatorem ac patrem suum, sed Satanam repraesentet, prae se ferat, reserat, aut exprimat: quae in nos in ipsa statim conceptione ac procreatione ex patre nostro transit. Similes enim ille sibi procreat: sicut Genes. quinto describitur, quod ad imaginem et similitudinem suam liberos Adam genuerit, non ad Dei similitudinem aut imaginem, ad quam initio formatus fuerat. Haec vero extrema [?: ] ditas et tristissima distorsio, nunquam, veluti [?: Eurip- ] quidam, caret suis pessimis aestibus etiam antequam

Satanam repraesentet, prae se ferat, reserat, aut exprimat: quae in nos in ipsa statim conceptione ac procreatione ex patre nostro transit. Similes enim ille sibi procreat: sicut Genes. quinto describitur, quod ad imaginem et similitudinem suam liberos Adam genuerit, non ad Dei similitudinem aut imaginem, ad quam initio formatus fuerat. Haec vero extrema [?: ] ditas et tristissima distorsio, nunquam, veluti [?: Eurip- ] quidam, caret suis pessimis aestibus etiam antequam [?: ] cogitationes aut actiones externas, vel etiam internas erumpat. Nam et

eius. ¶ Hactenus de multiplici Actualis peccati divisione. Caeterum et partes quaedam eius commemorantur. In peccato Originali inesse dicuntur, 1. Materiale, seu Fundamentum: et Formale, seu Terminus. Materiale dicunt ipsam pravam indolem, seu naturam hominis perversam, seu imaginem diaboli. Formale vero, reatum, et offensionem Dei inde progredientem. Hoc igitur posterius nempe Formale seu reatum, in Baptismo tolli: illud vero prius debilitari tantum aut attenuari, dicunt. Ac de reatu quidem recte id dicitur respectu prioris seu praeteriti temporis, quod videlicet

explicare. Primum igitur, quod ad Hebraeam vocem attinet, ea est תשובה Thesuba, a verbo Sab rediit, reversus: sicut etiam ab eodem themate est vox Mesuba, quae significat aversionem. Est vero simplex ac perspicua ratio huius vocis. Quia enim homo est ita ad imaginem et cultum Dei conditus, ut apud eum perpetuo manere et cum eo versari deberet, sicut servus cum suo hero: seductus ac deficiens a Deo ad diabolum, recte dicitur aversus: et nunc vicissim per poenitentiam ad Deum ac sanitatem regrediens, dicitur reversus, et ipsa poenitentia Thesuba, quasi

ratione externi operis, non proprie interni affectus, Deo tribui. Nostrum sane non est considerare ac scrutari, quomodo animo Dei poenitentia conveniat: sed externi effectus illius poenitentiae formam, nempe severissimam poenam, qua hominem (non iam talem qualem Deus fecerat ad similitudinem et imaginem suam, sed qualem satan in suam imaginem depravaverat, aut deformaverat) perdere et abolere statuit. Sed adscribam etiam aliorum Annotationes super praedictum locum. Scriptura humano more nobiscum loquitur, ut Gen. sexto

affectus, Deo tribui. Nostrum sane non est considerare ac scrutari, quomodo animo Dei poenitentia conveniat: sed externi effectus illius poenitentiae formam, nempe severissimam poenam, qua hominem (non iam talem qualem Deus fecerat ad similitudinem et imaginem suam, sed qualem satan in suam imaginem depravaverat, aut deformaverat) perdere et abolere statuit. Sed adscribam etiam aliorum Annotationes super praedictum locum. Scriptura humano more nobiscum loquitur, ut Gen. sexto [?: quum ]

opus est spinosis et arduis quaestionibus nos involvere, quando perspicuum est, quorsum spectnt voces istae Poenitentiae et Doloris: nempe ut scimus, Deum, hominem, ex quo tantopere corruptus est, non censere inter creaturas suas. Ac si diceret: Non est hoc opus meum, non est homo ille qui ad imaginem meam formatus, et tam egregiis dotibus a me ornatus fuerat: hunc degenerem et adulterinum pro meo iam ignoscere dedignor. Huic affine est, quod de tristicia secundo loco ponitur: nempe atrocibus hominum peccatis non secus Deum offendi, quam si letali dolore cor eius vulnerarent. Subest

Item 16 inquit: Haec nolui vobis dicere initio, quia vobiscum fui. Ubi principium ad rem praesentem accommodandum est, nempe ad praedicationem Christi. In Epistola Iudae dicuntur lapsi angeli non servasse suum principium, aut originem: id est, suamillam originalem nativamque bonitatem, nempe imaginem Dei, ad quam initio ficti formatique fuerant. Illud igitur suum bonum principium non conservarunt, seu illam initialem indolem. Sic Christus dicit, eos non perstitisse in veritate. Principium ergo, aut origo, veluti nomen abstractum ponitur ibi more Hebraeorum, pro subiecto, et

Sic Christus dicit, eos non perstitisse in veritate. Principium ergo, aut origo, veluti nomen abstractum ponitur ibi more Hebraeorum, pro subiecto, et ipsius concreto: Origo pro originali, ac ipsissima divinitûs informata (ut [?:--a ] dicam) aurea substantia aut bonitate, seu imagine Dei. Sic et aliis linguis saepe Principium pro prima conditione et sorte, vel etiam pro prima parte rei ponitur. Matth. 24, principia dolorum ea sunt. Tecum principium in die virtutis tuae: habet in Vulgata Psal. 110. quod nil significat. In Hebraeo est, Populus tuus

Ubi idem per serpentes voce metaphorica, quod per progeniem viperarum, indicatur, nempe inhaerens serpentina pravitas. Sic Christus obiiciens Iudaeis, quod sint ex patre diabolo, non tantum primam illam occupationem ac deformationem, qua Satan genus humanum in suam potestatem redactum, ex imagine Dei in suam transformavit, obiicit: sed etiam inhaerentem diabolicam malitiam, quam secum ex utero matris attulerint. Vide in voce Filii. Pervenient in progeniem patrum suorum, et usque in aeternum non videbunt lumen. id est, tandem in suo impio curriculo vitae perseverantes morientur,

siquidem Deo acceptus et salvus esse velit: quia quicquid ex carne nascatur, aut ab ea sua industria ac quira tur, sit tantum caro, sintque omnes homines secundum illam priorem nativitatem filii irae ac diaboli, eiusque man cipia, ac ad eius imaginem nati et formati. Hanc prioris naturae aut creaturae, totiusque nativitatis, et omnis industriae ac sapientiae carnis damnationem, mortifica tionem, ac quasi abolitionem, Scriptura summo studio urget: et novam nativitatem, creaturam, et hominem ad imaginem Dei formatum, et ad bona opera

ac diaboli, eiusque man cipia, ac ad eius imaginem nati et formati. Hanc prioris naturae aut creaturae, totiusque nativitatis, et omnis industriae ac sapientiae carnis damnationem, mortifica tionem, ac quasi abolitionem, Scriptura summo studio urget: et novam nativitatem, creaturam, et hominem ad imaginem Dei formatum, et ad bona opera conditum ac idoneum flagitat ac exigit. In hac igitur re exponenda utitur praedictis tribus verbis, et aliis, Iohan. 3. Amen dico tibi, nisi quis fuerit genitus denuo, non potest videre regnum caelorum. Et mox: Nisi quis genitus fuerit ex aqua et spiritu,

qui corrumpitur secundum cupiditates deceptionis: renovamini spiritu mentis vestrae, et induite novum hominem, qui secundum Deum conditus est in iustitia et sanctitate vera. Colloss. 3: Exuentes veterem hominem cum operibus suis, et induentes novum illum qui renovatur ad agnitionem secundum imaginem eius qui condidit ipsum. Hic novus homo, et nova creatura passim in Sacris literis celebratur: praesertim 2. Corinth. 5. Rom. 7 et 12: Gal. 6. Ephes. 2, 4. Coll. 3, et alibi. Regeneratio, Matth. 19 accipitur pro integra instauratione hominis, et totius naturae in fine mundi. inquit

Responsio: Causa est, quia piorum resurrectio vera illa, et quasi duplicata resurrectio erit. Illi enim non tantum ad perpetuam vitam, aut durationem resurgent, sicut impii: sed etiam resurgendo simul plenissime instaurabuntur ad imaginem Dei, gloriosissimaque specie superinduentur, denique et ad veram vitam resuscitabuntur: cum impii ad veram perpetuamque mortem sint revicturi, et quidem nudi ac exuti omni Dei gloria, vestiti vero imagine horrenda et tristi deformitate satanae. Haec autem gloriosa restitutio, instauratio

durationem resurgent, sicut impii: sed etiam resurgendo simul plenissime instaurabuntur ad imaginem Dei, gloriosissimaque specie superinduentur, denique et ad veram vitam resuscitabuntur: cum impii ad veram perpetuamque mortem sint revicturi, et quidem nudi ac exuti omni Dei gloria, vestiti vero imagine horrenda et tristi deformitate satanae. Haec autem gloriosa restitutio, instauratio ac resuscitatio, proprie beneficium Christi est, solisque credentibus continget. ¶ Miretur quis, quare coniungatur quaestio de animae immortalitate cum corporum resurrectione, quomodo ex alia sequatur

praedicationis salvos facere credentes. [?: ] sapientiam Dei vocat, eius affectum: nempe sapientissimam creationem, et conservationem mundi ac omnium creaturarum: et praeterea etiam ordinationem omnium rerum, hominisque cum Deo congruenti aut erga eum harmoniam, interveniente imagine Dei in homine, iustitiaque ac lege Dei, et hominis ergo Dei efficio ac obedientia, vicissimque ipsius favore ac beneficentia erga hominem. Dicitur porro etiam crebro sapientia ea hominis cognitio Dei,

103. Qui satiat bonis maxillas tuas, renovat sicut aquilae iuventutem tuam. Quam metaphoram etiam aliis verbis alius quidam Psalmus exprimit, dicente Deo ad Israelem: Dilata os tuum, et replebo illud. Sic Psalm. 17: Ego in iustitia videbo faciem tuam, satiabor cum evigilavero ad imaginem tuam. id est, cum resurrexero plene restitutus ad tuam imaginem, tum demum plene omnibus bonis perfruar et explebor, ut nihil amplius desiderem. Sic pro omnibus huius vitae commodis accipit Paulus, cum Phil. 4 inquit: Edoctus sum saturari et esurire, abundare et egere, Lucae 6 est

aquilae iuventutem tuam. Quam metaphoram etiam aliis verbis alius quidam Psalmus exprimit, dicente Deo ad Israelem: Dilata os tuum, et replebo illud. Sic Psalm. 17: Ego in iustitia videbo faciem tuam, satiabor cum evigilavero ad imaginem tuam. id est, cum resurrexero plene restitutus ad tuam imaginem, tum demum plene omnibus bonis perfruar et explebor, ut nihil amplius desiderem. Sic pro omnibus huius vitae commodis accipit Paulus, cum Phil. 4 inquit: Edoctus sum saturari et esurire, abundare et egere, Lucae 6 est metaphora saturitatis et esuriei spiritualis. inquit enim Christus

de nativa malitia Iudaeorum, imo et de originali peccato omnium hominum: Peccatum scriptum est stylo ferreo, et ungula adamantina exaratum est in tabulis cordis eorum. Sic contra Deus promittit, se legem suam est scripturum in cordibus suorum: Hier. 31. Hebr. 8. id est suo spiritu se renovaturum imaginem suam in eis, ut et [?: ] rint et cupide faciant voluntatem Dei: sicut si [?: De- ] gus ac verbum Dei in ipsorum corde, non iam in externo libro scriptus esset. Sic et Paulus

Sic Is. 1 et Paulus Rom. 9, pios homines ac reliquias verae doctrinae vocat semen, inquiens: Nisi Dominus nobis reliquieset exiguum semen, sicut Sodoma fuissemus: ubi [?: sc--- ] nulli plane pii praeter unum Lothum superfuerant. Somnis metaphora etiam ad novum hominem, imaginem Dei, et ipsum Spiritum sanctum refertur: 1. Pet. 1. Renati non ex semine mortali, sed ex immortali. et Iohan. 1, Ex Deo [?: ] sunt, et 1. Ioh. 3. Quisquis natus est ex Deo, non peccat quia semen ipsius in eo manet: ac ne potest quidem peccare, quia ex Deo natus est. Quod

et Iohan. 1, Ex Deo [?: ] sunt, et 1. Ioh. 3. Quisquis natus est ex Deo, non peccat quia semen ipsius in eo manet: ac ne potest quidem peccare, quia ex Deo natus est. Quod intelligendum est [?: ] de novo homine, ac instaurata per verbum ac Spiritus Sanctum in eo Dei imagine: tum et de ipso Spiritu sancto, [?: ] da piorum intus regente ac vegetante. Contra in impiis dicitur semen diaboli esse, vel potius ipsi toti dicatur filii diaboli, ex diabolo, et ex patre diabolo: Ioann. 8. Et 1. Ioan. 3. Sic et Gene. 3. Semen serpentis nominentur, quia

ipso Spiritu sancto, [?: ] da piorum intus regente ac vegetante. Contra in impiis dicitur semen diaboli esse, vel potius ipsi toti dicatur filii diaboli, ex diabolo, et ex patre diabolo: Ioann. 8. Et 1. Ioan. 3. Sic et Gene. 3. Semen serpentis nominentur, quia scilicet sunt ad imaginem satanae transformati, et spiritus Satanae potenter in eis habitat, eosque regit. Porro quod Christus et baptista incredulos vocat Germina viperarum, et Isaias Semen malignantium: non tantum eis obiicit maiorum malitiam, sed etiam ipsam perditissimam et corruptissimam naturam, quam ex

Isa. 6. qui ibi cum sex alis conspecti sunt. Etymon huius vocis [?: ] dorem aut splendorem sonat, quod amore Dei [?: arde- ] aut coram eo splendeant. Hinc sibi Seraphici monachi nomen sumere voluerunt, quia sint eis similes, si credere fas est. Osiander in libro de Imagine Dei, a defectu faciei et staturae deducere voluit hoc nomen, et ad solum Christum accommodare. SERMO: vide infra in voce Verbum. SEROTINA pluvia, supra in voce Mane et [?:-na ] pluvia, exposita est. Est enim matutina pluvia, [?: qu- ]

ab obedientia et subiectione, veroque Dei cultu abduxit, ac in iniustitiam, mortem et aeternum entium praecipitavit. Quare Semen serpentis sunt deinceps omnes homines, ut primum nascuntur: sicut eos Christe et Ioannes ex patre diabolo, et filios diaboli esse [?: ] quia videlicet ex imagine Dei sunt essentia litera imginem Satanae transformati. Eôdem respicit Christus et Baptista, quod eos genimina viperarum nominant. Inter [?:--- ] igitur carnales et diabolum repraesentantes, et eos qui ex Deo nati sunt perpetuae inimicitiae, teste Paulo. vigent sicut Deus id

qua ratione etiam hic forte eis praedicit illud gloriosum signum aut miraculum sui adventus ad iudicium. Sic quoque signum circum cisionis, pro ipsa circumcisione dicitur Romanorum quarto. Sic forma Dei, forma servi id est, cum vere Deus esset, factus est servus. Sic Ps. 73 Rediges eorum imaginem in nihilum. Psalmo septigesimoseptimo. id est, ipsos et eorum gloriam. Tracti species mundi: id est, mundus cum omni sua speciosi gloria et opulentia. Vicinum huic est, quod Paulus inquit 2. Corinth. 5. Per fidem enim ambulamus, nos per speciem, id est, credimus adhuc solum illa futum

posset Latina vox venire ab Hebraeo משל Masal, transpositis radicalibus literis, aut a semol Hebraeo SIMILITUDO autem vox quatuor potissimum significata in Sacris habet. Alias enim ideam aut [?: for-- ] speciemve rei indicat: alias idolum aut imaginem rei: alias, quod alicui simile est: alias denique, ipsam diversarum rerum convenientiam. Primum igitur significat ipsam alicuius rei speciem, aut formam, vel faciem. 2 Regum decimosexto: Misit ei similitudinem altaris iuxta omne opus eius. Sic Ezech. 1, aliquoties illae visae species

hominis erat. Et mox: Porro similitudo facierum eorum haec erat, etc. ubi similitudo ipsa species visa, aut eius idea dicitur. Sic Exodi vigesimo quinto idea monstrata Moysi in monte, iuxta quam omnia fabricare debebat, vocatur similitudo tabernaculi. Secundo, significat idolum aut imaginem alicuius rei. Sic 1 Samuelis sexto iubentur Philistaei a suis sacrificis formare similitudines murium et [?:--ori ] , in quibus ob praesentiam arcae morbis puniebantur. Sic Deuteronomii quarto prohibentur Israelitae facere ullam imaginem Deo, eo quod nullam prorsus

tabernaculi. Secundo, significat idolum aut imaginem alicuius rei. Sic 1 Samuelis sexto iubentur Philistaei a suis sacrificis formare similitudines murium et [?:--ori ] , in quibus ob praesentiam arcae morbis puniebantur. Sic Deuteronomii quarto prohibentur Israelitae facere ullam imaginem Deo, eo quod nullam prorsus similitudinem viderint alicuius rei in tot illis apparitionibus Dei. Tertio, similitudo vocatur id, quod cum altero in aliqua re convenit. Sic homo interdum dicitur similitudo aut imago Dei. Daniel. decimo: Ecce inquam similitudo filiorum hominis tetigit labia

similitudines. id est, multa similia aut parabolas, quibus volui conatusque sum revocare populum ad resipiscentiam. Quarto, similitudo significat ipsam convenientiam duarum aut plurium rerum. Sic Gentiles dicuntur mutasse gloriam incorruptibilis Dei, in similitudinem imaginis hominis. id est, in imaginem, idolon, aut statuam, similem aut convenientem homini, vel animalibus brutis. Sic homo dicitur conditus ad imaginem et similitudinem Dei. id est, ad imaginem similem aut convenientem Deo. Gen. primo et secundo Is quo loco exponendo multi sese anxie torserunt, quaerentes quod' nam sit

Quarto, similitudo significat ipsam convenientiam duarum aut plurium rerum. Sic Gentiles dicuntur mutasse gloriam incorruptibilis Dei, in similitudinem imaginis hominis. id est, in imaginem, idolon, aut statuam, similem aut convenientem homini, vel animalibus brutis. Sic homo dicitur conditus ad imaginem et similitudinem Dei. id est, ad imaginem similem aut convenientem Deo. Gen. primo et secundo Is quo loco exponendo multi sese anxie torserunt, quaerentes quod' nam sit discrimen inter imaginem et similitudinem. inter quos praesertim Osiander in libro de Imagine Dei, subtiliter ista

duarum aut plurium rerum. Sic Gentiles dicuntur mutasse gloriam incorruptibilis Dei, in similitudinem imaginis hominis. id est, in imaginem, idolon, aut statuam, similem aut convenientem homini, vel animalibus brutis. Sic homo dicitur conditus ad imaginem et similitudinem Dei. id est, ad imaginem similem aut convenientem Deo. Gen. primo et secundo Is quo loco exponendo multi sese anxie torserunt, quaerentes quod' nam sit discrimen inter imaginem et similitudinem. inter quos praesertim Osiander in libro de Imagine Dei, subtiliter ista vocabula distinguit. Verum, uti dixi, Imago

aut statuam, similem aut convenientem homini, vel animalibus brutis. Sic homo dicitur conditus ad imaginem et similitudinem Dei. id est, ad imaginem similem aut convenientem Deo. Gen. primo et secundo Is quo loco exponendo multi sese anxie torserunt, quaerentes quod' nam sit discrimen inter imaginem et similitudinem. inter quos praesertim Osiander in libro de Imagine Dei, subtiliter ista vocabula distinguit. Verum, uti dixi, Imago vocatur certa quaedam species aut idea rei alicuius: Similitudo autem est convenientis, aut correspondentia, seu proportio aut ratio inter imaginem,

Sic homo dicitur conditus ad imaginem et similitudinem Dei. id est, ad imaginem similem aut convenientem Deo. Gen. primo et secundo Is quo loco exponendo multi sese anxie torserunt, quaerentes quod' nam sit discrimen inter imaginem et similitudinem. inter quos praesertim Osiander in libro de Imagine Dei, subtiliter ista vocabula distinguit. Verum, uti dixi, Imago vocatur certa quaedam species aut idea rei alicuius: Similitudo autem est convenientis, aut correspondentia, seu proportio aut ratio inter imaginem, et id cuius est imago: sicut modo ex loco Romanorum primo audivimus.

inter imaginem et similitudinem. inter quos praesertim Osiander in libro de Imagine Dei, subtiliter ista vocabula distinguit. Verum, uti dixi, Imago vocatur certa quaedam species aut idea rei alicuius: Similitudo autem est convenientis, aut correspondentia, seu proportio aut ratio inter imaginem, et id cuius est imago: sicut modo ex loco Romanorum primo audivimus. De quo Hebraismo, et duorum illorum nominum coniunctione aut contractione, dicetur aliquid in Regulis Generalibus, in cap. de Constructione nominis. Sic Ezechielis decimo: Veluti species similitudinis

Similitudo, ac Species, ociosae sunt: sed significant illa quasi adiuncta Deo aut homini: ut est Dei gloria et felicitas, ac hominis tristis conditio, multiplexque miseria. Sic CHRISTUS dicitur esse imago Dei, Colossens. primo, ut simul revera Deus fuisse iudicetur. Et nos dicimur gestasse imaginem terreni hominis: id est, revera esse terreni homines, et gestaturi imaginem caelestis: id est, revera futuri suo modo spirituales ac caelestes homines. Sed de hisce etiam in Universalibus Regulis agetur. Sic Psalmo centesimo quadragesimotertio, Similis ero descendentibus in lacum. id

Deo aut homini: ut est Dei gloria et felicitas, ac hominis tristis conditio, multiplexque miseria. Sic CHRISTUS dicitur esse imago Dei, Colossens. primo, ut simul revera Deus fuisse iudicetur. Et nos dicimur gestasse imaginem terreni hominis: id est, revera esse terreni homines, et gestaturi imaginem caelestis: id est, revera futuri suo modo spirituales ac caelestes homines. Sed de hisce etiam in Universalibus Regulis agetur. Sic Psalmo centesimo quadragesimotertio, Similis ero descendentibus in lacum. id est, moriar, peribo. Sic mox sequenti, Homo vanitati similis factus est. id

aut per speculum, est, non rem ipsam, sed umbram tantum aut quasi picturam rei cernere. Sic dicit Paulus 1 Cor. 13, de praesenti nostra Dei cognitione: Videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc vero facie ad faciem cernemus. In speculo enim non res ipsae, sed earum tantum evanidae imagines cernuntur. Sic et nos tenuem quandam cognitionem Dei ex Sacris literis percipimus, si ad illam quae postea consequetur conferatur. Iacobus comparat non renatorum noticiam Dei ac eius voluntatis, cum iis qui se aliquando in speculo contemplantur, propterea quod utraque noticia fugax ac

numismatis genus est. Matth. 17 indicat Christus, valere eum 4 drachmas. Idem sane est cum Hebraeo siclo aut argenteo, de quibus supra dictum est. Valet ferme dimidio Rhenano, aut paulo amplius. STATUA, pro insigni monumento alicuius rei gestae poni in Sacris solet: nec proprie imaginem, sed cumulum lapidum, aut quid simile in memoriam erectum, denotat. Gen. 28, Surrexit Iacob mane, et tulit lapidem quem posuerat sub capite suo, et posuit eum in statuam, et fudit oleum super summitatem eius. Mox 31 capito est: Ego Deus Bethel, ubi unxisti statuam, ubi vovisti mihi

Ibidem: In statua erexit Iacob lapidem. Gen. 35. Statuit statuam ad sepulchrum eius. id est, monumentum extruxit. Statuae fortitudinis tuae in terram descendent: Ezech. 26. id est, trophaea quae erexisti parta victoria, evertentur. Levit. 26 et Deut. 16 videtur proprie idololatricam imaginem denotare: Statuam non erigetis vobis. scilicet quibus Deus ab illis figuratus aut repraesentatus est. Nam alias statuas memoriales aliquarum rerum aut factorum fieri, erigique non vetuerat Deus. Vide Titulus. STATUO significat proprie quidem facio stare, confirmo. Inde per

caret. Sic toties inculcat Salomon in suo Ecclesiaste, omnia esse vanitatem vanitatum. id est, summam vanitatem, aut vanissima, nihilque stabilis aut [?:-mi ] boni habentia. Sic Heva filium vocat Habel, quod Hebraice vanitatem significat, eo quod homo sit [?:-us ] imagine ac favore Dei, aliisque veris bonis, quibus eum Deus initio repleverat in creatione. [?: Sper- ] rat quidem illa misera matercula, se genito Cano peperisse illud benedictum semen, quod debebat opera Satanae ac maledictionem destruere: sed nunc experientia comperit, se meram

doctrinae et vitae, docendo et regenerando, ac omnibus horis nos regendo, ac salutaria et Deo accepta proponendo. Contra Satan dicitur non perstitisse in veritate,.i. in debita fidelitate erga Deum, in vera Dei agnitione et celebratione, et omnino in veris bonis Dei ac naturae integritate, seu in imagine Dei, ad quam conditus fuit ab initio. Nec tantum ipse non perstitit in veritate, sed etiam alios secum traxit ex veritate in mendacium: i. ex fidelitate Dei ad infidelitatem, ex vera sententia ac celebratione Dei in contraria mendacia, ex vera ac solida imagine Dei in imaginem diaboli: et

Dei ac naturae integritate, seu in imagine Dei, ad quam conditus fuit ab initio. Nec tantum ipse non perstitit in veritate, sed etiam alios secum traxit ex veritate in mendacium: i. ex fidelitate Dei ad infidelitatem, ex vera sententia ac celebratione Dei in contraria mendacia, ex vera ac solida imagine Dei in imaginem diaboli: et denique effecit, ut tum falsa doctrina, tum et omnis generis scelera, fraudes ac mendacia totum terrarum orbem oppleverint Ro. 1. Palam fit ira Dei de caelo adversus omnem impietate et iniustitiam hominum, qui veritatem in iniustitia detinent Quid sit veritatem

integritate, seu in imagine Dei, ad quam conditus fuit ab initio. Nec tantum ipse non perstitit in veritate, sed etiam alios secum traxit ex veritate in mendacium: i. ex fidelitate Dei ad infidelitatem, ex vera sententia ac celebratione Dei in contraria mendacia, ex vera ac solida imagine Dei in imaginem diaboli: et denique effecit, ut tum falsa doctrina, tum et omnis generis scelera, fraudes ac mendacia totum terrarum orbem oppleverint Ro. 1. Palam fit ira Dei de caelo adversus omnem impietate et iniustitiam hominum, qui veritatem in iniustitia detinent Quid sit veritatem in iniustitia

incipit regenerari, iustificari, ac renovari et adoptari, ac quatenus a Deo per Spiritum sanctum regitur. Dicitur autem Vetus homo, quia prior novo est: ut etiam 1. Corinth. 15 cum eo confertur, quia etiam inveterascit ac corrumpitur, quia provenit ex illo veteri primoque Adamo, et ad eius imaginem est genitus: et denique, quia circa hanc veterem carnalemque vitam versatur, agit et vivit. Rom. 6: Illud scientes, quod vetus ille noster homo cum Christo crucifixus est. ut aboleatur corpus peccati, ne amplius serviamus peccato. Ephes. 4: Ut deponatis veterem hominem, qui

ne amplius serviamus peccato. Ephes. 4: Ut deponatis veterem hominem, qui corrumpitur per voluptates deceptionis, aut deceptrices. Colloss. 3, Ne mentiamini contra vos invicem, exuentes veterem illum hominem cum suis actionibus: sed induentes novum, qui renovatur ad agnitionem secundum imaginem eius qui condidit eum. Verum de hac re et phrasi supra in voce Hominis dictum est. Vetus fermentum vocatur illa diabolica malitia aut imago Satanae, quae in primo hominis lapsu in hanc sinceram Dei massam infusa, eam [?: ] formavit, ac pervertit totam. Eam igitur

Dedi vobis potestatem calcandi super serpentes et scorpiones. Vipera, idem quod supra. In Evangelio: Genimina viperarum. De variis nominum appellationibus. V. Homo, aut homo totus, aut mens. In Gen. Fecit Deus hominem ad imaginem et similitudinem suam. Et in malam partem. In Ps. Exurge Domine, non confortetur homo. hoc est, caro, vel diabolus. Vir, spiritus. i. mens. In Apost. Caput mulieris vir. Item, Vir in malam partem. In Gen. Bona facie valde virgo, quam vir non cognoverat. i. diabolus, qui plerunque mentem

et spiritus. IIII. Ad quatuor Evangelia. In Ezech. Et ex medio eorum similitudo 4 animalium. V. Ad quinque libros Moisi. Apost. In Ecclesia volo 5 verba sensu meo loqui. VI. Ad diem sextum, quo Dominus hominem cum universis terrae animantibus fecit. In Gen. Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram. Item paulo post: Et factum est vespere, et factum est mane, dies sextus. VII. Ad septimum diem, in quo perfectis omnib. Dominus requievit. In Gen. Et requievit Deus die septimo, ab omni opere quod patrarat. VIII. Ad diem Dominicum resurrectionis, id est, octavum.

in excelsis. Est tamen et civitas quae Rhama appellatur. Racha, vanus, aut inanis. Rabbi, magister. Syrum est. Man, quid. Manna quid est hoc? Abba. pater: et hoc Syrum est. Anathema, perditio. Maranatha, sicut quidam dicunt, perditio in adventu Domini. Mammona, divitiae. Theraphim, figurae vel imagines, melius quâm incendia. Seraphim, vel Seraphin, ardentes, vel incendentes: iuxta illud. Qui facit angelos suos spiritus, et ministros suos ignem urentem. Ergo Seraphin, virtutes in caelis esse confirmant, quae Deum laudent, et in ministeria diversa mittantur. Cherubin, scientiae multitudo.

64 illuminari oculos 407. 14 illuminare lucernam alicuius ib. 21 illuminare Deum vultum suum super nos ibid. 30. 31 Illustrari ib. 36 Illusor ib. 43 Imago ib. 45 imaginem terreni et caelestis hominis gestare 408. 12. 13 Impellens 410. 15 impellere super aliquem malum ib. 19. 20 impellere Dei quid sit ib. 24 Impius ib. 31 Implere ib. 35 implere mensuram

UBERIOR EXPLICATIO IN HOC OPERE HABETUR, INDEX. Primus numerus Paginam, secundus Versum significat.
GENESIS. IN principio creavit Deus caelum et terram 956. 25 Dixitque Deus 231. 28 Et creavit Deus hominem ad imaginem suam, etc. 409. 20 Et benedixit Deus piscibus maris, etc. Item homini 76. 40 Et separavit Deus aquas supra caelos, ab aquis quae sunt infra caelos 335. 46 Et factum est vespera et mane dies unus 614. 66

409. 20 Et benedixit Deus piscibus maris, etc. Item homini 76. 40 Et separavit Deus aquas supra caelos, ab aquis quae sunt infra caelos 335. 46 Et factum est vespera et mane dies unus 614. 66 Et craeavit Deus hominem ad imaginem et similitudinem eius 1144. 43 Et fecit Deus firmamentum, et distinxit intra aquas quae erunt sub firmamento, etc. Vide voces firmamentum et Aqua. Et vidit Deus cuncta quae fecerat, et ecce erant valde bona 81. 33. et 90. 16 2. Et

A viris de mundo, quorum pars est in vita. Vide VIR. A facie tua iudicium meum prodeat 964 40. 41 Ego in iustitia videbo faciem tuam 492. [?: 6- ] Oculi tui iudicent aequitates 26. 42 Satiabor, cum evigilavero ad imaginem tuam 1093. 38. 39 Adipe suo clauserunt 20. 39 18. Elegi abiectus esse in domo Domini, quam 56 Eloquium Iehovae purgatum septuplum 989. 22 Eloquia Domini igne examinata 404. 23 In Domino transiliam murum 701. 40. 41

naturae. Deus unus et trinus, mens iusta, aeterna, sapiens, omnipotens. Summa sapientia et omnipotentia in Maiestate, creare et facere omnia valde bona, eaque sustentare. Prima creatio mundi et hominis ad imaginem Dei summa sapientia ac omnipotentia facta, qua Deus sibi hominem imaginis similitudine et obedientia in cultorem alligavit. Summa sapentia et bonitas Dei, omnia recte ordinans, seque cupide homini communicans. 1

sibi hominem imaginis similitudine et obedientia in cultorem alligavit. Summa sapentia et bonitas Dei, omnia recte ordinans, seque cupide homini communicans. 1 Totus mundus. 2 Omnes homines et rationales creaturae. 3 Imaginem Dei integram habentes, in iustitia, vita, et sua gloria agentes. Deus erat omnia in omnibus: Homo possessor mundi ac imago Dei in summa pietate erga Deum, et dignitate florebat: Omnia summa harmonia a prima causa seu Rege suo pendebant:

Deus erat omnia in omnibus: Homo possessor mundi ac imago Dei in summa pietate erga Deum, et dignitate florebat: Omnia summa harmonia a prima causa seu Rege suo pendebant: et ad ultimum finem, id est gloriam eius tendebant. Deum sua imagine veluti speculo repraesentare, eum agnoscere, colere, celebrare, eique per omnia obedire. Gratuitu Dei favor, imago Dei, gaudium spiritus, ominium totius mundi, carere omni malo. Per generationem, et doctrinam fuisset in

Lex naturae et imago Dei menti hominum inscripta. Angeli et omnes homines. Gloria Dei, et aeterna hominis felicitas. Deus creavit summa harmonia omnia valde bona, et praesertim hominem mundi dominum ad imaginem suam. eique inscripta cordi Lege, dix: Sanctus esto, sicut et ego sanctus sum. Si feceris haec, vives: sin transgressus fueris, morte morieris. Gen. 1. 2. 3. Levit. 12. 19 et 20. REGNUM Satanae, seu irae. Satanas pater

Lex et iustitia, seu ira Dei, inobedientia hominis laesaac irritata: dansque diabolo, tanquam carnifici suo, potestatem in nos, nostraque omnia. 1 Totus mundus. 2 Omnes antequam credant. 3 Sunt ex diabolo, ad eius imaginem deformati, iniusti et miseri spiritualiter, plerunque alioqui florentes. Pulcherrimus ille Dei ordo rerum, est admixto malo a Satana perturbatus. Homo Deicola est factus Dei hostis, deformatus in omnia scelera, tyrannide diaboli, mortem

Pulcherrimus ille Dei ordo rerum, est admixto malo a Satana perturbatus. Homo Deicola est factus Dei hostis, deformatus in omnia scelera, tyrannide diaboli, mortem et calamitates, seu in malum culpae ac poenae immersus. Satanam sua imagine repraesentare, eique serio per innumera peccata servire: et contra, Deum contemnere et odisse. Malum culpae ac poenae, quod est multiplex: seu imago Satanae, peccatum, error, ira Dei, vermis conscientiae, tyrannis Satanae, mors, infernus

servire: et contra, Deum contemnere et odisse. Malum culpae ac poenae, quod est multiplex: seu imago Satanae, peccatum, error, ira Dei, vermis conscientiae, tyrannis Satanae, mors, infernus et omnis generis alamitates. Per imaginem Satanae generatione propagatam, per mille Satanae artificia ac inspirationes, per falsam doctrinam, religionem; mala exempla. Lex irata, flagitans obedientiam, et damnans: saucia conscientia. Cacodaemones,

omnes confessores. Gloria Dei, aeterna hominis felicitas. Visum est DEO, per Christum omnia instautare. Is nos redemit suo sanguine, et ex regno tenebrarum in suum lucis regnum a patre sibi datum transtulit, nosque Spiritu suo ad imaginem DEI pristinam reformavit. Psal. 2. et 110, Matth. 28. Eph. 1. et 4. Act. 1. Philip. 2. REGNUM Antichristi, seu abominationis desolantis. Ipse homo peccati, filius perditus: et destructi regni

BREVI TABELLA DELINEATAE A MATTH. FLAC. ILLYRICO. I. METHODUS SYNTHETICA THEOLOGIAE. Locus de DEO Locus de creatione et providentia. Loci de lege Naturae, de Natura integra, et imagine DEI seu iustitia originali. Loci de peccato, et poena seu morte. Locus de ataxia rerum, et libero arbitrio. Loci de lege et contritione. Loci de incarnatione et duabus naturis,

ea historia, praesertim initium Genesis, est fundamentum totius sequentis doctrinae de Deo, totaque vera religione. Sunt denique illa tria aut quatuor prima capita Genes. summa quaedam totius Scripturae: ibi est unus et trinus Deus, ibi creatio universae naturae rerum, ibi homo cultor Dei ad imaginem eius formatus, et totius mundi dominus constitutus: in quibus rebus constitit illud primum regnum Dei. Deinde ibi est lex, lapsus et mors aut maledictio, seu culpa et poena: in quibus est situm regnum satanae. Postremo est benedictum semen et restitutio generis humani: in quibus est regnum

et Iudicialem: quarum duae posteriores partes penitus sunt abrogatae: nisi quod aliquid tamen utiliter docent, ac praesertim Ceremonialis, quae nobis egregie pingit Christum, eiusque beneficia. At Moralis, cuius brevis summa Decalogus est, perpetuo durat, ut quae nobis Deum ipsum pingit, ac in imagine eius initio nobis est insculpta, et post renovationem denuo cordi inscripta, ad quam etiam praestandam nunc denuo conditi sumus: Ephes. 2. Sumus tamen et ab hac aliquatenus liberati, nempe ut persolvente ei semper pro nobis Christo, intervenienteque condonatione debitorum ascriptorum,

essentiae suae, ratione factorum, et denique voluntatis. Ratione essentiae dicitur esse Spiritus, aeternus, iustus ac omnipotens, unus essentia, personis trinus, nempe pater, filius et Spiritus sanctus. Quod ad facta attinet, primum creavit certo tempore totum mundum, et praecipue hominem ad imaginem suam: quem in eo tanquam villicum ac procuratorem suum collocavit, cui enam certa mandata praecipue ad suum cultum pertinentia tradidit: deinde eundem a se deficientem, et horribili ruina in aeternum exitium lapsum, denuo misso suo filio certa ratione instauravit, et ad pristinam

mutua officia, aut rerum communicationes, in quibus alias Deus homini, alias contra homo Deo, aut etiam uterque alteri aliquid boni, malive dat, exhibet, aut offert. Nam primum Deus dat toti rerum creaturae ipsum esse, seu mundum creat. Deinde dat homini legem naturae, eum ad imaginem suam formans, et simul etiam externam legem eidem proponens de vetita arbore: et homo vicissim Deum agnoscit, ac veluti viva quadam imagine, aut purissimo speculo divinae factei lucem refrigente et referente, eum repraesentat ac honorat. Tertio ac quarto, homo Deo facit iniuriam

exhibet, aut offert. Nam primum Deus dat toti rerum creaturae ipsum esse, seu mundum creat. Deinde dat homini legem naturae, eum ad imaginem suam formans, et simul etiam externam legem eidem proponens de vetita arbore: et homo vicissim Deum agnoscit, ac veluti viva quadam imagine, aut purissimo speculo divinae factei lucem refrigente et referente, eum repraesentat ac honorat. Tertio ac quarto, homo Deo facit iniuriam sua inobedientia: et Dei imaginem foede corrumpens, aut potius abiiciens, et contra satanae horrendam larvam induens, fit Dei hostis, et

simul etiam externam legem eidem proponens de vetita arbore: et homo vicissim Deum agnoscit, ac veluti viva quadam imagine, aut purissimo speculo divinae factei lucem refrigente et referente, eum repraesentat ac honorat. Tertio ac quarto, homo Deo facit iniuriam sua inobedientia: et Dei imaginem foede corrumpens, aut potius abiiciens, et contra satanae horrendam larvam induens, fit Dei hostis, et satanae mancipium. Unde porro varia peccata oriuntur. Et contra Deus homini, ut ita loquar, dat iram, mortem, et alias tristissimas calamitates. Quinto: Deus nihilominus dat

et alia bona opera, totamque hostiam viventem. Sicque instar Lunae a Sole illuminatae, acceptam caelitus lucem reflectit in Deum et homines, glorificando Patrem caelestem, et iuvando proximum. Decimo, Deus homini mortuo dat vitam, eumve resuscitat, et plene restaurat ad suam imaginem, cum iudicat, ac vita et gloria aeterna ornat. Postremo, homines resuscitati Deo dant gloriam in perpetuum: impii quidem cum diabolis inviti, gementes et eiulantes: pii vero cum sanctis angelis volentes ac laeti, Te Deum laudamus, concinunt. Sic Synthetica Theologiae

causa aut motore: eumque varie cum homine componendo progreditur: donec ad ultimum finem, id est, ad eundem Deum perveniat, iuxta illud Rom. 11. Ex quo, per quem, et in quem omnia: quae est brevissima et Synthetica Theologiae summa. Nam EX Deo cum alia omnia sunt, tum in primis homo ad eius imaginem conditum: PER ipsum omnia bona fiunt, praesertim in religione et reb. spiritualibus: et denique IN eum, tanquam ultimum finem, summumque bonum, tendit, in eoque desinit, et acquiescit. Et sic Deus tandem est, eritque omnia in omnibus: cui gloria et honos in secula, Amen.

plerunque de eis ita agit, ut totum genus per eas intelligi velit: vel etiam omnes homines, in eis tanquam in fontibus quibusdam aut parentibus includit. Ut initio creationis necesse est Scripturam de uno quodam loqui, quia tantum unus fuit: sed in eo uno vult indicare, totum genus humanum sic ad imaginem Dei conditum esse, sic mundi dominio donatum, sic mandatum obedientiae proposita vita ac morte accepisse. Vult quoque intelligi in eo totum genus humanum lapsum esse, ac datam ipsi promissionem sanationis per benedictum semen, toti humano generi dari ac valere: quia ille erat pater ac

ea quae acciderunt ante patefactum Evangelium, aliquid de Evangelio significabant. Quare in Evangelii sermone subsistere nos oportet, nec praeter Grammaticum sensum novam doctrinam quaerere. Itaque Allegoria sequitur literalem sententiam: ubi res similes ad literalem sensum, velut ad exemplum, aut imaginem comparare possumus. Sicut in Apologis enarrandis, mores tyrannorum ad luporum ingenia conferuntur, aut astuti ad vulpeculam. Semper autem versabitur Allegoria in Sacris literis, intra locos praecipuos doctrinae Christianae. Refertur enim ad Regnum Christi, ad poenitentiam, ad

Haec per allegoriam dicta sunt: Allegoria, inquit, aliud praetendit in verbis, aliud significat in sensu. Pleni sunt oratorum et poetarum libri. Scriptura quoque sacra per hanc non modica ex parte contexta est. Vorum hoc pacto latius patet allegoria, quando ea definitio etiam ad collationes, imagines, aenigmata, paroemias, parabolas, apologos, ironias accommodari potest. Igitur operaeprecium est allegoriam, de qua nobis sermo est, ab his paululum distinguere, atque concisius crassiusque definire. Allegoria ergo est, interpretatio Scripturarum, petita aliquanto longius, et

Testamento fiunt obviae. Ionas devoratus a pisce, iterumque eiectus, describitur Matth. 12, typus Christi per triduum sepulti, et a morte reviviscentis. Serpens aeneus, Ioan. 3, typus Christi crucifici. Ioan. 19, agnum paschalem, cuius ossa non frangebantur, Christi extitisse typum atque imaginem deducatur. Ad Galat. 4, duo filii Abrahae typum gerunt duorum testamentorum. Quo loco, tametsi Apostulus ipse pronunciet ea per allegoriam dicta: tamen recte adiecerimus, non per allegoriam, sed potius per typum dicta esse. Quod ante nos sapienter annotavit in Commentariis ad

quaedam, aut instrumentum Dei, ad sanandum servandumque omnem credentem. Quandoquidem enim ille caelestis rerum omnium opifex ac creator noster non sic nobis opitulari vult, ut rebus inanimatis, plantis, aut brutis animalibus: sed ita nobiscum agit, ut cum creaturis rationalibus, ac ad eius imaginem cognitionemque conditis, ita nempe ut sese nobis patefaciat, nosque alloquatur, ac suam voluntatem nobis et doctrinam notam faciat. Quare si illum summum medicum ac opitulatorem nobis adiungere, propitiumque habere volumus, necesse est nos hunc sacrum librum cognitum habere: alio qui

propteriam cum ipso ita dicam, sancto Spiritu ad enarrationem procedam. Idem: Maxima autem via ad officii dicentis inventionem, est meditatio ac studium Scripturarum divinitus inspiratum. In his enim et actionum praecepta inveniuntur: et beatorum virorum vitae literis traditae, velut imagines quaedam vivae divinae reipublicae, ad bonorum operum imitationem propositae sunt. Itaque in quacunque re se unusquisque indignum esse senserit, si in illis conversetur: velut ex communi medicamentaria officina, medicamentum aegritudini commodum reperit. Et, qui quidem temperantiae amator

lenitate vero erga homines: invenit David, generosum quidem in virilibus belli factis, mitem vero et immobilem in hostibus retaliandis. Talis erat et Moses, magno quidem animo contra eos qui in Deum delinquunt exurgens, leni vero animo calumnias contra se sustinens. Et ubique velut pictores, cum imaginem de imagine pingunt, frequenter ad exemplar respicientes, lineamentum inde ad suum opificium transferre studio habent: sic oportet eum qui studio habet seipsum omnibus virtutis partibus perfectum efficere, ad sanctorum vitas, velut statuas mobiles et actuosas respicere, et illorum bona per

erga homines: invenit David, generosum quidem in virilibus belli factis, mitem vero et immobilem in hostibus retaliandis. Talis erat et Moses, magno quidem animo contra eos qui in Deum delinquunt exurgens, leni vero animo calumnias contra se sustinens. Et ubique velut pictores, cum imaginem de imagine pingunt, frequenter ad exemplar respicientes, lineamentum inde ad suum opificium transferre studio habent: sic oportet eum qui studio habet seipsum omnibus virtutis partibus perfectum efficere, ad sanctorum vitas, velut statuas mobiles et actuosas respicere, et illorum bona per imitationem

haec terum genera mutuo sibi assensu contineri: quia per generis differentiam adversante natura, nunquam dissidentia coeant, nec diversa consentiant, nec sibi invicem aliena communia sunt. Quae cum ita sint, interrogo inter verum et falsum Deum, quomodo hoc dictum intelligatur: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram? Verba sensum enunciant, sensus rationis motus, rationis motum veritas incitat. Ex verbis igitur sensum sequamur, et ex sensu rationem intelligamus, et ex ratione veritatem aprehendamus. Idem de synodis adversus Arianos: Fallit enim plerunque et

conscendere ad celsiora, ac spiritualia contemplari sine adminiculis nequit, indiget propriis et de sua fragilitate petitis auxiliis, quibus ad superiora nitatur, et indignis sancta claudantur. Duplex significandi modus traditur in sacris Literis per similitudines: alter per similes imagines, alter per dissimiles formas, ut diversa prorsus, et alia quam videantur, insinuet. Dionysius cap. 2. Caelestis Hierarchiae.

EXPLICATIO. Reverendam illam supersubstantialis Deitatis, ineffabilemque beatitudinem divinorum eloquiorum mysticae

Olympiadas et per Consulum nomina, multa saepe quaeruntur a nobis. Et ignorantia consulatus, quo natus est Dominus, vel quo passus est, nonnullos coegit errare, ut putarent, quadraginta sex annorum aetate passum esse Dominum: quia per tot annos aedificatum esse templum, dictum est a Iudaeis, quod imaginem Dominici corporis habebat. Et annorum quidem triginta fere baptizatum esse, retinemus auctoritate Evangelica. Sed postea quot annos in hac vita egerit, quanquam textu ipso actionum eius animadverti possit: tamen, ne abunde caligo dubitationis oriatur, de historia gentium collata cum

neque dominatus est a mari usque ad mare, et a flumine usque ad terminos orbis terrarum: neque omnes gentes servierunt ei: neque ante solem permansit nomen eius: neque benedictae sunt in ipso omnes tribus terrae: neque omnes gentes magnificaverunt eum. Ex parte autem et quasi in umbra et imagine veritatis in Salomone praemissa sunt, ut in Domino salvatore perfectius implerentur. Salomonem igitur et caeteros sanctos in typum adventus sui praemisit. Apertis sacrarum Literarum testimoniis, probandum est, quod credi volumus: et adversus Ecclesiae hostes illis utendum.

rursum obscuritatibus involvantur. Prophetarum varii sunt gradus. August. de Genes. ad literam 12. cap. 9. et deinceps.

EXPLICATIO. Minus propheta est, qui rerum quae significantur, sola ipsa signa in spiritu per rerum corporalium imagines videt: et magis propheta est, qui solo earum intellectu praeditus est: sed et maxime propheta est, qui utroque praecellit: ut et videat in spiritu corporalium rerum significativas similitudines, et eas vivacitate mentis intelligat: sicut Danielis excellentia tentata et probata, qui regi et

sed et maxime propheta est, qui utroque praecellit: ut et videat in spiritu corporalium rerum significativas similitudines, et eas vivacitate mentis intelligat: sicut Danielis excellentia tentata et probata, qui regi et somnium quod viderat, dixit, et quid significaret, aperuit. Et ipsae quippe imagines corporales, in spiritu eius expressae sunt, et earum intellectus revelatus in mente. Unde et Apostolus: Orabo spiritu, orabo et mente: ut et signa rerum formarentur in spiritu, et eorum fulgeret intellectus in mente. Proinde cui signa per aliquas rerum corporalium similitudines

et similia, quae ad insinuandas causas ex humanis motibus transferuntur ad Deum. Aut secundum Imaginationem vel hypotyposin, ut est in Evangelio: Homo quidam descendebat ab Hierusalem in Hiericho. et rursus, Parabola vineae atque agricolarum. ordo enim eorum quae gerebantur a Christo, velut imagine personae et negotii alterius refertur impletus. Aut secundum Comparationem vel similitudinem, sicut dicit: Simile est regnum caelorum grano sinapis, etc. non enim narratio, sicut in superiore exemplo, contexitur, sed causarum solummodo comparantur effectus. Aut secundum

feminis dictum est. 3 Aut singulariter: ut est, Et vocavit Adam nomen uxoris suae Eva: quia ipsa est mater omnium viventium. 4 Aut pro initio veteris Testamenti: ut est, Maledictus Canaan, servus erit fratribus suis. 5 Aut pro novo Testamento principaliter. Nam cum dicit: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram: et, Venite descendamus, confundamus linguas eorum: pluralis numerus Trinitatis indicium est: qui novo Testamento apertius praedicatur. Et cum dicitur: Singuis fratris tui clamat ad me de terra: passio Domini nostri Iesu Christi praedicitur: Apostolo teste, in

nempe primum accusari gentes ac populos, postea appellari et moneri reges ac principes. Item, modo Meschiam, modo filium, modo regem nominare: ac denique, modo prophetam, modo impios, modo Deum, modo filium loqui. Psalm. 39, In imagine abit homo, Invanum tumultuabuntur, et Coacervat, nescit quis auferens ea. Cavendum ergo, ne ob subitam mutationem personarum aut Grammaticarum, aut (ut ita dicam) comicarum seu realium, numerorum, aut vocum, decipiamur, ac putemus res ipsas commutari. Sic etiam modorum ac temporum fiunt

Graeca scholia habent δι ὦν. sed multo magis is sensus est 1 Corinth. 1, Quemadmodum testimonium Christi confirmatum est in vobis. Iohann. 1, Sicut unigenitus a patre: id est, utpote vere unigenitus a patre. 2 Cor. 3, Transformamur in eandem imaginem, tanquam a spiritu Domini. 37 Saepe uno aut altero solum verbo alluditur ad similitudinem, ut sit medium quid inter Metaphoram et similitudinem. Alas aquilarum. 38 Et contra non raro ea, quae in speciem essentialiter dicta videntur, ita accipienda sunt, tanquam

et iniustos homines. 1. Cor. 1, Placuit Deo per stulticiam praedicationis salvos facere credentes: id est, per stultam praedicationem. Mysterium voluntatis, pro, sacra voluntas. Similitudo imaginis hominis: Commutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis hominis, id est, in imaginem similem homini. Rom. 1, Similitudo carnis peccati, Rom. 8, Misit filium suum in similitudine carnis peccati, id est, in carne simili peccatricis aliorum hominum carnis. 2 Cor. 4, Occulta turpitudinis, pro occultas turpitudines. Sic interdum etiam Latini loquuntur, ut in nomine

et iustitiam facite, et eripite rapinam de manu iniurii, Ier. 22, id est, facite iustum iudicium, id est iuste iudicate. Tale forsan et illud est, In ieiunio et oratione, id est sobria oratione. Baptizabit Spiritu et igne, id est spiritu ignito, inflammante, excoquente et purificante. Ad imaginem et similitudinem nostram: id est, ad imaginem simillimam. Hic separatur substantivum a suo adiectivo, in abstractum mutato per Hendiaden, et simul tum praepositio praeposita, tum et pronomen subiunctum aut affixum iteratur: quorum utrunque Hebraeis usitatum est: ut, ex uteto, exaurora: id

de manu iniurii, Ier. 22, id est, facite iustum iudicium, id est iuste iudicate. Tale forsan et illud est, In ieiunio et oratione, id est sobria oratione. Baptizabit Spiritu et igne, id est spiritu ignito, inflammante, excoquente et purificante. Ad imaginem et similitudinem nostram: id est, ad imaginem simillimam. Hic separatur substantivum a suo adiectivo, in abstractum mutato per Hendiaden, et simul tum praepositio praeposita, tum et pronomen subiunctum aut affixum iteratur: quorum utrunque Hebraeis usitatum est: ut, ex uteto, exaurora: id est, ex utero aurorae: repetitur praepositio,

Deus mirabili consilio ac mysterio excogitavit, et proposuit generi humano, ut omnes per eam, et per nullam aliam serventur: quia sicut Paulus huc respiciens inquit Rom. 10, Dum propriam iustitiam statuere volunt, iustitiae Dei subiecti non sunt. 5 Et denique quia est instauratio, vel instaurat imaginem iustitiae divinae, nobis initio inditae. 38 Quod autem talis locutio Scripturae usitata sit, ut id alicuius dicatur, quod ille probat, ac pro tali habet, patet ex hisce exemplis: Iac. 1, Ira viri iustitiam Dei non operatur: id est, Irati non solent ea opera praestare, quae

ornatus aut ditatus venisse, sicut solent patres unigenitos pro dignitate condecorare. Ioan. 1, Vidimus gloriam eius, ut gloriam unigeniti, plenum gratia et veritate. Sic cum Christus sub typo Solis in Ecclesiam producitur, Psal. 19. Sic cum Deus puniens atrociter impios per imaginem ebrii gigantis, subitoque ex nondum edormita crapula excitati, et in quemvis obvium crudeliter saevientis, proponitur, Psal. 78. Tales sunt innumerae imagines rerum ac personarum in Sacris literis propositae. Sic cum Psalmo 45 Christus per sponsum, et etiam regem

Sic cum Christus sub typo Solis in Ecclesiam producitur, Psal. 19. Sic cum Deus puniens atrociter impios per imaginem ebrii gigantis, subitoque ex nondum edormita crapula excitati, et in quemvis obvium crudeliter saevientis, proponitur, Psal. 78. Tales sunt innumerae imagines rerum ac personarum in Sacris literis propositae. Sic cum Psalmo 45 Christus per sponsum, et etiam regem bellatorem exprimitur. Sic Psal. 37, pulcherrima imagine aut hypotyposi dicit, Vidi impium vigentem et virentem instar lauri, et transivi, et ecce non erat.

excitati, et in quemvis obvium crudeliter saevientis, proponitur, Psal. 78. Tales sunt innumerae imagines rerum ac personarum in Sacris literis propositae. Sic cum Psalmo 45 Christus per sponsum, et etiam regem bellatorem exprimitur. Sic Psal. 37, pulcherrima imagine aut hypotyposi dicit, Vidi impium vigentem et virentem instar lauri, et transivi, et ecce non erat. MIMESIS, cum aliena verba loquendo nonnihil exprimimus, non ex professo omnia narrando: ut Isa. 14, Ascendam super excelsa nubium, et similis ero altissimo. ubi Propheta

nos habemus. Legitur autem Psal. 17, Sub umbra alarum tuarum absconde me. Ac notatur peralas diligentia Dei in piis ferendis, conservandisque: sumpta similitudine ab avibus, eum in modum suos foventibus pullos. Sic autem absurdum foret, existimare ob eam locutionem Deum habere imaginem et membra avis: ita peraeque absurdum est, propter locutiones ante expositas suspicari, Deum humani corporis figura esse in dutum. 18 In hoc vero tropo Anthropathias seu translationis vocabulorum ab homine aut rebus ad Deum, observandum est, quod omnes voces, praesertim autem

Graeca scholia habent δι ὦν, sed multo magis is sensus est. 1 Corinth. 1, Quemadmodum testimonium Christi confirmatum est in vobis. Ioan. 1. Sicut unigenitus a patre: id est, utpote vere unigenitus a patre, 2 Corin. 3. Transformantur in eandem imaginem, tanquam a spiritu Domini. 3 Et contra non raro ea quae in speciem essentialiter dicta videntur, ita accipienda sunt, tanquam si particulam Similitudinis habeant praepositam: ut Psal 39. Ecce palmae spacium posuisti dies meos: id est, veluti palmae spacium. Item

non licet fingere eum fuisse plane occisum. Talem enim nemo sanabit. Quare illa reliqua adhuc vita et vires naturae, quae in saucio remanserant, non sunt trahendae ad doctrinam de libero arbitrio, ubi homo non tantum est interfectus aut mortuus, id est, privatus omnibus bonis viribus erga Deum seu imagine Dei: sed etiam ad contrariam vitam traductus, i. imagine diaboli et pessimis viribus instructus. Verum id rerum humanarum natura et Parabolae ratio postulat. 13 Observandum igitur et expendendum solerter est in Similitudine et Parabola, quid ob spiritualium rerum veritatem, quid

sanabit. Quare illa reliqua adhuc vita et vires naturae, quae in saucio remanserant, non sunt trahendae ad doctrinam de libero arbitrio, ubi homo non tantum est interfectus aut mortuus, id est, privatus omnibus bonis viribus erga Deum seu imagine Dei: sed etiam ad contrariam vitam traductus, i. imagine diaboli et pessimis viribus instructus. Verum id rerum humanarum natura et Parabolae ratio postulat. 13 Observandum igitur et expendendum solerter est in Similitudine et Parabola, quid ob spiritualium rerum veritatem, quid ob sermonem, communem sensum aut res, unde sermo,

quod manifestum erat, baptismum Ioannis esse de caelo, habuissent simul responsum ad suam quaestionem, et insuper seipsos condemnassent. Nempe enim sponte cogitassent, Baptistam satis indicasse quis nam sit Iesus, et unde suam potestatem habeat. Sic interrogatus de censu, interrogat ipse de imagine numismatis, indicans eos iam sub externo rege esse, eoque Meschiam venisse, et totam illam politiam et sacerdotium desiisse: quare non esse amplius litigandum de externa libertate. Usitatum enim est, ut potissimum sui gubernatoris moneta in unaquaque regione sit in usu. Videtur nonnunquam

vestrum, facitis. Ubi Videre in multo potentiore ac efficatiore significatione accipiendum est, quam communiter sonat. Nam impii non oculis viderunt, vel etiam animo cognoverunt satanae desideria ac malitiam, sed per originalem lapsum aut corruptionem toto pectore hauserunt diabolicum venenum aut imaginem: aut, sicut Iohannes dicit, Semen eius in se habent: seu sicut in hoc ipso capite Christus dicit: Ex patre diabolo sunt. Sic contra Iohan. 6 dicitur: Omnis qui audierit et didicerit a patre, venit ad me: ubi non disciplina, aut externa institutio, ut Synergistae somniant, sed ipsius

Deut. 32, De vinea Sodomae est vitis eorum, et de arvis Gomorrae uva eorum. Sic Baptista et Christus dicunt: Genimina viperarum: id est, similem malitiam, idque inde ex prima conceptione habentes, sicut viperarum foetus. Sic Christus dicit: Vos ex patre diabolo estis: ubi tum simul malitiam aut imaginem diaboli eis obiicit: quia liberi sunt imago parentum: tum etiam eos illam pessimam indolem suam in primo lapsu ex uberibus diaboli suxisse. Sic contra simile pro ipsa re ponitur. Psal. 28, Assimilabor descendentibus in lacum, hoc est, descendam, moriar. Sic

convenit cum Paulina. Sic populum Israeliticum et templum interdum dicit Deus non esse suum. Huc referre aliquo modo possis, quod Christus dicit hominem esse ex patre diabolo, cum revera a Deo sit conditus, et propagetur. Verum hic simul est illa horrenda metamorphosis imaginis Dei in imaginem contrariam, ut sit realis quaedam rei immutatio facta, non solus abusus. Hunc Hebraismum possis etiam ad illam regulam transferre, quod interdum sic de accidentibus

Ideo scripsi, ut cognoscerem probationem vestri: id est, cognoscerem et probarem vos. Sprevissem ponere cum canibus, Iob. 30. Idem est spernere et ponere cum canibus. Sic forte illud Rom. 1, Mutaverunt gloriam Dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis: id est, in similitudinem aut imaginem. Tale forte est et illud, Faciamus hominem in imagine nostra secundum similitudinem nostram: sed melius, ad imaginem similimam nobis. Iugum oneris eius tu confregisti, Isa. 9. Iugum et onus idem sunt. Posses tamen vertere iugum onerosum. Si terrestris haec domus tabernaculi dissoluta

est, cognoscerem et probarem vos. Sprevissem ponere cum canibus, Iob. 30. Idem est spernere et ponere cum canibus. Sic forte illud Rom. 1, Mutaverunt gloriam Dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis: id est, in similitudinem aut imaginem. Tale forte est et illud, Faciamus hominem in imagine nostra secundum similitudinem nostram: sed melius, ad imaginem similimam nobis. Iugum oneris eius tu confregisti, Isa. 9. Iugum et onus idem sunt. Posses tamen vertere iugum onerosum. Si terrestris haec domus tabernaculi dissoluta fuerit, 2 Corin. 5. Idem est domus et tabernaculum.

Iob. 30. Idem est spernere et ponere cum canibus. Sic forte illud Rom. 1, Mutaverunt gloriam Dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis: id est, in similitudinem aut imaginem. Tale forte est et illud, Faciamus hominem in imagine nostra secundum similitudinem nostram: sed melius, ad imaginem similimam nobis. Iugum oneris eius tu confregisti, Isa. 9. Iugum et onus idem sunt. Posses tamen vertere iugum onerosum. Si terrestris haec domus tabernaculi dissoluta fuerit, 2 Corin. 5. Idem est domus et tabernaculum. Appositione (quae etiam aliquo modo ad repetitionem

de magnis urbibus ac regionibus sermo est. Hîc vero non tantum grandes, sed et plane caelestes res tractantur, nempe de Deo, de eius omnipotentia, sapientia, iustitia ac misericordia, de creatione omnium rerum ex nihilo, deque totius mundi sapientissima gubernatione, de fabricatione hominis ad imaginem Dei, et in totius mundi possessionem collocatione, de nefaria apostasia, et simul horrenda ruina aut corruptione hominis, de ira Dei, poenisque hominis, aut aeterno exitio infernalis barathri: et vicissim de redemptione generis humani, per admirabilis mysterii incarnationem filii, tum de

Punici Carthaginensi senatui bellum ac pacem in sinu togae ostentantis. Sic Tuscus tristia responsa legatis daturus, atrox aliquod cruentumque exemplum caedis alicuius eis proponit ante oculos, aliquando etiam capita cruenta in mensam edentibus mittit. Talia sunt etiam tum visiones ac imagines rerum futurarum, promissionumque ac minarum Dei propositae, aut solis prophetis, aut etiam omnibus hominibus: item illa prodigiosa opera prophetarum, quibus futura depinxerunt. Huc referre possis etiam Sacramenta, quae sunt quaedam visibilia ac realia verba, ut ea Augustinus vocat. Hoc

illi certo expectandum sit, inquiens: Nunc igitur reges sapite, et erudimini principes, etc. Beati omnes, qui confidunt in eo. Hanc subiectionis aut evidentiae vim, in sermone praestant hypotyposes cum primis, prosopopoeiae, topographiae, prosopographiae, pragmatographiae, imagines, similitudines, parabolae: tum porro typi, allegoriae, fabulae, mimeses, allusiones, apostrophe praeterea, interrogationes, exclamationes, epiphonemata, admirationes, dialogismi, occupationes, antypophorae, et complures aliae figurae: ut cum Psal. 12, minatur vates impiis,

patentem illarum vocum expendat. Quare tota Scriptura postea occupatur in expositione istarum vocum Benedictionis et Maledictionis, Mortis ac vitae, Nuditatis, et supervestitionis et certaminis seminis mulieris cum serpente. Sic ingentes res continent illa brevissima, hominem esse conditum ad imaginem Dei: et post lapsum, Adamum mortuum et nudum genuisse liberos ad suam imaginem, nempe non Dei. Septimo, docet Phalereus brevitatem aptam esse symbolis et sententiis, eisque multa amplecti. Talia sane brevissima dicta, sunt plurima in Scriptura, quae vel per quandam Synecdochen,

expositione istarum vocum Benedictionis et Maledictionis, Mortis ac vitae, Nuditatis, et supervestitionis et certaminis seminis mulieris cum serpente. Sic ingentes res continent illa brevissima, hominem esse conditum ad imaginem Dei: et post lapsum, Adamum mortuum et nudum genuisse liberos ad suam imaginem, nempe non Dei. Septimo, docet Phalereus brevitatem aptam esse symbolis et sententiis, eisque multa amplecti. Talia sane brevissima dicta, sunt plurima in Scriptura, quae vel per quandam Synecdochen, vel quasi symbola quaedam res amplissimas continent. Ad horum posterius possis

Literarum non parum faciat. Omnipotens ille creator non tantum externas aut etiam internas actiones, motus et opera hominis vult sibi addicta esse: sed plane totum hominem flagitat, praesertim autem nobilissimam rectricemque eius partem, nempe rationalem animam, quam potissimum ad suam imaginem condidit, quamque Scriptura in corde collocat, et cordis nomine notat. Nec solum ita flagitat, ut velit omnes eius inclinationes, potentias et actiones, ipsamve totam sibi soli militare ac servire: sed et ipsam essentiam hominis vult sibi, ut imaginem suam longe pulcherrimam, omnino

rationalem animam, quam potissimum ad suam imaginem condidit, quamque Scriptura in corde collocat, et cordis nomine notat. Nec solum ita flagitat, ut velit omnes eius inclinationes, potentias et actiones, ipsamve totam sibi soli militare ac servire: sed et ipsam essentiam hominis vult sibi, ut imaginem suam longe pulcherrimam, omnino conformem esse. Non, inquam, solam hominis obedientiam, quantumvis plenam, exigit: sed etiam ipsam huius sui famuli substantiam vult sanctissimam, sanissimam, sibique simillimam esse: non tantum fructus vult esse optimos, sed etiam ipsam arborem, atque adeo

conformitatem hominis cum Deo: rudiores nec ipsa quidem verba intelligerent, minusque illae locutiones in communi vita et operibus, quae in actionibus consistit, usus haberent: multis etiam fanaticis daretur occasio mirabilia vel monstrosa potius confingendi, ut Osiandro de hominis Deificatione et imagine Dei. Nunc vero contra, dum et ruditati nostrae consulit, et usui captuique hominum quasi commodam doctrinam proponere conatur, ipsam praxin et practica verba urgendo ac inculcando: accidit hoc alterum incommodum, de quo modo est dictum. Verba enim utcunque a nobis intelliguntur, sed ad

Alterutro deficiente, alterum ociosum, ac plane inutile est. Quare Moyses ostendens extremam corruptionem auditoris in eius intimis viribus, simul necessario fatetur, eum per suam doctrinam non posse iustificari, ac salvari. Monstrat autem talem hominis corruptionem docendo primum lapsum, imaginem Adami, quae loco imaginis Dei successerit. cap. 5, tetra facinora Caini, primi mundi et Chami mox ante et post diluvium, testando cor ipsum esse corruptum, Gen. 6 et 8, aliisque modis ac rationibus, de quibus alias dictum est. Quare simul etiam inutilitatem ac

sub peccatum concludens, citat singulos, vel in prima iustificatione, vel etiam in quotidianis lapsibus, ad tribunal severae iustitiae Dei. Ibi enim iustissimus Deus exactissimam obedientiam erga suam legem severissime exigit, et insuper etiam perfectam naturae integritatem, secundum eam suam imaginem, quam initio nobis indidit, dicens: Estote sancti, sicut et ego sanctus sum. et: Maledictus qui non permanserit in omnibus quae scripta in libro legis. et: Qui in uno praevaricatus fuerit, omnium eritreus. Huic tam severae iustitiae Dei nemo prorsus etiam sanctissimus suam

perniciem, 1. Pet. 5. Fuerunt in illis regionibus viperae venenatissimae, unde Christus et Baptista, Iudaeos gloriantes se esse sanctum ac benedictum semen Abrahae, vocat progeniem viperarum: id est, pessimae ac perditissimae naturae homines, sicut et filios diaboli, indicantes ipsam imaginem diaboli, aut ceu alludentes ad dictum Gen. 3, Semen serpentis pugnabit cum semine mulieris. Revera autem talia dicta originalem malitiam inde ex utero materno allatam significant: sicut viperae etiam in utero matris saevae sunt, eumque perrodentes prodeunt. Fuerunt ibi

et similium mentionem faciunt, naturam inspiciunt, et permulta monent et docent unica tantum voce: dum ea veluti iubent considerare illius rei aut animalis quod nominant, naturam, ac cum praesenti materia conferre, hancque inde considerare et cognoscere. Sunt enim in universa natura pulcherrimae imagines, quae dulcissimas gignunt allegorias et veluti picturas rerum spiritualium, aut quoquo modo ad religionem pertinentium nobis proponunt, et de magnis rebus nos erudire possunt. Cum dicitur, Iustus ut palma florebit: multum illustratur hoc dictum. si tota palmae descriptio ex Plinio petatur,

excogitaverint, quibus easdem significare se putaverunt, sed admodum infeliciter: unde consecutum est, ut cum vocum ac phrasium corruptione, ent ipsae res corruptae inversaeque sint. Quod aliquibus exemplis nonnihil declarare conabimur. Moyses dicit, Deum condidisse hominem ad imaginem ac similitudinem suam, ipsum, inquam, hominem, non eius accidentia. Idem et novum Testamentum dicit, ut cum Paulus vocat hominem renovatum, qui secundum illum primum instauratur, hominem Dei, Tit. 3: et hominem conditum secundum Deum, Eph. 4: et nos spiritu Dei in imaginem Dei

hominem ad imaginem ac similitudinem suam, ipsum, inquam, hominem, non eius accidentia. Idem et novum Testamentum dicit, ut cum Paulus vocat hominem renovatum, qui secundum illum primum instauratur, hominem Dei, Tit. 3: et hominem conditum secundum Deum, Eph. 4: et nos spiritu Dei in imaginem Dei transformari a gloria in gloriam: i. magis ac magis refingi ad imaginem Dei, multo etiam gloriosiorem, quam illa prima fuerit. At Sophistae illam imaginem Dei, ad quam primo fuit conditus homo, docent, fuisse tantum quaedam accidentaria ornamenta. Patres porro per illam imaginem, non

non eius accidentia. Idem et novum Testamentum dicit, ut cum Paulus vocat hominem renovatum, qui secundum illum primum instauratur, hominem Dei, Tit. 3: et hominem conditum secundum Deum, Eph. 4: et nos spiritu Dei in imaginem Dei transformari a gloria in gloriam: i. magis ac magis refingi ad imaginem Dei, multo etiam gloriosiorem, quam illa prima fuerit. At Sophistae illam imaginem Dei, ad quam primo fuit conditus homo, docent, fuisse tantum quaedam accidentaria ornamenta. Patres porro per illam imaginem, non illam primam rectitudinem ac essentialem bonitatem intellexerunt: sed tres

renovatum, qui secundum illum primum instauratur, hominem Dei, Tit. 3: et hominem conditum secundum Deum, Eph. 4: et nos spiritu Dei in imaginem Dei transformari a gloria in gloriam: i. magis ac magis refingi ad imaginem Dei, multo etiam gloriosiorem, quam illa prima fuerit. At Sophistae illam imaginem Dei, ad quam primo fuit conditus homo, docent, fuisse tantum quaedam accidentaria ornamenta. Patres porro per illam imaginem, non illam primam rectitudinem ac essentialem bonitatem intellexerunt: sed tres animae potentias, intellectum, voluntatem ac memoriam, tribus personis

spiritu Dei in imaginem Dei transformari a gloria in gloriam: i. magis ac magis refingi ad imaginem Dei, multo etiam gloriosiorem, quam illa prima fuerit. At Sophistae illam imaginem Dei, ad quam primo fuit conditus homo, docent, fuisse tantum quaedam accidentaria ornamenta. Patres porro per illam imaginem, non illam primam rectitudinem ac essentialem bonitatem intellexerunt: sed tres animae potentias, intellectum, voluntatem ac memoriam, tribus personis correspondentes. Sic porro minatur et praedicit Deus homini transgredienti mandatum, quod morte morietur: quae mors triplex

quod morte morietur: quae mors triplex est, iniustitiae, poenae, ac virium libertatisque agendi. Hanc tertiam mortem, id est, carentiam virium et libertatis, etiam aliis vocibus exprimit Moses: ut cum dicit, cor esse pravum ac perversum inde ab infantia, Gen. 6 et 8. cum ait, Adamum exutum imagine Dei, liberos procreasse ad suam, non Dei imaginem, Gen. 5. cum affirmat, habere cor non intelligens, Deut. 29 et 30. Moysen porro secuti Prophetae et Psalmi partim iisdem, partim vicinis vocibus eadem mala nominarunt. Ieremias cap. 17 ait, cor hominis esse

iniustitiae, poenae, ac virium libertatisque agendi. Hanc tertiam mortem, id est, carentiam virium et libertatis, etiam aliis vocibus exprimit Moses: ut cum dicit, cor esse pravum ac perversum inde ab infantia, Gen. 6 et 8. cum ait, Adamum exutum imagine Dei, liberos procreasse ad suam, non Dei imaginem, Gen. 5. cum affirmat, habere cor non intelligens, Deut. 29 et 30. Moysen porro secuti Prophetae et Psalmi partim iisdem, partim vicinis vocibus eadem mala nominarunt. Ieremias cap. 17 ait, cor hominis esse pravum ac perversum. Ezechiel dicit esse cor lapideum,

formationem novi, quem dicit denuo generari, nasci, creari, condi, ac plane esse novam creaturam. Contra, bone Deus, quam ubique non tantum Sophistae, sed etiam Patres senserunt ac contenderunt illam primam ruinam non substantialem quendam ipsius hominis in suo summo gradu, nempe in imagine Dei, qua proprie homo fuit, interitum, sed tantum accidentium bonorum amissionem, vel potius solummodo quandam debilitationem. Sic et novi hominis creationem nihil aliud esse volunt, quam ablationem malorum accidentium, et sanationem illorum primorum ac bonorum, et simul etiam adiectionem

ac obedientiam, et non tantum externorummembrorum actionumque lex flagitet, ut sane quaedam eius verba negligentiûs expensa hypocritis sonare videntur: sed etiam mentis ac cordis ipsius nativam ac primitivam sanitatem, aut sanctitatem, ac obedientiam, ut scilicet omnia sint sana, integra, ac imaginem Dei in tota sua essentia repraesentantia, omnesque eius inclinationes et motus perpetuo proficiscantur et fiant studio obediendi Deo: idque ex toto corde, tota anima, et omnibus viribus: ut Moses ipse primum praeceptum Deut. 6, et Christus Matth. 5, exponit contra Pharisaeos, verba

fontem, nempe ipsum perversum cor condemnat. Origo tanti mali. Quinto addit indicationem originis tanti mali, unde tam tetra malitia hominis, aut corruptio profluxerit: nempe ex primi hominis lapsu: qui deficiens a Deo ad satanam, amissa Dei imagine, diaboli imaginem ac regnans peccatum ac quisierit, et satanae miserrimum mancipium factus sit. Usus legis. Sexto addit ostensionem, finem aut usum legis, cogitat enim unusquisque, Quid ergo prodest tam perdito homini, ut hactenus ex lege depictus

perversum cor condemnat. Origo tanti mali. Quinto addit indicationem originis tanti mali, unde tam tetra malitia hominis, aut corruptio profluxerit: nempe ex primi hominis lapsu: qui deficiens a Deo ad satanam, amissa Dei imagine, diaboli imaginem ac regnans peccatum ac quisierit, et satanae miserrimum mancipium factus sit. Usus legis. Sexto addit ostensionem, finem aut usum legis, cogitat enim unusquisque, Quid ergo prodest tam perdito homini, ut hactenus ex lege depictus est, tam

legis, ut hac connexione sententiarum aut cohaerentia conclusionum, veluti adamantinis quibusdam catenis, omnes sub peccatum concludat, probetque tum fructus tum arborem esse pessimam, non tantum actiones ac qualitates esse malas, sed etiam ipsam primariam substantiam, nempe animam rationalem esse imaginem satanae longe teterrimam: ut in quam, ostendat magnitudinem debiti, iniustitiae aut inobedientiae, reatus ac poenarum, in quae iam homo actuali et originali peccato inciderit: et vicissim immensam magnitudine iustitiae, quam Deo perfectissime praestare deberet. sicque eum in agnitionem sui

sentimus, a quo iustitiam et vitam expectabamus. Rursus etiam cum vera fide filium Dei in Evangelio suo contemplamur, ac sancto eius Spiritu illuminamur, decidunt nobis tegmina oculorum mentis, veluti squammae quaedam de oculis Pauli, ut eum intuentes magis illuminemur, in eiusque imaginem, subinde crescente gloria, transformemur: et ipsi demum plene conformemur, donec tandem in altera vita amoto omni speculo, eum a facie ad faciem intueamur, eique similes et divinae naturae participes reddamur. Contigit autem nobis istud donum fidei et illuminator Spiritus per

suavissima harmonia fit verbi Dei, tanquam lucidissimi obiecti, et perspicacissimorum nostrae mentis oculorum: summa etiam convenientia exoritur summi illius splendoris divinae Maiestatis, et mentis nostrae ad imaginem ipsius renovatae ac instauratae, ut initio conditi fuimus. TESTIMONIA UNDE POPULUS ISRAELITICUS A PROPHETIS ET aliis sanis doctoribus etiam sine auctoritate propheticorum scriptorum doceri et convinci poterat, quod sacrificia non

quam hominum incommode tantas res exprimentibus. Illa igitur nobis clare certamque rem indicat, quae'nam sit illa malitia originalis, ac omnia mala pariens, ex prima inobedientia primi hominis exorta, nempe imago diaboli contraria imagini Dei. Primum enim dicit, Deum hominem creasse ad imaginem suam: postea, illo homine per inobedientiam mortuo, dicit Gen. 5 eum genuisse filios non amplius ad Dei, sed ad suam imaginem: acloquitur non de externis lineamentis aut specie hominis, quae adhuc utcunque priorem illum hominem refert, sed de ipsa intima nobilissimaque essentia hominis.

originalis, ac omnia mala pariens, ex prima inobedientia primi hominis exorta, nempe imago diaboli contraria imagini Dei. Primum enim dicit, Deum hominem creasse ad imaginem suam: postea, illo homine per inobedientiam mortuo, dicit Gen. 5 eum genuisse filios non amplius ad Dei, sed ad suam imaginem: acloquitur non de externis lineamentis aut specie hominis, quae adhuc utcunque priorem illum hominem refert, sed de ipsa intima nobilissimaque essentia hominis. Ubi imaginem illam satis indicat Scriptura esse ipsam potissimum essentialem formam in summis nobilissimisque hominis partibus,

suam: postea, illo homine per inobedientiam mortuo, dicit Gen. 5 eum genuisse filios non amplius ad Dei, sed ad suam imaginem: acloquitur non de externis lineamentis aut specie hominis, quae adhuc utcunque priorem illum hominem refert, sed de ipsa intima nobilissimaque essentia hominis. Ubi imaginem illam satis indicat Scriptura esse ipsam potissimum essentialem formam in summis nobilissimisque hominis partibus, idque in summo eius officio, nempe quatenus Deo adiunctus, ac in creatorem suum essentialiter directus fuit. Dicit enim ipsummet hominem esse formatum et fabrefactum ad, aut

illam satis indicat Scriptura esse ipsam potissimum essentialem formam in summis nobilissimisque hominis partibus, idque in summo eius officio, nempe quatenus Deo adiunctus, ac in creatorem suum essentialiter directus fuit. Dicit enim ipsummet hominem esse formatum et fabrefactum ad, aut secundum imaginem Dei, non tantum ea vestitum aut ornatum, veluti accidentario quodam ornatu, acre ab hominis substantia separabili: ut Manichaei olim senserunt, et nunc Sophistae. Quare ideo etiam Heva ipsa iam experientia in se ac liberis edocta, hominem vocat Abelum: id est, vanitatem.

animae Scriptura exprimit per cor lapideum, aut adamantinum, aut contra per cor spirituale: quod ideo pro anima rationali ponitur, quod ibi anima rationalis habitare censetur. Haec vero horrenda substantiae formalis inversio talis aut etiam multo tetrior est, ac si ex aurea imagine pulcherrimae puellae aut iuvenis refusa, faceres vivam imaginem alicuius horribilis draconis aut alterius horrendae beluae, idque non sine etiam ipsius materiae corruptione. Hanc igitur universam substantiam formalem, aut formam substantialem summi gradus (qui praecipue dat

aut contra per cor spirituale: quod ideo pro anima rationali ponitur, quod ibi anima rationalis habitare censetur. Haec vero horrenda substantiae formalis inversio talis aut etiam multo tetrior est, ac si ex aurea imagine pulcherrimae puellae aut iuvenis refusa, faceres vivam imaginem alicuius horribilis draconis aut alterius horrendae beluae, idque non sine etiam ipsius materiae corruptione. Hanc igitur universam substantiam formalem, aut formam substantialem summi gradus (qui praecipue dat homini esse eius rei, quam esse eum suus creator voluit) quae iam

draconis aut alterius horrendae beluae, idque non sine etiam ipsius materiae corruptione. Hanc igitur universam substantiam formalem, aut formam substantialem summi gradus (qui praecipue dat homini esse eius rei, quam esse eum suus creator voluit) quae iam eum, ut causa formalis, facit imaginem et filium diaboli, et dat ei illud horrendum esse veteris Adami: statuo esse verum et quasi unicum fontem omnis peccati, sive habitualis, sive actualis, et idipsum quod vocamus originale peccatum: quod non tantum ideo sic vocatur, quia nobiscum oritur: sed etiam, quia oriuntur inde

vult pro suo filio agnoscere, sed filium diaboli aut ex patre diabolo esse pronunciat. Quare ad hoc ut homo denuo fiat Dei filius, vult hunc praesentem hominem mori, sepeliri, mortificari, ac prorsus exui: et contra novum ex spiritu et aqua, imo ex se generari, renasci ac innovari, et formari ad imaginem eius, qui eum ab initio condidit, et ita ut fuit ab initio conditus. Neque tamen nego aliquam partem peccati originalis esse accidentia. Scio enim peccatum ita pervasisse totum hominem, ac etiam totum mundum, ut possit in toto homine et in omnibus praedicamentis reperiri, ac

haec ipsa habet pro illis adversariis ac pestibus, et Dei acerbissimis hostibus. Sic et Smalcaldici articuli dicunt, quod natura sit funditûs corrupta, Dass auch weder haut noch har da gut sei / und dass der ganze Mensch kurtzum muss anders werden. Ergo totum veterem hominem pro imagine satanae, ac peccato originali habent ac condemnant. Philip. exponit in Locis et super Coloss. imaginem Dei, esse ipsam sanam aut integram animam. Ergo et contra, imago satanae aut originalis pestis, est ipsa vitiata foedissimeque transformata anima. Idem in Locis dicit, peccatum

articuli dicunt, quod natura sit funditûs corrupta, Dass auch weder haut noch har da gut sei / und dass der ganze Mensch kurtzum muss anders werden. Ergo totum veterem hominem pro imagine satanae, ac peccato originali habent ac condemnant. Philip. exponit in Locis et super Coloss. imaginem Dei, esse ipsam sanam aut integram animam. Ergo et contra, imago satanae aut originalis pestis, est ipsa vitiata foedissimeque transformata anima. Idem in Locis dicit, peccatum esse quiddam negligens ac fugiens Deum et irascens ei, et quod vicissim Deus improbat. Dicit etiam, Quid atrocius

et sensum carnis, quod nos vocamus originale aut scaturiginale. Hisce ergo dictis Philippi collatis, non potest effugere, quin dicat, peccatum originale esse substantiam, si modo sibi constare velit. Victorinus dicit, sensum carnis Rom. 8 complecti intellectum et voluntatem: et Coll. 3 dicit, imaginem incorruptam complecti intellectum, voluntatem et cor. Sic et Bucerus sensit. Inquit enim: Iam naturam nostram nondum spiritu Dei innovatam, totam carnem esse, et ceu feram indomitam, donec ab hac corruptibili conditione in incorruptibilem prorsus immutata, itaque persanata

quia ex utero matris oritur aut adfertur. Talis est totus homo, iuxta illud Christi: Quicquid ex carne natum est, caro est. Secundo dicitur originale malum aut peccatum, quia est origo ac fons omnis mali, praesertimque omnium habitualium et actualium peccatorum. Talis plane est ipsa mala mens in imaginem diaboli transformata, seu ipsum pessimum cor. Convenit ergo haec aptissime hominis naturae aut animae rationali, quatenus est in imaginem diaboli transformata. Liberum arbitrium, est ipsemet intellectus ac voluntas hominis, quatenus circa religionem et mandata Dei versatur: seu

originale malum aut peccatum, quia est origo ac fons omnis mali, praesertimque omnium habitualium et actualium peccatorum. Talis plane est ipsa mala mens in imaginem diaboli transformata, seu ipsum pessimum cor. Convenit ergo haec aptissime hominis naturae aut animae rationali, quatenus est in imaginem diaboli transformata. Liberum arbitrium, est ipsemet intellectus ac voluntas hominis, quatenus circa religionem et mandata Dei versatur: seu etiam est ipsamet anima rationalis. Id igitur liberum arbitrium, quatenus olim initio sanum conditum est, fuit potissima pars imaginis

et mandata Dei versantur? quae certe sunt substantia. Vide ipse Christiane lector, in Gal. et alibi Luth. prolixe et usque ad fastidium impietatem Rationis insectantem: quare ipsa rationalis anima, iam in imaginem dia boli transformata, est originale peccatum. Haec autem certe substantia est. Respondeat qui potest ad hoc argumentum, cuius summa est: Summus ille hostis Dei in nobis existens, et nobiscum nascens, est et dicitur peccatum originale: Ratio humana est talis Dei amarulentiss. hostis:

Peccatum originale est idem quod praedicta omnia: Igitur, etc. Quid hic contra opponetur? Tota Scriptura utitur substantialibus verbis in descriptione tum imaginis Dei aut iustitiae originalis, tum peccati et imaginis satanae. Dicitur enim Deus creasse hominem ad imaginem Dei, ipsam totam eius essentiam, praesertim animam rationalem, non sola eius accidentia. Deus creavit hominem valde bonum, non tantum in accidentibus, sed etiam in ipsa substantia, ita ut substantialiter esset bonus, non tantum adhaereret ei bonitas veluti accidens quoddam aut ornamentum.

accidentia. Deus creavit hominem valde bonum, non tantum in accidentibus, sed etiam in ipsa substantia, ita ut substantialiter esset bonus, non tantum adhaereret ei bonitas veluti accidens quoddam aut ornamentum. Dicit eum in primo lapsu mortuum esse, et satanam esse eius homicidam, cum eum ex imagine Dei in suam imaginem transformavit. Vicissim autem iubemur occidere aut mortificare veterem hominem, eumque exuere, deponere, sepelire, et plane mori in conversione dicimur. Contra etiam dicimur condi, iterum generari, esse nova creatura, creari nobis novum cor, excindi et adimi nobis

creavit hominem valde bonum, non tantum in accidentibus, sed etiam in ipsa substantia, ita ut substantialiter esset bonus, non tantum adhaereret ei bonitas veluti accidens quoddam aut ornamentum. Dicit eum in primo lapsu mortuum esse, et satanam esse eius homicidam, cum eum ex imagine Dei in suam imaginem transformavit. Vicissim autem iubemur occidere aut mortificare veterem hominem, eumque exuere, deponere, sepelire, et plane mori in conversione dicimur. Contra etiam dicimur condi, iterum generari, esse nova creatura, creari nobis novum cor, excindi et adimi nobis lapideum cor, et pro eo

nova creatura, creari nobis novum cor, excindi et adimi nobis lapideum cor, et pro eo dari nobis novum ac spirituale cor. Hic clare audis, ipsum cor oportere excindi, et novum creari: non tantum accidentia quaedam in eo elui aut alterari, sicut Synergistae somniant. Summa, Scriptura de imagine Dei illa prima, de imagine diaboli consecuta, et de nova imagine Dei tantum substantialibus verbis utitur. Credamus igitur illi, ea esse ipsam hominis substantiam cum omnibus suis accidentibus: non autem sola accidentia huic substantiae inhaerentia. Aut si Scripturae Deoque credere nolumus,

novum cor, excindi et adimi nobis lapideum cor, et pro eo dari nobis novum ac spirituale cor. Hic clare audis, ipsum cor oportere excindi, et novum creari: non tantum accidentia quaedam in eo elui aut alterari, sicut Synergistae somniant. Summa, Scriptura de imagine Dei illa prima, de imagine diaboli consecuta, et de nova imagine Dei tantum substantialibus verbis utitur. Credamus igitur illi, ea esse ipsam hominis substantiam cum omnibus suis accidentibus: non autem sola accidentia huic substantiae inhaerentia. Aut si Scripturae Deoque credere nolumus, evanescamus sane per

cor, et pro eo dari nobis novum ac spirituale cor. Hic clare audis, ipsum cor oportere excindi, et novum creari: non tantum accidentia quaedam in eo elui aut alterari, sicut Synergistae somniant. Summa, Scriptura de imagine Dei illa prima, de imagine diaboli consecuta, et de nova imagine Dei tantum substantialibus verbis utitur. Credamus igitur illi, ea esse ipsam hominis substantiam cum omnibus suis accidentibus: non autem sola accidentia huic substantiae inhaerentia. Aut si Scripturae Deoque credere nolumus, evanescamus sane per nostras Dialecticas argutiolas ac stultas

cuius substantia bona est, recte obediatur? Omnium nostrarum Ecclesiarum sententia est, quod ipsamet substantia hominis, praesertim autem rationalis pars, sit in primo lapsu, non modo utcunque sauciata, laesa aut debilitata: sed etiam prorsus corrupta, depravata, inversaque, ac ex Dei imagine in satanae imaginem transformata, ut supra ostendi, et etiam ex vulgaribus cantionibus Ecclesiasticis liquet. Si igitur ipsamet substantia est extreme immutata, bonaque forma aut imagine Dei spoliata, et in contrariam imaginem transformata: sequitur plane inevitabiliter, illud ingens malum

est, recte obediatur? Omnium nostrarum Ecclesiarum sententia est, quod ipsamet substantia hominis, praesertim autem rationalis pars, sit in primo lapsu, non modo utcunque sauciata, laesa aut debilitata: sed etiam prorsus corrupta, depravata, inversaque, ac ex Dei imagine in satanae imaginem transformata, ut supra ostendi, et etiam ex vulgaribus cantionibus Ecclesiasticis liquet. Si igitur ipsamet substantia est extreme immutata, bonaque forma aut imagine Dei spoliata, et in contrariam imaginem transformata: sequitur plane inevitabiliter, illud ingens malum a diabolo in nobis

non modo utcunque sauciata, laesa aut debilitata: sed etiam prorsus corrupta, depravata, inversaque, ac ex Dei imagine in satanae imaginem transformata, ut supra ostendi, et etiam ex vulgaribus cantionibus Ecclesiasticis liquet. Si igitur ipsamet substantia est extreme immutata, bonaque forma aut imagine Dei spoliata, et in contrariam imaginem transformata: sequitur plane inevitabiliter, illud ingens malum a diabolo in nobis genitum aut excitatum, non esse accidens tantum quoddam in homine, sed ipsam eius inversam et transformatam essentiam aut novam formam: plane sicut si optimum aliquod

debilitata: sed etiam prorsus corrupta, depravata, inversaque, ac ex Dei imagine in satanae imaginem transformata, ut supra ostendi, et etiam ex vulgaribus cantionibus Ecclesiasticis liquet. Si igitur ipsamet substantia est extreme immutata, bonaque forma aut imagine Dei spoliata, et in contrariam imaginem transformata: sequitur plane inevitabiliter, illud ingens malum a diabolo in nobis genitum aut excitatum, non esse accidens tantum quoddam in homine, sed ipsam eius inversam et transformatam essentiam aut novam formam: plane sicut si optimum aliquod medicamen esset mutatum in nocentiss.

corrumpitur, fuit substantia: ita id quod generatur, per eam corruptionem est nova substantia. Quare quicunque concedunt bonam substantiam, quae fuit imago Dei, et fons omnis boni, corruptam a satana esse, illi coguntur concedere, etiam id quod per eam corruptionem genitum est, esse substantiam ac imaginem satanae, et fontem omnis malitiae. Sic satan corrupit substantiam, ergo etiam id quod per eam corruptionem effecit, est substantia. Non genuit autem ille nisi peccatum. Igitur peccatum est substantia. Sed istis videtur vox Corruptionis tantum quandam mediocrem laesionem aut

negant certe simul, filios Dei in primo lapsu mortuos esse. Sin conceditur, satanam filios Dei in primo lapsu interfecisse et corrupisse: sequitur, eum illos in suos filios transfigurasse, sicut ipsemet exangelo lucis, tenebrarum angelus factus est. Deus condiditipsum hominem ad imaginem suam, non tantum eius accidentia. Ergo etiam ipsa hominis substantia, est imago Dei, sicut Philippus diserte affirmat, animam sanam esse imaginem Dei: et sicut Apologia citat Ambrosium dicentem, animam in qua Deus habitat, esse eius imaginem. Ergo etiam, contraria satanae imago, est ipsa

eum illos in suos filios transfigurasse, sicut ipsemet exangelo lucis, tenebrarum angelus factus est. Deus condiditipsum hominem ad imaginem suam, non tantum eius accidentia. Ergo etiam ipsa hominis substantia, est imago Dei, sicut Philippus diserte affirmat, animam sanam esse imaginem Dei: et sicut Apologia citat Ambrosium dicentem, animam in qua Deus habitat, esse eius imaginem. Ergo etiam, contraria satanae imago, est ipsa substantia hominis. Ergo etiam novus homo, qui mortificato vetere conditur, est substantia hominis. Sicut ostendi, ubique in horum trium hominum

factus est. Deus condiditipsum hominem ad imaginem suam, non tantum eius accidentia. Ergo etiam ipsa hominis substantia, est imago Dei, sicut Philippus diserte affirmat, animam sanam esse imaginem Dei: et sicut Apologia citat Ambrosium dicentem, animam in qua Deus habitat, esse eius imaginem. Ergo etiam, contraria satanae imago, est ipsa substantia hominis. Ergo etiam novus homo, qui mortificato vetere conditur, est substantia hominis. Sicut ostendi, ubique in horum trium hominum descriptione, Scripturam constanter substantialibus vocabulis uti. Paulus Galat. 5

cum natura ferrum attrahat, illa allii contaminatione ita debilitatur, ut id efficere amplius non possit: sed si hircino sanguine illa infectio eluatur, denuo suam nativam vim exercet. Sic igitur secundum istos, homo in primo lapsu non est mortuus, multo minus substantialiter transformatus ex imagine Dei in imaginem satanae: sed tantûm malo quodam accidente conspurcatus. Si igitur illud accidens extergatur, homo illas primas vires exercebit perfecte, sicut initio Adamus. Non ergo indigebit resuscitatione ex mortuis, regeneratione, creatione novi cordis, et ut in novam creaturam

ferrum attrahat, illa allii contaminatione ita debilitatur, ut id efficere amplius non possit: sed si hircino sanguine illa infectio eluatur, denuo suam nativam vim exercet. Sic igitur secundum istos, homo in primo lapsu non est mortuus, multo minus substantialiter transformatus ex imagine Dei in imaginem satanae: sed tantûm malo quodam accidente conspurcatus. Si igitur illud accidens extergatur, homo illas primas vires exercebit perfecte, sicut initio Adamus. Non ergo indigebit resuscitatione ex mortuis, regeneratione, creatione novi cordis, et ut in novam creaturam condatur: sed illa

utcunque priorem speciem repraesentat, et aliquatenus priori nomine notari potest, non tamen sine additione, nempe ut dicatur collapsa aut eversa domus, fracta navis, lacerata vestis, fracta et rimosa olla. Sic etiam homo superest adhuc, sed qualis? corruptus ac prorsus perditus, et in contrariam imaginem inversus homo. Sic etiam iidem spiritus supersunt, quos ab initio creavit Deus, sed per inobedientiam lapsumque ita immutati et inversi, ut vere iam secundum Theologiam, nova species dici queant, totaque specie aut genere differentes a sanctis angelis, qui in sua origine

pronunciari potest. Coram hominibus igitur et Philosophia forte est adhuc eadem species hominis, quae fuit antea: sed Deus ac Theologia nequaquam concedent eandem speciem esse filios Dei, et filios diaboli: angelos lucis, et angelos tenebrarum: novos ac veteres homines: habentes imaginem Dei, aut formatos ad imaginem Dei, et transformatos in imaginem satanae. Forma substantialis hominis fuit initio imago Dei, qua etiam fuit filius Dei: et nunc contra est imago satanae, qua etiam est filius eius. Sicut igitur satanae iam specie ipsa differunt ab angelis lucis: sic etiam

Coram hominibus igitur et Philosophia forte est adhuc eadem species hominis, quae fuit antea: sed Deus ac Theologia nequaquam concedent eandem speciem esse filios Dei, et filios diaboli: angelos lucis, et angelos tenebrarum: novos ac veteres homines: habentes imaginem Dei, aut formatos ad imaginem Dei, et transformatos in imaginem satanae. Forma substantialis hominis fuit initio imago Dei, qua etiam fuit filius Dei: et nunc contra est imago satanae, qua etiam est filius eius. Sicut igitur satanae iam specie ipsa differunt ab angelis lucis: sic etiam filii Dei a filiis diaboli.

Philosophia forte est adhuc eadem species hominis, quae fuit antea: sed Deus ac Theologia nequaquam concedent eandem speciem esse filios Dei, et filios diaboli: angelos lucis, et angelos tenebrarum: novos ac veteres homines: habentes imaginem Dei, aut formatos ad imaginem Dei, et transformatos in imaginem satanae. Forma substantialis hominis fuit initio imago Dei, qua etiam fuit filius Dei: et nunc contra est imago satanae, qua etiam est filius eius. Sicut igitur satanae iam specie ipsa differunt ab angelis lucis: sic etiam filii Dei a filiis diaboli. Loquorautem secundum iudicium Dei, qui

est, quam ferme penitus tollere originale peccatum? Quare verior est illa solutio: Homines et diaboli sunt ex Deo ratione primae creationis, et etiam perpetuae conservationis huius speciei: sed non ratione illius horrendae metamorphoseos, qua eximagine Dei, essentialiter sunt mutati in imaginem diaboli, inter quos omnium primum ipse Adamus est sic a satana suo domino transformatus, qui porro ad suam transformatam imaginem liberos genuit: Gen. 5. Declaretur haec sententia similitudine a quotidiano experimento sumpta, ut melius intelligatur: Agricola

primae creationis, et etiam perpetuae conservationis huius speciei: sed non ratione illius horrendae metamorphoseos, qua eximagine Dei, essentialiter sunt mutati in imaginem diaboli, inter quos omnium primum ipse Adamus est sic a satana suo domino transformatus, qui porro ad suam transformatam imaginem liberos genuit: Gen. 5. Declaretur haec sententia similitudine a quotidiano experimento sumpta, ut melius intelligatur: Agricola alicui attulit bonum vinum, qui id infudit in vas aceto aut

aliud malum oritur, est ipsum lapideum et adamantinum pravumque ac distortum cor, est ille ipse vetus Adam, aut caro, seu animalis homo. Quomodo tu ergo hîc a carne carnalitatem, ab Adamo aut animali homine Adamitatem aut animalitatem separares? quomodo a lapideo corde lapidositatem, quomodo ab imagine satanae (ut ita dicam) imaginitatem, cûm unica tantum quaedam res illa sint? nisi praestigiis numinum ludere libet, ut Alchimistae ab oleo oleitatem, et auro aureitatem separant. Quod si maxime etiam hic aliquis talem separationem vocum, non rerum, quod impossibile est, eo fine facere

transformatus, et veluti proiectus abiectusque est. Tali horrenda metamorphosi etiam homo, praesertim autem anima rationalis, est iustiss. Dei iudicio aut sententia, efficacique poena, ob inobedientiam suam, iuxta praedictam propositamque illi severissimam Dei comminationem, ex imagine Dei in imaginem satanae transformatus: non aliter ac si quis imaginem vel massam auream in plumbeam vel luteam mutaret, vinum in acetum aut aliquem corruptissimum liquorem, ut solent vina corrumpi: aut aurum in scoriam, optimum vinum in aquam, dulcem massam in fermentum: quibus

et veluti proiectus abiectusque est. Tali horrenda metamorphosi etiam homo, praesertim autem anima rationalis, est iustiss. Dei iudicio aut sententia, efficacique poena, ob inobedientiam suam, iuxta praedictam propositamque illi severissimam Dei comminationem, ex imagine Dei in imaginem satanae transformatus: non aliter ac si quis imaginem vel massam auream in plumbeam vel luteam mutaret, vinum in acetum aut aliquem corruptissimum liquorem, ut solent vina corrumpi: aut aurum in scoriam, optimum vinum in aquam, dulcem massam in fermentum: quibus similitudinibus Scriptura

Tali horrenda metamorphosi etiam homo, praesertim autem anima rationalis, est iustiss. Dei iudicio aut sententia, efficacique poena, ob inobedientiam suam, iuxta praedictam propositamque illi severissimam Dei comminationem, ex imagine Dei in imaginem satanae transformatus: non aliter ac si quis imaginem vel massam auream in plumbeam vel luteam mutaret, vinum in acetum aut aliquem corruptissimum liquorem, ut solent vina corrumpi: aut aurum in scoriam, optimum vinum in aquam, dulcem massam in fermentum: quibus similitudinibus Scriptura ipsa nostram istam horrendam metamorphosin pingit.

corpus, ossa ac medullas pervasisset, et horribiliter grassaretur, eumque etiam ad externam maniam ac furiosos motus impelleret: aut sicut satan obsessa corpora horribiliter agitat, cum haec tumultuantia et perturbantia hominem sint ab eius essentia diversissima: sed sic, quod ipsamet anima ex imagine Dei in imaginem satanae, et ex filio Dei in filium diaboli, aut angelum tenebrarum penitûs transmutata est: aut etiam sicut si quis pulcherrimam domum (ut Phil. et Victorini dicta habent) everteret, ac in ἐρείπια seu rudera transformaret, aut

ac medullas pervasisset, et horribiliter grassaretur, eumque etiam ad externam maniam ac furiosos motus impelleret: aut sicut satan obsessa corpora horribiliter agitat, cum haec tumultuantia et perturbantia hominem sint ab eius essentia diversissima: sed sic, quod ipsamet anima ex imagine Dei in imaginem satanae, et ex filio Dei in filium diaboli, aut angelum tenebrarum penitûs transmutata est: aut etiam sicut si quis pulcherrimam domum (ut Phil. et Victorini dicta habent) everteret, ac in ἐρείπια seu rudera transformaret, aut etiam in quandam

etiam Theologi aliqui somniant, Deum in creatione iam condito homini adiecisse quoddam accidens aut munus, quod essetimago ipsius et originalis iustitia, tanquam si formosam puellam corona exornares, ut eos Luth. p. m. ridet. At Scriptura sacra non dicit, homini condito esse affusam aut adiectam imaginem Dei: sed ipsummet ad eam factum, formatum, et fabricatum. Rectissime igitur illud Paulinum etiam de prima hominis creatione dici posset: Ipsius Dei opus sumus, conditi ob bona opera, quae ordinavit aut praeparavit Deus, ut in eis versaremur. Nempe enim nobilissimam hominis

caput hominis, nempe rationalem animam, Deus ita formavit in creatione, ut esset vera eius imago, utque ei pro eius voto serviret ac obediret, in omni opere bono. Sed redeo ad Platonicam opinionem. Sicut enim sophistici Theologi somniarunt, Deum initio tantum affudisse aut adiecisse imaginem suam homini, veluti accidens aut ornamentum quoddam: sic etiam multo plures nunc opinantur, diabolum in subversione hominis tantum affudisse ei venenum quoddam malitiae, unde omnes istae pestilentes actiones proficiscantur: et illud accidentarium esse proprie id, quod vocamus peccatum

ex diabolo esse, et habere cor pessimum ac distortum. Ridicula credo haec videntur Philosophiae, cum non legatur tunc homo prorsus corporaliter mortuus sepultusque esse, ac computruisse. At Scriptura dicit, iam ex homine interfecto, qui filius Dei fuerat, esse factum filium diaboli: ex imagine Dei, imaginem diaboli: non quod haec externa ac bruta pars sit tunc prorsus abolita, sed quod potissimum illud cor spirituale, quod Deum repraesentabat, agnoscebat, et colebat, fuerit (ut Scriptura loquitur) excisum, ac pro eo intrusum cor lapideum et adamantinum, quod diabolum patrem suum

et habere cor pessimum ac distortum. Ridicula credo haec videntur Philosophiae, cum non legatur tunc homo prorsus corporaliter mortuus sepultusque esse, ac computruisse. At Scriptura dicit, iam ex homine interfecto, qui filius Dei fuerat, esse factum filium diaboli: ex imagine Dei, imaginem diaboli: non quod haec externa ac bruta pars sit tunc prorsus abolita, sed quod potissimum illud cor spirituale, quod Deum repraesentabat, agnoscebat, et colebat, fuerit (ut Scriptura loquitur) excisum, ac pro eo intrusum cor lapideum et adamantinum, quod diabolum patrem suum

Nec igitur satan tantûm veluti venenum quoddam aut accidentarium malum in Adamum effudit, cum eum in paradiso vicit, cepit, ac in suam potestatem redegit: sed ipsum Adamum iuxta Dei sententiam atque adeo vi et vigore illius iustissimae Dei sententiae, Morte morieris, interfecit, extincta in eo imagine Dei, et insuper condidit in eo novum hominem, quem nunc veterem Adamum nominamus, formatum ad suam imaginem pro eius libitu. Bella vero corruptio esset, et scilicet tanto artifice digna, si ille Adamo solummodo tale quoddam pravum accidens apposuisset, relicta ei bona Dei

vicit, cepit, ac in suam potestatem redegit: sed ipsum Adamum iuxta Dei sententiam atque adeo vi et vigore illius iustissimae Dei sententiae, Morte morieris, interfecit, extincta in eo imagine Dei, et insuper condidit in eo novum hominem, quem nunc veterem Adamum nominamus, formatum ad suam imaginem pro eius libitu. Bella vero corruptio esset, et scilicet tanto artifice digna, si ille Adamo solummodo tale quoddam pravum accidens apposuisset, relicta ei bona Dei substantia. Ille vero totum hominem, et presertim illam nobiliss. hominis, aut etiam mundi reginam, rationem, seu

tum etiam inde deductis argumentis, liquido patet, illum fontem mali et peccatorum actualium, illumque regem regnantem in homine ad omne malum contra Deum pugnantem et a Deo damnatum, esse praecipue ipsummet pravum, perversum ac lapideum cor, seu rationem aut animam rationalem, in diaboli imaginem transformatam: quae est vel principalissima ac nobilissima totius hominis substantia. Hinc igitur illud liquet, quod praecipue effectum cupivimus, Scripturae locutiones substantialibus verbis de peccato originali et de imagine Dei ac satanae, deque veteri ac novo homine

cor, seu rationem aut animam rationalem, in diaboli imaginem transformatam: quae est vel principalissima ac nobilissima totius hominis substantia. Hinc igitur illud liquet, quod praecipue effectum cupivimus, Scripturae locutiones substantialibus verbis de peccato originali et de imagine Dei ac satanae, deque veteri ac novo homine loquentes, firmissime retinendas, et nequaquam istorum sophismatibus ac glossis invertendas ac corrumpendas esse. LECTORI. Hasce meas tres sequentes oratiunculas aliquando pro more in Academiis propositas,

Latinam etymologiam iustum facere expendentes, Fidem de professione aut noticia doctrinae accipientes, et non intelligentes aut scrutantes nativam Hebraeamque harum vocum significationem: ubi Peccatum omnia cum lege Dei pugnantia, et maxime ipsum pravum, Deoque inimicum cor et distortam mentem ac imaginem diaboli, Gratia gratuitum favorem, Iustificatio absolutionem, aut peccatorum iniustitiaeve condonationem: Fides autem affectum aut constantem motum animi cum Deo per mediatorem de reconciliatione agentem significat. Hasce, inquam, illi primarias voces foedissime invertendo,

Et aperti sunt oculi utriusque 190 Comedes pulverem terrae 234 In sudore vultus tui comedes panem 227 Ipsum conculcabit caput tuum 366 4. Tunc coeptum est invocari in nomine Domini 221 5. Hic consolabitur nos 187 Et genuit filium ad imaginem et similitudinem suam 369 6. Delebo omnem hominem 184 Finis universae carnis venit coram me, etc. 207 Omnis caro corruperat viam suam 217 7. De omnibus animantibus veniant ad te bina. ibidem Accipies septem,

Huius rei gratia ego Paulus vinctus Iesu Christi pro vobis gentibus 260 Siquidem audivistis dispensationem gratiae Dei datam mihi ergavos 247 Ut possitis scire quae sit latitudo, longitudo, profunditas et sublimitas, etc. 262 4. Et nos spiritu Dei in imaginem Dei transformari a gloria in gloriam 342 Nolite contristare Spiritum S. Dei, in quo signati estis, etc. 109 Omnis amaritudo, ira, indignatio, et clamor, et blasphemia tollatur a vobis 172 6. Ad hoc ipsum vigilantes cum omni sedulitate et

qualis 227 Achilles quomodo Priamum consoletur 307 actiones aut effectus aliquando causis minus propriis tribui 214 actualia peccata unde prodeant 381 actualium omnium peccatorum radix quae 375. 376 Adamus Dei imagine quales liberos procrearit 342. in quo typus Christi 252. mali author. ibid. vetus 381 Adami veteris appellationes 368 Adamo quatenus originalis malitia infusa 380 Adamum nudum cur Deus pelle ovis induerit 342

125 anima corporis opera pleraque efficere 308. corpori coniunctissima 308. fons omnium malorum 382. rationalis fons omnis mali 380. 381. rationalis quomodo a Deo formata. ibid. rationalis sepulchrum dealbatum 379, 380 animae in diaboli imaginem transformatio 382. rationalis sedes, cor 304 animam adfligere 305. quid Aristoteles esse dixerit 368 animus confusus quomodo indicetur. 275. hominis quomodo corruptus.

compellet 304. quatenus solus bonus, sapiens et iustus 226. quibus adsit 411. quibus modis ex collatione ad creaturas significetur 125. quibus modis loquatur 199. quomodo curet et non curet boves 226. quomodo dicatur irasci aut propitius fieri 206. quomodo hominem ad imaginem suam creaverit 374. quomodo Iehovae nomen sibi vendicet 354. quomodo imbecillitati nostrae prospexerit 16. quomodo in literis sacris consideretur 32. quomodo in Scriptura Sacra dicatur 109. quomodo iudicabit vivos et mortuos 225. quomodo miseros mortales ex satanae regno

113. imago satanae 370. in prima creatione qualis 368. non renatus, diaboli opus 381. novus 372. novus quomodo liber 324. originale malum 372. ψυχικὸς cum fructibus suis, Dei inimicus 370. qua metamorphosi ex Dei in diaboli imaginem sit transformatus 380. quam faede sit inversus 378. quatenus ad Dei imaginem conditus . quatenus ex patre diabolo 237. etc. quatenus merum peccatum sit 368. quomodo a Deo bonus creatus 374. quomodo ad imaginem Dei factus 369. quomodo in literis Sacris

diaboli opus 381. novus 372. novus quomodo liber 324. originale malum 372. ψυχικὸς cum fructibus suis, Dei inimicus 370. qua metamorphosi ex Dei in diaboli imaginem sit transformatus 380. quam faede sit inversus 378. quatenus ad Dei imaginem conditus . quatenus ex patre diabolo 237. etc. quatenus merum peccatum sit 368. quomodo a Deo bonus creatus 374. quomodo ad imaginem Dei factus 369. quomodo in literis Sacris consideretur 31. 32. satanae cloaca 380. sine Deo 372. etc. totus

Dei inimicus 370. qua metamorphosi ex Dei in diaboli imaginem sit transformatus 380. quam faede sit inversus 378. quatenus ad Dei imaginem conditus . quatenus ex patre diabolo 237. etc. quatenus merum peccatum sit 368. quomodo a Deo bonus creatus 374. quomodo ad imaginem Dei factus 369. quomodo in literis Sacris consideretur 31. 32. satanae cloaca 380. sine Deo 372. etc. totus naturâ irae filius 369. vetus quomodo a Luthero depingatur 371. unde aestimetur imago Dei vel satanae 370. universa vanitas 369

parentibus et peccatum originale quid 371. quid Ambrosio 376. quid Patribus 372. quid Philippo. ibid. quid Sophistis. ibid. satanae quid. ibid. imaginis Dei amissionem vehementissi me novum Testamentum urgere 342 imaginem incorruptam complecti intellectum, voluntatem et cor 372 impietas summa quae 72. 73 impii et securi typus 307 impium qua ratione Deus ad diem malam facere dicatur 380 impii quomodo ex patre diabolo sint 221. 222

359 membrorum duorum in unum constrictio 159 Menandri senarius a Paulo citatus 101 mendacium et error, fons mali 12 mendacii nulla suspicio ad Scripturas Sacras admittenda 99. pater diabolus 12 mens mala in diaboli imaginem transformata 373. quae in sacrarum literarum studio requiratur 14. reproba fons omnis mali 380 mentis oculorum tegmina quomodo nobis decidant 349 μερισμῷ plurimum Hebraeos uti 248 meriti vox

Civis Iadrensis diros direxit in hostes,
2.68  Illius in multas recidebant cuncta ruinas.
2.69  Talia Ioannes ut sensit pręlia Iadrę
2.70  70 Permagne doluit pietatis imagine motus.
2.71  Quin etiam puro Christi succensus amore
2.72  Ivit Iaderam bellum si estinguere posset
2.73  Christigenum pacisque duces coniungere nexu.

patitur regnum socium, neque teda iugalis.
1.7.34.2  Haec duo nec Pyladae iungere possit amor.
1.7.35.1  Qui libertatis sub imagine palpat, ab illo
1.7.35.2  Quantum Monda Pado distat, abesse velim.
1.7.36.1  Foemina natura varium, et mutabile semper.

11.27.4.15  Talis ad Eridani ripas satus Hercule magno
11.27.4.16  Iura dat, et reges aequat Alonsus avos. In imaginem eiusdem a Titiano expressam.
11.27.5.1  Hospes uti noris qui sim duo carmina dicam.
11.27.5.2  Plura loqui vetuit nam Titiana manus.
11.27.5.3  Mi pater Alcides, et avus de

16.2.54.1  Hic Hircane iaces. at quam ferus hostis adisti,
16.2.54.2  Illa gravis tellus opprimat ossa tua. In imaginem Petri Ligorii vita functi.
16.2.55.1  Hic est ille Petrus Ligorius; illius ora,
16.2.55.2   Sicut erant, at iam pallidiora vides.

Aliud in eundem.
16.2.67.1  Hic Marcus ille Rhannia, ille Rhannia
16.2.67.2  Princeps minister Rhacusani praesidis
16.2.67.3  Iacet sepultus, non avitae imagines,
16.2.67.4  E gente ductae consulari, non opes,
16.2.67.5  Non qua vigebat plurimum facundia,
16.2.67.6  Iuvere quicquam, vis avara numinis

videtur, etiamsi promissio, vel testamentum intercesserit, debent iudicari in foro saeculari, 1. Matth. art. 3. Item 3. Vlad. art. 62. et 2. tit. 52. Secundo, Ecclesias, aut imagines destruens, diripiens, profanans, et spolians; subest iudicio Regio art. 7. anni 1553. QUAESTIO QUARTA. / Quomodo vocantur literae

4.46  Ipse etiam nigris testatus nubibus aether
4.47  Maestitiam immissis pluuiae lacrymauit habenis.
4.48  Haud secus aurati lampas pulcherrima solis
4.49  Oppositae gelida cum pallet imagine Lunae.
4.50  50 Attonitae subita maerent formidine gentes,
4.51  Aggrediturque grauis pecudes, pauidasque volucres
4.52  Horror et insolitis languent sata maesta tenebris.

memor. prudens petis ardua cursu
4.247  Herculeo, iustaeque fugis contraria uitae
4.248  Ora uoluptatum, Stygijsque infecta uenenis
4.249  Numina, quae nostros dulci sub imagine sensus
4.250  250 Fallunt et Patrio mentem furantur Olympo.
4.251  Frustra te uarijs uitiorum exercitus armis
4.252  Oppugnat, crebroque tuum quatit ariete pectus;

vestri rationis admoneat. Satis itaque mihi erit, si sanctissimum propositum Vestrum, si egregiam Reipublicae in his Comitiis bene gerendae voluntatem, vel leviter adumbrare contingat; ut in iis, quae a me dicentur, quasi quodam in speculo, Vos ipsos paulum; Vestrorumque sensuum, et cogitationum imaginem contemplemini. Quo ego libentius, et pleniore bonae spei cum animo in hoc argumento mihi versandum esse video; Vix enim periculum est, ne sanctus, ne innocens, ne ipsi illi, a quo proximus est futurus, quam simillimus prodeat ex isto coetu, quem sagacissima superiorum

exultarent. Siue huiusmodi visa ad fructum serae felicitatis mortalibus repraesentandum Diuinitus immittuntur, siue promiscuum naturae id opus, ob corporis, humorumque temperationem, qua ut animo experrecto, et sui potenti certas cogitationes, ita eo sopito, ac iacente conuenientes cogitationibus imagines quasi sensibus suggerere consueuit. Nec discrepans ab ingenio studium fuit, et ad ferendos disciplinae labores patientia: accessitque ad naturae bonitatem Michaelis Gradii auunculi diligentia, viri egregie docti, grauitatisque, et prudentia laude in Ciuitate praestantis, quem ille in

ac iam inde a pueritia distincti quasi in manipulos greges prodeunt, quos ipsi societates appellant. Hi certis inter se legibus conueniunt, et magistratus annuos, aut menstruos creant, praemiisque erga obsequentes, et poenis aduersus contumaces vtuntur, caeteramque ciuitatis recte institutae imaginem referunt: nihil tamen in ea re serii, nihil ad seueritatem, grauitatemque compositi; cuncta ad vitam hylariter, iucundeque degendam, et ad honestas voluptates persequendas, et luxus eruditi gratia comparata sunt. Praecipuumque huiusmodi

AD JUNIUM PALMOTTAM, scriptorem egregii poematis, de rebus a Christo Domino inter homines gestis, Illyrico carmine compositi. ODE.
1  О plena tristi mortis imagine
2  Humana, durum vita negotium,
3  Assueta distinctos acerbis
4  Ducere funeribus triumphos!
5  Tu laeta moestis gaudia luctibus,

Ducum animos in bello Punico recenset Silius: sed non sine labe virtutis. Fabium quem Graeci, et Latini extollunt, procul est, ut existimetur integrae fuisse virtutis, qua quivis Caelo adscriptus Christianus Heros effulsit. Absolverit tandem in aliquibus suam imaginem virtus; sed ea alia non fuit, nisi aut fastu turgida, aut aemulatione livida, aut gloriae vanitate languida, aut animi mutatione inconstans, aut denique verae gloriae, quae Deus est, ignoratione caeca. Vides ergo quanto digniorem Epico

adorandi, Crux opprobriosa decorem.
1.296  Divinae fidei coelesti lumine doctus
1.297  Noverat haec arcana puer, vastam unde futuri
1.298  Consilii, parva signavit imagine molem.
1.299   13 Sic olim ingentem Troiam domiturus Achilles,
1.300  Thessalicas perferre nives assuetus, et Ossae
1.301  Vincere Centauros,

Blandities, illum non perniciosa fefellit
1.399  Charorum improbitas; cunctas hac Virgine cavit
1.400  Insidias stella; cui tunc virtutis adultae
1.401  Proposita tenerum formabat imagine pectus.
1.402   18 Nescio spectatos quae gratia maior ephaebos
1.403  Provehat, innubis quam fixa modestia frontis;
1.404  Haec Caietani laus est,

regat ratio, vindexque coerceat aequi
2.125  Flamma reos aestus; crebro tamen omnibus impar
2.126  Motibus, a vera morum deflectit amussi,
2.127  Cum proprius, ficti delusus imagine veri,
2.128  Praedominatur amor, pravus consultor honesti.
2.129  Hinc Caietanus proprii ne damna subiret
2.130  Arbitrii, pleno cuidam se iure regendum

2.129  Hinc Caietanus proprii ne damna subiret
2.130  Arbitrii, pleno cuidam se iure regendum
2.131  Commisit mystae, quem commendabat Iberi
2.132  Ordo patris, cuius noctis sub imagine mater
2.133  Eniti sibi visa canem, qui luce rotatae
2.134  Ore facis totum radiis impleverat orbem.
2.135  Protinus agnovit, se subicientis alumni

reor, ignoras quae se praesentibus offert
2.306  Caussa malis; excors Clerus quem publica morum
2.307  Arguit improbitas, vitaeque licentia foedat,
2.308  Impura similem sibi format imagine plebem:
2.309  Cuius ab extemplo, proprios quia subdita mores
2.310  Ducit ovis, lupus evadit, cum praeside spectat
2.311  In pastore lupum: Clerum rediviva reformet

Stygis aequa vorago
3.111  Esse potest, totum dispar quae sorbeat Orbem;
3.112  Nec pietas divina atras sinet ire sub umbras,
3.113  Signatos propriae quos mentis imagine, Coelo
3.114  Praeparat; et ne errent, suavi sibi pondere nectit;
3.115  Interea placitis totum dans usibus Orbem.
3.116  Famae ergo laudisque tuae ne despice clarum

Hostis Achaemeniis veniens de finibus, olim
4.841  Umbra fuit; nos ignitis cum tartara telis
4.842  Insiliunt, tunc seu umbra, seu nube latentem
4.843  Mentiti septum quando sub imagine panis
4.844  Aeternum colimus Solem, generosius inde
4.845  Intrepidi, Stygiam fortes toleramus arenam.
4.846   30 Impius immitti quae turbine

floriferis venit unde et gratia campis,
5.92  Et victus volucrum: rerum illi nulla propago,
5.93  Ima licet, neglecta manet: cui conditus Orbis
5.94  Obsequitur, primae donatus imagine mentis,
5.95  Ingenito solus non est homo cura parenti?
5.96  Qui fieri potis est, ut mens concredita Coelo,
5.97  Subsidiis fraudata gemat, quibus improba carnis

precibus: quis scit si forsan eodem
5.507  Momento coeleste atrium spectabile fulsit,
5.508  Immotumque suo tenuit splendore Thienem?
5.509  Quis scit an aeternae defixus imagine lucis,
5.510  Postposuit quidquid tellus insigne, vel ingens,
5.511  Quidque illustre colit? quidquid fuit; indicat, illi
5.512  Ingenita quadam fluxas sordere mephiti

6.56  Mox illo duras ventis solvente catenas,
6.57  Una Eurusque Notusque ruunt: obducitur aether
6.58  Nubibus; ut Coeli terror spumantibus undis
6.59  Permixtus, fati praesentis imagine primum
6.60  Pallentem quateret; demumque sonora procellis
6.61  Aequora, submersa sorberent puppe Thienem.
6.62   4 Ipse sed immites tolli cum

addita Clodî
1.476  Flagitijs, aut in strumas proiecta Vatinî,
1.477  Immeritos decorant: quin illos noxia saepe
1.478  Inficiunt; horum sordes et foeda latere
1.479  Probra ventant. Egone, hac fallacis imagine pompae
1.480  Attonitus, fatuo caudam iactare popello,
1.481  Blandiri, prensare manus, contingere supplex
1.482  Genûa velim? Vulgi, sapiens, (vt caetera desint)
1.483  Arbitrio fasces capiam? Vulgoque

fructu;
1.939  Communibus solet illa Malis adiungere sensus,
1.940  In quibus, vt nonnulla Boni sit portio; maior
1.941  Obruit hanc tamen haerentûm mensura Malorum.
1.942  At genus id miseram blandae sub imagine sortis
1.943  Temperiem nulli non vltro agnoscere promptum est.
1.944  Quantula sint pretij, vitae mortalis in vsus
1.945  Illius e donis veniunt quae, Commoda, plano
1.946  Iam, reor, est nobis pridem

timendum.
1.970  Gemmiferis natat in cyathis, lautoque sopori,
1.971  Importuna comes, Fraus accubat. Arma cauere
1.972  Haud satis: ipsa armis grauiùs saevire docentur,
1.973  Ipsa gerunt bellum pacis sub imagine dona.
1.974  Nulla fides generi: qui sanguine iunctior, hostis
1.975  Certior. Immitem quoties dos ampla Maritum
1.976  Coniugis in lothum misit? Quàm saepe dolosi,

sub pectore casus,
2.199  Ex nihilo (incerti nam cur leuis vmbra Futuri
2.200  Plus nihilo?) veri trahit argumenta doloris:
2.201  Nec secus, ac praecepta animo si vulnera ferret
2.202  Ambiguae vanâ cruciatur imagine cladis:
2.203  Tuncne etiam praesens iugulum sors impetit? An nos
2.204  Illius absentis vice fungimur, armaque fictis
2.205  Praebemus, valeant què is nos prosternere, laruis?

2.240  Tisiphone? Nisi, Stultorum qui pectora turbant,
2.241  Oblatoque vetant fructu gaudere, timores.
2.242  10. Hanc adeo vitam, vitae sub imagine lethum
2.243  Seu magis hoc, priscis olim duxisse Mycenis
2.244  (Vera cano: vos o musae, et tu testis, Apollo)
2.245  Narratur veterum titulis generosus auorum
2.246  Andremon, censuque potens, felixque

morte relinqui,
2.326  Seminecis miserum vitae, spiransque sepulcrum:
2.327  Ast Aliae, humani ceu nil sub pectore gessit;
2.328  Humanae censent spoliandum munere formae,
2.329  Mutandumque lupo, rabidae vel imagine tigris.
2.330  15. Nutat in oppositas anceps sententia partes:
2.331  Astraeae donec fandi locus. Aequa, sorores,
2.332  Illa refert, sceleri decrêstis fata: nec vllum

annique niualis
3.223  Perpetuum hunc morem, certa haec constare docebis
3.224  Tot saeclis iam iura? Tuus dolor ille, receptas
3.225  Dum grauiùs vitae leges, humanaque fata
3.226  Excipis: oftensâ ficti sub imagine luctùs
3.227  Ipse lates, moresque tuos tibi fabula verax
3.228  Obtulit. Anticyram (quid cessas?) primus adito,
3.229  Quaeque Alijs caneres, tibimet solatia sumas:
3.230  Rite memor sacramenti, in

3.883  Importuna premant liquidos si Nubila visus,
3.884  Auxilium venit, offusasque eliminat vmbras.
3.885   23. Atque hoc, perspicuâ, Graiae imortale Mineruae
3.886  Lumen, Epictetus signavit imagine: rebus
3.887  Dum medijs geminas hinc, illinc addidit ansas: [c] Cap. 58. Enchir.
3.888  Dextram

4.1090  Nullo est, dum speculum vites, deprendere sensu.
4.1091   57. At spernere. Quibus? Vulgo nempe: omnia solis
4.1092  Librat, mentis inops, qui sensibus, occiduâque
4.1093  Totum hominem externi metitur imagine limi.
4.1094  Hoc melius. Nullos, nisi sanae mentis, Amicos
4.1095  Inuenies: socio quisquis tibi foedere iunctus
4.1096  Haeserit, haud fluxum formae vernantis honorem;
4.1097  Virtutem, mores, animum,

rerumque supremum
4.1224  Authorem nitidâ immensae caligine lucis
4.1225  Arcentem visus (Mortali attingere quantùm
4.1226  Fas Superos, nostrisque patet conatibus aether)
4.1227  Aspicit, et primi se pascit imagine Pulchri.
4.1228  Quae paria his tellus, pontusve, aut mobilis aer
4.1229  Luminibus praebere queant spectacula? Formas
4.1230  Non humiles, pingui consecrataque corpora limo

edita campis [a] Vide Sophoclem in Aiace Flagell.
5.187  Plurima Balantûm post funera, Dulichiumque
5.188  Riualem vanâ pectoris sub imagine caesum,
5.189  In sua lethiferum praecordia condidit ensem.
5.190  Quìd referam, medio penitùs quêis corde recepta
5.191  Vis eadem, indocilisque premi, ceu turbidus atrae
5.192  Qui tegitur gremio

5.343  An laudum famaeque subit ventosa cupido?
5.344  Ipsa subit certè: non fallimur. Aspice, quantâ
5.345  Cyclade verrit humum, quantum fert ardua frontem.
14  14. Ne tamen ignarum fallacis imagine pompae
5.347  Te capiat. Vitio nil immansuetius illo,
5.348  Nil magis EVTHYMIAE libertatique caûendum.
5.349  Nam qui Trinacrias vrbes, vrbesve Pelasgas
5.350  Seruitij grauiore iugo pressere

calor posst, geniusque videri
5.899  Tetra lues. Brutis hominem quae miscet, inerti
5.900  Affigitque Solo diuinae semina mentis?
43  43. Tu meliùs sapias: talemque in imagine verâ,
5.902  Tot cinctam colubris, tam detestabile virus
5.903  Faucibus, efflantemque oculis tibi finge; vel ipsa
5.904  Infandi vt timeant commercia nominis aures.
5.905  Tum simul hac diri se

lege fruendam
5.1123  Annuerit; solidae nil tunc quoque frugis habenti
5.1124  Ferre queat, vani simulacrum futile somni,
5.1125  Aerius vapor, vmbra leuis, resonabile murmur,
5.1126  Pictaque mentitae Iunonis imagine nubes. (a) (a) Vide Nasal. lib. 6. mythol. cap. 16.
5.1127  Quae penitùs si nota habeas, creberque reuoluas;

nescit tectoria linguae?
5.1203  Officio functi laudatum protinus omni
5.1204  Ablegant animo. Quorum sub pectore, quorum
5.1205  Assiduum memori te viuere credis in ore,
5.1206  Absentis nullâ tanguntur imagine: sisne,
5.1207  An fueris, longos nunquam meminere per annos.
5.1208  Ex populo, rerum celebri rumore tuarum
5.1209  Attonitum plenumque tibi quem errore superbo
5.1210  Fingis, pleraque pars neque natum

primordia flatùs,
6.1004  In Superos festinat, humum pertaesa, suoque,
6.1005  Vnde genus trahit, exultans se iungere fini.
6.1006  Quin etiam, vano quoties illusa decore
6.1007  Corporeis haeret formis, sub imagine fictâ
6.1008  Nescio quid magni vel tunc Genitoris anhelat.
6.1009  Omnibus hic vnus stat votis terminus: omnis,
6.1010  Deuius vtcunque, et varijs anfractibus errans,
6.1011  Huc tandem redit, huc

sydera flammis.
6.1044  Vnum sat caelo spectari Hyperiona: tantas
6.1045  Aetherei fulgoris opes, tot splendida lucis
6.1046  Argumenta suae ipse oriens obnubilat vnus.
6.1047  Haud secus, aeterni veniens ab imagine Solis,
6.1048  Discolor haec mundi species mirantia grato
6.1049  Lumina suspendit visu, dum maximus author,
6.1050  Et Pulchri fons omnis abest. Sese ille videndum
6.1051  Praebeat, innatis quantus

enim res vtrobique eadem sint; non aliunde profectò, quàm ex dissimili circa ipsas iudicio ea oriri animorum, atque affectuum diuersitas potest. Propositae modò rationi noua lux additur tum illius exemplo picturae, quae diuersas diuerso è latere spectantibus imagines reddit; tum praegnantium foeminarum, quae, quas animo species concipiunt, eas teneris saepe foetibus solent imprimere. Iamuero haec mentis peruersitas, fortuitos aduersùm se casus opinione suâ roborantis, nusquam manifestiùs elucet, quàm in solicito

immo et nunquam fortasse futurorum discriminum metu, omnem sibi praesentium Bonorum laetitiam, atque fructum corrumpunt, perpetuisque seipsos, ac penè tartareis cruciatibus torquent. Et sequuntur vsque ad 26. Quos ideo cruciatus in fabulosâ Mycenaei Andremonis imagine expressos proponimus. Quanquam parùm poeticis, ad eos adumbrandos, commentis sit opus: cum plurimorum in vitùm poeticis, ad eos adumbrandos, commentis sit opus: cum plurimorum in vitâ perpetuis agitatâ inanium formidinum

quod nube latet Phoebusque minori
Saepe sonare lyra rerum praeconia mandat,
Aurata voluit quae non testudine tangi. 22.
Antitheus proprii delusus imagine vultûs
Et mentis specie elatus summoque nitentis
Ornatu tumidus gazae humanaeque revolvens
Naturae cineres cui se submittere cultae
Debuit obsequio Matris, fuit ausus honoris

Deposito cultu, faenum comedentis in auro
Conflatae pecudis Pharium venerate Serapim.
Si tibi cognato stirpis de sanguine fluxit
Ille Deus; patris nutritorisque Canopi
Iosippi effigies, cui noctis imagine visae
Attribuit simulacra bovis, nutrita repostis
Frugibus Aegyptus; quae tanta protervia, veri
Numinis, aut fictae deserto Numine vaccae,
Ingrato cumulare preces laudesque tribuli!

Membra lavaturus speciem non texerat imber.
Nescius infusae candor crystallinus undae
Mentiri, similes defert ad regia vultus
Lumina, nudatae fuerant quae forma maritae.
Vidit et ablutae pellectus imagine nuptae
Incaluit David. Mirum! Succensus ab ipsis
Ignis aquis, ardere facit cruciatque potentem
Iessei solii flamma sisti impote patrem.
Nuda nurus regi incauto spectata pudorem

“Florida sidereis Urbs collibus aemula salve,
Integer alterius merito Paradise parentis,
Serpentum secure dolo: gratissime salve
Virginis Aurorae Phoebique sequentis horizon.
O natale solum mihi nubis imagine visae
Augustae matris! Purae vos tecta puellae
Parva quidem salvete, Dei sed grande theatrum
Carnem assumpturi!” Nequit gravis ista loquentem
Ecstasis Eliam: immoto qui corpore forsan,

Concepta ingentes caeli per pectora fusas
Divitias. Novit mentem faciente beatam
Ex vultu proprio Numen: quis tale relinquat
Spectatum sine amore bonum, similesque referre
Negligat, aspectae pro lucis imagine flammas? 13.
Quod caeli hanc regalis apex spectrumque deceret,
Inde venit (iam pando tui Regina nitorem
Conceptûs Virgo) – primae cum

Obstupuit Simon; qui dum ludibria lapsae
Componit noctis, somnique ostenta revolvit,
Miratur magis. Autumni diuturnior atros
Noctis, in Auroram promoverat umbra iugales,
Cum placidi Simon detentus imagine somni,
Virgineam vidit speciem: formataque nocte,
Non mage quam trimam referebant ora puellam.
Ignota effigies mystae: cui lumine grandi
Mox circumfusae, illibato surgere solem

Nil lucis figmenta ferunt: coëuntia casu,
Nocturno occurrunt rerum simulacra sopore.
Fortuitus formarum error quid dicere veri,
Aut casus quae fata potest protendere? Mendax
Nos ubi collecta percellit imagine Morpheus,
Fallere vult: quivis vero se decipit ipsum
Mendaci dum credit. Habet tamen umbra quod almae
Filia sit lucis, matrisque a lumine verum
Saepe trahit: memini siquidem complura futuro

Filia sit lucis, matrisque a lumine verum
Saepe trahit: memini siquidem complura futuro
Praelusisse suis figmentis somnia fato.
Medicus Astyages somni inter ludicra visae
Ex utero gnatae crescentis imagine vitis,
Cuius in immensum protensi palmitis umbra
Totus erat oriens, Cyro accessura nepoti
Imperia agnovit. Vitio nil fata morante
Obsistentis avi: cuius quoque somnia, nostrae
Vera

Et Mariam, caelo nomen dictante, vocavi.”
Hac voce ante omnes, fuerat cui proditus olim
Nominis istius splendor, spem quando salutis
Aligero monitore hausit sobolique futurae
Electam in saxo radiantis imagine stellae
Signavit matrem. Visus sine semine cretus
Exultare parens, Limbi diuturnior, unam
Excipias si prolem hospes, livore peremptam
Fratris inhumani; vel si cui integra purae

quidem; tamen expressit simulacra latentis
Laetitiae iucunda oris frontisque serenae
Maiestas: “Iam specto tuum, regina, decorem,
Iam Dominae cerno ora meae!”, vultuque trienni
Blanditur natae Mariaeque in imagine tota est. 6.
Anna super reliquas templi, virtutis et aequi
Canitie laudata nurus, abscondita sacris
Virginibus veterum reserare oracula

vibret; veletque obscura Cupido
Lumina, ne sponsae naevos observet amantis. 24.
His ita compositis, venturi praescia fati
Virgo laboratae defigit imagine telae
Crebra pios vultus suspensique icone rapta
Infantis, sic plena animi dicebat: “Amoris
O mira effigies, qualem praedicere nostros
Observo vates! Uno pro germine, talis

mihi, nemo sciet: mihi pendeat uni
Sufficit, ille meos cordis sciat unicus ignes.
Iam reliqua expediam funestis germina ramis.”
Moxque rapit chalybem Virgo, quo cetera fingat
Mala, nec antiquae terretur imagine culpae,
Dum prope securam cernit pendere salutem. 25.
Ut labor expletus telae, sacra aede morantes
Spectandam venere nurus: placet omnibus

Nutrivit templo, eiusdem quaesita voluntas
Ostendet quo Virgo statu matura locetur.
Sic de pupilla sanxerunt Virgine mystae:
Namque Ioachimum, postquam is templi atria Natam
Intrantem vidit, lunaris imagine sphaerae
Vix quater expleta, fatum commune resolvit.
Orba viri mulier, gravis et castissima mater,
(Cui alios censere thoros placuisse iugales,
Arbitror esse nefas) reliquos transegerat annos

Hunc etiam Sponsi legere ut pupilla, videri
Non habilem clausit iuvenili in corpore mentem.
Non erat hic Morpheus, pigri ingeniosa soporis
Progenies, humani imitator strenuus oris,
Apparere potens fallentis imagine vultus,
Lucis inops, nimius fraudis; sed fallere prorsus
Impos, ab ignavo nisi cui patre languida somno
Frons cadit et lassa vigor a cervice recedit.
Mentitur Morpheus, solida sed fronte Tonantis

Luce propinquantem. Spectatur purior unda
Ut fonti vicina suo, te foedere iunctum
Fulgenti nymphae reliqua festivius aethra
Fortunati uteri flammas ambire videbam.
Illusit tali mihi noctis imagine Morpheus,
Si tamen illusit: certi quoque ludicra veri
Somnia pondus habent, ego sed non assequor illud,
Nec mea Chaldaeum quaerent insomnia vatem.
Nec meminisse piget vocis quae nocte coactis

illa rosas maioraque nomina pinxit
Hortorum duxitque manu adiecitque rubentes
Plantarum fructus. Nullumque carere colore
Passa fuit proprio, nullum recto ordine germen,
Ingenitaeque foret quod non sub imagine formae.
Serpebant passim violae florumque pusilla
Turba, nec extremus fluxit sine Chloride limbus.
Hanc induta togam Virgo, licet illa relictum
Matris amaret opus, tamen aversata superbum

Humani levitate operis sublime levatam
Indigitat lancem) meritorum pondere, partem
Adversam leviore dabit descendere noxâ;
Inde cadet vis tota mihi roburque nocendi
Nostraque ab hac iusti mollescet imagine cuspis.
Hinc simul et iustum et miserantem fama Tonantem
Per cunctas late celebrabit didita terras.” 21.
Audiit omnipotens Dominator iuge

Lumine, non animi, non pectoris impos utrique
Par sorti, ipsius placitis accedit Olympi.
Quantumvis autem postquam sibi reddita, magno
Conatu luctata animi formare prioris
Fortunae exemplar, speciem sed imagine quavis
Divinam fabricare impar, languentis amoris
Impete, continuis feriebat sidera votis. 35.
Interea motis Gabriel penetraverat alis

Virgineo rumore, puer materna fatigat
Viscera et exiliens, soboles semestris, Elisam
Erudiit matrem, praesens quod sanctior Arca
Adforet, Hebraeus quam Rex olim ipseque Regum
Ex pastore Parens, silvestris imagine ligni
Expressam venerans saltu, sua sera praeivit
Gaudia, quae vivae praesentis Numinis Arcae
Exhibet et clauso blanditur saltibus Agno.

Tunc nova telluris facies et ubique serenus
Ridebat partae pacis post gaudia vultus.
Tum secura graves implebant horrea messes
Et Bacchus sine lite fuit: Discordia terris
Exul inhumanum satiabat imagine sola
Bellorum rabidum, pugnae caedisque furorem.
Nec tamen hanc vis tota odii, nec saeva nocendi
Destituit rabies: regio deserta furentem
Spectavit Lybicos multo maiore veneno

Pauperie, thalami nexu, probitate, pudore
Ac aetate pares paupertatemque ferendo
Effecere levem. Postquam admisisse supremos
Postibus angustis, stipula cannaque palustri
Protectis, humiles mortalis imagine vultus
Concessit sors laeta Deos. Ubi mersa paludem
In luteam de monte vident, quae sicca stetere
Tecta prius, spectant proprii pia limina tecti
Et superesse stupent aliarum labe domorum.

Vertitur in templum. Pelignus talia vates
Dum commenta dabat, veram Iudaea parabat
Commenti formam: minor ipso est fabula vero.
Virginis haec eadem nam sedes parva, volucre
Vertitur in templum, non carnis imagine falsa
Aeterni postquam facta est domus hospita Verbi.
Hanc, inopes quondam, caeli de monte iugales
Conspexere pii vacuas migrare per auras,
Aspera dum cernunt aliarum fata domorum

Ore solum amplexi divi, sed solus Anubis
Stabat et immotis Hermes latrabat ab aris.
Nescio cur aliis in prona cadentibus ora
Integra stantis adhuc duravit numinis huius
Effigies, nisi forte canis quod imagine culto,
Prudenti rectoque animi mentisque perito
Doctori Aegypto Teuti titulisque colendo
Pluribus Hermeti voluit committere Numen
Adventum effari sobolis: mortalibus olim
Ipse

Sede reversurum, postquam praescripta vocaret
Poenarum mortisque dies. Vel forsan iniquus
Inventum Solymae patriis si manibus heres,
Herodes soboles, caesum crudele litasset.
Sollicitum tali feriebat imagine pectus,
Hisque timor formis matrem torquebat amantem.
Certa tamen, quidcumque fuit, sublime fuisse
Consilii caelestis opus, divina valeret
Quod neque virginei falli sapientia nati.

Cum strepitu motis volucer Phoebeius alis,
Cum sopor oppressus noctis concepta marito
Somnia narrabat subitoque adversa referre
Prolis habendae ergo Solymam vestigia dictat.
Nec mora, nocturnus qua visus imagine Morpheus,
Admonita est uxor, cui iam Solymaea propinquo
Sole remetiri 373 remetiri: remitiri quaerendae compita proli
Mens immota dabat; nocturna sed ista valebant

simplicibus terrae opportuna colonis,
Aut sola scissuris aptabat aratra iuvencis.
Quodque crucem referebat opus, iucundus agebat,
Unde trabes tectis et postibus altaque botris
Fulcra, suae mortis iam laetus imagine panxit.
At reliquum cunctis ignavus et omnibus optans
Apparere rudis, decor et sapientia mentis
Aeternae, sexti complevit tempora lustri.

quo se cordi commiscet amanti,
Sola videt penetratque animo; decuitque videre
Haec primam quae ventre tulit miracula. Vidit
Plura tamen, quem ventre tulit: spectavit ibidem
Triticeae siquidem totam sub imagine frugis
Progeniem susceptam utero totamque videbat
Sub tota Cereris forma, sed qualibet aequè
Parte tenebatur totus – mirabile! – natus.
Attonitae similis tacito sic pectore fatur:

Orgia praemisit, sua fata sequentibus intrat
Discipulis patremque solum complexus adorat.
Hic ille ingenti poenae mortisque pavore
Percitus intremuit totus visaque propinqui,
Quae mentem obsedit perculsus imagine lethi,
Crudelem referente necem populique furorem
Praemeditans, sic tristis ait: “Pater optime, mortem
Quam video calicemque mihi quam saeva propinat,
Fac rogo, ne gustem. Quod si tua fixa

Haec effata pii componit licia texti
Implevitque sinum rediensque in tecta calebat
Igne novo, referens divinae insignia flammae.
Christicolis demum sindon ea tradita natis
Durat adhuc: visa neque patris imagine socors
Natorum est pietas: stat adhuc Allobrogis orae
Palladium, stratos servans liventibus artus
Tela notis, istâque domus stat regia telâ,
Sollicitae valuit tantum custodia matris.

13.
Funeris interea domitor mandavit amatis 472 amatis: amatas
Discipulis perferre nurus quae nuntia praesens
Implebat; quibus immortalis imagine vultus
Saepius oblata, mortis calcata probabat
Iura, sepulchrales flammis vitalibus umbras
Cessisse et certis pressa nece vivere signis.
Ille suis coram voluit iam saepe videri

vitae praeconia terris. 28.
Prolis ab excessu senas augusta legebat
Mater Olympiadas, quibus illa calente salutis
Cunctorum affectu, caelestis imagine vitae
Moribus expressa terrenos languida nexus
Vivendique moras Nato succensa ferebat.
Atque pedem filo veluti mordente ligata,
Candida contendit pro libertate columba,
Illa quidem

Virgineos habuere sinus, ubi fixit eundem
Frigidus Aegoceros, astri cognomen inertis.
Saepe etiam patrios voluit lustrare penates
Et sacrae conclave domus, ubi Numinis Ales
Nuntius assumpta iuvenilis imagine frontis
Almum dixit Ave Verbique aeterna potestas,
Humanae suscepit onus servile figurae.
Hic memor illius, quo se sublime levavit
Tunc animi excessus, viditque augusta Tonantis

caput discitque a fronte propinqua
3  Fulgorem duodenus apex: o prima Tonantis
4  Progenies, cuius genitor dum pendet ab ore,
5  Miratur proprias tam pulchra in imagine vires,
6  Tu superum ambitio, tu numine lapsa sereno,
7  Tu vatem, tu, Diva, mone, cur concidit olim
8  Praereptus rapidae properato vulnere Parcae

dotes,
8  Temperiemque animi geniumque et grandia Suadae
9  Flumina nec varios generoso a pectore vultus.
10  Miranti subito clara sub imagine fulsit
11  Rescissa de nube Deus, qui cognitus ultro est
12  Cinthius, ut visae mediis effervere tectis
13  Laurus et Clariae tergo

103  An quod iam natus pressisset guttura cortex,
104  Plantaque fit, calidae non dissona planta puellae,
105  Quae longos quatiens siliquae sub imagine fructus
106  Hinc sortita suum fertur Vaginula nomen.
107  Non tibi, Psicre, sinunt superi lugere sinistro
108  Nutricis fato, fato

formidata dura noverca manu.
13  Ergo, dum nostris par es virtutibus, heros,
14  Virtutis pretio te decet esse parem.
15  Sic, bene quod tuleras nostra sub imagine, sceptrum
16  Dignus es in merita semper habere manu. LV. DE INNOCENTIO 12.

dominae quae maior ab ore
176  Surgit et hinc proprios discit geminare nitores.
177  Quin etiam augusti circum penetralia tecti
178  Cernere erat varios non una in imagine vultus.
179  Nam diva Integritas venienti heroas in aevo
180  Providit quoscumque suos, per tecta, per aulas
181  Exprimit et supero sudatos Mentore mores

superae miracula mentis
191  Miranti et tacito lustranti singula visu
192  Diva refert: »Laudande puer, si discere gestis,
193  Quorum ardens circum non una in imagine virtus
194  Eniteat sculptaeque animent penetralia palmae,
195  Hi sunt praeduri quondam Mavortis alumni

et caelitis aulae
21  Mistus amore timor, venerandum numinis instar,
22  Ut rerum genitor persaepe hereret in illo
23  Miratus proprias tam pulchra in imagine vires.
24   Attamen indocilis dominos et ferre priorem,
25  Ambitio nam posse vetat, cinctusque rebelli

17  O quantus tremit obviis
18  Splendor luminibus, quantaque amabili
19  Maiestas cita fulgure
20  Visum multiplici terret imagine!
21  Servas quanta tuis, pater!
22  O nullo penitus cognite nomine,
23  O summi scatebrae boni,
24  O lux, o

properante rosas: en perdita Nymphe
44  Noctem intempestam tenebrisque obducta profanis
45  Aequora et horrisono late spumantia fluctu
46  Conspexit lacrymans similique in imagine sortem
47  Agnovit miseranda suam. Tandem omine laevo
48  Obtinuit magno quondam vagita Tonanti
49  Littora et effusam centena per oppida Creten.

superumque et caelitis aulae
21  Mixtus amore timor, venerandum numinis instar,
22  Ut rerum genitor non vane haereret in illo
23  Miratus proprias tam pulcra in imagine vires.
24   Ille pati indocilis dominos et ferre priorem
25  (Ambitio nam posse vetat) cinctusque rebelli
26  Agmine, ubi nigro pressit

tibi fausta precor, namque ipse superstes
16  Donec eris, Tiberi nunquam mea flumina cedent:
17  Nunquam ferales Latiali e pectore Cannae
18  Discedent, semper funesta in imagine Romam
19  Urgebit Trebie, tumidusque cadavere multo
20  Ante oculos Trasimenus erit.« RELIQUAS LUCUBRATIONES VIDE POST SEQUENTEM

aliquis, quandoque futurum
Ut possent hic tanta geri? quae forsitan omnem
Excedent narrata fidem, cum talibus ista
Nunquam deliciis assueverit hactenus ora.
10   Hic modicum nil nilque potest vulgare notari.
Sed quod tantarum confusus imagine rerum
Obstupet applausor populus longaque ferendum
Laude putat dignumque, vigil quod fama loquatur.

Quem fontem rear atque caput moliminis esse
15   Huius et unde novae surgunt exordia pompae,
Allapsu dulci vigiles

Inscripsi Latiis expressa, IACOBE, Camoenis,
Ad tua consuetis olim divertere tecta,
Magnarum comitis virtutum conscia laudis.
340   Istud eo curva lusi testudine carmen,
Hoc ut longinquis velut experrectus in oris
Et perspectarum monitus tot imagine rerum
Nequaquam veteres obliviscare sodales,
Qui descripta supra tecum conspeximus una
345   Facta geri, fuit unde frequens sua cuique voluptas.
Altera. sed potior, fuit id mihi causa canendi,
Ut mea nimirum vetus observantia nota

Celsior, et Phoebum quatiens super ora comantem,
176   Henricusque senex in tecta micantia Regum
177   Comptibus 29 armisonis, et Martis imagine blandâ
178   Felicem iam sorte sua comitantur Alumnam.
179   Haec domus Henrici est, placidoque seuera paratu
180  180

15  Atque illustre Bonum, Verum sublustre: retrusus
16  Fulgor, et arcanum servans caligo nitorem.
17  En duce te Superos pulcherrima MAGDALIS ignes
18  Hausit, et humana spectans sub imagine Numen
19  Novit, et humana sub imagine Numen amavit.
20  Illa et delicias ardens liquisse priores,
21  Et scelerum causas, cultaeque piacula frontis

16  Fulgor, et arcanum servans caligo nitorem.
17  En duce te Superos pulcherrima MAGDALIS ignes
18  Hausit, et humana spectans sub imagine Numen
19  Novit, et humana sub imagine Numen amavit.
20  Illa et delicias ardens liquisse priores,
21  Et scelerum causas, cultaeque piacula frontis
22  Perpetuo culpam compensatura labore

118  Magdalide, eximii quae quondam norma decoris
119  Regnabas, cujus rutili trans lumina Phoebi
120  Aurea purpureo consederat ore venustas:
121  Et quae sponte decens, melioris imagine formae
122  Ornabas proprios, ornari haud indiga, cultus!
123  Nunc, heu, qualis adest! Diuturno squallida fletu,
124  Dilaniata genas, scissosque informis amictus,

et hoc tempore florent multi gloria virtutis... 3 Nulla igitur, uti dicebamus, de studio litterarum Ragusii olim ac per aetates singulas florente dubitandi est ratio. IV. Id unum hactenus desiderabatur, ut florentissima civitas civium suorum illustriumque virorum fieret imagine spectabilis. Equidem nulla fere natio est, nulla civitas, quae illustrium civium scriptorumque bibliothecas non instruxerit, sive alia id genus commentaria ad posteritatis memoriam non ediderit, quae praesertim eximios e suis civibus incolisque viros complecterentur.

res Ragusinas litteris mandarunt, vix paucorum nomen reperies civium, qui litterarum laude illustres floruere, gesta omnino aetatemque eorum ignorabis. Haec itaque causa fuit, cur commentarios hosce seu Bibliothecam conficere et civium nostrorum, qui doctrina eximii scriptisque illustres fuere, imagines describere memoriaeque commendare decreverim. V. Porro si mihi par votis meis ingenium sortiri contigisset, ut illustrium civium nostrorum memoriam immortalitati commendare possem, multum mihi profecto deberent ii, quorum nominibus Bibliothecam hanc instruxi et exornavi (si

36   (Quid non fingit amans?) et tua verba sonant.
37  Si qua avis in densis, Siren innoxia, lucis
38   Est audita mihi fundere dulce melos,
39  Sisto gradum, et similis deceptus imagine vocis
40   Est, inquam, est cantus conjugis ille meae.
41  Si quando ad fontes, aut ad vernantia prata,
42   Aut maris ad placidas me tulit error aquas,

LIBRI QUINTI ARGUMENTUM CUM Divina Mens in rebus omnibus, quas condidit, eluceat, atque animo conspici a nobis possit, nihil tamen ait magis, quam Hominem claram atque expressam ejus imaginem exhibere. Toto itaque hoc libro Hominis naturam consideraturus jam ab ejus generatione atque exortu incipit: idque a vers. 65. ad 116. Tum Animam in cerebro locat, unde per totum corpus nervorum propagines diffunduntur, per quos ipsa corpus impellit ac movet, et externarum rerum

1  Terrarum Caelique potens atque uberis alma
2  Naturae Genitrix, magnum, SAPIENTIA, Numen;
3  Quam Pater haud aevo nec majestate secundam
4  Edidit aeterna foecundae in imagine mentis
5  Progeniem; per te causae et sua semina rebus
6  Seminibusque suus vigor et vis indita vitae:
7  Tu Dea, tu pulchri Ratio ordinis, omnia nectis
8  Mensuris elementa suis,

et se
389  Cogitat, aut aliud quodcumque facit ratione
390  Non alia certe, quam quod sit, et absit inani
391  A nihilo: quare manifesto lumine quidquid
392  Et non confusa clarebit imagine veri,
393  Verum erit usque adeo, non unquam ut fallere possit:
394  Nam si posset, eadem illum ratione valeret
395  Fallere, qui sese retur, dum cogitat, esse;
396  Quod non

1591  Secum ortam Veri speciem cohiberet, ut illa
1592  Notitias inter se jungat convenientes;
1593  Contra, quae nequeant bene consentire, resolvat.
1594  Omnia corporea quae non in imagine fiunt
1595  Per sensus; quoniam neque sunt extensa neque ulla
1596  Praedita corporea forma motuve, sonanti
1597  Nec sunt natura neque lucis tincta colore
1598  Duraque: ut hinc

multos
411  Post vitri anfractus pura super ipse papyro
412  Objecta facies parvo clarescere in orbe.
413  Protinus hac longe tenues longeque minutas
414  Diffundi maculas in Solis imagine cernes.
415  Quare opus est, labes etiam fatearis in ipsa
416  [Nec secus id fieret] reperiri lampade Solis.

417   Illinc scire licet se circa vertier Astrum:

1980  Merset aquis; furum ne res sublata repente
1981  Pauperet insidiis: argento auroque carere
1982  Esse putant etenim summum extremumque malorum,
1983  Nec nimium misera distare ab imagine lethi;
1984  Proin vigilare magis nummos super, inque cubare
1985  Assuescunt, nulli fidentes, suspiciosi.
1986  Namque ut divitias certabant conduplicare
1987  Per fas atque

871  Facta lapis retinet vocem veteresque querelas.
872  Vatum sic mendax cecinit Chorus: ipse refello:
873  Nam solidis adlisa locis retroque priorem
874  Reddit pulsa Sonum, verborum et imagine ludit
875  Aura ciens iterum sensus auresque penetrans.
876  Unam saepe quater loca vidi reddere vocem,
877  Verbaque certatim colles iterare repulsa
878  Collibus et tacitae

1301  Ipse locis: porro canam haud procul inde papyrum
1302  Constituit, radium quae vitro denique sistat
1303  Transmisso. Tum vidit eam nec luce rotunda
1304  Fulgentem, parvi claram nec imagine Solis;
1305  Vidit at oblongam super extensamque figuram
1306  Multorum vario tingi fulgore Colorum.
1307  Imus inardebat Rubro locus; altior extat
1308  Flavus; et hunc Viridis

1479  Sic quoque Pupillae medium lux missa foramen
1480  Ingreditur; lens humoris Crystallina porro
1481  Excipit, et fractam membrana jungit in ima,
1482  Et parva rerum depingit imagine formas.
1483  Utque inversa situ picta simulacra videmus
1484  In charta, inversas pariter quoque rere figuras
1485  Pingier extremis Oculorum in finibus intus:
1486  Quandoquidem

1724  Namque Oculo variis respondent rebus: ob hanc rem
1725  Apparent celeri motu in contraria ferri;
1726  Cum nos in puppi videamur stare quieta:
1727  Percipimus siquidem nos motum ab imagine mota,
1728  Quam radii pingunt coëuntes intus in ipsis
1729  Concussis Oculi fibris; ast illa movetur,
1730  Corporis atque Oculi properanter

1778  Propterea, quoniam palpebris humor adhaeret,
1779  Qui lucem inflexo refringit tramite cursus;
1780  Tramite decurrens Oculis illabitur illo
1781  Lux, tunicamque super diversa ab imagine flammae
1782  Parte cadit; radios hinc ire per aëra circum
1783  Cernimus a flamma, et longo discurrere tractu.
1784  Postremo varios Animi scrutemur, oportet,
1785  Affectus,

1827  Deinde fluit nervis in sensus, mira recepta est
1828  Per quos effigies, ut tensi non moveantur,
1829  Immotique situ persistant prorsus in uno,
1830  Donec in insueta Mens haeret imagine rerum.
1831  Usque adeo interdum vis undique magna vaporum
1832  Cogitur in certos sensus sedemque cerebri,
1833  Ut nequeat prorsus pars corporis ulla

1714  Cum se non liceat, velut in praevisa, coacto
1715  Undique praesidio munire, animumque parare.
1716  Non est praeterea Virtus, praeseferat ejus
1717  Quantumvis speciem, et Virtutis imagine fallat,
1718  Ipsi sponte sibi diram consciscere mortem.
1719  Scilicet Insanis hoc saepe ignavia suadet.
1720  Fortem tune putes, cui non tolerare potestas
1721  Rerum et

de inscriptionibus solicitus non eram tanquam juvenilibus. Sed nec ipsa symbola referebant, quae vel debuissent vel voluissent. Proinde non est, ut notentur. Ludi autem videbantur sequentes. (Eorundem allusio.) Primo, introducta libertas in imagine, qua vir cum foeminis luderet, pedes suos intra earum commiscendo, ut viri pes intra foemineos esset, et quidem unus pes intra unius, alter intra alterius foeminae. 2. Ludebatur confidentia locumtenentis cum vicebano et ejus asseclis sub schemate uxoris vicebani, quae admoneret discipulum:

mirabilibus tuis collaudet et benedicat tibi, confirmeturque in fide tua, mihi in agone, ut adstantibus apparebat, existenti repraesentatum in phantasia fuisse copiosissimam populi turbam, Deum laudantem et per merita Christi diversas orantem gratias; in elevatiori porro loco crucifixi exstitisse imaginem atque paulo infra beatae virginis Mariae, atque hanc pro me et quadam foemina oravisse, quod ad manifestandam Dei gloriam utriusque vita foret utilis. Ad quae, quia ego altius suspirassem, videbatur adstantibus me mori. At post haec adstantem mihi patrem e societate Jesu, Ludovicum Debiel,

progrediendo minui eo nimirum modo, quo crescunt quadrata distantiarum: Ad vers. 173. Consequitur item ab illapsis per exiguum foramen radiis in opposito clausi cubiculi pariete suis expressas coloribus pingi rerum externarum imagines, de quibus agit usque ad v. 264. Inde umbras corporum considerat, ac Perspectivae, quam vocant, artis ortum, Astronomicorum, et Geodeticorum instrumentorum usum, et Gnomonicae rationes attingit. A vers. 302. ad

LIBRI OCTAVI. Orditurus hunc librum a speculis praemittit Narcisi fabulam non agnoscentis suam vocis a rupe repercussae, vultusque ab aqua reflexi imaginem, illamque transfert ad hominis animum extra se per res varias abeuntem, neque ea quae interius geruntur, contemplantem, qua neglecta sui ipsius cognitione, facile in vitia prolabitur, iisque consuescens naturae suae

in vitia prolabitur, iisque consuescens naturae suae dignitatem deprimit ac deformat. Quae praefatus, a vers. 108. Speculorum rationem, quae a reflexione lucis provenit, pertractat, ac primo de planis speculis agit, eorumque imagines, quo pacto, quibusque radiis fiant, et quales esse debeant, considerat, usque ad vers. 200. E planis speculis ad sphaerica tam convexa quam cava transit, ac ad ea etiam, quae figuram habent ortam ex conversione

1876  Scilicet aequales vis exerit utraque nisus,
1877  Ut docui, spatioque pari metimur utramque.
1878  Sin aliena novis aptant haec nomina rebus,
1879   Ut melius, quod fit, nota sub imagine monstrent,
1880  Non ego pugnârim; per me licet, hac ratione
1881  Puncti nunc odio ferri, nunc illud amore
1882  Dicatur corpus, si res ferat ipsa, metumve,
1883  Spemve

501  Vis ea ne dici tum maxima possit, abesse:
502  Lucrum id propterea prope tunc erit ingeminandum.
503  Ex his per numeros deducere plurima possis,
504  Quae placeant animo novitatis imagine quadam,
505   Et ratione trahant, cum primùm est cognita, mira.
506  Hoc genus est, si corpus in aequum corpus agatur
507  Directa regione viae, tamen exsiliendi
508  Ut

1312  Haec peragens, latera et transire per omnia circum.
1313  Quae fuerit facies ex illo plana reperta,
1314  Orbis erit, sed de parti productior una
1315   Tantùm, atque hinc ovi referens ab imagine nomen;
1316  Quantumvis forma paulum quoque distet ab ovi.
1317  Nam quibus excurrit laterum productior oris,
1318  Flectentes se circum aeque curvatur in arcus,
1319  Nec

138  Regulus ad Poenos, Fabii, rigidique Catones,
139  Claraque Scipiadum devicto nomina ab Orbe.
140   Haud tamen hoc hominum possunt mortalia corda
141  Culmine stare diu: virtutis imagine fallit
142  Saepe furor, mentesque rapit pro tempore flecti
143  Indociles, geminasque facit discordia partes;
144  Et vitiis morum rigor ille obtunditur acer,
145  

862  Vocem aliquis, fixo aut quocumque a sidere posset?
863   Scilicet assueti sumus a terrestribus uno
864  Cernere corporibus momento temporis ire
865  Lucem, atque haec adeo clara dat imagine corpus
866  Percipere, illud uti revera extare putemus
867  Tunc, oculis cum subjicimus, digitoque valemus
868   Monstrare extento; teneris quin discit ab annis
869  Cum

1356  Integer incipiet radius, venientia ad illos
1357  Caetera tum fines radiorum fila nequibunt
1358  In vacuum penetrare, suosque immittere tractus.
1359  Proin quia fila, quibus violae est ab imagine nomen,
1360  Plus aliis, rubicunda minus franguntur, oportet,
1361  Continuo radii si flexus imminuantur
1362  Ad faciem, postquam filorum videris omnem
1363  Exivisse

2013  Quattuor oppositis extremi in partibus ardent,
2014   Nam violae color a rubro mage fractus abibit,
2015  Nec statione una poterit, velut ante, videri.
2016   Hac parva tibi jam subiisse ab imagine possit,
2017  Si quando varia cogi de gente superbum
2018  In Thracem vidisti acies, unde horrida bella
2019   Sanguineusque instat Mavros,

1254  Majora, at longe puncto majora videntur;
1255  Propterea ut multi hoc abrepti errore oculorum
1256  Sidera metirentur ea amplo corpore quam sint:
1257  Quanquam etiam augenda visus in imagine nostri
1258  Partem habeat quandam, fibrarum qui tremor intra
1259  Exoritur, siquidem concussis hic tibi fibris
1260  Consensere aliae, et loca se movere propinqua.

1606  Haud secus in quamvis, ac si tribus illa recedant
1607  Passibus, aut ulnis, inter quae millia multa
1608  Sunt, et quae medium mare vasto interluit aestu:
1609  Nam tantum cum res oculorum in imagine crescat,
1610  Quantum prima suo superat lens orbe secundam,
1611  Orbe, in quem circum deberet continuata
1612  Flecti; si, genus hoc, orbem sine fine secundae

1682  Extremus quamvis operi labor abforet, atque
1683  Exiguas non ars absolveret undique partes,
1684  Rerum at naturam referebant pulchrius ipsam:
1685  Proin mage jucunda spectantum et imagine veri
1686  Fallebant oculos, quam quaelibet altera, cui tum
1687  Addere tentarat summum extremumque cacumen
1688  Pictorum nimia in parvis industria rebus.
1689  Quare

2249  Et tanquam plenis populo sedere theatris,
2250  Ridentque, plauduntque, furentis et Herculis iras
2251  Spectant, et misere lacerantem Penthea matrem,
2252  Insanaque suos aestus in imagine cernunt.
2253  Sic etiam ebrietas malesana in pectore turbas
2254  Concitat ingentes, lymphato in pectore; tellus
2255  Vertitur ante oculos, seque ipsa elementa resolvunt,

inducta specie mirum in modum intelligentiam atque animadversionem legentium acuent. Exemplo antiquissimae Pythagoreorum fabulae rem apertiorem faciam. Non ignoras, quae vis, quae significatio illorum harmoniae fuerit, atque illa Phoebi imagine Musas cithara in orbem moventis, quam apte omnem gravitatis doctrinam comprehenderit, ac pene subjecerint oculis. Quod quidem quo alio artificio fuit a Pythagora perfectum, nisi similitudine fidium ad planetarum motus exprimendos

sint inanima quidem, nulloque sensus praedita, in quibus tamen plurima vis inest, sive magnitudine, sive ordine, sive alia multiplici ac varia specie nos commovendi, satis erit manifestum in earundem rerum imagine exprimenda magnam aeque poetis relictam esse copiam ad voluptatem, tristitiam, admirationem, aliosque sensus in nobis excitandos. Iidemque tum tandem germani imitatores erunt putandi, cum hanc universae naturae imitationem fuerint

tanquam praeclarior est poetarum laus, qui caeteris omnibus ampliores habent imitandi fines propositos, neque singulas levesque tantummodo res, sed universas ac maximas miro artificio possunt effingere, atque omnem conspectum et imaginem naturae quasi tabulam nobis ad intuendum proponere? Itaque hanc infinitam naturae imitationem illis esse attributam, eorumque facultatem his pene immensis vagari finibus ab Aristotele fuisse animadversum etiam sine ullis testibus

comparandam. Sic enim censeo: peculiare hoc esse acrioribus quibusdam ingeniis atque ad musarum studia natis, incredibili ut sagacitate atque animadversione vigeant, ad varios rerum aspectus ut subito excitentur, atque ad earum imagines excipiendas agiles atque experrecti sint. Quae caeteros languidius impellunt, ipsi acriter sentiunt, celeriterque arripiunt; omnes rerum gradus, discrimina omnia, varietates, similitudines, vim animadvertunt, interque se

exquirunt: cumque ut nervos in fidibus, ita a variis rerum formis varie animos percelli sciant, eorumque motus tanquam chordarum sonos tristes, aut jucundos esse, quae movendis atque in quamque partem inflectendis mentibus aptiores sint imagines, vident. Atque ita in intimos animorum sinus, ac sensuum et cogitationum ortus penitus illapsi ad ipsos voluptatis ac pulchritudinis fontes perveniunt. Quam vim cum animo semel hauserunt, cultusque atque ornatus universos

vis ac lepor? Quid enim metaphoram esse dixeris, nisi meram, sed verborum ambitu contractam fabulam? Quid similitudines, nisi germanos apologos? Alias aeque figuras non obscure ab hoc fonte deductas, et fabularum, a quibus emanarint, imagines ac exempla esse facile agnoveris. Miram, inquit B., neque antea mihi perspectam fabulas inter, ac figuras cognationem aperuistis, eoque magis probatis, quo aegrius, nescio quomodo, ferebam a Didascalicorum versibus

adhibitas. Nota est illa Menenii Agrippae ad plebem, quae in montem Sacrum secesserat, fabella, qua rudi populo, qui justitiae, et civitatis constituendae neque vim neque nomen teneret, illa corporis humani membrorum inter se dissidentium imagine utilitatem legum ac magistratuum in animos intulit. In ipsis philosophiae incunabulis eadem fabulandi industria sapientes usos scimus ad morum doctrinam imperitorum mentibus communicandam. Sermonis autem copia, ac rerum notitiis

elementis accidit, ut ipsae rerum picturae, quae initio ad res designandas adhibebantur, paulatim contractae in litterarum notas transierint, illud idem etiam in hominum sermone videtur contigisse: nimirum ut fabulae quasi cogitationum imagines ad rudiorum intelligentiam primo adhibitae, deinde contraherentur in hos breviores dicendi comptus, quasi figuras, quibus et communis sermo, et poetarum oratio praesertim esset elegantior. Nonne in paucis saepe verbis, et singulis

demum alia hujus dicendi laudis elementa sunt, quam isthaec ipsa vocabula atque nomina? Aut quo pacto conceptae illae atque inclusae animis formae erumperent, nisi cogitationibus nostris hae vocum tanquam imagines resonarent? Atque ex hoc fonte sane effluxit illa verborum cum rebus similitudo, et illa propria poetarum hujus etiam imitationis exprimendae facultas: hinc gravibus sonis ingentia, levia remissis, blanda suavibus, tristia

jucunditate perfundit, quae plausu, quae clamores efficit. Tunc ego paulum subridens, ain vero, inquam, an vos ex praestantiore quaque arte subsidia ad poetas ornandos colligetis? Neque enim satis habuistis in formis conficiendis picturae imagines ac simulacra illis impertiri, nisi nunc musices concentus, ac sonos etiam tribuatis? Quid ni vero, inquit A., tribuamus, et cognatam illam humanis auribus atque animis harmoniae rationem illis potissimum adjudicemus? Si

o, placidoque bonus mea carmina vultu
30  Excipe, sacra fero votivum quae tibi munus. 30
31  Fors et tempus erit, de te cum scribere possim,
32  Vaticinans quae nunc alia sub imagine signo. V.
33  Nam tibi (Christiadae si quando bella perosi
34  Impia fraternas iungent in foedera dextras

et concitat acri
1.217  Mortales animos oestro inspiratque lurorem.
1.218  Quod si nec pigeat coelum per vitrea longo
1.219  Septa tubo coelique ignes scrutarier, haud te
1.220  Jupiter aut dubia Saturnus imagine fallet.
1.221  Quinque 16 patri comites, at gnato quattuor adstant
1.222  Affixi lateri gressumque sequuntur herilem

forte secetur.
1.662  Hinc quondam in superas sese altior evehit oras
1.663  Et vultu breviore coit. Mox prona nitentem
1.664  Demittit coelo currum Terraeque propinquat
1.665   Ac mage distenti pinguescit imagine vultus.
1.666  Nec paribus semper stimulis per inane morantes
1.667  Urget equos semperque fuga contendit eadem.
1.668  Dum prono ad terras curru delabitur, acres
1.669  Sponte volant bijugi: ruit

1.911  Aversam a terris frontem et supera alta tuentem;
1.912  Horror habet densaeque aliam, quam cernimus, umbrae.
1.913  Hinc oculos frons atra fugit tenuique nitentem
1.914  Margine vix limbum rutilae sub imagine falcis
1.915  Conspicimus geminosque apices dorsumque recurvum.
1.916  Ast ubi Memnonium rapidas deflexit ad orbem
1.917  Diva rotas, toto fratri contraria coelo,
1.918  Tum vero illa eadem facies,

at radiantis
2.165  Mille aequis condit vix unam e partibus orbis.
2.166  Non ergo et tenebras inducere, fulgida sed vix
2.167  Ora dei possunt tenui distinguere naevo.
2.168  Vidi equidem ardenti Solis sub imagine Maja
2.169  Progenitum. Neque enim adrepit 9 tam rarus; acutos
2.170  Lusisset tamen ille oculos, nisi vitrea longis
2.171  Altera lens inserta tubis

virentes
2.293  Ac vitrea irrorat teneros aspergine flores.
2.294  Non fons Blandusiae, non Pegasis unda, novato
2.295  Aonidum qua mane chorus, qua pulcher Apollo
2.296  Ipse suos viva mirari in imagine vultus
2.297  Et solet effusos lauro vincire capillos,
2.298  Non ipse, adversum ad Solem qui roscidus humor
2.299  Ardentem imbriferis pingit sub nubibus Irim.
2.300  Accedent et, qua certissima

2.641  Usque licet plenoque jubar diffundat ab ore,
2.642  Haud ferit obtutum et mentis pervadit ad arcem,
2.643  Ni subeant oculos radii fibrasque lacessant
2.644  Et parva expressam pingant sub imagine formam.
2.645  Haec nobis, haec damna parit Latonia 33 virgo,
2.646  Rara tamen, totum vix bina aut terna per annum.
2.647  Non ita, quae magni sydus

motus.
3.45  Umbrifero Terrae cono simul omnia cernes
3.46  Congruere, et formam, et molem, motumque locumque.
3.47  Primum igitur 5 teretem si conum in imagine plana
3.48  Excipias mediumque seces nec recta secantis
3.49  Planities ductus se quidquam inclinet ad axem,
3.50  Orbis forma aequi sese offeret atque rotundo
3.51  Excurrens circum se margine

nec recta secantis
3.49  Planities ductus se quidquam inclinet ad axem,
3.50  Orbis forma aequi sese offeret atque rotundo
3.51  Excurrens circum se margine flectet imago.
3.52  Ergo cum plana nobis sub imagine Phoebe
3.53  Exhibeat, quanquam incurvam, nec flectat in ullum
3.54  Inclinata latus frontem, qua parte nigrantis
3.55  Subjicitur coni limbo atque intercipit umbram,
3.56  Ipse aequum illusis se

3.111  Aerataque domant patina laevique papyro
3.112  Aut molli texto lini subiguntque teruntque,
3.113  Margine dum sensim circum conrasa tumescat
3.114  Et Pelusiacam referat sub imagine lentem
3.115  Exceptumque jubar pellucida perque polita
3.116  Torqueat ac certa deflexum lege refringat.
3.117  Illae aequi in formam debent tornarier orbis.
3.118  Et quidquid puncto radiorum

amplis
3.135  Discedat vitrea spatiis a lente, videbis,
3.136  Objectae vitro molis quod singula mittunt
3.137  Puncta jubar, sese in totidem conjungere punctis
3.138  Protinus atque adeo assimili sub imagine formam
3.139  Pingere nativisque ita quaeque coloribus illic
3.140  Reddere distincta, ut nullus tam possit Apelles
3.141  In tabula, nullus spectantem ita fallere Zeuxes.
3.142  Invertit

et majores
3.165  Particulas rerum, disjunctas et mage pingit.
3.166  Ac reliquum 12 si forte jubar secluditur atque
3.167  Externum a picta removetur imagine lumen,
3.168  Quod reliquis Terrae deflexum a partibus atque
3.169  Aeriis detortum auris circumvolat, ipsa
3.170  Clarior et longe distinctior extat imago
3.171  Nec caliganti turbantur nube

vix utraque quidquam
3.175  Turgeat extremoque fere pingatur imago
3.176  Amplior in fundo. Tubulo lens altera laevi
3.177  Jungitur incurvis multo mage frontibus apta,
3.178  A picta tantum, quae distet imagine, quantum
3.179  Curvatura sui poscit turgentior orbis
3.180  Spectantisque oculus, distincta ut forma videri
3.181  Possit et haud dubio finitus limite margo.
3.182  Hisce

3.187  Vidit adhuc rutilo cinctam diademate frontem
3.188  Et celsos Lunae montes vallesque profundas.
3.189  Nec nocet 15 inversa teretes in imagine formas
3.190  Aequalesque globos scrutarier. At lubet ipsas
3.191  Cum recto spectare situ aut procul aequore in alto
3.192  Cum tuimur plenis dantes cava lintea ventis
3.193  Scindentesque salum

trahendus
4.123  Attactu molli tubulus, cui tenve foramen
4.124  Stat medio et superas prospectum pandit in auras.
4.125  Huc oculum admovisse solent: hinc lampada Solis
4.126  Suspiciunt omnesque notant in imagine quadam
4.127  Defectus varios, similes defectibus illis,
4.128  Objectu quos Luna suo super aethera gignit.
4.129  Namque refert Phoebes vultum nigrantis, in alto
4.130  Orbis qui gremio suspensus

illis,
4.128  Objectu quos Luna suo super aethera gignit.
4.129  Namque refert Phoebes vultum nigrantis, in alto
4.130  Orbis qui gremio suspensus pendet et idem
4.131  Sive minor nitida seu major imagine Solis
4.132  Cernitur, ut libet; extrorsum si scilicet ipso
4.133  Eductus lente tubulus removetur ab orbe
4.134  Vel contra introrsum protruditur atque propinquat.
4.135  Ergo ubi protruso tubulo

laevi depicta papyro
4.354  Aut aequa in tabula referunt positumque retorto
4.355  Immutant lucis ductu formaque tuentes
4.356  Turbata ludunt oculos. Pars nulla liquentis
4.357  Se dorsi picta praebet sine imagine; flexus
4.358  Proin varii lucis sinuataque cernitur umbra
4.359  Extremum ad finem et sese surgentia coelo
4.360  Culmina demersique excisae frontis hiatus
4.361  Ostentant, quacumque patet

4.494  Illa autem urgenti palmam concedit et omni
4.495  Parte tumens longe superas se attollit in oras;
4.496  Compressam ac Phoebi vapor hinc atque inde figuram
4.497  Induit et vastae fulget sub imagine lentis.
4.498  His demum emersus salebris jam caetera prono
4.499  Expediam cursu et facili ratione docebo.
4.500  Scilicet 27 immotum ad terras si

plausu,
4.644  Romuleas cum primum arces urbemque Quirini
4.645  Visisti et Maja genitum sub lampade Solis,
4.646  Nam memini, pariter servavimus: ipse nigrantem
4.647  Usque vigil globulum Phoebea in imagine acuto
4.648  Figebas telo et signabas cuspide cursum.
4.649  Ast ego nigrantemque orbem et rutilantia Phoebi
4.650  Laevibus ora vitris transmissa tuboque rotundae
4.651  Aptabam excipiens formae

species Phoebique sagittas.
4.931  Transmissos aditu radios crystallina,utraque
4.932  Parte tumens, dorso lens excipit inflexosque
4.933  Introrsum fundo concurrere cogit in imo
4.934  Et parva objectas in imagine pingere formas.
4.935  Ipsam igitur mira contexuit arte fenestram
4.936  Et filis fila implicuit natura, trahendo
4.937  Latius extendi pluresque admittere posset
4.938  Ut radios, contra laxando

tramite fracto
5.367  Longe aliis male visa locis adscribimus atque
5.368  Illusi digito monstramus, quam quibus extant.
5.369  Ac saepe in summa fractum gemit anxius unda
5.370  Nauta novus, vana delusus imagine, remum
5.371  Et trepidus tenues correptum attollit in auras.
5.372  Dumque videt firmum, stupet inscius, et sibi et ipsis
5.373  Diffidens oculis digitis explorat et ungue.
5.374  Ergo

24 sociis si singula fila relictis
6.130  130 Adveniant feriantque acrem longo ordine visum,
6.131  Protinus exoritur series tibi certa colorum
6.132  Et varia pulchras depingit imagine formas.
6.133  Nec vero 25 sejuncta semel rutilantia fila
6.134  Ingenium mutant et mores. Corpore ab uno
6.135  132 Quod semel intortum magis est, id

conclave fenestris
6.237  Fac tibi nigrescat. Tantum per tenve foramen
6.238  Irrumpat radius tenuis parvaque rotundum
6.239  Exhibeat 32 rite exceptus sub imagine Solem.
6.240  Protinus oblongo venientem intercipe vitro
6.241  Obliquam objiciens faciem: flectetur in ipso
6.242  Ingressu primo distractaque fila recedent
6.243  Diversas molita vias ac mi-sus ad

limes
6.257  Arcubus innumeris, rutilam qui lampada Solis
6.258  Quisque suo pictam concludet in orbe colorans.
6.259  Non tamen 33 hac penitus disjuncta in imagine fila
6.260  Aspicies et secretos fulgere colores.
6.261  Purus erit curvis in frontibus hinc rubor, inde
6.262  Purpureus violae nigror ac genus omne colorum

in unum
6.279  Quoque magis radiorum aditu removetur ab arcto,
6.280  Hoc citius medium inflexos conducit ad axem.
6.281  Illi iterum fugiunt sese rutilique rotunda
6.282  Syderis ingentem pingunt sub imagine formam.
6.283  Ergo, qua coeunt, candentem oppone papyrum
6.284  Excipiens Phoebi radios punctumque coruscans;
6.285  Dein triquetrum lenti vitrum adjice. Protinus omnes
6.286  Diffugient fuci longe

nonnullas Venerem eo anno non debere in Solem incurrere, juxta alias debere, sed ita, ut ingens esset discrimen in tempore. Nam id phaenomenum aliae exhibebant pro die 3, aliae pro 4, aliae pro 6.* Hinc ipse observare coepit die secunda et ita obstinato animo perrexit, fere continuo labore Solis imaginem contemplatus, ubi per nubes liceret, ut demum die 4, hora 3, min. 25. Venerem viderit ita jam ingressam Solis discum, ut ipsius limbum interiore contactu adhuc contingeret. Ex iis observationibus et diametrum apparentem Veneris determinavit et correxit tabulas

Truenti ripam Asculum versus, ipse fluvius suggessit mihi Peneum, Blandusiam, Hippocrenen, quibus hic ad carmen adornandum et demulcendum lectoris animum sum usus. Et ipsi equo insidens hoc episodium elucubravi, ut saepe alias inter equitandum ipsa locorum indoles, sive hilaris seu tristis, imagines mihi sibi ipsi conformes exhibuit et carmina, quae saepe in ipso conscripsi itinere, ac ipsum locorum ingenium satis redolent. (Cet ouvrage a été traduit en françois et imprimé à Paris, sous le titre de Voyage géografique et astronomique; ce qui n'annonce

satis manifesto deprehenditur ipsam nihil esse aliud nisi faciem Lunae aversam a Sole. Sed hic in antecessum illud cavendum proponitur, ne umbra ipsa observetur nudo oculo, dum extat pars aliqua solaris disci, cujus nimia lux oculorum aciem praestringeret. Observant alii imaginem Solis reflexam in aqua, sed ea adhuc lumen habet nimis vividum. Atramentum est ad id aptius. Sed multo aptiora sunt vitra colorata vel fumo illita. Quod fit admovendo ipsa e superiore parte ad flammam lucernae non diu ibi retinendo, ne nimio calore disrumpantur, adeoque pluribus vicibus

In majore distantia Lunae ab utroque extremo erit eclipsis totalis vel annularis, prout diameter apparens Lunae fuerit major vel minor diametro apparente Solis. 27 Solent eorum imagines, quos in ecclesia catholica sanctos dicimus, ita pingi vel sculpi, ut fasciola lucida circularis caput ambiat, ab ipso nonnihil disjuncta. Memini autem me alicubi legere de eclipsi quadam annulari a monachis, ni fallor, quibusdam visa haec verba vel hisce similia. Quidam etiam dicunt se

Europam micrometrum, quod appellant objectivum, quod Dollondus hic in Anglia vel invenit vel saltem perfecit et telescopiis catadioptricis aptavit. Quod constat vitro objectivo bifariam secto et ita aptato, ut ea dimidia possint moveri in partes contrarias ac ita exhibere binas ejusdem objecti imagines recedentes a se invicem recessu ipsorum vitrorum. Quam ob causam hic egi de alio micrometrorum genere, quae dicuntur ocularia interna et constant filis quibusdam collocatis intra telescopium. Hoc argumentum a nullo, quod sciam, huc usque Latinis versibus expositum;

diversae, ut differentia refractionis radiorum rubeorum et violaceorum sit in altera multo major quam in altera. Sed id innuisse sit satis. 9(II 41) Hinc lens vitrea polita pingit imaginem objecti satis remoti admodum vividam et distinctam in foco, in quo singula puncta objecti ipsius pinguntur in totidem punctis. Additur autem illud satis remoti, quia, si objectum non distet magis quam pro semidiametro sphaericitatis superficiei ipsius lentis, radii, ut diximus, non

ad partes oppositas iis, quas habebunt in ipso objecto. 10(II 42) Intra oculum habetur lens quaedam, quae appellatur humor crystallinus, quae eodem pacto pingit in fundo oculi imaginem admodum distinctam et inversam objectorum externorum. De forma oculi redibit sermo in lib. III(IV). Porro, si humor crystallinus habet exiguam convexitatem, quod senibus potissimum solet accidere, tum radiis parum detortis, focus nimis distat;

12(II 44) Imago evadit multo magis distincta, si ab eo loco, in quo excipitur, excludatur omne lumen extraneum reflexum ab atmosphaera et reliquis objectis circumjacentibus, quod lumen immixtum lumini transeunti per lentem reddit admodum confusam et languidam imaginem. Quae quidem omnino etiam evanescit, si id lumen externum est satis vividum. Atque idcirco ad videndam ejusmodi imaginem omnino distinctam solet lens applicari ad foramen fenestrae occlusae et excipi imago in debita distantia intra conclave penitus obscuratum.

omne lumen extraneum reflexum ab atmosphaera et reliquis objectis circumjacentibus, quod lumen immixtum lumini transeunti per lentem reddit admodum confusam et languidam imaginem. Quae quidem omnino etiam evanescit, si id lumen externum est satis vividum. Atque idcirco ad videndam ejusmodi imaginem omnino distinctam solet lens applicari ad foramen fenestrae occlusae et excipi imago in debita distantia intra conclave penitus obscuratum. 13(II 45) Haec est potissima

Unde fit, ut fere in ipso ejus tubi fundo pingatur distincta et ingens imago objecti, licet situ inverso posita. Ea dicitur lens objectiva, quod obvertatur ipsi objecto. In eo fundo apponitur lens altera multo magis convexa inclusa minore tubulo, quae dicitur ocularis; per quam oculus intuetur imaginem illam in fundo depictam, quam videt distinctam et auctam, uti trans lentes satis convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur in ea distantia ab imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus

minore tubulo, quae dicitur ocularis; per quam oculus intuetur imaginem illam in fundo depictam, quam videt distinctam et auctam, uti trans lentes satis convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur in ea distantia ab imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus spectatoris, nimirum pro iis, qui nec myopes sunt nec presbytae, in distantia, quae citra eam imaginem respectu oculi sit aequalis semidiametro ejus curvaturae, ut ita bini foci lentis objectivae et ocularis mutuo congruant, inter

solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur in ea distantia ab imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus spectatoris, nimirum pro iis, qui nec myopes sunt nec presbytae, in distantia, quae citra eam imaginem respectu oculi sit aequalis semidiametro ejus curvaturae, ut ita bini foci lentis objectivae et ocularis mutuo congruant, inter utramque lentem constituti; pro iis vero, qui sunt myopes vel presbytae, in distantia paullo minore vel majore.

totalis, adhuc circa illum circulum apparebit circumquaque annulus lucidus ortus a radiis inflexis in margine circuli. Isleus Solem admittit in locum penitus obscurum per exiguum foramen et conum radiorum per id transeuntium excipit in circulo plano exhibente Solis imaginem. Quae potest esse vel major vel minor circulo, prout ipse circulus retrahitur vel protrudetur ad foramen. Ubi imago Solis est minor et tota tegitur a circulo, apparent circa ipsum circulum annuli lucidi et vero etiam colorati. At ii nascuntur ex diffractione radiorum transeuntium per

non sensim minuatur earum lumen, sed sine ulla praecedenti mutatione aut tremore momento temporis velut intereant. Ego sane multas vidi occultationes ejusmodi, quin unquam deprehenderim ullum indicium atmosphaerae paulatim auferentis lumen fixae occultatae a limbo Lunae obscuro nec ullam imaginem satis vividam ejus momentanei interitus totius luminis invenire potui praeter illam quam hic adhibui bullae illius, quae momento temporis disrupta evanescit. Sunt quaedam observationes mutationis cujuspiam a nonnullis astronomis aliquando deprehensae et in fixis, de

Ephemeridum. Inde Romam delatus mihique aetate suppar amicitiam mecum iniit, quam deinde perpetuo et illaesam servavimus et vigentem, servaturi perennem imposterum. Transitum Mercurii sub Sole observavit mecum anno 1736, de quo ego jam tum dissertationem edidi. In ea observatione ego excipiebam imaginem Solis transmissam per telescopium in tabella contra ipsum ita aptata, ut et imago illa ipsa cum circulo ibi descripto et umbra verticalis lineae cum certa ejus circuli diametro congrueret. Garampius autem, qui stylo tenui continuo consectabatur centrum nigricantis exiguae imaginis

et uveae; foramen in media uvea, quod dicimus pupillam, quam tegit cornea pellucida, per quam radii transmissi, ab humore crystallino in primis, qui in forma lentis cujusdam crassioris, sed pellucidae, pendet inter humorem aqueum et vitreum, collecti in oculi fundo in retina vel choroide, imaginem pingunt objecto externo simillimam et situ inverso positam, juxta ea, quae diximus lib. II. adn. 41(III 9) de lentibus vitreis in genere. Porro pupilla ipsa contrahi ac dilatari potest, et cum habetur lumen multo vividius, contrahitur, cum ipsum

30 Lens etiam adhibetur in ejusmodi experimentis, ut paullo infra videbimus ad radios homogeneos colligendos et ab heterogeneis magis separandos. Necessariae sunt autem lentes non ita multum convexae, uti sunt nimirum eae, quae adhibentur pro vitro objectivo telescopii augentis imaginem objecti, quod idcirco apparet propius, vel pro specillis senescentium, quae nos in Italia appellamus di prima vista. Nam in utroque genere curvatura est exigua. 31 Haec

inflectit radios et auget divergentiam ac separationem. Quod exprimitur per illud magis avia tendent. Hinc ubi ad majorem distantiam devenit ille conus radiosus egressus e prismate, ut ad oppositum parietem, oritur illud, quod appellari solet spectrum coloratum. Nimirum pro imagine Solis rotunda et alba habetur ductus quidam oblongus et distinctus illis septem primigeniis coloribus. Statim autem ex ipsa ejus spectri forma apparet illud, ipsum componi ex serie ad sensum continua circulorum, quorum singuli referunt imaginem Solis suo determinato

coloratum. Nimirum pro imagine Solis rotunda et alba habetur ductus quidam oblongus et distinctus illis septem primigeniis coloribus. Statim autem ex ipsa ejus spectri forma apparet illud, ipsum componi ex serie ad sensum continua circulorum, quorum singuli referunt imaginem Solis suo determinato colore expressam. Ejus enim figura est oblonga; binae frontes terminantur binis semicirculis obvertentibus cavitatem sibi invicem, quorum alter est rubeus, alter violaceus. Latera autem sunt lineae ad sensum rectae et inter se parallelae, quae contingunt et illos

est illa ipsa quaesita positio. 33 In hujusmodi spectro colores primigenii non sunt satis separati. Nam fila singulorum colorum pertinentia ad omnia puncta disci solaris efformant imaginem Solis circularem, et hi circuli commiscentur alii aliis superpositi. Separatio accurata habebitur utique solum in iis lateribus rectilineis, quae circulos omnes contingunt. Sed ibi tenuissimum est lumen et sensum effugit, cum eo adveniant singula tantummodo fila pertinentia ad punctum

Solis, quae sine illa lente deberet esse circulus quidam, nec ita exiguus, in distantia aliquanto majore a foramine, et eo major, quo ea distantia est major, evadit sine prismate punctum tenue. Accedente jam prismate oritur statim illa eadem series imaginum, quae constituebat spectrum. Sed hae imagines sunt totidem veluti puncta, quot filorum species. Habetur igitur et intensitas luminis, collectis a lente singularum imaginum filis omnibus homogeneis in spatiolum perquam exiguum, et separatio filorum heterogeneorum facta a prismate, quod alias imagines ab aliis removet. Pro spectro

quae constituebat spectrum. Sed hae imagines sunt totidem veluti puncta, quot filorum species. Habetur igitur et intensitas luminis, collectis a lente singularum imaginum filis omnibus homogeneis in spatiolum perquam exiguum, et separatio filorum heterogeneorum facta a prismate, quod alias imagines ab aliis removet. Pro spectro lato oritur tenuis velut funiculus distinctus coloribus admodum vividis et satis puris. 35 Post hujusmodi accuratiorem separationem habentur

reflexae ratio naturaque vocis.
1.43  Scilicet illa, viae certo si tramite distat,
1.44  Singula verba refert, numerosque ex ordine eosdem
1.45  Reddit, et assimili frustratur imagine verbi.
1.46  At tibi, quam Nymphae pateat vocalis origo,
1.47  Sunt quaedam discenda prius, studioque notanda
1.48  Pervigili, et series repetenda est altius omnis.

1.1.398   Novi autem, melior [o] cui iam sententia visa
1.1.399  Illa fuit, tenuis pando si corpore fiat
1.1.400  Sic ratis, ut vera volucrum sub imagine fallat 400
1.1.401  Spectantes, magnaque adeo ni turgeat alvo,
1.1.402  Ignaris iam possit avis non ficta videri.
1.1.403  Omnia enim volucri similis; collumque,

sublata nat aere puppis 60
1.2.61  Aemula pennigeris avibus. Stupet inscia turba
1.2.62  Attollensque oculos tacite miratur, et ipsa
1.2.63  Quae videt, haud credit novitatis imagine tanta
1.2.64  Perculsa. At dryades passim sociaeque napeae,
1.2.65  Quae nemora et saltus late quaeque ardua montis 65
1.2.66  Saxa colunt, trepidae discurrunt omnibus

qui finderet aera cursu
1.2.593  Ales, et aequali motu contrarius iret,
1.2.594  Nempe ipse occasum tantum, quantum aura sub ortum, 595
1.2.595  Subter humum spectans variantis imagine scaenae
1.2.596  Continuo varia gauderet. Quare age segnes
1.2.597  Tolle moras; vocat ecce eurus tua carbasa surgens
1.2.598  Litore ab eoo, puppimque per ardua pellunt

3.3.18  E thalamo; veras ut res nam somnia vidit:
3.3.19  Tum trepidans, tum muta diu consedit, utramque
3.3.20  Et faciem vigilans praesenti in imagine cernit.
3.3.21  Ut vero attonitae longo post tempore cessit
3.3.22  Ille stupor, virgo sic fata: quis o! mihi divum
3.3.23  Obtulit haec visa? Aut quaenam haec me somnia

Haec loca Parthenidem, percussaque vocibus antra,
3.66   Parthenidem dulci resonabunt saxa susurro.
3.67   Hic ego divini nomen mihi dulce Puelli
3.68   Inscribam scopulis, et cuspide falcis acuta
3.69   Mandabo saxis teneros in imagine vultus;
3.70   Haec spelunca meos testabitur omnis amores.
3.71   Vere novo roseum campo Zephyritis honorem
3.72   Quum referet, varioque ornabit prata colore;
3.73   Hic ego purpureis populatus floribus hortos

Aenea, Troum dux inclyte, forti
5.222  Ille quidem similis Diomedi est omnia, longam
5.223  Et galeam, et clypeum, et bijugos, nec noscere pronum est
5.224  Sitne deus mortali aliquis sub imagine: sed si,
5.225  Quem reor, est, aliquis certe deus adstat, inani
5.226  Ille humeros tectus nebula, fatalia praesens
5.227  Ipse manu qui tela viri pro corpore longe

nanque errat in ore
13.322  Incertus color, atque animus praecordia subter
13.323  Stare negat, placide ut sedeant; sed genuaque flectunt.
13.324  Alternantque pedes; nigraque in imagine mortis
13.325  Defixis corda usque micant, dentesque tremore
13.326  Dant sonitum. forti contra manet unus in ore
13.327  Usque color; nec mens trepidat, postquam semel audax

si quis transferat ad oratores, aut ad poëtas, qui non magis rerum pondere, quam verborum splendore commendantur, necesse est, injucundum, ineptum, omni ex parte vitiosissimum inveniri. Quum enim potissima, vel sola potius laus interpretis haec sit, ut eum, quem exprimit, et cujus quandam velut imaginem spectandam proponit, scriptorem sui quam simillimum repraesentet; qui hoc genere utetur, repraesentabit profecto sui dissimillimum. Quis enim Demosthenem, aut Homerum inquinate, quis frigide, quis hiulce, atque aspere loquentes possit agnoscere? alterum sine oratorio, alterum sine poëtico

micat aerea forti
12  Hasta manu, niveique canes duo pone sequuntur,
13  Pallas et ambrosium formae super addit honorem.
14  Ipsum omnes late Graji admirantur euntem
15  Per medios, visaque stupent in imagine, at ille
16  Considit patrio in solio, quin cedere quisquam
17  Abnuat, invideatque senum. tum farier orsus
18  Grandaevus multo annorum jam pondere terga
19  Curva gerens, genibusque labans; sed

septa ad lucentia currum,
46  Ac juvenes ducunt tecta intra regia. at illi
47  Omnia lustrantes late penetralia regis
48  Mirantur; nam tota vident splendescere solis
49  Luce velut clara, et radiantis imagine lunae.
50  Postquam oculos laeti cupidos per cuncta tulere, 50
51  Delapsi irriguum studio petiere lavandi
52  Marmoreo in labro fontem: dein flumine lotos
53  Atque oleo nitidos ut circum rite

524  Corpora per siccum stravere humentia litus
525  Ultimus emersit vates, armentaque circum
526  Pinguia per scopulos lustrans, numerumque recensens
527  Nos etiam primos, deceptus imagine falsa,
528  Rettulit in censum; dein stratus et ipse quievit.
529  Irruimus clamore alto, dextramque jacenti 530
530  Injicimus. contra ille suae non immemor artis
531  Fit subito

agmine tendunt.
77  Stant semper violis, apioque virentia circum
78  Prata novo: sedes visu miranda vel ipsis
79  Caelicolis, laetaque hilarans dulcedine mentem.
80  Atque ibi tum pulcra correptus imagine rerum 80
81  Constitit admirans domitor fortissimus Argi
82  Inde oculos postquam cupidos tulit omnia circum,
83  Antrum ingens subiit. non illum candida nympha
84  Non subito agnovit, subeuntem ut

ad Apollinis aram
186  Formosum tenerae germen juvenescere palmae;
187  Namque illuc magna quondam comitante caterva
188  Accessi, peterem quum Dardana tecta, futura
189  Exitium mihi triste. utque illa in imagine fixus
190  Obstupui siluique diu; (nam nulla per agros 190
191  Creverat huic similis ramis felicibus arbos; )
192  Sic miror te nympha simul stupeoque, nec ora
193  Sustineo tua ferre, aut genva

ingressaque Athenas
84  Antiqui patriam sedesque invisit Erechthei:
85  Ast heros genitus Laërta ad regia tecta
86  Alcinoi gressum torsit. jamque omnia lustrans
87  Substitit, et pulcra correptus imagine rerum
88  Ante fores stupuitque diu miratus, et haesit.
89  Namque velut lunae radiis aut sole corusco
90  Tota renidebat circum domus ardua regis; 90
91  Aerea cui gradibus surgebant limina, et ipsi

dolorem.
226  Anne mihi fallax umbram hanc Proserpina misit;
227  Quo magis aegrescens dolor imo in pectore gliscat?
228  Sic ego: quum mater. non te Proserpina, gnate
229  Heu miser ante alios, vana sub imagine ludit:
230  Haec homines sed forma manet, quum spiritus artus 230
231  Deserit. haud etenim salientes sanguine venae,
232  Ossibus aut haerent nervi: vis ignea molem
233  Corpoream absumit, simul ac

parte Crataeis;
629  Impulit. ingenti praeceps mons improbus actu
630  Volvitur in campos; ille instat, et omnia sudor 630
631  Membra rigat, supraque caput stat pulvere nimbus.
632  Post etiam vana vidi sub imagine formam
633  Herculis; ipse autem superis convivia regnis
634  Laetus agit, pulchramque fovet complexibus Heben,
635  Aurea quam Juno regi est enixa deorum.
636  Hunc circa umbrarum strepitus, ceu

Juppiter abnuit olli
166  Haec referens: age jam, venientem ex aequore puppim,
167  Quum propius terris laetanti lumine cives
168  Aspicient, subito mutato corpore rupem
169  Effice, quae falsa referat sub imagine navim
170  Omnibus attonitis monstro, magnumque repente 170
171  Montem stare altas contra mirantibus arces
172  Ante urbem. quae dicta Jovis postquam audiit, astra
173  Deseruit, Scherianque petens

140
141  I patrias, rursumque tuos invise penates.
142  Tantum effata dedit juveni: gavisus at ille
143  Dona capit, quae cuncta cavo Pisistratus axe
144  Condit, et insigni stupefactus imagine lustrat.
145  Hinc alacres in tecta vocat Menelaus, et ultro
146  Ducit, ubi soliis circum assedere paratis
147  Instratisque toris ambo. dat protinus aureo
148  E cyatho manibus lymphas, funditque